నలదమయంతుల చరిత్ర

37

Click here to load reader

Upload: srinivasa-reddy

Post on 16-Jan-2016

64 views

Category:

Documents


27 download

DESCRIPTION

bh

TRANSCRIPT

Page 1: నలదమయంతుల చరిత్ర

1

నలదమయంత�ల చ��తర

��రసుత

ఆ ���ణ�క�డ� (సూత�డ�) ��న��� మ�నులక� ��మ���రత కథను ఈ �ధమ�� ��పడ�.;

���షం : ����రణయంల� ��న��� మ�నుల� ప��నం�ళ�ళ సతరయ�గం �సుత ండ� ఉగ�శ�వ�డ�� సూత�డ� �����

మ���రత కథను ���ం��డ�.

�వంత వచనమ�ల�� �మ��ను��� �ం�ంపజ�సుత నన ధరమ�� వదదక� బృహద�వడ�� మ�మ�� వ�చ ���త � కత

���నమ�న ప��త�� �శ��ం� ఉనన ఆ మ�� ���ష�ఠ ��� ధరమతనయ�డ� అధరమపర�ల �త ��మ� ప��న

అగ��ట�ల , అవమ�నం అంతయ� ������ం� ఇల� అ��నడ�.

పరమమ��ం��ర ! ప�డ��(��స �థ ���న), �జయమ�ను, బంధువ�లను ���� మృగమ�ల�� కల�

అడవ�లల� మ�వల� ఇట�ల ఇడ�మ�ల �ల�న ఇతర నృప�ల�(��ల�) ఎవ����� ఉ��న�? అ�న ఆ

య����ఠ ర���� బృహద�వడ� ఇల� అ��నడ�.

�వతల�� సమ�నుల�న అను�ల��, �జ�ఞ న ��ధ �సుత నన �ప�� ల��, రథమ�ల సమ�హమ��� వ�చ

అరణయ�సమ� �సుత ��నవ�. ధరణ�వలలభ! �వ� ధరమ �షఠ క���న మనసుస గల����.

పరజల� సుత �ంచబ��న �డ�, నల�డ�� ధరణ�శవర�డ� �దమ��� తన ��భ��న ప�షకర�� �త �స�� �

ఒకక� ఒంట��� �నన�మల�(అరణయమ�ల�) �డ�మ�ల� అనుభ�ంచల���?

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 2: నలదమయంతుల చరిత్ర

2

ధరమ��క� బృహద�వడ� నల��ఖ�యనం �ప�పట

అన� అ����టల� ధరమనందనుడ� అడ�గ� బృహద�వడ� ఇల� అ��నడ�. �ష�శవర��న �ర��ను� ��డ�క�

నల�డ���డ� అ��క అ����ణ�లక� అ��ప�. ఎలలప�పడూ �దంల� ���క� �ర� గల�డ�. అజ�య���న తన

�జసుస�� ఎలల ��లను జ�ం�, బ�ర హమణ�లక� ��తం క���ం� ��, బ�ర హమణ�లక� ఆ��కయం �� స��టట�ల �

పరజ��లన �సూత ఉండ�,

����క �శ���న �దరభక� �జ�న �మ�డ�� �డ� సం��నం ల���� వరతమ�ల� ��కష�� �సూత దమనుడ�� ఉతతమ

మ��� ��ను, తన ప�నయ� ఉ��ం�, అత� అనుగ�హమ�న వరమ�ను �� ం�� దమయం� అ�� క�త�ర�,

దమ�డ�, ��ంత�డ�, దమనుల�� మ�వ�వర� సుత�లను �� ం��డ�. ���ల� క��యరతన���న దమయం� అతయంత

ల�వణయమ���, శ��ర ��షఠ వం��, మం� వంశమ�ల� జ�మం�న ��రవమ���, �రమల���న మం� గ�ణమ�ల

�� ం��క�� ��ల�గ�చూ, సుర, �దధ , �ధయ కనయలవంట� నూర�గ�ర� సఖుల� క�� తనను ��ల�సూత ఉండ�,

��పప��భవమ��� ధరణ��� �ల�ల�ల చునన��.

ఇల� ��ంత�లం తర��త నల�� గ�ణమ�ల� దమయం���, నల���� దమయం� గ�ణమ�ల� జనుల� �� గ�డ�త

ఇర�వ����� �పపడం �త ఇర�వ���ల� మ����వ ��ర �భరమల� ���ల�����. ఒక��డ� నల�డ� దమయం�

గ�ణమ�ల �త కట�ట��యబ��న మనసుస గల�� మనమథ ����న స��ంపల�క ఉ��యనవనంల� ఉండ�

ఆ�శమ�� �ంత �కక కంఠంల�� దండను �� �నట�ల హంసల గ�ంప� అవ�తలమ�(భ��) ���� ��గ�,

�ర��న సుత��న నల�డ� ప�క�మవంత�డ� హంసల నడకల �� గసు చూ� నవ�వత� ఆ హంసలను

మ���గం� ��ంబ��ం� ��ంబ��ం� �ట�ల� ఎ��యక�ం�� ఒక హంసను పట�ట ����నడ�. ����న హంసల� ����

���� ��ళళల�క అరచుచూ ఆ�శమ�న ��� ఎగ�ర��తతబ��న శరతకలమ�ల�� ��ఘమ�ల సమ�హం

�ల� గ�ంప�కట�ట �ర�గ�త� ఉ��న�.

నల����� ���కన హంస తనక� ఆ మనుజ�శవర�డ� అ�యమ� ��త డ� తల� మనుష�య� వచనమ�ల�� ఇల�

అనన��. అయ�య! ��ను �క� �రయం ��త ను. � హృద��శవ�� అ�న దమయం� వదదక� ���ల � గ�ణమ�ల�

ఆ��క� వ��ణం�, ఆ�� ఇతర�లను ఉ����ంపక �యం� బ��ద ను�గం క���టట�ల � ���దను. అ�� ��, హంస

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 3: నలదమయంతుల చరిత్ర

3

పల�క�ల� తన హృదయమ�నక� అమృత వరషం వల� అ��ం� ఆ నృపనందనుడ� నల�డ� అనురక�త � ఆలసయం

�యక�ం�� ఆహంసను �����ట�ట డ�.

హంసల గ�ంప��� ఆహంస �దరభ నగరమ�నక� వ�చ, అకకడ ఉ��యనవనమ�ల� స� జనుల�� �హ��సుత నన

దమయం� స�పమ�నక� వ�చ �హ��సూత ఉనన��. అంతట ఆ హంసల గ�ంప�ను చూ� అ� క�త�హలం�� ఆ

అంగనల� అందర� ఒక����కర� ��ట���� పర����త ���ల ఒ��కకకర� ఒ��కకక కలహంసలను పట�ట ��న�, అందుల�

నల���త �డ�వబ��న హంస �� ��� దమయం� �త పట�ట బ��న��.

దమయం��� నల�నక� సంగమం ��సం వ�చన దూత���న కలహంస మ��జఞ మనుషయ �కయమ�ల�� ఆ

దమయం��� సం��షం క���టట�ల ఇల� అనన��. ''� హృద��శవర��న నల�� వదద నుం�� వ�చ��. ద��ల��

సమ�దరం వరక� �య�ం� ఉనన మ��తలమ�నందు ��ను చూడ� ��ల�వవర� ల�ర�. సరవగ�ణ ��ందరయమ�

లందు ఎవవర� నల����� స���� లర�. �వ� నల����� ��రమ�� ����� తపప � సమ�జజ�ల ర�ప �ం� ��భవమ�ల�,

�తయ ����గయం, ఎడ�గ� ఐశవరయం, � అదృషటం, ��పపవంశంల� జ�మం�న � ��రవం, �భపరద���న �

సదుగ ణమ�ల� అ� అ�నయ� సఫలమ� �వ�. �వ� ���� ���న��. అతడ� ప�ర�ష రతనమ�. �వ�న � ఇదద��

సమ�గమనం అ��యనయ ��భ��యకం అవ�త�ం��. అ�న �� సం�ర పత హృదయ సమమత��� దమయం� ఆ హంస��

ఇల� అనన��.

మ��యకకర.

''ఆ ��గ�ణమ�ల� ����ఱ�ం��ం� నట�ట ల� ననున

�� ��నక� ��ఱ�ం��ం� కర�ణ ��యందుఁ ��ంప�

మ�రంగ'' ననుడ� �షద�షయమ�న క���� య� హంస

�ర��ను�నక� ��� గ�ణర�ప �భవమ�ల� ����ప. (అరణయ. 2. 22)

ఆ �� గ�ణమ�ల� ��క� ���నట�ల , కర�ణ�� ననున క��� ఆ ��నక� ��యజ�� సంప�రణమ�� ��యందు

��ంప�మ�. అ� అన��� ఆ హంస ���ల �ర��ను�� తనయ�నక� దమయం� గ�ణర�పమ�ల�, ��భవమ�ల�

��పన��. అంత. నలదమయంత� �దదర� మనసుస �కక పరభ వలన �ల����న ���నలం �త బ���ంపబ��న

���� ���ంబవళ�ళ ��రఘమ�ల� �ల�వల� �ం��ం� నందనవనమ�లల�, ��మర ప���క�లల�, మృదు��న ��మర

త�ళళల�, కర�పర ధూ�ల�, �గ�ర�ట�క�ల శయయల��, ప�నట� ధరలయందు గ���ర�.

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 4: నలదమయంతుల చరిత్ర

4

ఈ�ధమ�� ఇదదర� ���ర�వ��� అ��యనయ ర�ప గ�ణల� �నడం �త సం�రత�ల� ఉండ�; మ��ల�� మనమథ��పం

వలన ��ల��లబ� �న ఆ దమయం�� చూ� భయసంభరమ �� ంత�ల�న స�జనుల� అందర� ఆ ��మ� వృ��త ంతం

అంతయ� �మ�నక� ������ం� ఇల� అ��నర�.

కలహంస ప���న పల�క�ల� వల�ల ��సుత ం��. ఆ హంస ��గమ�� �� �న ��ప�న�� చూసూత ంట�ం��. ల��ం��

పల�కడ� సఖుల��. అను��నమ� ఊర�� అల��� త�ం��. అంద���న ఆభరణ, ఆ�ర, ��రమ�ల�, శయ�యసన

��గమ�ల యందు �మ�ఖత చూ�సూత ���ంబవళ�ళ �దు��ంచక దమయం� నల�డ�� ధరణ���థు� యందు

మనసుస ��� మనమథ��పం �ందుత� కృం���� వ�చునన��. ధ�����థ! ఇతర ధరణ�పత�ల� ఎంతట� సంపద

క�����, ఎంతట� ��పప గ�ణమ�ల� గల����న అల��ంచ����� ఇషటపడదు.

అన� �� �మ�డ� ''ఏ� �యగలను? ఏ�ధమ�� మ��ప�� ఇకక���� ర�పంచగల��! అ� �ం�ంచుచూ

య�వవనవ����నక�త�ర�ను చూ�; ఆ �దరభ మ��� అ�ల ధ�మండలమ�న (సమసత భ�మండలమ�న)

ఉనన �జనుయలను, ��ధ ����శవర�లను సవయంవరం అ�� �ష�� ర�పం��డ�.

మనుజ�శవర�(��)లందర� ఉ��సహమ�� దమయం� సవయంవరమ�నక� ��� ��నల, రథమ�ల �కక �ద

ఘటటనల�� ధరణ�తలమ� తలల��ల�ల �ధమ�� ��చ�ర�.

ఆసమయమ�న పరవత, ��రదుల� అ�� ప��ణ మ�నుల� భ�ల�కమంతయ� ����� ఇందరల�కమ�నక� ��ళళ�

ఇందుర డ� ���� ప��ం�, భ�ల�కమ� గ���ం� క�శలమ����, ''ఇ�� ఎల�? ధరమ �ల�� పర�ల�, �ర�ల�, రణమ�న

�రమరణం �� ం��న ��ల� కషయం �� ల�కసుఖమ�ల� అనుభ�ంచ����� అ�థుల� ఇకక���� ఇంత�ల�����

�� �రణం ఏ�ట�? అ� అ����న ఇందుర ���� ��రదుడ� ఇల� అ��నడ�.

మనుషయ, �దధ , �ధయ, ���యధర, �వకనయల కంట� దమయం��� అ� సుంద��. ఆ�� సవయంవరం భ�ల�కమ�న

అ� సుందర���, అ���రణ��� జర�గ�చునన��. అకక���� ధరణ�ల� ఉనన నృప�లందర� మదమ�న ����ళ ��డ�క��

తమల� కలహమ�ను, �� రపచచమ�ను ల�క�ం�� అతయంత ��నహమ��� ఉ��నర�.

అన� �� ఇందుర డ� క���, ల�క�లవర�ల�� క�� దమయం� సవయంవరం అవల���ంచవల�ననన

క�త�హలం�� కనక రతన, రమయ, ��వయమ�ల�న �మ�నమ� అ������ం� దమయం� సవయంవరమ�నక� ���ల,

ఆ��త�యలల� �ష�ణ వ�ను �� �నట�ల �జ�వంత��న ����, అననయ ���రణ ర�ప ��భవమ�ల� ��ండవ

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 5: నలదమయంతుల చరిత్ర

5

మనమథు��� �� �న���� నల���� చూ� ఆ�శమ�నందు �మ�నమ�ల� ��� భ�తలమ�నక� వ�చ నల�����

ఇల� అ��నర�.

(���షం : ఆ��త�యల� ప��నండ� మం��. ���ల� �ష�ణ వ� అ��క �జసువడ�. ఇందుర డ�, ��త, పరజనుయడ�, తవషట,

ప�ష�డ�, ఆరయమ�డ�, భగ�డ�, �వసవంత�డ�, �ష�ణ వ�, అం�మంత�డ�, వర�ణ�డ�, �త�ర డ� - �ర�

��వద���త�యల�.)

''�తయసతయవరత! �షధ మహ�జ�! �వ� మ�క� అను��న దూత�� మ� అ�మతం ��ర��ర�చమ�. అ� �పప�,

అల��� �య�దును. ��క� �ప�పమ�. �ర� ఎవవర�? ��ను ���షటమ�� దూత�� ఏ� �య��? అన� అత���

అమ��శవర�డ�(ఇందుర డ�) ఇల� అ��నడ�. �ను ఇందుర డను. �ర� ���పలక�ల�. ఎలల ���� ���నట�ట ����త గల�ర�.

ధరణ� యందు జర�గ�చునన దమయం� సవయంవరమ� చూడవల�ననన ��డక�� వ�చ��. �వ� మ�

��మ�య, కరతనమ�ల� ఆ వనజ����� ఎ����ంప�మ�. అటల�న ఆ ��మ� మ�యందు ��ను వల�న����

వ��ంచు''నన� ఇందుర ���� కృ��ంజ� ఘట�ం� నల�డ� ఇల� అ��నడ�.

��� ��� ననున ఒ�� �యయ���ధ���(�ర� ��ను ఒ�� �యయం ��సం ��ళ�త�ంట�, అ�ప���) �����ంచడం

��యయమ�? అన� ''ఉత�సక�డ�� ఎందుక� ���దనంట��? (ఉత�సకత�� ఏ�షయం అ������ ��త న��నవ� క��)

ఇం� �యక�ం�� ఉండడం తగ���? �నున �తయసతయ �రత��� ������, ఈ �రయమ�నక� �ల�ననద�

�ల�సు���, � ���య�న ���� ����ంపవల�వ�చన��. �వ��తమ� ���� ��ర��రచవల�ను.

ఆయ�ధమ�ల� ధ��ం�న భట�ల� సుర��త���న �జగృహం నందు ఏ�ధమ�� పర���ంచవలయ��� న� శం�ంచ

వలదు. దమయం� �వ�సుత నన మం��రమ� ల���� పర���ంచునప�డ� �నున ఎవవర� ���ంచర�'' అన�

���ందర�� వచనమ�ల� �� సం�హం ల�క�ం�� అప�ప� �ద�భనగరమ�నక� ���ల ����కక� దమయం�

మం��రమ� ల���� ��ళళ�;

నల�డ� దమయం� వదదక� �వదూత��� �� వ�ట. �. హంస�ఁ దన ��నంత కంట�ను ర�ప । �భ��శయమ�న ��లయ�ద�.

