1

नवीन शहरी कारयसची

नवीनशहरीकारयसची

नवीनशहरीकारयसची

2

नवीन

शहर

ी कार

यसची

3

नवीन शहरी कारयसची

4

नवीन

शहर

ी कार

यसची

5

नवीन शहरी कारयसची

नवीनशहरीकारयसची

6

नवीन

शहर

ी कार

यसची

नवीन शहरी कारयसची

शाशवत शहर आणि सरव मानव वसाहतीविषयी कविटो घोषणापतर

9

नवीन शहरी कारयसची

1 आमही राजय आणि सरकारच परमख मतरी आणि उचच परतिनिधि सयकत राषटराचया आवास आणि शाशवत शहरी विकास (हबिटाट III) सबधी कॉनफरनससाठी 17 त 20 ऑकटोबर 2016 रोजी कविटोमधयएकतर आललो आहोत यात उप राषटरीय आणि सथानिक सरकार सासद नागरी समाज सथानिक लोक आणि सथानिक समदाय खाजगी कषतर वयावसायिक शासतरकार आणि शकषणिक समदाय तयाच बरोबर सबदध हितसबधी नवीन शहरी कारयसची सवीकारणयासाठी एकतर आल आहत

2 वरष 2050 परयनत जगातील शहरी लोकसखया जवळपास दपपट होण अपकषित आह तयामळ शहरीकरण ह एकवीसावया शतकातील सरवात बदल घडवन आणणारी बाब ठरणार आह लोकसखया आरथिक गतिविधि सामाजिक आणि सासकतिक सवाद तयाच बरोबर परयावरण आणि मानवीय परभाव शहरामधय फार मोठया परमाणावर उचच गतिन बदल घडवन आणत आह आणि यामळ शाशवतआवास पायाभत सविधा आधारभत सवा कषतर आरोगय शिकषण अनन सरकषा उततम नोकरी सरकषा आणि नसरगिक सरोत यासह अनक बाबीचया दषटीन शाशवततचया सबधात मोठी आवहान समोर यत आहत

3 वरष 1976 मधय वहकवर कनडायथ आणि वरष 1966 मधय इसतबल टरकी यथ झाललया मानव वसाहतीसबधी कॉनफरनस आणि 2000 मधय मिलनियम डवलपमट लकषय सवीकारलयापासन आमही कोटयावधी शहरी नागरिकाचया जीवनात बदल घडताना पाहिल आह आणि तयात झोपडया आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणार लोक समाविषट आहत तथापि दारिदरयाची विविध रप वाढ़ती विषमता आणि परयावरणाचा हरास झालयामळ शाशवत विकास वशविक रीतया करणयासाठी सदधा मोठ अजथळ आहत जयात बहतक वळा शहरात आणि मानवी वसाहतीत सामाजिक आणि आरथिक दषटय़ा वगळलयामळ आणि अवकाशीय वगळपणा ह नाकारता न यणार वासतव असणार आहवसाहती असणार आह

4 आपण अजनही या आणि इतर असतितवातील आणि उदभवणाऱया आवहानाना सबोधित करणयापासन खप दर आहोत आणि आणि एक शाशवत आणि उततम आरथिक परगति सामाजिक आणि सासकतिक विकास आणि परयावरण सरकषा मिळवण व तया सबधी तयातील योगदान रखाकित करावयाच आहत ज शाशवत विकास सबधी बदल मिळवणयात मदत करतात तयासाठी इजिन महणन शहरीकरणामळ मिळत असललया सधिचा वापर करण आपलयाला गरजच आह

5 शहर आणि मानवी वसाहती जया परकार आरखित डिझाइन कलया जातात विततपरवठा कला जातो विकसित शासित आणि वयवसथापित कलया जातात तया पदधतीना पनहा सबोधित करन नवीन शहरी कारयसची सरव सवरपातील आणि आकारमानातील दारिदरय आणि भक नषट करणयात विषमता कमी करणयात टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत वदधीच परवरतन करणयात लिग समानता निरमाण करणयात आणि शाशवत विकासात तयाचया महततवाचया योगदानाचा परणपण लाभ घणयाचया दषटीन महिला आणि मलीचया सकषमीकरणात मानवी आरोगय आणि सवासथय़ सधारणयात विरोधाला बळ दणयात आणि परयावरणाच सरकषण करणयात मदत करतील

6 आमही वरष 2015 मधय मिळवलल यश आमही परणपण विचारात घतो मखयतवान वरष 20301 सबधी शाशवत विकास बाबद असललया कारयविधी साठी यात समाविषट आहशाशवत विकासशील लकषय तिसऱया जागतिक कॉनफरनसचा अदिस अबाबा2 कती कारयसची जी विकासासाठी वितत परवठा करणयावर आह सयकत राषटरसघाचया हवामान परिवरतनवरील सयकत राषटरसघाचया फरमवरक कनवहशनखाली सवीकारणयात आलला परीस करार3 आपततीदा जोखीम कमी करणयासबधी सनडाई फरमवरक 2015-

1 ठराव 7012 ठराव 69313 अनचछद3 बघा FCCCCP201510Add1 निरणय 1CP21 अनचछद

10

नवीन

शहर

ी कार

यसची

20304 वहिएननाचा लनडलॉकड डवलपिग कनटरीज फॉर द डिकड 2014ndash2024 एकशन परोगराम5 सिडस एकसीलरटड मॉडलिटीज ऑफ एकशन (समोआ)6 पाथवज आणि इसतबलमधय झालली अविकसित दशासाठी दशकाचा कती आराखडा 2011-20207 समाविषट आहत आमही परयावरण आणि विकास सबधी रियो दि जनरियो जाहीरनामा8 आणि शाशवत विकासावरील जागतिक शिखर परिषद

सामजिक विकासावरील जागतिक शिखर परिषद9 लोकसखया आणि विकासावरील आतरराषटरीय कॉनफरनसचा कतीचा कारयकरम बीजिग पलटफॉरम फॉर एकशन10 शाशवत विकास सबधी सयकत राषटरसघाची यनाइटड नशनसची कॉनफरनस आणि या कॉनफरनससचा पाठपरावा सदधा विचारात घतला आहयासबधी पाठपरावा

7 यात अनतरसरकारी सहमत निषपतती नाही ह मानय करत असताना आमही म 2016 मधय इसतबलमधय झाललया वरलड हयमनिटरियम सममिटची दखल घतली

8 नवीन शहरी कारयसचीतील राषटरीय सरकाराची योगदान तसच उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराची योगदान याच कौतक करतो आणि सथानिक आणि परातीय सरकाराचया दसऱया जागतिक सभची नोद घणार

9 जागतिक परादशिक उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर सबधित कारयकरतयाचया सहभागासह एका एकातमिक आणि समनवयी पदधतीन शाशवत शहरी विकासापरती आमचया जागतिक वचनबदधतचा नवीन शहरी कारयसची ठामपण पनरचचार करतशाशवत नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी एकातमक पदधतीन शाशवत विकासासाठी 2030 कारयसचीचया अमलबजावणीत आणि सथानिकीकरणात आणि शहर आणि मानवी वसाहती सरवसमावशक सरकषित तगाऊ आणि शाशवत बनवणयाचया गोल 11 सह शाशवत विकासाची लकषय आणि उददिषट साधय करणयात योगदान दत

10 नवीन शहरी कारयसची ह मानय करत कि ससकती आणि सासकतिक विविधता मानव जमातीचया समदधीच सरोत आहत आणि शहराचया मानवी वसाहतीचया आणि नागरिकाचया शाशवत विकासात महतततवपरण योगदान दतात जयादवार तयाना विकासाचया उपकरमात सकरिय आणि अदवितीय भमिका निभावणयात सकषम करतात नवीन शहरी कारयसची विकास पढ ह मानय करतो कि सरोताचया जबाबदार वापरात योगदान दणाऱया शाशवत उपभोग आणि उतपादनाचया पदधती याचया परवरतनात आणि अमलबजावणीत ससकतीचा विचार कला जावा आणि हवामान बदलाचया विपरित परिणामाना सबोधित कराव

4 रिझोलयशन 69283 अनचछद II5 रिझोलयशन 69137 अनचछद II6 रिझोलयशन 6915 अनचछद7 इसतमबल टरकी मधय झालली शवटची विकसित दशाची चौथी यनाईटड नशनस कॉनफरनसचा अहवाल9ndash13 म 2011 (ACONF2197) अधयाय II8 यसयकत राषटराचया रियो डि जनरियो मधय झाललया परयावरण आणि विकास यावरील कॉनफरनसचा अहवाल 3-14 जन1992 स स क र ण I कॉनफरनसमधय मजर कलल ठराव (यनाईटड नशनस पबलीकशनस विकरी न E93I8 आ ण ि खणड) ठराव 1 अनचछद I9 लोकसखया व विकास यावरील इडरनशनल कॉनफरनस करो 5ndash13 सपटमबर 1994 चा अहवाल(यनाईटड नशनस पबलिकशनस सलस न E95XIII18) अधयाय I ठराव 1 अनचछद10 चौथी महिलावर आधारित विशव कॉनफरनस बीजिग 4ndash15 सपटमबर 1995 (यनाईटड नशनस पबलिकशनस सलस न E96IV13) अधयाय I ठराव 1 एनकस II

11

नवीन शहरी कारयसची

आमची सामायिक दषटि

11 समान वापर आणि शहराचा आणि मानवी वसाहतीचा उपभोग याचया सदरभात आमचयाकड सरवासाठी शहराची सामायिक दषटी यात सरव परकार सामील असन उततम वसाहत सदय आणि पढ़ील पिढ़ीसाठी सोय कोणतयाही परकारच भदभावाशिवाय एक उततम सरकषित आरोगयपरद सरळ जाणयासारख कमी किमतीच लवचिक आणि शाशवत परकारच शहरी मानव वसाहतीच सवरप तयार असाव आणि तयात सरवासाठी उततम समदधि आणि जीवनाचा दरजा असावा ही दषटी साकार करणयासाठी काही राषटरीय आणि सथानिक सरकार याचया परयासाची जयाना तयाचया विधयकामधय राजकीय जाहीरनामयात आणि सनदामधय ldquoशहराचा हककrdquo अस सदरभित कल आह तयाची नोद घतो

12 आमच लकषय आह शहर आणि मानव वसाहती सबधी कारय जयात परतयक वयकतिला आतरराषटरीय कायदयापरती सपरण आदरासह सयकत राषटराचया सनदचया हत आणमि तततवानी मारगदरशन कलल समानतच अधिकार आणि सधि तयाच बरोबर तयाना आधारभत सवाततरय मिळ शकतील या सबधात नवीन शहरी कारयसची यनिवरसल डिकलरशन ऑफ हयमन राइटस11 जागतिक मानवाधिकार सधि मिलयनियम डिकलरशन12 आणि 2005 वशविक समिटच13 परिणाम यामधय अतरभत आह विकासाचया हककावरील जाहीरनामया14सारखया इतर विलखातन सदधा याची माहिती दिली जात

13 आमची शहर आणि मानव वसाहतीची परिकलपना अशी आह कीः

(a) त आपलया सामाजिक कारयाच पालन कर शकतील यात समाविषट आह आह सामाजिक आणि निसरगविषयक कारय जयात भमि समाविषट असन यासबधी परगतिवादी उपलबधि मिळवण आणि आवास सबधी अधिकाराचा परण वापर आणि सनमान करताना यात बरोबर जीवन सतर कोणतयाही भदभावाशिवाय वशविक रीतया सरकषित आणि कमी दरातील पिणयाच पाणी आणि सवचछता तयाच बरोबर सारवजनिक वसत आणि सवा यासबधी सहज पोहोच यथा आहार सरकषा आणि पोषण आरोगय शिकषा पायाभत सविधा चलनवलन आणि वाहतक ऊरजा हवची गणवतता आणि उदरनिरवाह समाविषट आह

(b) एक सहभागी महणन तयातील सरव रहिवाशाची नागरी गतवणक वाढ़वण सवामितव सबधी भावना सरवात निरमाण करण सरकषित सरवसमावशक पोहोच योगय हरित आणि परयावरण मितर व गणवततापरण सारवजनिक सथळ सरवाना मिळतील ह पराधानयान ठरवण तयाच बरोबर ह सथळ सरव कटबासाठी बरोबर असन सामाजिक आणि पिढयापिढयामधील सवादाच कनदर सासकतिक अभिवयकति आणि राजकीय सहभाग उचित असलयापरमाण उपयोगात आणणार तयाच परकार सामाजिक ळावा सरकषा आणि शाति सवरपात विविध समाजाची उपसथिति जया ठिकाणी सरव लोकाचया गरजा परण होतील विशष करन त जयाना वशिषटयपरण गरजा असतील

(c) लगिक समानता जयामळ सरव सतरिया आणि मलीना सरव कषतरात बरोबरीन सहभागी होता यईल आणि समान हकक परतयक कषतरात नततव कषमतसोबत निरणय कषमता उततम कारय वातावरण आणि समान कामासाठी किवा समान मलयाचया कामासाठी समान वतन सरवाना मिळवता यईल सरव सतरियाना कोणतयाही भदभाव हिसा किवा शोषण यापासन खाजगी आणि सारवजनिक सथळावर सरकषित ठवण हा सदधा महतवाचा मददा आह

11 ठराव 217 A (III)12 ठराव 55213 ठराव 60114 ठराव 41128 अनचछद

Mum

bai Maharashtra India copy

Shutterstock Bodom

13

नवीन शहरी कारयसची

(d) आवहानाना समोर जाण आणि सदय व भविषयातील सधिचा वापर करण यात समाविषट आह आरथिक परगति शहरीकरण आणि पायाभत परिवरतन उततम उतपादकता मलय आधारित गतिविधि आणि सरोताचा उततम वापर सथानिक अरथवयवसथला उततम दरजा दण आणि अनौपचारिक अरथवयवसथला मदत करन शाशवत सवरपान औपचारिक अरथवयवसथच रप दण

(e) सथानिक आणि सथळासबधी कारय परण करण जयात वयवसथापना सबधी सीमा यत आणि सरवासाठी एक समतोल साधणारा शाशवत आणि एकातमिक शहरी आणि कषतरीय विकास सरव सतरावर सर ठवण

(f) वय आणि लगिक परतिसादातमक नियोजन आणि शाशवत सरकषित आणि पोहोच करणयात सरळ असलल शहरी कारय सबधी गतवणक जयात समाविषट असल उततम आणि सकषम परिवहन ततर जयात यातरी आणि सामान परभावी परकार लोकाशी जोडन सथळ सामान सवा आणि आरथिक सधि समाविषट आह

(g) आपततीची जोखीम कमी करणयासाठी उततम वयवसथा करण जोखीम कमी करण अवरोध वाढ़वण आणि नसरगिक पासन मानव निरमित जोखीम कमी करण आणि हवामानातील बदल सौमय करण आणि तयाचयाशी जळवन घण

(h) तयाची इकोसिसटम जल नसरगिक वसाहती याना सरकषा दण वाचवण पनरसथापित करण आणि वाढ़वण आणि जव विविधता वाढ़वन तयाच परयावरण सबधी परभाव कमी करता शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीचया अनषगान काम करण

आमची तततव आणि वचनबदधता

14 आमच लकषय परापत करणयासाठी आमही पढील इटरलिकड तततवाच अनसरण करन नवीन शहरी कारयसची सवीकारणयाचा निशचय करतो

(a) कोणालाही माग ठवायच नाही टोकाच दारिदरय नषट करणयासाह सरव सवरपातील आणि आकारमानातील दारिदरय समापत करनसमान हकक आणि सधि सामाजिक-आरथिक आणि सासकतिक विविधता आणि शहरी अवकाशात सामावन घण लकषयात समाविषट आह आणि तयासाठी उपजीविका शिकषण अनन सरकषा आणि पोषण आरोगय आणि सवासथय जयात एडस पासन मकति कषय आणि मलरियापासन बचाव समाविषट आह आणि भदभाव आणि सरव परकारची हिसा नषट करणआणि तयासाठी लोकसहभागसनिशचित करण व सरकषित आणि समान पोहोच सरवाना दण गरजच राहील जयात भौतिक आणि सामाजिक सरचना आणि आधारभत सवा समाविषट आह तयाच बरोबर कमी किमतीत निवास सोय सदधा असल

(b) शाशवत आणि सरवसमावशक असललया शहरी अरथवयवसथा सनिशचित करण जयासाठी सचयित पदोननती सबधी फायद ज सनियोजित शहरीकरणासाठी असतात ठवण गरजच आह यात समाविषट आह उचच उतपादकता सपरधातमकता आणि कलपकता यासाठी परिपरण आणि उतपादक रोजगार सजन करण व सरवासाठी सनमाननीय कामाची सधि दण या कामात समाविषट आह आणि तयासाठी आरथिक आणि उतपादक सरोताचा वापर करण आणि सरवासाठी सधि तयार करण महतवाच आह जयासाठी जमीनीचया सबधातील हवाला रोखण सरकषित जमीन अवधि तयार करण आणि जिथ उचित असल तिथ शहरी सकोचन रोखण याची खातरी करण

14

नवीन

शहर

ी कार

यसची

(c) सवचछ ऊरजच आणि शहरी विकासात जमीन आणि सरोताचा शाशवत उपयोग करणयाच परवरतन करन निसरगाशी ससवाद राखन निरोगी जीवनशली सवीकारणयासह इकोसिसटीम आणि जवविवधतच सरकषण करन शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीच परवरतन करन शहरी अवरोध उभारन आपततीचया जोखमी कमी करन आणि हवामानातील बदल सोमय करन आणि तयाचयाशी जळवन घऊन परयावरण सबधी शाशवत सथितीची सनिशचितता करण

15 आमही सवतला एका नवीन शहरी कारयसचीसाठी आमलागर बदल घडवन आणणयासाठी वचनबदध करत आहोत जो करलः

(a) आमही सरवासाठी शाशवत विकास आणि समदधीच साधय परकापत करणयासाठी शाशवत शहरी आणि परातीय विकास अतयावशयक आह ह मानय करन शहर आणि मानवी वसाहतीच चया नियोजन करतो विततपरवठा करतो विकास करतो शासन करतो आणि वयवसथापन करतो तया पदधतीना पनहा सबोधित करण

(b) शाशवत शहरी विकासासाठी सरवसमावशक आणि परभावी शहरी धोरण आणि विधयक याचया वयाखयत आणि अमलबजावणीत उचित असलयापरमाण राषटरीय सरकाराची आघाडीची भमिका तवढच महततावच उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराच तसच नागरी समाजाच आणि इतर सबधित हितसबधियाच एका पारदरशक आणि उततरदायी पदधतीत योगदान ओळखण

(c) परिवरतनाचया मलभत पररणाचया आधार सरव पातळयावर धोरणपवितर कषमता विकास आणि कतीची अमबजावणी करन शहरी आणि परातीय विकासापरती एक शाशवत जन-कदरीत वय - आणि लिग - परतिसादातमक आणि एकातमिक दषटीकोन सवीकारणजयात समाविषट असल

(i) उचित पातळीवर शहरी धोरण विकसित करण आणि अमलबजावणी करण यात समाविषट आह सथानिक राषटरीय आणि विविध हितसबधियाची भागीदारी शहराचया आणि मानवी वसाहतीचया एकातमिक यतरणा उभारण आणि आणि एकातमिक शहरी विकास साधय करण शकय होणयासाठी सरव सरकारी सतरामधय सहकारयाच परवरतन करण

(ii) शहरी हितसबधियाना सकषम करतील अशा सदढ ससथा आणि यतरणासह तयाचपरमाण उचित बधन आणि समतोलासह शहरी सरकार मजबत करन सामाजिक सरवसमावशकता टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधी आणि परयावरणविषयक सरकषम परवणससगतता

(iii) दीरघावधी आणि एकातमिक शहरी आणि परातीय नियोजनाला पनहा ऊरजा दण आणि शहरी विकास सबधी लवचिकतच आयाम मिळवण तयासाठी शहरीकरणाच सकारातमक बिनद मिळवण आणि तयाबददल जागरकता पसरवण

(iv) परभावी परकार मदत करण कलपक आणि शाशवत विततीय फरमवरकवर काम करण आणि नगरीय वितत परवठा सदढ करण तयाच बरोबर सथानीय आरथिक पदधतीला सदधा नवीन करन तयास शाशवत परकार परगतिवादी सवरप दऊन एक शाशवत शहरी विकास सबधी विचाराच मलय निरमाण करण

15

नवीन शहरी कारयसची

कतिसाठी आवहान

16 शहराचया विशिषट परिसथितिपरमाण यात नगर आणि गाव वगळ अस शकतील तरीही आमचा ठामपण सागतो कि नवीन शहरी कारयसचीचा आवाका वशविक सहभागी आणि जन-कदरीत आह गरहाची सरकषा करतो आणि यातील लकषय दीरघावधी आह आपलया पराथमिकता जागतिक कषतरीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतरावर ठवावया जयामळ सरकार आणि बाकी सबदध हितसबधी या गरजाना निभाव शकतील

17 आमही नवीन शहरी कारयसची आमचया सवतःचया दशात आणि परातीय आणि दागतिक सतरावर विविध राषटरीय वासतव कषमता आणि विकासाचया पातळया विचारात घऊन आणि राषटरीय कायद आणि पदधती तसच धोरम आणि पराधानयता याचा आदर करन अमलात आणणयासाठी काम कर

18 आमही परयावरण आणि विकासावरील रियो जाहीरनामयाचया इतर विषयाबरोबरच तततव ७ मधय ठरवन दिलयापरमाण सामायिक परत वगवगळया जबाबदाऱयासह तततवावर पनहा एकदा विशवास वयकत करतो

19 आमही ह मानय करतो कि नवीन शहरी कारयसची लाग करताना आफरीकी दश कमी विकसित दश लनडलॉक विकनसशील दश आणि लहान बटाच विकसनशील दश आणि काही विशष आवहानाना सामोर जाणार मधयम उतपनन दश याना सानोर जावलागत असललया अदवितीय आणि उदभवणाऱया शहरी विकासाचया आवहानाना सबोधित करणयाकड विशष लकष परविणयात याव सघरषाचया परिसथितीत असणाऱया तसच विदशाचया ताबयात असणाऱया सघरषोततर दश आणि नसरगिक आणि मानवनिरमित आपततीनी बाधित दशाकड सदधा विशष लकष दणयात याव

20 आमही ही गरज मानय करतो कि इतर बाबीबरोबरच महिला आणि मली बालक आणि तरण अपगतव असललया वयकतीएचआयवहीएडससह जगणाऱया वयकती वयोवदध वयकती दशातरगत लोक आणि सथानिक समदाय झोपडी आणि अनौपचारिक वसाहतीतील रहिवासी बघर लोक कामगार अलप भ-धारक शतकरी आणि कोळी निरवासित परतलल अतरगत विसथापित लोक आणि सथलातरणाचया सथितीचा विचार न करता सथलातरित या सरवाना साममोर जाव लागत असललया अनक सवरपातील भदभावाना सबोधित करताना विशष लकष दणयाची आह

21 आमही सरव राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार तयाच बरोबर सबदध हितसबधियाना आवहान करतो की नवीन शहरी कारयसची परभावीपण अमलात आणणयासाठी आणि आपली सामायिक दरदषटी वासतावातत उतरवणयासाठी तयानी राषटरीय धोरण आणि कायदयाचया अनषगान पनरनिमाण करण सकषम करण आणि भागीदारी निरमाण करण समनवय आणि सहकारय वाढवण यात उततम साथ दयावी

22 शाशवत शहरी विकासाच परवरतन करण आणि वासतवात आणण यासाठी आमही ही नवीन शहरी कारयसची एक सामहिक दषटी आणि राजकीय वचनबदधता आणि वाढत शहरीकरण होणाऱया जगातील शाशवत पररणा महणन शहर आणि मानवी वसाहतीचया मखय भमिकला बळ दणयाची एक ऐतिहासिक सधि महणन सवीकारतो

नवीन शहरी कारयसचीसाठी कविटो अमलबजावणी आराखडा

17

नवीन शहरी कारयसची

23 राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार आणि सरव सबदध हितसबधियासाठी शहरी शाशवत विकास साधय करण शकय करणयासाठी आमही नवीन शहरी कारयसचीची एक महततवाच साधन महणन अमलबजावणी करणयाचा निशचय करतो

शाशवत नागरी विकासासाठी सकरमणशील वचनबदधता

24 शाशवत शहरी विकासातील मलभत कषमताचा परपर फायदा मिळवणयासाठी शाशवत विकासाचया एकातमिक आणि अविभाजय परीसीमाःसामाजिक आरथिक आणि परयावरणविषयक मधय झाललया आमलागर शहरी परावरतनामारफत आमही खालील सकरमणशील वचन दतो

सामाजिक सरवसमावशकता ससगतता आणि दारिदरय निरमलनासाठीशाशवत शहरी विकास

25 आमही ह मानय करतो कि दारिदरयाच टोकाचया दारिदरयासह तयाचया सरव सवरपातन आणि वयापतीतन निरमलन करण ह सरवात मोठ जागतिक आवहान आह आणि शाशवत विकासासाठी अटळ आवशयकता आह आमही ह सदधा मानय करतो कि वाढतया झोपडपटटी आणि अनौपचारिक निवासीचया वाढीसह वाढती विषमता विकसित आणि विकासशील दोनही परकारचया दशाना परभावीत करत आह आणि की शहरी जागच अवकाशीय सघटन पोहोच आणि डिझाइन तसच विकासाचया धोरणाचया जोडीन सरचना आणि पायाभत सवा सामजिक ससगतता समता आणि सरवसमावशकतच परवरतन कर शकतील किवा अडथळा आण शकतील

26 जन-कदरीत असलला गरहाच सरकषण करणारा आणि वय- आणि लिग परतिसादातमक असलला आणि सरव मानवी हकक आणि मलभत सवाततरय वासतवात आणणारा एकतर राहण सविधाजनक करणार सरव परकारचा भदभाव आणि हिसा समापत करणारा आणि सरव वयकती आणि समदायाना तयाचा परिपरण आणि अरथपरण सहभाग शकय करत सकषम करणारा अशा शहरी आणि गरामीण विकासापरती आमही परणपण वचनबदध आहोत तयापढ आपली शहर आणि मानवी वसाहती याचया मानवीकरणातील महततवाच घटक महणन ससकती आणि विविधता आणि समतपरती आदराच परवरतन करणयासाठीही आमही वचनबदध आहोत

27 आमही आमची शपथ पनहा दढतन उचचारतो की कोणीही माग राहाणार नाही आणि सनमाननयी परतिषठच आणि सखाच आयषय जगणयासाठी आणि तयाचया परण मानवी मलभत कषमता साधय करणयासाठी समान सधि आणि सरव रहिवाशाना औपपचारिक किवा अनौपतारिक वसाहतीत राहणार असोत शहरीकरणामळ होऊ शकणाऱया फायदयाच परवरतन करणयापरती वचनबदध आहोत

28 आमही वचनबदध आहोत कि निरवासिताचया अतरगत विसथापित वयकती आणि सथलातरिताच तयाचया सथलातरणाचया सथितीचा विचार न करता मानवी हककाचा परणपण आदर करणयाची खातरी करणयापरती आणि राषटरीय परिसथिती विचारात घऊन तयाचया यजमान शहराना आतरराषटरीय सहकारयाचया भावनतन मदत दणयासाठी जरी शहरात आणि नगरात मोठया सखयन सथलातरित होणारी लोकसखया विविध परकारची आवहान उभी करत असली तरीही ती शहरी जीवनात मोठया परमाणात सामाजिक आरथिक आणि सासकतिक योगदानसदधा दऊ शकल आमही तयापढ नियोजित आणि सवयवसथापित सथलातर धोरणामारफत सरकषित पदधतशीर आणि नियमित सथलातरादवार जागतिक परातीय राषटरीय उपराराषटरीय आणि सथानिक पातळयावरील विकासाचया दरमयानचया सयकत शकतीला मजबत करणयाला आणि सथलातरिताकडन शहराना सकारातमक योगदान शकय करणार फरमवरक सथापित करणयात सथानिक पराधीकरणाना पाठबळ परवणयाला आणि शहरी-गरामीण दव मजबत करणयाला वचनबदध आहोत

18

नवीन

शहर

ी कार

यसची

29 राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारची उचित असलयापरमाण समनवयी भमिका मजबत करणयाला आणि तयाचया सारवजनिक एककाबरोबर आणि गर सरकारी सगटनासाठी सामाजिक आणि आधारभत सवा दणार यात समाविषट असतील समदायामधील गतवणकी जया आपततीना बळी पडण सरवात जासत शकय असत आणि ज वारवार आणि परदीरघ मानवताविषयक आपततीनी बाधित असतात यापढ़ आमही शहरी रचनत आपततीगरसत वयकतीसाठी परशा सवा निवास सथान आणि सनमाननीय आणि उतपादन काम परवरतित करणयाच आणि बाधित वयकतीकड आणि तयाचया यजमान समदायाकड तयाचया विकासाला अवरोध करणयाला परतिबध करणयासाठी मदत वाहती राहील याची खातरी करत असताना सथानिक समदाय आणि सथानिक सरकार याचयाबरोबर सथानिक टिकाऊ आणि परतिषठीत उपाय गतवणयासाठी आणि विकसित करणयासाठी सधि शोधणयात काम करणयासाठी वचनबदध आहोत

30 सशसतर सघरषाचया दरमयान ठाम राहणाऱया शहरी सवाना आणखी पाठभल परवणयाचया सरकारचया आणि नागरी समदायाचया गरजा आमही मानय करतो आमही आतरराषटरीय मानवताविषयक कायदयापरती परण आदर राखणयात ठाम राहणयाची सदधा पोच दतो

31 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक गह निरमाण धोरणाचया परसारासाठी वचनबदध आहोत जी परयापत जीवनमानाचया हककाचा एक घटक महणन सरवासाठी परस गहनिरमाणचया हककाचया परागतिक वासतवात उतरणयाला मदत दतात जो सरव परकारचया भदभावाना आणि हिसला सबोधित करतो आणि राषटरीय कायदा आणि जबरदसतीन घरातन बाहर काढणयाला परतिबध करतो आणि परमाणनानसार वसाहतीचया सामाजिक निरमितीला मदत दणयासह समदायाचया आणि सबधित हितसबधियाचया नियोजन आणि या धोरणाचया अमलबजावणीतील सहभागाला आणि गतवणकीला शकय करत असतानाच बघर बळी पडणयाचया परिसथितीतील वयकती अलप-उतपनन गट आणि अपगतव असललया वयकतीचया गरजावर लकष कदरीत करतो

32 आमही सवत कि आमही एकातमिक कीकत आणि वय व लगिक आधारावर गहनिरमाण धोरणाचा आणि सरव कषतरातील दषटीकोनाचा खास करन रोजगार शिकषण आरोगय-सगोपन आणइ सामाजिक एकातमता कषतर आणि सरकारचया सरव पातळयावर-धोरण आणि दषटीकोन ज परशा परवडणाऱया उपलबध होऊ शकणाऱया सरोत-सकषम सरकषित काटक चागली जोडलली आणि चागलया ठिकाणची घराची नजीकतचया घटकाकड आणि बाकीचया शहरी वीणसमवत आणि परिसरातील कारयशील भागाशी अवकाशीय नात मजबत करणाकड विशष लकष दऊन तरतद करतात तयाच परवरतन करणयास आमही वचनबदध आहोत

33 आमही समाजाचया विविध उतपनन गटासाठी दरलकषित समदायाचया बघर वयकतीचया आणि असरकषित परिसथितीतील लोकाचया सामाजिकआरथिक आणि सासकतिक एकातमिकतचा विचार करन आणि अलगतला परतिबध करन सरकषित किफायतशीर आणि पोहोच असललया परशा विविध गहनिरमाण परयायाचा परवठा करणयास सवतः वचनबदध आहोत बघर लोकाच जीवनमान तयाचा समाजातील सहभाग परणतवान होण सविधाजनक होणयाचया दषटीन आणि बघरपणाला परतिबध करण आणि त नषट करणयासाठी तसच गनहगारीकरणाचा सामना करणयासाठी आणि नषट करणयासाठी आमही सकारातमक उपाय योज

34 आधारभत भौतिक आणि सामाजिक सोयी सरवात किफायतशीर पदधतीन भमि आवास आणि अकषय ऊरजा सरकषित पिणयाच पाणी आणि सवचछता सरकषा पोषण आणि परस आहार कचरा निरमलन शाशवत चलनवलनीयता आरोगयाची निगा आणि कटब कलयाण शिकषा ससकति आणि सवाद ततरासबधी

19

नवीन शहरी कारयसची

माहिती कोणताही भदभाव न करता सरवासाठी उपलबध करणयास मदत करणयासाठी आमही सवत वचनबदध आहोत तयाचयाही पढ आमही सवत महिला मल आणि तरण वदध वयकति दिवयाग वयकति शरणारथी सथानिक वयकति आणि सथानिक समदाय याचया उचित असलयापरमाण आणि काही सकटात सापडणयाचया परिसथितीत या सवा सरव अधिकार आणि गरजाचया परततसाठी परतिसाददणाऱया असतील याची खातरी करणयास वचनबदध आओहोत या बाबतीत आमही कायदशीर ससथातमक सामाजिक आरथिक आणि भौतिक अडथळ नषट करणयास परोतसाहन दतो

35 आमही सवत उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारासह सरकारचया उचित पातळीवर सरवासाठी सरकषचया वाढीव कालावधीसाठी कालवधीचया परकाराची विविधता मानय करन आणि हतसाठी योगय आणि वय-लिग-परतिसादी उपायाच जमीन आणि मालमततचया हककाचया मरयादचया आत महिलासाठी तयाचया सकषमीकरणाची किलली महणन जमीनीचया कालावधीचया सरकषकड परभावी परशासकीय यतरणाचयामारफत सह विशष लकष दऊन परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

36 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीत अपगतव असणाऱया वयकतीना शहराचया भौतिक वातावरणापरयत खास करन सारवजनिक ठिकाण सारवजनिक वाहतक घर शिकषण आणि आरोगय सविधा सारवजनिक माहिती आणि सवाद (माहिती आणि सवाद ततरजञान आणि परणालीसह) आणि शहरी आणि गरामीण दोनही कषतरात जनतला खलया असललया इतर सविधा आणि सवापरयत इतराचया बरोबरीन पोचण सविधाजनक करणाऱया उचित उपायाच परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

37 आमही सवत सरकषित सरवसमावशक पोहोच असलली परयावरण मितर आणि गणवततापरण सारवजनिक ठिकाण जयात गलली साईडवॉक आणि सायकलिग लनस चौरसत वॉटरफरनट कषतर बाग आणि उपवन अशी सामाजिक परसपर सवादासाठी आणि सरवसमावशकतसाठी मानवी आरोगय आणि सवासथय आरथिक दवाण घवाण आणि विविध परकारच लोक आणि ससकतियाचया दरमयानचया सासकतिक अभिवयकति आणि सवादासाठी आणि जयाची रचना आणि वयवसथापन मानवी विकासाची खातरी करणयासाठी आणि शातीपरण सरवसमावशक आणि सहभागी समाज उभा करणयासाठी तसच सहजीवनाच जोडन घणयाच आणि सामाजिक समावशतचया परवरतनासाठी वचनबदध आहोत

38 आमही सवत शहरात आणि मानवी वसाहतीत उचित असलयापरमाण सासकतिक सरचना आणि सथळ सगरहालय अतरदशीय ससकती आणि भाषा तसच पारपरिक तजञान आणि कला सरकषित ठवणयासाठी आणि परवरतन करणयासाठी तयाचया शहरी कषतरातचया पनरवसनातील आणि पनरजजीवनातील भमिकावर परकाश टाकन आणि सामजिक सहभाग आणि नागरिकतवाच अधिकार मजबत करन एकातमिक शहरी आणि परातीय धोरण आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवर परशा गतवणकीमारफत नसरगिक आणि सपषट आणि असपषट असा दोनही सासकतिक वारशाला बळ दण याला वचनबदध आहोत

39 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय बऱयाच वळा महिला आणि मली मल आणि करण आणि बळी पडणयाचया परिसथितीतील वयकती खास करन बाधित होतात ह विचारात घऊन जगण काम करण आणि हिसा आणि धमकीचया भितीशिवाय शहरी जीवनात सहभागी होण सरवानाशकय होणयासाठी सरकषित आरोगयपरण सरवसमावशक आणि सरकषित परयावरणाच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही बालविवाह अलपवयीन विवाह आणि जबरदसतीचा विवाह आणि सतरियाचया योनीची हानी करण यासह महिला आणि मलीसमकष घातक परथाचया निरमलनासाठी आणि नषट करणयासाठी सदधा काम कर

20

नवीन

शहर

ी कार

यसची

40 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय सामाजिक ससगतता मजबत करण आतरसासकतिक सवाद आणि सामजसय सहनशीलता परसपर आदर लिग समानता कलपकता उदयमशीलता सरवसमावशकता ओळक आणि सरकषा आणि सरव लोकाची परतिषठा तसच जगणयाययोगय आणि चतनयशाली शहरी अरथवयवसथा मजबत करणयासाठी विविधता आतमसात करणयाला वचनबदध आहोत आमही सवतःला आमचया सथानिक ससथा वाढतया बहजातीय आणि बहसासकतिक समाजाचया आओतच शातीपरण सहजीवनाची परवरतन करतील याची खातरी करणयासाठी पावल उचळणयालासदधा आमही वचनबदध आहोत

41 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय आपलया राषटरीय धोरणाचया अनषगान जी निरणय घणयाचया नियोजनाचया आणि पाठपरावयाचया नयाचया परकरियामधय सरवासाठी अरथपरण सहभाग तसच वाढीव नागरी गतवण आणि सह-तरतद आणि सह-उतपादन घऊ दतात अशा ससथातमक राजकीय कायदशीर आणि आरथिक यतरणाच सरवसमावशक मचाचया विसततीकरणासाठी परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

42 आमही उचित असलयापरमाण उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना सरव सबधित हितसबधियामधय परसपरसवाद मजबत करणयासाठी वय-आणि-लिग-परतिसादी दषटीकोनामारफतसह सवादासाठी सधि दऊ करन आणि परष आणि महिला मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय निरवासित अतरगत दषटय़ा विसथापित वयकती आणि तयाचया सथलातराचया सथितीचा विचार न करता सथलातरितासह समाजाचया सरव विभागाकडील सभावय योगदानासह वरण धरम वाशिकता किवा सामजिक आरथिक सथिती याचया आधार कोणताही भदभाव न करता मदत दतो

शाशवत आणि सरवसमावशक शहरी समदधि आणि सधि सरवासाठी

43 आमही ह मानय करतो की सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक विकास जयात सरवासाठी सपरण आणि उतपादक रोजगार आणि सनमाननीय काम समाविषट आह शाशवत शहरी आणि परातीय विकासाचा महततवाचा घटक आह आणि की शहर आणि मानवी वसाहती लोकाना निरोगी उतपादक भरभराटीच आणि परिपरण जीवन जग दणारी समान सधीची ठिकाण असावीत

44 आमही ह मानय करतो की शहरी सवरप सरचना आणि बिलडीग डिझाइन मापन आणि सचयाचया काटकसरीचया फायदयामारफत आणि उरजा कारयकषमता पनरनवीकरणीय उरजा लवचिकता उतपादकता परयावरणीय सरकषण आणि शहरी अरथवयवसथत शाशवत वदधीत वाढ करन खरच आणि सरोताचया कारयकषमताच सरवात मोठ पररक आहत

45 आमही सवत शाशवत आणि सरवसमावशक औदयोगिक विकास आणि शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीच परवरतन करणाऱया आणि वयवसाय आणि कलपकता तसच उपदिवीकसाठी वातावरण सकषम करणाऱया चतनयशील शाशवत आणि सरवसमावशक शहरी अरथवयवसथा विकसित करणयास अतरदशीय कषमता सपरधातमक फायद सासकतिक वारसा आणि सथानिक सरोत तसच सरोत कारयकषम आणि लवचिक सरचना उभारणयास वचनबदध आहोत

46 आमही सवत आरथिक विकासात सामाजिक वसाहतीचया निरमितीसह परवडणाऱया आणि शाशवत गहनिरमाण आणि गहनिरमाण विततपरवठयाचया भमिकच आणि विभागाचया इतर आरथिक विभागाना उततजन दणाऱया योगदानाच गहनिरमाण भाडवल निरमितीत उतपननात रोजगार निरमितीत आणि बचतीत वाढ करत आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सछानिक पातळयावर शाशवत आणि सरवसमावशक

21

नवीन शहरी कारयसची

आरथिक सकरमणाला चालना दणयात योगदान दऊ शकत ह मानय करन परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

47 आमही सवत सथानिक आरथिक विकासाला मदत दणयासाठी सरकार आणि सरव कारयशील कषतरामधय आणि सबधित हितसबधियामधय एकातमिकतच सहकारयाच समनवयाच आणि सवादाच जतन करणयासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक ससथा मजबत करणयासाठी उचित पावल उचलणयास वचनबदध आहोत

48 आमही सथानिक सरकार खाजगी कषतर आणि नागरी समाज महिला तरणाच परतिनिधीतव करणाऱया सघटना तसच अपगतव असणाऱया वयकतीच परतिनिधीतव करणार अतरदशीय लोक वयावसायिक शकषणिक ससथा टरड यनियनस कामगाराचया सघटना सथलारिताचया सघटना आणि सासकतिक सघटना याचयासह सरव सबधित हितसबधियाचया दरमयान शहरी आरथिक विकासासाठी सधी निशचीत करणयाचया आणि विदयमान आणि उदभवणारी आवहान ओळखणयासाठी आणि तयाना सबोधित करणयासाठी परभावी सहभाग आणि समनवयाला परोतसाहन दतो

49 आमही सवत शहरी आणि गरामीण कारय राषटरीय आणि उपराषटरीय अवकाशीय फरमवरकमधय आणि शहराचया आणि मानवी वसाहतीचया परणालीमधय एकातम करणाऱया आणि अशा परकार शहरी-गरामीण कषतरात समान परातीय विकासाच जतन करणयाची आणि सामाजिक आरथिक आणि परातीय अतर भरन काढणयासाठी शहरी आणि गरामीण परवठा आणि मागणीशी जोडणाऱया विशवासारह परवठा आणि मलय साखशीची खातरी करन नसरगिक सरोत आणि जमिनीचया शाशवत वयवसथापनाच आणि वापराच परवरतन करणाऱया परातीय परणालीना मदत दणयास वचनबदध आहोत

50 आमही सवत एकातमिक शहरी आणि परातीय दषटीकोनादवार नियोजन साधऩानी अडरपीन कलली शाशवत वाहतक आणि चलनवलन आणि ततरजञान आणि सवाद नटवरकस आणि सरचना या कषतराचया कषमता वाढीव उतपादकता सामाजिक आरथिक आणि परातीय ससगतता तसच सरकषा आणि परयावरणीय शाशवतता जासतीत जासत करणयाचया दषटीन शहरी-गरामीण परसपरसवाद आणि जोडणीला परोतसाहन दणयास वचनबदध आहोत तयामधय जिथ उचित असल शहर आणि तयाचा परिसर अरध-शहरी आणि गरामीण कषतर याचया दरमयान जोडणी तसच अधिक उततम जमीन-समदर जोडणीचा समावश असावा

51 आमही सवत शहरी अवकाशीय फरमवरक जयात शहरी नियोजन आणि डिजाईन उपकरण समाविषट आहत जयामळ नसरगिक सरोत आणि भमिचया शाशवत वयवसथापनाला आधार मिळतो उचित सटसटीतपणाआणि घनता पोलीसनटरिझम आणि मिशर उपयोग उचित असलयापरमाण शहरी विसताराची नियोजित किवा उतसफरत धोरण तया परमाण मापनाचया आणि सचयी अरथवयवसथाना जोर दणयासाठी आहार पदधती नियोजन मजबत करणयासाठी आणि सरोत कारयकषमता शहरी लवचिकता आणि परयावरणीय शाशवतता वाढवणयासाठी वचनबदध आहोत

52 आमही अवकाशीय विकास धोरणाना जी उचित असलयापरमाण शहरी विसताराला मारगदरशन करण पोहोच असललया आणि चागलया परकार जोडललया सरचना आणि सवा शाशवत लोकसखया घनता आणि शहरी वीणत नवीन शजार एकातमिक करण जयामळ शहरी फलाव आणि अलगतला परतिबध होईल अशा शहरी नतनीकरणाला पराधानय दण विचारात घतात परोतसाहन दतो

53 आमही सवत मालमतता मलयासह वाढीव सामाजिक आणि आरथिक मलय निरमाण करणयाचया तयाचया कषमताना शाशवतपम बळ दणयासाठी आणि वयवसाय आणि सारवजनिक आणि खागजी गतवणकी आणि सरवासाठी उपजिवीकचया सधी सविधाजनक करणयासाठी सरकषित सरवसमावशक पोहोच असललया हरित आणि दरजदार सारवजनिक ठिकाणाना सामजिक आणि आरथिक विकासाच चालक महणन परवरतित करणयास वचनबदध आहोत

Mum

bai M

ahar

asht

ra I

ndia

copy S

hutte

rsto

ck

Hari

Mah

idha

r

23

नवीन शहरी कारयसची

54 आमही सवत शकय असल तिथ नतनीकरणीय आणि परवडणारी उरजा आणि शाशवत आणि कारयकषम वाहतक सरचना आणि सवा निरमाण करणयास आणि वापरणयास आणि तयादवार जोडणीच फायद मिळवन आणि अकारयकषम चलनवलन कोडी हवा परदषणशहरी उषणता बटाच परिणाम आणि आवाजाचया आरथिक परयावरणीय आणि सारवजनिक आरोगयाचा खरच कमी करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही सवतः सरव लोकाचया खास करन गरीब आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणाऱया लोकाचया उरजा आणि वाहतकीचया गरजाकड विशष लकष दणयासाठी सदधा वचनबदध आहोत आमही याचीही नोद घतो की नतनीकरणीय उरजचया खरचातील कपात शहराना आणि मानवी वसाहतीना उरजा परवठयाचा खरच कमी करणयासाठी परभावी साधन दतो

55 आमही सवत परशा सरवसमावशक आणि दरजदार सारवजनिक सवा जागतिक आरोगय सघटनन विशद कललया हवचा दरजाविषयक मारगदरशक तततवासह एक सवचछ परयावरण आणि लगिक आणि नवजात बालकाच आणि परसती दरमयान मतय कमी करणयासाठी पनरतपादनविषयक आरोगय-सगोपन सवासह आरोगय-सगोपन सवासाऱखया सामजिक सरचना आणि सविधा उपलबध होणयाच परवरतन करन निरोगी समाजाच जतन करणयास वचनबदध आहोत

56 आमही सवत एका कलपक आणि सपरधातमक शहरी अरथवयवसथला योगदान दणाऱया उतपानन मिळवणाचया सधी तरान कौशलय आणि शकषणिक सविधा कामगाराना उपलबध करन दऊन उचित असलयापरमाण आरथिक उतपादकता वाढवणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः शहर आणि मानवी वसाहतीमधय सपरण आणि उतपादक रोजगार आणि सनमाननीय कामाचया परवरतनामारफत आरथिक उतपादकता वाढ़वणयासाठी सदधा वचनबदध आहोत

57 आमही सवत महिला तरण अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय निरवासित आणि अतरगत विसथापित लोक आणि सथालतरित खास करन सरवात गरीब आणि बळी पड शकणयाचया सथितीतील लोक याचया गरजा आणि कषमताकड विशष लकष दऊन शहर आणि मानवी वसाहतीमधय उचित असलयापरमाण सरवासाठी सपरण आणि उतपादक रोजगार सनमाननीय काम आणि उपजिवीकचया सधी परवरतित करणयासाठी आणि कायदशीर उतपनन मिळवणयाचया भदभाव विरहित सधीच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत

58 आमही सवत परयावरणीय शाशवतता आणि सरवसमावशक भरभराटीचया तततवावर आधारित सकषम करणाऱया नयायय आणि जबाबदार वयवसाय वातावरणाच परवरतन करणयास गतवणकी कलपकता आणि उदममशीलतच परवरतन करणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः मायकरो लघ आणि मधयम आकाराचया उदयमाना आणि सहकारी ससथाना सपरण मलय सखळीत खास करन सामाजिक आणि दढ अरथवयवसथामधील औपचारिक आणि अनौपचारिक अशा दोनही अरथवयवसथामधय काम करणाऱया उदयमाना पाठबळ परवन सथानिक वयवसाय समदायाना सामोर जाव लागत असललया आवहानाना सबोधित करणयासही वचटनबदध आहोत

59 आमही सवतअनौपचारिक अरथवयवसथत काम करणाऱया गरीबाच खास करन महिलाच बिनपगारी घरगती आणि सथलातरित कामगारासह शहरी अरथवयवसथला योगदान राषटरीय परिसथितीचा विचार करन मानय करणयाला वचनबदध आहोत तयाची उपजिवीका कामाची परिसथिती आणि उतपननाची सरकषा कायदशीर आणि सामाजिक सरकषण कौशलय मतता आणि इतर सहाययक सवापरयत पोहोच आणि आवाज आणि परतिनिधीतव वाढवणयात याव कामगार आणि आरथिक यनीटसच औपचारिक अरथवयवसथकड परागतिक सकरमण समतोल दषटीकोन विदयमान उपजिवीकचया सवरधनाच आणि सधारणच परवरतन करताना परोतसाहन आणि अनपालनाच उपाय एकतरित करन विकसित कल जाईल आमही विशिषट राषटरीय परिसथिती कायद धोरण आणि औपचारिक अरथवयवसथकड सकरमणासाठी पराधानय विचारात घऊ

24

नवीन

शहर

ी कार

यसची

60 आमही सवत दरजाची निरमिती सनमाननीय आणि उतपादक नोकऱयासह इतर बाबीबरोबरच सासकतिक आणि सरजनशील उदयोग शाशवत परयटन ललित कला आणि वारसा जपणकीची कारय याचया मारपथ सह विविधता ततरशासतरीय शरणीवरधऩ सशोधन आणि कलपकत चया परवरतनादवार शहरी अरथवयवसथा परागतिकपण उचच-मलय-वरधित विभागामारफत उचततम उतपादकतकड सकरमित करण टिकवणयाला आणि पाठबळ परवणयाला वचनबदध आहोत

61 आमही सवत लाग असल तिथ शहरी लोकसखयाशासतरीय लाभाशाचा फायदा वापरणयाला आणि वाढीव उतपादकता आणि शहर आणि मानवी वसाहतीमधय वाटन घतलली भरभराट साधय करणयासाठी तरणाना शिकषण कौशलय विकास आणि रोजगाराचया उपलबधतच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत मली आणि मल तरण महिला आणि तरण परष उजजवल भवितवय निरमाण करणयातील परिवरतनाच एजनट आहत आणि जवहा सकषम कल जाईल तवहा तयाचयापाशी सवतःचया वतीन आणि तयचया समदायाचया वतीन बाजी माडणयाची महततवाची कषमता असल तयाचया अरथपरण सहभागासाठी अधिक आणि उततम सधीची खातरी करण नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी अतयावशयक असल

62 आमही सवत वयोवदध होत जाणाऱया लोकसखयचया सामाजिक आरथिक आणि अवकाशीय परभावाना जिथ लाग असल तिथ सबोधित करणयाला आणि वय वाढणयाचया घटकाचा शहरी लोकसखयचया जीवनाचा दरजा सधारत असताना नवीन सनमाननीय नोकऱया आणि टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधीसाठी एक सधी महणन उपयोग करणयासाठी वचनबदध आहोत

