è 2g Ú ! !a2 / Õ2 - bachatgat.in · - /¡ " j ! / ! ! / $æ è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ 2è !...

15
संकलन वयंससदा फाऊं डेशन, ंबई

Upload: others

Post on 06-Sep-2019

42 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: è 2g Ú ! !a2 / Õ2 - bachatgat.in · - /¡ " j ! / ! ! / $æ è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ 2è ! Ð è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ è 2g Ú !

सकलन – वयससदा फाऊडशन, म बई

Page 2: è 2g Ú ! !a2 / Õ2 - bachatgat.in · - /¡ " j ! / ! ! / $æ è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ 2è ! Ð è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ è 2g Ú !

बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन

ियसिदा फाऊडशन, म बई

बचत गट हणज नमक काय ?

गटात ककती िदय अिाित ?

नदणी क ठ करािी ?

शािकीय य जना क णया ?

गटात ककती िदय अिाित ?

क णता यििाय करािा ?

कजज कि समळिाि ?

इयादी अनक रशनाची जरी जर तमास पडली असल तर पढ वाचा…

Page 3: è 2g Ú ! !a2 / Õ2 - bachatgat.in · - /¡ " j ! / ! ! / $æ è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ 2è ! Ð è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ è 2g Ú !

बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन

ियसिदा फाऊडशन, म बई

रतावना

ियर जगार, बचतगट ि महहला िषमीकरण आदी विषयािर गली दहा िष काम

करताना एक ग ट रकषाजन जाणविल की बचत गट अि िा ियर जगार ि िातीि अगदी छ ट

छ ट रनाना तड याि लागत, ि या िळी जर य य मागजदशजन समळाल नाही तर प ढील

मागजरम च कीया हदशन भरकटत जात .

ियसिदा फाऊडशन, म बई, अनक बचत गटाया िपकाजत आली, िथच िकतथळ

िातयान ग गल ि इतर िचज इजीन ि पहहया रमाकािर अियाम ळ दशभरात न ि विशषतः

महारारात न ितत फ न ि इमल िर माहहती विचारली जायची. बह ताशी रनाच ि प अगदी

िाध अित, याम ळच ह ई-प तक ििाया माहहतीकररता म फत उपलध क न दयात आल

आह.

ििजच रनाची उतर या ई-प तकात दण िभि नाही, मार ननिडक रनाची उकल या

ई-प तकत करयात यत आह. आपल रन ि रनतकरया

[email protected] या इमल पयािर पाठिायात.

ियसिदा फाऊडशन, म बई

Page 4: è 2g Ú ! !a2 / Õ2 - bachatgat.in · - /¡ " j ! / ! ! / $æ è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ 2è ! Ð è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ è 2g Ú !

बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन

ियसिदा फाऊडशन, म बई

िथा पररचय

वयससदा फाऊडशन, म बई

वयससदा फाऊडशन, म बई, एक समाजिक सथा अस न वयर िगार व बचतगटाया सषमीकरणाच काम सथा कररत आह. सन २००६ पास न स झालया ही म हहम अववरत स आह. नव बचतगटाची ननसमिती व अजतवात असलया बचतगटाच सषमीकरण ह सथच यय आह.

सथची यय सषप मध खालील रकार आहत.

नवीन बचतगटाची ननसमिती

अजतवात असलया बचतगटाच सषमीकरण

नवीन व अजतवात असलया बचतगटाची सथत नदणी

बचतगटाया समयाच ननराकरण करण

बचतगट म हहमच सषमीकरण करण

बचतगटाना वयर िगार स करयास रररत करण

वयर िगार रसशषण आय जित करण

वयससदा फाऊडशन ए २०३, आकार आकड, सीगल सहकारी स सायटी,

दादीशठ र ड, मालाड पजचचम

म बई ४०००६४

फ न : ०२२-२८८१८४७४ / ९९२०९८७५१२ / ९९३०१४७१७९

ईमल : [email protected]

वबसाईट : www.bachatgat.in

Page 5: è 2g Ú ! !a2 / Õ2 - bachatgat.in · - /¡ " j ! / ! ! / $æ è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ 2è ! Ð è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ è 2g Ú !

बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन

ियसिदा फाऊडशन, म बई

िथचा मदर एनजीओ कायजरम

किळ बचतगटाची ननसमजती हणज उदयप ती नह, तर बचतगटाया मायमात न ियर जगार

ननमाजण क न बचतगटातील िदयाना आथजक िातय समळाि या कररता ियसिदा फाऊडशन

झटत आह. बचतगटामाफज त ियर जगाररत ह याकररता लागत त क शल मागजदशजन ि य यत

िहकायज.

त ही मदर एनजीओ कायजरमात िहभागी ह ऊ शकता

जर त हाला निा गट थापन कराियाचा अिल, ककिा

अतिात अिलया बचतगटाि िषम क न ियर जगार ननमाजण कराियाचा अिल

ियसिदा फाऊडशन आपया िदयाना खालील ििा प रवित:-

िथच छतर उपलध कल जात

आपया गटाची रगतीि प षक िातािरण ननमाजण कल जात

बचत गटातील अतगजत रनािर त डगा ि मागजदशजन

ितत ररणा, मागजदशजन ि रसशषण प रविल जात

िकटिमयी मदतीचा हात

रसशषण ि विधा ि क शय विकािािर भर

त मया समराची ि मागजदशजकाची भ समका

त मचा रनतननधी - त मया ितीन रनतननधि कल जात

शार त पदतीन गटाया रगती मयमापन

ियर जगार ि करयािाठी ररणा ि मागजदशजन

Page 6: è 2g Ú ! !a2 / Õ2 - bachatgat.in · - /¡ " j ! / ! ! / $æ è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ 2è ! Ð è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ è 2g Ú !

बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन

ियसिदा फाऊडशन, म बई

ियसिदा फाऊडशन आपया िाटायाची भ समका बजावित ि आपया गटािाठी िलागाराच

काम करत. िथा बचतगटाया अतगजत यिहार ि आथजक उलाढालीत िथा हतषप कररत

नाही. या कायजरमात िहभागी ह णा-या गटाकडन रयक िदयाकडन २००/- मार िावषजक

श क घतल जात.:

िपकज िाधा

वयससदा फाऊडशन ए २०३, आकार आकड, िीगल िहकारी ि िायटी,

दादीशठ र ड, मालाड पचम म बई ४०००६४

फ न : ०२२-२८८१८४७४ / ९९२०९८७५१२ / ९९३०१४७१७९ ईमल : [email protected]

web: www.bachatgat.in / www.bachatgat.org

Page 7: è 2g Ú ! !a2 / Õ2 - bachatgat.in · - /¡ " j ! / ! ! / $æ è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ 2è ! Ð è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ è 2g Ú !

बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन

ियसिदा फाऊडशन, म बई

बच गट – नहमी विचारल जा ार रन

१) बचत गट मणज काय ?

सविसाधारण 10-20 ल काचा / महहलाचा अन पचाररक समह हणि वयसहायता बचत गट.

ननजचचत व पाच उहिट घऊन व-इछन एकर आलया ल काचा / महहलाचा समह हणि

बचत गट. एकाच कारणासाठी गटातील ल काया उनती, ववकास व फाययासाठी एकररत

आलला समह हणि बचत गट ह य. रयक सभासद समान रकम, ठराववक कालावधीत बचत

हणन एकर करतात व याचा उपय ग सभासदाया आथिक गरिा भागववयासाठी ल कशाही

मागािन करतात. ही क णतीही य िना अथवा रकप नसन महहलाना व य वकाना सघहटत

करयासाठी, याना ववकासामक व पाच सशषण दयासाठीच मायम ह य.

२) बचत गट कसा बनवावा ? पाय-या ?

रथम कायजषराची ननिड क न या कायजषरात जाऊन बचत गटाची िकपना यिथत ि

पटपण िमजािन दऊन गट थापयाि र िाहहत कल जात.