సురకనయకలయట�ట సుర�ర శతకనయ । ���ఁ బ��వృత���న ���,

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 6: నలదమయంతుల చరిత్ర

6

హృద���ఁ�న త��నప�పడ� �నుచు�క । నలయ ��వ�త ���న ���,

దమయం�ఁ �� కందరపశ��దుధ ఁ । డ��య నల�ం; డంత నత�ఁ ��

ఆ. '�తఁ డప�రవ మను�ఁ �ందుం�� వ�చ��'? । యనుచు నుదు��ప�� ల�తంగ�ల�లల

��సనమ�ల� ����గ యప�ప డభ�యదగ త । ల��� మనమ�లందు హరష �సఁగ. (అరణయ. 2. 39)

హంస� ��ను ��న ��� కంట� ��ందరయ సంపద �కక ఆ��కయం �త �ల�ల�ల త�నన ����, �వకనయల వంట�

���క� పర�శవంత���న నూర�గ ర� కనయల గ�ంప�� ప��వృత���న ����, హృద��శవర��న తనను ఎప�పడ�

�ంట� ఉండడం �త అల��� క�ం�� ఆ�వ�ం� ����, దమయం�� చూ� మనమథు� శరమ�ల�

��టటబ�� ��పం �� ం��డ�. అంత నల�� చూ� ''�తడ� అప�రవ మను�డ�. ఎకక��నుం�� వ��చ� '? అంట�

అ����ప�� ల��ంగ� లందర� మనమ�న హరషం ఉ�� పంగ� ఆసనమ�ల నుం�� ల�� �లబ��డ ర�.

క. దమయం� మ��భవ�భ� । నమ��ందరపర�మ� ��నక�భ� సు��ర�క

సమ� వర�ణసదృ� ధన� । పమ� న�వసమ�ను �షధప� �� నల�న. (అరణయ. 2. 41)

క. ���ర�హ��తర మదన । ��ర��త��� లజజ య����� ��లలక బృం

��రకమ���త�� �జక� । మ�ర�న ��టల��� మందమందమృదూ��తన. (అరణయ. 2. 42)

అంత; దమయం� మ�భవ �భ����, అమ��ందుర ��� �� �నట�ట ����, ��నకర �జ�వ�, చందర సమ����,

వర�ణ���� �� �న����, క�బ�ర����� సమ��వత����, �షదప�� అ�న నల���� చూ�, పదమమ�ల వంట�

నయనమ�ల� గల దమయం� మనమథు�� ��ర���ంచబ�� �గ�గ ను ��� ��లలక ��ంశ సంభ�త�డ�

�జక�మ�ర�డ� అ�న నల���� ��లల��లల � మృదు��న పల�క�ల�� ఇల� అనన��.

మ�ను��వ�డవ�. �వ� ఎవ���? ఇకకడక� ఒకక���� ఏ �రణమ�న వ�చ��? ఇ�� అతయంత ఉగ� �సను�న

మ��య జనక���త సుర��త��� ఉండ�ట �త ఎవవ���� ��రబడ����� �ధయం �దు. ���(ఈ

అంతఃప�రమ�నక�) ఎవవర� ఎర�గక�ం�� ఏ�ధమ�� వ�చ��? ��క� మ��వయథ క���సుత నన ��ర� ��క�

��యజ�య�మ�. అ� అనన ఆ దమయం��� నల�డ� ఇల� ��పడ�.

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 7: నలదమయంతుల చరిత్ర

7

ఇం�(ల��ం��) ! ��ను �వదూతను. నల�డ�� ����. ఇందర అ��న, వర�ణ యమ�ల� � సవయంవరమ�

చూడ����� అర�గ��ం�(వ�చ) మ�ందు ననున �వదదక� పం�ం����. '�యజమ��! మ�యందు

ఒకక��� ఇ�ట ను�రం వ��ంచ����� �ర ��థంప�మ�; �ర��� మ� అందరక� �రయం ఒనర�పమ�.' అ� పంప� ���

దయవలన అనుయలక� ��యక�ం�� వ�చ��. 'ఇం��ర దులక� �రయమ� �క�ర�చమ�'' అన�; �మ�ను ���ం����

��ం� దమయం� మ�నుప� హంస�త నల�� గ�ణగణమ�ల� �� ��యందు బ��ద ను�గ��� నడ�చుక�ంట�

ఉండ�, ఆ�� ఇప�పడ� వ�చన అత��� నల���� �ల�సు��� అత� పల�క�ల� �� దుఃఖ�య�మ�న మ�నస

అగ�చూ (మనసుసల� దుః�సూత ) ఇల� అనన��.

తర���జ.

'ఏ ��డ? �ం��ర దు ల�డ? �రలక� । ��ప�పడ� �� క�కదు; ��ను � ధనమ

భ���థ! �గ�ణంబ�ల� హంస�తఁ । బ� ల�ప�� �� మనంబ�న ��చయ�నన

��న; భవ�న�తతమ�న � టల�ల । ��ర�ణ���థ �రథంబ� ��ంపఁ

� �ప�డ వల�� ల�కఖ�యత����త! । కర�ణ�ం� ప�బ���ధ ఁ ��ంప� �ందు. (అరణయ. 2. 47)

��ను ఎకకడ? ఇం��ర దుల�కకడ? ����� ��ను ఎప�పడ� �� క�కత� ఉంట�ను. ��ను � సంపదను. భ���థ! �

గ�ణమ�ల� హంస�త �� మనసుసల� ��చు����నను. � ��స�� ఈ�ధమ�� అ�ల ధరణ���థులంద���

ఆ�వ�ంచవల� వ�చన��. ల�కఖ�యత����త(ల�కమం�� ఖ�య� గ��ం�న ����త గల���)! కర�ణ�ం� భరత� ఉండ�����

అం��క��ంచుమ�. �వ� ����� ఒడంబడ���డ� ��ర ట��� ��, �షమ��� ��, అ��న�� ��, �ట��త ��

�ర ణ��యగం �సు��ందును. అన� ఆ��ను చూ�;

మతత����ల.

''భ���సత�త �ల� సరవల�క�భ�ల �భ��సమృదుధ �

�ధ ర���ల� �నునఁ ��ర�చు నునన� రమ��తతమ�ల;

��� �దజంబ�ఁ బ� ల��� నునన మనుష�య సం

��� ��రఁగఁ జ��న? �క�ఁ బరసనునల� సుర ల�ండఁగన. (అరణయ. 2. 49)

��పపబలం గల�ర�, సరవల�క �లక�ల�, ��పప సంపదల� గల�ర�, పర�శమ�న���న �జసుస గల�ర� �నున

వల� ఉనన�ర� ఆ అమ��తతమ�ల� (�వతలల� ���ష�ఠ ల�); ��� �ద ధూ��� స���� ల� ననున

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 8: నలదమయంతుల చరిత్ర

8

�క� �వతల� పరసనునల� ఉండ�, ఒక మ�నవమ�త�ర ���, జనన మరణ ర�ప���న సం�ర బంధమ�ల�

�క�కక�నన ���� ��రడం తగ���?

క. �వతల క�రయంబ�ల� । ��ంచు మనుష�య లధమగత� లగ�దు ��లం;

�వ�న ��� క�షటమ� । ��ంప�మ�; ననునఁ �ర�ఁ �వ�మ� తర�ణ�!' (అరణయ. 2. 50)

తర�ణ�! �వతలక� భ��యందు అ�రయమ�ల� ��ంచు మ�నవ�ల� అథమ గత�ల� �� ందు��ర�. �వ�న �����

అ�షటమ� ��ర��ర�చమ�. ననున �ర��� ��డ�మ�. అన�;

దమయం� నయ��ంతరగ�త ��షప��� క�తక�� లయ�గళ యగ�చు (కనునల� �మమ���ల ���పల� ��ల�ల ���

ఆ�� ��ండ� ���కళళ�� జ�ల��ర�త�ండ�) ��ల���ప� �ం�ం� ''� అ��ర యమ�నక� అ�యర��త���న

ఉ�యమ�ను కను����నను. ఇం��ర దుల� �� సవయంవరమ�నక� వ��త ��� స�న��ల� �నున వ���ం�దను.

అల� అ�� �క� �షం ఉండదు. అన� నల�డ� ల�క�ల�ర వదదక� ���ల దమయం��� తను ప`��పన

�ధమ�ను, దమయం� తనక� ���న �ధమ�ను ���డ�. అంతట ప�ణయ ���, నకషతర �భమ�హ�రతమ�న

దమయం� సవయంవరమ� జర�గ�,

''న�న దళ��తర (ప��మల వంట� కనునల� గల దమయం�) నల���� తపప ����క��� వ���ంచదట చూ�త ం''

అంట� అమరవర�ల� నల�గ�ర� ప�ను��� ��గమ�� ఆ సవయంవరమ�నక� నలర�పమ� ధ��ం� వ��చర�.

దమయం� �లల� ప�లదండ �త ధ��ం� వ�చ అంబ�జ��� ఆమహ� తసవమ�ను ���ంచ����� వ�చన �జనయ

సమ�హమ�ను ���ం�, �ర��� నల�గ�ర� ��ల�పల� నల����� �ట� ఏ��ర�ల� ఉండడం �త ���ల� నల����

�� లచల�క ఇందరజ�దులను, నల���� �ల�సు���� ఉ�యమ� ఏ� ఉండవచుచ? అను��ంట� సం�హ �తత��� ''ఓ

�వతల��! నల���� �ల�సు���� �ర� ��క� కల�గజ�యం��. � �జ సవర�పమ�లను ధ��ంచం�� అ�

మనమ�ల� ప����పం�� �ర రథన ��ం��.

�వతల� ఆ�� ����ల�పన �� కర�ణ�ం�, ��పప�ట� ల�� కనునల�, �మట పటట� �హం, అవ�తలమ�ను

మ�టటక ఆసనునల� ల���ర�. ల�క�లక�లను ��ల�కమ�ల� గల �జల�కమ� చూసూత ఉండ�, ప�ణయ��ల క��న

నల��� కంటమ�న ప��మ�ం� ప��ప�రమ�ను ధరమమ�రగమ�ల� ��� దమయం� వ��ంచ�;

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 9: నలదమయంతుల చరిత్ర

9

�వతల ����ంకషల శ�దమ�ల��, బ�ర హమణ�ల ఆ��వదమ�ల��, మంగళ �దయమ�ల�� ���ంచ�����

�ల�ల���� సమ�దర �షవల� �ల����. ఈ�ధమ�� సవయంవరమ�న ల�ం�న దమయం��� అతయంత

��భవమ�� ��హ���న ఆ నల����� ఇందుర డ� నల�� యజఞమ�ల యందు �జర�పమ� చూప�����, అ��న,

వర�ణ�డ� నల�డ� ����న ��ట�� అ��నయ�, జలమ� ఉదభ�ల�ల టట�ల ను వరమ��వవ�, ధర�మడ�(యమధరమ��)

ధరమమ� నందు నల�� బ���ధ ��� ఉం�టట�ల వరమ���చ �వల�కమ�నక� ��ళ�త�ండ� ��వపరమ��� వ�చన

క�� చూ� ''ఎందులక� �� ��ద?'వ� అ����న ఇం��ర దుల�� ఇల� అ��నడ�.

'అవ�ల� దమయం� సవయంవరం జర�గ�త�ండడం �� ���క� ��డ�క�� ��ను దమయం� �త

వ��ంచబడ�దున�� ����క��, ఆశ�� ��ళ�త���నను'. అన� అందర� న�వ ''�వ� అకక���� ఎందుక�

�� వ�త���నవ�?'' ఆదమయం� సవయంవరం ప�రవ�� జ������ �న��. ఆ ��మ� ఇతర�లను ఎవవ��� ��చచక

నల�డ�� ���� వ��ం�న��''. అ� �పప� క� ���క� ���ం� ''ఆ నల�����, దమయం��� �జయ సంపదను,

���ర�వ�రక� పరసపర ��గమ�ను ���ద'' న� �శచ�ం�, నల���� ��కలల� ఇషటం కల���� ఎ����,

అకషమ�(��క)లల� ��రబ�� ఉం�టట�ల ��వపర���� ����ం�, నల�డ� �సుత నన అశవ������ అ��క భ���

ద��ణ క�త�వ�ల �కక జప హ� మ ������ ��ధ ప�ణయకరమల �కక �రణమ�న ��రబ� అవ�శం �న�క,

అంతరం అ��వ�సూత ��ల��లం ��� ఉం��, ఒక��డ� నల�డ� మ�తర �సరజన �� �ద పర��ళనం �యడం

మర��� � సం� య�సన �య�, అవ�శం ��సం ఎదుర�చూసుత నన క� ఆ అ��చం ఆ��రం� నల�� యందు

పర���ం�, ప�షకర�డ�� ��� వదదక� ���ల తనను ������ం� ''�వ� నల���� �దమ��� �� �జయమ�

సరవసవమ�ను ��ల�చు��''మమ� ��ప ��ను క��� ప�షకర����� �పర��షమ�న స�యక�� అకషమ�ల� పట�ట ���

ప�షకర���� ���ల నల���� చూ� ''�వ� మ��� �దమ�డ�'' అన�; దూయతం ఆడ������ ఆ �దర�ల�

�ల�వబ��న�� �దమ� ఆడక�� వ�ట అధరమమ� నల�డ� సమమ�ం� ప�షకర���� �దమ�డ�����

ప�ను����నడ�.

భ�ల�కంల� మ�నవజ�� సమ�త �న పట�ట���ం� సరవ��లక� స��ట ప�యయపదం క�. సమసత

సదుగ ణమ�లల� ���� �చయమ�� ఎననద��న�� అసూయ. క� మ���తభ�ం�న మ�తసరయం. నలదమయంత�ల�

ఆదరశ దంపత�ల�. క�ప�ర�ష�డ� నల����� దవ�దువ�వలల� �ల�వవల�న�డ�. �� నల���� స��ంచ�����

అవ�శం క�పం�న�� అ��చం. మ�తర �సరజ��నంతరం �దపర��యళన �సమ��ం�న పరమ ప�ణయమ���తల� క�

అ��చం వలన పర���ంచగ��డ�. అ��చం క�ప�ర�ష����� పర��శ��వరం. కనుక �రంతర �తయ జ�గృ�, ��తవ

ప��రకషణ అతయవసరం.

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 10: నలదమయంతుల చరిత్ర

10

సపతవయస��ల�: 1. మృగయ(��ట), 2. మదయం, 3. మ��ళ, 4.దూయతం, 5. ��పర�షయం, 6. దండ�ర�షయం, 7.

అరథదూషణం. �ట�ల� పర� ఒకక వయసనం క� పర������ ��వర��.

తనవదద గల ధనమ� ల�నయ� ఒడ�డ చూ నల�డ� ఓ���� త� ఉ��నడ�. తన ఆప�త ల� ���సూత ఉ��న �నక నల�డ�

క���ర���తం �త బ���ధ��ను� �దం మ�నల�దు. ఈ�ధమ�� అ��క మ�సమ�ల� దురవ�స��సక�త �న ఆ నల�డ�

��ధ వసుత , �హన సమ���యమ�ల� ఒ��డ ప�షకర�� �త ఓ���� వడం ఎ���� ��ర, బ�ర హమణ�లల�

పర��న���న�ర� దమయం�� తమ మ�ందు �లబ�ట�ట ��� వ�చ ���ం�, క� �కక పర������ �వ��న

నల�� �త తరసక��ంపబ�� మ�ర�పలకల�క �ననక���నర�. అంత దమయం� �ం���� ంత �తత��� ''ఎంత

ఓ���� వ�చు��న అంతకంట� ఎక�కవ��� �దమ�నందు ఆస��త, మ�తసరయం అ�శ�ల�ల ���. ��ను ఏ�

�యగలను? ఇ�� ��డ�క� మ�ల''మ� ల��ం��(దమయం�) దుః�ం�న��.

