ભાષા િશણ -...
TRANSCRIPT
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
ભાષા િશ�ણ
(Language)
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – બાળકો�ુ ંશ�દ ભડંોળ િવકસાવ�ુ ં
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી ગોરખીયા બસંર�
શાળા – �ી �ખુી ક�યા શાળા - ધોરા�
ફોન નબંર - ૯૯૭૯૭ ૮૬૮૬૬
સમ�યા –
બાળકોને �પલે�ગ પાકા કરવામા ં��ુક�લી
બાળકોની ભાષા ��યે અને શ�દો ��યે ઓછ� સભાનના
નવતર �યોગની િવગત –
આ �યોગમા ં ચાર�ય ભાષાઓ સાથ ે રાખી બાળક પોતા�ુ ં શ�દ ભડંોળ વધાર� તેવા �ય�ન
કરવામા ંઆ�યા.
અ�ય ભાષા શીખવતી વખતે અપ�ર�ચત શ�દોના �પલે�ગ અને ઉ�ચાર તેમની �તે શોધતા
થાય તેવા �ય�નો કયા�.
આ માટ� શ�દોની નીચે લાઇન કરાવી તેના અથ� �તે શોધવા આપવા�ુ ંશ� ક�ુ�.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
�ૂંક સમયમા ંજ બાળકોએ આ ��િૃ� હ�તગત કર� લીધી.
તેઓ �તે જ પોતાની અલગ ન�ધપોથીમા ંન�ધી તૈયાર કર� છે.
શ�દ ભડંોળ વધતા તેમ�ુ ંવાચંન �બૂ જ �ધુા�ુ� છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – ��ે� િશ�ણમા ં�પેલ�ગ શીખવવાની ��િૃ�
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી િવ�મિસ�હ અમરસગં ડાભી
શાળા – દડવી ક�યાશાળા, �.ુ દડવી, તા. �મ કંડોરણા
સમ�યા –
બાળાઓન ેspelling યાદ રાખવા બ� ુજ તકલીફ પડતી હતી.
તેનાથી �ેરાઈને િશ�ક� આ �યોગ કય� �નાથી બાળાઓને જ�દ� spelling યાદ રહ�.
નવતર �યોગની િવગત –
ધોરણ ૫,૬,૭ અને ૮ જયાર� �ાથ�ના �રૂ� થાય અન ેબધા બાળકો વગ�મા ંપહોચી �ય �યાર�
જયાર� પીર�યડ ચા� ુથાય �યાર� પહ�લા એક શ�દ (spelling) કાળા પા�ટયા પર લખવામા ં
આવે છે.
એક જ spelling લખવાનો હોય છે અથ� સાથ.ે Spelling િશ�ક �ારા વગ� આ�યા પછ� તરત
જ લખવામા ંઆવે છે. બાળકોને તે spelling પાકો કરવા માટ� ૫ િમનીટ આપવામા ંઆવે છે.
તેમા ં બાળકો બધા યાદ કર� લે છે અને બધાને જ ફર�યાત યાદ કરવાનો હોય છે. આ
spelling પાઠ���ુતકમાથંી હોય છે ધોરણ �માણે.
આવી ર�તના એક વષ�મા ંબાળકો ૨૦૦ �ટલા spelling અથ� સાથે યાદ કર� સક� છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
અ� ુપ�રણામ એ મ��ુ ં ક� બાળકોમા ં��ે�નો ડર �ુર થયો. અમન ે ૭૦ - ૭૫% પ�રણામ
જોવા મ��ુ.ં બાળકોન ેગોખણપ�ીમાથંી �ટકારો મ�યો. બાળકો સાર� ર�તના spelling અને
તેનો અથ� યાદ કરતા થયા.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – વાચંન-લેખનની ��િૃ�
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી �જ�ાસાબેન બી. દવે
શાળા – મા ખો�ડયાર �ા. શા. ન.ં78, આ� વસાહત, ખો�ડયારનગર મેઈનરોડ રાજકોટ
સમ�યા –
મોટાભાગના િવ�ાથ�ઓન ે �જુરાતીના વાચંનમા ં તકલીફ પડતી હતી. તેઓ મૌલીકતાથી
પોતાના િવચારો ર�ુ કર� શકતા પરં� ુવાચંવામા ંતેમજ લખવામા ં�લૂો થતી.
ખાસ કર�ને જોડા�રો વાચંવામા ં હોિશયાર િવ�ાથ�ઓ પણ �લૂ કરતા. લેખન કાય�મા ં મોટા
ભાગના િવ�ાથ�ઓ નબળા હતા.
નવતર �યોગની િવગત –
િશ��કાએ િવિવધ શ�દો અને વા�ોના TLM બના�યા. િવ�ાથ�ઓ પાસ ેઆ TLM તેમજ િવિવધ
��ુતકો વચંા�યા. વાચંન ��િૃતને લગતી ક�ટલીક રમતો પણ રમાડ�.
શ�આતમા ં તેમણ ે િવ�ાથ�ઓને સરળ શ�દો વાચંવા આ�યા. �યારબાદ ધીર�-ધીર� તેઓન ે
અઘરા, લાબંા અને જોડા�રોવાળા શ�દો તરફ લઇ જવામા ંઆ�યા.
લેખન ��િૃ� માટ� િશ��કાએ િવ�ાથ�ઓ પાસ ેઅલગ નોટ-�કુ બનાવડાવી છે. તેઓ દરરોજ
િવ�ાથ�ઓને ૫ નવા શ�દો લખવા આપે છે. તઓેએ સરળ શ�દોથી શ�આત કર� અઘરા શ�દો
તરફ ગયા.
આજ �માણે િશ��કાએ િવ�ાથ�ઓને �ુકા તેમજ લાબંા વા�ો લખવાનો મહાવરો પણ આ�યો.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
િવ�ાથ�ઓ�ુ ંવાચંન �ધુ�ુ� છે. હ�ુ ક�ટલાક િવ�ાથ�ઓ જોડા�રોવાળા શ�દો વાચંવામા ં�લૂ કર�
છે. �ના પર િશ��કા મહ�નત કર� ર�ા છે.
િવ�ાથ�ઓના અ�રો તેમજ વા�રચના �ધુાયા� છે. તઓે એકસરખા દ�ખાતા અ�રો �વાક� 'પ'
અને 'ય' ને અલગ-અલગ લખતા શી�યા છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃત�ુ ંિશષ�ક – ��ે� �પેલ�ગ યાદ રાખવા માટ�ની એ�ટ�િવટ�
િશ�ક�ુ ંનામ : �ી �દપક�ુમાર ગમઢા.
શાળા : �ી સરદાર પટ�લ �ા. શાળા. – મેટોડા, લોધીકા
સમ�યા :
��ે� ભાષાના �પેલ�ગ યાદ રાખવામા ંપડતી ��ૂક�લી.
નવતર �યોગની િવગત :
ધોરણ ૫ થી ૭ ના શ�દો�ુ ંવગ�કરણ.
સમાન �ાસવાળા અને ઉ�ચાર વાળા શ�દોની યાદ�.
શ�દોના �કારો�ુ ંવગ�કરણ �મક� શાકભા�, ફળ �લ, �ાણી અને પ�ી વગેર�.
શ�દોની રમત, પઝલ, �ચ� શ�દ, શ�દસ�હૂ, શ�દકાડ�.
�ા�ત થયેલ પર�ણામો.
��ે� ભાષામા ંરશ�ચી ક�ળવાય
શ�દભડંોળ સરળતાથી િવકસે.
એકમ િશ�ણનો હ�� ુ ંબર આવ.ે
વાચંન લેખન �લૂો �ધુર� છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – ��ુતક આધા�રત ��ે� �ડ�શનર� િનમા�ણ
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી જોષી ��ૂબેન �.
શાળા – નવી ક�યા તા�કુા શાળા, વેરાવળ (શાપર), તા. કોટડાસાગંાણી
સમ�યા –
આ ��િૃ� ધોરણ ૬ અને ૭ ના વગ�મા ંઘણી પર���થતઓમા ં િશ�કની ગેરહાજર� હોય �યાર�
પાઠ���ુતકમાથંી ��ે� વાચંન તેમજ ��િૃ� કરવા ઈ��છત િવ�ાથ�નીઓ અ�કુ �પે�લ�ગના
અથ� ન �ણવાને લીધ ે અડચણ અ�ભુવતા આ સમ�યાના સમાધાન�પ નવતર ��િૃ�ની
આવ�યકતા જણાઈ.
નવતર �યોગની િવગત –
આ �યોગ �તગ�ત ધોરણ ૬ અને ૭ ના વગ�ની િવ�ાથ�નીઓન ે��ે� �ળુા�રો આપવામા ં
આ�યા. દર�ક િવ�ાથ�ની પોતાને મળેલ અ�રથી શ� થતો શ�દ પાઠ���ુતકની દર�ક
લાઈનમાથંી ગોતશે. તેની યાદ� બનાવશ.ે
�યારબાદ િશ�ક� િવ�ાથ�નીઓ સાથ ેબેસી તે �પલે�ગોના ઉ�ચાર, અથ� જણા�યા. વળ� ત ેverb,
Noun, adj, adv, conj. વગેર� �ુ ંછે તે પણ જણાવી લખવા ક�ુ.ં
સ�ંણૂ� �પલે�ગની િવગતો �ણૂ� થયા પછ� તેને વણા���ુમા�સુાર ગોઠ�યા અને �તે એક વગ�
�ડ�શનર� તૈયાર કરાઈ.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
પ�રણામ �વ�પ જોવા મ��ુ ંક� મોટા ભાગની િવ�ાથ�નીઓ િશ�કને �છૂવાની રાહ જોયા િવના
અઘરા લાગતા શ�દો શોધી લઈ �વ-અ�યયનમા ંઆગળ વ�યા.
વળ�, ડ��શનર�મા ંતમામ કાળના કોઠાઓ આ�યા છે, �થી િવ�ાથ�ઓન ેકાળના �પો શીખવામા ં
તથા વા�ો બનાવી બોલવામા ંપણ સરળતા રહ�.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંનામ: ��ે� િશ�ણ સામ�ી અને ���ુ�તઓ
િશ�ક�ુ ંનામ: આ�હર અિ�ન એમ.
શાળા�ુ ંનામ- જસાપર �ા.શાળા તા- મા�ળયા
સમ�યા�ુ ંવણ�ન:
બાળક ���ે િવષયની ઉપ�ેા સેવ.ે
��ે� બોલવામા ંખચકાટ અ�ભુવે.
��ે� �પે�લ�ગ બોલવામા ં�લૂ કર�.
��ે� વા� બોલવામા ં�લૂ કર�.
��ે�મા ંપ�રચય આપવામા ં��ુક�લી અ�ભુવ.ે
અમલીકરણ માટ� લીધેલા પગલા
રોજ�દા �વનમા ં�જુરાતીની સાથે ���ેના શ�દોનો ઉપયોગ વધાય�.
�ાથ�નામા ંબાળકો સમ� રોજ�દ� ��યા�ુ ં��ે�મા ંર�ૂઆત કર� બતાવી.
Sentence maker ની મદદ થી બાળકો પાસે �યવહા� ૫૦ �ટલા વા�ોની રચના કર�
બતાવી.
બાળકોને રોજ એક વા� શીખી લાવવા�ુ ંક�ુ ંઅને ત ેવા� Sentence maker પ�ી પર
આખો �દવસ રાખવામા ંઆ��ુ.ં
બાળકો સમ� �લેશકાડ� અને �ચ�ોની મદદથી વા�ો સમ��યા.
મળેલા પ�રણામો/ કર�લ ��ૂયાંકન
બાળકો ���ે િવષયમા ંરસ લેતા થયા.
બાળકો સરળતાથી ��ે� સાદા વા�ો બોલતા થયા.
બાળકો�ુ ંશ�દભડંોળ વ��ુ.ં
બાળકો સરળતાથી �વ - પ�રચય આપતા થયા.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃત�ુ ંિશષ�ક : બાળકોને �પે�લ�ગ યાદ રખાવવામા ંમદદ�પ થ�ુ ં
િશ�ક �ુ ંનામ : �ી પાયલ �કુ�શભાઇ
શાળા : �ી િપપળ�યા રાજ તા�કુા શાળા, તા�કુા : વાકંાનેર, �જ�લો : મોરબી.
સમ�યા :
અ��ુુળ વાતાવરણના અભાવે બાળકોન ે�પે�લ�ગ યાદ રાખવા તથા ઉ�ચારણમા ં�બુ ��ુક�લી
અ�ભુવાય છે.
નવતર �યોગની િવગત :
ધોરણ ૬, ૭, ૮ ના બાળકના પાઠ���ુતકમા ંઆવતા ���લશ શ�દોને યાદ રખાવવા તથા �પ�ટ
ઉ�ચારણ િશખવવા માટ� નાના-ંનાના ંશ�દો ના ઉપયોગથી લાબંા અન ેઅઘરા ંશ�દો યાદ રહ�,
ઉ�ચારણ િશખ,ે તે હ��સુર શ�દ �ુખંલા ના કાડ�, એનીમેશન અને �ઝેે�ટ�શન બનાવી, બાળકોને
“ભાર િવના �ુ ંભણતર” ��ંુુ પાડ� શકા�.ુ
��ૂયાંકન પ�િત :
બાળકો�ુ ં��ૂયાકંન pre-test and post test methodથી થ�ુ ં
�ા�ત થયેલ પ�રણામો :
બાળકોને �બુ અઘરા લાગતા �પે�લ�ગ, તે સરળતાથી બોલ�ુ,ં વાચં� ુ,ં ઓળખ�ુ ંઅને યાદ
રાખ� ુથ�ુ.ં
�પે�લ�ગ ��યે અ��ચ �ૂર થઇ.
પોતે �પે�લ�ગ શોધતો થયો.
�પે�લ�ગ ના ઉ�ચારણની �પ�ટતા કારણે આ�મિવ�ાસ અને આ�મસતંોષમા ંવધારો થયો.
ભાષા સ��ૃ�મા ંવધારો થયો.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – મૌ�લક લેખનમા ંહાથ નહ� હ�� ુબોલે
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી �ુદંર�ણયા િન�પાબેન એમ.
શાળા – �ી રાણસીક� �ા શાળા – ગ�ડલ
ફોન નબંર - ૯૫૩૭૫ ૩૮૬૦૦
સમ�યા –
પા. ��ુતક અને ��ુતકાલયનો ઉપયોગ થાય પણ �ાન આ�મસાત ન થાય.
બાળક ગોખણપ�ી, કંટાળાજનક, બીનજ�ર� સમજણ વગરના લખાણ તથા વાચનથી તણાવ
અ�ભુવ.ે
નવતર �યોગની િવગત –
આ સમ�યાના િનરાકરણ માટ હ�ત�લ�ખત �ક તયૈાર કરવા�ુ ંન�� કરવામા ંઆ��ુ.ં
િવિવધ ઉદાહરણો આપી િવ�ાથ�ઓન ેતેઓની વયક�ાને �યાનમા ંલઇ બાળકની ક�પનાશ��ત,
મૌ�લકતા, સમજશ��તન ે�યાનમા ંરાખી માગ�દશ�ન આપવામા ંઆ��ુ.ં
લેખનના તમામ પાસાઓને �યાનમા ંરાખી બધા બાળકોને માગ�દશ�ન આપવામા ંઆવે છે.
બાળકોને વગ� સમ� �ો�સાહન આપવામા ંઆવે છે.
હ�ત�લ�ખત �ક�ુ ં�હ�ર કાય��મોમા ંિવમોચન કરવામા ંઆવે છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
લેખન અ�ભ�ય��તના પાયા�પ કૌશ�યોનો િવકાસ થયો.
અ�રો – જોડણીમા ં�ધુારો થયો.
ઇતર વાચંનમા ંવધારો થયો.
બાળકોનો ઉ�સાહ અને આ�મિવ�ાસમા ંવધારો થયો.
કોઇપણ િવષય પર લખવાની ક� બોલવાની ત�પરતા દાખવતા થયા.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િુત�ુ ંિશષ�ક - �પે�લ�ગ બ�ક
િશ�ક�ુ ંનામ : �દપકભાઇ ક�. વેક�રયા
શાળા�ુ ંનામ :- નાનાવડા �ા. શાળા
ફોન નબંર : 922165407
સમ�યા :
બાળકોને ��ે�મા પડતી ��ુક�લી.
��ે�મા લગતો ડર.
નવતર �યોગ ની િવગત:-
આ ��િૃતમા બાળકોને રો�જ�દા �વનને �પસ�તા �પે�લ�ગ પાકા કર�ને બાળકો બ�કમા
જમા કરશે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો:-
બાળકોને ��ે�મા રસ અને �ુ�ચ �ગેલ.
��ે� વાચતા અને સમજવામા સરળતા.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
ગ�ણત, િવ�ાન અને
સામા�જક િવ�ાન
(Mathematics, Science &
Social Science)
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંનામ: એક� સ�ંયા અને બેક� સ�ંયાની સમજ આપતી ��િૃતઓ
િશ�ક�ુ ંનામ: કોટક ભાિવક એલ.
શાળા�ુ ંનામ - �ી માળ�યા તા�કુા શાળા તા - મા�ળયા
સમ�યા�ુ ંવણ�ન:
બાળક ગ�ણત િવષયની ઉપે�ા સેવ.ે
ગ�ણત સમજવામા ં��ુક�લી અ�ભુવ.ે
ગ�ણત સ�ંયા�ાન સમજવામા ં�લૂ કર�.
ગ�ણતમા ંએક� સ�ંયા અન ેબેક� સ�ંયા સમજવામા ં�લૂ કર�.
અમલીકરણ માટ� લીધેલા પગલા
રોજ�દા �વન સાથ ે ગ�ણતનો અ�બુધં બાધં.ે
�ાથ�નામા ંબાળકો સમ� રોજ�દ� ��યા�ુ ંનાણાક�ય લેવડ દ�વડની ર�ૂઆત કર�.
�તૂ� વ��નુી મદદથી બાળકો સમ� એક� અને બેક� સ�ંયાની સકં�પના �પ�ટ કરવી.
બાળકોને �ૂથકાય� �ારા એક� અને બેક� સ�ંયા સમ�વી.
બાળકો સમ� મણકાઘોડ� અને �ચ�ોની મદદથી એક� અને બેક� સ�ંયાની સમ�વવી.
મળેલા પ�રણામો/ કર�લ ��ૂયાંકન
બાળકો ગ�ણત િવષયમા ંરસ લેતા થયા.
બાળકો�ુ ંએક� અને બેક� સ�ંયાની સકં�પના વ� ુ�પ�ટ થઇ.
બાળકો સરળતાથી એક� અને બેક� સ�ંયાનો ભેદ સમજતા થયા.
બાળકો સરળતાથી ગ�ણતનો �યવહારમા ંઉપયોગ કરતા થયા.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંનામ: ગ�ણત િવષયમા ં�ુ�ચ લેવી
િશ�ક�ુ ંનામ: શાહ �કાશચ�ં એમ.
શાળા�ુ ંનામ- �ી ચીખલી �ા.શાળા તા- મા�ળયા
સમ�યા�ુ ંવણ�ન:
બાળક ગ�ણત િવષયની ઉપે�ા સેવ.ે
ગ�ણત સમજવામા ં��ુક�લી અ�ભુવ.ે
ગ�ણત સ�ંયા�ાન સમજવામા ં�લૂ કર�.
ગ�ણતમા ં�થાન�ક�મતમા ં�લૂ કર�.
ગા�ણિતક સકં�તોના પ�રચય અને સમજમા ં��ુક�લી અ�ભુવ.ે
અમલીકરણ માટ� લીધેલા પગલા
રોજ�દા �વન સાથ ે ગ�ણતનો અ�બુધં બાધં.ે
�ાથ�નામા ંબાળકો સમ� રોજ�દ� ��યા�ુ ંનાણાક�ય લેવડ દ�વડની ર�ૂઆત કર�.
�તૂ� વ��નુી મદદથી બાળકો સમ� કોયડાનો ઉક�લ મેળ�યો.
બાળકોને શ�દોમા ંઅન ે�કોમા ંસ�ંયા �ાન આ��ુ.ં
બાળકો સમ� મણકાઘોડ� અન ે�ચ�ોની મદદથી સ�ંયા�ાન આ��ુ.ં
મળેલા પ�રણામો/ કર�લ ��ૂયાંકન
બાળકો ગ�ણત િવષયમા ંરસ લેતા થયા.
બાળકો�ુ ંસ�ંયા�ાનની સકં�પના વ� ુ�પ�ટ થઇ.
બાળકો સરળતાથી ગ�ણતના સાદા કોયડા ઉક�લતા થયા
બાળકો સરળતાથી ગ�ણતનો �યવહારમા ંઉપયોગ કરતા થયા.
