/ 1 /

/ 2 /

ေရကာတာသည ဖြ႕ၿဖးေရးေလာ၊ ပကစးျခငးေလာ

ေရကာတာတညေဆာကျခငးေၾကာငေဒသခမားအေပၚဆးကးသက ေရာကမႈမား

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ႏင ကရငျမစေခာငးမားေစာငၾကညေရးကြနယက၂၀၁၈ ခႏစ

/ 3 /

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ (KHRG) ႏင ကရငျမစေခာငးမားေစာငၾကညေရးကြနယက(KRW) တ႔မ ေရးသား ထတေဝသည။ ဇြနလ၊ ၂၀၁၈ခႏစ

အေရ႕မကႏာဖးႏင အေနာကမကႏာဖးရ ဓါတပ အေၾကာငးအရာမားက အစရငခစာ၏ ေနာကဆးစာမကႏာ တြငၾကညပါ။

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ (KHRG) သည ၁၉၉၂ ခႏစတြင စတငတညေထာငခၿပး ျမနမာျပညအေရ႕ေတာင ပငးရ ၿမ႕ျပႏငအေနနးေသာ ရြာသားမားႏင ေကးလကေဒသမားရ ရြာသားမား၏ တကရကသကေသခမႈမားက ဓါတပရကယမႈျဖငျဖစေစ အျခားေသာသကေသမားျဖငျဖစေစ ၎တ႔၏ ဘဝေနထငမႈအေျခအေနမားက မတတမးျပစပါသည။ KHRG သည လြတလပေသာ အဖြ႔အစညးတစချဖစၿပး ႏငငေရးႏင အျခားေသာ အဖြ႔အစညးမားႏင ဆကစပမႈမရပါ။ ကြႏပတ႔၏ လပငနးမားက အေသးစတသရလပါက www.khrg.org တြင ေတြ႔ရႏငသကသ႔ ေရးသားထတေဝခေသာ အစရငခစာ မတမားကလညး khrg@khrg.org ထသ႔ ခြငျပခကေတာငးၿပး ရယႏငပါသည။

ကရငျမစေခာငးမားေစာငၾကညေရးကြနယက(KRW) က ၂၀၀၀ ခႏစမားအေစာပငးကာလတြင ျမနမာႏငင အစးရမ သလြငျမစေအာကပငးတေလာက၌ အႀကးစားေရကာတာမားက တညေဆာကရနလပလာခသညအ ေပၚ အဆပါေရကာတာစမကနးႀကးမားႏင ပတသကသည လႈပရားမႈမားက ေစာငၾကညေလလာရနအတြက ခငမာေသာကြနရကတခေပၚေပါကလာရန လအပခသညအေျခအေန၌ ကရငျမစေခာငးမားေစာငၾကညေရးအဖြ႕က ၂ဝဝ၃ ခႏစတြင ဖြ႕စညးခသည။ ကရငျမစေခာငးမားေစာငၾကညေရးအဖြ႕က ကရငျပညနယအတြငး သဘာဝပတဝနးကင၊ အမးသမး၊ လငယ၊ လ႕အခြငအေရးႏငဖြ႕ၿဖးေရး၊ စေသာက႑ေရးရာမားတြင လႈပရား ေနသည ကရငဒကၡသညမား ကညေစာငေရာကေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအဖြ႔(KORD)၊ ကရငသဘာဝပတ ဝနးကငႏင လမႈလႈပရားမႈကြနယက(KESAN)၊ ကရငလငယအစညးအရး(KYO)၊ ကရငအမးသမးမားအဖြ႕ အစညး (KWO)၊ ကရငေကာငးသားကြနရကအဖြ႕ (KSNG)၊ ႏင ေကာသးေလအလပသမားသမဂၢမားအဖြ႕ခပ (FTUK)၊ စသည ကရငလမႈအဖြ႕အစညးမားျဖင ပးေပါငးဖြ႕စညးထားသည။ ျမနမာႏငငအျခားေဒသအပါအဝင ကရငျပညနယအတြငး သဘာဝပတဝနးကငအေပၚ၊ အထးသျဖင ျမစေခာငးမားအေပၚ ဆးရြားစြာထခကေစ ေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမားက ေစာငၾကညေလလာရန၊ ထ႕ျပင အေျခခရပရြာလထအသငးအဝနးမားကႏး ေဆာ ျခငးႏင ျမနမာႏငငအတြငး အျခားေသာျပညနယသျပညနယသားမားႏင လကတြလပေဆာငျခငးမတဆင ျမနမာႏငငအတြငး ဒမကေရစႏငညညႊတသည ေရရညဖြ႕ၿဖးတးတကေရးက ရရႏငေရးအတြက ကရငျမစ ေခာငးမားေစာငၾကညေရးအဖြ႕က လႈပရားလပေဆာငသည။

ဤအစရငခစာက KHRG ႏင KRW၊ © KHRG and KRW မ ၂၀၁၈ ခႏစတြင ေရးသားထတေဝၿပး အဖြ႔၏ မပငျဖစပါသည။ အစရငခစာတြငပါရေသာ အေၾကာငးအရာႏင ကးကားခကမားက မမကယပင အကးအျမတ အတြက မဟတဘ အမားအကးအတြက သ႔မဟတ သတငးမဒယာတြင ျပနလညေဖာျပလပါက ထပမကးယ အသးျပ ျဖန႔ျဖးႏငပါသည။ သ႔ေသာ စးပြားေရး အကးအျမတအတြက ပႏပထတေဝလပါက KHRG ႏင KRW ထမ ခြငျပခက ရယရန လပါသည။

ဤအစရငခစာသည ေရာငးရနမဟတပါ။

/ 4 /

နဒါနး 4

အဓကကေသာ အခကအလကမား အကဥးခပ 4

အစရငခစာျပစပ နညးလမးမား 5

အသးျပထားေသာ ေဝါဟာရႏင အတေကာက အသးအႏႈနးမား 6

ေျမပႏင အခကအလကျပ ဇယားကြကမား 7

ေျမပ (၁) KHRG သေတသနျပသည နယေျမဧရယာ 7

ေျမပ(၂) ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ အဆျပထားသညေရကာတာႏင ေဆာကလပၿပးစးခေသာ ေရကာတာမား 8

ဇယားကြက(၁)သေတသနဧရယာအတြငးရေဆာကလပရနစစဥထားသညေရကာတာႏင ေဆာကလပၿပးစးခ ေသာေရကာတာမား 9

ျမနမာႏငင၏ ေရအားလပစစဖြ႔ၿဖးေရး မဟာစမကနးမား 9

ေရကာတာစမကနးမားႏင႔ လမႈဘဝ ထခကႏငျခငးမား 11

ေျမယာမား ဆး႐ႈးခရႏငျခငး 11

ေရလြမးႏငျခငး၊အသကေမြးဝမးေၾကာငးထခကႏငျခငးႏင ေလာေၾကးေငြမရရျခငး 12

ဇယား(၂)ေရကာတာတညေဆာကချခငးေၾကာငေျမယာသမးဆညးျခငးႏငေရလြမးမးျခငး 12

ေနရပေရႊ႕ေျပာငးခရႏငျခငး 13

ညႏႈငးေဆြးေႏြးမႈမားတြင ပါဝငခြငအားနညးျခငး 13

ျပနလညအစားထးမရႏငေသာ ဆး႐ႈးနစနာမႈမား 14

တရားမတမႈမရေသာ ေလာေၾကး 14

ဇယား(၃)ေရကာတာစမကနးေၾကာင အဓမၼ ေနရပေရႊ႕ေျပာငး ေနထငရျခငး 15

လကနကကငတကပြႏင မငးအႏရာယမား 16

အကးအျမတခြေဝေပးျခငး ယႏရားမားထားရရန ပကကြကျခငး 17

ျမနမာျပညတြငး သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈဘဝ ကာကြယမႈအေျခအေန - ၿခငသးသပခက 18

ျမနမာႏငင ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငး ဥပေဒလပထးလပနညးဆငရာ လပငနးစဥ 18

ဇယား(၄) ေရအားလပစစ စမကနးမားအတြက ပတဝနးကငထခကမႈဆငရာ ဆနးစစေလလာခက (EIA) ႏင ကနဥး ပတဝနးကငဆနးစစခက (IEE) တ႔၏ ဆနးစစခက အဆငမား 19

ျမနမာ ေရအားလပစစ စမအပခပမႈေအာကရ ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစေလလာခက 20

အႀကျပခကမား 23

ျမနမာအစးရအတြက အႀကျပခကမား 23

ေရအားလပစစစမကနးမားတြင ပါဝငေသာ ကမၸဏမားအတြက အႀကျပခကမား 25

ပါဝငလပေဆာင သမားအားလးအတြက အႀကျပခကမား 27

ဓာတပမတတမးမား 28

မာတကာ

/ 5 /

နဒါနး

အဓကကေသာ အခကအလကမား အကဥးခပျမနမာျပည အေရ႕ေတာငပငး အထးသျဖင ေဝးလေခါငဖားေသာ ေကးလကေဒသ၊ ပဋပကၡ ျဖစပြားခေသာ ထငးႏငင1 နယစပႏင နးေသာေဒသမားတြင လပစစဓာတအား ရရမႈႏႈနးသည အနမဆး ေဒသမားထမ တစခ အပါအဝငျဖစသည။ ျမနမာအမးသား လပစစဓာတအား ရရေရး စမကနး (NEP) သည ၂၀၃၀2ခႏစတြင ျမနမာႏငငရ အမေထာငစအားလး လပစစဓါတအား ရရရန စမခကထားရပါသည။ အမးသား လပစစဓါတအား ရရေရးစမကနးႏင အျခားအမးသားဖြ႔ၿဖးတးတကေရး၏ ရညမနးခကအား အေကာငအထညေဖာေဆာငရြက ႏငရန ျမနမာစြမးအငမဟာစမကနး (Myamar Energy Master Plan) မ လပစစဓါတအားလအပမႈအတြက ၂၀၃၀3 ခႏစအထ ႏစစဥႏစတငး လပစစရရမႈ ၁၀ ရာခငႏႈနး တးျမႇငသြားမည ျဖစပါသည။ ဤအနာဂတလအပ ခကက ျဖညဆညးႏငရန ျမနမာႏငငသည စြမးအငထတလပမႈက တးခ႕ရပါမည။ လကရတြင ျမနမာႏငင၏ လပစစစြမးအငသးစြလညပတမႈႏႈနး၏ သးပ ႏစပသည ေရအားလပစစအားျဖင လညပတေနပါသည4။ျမနမာ စြမးအငပငမစမကနး (အမးသားစြမးအငစမခန႔ခြေရးေကာမတ)ႏင ျမနမာျပညတြငးရ အျခားေရြးခယစရာလပ စစက႑ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ လာထားသညနညးလမးမားသည ၂၀၅၀ ခႏစအထ ေရအားလပစစက အဓကလပ စစစြမးအငအျဖစ အားကးအားထားျပလမမညျဖစၿပး5 ၎စမကနးမားသည အမနးခငးႏငငမားထသ႔ေရအားလပစစ တငပ႔ေရာငးခရနအတြက ပါဝငပါသည။

ျမနမာႏငင၏အနာဂတ လပစစစြမးအငလအပမႈက ျဖညဆညးေျဖရငးရန ေရကာတာအားအသးျပမညဆပါက အေရးႀကးေသာ ေအာကေဖာျပပါ အခကမားက အသအမတျပၿပး လအပသလ ကငတြယ လပေဆာငသြားရမည ျဖစပါသည။ဤေရအားလပစစ အရငးျမစမားသည တငးရငးသားေဒသမားတြင အမားဆးတညရေနၿပး အထး သျဖင ကရင၊ ကယား၊ ကခငႏင ရမးျပညနယတ႔ျဖစၿပး ထေနရာမားသည အစးရႏင တငးရငးသား လကနက ကင ပဋပကၡတငးမာမႈ ျဖစပြားသညေနရာမားျဖစပါသည။6 ျဖစရပအမားစတြင တငးရငးသားေနထငရာ ေဒသ ရ အႀကးစား ေရကာတာစမကနးမားသည ပဋပကၡမား၊ လမႈေရး၊ သဘာဝပတဝနးကင၊ ေဒသခ လထအသငး အဝငးအေပၚ ဆးရြားေသာ အကးသကေရာကမႈမားႏင လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား ျဖစေပၚေစပါသည7။ လတတေလာခႏစမားအတြငး ျမနမာႏငငရ ေဆာကလပရန စစဥထားသည ဒကၡေပးႏငသည အႀကးစား ေရအားလပစစ စမကနး အမားစ၏ (၅၀ အထမ ၄၂ ခ)သည တငးရငးသားအမားစ ေနထငရာ ေဒသမားတြင တညရေနပါသည။8 ထေဒသမားတြင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးစမကနးမားက ျပလပချခငးႏင ထပမျပလပရန အဆျပျခငးေၾကာင ျမနမာျပည အေရ႕ေတာငပငးရ တငးရငးသား လထအသကအဝနးမားက ေရအားလပစစ စမကနးမားက လမႈ၊ စးပြား၊ ပတဝနးကငအေပၚ ထခကခေသာ ျဖစရပမနျဖစစဥမားႏင ျဖစေပၚလာႏငမည ထခကနစနာမႈမားက ဤအစရငခစာမ မးေမာငးထးေဖာျပထားျခငးျဖစပါသည။

1 ျမနမာျပည ေရ႕ေတာငပငး၏ အေျခအေနမားက သးသပခက၊ ျမနမာသတငးအခကအလက စမခန႔ခြေရးႏင ျငမးခမးေရး ေထာကပမႈ ရနပေငြ၊ စကတငဘာလ ၂၀၁၆2 Myanmar: Towards Universal Access to Electricity by 2030", World Bank October 1st 2014.3 အမးသား စြမးအင စမခန႔ခြေရး ေကာမတ "ျမနမာစြမးအင စမကနး" ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ ၂၀၁၅4 ႏငငတကာ ေရအားလပစစအသငး International hydropower association, https://www.hydropower.org/%20country-pro-files/Myanmar5 World Wildlife Federation, REAM, SPECTRUM, and IES. “Myanmar’s Electricity Vision, Updating National Master Electri-fication Plan.” WWF. Accessed June 4, 20186 The Contested Areas of Myanmar: Subnational Conflict, Aid, and Development", The Asia Foundation, October 2017.7 ဥပမာမားက https://www.internationalrivers.org/node/7370/see-all-resources ႏင http://www.burmariversnetwork.org/images/stories/publications/burmese/dammingatgunpoint.pdf တြင ၾကညပါ။8 The Contested Areas of Myanmar: Subnational Conflict, Aid, and Development”, The Asia Foundation, October 2017.

