या सख्यांनो या अंक ४३ - आदिशक्ती

59
आदिशी अंक ४३

Upload: vishakha-mashankar

Post on 04-Apr-2016

276 views

Category:

Documents


7 download

DESCRIPTION

या सख्यांनो या, महिलांनी महिलांसाठी चालविलेली साहित्य सेवा. या सेवेतील पुढील अंक दीपोत्सव ... चला साकार करू या आपल्या लेखणीतून !! कुठल्याही विषयाचे बंधन नाही. आपले साहित्य, पाककृती, रांगोळ्या, आकाशदिवे या सर्वांनी प्रज्वलित करू या आपली दिवाळी !! फक्त महिला लेखीकांसाठी साहित्य पाठविण्याची अंतिम तारीख १५ .१०.२०१४ [email protected]

TRANSCRIPT

आदिशकती

अक ndash ४३

सपादिका दिशाखा समीर मशानकर

सहसपादिका सकलपना - शरया शरीधर महाजन

पललिी उमश कळकरणीअनराधा िरतक

ldquoवबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrdquo ह णनयणित

सदर सर कलयाबददल

दिशष आभार शरया रतनपारखी

सपािकीयनवरातर ndash उतसव चतनयाचा उतसव

परसननतचा उतसव शकतीचा उतसव

भकतीचा एक अस पवव णिथ भकतीन

शकतीवर णविय णिळवायचा भकतीचया डोहात

पोहतााना उठिाऱया चतनयाचया तरागाावर परसननतचा

झला झलायचा रोिारोिात साठवन घयायच सगि

रप तया अाबाबाईच गातरागातरातन िग आवाि

यायला हवा ldquoउदो उदो उदोrdquo

अणिन शदध पकषी अाबा बसली णसाहासनी हो |

परणतपदपासनी घटसथापना ती करनी हो |

िलिातर िप करनी भोवत रकषक ठणवसी हो |

बरहमा णवषि रदर आईच पिन कररती हो |

उदो बोला उदो अाबाबाई िाऊलीचा हो |

उदकार गिवती काय िणहिा विव णतचा हो ||

जया अाबािातच पिन बरहमा णवषि िहश या

आपलया णतनही रपात करतात अशा आिचया या

आणदिातवर भरभरन परि करायच ह णदवस

िासािासात गाििारा णतचा धवनी

ldquoउदोSS उदोSSrdquo उदयाची णदशा दाखणविारा

आशीवावदाची फल उधळत शकतीची परिी करत

चतनयाची आणतषबािी करिार नऊ णदसााच नऊ

रागााच नवरतनााच नवलाईच ह पवव

ियोसतत उदयोसतत

- णवशाखा सिीर िशानकर

नवरातर-िहतव ndash रिनी अरिकलल

कपतरो िायत कवणचदणप ndash शरया िहािन

पाववतीबाई पशव ndash िाधरी गयावळ

शतसहसतर िनि ndash डॉ अणिता परोणहत

दवाणचय दवारी ndash रािशरी िोणहत िाधव

िी आणदशकती ndash रचा फाटक

निनआणदशकतीच ndash सागीता शबकर

अषटभिा वणनताताई ndash िना इनािदार

कावयका ि

आई नावाच बट असत ndash पललवी कलकिी

िननी ndash सवाती भट

वयथा रीची ndash पणिविा नावकर

तझयासाठी ndash वषाव दशिख

दवी महिाव ndash णवशाखासिीर

कथाका ि

करडीट काडव ndash सणवता परभ

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधी

ndash शरया रतनपारखी

पाककती ndash लाल भोपळयाचया घाऱया

ndash पललवी कलकिी

अतरग

िगात तािसी व करर लोकााची साखया

वाढन त इतरााना तरास दऊ लागतात तवहाा

सजिनााना तरासिकत करन तयााना सथयव दऊन तयााच

सथान पनहा णिळवन दणयासाठी शाणकतदवता

धरतीवर अवणतिव होत दिवनााचा नाश करणयासाठी

दवीन अनक अवतार घतल सािानय िनााना व

णवदवानााना णतन पनहा सख व शााती परापत करन

णदली णतचया या कतवतवाला सिरन णतच सतवन

करणयासाठी नवरातर सािरी कली िात

िाकडय परािात दवी िहातमयात एका परसागात

दवीन अस सााणगतल आह कीिी तिचया

सारकषिासाठी सदव ततपर असन साकटकाळी

अननयभावनन िाझ सिरि करताच िी परकट होऊन

तिच दःख दर करन परतयक अणिन शकल

परणतपदपासन नऊ णदवस घटपिा होि-हवन ई

परकारान िाझ पिन कराव िाझयावर अचल णनषठा

ठवन साकट सियी ि िाझी करिा भाकतील

तयााचयावर िाझी नहिी कपादषटी असल तिचया

सखासाठी िी सतत झटत असन यावरन नवरातर

पाळणयाची परापरा सर झाली असावी

नवरातरीतील परतयक रातर आणदशकतीचया नऊ नावान

परचलीत आहत

नवरातर-िहतव

नऊ णदवस नऊ री-शणकता ची या णनणित पिन होत

१ शलपतरी

२ बरहमचाररिी

३ चादरघाटा

४ कशिाादा

५ सका दिाता

६ कातयायनी

७ कालरातरी

८ चािाडा

९ णसदधीदातरी

दगाव-िाता आणदशकतीची ही नऊ रप

- रिनी अरिकलल

ldquoकपतरो िायत कवणचदणप किाता न

भवणत rdquo

शराविातल सिवार गिपती उतसव णपतपाधरवडा

आणि पाठोपाठ यिारा शारदीय नवरातर पाउस

िवळ िवळ थााबतो पाररिातकाच सड पडायला

लागतात थोडा गरि थोडा थाड असा िोठा रमय

आलहाददायक वातावरि असता या शरद ऋतत

अशाच एका नवरातरात वाचनात आला आणद

शाकराचायाचा lsquoशरी दवी अपराध कषिापन सतोतरrsquo

अतयात परासाणदक रसाळ असा ह सतोतरा आह िगनिातस

सापिव शरि िाणयाचा भाव आतवभाव यातन वयकत

झाला आह याचा पालपद ह तर णतरकालाबाणधत सतय

आह---ldquoकपतरो िायत कवणचदणप किाता न भवणतrdquo

वाईट िल णनपि शकल दखील कदाणचत पि आई

वाईट असिार नाही णकती णविास आईवर आपि

लहानपिी आपलया आईसिोर णितकया सहिपि

कबल करत होतो की आई िी अिक अिक गोषटी

कलया नाहीयत पि तरीही त िला हवा तो खाऊ द िी

छोटा आह ना िाझयाकडन घडलाही असल काही

णवपरीत पि त तर िोठी सिितदार आहस णपला

साकटात सापडली रड लागली तर आईच घत

पाखाखाली भक लागली तर आईचीच आठवि यत

तसाच पिव णविासान िी तझयाकड आलो आह

कपतरो िायत कवणचदणप

किाता न भवणत

सतोतरकताव जया आईला ह साागतोय ती साकषात

िगनिाता पाववती दवी आह परतयकष सतोतरात दखील

णतचा उललख ldquoलमबोदरिननीrdquo गिपतीची आई

असा कला आह तर कठ भवानी िगनिाता िडानी

(सातषट करिारी) रदरािी अशी साबोधन णतचयासाठी

वापरली आहत ह सतोतर आह अथावत सतती करि

सतवन करि यात आलच एका णठकािी सतोतरकताव

महितो िात शाकराच rsquoिगदीशrsquo ह ि नााव पडलय

त कवळ तझयाशी णववाहबदध झालयािळच

िातर सतोतरकतयावचया िनात एक खात आह ldquoइतर

अनक दवतााची णवणवध परकारान सवा करणयात िी

वयगर होतो पाचाऐ ाशी (वषाचा) झालयानातर आता

िाझयाचयान त होत नाही कठीि पिाणवधी

किवकााड याला का टाळन िी सवव सोडन णदल आह

या वळी िला िर तझी कपा णिळाली नाही तर िी

णनराधार होऊन किाला शरि िाऊrdquo

सतोतरकताव सवतचया ियावदा साागतो ldquoिी िातरही

िाित नाही आणि तातरही िला सतती करि यत

नाही आवाहन आणि धयान य़ााची िाणहती नाही

सतोतर व कथा िला ठाऊक नाहीतिला तझया िदरा

सिित नाहीत आणि वयाकळ होऊन हाबरडाही

फोडि यत नाही पि िला फकत एक गोषट सिित

ती महिि तझ अनसरि करि तला शरि

यणयािळच सवव साकटााचा नाश होतो िला

पिाणवधी िाहीत नाही िाझयाकड सापत ी नाही िी

सवभावानच आळशी आह आणि तझी वयवणसथत

परकार पिा करि िला शकय नाही या सगळया

कारिाािळ तझया चरिी सवा करणयात जया तरटी

यतील तयाबददल िला कषिा कर या पथवीवर तझ

पषकळ साधसध पतर आहत पि िी तया सवािधील

अतयात चाचल िलगा आह तरीही त िाझा तयाग करि

ह कधीही योगय ठरिार नाही िी कधीही तझया

चरिााची सवा कली नाही तला फारस धन सिपवि

कल नाही तरीही त िाझयासारखया अधि िािसावर

अनपि सनह करतस तझया िातराच एक अकषर िरी

कानावर पडल तरी चााडाळ दखील िधपाकासारख

िधर बोलिारा उत ि वकता होतो दररदरी िािस

कोटयावधी सविविदरा णिळन णचरकाल णनभवर होऊन

णवहार करतो तझया िातराच एक अकषर ऐकणयाच एवढ

िोठ फळ आह तर ि लोक णवधीवत तझा िप करतात

तयााना काय णिळत असल कोि िाि

िला िोकष णिळवणयाची इचछा नाही िगातील

वभवाची अणभलाषा नाही णवजञानाची अपकषा

नाही सखाची आकााकषा नाही तझयाकड िाझ एवढच

िागि आह की िाझा िनि िडानी रदरािी

णशवणशवभवानी या तझया नािााचा िप करणयात

वयतीत होवो

नाना परकारचया पिा सािगरीदवार तझी णवणधवत पिा

िाझयाकडन घडली नाही नहिी रकष णचातन करिा-या

िाझया वाचन कोिकोित अपराध कल नसतील

तरीही त सवतः परसनन होऊन िाझयासारखया

अनाथावर थोडीशी कपा करतस ह तझया योगयच

आह साकटात सापडलयानातर िी तझ सिरि करीत

आह (आधी कल नाही) पि ह िी िािन बिन

करतो आह अस िान नकोस कारि तहान भक

लागलयावरच िलाला आईची आठवि यत

िाझयासारखा पापी कोिी नाही आणि

तझयासारखी पापाचा नाश करिारी कोिी नाही ह

िािन तला ि योगय वाटल त करrdquo

आिचया काळात पापपणयाचया साकलपना िाग

पडत चाललया आहत तरीही आपली

सदसणदववकबदधी अिनही िागत आह किवकााड

पिच उपचार आणि नवदयाच सतरा परकार ह सार

करणयाऐविी तया शकतीच िािीवपववक सिरि

कराव णतला पिव शरि िाव हा णवचार िनापासन

पटतो िगदमब उदयोSसत

- शरया शरीधर िहािन ठाि

री िधय असिाऱया शकतीची िािीव सिािाचया

णखिगितीत नसतच िवहा ती आणदि रपात परकट

होत तवहा िातर सिाििन णदपन िाता भकती शरदधा

या भावना अशा आहत की णिथ जञान णवजञान यााच

काही चालत नाही पशवाईचया इणतहासात

सदाणशवभाऊा चया पतनी पाववतीबाई ाच असच उदाहरि

आह सदाणशवराव पशव पाणनपतावर िरि पावल

यावर तयाानी कधीही णविास नाही ठवला शवटपयत

सौभागय लिी उतरवली नाहीत तयााचया या शरदधला

पशवयााचया ३ णपढयाना िानाव लागल अगदी

पशवाईिधल साडतीन शहाि पि काही कर नाही

शकल परणसदध लखक ना स इनािदाराानी आपलया

णशकसतrsquo या पसतकात याच अणतशय हदय णचतरि कल

आह पाववतीबाई पशवाईचया अनक णसथतयातरााचया

साकषीदार होतया

नानासाहब पशवयााचा ितय िाधवराव पशव आणि

रिाबाई याचा अलपायषी पि अनक परसागाानी

घडवलल िीवन राघोबा दादााची सत ा लालसा

आणि अनक कारसथाना नारायिराव पशवयााचा खन

िोरोबा फडिीस यााच बाड बारभाई कारसथान सवाई

िाधवराव बाळ असलयापासन पशवपदावर

णवराििान असि एक न अनक घटना

सदाणशवभाऊ हयात आहत नाहीत यााचयाबददल

िला भावलल आणदशकतीच रप

पाववतीबाई पशव

यिाऱया उलट सलट बातमया आशा णनराशचा खळ

ह सगळा तयाानी पलला त कवळ सदाणशव भाऊा वर

असिाऱया परिापोटी आणि त णिवात आहत या

शरदधपोटी गोणपकाबाई पशवयाापरिाि तयााना

सत ालालसा नवहती आनादीबाई पशवयाापरिाि

अागात कारसथानीपिा नवहता रिाबाई पशवयाापरिाि

पशवाईि महिन नािाणभधान तयााचया नणशबी नवहत

गागाबाई पशवयाापरिाि औटघटकचा राििाता

होणयाचा िान नवहता तरी तयााची पणतणनषठा

कोितीही रािसत ासनातन सिाि आणि

कठलही रािकारि भाग कर शकल नाही

कठलाही आकरसताळपिा न करता दवघरातलया

नादादीपा परिाि शाात आणि ओिसवी तरी अातराग

िाळिारा आयषय तया िगलया तयााचया णनधनाची नोद

इणतहासाला सौभागयवती पाववतीबाई पशव यााचा

ितय अशीच करावी लागली

अशी सवतःचया अातिवनावर शरदधा असिा आणि

णटकन राहिा यासाठी खप लढाई करावी लागत

सवतःशीच नाही तर सिािाशीही

- िाधरी गयावळ

शतसहसतर िनि

उतसव िनिााचा

नाणशक णिलयात काि करताना अनभवलली एक

घटनाजयािळ सगळ रसत बदलन गलअगदी

सरवातीला नाणशक णिलयातलया कािाला हळ हळ

आमही सगळी टीि सरावत होतोरोि आिचया

वगवगळया ठरललया आणदवासी पाडयाावर िाऊन

आिची हलथ सनटसव िथ आहत णतथ णतथ वदयकीय

सवचा लाभ आणदवासीना अगदी नाििातर िोबदलयात

दयायचा हा आिचया सासथचा पराथणिक हत होता३४

गावाािधय णिळन िवळ िवळचया आणदवासी पाडयााना

सलगन अशी सिार १० हलथ सनटसव आमही या पकी

काही पाडयात उभी कली होतीरोिचा आिचा हाच

करि होताणदाडोरी िधन णनघायचएक णदवसणदाडोरी

तालकयािधल आणदवासी पाड दसऱ या णदवशी पठ

तालकयािधल आणदवासी पाडएक गाव आह

आिचया कड डोगरशत नावाचसरवातीला िायला

यायला रसता नवहता इथिीप १० णकिी अलीकड

लावन चालत िाव लागायचनातर गावकऱ याानी शरि

दान करन रसता तयार कलाआणि आमहाला िाता

यऊ लागलरोिच काि पशाटस

बघिऔषधसगळीकडचया हलथ सनटसव वर हाच

उपकरििग पाडयापाडयावर णिटीगि

घयायचयाकारि आमही एक परकलप या भागात सर

करायचा णवचार करत होतोतयाची पवव तयारी

महिन गरािसथााचया सभा घयायला सरवात कली

होतीहा परकलप होता िाता बाल सागोपन

(Reproductive child Health)

गरािीि आणि आणदवासी भागात किी वयात

िलीची लगन आणि तयािळ नातर िनिाला यिारी

कपोणषत िलतसच बाळातपिात िरि पाविाऱया

णरयााच आणि िलााचया परिािाची टककवारी ही

िासत आह तयासाठी अवअरनस आणि उपाय

यासाठी आमही गावागावात णहाडायचोतयावळी

अस वाटल नवहत की यातन काही नवीन एक वळि

णिळलइथ णिळिाऱया वदयकीय सोयी या अतयात

तटपाजया आहतिवळ िवळ नसलयासारखयाच

परायिरी हलथ सनटसव आहत पि साधया सोयी सदधा

नाहीतनरक कसा असतो ह डोळयाानी

पाणहललतटलल बाकिोडकया णखडकयाणविची

सोय नाहीसवचछतागह णकळस वािीआणि

डॉकटसव िागयावर असतील नसतील सणवका

किवचारी नाहीतअशया पररणसथतीत एखादी

बाळातपिाची कस आली तर ती णिलहा

रगिालयात पाठवली िायचीआणि नाणशक

णिलहा रगिालय ह या गावाापासन णकिान ७० त ८०

णकिी अातरावर रसत नीट नाहीतअशया पररणसथतीत

अशी एखादी कस णतथपयत पोचपयतच काही बर

वाईट होणयाची शकयता आमही एक णदवशी गोद

या आिचया गावात काि करत

होतोतयाच वळी आिचयाकडची नणसगच णशकषि

घतलली कमयणनटी वकरव णसाध धावत पळत

आलीडोगरशत या आिचया एका दरचया

पाडयातली एक री अडलीयअस साागतपरायिरी

हलथ सटर ची णिड वाईफ िागयावर नवहतीअशया

वळी गावात जया अपरणशणकषत दाया असतात तयापकी

एकीची िदत घतली होती आधीचपि उपयोग

नवहता झालासिार ८ तास होऊन गल होत या

पररणसथतीलादाईचया ित िल आडव आलल

होतआणि तयासाठी डॉकटरची गरि होतीआमही

णनघालो डोगर शत ला िाता िाता चार वािल

साधयाकाळचअगदी डोगर दरीतल गावतयािळ

अाधार िासतच गडद झाललाआणि अशया आड

वळिाचया णठकािी एखादी बाई अशया परकार अडि

महिि साकटचघरािधय तया बाईच महातार सास

सासरणसाधन गलया गलया बादलीत पािी आिन

णदल आणि आमही सवचछ हात पाय धवन आत

गलोखात एकिवळ कोितही अतयाधणनक साधन

नाहीजया योग ह बाळात पि सलभ होईलफकत

गलोवहसति आणि आिची औषधााची बग आणि

णकरकोळ काही उपकरिपि िाझया िोडीला णसाध

होतीणसाधला िाझया बग िधली

कातरीदोरसयाकाढन उकळत ठवायला

लावलसवचछ आणि धतलल िनर काढन ठवायला

लावलबाळातीि महिि ििति २०-२१ वषावची

मलगी होतीअगदी प ाढरी फटक पडललीब ळाततणीची

न डी प तहलीब ळ च ठोक प तहलआतण एक शव स

सोडल थोड कौशलयपषकळस अनभवआतण

आतमतवशव स ह क मी आलततल डोकय वर ह त ठवन

मी तय वळी महणलघ बर नकोस सगळ ठीक

होईलतसाधल मदतील घऊन पढचय ह लच ली सर

कलय कौशलय गरजच होतसम र १ त स झगडलय नातर

तय इवलय शय कौतक च जनम झ ल ब कीच नातरच

सोपसक र तसाध करत होतीमी ब हर यऊन घर तलय

आजीन स ातगतल आजी न त झ ल य तमह ल

आजब जचय घर तल शज री प ज रीब यक परष ह

जमलल होततय ाच चहर उजळन गलतसाधन

ब ळाततणील सवचछ पसन घतलब ळ ची न ळ

क पलीती ब ाधली आतण ब ळ ल सवचछ फडकय त

गाड ळन तय चय आजीकड तदलम झय दषटीन ह एक

तदवयच होत कसलय ही आधतनक उपकरण तशव य प र

प डलल असल ब ळातपण म झय स ठी पतहलच होतय

मलीस रखय ल खो ब यक अजन आपलय दश त

ग व तलय अपरतशतित द य ाकडन परसती करन घत त ही

ज णीव झ लीय आतदव सी वनव सी ब यक ाच खरच

ध ररषटय तकती य च सम र स आमही आमचय कड

असण र य प डय प डय वर सवह च ल कल होतब ल

तवव हतय तवषयी अवअरनसHIV कपोषण

कटाब तनयोजनआतण बरच क हीय त आमच मखय

णवषय होता हा की आि आपलया दशात बाळातपिात

िततयिखी पडिाऱया णरयााच आणि बाळााच परिाि ह

िासत आह(MMRIMR)Maternal Mortality

rateInfant Mortality rateआणि तयासाठी

आमही काय करायला हव याचा सवह करन आमहाला

आिचया सासथला पाठवायचा होतायािधय

आमहाला सगळी िाणहती गोळा करन घयायची

होतीतयासाठी सवव पाडयात िाऊन गराि सभा भरवन

या उपकरिाची िाणहती गरािसथााना दि ह गरिच होत

या िधय गावात िलीिल तयााची साखयानकती लगन

झालली िलिलीगावातलया गरोदर णरयातयााची

वयधनवावताची इािकशनस णदली गलीत कारकत

वाढीचया गोळयावळवर विनह सवव ररपोटवस घि

चाल कलतया आधी गावात आधी बाळात झाललया

णरया तयााची िाणहतीपरणशणकषतअपरणशणकषत दाई

कडन बाळातपिका दवाखानापरायिरी हलथ सटर

हॉणसपटल िधय बाळातपि झालाय बाळाणतिीच

खाि णपिऔषध पािीसरकारची िननी सरकषा

योिना या बददलची िाणहती आह काही सगळी

िाणहती गोळा करताना असाखय णवचार डोकयात यत

होतआपि ि णशकलोय त जञान पररपिव आह

काहा आलला अनभव इतका णिवात होता की

तयािळ अनक णवचार परवणतवत झालया अशया आणि

णकतयक भागाािधय आि अशया णकतीतरी

बाळातीिीची ही अशी अवसथा होत असलआणि

परतयक वळी तयााची सटका सखरप होत असल का

िी या सवाचा णवचार करत असताना अिन एक

गोषट िनात आली िलगी नको महिन णचणकतसा

करणयाच तातर णवकणसत झालल आहणकती िाता

आपलया पोटाचया िलीना िनिाला यणया आधीच

नाहीशया करतातभारतात यावर बादी आलीय

खरीआपि िनिाला यिाऱया बाळााचा तयााचया

सखरप िनिाचा णवचार करतोयपि िनिाला यऊ

पाहिाऱया आणि तयााची वाट बाद करिाऱ यााच

कायएक परणशकषिाथी दाईआणि तीही वयोवदध

री िाझयाकड णशकायला यायचीणतचया तोडन

अनक अनभव ऐकताना णवचार िाथन वहायचणतचया

भाषतएकक िनि महिि एकक िरि

असतमहिन रीचा िनि नको तयाणदवशी तया

बाळाणतिी ची सटका करायला िर डॉकटर महिन

कोिी णिळाल नसत तर णतची सटका कशी झाली

असती बाळ अस आडव णतडव आल होत णक

तयाला सारख करणयासाठी कशल हातााची गरि

होतीतया दाईन काय कल असत बाळाला

वडवाकड ओढल असततयात त गिावलही

असतकदाणचत तया आईचया िीवाला धोका णनिावि

झाला असताआपलया दशात या अशया णकती

भडसाविाऱ या सिसया आहतअतयात अतयाधणनक

साधनसगळ आलयपि अनक बाळााच िनि अस

होतायतचाागली परसणतगह नाहीतअनक बालकााच

रोग णनदान होत नाहीकपोषिावर उपाय

नाहीकसला आलाय णवकासजया दशाची

पायाभत सापत ीिल हीच िर सशकतणनरोगी

नसतील तर तया दशाच भणवतवय काययाच वळी

आिचया NGO ला िाता बाल सागोपन या

परकलपावर काि करणयासाठी िानयता

णिळालीआणि एक आशा िागत झाली या

अशया आणदवासी पाडयाािधय णरयााच सखरप

बाळातपि उत ि परसतीपवव णचणकतसाआणि परसती

नातरची िातची आणि बाळाची काळिी घणयासाठी

आमहाला अिन एक िोठा आधार णिळालाया

सादभावत एक पपर णलहायला घतला होताNGOs

कशया काि करतात(Roll Of NGOsIn rural

Development)WHO आणि UNICEF ला

सादर करणयासाठी तयासाठी िी ठरवलइथच

राहायचयाच पाडयाािधयया अशया अनभवललया

बाळाचया िनिासारख अनक िनि

अनभवायचअनक बाळााना सखरपपि िगात

आिणयासाठीअनक आयााची िरि

चकवणयासाठीएकक िनि महिि एकक िरि

असतत िरि चकवणयाचा परयतन करायचाफकत

िनि िनि फकत िनिाचा उतसवहा णवचार िी

आिचयाकड परणशकषि घिाऱया तया दाई ला बोलन

दाखवलाखर ग बायोअग हा तझा धिवच

हायकाय महिाव िीही तर अनभवाची शाळाच

बोलत होतीअनक िनिाला यिाऱया बाळााचया

िनिााचा णहससाभागीदार बनायच ठरवल िीहा

िनिााचा उतसव िगायच ठरवल िीपढची ३ वष हा

परकलप सापपयत ह उतसव अनभवल मीआतण

खरोखर कोणतय ही आधतनक हॉतसपटल मधयसवव

उपकरण ानी पररपणव अशय तठक णी अस जनम अनभवणय

पि य आतदव सी प डय ावरच शतजनम कक मोल च

ठरलक रण त अनक अडथळ चकवत झ लजनम

महणज क य असत य ची ज णीव दत झ ल होत

य परकलप नातरही दश चय अनक भ ग ामध य च

तवषय वरपरकलप वर क म कर यची एकही तमळ लली

साधी सोडली न हीमग आतदव सी प ड

असोतचातदगडहररय ण र जसथ न य स रख मलीच जनम

न क रण र परदश असोतउततर ाचल स रख 6 मतहन

बफ वचछ तदत व फकत शती व परव श ावर अवलाबन

असण र म ग सलल भ ग असो व नप ळ मध

एवहरसटचय कशीत तवस वलल जग प सन क हीस

तटलल भ ग असोपरतयक नव जनम ह एकक कथ घऊन

आल अनक जनमशत सहसतर जनम व पनजवनमह

अनभवलाब लक च जनम ह नवजनम व तय तन प र

पडण य व सतरीच जण पनजवनमचअस शत सहसतर जनम

अनभवल

दःख ची गोषट ही आह की आजही underprivileged

दश ामध म त व ब लक य ाचय मतयच परम ण ज सत

आहइतकी परगतीकड व टच ल करण री मनषय जम तय

ब बतीत अजनही उद स आहअन जोपयत य चा महतव

समजन यत न ही तोपयत ही पररतसथती बदल यल वळ

ल गल

आपलयाकड कीडािागयासारखी िािसा िरत

असतातअन तयातही बाळातपिात िरिा-या णरया

व िल यााची साखया तर िासतचवदयकीय सवचा

अभावउदासीनतासधयाचया वदयकीय वयवसायात

बोकाळलला लोभ ह आपि णकतयक वष

पाहातोयिला वाटता िागचया सपतरागिधील एक

लख आहडॉ अरि गदर याानी णलणहललाअन

तयािध तयाानी सरवातीलाच महिलायपरािाणिक

डॉकट रााची कोडी करिारी तसाच गरीब आणि

शरीिाताानाही योगय वदयकीय सवा न णिळ शकिारी

णवणचतर पररणसथती सधया राजयात आणि दशात आह

अन िी ह अनभवलायबाहरचया दशात काि

करताना िानवी िीवनिलया णकती िपली िातात व

आपलया दशात तयााची कवढी अवहलना

होतमहिि बाळातपिात बायकोचा िास शवटचा

असल तर अस द बापडािल तर िगताय नाबायको

काय दसरी करता यईल इतकी उदासीनताहररयाना

चाणदगड िध तर िलीच िनि जया पदधतीना नाकारल

िातात त बघन भयभीत झालअिनही परसाग काटा

आितातनविात िलीना या राजयात कसा िारला

िातादध णपती महितात तयालाकणपल दव यााचया

lsquoखशीrsquo या ऑगवनायझशनबरोबर काि करताना हा

भयानक अनभव अनभवलाएक दधणपती

थााबवणयाचा असफल परयतनदसरी िखयिातरी

भपदरणसाग हडा यााचया िदतीना थााबवललीपि नातर

अन ह

थााबवणयासाठी आमही कलल परयतनतयात आलला

अपयश ही आपलया दशातली सवावत िोठी

णवफलता आह अन ह पाहताना िीव का ठाशी

यायचा िाझा

एकक िनि महिि एकक िरि असतत िरि

चकवणयाचा परयतन करायचाफकत िनि िनि फकत

िनिाचा उतसव अनक िनिााच िोल ह सििन आल

या अनभवािळमहिनच शत सहर िनि

डॉ अणिता कलकिी- परोणहत

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

सपादिका दिशाखा समीर मशानकर

सहसपादिका सकलपना - शरया शरीधर महाजन

पललिी उमश कळकरणीअनराधा िरतक

ldquoवबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrdquo ह णनयणित

सदर सर कलयाबददल

दिशष आभार शरया रतनपारखी

सपािकीयनवरातर ndash उतसव चतनयाचा उतसव

परसननतचा उतसव शकतीचा उतसव

भकतीचा एक अस पवव णिथ भकतीन

शकतीवर णविय णिळवायचा भकतीचया डोहात

पोहतााना उठिाऱया चतनयाचया तरागाावर परसननतचा

झला झलायचा रोिारोिात साठवन घयायच सगि

रप तया अाबाबाईच गातरागातरातन िग आवाि

यायला हवा ldquoउदो उदो उदोrdquo

अणिन शदध पकषी अाबा बसली णसाहासनी हो |

परणतपदपासनी घटसथापना ती करनी हो |

िलिातर िप करनी भोवत रकषक ठणवसी हो |

बरहमा णवषि रदर आईच पिन कररती हो |

उदो बोला उदो अाबाबाई िाऊलीचा हो |

उदकार गिवती काय िणहिा विव णतचा हो ||

जया अाबािातच पिन बरहमा णवषि िहश या

आपलया णतनही रपात करतात अशा आिचया या

आणदिातवर भरभरन परि करायच ह णदवस

िासािासात गाििारा णतचा धवनी

ldquoउदोSS उदोSSrdquo उदयाची णदशा दाखणविारा

आशीवावदाची फल उधळत शकतीची परिी करत

चतनयाची आणतषबािी करिार नऊ णदसााच नऊ

रागााच नवरतनााच नवलाईच ह पवव

ियोसतत उदयोसतत

- णवशाखा सिीर िशानकर

नवरातर-िहतव ndash रिनी अरिकलल

कपतरो िायत कवणचदणप ndash शरया िहािन

पाववतीबाई पशव ndash िाधरी गयावळ

शतसहसतर िनि ndash डॉ अणिता परोणहत

दवाणचय दवारी ndash रािशरी िोणहत िाधव

िी आणदशकती ndash रचा फाटक

निनआणदशकतीच ndash सागीता शबकर

अषटभिा वणनताताई ndash िना इनािदार

कावयका ि

आई नावाच बट असत ndash पललवी कलकिी

िननी ndash सवाती भट

वयथा रीची ndash पणिविा नावकर

तझयासाठी ndash वषाव दशिख

दवी महिाव ndash णवशाखासिीर

कथाका ि

करडीट काडव ndash सणवता परभ

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधी

ndash शरया रतनपारखी

पाककती ndash लाल भोपळयाचया घाऱया

ndash पललवी कलकिी

अतरग

िगात तािसी व करर लोकााची साखया

वाढन त इतरााना तरास दऊ लागतात तवहाा

सजिनााना तरासिकत करन तयााना सथयव दऊन तयााच

सथान पनहा णिळवन दणयासाठी शाणकतदवता

धरतीवर अवणतिव होत दिवनााचा नाश करणयासाठी

दवीन अनक अवतार घतल सािानय िनााना व

णवदवानााना णतन पनहा सख व शााती परापत करन

णदली णतचया या कतवतवाला सिरन णतच सतवन

करणयासाठी नवरातर सािरी कली िात

िाकडय परािात दवी िहातमयात एका परसागात

दवीन अस सााणगतल आह कीिी तिचया

सारकषिासाठी सदव ततपर असन साकटकाळी

अननयभावनन िाझ सिरि करताच िी परकट होऊन

तिच दःख दर करन परतयक अणिन शकल

परणतपदपासन नऊ णदवस घटपिा होि-हवन ई

परकारान िाझ पिन कराव िाझयावर अचल णनषठा

ठवन साकट सियी ि िाझी करिा भाकतील

तयााचयावर िाझी नहिी कपादषटी असल तिचया

सखासाठी िी सतत झटत असन यावरन नवरातर

पाळणयाची परापरा सर झाली असावी

नवरातरीतील परतयक रातर आणदशकतीचया नऊ नावान

परचलीत आहत

नवरातर-िहतव

नऊ णदवस नऊ री-शणकता ची या णनणित पिन होत

१ शलपतरी

२ बरहमचाररिी

३ चादरघाटा

४ कशिाादा

५ सका दिाता

६ कातयायनी

७ कालरातरी

८ चािाडा

९ णसदधीदातरी

दगाव-िाता आणदशकतीची ही नऊ रप

- रिनी अरिकलल

ldquoकपतरो िायत कवणचदणप किाता न

भवणत rdquo

शराविातल सिवार गिपती उतसव णपतपाधरवडा

आणि पाठोपाठ यिारा शारदीय नवरातर पाउस

िवळ िवळ थााबतो पाररिातकाच सड पडायला

लागतात थोडा गरि थोडा थाड असा िोठा रमय

आलहाददायक वातावरि असता या शरद ऋतत

अशाच एका नवरातरात वाचनात आला आणद

शाकराचायाचा lsquoशरी दवी अपराध कषिापन सतोतरrsquo

अतयात परासाणदक रसाळ असा ह सतोतरा आह िगनिातस

सापिव शरि िाणयाचा भाव आतवभाव यातन वयकत

झाला आह याचा पालपद ह तर णतरकालाबाणधत सतय

आह---ldquoकपतरो िायत कवणचदणप किाता न भवणतrdquo

वाईट िल णनपि शकल दखील कदाणचत पि आई

वाईट असिार नाही णकती णविास आईवर आपि

लहानपिी आपलया आईसिोर णितकया सहिपि

कबल करत होतो की आई िी अिक अिक गोषटी

कलया नाहीयत पि तरीही त िला हवा तो खाऊ द िी

छोटा आह ना िाझयाकडन घडलाही असल काही

णवपरीत पि त तर िोठी सिितदार आहस णपला

साकटात सापडली रड लागली तर आईच घत

पाखाखाली भक लागली तर आईचीच आठवि यत

तसाच पिव णविासान िी तझयाकड आलो आह

कपतरो िायत कवणचदणप

किाता न भवणत

सतोतरकताव जया आईला ह साागतोय ती साकषात

िगनिाता पाववती दवी आह परतयकष सतोतरात दखील

णतचा उललख ldquoलमबोदरिननीrdquo गिपतीची आई

असा कला आह तर कठ भवानी िगनिाता िडानी

(सातषट करिारी) रदरािी अशी साबोधन णतचयासाठी

वापरली आहत ह सतोतर आह अथावत सतती करि

सतवन करि यात आलच एका णठकािी सतोतरकताव

महितो िात शाकराच rsquoिगदीशrsquo ह ि नााव पडलय

त कवळ तझयाशी णववाहबदध झालयािळच

िातर सतोतरकतयावचया िनात एक खात आह ldquoइतर

अनक दवतााची णवणवध परकारान सवा करणयात िी

वयगर होतो पाचाऐ ाशी (वषाचा) झालयानातर आता

िाझयाचयान त होत नाही कठीि पिाणवधी

किवकााड याला का टाळन िी सवव सोडन णदल आह

या वळी िला िर तझी कपा णिळाली नाही तर िी

णनराधार होऊन किाला शरि िाऊrdquo

सतोतरकताव सवतचया ियावदा साागतो ldquoिी िातरही

िाित नाही आणि तातरही िला सतती करि यत

नाही आवाहन आणि धयान य़ााची िाणहती नाही

सतोतर व कथा िला ठाऊक नाहीतिला तझया िदरा

सिित नाहीत आणि वयाकळ होऊन हाबरडाही

फोडि यत नाही पि िला फकत एक गोषट सिित

ती महिि तझ अनसरि करि तला शरि

यणयािळच सवव साकटााचा नाश होतो िला

पिाणवधी िाहीत नाही िाझयाकड सापत ी नाही िी

सवभावानच आळशी आह आणि तझी वयवणसथत

परकार पिा करि िला शकय नाही या सगळया

कारिाािळ तझया चरिी सवा करणयात जया तरटी

यतील तयाबददल िला कषिा कर या पथवीवर तझ

पषकळ साधसध पतर आहत पि िी तया सवािधील

अतयात चाचल िलगा आह तरीही त िाझा तयाग करि

ह कधीही योगय ठरिार नाही िी कधीही तझया

चरिााची सवा कली नाही तला फारस धन सिपवि

कल नाही तरीही त िाझयासारखया अधि िािसावर

अनपि सनह करतस तझया िातराच एक अकषर िरी

कानावर पडल तरी चााडाळ दखील िधपाकासारख

िधर बोलिारा उत ि वकता होतो दररदरी िािस

कोटयावधी सविविदरा णिळन णचरकाल णनभवर होऊन

णवहार करतो तझया िातराच एक अकषर ऐकणयाच एवढ

िोठ फळ आह तर ि लोक णवधीवत तझा िप करतात

तयााना काय णिळत असल कोि िाि

िला िोकष णिळवणयाची इचछा नाही िगातील

वभवाची अणभलाषा नाही णवजञानाची अपकषा

नाही सखाची आकााकषा नाही तझयाकड िाझ एवढच

िागि आह की िाझा िनि िडानी रदरािी

णशवणशवभवानी या तझया नािााचा िप करणयात

वयतीत होवो

नाना परकारचया पिा सािगरीदवार तझी णवणधवत पिा

िाझयाकडन घडली नाही नहिी रकष णचातन करिा-या

िाझया वाचन कोिकोित अपराध कल नसतील

तरीही त सवतः परसनन होऊन िाझयासारखया

अनाथावर थोडीशी कपा करतस ह तझया योगयच

आह साकटात सापडलयानातर िी तझ सिरि करीत

आह (आधी कल नाही) पि ह िी िािन बिन

करतो आह अस िान नकोस कारि तहान भक

लागलयावरच िलाला आईची आठवि यत

िाझयासारखा पापी कोिी नाही आणि

तझयासारखी पापाचा नाश करिारी कोिी नाही ह

िािन तला ि योगय वाटल त करrdquo

आिचया काळात पापपणयाचया साकलपना िाग

पडत चाललया आहत तरीही आपली

सदसणदववकबदधी अिनही िागत आह किवकााड

पिच उपचार आणि नवदयाच सतरा परकार ह सार

करणयाऐविी तया शकतीच िािीवपववक सिरि

कराव णतला पिव शरि िाव हा णवचार िनापासन

पटतो िगदमब उदयोSसत

- शरया शरीधर िहािन ठाि

री िधय असिाऱया शकतीची िािीव सिािाचया

णखिगितीत नसतच िवहा ती आणदि रपात परकट

होत तवहा िातर सिाििन णदपन िाता भकती शरदधा

या भावना अशा आहत की णिथ जञान णवजञान यााच

काही चालत नाही पशवाईचया इणतहासात

सदाणशवभाऊा चया पतनी पाववतीबाई ाच असच उदाहरि

आह सदाणशवराव पशव पाणनपतावर िरि पावल

यावर तयाानी कधीही णविास नाही ठवला शवटपयत

सौभागय लिी उतरवली नाहीत तयााचया या शरदधला

पशवयााचया ३ णपढयाना िानाव लागल अगदी

पशवाईिधल साडतीन शहाि पि काही कर नाही

शकल परणसदध लखक ना स इनािदाराानी आपलया

णशकसतrsquo या पसतकात याच अणतशय हदय णचतरि कल

आह पाववतीबाई पशवाईचया अनक णसथतयातरााचया

साकषीदार होतया

नानासाहब पशवयााचा ितय िाधवराव पशव आणि

रिाबाई याचा अलपायषी पि अनक परसागाानी

घडवलल िीवन राघोबा दादााची सत ा लालसा

आणि अनक कारसथाना नारायिराव पशवयााचा खन

िोरोबा फडिीस यााच बाड बारभाई कारसथान सवाई

िाधवराव बाळ असलयापासन पशवपदावर

णवराििान असि एक न अनक घटना

सदाणशवभाऊ हयात आहत नाहीत यााचयाबददल

िला भावलल आणदशकतीच रप

पाववतीबाई पशव

यिाऱया उलट सलट बातमया आशा णनराशचा खळ

ह सगळा तयाानी पलला त कवळ सदाणशव भाऊा वर

असिाऱया परिापोटी आणि त णिवात आहत या

शरदधपोटी गोणपकाबाई पशवयाापरिाि तयााना

सत ालालसा नवहती आनादीबाई पशवयाापरिाि

अागात कारसथानीपिा नवहता रिाबाई पशवयाापरिाि

पशवाईि महिन नािाणभधान तयााचया नणशबी नवहत

गागाबाई पशवयाापरिाि औटघटकचा राििाता

होणयाचा िान नवहता तरी तयााची पणतणनषठा

कोितीही रािसत ासनातन सिाि आणि

कठलही रािकारि भाग कर शकल नाही

कठलाही आकरसताळपिा न करता दवघरातलया

नादादीपा परिाि शाात आणि ओिसवी तरी अातराग

िाळिारा आयषय तया िगलया तयााचया णनधनाची नोद

इणतहासाला सौभागयवती पाववतीबाई पशव यााचा

ितय अशीच करावी लागली

अशी सवतःचया अातिवनावर शरदधा असिा आणि

णटकन राहिा यासाठी खप लढाई करावी लागत

सवतःशीच नाही तर सिािाशीही

- िाधरी गयावळ

शतसहसतर िनि

उतसव िनिााचा

नाणशक णिलयात काि करताना अनभवलली एक

घटनाजयािळ सगळ रसत बदलन गलअगदी

सरवातीला नाणशक णिलयातलया कािाला हळ हळ

आमही सगळी टीि सरावत होतोरोि आिचया

वगवगळया ठरललया आणदवासी पाडयाावर िाऊन

आिची हलथ सनटसव िथ आहत णतथ णतथ वदयकीय

सवचा लाभ आणदवासीना अगदी नाििातर िोबदलयात

दयायचा हा आिचया सासथचा पराथणिक हत होता३४

गावाािधय णिळन िवळ िवळचया आणदवासी पाडयााना

सलगन अशी सिार १० हलथ सनटसव आमही या पकी

काही पाडयात उभी कली होतीरोिचा आिचा हाच

करि होताणदाडोरी िधन णनघायचएक णदवसणदाडोरी

तालकयािधल आणदवासी पाड दसऱ या णदवशी पठ

तालकयािधल आणदवासी पाडएक गाव आह

आिचया कड डोगरशत नावाचसरवातीला िायला

यायला रसता नवहता इथिीप १० णकिी अलीकड

लावन चालत िाव लागायचनातर गावकऱ याानी शरि

दान करन रसता तयार कलाआणि आमहाला िाता

यऊ लागलरोिच काि पशाटस

बघिऔषधसगळीकडचया हलथ सनटसव वर हाच

उपकरििग पाडयापाडयावर णिटीगि

घयायचयाकारि आमही एक परकलप या भागात सर

करायचा णवचार करत होतोतयाची पवव तयारी

महिन गरािसथााचया सभा घयायला सरवात कली

होतीहा परकलप होता िाता बाल सागोपन

(Reproductive child Health)