परयावरणाचया दषटीन शाशवत शाशवत आणि लवचिक शहरी विकास

63 आमही मानय करतो की कि शहर आणि मानवी वसाहतीना अशाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधती जवविविधता नषट होण इकोसिसटीमवर दबाव नसरगिक आणि मानवनिरमित आपतती आणि हवामान बदल आणि तयाचयाशी सबधित जोखमी यापासन अनपकषित धोक असतात जयामळ सरव सवरपातील आणि आकारामानातील दारिदरयाचया निरमलनाच आणि शाशवत विकास साधय करणयाच सरव परयास वयरथ ठरतात शहराच लोकसखयाविषयक कल आणि तयाची जागतिक अरथवयवसथतील हवामान बदलाशी सबधित सौमयीकरणाचया आणि जळवन घणयाचया परयासातील आणि सरोत आणि इकोसिसटीमसवरीमसचया वापरातील जया पदधतीन तयाच नियोजन विककपरवठा विकास उभारणी शासन आणि वयवसथापन कल जात यातील मधयवरती भमिकचा शहरी सीमाचया पलिकड शाशवततवर आणि लवचिकतवर थट परिणाम असतो

64 आमही ह सदधा मानय करतो कीजगभरातील विशषतः विकसनशील दशातील शहरी कनदराच बऱयाचदा विशिष गण असतात जया तयाना आणि तयाचया रहिवाशाना हवामान बदल आणि भकप तीवर हवमानाचया घटना पर यण खचण धळीची आणि वाळचया वादळासह वादळ उषमकचया लाटा पाणयाचा तटवडा दषकाळ जल आणि हवा परदषण वहकटरजनय रोग आणि समदराची पातळी वाढण जयाचा खास करन किनारी कषतरावर परिणाम होतो नदीचया मखाजवळील परदश आणि इतराबरोबरच छोटया बटाची विकसनशील राजय याचयासह नसरगिक आणि मानवनिरमित आपततीचया विपरित परिणामाना बळी पडणार बनवित

65 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय शहरी इकोसिसटीमच आणि परयावरणीय सवाच सरकषण आणि सधारणा करणाऱया हरित गह वाय उतसरजन आणि हवा परदषण कमी करणाऱया आणि परयावरणीय दषटय़ा भककम शहरी आणि परातीय नियोजन सरचना आणि पायाभत सवामारफत शाशवत आरथिक विकासाच जतन करताना आणि सरव वयकतीचया सवासथयाच आणि जीवनाचा दरजाच सरकषण

25

नवीन शहरी कारयसची

करताना आपतती जोखीम कमी करणाऱया धोरणाचा विकासाला पाठबळ दऊन आणि जोखमीचया पातळयासाठी परमाणनासहित नसरगिक आणि मानवनिरमित धोकयानी निरमाण झाललया आपततीचया जोखमीच नियतकालीन निरधारण करन नसरगिक सरोताच शाशवत वयवसथापन करणयास वचनबदध आहोत

66 आमही सवत समारट सिटी दषटीकोन सवीकारणयासाठी वचनबदध आहोत जो डिजीटलायझशनपासनचया सधी सवचछ उरजा आणि ततरजञा तसच कलपक वाहतक ततरजञानाचा वापर करतो अशा परकार रहिवाशाना अधिक परयावरण मितर परयाय निवडणयाच आणि शाशवत आरथिक वदधीला बळ दणयाच विकलप दतो आणि शहराना तयाचया सवा परवण सधारणयास सकषम करतो

67 आमही सवत शहराचा आपतती आणि पर दषकाळाचया जोखमी आणि उषणतचया लाटासह हवामान बदलापरती लवचिकपणा सधारणयासाठी अनन सरकषा आणि पोषण शारिरीक आणि मानसिक आरोगय आणि घरगती आणि परिसरातील हवचा दरजा सधारणयासाठी आवाज कमी करणयासाठी आणि आकरषक आणि जगणयालायक शहर मनवी वसाहती आणि शहरी लडसकपसच परवरतन करणयासाठी आणि विशिषट परजातीचया सवरधनाला पराधानय दणयासाठी खलया बहआयामी सरकषितसरवसमावशक उपलबध होऊ शकणाऱया हरित आणि दरजदार सारवजनिक जागाच चागल जोडललया आणि चागल वितरित कललया जाळयाचया निरमितीचया आणि दखभालीचया परवरतनासाठी वचनबदध आहोत

68 आमही सवत शहरी डलटाज किनारी कषतर आणि इतर परयावरणीय दषटय़ा सवदनशील कषतराचा तयाच वाहतक अनन सरकषा आरथिक भरभराट इकोसिसटीम सवा आणि लवचिकता याच इकोसिसटीमच परवठादार महणन महततव परकाशित करन विशष विचार करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही उचित उपाय शाशवत शहरी आणि परातीय नियोजन आणि निकासात एकातमिक करणयासाठी वचनबदध आहोत

69 आमही सवतशहराना आणि मानवी वसाहतीना आधार दणाऱया किनारी कषतरासह जमिनीचया नसरगहिक आणि सामाजिक कारयाच सवरधन आणि परवरतन करणयास शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीची खातरी करणयासाठी इकोसिसटीम आधारित उपायाची जोपसना करणयासाठी जणकरन इकोसिसटीमची पनरतपादन कषमता ओलाडली जाणार नाही वचनबदध आहोत आमही सवतः शहरी पसाऱयाला परतिबध करणयासाठी आणि मरयादत राखणयासाठी तसच जमिनीचया वापरातील अनावशयक बदलाला आणि उतपादक जमीन आणि नाजक आणि महततवाचया इकोसिसटीम गमावणयाला परतिबध करणयासाठी जमिनीचया शाशवत वापराच परवरतन करणयासही वचनबदध आहोत

70 आमही सवत उरजा पाणी अनन आणि सामगरीचया दरसथ सरोतावरील खप अवलबितव सवा परवठा वयतययासह शाशवततची आवहान उभी कर शकतात आणि की सथानिक तरतद रहिवाशाना सरोताची उपलबधता सविधाजनक कर शकतात ह ओळखन मालआणि पायाभत सवाचया सथानिक तरतदीना मदत दणयास आणि सरोताचया जवळीकीला बळ दणयास वचनबदध आहोत

71 आमही सवतहवा अलपजीवी हवामान परदषक हरित गह वाय आणि आवाजासह सरव कचरा घातक रसायनाचया परयावरणीय दषटय़ा भककम वयवसतापनाकड आणि कमीत कमी करणयाकड विशष लकष दऊन आणि शहरी-गरामीण दव कारयशील परवठा आणि मलय साखळयाचा परयवरणावरील परिणाम विचारात घणाऱया आणि इकोसिसटीमचया सवरधनासाठी पनरतपादनासाठी पनरसथापनसाठी आणि नवीन आणि उबरणाऱया आवहानासमोर लवचिकता सविधाजनक करत एका मडलीय अरथवयवसथकड सकरमित होणयासाठी परिशरम करत अशा एका पदधतीन जमीन पाणी (महासागर समदर आणि ताज पाणी) उरजा सामगरी जगल आणि अनन याच शाशवत वयवसथापन मजबत करणयास वचनबदध आहोत

Jac

arta

Ind

oneacutes

ia

27

नवीन शहरी कारयसची

72 आमही सवत सथानिक आणि परातीय सतरावर शहरी-गरामीण साततयाचा विचार करन आणि सबधित हितसबधी आणि समदायाचा समावश करन एकातमक जल सरोताच नियोजन आणि वयवसथापन अगीकत करणाऱया दीरघकालीन शहरी आणि परातीय नियोजन परकरिया आणि अवकाशीय विकास पदधतीना वचनबदध आहोत

73 आमही सवत घाण पाणी कमी करन आणि तयावर ससकार करन पाणी वाया जाण कमीत कमीकरन पाणयाचया पनरवापराच परवरतन करन आणि जलसाठ वाढवन जलचकराचा विचार करन राखन ठवण आणि पनरभरण करन शहरी निमशहरी आणि गरामीण कषतराचया आत जल सरोताचया पनरवसनादवार सवरधन आणि पाणयाचया शाशवत वापराच परनरतन करणयास आमही वचनबदध आहोत

74 आमही सवत परयावरणीय दषटय़ा भककम कचरा वयवसथापनाच परवरतन करणयास आणि कचरा कम करन पनरवापर करन आणि रिसायकलिग करन जमीन भराव कमीत कमी करन आणि जवहा कचरा रिसायकल करता यणार नाही किवा हा परयाय परयावरणीय दषटया उततम फलनिषपतती दत असल तवहा कचऱयाच उरजत रपातर करन कचरा निरमिती मोठया परमाणावर कमी करणयास वचनबदध आहोत आमही पढ आमखी सवतः किनारी कषतरात सधारित कचरा आणि घाणपाणी वयावसथापनामारफत जल परदषण कमी करणयास वचनबदध आहोत

75 आमही सवत शाशवत नतनीकरणीय आणि परवडणारी उरजा आणि उरजा सकषम इमारती आणि बाधकाम पदधतीविकसित करणयासाठी आणि हरितगह वाय आणि बलक कारबन उतसरजन कमी करणयासाठी शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीची खातरी करणयासाठी नवीन सनमाननीय नोकऱया निरमाण करणयात मदत करणयासाठी सारवजनिक आरोगय सधारणयासाठी आणि उरजा परवठयाचा खरच कमी करणयासाठी अतयावशयक असललया उरजा सवरधनाच आणि कारयकषमतच परवरतन करणयासाठी उचित असलयापरमाण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना परोतसाहन दणयास वचनबदध आहोत

76 आमही सवत नसरगिक सरोताचा शाशवत वापर करणयास आणि काकरीट धात लाकड खनिज आणि जमीन यासारखया कचचया आणि बाधकाम साहितयाचयासरोत कारयकषमतवर परकाश टाकणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः सरकषित सामगरी पनरपरापती आणि रिसायकलिग सविधा सतापित करणयास शाशवत आणि लवतिक इमारतीचया विकासाच परवरतन करणयास आणि सथानिक बिनविषारी आणि रिसायकल कलल साहितय आणि लीड-अडिटिव मकत रग आणि विलपन वापरणयाला पराधानय दणयास वचनबदध आहोत

77 आमही सवत अनसरन दरजदार सरचना आणि अवकाशीय नियोजनाचया विकासामारफत आणि एकातमिक वय-लिग-परतिसादी धोरण आणि योजना आणि सडाई फरमवरक फॉर डिझासटर मनजमट रिसक रिडकशन 2015-2030 ला इकोसिसटीम-आधारित दषटीकोनाचा सवीकार आणि अमलबजावणी करन आणि बळी पडणयाची शकयता आणि जोखीम कमी करणयासाठी खास करन झोपडपटटयासह औपचारिक आणि अनौपचारिक वसाहतीचया जोखीम-परवण कषतरामधय आणि कटब समदाय ससथा आणि सवाना धकक किवा सपत ताणासह धोकयाचया परिणामाना परतिसाद दणयासाठी सवीकारणयासाठी आणि तयातन सावरणयासाठी तयार होण शकय करणयाकरिता सरव सतरावर समगर आणि डटा-इनफॉरमड जोखीम कपात आणि वयवसथापन मखय परवाहात आणन शहराची आणि मानवी वसाहतीची लवचिकता मजबत करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही लवचिक आणि सरोत सकषम सरचनचया विकासाच परवरतन कर आणि आपततीचया जोखमी आणि परिणाम कमी कर जयात झोपडपटटया आणइ अनौपचारिक वसाहतीच पनरवसन आणि शरणीवरधन समाविषट असल आमही झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहतीसह तयाना आपततीपरती लवचिक बनवणयासाठी सथानिक पराधीकरण आणि हितसबधीचया समनवयान सरव जोखमीचया घराच मजबतीकरण आणि रिटरकोफिटिगसाठी उपायाच सदधा परवरतन कर

28

नवीन

शहर

ी कार

यसची

78 आमही सवत परतिसादातमकपासन अधिक सवयपररित सकरियता जोखीम-आधारित सरव-धोक आणि सपरण समाज दषटीकोनाकड जस की जोखमीविषयी जनततील जागरकता वाढवण आणि जोखमीला परतिबध करणयासाठी एकस अट गतवणकीच परवरतन आणि लवचिकता उभारण तयाच वळी नसरगिक आणि मावनिरमित आपतती आणि सघरषामळ बाधित रहिवाशाचया तातडीचया गरजाना सबोधित करणयासाठी वळवर आणि परभावी सथानिक परतिसादाची खातरी करत पढ जाणयाला पाठबळ दणयास वचनबदध आहोततयात ldquoबिलड बक बटरrdquo तततवाच आपतती-पशचात सावरणयाचया परकरियत लवचिकता -उभारणी परयावरणीय आणि अवकाशीय उपाय आणि परवीचया आपततीपासनच धड एकातमिक करणयासाठी एकातमिक करण तसच भावी नियोजनात नवीन जोखमीबाबत जागरकता ससमाविषट असावी

79 आमही सवत हवामान बदलाशी जळवन घण आणि सौमयीकरणासह आतरराषटरीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक हवामानविषयक कारवाईच परवरतन करणयास आणि शहर आणि मानवी

वसाहतीचया तयाचया रहिवाशाचया आणि सरव सथानिक हितसबधीचया महततवाच अमलबजावणीकार महणन परयासाना मदत दणयास वचनबदध आहोत आमही पढ लवचिकता उभारणयास आणि सरव सबधित कषतराकडील हरित वाय उतसरजन कमी करणयासही वचनबदध आहोत अस उपाय हवामान बदलावरील यनायटड नशनस फरमवरक कनवहशन अधीन सवीकारललया परीस कराराचया लकषयाबरोबर साततय राखणार असावत जयात समाविषट आह जागतिक सरासरी तापमानातील वाढ औदयोगिक-परव पातळीचयावर 2 अश सलसियस खाली राखण आणि तापमान वाढ मरयादा औदयोगिक-परव पातळयाचया वर 14 अश सलसियसचया मरयादत ठवणयासाठी परयासाचा पाठपरावा करण

80 आमही सवत मधयम त दीरघकालीन अनकलन नियोजन परकरियला तसच हवामान भदयता आणि परभाव याना मदत दणयासाठी इको-ससटम आधारित अनकलनाचया उपयोगामारफत सह अनकल योजना धोरण कारयकरम आणि शहरी रहिवाशाची लवचिकता उभारणाऱया कती याची माहिती दणयास वचनबदध आहोत

परभावी अमलबजावणी

81 आमही मानय करतो की नवीन शहरी कारयसचीत ठरवन दिलयापरमाण सकरमणीय वचनबदधता वासतवात यणयासाठी शहरी अवकाशीय विकासाच सहभागपरण नियोजन आणि वयवसथापन आणि अमलबजावणीचया परभावी मारगानी जयाला आतरराषटरीय सहकारयाची तसच कषमता विकासातील परयासाची जयात समाविषट आह सरकारामधय सरव सतरावर उततम पदधती धोरण आणि कारयकरमाची दवाणघवाण जोड असललया राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवरील सकषम करणाऱया धोरण चौकटीची आवशयकता असल

82 आमही आतरराषटरीय आणि परादशिक सघटना आणिससथाना जयात समाविषट आहत यनाईटड नशनस सिसटम आणि बहपकषीय परयावरणविषयक करार विकास भागीदार आतरराषटरीय आणि बहपकषीय विततीय ससथा परादशिक विकास बका खाजगी कषतर आणि इतर हितसबधी याना नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी मखय परवाहात आणन शाशवत शहरीकरणाला एकातमिक दषटीकोन लाग करणयासाठी तयाचया शहरी आणि गरामीण धोरणाचा आणि कारयकरमाचा समनवय वाढवणयासाठी आमतरित करतो

83 या सबधात आमही शाशवत विकासासाठी 2030 कारयसचीचया परिचछद 88 मधय भर दगिलयापरमाम परणाली-निहाय धोरणातमक नियोजन अमलबजावणी आणि अहवालीकरणाचया चौकटीचया आत शाशवत शहरी विकासाचया कषतरात सयकत राषटराचया परणाली-निहाय समनवयात आणि एकरपतत सधारणा करणयावर भर दतो

29

नवीन शहरी कारयसची

84 आमही राजयाना आगरहाची विनती करतो की कोणतयाही एकतरफी आरथिक विततीय किवा वयापारविषयक उपायाची अमलबजावणी करणयापासन दर रहाव जर त आतरराषटरीय कायद आणि सयकत राषटराचया सनदनसार नसतील ज आरथिक आणि सामाजिक विकास परणपण साधय करणयाचया खास करन विकसनशील दशात आड यत

शहरी परशासक सरचना उभारण एक मदतीची चौकट सथापन करण

85 आमही यनायटड नशनस हहयमन सटलमटस परोगराम (यएन-हबिटाट)चया शासक परिषदन आपल ठराव 20 एपरिल 2015 चा 21315 आणि 3 एपरिल 2009 चा 22816 मधय सवीकारललया

विकनदरीकरण आणि सथानिक पराधीकरणाना मजबत करणयावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवामधय असलली तततव आणि धोरण आणि सरवासाठी आधारभत सवाची उपलबधी यावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवाची मानय करतो

86 आमही नवीन शहरी कारयसचीचया उचित असलयापरमाण सरवसमावशक अमलबाजवणी योगय आणि सहभागी धोरणात राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक ससथातमक आणि नियामक चौकटीदवार ती पारदरशक आणि उततरदायी वितत यतरणशी परशी सलगन आहत याची खातरी करन उचितअसलयापरमाण एकातमिक धोरण आणि योजना उचित असलयापरमाण पाठबळ असललयाचा एक भाग महणन मखय परवाहातील शाशवत शहरी आणि परादशिक विकासात परभावी अमलबजावणीच सचरसचालन कर

87 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारामधय अधिक कणखर समनवय आणि सहकारय याची बहसतरीय समतरणा यतरणमारफत आणि सरकारचया परतयक सतरावर सबधित सकषमता साधन आणि सरोत याची सपषटपण निशचीती करन जोपासना कर

88 आमही शहरीकरणापरती एकातमिक दषटीकोन मजबत करण आणि तयाचा विचार करणाऱी एकातमिक शहरी आणि परादशिक धोरण अमलात आणणयाचया दषटीन राजकीय परशासनचया वगवगळया सतरावर आणि पटटीत इतर बाबीबरोबरच गरामीण विकास जमिनीचा वापर अनन सरकषा आणि पोषण नसरगिक सरोताच वयवसथापन सारवजनिक सवाची तरतद पाणी आणि सवचछता आरोगय परयावरण उरजा गहनिरमाण आणि चलनवलन धोरण याबाबतीत कषतरीय धोरणाची लकषय आणि उपाय याचया दरमयान एकरपतची खातरी कर

89 आमही उचित असलयापरमाण सरकाराची राषटरीय शहरी धोरण परभावीपण अमलात आणणयासाठीची कषमता वाढवणयासाठी आणि अनदानतवाचया तततवावर आधारित उचित आरथिक राजकीय आणि परशासकीय विकदरीकरणाची खातरी करन तयाना धोरण करत आणि निरण घणार महणन सकषम करणयासाठी समानता आणि विना-भदभावाचया तततवावर आधारित कायदशीर आणि धोरण चौकट सथापन करणयासाठी उपाय योज

90 आमही सपरण परशासकीय सीमामधय आणि कारयशील परदशाचया आधार उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना निरणय घणयात आणि काम करणयात तयाना महततवाचया शहरी महानगरी आणि परादशिकचिताचया वयवसथापनासाठी आवशयकत अधिकार आणि सरोत परवन तयाचया गतल जाणयाची खातरी करन दशाचया राषटरीय कायदयाना अनसरन उप राषटरीय आणि सथानिक सरकाराचया कषमता मजबत करणयात मदत दऊ आमही महानगरी शासनाच परवरतन कर ज उचित असलयापरमाण शाशवत

15 महासभचया अधिकत नोदी बासषटाव अधिवशन परवणी कर 8 (ए628)अनचछद 1 पहा16 इबीड चौसषटाव अधिवशन परवणी कर 8 (ए648) अनचछद 1

30

नवीन

शहर

ी कार

यसची

ऋण वयवसतापनासह सरवसमावशक आणि कायदशीर चौकटी आणि विशवासारह विततपरवठा यतरणा समाविषट करत आमही सरव कषतरात आणि सथानिक सरकारामधीलसह निरणय घणयाचया सरव पातळयावर नततवात महिलाचया सपरण आणि परिणामकारक सहभागाचया परवरतनासाठी उपाय योज

91 आमही सथानिक सरकाराना सथानिक गरजाना अनकल होणयाचया दषटीन उचित असलयापरमाण राषटरीय कायद आणि धोरणाचया अनषगान तयाची सवतःची परशासकीय आणि वयवसथापन रचना निशचीत करणयात मदत दऊ आमही उचित नियामक चौकटीना परोतसाहन दऊ आणि सारवजनिक हिताच सवरधन कल जाईल आणि सकषिपत लकषय जबाबदाऱया आणि उततदायितव यतरणा सपषटपण निशचीत कलया जातील याची खातरी करन पायाभत सवा आणि सरचना विकसित आणि वयवसथापित करणयासाठी समदाय नागरी समाज आणि खाजगी कषतराबरोबर भागीदीरी करणयात सथानिक सरकाराना मदत दऊ

92 आमही सकलपना माडणयापासन त डिजाइन बजटिग अमलबजावणी मलयाकन आणि पनरावलोकन या सरकारचया सरव पातळया आणि नागरी समाज याचया दरमयान थट भागीदारीचया सवरपात मळ धरललया विसतत-आधारावरील आणि उततम-सरोतीकत कायमची यतरणा आणि सहकारय

आणि समतरणसाठी सरवासाठी खलया वयासपीठाचया मारफत सह माहिती आणि सवाद ततरजञान आणि उपलबध डटा उपाय वापरन शहरी आणि परादशिक धोरण आणि नियोजन परकरियाचया सरव टपपयावर सहभागी वय-आणि- लिग परतिसादी दषटीकोनाच परवरतन कर

शहरी अवकाशीय विकासाच नियोजन आणि वयवसथापन

93 यएन-हबिटाटचया शासक परिषदन तयाचया 23 एपरिल 2015 चया ठराव 25617 मधय मजर कललया शहरी आणि परादशिक नियोजनावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवामधय समाविषट असलली शहरी आणि परादशिक नियोजनासाठी तततव आणि धोरण आमही मानय करतो

94 आमही सपरधातमक अरथवयवसथा जीवनाचा उचच दरजा आणि शाशवत परयावरणाची दीरघकालीन वाछित निषपतती असललया अलपकालीन गरजाचा समतोल राखणयाच उददिषट असललया एकातमिक नियोजनाची आमही अमलबजावणी कर काही काळानतर बदलतया सामाजिक आणि आरथिक परिसथितीशी जळवन घणयाचया दषटीन आमही आओमचया योजनामधय लवचिकता ठवणयाचा अथक परयतन सदधा कर ततरजञानातील कलपकतला बळ दणयाचा आणि जगणयासाठी अधिक चागल वातावरण निरमाण करणयाचा परयास करताना आमही या योजना अमलात आणि तयाच पदधतशीरपण मलयाकन कर

95 आमही शहर आणि मानवी वसाहतीचया वगवगळया सतरामधय सहकारय आणि परसपर आधाराला परोतसाहन दऊन अनन सरकषा आणि पोषण परणाली वाढवणयात छोटी आणि मधयम शहर आणि नगर याची भमिका मजबत करन शाशवत परवडणार परयापत लवचिक आणि सरकषित घर सरचना आणि सवा दऊन शहरी-गरामीण साततयामधय परभावी वयापारी दवयाची सविधा परवन आणि लघ-सतरावरील सतकरी आणि कोळी सथानिक राषटरीय परादशिक आणि जागतिक मलय साखळी आणि मारकटशी जोडल जातील याची खातरी करन एकातमिक बहकदरीय आणि समतोल परादशिक विकास धोरणाचया आणि योजनाचया अमलबजावणीला मदत दऊ आमही शहरी शती आणि फारमिग तसच जबाबदार सथानिक आणि शाशवत उपभोग आणि उतपादन आणि सामाजिक परसपरकरिया याना सदधा शाशवतता आणि अनन सरकषा याना योगदान दणयासाठी एक परयाय महणन सथानिक मारकटस आणि वयापाराचया उपलबध होऊ शकणार नटवरक सकषम करन मदत दऊ

17 आयबिड सतराव अधिवशन सहायक करमाक 8 (A708) अनचछद

31

नवीन शहरी कारयसची

96 आमही सरव आकारमानाची शहरी कषतर आणि तयाची उपनगर आणि गरामीण परिसर सीमापार असललयासह याचयात सयकत शकती आणि परसपरकरिया याना परोतसाहन दणयासाठी शहरी-विभाग आणि महानगरी योजनासह शाशवत शहरी आणि परादशिक नियोजनाचया अमलबजावणीला परोतसाहन दऊ आणि आमही शाशवत परादशीय सरचना परकलपाना मदत दऊ ज शहरी-गरामीण साततयामधय परदशाचया नयायय वदधीच परवरतन करन शाशवत आरथिक उतपादकतल उततजन दतील या बाबतीत आमही पालिका आणि महानगरी लकषय परण करणयाची सारवजनिक सवा दणयाची आणि सतानिक आणि परादशीय दोनही विकासाच परवरतन करणयाची परभावी साधन महणन कारयशील परदश आणि शहरी कषतरावर आधारित शहरी-गरामीण भागीदारी आणि आतर-पालिका सहकारय यतरणाच परवरतन कर

97 आमही नियोजित शहरी आणि विसतार आणि भरावाच परोतसाहन दऊहित करणार आणि पराथमिक रीतया पनरनवीकरण आणि शहरी कषतरातील नवीन कारयाचा आढ़ावा घऊन उचित असलयापरमाण यात झोपडपटटी आणि अनौपचारिक वसाहती समाविषट करन यात उचच गणवतततील इमारती आणि सारवजनिक ठिकाण परवन हितसबधी आणि सबदध वयकतिना गतवन एकातमिक आणि सहभागी दषटीकोनाच परवरतन करन अवकाशीय आणि सामाजिक आरथिक वगळपणा आणि जनटरीफिकशन

टाळन तयाचबरोबर सासकतिक वारशाच सवरधन करन आणि शहरी पसाऱयाला परतिबध करन आणि मरयादा घालन परवरतन कर

98 आमही नयायय ततव जमीन आणि नसरगिक सरोताचा कारयकषम आणि शाशवत वापर सटसटीतपणा बहकदरीयता उचित घनता आणि जोडणी आणि अवकासाच बहविध उपयोग शहरी पसाऱयाला परतिबध करणयाचया चलनवलनाची आवहान आणि गरजा आणि दर डोई सवा परवणयाचा खरच कमी करणयाचया आणि उचित असलयापरमाण घनता आणि सकलचया अरथवयवसथा आणि सचयाचा फायदा घणयाचया दषटीन एकातमिक आणि परादशिक नियोजनाच परवरतन कर

99 आमही जी शहरी नियोजनाची धोरण सरवासाठी दरजदार पायाभत सवा आणि सारवजनिक ठिकाणाचया उपलबधतसह परवडणाऱया घराचया तरतदीमारफत सामाजिक मिशरण सविधाजनक करतात सरकषा आणि सरकषिततता वाढवन आणि सामाजिक आणि आतरपिढी परसपरकरियला अनकल राहन आणि विविधतचया कौतकासह तयाना उचित असलयापरमाण मदत दऊ आमही शहरी हिसन बाधित कषतरातील सवना परवणाऱया वयावसायिकाना आणि समदायाना उचित परशिकषण आणि मदत समाविषट करणयासाठी पावल उचल

100 आमही उततम रीतया डिजाईन कललया सरकषित पोहोच असललया हरित आणि दरजदार रसत आणि इतर सारवजनिक ठिकाण जी सरवाना उपलबध आहत आणि लगिक छळ आणि लिगाधारित हिससह गनह आणि हिसपासन मकत आहत तयाना मानवी सकल आणि रसतयाचया पातळीवरील जमिनीचा उततम वापर कर दणार उपाय विचारात घऊन औपचारिक आणि अनौपचारिक दोनही सतानिक आणि वयापारी तसच ना-नफा समदायाचया उपकरमाची जोपसाना करन लोकाना सारवजनिक ठिकाणी आणन आणि आरोगय आणि सवासथय सधारणयाचया उददशान चालण आणि सायतलिग करण याच परवरतन करन तरतदीना मदत दऊ

101 आमही हरितवाय उतसरजन जागाच इमारती आणि बाधकामाच सवा आणि सरचनाच लवचिकता आधारित आणि हवामान परिणामकारक डिजाइन आणि निसरग-आधारित उपाय याचयासह आपतती कमी करण आणि हवामान बदल अनकलन आणि सौमयीकरण विचार आणि उपाय याना वय-आणि लिग परतिसादी शहरी आणि परादशिक विकास आणि नियोजन परकरियामदधय एकातमिक कर आमही कषतराचया दरमयान सहकारय आणि समनवयाच परवरतन कर आणि चाल आणि भावी सविधाचया ठिकामाचया सबदातील

Mum

bai Maharashtra India - copy

Shutterstock Rahul Ramachandram

33

नवीन शहरी कारयसची

जोखीम निरधारणासारखया आपततीत जोखीम कमी करण आणि परतिसाद आराखड विकसित करणयाचया आणि अमलात आणणयाचया आणि परयापत आकसमिकता आणि सटकचया कारयपदधती तयार करणयाचया सथानिक पराधीकरणाचया कषमता उभार

102 आमही शहरी नियोजन आणि डिझाइनसाठी कषमता सधारणयासाठी आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवर शहरी नियोजनकारासाठी परशिकषणाचया तरतदीसाठी अथक परिशरम घऊ

103 आमही शहरी सरकषा आणि गनह आणि दहशतवाद आणि दहशतवादाला उपकारक असललया अतिरकी हिससह हिसचया परतिबधासाठी सरवसमावशक उपाय एकातमिक कर अस उपाय उचित असतील तिथ सारवजनिक सरकषा आणि गनह आणि हिसला परतिबधाशी सबधित धोरणाचया विकासात झोपडपटटी आणि अनौपचारिक वसाहतीमधील घटक तसच बळी पडणयाची शकयता आणि सासकतिक घटक सबधित सथानिक समदायाला आणि गर-सरकारी कारयकरतयाना गतव जयात अगभतपण अधिक मोठा सरकषा धोका असणारा महणन विशिषट गटाचया कलकीत करणयाला परतिबध करण आणि सामना करण समाविषट आह

104 आमही कायदशीर गरजाना परण करत सशकत सरवसमावशक वयवसथापकीय फरमवरक आणि उततरदायी ससथा जया जमीन नोदणी आणि शासन याचा वयवहार करतात तयाचया मारफत जमिनीच पारदरशक आणि शाशवत वयवसथापन आणि वापर जमीन नोदणी आणि भककम विततीय यतरणा लाग करन

कायदशीर आवशयकतचया अनपालनाच परवरतन कर शाशवतआमही सथानिक सरकार आणि सबदध हितसबधीना कडासटरस मलयाकन आणि जोखीम नकाश आणि जमीन आणि घराचया किमतीचया नोदी सारखी मलभत जमीन वसतसची माहिती विकसित करणयात आणि वापरणयात उचच दरजा वकतशीर आणि विशवासारह डटा- उतपनन लिग वश वाशिकता सथलातरणाची सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय सदरभात सबधित इतर गणवशिषटय यादवारा वगळा कलला-हा डटा भदभाव करणाऱया जमिन वापराचया धोरणासाठी वापरला जाणार नाही याची खातरी करन- निरमाण करणयासाठी विविध यतरणामारफत मदत दऊ

105 आमही परयापत जीवनमानाचा एक घटक महणन परयापत घराचा हकक परागतिकतन वासतवात उतरणयाची आमही जोपासना कर आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक विकास धोरण जमीन दोरण आणि घराचा परवठा यामधय सपषटपणाची खातरी करणयासाठी उचित असलयापरमाण सहभागी नियोजन अतरभत करन आणि एकतच तततव लाग करन सरव पातळयावर गहनिरमाण धोरण विकसित कर आणि अमलात आण

106 आमही सामाजिक सहभाग आरथिक परिणामकारकता आणि परयावरणविषयक सरकषणाचया तततवावर आधारित असललया गहनिरमाण धोरणाच परवरतन कर शहराचया मधयवरती आणि गरदीचया भागातील परशा सरचना असललया जमिनीसहपरवडणाऱया आणि शाशवत घरासाठी सारवजनिक सरोताचया परभावी वापराला मदत दतो आणि सामाजिक समावशकता आणि ससगतता परवरतित करणयासाठी मिशर-उतपनन विकासाला परोतसाहन दतो

107 आमही धोरण साधन यतरणा आणि विततपरवठयाची परारप याचया विकासाला परोतसाहन दतो जी भाडयाचया आणि इतर निवासी विकलपासह तसच सह-निवास सामदायिक जमिनीच नयास आणि इतर सामहिक घराच परकार ज वयकती आणि समदायाचया उभरणाऱया गरजाना सबोधित करतील तयाना घराचा परवठा सधारण(खास करन अलप उतपनन गटासाठी) वगळ पडण आणि जबरदसतीन घरातन बाहर काढण आणि विसतापित होण याला परतिबध करणयासाठी आणि परतिषठीत आणि परस पनरवसन परवणयासाठी

34

नवीन

शहर

ी कार

यसची

परोतसाहन दऊ यात झोपडपटटयाचया आणि अनौपचारिक वसाहतीचया शरणीवरधनाचया कारयकरमाकड विशष लकष परवन वाढतया गहनिरमाणाला आणि सवतः बाधललया योजनाना मदत समाविषट असल

108 आमही शिकषण रोजगार गहनिरमाण आणि आरोगय याचया दरमयानचया मजबत दवयाना सबोधित करन वगळण आणि वगळ पडणयाला परतिबध करन सथानिक एकातमिक गहनिरमाण दषटीकोनाची जोपासना करणाऱया गनिरमाण धोरणाचया विकासाला मदत दऊ तयाचयाही पढ आमही सवतः बघरपणा तसच समरपित धोरणाचया आणि वयापक सरवसमावशक आणि शाशवत हाउसिग-फरसट कारयकरमासारखया लकषयित सकरिय सरवसमावशक धोरणामारफत तयाचया गनहगारीकरणाचा सामना करणयास आणि निरमलन करणयास वचनबदध आहोत

109 झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहती शहराचया सामाजिक आरथिक सासकतिक आणि रायकीय आकारमानात एकातमि कलया जातील याची खातरी करणयासाठी शारिरीक आणि परयावरणीय सदारणाचया पलिकड जातील असशा धोरणानी उचित असलयापरमाण झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहतीचया शरणीवरधनासाठी आणि शकय असललया मरयादपरयत झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसहतीना परतिबध करणयासाठी आरथिक आणि मानवी सरोताचया वाढीव वाटपाचा आमही विचार कर या धोरणामधय लाग असलयापरमाण शाशवत परयापत सरकषित आणि पवडणारी घर पायाभत आणि सामाजिक सवा सरवसमावशक उपलबध होऊ शकणाऱया हरित आणि दरजदार सारवजनिक ठिकाण समाविषट असावीत आणि तयानी कालावधीची सरकषा आणि तयाच नियमित करण तसच सघरष परतिबधक आणि मधयसथीच उपाय याच परवरतन कराव

110 आमही झोपडपटटयामदधय आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणाऱया लोकाच परमाण कमी करणयासाठी झोपडपटटवासी आणि अनौपचारिक वसाहतीतील निवासी याच जीवन सधारणयाचया आधीचया परयासातील अनभव विचारत घऊन सरवसमावशक आणि पारदरशक दखरख यतरणा निशचीत करण आणि अधिक मजबत करण यासाठीचया परयासाना मदत दऊ

111 आमही गहनिरमाण कषतरातील परयापत आणि लाग करता यणाऱया नियमनाचया विकासाच उचित असलयापरमाण लवचिक बिलडीग कोडस परमाणन विकास परवान कायदयान आणि वटहकमान जमिनीचा वापर आणि नियोजनाची नियमन यासह हवालयाशी विसथापनाशी बघरपणाशी आणि मनमानी जबरदसतीन बाहर काढणयाशी सामना करन आणि तयाला परतिबध करन आणि दरजा परवडण आरोगय सरकषा उपलबध होम उरजा आणि सरोताची कारयकषमता आणि लवचिकतची खातरी करन परवरतन कर आमही उचच-दरजा वळवर आणि विशिषट सामाजिक आरथिक परयावरणीय आणि सासकतिक पल विचारात घऊन राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर विशवासारह डिसअगरीगटड डटावर आधारित घराचा परवठा आणि मागणीचया विशिषट विशलषणाच सदधा परवरतन कर शाशवत

112 आमही घर आणि लोकाचया गरजा धोरणाचया कदरसथानी ठवन परिघीय आणि एकाकी पडलला सारवतरिक गहनिरमाण विकास शहरी परणालीपासन तटलला राहण टाळणयासाठी चागलया ठिकाणी असललया आणि चागल वितरण कललया गहनिरमाण योजना जयाचयासाठी तया विकसित कललया आहत तया सामाजिक आणि आरथिक कषतराचा विचार न करता आणि अलप-उतपनन गटाचया घराचया गरजासाठी उपाय परवन शाशवत शहरी विकासाच परवरतन कर

113 आमही रसत सरकषा सधारणयासाठी आणि त शाशवत चलनवलन आणि वाहतक सरचना नियोजन आणि डिझाइनमधय एकातमिक करणयासाठी उपाय योज जागरकता-वाढविणयाचया पढाकारासोबत एकतरितपण आमही डिकड ऑफ अकशन फॉर रोड सफटीमधय सचवणयात आललया सफ-सिसटीम दषटीकोनाच परनरतन कर जयामधय सरव महिला आणि मलीचया गरजा तसच मल व यवक वदध वयकती आणि अपग आणि

35

नवीन शहरी कारयसची

असरकषित परिसथितीत राहाणाऱया वयकतिची काळजी घतली जाईल आमही ती धोरण आणि उपाय सवीकारणयासाठी अमलात आणणयासाठी आणि लाग करणयासाठी काम कर ज आरोगयविषयक विशाल निषपततीचया दषटीन पादचारी सरकषा आणि सायकलिग चलनवलनाला खास करन दखापतीना आणि अससरगजनय रोगाना परतिबध करणयासाठी सकरियपण सरकषण दतील आणि परवरतन करतील आणि आमही जागतिक सतरावर मोटरसायकलमळ परामाणाबाहर होणाऱया मतय आणि दखापतीचा खास करन विकसनशील दशात विचार करता विशिषट कायदा आणि धोरण विकसित करणयासाठी आणि तयाची अमलबजावणी करणयासाठी काम कर आमही पराधानयान परतयक मलाला शाळपरयत सरकषित आणि निरोगी परवासाच परवरतन कर

114 आमही सरवासाठी एकण शहरी आणि परादशिक आराखडयात वाहतक आणि चलनवलन योजना एकातमिक करन आणि खाली दिलयापरमाण वाहतकीचया आणि चलनवलनाचया अनक परयायाच परवरतन करन शहरातील आणि मानवी वसाहतीतील सामाजिक आणि आरथिक कतीमधय अरथपरण सहभाग शकय करणारी सरकषितवय आणि लिग परतिसादी परवडणारी आणि शाशवत शहरी चलनवलन आणि भ आणि समदर वाहतक पदधतीच परवरतन कर

(a) सारवजनिक वाहतकीसाठी तसच चालण आणि सायकलिग अशा यतरविरहित परयायासाठी तयाना खाजगी यातरिक वाहतकीचया वर पराधानय दऊन उपलबध होऊ शकणाऱया सरकषित कारयकषम परवडणाऱया आणि शाशवत सरचनामधय मोठी वाढशाशवत

(b) विसथापन खास करन गरीबाच कमीत कमी करणारा नयायय ldquoसकरमणाभिमख विकासrdquo आणि परवडणारी वशिषटय़ मिशर-उतपनन घर नोकऱया आणि सवाच एक मिशरण

(c) जलमारगासह शहरी उपनगरी आणि गरामीण भागाचया दरमयान जोडणी वाढवणार परवासाची आणि वाहतकीची गरज कमी करणार उततम आणि समनवयित वाहतक व भमि वापर नियोजन आणि वाहतक आणि चलनवलन नियोजन खास करन छोटया बटाची विकसनशील राजय आणि किनारी शहरासाठी

(d) शहरी भाड नियोजन आणि लॉजिसटिकस सकलपना जयामळ विविध उतपादन आणि सवा उपलबध होतात तयाचा परयावरणावरील आणि शहरातील उपजिवीकवरील परभाव कमी होतो आणि टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधीला योगदानात जासतीत जासत वाढ होत शाशवत

115 आमही शहरी आणि महानगरीय वाहतक योजनाच परयावरण अरथवयवसथा सामाजिक ससगतता जीवनमान उपलबधता रसत सरकषा सारवजनिक आरोगय आणि इतर गोषटीबरोबरच हवामान बदलावरील कारवाई याचयासह अधिक विशाल फायदयाच मलयाकन करणयासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर यतरणा आणि सामायिक चौकटी विकसित करणयासाठी उपाय योज

116 आमही शाशवत शहरी आणि महानगरीय भागात वाहतक आणि चलनवलनाचया सवाचया वाटन घतललया चलनवलनाचया सवा शकय करणाऱया नवीन ततरजञानासह खलया आणि पारदरशक परापण आणि नियमनासाठी शाशवत राषटरीय शहरी वाहतक आणि चलनवलन धोरणावर आधारित या यतरणा आणि चौकटीचया विकासाला मदत दऊ आमही सथानिक सरकारआणि वाहतक आणि चलनवलन सवा परवठादार याचया दरमयान डटा वयवसथापनासह एक सपषट पारदरशक आणि उततरदायी करारीकत सबध विकसित करणयाला मदत दऊ ज सारवजनिक हिताच आणि वयकतीगत खाजगीपणाच आणखी सरकषण करतील आणि परसपर करतवय निशचीत करतील

Abu

Dhab

i Em

irado

s Aacuter

abes

Uni

dos

37

नवीन शहरी कारयसची

117 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर शाशवत शहरी आणि महानगरीय वाहतक आणि चलनवलन आराखडयासह नियोजन आणि धोरण चौकटीचया परसपर सामजसयात वाहतक आणि शहरी आणि परादशिक नियोजन विभागामधय अधिक समनवयाला मदत दऊ आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना आराखडयाची अमलबजावणी करणयासाठी आणि लाग करणयासाठी आवशयक त जञान आणि कषमता विकसित करणयात मदत दऊ

118 आमही राषटरीय उपनगरीय आणि सथानिक सवराजय सरकाराना कारयकषमता जोडणी उपलबधता आरोगय आणि जीवनाचा दरजा सधारतानाच कोडी आणि परदषण कमी करणयासाठी तयाचया मास रपिड-टरानझीट सिसटीम एकातमिक वाहतक परणाली हवाई आणि रल परणाली आणि सरकषित परयापत आणि परस पादचारी आणि सायकलिग सरचना आणि वाहतक आणि परवासातील ततरजञान आधारित परणाली अशा वाहतक आणि चलनवलन पायाभत सविध आणि परणाली सधारण शकय होणयासाठी विततपरवठा साधन विकसित आणि विसतारित करणयाला परोतसाहन दऊ

119 आमही पाणयाशी- सबधित आपततीचया परसगात सरकषितता सधारणयासाठी आरोगय सधारणयासाठी सरवासाठी पाणयाचया सरकषित आणि परवडणाऱया वशविक आणि नयायय उपलबधतची खातरी करणयासाठी तसच असरकषित परिसथितीतीलमहिला आणि मलीचया गरजा आणि सरकषितता याकड विशष लकष दऊन खलयावर शौच करणयाची समापत करणयासाठी पाणी सवचछता आणि मलनिःसारण घन कचरा वयवसथापन शहरी मलवाहिनया हवा परदषण कमी करण आणि सटॉरम वॉटर वयवसथापनसाठी सरकषक उपलबध होऊ शकणाऱया आणि शाशवत सरचना आणि सवा तरतद परणालीमधय परशा गतवणकीच परवरतन कर आमही ही सरचना हवामानापरती लवचिक असल आणि ती इतर गोषटीबरोबरच गहनिरमाण आणि चलनवलनासह एकातमिक शहरी आणि परादशिक विकास आराखडयाचा एक भाग असल आणि तिची अमलबजावणी कलपक सरोत-कारयकषम उपलबध होणारी सदरभ- विशिषट आणि सासकतिक दषटय़ा सवदनशील शाशवत उपाय विचारात घऊन सहभागी पदधतीन कली जाईल अस पाह

120 आमही हळहळ विषमता नषट करणयाच आणि सरवासाठी परवडणाऱया पिणयाचया पाणयाची सारवतरिक आणि नयायय दोनही उपलबधता आणि सरवासाठी परशा आणि नयायय सवचछता आणि आरोगयशासतराचया परवरतनाच लकषय ठवन कषमता विकासामारफत शहरी सरचना सवाचया दखभालीसह शाशवत जल वयवसथापन परणालीची अमलबजावणी करणयासाठी कषमतन सारवजनिक पाणी आणि सवचछता उपयोगिताना ससजज करणयासाठी काम कर

121 आमही उरजा कारयकषमता आणि शाशवत नतनीकरणीय उरजच परवरतन करन आणि सारवजनिक इमारती सरचना आणि सविधामधय जिथ लाग असल तिथ तसच उपराषटरीय आणि सथानिक सरचनाचया सथानिक सरकारादवार थट नियतरणाचा फायदा घऊन निवासी वयापारी आणि औदयोगिक इमारती उदयोग वाहतक कचरा आणि सवचछता अशा अतिम-उपभोकता कषतरात जोपासना करणयासाठी परवडणाऱया विशवासारह आणि आधनिक सवा कषतराचया सारवतरिक उपलबधतची खातरी कर आमही उरजा-सकषमता उददिषट गाठणयासाठी बिलडीग कामगिरी कोडस आणि परमाणन नतनीकरणीय पोरटफोलिओ उददिषट उरजा-कारयकषमता लबलिग विदयमान इमारतीच रिटरोफिटिग आणि उरजचया आणि उचित असलयापरमाण इतर पदधतीमधील जाहीर परापणाचया बाबतीत धोरणाना परोतसाहन दऊ आमही नतनीकरणीय उरजा आणि उरजा कारयकषमता याचया दरमयानची एकतरित शकती सधारणयासाठी समारट-गरीड जिलहा उरजा परणाली आणि समदाय उरजा आराखडयाना पराधानय दऊ

38

नवीन

शहर

ी कार

यसची

122 टिकाऊ कचरा वयवसथापन परणालीचया सारवतरिक उपलबधतला परोतसाहन दणयासाठी आमही कचरा विलहवाटीवर विकदरीकत निरणयासाठी सहायय कर आमही वाढीव उतपादक-जबाबदारी योजनाच समरथन करणार आहोत जयामधय कचरा जनरटर आणि निरमातयाना शहरी कचरा वयवसथापन यतरणस विततपरवठा करण कचरा साडणयाचया धोकयात व सामाजिक आरथिक परिणाम कमी करण आणि चागलया उतपादनाचया डिझाईनदवार पनरनवीकरणाचया दरात वाढ करण समाविषट आह

123 आमही उपाशी असललया लोकाना अनन दण आणि कपोषण समापत करणयासाठी अनन सरकषा आणि शहरी रहिवाशाचया विशष करन शहरी गरीबाचया पोषणविषयक गरजा शहरी व परादशिक नियोजनात एकातमिक करणयाच ला परवरतन कर आमही अननाची नासाडी आणि खराब अनन पनहा वापरणयाला परतिबध करणयासाठी सरव शहरी उपनगरी आणि गरामीण भागात अननाच उतपादन साठा वाहतक आणि गराहकाना परशा आणि परवडणाऱया मारगान विकणयासाठी शाशवत अनन सरकषा आणि कषी धोरणाचया समनवयाच परवरतन कर आमही तयापढ उरजा पाणी आरोगय वाहतक आणि कचरा धोरणाबरोबर अनन धोरणाचया समनवयाच परवरतन कर बियाणयाची जनकीय विविधता राख घातक रसायनाचा वापर कमी कर आणि कारयकषमता कमाल वाढवणयासाठी कचरा कमीत कमी करणयासाठी शहरी भागात इतर धोरणाची अमलबजावणी कर

124 आमही सासकतिक वारसा आणि लडसकपस याचया मरत आणि अमरत अशा विविध शरणी सरकषित राखणार बहत आराखड झोनिग मारगदरशक तततव बिलडीग कोडस किनारा वयवसथापन धोरण आणि पवितरातमक विकास धोरणासह योजना सलखाचया सवीकतीत शहरी आराखड आणि धोरणाचया घटकाना एक ससकती महणन समावश कर आणि तयाच सभावय शहरी विकासाचया विधवसक परिणामापासन सरकषण कर

125 शाशवत शहरी विकासासाठी सासकतिक वारशाला बळ दणयासाठी मदत कर आणि तयाची सहभाग आणि जबाबदारीला उततजन दणयातील भमिका मानय कर आमही मलय निरमितीचया उददशान सनमाननीय पनरजजीवन आणि अनकलनामारफत वासतशासतरीय लमारक आणि सथळाचया कलपक आणि शाशवत वापराच परवरतन कर आमही मरत आणि अमरत सासकतिक वारशाचया माहितीच परवरतन आणि परसार आणि पारपरिक अभिवयकती आणि भाषा याचया सरकषणात नवीन ततरजञान आणि ततराचया वापरामारफत सह अतरदशीय लोकआणि सथानिक समदायाना गतव

अमलबजावणीची साधन

126 आमही मानय करतो की नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी सकषम करणार परयावरण आणि विजञान ततरजञान आणि नवीन उपकरम याची उपलबधता आणि रसपर सहमत अटीवर वाढीव जञान-भागीदारी तसच कषमता विकास आणि वाढविण आणि विकसित आणि विकसनशील

दशाचया वचनबदधता आणि जागतिक विभागीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर उपलबध असललया पारपरिक आणि कलपक सरोताचा वापर करन तसच सरकारचया सरव सतरावर खाजगी कषतर नागरी समाज सयकत राषटर परणाली आणि इतर कारयकरत याचयातील वाढीव आतरराषटरीय सहकारय आणि भागीदाऱया समनता विना-भदभाव उततरदायितव मानवी हकक आणि एकतपरती आदराचया तततवावर आधारित खास करन ज सरवात गरीब आणि असरकषित आहत ह सरव विचारात घऊन आवशयक आह

39

नवीन शहरी कारयसची

127 आमही 2030 शाशवत विकासासाठीची कारयसची आणि अदिस अबाबा कती कारयसचीत समाविषट कललया अमलबजावणीचया साधनावरील वचनाचा पनहा एकदा निशचय करतो

128 आमही सदसय राषटर सथानिक पराधीकरण महततवाच गट आणि इतर हितसबधी याचयाबरोबर जवळचया समनवयान तसच तजजञाना चालना दऊन नवीन शहरी कारयसची आणि शाशवत विकास लकषयाच शहरी पल याचया अमलबजावणीसाठी परावा-आधारित आणि वासतव मारगदरशन निरमाण करणयासाठी यएन-हबिटाट इतर सयकत राषटर कारयकरम आणि एजनसीज आणि इतर सबधित हितसबधीना परोतसाहन दतो आमही हबिटाट परिषदचया वारशावर आणि विभागीय आणि थीमटिक सभासह तयारीचया परकरियामधय शिकललया अनभवावर उभारणी कर या सदरभात आमही इतर बाबीबरोबरच वरलड अरबन कपन दि जनरल असबली फॉर हबिटाट आणि गलोबल लड टल नटवरकचया मलयवान योगदानाची नोद घतो