/ 6 /

ဤအစရငခစာသည ေရအားလပစစေဖာေဆာငေရးက႑ ေကာငးမြနလာေအာင ျပနလညျပျပငရာတြင မဝါဒ ေရးဆြသမားႏင ေရအားလပစစစမကနး ေဖာေဆာငသမားအတြက အႀကျပခကမား ေပးထားပါသည။ ဤအ စရငခစာမ ေပးထားေသာ အႀကျပခကမားသည ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ လနညးစတငးရငးသားမားအား ေရအားလပစစစမကနးမားသည မညကသ႔ ဆးကးသကေရာကမႈ ျဖစေစေၾကာငးက သေတသနျပလပထား ေသာ ရလာဒမားအေပၚ မတညၿပး ေပးထားေသာ အႀကျပခကမား ျဖစပါသည။

ျမနမာႏငင၏ ဥပေဒႏင အပခပမႈနညးစနစသည ႏငငတကာ၏ အေကာငးဆးစႏႈနးႏင ကငထးမားအရ မည သညအခကႏင ဆန႔ကငေနသညက ဤအစရငခစာမ တငးတာ ေဖာျပထားပါသည။ ထ႔နညးအတ ေရအား လပစစထတလပသည ေရကာတာ စမကနးမားေၾကာင ဆးကးသကေရာကမႈခရမည ေကးလကေဒသရ တငးရငးသား ျပညသလထမားအတြက ပမေကာငးမြနသည လမႈဘဝႏင ပတဝနးကငဆငရာ ေဘးကငးလျခ ေရး လမးညြနခကမား ခမတျပဌာနးႏငရန အမးသားအဆင မေဘာငမားက မညသ႔အားေကာငးလာေအာင လပေဆာငရမညကလညး အႀကျပခကမား ေပးထားပါသည။

အစရငခစာျပစပ နညးလမးမားသေတသနျပသည ဧရယာ။ ။သတငးအခကအလကမားက သေတသနဧရယာခႏစချဖစသည သထ၊ ေတာငင၊ ေညာငေလးပင၊ ၿမတ-ထားဝယ၊ ဖာပြန၊ ဒးပလာယာႏင ဘားအေဒသမားတြင သတငးအခကေကာက ယ စေဆာငးထားျခငးျဖစပါသည။ ဤသေတသနဧရယာခႏစခသည အမားအားျဖင ခရငဟေခၚဆၿပး ၎အ သးအႏႈနးက ကရငအမးသားအစညးအရး (KNU)၊ KNU လကေအာကခႏင လကေအာကခ မဟတေသာ ေဒသခ ကရငအဖြ႔အစညးမားက အသးျပပါသည။ ကြႏပတ႔ အသးျပထားေသာ ခရငအသးအႏႈနးကမ သေတ သနျပသည ဧရယာကသာ ဆလျခငးျဖစၿပး ႏငငေရးႏင ပတသကဆကႏြယမႈမရသကသ႔ ေဒသခ လထမား ေခၚဆေသာ အသးအႏႈနးေပၚမတညၿပး ျပနလညသးႏႈနးထားျခငး ျဖစပါသည။ ဤအစရငခစာအတြငးရ အသး ျပထားေသာ ပထဝနယေျမ သတမတခကမားက ရငးလငးစြာသရႏငရန KNU မ သတမတထားေသာ နယန မတႏင ျမနမာျပည အေရ႕ေတာငပငးရ ျမနမာအစးရမ သတမတထားေသာ နယနမတက ေျမပ (၁) တြင ေဖာျပထားပါသည။

အပစလက ေဆြးေႏြးပြ။ ။ ေရအားလပစစထတလပသည ေရကာတာစမကနးေၾကာင ဆးကးသကေရာကမႈ ရသည ေဒသချပညသလထမား၏ စးရမမႈအသမားက ရာေဖြေဖာထတရနအတြက KHRG ႏင KRW တ႔သည ေဒသခလထမားႏငပးေပါငးၿပး ၂၀၁၈ခႏစ၊ ဧၿပလႏင ေမလအတြငး လထအေျချပ သေတသန ျပလပခပါသည။ KHRG ႏင KRW တ႔သည သတငးအခကအလကမားက ဆးကးသကေရာကမႈရေသာ ေဒသခလထမားႏင အပစလကေဆြးေႏြးျခငး၊ ကြငးဆငးေလလာျခငးမားမတစဆင စေဆာငးရယခသည။ ထသတငးအခကအ လကမားႏငအတ KHRG ႏင KRW တ႔၏ ယခငထတလႊငၿပးေသာ အႀကးစား ေရအားလပစစစမကနးေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ လမႈစးပြားဆငရာ အကးသကေရာကမႈႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာ ခးေဖာကမႈမားကေဖာျပ သည အစရငခစာမားမ အခကအလကမားကပါ ထညသြငးျဖညစြက ေရးသားထားျခငး ျဖစပါသည။

တစဥးခငးအလက ေတြ႔ဆေမးျမနးျခငး။ ။ တစဥးခငးအလက ေတြ႔ဆေမးျမနးျခငးက ပသ၊ ေရႊကင၊ ေသာက ေရခပ (၁)၊ ေသာကေရခပ (၂)၊ ဟတႀကး စသည ေရကာတာမားရသည ဧရယာမ ေနထငေသာ ရြာသားမားႏင ျပလပခပါသည။

ဥပေဒပငးဆငရာ သေတသနျပျခငး။ ။ ေရအားလပစစ စမခန႔ခြမႈဆငရာ အေၾကာငးအရာမားအား ေဆြးေႏြး သညအခါ ေဒသချပညသလထတ႔၏ စးရမမႈအသမားက ချပႏငရနအတြက ဤအစရငခစာအား ႏငငတကာ ေရအားလပစစ စမခန႔ခြမႈဆငရာ အေကာငးဆး လကေတြ႔ကငသးမႈႏငစႏႈနး စသညဥပေဒဆငရာ အေၾကာငး

/ 7 /

အရာမားပါ အကယတဝင သေတသနျပျခငးျဖင ပပးေရးသား တငျပထားပါသည။ ဤသေတသနျပမႈတြင ျမနမာႏငင၏ လပစစ၊ ရငးႏးျမႇပႏမႈ၊ ေျမယာ စသညဥပေဒႏင မဝါဒဆငရာ အပခပမႈႏငစမခန႔ခြမႈ အေၾကာငး အရာမား ပါဝငပါသည။ ဤအစရငခစာတြင ဤကသ႔ ဥပေဒဆငရာ သေတသန ျပလပျခငးအားျဖင ကြငးထမ မတတမးျပစထားသည စမကနးေနာကကြယမ မတရားမႈမား၏အေျခခအေၾကာငးတရားမားက ေဖာျပႏငျခငး မား ပါဝငပါသည။ ထ႔နညးအတ ဤအစရငခစာထတြင ႏငငတကာ ေရအားလပစစဆငရာ အေကာငးဆး စႏႈနးႏင ကငထးမားက အျပညအဝ ျပနလညသးသပထားပါသည။ ထ႔အတြကေၾကာင ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနး လပ ငနးမားတြင အႀကးစားေရအားလပစစစမကနး လပေဆာငလသမားအေနျဖင ျပညသလထထခကနစနာမႈ မရေအာင ေရာငၾကဥျခငးႏင လကရထခကနစနာခေသာ ျပညသမားအေပၚကစားႏငမည လပေဆာငမညအစ အစဥမား မညကသ႔လပေဆာငႏငမညက သရသြားမည ျဖစပါသည။

အသးျပထားေသာ ေဝါဟာရႏင အတေကာက အသးအႏႈနးမားECL သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမးေရး ဥပေဒ ၂၀၁၂ခႏစEIA သဘာဝပတဝနးကငအေပၚ သကေရာကမႈ ေလလာဆနးစစျခငးIFC ႏငငတကာ ေငြေၾကးဆငရာ ပးေပါငးေဆာငရြကေရးအသငးKHRG ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔KNU ကရငအမးသား အစညးအရးKRW ကရငျမစေခာငးမား ေစာငၾကညေရးကြနယကMEMP ျမနမာစြမးအငမဟာစမကနး (Myanmar Engergy Master Plan)MOECAF သဘာဝ ပတဝနးကငထနးသမးေရးႏင သစေတာ ဝနၾကးဌာနMONREC သဘာဝ အရငးအျမစႏင သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမးေရး ဝနၾကးဌာနNEP အမးသား လပစစဓာတအား ရရေရး စမခကNLD အမးသား ဒမကေရစအဖြ႔ခပSIA လမႈဘဝထခကမႈဆနးစစျခငး

/ 8 /

ေျမပႏင အခကအလကျပ ဇယားကြကမား

ေျမပ (၁) KHRG သေတသနျပသည နယေျမဧရယာ

/ 9 /

ေျမပ(၂) ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ အဆျပထားသညေရကာတာႏင ေဆာက လပၿပးစးခေသာ ေရကာတာမား

/ 10 /

ဇယားကြက (၁) သေတသနဧရယာအတြငးရ ေဆာကလပရနစစဥထားသညေရကာတာႏင ေဆာကလပၿပးစးခ ေသာ ေရကာတာမား

စဥ လပငနးအမည ေနရာ ဓါတအား (မဂါဝပ)

ၿပးဆးမည အခန

ရငးႏးျမႇပႏသ

၁ ဟတၾကး လႈငးဘြၿမ႕နယ ၁၃၈၀ ၂၀၂၁- ၂၀၂၂ အးဂတ၊ဟငနရ ဟးလဒငးကမၸဏလမတက

၂ ေသာကေရခပ (၁) သေတာငၿမ႕နယ ၁၂၀ - ေအးရားေဝါ

၃ ေဘာကထ ေကာကႀကးၿမ႕နယ ၁၆၀ ၂၀၂၁ -၂၀၂၂ ေနာေ၀ အာနဗအး

၄ ဘးလငး ဘးလငးၿမ႕နယ ၂၈၀ ၂၀၂၁ -၂၀၂၂ ဂပန

၅ ပတ ေကာ႔ကရတ ၿမ႕နယ ၅ - အတအက မသရ

၆ မကသာ ၾကာအငးဆပႀကး ၁၂၀ - ဂပန

၇ တနသၤာရ ထးခးၿမ႕နယ ၂၀၀ - ထငးႏငျမနမာ

၈ ေရႊကင( ေကာကနဂါး) ေရြကင ၿမ႕နယ ၇၅ ၂၀၀၈ ၿပးစး တရတ ႏင႔ ဂပန

၉ ေသာကေရခပ (၂) ေတာငငၿမ႕နယ ၁၂၀ ၂၀၁၀ ၿပးစး ေအးရားေဝါ

၁၀ ပသ ေတာငငၿမ႕နယ ၁၀ ၂၀၀၈ ၿပးစး -

ျမနမာႏငင၏ ေရအားလပစစဖြ႔ၿဖးေရး မဟာစမကနးမားျမနမာႏငငအတြငး ေရအားလပစစ၊ ေကာကမးေသြးႏင သဘာဝဓါတေငြ႔မားစြာရေသာလညး ႏငင၏ လပစစ သးစြႏငမႈပမာဏမာ အေရ႕ေတာငအာရႏငငငမားထတြင အနမဆး9အဆင႔တြင ရေနေသးသည။ အာရဖြ႕ၿဖး ေရးဘဏ၏ အစရငခစာ အႀကျပခကအရ ၈၀ ရာခငႏႈနးေသာ ေကးလကေနျပညသမားမာ လပစစရရမႈ မရရေသးေၾကာငး ေဖာျပသညအခနတြင တစကမၻာလးဆငရာစြမးအငစာရငးဇယားမ10 ေဖာျပထားသညကနး ဂဏနးအရ အၾကမးဖငးအားျဖင ျမနမာႏငင ေကးလကေနျပညသ တစဝကခန႔သည လပစစမရရပါ။11

ဤကသ႔ လပစစမးလအပမႈျပေသးသညအရာက ျမနမာအစးရမ တန႔ျပနလကသညမာ၂၀၃၀ ခႏစတြင ႏငင အတြငး အမတငး လပစစမး ရရေရးက ရညရြယထားေသာ (NEP – National Electriciation Plan) ဟေခၚသည

9 Situation Analysis of Southeast Myanmar, ျမနမာသတငးအခကအလကစမခန႔ခြမႈယနစ (MIMU) Peace Support Fund မ စကတငဘာလ ၂၀၁၆ခႏစတြင ထတျပနခသည။10 https://www.adb.org/sites/default/files/institutional-document/218286/mya-energy-sector-assessment.pdf Myanmar: Energy Sector Assessment, Strategy, and Road Map. မနဒလယနျမ႕၊ ဖလပငႏငငတြင အာရဖြ႔ျဖးေရးဘာဏမ၂၀၁၆ခႏစတြင ထတျပနခေသာ အစရငခစာ။11 https://trackingsdg7.esmap.org/data/files/download-documents/eegp17-01_gtf_full_report_for_web_0516.pdf Sustainable Energy for All 2017—Progress Toward Sustainable Energy. Global Tracking Framework ၂၀၁၇ခႏစတြင ကမၻာဘာဏႏင International Energy Agency (IEA) တ႔မ ထတျပနေသာ အစရငခစာ၊ဝါရငတနဒစျမ႕။ https://trackingsdg7.es-map.org/data/files/download-documents/eegp17-01_gtf_full_report_for_web_0516.pdf

/ 11 /

ျမနမာႏငင၏ လပစစဓါတအား စမကနးအား ကမာၻ႔ဘဏအဖြ႕ ႏငအတပးေပါငး ေရးဆြချခငးျဖစသည။12

13အမးသား လပစစဓါတအားရရေရး စမကနးႏင အျခားအမးသား ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး၏ ရညမနးခကအား အ ေကာငအထညေဖာေဆာငရြကႏငရန ျမနမာစြမးအငမဟာစမကနး (MEMP) မ လပစစ ဓါတအားလအပမႈ အတြက ၂၀၃၀14 ခႏစအထ ႏစစဥႏစတငး လပစစရရမႈ ၁၀ ရာခငႏႈနး တးျမငသြားမည ျဖစပါသည။ သ႔ျဖစေသာေၾကာင ႀကးမားေသာ လပစစထတလပမႈ စမကနးမားသည ျမနမာအစးရအတြက အဓကဥးစား ေပးျဖစေနပါသည။15 ျမနမာစြမးအငပငမစမကနး (အမးသားစြမးအငစမခန႔ခြေရးေကာမတ)ႏင ျမနမာျပည တြငးရ အျခားေရြးခယစရာ လပစစက႑ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအတြက လာထားသည နညးလမးမားသည ၂၀၅၀ ခႏစအထ ေရအားလပစစက အဓကလပစစစြမးအငအျဖစ အားကးအားထားျပလမမညျဖစၿပး ၎စမကနးမား သည အမနးခငးႏငငမားထသ႔ ေရအားလပစစ တငပ႔ေရာငးခရနအတြက ပါဝငပါသည။ 16 ေျမမကႏာသြငျပင အေနအထားႏင ရာသဥတအေျခအေနမားေၾကာင နညးပညာအရ ျဖစႏငေျခရသည ေရအားလပစစလပေဆာင ရန လာထားေသာ ျမနမာႏငင၏ ၅၀ ရာခငႏႈနးေသာ ေနရာမားသည ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငးတြင တည ရေနသည။17 ဤေရအားလပစစ အရငးျမစမားသည တငးရငးသားေဒသမားတြင အမားဆးတညရေနကာ အထးသျဖင ကရင၊ ကယား၊ ကခငႏင ရမးျပညနယတ႔ျဖစၿပး ထေနရာမားသည ျမနမာတပမေတာႏင႔ တငး ရငးသားလကနကကင ပဋပကၡတငးမာမႈ ျဖစပြားသညေနရာမားျဖစသည။18 လကရတညေဆာကၿပးေရကာတာ ၂၆ ခ ရသညအနက ၁၂ ခမာ တကပြျဖစပြားလကရေသာ တငးရငးသားနယေျမမားတြငတညရပါသည။ ထ႔အ ျပင ေရကာတာေပါငး ၅၀ မ ၄၂ ခမာ တကပြေၾကာင ထခကခစားေနရေသာ နယေျမမားအတြငး ေဆာကလပရန ရညရြယထားလက ရသည။19

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင ေရအားလပစစျဖင ဖြ႔ၿဖးေရးက အားေပးေထာကခသညသမားသည ေဒသ တြငး ေရရညတညတခငၿမေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးအတြက ေရကာတာအား သငတငေလာကပတေသာ၊ ေငြကနေၾကး ကသကသာေသာ၊ သန႔ရငးစြမးအငအရငးအျမစအျဖစ ႐ႈျမငၾကသည။ 20 ေရအားလပစစ ေရကာတာမားသည တြငးထြက ေလာငစာဆမားအေပၚ ႏငငမ အားထားေနရျခငးက ေလာကေစပါသည ပတ၀နးကင ထခကမ အနညးဆးျဖစသည ဟ ယၾကညၾကသည။

12 Myanmar: Towards Universal Access to Electricity by 2030", ၂၀၁၄ခႏစ ေအာကတဘာလ ၁ရကေန႔တြင ကမၻာဘာဏမ ထတျပနခသည အစရငခစာ။13 http://www.burmalibrary.org/docs22/2015-12-Myanmar_Energy_Master_Plan.pdf.၂၀၁၅ခႏစတြင ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာအစးရ၏ အမးသားစြမးအငစမခန႔ခြမႈေကာမတ(National Energy Management Committee)မ ထတျပနခေသာ “ျမနမာႏငင၏ ကာလရညစြမးအငဆငရာ ပငမစမခက (Myanmar Energy Master Plan)” ႏငပတသကသည အစရငခစာ။14 အမးသား စြမးအင စမခန႔ခြေရး ေကာမတ "ျမနမာစြမးအင စမကနး" ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ ၂၀၁၅15 https://trackingsdg7.esmap.org/data/files/download-documents/eegp17-01_gtf_full_report_for_web_0516.pdf Sus-tainable Energy for All 2017—Progress Toward Sustainable Energy. Global Tracking Framework ၂၀၁၇ခႏစတြင ကမၻာဘာဏႏင International Energy Agency (IEA) တ႔မ ထတျပနေသာ အစရငခစာ၊ဝါရငတနဒစျမ႕။ 16 “Myanmar’s Electricity Vision, Updating National Master Electrification Plan.” WWF. Accessed June 4, 2018. World Wildlife Federation(WWF), ျမနမာျပညျပညျမစြမးအငအသငး(REAM), SPECTRUM, ႏင IES အဖြ႔မားမ ထတျပနခသည။17 "Hydropower development in Myanmar and its implications on regional energy cooperation", International Journal of Sustainable Society, မ ၂၀၁၅ခႏစ မတလတြင ထတျပနခသည။ 18 "The Contested Areas of Myanmar: Subnational Conflict, Aid, and Development", The Asia Foundation, မ ၂၀၁၇ခႏစ ေအာကတဘာလတြင ထတျပနခသည။19 "The Contested Areas of Myanmar: Subnational Conflict, Aid, and Development", The Asia Foundation, မ ၂၀၁၇ခႏစ ေအာကတဘာလတြင ထတျပနခသည။20 World Wildlife Federation, REAM, SPECTRUM, and IES. “Myanmar’s Electricity Vision, Updating National Master Electri-fication Plan.” WWF. Accessed June 4, 2018.