गरािीि आणि आणदवासी भागात किी वयात

िलीची लगन आणि तयािळ नातर िनिाला यिारी

कपोणषत िलतसच बाळातपिात िरि पाविाऱया

णरयााच आणि िलााचया परिािाची टककवारी ही

िासत आह तयासाठी अवअरनस आणि उपाय

यासाठी आमही गावागावात णहाडायचोतयावळी

अस वाटल नवहत की यातन काही नवीन एक वळि

णिळलइथ णिळिाऱया वदयकीय सोयी या अतयात

तटपाजया आहतिवळ िवळ नसलयासारखयाच

परायिरी हलथ सनटसव आहत पि साधया सोयी सदधा

नाहीतनरक कसा असतो ह डोळयाानी

पाणहललतटलल बाकिोडकया णखडकयाणविची

सोय नाहीसवचछतागह णकळस वािीआणि

डॉकटसव िागयावर असतील नसतील सणवका

किवचारी नाहीतअशया पररणसथतीत एखादी

बाळातपिाची कस आली तर ती णिलहा

रगिालयात पाठवली िायचीआणि नाणशक

णिलहा रगिालय ह या गावाापासन णकिान ७० त ८०

णकिी अातरावर रसत नीट नाहीतअशया पररणसथतीत

अशी एखादी कस णतथपयत पोचपयतच काही बर

वाईट होणयाची शकयता आमही एक णदवशी गोद

या आिचया गावात काि करत

होतोतयाच वळी आिचयाकडची नणसगच णशकषि

घतलली कमयणनटी वकरव णसाध धावत पळत

आलीडोगरशत या आिचया एका दरचया

पाडयातली एक री अडलीयअस साागतपरायिरी

हलथ सटर ची णिड वाईफ िागयावर नवहतीअशया

वळी गावात जया अपरणशणकषत दाया असतात तयापकी

एकीची िदत घतली होती आधीचपि उपयोग

नवहता झालासिार ८ तास होऊन गल होत या

पररणसथतीलादाईचया ित िल आडव आलल

होतआणि तयासाठी डॉकटरची गरि होतीआमही

णनघालो डोगर शत ला िाता िाता चार वािल

साधयाकाळचअगदी डोगर दरीतल गावतयािळ

अाधार िासतच गडद झाललाआणि अशया आड

वळिाचया णठकािी एखादी बाई अशया परकार अडि

महिि साकटचघरािधय तया बाईच महातार सास

सासरणसाधन गलया गलया बादलीत पािी आिन

णदल आणि आमही सवचछ हात पाय धवन आत

गलोखात एकिवळ कोितही अतयाधणनक साधन

नाहीजया योग ह बाळात पि सलभ होईलफकत

गलोवहसति आणि आिची औषधााची बग आणि

णकरकोळ काही उपकरिपि िाझया िोडीला णसाध

होतीणसाधला िाझया बग िधली

कातरीदोरसयाकाढन उकळत ठवायला

लावलसवचछ आणि धतलल िनर काढन ठवायला

लावलबाळातीि महिि ििति २०-२१ वषावची

मलगी होतीअगदी प ाढरी फटक पडललीब ळाततणीची

न डी प तहलीब ळ च ठोक प तहलआतण एक शव स

सोडल थोड कौशलयपषकळस अनभवआतण

आतमतवशव स ह क मी आलततल डोकय वर ह त ठवन

मी तय वळी महणलघ बर नकोस सगळ ठीक

होईलतसाधल मदतील घऊन पढचय ह लच ली सर

कलय कौशलय गरजच होतसम र १ त स झगडलय नातर

तय इवलय शय कौतक च जनम झ ल ब कीच नातरच

सोपसक र तसाध करत होतीमी ब हर यऊन घर तलय

आजीन स ातगतल आजी न त झ ल य तमह ल

आजब जचय घर तल शज री प ज रीब यक परष ह

जमलल होततय ाच चहर उजळन गलतसाधन

ब ळाततणील सवचछ पसन घतलब ळ ची न ळ

क पलीती ब ाधली आतण ब ळ ल सवचछ फडकय त

गाड ळन तय चय आजीकड तदलम झय दषटीन ह एक

तदवयच होत कसलय ही आधतनक उपकरण तशव य प र

प डलल असल ब ळातपण म झय स ठी पतहलच होतय

मलीस रखय ल खो ब यक अजन आपलय दश त

ग व तलय अपरतशतित द य ाकडन परसती करन घत त ही

ज णीव झ लीय आतदव सी वनव सी ब यक ाच खरच

ध ररषटय तकती य च सम र स आमही आमचय कड

असण र य प डय प डय वर सवह च ल कल होतब ल

तवव हतय तवषयी अवअरनसHIV कपोषण

कटाब तनयोजनआतण बरच क हीय त आमच मखय

णवषय होता हा की आि आपलया दशात बाळातपिात

िततयिखी पडिाऱया णरयााच आणि बाळााच परिाि ह

िासत आह(MMRIMR)Maternal Mortality

rateInfant Mortality rateआणि तयासाठी

आमही काय करायला हव याचा सवह करन आमहाला

आिचया सासथला पाठवायचा होतायािधय

आमहाला सगळी िाणहती गोळा करन घयायची

होतीतयासाठी सवव पाडयात िाऊन गराि सभा भरवन

या उपकरिाची िाणहती गरािसथााना दि ह गरिच होत

या िधय गावात िलीिल तयााची साखयानकती लगन

झालली िलिलीगावातलया गरोदर णरयातयााची

वयधनवावताची इािकशनस णदली गलीत कारकत

वाढीचया गोळयावळवर विनह सवव ररपोटवस घि

चाल कलतया आधी गावात आधी बाळात झाललया

णरया तयााची िाणहतीपरणशणकषतअपरणशणकषत दाई

कडन बाळातपिका दवाखानापरायिरी हलथ सटर

हॉणसपटल िधय बाळातपि झालाय बाळाणतिीच

खाि णपिऔषध पािीसरकारची िननी सरकषा

योिना या बददलची िाणहती आह काही सगळी

िाणहती गोळा करताना असाखय णवचार डोकयात यत

होतआपि ि णशकलोय त जञान पररपिव आह

काहा आलला अनभव इतका णिवात होता की

तयािळ अनक णवचार परवणतवत झालया अशया आणि

णकतयक भागाािधय आि अशया णकतीतरी

बाळातीिीची ही अशी अवसथा होत असलआणि

परतयक वळी तयााची सटका सखरप होत असल का

िी या सवाचा णवचार करत असताना अिन एक

गोषट िनात आली िलगी नको महिन णचणकतसा

करणयाच तातर णवकणसत झालल आहणकती िाता

आपलया पोटाचया िलीना िनिाला यणया आधीच

नाहीशया करतातभारतात यावर बादी आलीय

खरीआपि िनिाला यिाऱया बाळााचा तयााचया

सखरप िनिाचा णवचार करतोयपि िनिाला यऊ

पाहिाऱया आणि तयााची वाट बाद करिाऱ यााच

कायएक परणशकषिाथी दाईआणि तीही वयोवदध

री िाझयाकड णशकायला यायचीणतचया तोडन

अनक अनभव ऐकताना णवचार िाथन वहायचणतचया

भाषतएकक िनि महिि एकक िरि

असतमहिन रीचा िनि नको तयाणदवशी तया

बाळाणतिी ची सटका करायला िर डॉकटर महिन

कोिी णिळाल नसत तर णतची सटका कशी झाली

असती बाळ अस आडव णतडव आल होत णक

तयाला सारख करणयासाठी कशल हातााची गरि

होतीतया दाईन काय कल असत बाळाला

वडवाकड ओढल असततयात त गिावलही

असतकदाणचत तया आईचया िीवाला धोका णनिावि

झाला असताआपलया दशात या अशया णकती

भडसाविाऱ या सिसया आहतअतयात अतयाधणनक

साधनसगळ आलयपि अनक बाळााच िनि अस

होतायतचाागली परसणतगह नाहीतअनक बालकााच

रोग णनदान होत नाहीकपोषिावर उपाय

नाहीकसला आलाय णवकासजया दशाची

पायाभत सापत ीिल हीच िर सशकतणनरोगी

नसतील तर तया दशाच भणवतवय काययाच वळी

आिचया NGO ला िाता बाल सागोपन या

परकलपावर काि करणयासाठी िानयता

णिळालीआणि एक आशा िागत झाली या

अशया आणदवासी पाडयाािधय णरयााच सखरप

बाळातपि उत ि परसतीपवव णचणकतसाआणि परसती

नातरची िातची आणि बाळाची काळिी घणयासाठी

आमहाला अिन एक िोठा आधार णिळालाया

सादभावत एक पपर णलहायला घतला होताNGOs

कशया काि करतात(Roll Of NGOsIn rural

Development)WHO आणि UNICEF ला

सादर करणयासाठी तयासाठी िी ठरवलइथच

राहायचयाच पाडयाािधयया अशया अनभवललया

बाळाचया िनिासारख अनक िनि

अनभवायचअनक बाळााना सखरपपि िगात

आिणयासाठीअनक आयााची िरि

चकवणयासाठीएकक िनि महिि एकक िरि

असतत िरि चकवणयाचा परयतन करायचाफकत

िनि िनि फकत िनिाचा उतसवहा णवचार िी

आिचयाकड परणशकषि घिाऱया तया दाई ला बोलन

दाखवलाखर ग बायोअग हा तझा धिवच

हायकाय महिाव िीही तर अनभवाची शाळाच

बोलत होतीअनक िनिाला यिाऱया बाळााचया

िनिााचा णहससाभागीदार बनायच ठरवल िीहा

िनिााचा उतसव िगायच ठरवल िीपढची ३ वष हा

परकलप सापपयत ह उतसव अनभवल मीआतण

खरोखर कोणतय ही आधतनक हॉतसपटल मधयसवव

उपकरण ानी पररपणव अशय तठक णी अस जनम अनभवणय

पि य आतदव सी प डय ावरच शतजनम कक मोल च

ठरलक रण त अनक अडथळ चकवत झ लजनम

महणज क य असत य ची ज णीव दत झ ल होत

य परकलप नातरही दश चय अनक भ ग ामध य च

तवषय वरपरकलप वर क म कर यची एकही तमळ लली

साधी सोडली न हीमग आतदव सी प ड

असोतचातदगडहररय ण र जसथ न य स रख मलीच जनम

न क रण र परदश असोतउततर ाचल स रख 6 मतहन

बफ वचछ तदत व फकत शती व परव श ावर अवलाबन

असण र म ग सलल भ ग असो व नप ळ मध

एवहरसटचय कशीत तवस वलल जग प सन क हीस

तटलल भ ग असोपरतयक नव जनम ह एकक कथ घऊन

आल अनक जनमशत सहसतर जनम व पनजवनमह

अनभवलाब लक च जनम ह नवजनम व तय तन प र

पडण य व सतरीच जण पनजवनमचअस शत सहसतर जनम

अनभवल

दःख ची गोषट ही आह की आजही underprivileged

दश ामध म त व ब लक य ाचय मतयच परम ण ज सत

आहइतकी परगतीकड व टच ल करण री मनषय जम तय

ब बतीत अजनही उद स आहअन जोपयत य चा महतव

समजन यत न ही तोपयत ही पररतसथती बदल यल वळ

ल गल

आपलयाकड कीडािागयासारखी िािसा िरत

असतातअन तयातही बाळातपिात िरिा-या णरया

व िल यााची साखया तर िासतचवदयकीय सवचा

अभावउदासीनतासधयाचया वदयकीय वयवसायात

बोकाळलला लोभ ह आपि णकतयक वष

पाहातोयिला वाटता िागचया सपतरागिधील एक

लख आहडॉ अरि गदर याानी णलणहललाअन

तयािध तयाानी सरवातीलाच महिलायपरािाणिक

डॉकट रााची कोडी करिारी तसाच गरीब आणि

शरीिाताानाही योगय वदयकीय सवा न णिळ शकिारी

णवणचतर पररणसथती सधया राजयात आणि दशात आह

अन िी ह अनभवलायबाहरचया दशात काि

करताना िानवी िीवनिलया णकती िपली िातात व

आपलया दशात तयााची कवढी अवहलना

होतमहिि बाळातपिात बायकोचा िास शवटचा

असल तर अस द बापडािल तर िगताय नाबायको

काय दसरी करता यईल इतकी उदासीनताहररयाना

चाणदगड िध तर िलीच िनि जया पदधतीना नाकारल

िातात त बघन भयभीत झालअिनही परसाग काटा

आितातनविात िलीना या राजयात कसा िारला

िातादध णपती महितात तयालाकणपल दव यााचया

lsquoखशीrsquo या ऑगवनायझशनबरोबर काि करताना हा

भयानक अनभव अनभवलाएक दधणपती

थााबवणयाचा असफल परयतनदसरी िखयिातरी

भपदरणसाग हडा यााचया िदतीना थााबवललीपि नातर

अन ह

थााबवणयासाठी आमही कलल परयतनतयात आलला

अपयश ही आपलया दशातली सवावत िोठी

णवफलता आह अन ह पाहताना िीव का ठाशी

यायचा िाझा

एकक िनि महिि एकक िरि असतत िरि

चकवणयाचा परयतन करायचाफकत िनि िनि फकत

िनिाचा उतसव अनक िनिााच िोल ह सििन आल

या अनभवािळमहिनच शत सहर िनि

डॉ अणिता कलकिी- परोणहत

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

सपािकीयनवरातर ndash उतसव चतनयाचा उतसव

परसननतचा उतसव शकतीचा उतसव

भकतीचा एक अस पवव णिथ भकतीन

शकतीवर णविय णिळवायचा भकतीचया डोहात

पोहतााना उठिाऱया चतनयाचया तरागाावर परसननतचा

झला झलायचा रोिारोिात साठवन घयायच सगि

रप तया अाबाबाईच गातरागातरातन िग आवाि

यायला हवा ldquoउदो उदो उदोrdquo

अणिन शदध पकषी अाबा बसली णसाहासनी हो |

परणतपदपासनी घटसथापना ती करनी हो |

िलिातर िप करनी भोवत रकषक ठणवसी हो |

बरहमा णवषि रदर आईच पिन कररती हो |

उदो बोला उदो अाबाबाई िाऊलीचा हो |

उदकार गिवती काय िणहिा विव णतचा हो ||

जया अाबािातच पिन बरहमा णवषि िहश या

आपलया णतनही रपात करतात अशा आिचया या

आणदिातवर भरभरन परि करायच ह णदवस

िासािासात गाििारा णतचा धवनी

ldquoउदोSS उदोSSrdquo उदयाची णदशा दाखणविारा

आशीवावदाची फल उधळत शकतीची परिी करत

चतनयाची आणतषबािी करिार नऊ णदसााच नऊ

रागााच नवरतनााच नवलाईच ह पवव

ियोसतत उदयोसतत

- णवशाखा सिीर िशानकर

नवरातर-िहतव ndash रिनी अरिकलल

कपतरो िायत कवणचदणप ndash शरया िहािन

पाववतीबाई पशव ndash िाधरी गयावळ

शतसहसतर िनि ndash डॉ अणिता परोणहत

दवाणचय दवारी ndash रािशरी िोणहत िाधव

िी आणदशकती ndash रचा फाटक

निनआणदशकतीच ndash सागीता शबकर

अषटभिा वणनताताई ndash िना इनािदार

कावयका ि

आई नावाच बट असत ndash पललवी कलकिी

िननी ndash सवाती भट

वयथा रीची ndash पणिविा नावकर

तझयासाठी ndash वषाव दशिख

दवी महिाव ndash णवशाखासिीर

कथाका ि

करडीट काडव ndash सणवता परभ

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधी

ndash शरया रतनपारखी

पाककती ndash लाल भोपळयाचया घाऱया

ndash पललवी कलकिी

अतरग

िगात तािसी व करर लोकााची साखया

वाढन त इतरााना तरास दऊ लागतात तवहाा

सजिनााना तरासिकत करन तयााना सथयव दऊन तयााच

सथान पनहा णिळवन दणयासाठी शाणकतदवता

धरतीवर अवणतिव होत दिवनााचा नाश करणयासाठी

दवीन अनक अवतार घतल सािानय िनााना व

णवदवानााना णतन पनहा सख व शााती परापत करन

णदली णतचया या कतवतवाला सिरन णतच सतवन

करणयासाठी नवरातर सािरी कली िात

िाकडय परािात दवी िहातमयात एका परसागात

दवीन अस सााणगतल आह कीिी तिचया

सारकषिासाठी सदव ततपर असन साकटकाळी

अननयभावनन िाझ सिरि करताच िी परकट होऊन

तिच दःख दर करन परतयक अणिन शकल

परणतपदपासन नऊ णदवस घटपिा होि-हवन ई

परकारान िाझ पिन कराव िाझयावर अचल णनषठा

ठवन साकट सियी ि िाझी करिा भाकतील

तयााचयावर िाझी नहिी कपादषटी असल तिचया

सखासाठी िी सतत झटत असन यावरन नवरातर

पाळणयाची परापरा सर झाली असावी

नवरातरीतील परतयक रातर आणदशकतीचया नऊ नावान

परचलीत आहत

नवरातर-िहतव

नऊ णदवस नऊ री-शणकता ची या णनणित पिन होत

१ शलपतरी

२ बरहमचाररिी

३ चादरघाटा

४ कशिाादा

५ सका दिाता

६ कातयायनी

७ कालरातरी

८ चािाडा

९ णसदधीदातरी

दगाव-िाता आणदशकतीची ही नऊ रप

- रिनी अरिकलल

ldquoकपतरो िायत कवणचदणप किाता न

भवणत rdquo

शराविातल सिवार गिपती उतसव णपतपाधरवडा

आणि पाठोपाठ यिारा शारदीय नवरातर पाउस

िवळ िवळ थााबतो पाररिातकाच सड पडायला

लागतात थोडा गरि थोडा थाड असा िोठा रमय

आलहाददायक वातावरि असता या शरद ऋतत

अशाच एका नवरातरात वाचनात आला आणद

शाकराचायाचा lsquoशरी दवी अपराध कषिापन सतोतरrsquo

अतयात परासाणदक रसाळ असा ह सतोतरा आह िगनिातस

सापिव शरि िाणयाचा भाव आतवभाव यातन वयकत

झाला आह याचा पालपद ह तर णतरकालाबाणधत सतय

आह---ldquoकपतरो िायत कवणचदणप किाता न भवणतrdquo

वाईट िल णनपि शकल दखील कदाणचत पि आई

वाईट असिार नाही णकती णविास आईवर आपि

लहानपिी आपलया आईसिोर णितकया सहिपि

कबल करत होतो की आई िी अिक अिक गोषटी

कलया नाहीयत पि तरीही त िला हवा तो खाऊ द िी

छोटा आह ना िाझयाकडन घडलाही असल काही

णवपरीत पि त तर िोठी सिितदार आहस णपला

साकटात सापडली रड लागली तर आईच घत

पाखाखाली भक लागली तर आईचीच आठवि यत

तसाच पिव णविासान िी तझयाकड आलो आह

कपतरो िायत कवणचदणप

किाता न भवणत

सतोतरकताव जया आईला ह साागतोय ती साकषात

िगनिाता पाववती दवी आह परतयकष सतोतरात दखील

णतचा उललख ldquoलमबोदरिननीrdquo गिपतीची आई

असा कला आह तर कठ भवानी िगनिाता िडानी

(सातषट करिारी) रदरािी अशी साबोधन णतचयासाठी

वापरली आहत ह सतोतर आह अथावत सतती करि

सतवन करि यात आलच एका णठकािी सतोतरकताव

महितो िात शाकराच rsquoिगदीशrsquo ह ि नााव पडलय

त कवळ तझयाशी णववाहबदध झालयािळच

िातर सतोतरकतयावचया िनात एक खात आह ldquoइतर

अनक दवतााची णवणवध परकारान सवा करणयात िी

वयगर होतो पाचाऐ ाशी (वषाचा) झालयानातर आता

िाझयाचयान त होत नाही कठीि पिाणवधी

किवकााड याला का टाळन िी सवव सोडन णदल आह

या वळी िला िर तझी कपा णिळाली नाही तर िी

णनराधार होऊन किाला शरि िाऊrdquo

सतोतरकताव सवतचया ियावदा साागतो ldquoिी िातरही

िाित नाही आणि तातरही िला सतती करि यत

नाही आवाहन आणि धयान य़ााची िाणहती नाही

सतोतर व कथा िला ठाऊक नाहीतिला तझया िदरा

सिित नाहीत आणि वयाकळ होऊन हाबरडाही

फोडि यत नाही पि िला फकत एक गोषट सिित

ती महिि तझ अनसरि करि तला शरि

यणयािळच सवव साकटााचा नाश होतो िला

पिाणवधी िाहीत नाही िाझयाकड सापत ी नाही िी

सवभावानच आळशी आह आणि तझी वयवणसथत

परकार पिा करि िला शकय नाही या सगळया

कारिाािळ तझया चरिी सवा करणयात जया तरटी

यतील तयाबददल िला कषिा कर या पथवीवर तझ

पषकळ साधसध पतर आहत पि िी तया सवािधील

अतयात चाचल िलगा आह तरीही त िाझा तयाग करि

ह कधीही योगय ठरिार नाही िी कधीही तझया

चरिााची सवा कली नाही तला फारस धन सिपवि

कल नाही तरीही त िाझयासारखया अधि िािसावर

अनपि सनह करतस तझया िातराच एक अकषर िरी

कानावर पडल तरी चााडाळ दखील िधपाकासारख

िधर बोलिारा उत ि वकता होतो दररदरी िािस

कोटयावधी सविविदरा णिळन णचरकाल णनभवर होऊन

णवहार करतो तझया िातराच एक अकषर ऐकणयाच एवढ

िोठ फळ आह तर ि लोक णवधीवत तझा िप करतात

तयााना काय णिळत असल कोि िाि

िला िोकष णिळवणयाची इचछा नाही िगातील

वभवाची अणभलाषा नाही णवजञानाची अपकषा

नाही सखाची आकााकषा नाही तझयाकड िाझ एवढच

िागि आह की िाझा िनि िडानी रदरािी

णशवणशवभवानी या तझया नािााचा िप करणयात

वयतीत होवो

नाना परकारचया पिा सािगरीदवार तझी णवणधवत पिा

िाझयाकडन घडली नाही नहिी रकष णचातन करिा-या

िाझया वाचन कोिकोित अपराध कल नसतील

तरीही त सवतः परसनन होऊन िाझयासारखया

अनाथावर थोडीशी कपा करतस ह तझया योगयच

आह साकटात सापडलयानातर िी तझ सिरि करीत

आह (आधी कल नाही) पि ह िी िािन बिन

करतो आह अस िान नकोस कारि तहान भक

लागलयावरच िलाला आईची आठवि यत

िाझयासारखा पापी कोिी नाही आणि

तझयासारखी पापाचा नाश करिारी कोिी नाही ह

िािन तला ि योगय वाटल त करrdquo

आिचया काळात पापपणयाचया साकलपना िाग

पडत चाललया आहत तरीही आपली

सदसणदववकबदधी अिनही िागत आह किवकााड

पिच उपचार आणि नवदयाच सतरा परकार ह सार

करणयाऐविी तया शकतीच िािीवपववक सिरि

कराव णतला पिव शरि िाव हा णवचार िनापासन

पटतो िगदमब उदयोSसत

- शरया शरीधर िहािन ठाि

री िधय असिाऱया शकतीची िािीव सिािाचया

णखिगितीत नसतच िवहा ती आणदि रपात परकट

होत तवहा िातर सिाििन णदपन िाता भकती शरदधा

या भावना अशा आहत की णिथ जञान णवजञान यााच

काही चालत नाही पशवाईचया इणतहासात

सदाणशवभाऊा चया पतनी पाववतीबाई ाच असच उदाहरि

आह सदाणशवराव पशव पाणनपतावर िरि पावल

यावर तयाानी कधीही णविास नाही ठवला शवटपयत

सौभागय लिी उतरवली नाहीत तयााचया या शरदधला

पशवयााचया ३ णपढयाना िानाव लागल अगदी

पशवाईिधल साडतीन शहाि पि काही कर नाही

शकल परणसदध लखक ना स इनािदाराानी आपलया

णशकसतrsquo या पसतकात याच अणतशय हदय णचतरि कल

आह पाववतीबाई पशवाईचया अनक णसथतयातरााचया

साकषीदार होतया

नानासाहब पशवयााचा ितय िाधवराव पशव आणि

रिाबाई याचा अलपायषी पि अनक परसागाानी

घडवलल िीवन राघोबा दादााची सत ा लालसा

आणि अनक कारसथाना नारायिराव पशवयााचा खन

िोरोबा फडिीस यााच बाड बारभाई कारसथान सवाई

िाधवराव बाळ असलयापासन पशवपदावर

णवराििान असि एक न अनक घटना

सदाणशवभाऊ हयात आहत नाहीत यााचयाबददल

िला भावलल आणदशकतीच रप

पाववतीबाई पशव

यिाऱया उलट सलट बातमया आशा णनराशचा खळ

ह सगळा तयाानी पलला त कवळ सदाणशव भाऊा वर

असिाऱया परिापोटी आणि त णिवात आहत या

शरदधपोटी गोणपकाबाई पशवयाापरिाि तयााना

सत ालालसा नवहती आनादीबाई पशवयाापरिाि

अागात कारसथानीपिा नवहता रिाबाई पशवयाापरिाि

पशवाईि महिन नािाणभधान तयााचया नणशबी नवहत

गागाबाई पशवयाापरिाि औटघटकचा राििाता

होणयाचा िान नवहता तरी तयााची पणतणनषठा

कोितीही रािसत ासनातन सिाि आणि

कठलही रािकारि भाग कर शकल नाही

कठलाही आकरसताळपिा न करता दवघरातलया

नादादीपा परिाि शाात आणि ओिसवी तरी अातराग

िाळिारा आयषय तया िगलया तयााचया णनधनाची नोद

इणतहासाला सौभागयवती पाववतीबाई पशव यााचा

ितय अशीच करावी लागली

अशी सवतःचया अातिवनावर शरदधा असिा आणि

णटकन राहिा यासाठी खप लढाई करावी लागत

सवतःशीच नाही तर सिािाशीही

- िाधरी गयावळ

शतसहसतर िनि

उतसव िनिााचा

नाणशक णिलयात काि करताना अनभवलली एक

घटनाजयािळ सगळ रसत बदलन गलअगदी

सरवातीला नाणशक णिलयातलया कािाला हळ हळ

आमही सगळी टीि सरावत होतोरोि आिचया

वगवगळया ठरललया आणदवासी पाडयाावर िाऊन

आिची हलथ सनटसव िथ आहत णतथ णतथ वदयकीय

सवचा लाभ आणदवासीना अगदी नाििातर िोबदलयात

दयायचा हा आिचया सासथचा पराथणिक हत होता३४

गावाािधय णिळन िवळ िवळचया आणदवासी पाडयााना

सलगन अशी सिार १० हलथ सनटसव आमही या पकी

काही पाडयात उभी कली होतीरोिचा आिचा हाच

करि होताणदाडोरी िधन णनघायचएक णदवसणदाडोरी

तालकयािधल आणदवासी पाड दसऱ या णदवशी पठ

तालकयािधल आणदवासी पाडएक गाव आह

आिचया कड डोगरशत नावाचसरवातीला िायला

यायला रसता नवहता इथिीप १० णकिी अलीकड

लावन चालत िाव लागायचनातर गावकऱ याानी शरि

दान करन रसता तयार कलाआणि आमहाला िाता

यऊ लागलरोिच काि पशाटस

बघिऔषधसगळीकडचया हलथ सनटसव वर हाच

उपकरििग पाडयापाडयावर णिटीगि

घयायचयाकारि आमही एक परकलप या भागात सर

करायचा णवचार करत होतोतयाची पवव तयारी

महिन गरािसथााचया सभा घयायला सरवात कली

होतीहा परकलप होता िाता बाल सागोपन

(Reproductive child Health)

गरािीि आणि आणदवासी भागात किी वयात

िलीची लगन आणि तयािळ नातर िनिाला यिारी

कपोणषत िलतसच बाळातपिात िरि पाविाऱया

णरयााच आणि िलााचया परिािाची टककवारी ही

िासत आह तयासाठी अवअरनस आणि उपाय

यासाठी आमही गावागावात णहाडायचोतयावळी

अस वाटल नवहत की यातन काही नवीन एक वळि

णिळलइथ णिळिाऱया वदयकीय सोयी या अतयात

तटपाजया आहतिवळ िवळ नसलयासारखयाच

परायिरी हलथ सनटसव आहत पि साधया सोयी सदधा

नाहीतनरक कसा असतो ह डोळयाानी

पाणहललतटलल बाकिोडकया णखडकयाणविची

सोय नाहीसवचछतागह णकळस वािीआणि

डॉकटसव िागयावर असतील नसतील सणवका

किवचारी नाहीतअशया पररणसथतीत एखादी

बाळातपिाची कस आली तर ती णिलहा

रगिालयात पाठवली िायचीआणि नाणशक

णिलहा रगिालय ह या गावाापासन णकिान ७० त ८०

णकिी अातरावर रसत नीट नाहीतअशया पररणसथतीत

अशी एखादी कस णतथपयत पोचपयतच काही बर

वाईट होणयाची शकयता आमही एक णदवशी गोद

या आिचया गावात काि करत

होतोतयाच वळी आिचयाकडची नणसगच णशकषि

घतलली कमयणनटी वकरव णसाध धावत पळत

आलीडोगरशत या आिचया एका दरचया

पाडयातली एक री अडलीयअस साागतपरायिरी

हलथ सटर ची णिड वाईफ िागयावर नवहतीअशया

वळी गावात जया अपरणशणकषत दाया असतात तयापकी

एकीची िदत घतली होती आधीचपि उपयोग

नवहता झालासिार ८ तास होऊन गल होत या

पररणसथतीलादाईचया ित िल आडव आलल

होतआणि तयासाठी डॉकटरची गरि होतीआमही

णनघालो डोगर शत ला िाता िाता चार वािल

साधयाकाळचअगदी डोगर दरीतल गावतयािळ

अाधार िासतच गडद झाललाआणि अशया आड

वळिाचया णठकािी एखादी बाई अशया परकार अडि

महिि साकटचघरािधय तया बाईच महातार सास

सासरणसाधन गलया गलया बादलीत पािी आिन

णदल आणि आमही सवचछ हात पाय धवन आत

गलोखात एकिवळ कोितही अतयाधणनक साधन

नाहीजया योग ह बाळात पि सलभ होईलफकत

गलोवहसति आणि आिची औषधााची बग आणि

णकरकोळ काही उपकरिपि िाझया िोडीला णसाध

होतीणसाधला िाझया बग िधली

कातरीदोरसयाकाढन उकळत ठवायला

लावलसवचछ आणि धतलल िनर काढन ठवायला

लावलबाळातीि महिि ििति २०-२१ वषावची

मलगी होतीअगदी प ाढरी फटक पडललीब ळाततणीची

न डी प तहलीब ळ च ठोक प तहलआतण एक शव स

सोडल थोड कौशलयपषकळस अनभवआतण

आतमतवशव स ह क मी आलततल डोकय वर ह त ठवन

मी तय वळी महणलघ बर नकोस सगळ ठीक

होईलतसाधल मदतील घऊन पढचय ह लच ली सर

कलय कौशलय गरजच होतसम र १ त स झगडलय नातर

तय इवलय शय कौतक च जनम झ ल ब कीच नातरच

सोपसक र तसाध करत होतीमी ब हर यऊन घर तलय

आजीन स ातगतल आजी न त झ ल य तमह ल

आजब जचय घर तल शज री प ज रीब यक परष ह

जमलल होततय ाच चहर उजळन गलतसाधन

ब ळाततणील सवचछ पसन घतलब ळ ची न ळ

क पलीती ब ाधली आतण ब ळ ल सवचछ फडकय त

गाड ळन तय चय आजीकड तदलम झय दषटीन ह एक

तदवयच होत कसलय ही आधतनक उपकरण तशव य प र

प डलल असल ब ळातपण म झय स ठी पतहलच होतय

मलीस रखय ल खो ब यक अजन आपलय दश त

ग व तलय अपरतशतित द य ाकडन परसती करन घत त ही

ज णीव झ लीय आतदव सी वनव सी ब यक ाच खरच

ध ररषटय तकती य च सम र स आमही आमचय कड

असण र य प डय प डय वर सवह च ल कल होतब ल

तवव हतय तवषयी अवअरनसHIV कपोषण

कटाब तनयोजनआतण बरच क हीय त आमच मखय

णवषय होता हा की आि आपलया दशात बाळातपिात

िततयिखी पडिाऱया णरयााच आणि बाळााच परिाि ह

िासत आह(MMRIMR)Maternal Mortality

rateInfant Mortality rateआणि तयासाठी

आमही काय करायला हव याचा सवह करन आमहाला

आिचया सासथला पाठवायचा होतायािधय

आमहाला सगळी िाणहती गोळा करन घयायची

होतीतयासाठी सवव पाडयात िाऊन गराि सभा भरवन

या उपकरिाची िाणहती गरािसथााना दि ह गरिच होत

या िधय गावात िलीिल तयााची साखयानकती लगन

झालली िलिलीगावातलया गरोदर णरयातयााची

वयधनवावताची इािकशनस णदली गलीत कारकत

वाढीचया गोळयावळवर विनह सवव ररपोटवस घि

चाल कलतया आधी गावात आधी बाळात झाललया

णरया तयााची िाणहतीपरणशणकषतअपरणशणकषत दाई

कडन बाळातपिका दवाखानापरायिरी हलथ सटर

हॉणसपटल िधय बाळातपि झालाय बाळाणतिीच

खाि णपिऔषध पािीसरकारची िननी सरकषा

योिना या बददलची िाणहती आह काही सगळी

िाणहती गोळा करताना असाखय णवचार डोकयात यत

होतआपि ि णशकलोय त जञान पररपिव आह

काहा आलला अनभव इतका णिवात होता की

तयािळ अनक णवचार परवणतवत झालया अशया आणि

णकतयक भागाािधय आि अशया णकतीतरी

बाळातीिीची ही अशी अवसथा होत असलआणि

परतयक वळी तयााची सटका सखरप होत असल का

िी या सवाचा णवचार करत असताना अिन एक

गोषट िनात आली िलगी नको महिन णचणकतसा

करणयाच तातर णवकणसत झालल आहणकती िाता

आपलया पोटाचया िलीना िनिाला यणया आधीच

नाहीशया करतातभारतात यावर बादी आलीय

खरीआपि िनिाला यिाऱया बाळााचा तयााचया

सखरप िनिाचा णवचार करतोयपि िनिाला यऊ

पाहिाऱया आणि तयााची वाट बाद करिाऱ यााच

कायएक परणशकषिाथी दाईआणि तीही वयोवदध

री िाझयाकड णशकायला यायचीणतचया तोडन

अनक अनभव ऐकताना णवचार िाथन वहायचणतचया

भाषतएकक िनि महिि एकक िरि

असतमहिन रीचा िनि नको तयाणदवशी तया

बाळाणतिी ची सटका करायला िर डॉकटर महिन

कोिी णिळाल नसत तर णतची सटका कशी झाली

असती बाळ अस आडव णतडव आल होत णक

तयाला सारख करणयासाठी कशल हातााची गरि

होतीतया दाईन काय कल असत बाळाला

वडवाकड ओढल असततयात त गिावलही

असतकदाणचत तया आईचया िीवाला धोका णनिावि

झाला असताआपलया दशात या अशया णकती

भडसाविाऱ या सिसया आहतअतयात अतयाधणनक

साधनसगळ आलयपि अनक बाळााच िनि अस

होतायतचाागली परसणतगह नाहीतअनक बालकााच

रोग णनदान होत नाहीकपोषिावर उपाय

नाहीकसला आलाय णवकासजया दशाची

पायाभत सापत ीिल हीच िर सशकतणनरोगी

नसतील तर तया दशाच भणवतवय काययाच वळी

आिचया NGO ला िाता बाल सागोपन या

परकलपावर काि करणयासाठी िानयता

णिळालीआणि एक आशा िागत झाली या

अशया आणदवासी पाडयाािधय णरयााच सखरप

बाळातपि उत ि परसतीपवव णचणकतसाआणि परसती

नातरची िातची आणि बाळाची काळिी घणयासाठी

आमहाला अिन एक िोठा आधार णिळालाया

सादभावत एक पपर णलहायला घतला होताNGOs

कशया काि करतात(Roll Of NGOsIn rural

Development)WHO आणि UNICEF ला

सादर करणयासाठी तयासाठी िी ठरवलइथच

राहायचयाच पाडयाािधयया अशया अनभवललया

बाळाचया िनिासारख अनक िनि

अनभवायचअनक बाळााना सखरपपि िगात

आिणयासाठीअनक आयााची िरि

चकवणयासाठीएकक िनि महिि एकक िरि

असतत िरि चकवणयाचा परयतन करायचाफकत

िनि िनि फकत िनिाचा उतसवहा णवचार िी

आिचयाकड परणशकषि घिाऱया तया दाई ला बोलन

दाखवलाखर ग बायोअग हा तझा धिवच

हायकाय महिाव िीही तर अनभवाची शाळाच

बोलत होतीअनक िनिाला यिाऱया बाळााचया

िनिााचा णहससाभागीदार बनायच ठरवल िीहा

िनिााचा उतसव िगायच ठरवल िीपढची ३ वष हा

परकलप सापपयत ह उतसव अनभवल मीआतण

खरोखर कोणतय ही आधतनक हॉतसपटल मधयसवव

उपकरण ानी पररपणव अशय तठक णी अस जनम अनभवणय

पि य आतदव सी प डय ावरच शतजनम कक मोल च

ठरलक रण त अनक अडथळ चकवत झ लजनम

महणज क य असत य ची ज णीव दत झ ल होत

य परकलप नातरही दश चय अनक भ ग ामध य च

तवषय वरपरकलप वर क म कर यची एकही तमळ लली

साधी सोडली न हीमग आतदव सी प ड

असोतचातदगडहररय ण र जसथ न य स रख मलीच जनम

न क रण र परदश असोतउततर ाचल स रख 6 मतहन

बफ वचछ तदत व फकत शती व परव श ावर अवलाबन

असण र म ग सलल भ ग असो व नप ळ मध

एवहरसटचय कशीत तवस वलल जग प सन क हीस

तटलल भ ग असोपरतयक नव जनम ह एकक कथ घऊन

आल अनक जनमशत सहसतर जनम व पनजवनमह

अनभवलाब लक च जनम ह नवजनम व तय तन प र

पडण य व सतरीच जण पनजवनमचअस शत सहसतर जनम

अनभवल

दःख ची गोषट ही आह की आजही underprivileged

दश ामध म त व ब लक य ाचय मतयच परम ण ज सत

आहइतकी परगतीकड व टच ल करण री मनषय जम तय

ब बतीत अजनही उद स आहअन जोपयत य चा महतव

समजन यत न ही तोपयत ही पररतसथती बदल यल वळ

ल गल

आपलयाकड कीडािागयासारखी िािसा िरत

असतातअन तयातही बाळातपिात िरिा-या णरया

व िल यााची साखया तर िासतचवदयकीय सवचा

अभावउदासीनतासधयाचया वदयकीय वयवसायात

बोकाळलला लोभ ह आपि णकतयक वष

पाहातोयिला वाटता िागचया सपतरागिधील एक

लख आहडॉ अरि गदर याानी णलणहललाअन

तयािध तयाानी सरवातीलाच महिलायपरािाणिक

डॉकट रााची कोडी करिारी तसाच गरीब आणि

शरीिाताानाही योगय वदयकीय सवा न णिळ शकिारी

णवणचतर पररणसथती सधया राजयात आणि दशात आह

अन िी ह अनभवलायबाहरचया दशात काि

करताना िानवी िीवनिलया णकती िपली िातात व

आपलया दशात तयााची कवढी अवहलना

होतमहिि बाळातपिात बायकोचा िास शवटचा

असल तर अस द बापडािल तर िगताय नाबायको

काय दसरी करता यईल इतकी उदासीनताहररयाना

चाणदगड िध तर िलीच िनि जया पदधतीना नाकारल

िातात त बघन भयभीत झालअिनही परसाग काटा

आितातनविात िलीना या राजयात कसा िारला

िातादध णपती महितात तयालाकणपल दव यााचया

lsquoखशीrsquo या ऑगवनायझशनबरोबर काि करताना हा

भयानक अनभव अनभवलाएक दधणपती

थााबवणयाचा असफल परयतनदसरी िखयिातरी

भपदरणसाग हडा यााचया िदतीना थााबवललीपि नातर

अन ह

थााबवणयासाठी आमही कलल परयतनतयात आलला

अपयश ही आपलया दशातली सवावत िोठी

णवफलता आह अन ह पाहताना िीव का ठाशी

यायचा िाझा

एकक िनि महिि एकक िरि असतत िरि

चकवणयाचा परयतन करायचाफकत िनि िनि फकत

िनिाचा उतसव अनक िनिााच िोल ह सििन आल

या अनभवािळमहिनच शत सहर िनि

डॉ अणिता कलकिी- परोणहत

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

नवरातर-िहतव ndash रिनी अरिकलल

कपतरो िायत कवणचदणप ndash शरया िहािन

पाववतीबाई पशव ndash िाधरी गयावळ

शतसहसतर िनि ndash डॉ अणिता परोणहत

दवाणचय दवारी ndash रािशरी िोणहत िाधव

िी आणदशकती ndash रचा फाटक

निनआणदशकतीच ndash सागीता शबकर

अषटभिा वणनताताई ndash िना इनािदार

कावयका ि

आई नावाच बट असत ndash पललवी कलकिी

िननी ndash सवाती भट

वयथा रीची ndash पणिविा नावकर

तझयासाठी ndash वषाव दशिख

दवी महिाव ndash णवशाखासिीर

कथाका ि

करडीट काडव ndash सणवता परभ

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधी

ndash शरया रतनपारखी

पाककती ndash लाल भोपळयाचया घाऱया

ndash पललवी कलकिी

अतरग

िगात तािसी व करर लोकााची साखया

वाढन त इतरााना तरास दऊ लागतात तवहाा

सजिनााना तरासिकत करन तयााना सथयव दऊन तयााच

सथान पनहा णिळवन दणयासाठी शाणकतदवता

धरतीवर अवणतिव होत दिवनााचा नाश करणयासाठी

दवीन अनक अवतार घतल सािानय िनााना व

णवदवानााना णतन पनहा सख व शााती परापत करन

णदली णतचया या कतवतवाला सिरन णतच सतवन

करणयासाठी नवरातर सािरी कली िात

िाकडय परािात दवी िहातमयात एका परसागात

दवीन अस सााणगतल आह कीिी तिचया

सारकषिासाठी सदव ततपर असन साकटकाळी

अननयभावनन िाझ सिरि करताच िी परकट होऊन

तिच दःख दर करन परतयक अणिन शकल

परणतपदपासन नऊ णदवस घटपिा होि-हवन ई

परकारान िाझ पिन कराव िाझयावर अचल णनषठा

ठवन साकट सियी ि िाझी करिा भाकतील

तयााचयावर िाझी नहिी कपादषटी असल तिचया

सखासाठी िी सतत झटत असन यावरन नवरातर

पाळणयाची परापरा सर झाली असावी

नवरातरीतील परतयक रातर आणदशकतीचया नऊ नावान

परचलीत आहत

नवरातर-िहतव

नऊ णदवस नऊ री-शणकता ची या णनणित पिन होत

१ शलपतरी

२ बरहमचाररिी

३ चादरघाटा

४ कशिाादा

५ सका दिाता

६ कातयायनी

७ कालरातरी

८ चािाडा

९ णसदधीदातरी

दगाव-िाता आणदशकतीची ही नऊ रप

- रिनी अरिकलल

ldquoकपतरो िायत कवणचदणप किाता न

भवणत rdquo

शराविातल सिवार गिपती उतसव णपतपाधरवडा

आणि पाठोपाठ यिारा शारदीय नवरातर पाउस

िवळ िवळ थााबतो पाररिातकाच सड पडायला

लागतात थोडा गरि थोडा थाड असा िोठा रमय

आलहाददायक वातावरि असता या शरद ऋतत

अशाच एका नवरातरात वाचनात आला आणद

शाकराचायाचा lsquoशरी दवी अपराध कषिापन सतोतरrsquo

अतयात परासाणदक रसाळ असा ह सतोतरा आह िगनिातस

सापिव शरि िाणयाचा भाव आतवभाव यातन वयकत

झाला आह याचा पालपद ह तर णतरकालाबाणधत सतय

आह---ldquoकपतरो िायत कवणचदणप किाता न भवणतrdquo

वाईट िल णनपि शकल दखील कदाणचत पि आई

वाईट असिार नाही णकती णविास आईवर आपि

लहानपिी आपलया आईसिोर णितकया सहिपि

कबल करत होतो की आई िी अिक अिक गोषटी

कलया नाहीयत पि तरीही त िला हवा तो खाऊ द िी

छोटा आह ना िाझयाकडन घडलाही असल काही

णवपरीत पि त तर िोठी सिितदार आहस णपला

साकटात सापडली रड लागली तर आईच घत

पाखाखाली भक लागली तर आईचीच आठवि यत

तसाच पिव णविासान िी तझयाकड आलो आह

कपतरो िायत कवणचदणप

किाता न भवणत

सतोतरकताव जया आईला ह साागतोय ती साकषात

िगनिाता पाववती दवी आह परतयकष सतोतरात दखील

णतचा उललख ldquoलमबोदरिननीrdquo गिपतीची आई

असा कला आह तर कठ भवानी िगनिाता िडानी

(सातषट करिारी) रदरािी अशी साबोधन णतचयासाठी

वापरली आहत ह सतोतर आह अथावत सतती करि

सतवन करि यात आलच एका णठकािी सतोतरकताव

महितो िात शाकराच rsquoिगदीशrsquo ह ि नााव पडलय

त कवळ तझयाशी णववाहबदध झालयािळच

िातर सतोतरकतयावचया िनात एक खात आह ldquoइतर

अनक दवतााची णवणवध परकारान सवा करणयात िी

वयगर होतो पाचाऐ ाशी (वषाचा) झालयानातर आता

िाझयाचयान त होत नाही कठीि पिाणवधी

किवकााड याला का टाळन िी सवव सोडन णदल आह

या वळी िला िर तझी कपा णिळाली नाही तर िी

णनराधार होऊन किाला शरि िाऊrdquo

सतोतरकताव सवतचया ियावदा साागतो ldquoिी िातरही

िाित नाही आणि तातरही िला सतती करि यत

नाही आवाहन आणि धयान य़ााची िाणहती नाही

सतोतर व कथा िला ठाऊक नाहीतिला तझया िदरा

सिित नाहीत आणि वयाकळ होऊन हाबरडाही

फोडि यत नाही पि िला फकत एक गोषट सिित

ती महिि तझ अनसरि करि तला शरि

यणयािळच सवव साकटााचा नाश होतो िला

पिाणवधी िाहीत नाही िाझयाकड सापत ी नाही िी

सवभावानच आळशी आह आणि तझी वयवणसथत

परकार पिा करि िला शकय नाही या सगळया

कारिाािळ तझया चरिी सवा करणयात जया तरटी

यतील तयाबददल िला कषिा कर या पथवीवर तझ

पषकळ साधसध पतर आहत पि िी तया सवािधील

अतयात चाचल िलगा आह तरीही त िाझा तयाग करि

ह कधीही योगय ठरिार नाही िी कधीही तझया

चरिााची सवा कली नाही तला फारस धन सिपवि

कल नाही तरीही त िाझयासारखया अधि िािसावर

अनपि सनह करतस तझया िातराच एक अकषर िरी

कानावर पडल तरी चााडाळ दखील िधपाकासारख

िधर बोलिारा उत ि वकता होतो दररदरी िािस

कोटयावधी सविविदरा णिळन णचरकाल णनभवर होऊन

णवहार करतो तझया िातराच एक अकषर ऐकणयाच एवढ

िोठ फळ आह तर ि लोक णवधीवत तझा िप करतात

तयााना काय णिळत असल कोि िाि

िला िोकष णिळवणयाची इचछा नाही िगातील

वभवाची अणभलाषा नाही णवजञानाची अपकषा

नाही सखाची आकााकषा नाही तझयाकड िाझ एवढच

िागि आह की िाझा िनि िडानी रदरािी

णशवणशवभवानी या तझया नािााचा िप करणयात

वयतीत होवो

नाना परकारचया पिा सािगरीदवार तझी णवणधवत पिा

िाझयाकडन घडली नाही नहिी रकष णचातन करिा-या

िाझया वाचन कोिकोित अपराध कल नसतील

तरीही त सवतः परसनन होऊन िाझयासारखया

अनाथावर थोडीशी कपा करतस ह तझया योगयच

आह साकटात सापडलयानातर िी तझ सिरि करीत

आह (आधी कल नाही) पि ह िी िािन बिन

करतो आह अस िान नकोस कारि तहान भक

लागलयावरच िलाला आईची आठवि यत

िाझयासारखा पापी कोिी नाही आणि

तझयासारखी पापाचा नाश करिारी कोिी नाही ह

िािन तला ि योगय वाटल त करrdquo

आिचया काळात पापपणयाचया साकलपना िाग

पडत चाललया आहत तरीही आपली

सदसणदववकबदधी अिनही िागत आह किवकााड

पिच उपचार आणि नवदयाच सतरा परकार ह सार

करणयाऐविी तया शकतीच िािीवपववक सिरि

कराव णतला पिव शरि िाव हा णवचार िनापासन

पटतो िगदमब उदयोSसत

- शरया शरीधर िहािन ठाि

री िधय असिाऱया शकतीची िािीव सिािाचया

णखिगितीत नसतच िवहा ती आणदि रपात परकट

होत तवहा िातर सिाििन णदपन िाता भकती शरदधा

या भावना अशा आहत की णिथ जञान णवजञान यााच

काही चालत नाही पशवाईचया इणतहासात

सदाणशवभाऊा चया पतनी पाववतीबाई ाच असच उदाहरि

आह सदाणशवराव पशव पाणनपतावर िरि पावल

यावर तयाानी कधीही णविास नाही ठवला शवटपयत

सौभागय लिी उतरवली नाहीत तयााचया या शरदधला

पशवयााचया ३ णपढयाना िानाव लागल अगदी

पशवाईिधल साडतीन शहाि पि काही कर नाही

शकल परणसदध लखक ना स इनािदाराानी आपलया

णशकसतrsquo या पसतकात याच अणतशय हदय णचतरि कल

आह पाववतीबाई पशवाईचया अनक णसथतयातरााचया

साकषीदार होतया

नानासाहब पशवयााचा ितय िाधवराव पशव आणि

रिाबाई याचा अलपायषी पि अनक परसागाानी

घडवलल िीवन राघोबा दादााची सत ा लालसा

आणि अनक कारसथाना नारायिराव पशवयााचा खन

िोरोबा फडिीस यााच बाड बारभाई कारसथान सवाई

िाधवराव बाळ असलयापासन पशवपदावर

णवराििान असि एक न अनक घटना

सदाणशवभाऊ हयात आहत नाहीत यााचयाबददल

िला भावलल आणदशकतीच रप

पाववतीबाई पशव

यिाऱया उलट सलट बातमया आशा णनराशचा खळ

ह सगळा तयाानी पलला त कवळ सदाणशव भाऊा वर

असिाऱया परिापोटी आणि त णिवात आहत या

शरदधपोटी गोणपकाबाई पशवयाापरिाि तयााना

सत ालालसा नवहती आनादीबाई पशवयाापरिाि

अागात कारसथानीपिा नवहता रिाबाई पशवयाापरिाि

पशवाईि महिन नािाणभधान तयााचया नणशबी नवहत

गागाबाई पशवयाापरिाि औटघटकचा राििाता

होणयाचा िान नवहता तरी तयााची पणतणनषठा

कोितीही रािसत ासनातन सिाि आणि

कठलही रािकारि भाग कर शकल नाही

कठलाही आकरसताळपिा न करता दवघरातलया

नादादीपा परिाि शाात आणि ओिसवी तरी अातराग

िाळिारा आयषय तया िगलया तयााचया णनधनाची नोद

इणतहासाला सौभागयवती पाववतीबाई पशव यााचा

ितय अशीच करावी लागली

अशी सवतःचया अातिवनावर शरदधा असिा आणि

णटकन राहिा यासाठी खप लढाई करावी लागत

सवतःशीच नाही तर सिािाशीही

- िाधरी गयावळ

शतसहसतर िनि

उतसव िनिााचा

नाणशक णिलयात काि करताना अनभवलली एक

घटनाजयािळ सगळ रसत बदलन गलअगदी

सरवातीला नाणशक णिलयातलया कािाला हळ हळ

आमही सगळी टीि सरावत होतोरोि आिचया

वगवगळया ठरललया आणदवासी पाडयाावर िाऊन

आिची हलथ सनटसव िथ आहत णतथ णतथ वदयकीय

सवचा लाभ आणदवासीना अगदी नाििातर िोबदलयात

दयायचा हा आिचया सासथचा पराथणिक हत होता३४

गावाािधय णिळन िवळ िवळचया आणदवासी पाडयााना

सलगन अशी सिार १० हलथ सनटसव आमही या पकी

काही पाडयात उभी कली होतीरोिचा आिचा हाच

करि होताणदाडोरी िधन णनघायचएक णदवसणदाडोरी

तालकयािधल आणदवासी पाड दसऱ या णदवशी पठ

तालकयािधल आणदवासी पाडएक गाव आह

आिचया कड डोगरशत नावाचसरवातीला िायला

यायला रसता नवहता इथिीप १० णकिी अलीकड

लावन चालत िाव लागायचनातर गावकऱ याानी शरि

दान करन रसता तयार कलाआणि आमहाला िाता

यऊ लागलरोिच काि पशाटस

बघिऔषधसगळीकडचया हलथ सनटसव वर हाच

उपकरििग पाडयापाडयावर णिटीगि

घयायचयाकारि आमही एक परकलप या भागात सर

करायचा णवचार करत होतोतयाची पवव तयारी

महिन गरािसथााचया सभा घयायला सरवात कली

होतीहा परकलप होता िाता बाल सागोपन

(Reproductive child Health)