129 आमही यएन-हबिटाटला तयाच नमनातमक जञान विकसित करणयाच आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना डिजायनिग नियोजन आणि शाशवत शहरी विकासाच वयवसथापन करणयातील कषमता विकास आणि साधन परवणयाच काम चाल ठवणयाची विनती करतो

130 आमही मानय करतो की उचित असलयापरमाण परचलित शहरी धोरण आणि पवितरयानी मारगदरशित कललया शाशवत नागरी विकासाला सरव पातळयावर सकषम करणाऱया परयावरणाचा आधार असललया एकातमिक विततपरवठयापासन फायदा होऊ शकल आमही अमलबजावणीची सरव विततीय साधन ठोस धोरणातमक फरमवरक आणि विततीय विकदरीकरणाचया परकरियत जिथ उपलबध आहत आणि सरव सतरावर परशी कषमता विकसित कली आह तयात दढतन सनिशचित करणयाच महततव मानय करतो

131 आमही शाशवत शहरी विकास साधय करणयासाठी आवशयक असललया विशिषट साधनाचा आणि ततरजञानाचा सवीकार करन शासनाचया सरव सतरावर आरथिक वयवसथापन कषमता वाढविणयासाठी सदरभ-सवदनशील दषटीकोनाना मदत दतो ह मानय करन की परतयक दशाची सवतःचया आरथिक आणि सामाजिक विकासाची पराथमिक जबाबदारी आह

132 शहरी विकासाची आरथिक सथिती सधारणयासाठी आणि अतिरिकत सरोताचया खलया उपलबधतचया दषटीन ह मानय करन की सरव दशासाठी राषटरीय मालकीचया तततवानी अगावर पडलल सारवजनिक धोरण आणि घरगती सरोताना चालना दण आणि तयाचा परिणामकारक वापर करण नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसह शाशवत शहरी विकासाचया आपलया सामायिक पाठपरावयासाठी कदरसथानी आहत शहरीकरणाचया फायद मिळवणयातन निरमाण झाललल अतरगरभीय सरोत आणि महसल तसच सारवजनिक आणि खाजगी गतवणकीच कटलायझिग परिणाम आणि जासती जासत कलल परिणाम याना आमही चालना दऊ

133 आमही खाजगी वयवसाय कारय गतवणक आणि कलपकता ह उतपादकता सरवसमावशक वदधी आणि नोकऱया निरमितीच परमख चालक आहत आणि की खाजगी गतवणक खास करन एका सथिर आतरराषटरीय आरथिक परणालीबरोबरच विदशी थट गतवणक विकासाचया परयासाच अतयावशयक घटक आहत ह कबल करन वयावसायिकाना शहरी कषतरातील शाशवत विकासाची आवहान सोडवणयासाठी तयाची सरजनशीलता आणि कलपकता लाग करणयासाठी आवहान करतो

134 आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना महिला आणि मली बालक आणि तरण वयोवदध वयकती अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय परभावीत होणार नाहीत याची

40

नवीन

शहर

ी कार

यसची

खातरी करन तयाचया सभावय महसल पायाची नोद आणि विसतार करणयासाठी उदाहरणारथ राषटरीय धोरणाचया अनषगान बहआयामी कडासटरसस सथानिक कर शलक आणि सवा आकार मदत दऊ

135 आमही सथानिक सरकारला परयापत वळचया वळी आणि अदाज करता यणार सरोत परवणयासाठी आणि तयाची महसल उभारणयाची आणि खरचाच वयवसथापन करणयाची कषमता वाढवणयाचया दषटीन तयाचया गरजा पराधानय कारय जनादश आणि उचित असलयापरमाण कामगिरी-आधारित परोतसाहन याचया आधार राषटरीय आणि उपराषटरीय सरकारकडन आरथिक हसतातरणासाठी भककम आणि पारदरशक परणालीच परवरतन कर

136 आमही उपराषटरीय परदशातील शहरी कदराचया आत आणि शहरी आणि गरामीण भागाचया दरमयान विषमता कमी करणयासाठी तसच एकतरित आणि सतलित कषतरीय विकासाला चालना दणयासाठी आरथिक सरोताचया वहरटिकलआणि हॉरिझाटल अशा वितरणाचया दोनही परकारचया मॉडलसचयाविकासाला समरथन दऊ या बाबतीत नयाय आणि अवकाशीय एकातमिकतचया दिशन परगतीच निरधारण करणयासाठी एक साधन महणन खरच करण आणि सरोताचया वाटपावरील डटाची पारदरशकता सधारणयाचया महततवावर आमही भर दतो

137 शहरी विकास परकरिया पायाभत परकलप आणि सारवजनिक गतवणकीचा परिणाम महणन निरमाण झाललया जमीन आणि मालमततचया किमती परतिबिबीत होणयासाठी आणि वाटन घणयासाठी आमही सरवोततम पदधतीच परवरतन कर तयाचया कवळ एकटया खाजगी ताबयाला तसच जमीन आणि सथावर मालमततचया हवाला वयवहाराना परतिबध करणयासाठी उचित असलयापरमाण लाभ-सबधित आरथिक धोरण यासारखया उपाय अमलात आणल जाऊ शकतात आमही आरथिक परणाली आणि आणि शहरी नियोजन दरमयानचा तसच जमीन बाजारपठ नियमनासह शहरी वयवसथापन साधनाचया दरमयानचा दवा अधिक मजबत कर जमिनीवर आधारीत विततपरवठा करणयाचा परयासाचा परिणाम जमिनीचया शाशवत वापर आणि उपभोगावर होणार नाही याची खातरी करणयासाठी आमही काम कर

138 आमही खलया आणि नयायय निविदा परकरियाचया परापण यतरणाचया आणि अदाजपतरकाचया विशवासारह कारयानवयनाचया तसच राषटरीय धोरणाला अनरप निषठा उततरदायितव परभावी वयवसथापन आणि सारवजनिक मालमततची आणि जमिनीची उपलबधता याचया परवरतनासाठी भरषटाचार-विरोधी उपायाचया समरथनारथ उचित असलयापरमाण कायदशीर नियतरण आणि सारवजनिक सहभागाचया आधार सथानिक गतवणक आणि परकलपाची आवशयकता आणि परभाव याच निरधारण करणयासाठी पारदरशक आणि उततरदायी खरच नियतरण साधनाची अमलबजावणी करणयात आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना मदत दऊ

139 टिकाऊ करज वयवसथापनाचया आधारावर सथानिक ऋणयोगयतचया मारगान तसच उचित असल तवहा विसतारित शाशवत मयनिसिपल डट मारकटचया मारगान परसा महसल आणि कषमताचया पाठबळावर शाशवत राषटरीय आणि पालिका ऋणासाठी कणखर कायदशीर आणि नियामक चौकटीचया निरमितीला आमही मदत दऊ शहरी विततपरवठयासाठी सचयित विततपरवठा यतरणसह राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक विकास निधी किवा विकास बका या सारखया उचित विततीय मधयसथ सथापन करणयाचा आमही विचार कर ज सारवजनिक आणि खाजगी राषटरीय आणि अतरराषटरीय विततपरवठा उतपररित कर शकतील आमही चलनाचया जोखमीच वयवसथापन करताना भाडवलाचा खरच कमी करणयासाठी आणि जोखीम हसतातरण यतरणपरयत पोहोचसह शाशवत शहरी विकासात आणि लवचिकता उभारणी परयासात खाजगी कषतराला आणि कटबाना उततजन दणयासाठी बहपकषीय गतवणक हमी एजनसीसारखया जोखमी सौमयीकरण यतरणच परवरतन करणयासाठी काम कर

Mum

bai India copy Shutterstock Arun sam

bhu mishra

42

नवीन

शहर

ी कार

यसची

140 आमही योगय आणि परवडणाऱया गह विततपरवठा परॉडकटसचया विकासास समरथन दऊ आणि बहपकषीय आरथिक ससथा परादशिक विकास बका आणि विकास वितत ससथा सहकारी एजनसीज खाजगी कषतरातील धनकोआणि गतवणकदार सहकारी ससथा सावकाराचया विविध शरणीना सहभागी होणयास आणि सकषम वितत ससथाना परवडणाऱया आणि वाढत जाणाऱया गहनिरमाण कषतराचया सरव परकारात गतवणक करणयासाठी परोतसाहन दऊ

141 सारवजनिक अनदानापासन इतर सारवजनिक ससथा आणि खाजगी कषतराकडील योगदान यासह विविध निधीपरवठा सरोताचया आधार कारयकरतयाचयामधील समनवय आणि हसतकषप तसच उततरदायितव याची खातरी करन राषटरीय सतरावर शहरी आणि परादशिक वाहतक सरचना आणि सवा निधी सथापित करणयाचा सदधा आमही विचार कर

142 आमही आतरराषटरीय बहपकषीय आरथिक ससथा परादशिक विकास बका विकास वितत ससथा आणि सहकारय एजनसी याना नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबाजवणीसाठी खास करन विकसनशील दशात कारयकरम आणि परकलपाना कलपक आरथिक यतरणासह आरथिक पाठबळ परवणयासाठी आमतरित करतो

143 आमही गरीन कलायमट फनड गलोबल एनवहायरनमट फसिलिटी एडॉपटशन फड आणि कलायमट इनवहसटमट फडस याचयासह जलवाय परिवरतन सबधी उपनगरीय योजना धोरण कारयकरम आणि उपनगरीय व अनय कारयकरमासाठी विविध बहपकषीय निधीचया परवशाला हवामान बदल अनकलन आणि सौमयीकरण योजना धोरण कारयकरम आणि सहमत कारयपदधतीचया आतील चौकटीत उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारासाठी कारवाईसाठी सरोत लरकषित करणयासाठी मदत दतो मदतआमही उचित असलयापरमाण उपराषटरीय आणि सथानिक आरथिक ससथाबरोबर हवामान विततपरवठा सरचना उपाय विकसित करणयासाठी आणि सरकारचया सरव पातळयावर आरथिक आणि ऋण शाशवततची खातरी करणयासाठी कोणतयाही राषटरीय चौकटीशी साततय राखन उतपररकीय आरथिक ससथा निशचीत करणयासाठी समनवय राख

144 आमहीशहरी आणि महानगरीय पायाभत सविधा इमारती आणि इतर शहरी सपततीमधील गतवणकीशी सबधित विमा आणि पनरविमा ससथा आणि इतर सबधित कारयकरतयाचयाशी समनवय राखन सहकारयान शहरी आणि मानवी वसाहतीमधय हवामान आणि आपतती जोखमीवर तसच सथनिक लोकसखयसाठी तयाचा निवारा आणि आरथिक गरजा सरकषित करणयासाठी वयवहारय उपायाचा धाडोळा घऊ आणि विकसित कर

145 शाशवत शहरी आणि परादशिक विकासासाठी सारवजनिक आणि खाजगी कषतरातील सरव उपलबध सतरोताकडन इतर गोषटीबरोबरच अतिरिकत ससाधनाचया चालनला उतपररित करणयासाठी अधिकत विकास सहाययासह आतरराषटरीय सारवजनिक विततपरवठयाचा वापर करणयाच आमही समरथन करतो यामधय आतरराषटरीय सारवजनिक विततपरवठा सारवजनिक सरोताचया अतरदशीय सतरावर चालना दनाऱया दशाचया खास करन अतयत गरीब आणि मरयादित अतरदशीय सरोत असलल असरकषित दशाचया परयासाना जोड दणयात महततवाची भमिका बजावतात ही वसतसथिती मानय करन सभावय गतवणकदारासाठी जोखीमाचया सौमयीकरणाचा समावश अस शकतो

146 आमही उततर-दकषिण दकषिण-दकषिण व तरिकोणीय परादशिक आणि आतरराषटरीय सहकारय तसच उचित असलयापरमाण उपनगरीय विकदरित आणि शहर-त-शहर सबधी सहकारय करणार परकार शाशवत शहरी विकासासाठी कषमता विकसित करणयासाठी आणि शहरी विकासाला योगदान दणयासाठी आणि सरव सतरावर आणि सरव सबधित कारयकरतयादवार शहरी उपाय आणि परसपर शिकषणाची जोपासना करन सधीचा विसतार कर

43

नवीन शहरी कारयसची

147 आमही शासनाचया सरव सतरावरील बहविध हितसबधी आणि ससथाचया कषमताना सबोधित करणारा आणि शाशवत शहरी विकासासाठी सारवजनिक धोरण तयार करणयासाठी अमलबजावणी करणयासाठी वाढवणयासाठी वयवसथापन करणयासाठी दखरख करणयासाठी आणि मलयाकन करणयासाठी वयकतीगत समाजविषयक आणि ससथातमक कषमताचा सयोग करणारा बहआयामी दषटिकोन महणन कषमता विकासाच परवरतन कर

148 आमही महिला आणि मली मल आणि यवक वयोवदध वयकती आणि अपग वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदायाबरोबर तसच नगरी समाज शकषणिक आणि सशोधन ससथा याचयाबरोबर तयाना शहरी आणि परादशिक विकासाचया सबधातील निरणय घणयाचया परकरियत परभावीपण सहभागी होण शकय करणयासाठी सघटनातमक आणि ससथातमक शासनाला आकार दणयात काम करणयासाठी उचित असलयापरमाण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारी सहयोगी ससथासह सथानिक सरकाराची कषमता मजबत करणयाच परवरतन कर

149 आमही सथानिक सरकारी सघटनाना कषमता विकासाच परवरतक आणि परवठादार महणन उचित असलयापरमाण तयाची शहरी धोरण आणि विकासाची पराधानय यावरील राषटरीय समतरणतील सहभाग आणि नागरी समाज खाजगी कषतर वयावसायिक शकषणिक आणि सशोधन ससथा याचयाबरोबर उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराबरोबरच सहकारय आणि तयाची विदयमान नटवरकस ओळखन आणि मजबत करन कषमता विकास कारयकरम पोचवणयासाठी मदत दऊ परॉकटिशनरस नटवरकस सथापन करण आणि सायनस-पॉलिसी इटरफस परथा जागतिक राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक परमाणावर सहाधयायी-त-सहाधयायी शिकण आतर-पालिका सहकारयसारखया विषय मजकराशी सबधित भागीदाऱया आणि सहकारयाचया कती या मारगान कल जाव

150 आमही अदिस अबाबा कारवाई कारयसचीखाली सथापित कललया आणि 2030 शहरी विकासासाठी शाशवत कारयसची खाली सर करणयात आललया टकनॉलॉजी फसिलिटशन यतरणचया परकरियाबरोबर सपरण ससगतता समनवय आणि सयकत शकतीचा शाशवत शहरी विकासाला फायदा होणयासाठीवाढलल सहकारय विजञान ततरजञान आणि कलपकतचया आदान परदानाच महततव आमही अधोरिखित करतो

151 परयावरणीय सवदनशीलता आणि भरषटाचारविरोधी उपाययोजनासह सरव सतरावर ससथातमक सहकारयात अतरभत कललया आरथिक नियोजन आणि वयवसथापनात उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना पारदरशक आणि सवततर दषटीकोन लखाकन परापण अहवालीकरण लखापरीकषण आणि इतर बाबीबरोबरच सनियतरणाचया परकरिया अगीकारन आणि वय-आणि लिग परतिसादी बजटिग आणि लखाकनाचया परकरिया आणि नोदीचया डिजीटायझशनकड विशष लकष दऊन निषकरष-आधारित दषटीकोनाच परवरतन करणयासाठी आणि मधयम-त-दीरघकालीन परशासकीय आणि तातरिक कषमता उभारणयाचया दषटीन परवरतन कर

152 आमही कायदशीर जमीन-आधारित महसल आणि विवततपरवठा साधन तसच धोरण आखणाऱयासाठी आणि सथानिक जनसपरक अधिकाऱयासाठी सथावर मालमततचया कारयावरील कषमता विकास कारयकरमाच जमिनीचया मलयातील वाढीच राशीकरण पकडण आणि वितरण यासह मलय पकडणयाचया कायदशीरआरथिक पायावर लकष कदरीत करन परवरतन कर

44

नवीन

शहर

ी कार

यसची

153 आमही सपषट आणि पारदरशक धोरण आरथिक आणि परशासकीय चौकटी आणि कारयपदधती तसच बहहितसबधी भागीदाऱयासाठी नियोजनाची मारगदरशक तततव सथापित करन उचित असलयापरमाण शहरी विकास परकरियामधय बह-हितसबधी भागीदाऱयाचया पदधतशीर उपयोगाच परवरतन कर

154 आमही उततम परथा आणि कलपक उपायावर परकाश टाकन तसच उपराषटरीय एकक सथानिक सरकार आणि इतर सबधित हितसबधी याचया दरमयान सह-उतपादन नटवरकसचया परवरतनादवार नवीन शहरी कारयसचीचा आरभ आणि अमलबजावणी वाढवणयाची योजना असणाऱया सवचछिक सहयोगी पढाकाराच लकषणीय योगदान मानय करतो

155 आमही महिला आणि मली मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय तसच असरकषित परिसथितीतल वयकतीची कौशलय आणि कषमता तयाचया शहरी आणि परादशिक विकास निरणय घणयातील परभावी सहभागाची खातरी करणयासाठी शासन परकरियाना आकार दणयासाठी सवादात सामील करन घणयासाठी आणि मानवी हकक आणि भदभाव-विरोधाच परवरतन आओणि सरकषण करणयासाठी सकषम करणयासाठी आणि मजबत करणयासाठी ककषमता

विकास पढाकाराच परवरतन कर

156 आमही महिला आणि मली मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती आणि असरकषित परिसथितील वयकती याचयासह जनतला माहिती आणि सवाद ततरजञान उपलबध होणयाचया दषटीन नागरी जबाबदारी विकसित करणयासाठी आणि अमलात आमणयासाठी सहभाग विसतत करणयासाठी आणि जबाबदार शासनाचया जोपासनसाठी तसच कारयकषमता वाढवणयासाठी राषटरीय माहिती आणि सवाद धोरण आणि इ-गवहरनमट धोरण तसच कषमता विकास कारयकरमासह नागरिक-कदरीत डिजीटल शासन साधन ततरशासतरीय कलपकता वापरन पाहण याच परवरतन कर दीरघकालीन एकातमिक शहरी आणि परादशिक नियोजन आणि डिझाइन भ वयवसथापन आणि शहरी आणि महानगरी सवाची उपलबधता सधारणयासाठी जोसपटियल माहिती परणालीसह डिजीटल वयासपीठ आणि साधनाचया वापराला परोतसाहन दिल जाईल

157 आमही माहिती जञान आणि तजजञता याचया सकलन विशलषण परमाणीकरण आणि भौगोलिकदषटय़ा आधारित समदाय-सकलित उचच-दरजा उतपनन लिग वय वश वाशिकता सथलातरण सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सदरभात सबधित असलली इतर गणवशिषटय़ याचया दवार डिसअगरीगट कलला वळचया वळी आणि विशवासारह डटासह वाटन घण आणि आदान परदान करण यासाठी सामाजिक ततरशासतरीय डिजीटल आणि निसरग-आधारित कलपकता शहरी आणि परादशिक नियोजन आणि धोरण निशचीती आणि ससथातकम कललया यतरणा यावर लकष कदरीत करणयासह विजञान ससोधन आणि कलपकतला मदत दतो

158 आमही शाशवत शहरी विकास नीती आणि धोरणाचया अमलबजावणीत साधय कललया परगतीवर परभावीपण दखरख करण आणि निरणय-घण आणि उचित पनरावलोकनाची माहिती दण यासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतरावर डटा आणि साखयिकीय कषमता मजबत कर नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी पाठपरावयासाठी आणि पनरावलोकनासाठी डटा सकलन कारयपदधती पराथमिक रितया अधिकत राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक डटा सरोतावर आणि उचित असलयापरमाण इतर सरोतावर आधारित असावी आणि खली पारदरशक आणि खाजगीपणाचा हकक आणि सरव मानवी हकक करतवय आणि वचनबदधताचा आदर करणयाचया हतशी साततय राखणारी असावी शहर आणि मानवी वसाहतीचया जागतिक जन-आधारित वयाखया या कामाला मदत कर शकतीलशाशवत

Nairobi Quecircnia

46

नवीन

शहर

ी कार

यसची

159 आमही डटा सकलन मपिग विशलषण आणि परसार करणयात आणि परावा-आधारित शासनाच परवरतन जागतिक दषटया तलनातमक तसच जनगणना कटबाच सरवकषण लोकसखया नोदवहया समदाय-आधारित सनियतरण करकरिया आणि उतपनन लिग वय वशवाशिकता सथलातरण सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सदरभात सबधित असलली इतर गणवशिषटय़ याचया दवार डिसअगरीगट कलल इतर सबधित सरोत अशा दोनहीचा वापर करन वाटन घतललया जञानाचया पायावर उभारणी करणयात राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराचया भमिका आणि वाढललया कषमताना आमही मदत दऊ

160 आमही गर-राजय कारक व लोकासह राषटरीय उपनगरीय आणि सथानिक सवराजय सरकार आणि सबधित हितसबधीमधय इ-गवहरननस माहिती आणि सवाद ततरशासतरादवार सहाययित दषटीकोन आि डिओसपटियल माहिती वयवसथापनमारफत परभावी शहरी नियोजन आणि वयवसथापन कारयकषमता आणि पारदरशकता वाढवणयासाठी जञान हसतातरण आणि वाटन घणयासाठी उपलबध ततरशासतरीय आणि सामाजिक साधन वापरन यजर-मितर आणि सहभागी डटा वयासपीठाची निरमिती परवरतन आणि वाढवणयाची जोपासना कर

पाठपरावा आणि पनरावलोकन

161 आमही एका सरवसमावशक पदधतीन परगतीचा मागोवा घणयासाठी परिणामाच निरधारण करणयासाठी आणि कारयसचीचया परभावी आणि वळचया वळी अमलबजावणी आपलया नागरिकाना उततरदायितव आणि पारदरशकता याची खातरी करणयासाठी राषटरीय विबागीय आणि जागतिक पातळयावर ससगततची खातरी करन नवीन शहरी कारयसचीच पनरावलोकन करणयासाठी नियतकालिक पाठपरावा कर

162 आमही नवीन शहरी कारयसचीचया सवचछिक दशाचया पढाकारान खलया सरवसमावशक बहसतरीय शहभागी पाठपरावयाला आणि पनरावलोकनाला परोतसाहन दऊ परकरियत सरकारचया राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतराचया योगदानाचा विचार करणयात यावा आणि सयकत राषटर यतरणा विभागीय आणि उपविभागीय सघटना मोट समह आणि सबदित हितसबधियाचया योगदानान तिला जोड दणयात यावी आणि ती सरव सबधित हितसबधियामधय भागीदारीची निरमिती आणि ठाम अधिक मजबत करणयाच लकषय असणारी आणि नागरी उपाय आणि परसपर शिकवण याचया दवाण घवाणीची जोपासना करणारी परकरिया असावी शाशवत

163 आमही सरव सतरावर नवीन शहरी कारयसचीचा पाठपरावा करणयासाठी आणि पनरावलोकनासाठी सकरिय भागीदार महणन सथानिक सरकारच महततव मानय करतो आणि उचित असलयापरमाण राषटरीय आणि उपराषटरीय सरकाराबरोबर सबधित सहयोगी ससथा आणि उचति वयसपीठाचया मारफतसह सथानिक पातळीवर सयकतपण अमलबजावणीयोगय पाठपरावा आणि पनरावलोकन यतरणा विकसित करणयासाठी तयाना परोतसाहन दतो आमही उचित असल तिथ या बाबतीत योगदान दणयाचया तयाचया कषमताचा विचार कर

164 नवीन शहरी कारयसचीचया पाठपरावा आणि पनरावलोकनात तयाचया अमलबाजवणीत समनवय आणि ससगततची खातरी करणयासाठी शाशवत विकासासाठी कारयसची 2030 चया पाठपरावा आणि पनरावलोकनाबरोबर परबावी दव असावत यावर आमही जोर दतो

165 आमही यएन-हबिटाटची आपलया दिललया अधिकाराचया आत इतर सयकत राषटर यतरणा एककाचया बरोबर समनवयान शाशवत शहरीकरण आणि इतर बाबीबोरबरच शाशवत विकास आपतती जोखीम कपात आणि हवामान बदल याचया दरमयानच दव मानय करन शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीसाठी एक

47

नवीन शहरी कारयसची

कदरबिद महणन भमिका आणि तजजञता आमही पनहा मानय करतो

166 आमही महासभला सकरटरी-जनरलना दशआणि सबधित विभागीय आणि आतरराषटरीय सघटना याचयाकडील सवचछिक माहितीसह नवीन शहरी कारयसीचया अमलबजावणीचया परगतीचा चा पहिला अहवाल सभचया बहाततरावया सतरादरमयान सादर करन दर चार वरषानी सादर करणयाची विनती करणयासाठी आमतरित करतो

167 अहवालात नवीन शहरी कारयसचीचया आणि शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीचया सबधातील आतरराषटरीय सहमती झाललया लकषयाचया आणि उददिषटाचया अमलबजावणीत कललया परगतीच गणवततातमक आणि राशयातमक विशलषण मिळल ह विशलषण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार य-एन हबिटाट सयकत राषटराचया यतरणची इतर सबधित एकक सबधित हितसबधी याचया नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीचया लमरथनारथ कारय आणि यएन-हबिटाट गवहरनिग कौसिलचया अहवालावर आधारित असतील अहवालात शकय असललया मरयादपरयत बहपकषीय सघटनाची उचित असल तिथ नागरी समाज खाजगी कषतर आणि शकषणिक कषतर याचयाकडील माहिती आणि परकरिया अतरभत करणयात यावी तो यएन-हबिटाटदवार निमतरित जागतिक शहरी मच सारखया विदयमान वयासपीठावर आणि परकरियावर तयार करणयात यावा अहवालात परतिलिपीकरण टाळाव आणि तयान राषटरीय उपराषटरीय परिसथिती आणि कायद कषमता गरजा आणि पराधानय याना परतिसाद दयावा

168 यएन-हबिटाटदवारा सयकत राषटर यतरणचया इतर सबदित एककाबरोबर जवळचया सहयोगान सरवसमावशक सयकत राषटर निहाय समनवय परकरियची खातरी करन समनवयित कला जाईल अहवाल महासभला इकॉनॉमिक अड सोशल कौसिलमारफत सादर कला जाईल18 शाशवत विकासासाठी कारयसची 2013 चा पाठपरावा आणि पनरावलोकनाबरोबर ससगती समनवय सहयोगी दवयाची खातरी करन महासभचया कपाछतराखाली आमतरित कलया जाणाऱया शाशवत विकासावरील उचच-सतरीय राजकीय मचाला सदधा सपरद कला जाईल

169 आमही जागतिक वसाहत दिन आणि जागतिक शहर दिन सारखया विदयमान पढाकाराचा वापर करन भागीदारी तरफदारी आणि जागरकता वाढ़वणाऱया कतीचया माधयमातन चालना दणयाच परयास सर ठव आणि नागरी समाज नागरिक आणि सबधित हितसबधीचया पाठिबयाला चालना दणयासाठी आणि निरमाण करणयासाठी नवीन पढाकार सथापित करणयाचा विचार कर सथानिक आणि परातीय सरकारचया जागतिक सभत परतिनिधीतव कललया राषटरीय आणि उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार सहयोगी ससथाबरोबरचया नवीन शहरी कारयसचीचा पाठपरावा करण आणि पनरावलोकन करण चाल ठवणयाचया महततवाची आमही नोद घतो शाशवतशाशवत

170 आमही महासभचया 16 डिसबर 1976 चा 31109 आणि 19 डिसबर 1977 चा 32162 सह 16 डिसबर 1996 चा 51177 21 डिसबर 2001 चा 56206 67216 68239 आणि 69226 ठरावाना पनहा मानय करतो आमही यएन-हबिटाटाचया नरोबी मखयालयाचया महततवाचा पनरचचार करतो

171 आमही यएन-हबिटाटची इतर सयकत राषटर यतरणातील एककाबरोबर सहयोग करन नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी पाठपरावा आणि परावलोकनासह शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीवरील कदरबिद महणन महततव अधोरखित करतो

18 हबिटाट अजडाचया समनवयित अमलबजावणीवर सकरटरी-जनरलचया इकॉनॉमिक अड सोशल कौसिलला अहवालाची जागा घण हा या अहवालाचा हत आह तयाचा हत महासभन तिचया ठरावात सबधित अजडा बाबीखाली विनती कललया सकरटरी-जनरलचया अहवालाचा भाग असण तयाला अतिरिकत नाही हा सदधा आह बठकीचा सभापतीचा साराश तिचया वारषिक ठरावात सबधित कारयसचीचया बाबीखालील सवततर निरधारणात असललया शिफारशीचया दषटीन दसऱया समितीला तिचया एकाहततरावया अधिवशनात करावयाचया कारवाईचा विचार करणयासाठी माहिती महणन काम करल

48

नवीन

शहर

ी कार

यसची

172 नवीन शहरी कारयसचीचया दषटीन आणि यएन-हबिटाटची परिणामकारकता वाढवणयाचया दषटीकोनातन आमहीसकरटरी-जनरलना महासभचया एकाहततरावया अधिवशनात यएन-हबिटाटच परावा-आधारित आणि सवततर निरधारण सादर करणयाची विनती करतो निरधारणाच निषकरष यएन-हबिटाटची कारयकषमता उततरदायितव आणि दषटीकषप वाढवणयासाठी सचना असलला एक अहवाल असल आणि या बाबतीत तयानी पढील बाबीच विशलषण करावःअधिवशनात

(a) यएन-हबिटाटचा नमनातमक आणि परिचालनातमक आदश

(b) अधिक परभावी उततरदायी आणि पारदरशक निरणय घणयाकरिता यएन- हबिटाटची शासन रचना तयाचया गवहरनिग कौनसिलचया सदसयतवाचया सारवतरिकीकरणासह विकलपाचा विचार करण

(c) यएन-हबिटाटच काम राषटरीय सथानिक आणि सथानिक सवराजय ससथाबरोबर मखयतवान तयाची परण कषमता मिळवणयासाठी सबधित हितसबधीचया बरोबर काम करण

(d) यएन-हबिटटची आरथिक कषमता

173 आमही नवीन शहरी कारयसचीची परभावी अमलबजावणी आणि तया बाबतीत यएन-हबिटाटची सथिती याची चरचा करणयासाठी एकाहततरावया अधिवशनाचया दरमयान महासभचया अधयाकषानी बोलवायची महासभची दोन दिवसाची उचच सतरीय बठक घणयाच ठरवल आह बठकीत इतर विषयाबरोबरच अहवालात असललया उततम परथा यशोगाथा आणि उपायाची चरचा कली जाईल

174 आमही महासभला पढील यनायटड नशनस कॉनफरनस ऑन हाउसिग अड ससटनबल अरबन डवलपमट (हबिटाट IV) 2036 मधय नवीन शहरी कारयसचीचया परगतीच निरधारण आणि मजबतीकरण करणयासाठी नतनीकत राजकीय वचनबदधतचया आतच घणयाचा विचार करणयास परोतसाहन दतो

175 आमही सकरटरी-जनरलना वरील परिचछद 166 चया अनषगान 2026 मधय सादर करायचया चतवारषिक अहवालात नवीन शहरी कारयसचीचया सवीकतीपासन तिचया अमलबजावणीत कललया परगतीचा आणि सामोर जाव लागललया आवहानाचा लखाजोखा घणयाची आणि तयाना सबोधित करणयासाठी उचलायची पढील पावल निशचीत करणयाची विनती करतो

Indi

a copy S

hutte

rstoc

kcom

50

नवीन

शहर

ी कार

यसची

51

नवीन शहरी कारयसची

नवीन

शहर

ी कार

यसची

NewUrbanAgenda Habitat3wwwhabitat3org

2

नवीन

शहर

ी कार

यसची

3

नवीन शहरी कारयसची

4

नवीन

शहर

ी कार

यसची

5

नवीन शहरी कारयसची

नवीनशहरीकारयसची

6

नवीन

शहर

ी कार

यसची

नवीन शहरी कारयसची

शाशवत शहर आणि सरव मानव वसाहतीविषयी कविटो घोषणापतर

9

नवीन शहरी कारयसची

1 आमही राजय आणि सरकारच परमख मतरी आणि उचच परतिनिधि सयकत राषटराचया आवास आणि शाशवत शहरी विकास (हबिटाट III) सबधी कॉनफरनससाठी 17 त 20 ऑकटोबर 2016 रोजी कविटोमधयएकतर आललो आहोत यात उप राषटरीय आणि सथानिक सरकार सासद नागरी समाज सथानिक लोक आणि सथानिक समदाय खाजगी कषतर वयावसायिक शासतरकार आणि शकषणिक समदाय तयाच बरोबर सबदध हितसबधी नवीन शहरी कारयसची सवीकारणयासाठी एकतर आल आहत

2 वरष 2050 परयनत जगातील शहरी लोकसखया जवळपास दपपट होण अपकषित आह तयामळ शहरीकरण ह एकवीसावया शतकातील सरवात बदल घडवन आणणारी बाब ठरणार आह लोकसखया आरथिक गतिविधि सामाजिक आणि सासकतिक सवाद तयाच बरोबर परयावरण आणि मानवीय परभाव शहरामधय फार मोठया परमाणावर उचच गतिन बदल घडवन आणत आह आणि यामळ शाशवतआवास पायाभत सविधा आधारभत सवा कषतर आरोगय शिकषण अनन सरकषा उततम नोकरी सरकषा आणि नसरगिक सरोत यासह अनक बाबीचया दषटीन शाशवततचया सबधात मोठी आवहान समोर यत आहत

3 वरष 1976 मधय वहकवर कनडायथ आणि वरष 1966 मधय इसतबल टरकी यथ झाललया मानव वसाहतीसबधी कॉनफरनस आणि 2000 मधय मिलनियम डवलपमट लकषय सवीकारलयापासन आमही कोटयावधी शहरी नागरिकाचया जीवनात बदल घडताना पाहिल आह आणि तयात झोपडया आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणार लोक समाविषट आहत तथापि दारिदरयाची विविध रप वाढ़ती विषमता आणि परयावरणाचा हरास झालयामळ शाशवत विकास वशविक रीतया करणयासाठी सदधा मोठ अजथळ आहत जयात बहतक वळा शहरात आणि मानवी वसाहतीत सामाजिक आणि आरथिक दषटय़ा वगळलयामळ आणि अवकाशीय वगळपणा ह नाकारता न यणार वासतव असणार आहवसाहती असणार आह

4 आपण अजनही या आणि इतर असतितवातील आणि उदभवणाऱया आवहानाना सबोधित करणयापासन खप दर आहोत आणि आणि एक शाशवत आणि उततम आरथिक परगति सामाजिक आणि सासकतिक विकास आणि परयावरण सरकषा मिळवण व तया सबधी तयातील योगदान रखाकित करावयाच आहत ज शाशवत विकास सबधी बदल मिळवणयात मदत करतात तयासाठी इजिन महणन शहरीकरणामळ मिळत असललया सधिचा वापर करण आपलयाला गरजच आह

5 शहर आणि मानवी वसाहती जया परकार आरखित डिझाइन कलया जातात विततपरवठा कला जातो विकसित शासित आणि वयवसथापित कलया जातात तया पदधतीना पनहा सबोधित करन नवीन शहरी कारयसची सरव सवरपातील आणि आकारमानातील दारिदरय आणि भक नषट करणयात विषमता कमी करणयात टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत वदधीच परवरतन करणयात लिग समानता निरमाण करणयात आणि शाशवत विकासात तयाचया महततवाचया योगदानाचा परणपण लाभ घणयाचया दषटीन महिला आणि मलीचया सकषमीकरणात मानवी आरोगय आणि सवासथय़ सधारणयात विरोधाला बळ दणयात आणि परयावरणाच सरकषण करणयात मदत करतील

6 आमही वरष 2015 मधय मिळवलल यश आमही परणपण विचारात घतो मखयतवान वरष 20301 सबधी शाशवत विकास बाबद असललया कारयविधी साठी यात समाविषट आहशाशवत विकासशील लकषय तिसऱया जागतिक कॉनफरनसचा अदिस अबाबा2 कती कारयसची जी विकासासाठी वितत परवठा करणयावर आह सयकत राषटरसघाचया हवामान परिवरतनवरील सयकत राषटरसघाचया फरमवरक कनवहशनखाली सवीकारणयात आलला परीस करार3 आपततीदा जोखीम कमी करणयासबधी सनडाई फरमवरक 2015-

1 ठराव 7012 ठराव 69313 अनचछद3 बघा FCCCCP201510Add1 निरणय 1CP21 अनचछद

10

नवीन

शहर

ी कार

यसची

20304 वहिएननाचा लनडलॉकड डवलपिग कनटरीज फॉर द डिकड 2014ndash2024 एकशन परोगराम5 सिडस एकसीलरटड मॉडलिटीज ऑफ एकशन (समोआ)6 पाथवज आणि इसतबलमधय झालली अविकसित दशासाठी दशकाचा कती आराखडा 2011-20207 समाविषट आहत आमही परयावरण आणि विकास सबधी रियो दि जनरियो जाहीरनामा8 आणि शाशवत विकासावरील जागतिक शिखर परिषद

सामजिक विकासावरील जागतिक शिखर परिषद9 लोकसखया आणि विकासावरील आतरराषटरीय कॉनफरनसचा कतीचा कारयकरम बीजिग पलटफॉरम फॉर एकशन10 शाशवत विकास सबधी सयकत राषटरसघाची यनाइटड नशनसची कॉनफरनस आणि या कॉनफरनससचा पाठपरावा सदधा विचारात घतला आहयासबधी पाठपरावा

7 यात अनतरसरकारी सहमत निषपतती नाही ह मानय करत असताना आमही म 2016 मधय इसतबलमधय झाललया वरलड हयमनिटरियम सममिटची दखल घतली

8 नवीन शहरी कारयसचीतील राषटरीय सरकाराची योगदान तसच उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराची योगदान याच कौतक करतो आणि सथानिक आणि परातीय सरकाराचया दसऱया जागतिक सभची नोद घणार

9 जागतिक परादशिक उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर सबधित कारयकरतयाचया सहभागासह एका एकातमिक आणि समनवयी पदधतीन शाशवत शहरी विकासापरती आमचया जागतिक वचनबदधतचा नवीन शहरी कारयसची ठामपण पनरचचार करतशाशवत नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी एकातमक पदधतीन शाशवत विकासासाठी 2030 कारयसचीचया अमलबजावणीत आणि सथानिकीकरणात आणि शहर आणि मानवी वसाहती सरवसमावशक सरकषित तगाऊ आणि शाशवत बनवणयाचया गोल 11 सह शाशवत विकासाची लकषय आणि उददिषट साधय करणयात योगदान दत

10 नवीन शहरी कारयसची ह मानय करत कि ससकती आणि सासकतिक विविधता मानव जमातीचया समदधीच सरोत आहत आणि शहराचया मानवी वसाहतीचया आणि नागरिकाचया शाशवत विकासात महतततवपरण योगदान दतात जयादवार तयाना विकासाचया उपकरमात सकरिय आणि अदवितीय भमिका निभावणयात सकषम करतात नवीन शहरी कारयसची विकास पढ ह मानय करतो कि सरोताचया जबाबदार वापरात योगदान दणाऱया शाशवत उपभोग आणि उतपादनाचया पदधती याचया परवरतनात आणि अमलबजावणीत ससकतीचा विचार कला जावा आणि हवामान बदलाचया विपरित परिणामाना सबोधित कराव

4 रिझोलयशन 69283 अनचछद II5 रिझोलयशन 69137 अनचछद II6 रिझोलयशन 6915 अनचछद7 इसतमबल टरकी मधय झालली शवटची विकसित दशाची चौथी यनाईटड नशनस कॉनफरनसचा अहवाल9ndash13 म 2011 (ACONF2197) अधयाय II8 यसयकत राषटराचया रियो डि जनरियो मधय झाललया परयावरण आणि विकास यावरील कॉनफरनसचा अहवाल 3-14 जन1992 स स क र ण I कॉनफरनसमधय मजर कलल ठराव (यनाईटड नशनस पबलीकशनस विकरी न E93I8 आ ण ि खणड) ठराव 1 अनचछद I9 लोकसखया व विकास यावरील इडरनशनल कॉनफरनस करो 5ndash13 सपटमबर 1994 चा अहवाल(यनाईटड नशनस पबलिकशनस सलस न E95XIII18) अधयाय I ठराव 1 अनचछद10 चौथी महिलावर आधारित विशव कॉनफरनस बीजिग 4ndash15 सपटमबर 1995 (यनाईटड नशनस पबलिकशनस सलस न E96IV13) अधयाय I ठराव 1 एनकस II

11

नवीन शहरी कारयसची

आमची सामायिक दषटि

11 समान वापर आणि शहराचा आणि मानवी वसाहतीचा उपभोग याचया सदरभात आमचयाकड सरवासाठी शहराची सामायिक दषटी यात सरव परकार सामील असन उततम वसाहत सदय आणि पढ़ील पिढ़ीसाठी सोय कोणतयाही परकारच भदभावाशिवाय एक उततम सरकषित आरोगयपरद सरळ जाणयासारख कमी किमतीच लवचिक आणि शाशवत परकारच शहरी मानव वसाहतीच सवरप तयार असाव आणि तयात सरवासाठी उततम समदधि आणि जीवनाचा दरजा असावा ही दषटी साकार करणयासाठी काही राषटरीय आणि सथानिक सरकार याचया परयासाची जयाना तयाचया विधयकामधय राजकीय जाहीरनामयात आणि सनदामधय ldquoशहराचा हककrdquo अस सदरभित कल आह तयाची नोद घतो

12 आमच लकषय आह शहर आणि मानव वसाहती सबधी कारय जयात परतयक वयकतिला आतरराषटरीय कायदयापरती सपरण आदरासह सयकत राषटराचया सनदचया हत आणमि तततवानी मारगदरशन कलल समानतच अधिकार आणि सधि तयाच बरोबर तयाना आधारभत सवाततरय मिळ शकतील या सबधात नवीन शहरी कारयसची यनिवरसल डिकलरशन ऑफ हयमन राइटस11 जागतिक मानवाधिकार सधि मिलयनियम डिकलरशन12 आणि 2005 वशविक समिटच13 परिणाम यामधय अतरभत आह विकासाचया हककावरील जाहीरनामया14सारखया इतर विलखातन सदधा याची माहिती दिली जात

13 आमची शहर आणि मानव वसाहतीची परिकलपना अशी आह कीः

(a) त आपलया सामाजिक कारयाच पालन कर शकतील यात समाविषट आह आह सामाजिक आणि निसरगविषयक कारय जयात भमि समाविषट असन यासबधी परगतिवादी उपलबधि मिळवण आणि आवास सबधी अधिकाराचा परण वापर आणि सनमान करताना यात बरोबर जीवन सतर कोणतयाही भदभावाशिवाय वशविक रीतया सरकषित आणि कमी दरातील पिणयाच पाणी आणि सवचछता तयाच बरोबर सारवजनिक वसत आणि सवा यासबधी सहज पोहोच यथा आहार सरकषा आणि पोषण आरोगय शिकषा पायाभत सविधा चलनवलन आणि वाहतक ऊरजा हवची गणवतता आणि उदरनिरवाह समाविषट आह

(b) एक सहभागी महणन तयातील सरव रहिवाशाची नागरी गतवणक वाढ़वण सवामितव सबधी भावना सरवात निरमाण करण सरकषित सरवसमावशक पोहोच योगय हरित आणि परयावरण मितर व गणवततापरण सारवजनिक सथळ सरवाना मिळतील ह पराधानयान ठरवण तयाच बरोबर ह सथळ सरव कटबासाठी बरोबर असन सामाजिक आणि पिढयापिढयामधील सवादाच कनदर सासकतिक अभिवयकति आणि राजकीय सहभाग उचित असलयापरमाण उपयोगात आणणार तयाच परकार सामाजिक ळावा सरकषा आणि शाति सवरपात विविध समाजाची उपसथिति जया ठिकाणी सरव लोकाचया गरजा परण होतील विशष करन त जयाना वशिषटयपरण गरजा असतील

(c) लगिक समानता जयामळ सरव सतरिया आणि मलीना सरव कषतरात बरोबरीन सहभागी होता यईल आणि समान हकक परतयक कषतरात नततव कषमतसोबत निरणय कषमता उततम कारय वातावरण आणि समान कामासाठी किवा समान मलयाचया कामासाठी समान वतन सरवाना मिळवता यईल सरव सतरियाना कोणतयाही भदभाव हिसा किवा शोषण यापासन खाजगी आणि सारवजनिक सथळावर सरकषित ठवण हा सदधा महतवाचा मददा आह

11 ठराव 217 A (III)12 ठराव 55213 ठराव 60114 ठराव 41128 अनचछद

Mum

bai Maharashtra India copy

Shutterstock Bodom

13

नवीन शहरी कारयसची

(d) आवहानाना समोर जाण आणि सदय व भविषयातील सधिचा वापर करण यात समाविषट आह आरथिक परगति शहरीकरण आणि पायाभत परिवरतन उततम उतपादकता मलय आधारित गतिविधि आणि सरोताचा उततम वापर सथानिक अरथवयवसथला उततम दरजा दण आणि अनौपचारिक अरथवयवसथला मदत करन शाशवत सवरपान औपचारिक अरथवयवसथच रप दण

(e) सथानिक आणि सथळासबधी कारय परण करण जयात वयवसथापना सबधी सीमा यत आणि सरवासाठी एक समतोल साधणारा शाशवत आणि एकातमिक शहरी आणि कषतरीय विकास सरव सतरावर सर ठवण

(f) वय आणि लगिक परतिसादातमक नियोजन आणि शाशवत सरकषित आणि पोहोच करणयात सरळ असलल शहरी कारय सबधी गतवणक जयात समाविषट असल उततम आणि सकषम परिवहन ततर जयात यातरी आणि सामान परभावी परकार लोकाशी जोडन सथळ सामान सवा आणि आरथिक सधि समाविषट आह

(g) आपततीची जोखीम कमी करणयासाठी उततम वयवसथा करण जोखीम कमी करण अवरोध वाढ़वण आणि नसरगिक पासन मानव निरमित जोखीम कमी करण आणि हवामानातील बदल सौमय करण आणि तयाचयाशी जळवन घण

(h) तयाची इकोसिसटम जल नसरगिक वसाहती याना सरकषा दण वाचवण पनरसथापित करण आणि वाढ़वण आणि जव विविधता वाढ़वन तयाच परयावरण सबधी परभाव कमी करता शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीचया अनषगान काम करण

आमची तततव आणि वचनबदधता

14 आमच लकषय परापत करणयासाठी आमही पढील इटरलिकड तततवाच अनसरण करन नवीन शहरी कारयसची सवीकारणयाचा निशचय करतो

(a) कोणालाही माग ठवायच नाही टोकाच दारिदरय नषट करणयासाह सरव सवरपातील आणि आकारमानातील दारिदरय समापत करनसमान हकक आणि सधि सामाजिक-आरथिक आणि सासकतिक विविधता आणि शहरी अवकाशात सामावन घण लकषयात समाविषट आह आणि तयासाठी उपजीविका शिकषण अनन सरकषा आणि पोषण आरोगय आणि सवासथय जयात एडस पासन मकति कषय आणि मलरियापासन बचाव समाविषट आह आणि भदभाव आणि सरव परकारची हिसा नषट करणआणि तयासाठी लोकसहभागसनिशचित करण व सरकषित आणि समान पोहोच सरवाना दण गरजच राहील जयात भौतिक आणि सामाजिक सरचना आणि आधारभत सवा समाविषट आह तयाच बरोबर कमी किमतीत निवास सोय सदधा असल

(b) शाशवत आणि सरवसमावशक असललया शहरी अरथवयवसथा सनिशचित करण जयासाठी सचयित पदोननती सबधी फायद ज सनियोजित शहरीकरणासाठी असतात ठवण गरजच आह यात समाविषट आह उचच उतपादकता सपरधातमकता आणि कलपकता यासाठी परिपरण आणि उतपादक रोजगार सजन करण व सरवासाठी सनमाननीय कामाची सधि दण या कामात समाविषट आह आणि तयासाठी आरथिक आणि उतपादक सरोताचा वापर करण आणि सरवासाठी सधि तयार करण महतवाच आह जयासाठी जमीनीचया सबधातील हवाला रोखण सरकषित जमीन अवधि तयार करण आणि जिथ उचित असल तिथ शहरी सकोचन रोखण याची खातरी करण

14

नवीन

शहर

ी कार

यसची

(c) सवचछ ऊरजच आणि शहरी विकासात जमीन आणि सरोताचा शाशवत उपयोग करणयाच परवरतन करन निसरगाशी ससवाद राखन निरोगी जीवनशली सवीकारणयासह इकोसिसटीम आणि जवविवधतच सरकषण करन शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीच परवरतन करन शहरी अवरोध उभारन आपततीचया जोखमी कमी करन आणि हवामानातील बदल सोमय करन आणि तयाचयाशी जळवन घऊन परयावरण सबधी शाशवत सथितीची सनिशचितता करण

15 आमही सवतला एका नवीन शहरी कारयसचीसाठी आमलागर बदल घडवन आणणयासाठी वचनबदध करत आहोत जो करलः

(a) आमही सरवासाठी शाशवत विकास आणि समदधीच साधय परकापत करणयासाठी शाशवत शहरी आणि परातीय विकास अतयावशयक आह ह मानय करन शहर आणि मानवी वसाहतीच चया नियोजन करतो विततपरवठा करतो विकास करतो शासन करतो आणि वयवसथापन करतो तया पदधतीना पनहा सबोधित करण

(b) शाशवत शहरी विकासासाठी सरवसमावशक आणि परभावी शहरी धोरण आणि विधयक याचया वयाखयत आणि अमलबजावणीत उचित असलयापरमाण राषटरीय सरकाराची आघाडीची भमिका तवढच महततावच उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराच तसच नागरी समाजाच आणि इतर सबधित हितसबधियाच एका पारदरशक आणि उततरदायी पदधतीत योगदान ओळखण

(c) परिवरतनाचया मलभत पररणाचया आधार सरव पातळयावर धोरणपवितर कषमता विकास आणि कतीची अमबजावणी करन शहरी आणि परातीय विकासापरती एक शाशवत जन-कदरीत वय - आणि लिग - परतिसादातमक आणि एकातमिक दषटीकोन सवीकारणजयात समाविषट असल

(i) उचित पातळीवर शहरी धोरण विकसित करण आणि अमलबजावणी करण यात समाविषट आह सथानिक राषटरीय आणि विविध हितसबधियाची भागीदारी शहराचया आणि मानवी वसाहतीचया एकातमिक यतरणा उभारण आणि आणि एकातमिक शहरी विकास साधय करण शकय होणयासाठी सरव सरकारी सतरामधय सहकारयाच परवरतन करण

(ii) शहरी हितसबधियाना सकषम करतील अशा सदढ ससथा आणि यतरणासह तयाचपरमाण उचित बधन आणि समतोलासह शहरी सरकार मजबत करन सामाजिक सरवसमावशकता टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधी आणि परयावरणविषयक सरकषम परवणससगतता

(iii) दीरघावधी आणि एकातमिक शहरी आणि परातीय नियोजनाला पनहा ऊरजा दण आणि शहरी विकास सबधी लवचिकतच आयाम मिळवण तयासाठी शहरीकरणाच सकारातमक बिनद मिळवण आणि तयाबददल जागरकता पसरवण