/ 12 /

ေရအားလပစစစမကနး ဖြ႔ၿဖးေရးသည ျပညတြငးႏင ျပညပမ လကတစဆပစာ အခြငထးခ လနညးစ တစစ၏ အကးအျမတအတြကသာ ျဖစေစၿပး လကရအေျခအေနတြင အေကာငထညေဖာတညေဆာကရန ရညရြယ ထားသည အႀကးစားေရကာတာမားမာ အျခားအမနးခငးႏငငမားသ႔ တငပ႔ေရာငးခရနျဖစသည။ အဆပါစမ ကနးအစအစဥမားသည ျမနမာႏငငအတြက ေရရညအကးအျမတမာ အလြနနညးပါးၿပး လာထားေသာ စမ ကနးအမားစမာ ထငးႏငငႏင တရတႏငငမားသ႔ ဥးစားေပးတငပ႔ေရာငးခရန စစဥထားသည။21 ဥပမာအားျဖင မငးတေရကာတာမ ရရမည ၉၀ ရာခငႏႈနးေသာ လပစစဓါတအားက ထငးႏငငသ႔ တငပ႔ေရာငးခမညျဖစသည။22

အထကပါ အခကအလကမားက ၿခငသးသပပါက ျမနမာအစးရသည လပစစဖြ႔ၿဖးမႈ အစအစဥမားက ႏငင တကာအဖြ႔အစညးမား၏ အႀကျပခကကသာ မခလပေဆာငေနၿပး ႀကးမားေသာ ေရကာတာ စမကနးမားက ခမတလပေဆာငရန အစအစဥမားအား တငးရငးသားေဒသမားအေပၚတြင ပမလပေဆာငရန ျပငဆငေန ေၾကာငး ေတြ႔ရရပါသည။ တဆကတညးမာပင အဆပါေဒသမားသည ယေန႔အခနထ တညၿငမေသာ အေျခအေန တစခတြင တညရေနျခငး မရသညအတြက ေရကာတာစမကနးမားအားျဖင႔ ထခကလြယေသာ ေဒသအား ပမ ျပငးထနေသာ ပဋပကၡမးစကလညး ထြနးညေပးရာ ေရာကႏငေပသည။

ထျပင ရာခငႏႈနးအခးကအရ ႏငင၏လပစစပမာဏအားျဖင႔ ဖြ႔ၿဖးတးတကလာႏငသညက ေရကာတာစမကနး ႀကးမားအရ ခန႔မနးႏငေသာလညး ျပညပက ေရာငးခရန လာထားခကမားက ေထာကရႈျခငးအားျဖင႔ အမနတ ကယလအပေနေသာ ၈၀ ရာခငႏႈနးေသာ ေကးလကေနျပညသမား လပစစလအပခက ျပည႔ဝစြာ ျဖည႔စြမးႏင မည ဆေသာယဆခကမာမ ေစာင႔ၾကည႔ ရမည ျဖစသည။

ေရကာတာစမကနးမားႏင႔ လမႈဘဝ ထခကႏငျခငးမား

ေျမယာမား ဆး႐ႈးခရႏငျခငး“တကယလ႔ ေရကာတာသာေဆာကမယဆလ႔ရရင ရြာသားေတြရ႕ေျမေတြ၊လယေတြန႔စကခငးေတြအပါအဝင အဒေဒသတဝကမာရတ ရြာေတြအကနလးေရျမပကနမယ။ သတ႔ (ရြာသားမား) ေတြကအဒါကမလခငဘး ဘာျဖစလ႔လဆေတာ ေရကာတာေဆာကလပေရးစမကနးသာျဖစမယဆရင ေရျမပမာ။ ေျမေတြယာေတြအကန လး ေရေအာကနစကနမာ အဒါေၾကာင ကၽြနေတာတ႔ အသကေမြးဝမးေၾကာငးအတြက လပကငစားေသာကဖ႔ ေျမယာေတြ ရေတာမာမဟတဘး” ဖဘ---(ကား)ယ---ရြာ၊ လယမလားျမ႕နယ၊ ျမတ- ထားဝယ ခရင/ တနသၤာရတငးေဒသႀကး ( မတလ ၂၀၁၇ တြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည)23

ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးရ ေကးလကေနေဒသခရြာသားမားသည ၎တ႔၏ အသကေမြးဝမးေၾကာငး အတြက ေျမယာႏင ေရအရငးျမစကသာ အမျပၿပး လပကငစားေသာကၾကရသည။ ေရအားလပစစထတယေသာ ေရကာတာႀကးမားသည သဘာဝပတဝနးကငႏင ေဒသခရြာသားမား၏ ေကာငးမြနစြာ ေနထငစားေသာကမႈ အေပၚ ဆးကးသကေရာကေစပါသည။ ၿမတ-ထားဝယခရင၊ တနသၤာရေဒသ၊ လယမလားၿမ႕နယမ ရြာသား မားတငျပခၾကသညမာ Nippon Koei Company ႏင Italian-Thai Development (ITD) တ႔မ ေရအားလပစစ ေရကာတာတညေဆာကရန ၎တ႔ေဒသသ႔ ဆနးစစမႈမား လာေရာကျပလပခသညအခနတြင ၎တ႔၏ ေျမယာမားပကစးခရသည။

21 "The Contested Areas of Myanmar: Subnational Conflict, Aid, and Development", The Asia Foundation, မ ၂၀၁၇ခႏစ ေအာကတဘာလတြင ထတျပနခသည။22 “https://frontiermyanmar.net/en/its-time-to-renegotiate-hydro-contracts-on-the-thanlwin” 23 KHRG သတငးအမတ 17-32-A7-I1 တြင ၾကညပါ။

/ 13 /

တနသၤာရျမစတေလာက ထအေကာငထညေဖာေဆာငရြကမညေနရာသ႔ ေရာကရႏငရနအတြက ၂၀၁၂ ခႏစ မ စတငကာ ပဏာမ အကျဖတဆနးစစမႈမားျပလပရန လအပသည ပစၥညးမားသယယပ႔ေဆာငရနအတြက ITD ကမၸဏမ တတားတစစငးက တညေဆာကခသည။ ထတတားမားေဆာကလပျခငးသည ေဒသခရြာသား မား၏ ေျမမားက ပကစးေစခသည။ ၂၀၁၂ ခႏစတြင စမကနးက ယာယရပဆငးခေသာလညး ၂၀၁၇ ခႏစတြင တဖနျပနလညစတငခပါသည။ ဝမးေရးအတြက စကပးေရးက အမျပကာ အသကရငရပတညရသညရြာသားမားသည ေရအားလပစစေရကာတာေၾကာင ထခကနစနာမႈျဖစေစမညျဖစသည။ ၎တ႔၏ အသကေမြးဝမး ေၾကာငးအတြက စကခငးမား၊ ေတာငကနးမားႏင လယကြငးမားကအမျပရျခငးျဖစသည။ ေဒသခမားမ စးရမ သညမာ အကယ၍ ေရကာတာ ဆကလကတညေဆာကပါက ထျမစကမးနေဘးတြင ေနထငၾကေသာရြာမား ေရေအာကႏစျမပကနမညျဖစၿပး အမမားႏင စကပးေျမမားက ပကစးေစမညျဖစသည။

ေရလႊမးႏငျခငး၊အသကေမြးဝမးေၾကာငးထခကႏငျခငးႏင ေလာေၾကးေငြမရရျခငး“ေရကာတာစမကနးဟာ ရြာသားေတြအတြက အကးရလမမယလ႔ ကၽြနမကေတာမထငဘး၊ တကယတမးေျပာ ရရင ေနာကဆကတြ ဆးကးအမားႀကးဘျဖစမာ ဥပမာ-ကၽြနမတ႔ မခေနရတ စကခငးေတြ၊ ရြာေတြ၊ လယေတြ သာ ေရေအာကနစသြားမာ။ ကၽြနမတ႔က ဒမာေနတသေတြျဖစလ႔ ႏစတငး မစတ႔ အသးအႏတ႔ အသးအရြကတ႔ ကေတာထကေန ဒတငးခးယစားသးႏငတယ ဒါေပမ ေရကာတာသာ ေဆာကမယဆရငေတာ အစားအေသာက ေတြက ေနာကဆ ဝယဘ စားရေတာမာ” ေနာအ…..( မ၊ ၄၁ႏစ) ဘ…..ရြာ၊ လယမလားၿမ႕နယ၊ ၿမတ-ထားဝယ ခရင/တနသၤာရတငးေဒသႀကး (၂၀၁၇ခႏစ ၾသဂတလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)24 တငျပေလလာထားေသာ အဆျပေရကာတာႏင တညေဆာကခၿပးျဖစေသာေရကာတာ ၁၀ ခအနကမ ၅ ခအနးအနားတြင ေနထငေသာ ရြာသားမားမ ေျမယာသမးဆညးမႈမားႏင ပငဆငမႈမား ဆးရႈးနစနာခသညအရာ မားအား ဖြငပာေျပာဆခၾကပါသည။ ဤအမႈကစၥအားလးတြင ရြာသားမားတငျပခသညမာ သမးဆညးခခရေသာ ေျမမားအတြက ေလာေၾကးေငြ အျပညအဝမရရခရပါ။ ပကစးဆးရႈးသြားခေသာ ေကာကပသးႏမားႏင တရစာၦနမားအတြက နစနာေၾကးကလညး ေပးျခငးမရခပါ။ အဘယေၾကာငဆေသာ အဓပၸါယျပညဝေသာ အသေပးတငပငဆးျဖတျခငးကမလပေဆာငခဘ ေဒသခ ေကးလကေနတငးရငးသားမားႏင ေလာေၾကးေငြ အတြက ညႏႈငးမႈမလပခေသာေၾကာငျဖစသည။

ဇယား(၂)ေရကာတာတညေဆာကချခငးေၾကာငေျမယာသမးဆညးျခငးႏင ေရလႊမးမးျခငး

24 "Mergui-Tavoy Interview: Naw A---, August 2017", ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ၂၀၁၇ ခႏစ ဒဇငဘာလတြင ထတျပနသည။

ေရကာတာေဆာကလပမႈေၾကာင ေျမယာဆးရႈးမႈ

ေရကာတာ အမည

တာဝနရသ ေရႁမႈပဧရယာ (ဧက) ေပါငး

ေရႁမႈပသည ေကးရြာေပါငး

စာရငးျပစထားေသာ သမးဆညးခေျမ ဧက

မတခက

ပသ ဆညေျမာငး ဝနႀကးဌာန

၃၀၅၀၀ ၂ ရြာ ေလာေၾကးကၿပး ေသာလညးမရေသး

ေသာကေရ ခပ (၂)

အမတ (၁)လပစစ ဝနႀကးဌာန၊ ေရႊစြမးအင ကမၺဏ

၂၅၀၀၀ ၁ ရြာ ၁၄၀၀ ေကာ ေလာေၾကးအခ႕ ရရၿပး

ေရႊကင အမတ (၁) လပစစဝနႀကးဌာန

၂၈၀၀၀ ၃၁ ရြာ ၂၅၀၀ ေကာ ေလာေၾကးအခ႕ ရရၿပး

/ 14 /

ေနရပေရႊ႕ေျပာငးခရႏငျခငးရြာသားမားမလညး အကယ၍ လာထားေသာ ေရကာတာမား တညေဆာကျဖစခပါက ေနရပေျပာငးေရႊ႕ခရမည အေရးကလညး စးရမေနၾကသည။ ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငးတြင ေရအားလပစစထတယေသာ ေရကာတာ ဖြ႕ၿဖးေရးေၾကာင ေဒသခတငးရငးသားမားအား မၾကာခဏရရေသာရလဒမာ ဖအားေပး ေျပာငးေရႊ႕ေစျခငးျဖစ သည။ အကယ၍ အဆျပထားေသာ တနသၤာရေရကာတာအား အေကာငထညေဖာတညေဆာကၿပးစးပါက ခစားရမညအရာမားႏငပတသကၿပး ၿမတ-ထားဝယမ ရြာသားတစဥးသည သ၏စးရမပပနမႈမားအား ေဝမခ ပါသည။

“ကၽြနေတာေဖာျပခငတာကေတာ တကယလ႔ အဆျပထားတ ေရကာတာကသာ အေကာငအထညေဖာတည ေဆာကခမယဆရင ထးမပြာ၊ တေနာသရျမစ(တနသၤာရ) ေဒသမာရတ ေဒသချပညသေတြအတြက ဆးရြားတ ေျပာငးေရႊ႕မႈေတြျဖစလာမာျဖစတယ။ ေျပာငးေရႊ႕မႈေၾကာငခစားရမ ဆးဝါးတအရာေတြက အရငကၽြနေတာတ႔ ေတြ႔ၾကခရတ စစေျပးတဒကၡထက ပဆးမာ။ ဒါေၾကာင ထးမပြာ၊ တေနာသရျမစ (တနသၤာရ) အနားမာ ေနထင တ ေဒသချပညသေတြန႔ပတသကၿပးေတာ ဒါေတြက ကမၻာကသၿပးေတာမ ထညသြငးစဥးစားႏငဖ႔ ေျပာျပခင ပါတယ။ ဘာေၾကာငလဆရင ေဒသခရြာသားအားလး အခကအချပသာနာေတြက ေတြ႔ႀကလာရမာ ျဖစတအ တြကေၾကာငပါ”ဖးဘ---၊ (ကား)၊ ဘန--- ေကးရြာ၊ လယမလားၿမ႕နယ၊ ျမတ-ထားဝယ ခရင/ တနသၤာရတငးေဒသႀကး (၂၀၁၇ ခႏစ မတလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)25

ေဒသခမားအေနျဖင ၎တ႔၏ေျမမားေပၚမ အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးေနထငေစမႈမားျဖစေပၚလာေစျခငးေၾကာင ေဒသ ခမား၏ အရငးအျမစလညပတမႈ စနစက ထခကေစၿပး စားဝတေနေရးအား ဆးကးသကေရာကမႈ ျဖစေစသည။ ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးရ ေကးလကေနျပညသမားအတြက ၎တ႔၏ အသကေမြးဝမးေကာငးအား ေရရညလပကငႏငရနအတြက စကပးေျမ အသးျပႏငမႈ လအပသည။ စကပးေျမ ဆးရႈးျခငးအားျဖင ၎တ႔၏ ဝငေငြအခြငအလမး၊ အရငးအျမစႏင ယဥေကးမႈ ဝေသသ လကၡဏာမား ဆးရႈးႏငသည။