गरािीि आणि आणदवासी भागात किी वयात

िलीची लगन आणि तयािळ नातर िनिाला यिारी

कपोणषत िलतसच बाळातपिात िरि पाविाऱया

णरयााच आणि िलााचया परिािाची टककवारी ही

िासत आह तयासाठी अवअरनस आणि उपाय

यासाठी आमही गावागावात णहाडायचोतयावळी

अस वाटल नवहत की यातन काही नवीन एक वळि

णिळलइथ णिळिाऱया वदयकीय सोयी या अतयात

तटपाजया आहतिवळ िवळ नसलयासारखयाच

परायिरी हलथ सनटसव आहत पि साधया सोयी सदधा

नाहीतनरक कसा असतो ह डोळयाानी

पाणहललतटलल बाकिोडकया णखडकयाणविची

सोय नाहीसवचछतागह णकळस वािीआणि

डॉकटसव िागयावर असतील नसतील सणवका

किवचारी नाहीतअशया पररणसथतीत एखादी

बाळातपिाची कस आली तर ती णिलहा

रगिालयात पाठवली िायचीआणि नाणशक

णिलहा रगिालय ह या गावाापासन णकिान ७० त ८०

णकिी अातरावर रसत नीट नाहीतअशया पररणसथतीत

अशी एखादी कस णतथपयत पोचपयतच काही बर

वाईट होणयाची शकयता आमही एक णदवशी गोद

या आिचया गावात काि करत

होतोतयाच वळी आिचयाकडची नणसगच णशकषि

घतलली कमयणनटी वकरव णसाध धावत पळत

आलीडोगरशत या आिचया एका दरचया

पाडयातली एक री अडलीयअस साागतपरायिरी

हलथ सटर ची णिड वाईफ िागयावर नवहतीअशया

वळी गावात जया अपरणशणकषत दाया असतात तयापकी

एकीची िदत घतली होती आधीचपि उपयोग

नवहता झालासिार ८ तास होऊन गल होत या

पररणसथतीलादाईचया ित िल आडव आलल

होतआणि तयासाठी डॉकटरची गरि होतीआमही

णनघालो डोगर शत ला िाता िाता चार वािल

साधयाकाळचअगदी डोगर दरीतल गावतयािळ

अाधार िासतच गडद झाललाआणि अशया आड

वळिाचया णठकािी एखादी बाई अशया परकार अडि

महिि साकटचघरािधय तया बाईच महातार सास

सासरणसाधन गलया गलया बादलीत पािी आिन

णदल आणि आमही सवचछ हात पाय धवन आत

गलोखात एकिवळ कोितही अतयाधणनक साधन

नाहीजया योग ह बाळात पि सलभ होईलफकत

गलोवहसति आणि आिची औषधााची बग आणि

णकरकोळ काही उपकरिपि िाझया िोडीला णसाध

होतीणसाधला िाझया बग िधली

कातरीदोरसयाकाढन उकळत ठवायला

लावलसवचछ आणि धतलल िनर काढन ठवायला

लावलबाळातीि महिि ििति २०-२१ वषावची

मलगी होतीअगदी प ाढरी फटक पडललीब ळाततणीची

न डी प तहलीब ळ च ठोक प तहलआतण एक शव स

सोडल थोड कौशलयपषकळस अनभवआतण

आतमतवशव स ह क मी आलततल डोकय वर ह त ठवन

मी तय वळी महणलघ बर नकोस सगळ ठीक

होईलतसाधल मदतील घऊन पढचय ह लच ली सर

कलय कौशलय गरजच होतसम र १ त स झगडलय नातर

तय इवलय शय कौतक च जनम झ ल ब कीच नातरच

सोपसक र तसाध करत होतीमी ब हर यऊन घर तलय

आजीन स ातगतल आजी न त झ ल य तमह ल

आजब जचय घर तल शज री प ज रीब यक परष ह

जमलल होततय ाच चहर उजळन गलतसाधन

ब ळाततणील सवचछ पसन घतलब ळ ची न ळ

क पलीती ब ाधली आतण ब ळ ल सवचछ फडकय त

गाड ळन तय चय आजीकड तदलम झय दषटीन ह एक

तदवयच होत कसलय ही आधतनक उपकरण तशव य प र

प डलल असल ब ळातपण म झय स ठी पतहलच होतय

मलीस रखय ल खो ब यक अजन आपलय दश त

ग व तलय अपरतशतित द य ाकडन परसती करन घत त ही

ज णीव झ लीय आतदव सी वनव सी ब यक ाच खरच

ध ररषटय तकती य च सम र स आमही आमचय कड

असण र य प डय प डय वर सवह च ल कल होतब ल

तवव हतय तवषयी अवअरनसHIV कपोषण

कटाब तनयोजनआतण बरच क हीय त आमच मखय

णवषय होता हा की आि आपलया दशात बाळातपिात

िततयिखी पडिाऱया णरयााच आणि बाळााच परिाि ह

िासत आह(MMRIMR)Maternal Mortality

rateInfant Mortality rateआणि तयासाठी

आमही काय करायला हव याचा सवह करन आमहाला

आिचया सासथला पाठवायचा होतायािधय

आमहाला सगळी िाणहती गोळा करन घयायची

होतीतयासाठी सवव पाडयात िाऊन गराि सभा भरवन

या उपकरिाची िाणहती गरािसथााना दि ह गरिच होत

या िधय गावात िलीिल तयााची साखयानकती लगन

झालली िलिलीगावातलया गरोदर णरयातयााची

वयधनवावताची इािकशनस णदली गलीत कारकत

वाढीचया गोळयावळवर विनह सवव ररपोटवस घि

चाल कलतया आधी गावात आधी बाळात झाललया

णरया तयााची िाणहतीपरणशणकषतअपरणशणकषत दाई

कडन बाळातपिका दवाखानापरायिरी हलथ सटर

हॉणसपटल िधय बाळातपि झालाय बाळाणतिीच

खाि णपिऔषध पािीसरकारची िननी सरकषा

योिना या बददलची िाणहती आह काही सगळी

िाणहती गोळा करताना असाखय णवचार डोकयात यत

होतआपि ि णशकलोय त जञान पररपिव आह

काहा आलला अनभव इतका णिवात होता की

तयािळ अनक णवचार परवणतवत झालया अशया आणि

णकतयक भागाािधय आि अशया णकतीतरी

बाळातीिीची ही अशी अवसथा होत असलआणि

परतयक वळी तयााची सटका सखरप होत असल का

िी या सवाचा णवचार करत असताना अिन एक

गोषट िनात आली िलगी नको महिन णचणकतसा

करणयाच तातर णवकणसत झालल आहणकती िाता

आपलया पोटाचया िलीना िनिाला यणया आधीच

नाहीशया करतातभारतात यावर बादी आलीय

खरीआपि िनिाला यिाऱया बाळााचा तयााचया

सखरप िनिाचा णवचार करतोयपि िनिाला यऊ

पाहिाऱया आणि तयााची वाट बाद करिाऱ यााच

कायएक परणशकषिाथी दाईआणि तीही वयोवदध

री िाझयाकड णशकायला यायचीणतचया तोडन

अनक अनभव ऐकताना णवचार िाथन वहायचणतचया

भाषतएकक िनि महिि एकक िरि

असतमहिन रीचा िनि नको तयाणदवशी तया

बाळाणतिी ची सटका करायला िर डॉकटर महिन

कोिी णिळाल नसत तर णतची सटका कशी झाली

असती बाळ अस आडव णतडव आल होत णक

तयाला सारख करणयासाठी कशल हातााची गरि

होतीतया दाईन काय कल असत बाळाला

वडवाकड ओढल असततयात त गिावलही

असतकदाणचत तया आईचया िीवाला धोका णनिावि

झाला असताआपलया दशात या अशया णकती

भडसाविाऱ या सिसया आहतअतयात अतयाधणनक

साधनसगळ आलयपि अनक बाळााच िनि अस

होतायतचाागली परसणतगह नाहीतअनक बालकााच

रोग णनदान होत नाहीकपोषिावर उपाय

नाहीकसला आलाय णवकासजया दशाची

पायाभत सापत ीिल हीच िर सशकतणनरोगी

नसतील तर तया दशाच भणवतवय काययाच वळी

आिचया NGO ला िाता बाल सागोपन या

परकलपावर काि करणयासाठी िानयता

णिळालीआणि एक आशा िागत झाली या

अशया आणदवासी पाडयाािधय णरयााच सखरप

बाळातपि उत ि परसतीपवव णचणकतसाआणि परसती

नातरची िातची आणि बाळाची काळिी घणयासाठी

आमहाला अिन एक िोठा आधार णिळालाया

सादभावत एक पपर णलहायला घतला होताNGOs

कशया काि करतात(Roll Of NGOsIn rural

Development)WHO आणि UNICEF ला

सादर करणयासाठी तयासाठी िी ठरवलइथच

राहायचयाच पाडयाािधयया अशया अनभवललया

बाळाचया िनिासारख अनक िनि

अनभवायचअनक बाळााना सखरपपि िगात

आिणयासाठीअनक आयााची िरि

चकवणयासाठीएकक िनि महिि एकक िरि

असतत िरि चकवणयाचा परयतन करायचाफकत

िनि िनि फकत िनिाचा उतसवहा णवचार िी

आिचयाकड परणशकषि घिाऱया तया दाई ला बोलन

दाखवलाखर ग बायोअग हा तझा धिवच

हायकाय महिाव िीही तर अनभवाची शाळाच

बोलत होतीअनक िनिाला यिाऱया बाळााचया

िनिााचा णहससाभागीदार बनायच ठरवल िीहा

िनिााचा उतसव िगायच ठरवल िीपढची ३ वष हा

परकलप सापपयत ह उतसव अनभवल मीआतण

खरोखर कोणतय ही आधतनक हॉतसपटल मधयसवव

उपकरण ानी पररपणव अशय तठक णी अस जनम अनभवणय

पि य आतदव सी प डय ावरच शतजनम कक मोल च

ठरलक रण त अनक अडथळ चकवत झ लजनम

महणज क य असत य ची ज णीव दत झ ल होत

य परकलप नातरही दश चय अनक भ ग ामध य च

तवषय वरपरकलप वर क म कर यची एकही तमळ लली

साधी सोडली न हीमग आतदव सी प ड

असोतचातदगडहररय ण र जसथ न य स रख मलीच जनम

न क रण र परदश असोतउततर ाचल स रख 6 मतहन

बफ वचछ तदत व फकत शती व परव श ावर अवलाबन

असण र म ग सलल भ ग असो व नप ळ मध

एवहरसटचय कशीत तवस वलल जग प सन क हीस

तटलल भ ग असोपरतयक नव जनम ह एकक कथ घऊन

आल अनक जनमशत सहसतर जनम व पनजवनमह

अनभवलाब लक च जनम ह नवजनम व तय तन प र

पडण य व सतरीच जण पनजवनमचअस शत सहसतर जनम

अनभवल

दःख ची गोषट ही आह की आजही underprivileged

दश ामध म त व ब लक य ाचय मतयच परम ण ज सत

आहइतकी परगतीकड व टच ल करण री मनषय जम तय

ब बतीत अजनही उद स आहअन जोपयत य चा महतव

समजन यत न ही तोपयत ही पररतसथती बदल यल वळ

ल गल

आपलयाकड कीडािागयासारखी िािसा िरत

असतातअन तयातही बाळातपिात िरिा-या णरया

व िल यााची साखया तर िासतचवदयकीय सवचा

अभावउदासीनतासधयाचया वदयकीय वयवसायात

बोकाळलला लोभ ह आपि णकतयक वष

पाहातोयिला वाटता िागचया सपतरागिधील एक

लख आहडॉ अरि गदर याानी णलणहललाअन

तयािध तयाानी सरवातीलाच महिलायपरािाणिक

डॉकट रााची कोडी करिारी तसाच गरीब आणि

शरीिाताानाही योगय वदयकीय सवा न णिळ शकिारी

णवणचतर पररणसथती सधया राजयात आणि दशात आह

अन िी ह अनभवलायबाहरचया दशात काि

करताना िानवी िीवनिलया णकती िपली िातात व

आपलया दशात तयााची कवढी अवहलना

होतमहिि बाळातपिात बायकोचा िास शवटचा

असल तर अस द बापडािल तर िगताय नाबायको

काय दसरी करता यईल इतकी उदासीनताहररयाना

चाणदगड िध तर िलीच िनि जया पदधतीना नाकारल

िातात त बघन भयभीत झालअिनही परसाग काटा

आितातनविात िलीना या राजयात कसा िारला

िातादध णपती महितात तयालाकणपल दव यााचया

lsquoखशीrsquo या ऑगवनायझशनबरोबर काि करताना हा

भयानक अनभव अनभवलाएक दधणपती

थााबवणयाचा असफल परयतनदसरी िखयिातरी

भपदरणसाग हडा यााचया िदतीना थााबवललीपि नातर

अन ह

थााबवणयासाठी आमही कलल परयतनतयात आलला

अपयश ही आपलया दशातली सवावत िोठी

णवफलता आह अन ह पाहताना िीव का ठाशी

यायचा िाझा

एकक िनि महिि एकक िरि असतत िरि

चकवणयाचा परयतन करायचाफकत िनि िनि फकत

िनिाचा उतसव अनक िनिााच िोल ह सििन आल

या अनभवािळमहिनच शत सहर िनि

डॉ अणिता कलकिी- परोणहत

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

िगात तािसी व करर लोकााची साखया

वाढन त इतरााना तरास दऊ लागतात तवहाा

सजिनााना तरासिकत करन तयााना सथयव दऊन तयााच

सथान पनहा णिळवन दणयासाठी शाणकतदवता

धरतीवर अवणतिव होत दिवनााचा नाश करणयासाठी

दवीन अनक अवतार घतल सािानय िनााना व

णवदवानााना णतन पनहा सख व शााती परापत करन

णदली णतचया या कतवतवाला सिरन णतच सतवन

करणयासाठी नवरातर सािरी कली िात

िाकडय परािात दवी िहातमयात एका परसागात

दवीन अस सााणगतल आह कीिी तिचया

सारकषिासाठी सदव ततपर असन साकटकाळी

अननयभावनन िाझ सिरि करताच िी परकट होऊन

तिच दःख दर करन परतयक अणिन शकल

परणतपदपासन नऊ णदवस घटपिा होि-हवन ई

परकारान िाझ पिन कराव िाझयावर अचल णनषठा

ठवन साकट सियी ि िाझी करिा भाकतील

तयााचयावर िाझी नहिी कपादषटी असल तिचया

सखासाठी िी सतत झटत असन यावरन नवरातर

पाळणयाची परापरा सर झाली असावी

नवरातरीतील परतयक रातर आणदशकतीचया नऊ नावान

परचलीत आहत

नवरातर-िहतव

नऊ णदवस नऊ री-शणकता ची या णनणित पिन होत

१ शलपतरी

२ बरहमचाररिी

३ चादरघाटा

४ कशिाादा

५ सका दिाता

६ कातयायनी

७ कालरातरी

८ चािाडा

९ णसदधीदातरी

दगाव-िाता आणदशकतीची ही नऊ रप

- रिनी अरिकलल

ldquoकपतरो िायत कवणचदणप किाता न

भवणत rdquo

शराविातल सिवार गिपती उतसव णपतपाधरवडा

आणि पाठोपाठ यिारा शारदीय नवरातर पाउस

िवळ िवळ थााबतो पाररिातकाच सड पडायला

लागतात थोडा गरि थोडा थाड असा िोठा रमय

आलहाददायक वातावरि असता या शरद ऋतत

अशाच एका नवरातरात वाचनात आला आणद

शाकराचायाचा lsquoशरी दवी अपराध कषिापन सतोतरrsquo

अतयात परासाणदक रसाळ असा ह सतोतरा आह िगनिातस

सापिव शरि िाणयाचा भाव आतवभाव यातन वयकत

झाला आह याचा पालपद ह तर णतरकालाबाणधत सतय

आह---ldquoकपतरो िायत कवणचदणप किाता न भवणतrdquo

वाईट िल णनपि शकल दखील कदाणचत पि आई

वाईट असिार नाही णकती णविास आईवर आपि

लहानपिी आपलया आईसिोर णितकया सहिपि

कबल करत होतो की आई िी अिक अिक गोषटी

कलया नाहीयत पि तरीही त िला हवा तो खाऊ द िी

छोटा आह ना िाझयाकडन घडलाही असल काही

णवपरीत पि त तर िोठी सिितदार आहस णपला

साकटात सापडली रड लागली तर आईच घत

पाखाखाली भक लागली तर आईचीच आठवि यत

तसाच पिव णविासान िी तझयाकड आलो आह

कपतरो िायत कवणचदणप

किाता न भवणत

सतोतरकताव जया आईला ह साागतोय ती साकषात

िगनिाता पाववती दवी आह परतयकष सतोतरात दखील

णतचा उललख ldquoलमबोदरिननीrdquo गिपतीची आई

असा कला आह तर कठ भवानी िगनिाता िडानी

(सातषट करिारी) रदरािी अशी साबोधन णतचयासाठी

वापरली आहत ह सतोतर आह अथावत सतती करि

सतवन करि यात आलच एका णठकािी सतोतरकताव

महितो िात शाकराच rsquoिगदीशrsquo ह ि नााव पडलय

त कवळ तझयाशी णववाहबदध झालयािळच

िातर सतोतरकतयावचया िनात एक खात आह ldquoइतर

अनक दवतााची णवणवध परकारान सवा करणयात िी

वयगर होतो पाचाऐ ाशी (वषाचा) झालयानातर आता

िाझयाचयान त होत नाही कठीि पिाणवधी

किवकााड याला का टाळन िी सवव सोडन णदल आह

या वळी िला िर तझी कपा णिळाली नाही तर िी

णनराधार होऊन किाला शरि िाऊrdquo

सतोतरकताव सवतचया ियावदा साागतो ldquoिी िातरही

िाित नाही आणि तातरही िला सतती करि यत

नाही आवाहन आणि धयान य़ााची िाणहती नाही

सतोतर व कथा िला ठाऊक नाहीतिला तझया िदरा

सिित नाहीत आणि वयाकळ होऊन हाबरडाही

फोडि यत नाही पि िला फकत एक गोषट सिित

ती महिि तझ अनसरि करि तला शरि

यणयािळच सवव साकटााचा नाश होतो िला

पिाणवधी िाहीत नाही िाझयाकड सापत ी नाही िी

सवभावानच आळशी आह आणि तझी वयवणसथत

परकार पिा करि िला शकय नाही या सगळया

कारिाािळ तझया चरिी सवा करणयात जया तरटी

यतील तयाबददल िला कषिा कर या पथवीवर तझ

पषकळ साधसध पतर आहत पि िी तया सवािधील

अतयात चाचल िलगा आह तरीही त िाझा तयाग करि

ह कधीही योगय ठरिार नाही िी कधीही तझया

चरिााची सवा कली नाही तला फारस धन सिपवि

कल नाही तरीही त िाझयासारखया अधि िािसावर

अनपि सनह करतस तझया िातराच एक अकषर िरी

कानावर पडल तरी चााडाळ दखील िधपाकासारख

िधर बोलिारा उत ि वकता होतो दररदरी िािस

कोटयावधी सविविदरा णिळन णचरकाल णनभवर होऊन

णवहार करतो तझया िातराच एक अकषर ऐकणयाच एवढ

िोठ फळ आह तर ि लोक णवधीवत तझा िप करतात

तयााना काय णिळत असल कोि िाि

िला िोकष णिळवणयाची इचछा नाही िगातील

वभवाची अणभलाषा नाही णवजञानाची अपकषा

नाही सखाची आकााकषा नाही तझयाकड िाझ एवढच

िागि आह की िाझा िनि िडानी रदरािी

णशवणशवभवानी या तझया नािााचा िप करणयात

वयतीत होवो

नाना परकारचया पिा सािगरीदवार तझी णवणधवत पिा

िाझयाकडन घडली नाही नहिी रकष णचातन करिा-या

िाझया वाचन कोिकोित अपराध कल नसतील

तरीही त सवतः परसनन होऊन िाझयासारखया

अनाथावर थोडीशी कपा करतस ह तझया योगयच

आह साकटात सापडलयानातर िी तझ सिरि करीत

आह (आधी कल नाही) पि ह िी िािन बिन

करतो आह अस िान नकोस कारि तहान भक

लागलयावरच िलाला आईची आठवि यत

िाझयासारखा पापी कोिी नाही आणि

तझयासारखी पापाचा नाश करिारी कोिी नाही ह

िािन तला ि योगय वाटल त करrdquo

आिचया काळात पापपणयाचया साकलपना िाग

पडत चाललया आहत तरीही आपली

सदसणदववकबदधी अिनही िागत आह किवकााड

पिच उपचार आणि नवदयाच सतरा परकार ह सार

करणयाऐविी तया शकतीच िािीवपववक सिरि

कराव णतला पिव शरि िाव हा णवचार िनापासन

पटतो िगदमब उदयोSसत

- शरया शरीधर िहािन ठाि

री िधय असिाऱया शकतीची िािीव सिािाचया

णखिगितीत नसतच िवहा ती आणदि रपात परकट

होत तवहा िातर सिाििन णदपन िाता भकती शरदधा

या भावना अशा आहत की णिथ जञान णवजञान यााच

काही चालत नाही पशवाईचया इणतहासात

सदाणशवभाऊा चया पतनी पाववतीबाई ाच असच उदाहरि

आह सदाणशवराव पशव पाणनपतावर िरि पावल

यावर तयाानी कधीही णविास नाही ठवला शवटपयत

सौभागय लिी उतरवली नाहीत तयााचया या शरदधला

पशवयााचया ३ णपढयाना िानाव लागल अगदी

पशवाईिधल साडतीन शहाि पि काही कर नाही

शकल परणसदध लखक ना स इनािदाराानी आपलया

णशकसतrsquo या पसतकात याच अणतशय हदय णचतरि कल

आह पाववतीबाई पशवाईचया अनक णसथतयातरााचया

साकषीदार होतया

नानासाहब पशवयााचा ितय िाधवराव पशव आणि

रिाबाई याचा अलपायषी पि अनक परसागाानी

घडवलल िीवन राघोबा दादााची सत ा लालसा

आणि अनक कारसथाना नारायिराव पशवयााचा खन

िोरोबा फडिीस यााच बाड बारभाई कारसथान सवाई

िाधवराव बाळ असलयापासन पशवपदावर

णवराििान असि एक न अनक घटना

सदाणशवभाऊ हयात आहत नाहीत यााचयाबददल

िला भावलल आणदशकतीच रप

पाववतीबाई पशव

यिाऱया उलट सलट बातमया आशा णनराशचा खळ

ह सगळा तयाानी पलला त कवळ सदाणशव भाऊा वर

असिाऱया परिापोटी आणि त णिवात आहत या

शरदधपोटी गोणपकाबाई पशवयाापरिाि तयााना

सत ालालसा नवहती आनादीबाई पशवयाापरिाि

अागात कारसथानीपिा नवहता रिाबाई पशवयाापरिाि

पशवाईि महिन नािाणभधान तयााचया नणशबी नवहत

गागाबाई पशवयाापरिाि औटघटकचा राििाता

होणयाचा िान नवहता तरी तयााची पणतणनषठा

कोितीही रािसत ासनातन सिाि आणि

कठलही रािकारि भाग कर शकल नाही

कठलाही आकरसताळपिा न करता दवघरातलया

नादादीपा परिाि शाात आणि ओिसवी तरी अातराग

िाळिारा आयषय तया िगलया तयााचया णनधनाची नोद

इणतहासाला सौभागयवती पाववतीबाई पशव यााचा

ितय अशीच करावी लागली

अशी सवतःचया अातिवनावर शरदधा असिा आणि

णटकन राहिा यासाठी खप लढाई करावी लागत

सवतःशीच नाही तर सिािाशीही

- िाधरी गयावळ

शतसहसतर िनि

उतसव िनिााचा

नाणशक णिलयात काि करताना अनभवलली एक

घटनाजयािळ सगळ रसत बदलन गलअगदी

सरवातीला नाणशक णिलयातलया कािाला हळ हळ

आमही सगळी टीि सरावत होतोरोि आिचया

वगवगळया ठरललया आणदवासी पाडयाावर िाऊन

आिची हलथ सनटसव िथ आहत णतथ णतथ वदयकीय

सवचा लाभ आणदवासीना अगदी नाििातर िोबदलयात

दयायचा हा आिचया सासथचा पराथणिक हत होता३४

गावाािधय णिळन िवळ िवळचया आणदवासी पाडयााना

सलगन अशी सिार १० हलथ सनटसव आमही या पकी

काही पाडयात उभी कली होतीरोिचा आिचा हाच

करि होताणदाडोरी िधन णनघायचएक णदवसणदाडोरी

तालकयािधल आणदवासी पाड दसऱ या णदवशी पठ

तालकयािधल आणदवासी पाडएक गाव आह

आिचया कड डोगरशत नावाचसरवातीला िायला

यायला रसता नवहता इथिीप १० णकिी अलीकड

लावन चालत िाव लागायचनातर गावकऱ याानी शरि

दान करन रसता तयार कलाआणि आमहाला िाता

यऊ लागलरोिच काि पशाटस

बघिऔषधसगळीकडचया हलथ सनटसव वर हाच

उपकरििग पाडयापाडयावर णिटीगि

घयायचयाकारि आमही एक परकलप या भागात सर

करायचा णवचार करत होतोतयाची पवव तयारी

महिन गरािसथााचया सभा घयायला सरवात कली

होतीहा परकलप होता िाता बाल सागोपन

(Reproductive child Health)

गरािीि आणि आणदवासी भागात किी वयात

िलीची लगन आणि तयािळ नातर िनिाला यिारी

कपोणषत िलतसच बाळातपिात िरि पाविाऱया

णरयााच आणि िलााचया परिािाची टककवारी ही

िासत आह तयासाठी अवअरनस आणि उपाय

यासाठी आमही गावागावात णहाडायचोतयावळी

अस वाटल नवहत की यातन काही नवीन एक वळि

णिळलइथ णिळिाऱया वदयकीय सोयी या अतयात

तटपाजया आहतिवळ िवळ नसलयासारखयाच

परायिरी हलथ सनटसव आहत पि साधया सोयी सदधा

नाहीतनरक कसा असतो ह डोळयाानी

पाणहललतटलल बाकिोडकया णखडकयाणविची

सोय नाहीसवचछतागह णकळस वािीआणि

डॉकटसव िागयावर असतील नसतील सणवका

किवचारी नाहीतअशया पररणसथतीत एखादी

बाळातपिाची कस आली तर ती णिलहा

रगिालयात पाठवली िायचीआणि नाणशक

णिलहा रगिालय ह या गावाापासन णकिान ७० त ८०

णकिी अातरावर रसत नीट नाहीतअशया पररणसथतीत

अशी एखादी कस णतथपयत पोचपयतच काही बर

वाईट होणयाची शकयता आमही एक णदवशी गोद

या आिचया गावात काि करत

होतोतयाच वळी आिचयाकडची नणसगच णशकषि

घतलली कमयणनटी वकरव णसाध धावत पळत

आलीडोगरशत या आिचया एका दरचया

पाडयातली एक री अडलीयअस साागतपरायिरी

हलथ सटर ची णिड वाईफ िागयावर नवहतीअशया

वळी गावात जया अपरणशणकषत दाया असतात तयापकी

एकीची िदत घतली होती आधीचपि उपयोग

नवहता झालासिार ८ तास होऊन गल होत या

पररणसथतीलादाईचया ित िल आडव आलल

होतआणि तयासाठी डॉकटरची गरि होतीआमही

णनघालो डोगर शत ला िाता िाता चार वािल

साधयाकाळचअगदी डोगर दरीतल गावतयािळ

अाधार िासतच गडद झाललाआणि अशया आड

वळिाचया णठकािी एखादी बाई अशया परकार अडि

महिि साकटचघरािधय तया बाईच महातार सास

सासरणसाधन गलया गलया बादलीत पािी आिन

णदल आणि आमही सवचछ हात पाय धवन आत

गलोखात एकिवळ कोितही अतयाधणनक साधन

नाहीजया योग ह बाळात पि सलभ होईलफकत

गलोवहसति आणि आिची औषधााची बग आणि

णकरकोळ काही उपकरिपि िाझया िोडीला णसाध

होतीणसाधला िाझया बग िधली

कातरीदोरसयाकाढन उकळत ठवायला

लावलसवचछ आणि धतलल िनर काढन ठवायला

लावलबाळातीि महिि ििति २०-२१ वषावची

मलगी होतीअगदी प ाढरी फटक पडललीब ळाततणीची

न डी प तहलीब ळ च ठोक प तहलआतण एक शव स

सोडल थोड कौशलयपषकळस अनभवआतण

आतमतवशव स ह क मी आलततल डोकय वर ह त ठवन

मी तय वळी महणलघ बर नकोस सगळ ठीक

होईलतसाधल मदतील घऊन पढचय ह लच ली सर

कलय कौशलय गरजच होतसम र १ त स झगडलय नातर

तय इवलय शय कौतक च जनम झ ल ब कीच नातरच

सोपसक र तसाध करत होतीमी ब हर यऊन घर तलय

आजीन स ातगतल आजी न त झ ल य तमह ल

आजब जचय घर तल शज री प ज रीब यक परष ह

जमलल होततय ाच चहर उजळन गलतसाधन

ब ळाततणील सवचछ पसन घतलब ळ ची न ळ

क पलीती ब ाधली आतण ब ळ ल सवचछ फडकय त

गाड ळन तय चय आजीकड तदलम झय दषटीन ह एक

तदवयच होत कसलय ही आधतनक उपकरण तशव य प र

प डलल असल ब ळातपण म झय स ठी पतहलच होतय

मलीस रखय ल खो ब यक अजन आपलय दश त

ग व तलय अपरतशतित द य ाकडन परसती करन घत त ही

ज णीव झ लीय आतदव सी वनव सी ब यक ाच खरच

ध ररषटय तकती य च सम र स आमही आमचय कड

असण र य प डय प डय वर सवह च ल कल होतब ल

तवव हतय तवषयी अवअरनसHIV कपोषण

कटाब तनयोजनआतण बरच क हीय त आमच मखय

णवषय होता हा की आि आपलया दशात बाळातपिात

िततयिखी पडिाऱया णरयााच आणि बाळााच परिाि ह

िासत आह(MMRIMR)Maternal Mortality

rateInfant Mortality rateआणि तयासाठी

आमही काय करायला हव याचा सवह करन आमहाला

आिचया सासथला पाठवायचा होतायािधय

आमहाला सगळी िाणहती गोळा करन घयायची

होतीतयासाठी सवव पाडयात िाऊन गराि सभा भरवन

या उपकरिाची िाणहती गरािसथााना दि ह गरिच होत

या िधय गावात िलीिल तयााची साखयानकती लगन

झालली िलिलीगावातलया गरोदर णरयातयााची

वयधनवावताची इािकशनस णदली गलीत कारकत

वाढीचया गोळयावळवर विनह सवव ररपोटवस घि

चाल कलतया आधी गावात आधी बाळात झाललया

णरया तयााची िाणहतीपरणशणकषतअपरणशणकषत दाई

कडन बाळातपिका दवाखानापरायिरी हलथ सटर

हॉणसपटल िधय बाळातपि झालाय बाळाणतिीच

खाि णपिऔषध पािीसरकारची िननी सरकषा

योिना या बददलची िाणहती आह काही सगळी

िाणहती गोळा करताना असाखय णवचार डोकयात यत

होतआपि ि णशकलोय त जञान पररपिव आह

काहा आलला अनभव इतका णिवात होता की

तयािळ अनक णवचार परवणतवत झालया अशया आणि

णकतयक भागाािधय आि अशया णकतीतरी

बाळातीिीची ही अशी अवसथा होत असलआणि

परतयक वळी तयााची सटका सखरप होत असल का

िी या सवाचा णवचार करत असताना अिन एक

गोषट िनात आली िलगी नको महिन णचणकतसा

करणयाच तातर णवकणसत झालल आहणकती िाता

आपलया पोटाचया िलीना िनिाला यणया आधीच

नाहीशया करतातभारतात यावर बादी आलीय

खरीआपि िनिाला यिाऱया बाळााचा तयााचया

सखरप िनिाचा णवचार करतोयपि िनिाला यऊ

पाहिाऱया आणि तयााची वाट बाद करिाऱ यााच

कायएक परणशकषिाथी दाईआणि तीही वयोवदध

री िाझयाकड णशकायला यायचीणतचया तोडन

अनक अनभव ऐकताना णवचार िाथन वहायचणतचया

भाषतएकक िनि महिि एकक िरि

असतमहिन रीचा िनि नको तयाणदवशी तया

बाळाणतिी ची सटका करायला िर डॉकटर महिन

कोिी णिळाल नसत तर णतची सटका कशी झाली

असती बाळ अस आडव णतडव आल होत णक

तयाला सारख करणयासाठी कशल हातााची गरि

होतीतया दाईन काय कल असत बाळाला

वडवाकड ओढल असततयात त गिावलही

असतकदाणचत तया आईचया िीवाला धोका णनिावि

झाला असताआपलया दशात या अशया णकती

भडसाविाऱ या सिसया आहतअतयात अतयाधणनक

साधनसगळ आलयपि अनक बाळााच िनि अस

होतायतचाागली परसणतगह नाहीतअनक बालकााच

रोग णनदान होत नाहीकपोषिावर उपाय

नाहीकसला आलाय णवकासजया दशाची

पायाभत सापत ीिल हीच िर सशकतणनरोगी

नसतील तर तया दशाच भणवतवय काययाच वळी

आिचया NGO ला िाता बाल सागोपन या

परकलपावर काि करणयासाठी िानयता

णिळालीआणि एक आशा िागत झाली या

अशया आणदवासी पाडयाािधय णरयााच सखरप

बाळातपि उत ि परसतीपवव णचणकतसाआणि परसती

नातरची िातची आणि बाळाची काळिी घणयासाठी

आमहाला अिन एक िोठा आधार णिळालाया

सादभावत एक पपर णलहायला घतला होताNGOs

कशया काि करतात(Roll Of NGOsIn rural

Development)WHO आणि UNICEF ला

सादर करणयासाठी तयासाठी िी ठरवलइथच

राहायचयाच पाडयाािधयया अशया अनभवललया

बाळाचया िनिासारख अनक िनि

अनभवायचअनक बाळााना सखरपपि िगात

आिणयासाठीअनक आयााची िरि

चकवणयासाठीएकक िनि महिि एकक िरि

असतत िरि चकवणयाचा परयतन करायचाफकत

िनि िनि फकत िनिाचा उतसवहा णवचार िी

आिचयाकड परणशकषि घिाऱया तया दाई ला बोलन

दाखवलाखर ग बायोअग हा तझा धिवच

हायकाय महिाव िीही तर अनभवाची शाळाच

बोलत होतीअनक िनिाला यिाऱया बाळााचया

िनिााचा णहससाभागीदार बनायच ठरवल िीहा

िनिााचा उतसव िगायच ठरवल िीपढची ३ वष हा

परकलप सापपयत ह उतसव अनभवल मीआतण

खरोखर कोणतय ही आधतनक हॉतसपटल मधयसवव

उपकरण ानी पररपणव अशय तठक णी अस जनम अनभवणय

पि य आतदव सी प डय ावरच शतजनम कक मोल च

ठरलक रण त अनक अडथळ चकवत झ लजनम

महणज क य असत य ची ज णीव दत झ ल होत

य परकलप नातरही दश चय अनक भ ग ामध य च

तवषय वरपरकलप वर क म कर यची एकही तमळ लली

साधी सोडली न हीमग आतदव सी प ड

असोतचातदगडहररय ण र जसथ न य स रख मलीच जनम

न क रण र परदश असोतउततर ाचल स रख 6 मतहन

बफ वचछ तदत व फकत शती व परव श ावर अवलाबन

असण र म ग सलल भ ग असो व नप ळ मध

एवहरसटचय कशीत तवस वलल जग प सन क हीस

तटलल भ ग असोपरतयक नव जनम ह एकक कथ घऊन

आल अनक जनमशत सहसतर जनम व पनजवनमह

अनभवलाब लक च जनम ह नवजनम व तय तन प र

पडण य व सतरीच जण पनजवनमचअस शत सहसतर जनम

अनभवल

दःख ची गोषट ही आह की आजही underprivileged

दश ामध म त व ब लक य ाचय मतयच परम ण ज सत

आहइतकी परगतीकड व टच ल करण री मनषय जम तय

ब बतीत अजनही उद स आहअन जोपयत य चा महतव

समजन यत न ही तोपयत ही पररतसथती बदल यल वळ

ल गल

आपलयाकड कीडािागयासारखी िािसा िरत

असतातअन तयातही बाळातपिात िरिा-या णरया

व िल यााची साखया तर िासतचवदयकीय सवचा

अभावउदासीनतासधयाचया वदयकीय वयवसायात

बोकाळलला लोभ ह आपि णकतयक वष

पाहातोयिला वाटता िागचया सपतरागिधील एक

लख आहडॉ अरि गदर याानी णलणहललाअन

तयािध तयाानी सरवातीलाच महिलायपरािाणिक

डॉकट रााची कोडी करिारी तसाच गरीब आणि

शरीिाताानाही योगय वदयकीय सवा न णिळ शकिारी

णवणचतर पररणसथती सधया राजयात आणि दशात आह

अन िी ह अनभवलायबाहरचया दशात काि

करताना िानवी िीवनिलया णकती िपली िातात व

आपलया दशात तयााची कवढी अवहलना

होतमहिि बाळातपिात बायकोचा िास शवटचा

असल तर अस द बापडािल तर िगताय नाबायको

काय दसरी करता यईल इतकी उदासीनताहररयाना

चाणदगड िध तर िलीच िनि जया पदधतीना नाकारल

िातात त बघन भयभीत झालअिनही परसाग काटा

आितातनविात िलीना या राजयात कसा िारला

िातादध णपती महितात तयालाकणपल दव यााचया

lsquoखशीrsquo या ऑगवनायझशनबरोबर काि करताना हा

भयानक अनभव अनभवलाएक दधणपती

थााबवणयाचा असफल परयतनदसरी िखयिातरी

भपदरणसाग हडा यााचया िदतीना थााबवललीपि नातर

अन ह

थााबवणयासाठी आमही कलल परयतनतयात आलला

अपयश ही आपलया दशातली सवावत िोठी

णवफलता आह अन ह पाहताना िीव का ठाशी

यायचा िाझा

एकक िनि महिि एकक िरि असतत िरि

चकवणयाचा परयतन करायचाफकत िनि िनि फकत

िनिाचा उतसव अनक िनिााच िोल ह सििन आल

या अनभवािळमहिनच शत सहर िनि

डॉ अणिता कलकिी- परोणहत

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

नऊ णदवस नऊ री-शणकता ची या णनणित पिन होत

१ शलपतरी

२ बरहमचाररिी

३ चादरघाटा

४ कशिाादा

५ सका दिाता

६ कातयायनी

७ कालरातरी

८ चािाडा

९ णसदधीदातरी

दगाव-िाता आणदशकतीची ही नऊ रप

- रिनी अरिकलल

ldquoकपतरो िायत कवणचदणप किाता न

भवणत rdquo

शराविातल सिवार गिपती उतसव णपतपाधरवडा

आणि पाठोपाठ यिारा शारदीय नवरातर पाउस

िवळ िवळ थााबतो पाररिातकाच सड पडायला

लागतात थोडा गरि थोडा थाड असा िोठा रमय

आलहाददायक वातावरि असता या शरद ऋतत

अशाच एका नवरातरात वाचनात आला आणद

शाकराचायाचा lsquoशरी दवी अपराध कषिापन सतोतरrsquo

अतयात परासाणदक रसाळ असा ह सतोतरा आह िगनिातस

सापिव शरि िाणयाचा भाव आतवभाव यातन वयकत

झाला आह याचा पालपद ह तर णतरकालाबाणधत सतय

आह---ldquoकपतरो िायत कवणचदणप किाता न भवणतrdquo

वाईट िल णनपि शकल दखील कदाणचत पि आई

वाईट असिार नाही णकती णविास आईवर आपि

लहानपिी आपलया आईसिोर णितकया सहिपि

कबल करत होतो की आई िी अिक अिक गोषटी

कलया नाहीयत पि तरीही त िला हवा तो खाऊ द िी

छोटा आह ना िाझयाकडन घडलाही असल काही

णवपरीत पि त तर िोठी सिितदार आहस णपला

साकटात सापडली रड लागली तर आईच घत

पाखाखाली भक लागली तर आईचीच आठवि यत

तसाच पिव णविासान िी तझयाकड आलो आह

कपतरो िायत कवणचदणप

किाता न भवणत

सतोतरकताव जया आईला ह साागतोय ती साकषात

िगनिाता पाववती दवी आह परतयकष सतोतरात दखील

णतचा उललख ldquoलमबोदरिननीrdquo गिपतीची आई

असा कला आह तर कठ भवानी िगनिाता िडानी

(सातषट करिारी) रदरािी अशी साबोधन णतचयासाठी

वापरली आहत ह सतोतर आह अथावत सतती करि

सतवन करि यात आलच एका णठकािी सतोतरकताव

महितो िात शाकराच rsquoिगदीशrsquo ह ि नााव पडलय

त कवळ तझयाशी णववाहबदध झालयािळच

िातर सतोतरकतयावचया िनात एक खात आह ldquoइतर

अनक दवतााची णवणवध परकारान सवा करणयात िी

वयगर होतो पाचाऐ ाशी (वषाचा) झालयानातर आता

िाझयाचयान त होत नाही कठीि पिाणवधी

किवकााड याला का टाळन िी सवव सोडन णदल आह

या वळी िला िर तझी कपा णिळाली नाही तर िी

णनराधार होऊन किाला शरि िाऊrdquo

सतोतरकताव सवतचया ियावदा साागतो ldquoिी िातरही

िाित नाही आणि तातरही िला सतती करि यत

नाही आवाहन आणि धयान य़ााची िाणहती नाही

सतोतर व कथा िला ठाऊक नाहीतिला तझया िदरा

सिित नाहीत आणि वयाकळ होऊन हाबरडाही

फोडि यत नाही पि िला फकत एक गोषट सिित

ती महिि तझ अनसरि करि तला शरि

यणयािळच सवव साकटााचा नाश होतो िला

पिाणवधी िाहीत नाही िाझयाकड सापत ी नाही िी

सवभावानच आळशी आह आणि तझी वयवणसथत

परकार पिा करि िला शकय नाही या सगळया

कारिाािळ तझया चरिी सवा करणयात जया तरटी

यतील तयाबददल िला कषिा कर या पथवीवर तझ

पषकळ साधसध पतर आहत पि िी तया सवािधील

अतयात चाचल िलगा आह तरीही त िाझा तयाग करि

ह कधीही योगय ठरिार नाही िी कधीही तझया

चरिााची सवा कली नाही तला फारस धन सिपवि

कल नाही तरीही त िाझयासारखया अधि िािसावर

अनपि सनह करतस तझया िातराच एक अकषर िरी

कानावर पडल तरी चााडाळ दखील िधपाकासारख

िधर बोलिारा उत ि वकता होतो दररदरी िािस

कोटयावधी सविविदरा णिळन णचरकाल णनभवर होऊन

णवहार करतो तझया िातराच एक अकषर ऐकणयाच एवढ

िोठ फळ आह तर ि लोक णवधीवत तझा िप करतात

तयााना काय णिळत असल कोि िाि

िला िोकष णिळवणयाची इचछा नाही िगातील

वभवाची अणभलाषा नाही णवजञानाची अपकषा

नाही सखाची आकााकषा नाही तझयाकड िाझ एवढच

िागि आह की िाझा िनि िडानी रदरािी

णशवणशवभवानी या तझया नािााचा िप करणयात

वयतीत होवो

नाना परकारचया पिा सािगरीदवार तझी णवणधवत पिा

िाझयाकडन घडली नाही नहिी रकष णचातन करिा-या

िाझया वाचन कोिकोित अपराध कल नसतील

तरीही त सवतः परसनन होऊन िाझयासारखया

अनाथावर थोडीशी कपा करतस ह तझया योगयच

आह साकटात सापडलयानातर िी तझ सिरि करीत

आह (आधी कल नाही) पि ह िी िािन बिन

करतो आह अस िान नकोस कारि तहान भक

लागलयावरच िलाला आईची आठवि यत

िाझयासारखा पापी कोिी नाही आणि

तझयासारखी पापाचा नाश करिारी कोिी नाही ह

िािन तला ि योगय वाटल त करrdquo

आिचया काळात पापपणयाचया साकलपना िाग

पडत चाललया आहत तरीही आपली

सदसणदववकबदधी अिनही िागत आह किवकााड

पिच उपचार आणि नवदयाच सतरा परकार ह सार

करणयाऐविी तया शकतीच िािीवपववक सिरि

कराव णतला पिव शरि िाव हा णवचार िनापासन

पटतो िगदमब उदयोSसत

- शरया शरीधर िहािन ठाि

री िधय असिाऱया शकतीची िािीव सिािाचया

णखिगितीत नसतच िवहा ती आणदि रपात परकट

होत तवहा िातर सिाििन णदपन िाता भकती शरदधा

या भावना अशा आहत की णिथ जञान णवजञान यााच

काही चालत नाही पशवाईचया इणतहासात

सदाणशवभाऊा चया पतनी पाववतीबाई ाच असच उदाहरि

आह सदाणशवराव पशव पाणनपतावर िरि पावल

यावर तयाानी कधीही णविास नाही ठवला शवटपयत

सौभागय लिी उतरवली नाहीत तयााचया या शरदधला

पशवयााचया ३ णपढयाना िानाव लागल अगदी

पशवाईिधल साडतीन शहाि पि काही कर नाही

शकल परणसदध लखक ना स इनािदाराानी आपलया

णशकसतrsquo या पसतकात याच अणतशय हदय णचतरि कल

आह पाववतीबाई पशवाईचया अनक णसथतयातरााचया

साकषीदार होतया

नानासाहब पशवयााचा ितय िाधवराव पशव आणि

रिाबाई याचा अलपायषी पि अनक परसागाानी

घडवलल िीवन राघोबा दादााची सत ा लालसा

आणि अनक कारसथाना नारायिराव पशवयााचा खन

िोरोबा फडिीस यााच बाड बारभाई कारसथान सवाई

िाधवराव बाळ असलयापासन पशवपदावर

णवराििान असि एक न अनक घटना

सदाणशवभाऊ हयात आहत नाहीत यााचयाबददल

िला भावलल आणदशकतीच रप

पाववतीबाई पशव

यिाऱया उलट सलट बातमया आशा णनराशचा खळ

ह सगळा तयाानी पलला त कवळ सदाणशव भाऊा वर

असिाऱया परिापोटी आणि त णिवात आहत या

शरदधपोटी गोणपकाबाई पशवयाापरिाि तयााना

सत ालालसा नवहती आनादीबाई पशवयाापरिाि

अागात कारसथानीपिा नवहता रिाबाई पशवयाापरिाि

पशवाईि महिन नािाणभधान तयााचया नणशबी नवहत

गागाबाई पशवयाापरिाि औटघटकचा राििाता

होणयाचा िान नवहता तरी तयााची पणतणनषठा

कोितीही रािसत ासनातन सिाि आणि

कठलही रािकारि भाग कर शकल नाही

कठलाही आकरसताळपिा न करता दवघरातलया

नादादीपा परिाि शाात आणि ओिसवी तरी अातराग

िाळिारा आयषय तया िगलया तयााचया णनधनाची नोद

इणतहासाला सौभागयवती पाववतीबाई पशव यााचा

ितय अशीच करावी लागली

अशी सवतःचया अातिवनावर शरदधा असिा आणि

णटकन राहिा यासाठी खप लढाई करावी लागत

सवतःशीच नाही तर सिािाशीही

- िाधरी गयावळ

शतसहसतर िनि

उतसव िनिााचा

नाणशक णिलयात काि करताना अनभवलली एक

घटनाजयािळ सगळ रसत बदलन गलअगदी

सरवातीला नाणशक णिलयातलया कािाला हळ हळ

आमही सगळी टीि सरावत होतोरोि आिचया

वगवगळया ठरललया आणदवासी पाडयाावर िाऊन

आिची हलथ सनटसव िथ आहत णतथ णतथ वदयकीय

सवचा लाभ आणदवासीना अगदी नाििातर िोबदलयात

दयायचा हा आिचया सासथचा पराथणिक हत होता३४

गावाािधय णिळन िवळ िवळचया आणदवासी पाडयााना

सलगन अशी सिार १० हलथ सनटसव आमही या पकी

काही पाडयात उभी कली होतीरोिचा आिचा हाच

करि होताणदाडोरी िधन णनघायचएक णदवसणदाडोरी

तालकयािधल आणदवासी पाड दसऱ या णदवशी पठ

तालकयािधल आणदवासी पाडएक गाव आह

आिचया कड डोगरशत नावाचसरवातीला िायला

यायला रसता नवहता इथिीप १० णकिी अलीकड

लावन चालत िाव लागायचनातर गावकऱ याानी शरि

दान करन रसता तयार कलाआणि आमहाला िाता

यऊ लागलरोिच काि पशाटस

बघिऔषधसगळीकडचया हलथ सनटसव वर हाच

उपकरििग पाडयापाडयावर णिटीगि

घयायचयाकारि आमही एक परकलप या भागात सर

करायचा णवचार करत होतोतयाची पवव तयारी

महिन गरािसथााचया सभा घयायला सरवात कली

होतीहा परकलप होता िाता बाल सागोपन

(Reproductive child Health)