गटामय िहभागी ह णा-या १० त २० इछ क महहला / प षाचा गट तयार कला जात .

ििाया िमतीन ि ईया िळी िािजजननक हठकाणी बठक आय जत क न बचत गटाविषयी

माहहती हदली जात.

बठकीत ििज िमतीन गटाला एक नाि दयात यत ि गटामय जमा कराियाया बचतीची

रकम ठरविली जात.

गटाया नाि बकत खात उघडल जात ि रयक महहयाची जमा रकम खायात जमा

करयात यत.

Page 8: è 2g Ú ! !a2 / Õ2 - bachatgat.in · - /¡ " j ! / ! ! / $æ è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ 2è ! Ð è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ è 2g Ú !

बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन

ियसिदा फाऊडशन, म बई

गट थापनचा कालािधी ििजिाधारणपण 6 महहन गहहत धरला आह. 6 महहयानतर गटाची

रतिारी (Grading) करयात यत.

शजारी राहणा-या महहला ककिा एकाच हठकाणी काम करणार 15 त 20 िहकारी बचत गट

थापन क शकतात.

३. बचत गटात ककती सदय असतात ? असावत ?

िामायतः बचत गटात १० त २० िदय अितात, (मार लघ सिचनाच बाबतीत ि अपग

यतीया बाबतीत ०५ यतीचा गट बनविला जात ). आपला गट थापन करताना गटाच

अपकालीन ि दीघजकालील उहदट ठरिािीत. जर गटाया मायमातन ियर जगार

करायच ननचत अिल तर गट शयत १० िर मयाजहदत ठिािा.

४. गटाची नदणी करण आवशयक असत का ?

बचत गटाची नदणी करण बधनकारक नाही, मार जर गटाया मायमातन काही

शािकीय य जनच फायद यायच अितील तर नदणी करािी.

५. गटाची नदणी कठया सथा करतात ?

गटाची नदणी शहरी भागात नगरपासलकत ि रामीण विभागात रामपचायत / पचायत

िसमती कायाजलयात कली जात. ियििी िथाकड दखील बचतगट नदविता यतात.

बका, नाबाडज, माविम इयादी िथादखील बचत गट नदवितात.

Page 9: è 2g Ú ! !a2 / Õ2 - bachatgat.in · - /¡ " j ! / ! ! / $æ è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ 2è ! Ð è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ è 2g Ú !

बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन

ियसिदा फाऊडशन, म बई

६. बचत गटाच रकार काय?

बचत गटाची विभागणी भ ग सलक, सलग ि उपनाया आधारािर ह त, भ ग सलक या

रामीण ि शहरी बचत गट अिा रकार अित , तर महहला ि प ष बचत गट ि दाररय

रष खालील ि दाररयरषिरील बचत गट इयादी रकार अितात.

७. महला व पष असा समर बचत गट बनवायचा का?

बचत गट समर निािा, बचत गट महहलाचा ककिा प षाचा अिाच अिािा, समर बचत

गटामध प षाच िचज ि अित याम ळ समर बचत गट निािा.

८. एका घरातन एकापषा अधिक सदय अस शकतात का?

एका घरातन किळ एक िदय बचत गटात अिािा. एका पषा अधक िदय निाित.

९. बचतगटामाफफ त यवसाय करता यतो का?

ह , बचतगटामाफज त यििाय करता यत , मार, या कररता महहलामय यििानयकाची

मानसिकता जविण ननतात गरजच अित, याना यििानयकतच म लभ त धड दण ि त

ग ण यानी अगीकारन महिाच अित. आज अनक बचतगट आहत ज यशिीररया

आपला उय गयििाय करतात. शािन दखील बचतगटाना यििाय ि करयािाठी

र िाहन दत.

Page 10: è 2g Ú ! !a2 / Õ2 - bachatgat.in · - /¡ " j ! / ! ! / $æ è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ 2è ! Ð è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ è 2g Ú !

बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन

ियसिदा फाऊडशन, म बई

१०. वतच माकहटग कस करायच ?