ညႏႈငးေဆြးေႏြးမႈမားတြင ပါဝငခြငအားနညးျခငး “ဟတႀကးေရကာတာက ေဆာကလကမယဆရငေတာ စးရမပပနမႈေတြက အမားႀကးပ။ နပတ ၁ အခကက ေရလြမးမးမယ၊ နပတ ၂ အခက ရြာေပါငးမားစြာပကစးမယ၊ နပတ၃ အခက ေတာေတာငတရစာၦန ၊ ၿခ၊ ကြမးရြကၿခ၊ ကြမးသးၿခ၊ ဒးရငးၿခ၊ ဒညငးၿခ အဒါေတြ ဆးရႈးရမယ။ ေနာကၿပးေတာ အဒၿခေတြမာလညး ကြနေတာတ႔အဓက လပစားတာက ကြမးၿခ ကြမးသးၿခ၊ ဒညငးၿခ၊ ဖာလာေတြက အဓကလပစားတာ ျဖစတယ။ ေရကာတာလပလက မယဆရငေတာ အဒမာရသမ ကြနေတာတ႔ပစၥညးေတြအားလး ေရထျမႇပကနမာျဖစတယ။ သားသမးကအေမြ ျပနေပးရငလညး ဒေတာငယာေတြ ကြမးၿခေတြကပျပနေပးရမာ မ႐ရငေတာေပး လ႔မရေတာဘးေပါ၊”ၿမငႀကးင ျပညတြငးေနရပစြန႔ခြာတမးေရာငသမား(IDPs)စခနးမ ရြာသားတစဥး (၂၀၁၈ ခႏစ မတလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)

KHRG ႏင KRW တ႔ ျပလပခေသာ အပစဖြ႔ေဆြးေႏြးပြမ ရရခသည အခကအလကမာ လပစစဓါတအား စမကနးတာဝနရသမား၊ အစးရအာဏာပငမားႏင ရြာသားမားအၾကား အဓပၸါယျပညဝေသာ ေဆြးေႏြးမႈျပလပ သညမာ အလြနပငရားပါးခသည။ ေရအားလပစစေၾကာင ထခကခစားရသည ေဒသချပညသမားႏင ညႏႈငး ေဆြးေႏြးမႈ ျပလပသညအခါတြငလညး ထေဆြးေႏြးပြမားသည မားေသာအားျဖင အရညအေသြးနမေသာ၊ စသတမတခကႏင ႏငငတကာစခနစႏႈနးမမေသာ ေဆြးေႏြးမႈမား ျဖစေနတတသည။ KHRG ႏင KRW တ႔၏

25 KHRG သတငးအမတ 17-32-A7-I1 တြင ၾကညပါ။

/ 15 /

အစရငခစာမားအရ ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးပြ အမားစသည အားလးပါဝငမႈမရေသာ သ႔မဟတ ထခကခစားရသည လထမ လကလမးမမေသာ ေဆြးေႏြးပြမားျဖစေနသည။

ေဒသခမားအေနျဖင စမကနးအတြက ညႇႏႈငးအစညးအေဝးမားတြင ပါဝငၿပး ျပနလညေနရာခထားေရးႏင ပတသက၍ ၎တ႔၏ ဆႏၵသေဘာထားမားက ထတေဖာေျပာဆရနအတြက အခြငအေရးရေသာလညး လက ေတြ႔တြငပါဝငရနမ အခြငအလမးနညးပါးသည။ ဤသ႔ ၎တ႔၏ ထခကနစနာမႈမားႏင ပတသကၿပး ထတေဖာ ေျပာဆခြင မရရျခငးသည ေဒသခမားအား ေလာေၾကးေငြ အျပညအဝ ရရရန ညႏႈငးရာတြင အဟန႔အတား ျဖစေစသည။

ျပနလညအစားထးမရႏငေသာ ဆး႐ႈးနစနာမႈမား ပစၥညး၏တနဖးကသာ တြကခကၿပး ျပနေပးသည နညးလမးကသာ အသးျပထားသည ေလာေၾကးေငြကသာ ေဒသခမားအေနျဖင ရရၾကသည။ ထနညးလမးျဖင ေပးသညက ရြာသားမားမ စတေကနပမႈမရေပ။ အဘယ ေၾကာငဆေသာ ထေငြေၾကးတြင ထေျမႏငသကဆငသည လမႈေရး၊ ယဥေကးမႈႏင ဘာသာေရးဆငရာ တနဖး တြကခကမႈမား မပါဝငေသာေၾကာင ျဖစသည။ ထေလာေၾကးေငြတြင ေျမယာသမးဆညးမႈေၾကာင ျဖစေပၚလာ သည အသကေမြးဝမးေကာငးဆငရာ ေရရညထခကမႈအားလညး ထညသြငးစဥးစားျခငးမရေပ။ ၿမတ-ထားဝယခရငမ ရြာသားတစဥး၏ တငျပမႈတြင “တကယလ႔ ကၽြနမတ႔ရ ပကစးသြားတ ေျမယာန႔ ဥယာဥျခေတြ အတြက ေလာေၾကးေငြ ရရခမယဆရငေတာင အဒေငြေတြသးလ႔ကနတာန႔ ကၽြနမတ႔ အခကအခဒကၡေတြ ၾကေတြ႔ၾကရအးမာပ ျဖစတယ။ ကၽြနမတ႔ သာမန ရြာသားေတြဆေတာ ဒရလာတေငြန႔ ဘယလစးပြားေရးလပရမလဆတာ ကၽြနမတ႔မာ အသပညာ မရဘး။ တကယလ႔ ကၽြနေတာတ႔ အေထာကအပအနညးငယရခရငေတာင ကၽြနမတ႔ရ ေငြသာကနသြားရင ကၽြနမတ႔ ဒကၡေရာကလမမယ။” ေနာအ--- (မ၊ ၄၁ ႏစ) ဘ--- ေကးရြာ၊ လယမလားၿမ႕နယ၊ ဘတ-ထားဝယ ခရင/ တနသၤာရတငးေဒသႀကး (၂၀၁၇ ခႏစ ၾသဂတလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)26

တရားမတမႈမရေသာ ေလာေၾကးစစအစးရ အာဏာဆပကငထားခေသာ အခနကာလမားတြင ေရအားလပစစစမကနးမားစြာက ခြငျပခက ေပးထားခသည။ ထစမကနးမားအတြကမ ရြာသားမားအေနျဖင ၎တ႔၏ ထခကခစားမႈမားက တငျပခြင မရရ ေသးေပ။ အဓပၸါယျပညဝေသာ ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးမႈမားတြငပါဝငခြငရရနႏင ေလာေၾကးမား ျပနလညေတာငးခႏင စြမးတ႔တြင ကန႔သတမႈမား ရေနေသးသည။

“ကၽြနေတာတ႔အေနန႔ဒစမကနးက လးဝလကမခႏငေပမယ ကၽြနေတာတ႔ရ အခြငအေရးအတြက ဘယလရပ တညမလဆတာက မသဘး။ ကၽြနေတာတ႔အေနန႔ ကၽြနေတာတ႔ရ ေျမယာေတြန႔ေကးရြာေတြက ဆးရႈးရမာက စးရမတယ။ ေရ႕ဆကဘယလအသကရငရမလမသဘး။ သတ႔သာ ကၽြနေတာတ႔ရ စးရမမႈေတြက မစဥးစားေပး ဘးဆရငေပါ။” 27

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ အဖြ႔ဝငမ ေရးသားေသာ သတငးလႊာ (၂၀၁၇ ခႏစ ဇြနလတြင ထတေဝသည။) 28

“တခ႕ရြာသားေတြက အစညးအေဝးက မေရာကႏငဘး ဘာလ႔လဆေတာ အစညးအေဝးက သတ႔ရ႕ ရြာေတြန႔ အရမးေဝးတ ၿမ႕ေတြမာ ကငးပခတယ။ တခ႕ ရြာသားေတြက ၿမ႕ေပၚက တခါမ မေရာကဖးဘး။ အဒါေၾကာင

26 "Mergui-Tavoy Interview: Naw A---, August 2017", ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ၂၀၁၇ ခႏစ ဒဇငဘာလတြင ထတျပနသည။27 http://khrg.org/2017/06/17-2-nb1/proposed-hydropower-dam-project-tanintharyi-region-mergui-tavoy-district-201728 "Proposed Hydropower Dam Project in Tanintharyi Region, Mergui-Tavoy District, 2017", ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ၂၀၁၇ ခႏစ ဇြနလတြင ထတျပနသည။

/ 16 /

သတ႔အေနန႔ အစညးအေဝးက ဘယမာသြားတကရမလ မသဘး။ တခ႕ကေတာလညး ပကဆမရဘး။ ရြာသားတခ႕ပ တကကစ စးဖ႔ ပကဆရေတာ အစညးအေဝးတကႏငၾကတယ။”

ေစာအ--- (ကား၊ ၂၈ ႏစ)၊ အပ--- ေကးရြာ၊ လယမလား ၿမ႕နယ၊ ျမတ-ထားဝယ ခရင/ တနသၤာရတငးေဒသႀကး (၂၀၁၇ ခႏစ မတလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။) 29

ဇယား ၃။ ။ေရကာတာစမကနးေၾကာင အဓမၼ ေနရပေရႊ႕ေျပာငး ေနထငရျခငး ေရကာတာစမကနးေၾကာင အဓမၼ ေနရပေရႊ႕ေျပာငး ေနထငရျခငး

ေရကာတာ အမည

ေျပာငးေရႊ႕ရန ေစခငးသ

ေျပာငးေရႊ႕ရသည ရြာမား

ေျပာငးေရႊ႕ေနထငရပ အေသးစတ

ပသ ျမနမာ တပမေတာ ေကးရြာအမည- န႔သာကနးရြာ အမေျခ - ၅၈ အမ လဥးေရ - ၃၄၂ ဥး

၁၉၉၃ ခႏစတြင ဆညတာဝနခ (ဆညေျမာငးဝနႀကး ဌာန ဝနထမး) မားမ ၃ ရကအတြငး အၿပးေျပာငးရန အမန႔ေပးခၿပး ေျပာငးေရႊ႕စရတအျဖစ ၄၈၀၀ ကပ ေပးခသည။

ျမနမာ တပမေတာ ေကးရြာအမည- ရြာႀကး ေကးရြာ အမေျခ - ၄၇ အမ လဥးေရ - ၂၁၆ ဥး

၁၉၉၄ ခႏစတြင ဆညေျမာငးဝနႀကးဌာနမ ရြာသား မားအား တစရြာလး ၃ ရကအတြငး အၿပးေျပာငးရန ႏႈတျဖင ခငးေစခၿပး တစအမေထာငလင ေျပာငးေရႊ႕ စရတ ၄၈၀၀ ကပႏႈနးေပးခသည။ မးရြာသ ျဖစသည အတြက သယယပ႔ေဆာငေရး အခကအခေၾကာင ၎တ႔၏ ပစၥညးအားလး သယယျခငး မျပႏငခပါ။

ေသာကေရခပ - ၂ (ထးဘ ေရကာတာ)

ျမနမာတပမေတာ အစးရ

ေကးရြာအမည- ထးဖေကးရြာ အမေျခ - ၆၃ အမ

၁၉၉၇ ခႏစတြင လပစစဝနႀကးဌာနမ ဆညေဆာက ရန ရညရြယ၍ ရြာသားမားအား ထးဖမ နဂါးေမာကသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ေစသည။ ၂၀၀၂ ခႏစတြငမဆညမေဆာက ျဖစဟဆကာ နဂါးေမာကရြာမ ထးဖရြာသ႔ ျပနေျပာငး ေနထငေစျပနသည။ ၂၀၀၆ ခႏစတြင ထးဖရြာမ နဂါး ေမာကရြာသ႔ တဖန ၃ ရကအတြငး အၿပး ေျပာငးခငးခ သည။ ၂၀၁၄ ခႏစတြင နဂါးေမာကတြင ေနထငေသာ ထးဖ ရြာသားမားသည ထးဖရြာသ႔ ျပနလညေနထငၾက သည။ ယခငျခေျမမားတြင ေနထငရန မျဖစႏငေတာ သညအတြက ဆညအနးရ ယခငျခေျမမားတြင ရြာသစတည ကာ ျပနလညေနထငလကရသည။

ဟတႀကး ျမနမာအစးရႏင တပမေတာ

ေကးရြာ: စစေပါငး ၃၀ ရြာ လဥးေရ: ၅၀၀၀ ေကာ

ဟတႀကးေရကာတာ တညေဆာကမည ဧရယာအတြငး လကနကကင တကပြမား ျဖစပြားေသာေၾကာင ေကးရြာေပါငး ၃၀ မ ရြာသားမားသည IDPs စခနးသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးေနခရသည။

30

29 " Mergui-Tavoy Interview: Saw A---, March 2017," ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ၂၀၁၇ ခႏစ စကတငဘာလတြင ထတျပနသည။30 ေကာငးမ၊ ေခာငးဝ၊ထးရယကလး၊ ကေထာ(ကလေထာ)၊ ထးတာဒ႔ပယ၊ ထးကန၊ ထးကနထ၊ ထးကလးေသာ၊ ထးေထာက း၊

/ 17 /

လကနကကင တကပြႏင မငးအႏရာယမားေရကာတာ စမကနးမားသည တငးရငးသားမားအေပၚ ခးေဖာကမႈမားျဖစေပၚေစႏငၿပး လကနကကငတက ပြမား ျဖစေပၚေစႏငသညဟ ရြာသားမားမ ခစားၾကရသည။ ဟတႀကးေရကာတာသည လကရတြင ဆနးစစျခငး အဆငတြငရၿပး ေရကာတာ မေဆာကမကပင ျဖစေပၚႏငေသာ ျပနာမားက ေဖာျပသည သာဓကတစချဖစ သည။ စမကနးတညေဆာကရန လာထားသည ေနရာသည လကနကကင တကပြမား၊ အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးေနထငရမႈမားႏင တကၾကြလႈပရားသမားအား ပစမတထားကာ အၾကမးဖကသည ေနရာေဒသတစခ ျဖစလာခ သည။ NLD အစးရမ သလြငျမစတစေလာကရ ေရအားလပစစ စမကနးအား ေထာကခေၾကာငး ေၾကညာခၿပးေနာက တပမေတာႏင ၎၏ နယျခားေစာငတပမားမ တစဖက၊ ကရငလႊတေျမာကေရးတပမေတာႏင ထ႔အတ ဒမက ရကတစ ကရငအကးျပ တပမေတာမားမ31 တစဖက အၾကား စစမကတကပြမား ျဖစေပၚလာခသည။

သလြငျမစသည တညေဆာကရန လာထားသည ေရကာတာမားႏင တညေဆာကဆ ေရကာတာ စမကနးႀကး ေပါငး ၁၄ ခ တညရရာ ျမစျဖစသညအတြက အလြနအေရးပါသည ျမစတစစငးျဖစသည။ ၂၀၁၄ မ ၂၀၁၆ ခႏစ မားအတြငး ဟတႀကးေရအားလပစစစမကနးေဒသတြင ထးစစမား အႀကမႀကမျဖစပြားခသည။ ပထမဆး အႀကမျဖစပြားခသည တကပြႏငပတသက၍ သတငးအခကအလက ရရသညအခနမစ၍ ယခခနအထ စမ ကနးနယေျမအတြငးရ ေကးရြာေပါငး ၃၀ မ ရြာသား ၅၀၀၀ မာ ၎တ႔၏ ေနရငးေကးရြာမားမ အဓမၼေနရပ ေရႊ႕ေျပာငး ေနထငခၾကရသည။ ေနာကဆးျဖစပြားခေသာ တကပြမာ ၂၀၁၈ ခႏစ ဧၿပလ ၂၆ ရကေန႔တြင ျဖစပြားခၿပး အနညးဆး ေကးရြာ ၅ ရြာမ ရြာသားေပါငး ၂၄၀၀ ေကာ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငခၾကရသည။32 KHRG ႏင KRW မ လပေဆာငခေသာ သေတသနျပစမႈ၏ ေတြ႔ရခကမာ ဟတႀကးေရကာတာ စမကနးနယေျမမ ေရႊ႕ေျပာငးရသည ရြာသားမားအေနျဖင ဆကလကျဖစပြားေနေသာ တကပြမားႏင ပတသကၿပး ေၾကာကလန႔ လကရသည။ ထရြာသားမားအေနျဖင ေျမျမပမငးမားႏင မေပါကကြေသးေသာ ကညဆမားကသ႔ေသာ တကပြမား၏ ေနာကဆကတြ အကးဆကမား ကလညး စးရမလကရသည။