गरािीि आणि आणदवासी भागात किी वयात

िलीची लगन आणि तयािळ नातर िनिाला यिारी

कपोणषत िलतसच बाळातपिात िरि पाविाऱया

णरयााच आणि िलााचया परिािाची टककवारी ही

िासत आह तयासाठी अवअरनस आणि उपाय

यासाठी आमही गावागावात णहाडायचोतयावळी

अस वाटल नवहत की यातन काही नवीन एक वळि

णिळलइथ णिळिाऱया वदयकीय सोयी या अतयात

तटपाजया आहतिवळ िवळ नसलयासारखयाच

परायिरी हलथ सनटसव आहत पि साधया सोयी सदधा

नाहीतनरक कसा असतो ह डोळयाानी

पाणहललतटलल बाकिोडकया णखडकयाणविची

सोय नाहीसवचछतागह णकळस वािीआणि

डॉकटसव िागयावर असतील नसतील सणवका

किवचारी नाहीतअशया पररणसथतीत एखादी

बाळातपिाची कस आली तर ती णिलहा

रगिालयात पाठवली िायचीआणि नाणशक

णिलहा रगिालय ह या गावाापासन णकिान ७० त ८०

णकिी अातरावर रसत नीट नाहीतअशया पररणसथतीत

अशी एखादी कस णतथपयत पोचपयतच काही बर

वाईट होणयाची शकयता आमही एक णदवशी गोद

या आिचया गावात काि करत

होतोतयाच वळी आिचयाकडची नणसगच णशकषि

घतलली कमयणनटी वकरव णसाध धावत पळत

आलीडोगरशत या आिचया एका दरचया

पाडयातली एक री अडलीयअस साागतपरायिरी

हलथ सटर ची णिड वाईफ िागयावर नवहतीअशया

वळी गावात जया अपरणशणकषत दाया असतात तयापकी

एकीची िदत घतली होती आधीचपि उपयोग

नवहता झालासिार ८ तास होऊन गल होत या

पररणसथतीलादाईचया ित िल आडव आलल

होतआणि तयासाठी डॉकटरची गरि होतीआमही

णनघालो डोगर शत ला िाता िाता चार वािल

साधयाकाळचअगदी डोगर दरीतल गावतयािळ

अाधार िासतच गडद झाललाआणि अशया आड

वळिाचया णठकािी एखादी बाई अशया परकार अडि

महिि साकटचघरािधय तया बाईच महातार सास

सासरणसाधन गलया गलया बादलीत पािी आिन

णदल आणि आमही सवचछ हात पाय धवन आत

गलोखात एकिवळ कोितही अतयाधणनक साधन

नाहीजया योग ह बाळात पि सलभ होईलफकत

गलोवहसति आणि आिची औषधााची बग आणि

णकरकोळ काही उपकरिपि िाझया िोडीला णसाध

होतीणसाधला िाझया बग िधली

कातरीदोरसयाकाढन उकळत ठवायला

लावलसवचछ आणि धतलल िनर काढन ठवायला

लावलबाळातीि महिि ििति २०-२१ वषावची

मलगी होतीअगदी प ाढरी फटक पडललीब ळाततणीची

न डी प तहलीब ळ च ठोक प तहलआतण एक शव स

सोडल थोड कौशलयपषकळस अनभवआतण

आतमतवशव स ह क मी आलततल डोकय वर ह त ठवन

मी तय वळी महणलघ बर नकोस सगळ ठीक

होईलतसाधल मदतील घऊन पढचय ह लच ली सर

कलय कौशलय गरजच होतसम र १ त स झगडलय नातर

तय इवलय शय कौतक च जनम झ ल ब कीच नातरच

सोपसक र तसाध करत होतीमी ब हर यऊन घर तलय

आजीन स ातगतल आजी न त झ ल य तमह ल

आजब जचय घर तल शज री प ज रीब यक परष ह

जमलल होततय ाच चहर उजळन गलतसाधन

ब ळाततणील सवचछ पसन घतलब ळ ची न ळ

क पलीती ब ाधली आतण ब ळ ल सवचछ फडकय त

गाड ळन तय चय आजीकड तदलम झय दषटीन ह एक

तदवयच होत कसलय ही आधतनक उपकरण तशव य प र

प डलल असल ब ळातपण म झय स ठी पतहलच होतय

मलीस रखय ल खो ब यक अजन आपलय दश त

ग व तलय अपरतशतित द य ाकडन परसती करन घत त ही

ज णीव झ लीय आतदव सी वनव सी ब यक ाच खरच

ध ररषटय तकती य च सम र स आमही आमचय कड

असण र य प डय प डय वर सवह च ल कल होतब ल

तवव हतय तवषयी अवअरनसHIV कपोषण

कटाब तनयोजनआतण बरच क हीय त आमच मखय

णवषय होता हा की आि आपलया दशात बाळातपिात

िततयिखी पडिाऱया णरयााच आणि बाळााच परिाि ह

िासत आह(MMRIMR)Maternal Mortality

rateInfant Mortality rateआणि तयासाठी

आमही काय करायला हव याचा सवह करन आमहाला

आिचया सासथला पाठवायचा होतायािधय

आमहाला सगळी िाणहती गोळा करन घयायची

होतीतयासाठी सवव पाडयात िाऊन गराि सभा भरवन

या उपकरिाची िाणहती गरािसथााना दि ह गरिच होत

या िधय गावात िलीिल तयााची साखयानकती लगन

झालली िलिलीगावातलया गरोदर णरयातयााची

वयधनवावताची इािकशनस णदली गलीत कारकत

वाढीचया गोळयावळवर विनह सवव ररपोटवस घि

चाल कलतया आधी गावात आधी बाळात झाललया

णरया तयााची िाणहतीपरणशणकषतअपरणशणकषत दाई

कडन बाळातपिका दवाखानापरायिरी हलथ सटर

हॉणसपटल िधय बाळातपि झालाय बाळाणतिीच

खाि णपिऔषध पािीसरकारची िननी सरकषा

योिना या बददलची िाणहती आह काही सगळी

िाणहती गोळा करताना असाखय णवचार डोकयात यत

होतआपि ि णशकलोय त जञान पररपिव आह

काहा आलला अनभव इतका णिवात होता की

तयािळ अनक णवचार परवणतवत झालया अशया आणि

णकतयक भागाािधय आि अशया णकतीतरी

बाळातीिीची ही अशी अवसथा होत असलआणि

परतयक वळी तयााची सटका सखरप होत असल का

िी या सवाचा णवचार करत असताना अिन एक

गोषट िनात आली िलगी नको महिन णचणकतसा

करणयाच तातर णवकणसत झालल आहणकती िाता

आपलया पोटाचया िलीना िनिाला यणया आधीच

नाहीशया करतातभारतात यावर बादी आलीय

खरीआपि िनिाला यिाऱया बाळााचा तयााचया

सखरप िनिाचा णवचार करतोयपि िनिाला यऊ

पाहिाऱया आणि तयााची वाट बाद करिाऱ यााच

कायएक परणशकषिाथी दाईआणि तीही वयोवदध

री िाझयाकड णशकायला यायचीणतचया तोडन

अनक अनभव ऐकताना णवचार िाथन वहायचणतचया

भाषतएकक िनि महिि एकक िरि

असतमहिन रीचा िनि नको तयाणदवशी तया

बाळाणतिी ची सटका करायला िर डॉकटर महिन

कोिी णिळाल नसत तर णतची सटका कशी झाली

असती बाळ अस आडव णतडव आल होत णक

तयाला सारख करणयासाठी कशल हातााची गरि

होतीतया दाईन काय कल असत बाळाला

वडवाकड ओढल असततयात त गिावलही

असतकदाणचत तया आईचया िीवाला धोका णनिावि

झाला असताआपलया दशात या अशया णकती

भडसाविाऱ या सिसया आहतअतयात अतयाधणनक

साधनसगळ आलयपि अनक बाळााच िनि अस

होतायतचाागली परसणतगह नाहीतअनक बालकााच

रोग णनदान होत नाहीकपोषिावर उपाय

नाहीकसला आलाय णवकासजया दशाची

पायाभत सापत ीिल हीच िर सशकतणनरोगी

नसतील तर तया दशाच भणवतवय काययाच वळी

आिचया NGO ला िाता बाल सागोपन या

परकलपावर काि करणयासाठी िानयता

णिळालीआणि एक आशा िागत झाली या

अशया आणदवासी पाडयाािधय णरयााच सखरप

बाळातपि उत ि परसतीपवव णचणकतसाआणि परसती

नातरची िातची आणि बाळाची काळिी घणयासाठी

आमहाला अिन एक िोठा आधार णिळालाया

सादभावत एक पपर णलहायला घतला होताNGOs

कशया काि करतात(Roll Of NGOsIn rural

Development)WHO आणि UNICEF ला

सादर करणयासाठी तयासाठी िी ठरवलइथच

राहायचयाच पाडयाािधयया अशया अनभवललया

बाळाचया िनिासारख अनक िनि

अनभवायचअनक बाळााना सखरपपि िगात

आिणयासाठीअनक आयााची िरि

चकवणयासाठीएकक िनि महिि एकक िरि

असतत िरि चकवणयाचा परयतन करायचाफकत

िनि िनि फकत िनिाचा उतसवहा णवचार िी

आिचयाकड परणशकषि घिाऱया तया दाई ला बोलन

दाखवलाखर ग बायोअग हा तझा धिवच

हायकाय महिाव िीही तर अनभवाची शाळाच

बोलत होतीअनक िनिाला यिाऱया बाळााचया

िनिााचा णहससाभागीदार बनायच ठरवल िीहा

िनिााचा उतसव िगायच ठरवल िीपढची ३ वष हा

परकलप सापपयत ह उतसव अनभवल मीआतण

खरोखर कोणतय ही आधतनक हॉतसपटल मधयसवव

उपकरण ानी पररपणव अशय तठक णी अस जनम अनभवणय

पि य आतदव सी प डय ावरच शतजनम कक मोल च

ठरलक रण त अनक अडथळ चकवत झ लजनम

महणज क य असत य ची ज णीव दत झ ल होत

य परकलप नातरही दश चय अनक भ ग ामध य च

तवषय वरपरकलप वर क म कर यची एकही तमळ लली

साधी सोडली न हीमग आतदव सी प ड

असोतचातदगडहररय ण र जसथ न य स रख मलीच जनम

न क रण र परदश असोतउततर ाचल स रख 6 मतहन

बफ वचछ तदत व फकत शती व परव श ावर अवलाबन

असण र म ग सलल भ ग असो व नप ळ मध

एवहरसटचय कशीत तवस वलल जग प सन क हीस

तटलल भ ग असोपरतयक नव जनम ह एकक कथ घऊन

आल अनक जनमशत सहसतर जनम व पनजवनमह

अनभवलाब लक च जनम ह नवजनम व तय तन प र

पडण य व सतरीच जण पनजवनमचअस शत सहसतर जनम

अनभवल

दःख ची गोषट ही आह की आजही underprivileged

दश ामध म त व ब लक य ाचय मतयच परम ण ज सत

आहइतकी परगतीकड व टच ल करण री मनषय जम तय

ब बतीत अजनही उद स आहअन जोपयत य चा महतव

समजन यत न ही तोपयत ही पररतसथती बदल यल वळ

ल गल

आपलयाकड कीडािागयासारखी िािसा िरत

असतातअन तयातही बाळातपिात िरिा-या णरया

व िल यााची साखया तर िासतचवदयकीय सवचा

अभावउदासीनतासधयाचया वदयकीय वयवसायात

बोकाळलला लोभ ह आपि णकतयक वष

पाहातोयिला वाटता िागचया सपतरागिधील एक

लख आहडॉ अरि गदर याानी णलणहललाअन

तयािध तयाानी सरवातीलाच महिलायपरािाणिक

डॉकट रााची कोडी करिारी तसाच गरीब आणि

शरीिाताानाही योगय वदयकीय सवा न णिळ शकिारी

णवणचतर पररणसथती सधया राजयात आणि दशात आह

अन िी ह अनभवलायबाहरचया दशात काि

करताना िानवी िीवनिलया णकती िपली िातात व

आपलया दशात तयााची कवढी अवहलना

होतमहिि बाळातपिात बायकोचा िास शवटचा

असल तर अस द बापडािल तर िगताय नाबायको

काय दसरी करता यईल इतकी उदासीनताहररयाना

चाणदगड िध तर िलीच िनि जया पदधतीना नाकारल

िातात त बघन भयभीत झालअिनही परसाग काटा

आितातनविात िलीना या राजयात कसा िारला

िातादध णपती महितात तयालाकणपल दव यााचया

lsquoखशीrsquo या ऑगवनायझशनबरोबर काि करताना हा

भयानक अनभव अनभवलाएक दधणपती

थााबवणयाचा असफल परयतनदसरी िखयिातरी

भपदरणसाग हडा यााचया िदतीना थााबवललीपि नातर

अन ह

थााबवणयासाठी आमही कलल परयतनतयात आलला

अपयश ही आपलया दशातली सवावत िोठी

णवफलता आह अन ह पाहताना िीव का ठाशी

यायचा िाझा

एकक िनि महिि एकक िरि असतत िरि

चकवणयाचा परयतन करायचाफकत िनि िनि फकत

िनिाचा उतसव अनक िनिााच िोल ह सििन आल

या अनभवािळमहिनच शत सहर िनि

डॉ अणिता कलकिी- परोणहत

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

ldquoकपतरो िायत कवणचदणप किाता न

भवणत rdquo

शराविातल सिवार गिपती उतसव णपतपाधरवडा

आणि पाठोपाठ यिारा शारदीय नवरातर पाउस

िवळ िवळ थााबतो पाररिातकाच सड पडायला

लागतात थोडा गरि थोडा थाड असा िोठा रमय

आलहाददायक वातावरि असता या शरद ऋतत

अशाच एका नवरातरात वाचनात आला आणद

शाकराचायाचा lsquoशरी दवी अपराध कषिापन सतोतरrsquo

अतयात परासाणदक रसाळ असा ह सतोतरा आह िगनिातस

सापिव शरि िाणयाचा भाव आतवभाव यातन वयकत

झाला आह याचा पालपद ह तर णतरकालाबाणधत सतय

आह---ldquoकपतरो िायत कवणचदणप किाता न भवणतrdquo

वाईट िल णनपि शकल दखील कदाणचत पि आई

वाईट असिार नाही णकती णविास आईवर आपि

लहानपिी आपलया आईसिोर णितकया सहिपि

कबल करत होतो की आई िी अिक अिक गोषटी

कलया नाहीयत पि तरीही त िला हवा तो खाऊ द िी

छोटा आह ना िाझयाकडन घडलाही असल काही

णवपरीत पि त तर िोठी सिितदार आहस णपला

साकटात सापडली रड लागली तर आईच घत

पाखाखाली भक लागली तर आईचीच आठवि यत

तसाच पिव णविासान िी तझयाकड आलो आह

कपतरो िायत कवणचदणप

किाता न भवणत

सतोतरकताव जया आईला ह साागतोय ती साकषात

िगनिाता पाववती दवी आह परतयकष सतोतरात दखील

णतचा उललख ldquoलमबोदरिननीrdquo गिपतीची आई

असा कला आह तर कठ भवानी िगनिाता िडानी

(सातषट करिारी) रदरािी अशी साबोधन णतचयासाठी

वापरली आहत ह सतोतर आह अथावत सतती करि

सतवन करि यात आलच एका णठकािी सतोतरकताव

महितो िात शाकराच rsquoिगदीशrsquo ह ि नााव पडलय

त कवळ तझयाशी णववाहबदध झालयािळच

िातर सतोतरकतयावचया िनात एक खात आह ldquoइतर

अनक दवतााची णवणवध परकारान सवा करणयात िी

वयगर होतो पाचाऐ ाशी (वषाचा) झालयानातर आता

िाझयाचयान त होत नाही कठीि पिाणवधी

किवकााड याला का टाळन िी सवव सोडन णदल आह

या वळी िला िर तझी कपा णिळाली नाही तर िी

णनराधार होऊन किाला शरि िाऊrdquo

सतोतरकताव सवतचया ियावदा साागतो ldquoिी िातरही

िाित नाही आणि तातरही िला सतती करि यत

नाही आवाहन आणि धयान य़ााची िाणहती नाही

सतोतर व कथा िला ठाऊक नाहीतिला तझया िदरा

सिित नाहीत आणि वयाकळ होऊन हाबरडाही

फोडि यत नाही पि िला फकत एक गोषट सिित

ती महिि तझ अनसरि करि तला शरि

यणयािळच सवव साकटााचा नाश होतो िला

पिाणवधी िाहीत नाही िाझयाकड सापत ी नाही िी

सवभावानच आळशी आह आणि तझी वयवणसथत

परकार पिा करि िला शकय नाही या सगळया

कारिाािळ तझया चरिी सवा करणयात जया तरटी

यतील तयाबददल िला कषिा कर या पथवीवर तझ

पषकळ साधसध पतर आहत पि िी तया सवािधील

अतयात चाचल िलगा आह तरीही त िाझा तयाग करि

ह कधीही योगय ठरिार नाही िी कधीही तझया

चरिााची सवा कली नाही तला फारस धन सिपवि

कल नाही तरीही त िाझयासारखया अधि िािसावर

अनपि सनह करतस तझया िातराच एक अकषर िरी

कानावर पडल तरी चााडाळ दखील िधपाकासारख

िधर बोलिारा उत ि वकता होतो दररदरी िािस

कोटयावधी सविविदरा णिळन णचरकाल णनभवर होऊन

णवहार करतो तझया िातराच एक अकषर ऐकणयाच एवढ

िोठ फळ आह तर ि लोक णवधीवत तझा िप करतात

तयााना काय णिळत असल कोि िाि

िला िोकष णिळवणयाची इचछा नाही िगातील

वभवाची अणभलाषा नाही णवजञानाची अपकषा

नाही सखाची आकााकषा नाही तझयाकड िाझ एवढच

िागि आह की िाझा िनि िडानी रदरािी

णशवणशवभवानी या तझया नािााचा िप करणयात

वयतीत होवो

नाना परकारचया पिा सािगरीदवार तझी णवणधवत पिा

िाझयाकडन घडली नाही नहिी रकष णचातन करिा-या

िाझया वाचन कोिकोित अपराध कल नसतील

तरीही त सवतः परसनन होऊन िाझयासारखया

अनाथावर थोडीशी कपा करतस ह तझया योगयच

आह साकटात सापडलयानातर िी तझ सिरि करीत

आह (आधी कल नाही) पि ह िी िािन बिन

करतो आह अस िान नकोस कारि तहान भक

लागलयावरच िलाला आईची आठवि यत

िाझयासारखा पापी कोिी नाही आणि

तझयासारखी पापाचा नाश करिारी कोिी नाही ह

िािन तला ि योगय वाटल त करrdquo

आिचया काळात पापपणयाचया साकलपना िाग

पडत चाललया आहत तरीही आपली

सदसणदववकबदधी अिनही िागत आह किवकााड

पिच उपचार आणि नवदयाच सतरा परकार ह सार

करणयाऐविी तया शकतीच िािीवपववक सिरि

कराव णतला पिव शरि िाव हा णवचार िनापासन

पटतो िगदमब उदयोSसत

- शरया शरीधर िहािन ठाि

री िधय असिाऱया शकतीची िािीव सिािाचया

णखिगितीत नसतच िवहा ती आणदि रपात परकट

होत तवहा िातर सिाििन णदपन िाता भकती शरदधा

या भावना अशा आहत की णिथ जञान णवजञान यााच

काही चालत नाही पशवाईचया इणतहासात

सदाणशवभाऊा चया पतनी पाववतीबाई ाच असच उदाहरि

आह सदाणशवराव पशव पाणनपतावर िरि पावल

यावर तयाानी कधीही णविास नाही ठवला शवटपयत

सौभागय लिी उतरवली नाहीत तयााचया या शरदधला

पशवयााचया ३ णपढयाना िानाव लागल अगदी

पशवाईिधल साडतीन शहाि पि काही कर नाही

शकल परणसदध लखक ना स इनािदाराानी आपलया

णशकसतrsquo या पसतकात याच अणतशय हदय णचतरि कल

आह पाववतीबाई पशवाईचया अनक णसथतयातरााचया

साकषीदार होतया

नानासाहब पशवयााचा ितय िाधवराव पशव आणि

रिाबाई याचा अलपायषी पि अनक परसागाानी

घडवलल िीवन राघोबा दादााची सत ा लालसा

आणि अनक कारसथाना नारायिराव पशवयााचा खन

िोरोबा फडिीस यााच बाड बारभाई कारसथान सवाई

िाधवराव बाळ असलयापासन पशवपदावर

णवराििान असि एक न अनक घटना

सदाणशवभाऊ हयात आहत नाहीत यााचयाबददल

िला भावलल आणदशकतीच रप

पाववतीबाई पशव

यिाऱया उलट सलट बातमया आशा णनराशचा खळ

ह सगळा तयाानी पलला त कवळ सदाणशव भाऊा वर

असिाऱया परिापोटी आणि त णिवात आहत या

शरदधपोटी गोणपकाबाई पशवयाापरिाि तयााना

सत ालालसा नवहती आनादीबाई पशवयाापरिाि

अागात कारसथानीपिा नवहता रिाबाई पशवयाापरिाि

पशवाईि महिन नािाणभधान तयााचया नणशबी नवहत

गागाबाई पशवयाापरिाि औटघटकचा राििाता

होणयाचा िान नवहता तरी तयााची पणतणनषठा

कोितीही रािसत ासनातन सिाि आणि

कठलही रािकारि भाग कर शकल नाही

कठलाही आकरसताळपिा न करता दवघरातलया

नादादीपा परिाि शाात आणि ओिसवी तरी अातराग

िाळिारा आयषय तया िगलया तयााचया णनधनाची नोद

इणतहासाला सौभागयवती पाववतीबाई पशव यााचा

ितय अशीच करावी लागली

अशी सवतःचया अातिवनावर शरदधा असिा आणि

णटकन राहिा यासाठी खप लढाई करावी लागत

सवतःशीच नाही तर सिािाशीही

- िाधरी गयावळ

शतसहसतर िनि

उतसव िनिााचा

नाणशक णिलयात काि करताना अनभवलली एक

घटनाजयािळ सगळ रसत बदलन गलअगदी

सरवातीला नाणशक णिलयातलया कािाला हळ हळ

आमही सगळी टीि सरावत होतोरोि आिचया

वगवगळया ठरललया आणदवासी पाडयाावर िाऊन

आिची हलथ सनटसव िथ आहत णतथ णतथ वदयकीय

सवचा लाभ आणदवासीना अगदी नाििातर िोबदलयात

दयायचा हा आिचया सासथचा पराथणिक हत होता३४

गावाािधय णिळन िवळ िवळचया आणदवासी पाडयााना

सलगन अशी सिार १० हलथ सनटसव आमही या पकी

काही पाडयात उभी कली होतीरोिचा आिचा हाच

करि होताणदाडोरी िधन णनघायचएक णदवसणदाडोरी

तालकयािधल आणदवासी पाड दसऱ या णदवशी पठ

तालकयािधल आणदवासी पाडएक गाव आह

आिचया कड डोगरशत नावाचसरवातीला िायला

यायला रसता नवहता इथिीप १० णकिी अलीकड

लावन चालत िाव लागायचनातर गावकऱ याानी शरि

दान करन रसता तयार कलाआणि आमहाला िाता

यऊ लागलरोिच काि पशाटस

बघिऔषधसगळीकडचया हलथ सनटसव वर हाच

उपकरििग पाडयापाडयावर णिटीगि

घयायचयाकारि आमही एक परकलप या भागात सर

करायचा णवचार करत होतोतयाची पवव तयारी

महिन गरािसथााचया सभा घयायला सरवात कली

होतीहा परकलप होता िाता बाल सागोपन

(Reproductive child Health)

गरािीि आणि आणदवासी भागात किी वयात

िलीची लगन आणि तयािळ नातर िनिाला यिारी

कपोणषत िलतसच बाळातपिात िरि पाविाऱया

णरयााच आणि िलााचया परिािाची टककवारी ही

िासत आह तयासाठी अवअरनस आणि उपाय

यासाठी आमही गावागावात णहाडायचोतयावळी

अस वाटल नवहत की यातन काही नवीन एक वळि

णिळलइथ णिळिाऱया वदयकीय सोयी या अतयात

तटपाजया आहतिवळ िवळ नसलयासारखयाच

परायिरी हलथ सनटसव आहत पि साधया सोयी सदधा

नाहीतनरक कसा असतो ह डोळयाानी

पाणहललतटलल बाकिोडकया णखडकयाणविची

सोय नाहीसवचछतागह णकळस वािीआणि

डॉकटसव िागयावर असतील नसतील सणवका

किवचारी नाहीतअशया पररणसथतीत एखादी

बाळातपिाची कस आली तर ती णिलहा

रगिालयात पाठवली िायचीआणि नाणशक

णिलहा रगिालय ह या गावाापासन णकिान ७० त ८०

णकिी अातरावर रसत नीट नाहीतअशया पररणसथतीत

अशी एखादी कस णतथपयत पोचपयतच काही बर

वाईट होणयाची शकयता आमही एक णदवशी गोद

या आिचया गावात काि करत

होतोतयाच वळी आिचयाकडची नणसगच णशकषि

घतलली कमयणनटी वकरव णसाध धावत पळत

आलीडोगरशत या आिचया एका दरचया

पाडयातली एक री अडलीयअस साागतपरायिरी

हलथ सटर ची णिड वाईफ िागयावर नवहतीअशया

वळी गावात जया अपरणशणकषत दाया असतात तयापकी

एकीची िदत घतली होती आधीचपि उपयोग

नवहता झालासिार ८ तास होऊन गल होत या

पररणसथतीलादाईचया ित िल आडव आलल

होतआणि तयासाठी डॉकटरची गरि होतीआमही

णनघालो डोगर शत ला िाता िाता चार वािल

साधयाकाळचअगदी डोगर दरीतल गावतयािळ

अाधार िासतच गडद झाललाआणि अशया आड

वळिाचया णठकािी एखादी बाई अशया परकार अडि

महिि साकटचघरािधय तया बाईच महातार सास

सासरणसाधन गलया गलया बादलीत पािी आिन

णदल आणि आमही सवचछ हात पाय धवन आत

गलोखात एकिवळ कोितही अतयाधणनक साधन

नाहीजया योग ह बाळात पि सलभ होईलफकत

गलोवहसति आणि आिची औषधााची बग आणि

णकरकोळ काही उपकरिपि िाझया िोडीला णसाध

होतीणसाधला िाझया बग िधली

कातरीदोरसयाकाढन उकळत ठवायला

लावलसवचछ आणि धतलल िनर काढन ठवायला

लावलबाळातीि महिि ििति २०-२१ वषावची

मलगी होतीअगदी प ाढरी फटक पडललीब ळाततणीची

न डी प तहलीब ळ च ठोक प तहलआतण एक शव स

सोडल थोड कौशलयपषकळस अनभवआतण

आतमतवशव स ह क मी आलततल डोकय वर ह त ठवन

मी तय वळी महणलघ बर नकोस सगळ ठीक

होईलतसाधल मदतील घऊन पढचय ह लच ली सर

कलय कौशलय गरजच होतसम र १ त स झगडलय नातर

तय इवलय शय कौतक च जनम झ ल ब कीच नातरच

सोपसक र तसाध करत होतीमी ब हर यऊन घर तलय

आजीन स ातगतल आजी न त झ ल य तमह ल

आजब जचय घर तल शज री प ज रीब यक परष ह

जमलल होततय ाच चहर उजळन गलतसाधन

ब ळाततणील सवचछ पसन घतलब ळ ची न ळ

क पलीती ब ाधली आतण ब ळ ल सवचछ फडकय त

गाड ळन तय चय आजीकड तदलम झय दषटीन ह एक

तदवयच होत कसलय ही आधतनक उपकरण तशव य प र

प डलल असल ब ळातपण म झय स ठी पतहलच होतय

मलीस रखय ल खो ब यक अजन आपलय दश त

ग व तलय अपरतशतित द य ाकडन परसती करन घत त ही

ज णीव झ लीय आतदव सी वनव सी ब यक ाच खरच

ध ररषटय तकती य च सम र स आमही आमचय कड

असण र य प डय प डय वर सवह च ल कल होतब ल

तवव हतय तवषयी अवअरनसHIV कपोषण

कटाब तनयोजनआतण बरच क हीय त आमच मखय

णवषय होता हा की आि आपलया दशात बाळातपिात

िततयिखी पडिाऱया णरयााच आणि बाळााच परिाि ह

िासत आह(MMRIMR)Maternal Mortality

rateInfant Mortality rateआणि तयासाठी

आमही काय करायला हव याचा सवह करन आमहाला

आिचया सासथला पाठवायचा होतायािधय

आमहाला सगळी िाणहती गोळा करन घयायची

होतीतयासाठी सवव पाडयात िाऊन गराि सभा भरवन

या उपकरिाची िाणहती गरािसथााना दि ह गरिच होत

या िधय गावात िलीिल तयााची साखयानकती लगन

झालली िलिलीगावातलया गरोदर णरयातयााची

वयधनवावताची इािकशनस णदली गलीत कारकत

वाढीचया गोळयावळवर विनह सवव ररपोटवस घि

चाल कलतया आधी गावात आधी बाळात झाललया

णरया तयााची िाणहतीपरणशणकषतअपरणशणकषत दाई

कडन बाळातपिका दवाखानापरायिरी हलथ सटर

हॉणसपटल िधय बाळातपि झालाय बाळाणतिीच

खाि णपिऔषध पािीसरकारची िननी सरकषा

योिना या बददलची िाणहती आह काही सगळी

िाणहती गोळा करताना असाखय णवचार डोकयात यत

होतआपि ि णशकलोय त जञान पररपिव आह

काहा आलला अनभव इतका णिवात होता की

तयािळ अनक णवचार परवणतवत झालया अशया आणि

णकतयक भागाािधय आि अशया णकतीतरी

बाळातीिीची ही अशी अवसथा होत असलआणि

परतयक वळी तयााची सटका सखरप होत असल का

िी या सवाचा णवचार करत असताना अिन एक

गोषट िनात आली िलगी नको महिन णचणकतसा

करणयाच तातर णवकणसत झालल आहणकती िाता

आपलया पोटाचया िलीना िनिाला यणया आधीच

नाहीशया करतातभारतात यावर बादी आलीय

खरीआपि िनिाला यिाऱया बाळााचा तयााचया

सखरप िनिाचा णवचार करतोयपि िनिाला यऊ

पाहिाऱया आणि तयााची वाट बाद करिाऱ यााच

कायएक परणशकषिाथी दाईआणि तीही वयोवदध

री िाझयाकड णशकायला यायचीणतचया तोडन

अनक अनभव ऐकताना णवचार िाथन वहायचणतचया

भाषतएकक िनि महिि एकक िरि

असतमहिन रीचा िनि नको तयाणदवशी तया

बाळाणतिी ची सटका करायला िर डॉकटर महिन

कोिी णिळाल नसत तर णतची सटका कशी झाली

असती बाळ अस आडव णतडव आल होत णक

तयाला सारख करणयासाठी कशल हातााची गरि

होतीतया दाईन काय कल असत बाळाला

वडवाकड ओढल असततयात त गिावलही

असतकदाणचत तया आईचया िीवाला धोका णनिावि

झाला असताआपलया दशात या अशया णकती

भडसाविाऱ या सिसया आहतअतयात अतयाधणनक

साधनसगळ आलयपि अनक बाळााच िनि अस

होतायतचाागली परसणतगह नाहीतअनक बालकााच

रोग णनदान होत नाहीकपोषिावर उपाय

नाहीकसला आलाय णवकासजया दशाची

पायाभत सापत ीिल हीच िर सशकतणनरोगी

नसतील तर तया दशाच भणवतवय काययाच वळी

आिचया NGO ला िाता बाल सागोपन या

परकलपावर काि करणयासाठी िानयता

णिळालीआणि एक आशा िागत झाली या

अशया आणदवासी पाडयाािधय णरयााच सखरप

बाळातपि उत ि परसतीपवव णचणकतसाआणि परसती

नातरची िातची आणि बाळाची काळिी घणयासाठी

आमहाला अिन एक िोठा आधार णिळालाया

सादभावत एक पपर णलहायला घतला होताNGOs

कशया काि करतात(Roll Of NGOsIn rural

Development)WHO आणि UNICEF ला

सादर करणयासाठी तयासाठी िी ठरवलइथच

राहायचयाच पाडयाािधयया अशया अनभवललया

बाळाचया िनिासारख अनक िनि

अनभवायचअनक बाळााना सखरपपि िगात

आिणयासाठीअनक आयााची िरि

चकवणयासाठीएकक िनि महिि एकक िरि

असतत िरि चकवणयाचा परयतन करायचाफकत

िनि िनि फकत िनिाचा उतसवहा णवचार िी

आिचयाकड परणशकषि घिाऱया तया दाई ला बोलन

दाखवलाखर ग बायोअग हा तझा धिवच

हायकाय महिाव िीही तर अनभवाची शाळाच

बोलत होतीअनक िनिाला यिाऱया बाळााचया

िनिााचा णहससाभागीदार बनायच ठरवल िीहा

िनिााचा उतसव िगायच ठरवल िीपढची ३ वष हा

परकलप सापपयत ह उतसव अनभवल मीआतण

खरोखर कोणतय ही आधतनक हॉतसपटल मधयसवव

उपकरण ानी पररपणव अशय तठक णी अस जनम अनभवणय

पि य आतदव सी प डय ावरच शतजनम कक मोल च

ठरलक रण त अनक अडथळ चकवत झ लजनम

महणज क य असत य ची ज णीव दत झ ल होत

य परकलप नातरही दश चय अनक भ ग ामध य च

तवषय वरपरकलप वर क म कर यची एकही तमळ लली

साधी सोडली न हीमग आतदव सी प ड

असोतचातदगडहररय ण र जसथ न य स रख मलीच जनम

न क रण र परदश असोतउततर ाचल स रख 6 मतहन

बफ वचछ तदत व फकत शती व परव श ावर अवलाबन

असण र म ग सलल भ ग असो व नप ळ मध

एवहरसटचय कशीत तवस वलल जग प सन क हीस

तटलल भ ग असोपरतयक नव जनम ह एकक कथ घऊन

आल अनक जनमशत सहसतर जनम व पनजवनमह

अनभवलाब लक च जनम ह नवजनम व तय तन प र

पडण य व सतरीच जण पनजवनमचअस शत सहसतर जनम

अनभवल

दःख ची गोषट ही आह की आजही underprivileged

दश ामध म त व ब लक य ाचय मतयच परम ण ज सत

आहइतकी परगतीकड व टच ल करण री मनषय जम तय

ब बतीत अजनही उद स आहअन जोपयत य चा महतव

समजन यत न ही तोपयत ही पररतसथती बदल यल वळ

ल गल

आपलयाकड कीडािागयासारखी िािसा िरत

असतातअन तयातही बाळातपिात िरिा-या णरया

व िल यााची साखया तर िासतचवदयकीय सवचा

अभावउदासीनतासधयाचया वदयकीय वयवसायात

बोकाळलला लोभ ह आपि णकतयक वष

पाहातोयिला वाटता िागचया सपतरागिधील एक

लख आहडॉ अरि गदर याानी णलणहललाअन

तयािध तयाानी सरवातीलाच महिलायपरािाणिक

डॉकट रााची कोडी करिारी तसाच गरीब आणि

शरीिाताानाही योगय वदयकीय सवा न णिळ शकिारी

णवणचतर पररणसथती सधया राजयात आणि दशात आह

अन िी ह अनभवलायबाहरचया दशात काि

करताना िानवी िीवनिलया णकती िपली िातात व

आपलया दशात तयााची कवढी अवहलना

होतमहिि बाळातपिात बायकोचा िास शवटचा

असल तर अस द बापडािल तर िगताय नाबायको

काय दसरी करता यईल इतकी उदासीनताहररयाना

चाणदगड िध तर िलीच िनि जया पदधतीना नाकारल

िातात त बघन भयभीत झालअिनही परसाग काटा

आितातनविात िलीना या राजयात कसा िारला

िातादध णपती महितात तयालाकणपल दव यााचया

lsquoखशीrsquo या ऑगवनायझशनबरोबर काि करताना हा

भयानक अनभव अनभवलाएक दधणपती

थााबवणयाचा असफल परयतनदसरी िखयिातरी

भपदरणसाग हडा यााचया िदतीना थााबवललीपि नातर

अन ह

थााबवणयासाठी आमही कलल परयतनतयात आलला

अपयश ही आपलया दशातली सवावत िोठी

णवफलता आह अन ह पाहताना िीव का ठाशी

यायचा िाझा

एकक िनि महिि एकक िरि असतत िरि

चकवणयाचा परयतन करायचाफकत िनि िनि फकत

िनिाचा उतसव अनक िनिााच िोल ह सििन आल

या अनभवािळमहिनच शत सहर िनि

डॉ अणिता कलकिी- परोणहत

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

सतोतरकताव जया आईला ह साागतोय ती साकषात

िगनिाता पाववती दवी आह परतयकष सतोतरात दखील

णतचा उललख ldquoलमबोदरिननीrdquo गिपतीची आई

असा कला आह तर कठ भवानी िगनिाता िडानी

(सातषट करिारी) रदरािी अशी साबोधन णतचयासाठी

वापरली आहत ह सतोतर आह अथावत सतती करि

सतवन करि यात आलच एका णठकािी सतोतरकताव

महितो िात शाकराच rsquoिगदीशrsquo ह ि नााव पडलय

त कवळ तझयाशी णववाहबदध झालयािळच

िातर सतोतरकतयावचया िनात एक खात आह ldquoइतर

अनक दवतााची णवणवध परकारान सवा करणयात िी

वयगर होतो पाचाऐ ाशी (वषाचा) झालयानातर आता

िाझयाचयान त होत नाही कठीि पिाणवधी

किवकााड याला का टाळन िी सवव सोडन णदल आह

या वळी िला िर तझी कपा णिळाली नाही तर िी

णनराधार होऊन किाला शरि िाऊrdquo

सतोतरकताव सवतचया ियावदा साागतो ldquoिी िातरही

िाित नाही आणि तातरही िला सतती करि यत

नाही आवाहन आणि धयान य़ााची िाणहती नाही

सतोतर व कथा िला ठाऊक नाहीतिला तझया िदरा

सिित नाहीत आणि वयाकळ होऊन हाबरडाही

फोडि यत नाही पि िला फकत एक गोषट सिित

ती महिि तझ अनसरि करि तला शरि

यणयािळच सवव साकटााचा नाश होतो िला

पिाणवधी िाहीत नाही िाझयाकड सापत ी नाही िी

सवभावानच आळशी आह आणि तझी वयवणसथत

परकार पिा करि िला शकय नाही या सगळया

कारिाािळ तझया चरिी सवा करणयात जया तरटी

यतील तयाबददल िला कषिा कर या पथवीवर तझ

पषकळ साधसध पतर आहत पि िी तया सवािधील

अतयात चाचल िलगा आह तरीही त िाझा तयाग करि

ह कधीही योगय ठरिार नाही िी कधीही तझया

चरिााची सवा कली नाही तला फारस धन सिपवि

कल नाही तरीही त िाझयासारखया अधि िािसावर

अनपि सनह करतस तझया िातराच एक अकषर िरी

कानावर पडल तरी चााडाळ दखील िधपाकासारख

िधर बोलिारा उत ि वकता होतो दररदरी िािस

कोटयावधी सविविदरा णिळन णचरकाल णनभवर होऊन

णवहार करतो तझया िातराच एक अकषर ऐकणयाच एवढ

िोठ फळ आह तर ि लोक णवधीवत तझा िप करतात

तयााना काय णिळत असल कोि िाि

िला िोकष णिळवणयाची इचछा नाही िगातील

वभवाची अणभलाषा नाही णवजञानाची अपकषा

नाही सखाची आकााकषा नाही तझयाकड िाझ एवढच

िागि आह की िाझा िनि िडानी रदरािी

णशवणशवभवानी या तझया नािााचा िप करणयात

वयतीत होवो

नाना परकारचया पिा सािगरीदवार तझी णवणधवत पिा

िाझयाकडन घडली नाही नहिी रकष णचातन करिा-या

िाझया वाचन कोिकोित अपराध कल नसतील

तरीही त सवतः परसनन होऊन िाझयासारखया

अनाथावर थोडीशी कपा करतस ह तझया योगयच

आह साकटात सापडलयानातर िी तझ सिरि करीत

आह (आधी कल नाही) पि ह िी िािन बिन

करतो आह अस िान नकोस कारि तहान भक

लागलयावरच िलाला आईची आठवि यत

िाझयासारखा पापी कोिी नाही आणि

तझयासारखी पापाचा नाश करिारी कोिी नाही ह

िािन तला ि योगय वाटल त करrdquo

आिचया काळात पापपणयाचया साकलपना िाग

पडत चाललया आहत तरीही आपली

सदसणदववकबदधी अिनही िागत आह किवकााड

पिच उपचार आणि नवदयाच सतरा परकार ह सार

करणयाऐविी तया शकतीच िािीवपववक सिरि

कराव णतला पिव शरि िाव हा णवचार िनापासन

पटतो िगदमब उदयोSसत

- शरया शरीधर िहािन ठाि

री िधय असिाऱया शकतीची िािीव सिािाचया

णखिगितीत नसतच िवहा ती आणदि रपात परकट

होत तवहा िातर सिाििन णदपन िाता भकती शरदधा

या भावना अशा आहत की णिथ जञान णवजञान यााच

काही चालत नाही पशवाईचया इणतहासात

सदाणशवभाऊा चया पतनी पाववतीबाई ाच असच उदाहरि

आह सदाणशवराव पशव पाणनपतावर िरि पावल

यावर तयाानी कधीही णविास नाही ठवला शवटपयत

सौभागय लिी उतरवली नाहीत तयााचया या शरदधला

पशवयााचया ३ णपढयाना िानाव लागल अगदी

पशवाईिधल साडतीन शहाि पि काही कर नाही

शकल परणसदध लखक ना स इनािदाराानी आपलया

णशकसतrsquo या पसतकात याच अणतशय हदय णचतरि कल

आह पाववतीबाई पशवाईचया अनक णसथतयातरााचया

साकषीदार होतया

नानासाहब पशवयााचा ितय िाधवराव पशव आणि

रिाबाई याचा अलपायषी पि अनक परसागाानी

घडवलल िीवन राघोबा दादााची सत ा लालसा

आणि अनक कारसथाना नारायिराव पशवयााचा खन

िोरोबा फडिीस यााच बाड बारभाई कारसथान सवाई

िाधवराव बाळ असलयापासन पशवपदावर

णवराििान असि एक न अनक घटना

सदाणशवभाऊ हयात आहत नाहीत यााचयाबददल

िला भावलल आणदशकतीच रप

पाववतीबाई पशव

यिाऱया उलट सलट बातमया आशा णनराशचा खळ

ह सगळा तयाानी पलला त कवळ सदाणशव भाऊा वर

असिाऱया परिापोटी आणि त णिवात आहत या

शरदधपोटी गोणपकाबाई पशवयाापरिाि तयााना

सत ालालसा नवहती आनादीबाई पशवयाापरिाि

अागात कारसथानीपिा नवहता रिाबाई पशवयाापरिाि

पशवाईि महिन नािाणभधान तयााचया नणशबी नवहत

गागाबाई पशवयाापरिाि औटघटकचा राििाता

होणयाचा िान नवहता तरी तयााची पणतणनषठा

कोितीही रािसत ासनातन सिाि आणि

कठलही रािकारि भाग कर शकल नाही

कठलाही आकरसताळपिा न करता दवघरातलया

नादादीपा परिाि शाात आणि ओिसवी तरी अातराग

िाळिारा आयषय तया िगलया तयााचया णनधनाची नोद

इणतहासाला सौभागयवती पाववतीबाई पशव यााचा

ितय अशीच करावी लागली

अशी सवतःचया अातिवनावर शरदधा असिा आणि

णटकन राहिा यासाठी खप लढाई करावी लागत

सवतःशीच नाही तर सिािाशीही

- िाधरी गयावळ

शतसहसतर िनि

उतसव िनिााचा

नाणशक णिलयात काि करताना अनभवलली एक

घटनाजयािळ सगळ रसत बदलन गलअगदी

सरवातीला नाणशक णिलयातलया कािाला हळ हळ

आमही सगळी टीि सरावत होतोरोि आिचया

वगवगळया ठरललया आणदवासी पाडयाावर िाऊन

आिची हलथ सनटसव िथ आहत णतथ णतथ वदयकीय

सवचा लाभ आणदवासीना अगदी नाििातर िोबदलयात

दयायचा हा आिचया सासथचा पराथणिक हत होता३४

गावाािधय णिळन िवळ िवळचया आणदवासी पाडयााना

सलगन अशी सिार १० हलथ सनटसव आमही या पकी

काही पाडयात उभी कली होतीरोिचा आिचा हाच

करि होताणदाडोरी िधन णनघायचएक णदवसणदाडोरी

तालकयािधल आणदवासी पाड दसऱ या णदवशी पठ

तालकयािधल आणदवासी पाडएक गाव आह

आिचया कड डोगरशत नावाचसरवातीला िायला

यायला रसता नवहता इथिीप १० णकिी अलीकड

लावन चालत िाव लागायचनातर गावकऱ याानी शरि

दान करन रसता तयार कलाआणि आमहाला िाता

यऊ लागलरोिच काि पशाटस

बघिऔषधसगळीकडचया हलथ सनटसव वर हाच

उपकरििग पाडयापाडयावर णिटीगि

घयायचयाकारि आमही एक परकलप या भागात सर

करायचा णवचार करत होतोतयाची पवव तयारी

महिन गरािसथााचया सभा घयायला सरवात कली

होतीहा परकलप होता िाता बाल सागोपन

(Reproductive child Health)