ગ�ણતના સકં�તોની સમજ મેળવી.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંનામ: અ�ણૂા�ક સમજ સામ�ી
િશ�ક�ુ ંનામ : મકવાણા અશોકભાઈ ક�.
શાળા�ુ ંનામ - �ી વવાણીયા તા�કુા �ા. શાળા - તા- મા�ળયા
સમ�યા�ુ ંવણ�ન:
અ�ણૂા�ક સમજવામા ં�લૂ કર�.
કયો અ�ણૂા�ક મોટો અને કયો નાનો તે સમજવામા ં�લૂ કર�.
અ�ણૂા�કના સરવાળા કરવામા ં�લૂ કર�.
તેની બાદબાક� કરવામા ં�લૂ કર�.
આ એકમના અ�યયનમા ંબાળકો ઓછ� �ુચે દાખવ ેછે.
અમલીકરણ માટ� લીધેલા પગલા
�ણૂા�ક સ�ંયાની સમ�ુતી આપી.
�ણૂા�કનો ચડતો ઉતરતો �મ સમ��યો.
અ�ણૂા�કની સમ�ૂતી આપવા માટ� પેજ મા ંખાના પાડ� અ�ણૂા�ક �જુબ રંગ �રૂવાની ��િૃ�
કરાવી.
લાકડાની પ�ી મા ંભાગ પડ� અ�ણૂા�ક �જુબ રંગ �રૂા�યા.
બે અ�ણૂા�ક પ�ીની મદદથી સરવાળા તમેજ બાદબાક� કરા�યા.
મળેલા પ�રણામો/ કર�લ ��ૂયાંકન
એકમને અ��ુપ આ�ૃિતઓમા ંરંગ �રૂ� શ�ા.
બાળકો સરળતાથી આ�નૂા�ક િવષે સમ� શ�ા.
સરળતાથી સરવાળા અને બાદબાક� કર� શ�ા.
બાળકો �તે િવચાર� ��ોના જવાબ આપી શ�ા.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃત�ુ ંિશષ�ક : SLOW LEARNERS, LET’S MULTIPLY.
િશ�ક �ુ ંનામ : ચદંા જ�પા �દનેશચ�ં
શાળા : �ી લાલ બહા�ુર શા�ી �ાથિમક શાળા ન.ં – 14
ફોન નબંર : ૭૬૯૮૦૦૬૨૨૭
સમ�યા :
જટ�લ �ણુાકારમા ંબાળકો �ીધા અ�ભુવે છે.
નવતર �યોગની િવગત :
શાળાના બાળક ના પાઠ���ુતકમા ંઆવતા �ણુાકાર ગણવા માટ� નીચે �જુબ પગલા �ારા
િશખવવા થી સરળતા રહ� છે.
�ટ�પ ૧ : ચલણી નોટ, કાડ�, પ�ા વગેર� �ારા �ણુાકારની �યા�યા અને સમજ.
�ટ�પ ૨ : બાળકન ે�થાનં�ક�મત અને તેન ેદશક પ�િતમા ંલખતા િશખવ�ુ.ં
�ટ�પ 3 : એક �ક� સાથે એક �ક� ના �ણુાકાર િશખવવા.
�ટ�પ 4 : એક �ક� સાથે દશક ના �ણુાકાર િશખવવા.
�ટ�પ 5 : દશક પ�િતના આધાર� �ણુકમા ં�થાન�ક�મત ન�� કર� તેના �ણુાકાર કર� �યાર બાદ
સરવાળા કરવા.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો :
બાળક ને �ણુાકાર શા માટ� કર�એ છ�એ તે�ુ ં�ાન મ��ુ.ં
દશક પ�િતના આધાર� �ણુાકાર કરવાથી ઝડપી પ�રણામ મળતા ��ચ, આ�મિવ�ાસ અને
આ�મસતંોષમા ંવધારો થયો.
�લૂ થવાની સભંાવના ઘટ�.
સામા�ય બાળકો કરતા વ� ુસરળતાથી �ણુાકાર કરતા થયા.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – સરવાળાના ઘ�ડયા
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી �ટાળા ગીર�શ�ુમાર
શાળા – નવા મા�ાવડ �ાથિમક શાળા
ફોન નબંર - ૭૮૭૪૦૮૮૧૯૦
સમ�યા–
બાળકોને ગ�ણત ના સરવાળા કરવામા ંવેઢા ગણીન ેક� મણકા �ારા કરતા હતા.
તેની જ�યાએ તઓે ઝડપથી ગણતર� કર� શક� ત ેમાટ� સરવાળા ના ઘ�ડયા �ારા ગ�ણત િશ�ણ
આ��ુ.ં
નવતર �યોગની િવગત–
ધોરણ ૧ થી ૫ ના બાળકો ને ગ�ણતમા સરવાળા ઝડપથી કર� શક� તે માટ� સરવાળાના ઘ�ડયા
આવડ� �ય તો તેઓ ઝડપથી અને મૌ�ખક ગણતર� કર� શક�.
આ ઘ�ડયા બનાવવા માટ� ૦+૦=૦ ૧+૦=૧ ૧+૧=૨ આવા ૯ ઘ�ડયાના આધાર� બાળકો
ઝડપથી સરવાળા કર� શક� છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
આ સરવાળાના ઘ�ડયા ને કારણે બાળકો ઝડપથી ગણતર� કરતા શીખી ગયા.
� બાળકો બે �ણ મીનીટ મા દાખલો કરતા તે હવે દાખલો એક મીનીટમા કર� શક� છે.
િવ�ાથ�ઓની હાજર�મા ં�ધુારો જોવા મ�યો.
બાળકોની શીખવાની �મતામા ંવધારો થયો.
બાળક રમતા રમતા શીખે છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – બાળકો માટ� વૈ�ાિનક રમકડા ની �કટ બનાવી.
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી પાચંો�ટયા �તે��
શાળા – નવા મકનસર �ા. શાળા- તા.મોરબી.
ફોન નબંર - ૯૮૯૮૪૪૮૪૮૦
સમ�યા –
ધોરણ- ૬ થી ૮ ના બાળકો િવ�ાન િવષયમા િનરસ જણાય છે.
િવ�ાન િશ�ણને રિસક બનાવ�.ુ
નવતર �યોગની િવગત –
ધોરણ ૬ થી ૮ ના િવ�ાન ના પઠ���ુતક મા આવતા િસ�ધાતં પર આશર� ૫૦ થી વ� ુનકામી
વ��ઓુ નો ઉપયોગ કર� વૈ�ાિનક રમકડાની �કટ બનવી.
િવ�ાિનક રમકડા બનવવનો વક�શોપ કર�લ.
િવ�ાિનક રમકડાની બનાવટનો િવ�ડયો ર�કોડ�ગ કર�લ.
િવ�ાિનક રમકડાની �કટનો અ�ય શાળા ઉપયોગ કર� શક� તેવી �યવ�થા કર�.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
બાળકોમા િવ�ાન િવષયની રસ અને ��ચમા ંવધારો થયો.
િવ�ાથ�ઓન ેસ�ન કરવાનો આનદં �ા�ત થયો.
િવ�ાથ�ઓ િવ�ાનના િસ�ધતંો રમતા રમતા શીખી શ�ા.
બાળકોની િવ�ાન િવષય શીખવાની �મતામા ંવધારો થયો.
બાળક રમતા રમતા શીખે છે.
બાળકમા �તર�જુનો િવકાસ થાય છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – િવ�ાન િવષયવ�� ુનાટક �વ�પે
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી રાવલ �િુત
શાળા – બેટ� �ા. શાળા, તા - રાજકોટ, રાજકોટ
ફોન નબંર - ૯૪૨૯૪૭૨૩૫૭
સમ�યા –
િવ�ાનની ક�ટલીક િવષયવ��/ુસકં�પના યાદ રાખવામા ંઅડચણો.
બાળકો વાચંીને િવ�ાન િવષય યાદ રાખી શકતા ન હતા. પ�રણામે તેઓને આ િવષય તેઓને
િનરસ લાગવા લાગે છે.
નવતર �યોગની િવગત –
ઉ�ચા �ાથિમક ધોરણોમા ં િવ�ાન અને ટ�કનોલો� િવષયમા ં િવિવધ સકં�પનાઓ તથા
િવષયવ�� ુ�બૂ જ મહ�વની હોય છે પરં� ુ ંયાદ રાખવામા ં�બૂ જ અઘર� મા�મૂ પડ�.
મૌ�ખક ��ો�ર� �ારા આ �ગેની ચકાસણી કરવામા ંઆવી હતી.
િવ�ાથ�ઓ સાથ ેકામ કરતા ં�ણવા મ��ુ ંક� તઓે નાટક, ગીતો વગેર� સરળતાથી યાદ રાખી
શક� છે. આ પરથી ઉકત િવષયવ�� ુપરથી નાટક તૈયાર કર� તેને ભજવવા�ુ ંન�� ક�ુ�.
�યારબાદ �ણવામા ંઆ��ુ ં ક� િવ�ાથ�ઓને આ બાબતમા ં રસ પણ ��તૃ થયો અને તઓે
િવષયવ�� ુયાદ પણ રાખી શક� છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
િવ�ાથ�ઓ હવ ેિવ�ાનના િવષયવ��નુે યાદ રાખી શક� છે.
િવ�ાન િવષય તેઓને રસ�દ લાગે છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – બાળકોની ગ�ણત િવષય માટ� અ�ુ�ચ
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી મોદ� કિવતા એ
શાળા – �પાવટ� �ા. શાળા, તા. ગ�ડલ
સમ�યા –
િવ�ાથ�ઓન ેગ�ણત િવષય ��યે અણગમો હતો.
વગ�મા ંગ�ણત િવષય ભણાવાતો હોય �યાર� િવ�ાથ�ઓ ખાસ �યાન આપતા ન હતા.
નવતર �યોગની િવગત –
"િવ�ાથ�ઓને ગ�ણત િવષયમા ં રસ લેતા કરવા માટ� ર���લુર અને �ૂની પ�ધિતથી દાખલા
કરાવવાને બદલે દાખલાની ર�તને વાતા� �વ�પ ેસમ�વવાની શ�ુ કર�.
દા.ત. સમીકરણ નામના �કરણમા ંસમીકરણ સ�ં�ુલત કરવા માટ� ચલ ને રા� તર�ક� ગણવો,
'=' ની િનશાનીન ેનદ� કહ�વી. હવ,ે રા� હમ�શા એકલો રહ�વા ટ�વાયેલો છે. તથેી તે બાક�ના
બધાને નદ�ની પલેે પાર મોકલવા�ુ ં ન�� કર� છે. હવ,ે � લોકો નદ� પાર કર� છે તેઓની
પ�ર��થિત બદલાય �ય છે. તેથી જો આ પાર તેમની સ�ંા '+' હોય તો સામેની બા�ુ તમેની
સ�ંા '-' થઇ �ય અને જો '-' હોય તો '+' થઇ �ય.ત ેજ ર�તે નદ�ની આ બા�ુ તેઓ �શમા ં
હોય તો સામેની બા�ુ જઈન ેછેદમા ંરહ�� ુ ંપડ� અન ેજો અહ� છેદમા ંહોય તો સામેની બા�ુ જઈન ે
�શમા ંઆવી �ય. આ ર�તે �વો રા� એકલો પડ� ક� આપને રા� થઇ જઈએ. આ મા� એક
ઉદાહરણ છે. િશ��કા મોટા ભાગના ગા�ણિતક ��ુાઓ અલગ અલગ વાતા�ના �વ�પે જ સમ�વ ે
છે."
િશ��કા મોટા ભાગના ગા�ણિતક ��ુાઓ અલગ અલગ વાતા�ના �વ�પે જ સમ�વે છે."
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
�નુરાવત�ન સમયે િવ�ાથ�ઓને �-તે એકમો અને તમેને સલં�ન ��ુાઓ તેને લગતી વાતા�ઓ
સહ�ત યાદ હોય છે.
િશ��કા ગ�ણત િવષયના મોટા ભાગના એકમો ભણાવવા માટ� આ જ પ�િતનો ઉપયોગ કર� છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – આકાશ દશ�ન
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી �દલીપભાઈ કાતંીદાસ દ�વ�રુાર�
શાળા – �ુમાર તા�કુા શાળા, �લુતાન�રુ, �.ુ �લુતાન�રુ, તા. ગ�ડલ
સમ�યા –
હાલના અ�યાસ�મમા ં ધો - 5થી જ ખગોળ િવશેનો અ�યાસ�મ સમાવવામા ં આ�યો હોય,
તેમજ �ા�ય િવ�તારના ઘણા એવા િવ�ાથ�ઓ છે ક� �મના મા-બાપની આિથ�ક ��થિત શહ�રના
કોઈ સાય�સ સે�ટરમા ંજઈ ખગોળ િવશે �ાન મળેવે તવેી નથી.
�ા�ય િવ�તારની શાળામા ં��ુલા આકાશમા ંવા�તિવક આકાશ દશ�ન કરાવવાનો વષ� 2009,
પહ�લી ���આુર�થી મ� �તે સકં�પ કર�લ છે.
નવતર �યોગની િવગત –
વષ� 2009 આ�ુ ં વષ� �તરરા���ય ખગોળ વષ� ઉજવા� ુ ં હોય તેના અ�સુધંાને પહ�લી
���આુર�, 2009થી �જુરાતના કોઈ પણ ગામડાની �ાથિમક શાળા, મા�યિમક શાળા ક� કોલેજ
જઈ કોઈ પણ ચા� લીધા વગર આકાશ દશ�ન કરાવ�ુ.ં તેમજ સાથોસાથ ��ૃિત�ેમ તથા
પયા�વરણ ��િૃત િવશે �યાલ આપવો.
જો કોઈ શાળા આકાશદશ�ન માટ� બોલાવે તો ફ�ત વાહનભા�ુ ંલે� ુ ંમારો કોઈ ચા� નથી.
આ કાય� માટ� માર� પાસે એક ના�ુ ંટ�લી�કોપ અને એક લેસર લાઈટ તેમજ અવકાશીય �ાનન ે
લગતા થોડા ��ુતકો તથા સાધનો વસાવલેા છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
વષ� 2009થી વષ� 2013 �ધુીમા ં 30,000 �ટલા બાળકો, વાલીઓ, િશ�કોને આકાશદશ�ન
કરાવેલ છે.
તેમજ માર� શાળામા ંઆ ��િૃ� સતત ચાલતી હોવાથી શાળામા ંઅ�યાસ કરતા ં િવ�ાથ�ઓ
આકાશમા ંજોતા થઈ ગયા છે.
ચ�ં�હણ, �યૂ��હણ, ઉ�કાવષા� તેમજ કોઈ અવકાશીય ઘટના ક� નવી શોધ િવશે ��તૃ રહ� છે.
� શાળામા ંઆકાશ દશ�ન થયેલ છે તેના િવ�ાથ�ઓ પણ તારાઓ �હો િવશ ે�ણતા થયા છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – સાય�સ વક�શોપ
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી ���લાબેન એમ ગોહ�લ
શાળા – ડૉ. િવ�મસારાભાઈ �ા. શાળા
ફોન નબંર -
સમ�યા –
સાય�સના ટ�.એલ.એમ બનાવવા માટ� િવ�ાથ�ઓ ��ુક�લી અ�ભુવતા હતા.
�વહ�તે સાય�સ ટ�.એલ.એમ �ુ ંિનમા�ણ કર� શક� તેવા કાય� માટ� ��ુક�લી અ�ભુવતા હોવાથી મ�
સાય�સ વક�શોપ�ુ ંઆયોજન કર�લ.
નવતર �યોગની િવગત –
દર�ક િવ�ાથ�ને આઠ �દવસ પહ�લા સાય�સ વક�શોપની ર�ુઆત કર�.
બધા િવ�ાથ�ઓ પોતાન ે� સાય�સ વક�શોપમા ં ટ�.એલ.એમ બનાવવા�ુ ં હોય તમેની સાધન
સામ�ી બાળકો બેગી કરવા લા�યા.
દરરોજ શાળાએ આવી મ� આટલી વ�� ુભેગી કર� ત ેદ�ખાડવા લા�યા.
�તે િવ�ાથ�ઓ �ની આ�રુતા�વૂ�ક રાહ જોતા હતા તે �દવસ આ�યો અને બાળકોએ �બૂ
ઉ�સાહ�વૂ�ક સાય�સના ટ�.એલ.એમ (સાય�સ વક�શોપ)મા ંભાગ લીધો અને તેઓ �પૃમા ંબેસી
ટ�.એલ.એમ બનાવવા લા�યા.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
દર�ક� દર�ક બાળકનો મ� પર આનદં હતો.
કંઈક ન�ુ ંબના�યાનો સ�ન �યાનો ઉ�સાહ જોવા મળતો હતો.
દર�ક બાળક �બુ આનદં�ત હતો.
દર�ક બાળકમા ંઆ�મિવ�ાસ વ�યો દ�ખાતો હતો.
�બૂ આનદં �વૂ�ક સાય�સ વક�શોપ �ણૂ� થયો.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક :- �ણુ�વગ� સ�ંયાઓ�ુ ંવગ��ળૂ કર�ુ ં
િશ�ક�ુ ંનામ :- �જ�ેશભાઇ �. �ુટં
શાળા :- રા.શા. �ી ઝવેરચદં મેઘાણી �ા. શાળા ન ં8, સદર બ�ર, રાજકોટ
સમ�યા:-
િવ�ાથ�ઓને �ણુ�વગ� સ�ંયાઓ�ુ ંવગ��ળૂ કરવામા ંપડતી ��ુક�લી
નવતર ��િુત�ુ ંવણ�ન :
િવ�ાથ�ઓને �ણુ�વગ� સ�ંયાઓ�ુ ંવગ��ળૂ કરવામા ંપડતી ��ુક�લી�ુ ંિનવારણ કરવા
માટં� વગ��ળૂ
શોધક ય�ં બના�� ુઅને તેનો ઉપયોગ કર�ને િવ�ાથ�ઓને �ણુ�વગ� સ�ંયાઓ�ુ ં
વગ��ળૂ કરતા િશખ��ુ ં
પર�ણામ :-
મોટાભાગના ંિવ�ાથ�ઓ રસ�વુ�ક �ણુ�વગ� સ�ંયાઓ�ુ ંવગ��ળૂ કરતા િશ�યા.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – દશક પ�િત �ારા સ�ંયા �ાન
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી મોડાિસયા �િવણભાઇ ગોકળભાઇ
શાળા – �ી તરવડા �ાથિમક શાળા, �ુ.ંતરવડા, વાયા ધોરા�, પો�ટ રાયડ� - �મકંડોરણા
ફોન નબંર -
સમ�યા –
શાળાઓમા ંસ�ંયા �ાન અને પાયામા ંદશાશં પ�િતન ે�યાને ન રાખી ખોટ� ર�ત ેસ�ંયા�ાન
આપવામા ંઆવે છે. ચીલાચા� ુપ�િતમા ંબાળકોની સમજ અન ેતક�શ��તનો ઘણો અભાવ જોવા
મળે છે.
આ ક�ઠન�બ��ુઓને સરળતાથી સમ�વવા આ નવતર ��િૃ� હાથ ધરવામા ંઆવેલ છે.
નવતર �યોગની િવગત –
સ�ંયા�ાન, દશક પ�િતને �યાનમા ંરાખી તેની ��િૃ�ઓ� ુઆયોજન કરવામા ંઆ��ુ.ં
આ માટ� ચલણી નોટો, �ક કાડ� પ�ા �વા સાધનોનો ઉપયોગ કરવામા ંઆ�યો.
સ�ંયા�ાન, �થાન�ક�મત વગેર�ની સમજ માટ�ની િવિવધ ��િૃ�ઓ યોજવામા ંઆવલે છે.
આ ઉપરાતં િવિવધ ગા�ણિતક સકં�પનાઓની સમજ માટ� પણ િવિવધ સાધનો બનાવવામા ં
આવેલ છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
બાળકો તક�શ��તથી િવચાર� અને ઉક�લ દશા�વી શક� છે.
તક�ના ઉપયોગથી બી� િવષયોમા ંઉપગોગી થાય છે.
૯૦ ટકા દશક પ�િતનો ઉપયોગ કર� છે.
બાળકો સ�ંયા�ાન, આલેખ, વાચન લેખનમા ંિન�ણૂતા ધરાવે છે.
ગ�ણત િશ�ણ ��યે લગાવ અને રસ��ચ વ�યા છે.