అకషమ�ల� (��కల�) ప�షకర�� యందు వశయమ�ల� ఉండ�టయ�, నల�� యందు ����క ���� ఉండ�టయ�

�ల�సు��� తన ప����న నల����� అపజయమ� కల�గ�త�ంద� తల�� �, సర�జ���(దమయం�) భరత అనుజఞ

�� ం�� �ర ��ణయ�డ� అ�� �ర��� ��� ''ఈ సయందనమ�న(రథమ���) ఇందర��నుడ�� ఈ క�మ�ర����, ఇందర��న

అ�� ఈ క�మ���తను ��గమ�� ���క� �దరభక� ���ల బంధువ�ల వదద ఉం� �ఘ�మ�� రమమ''� అంట� ఆపత

ప�����త, మం�ర, బంధువ�ల అ�మతమ��� �ర��� పం�ం�న��.

నల�డ� క��� ధరణ� �జయమ� ��ల���� � సరవసవమ� అపహ��ంచబ�� ప��త�ం� దమయం�� ���క� సమసత

�జయసంపద �� �న�� బయట��� ��డ�. �దమ�నందు ఓ���� � ప�రమ� ��ల�పల మ�డ�

అహ� �తరమ�ల� �వ�ం� ఉ��న, జన�భ��న ప�షకర�� �సనం �త, క�ప�ర�ష��� ��ర���త���న �దం ��

ఏరప��న �వషం �త నల�� వదదక� ��ర�ల� ఎవవర� ��ళళ����� జం�ర�.

ఈ�ధమ�� సరవ జనుల�త స��క���� అర�హ � ఉం��క��� నల�డ� దురదృషట వశమ�న ఎవవ�� వలన స��కరం

�� ందల�క, జలమ��� ఆ�రమ�� ఆ ప�ర స�పమ�న దమయం� ��వ�య�� ఉం��, ఆక�బ�ధ స��ంచల�క

''ప��� వరణ ��కకల�� తమ మ�ందు �ర��డ�చునన ప�లను చూ�, అ� ఆ�రమ�� ఉపక���త య� తల�,

ఆ ప�లను పట�ట ��వ����� సమకట�ట తనుకట�టన వ�త � �న ఆప�ల�� ��య�, అ� ఆ వసత �మ��� గగనమ�నక�

ఎగ� నవ�వత� �గతవసుత � �న నల����� ఇల� అ��న�.

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 11: నలదమయంతుల చరిత్ర

11

���థ��ందర! � ధనమ�ను, �జయమ�ను అపహ��ం�న అకషమ�లను(��కలమ�) ��మ�. � వసత �మ�ను

అపహ��ంచ����� ప�ల ర�పమ�ల� వ�చ అపహ��ం���. అ� ��ప ఆ��మ�రగమ�న ���ళ�� య��.

నల�డ� ఆ ప�లను చూ� �సమయం �ం�� ''��క� ఇట�వంట� �థ� కల�గ�టక� ఈ అకషమ�ల �షమ� �క మ���

ఉనన��? అంట� దమయం� కట�టన వసత �మ� �కక ��ంగ�ను ��నుక��� ధ��ం��డ�. అట�ల దదర� ఏకవసుత � ల� (ఒ��

వసత �ం ధ��ం�) ఒక����కర� మ�ఖమ�ల� చూ� దుః�సూత ఉండ� నల�డ� దమయం��� ఇల� అ��నడ�.

ఇ�� ద��ణ� పథమ�నక�, ఇ�� �ద�భప�రమ�నక�, ఇ�� ��సల �శమ�నక�, ఇ�� ఉజజ���� ����ళ మ�రగమ�ల�.

ఇ�న��ర�లల� మనక� ఏ�� ��ళళ����� అను��న ���� అవ�త�ం��? ఇందుమ��! అడవ�లల� ���� కషటమ�ల�

అనుభ�ంచల�వ�. ఇప�పడ� బంధు జనుల దగగ���� ���ల సుఖమ�� ఉండ�మ�. అ� �పప� దమయం� గదగ ద

సవరమ��� దుః�సూత నల���� ఇల� అనన��.

అవ�శ! �వ�ను, ��నును ���ల �దరభ నందు సుఖం� ఉం��మ�. క�� ర మృగమ�ల� భయంకర���న వనమ�నక�

���ల కషటమ�ల� పడడం ఎందుక�? అన� �� నల�డ� తన �రమ�ను ���ం���� ��ం� ''�వ� ��పనట�ల �దరభ

�శవర�� �జయమ� మన �జయ��; ��ను మ�నుప� అ��క ఐశవరయవంత�డ�� అందులక� ���ల బంధుజనుల

హృదయమ�నక� ఆనందం క���ం��ను. ఇప�పడ� ఈ�ధమ�� సరవసవ ��నుడ�� ఎల� ��ళళగలను? అన�

దమయం� ఇల� అనన��.

�. ''అ��కదుఃఖ���ర�త న ��షదంబ� । సుర�రంబ�గ ��రయ�� చూ�� యందు;

��నర ���యస��త�ఁ� య�నన�� । ��ంతలయ�యను ��పద ల�ఱుక పడవ�. (అరణయ. 2. 74)

'అ��క���న దుఃఖమ�, ��గమ� �త ���ంచబ������ ఔషదం ఎకక�నను సుర�రమ�� వ��థల�ల �� (మం� ఔషదం)

��రయ��. ��రయ స��త�� ఉనన����� ఎట�వంట� ఆపదల��� అనుభ�సుత ననట�ల ��యబడవ�.

క. అల� ��డ డ�స ��డ, ��ఁ । క� ద�పయ� ��న ��డలఁ గడ���� ధరణ�

తల��థ! ప�ర�ష�నక� � । మ�మల ��రయయ �చుఁ �తతమ�న దుఃఖంబ�ల''. (అరణయ. 2. 75)

ధరణ� తల��థ! ���� ఉనన సమయమ�లల�, బడ�న సమయమ� నందు, ఆక� ద�పకల ��ళల యందు

ప�ను��� ప�ర�ష�నక�(భరతక�) �ర��� మనసుల�� దుఃఖమ�ల� ��రయ�� �� ��డ�త�ం��. �వ�న ఇ�� ����

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 12: నలదమయంతుల చరిత్ర

12

ఆ��ర పడ�న�� అ�య�, అ�నంట� అనుస��ం��� అ�య�, దయచూపద��న�� అ�య�, ననున �డ�వక ��ను

��ంట�వ����� ఒడంబడ�''మ� అన� అల��� ��త ను. �ర ణ సమ�న���న �నున ఎందుక� �డ��త ను;

బ�ధపడక�.మ� నల�డ� తన ��� ఓ��ర�సూత ఏ�ంతం� ���ల, జనుల� ల�� అడ� యందు ఒక మండ��న

చూ� �శ��ం�, ధూ�ధూసర���న ��ల�� శయ�ం�, ����ల� నడ�న బడ�క �త కళ�ళ మ�తల� పడ�త�ండ�,

దుఃఖ ప����పం �త క�నుక� �క�� � ల�� తన �దమ�ల వదద �క�కట���న బ�ధక� ల��� ���రసుత నన

దమయం�� చూ�;

ధరణ� �జయమ��� �ట� సంపదల�న పర�ల� అపహ��ంచబడ�ట, ఆపత �తర, బంధుజనుల�, ���రణ జనుల�,

������ట�ట ట, ��రణయ భ��ల� ప�న�� ప��భర�ంచుటయ� తలచు��� ����ం�, తర�ణ�మణ� మ�నుప�

మృదు��న శయనమ��� ��క�తల� శ�దధ�� అడ�గ�ల� ఒత�త త�ండ� �దర�� �� ��మల�ం��, ఇప�పడ�

గర�క�� దుమ�మ�� �ం�� ఉనన ��ల�� ���రసుత నన��. ఈ పంకజ��� ���వశమ�న ��క� ��రయ��� ఇంత దుఃఖమ�

�� ందుత�నన��. ��ను ఈ�� దుఃఖమ� చూడల�ను. ఎకక������� ���ళ�� ��ను. ఈ��క� ��ను కనబడక తన

బంధువ�ల వదదక� ���ల బ�ధలను �� ందక సం��షం� ఉంట�ం��. అ� �����ం�, ��ళళ����� సమకట�ట ఆ ��మ�

��ల���నక�ం�� ��లల � ఆ�� వసత � ��గమ�ను �ం� తనక� కట�ట ప�టటమ�� �సు��� ��డ� ��ంతదూరమ�

వ�చ, దమయం� యందు తన ��రమను �ంచు��ల�క మర�వ�చ;

చ. క� దమయం�ఁ బ�ప సమకట�ట ఁ, బ� ��ంబ� �� �య��పఁ ��

లలన సు��రణ��హృదబలంబ�న; �ట�ట ల� ��ంటఁ జ�� య

ననల�డ� ��హర�జ లఁ బ�నం�� గ��గత��� ���న య�

��యలయ�ను బ� ల� నూఱడక ��ంతయ�ఁ బ�ర దుద ���చ��త�మఁ�. (అరణయ. 2. 79)

క�ప�ర�ష��� పర��వం వలన నల�డ� దమయం�� ఎడం �య����� ప�ను�����డ�; ��పప�న ��నహం �కక

బలం�� దమయం�� మ�ట�మ�ట��� ఎడబ�యజ�లక ఉం��డ�, క� ��ర��పణ, అను�గబంధం అ�� ��ం��ంట� వలన

నల�డ� �క�కట���న వలప� బం��లల� బం��ంచబ�� మ�ందుక� �� � ��నుకక� వ�చటట�ల ����న

ఊయలవల� ��ల���ప� ఊరట �ందల�క ఒక �థర �శచయ���� �ల�క;

�. 'బ�ల ��కకర�త ��కన�ల� ��� । �ష�ఠ ర�ండ�� �� ��ట�ల ��ర�త బ� వ'

ననక క��త ��కృష�ణ ఁ �న నల�ఁడ� । �గతకర�ణ�ఁ� దమయం� ���� చ���. (అరణయ. 2. 80)

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 13: నలదమయంతుల చరిత్ర

13

ఈ బ�లను ఒకక���� ఈ అడ��ల� �� క����త�మడ�� ��ను ఎల� ���� ��ళళగలను? అ� తల�� యక

క�ప�ర�ష�� �త ��ర���త��న నల�డ� దయల���� దమయం�� ���� ����ళడ�. ��ంత��పట��� దమయం�

��ల�క� ప� కనబడక, తన వసత �ం సగ��గం ����� ఉండ�ట చూ� ల�� నల���ప�ల� ప����ం� భయ�యక�ల�తత���

(భయం��, ��కం క���న మనసుస కల�);

�. �! మ��జ! మ�మ�� రకషణ । దకష ద��ణబ�హ�దండ! దం��

����! ��ద�జ�గ�ణ�! న �నట�ల । �తదయ�ండ�� ���� చనఁగఁ

దగ���? � ��ననఁడ� ధరమవ� దపప� । �ఁడవ�. సూనృతవరతరత�ం��;

��డక� మ� ననున నూఱడఁ బ���న । పల� ��ట�ల మఱవంగఁ బ��� యగ���?

ఆ. �� దలల�న ��ఁ�� �� డసూప ��ట�ల ల । య�నన�ఁడ? �ట�ట య�గ���వ

��ల �క� వల��? ��ట ��దు? �ం ��ట�ల । �ంత� �నున నుగ��ననమ�న? (అరణయ. 2. 82)

�! మ��జ! మ�మ�� రకషణ దకష ద��ణబ�హ�దండ (సు��ల���న భ�మండల రకషణ ��రక� సమరథ���న

ద��ణ బ�హ�దండం గల���)! శత�ర వ�లను ���ం�న���! ��ద ��లల� ���ష�ఠ ��! ననున ఈ�ధం�

దయల������� ���� ��ళళడం తగ���? �వ� ఎననడ� ధరమం తపప�����. సతయవరమ�ను �ట�ంచడంల� ఇషటం

గల����. భయపడక�మ� ననున ఊరట ప��� (ఊర��ం�) ఇట�ల మర��� వడం ��యయమవ���? �� దలల� ����

ఉం�� అగ��ంచక ఈ�ధమ�� ఎందుక� క��నతవం వ��సుత ��నవ�? ఇట�వంట� ఉగ� ��వం ఎందుక� ప�నవల�

వ�చం��? ��ను ఎకక���� �� గలను? ఈ భయంకర అడ�ల� �నున ఎల� చూడగలను?

�చన ���త �ం��ప�ంగమ�ల�న ��ల�గ� ��దమ�ల� అదయయనం �య� ఒక సతయమ��� స���� వ తగ���?

ఏ�ధమ�� ���� సతయమ�నక� స���� వ�. (అంట� ��ల�గ� ����ల� - ఋ��వదం, య���వదం, �మ��దం, అథరవణ

��దం.; ����ం�ల� - �కష, �యకరణం, ఛందసుసం �ర�కతం, జ�య�షం, కలపం.; ఉ�ం�ల� - �మ�ంస,

��యయ�సత �ం, ప��ణం, ధరమ�సత �ం.; ఉప����ల� - ఋ��వ����� ఆయ���వదం, య���వ����� ధను��వదం,

�మ������� �ంధరవ��దం, అథరవణ������� �థ పతయ�సత �����ల� ఉప����ల�. ఇ�న����ల� చ����� ఒకక

స��య��� �ట��వ�. అ� అరథం)

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 14: నలదమయంతుల చరిత్ర

14

�ర ణ సమ�న���న �నున �డ�వన� ప�����. సతయ ప���లన �య�మ� (ఆ��నమ�ట తపపక�ం��

ఆచ��ంచుమ�) గట�ట� ����సూత తన�కక ఒంట��త�����, బలం ల�� ఆడత�����, పర� అడ�గ� ప�టప�పడ�

ఉం� మ�ండ�ల , క�� రమృ�ల�, పననగమ�ల భయమ�నక� బ�ధపడక, తన ��థు� అస�య తనమ�నక�,

భ��ంచల�� ఆక�, ద�పక, అలసటవలన క��� ��భక� �����సూత ;

క. ఏ�న �� దలఁ బ� రలపడఁ । �రచుచు, మ�ండలక�ను నలల ఁ �లఁగ�చు, ��క�కల

సూచుచుఁ, �డర�చుఁ �రళ�ల చు । ల�చుచు ల���ం�� సంచ�ంచుచు న����న. (అరణయ. 2. 86)

దటటం� ఎ����న �� దలను పరకకక� ��ర సూత , మ�ండలక� ��లల � పరకకక� తప�ప��� నడ�సూత , ��క�కల� చూసూత ,

��త�ర పడ�త� ల�సూత , ల�� �లబడ�త� ల��ం�� ఒణ�క�చు, బ�దర�చు తర��డ�త�నన��.

ఈ�ధం� �ర��డ�చు స�పంల� ఉనన దమయం�� అహ���థ ���న ఒక ��ండ�ల�వ పట�ట ��న� ఆ��మ�

��ంచ����� కదలజ�లక ''ఇక���� ���ర ఎందుక� ఆల��ంచవ�? ననున సంర��ంచుమ�. అంట� అర�చుచునన

దమయం� ఆక�ందన ధవ� �ంట� ఒక ఎర�కల �డ� ��గమ�� వ�చ, ��ను పట�ట ��నన చురక�త��

ఆ��ండ�ల�వ �కక వదనమ�ను మ�కకల� �య� ''�హ�వ� మ�ఖం నుం�� �మ�క�త �న చందరవంక వల�''

��ండ�ల�వ మ�ఖం నుం�� ��ల�వ��న దమయం�� ఆ�వ�ం�, తతస�పమ�ల� ఉనన స��వరమ�ల� �ననం

��న దమయం��� అడ�ల� ����� మం� ఫలమ�ల� ఆర��ంపజ��, ��� ం� �సుక�నన �దప ''�వ� ఎవవ��

��నవ�? ఈ�ధం� ఒంట��� అడ�ల� ఎందుక� వ��చవ�? అ� అ���� మధుర���ణ� అ�న ఆ మగ�వ�త

వృ��త ంతం అం�� �ల�సు���;

క��జ ���తమ�.