“၂၀၁၆ ကတညးက အစးရက တခါလာတယေလ။ နငတ႔ျပနတကလ႔ရၿပတ ျပနတကလ႔ရၿပဆေတာ အစးရ ေျပာတာက မငးရငးေပးမယတ။ မငးရငးေပးမာက ရြာနားတဝကပ မငးရငးေပးလကၿပး ျပနတကလ႔ရၿပတ အတဝကေလးပ မငးရငးမယဆရင ကြနေတာတ႔က အဓကလပစားတာက ေတာသေတာငသားေတြက ေတာငယာခတတယ သစလပတယ ဝါးလပတယ ေခာငးနား ေျမာငးနားမာ ငါးရာ ဖားရာစားၾကတယ။ အဒအ တြကက သတ႔ေတြက အဒေနရာေတြမာ မရငးေပးနငပန႔ ဒရြာေလးတစရြာထမာပ မငးရငးေပးမယဆရင ကြနေတာတ႔ကလညး ကယအသကေမြးဝမးေၾကာငးအတြက ဘာမမရဘး အာမခခကလညး ကြနေတာတ႔မာ

ကေလာကြး၊ ကေလာေဒး၊ တာေဘာေသာ၊ ေယာခခး၊ မတဝ၊ မသေဝါ၊ သေဒါကးဘး၊ ထးေထာဖေလာ၊ မယပလးခး၊ ပဒးပ၊ လယပဒ၊ဝေဘြးတ၊ ေတာငၾကား၊ ေကာကေတာင၊ ေဘာသေရာ၊ ထးသထ၊ ထးေနာထ၊ တမဖး၊ ကေလာတယထ၊ ထးေထာဖေလ31 ၂၀၁၆ ခႏစ ဇနနဝါရလ ၁၆ ရကေန႔တြင တးတကေသာ ဗဒၶဘာသာ ကရငအမးသားတပမေတာ (DKBA) သည ခြထြကအဖြ႔မ ဒမကေရစအကးျပ ကရငတပမေတာ (၂၀၁၀-လကရ) က ျပနလညတညေထာငခၿပး နားမၾကားႏင DKBA (ခြထြက) ဟလညး ေခၚဆခသည။ ၂၀၁၅ ခႏစေကာအတြငး တပမေတာႏင DKBA တ႔ တကခကစဥတြင ၎တ႔၏ အတြငးပငး သေဘာထား ကြလြမႈေၾကာင ၂၀၁၅ ခႏစ ဇလငလတြင DKBA ၏ အရာရအေျမာကအမား ျဖတခခခရသည။ ယခငအရာရမားသည ၂၀၁၆ ခႏစ ဇနနဝါရလတြင ခြထြက အသစတစခ တညေဆာကျခငးဟေသာ ထတျပနခကတစခက ထတျပနခသည။ မလ အဖြ႔အစညးျဖစေသာ DKBA (၁၉၉၄) ခႏစသည ၂၀၁၀ ခႏစတြင နယျခားေစာငတပႏင DKBA (အကးျပ) ဟ ႏစဖြ႔ ခြထြကသြားခသည။ စစဥးစးအရာရခပ ဗလေစာေကာသကႏင ဒစစဥးစး အရာရခပ ဗလေစာတငေရႊ သ႔မဟတ ဗလဘသည ၎အဖြ႔က ဥးေဆာငသည။ DKBA (ဗဒၶ ခြထြက) အဖြ႔တြငရေသာ အျခားရာထးနမေသာ အရာရမားမာ ဗလစနးေအာငျဖစၿပး ေနာကပငးတြင ေကာမ႔ (သ႔မဟတ) နားမၾကား (ၾသဂတလ ၂၆ ရက ၂၀၁၆ ခႏစတြင အသတခရသညဟ သတငးရရသည။32 "KNLA and Tatmadaw Clash Near Site of Planned Hatgyi Dam", ဧရာဝတ သတငးဌာနမ ၂၀၁၈ ခႏစ ဧၿပလ ၂၇ ရကေန႔တြင ထတေဝခသည။

/ 18 /

ဘာမမရဘး အဒမာျပနတကၿပးေတာ ထမငးငတခရမယ ပစမ းေတာလညး ကြနေတာတ႔ အေရာကမခနငဘး။… ကၽြနေတာတ႔ ရြာေပါငး ၃၀ က ရြာသားေတြက ေမးလ႔ရတယ။ ျပနတကခငလား၊ ေနခငလား။ လတငးကေတာ ျပနတကခငတာပ။ ဒါေပမယ မငးအႏရာယက ေၾကာကတအတြက ဘယသမ ျပနမတကရေသးဘး။” ၿမငႀကးင စစေဘးေရာငစခနးမ ေဒသခတစဥး (၂၀၁၈ ခႏစ ေမလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးသည) 33

လကနကကင တကပြမားႏင လာထားေသာ လပငနးမားအေနျဖင ေနရပေရႊ႕ေျပာငးေနထငမႈက ႀကးစြာေသာ ျဖစေပၚေစခၿပး ေနရပျပနလညေနထငေရးမာလညးမေသခာေပ။ ျမနမာအစးရႏင ကရငအမးသားအစညးအရး ၾကား ပစခတတကခကမႈ ပကစးျခငးေၾကာင ေဘးဒကၡမား တးပြားလာႏငသည။ ဟတႀကးေရကာတာအား ေဆာကလပခပါက စမကနး ေဆာကလပမညနယေျမမ ျမစအထကပငးရ ေကးရြာေပါငး ၅၀ မ ရြာသားေပါငး ၃၀၀၀၀ က ေရႊ႕ေျပာငးေနထငမႈ ျဖစေစႏငသည။

အကးအျမတခြေဝေပးျခငး ယႏရားမားထားရရန ပကကြကျခငး “သတ႔က မးေပးမယလ႔ေျပာတယ အခဓါတတငၾကးေတြ ေဆာကေနတယ ၿပးေတာအမေရ႕က အပငေတြက လရမယတ။ မလလ႔ရရင ဗ႔အားကဆြငငအားျဖစျဖစ တြနးကနအားျဖစျဖစ အပငေတြေၾကာငျဖစႏငတယ။ ဒါေၾကာငဒအပငေတြက လလကရတယ။ အပငေတြအကနလးက လလကရေပမ ကၽြနမတ႔တျပားမ မရရပါဘး။ ဒါေပမ ဓါတတငၾကးက ျဖတသြားတယ ကၽြနမတ႔ေတြ ရအမေရ႕မာ မးၾကးေတြ ျဖတသြားတယ ဒါေပမ ကၽြနမတ႔ မးမရပါဘး။”ေနာ ပ--- (မ)၊ ဝ--- ရြာ၊ သေတာငျမ႕နယ၊ ပသဆယ ေဒသ၊ ေတာငငခရင/ ကရငျပညနယေျမာကပငး (ေမ ၂၀၁၈ တြင ေတြ႕ဆေမးျမနးခနးျပလပခသည)

ေဒသခအသကအဝနးမား ေရအားလပစစ စမကနးမားအား ဆန႔ကငရျခငးသည စမကနးအေကာငအထည ေဖာေဆာငမႈမရရသညအကးရလဒမာ အနညးငယသာရျခငး သ႔မဟတ လးဝမရျခငးတ႔ေၾကာငျဖစသည။ ရြာသားမားသည စမထားေသာ ေရအားလပစစ စမကနးမားဆမ မညသညအကးအျမတမရရလမမဟတဟ ထငျမငၾကသည။ အဖြ႔လက ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမား ျပလပသညအခနတြင ရြာသားမားမေဖာျပသညမာ ေရကာ တာေဆာကလပသညေနရာမားမ ေဒသခအသကအဝနးမား၏ လအပခကႏင ေမာမနးခကမားအေပၚအေျခခ ၍ စမကနးမားက အေကာငအထညေဖာျခငးမဟတဟ ေဒသခလထမားက ယၾကညၾကသည။

“ဒျဖစလာမယ ေရကာတာက ကၽြနေတာတ႔ ျမနမာႏငငအတြကလညး အကးမရဘး။ ႏငငအတြကလညးအကး အျမတမရဘး။ ျပညသအတြကလညး အကးအျမတမရဘး။ ေနာကဆး ဆငးရသားေတာငသလယသမားေတြပ နစနာတယ။ တကယလ႔ မးရလာမယဆရငလညး ေတာငသလယသမား ဆငးရသားေတြက မးေပးမာမဟတ ဘး။ သတ႔က တရတန႔ ထငးကေရာငးမာ။ လႀကးမငးတ႔ စဥးစားၾကညေပါ။ ဘယဟာအကးအျမတရလဆတာ။” ေစာအ--- (ကား)၊ တ---ရြာ၊ ဘားအခရင၊ ဟတၾကးေရကာတာ ေနရာ (ေမလ ၂၀၁၈ တြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည)

33 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ႏင ကရငျမစေခာငးမားေစာငၾကညေရးကြနာယကတ႔မ ၂၀၁၈ ခႏစ ေမလတြင ျပလပခေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ မ ေကာကႏႈတထားသည ကးကားခကျဖစသည။

/ 19 /

ျမနမာျပညတြငး သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈဘဝ ကာကြယမႈအေျခအေန - ၿခငသးသပခက ေရအားလပစစစမကနးမားက ယခလကရအေနအထားအတငး အေကာငအထညမေဖာသငဟ ေဒသခ အသကအဝနးမားမ ထငျမငယဆသည။ ျမနမာအစးရ၊ ကရငအမးသားအစညးအရးႏင ၎တ႔ႏင လကတြ လပေဆာငမညသမားသည အားလးပါဝငႏငမႈရၿပး ေရရညတညတခငျမသည လမးေၾကာငးျဖင လပစစစမ ကနးအား အေကာငအထညေဖာေဆာငမညဆပါက ေဒသခရြာသားမား၏ ပးေပါငးပါဝငမႈသည ေရအားလပစစ စမကနး အဆငအားလးတြင မရမျဖစအေရးပါေၾကာငးသတျပရမညျဖစသည။

ဤအခနးတြင ျမနမာႏငင၏ လမႈေရးႏင ပတဝနးကငေဘးကငးလၿခေရးဆငရာ ျပေသာ ဥပေဒမေဘာငအေျခ အေနအရပရပအေပၚ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ႏင ကရငျမစေခာငးေစာငၾကညေရးကြနယကတ႔မ ရြာသားမား ၏ စးရမမႈမားက မးေမာငးထးေဖာျပထားပါသည။

ဤေလလာသးသပခကသည ေကးလကေဒသလမႈအသကအဝနးတြင ေရအားလပစစ စမကနးမား၏ေကာငး မြနေသာ စမအပခပမႈက ေပၚထြကေစရန၊ အစးရ၏ပတ၀နးကငဆငရာ ဥပေဒလပထးလပနညးမားႏင႔ ႏငင တကာစမားအေပၚ ၿခငေလ႔လာသးသပတငျပထားပါသည။

ျမနမာႏငင ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငး ဥပေဒလပထးလပနညး ဆငရာ လပငနးစဥပတဝနးကငထနးသမးေရးဥပေဒ (၂၀၁၂)ႏင ပတဝနးကငထနးသမးေရးနညးဥပေဒ (၂၀၁၄)တ႔သည ျပည တြငးႏငျပညပ ရငးနးျမပႏသမားႏငပတသက၍ အေရးႀကးေသာအခနးက႑အျဖစ ရေနပါသည။ ပတဝနး ကငထနးသမးေရး ဥပေဒ၏ အခနး ၇ တြင ဤဥပေဒက ေသခာစြာလကနာမႈက ႀကးၾကပရနတာဝနရသည သယဇာတႏင သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးဝနၾကးဌာန34 ၏ တာဝနဝတရားႏင လပပငခြငမားအား အနညးငယ ေဖာျပအပပါသည။

သယဇာတႏင သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးဝနႀကးဌာနသည သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ အျငငးပြားမႈ မားအားေျဖရငးရန ကညပပးရမည တာဝနရသည။ ပတဝနးကငထခကမႈဆငရာ ဆနးစစေလလာခကႏငလမႈ ဘဝထခကမႈဆငရာ ဆနးစစေလလာခက စနစမားကလပေဆာငအေကာငအထညေဖာရန တာဝနရသည။35 ၂၀၁၅ ခႏစ ဒဇငဘာလ ၂၉ ရကေန႔တြင ပတဝနးကငဆငရာထခကမႈဆနးစစခကအတြက လအပခကမားႏင လပထးလပနညးမားက ေဖာေဆာငရန ပတဝနးကငဆငရာ ထခကမႈဆနးစစခက လပထးလပနညးက ထတ ျပနခသည။ သတ႔သည ပတဝနးကငထနးသမးေရးဥပေဒ (၂၀၁၂) ေအာကတြင စမကနးမားက ျပနလညဆနး စစျခငး၊ အတညျပျခငးႏင ေစာငၾကညစစေဆးျခငးတ႔က လပေဆာငရမညျဖစသည။ ျမနမာအစးရမျဖစေစ၊ ဘဏမား သ႔မဟတ ပဂၢလကကမၸဏမားမ လပကငေသာ ျမနမာႏငငရ ေရအားလပစစ စမကနးမားအားလး သည ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစခက လပထးလပနညးမားႏငအညလပကငရန မျဖစမေန ဥပေဒလပထး လပနညး အရ လအပသည။ အဆတငသြငးထားသည စမကနးမား၏ အမးအစားႏင အရြယအစားေပၚမတညၿပး ပတ၀နးကငထခကမ ေလ႔လာဆနးစစျခငး EIA သ႔မဟတ ကနဥး ပတဝနးကငဆနးစစခက (IEE) တ႔က ဥပေဒေၾကာငးအရ လပေဆာင ရမည ျဖစသည။

34 သယဇာတႏင သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးဝနၾကးဌာနသည ယခငက ပတဝနးကငထနးသမးေရးႏင သစေသာေရးရာဝနႀကး ဌာနျဖစသည။35 “ပတဝနးကငထနးသမးမႈဆငရာလပထးလပနညး”, ရငးႏးျမပႏမႈႏငကမၸဏမားညႊနၾကားမႈဥးစးဌာန, သတငးအခကအလကေနာကဆးရယသညေန႔ ၂၀၁၈ ခႏစ ဇြနလ ၂၅ ရက။

/ 20 /

ထ႔အျပင သယဇာတႏင သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးဌာနအေနျဖငလညး EIA လပထးလပနညးမားက လပေဆာငျခငးမရဘ စတငထားေသာ ေရအားလပစစ စမကနးမားကလညး EIA သ႔မဟတ IEE တ႔က လပ ေဆာငခငးရမည။36 ကနဥး စတငၿပးျဖစေသာ ရငးႏးျမပႏမႈမားက ျမနမာႏငင၏ ေျပာငးလလာေသာ ပတဝနး ကငဆငရာလပထးမားႏင ေလာညစြာလပေဆာငရန တြနးအားေပး ဖနတးရမည။37 သယဇာတႏင သဘာဝ ပတဝနးကင ထနးသမးေရးဝနႀကးဌာနသည EIA လပေဆာငရမညဟ ဆးျဖတခကခၿပးေနာကတြင ေရအား လပစစစမကနး လပေဆာငသမားသည EIA က လပေဆာငရနအတြက ေငြေၾကးသးစြရန တာဝနရသည။ ထ တာဝနမားထတြင ျပညသလထႏင ညႏႈငးေဆြးေႏြးချပရနအတြက ကနကမညေငြေၾကးက ကခရနလညးပါရ သည။ EIA လပထးလပနညးတေလာကတြင ေရအားလပစစစမကနးလပငနး အေကာငအထညေဖာေဆာငသ မားသည ပတဝနးကင ထခကမႈမားက ဆနးစစရမည။ သငေလာေသာ ထခကမႈနညးပါးသညနညးလမးႏင ေစာငၾကညစစေဆး တငးတာျခငးနညးလမးမားကလညး ေသခာစြာ ျပငဆငထားရမည။ ေနာကဆးအေနႏင ထေစာငၾကညစစေဆးတငးတာျခငးနညးလမးမားက မညကသ႔ျပလပမညက ေဖာျပမည ပတဝနးကငစမခန႔ခြ မႈအစအစဥ(EMP)ကလညး ခမတရမညျဖစသည။ EIA ရလဒမားအား ေသခာစြာ စစစၿပးေနာကမ သယဇာတ ႏင သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမးေရးဝနႀကးဌာနသည အဆျပတငသြငးထားသည စမကနးအား ခြငျပသင မျပသငက ဆးျဖတရမည။ ခြငျပမညဟ ဆးျဖတပါက သယဇာတႏင သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရး ဌာနသည စမကနးေဆာကလပမႈႏင လပငနးစတငမႈအတြက လအပသည ပတဝနးကငထနးသမးေရးဆငရာ လကနာေဆာငရြကမႈသကေသခလကမတ Environmental Compliance Certificate ထတေပးရ မညျဖစ သည။ ECC ထတေပးသညကာလမစၿပး ၂ ႏစအတြငး ခြငျပမန႔ေသာ စမကနးက စတင အေကာငအထညေဖာ ရမည။ စမကနးအေကာငအထညေဖာေဆာငသမားသည EIA နငသကဆငေသာ အစရငခစာမားက MON-REC သ႔ ၆ လ တႀကမေပးပ႔ရမည။ EIA လပထးလပနညးမား ခးေဖာကသည မညသည စမကနးအေကာငအထညေဖာေဆာငသမဆ တညဆဥပေဒအရ ျပစဒဏေပးျခငး သ႔မဟတ အပခပေရးဆငရာ ဥပေဒအရ အေရး ယျခငး ခရမညျဖစသည။