गरािीि आणि आणदवासी भागात किी वयात

िलीची लगन आणि तयािळ नातर िनिाला यिारी

कपोणषत िलतसच बाळातपिात िरि पाविाऱया

णरयााच आणि िलााचया परिािाची टककवारी ही

िासत आह तयासाठी अवअरनस आणि उपाय

यासाठी आमही गावागावात णहाडायचोतयावळी

अस वाटल नवहत की यातन काही नवीन एक वळि

णिळलइथ णिळिाऱया वदयकीय सोयी या अतयात

तटपाजया आहतिवळ िवळ नसलयासारखयाच

परायिरी हलथ सनटसव आहत पि साधया सोयी सदधा

नाहीतनरक कसा असतो ह डोळयाानी

पाणहललतटलल बाकिोडकया णखडकयाणविची

सोय नाहीसवचछतागह णकळस वािीआणि

डॉकटसव िागयावर असतील नसतील सणवका

किवचारी नाहीतअशया पररणसथतीत एखादी

बाळातपिाची कस आली तर ती णिलहा

रगिालयात पाठवली िायचीआणि नाणशक

णिलहा रगिालय ह या गावाापासन णकिान ७० त ८०

णकिी अातरावर रसत नीट नाहीतअशया पररणसथतीत

अशी एखादी कस णतथपयत पोचपयतच काही बर

वाईट होणयाची शकयता आमही एक णदवशी गोद

या आिचया गावात काि करत

होतोतयाच वळी आिचयाकडची नणसगच णशकषि

घतलली कमयणनटी वकरव णसाध धावत पळत

आलीडोगरशत या आिचया एका दरचया

पाडयातली एक री अडलीयअस साागतपरायिरी

हलथ सटर ची णिड वाईफ िागयावर नवहतीअशया

वळी गावात जया अपरणशणकषत दाया असतात तयापकी

एकीची िदत घतली होती आधीचपि उपयोग

नवहता झालासिार ८ तास होऊन गल होत या

पररणसथतीलादाईचया ित िल आडव आलल

होतआणि तयासाठी डॉकटरची गरि होतीआमही

णनघालो डोगर शत ला िाता िाता चार वािल

साधयाकाळचअगदी डोगर दरीतल गावतयािळ

अाधार िासतच गडद झाललाआणि अशया आड

वळिाचया णठकािी एखादी बाई अशया परकार अडि

महिि साकटचघरािधय तया बाईच महातार सास

सासरणसाधन गलया गलया बादलीत पािी आिन

णदल आणि आमही सवचछ हात पाय धवन आत

गलोखात एकिवळ कोितही अतयाधणनक साधन

नाहीजया योग ह बाळात पि सलभ होईलफकत

गलोवहसति आणि आिची औषधााची बग आणि

णकरकोळ काही उपकरिपि िाझया िोडीला णसाध

होतीणसाधला िाझया बग िधली

कातरीदोरसयाकाढन उकळत ठवायला

लावलसवचछ आणि धतलल िनर काढन ठवायला

लावलबाळातीि महिि ििति २०-२१ वषावची

मलगी होतीअगदी प ाढरी फटक पडललीब ळाततणीची

न डी प तहलीब ळ च ठोक प तहलआतण एक शव स

सोडल थोड कौशलयपषकळस अनभवआतण

आतमतवशव स ह क मी आलततल डोकय वर ह त ठवन

मी तय वळी महणलघ बर नकोस सगळ ठीक

होईलतसाधल मदतील घऊन पढचय ह लच ली सर

कलय कौशलय गरजच होतसम र १ त स झगडलय नातर

तय इवलय शय कौतक च जनम झ ल ब कीच नातरच

सोपसक र तसाध करत होतीमी ब हर यऊन घर तलय

आजीन स ातगतल आजी न त झ ल य तमह ल

आजब जचय घर तल शज री प ज रीब यक परष ह

जमलल होततय ाच चहर उजळन गलतसाधन

ब ळाततणील सवचछ पसन घतलब ळ ची न ळ

क पलीती ब ाधली आतण ब ळ ल सवचछ फडकय त

गाड ळन तय चय आजीकड तदलम झय दषटीन ह एक

तदवयच होत कसलय ही आधतनक उपकरण तशव य प र

प डलल असल ब ळातपण म झय स ठी पतहलच होतय

मलीस रखय ल खो ब यक अजन आपलय दश त

ग व तलय अपरतशतित द य ाकडन परसती करन घत त ही

ज णीव झ लीय आतदव सी वनव सी ब यक ाच खरच

ध ररषटय तकती य च सम र स आमही आमचय कड

असण र य प डय प डय वर सवह च ल कल होतब ल

तवव हतय तवषयी अवअरनसHIV कपोषण

कटाब तनयोजनआतण बरच क हीय त आमच मखय

णवषय होता हा की आि आपलया दशात बाळातपिात

िततयिखी पडिाऱया णरयााच आणि बाळााच परिाि ह

िासत आह(MMRIMR)Maternal Mortality

rateInfant Mortality rateआणि तयासाठी

आमही काय करायला हव याचा सवह करन आमहाला

आिचया सासथला पाठवायचा होतायािधय

आमहाला सगळी िाणहती गोळा करन घयायची

होतीतयासाठी सवव पाडयात िाऊन गराि सभा भरवन

या उपकरिाची िाणहती गरािसथााना दि ह गरिच होत

या िधय गावात िलीिल तयााची साखयानकती लगन

झालली िलिलीगावातलया गरोदर णरयातयााची

वयधनवावताची इािकशनस णदली गलीत कारकत

वाढीचया गोळयावळवर विनह सवव ररपोटवस घि

चाल कलतया आधी गावात आधी बाळात झाललया

णरया तयााची िाणहतीपरणशणकषतअपरणशणकषत दाई

कडन बाळातपिका दवाखानापरायिरी हलथ सटर

हॉणसपटल िधय बाळातपि झालाय बाळाणतिीच

खाि णपिऔषध पािीसरकारची िननी सरकषा

योिना या बददलची िाणहती आह काही सगळी

िाणहती गोळा करताना असाखय णवचार डोकयात यत

होतआपि ि णशकलोय त जञान पररपिव आह

काहा आलला अनभव इतका णिवात होता की

तयािळ अनक णवचार परवणतवत झालया अशया आणि

णकतयक भागाािधय आि अशया णकतीतरी

बाळातीिीची ही अशी अवसथा होत असलआणि

परतयक वळी तयााची सटका सखरप होत असल का

िी या सवाचा णवचार करत असताना अिन एक

गोषट िनात आली िलगी नको महिन णचणकतसा

करणयाच तातर णवकणसत झालल आहणकती िाता

आपलया पोटाचया िलीना िनिाला यणया आधीच

नाहीशया करतातभारतात यावर बादी आलीय

खरीआपि िनिाला यिाऱया बाळााचा तयााचया

सखरप िनिाचा णवचार करतोयपि िनिाला यऊ

पाहिाऱया आणि तयााची वाट बाद करिाऱ यााच

कायएक परणशकषिाथी दाईआणि तीही वयोवदध

री िाझयाकड णशकायला यायचीणतचया तोडन

अनक अनभव ऐकताना णवचार िाथन वहायचणतचया

भाषतएकक िनि महिि एकक िरि

असतमहिन रीचा िनि नको तयाणदवशी तया

बाळाणतिी ची सटका करायला िर डॉकटर महिन

कोिी णिळाल नसत तर णतची सटका कशी झाली

असती बाळ अस आडव णतडव आल होत णक

तयाला सारख करणयासाठी कशल हातााची गरि

होतीतया दाईन काय कल असत बाळाला

वडवाकड ओढल असततयात त गिावलही

असतकदाणचत तया आईचया िीवाला धोका णनिावि

झाला असताआपलया दशात या अशया णकती

भडसाविाऱ या सिसया आहतअतयात अतयाधणनक

साधनसगळ आलयपि अनक बाळााच िनि अस

होतायतचाागली परसणतगह नाहीतअनक बालकााच

रोग णनदान होत नाहीकपोषिावर उपाय

नाहीकसला आलाय णवकासजया दशाची

पायाभत सापत ीिल हीच िर सशकतणनरोगी

नसतील तर तया दशाच भणवतवय काययाच वळी

आिचया NGO ला िाता बाल सागोपन या

परकलपावर काि करणयासाठी िानयता

णिळालीआणि एक आशा िागत झाली या

अशया आणदवासी पाडयाािधय णरयााच सखरप

बाळातपि उत ि परसतीपवव णचणकतसाआणि परसती

नातरची िातची आणि बाळाची काळिी घणयासाठी

आमहाला अिन एक िोठा आधार णिळालाया

सादभावत एक पपर णलहायला घतला होताNGOs

कशया काि करतात(Roll Of NGOsIn rural

Development)WHO आणि UNICEF ला

सादर करणयासाठी तयासाठी िी ठरवलइथच

राहायचयाच पाडयाािधयया अशया अनभवललया

बाळाचया िनिासारख अनक िनि

अनभवायचअनक बाळााना सखरपपि िगात

आिणयासाठीअनक आयााची िरि

चकवणयासाठीएकक िनि महिि एकक िरि

असतत िरि चकवणयाचा परयतन करायचाफकत

िनि िनि फकत िनिाचा उतसवहा णवचार िी

आिचयाकड परणशकषि घिाऱया तया दाई ला बोलन

दाखवलाखर ग बायोअग हा तझा धिवच

हायकाय महिाव िीही तर अनभवाची शाळाच

बोलत होतीअनक िनिाला यिाऱया बाळााचया

िनिााचा णहससाभागीदार बनायच ठरवल िीहा

िनिााचा उतसव िगायच ठरवल िीपढची ३ वष हा

परकलप सापपयत ह उतसव अनभवल मीआतण

खरोखर कोणतय ही आधतनक हॉतसपटल मधयसवव

उपकरण ानी पररपणव अशय तठक णी अस जनम अनभवणय

पि य आतदव सी प डय ावरच शतजनम कक मोल च

ठरलक रण त अनक अडथळ चकवत झ लजनम

महणज क य असत य ची ज णीव दत झ ल होत

य परकलप नातरही दश चय अनक भ ग ामध य च

तवषय वरपरकलप वर क म कर यची एकही तमळ लली

साधी सोडली न हीमग आतदव सी प ड

असोतचातदगडहररय ण र जसथ न य स रख मलीच जनम

न क रण र परदश असोतउततर ाचल स रख 6 मतहन

बफ वचछ तदत व फकत शती व परव श ावर अवलाबन

असण र म ग सलल भ ग असो व नप ळ मध

एवहरसटचय कशीत तवस वलल जग प सन क हीस

तटलल भ ग असोपरतयक नव जनम ह एकक कथ घऊन

आल अनक जनमशत सहसतर जनम व पनजवनमह

अनभवलाब लक च जनम ह नवजनम व तय तन प र

पडण य व सतरीच जण पनजवनमचअस शत सहसतर जनम

अनभवल

दःख ची गोषट ही आह की आजही underprivileged

दश ामध म त व ब लक य ाचय मतयच परम ण ज सत

आहइतकी परगतीकड व टच ल करण री मनषय जम तय

ब बतीत अजनही उद स आहअन जोपयत य चा महतव

समजन यत न ही तोपयत ही पररतसथती बदल यल वळ

ल गल

आपलयाकड कीडािागयासारखी िािसा िरत

असतातअन तयातही बाळातपिात िरिा-या णरया

व िल यााची साखया तर िासतचवदयकीय सवचा

अभावउदासीनतासधयाचया वदयकीय वयवसायात

बोकाळलला लोभ ह आपि णकतयक वष

पाहातोयिला वाटता िागचया सपतरागिधील एक

लख आहडॉ अरि गदर याानी णलणहललाअन

तयािध तयाानी सरवातीलाच महिलायपरािाणिक

डॉकट रााची कोडी करिारी तसाच गरीब आणि

शरीिाताानाही योगय वदयकीय सवा न णिळ शकिारी

णवणचतर पररणसथती सधया राजयात आणि दशात आह

अन िी ह अनभवलायबाहरचया दशात काि

करताना िानवी िीवनिलया णकती िपली िातात व

आपलया दशात तयााची कवढी अवहलना

होतमहिि बाळातपिात बायकोचा िास शवटचा

असल तर अस द बापडािल तर िगताय नाबायको

काय दसरी करता यईल इतकी उदासीनताहररयाना

चाणदगड िध तर िलीच िनि जया पदधतीना नाकारल

िातात त बघन भयभीत झालअिनही परसाग काटा

आितातनविात िलीना या राजयात कसा िारला

िातादध णपती महितात तयालाकणपल दव यााचया

lsquoखशीrsquo या ऑगवनायझशनबरोबर काि करताना हा

भयानक अनभव अनभवलाएक दधणपती

थााबवणयाचा असफल परयतनदसरी िखयिातरी

भपदरणसाग हडा यााचया िदतीना थााबवललीपि नातर

अन ह

थााबवणयासाठी आमही कलल परयतनतयात आलला

अपयश ही आपलया दशातली सवावत िोठी

णवफलता आह अन ह पाहताना िीव का ठाशी

यायचा िाझा

एकक िनि महिि एकक िरि असतत िरि

चकवणयाचा परयतन करायचाफकत िनि िनि फकत

िनिाचा उतसव अनक िनिााच िोल ह सििन आल

या अनभवािळमहिनच शत सहर िनि

डॉ अणिता कलकिी- परोणहत

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

सवभावानच आळशी आह आणि तझी वयवणसथत

परकार पिा करि िला शकय नाही या सगळया

कारिाािळ तझया चरिी सवा करणयात जया तरटी

यतील तयाबददल िला कषिा कर या पथवीवर तझ

पषकळ साधसध पतर आहत पि िी तया सवािधील

अतयात चाचल िलगा आह तरीही त िाझा तयाग करि

ह कधीही योगय ठरिार नाही िी कधीही तझया

चरिााची सवा कली नाही तला फारस धन सिपवि

कल नाही तरीही त िाझयासारखया अधि िािसावर

अनपि सनह करतस तझया िातराच एक अकषर िरी

कानावर पडल तरी चााडाळ दखील िधपाकासारख

िधर बोलिारा उत ि वकता होतो दररदरी िािस

कोटयावधी सविविदरा णिळन णचरकाल णनभवर होऊन

णवहार करतो तझया िातराच एक अकषर ऐकणयाच एवढ

िोठ फळ आह तर ि लोक णवधीवत तझा िप करतात

तयााना काय णिळत असल कोि िाि

िला िोकष णिळवणयाची इचछा नाही िगातील

वभवाची अणभलाषा नाही णवजञानाची अपकषा

नाही सखाची आकााकषा नाही तझयाकड िाझ एवढच

िागि आह की िाझा िनि िडानी रदरािी

णशवणशवभवानी या तझया नािााचा िप करणयात

वयतीत होवो

नाना परकारचया पिा सािगरीदवार तझी णवणधवत पिा

िाझयाकडन घडली नाही नहिी रकष णचातन करिा-या

िाझया वाचन कोिकोित अपराध कल नसतील

तरीही त सवतः परसनन होऊन िाझयासारखया

अनाथावर थोडीशी कपा करतस ह तझया योगयच

आह साकटात सापडलयानातर िी तझ सिरि करीत

आह (आधी कल नाही) पि ह िी िािन बिन

करतो आह अस िान नकोस कारि तहान भक

लागलयावरच िलाला आईची आठवि यत

िाझयासारखा पापी कोिी नाही आणि

तझयासारखी पापाचा नाश करिारी कोिी नाही ह

िािन तला ि योगय वाटल त करrdquo

आिचया काळात पापपणयाचया साकलपना िाग

पडत चाललया आहत तरीही आपली

सदसणदववकबदधी अिनही िागत आह किवकााड

पिच उपचार आणि नवदयाच सतरा परकार ह सार

करणयाऐविी तया शकतीच िािीवपववक सिरि

कराव णतला पिव शरि िाव हा णवचार िनापासन

पटतो िगदमब उदयोSसत

- शरया शरीधर िहािन ठाि

री िधय असिाऱया शकतीची िािीव सिािाचया

णखिगितीत नसतच िवहा ती आणदि रपात परकट

होत तवहा िातर सिाििन णदपन िाता भकती शरदधा

या भावना अशा आहत की णिथ जञान णवजञान यााच

काही चालत नाही पशवाईचया इणतहासात

सदाणशवभाऊा चया पतनी पाववतीबाई ाच असच उदाहरि

आह सदाणशवराव पशव पाणनपतावर िरि पावल

यावर तयाानी कधीही णविास नाही ठवला शवटपयत

सौभागय लिी उतरवली नाहीत तयााचया या शरदधला

पशवयााचया ३ णपढयाना िानाव लागल अगदी

पशवाईिधल साडतीन शहाि पि काही कर नाही

शकल परणसदध लखक ना स इनािदाराानी आपलया

णशकसतrsquo या पसतकात याच अणतशय हदय णचतरि कल

आह पाववतीबाई पशवाईचया अनक णसथतयातरााचया

साकषीदार होतया

नानासाहब पशवयााचा ितय िाधवराव पशव आणि

रिाबाई याचा अलपायषी पि अनक परसागाानी

घडवलल िीवन राघोबा दादााची सत ा लालसा

आणि अनक कारसथाना नारायिराव पशवयााचा खन

िोरोबा फडिीस यााच बाड बारभाई कारसथान सवाई

िाधवराव बाळ असलयापासन पशवपदावर

णवराििान असि एक न अनक घटना

सदाणशवभाऊ हयात आहत नाहीत यााचयाबददल

िला भावलल आणदशकतीच रप

पाववतीबाई पशव

यिाऱया उलट सलट बातमया आशा णनराशचा खळ

ह सगळा तयाानी पलला त कवळ सदाणशव भाऊा वर

असिाऱया परिापोटी आणि त णिवात आहत या

शरदधपोटी गोणपकाबाई पशवयाापरिाि तयााना

सत ालालसा नवहती आनादीबाई पशवयाापरिाि

अागात कारसथानीपिा नवहता रिाबाई पशवयाापरिाि

पशवाईि महिन नािाणभधान तयााचया नणशबी नवहत

गागाबाई पशवयाापरिाि औटघटकचा राििाता

होणयाचा िान नवहता तरी तयााची पणतणनषठा

कोितीही रािसत ासनातन सिाि आणि

कठलही रािकारि भाग कर शकल नाही

कठलाही आकरसताळपिा न करता दवघरातलया

नादादीपा परिाि शाात आणि ओिसवी तरी अातराग

िाळिारा आयषय तया िगलया तयााचया णनधनाची नोद

इणतहासाला सौभागयवती पाववतीबाई पशव यााचा

ितय अशीच करावी लागली

अशी सवतःचया अातिवनावर शरदधा असिा आणि

णटकन राहिा यासाठी खप लढाई करावी लागत

सवतःशीच नाही तर सिािाशीही

- िाधरी गयावळ

शतसहसतर िनि

उतसव िनिााचा

नाणशक णिलयात काि करताना अनभवलली एक

घटनाजयािळ सगळ रसत बदलन गलअगदी

सरवातीला नाणशक णिलयातलया कािाला हळ हळ

आमही सगळी टीि सरावत होतोरोि आिचया

वगवगळया ठरललया आणदवासी पाडयाावर िाऊन

आिची हलथ सनटसव िथ आहत णतथ णतथ वदयकीय

सवचा लाभ आणदवासीना अगदी नाििातर िोबदलयात

दयायचा हा आिचया सासथचा पराथणिक हत होता३४

गावाािधय णिळन िवळ िवळचया आणदवासी पाडयााना

सलगन अशी सिार १० हलथ सनटसव आमही या पकी

काही पाडयात उभी कली होतीरोिचा आिचा हाच

करि होताणदाडोरी िधन णनघायचएक णदवसणदाडोरी

तालकयािधल आणदवासी पाड दसऱ या णदवशी पठ

तालकयािधल आणदवासी पाडएक गाव आह

आिचया कड डोगरशत नावाचसरवातीला िायला

यायला रसता नवहता इथिीप १० णकिी अलीकड

लावन चालत िाव लागायचनातर गावकऱ याानी शरि

दान करन रसता तयार कलाआणि आमहाला िाता

यऊ लागलरोिच काि पशाटस

बघिऔषधसगळीकडचया हलथ सनटसव वर हाच

उपकरििग पाडयापाडयावर णिटीगि

घयायचयाकारि आमही एक परकलप या भागात सर

करायचा णवचार करत होतोतयाची पवव तयारी

महिन गरािसथााचया सभा घयायला सरवात कली

होतीहा परकलप होता िाता बाल सागोपन

(Reproductive child Health)

गरािीि आणि आणदवासी भागात किी वयात

िलीची लगन आणि तयािळ नातर िनिाला यिारी

कपोणषत िलतसच बाळातपिात िरि पाविाऱया

णरयााच आणि िलााचया परिािाची टककवारी ही

िासत आह तयासाठी अवअरनस आणि उपाय

यासाठी आमही गावागावात णहाडायचोतयावळी

अस वाटल नवहत की यातन काही नवीन एक वळि

णिळलइथ णिळिाऱया वदयकीय सोयी या अतयात

तटपाजया आहतिवळ िवळ नसलयासारखयाच

परायिरी हलथ सनटसव आहत पि साधया सोयी सदधा

नाहीतनरक कसा असतो ह डोळयाानी

पाणहललतटलल बाकिोडकया णखडकयाणविची

सोय नाहीसवचछतागह णकळस वािीआणि

डॉकटसव िागयावर असतील नसतील सणवका

किवचारी नाहीतअशया पररणसथतीत एखादी

बाळातपिाची कस आली तर ती णिलहा

रगिालयात पाठवली िायचीआणि नाणशक

णिलहा रगिालय ह या गावाापासन णकिान ७० त ८०

णकिी अातरावर रसत नीट नाहीतअशया पररणसथतीत

अशी एखादी कस णतथपयत पोचपयतच काही बर

वाईट होणयाची शकयता आमही एक णदवशी गोद

या आिचया गावात काि करत

होतोतयाच वळी आिचयाकडची नणसगच णशकषि

घतलली कमयणनटी वकरव णसाध धावत पळत

आलीडोगरशत या आिचया एका दरचया

पाडयातली एक री अडलीयअस साागतपरायिरी

हलथ सटर ची णिड वाईफ िागयावर नवहतीअशया

वळी गावात जया अपरणशणकषत दाया असतात तयापकी

एकीची िदत घतली होती आधीचपि उपयोग

नवहता झालासिार ८ तास होऊन गल होत या

पररणसथतीलादाईचया ित िल आडव आलल

होतआणि तयासाठी डॉकटरची गरि होतीआमही

णनघालो डोगर शत ला िाता िाता चार वािल

साधयाकाळचअगदी डोगर दरीतल गावतयािळ

अाधार िासतच गडद झाललाआणि अशया आड

वळिाचया णठकािी एखादी बाई अशया परकार अडि

महिि साकटचघरािधय तया बाईच महातार सास

सासरणसाधन गलया गलया बादलीत पािी आिन

णदल आणि आमही सवचछ हात पाय धवन आत

गलोखात एकिवळ कोितही अतयाधणनक साधन

नाहीजया योग ह बाळात पि सलभ होईलफकत

गलोवहसति आणि आिची औषधााची बग आणि

णकरकोळ काही उपकरिपि िाझया िोडीला णसाध

होतीणसाधला िाझया बग िधली

कातरीदोरसयाकाढन उकळत ठवायला

लावलसवचछ आणि धतलल िनर काढन ठवायला

लावलबाळातीि महिि ििति २०-२१ वषावची

मलगी होतीअगदी प ाढरी फटक पडललीब ळाततणीची

न डी प तहलीब ळ च ठोक प तहलआतण एक शव स

सोडल थोड कौशलयपषकळस अनभवआतण

आतमतवशव स ह क मी आलततल डोकय वर ह त ठवन

मी तय वळी महणलघ बर नकोस सगळ ठीक

होईलतसाधल मदतील घऊन पढचय ह लच ली सर

कलय कौशलय गरजच होतसम र १ त स झगडलय नातर

तय इवलय शय कौतक च जनम झ ल ब कीच नातरच

सोपसक र तसाध करत होतीमी ब हर यऊन घर तलय

आजीन स ातगतल आजी न त झ ल य तमह ल

आजब जचय घर तल शज री प ज रीब यक परष ह

जमलल होततय ाच चहर उजळन गलतसाधन

ब ळाततणील सवचछ पसन घतलब ळ ची न ळ

क पलीती ब ाधली आतण ब ळ ल सवचछ फडकय त

गाड ळन तय चय आजीकड तदलम झय दषटीन ह एक

तदवयच होत कसलय ही आधतनक उपकरण तशव य प र

प डलल असल ब ळातपण म झय स ठी पतहलच होतय

मलीस रखय ल खो ब यक अजन आपलय दश त

ग व तलय अपरतशतित द य ाकडन परसती करन घत त ही

ज णीव झ लीय आतदव सी वनव सी ब यक ाच खरच

ध ररषटय तकती य च सम र स आमही आमचय कड

असण र य प डय प डय वर सवह च ल कल होतब ल

तवव हतय तवषयी अवअरनसHIV कपोषण

कटाब तनयोजनआतण बरच क हीय त आमच मखय

णवषय होता हा की आि आपलया दशात बाळातपिात

िततयिखी पडिाऱया णरयााच आणि बाळााच परिाि ह

िासत आह(MMRIMR)Maternal Mortality

rateInfant Mortality rateआणि तयासाठी

आमही काय करायला हव याचा सवह करन आमहाला

आिचया सासथला पाठवायचा होतायािधय

आमहाला सगळी िाणहती गोळा करन घयायची

होतीतयासाठी सवव पाडयात िाऊन गराि सभा भरवन

या उपकरिाची िाणहती गरािसथााना दि ह गरिच होत

या िधय गावात िलीिल तयााची साखयानकती लगन

झालली िलिलीगावातलया गरोदर णरयातयााची

वयधनवावताची इािकशनस णदली गलीत कारकत

वाढीचया गोळयावळवर विनह सवव ररपोटवस घि

चाल कलतया आधी गावात आधी बाळात झाललया

णरया तयााची िाणहतीपरणशणकषतअपरणशणकषत दाई

कडन बाळातपिका दवाखानापरायिरी हलथ सटर

हॉणसपटल िधय बाळातपि झालाय बाळाणतिीच

खाि णपिऔषध पािीसरकारची िननी सरकषा

योिना या बददलची िाणहती आह काही सगळी

िाणहती गोळा करताना असाखय णवचार डोकयात यत

होतआपि ि णशकलोय त जञान पररपिव आह

काहा आलला अनभव इतका णिवात होता की

तयािळ अनक णवचार परवणतवत झालया अशया आणि

णकतयक भागाािधय आि अशया णकतीतरी

बाळातीिीची ही अशी अवसथा होत असलआणि

परतयक वळी तयााची सटका सखरप होत असल का

िी या सवाचा णवचार करत असताना अिन एक

गोषट िनात आली िलगी नको महिन णचणकतसा

करणयाच तातर णवकणसत झालल आहणकती िाता

आपलया पोटाचया िलीना िनिाला यणया आधीच

नाहीशया करतातभारतात यावर बादी आलीय

खरीआपि िनिाला यिाऱया बाळााचा तयााचया

सखरप िनिाचा णवचार करतोयपि िनिाला यऊ

पाहिाऱया आणि तयााची वाट बाद करिाऱ यााच

कायएक परणशकषिाथी दाईआणि तीही वयोवदध

री िाझयाकड णशकायला यायचीणतचया तोडन

अनक अनभव ऐकताना णवचार िाथन वहायचणतचया

भाषतएकक िनि महिि एकक िरि

असतमहिन रीचा िनि नको तयाणदवशी तया

बाळाणतिी ची सटका करायला िर डॉकटर महिन

कोिी णिळाल नसत तर णतची सटका कशी झाली

असती बाळ अस आडव णतडव आल होत णक

तयाला सारख करणयासाठी कशल हातााची गरि

होतीतया दाईन काय कल असत बाळाला

वडवाकड ओढल असततयात त गिावलही

असतकदाणचत तया आईचया िीवाला धोका णनिावि

झाला असताआपलया दशात या अशया णकती

भडसाविाऱ या सिसया आहतअतयात अतयाधणनक

साधनसगळ आलयपि अनक बाळााच िनि अस

होतायतचाागली परसणतगह नाहीतअनक बालकााच

रोग णनदान होत नाहीकपोषिावर उपाय

नाहीकसला आलाय णवकासजया दशाची

पायाभत सापत ीिल हीच िर सशकतणनरोगी

नसतील तर तया दशाच भणवतवय काययाच वळी

आिचया NGO ला िाता बाल सागोपन या

परकलपावर काि करणयासाठी िानयता

णिळालीआणि एक आशा िागत झाली या

अशया आणदवासी पाडयाािधय णरयााच सखरप

बाळातपि उत ि परसतीपवव णचणकतसाआणि परसती

नातरची िातची आणि बाळाची काळिी घणयासाठी

आमहाला अिन एक िोठा आधार णिळालाया

सादभावत एक पपर णलहायला घतला होताNGOs

कशया काि करतात(Roll Of NGOsIn rural

Development)WHO आणि UNICEF ला

सादर करणयासाठी तयासाठी िी ठरवलइथच

राहायचयाच पाडयाािधयया अशया अनभवललया

बाळाचया िनिासारख अनक िनि

अनभवायचअनक बाळााना सखरपपि िगात

आिणयासाठीअनक आयााची िरि

चकवणयासाठीएकक िनि महिि एकक िरि

असतत िरि चकवणयाचा परयतन करायचाफकत

िनि िनि फकत िनिाचा उतसवहा णवचार िी

आिचयाकड परणशकषि घिाऱया तया दाई ला बोलन

दाखवलाखर ग बायोअग हा तझा धिवच

हायकाय महिाव िीही तर अनभवाची शाळाच

बोलत होतीअनक िनिाला यिाऱया बाळााचया

िनिााचा णहससाभागीदार बनायच ठरवल िीहा

िनिााचा उतसव िगायच ठरवल िीपढची ३ वष हा

परकलप सापपयत ह उतसव अनभवल मीआतण

खरोखर कोणतय ही आधतनक हॉतसपटल मधयसवव

उपकरण ानी पररपणव अशय तठक णी अस जनम अनभवणय

पि य आतदव सी प डय ावरच शतजनम कक मोल च

ठरलक रण त अनक अडथळ चकवत झ लजनम

महणज क य असत य ची ज णीव दत झ ल होत

य परकलप नातरही दश चय अनक भ ग ामध य च

तवषय वरपरकलप वर क म कर यची एकही तमळ लली

साधी सोडली न हीमग आतदव सी प ड

असोतचातदगडहररय ण र जसथ न य स रख मलीच जनम

न क रण र परदश असोतउततर ाचल स रख 6 मतहन

बफ वचछ तदत व फकत शती व परव श ावर अवलाबन

असण र म ग सलल भ ग असो व नप ळ मध

एवहरसटचय कशीत तवस वलल जग प सन क हीस

तटलल भ ग असोपरतयक नव जनम ह एकक कथ घऊन

आल अनक जनमशत सहसतर जनम व पनजवनमह

अनभवलाब लक च जनम ह नवजनम व तय तन प र

पडण य व सतरीच जण पनजवनमचअस शत सहसतर जनम

अनभवल

दःख ची गोषट ही आह की आजही underprivileged

दश ामध म त व ब लक य ाचय मतयच परम ण ज सत

आहइतकी परगतीकड व टच ल करण री मनषय जम तय

ब बतीत अजनही उद स आहअन जोपयत य चा महतव

समजन यत न ही तोपयत ही पररतसथती बदल यल वळ

ल गल

आपलयाकड कीडािागयासारखी िािसा िरत

असतातअन तयातही बाळातपिात िरिा-या णरया

व िल यााची साखया तर िासतचवदयकीय सवचा

अभावउदासीनतासधयाचया वदयकीय वयवसायात

बोकाळलला लोभ ह आपि णकतयक वष

पाहातोयिला वाटता िागचया सपतरागिधील एक

लख आहडॉ अरि गदर याानी णलणहललाअन

तयािध तयाानी सरवातीलाच महिलायपरािाणिक

डॉकट रााची कोडी करिारी तसाच गरीब आणि

शरीिाताानाही योगय वदयकीय सवा न णिळ शकिारी

णवणचतर पररणसथती सधया राजयात आणि दशात आह

अन िी ह अनभवलायबाहरचया दशात काि

करताना िानवी िीवनिलया णकती िपली िातात व

आपलया दशात तयााची कवढी अवहलना

होतमहिि बाळातपिात बायकोचा िास शवटचा

असल तर अस द बापडािल तर िगताय नाबायको

काय दसरी करता यईल इतकी उदासीनताहररयाना

चाणदगड िध तर िलीच िनि जया पदधतीना नाकारल

िातात त बघन भयभीत झालअिनही परसाग काटा

आितातनविात िलीना या राजयात कसा िारला

िातादध णपती महितात तयालाकणपल दव यााचया

lsquoखशीrsquo या ऑगवनायझशनबरोबर काि करताना हा

भयानक अनभव अनभवलाएक दधणपती

थााबवणयाचा असफल परयतनदसरी िखयिातरी

भपदरणसाग हडा यााचया िदतीना थााबवललीपि नातर

अन ह

थााबवणयासाठी आमही कलल परयतनतयात आलला

अपयश ही आपलया दशातली सवावत िोठी

णवफलता आह अन ह पाहताना िीव का ठाशी

यायचा िाझा

एकक िनि महिि एकक िरि असतत िरि

चकवणयाचा परयतन करायचाफकत िनि िनि फकत

िनिाचा उतसव अनक िनिााच िोल ह सििन आल

या अनभवािळमहिनच शत सहर िनि

डॉ अणिता कलकिी- परोणहत

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

तरीही त सवतः परसनन होऊन िाझयासारखया

अनाथावर थोडीशी कपा करतस ह तझया योगयच

आह साकटात सापडलयानातर िी तझ सिरि करीत

आह (आधी कल नाही) पि ह िी िािन बिन

करतो आह अस िान नकोस कारि तहान भक

लागलयावरच िलाला आईची आठवि यत

िाझयासारखा पापी कोिी नाही आणि

तझयासारखी पापाचा नाश करिारी कोिी नाही ह

िािन तला ि योगय वाटल त करrdquo

आिचया काळात पापपणयाचया साकलपना िाग

पडत चाललया आहत तरीही आपली

सदसणदववकबदधी अिनही िागत आह किवकााड

पिच उपचार आणि नवदयाच सतरा परकार ह सार

करणयाऐविी तया शकतीच िािीवपववक सिरि

कराव णतला पिव शरि िाव हा णवचार िनापासन

पटतो िगदमब उदयोSसत

- शरया शरीधर िहािन ठाि

री िधय असिाऱया शकतीची िािीव सिािाचया

णखिगितीत नसतच िवहा ती आणदि रपात परकट

होत तवहा िातर सिाििन णदपन िाता भकती शरदधा

या भावना अशा आहत की णिथ जञान णवजञान यााच

काही चालत नाही पशवाईचया इणतहासात

सदाणशवभाऊा चया पतनी पाववतीबाई ाच असच उदाहरि

आह सदाणशवराव पशव पाणनपतावर िरि पावल

यावर तयाानी कधीही णविास नाही ठवला शवटपयत

सौभागय लिी उतरवली नाहीत तयााचया या शरदधला

पशवयााचया ३ णपढयाना िानाव लागल अगदी

पशवाईिधल साडतीन शहाि पि काही कर नाही

शकल परणसदध लखक ना स इनािदाराानी आपलया

णशकसतrsquo या पसतकात याच अणतशय हदय णचतरि कल

आह पाववतीबाई पशवाईचया अनक णसथतयातरााचया

साकषीदार होतया

नानासाहब पशवयााचा ितय िाधवराव पशव आणि

रिाबाई याचा अलपायषी पि अनक परसागाानी

घडवलल िीवन राघोबा दादााची सत ा लालसा

आणि अनक कारसथाना नारायिराव पशवयााचा खन

िोरोबा फडिीस यााच बाड बारभाई कारसथान सवाई

िाधवराव बाळ असलयापासन पशवपदावर

णवराििान असि एक न अनक घटना

सदाणशवभाऊ हयात आहत नाहीत यााचयाबददल

िला भावलल आणदशकतीच रप

पाववतीबाई पशव

यिाऱया उलट सलट बातमया आशा णनराशचा खळ

ह सगळा तयाानी पलला त कवळ सदाणशव भाऊा वर

असिाऱया परिापोटी आणि त णिवात आहत या

शरदधपोटी गोणपकाबाई पशवयाापरिाि तयााना

सत ालालसा नवहती आनादीबाई पशवयाापरिाि

अागात कारसथानीपिा नवहता रिाबाई पशवयाापरिाि

पशवाईि महिन नािाणभधान तयााचया नणशबी नवहत

गागाबाई पशवयाापरिाि औटघटकचा राििाता

होणयाचा िान नवहता तरी तयााची पणतणनषठा

कोितीही रािसत ासनातन सिाि आणि

कठलही रािकारि भाग कर शकल नाही

कठलाही आकरसताळपिा न करता दवघरातलया

नादादीपा परिाि शाात आणि ओिसवी तरी अातराग

िाळिारा आयषय तया िगलया तयााचया णनधनाची नोद

इणतहासाला सौभागयवती पाववतीबाई पशव यााचा

ितय अशीच करावी लागली

अशी सवतःचया अातिवनावर शरदधा असिा आणि

णटकन राहिा यासाठी खप लढाई करावी लागत

सवतःशीच नाही तर सिािाशीही

- िाधरी गयावळ

शतसहसतर िनि

उतसव िनिााचा

नाणशक णिलयात काि करताना अनभवलली एक

घटनाजयािळ सगळ रसत बदलन गलअगदी

सरवातीला नाणशक णिलयातलया कािाला हळ हळ

आमही सगळी टीि सरावत होतोरोि आिचया

वगवगळया ठरललया आणदवासी पाडयाावर िाऊन

आिची हलथ सनटसव िथ आहत णतथ णतथ वदयकीय

सवचा लाभ आणदवासीना अगदी नाििातर िोबदलयात

दयायचा हा आिचया सासथचा पराथणिक हत होता३४

गावाािधय णिळन िवळ िवळचया आणदवासी पाडयााना

सलगन अशी सिार १० हलथ सनटसव आमही या पकी

काही पाडयात उभी कली होतीरोिचा आिचा हाच

करि होताणदाडोरी िधन णनघायचएक णदवसणदाडोरी

तालकयािधल आणदवासी पाड दसऱ या णदवशी पठ

तालकयािधल आणदवासी पाडएक गाव आह

आिचया कड डोगरशत नावाचसरवातीला िायला

यायला रसता नवहता इथिीप १० णकिी अलीकड

लावन चालत िाव लागायचनातर गावकऱ याानी शरि

दान करन रसता तयार कलाआणि आमहाला िाता

यऊ लागलरोिच काि पशाटस

बघिऔषधसगळीकडचया हलथ सनटसव वर हाच

उपकरििग पाडयापाडयावर णिटीगि

घयायचयाकारि आमही एक परकलप या भागात सर

करायचा णवचार करत होतोतयाची पवव तयारी

महिन गरािसथााचया सभा घयायला सरवात कली

होतीहा परकलप होता िाता बाल सागोपन

(Reproductive child Health)

गरािीि आणि आणदवासी भागात किी वयात

िलीची लगन आणि तयािळ नातर िनिाला यिारी

कपोणषत िलतसच बाळातपिात िरि पाविाऱया

णरयााच आणि िलााचया परिािाची टककवारी ही

िासत आह तयासाठी अवअरनस आणि उपाय

यासाठी आमही गावागावात णहाडायचोतयावळी

अस वाटल नवहत की यातन काही नवीन एक वळि

णिळलइथ णिळिाऱया वदयकीय सोयी या अतयात

तटपाजया आहतिवळ िवळ नसलयासारखयाच

परायिरी हलथ सनटसव आहत पि साधया सोयी सदधा

नाहीतनरक कसा असतो ह डोळयाानी

पाणहललतटलल बाकिोडकया णखडकयाणविची

सोय नाहीसवचछतागह णकळस वािीआणि

डॉकटसव िागयावर असतील नसतील सणवका

किवचारी नाहीतअशया पररणसथतीत एखादी

बाळातपिाची कस आली तर ती णिलहा

रगिालयात पाठवली िायचीआणि नाणशक

णिलहा रगिालय ह या गावाापासन णकिान ७० त ८०

णकिी अातरावर रसत नीट नाहीतअशया पररणसथतीत

अशी एखादी कस णतथपयत पोचपयतच काही बर

वाईट होणयाची शकयता आमही एक णदवशी गोद

या आिचया गावात काि करत

होतोतयाच वळी आिचयाकडची नणसगच णशकषि

घतलली कमयणनटी वकरव णसाध धावत पळत

आलीडोगरशत या आिचया एका दरचया

पाडयातली एक री अडलीयअस साागतपरायिरी

हलथ सटर ची णिड वाईफ िागयावर नवहतीअशया

वळी गावात जया अपरणशणकषत दाया असतात तयापकी

एकीची िदत घतली होती आधीचपि उपयोग

नवहता झालासिार ८ तास होऊन गल होत या

पररणसथतीलादाईचया ित िल आडव आलल

होतआणि तयासाठी डॉकटरची गरि होतीआमही

णनघालो डोगर शत ला िाता िाता चार वािल

साधयाकाळचअगदी डोगर दरीतल गावतयािळ

अाधार िासतच गडद झाललाआणि अशया आड

वळिाचया णठकािी एखादी बाई अशया परकार अडि

महिि साकटचघरािधय तया बाईच महातार सास

सासरणसाधन गलया गलया बादलीत पािी आिन

णदल आणि आमही सवचछ हात पाय धवन आत

गलोखात एकिवळ कोितही अतयाधणनक साधन

नाहीजया योग ह बाळात पि सलभ होईलफकत

गलोवहसति आणि आिची औषधााची बग आणि

णकरकोळ काही उपकरिपि िाझया िोडीला णसाध

होतीणसाधला िाझया बग िधली

कातरीदोरसयाकाढन उकळत ठवायला

लावलसवचछ आणि धतलल िनर काढन ठवायला

लावलबाळातीि महिि ििति २०-२१ वषावची

मलगी होतीअगदी प ाढरी फटक पडललीब ळाततणीची

न डी प तहलीब ळ च ठोक प तहलआतण एक शव स

सोडल थोड कौशलयपषकळस अनभवआतण

आतमतवशव स ह क मी आलततल डोकय वर ह त ठवन

मी तय वळी महणलघ बर नकोस सगळ ठीक

होईलतसाधल मदतील घऊन पढचय ह लच ली सर

कलय कौशलय गरजच होतसम र १ त स झगडलय नातर

तय इवलय शय कौतक च जनम झ ल ब कीच नातरच

सोपसक र तसाध करत होतीमी ब हर यऊन घर तलय

आजीन स ातगतल आजी न त झ ल य तमह ल

आजब जचय घर तल शज री प ज रीब यक परष ह

जमलल होततय ाच चहर उजळन गलतसाधन

ब ळाततणील सवचछ पसन घतलब ळ ची न ळ

क पलीती ब ाधली आतण ब ळ ल सवचछ फडकय त

गाड ळन तय चय आजीकड तदलम झय दषटीन ह एक

तदवयच होत कसलय ही आधतनक उपकरण तशव य प र

प डलल असल ब ळातपण म झय स ठी पतहलच होतय

मलीस रखय ल खो ब यक अजन आपलय दश त

ग व तलय अपरतशतित द य ाकडन परसती करन घत त ही

ज णीव झ लीय आतदव सी वनव सी ब यक ाच खरच

ध ररषटय तकती य च सम र स आमही आमचय कड

असण र य प डय प डय वर सवह च ल कल होतब ल

तवव हतय तवषयी अवअरनसHIV कपोषण

कटाब तनयोजनआतण बरच क हीय त आमच मखय

णवषय होता हा की आि आपलया दशात बाळातपिात

िततयिखी पडिाऱया णरयााच आणि बाळााच परिाि ह

िासत आह(MMRIMR)Maternal Mortality

rateInfant Mortality rateआणि तयासाठी

आमही काय करायला हव याचा सवह करन आमहाला

आिचया सासथला पाठवायचा होतायािधय

आमहाला सगळी िाणहती गोळा करन घयायची

होतीतयासाठी सवव पाडयात िाऊन गराि सभा भरवन

या उपकरिाची िाणहती गरािसथााना दि ह गरिच होत

या िधय गावात िलीिल तयााची साखयानकती लगन

झालली िलिलीगावातलया गरोदर णरयातयााची

वयधनवावताची इािकशनस णदली गलीत कारकत

वाढीचया गोळयावळवर विनह सवव ररपोटवस घि

चाल कलतया आधी गावात आधी बाळात झाललया

णरया तयााची िाणहतीपरणशणकषतअपरणशणकषत दाई

कडन बाळातपिका दवाखानापरायिरी हलथ सटर

हॉणसपटल िधय बाळातपि झालाय बाळाणतिीच

खाि णपिऔषध पािीसरकारची िननी सरकषा

योिना या बददलची िाणहती आह काही सगळी

िाणहती गोळा करताना असाखय णवचार डोकयात यत

होतआपि ि णशकलोय त जञान पररपिव आह

काहा आलला अनभव इतका णिवात होता की

तयािळ अनक णवचार परवणतवत झालया अशया आणि

णकतयक भागाािधय आि अशया णकतीतरी

बाळातीिीची ही अशी अवसथा होत असलआणि

परतयक वळी तयााची सटका सखरप होत असल का

िी या सवाचा णवचार करत असताना अिन एक

गोषट िनात आली िलगी नको महिन णचणकतसा

करणयाच तातर णवकणसत झालल आहणकती िाता

आपलया पोटाचया िलीना िनिाला यणया आधीच

नाहीशया करतातभारतात यावर बादी आलीय

खरीआपि िनिाला यिाऱया बाळााचा तयााचया

सखरप िनिाचा णवचार करतोयपि िनिाला यऊ

पाहिाऱया आणि तयााची वाट बाद करिाऱ यााच

कायएक परणशकषिाथी दाईआणि तीही वयोवदध

री िाझयाकड णशकायला यायचीणतचया तोडन

अनक अनभव ऐकताना णवचार िाथन वहायचणतचया

भाषतएकक िनि महिि एकक िरि

असतमहिन रीचा िनि नको तयाणदवशी तया

बाळाणतिी ची सटका करायला िर डॉकटर महिन

कोिी णिळाल नसत तर णतची सटका कशी झाली

असती बाळ अस आडव णतडव आल होत णक

तयाला सारख करणयासाठी कशल हातााची गरि

होतीतया दाईन काय कल असत बाळाला

वडवाकड ओढल असततयात त गिावलही

असतकदाणचत तया आईचया िीवाला धोका णनिावि

झाला असताआपलया दशात या अशया णकती

भडसाविाऱ या सिसया आहतअतयात अतयाधणनक

साधनसगळ आलयपि अनक बाळााच िनि अस

होतायतचाागली परसणतगह नाहीतअनक बालकााच

रोग णनदान होत नाहीकपोषिावर उपाय

नाहीकसला आलाय णवकासजया दशाची

पायाभत सापत ीिल हीच िर सशकतणनरोगी

नसतील तर तया दशाच भणवतवय काययाच वळी

आिचया NGO ला िाता बाल सागोपन या

परकलपावर काि करणयासाठी िानयता

णिळालीआणि एक आशा िागत झाली या

अशया आणदवासी पाडयाािधय णरयााच सखरप

बाळातपि उत ि परसतीपवव णचणकतसाआणि परसती

नातरची िातची आणि बाळाची काळिी घणयासाठी

आमहाला अिन एक िोठा आधार णिळालाया

सादभावत एक पपर णलहायला घतला होताNGOs

कशया काि करतात(Roll Of NGOsIn rural

Development)WHO आणि UNICEF ला

सादर करणयासाठी तयासाठी िी ठरवलइथच

राहायचयाच पाडयाािधयया अशया अनभवललया

बाळाचया िनिासारख अनक िनि

अनभवायचअनक बाळााना सखरपपि िगात

आिणयासाठीअनक आयााची िरि

चकवणयासाठीएकक िनि महिि एकक िरि

असतत िरि चकवणयाचा परयतन करायचाफकत

िनि िनि फकत िनिाचा उतसवहा णवचार िी

आिचयाकड परणशकषि घिाऱया तया दाई ला बोलन

दाखवलाखर ग बायोअग हा तझा धिवच

हायकाय महिाव िीही तर अनभवाची शाळाच

बोलत होतीअनक िनिाला यिाऱया बाळााचया

िनिााचा णहससाभागीदार बनायच ठरवल िीहा

िनिााचा उतसव िगायच ठरवल िीपढची ३ वष हा

परकलप सापपयत ह उतसव अनभवल मीआतण

खरोखर कोणतय ही आधतनक हॉतसपटल मधयसवव

उपकरण ानी पररपणव अशय तठक णी अस जनम अनभवणय

पि य आतदव सी प डय ावरच शतजनम कक मोल च

ठरलक रण त अनक अडथळ चकवत झ लजनम

महणज क य असत य ची ज णीव दत झ ल होत

य परकलप नातरही दश चय अनक भ ग ामध य च

तवषय वरपरकलप वर क म कर यची एकही तमळ लली

साधी सोडली न हीमग आतदव सी प ड

असोतचातदगडहररय ण र जसथ न य स रख मलीच जनम

न क रण र परदश असोतउततर ाचल स रख 6 मतहन

बफ वचछ तदत व फकत शती व परव श ावर अवलाबन

असण र म ग सलल भ ग असो व नप ळ मध

एवहरसटचय कशीत तवस वलल जग प सन क हीस

तटलल भ ग असोपरतयक नव जनम ह एकक कथ घऊन

आल अनक जनमशत सहसतर जनम व पनजवनमह

अनभवलाब लक च जनम ह नवजनम व तय तन प र

पडण य व सतरीच जण पनजवनमचअस शत सहसतर जनम

अनभवल

दःख ची गोषट ही आह की आजही underprivileged

दश ामध म त व ब लक य ाचय मतयच परम ण ज सत

आहइतकी परगतीकड व टच ल करण री मनषय जम तय

ब बतीत अजनही उद स आहअन जोपयत य चा महतव

समजन यत न ही तोपयत ही पररतसथती बदल यल वळ

ल गल

आपलयाकड कीडािागयासारखी िािसा िरत

असतातअन तयातही बाळातपिात िरिा-या णरया

व िल यााची साखया तर िासतचवदयकीय सवचा

अभावउदासीनतासधयाचया वदयकीय वयवसायात

बोकाळलला लोभ ह आपि णकतयक वष

पाहातोयिला वाटता िागचया सपतरागिधील एक

लख आहडॉ अरि गदर याानी णलणहललाअन

तयािध तयाानी सरवातीलाच महिलायपरािाणिक

डॉकट रााची कोडी करिारी तसाच गरीब आणि

शरीिाताानाही योगय वदयकीय सवा न णिळ शकिारी

णवणचतर पररणसथती सधया राजयात आणि दशात आह

अन िी ह अनभवलायबाहरचया दशात काि

करताना िानवी िीवनिलया णकती िपली िातात व

आपलया दशात तयााची कवढी अवहलना

होतमहिि बाळातपिात बायकोचा िास शवटचा

असल तर अस द बापडािल तर िगताय नाबायको

काय दसरी करता यईल इतकी उदासीनताहररयाना

चाणदगड िध तर िलीच िनि जया पदधतीना नाकारल

िातात त बघन भयभीत झालअिनही परसाग काटा

आितातनविात िलीना या राजयात कसा िारला

िातादध णपती महितात तयालाकणपल दव यााचया

lsquoखशीrsquo या ऑगवनायझशनबरोबर काि करताना हा

भयानक अनभव अनभवलाएक दधणपती

थााबवणयाचा असफल परयतनदसरी िखयिातरी

भपदरणसाग हडा यााचया िदतीना थााबवललीपि नातर

अन ह

थााबवणयासाठी आमही कलल परयतनतयात आलला

अपयश ही आपलया दशातली सवावत िोठी

णवफलता आह अन ह पाहताना िीव का ठाशी

यायचा िाझा

एकक िनि महिि एकक िरि असतत िरि

चकवणयाचा परयतन करायचाफकत िनि िनि फकत

िनिाचा उतसव अनक िनिााच िोल ह सििन आल

या अनभवािळमहिनच शत सहर िनि

डॉ अणिता कलकिी- परोणहत

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

री िधय असिाऱया शकतीची िािीव सिािाचया

णखिगितीत नसतच िवहा ती आणदि रपात परकट

होत तवहा िातर सिाििन णदपन िाता भकती शरदधा

या भावना अशा आहत की णिथ जञान णवजञान यााच

काही चालत नाही पशवाईचया इणतहासात

सदाणशवभाऊा चया पतनी पाववतीबाई ाच असच उदाहरि

आह सदाणशवराव पशव पाणनपतावर िरि पावल

यावर तयाानी कधीही णविास नाही ठवला शवटपयत

सौभागय लिी उतरवली नाहीत तयााचया या शरदधला

पशवयााचया ३ णपढयाना िानाव लागल अगदी

पशवाईिधल साडतीन शहाि पि काही कर नाही

शकल परणसदध लखक ना स इनािदाराानी आपलया

णशकसतrsquo या पसतकात याच अणतशय हदय णचतरि कल

आह पाववतीबाई पशवाईचया अनक णसथतयातरााचया

साकषीदार होतया

नानासाहब पशवयााचा ितय िाधवराव पशव आणि

रिाबाई याचा अलपायषी पि अनक परसागाानी

घडवलल िीवन राघोबा दादााची सत ा लालसा

आणि अनक कारसथाना नारायिराव पशवयााचा खन

िोरोबा फडिीस यााच बाड बारभाई कारसथान सवाई

िाधवराव बाळ असलयापासन पशवपदावर

णवराििान असि एक न अनक घटना

सदाणशवभाऊ हयात आहत नाहीत यााचयाबददल

िला भावलल आणदशकतीच रप

पाववतीबाई पशव

यिाऱया उलट सलट बातमया आशा णनराशचा खळ

ह सगळा तयाानी पलला त कवळ सदाणशव भाऊा वर

असिाऱया परिापोटी आणि त णिवात आहत या

शरदधपोटी गोणपकाबाई पशवयाापरिाि तयााना

सत ालालसा नवहती आनादीबाई पशवयाापरिाि

अागात कारसथानीपिा नवहता रिाबाई पशवयाापरिाि

पशवाईि महिन नािाणभधान तयााचया नणशबी नवहत

गागाबाई पशवयाापरिाि औटघटकचा राििाता

होणयाचा िान नवहता तरी तयााची पणतणनषठा

कोितीही रािसत ासनातन सिाि आणि

कठलही रािकारि भाग कर शकल नाही

कठलाही आकरसताळपिा न करता दवघरातलया

नादादीपा परिाि शाात आणि ओिसवी तरी अातराग

िाळिारा आयषय तया िगलया तयााचया णनधनाची नोद

इणतहासाला सौभागयवती पाववतीबाई पशव यााचा

ितय अशीच करावी लागली

अशी सवतःचया अातिवनावर शरदधा असिा आणि

णटकन राहिा यासाठी खप लढाई करावी लागत

सवतःशीच नाही तर सिािाशीही

- िाधरी गयावळ

शतसहसतर िनि

उतसव िनिााचा

नाणशक णिलयात काि करताना अनभवलली एक

घटनाजयािळ सगळ रसत बदलन गलअगदी

सरवातीला नाणशक णिलयातलया कािाला हळ हळ

आमही सगळी टीि सरावत होतोरोि आिचया

वगवगळया ठरललया आणदवासी पाडयाावर िाऊन

आिची हलथ सनटसव िथ आहत णतथ णतथ वदयकीय

सवचा लाभ आणदवासीना अगदी नाििातर िोबदलयात

दयायचा हा आिचया सासथचा पराथणिक हत होता३४

गावाािधय णिळन िवळ िवळचया आणदवासी पाडयााना

सलगन अशी सिार १० हलथ सनटसव आमही या पकी

काही पाडयात उभी कली होतीरोिचा आिचा हाच

करि होताणदाडोरी िधन णनघायचएक णदवसणदाडोरी

तालकयािधल आणदवासी पाड दसऱ या णदवशी पठ

तालकयािधल आणदवासी पाडएक गाव आह

आिचया कड डोगरशत नावाचसरवातीला िायला

यायला रसता नवहता इथिीप १० णकिी अलीकड

लावन चालत िाव लागायचनातर गावकऱ याानी शरि

दान करन रसता तयार कलाआणि आमहाला िाता

यऊ लागलरोिच काि पशाटस

बघिऔषधसगळीकडचया हलथ सनटसव वर हाच

उपकरििग पाडयापाडयावर णिटीगि

घयायचयाकारि आमही एक परकलप या भागात सर

करायचा णवचार करत होतोतयाची पवव तयारी

महिन गरािसथााचया सभा घयायला सरवात कली

होतीहा परकलप होता िाता बाल सागोपन

(Reproductive child Health)