రజ�క�ననఁ �నప�ధర ��త�జసుతన �లస

దగజప����ఁ జందనగం��ఁ బర��త�ం�సమ�వతఁ బం

కజదళల�చనఁ �� ���త�ఁడ� �మ��తశ�హత�ఁ�

�జహృదయం బ�ఱ�ఁ��ం� ల��ం�� క �ందయచ��తరక� ��డ�క��న. (అరణయ. 2. 90)

చందుర �వంట� మ�ఖం కల����, ��దద ��ండ�ల గల����, �జ�వ అ�� �జసుతను, గజ�� నడక వల�

�ల�ల�ల ��లల� నడక గల����, చంధనగం���(చందన ప��మళం ��దజల�ల �హం గల����, ���పయమ�న���న

వరచసుస గల����, పదమ����ర ల వంట� కనునల� గల����, చూ� ���త�డ� మనమథు� �కక ������న

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 15: నలదమయంతుల చరిత్ర

15

బ�ణమ�ల �త ��టటబ��న ����, ల��ం���(���వల� సుక�మ�ర���న �����), అ�ందయ���న చ��తర గల�����

���త�డ� తన మనసుసల�� మ�టను ఎ����ం��డ�.

ఆ. అ��న�ఖయ�ఁ బ� ల� నంటను ��యను । �డ ��యట�ట �భచ��తర

��ఱుక ల�� కఱక�ట�ఱు క����ం�ఁ � । దనక తనక� ��య� వలప���న. (అరణయ. 2. 91)

అ��న జ�వల వల� మ�ట�ట ��న�����, అంట���న�����, చూడ����� �ల�ల�నట�ట �భచ��తర గల దమయం�� జ�ఞ నం

ల�� �రట� ఎర�కల�డ�ఆ�� తనక� తగద� ఎంచక తన ఆయ�వ� అలపం అవడం �త ��ం�

��ర�క���నడ�.

దమయం� ఆ ���త���� ���ం� చూ� ''��ను ప�వరత అ����� ఈ దు�త�మ�న ���త�డ� ఇప�ప�

మరణ�ంచు �క'' అ� �పం ఇవవ�, �డ� అపపట�కప�ప� అ��న� దగద���న వృకషమ� వల� �గత�వ��

మరణ�ం��డ�. ఆ �ధమ�� పరమప�వర�� గ�ణ పర��వం �త హత����డ�.

దమయం� తన హృదయమ�న ��లల� �ర�ద లం వంట� తన భరత�� ;��� దుషట పననగమ�ల�, �ర�ద ల�ల�,

క�� ర మృగమ�లక� భయమందక ఉ�� ట�ల� పయనం ���ం�ం��.

�. 'సహ�ర! మ���యసహ�ర�ఁ, బ���నగ! । ప���నగ�ఁ, ��లక! భ�భ�వన�లక�ఁ,

జందన! బ�ధహ��చందనుఁ బ��ప�� । ��క! సుహృజజన��కదమను,

వక�ళ! క�ల�క��పక�, ��తక! భ� । ������తహర� నల�ఁ �ర���డఁ

�న�� �నలల�న ల���తతర�?' । న� మ�� � మ�� ��� న���� య����

ఆ. యడ�గ� నడ�గ� ల�ండఁ బ� ద ��డ బ� ��కన । �రఝ�ంతరమ�ల �ల�చుఁ �ల�చు,

��ర�ల దర�ల ��డల నుర�గ��గృహమ�లఁ । �ం�� ��ం�� చూచుఁ �యజ���. (అరణయ. 2. 95)

సహ�ర వృకషమ�! �� �రయ సహ�ర����, ప���నగ వృకషమ�! ప�ర�ష ���ష�ఠ ���, ఓ �లక వృకషమ�! భ�ల�క

భ�వన �లక����, చందన వృకషమ�! బ���ధమంత�లల� హ��చందన సదృ����(హ��చందనం కలప వృకషమ�లల�

ఒకట�. అంట� పం��త�లక� ����కల� ఈ���చ����), ప��పం�న అ��క వృకషమ�! సుహృద జనుల ��కమ�

హ��ం�����, వక�ళ వృకషమ�!క�ల�క ��పక�నక�, ��తక వృకషమ�! భ���త�ల ఆ��త� హ��ం�����,

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 16: నలదమయంతుల చరిత్ర

16

ల���తతర��న నలమ���� �ర�ల� �నలల� చూ��? అ� �ట�ట �ట�ట వదదక� ���ల �ల�సూత అడ�గ�చునన��.

���ల� ఎండల� �� రల� �ల�టట�ల � బ� బబల�కక� ��ల��ళల మధయన �లబడ�త�ం��, �ల�సుత ం��. ��ండ గ�టటల

�ర�వల�, ��దద గ�హ గృహమ�లల� �య���� ��ం�� ��ం�� చూసుత ం��. ఈ�ధం� దమయం� తన ��థు� ��సం

అ��వ�సూత �షణ�రణయమ�ల� ��క�క��చక �ర�గ�చూ తన మ�ందు;

మతత����ల.

���భ�ల� పరణభ�ల� �య�భ�ల� �క�

�రభ�ల� వృకషమ�ల ��సయ�క�త ల��� తపం

బ�రజ�య� మ�మ��ందుర ల య�శ�మం బ�డఁ �ం� నం

��ర���� ప��సమ���జతప�ణయకరమఫలంబ�నన. (అరణయ. 2. 97)

�ట�� ఆ�రం� �సుక����ర�, ఆక�లను ఆ�రం� �� బర����ర�, ��� ఆ�రం� �వక��ం��ర�,

ఆక�క�రల�, ��ర��నయం ఆ�రం �సుక�� బర����ర�, వృకషమ�ల ��స య�క�త ల� అ� ��కష�� తపసుస

��� మహమ��ందుర ల �కక ఆశ�మమ�ను అంబ� ర���� ప�రవజనమ ప�ణయకరమల ఫ�తం� అలల ంతదూరంల�

చూ�ం��.

ఈ�ధం� మృగమ�ల�, సరపమ�ల��, తసకర�ల��, ���త�ల�� �రంతరం క�� ఉనన వనమ� నందు ప�ణయ న��

�రమ�న ఒక మ��పల�ల ను చూ� అందు వ�షట , �మ�వ, �ల�లయ, భృగ�, ��రద సదృ�ల�న మ�మ�నులను

చూ� నమసక��ం� ఉండ� మహర�ష ల� దమయం�� చూ� ఆశచరయప�� 'అమ�మ! �వ� ఎవవ��

��నవ�? వన�వత�? �వ�����(�వకనయ�)? ��వయ���న �జమ��� ఒకక����� ఏల �ర��డ�చు��నవ�?

అన� ����� దమయం� ఇల� అనన��.

�� వృ��త ంతం �నం��. ''ప�ణయ ��ల క�డ��, స�� యజఞ�రత���� ధ���ర�� �ల��లన నల��� ��రయను. సజజనుల�

��య�డబ� దమయం� అను����ను. ���వ�న ననున వ��� �� హృద��శవర�డ� ఎకక���� ���ల�� వ�,

అత�� అ��వ�సూత ఈవనమ� నందు ప��భరమణమ� �సుత ��నను(�ర��డ�చు��నను). � త�� వనమ�నక�

వ�చ భవ��ప���వందనం �� కృ��ర�థ � ఎకక������� ���ల����? అతను �� �న��ప� ఎర�గ�దు���

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 17: నలదమయంతుల చరిత్ర

17

ఆన�వవం��(���న�� ��క� �ల�పం��). ���న ��నమ�లల� అత� దరశనం సం���లల���డ� �ర ణ��యగం

��త ''న� ��డ�చచునన ఆ దమయం�� చూ� కర�ణ�ం� మహర�ష ల� ఇల� అ��నర�.

''వనజ�య����! ఇం���న ��నమ�లల� య��పర�రం తన నగరమ� నందు భ�జనుల�

����తంచబ�����, ఎపపట�వల� �జయ�లన �సూత �ల�ల�ల ����, చూడగలవ�. ��మ� త�� దృ�ట�� చు���''.

దుః�ంచక� మ� తపసువల� తమ అ��నహ� తరమ�ల���, అ�ర���న ఫల, ప�షపమ�ల�� గల వృకషమ�ల�� క���న

న���రమ�ల�� రమయ���న త�� వనమ�ల�� అదృ�యలవ� చూ� దమయం� కల�, �జ� అ� �సమయం

�ందుత� ���ల, మ�ందర ఒక చనుపం(అంట� ����ల నుం�� �ణ�జయం ��రక� పయ�ం� �య�ర�ల

సమ�హం) చూ� ఆ గ�ంప�ల� పర���ం� సమయంల� అందు(ఆ �రథం ల�క చనుపం)ల�� జనుల� చూ�,

�. �ంసుజ�లమ�ల� ��ఁబ�ర ఁ��నఁ గరమ� ర� । కషమ�లగ� నూ�ధ �లకమ�ల ���,

న�మ�నంబ�న యరధవసత �ంబ�� । ��వృతం బగ� �హయ�ట ���,

��ఁక� తృషట �దర యను �� ��ఱుఁగక । య���మ���య�ఁ బ� ల� నునన ���,

దమయం�ఁ �� ��ందఱు ��చం బ� । పఱ���, ��ందఱు భయమ� ��ం��,

ఆ. రందు ��ంద ఱ��క �సయంబ� �����, । 'యడ� ��� ����' ద��� ��ంద,

ఱవవ! �వ� ��ల�ప వగ�'ద� ��ందఱు । ���న ��ల� ���� �� ��క రంత. (అరణయ. 2. 103)

ధూ�కణ�ల సమ���యం ���� �సత��ం� �య�ంచ� ఎర�బ���న మ�ంగ�ర�ల� గల����, ���క� మ���� �న

అరథ వసత �ం �త కపపబ��న �హం గల����, ఆక�, ద�పక, �దర అ�� �ట�� ��ర�గక ఉ��మ��� �� �య�నన

����, దమయం�� చూ� ��ందఱు ��చమ� ����� య�ర�. ��ందఱు భయప��డ ర�. ఆ గ�ంప�ల� ��ందఱు

ప���సమ���ర�. ��ందఱు అమ�మ! అడ�ల� ఎందుక� ��దుక�చు��నవ�? అ� అ���ర�. ��ందఱు ���త�త

��ల�పవ� �త�ల� జ���ం� �� �కర�.

దమయం� ఆ వరతక�లల� మ�ఖుయ��� చూ� 'ఈ మ�ట�ల� ఈ�ధం� జనుల�త ����క���న వరతక�ల గ�ంప�

క��సుత నన��. ఎట�వంట� ప�ణయ�'' అ� ప��� ఇల� అనన��. ��ను నల�� ��రయను. ప�ణయ ���నత �త ప��

వ��� ���ం��, ఒంట��� ఒంట��� �నలల� �ర��డ�చు��నను. అమృత సదృ�డ�, కర�ణ�త�మడ� అ�న

నల���� ఎచట���� చూ��? అన� ఆ���� �రథ�హ�డ� �� అ���డ� ఇల� అ��నడ�.

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 18: నలదమయంతుల చరిత్ర

18

ఈవనమ�ల� నల���� చూడల�దు �� భయంకర���న ఏనుగ�లను, �ంహమ�లను, ర�కషమ�లను

(ఎల�గ�బంటలను) ఎప�పడూ చూసూత ఉంట�మ�. ఇ�� మర�త �ల� పర���ంచద��న�� �దు. ఈ వనమ�నందు

ఎండక�డ ��రబడల�దు. అన� ''�రం�� ఎకక���� �� వ�చు��నర�?'' అ� అ����న దమయం��� ''��� ప� ���న

సుబ�హ�ప�రమ�నక� ��ళ�త���నమ''� �పప� "అట��ల � ��ను ��� వ�చద'' న� ఆ పరమపర�వరత ప�దరశన

ల�లస��� మ�నుల పల�క�ల� తలచు��ంట� �రథమ��� ��ళళ�;

�� �ద��కవరక� ఆగక�ం�� ఆచనుప నడ�, బహ��తల జలమ�ల �త ఆ�ల దకరం� క��ం� ఒక �ర�వ� వదద

��ను ��హం �త �శ��ంచ����� ����� ��ం��. అప�పడ�;

�. అరధ�తరమప�పడ� డందుల ���ం� । �జయ�ధమ�ల� జల�ంకషఁ జ��

యంబ��� �మల��యంబ� ల��వ��ంపఁ । చను�ంచు జలధరస��యటల

యచచనపల�న ���ర సక�త ల�న � । ర�ననత ��వపమ�ల య�గ� �ద

హ� జ�� మ��దత�ల��� ��ందఱు, దంత । హ�ఁ జ�� ���నంగ�ల��� ��ంద,

ఆ. ఱఱ� �ర ణ��ఁ బఱ� మ��జంబ� । ల���క రందుఁ ��ంద ఱుకకడం��;

చనుప �ట�ట�టఁ బ�నుపఱ� య��త� । ���య�ఁ బ� ల� నడఁ�� ���� చ���. (అరణయ. 2. 111)

అరధ��ర సమయమ�న �ర� ��ర గడం ��సం గజ�య�ధమ�ల�(ఏనుగ�ల గ�ంప�) అకక���� వ��చ�.

సమ�దరంల�� �రమల���న జల�ల� ఆ�వ��ంచ����� ��ఘ�ల సమ��లవల� వ��చ�; ఆ చనుప�ల�

�దరసక�త ల�న �ర� ఏనుగ�ల భయంకర���న �దమ�ల ���ంద న��� మరణ�ం��ర�. ��ంతమం�� ఏనుగ�ల

దం��ల�త ���న�నన��� �����ప��డ ర�. మ����ందఱు �ర ణ���� పర�గ�ల� ��ట�ట �ట�ల �కర�. ఈ�ధం� ఆ

చనుప� అ���పర��� సంపదవల� ��ణ�ం� �ద���� �ం��. ఆట�వంట� సం��భంల� మరణం త�ప దమయం� తన

మనమ�ల�;

����ర�థ ల�న �వ�లను, సుఖ�దరల� ఉనన���� ��కల� ��ట�ట త�ండ� చం��ను. మరణ �ంకష ఉనన మగ�వను

ననున చంపక మ����� య�డ�. ��� ���క� మందబ���ద . ఈ చనుప��� ���ల ఈ వన ��లశమ�ను

��ల��ంచుక�ంట�ను అ� తల� ఉండ�, ఎనుగల గ�ంప� అ�� అగసుత ��� �త ఈ చనుప� అ�� సమ�దరం

��చ��యబ��ం��. ప�రవం ��ను ��న దుషకృత శ��త�, �� సవయంవరం ��డ� ఆల��ంచక అర�థ ల� వ�చన

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 19: నలదమయంతుల చరిత్ర

19

�వ��వర�ల� చూసూత ఉండ� నల���� వ���ం�న ��ట� �� �కక అప�రం తల� ��ల�పల� ఇట�వంట�

ఆపదల� ��చ ��డ�త���న�? అమర�ల ��పమ�న ��క� ఈ�వధమ�� దుఃఖం క���ం��. ఇం� ��ను

ఏ��యగలను?అంట� అంబ�జ��� దుః�సూత ఉం��.