ဇယား (၄) - ေရအားလပစစ စမကနးမားအတြက ပတဝနးကငထခကမႈဆငရာ ဆနးစစေလလာခက (EIA) ႏင ကနဥး ပတဝနးကငဆနးစစခက (IEE) တ႔၏ ဆနးစစခက အဆငမား ကနဥး ပတဝနးကငဆနးစစျခငး (IEE) ပတဝနးကငထခကမႈဆငရာ ဆနးစစေလလာခက(EIA)

လပစစ ထတလပပမာဏ ၁ မဂၢါဝပမ ၁၅ မဂါဝက ေအာက

လပစစ ထတလပပမာဏ ၁၅ မဂၢါဝပအထက

ေရထထညပမာဏ - ကဗမတာ၂၀၀၀၀၀၀၀ ေအာက ေရထထညပမာဏ - ကဗမတာ၂၀၀၀၀၀၀၀အထက

ေရဝပဧရယာ ၄၀၀ ဟတတာေအာက ေရဝပဧရယာ ၄၀၀ ဟတတာအထက

36 " SAFEGUARDING MYANMAR’S ENVIRONMENT", အာရဖြ႔ျဖးေရးဘဏ, သတငးအခကအလကေနာကဆးရယသညေန႔ ၂၀၁၈ ခႏစ ဇြနလ ၂၅ ရက။37 " SAFEGUARDING MYANMAR’S ENVIRONMENT", အာရဖြ႔ျဖးေရးဘဏ, သတငးအခကအလကေနာကဆးရယသညေန႔ ၂၀၁၈ ခႏစ ဇြနလ ၂၅ ရက။

/ 21 /

ျမနမာ ေရအားလပစစ စမအပခပမႈေအာကရ ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစေလလာခက တးျမငလာေသာ လပစစလအပခကမားေၾကာင ျမနမာျပညရ ေရအားလပစစ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ စမကနးမား သည ေဒသခတငးရငးသားလနညးစ အသကအဝနးမားအေပၚ ပတဝနးကငဆငရာႏင လမႈဘဝဆငရာထခက မႈမား ျဖစေပၚလာပါသည။

ရြာသားမား၏ ေျပာဆခကအရ ေဒသခတငးရငးသား အသကအဝနးမားသည ေျမယာဆးရႈးျခငး၊ ပငဆငမႈဆး ရႈးျခငး၊ ေနရာေရႊ႕ေျပာငးရျခငး၊ အသကေမြးဝမးေၾကာငးထခကမႈမားႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ၊ ဘာသာ ေရးဆငရာ38 သ႔မဟတ ဓေလထးတမးဆငရာ ေနရာေဒသမားသ႔ သြားလာရန အကန႔အသတျဖစျခငး စသည ေရအားလပစစ စမကနးေၾကာငျဖစေပၚလာေသာ ျပငးထနေသာ ဆးကးသကေရာကမႈမားက ၾကေတြ႔ခစားၾက ရပါသည။

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ တညရၿပးသား ေရအားလပစစ စမကနးအမားစသည သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈဘဝဆငရာမားက သသာစြာထခကခစားရေစၿပး စမကနးဆးျဖတခကခမႈတြင ေဒသခလထမား၏ ပါဝငမႈ အနညးငယ သ႔မဟတ ပါဝငမႈလးဝမပါရဘ ျမနမာစစတပ၏ ခြငျပခကျဖင အေကာငအထညေဖာေဆာငချခငး ျဖစသည။ ဤက႔သ႔ေသာ သမငးအေမြဆးေၾကာင ေဒသခတငးရငးသား အသကအဝနးၾကားတြင ေရကာတာက လကမခေသာ အျမငမားကျဖစေပၚေစျခငးျဖစသည။

အျပညျပညဆငရာ ဘ႑ာေရး ေကာပေရးရငး (International Finance Cooperation)39 မ ထတျပနေသာ မဟာဗဟာေျမာက သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ၏ တစတတပငးျဖစေသာ ၿငမးခမးေရးႏငပဋပကၡ အေျခခသ တငးအခကအလက ဆနးစစခကထတြင ေဖာျပထားသညအတငး လကရပဋပကၡျဖစပြားေသာ ေဒသမားရ ေရအားလပစစ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးစမကနးမားသည လကနကကငပဋပကၡမား၊ အဓမၼေနရာ ေရႊ႔ေျပာငးေစျခငး မား၊ ေျမျမပမငးေထာငထားျခငးႏင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားကသ႔ေသာ ပမ၍မားျပားလာေသာအႏရာယ မားႏင ဆကစပေနပါသည။ တညေဆာကရနလာထားေသာ ေရအားလပစစ စမကနးအမားအျပားသည ပဋပကၡျဖစပြားေသာ ေနရာေဒသမားတြင သ႔မဟတ ထေနရာမားအနးတြင တညရေသာေၾကာင ထေဒသမားရ တညရႏငၿပးသားတငးမာမႈမားက ပမ၍ဆးရြားလာေစႏငေျခရၿပး လကရၿငမးခမးေရးျဖစစဥကလညး ဆးရြာစြာ ထခကေစႏငပါသည။

ေရအားလပစစစမကနးမား အႏ႔အျပားျဖစေပၚေနျခငးသည တငးရငးသားလနညးစမား၏ လယယာေျမအခြင အေရးႏင ဌာေနတငးရငးသားတ႔၏ေျမယာက ကယပငစမအသးျပႏငခြင၊ လမႈဘဝႏင သဘာဝပတဝနးကငတ႔ အေပၚ တရားမတမႈမရမႈစသည နစနာမႈမားအား ပမ၍ဆရြားလာေစပါသည။ ထကစၥရပမားသည ေဆြးေႏြးညႏႈငးမႈမရျခငးႏင ဆးျဖတခကခမႈ အဆငမားတြငလညး ပါဝငႏငခြငမရျခငးတ႔ႏငလညး ပတသကဆကႏြယ ေနပါသည။ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားႏင ေရအားလပစစ စမကနးမားႏငပတသက၍ တငးရငးသားလထ အသကအဝနးမားသည အလးစေသာ ၿငမးခမးေရးသေဘာတညခကက မရရမျခငး ေရအားလပစစ စမကနး မားအားလးက အေကာငအထညမေဖာဘ ရပဆငးထားရန ေတာငးဆၾကပါသည။ လကရတြင ေဒသခအသက အဝနးမားသည အစးရႏင ေရအားလပစစစမကနး အေကာငအထညေဖာေဆာငသမား ေရအားလပစစ စမ ခန႔ခြမႈအေျပာငးအလက အေကာငအထညေဖာေဆာငႏငမည အရညအခငးအေပၚသသယရေၾကာငးက ေဖာ ျပၾကပါသည။ ေရကာတာသည လ႔အခြငအေရးက ေလးစားလကနာသည၊ ေဒသခလထအသကအဝနးမားက

38 ပသဆညႏင ေသာကေရခပ (၂) တညေဆာကခသညအတြက ဘရားေကာငးမား ေရေအာကသ႔ႏစျမပသြားခသည။ ေရႊကငေရကာတာေဆာကလပခသညအတြက ဘနးၾကးေကာငးတစေဆာင ေရေအာကသ႔ႏစျမပသြားခသည။39 “Baseline Assessment Report Peace and Conflict: Strategic Environmental Assessment of the Hydropower Sector in Myanmar”, အျပညျပညဆငရာ ဘ႑ာေရး ေကာပေရးရငး, ၂၀၁၇ ခႏစ။

/ 22 /

အကးအျမတျဖစထြနးေစၿပး တးတကေစသည နညးလမးမားျဖင အေကာငအထညေဖာေဆာငျခငးမဟတ သညသာမက လကရ ၿငမးခမးေရး ျဖစစဥကပါ ထခကအားနညး ေစသညဟ ေဒသခလထအသကအဝနးမားမႈ ယၾကညၾကပါသည။ ေဆာကလပရနလာထားသည ေရကာတာေနရာမားတြင ေနထငေသာ တငးရငးသား လနညးစမားသည ျမနမာအစးရမ ေရအားလပစစက႑အတြက ဥပေဒႏငမေဘာငမားက အေကာငအထည ေဖာ အားေကာငးလာေအာင လပေဆာငလာျခငး မရေသးသေရြ႕ ေရအားလပစစ စမကနးမား၏ ဆးရြားေသာ သဘာဝပတဝနးကငဆငရာႏင လမႈဘဝဆငရာ ဆးကးသကေရာကမႈမားက ဆကလက၍ ရငဆငေနရဥး မညျဖစသည။ ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငးရ ျမနမာႏငင၏ ေရအားလပစစစမကနး ရငးႏးျမပႏမႈအမားအျပား သည လမႈဘဝႏင ပတဝနးကငဆငရာ ေဘးကငးလၿခေရးမား အားနညးေသာ ပဂၢလကကမၸဏမားမ ေငြေၾကး ေထာကပ အေကာငအထည ေဖာေဆာငေသာေၾကာင ေရအားလပစစစမကနးေဒသမားရ တငးရငးသားလ နညးစအသကအဝနးမားက ႏငငေတာ ဥပေဒျပေရးမ႑ငမ အကာအကြယေသခာစြာေပးရနလအပသည။

ျမနမာႏငငရ ပတဝနးကငႏင လမႈဘဝဆငရာ စမခန႔ခြမႈ မေဘာငမားက မၾကာေသးမကာလေရာကမသာ ေရးဆြၿပးခသည။ ၂၀၁၂ တြင ျမနမာႏငငသည စမကနးမားေၾကာငျဖစေပၚရေသာ ပတဝနးကငႏင လမႈဘဝ ဆငရာ ထခကနစနာမႈမားက စစမးစစေဆးရနအတြက ဥပေဒဆငရာမေဘာငက ေရးဆြျခငးအားျဖင ပတဝနး ကင ထနးသမးေရးဥပေဒက အတညျပခသည။ သယဇာတႏင သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမးေရးဝနႀကး ဌာန40သည ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငးအတြကလအပခကမားႏင လပထးလပနညးမားကေဖာေဆာင သည ပတဝနးကငဆငရာ ထခကမႈဆနးစစျခငးအတြက မေဘာငက ၂၀၁၅ ခႏစတြင စတငအာဏာသကေရာက ေစပါသည။

ျမနမာႏငငမ ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငးမေဘာငက ေရးဆြျခငးသည ႏငငတကာစခနစႏႈနးမားႏင ႏငငအဆင သဘာဝပတဝနးကင ေပၚလစမားကေလာညေအာင လပေဆာငျခငး၏ ပထမေျခလမးတစရပျဖစ သည။ မညသည ညႏႈငးေဆြးေႏြးမႈႏင သတငးအရငးအျမစထတေဖာေျပာဆျခငးအမးအစားမားက ကမၸဏ မားမ လပေဆာငသငသညက လကရပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငး ဥပေဒျပေရးမ ရငးလငးေဖာျပသည။ ဆနးစစျခငးမားႏင ပတဝနးကငစမခန႔ခြမႈအစအစဥမားတြင မညသညအေၾကာငးအရာႏင ထခကမႈမားက ထညသြငးေဖာျပရနလညး ထလပထးလပနညးထတြငရငးလငးထားပါသည။ လပထးလပနညးမားသည မန ကနစြာ အေကာငအထညေဖာခပါလင ရြာသားမားအတြက လေလာကေသာ လမႈဘဝႏင ပတဝနးကငဆငရာ ေဘးကငးလၿခေရးမား အေထာကအပေပးထားလမမည။ သ႔ေသာ ရြာသားမား၏ သကေသခခကမားမ ေဖာျပ သညမာ အဓကအားျဖင စမကနးေၾကာင ထခကရေသာ အသကအဝနးမား၏ ပါဝငႏငမႈႏင ညႏႈငးေဆြးေႏြးမႈ မားမရျခငးမားက အႀကမႀကမေတြ႔ႀကရသညဟ၍ ျဖစသည။ ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငး လပထးလပ နညးမားက ခးေဖာကေသာကမၸဏမားအေပၚ အေရးယမႈမရျခငးသညလညး ေဖာျပပါျပနာႏင ဆကစပေန သည။ ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငး လပထးလပနညးႏငေလာညစြာ လမႈဘဝႏင ပတဝနးကငဆငရာ ေဘးကငးလျခေရးမားက လပေဆာငအေကာငအထညေဖာျခငးမရသည ကမၸဏမားသည အျပစမႈကငးလြတ ၿပး ဆကလက၍ စမကနးမားကအေကာငအထညေဖာေနေၾကာငး ရြာသားမားမတငျပသည။

ျမနမာႏငငသည ပတဝနးကင ေဘးကငးလၿခရန ခငမာေသာ ဥပေဒျပဌာနးခကမားရသည။ သ႔ေသာလညး ျမနမာႏငငသည ထဥပေဒမားက အေထာကအပျဖစေစမည လအပသညအပခပေရးပငးဆငရာႏင ဥပေဒဖြ႔ စညးပမား နညးပါးလကရေသးသည။ စစမနေသာ လထပးေပါငးပါဝငမႈမရျခငး၊ တညဆဥပေဒမားက စမကနး မားမ လကနာရနပကကြကျခငးမားႏင ေဖာထတရရေသာ ထခကနစနာမႈမားက ေလာနညးေစမည အျခား ေသာ စမကနးနညးလမးမားကလပေဆာငရန လေလာကေသာ ဆနးစစေလလာမႈ မရျခငးစသညတ႔အပါအဝင ျဖစေသာ ေျမာကမားစြာေသာ စနေခၚမႈမားက ေရအားလပစစစမကနးေဒသမားတြင ေနထငေနေသာ

40 သယဇာတႏင သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးဝနၾကးဌာနသည ယခငက ပတဝနးကငထနးသမးေရးႏင သစေသာေရးရာဝနႀကး ဌာနျဖစသည။

/ 23 /

တငးရငးသားလနညးစမားသည ရငဆငေနရပါသည။ ထ႔အျပင ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငးမားသည ေဒသခ လထအသကအဝနးႏင ဌာေနတငးရငးသားမားအတြက ေနရပျပနလညခထားေရး အေရးကစၥႏငပတ သက၍ ေျဖရငးျခငးမရေပ။

ေဒသဆငရာ အေၾကာငးအရာမားမ ေဖာျပသညမာ ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငး လပထးလပနညးမားက အဓပၸါယရစြာ ျပလပႏငစြမးမရသည ကစၥရပမာ မားေသာအားျဖင ျပညစလေလာကမႈမရစြာ ျပလပထားေသာ သ႔မဟတ မျပညစေသာ ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငးမားက ခြငျပခကရရနအတြက တငျပျခငးတ႔ေၾကာင ျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင ေရအားလပစစ စမကနးမားက ေလလာစစေဆးမႈမားက လပေလလပထမရပါ။ ပမနအားျဖင ေရလမးေၾကာငးႏင ျမစေဂဟစနစမား၏ ရႈပေထြးမႈမားက ထညသြငးစဥးစားေလမရပါ။ ထခက နစနာေသာလဥးေရ၏ အစတအပငးအနညးငယကသာ အကန႔အသတျဖငေလလာျခငး သ႔မဟတ တကရက ထခကေသာ ေဒသႏငေဝးကြာေသာ ေနရာေဒသမ အသကအဝနးမားဆမ အခကအလကမားကသာ ေကာကျခငးတ႔ကသာလပျခငးျဖင အလးစပါဝငေသာ လမႈဘဝထခကမႈ ေလလာဆနးစစခကက အစတအပငးမားက လပေဆာငရန စမကနးေဖာေဆာငသမားမ ပကကြကေလရသည။ ထေလလာမႈမား ျပလပၿပးေနာကတရားဝင ဆးျဖတရန မတငခငတြင ျပညသလထမားက ေလလာမႈရလဒမားအား ချပျခငးမား အလြနပငရားပါးပါသည။ ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစခက ေလလာမႈရလဒမားက တရားဝငချပသညတငေအာင ျပညသလထနား လညႏငေသာ ေဒသဆငရာ ဘာသာစကားႏင အသးအႏႈနးမားက သးစြျခငးမရပါ။