બાળકો ગા�ણિતક ���યાઓમા ંહવે �ુજંવણ અ�ભુવતા નથી.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – �લાસ�મ – એકટ�વ �મ
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી મ�ંડર ��ેશભાઇ
શાળા – �ી વડાળ� �ા શાળા, રાજકોટ
ફોન નબંર - ૯૯૨૪૨ ૭૧૬૨૭
સમ�યા –
િવ�ાથ� હાજર�ના ��ો, �વયિંશ�તનો અભાવ, શાળાની કામગીર�મા ં િવ�ાથ�ની
ભાગીદાર�ના ��ો, િવષય ��યેની ��તૃતાનો અભાવ, વગેર� �વી સમ�યાઓ
નવતર �યોગની િવગત –
�ણ તબ�ાઓ – વગ�ખડં �યવ�થા, ટ�એલએમની ગોઠવણી તથા અ�યાસ�મ સામ�ી
િવિવધ સિમતીઓની રચના �મ ક� ��ુતકાલય, �યોગ િનદશ�ન સિમતી, જ�મ �દવસ
સિમતી, હાજર ગે. હા. િવ�ાથ�ઓની ન�ધ રાખતી સિમિત વગેર�....
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
િવ�ાથ�ના ગેરહાજર�ના ��ો, વગ�ખડં �યવ�થાપના ��ો, શાળા કાય��મોમા ં
ભાગીદાર�ના ��ો, શાળાની ભૌિતક �િુવધાઓ સાચવવાના ��ો, નૈિતક ��ૂયોના ��ો
વગેર�� ુ ંિનરાકરણ મળેલ છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – રમતા ભમતા ગ�ણત
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી �તે��ભાઇ ધામી
શાળા – �ી દ�હ�સરડા (�ડ) �ા શાળા – પડધર� ફોન નબંર - ૯૪૨૮૪ ૬૭૫૬૯
સમ�યા/હ��ઓુ –
ગા�ણિતક ���યાઓમા ં �લૂને કારણે બાળકોન ે ગ�ણત ��� ુ અ��ચ જ�મે છે અને િવષયન ે
અઘરો સમ� છે.
�ાથિમક ��યાઓમા ંભલોને કારણે �યાવહા�રક દાખલાઓ, કોયડાઓ સમીકરણ, અવયવીકરણ ,
ઘનફળ, �ે�ફળ �વી બાબનોમા ં��ુક�લી અ�ભુવે છે.
આ સમ�યાના િનરાકરણ માટ� રમતા ભમતા ગ�ણતની નવતર ��િૃ� હાથ ધરવામા ંઆવી.
નવતર �યોગની િવગત –
સરવાળો – બાદબાક� માટ�ની મૌ�ખક ��યાઓ રમત �ારા કરાવવામા ંઆવે છે. તેઓને એક
વ�ુ�ળમા ંબેસાડ� રમાડવામા ંઆવે છે.
ધારો ક� વગ�મા ં૧૫ બાળકો હોય, તો દર�કને �મ આપી �મ ૧ બાળક �મ ન ં૨ અને ૩ ના
બાળકને એક �કવાળ� સ�ંયામા ંકોઇ બે સ�ંયાનો ઉપયોગ કર� સરવાળો �છેૂ છે. � સૌ �થમ
જવાબ આપે તે રમતમા ં રહ�શ.ે � િવ�ાથ�નો જવાબ સાચો હતો તે �મ ન ં ૪ અને ૫ ના
બાળકને �� �છૂશ.ે આ રમત ચા� ુ રહ�શ.ે �યાર� છે�લા બે િવ�ાથ� બાક� રહ� �યાર� િશ�ક
તેમને �� �છૂશ.ે � સાચો જવાબ આપે તે િવ�તા થશ.ે આ જ પ�િત �ારા બાદબાક�,
�ણુાકાર, ભાગાકાર �વી ��યાઓનો સમાવેશ કર� શકાય છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
બાળકો માટ� સરવાળા, બાદબાક� તથા �ણુાકારની ���યા સરળ બની તથા તેના સલં�ન
એકમોમા ં પણ સા�ંુ પ�રણામ જોવા મળેલ છે. ગ�ણતમા ં રસ ��તૃ થયો. આ�મિવ�ાસમા ં
વધારો થયો. �ણુો�સવમા ંગ�ણતમા ં૯૦ ટકા પ�રણામ �ા�ત થાય છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – �ક�પ પ�િતથી �થાિનક સા�હ�ય�ુ ંિનમા�ણ
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી દ�વદ�ભાઈ બળવતંરાય પડં�ા
શાળા – �ી કનસેરા �ુમાર તા�કુા શાળા, તા. જસદણ
ફોન નબંર : ૯૯૭૪૯ ૦૧૩૪૧
સમ�યા :
પાઠ���ુતક ક� ઇ�ટરનેટની મદદથી બાળક િવ� િવશ ેપ�ર�ચત થઇ �ય છે પરં� ુપોતાની જ
આસપાસની બાબતોથી અ�ણ રહ� �ય તે વાતની પણ સભંાવના છે.
બાળક પહ�લેથી પોતાના ગામના પગિથયાથી જ શ�આત કર� તો તેની સમજણને વધાર� સાર�
ર�તે િવ�તાર� શકાય તેવા હ��થુી �થાિનક સા�હ�ય િનમા�ણ તરફ આગળ વ�યા.
નવતર �યોગની િવગત -
NCF-2005 ની �થાિનક સા�હ�ય િનમા�ણ માટ�ની ભલામણ તથા બાળક �ાનનો સ�ક છે ત ે બ�ે
બાબતોન ે�યાનમા ંરાખી -
બાળકો પાસેથી ગામના �થળો તથા ઇિતહાસ બાબતની �ણકાર� મેળવી.
વાલીઓ, �ામજનો તથા અ�ય �ોતોની મદદથી મળેલી માહ�તીને વ� ુ િવશદ અન ે િવ��તૃ
�વ�પમા ંસકં�લત કર�.
સકં�લત તમામ બાબતોના ફોટા પાડ� અને સમ� ઇિતહાસને એક ચો�સ �વ�પ આ��.ુ
સકંલીત ��ુાઓના સદંભ�મા ંજ�ર� �કડાક�ય અને અ�ય બાબતો સકં�લત કર�.
સામા�જક િવ�ાનના ં િવષય સાથે સ�ંણૂ� ર�તે અ�બુધં બાધંી શકાય તેવા �થાિનક સા�હ�ય�ુ ં
િનમા�ણ કરવામા ંઆ��.ુ
�ા�ત થયેલા પ�રણામો -
ગામલોકોનો શાળા ��યેનો �્��ટકોણ વ� ુહકારા�મક બ�યો.
સમ� ગામજનોની સહભા�ગતા સાર� ર�તે મળવાથી શાળાની પાણી બાબતની િવકટ સમ�યા
હલ થઈ.
�ામજનો તથા દાતા�ીની મદદથી શાળા�ુ ંન� ુબી�ડ�ગ િનમા�ણ પા��.ુ
િશ�કો ગામમા ંગૌરવવ�ં ુ�થાન મેળવી શ�ા.
NCF – 2005 ની ભલામણો �જુબ�ુ ં�થાિનક સા�હ�ય િનમા�ણ પા��.ુ
બાળકો હવે પોતાના ગામથી સ�ંણૂ� પ�રચીત છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – આપણો તા�કુો આપણે ઓળખીએ.
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી ડાગંર જયેશભાઈ �
સ�ંથા – બીઆરસી – ધોરા�
સમ�યા –
ગામ અને તા�કુા એકમના ભતીગલા �તૂકાળની ઘટનાઓની સમજ નો અભાવ, �તૂકાળ અને
સમકાલીન ધધંા રોજગારની િવકાસ �ગનેી મા�હતીનો અભાવ, પય�ટક �થળો, આપણા
તા�કુામા ં તે બાબતોની મા�હતીનો અભાવ, તા�કુા�ુ ં �થાન, સીમા, િવ�તાર અને ભૌગો�લક
બાબતોની મા�હતીનો અભાવ.
નવતર �યોગની િવગત –
ધોરા� તા�કુો આઝાદ� �વૂ� અન ેપછ�ની ઘટના ઓના આધાર�તૂ બાબતો સાથનેી દ�તાવ�ે
�ફ�માકંન કર� � ત ે ગામના આધાર�થભં સમા �ોતોમાથંી મા�હતી મળેવી � ત ે ગામના
ઐિતહાિસકતાની સમજ અન ેમા�હતી �રૂ� પાડવામા ંઆવી છે.
સા�ંત સથાપ�યો, કલા અને વેપાર �ગનેી CD/DVD તા�કુાની શાળાઓમા ંઆપવામા ંઆવી
છે �ના �ારા �મ ૧, ૨, ૩, ૪ બાબત ેબાળકો અન ે િશ�કો તમેજ �ામજનોની સમજ શ��ત
િવકસાવવા તથા ઈિતહાસ ��યે સભાનતા લાવવા મદદ તેમજ રસ �ચી �ળવવાનો ન�
�યાસ છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
મા�ંુ ગામ, મારો તા�કુો �ગનેી ��તૃતા આવી તા�કુાની આિથ�ક િવકાસ યા�ાની �લુના
કરતા થયા �હ�ર �થળો / �મારકોની �ળવણી પોતાની ફરજ ��યે સભાન થયા.
રા�શાહ�, તેમજ દાતા �ારા મળેલી સવલતોની �ળવણી �ગે પ�રવત�ન આ��ુ.ં
પય�ટન �થળોની �લુાકાતે સમયે સાચવણી �ગ ેસભાન થયા.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
સવા�ગી િવકાસ
(Holistic Development)
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃત�ુ ંિશષ�ક – િવચાર ભા�ય�ુ ંબી�ુ નામ છે.
િશ�ક�ુ ંનામ : �ી રાઠોડ વિનતાબેન
શાળા: �ી િવનોબા ભાવે.�ા.શાળા – નબંર ૯૩
સમ�યા :
િવ�ાથ�ઓમા ંએકા�તાનો અભાવ.
િવ�ાથ�ઓ �ારા સમયનો �ૂર ઉપયોગ.
િવ�ાથ�ઓના �વનમા ંિશ�તનો અભાવ.
િવ�ાથ�ઓ પોતાના �વનના લ�ય ક� મહ�વકા�ંાથી અ�ણ.
નવતર �યોગની િવગત :
શાળામા ંદર માસે એક સફળ �ય��ત�ુ ં�ેરણાદાયી �વચન
�ેરક�વચન �ારા િવ�ાથ�ઓમા ંસારા િવચારો�ુ ંરોપણ.
પોતાના �ે�મા ં સફળ થયલે કિવઓ, લેખકો, વ�તા, �ફલોસોફર, િશ�ણશા�ી, ઉ�ોગપિત,
ડો�ટસ�, ��િનયસ�, યોગ િશ�કો તથા ઉમદા લોકો�ુ ંધોરણ ૬ થી૮ ના બાળકો માટ� �ેરક
�વચન.
સફળ�ય��તની �વન ગાથા તથા તેના અ�ભુવની ઝાખંી .
�ા�ત થયેલ પર�ણામો.
બાળકોમા ં�વય ંિશ�ત આ��ુ.ં
િવ�ાથ�ઓ સમય�ુ ંમહ�વ સમ�યા.
િવ�ાથ�ઓએ પોતાના �વનાના આદશ� ન�� કયા�.
િવ�ાથ�ઓ અ�યાસમા ંએકા� બ�યા
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – િવિવધ કલાઓની �ખલવણી
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી કમલ�ત �યાસ
શાળા – �ી પાટણવાવ તા. શાળા, ધોરા�
ફોન નબંર - ૯૪૨૬૯૦૦૨૧૫
સમ�યા –
માર� શાળામા ંબાળકો �મા ંરસ – ��ચ દાખવ ેતેમા ંછોકરાઓમા ં��ક�ટ તથા છોકર�ઓમા ંઅ�ય
રમતો રમવા�ુ ંહ� ુ.ં
તેઓની આ રમતો ��યે �ખલવણી થાય તે �બૂ જ જ�ર� હ�ુ.ં
નાની �મરથી જ બાળકો પોતાનામા ંરહ�લી શ��તઓને ઓળખે અને તમેા ંઆગળ વધે તો સા� ં
પર�ણામ લાવી શકાય.
નવતર �યોગની િવગત –
શાળા સમયમા ં છે�લી ૪૫ િમિનટ વગ�ના તમામ બાળકો તઓેની રસ – ��ચ �જુબ તેઓન ે
ગમતી ��િૃ�ઓ કરાવવામા ંઆવે છે.
વે�ટમાથંી બે�ટ, �ચ�કામ, ગાયન, સ�ંગત, વક��ૃવ �પધા�, કવીઝ, મહ�દ�ની ડ�ઝાઇન વગેર�
�વી ��િૃ�ઓનો સમાવેશ કરવામા ંઆવેલ છે. આમ, મા� રમત ��યે જ નહ� પરં� ુ ંઅ�ય
રચના�મક ��િૃ�ઓમા ંપણ બાળકો �યાન આપે છે.
��ત થયેલ પ�રણામો –
બાળકો / �ુમારો સગંીતના વા�જ��ો વગાડ� �તે �ાથ�ના સભા યો� છે.
ક�યાઓ �ુદંર મહ�દ�ની �ડઝાઇન બનાવે છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – અવન�ુ ં�ણવા ��ુ ં
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી �વાણી રાક�શભાઇ
શાળા – �ી ખાખરા �ા. શાળા, ટંકારા
ફોન નબંર - ૯૮૨૫૭૦૧૨૦૫
સમ�યા –
બાળકો ��ુતકાલયથી િવ�ખુ હતા.
બાળકોન ે ��ુતકાલયમા ં �ચ�વાતા� સીયાય અ�ય ��ુતકો �વા ક� િવ�ાન, ગ�ણત, સામા�ય
�ાનના ��ુતકો વાચંતા નથી.
નવતર �યોગની િવગત –
બાળકો �ારા શનીવારની �િૂત� ભેગી કરવાનો િવચાર આ�યો, પરં� ુ ગામમા ં એક પણ છા�ુ ં
આવ�ુ ંન હ� ુ.ં
શનીવારની �િૂત�ઓ અ�ય જ�યાએથી ભેગી કર� તે�ુ ંિવ�ાથ�ઓ પાસે કટ�ગ કરા��ુ.ં
તેને �ો��ટ પેપર પર ચ�ટાડ�, ફો�ડર બના�યા અને ફાઇલ �વ�પ આપવામા ંઆ��ુ.ં
આમ કરવાથી ��ુતકાલયમાથંી િવ�ાન �વા ��ુતકો ઇ�� ુથવા લા�યા.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
આ �યોગથી બાળકો ��ુતકાલય ��યે અ�ભ�ખુ થયા
આ �યોગથી બાળકો ��ુતકાલયમા ંિવિવધ �કારના ��ુતકો વાચંતા થયા.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – �ાનની પરબ
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી મહ�તા તેજલબેન
શાળા – �ી રાજપરા �ા શાળા – કોટડા સાગંાણી
ફોન નબંર - ૯૯૨૫૦ ૩૩૭૦૯
સમ�યા –
શાળાના બાળકો આળ�,ુ ઝઘડાખોર તથા તોફાની છે.
વગ�ના વાતાવરણને ખલેલ પહ�ચાડ� છે. િશ�તનો અભાવ.
બાળકોને ભણવામા ંરસ �ચી નથી.
નવતર �યોગની િવગત –
ઉ�ત સમ�યાઓમાથંી બાળકોને બહાર કાઢ� તેઓને િશ�ણમા ં���ૃ કરવા.
ર�શેષ દરિમયાન સ�ંકાર – મડંળ (�ાન પરબ)ની �થાપના કર�.
આ �ાન પરબમા ંશ�આત વેદો�ત મ�ંો, �લોકો અને �યાનથી કરવામા ંઆવે છે.
�યારબાદ બાળકોને મહાન સતંો / ��ુષો તથા �ેરક �સગંો કહ�વામા ંઆવે છે.
બાળકોનમા ંરહ�લા �ધ��ા િનવારવા નાટકો / �ફ�મો બતાવવામા ંઆવે છે.
બાળકો આ સ�ંકાર મડંળમા ંઉ�સાહ�વૂ�ક ભાગ લે છે અને માનિસક શાતંી મેળવે છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
તોફાની બાળકોમા ં આ�લૂ પ�રવત�ન આ��ુ.ં � બાળકો વગ�ખડંને ખલેલ પહ�ચાડતા હતા
તેઓમા ં�ધુારો જોવા મ�યો.
બાળકોની એકા�તા તથા યાદશ��તમા ંવધારો જોવા મળેલ છે.
અ�યાસમા ંનબળા બાળકોમા ંપણ �ગિત જોવા મળ�
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – િશ�ણને લગતી ��િૃ�, હ��ડ��ા�ટ, ભરત�ુથંણ
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી સોનછ�ા કાજલબેન એમ.
શાળા – ઉકરડા �ા. શાળા, પડધર�, �જ. રાજકોટ
સમ�યા –
ગ�ણત િશ�ણનો ડર, આસપાસના પયા�વરણની શૈ��ણક મા�હતીથી અ�ણ, ��ે�મા ં
અપ�ર�ચત શ�દો, વે�ટમાથંી બે�ટ બનાવ,ે �હૃઉપયોગી ચીજો શીખ,ે વત�માનપ�ના વાચંનથી
�ૂર
નવતર �યોગની િવગત –
વત�માન પ�, ટ�વી, ર��ડયા માથંી advertise �ુ ંિનર��ણ કરાવ�ુ,ં advertise �ુ ંિનર��ણ કરાવ�ુ,ં
તેમાથંી મળતી મા�હતી ણી ન�ધ કરવી, ગ�ણત િશ�ણ ને હ��ડ��ા�ટ સાથે જોડ�ુ,ં
�મ ક� સમીકરણ (3x+2y-z)+(3y-2z+5x) મા ંx= આભલા, y=કોડ� અન ેz=ટ�ક� તર�ક� ધર� કૌશ ન ે
થાળ� માની બનંે થાળ� એકઠ� કર� તેમાથંી આભલા-x કોડ�-y અને ટ�ક�-z �લૂ ક�ટલા છે તે
ગણાવવા.
આ ઉપરાતં સ�ંયાર�ખા �ુ ંતોરણ બનાવડા��ુ ંવગેર� �વી ��િૃ� તેમજ બે �યુા �ુ ં�થુન, એક
�યુા �ુ ં�થુણી �માલ ભારત વગેર� ��િૃ�.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
ગ�ણત નો ડર �ૂર થાય છે તે જોવા મ��ુ.ં
વત�માનપ� નો ઉપયોગ કરતા થયા તે �ણવા મ��ુ.ં
હ�ત કૌશ�ય પણ ખીલે છે તે �ણવા મ��ુ.ં
સામા�ય�ાન તથા નવા શ�દો �ુ ં�ાન વધે છે તે ���ુ.ં નવા ���ે શ�દો શીખ ેછે.
િવ�ાથ�ઓ વત�માનપ� તમેજ ટ�વીની �હ�રાતો માથંી �ુદંર ર�ત ેરસમય ર�ત ેમા�હતી મેળવ ે
છે �રંુત યાદ રહ� �ય છે. વત�માનપ� �ારા નવા શ�દો �ણે તે �યોગ ચાલે છે. ગ�ણત
િશ�ણ ને રોજબરોજના �વન સાથે જોડ� સરળ અન ેરિસક બનાવવા નો �યાસ ચાલે છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – ચાલો ભણીએ
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી િનરંજની �કાશભાઈ બાલકદાસ
શાળા – વડાળ� �ા. શાળા, તા. ઉપલેટા, �જ. રાજકોટ
સમ�યા –
�રશેષ દર�યાન બાળકો �ારા સમયનો સ�ુપયોગ થાય એને બાળકોનો મચં પર જવાનો ડર �ૂર
થાય તે માટ� આ �યોગ કરવામા ંઆવેલ છે. આમા ંબાળકો એ જ વગ� મા ંભણવા�ુ ંહોય છે
નવતર �યોગની િવગત –
પહ��ુ ંકામ એ કરવામા ંઆ��ુ ંક� બાળકો ને �રશષેમા ંવહ��ુ ંઆવા�ુ ંક�ુ.ં િશ�ક �ારા પછ� �
બાળકોન ેઈ�છા હોઈ તેન ેતે ટોિપક આપી દ�વામા ંઆવે છે. બાળકો સામેથી ભણાવવા માટ�
પોતા�ુ ંનામ આપે છે. એક �દવસ પહ�લા બાળકો ટોિપકને પોતાના �ારા તેયાર કર� છે. પછ�
બાળક �તે �બ� �દવસે વગ�મા ં ભણાવે છે એન ે જો કઈ ના આવડ�ુ ં હોય તો િશ�ક �ારા
ભણાવામા ંઆવે છે. આવી ર�તના ગ�ણતના મોટા િવષયો ભણાવવામા ંઆવે છે બાળકો �ારા.