माकहटग एक तर आह, जाहहरातीिाठी बचतगटाकड पि नितात, याम ळ निनिीन

मागाजन ि माकहटगया नावियप णज पदती अिलबन िथा महहलाना माकहटग करयाि

मदत करत.

११. बचत गटाच फायद काय ?

o िघटन बळ िाढत

o काटकिरीची ििय लागत.

o अडीअडचणीया िळि तातडीया गरजा भागवियािाठी

o परपर िहकायज ि वििाि ननमाजण ह त .

o महहला घराबाहर पडन याना निीन बाबी सशकयाची िधी समळत, िािलबी ह तात.

१२. बचत गटासाठी शासनाया योजना व फायद.

रामीण भागातील दारररय रषखालील यतीया बचत गटाि रामविकाि विभागाया राम िर जगार य जनत रकप िचालक, जहा रामीण विकाि यरणा ि गट विकाि अधकारी, (पचायत िसमती) याचकडन ियर जगारािाठी .10,000/-

अन दान हदल जात ि यािर बककडन .15,000/- कजज अि एकण .25,000/-

खळत भाडिल हदल जात. शहरी भागातील यतीया बचत गटाि आय त तथा िचालक, महानगरपासलका

रशािन याया ि िणज जयती शहरी र जगार य जनत उपाय त, महानगरपासलका ि म याधकारी, नगरपासलका याचकडन ियर जगारािाठी .1.25 लाख (50%)

अन दान हदल जात ि उिजररत 50% रकम . 1.25 लाख रारीयकत बकमाफज त कजज पान समळत.

Page 11: è 2g Ú ! !a2 / Õ2 - bachatgat.in · - /¡ " j ! / ! ! / $æ è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ 2è ! Ð è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ è 2g Ú !

बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन

ियसिदा फाऊडशन, म बई

शहरी भागातील दारररय रषखालील लाभाथयाजि आय त तथा िचालक,

महानगरपासलका रशािन याया ि िणज जयती शहरी र जगार य जनत उपाय त, महानगरपासलका ि म याधकारी, नगरपासलका याचकडन ियर जगारािाठी 15%

परत कमाल . 7500/- इतक अन दान शािनाकडन हदल जात. ह अन दान रारीयकत बककडील जातीत जात कजज . 50,000/- िर हदल जात.

रारीयकत बका गटाया बचतीया रमाणािर 1:2 त 1:4 या रमाणात टपपयाटपपयान गटाि कजज दतात.

िहकारी बका बचत गटाया बचतीया रमाणात हणजच 1:1 त 1:4 या रमाणात यििायािाठी कजज दतात.

टट बक ऑफ इडडया बचत गटातील िदयाला घरबाधणीिाठी . 50,000/- ि भ खड खरदीिाठी . 25,000/- कजज 7.75 % याजदरान दत.

१३ बचत गटाया ककती बठका यायात ?

बचत गटाची बकया ननयमारमाण दर महहना एक बठक अिण गरजची अित, मार जर त हाला त मचा गट अधक िषम बनिायचा अिल ि यामाग ियर जगार करायचा अिल तर त मचा गट घट जायला हिा, एकी िाढायला हिी, विचाराच आदानरदान हाि, यािाठी महहयातन ककमान ३ ककिा ४ िळि भटाि, आथजक यिहार एकाच बठकीत कराि मार इतर बठकीचा िापर गटाया ििागीण विकािािाठी भरिायात.

१४. बचत गटासाठी लागणारी हशबाची व इतर पतक कठली ?

िदय रिश प तका, उपथती िही, र ख प तका, िामाय खातिही, बचत खात िही, करज खातिही, ियतक खातप तका, पािती प तका, मालमता नद रजटर, इनति त रजटर इ.

Page 12: è 2g Ú ! !a2 / Õ2 - bachatgat.in · - /¡ " j ! / ! ! / $æ è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ 2è ! Ð è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ è 2g Ú !

बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन

ियसिदा फाऊडशन, म बई

१५. बचत गटामि कोण कोणती पद आवशयक असतात?