ఈ�ధం� దుః�సూత దమయం� పర��త సమయమ�న హత�లవ� ����న ఆచనుప�ల�� బ�ర హమణ వర�ల��

ఎడ�గ� సు��రఘ పరయ�ణం �� ���ప� ప�రమ� వ�చ జనుల� ����క���నట�ట �జమ�రగం �రవసుత నన ����;

��నకర పర�� పటల ధూస��త పర��త చందర��ఖ (��నకర�� �ం���రణ సమ�హం �త ��ల��లబ� �న

చందర��ఖను) �� �నట�ల �ం����న���; బడ�నపపట��� రమయ���న ఆకృ� కల�న దమయం�� �జ�ర �దమ�

��నునన �జమ�త దూరం నుం�� చూ� త న��వక�����;

'�రణ��� కడ� మ��న �రగట�ట । ధూ� ధూస�లకమ�ల� దూల�చుండ

నబల య�నమతత���ణ� ���న ల�చ । కరణ� �ట వచుచచునన�� కంట� ���. (అరణయ. 2. 116)

'������� � మ���� �న �రకట�ట దుమ�మ�త ఎర�బ���న మ�ంగ�ర�ల� అట�ఇట� ��గ�త�ండ� అబల ఉననటట

���ణ� ���న (��చ���వల� ��షం ��సుక�నన) ల��మ�� వల� ఇచచటక� వచుచచునన��. ఆ��ను చూ�వ� క��!

ఆ��మ� యందు ��క� �క�కట���న ��నహం కల�గ�చునన��. ఆ��ను ���క� రమమ� �పప�, �ల�క�త

దమయం�� ���క� �జమ�త వదదక� ��, ఆ �జమ�త ఆ��ను చూ� ''���వవ�� ��నవ�? ఈ�ధం�

దుఃఖ���శ �వస�� (పరమ��కమ���త��) ఉ��నవ�? �ప�ప'' మన� దమయం� ఇల� అనన��.

ఎం��మం�� శత�ర వ�లను జ�ం�న ��ప� �దమ��� ఓ��ంచబ�� �జయం ��ల�ప� ��ళళ�, భరత�� �డవల� ��ను

తనను వదలక ���ల ���క� ఆక�బ�ధ� ���త��న ప��త; అమ�మ! దురదృషటవ�న ఆదమర� ���రం�

వం�త����. అట��మమట నుం�� ఆ మ�ను��వ���� ఏకవసత �ం ధ��ం�న���� అ��వ�ంచుచు ��రం��రవృ�త�

�బ�� భరత�కక ఎడబ�ట� అ�� అ��న�త ద��ంచబ��, కందమ�ల ఫలమ�ల� ఆ�రం� �వక��ం�,

�� ర దుద �� �న ��ట ��సమ�� �సు���, మృగమ�ల� స�యమ�� వనమ�లందు ప��బర�ం��''న�

��షపజలమ��� ��ండల�� ఉనన దుమ�మను బ�రద� �సూత పల�కల�క�నన దమయం��� �జమ�త ఇల�

అనన��.

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 20: నలదమయంతుల చరిత్ర

20

ఇం��వర దళ��తర(నలల� కల�వ��క�ల� వంట� ��తరమ�ల� కల����)! �వ� నకడ�� ఉండ�మ�. �ప��

������ంచ����� భ����తతమ�లను(బ�ర హమణ�లల� ఉతతమ�లను) పం��దను. అ� �జమ�త పల�క� �మనందన

సం���ం� ఇల� అనన��.

��ను ��రం��ర�� ఉ��న ఉ�చషటంబ�(ఎం���) మ�టటను. �ద ��వనంబ� �యను(�ళ�ళ ఒతతను). పరప�ర�ష�ల��

పల�కను. ప�� అ��వ�ంచుట ��రక� ����ళ బ�ర హమణ�ల�� మ�తరం పల�క���ను. అటల�� (����� సమమత����

�వదద ఉం�దను. ����క �ధమ�� ఉండజ�లను. అన� ''���షట���న �ధం� ��వదద ఉండ�''మ� ఆ��ను అ�

��రవం�� తనవదద ఉం� ఆ��క� తన క�త����న సునంద అను���� అపప��ం�ం��. అలయక ప�ణయ వరతమ�ల�

�సూత , ��� �శప� �జ��� నగరమ�నందు మనసుసల� భరతను తలచుక�ంట� భ��ంచ�� ఎడబ�ట� వలన

ఏరప��న దుఃఖం �త నల�� పటటప��ణ� ���ంచబ��న��.

ఎడ�గ� �ప�పరవవల సమ�హమ�ల�� ఆ�శ మ��గ �న ��క�చు ��దద ��దద వృకషమ�లను ద��ం� ��సుత ండడం

చూ� మ�నవప� (నల�డ�) ఆ అ��న మధయ నుం�� నర��థ! ననున మననన�� ర��ంచుటక� ఇచచటక�

����ట(తవర�) రమ�మ. అ�� ఆరత మ����దమ�ను �� శం��ంచక ��గమ�� అనఘ�డ� ���నల మధయమ�నక�

ఉ���� భయమ��� చుటటల�� శ����న చుట�ట ��� ఉనన ��గ క�మ�ర���� చూ�డ�. ఆ ��గక�మ�ర�డ� నల�����

కృ��ంజ���� ''��ను క��కటక�డ� అ�� ����; కరమవశమ�న ఒక బరహమఋ�� �ం��ం� అత� �పం�� ఇకకడ

కదలక�ం�� ప��య���నను. ఈ ���చచుచ సరవ�వ�ల�� సం�ర�రణ��� అ�శ�ం� ��ల�గ���క�కల� �య�ం�

వసుత నన��. ఈ అ�యమ� కల�గక�ం�� ననున ర��ంప�మ�. �వ� కర�ణ�త�మడవ� �వ�న �నున

��డ���నుచు��నను.

��ల�గ� ��శల ���నలం క�మ�మ��� స��ం���. ఈ జ�వలలల� �� చ��� ల�ను. న��నక సరసుస ఒడ�డ క�

���ట�ల దయ�� ఎత�త ��� �� మ�మ. ననున ర��ంచ �క� ��ల����దను.అ� ��� ఎత�త ��� ��ళళ�����

అంగ�షఠ పరమ�ణ �హ�� ఉండ� నల�డ� ఆ క��కటక���� అ� తవ��తగ�న ���ల ఒక స��వర స�పమ�న

�డ�వబ� �, 'ఇంకను ప�� అడ�గ�ల� ��ళ�ళమ�, �క� ���యః�ర �త (��ల�) ���దన''న� అడ�గ�ల� ల�కక��య�చు

ప��అడ�గ�ల� మ�ందుక� ��ళళ� ఆ�మ�� కర�వబ�� తనర�పమ� ���� �కృతర�పమ��� ఉనన నల�����

క��కటక�డ� తన �జర�పం చూ�; అయ�య! �వ� ���త �ష�డ�త�డ���న� దుః�ంపవలదు. �నున ఇతర�ల�

ఎవ����� గ���తం�న ��డ� కల�గ�త�ం��. �వ�న �కృతర�పం ����. � శ��రమ�న �� �షం ఉండ�నంత�లం

�క� ��� రగ, �కషస, ��చ, శత�ర సమ�హమ�ల వలన �క� భయమ�ల�దు. సరవ సం�� మమ�ల యందు

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 21: నలదమయంతుల చరిత్ర

21

జయమ�, ���య సంగమమ�, ఎపపట�వల� � �జయ��భవం ల�ంచడం కల�గ����. �క� ఎప�ప�� �జసవర�పం

�సు��నుట ఇషటం కల�గ�త�ం� అప�పడ� ననున తలచు��నుమ�. ఈ వసత �ం �వదదక� వసుత ం��. ���� ధ��ంచ���

�జరర�పం ���ధసుత ం��. అ� వర��చ మరల ఇల� అ��నడ�.

మ��యకకర.

'ఇలఁ బర�దుధ ఁడ� ఋత�పర�ణ ఁ డ��డ� మ���ఁ ����వక�

క�ల�ండ� �క� ��వ�యం డగ�. నత� ���� యం దుండ�;

��ల��� యత��� నశవహృదయ మ���� �దయ ��చ,

��లయ నత��త నకషహృదయ మ �వదయఁ జ���నుమ�. (అరణయ. 2. 129)

ఈ ఇల యందు పర�దుద �న ఋత�పర�ణ డ� అ�� మ���డ�, ఇ��వక క�ల�డ�, �వ� ���ంచ����� త��న�డ�.

�వ� అత�� ���సూత అత� వదద�� ఉం�� అత��� అశవహృదయ మ���� �దయ��చ, అత�� నుం��

అకషహృదయమ���� �దయను ���నుమ�. మఱ�య� బ�హ�క�డ� అ�� ��మమ��� సూతవృ�తన ఉండ�మ�

����ప�శం �� క��కటక�డ� అదృ�యడవ�;

అత� మ�టక� అనుగ�ణం� నల�డ� అ���యప�రమ�నక� ���ల ఋత�పర�ణ ��� చూ� ''��ను బ�హ�క�డ� అ��

����. అశవ�కషణ ఉండ� ��ళ�క�వల� ���న����; వంటల� �యడం, అ��క �ధమ�ల �లపమ�ల�

ర��� ం��ంచడం �యగలను. � వదద ��వ �యడం ��రక� వ�చ�''నన� ఋత�పర�ణ డ� ఇల� అ��నడ�.

�� వదద ఉండద���త మ��య ర��శవమ�లక� దృ�� �ఘ�మ�� �య�మ�. అన� అప�డ� అల��� ��త ను అ�

నల�డ� అత�� ��ల�వ�ల� ��డ�. ఈ�ధమ�� ఋత�పర�ణ �� వదద అ�వధయ�� దుషట అశవమ�లను వశం

�సు��ంట�, అ�వ��హక�లక� అ�వల�� �వ�� �యడంల� �కషణ ఇసూత , రసవంత���న ఆ�రప���ధ ల�

వండ�త�, ఋత�పర�ణ �� �త �య�ంచబ��న �ర ��ణయ, �వల�ల� తనక� స�యక�ల�� పరచఛనున� ఉం��

ఒక��డ�,

�. ఇభ�జగమన! � ��ండ�ల క����? త । త�యర�క�చ��ర! యందునన��న?

వబల!��వవ���త నడవ�లల�ఁ బ�ట�ట । వ��? తశ����కషఁ బఱచుచునన

య�గ�మృగంబ�ల య�దరంబ�ల� నునన । ��న��? � త�లదండ�ర ల�దద

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 22: నలదమయంతుల చరిత్ర

22

ధృ� నునన ��న��? ��నతరంబ�ల । నునన ��న��? యంచు ను��తమదన

ఆ. హ� ������త�మఁ� హృద��శవ��ఁ । దలఁ� �త�ర ల�లల ఁ ��పమ�నను

�దరల�క వం�� �ట�ట ర�ప ల�ర�చచు । నుం� నల�ఁడ� ��కమ�తకటమ�గ. (అరణయ. 2. 133)

ఇభ�జగమన(మ�తభం వంట� నడక గల����)! �వ� ఎకక���� ���ల��� క��? త�యర�క�చ��ర(���క� ��దద��న

సథ��ల� గల����)! ఎకకడ ఉ��న�� క��? అబల�! అడవ�లల� ఎవవ���త పట�ట బ��డ ��? ఆ�రం ��రక� వ���

�ర��డ�చునన ఉగ� మృగమ�ల ఉదరంల� ఉ��న�? � త�లదండ�ర ల వదద �రయం� ఉ��న�? ��ంతరమ�లల�

��సుత ��న�? అంట� మదన��పం�� హృద��శవ��� తల� �త�ర లల� �దుద రల�క �ట�ట ర�పల� �డ�సూత ���క�

ప��త�సూత ఉ��నడ�. అత� పలవ��ంతల� �� ఒక��డ� �వల�డ� తనమనసుసల�,

గ���డ�, �� ట�ట ;�త�ల� గల�డ�, ��ర���న �హం క��� ఇతర�ల� చూడ����� ��ఱ�క ఉం�� క���, ఈ

బ�హ�క�డ� జవ��� ��ర�ం� మనమథ ��పం�� బ�ధపడ�చు��నడ�. ఇత� �త ��ర�ంచబ��న వ�త ఇత�

కంట� ��పప �క�ం�� ఉంట�ం��? అంట� బహ�క��� వదదక� వ�చ ''�వ� తల�సుత నన ��రయక�, �క� ఎందుక�

��గం క���ం��. అ� అ����న �వల����� బ�హ�క�డ� ఇల� అ��నడ�.

''ననున చూ� నవవ�? న����� ����ల? �రహం ఎందుక�? ప�రవం �నల���? ఎందు�త జ����ం� ��యదు

��, మ�నుప� మందపర�ఞ డ� అ�� భట�డ� ఒకడ� తన ల��ం��� ఎడబ�� ఆ��ను అ��వ�ం� ఎకక�� �న�క

దుః�త�� పలవ��ంచ� ఆ పలవ��ంతను ��ను అనుక��ం��''న� ��పడ�. నల�డ� ఈ�ధమ��

అ�ధయప�రమ�న పరచఛనున� బ�హ�క ��మ�యం�� ఉ��నడ�. ఇకకడ �దరభ���శవర�డ� (�దరభ �శ �జ�న

�మ�డ�) నల��� �జయభరంశమ� �� క�త�ర� , అల�ల డ� ఎకక���� �� �����? ఎందు��న��? అ� ����ం�,

అ�రబల��న �దరభ�� �మ�డ� ఇష�ట ల�న బ�ర హమణ�లను, స����ర�లను, ���వంసులను సతక��ం�

సంతృ�తపర� �క�కట���న ��నహం�� నలదమయంత�లను ��దక����� పం�ం��డ�. మఱ�య� నలదమంత�ల�

ఉనన ��ట� �ల�సు��� వ�చన����� ����య� గ��వణమ�ల� ఇ�త న�య�, ���� ���క� వ�చన����� ��ల

సంఖయల� ��వ�ల�, అగ���ల� ఇ�త న�య� ప��� పంప�,

జగ����తతమ�ల�(ఉతతమ బ�ర హమణ�ల�) జగ�చక�మ�న(భ�మండలం) నందు గల నగరమ�ల�,

మ��� మమ�ల�, పటటణమ�ల�, అ�ల �శమ�ల� సంప�రణమ�� వ��వ��� ����� �����ర�. ���ల� సు�వ�డ��

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 23: నలదమయంతుల చరిత్ర

23

బ�ర హమణ�డ� ����శ �జ��� అ�న సుబ�హ�ప�రమ�నక� ���ల ప�ణ�య�హం �రవ��తం� బ�ర హమణ�ల��

�జగృహమ� నందు పర���ం�, అంతఃప�రమ�న సునం�� స��త��� ఉనన ����,

దూమజ�ల �బదధంబ�న అ��నపరభయ�నుం బ� ల� �ల�భరసంవృతం బ�న చందర��ఖయ�ంబ� ల�, బహ�పంక�మగనం

బ�న మృణ��య�ంబ� ల� ��రపడ క�నననుం ద��య భ�ర య�గ మధయగతంబ�న సూకషమ లకషణం �మ�మ� �����ం�

���� దమయం�� ����ం��,

ధూమ �ంతరల�� ఉనన�న అ��నపరభ వల�, నలల� ��ఘ�ల� క�ప ఉం�న చందరవంక వల�, బ�రదల� మ����

ఉనన ��మర త�డ�వల�, సపషటం� ��యక�నననూ ఆ�� �కక కనుబ� మమల మధయ నునన సూకషమ లకషణం

ప���లన� చూ� ఆ��ను దమయం�� �ల�సు���, తనల���ను ''ఈ�� ప�� ������టటబ�� సనన�

పర�హ���న న��� �� �నట�ల , పదమమ�ల� ల�నట�వంట� ��మర ���వల� మ���� �ట�ట ల�� వనభ��వల�,

���ంచక�ం�� ఉం�� క��� తన �ర �వరతయ మ��మ�త ఒప�పచునన��.

�. అనప�రయంబ� �జ�మయంబ� సరవ । గ�ణమ�లక� నలం�రంబ� గ�ర�తరంబ�

��మలక�ఁ బ�భ��తయ పరమ ���న । భ�షణం; �ట�ట�� ��ఱ భ�షణమ�ల�?

అపహ��ంచ����� �ల�ల�నట�ట��; పర�శవంత���న��; సమసత గ�ణమ�లక� భ�షణం వంట���; ��పప��; �త �లక�

ప�భ��త�� పరమ���న భ�షణం. ��వర��య��� �ట����న ఆభరణం �త �లక� ����కట� ల�దు.