કોઈપણ છોકરો �ન ેટોિપકના આવડ�ુ ંહોય ક� અઘ�ંુ જણા� ુ ંહોય તો ત ેિશ�ક ને કહ� છે અન ે
િશ�ક તેન ેશીખવાડ� છે. અને કઇ પણ ના સમ�ય તો ત ે�રશેષ પહ�લા િશ�ક ન ે�છૂ� સક� છે.
િશ�ક �ારા બાળકો જયાર� ભણાવે છે �યાર� તે�ુ ં��ુયાકંન કર� છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
"આ�ુ ંપ�રણામ એ આ��ુ ંક� ૬૦% બાળકો વગ� મા ંભણાવતા થયા. બાળકોને મચં પર બધા
સામે જઈને બોલવાનો ડર �ુર થયો.
વક��ૃવ કળાનો િવકાસ થયો. બાળકો સમયનો સ�ુપયોગ કરતા થયા. બાળકો હવ ે�તે ટોિપક
યાદ રાખતા થયા એટલ ે તેને લાબંો સમય �ધુી યાદ રહ�વા લા��ુ.ં બાળકો પણ જ�દ�થી
શીખવા લા�યા ક�મક� સમક� પાસથેી શીખવાથી જ�દ� યાદ રહ� છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – ઉ�તીકરણ
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી દવે પાથ�ભાઈ �કશોરભાઈ
શાળા – સરથાર�રુ �ા. શાળા, સરથાર�રુ, તા. �ત�રુ
સમ�યા –
મારા શાળામા ંદાખલ થયલે �યાર� બાળકોમા ંગેરહાજર�, અ�વ�છતા, અ�યાશમા ંગભંીરતા ન
હોવી, �વન��ૂયોનો ભાર� અભાવ વગેર� બાબતોએ બાળકોના ઉ�તીકરણ કરવા માટ�
�ો�સા�હત કય� મને કઈ ન�ુ ંકરવાની �ેરણા મળ� ક� �થી બાળકો�ુ ં�વન�તર ��ુ ંઆવે.
નવતર �યોગની િવગત –
બાળકોની િનયિમત હાજર� માટ� �થમ તો (૧) સ�દયતા ક�ળવી (૨) િમ�તા ક�ળવી (૩)
વોલીબોલ (૪) બે�ડ િમ�ટન (૫) સામા�ય દ�શી રમતો. બાળકો સાથે રમવાની શ�ુ કર�.
સાધનો પણ વસા�યા �નાથી બાળકોન ે પોતા�ુ ં હોવા�ુ ં લાગવા માડં� ુ.ં બાળકોના સ�ંકાર
િસ�ચન માટ� દરરોજ ગીતા�ના પાચં �લોક�ુ ં ગાન, �ાણાયામ, અને �વનના �ણુો,
મહા��ુુષોના �વન ચ�ર�ો, વગરે� િવષ ે�ડાણ �વૂ�કની વાતો અને �વચનો આ�યા.
આ બધી બાબતો�ુ ંબાળકોના �વનમા ં�ુ ંમહ�વ છે તે સમ���ુ ં
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
અ�કુ સમયે બાળકોની તમેનીજ પ�ર��થિતમા,ં તેઓ �ારા � કામ કર�લ છે તે દરિમયાન
અવલોકન કરતા જણા��ુ ંક� દર�ક બાળકને આદશ� �વન, �ણુ, િવચારો, ��યે �બુજ �ેમ છે.
તઓે પણ તેમ�ુ ં�વન બદલાવવા માગંે છે. આ� આ �યોગમા ંસામલે બાળકોમા ં�ત�રક
બા� અને શે��ણક િવકાસ �બુજ સરસ ર�તે જોઈ શકાય છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃત�ુ ંશીષ�ક : પપેટની અસરકારકતા �વનકૌશ�યની ખીલવણી
િશ�ક�ુ ંનામ : શાહ ડ�માબેન પરમાનદંભાઈ
શાળા �ુ ંનામ : �ી ર�ડ�યો �ટ�શન �ા. શાળા તા. પડધર� �જ. રાજકોટ
સમ�યા :
િવધાથ�ઓની શાળામા ં ગેરહાજર�, અિનયિમતતા, અ�ધવ�ચેથી અ�યાસ છોડ� દ�વો,
�થ�ગતતા, અને ગ�ણત, ��ે�, સમા�જકિવ�ાન, િવ�ાન અને ટ��નોલો� િવષયના િશ�ણમા ં
અ�ચી.
શાળામા ંબાળકો�ુ ંઅ�યવ��થત અન ેફાટ�લા,ઘડ� વગરના બટન �ટૂ�લા કપડા પહ�ર�ને આવ�ુ,ં
સમા�ય આવડતોનો અભાવ વગેર� �વનકૌસ�ય નો અભાવ હતો.
નવતર �યોગની સં�ણુ� િવગત:
પપેટનો િવષય િશ�ણનો ઉપયોગ શ� કય�.વાલી િમટ�ગમા ંપપેટ શો �ારા િશ�ણનો �ચાર,
�ાથ�ના સમંેલનમા ંપપેટ શો, અ�ય શાળામા ંપપેટ શો અન ેઅ�ય િશ�કોન ેતા�લમ.
કપડામા ંબટન ટાકવા, ઇ�ી કરવી, કપડા સકં�લવા, �ુકર ખોલ�-ૂબધં કર�ુ,ં તોરણ બનાવવા,
મા�ુ ંઓળાવ�ુ,ં વે��માથંી બે�ટ વગેર� િશખ��.ુ
�ા�ત થયેલા પ�રણામો:
િવધાથ�ઓની હાજર� વધી અને િનયિમત થયા તેમજ �ોપઓઉટ ર�સીયો અન ે �થાગીતાતામા ં
ઘટાડો થયો. િવધાથ�ઓ િશ�ણ ��યે અ�ભ�ખુ થયા અને િશ�ણની ���યામા ં િવ�ાથ�ઓ
સામેલગીર� વધી. ગ�ણત, ��ે�, સમા�જકિવ�ાન, િવ�ાન અન ેટ��નોલો� િવષય� ુ િશ�ણ
રસમય બ��.ુ િશ�ણ ��યનેા િવધાથ�ઓના રાસ, �ચી. અને વાલણો હકારા�મક બ�યા.તેમજ
િશ�ણ ભાર િવના�ુ ંઅન ેતરંગ ઉ�લાસમય બ��.ુ િવધાથ�ઓના હ�ત કૌશ�યનો િવકાસ થયો
અને નકામી વ��નુો ઉપયોગ કર� શાળા અને ઘરની સ�વટ અન ેબચત કરતા થયા તથા ઘર
કામમા ંવાલીને મદદ કરતા થયા.
�યવ��થત અન ેઘડ� કર�લ કપડા પહ�ર�ને �વ�છ,�ઘુડ બ� ર�તે શાળામા ંઆવતા થયા. અ�ય
િશ�કો પણ ઉપયોગ કરતા થયા. વાલીઓમા ંિશ�ણ ��યે ��િુત આવી.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – NMMS પર��ાની જળહળતી િસ��
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી �ૂધર��યા ભગવાનદાસ �.
સ�ંથા – બી.આર.સી, જસદણ
સમ�યા –
સા. શ.ે પછાત વગ�ના બાળકો તથા ખાસ કર�ને ક�યાઓને મા�યિમક િશ�ણ ન આપ�ુ.ં -
મા�યિમક િશ�ણ મેળવવા માટ� ગામથી �ૂર જ�ુ ંપડ�ુ ંહોઈ આિથ�ક ર�તે પરવડ�ુ ંન હ� ુ.ં
નવતર �યોગની િવગત –
સવ� િશ�ા અ�ભયાન, ગાધંીનગર �ારા NNMS પર��ામા ંવ�નુે વ� ુબાળકો જોડાય તે માટ�
�ટ�ટ �ો��ટ ડાયર��ટર સાહ�બ�ી, ટ�ચસ� કો ઓ�ડ�નટેર તથા qecell ના ક�વીનર�ી �ારા
આહવાન કરવામા ંઆ��ુ.ં
�ના ભાગ �પે જસદણ તા�કુાની ધો-8 ની તમામ શાળાઓ, િશ�કો અને સી.આર.સી કો
ઓ�ડ�નેટસ�ને NNMS પર��ા�ુ ં માળ�ુ,ં વગેર� બાબતે �ણકાર� આપવામા ં આવી અન ે
િવ�ાથ�ઓ પર��ા આપવા માટ� �ેરાયા.
2010-11મા ં�ુલ 625 �ટલા િવ�ાથ�ઓમાથંી 325 બાળકો મેર�ટના ધોરણ ેપસદં થયા � �ટ�ટ
ક�ાએ �થમ �થાન �ા�ત કર�લ હ�ુ.ં મેર�ટના ધોરણ ેપસદં થયેલા તમામ બાળકોને દર વષ�
�. 6000 મળે છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
વષ� 2010-11 મા ં 625 બાળકોએ ભાગ લીધો તેમાથંી 325 બાળકો ઉ�ીણ� થયા અને 280
બાળકો મેર�ટમા ંપસદં થયા., રા�યમા ં�થમ - વષ� 2011-12 મા ં900 બાળકોએ ભાગ લીધો
તેમાથંી 353 બાળકો ઉ�ીણ� થયા અન ે306 બાળકો મેર�ટમા ંપસદં થયા. રા�યમા ં�થમ -
2012-13 1495 બાળકોએ ભાગ લીધો તેમાથંી 941 બાળકો ઉ�ીણ� થયા.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – મૌ�ખક અ�ભ�ય��તનો સકંોચ �ૂર કરવો.
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી દ��ો� ભાવેશ �.
શાળા – �ી �હરાપર �ા. શાળા – તા. ટંકારા
ફોન નબંર - ૯૮૭૯૯ ૪૯૬૭૩
સમ�યા –
િવ�ાથ�ઓન ે વગ�મા ં ક� �ાથ�ના દરિમયાન મૌ�ખક અ�ભ�ય��ત કરવામા ં શરમ, સકંોચ
અ�ભુવતા હતા. બાળકો સામા�યતઃ અ�ભ�યકત થવામા ંઆનાકાની કરતા હતા.
નવતર �યોગની િવગત –
વગ� તથા �ાથ�ના દરિમયાન વાતા�, �ેરક �સગંો ટ�ચકાઓ ર�ૂ કરવામા ંઆવે છે.
િવ�મથ�ઓને વગ�મા ંતેમન ેમનગમતી વાતા�, �ેરક �સગં ર�ૂ કરતા કયા�.
વગ�ખડંમા ંર�ૂ કર�લ વાતા� તથા �ેરક �સગં �ાથ�ના દરિમયાન ર�ૂ કરતા ંથયા.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
હાલમા ંિવ�ાથ�ઓ �ાથ�ના સભામા ંવકત�ય, �િુવચાર, સમાચાર વાચંન, ��ો�ર� વગેર� ��ુત
પણે ર�ૂ કર� શક� છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
બાળક���ી શાળા
(Child Friendly School)
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – ��િૃ�મય આનદંદાયી િશ�ણ
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી કમલેશ�ુમાર દલસા�ણયા
શાળા – �ી ટ�બડ� �ાથિમક શાળા, તા. મોરબી
ફોન નબંર - 99782 93359
સમ�યા –
શાળાની ક�પાઉ�ડ વોલ તથા �લાસ�મની દ�વાલોમા ં�ચ�ોનો અભાવ
િવ�ાથ�ઑને અણગમ�ુ ંવાતાવરણ
િવ�ાથ�ની અિનયિમતતા / િવ�ાથ�ઓની અ�યાસ ��યે િનરસતા
ખઢં�ર �વી શાળાને �ધુારવી.
નવતર �યોગની િવગત –
શાળાના �લાસ�મોની દ�વાલો પર �ચ�ો તેમજ અ�યાસ�મની િવગતો પેઈ�ટ કરાવી.
�લેઝ ટાઇ�સમા ં�ુદા �ુદા �ચ�ો �વા ક�, કિવઓ, લેખકો, �ાિંતકાર�ઓ, શ�દો, રા���ય �તીકો,
ન�શાઓ, સાપસીડ�, નકશાના સકં�તો, એસએસએ લોગો તેમજ અ�ય અ�યાસને લગતી ટાઇ�સ
િ��ટ કરાવીને ક�પાઉ�ડ વોલ તેમજ �લાસ�મની �દવાલો પર લગાડવામા ંઆવી.
બાળકો માટ� �ુદા �ુદા બોડ� �વાક�, ડોટ બોડ�, �ીડ બોડ�, લાઈન�ગ બોડ� તમેજ �લેક બોડ�,
પેઇ�ટ કરવામા ંઆ�યા.
�દા�જત 120 �લેઝ ટાઇ�સ િ��ટ કરાવી તેને યો�ય જ�યાએ લગાવી.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
િવ�ાથ�ઓન ેશાળા�ુ ંવાતાવારણ ગમવા લા��ુ.ં
બાળકોને રમતા રમતા �ાન મળવા લા��ુ ં
ખરા અથ�મા ંભાર વગર�ુ ંિશ�ણ સાથ�ક થ�.ુ
બાળકોની િનયિમતતામા ંવધારો થયો
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – CHILD FRIENDLY SCHOOL CAMPUS
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી મનન ��ુદ�વ
શાળા – �ી શાિંતવન �ાથિમક શાળા – મોરબી
ફોન નબંર - 98798 73873
સમ�યા –
શાળા�ુ ંભાવાવરણ બાળકોને ગમે તે�ુ ંબનાવવાના હ��થુી કાય��ારંભ
શાળા�ુ ંભૌિતક વાતાવરણ બાળકને અણગમો જ�માવે તે�ુ ંહ� ુ,ં � બદલવાનો �ળૂ હ�� ુહતો.
ખઢં�ર �વી શાળાન ેનદંનવન બનાવવી.
નવતર �યોગની િવગત –
�ાિંતકાર�ઓ, �વુા �િતભાઓ, દ�શનેતાઓ, સા�હ�યકારો, વૈ�ાિનકો, �ળૂા�રો, ન�શાઓ, વગેર�
�વા ફોટો�ા�ફક ચા�્�સ�ુ ં�કટકો સીરાિમકના સહયોગથી WALLTILES પર 8”x12” ની સાઈઝમા ં
High Definition Digital Printing કરાવી શાળાની દ�વાલો �શુો�ભત બનાવી.
સાપસીડ�, નવ�કૂર�, ચેસ, થાકલા દાવ, ઇ�ટો વગેર� �વી રમતો મેદાનમા ં રમવા માટ�
ઉપલ�ધ કરાવી.
BALA �ો�કટ�ુ ંનાવી�ય�ણૂ� ર�તે અમલીકરણ �મ ક�,
એ��ફથીએટરમા ંછે��ુ ંપગથી�ુ ં�લછોડનો �ારો
ઊભી મણકાઘોડ�
િમ���વોલની �ડઝાઇનમા ંલપસી�ુ ં
પાણીના નળની હાઇટ બાળકોની વયક�ા�જુબ
અ�ર �ધુારણા માટ� �ણેય ભાષાના �ળૂા�રોને � ૂટં� શકાય એવી ર�તે સીમે�ટ પાર�
પર Engraving.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
શાળા�ુ ંભાવાવરણ �વતં બ��ુ.ં
શૈ��ણક વષ� 2015-16મા ં 114 િવ�ાથ�ઓ નવા દાખલ થયા, �મા ં69 િવ�ાથ�ઓએ ખાનગી
શાળામાથંી ધોરણ – 2 થી 8મા ંદાખલ થયા, � �ેરક ભાવાવરણ ઊ�ુ ંથ�ુ ંતેની સા�ી �રુ� છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર �યોગ�ુ ં િશષ�ક : િવધાથ� અ�ભવાદન ��િૃત
નવતર �યોગ કરનાર�ુ ંનામ : �ડ�� વીરભ�િસ�હ બી.
શાળા : સતાપર તા�કુા શાળા , તા. કોટડાસાગંાણી
હ�� ુ:
શાળાના િવ�ાથ�ઓમા ં શાળા ��યે અહોભાવ �ગ.ે તમામ િવ�યાથ�ઓમા ં સમાનતાનો ભાવ
આવે. શાળાના ં િશ�કો ��યે આદરભાવ �ગ.ે િવ�ાથ��ુ ં સ�માન કરવાથી િવ�ાથ�ના ં
વાલીઓમા ં શાળા ��યે િવ�યનીયતા ઉભી થાય. શાળા મા ં િવ�ાથ�ની હાજર��ુ ં �માણ
જળવાઈ રહ�.
નવતર ��િુ�ની િવગત :
િવ�ાથ� ઓના ંજ�મ�દન િનિમ�ે � તે િવ�ાથ� ન ેજ�મ�દન કાડ� તથા ભેટ આપવામા ંઆવે છે.
તે �દવસે િવ�ાથ� �વય ં�વનલ�ી �ભુસકં�પ લે છે.
તે િવ�ાથ� ચોકલેટ ને બદલે �ીફળ અને સાકર ઘેરથી �સાદ��ુપ ેશાળાએ લાવે તેવી �ેરણા
આપવામા ં આવે છે. ધો.8 ના ં િવ�ાથ�ઓને તેમના ં વાિષ�ક પર��ા�ુ ં ફોટા સાથે�ુ ં �ણુપ�ક
આપવામા ંઆવે છે. ધો.8 મા ંઅ�યાસ �ણૂ� થતા તમામ િવ�ાથ�ઓને તેના ંવગ�ના ંિવ�ાથ�ઓ
અને �ટા�નો �પુફોટો �ભુે�છાસદં�શ સાથે આપવામા ંઆવે છે.
ઉ.�ા. ના ં દર�ક િવ�ાથ�ઓને દર ��ુુવાર� �વનલ�ી ��ૂય ધારણ કર�ને ��ૂયવાન મોતી
અપ�ણ આપવામા ં આવે છે. દર ��ુુવાર� �ાથ�નાસભામા ં �વનલ�ી �ેર�ક �સગં�ુ ં વાચંન
કરવામા ંઆવે છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો:-
િવ�ાથ�ઓમા ંશાળા ��ય,ેસમાજ ��યે હકારા�મક ભાવના ઉભી થઈ.
િવ�ાથ�ઓ પોતાના ંવાલીઓ તથા �ુ�ંુબના ંવડ�લોન ે�ણામ કરતા થયા.
પોતાના ંજ�મ�દન ના ં�દવસે શાળા સમાજ ��યે �ત�તા �ય�ત કરતા થયા.
શાળાના ંિશ�કો ��યે આદરભાવ �ગ.ે િવ�ાથ�-િવ�ાથ� વ�ચે ભા�ભુાવ ક�ળવાય.
�ભુે�છા સદં�શમા ં�પુફોટો આપવાથી �ાથિમક શાળા અ�યાસની યાદ �ચરં�વી બની.
બાળકોમા ંમહાન ��ુુષોના ં�ેરક �સગંો �ુ ંઅ�યયન થતા �વનલ�ી ��ૂયો ક�ળવાયા.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – ��ૃિમ� – ��િૃ�
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી �ુદ�કયા રા�શ�ુમાર તથા �ટાફ
શાળા – �ી નેસડા (�)ુ �ા શાળા, ટંકારા
ફોન નબંર - ૯૭૨૫૮૫૬૫૬૬
સમ�યા –
શાળાના િવશાળ મેદાનમા ં��ૃોની �ળવણીમા ંપડતી ��ુક�લીઓ
��ૃોની વ� ુસ�ંયાના કારણ ેકામ કરવાની ખ�ચ
નવતર �યોગની િવગત –
લોક સહકારથી મેદાનમા ંભરતી ભરવા�ુ ંકાય�
દર�ક બાળકને એક એક ��ૃની �ળવણી તથા સવંધ�નની જવાબદાર�
બાળક વધારાના સમયમા ં��ૃની માવજત કર�, પાણી પીવડાવે તથા ખાતર નાખંે
દર�ક બાળક ��ૃને નામ આપે
�ાથિમક િશ�ણ �ણૂ� કયા� પછ� બાળક પોતા�ુ ં��ૃ અ�ય બાળકને સ�પે
��ત થયેલ પ�રણામો –
શાળામા ં�દા� ૨૦૦ �ટલા ��ૃોનો ઉછેર શ� બ�યો છે.
શાળા ક��પસ હર�યા�ં બ��ુ.ં
બાળકોનો ��ૃ�ેમ વ�યો
નવરાશની પળોમા ંતોફાન કરવાને બદલે ��ૃોની �ળવણીમા ંઓત�ોત રહ� છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – વગ�ખડં એક ટ�એલએમ તર�ક�
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી ખાટં �ર��બેન
શાળા – �ી મોટાવડા �ા. શાળા – લોિધકા
ફોન નબંર – ૯૫૫૮૭ ૫૬૮૮૯
સમ�યા –
અલગ અલગ તાસ, અને વગ� લેવાતા હોય, વગ�ખડંમા ંટ�એલએમ લઇ જ�ુ ં��ુક�લ બને છે.