गरािीि आणि आणदवासी भागात किी वयात

िलीची लगन आणि तयािळ नातर िनिाला यिारी

कपोणषत िलतसच बाळातपिात िरि पाविाऱया

णरयााच आणि िलााचया परिािाची टककवारी ही

िासत आह तयासाठी अवअरनस आणि उपाय

यासाठी आमही गावागावात णहाडायचोतयावळी

अस वाटल नवहत की यातन काही नवीन एक वळि

णिळलइथ णिळिाऱया वदयकीय सोयी या अतयात

तटपाजया आहतिवळ िवळ नसलयासारखयाच

परायिरी हलथ सनटसव आहत पि साधया सोयी सदधा

नाहीतनरक कसा असतो ह डोळयाानी

पाणहललतटलल बाकिोडकया णखडकयाणविची

सोय नाहीसवचछतागह णकळस वािीआणि

डॉकटसव िागयावर असतील नसतील सणवका

किवचारी नाहीतअशया पररणसथतीत एखादी

बाळातपिाची कस आली तर ती णिलहा

रगिालयात पाठवली िायचीआणि नाणशक

णिलहा रगिालय ह या गावाापासन णकिान ७० त ८०

णकिी अातरावर रसत नीट नाहीतअशया पररणसथतीत

अशी एखादी कस णतथपयत पोचपयतच काही बर

वाईट होणयाची शकयता आमही एक णदवशी गोद

या आिचया गावात काि करत

होतोतयाच वळी आिचयाकडची नणसगच णशकषि

घतलली कमयणनटी वकरव णसाध धावत पळत

आलीडोगरशत या आिचया एका दरचया

पाडयातली एक री अडलीयअस साागतपरायिरी

हलथ सटर ची णिड वाईफ िागयावर नवहतीअशया

वळी गावात जया अपरणशणकषत दाया असतात तयापकी

एकीची िदत घतली होती आधीचपि उपयोग

नवहता झालासिार ८ तास होऊन गल होत या

पररणसथतीलादाईचया ित िल आडव आलल

होतआणि तयासाठी डॉकटरची गरि होतीआमही

णनघालो डोगर शत ला िाता िाता चार वािल

साधयाकाळचअगदी डोगर दरीतल गावतयािळ

अाधार िासतच गडद झाललाआणि अशया आड

वळिाचया णठकािी एखादी बाई अशया परकार अडि

महिि साकटचघरािधय तया बाईच महातार सास

सासरणसाधन गलया गलया बादलीत पािी आिन

णदल आणि आमही सवचछ हात पाय धवन आत

गलोखात एकिवळ कोितही अतयाधणनक साधन

नाहीजया योग ह बाळात पि सलभ होईलफकत

गलोवहसति आणि आिची औषधााची बग आणि

णकरकोळ काही उपकरिपि िाझया िोडीला णसाध

होतीणसाधला िाझया बग िधली

कातरीदोरसयाकाढन उकळत ठवायला

लावलसवचछ आणि धतलल िनर काढन ठवायला

लावलबाळातीि महिि ििति २०-२१ वषावची

मलगी होतीअगदी प ाढरी फटक पडललीब ळाततणीची

न डी प तहलीब ळ च ठोक प तहलआतण एक शव स

सोडल थोड कौशलयपषकळस अनभवआतण

आतमतवशव स ह क मी आलततल डोकय वर ह त ठवन

मी तय वळी महणलघ बर नकोस सगळ ठीक

होईलतसाधल मदतील घऊन पढचय ह लच ली सर

कलय कौशलय गरजच होतसम र १ त स झगडलय नातर

तय इवलय शय कौतक च जनम झ ल ब कीच नातरच

सोपसक र तसाध करत होतीमी ब हर यऊन घर तलय

आजीन स ातगतल आजी न त झ ल य तमह ल

आजब जचय घर तल शज री प ज रीब यक परष ह

जमलल होततय ाच चहर उजळन गलतसाधन

ब ळाततणील सवचछ पसन घतलब ळ ची न ळ

क पलीती ब ाधली आतण ब ळ ल सवचछ फडकय त

गाड ळन तय चय आजीकड तदलम झय दषटीन ह एक

तदवयच होत कसलय ही आधतनक उपकरण तशव य प र

प डलल असल ब ळातपण म झय स ठी पतहलच होतय

मलीस रखय ल खो ब यक अजन आपलय दश त

ग व तलय अपरतशतित द य ाकडन परसती करन घत त ही

ज णीव झ लीय आतदव सी वनव सी ब यक ाच खरच

ध ररषटय तकती य च सम र स आमही आमचय कड

असण र य प डय प डय वर सवह च ल कल होतब ल

तवव हतय तवषयी अवअरनसHIV कपोषण

कटाब तनयोजनआतण बरच क हीय त आमच मखय

णवषय होता हा की आि आपलया दशात बाळातपिात

िततयिखी पडिाऱया णरयााच आणि बाळााच परिाि ह

िासत आह(MMRIMR)Maternal Mortality

rateInfant Mortality rateआणि तयासाठी

आमही काय करायला हव याचा सवह करन आमहाला

आिचया सासथला पाठवायचा होतायािधय

आमहाला सगळी िाणहती गोळा करन घयायची

होतीतयासाठी सवव पाडयात िाऊन गराि सभा भरवन

या उपकरिाची िाणहती गरािसथााना दि ह गरिच होत

या िधय गावात िलीिल तयााची साखयानकती लगन

झालली िलिलीगावातलया गरोदर णरयातयााची

वयधनवावताची इािकशनस णदली गलीत कारकत

वाढीचया गोळयावळवर विनह सवव ररपोटवस घि

चाल कलतया आधी गावात आधी बाळात झाललया

णरया तयााची िाणहतीपरणशणकषतअपरणशणकषत दाई

कडन बाळातपिका दवाखानापरायिरी हलथ सटर

हॉणसपटल िधय बाळातपि झालाय बाळाणतिीच

खाि णपिऔषध पािीसरकारची िननी सरकषा

योिना या बददलची िाणहती आह काही सगळी

िाणहती गोळा करताना असाखय णवचार डोकयात यत

होतआपि ि णशकलोय त जञान पररपिव आह

काहा आलला अनभव इतका णिवात होता की

तयािळ अनक णवचार परवणतवत झालया अशया आणि

णकतयक भागाािधय आि अशया णकतीतरी

बाळातीिीची ही अशी अवसथा होत असलआणि

परतयक वळी तयााची सटका सखरप होत असल का

िी या सवाचा णवचार करत असताना अिन एक

गोषट िनात आली िलगी नको महिन णचणकतसा

करणयाच तातर णवकणसत झालल आहणकती िाता

आपलया पोटाचया िलीना िनिाला यणया आधीच

नाहीशया करतातभारतात यावर बादी आलीय

खरीआपि िनिाला यिाऱया बाळााचा तयााचया

सखरप िनिाचा णवचार करतोयपि िनिाला यऊ

पाहिाऱया आणि तयााची वाट बाद करिाऱ यााच

कायएक परणशकषिाथी दाईआणि तीही वयोवदध

री िाझयाकड णशकायला यायचीणतचया तोडन

अनक अनभव ऐकताना णवचार िाथन वहायचणतचया

भाषतएकक िनि महिि एकक िरि

असतमहिन रीचा िनि नको तयाणदवशी तया

बाळाणतिी ची सटका करायला िर डॉकटर महिन

कोिी णिळाल नसत तर णतची सटका कशी झाली

असती बाळ अस आडव णतडव आल होत णक

तयाला सारख करणयासाठी कशल हातााची गरि

होतीतया दाईन काय कल असत बाळाला

वडवाकड ओढल असततयात त गिावलही

असतकदाणचत तया आईचया िीवाला धोका णनिावि

झाला असताआपलया दशात या अशया णकती

भडसाविाऱ या सिसया आहतअतयात अतयाधणनक

साधनसगळ आलयपि अनक बाळााच िनि अस

होतायतचाागली परसणतगह नाहीतअनक बालकााच

रोग णनदान होत नाहीकपोषिावर उपाय

नाहीकसला आलाय णवकासजया दशाची

पायाभत सापत ीिल हीच िर सशकतणनरोगी

नसतील तर तया दशाच भणवतवय काययाच वळी

आिचया NGO ला िाता बाल सागोपन या

परकलपावर काि करणयासाठी िानयता

णिळालीआणि एक आशा िागत झाली या

अशया आणदवासी पाडयाािधय णरयााच सखरप

बाळातपि उत ि परसतीपवव णचणकतसाआणि परसती

नातरची िातची आणि बाळाची काळिी घणयासाठी

आमहाला अिन एक िोठा आधार णिळालाया

सादभावत एक पपर णलहायला घतला होताNGOs

कशया काि करतात(Roll Of NGOsIn rural

Development)WHO आणि UNICEF ला

सादर करणयासाठी तयासाठी िी ठरवलइथच

राहायचयाच पाडयाािधयया अशया अनभवललया

बाळाचया िनिासारख अनक िनि

अनभवायचअनक बाळााना सखरपपि िगात

आिणयासाठीअनक आयााची िरि

चकवणयासाठीएकक िनि महिि एकक िरि

असतत िरि चकवणयाचा परयतन करायचाफकत

िनि िनि फकत िनिाचा उतसवहा णवचार िी

आिचयाकड परणशकषि घिाऱया तया दाई ला बोलन

दाखवलाखर ग बायोअग हा तझा धिवच

हायकाय महिाव िीही तर अनभवाची शाळाच

बोलत होतीअनक िनिाला यिाऱया बाळााचया

िनिााचा णहससाभागीदार बनायच ठरवल िीहा

िनिााचा उतसव िगायच ठरवल िीपढची ३ वष हा

परकलप सापपयत ह उतसव अनभवल मीआतण

खरोखर कोणतय ही आधतनक हॉतसपटल मधयसवव

उपकरण ानी पररपणव अशय तठक णी अस जनम अनभवणय

पि य आतदव सी प डय ावरच शतजनम कक मोल च

ठरलक रण त अनक अडथळ चकवत झ लजनम

महणज क य असत य ची ज णीव दत झ ल होत

य परकलप नातरही दश चय अनक भ ग ामध य च

तवषय वरपरकलप वर क म कर यची एकही तमळ लली

साधी सोडली न हीमग आतदव सी प ड

असोतचातदगडहररय ण र जसथ न य स रख मलीच जनम

न क रण र परदश असोतउततर ाचल स रख 6 मतहन

बफ वचछ तदत व फकत शती व परव श ावर अवलाबन

असण र म ग सलल भ ग असो व नप ळ मध

एवहरसटचय कशीत तवस वलल जग प सन क हीस

तटलल भ ग असोपरतयक नव जनम ह एकक कथ घऊन

आल अनक जनमशत सहसतर जनम व पनजवनमह

अनभवलाब लक च जनम ह नवजनम व तय तन प र

पडण य व सतरीच जण पनजवनमचअस शत सहसतर जनम

अनभवल

दःख ची गोषट ही आह की आजही underprivileged

दश ामध म त व ब लक य ाचय मतयच परम ण ज सत

आहइतकी परगतीकड व टच ल करण री मनषय जम तय

ब बतीत अजनही उद स आहअन जोपयत य चा महतव

समजन यत न ही तोपयत ही पररतसथती बदल यल वळ

ल गल

आपलयाकड कीडािागयासारखी िािसा िरत

असतातअन तयातही बाळातपिात िरिा-या णरया

व िल यााची साखया तर िासतचवदयकीय सवचा

अभावउदासीनतासधयाचया वदयकीय वयवसायात

बोकाळलला लोभ ह आपि णकतयक वष

पाहातोयिला वाटता िागचया सपतरागिधील एक

लख आहडॉ अरि गदर याानी णलणहललाअन

तयािध तयाानी सरवातीलाच महिलायपरािाणिक

डॉकट रााची कोडी करिारी तसाच गरीब आणि

शरीिाताानाही योगय वदयकीय सवा न णिळ शकिारी

णवणचतर पररणसथती सधया राजयात आणि दशात आह

अन िी ह अनभवलायबाहरचया दशात काि

करताना िानवी िीवनिलया णकती िपली िातात व

आपलया दशात तयााची कवढी अवहलना

होतमहिि बाळातपिात बायकोचा िास शवटचा

असल तर अस द बापडािल तर िगताय नाबायको

काय दसरी करता यईल इतकी उदासीनताहररयाना

चाणदगड िध तर िलीच िनि जया पदधतीना नाकारल

िातात त बघन भयभीत झालअिनही परसाग काटा

आितातनविात िलीना या राजयात कसा िारला

िातादध णपती महितात तयालाकणपल दव यााचया

lsquoखशीrsquo या ऑगवनायझशनबरोबर काि करताना हा

भयानक अनभव अनभवलाएक दधणपती

थााबवणयाचा असफल परयतनदसरी िखयिातरी

भपदरणसाग हडा यााचया िदतीना थााबवललीपि नातर

अन ह

थााबवणयासाठी आमही कलल परयतनतयात आलला

अपयश ही आपलया दशातली सवावत िोठी

णवफलता आह अन ह पाहताना िीव का ठाशी

यायचा िाझा

एकक िनि महिि एकक िरि असतत िरि

चकवणयाचा परयतन करायचाफकत िनि िनि फकत

िनिाचा उतसव अनक िनिााच िोल ह सििन आल

या अनभवािळमहिनच शत सहर िनि

डॉ अणिता कलकिी- परोणहत

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

यिाऱया उलट सलट बातमया आशा णनराशचा खळ

ह सगळा तयाानी पलला त कवळ सदाणशव भाऊा वर

असिाऱया परिापोटी आणि त णिवात आहत या

शरदधपोटी गोणपकाबाई पशवयाापरिाि तयााना

सत ालालसा नवहती आनादीबाई पशवयाापरिाि

अागात कारसथानीपिा नवहता रिाबाई पशवयाापरिाि

पशवाईि महिन नािाणभधान तयााचया नणशबी नवहत

गागाबाई पशवयाापरिाि औटघटकचा राििाता

होणयाचा िान नवहता तरी तयााची पणतणनषठा

कोितीही रािसत ासनातन सिाि आणि

कठलही रािकारि भाग कर शकल नाही

कठलाही आकरसताळपिा न करता दवघरातलया

नादादीपा परिाि शाात आणि ओिसवी तरी अातराग

िाळिारा आयषय तया िगलया तयााचया णनधनाची नोद

इणतहासाला सौभागयवती पाववतीबाई पशव यााचा

ितय अशीच करावी लागली

अशी सवतःचया अातिवनावर शरदधा असिा आणि

णटकन राहिा यासाठी खप लढाई करावी लागत

सवतःशीच नाही तर सिािाशीही

- िाधरी गयावळ

शतसहसतर िनि

उतसव िनिााचा

नाणशक णिलयात काि करताना अनभवलली एक

घटनाजयािळ सगळ रसत बदलन गलअगदी

सरवातीला नाणशक णिलयातलया कािाला हळ हळ

आमही सगळी टीि सरावत होतोरोि आिचया

वगवगळया ठरललया आणदवासी पाडयाावर िाऊन

आिची हलथ सनटसव िथ आहत णतथ णतथ वदयकीय

सवचा लाभ आणदवासीना अगदी नाििातर िोबदलयात

दयायचा हा आिचया सासथचा पराथणिक हत होता३४

गावाािधय णिळन िवळ िवळचया आणदवासी पाडयााना

सलगन अशी सिार १० हलथ सनटसव आमही या पकी

काही पाडयात उभी कली होतीरोिचा आिचा हाच

करि होताणदाडोरी िधन णनघायचएक णदवसणदाडोरी

तालकयािधल आणदवासी पाड दसऱ या णदवशी पठ

तालकयािधल आणदवासी पाडएक गाव आह

आिचया कड डोगरशत नावाचसरवातीला िायला

यायला रसता नवहता इथिीप १० णकिी अलीकड

लावन चालत िाव लागायचनातर गावकऱ याानी शरि

दान करन रसता तयार कलाआणि आमहाला िाता

यऊ लागलरोिच काि पशाटस

बघिऔषधसगळीकडचया हलथ सनटसव वर हाच

उपकरििग पाडयापाडयावर णिटीगि

घयायचयाकारि आमही एक परकलप या भागात सर

करायचा णवचार करत होतोतयाची पवव तयारी

महिन गरािसथााचया सभा घयायला सरवात कली

होतीहा परकलप होता िाता बाल सागोपन

(Reproductive child Health)

गरािीि आणि आणदवासी भागात किी वयात

िलीची लगन आणि तयािळ नातर िनिाला यिारी

कपोणषत िलतसच बाळातपिात िरि पाविाऱया

णरयााच आणि िलााचया परिािाची टककवारी ही

िासत आह तयासाठी अवअरनस आणि उपाय

यासाठी आमही गावागावात णहाडायचोतयावळी

अस वाटल नवहत की यातन काही नवीन एक वळि

णिळलइथ णिळिाऱया वदयकीय सोयी या अतयात

तटपाजया आहतिवळ िवळ नसलयासारखयाच

परायिरी हलथ सनटसव आहत पि साधया सोयी सदधा

नाहीतनरक कसा असतो ह डोळयाानी

पाणहललतटलल बाकिोडकया णखडकयाणविची

सोय नाहीसवचछतागह णकळस वािीआणि

डॉकटसव िागयावर असतील नसतील सणवका

किवचारी नाहीतअशया पररणसथतीत एखादी

बाळातपिाची कस आली तर ती णिलहा

रगिालयात पाठवली िायचीआणि नाणशक

णिलहा रगिालय ह या गावाापासन णकिान ७० त ८०

णकिी अातरावर रसत नीट नाहीतअशया पररणसथतीत

अशी एखादी कस णतथपयत पोचपयतच काही बर

वाईट होणयाची शकयता आमही एक णदवशी गोद

या आिचया गावात काि करत

होतोतयाच वळी आिचयाकडची नणसगच णशकषि

घतलली कमयणनटी वकरव णसाध धावत पळत

आलीडोगरशत या आिचया एका दरचया

पाडयातली एक री अडलीयअस साागतपरायिरी

हलथ सटर ची णिड वाईफ िागयावर नवहतीअशया

वळी गावात जया अपरणशणकषत दाया असतात तयापकी

एकीची िदत घतली होती आधीचपि उपयोग

नवहता झालासिार ८ तास होऊन गल होत या

पररणसथतीलादाईचया ित िल आडव आलल

होतआणि तयासाठी डॉकटरची गरि होतीआमही

णनघालो डोगर शत ला िाता िाता चार वािल

साधयाकाळचअगदी डोगर दरीतल गावतयािळ

अाधार िासतच गडद झाललाआणि अशया आड

वळिाचया णठकािी एखादी बाई अशया परकार अडि

महिि साकटचघरािधय तया बाईच महातार सास

सासरणसाधन गलया गलया बादलीत पािी आिन

णदल आणि आमही सवचछ हात पाय धवन आत

गलोखात एकिवळ कोितही अतयाधणनक साधन

नाहीजया योग ह बाळात पि सलभ होईलफकत

गलोवहसति आणि आिची औषधााची बग आणि

णकरकोळ काही उपकरिपि िाझया िोडीला णसाध

होतीणसाधला िाझया बग िधली

कातरीदोरसयाकाढन उकळत ठवायला

लावलसवचछ आणि धतलल िनर काढन ठवायला

लावलबाळातीि महिि ििति २०-२१ वषावची

मलगी होतीअगदी प ाढरी फटक पडललीब ळाततणीची

न डी प तहलीब ळ च ठोक प तहलआतण एक शव स

सोडल थोड कौशलयपषकळस अनभवआतण

आतमतवशव स ह क मी आलततल डोकय वर ह त ठवन

मी तय वळी महणलघ बर नकोस सगळ ठीक

होईलतसाधल मदतील घऊन पढचय ह लच ली सर

कलय कौशलय गरजच होतसम र १ त स झगडलय नातर

तय इवलय शय कौतक च जनम झ ल ब कीच नातरच

सोपसक र तसाध करत होतीमी ब हर यऊन घर तलय

आजीन स ातगतल आजी न त झ ल य तमह ल

आजब जचय घर तल शज री प ज रीब यक परष ह

जमलल होततय ाच चहर उजळन गलतसाधन

ब ळाततणील सवचछ पसन घतलब ळ ची न ळ

क पलीती ब ाधली आतण ब ळ ल सवचछ फडकय त

गाड ळन तय चय आजीकड तदलम झय दषटीन ह एक

तदवयच होत कसलय ही आधतनक उपकरण तशव य प र

प डलल असल ब ळातपण म झय स ठी पतहलच होतय

मलीस रखय ल खो ब यक अजन आपलय दश त

ग व तलय अपरतशतित द य ाकडन परसती करन घत त ही

ज णीव झ लीय आतदव सी वनव सी ब यक ाच खरच

ध ररषटय तकती य च सम र स आमही आमचय कड

असण र य प डय प डय वर सवह च ल कल होतब ल

तवव हतय तवषयी अवअरनसHIV कपोषण

कटाब तनयोजनआतण बरच क हीय त आमच मखय

णवषय होता हा की आि आपलया दशात बाळातपिात

िततयिखी पडिाऱया णरयााच आणि बाळााच परिाि ह

िासत आह(MMRIMR)Maternal Mortality

rateInfant Mortality rateआणि तयासाठी

आमही काय करायला हव याचा सवह करन आमहाला

आिचया सासथला पाठवायचा होतायािधय

आमहाला सगळी िाणहती गोळा करन घयायची

होतीतयासाठी सवव पाडयात िाऊन गराि सभा भरवन

या उपकरिाची िाणहती गरािसथााना दि ह गरिच होत

या िधय गावात िलीिल तयााची साखयानकती लगन

झालली िलिलीगावातलया गरोदर णरयातयााची

वयधनवावताची इािकशनस णदली गलीत कारकत

वाढीचया गोळयावळवर विनह सवव ररपोटवस घि

चाल कलतया आधी गावात आधी बाळात झाललया

णरया तयााची िाणहतीपरणशणकषतअपरणशणकषत दाई

कडन बाळातपिका दवाखानापरायिरी हलथ सटर

हॉणसपटल िधय बाळातपि झालाय बाळाणतिीच

खाि णपिऔषध पािीसरकारची िननी सरकषा

योिना या बददलची िाणहती आह काही सगळी

िाणहती गोळा करताना असाखय णवचार डोकयात यत

होतआपि ि णशकलोय त जञान पररपिव आह

काहा आलला अनभव इतका णिवात होता की

तयािळ अनक णवचार परवणतवत झालया अशया आणि

णकतयक भागाािधय आि अशया णकतीतरी

बाळातीिीची ही अशी अवसथा होत असलआणि

परतयक वळी तयााची सटका सखरप होत असल का

िी या सवाचा णवचार करत असताना अिन एक

गोषट िनात आली िलगी नको महिन णचणकतसा

करणयाच तातर णवकणसत झालल आहणकती िाता

आपलया पोटाचया िलीना िनिाला यणया आधीच

नाहीशया करतातभारतात यावर बादी आलीय

खरीआपि िनिाला यिाऱया बाळााचा तयााचया

सखरप िनिाचा णवचार करतोयपि िनिाला यऊ

पाहिाऱया आणि तयााची वाट बाद करिाऱ यााच

कायएक परणशकषिाथी दाईआणि तीही वयोवदध

री िाझयाकड णशकायला यायचीणतचया तोडन

अनक अनभव ऐकताना णवचार िाथन वहायचणतचया

भाषतएकक िनि महिि एकक िरि

असतमहिन रीचा िनि नको तयाणदवशी तया

बाळाणतिी ची सटका करायला िर डॉकटर महिन

कोिी णिळाल नसत तर णतची सटका कशी झाली

असती बाळ अस आडव णतडव आल होत णक

तयाला सारख करणयासाठी कशल हातााची गरि

होतीतया दाईन काय कल असत बाळाला

वडवाकड ओढल असततयात त गिावलही

असतकदाणचत तया आईचया िीवाला धोका णनिावि

झाला असताआपलया दशात या अशया णकती

भडसाविाऱ या सिसया आहतअतयात अतयाधणनक

साधनसगळ आलयपि अनक बाळााच िनि अस

होतायतचाागली परसणतगह नाहीतअनक बालकााच

रोग णनदान होत नाहीकपोषिावर उपाय

नाहीकसला आलाय णवकासजया दशाची

पायाभत सापत ीिल हीच िर सशकतणनरोगी

नसतील तर तया दशाच भणवतवय काययाच वळी

आिचया NGO ला िाता बाल सागोपन या

परकलपावर काि करणयासाठी िानयता

णिळालीआणि एक आशा िागत झाली या

अशया आणदवासी पाडयाािधय णरयााच सखरप

बाळातपि उत ि परसतीपवव णचणकतसाआणि परसती

नातरची िातची आणि बाळाची काळिी घणयासाठी

आमहाला अिन एक िोठा आधार णिळालाया

सादभावत एक पपर णलहायला घतला होताNGOs

कशया काि करतात(Roll Of NGOsIn rural

Development)WHO आणि UNICEF ला

सादर करणयासाठी तयासाठी िी ठरवलइथच

राहायचयाच पाडयाािधयया अशया अनभवललया

बाळाचया िनिासारख अनक िनि

अनभवायचअनक बाळााना सखरपपि िगात

आिणयासाठीअनक आयााची िरि

चकवणयासाठीएकक िनि महिि एकक िरि

असतत िरि चकवणयाचा परयतन करायचाफकत

िनि िनि फकत िनिाचा उतसवहा णवचार िी

आिचयाकड परणशकषि घिाऱया तया दाई ला बोलन

दाखवलाखर ग बायोअग हा तझा धिवच

हायकाय महिाव िीही तर अनभवाची शाळाच

बोलत होतीअनक िनिाला यिाऱया बाळााचया

िनिााचा णहससाभागीदार बनायच ठरवल िीहा

िनिााचा उतसव िगायच ठरवल िीपढची ३ वष हा

परकलप सापपयत ह उतसव अनभवल मीआतण

खरोखर कोणतय ही आधतनक हॉतसपटल मधयसवव

उपकरण ानी पररपणव अशय तठक णी अस जनम अनभवणय

पि य आतदव सी प डय ावरच शतजनम कक मोल च

ठरलक रण त अनक अडथळ चकवत झ लजनम

महणज क य असत य ची ज णीव दत झ ल होत

य परकलप नातरही दश चय अनक भ ग ामध य च

तवषय वरपरकलप वर क म कर यची एकही तमळ लली

साधी सोडली न हीमग आतदव सी प ड

असोतचातदगडहररय ण र जसथ न य स रख मलीच जनम

न क रण र परदश असोतउततर ाचल स रख 6 मतहन

बफ वचछ तदत व फकत शती व परव श ावर अवलाबन

असण र म ग सलल भ ग असो व नप ळ मध

एवहरसटचय कशीत तवस वलल जग प सन क हीस

तटलल भ ग असोपरतयक नव जनम ह एकक कथ घऊन

आल अनक जनमशत सहसतर जनम व पनजवनमह

अनभवलाब लक च जनम ह नवजनम व तय तन प र

पडण य व सतरीच जण पनजवनमचअस शत सहसतर जनम

अनभवल

दःख ची गोषट ही आह की आजही underprivileged

दश ामध म त व ब लक य ाचय मतयच परम ण ज सत

आहइतकी परगतीकड व टच ल करण री मनषय जम तय

ब बतीत अजनही उद स आहअन जोपयत य चा महतव

समजन यत न ही तोपयत ही पररतसथती बदल यल वळ

ल गल

आपलयाकड कीडािागयासारखी िािसा िरत

असतातअन तयातही बाळातपिात िरिा-या णरया

व िल यााची साखया तर िासतचवदयकीय सवचा

अभावउदासीनतासधयाचया वदयकीय वयवसायात

बोकाळलला लोभ ह आपि णकतयक वष

पाहातोयिला वाटता िागचया सपतरागिधील एक

लख आहडॉ अरि गदर याानी णलणहललाअन

तयािध तयाानी सरवातीलाच महिलायपरािाणिक

डॉकट रााची कोडी करिारी तसाच गरीब आणि

शरीिाताानाही योगय वदयकीय सवा न णिळ शकिारी

णवणचतर पररणसथती सधया राजयात आणि दशात आह

अन िी ह अनभवलायबाहरचया दशात काि

करताना िानवी िीवनिलया णकती िपली िातात व

आपलया दशात तयााची कवढी अवहलना

होतमहिि बाळातपिात बायकोचा िास शवटचा

असल तर अस द बापडािल तर िगताय नाबायको

काय दसरी करता यईल इतकी उदासीनताहररयाना

चाणदगड िध तर िलीच िनि जया पदधतीना नाकारल

िातात त बघन भयभीत झालअिनही परसाग काटा

आितातनविात िलीना या राजयात कसा िारला

िातादध णपती महितात तयालाकणपल दव यााचया

lsquoखशीrsquo या ऑगवनायझशनबरोबर काि करताना हा

भयानक अनभव अनभवलाएक दधणपती

थााबवणयाचा असफल परयतनदसरी िखयिातरी

भपदरणसाग हडा यााचया िदतीना थााबवललीपि नातर

अन ह

थााबवणयासाठी आमही कलल परयतनतयात आलला

अपयश ही आपलया दशातली सवावत िोठी

णवफलता आह अन ह पाहताना िीव का ठाशी

यायचा िाझा

एकक िनि महिि एकक िरि असतत िरि

चकवणयाचा परयतन करायचाफकत िनि िनि फकत

िनिाचा उतसव अनक िनिााच िोल ह सििन आल

या अनभवािळमहिनच शत सहर िनि

डॉ अणिता कलकिी- परोणहत

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

शतसहसतर िनि

उतसव िनिााचा

नाणशक णिलयात काि करताना अनभवलली एक

घटनाजयािळ सगळ रसत बदलन गलअगदी

सरवातीला नाणशक णिलयातलया कािाला हळ हळ

आमही सगळी टीि सरावत होतोरोि आिचया

वगवगळया ठरललया आणदवासी पाडयाावर िाऊन

आिची हलथ सनटसव िथ आहत णतथ णतथ वदयकीय

सवचा लाभ आणदवासीना अगदी नाििातर िोबदलयात

दयायचा हा आिचया सासथचा पराथणिक हत होता३४

गावाािधय णिळन िवळ िवळचया आणदवासी पाडयााना

सलगन अशी सिार १० हलथ सनटसव आमही या पकी

काही पाडयात उभी कली होतीरोिचा आिचा हाच

करि होताणदाडोरी िधन णनघायचएक णदवसणदाडोरी

तालकयािधल आणदवासी पाड दसऱ या णदवशी पठ

तालकयािधल आणदवासी पाडएक गाव आह

आिचया कड डोगरशत नावाचसरवातीला िायला

यायला रसता नवहता इथिीप १० णकिी अलीकड

लावन चालत िाव लागायचनातर गावकऱ याानी शरि

दान करन रसता तयार कलाआणि आमहाला िाता

यऊ लागलरोिच काि पशाटस

बघिऔषधसगळीकडचया हलथ सनटसव वर हाच

उपकरििग पाडयापाडयावर णिटीगि

घयायचयाकारि आमही एक परकलप या भागात सर

करायचा णवचार करत होतोतयाची पवव तयारी

महिन गरािसथााचया सभा घयायला सरवात कली

होतीहा परकलप होता िाता बाल सागोपन

(Reproductive child Health)

गरािीि आणि आणदवासी भागात किी वयात

िलीची लगन आणि तयािळ नातर िनिाला यिारी

कपोणषत िलतसच बाळातपिात िरि पाविाऱया

णरयााच आणि िलााचया परिािाची टककवारी ही

िासत आह तयासाठी अवअरनस आणि उपाय

यासाठी आमही गावागावात णहाडायचोतयावळी

अस वाटल नवहत की यातन काही नवीन एक वळि

णिळलइथ णिळिाऱया वदयकीय सोयी या अतयात

तटपाजया आहतिवळ िवळ नसलयासारखयाच

परायिरी हलथ सनटसव आहत पि साधया सोयी सदधा

नाहीतनरक कसा असतो ह डोळयाानी

पाणहललतटलल बाकिोडकया णखडकयाणविची

सोय नाहीसवचछतागह णकळस वािीआणि

डॉकटसव िागयावर असतील नसतील सणवका

किवचारी नाहीतअशया पररणसथतीत एखादी

बाळातपिाची कस आली तर ती णिलहा

रगिालयात पाठवली िायचीआणि नाणशक

णिलहा रगिालय ह या गावाापासन णकिान ७० त ८०

णकिी अातरावर रसत नीट नाहीतअशया पररणसथतीत

अशी एखादी कस णतथपयत पोचपयतच काही बर

वाईट होणयाची शकयता आमही एक णदवशी गोद

या आिचया गावात काि करत

होतोतयाच वळी आिचयाकडची नणसगच णशकषि

घतलली कमयणनटी वकरव णसाध धावत पळत

आलीडोगरशत या आिचया एका दरचया

पाडयातली एक री अडलीयअस साागतपरायिरी

हलथ सटर ची णिड वाईफ िागयावर नवहतीअशया

वळी गावात जया अपरणशणकषत दाया असतात तयापकी

एकीची िदत घतली होती आधीचपि उपयोग

नवहता झालासिार ८ तास होऊन गल होत या

पररणसथतीलादाईचया ित िल आडव आलल

होतआणि तयासाठी डॉकटरची गरि होतीआमही

णनघालो डोगर शत ला िाता िाता चार वािल

साधयाकाळचअगदी डोगर दरीतल गावतयािळ

अाधार िासतच गडद झाललाआणि अशया आड

वळिाचया णठकािी एखादी बाई अशया परकार अडि

महिि साकटचघरािधय तया बाईच महातार सास

सासरणसाधन गलया गलया बादलीत पािी आिन

णदल आणि आमही सवचछ हात पाय धवन आत

गलोखात एकिवळ कोितही अतयाधणनक साधन

नाहीजया योग ह बाळात पि सलभ होईलफकत

गलोवहसति आणि आिची औषधााची बग आणि

णकरकोळ काही उपकरिपि िाझया िोडीला णसाध

होतीणसाधला िाझया बग िधली

कातरीदोरसयाकाढन उकळत ठवायला

लावलसवचछ आणि धतलल िनर काढन ठवायला

लावलबाळातीि महिि ििति २०-२१ वषावची

मलगी होतीअगदी प ाढरी फटक पडललीब ळाततणीची

न डी प तहलीब ळ च ठोक प तहलआतण एक शव स

सोडल थोड कौशलयपषकळस अनभवआतण

आतमतवशव स ह क मी आलततल डोकय वर ह त ठवन

मी तय वळी महणलघ बर नकोस सगळ ठीक

होईलतसाधल मदतील घऊन पढचय ह लच ली सर

कलय कौशलय गरजच होतसम र १ त स झगडलय नातर

तय इवलय शय कौतक च जनम झ ल ब कीच नातरच

सोपसक र तसाध करत होतीमी ब हर यऊन घर तलय

आजीन स ातगतल आजी न त झ ल य तमह ल

आजब जचय घर तल शज री प ज रीब यक परष ह

जमलल होततय ाच चहर उजळन गलतसाधन

ब ळाततणील सवचछ पसन घतलब ळ ची न ळ

क पलीती ब ाधली आतण ब ळ ल सवचछ फडकय त

गाड ळन तय चय आजीकड तदलम झय दषटीन ह एक

तदवयच होत कसलय ही आधतनक उपकरण तशव य प र

प डलल असल ब ळातपण म झय स ठी पतहलच होतय

मलीस रखय ल खो ब यक अजन आपलय दश त

ग व तलय अपरतशतित द य ाकडन परसती करन घत त ही

ज णीव झ लीय आतदव सी वनव सी ब यक ाच खरच

ध ररषटय तकती य च सम र स आमही आमचय कड

असण र य प डय प डय वर सवह च ल कल होतब ल

तवव हतय तवषयी अवअरनसHIV कपोषण

कटाब तनयोजनआतण बरच क हीय त आमच मखय

णवषय होता हा की आि आपलया दशात बाळातपिात

िततयिखी पडिाऱया णरयााच आणि बाळााच परिाि ह

िासत आह(MMRIMR)Maternal Mortality

rateInfant Mortality rateआणि तयासाठी

आमही काय करायला हव याचा सवह करन आमहाला

आिचया सासथला पाठवायचा होतायािधय

आमहाला सगळी िाणहती गोळा करन घयायची

होतीतयासाठी सवव पाडयात िाऊन गराि सभा भरवन

या उपकरिाची िाणहती गरािसथााना दि ह गरिच होत

या िधय गावात िलीिल तयााची साखयानकती लगन

झालली िलिलीगावातलया गरोदर णरयातयााची

वयधनवावताची इािकशनस णदली गलीत कारकत

वाढीचया गोळयावळवर विनह सवव ररपोटवस घि

चाल कलतया आधी गावात आधी बाळात झाललया

णरया तयााची िाणहतीपरणशणकषतअपरणशणकषत दाई

कडन बाळातपिका दवाखानापरायिरी हलथ सटर

हॉणसपटल िधय बाळातपि झालाय बाळाणतिीच

खाि णपिऔषध पािीसरकारची िननी सरकषा

योिना या बददलची िाणहती आह काही सगळी

िाणहती गोळा करताना असाखय णवचार डोकयात यत

होतआपि ि णशकलोय त जञान पररपिव आह

काहा आलला अनभव इतका णिवात होता की

तयािळ अनक णवचार परवणतवत झालया अशया आणि

णकतयक भागाािधय आि अशया णकतीतरी

बाळातीिीची ही अशी अवसथा होत असलआणि

परतयक वळी तयााची सटका सखरप होत असल का

िी या सवाचा णवचार करत असताना अिन एक

गोषट िनात आली िलगी नको महिन णचणकतसा

करणयाच तातर णवकणसत झालल आहणकती िाता

आपलया पोटाचया िलीना िनिाला यणया आधीच

नाहीशया करतातभारतात यावर बादी आलीय

खरीआपि िनिाला यिाऱया बाळााचा तयााचया

सखरप िनिाचा णवचार करतोयपि िनिाला यऊ

पाहिाऱया आणि तयााची वाट बाद करिाऱ यााच

कायएक परणशकषिाथी दाईआणि तीही वयोवदध

री िाझयाकड णशकायला यायचीणतचया तोडन

अनक अनभव ऐकताना णवचार िाथन वहायचणतचया

भाषतएकक िनि महिि एकक िरि

असतमहिन रीचा िनि नको तयाणदवशी तया

बाळाणतिी ची सटका करायला िर डॉकटर महिन

कोिी णिळाल नसत तर णतची सटका कशी झाली

असती बाळ अस आडव णतडव आल होत णक

तयाला सारख करणयासाठी कशल हातााची गरि

होतीतया दाईन काय कल असत बाळाला

वडवाकड ओढल असततयात त गिावलही

असतकदाणचत तया आईचया िीवाला धोका णनिावि

झाला असताआपलया दशात या अशया णकती

भडसाविाऱ या सिसया आहतअतयात अतयाधणनक

साधनसगळ आलयपि अनक बाळााच िनि अस

होतायतचाागली परसणतगह नाहीतअनक बालकााच

रोग णनदान होत नाहीकपोषिावर उपाय

नाहीकसला आलाय णवकासजया दशाची

पायाभत सापत ीिल हीच िर सशकतणनरोगी

नसतील तर तया दशाच भणवतवय काययाच वळी

आिचया NGO ला िाता बाल सागोपन या

परकलपावर काि करणयासाठी िानयता

णिळालीआणि एक आशा िागत झाली या

अशया आणदवासी पाडयाािधय णरयााच सखरप

बाळातपि उत ि परसतीपवव णचणकतसाआणि परसती

नातरची िातची आणि बाळाची काळिी घणयासाठी

आमहाला अिन एक िोठा आधार णिळालाया

सादभावत एक पपर णलहायला घतला होताNGOs

कशया काि करतात(Roll Of NGOsIn rural

Development)WHO आणि UNICEF ला

सादर करणयासाठी तयासाठी िी ठरवलइथच

राहायचयाच पाडयाािधयया अशया अनभवललया

बाळाचया िनिासारख अनक िनि

अनभवायचअनक बाळााना सखरपपि िगात

आिणयासाठीअनक आयााची िरि

चकवणयासाठीएकक िनि महिि एकक िरि

असतत िरि चकवणयाचा परयतन करायचाफकत

िनि िनि फकत िनिाचा उतसवहा णवचार िी

आिचयाकड परणशकषि घिाऱया तया दाई ला बोलन

दाखवलाखर ग बायोअग हा तझा धिवच

हायकाय महिाव िीही तर अनभवाची शाळाच

बोलत होतीअनक िनिाला यिाऱया बाळााचया

िनिााचा णहससाभागीदार बनायच ठरवल िीहा

िनिााचा उतसव िगायच ठरवल िीपढची ३ वष हा

परकलप सापपयत ह उतसव अनभवल मीआतण

खरोखर कोणतय ही आधतनक हॉतसपटल मधयसवव

उपकरण ानी पररपणव अशय तठक णी अस जनम अनभवणय

पि य आतदव सी प डय ावरच शतजनम कक मोल च

ठरलक रण त अनक अडथळ चकवत झ लजनम

महणज क य असत य ची ज णीव दत झ ल होत

य परकलप नातरही दश चय अनक भ ग ामध य च

तवषय वरपरकलप वर क म कर यची एकही तमळ लली

साधी सोडली न हीमग आतदव सी प ड

असोतचातदगडहररय ण र जसथ न य स रख मलीच जनम

न क रण र परदश असोतउततर ाचल स रख 6 मतहन

बफ वचछ तदत व फकत शती व परव श ावर अवलाबन

असण र म ग सलल भ ग असो व नप ळ मध

एवहरसटचय कशीत तवस वलल जग प सन क हीस

तटलल भ ग असोपरतयक नव जनम ह एकक कथ घऊन

आल अनक जनमशत सहसतर जनम व पनजवनमह

अनभवलाब लक च जनम ह नवजनम व तय तन प र

पडण य व सतरीच जण पनजवनमचअस शत सहसतर जनम

अनभवल

दःख ची गोषट ही आह की आजही underprivileged

दश ामध म त व ब लक य ाचय मतयच परम ण ज सत

आहइतकी परगतीकड व टच ल करण री मनषय जम तय

ब बतीत अजनही उद स आहअन जोपयत य चा महतव

समजन यत न ही तोपयत ही पररतसथती बदल यल वळ

ल गल

आपलयाकड कीडािागयासारखी िािसा िरत

असतातअन तयातही बाळातपिात िरिा-या णरया

व िल यााची साखया तर िासतचवदयकीय सवचा

अभावउदासीनतासधयाचया वदयकीय वयवसायात

बोकाळलला लोभ ह आपि णकतयक वष

पाहातोयिला वाटता िागचया सपतरागिधील एक

लख आहडॉ अरि गदर याानी णलणहललाअन

तयािध तयाानी सरवातीलाच महिलायपरािाणिक

डॉकट रााची कोडी करिारी तसाच गरीब आणि

शरीिाताानाही योगय वदयकीय सवा न णिळ शकिारी

णवणचतर पररणसथती सधया राजयात आणि दशात आह

अन िी ह अनभवलायबाहरचया दशात काि

करताना िानवी िीवनिलया णकती िपली िातात व

आपलया दशात तयााची कवढी अवहलना

होतमहिि बाळातपिात बायकोचा िास शवटचा

असल तर अस द बापडािल तर िगताय नाबायको

काय दसरी करता यईल इतकी उदासीनताहररयाना

चाणदगड िध तर िलीच िनि जया पदधतीना नाकारल

िातात त बघन भयभीत झालअिनही परसाग काटा

आितातनविात िलीना या राजयात कसा िारला

िातादध णपती महितात तयालाकणपल दव यााचया

lsquoखशीrsquo या ऑगवनायझशनबरोबर काि करताना हा

भयानक अनभव अनभवलाएक दधणपती

थााबवणयाचा असफल परयतनदसरी िखयिातरी

भपदरणसाग हडा यााचया िदतीना थााबवललीपि नातर

अन ह

थााबवणयासाठी आमही कलल परयतनतयात आलला

अपयश ही आपलया दशातली सवावत िोठी

णवफलता आह अन ह पाहताना िीव का ठाशी

यायचा िाझा

एकक िनि महिि एकक िरि असतत िरि

चकवणयाचा परयतन करायचाफकत िनि िनि फकत

िनिाचा उतसव अनक िनिााच िोल ह सििन आल

या अनभवािळमहिनच शत सहर िनि

डॉ अणिता कलकिी- परोणहत

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

करायचा णवचार करत होतोतयाची पवव तयारी

महिन गरािसथााचया सभा घयायला सरवात कली

होतीहा परकलप होता िाता बाल सागोपन

(Reproductive child Health)