����ణ��� చందుర �� సం�గం వల�, ఈ��క� భరత సం�గం ఎననడ��య��? సమసవ��వం, ఈడ�జ�డ�, వంశ

��రవం కల����న నలదమయంత�ల� ఒక��ట క�� ఉండడం చూ� �దరభ�శవర�డ� ఎప�పడ� కృ��ర�థ ����?

అంట� ��లల��లల � దగగ����వ�చ దమయం��� ఇల� అ��నడ�.

అమ�మ! � త�లదండ�ర ల�, � సం��నమ�నక�, బంధుజనులక� క�శలమ�; ��మ! � క�శలం ����ంతవరక�

దుఃఖం�� ప��త�సుత ��నర�. ఇక �దట ����� దుఃఖం ��ల���� త�ం��.

��! ��ను � �� దర��� ��న��త����. సు�వ�డ�� బ�ర హమణ����. �ధ��భశవర�డ� �వ� ఉనన��ట�

�ల�సు��న������ అ��కమం�� బ�ర హమణ�లను పంప� ఇందులక� వ�చ �� ప�ణయమ�న �నున చూ�ను. అన�

దమయం� ఆ బ�ర హమణ���� �ల�సు��� తన ప�త�ర లను, త�లదండ�ర లను, బంధువ�లను ����వర�� క�శలం

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 24: నలదమయంతుల చరిత్ర

24

అ����, కంట���ంట ��షప��రల� �ర�సూత ఏడ�సుత ండ� చూ�, ''ఎందు�� ఇప�పడ� ��రం��ర ఏడ�చచునన��'' అ�

సునంద తన త�ల�� ��ప పంప�;

���జదళల�చన �జమ�త అంతఃప�రమ�ల�� అంగనల సమ�హం�� �జక�మ���త అ�న దమయం� వదదక�

క�త�హలం�� వ�చం��. ఈ���� వ�చ పరసపరం మ�ట�ల డ�క�ంట�నన బ�ర హమణ���� దమయం�� చూ�

�జమ�త బ�ర హమణ����� అనన��. అయ�య! ఈ�� ఎవవ�� క�త�ర�? ఎవవ�� ��రయ? ఏ� �రణమ�న తన భరతను

బంధువ�లను వ��� ప�ణయవరతమ�ల� సల�ప�చునన��? �వ� ఎల� �ల�సుక���నవ�? ఈ ��మ� ��మం ఏ�ట�?

అ� అ����న �జమ�త�� సు�వ�డ� అ��నడ�.

న�����! ఈ�� �దరభ �శ�� తనయ. ప�ణయ��ల క��న నల��� �����(��రయ) దమయం� సుమ�; ���

�రణమ�� �జయభరష�ట � తనభరత ���ళ�� � అత� ��ంట� ���ళం��. ఆసమ��రం �య�ంచ� ��

భ��భ�డ�(��) ,నలదమయంత�లను ��దక����� బ�ర హమణ�లను పం�ంచ� ��ను ఇకక���� వ�చ �వదద

సుర��త��� ఉనన ఈ ��మ�� చూ�, ఈ�� భ�ర మధయమ�న పదమపరభ��� . �భ���� సూ�క� బరహమ� ���మత���న

ప�ణయలకషమమ� (సుకృత ���ష���న ప�ట�ట మచచ), దుమ�మ� కపపబ�� ఉండ� ప����ం� చూ� మ��� �కక

ప��రక� �ల�సు����ననన� సునంద �దధ జలమ��� ఆ�� భ�ర మధయమ�ను కడ�గ� ప�ట�ట మచచ �సపషటం�

క��ంచ� అందర� ఆశచరయం �� ం��ర�. అంతట;

ఆనందభ��త ఆతమ��� �జమ�త ఆ కమల���� �ర��� ��గ�ంచు���, త�ల! �వ� �� క�త�రవ�. ��ను

�జన�(త�ల) ద�రణ�� తనయలమ�(క�మ���తలమ�). � జన� �దరభ����� స� అ�న��. ��ను

�రబహ�నక� ఇం�(��రయ) ����. అన� అయయవవక�(ఆ స���) అ� �నయం�� నమసక��ం� సునందను

ఎత�త ��� ���క� ��రమ�� అకక� ���న ��నమ�ల� ఉం��, ఒక��డ� ఇల� అనన��. ''�� ఇ��య� అ��య� ��క�

ప�ట�ట�ళ�ళ. ఎం�� సుఖం�, సం��షం� ఇకకడ ఉ��నను. అ�నను త�లదండ�ర లను, అను�లను

అతమ�లను(కనన �డడలను) చూడ ��డ����న��; �దరభక� ����ళదను; ఆన�''మమ� కృ��ంజ� అ�న

దమయం�� అ� ��నహమ��� సు��హ�� జన� ��డ�క� సమక���చన భట�ల�� సువరణ మయ���న �మ�నం��

స���� ల� రథం�� పంప�;

దమయం� �దరభక� వ�చ తన బంధుజనుల వదద ఉం��క��� తన �హ��ఖయమ�ల� వద� మ�న���న

వసత �మ�ల� ధ��ం�, తన శ��రం�� దుమ�మ ��ర�క��� ��� ఒప�పత�ండ�, ��త �వ� అ�న �జ���

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 25: నలదమయంతుల చరిత్ర

25

(భరతను) చూ�� ���ల ��సం ధృడ వరతమ�ల�� సల�ప�త� ��సూత ఉం��. ఈ�ధం� భరత ��గం�� ఏరప��న

ఉ�వగం కల� దమయం� �ర ణం భ��ంచల�క ఒక��డ� ఏ�ంత సమయమ�న తన జన��� ఇల� అనన��.

క. '���ప����ఁ బ�ణయ । ��ల క�� నల� ��యఁ బనుప� �భచ��త�ఁ ద��

ల�కన���న�� పర । ల�కకృ���స నగ�దు ల�కం బ�ఱుఁగన. (అరణయ. 2. 155)

దుఃఖం �� ��ట�ట���� ప�ణయ��ల క���� �భచ��త���� నల���� ��దక����� పంప�మ�. అత��� చూడక�ంట�

ల����� ����ట�ల � పరల�క��� అవ���ను. అ� అన�; ఆ�� క�త��� అ��ర య��న �మ�����

��యజ�య�, అతడ� నల���� ������ మ�రగం ��సం ఋ�మ�ర�గ ల�న(�నన� నడవ��గల ల�క ఉతతమ�ల�న)

;బ�ర హమణ�లను ����ంచ�, తనప�� అ��వ�ంచుట ��రక� ����ళ బ�ర హమణ�ల�� దమయం� ఇల� అనన��.

�షధ �శవర��న నల�డ� ఇప�పడ� అసమర�థ డ� అగ�ట వలన తనను అనుయల�ర�గక�ం�� అజ�ఞ త�సం

�సూత ఉంట�డ�. �వ�న ఆయ� �శమ�లక� ���ళనప�డ� స�� �ర ంగణమ�లక� ���ల �ర� ఈ�ధం� పల�కం��.

�. �తయసత�యండవ�; �స� వం�ం� । ��� వ�త � రథంబ� దఱ��� �క�ఁ

బ��ధనమ�గఁ జ�� ����� �� వంగ? । ��రయ భరతవయ��ఁ బరఁగ� ధరమ

మ�� �థయ య��య �యందు; ���ట�ట� । రదయబ���ధ ఁ జ���నఁ దగ���? యట�ట

���వ��ఁ గర�ణఁ పరసనునండ వగ�' మ� । ��లల��ఁ బ���న ��వవఁ��ఁ

ఆ. బల�క� వడఁగ ���� పర�వచనం �చుచ । నతఁడ� నల�ఁడ�� �రయంబ���డ

��ఱ�ఁ�� ననున నత� ��ఱ�ఁ��ం� ���క� । రండ�; ����ఁడ� రం �ఱ�ం��'. (అరణయ. 2. 158)

�వ� �తయం సతయం ప�������; � స�� వం�ం� ఆ�� వసత �ంల�� సగ��గం �ం� �క� కట�ట ప�టటం� �సు���

��ళళడం ధరమమ�? ��రయ అంట� భ��ంచబ���. అ�� ధరమం. �యందు అసతయ���న��. �క� ఇట�వంట� �రదయ బ���ధ

తగ���? అట�వంట� ఉతతమ����� దయ�� పరసనునడవగ�మ�' �ర� ���ళన పర���ట పల�కం��. ఎవవ���

మ�టపడ����� ఇషటపడక పర�వచనం ఇ�చద� అత��� నల���� గ���తం� �రయమ��� ననున అత���� ������ం�

���క� రమ�మ. అతడ� ����డ� అత��� గ���తం� �����రం��.

అ� పంప� బ�ర హమణ�ల� �రయం వ��ం� దమయం� ���న పల�క�ల�న సభలల� ప��� నల�డ� ఎకక��

�న�క �����వ��చర�. ���ల� ప�ణ దుడ� అ�� బ�ర హమణ�డ� ''��ను అ�ధయక� ���ల �వ� ప���న పల�క�ల�న

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 26: నలదమయంతుల చరిత్ర

26

ఋత�పర�ణ �� సభల� పల�క� ఒక ప�ర�ష�డ� క�రచ �త�ల�డ�, ఋత�పర�ణ � వదద నూర� గదయమ�ల

�తమ��డ�, �ఘ�య�న క�శల�డ� (��గం� పరయ�ణ�ంచుటల� ��ళ�క�వల� ���న�డ�), వంటల� �యడంల�

��రప��, �కృత ర�ప�డ� ఋత�పర�ణ �� వదద అశవ�కషక�డ� ఆ పల�క�ల� ��, ననున ఏ�ంత� కను��� కల�సు���

��ల��లబ� వ�చు ��రఘ�శవ�ల� �డ�సూత ఇల� అ��నడ�.

ఆ. 'ప�ర�ష�నందు �షప�ంజంబ� గ���న । ��ఱ�ఁ�� ��ద స��ంచు��� ��రయ

ప�ర�ష�నం ద�షట��గంబ�, �హంత । రంబ�నందు ధరమర�య�ఁ బడయ�.' (అరణయ. 2. 160)

'ప�ర�ష�� యందు అ��క �షమ�ల� ఉననపపట��� ���క��� యదల� స��ం�నటల�� ఆ ��రయ ప�ర�ష��

యందు అ�షట ��గమ�ల� అనుభ�సుత ం��. �హంతరం నందు(మర�జనమల�) ధరమం �� �ర�� �� ందగలదు. అ�

��ప ������ మ�ట�ల డక తన ��సమ�నక� �� ��'న� �పప� �� దమయం� ��ల���ప� �ం�ం� ''నల�డ�

���డ� పర�వచనం ఎందు���త డ�? ఇంకను �ల�న���� పం�ం� అత��� ప��ప�రణమ�� �ల�సు��నవల�న�

తన జన� అనుమ��� సు�వ�� ���ం� ���� ఇల� అనన��.

''�దవనునత (���వంసుల �త ����తంచబ� ���)! సు�వ! � బ���ధ క�శలత ప������త �వ� సరవగ�ణ

సంపనునడవ�. ననున గ���తం� �సు��� వ�చనట�ల , జగ��లల ����తం� నల���� గ���తం� �సు��� �మ�మ.

�వ� ��ంతర �ప�� �� వల� అ�ధయక� ��ళ�ళమ�. సూర�య�వంట� పర��పం �త ఉననత�డ�, ఉతతర ��సల�ందుర డ�,

ఉ��వశవర�డ�, ప�ణ�యత�మడ�, �పర��త�డ�, �వతల�� సమ�నుడ� అ�న ఋత�పర�ణ ��� ద��శంచుమ�.

అం��క �దరభ �భ��న �మ�డ� నల�� ��దక����� పం�, ��ందును �న�క ఇంక దమయం���

ప�నఃసవయంవరమ� �రవ��ంచ����� ప�ను���, అందులక� భ�వలయమ�నందు గల ��లందర� ����ళదర�

అ� �ఘ�మ�� ఋత�పర�ణ ���� ��యజ�య�''మ� పంప� సు�వ�డ� అ���యప�రమ�నక� ���ల

ఋత�పర�ణ ��� సంద��శం� ''�ధ�భప�రమ�న దమయం� ��వ�య సవయంవరం, ��హమ� జర�గ�త�ంద'' �

�పప� �� ఋత�పర�ణ డ� బహ�క���� చూ� ''��క� దమయం� సవయంవరం చూడ����� ఒకక ��నమ���

�దరభక� �� వల�ను అశవ��� ��ప�ణయం పరద��శంచు'' మన� అట�ల �య�దున� నల�డ� తన మనసుసల� దుః�ం�;

అడ�ల� తనను ఎడబ�� ��ళళడం�త అ��� ��ప��ంచు��నడం వల�� క��! దమయం� ఈ�ధం�

ప�నఃసవయంవ���� �లపడం జ����ం��. ఏ�ధం���నను ఆడ��ర� మమ�మ ��ర�సూత ఉంట�ర�. �శవ�ం��ర�

ఎకక�నను ��������. ���వ అ�న దమయం� ���� అను�గం గల �డడల� కల��. �ల�వ ఈ�ధం� ఎందుక�

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 27: నలదమయంతుల చరిత్ర

27

�సుత ం��. అ�ననూ ఈ��ను �ల�సు��వలయ�ను. ఋత�పర�ణ ���� �� దున� నల�డ� మనమ� నందు

�శచ�ం�;

మ�నుప� �ర ��ణయ�డ� ��చన తన రథమ� నందు మం� లకషణమ�ల� గ��� ఒప�పచుననట�ట�, �య�మ��

��గమ�ల� గ���న తన అశవమ�లను ఆ రథమ�నక� ప��చ �సు�����, ఋత�పర�ణ డ� ఆ రథం ఎక�కనప�పడ�

హయమ�ల�(గ�ఱ�ఱ ల�) �� గగడం(క�ంగడం) చూ� ''ఈ బడ�గ� గ�ఱఱమ�ల� అంతదూరం ఎల� ��ళళగలవ�? ����క

గ�ఱఱమ�ల� ప�నుచ''మన�;

అవ�శ! ఈ హయమ�ల� �య���గం�� ��ళ���. �� ర దుద క�� ంక క�ం�� ��� �దరభక� ���ల� ��త �'' అన�

�� క�వలయప�(భ�మం��ల� అ��ప� అ�న ఋత�పర�ణ డ�) ���చ బహ�క����� ఇల� అ��నడ�. అటల�న

� హయతతత� ��శలం �ల�సు��� �క� అ�మతం ��ర��ర��త ''న� రథ����క బహ�క, �ర ��ణయ స��త��

పయ�ం��డ�.

మ��యకకర.

ఎదురను దవ�వలఁ ��న �� డవ� ల�లల ఁ దతకషణమ

క��యఁ�, న�వ ��ంతయ�ను దవవ� కనఁబడఁ �ఱుఁద

'��� ����శవర� రథ�! యనూర�ఁ� ! �తఁ' డంచు నప�డ�

హృదయమ�నను గడ� �సమయం బం� ���వక�క�ల�ఁడ�. (అరణయ. 2. 170)

ఎదుర�� అలల ంతదూరం� క��ం�న ర�పమ�ల�న ఆకషణంల��� స��ంచ� అ� ఎం�� దూర��� ��నుక�

క��ంచ�; ఈ�ర� ����శవర���(సూర�య��) రథ�! �తడ� ����శవర��� �ర�� అ�న అనూర�� ! అంట�

ఇ��వక క�ల��న ఋత�పర�ణ డ� హృదయమ�నందు �సమయం �ం��డ�. �ర ��ణయ�డ� క��� బహ�క��� రథం

న���� �������� కడ� అ�చర���ం�� మనసుసల�;

క. ఈతండ� ��హ� త�ర ఁ� ! । మ�త��! నల�ఁ� ! �ర�ల� మ�నవ�ల� ���

��తమ�� �ట�ల రథహయ । �� ��ఱుంగ�దు��? ;��ర�ణ�వలయమ�నన. (అరణయ. 2. 172)

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 28: నలదమయంతుల చరిత్ర

28

''ఈతడ� అశవ�సత �కరత అ�న ��హ� తర మ��ందుర � ! ���ందుర �� రథ�ర�� అ�న మ�త��! ల�క

నల�� ! భ�వలయ�న ఇతర మ�నవ�ల� ఈ�ధ���న ��గం�� క���న రథహయ��� (అశవమ�ల �కక

సవ��వ�టవ పదదత�ల�) �ల�సు��నగల�?