નવતર �યોગની િવગત –
આ �યોગ �તગ�ત શાળામા ં ઉ�ચ િવભાગના ખડંોને અલગ અલગ ટ�એલએમ ખડં
બનાવવામા ંઆ�યા.
o ગ�ણત – િવ�ાનના બધા ટ�એલએમ એક �મમા ં રાખી ગ�ણત – િવ�ાન ખડં
બનાવવામા ંઆવેલ છે..
o બીજો ભાષાખડં બનાવવામા ંઆવેલ છે..
o �ીજો – સમાજિવ�ા ખડં બનાવવામા ંઆવેલ છે.
દર�ક તાસમા ંિવ�ાથ�ઓ અલગ – અલગ ખડંમા ં�ય છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
ઉ�ચ �ાથિમક િવભાગમા ં��ા – અ�ભગમથી ભણાવી શકાય છે.
િવષય ખડંના કારણે બધા જ િવ�ાથ�ઓ રસ દાખવતા થયા.
ગેરહાજર હોય તો િવ�ાથ� �યા ંહોય �યાથી આગળ વધી શક� છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – ડો�ટન પ�િત
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી ગાલોર�યા �હતે���ુમાર વી.
શાળા – મોટા-�ુદંાળા, �ા. શાળા, તા. �ત�રુ
સમ�યા –
��ે�, અ�ય ભાષા, ગ�ણત, િવ�ાન, સામા�જક િવ�ાનમા ંતાસ દર�યાન જ�ર� સાધનો બધા
જ �ુદ� �ુદ� જ�યાએ હોય િવષય કાય� દર�યાન ઉપલ�ધ કરવામા ં સમય-એકા�તા વગેર�
બાબતોનો ભગં થતા સમ�યા.
નવતર �યોગની િવગત –
સવ�િશ�ા અ�ભયાન તરફથી શાળાન ે �ુદંર મ��ુ ં શાળાના િવશાળ ક��પસ બનાવતા ં મ� આ
પ�િત (ડો�ટન) પ�િત અમલમા ં�કુ�લ છે.
�મા ંધો 6 થી 8 મા ં�ણ ધોરણ અને �ણ ખડંો �મા ંલે�ગવેજ લેબ, science & Math dass
and Social science class �ુ ંિનમા�ણ ક�ુ� છે.
ઉપરાતં િવષયને અ��ુપ તમામ ટ�.એલ.એમ �મક� ભાષા ખડંમા ંલેખક કિવઓના ફોટો�ા�સ
��ે� લેખકો, સે�સપીયાર વગેર�ના ફોટો�ા�સ �ુદા �ુદા �ામરના ચાટ� , રમતો, વગેર�ન ે
�યવ��થત ગોઠવણી કર�ને � તે �લાસ�મ�ુ ંિવષયન ેલગ�ુ ં�રુ���ંુુ વાતાવરણ િનમા�ણ કરવા
જઈ ર�ા છ�એ.
આ �ણેય ખડંોમા ંએક એક ક���ટુર એ��કુ�શન સો�ટવેર સાથે નાખવામા ંઆવશે.
આજ ર�તે સામા�જક િવ�ાન િવષયમા ંપણ િવષયને લગતા ંતમામ સાધનો, નકશાઓ દ�શના ં
�વા-સેનાનીઓના ફોટો�ા�સ, સમાજને લગતા ં��ુતકો પણ આ જ ખડંમા ંગોઠવવામા ંઆ�યા
છે. ગ�ણત અને િવ�ાન િવષયમા ંપણ આ જ ર�તે સાધનો એક જ ખડંમા ંગોઠવી
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
નવી પ�િત દાખલ થતા ંછએક મ�હના પછ� પ�રણામ �ણી શકાશ.ે
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – એક કદમ આકાશ ક� ઓર
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી રાઠોડ �ભુાષચ�ં
શાળા – સાગંણવા �ા. શાળા, તા લોધીકા
ફોન નબંર - 8000052016 [email protected]
સમ�યા –
�ા�યક�ાએ િવ�ાથ�ઓના િવકાસમા ંપડતી ��ુક�લીઓ �ા�ય ક�ાએ િવ�ાથ�ઓના િવકાસમા ં
ટ�કનોલો�ની અ�રૂતી. અગવડતા. શાળામા ં િશ�કની ગેરહાજર�મા ં શૈ��ણક કાય�મા ં પડતી
��ુક�લીઓ�ુ ંિનવારણ.
નવતર �યોગની િવગત –
શાળા�ુ ંભૌિતક વાતાવરણ પણ �બૂ જ �ુદંર બનાવવામા ંઆ��ુ.ં
શાળામા ં �બૂ જ અિત આ�િુનક �માટ� �લાસનો ઉમેરો કરવામા ં આ�યો. અિત આ�િુનક
સો�ટવેર �ારા બાળકોને ��ે� ભાષા પર�ુ ંિશ�ણ આપવામા ંઆ��.ુ બાળકોન ે��ે� ભાષા
પર પણ ���ુવ આવવા લા��ુ.ં
�મા ંવ�ુ�અલ લેબોર�ટર� �ટોર�ઓ, �ામર, ��ા અ�ભગમની નવતર ��િૃ�ઓ, દર�ક િવષય �ણ
ભાષામા ં�જુરાતી ���ે અને �હ�દ�મા ંપણ શીખવા લા�યા.
આમ �ા�યક�ાએ િવ�ાથ�ઓને �માટ��લાસ, સી.સી.ટ�.વી ક�મેરા અ�તન િવ�ાન લેબ,
ક���ટુરલેબ, ઈ�લીશ લ�ગવેઝ લેબ �ારા સરસ મ��ુ ંઅિત આ�િુનક ટ�કનોલો� �ારા િશ�ણ
આપવામા ંઆ��ુ.ં
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
ટ�કનોલો�નો ઉપયોગ કરવામા ંઆવતા બાળકો ર���લુર એ��કુ�શન સાથે ટ�કનોલો�ને સામેલ
કરવાથી દર�ક િવ�ાથ�, િશ�કમા ં�બૂ જ �ધુારો જોવા મ�યો.
િશ�કોના ં કામ�ુ ં ભારણ 50% ઓ� ં થતા િશ�ક વ�નુે વ�ુ ં એ���ા િવચારતો થયો અન ે
�ણુવ�ા સભર િશ�ણ આપવા �ેરાયો.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – એ�� ુસફર
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી કમલેશ ઝાપ�ડયા
શાળા – �ી ગોડલાધાર �ા શાળા, જસદણ
ફોન નબંર - 9909174942 [email protected]
સમ�યા –
ભણાવતી વખતે સદંભ� સા�હ�ય, �લ�ક, �ો��ટ, ��વઝ, વગેર�ની જ��રયાત પડતી હોવાથી નટે પર
સચ� કરવા�ુ ંથ� ુ,ં પણ શોધેલ મા�હતી �જુરાતના બધા માટ� ઉપયોગી થાય એટલા માટ� આ
નવતર �યોગ માર� સાથે ટ�મ મળ�ને શ�ુ કર�.
નવતર �યોગની િવગત –
www.edusafar.com સાઈટમા ંઅમે રો� રોજ અપડ�ટ કર�એ છ�એ.
�થિમક તેમજ મા�યિમક ના એકમને આધાર� ...એકમ કસોટ�....ગેઇમ �કુવાનો �યાસ કય�
એક એવો સો�ટવેર ક� �મા ંબાળકો રમત રમતા રમતા પોતા�ુ ં�ાન ચકાસી શક�.
ઓનલાઈન �ાન કસોટ� �મા ં િવ�ાથ�, િશ�ક, ક� કોઈ પણ પોતાના PC ક� ઈ�ટરનેટ �િુવધા
ધરાવતા મોબાઈલથી પણ રમી શકશ.ે
િવ�ાથ�ને કોઈ સવાલ થાય તો કોઈ િશ�ક ક� વાલીન ે�છેૂ પણ િશ�કન ેસવાલ થાય તો કોન ે
�છેૂ? બસ આવાજ િવચારને અમલ કરવા માટ� એક સાઈટ શ�ુ કર� �મા ંકોઈ પણ િશ�ક ક�
પછ� િશ�ણમા ંરસ ધરાવતા કોઈ પણ �ય��ત સવાલ �છૂ� શક� આને ઓનલાઈન જવાબ પણ
આપી શક�.
�મા ંગ�ણત, િવ�ાન કાગળ ��િૃ� વગેર� �બુજ સારા િવડ�યો મ�યા છે.
સફળ િશ�ક ��ુતકના સાત ભાગની PDF �કૂ પણ સાઈટ પર �કુ�લ છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
સારા �િતભાવો મ�યા ઘણા અ��યા િશ�કોની �બુ સાર� મદદ પણ મળ� અને આ મદદ
બધાને કામ પણ લાગી.
કોઈ ઉપયોગી ફાઈલ, બાળગીત, વાતા�, વગેર� અમાર� સાઈટ પર �કુશે અને એ એક જ�યાએ
ભે�ુ ંથશે અને બધા પાસ ેપહ�ચશે. � આખર� બાળકો પાસે જ�ર જશ.ે
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર �યોગ – કવી્ઝ કાય��મ
િશ�ક – રા�શભાઇ, જયપાલભાઇ તથા �ટાફ
શાળા - �ી �ંુજ �ાથિમક શાળા એસ.આર.પી. ક��પસ ગ�ડલ �જ. રાજકોટ
સમ�યા: �ાથિમક તથા ઉ�ચ �ાથિમક શાળાના બાળકોમા ંિવષય વ��નુા ��ૂયાકંનમા ંપડતી ��ુક�લી.
હ��ઓુ:
• ધો. ૩ થી ૮ ના િવષયોમા ં�િુનટ ટ��ટ ��ૂયાકંન માટ� ICT નો ઉપયોગ કરવો.
• વગ�ના તમામ િવ�ાથ�ઓ�ુ ંઅસરકારક ��ૂયાકંન કર�ુ.ં
• વગ�ના તમામ િવ�ાથ�ઓની ��ૂયાકંનમા ંસ�ભાગીદાર�તા.
• ICT �ારા ��ૂયાકંનથી િવ�ાથ�ઓમા ંઉ�સાહ �ેરક વાતાવરણ ઉ�ુ ંકર�ુ.ં
નવતર �યોગની િવગત:
• �ંુજ �ાથિમક શાળાના િશ�કો �ારા ��ૂયાકંન માટ� પોતાની �વ �ઝૂ થી બ� ુિવક�પ �વ�પની �પૃમા ં
રમાડ� શકાય ત ે�કાર ની અ�યાસ�મ સલં�ન ICT QUIZ �ુ ંવષ� ૨૦૧૩ મા ંિનમા�ણ કરવામા ંઆ��ુ.ં
• પેપર – પે��સલ ટ��ટ કરતા �ડ��લ ે�ારા ��ૂયાકંન કરવા�ુ ંથાય છે.
• વગ�ના તમામ િવ�ાથ�ઓની સ�ભાગીદાર�તા કરવાની થતી હોય �ત �ધુી બાળકનો આ�મ િવ�ાસ
જળવાય રહ� છે.
• ��ૂયાકંન MCQ �વ�પ ેકરવામા ંઆવ ેછે.
પ�રણામ :
• વાિષ�ક પ�ર�ા/ સ�ાતં / �પધા��મક પ�ર�ા તથા �ણુો�સવ �વી કસોટ� ઓમા ંઅ�યન �મતા સાથ�ક
તફાવત જોવા મળેલ
• �ાથિમક ક�ાના િવ�ાથ�ઓમા ંICT ��ૂયાકંન થી િવ�ાથ�ઓમા ંિવષયવ��નુી ગહનતા જોવા મળેલ
વગ�ના તમામ �તરના િવ�ાથ�ઓ �વા ક� �લો લન�ર, મ�યમ તથા �િતભાશાળ� િવ�ાથ�ઓમા ંપણ
ICT �ારા ��ૂયાકંન થી સમાન રસ જળવાય રહ�તો જોવા મળેલ છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – Different Ways of Evaluation
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી ય�ાબેન ભ�
શાળા – �ા. શાળા ન ં૧૭ – ધોરા�
ફોન નબંર - ૮૪૬૦૫૩૬૦૦૮
સમ�યા/હ��ઓુ –
બાળકો�ુ ં��ૂયાકંન / ટ��ટથી �ૂર ભાગ�ુ ં
અઠવા�ડક ટ��ટ ન આપવી.
એક �કારની ટ��ટની પ�િત કંટાળાજનક લાગવી.
નવતર �યોગની િવગત –
મોટાભાગના િવ�ાથ�ઓ ટ��ટ માટ� તૈયાર હોતા નથી. તેઓ ટ��ટ � �દવસે હોય તે �દવસે
શાળાએ આવવા�ુ ંટાળતા હોય છે.
આ માટ� ��ે� િવષય / ભાષાના ��ૂયાકંન માટ� િવિવધ �કારની Worksheet ડાઉનલોડ
કરવામા ંઆવી.
િવ�ાથ�ઓને આ Worksheet આપવામા ંઆવી. �ના �બૂ જ સારા �િતભાવ જોવા મળેલ
છે.
Worksheet પરથી ઘણા �ો��ટ પણ હાથ ધરવામા ંઆ�યા છે.
આ �કારની ��ૂયાકંન શીટ પરથી અ�ય �કારની ટ��ટ પણ બનાવવામા ંઆવેલ છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
િવ�ાથ�ઓ ��ૂયાકંન ��યે હકારા�મક વલણ ધરાવતા થયા છે.
િવ�ાથ�ઓ ટ��ટને રસ�ણૂ� ર�તે ભરવા માટ� તૈયાર હોય છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – કોઈપણ એકમની નાટ���િૃ� �ારા અ�ભ�ય��ત
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી રાવલ ક�તનભાઈ રમેશભાઈ
શાળા – ગોમટા ક�યા શાળા, તા. ગ�ડલ, �જ. રાજકોટ
ફોન નબંર -
સમ�યા –
સામા�ય પ�ધિતથી સમ�વતા િવ�ાથ�ઓન ે�જુરાતી તેમજ ખાસ કર�ને પયા�વરણ િવષયના
ક�ટલાક એકમો સમજવામા ંતકલીફ પડતી.
િશ�કને લા��ુ ં ક� જો આ એકમોને નાટ�ા�મક ર�તે ર�ુ કરવામા ંઆવે તો ��ય� દશ�નથી
િવ�ાથ�ઓ વ� ુસરળતાથી સમ� શક�.
નવતર �યોગની િવગત –
આ ��િૃ� માટ� િવ�ાથ�ઓને સૌ�થમ તો �-તે વાતા� અથવા તો ઘટના સમ�વવામા ંઆવે છે.
�યારબાદ અ�કુ િવ�ાથ�ઓની પસદંગી કર� તેમને �-તે ઘટનાના પા�ો બનાવવામા ંઆવે છે.
તેમને ઘટનાને સબંિંધત સવંાદ આપવામા ંઆવે છે.
�યારબાદ આ િવ�ાથ�ઓ સમ� ઘટનાન ેનાટક �વ�પે અ�ય િવ�ાથ�ઓ સમ� ર�ુ કર� છે. આ
ર�તે કરતા બધા જ િવ�ાથ�ઓને �-તે ઘટના તેમજ તેના પા�ોની સમજ આવે છે અને લાબંા
સમય �ધુી �લુા� ુ ંનથી.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
��ય� દશ�નથી સમજવાના કારણે િવ�ાથ�ઓન ેવ� ુસરળતાથી સમ�ય છે. અને લાબંા સમય
�ધુી યાદ રહ� છે.
�ાર�ક કોઈ પા��ુ ંચ�ર�-વણ�ન કરવાથી ન સમ�ય પણ ��ય� દશ�નથી વ� ુઅસરકારક
ર�તે સમ�ય �ય છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – પપેટ �ારા શૈ��ણક પાઠ
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી રામા�જુ સરોજ બેન સજંય�ુમાર
શાળા – �ી કોઠ� ક�યા �ા. શાળા, તા. જસદણ
ફોન નબંર -
સમ�યા –
સતત ગેરહાજર રહ�તા બાળકોને િનયિમત કયા�, વાલી સપંક� �ારા, શાળામા ંસતત ગેરહાજર
રહ�તા બાળકોને શાળામા ંઆવતા કયા�. વળ� સપંક� કર�....
"પેપેટ �ારા િશ�ણ"" પાઠ.
નવતર �યોગની િવગત –
"પપેટ શો" - �ારા ભાષા, ગ�ણત, સમાજ, ��ે� વગેર� િવષયો�ુ ં�ાન આપી શકાય છે.
��ય� પપેટ શો બતાવવાથી બાળકો સાર� ર�તે શીખી શક� છે.
બાળકોની ક�પના શ��ત િવકસે છે.
"��ા પપેટ શો" �ારા ��ા - અ�ભગમની િવગત આપી શકાય છે.
પપેટ �ારા િશ�ણ આપવાથી બાળકોની રસ - �ચી વધે છે.
સતત ગેરહાજર રહ�તા બાળકો િનયિમત બને છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
બાળકો િનયિમત બ�યા છે. બાળકો અ�યાસમા ંરસ-�ચી દાખવે છે.
બાળકોની ક�પના શ��ત િવકસે છે. બાળકોની યાદ શ��ત વધે છે.
��ય� જોય�ેુ ંહોવાથી સાર� ર�તે ક�ચપ કર� શક� છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – �ાન �કાશીત �દવાલો
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી િવજય�ુમાર રમ�ણકલાલ �યાસ
શાળા – �ુધીવદર તા. શાળા, તા. �મકંડોરણા
સમ�યા –
બાળકો મા ંસતત �નુા�વત�ન થાય િશ�ણ ના કઠ�ન ��ુાઓ�ુ ંઅન ેતે�ુ ં�ઢ�કરણ થાય ત ેમાટ�
આ નવતર �યોગ કરવામા ંઆ�યો હતો.
નવતર �યોગની િવગત –
વષ� ૨૦૧૧ - ૧૨ ધોરણ ૧ થી ૮ �ધુીની તમામ િવષયોની અઘર� સકં�પનાઓ અન ેકઠ�ન
��ુાઓની ન�ધ કર�. િવષય વાર અને િવભાગ વાર તનેે અલગ અલગ તારવવામા ંઆ�યા.
પછ� બધી દ�વાલો પર કલર કરવામા ંઆ�યો. તેના પર િનિ�ત સમયે અલગ અલગ િવષયોન ે
અલગ અલગ દ�વાલ પર લખવામા ંઆ�યા.
�મા ંબાળ �ો��ટના �િપયાનો ઉપયોગ કરવામા ંઆ�યો. એક મ�હનામા ંઆ �યોગ દ�વાલો
પર ઉતારવામા ંઆ�યો. અને પછ�થી બાળકો દ�વાલોમા ંજોઇને પોતાની ર�તના અઘરા ��ુાઓ
શીખતા થયા.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
આ �યોગ�ુ ં પ�રણામ એ આ��ુ ં ક� બાળકો કઠ�ન ��ુાઓ જ�દ�થી શીખવામા ં મદદ મળ�.
જયાર� કોઈ બાળકન ેતે ��ુાઓ �ણવાની જ�ર લાગે �યાર� તે દ�વાલ પાસે જઈને તેમાથંી
જોઇને શીખી લેતા હતા.
વાલીઓ પણ આ દ�વાલો નો ઉપયોગ કરતા કંઇક ના આવડ�ુ ં તે શીખવા માટ�. �ાથિમક
શાળા િસવાયના બાળકો �ારા પણ અનો ઉપયોગ કરવામા ંઆવતો હતો �મા ંઆમ િશ�કને 60
- ૭૦% પ�રણામ જોવા મ��ુ ંક� બાળકો �તેને જ�દ�થી શીખતા થયા.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંનામ: નાટ�ીકરણ �ારા િશ�ણ
િશ�ક�ુ ંનામ : �કુ�શભાઈ � . ડ�રવા�ળયા
શાળા�ુ ંનામ- �ી �પાવટ� �ા. શાળા તા- િવ�છ�યા
સમ�યા�ુ ંવણ�ન:
બાળકોને ભણવામા ંરસ પડતો નથી.
બાળકોની ગેરહાજર��ુ ં�માણ વ� ુછે.
બાળકોને લાબંા સમય �ધુી ભણાવે�ુ ંયાદ રહ�� ુ ંનથી.
શાળામા ં��ય �ા�ય અ�યાપન સામ�ી�ુ ંિનમા�ણ કર� રા�ય ક�ાએ મદદગાર થ�ુ.ં
બાળકોની �ુ�ચ �જુબ અ�યાપન કરાવવાની �ે�ઠ ર�તનો ઉક�લ મેળવવો.