बचत गटात िामायतः अयष, िचि ि खजनदार ही तीन पद आियक अितात, मार काही गट उपायष, िह िचि, िह खजनदार, िलागार आदी पद दखील ननमाजण

करतात.

१६. बकतील खात पदाधिका-याया नावावर असत, वयततक की गटाया नावावर?

बकतील खात ह किळ बचत गटाया नािािर अित.

१७. आमचा बचत गट यवसायरत आ, तर अय यवसायारमाण आमाला दखील सवफ टतसस (कर) भराव लागतील काय?

ह य, जहा त मचा गट उय गरत ह त , तहा त ही उय जक अिता, तहा ििज रकारच कर त हाला दखील भराि लागतात, त मया गटाचा जर यििाय म या ि पात ह त अिल तर य य आथजक िलागाराचा िला घऊनच ननणजय यािा.

१८. आमाला यवसाय करायचा आ, कोणता यवसाय करावा?

यििाय हा कधीही क णाला विचा न क नय, त मया गटाची षमता पहा, ििज गटाि बत चचाज करा ि चार पाच यििाय ननिडा ि यातन ििाना आिडल तच षर ननिडा.

१९. यवसाय कसा करावा?

िर िागतयारमाण एकदा त ही त मच षर ननिडल की या षराची प णज माहहती समळिा, य य रसशषण समळिा, ित बनिायचा िराि करा ि मगच उपादन करा.

Page 13: è 2g Ú ! !a2 / Õ2 - bachatgat.in · - /¡ " j ! / ! ! / $æ è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ 2è ! Ð è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ è 2g Ú !

बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन

ियसिदा फाऊडशन, म बई

२० यवसाय कठ नदवावा?

त मचा यििाय जर म बईत नदिायचा अिल तर च नाभटी यथ अिणा-या उय ग िहिचालकाया कायाजलयात ई.एम. पाटज १ ि २ भ न नदिािा. त मचा गट जर जयाया हठकाणी अिल तर जयातील जहा उय ग करात नदिािा.

२१. कोण कोणत यवसाय बचत गटाया मागाफन करता यतात ?

बचत गटान क णता एक विसशट यििाय क नय अि बधन नाही. मार ज यििाय आपण क इछता याचा पणज अयाि करा.

२२. पदाधिका-यानी ककती वष पदावर राव?

आदशज बचत गटात शयत दर िषी पद बदलल जात, अि कयान ििाचा िहभाग लाभत ि गटातील ल कशाही ढ ह त

२३ बचत गटातात दरमा ककती याजदर आकारावा?

बचत गटात दर महा २ टक इतक याज िामायतः आकारल जात.

२४ बचत गट मिच सोडता यतो का ? ककवा एखाया सदयाचा म य झाला तर?

या ििज शयताचा विचार क नच बचत गट थापन करताना ननयम कराित.

२५ बचत गट का बनवावा?

किळ शािकीय य जनाचा लाभ यािा इतया िकीणज हतन बचत गट बनि नय, तर बचत गटाया मागाजन ियर जगार क न ियसिद हाि ह उहदट रयकान िम र ठिाि ि कतीशील हाि.

Page 14: è 2g Ú ! !a2 / Õ2 - bachatgat.in · - /¡ " j ! / ! ! / $æ è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ 2è ! Ð è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ è 2g Ú !

बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन

ियसिदा फाऊडशन, म बई

बचत गटाबाबत अधिक सखोल माहती समळववयासाठी आमची खालील ई-पतक समळवा.

बचत गट - बचतीपाि न ियप तीपयत बचत गट गाईड

उय जक हा Bachat Gat - From SHG to Self Reliance

(English e-Book)

ी ई-पतक

http://bachatgat.in/ebooks.html

यथ उपलि बचत गटाि - विविध अजज, मि द ि ठराि

Page 15: è 2g Ú ! !a2 / Õ2 - bachatgat.in · - /¡ " j ! / ! ! / $æ è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ 2è ! Ð è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ è 2g Ú !

बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन

ियसिदा फाऊडशन, म बई