వయసుసక� జ�ఞ న ��ప�ణ�య��� సంబం��ం�న ��పపదనంల� �తడ� నల���� �� � ఉం��క��� �కృతర�పం

క���న �రణం ఏ�ట�? మ�ప�ర�ష�ల� �వం �త �య�త�ల� పరచఛననర�ప�ల� ఉండ�దుర�. ����

�ల�సు��నుట �ధయమ�?'' అంట� పరయ�ణ�సుత ననప�పడ� ఋత�పర�ణ డ� తన ఉతత��యం జ��� భ�తలం�� పడ�

��నుకక� ����� చూ� ''బహ��! �ర ��ణయ�డ� ���ల ఉతత��యం �చుచనంతవరక� రథ��గం ఇంచుక

త��గంచు''మన�; అయ�య! � ఉతత��యం ప���� �న ��ట� ఇచచట��� ఒకక �జన దూరం కలదు. ���� �ర

��ణయ�డ� ఏ�ధం� �సు��� �వ����� క�దుర�త�ం��? అ� రథ��గ మహతత�మ�ను �ప�పచూ అ��క �శమ�ల�

��ట� ���ల ఒక��ట దటట���న ఆక�ల��, ��మమల�� క���న ��తకవృకషమ�ను చూ�; ఋత�పర�ణ డ� బహ�క�����

ఇల� అ��నడ�.

ఆ. ఎలల�ర� ��ఱుఁగ ��లల���; �నన । �షమ� ల�లల�ర� �దయలందుఁ;

�లఁగ �� ��ఱుంగ�దును దృ�టమ���ర న । సకల���న వసుత చయమ�సంఖయ. (అరణయ. 2. 174)

అ�న �షయ�ల� ��యవ� అంద����. అందర� �నన �షయమ�ల యందు, �దయలయందు ��రపర�ల���ర�.

��ను దృ�ట మ�తరమ� �త�� సకల వసుత సమ�హమ�ల సంఖయను �ల�సు��గలను. ఈ ��తక వృకషమ�న

ఫలమ�ల, పరణ (ఆక�ల) సమ���యమ�ల సంఖయ �పపదను �నుమ�. ఈ ��ండ� �ఖల యందు గల పరణ

ఫలమ�ల� ప����ల ఒకకట�. ����న �ఖల యందు గల ఉనన�ట� సంఖయ ��ండ���ల ��ంబ��(��ంబ�). అన�

బ�హ�క�డ� �� ''�ట�� ల���కం� �� �శచ�ంచల�'న� తన రథం ��� ఆ వృకషమ�ను ���ంద ప�టట�ల ��

ఆయ� �ఖల యందు గల ఆక�ల�, పండ�ల ల���కంచ� ఋత�పర�ణ డ� ��పన�న ఉండ� అ�చర�వ�ప�� ''ఈ

�దయను ��క� ఉప��ంపమ� అడ�గ� ఋత�పర�ణ డ� ఇల� అ��నడ�.

ఇ�� అకషహృదయమ� పర���ద����కన �దయ. ���� ��త �యం� అభయ�ం�న మను�డ� సంఖయ��తత అవ���డ�.

దుషకృత(��ల నుం��) కళంక(దుర�గ ణమ�ల నుం��) �ష(��ల నుం��) �మ�క�త ���డ�. సకలగ�ణ

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 29: నలదమయంతుల చరిత్ర

29

పర�దుధ డ�, �శవ���యసుస �����డ� అవ���డ�. అంట� ���క� పరసనున� �ండ� మనసుస�� తవ��తగ�న

�దరభక� �రవల�న�� క�త�హలం��, బహ�క�నక� �ర��� అకషహృదయ �దయను ���త � కతమ�� ఉప��ం��డ�.

ఈ�ధం� నల�డ� ఋత�పర�ణ �� వలన అకషహృదయ �దయను �� ం�� సంత�ష�ట � ''�క� అశవహృదయ �దయను

ఇ�చదను ప��గ���ంప�''మన� ఋత�పర�ణ డ� అట�ల �య�దును. అ�� అంతవరక� �యం� ఉండ�మ�మ; ��క�

�వల�నప�డ� �వక���త ను అ��నడ�; అంత నల�డ� అకషహృదయ �దయను �వక��ంచడం వలన ఆ�దయ �కక

పర��వం �త; నల���� ప�రవం ఆక��ం�న క�ప�ర�ష�డ� క��కటక �షం క�క�కచూ నల��� �హం నుం��

బయటప��, నల����� నమసక��ం� చంచల�డగ�చూ (వణ�క�చు) తనను ��యజ�సుక�ంట� మ�ట�ల ��డ�.

��� చూ� నల�డ� ���ం� �ప�యబ� వ�చుండ� క�ప�ర�ష�డ� గ���తం� ''�నున ఆక��ంచడం �త ఆ

క��కటక��� �షంవలన అనుకషణం దగధ����� య�ను. ఇక ���� ���ంచవలదు.

''�నున � �ల�వను ����తం�న జనుల� ��వలన భయమ�ను �� ందర�(క���ల నుం�� �మ�క�త ల���ర�). ననున

కర�ణ�ంచు''మన� నల�డ� �ం�ం��డ�. క�ప�ర�ష�డ� ఆ ��తక వృకషం ఆశ��ం��డ�. అ�� �దల��

��తక వృకషం పరశసతం అ�న��(ఆ��ట� నుం� ఈ ��తక వృకషం �డ����� అనరహం అ�న��). ఆ�ధం�

నల�డ� �కృత ర�పం మ�తరం తపప ����న దుషకృతమ�ల నుం�� �మ�క�త � రథం ఎ��క అతయంత ��గమ��

ఋత�పరణ �ర ��ణయ స��త�� �దరభక� ����ళడ�. అంత �� ర దుద క�� ం�� సమయమ�న

మంతరం :

క��కతకసయ ��గసయ దమయంతయః నలసయచ,

ఋత�పరణసయ �జ��ష��� ��రతనం క���శనం. ఈ కథల� ఉనన క��కటక�డ� అ�� ��గ��, నలదమయంత�లను, ఋత�పర�ణ డ� అ�� �జ��ష� �తయం ����త��త (త���త )

క���శనం జర�గ�త�ం��. అల��� క��కటక���� త���త సరప��ల� ��ల���� ���.. ఋత�పర�ణ డ� �మ�� ఆజఞ ��రక� ��భ����తం� �దరభల� పర���ంచ�, అత�� రథ�ష ����దగం��లలల� ��ఘ

ఘరజన వల� పర�ధవ�ం�ం��. దమయం� ఆ రథదవ� ��, అ=ఇ�� నల��� రథ�ష అ� అను�గం��

''�ష�శవర�డ�, ప�ణయ��ల క�డ� ల���ప�రక�డ� అ�న నల���� ��డ� చూడగల�గ�త���నను. పరక����త��న

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 30: నలదమయంతుల చరిత్ర

30

నల���� చూడ����� �ల��� ��డ�, అత�� �కక భ�జమ�ల వలన క���న ����� నుం�� క���న ��ఖయం

�� ంద� ��ళ, �ర ణమ�ల� �డ�త�''న� తలంచుచు కమల�య���� (ప��మలను �� �న �� గకనునల� గ���న��

అ�న దమయం�) ఆ ర���న అ������ం� వసుత నన ఋత�పర�ణ ��� చూ� అ��క ��కతపత హృదయ అ�న��

(అ��క దుఃఖం �� ం��ం��). అంతట ఆ ఋత�పర�ణ డ� �ర��� �మ���� చూడ����� వ��చడ�.

�మ�డ� ఋత�పర�ణ ��� చూ� ��� ప��ం� ఒక రమయ���న భవనమ� నందు ����� ఏ�పట� �య�,

ఋత�పర�ణ డ� ఆ �దరభ ప�రమ� నందు సవయంవరం అ�� శబదం �దట�నుం�� �నబడక

ఆతమగతంబ�న(మనసుసల�)

ధరణ�ల� గల ��ల� ఇచచటక� ఎవవర� వ�చన�ర� ల�ర�. �ధ�భ�శ �జ తనయ దమయం� మ��క���

వ���ంచు నంత అధరమ చ��తయ�(పరవరతన కల��)? అ� తల�� సూత ���క� �గ�గ �� ఉ��నడ�. బ�హ�క�డ�

రథ�లల� రథమ�ను, అశవమ�లను బం��ం� రథమ� వదద �శ��ం��డ�. అంత దమయం� బహ�క �ర

��ణయ�ల�� వ�చన ఋత�పర�ణ ��� చూ� తన మ��రథం �ఫల���, ఉండల�క, ���� అ�� ���� ���

ఋత�పర�ణ డ� అ���యప��, �ర ��ణయ�డ� సూత ప�త�ర ��� ఎ������. బ�హ�క�డ� అ���డ� ఎవవడ�?

��యందు �� హృదయం సం��షం �� ందుత�నన��. మన ప�ణ దు���� పర�వచనం ఇ�చన�డ� అ� ఉంట�డ�.

అత�వదదక� ���ల �ల�సు��� రమమ� పంప�, ఆ ���� ���ల బ�హ�క���� చూ� ''దమయం� � క�శలం

అడగమ� పం�ం�న��; ఇకక���� ఏ �రణం �త వ�చ��? అ�న ������ బ�హ�క�డ� ఇల� అ��నడ�.

''�ర��� దమయం� ప�నఃసవయంవరం �యదల� సకలకష�రయ�నవయ �ర�లను ఆ�వ�ంచ� �జ���� ���

అ�నట�వంట� ర�త�పర�నడ� ఆ సవయంవరం చుదవల�ననన ��డ�క�� ఒకక��నమ�ల���, అ�ధయ నుం��

నూర��జనమ�ల� పరయ�ణ�ం� �దరభక� వ�చనట�ల �వ� �నల���? ��ను అత� �ర���� అత����ట�

మ����గమ��� వ�చ�''నన� మ�డవ వయ��త ఎవర�? అ� అ����న ������ బ�హ�క�డ� ఇల� అ��నడ�. అతడ�

నల��� రథ��దక�డ�. అత�లయఘనుడ� �ర ��ణయ ��మ�య�డ�. అ� అ�నప�పడ� అతడ� ఆ నలభ��ల�డ�

���ళన జ�డ ��యక�ం�� ఉంట���? అ�న ������; �ర ��ణయ�డ� నల��� ప�త�ర లను ���రభ�శవర�� వదద��

�సుక��� � ������ట�ట , ��ను��రగ� మ�రగమధయంల� నల�డ� �జయభరంశం క���నద� �� ఋత�పర�ణ �� వదద

��ల�వ�ల� ��డ�. అత���� నల��� జ�డ ��యదు.

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 31: నలదమయంతుల చరిత్ర

31

నల����� ఒకకట� ���ళన న���యత��తర(పదమలవంట� ��ల���న ����ర ల� క���న��), �మ�� నందన అ�న

దమయం��� ��య��. నల��కక���� ��య��. �� ఇతర�లక� నల�� జ�డ ��య����� మ��ల� �రణం

కల��! అ�న ���� ��;

అడ�ల� వ�త � రధం హ��ం� దయల�క �ర ణ�శవర�డ� తనను వ��� ��ళళ� ��ట� వ�త � రధం�� న����� ఇప�పడ�

కట�ట ప�తతం� ధ��ం�, మ�నమగ�చునన తనువ���, జడల� కట�టన మ�ంగ�ర�ల గ�ంప���, భ����

శయన�నుప�, ��రయ అ�న దమయం� �పర��త���న వరతం ఈ�ధం� ఆచ��ంచుచుననద� అ�న ����

పల�క�లక�, నల�డ� ఎడ�గక�ం�� ��ల�ల వల� ���� ఉ���వసుత నన క�నట���రల�� �ం��న��న ����ర ల�

��యక�ం�� ఉం�ల� మ�ఖప��మ�న ���ం���� ��చ ����క��ప� చూసూత ఉం���� య�డ�.

అప�పడ� ���� బ�హ�క�� పల�క�ల�, అత� ఆ���న దమయం��� ��యజ�య�, దమయం� అత���

నల���� శం��ం� ''ఇంకను �వ� అత� వదదక� ��ళ�ళమ�; అతడ� ఋత�పర�ణ �� వదద వంటల� ����డ�

�బ���డ�. వంటల� ���టప�పడ� అత�� పరవరతన సంప�రణం� �ల�సు���రమమ� పంప�. అప�డ� ����

బ�హ�క���ల�� ల���త���న ��వయమ�ల�న, మనుజ సహజమ�ల�న �రణ ����ల� గల ఆశచరయక�ల�న

��యల� చూ� వ�చ దమయం��� ఈ�ధం� ��పం��.

''అంబ�జ��తర! ఆబ�హ�క�� చరయ వ��ణంప� అ�� మ�న��తం. అ��య�స���న��. అరథం�సు��వ�����

��లషటతర���నట�వంట���. మ�ను��ననడూ చూడనట�వంట���. అదృషటం. అతడ� బహ�క�డ�� ��ల�ప�

�పపవల�న�.

�. �నువమమ! తృణమ��ట ఁ ��� �ఁడ� �చుడ� । నం ద��న య�ద�ం� యత� వంట

లమర�నంతక� �ంధనమ� ల����ంపక । య�డ�గక మండ�చునుండ�; మఱ�య�ఁ

గడఁక�� నం�ళ�ళ గడ�గంగ సమకట�ట । జల మ����ంచుడ�ఁ సంభ��ల

క�ంభమ�ల �ం�� ���యంభఃపర�హ మ । కషయ మగ�చుండ� దతకషణమ చూడ;

ఆ. నత� కరతలదవయ�వమ��దతమ�ల� । కం��య�ను మ�సుగంధక�సుమ

తత�ల� �ంట�యటల తమకంప� �డ�వక । య�ండ�; నత��జమ�ననతంబ�.'' (అరణయ. 2. 197)

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 32: నలదమయంతుల చరిత్ర

32

�నుమ�! గ��డ�� క���న �������� �చ� అందు అ��న ఉద�ం� అత�� వంటల� ప�రత��యవరక�

ఇందనం��(కట�టల��) ��తతం ల�క�ం�� ఆ���� క�ం�� పరజవ�సూత �� ఉం�� మఱ�య� మ�ం�ల� �భరపరచ�����

సమకట�ట జలం అ����ం����� �ర� ఉదభ�ం� క�ంభమ�ల� �ం�� కషణమ�నం� �ట���ల�ల వ �ండ��

పరవ��ం�న��. అత�� �త�ల ������ న����� �న నువ�వల గ�త�త ల� కం���� �నపపట��� తమ ప��మళమ�ను

�డ�వక ��దజల�ల త��� ఉ��న�. అత�� �జసుస ఉననత���న��.

అన� దమయం� మరల� ����� పం� బహ�క�� వంట నం�ళ�ళ ��పం�, ఆ�వ��ం� బహ�క�� యందు

నల��� లకషణమ�ల� కలవ� గ���తం�, ఊరట�ందక, అత�వదదక� ��డ�క�ను, క�త���� ���� �����చ పంప� ఆ

�డడలను చూ�, దుఃఖ��న ఆప���ల�క క�నర� �ర�త�ండ� ��డ�క�ను క�త���� ఎత�త ��� నల�డ� సం��షం��

ప�ల��తమ�ల�న తన ఒడ�లల� ఆ�డడలను ఆదరం�� ఉం�, ����� చూ� ''ఈ �డడ�దదర� �� ��డ�క�, క�త�ర�ను

�� �నట�ల ఉండ� ���� ఎత�త ��� దుః�ం���'' అ� తనను గ���తంచ����� �ల��క�ం�� ప���;

�వ� ఇట���ప� పల�మ�ర�ల వసూత �� త� ఉండడం చూ� ఇతర�ల� మనసుసలల� ����క �ధమ�� ననున

����త ర�. �వ�న �రయ��ద��� ఇంక �వలదు. ��మ� ఇతర �శమ�ల నుం�� వ�చన అ�థులమ�. �క� మ���

ప�ఏ�? అన� ���� �����వ�చ బహ�క��� ��ఖ��నంతట�� దమయం��� �పప�, ఆ�� సం���ం� తన తం��ర��

ఇల� అనన��.