અમલીકરણ માટ� લીધેલા પગલા
બાળકો પાસે અ�ભનય�ારા નાટ� �પાતંર થઇ શક� તવેા એકમો ની યાદ� તૈયાર કરાવી.
બાળકોને પા� વહ�ચણી કર�ને ����ટ પાક� કરવા આપી.
યો�ય માગ�દશ�ન આ��ુ.ં
જ�ર� િવડ�યો�ાફ� અને બેક�ાઉ�ડ ���ુજક �ારા �ટુ�ગ ક�ુ�.
બાળકો સમ� િવડ�યો ર�ુ કય�.
મળેલા પ�રણામો
બાળકો િનયિમત થયા.
અ�યાસમા ં�ુ�ચ �બુ જ વધી.
બાળકો�ુ ંઅ�ભનય અને વ���ૃવશ��ત ખીલી
��ય -�ા�ય સામ�ી િનમા�ણ પામી � રા�ય ક�ાએ ઉપયોગી થાય.
� ુ-ટ�બુ �ારા િવડ�યો નેટ પર અપલોડ કયા�.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – બાળકોને ગમતી શાળા – પમરાટ
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી પૈ� ��ૂબેન
શાળા – �ી ધરમ�રુ �ાથિમક શાળા – પડધર�
ફોન નબંર - ૯૪૨૮૪૬૫૯૬૨ / ૭૩૫૯૮ ૮૧૩૧૬
સમ�યા –
�ામજનોને સરકાર� શાળા ��ય અ��ચ
બાળકોને િશ�ણ ગમ�ુ ંનથી. શાળા�ુ ંિનરસ વાતાવરણ તથા વાલીઓનો અસહકાર
નવતર �યોગની િવગત –
તમામ વગ�ખડંો કા�ુ�ન અને �ચ�ોથી �શુો�ભત કયા�. �દવાલો �ચ�ા�મક બનાવી.
બાળકો કર� શક� તેવી ૮૦૦૦ ��િૃ�ઓનો સ�ંહ – ��િૃ��ુ ં તમામ સા�હ�ય શાળા તરફથી
આપવામા ંઆવે છે.
�હ�દ� �ચાર સિમિત, લોક િવ�ાન ક��� અન ેરામ�ૃ�ણ આ�મ �વી સ�ંથાઓ સાથે જોડાણ
�વાસ – પય�ટન દરિમયાન બસ, ��ન અને હવાઇ �સુાફર�નો અ�ભુવ
બાળકોની �બૂીને �ણી – તેને મટાર� અ�ય સામે અ�ભ�ય��ત
ખાનગી શાળાના બાળકો સરકાર� શાળામા ંઆવે છે. બાળકોની ૧૦૦ ટકા હાજર�
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
સરકાર� શાળા સહકાર� બનાવી શ�ા.
વાલી, �ામજન સમાજ તથા િશ�ણના અિધકાર��ીઓની ગમતી શાળા – પમરાટ
પડધર�ના �ે�ઠ ��ા વગ�મા ંપમરાટની યાદ�ઇ �ણુો�સવ-૪ �તગ�ત તા�કુા �થમ �ે�ઠ પાચં
એસએમસી મા ં�થાન
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
શીષ�ક : ટ�કનોલો�ના ઉપયોગ - અ�ય શાળાઓ સાથે સીધો સવાદ માગ�દશ�ન...
િવજય રામ�ભાઈ ગ�રા
સીઆરસી - મેરવદર, તા�કુો : ઉપલેટા ફોન નબંર - ૯૭૨૫૪૭૯૩૯૩
સમ�યા:
અ�ય શાળાઓ મા ંકરવામા ંઆવતી ��િૃતઓ મા� વાતો �ારા �ણવા મળતી હતી.
િવિવધ તજ�ોના �ાનનો લાભ શાળાન ેમળતો ન હતો.
��લા ક�ાથી ગામ �ુર હોવાના કારણે ��લા�ુ ંમાગ�દશ�ન શાળાના િશ�કો અને
િવ�ાથ�ઓન ેમળ�ુ ંન હ� ુ.ં
નવતર ��િૃતઓ.
આ�યોગની મદદથી િવિવધ તજ�ના �ાન નો લાભ િશ�કોનેમ�યો.
તેમજવષ� ૨૦૧૩ મા ંજોઈ�ટ ર���ુ ંિમશનની ટ�મન ે�બ� મળવાનો લાભ મેરવદર તા�કુા
શાળાના બાળકો અને િશ�કોન ેમ�યો.
આ ઉપરાતં મેરવદરના િશ�કો અ�ય શાળાઓના અન ેટ�ચેર ��ન�ગ વખતે િશ�કો �ારા
કરવામા ંઆવતા કય� િવશ ેતેમની સાથે સીધો સવંાદ કર� શ�ા.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો :
કોઈ પણ જ�યા પરથી સીધીજ િશ�કો અન ેિવ�ાથીઓ સાથે વાતચીત અન ેમાગ�દશ�ન શ�
બ��ુ.ં
જોઈ�ટ ર���ુ ંિમશનની ટ�મ સાથે વાતચીત કરવાનો લાભ મા�મેરવદરના િવ�ાથ�ઓ અને
િશ�કોને�ા�ત થયો.
��લા ક�ાએથી૧૩૫ �ક.િમ �ુર આવેલ મેરવદર ગામમા ંસી�ુજં માગ�દશ�ન મળવા�ુશં�
બ��ુ.ં
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – ભૌિતક તમેજ શ�ૈ�ણક ર�તે સ��ૃઘ શાળા
િશ�ક�ુ ંનામ – ભરતભાઇ દાનાભાઇ લો�ખલ
શાળા – �લિસકા �ાથિમક શાળા તા. વાંકાનેર
ફોન નબંર - 9904537027
સમ�યા –
� તે સમયની શાળાની જ��રત હાલત તથા િવિવઘ કારણોસર િશ�ણની દયનીય ૫�ર��થતી જોઇને
મનમા ંલાગી આ��ુ ંક� �ુ ંજો અ�ય ગામની શાળાને �ે�ઠતા તરફ દોર� શકતો હોય તો આ તો ગામ મા�ંુ
છે. અને �યારથી જ બેડલા �ાથિમક શાળા તા. રાજકોટમા ંસરસ ર�તે સેટ હોવા છતા ંવાકંાનેર તા�કુાના
�લિસકા ગામમા ંબદલી કરાવી અને શાળાને તમામ �તર� �ે�ઠતા તરફ લઇ જવા ક�ટબ�ઘ �.ં
નવતર �યોગની િવગત –
ભૌિતક સજજતા - �ુગંરો તોડ� શાળા માટ� જમીન સમથળ કર� અને કોઇ �હલ �ટ�શન ૫ર શાળા હોય
તે�ુ ં વાતાવરણ િનમા�ણ... બાળકો માટ� િવિવઘ �હ�ચકા, લ૫સણી તથા અ�ય આનદં �મોદના સાઘનો
દાન થક� મેળવી શકયા..એક એર�યા જયા ં આ�િુનક બાળ ��ડાગંણ - એક એર�યા એવો ક� જયા ં
મ�યાહન ભોજનના બાળકો ડાઇન�ગ ટ�બલ ૫ર બેસી મ�યાહન ભોજન જમે. સમ� ક��પસ 18 CCTV
ક�મરાથી સજજ
શૈ��ણક સજજતા - િવિવઘ ��િૃતઓ, રમતો�સવ, ગ�ણત-િવ�ાન �દશ�નમા ંસ��ય ભાગીદાર� હોય છે.
િવષય,અ�યાસ�મને સહાયક ��િૃતઓ કરાવવામા ંઆવે છે. નિવન �યોગ માટ� હમંેશા ત�પર િશ�કો
અને બાળકો.. િવિવઘતા સભર મ�ટ�મીડ�યા સાથે �ાથ�ના સભા...
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
બાળકોની શૈ��ણક �ગિત ન�ઘપા�.. િશ�ણ સાથે રમત-ગમત અને બાગબગીચાની ��િૃત તથા સ�હૂ
કવાયતોથી બાળકોના શર�રની સ�મતામા ંવઘારો.. આ�િુનક �બ�ડ�ગ, બાગ-બગીચા, બાલ-��ડાગંણને
કારણે શાળામા ંઆવવા માટ� બાળકો ત�પર..
બાળકની જ��રયાત �જુબ �ય�કતગત િશ�ણ આપી શકાય છે. શાળા�ુ,ં ક��પસ�ુ ંવાતાવરણ જ એ�ુ ંછે
ક� િશ�ક િવ�ાથ�ની કાય� શૈલીમા ંવઘારો થયો. િવિવઘ ઉજવણી તથા એકટ�વીટ�થી સવા��ગક િવકાસની
તકો વઘી... શાળા માટ� �ામજનો તથા વાલીઓની સ��યતા વઘી તથા �ામજનોને પોતાની શાળા માટ�
કંઇક ન�ુ ંકરવાની ભાવનામા ંવઘારો થયો. (�ચ�તન િશબીરની સફળતા)
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
સશંાધનોનો અ�યયન અ�યાપનમા ં
ઉપયોગ
(Use of Resources in Teaching
Learning)
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – આજના �ગુ�ુ ંભણતર
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી ગોહ�લ હસ�ખુરાય
શાળા – �ી ચાદંલી �ા. શાળા – લોધીકા
ફોન નબંર - ૯૦૩૩૩૭૨૮૦૭
સમ�યા –
શાળાના કોઠારમા ં�યોગોના સાધનો તથા ��ુતકોનો ઉપયોગ ન થયલે હતો.
શાળામા ંટ�એલએમ માટ� સહાયનો અભાવ
િવ�ાથ�ને કો���ટુર �ારા િશ�ણની �હમાયત કરવામા ંઆવેલ પરં� ુ ંતેવા �ાનનો અભાવ.
નવતર �યોગની િવગત –
શાળામા ંધો. ૧ થી ૮ ના ��ુય િવષયના સો�ટવેરની સીડ� િવકસાવી.
શાળાના કોઠારમાથંી �યોગોના સાધનો તથા ��ુતકોનો ઉપયોગ કરવામા ંઆ�યો.
બાળકો તથા અ�ય વાલીઓ �ારા ��ુતકાલયનો ઉપયોગ
�યોગપેટ� િવકસાવી – બાળકો �ારા �યોગો થયા.
શાળામા ંટ�એલએ�ુ ંિનમા�ણ કરવામા ંઆ��ુ.ં
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
શાળા�ુ ંપ�રણામ – ૧૦૦ ટકા (��ુય િવષયો �વા ક� ગ�ણત, િવ�ાન, સમાજ, ��ે�)
શાળાના બધા િવ�ાથ�ઓનો હાઇ��લૂમા ં�વેશ
ગ�ણત િવ�ાન �દશ�નમા ં૯ વાર ��લા ક�ા તથા ૨ વાર રા�� ક�ાએ ભાગ લીધો.
શાળાને ૪ વાર �ે�ઠ શાળાનો એવોડ� મળેલો છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃત� ુિશષ�ક – વે�ટ વ��ઓુનો ઉપયોગ કર�ને �ક વગેર� શીખવવા
િશ�ક�ી� ુનામ - હ�ડયલ �ાગ�ભાઇ ક�.
શાળા�ુ ંસરના� ુ- �ી નરનારાયણનગર �ા. શાળા તા- હળવદ �જ-મોરબી પીન-૩૬૩૩૩૦
મોબાઇલ નબંર - ૯૭૨૫૭૯૪૨૩૦
સમ�યા�ુ ંવણ�ન –
બાળકો �રષેસના સમય દર�યાન તથા �� સમય દર�યાન તોફાન મ�તી કરતા હોય છે.
નવતર ��તૃી�ુ ંવણ�ન
નકામી વ��ઓુનો ઉપયોગ
ફ� સમયનો ઉપયોગ
��ુના પાદંડા,ં કાકરા,ંર�તી, સળ�ઓ વગેર� ઉપયોગ
નકામી વ��ઓુનો ઉપયોગ કર�ને ડ�ઝાઇન બનાવવી
�ચ� બાનાવવા
��રણામો
બાળકોમા ંસ�ન�મ�તાનો િવકાસ થાય
રમતા રમતા શીખ ે
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િુ�� ુિશષ�ક- િવચાર વાવણી – ��ુતક �દશ�ન
�જતે�� એમ. બારોટ તથા અ�ય પાચં િશ�ક િમ�ો.
શાળા� ુસરના� ુ- રામપરા, તા- કોટડાસાગંાણી,
નવતર ��િુ� કરનાર િશ�કનો ફોન નબંર- ૯૬૮૭૨૦૭૦૬૯
સમ�યા� ુવણ�ન –
િવ�ાથ�ઓમા ંઇતર વાચંનનો વધારો થાય
નવતર �ાયોગની િવગત :
પાચં િશ�ક િમ�ો �ારા ૧૫૦૦૦/- �ુ ંફંડ એ��ુ કરવામા આ��.ુ
�જુ – સહ�નદં ચેર�ટ�બલ ��ટ સચંા�લત લાય�ેર�માથી ૫૦% રહત દર� ��ુતકો
ખર��ા.
અને એ જ �કમતથી �ુદ� �ુદ� શાળામા ં��ુતક મેળા�ુ ંઆયોજન ક�ુ�.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો :
િવ�ાથ�ઓમા ંઇતર વાચંનનો વધારો થાયો.
વાચંનનો શોખ ક�ળવાયો.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃત�ુ ંિશષ�ક : બાળકોમા ં�ાન અને મૌ�લકતાનો િવકાસ કરવો.
િશ�ક�ુ ંનામ : દવે િનિધ પી.
શાળા : �ી નવા ધમલપર - ૨ �ાથિમક શાળા
ફોન નબંર : ૯૪૦૯૪૩૩૧૯૪
સમ�યા :
બાળકોમા ંસામા�ંય �ાન અને મૌ�લકતાનો અભાવ જોવા મળે છે.
નવતર �યોગની િવગત :
બાળકો દરરોજ�ુ ંવત�માનપ� િનયિમત ર�તે વાચંે તે માટ� વગ�મા ંદરરોજ એક
િવ�ાથ�એ સમાચાર ર�ુ કરવા.
બાળકોને મામલતદાર કચેર�, બ�ક, પો�ટઓફ�સ વગેર� �વી કચેર�ઓની �ે�ીય
�લૂાકાત ગોઠવવી.
બાળકોમા ંમૌ�લકતાનો િવકાસ થાય તે માટ� રમત રમાડવી.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો :
બાળકોમા ંસામા�ંય �ાન અને મૌ�લકતાનો િવકાસ થતો જોવા મળે છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃત�ુ ંિશષ�ક : ��ુતક બહારના ફોટો�ા�સનો ઉપયોગ
િશ�ક�ુ ંનામ : સવસેતા �વાિતબેન એન.
શાળા : �ી વીરવાવ �ાથિમક શાળા, ટંકારા
ફોન નબંર : ૯૯૦૯૧૮૪૯૪૦
સમ�યા :
પાઠ���ુતકોના એકમોના વણ�નના અથ�ઘટનમા ંતકલીફ
નવતર �યોગની િવગત :
ધોરણ ૬ થી ૮ ભાષાના એકમોમા ંજ�ર� ફોટો�ા�સ, નકશા ક� �ચ�ો નો વ� ુ�માણમા ં
ઉપયોગ કર� સકં�પનાને વ� ુ�પ�ટ કરવી.
પાઠ���ુતકમા ંજ�યાના અભાવે ઓછા ફોટો�ા�સ ઉપલ�ધ હોય છે તે મયા�દાને
િનવાર� શકાય છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો :
બાળકો એકમ શીખવામા ંવ� ુરસ ધરાવતા થયા છે.
�ચ�ોને �ુ�હૂલ�વૂ�ક િનહાળે છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – બાલા ��િૃ�ઓ
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી �જૃલાલભાઇ પરમાર
શાળા – �ી �ંુઢ�ચ �ાથિમક શાળા – ઉપલેટા
ફોન નબંર - ૯૯૯૮૮૬૭૧૯૯૧
સમ�યા –
�થાયી રહ� શક� તેવા ટ�એલએમનો અભાવ. શાળા ક��પસ આકષ� ન હ�ુ.ં શ�ૈ�ણક ગિતિવિધન ે
પોષક વાતાવરણ ન હ�ુ.ં
શાળા�ુ ંભૌિતક વાતાવરણ બાળકને અણગમો જ�માવે તે�ુ ંહ� ુ,ં � બદલવાનો �ળૂ હ�� ુહતો.
શાળા�ુ ંભાવાવરણ બાળકોને ગમે તે�ુ ંબનાવવાના હ��થુી કાય��ારંભ
નવતર �યોગની િવગત –
બાલા �ો��ટ પહ�લા થયેલા �ચ�કામથી ટ�આરપી �ભાિવત થયા હતા. બાલાની થીમથી વ� ુ
��િૃ�ઓ�ુ ં િનમા�ણ ક�ુ�. આ�મ�ઝૂ, �વબળ, �ીમદાન અન ે લોક સહયોગથી ૩૦ થી વ� ુ
��િૃ��ુ ંિનમા�ણ
સાપસીડ�, નવ�કૂર�, ચેસ, થાકલા દાવ, ઇ�ટો વગેર� �વી રમતો મેદાનમા ં રમવા માટ�
ઉપલ�ધ કરાવી.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
શાળા�ુ ંભાવાવરણ �વતં બ��ુ.ં
ગ�ણતમા ંસકં�પનાઓ સરળ ર�તે સમ� શકાય છે.
નકશા અને ભૌગો�લક �ાન સરળ થ�ુ ં
ધો ૧ – ૨ ના બાળકો માટ� અ�રોના વળાકંો, સ�ંયા �ાન, પયા�વરણ વગેર� સાર� ર�તે શીખી
શકાય છે.
શાળા ભાવાવરણ િશ�ણની ���યા માટ� �રૂક અને પોષક બનેલ છે.
િશ�કોનો ઉ�સાહમા ંવધારો થયો.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – બોલતી �દવાલના પડઘા
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી રોકડ ર�િનષ
શાળા – �ી સનાળા �ાથિમક શાળા – �મકંડોરણા
ફોન નબંર - ૯૪૨૬૨ ૬૭૮૪૧
સમ�યા –
બાળકો�ુ ંશૈ��ણક �તર સા�ંુ પણ સામા�ય �ાનમા ંપછાત હતા.
સામા�ય �ાન મળ� રહ� તે માટ� વાતાવરણનો અભાવ.
સામા�ય �ાનમા ં�ધુારો લાવવા �ય�ન
નવતર �યોગની િવગત –
શાળાની �દવાલો પર મા�હતી, ફોટાઓ, �ચ�ો આકષ�ક ર�તે �કૂવામા ંઆ�યા. શાળાનો એક પણ
�ણૂો બાક� રાખવામા ંઆવલે નથી. બાળકન �યા નજર �ય �યા તેને મા�હતી મળે.
િવિવધ મોડ�લ�ુ ંિનમા�ણ કરવામા ંઆ��ુ.ં
વાચંન માટ� �ેરાય ત ેહ��થુી નાના ��ુતકો લાવવામા ંઆ�યા.
શાળામા ં �વીઝ કાય��મ, લે�ખત કસોટ�ઓ, હ��લુ�ી કસોટ�ઓ, આઇ� ુ ટ��ટ�ુ ં વારંવાર
આયોજન કરવામા ંઆવે છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
બાળકો ર�ષેષમા ંપણ �દવાલો સાથે વાતો કરતા હોય તે ર�તે અ�યયન થઇ રહ�ુ ંછે.
બાળકો પણ પોતાની ર�તે મા�હતીઓના કટ��સ લાવે છે. અને શાળાના નોટ�સ બોડ� પર �કૂ� છે.
સામા�ય �ાનના ��ો એકબી�ને �છેૂ છે.
આમ, એક �કારનો સામા�ય �ાનનો શોખ પણ િવક�યો.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – ૧૦૦ ��િૃ�ઓ - �ક�પ
િશ�ક�ુ ંનામ – ભાવેશ�ુમાર ડઢા�ણયા
શાળા – �ી �પુેડ� �ાથિમક શાળા – ધોરા�
ફોન નબંર - ૯૪૨૬૯૯૧૬૩૩
સમ�યા –
શાળામા ંબાળકોની સતત ગરેહાજર�
�ા�ય ક�ાની આથ�ક ��થતી નબળ� હોય શાળાની સહઅ�યાિસક ��િૃ�ઓ – �વાસ, અ�ય
પ�ર�ાઓની ફ� – મા ંજોડાતા નથી.
બાળક લ�તુા�થંીથી પીડાય છે અને ચોર� �વા �ુષણો જોવા મળે છે.