(iv) परभावी परकार मदत करण कलपक आणि शाशवत विततीय फरमवरकवर काम करण आणि नगरीय वितत परवठा सदढ करण तयाच बरोबर सथानीय आरथिक पदधतीला सदधा नवीन करन तयास शाशवत परकार परगतिवादी सवरप दऊन एक शाशवत शहरी विकास सबधी विचाराच मलय निरमाण करण

15

नवीन शहरी कारयसची

कतिसाठी आवहान

16 शहराचया विशिषट परिसथितिपरमाण यात नगर आणि गाव वगळ अस शकतील तरीही आमचा ठामपण सागतो कि नवीन शहरी कारयसचीचा आवाका वशविक सहभागी आणि जन-कदरीत आह गरहाची सरकषा करतो आणि यातील लकषय दीरघावधी आह आपलया पराथमिकता जागतिक कषतरीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतरावर ठवावया जयामळ सरकार आणि बाकी सबदध हितसबधी या गरजाना निभाव शकतील

17 आमही नवीन शहरी कारयसची आमचया सवतःचया दशात आणि परातीय आणि दागतिक सतरावर विविध राषटरीय वासतव कषमता आणि विकासाचया पातळया विचारात घऊन आणि राषटरीय कायद आणि पदधती तसच धोरम आणि पराधानयता याचा आदर करन अमलात आणणयासाठी काम कर

18 आमही परयावरण आणि विकासावरील रियो जाहीरनामयाचया इतर विषयाबरोबरच तततव ७ मधय ठरवन दिलयापरमाण सामायिक परत वगवगळया जबाबदाऱयासह तततवावर पनहा एकदा विशवास वयकत करतो

19 आमही ह मानय करतो कि नवीन शहरी कारयसची लाग करताना आफरीकी दश कमी विकसित दश लनडलॉक विकनसशील दश आणि लहान बटाच विकसनशील दश आणि काही विशष आवहानाना सामोर जाणार मधयम उतपनन दश याना सानोर जावलागत असललया अदवितीय आणि उदभवणाऱया शहरी विकासाचया आवहानाना सबोधित करणयाकड विशष लकष परविणयात याव सघरषाचया परिसथितीत असणाऱया तसच विदशाचया ताबयात असणाऱया सघरषोततर दश आणि नसरगिक आणि मानवनिरमित आपततीनी बाधित दशाकड सदधा विशष लकष दणयात याव

20 आमही ही गरज मानय करतो कि इतर बाबीबरोबरच महिला आणि मली बालक आणि तरण अपगतव असललया वयकतीएचआयवहीएडससह जगणाऱया वयकती वयोवदध वयकती दशातरगत लोक आणि सथानिक समदाय झोपडी आणि अनौपचारिक वसाहतीतील रहिवासी बघर लोक कामगार अलप भ-धारक शतकरी आणि कोळी निरवासित परतलल अतरगत विसथापित लोक आणि सथलातरणाचया सथितीचा विचार न करता सथलातरित या सरवाना साममोर जाव लागत असललया अनक सवरपातील भदभावाना सबोधित करताना विशष लकष दणयाची आह

21 आमही सरव राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार तयाच बरोबर सबदध हितसबधियाना आवहान करतो की नवीन शहरी कारयसची परभावीपण अमलात आणणयासाठी आणि आपली सामायिक दरदषटी वासतावातत उतरवणयासाठी तयानी राषटरीय धोरण आणि कायदयाचया अनषगान पनरनिमाण करण सकषम करण आणि भागीदारी निरमाण करण समनवय आणि सहकारय वाढवण यात उततम साथ दयावी

22 शाशवत शहरी विकासाच परवरतन करण आणि वासतवात आणण यासाठी आमही ही नवीन शहरी कारयसची एक सामहिक दषटी आणि राजकीय वचनबदधता आणि वाढत शहरीकरण होणाऱया जगातील शाशवत पररणा महणन शहर आणि मानवी वसाहतीचया मखय भमिकला बळ दणयाची एक ऐतिहासिक सधि महणन सवीकारतो

नवीन शहरी कारयसचीसाठी कविटो अमलबजावणी आराखडा

17

नवीन शहरी कारयसची

23 राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार आणि सरव सबदध हितसबधियासाठी शहरी शाशवत विकास साधय करण शकय करणयासाठी आमही नवीन शहरी कारयसचीची एक महततवाच साधन महणन अमलबजावणी करणयाचा निशचय करतो

शाशवत नागरी विकासासाठी सकरमणशील वचनबदधता

24 शाशवत शहरी विकासातील मलभत कषमताचा परपर फायदा मिळवणयासाठी शाशवत विकासाचया एकातमिक आणि अविभाजय परीसीमाःसामाजिक आरथिक आणि परयावरणविषयक मधय झाललया आमलागर शहरी परावरतनामारफत आमही खालील सकरमणशील वचन दतो

सामाजिक सरवसमावशकता ससगतता आणि दारिदरय निरमलनासाठीशाशवत शहरी विकास

25 आमही ह मानय करतो कि दारिदरयाच टोकाचया दारिदरयासह तयाचया सरव सवरपातन आणि वयापतीतन निरमलन करण ह सरवात मोठ जागतिक आवहान आह आणि शाशवत विकासासाठी अटळ आवशयकता आह आमही ह सदधा मानय करतो कि वाढतया झोपडपटटी आणि अनौपचारिक निवासीचया वाढीसह वाढती विषमता विकसित आणि विकासशील दोनही परकारचया दशाना परभावीत करत आह आणि की शहरी जागच अवकाशीय सघटन पोहोच आणि डिझाइन तसच विकासाचया धोरणाचया जोडीन सरचना आणि पायाभत सवा सामजिक ससगतता समता आणि सरवसमावशकतच परवरतन कर शकतील किवा अडथळा आण शकतील

26 जन-कदरीत असलला गरहाच सरकषण करणारा आणि वय- आणि लिग परतिसादातमक असलला आणि सरव मानवी हकक आणि मलभत सवाततरय वासतवात आणणारा एकतर राहण सविधाजनक करणार सरव परकारचा भदभाव आणि हिसा समापत करणारा आणि सरव वयकती आणि समदायाना तयाचा परिपरण आणि अरथपरण सहभाग शकय करत सकषम करणारा अशा शहरी आणि गरामीण विकासापरती आमही परणपण वचनबदध आहोत तयापढ आपली शहर आणि मानवी वसाहती याचया मानवीकरणातील महततवाच घटक महणन ससकती आणि विविधता आणि समतपरती आदराच परवरतन करणयासाठीही आमही वचनबदध आहोत

27 आमही आमची शपथ पनहा दढतन उचचारतो की कोणीही माग राहाणार नाही आणि सनमाननयी परतिषठच आणि सखाच आयषय जगणयासाठी आणि तयाचया परण मानवी मलभत कषमता साधय करणयासाठी समान सधि आणि सरव रहिवाशाना औपपचारिक किवा अनौपतारिक वसाहतीत राहणार असोत शहरीकरणामळ होऊ शकणाऱया फायदयाच परवरतन करणयापरती वचनबदध आहोत

28 आमही वचनबदध आहोत कि निरवासिताचया अतरगत विसथापित वयकती आणि सथलातरिताच तयाचया सथलातरणाचया सथितीचा विचार न करता मानवी हककाचा परणपण आदर करणयाची खातरी करणयापरती आणि राषटरीय परिसथिती विचारात घऊन तयाचया यजमान शहराना आतरराषटरीय सहकारयाचया भावनतन मदत दणयासाठी जरी शहरात आणि नगरात मोठया सखयन सथलातरित होणारी लोकसखया विविध परकारची आवहान उभी करत असली तरीही ती शहरी जीवनात मोठया परमाणात सामाजिक आरथिक आणि सासकतिक योगदानसदधा दऊ शकल आमही तयापढ नियोजित आणि सवयवसथापित सथलातर धोरणामारफत सरकषित पदधतशीर आणि नियमित सथलातरादवार जागतिक परातीय राषटरीय उपराराषटरीय आणि सथानिक पातळयावरील विकासाचया दरमयानचया सयकत शकतीला मजबत करणयाला आणि सथलातरिताकडन शहराना सकारातमक योगदान शकय करणार फरमवरक सथापित करणयात सथानिक पराधीकरणाना पाठबळ परवणयाला आणि शहरी-गरामीण दव मजबत करणयाला वचनबदध आहोत

18

नवीन

शहर

ी कार

यसची

29 राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारची उचित असलयापरमाण समनवयी भमिका मजबत करणयाला आणि तयाचया सारवजनिक एककाबरोबर आणि गर सरकारी सगटनासाठी सामाजिक आणि आधारभत सवा दणार यात समाविषट असतील समदायामधील गतवणकी जया आपततीना बळी पडण सरवात जासत शकय असत आणि ज वारवार आणि परदीरघ मानवताविषयक आपततीनी बाधित असतात यापढ़ आमही शहरी रचनत आपततीगरसत वयकतीसाठी परशा सवा निवास सथान आणि सनमाननीय आणि उतपादन काम परवरतित करणयाच आणि बाधित वयकतीकड आणि तयाचया यजमान समदायाकड तयाचया विकासाला अवरोध करणयाला परतिबध करणयासाठी मदत वाहती राहील याची खातरी करत असताना सथानिक समदाय आणि सथानिक सरकार याचयाबरोबर सथानिक टिकाऊ आणि परतिषठीत उपाय गतवणयासाठी आणि विकसित करणयासाठी सधि शोधणयात काम करणयासाठी वचनबदध आहोत

30 सशसतर सघरषाचया दरमयान ठाम राहणाऱया शहरी सवाना आणखी पाठभल परवणयाचया सरकारचया आणि नागरी समदायाचया गरजा आमही मानय करतो आमही आतरराषटरीय मानवताविषयक कायदयापरती परण आदर राखणयात ठाम राहणयाची सदधा पोच दतो

31 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक गह निरमाण धोरणाचया परसारासाठी वचनबदध आहोत जी परयापत जीवनमानाचया हककाचा एक घटक महणन सरवासाठी परस गहनिरमाणचया हककाचया परागतिक वासतवात उतरणयाला मदत दतात जो सरव परकारचया भदभावाना आणि हिसला सबोधित करतो आणि राषटरीय कायदा आणि जबरदसतीन घरातन बाहर काढणयाला परतिबध करतो आणि परमाणनानसार वसाहतीचया सामाजिक निरमितीला मदत दणयासह समदायाचया आणि सबधित हितसबधियाचया नियोजन आणि या धोरणाचया अमलबजावणीतील सहभागाला आणि गतवणकीला शकय करत असतानाच बघर बळी पडणयाचया परिसथितीतील वयकती अलप-उतपनन गट आणि अपगतव असललया वयकतीचया गरजावर लकष कदरीत करतो

32 आमही सवत कि आमही एकातमिक कीकत आणि वय व लगिक आधारावर गहनिरमाण धोरणाचा आणि सरव कषतरातील दषटीकोनाचा खास करन रोजगार शिकषण आरोगय-सगोपन आणइ सामाजिक एकातमता कषतर आणि सरकारचया सरव पातळयावर-धोरण आणि दषटीकोन ज परशा परवडणाऱया उपलबध होऊ शकणाऱया सरोत-सकषम सरकषित काटक चागली जोडलली आणि चागलया ठिकाणची घराची नजीकतचया घटकाकड आणि बाकीचया शहरी वीणसमवत आणि परिसरातील कारयशील भागाशी अवकाशीय नात मजबत करणाकड विशष लकष दऊन तरतद करतात तयाच परवरतन करणयास आमही वचनबदध आहोत

33 आमही समाजाचया विविध उतपनन गटासाठी दरलकषित समदायाचया बघर वयकतीचया आणि असरकषित परिसथितीतील लोकाचया सामाजिकआरथिक आणि सासकतिक एकातमिकतचा विचार करन आणि अलगतला परतिबध करन सरकषित किफायतशीर आणि पोहोच असललया परशा विविध गहनिरमाण परयायाचा परवठा करणयास सवतः वचनबदध आहोत बघर लोकाच जीवनमान तयाचा समाजातील सहभाग परणतवान होण सविधाजनक होणयाचया दषटीन आणि बघरपणाला परतिबध करण आणि त नषट करणयासाठी तसच गनहगारीकरणाचा सामना करणयासाठी आणि नषट करणयासाठी आमही सकारातमक उपाय योज

34 आधारभत भौतिक आणि सामाजिक सोयी सरवात किफायतशीर पदधतीन भमि आवास आणि अकषय ऊरजा सरकषित पिणयाच पाणी आणि सवचछता सरकषा पोषण आणि परस आहार कचरा निरमलन शाशवत चलनवलनीयता आरोगयाची निगा आणि कटब कलयाण शिकषा ससकति आणि सवाद ततरासबधी

19

नवीन शहरी कारयसची

माहिती कोणताही भदभाव न करता सरवासाठी उपलबध करणयास मदत करणयासाठी आमही सवत वचनबदध आहोत तयाचयाही पढ आमही सवत महिला मल आणि तरण वदध वयकति दिवयाग वयकति शरणारथी सथानिक वयकति आणि सथानिक समदाय याचया उचित असलयापरमाण आणि काही सकटात सापडणयाचया परिसथितीत या सवा सरव अधिकार आणि गरजाचया परततसाठी परतिसाददणाऱया असतील याची खातरी करणयास वचनबदध आओहोत या बाबतीत आमही कायदशीर ससथातमक सामाजिक आरथिक आणि भौतिक अडथळ नषट करणयास परोतसाहन दतो

35 आमही सवत उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारासह सरकारचया उचित पातळीवर सरवासाठी सरकषचया वाढीव कालावधीसाठी कालवधीचया परकाराची विविधता मानय करन आणि हतसाठी योगय आणि वय-लिग-परतिसादी उपायाच जमीन आणि मालमततचया हककाचया मरयादचया आत महिलासाठी तयाचया सकषमीकरणाची किलली महणन जमीनीचया कालावधीचया सरकषकड परभावी परशासकीय यतरणाचयामारफत सह विशष लकष दऊन परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

36 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीत अपगतव असणाऱया वयकतीना शहराचया भौतिक वातावरणापरयत खास करन सारवजनिक ठिकाण सारवजनिक वाहतक घर शिकषण आणि आरोगय सविधा सारवजनिक माहिती आणि सवाद (माहिती आणि सवाद ततरजञान आणि परणालीसह) आणि शहरी आणि गरामीण दोनही कषतरात जनतला खलया असललया इतर सविधा आणि सवापरयत इतराचया बरोबरीन पोचण सविधाजनक करणाऱया उचित उपायाच परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

37 आमही सवत सरकषित सरवसमावशक पोहोच असलली परयावरण मितर आणि गणवततापरण सारवजनिक ठिकाण जयात गलली साईडवॉक आणि सायकलिग लनस चौरसत वॉटरफरनट कषतर बाग आणि उपवन अशी सामाजिक परसपर सवादासाठी आणि सरवसमावशकतसाठी मानवी आरोगय आणि सवासथय आरथिक दवाण घवाण आणि विविध परकारच लोक आणि ससकतियाचया दरमयानचया सासकतिक अभिवयकति आणि सवादासाठी आणि जयाची रचना आणि वयवसथापन मानवी विकासाची खातरी करणयासाठी आणि शातीपरण सरवसमावशक आणि सहभागी समाज उभा करणयासाठी तसच सहजीवनाच जोडन घणयाच आणि सामाजिक समावशतचया परवरतनासाठी वचनबदध आहोत

38 आमही सवत शहरात आणि मानवी वसाहतीत उचित असलयापरमाण सासकतिक सरचना आणि सथळ सगरहालय अतरदशीय ससकती आणि भाषा तसच पारपरिक तजञान आणि कला सरकषित ठवणयासाठी आणि परवरतन करणयासाठी तयाचया शहरी कषतरातचया पनरवसनातील आणि पनरजजीवनातील भमिकावर परकाश टाकन आणि सामजिक सहभाग आणि नागरिकतवाच अधिकार मजबत करन एकातमिक शहरी आणि परातीय धोरण आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवर परशा गतवणकीमारफत नसरगिक आणि सपषट आणि असपषट असा दोनही सासकतिक वारशाला बळ दण याला वचनबदध आहोत

39 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय बऱयाच वळा महिला आणि मली मल आणि करण आणि बळी पडणयाचया परिसथितीतील वयकती खास करन बाधित होतात ह विचारात घऊन जगण काम करण आणि हिसा आणि धमकीचया भितीशिवाय शहरी जीवनात सहभागी होण सरवानाशकय होणयासाठी सरकषित आरोगयपरण सरवसमावशक आणि सरकषित परयावरणाच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही बालविवाह अलपवयीन विवाह आणि जबरदसतीचा विवाह आणि सतरियाचया योनीची हानी करण यासह महिला आणि मलीसमकष घातक परथाचया निरमलनासाठी आणि नषट करणयासाठी सदधा काम कर

20

नवीन

शहर

ी कार

यसची

40 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय सामाजिक ससगतता मजबत करण आतरसासकतिक सवाद आणि सामजसय सहनशीलता परसपर आदर लिग समानता कलपकता उदयमशीलता सरवसमावशकता ओळक आणि सरकषा आणि सरव लोकाची परतिषठा तसच जगणयाययोगय आणि चतनयशाली शहरी अरथवयवसथा मजबत करणयासाठी विविधता आतमसात करणयाला वचनबदध आहोत आमही सवतःला आमचया सथानिक ससथा वाढतया बहजातीय आणि बहसासकतिक समाजाचया आओतच शातीपरण सहजीवनाची परवरतन करतील याची खातरी करणयासाठी पावल उचळणयालासदधा आमही वचनबदध आहोत

41 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय आपलया राषटरीय धोरणाचया अनषगान जी निरणय घणयाचया नियोजनाचया आणि पाठपरावयाचया नयाचया परकरियामधय सरवासाठी अरथपरण सहभाग तसच वाढीव नागरी गतवण आणि सह-तरतद आणि सह-उतपादन घऊ दतात अशा ससथातमक राजकीय कायदशीर आणि आरथिक यतरणाच सरवसमावशक मचाचया विसततीकरणासाठी परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

42 आमही उचित असलयापरमाण उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना सरव सबधित हितसबधियामधय परसपरसवाद मजबत करणयासाठी वय-आणि-लिग-परतिसादी दषटीकोनामारफतसह सवादासाठी सधि दऊ करन आणि परष आणि महिला मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय निरवासित अतरगत दषटय़ा विसथापित वयकती आणि तयाचया सथलातराचया सथितीचा विचार न करता सथलातरितासह समाजाचया सरव विभागाकडील सभावय योगदानासह वरण धरम वाशिकता किवा सामजिक आरथिक सथिती याचया आधार कोणताही भदभाव न करता मदत दतो

शाशवत आणि सरवसमावशक शहरी समदधि आणि सधि सरवासाठी

43 आमही ह मानय करतो की सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक विकास जयात सरवासाठी सपरण आणि उतपादक रोजगार आणि सनमाननीय काम समाविषट आह शाशवत शहरी आणि परातीय विकासाचा महततवाचा घटक आह आणि की शहर आणि मानवी वसाहती लोकाना निरोगी उतपादक भरभराटीच आणि परिपरण जीवन जग दणारी समान सधीची ठिकाण असावीत

44 आमही ह मानय करतो की शहरी सवरप सरचना आणि बिलडीग डिझाइन मापन आणि सचयाचया काटकसरीचया फायदयामारफत आणि उरजा कारयकषमता पनरनवीकरणीय उरजा लवचिकता उतपादकता परयावरणीय सरकषण आणि शहरी अरथवयवसथत शाशवत वदधीत वाढ करन खरच आणि सरोताचया कारयकषमताच सरवात मोठ पररक आहत

45 आमही सवत शाशवत आणि सरवसमावशक औदयोगिक विकास आणि शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीच परवरतन करणाऱया आणि वयवसाय आणि कलपकता तसच उपदिवीकसाठी वातावरण सकषम करणाऱया चतनयशील शाशवत आणि सरवसमावशक शहरी अरथवयवसथा विकसित करणयास अतरदशीय कषमता सपरधातमक फायद सासकतिक वारसा आणि सथानिक सरोत तसच सरोत कारयकषम आणि लवचिक सरचना उभारणयास वचनबदध आहोत

46 आमही सवत आरथिक विकासात सामाजिक वसाहतीचया निरमितीसह परवडणाऱया आणि शाशवत गहनिरमाण आणि गहनिरमाण विततपरवठयाचया भमिकच आणि विभागाचया इतर आरथिक विभागाना उततजन दणाऱया योगदानाच गहनिरमाण भाडवल निरमितीत उतपननात रोजगार निरमितीत आणि बचतीत वाढ करत आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सछानिक पातळयावर शाशवत आणि सरवसमावशक

21

नवीन शहरी कारयसची

आरथिक सकरमणाला चालना दणयात योगदान दऊ शकत ह मानय करन परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

47 आमही सवत सथानिक आरथिक विकासाला मदत दणयासाठी सरकार आणि सरव कारयशील कषतरामधय आणि सबधित हितसबधियामधय एकातमिकतच सहकारयाच समनवयाच आणि सवादाच जतन करणयासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक ससथा मजबत करणयासाठी उचित पावल उचलणयास वचनबदध आहोत

48 आमही सथानिक सरकार खाजगी कषतर आणि नागरी समाज महिला तरणाच परतिनिधीतव करणाऱया सघटना तसच अपगतव असणाऱया वयकतीच परतिनिधीतव करणार अतरदशीय लोक वयावसायिक शकषणिक ससथा टरड यनियनस कामगाराचया सघटना सथलारिताचया सघटना आणि सासकतिक सघटना याचयासह सरव सबधित हितसबधियाचया दरमयान शहरी आरथिक विकासासाठी सधी निशचीत करणयाचया आणि विदयमान आणि उदभवणारी आवहान ओळखणयासाठी आणि तयाना सबोधित करणयासाठी परभावी सहभाग आणि समनवयाला परोतसाहन दतो

49 आमही सवत शहरी आणि गरामीण कारय राषटरीय आणि उपराषटरीय अवकाशीय फरमवरकमधय आणि शहराचया आणि मानवी वसाहतीचया परणालीमधय एकातम करणाऱया आणि अशा परकार शहरी-गरामीण कषतरात समान परातीय विकासाच जतन करणयाची आणि सामाजिक आरथिक आणि परातीय अतर भरन काढणयासाठी शहरी आणि गरामीण परवठा आणि मागणीशी जोडणाऱया विशवासारह परवठा आणि मलय साखशीची खातरी करन नसरगिक सरोत आणि जमिनीचया शाशवत वयवसथापनाच आणि वापराच परवरतन करणाऱया परातीय परणालीना मदत दणयास वचनबदध आहोत

50 आमही सवत एकातमिक शहरी आणि परातीय दषटीकोनादवार नियोजन साधऩानी अडरपीन कलली शाशवत वाहतक आणि चलनवलन आणि ततरजञान आणि सवाद नटवरकस आणि सरचना या कषतराचया कषमता वाढीव उतपादकता सामाजिक आरथिक आणि परातीय ससगतता तसच सरकषा आणि परयावरणीय शाशवतता जासतीत जासत करणयाचया दषटीन शहरी-गरामीण परसपरसवाद आणि जोडणीला परोतसाहन दणयास वचनबदध आहोत तयामधय जिथ उचित असल शहर आणि तयाचा परिसर अरध-शहरी आणि गरामीण कषतर याचया दरमयान जोडणी तसच अधिक उततम जमीन-समदर जोडणीचा समावश असावा

51 आमही सवत शहरी अवकाशीय फरमवरक जयात शहरी नियोजन आणि डिजाईन उपकरण समाविषट आहत जयामळ नसरगिक सरोत आणि भमिचया शाशवत वयवसथापनाला आधार मिळतो उचित सटसटीतपणाआणि घनता पोलीसनटरिझम आणि मिशर उपयोग उचित असलयापरमाण शहरी विसताराची नियोजित किवा उतसफरत धोरण तया परमाण मापनाचया आणि सचयी अरथवयवसथाना जोर दणयासाठी आहार पदधती नियोजन मजबत करणयासाठी आणि सरोत कारयकषमता शहरी लवचिकता आणि परयावरणीय शाशवतता वाढवणयासाठी वचनबदध आहोत

52 आमही अवकाशीय विकास धोरणाना जी उचित असलयापरमाण शहरी विसताराला मारगदरशन करण पोहोच असललया आणि चागलया परकार जोडललया सरचना आणि सवा शाशवत लोकसखया घनता आणि शहरी वीणत नवीन शजार एकातमिक करण जयामळ शहरी फलाव आणि अलगतला परतिबध होईल अशा शहरी नतनीकरणाला पराधानय दण विचारात घतात परोतसाहन दतो

53 आमही सवत मालमतता मलयासह वाढीव सामाजिक आणि आरथिक मलय निरमाण करणयाचया तयाचया कषमताना शाशवतपम बळ दणयासाठी आणि वयवसाय आणि सारवजनिक आणि खागजी गतवणकी आणि सरवासाठी उपजिवीकचया सधी सविधाजनक करणयासाठी सरकषित सरवसमावशक पोहोच असललया हरित आणि दरजदार सारवजनिक ठिकाणाना सामजिक आणि आरथिक विकासाच चालक महणन परवरतित करणयास वचनबदध आहोत

Mum

bai M

ahar

asht

ra I

ndia

copy S

hutte

rsto

ck

Hari

Mah

idha

r

23

नवीन शहरी कारयसची

54 आमही सवत शकय असल तिथ नतनीकरणीय आणि परवडणारी उरजा आणि शाशवत आणि कारयकषम वाहतक सरचना आणि सवा निरमाण करणयास आणि वापरणयास आणि तयादवार जोडणीच फायद मिळवन आणि अकारयकषम चलनवलन कोडी हवा परदषणशहरी उषणता बटाच परिणाम आणि आवाजाचया आरथिक परयावरणीय आणि सारवजनिक आरोगयाचा खरच कमी करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही सवतः सरव लोकाचया खास करन गरीब आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणाऱया लोकाचया उरजा आणि वाहतकीचया गरजाकड विशष लकष दणयासाठी सदधा वचनबदध आहोत आमही याचीही नोद घतो की नतनीकरणीय उरजचया खरचातील कपात शहराना आणि मानवी वसाहतीना उरजा परवठयाचा खरच कमी करणयासाठी परभावी साधन दतो

55 आमही सवत परशा सरवसमावशक आणि दरजदार सारवजनिक सवा जागतिक आरोगय सघटनन विशद कललया हवचा दरजाविषयक मारगदरशक तततवासह एक सवचछ परयावरण आणि लगिक आणि नवजात बालकाच आणि परसती दरमयान मतय कमी करणयासाठी पनरतपादनविषयक आरोगय-सगोपन सवासह आरोगय-सगोपन सवासाऱखया सामजिक सरचना आणि सविधा उपलबध होणयाच परवरतन करन निरोगी समाजाच जतन करणयास वचनबदध आहोत

56 आमही सवत एका कलपक आणि सपरधातमक शहरी अरथवयवसथला योगदान दणाऱया उतपानन मिळवणाचया सधी तरान कौशलय आणि शकषणिक सविधा कामगाराना उपलबध करन दऊन उचित असलयापरमाण आरथिक उतपादकता वाढवणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः शहर आणि मानवी वसाहतीमधय सपरण आणि उतपादक रोजगार आणि सनमाननीय कामाचया परवरतनामारफत आरथिक उतपादकता वाढ़वणयासाठी सदधा वचनबदध आहोत

57 आमही सवत महिला तरण अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय निरवासित आणि अतरगत विसथापित लोक आणि सथालतरित खास करन सरवात गरीब आणि बळी पड शकणयाचया सथितीतील लोक याचया गरजा आणि कषमताकड विशष लकष दऊन शहर आणि मानवी वसाहतीमधय उचित असलयापरमाण सरवासाठी सपरण आणि उतपादक रोजगार सनमाननीय काम आणि उपजिवीकचया सधी परवरतित करणयासाठी आणि कायदशीर उतपनन मिळवणयाचया भदभाव विरहित सधीच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत

58 आमही सवत परयावरणीय शाशवतता आणि सरवसमावशक भरभराटीचया तततवावर आधारित सकषम करणाऱया नयायय आणि जबाबदार वयवसाय वातावरणाच परवरतन करणयास गतवणकी कलपकता आणि उदममशीलतच परवरतन करणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः मायकरो लघ आणि मधयम आकाराचया उदयमाना आणि सहकारी ससथाना सपरण मलय सखळीत खास करन सामाजिक आणि दढ अरथवयवसथामधील औपचारिक आणि अनौपचारिक अशा दोनही अरथवयवसथामधय काम करणाऱया उदयमाना पाठबळ परवन सथानिक वयवसाय समदायाना सामोर जाव लागत असललया आवहानाना सबोधित करणयासही वचटनबदध आहोत

59 आमही सवतअनौपचारिक अरथवयवसथत काम करणाऱया गरीबाच खास करन महिलाच बिनपगारी घरगती आणि सथलातरित कामगारासह शहरी अरथवयवसथला योगदान राषटरीय परिसथितीचा विचार करन मानय करणयाला वचनबदध आहोत तयाची उपजिवीका कामाची परिसथिती आणि उतपननाची सरकषा कायदशीर आणि सामाजिक सरकषण कौशलय मतता आणि इतर सहाययक सवापरयत पोहोच आणि आवाज आणि परतिनिधीतव वाढवणयात याव कामगार आणि आरथिक यनीटसच औपचारिक अरथवयवसथकड परागतिक सकरमण समतोल दषटीकोन विदयमान उपजिवीकचया सवरधनाच आणि सधारणच परवरतन करताना परोतसाहन आणि अनपालनाच उपाय एकतरित करन विकसित कल जाईल आमही विशिषट राषटरीय परिसथिती कायद धोरण आणि औपचारिक अरथवयवसथकड सकरमणासाठी पराधानय विचारात घऊ

24

नवीन

शहर

ी कार

यसची

60 आमही सवत दरजाची निरमिती सनमाननीय आणि उतपादक नोकऱयासह इतर बाबीबरोबरच सासकतिक आणि सरजनशील उदयोग शाशवत परयटन ललित कला आणि वारसा जपणकीची कारय याचया मारपथ सह विविधता ततरशासतरीय शरणीवरधऩ सशोधन आणि कलपकत चया परवरतनादवार शहरी अरथवयवसथा परागतिकपण उचच-मलय-वरधित विभागामारफत उचततम उतपादकतकड सकरमित करण टिकवणयाला आणि पाठबळ परवणयाला वचनबदध आहोत

61 आमही सवत लाग असल तिथ शहरी लोकसखयाशासतरीय लाभाशाचा फायदा वापरणयाला आणि वाढीव उतपादकता आणि शहर आणि मानवी वसाहतीमधय वाटन घतलली भरभराट साधय करणयासाठी तरणाना शिकषण कौशलय विकास आणि रोजगाराचया उपलबधतच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत मली आणि मल तरण महिला आणि तरण परष उजजवल भवितवय निरमाण करणयातील परिवरतनाच एजनट आहत आणि जवहा सकषम कल जाईल तवहा तयाचयापाशी सवतःचया वतीन आणि तयचया समदायाचया वतीन बाजी माडणयाची महततवाची कषमता असल तयाचया अरथपरण सहभागासाठी अधिक आणि उततम सधीची खातरी करण नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी अतयावशयक असल

62 आमही सवत वयोवदध होत जाणाऱया लोकसखयचया सामाजिक आरथिक आणि अवकाशीय परभावाना जिथ लाग असल तिथ सबोधित करणयाला आणि वय वाढणयाचया घटकाचा शहरी लोकसखयचया जीवनाचा दरजा सधारत असताना नवीन सनमाननीय नोकऱया आणि टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधीसाठी एक सधी महणन उपयोग करणयासाठी वचनबदध आहोत

परयावरणाचया दषटीन शाशवत शाशवत आणि लवचिक शहरी विकास

63 आमही मानय करतो की कि शहर आणि मानवी वसाहतीना अशाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधती जवविविधता नषट होण इकोसिसटीमवर दबाव नसरगिक आणि मानवनिरमित आपतती आणि हवामान बदल आणि तयाचयाशी सबधित जोखमी यापासन अनपकषित धोक असतात जयामळ सरव सवरपातील आणि आकारामानातील दारिदरयाचया निरमलनाच आणि शाशवत विकास साधय करणयाच सरव परयास वयरथ ठरतात शहराच लोकसखयाविषयक कल आणि तयाची जागतिक अरथवयवसथतील हवामान बदलाशी सबधित सौमयीकरणाचया आणि जळवन घणयाचया परयासातील आणि सरोत आणि इकोसिसटीमसवरीमसचया वापरातील जया पदधतीन तयाच नियोजन विककपरवठा विकास उभारणी शासन आणि वयवसथापन कल जात यातील मधयवरती भमिकचा शहरी सीमाचया पलिकड शाशवततवर आणि लवचिकतवर थट परिणाम असतो

64 आमही ह सदधा मानय करतो कीजगभरातील विशषतः विकसनशील दशातील शहरी कनदराच बऱयाचदा विशिष गण असतात जया तयाना आणि तयाचया रहिवाशाना हवामान बदल आणि भकप तीवर हवमानाचया घटना पर यण खचण धळीची आणि वाळचया वादळासह वादळ उषमकचया लाटा पाणयाचा तटवडा दषकाळ जल आणि हवा परदषण वहकटरजनय रोग आणि समदराची पातळी वाढण जयाचा खास करन किनारी कषतरावर परिणाम होतो नदीचया मखाजवळील परदश आणि इतराबरोबरच छोटया बटाची विकसनशील राजय याचयासह नसरगिक आणि मानवनिरमित आपततीचया विपरित परिणामाना बळी पडणार बनवित

65 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय शहरी इकोसिसटीमच आणि परयावरणीय सवाच सरकषण आणि सधारणा करणाऱया हरित गह वाय उतसरजन आणि हवा परदषण कमी करणाऱया आणि परयावरणीय दषटय़ा भककम शहरी आणि परातीय नियोजन सरचना आणि पायाभत सवामारफत शाशवत आरथिक विकासाच जतन करताना आणि सरव वयकतीचया सवासथयाच आणि जीवनाचा दरजाच सरकषण

25

नवीन शहरी कारयसची

करताना आपतती जोखीम कमी करणाऱया धोरणाचा विकासाला पाठबळ दऊन आणि जोखमीचया पातळयासाठी परमाणनासहित नसरगिक आणि मानवनिरमित धोकयानी निरमाण झाललया आपततीचया जोखमीच नियतकालीन निरधारण करन नसरगिक सरोताच शाशवत वयवसथापन करणयास वचनबदध आहोत

66 आमही सवत समारट सिटी दषटीकोन सवीकारणयासाठी वचनबदध आहोत जो डिजीटलायझशनपासनचया सधी सवचछ उरजा आणि ततरजञा तसच कलपक वाहतक ततरजञानाचा वापर करतो अशा परकार रहिवाशाना अधिक परयावरण मितर परयाय निवडणयाच आणि शाशवत आरथिक वदधीला बळ दणयाच विकलप दतो आणि शहराना तयाचया सवा परवण सधारणयास सकषम करतो

67 आमही सवत शहराचा आपतती आणि पर दषकाळाचया जोखमी आणि उषणतचया लाटासह हवामान बदलापरती लवचिकपणा सधारणयासाठी अनन सरकषा आणि पोषण शारिरीक आणि मानसिक आरोगय आणि घरगती आणि परिसरातील हवचा दरजा सधारणयासाठी आवाज कमी करणयासाठी आणि आकरषक आणि जगणयालायक शहर मनवी वसाहती आणि शहरी लडसकपसच परवरतन करणयासाठी आणि विशिषट परजातीचया सवरधनाला पराधानय दणयासाठी खलया बहआयामी सरकषितसरवसमावशक उपलबध होऊ शकणाऱया हरित आणि दरजदार सारवजनिक जागाच चागल जोडललया आणि चागल वितरित कललया जाळयाचया निरमितीचया आणि दखभालीचया परवरतनासाठी वचनबदध आहोत

68 आमही सवत शहरी डलटाज किनारी कषतर आणि इतर परयावरणीय दषटय़ा सवदनशील कषतराचा तयाच वाहतक अनन सरकषा आरथिक भरभराट इकोसिसटीम सवा आणि लवचिकता याच इकोसिसटीमच परवठादार महणन महततव परकाशित करन विशष विचार करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही उचित उपाय शाशवत शहरी आणि परातीय नियोजन आणि निकासात एकातमिक करणयासाठी वचनबदध आहोत

69 आमही सवतशहराना आणि मानवी वसाहतीना आधार दणाऱया किनारी कषतरासह जमिनीचया नसरगहिक आणि सामाजिक कारयाच सवरधन आणि परवरतन करणयास शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीची खातरी करणयासाठी इकोसिसटीम आधारित उपायाची जोपसना करणयासाठी जणकरन इकोसिसटीमची पनरतपादन कषमता ओलाडली जाणार नाही वचनबदध आहोत आमही सवतः शहरी पसाऱयाला परतिबध करणयासाठी आणि मरयादत राखणयासाठी तसच जमिनीचया वापरातील अनावशयक बदलाला आणि उतपादक जमीन आणि नाजक आणि महततवाचया इकोसिसटीम गमावणयाला परतिबध करणयासाठी जमिनीचया शाशवत वापराच परवरतन करणयासही वचनबदध आहोत

70 आमही सवत उरजा पाणी अनन आणि सामगरीचया दरसथ सरोतावरील खप अवलबितव सवा परवठा वयतययासह शाशवततची आवहान उभी कर शकतात आणि की सथानिक तरतद रहिवाशाना सरोताची उपलबधता सविधाजनक कर शकतात ह ओळखन मालआणि पायाभत सवाचया सथानिक तरतदीना मदत दणयास आणि सरोताचया जवळीकीला बळ दणयास वचनबदध आहोत

71 आमही सवतहवा अलपजीवी हवामान परदषक हरित गह वाय आणि आवाजासह सरव कचरा घातक रसायनाचया परयावरणीय दषटय़ा भककम वयवसतापनाकड आणि कमीत कमी करणयाकड विशष लकष दऊन आणि शहरी-गरामीण दव कारयशील परवठा आणि मलय साखळयाचा परयवरणावरील परिणाम विचारात घणाऱया आणि इकोसिसटीमचया सवरधनासाठी पनरतपादनासाठी पनरसथापनसाठी आणि नवीन आणि उबरणाऱया आवहानासमोर लवचिकता सविधाजनक करत एका मडलीय अरथवयवसथकड सकरमित होणयासाठी परिशरम करत अशा एका पदधतीन जमीन पाणी (महासागर समदर आणि ताज पाणी) उरजा सामगरी जगल आणि अनन याच शाशवत वयवसथापन मजबत करणयास वचनबदध आहोत

Jac

arta

Ind

oneacutes

ia

27

नवीन शहरी कारयसची

72 आमही सवत सथानिक आणि परातीय सतरावर शहरी-गरामीण साततयाचा विचार करन आणि सबधित हितसबधी आणि समदायाचा समावश करन एकातमक जल सरोताच नियोजन आणि वयवसथापन अगीकत करणाऱया दीरघकालीन शहरी आणि परातीय नियोजन परकरिया आणि अवकाशीय विकास पदधतीना वचनबदध आहोत

73 आमही सवत घाण पाणी कमी करन आणि तयावर ससकार करन पाणी वाया जाण कमीत कमीकरन पाणयाचया पनरवापराच परवरतन करन आणि जलसाठ वाढवन जलचकराचा विचार करन राखन ठवण आणि पनरभरण करन शहरी निमशहरी आणि गरामीण कषतराचया आत जल सरोताचया पनरवसनादवार सवरधन आणि पाणयाचया शाशवत वापराच परनरतन करणयास आमही वचनबदध आहोत

74 आमही सवत परयावरणीय दषटय़ा भककम कचरा वयवसथापनाच परवरतन करणयास आणि कचरा कम करन पनरवापर करन आणि रिसायकलिग करन जमीन भराव कमीत कमी करन आणि जवहा कचरा रिसायकल करता यणार नाही किवा हा परयाय परयावरणीय दषटया उततम फलनिषपतती दत असल तवहा कचऱयाच उरजत रपातर करन कचरा निरमिती मोठया परमाणावर कमी करणयास वचनबदध आहोत आमही पढ आमखी सवतः किनारी कषतरात सधारित कचरा आणि घाणपाणी वयावसथापनामारफत जल परदषण कमी करणयास वचनबदध आहोत

75 आमही सवत शाशवत नतनीकरणीय आणि परवडणारी उरजा आणि उरजा सकषम इमारती आणि बाधकाम पदधतीविकसित करणयासाठी आणि हरितगह वाय आणि बलक कारबन उतसरजन कमी करणयासाठी शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीची खातरी करणयासाठी नवीन सनमाननीय नोकऱया निरमाण करणयात मदत करणयासाठी सारवजनिक आरोगय सधारणयासाठी आणि उरजा परवठयाचा खरच कमी करणयासाठी अतयावशयक असललया उरजा सवरधनाच आणि कारयकषमतच परवरतन करणयासाठी उचित असलयापरमाण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना परोतसाहन दणयास वचनबदध आहोत

76 आमही सवत नसरगिक सरोताचा शाशवत वापर करणयास आणि काकरीट धात लाकड खनिज आणि जमीन यासारखया कचचया आणि बाधकाम साहितयाचयासरोत कारयकषमतवर परकाश टाकणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः सरकषित सामगरी पनरपरापती आणि रिसायकलिग सविधा सतापित करणयास शाशवत आणि लवतिक इमारतीचया विकासाच परवरतन करणयास आणि सथानिक बिनविषारी आणि रिसायकल कलल साहितय आणि लीड-अडिटिव मकत रग आणि विलपन वापरणयाला पराधानय दणयास वचनबदध आहोत

77 आमही सवत अनसरन दरजदार सरचना आणि अवकाशीय नियोजनाचया विकासामारफत आणि एकातमिक वय-लिग-परतिसादी धोरण आणि योजना आणि सडाई फरमवरक फॉर डिझासटर मनजमट रिसक रिडकशन 2015-2030 ला इकोसिसटीम-आधारित दषटीकोनाचा सवीकार आणि अमलबजावणी करन आणि बळी पडणयाची शकयता आणि जोखीम कमी करणयासाठी खास करन झोपडपटटयासह औपचारिक आणि अनौपचारिक वसाहतीचया जोखीम-परवण कषतरामधय आणि कटब समदाय ससथा आणि सवाना धकक किवा सपत ताणासह धोकयाचया परिणामाना परतिसाद दणयासाठी सवीकारणयासाठी आणि तयातन सावरणयासाठी तयार होण शकय करणयाकरिता सरव सतरावर समगर आणि डटा-इनफॉरमड जोखीम कपात आणि वयवसथापन मखय परवाहात आणन शहराची आणि मानवी वसाहतीची लवचिकता मजबत करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही लवचिक आणि सरोत सकषम सरचनचया विकासाच परवरतन कर आणि आपततीचया जोखमी आणि परिणाम कमी कर जयात झोपडपटटया आणइ अनौपचारिक वसाहतीच पनरवसन आणि शरणीवरधन समाविषट असल आमही झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहतीसह तयाना आपततीपरती लवचिक बनवणयासाठी सथानिक पराधीकरण आणि हितसबधीचया समनवयान सरव जोखमीचया घराच मजबतीकरण आणि रिटरकोफिटिगसाठी उपायाच सदधा परवरतन कर

28

नवीन

शहर

ी कार

यसची

78 आमही सवत परतिसादातमकपासन अधिक सवयपररित सकरियता जोखीम-आधारित सरव-धोक आणि सपरण समाज दषटीकोनाकड जस की जोखमीविषयी जनततील जागरकता वाढवण आणि जोखमीला परतिबध करणयासाठी एकस अट गतवणकीच परवरतन आणि लवचिकता उभारण तयाच वळी नसरगिक आणि मावनिरमित आपतती आणि सघरषामळ बाधित रहिवाशाचया तातडीचया गरजाना सबोधित करणयासाठी वळवर आणि परभावी सथानिक परतिसादाची खातरी करत पढ जाणयाला पाठबळ दणयास वचनबदध आहोततयात ldquoबिलड बक बटरrdquo तततवाच आपतती-पशचात सावरणयाचया परकरियत लवचिकता -उभारणी परयावरणीय आणि अवकाशीय उपाय आणि परवीचया आपततीपासनच धड एकातमिक करणयासाठी एकातमिक करण तसच भावी नियोजनात नवीन जोखमीबाबत जागरकता ससमाविषट असावी

79 आमही सवत हवामान बदलाशी जळवन घण आणि सौमयीकरणासह आतरराषटरीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक हवामानविषयक कारवाईच परवरतन करणयास आणि शहर आणि मानवी

वसाहतीचया तयाचया रहिवाशाचया आणि सरव सथानिक हितसबधीचया महततवाच अमलबजावणीकार महणन परयासाना मदत दणयास वचनबदध आहोत आमही पढ लवचिकता उभारणयास आणि सरव सबधित कषतराकडील हरित वाय उतसरजन कमी करणयासही वचनबदध आहोत अस उपाय हवामान बदलावरील यनायटड नशनस फरमवरक कनवहशन अधीन सवीकारललया परीस कराराचया लकषयाबरोबर साततय राखणार असावत जयात समाविषट आह जागतिक सरासरी तापमानातील वाढ औदयोगिक-परव पातळीचयावर 2 अश सलसियस खाली राखण आणि तापमान वाढ मरयादा औदयोगिक-परव पातळयाचया वर 14 अश सलसियसचया मरयादत ठवणयासाठी परयासाचा पाठपरावा करण

80 आमही सवत मधयम त दीरघकालीन अनकलन नियोजन परकरियला तसच हवामान भदयता आणि परभाव याना मदत दणयासाठी इको-ससटम आधारित अनकलनाचया उपयोगामारफत सह अनकल योजना धोरण कारयकरम आणि शहरी रहिवाशाची लवचिकता उभारणाऱया कती याची माहिती दणयास वचनबदध आहोत

परभावी अमलबजावणी

81 आमही मानय करतो की नवीन शहरी कारयसचीत ठरवन दिलयापरमाण सकरमणीय वचनबदधता वासतवात यणयासाठी शहरी अवकाशीय विकासाच सहभागपरण नियोजन आणि वयवसथापन आणि अमलबजावणीचया परभावी मारगानी जयाला आतरराषटरीय सहकारयाची तसच कषमता विकासातील परयासाची जयात समाविषट आह सरकारामधय सरव सतरावर उततम पदधती धोरण आणि कारयकरमाची दवाणघवाण जोड असललया राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवरील सकषम करणाऱया धोरण चौकटीची आवशयकता असल

82 आमही आतरराषटरीय आणि परादशिक सघटना आणिससथाना जयात समाविषट आहत यनाईटड नशनस सिसटम आणि बहपकषीय परयावरणविषयक करार विकास भागीदार आतरराषटरीय आणि बहपकषीय विततीय ससथा परादशिक विकास बका खाजगी कषतर आणि इतर हितसबधी याना नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी मखय परवाहात आणन शाशवत शहरीकरणाला एकातमिक दषटीकोन लाग करणयासाठी तयाचया शहरी आणि गरामीण धोरणाचा आणि कारयकरमाचा समनवय वाढवणयासाठी आमतरित करतो

83 या सबधात आमही शाशवत विकासासाठी 2030 कारयसचीचया परिचछद 88 मधय भर दगिलयापरमाम परणाली-निहाय धोरणातमक नियोजन अमलबजावणी आणि अहवालीकरणाचया चौकटीचया आत शाशवत शहरी विकासाचया कषतरात सयकत राषटराचया परणाली-निहाय समनवयात आणि एकरपतत सधारणा करणयावर भर दतो

29

नवीन शहरी कारयसची

84 आमही राजयाना आगरहाची विनती करतो की कोणतयाही एकतरफी आरथिक विततीय किवा वयापारविषयक उपायाची अमलबजावणी करणयापासन दर रहाव जर त आतरराषटरीय कायद आणि सयकत राषटराचया सनदनसार नसतील ज आरथिक आणि सामाजिक विकास परणपण साधय करणयाचया खास करन विकसनशील दशात आड यत

शहरी परशासक सरचना उभारण एक मदतीची चौकट सथापन करण

85 आमही यनायटड नशनस हहयमन सटलमटस परोगराम (यएन-हबिटाट)चया शासक परिषदन आपल ठराव 20 एपरिल 2015 चा 21315 आणि 3 एपरिल 2009 चा 22816 मधय सवीकारललया

विकनदरीकरण आणि सथानिक पराधीकरणाना मजबत करणयावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवामधय असलली तततव आणि धोरण आणि सरवासाठी आधारभत सवाची उपलबधी यावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवाची मानय करतो

86 आमही नवीन शहरी कारयसचीचया उचित असलयापरमाण सरवसमावशक अमलबाजवणी योगय आणि सहभागी धोरणात राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक ससथातमक आणि नियामक चौकटीदवार ती पारदरशक आणि उततरदायी वितत यतरणशी परशी सलगन आहत याची खातरी करन उचितअसलयापरमाण एकातमिक धोरण आणि योजना उचित असलयापरमाण पाठबळ असललयाचा एक भाग महणन मखय परवाहातील शाशवत शहरी आणि परादशिक विकासात परभावी अमलबजावणीच सचरसचालन कर

87 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारामधय अधिक कणखर समनवय आणि सहकारय याची बहसतरीय समतरणा यतरणमारफत आणि सरकारचया परतयक सतरावर सबधित सकषमता साधन आणि सरोत याची सपषटपण निशचीती करन जोपासना कर

88 आमही शहरीकरणापरती एकातमिक दषटीकोन मजबत करण आणि तयाचा विचार करणाऱी एकातमिक शहरी आणि परादशिक धोरण अमलात आणणयाचया दषटीन राजकीय परशासनचया वगवगळया सतरावर आणि पटटीत इतर बाबीबरोबरच गरामीण विकास जमिनीचा वापर अनन सरकषा आणि पोषण नसरगिक सरोताच वयवसथापन सारवजनिक सवाची तरतद पाणी आणि सवचछता आरोगय परयावरण उरजा गहनिरमाण आणि चलनवलन धोरण याबाबतीत कषतरीय धोरणाची लकषय आणि उपाय याचया दरमयान एकरपतची खातरी कर

89 आमही उचित असलयापरमाण सरकाराची राषटरीय शहरी धोरण परभावीपण अमलात आणणयासाठीची कषमता वाढवणयासाठी आणि अनदानतवाचया तततवावर आधारित उचित आरथिक राजकीय आणि परशासकीय विकदरीकरणाची खातरी करन तयाना धोरण करत आणि निरण घणार महणन सकषम करणयासाठी समानता आणि विना-भदभावाचया तततवावर आधारित कायदशीर आणि धोरण चौकट सथापन करणयासाठी उपाय योज

90 आमही सपरण परशासकीय सीमामधय आणि कारयशील परदशाचया आधार उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना निरणय घणयात आणि काम करणयात तयाना महततवाचया शहरी महानगरी आणि परादशिकचिताचया वयवसथापनासाठी आवशयकत अधिकार आणि सरोत परवन तयाचया गतल जाणयाची खातरी करन दशाचया राषटरीय कायदयाना अनसरन उप राषटरीय आणि सथानिक सरकाराचया कषमता मजबत करणयात मदत दऊ आमही महानगरी शासनाच परवरतन कर ज उचित असलयापरमाण शाशवत