ျမနမာႏငင၏ ႏငငသားမားႏင သဘာဝပတဝနးကငအေပၚဆးကးထခကမႈမားက စမခန႔ခြရနအတြက ပတ ဝနးကငထခကမႈဆနးစစခကက မတဆကေပးျခငးသည ျမနမာႏငငအတြက အေရးႀကးသည ေျခလမးပငျဖစ သည။ ၿပးျပညစေသာ ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငး လပထးလပနညးမားႏင မနကနစြာ အေကာငအထည ေဖာျခငးသည တငးရငးသာ ေကးလကေဒသ လထအသကအဝနးမားရ ေရအားလပစစ စမကနးမား၏ ထခကမႈမားကေလာနညးေစၿပး ဆးျဖတခကမားက တးတကေစလမမည။ ထကသ႔လပျခငးအားျဖင ပတဝနး ကငႏင လမႈဘဝဆငရာ စးရမပပနမႈမားႏင ေရရညတညတေသာ မဝါဒမားက ျမနမာႏငင၏ ေရအားလပစစ မေဘာငမားအတြငးသ႔ ကကညစြာထညသြငးႏငလမမည။ မညသ႔ပငဆေစကာမ ေဒသတြငးတြင ဒကၡေပး တတသည သမငးေၾကာငးရေသာ အႀကးစားေရအားလပစစစမကနးမား41ႏင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေရအားလပစစ စမကနးမား၏ဆးေမြမား၏ သကေသသာဓကမား ရခေသာေၾကာင ႏငင၏ ပတဝနးကင ထခကဆနးစစျခငး လပထးလပနညးမားႏင ၎တ႔က အေကာငအထညေဖာျခငးမားသည ဆကလက၍ ခငမာေအာင လပသငသည။ ျဖစႏငေျခရသည ေရြးခယမႈတစခမာ ေရအားလပစစစမကနးမားႏငပတသက ေသာ သဘာဝနငလမႈဘဝ ထခကမႈမားအတြက ရငးႏးျမပႏသမားမ တာဝနခေစရနပငျဖစသည။

41 Bello, Walden. “Paradigm Trap, The Development Establisment’s Embrace of Myanmar and How to Break Loose.” Am-sterdam, The Netherlands: Transnational Institute, ၂၀၁၈ ခႏစ ေမလ။

/ 24 /

အႀကျပခကမားဤအခနးတြင ျမနမာႏငငအတြငးရ ေရအားလပစစထတလပသည ေရကာတာစမကနးတြင ပါဝငလပေဆာင ေနေသာ ျမနမာအစးရအာဏာပငမား၊ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညးမား၊ အရပဖကလမႈအဖြ႕ အစညးမားႏင စးပြားေရး လပငနးရငမားအတြက အၾကျပခကမား ေပးထားပါသည။ ေအာကပါ အၾကျပ ခကမားသည ျမနမာျပညေတာငအေရ႕ပငးႏင ျပညေထာငစျမနမာႏငငေတာ တစဝမးလးအတြက ေရရညတညတခငျမေသာ ျငမးခမးေရး၊ အားလးပါဝငမႈ ရ ေသာ ဖြ႔ျဖးေရးႏင၊ လမႈ ေပါငးစညးညညြတေရး ရရရနအတြက အေရးပါေသာ အၾကျပခကမား ျဖစမညဟ KHRG ႏင KRW တ႔မ ယၾကညၾကသည။

KHRG ႏင KRW တ႔အေနျဖင ျမနမာျပည အေရ႕ ေတာငပငးရ ေကးလကေန ျပညသလထမား ခစားေနရသည အၾကးစား ေရအားလပစစစမကနးမား၏ ဆးရြားေသာ အကးသကေရာကမႈမားက အသအမတျပသည။ ေအာကပါ အၾကျပခကမားသည ေကးလကေန လထမား ၾကေတြ႔ေနရသည ဆးကးသကေရာကမႈႏင ၄ငးတ႔၏ ေတာငးဆခကမားက ျဖညဆညး ေျဖရငးေပးရန ေပးထားျခငးျဖစသည။ ၄ငးတ႔၏ အသမားသည ေရအားလပစစ စမခန႔ခြေရးအား ေဆြးေႏြးတငျပရာတြင အလြန အေရးပါ ပါသည။

ျမနမာအစးရအတြက အႀကျပခကမား ဤအစရငခမ ေဖာျပခကအရ စမကနးအတြက ခြငျပခကရယမႈ လမးစဥတြင လပေဆာငေနသည အေတာ အတြငး သဘာဝပတဝနးကငအေပၚ အကးသကေရာကမႈ ဆနးစစျခငး (EIA) လပထးလပနညးႏင လမးညြန ခကမားအေပၚထနးသမးလကနာမႈအားေကာငးေအာငလပေဆာငရနလအပေနေသးသညကေတြ႔ရရ ပါသည။

ျမနမာျပညသျပညသားမားသည တငးျပညတြင ပြငလငးျမငသာမႈ အားနညးေနျခငးအေပၚ စးရမမႈမား ရေနပါ သည။ ထ႔ေၾကာင ပြငလငးျမငသာမႈ အားေကာငးလာေအာင ျမနမာႏငငေတာ အစးရအေနျဖင

၁။ သဘာဝအရငးအျမစႏင သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမးေရးဝနႀကးဌာန (MONREC) မ စမကနး အေကာင အထညေဖၚေဆာငသမားအတြက ၎တ႔၏ လပပငခြငမား အားေကာငးလာေအာင ေအာကပါ အခကမားက ေသခာေအာငလပေဆာငရမည ျဖစသည။

က။စမကနးႏင ပတသကသည သတငးအခကအလကမားက အမားျပညသ သရႏငသည အေနအထားသ႔ ေရာကရေအာင ထတျပနထားရပါမည။

ခ။ ျမနမာႏငင၏ သဘာဝပတဝနးကင အကးသကေရာကမႈအေပၚ ဆနးစစျခငး EIA ကငထးအရ ေတြ႔ဆ ေဆြးေႏြးမားက အမးသားအဆင၊ ျပညနယအဆင၊ ၿမ႕နယအဆင၊ ေဒသခ လထအဆင၊ အျခား သကဆငရာ အစးရဖြ႔အစညးမားႏင လပေဆာငရမည ျဖစပါသည။

၂။ EIA လပေဆာငၿပး ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးအား အလအေလာကျဖစမညဟ အာမချခငးမျဖစသငေၾကာငး ေအာကပါအခကမားက ေသခာေအာငလပရမည။

က။ EIA အကျဖတျခငးသည ျမငမားေသာ စစစျခငးျဖငျပလပသငသည။ခ။ ထခကခရမည ေဒသခမားမ လကခႏငေသာ သဘာဝပတဝနးကင စမခန႔ခြေရး (EMP) က ထေရာက

ျပညစစြာ လပေဆာငရနပကကြကလင အစးရမ လမႈႏင သဘာဝပတဝနးကငအေပၚ ဆးကးျမငမား သညစမကနးမားအား အေကာငထညေဖာေဆာငရြကရန ခြငျပခကမေပးရပါ။

ဂ။ စမကနးႀကးမားအား အေကာငအထညေဖာရန ျဖစႏငေခရမရ သဘာဝပတ၀နးကငႏင လမႈေရးဆငရာ

/ 25 /

အကးသကေရာကမႈမားက ရာေဖြေဖာထတရနအတြက စြမးအငႏင လပစစဝနႀကးဌာန (MOEE) ႏင သဘာဝအရငးအျမစႏင သဘာဝ ပတဝနးကင ထနးသမးေရး ဝနႀကးဌာန (MONREC) တ႔မ အတတကြ ပေပါငးလပေဆာငရပါမည။

၃။ သေဘာတ ခြငျပရနအတြက ဆးျဖတခကခရန ျပလပသည EIA အစရငခစာတြင ပါရေသာ ေကာငးကး၊ ဆးကး၏ ေနာကကြယရ အေၾကာငးျပခကက အမားျပညသ သရေလလာႏငရနအတြက ေအာကပါအခကမား က လပေဆာငရမည။

က။ EIAs ႏင EMPs မား၏ သတငးအခကအလကမားႏင ၎တ႔၏ လကနာရမည အခကအလကမားက ေစာငၾကညစစေဆးသည မတတမးစာရြကစာတမးမားအား ေဒသခဘာသာစကားျဖင ဘာသာျပနထား ေပးရပါမည။

ခ။ အဆပါ ဘာသာျပနထားေသာ စာရြကစာတမးမားကလညး ေဒသခလထမားမ အလြယတကႏင ဖတရႈ ရယႏငသလ ဖတၿပး အလြယတက နားလညႏငမည အေရးအသားလညး ျဖစရပါမည။

ေရအားလပစစ စမကနးအမားအျပားတြင ေဒသခ လထမားအေပၚ အကးသကေရာကမႈက ဆနးစစသည လပငနးစဥမား မရသေလာကနညးပါးခသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ပတဝနးကငထနးသမးေရးႏင သစ ေတာေရးရာဝနႀကးဌာန(MOCAF)မ ၂၀၁၅ခႏစ ဒဇငဘာ ၂၉ ရကေန႔မသာ ဥပေဒ လပထးလပနညးက ထတျပနခေသာေၾကာငပင ျဖစသည။

၄။ လကရအခနတြင ဥပေဒအျဖစရေနၿပျဖစေသာ EIA လပထးလပနညးမားအရ ယခငလအပခေသာ စစစျခငးမ ကငးလြတခသည ၂၀၁၆ ခႏစ မတငမ ျမနမာအစးရမ အတညျပခေသာ စမကနးမားျဖစသည ၿပးစးခၿပျဖစေသာစမကနးမားႏင မၿပးစးေသးသညစမကနးမားအား ဆကလကအေကာငထညေဖာျခငးမျပမ လပေဆာငရန ပကကြကခသည EIA က လပေဆာငျခငးျဖင ေသခာစြာ ဤအေျခအေနက ျပနလညကစား ရပါမည။

ေရအားလပစစစမကနးအမားစသည တငးရငးသားေနထငရာ ေဒသမားတြင အေကာငအထညေဖာေဆာငရန အစအစဥ ေရးဆြထားျခငးေၾကာင ျမနမာအစးရသည ေအာကပါ အခကမားက လပေဆာငရပါမည ျဖစသည။ ၅။ ေရအားလပစစ စမကနးမားသည ၿငမးခမးေရးခငမာမႈက ထခကႏငသျဖင တစႏငငလးဆငရာ အပစ အခတရပစေရး သေဘာတညမႈ၏ အခနးႀကး (၃)တြင ပါရေသာ ကတကဝတမားက ေလးစားလကနာျခငးအားျဖင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥၾကားကာလ၊ ႏငငေရး ဆးျဖတခကမရမ လးဝမေဖာေဆာငသငပါ။

၆။ တငးရငးသားေဒသမားအတြငးရ ေရအားလပစစ စမကနးမားက အေကာငအထညေဖာရာတြင ပဋပကၡ ျဖစပြားမႈ ဆနးစစျခငး လပငနးစဥမားက စမကနး ေဖာေဆာငသမားမ အျပညအဝ တာဝနယ လပေဆာငမႈရရန အစးရမ ဘကလကမႈမရ ႀကးၾကပလပေဆာငရမည။

တငးရငးသားေဒသမားတြင အႀကးစားေရအားလပစစ ေရကာတာမားေဆာကလပျခငးသည ျမနမာအစးရ လကနကကငတပမားႏင တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔မားၾကား လကနကကင ပဋပကၡမားျဖစေပၚမႈက တးျမငလာေစလမမည။ တႏငငလးဆငရာ အပစအခတရပစေရးႏင ၿငမးခမးေရးညႏႈငးေဆြးေႏြးပြမား ခငမာမႈ သာလင ပထမဥးစားေပးကစၥရပျဖစရမည။ ထ႔ေၾကာင

/ 26 /

၇။ တစႏငငလးၿငမးခမးေရးသေဘာညခက အျပညအဝမရရေသးမအထ ျမနမာအစးရသည ျမနမာႏငင တငး ရငးသားေဒသမားရ အႀကးစားေရအားလပစစစမကနးမား အေကာငအထညေဖာေဆာငျခငးႏင လာထားျခငး မားကရပတထားရမည။

ပသ၊ ေသာကေရခပ (၂) ႏင အျခားေသာ စမကနးေဒသမားမ သကေသခ အေထာကအထာား အမားအျပားအရ ေဒသခရြာသားမားႏင ထေဒသခမားက ပါဝငကညပပးမႈမားေပးေသာ အရပဖကအဖြ႔အစညးမားသည အစးရ ႏင စးပြားေရးသမားမား၏ ဖအားေပးမႈမားႏင ၿခမးေျခာကမႈမားခရသညအတြက ျမနမာအစးရမ ေအာကပါ အခကမားက ေသခာေအာငလပေဆာငရပါမည။

၈။ အရပဖကအဖြ႔အစညးမားမ ေဒသခမားအား ကညေပးသညအခါတြင ဖအားေပးၿခမးေျခာကမႈမ ကငးစြာျဖင ေဒသခမားအား တရားဝငပါဝငပပး ကညခြငရရမည။

၉။ ေဒသခရြာသားမားမ အရပဘကအဖြ႔အစညးထသ႔ရရမည နညးပညာပငးဆငရာ၊ ဥပေဒပငးဆငရာ အခက အလကမားက အဟန႔အတားမရဘ ရယပငခြင ရရမည။

၁၀။ စးပြားေရးလပငနးလပေဆာငသညသမားမအတငးအဓၶ ေျမယာသမးဆညးခရသည ရြာသားမားအား ဥပေဒအရ အေႏာကအယကေပးျခငး၊ ၿခမးေျခာကျခငးမားက မျပလပရပါ။

ေရအားလပစစစမကနးမားတြင ပါဝငေသာ ကမၸဏမားအတြက အႀကျပခကမားျမနမာႏငငတြင ေရအားလပစစ ထတလပသည ေရေလာငတမမား တညေဆာကရန ရညရြယထားေသာ ကမၸဏမားသည ေအာကပါတ႔က ျပလပသငပါသည။

၁။ေရအားလပစစ ထတလပသည ေရေလာငတမေၾကာင အကးသကေရာကမႈရခသည ေဒသခလထမား အတြက သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈေရးဆငရာ ဆးကးသကေရာကမႈမား ေလာနညးေစရန EIA ၏ လပထး လပနညး မားက မျဖစမေန လကနာကငသးရပါမည။

၂။ ထ႔အျပင အစအၿပကေရာကႏငသည ထခကမႈမား (CIA) ဗဟာေျမာက ပတဝနးကငဆငရာ ထခကမႈမား (SEA)၊ ကနးမာေရးဆငရာထခကမႈ (HIA) က ႏငငတကာ စခနစႏႈနးမားႏငအည ဘကလကမႈမရဘ ျပလပရပါမည။ ေလ႔လာစမးစစမႈမားက စမကနးအေကာငအထည မေဖာေဆာငမ ျပလပရမညျဖစၿပး ထသ႔လပေဆာငရာတြင ေရကာတာစမကနးေနရာတစခတြငသာမဟတပ ျမစဝမးတစေလာကတြငေဆာင ရြကရမည။

ေဒသခလထမားသည မၾကာခဏဆသလ ေရအားလပစစထတလပသည ေရေလာငတမမား၏ ဆးကးသက ေရာကမႈႏင ပတသကၿပး အဓပၸါယရေသာ ေဆြးေႏြးညႏႈငးမႈမား မရရပါ။ ျပညတြငးျပညပ ဥပေဒမားႏင လကနာရမည စညးမဥးစညးကမးမားအတြက ကမၸဏမားသည ေအာကပါတ႔ကျပလပသငသည။