નવતર �યોગની િવગત –
�યસન��ુત શાળા – ગામ તથા બાલતરંગ સા�હ�યના સપંાદન બદલ ઇનોવેશનની પસદંગી
૧૦૦ ��િૃ�ઓના અમલીકરણ માટ� આયોજન
તે�ુ ં દ�તાવે�કરણ કરવામા ં આવેલ છે. આ તમામ ��િૃ�ઓ બાળકોને ચો�સ સમયાતંર�
કરાવવામા ંઆવે છે. દાત. ઝર�ુ ં– બાલ સા�હ�ય�ુ ંએક�ીકરણ કર� પ�ીકાના �પમા ંસપંાદન
દાત બાળકોની મની બ�ક વગેર�.
બધી જ ��િૃ�ઓ કરવી જ�ર� નથી.
બાળકોને ક���મા ંરાખીન ેજ આ ��િૃ�ઓ કરવામા ંઆવે છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
બાળકોને અ�યાસમા ંરસ ��ચમા ંવધારો
શાળા �વ�છતા અને િશ�તમા ંવધારો
શાળામા ંનવીનતમ ��િૃ�થી બાળકોની ગોખણ��ી �ૂર થતી જોવ મળેલ છે.
બાળકોની ��ૂયિન�ટામા ંવધારો.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – વગ�ખડંમા ંટ�એલએમનો ઉપયોગ
િશ�ક�ુ ંનામ – �દનેશભાઇ ડઢાણીયા
શાળા – �ી પારડ� (શીતળા) �ા. શાળા
ફોન નબંર - ૯૪૨૭૨ ૫૨૯૧૨
સમ�યા / હ�તઓ –
વગ�ખડંમા ંયો�ય પ�ર��થતી�ુ ંિનમા�ણ
વગ��યવહારને અસરકારક બનાવવો.
શૈ��ણક કાય� – અ�યયન િન����મા ં�ધુારો કરવો.
નવતર �યોગની િવગત –
બાળકો પોતાની �તે શીખતા થાય તેવી પ�ર��થતી�ુ ં િનમા�ણ ક�ુ�. સહઅ�યાિસક ��િૃ�ઓ
શીખવવાની ���યા સરળ અને આનદંમય બનાવ ેછે. વગ�િશ�ણ પણ હ���ુણૂ� બને છે.
ટ�એલએમના ઉપયોગથી બાળકમા ંચેતના આવે છે.
ટ�એલએમના અસરકારક ઉપયોગથી વગ�ખડંમા ં િવષયવ��નુી સમ�ૂતી, દઢ�કરણ તથા
��ૂયાકંન
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
વગ�િશ�ણમા ં�વતં તથા આનદં�દ
િવ�ાથ�ઓની ઉ��કુતા – ��ાસા સતંોષાય છે.
બાળકો વગ�ખડંમા ંસતત ��યાશીલ અને ��િૃ�શીલ રહ� છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – બાળકોની બ�ક
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી ધમ�શ વાડોદર�યા
શાળા – �ી દ�રડ� �ા શાળા – �ત�રુ
ફોન નબંર - ૯૦૯૯૦ ૭૭૭૫૧
સમ�યા –
વાલીઓએ આપેલ ખી�સાખચ�નો �ુ�પયોગ થતો જોવા મ�યો. ખોટા ખચ�ની ટ�વ પડ�.
ક�ટલાકં બાળકો �યસનનો ભોગ બનવાની �ણ થઇ
ક�ટલાક બાળકો �ુગાર �વી ��િૃ�ઓમા ંસડંોવાયા
નવતર �યોગની િવગત –
બાળકો માટ� ચી��ન બ�કની યોજના બનાવવામા ં આવી. �મા ં ધો ૬ થી ૮ના િવ�ાથ�ઓ
પોતાને મળેલ ખચ�માથંી અ�કુ અથવા બધી જ રકમ િશ�ક પાસ ેજમા કરાવ.ે બાળકોને બ�કની
પાસ�કુનો ન�નુો તેમની નોટ�કુમા ંબનાવડા�યો.
િશ�ક પાસે રકમ જમા કરાવે �યાર� િશ�ક તાર�ખ તથા રમક લખી તેમી સામે પોતાની સહ�
કર�.
વાલીઓ �ારા પણ આ ��િૃ�ને �ો�સાહન મ��ુ.ં
ઘણી વખત વાલીઓ પણ અ�કુ રમક જમા કરાવવા મોકલે છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
બાળકો પાસે હવ ેરોકડ રકમ ન રહ�વાથી �યસનો ઓછા થયા.
ખોટા ખચ� કરવા�ુ ંબધં થ�ુ.ં
�ુગાર �વી �� ૃિ્�ઓ સદંતર બધં થઇ છે.
િવ�ાથ�ઓ બચત�ુ ંમહ�વ સમજતા થયા.
વાલીઓમા ંપણ કંઇક �શે સમજ આવી.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – િવષયવ�� ુ�જુબ લાઇ�ેર� ��ુતકોની ગોઠવણી
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી આિશષભાઇ એચ. વેક�રયા
શાળા – �ી ર�લુપરા �ાથિમક શાળા, કોઠા�રયા – તા., �જ. : રાજકોટ
ફોન નબંર - ૯૦૩૩૯૭૧૫૦૮
સમ�યા –
વાચન બાદ લાઇ�ેર� ��ુતકોની અ�યવ��થત ગોઠવણી
વાચન માટ� ��ુતક શોધવામા ંલાગતો સમય
નવતર �યોગની િવગત –
લાઇ�ેર�મા રહ�લા બધાજ ��ુતકોને સૌ �થમ અલગ અલગ પદંર િવભાગમા િવભા�ત
કરવામા ંઆ�યા.
દર�ક ��ુતક ઉપર ��ટકર લગાવી ��ુતક નબંર લખવામા ંઆ�યા છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
બાળકો પોતાના રસ �જુબ ��ુતકો સરળતાથી મેળવી શક� છે.
નવી ��ુતક �ા�ટમાથંી કયા િવષયના ��ુતકોની ખર�દ� કરવી તે �ણી શકાય છે.
વાચન થયા બાદ ��ુતકો ઉપર આ�ફાબે�ટક ઓડ�ર �જુબ નબંર હોવાથી �યવ��થત ગોઠવી
શકાય છે.
વય ક�ા �જુબના ��ુતકો સરળતાથી િવષય િશષ�ક પરથી શોધી શકાય છે.
��ુતકોનો ર�કડ� સરળતાથી િનભાવી શકાય છે.
��ૂયાંકન –
સૌ �થમ િશ�કની હાજર�મા ંબાળકોને આપમેળે ��ુતકો લેવા�ુ ં�ચૂન કરવામા ંઆવે�ુ.ં
વાચન બાદ બાળકોન ે��ુતકને ��ુતક ઉપર લખેલ � ત ે િવભાગમા ં�કૂવા�ુ ં કહ�વામા ં
આવે�ુ.ં નવા ��ુતકોની ખર�દ� વખતે િવષયવ�� ુ�જુબ ��ુતકોની સ�ંયાને �યાનમા ં
રાખવામા ંઆવી.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
વાલી સહયોગ
નામાકંન અને હાજર�
(Parental Involvement in School &
Enrolment - Attendance)
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – બાળકના ભણતરમા ંવાલીનો ફાળો
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી દાઉદાણી ઓસમાણભાઇ
શાળા – હડાળા �ા. શાળા – ટંકારા
ફોન નબંર - ૯૮૭૯૮૩૬૬૪૦
સમ�યા –
બાળકોની અિનયિમતતા
બાળકોના િશ�ણ બાબત ેવાલીની અ��તૃતા
વાલી અને શાળા વ�ચે ��યાયનનો અભાવ
બાળકોને વારસામા ંમળેલી શ��તની વગ�મા ંર�ૂઆત કરવામા ં��ુક�લી
નવતર �યોગની િવગત –
દર અઠવાડ�યે બાળકોન ેએક કાગળમા ંતઓેને � આવડ�ુ ં હોય, તેઓને � �ચ� કર�ુ ં હોય,
�ના િવશે લખ�ુ ંહોય, કા�ય લખ�ુ ંહોય તેવી ��િૃ�ઓ આપવામા ંઆવી.
અ�ય કાગળમા ં �ુ�ંુબમાથંી અ�ય સ�યને � આવડ�ુ ં હોય (�ચ�કામ, રંગકામ, કા��લેખન,
િનબધં લેખન) ની ��િૃ� આપવામા ંઆવી.
િનર�ર માતા – િપતાને તનેા બાળકો ભણાવી શક� તેવી ��િૃ� આપવામા ંઆવી.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
બાળકોની શાળામા ં૧૦૦ ટકા હાજર�
બાળકોના શ�ૈ�ણક અને અ�ય િવકાસ માટ� વાલી ��તૃી
બાળકોમા ંરહ�લી શ��તનો �યાલ મ�યો.
વાલીઓમા ંશાળા ��યે ઉ�સાહ જોવા મળેલ છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – બાળકોની િનયિમતતા
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી પડ�ુ�ંબયા દ�વ�ભાઈ એ.
શાળા – મેઘપર ઝાલા �ા. શાળા, તા. ટંકારા
ફોન નબંર -
સમ�યા –
શાળામા ં બાળકોને અપમાન થ�ુ ં હ� ુ.ં બાળકોને તરછોડ�ને તે�ુ ં અપમાન થ�ુ ં લાગતા ત ે
શાળામા ંઆવતા છોછ અ�ભુવતા, તેથી તે શાળામા ંગેરહાજર રહ�તા. બાળકો ભણવામા ંમ�
નથી આવતી.
નવતર �યોગની િવગત –
આ �યોગ મા ંઘણો વાલી સપંક� પણ કય�. ગેરહાજર બાળકોને �ય��તગત સાભંળ� તેમા ંત ે
િશ�કો ��યે જ �ગુ જોવા મળતી �યાર� તેવા ં બાળકોને �થમ બોલાવી સહ�લી ક� િમ�ની
મદદથી શાળામા ંલાવવા �ય�ન કયા�.
વાલીને �ણ કર� અને શાળામા ંલાવવામા ંઆ�યા. તનેે �થમ વગ�મા ંજ બેસાડ� િમ�તા ભાવ
દ�ખાડ�ો અન ે તની �મતા કરતા પણ ઓછ� ક�ાનો �� �છુ�ા, ઘડ�યા �છુ�ા અને તેનો
જવાબ આપવો જ પડ� તે�ુ ં�ો�સાહન આ��ુ ંઅને જવાબ મળતા જ તેન ે�ણ તાલી, �ણે લા�ુ,
�ણ ચપટા �વા માન વાચક ર�તે �ો�સા�હત કયા� અને તેનાથી તેની હાજર� િનયિમત થઈ.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
આ પ�રણામ સા�ંુ ર�ુ ંકારણ ક� અિનયિમત શાળામા ંઆવ�ુ ંતે બાળકો માટ� �કુશાનકારક છે
તેમા ં�ધુારો થતા બાળકોનો ફાયદો જોવા મ�યો.
બાળકો ચો�સ િનયિમત બ�યા અને િશ�કો મૈ�ી ��ુ ંસા�ંુ વત�ન કર�ને બાળકોમા ંસારો
ફ�રફાર થઇ ગયો.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – વાલી ��િૃત અ�ભયાન
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી મો�ડયા �દપક�ુમાર પી
શાળા – મા�ખયાળા �ા. શાળા, તા. ઉપલેટા
સમ�યા –
�કો અને �ળૂા�રો�ુ ં �બલ�ુલ �ાન ન હ�ુ.ં તેની ઓળખ પણ ન હતી. બાળકને કાઈ પણ
�યાન પડ�ુ ંન હ�ુ.ં ધોરણ - ૫ મા ંઆ�યા છતા ંતનેા મા ંવાચંન તથા લખવાની આવડતના
હતી.
નવતર �યોગની િવગત –
બાળકમા ં �હણ કરવાની શ��ત ઓછ� હતી. િશ�ક� પહ�લા ધોરણના પાઠ���ુતકોના ૩ સેટ
ખર��ા. એક સટે િશ�ક ક� પોતાની પાસ ે રા�યો, એક સેટ િશ�ક� ત ે િવ�ાથ�નાના વાલીને
આ�યો ને એક સેટ ત ેબાળકને આ�યો.
પછ� િશ�ક �ારા તેના વાલીને દર શિનવાર� બોલાવવામા ં આવતા અને તેને આવતા
અઠવા�ડયા મા ં� કામ કરવા�ુ ંહોય બાળક ન ેઘર પર કાઈ કાય� કરવા�ુ ંહોય ક� ભણાવવા�ુ ં
હોય તે તેને િશખવાડવા�ુ ંહોય તે આપી દ�તા. પછ� દરરોજ તે બાળકને િશ�ક પોતાની પાસ ે
બેસાડતા ને વાચંન અને લખેન કરાવતા અને ગ�ણત સામા�ય દાખલાઓ કરાવતા.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
બાળક ૬ મ�હના મા ંવાચંતો અને લખતો થઇ ગયો.
બાળક ગ�ણત ના દાખલા કરતો પણ થઇ ગયો.
તેના વાલી પણ દરરોજ 2 કલાક �ટ�ુ ં �યાન આપતા થઇ ગયા. વાલીઓન ે િશ�કો ��યે
આ�મીયતા બધંાણી.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – ગામડાથી શહ�ર તરફ�ુ ંઆકષ� ઘટાડ�ુ ં
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી �પાપરા �કશોરભાઈ મોહનભાઈ
શાળા – ઈસરા, આદશ� �ા. શાળા, ઈસરા, તા ઉપલેટા
સમ�યા –
ગામમાથંી 80 બાળકો �ાઈવેટ શાળામા ં ભણવા જતા અને ગામમાથંી 5% લોકો પોતાના
સતંાનને સા�ંુ િશ�ણ માટ� શહ�રમા ં�થળાતંર કર�લ હ� ુ.ં
નવતર �યોગની િવગત –
સમ�યામાથંી ��ુત કરવા મ� દરરોજ �ણ કલાક સમયદાનનો સકં�પ લીધો શાળા સમય
ઉપરાતં.
દરરોજ સવારના 8 થી 11 �ધુી શાળામા ંમફત િશ�ણકાય� શાળા સમય પહ�લા શ� કરવામા ં
આ��ુ.ં અન ે50 બાળકોથી શ�આત થઈ.
દરરોજ એક વાલીના ઘર� જઈ વાલી સપંક�ની શ�ાત કર�.
�ટાફમા ંપ�રવારની ભાવના ઊભી કર�. છે�લા પાચં વષ�થી સમયદાનના સકં�પથી એસએમસી
�િત��ઠત વાલીઓ, ગામની શાળામાથંી ભણેલ વપેાર� નોકર�યાત અને આદશ� ખે�તૂો,
આગેવાનો અને �ટાફ પ�રવારની એક મજ�તુ સાકંળ બનાવી.
તેમની પાસેથી લોક સહયોગ-લોકભાગીદાર�થી એક આદશ� શાળા બનાવી.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
100% બાળકો સરકાર� શાળામા ં જ અ�યાસ કર� છે. લોકફાળો થાય છે. છે�લા પાચં વષ�થી
મ�રુમ �ાવ�ેસ તરફથી ડ�ઝલ સાથે બસ શ�ૈ�ણક �વાસ માટ� �લીપ�ગ બસ મફત મળે છે. -
100% બાળકોને �ો�સાહન ઈનામ મળે છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – સા�ર �દપને દ�પાવતી �દકર�
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી ટંકાર�યા િવ�લુભાઇ
શાળા – �ી િવસામણ �ા શાળા
ફોન નબંર - ૯૭૨૫૫ ૦૦૮૬૪
સમ�યા –
અભણ �ય��તઓ કોઇ ને કોઇ કારણોસર ભણી શકતા નથી.
સમય, કામ, શરમ સકંોચ �વા પ�રબળો આ માટ� જવાબદાર હોય છે.
નવતર �યોગની િવગત –
આ નવતર ��િૃ�મા ંધો. ૬ થી ૮ની બાળા�ુ ં�ૂથ બનાવવામા ંઆ��ુ.ં તે દર�ક છોકર�
પોતાના માતા – િપતાને ભણાવ.ે અને પોત ેએક કલાક વાચંન કર� અને પ�રવારના
સ�યોને વાચન અ�ર�ાન આપે.
�ાથ�ના કાય��મમા ંદર�ક િવ�ાથ� પાસે �િતભાવ લેવામા ંઆવે છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
આ �� ૃિ્તના કારણે વાલીઓને અ�ર�ાન ��ત થયેલ છે.
વાલીઓ વાચન અને લખેન કરતા થયા છે.
આ� પણ િવ�ાથ�ઓ શાળામાથંી ��ુતકો ઘર� લઇ જઇ પ�રવારના સ�યો સાથે વાચંે છે
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ�� ુિશષ�ક - વાલીઓમા ખાનગી �ા. શાળા તરફનો વ� ુ�ભાવ.
િશ��� ુનામ- િવનોદભાઇ એન.િ�વેદ�
શાળા� ુસરના� ુ- �,ુ નવાઇશન�રુ, તા- હળવદ
િશ�કનો ફોન નબંર- ૯૮૨૪૬૬૭૮૪૫
સમ�યા� ુવણ�ન -
નવા ઇશન�રુ ગામના વાલીઓ ખાનગી �ા.શાળામા પોતાના બાળકોન ેભણાવવાનો વ� ુ
આ�હ રાખે છે.
નવતર �યોગ� ુવણ�ન –
વાલી સપંક�- સમજવવા �યાસ
�ાઇવેટ શાળાની �મ ��ુડ�ટ હ����કુ બનાવ .
વેક�શન દરિમયાન શાળામા �વેશ માટ� �ચાર
િવ�યાથ�ઓન ેશૈ��ણક �વાસ� ુઆયોજન કર� ુ
લોકસહકાર અને એસ.એમ.સી. �ારા ભૌિતક �િુવધા વધારવી.
�ણુવતલ�ી િશ�ણ માટ� �નુીટ ટ��ટ અને શૈ��ણક
ટ�કનોલો�નો િશ�ણકાય�મા ઉપયોગ.
નવતર �યોગ� ુપર�ણામ—
િવ�યાથ�ઓમા શાળાએ આવવાનો ઉ�સાહ વ�યો. વાલીઓમા હકારા�મકભાવ શાળા માટ� ઉભો
થયો. હ�����ુના લીધે ધો ૬થી૮ મા �હુકાય�ની િનયમીતતા વધી.
બાળકોની સ�ંયા વધી નહ� પણ જળવાઇ રહ� �યોગ પહ�લા ર�.સ�ંયા- ૨૦૧ �યોગ પછ�-
૨૦૭
એસ.એમ.સી વ� ુસ��ય બની.
શાળામા િવ�યાથ�ઓ� ુનામંા�ંન ગત વષ�-૧૨ � ુહ� ુ� વધીને �યોગ પછ�- ૧૭ � ુથ�.ુ
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��તુી� ુિશષ�ક :- ધા�ુ� પર�ણામ ન મળ�.ુ
િશ�ક� ુનામ:- ગોસરા મહ��ભાઇ ગણેશભાઇ
શાળા :- �ી કડ�યાણા પે સ ેશાળા
ફોન નબંર:- ૯૭૨૫૨૨૯૯૪૫
સમ�યા:-
િવ�ાથ�ઓની અ�યાસ ��યનેી િનરસતા
વાલીઓમા િશ�ણનો આભાવ
શાળાએ અનીયિમત આવ� ુ
નવતર �યોગની િવગત:-
િવ�ાથ�ઓન ેઅ�યાસ� ુમહ�વ સમ�વ� ુ
વાલીઓ સાથ ેસતત સપંક�મા ંરહ�� ુ
શાળામા ંરહ�લ કો���ટુર, �ો��ટ �ારા િશ�ણ કાય� કરાવ�.ુ
શાળાએ ન આવતા બાળકના વાલીને ફોન કર�ન �ણ કરવી
પર�ણામ વખત ેવાલી મીટ�ગ બોલાવી તેમના બાળકન ેતેમની �ગતીથી વાક�ફ કરવા.
� વાલી મીટ�ગમા ન આવ ેતેમને પ� લખીને �ણ કરવી.
�ા�ત થયેલ પર�ણામો:
િવ�ાથ�ઓ િશ�ણમા ંરસ લેતા થયા
તેમના વાલીઓને પોતાના બાળક� મેળવેલ િસ��થી સતંોષ
શાળાના પર�ણામમા ં�ધુારો
�ણુૉ�સવ �ેડમા �ધુારો.
િશ��કોને કાય�ના પર�ણામનો સતંોષ
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
િશષ�ક : બાળકોને િનયિમત કરવા અને તેમનામા ં�વ�છતા ��યે ��િૃત લાવવી.