15 महासभचया अधिकत नोदी बासषटाव अधिवशन परवणी कर 8 (ए628)अनचछद 1 पहा16 इबीड चौसषटाव अधिवशन परवणी कर 8 (ए648) अनचछद 1

30

नवीन

शहर

ी कार

यसची

ऋण वयवसतापनासह सरवसमावशक आणि कायदशीर चौकटी आणि विशवासारह विततपरवठा यतरणा समाविषट करत आमही सरव कषतरात आणि सथानिक सरकारामधीलसह निरणय घणयाचया सरव पातळयावर नततवात महिलाचया सपरण आणि परिणामकारक सहभागाचया परवरतनासाठी उपाय योज

91 आमही सथानिक सरकाराना सथानिक गरजाना अनकल होणयाचया दषटीन उचित असलयापरमाण राषटरीय कायद आणि धोरणाचया अनषगान तयाची सवतःची परशासकीय आणि वयवसथापन रचना निशचीत करणयात मदत दऊ आमही उचित नियामक चौकटीना परोतसाहन दऊ आणि सारवजनिक हिताच सवरधन कल जाईल आणि सकषिपत लकषय जबाबदाऱया आणि उततदायितव यतरणा सपषटपण निशचीत कलया जातील याची खातरी करन पायाभत सवा आणि सरचना विकसित आणि वयवसथापित करणयासाठी समदाय नागरी समाज आणि खाजगी कषतराबरोबर भागीदीरी करणयात सथानिक सरकाराना मदत दऊ

92 आमही सकलपना माडणयापासन त डिजाइन बजटिग अमलबजावणी मलयाकन आणि पनरावलोकन या सरकारचया सरव पातळया आणि नागरी समाज याचया दरमयान थट भागीदारीचया सवरपात मळ धरललया विसतत-आधारावरील आणि उततम-सरोतीकत कायमची यतरणा आणि सहकारय

आणि समतरणसाठी सरवासाठी खलया वयासपीठाचया मारफत सह माहिती आणि सवाद ततरजञान आणि उपलबध डटा उपाय वापरन शहरी आणि परादशिक धोरण आणि नियोजन परकरियाचया सरव टपपयावर सहभागी वय-आणि- लिग परतिसादी दषटीकोनाच परवरतन कर

शहरी अवकाशीय विकासाच नियोजन आणि वयवसथापन

93 यएन-हबिटाटचया शासक परिषदन तयाचया 23 एपरिल 2015 चया ठराव 25617 मधय मजर कललया शहरी आणि परादशिक नियोजनावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवामधय समाविषट असलली शहरी आणि परादशिक नियोजनासाठी तततव आणि धोरण आमही मानय करतो

94 आमही सपरधातमक अरथवयवसथा जीवनाचा उचच दरजा आणि शाशवत परयावरणाची दीरघकालीन वाछित निषपतती असललया अलपकालीन गरजाचा समतोल राखणयाच उददिषट असललया एकातमिक नियोजनाची आमही अमलबजावणी कर काही काळानतर बदलतया सामाजिक आणि आरथिक परिसथितीशी जळवन घणयाचया दषटीन आमही आओमचया योजनामधय लवचिकता ठवणयाचा अथक परयतन सदधा कर ततरजञानातील कलपकतला बळ दणयाचा आणि जगणयासाठी अधिक चागल वातावरण निरमाण करणयाचा परयास करताना आमही या योजना अमलात आणि तयाच पदधतशीरपण मलयाकन कर

95 आमही शहर आणि मानवी वसाहतीचया वगवगळया सतरामधय सहकारय आणि परसपर आधाराला परोतसाहन दऊन अनन सरकषा आणि पोषण परणाली वाढवणयात छोटी आणि मधयम शहर आणि नगर याची भमिका मजबत करन शाशवत परवडणार परयापत लवचिक आणि सरकषित घर सरचना आणि सवा दऊन शहरी-गरामीण साततयामधय परभावी वयापारी दवयाची सविधा परवन आणि लघ-सतरावरील सतकरी आणि कोळी सथानिक राषटरीय परादशिक आणि जागतिक मलय साखळी आणि मारकटशी जोडल जातील याची खातरी करन एकातमिक बहकदरीय आणि समतोल परादशिक विकास धोरणाचया आणि योजनाचया अमलबजावणीला मदत दऊ आमही शहरी शती आणि फारमिग तसच जबाबदार सथानिक आणि शाशवत उपभोग आणि उतपादन आणि सामाजिक परसपरकरिया याना सदधा शाशवतता आणि अनन सरकषा याना योगदान दणयासाठी एक परयाय महणन सथानिक मारकटस आणि वयापाराचया उपलबध होऊ शकणार नटवरक सकषम करन मदत दऊ

17 आयबिड सतराव अधिवशन सहायक करमाक 8 (A708) अनचछद

31

नवीन शहरी कारयसची

96 आमही सरव आकारमानाची शहरी कषतर आणि तयाची उपनगर आणि गरामीण परिसर सीमापार असललयासह याचयात सयकत शकती आणि परसपरकरिया याना परोतसाहन दणयासाठी शहरी-विभाग आणि महानगरी योजनासह शाशवत शहरी आणि परादशिक नियोजनाचया अमलबजावणीला परोतसाहन दऊ आणि आमही शाशवत परादशीय सरचना परकलपाना मदत दऊ ज शहरी-गरामीण साततयामधय परदशाचया नयायय वदधीच परवरतन करन शाशवत आरथिक उतपादकतल उततजन दतील या बाबतीत आमही पालिका आणि महानगरी लकषय परण करणयाची सारवजनिक सवा दणयाची आणि सतानिक आणि परादशीय दोनही विकासाच परवरतन करणयाची परभावी साधन महणन कारयशील परदश आणि शहरी कषतरावर आधारित शहरी-गरामीण भागीदारी आणि आतर-पालिका सहकारय यतरणाच परवरतन कर

97 आमही नियोजित शहरी आणि विसतार आणि भरावाच परोतसाहन दऊहित करणार आणि पराथमिक रीतया पनरनवीकरण आणि शहरी कषतरातील नवीन कारयाचा आढ़ावा घऊन उचित असलयापरमाण यात झोपडपटटी आणि अनौपचारिक वसाहती समाविषट करन यात उचच गणवतततील इमारती आणि सारवजनिक ठिकाण परवन हितसबधी आणि सबदध वयकतिना गतवन एकातमिक आणि सहभागी दषटीकोनाच परवरतन करन अवकाशीय आणि सामाजिक आरथिक वगळपणा आणि जनटरीफिकशन

टाळन तयाचबरोबर सासकतिक वारशाच सवरधन करन आणि शहरी पसाऱयाला परतिबध करन आणि मरयादा घालन परवरतन कर

98 आमही नयायय ततव जमीन आणि नसरगिक सरोताचा कारयकषम आणि शाशवत वापर सटसटीतपणा बहकदरीयता उचित घनता आणि जोडणी आणि अवकासाच बहविध उपयोग शहरी पसाऱयाला परतिबध करणयाचया चलनवलनाची आवहान आणि गरजा आणि दर डोई सवा परवणयाचा खरच कमी करणयाचया आणि उचित असलयापरमाण घनता आणि सकलचया अरथवयवसथा आणि सचयाचा फायदा घणयाचया दषटीन एकातमिक आणि परादशिक नियोजनाच परवरतन कर

99 आमही जी शहरी नियोजनाची धोरण सरवासाठी दरजदार पायाभत सवा आणि सारवजनिक ठिकाणाचया उपलबधतसह परवडणाऱया घराचया तरतदीमारफत सामाजिक मिशरण सविधाजनक करतात सरकषा आणि सरकषिततता वाढवन आणि सामाजिक आणि आतरपिढी परसपरकरियला अनकल राहन आणि विविधतचया कौतकासह तयाना उचित असलयापरमाण मदत दऊ आमही शहरी हिसन बाधित कषतरातील सवना परवणाऱया वयावसायिकाना आणि समदायाना उचित परशिकषण आणि मदत समाविषट करणयासाठी पावल उचल

100 आमही उततम रीतया डिजाईन कललया सरकषित पोहोच असललया हरित आणि दरजदार रसत आणि इतर सारवजनिक ठिकाण जी सरवाना उपलबध आहत आणि लगिक छळ आणि लिगाधारित हिससह गनह आणि हिसपासन मकत आहत तयाना मानवी सकल आणि रसतयाचया पातळीवरील जमिनीचा उततम वापर कर दणार उपाय विचारात घऊन औपचारिक आणि अनौपचारिक दोनही सतानिक आणि वयापारी तसच ना-नफा समदायाचया उपकरमाची जोपसाना करन लोकाना सारवजनिक ठिकाणी आणन आणि आरोगय आणि सवासथय सधारणयाचया उददशान चालण आणि सायतलिग करण याच परवरतन करन तरतदीना मदत दऊ

101 आमही हरितवाय उतसरजन जागाच इमारती आणि बाधकामाच सवा आणि सरचनाच लवचिकता आधारित आणि हवामान परिणामकारक डिजाइन आणि निसरग-आधारित उपाय याचयासह आपतती कमी करण आणि हवामान बदल अनकलन आणि सौमयीकरण विचार आणि उपाय याना वय-आणि लिग परतिसादी शहरी आणि परादशिक विकास आणि नियोजन परकरियामदधय एकातमिक कर आमही कषतराचया दरमयान सहकारय आणि समनवयाच परवरतन कर आणि चाल आणि भावी सविधाचया ठिकामाचया सबदातील

Mum

bai Maharashtra India - copy

Shutterstock Rahul Ramachandram

33

नवीन शहरी कारयसची

जोखीम निरधारणासारखया आपततीत जोखीम कमी करण आणि परतिसाद आराखड विकसित करणयाचया आणि अमलात आणणयाचया आणि परयापत आकसमिकता आणि सटकचया कारयपदधती तयार करणयाचया सथानिक पराधीकरणाचया कषमता उभार

102 आमही शहरी नियोजन आणि डिझाइनसाठी कषमता सधारणयासाठी आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवर शहरी नियोजनकारासाठी परशिकषणाचया तरतदीसाठी अथक परिशरम घऊ

103 आमही शहरी सरकषा आणि गनह आणि दहशतवाद आणि दहशतवादाला उपकारक असललया अतिरकी हिससह हिसचया परतिबधासाठी सरवसमावशक उपाय एकातमिक कर अस उपाय उचित असतील तिथ सारवजनिक सरकषा आणि गनह आणि हिसला परतिबधाशी सबधित धोरणाचया विकासात झोपडपटटी आणि अनौपचारिक वसाहतीमधील घटक तसच बळी पडणयाची शकयता आणि सासकतिक घटक सबधित सथानिक समदायाला आणि गर-सरकारी कारयकरतयाना गतव जयात अगभतपण अधिक मोठा सरकषा धोका असणारा महणन विशिषट गटाचया कलकीत करणयाला परतिबध करण आणि सामना करण समाविषट आह

104 आमही कायदशीर गरजाना परण करत सशकत सरवसमावशक वयवसथापकीय फरमवरक आणि उततरदायी ससथा जया जमीन नोदणी आणि शासन याचा वयवहार करतात तयाचया मारफत जमिनीच पारदरशक आणि शाशवत वयवसथापन आणि वापर जमीन नोदणी आणि भककम विततीय यतरणा लाग करन

कायदशीर आवशयकतचया अनपालनाच परवरतन कर शाशवतआमही सथानिक सरकार आणि सबदध हितसबधीना कडासटरस मलयाकन आणि जोखीम नकाश आणि जमीन आणि घराचया किमतीचया नोदी सारखी मलभत जमीन वसतसची माहिती विकसित करणयात आणि वापरणयात उचच दरजा वकतशीर आणि विशवासारह डटा- उतपनन लिग वश वाशिकता सथलातरणाची सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय सदरभात सबधित इतर गणवशिषटय यादवारा वगळा कलला-हा डटा भदभाव करणाऱया जमिन वापराचया धोरणासाठी वापरला जाणार नाही याची खातरी करन- निरमाण करणयासाठी विविध यतरणामारफत मदत दऊ

105 आमही परयापत जीवनमानाचा एक घटक महणन परयापत घराचा हकक परागतिकतन वासतवात उतरणयाची आमही जोपासना कर आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक विकास धोरण जमीन दोरण आणि घराचा परवठा यामधय सपषटपणाची खातरी करणयासाठी उचित असलयापरमाण सहभागी नियोजन अतरभत करन आणि एकतच तततव लाग करन सरव पातळयावर गहनिरमाण धोरण विकसित कर आणि अमलात आण

106 आमही सामाजिक सहभाग आरथिक परिणामकारकता आणि परयावरणविषयक सरकषणाचया तततवावर आधारित असललया गहनिरमाण धोरणाच परवरतन कर शहराचया मधयवरती आणि गरदीचया भागातील परशा सरचना असललया जमिनीसहपरवडणाऱया आणि शाशवत घरासाठी सारवजनिक सरोताचया परभावी वापराला मदत दतो आणि सामाजिक समावशकता आणि ससगतता परवरतित करणयासाठी मिशर-उतपनन विकासाला परोतसाहन दतो

107 आमही धोरण साधन यतरणा आणि विततपरवठयाची परारप याचया विकासाला परोतसाहन दतो जी भाडयाचया आणि इतर निवासी विकलपासह तसच सह-निवास सामदायिक जमिनीच नयास आणि इतर सामहिक घराच परकार ज वयकती आणि समदायाचया उभरणाऱया गरजाना सबोधित करतील तयाना घराचा परवठा सधारण(खास करन अलप उतपनन गटासाठी) वगळ पडण आणि जबरदसतीन घरातन बाहर काढण आणि विसतापित होण याला परतिबध करणयासाठी आणि परतिषठीत आणि परस पनरवसन परवणयासाठी

34

नवीन

शहर

ी कार

यसची

परोतसाहन दऊ यात झोपडपटटयाचया आणि अनौपचारिक वसाहतीचया शरणीवरधनाचया कारयकरमाकड विशष लकष परवन वाढतया गहनिरमाणाला आणि सवतः बाधललया योजनाना मदत समाविषट असल

108 आमही शिकषण रोजगार गहनिरमाण आणि आरोगय याचया दरमयानचया मजबत दवयाना सबोधित करन वगळण आणि वगळ पडणयाला परतिबध करन सथानिक एकातमिक गहनिरमाण दषटीकोनाची जोपासना करणाऱया गनिरमाण धोरणाचया विकासाला मदत दऊ तयाचयाही पढ आमही सवतः बघरपणा तसच समरपित धोरणाचया आणि वयापक सरवसमावशक आणि शाशवत हाउसिग-फरसट कारयकरमासारखया लकषयित सकरिय सरवसमावशक धोरणामारफत तयाचया गनहगारीकरणाचा सामना करणयास आणि निरमलन करणयास वचनबदध आहोत

109 झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहती शहराचया सामाजिक आरथिक सासकतिक आणि रायकीय आकारमानात एकातमि कलया जातील याची खातरी करणयासाठी शारिरीक आणि परयावरणीय सदारणाचया पलिकड जातील असशा धोरणानी उचित असलयापरमाण झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहतीचया शरणीवरधनासाठी आणि शकय असललया मरयादपरयत झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसहतीना परतिबध करणयासाठी आरथिक आणि मानवी सरोताचया वाढीव वाटपाचा आमही विचार कर या धोरणामधय लाग असलयापरमाण शाशवत परयापत सरकषित आणि पवडणारी घर पायाभत आणि सामाजिक सवा सरवसमावशक उपलबध होऊ शकणाऱया हरित आणि दरजदार सारवजनिक ठिकाण समाविषट असावीत आणि तयानी कालावधीची सरकषा आणि तयाच नियमित करण तसच सघरष परतिबधक आणि मधयसथीच उपाय याच परवरतन कराव

110 आमही झोपडपटटयामदधय आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणाऱया लोकाच परमाण कमी करणयासाठी झोपडपटटवासी आणि अनौपचारिक वसाहतीतील निवासी याच जीवन सधारणयाचया आधीचया परयासातील अनभव विचारत घऊन सरवसमावशक आणि पारदरशक दखरख यतरणा निशचीत करण आणि अधिक मजबत करण यासाठीचया परयासाना मदत दऊ

111 आमही गहनिरमाण कषतरातील परयापत आणि लाग करता यणाऱया नियमनाचया विकासाच उचित असलयापरमाण लवचिक बिलडीग कोडस परमाणन विकास परवान कायदयान आणि वटहकमान जमिनीचा वापर आणि नियोजनाची नियमन यासह हवालयाशी विसथापनाशी बघरपणाशी आणि मनमानी जबरदसतीन बाहर काढणयाशी सामना करन आणि तयाला परतिबध करन आणि दरजा परवडण आरोगय सरकषा उपलबध होम उरजा आणि सरोताची कारयकषमता आणि लवचिकतची खातरी करन परवरतन कर आमही उचच-दरजा वळवर आणि विशिषट सामाजिक आरथिक परयावरणीय आणि सासकतिक पल विचारात घऊन राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर विशवासारह डिसअगरीगटड डटावर आधारित घराचा परवठा आणि मागणीचया विशिषट विशलषणाच सदधा परवरतन कर शाशवत

112 आमही घर आणि लोकाचया गरजा धोरणाचया कदरसथानी ठवन परिघीय आणि एकाकी पडलला सारवतरिक गहनिरमाण विकास शहरी परणालीपासन तटलला राहण टाळणयासाठी चागलया ठिकाणी असललया आणि चागल वितरण कललया गहनिरमाण योजना जयाचयासाठी तया विकसित कललया आहत तया सामाजिक आणि आरथिक कषतराचा विचार न करता आणि अलप-उतपनन गटाचया घराचया गरजासाठी उपाय परवन शाशवत शहरी विकासाच परवरतन कर

113 आमही रसत सरकषा सधारणयासाठी आणि त शाशवत चलनवलन आणि वाहतक सरचना नियोजन आणि डिझाइनमधय एकातमिक करणयासाठी उपाय योज जागरकता-वाढविणयाचया पढाकारासोबत एकतरितपण आमही डिकड ऑफ अकशन फॉर रोड सफटीमधय सचवणयात आललया सफ-सिसटीम दषटीकोनाच परनरतन कर जयामधय सरव महिला आणि मलीचया गरजा तसच मल व यवक वदध वयकती आणि अपग आणि

35

नवीन शहरी कारयसची

असरकषित परिसथितीत राहाणाऱया वयकतिची काळजी घतली जाईल आमही ती धोरण आणि उपाय सवीकारणयासाठी अमलात आणणयासाठी आणि लाग करणयासाठी काम कर ज आरोगयविषयक विशाल निषपततीचया दषटीन पादचारी सरकषा आणि सायकलिग चलनवलनाला खास करन दखापतीना आणि अससरगजनय रोगाना परतिबध करणयासाठी सकरियपण सरकषण दतील आणि परवरतन करतील आणि आमही जागतिक सतरावर मोटरसायकलमळ परामाणाबाहर होणाऱया मतय आणि दखापतीचा खास करन विकसनशील दशात विचार करता विशिषट कायदा आणि धोरण विकसित करणयासाठी आणि तयाची अमलबजावणी करणयासाठी काम कर आमही पराधानयान परतयक मलाला शाळपरयत सरकषित आणि निरोगी परवासाच परवरतन कर

114 आमही सरवासाठी एकण शहरी आणि परादशिक आराखडयात वाहतक आणि चलनवलन योजना एकातमिक करन आणि खाली दिलयापरमाण वाहतकीचया आणि चलनवलनाचया अनक परयायाच परवरतन करन शहरातील आणि मानवी वसाहतीतील सामाजिक आणि आरथिक कतीमधय अरथपरण सहभाग शकय करणारी सरकषितवय आणि लिग परतिसादी परवडणारी आणि शाशवत शहरी चलनवलन आणि भ आणि समदर वाहतक पदधतीच परवरतन कर

(a) सारवजनिक वाहतकीसाठी तसच चालण आणि सायकलिग अशा यतरविरहित परयायासाठी तयाना खाजगी यातरिक वाहतकीचया वर पराधानय दऊन उपलबध होऊ शकणाऱया सरकषित कारयकषम परवडणाऱया आणि शाशवत सरचनामधय मोठी वाढशाशवत

(b) विसथापन खास करन गरीबाच कमीत कमी करणारा नयायय ldquoसकरमणाभिमख विकासrdquo आणि परवडणारी वशिषटय़ मिशर-उतपनन घर नोकऱया आणि सवाच एक मिशरण

(c) जलमारगासह शहरी उपनगरी आणि गरामीण भागाचया दरमयान जोडणी वाढवणार परवासाची आणि वाहतकीची गरज कमी करणार उततम आणि समनवयित वाहतक व भमि वापर नियोजन आणि वाहतक आणि चलनवलन नियोजन खास करन छोटया बटाची विकसनशील राजय आणि किनारी शहरासाठी

(d) शहरी भाड नियोजन आणि लॉजिसटिकस सकलपना जयामळ विविध उतपादन आणि सवा उपलबध होतात तयाचा परयावरणावरील आणि शहरातील उपजिवीकवरील परभाव कमी होतो आणि टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधीला योगदानात जासतीत जासत वाढ होत शाशवत

115 आमही शहरी आणि महानगरीय वाहतक योजनाच परयावरण अरथवयवसथा सामाजिक ससगतता जीवनमान उपलबधता रसत सरकषा सारवजनिक आरोगय आणि इतर गोषटीबरोबरच हवामान बदलावरील कारवाई याचयासह अधिक विशाल फायदयाच मलयाकन करणयासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर यतरणा आणि सामायिक चौकटी विकसित करणयासाठी उपाय योज

116 आमही शाशवत शहरी आणि महानगरीय भागात वाहतक आणि चलनवलनाचया सवाचया वाटन घतललया चलनवलनाचया सवा शकय करणाऱया नवीन ततरजञानासह खलया आणि पारदरशक परापण आणि नियमनासाठी शाशवत राषटरीय शहरी वाहतक आणि चलनवलन धोरणावर आधारित या यतरणा आणि चौकटीचया विकासाला मदत दऊ आमही सथानिक सरकारआणि वाहतक आणि चलनवलन सवा परवठादार याचया दरमयान डटा वयवसथापनासह एक सपषट पारदरशक आणि उततरदायी करारीकत सबध विकसित करणयाला मदत दऊ ज सारवजनिक हिताच आणि वयकतीगत खाजगीपणाच आणखी सरकषण करतील आणि परसपर करतवय निशचीत करतील

Abu

Dhab

i Em

irado

s Aacuter

abes

Uni

dos

37

नवीन शहरी कारयसची

117 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर शाशवत शहरी आणि महानगरीय वाहतक आणि चलनवलन आराखडयासह नियोजन आणि धोरण चौकटीचया परसपर सामजसयात वाहतक आणि शहरी आणि परादशिक नियोजन विभागामधय अधिक समनवयाला मदत दऊ आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना आराखडयाची अमलबजावणी करणयासाठी आणि लाग करणयासाठी आवशयक त जञान आणि कषमता विकसित करणयात मदत दऊ

118 आमही राषटरीय उपनगरीय आणि सथानिक सवराजय सरकाराना कारयकषमता जोडणी उपलबधता आरोगय आणि जीवनाचा दरजा सधारतानाच कोडी आणि परदषण कमी करणयासाठी तयाचया मास रपिड-टरानझीट सिसटीम एकातमिक वाहतक परणाली हवाई आणि रल परणाली आणि सरकषित परयापत आणि परस पादचारी आणि सायकलिग सरचना आणि वाहतक आणि परवासातील ततरजञान आधारित परणाली अशा वाहतक आणि चलनवलन पायाभत सविध आणि परणाली सधारण शकय होणयासाठी विततपरवठा साधन विकसित आणि विसतारित करणयाला परोतसाहन दऊ

119 आमही पाणयाशी- सबधित आपततीचया परसगात सरकषितता सधारणयासाठी आरोगय सधारणयासाठी सरवासाठी पाणयाचया सरकषित आणि परवडणाऱया वशविक आणि नयायय उपलबधतची खातरी करणयासाठी तसच असरकषित परिसथितीतीलमहिला आणि मलीचया गरजा आणि सरकषितता याकड विशष लकष दऊन खलयावर शौच करणयाची समापत करणयासाठी पाणी सवचछता आणि मलनिःसारण घन कचरा वयवसथापन शहरी मलवाहिनया हवा परदषण कमी करण आणि सटॉरम वॉटर वयवसथापनसाठी सरकषक उपलबध होऊ शकणाऱया आणि शाशवत सरचना आणि सवा तरतद परणालीमधय परशा गतवणकीच परवरतन कर आमही ही सरचना हवामानापरती लवचिक असल आणि ती इतर गोषटीबरोबरच गहनिरमाण आणि चलनवलनासह एकातमिक शहरी आणि परादशिक विकास आराखडयाचा एक भाग असल आणि तिची अमलबजावणी कलपक सरोत-कारयकषम उपलबध होणारी सदरभ- विशिषट आणि सासकतिक दषटय़ा सवदनशील शाशवत उपाय विचारात घऊन सहभागी पदधतीन कली जाईल अस पाह

120 आमही हळहळ विषमता नषट करणयाच आणि सरवासाठी परवडणाऱया पिणयाचया पाणयाची सारवतरिक आणि नयायय दोनही उपलबधता आणि सरवासाठी परशा आणि नयायय सवचछता आणि आरोगयशासतराचया परवरतनाच लकषय ठवन कषमता विकासामारफत शहरी सरचना सवाचया दखभालीसह शाशवत जल वयवसथापन परणालीची अमलबजावणी करणयासाठी कषमतन सारवजनिक पाणी आणि सवचछता उपयोगिताना ससजज करणयासाठी काम कर

121 आमही उरजा कारयकषमता आणि शाशवत नतनीकरणीय उरजच परवरतन करन आणि सारवजनिक इमारती सरचना आणि सविधामधय जिथ लाग असल तिथ तसच उपराषटरीय आणि सथानिक सरचनाचया सथानिक सरकारादवार थट नियतरणाचा फायदा घऊन निवासी वयापारी आणि औदयोगिक इमारती उदयोग वाहतक कचरा आणि सवचछता अशा अतिम-उपभोकता कषतरात जोपासना करणयासाठी परवडणाऱया विशवासारह आणि आधनिक सवा कषतराचया सारवतरिक उपलबधतची खातरी कर आमही उरजा-सकषमता उददिषट गाठणयासाठी बिलडीग कामगिरी कोडस आणि परमाणन नतनीकरणीय पोरटफोलिओ उददिषट उरजा-कारयकषमता लबलिग विदयमान इमारतीच रिटरोफिटिग आणि उरजचया आणि उचित असलयापरमाण इतर पदधतीमधील जाहीर परापणाचया बाबतीत धोरणाना परोतसाहन दऊ आमही नतनीकरणीय उरजा आणि उरजा कारयकषमता याचया दरमयानची एकतरित शकती सधारणयासाठी समारट-गरीड जिलहा उरजा परणाली आणि समदाय उरजा आराखडयाना पराधानय दऊ

38

नवीन

शहर

ी कार

यसची

122 टिकाऊ कचरा वयवसथापन परणालीचया सारवतरिक उपलबधतला परोतसाहन दणयासाठी आमही कचरा विलहवाटीवर विकदरीकत निरणयासाठी सहायय कर आमही वाढीव उतपादक-जबाबदारी योजनाच समरथन करणार आहोत जयामधय कचरा जनरटर आणि निरमातयाना शहरी कचरा वयवसथापन यतरणस विततपरवठा करण कचरा साडणयाचया धोकयात व सामाजिक आरथिक परिणाम कमी करण आणि चागलया उतपादनाचया डिझाईनदवार पनरनवीकरणाचया दरात वाढ करण समाविषट आह

123 आमही उपाशी असललया लोकाना अनन दण आणि कपोषण समापत करणयासाठी अनन सरकषा आणि शहरी रहिवाशाचया विशष करन शहरी गरीबाचया पोषणविषयक गरजा शहरी व परादशिक नियोजनात एकातमिक करणयाच ला परवरतन कर आमही अननाची नासाडी आणि खराब अनन पनहा वापरणयाला परतिबध करणयासाठी सरव शहरी उपनगरी आणि गरामीण भागात अननाच उतपादन साठा वाहतक आणि गराहकाना परशा आणि परवडणाऱया मारगान विकणयासाठी शाशवत अनन सरकषा आणि कषी धोरणाचया समनवयाच परवरतन कर आमही तयापढ उरजा पाणी आरोगय वाहतक आणि कचरा धोरणाबरोबर अनन धोरणाचया समनवयाच परवरतन कर बियाणयाची जनकीय विविधता राख घातक रसायनाचा वापर कमी कर आणि कारयकषमता कमाल वाढवणयासाठी कचरा कमीत कमी करणयासाठी शहरी भागात इतर धोरणाची अमलबजावणी कर

124 आमही सासकतिक वारसा आणि लडसकपस याचया मरत आणि अमरत अशा विविध शरणी सरकषित राखणार बहत आराखड झोनिग मारगदरशक तततव बिलडीग कोडस किनारा वयवसथापन धोरण आणि पवितरातमक विकास धोरणासह योजना सलखाचया सवीकतीत शहरी आराखड आणि धोरणाचया घटकाना एक ससकती महणन समावश कर आणि तयाच सभावय शहरी विकासाचया विधवसक परिणामापासन सरकषण कर

125 शाशवत शहरी विकासासाठी सासकतिक वारशाला बळ दणयासाठी मदत कर आणि तयाची सहभाग आणि जबाबदारीला उततजन दणयातील भमिका मानय कर आमही मलय निरमितीचया उददशान सनमाननीय पनरजजीवन आणि अनकलनामारफत वासतशासतरीय लमारक आणि सथळाचया कलपक आणि शाशवत वापराच परवरतन कर आमही मरत आणि अमरत सासकतिक वारशाचया माहितीच परवरतन आणि परसार आणि पारपरिक अभिवयकती आणि भाषा याचया सरकषणात नवीन ततरजञान आणि ततराचया वापरामारफत सह अतरदशीय लोकआणि सथानिक समदायाना गतव

अमलबजावणीची साधन

126 आमही मानय करतो की नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी सकषम करणार परयावरण आणि विजञान ततरजञान आणि नवीन उपकरम याची उपलबधता आणि रसपर सहमत अटीवर वाढीव जञान-भागीदारी तसच कषमता विकास आणि वाढविण आणि विकसित आणि विकसनशील

दशाचया वचनबदधता आणि जागतिक विभागीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर उपलबध असललया पारपरिक आणि कलपक सरोताचा वापर करन तसच सरकारचया सरव सतरावर खाजगी कषतर नागरी समाज सयकत राषटर परणाली आणि इतर कारयकरत याचयातील वाढीव आतरराषटरीय सहकारय आणि भागीदाऱया समनता विना-भदभाव उततरदायितव मानवी हकक आणि एकतपरती आदराचया तततवावर आधारित खास करन ज सरवात गरीब आणि असरकषित आहत ह सरव विचारात घऊन आवशयक आह

39

नवीन शहरी कारयसची

127 आमही 2030 शाशवत विकासासाठीची कारयसची आणि अदिस अबाबा कती कारयसचीत समाविषट कललया अमलबजावणीचया साधनावरील वचनाचा पनहा एकदा निशचय करतो

128 आमही सदसय राषटर सथानिक पराधीकरण महततवाच गट आणि इतर हितसबधी याचयाबरोबर जवळचया समनवयान तसच तजजञाना चालना दऊन नवीन शहरी कारयसची आणि शाशवत विकास लकषयाच शहरी पल याचया अमलबजावणीसाठी परावा-आधारित आणि वासतव मारगदरशन निरमाण करणयासाठी यएन-हबिटाट इतर सयकत राषटर कारयकरम आणि एजनसीज आणि इतर सबधित हितसबधीना परोतसाहन दतो आमही हबिटाट परिषदचया वारशावर आणि विभागीय आणि थीमटिक सभासह तयारीचया परकरियामधय शिकललया अनभवावर उभारणी कर या सदरभात आमही इतर बाबीबरोबरच वरलड अरबन कपन दि जनरल असबली फॉर हबिटाट आणि गलोबल लड टल नटवरकचया मलयवान योगदानाची नोद घतो

129 आमही यएन-हबिटाटला तयाच नमनातमक जञान विकसित करणयाच आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना डिजायनिग नियोजन आणि शाशवत शहरी विकासाच वयवसथापन करणयातील कषमता विकास आणि साधन परवणयाच काम चाल ठवणयाची विनती करतो

130 आमही मानय करतो की उचित असलयापरमाण परचलित शहरी धोरण आणि पवितरयानी मारगदरशित कललया शाशवत नागरी विकासाला सरव पातळयावर सकषम करणाऱया परयावरणाचा आधार असललया एकातमिक विततपरवठयापासन फायदा होऊ शकल आमही अमलबजावणीची सरव विततीय साधन ठोस धोरणातमक फरमवरक आणि विततीय विकदरीकरणाचया परकरियत जिथ उपलबध आहत आणि सरव सतरावर परशी कषमता विकसित कली आह तयात दढतन सनिशचित करणयाच महततव मानय करतो

131 आमही शाशवत शहरी विकास साधय करणयासाठी आवशयक असललया विशिषट साधनाचा आणि ततरजञानाचा सवीकार करन शासनाचया सरव सतरावर आरथिक वयवसथापन कषमता वाढविणयासाठी सदरभ-सवदनशील दषटीकोनाना मदत दतो ह मानय करन की परतयक दशाची सवतःचया आरथिक आणि सामाजिक विकासाची पराथमिक जबाबदारी आह

132 शहरी विकासाची आरथिक सथिती सधारणयासाठी आणि अतिरिकत सरोताचया खलया उपलबधतचया दषटीन ह मानय करन की सरव दशासाठी राषटरीय मालकीचया तततवानी अगावर पडलल सारवजनिक धोरण आणि घरगती सरोताना चालना दण आणि तयाचा परिणामकारक वापर करण नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसह शाशवत शहरी विकासाचया आपलया सामायिक पाठपरावयासाठी कदरसथानी आहत शहरीकरणाचया फायद मिळवणयातन निरमाण झाललल अतरगरभीय सरोत आणि महसल तसच सारवजनिक आणि खाजगी गतवणकीच कटलायझिग परिणाम आणि जासती जासत कलल परिणाम याना आमही चालना दऊ

133 आमही खाजगी वयवसाय कारय गतवणक आणि कलपकता ह उतपादकता सरवसमावशक वदधी आणि नोकऱया निरमितीच परमख चालक आहत आणि की खाजगी गतवणक खास करन एका सथिर आतरराषटरीय आरथिक परणालीबरोबरच विदशी थट गतवणक विकासाचया परयासाच अतयावशयक घटक आहत ह कबल करन वयावसायिकाना शहरी कषतरातील शाशवत विकासाची आवहान सोडवणयासाठी तयाची सरजनशीलता आणि कलपकता लाग करणयासाठी आवहान करतो

134 आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना महिला आणि मली बालक आणि तरण वयोवदध वयकती अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय परभावीत होणार नाहीत याची

40

नवीन

शहर

ी कार

यसची

खातरी करन तयाचया सभावय महसल पायाची नोद आणि विसतार करणयासाठी उदाहरणारथ राषटरीय धोरणाचया अनषगान बहआयामी कडासटरसस सथानिक कर शलक आणि सवा आकार मदत दऊ

135 आमही सथानिक सरकारला परयापत वळचया वळी आणि अदाज करता यणार सरोत परवणयासाठी आणि तयाची महसल उभारणयाची आणि खरचाच वयवसथापन करणयाची कषमता वाढवणयाचया दषटीन तयाचया गरजा पराधानय कारय जनादश आणि उचित असलयापरमाण कामगिरी-आधारित परोतसाहन याचया आधार राषटरीय आणि उपराषटरीय सरकारकडन आरथिक हसतातरणासाठी भककम आणि पारदरशक परणालीच परवरतन कर

136 आमही उपराषटरीय परदशातील शहरी कदराचया आत आणि शहरी आणि गरामीण भागाचया दरमयान विषमता कमी करणयासाठी तसच एकतरित आणि सतलित कषतरीय विकासाला चालना दणयासाठी आरथिक सरोताचया वहरटिकलआणि हॉरिझाटल अशा वितरणाचया दोनही परकारचया मॉडलसचयाविकासाला समरथन दऊ या बाबतीत नयाय आणि अवकाशीय एकातमिकतचया दिशन परगतीच निरधारण करणयासाठी एक साधन महणन खरच करण आणि सरोताचया वाटपावरील डटाची पारदरशकता सधारणयाचया महततवावर आमही भर दतो

137 शहरी विकास परकरिया पायाभत परकलप आणि सारवजनिक गतवणकीचा परिणाम महणन निरमाण झाललया जमीन आणि मालमततचया किमती परतिबिबीत होणयासाठी आणि वाटन घणयासाठी आमही सरवोततम पदधतीच परवरतन कर तयाचया कवळ एकटया खाजगी ताबयाला तसच जमीन आणि सथावर मालमततचया हवाला वयवहाराना परतिबध करणयासाठी उचित असलयापरमाण लाभ-सबधित आरथिक धोरण यासारखया उपाय अमलात आणल जाऊ शकतात आमही आरथिक परणाली आणि आणि शहरी नियोजन दरमयानचा तसच जमीन बाजारपठ नियमनासह शहरी वयवसथापन साधनाचया दरमयानचा दवा अधिक मजबत कर जमिनीवर आधारीत विततपरवठा करणयाचा परयासाचा परिणाम जमिनीचया शाशवत वापर आणि उपभोगावर होणार नाही याची खातरी करणयासाठी आमही काम कर

138 आमही खलया आणि नयायय निविदा परकरियाचया परापण यतरणाचया आणि अदाजपतरकाचया विशवासारह कारयानवयनाचया तसच राषटरीय धोरणाला अनरप निषठा उततरदायितव परभावी वयवसथापन आणि सारवजनिक मालमततची आणि जमिनीची उपलबधता याचया परवरतनासाठी भरषटाचार-विरोधी उपायाचया समरथनारथ उचित असलयापरमाण कायदशीर नियतरण आणि सारवजनिक सहभागाचया आधार सथानिक गतवणक आणि परकलपाची आवशयकता आणि परभाव याच निरधारण करणयासाठी पारदरशक आणि उततरदायी खरच नियतरण साधनाची अमलबजावणी करणयात आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना मदत दऊ

139 टिकाऊ करज वयवसथापनाचया आधारावर सथानिक ऋणयोगयतचया मारगान तसच उचित असल तवहा विसतारित शाशवत मयनिसिपल डट मारकटचया मारगान परसा महसल आणि कषमताचया पाठबळावर शाशवत राषटरीय आणि पालिका ऋणासाठी कणखर कायदशीर आणि नियामक चौकटीचया निरमितीला आमही मदत दऊ शहरी विततपरवठयासाठी सचयित विततपरवठा यतरणसह राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक विकास निधी किवा विकास बका या सारखया उचित विततीय मधयसथ सथापन करणयाचा आमही विचार कर ज सारवजनिक आणि खाजगी राषटरीय आणि अतरराषटरीय विततपरवठा उतपररित कर शकतील आमही चलनाचया जोखमीच वयवसथापन करताना भाडवलाचा खरच कमी करणयासाठी आणि जोखीम हसतातरण यतरणपरयत पोहोचसह शाशवत शहरी विकासात आणि लवचिकता उभारणी परयासात खाजगी कषतराला आणि कटबाना उततजन दणयासाठी बहपकषीय गतवणक हमी एजनसीसारखया जोखमी सौमयीकरण यतरणच परवरतन करणयासाठी काम कर

Mum

bai India copy Shutterstock Arun sam

bhu mishra

42

नवीन

शहर

ी कार

यसची

140 आमही योगय आणि परवडणाऱया गह विततपरवठा परॉडकटसचया विकासास समरथन दऊ आणि बहपकषीय आरथिक ससथा परादशिक विकास बका आणि विकास वितत ससथा सहकारी एजनसीज खाजगी कषतरातील धनकोआणि गतवणकदार सहकारी ससथा सावकाराचया विविध शरणीना सहभागी होणयास आणि सकषम वितत ससथाना परवडणाऱया आणि वाढत जाणाऱया गहनिरमाण कषतराचया सरव परकारात गतवणक करणयासाठी परोतसाहन दऊ

141 सारवजनिक अनदानापासन इतर सारवजनिक ससथा आणि खाजगी कषतराकडील योगदान यासह विविध निधीपरवठा सरोताचया आधार कारयकरतयाचयामधील समनवय आणि हसतकषप तसच उततरदायितव याची खातरी करन राषटरीय सतरावर शहरी आणि परादशिक वाहतक सरचना आणि सवा निधी सथापित करणयाचा सदधा आमही विचार कर

142 आमही आतरराषटरीय बहपकषीय आरथिक ससथा परादशिक विकास बका विकास वितत ससथा आणि सहकारय एजनसी याना नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबाजवणीसाठी खास करन विकसनशील दशात कारयकरम आणि परकलपाना कलपक आरथिक यतरणासह आरथिक पाठबळ परवणयासाठी आमतरित करतो

143 आमही गरीन कलायमट फनड गलोबल एनवहायरनमट फसिलिटी एडॉपटशन फड आणि कलायमट इनवहसटमट फडस याचयासह जलवाय परिवरतन सबधी उपनगरीय योजना धोरण कारयकरम आणि उपनगरीय व अनय कारयकरमासाठी विविध बहपकषीय निधीचया परवशाला हवामान बदल अनकलन आणि सौमयीकरण योजना धोरण कारयकरम आणि सहमत कारयपदधतीचया आतील चौकटीत उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारासाठी कारवाईसाठी सरोत लरकषित करणयासाठी मदत दतो मदतआमही उचित असलयापरमाण उपराषटरीय आणि सथानिक आरथिक ससथाबरोबर हवामान विततपरवठा सरचना उपाय विकसित करणयासाठी आणि सरकारचया सरव पातळयावर आरथिक आणि ऋण शाशवततची खातरी करणयासाठी कोणतयाही राषटरीय चौकटीशी साततय राखन उतपररकीय आरथिक ससथा निशचीत करणयासाठी समनवय राख

144 आमहीशहरी आणि महानगरीय पायाभत सविधा इमारती आणि इतर शहरी सपततीमधील गतवणकीशी सबधित विमा आणि पनरविमा ससथा आणि इतर सबधित कारयकरतयाचयाशी समनवय राखन सहकारयान शहरी आणि मानवी वसाहतीमधय हवामान आणि आपतती जोखमीवर तसच सथनिक लोकसखयसाठी तयाचा निवारा आणि आरथिक गरजा सरकषित करणयासाठी वयवहारय उपायाचा धाडोळा घऊ आणि विकसित कर

145 शाशवत शहरी आणि परादशिक विकासासाठी सारवजनिक आणि खाजगी कषतरातील सरव उपलबध सतरोताकडन इतर गोषटीबरोबरच अतिरिकत ससाधनाचया चालनला उतपररित करणयासाठी अधिकत विकास सहाययासह आतरराषटरीय सारवजनिक विततपरवठयाचा वापर करणयाच आमही समरथन करतो यामधय आतरराषटरीय सारवजनिक विततपरवठा सारवजनिक सरोताचया अतरदशीय सतरावर चालना दनाऱया दशाचया खास करन अतयत गरीब आणि मरयादित अतरदशीय सरोत असलल असरकषित दशाचया परयासाना जोड दणयात महततवाची भमिका बजावतात ही वसतसथिती मानय करन सभावय गतवणकदारासाठी जोखीमाचया सौमयीकरणाचा समावश अस शकतो

146 आमही उततर-दकषिण दकषिण-दकषिण व तरिकोणीय परादशिक आणि आतरराषटरीय सहकारय तसच उचित असलयापरमाण उपनगरीय विकदरित आणि शहर-त-शहर सबधी सहकारय करणार परकार शाशवत शहरी विकासासाठी कषमता विकसित करणयासाठी आणि शहरी विकासाला योगदान दणयासाठी आणि सरव सतरावर आणि सरव सबधित कारयकरतयादवार शहरी उपाय आणि परसपर शिकषणाची जोपासना करन सधीचा विसतार कर

43

नवीन शहरी कारयसची

147 आमही शासनाचया सरव सतरावरील बहविध हितसबधी आणि ससथाचया कषमताना सबोधित करणारा आणि शाशवत शहरी विकासासाठी सारवजनिक धोरण तयार करणयासाठी अमलबजावणी करणयासाठी वाढवणयासाठी वयवसथापन करणयासाठी दखरख करणयासाठी आणि मलयाकन करणयासाठी वयकतीगत समाजविषयक आणि ससथातमक कषमताचा सयोग करणारा बहआयामी दषटिकोन महणन कषमता विकासाच परवरतन कर

148 आमही महिला आणि मली मल आणि यवक वयोवदध वयकती आणि अपग वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदायाबरोबर तसच नगरी समाज शकषणिक आणि सशोधन ससथा याचयाबरोबर तयाना शहरी आणि परादशिक विकासाचया सबधातील निरणय घणयाचया परकरियत परभावीपण सहभागी होण शकय करणयासाठी सघटनातमक आणि ससथातमक शासनाला आकार दणयात काम करणयासाठी उचित असलयापरमाण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारी सहयोगी ससथासह सथानिक सरकाराची कषमता मजबत करणयाच परवरतन कर

149 आमही सथानिक सरकारी सघटनाना कषमता विकासाच परवरतक आणि परवठादार महणन उचित असलयापरमाण तयाची शहरी धोरण आणि विकासाची पराधानय यावरील राषटरीय समतरणतील सहभाग आणि नागरी समाज खाजगी कषतर वयावसायिक शकषणिक आणि सशोधन ससथा याचयाबरोबर उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराबरोबरच सहकारय आणि तयाची विदयमान नटवरकस ओळखन आणि मजबत करन कषमता विकास कारयकरम पोचवणयासाठी मदत दऊ परॉकटिशनरस नटवरकस सथापन करण आणि सायनस-पॉलिसी इटरफस परथा जागतिक राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक परमाणावर सहाधयायी-त-सहाधयायी शिकण आतर-पालिका सहकारयसारखया विषय मजकराशी सबधित भागीदाऱया आणि सहकारयाचया कती या मारगान कल जाव

150 आमही अदिस अबाबा कारवाई कारयसचीखाली सथापित कललया आणि 2030 शहरी विकासासाठी शाशवत कारयसची खाली सर करणयात आललया टकनॉलॉजी फसिलिटशन यतरणचया परकरियाबरोबर सपरण ससगतता समनवय आणि सयकत शकतीचा शाशवत शहरी विकासाला फायदा होणयासाठीवाढलल सहकारय विजञान ततरजञान आणि कलपकतचया आदान परदानाच महततव आमही अधोरिखित करतो

151 परयावरणीय सवदनशीलता आणि भरषटाचारविरोधी उपाययोजनासह सरव सतरावर ससथातमक सहकारयात अतरभत कललया आरथिक नियोजन आणि वयवसथापनात उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना पारदरशक आणि सवततर दषटीकोन लखाकन परापण अहवालीकरण लखापरीकषण आणि इतर बाबीबरोबरच सनियतरणाचया परकरिया अगीकारन आणि वय-आणि लिग परतिसादी बजटिग आणि लखाकनाचया परकरिया आणि नोदीचया डिजीटायझशनकड विशष लकष दऊन निषकरष-आधारित दषटीकोनाच परवरतन करणयासाठी आणि मधयम-त-दीरघकालीन परशासकीय आणि तातरिक कषमता उभारणयाचया दषटीन परवरतन कर

152 आमही कायदशीर जमीन-आधारित महसल आणि विवततपरवठा साधन तसच धोरण आखणाऱयासाठी आणि सथानिक जनसपरक अधिकाऱयासाठी सथावर मालमततचया कारयावरील कषमता विकास कारयकरमाच जमिनीचया मलयातील वाढीच राशीकरण पकडण आणि वितरण यासह मलय पकडणयाचया कायदशीरआरथिक पायावर लकष कदरीत करन परवरतन कर

44

नवीन

शहर

ी कार

यसची

153 आमही सपषट आणि पारदरशक धोरण आरथिक आणि परशासकीय चौकटी आणि कारयपदधती तसच बहहितसबधी भागीदाऱयासाठी नियोजनाची मारगदरशक तततव सथापित करन उचित असलयापरमाण शहरी विकास परकरियामधय बह-हितसबधी भागीदाऱयाचया पदधतशीर उपयोगाच परवरतन कर

154 आमही उततम परथा आणि कलपक उपायावर परकाश टाकन तसच उपराषटरीय एकक सथानिक सरकार आणि इतर सबधित हितसबधी याचया दरमयान सह-उतपादन नटवरकसचया परवरतनादवार नवीन शहरी कारयसचीचा आरभ आणि अमलबजावणी वाढवणयाची योजना असणाऱया सवचछिक सहयोगी पढाकाराच लकषणीय योगदान मानय करतो

155 आमही महिला आणि मली मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय तसच असरकषित परिसथितीतल वयकतीची कौशलय आणि कषमता तयाचया शहरी आणि परादशिक विकास निरणय घणयातील परभावी सहभागाची खातरी करणयासाठी शासन परकरियाना आकार दणयासाठी सवादात सामील करन घणयासाठी आणि मानवी हकक आणि भदभाव-विरोधाच परवरतन आओणि सरकषण करणयासाठी सकषम करणयासाठी आणि मजबत करणयासाठी ककषमता

विकास पढाकाराच परवरतन कर

156 आमही महिला आणि मली मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती आणि असरकषित परिसथितील वयकती याचयासह जनतला माहिती आणि सवाद ततरजञान उपलबध होणयाचया दषटीन नागरी जबाबदारी विकसित करणयासाठी आणि अमलात आमणयासाठी सहभाग विसतत करणयासाठी आणि जबाबदार शासनाचया जोपासनसाठी तसच कारयकषमता वाढवणयासाठी राषटरीय माहिती आणि सवाद धोरण आणि इ-गवहरनमट धोरण तसच कषमता विकास कारयकरमासह नागरिक-कदरीत डिजीटल शासन साधन ततरशासतरीय कलपकता वापरन पाहण याच परवरतन कर दीरघकालीन एकातमिक शहरी आणि परादशिक नियोजन आणि डिझाइन भ वयवसथापन आणि शहरी आणि महानगरी सवाची उपलबधता सधारणयासाठी जोसपटियल माहिती परणालीसह डिजीटल वयासपीठ आणि साधनाचया वापराला परोतसाहन दिल जाईल

157 आमही माहिती जञान आणि तजजञता याचया सकलन विशलषण परमाणीकरण आणि भौगोलिकदषटय़ा आधारित समदाय-सकलित उचच-दरजा उतपनन लिग वय वश वाशिकता सथलातरण सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सदरभात सबधित असलली इतर गणवशिषटय़ याचया दवार डिसअगरीगट कलला वळचया वळी आणि विशवासारह डटासह वाटन घण आणि आदान परदान करण यासाठी सामाजिक ततरशासतरीय डिजीटल आणि निसरग-आधारित कलपकता शहरी आणि परादशिक नियोजन आणि धोरण निशचीती आणि ससथातकम कललया यतरणा यावर लकष कदरीत करणयासह विजञान ससोधन आणि कलपकतला मदत दतो