၃။ ေတြ႔ဆညႏႈငးေဆြးေႏြးပြက မေရးဆြမ စမကနးအေစာပငးကာလႏင အေကာငအထည ေဖာသည ကာလ တစေလာကလးတြင EIA လပငနးစဥမား ျပလပရပါမည။ ထကသ႔ လပေဆာငျခငးအားျဖင ေဒသခမား၏ စးရမမႈမား၊ အေလးထားစရာကစၥမားသည ေရအားလပစစစမကနးမား ေရးဆြသညကာလ၊ အေကာငအထည ေဖာသညကာလႏင လပငနးစဥအဆငမားတြင တပါတညး ပါဝငႏငေစရမညျဖစသည။

/ 27 /

၄။ ေဆြးေႏြးညႏငးပြမားက ေဒသခ လထမားအတြက တကေရာကႏငရနအတြက က။EIA လပငနးစဥအတြက ညႏႈငးေဆြးေႏြးပြသ႔ ပးေပါငးပါဝငသည ေဒသခလထမားအတြက ကနက

စရတအားလးက EIA လပထးလပနညး ဥးစးသမားမ တာယေပးရမည ျဖစပါသည။ EIA လပထးလပနညး ဥပေဒျပဌါနးထားခကအရ EIA ႏင ေဆြးေႏြးတငပငျခငး ျဖစစဥတေလာကတြင

တကေရာကသည ေဒသခမားအားလးအတြက ကနကစရတက စမကနးေဖာေဆာငသမ တာဝနယရ မညျဖစသည။

ခ။ ညႏႈငးေဆြးေႏြးပြမားက အလြယတက သြားလာႏငေသာေနရာမားႏင ေဒသခႏင အဆငေျပေသာ အခနမားတြင ျပလပရပါမည။

၅။ ေဆြးေႏြးညႏငးပြမားက ျပလပရာတြင ေဒသခလထမား လကလမးမႏငေစရန အာမခခကမားအား ေအာကပါအတငးေပးရပါမည။

က။ ေဆြးေႏြးညႏငးပြမားက အလြယတကသရနားလညႏငေသာ နညးလမးျဖစသည ေဒသခဘာသာစကား မားျဖင ေျပာဆေဆြးေႏြးၿပး သတငးအခကအလကျဖန႔ေဝရာတြငလညးထ႔အတလပေဆာငရပါမည။

ခ။ သတငးအခကအလကမားက ေဝငရာမာတြငလညး ေဒသအေျခအေနက ထခကလြယသည အသး အႏႈနး သ႔မဟတ ေဒသခမားနားမလညႏငသည နညးပညာရပ အသးအႏႈနးမား အသးျပျခငးက ေရာင ကဥရပါမည။

ဂ။ ဆးျဖတခကခသည လပငနးစဥမားတြင အစဥအလာအရ ပါဝငမႈအားနညးေလရေသာ အမးသမးမား ႏင လနညးစမား ပါဝငေအာင ပပးေပးရပါမည။

၆။ စမကနး အစအစဥေရးဆြျခငး၊ အေကာငအထညေဖာျခငးႏင လညပတျခငး စသညတ႔ႏငပတသကသည သတငးအခကအလကအသစမားက စမကနးကာလတစေလာကလးတြင ရရႏငေအာင ေသခာစြာ စစစလပ ေဆာငရပါမည။

အေကာငအထညေဖာရန စစဥထားေသာ ေရအားလပစစ စမကနး အမားစသည တငးရငးသား ေဒသမားတြင တညရပါသည။ ထ႔ေၾကာင တငးမာမႈမား သ႔မဟတ အၾကမးဖကမႈကသ႔ ျဖစေပၚလာမႈမားက ေလာခရန ကမၸဏမားမ ေအာကပါတ႔က ျပလပသငသည။

၇။ တငးရငးသားေဒသမားတြင ေရအားလပစစ ထတလပသည ေရေလာငတမမား တညေဆာကျခငးေၾကာင ျဖစလာႏငသည ဆးကးအႏာရယမားက ေလာခရနအတြက ထလြယရလြယသည ပဋပကၡျဖစပြားမႈ ဆနးစစ ျခငးက အျပညအဝ လပေဆာငရပါမည။

၈။ တငးရငးသားေဒသမားတြငရေသာ စမကနးမားအတြက ညႏႈငးေဆြးေႏြး ပြမားက ျပလပပါက ေအာကတြင ရေသာ EIA ၏ အနမဆးလအပခကမားထက သာလြနသည အျမငဆးေသာ စစစမႈမားျဖင ျပလပရပါမည။

က။ပဋပကၡျဖစပြားေလရေသာ ေနရာမားတြင မထငမတထားသည ျဖစပြားႏငေခရသည ေနာကဆကတြ အကးဆကမားက ေဖာထတၿပး ညႏႈငးေဆြးေႏြးပြ လပငနးစဥစတငခငႏင လပငနးစဥျပလပသည ကာလတေလာကလးတြင အဆပါရာေဖြေဖာထတခမေသာ ေနာကဆကတြ အကးအဆကမားအား ကငတြယေျဖရငးရန အစအစဥမား အျပညအဝခထားရပါမည။

ခ။ ေဆြးေႏြးညႏႈငးပြႏင အစအစဥဆြသည လပငနးစဥမားတြင လထ၏ပးေပါငးပါ၀ငမႈ အျမငဆးရရရနအ တြက ေဒသခလထမားႏင ယၾကညမႈတညေဆာကရပါမည။

ဂ။ စမကနးလညပတသည ကာလတစေလာကလးတြင ျပလပမည ေဆြးေႏြးညႏႈငးပြမားက တငးရငးသား လကနကကင သ႔မဟတ အျခားလကကငအဖြ႔မားအား ေဒသခလထ၏ ကယစားအျဖစထားၿပး မျပလပ ရပါ။ အကးသကေရာကမႈ ရသည ျပညသလထကသာ အဓကထား ျပလပရပါမည။

/ 28 /

ျမနမာႏငငဥပေဒသည ျပညသလထမား၏ အးအမ၊ ၿခေျမႏင ပငဆငမႈမားက လၿခေအာင အကာအကြယေပး ရာတြင အားနညးေနပါသည။ အေရးႀကးေသာတရားဝင ကာကြယမႈမားအား ျမနမာဥပေဒေအာကတြင မျပဌာနးေသးသညအခနထ ကမၸဏမားသည ေအာကပါတ႔ က ျပလပသငသည။

၉။ ေျမယာရယျခငးလပထးလပနညးႏင သကဆငသည ေရအားလပစစ စမကနးမားလပေဆာငပါက အျပည ျပညဆငရာ ဘ႑ာေရးေကာပေရးရငး၏ ဌာေနတငးရငးသားမားတြက လပေဆာငမႈ စသတမတခက (၇) ႏင ေျမယာရယျခငးႏင ဆႏၵမပါေသာ ေနရာေျပာငးေရႊ႕မႈ42 စသတမတခက (၅) ဥပေဒမားက လကနာရပါမည။ ေရအားလပစစ စမကနးေၾကာင ေနရပေျပာငးေရႊ႕ခရေသာ ျပညသလထအတြက သကဆငရာႏငငတြင ျပဌာနးထားေသာ ဥပေဒႏင အျပညျပညဆငရာ ဥပေဒအရ နစနာေၾကးေပးေဆာငရပါမည။ ထ႔ေၾကာင ကမၸဏ မားအေနျဖင

၁၀။ ညႏႈငးေဆြးေႏြးမႈမားက ထခကနစနာသည ေဒသခ လထမားအတြက ေငြအားျဖင နစနာေၾကးေပးျခငး၊ ေျမယာႏငညေသာ တနဖးက ျပနေပးျခငး၊ သ႔မဟတ အျခားေသာ ေလာေၾကးကမးလမးခကမားကသ႔ေသာ လေလာကသည ေလာေၾကးမားေပးျခငး စသညတ႔က ပါဝငေဆြးေႏြးရန ေသခာစြာျပလပရပါမည။

၁၁။ကမၸဏမ ေရအားလပစစ စမကနးေၾကာင ထခကနစနာသည ရြာသားမားအား တရား၀င သေဘာတညခက မားအတငး ေလာေၾကးေပးရပါမည။

၁၂။ နစနာသည လထတစဥးခငးဆအတြက ေပးေဆာငေသာ ေလာေၾကးအမးအစားနင ပမာဏသည ပြငလငးျမငသာမႈရျပး တရားမတမႈရေအာင ေသခာစြာ လပေဆာငရပါမည။

၁၃။ နစနာသည လထအတြက ေလာေၾကးေပးရာတြင မတမႈမရသည သ႔မဟတ လေလာကမႈမရသည ေလာေၾကးမားက လကခရန အတငးေပးျခငး သ႔မဟတ ၿခမးေျခာကျခငးမား မရရပါ။

ပါဝငလပေဆာင သမားအားလးအတြက အႀကျပခကမား အႀကးစား ေရအားလပစစစမကနးမ ရရမည အကးေကးဇးမားက ေဒသချပညသလထႏင မေဝခစားမႈ ရေစ ရနအတြက အစးရဌာနမ ပါဝငလပေဆာငသမား၊ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညး EAO မား၊ ကမၸဏ မားႏင အရပဖက လမႈအဖြ႔အစညးမားသည ေအာကပါတ႔က လကနာရန ေသခာစြာ လပေဆာငရပါမည။

၁။ ေရအားလပစစ စမကနးမရရမည အကးေကးဇးမားက ေဒသခလထမားႏင မေဝရပါမည။

၂။ ေရအားလပစစ စမကနးေရးဆြျခငးမ ရရသည အကးခစားခြငမားအား မေဝရာတြင ေလာေၾကးေပးျခငးႏင ခြျခားထားျပး သးသန႔လပေဆာငရပါမည။

၃။ စမကနး၏ အကးခစားခြငမားက မေဝရာတြင တကရကေပးေချခငး၊ လထဖြ႔ျဖးတးတကေရး အတြက မတညေငြမားေပးေဆာငျခငး၊ အေျခခ အေဆာကအအေဆာကလပေရးအတြက ရငးႏးျမပႏမႈႏင ျပညသ႔ ဝနေဆာငမႈလပငနးမားအတြက အလပအကင အခြငအလမးမား ဖြငေပးျခငး စသည နညးလမးအမးမးျဖင ပါဝငရပါမည။

42 သဘာဝ ပတဝနးကငႏင လမႈဘဝ ေရရည ဖြ႔ျဖးတးတကေရး ႏင ပတသက၍ အျပညျပညဆငရာ ဘ႑ေရး ေကာပေရးရငး၏ လပေဆာငမႈ သတမတခက၊ ဇနနဝါရ၊ ၂၀၁၂

/ 29 /

အထကပါဓာတပသည ၂၀၁၈ ခႏစ မတလ အတြငး ႏငငတကာ

ျမစေခာငးအတြက လႈပရားမႈ Action of Rivers ေန႔တြင ရကကး

ထားျခငးျဖစသည။ ေဒသခတငးရငးသားမားမ ဟတႀကးေရကာ

တာတညေဆာကမည စမကနးအေပၚ ဆႏၵျပေနေသာပျဖစသည။

အထကပါဓာတပသည ၂၀၁၂ ခႏစ ဇနန၀ါရလ၊ ထးသေဒါထေကး

ရြာအပစ၊ ဘးသၿမ႕နယအတြင ရကကးထားျခငးျဖစသည။ ငါးဖမး

လပငနးမ ရရေသာေငြေၾကးျဖင မသားစအားေထာကပေနသည

ေဒသခ ငါးဖမးသမားတစဥး၏ ပျဖစပါသည။ ျမစေခာငးမားက

အမျပ၍ အသကေမြး၀မးေၾကာငးရသည ရြာသားမားသည

ေရကာတာအား အေကာငအထညပါက အခကအခမားကရင

ဆငရမညက စးရမေနၾကသည။

အထကပါဓာတပသည ၂၀၁၈ ခႏစ မတလတြင ရကကးထားၿပး

ဟတႀကးေရကာတာ တညေဆာကမည သလြငျမစ၏ ပျဖစသည။

ထေရကာတာအား အေကာငအထညေဖာခပါက ရြာသားမား

အသကေမြး၀မးေၾကာငးအတြက မခေနေသာ စကခငးေျမမားေရ

လႊမးမးသြားမညျဖစသည။

အထကပါပက ၂၀၁၇၊ ေဖေဖာဝါလတြင ရကကးထားၿပး တနသၤာရ

ေရကာတာ တညေဆာကမည တနသၤာရျမစ၏ ပျဖစပါသည။

ပတြင တနသၤာရျမစႏင နးေသာရြာသားမား၏ ကြမးၿခက ျမငေတြ႔

ႏငၿပး ေရကာတာအား အေကာငအထညေဖာမညဆပါက ကြမးၿခ

မား ေရလႊမးမးခရမည ျဖစပါသည။

ေဆာကလပရန လာထားေသာ တနသၤာရ ေရကာတာ

ဓါတပမတတမးမား

/ 30 /

အထကပါေဖာျပထားေသာဓာတပက ၂၀၁၂ ခနစတြင ရကကး

ထားျခငးျဖစၿပးရြာသားမားခရးသြားလာေရးတြင အသးျပေနသည

ေလ(ေဒသအေခၚဇက)၏ပျဖစသည။ လမးမားသည ေသာကေရ

ခပ ၂ ေဆာကလပသည ကာလအတြငး ေရလႊမးမးျခငး ခရသည။

ေရလႊမးမးခရၿပးေနာက မညသညလမးအသစကမ ေဆာကလပ

ျခငးမရပါ။ ဤလမးသည ရြာသားမား တျခားရြာမားသ႔သြားလာ

ဆကသြယႏငသည တခတညးေသာလမးျဖစသည။

သညဓာတပမားသည ၂၀၁၂ ခႏစ မတလ တြင ေသာကေရခပ ၂

ေရေလာငတမ စမကနးေဆာကလပေရးက ရကကးထားျခငးျဖစ

သည။

အထကပါဓာတပသည ၂၀၁၂ ခႏစ စကတငဘာလတြင ရကကး

ထားျခငးျဖစၿပး ေသာကေရခပေရကာတာ ေဆာကလပျခငးေၾကာင

ေျမယာမား ေရလႊမးမးျခငး ခရၿပးေနာက ဆႏၵျပေနသည ေဒသခ

ရြာသားမား၏ ပျဖစပါသည။ ရြာသားမားသည ၎တ႔၏ဆးရႈးနစနာ

မႈမားအတြက မညသည ေလာေၾကးမ မရပါ။

အထကပါဓာတပသည ၂၀၁၈ ခႏစ ေမလတြင ရကကးထားသည။

၎သညရြာသားမား၏ သမးပကခရေသာ ေျမမားက ေဂါကကြငး

အျဖစတညေဆာကထားသညကေဖာျပသည။ ရြာသားမား၏

ေျမမားသည ေသာကေရခပေရေလာငတမ ၂ အတြက သမးပကရ

သည။ ေရေလာငတမတညေဆာကၿပး၍ ကနရေသာေျမမားက

ရြာသားဆသ႔ျပနလညေပးအပမညအစား ေအးရားေဝါႏင ေအာင

ျမနမာကမၸဏမားမ ေဂါကကြငး၊ ေကာငး၊ ေဆးခနးႏင ေရသန႔စက

ရတညေဆာကရန အသးျပခသည။ ထဝနေဆာငမႈမားသည

ကမၺဏ အလပသမားမားအတြကသာျဖစသည။ေဒသခတငးရငး

သား လထအသငးအဖြ႔မားမာမ ကနးမာေရးႏင ပညာေရးဝန

ေဆာငမႈရရရန ေဝးလစြာ ခရးသြားရသည။

ေဆာကလပရန လာထားေသာ တနသၤာရ ေရကာတာ

/ 31 /

ေဖာျပပါဓာတပသည ၂၀၁၈ ခႏစ ေမလတြင ရကကးထားၿပး ပသေရေလာငတမအတြက ေရေလာငကနႏင ရြာသားမား၏ အးအမမား၊

ေျမယာမားႏင စကခငးမားအထကတြင တညေဆာကမည လပစစထတလပေရး စကရ၏ ပျဖစပါသည။

ေဖာျပပါဓာတပသည ၂၀၁၂ ခႏစ ဂလငလတြင ရကကးထားသည ေရႊကငေရအားလပစစ ေရေလာငတမပျဖစသည။ ၎ ေရေလာင

တမတညေဆာကစဥတြင ရြာေပါငး ၃၀ ေရေအာက နစျမႇပခသည။

ေဆာကလပရန လာထားေသာ တနသၤာရ ေရကာတာ

ေရႊကငေရအားလပစစ ေရေလာငတမ