િશ�ક�ુ ંનામ : �ડુાસમા માયાબેન વી.
શાળા : �ી શોભલા �ાથિમક શાળા
ફોન નબંર : ૯૮૯૮૭૭૦૬૮૪
સમ�યા :
બાળકોની હાજર�મા ંઅિનયિમતતા
બાળકોમા ં�વ�છતાનો અભાવ
નવતર �યોગની િવગત :
બાળકોને િનયિમત શાળાએ આવતા કરવા, ઈ�ર ��િૃતઓ તથા રમતો રમાડવા�ુ ંશ�ુ
ક�ુ�.
બાળકોને �વ�છતા �ગે ��તૃ કરવા પપેટ શો ર�ુ કરવા.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો :
બાળકો િનયિમત શાળાએ આવતા થયા અને તેમનામા ં �વ�છતાના �ણુોનો િવકાસ
થયો.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – િશ�કોની શાળામા ંવ� ુહાજર�
િશ�ક�ુ ંનામ – કમલેશભાઇ લીલા
શાળા – નાનાવડા �ા. શાળા
ફોન નબંર - ૯૬૦૧૮૪૦૩૩૩
સમ�યા –
િશ�કોની શાળામા ંઓછ� હાજર�ને કારણે સરકાર� શાળાની અવગણના
બાળકોના અ�યાસ પર થતી અસર.
નવતર �યોગની િવગત –
આ ��િુતમા ંવષ� દર�યાન િશ�કોન ેમળતી ક���અુલ તેમજ મર�યાત ર�ઓ ઓછ� ભોગવ ે
તેવા િશ�કોને શાળા �વેશો�સવમા ંએવોડ� તેમજ ૪૦૦૦/- ( ચાર હ�ર રોકડ �રુ�કારો લોક
સહયોગથી ) આપવામા ંઆવે છે.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
શાળામા ંિશ�કોની હાજર�મા ંસતત વધારો થયો.
અ�કુ િશ�કો પોતાની તમામ ર�ઓ બાળકોના િશ�ણ માટ� જતી કરતા થયા.
વષ� ૨૦૧૩ થી આ ઇનોવે�ટવ યોજના શાળામા ંચા� ુછે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
િશષ�ક: ��ૂયમાથંી સ�ન કરવાનો સફળ �યોગ
િશ�ક�ુ ંનામ – �જતે�� બી. અ�ાવત
શાળા – �ી દ�હસરા �ા. શાળા – જસદણ મોબાઇલ નબંર- ૯૮૭૯૨૦૦૧૩૬
સમ�યા-
આ શાળા જસદણ તા�કુાના �ત�રયાળ એવા �ક�ડયા ગામમા ંઆવેલી છે.
શાળામા ં૨ જ�ર�ત વગ�ખડં હતા.ં પાણી અને લાઇટની પણ કોઇ �યવ�થા ન હતી.
ગામલોકો શાળાના વગ�ખડંમા ં ઘાસચારો ભરતા હતા.ં ગામલોકો તરફથી સહયોગના બદલે શાળા અને
િશ��ને કનડગત કરવામા ંઆવતી. શાળામા ંમા� ૫થી૭ બાળકો આવતા. આ ઉપરાતં બી� ઘણા ��ો
હતા.ં
કર�લ �ય�નો
શાળામા ંહાજર થતા જ હકારા�મક વલણ દાખવી કામગીર�ની શ�ુઆત કર�. �મા.....
સતત અને સફળ વાલીસ�પક� કરવામા ંઆ�યો. �બમાર બાળકને ફોન �ારા અથવા �બ�ુ મળ� ખબર-�તર
�છૂવામા ંઆવતા.ં િવિવધ ��િૂત કરાવતા બાળકોને શાળાએ આવ�ુ ંગ��ુ.ં
ગામમા ં�ગણવાડ� ન હોવાથી ૨થી૫ વષ�ના બાળકો પણ શાળાએ આવતા.
ગામલોકોના સરકાર� ઓફ�સના કામમા ંિશ�ક �ારા �રૂતી મદદ કરવામા ંઆવતી. (�ુપનમા ંનામ નોધણી,
જ�મની નોધણી, લાઇસ�સ વગેર�..). શાળા સફાઇ અને �ામસફાઇ�ુ ંઆયોજન કરવામા ંઆ��ુ.ં
ગામમા ં�ધ��ા�ુ ં�માણ જોવા મળ�ુ.ં તેને કારણે બાળકો પણ તે �જુબ વત�તા. આથી િશ�ક �ારા આ
�ગે બાળકોને સાચી સમજ આપવામા ંઆવતી. પા�રણામે બાળકો સ�યને સમજવા ંલા�યા.
બાળકના આગળ અ�યાસ માટ� વાલીને �રૂ� ુમાગ�દશ�ન આપવામા ંઆવ�ુ.ં ગામના સારા-માઠા �સગંે
િશ�ક �ારા હાજર� આપવામા ંઆવતી. આ ઉપરાતં અનેક �ય�નો �ારા ગામલોકોનો િવ�ાસ �તવામા ં
સફળતા મળ�. પર�ણામે ગામલોકોના િવચારોમા ંપ�રવત�ન આ��ુ ંઅને શાળાને મદદ�પ થવા લા�યા.ં
�ા�ત થયેલ પ�રણામો
બાળકોની સર�રાશ હાજર�� ુ ં�માણ ૮૦%. ગામલોકોનો શાળાને �રુતો સહયોગ. શાળા – બાળક -
િશ�ક અને વાલીનો �ભુગ સમ�વય
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
Special Focus Group
Girls & Disabled
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃત�ુ ં– થેલેસેિમક અને િવકલાગં બાળકોને શાળાએ આવતા કરવા.
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી ઠાકર ઇલાબેન
શાળા: �ી ક�.ક�. કોટ�ચા �ા.શાળા – ખોડ�યાર નગર કોઠાર�યા તા�કુો : રાજકોટ
સમ�યા –
િવકલાગં બાળકો અન ે થલેેસેિમક બાળકોને શાળાએ આવવામા ં અને અ�યાસમા ં પડતી
��ૂક�લી િનવારણ.
નવતર �યોગની િવગત –
િવકલાગં અને થલેેસેિમક બાળકો સતત ગેરહાજર રહ�તા તે� ુ કારણ ���ુ ં અને તે�ુ ં
િનવારણ િવચા�ુ�.
થેલેસેિમક બાળકોને માટ� િવવેકાનદં �થુ��બ �ારા મે�ડસીન અને �લડની આ�વન
�યવ�થા કરાવી .
િશ�ક અને સમાજ �ારા થલેેસેિમક બાળકો માટ� મેગા �લડ ડોનેસન ક��પ .
િવકલાગં બાળકોન ે (િવકલાગંતા ઓળખ કાડ�) અપાવવા. અન ે સાધન સહાય સામા�ક
સ�ંથાઓ અને સરકાર �ારા અપાવવી.
િવકલાગં બાળકોને દર�ક �પધા�મા ંભાગ લેવડાવવો. અને તેના માટ� �ો�સા�હત કરવા.
�ા�ત થયેલ પર�ણામો
� બાળકો િવકલાગંતા અને થેલેસેિમયા રોગને કારણે શાળાએ આવી શ�તા નહોતા તે
આવતા થયા અને અ�યાસ કરતા થયા.
આવા બાળકો દર�ક કાય��મમા ંભાગ લેતા થયા અને ઉ�સાહ� બ�યા.
િશ�કની િવશેષ ��િૃતથી અ�ય બાળકો આ બાળકોને સાથે રાખવા લા�યા.
તેને માન સ�માન અને સહા��ુિૂત આપવા લા�યા.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��તુી� ુિશષ�ક :- �ીતી પા� બાળકોની ઓળખા અને િવકાસ
િશ�ક� ુનામ:- ચૌહાણ ક�ભુાઇ ગોિવ�દભાઇ
શાળા :- �ી જવાહર �ા. શાળા
ફોન નબંર:- ૯૭૧૨૨૩૩૬૮૬
સમ�યા:-
�ીતી પા� બાળકોની હતાશા અને િન���યતા
નવતર �યોગની િવગત:-
�ીતી પા� બાળકોને મઇેન ���મમા ંજોડવા
આવા બાળકોને સ��ય અન ેહસતા રમતા કરવા
તેમનામા ંરહ�લી �નુીક એબીલીટ�થી તેમને �દુન ેઅને સમાજને માહ�તગાર કરવા.
�ા�ત થયેલ પર�ણામો:
�ીતીપા� બાળકોમા ંિશ�ણમા તથા �યવહારમા �ધુારો થઇ ર�ો છે.
� બાળકો વગ�મા ં�નુ-�નુ બસેી રહ�તા તેમના ચહ�રા પર હા�ય જણાય છે.
�ીતીપા� બાળકોમા ંસ��યતા આવી રહ� છે.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
નવતર ��િૃ��ુ ંિશષ�ક – ક�યા ક�ળવણી તથા �ધ��ા ના�દૂ�
િશ�ક�ુ ંનામ – �ી કટાર�યા િવ�યાલ�મીબેન �રુ�શભાઇ
શાળા – �ી છ�ર �ાથિમક શાળા
ફોન નબંર - ૯૪૨૭૭ ૨૫૩૫૦
સમ�યા –
�ધ��ા�ુ ં�માણ �બૂ જ વધાર�...
સમાજમા ંછોકર�ઓને ભણાવીને �ુ ંકર�ુ?ં વગેર� �વા �યાલો
આરો�ય – પોષણ �ગે પણ અસમાનતા જોવા.
નવતર �યોગની િવગત –
મીના પપેટ શો, મીના �ફ�મ, ��ુના �યોગો, �કશોર� મેળાઓ, માતાિમલન, રાખીિમલન, દાદા
– દાદ� િમલન, વક��ૃવ �પધા�ઓ, નાટશો, બેટ� બચાવો, વાલી સપંક� ... ��િૃત માટ�ના
�ય�નો
રસપચં તથા પચંાયતના સ�યોનો સહકાર મેળ�યો.
શાળામા ંિવિવધ ��િૃ�ઓથી થનગનાટ શ� થયો.
�ા�ત થયેલ પ�રણામો –
�કશોર�ઓને ભણાવવા માટ�ની ��િૃત આવી.
દ�કરા – દ�કર� વ�ચેના ભેદભાવ ઓછા થયા. બીમાર�ના �માણમા ંઘટાડો થયો.
તા�કુા ક�ાએ – �જ�લા ક�ાએ િવ�ાથ�ઓ ભાગ લતેા થયા.
બાળકો �વ�છતા – �ઘુડતા ��યે ��તૃ થયા.
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
�થમ ઇનોવેશન ફ�ર
નવતર ��િૃ� કરનાર િશ�કો
1st Innovation Fair
Innovative Teachers
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
�મ તાલીમાથી�ુ ંનામ તા�કુો (�જ રાજકોટ) શાળા / સ�ં થા�ુ ંનામ
૧ �ી નીરંજની �કાશભાઇ ઉપલેટા �ી વડાળ� �ા. શાળા
૨ �ી �પાપરા �કશોરભાઇ ઉપલેટા આદશ� �ા. શાળા - ઇસરા
૩ �ી િવજય ગ�રા ઉપલેટા સીઆરસી - મેરવદર
૪ �ી �જૃલાલ પરમાર ઉપલેટા �ી �ંુઢ�ચ �ા. શાળા
૫ �ી મોડ�યા �દપકભાઇ ઉપલેટા મા�ખયાળા �ા. શાળા
૬ �ી ���લાબેન ગોહ�લ એમએસબી - રાજકોટ શાળા ન ં૫૨
૭ �ી વનીતાબેન રાઠોડ એમએસબી - રાજકોટ શાળા ન ં૯૩
૮ �ી ��ેશ � ૂટં એમએસબી - રાજકોટ શાળા ન ં૮
૯ �ી ચદંા જ�પાબેન એમએસબી - રાજકોટ શાળા ન ં૧૪
૧૦ �ી ��ાસાબેન દવ ે એમએસબી - રાજકોટ શાળા ન ં૭૬
૧૧ �ી �ડ�� િવરભ�િસ�હ કોટડા સાગંાણી સતાપર �ા. શાળા
૧૨ �ી �તે�� બારોટ કોટડા સાગંાણી �ી રામપરા �ા શાળા
૧૩ �ી મહ�તા તેજલબેન કોટડા સાગંાણી �ી રાજપરા �ા. શાળા
૧૪ �ી જોષી ��ૂ કોટડા સાગંાણી નવી ક�યા તા. શાળા
૧૫ દ�વ�રુાર� �દલીપભાઇ ગ�ડલ �લુતાન�રુ
૧૬ �ી �ુદંરણીયા િન�પમાબેન ગ�ડલ રાણસીક� �ા. શાળા
૧૭ �ી મોદ� કિવતા ગ�ડલ �પાવટ� �ા. શાળા
૧૮ �ી ક�તન રાવલ ગ�ડલ �ી ગોમટા ક�યા શાળા
૧૯ �ી પડં�ા દ�વદ�ભાઇ જસદણ કનેસરા �ુ. તા. શાળા
૨૦ �ી ડ�રવા�ડયા �કુ�શભાઇ જસદણ �પાવટ� �ા. શાળા
૨૧ �ી રામા�જુ સરોજબેન જસદણ કોઠ� ક�યા �ા. શાળા
૨૨ �ી કમલેશભાઇ ઝાપડ�યા જસદણ �લઝર સીમ �ા. શાળા
૨૩ �ી ભગવાનભાઇ �ુધર��યા જસદણ બીઆરસી ભવન - જસદણ
૨૪ �ી �તે�� અ�ાવત જસદણ �ી દહ�સરા �ા શાળા
૨૫ �ી ધમ�શ વાડોદર�યા �ત�રુ દ�રડ� �ા. શાળા
૨૬ �ી દવે પાથ� �ત�રુ સરધાર�રુ �ા શાળા
૨૭ �ી ગાલોર�યા �હતે�� �ત�રુ મોટા �ુદંાળા �ા શાળા
૨૮ �ી �િવણભાઇ મોડાસીયા �મકંડોરણા �ી તરવડા �ા. શાળા
૨૯ �ી િવજય �યાસ �મકંડોરણા �ુધીવદર �ા. શાળા
30 �ી રોકડ ર�િનષભાઇ �મકંડોરણા �ી સનાળા �ા. શાળા
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
�મ તાલીમાથી�ુ ંનામ તા�કુો (�જ રાજકોટ) શાળા / સ�ં થા�ુ ંનામ
૩૧ �ી ભ� ય�ાબેન ધોરા� �ા શાળા ન ં૧૭
૩૨ �ી ભાવેશ ડઢાણીયા ધોરા� �પુેડ� �ા. શાળા
૩૩ �ી ગોરખીયા બસંર�બેન ધોરા� �ી �ખુી ક�યા શાળા
૩૪ �ી �યાસ કમલ�ત ધોરા� �ી પાટણવાવા તા. શાળા
૩૫ �ી જયેશ ડાગંર ધોરા� બીઆરસી કો. ઓ.
૩૬ �ી ��ૂબેન પૈ� પડધર� પમરાટ �ા. શાળા
૩૭ �ી સોનછ�ા કાજલબેન પડધર� ઉકરડા �ા. શાળા
૩૮ �ી �તે��ભાઇ ધામી પડધર� �ી દહ�સરડા (�ડ) �ા શાળા
૩૯ �ી ડ�માબેન શાહ પડધર� ર�ડ�યો �ટ�શન �ા શાળા
૪૦ �ી કમલેશભાઇ લીલા પડધર� �ી નાનાવડા �ા. શાળા
૪૧ �ી િવ�લુ ટંકાર�યા પડધર� �ી િવસામણ �ા. શાળા
૪૨ �ી રમાબેન �ુધાગરા પડધર� બીઆરસી કો. ઓ.
૪૩ �ી વેકર�યા �દપકભાઇ પડધર� �ી નાનાવડા �ા. શાળા
૪૪ �ી ઇલાબેન ઠાકર રાજકોટ �ી ક�. ક�. કોટ�ચા �ા. શાળા
૪૫ �ી �િુતબને રાવલ રાજકોટ બેટ� �ા. શાળા
૪૬ �ી મ�ંડર ��ેશભાઇ રાજકોટ �ી વડાળ� �ા. શાળા
૪૭ �ી વેકર�યા આિશષભાઇ રાજકોટ ર�લુપરા �ા. શાળા
૪૮ �ી ખાટં ર���બેન લોધીકા મોટાવડા �ા. શાળા
૪૯ દાઉદાણી ઓસમાણભાઇ રાજકોટ હડાળા �ાથિમક શાળા
૫૦ �ી રાઠોડ �ભુાષભાઇ લોધીકા સાગંણવા �ા શાળા
૫૧ �ી �દનેશભાઇ ડઢાણીયા લોધીકા પારડ� (શીતળા) �ા શાળા
૫૨ �ી �દપક ગમઢા લોધીકા �ી છાપરા �ા શાળા
૫૩ �ી ગોહ�લ હસ�ખુભાઇ લોધીકા ચાદંલી �ાથિમક શાળા
�જ�લા િશ�ણ અને તાલીમ ભવન, રાજકોટ - ડ�����ટ ઇનોવેશન સેલ
ડ�આઇસી - �ી િમના�ી રાવલ (૯૪૨૭૭ ૨૨૭૭૦) તથા �ી િવ�લુ મહ�તા (૯૪૨૭૨ ૧૩૫૧૪)
ફોન નબંર – ૦૨૮૧-૨૨૪૨૧૪૦, www.dietrajkot.org, ઇ મેઇલ- [email protected]
District Institute of Education & Training, Rajkot
District Innovation Cell | Innovative Practices of Teachers
�મ િશ�ક�ુ ંનામ તા�કુો (�જ. મોરબી) શાળા�ુ ંનામ
૧ �ી �તે�� પાચંોટ�યા મોરબી નવા મકનસર �ા શાળા
૨ �ી કમલેશ દલસાણીયા મોરબી ટ�બડ� �ા શાળા
૩ �ી મનનભાઇ ��ુદ�વ મોરબી શાતંીવન �ા. શાળા
૪ �ી ક�ભુાઇ ચૌહાણ મોરબી જવાહર સોસાયટ� �ા. શાળા
૫ �ી દવ ેિનિધબેન વાકંાનેર નવા ધમલપર - ૧ �ા શાળા
૬ �ી પાઠક પાયલબેન વાકંાનેર પીપળ�યા રાજ તા. શાળા
૭ �ી માયાબેન �ડુાસમા વાકંાનેર શોભલા �ા શાળા
૮ �ી ભરતભાઇ લોખીલ વાકંાનેર �લસીકા �ા. શાળા
૯ �ી �વાણી રાક�શભાઇ ટંકારા ખાખરા �ા. શાળા
૧૦ પડ�ુબંીયા દ�વ�ભાઇ ટંકારા મેઘપર �ા શાળા
૧૧ �ી સવસેતા �વાતીબેન ટંકારા વીરવાવ �ા. શાળા
૧૨ �ી �ુદક�યા રા�શ ટંકારા �ી નેસડા (�)ુ �ા શાળા
૧૩ �ી કટાર�યા િવ�યાબેન ટંકારા �ી છ�ર �ા શાળા
૧૪ �ી દ��ો� ભાવેશભાઇ ટંકારા �ી હ�રાપર �ા. શાળા
૧૫ �ી દાઉદાણી ઓસમાણભાઇ ટંકારા હડાળા �ા. શાળા
૧૬ �ી આ�હર અિ�નભાઇ માળ�યા જસાપર �ા શાળા
૧૭ �ી શાહ �કાશભાઇ માળ�યા ચીખલી �ા. શાળા
૧૮ મકવાણા અશોકભાઇ માળ�યા વવાણીયા તા. શાળા
૧૯ કોટક ભાિવકભાઇ માળ�યા �ી માળ�યા તા. શાળા
૨૦ �ી �ાગ�ભાઇ હડ�યલ હળવદ નર નારાયણનગર �ા શાળા
૨૧ �ી િવનોદભાઇ �ીવેદ� હળવદ નવા ઇસન�રુ �ા શાળા
૨૨ �ી મહ���ભાઇ ગોસરા હળવદ કડ�યાણા પે સે�ટર શાળા
�જ�લા િશ�ણ અને તાલીમ ભવન, રાજકોટ - ડ�����ટ ઇનોવેશન સેલ
ડ�આઇસી - �ી િમના�ી રાવલ (૯૪૨૭૭ ૨૨૭૭૦) તથા �ી િવ�લુ મહ�તા (૯૪૨૭૨ ૧૩૫૧૪)
ફોન નબંર - ૦૨૮૧ – ૨૨૪૨૧૪૦, www.dietrajkot.org, ઇ મેઇલ- [email protected]