158 आमही शाशवत शहरी विकास नीती आणि धोरणाचया अमलबजावणीत साधय कललया परगतीवर परभावीपण दखरख करण आणि निरणय-घण आणि उचित पनरावलोकनाची माहिती दण यासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतरावर डटा आणि साखयिकीय कषमता मजबत कर नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी पाठपरावयासाठी आणि पनरावलोकनासाठी डटा सकलन कारयपदधती पराथमिक रितया अधिकत राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक डटा सरोतावर आणि उचित असलयापरमाण इतर सरोतावर आधारित असावी आणि खली पारदरशक आणि खाजगीपणाचा हकक आणि सरव मानवी हकक करतवय आणि वचनबदधताचा आदर करणयाचया हतशी साततय राखणारी असावी शहर आणि मानवी वसाहतीचया जागतिक जन-आधारित वयाखया या कामाला मदत कर शकतीलशाशवत

Nairobi Quecircnia

46

नवीन

शहर

ी कार

यसची

159 आमही डटा सकलन मपिग विशलषण आणि परसार करणयात आणि परावा-आधारित शासनाच परवरतन जागतिक दषटया तलनातमक तसच जनगणना कटबाच सरवकषण लोकसखया नोदवहया समदाय-आधारित सनियतरण करकरिया आणि उतपनन लिग वय वशवाशिकता सथलातरण सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सदरभात सबधित असलली इतर गणवशिषटय़ याचया दवार डिसअगरीगट कलल इतर सबधित सरोत अशा दोनहीचा वापर करन वाटन घतललया जञानाचया पायावर उभारणी करणयात राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराचया भमिका आणि वाढललया कषमताना आमही मदत दऊ

160 आमही गर-राजय कारक व लोकासह राषटरीय उपनगरीय आणि सथानिक सवराजय सरकार आणि सबधित हितसबधीमधय इ-गवहरननस माहिती आणि सवाद ततरशासतरादवार सहाययित दषटीकोन आि डिओसपटियल माहिती वयवसथापनमारफत परभावी शहरी नियोजन आणि वयवसथापन कारयकषमता आणि पारदरशकता वाढवणयासाठी जञान हसतातरण आणि वाटन घणयासाठी उपलबध ततरशासतरीय आणि सामाजिक साधन वापरन यजर-मितर आणि सहभागी डटा वयासपीठाची निरमिती परवरतन आणि वाढवणयाची जोपासना कर

पाठपरावा आणि पनरावलोकन

161 आमही एका सरवसमावशक पदधतीन परगतीचा मागोवा घणयासाठी परिणामाच निरधारण करणयासाठी आणि कारयसचीचया परभावी आणि वळचया वळी अमलबजावणी आपलया नागरिकाना उततरदायितव आणि पारदरशकता याची खातरी करणयासाठी राषटरीय विबागीय आणि जागतिक पातळयावर ससगततची खातरी करन नवीन शहरी कारयसचीच पनरावलोकन करणयासाठी नियतकालिक पाठपरावा कर

162 आमही नवीन शहरी कारयसचीचया सवचछिक दशाचया पढाकारान खलया सरवसमावशक बहसतरीय शहभागी पाठपरावयाला आणि पनरावलोकनाला परोतसाहन दऊ परकरियत सरकारचया राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतराचया योगदानाचा विचार करणयात यावा आणि सयकत राषटर यतरणा विभागीय आणि उपविभागीय सघटना मोट समह आणि सबदित हितसबधियाचया योगदानान तिला जोड दणयात यावी आणि ती सरव सबधित हितसबधियामधय भागीदारीची निरमिती आणि ठाम अधिक मजबत करणयाच लकषय असणारी आणि नागरी उपाय आणि परसपर शिकवण याचया दवाण घवाणीची जोपासना करणारी परकरिया असावी शाशवत

163 आमही सरव सतरावर नवीन शहरी कारयसचीचा पाठपरावा करणयासाठी आणि पनरावलोकनासाठी सकरिय भागीदार महणन सथानिक सरकारच महततव मानय करतो आणि उचित असलयापरमाण राषटरीय आणि उपराषटरीय सरकाराबरोबर सबधित सहयोगी ससथा आणि उचति वयसपीठाचया मारफतसह सथानिक पातळीवर सयकतपण अमलबजावणीयोगय पाठपरावा आणि पनरावलोकन यतरणा विकसित करणयासाठी तयाना परोतसाहन दतो आमही उचित असल तिथ या बाबतीत योगदान दणयाचया तयाचया कषमताचा विचार कर

164 नवीन शहरी कारयसचीचया पाठपरावा आणि पनरावलोकनात तयाचया अमलबाजवणीत समनवय आणि ससगततची खातरी करणयासाठी शाशवत विकासासाठी कारयसची 2030 चया पाठपरावा आणि पनरावलोकनाबरोबर परबावी दव असावत यावर आमही जोर दतो

165 आमही यएन-हबिटाटची आपलया दिललया अधिकाराचया आत इतर सयकत राषटर यतरणा एककाचया बरोबर समनवयान शाशवत शहरीकरण आणि इतर बाबीबोरबरच शाशवत विकास आपतती जोखीम कपात आणि हवामान बदल याचया दरमयानच दव मानय करन शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीसाठी एक

47

नवीन शहरी कारयसची

कदरबिद महणन भमिका आणि तजजञता आमही पनहा मानय करतो

166 आमही महासभला सकरटरी-जनरलना दशआणि सबधित विभागीय आणि आतरराषटरीय सघटना याचयाकडील सवचछिक माहितीसह नवीन शहरी कारयसीचया अमलबजावणीचया परगतीचा चा पहिला अहवाल सभचया बहाततरावया सतरादरमयान सादर करन दर चार वरषानी सादर करणयाची विनती करणयासाठी आमतरित करतो

167 अहवालात नवीन शहरी कारयसचीचया आणि शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीचया सबधातील आतरराषटरीय सहमती झाललया लकषयाचया आणि उददिषटाचया अमलबजावणीत कललया परगतीच गणवततातमक आणि राशयातमक विशलषण मिळल ह विशलषण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार य-एन हबिटाट सयकत राषटराचया यतरणची इतर सबधित एकक सबधित हितसबधी याचया नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीचया लमरथनारथ कारय आणि यएन-हबिटाट गवहरनिग कौसिलचया अहवालावर आधारित असतील अहवालात शकय असललया मरयादपरयत बहपकषीय सघटनाची उचित असल तिथ नागरी समाज खाजगी कषतर आणि शकषणिक कषतर याचयाकडील माहिती आणि परकरिया अतरभत करणयात यावी तो यएन-हबिटाटदवार निमतरित जागतिक शहरी मच सारखया विदयमान वयासपीठावर आणि परकरियावर तयार करणयात यावा अहवालात परतिलिपीकरण टाळाव आणि तयान राषटरीय उपराषटरीय परिसथिती आणि कायद कषमता गरजा आणि पराधानय याना परतिसाद दयावा

168 यएन-हबिटाटदवारा सयकत राषटर यतरणचया इतर सबदित एककाबरोबर जवळचया सहयोगान सरवसमावशक सयकत राषटर निहाय समनवय परकरियची खातरी करन समनवयित कला जाईल अहवाल महासभला इकॉनॉमिक अड सोशल कौसिलमारफत सादर कला जाईल18 शाशवत विकासासाठी कारयसची 2013 चा पाठपरावा आणि पनरावलोकनाबरोबर ससगती समनवय सहयोगी दवयाची खातरी करन महासभचया कपाछतराखाली आमतरित कलया जाणाऱया शाशवत विकासावरील उचच-सतरीय राजकीय मचाला सदधा सपरद कला जाईल

169 आमही जागतिक वसाहत दिन आणि जागतिक शहर दिन सारखया विदयमान पढाकाराचा वापर करन भागीदारी तरफदारी आणि जागरकता वाढ़वणाऱया कतीचया माधयमातन चालना दणयाच परयास सर ठव आणि नागरी समाज नागरिक आणि सबधित हितसबधीचया पाठिबयाला चालना दणयासाठी आणि निरमाण करणयासाठी नवीन पढाकार सथापित करणयाचा विचार कर सथानिक आणि परातीय सरकारचया जागतिक सभत परतिनिधीतव कललया राषटरीय आणि उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार सहयोगी ससथाबरोबरचया नवीन शहरी कारयसचीचा पाठपरावा करण आणि पनरावलोकन करण चाल ठवणयाचया महततवाची आमही नोद घतो शाशवतशाशवत

170 आमही महासभचया 16 डिसबर 1976 चा 31109 आणि 19 डिसबर 1977 चा 32162 सह 16 डिसबर 1996 चा 51177 21 डिसबर 2001 चा 56206 67216 68239 आणि 69226 ठरावाना पनहा मानय करतो आमही यएन-हबिटाटाचया नरोबी मखयालयाचया महततवाचा पनरचचार करतो

171 आमही यएन-हबिटाटची इतर सयकत राषटर यतरणातील एककाबरोबर सहयोग करन नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी पाठपरावा आणि परावलोकनासह शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीवरील कदरबिद महणन महततव अधोरखित करतो

18 हबिटाट अजडाचया समनवयित अमलबजावणीवर सकरटरी-जनरलचया इकॉनॉमिक अड सोशल कौसिलला अहवालाची जागा घण हा या अहवालाचा हत आह तयाचा हत महासभन तिचया ठरावात सबधित अजडा बाबीखाली विनती कललया सकरटरी-जनरलचया अहवालाचा भाग असण तयाला अतिरिकत नाही हा सदधा आह बठकीचा सभापतीचा साराश तिचया वारषिक ठरावात सबधित कारयसचीचया बाबीखालील सवततर निरधारणात असललया शिफारशीचया दषटीन दसऱया समितीला तिचया एकाहततरावया अधिवशनात करावयाचया कारवाईचा विचार करणयासाठी माहिती महणन काम करल

48

नवीन

शहर

ी कार

यसची

172 नवीन शहरी कारयसचीचया दषटीन आणि यएन-हबिटाटची परिणामकारकता वाढवणयाचया दषटीकोनातन आमहीसकरटरी-जनरलना महासभचया एकाहततरावया अधिवशनात यएन-हबिटाटच परावा-आधारित आणि सवततर निरधारण सादर करणयाची विनती करतो निरधारणाच निषकरष यएन-हबिटाटची कारयकषमता उततरदायितव आणि दषटीकषप वाढवणयासाठी सचना असलला एक अहवाल असल आणि या बाबतीत तयानी पढील बाबीच विशलषण करावःअधिवशनात

(a) यएन-हबिटाटचा नमनातमक आणि परिचालनातमक आदश

(b) अधिक परभावी उततरदायी आणि पारदरशक निरणय घणयाकरिता यएन- हबिटाटची शासन रचना तयाचया गवहरनिग कौनसिलचया सदसयतवाचया सारवतरिकीकरणासह विकलपाचा विचार करण

(c) यएन-हबिटाटच काम राषटरीय सथानिक आणि सथानिक सवराजय ससथाबरोबर मखयतवान तयाची परण कषमता मिळवणयासाठी सबधित हितसबधीचया बरोबर काम करण

(d) यएन-हबिटटची आरथिक कषमता

173 आमही नवीन शहरी कारयसचीची परभावी अमलबजावणी आणि तया बाबतीत यएन-हबिटाटची सथिती याची चरचा करणयासाठी एकाहततरावया अधिवशनाचया दरमयान महासभचया अधयाकषानी बोलवायची महासभची दोन दिवसाची उचच सतरीय बठक घणयाच ठरवल आह बठकीत इतर विषयाबरोबरच अहवालात असललया उततम परथा यशोगाथा आणि उपायाची चरचा कली जाईल

174 आमही महासभला पढील यनायटड नशनस कॉनफरनस ऑन हाउसिग अड ससटनबल अरबन डवलपमट (हबिटाट IV) 2036 मधय नवीन शहरी कारयसचीचया परगतीच निरधारण आणि मजबतीकरण करणयासाठी नतनीकत राजकीय वचनबदधतचया आतच घणयाचा विचार करणयास परोतसाहन दतो

175 आमही सकरटरी-जनरलना वरील परिचछद 166 चया अनषगान 2026 मधय सादर करायचया चतवारषिक अहवालात नवीन शहरी कारयसचीचया सवीकतीपासन तिचया अमलबजावणीत कललया परगतीचा आणि सामोर जाव लागललया आवहानाचा लखाजोखा घणयाची आणि तयाना सबोधित करणयासाठी उचलायची पढील पावल निशचीत करणयाची विनती करतो

Indi

a copy S

hutte

rstoc

kcom

50

नवीन

शहर

ी कार

यसची

51

नवीन शहरी कारयसची

नवीन

शहर

ी कार

यसची

NewUrbanAgenda Habitat3wwwhabitat3org

3

नवीन शहरी कारयसची

4

नवीन

शहर

ी कार

यसची

5

नवीन शहरी कारयसची

नवीनशहरीकारयसची

6

नवीन

शहर

ी कार

यसची

नवीन शहरी कारयसची

शाशवत शहर आणि सरव मानव वसाहतीविषयी कविटो घोषणापतर

9

नवीन शहरी कारयसची

1 आमही राजय आणि सरकारच परमख मतरी आणि उचच परतिनिधि सयकत राषटराचया आवास आणि शाशवत शहरी विकास (हबिटाट III) सबधी कॉनफरनससाठी 17 त 20 ऑकटोबर 2016 रोजी कविटोमधयएकतर आललो आहोत यात उप राषटरीय आणि सथानिक सरकार सासद नागरी समाज सथानिक लोक आणि सथानिक समदाय खाजगी कषतर वयावसायिक शासतरकार आणि शकषणिक समदाय तयाच बरोबर सबदध हितसबधी नवीन शहरी कारयसची सवीकारणयासाठी एकतर आल आहत

2 वरष 2050 परयनत जगातील शहरी लोकसखया जवळपास दपपट होण अपकषित आह तयामळ शहरीकरण ह एकवीसावया शतकातील सरवात बदल घडवन आणणारी बाब ठरणार आह लोकसखया आरथिक गतिविधि सामाजिक आणि सासकतिक सवाद तयाच बरोबर परयावरण आणि मानवीय परभाव शहरामधय फार मोठया परमाणावर उचच गतिन बदल घडवन आणत आह आणि यामळ शाशवतआवास पायाभत सविधा आधारभत सवा कषतर आरोगय शिकषण अनन सरकषा उततम नोकरी सरकषा आणि नसरगिक सरोत यासह अनक बाबीचया दषटीन शाशवततचया सबधात मोठी आवहान समोर यत आहत

3 वरष 1976 मधय वहकवर कनडायथ आणि वरष 1966 मधय इसतबल टरकी यथ झाललया मानव वसाहतीसबधी कॉनफरनस आणि 2000 मधय मिलनियम डवलपमट लकषय सवीकारलयापासन आमही कोटयावधी शहरी नागरिकाचया जीवनात बदल घडताना पाहिल आह आणि तयात झोपडया आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणार लोक समाविषट आहत तथापि दारिदरयाची विविध रप वाढ़ती विषमता आणि परयावरणाचा हरास झालयामळ शाशवत विकास वशविक रीतया करणयासाठी सदधा मोठ अजथळ आहत जयात बहतक वळा शहरात आणि मानवी वसाहतीत सामाजिक आणि आरथिक दषटय़ा वगळलयामळ आणि अवकाशीय वगळपणा ह नाकारता न यणार वासतव असणार आहवसाहती असणार आह

4 आपण अजनही या आणि इतर असतितवातील आणि उदभवणाऱया आवहानाना सबोधित करणयापासन खप दर आहोत आणि आणि एक शाशवत आणि उततम आरथिक परगति सामाजिक आणि सासकतिक विकास आणि परयावरण सरकषा मिळवण व तया सबधी तयातील योगदान रखाकित करावयाच आहत ज शाशवत विकास सबधी बदल मिळवणयात मदत करतात तयासाठी इजिन महणन शहरीकरणामळ मिळत असललया सधिचा वापर करण आपलयाला गरजच आह

5 शहर आणि मानवी वसाहती जया परकार आरखित डिझाइन कलया जातात विततपरवठा कला जातो विकसित शासित आणि वयवसथापित कलया जातात तया पदधतीना पनहा सबोधित करन नवीन शहरी कारयसची सरव सवरपातील आणि आकारमानातील दारिदरय आणि भक नषट करणयात विषमता कमी करणयात टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत वदधीच परवरतन करणयात लिग समानता निरमाण करणयात आणि शाशवत विकासात तयाचया महततवाचया योगदानाचा परणपण लाभ घणयाचया दषटीन महिला आणि मलीचया सकषमीकरणात मानवी आरोगय आणि सवासथय़ सधारणयात विरोधाला बळ दणयात आणि परयावरणाच सरकषण करणयात मदत करतील

6 आमही वरष 2015 मधय मिळवलल यश आमही परणपण विचारात घतो मखयतवान वरष 20301 सबधी शाशवत विकास बाबद असललया कारयविधी साठी यात समाविषट आहशाशवत विकासशील लकषय तिसऱया जागतिक कॉनफरनसचा अदिस अबाबा2 कती कारयसची जी विकासासाठी वितत परवठा करणयावर आह सयकत राषटरसघाचया हवामान परिवरतनवरील सयकत राषटरसघाचया फरमवरक कनवहशनखाली सवीकारणयात आलला परीस करार3 आपततीदा जोखीम कमी करणयासबधी सनडाई फरमवरक 2015-

1 ठराव 7012 ठराव 69313 अनचछद3 बघा FCCCCP201510Add1 निरणय 1CP21 अनचछद

10

नवीन

शहर

ी कार

यसची

20304 वहिएननाचा लनडलॉकड डवलपिग कनटरीज फॉर द डिकड 2014ndash2024 एकशन परोगराम5 सिडस एकसीलरटड मॉडलिटीज ऑफ एकशन (समोआ)6 पाथवज आणि इसतबलमधय झालली अविकसित दशासाठी दशकाचा कती आराखडा 2011-20207 समाविषट आहत आमही परयावरण आणि विकास सबधी रियो दि जनरियो जाहीरनामा8 आणि शाशवत विकासावरील जागतिक शिखर परिषद

सामजिक विकासावरील जागतिक शिखर परिषद9 लोकसखया आणि विकासावरील आतरराषटरीय कॉनफरनसचा कतीचा कारयकरम बीजिग पलटफॉरम फॉर एकशन10 शाशवत विकास सबधी सयकत राषटरसघाची यनाइटड नशनसची कॉनफरनस आणि या कॉनफरनससचा पाठपरावा सदधा विचारात घतला आहयासबधी पाठपरावा

7 यात अनतरसरकारी सहमत निषपतती नाही ह मानय करत असताना आमही म 2016 मधय इसतबलमधय झाललया वरलड हयमनिटरियम सममिटची दखल घतली

8 नवीन शहरी कारयसचीतील राषटरीय सरकाराची योगदान तसच उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराची योगदान याच कौतक करतो आणि सथानिक आणि परातीय सरकाराचया दसऱया जागतिक सभची नोद घणार

9 जागतिक परादशिक उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर सबधित कारयकरतयाचया सहभागासह एका एकातमिक आणि समनवयी पदधतीन शाशवत शहरी विकासापरती आमचया जागतिक वचनबदधतचा नवीन शहरी कारयसची ठामपण पनरचचार करतशाशवत नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी एकातमक पदधतीन शाशवत विकासासाठी 2030 कारयसचीचया अमलबजावणीत आणि सथानिकीकरणात आणि शहर आणि मानवी वसाहती सरवसमावशक सरकषित तगाऊ आणि शाशवत बनवणयाचया गोल 11 सह शाशवत विकासाची लकषय आणि उददिषट साधय करणयात योगदान दत

10 नवीन शहरी कारयसची ह मानय करत कि ससकती आणि सासकतिक विविधता मानव जमातीचया समदधीच सरोत आहत आणि शहराचया मानवी वसाहतीचया आणि नागरिकाचया शाशवत विकासात महतततवपरण योगदान दतात जयादवार तयाना विकासाचया उपकरमात सकरिय आणि अदवितीय भमिका निभावणयात सकषम करतात नवीन शहरी कारयसची विकास पढ ह मानय करतो कि सरोताचया जबाबदार वापरात योगदान दणाऱया शाशवत उपभोग आणि उतपादनाचया पदधती याचया परवरतनात आणि अमलबजावणीत ससकतीचा विचार कला जावा आणि हवामान बदलाचया विपरित परिणामाना सबोधित कराव

4 रिझोलयशन 69283 अनचछद II5 रिझोलयशन 69137 अनचछद II6 रिझोलयशन 6915 अनचछद7 इसतमबल टरकी मधय झालली शवटची विकसित दशाची चौथी यनाईटड नशनस कॉनफरनसचा अहवाल9ndash13 म 2011 (ACONF2197) अधयाय II8 यसयकत राषटराचया रियो डि जनरियो मधय झाललया परयावरण आणि विकास यावरील कॉनफरनसचा अहवाल 3-14 जन1992 स स क र ण I कॉनफरनसमधय मजर कलल ठराव (यनाईटड नशनस पबलीकशनस विकरी न E93I8 आ ण ि खणड) ठराव 1 अनचछद I9 लोकसखया व विकास यावरील इडरनशनल कॉनफरनस करो 5ndash13 सपटमबर 1994 चा अहवाल(यनाईटड नशनस पबलिकशनस सलस न E95XIII18) अधयाय I ठराव 1 अनचछद10 चौथी महिलावर आधारित विशव कॉनफरनस बीजिग 4ndash15 सपटमबर 1995 (यनाईटड नशनस पबलिकशनस सलस न E96IV13) अधयाय I ठराव 1 एनकस II

11

नवीन शहरी कारयसची

आमची सामायिक दषटि

11 समान वापर आणि शहराचा आणि मानवी वसाहतीचा उपभोग याचया सदरभात आमचयाकड सरवासाठी शहराची सामायिक दषटी यात सरव परकार सामील असन उततम वसाहत सदय आणि पढ़ील पिढ़ीसाठी सोय कोणतयाही परकारच भदभावाशिवाय एक उततम सरकषित आरोगयपरद सरळ जाणयासारख कमी किमतीच लवचिक आणि शाशवत परकारच शहरी मानव वसाहतीच सवरप तयार असाव आणि तयात सरवासाठी उततम समदधि आणि जीवनाचा दरजा असावा ही दषटी साकार करणयासाठी काही राषटरीय आणि सथानिक सरकार याचया परयासाची जयाना तयाचया विधयकामधय राजकीय जाहीरनामयात आणि सनदामधय ldquoशहराचा हककrdquo अस सदरभित कल आह तयाची नोद घतो

12 आमच लकषय आह शहर आणि मानव वसाहती सबधी कारय जयात परतयक वयकतिला आतरराषटरीय कायदयापरती सपरण आदरासह सयकत राषटराचया सनदचया हत आणमि तततवानी मारगदरशन कलल समानतच अधिकार आणि सधि तयाच बरोबर तयाना आधारभत सवाततरय मिळ शकतील या सबधात नवीन शहरी कारयसची यनिवरसल डिकलरशन ऑफ हयमन राइटस11 जागतिक मानवाधिकार सधि मिलयनियम डिकलरशन12 आणि 2005 वशविक समिटच13 परिणाम यामधय अतरभत आह विकासाचया हककावरील जाहीरनामया14सारखया इतर विलखातन सदधा याची माहिती दिली जात

13 आमची शहर आणि मानव वसाहतीची परिकलपना अशी आह कीः

(a) त आपलया सामाजिक कारयाच पालन कर शकतील यात समाविषट आह आह सामाजिक आणि निसरगविषयक कारय जयात भमि समाविषट असन यासबधी परगतिवादी उपलबधि मिळवण आणि आवास सबधी अधिकाराचा परण वापर आणि सनमान करताना यात बरोबर जीवन सतर कोणतयाही भदभावाशिवाय वशविक रीतया सरकषित आणि कमी दरातील पिणयाच पाणी आणि सवचछता तयाच बरोबर सारवजनिक वसत आणि सवा यासबधी सहज पोहोच यथा आहार सरकषा आणि पोषण आरोगय शिकषा पायाभत सविधा चलनवलन आणि वाहतक ऊरजा हवची गणवतता आणि उदरनिरवाह समाविषट आह

(b) एक सहभागी महणन तयातील सरव रहिवाशाची नागरी गतवणक वाढ़वण सवामितव सबधी भावना सरवात निरमाण करण सरकषित सरवसमावशक पोहोच योगय हरित आणि परयावरण मितर व गणवततापरण सारवजनिक सथळ सरवाना मिळतील ह पराधानयान ठरवण तयाच बरोबर ह सथळ सरव कटबासाठी बरोबर असन सामाजिक आणि पिढयापिढयामधील सवादाच कनदर सासकतिक अभिवयकति आणि राजकीय सहभाग उचित असलयापरमाण उपयोगात आणणार तयाच परकार सामाजिक ळावा सरकषा आणि शाति सवरपात विविध समाजाची उपसथिति जया ठिकाणी सरव लोकाचया गरजा परण होतील विशष करन त जयाना वशिषटयपरण गरजा असतील

(c) लगिक समानता जयामळ सरव सतरिया आणि मलीना सरव कषतरात बरोबरीन सहभागी होता यईल आणि समान हकक परतयक कषतरात नततव कषमतसोबत निरणय कषमता उततम कारय वातावरण आणि समान कामासाठी किवा समान मलयाचया कामासाठी समान वतन सरवाना मिळवता यईल सरव सतरियाना कोणतयाही भदभाव हिसा किवा शोषण यापासन खाजगी आणि सारवजनिक सथळावर सरकषित ठवण हा सदधा महतवाचा मददा आह

11 ठराव 217 A (III)12 ठराव 55213 ठराव 60114 ठराव 41128 अनचछद

Mum

bai Maharashtra India copy

Shutterstock Bodom

13

नवीन शहरी कारयसची

(d) आवहानाना समोर जाण आणि सदय व भविषयातील सधिचा वापर करण यात समाविषट आह आरथिक परगति शहरीकरण आणि पायाभत परिवरतन उततम उतपादकता मलय आधारित गतिविधि आणि सरोताचा उततम वापर सथानिक अरथवयवसथला उततम दरजा दण आणि अनौपचारिक अरथवयवसथला मदत करन शाशवत सवरपान औपचारिक अरथवयवसथच रप दण

(e) सथानिक आणि सथळासबधी कारय परण करण जयात वयवसथापना सबधी सीमा यत आणि सरवासाठी एक समतोल साधणारा शाशवत आणि एकातमिक शहरी आणि कषतरीय विकास सरव सतरावर सर ठवण

(f) वय आणि लगिक परतिसादातमक नियोजन आणि शाशवत सरकषित आणि पोहोच करणयात सरळ असलल शहरी कारय सबधी गतवणक जयात समाविषट असल उततम आणि सकषम परिवहन ततर जयात यातरी आणि सामान परभावी परकार लोकाशी जोडन सथळ सामान सवा आणि आरथिक सधि समाविषट आह

(g) आपततीची जोखीम कमी करणयासाठी उततम वयवसथा करण जोखीम कमी करण अवरोध वाढ़वण आणि नसरगिक पासन मानव निरमित जोखीम कमी करण आणि हवामानातील बदल सौमय करण आणि तयाचयाशी जळवन घण

(h) तयाची इकोसिसटम जल नसरगिक वसाहती याना सरकषा दण वाचवण पनरसथापित करण आणि वाढ़वण आणि जव विविधता वाढ़वन तयाच परयावरण सबधी परभाव कमी करता शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीचया अनषगान काम करण

आमची तततव आणि वचनबदधता

14 आमच लकषय परापत करणयासाठी आमही पढील इटरलिकड तततवाच अनसरण करन नवीन शहरी कारयसची सवीकारणयाचा निशचय करतो

(a) कोणालाही माग ठवायच नाही टोकाच दारिदरय नषट करणयासाह सरव सवरपातील आणि आकारमानातील दारिदरय समापत करनसमान हकक आणि सधि सामाजिक-आरथिक आणि सासकतिक विविधता आणि शहरी अवकाशात सामावन घण लकषयात समाविषट आह आणि तयासाठी उपजीविका शिकषण अनन सरकषा आणि पोषण आरोगय आणि सवासथय जयात एडस पासन मकति कषय आणि मलरियापासन बचाव समाविषट आह आणि भदभाव आणि सरव परकारची हिसा नषट करणआणि तयासाठी लोकसहभागसनिशचित करण व सरकषित आणि समान पोहोच सरवाना दण गरजच राहील जयात भौतिक आणि सामाजिक सरचना आणि आधारभत सवा समाविषट आह तयाच बरोबर कमी किमतीत निवास सोय सदधा असल

(b) शाशवत आणि सरवसमावशक असललया शहरी अरथवयवसथा सनिशचित करण जयासाठी सचयित पदोननती सबधी फायद ज सनियोजित शहरीकरणासाठी असतात ठवण गरजच आह यात समाविषट आह उचच उतपादकता सपरधातमकता आणि कलपकता यासाठी परिपरण आणि उतपादक रोजगार सजन करण व सरवासाठी सनमाननीय कामाची सधि दण या कामात समाविषट आह आणि तयासाठी आरथिक आणि उतपादक सरोताचा वापर करण आणि सरवासाठी सधि तयार करण महतवाच आह जयासाठी जमीनीचया सबधातील हवाला रोखण सरकषित जमीन अवधि तयार करण आणि जिथ उचित असल तिथ शहरी सकोचन रोखण याची खातरी करण

14

नवीन

शहर

ी कार

यसची

(c) सवचछ ऊरजच आणि शहरी विकासात जमीन आणि सरोताचा शाशवत उपयोग करणयाच परवरतन करन निसरगाशी ससवाद राखन निरोगी जीवनशली सवीकारणयासह इकोसिसटीम आणि जवविवधतच सरकषण करन शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीच परवरतन करन शहरी अवरोध उभारन आपततीचया जोखमी कमी करन आणि हवामानातील बदल सोमय करन आणि तयाचयाशी जळवन घऊन परयावरण सबधी शाशवत सथितीची सनिशचितता करण

15 आमही सवतला एका नवीन शहरी कारयसचीसाठी आमलागर बदल घडवन आणणयासाठी वचनबदध करत आहोत जो करलः

(a) आमही सरवासाठी शाशवत विकास आणि समदधीच साधय परकापत करणयासाठी शाशवत शहरी आणि परातीय विकास अतयावशयक आह ह मानय करन शहर आणि मानवी वसाहतीच चया नियोजन करतो विततपरवठा करतो विकास करतो शासन करतो आणि वयवसथापन करतो तया पदधतीना पनहा सबोधित करण

(b) शाशवत शहरी विकासासाठी सरवसमावशक आणि परभावी शहरी धोरण आणि विधयक याचया वयाखयत आणि अमलबजावणीत उचित असलयापरमाण राषटरीय सरकाराची आघाडीची भमिका तवढच महततावच उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराच तसच नागरी समाजाच आणि इतर सबधित हितसबधियाच एका पारदरशक आणि उततरदायी पदधतीत योगदान ओळखण

(c) परिवरतनाचया मलभत पररणाचया आधार सरव पातळयावर धोरणपवितर कषमता विकास आणि कतीची अमबजावणी करन शहरी आणि परातीय विकासापरती एक शाशवत जन-कदरीत वय - आणि लिग - परतिसादातमक आणि एकातमिक दषटीकोन सवीकारणजयात समाविषट असल

(i) उचित पातळीवर शहरी धोरण विकसित करण आणि अमलबजावणी करण यात समाविषट आह सथानिक राषटरीय आणि विविध हितसबधियाची भागीदारी शहराचया आणि मानवी वसाहतीचया एकातमिक यतरणा उभारण आणि आणि एकातमिक शहरी विकास साधय करण शकय होणयासाठी सरव सरकारी सतरामधय सहकारयाच परवरतन करण

(ii) शहरी हितसबधियाना सकषम करतील अशा सदढ ससथा आणि यतरणासह तयाचपरमाण उचित बधन आणि समतोलासह शहरी सरकार मजबत करन सामाजिक सरवसमावशकता टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधी आणि परयावरणविषयक सरकषम परवणससगतता

(iii) दीरघावधी आणि एकातमिक शहरी आणि परातीय नियोजनाला पनहा ऊरजा दण आणि शहरी विकास सबधी लवचिकतच आयाम मिळवण तयासाठी शहरीकरणाच सकारातमक बिनद मिळवण आणि तयाबददल जागरकता पसरवण

(iv) परभावी परकार मदत करण कलपक आणि शाशवत विततीय फरमवरकवर काम करण आणि नगरीय वितत परवठा सदढ करण तयाच बरोबर सथानीय आरथिक पदधतीला सदधा नवीन करन तयास शाशवत परकार परगतिवादी सवरप दऊन एक शाशवत शहरी विकास सबधी विचाराच मलय निरमाण करण

15

नवीन शहरी कारयसची

कतिसाठी आवहान

16 शहराचया विशिषट परिसथितिपरमाण यात नगर आणि गाव वगळ अस शकतील तरीही आमचा ठामपण सागतो कि नवीन शहरी कारयसचीचा आवाका वशविक सहभागी आणि जन-कदरीत आह गरहाची सरकषा करतो आणि यातील लकषय दीरघावधी आह आपलया पराथमिकता जागतिक कषतरीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतरावर ठवावया जयामळ सरकार आणि बाकी सबदध हितसबधी या गरजाना निभाव शकतील

17 आमही नवीन शहरी कारयसची आमचया सवतःचया दशात आणि परातीय आणि दागतिक सतरावर विविध राषटरीय वासतव कषमता आणि विकासाचया पातळया विचारात घऊन आणि राषटरीय कायद आणि पदधती तसच धोरम आणि पराधानयता याचा आदर करन अमलात आणणयासाठी काम कर

18 आमही परयावरण आणि विकासावरील रियो जाहीरनामयाचया इतर विषयाबरोबरच तततव ७ मधय ठरवन दिलयापरमाण सामायिक परत वगवगळया जबाबदाऱयासह तततवावर पनहा एकदा विशवास वयकत करतो

19 आमही ह मानय करतो कि नवीन शहरी कारयसची लाग करताना आफरीकी दश कमी विकसित दश लनडलॉक विकनसशील दश आणि लहान बटाच विकसनशील दश आणि काही विशष आवहानाना सामोर जाणार मधयम उतपनन दश याना सानोर जावलागत असललया अदवितीय आणि उदभवणाऱया शहरी विकासाचया आवहानाना सबोधित करणयाकड विशष लकष परविणयात याव सघरषाचया परिसथितीत असणाऱया तसच विदशाचया ताबयात असणाऱया सघरषोततर दश आणि नसरगिक आणि मानवनिरमित आपततीनी बाधित दशाकड सदधा विशष लकष दणयात याव

20 आमही ही गरज मानय करतो कि इतर बाबीबरोबरच महिला आणि मली बालक आणि तरण अपगतव असललया वयकतीएचआयवहीएडससह जगणाऱया वयकती वयोवदध वयकती दशातरगत लोक आणि सथानिक समदाय झोपडी आणि अनौपचारिक वसाहतीतील रहिवासी बघर लोक कामगार अलप भ-धारक शतकरी आणि कोळी निरवासित परतलल अतरगत विसथापित लोक आणि सथलातरणाचया सथितीचा विचार न करता सथलातरित या सरवाना साममोर जाव लागत असललया अनक सवरपातील भदभावाना सबोधित करताना विशष लकष दणयाची आह

21 आमही सरव राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार तयाच बरोबर सबदध हितसबधियाना आवहान करतो की नवीन शहरी कारयसची परभावीपण अमलात आणणयासाठी आणि आपली सामायिक दरदषटी वासतावातत उतरवणयासाठी तयानी राषटरीय धोरण आणि कायदयाचया अनषगान पनरनिमाण करण सकषम करण आणि भागीदारी निरमाण करण समनवय आणि सहकारय वाढवण यात उततम साथ दयावी

22 शाशवत शहरी विकासाच परवरतन करण आणि वासतवात आणण यासाठी आमही ही नवीन शहरी कारयसची एक सामहिक दषटी आणि राजकीय वचनबदधता आणि वाढत शहरीकरण होणाऱया जगातील शाशवत पररणा महणन शहर आणि मानवी वसाहतीचया मखय भमिकला बळ दणयाची एक ऐतिहासिक सधि महणन सवीकारतो

नवीन शहरी कारयसचीसाठी कविटो अमलबजावणी आराखडा

17

नवीन शहरी कारयसची

23 राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार आणि सरव सबदध हितसबधियासाठी शहरी शाशवत विकास साधय करण शकय करणयासाठी आमही नवीन शहरी कारयसचीची एक महततवाच साधन महणन अमलबजावणी करणयाचा निशचय करतो

शाशवत नागरी विकासासाठी सकरमणशील वचनबदधता

24 शाशवत शहरी विकासातील मलभत कषमताचा परपर फायदा मिळवणयासाठी शाशवत विकासाचया एकातमिक आणि अविभाजय परीसीमाःसामाजिक आरथिक आणि परयावरणविषयक मधय झाललया आमलागर शहरी परावरतनामारफत आमही खालील सकरमणशील वचन दतो

सामाजिक सरवसमावशकता ससगतता आणि दारिदरय निरमलनासाठीशाशवत शहरी विकास

25 आमही ह मानय करतो कि दारिदरयाच टोकाचया दारिदरयासह तयाचया सरव सवरपातन आणि वयापतीतन निरमलन करण ह सरवात मोठ जागतिक आवहान आह आणि शाशवत विकासासाठी अटळ आवशयकता आह आमही ह सदधा मानय करतो कि वाढतया झोपडपटटी आणि अनौपचारिक निवासीचया वाढीसह वाढती विषमता विकसित आणि विकासशील दोनही परकारचया दशाना परभावीत करत आह आणि की शहरी जागच अवकाशीय सघटन पोहोच आणि डिझाइन तसच विकासाचया धोरणाचया जोडीन सरचना आणि पायाभत सवा सामजिक ससगतता समता आणि सरवसमावशकतच परवरतन कर शकतील किवा अडथळा आण शकतील

26 जन-कदरीत असलला गरहाच सरकषण करणारा आणि वय- आणि लिग परतिसादातमक असलला आणि सरव मानवी हकक आणि मलभत सवाततरय वासतवात आणणारा एकतर राहण सविधाजनक करणार सरव परकारचा भदभाव आणि हिसा समापत करणारा आणि सरव वयकती आणि समदायाना तयाचा परिपरण आणि अरथपरण सहभाग शकय करत सकषम करणारा अशा शहरी आणि गरामीण विकासापरती आमही परणपण वचनबदध आहोत तयापढ आपली शहर आणि मानवी वसाहती याचया मानवीकरणातील महततवाच घटक महणन ससकती आणि विविधता आणि समतपरती आदराच परवरतन करणयासाठीही आमही वचनबदध आहोत

27 आमही आमची शपथ पनहा दढतन उचचारतो की कोणीही माग राहाणार नाही आणि सनमाननयी परतिषठच आणि सखाच आयषय जगणयासाठी आणि तयाचया परण मानवी मलभत कषमता साधय करणयासाठी समान सधि आणि सरव रहिवाशाना औपपचारिक किवा अनौपतारिक वसाहतीत राहणार असोत शहरीकरणामळ होऊ शकणाऱया फायदयाच परवरतन करणयापरती वचनबदध आहोत

28 आमही वचनबदध आहोत कि निरवासिताचया अतरगत विसथापित वयकती आणि सथलातरिताच तयाचया सथलातरणाचया सथितीचा विचार न करता मानवी हककाचा परणपण आदर करणयाची खातरी करणयापरती आणि राषटरीय परिसथिती विचारात घऊन तयाचया यजमान शहराना आतरराषटरीय सहकारयाचया भावनतन मदत दणयासाठी जरी शहरात आणि नगरात मोठया सखयन सथलातरित होणारी लोकसखया विविध परकारची आवहान उभी करत असली तरीही ती शहरी जीवनात मोठया परमाणात सामाजिक आरथिक आणि सासकतिक योगदानसदधा दऊ शकल आमही तयापढ नियोजित आणि सवयवसथापित सथलातर धोरणामारफत सरकषित पदधतशीर आणि नियमित सथलातरादवार जागतिक परातीय राषटरीय उपराराषटरीय आणि सथानिक पातळयावरील विकासाचया दरमयानचया सयकत शकतीला मजबत करणयाला आणि सथलातरिताकडन शहराना सकारातमक योगदान शकय करणार फरमवरक सथापित करणयात सथानिक पराधीकरणाना पाठबळ परवणयाला आणि शहरी-गरामीण दव मजबत करणयाला वचनबदध आहोत

18

नवीन

शहर

ी कार

यसची

29 राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारची उचित असलयापरमाण समनवयी भमिका मजबत करणयाला आणि तयाचया सारवजनिक एककाबरोबर आणि गर सरकारी सगटनासाठी सामाजिक आणि आधारभत सवा दणार यात समाविषट असतील समदायामधील गतवणकी जया आपततीना बळी पडण सरवात जासत शकय असत आणि ज वारवार आणि परदीरघ मानवताविषयक आपततीनी बाधित असतात यापढ़ आमही शहरी रचनत आपततीगरसत वयकतीसाठी परशा सवा निवास सथान आणि सनमाननीय आणि उतपादन काम परवरतित करणयाच आणि बाधित वयकतीकड आणि तयाचया यजमान समदायाकड तयाचया विकासाला अवरोध करणयाला परतिबध करणयासाठी मदत वाहती राहील याची खातरी करत असताना सथानिक समदाय आणि सथानिक सरकार याचयाबरोबर सथानिक टिकाऊ आणि परतिषठीत उपाय गतवणयासाठी आणि विकसित करणयासाठी सधि शोधणयात काम करणयासाठी वचनबदध आहोत

30 सशसतर सघरषाचया दरमयान ठाम राहणाऱया शहरी सवाना आणखी पाठभल परवणयाचया सरकारचया आणि नागरी समदायाचया गरजा आमही मानय करतो आमही आतरराषटरीय मानवताविषयक कायदयापरती परण आदर राखणयात ठाम राहणयाची सदधा पोच दतो

31 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक गह निरमाण धोरणाचया परसारासाठी वचनबदध आहोत जी परयापत जीवनमानाचया हककाचा एक घटक महणन सरवासाठी परस गहनिरमाणचया हककाचया परागतिक वासतवात उतरणयाला मदत दतात जो सरव परकारचया भदभावाना आणि हिसला सबोधित करतो आणि राषटरीय कायदा आणि जबरदसतीन घरातन बाहर काढणयाला परतिबध करतो आणि परमाणनानसार वसाहतीचया सामाजिक निरमितीला मदत दणयासह समदायाचया आणि सबधित हितसबधियाचया नियोजन आणि या धोरणाचया अमलबजावणीतील सहभागाला आणि गतवणकीला शकय करत असतानाच बघर बळी पडणयाचया परिसथितीतील वयकती अलप-उतपनन गट आणि अपगतव असललया वयकतीचया गरजावर लकष कदरीत करतो

32 आमही सवत कि आमही एकातमिक कीकत आणि वय व लगिक आधारावर गहनिरमाण धोरणाचा आणि सरव कषतरातील दषटीकोनाचा खास करन रोजगार शिकषण आरोगय-सगोपन आणइ सामाजिक एकातमता कषतर आणि सरकारचया सरव पातळयावर-धोरण आणि दषटीकोन ज परशा परवडणाऱया उपलबध होऊ शकणाऱया सरोत-सकषम सरकषित काटक चागली जोडलली आणि चागलया ठिकाणची घराची नजीकतचया घटकाकड आणि बाकीचया शहरी वीणसमवत आणि परिसरातील कारयशील भागाशी अवकाशीय नात मजबत करणाकड विशष लकष दऊन तरतद करतात तयाच परवरतन करणयास आमही वचनबदध आहोत

33 आमही समाजाचया विविध उतपनन गटासाठी दरलकषित समदायाचया बघर वयकतीचया आणि असरकषित परिसथितीतील लोकाचया सामाजिकआरथिक आणि सासकतिक एकातमिकतचा विचार करन आणि अलगतला परतिबध करन सरकषित किफायतशीर आणि पोहोच असललया परशा विविध गहनिरमाण परयायाचा परवठा करणयास सवतः वचनबदध आहोत बघर लोकाच जीवनमान तयाचा समाजातील सहभाग परणतवान होण सविधाजनक होणयाचया दषटीन आणि बघरपणाला परतिबध करण आणि त नषट करणयासाठी तसच गनहगारीकरणाचा सामना करणयासाठी आणि नषट करणयासाठी आमही सकारातमक उपाय योज

34 आधारभत भौतिक आणि सामाजिक सोयी सरवात किफायतशीर पदधतीन भमि आवास आणि अकषय ऊरजा सरकषित पिणयाच पाणी आणि सवचछता सरकषा पोषण आणि परस आहार कचरा निरमलन शाशवत चलनवलनीयता आरोगयाची निगा आणि कटब कलयाण शिकषा ससकति आणि सवाद ततरासबधी

19

नवीन शहरी कारयसची

माहिती कोणताही भदभाव न करता सरवासाठी उपलबध करणयास मदत करणयासाठी आमही सवत वचनबदध आहोत तयाचयाही पढ आमही सवत महिला मल आणि तरण वदध वयकति दिवयाग वयकति शरणारथी सथानिक वयकति आणि सथानिक समदाय याचया उचित असलयापरमाण आणि काही सकटात सापडणयाचया परिसथितीत या सवा सरव अधिकार आणि गरजाचया परततसाठी परतिसाददणाऱया असतील याची खातरी करणयास वचनबदध आओहोत या बाबतीत आमही कायदशीर ससथातमक सामाजिक आरथिक आणि भौतिक अडथळ नषट करणयास परोतसाहन दतो

35 आमही सवत उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारासह सरकारचया उचित पातळीवर सरवासाठी सरकषचया वाढीव कालावधीसाठी कालवधीचया परकाराची विविधता मानय करन आणि हतसाठी योगय आणि वय-लिग-परतिसादी उपायाच जमीन आणि मालमततचया हककाचया मरयादचया आत महिलासाठी तयाचया सकषमीकरणाची किलली महणन जमीनीचया कालावधीचया सरकषकड परभावी परशासकीय यतरणाचयामारफत सह विशष लकष दऊन परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

36 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीत अपगतव असणाऱया वयकतीना शहराचया भौतिक वातावरणापरयत खास करन सारवजनिक ठिकाण सारवजनिक वाहतक घर शिकषण आणि आरोगय सविधा सारवजनिक माहिती आणि सवाद (माहिती आणि सवाद ततरजञान आणि परणालीसह) आणि शहरी आणि गरामीण दोनही कषतरात जनतला खलया असललया इतर सविधा आणि सवापरयत इतराचया बरोबरीन पोचण सविधाजनक करणाऱया उचित उपायाच परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

37 आमही सवत सरकषित सरवसमावशक पोहोच असलली परयावरण मितर आणि गणवततापरण सारवजनिक ठिकाण जयात गलली साईडवॉक आणि सायकलिग लनस चौरसत वॉटरफरनट कषतर बाग आणि उपवन अशी सामाजिक परसपर सवादासाठी आणि सरवसमावशकतसाठी मानवी आरोगय आणि सवासथय आरथिक दवाण घवाण आणि विविध परकारच लोक आणि ससकतियाचया दरमयानचया सासकतिक अभिवयकति आणि सवादासाठी आणि जयाची रचना आणि वयवसथापन मानवी विकासाची खातरी करणयासाठी आणि शातीपरण सरवसमावशक आणि सहभागी समाज उभा करणयासाठी तसच सहजीवनाच जोडन घणयाच आणि सामाजिक समावशतचया परवरतनासाठी वचनबदध आहोत

38 आमही सवत शहरात आणि मानवी वसाहतीत उचित असलयापरमाण सासकतिक सरचना आणि सथळ सगरहालय अतरदशीय ससकती आणि भाषा तसच पारपरिक तजञान आणि कला सरकषित ठवणयासाठी आणि परवरतन करणयासाठी तयाचया शहरी कषतरातचया पनरवसनातील आणि पनरजजीवनातील भमिकावर परकाश टाकन आणि सामजिक सहभाग आणि नागरिकतवाच अधिकार मजबत करन एकातमिक शहरी आणि परातीय धोरण आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवर परशा गतवणकीमारफत नसरगिक आणि सपषट आणि असपषट असा दोनही सासकतिक वारशाला बळ दण याला वचनबदध आहोत

39 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय बऱयाच वळा महिला आणि मली मल आणि करण आणि बळी पडणयाचया परिसथितीतील वयकती खास करन बाधित होतात ह विचारात घऊन जगण काम करण आणि हिसा आणि धमकीचया भितीशिवाय शहरी जीवनात सहभागी होण सरवानाशकय होणयासाठी सरकषित आरोगयपरण सरवसमावशक आणि सरकषित परयावरणाच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही बालविवाह अलपवयीन विवाह आणि जबरदसतीचा विवाह आणि सतरियाचया योनीची हानी करण यासह महिला आणि मलीसमकष घातक परथाचया निरमलनासाठी आणि नषट करणयासाठी सदधा काम कर

20

नवीन

शहर

ी कार

यसची

40 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय सामाजिक ससगतता मजबत करण आतरसासकतिक सवाद आणि सामजसय सहनशीलता परसपर आदर लिग समानता कलपकता उदयमशीलता सरवसमावशकता ओळक आणि सरकषा आणि सरव लोकाची परतिषठा तसच जगणयाययोगय आणि चतनयशाली शहरी अरथवयवसथा मजबत करणयासाठी विविधता आतमसात करणयाला वचनबदध आहोत आमही सवतःला आमचया सथानिक ससथा वाढतया बहजातीय आणि बहसासकतिक समाजाचया आओतच शातीपरण सहजीवनाची परवरतन करतील याची खातरी करणयासाठी पावल उचळणयालासदधा आमही वचनबदध आहोत

41 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय आपलया राषटरीय धोरणाचया अनषगान जी निरणय घणयाचया नियोजनाचया आणि पाठपरावयाचया नयाचया परकरियामधय सरवासाठी अरथपरण सहभाग तसच वाढीव नागरी गतवण आणि सह-तरतद आणि सह-उतपादन घऊ दतात अशा ससथातमक राजकीय कायदशीर आणि आरथिक यतरणाच सरवसमावशक मचाचया विसततीकरणासाठी परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

42 आमही उचित असलयापरमाण उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना सरव सबधित हितसबधियामधय परसपरसवाद मजबत करणयासाठी वय-आणि-लिग-परतिसादी दषटीकोनामारफतसह सवादासाठी सधि दऊ करन आणि परष आणि महिला मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय निरवासित अतरगत दषटय़ा विसथापित वयकती आणि तयाचया सथलातराचया सथितीचा विचार न करता सथलातरितासह समाजाचया सरव विभागाकडील सभावय योगदानासह वरण धरम वाशिकता किवा सामजिक आरथिक सथिती याचया आधार कोणताही भदभाव न करता मदत दतो

शाशवत आणि सरवसमावशक शहरी समदधि आणि सधि सरवासाठी

43 आमही ह मानय करतो की सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक विकास जयात सरवासाठी सपरण आणि उतपादक रोजगार आणि सनमाननीय काम समाविषट आह शाशवत शहरी आणि परातीय विकासाचा महततवाचा घटक आह आणि की शहर आणि मानवी वसाहती लोकाना निरोगी उतपादक भरभराटीच आणि परिपरण जीवन जग दणारी समान सधीची ठिकाण असावीत

44 आमही ह मानय करतो की शहरी सवरप सरचना आणि बिलडीग डिझाइन मापन आणि सचयाचया काटकसरीचया फायदयामारफत आणि उरजा कारयकषमता पनरनवीकरणीय उरजा लवचिकता उतपादकता परयावरणीय सरकषण आणि शहरी अरथवयवसथत शाशवत वदधीत वाढ करन खरच आणि सरोताचया कारयकषमताच सरवात मोठ पररक आहत