ఉ. 'సం��య ��ల? సరవగ�ణసంపదఁ �డఁగ బ�హ�క�ండ� భ�

వం��త�ఁ�న ��షధుఁ డవశయమ�ఁ �� నగ�; ��మనంబ� ��

నందమ� బ� ందుచునన�� ఘనంబ�గ; �ఁ ��ట వచుచ�ఁ�? ��

నందుల ��◌◌ఁగ���న��? రయంబ�న ��ప� �శచ�ంప�మ�?' (అరణయ. 2. 203)

సం�హం ఎందుక�? సరవగ�ణసంపనున�న బహ�క���� ప����ం� చు��త భ�పరజల� వందనమ�ల� అందుక�నన

�షధ����ష�� ��ను అగ�ను. ��మనమ� ���క� ఆనందమ� �� ందుచునన��.అతడ� ఇకక���� �వడ�? ల�క

��ను అత�వదదక� ��ళలడ�? సతవర�� న కరత�య�న �శచ�ంప�మ�. అన� అప�డ� �మ��� అనుమ���

దమయం� వదదక� బహ�క���� ర�పంచ�; బ�హ�క�డ� అచట��� వ�చ ��నవదనం కల����, ఎలలప�పడూ

దుమ�మ�� మ��న �హం గల��, �యమ�చరణం వలన జ��ప�టట�ల కృం�� కృ�ం�న ����, ��షపజలమ���

క���న మ�ఖ�ర�ందం కల���� నల�డ� చూ�డ�.

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 33: నలదమయంతుల చరిత్ర

33

దమయం� నల��� �కృతర�పం చూ� క��� అత��� అనుయ��� తలచక ��యయమ���నూ, ���యం ��నూ,

అతయంత సంభరమ���నూ, వశం తప�పత� ప��� ఇల� అనన��. జనంల�� అడ� నందు అల��� � �దర�� �న

��రయను, అ����వ�, అనువరతను, అ��నస�న��న ���త � కతం� �ణ�గ�హణం ��న���� వ��� నల�� వల�

దయల������ ��డ��� ���ర� ����వవర� ల�ర�. �వ�� వర�లను �ద� తనను వ��ం���. అట�వంట� ననున

ప�తరవ�� ��������ళడ� ఎందు��? అంత కర�ణ ల�� అప��రం ఏ� ��ం����?

�నున �డ�వను భయపడక�మ�. అ� ప���న ఆ పల�క�ల� ఏల మ�����? అ� ��కతపత���న తన హృదయమ�న

�ల����న అ��న� చల�ల ర�చత�నన న��వల�, ��షపజల��రల�� సతనమండలమ�ల� తడ�ప�చునన దమయం��

చూ� ���తపతహృదయ�� నల�డ� ఇల� అ��నడ�.

క�ప�ర�ష�డ� ఆవ��ంచడం �త బ���ధ ��� ఇడ�మ�ల(క�ట ల�) ప����. అ� మ��య తపమ� బలమ�న, �

దుఃఖ ��హమ�న ��ల���� య��. క� ఇప�పడ� ననున ������ య�డ�. ��ను ఇందులక� ��షయం

�ల�సు��నుటక� వ�చ��. అ�� అల� ఉండ�; ననున, అనురక�త డను, అనువరత�డను అ�న ననున తలవక

అ��య��కష�� (పరప�ర�ష �ంఛ��) సవయంవ���� ప�ను��నుట ఇ�� క�ల�త � ధరమమ� �దు. ��లంద��� �

సవయంవరమ�నక� ఆ�వ�ంచుట వల�� క�� ఋత�పర�ణ డ� ఇకక���� వ��చడ�. అన� దమయం� భయప��

కృ��ంజ����;

�నున ��దక������ �ప�� ల� ���త పంపబ�� �ర��� అ�న��టల మ�ట�ల ����ర�. ���ల� ప�ణ దుడ� అ�� �ప�� డ�

అ�ధయక� ���ల పర�వచనం �� �నున గ���తంచగ��డ�. ఆ ప�ణ దు�� వలన �నున �ల�సు���న �����

ఇచచట��� ��ంచ����� ఉ�యం ర�ం�, ���ల దమయం� ��వ�య సవయంవరం జర�గ�చుననద�

ఋత�పర�ణ ��� ఆ�వ�ంచ����� సు�వ�డ�� బ�ర హమణ���� పం�ం���.నరవర�డ� నల�డ� �క ఇం��వవర�

శత�జనమ�ల� ఒకక �సరమ�న(��నమ�న) వ�త ర�? అ� ���� ప����ం��ల� ప�� ఈ�ధం� ఏ�పట�

��ను.

ఉ. 'ఏ న��ప��వమ�ను ��గ�గ ఁ దలంపక య�ండ�నట�ల �

��నత����! � యడ�గ� లంటఁగ ��ప�దు; నట�ట�న న

�న న���ప�త ఁ �� యనల�ఁ �� మృగ�ంఛనుఁ �� సు��తతమ�ల

జ�ను ��డంగ �కషణం చంప��! ��పప��త�త�త ల�' (అరణయ. 2. 215)

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 34: నలదమయంతుల చరిత్ర

34

అనత���� (శత�ర వ�లను జ�ం�న���)! �డ� ఆల�చనల�, �ప��వమ�ను, తలవక ఉం�ట�ల � �అడ�గ�ల�

అంట� పరమ�ణం �యగలను. � పటల �ప����న అప����న తల�� �నటల�� ననున ఈ

అర�ణ�డ�(సూర�యడ�), ఈ అ��న�వ�డ�, ఈ చందుర డ�, ఈ ���పలక�ల� ఆగ�హం �ం��న �తతమ� గల���� ��భ

��ట�ల � ఈకషణమ�ల��� చం���య�? అంట�నన సమయంల� అ�ల జగత�త ల�, అ�ల �ర ణ���ట�ల� �ం��య�నన

�య���ట�ట రక�డ� ఎలల�ర� �����ట�ల ఆ�శం నుం�� నల����� ఇల� అ��నడ�.

చ. 'అమలచ��తర �ట�ల దమయం� బ�వరత బల�క�?నృ��

తతమ! �ను ���యందు ���తంబగ� �ల���న సు��ం�డ�న

కమల��త�ండ� ��ను న� ��� �కకట మ�డ�వరషమ�ల;

��మర�గ ���� జ���నుమ� ��మ� �కనురకత' ��వ�డ�న. (అరణయ. 2. 217)

నృ�� తతమ! సవచచ���న నడవ�� గల�న ప�వరత దమయం�� ఈ���� పల�కవచుచ��? �నుమ�! ఈ�� పటల

��యవ�చన �ల���� అమృత��రణ��న చందుర డ�, కమల ��త��న సూర�యడ�, ��ను క��కట�ట � మ�డ�

సంవతసరమ�ల� ����; �� గసు� ఈ��ను ���నుమ�. ఈ ��మ� �క� అనురకత��� ఉనన��. అన�

�య��వ��� పల�క�ల వలన �వతల� ప�షపవృ�ట క����ం��ర�. ��ను��ంట�� సుర� దుందు�

��దమ�ల� �� ��. పరసనున�న �య�వ� సుగంధ ప��మ��ల� ��దజల�ల డ�.

ఇల� పర� ఒకక���� ఆశచరయం క���టట�ల � �య��వ�డ� తనను ��యజ�సు���, దమయం� ప�వర��

గ�ణమ�ల�ను, ప�యందు సహజ���న అను�గమ�ను �పప� నల�డ� �� పరమ పర�ద ప��ప�రణ

హృదయ�� ఆకషణ�� క��కటక���� తల�, క��కటక����చన వసత �మ� కప�ప��� �జర�పం ��లచ�;

ఉ. ఆయతబ�హ�ఁ దపతకన�ం�తవర�ణ మ��జర�ప� �ం

��ర �త� సూరయ�� �షధపరభ� నననల� �� పదమప

��ర యత��తర యప�డ దమయం� గరంబ� మదంబ� ��ం�� ల

��మయ�త య��య బంధులక� �త�ర లక�న హృదయ�రయంబ�గన. (అరణయ. 2. 220)

ఆజ�నుబ�హ�డ�, అ��న యందు ���ద�యబ��న ���� బం�ర� ��య గల�డ�, మనమథు� వంట� ర�ప�

గల�డ�, ��నకర(సూరయ) �జ�వ, �షధ�����డ� అ�న ఆ నల�� చూ� పదమప��ర యత��తర (��మరప�వ�వ

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 35: నలదమయంతుల చరిత్ర

35

వంట� ��ల���న నయనమ�ల� కల��) అ�న దమయం� అప�పడ� ���క� సం����న �� ం�� బంధువ�లక�,

�త�ర లక� హృదయ�నందం క���ం��ర�.

ఈ�ధం� క��న ఆ ఇర�వ�రక� �రహప����పం�� �ట� శ��ర మ�నతవం ���ం��. పరసపర అను�గం�� �ట�

ఆభరణమ�ల ��భ, ���ష���న ల�పన �గమ� �సత��ల�ల �. అ�� అంతయ� �మ�డ� �� అంక���ం�న పంటల�

కల�న వసుధ వరష�తం వలన సంతృ�త �ం��నట�ల , అజ�ఞ తం� సంచ��ం�న తన ప�� బడ� పరమ సం��షం��

క���న మనసుస కల�, చందుర ���� క���న ����ణ�� �� �నట�ల ప�� క��� ఒప�పచునన దమయం�� చూ�

సంత��ల, తన �జయమ�నక� అషట��భనమ�ల�(అ�ట లం�రమ�ల�), �వ గృహమ�లందు (ఆలయమ�ల యందు)

���ష ప�జల� ��ం��డ�. ఆ మహ� తసవం �ల�సు��� ఋత�పర�ణ డ� నల�� వదదక� వ�చ ''�వ� అ�ల ల�క

ప��యడ�� క��� ��వదద బ�హ�క�డ�� పరచఛనన వృ�త�� ఉనన �నున ఎర�గక �చయ���న(అలప���న) �రయమ�లక�

����ం���. ���� కష�ంప�''మ� నల����త సతకృత�� అశవహృదయ �దయను ఉప�శం �� ం�� అ�ధయక�

���ళ�� య�డ�. ఇకకడ నల�డ� �ధ�భప�రమ�న ఒకమ�సం ��సమ�ం��, �����భశవర���� ��క�

దమయం�� అకక� ఉం�, ఒక రథమ�ను, పద�ర� ఏనుగ�లను, ��బ�� గ�ఱఱమ�లను, ఆర�

నూర�ల (ఆర�వందలమం��) �లబలమ�ను తనక� ��డ�� �షధ����� ���ల ప�షకర�� చూ� ఇల� అ��నడ�.

(అషట��భల�: �ళ�ళ చలలడం, పం��ళ�ళ ��యడం, ��రణ�ల� కట�టంచడం, ���ర ల� �ర �ంచడం, జ�ం��ల�

��ల��లపడం, ప�రణక�ం��ల� ��ల��లపడం, ధూప����ధనల� ఏరపరచడం, నృతయ����ల� ఏ�పట� ��ంచడం.)

''�క� �దం అ�మత���� దమయం�� ఫణం� ��ట�ట ��� �దం ఆడ����� �దుధ డను. �వ� ధరణ� �జయమ�ను

��క� ఫణం� ఒడ�డ మ�.

మతత����ల.

�ర��జయమ� సుమ�మ �జయమ� �ంట�? �వ�ను ��ను దు

�వరవృ�త రథంబ� ల���క యవంధయ�క�మ ��రపడన

భ����రరణం బ� నర�త మ�; �� ర ����చన�ఁడ �

��ధ ర�ణ��జయసంపదఁ ��ల�చ �రగ�ణ�నన�న. (అరణయ. 2. 220)

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 36: నలదమయంతుల చరిత్ర

36

��� ఉంట�వ� క��! �జయమ� �ర��జయమ�. �వ�ను ��ను రథమ�ల���క అపర�హత��రయం��

అంత�ల�� ప�క�మం�� ��పప�న �రయ�దధం ���ద ం. �� ర�ల� ����న�� తన ��రయ ప�క�మం�� ధరణ�తల

�జయసంపదను ��ల�చ��డ�.

ఈ��ం��ంట�ల� ����� ఇషట� ���� అడ�గ�'' మన� ప�షకర�డ� రణమ�నందు ప��త�డ� �వ�న ప�రవం

నల���� �దమ�న ఓ��ం�న�డ� �వడం వలన, మరల� ఓ��ం� దమయం�� ���� కృ��ర�థ డనగ�దున�

సంత��ల, ''��ను ఓ���� � అ�ల మ���జయమ� ���, �వ� ఓ���� � దమయం� ����'' అ� ప��� ధరణ�రజయమ�ను

నల����� �దమ�నందు ఒ��డ ఓ���� �,

��పప� జమ�బ��వపమ�న గల�రంద���� ����టట�ల � ప�షకర�� �త, ప�నర�ధ �తమ�న ప�ణ�యత�మ�న నల�డ�

అ�ల �జయమ�ను అత�యనన�� ప��గ���ం��డ�. ఈ�ధమ�� ప�షకర�� �దమ�న ఓ��ం�, సమసత

మ���జయమ�ను ���� నల�డ� ప�షకర���� ఇల� అ��నడ�.

మ�నుప� క� ఆవ��ంచబ��న�డ�� శ��త న�ం� ��త బలవంతప� �దంల� ఓ���� య�ను. అ�� బలవంత�డన�

గ��వం� � బలమ� �ర��గవలదు. �వ� �� �నతం��ర క�మ�ర�డవ�. �నున ఏ� �యను. �� మమ� ప�షకర��

������ట�ట ప�షకల���న �జయమ�ను నల�డ� ఏల�త�ండ�;

�మ��� పంపబ��, ��మరద��య���� దమయం� ప�తరక�ల�, ��ను క�� ల��మమ��మ ��ల�గ�చుండ� తన

ప� వదదక� అర��ం�న��. ఆ�ధం� తన మ��వలలభ అ�న దమయం�� క��� నల�డ� ������త���న అ��క

యజఞయ��దు ��, ���ందుర �� ��భవం�� సకల రతనయ�త���న భ�మండల��న ప����ం��డ�. �వ�న

��కలల� ఓ���� య�న� దుః�ంపవలదు. �వ�ను �వమ�నుష సంపనునడ�� శత�ర వ�లను జ�ం� సకలమ��

�జయమ�ను �� ందగలవ�'' అ� బృహద�వడ� ధరమ��నక� అకషహృదయం ఉప��ం��డ�.

మంతరం :

క��కతకసయ ��గసయ దమయంతయః నలసయచ,

ఋత�పరణసయ �జ��ష��� ��రతనం క���శనం.

http://telugupennidhi.com/index.php/te

Page 37: నలదమయంతుల చరిత్ర

37

ఈ కథల� ఉనన క��కటక�డ� అ�� ��గ��, నలదమయంత�లను, ఋత�పర�ణ డ� అ�� �జ��ష� �తయం ����త��త

(త���త ) క���శనం జర�గ�త�ం��. అల��� క��కటక���� త���త సరప��ల� ��ల���� ���..

పర��తయం ఈ మం��ర �న పట�ంచడం వలన అ��క ���ల� �క�ర���..

ఈ కథ ���న, చ�����, సభల యందు, జనులక� ��ప�� క�ప�ర�ష�� ��లనుం�� �మ�క�త ల���ర�.

నలదమయంత�ల చ��తర సంప�రణం..

http://telugupennidhi.com/index.php/te