गरािीि आणि आणदवासी भागात किी वयात

िलीची लगन आणि तयािळ नातर िनिाला यिारी

कपोणषत िलतसच बाळातपिात िरि पाविाऱया

णरयााच आणि िलााचया परिािाची टककवारी ही

िासत आह तयासाठी अवअरनस आणि उपाय

यासाठी आमही गावागावात णहाडायचोतयावळी

अस वाटल नवहत की यातन काही नवीन एक वळि

णिळलइथ णिळिाऱया वदयकीय सोयी या अतयात

तटपाजया आहतिवळ िवळ नसलयासारखयाच

परायिरी हलथ सनटसव आहत पि साधया सोयी सदधा

नाहीतनरक कसा असतो ह डोळयाानी

पाणहललतटलल बाकिोडकया णखडकयाणविची

सोय नाहीसवचछतागह णकळस वािीआणि

डॉकटसव िागयावर असतील नसतील सणवका

किवचारी नाहीतअशया पररणसथतीत एखादी

बाळातपिाची कस आली तर ती णिलहा

रगिालयात पाठवली िायचीआणि नाणशक

णिलहा रगिालय ह या गावाापासन णकिान ७० त ८०

णकिी अातरावर रसत नीट नाहीतअशया पररणसथतीत

अशी एखादी कस णतथपयत पोचपयतच काही बर

वाईट होणयाची शकयता आमही एक णदवशी गोद

या आिचया गावात काि करत

होतोतयाच वळी आिचयाकडची नणसगच णशकषि

घतलली कमयणनटी वकरव णसाध धावत पळत

आलीडोगरशत या आिचया एका दरचया

पाडयातली एक री अडलीयअस साागतपरायिरी

हलथ सटर ची णिड वाईफ िागयावर नवहतीअशया

वळी गावात जया अपरणशणकषत दाया असतात तयापकी

एकीची िदत घतली होती आधीचपि उपयोग

नवहता झालासिार ८ तास होऊन गल होत या

पररणसथतीलादाईचया ित िल आडव आलल

होतआणि तयासाठी डॉकटरची गरि होतीआमही

णनघालो डोगर शत ला िाता िाता चार वािल

साधयाकाळचअगदी डोगर दरीतल गावतयािळ

अाधार िासतच गडद झाललाआणि अशया आड

वळिाचया णठकािी एखादी बाई अशया परकार अडि

महिि साकटचघरािधय तया बाईच महातार सास

सासरणसाधन गलया गलया बादलीत पािी आिन

णदल आणि आमही सवचछ हात पाय धवन आत

गलोखात एकिवळ कोितही अतयाधणनक साधन

नाहीजया योग ह बाळात पि सलभ होईलफकत

गलोवहसति आणि आिची औषधााची बग आणि

णकरकोळ काही उपकरिपि िाझया िोडीला णसाध

होतीणसाधला िाझया बग िधली

कातरीदोरसयाकाढन उकळत ठवायला

लावलसवचछ आणि धतलल िनर काढन ठवायला

लावलबाळातीि महिि ििति २०-२१ वषावची

मलगी होतीअगदी प ाढरी फटक पडललीब ळाततणीची

न डी प तहलीब ळ च ठोक प तहलआतण एक शव स

सोडल थोड कौशलयपषकळस अनभवआतण

आतमतवशव स ह क मी आलततल डोकय वर ह त ठवन

मी तय वळी महणलघ बर नकोस सगळ ठीक

होईलतसाधल मदतील घऊन पढचय ह लच ली सर

कलय कौशलय गरजच होतसम र १ त स झगडलय नातर

तय इवलय शय कौतक च जनम झ ल ब कीच नातरच

सोपसक र तसाध करत होतीमी ब हर यऊन घर तलय

आजीन स ातगतल आजी न त झ ल य तमह ल

आजब जचय घर तल शज री प ज रीब यक परष ह

जमलल होततय ाच चहर उजळन गलतसाधन

ब ळाततणील सवचछ पसन घतलब ळ ची न ळ

क पलीती ब ाधली आतण ब ळ ल सवचछ फडकय त

गाड ळन तय चय आजीकड तदलम झय दषटीन ह एक

तदवयच होत कसलय ही आधतनक उपकरण तशव य प र

प डलल असल ब ळातपण म झय स ठी पतहलच होतय

मलीस रखय ल खो ब यक अजन आपलय दश त

ग व तलय अपरतशतित द य ाकडन परसती करन घत त ही

ज णीव झ लीय आतदव सी वनव सी ब यक ाच खरच

ध ररषटय तकती य च सम र स आमही आमचय कड

असण र य प डय प डय वर सवह च ल कल होतब ल

तवव हतय तवषयी अवअरनसHIV कपोषण

कटाब तनयोजनआतण बरच क हीय त आमच मखय

णवषय होता हा की आि आपलया दशात बाळातपिात

िततयिखी पडिाऱया णरयााच आणि बाळााच परिाि ह

िासत आह(MMRIMR)Maternal Mortality

rateInfant Mortality rateआणि तयासाठी

आमही काय करायला हव याचा सवह करन आमहाला

आिचया सासथला पाठवायचा होतायािधय

आमहाला सगळी िाणहती गोळा करन घयायची

होतीतयासाठी सवव पाडयात िाऊन गराि सभा भरवन

या उपकरिाची िाणहती गरािसथााना दि ह गरिच होत

या िधय गावात िलीिल तयााची साखयानकती लगन

झालली िलिलीगावातलया गरोदर णरयातयााची

वयधनवावताची इािकशनस णदली गलीत कारकत

वाढीचया गोळयावळवर विनह सवव ररपोटवस घि

चाल कलतया आधी गावात आधी बाळात झाललया

णरया तयााची िाणहतीपरणशणकषतअपरणशणकषत दाई

कडन बाळातपिका दवाखानापरायिरी हलथ सटर

हॉणसपटल िधय बाळातपि झालाय बाळाणतिीच

खाि णपिऔषध पािीसरकारची िननी सरकषा

योिना या बददलची िाणहती आह काही सगळी

िाणहती गोळा करताना असाखय णवचार डोकयात यत

होतआपि ि णशकलोय त जञान पररपिव आह

काहा आलला अनभव इतका णिवात होता की

तयािळ अनक णवचार परवणतवत झालया अशया आणि

णकतयक भागाािधय आि अशया णकतीतरी

बाळातीिीची ही अशी अवसथा होत असलआणि

परतयक वळी तयााची सटका सखरप होत असल का

िी या सवाचा णवचार करत असताना अिन एक

गोषट िनात आली िलगी नको महिन णचणकतसा

करणयाच तातर णवकणसत झालल आहणकती िाता

आपलया पोटाचया िलीना िनिाला यणया आधीच

नाहीशया करतातभारतात यावर बादी आलीय

खरीआपि िनिाला यिाऱया बाळााचा तयााचया

सखरप िनिाचा णवचार करतोयपि िनिाला यऊ

पाहिाऱया आणि तयााची वाट बाद करिाऱ यााच

कायएक परणशकषिाथी दाईआणि तीही वयोवदध

री िाझयाकड णशकायला यायचीणतचया तोडन

अनक अनभव ऐकताना णवचार िाथन वहायचणतचया

भाषतएकक िनि महिि एकक िरि

असतमहिन रीचा िनि नको तयाणदवशी तया

बाळाणतिी ची सटका करायला िर डॉकटर महिन

कोिी णिळाल नसत तर णतची सटका कशी झाली

असती बाळ अस आडव णतडव आल होत णक

तयाला सारख करणयासाठी कशल हातााची गरि

होतीतया दाईन काय कल असत बाळाला

वडवाकड ओढल असततयात त गिावलही

असतकदाणचत तया आईचया िीवाला धोका णनिावि

झाला असताआपलया दशात या अशया णकती

भडसाविाऱ या सिसया आहतअतयात अतयाधणनक

साधनसगळ आलयपि अनक बाळााच िनि अस

होतायतचाागली परसणतगह नाहीतअनक बालकााच

रोग णनदान होत नाहीकपोषिावर उपाय

नाहीकसला आलाय णवकासजया दशाची

पायाभत सापत ीिल हीच िर सशकतणनरोगी

नसतील तर तया दशाच भणवतवय काययाच वळी

आिचया NGO ला िाता बाल सागोपन या

परकलपावर काि करणयासाठी िानयता

णिळालीआणि एक आशा िागत झाली या

अशया आणदवासी पाडयाािधय णरयााच सखरप

बाळातपि उत ि परसतीपवव णचणकतसाआणि परसती

नातरची िातची आणि बाळाची काळिी घणयासाठी

आमहाला अिन एक िोठा आधार णिळालाया

सादभावत एक पपर णलहायला घतला होताNGOs

कशया काि करतात(Roll Of NGOsIn rural

Development)WHO आणि UNICEF ला

सादर करणयासाठी तयासाठी िी ठरवलइथच

राहायचयाच पाडयाािधयया अशया अनभवललया

बाळाचया िनिासारख अनक िनि

अनभवायचअनक बाळााना सखरपपि िगात

आिणयासाठीअनक आयााची िरि

चकवणयासाठीएकक िनि महिि एकक िरि

असतत िरि चकवणयाचा परयतन करायचाफकत

िनि िनि फकत िनिाचा उतसवहा णवचार िी

आिचयाकड परणशकषि घिाऱया तया दाई ला बोलन

दाखवलाखर ग बायोअग हा तझा धिवच

हायकाय महिाव िीही तर अनभवाची शाळाच

बोलत होतीअनक िनिाला यिाऱया बाळााचया

िनिााचा णहससाभागीदार बनायच ठरवल िीहा

िनिााचा उतसव िगायच ठरवल िीपढची ३ वष हा

परकलप सापपयत ह उतसव अनभवल मीआतण

खरोखर कोणतय ही आधतनक हॉतसपटल मधयसवव

उपकरण ानी पररपणव अशय तठक णी अस जनम अनभवणय

पि य आतदव सी प डय ावरच शतजनम कक मोल च

ठरलक रण त अनक अडथळ चकवत झ लजनम

महणज क य असत य ची ज णीव दत झ ल होत

य परकलप नातरही दश चय अनक भ ग ामध य च

तवषय वरपरकलप वर क म कर यची एकही तमळ लली

साधी सोडली न हीमग आतदव सी प ड

असोतचातदगडहररय ण र जसथ न य स रख मलीच जनम

न क रण र परदश असोतउततर ाचल स रख 6 मतहन

बफ वचछ तदत व फकत शती व परव श ावर अवलाबन

असण र म ग सलल भ ग असो व नप ळ मध

एवहरसटचय कशीत तवस वलल जग प सन क हीस

तटलल भ ग असोपरतयक नव जनम ह एकक कथ घऊन

आल अनक जनमशत सहसतर जनम व पनजवनमह

अनभवलाब लक च जनम ह नवजनम व तय तन प र

पडण य व सतरीच जण पनजवनमचअस शत सहसतर जनम

अनभवल

दःख ची गोषट ही आह की आजही underprivileged

दश ामध म त व ब लक य ाचय मतयच परम ण ज सत

आहइतकी परगतीकड व टच ल करण री मनषय जम तय

ब बतीत अजनही उद स आहअन जोपयत य चा महतव

समजन यत न ही तोपयत ही पररतसथती बदल यल वळ

ल गल

आपलयाकड कीडािागयासारखी िािसा िरत

असतातअन तयातही बाळातपिात िरिा-या णरया

व िल यााची साखया तर िासतचवदयकीय सवचा

अभावउदासीनतासधयाचया वदयकीय वयवसायात

बोकाळलला लोभ ह आपि णकतयक वष

पाहातोयिला वाटता िागचया सपतरागिधील एक

लख आहडॉ अरि गदर याानी णलणहललाअन

तयािध तयाानी सरवातीलाच महिलायपरािाणिक

डॉकट रााची कोडी करिारी तसाच गरीब आणि

शरीिाताानाही योगय वदयकीय सवा न णिळ शकिारी

णवणचतर पररणसथती सधया राजयात आणि दशात आह

अन िी ह अनभवलायबाहरचया दशात काि

करताना िानवी िीवनिलया णकती िपली िातात व

आपलया दशात तयााची कवढी अवहलना

होतमहिि बाळातपिात बायकोचा िास शवटचा

असल तर अस द बापडािल तर िगताय नाबायको

काय दसरी करता यईल इतकी उदासीनताहररयाना

चाणदगड िध तर िलीच िनि जया पदधतीना नाकारल

िातात त बघन भयभीत झालअिनही परसाग काटा

आितातनविात िलीना या राजयात कसा िारला

िातादध णपती महितात तयालाकणपल दव यााचया

lsquoखशीrsquo या ऑगवनायझशनबरोबर काि करताना हा

भयानक अनभव अनभवलाएक दधणपती

थााबवणयाचा असफल परयतनदसरी िखयिातरी

भपदरणसाग हडा यााचया िदतीना थााबवललीपि नातर

अन ह

थााबवणयासाठी आमही कलल परयतनतयात आलला

अपयश ही आपलया दशातली सवावत िोठी

णवफलता आह अन ह पाहताना िीव का ठाशी

यायचा िाझा

एकक िनि महिि एकक िरि असतत िरि

चकवणयाचा परयतन करायचाफकत िनि िनि फकत

िनिाचा उतसव अनक िनिााच िोल ह सििन आल

या अनभवािळमहिनच शत सहर िनि

डॉ अणिता कलकिी- परोणहत

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

होतोतयाच वळी आिचयाकडची नणसगच णशकषि

घतलली कमयणनटी वकरव णसाध धावत पळत

आलीडोगरशत या आिचया एका दरचया

पाडयातली एक री अडलीयअस साागतपरायिरी

हलथ सटर ची णिड वाईफ िागयावर नवहतीअशया

वळी गावात जया अपरणशणकषत दाया असतात तयापकी

एकीची िदत घतली होती आधीचपि उपयोग

नवहता झालासिार ८ तास होऊन गल होत या

पररणसथतीलादाईचया ित िल आडव आलल

होतआणि तयासाठी डॉकटरची गरि होतीआमही

णनघालो डोगर शत ला िाता िाता चार वािल

साधयाकाळचअगदी डोगर दरीतल गावतयािळ

अाधार िासतच गडद झाललाआणि अशया आड

वळिाचया णठकािी एखादी बाई अशया परकार अडि

महिि साकटचघरािधय तया बाईच महातार सास

सासरणसाधन गलया गलया बादलीत पािी आिन

णदल आणि आमही सवचछ हात पाय धवन आत

गलोखात एकिवळ कोितही अतयाधणनक साधन

नाहीजया योग ह बाळात पि सलभ होईलफकत

गलोवहसति आणि आिची औषधााची बग आणि

णकरकोळ काही उपकरिपि िाझया िोडीला णसाध

होतीणसाधला िाझया बग िधली

कातरीदोरसयाकाढन उकळत ठवायला

लावलसवचछ आणि धतलल िनर काढन ठवायला

लावलबाळातीि महिि ििति २०-२१ वषावची

मलगी होतीअगदी प ाढरी फटक पडललीब ळाततणीची

न डी प तहलीब ळ च ठोक प तहलआतण एक शव स

सोडल थोड कौशलयपषकळस अनभवआतण

आतमतवशव स ह क मी आलततल डोकय वर ह त ठवन

मी तय वळी महणलघ बर नकोस सगळ ठीक

होईलतसाधल मदतील घऊन पढचय ह लच ली सर

कलय कौशलय गरजच होतसम र १ त स झगडलय नातर

तय इवलय शय कौतक च जनम झ ल ब कीच नातरच

सोपसक र तसाध करत होतीमी ब हर यऊन घर तलय

आजीन स ातगतल आजी न त झ ल य तमह ल

आजब जचय घर तल शज री प ज रीब यक परष ह

जमलल होततय ाच चहर उजळन गलतसाधन

ब ळाततणील सवचछ पसन घतलब ळ ची न ळ

क पलीती ब ाधली आतण ब ळ ल सवचछ फडकय त

गाड ळन तय चय आजीकड तदलम झय दषटीन ह एक

तदवयच होत कसलय ही आधतनक उपकरण तशव य प र

प डलल असल ब ळातपण म झय स ठी पतहलच होतय

मलीस रखय ल खो ब यक अजन आपलय दश त

ग व तलय अपरतशतित द य ाकडन परसती करन घत त ही

ज णीव झ लीय आतदव सी वनव सी ब यक ाच खरच

ध ररषटय तकती य च सम र स आमही आमचय कड

असण र य प डय प डय वर सवह च ल कल होतब ल

तवव हतय तवषयी अवअरनसHIV कपोषण

कटाब तनयोजनआतण बरच क हीय त आमच मखय

णवषय होता हा की आि आपलया दशात बाळातपिात

िततयिखी पडिाऱया णरयााच आणि बाळााच परिाि ह

िासत आह(MMRIMR)Maternal Mortality

rateInfant Mortality rateआणि तयासाठी

आमही काय करायला हव याचा सवह करन आमहाला

आिचया सासथला पाठवायचा होतायािधय

आमहाला सगळी िाणहती गोळा करन घयायची

होतीतयासाठी सवव पाडयात िाऊन गराि सभा भरवन

या उपकरिाची िाणहती गरािसथााना दि ह गरिच होत

या िधय गावात िलीिल तयााची साखयानकती लगन

झालली िलिलीगावातलया गरोदर णरयातयााची

वयधनवावताची इािकशनस णदली गलीत कारकत

वाढीचया गोळयावळवर विनह सवव ररपोटवस घि

चाल कलतया आधी गावात आधी बाळात झाललया

णरया तयााची िाणहतीपरणशणकषतअपरणशणकषत दाई

कडन बाळातपिका दवाखानापरायिरी हलथ सटर

हॉणसपटल िधय बाळातपि झालाय बाळाणतिीच

खाि णपिऔषध पािीसरकारची िननी सरकषा

योिना या बददलची िाणहती आह काही सगळी

िाणहती गोळा करताना असाखय णवचार डोकयात यत

होतआपि ि णशकलोय त जञान पररपिव आह

काहा आलला अनभव इतका णिवात होता की

तयािळ अनक णवचार परवणतवत झालया अशया आणि

णकतयक भागाािधय आि अशया णकतीतरी

बाळातीिीची ही अशी अवसथा होत असलआणि

परतयक वळी तयााची सटका सखरप होत असल का

िी या सवाचा णवचार करत असताना अिन एक

गोषट िनात आली िलगी नको महिन णचणकतसा

करणयाच तातर णवकणसत झालल आहणकती िाता

आपलया पोटाचया िलीना िनिाला यणया आधीच

नाहीशया करतातभारतात यावर बादी आलीय

खरीआपि िनिाला यिाऱया बाळााचा तयााचया

सखरप िनिाचा णवचार करतोयपि िनिाला यऊ

पाहिाऱया आणि तयााची वाट बाद करिाऱ यााच

कायएक परणशकषिाथी दाईआणि तीही वयोवदध

री िाझयाकड णशकायला यायचीणतचया तोडन

अनक अनभव ऐकताना णवचार िाथन वहायचणतचया

भाषतएकक िनि महिि एकक िरि

असतमहिन रीचा िनि नको तयाणदवशी तया

बाळाणतिी ची सटका करायला िर डॉकटर महिन

कोिी णिळाल नसत तर णतची सटका कशी झाली

असती बाळ अस आडव णतडव आल होत णक

तयाला सारख करणयासाठी कशल हातााची गरि

होतीतया दाईन काय कल असत बाळाला

वडवाकड ओढल असततयात त गिावलही

असतकदाणचत तया आईचया िीवाला धोका णनिावि

झाला असताआपलया दशात या अशया णकती

भडसाविाऱ या सिसया आहतअतयात अतयाधणनक

साधनसगळ आलयपि अनक बाळााच िनि अस

होतायतचाागली परसणतगह नाहीतअनक बालकााच

रोग णनदान होत नाहीकपोषिावर उपाय

नाहीकसला आलाय णवकासजया दशाची

पायाभत सापत ीिल हीच िर सशकतणनरोगी

नसतील तर तया दशाच भणवतवय काययाच वळी

आिचया NGO ला िाता बाल सागोपन या

परकलपावर काि करणयासाठी िानयता

णिळालीआणि एक आशा िागत झाली या

अशया आणदवासी पाडयाािधय णरयााच सखरप

बाळातपि उत ि परसतीपवव णचणकतसाआणि परसती

नातरची िातची आणि बाळाची काळिी घणयासाठी

आमहाला अिन एक िोठा आधार णिळालाया

सादभावत एक पपर णलहायला घतला होताNGOs

कशया काि करतात(Roll Of NGOsIn rural

Development)WHO आणि UNICEF ला

सादर करणयासाठी तयासाठी िी ठरवलइथच

राहायचयाच पाडयाािधयया अशया अनभवललया

बाळाचया िनिासारख अनक िनि

अनभवायचअनक बाळााना सखरपपि िगात

आिणयासाठीअनक आयााची िरि

चकवणयासाठीएकक िनि महिि एकक िरि

असतत िरि चकवणयाचा परयतन करायचाफकत

िनि िनि फकत िनिाचा उतसवहा णवचार िी

आिचयाकड परणशकषि घिाऱया तया दाई ला बोलन

दाखवलाखर ग बायोअग हा तझा धिवच

हायकाय महिाव िीही तर अनभवाची शाळाच

बोलत होतीअनक िनिाला यिाऱया बाळााचया

िनिााचा णहससाभागीदार बनायच ठरवल िीहा

िनिााचा उतसव िगायच ठरवल िीपढची ३ वष हा

परकलप सापपयत ह उतसव अनभवल मीआतण

खरोखर कोणतय ही आधतनक हॉतसपटल मधयसवव

उपकरण ानी पररपणव अशय तठक णी अस जनम अनभवणय

पि य आतदव सी प डय ावरच शतजनम कक मोल च

ठरलक रण त अनक अडथळ चकवत झ लजनम

महणज क य असत य ची ज णीव दत झ ल होत

य परकलप नातरही दश चय अनक भ ग ामध य च

तवषय वरपरकलप वर क म कर यची एकही तमळ लली

साधी सोडली न हीमग आतदव सी प ड

असोतचातदगडहररय ण र जसथ न य स रख मलीच जनम

न क रण र परदश असोतउततर ाचल स रख 6 मतहन

बफ वचछ तदत व फकत शती व परव श ावर अवलाबन

असण र म ग सलल भ ग असो व नप ळ मध

एवहरसटचय कशीत तवस वलल जग प सन क हीस

तटलल भ ग असोपरतयक नव जनम ह एकक कथ घऊन

आल अनक जनमशत सहसतर जनम व पनजवनमह

अनभवलाब लक च जनम ह नवजनम व तय तन प र

पडण य व सतरीच जण पनजवनमचअस शत सहसतर जनम

अनभवल

दःख ची गोषट ही आह की आजही underprivileged

दश ामध म त व ब लक य ाचय मतयच परम ण ज सत

आहइतकी परगतीकड व टच ल करण री मनषय जम तय

ब बतीत अजनही उद स आहअन जोपयत य चा महतव

समजन यत न ही तोपयत ही पररतसथती बदल यल वळ

ल गल

आपलयाकड कीडािागयासारखी िािसा िरत

असतातअन तयातही बाळातपिात िरिा-या णरया

व िल यााची साखया तर िासतचवदयकीय सवचा

अभावउदासीनतासधयाचया वदयकीय वयवसायात

बोकाळलला लोभ ह आपि णकतयक वष

पाहातोयिला वाटता िागचया सपतरागिधील एक

लख आहडॉ अरि गदर याानी णलणहललाअन

तयािध तयाानी सरवातीलाच महिलायपरािाणिक

डॉकट रााची कोडी करिारी तसाच गरीब आणि

शरीिाताानाही योगय वदयकीय सवा न णिळ शकिारी

णवणचतर पररणसथती सधया राजयात आणि दशात आह

अन िी ह अनभवलायबाहरचया दशात काि

करताना िानवी िीवनिलया णकती िपली िातात व

आपलया दशात तयााची कवढी अवहलना

होतमहिि बाळातपिात बायकोचा िास शवटचा

असल तर अस द बापडािल तर िगताय नाबायको

काय दसरी करता यईल इतकी उदासीनताहररयाना

चाणदगड िध तर िलीच िनि जया पदधतीना नाकारल

िातात त बघन भयभीत झालअिनही परसाग काटा

आितातनविात िलीना या राजयात कसा िारला

िातादध णपती महितात तयालाकणपल दव यााचया

lsquoखशीrsquo या ऑगवनायझशनबरोबर काि करताना हा

भयानक अनभव अनभवलाएक दधणपती

थााबवणयाचा असफल परयतनदसरी िखयिातरी

भपदरणसाग हडा यााचया िदतीना थााबवललीपि नातर

अन ह

थााबवणयासाठी आमही कलल परयतनतयात आलला

अपयश ही आपलया दशातली सवावत िोठी

णवफलता आह अन ह पाहताना िीव का ठाशी

यायचा िाझा

एकक िनि महिि एकक िरि असतत िरि

चकवणयाचा परयतन करायचाफकत िनि िनि फकत

िनिाचा उतसव अनक िनिााच िोल ह सििन आल

या अनभवािळमहिनच शत सहर िनि

डॉ अणिता कलकिी- परोणहत

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

मलगी होतीअगदी प ाढरी फटक पडललीब ळाततणीची

न डी प तहलीब ळ च ठोक प तहलआतण एक शव स

सोडल थोड कौशलयपषकळस अनभवआतण

आतमतवशव स ह क मी आलततल डोकय वर ह त ठवन

मी तय वळी महणलघ बर नकोस सगळ ठीक

होईलतसाधल मदतील घऊन पढचय ह लच ली सर

कलय कौशलय गरजच होतसम र १ त स झगडलय नातर

तय इवलय शय कौतक च जनम झ ल ब कीच नातरच

सोपसक र तसाध करत होतीमी ब हर यऊन घर तलय

आजीन स ातगतल आजी न त झ ल य तमह ल

आजब जचय घर तल शज री प ज रीब यक परष ह

जमलल होततय ाच चहर उजळन गलतसाधन

ब ळाततणील सवचछ पसन घतलब ळ ची न ळ

क पलीती ब ाधली आतण ब ळ ल सवचछ फडकय त

गाड ळन तय चय आजीकड तदलम झय दषटीन ह एक

तदवयच होत कसलय ही आधतनक उपकरण तशव य प र

प डलल असल ब ळातपण म झय स ठी पतहलच होतय

मलीस रखय ल खो ब यक अजन आपलय दश त

ग व तलय अपरतशतित द य ाकडन परसती करन घत त ही

ज णीव झ लीय आतदव सी वनव सी ब यक ाच खरच

ध ररषटय तकती य च सम र स आमही आमचय कड

असण र य प डय प डय वर सवह च ल कल होतब ल

तवव हतय तवषयी अवअरनसHIV कपोषण

कटाब तनयोजनआतण बरच क हीय त आमच मखय

णवषय होता हा की आि आपलया दशात बाळातपिात

िततयिखी पडिाऱया णरयााच आणि बाळााच परिाि ह

िासत आह(MMRIMR)Maternal Mortality

rateInfant Mortality rateआणि तयासाठी

आमही काय करायला हव याचा सवह करन आमहाला

आिचया सासथला पाठवायचा होतायािधय

आमहाला सगळी िाणहती गोळा करन घयायची

होतीतयासाठी सवव पाडयात िाऊन गराि सभा भरवन

या उपकरिाची िाणहती गरािसथााना दि ह गरिच होत

या िधय गावात िलीिल तयााची साखयानकती लगन

झालली िलिलीगावातलया गरोदर णरयातयााची

वयधनवावताची इािकशनस णदली गलीत कारकत

वाढीचया गोळयावळवर विनह सवव ररपोटवस घि

चाल कलतया आधी गावात आधी बाळात झाललया

णरया तयााची िाणहतीपरणशणकषतअपरणशणकषत दाई

कडन बाळातपिका दवाखानापरायिरी हलथ सटर

हॉणसपटल िधय बाळातपि झालाय बाळाणतिीच

खाि णपिऔषध पािीसरकारची िननी सरकषा

योिना या बददलची िाणहती आह काही सगळी

िाणहती गोळा करताना असाखय णवचार डोकयात यत

होतआपि ि णशकलोय त जञान पररपिव आह

काहा आलला अनभव इतका णिवात होता की

तयािळ अनक णवचार परवणतवत झालया अशया आणि

णकतयक भागाािधय आि अशया णकतीतरी

बाळातीिीची ही अशी अवसथा होत असलआणि

परतयक वळी तयााची सटका सखरप होत असल का

िी या सवाचा णवचार करत असताना अिन एक

गोषट िनात आली िलगी नको महिन णचणकतसा

करणयाच तातर णवकणसत झालल आहणकती िाता

आपलया पोटाचया िलीना िनिाला यणया आधीच

नाहीशया करतातभारतात यावर बादी आलीय

खरीआपि िनिाला यिाऱया बाळााचा तयााचया

सखरप िनिाचा णवचार करतोयपि िनिाला यऊ

पाहिाऱया आणि तयााची वाट बाद करिाऱ यााच

कायएक परणशकषिाथी दाईआणि तीही वयोवदध

री िाझयाकड णशकायला यायचीणतचया तोडन

अनक अनभव ऐकताना णवचार िाथन वहायचणतचया

भाषतएकक िनि महिि एकक िरि

असतमहिन रीचा िनि नको तयाणदवशी तया

बाळाणतिी ची सटका करायला िर डॉकटर महिन

कोिी णिळाल नसत तर णतची सटका कशी झाली

असती बाळ अस आडव णतडव आल होत णक

तयाला सारख करणयासाठी कशल हातााची गरि

होतीतया दाईन काय कल असत बाळाला

वडवाकड ओढल असततयात त गिावलही

असतकदाणचत तया आईचया िीवाला धोका णनिावि

झाला असताआपलया दशात या अशया णकती

भडसाविाऱ या सिसया आहतअतयात अतयाधणनक

साधनसगळ आलयपि अनक बाळााच िनि अस

होतायतचाागली परसणतगह नाहीतअनक बालकााच

रोग णनदान होत नाहीकपोषिावर उपाय

नाहीकसला आलाय णवकासजया दशाची

पायाभत सापत ीिल हीच िर सशकतणनरोगी

नसतील तर तया दशाच भणवतवय काययाच वळी

आिचया NGO ला िाता बाल सागोपन या

परकलपावर काि करणयासाठी िानयता

णिळालीआणि एक आशा िागत झाली या

अशया आणदवासी पाडयाािधय णरयााच सखरप

बाळातपि उत ि परसतीपवव णचणकतसाआणि परसती

नातरची िातची आणि बाळाची काळिी घणयासाठी

आमहाला अिन एक िोठा आधार णिळालाया

सादभावत एक पपर णलहायला घतला होताNGOs

कशया काि करतात(Roll Of NGOsIn rural

Development)WHO आणि UNICEF ला

सादर करणयासाठी तयासाठी िी ठरवलइथच

राहायचयाच पाडयाािधयया अशया अनभवललया

बाळाचया िनिासारख अनक िनि

अनभवायचअनक बाळााना सखरपपि िगात

आिणयासाठीअनक आयााची िरि

चकवणयासाठीएकक िनि महिि एकक िरि

असतत िरि चकवणयाचा परयतन करायचाफकत

िनि िनि फकत िनिाचा उतसवहा णवचार िी

आिचयाकड परणशकषि घिाऱया तया दाई ला बोलन

दाखवलाखर ग बायोअग हा तझा धिवच

हायकाय महिाव िीही तर अनभवाची शाळाच

बोलत होतीअनक िनिाला यिाऱया बाळााचया

िनिााचा णहससाभागीदार बनायच ठरवल िीहा

िनिााचा उतसव िगायच ठरवल िीपढची ३ वष हा

परकलप सापपयत ह उतसव अनभवल मीआतण

खरोखर कोणतय ही आधतनक हॉतसपटल मधयसवव

उपकरण ानी पररपणव अशय तठक णी अस जनम अनभवणय

पि य आतदव सी प डय ावरच शतजनम कक मोल च

ठरलक रण त अनक अडथळ चकवत झ लजनम

महणज क य असत य ची ज णीव दत झ ल होत

य परकलप नातरही दश चय अनक भ ग ामध य च

तवषय वरपरकलप वर क म कर यची एकही तमळ लली

साधी सोडली न हीमग आतदव सी प ड

असोतचातदगडहररय ण र जसथ न य स रख मलीच जनम

न क रण र परदश असोतउततर ाचल स रख 6 मतहन

बफ वचछ तदत व फकत शती व परव श ावर अवलाबन

असण र म ग सलल भ ग असो व नप ळ मध

एवहरसटचय कशीत तवस वलल जग प सन क हीस

तटलल भ ग असोपरतयक नव जनम ह एकक कथ घऊन

आल अनक जनमशत सहसतर जनम व पनजवनमह

अनभवलाब लक च जनम ह नवजनम व तय तन प र

पडण य व सतरीच जण पनजवनमचअस शत सहसतर जनम

अनभवल

दःख ची गोषट ही आह की आजही underprivileged

दश ामध म त व ब लक य ाचय मतयच परम ण ज सत

आहइतकी परगतीकड व टच ल करण री मनषय जम तय

ब बतीत अजनही उद स आहअन जोपयत य चा महतव

समजन यत न ही तोपयत ही पररतसथती बदल यल वळ

ल गल

आपलयाकड कीडािागयासारखी िािसा िरत

असतातअन तयातही बाळातपिात िरिा-या णरया

व िल यााची साखया तर िासतचवदयकीय सवचा

अभावउदासीनतासधयाचया वदयकीय वयवसायात

बोकाळलला लोभ ह आपि णकतयक वष

पाहातोयिला वाटता िागचया सपतरागिधील एक

लख आहडॉ अरि गदर याानी णलणहललाअन

तयािध तयाानी सरवातीलाच महिलायपरािाणिक

डॉकट रााची कोडी करिारी तसाच गरीब आणि

शरीिाताानाही योगय वदयकीय सवा न णिळ शकिारी

णवणचतर पररणसथती सधया राजयात आणि दशात आह

अन िी ह अनभवलायबाहरचया दशात काि

करताना िानवी िीवनिलया णकती िपली िातात व

आपलया दशात तयााची कवढी अवहलना

होतमहिि बाळातपिात बायकोचा िास शवटचा

असल तर अस द बापडािल तर िगताय नाबायको

काय दसरी करता यईल इतकी उदासीनताहररयाना

चाणदगड िध तर िलीच िनि जया पदधतीना नाकारल

िातात त बघन भयभीत झालअिनही परसाग काटा

आितातनविात िलीना या राजयात कसा िारला

िातादध णपती महितात तयालाकणपल दव यााचया

lsquoखशीrsquo या ऑगवनायझशनबरोबर काि करताना हा

भयानक अनभव अनभवलाएक दधणपती

थााबवणयाचा असफल परयतनदसरी िखयिातरी

भपदरणसाग हडा यााचया िदतीना थााबवललीपि नातर

अन ह

थााबवणयासाठी आमही कलल परयतनतयात आलला

अपयश ही आपलया दशातली सवावत िोठी

णवफलता आह अन ह पाहताना िीव का ठाशी

यायचा िाझा

एकक िनि महिि एकक िरि असतत िरि

चकवणयाचा परयतन करायचाफकत िनि िनि फकत

िनिाचा उतसव अनक िनिााच िोल ह सििन आल

या अनभवािळमहिनच शत सहर िनि

डॉ अणिता कलकिी- परोणहत

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

णवषय होता हा की आि आपलया दशात बाळातपिात

िततयिखी पडिाऱया णरयााच आणि बाळााच परिाि ह

िासत आह(MMRIMR)Maternal Mortality

rateInfant Mortality rateआणि तयासाठी

आमही काय करायला हव याचा सवह करन आमहाला

आिचया सासथला पाठवायचा होतायािधय

आमहाला सगळी िाणहती गोळा करन घयायची

होतीतयासाठी सवव पाडयात िाऊन गराि सभा भरवन

या उपकरिाची िाणहती गरािसथााना दि ह गरिच होत

या िधय गावात िलीिल तयााची साखयानकती लगन

झालली िलिलीगावातलया गरोदर णरयातयााची

वयधनवावताची इािकशनस णदली गलीत कारकत

वाढीचया गोळयावळवर विनह सवव ररपोटवस घि

चाल कलतया आधी गावात आधी बाळात झाललया

णरया तयााची िाणहतीपरणशणकषतअपरणशणकषत दाई

कडन बाळातपिका दवाखानापरायिरी हलथ सटर

हॉणसपटल िधय बाळातपि झालाय बाळाणतिीच

खाि णपिऔषध पािीसरकारची िननी सरकषा

योिना या बददलची िाणहती आह काही सगळी

िाणहती गोळा करताना असाखय णवचार डोकयात यत

होतआपि ि णशकलोय त जञान पररपिव आह

काहा आलला अनभव इतका णिवात होता की

तयािळ अनक णवचार परवणतवत झालया अशया आणि

णकतयक भागाािधय आि अशया णकतीतरी

बाळातीिीची ही अशी अवसथा होत असलआणि

परतयक वळी तयााची सटका सखरप होत असल का

िी या सवाचा णवचार करत असताना अिन एक

गोषट िनात आली िलगी नको महिन णचणकतसा

करणयाच तातर णवकणसत झालल आहणकती िाता

आपलया पोटाचया िलीना िनिाला यणया आधीच

नाहीशया करतातभारतात यावर बादी आलीय

खरीआपि िनिाला यिाऱया बाळााचा तयााचया

सखरप िनिाचा णवचार करतोयपि िनिाला यऊ

पाहिाऱया आणि तयााची वाट बाद करिाऱ यााच

कायएक परणशकषिाथी दाईआणि तीही वयोवदध

री िाझयाकड णशकायला यायचीणतचया तोडन

अनक अनभव ऐकताना णवचार िाथन वहायचणतचया

भाषतएकक िनि महिि एकक िरि

असतमहिन रीचा िनि नको तयाणदवशी तया

बाळाणतिी ची सटका करायला िर डॉकटर महिन

कोिी णिळाल नसत तर णतची सटका कशी झाली

असती बाळ अस आडव णतडव आल होत णक

तयाला सारख करणयासाठी कशल हातााची गरि

होतीतया दाईन काय कल असत बाळाला

वडवाकड ओढल असततयात त गिावलही

असतकदाणचत तया आईचया िीवाला धोका णनिावि

झाला असताआपलया दशात या अशया णकती

भडसाविाऱ या सिसया आहतअतयात अतयाधणनक

साधनसगळ आलयपि अनक बाळााच िनि अस

होतायतचाागली परसणतगह नाहीतअनक बालकााच

रोग णनदान होत नाहीकपोषिावर उपाय

नाहीकसला आलाय णवकासजया दशाची

पायाभत सापत ीिल हीच िर सशकतणनरोगी

नसतील तर तया दशाच भणवतवय काययाच वळी

आिचया NGO ला िाता बाल सागोपन या

परकलपावर काि करणयासाठी िानयता

णिळालीआणि एक आशा िागत झाली या

अशया आणदवासी पाडयाािधय णरयााच सखरप

बाळातपि उत ि परसतीपवव णचणकतसाआणि परसती

नातरची िातची आणि बाळाची काळिी घणयासाठी

आमहाला अिन एक िोठा आधार णिळालाया

सादभावत एक पपर णलहायला घतला होताNGOs

कशया काि करतात(Roll Of NGOsIn rural

Development)WHO आणि UNICEF ला

सादर करणयासाठी तयासाठी िी ठरवलइथच

राहायचयाच पाडयाािधयया अशया अनभवललया

बाळाचया िनिासारख अनक िनि

अनभवायचअनक बाळााना सखरपपि िगात

आिणयासाठीअनक आयााची िरि

चकवणयासाठीएकक िनि महिि एकक िरि

असतत िरि चकवणयाचा परयतन करायचाफकत

िनि िनि फकत िनिाचा उतसवहा णवचार िी

आिचयाकड परणशकषि घिाऱया तया दाई ला बोलन

दाखवलाखर ग बायोअग हा तझा धिवच

हायकाय महिाव िीही तर अनभवाची शाळाच

बोलत होतीअनक िनिाला यिाऱया बाळााचया

िनिााचा णहससाभागीदार बनायच ठरवल िीहा

िनिााचा उतसव िगायच ठरवल िीपढची ३ वष हा

परकलप सापपयत ह उतसव अनभवल मीआतण

खरोखर कोणतय ही आधतनक हॉतसपटल मधयसवव

उपकरण ानी पररपणव अशय तठक णी अस जनम अनभवणय

पि य आतदव सी प डय ावरच शतजनम कक मोल च

ठरलक रण त अनक अडथळ चकवत झ लजनम

महणज क य असत य ची ज णीव दत झ ल होत

य परकलप नातरही दश चय अनक भ ग ामध य च

तवषय वरपरकलप वर क म कर यची एकही तमळ लली

साधी सोडली न हीमग आतदव सी प ड

असोतचातदगडहररय ण र जसथ न य स रख मलीच जनम

न क रण र परदश असोतउततर ाचल स रख 6 मतहन

बफ वचछ तदत व फकत शती व परव श ावर अवलाबन

असण र म ग सलल भ ग असो व नप ळ मध

एवहरसटचय कशीत तवस वलल जग प सन क हीस

तटलल भ ग असोपरतयक नव जनम ह एकक कथ घऊन

आल अनक जनमशत सहसतर जनम व पनजवनमह

अनभवलाब लक च जनम ह नवजनम व तय तन प र

पडण य व सतरीच जण पनजवनमचअस शत सहसतर जनम

अनभवल

दःख ची गोषट ही आह की आजही underprivileged

दश ामध म त व ब लक य ाचय मतयच परम ण ज सत

आहइतकी परगतीकड व टच ल करण री मनषय जम तय

ब बतीत अजनही उद स आहअन जोपयत य चा महतव

समजन यत न ही तोपयत ही पररतसथती बदल यल वळ

ल गल

आपलयाकड कीडािागयासारखी िािसा िरत

असतातअन तयातही बाळातपिात िरिा-या णरया

व िल यााची साखया तर िासतचवदयकीय सवचा

अभावउदासीनतासधयाचया वदयकीय वयवसायात

बोकाळलला लोभ ह आपि णकतयक वष

पाहातोयिला वाटता िागचया सपतरागिधील एक

लख आहडॉ अरि गदर याानी णलणहललाअन

तयािध तयाानी सरवातीलाच महिलायपरािाणिक

डॉकट रााची कोडी करिारी तसाच गरीब आणि

शरीिाताानाही योगय वदयकीय सवा न णिळ शकिारी

णवणचतर पररणसथती सधया राजयात आणि दशात आह

अन िी ह अनभवलायबाहरचया दशात काि

करताना िानवी िीवनिलया णकती िपली िातात व

आपलया दशात तयााची कवढी अवहलना

होतमहिि बाळातपिात बायकोचा िास शवटचा

असल तर अस द बापडािल तर िगताय नाबायको

काय दसरी करता यईल इतकी उदासीनताहररयाना

चाणदगड िध तर िलीच िनि जया पदधतीना नाकारल

िातात त बघन भयभीत झालअिनही परसाग काटा

आितातनविात िलीना या राजयात कसा िारला

िातादध णपती महितात तयालाकणपल दव यााचया

lsquoखशीrsquo या ऑगवनायझशनबरोबर काि करताना हा

भयानक अनभव अनभवलाएक दधणपती

थााबवणयाचा असफल परयतनदसरी िखयिातरी

भपदरणसाग हडा यााचया िदतीना थााबवललीपि नातर

अन ह

थााबवणयासाठी आमही कलल परयतनतयात आलला

अपयश ही आपलया दशातली सवावत िोठी

णवफलता आह अन ह पाहताना िीव का ठाशी

यायचा िाझा

एकक िनि महिि एकक िरि असतत िरि

चकवणयाचा परयतन करायचाफकत िनि िनि फकत

िनिाचा उतसव अनक िनिााच िोल ह सििन आल

या अनभवािळमहिनच शत सहर िनि

डॉ अणिता कलकिी- परोणहत

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

िी या सवाचा णवचार करत असताना अिन एक

गोषट िनात आली िलगी नको महिन णचणकतसा

करणयाच तातर णवकणसत झालल आहणकती िाता

आपलया पोटाचया िलीना िनिाला यणया आधीच

नाहीशया करतातभारतात यावर बादी आलीय

खरीआपि िनिाला यिाऱया बाळााचा तयााचया

सखरप िनिाचा णवचार करतोयपि िनिाला यऊ

पाहिाऱया आणि तयााची वाट बाद करिाऱ यााच

कायएक परणशकषिाथी दाईआणि तीही वयोवदध

री िाझयाकड णशकायला यायचीणतचया तोडन

अनक अनभव ऐकताना णवचार िाथन वहायचणतचया

भाषतएकक िनि महिि एकक िरि

असतमहिन रीचा िनि नको तयाणदवशी तया

बाळाणतिी ची सटका करायला िर डॉकटर महिन

कोिी णिळाल नसत तर णतची सटका कशी झाली

असती बाळ अस आडव णतडव आल होत णक

तयाला सारख करणयासाठी कशल हातााची गरि

होतीतया दाईन काय कल असत बाळाला

वडवाकड ओढल असततयात त गिावलही

असतकदाणचत तया आईचया िीवाला धोका णनिावि

झाला असताआपलया दशात या अशया णकती

भडसाविाऱ या सिसया आहतअतयात अतयाधणनक

साधनसगळ आलयपि अनक बाळााच िनि अस

होतायतचाागली परसणतगह नाहीतअनक बालकााच

रोग णनदान होत नाहीकपोषिावर उपाय

नाहीकसला आलाय णवकासजया दशाची

पायाभत सापत ीिल हीच िर सशकतणनरोगी

नसतील तर तया दशाच भणवतवय काययाच वळी

आिचया NGO ला िाता बाल सागोपन या

परकलपावर काि करणयासाठी िानयता

णिळालीआणि एक आशा िागत झाली या

अशया आणदवासी पाडयाािधय णरयााच सखरप

बाळातपि उत ि परसतीपवव णचणकतसाआणि परसती

नातरची िातची आणि बाळाची काळिी घणयासाठी

आमहाला अिन एक िोठा आधार णिळालाया

सादभावत एक पपर णलहायला घतला होताNGOs

कशया काि करतात(Roll Of NGOsIn rural

Development)WHO आणि UNICEF ला

सादर करणयासाठी तयासाठी िी ठरवलइथच

राहायचयाच पाडयाािधयया अशया अनभवललया

बाळाचया िनिासारख अनक िनि

अनभवायचअनक बाळााना सखरपपि िगात

आिणयासाठीअनक आयााची िरि

चकवणयासाठीएकक िनि महिि एकक िरि

असतत िरि चकवणयाचा परयतन करायचाफकत

िनि िनि फकत िनिाचा उतसवहा णवचार िी

आिचयाकड परणशकषि घिाऱया तया दाई ला बोलन

दाखवलाखर ग बायोअग हा तझा धिवच

हायकाय महिाव िीही तर अनभवाची शाळाच

बोलत होतीअनक िनिाला यिाऱया बाळााचया

िनिााचा णहससाभागीदार बनायच ठरवल िीहा

िनिााचा उतसव िगायच ठरवल िीपढची ३ वष हा

परकलप सापपयत ह उतसव अनभवल मीआतण

खरोखर कोणतय ही आधतनक हॉतसपटल मधयसवव

उपकरण ानी पररपणव अशय तठक णी अस जनम अनभवणय

पि य आतदव सी प डय ावरच शतजनम कक मोल च

ठरलक रण त अनक अडथळ चकवत झ लजनम

महणज क य असत य ची ज णीव दत झ ल होत

य परकलप नातरही दश चय अनक भ ग ामध य च

तवषय वरपरकलप वर क म कर यची एकही तमळ लली

साधी सोडली न हीमग आतदव सी प ड

असोतचातदगडहररय ण र जसथ न य स रख मलीच जनम

न क रण र परदश असोतउततर ाचल स रख 6 मतहन

बफ वचछ तदत व फकत शती व परव श ावर अवलाबन

असण र म ग सलल भ ग असो व नप ळ मध

एवहरसटचय कशीत तवस वलल जग प सन क हीस

तटलल भ ग असोपरतयक नव जनम ह एकक कथ घऊन

आल अनक जनमशत सहसतर जनम व पनजवनमह

अनभवलाब लक च जनम ह नवजनम व तय तन प र

पडण य व सतरीच जण पनजवनमचअस शत सहसतर जनम

अनभवल

दःख ची गोषट ही आह की आजही underprivileged

दश ामध म त व ब लक य ाचय मतयच परम ण ज सत

आहइतकी परगतीकड व टच ल करण री मनषय जम तय

ब बतीत अजनही उद स आहअन जोपयत य चा महतव

समजन यत न ही तोपयत ही पररतसथती बदल यल वळ

ल गल

आपलयाकड कीडािागयासारखी िािसा िरत

असतातअन तयातही बाळातपिात िरिा-या णरया

व िल यााची साखया तर िासतचवदयकीय सवचा

अभावउदासीनतासधयाचया वदयकीय वयवसायात

बोकाळलला लोभ ह आपि णकतयक वष

पाहातोयिला वाटता िागचया सपतरागिधील एक

लख आहडॉ अरि गदर याानी णलणहललाअन

तयािध तयाानी सरवातीलाच महिलायपरािाणिक

डॉकट रााची कोडी करिारी तसाच गरीब आणि

शरीिाताानाही योगय वदयकीय सवा न णिळ शकिारी

णवणचतर पररणसथती सधया राजयात आणि दशात आह

अन िी ह अनभवलायबाहरचया दशात काि

करताना िानवी िीवनिलया णकती िपली िातात व

आपलया दशात तयााची कवढी अवहलना

होतमहिि बाळातपिात बायकोचा िास शवटचा

असल तर अस द बापडािल तर िगताय नाबायको

काय दसरी करता यईल इतकी उदासीनताहररयाना

चाणदगड िध तर िलीच िनि जया पदधतीना नाकारल

िातात त बघन भयभीत झालअिनही परसाग काटा

आितातनविात िलीना या राजयात कसा िारला

िातादध णपती महितात तयालाकणपल दव यााचया

lsquoखशीrsquo या ऑगवनायझशनबरोबर काि करताना हा

भयानक अनभव अनभवलाएक दधणपती

थााबवणयाचा असफल परयतनदसरी िखयिातरी

भपदरणसाग हडा यााचया िदतीना थााबवललीपि नातर

अन ह

थााबवणयासाठी आमही कलल परयतनतयात आलला

अपयश ही आपलया दशातली सवावत िोठी

णवफलता आह अन ह पाहताना िीव का ठाशी

यायचा िाझा

एकक िनि महिि एकक िरि असतत िरि

चकवणयाचा परयतन करायचाफकत िनि िनि फकत

िनिाचा उतसव अनक िनिााच िोल ह सििन आल

या अनभवािळमहिनच शत सहर िनि

डॉ अणिता कलकिी- परोणहत

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

पायाभत सापत ीिल हीच िर सशकतणनरोगी

नसतील तर तया दशाच भणवतवय काययाच वळी

आिचया NGO ला िाता बाल सागोपन या

परकलपावर काि करणयासाठी िानयता

णिळालीआणि एक आशा िागत झाली या

अशया आणदवासी पाडयाािधय णरयााच सखरप

बाळातपि उत ि परसतीपवव णचणकतसाआणि परसती

नातरची िातची आणि बाळाची काळिी घणयासाठी

आमहाला अिन एक िोठा आधार णिळालाया

सादभावत एक पपर णलहायला घतला होताNGOs

कशया काि करतात(Roll Of NGOsIn rural

Development)WHO आणि UNICEF ला

सादर करणयासाठी तयासाठी िी ठरवलइथच

राहायचयाच पाडयाािधयया अशया अनभवललया

बाळाचया िनिासारख अनक िनि

अनभवायचअनक बाळााना सखरपपि िगात

आिणयासाठीअनक आयााची िरि

चकवणयासाठीएकक िनि महिि एकक िरि

असतत िरि चकवणयाचा परयतन करायचाफकत

िनि िनि फकत िनिाचा उतसवहा णवचार िी

आिचयाकड परणशकषि घिाऱया तया दाई ला बोलन

दाखवलाखर ग बायोअग हा तझा धिवच

हायकाय महिाव िीही तर अनभवाची शाळाच

बोलत होतीअनक िनिाला यिाऱया बाळााचया

िनिााचा णहससाभागीदार बनायच ठरवल िीहा

िनिााचा उतसव िगायच ठरवल िीपढची ३ वष हा

परकलप सापपयत ह उतसव अनभवल मीआतण

खरोखर कोणतय ही आधतनक हॉतसपटल मधयसवव

उपकरण ानी पररपणव अशय तठक णी अस जनम अनभवणय

पि य आतदव सी प डय ावरच शतजनम कक मोल च

ठरलक रण त अनक अडथळ चकवत झ लजनम

महणज क य असत य ची ज णीव दत झ ल होत

य परकलप नातरही दश चय अनक भ ग ामध य च

तवषय वरपरकलप वर क म कर यची एकही तमळ लली

साधी सोडली न हीमग आतदव सी प ड

असोतचातदगडहररय ण र जसथ न य स रख मलीच जनम

न क रण र परदश असोतउततर ाचल स रख 6 मतहन

बफ वचछ तदत व फकत शती व परव श ावर अवलाबन

असण र म ग सलल भ ग असो व नप ळ मध

एवहरसटचय कशीत तवस वलल जग प सन क हीस

तटलल भ ग असोपरतयक नव जनम ह एकक कथ घऊन

आल अनक जनमशत सहसतर जनम व पनजवनमह

अनभवलाब लक च जनम ह नवजनम व तय तन प र

पडण य व सतरीच जण पनजवनमचअस शत सहसतर जनम

अनभवल

दःख ची गोषट ही आह की आजही underprivileged

दश ामध म त व ब लक य ाचय मतयच परम ण ज सत

आहइतकी परगतीकड व टच ल करण री मनषय जम तय

ब बतीत अजनही उद स आहअन जोपयत य चा महतव

समजन यत न ही तोपयत ही पररतसथती बदल यल वळ

ल गल

आपलयाकड कीडािागयासारखी िािसा िरत

असतातअन तयातही बाळातपिात िरिा-या णरया

व िल यााची साखया तर िासतचवदयकीय सवचा

अभावउदासीनतासधयाचया वदयकीय वयवसायात

बोकाळलला लोभ ह आपि णकतयक वष

पाहातोयिला वाटता िागचया सपतरागिधील एक

लख आहडॉ अरि गदर याानी णलणहललाअन

तयािध तयाानी सरवातीलाच महिलायपरािाणिक

डॉकट रााची कोडी करिारी तसाच गरीब आणि

शरीिाताानाही योगय वदयकीय सवा न णिळ शकिारी

णवणचतर पररणसथती सधया राजयात आणि दशात आह

अन िी ह अनभवलायबाहरचया दशात काि

करताना िानवी िीवनिलया णकती िपली िातात व

आपलया दशात तयााची कवढी अवहलना

होतमहिि बाळातपिात बायकोचा िास शवटचा