45 आमही सवत शाशवत आणि सरवसमावशक औदयोगिक विकास आणि शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीच परवरतन करणाऱया आणि वयवसाय आणि कलपकता तसच उपदिवीकसाठी वातावरण सकषम करणाऱया चतनयशील शाशवत आणि सरवसमावशक शहरी अरथवयवसथा विकसित करणयास अतरदशीय कषमता सपरधातमक फायद सासकतिक वारसा आणि सथानिक सरोत तसच सरोत कारयकषम आणि लवचिक सरचना उभारणयास वचनबदध आहोत

46 आमही सवत आरथिक विकासात सामाजिक वसाहतीचया निरमितीसह परवडणाऱया आणि शाशवत गहनिरमाण आणि गहनिरमाण विततपरवठयाचया भमिकच आणि विभागाचया इतर आरथिक विभागाना उततजन दणाऱया योगदानाच गहनिरमाण भाडवल निरमितीत उतपननात रोजगार निरमितीत आणि बचतीत वाढ करत आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सछानिक पातळयावर शाशवत आणि सरवसमावशक

21

नवीन शहरी कारयसची

आरथिक सकरमणाला चालना दणयात योगदान दऊ शकत ह मानय करन परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

47 आमही सवत सथानिक आरथिक विकासाला मदत दणयासाठी सरकार आणि सरव कारयशील कषतरामधय आणि सबधित हितसबधियामधय एकातमिकतच सहकारयाच समनवयाच आणि सवादाच जतन करणयासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक ससथा मजबत करणयासाठी उचित पावल उचलणयास वचनबदध आहोत

48 आमही सथानिक सरकार खाजगी कषतर आणि नागरी समाज महिला तरणाच परतिनिधीतव करणाऱया सघटना तसच अपगतव असणाऱया वयकतीच परतिनिधीतव करणार अतरदशीय लोक वयावसायिक शकषणिक ससथा टरड यनियनस कामगाराचया सघटना सथलारिताचया सघटना आणि सासकतिक सघटना याचयासह सरव सबधित हितसबधियाचया दरमयान शहरी आरथिक विकासासाठी सधी निशचीत करणयाचया आणि विदयमान आणि उदभवणारी आवहान ओळखणयासाठी आणि तयाना सबोधित करणयासाठी परभावी सहभाग आणि समनवयाला परोतसाहन दतो

49 आमही सवत शहरी आणि गरामीण कारय राषटरीय आणि उपराषटरीय अवकाशीय फरमवरकमधय आणि शहराचया आणि मानवी वसाहतीचया परणालीमधय एकातम करणाऱया आणि अशा परकार शहरी-गरामीण कषतरात समान परातीय विकासाच जतन करणयाची आणि सामाजिक आरथिक आणि परातीय अतर भरन काढणयासाठी शहरी आणि गरामीण परवठा आणि मागणीशी जोडणाऱया विशवासारह परवठा आणि मलय साखशीची खातरी करन नसरगिक सरोत आणि जमिनीचया शाशवत वयवसथापनाच आणि वापराच परवरतन करणाऱया परातीय परणालीना मदत दणयास वचनबदध आहोत

50 आमही सवत एकातमिक शहरी आणि परातीय दषटीकोनादवार नियोजन साधऩानी अडरपीन कलली शाशवत वाहतक आणि चलनवलन आणि ततरजञान आणि सवाद नटवरकस आणि सरचना या कषतराचया कषमता वाढीव उतपादकता सामाजिक आरथिक आणि परातीय ससगतता तसच सरकषा आणि परयावरणीय शाशवतता जासतीत जासत करणयाचया दषटीन शहरी-गरामीण परसपरसवाद आणि जोडणीला परोतसाहन दणयास वचनबदध आहोत तयामधय जिथ उचित असल शहर आणि तयाचा परिसर अरध-शहरी आणि गरामीण कषतर याचया दरमयान जोडणी तसच अधिक उततम जमीन-समदर जोडणीचा समावश असावा

51 आमही सवत शहरी अवकाशीय फरमवरक जयात शहरी नियोजन आणि डिजाईन उपकरण समाविषट आहत जयामळ नसरगिक सरोत आणि भमिचया शाशवत वयवसथापनाला आधार मिळतो उचित सटसटीतपणाआणि घनता पोलीसनटरिझम आणि मिशर उपयोग उचित असलयापरमाण शहरी विसताराची नियोजित किवा उतसफरत धोरण तया परमाण मापनाचया आणि सचयी अरथवयवसथाना जोर दणयासाठी आहार पदधती नियोजन मजबत करणयासाठी आणि सरोत कारयकषमता शहरी लवचिकता आणि परयावरणीय शाशवतता वाढवणयासाठी वचनबदध आहोत

52 आमही अवकाशीय विकास धोरणाना जी उचित असलयापरमाण शहरी विसताराला मारगदरशन करण पोहोच असललया आणि चागलया परकार जोडललया सरचना आणि सवा शाशवत लोकसखया घनता आणि शहरी वीणत नवीन शजार एकातमिक करण जयामळ शहरी फलाव आणि अलगतला परतिबध होईल अशा शहरी नतनीकरणाला पराधानय दण विचारात घतात परोतसाहन दतो

53 आमही सवत मालमतता मलयासह वाढीव सामाजिक आणि आरथिक मलय निरमाण करणयाचया तयाचया कषमताना शाशवतपम बळ दणयासाठी आणि वयवसाय आणि सारवजनिक आणि खागजी गतवणकी आणि सरवासाठी उपजिवीकचया सधी सविधाजनक करणयासाठी सरकषित सरवसमावशक पोहोच असललया हरित आणि दरजदार सारवजनिक ठिकाणाना सामजिक आणि आरथिक विकासाच चालक महणन परवरतित करणयास वचनबदध आहोत

Mum

bai M

ahar

asht

ra I

ndia

copy S

hutte

rsto

ck

Hari

Mah

idha

r

23

नवीन शहरी कारयसची

54 आमही सवत शकय असल तिथ नतनीकरणीय आणि परवडणारी उरजा आणि शाशवत आणि कारयकषम वाहतक सरचना आणि सवा निरमाण करणयास आणि वापरणयास आणि तयादवार जोडणीच फायद मिळवन आणि अकारयकषम चलनवलन कोडी हवा परदषणशहरी उषणता बटाच परिणाम आणि आवाजाचया आरथिक परयावरणीय आणि सारवजनिक आरोगयाचा खरच कमी करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही सवतः सरव लोकाचया खास करन गरीब आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणाऱया लोकाचया उरजा आणि वाहतकीचया गरजाकड विशष लकष दणयासाठी सदधा वचनबदध आहोत आमही याचीही नोद घतो की नतनीकरणीय उरजचया खरचातील कपात शहराना आणि मानवी वसाहतीना उरजा परवठयाचा खरच कमी करणयासाठी परभावी साधन दतो

55 आमही सवत परशा सरवसमावशक आणि दरजदार सारवजनिक सवा जागतिक आरोगय सघटनन विशद कललया हवचा दरजाविषयक मारगदरशक तततवासह एक सवचछ परयावरण आणि लगिक आणि नवजात बालकाच आणि परसती दरमयान मतय कमी करणयासाठी पनरतपादनविषयक आरोगय-सगोपन सवासह आरोगय-सगोपन सवासाऱखया सामजिक सरचना आणि सविधा उपलबध होणयाच परवरतन करन निरोगी समाजाच जतन करणयास वचनबदध आहोत

56 आमही सवत एका कलपक आणि सपरधातमक शहरी अरथवयवसथला योगदान दणाऱया उतपानन मिळवणाचया सधी तरान कौशलय आणि शकषणिक सविधा कामगाराना उपलबध करन दऊन उचित असलयापरमाण आरथिक उतपादकता वाढवणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः शहर आणि मानवी वसाहतीमधय सपरण आणि उतपादक रोजगार आणि सनमाननीय कामाचया परवरतनामारफत आरथिक उतपादकता वाढ़वणयासाठी सदधा वचनबदध आहोत

57 आमही सवत महिला तरण अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय निरवासित आणि अतरगत विसथापित लोक आणि सथालतरित खास करन सरवात गरीब आणि बळी पड शकणयाचया सथितीतील लोक याचया गरजा आणि कषमताकड विशष लकष दऊन शहर आणि मानवी वसाहतीमधय उचित असलयापरमाण सरवासाठी सपरण आणि उतपादक रोजगार सनमाननीय काम आणि उपजिवीकचया सधी परवरतित करणयासाठी आणि कायदशीर उतपनन मिळवणयाचया भदभाव विरहित सधीच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत

58 आमही सवत परयावरणीय शाशवतता आणि सरवसमावशक भरभराटीचया तततवावर आधारित सकषम करणाऱया नयायय आणि जबाबदार वयवसाय वातावरणाच परवरतन करणयास गतवणकी कलपकता आणि उदममशीलतच परवरतन करणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः मायकरो लघ आणि मधयम आकाराचया उदयमाना आणि सहकारी ससथाना सपरण मलय सखळीत खास करन सामाजिक आणि दढ अरथवयवसथामधील औपचारिक आणि अनौपचारिक अशा दोनही अरथवयवसथामधय काम करणाऱया उदयमाना पाठबळ परवन सथानिक वयवसाय समदायाना सामोर जाव लागत असललया आवहानाना सबोधित करणयासही वचटनबदध आहोत

59 आमही सवतअनौपचारिक अरथवयवसथत काम करणाऱया गरीबाच खास करन महिलाच बिनपगारी घरगती आणि सथलातरित कामगारासह शहरी अरथवयवसथला योगदान राषटरीय परिसथितीचा विचार करन मानय करणयाला वचनबदध आहोत तयाची उपजिवीका कामाची परिसथिती आणि उतपननाची सरकषा कायदशीर आणि सामाजिक सरकषण कौशलय मतता आणि इतर सहाययक सवापरयत पोहोच आणि आवाज आणि परतिनिधीतव वाढवणयात याव कामगार आणि आरथिक यनीटसच औपचारिक अरथवयवसथकड परागतिक सकरमण समतोल दषटीकोन विदयमान उपजिवीकचया सवरधनाच आणि सधारणच परवरतन करताना परोतसाहन आणि अनपालनाच उपाय एकतरित करन विकसित कल जाईल आमही विशिषट राषटरीय परिसथिती कायद धोरण आणि औपचारिक अरथवयवसथकड सकरमणासाठी पराधानय विचारात घऊ

24

नवीन

शहर

ी कार

यसची

60 आमही सवत दरजाची निरमिती सनमाननीय आणि उतपादक नोकऱयासह इतर बाबीबरोबरच सासकतिक आणि सरजनशील उदयोग शाशवत परयटन ललित कला आणि वारसा जपणकीची कारय याचया मारपथ सह विविधता ततरशासतरीय शरणीवरधऩ सशोधन आणि कलपकत चया परवरतनादवार शहरी अरथवयवसथा परागतिकपण उचच-मलय-वरधित विभागामारफत उचततम उतपादकतकड सकरमित करण टिकवणयाला आणि पाठबळ परवणयाला वचनबदध आहोत

61 आमही सवत लाग असल तिथ शहरी लोकसखयाशासतरीय लाभाशाचा फायदा वापरणयाला आणि वाढीव उतपादकता आणि शहर आणि मानवी वसाहतीमधय वाटन घतलली भरभराट साधय करणयासाठी तरणाना शिकषण कौशलय विकास आणि रोजगाराचया उपलबधतच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत मली आणि मल तरण महिला आणि तरण परष उजजवल भवितवय निरमाण करणयातील परिवरतनाच एजनट आहत आणि जवहा सकषम कल जाईल तवहा तयाचयापाशी सवतःचया वतीन आणि तयचया समदायाचया वतीन बाजी माडणयाची महततवाची कषमता असल तयाचया अरथपरण सहभागासाठी अधिक आणि उततम सधीची खातरी करण नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी अतयावशयक असल

62 आमही सवत वयोवदध होत जाणाऱया लोकसखयचया सामाजिक आरथिक आणि अवकाशीय परभावाना जिथ लाग असल तिथ सबोधित करणयाला आणि वय वाढणयाचया घटकाचा शहरी लोकसखयचया जीवनाचा दरजा सधारत असताना नवीन सनमाननीय नोकऱया आणि टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधीसाठी एक सधी महणन उपयोग करणयासाठी वचनबदध आहोत

परयावरणाचया दषटीन शाशवत शाशवत आणि लवचिक शहरी विकास

63 आमही मानय करतो की कि शहर आणि मानवी वसाहतीना अशाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधती जवविविधता नषट होण इकोसिसटीमवर दबाव नसरगिक आणि मानवनिरमित आपतती आणि हवामान बदल आणि तयाचयाशी सबधित जोखमी यापासन अनपकषित धोक असतात जयामळ सरव सवरपातील आणि आकारामानातील दारिदरयाचया निरमलनाच आणि शाशवत विकास साधय करणयाच सरव परयास वयरथ ठरतात शहराच लोकसखयाविषयक कल आणि तयाची जागतिक अरथवयवसथतील हवामान बदलाशी सबधित सौमयीकरणाचया आणि जळवन घणयाचया परयासातील आणि सरोत आणि इकोसिसटीमसवरीमसचया वापरातील जया पदधतीन तयाच नियोजन विककपरवठा विकास उभारणी शासन आणि वयवसथापन कल जात यातील मधयवरती भमिकचा शहरी सीमाचया पलिकड शाशवततवर आणि लवचिकतवर थट परिणाम असतो

64 आमही ह सदधा मानय करतो कीजगभरातील विशषतः विकसनशील दशातील शहरी कनदराच बऱयाचदा विशिष गण असतात जया तयाना आणि तयाचया रहिवाशाना हवामान बदल आणि भकप तीवर हवमानाचया घटना पर यण खचण धळीची आणि वाळचया वादळासह वादळ उषमकचया लाटा पाणयाचा तटवडा दषकाळ जल आणि हवा परदषण वहकटरजनय रोग आणि समदराची पातळी वाढण जयाचा खास करन किनारी कषतरावर परिणाम होतो नदीचया मखाजवळील परदश आणि इतराबरोबरच छोटया बटाची विकसनशील राजय याचयासह नसरगिक आणि मानवनिरमित आपततीचया विपरित परिणामाना बळी पडणार बनवित

65 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय शहरी इकोसिसटीमच आणि परयावरणीय सवाच सरकषण आणि सधारणा करणाऱया हरित गह वाय उतसरजन आणि हवा परदषण कमी करणाऱया आणि परयावरणीय दषटय़ा भककम शहरी आणि परातीय नियोजन सरचना आणि पायाभत सवामारफत शाशवत आरथिक विकासाच जतन करताना आणि सरव वयकतीचया सवासथयाच आणि जीवनाचा दरजाच सरकषण

25

नवीन शहरी कारयसची

करताना आपतती जोखीम कमी करणाऱया धोरणाचा विकासाला पाठबळ दऊन आणि जोखमीचया पातळयासाठी परमाणनासहित नसरगिक आणि मानवनिरमित धोकयानी निरमाण झाललया आपततीचया जोखमीच नियतकालीन निरधारण करन नसरगिक सरोताच शाशवत वयवसथापन करणयास वचनबदध आहोत

66 आमही सवत समारट सिटी दषटीकोन सवीकारणयासाठी वचनबदध आहोत जो डिजीटलायझशनपासनचया सधी सवचछ उरजा आणि ततरजञा तसच कलपक वाहतक ततरजञानाचा वापर करतो अशा परकार रहिवाशाना अधिक परयावरण मितर परयाय निवडणयाच आणि शाशवत आरथिक वदधीला बळ दणयाच विकलप दतो आणि शहराना तयाचया सवा परवण सधारणयास सकषम करतो

67 आमही सवत शहराचा आपतती आणि पर दषकाळाचया जोखमी आणि उषणतचया लाटासह हवामान बदलापरती लवचिकपणा सधारणयासाठी अनन सरकषा आणि पोषण शारिरीक आणि मानसिक आरोगय आणि घरगती आणि परिसरातील हवचा दरजा सधारणयासाठी आवाज कमी करणयासाठी आणि आकरषक आणि जगणयालायक शहर मनवी वसाहती आणि शहरी लडसकपसच परवरतन करणयासाठी आणि विशिषट परजातीचया सवरधनाला पराधानय दणयासाठी खलया बहआयामी सरकषितसरवसमावशक उपलबध होऊ शकणाऱया हरित आणि दरजदार सारवजनिक जागाच चागल जोडललया आणि चागल वितरित कललया जाळयाचया निरमितीचया आणि दखभालीचया परवरतनासाठी वचनबदध आहोत

68 आमही सवत शहरी डलटाज किनारी कषतर आणि इतर परयावरणीय दषटय़ा सवदनशील कषतराचा तयाच वाहतक अनन सरकषा आरथिक भरभराट इकोसिसटीम सवा आणि लवचिकता याच इकोसिसटीमच परवठादार महणन महततव परकाशित करन विशष विचार करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही उचित उपाय शाशवत शहरी आणि परातीय नियोजन आणि निकासात एकातमिक करणयासाठी वचनबदध आहोत

69 आमही सवतशहराना आणि मानवी वसाहतीना आधार दणाऱया किनारी कषतरासह जमिनीचया नसरगहिक आणि सामाजिक कारयाच सवरधन आणि परवरतन करणयास शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीची खातरी करणयासाठी इकोसिसटीम आधारित उपायाची जोपसना करणयासाठी जणकरन इकोसिसटीमची पनरतपादन कषमता ओलाडली जाणार नाही वचनबदध आहोत आमही सवतः शहरी पसाऱयाला परतिबध करणयासाठी आणि मरयादत राखणयासाठी तसच जमिनीचया वापरातील अनावशयक बदलाला आणि उतपादक जमीन आणि नाजक आणि महततवाचया इकोसिसटीम गमावणयाला परतिबध करणयासाठी जमिनीचया शाशवत वापराच परवरतन करणयासही वचनबदध आहोत

70 आमही सवत उरजा पाणी अनन आणि सामगरीचया दरसथ सरोतावरील खप अवलबितव सवा परवठा वयतययासह शाशवततची आवहान उभी कर शकतात आणि की सथानिक तरतद रहिवाशाना सरोताची उपलबधता सविधाजनक कर शकतात ह ओळखन मालआणि पायाभत सवाचया सथानिक तरतदीना मदत दणयास आणि सरोताचया जवळीकीला बळ दणयास वचनबदध आहोत

71 आमही सवतहवा अलपजीवी हवामान परदषक हरित गह वाय आणि आवाजासह सरव कचरा घातक रसायनाचया परयावरणीय दषटय़ा भककम वयवसतापनाकड आणि कमीत कमी करणयाकड विशष लकष दऊन आणि शहरी-गरामीण दव कारयशील परवठा आणि मलय साखळयाचा परयवरणावरील परिणाम विचारात घणाऱया आणि इकोसिसटीमचया सवरधनासाठी पनरतपादनासाठी पनरसथापनसाठी आणि नवीन आणि उबरणाऱया आवहानासमोर लवचिकता सविधाजनक करत एका मडलीय अरथवयवसथकड सकरमित होणयासाठी परिशरम करत अशा एका पदधतीन जमीन पाणी (महासागर समदर आणि ताज पाणी) उरजा सामगरी जगल आणि अनन याच शाशवत वयवसथापन मजबत करणयास वचनबदध आहोत

Jac

arta

Ind

oneacutes

ia

27

नवीन शहरी कारयसची

72 आमही सवत सथानिक आणि परातीय सतरावर शहरी-गरामीण साततयाचा विचार करन आणि सबधित हितसबधी आणि समदायाचा समावश करन एकातमक जल सरोताच नियोजन आणि वयवसथापन अगीकत करणाऱया दीरघकालीन शहरी आणि परातीय नियोजन परकरिया आणि अवकाशीय विकास पदधतीना वचनबदध आहोत

73 आमही सवत घाण पाणी कमी करन आणि तयावर ससकार करन पाणी वाया जाण कमीत कमीकरन पाणयाचया पनरवापराच परवरतन करन आणि जलसाठ वाढवन जलचकराचा विचार करन राखन ठवण आणि पनरभरण करन शहरी निमशहरी आणि गरामीण कषतराचया आत जल सरोताचया पनरवसनादवार सवरधन आणि पाणयाचया शाशवत वापराच परनरतन करणयास आमही वचनबदध आहोत

74 आमही सवत परयावरणीय दषटय़ा भककम कचरा वयवसथापनाच परवरतन करणयास आणि कचरा कम करन पनरवापर करन आणि रिसायकलिग करन जमीन भराव कमीत कमी करन आणि जवहा कचरा रिसायकल करता यणार नाही किवा हा परयाय परयावरणीय दषटया उततम फलनिषपतती दत असल तवहा कचऱयाच उरजत रपातर करन कचरा निरमिती मोठया परमाणावर कमी करणयास वचनबदध आहोत आमही पढ आमखी सवतः किनारी कषतरात सधारित कचरा आणि घाणपाणी वयावसथापनामारफत जल परदषण कमी करणयास वचनबदध आहोत

75 आमही सवत शाशवत नतनीकरणीय आणि परवडणारी उरजा आणि उरजा सकषम इमारती आणि बाधकाम पदधतीविकसित करणयासाठी आणि हरितगह वाय आणि बलक कारबन उतसरजन कमी करणयासाठी शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीची खातरी करणयासाठी नवीन सनमाननीय नोकऱया निरमाण करणयात मदत करणयासाठी सारवजनिक आरोगय सधारणयासाठी आणि उरजा परवठयाचा खरच कमी करणयासाठी अतयावशयक असललया उरजा सवरधनाच आणि कारयकषमतच परवरतन करणयासाठी उचित असलयापरमाण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना परोतसाहन दणयास वचनबदध आहोत

76 आमही सवत नसरगिक सरोताचा शाशवत वापर करणयास आणि काकरीट धात लाकड खनिज आणि जमीन यासारखया कचचया आणि बाधकाम साहितयाचयासरोत कारयकषमतवर परकाश टाकणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः सरकषित सामगरी पनरपरापती आणि रिसायकलिग सविधा सतापित करणयास शाशवत आणि लवतिक इमारतीचया विकासाच परवरतन करणयास आणि सथानिक बिनविषारी आणि रिसायकल कलल साहितय आणि लीड-अडिटिव मकत रग आणि विलपन वापरणयाला पराधानय दणयास वचनबदध आहोत

77 आमही सवत अनसरन दरजदार सरचना आणि अवकाशीय नियोजनाचया विकासामारफत आणि एकातमिक वय-लिग-परतिसादी धोरण आणि योजना आणि सडाई फरमवरक फॉर डिझासटर मनजमट रिसक रिडकशन 2015-2030 ला इकोसिसटीम-आधारित दषटीकोनाचा सवीकार आणि अमलबजावणी करन आणि बळी पडणयाची शकयता आणि जोखीम कमी करणयासाठी खास करन झोपडपटटयासह औपचारिक आणि अनौपचारिक वसाहतीचया जोखीम-परवण कषतरामधय आणि कटब समदाय ससथा आणि सवाना धकक किवा सपत ताणासह धोकयाचया परिणामाना परतिसाद दणयासाठी सवीकारणयासाठी आणि तयातन सावरणयासाठी तयार होण शकय करणयाकरिता सरव सतरावर समगर आणि डटा-इनफॉरमड जोखीम कपात आणि वयवसथापन मखय परवाहात आणन शहराची आणि मानवी वसाहतीची लवचिकता मजबत करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही लवचिक आणि सरोत सकषम सरचनचया विकासाच परवरतन कर आणि आपततीचया जोखमी आणि परिणाम कमी कर जयात झोपडपटटया आणइ अनौपचारिक वसाहतीच पनरवसन आणि शरणीवरधन समाविषट असल आमही झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहतीसह तयाना आपततीपरती लवचिक बनवणयासाठी सथानिक पराधीकरण आणि हितसबधीचया समनवयान सरव जोखमीचया घराच मजबतीकरण आणि रिटरकोफिटिगसाठी उपायाच सदधा परवरतन कर

28

नवीन

शहर

ी कार

यसची

78 आमही सवत परतिसादातमकपासन अधिक सवयपररित सकरियता जोखीम-आधारित सरव-धोक आणि सपरण समाज दषटीकोनाकड जस की जोखमीविषयी जनततील जागरकता वाढवण आणि जोखमीला परतिबध करणयासाठी एकस अट गतवणकीच परवरतन आणि लवचिकता उभारण तयाच वळी नसरगिक आणि मावनिरमित आपतती आणि सघरषामळ बाधित रहिवाशाचया तातडीचया गरजाना सबोधित करणयासाठी वळवर आणि परभावी सथानिक परतिसादाची खातरी करत पढ जाणयाला पाठबळ दणयास वचनबदध आहोततयात ldquoबिलड बक बटरrdquo तततवाच आपतती-पशचात सावरणयाचया परकरियत लवचिकता -उभारणी परयावरणीय आणि अवकाशीय उपाय आणि परवीचया आपततीपासनच धड एकातमिक करणयासाठी एकातमिक करण तसच भावी नियोजनात नवीन जोखमीबाबत जागरकता ससमाविषट असावी

79 आमही सवत हवामान बदलाशी जळवन घण आणि सौमयीकरणासह आतरराषटरीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक हवामानविषयक कारवाईच परवरतन करणयास आणि शहर आणि मानवी

वसाहतीचया तयाचया रहिवाशाचया आणि सरव सथानिक हितसबधीचया महततवाच अमलबजावणीकार महणन परयासाना मदत दणयास वचनबदध आहोत आमही पढ लवचिकता उभारणयास आणि सरव सबधित कषतराकडील हरित वाय उतसरजन कमी करणयासही वचनबदध आहोत अस उपाय हवामान बदलावरील यनायटड नशनस फरमवरक कनवहशन अधीन सवीकारललया परीस कराराचया लकषयाबरोबर साततय राखणार असावत जयात समाविषट आह जागतिक सरासरी तापमानातील वाढ औदयोगिक-परव पातळीचयावर 2 अश सलसियस खाली राखण आणि तापमान वाढ मरयादा औदयोगिक-परव पातळयाचया वर 14 अश सलसियसचया मरयादत ठवणयासाठी परयासाचा पाठपरावा करण

80 आमही सवत मधयम त दीरघकालीन अनकलन नियोजन परकरियला तसच हवामान भदयता आणि परभाव याना मदत दणयासाठी इको-ससटम आधारित अनकलनाचया उपयोगामारफत सह अनकल योजना धोरण कारयकरम आणि शहरी रहिवाशाची लवचिकता उभारणाऱया कती याची माहिती दणयास वचनबदध आहोत

परभावी अमलबजावणी

81 आमही मानय करतो की नवीन शहरी कारयसचीत ठरवन दिलयापरमाण सकरमणीय वचनबदधता वासतवात यणयासाठी शहरी अवकाशीय विकासाच सहभागपरण नियोजन आणि वयवसथापन आणि अमलबजावणीचया परभावी मारगानी जयाला आतरराषटरीय सहकारयाची तसच कषमता विकासातील परयासाची जयात समाविषट आह सरकारामधय सरव सतरावर उततम पदधती धोरण आणि कारयकरमाची दवाणघवाण जोड असललया राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवरील सकषम करणाऱया धोरण चौकटीची आवशयकता असल

82 आमही आतरराषटरीय आणि परादशिक सघटना आणिससथाना जयात समाविषट आहत यनाईटड नशनस सिसटम आणि बहपकषीय परयावरणविषयक करार विकास भागीदार आतरराषटरीय आणि बहपकषीय विततीय ससथा परादशिक विकास बका खाजगी कषतर आणि इतर हितसबधी याना नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी मखय परवाहात आणन शाशवत शहरीकरणाला एकातमिक दषटीकोन लाग करणयासाठी तयाचया शहरी आणि गरामीण धोरणाचा आणि कारयकरमाचा समनवय वाढवणयासाठी आमतरित करतो

83 या सबधात आमही शाशवत विकासासाठी 2030 कारयसचीचया परिचछद 88 मधय भर दगिलयापरमाम परणाली-निहाय धोरणातमक नियोजन अमलबजावणी आणि अहवालीकरणाचया चौकटीचया आत शाशवत शहरी विकासाचया कषतरात सयकत राषटराचया परणाली-निहाय समनवयात आणि एकरपतत सधारणा करणयावर भर दतो

29

नवीन शहरी कारयसची

84 आमही राजयाना आगरहाची विनती करतो की कोणतयाही एकतरफी आरथिक विततीय किवा वयापारविषयक उपायाची अमलबजावणी करणयापासन दर रहाव जर त आतरराषटरीय कायद आणि सयकत राषटराचया सनदनसार नसतील ज आरथिक आणि सामाजिक विकास परणपण साधय करणयाचया खास करन विकसनशील दशात आड यत

शहरी परशासक सरचना उभारण एक मदतीची चौकट सथापन करण

85 आमही यनायटड नशनस हहयमन सटलमटस परोगराम (यएन-हबिटाट)चया शासक परिषदन आपल ठराव 20 एपरिल 2015 चा 21315 आणि 3 एपरिल 2009 चा 22816 मधय सवीकारललया

विकनदरीकरण आणि सथानिक पराधीकरणाना मजबत करणयावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवामधय असलली तततव आणि धोरण आणि सरवासाठी आधारभत सवाची उपलबधी यावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवाची मानय करतो

86 आमही नवीन शहरी कारयसचीचया उचित असलयापरमाण सरवसमावशक अमलबाजवणी योगय आणि सहभागी धोरणात राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक ससथातमक आणि नियामक चौकटीदवार ती पारदरशक आणि उततरदायी वितत यतरणशी परशी सलगन आहत याची खातरी करन उचितअसलयापरमाण एकातमिक धोरण आणि योजना उचित असलयापरमाण पाठबळ असललयाचा एक भाग महणन मखय परवाहातील शाशवत शहरी आणि परादशिक विकासात परभावी अमलबजावणीच सचरसचालन कर

87 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारामधय अधिक कणखर समनवय आणि सहकारय याची बहसतरीय समतरणा यतरणमारफत आणि सरकारचया परतयक सतरावर सबधित सकषमता साधन आणि सरोत याची सपषटपण निशचीती करन जोपासना कर

88 आमही शहरीकरणापरती एकातमिक दषटीकोन मजबत करण आणि तयाचा विचार करणाऱी एकातमिक शहरी आणि परादशिक धोरण अमलात आणणयाचया दषटीन राजकीय परशासनचया वगवगळया सतरावर आणि पटटीत इतर बाबीबरोबरच गरामीण विकास जमिनीचा वापर अनन सरकषा आणि पोषण नसरगिक सरोताच वयवसथापन सारवजनिक सवाची तरतद पाणी आणि सवचछता आरोगय परयावरण उरजा गहनिरमाण आणि चलनवलन धोरण याबाबतीत कषतरीय धोरणाची लकषय आणि उपाय याचया दरमयान एकरपतची खातरी कर

89 आमही उचित असलयापरमाण सरकाराची राषटरीय शहरी धोरण परभावीपण अमलात आणणयासाठीची कषमता वाढवणयासाठी आणि अनदानतवाचया तततवावर आधारित उचित आरथिक राजकीय आणि परशासकीय विकदरीकरणाची खातरी करन तयाना धोरण करत आणि निरण घणार महणन सकषम करणयासाठी समानता आणि विना-भदभावाचया तततवावर आधारित कायदशीर आणि धोरण चौकट सथापन करणयासाठी उपाय योज

90 आमही सपरण परशासकीय सीमामधय आणि कारयशील परदशाचया आधार उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना निरणय घणयात आणि काम करणयात तयाना महततवाचया शहरी महानगरी आणि परादशिकचिताचया वयवसथापनासाठी आवशयकत अधिकार आणि सरोत परवन तयाचया गतल जाणयाची खातरी करन दशाचया राषटरीय कायदयाना अनसरन उप राषटरीय आणि सथानिक सरकाराचया कषमता मजबत करणयात मदत दऊ आमही महानगरी शासनाच परवरतन कर ज उचित असलयापरमाण शाशवत

15 महासभचया अधिकत नोदी बासषटाव अधिवशन परवणी कर 8 (ए628)अनचछद 1 पहा16 इबीड चौसषटाव अधिवशन परवणी कर 8 (ए648) अनचछद 1

30

नवीन

शहर

ी कार

यसची

ऋण वयवसतापनासह सरवसमावशक आणि कायदशीर चौकटी आणि विशवासारह विततपरवठा यतरणा समाविषट करत आमही सरव कषतरात आणि सथानिक सरकारामधीलसह निरणय घणयाचया सरव पातळयावर नततवात महिलाचया सपरण आणि परिणामकारक सहभागाचया परवरतनासाठी उपाय योज

91 आमही सथानिक सरकाराना सथानिक गरजाना अनकल होणयाचया दषटीन उचित असलयापरमाण राषटरीय कायद आणि धोरणाचया अनषगान तयाची सवतःची परशासकीय आणि वयवसथापन रचना निशचीत करणयात मदत दऊ आमही उचित नियामक चौकटीना परोतसाहन दऊ आणि सारवजनिक हिताच सवरधन कल जाईल आणि सकषिपत लकषय जबाबदाऱया आणि उततदायितव यतरणा सपषटपण निशचीत कलया जातील याची खातरी करन पायाभत सवा आणि सरचना विकसित आणि वयवसथापित करणयासाठी समदाय नागरी समाज आणि खाजगी कषतराबरोबर भागीदीरी करणयात सथानिक सरकाराना मदत दऊ

92 आमही सकलपना माडणयापासन त डिजाइन बजटिग अमलबजावणी मलयाकन आणि पनरावलोकन या सरकारचया सरव पातळया आणि नागरी समाज याचया दरमयान थट भागीदारीचया सवरपात मळ धरललया विसतत-आधारावरील आणि उततम-सरोतीकत कायमची यतरणा आणि सहकारय

आणि समतरणसाठी सरवासाठी खलया वयासपीठाचया मारफत सह माहिती आणि सवाद ततरजञान आणि उपलबध डटा उपाय वापरन शहरी आणि परादशिक धोरण आणि नियोजन परकरियाचया सरव टपपयावर सहभागी वय-आणि- लिग परतिसादी दषटीकोनाच परवरतन कर

शहरी अवकाशीय विकासाच नियोजन आणि वयवसथापन

93 यएन-हबिटाटचया शासक परिषदन तयाचया 23 एपरिल 2015 चया ठराव 25617 मधय मजर कललया शहरी आणि परादशिक नियोजनावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवामधय समाविषट असलली शहरी आणि परादशिक नियोजनासाठी तततव आणि धोरण आमही मानय करतो

94 आमही सपरधातमक अरथवयवसथा जीवनाचा उचच दरजा आणि शाशवत परयावरणाची दीरघकालीन वाछित निषपतती असललया अलपकालीन गरजाचा समतोल राखणयाच उददिषट असललया एकातमिक नियोजनाची आमही अमलबजावणी कर काही काळानतर बदलतया सामाजिक आणि आरथिक परिसथितीशी जळवन घणयाचया दषटीन आमही आओमचया योजनामधय लवचिकता ठवणयाचा अथक परयतन सदधा कर ततरजञानातील कलपकतला बळ दणयाचा आणि जगणयासाठी अधिक चागल वातावरण निरमाण करणयाचा परयास करताना आमही या योजना अमलात आणि तयाच पदधतशीरपण मलयाकन कर

95 आमही शहर आणि मानवी वसाहतीचया वगवगळया सतरामधय सहकारय आणि परसपर आधाराला परोतसाहन दऊन अनन सरकषा आणि पोषण परणाली वाढवणयात छोटी आणि मधयम शहर आणि नगर याची भमिका मजबत करन शाशवत परवडणार परयापत लवचिक आणि सरकषित घर सरचना आणि सवा दऊन शहरी-गरामीण साततयामधय परभावी वयापारी दवयाची सविधा परवन आणि लघ-सतरावरील सतकरी आणि कोळी सथानिक राषटरीय परादशिक आणि जागतिक मलय साखळी आणि मारकटशी जोडल जातील याची खातरी करन एकातमिक बहकदरीय आणि समतोल परादशिक विकास धोरणाचया आणि योजनाचया अमलबजावणीला मदत दऊ आमही शहरी शती आणि फारमिग तसच जबाबदार सथानिक आणि शाशवत उपभोग आणि उतपादन आणि सामाजिक परसपरकरिया याना सदधा शाशवतता आणि अनन सरकषा याना योगदान दणयासाठी एक परयाय महणन सथानिक मारकटस आणि वयापाराचया उपलबध होऊ शकणार नटवरक सकषम करन मदत दऊ

17 आयबिड सतराव अधिवशन सहायक करमाक 8 (A708) अनचछद

31

नवीन शहरी कारयसची

96 आमही सरव आकारमानाची शहरी कषतर आणि तयाची उपनगर आणि गरामीण परिसर सीमापार असललयासह याचयात सयकत शकती आणि परसपरकरिया याना परोतसाहन दणयासाठी शहरी-विभाग आणि महानगरी योजनासह शाशवत शहरी आणि परादशिक नियोजनाचया अमलबजावणीला परोतसाहन दऊ आणि आमही शाशवत परादशीय सरचना परकलपाना मदत दऊ ज शहरी-गरामीण साततयामधय परदशाचया नयायय वदधीच परवरतन करन शाशवत आरथिक उतपादकतल उततजन दतील या बाबतीत आमही पालिका आणि महानगरी लकषय परण करणयाची सारवजनिक सवा दणयाची आणि सतानिक आणि परादशीय दोनही विकासाच परवरतन करणयाची परभावी साधन महणन कारयशील परदश आणि शहरी कषतरावर आधारित शहरी-गरामीण भागीदारी आणि आतर-पालिका सहकारय यतरणाच परवरतन कर

97 आमही नियोजित शहरी आणि विसतार आणि भरावाच परोतसाहन दऊहित करणार आणि पराथमिक रीतया पनरनवीकरण आणि शहरी कषतरातील नवीन कारयाचा आढ़ावा घऊन उचित असलयापरमाण यात झोपडपटटी आणि अनौपचारिक वसाहती समाविषट करन यात उचच गणवतततील इमारती आणि सारवजनिक ठिकाण परवन हितसबधी आणि सबदध वयकतिना गतवन एकातमिक आणि सहभागी दषटीकोनाच परवरतन करन अवकाशीय आणि सामाजिक आरथिक वगळपणा आणि जनटरीफिकशन

टाळन तयाचबरोबर सासकतिक वारशाच सवरधन करन आणि शहरी पसाऱयाला परतिबध करन आणि मरयादा घालन परवरतन कर

98 आमही नयायय ततव जमीन आणि नसरगिक सरोताचा कारयकषम आणि शाशवत वापर सटसटीतपणा बहकदरीयता उचित घनता आणि जोडणी आणि अवकासाच बहविध उपयोग शहरी पसाऱयाला परतिबध करणयाचया चलनवलनाची आवहान आणि गरजा आणि दर डोई सवा परवणयाचा खरच कमी करणयाचया आणि उचित असलयापरमाण घनता आणि सकलचया अरथवयवसथा आणि सचयाचा फायदा घणयाचया दषटीन एकातमिक आणि परादशिक नियोजनाच परवरतन कर

99 आमही जी शहरी नियोजनाची धोरण सरवासाठी दरजदार पायाभत सवा आणि सारवजनिक ठिकाणाचया उपलबधतसह परवडणाऱया घराचया तरतदीमारफत सामाजिक मिशरण सविधाजनक करतात सरकषा आणि सरकषिततता वाढवन आणि सामाजिक आणि आतरपिढी परसपरकरियला अनकल राहन आणि विविधतचया कौतकासह तयाना उचित असलयापरमाण मदत दऊ आमही शहरी हिसन बाधित कषतरातील सवना परवणाऱया वयावसायिकाना आणि समदायाना उचित परशिकषण आणि मदत समाविषट करणयासाठी पावल उचल

100 आमही उततम रीतया डिजाईन कललया सरकषित पोहोच असललया हरित आणि दरजदार रसत आणि इतर सारवजनिक ठिकाण जी सरवाना उपलबध आहत आणि लगिक छळ आणि लिगाधारित हिससह गनह आणि हिसपासन मकत आहत तयाना मानवी सकल आणि रसतयाचया पातळीवरील जमिनीचा उततम वापर कर दणार उपाय विचारात घऊन औपचारिक आणि अनौपचारिक दोनही सतानिक आणि वयापारी तसच ना-नफा समदायाचया उपकरमाची जोपसाना करन लोकाना सारवजनिक ठिकाणी आणन आणि आरोगय आणि सवासथय सधारणयाचया उददशान चालण आणि सायतलिग करण याच परवरतन करन तरतदीना मदत दऊ

101 आमही हरितवाय उतसरजन जागाच इमारती आणि बाधकामाच सवा आणि सरचनाच लवचिकता आधारित आणि हवामान परिणामकारक डिजाइन आणि निसरग-आधारित उपाय याचयासह आपतती कमी करण आणि हवामान बदल अनकलन आणि सौमयीकरण विचार आणि उपाय याना वय-आणि लिग परतिसादी शहरी आणि परादशिक विकास आणि नियोजन परकरियामदधय एकातमिक कर आमही कषतराचया दरमयान सहकारय आणि समनवयाच परवरतन कर आणि चाल आणि भावी सविधाचया ठिकामाचया सबदातील

Mum

bai Maharashtra India - copy

Shutterstock Rahul Ramachandram

33

नवीन शहरी कारयसची

जोखीम निरधारणासारखया आपततीत जोखीम कमी करण आणि परतिसाद आराखड विकसित करणयाचया आणि अमलात आणणयाचया आणि परयापत आकसमिकता आणि सटकचया कारयपदधती तयार करणयाचया सथानिक पराधीकरणाचया कषमता उभार

102 आमही शहरी नियोजन आणि डिझाइनसाठी कषमता सधारणयासाठी आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवर शहरी नियोजनकारासाठी परशिकषणाचया तरतदीसाठी अथक परिशरम घऊ

103 आमही शहरी सरकषा आणि गनह आणि दहशतवाद आणि दहशतवादाला उपकारक असललया अतिरकी हिससह हिसचया परतिबधासाठी सरवसमावशक उपाय एकातमिक कर अस उपाय उचित असतील तिथ सारवजनिक सरकषा आणि गनह आणि हिसला परतिबधाशी सबधित धोरणाचया विकासात झोपडपटटी आणि अनौपचारिक वसाहतीमधील घटक तसच बळी पडणयाची शकयता आणि सासकतिक घटक सबधित सथानिक समदायाला आणि गर-सरकारी कारयकरतयाना गतव जयात अगभतपण अधिक मोठा सरकषा धोका असणारा महणन विशिषट गटाचया कलकीत करणयाला परतिबध करण आणि सामना करण समाविषट आह

104 आमही कायदशीर गरजाना परण करत सशकत सरवसमावशक वयवसथापकीय फरमवरक आणि उततरदायी ससथा जया जमीन नोदणी आणि शासन याचा वयवहार करतात तयाचया मारफत जमिनीच पारदरशक आणि शाशवत वयवसथापन आणि वापर जमीन नोदणी आणि भककम विततीय यतरणा लाग करन

कायदशीर आवशयकतचया अनपालनाच परवरतन कर शाशवतआमही सथानिक सरकार आणि सबदध हितसबधीना कडासटरस मलयाकन आणि जोखीम नकाश आणि जमीन आणि घराचया किमतीचया नोदी सारखी मलभत जमीन वसतसची माहिती विकसित करणयात आणि वापरणयात उचच दरजा वकतशीर आणि विशवासारह डटा- उतपनन लिग वश वाशिकता सथलातरणाची सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय सदरभात सबधित इतर गणवशिषटय यादवारा वगळा कलला-हा डटा भदभाव करणाऱया जमिन वापराचया धोरणासाठी वापरला जाणार नाही याची खातरी करन- निरमाण करणयासाठी विविध यतरणामारफत मदत दऊ

105 आमही परयापत जीवनमानाचा एक घटक महणन परयापत घराचा हकक परागतिकतन वासतवात उतरणयाची आमही जोपासना कर आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक विकास धोरण जमीन दोरण आणि घराचा परवठा यामधय सपषटपणाची खातरी करणयासाठी उचित असलयापरमाण सहभागी नियोजन अतरभत करन आणि एकतच तततव लाग करन सरव पातळयावर गहनिरमाण धोरण विकसित कर आणि अमलात आण

106 आमही सामाजिक सहभाग आरथिक परिणामकारकता आणि परयावरणविषयक सरकषणाचया तततवावर आधारित असललया गहनिरमाण धोरणाच परवरतन कर शहराचया मधयवरती आणि गरदीचया भागातील परशा सरचना असललया जमिनीसहपरवडणाऱया आणि शाशवत घरासाठी सारवजनिक सरोताचया परभावी वापराला मदत दतो आणि सामाजिक समावशकता आणि ससगतता परवरतित करणयासाठी मिशर-उतपनन विकासाला परोतसाहन दतो

107 आमही धोरण साधन यतरणा आणि विततपरवठयाची परारप याचया विकासाला परोतसाहन दतो जी भाडयाचया आणि इतर निवासी विकलपासह तसच सह-निवास सामदायिक जमिनीच नयास आणि इतर सामहिक घराच परकार ज वयकती आणि समदायाचया उभरणाऱया गरजाना सबोधित करतील तयाना घराचा परवठा सधारण(खास करन अलप उतपनन गटासाठी) वगळ पडण आणि जबरदसतीन घरातन बाहर काढण आणि विसतापित होण याला परतिबध करणयासाठी आणि परतिषठीत आणि परस पनरवसन परवणयासाठी

34

नवीन

शहर

ी कार

यसची

परोतसाहन दऊ यात झोपडपटटयाचया आणि अनौपचारिक वसाहतीचया शरणीवरधनाचया कारयकरमाकड विशष लकष परवन वाढतया गहनिरमाणाला आणि सवतः बाधललया योजनाना मदत समाविषट असल

108 आमही शिकषण रोजगार गहनिरमाण आणि आरोगय याचया दरमयानचया मजबत दवयाना सबोधित करन वगळण आणि वगळ पडणयाला परतिबध करन सथानिक एकातमिक गहनिरमाण दषटीकोनाची जोपासना करणाऱया गनिरमाण धोरणाचया विकासाला मदत दऊ तयाचयाही पढ आमही सवतः बघरपणा तसच समरपित धोरणाचया आणि वयापक सरवसमावशक आणि शाशवत हाउसिग-फरसट कारयकरमासारखया लकषयित सकरिय सरवसमावशक धोरणामारफत तयाचया गनहगारीकरणाचा सामना करणयास आणि निरमलन करणयास वचनबदध आहोत

109 झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहती शहराचया सामाजिक आरथिक सासकतिक आणि रायकीय आकारमानात एकातमि कलया जातील याची खातरी करणयासाठी शारिरीक आणि परयावरणीय सदारणाचया पलिकड जातील असशा धोरणानी उचित असलयापरमाण झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहतीचया शरणीवरधनासाठी आणि शकय असललया मरयादपरयत झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसहतीना परतिबध करणयासाठी आरथिक आणि मानवी सरोताचया वाढीव वाटपाचा आमही विचार कर या धोरणामधय लाग असलयापरमाण शाशवत परयापत सरकषित आणि पवडणारी घर पायाभत आणि सामाजिक सवा सरवसमावशक उपलबध होऊ शकणाऱया हरित आणि दरजदार सारवजनिक ठिकाण समाविषट असावीत आणि तयानी कालावधीची सरकषा आणि तयाच नियमित करण तसच सघरष परतिबधक आणि मधयसथीच उपाय याच परवरतन कराव

110 आमही झोपडपटटयामदधय आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणाऱया लोकाच परमाण कमी करणयासाठी झोपडपटटवासी आणि अनौपचारिक वसाहतीतील निवासी याच जीवन सधारणयाचया आधीचया परयासातील अनभव विचारत घऊन सरवसमावशक आणि पारदरशक दखरख यतरणा निशचीत करण आणि अधिक मजबत करण यासाठीचया परयासाना मदत दऊ

111 आमही गहनिरमाण कषतरातील परयापत आणि लाग करता यणाऱया नियमनाचया विकासाच उचित असलयापरमाण लवचिक बिलडीग कोडस परमाणन विकास परवान कायदयान आणि वटहकमान जमिनीचा वापर आणि नियोजनाची नियमन यासह हवालयाशी विसथापनाशी बघरपणाशी आणि मनमानी जबरदसतीन बाहर काढणयाशी सामना करन आणि तयाला परतिबध करन आणि दरजा परवडण आरोगय सरकषा उपलबध होम उरजा आणि सरोताची कारयकषमता आणि लवचिकतची खातरी करन परवरतन कर आमही उचच-दरजा वळवर आणि विशिषट सामाजिक आरथिक परयावरणीय आणि सासकतिक पल विचारात घऊन राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर विशवासारह डिसअगरीगटड डटावर आधारित घराचा परवठा आणि मागणीचया विशिषट विशलषणाच सदधा परवरतन कर शाशवत

112 आमही घर आणि लोकाचया गरजा धोरणाचया कदरसथानी ठवन परिघीय आणि एकाकी पडलला सारवतरिक गहनिरमाण विकास शहरी परणालीपासन तटलला राहण टाळणयासाठी चागलया ठिकाणी असललया आणि चागल वितरण कललया गहनिरमाण योजना जयाचयासाठी तया विकसित कललया आहत तया सामाजिक आणि आरथिक कषतराचा विचार न करता आणि अलप-उतपनन गटाचया घराचया गरजासाठी उपाय परवन शाशवत शहरी विकासाच परवरतन कर

113 आमही रसत सरकषा सधारणयासाठी आणि त शाशवत चलनवलन आणि वाहतक सरचना नियोजन आणि डिझाइनमधय एकातमिक करणयासाठी उपाय योज जागरकता-वाढविणयाचया पढाकारासोबत एकतरितपण आमही डिकड ऑफ अकशन फॉर रोड सफटीमधय सचवणयात आललया सफ-सिसटीम दषटीकोनाच परनरतन कर जयामधय सरव महिला आणि मलीचया गरजा तसच मल व यवक वदध वयकती आणि अपग आणि

35

नवीन शहरी कारयसची

असरकषित परिसथितीत राहाणाऱया वयकतिची काळजी घतली जाईल आमही ती धोरण आणि उपाय सवीकारणयासाठी अमलात आणणयासाठी आणि लाग करणयासाठी काम कर ज आरोगयविषयक विशाल निषपततीचया दषटीन पादचारी सरकषा आणि सायकलिग चलनवलनाला खास करन दखापतीना आणि अससरगजनय रोगाना परतिबध करणयासाठी सकरियपण सरकषण दतील आणि परवरतन करतील आणि आमही जागतिक सतरावर मोटरसायकलमळ परामाणाबाहर होणाऱया मतय आणि दखापतीचा खास करन विकसनशील दशात विचार करता विशिषट कायदा आणि धोरण विकसित करणयासाठी आणि तयाची अमलबजावणी करणयासाठी काम कर आमही पराधानयान परतयक मलाला शाळपरयत सरकषित आणि निरोगी परवासाच परवरतन कर

114 आमही सरवासाठी एकण शहरी आणि परादशिक आराखडयात वाहतक आणि चलनवलन योजना एकातमिक करन आणि खाली दिलयापरमाण वाहतकीचया आणि चलनवलनाचया अनक परयायाच परवरतन करन शहरातील आणि मानवी वसाहतीतील सामाजिक आणि आरथिक कतीमधय अरथपरण सहभाग शकय करणारी सरकषितवय आणि लिग परतिसादी परवडणारी आणि शाशवत शहरी चलनवलन आणि भ आणि समदर वाहतक पदधतीच परवरतन कर