असल तर अस द बापडािल तर िगताय नाबायको

काय दसरी करता यईल इतकी उदासीनताहररयाना

चाणदगड िध तर िलीच िनि जया पदधतीना नाकारल

िातात त बघन भयभीत झालअिनही परसाग काटा

आितातनविात िलीना या राजयात कसा िारला

िातादध णपती महितात तयालाकणपल दव यााचया

lsquoखशीrsquo या ऑगवनायझशनबरोबर काि करताना हा

भयानक अनभव अनभवलाएक दधणपती

थााबवणयाचा असफल परयतनदसरी िखयिातरी

भपदरणसाग हडा यााचया िदतीना थााबवललीपि नातर

अन ह

थााबवणयासाठी आमही कलल परयतनतयात आलला

अपयश ही आपलया दशातली सवावत िोठी

णवफलता आह अन ह पाहताना िीव का ठाशी

यायचा िाझा

एकक िनि महिि एकक िरि असतत िरि

चकवणयाचा परयतन करायचाफकत िनि िनि फकत

िनिाचा उतसव अनक िनिााच िोल ह सििन आल

या अनभवािळमहिनच शत सहर िनि

डॉ अणिता कलकिी- परोणहत

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

परकलप सापपयत ह उतसव अनभवल मीआतण

खरोखर कोणतय ही आधतनक हॉतसपटल मधयसवव

उपकरण ानी पररपणव अशय तठक णी अस जनम अनभवणय

पि य आतदव सी प डय ावरच शतजनम कक मोल च

ठरलक रण त अनक अडथळ चकवत झ लजनम

महणज क य असत य ची ज णीव दत झ ल होत

य परकलप नातरही दश चय अनक भ ग ामध य च

तवषय वरपरकलप वर क म कर यची एकही तमळ लली

साधी सोडली न हीमग आतदव सी प ड

असोतचातदगडहररय ण र जसथ न य स रख मलीच जनम

न क रण र परदश असोतउततर ाचल स रख 6 मतहन

बफ वचछ तदत व फकत शती व परव श ावर अवलाबन

असण र म ग सलल भ ग असो व नप ळ मध

एवहरसटचय कशीत तवस वलल जग प सन क हीस

तटलल भ ग असोपरतयक नव जनम ह एकक कथ घऊन

आल अनक जनमशत सहसतर जनम व पनजवनमह

अनभवलाब लक च जनम ह नवजनम व तय तन प र

पडण य व सतरीच जण पनजवनमचअस शत सहसतर जनम

अनभवल

दःख ची गोषट ही आह की आजही underprivileged

दश ामध म त व ब लक य ाचय मतयच परम ण ज सत

आहइतकी परगतीकड व टच ल करण री मनषय जम तय

ब बतीत अजनही उद स आहअन जोपयत य चा महतव

समजन यत न ही तोपयत ही पररतसथती बदल यल वळ

ल गल

आपलयाकड कीडािागयासारखी िािसा िरत

असतातअन तयातही बाळातपिात िरिा-या णरया

व िल यााची साखया तर िासतचवदयकीय सवचा

अभावउदासीनतासधयाचया वदयकीय वयवसायात

बोकाळलला लोभ ह आपि णकतयक वष

पाहातोयिला वाटता िागचया सपतरागिधील एक

लख आहडॉ अरि गदर याानी णलणहललाअन

तयािध तयाानी सरवातीलाच महिलायपरािाणिक

डॉकट रााची कोडी करिारी तसाच गरीब आणि

शरीिाताानाही योगय वदयकीय सवा न णिळ शकिारी

णवणचतर पररणसथती सधया राजयात आणि दशात आह

अन िी ह अनभवलायबाहरचया दशात काि

करताना िानवी िीवनिलया णकती िपली िातात व

आपलया दशात तयााची कवढी अवहलना

होतमहिि बाळातपिात बायकोचा िास शवटचा

असल तर अस द बापडािल तर िगताय नाबायको

काय दसरी करता यईल इतकी उदासीनताहररयाना

चाणदगड िध तर िलीच िनि जया पदधतीना नाकारल

िातात त बघन भयभीत झालअिनही परसाग काटा

आितातनविात िलीना या राजयात कसा िारला

िातादध णपती महितात तयालाकणपल दव यााचया

lsquoखशीrsquo या ऑगवनायझशनबरोबर काि करताना हा

भयानक अनभव अनभवलाएक दधणपती

थााबवणयाचा असफल परयतनदसरी िखयिातरी

भपदरणसाग हडा यााचया िदतीना थााबवललीपि नातर

अन ह

थााबवणयासाठी आमही कलल परयतनतयात आलला

अपयश ही आपलया दशातली सवावत िोठी

णवफलता आह अन ह पाहताना िीव का ठाशी

यायचा िाझा

एकक िनि महिि एकक िरि असतत िरि

चकवणयाचा परयतन करायचाफकत िनि िनि फकत

िनिाचा उतसव अनक िनिााच िोल ह सििन आल

या अनभवािळमहिनच शत सहर िनि

डॉ अणिता कलकिी- परोणहत

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

आपलयाकड कीडािागयासारखी िािसा िरत

असतातअन तयातही बाळातपिात िरिा-या णरया

व िल यााची साखया तर िासतचवदयकीय सवचा

अभावउदासीनतासधयाचया वदयकीय वयवसायात

बोकाळलला लोभ ह आपि णकतयक वष

पाहातोयिला वाटता िागचया सपतरागिधील एक

लख आहडॉ अरि गदर याानी णलणहललाअन

तयािध तयाानी सरवातीलाच महिलायपरािाणिक

डॉकट रााची कोडी करिारी तसाच गरीब आणि

शरीिाताानाही योगय वदयकीय सवा न णिळ शकिारी

णवणचतर पररणसथती सधया राजयात आणि दशात आह

अन िी ह अनभवलायबाहरचया दशात काि

करताना िानवी िीवनिलया णकती िपली िातात व

आपलया दशात तयााची कवढी अवहलना

होतमहिि बाळातपिात बायकोचा िास शवटचा

असल तर अस द बापडािल तर िगताय नाबायको

काय दसरी करता यईल इतकी उदासीनताहररयाना

चाणदगड िध तर िलीच िनि जया पदधतीना नाकारल

िातात त बघन भयभीत झालअिनही परसाग काटा

आितातनविात िलीना या राजयात कसा िारला

िातादध णपती महितात तयालाकणपल दव यााचया

lsquoखशीrsquo या ऑगवनायझशनबरोबर काि करताना हा

भयानक अनभव अनभवलाएक दधणपती

थााबवणयाचा असफल परयतनदसरी िखयिातरी

भपदरणसाग हडा यााचया िदतीना थााबवललीपि नातर

अन ह

थााबवणयासाठी आमही कलल परयतनतयात आलला

अपयश ही आपलया दशातली सवावत िोठी

णवफलता आह अन ह पाहताना िीव का ठाशी

यायचा िाझा

एकक िनि महिि एकक िरि असतत िरि

चकवणयाचा परयतन करायचाफकत िनि िनि फकत

िनिाचा उतसव अनक िनिााच िोल ह सििन आल

या अनभवािळमहिनच शत सहर िनि

डॉ अणिता कलकिी- परोणहत

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

थााबवणयासाठी आमही कलल परयतनतयात आलला

अपयश ही आपलया दशातली सवावत िोठी

णवफलता आह अन ह पाहताना िीव का ठाशी

यायचा िाझा

एकक िनि महिि एकक िरि असतत िरि

चकवणयाचा परयतन करायचाफकत िनि िनि फकत

िनिाचा उतसव अनक िनिााच िोल ह सििन आल

या अनभवािळमहिनच शत सहर िनि

डॉ अणिता कलकिी- परोणहत

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

दवालयाशी परििराशी णनगडीत सागीत -

णिथ िाझ भकत गातात णतथ िी णतषठत उभा

असतो िदभकता यतर गायनत ततर णतषठाणि नारद

भगवदगीतिधील या ओवी िधय गायनत या

णकरयला िासत िहतव आह पिनत असा शबदपरयोग

नाही पित जयावळला सागीत णवलीन झाल

तयावळला कदाणचत त भिन बनल असाव

दवालयातील भिन आरतया परििराचा सवरिय

ियियकार अनक धनी आपि खप पवीपासन

ऐकत आलो आहोत या दवसथानाािधील णभातीवर

थाप िारली तरी ती काहीवळा कान भरन नादिय

अशी साथ दऊन िात आणि गाभारा hellipसाउाड

इफकट महिावा तसा hellip णका वा तयापकषाही णवलकषि

असा नसता पररिाि नवह तर पतवता हीच पतवता

पराचीन भारतीय वासत तजञाानी िािली होती या

गाभाऱयात नसता षडि उचचारला की तया

घिटाचया धिाऱयातन गाधार साद दतो ओिकारान

भकताला णदलली ती साद हा नाद ही साद

कानाकोपऱयात घिन तयाचा धवनी आकाशी

णननादतो

या सादला भकतान घातलला हाकार महििच िि

काही गाधार असावा हा एकिकााना साद दिारा

ओिकार आणि हाकार यााची जयााना ओळख

झाली असल तयाानाच दवालयातील अदभत सागीताच

दवाणचय दवारी

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

िहतव आणि िाहातमय कळल

अनाहत परिव नाद हा ओिकाराचा उतसफतव धवनी

ही आपलयातील अातगवत असलली एक घाटाच आह

दवळातील घाटा ही या अातगवत ओ ाकाराच बाय सवरप

असन तयाचाच परणतधवनी आह

हा घाटानाद आपलया अातगवत वदीचया शााततिधय ही

घाटा परििरी परिाचया वतवळाची िािीव करन दतो

ह वतवळाकार परि एका णकषणतिापासन दसऱया

णकषणतिापयत पसरत िात आणि शवटी तयाचा पररध

णदवय परिािधय महिि परििरािधय

णिसळनतयाचयाशी एकरप होऊन िातो आणि या

घाटा िवहा वाितात तयादखील बहधा सा ग ि सा

ग प अशा नादलहरी णनिावि करीत असावयात आणि

याच नादलहरीचया बरोबरच भकत दवळात परवश करतो

भगवाताच दशवन घतो आणि भिनाची सरवात होत

रप पाहता लोचनी I सख झाल हो साििी II rdquo या

अभागान जया रागात तो आळणवला िातो तया

िोगीयान शाात रसान ओथाबलली अशी ही सरवात

असत दवळात अनक परकारची भिन गायली िातात

यिनबागशरी णबहाग दरबारी कानडा इ ऱाग या

भिनााचयािधन आळणवल िातात भपाळया

गाणयलया िातात साधया साधया शलोकााचया चालीच

उगिही अशा रागाातन शारीय सागीतातन णनिावि

झाल आह तया लोकााना शारीय सागीत नसन दखील

त तयााचयात उतरल आह

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

णदाडी या शलोकाची सरवात णन र ग ि अगदी यिन

रागान होत एखादया गीतात ि ग र सा णन या

सवरापासन सरवात होताच गौरी या रागीिीच रप उभ

ठाकत णनरणनराळया चालीनी भिनात राग भरल

िातात भकत ह परििराची करिा भाकत असतात

भिन गाता गाता ती करिा आतवतच रप धारि करत

अातकरिात आतवता णनिावि होत आणि भिनााचया

शवटी तीच आरती महिन गिली िात पाच

परािजयोती ओवाळन कलली ती आरती असत

दवळातन अस ह भिन णननादत असत

धाणिवक कायावचया परसागी यजञाचया वळी ऋचा

गायलया िात तवहा गािाऱया लोकााना णरया वीिा

वािवन साथ करीत असत एकतारी तर

आपलया िाणहतच आह एकतारीचा नाद गायकाचया

सराला आधार परापत करन दतो हा साधा एकसरी नाद

थोडी लय दखील णिळवन दतो सरोद ह वादय शारदी

वीिा महिन ओळखल िात आणि ह वादय इतर

सतार ताबोरा बािाची पटी दधमबी (शरीकषि

िनिलयावर दवाानी सवगावत ददाभी वादन कल होत

असा उललख आढळतो )नगारासातर तार सनई

ततारी बासरीचौघडा ढोल

िदाग इवादयााचया बरोबर भिन गाताना णका वा

परििरासिोर आळविी करताना िागल

परसागी वापरल िात

भारत वषावतल दवाणदक ह गायन वादन नतय या

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

कलाािधय पारागत आहत असा उललख आपलयाला

णिळतो शाकरान तााडव कराव गिपतीन िदाग

वािवावा असा हा िळ भगवान णवषिाच विवन

आपि शाख चकर गदा पदम धारी अस करतो

भारतात शाखाला फार पणवतर िानतात तयाची पिा

कली िात आणि धाणिवक परसागी दवळात शाखनाद

आवशयक िनाला िातो रदर दव शाकराचा

डिडििारा डिर आणि खिखििारा

शलसरसवती दवीचा वीिावरदाड नारद िनीचया

हातातली िहतीवीिा शरीकषिाची वि परणसदध

आहत आिचया िीवनातील दवळात भिन

गाताना वापरली िािारी वादय महिि

ढोलकीणचपळयाझाािा धनवीिा इ वादय िळचया

दराणवडी सासकतीत दखील वापरली िात असत नातर

आयाच आगिन भारतात झाल तयाानी

आपलयाबरोबर गायन णवदया आिली पााडरागाचया

णदाडीत नादात राग आणि रागात नाद असतो ती

टाळिदागाची धन ऐकन िराठी िातीत िनिललयाला

गणहवर यतो अनतकरि हलल िात णधन णधन धा

धा नीन णतनक या दादऱयाचया लयीन सिदराचया

लाटा पढ पढ िावयात तयापरिाि णदाडी पढ पढ िात

असत दवळातनच ह सागीत उगि पावलल असत

सकाळचया परहरी िवहा गवई सवरसाधना करीत

असतो त अतयात शरविीय आणि दशवनीय असत ती

परििराची नादबरमहाची पिाच असत णिथ भाव

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

असतो णतथच परििर असतो या भावनतनच शरदधा

णनिावि झालली असत हीच शरदधा दवळातील

सागीतात ओतपरोत भरलली असत ह सगळ णवि

वयापन उरलला परििर सपतसवराािधय दखील वयापन

उरलला आह आणि णदवस रातरीचया णविसागीताच

परणतक महििच दऊळ ि नाद णननाद याानी भरलल

आह

- रािशरी िोणहत िाधव

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

आधणनक री कशी आह री कशी

असल पतनी आणि िाता या णतचया

िहततवाचया भणिकााकड दलवकष न करता ती तया

सिथवपि पार पाडल पि तयाचबरोबर ती णतचया

वयणकतगत सवातातरयाची िपिक करिारी असल ती

सिािणहतकती आह ती कटाबकलयािकती आह

सषटीसिनाच कायव ती परभावीपि करल

सवरकषिासाठी ती सबळ आह अनयायाचा परणतकार

करताना सािथयवशाली धीरोदात आह आपतकाली

भयाकर रप धारि करिारी आह ती सिनातिक

आह तसच णतचयात भािनाच सािथयवही आहह िग

णतच आह णतन णनिावि कलल आह िी सनिानान

िगन सवव शकतीणनशी आणि बणदधसापननतन िगन हा

णतचा बािा आह आणि महिन ती नवया यगाची

यगाधरा आह

िणहषिणदवनी दगाव ही आपलया अषटभिाात आयध

धारि करन िणहषादी असरााचा साहार करत आणि

अतयात करिन अथााग वतसलतन भकतााच रकषि करत

शरीतळिाभवानीच रप ह िणहषिणदवनीच रप आह

सपतशतीत साकारलल णतच िणहषिणदवनी रप

जञानदवााचया णनताात शरदधचा णवषय बनन राणहल होत

आणि सतरावया शतकात त णशवपरभाचया धयानी-िनी-

सवपनी भरन राणहल होत तयाानी कलला

अफझलखानाचा वध हा िणहषिणदवनी

िी आणदशकतीhelliphellip

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

शरीतळिाभवानीन कलला िणहषासराचा वध आह

अशा शरदधनच णशवकालीन शाणहराानी कवीनी

बखरकाराानी या घटनच विवन कल आह

एकोणिसावया-णवसावया शतकातील

राषरिागतीसाठी पररिा दिाऱया रचनाातही या शरदधचा

वापर उतकट शरदधन कला आह

सवातातरयसिराचया काळात एका कवीन तर या

घटनवर रचललया पोवाडय़ाच नाव िणहषासरिाथन

असच णदल आह अथावत दणवतततवान भारललया एका

पराचीन णिथकान िहाराषरात आणि सापिव भारतातही

आपलया आतयाणतक पररक शकतीचया बळावर करााती

घडणवली तया णिथकान असाखयााच अातरिीवन तर

उिळलच परात बाहसतय़ अणनषटााचा साहार करणयाच

बळही भारतीय सिािाला णदल

सववच दवसथानाात रातरी शिारतीनातर िाणदरातील

आराधय दवता शिघरात सखणनदरा अनभवतात

आणि पहाट भकत-भाणवकााची व सवकऱयााची

आवाहनगीत सर झालयावर णनतयोपचार

सवीकारणयासाठी तया गभवगहातील पीठावर

णवराििान होतात दवताानी परतीरातरी शिघरात

िाऊन सखणनदरा अनभवि भकतीचया कषतरात

साववणतरक आह अनक िोठय़ा दवसथानाात तर

दपारचया नवदयानातर काही दवतााचा णवशराणनतकाल

असतो या काळात दवतााच दशवन बाद असत ितीपढ

पडदा टाकलला असतो

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

तळिापरातील भवानीच णनदराकाळ फारस दीघवनाहीत

भादरपदातील कषि नविीपासन महिि अणवधवा

नविीपासन सववणपतरी अिावासयपयत एक

आठवडाभर णतचा पणहला णनदराकाळ आह

अिावासयची िधयरातर उलटलयानातर ती

नवरातराराभासाठी िागत होऊन सजि होत णतची ही

िागती दसऱयाचया सीिोललाघनापयत असत

दसऱयाचया दसऱया णदवसापासन महिि आणिन

शकल एकादशीपासन चतदवशीअखपयत पनहा ती

णनणदरसत राहत आणि कोिाणगरी पौणिविचा उलहासिय

सोहळा अनभवणयासाठी िागी होत यानातर पौष

शकल णदवतीयपासन सपतिीपयत णतची णतसरी णनदरा

असत या णतसऱया णनदरनातर लगच पौषातल

शाका भरीच नवरातर या तीन उतसवाापवीचा भवानीचा

हा णनदरानभव फार सचक आह भकतााचया अनावर

दाटीत सािर होिार ह तीन उतसव उलहासान

अनभवता यावत महिन आणदशकतीन

शणकतसाचयासाठी सादर कलल ह णनदरानाटय़ आह

नवी झप घणयासाठी नव णवकरि गािवणयासाठी

नवया णदशा चोखाळणयासाठी भकताानी अगोदर थोडा

णवशराि घयावा आणि तया णवशरािातन उदाड शकतीचा

सफोट अनभवावा अस सचन या उतसवपवव णनदरतन

घडत ह सचन िर भकताानी िागरकपि िािल नाही

दवीचया उतसवपवव णनदरानाटय़ाचा अथव िर तयाानी

सििन घतला नाही तर उतसवातील णवणधणवधान व

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

छबीन औपचाररक पातळीवर सािर करनही तयााना

पररिाित कालणनदराच अनभवावी लागल

अिागलाचा अणशवाचा साहार करन िागलान भिी

भारन टाकणयाच कायव तयााना करता यिार नाही

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल आह

कोलहापर कषतरातील िहालकषिी ही लकषिी आह की

पाववती आह ती बरहमा-णवषि-िहश या दवतरयाची

िननी आह की तयाानीच आपलया शणकततततवातन या

णतररपातिक (िहालकषिी िहाकाली िहासरसवती या

तीन रपाानी यकत) दवतची णनणिवती कली आह

यासाबाधी पारापररक धारिा णभनन णभनन आहत आणि

या धारिााचा साकरही पनपनहा होत राणहलला आह ह

कषतर शव आह की वषिव आह इथला आणदशकतीचा

लीलासहचर णशव आह की णवषि आह याणवषयीही

भकत-भाणवकााची आणि अभयासकााची ित णभनन-

णभनन आहत सतय ह आह की ती णतरदवाासह

िगतरयाची िननी आह तीन रपाानी दवतरयाच

सहचाररिीपद सााभाळत आह आणि या सवावचया

अतीत असलली साववभौि आणदशकती तीच आह

दवीभागवत या िहापरािातील शणकतपीठ-नािावलीत

कोलहापरला पणहल सथान णदल आह दवीभागवत ह

पराि दवीचया उपासना कषतरात िरकडय परािातील

सपतशतीचया खालोखाल िहततव पावलल असन

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

वषिवााचया शरीिदभागवत या परािगराथाशी सपधाव

करिार आह दणवभागवताचया सपति सका धातील

अडणतसावया अधयायाचया पराराभीच णहिालयान

दवीकड अशी पचछा कली की lsquolsquoह दवी या

पथवीतलावर तला णपरयति अशी कोिती सथान

पाहणयासारखी आहत तसच तला सातोष दिारी

कोिती वरत आणि कोित उतसव आहत त कपया

साागावrsquorsquo णहिालयाचया या णिजञासची तपती करताना

दवीन महटल की lsquolsquoह णगरीराि णहिालया लकष दऊन

ऐक िी सववरणपिी असलयािळ सवव िगत हच िाझ

सथान आह सवव काल वरतातिक आहत णनरातर िाझ

उतसव होताहत तरीही कवळ भकतवातसलयापोटी िी

िाझया सथानााचा वरतााचा आणि उतसवााचा उललख

साकषपान करत आहrsquorsquo

नगराि णहिालयाचया परशनाला उत र दताना अशी

परसतावना करन दवीन महटल की णिथ लकषिी सदव

वास करत त कोलहापर िाझ आदय पीठ आह दसर

पीठ आह रिकन अणधणषठत कलल िाहर णतसर

तळिापर आणि तयानातर अधवपीठ सपतशाग णहागलाि

जवालािखी इतयादी िाझी इतर अनक िहासथान

आहत या नािावलीतील पणहली चार शणकतपीठ

िहाराषरात परणतषठा पावलली औटपीठ आहत -

साडतीन शणकतपीठ आहत ह िराठी दवीभकतााना

िाहीत आह सपतशाग गडावरची अषटदशभिा भगवती

(अठरा हातााची िगदाबा) णहच सथान औटपीठातील

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

अधवसथान आह ओिकाराचया अ-ऊ-ि या तीन

िातराावरच णबनदसथान आह हही आपि िाितो

आहोत पणहलया तीन पीठाातील करि- तयातील

आदयतवाचा िान कोिाला दयायचा ह णनणित नाही

दवीभागवताचया कतयान तो कोलहापरला णदलला

असला तरी कोिी तो िातापराला महिि िाहरला

दतात तर कोिी तळिापरलाही दतात णवशष

महिि या नािावलीत भारतीय खयातीची अनक

दवीसथान िशी उललणखलली आहत तशीच

िहालसा (नवास) चाणदरका (हररिादरगड) चानदरलामबा

(सननती) शाका भरी (वातापी-बदािी) योगिरी

(अमबापरी-िोगाईच आाब) याासारखी िहाराषरातील

आणि िराठी िनााना णपरय अशी सीिावती

परदशातील सथानही परािकतयान उललखलली

आहत नणिषारणयातील िहासथानातली दवी ही

णलागधाररिी आह अस णतच िणतववणशषटय़ परािकार

साागतो आह तळिाभवानीचया िसतकावर णशवणलाग

आह याचा उललख शरीकरभाषयादी कतीतन यत

राणहलला आह कोलहापरचया शणकतपीठात नाादिारी

शरीिहालकषिीही आपलया िसतकी णशवणलाग

णिरविारी िहाशकती आहhellip

( सागरणहत िाणहतीचया आधारhellip )

- सौ ऋचा फाटक

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

भगवती महििच दगाव होय

ही दगावदवी हीच आणदशकतीच रप आह

आणि दगावदवीला आणदशकतीच रप

िानलयान उिा गौरी पाववती चाडी चािाडा

काली कपाणलनी भवानी णविया इ दवीची अनक

रप व नाव आहत नवरातरीचया नऊ रातरीत

िहाकाली िहालकषिी िहासरसवती आणि दगचया

नऊ रपााची पिा कली िात तयाानाच नवदगाव

महितात

या णनणित ान िी िवहा यावर णलहायचा ठरवला तवहा

िाझया डोळयासिोरिाझया खरया आयषयात

भटलली एक एक नारी रपा फर धर लागली

१]सवावत परथि िाझी आईकाय नवहता तया

रपात लणडवाळ िाततव काळिी घिारी

िायाकिखर णशसतीची दगाविीवनाला

आकार दिारीअषटभिा या रपााचया साकषीन

िाझी ओळख झाली आयषयाशी

२]तदनातर िाझया णशणकषकाएक एक सादर सबक

गोषटी णशकवत िला घडविाऱया सवव णशणकषकााच

ऋि कस णवसिराव

आकार उकारबदधीला धार अशीच भावना

िाझया िनात यत

३]िाझया िणतरिी या तर सवव शकती रपात िला

भटलयाततया वयात न कळललया सवव भाव

निनआणदशकतीच

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

भावना फलविाऱया िाझया सवव िणतरिीच िला

सिरि होत

४]िाझया शिारी पािारी राहिाऱया आतया िािी

काकीया सधा णतचीच रपा

५]िाझया सवव डॉकटर भणगनी जयाानी िला

वळोवळी िागवदशवन आणि धीर णदला

६]सवव नातवाईकबणहिआिी काकी

िािीआतयाणरयाजयाानी बरवाईट ओळखायची

परजञा णदली

७]िाझया सवव घरकाि करिाऱया भणगनी जयाानी

िाझा सासार सलभ कला

८]सासरकडील सवव णरया जयााचया रपात िला

वणवधय णदसल आणि िी खप णशकल

९]िी सवतः िी या सवव शकतीच उगि रपा

आह जया िळ री-शकती सवतः अििावता

आली अनभवत आली

या णनणित ान िला णविात असिारया सवव री

रपााना अणभवादन करायच आहवादन करन

आभार िानायच आहत

नवरातराचया सरख कालावधीत नऊ णदवसात आपि

या सवव रपााच सिरि करया

साषटााग निन

- सागीता शबकर

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

नवरातर सर झाला ग सखयाानो आता

गरबा सर होईल रागााचा उतसव सर

होईल तया दगला तया अाबला काणलिातला वादन

आणदशकतीची णवणवध रपा आपि सिािात पाहत

असतो तया साठी िाणदरात िाऊनच दशवन घायला

हवा असा नाही आिची री ही अाबा काली दगाव

आणि वळ आलीच तर िगदाबा हीआह ती

अषटावधानी आह आयषयातलया सगळा आघाडयाावर

ती न थकता लढिारी आह रोि लवकर उठन

आपलया सोबत घरातलया सगळयााचया आवडी

णनवडी बघन आवरन बाहर पडन ठरललया वळची

लोकल गाठिारी आणि ऑणफस िधयणह तवढाच

िीव ओतन काि करिारी णकवा गावाकडची

आपलया शतात राबिारी आणि तयाच बरोबर

घराला पशाचा हातभार लागावा महिन चार घरची

धिी भााडी करिारी री असद परतयकीत एक शकती

एक ताकद आह आपि बायका खरतर खप

सहनशील कषटाळ िायाळ असतो पि त णह

ठराणवक ियावद पयत कोिी आपलयाला णका वा

आपलया िािसाना नाहक तरास णदला तयााचयाशी

चकीचा वागला तर हीच िायाळ िाय िगदाबा होत

दगचा अवतार धारि करत आपलया िािसााचया

पाठीशी खाबीर उभी राहत तयािळ बघा न आपली

लहान िलासदधा शाळत काही भााडि झालतर

अषटभिा वणनताताई

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

पटकन महितात ए िी िाझया आई ला नाव

साागन हा तझाrdquo हा आधार घरातलया परतयक

िािसाला णतचया बददल वाटत असतो

िाझया ओळखीतलया अशाच एका ताईची गोषट

साागत िी तमहाला णतचया णिददीला िाझा सलाि

आह णतचयातलया आणदशकतीचया रपाला िाझा

निसकार तर णह िाझी वणनता ताई लहानपि एका

णभकषकाचया घरात गलला महिि न खप शरीिात

आणि न खप गररबी दोन वळचया िविाला किी

नवहता अशी पररणसथती

१० वी पयत णशकषि झालयावर गावातलाच एक सथळ

साागन आलला िलगा शहरात नोकरीला होता

तयााची छोटीशी नारळ सपारीची बाग दोन आाबयाची

झाड आणि राहायला घर एवढाच तयााचा पसारा

पि एक तर गावातला िलगा आणि वयसन नाही

आणि िलीकडन एक पशाची अपकषा नाही बस

एवढाच ििचा णवचार आई वणडलाानी कला आणि

लगन ठरला लगन झाला घरी सास सासर आणि ती

घर सााभाळत आयषय चाागला चालला होता सखाचा

पि निर लागलीच किाची तरी आणि नवऱयाची

नोकरी सटली नवरा घरी परत आला आता घर

चालिार कसा नवरा फार काही उतसाही नवहता नवी

नोकरी शोधणयासाठी टाळा टाळ सर होती आणि

काहीतरी कारि दऊन नवरा कायिचा गावाला

राणहला आता छोटयाशया बागवर काही घर

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

चालिार नवहता वणनताताई खप सवाणभिानी खप

वाईट परीसथीती असनही णतन िाहरची एका पशाच

िदत घतली नाही तयातच सासार वाढत होता पणहली

िलगी झाली आणि िग िलगा हवा महिन दसरा

िलगा झाला उतपनन काही नाही आणि खािारी तोड

वाढतच होती

आता िातर णह िाय गपप बसिार नवहती णतचयातली

दगाव िागी झाली ती सवत काहीतरी करिार होती ह

तीन िनात नककी ठरवला णतचया हाताला खप छान

चव आणि िग णतन ठरणवल णक सवयापाकाची काि

घयायची घरात िवहा ह सााणगतल तयावळी नवऱयाची

सासची खप किकट बोलिी ऐकावी लागली

ldquoआता काय सवयापाकीि होिार का लोकााचया

घरचया पोळया करिार का rdquo असा खप काही पि

तीना त िनावर घतला नाही छोटया छोटया गोषटीचया

orders णतला गावातच णिळायला लागलया आणि

िग हळ हळ णतचया हाताची चव तालकाभर आणि

िग णिलहाभर पसरली या सगळया परवासात णतची

खप ओढाताि झाली णतचा लहान िलगा अचानक

ताप यउन आिारी पडला साधा ताप असा सििन

उपचार सर असतानाच फार अवधी न दताच त १०

वषाचा बाळ आईला सोडन गला णह िाय परती

कोसळन गली या आघाताानी सगळा एकटीचा

चाललला परवास न घरातन सहकायव न पशाचा

पाठबळ णतला आपलया दोन िलाासाठी परत उभा

राहायलाच हवा होता णह णिदद णतचयात होती

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

ती पनहा सगळा दख णवसरणयासाठी सवतला

कािात बडन घऊ लागली आता नवरा थोडा थोडा

िदत कर लागला होताा िलाचया उपचाराला िो

पसा णिळाला होताा तो णहचयाच कषटाचा होताा

आणि महिन थोड उपचार होऊ शकल होत ह पटला

होता तयाला

आता णतला िोठया orders णिळ लागलया

णदवाळीत फराळाची order तर खप आधी पासन

णतचया कड बक करावी लाग आता छान settled

झाला होता णतचा वयवसाय िल णशकन नोकरीला

लागली िलगी बकत आणि िलगा IT त आता न

पशाची कितरता होती न कषट करणयाची गरि

िला लहानपिा पासन आई च कषट बघतच िोठी

झालली तयािळ णतचया बददल तयााचा िनात खप

आदर होता ती महित आई नको कर आता काि

बस झाल तझ कषट पि णह तयााना महित ldquoअर

अिन महातारी नाही झाल िी िो पयत होताय तो

पयत करत काि आणि आता शरीराला एवढी

कषटाची सवय झालीय आता शाात बसल तर

आिारी पडन कर द होताय तो पयतrdquo

अशी णह िाय अिन काि करतय आणि सवतला

busy ठवतय

या आणदिातला िाझा साषटााग दाडवत

- िना इनािदार

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

सारखी वटवट कटकट

ह णतच शर असत

नवरा-िलााच ित असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

आणिबािीत सहारा असत

काटकसरीत उिव असत

सहनशील पाचवीला पित

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िायन खाव घालत असत

वातसलय िनिताच वसत

लकराचया चकी पोट गत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िनोरािनाच ठीकाि असत

खळणयातील ती सय असत

हिखास यश िाझाच असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

कषिभर णवशरााती असत

आयषयभराची पािी असत

णविासाच हककाच घर असत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

घराची ती सावली असत

िोतची िोलकरिी असत

घरची लकषिी णतचयात वसत

आई नावाच बट असत

गिबिलल गाव असत

िाझी ती िाय असत

बाबााची ती सखी असत

घरची ती पाया असत

आई नावाच बट असत

- पललवी उिश

ियणसागपर

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

िवहा िातचया गभावत आकारतो एक ओ ाकार

णतचया तना िनात णननादतो सौखयाचा हाकार

णचिकलीशी िाि आणि इवला इवला िीव

चाहल घता घता उदरी बीि अाकरत सिीव

सवपनााचया पाकोळयाची बनवनी रशीि शि

िोिावत गभावला िाय भरवनी िायची िऊ पि

गि िनीच इवलया कानी गिगिता अलगद

साद दई पहा कस हात पाय हलवनी लगबग

िोपासनी िातचया कशीत बाळ वाढ णदसिासी

वदना अनात झलनी िाय हसत घाली तयास िनिासी

िािनी सषटी रणचता न िातची ही थोरवी िहान

अपतय िनिाचा णदला णतिला गौरवशाली अणभिान

- सवाती भट

िननी

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

वयथा रीची hellip

आर परषा

लगन कलस त रीशी

बाईको झाली ती तझी

पि तझया िीवनात

अणसततव काय णतच

सहाचारीिीच अधागनीच

सखीच णक िोलकरिीच

रोि शरीर बघतोस णतच

कधीतरी िन णह बघ

िप णतच णह अणसततव

तर साकार होईल

सखी सासाराच सवपन

लकषात ठव हा कानिातर

नको सोडस ताळतातर

कारि

ह परषा

लगन कलस ती रीशी

बाईको झाली ती तझी

- पणिविा नावकर दणहसर

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

तझयासाठी - वषाव दशिख

नसावा अगदी भोळाभाबडा

सरळ दणनयला िान नय

रीत इथली अशीच आह

की णदलया शबदाला िाग नय

हककाचया िािसाशीच गि करावा

नको तयाला िाग नय

सखाला सवतःचया गहाि टाकावा

पि सवतःला गहाि टाक नय

परतयकिि नसतो आपला

अपकशाना अवासतव फगव नय

भाग झालयावर तयााचा

उशी णभिवत िाग नय

सवय अस दयावी दःखाचीही

नहिीच सखािाग अस नय

चटका सहावा दःखाचा

पि चटक सखाची लाग नय

असतो सदव तो पाठीशी

सखात अन दःखातही

अातर सवःताला दयाव

पि णवसर तयाचा पड नय

शरधदा किी न वहावी णतळभर

कोसळल पहाड साकटाच िरी

बरच असतात आपल िवळच

पि तयाची सर कोिा ला नय

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

िनिीच णशकल | णसदधची वहाव |

तया दवी महिाव | णहिवाया ||

झाली िीवाची |सरवात ऐशी |

नकोत िळाशी | आमहा िली ||

णह काय बयाच | िाझयाच पदरी |

णदवा घरोघरी | बरा णदस ||

पाचणवला पि | नयनी णदसल

वगळ कसल | एकरकत ||

िाय त पि | िणहला असशी

का होतस अशी | कचाबिा ||

भदभाव हा का | िितस तला

का ग नाकारला | गभव हाच ||

िीवाच ग हाल | तझया िी िाित

गभावत िाररत | कीती िीव ||

पहाट उठाव | घरात राबाव |

तया दवी महिाव | निोणनया ||

हो ग त णशणकषत | ठाि या कषिी |

परकाश णशकषिी | आतिजञान ||

परापत ऐस कर | बळ एकवट |

हाि एक थट | थोबाडात ||

वाशाच ति | का पितीणवि

बघा ना अाधार | दाटीयला ||

नाठाळाच िाथी | हाि एक बत ी |

कस िनिा यती | बघच या ||

का दवी महिाव | णशकव या आि |

उतरव िाि | िढरााचा || - णवशाखासिीर

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

कारची चावी उचलत तो महिाला

उिा साधयाकाळी ७ वािता

िहताचया पाटीला िायचाय तयार रहा

णपनाणकन िी साधयाकाळी िोशीकाका ना

तयााचयाबरोबर यईन महिन सााणगतलाय

कयानसल कर ना उदया िा

अर डॉकटरााची अपोईनटिट घतली आह र तयाानी

असा कसा कयानसल करिार

उिा तला काही कळता की नाही िहता िाझा

बॉस आह िाझा परिोशन तयाचया हातात आह

णपनाणकन त िला आधी का नाही सााणगतलास

तयााना काल साधयाकाळी हो महिन सााणगतला

िी त काही रातरी ८ णशवाय यत नाहीस तोपयत

आमही िाऊन परत यऊ शकतो न

तला किी सााणगतलाय गा लषकराचया भाकऱया

भािायला सोसायटीत इतर बायका नाहीयत का

असतील र पि िी अगदीच शिारी आणि असत

घरी महिन णवचारला तयाानी

िग काल का बोलली नाहीस िला णवचारायचा

तरी आिचया पाटीचा आधीच ठरलाय तला काही

गरि नाही िायची तया णवचारतील दसऱया

किाला

करडीट-काडव

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

कधी साागिार तला सााग न गल २ णदवस तर ११

नातर आलास काल तर न िवताच न बोलताच

झोपलासldquo

No arguments Be ready in the

evening िी बगलोरहन आिलली िरन कलरची

साडी

नस िी पोहोचतोच साडसहा पयत आणि हो

िाझा गर सट तयार ठव

िी ती िोरणपशी काािीवरि नसत र णपनाणकन िला

खप आवडतो तो राग

िी सााणगतला ना एकदा िरन कलरची नस महिन

िग णवषय सापला hellip चल बाय उशीर

होतोय hellip ldquo

हाय णिसस कलकिी

हाय

हलो

गलासााचा णकिकीिाट किबि फयाशन शॉणपाग

णसनिाचया गपपा रािकारि िाकट फायनानस

कलायिट hellip िधच किाचा तरी िोरदार

खळखळन हसणयाचा आवाि hellip उिा सगळा

अणलपतपि अनभवत होती hellip

िहसततासाहब णतचया अगदी िवळ यउन कधी उभ

राणहल त णतचया लकषातही आल नाही

णिसस कलकिी तमही फार सादर गाता महिन

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

साागत असतो तिचा नवरा आमहाला पि आवडल

ऐकायला

नाही सर तसा काही परोफशनल णसाणगाग नाही यत िला

असाच सवतःचा िन रिवायला गात िी

अहो चालल महिा ना एखादा तिचया आवडीचा

णतन सभोवार निर णफरवली अनक चहर ओळखीच

काही अनोळखी काही आनादी काही

असयन पाहिार तर काही उतसक hellip काही आगरह

करिार hellip

णतन डोळ णिटल आणि गायला सरवात कली hellip

ldquoलग िा गल क णफर य हसीन रात हो न हो

शायद णफर िनि ि िलाकात हो न हो

लग िा गल स sss स sss helliprdquo

ती तनियतन गात होती एक वगळाच िाहौल आतवता

भारन गलल शरोत hellip सगळ िातरिगध हातातल गलास

ओठाापयत गलच नाहीत सगळ णनःशबद सतबध hellip

ती तर सवरााचया णहादोळयाावर बसन क वहाच भतकाळात

भराऱया िारत होती hellip

गािा सापला टाळयााचा कडकडाट झाला आणि ती

भानावर आली hellip णतचया भोवती आता अनकीचा

गराडा पडला hellip कौतक शाबासकी परोतसाहन यात ती

नहावन णनघाली hellip णतन हळच णपनाकीनकड पाणहला तो

िहताशी बोलणयात गकव होता कसलातरी हासयणवनोद

खळखळन हसला खप णदवसात तयाला एवहढ

णदलखलास हसताना णतना पाणहला नवहता

बऱयाच वळान णपनाणकनना णतचयाकड पाणहला आणि

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

तयाचया कपाळावर बारीकशी आठी उिटली

द हाडसि िोसट एणलणिबल बयाचलर णवकरि साठ

णकशोरचया आवािातली गािी महििारा सवतःभोवती

एक वलय घऊन णफरिारा लडीकीलरhellip णतचया

भोवती-भोवती करत होता hellip आणि निका तयाच वळी

उिाना तयाचयाकड पाणहला णतचया निरन ती आठी

बरोबर णटपली hellip तयानातर िातर णपनाणकन णतचया

सोबत राणहला पाटी सापन घरी यता -यता १२ वािल

िोशी काका ना नकार णदलयाची खात होती पि आिची

साधयाकाळ णतन खप णदवसाानी िनापासन एनिॉय कली

काही काळ का होईना णतचयातली ती णतला आि

खप णदवसाानी भटली होती hellip

साडी बदलन णतना गाऊन चढवला आणि खशीत

गिगित ती बडरििधय णशरली hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

एकाच या िनिी िि णफरनी नवी िनिन िी hellip

ए उिा पलीि आत ा गाऊ नकोस सकाळपासन दोन

णिटीगि ४ कलायनटस आणि ही पाटी पार दिलोय

िी तयात िहतान िरा िासतच पािली डोका िाि

दखताय तरास नको दऊस तयापकषा िरा डोका चपन

दhellip णतन कपाटातन अिताािनची बाटली काढली

आणि बाि कपाळावर चोळन हलक हलक चपत

राणहली hellip णतला खरा तर तयाचयाशी खप गपपा

िारावयाशा वाटत होता आपला गायनाचा वड णतन भाग

घतललया गायन सपधाव बणकषस सिाराभ िणतरिी

भतकाळातलया अनक आठविी तयाला साागायचया

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

होतया पि तयाची अखाड बडबड चाल होती खश

होता तो णतला तयात खाड पाडावासा वाटला नाही

साला िहता आि िाझयावर िाि खश होता

सकाळी ऑणफसिधय सपरावयझ दिाराय महिाला

नककीच िाझया परिोशनची बातिी दिार तो िाझी

आहच तवहढी पातरता िाझया िीवावर तर चाललाय

तया िहताचा णदवसरातर खपलोय िी का पनीसाठी hellip

तयान बोलावलाय बरा का घरी बायडीला घऊन य

महिालाय एरवही किाला घरी नाही बोलवत तोhellip

बोलता-बोलता तयान णतला िवळ ओढल आणि ती

तयाचया सवाधीन झाली नहिीपरिाि hellip

उिा अगा िाझा िोबाईल कठ आह िाझा

laptop पि आि आि यायला उशीरच होईल

साधयाकाळी फोरन डणलगटस बरोबर णिणटाग आह

णपनाणकन तला साागायचा राहनच गला बघ तझया

करडीट काडवचा सटटिनट आलाय काल कधी भरायचा

आह बघ

एवहढाच ना भरीन गा सावकाश काय घाई आह

hellip फार-फार तर थोड िासत पस िातील ना उणशरा प

कला तर िासत कटकट कली तर परत करीन तयााना

छपपनन आहत िाकट िधय करडीट काडव दिार नवीन

नवीन कलपतया लढवत असतात कसटिर

णिळवणयासाठी बऱयाच फयाणसलीटीि सदधा ऑफर

करतात घयायचा आपलया पसातीचा hellip एकसपायर

झाला की बदलायचा शवटी आपली सोय िहतवाची

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

उिान डसटर घतला आणि सिोरची पाचधातची

नटरािाची ितीवरची धळ साफ कर लागली hellip

णतच हात यााणतरकपि एकका वसतवर णफरत होत

िनात िळभ दाटन आलला आि आपलयाला असा

का वाटताय डोळ का भरन यतायत आणि

णतचया डोकयात लखखा परकाश पडलाhellip

ती सवतःशीच णखननपि हसली hellip

ती सदधा एक करडीट काडवच की णतचया नवऱयाचाhellip

तयाला िवहा हवा तवहा वापरता यणयािोगा

चार-चौघात रबाबात वॉलट िधन बाहर काढावा हवा

त खरदी करावा व काि झाला की पनहा सरणकषत

वॉलटिधय सरका वावाhellip

हवा तवहा हवा तसा रीप करावाhellip

गरि लागल तवहा फकत तयालाच वापरता यणयािोगा

अगदी सोयीचा hellip

- सणवता परभ

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

णनयणित सदर

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया

िाधयािातन वयवसाय वदधीrsquo

शरया रतनपारखी

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

लख करिााक -१

िधयातरी या गरपवर आपला हा अाक चाल ठवायचा

की बाद करायचा अशी एक चचाव झाली गली पाच

वषव अवयाहतपि चालिारा अाक बाद होऊ नय अशी

अनकीची इचछा णदसली पि णवषय णिळालयावर

साणहतय टाईप करन पाठवायला णिळिारा अणतशय

किी वळ ही दखील बहतकीची सिसया होती

णशवाय िाझयासारखया काही ििी एखादा णवणशषट

णवषय हाताशी धरन तयाच णवषयक काि करत

असलयान इतर णवषयाावर णलणहि पसात करत नाही

असही एक लकषात आल अाक बाद पड नय महिन

आपलयाला आपलया कषतराशी साबाणधत राहन

अाकाकरता काय करता यईल असा णवचार कला

आणि डोकयात एक कलपना आली णवशाखा आणि

शरया यााचयाशी सापकव साधन िाझी कलपना तयााना

सााणगतली आणि तयाा दोघीनी सदधा ती उचलन धरली

तयानसार िी आता दर िणहनयाला आपलया

अाकाकरता िाझया णवषयाला अनसरन एक

लखिाला णलहीिार आह

आपलयातलया जया सखया िला ओळखत नाहीत

तयााचयाकरता िी िाझी ओळख साागत िी एक

बलॉगर आणि का टट रायटर आह छाद महिन बलॉणगाग

करता करता िी याच वयवसायात रपाातर कल आह

अनक लघउदयोिकााना आपली सवा उतपादन

णवकणयासाठी आणि णवकरी वाढवणयासाठी कधी

का टट लागतो कधी वबसाईटची गरि असत णका वा

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

िग सोशल णिणडयावर आकरिक िाणहरातबािी

करायची असत तयािळ िाझया जञानाचा उपयोग िी

अथाविवनासाठी करायचा ठरवन लघउदयोिकााचया

िदतीकरता सदधा करत

इथ दखील अशया अनक सखया आहत जया परपाच

सााभाळतानाच आपलया छादाला िोपासत एखादा

घरगती वयवसाय दखील करत आहत तयााचया

िाणहतीसाठी िला असलली िाणहती िी दर िणहना

एका सदराचया रपात दिार आह पि िला याात

तिचा दखील सहभाग हवा आह िाझया परतयक

लखानातर तो लख तमहाला कसा वाटला तयात

काही तरटी होतया का िी णदललया िाणहती

वयणतरीकत अिन काही शाका तमहाला आहत का ह

िाझयापयत पोचायला हव ह आविवन साागणयाच

कारि महिि िाग अशयाच एकीन िला णतचया

परकाणशत झालल या पसतकाचया णडणिटायझशन

करता काही शाका णवचारलया आणि तयावळी िला

िाणहत नसललया तया गोषटी करता िाझा शोध सर

झाला शवटी गरि ही शोधाची िननी आह अस ि

महटल िात त खराच आह िाझया परतयक लखाला

तिचा िो परणतसाद असल तयावरच पढचा लख िी

णलहीन िर तिचयाकडन काहीच परणतसाद णिळाला

नाही तर तमहाला या सदराची गरि नाही अस

सििन ह सदर बाद करीन याच कारि अस की

वळात वळ काढन णलणहलल लखन वाचणयात िर

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

किालाच रस नसल तर कशाकरता तयात वळ दवडा

बरोबर की नाही तवहा यऊ दया तिचया

शाका पढचया अाकापासन सििाऊन घऊया

वबसाईट आणि सोशल णिडीयाचया िाधयािातन

वयवसाय वदधी

- शरया रतनपारखी

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

साणहतय

लाल भोपळयाचा णकस २ वाटया

णकसलला गळ णदड वाटी

ताादळाच पीठ अधी वाटी

सारिात बसल एवढी अादाि किीक

वलदोडयाची पड १चिचा

तल १ चिचा िीठ णचिटभर

तळणयासाठी तल

कती-----परथि लाल भोपळयाचा णकस परथि

िायकरो ओवहनिधय ४ णिनीट णशिवन

घयावातयानातर तयात गळ णिसळन परत ५ णिनीट

िायकरो ओवहन िधय एकतर णशिवन घयायचातयात

नातर १ चिचा तल आणि णचिटभर िीठ टाकन

हलवावथोड गार झालयावर िग तयात ताादळाची

णपठी आणि तयात बसल एवढी कणिक घालत तो

घटट गोळा होइल इतपत िळन घयावतो गोळा २ तास

झाकन ठवावा

तयानातर तयाच लहान गोळ करन तयाचया प-या

लाटावयातनातर तया उकळतया तलातन तळन

काढावयात

तयार प-या खाणयास तयारप-या गार झालयावर

डबयात भरन ठवावयात

- सौपललवी उिश कलकिी

ियणसागपर

लाल भोपळयाचया घा-या

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom

या सखयाानो या िणहलाानी

िणहलाासाठी चालणवलली साणहतय

सवा या सवतील पढील अाक

दीपोतसव चला साकार कर या

आपलया लखिीतन कठलयाही

णवषयाच बाधन नाही आपल साणहतय

पाककती राागोळया आकाशणदव या

सवानी परजवणलत कर या आपली

णदवाळी फकत िणहला लखीकाासाठी

साणहतय पाठणवणयाची अाणति तारीख

१५ १०२०१४

yasakhyannoyagmailcom