(a) सारवजनिक वाहतकीसाठी तसच चालण आणि सायकलिग अशा यतरविरहित परयायासाठी तयाना खाजगी यातरिक वाहतकीचया वर पराधानय दऊन उपलबध होऊ शकणाऱया सरकषित कारयकषम परवडणाऱया आणि शाशवत सरचनामधय मोठी वाढशाशवत

(b) विसथापन खास करन गरीबाच कमीत कमी करणारा नयायय ldquoसकरमणाभिमख विकासrdquo आणि परवडणारी वशिषटय़ मिशर-उतपनन घर नोकऱया आणि सवाच एक मिशरण

(c) जलमारगासह शहरी उपनगरी आणि गरामीण भागाचया दरमयान जोडणी वाढवणार परवासाची आणि वाहतकीची गरज कमी करणार उततम आणि समनवयित वाहतक व भमि वापर नियोजन आणि वाहतक आणि चलनवलन नियोजन खास करन छोटया बटाची विकसनशील राजय आणि किनारी शहरासाठी

(d) शहरी भाड नियोजन आणि लॉजिसटिकस सकलपना जयामळ विविध उतपादन आणि सवा उपलबध होतात तयाचा परयावरणावरील आणि शहरातील उपजिवीकवरील परभाव कमी होतो आणि टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधीला योगदानात जासतीत जासत वाढ होत शाशवत

115 आमही शहरी आणि महानगरीय वाहतक योजनाच परयावरण अरथवयवसथा सामाजिक ससगतता जीवनमान उपलबधता रसत सरकषा सारवजनिक आरोगय आणि इतर गोषटीबरोबरच हवामान बदलावरील कारवाई याचयासह अधिक विशाल फायदयाच मलयाकन करणयासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर यतरणा आणि सामायिक चौकटी विकसित करणयासाठी उपाय योज

116 आमही शाशवत शहरी आणि महानगरीय भागात वाहतक आणि चलनवलनाचया सवाचया वाटन घतललया चलनवलनाचया सवा शकय करणाऱया नवीन ततरजञानासह खलया आणि पारदरशक परापण आणि नियमनासाठी शाशवत राषटरीय शहरी वाहतक आणि चलनवलन धोरणावर आधारित या यतरणा आणि चौकटीचया विकासाला मदत दऊ आमही सथानिक सरकारआणि वाहतक आणि चलनवलन सवा परवठादार याचया दरमयान डटा वयवसथापनासह एक सपषट पारदरशक आणि उततरदायी करारीकत सबध विकसित करणयाला मदत दऊ ज सारवजनिक हिताच आणि वयकतीगत खाजगीपणाच आणखी सरकषण करतील आणि परसपर करतवय निशचीत करतील

Abu

Dhab

i Em

irado

s Aacuter

abes

Uni

dos

37

नवीन शहरी कारयसची

117 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर शाशवत शहरी आणि महानगरीय वाहतक आणि चलनवलन आराखडयासह नियोजन आणि धोरण चौकटीचया परसपर सामजसयात वाहतक आणि शहरी आणि परादशिक नियोजन विभागामधय अधिक समनवयाला मदत दऊ आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना आराखडयाची अमलबजावणी करणयासाठी आणि लाग करणयासाठी आवशयक त जञान आणि कषमता विकसित करणयात मदत दऊ

118 आमही राषटरीय उपनगरीय आणि सथानिक सवराजय सरकाराना कारयकषमता जोडणी उपलबधता आरोगय आणि जीवनाचा दरजा सधारतानाच कोडी आणि परदषण कमी करणयासाठी तयाचया मास रपिड-टरानझीट सिसटीम एकातमिक वाहतक परणाली हवाई आणि रल परणाली आणि सरकषित परयापत आणि परस पादचारी आणि सायकलिग सरचना आणि वाहतक आणि परवासातील ततरजञान आधारित परणाली अशा वाहतक आणि चलनवलन पायाभत सविध आणि परणाली सधारण शकय होणयासाठी विततपरवठा साधन विकसित आणि विसतारित करणयाला परोतसाहन दऊ

119 आमही पाणयाशी- सबधित आपततीचया परसगात सरकषितता सधारणयासाठी आरोगय सधारणयासाठी सरवासाठी पाणयाचया सरकषित आणि परवडणाऱया वशविक आणि नयायय उपलबधतची खातरी करणयासाठी तसच असरकषित परिसथितीतीलमहिला आणि मलीचया गरजा आणि सरकषितता याकड विशष लकष दऊन खलयावर शौच करणयाची समापत करणयासाठी पाणी सवचछता आणि मलनिःसारण घन कचरा वयवसथापन शहरी मलवाहिनया हवा परदषण कमी करण आणि सटॉरम वॉटर वयवसथापनसाठी सरकषक उपलबध होऊ शकणाऱया आणि शाशवत सरचना आणि सवा तरतद परणालीमधय परशा गतवणकीच परवरतन कर आमही ही सरचना हवामानापरती लवचिक असल आणि ती इतर गोषटीबरोबरच गहनिरमाण आणि चलनवलनासह एकातमिक शहरी आणि परादशिक विकास आराखडयाचा एक भाग असल आणि तिची अमलबजावणी कलपक सरोत-कारयकषम उपलबध होणारी सदरभ- विशिषट आणि सासकतिक दषटय़ा सवदनशील शाशवत उपाय विचारात घऊन सहभागी पदधतीन कली जाईल अस पाह

120 आमही हळहळ विषमता नषट करणयाच आणि सरवासाठी परवडणाऱया पिणयाचया पाणयाची सारवतरिक आणि नयायय दोनही उपलबधता आणि सरवासाठी परशा आणि नयायय सवचछता आणि आरोगयशासतराचया परवरतनाच लकषय ठवन कषमता विकासामारफत शहरी सरचना सवाचया दखभालीसह शाशवत जल वयवसथापन परणालीची अमलबजावणी करणयासाठी कषमतन सारवजनिक पाणी आणि सवचछता उपयोगिताना ससजज करणयासाठी काम कर

121 आमही उरजा कारयकषमता आणि शाशवत नतनीकरणीय उरजच परवरतन करन आणि सारवजनिक इमारती सरचना आणि सविधामधय जिथ लाग असल तिथ तसच उपराषटरीय आणि सथानिक सरचनाचया सथानिक सरकारादवार थट नियतरणाचा फायदा घऊन निवासी वयापारी आणि औदयोगिक इमारती उदयोग वाहतक कचरा आणि सवचछता अशा अतिम-उपभोकता कषतरात जोपासना करणयासाठी परवडणाऱया विशवासारह आणि आधनिक सवा कषतराचया सारवतरिक उपलबधतची खातरी कर आमही उरजा-सकषमता उददिषट गाठणयासाठी बिलडीग कामगिरी कोडस आणि परमाणन नतनीकरणीय पोरटफोलिओ उददिषट उरजा-कारयकषमता लबलिग विदयमान इमारतीच रिटरोफिटिग आणि उरजचया आणि उचित असलयापरमाण इतर पदधतीमधील जाहीर परापणाचया बाबतीत धोरणाना परोतसाहन दऊ आमही नतनीकरणीय उरजा आणि उरजा कारयकषमता याचया दरमयानची एकतरित शकती सधारणयासाठी समारट-गरीड जिलहा उरजा परणाली आणि समदाय उरजा आराखडयाना पराधानय दऊ

38

नवीन

शहर

ी कार

यसची

122 टिकाऊ कचरा वयवसथापन परणालीचया सारवतरिक उपलबधतला परोतसाहन दणयासाठी आमही कचरा विलहवाटीवर विकदरीकत निरणयासाठी सहायय कर आमही वाढीव उतपादक-जबाबदारी योजनाच समरथन करणार आहोत जयामधय कचरा जनरटर आणि निरमातयाना शहरी कचरा वयवसथापन यतरणस विततपरवठा करण कचरा साडणयाचया धोकयात व सामाजिक आरथिक परिणाम कमी करण आणि चागलया उतपादनाचया डिझाईनदवार पनरनवीकरणाचया दरात वाढ करण समाविषट आह

123 आमही उपाशी असललया लोकाना अनन दण आणि कपोषण समापत करणयासाठी अनन सरकषा आणि शहरी रहिवाशाचया विशष करन शहरी गरीबाचया पोषणविषयक गरजा शहरी व परादशिक नियोजनात एकातमिक करणयाच ला परवरतन कर आमही अननाची नासाडी आणि खराब अनन पनहा वापरणयाला परतिबध करणयासाठी सरव शहरी उपनगरी आणि गरामीण भागात अननाच उतपादन साठा वाहतक आणि गराहकाना परशा आणि परवडणाऱया मारगान विकणयासाठी शाशवत अनन सरकषा आणि कषी धोरणाचया समनवयाच परवरतन कर आमही तयापढ उरजा पाणी आरोगय वाहतक आणि कचरा धोरणाबरोबर अनन धोरणाचया समनवयाच परवरतन कर बियाणयाची जनकीय विविधता राख घातक रसायनाचा वापर कमी कर आणि कारयकषमता कमाल वाढवणयासाठी कचरा कमीत कमी करणयासाठी शहरी भागात इतर धोरणाची अमलबजावणी कर

124 आमही सासकतिक वारसा आणि लडसकपस याचया मरत आणि अमरत अशा विविध शरणी सरकषित राखणार बहत आराखड झोनिग मारगदरशक तततव बिलडीग कोडस किनारा वयवसथापन धोरण आणि पवितरातमक विकास धोरणासह योजना सलखाचया सवीकतीत शहरी आराखड आणि धोरणाचया घटकाना एक ससकती महणन समावश कर आणि तयाच सभावय शहरी विकासाचया विधवसक परिणामापासन सरकषण कर

125 शाशवत शहरी विकासासाठी सासकतिक वारशाला बळ दणयासाठी मदत कर आणि तयाची सहभाग आणि जबाबदारीला उततजन दणयातील भमिका मानय कर आमही मलय निरमितीचया उददशान सनमाननीय पनरजजीवन आणि अनकलनामारफत वासतशासतरीय लमारक आणि सथळाचया कलपक आणि शाशवत वापराच परवरतन कर आमही मरत आणि अमरत सासकतिक वारशाचया माहितीच परवरतन आणि परसार आणि पारपरिक अभिवयकती आणि भाषा याचया सरकषणात नवीन ततरजञान आणि ततराचया वापरामारफत सह अतरदशीय लोकआणि सथानिक समदायाना गतव

अमलबजावणीची साधन

126 आमही मानय करतो की नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी सकषम करणार परयावरण आणि विजञान ततरजञान आणि नवीन उपकरम याची उपलबधता आणि रसपर सहमत अटीवर वाढीव जञान-भागीदारी तसच कषमता विकास आणि वाढविण आणि विकसित आणि विकसनशील

दशाचया वचनबदधता आणि जागतिक विभागीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर उपलबध असललया पारपरिक आणि कलपक सरोताचा वापर करन तसच सरकारचया सरव सतरावर खाजगी कषतर नागरी समाज सयकत राषटर परणाली आणि इतर कारयकरत याचयातील वाढीव आतरराषटरीय सहकारय आणि भागीदाऱया समनता विना-भदभाव उततरदायितव मानवी हकक आणि एकतपरती आदराचया तततवावर आधारित खास करन ज सरवात गरीब आणि असरकषित आहत ह सरव विचारात घऊन आवशयक आह

39

नवीन शहरी कारयसची

127 आमही 2030 शाशवत विकासासाठीची कारयसची आणि अदिस अबाबा कती कारयसचीत समाविषट कललया अमलबजावणीचया साधनावरील वचनाचा पनहा एकदा निशचय करतो

128 आमही सदसय राषटर सथानिक पराधीकरण महततवाच गट आणि इतर हितसबधी याचयाबरोबर जवळचया समनवयान तसच तजजञाना चालना दऊन नवीन शहरी कारयसची आणि शाशवत विकास लकषयाच शहरी पल याचया अमलबजावणीसाठी परावा-आधारित आणि वासतव मारगदरशन निरमाण करणयासाठी यएन-हबिटाट इतर सयकत राषटर कारयकरम आणि एजनसीज आणि इतर सबधित हितसबधीना परोतसाहन दतो आमही हबिटाट परिषदचया वारशावर आणि विभागीय आणि थीमटिक सभासह तयारीचया परकरियामधय शिकललया अनभवावर उभारणी कर या सदरभात आमही इतर बाबीबरोबरच वरलड अरबन कपन दि जनरल असबली फॉर हबिटाट आणि गलोबल लड टल नटवरकचया मलयवान योगदानाची नोद घतो

129 आमही यएन-हबिटाटला तयाच नमनातमक जञान विकसित करणयाच आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना डिजायनिग नियोजन आणि शाशवत शहरी विकासाच वयवसथापन करणयातील कषमता विकास आणि साधन परवणयाच काम चाल ठवणयाची विनती करतो

130 आमही मानय करतो की उचित असलयापरमाण परचलित शहरी धोरण आणि पवितरयानी मारगदरशित कललया शाशवत नागरी विकासाला सरव पातळयावर सकषम करणाऱया परयावरणाचा आधार असललया एकातमिक विततपरवठयापासन फायदा होऊ शकल आमही अमलबजावणीची सरव विततीय साधन ठोस धोरणातमक फरमवरक आणि विततीय विकदरीकरणाचया परकरियत जिथ उपलबध आहत आणि सरव सतरावर परशी कषमता विकसित कली आह तयात दढतन सनिशचित करणयाच महततव मानय करतो

131 आमही शाशवत शहरी विकास साधय करणयासाठी आवशयक असललया विशिषट साधनाचा आणि ततरजञानाचा सवीकार करन शासनाचया सरव सतरावर आरथिक वयवसथापन कषमता वाढविणयासाठी सदरभ-सवदनशील दषटीकोनाना मदत दतो ह मानय करन की परतयक दशाची सवतःचया आरथिक आणि सामाजिक विकासाची पराथमिक जबाबदारी आह

132 शहरी विकासाची आरथिक सथिती सधारणयासाठी आणि अतिरिकत सरोताचया खलया उपलबधतचया दषटीन ह मानय करन की सरव दशासाठी राषटरीय मालकीचया तततवानी अगावर पडलल सारवजनिक धोरण आणि घरगती सरोताना चालना दण आणि तयाचा परिणामकारक वापर करण नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसह शाशवत शहरी विकासाचया आपलया सामायिक पाठपरावयासाठी कदरसथानी आहत शहरीकरणाचया फायद मिळवणयातन निरमाण झाललल अतरगरभीय सरोत आणि महसल तसच सारवजनिक आणि खाजगी गतवणकीच कटलायझिग परिणाम आणि जासती जासत कलल परिणाम याना आमही चालना दऊ

133 आमही खाजगी वयवसाय कारय गतवणक आणि कलपकता ह उतपादकता सरवसमावशक वदधी आणि नोकऱया निरमितीच परमख चालक आहत आणि की खाजगी गतवणक खास करन एका सथिर आतरराषटरीय आरथिक परणालीबरोबरच विदशी थट गतवणक विकासाचया परयासाच अतयावशयक घटक आहत ह कबल करन वयावसायिकाना शहरी कषतरातील शाशवत विकासाची आवहान सोडवणयासाठी तयाची सरजनशीलता आणि कलपकता लाग करणयासाठी आवहान करतो

134 आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना महिला आणि मली बालक आणि तरण वयोवदध वयकती अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय परभावीत होणार नाहीत याची

40

नवीन

शहर

ी कार

यसची

खातरी करन तयाचया सभावय महसल पायाची नोद आणि विसतार करणयासाठी उदाहरणारथ राषटरीय धोरणाचया अनषगान बहआयामी कडासटरसस सथानिक कर शलक आणि सवा आकार मदत दऊ

135 आमही सथानिक सरकारला परयापत वळचया वळी आणि अदाज करता यणार सरोत परवणयासाठी आणि तयाची महसल उभारणयाची आणि खरचाच वयवसथापन करणयाची कषमता वाढवणयाचया दषटीन तयाचया गरजा पराधानय कारय जनादश आणि उचित असलयापरमाण कामगिरी-आधारित परोतसाहन याचया आधार राषटरीय आणि उपराषटरीय सरकारकडन आरथिक हसतातरणासाठी भककम आणि पारदरशक परणालीच परवरतन कर

136 आमही उपराषटरीय परदशातील शहरी कदराचया आत आणि शहरी आणि गरामीण भागाचया दरमयान विषमता कमी करणयासाठी तसच एकतरित आणि सतलित कषतरीय विकासाला चालना दणयासाठी आरथिक सरोताचया वहरटिकलआणि हॉरिझाटल अशा वितरणाचया दोनही परकारचया मॉडलसचयाविकासाला समरथन दऊ या बाबतीत नयाय आणि अवकाशीय एकातमिकतचया दिशन परगतीच निरधारण करणयासाठी एक साधन महणन खरच करण आणि सरोताचया वाटपावरील डटाची पारदरशकता सधारणयाचया महततवावर आमही भर दतो

137 शहरी विकास परकरिया पायाभत परकलप आणि सारवजनिक गतवणकीचा परिणाम महणन निरमाण झाललया जमीन आणि मालमततचया किमती परतिबिबीत होणयासाठी आणि वाटन घणयासाठी आमही सरवोततम पदधतीच परवरतन कर तयाचया कवळ एकटया खाजगी ताबयाला तसच जमीन आणि सथावर मालमततचया हवाला वयवहाराना परतिबध करणयासाठी उचित असलयापरमाण लाभ-सबधित आरथिक धोरण यासारखया उपाय अमलात आणल जाऊ शकतात आमही आरथिक परणाली आणि आणि शहरी नियोजन दरमयानचा तसच जमीन बाजारपठ नियमनासह शहरी वयवसथापन साधनाचया दरमयानचा दवा अधिक मजबत कर जमिनीवर आधारीत विततपरवठा करणयाचा परयासाचा परिणाम जमिनीचया शाशवत वापर आणि उपभोगावर होणार नाही याची खातरी करणयासाठी आमही काम कर

138 आमही खलया आणि नयायय निविदा परकरियाचया परापण यतरणाचया आणि अदाजपतरकाचया विशवासारह कारयानवयनाचया तसच राषटरीय धोरणाला अनरप निषठा उततरदायितव परभावी वयवसथापन आणि सारवजनिक मालमततची आणि जमिनीची उपलबधता याचया परवरतनासाठी भरषटाचार-विरोधी उपायाचया समरथनारथ उचित असलयापरमाण कायदशीर नियतरण आणि सारवजनिक सहभागाचया आधार सथानिक गतवणक आणि परकलपाची आवशयकता आणि परभाव याच निरधारण करणयासाठी पारदरशक आणि उततरदायी खरच नियतरण साधनाची अमलबजावणी करणयात आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना मदत दऊ

139 टिकाऊ करज वयवसथापनाचया आधारावर सथानिक ऋणयोगयतचया मारगान तसच उचित असल तवहा विसतारित शाशवत मयनिसिपल डट मारकटचया मारगान परसा महसल आणि कषमताचया पाठबळावर शाशवत राषटरीय आणि पालिका ऋणासाठी कणखर कायदशीर आणि नियामक चौकटीचया निरमितीला आमही मदत दऊ शहरी विततपरवठयासाठी सचयित विततपरवठा यतरणसह राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक विकास निधी किवा विकास बका या सारखया उचित विततीय मधयसथ सथापन करणयाचा आमही विचार कर ज सारवजनिक आणि खाजगी राषटरीय आणि अतरराषटरीय विततपरवठा उतपररित कर शकतील आमही चलनाचया जोखमीच वयवसथापन करताना भाडवलाचा खरच कमी करणयासाठी आणि जोखीम हसतातरण यतरणपरयत पोहोचसह शाशवत शहरी विकासात आणि लवचिकता उभारणी परयासात खाजगी कषतराला आणि कटबाना उततजन दणयासाठी बहपकषीय गतवणक हमी एजनसीसारखया जोखमी सौमयीकरण यतरणच परवरतन करणयासाठी काम कर

Mum

bai India copy Shutterstock Arun sam

bhu mishra

42

नवीन

शहर

ी कार

यसची

140 आमही योगय आणि परवडणाऱया गह विततपरवठा परॉडकटसचया विकासास समरथन दऊ आणि बहपकषीय आरथिक ससथा परादशिक विकास बका आणि विकास वितत ससथा सहकारी एजनसीज खाजगी कषतरातील धनकोआणि गतवणकदार सहकारी ससथा सावकाराचया विविध शरणीना सहभागी होणयास आणि सकषम वितत ससथाना परवडणाऱया आणि वाढत जाणाऱया गहनिरमाण कषतराचया सरव परकारात गतवणक करणयासाठी परोतसाहन दऊ

141 सारवजनिक अनदानापासन इतर सारवजनिक ससथा आणि खाजगी कषतराकडील योगदान यासह विविध निधीपरवठा सरोताचया आधार कारयकरतयाचयामधील समनवय आणि हसतकषप तसच उततरदायितव याची खातरी करन राषटरीय सतरावर शहरी आणि परादशिक वाहतक सरचना आणि सवा निधी सथापित करणयाचा सदधा आमही विचार कर

142 आमही आतरराषटरीय बहपकषीय आरथिक ससथा परादशिक विकास बका विकास वितत ससथा आणि सहकारय एजनसी याना नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबाजवणीसाठी खास करन विकसनशील दशात कारयकरम आणि परकलपाना कलपक आरथिक यतरणासह आरथिक पाठबळ परवणयासाठी आमतरित करतो

143 आमही गरीन कलायमट फनड गलोबल एनवहायरनमट फसिलिटी एडॉपटशन फड आणि कलायमट इनवहसटमट फडस याचयासह जलवाय परिवरतन सबधी उपनगरीय योजना धोरण कारयकरम आणि उपनगरीय व अनय कारयकरमासाठी विविध बहपकषीय निधीचया परवशाला हवामान बदल अनकलन आणि सौमयीकरण योजना धोरण कारयकरम आणि सहमत कारयपदधतीचया आतील चौकटीत उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारासाठी कारवाईसाठी सरोत लरकषित करणयासाठी मदत दतो मदतआमही उचित असलयापरमाण उपराषटरीय आणि सथानिक आरथिक ससथाबरोबर हवामान विततपरवठा सरचना उपाय विकसित करणयासाठी आणि सरकारचया सरव पातळयावर आरथिक आणि ऋण शाशवततची खातरी करणयासाठी कोणतयाही राषटरीय चौकटीशी साततय राखन उतपररकीय आरथिक ससथा निशचीत करणयासाठी समनवय राख

144 आमहीशहरी आणि महानगरीय पायाभत सविधा इमारती आणि इतर शहरी सपततीमधील गतवणकीशी सबधित विमा आणि पनरविमा ससथा आणि इतर सबधित कारयकरतयाचयाशी समनवय राखन सहकारयान शहरी आणि मानवी वसाहतीमधय हवामान आणि आपतती जोखमीवर तसच सथनिक लोकसखयसाठी तयाचा निवारा आणि आरथिक गरजा सरकषित करणयासाठी वयवहारय उपायाचा धाडोळा घऊ आणि विकसित कर

145 शाशवत शहरी आणि परादशिक विकासासाठी सारवजनिक आणि खाजगी कषतरातील सरव उपलबध सतरोताकडन इतर गोषटीबरोबरच अतिरिकत ससाधनाचया चालनला उतपररित करणयासाठी अधिकत विकास सहाययासह आतरराषटरीय सारवजनिक विततपरवठयाचा वापर करणयाच आमही समरथन करतो यामधय आतरराषटरीय सारवजनिक विततपरवठा सारवजनिक सरोताचया अतरदशीय सतरावर चालना दनाऱया दशाचया खास करन अतयत गरीब आणि मरयादित अतरदशीय सरोत असलल असरकषित दशाचया परयासाना जोड दणयात महततवाची भमिका बजावतात ही वसतसथिती मानय करन सभावय गतवणकदारासाठी जोखीमाचया सौमयीकरणाचा समावश अस शकतो

146 आमही उततर-दकषिण दकषिण-दकषिण व तरिकोणीय परादशिक आणि आतरराषटरीय सहकारय तसच उचित असलयापरमाण उपनगरीय विकदरित आणि शहर-त-शहर सबधी सहकारय करणार परकार शाशवत शहरी विकासासाठी कषमता विकसित करणयासाठी आणि शहरी विकासाला योगदान दणयासाठी आणि सरव सतरावर आणि सरव सबधित कारयकरतयादवार शहरी उपाय आणि परसपर शिकषणाची जोपासना करन सधीचा विसतार कर

43

नवीन शहरी कारयसची

147 आमही शासनाचया सरव सतरावरील बहविध हितसबधी आणि ससथाचया कषमताना सबोधित करणारा आणि शाशवत शहरी विकासासाठी सारवजनिक धोरण तयार करणयासाठी अमलबजावणी करणयासाठी वाढवणयासाठी वयवसथापन करणयासाठी दखरख करणयासाठी आणि मलयाकन करणयासाठी वयकतीगत समाजविषयक आणि ससथातमक कषमताचा सयोग करणारा बहआयामी दषटिकोन महणन कषमता विकासाच परवरतन कर

148 आमही महिला आणि मली मल आणि यवक वयोवदध वयकती आणि अपग वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदायाबरोबर तसच नगरी समाज शकषणिक आणि सशोधन ससथा याचयाबरोबर तयाना शहरी आणि परादशिक विकासाचया सबधातील निरणय घणयाचया परकरियत परभावीपण सहभागी होण शकय करणयासाठी सघटनातमक आणि ससथातमक शासनाला आकार दणयात काम करणयासाठी उचित असलयापरमाण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारी सहयोगी ससथासह सथानिक सरकाराची कषमता मजबत करणयाच परवरतन कर

149 आमही सथानिक सरकारी सघटनाना कषमता विकासाच परवरतक आणि परवठादार महणन उचित असलयापरमाण तयाची शहरी धोरण आणि विकासाची पराधानय यावरील राषटरीय समतरणतील सहभाग आणि नागरी समाज खाजगी कषतर वयावसायिक शकषणिक आणि सशोधन ससथा याचयाबरोबर उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराबरोबरच सहकारय आणि तयाची विदयमान नटवरकस ओळखन आणि मजबत करन कषमता विकास कारयकरम पोचवणयासाठी मदत दऊ परॉकटिशनरस नटवरकस सथापन करण आणि सायनस-पॉलिसी इटरफस परथा जागतिक राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक परमाणावर सहाधयायी-त-सहाधयायी शिकण आतर-पालिका सहकारयसारखया विषय मजकराशी सबधित भागीदाऱया आणि सहकारयाचया कती या मारगान कल जाव

150 आमही अदिस अबाबा कारवाई कारयसचीखाली सथापित कललया आणि 2030 शहरी विकासासाठी शाशवत कारयसची खाली सर करणयात आललया टकनॉलॉजी फसिलिटशन यतरणचया परकरियाबरोबर सपरण ससगतता समनवय आणि सयकत शकतीचा शाशवत शहरी विकासाला फायदा होणयासाठीवाढलल सहकारय विजञान ततरजञान आणि कलपकतचया आदान परदानाच महततव आमही अधोरिखित करतो

151 परयावरणीय सवदनशीलता आणि भरषटाचारविरोधी उपाययोजनासह सरव सतरावर ससथातमक सहकारयात अतरभत कललया आरथिक नियोजन आणि वयवसथापनात उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना पारदरशक आणि सवततर दषटीकोन लखाकन परापण अहवालीकरण लखापरीकषण आणि इतर बाबीबरोबरच सनियतरणाचया परकरिया अगीकारन आणि वय-आणि लिग परतिसादी बजटिग आणि लखाकनाचया परकरिया आणि नोदीचया डिजीटायझशनकड विशष लकष दऊन निषकरष-आधारित दषटीकोनाच परवरतन करणयासाठी आणि मधयम-त-दीरघकालीन परशासकीय आणि तातरिक कषमता उभारणयाचया दषटीन परवरतन कर

152 आमही कायदशीर जमीन-आधारित महसल आणि विवततपरवठा साधन तसच धोरण आखणाऱयासाठी आणि सथानिक जनसपरक अधिकाऱयासाठी सथावर मालमततचया कारयावरील कषमता विकास कारयकरमाच जमिनीचया मलयातील वाढीच राशीकरण पकडण आणि वितरण यासह मलय पकडणयाचया कायदशीरआरथिक पायावर लकष कदरीत करन परवरतन कर

44

नवीन

शहर

ी कार

यसची

153 आमही सपषट आणि पारदरशक धोरण आरथिक आणि परशासकीय चौकटी आणि कारयपदधती तसच बहहितसबधी भागीदाऱयासाठी नियोजनाची मारगदरशक तततव सथापित करन उचित असलयापरमाण शहरी विकास परकरियामधय बह-हितसबधी भागीदाऱयाचया पदधतशीर उपयोगाच परवरतन कर

154 आमही उततम परथा आणि कलपक उपायावर परकाश टाकन तसच उपराषटरीय एकक सथानिक सरकार आणि इतर सबधित हितसबधी याचया दरमयान सह-उतपादन नटवरकसचया परवरतनादवार नवीन शहरी कारयसचीचा आरभ आणि अमलबजावणी वाढवणयाची योजना असणाऱया सवचछिक सहयोगी पढाकाराच लकषणीय योगदान मानय करतो

155 आमही महिला आणि मली मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय तसच असरकषित परिसथितीतल वयकतीची कौशलय आणि कषमता तयाचया शहरी आणि परादशिक विकास निरणय घणयातील परभावी सहभागाची खातरी करणयासाठी शासन परकरियाना आकार दणयासाठी सवादात सामील करन घणयासाठी आणि मानवी हकक आणि भदभाव-विरोधाच परवरतन आओणि सरकषण करणयासाठी सकषम करणयासाठी आणि मजबत करणयासाठी ककषमता

विकास पढाकाराच परवरतन कर

156 आमही महिला आणि मली मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती आणि असरकषित परिसथितील वयकती याचयासह जनतला माहिती आणि सवाद ततरजञान उपलबध होणयाचया दषटीन नागरी जबाबदारी विकसित करणयासाठी आणि अमलात आमणयासाठी सहभाग विसतत करणयासाठी आणि जबाबदार शासनाचया जोपासनसाठी तसच कारयकषमता वाढवणयासाठी राषटरीय माहिती आणि सवाद धोरण आणि इ-गवहरनमट धोरण तसच कषमता विकास कारयकरमासह नागरिक-कदरीत डिजीटल शासन साधन ततरशासतरीय कलपकता वापरन पाहण याच परवरतन कर दीरघकालीन एकातमिक शहरी आणि परादशिक नियोजन आणि डिझाइन भ वयवसथापन आणि शहरी आणि महानगरी सवाची उपलबधता सधारणयासाठी जोसपटियल माहिती परणालीसह डिजीटल वयासपीठ आणि साधनाचया वापराला परोतसाहन दिल जाईल

157 आमही माहिती जञान आणि तजजञता याचया सकलन विशलषण परमाणीकरण आणि भौगोलिकदषटय़ा आधारित समदाय-सकलित उचच-दरजा उतपनन लिग वय वश वाशिकता सथलातरण सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सदरभात सबधित असलली इतर गणवशिषटय़ याचया दवार डिसअगरीगट कलला वळचया वळी आणि विशवासारह डटासह वाटन घण आणि आदान परदान करण यासाठी सामाजिक ततरशासतरीय डिजीटल आणि निसरग-आधारित कलपकता शहरी आणि परादशिक नियोजन आणि धोरण निशचीती आणि ससथातकम कललया यतरणा यावर लकष कदरीत करणयासह विजञान ससोधन आणि कलपकतला मदत दतो

158 आमही शाशवत शहरी विकास नीती आणि धोरणाचया अमलबजावणीत साधय कललया परगतीवर परभावीपण दखरख करण आणि निरणय-घण आणि उचित पनरावलोकनाची माहिती दण यासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतरावर डटा आणि साखयिकीय कषमता मजबत कर नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी पाठपरावयासाठी आणि पनरावलोकनासाठी डटा सकलन कारयपदधती पराथमिक रितया अधिकत राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक डटा सरोतावर आणि उचित असलयापरमाण इतर सरोतावर आधारित असावी आणि खली पारदरशक आणि खाजगीपणाचा हकक आणि सरव मानवी हकक करतवय आणि वचनबदधताचा आदर करणयाचया हतशी साततय राखणारी असावी शहर आणि मानवी वसाहतीचया जागतिक जन-आधारित वयाखया या कामाला मदत कर शकतीलशाशवत

Nairobi Quecircnia

46

नवीन

शहर

ी कार

यसची

159 आमही डटा सकलन मपिग विशलषण आणि परसार करणयात आणि परावा-आधारित शासनाच परवरतन जागतिक दषटया तलनातमक तसच जनगणना कटबाच सरवकषण लोकसखया नोदवहया समदाय-आधारित सनियतरण करकरिया आणि उतपनन लिग वय वशवाशिकता सथलातरण सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सदरभात सबधित असलली इतर गणवशिषटय़ याचया दवार डिसअगरीगट कलल इतर सबधित सरोत अशा दोनहीचा वापर करन वाटन घतललया जञानाचया पायावर उभारणी करणयात राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराचया भमिका आणि वाढललया कषमताना आमही मदत दऊ

160 आमही गर-राजय कारक व लोकासह राषटरीय उपनगरीय आणि सथानिक सवराजय सरकार आणि सबधित हितसबधीमधय इ-गवहरननस माहिती आणि सवाद ततरशासतरादवार सहाययित दषटीकोन आि डिओसपटियल माहिती वयवसथापनमारफत परभावी शहरी नियोजन आणि वयवसथापन कारयकषमता आणि पारदरशकता वाढवणयासाठी जञान हसतातरण आणि वाटन घणयासाठी उपलबध ततरशासतरीय आणि सामाजिक साधन वापरन यजर-मितर आणि सहभागी डटा वयासपीठाची निरमिती परवरतन आणि वाढवणयाची जोपासना कर

पाठपरावा आणि पनरावलोकन

161 आमही एका सरवसमावशक पदधतीन परगतीचा मागोवा घणयासाठी परिणामाच निरधारण करणयासाठी आणि कारयसचीचया परभावी आणि वळचया वळी अमलबजावणी आपलया नागरिकाना उततरदायितव आणि पारदरशकता याची खातरी करणयासाठी राषटरीय विबागीय आणि जागतिक पातळयावर ससगततची खातरी करन नवीन शहरी कारयसचीच पनरावलोकन करणयासाठी नियतकालिक पाठपरावा कर

162 आमही नवीन शहरी कारयसचीचया सवचछिक दशाचया पढाकारान खलया सरवसमावशक बहसतरीय शहभागी पाठपरावयाला आणि पनरावलोकनाला परोतसाहन दऊ परकरियत सरकारचया राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतराचया योगदानाचा विचार करणयात यावा आणि सयकत राषटर यतरणा विभागीय आणि उपविभागीय सघटना मोट समह आणि सबदित हितसबधियाचया योगदानान तिला जोड दणयात यावी आणि ती सरव सबधित हितसबधियामधय भागीदारीची निरमिती आणि ठाम अधिक मजबत करणयाच लकषय असणारी आणि नागरी उपाय आणि परसपर शिकवण याचया दवाण घवाणीची जोपासना करणारी परकरिया असावी शाशवत

163 आमही सरव सतरावर नवीन शहरी कारयसचीचा पाठपरावा करणयासाठी आणि पनरावलोकनासाठी सकरिय भागीदार महणन सथानिक सरकारच महततव मानय करतो आणि उचित असलयापरमाण राषटरीय आणि उपराषटरीय सरकाराबरोबर सबधित सहयोगी ससथा आणि उचति वयसपीठाचया मारफतसह सथानिक पातळीवर सयकतपण अमलबजावणीयोगय पाठपरावा आणि पनरावलोकन यतरणा विकसित करणयासाठी तयाना परोतसाहन दतो आमही उचित असल तिथ या बाबतीत योगदान दणयाचया तयाचया कषमताचा विचार कर

164 नवीन शहरी कारयसचीचया पाठपरावा आणि पनरावलोकनात तयाचया अमलबाजवणीत समनवय आणि ससगततची खातरी करणयासाठी शाशवत विकासासाठी कारयसची 2030 चया पाठपरावा आणि पनरावलोकनाबरोबर परबावी दव असावत यावर आमही जोर दतो

165 आमही यएन-हबिटाटची आपलया दिललया अधिकाराचया आत इतर सयकत राषटर यतरणा एककाचया बरोबर समनवयान शाशवत शहरीकरण आणि इतर बाबीबोरबरच शाशवत विकास आपतती जोखीम कपात आणि हवामान बदल याचया दरमयानच दव मानय करन शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीसाठी एक

47

नवीन शहरी कारयसची

कदरबिद महणन भमिका आणि तजजञता आमही पनहा मानय करतो

166 आमही महासभला सकरटरी-जनरलना दशआणि सबधित विभागीय आणि आतरराषटरीय सघटना याचयाकडील सवचछिक माहितीसह नवीन शहरी कारयसीचया अमलबजावणीचया परगतीचा चा पहिला अहवाल सभचया बहाततरावया सतरादरमयान सादर करन दर चार वरषानी सादर करणयाची विनती करणयासाठी आमतरित करतो

167 अहवालात नवीन शहरी कारयसचीचया आणि शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीचया सबधातील आतरराषटरीय सहमती झाललया लकषयाचया आणि उददिषटाचया अमलबजावणीत कललया परगतीच गणवततातमक आणि राशयातमक विशलषण मिळल ह विशलषण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार य-एन हबिटाट सयकत राषटराचया यतरणची इतर सबधित एकक सबधित हितसबधी याचया नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीचया लमरथनारथ कारय आणि यएन-हबिटाट गवहरनिग कौसिलचया अहवालावर आधारित असतील अहवालात शकय असललया मरयादपरयत बहपकषीय सघटनाची उचित असल तिथ नागरी समाज खाजगी कषतर आणि शकषणिक कषतर याचयाकडील माहिती आणि परकरिया अतरभत करणयात यावी तो यएन-हबिटाटदवार निमतरित जागतिक शहरी मच सारखया विदयमान वयासपीठावर आणि परकरियावर तयार करणयात यावा अहवालात परतिलिपीकरण टाळाव आणि तयान राषटरीय उपराषटरीय परिसथिती आणि कायद कषमता गरजा आणि पराधानय याना परतिसाद दयावा

168 यएन-हबिटाटदवारा सयकत राषटर यतरणचया इतर सबदित एककाबरोबर जवळचया सहयोगान सरवसमावशक सयकत राषटर निहाय समनवय परकरियची खातरी करन समनवयित कला जाईल अहवाल महासभला इकॉनॉमिक अड सोशल कौसिलमारफत सादर कला जाईल18 शाशवत विकासासाठी कारयसची 2013 चा पाठपरावा आणि पनरावलोकनाबरोबर ससगती समनवय सहयोगी दवयाची खातरी करन महासभचया कपाछतराखाली आमतरित कलया जाणाऱया शाशवत विकासावरील उचच-सतरीय राजकीय मचाला सदधा सपरद कला जाईल

169 आमही जागतिक वसाहत दिन आणि जागतिक शहर दिन सारखया विदयमान पढाकाराचा वापर करन भागीदारी तरफदारी आणि जागरकता वाढ़वणाऱया कतीचया माधयमातन चालना दणयाच परयास सर ठव आणि नागरी समाज नागरिक आणि सबधित हितसबधीचया पाठिबयाला चालना दणयासाठी आणि निरमाण करणयासाठी नवीन पढाकार सथापित करणयाचा विचार कर सथानिक आणि परातीय सरकारचया जागतिक सभत परतिनिधीतव कललया राषटरीय आणि उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार सहयोगी ससथाबरोबरचया नवीन शहरी कारयसचीचा पाठपरावा करण आणि पनरावलोकन करण चाल ठवणयाचया महततवाची आमही नोद घतो शाशवतशाशवत

170 आमही महासभचया 16 डिसबर 1976 चा 31109 आणि 19 डिसबर 1977 चा 32162 सह 16 डिसबर 1996 चा 51177 21 डिसबर 2001 चा 56206 67216 68239 आणि 69226 ठरावाना पनहा मानय करतो आमही यएन-हबिटाटाचया नरोबी मखयालयाचया महततवाचा पनरचचार करतो

171 आमही यएन-हबिटाटची इतर सयकत राषटर यतरणातील एककाबरोबर सहयोग करन नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी पाठपरावा आणि परावलोकनासह शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीवरील कदरबिद महणन महततव अधोरखित करतो

18 हबिटाट अजडाचया समनवयित अमलबजावणीवर सकरटरी-जनरलचया इकॉनॉमिक अड सोशल कौसिलला अहवालाची जागा घण हा या अहवालाचा हत आह तयाचा हत महासभन तिचया ठरावात सबधित अजडा बाबीखाली विनती कललया सकरटरी-जनरलचया अहवालाचा भाग असण तयाला अतिरिकत नाही हा सदधा आह बठकीचा सभापतीचा साराश तिचया वारषिक ठरावात सबधित कारयसचीचया बाबीखालील सवततर निरधारणात असललया शिफारशीचया दषटीन दसऱया समितीला तिचया एकाहततरावया अधिवशनात करावयाचया कारवाईचा विचार करणयासाठी माहिती महणन काम करल

48

नवीन

शहर

ी कार

यसची

172 नवीन शहरी कारयसचीचया दषटीन आणि यएन-हबिटाटची परिणामकारकता वाढवणयाचया दषटीकोनातन आमहीसकरटरी-जनरलना महासभचया एकाहततरावया अधिवशनात यएन-हबिटाटच परावा-आधारित आणि सवततर निरधारण सादर करणयाची विनती करतो निरधारणाच निषकरष यएन-हबिटाटची कारयकषमता उततरदायितव आणि दषटीकषप वाढवणयासाठी सचना असलला एक अहवाल असल आणि या बाबतीत तयानी पढील बाबीच विशलषण करावःअधिवशनात

(a) यएन-हबिटाटचा नमनातमक आणि परिचालनातमक आदश

(b) अधिक परभावी उततरदायी आणि पारदरशक निरणय घणयाकरिता यएन- हबिटाटची शासन रचना तयाचया गवहरनिग कौनसिलचया सदसयतवाचया सारवतरिकीकरणासह विकलपाचा विचार करण

(c) यएन-हबिटाटच काम राषटरीय सथानिक आणि सथानिक सवराजय ससथाबरोबर मखयतवान तयाची परण कषमता मिळवणयासाठी सबधित हितसबधीचया बरोबर काम करण

(d) यएन-हबिटटची आरथिक कषमता

173 आमही नवीन शहरी कारयसचीची परभावी अमलबजावणी आणि तया बाबतीत यएन-हबिटाटची सथिती याची चरचा करणयासाठी एकाहततरावया अधिवशनाचया दरमयान महासभचया अधयाकषानी बोलवायची महासभची दोन दिवसाची उचच सतरीय बठक घणयाच ठरवल आह बठकीत इतर विषयाबरोबरच अहवालात असललया उततम परथा यशोगाथा आणि उपायाची चरचा कली जाईल

174 आमही महासभला पढील यनायटड नशनस कॉनफरनस ऑन हाउसिग अड ससटनबल अरबन डवलपमट (हबिटाट IV) 2036 मधय नवीन शहरी कारयसचीचया परगतीच निरधारण आणि मजबतीकरण करणयासाठी नतनीकत राजकीय वचनबदधतचया आतच घणयाचा विचार करणयास परोतसाहन दतो

175 आमही सकरटरी-जनरलना वरील परिचछद 166 चया अनषगान 2026 मधय सादर करायचया चतवारषिक अहवालात नवीन शहरी कारयसचीचया सवीकतीपासन तिचया अमलबजावणीत कललया परगतीचा आणि सामोर जाव लागललया आवहानाचा लखाजोखा घणयाची आणि तयाना सबोधित करणयासाठी उचलायची पढील पावल निशचीत करणयाची विनती करतो

Indi

a copy S

hutte

rstoc

kcom

50

नवीन

शहर

ी कार

यसची

51

नवीन शहरी कारयसची

नवीन

शहर

ी कार

यसची

NewUrbanAgenda Habitat3wwwhabitat3org

4

नवीन

शहर

ी कार

यसची

5

नवीन शहरी कारयसची

नवीनशहरीकारयसची

6

नवीन

शहर

ी कार

यसची

नवीन शहरी कारयसची

शाशवत शहर आणि सरव मानव वसाहतीविषयी कविटो घोषणापतर

9

नवीन शहरी कारयसची

1 आमही राजय आणि सरकारच परमख मतरी आणि उचच परतिनिधि सयकत राषटराचया आवास आणि शाशवत शहरी विकास (हबिटाट III) सबधी कॉनफरनससाठी 17 त 20 ऑकटोबर 2016 रोजी कविटोमधयएकतर आललो आहोत यात उप राषटरीय आणि सथानिक सरकार सासद नागरी समाज सथानिक लोक आणि सथानिक समदाय खाजगी कषतर वयावसायिक शासतरकार आणि शकषणिक समदाय तयाच बरोबर सबदध हितसबधी नवीन शहरी कारयसची सवीकारणयासाठी एकतर आल आहत

2 वरष 2050 परयनत जगातील शहरी लोकसखया जवळपास दपपट होण अपकषित आह तयामळ शहरीकरण ह एकवीसावया शतकातील सरवात बदल घडवन आणणारी बाब ठरणार आह लोकसखया आरथिक गतिविधि सामाजिक आणि सासकतिक सवाद तयाच बरोबर परयावरण आणि मानवीय परभाव शहरामधय फार मोठया परमाणावर उचच गतिन बदल घडवन आणत आह आणि यामळ शाशवतआवास पायाभत सविधा आधारभत सवा कषतर आरोगय शिकषण अनन सरकषा उततम नोकरी सरकषा आणि नसरगिक सरोत यासह अनक बाबीचया दषटीन शाशवततचया सबधात मोठी आवहान समोर यत आहत

3 वरष 1976 मधय वहकवर कनडायथ आणि वरष 1966 मधय इसतबल टरकी यथ झाललया मानव वसाहतीसबधी कॉनफरनस आणि 2000 मधय मिलनियम डवलपमट लकषय सवीकारलयापासन आमही कोटयावधी शहरी नागरिकाचया जीवनात बदल घडताना पाहिल आह आणि तयात झोपडया आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणार लोक समाविषट आहत तथापि दारिदरयाची विविध रप वाढ़ती विषमता आणि परयावरणाचा हरास झालयामळ शाशवत विकास वशविक रीतया करणयासाठी सदधा मोठ अजथळ आहत जयात बहतक वळा शहरात आणि मानवी वसाहतीत सामाजिक आणि आरथिक दषटय़ा वगळलयामळ आणि अवकाशीय वगळपणा ह नाकारता न यणार वासतव असणार आहवसाहती असणार आह

4 आपण अजनही या आणि इतर असतितवातील आणि उदभवणाऱया आवहानाना सबोधित करणयापासन खप दर आहोत आणि आणि एक शाशवत आणि उततम आरथिक परगति सामाजिक आणि सासकतिक विकास आणि परयावरण सरकषा मिळवण व तया सबधी तयातील योगदान रखाकित करावयाच आहत ज शाशवत विकास सबधी बदल मिळवणयात मदत करतात तयासाठी इजिन महणन शहरीकरणामळ मिळत असललया सधिचा वापर करण आपलयाला गरजच आह

5 शहर आणि मानवी वसाहती जया परकार आरखित डिझाइन कलया जातात विततपरवठा कला जातो विकसित शासित आणि वयवसथापित कलया जातात तया पदधतीना पनहा सबोधित करन नवीन शहरी कारयसची सरव सवरपातील आणि आकारमानातील दारिदरय आणि भक नषट करणयात विषमता कमी करणयात टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत वदधीच परवरतन करणयात लिग समानता निरमाण करणयात आणि शाशवत विकासात तयाचया महततवाचया योगदानाचा परणपण लाभ घणयाचया दषटीन महिला आणि मलीचया सकषमीकरणात मानवी आरोगय आणि सवासथय़ सधारणयात विरोधाला बळ दणयात आणि परयावरणाच सरकषण करणयात मदत करतील

6 आमही वरष 2015 मधय मिळवलल यश आमही परणपण विचारात घतो मखयतवान वरष 20301 सबधी शाशवत विकास बाबद असललया कारयविधी साठी यात समाविषट आहशाशवत विकासशील लकषय तिसऱया जागतिक कॉनफरनसचा अदिस अबाबा2 कती कारयसची जी विकासासाठी वितत परवठा करणयावर आह सयकत राषटरसघाचया हवामान परिवरतनवरील सयकत राषटरसघाचया फरमवरक कनवहशनखाली सवीकारणयात आलला परीस करार3 आपततीदा जोखीम कमी करणयासबधी सनडाई फरमवरक 2015-

1 ठराव 7012 ठराव 69313 अनचछद3 बघा FCCCCP201510Add1 निरणय 1CP21 अनचछद

10

नवीन

शहर

ी कार

यसची

20304 वहिएननाचा लनडलॉकड डवलपिग कनटरीज फॉर द डिकड 2014ndash2024 एकशन परोगराम5 सिडस एकसीलरटड मॉडलिटीज ऑफ एकशन (समोआ)6 पाथवज आणि इसतबलमधय झालली अविकसित दशासाठी दशकाचा कती आराखडा 2011-20207 समाविषट आहत आमही परयावरण आणि विकास सबधी रियो दि जनरियो जाहीरनामा8 आणि शाशवत विकासावरील जागतिक शिखर परिषद

सामजिक विकासावरील जागतिक शिखर परिषद9 लोकसखया आणि विकासावरील आतरराषटरीय कॉनफरनसचा कतीचा कारयकरम बीजिग पलटफॉरम फॉर एकशन10 शाशवत विकास सबधी सयकत राषटरसघाची यनाइटड नशनसची कॉनफरनस आणि या कॉनफरनससचा पाठपरावा सदधा विचारात घतला आहयासबधी पाठपरावा

7 यात अनतरसरकारी सहमत निषपतती नाही ह मानय करत असताना आमही म 2016 मधय इसतबलमधय झाललया वरलड हयमनिटरियम सममिटची दखल घतली

8 नवीन शहरी कारयसचीतील राषटरीय सरकाराची योगदान तसच उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराची योगदान याच कौतक करतो आणि सथानिक आणि परातीय सरकाराचया दसऱया जागतिक सभची नोद घणार

9 जागतिक परादशिक उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर सबधित कारयकरतयाचया सहभागासह एका एकातमिक आणि समनवयी पदधतीन शाशवत शहरी विकासापरती आमचया जागतिक वचनबदधतचा नवीन शहरी कारयसची ठामपण पनरचचार करतशाशवत नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी एकातमक पदधतीन शाशवत विकासासाठी 2030 कारयसचीचया अमलबजावणीत आणि सथानिकीकरणात आणि शहर आणि मानवी वसाहती सरवसमावशक सरकषित तगाऊ आणि शाशवत बनवणयाचया गोल 11 सह शाशवत विकासाची लकषय आणि उददिषट साधय करणयात योगदान दत

10 नवीन शहरी कारयसची ह मानय करत कि ससकती आणि सासकतिक विविधता मानव जमातीचया समदधीच सरोत आहत आणि शहराचया मानवी वसाहतीचया आणि नागरिकाचया शाशवत विकासात महतततवपरण योगदान दतात जयादवार तयाना विकासाचया उपकरमात सकरिय आणि अदवितीय भमिका निभावणयात सकषम करतात नवीन शहरी कारयसची विकास पढ ह मानय करतो कि सरोताचया जबाबदार वापरात योगदान दणाऱया शाशवत उपभोग आणि उतपादनाचया पदधती याचया परवरतनात आणि अमलबजावणीत ससकतीचा विचार कला जावा आणि हवामान बदलाचया विपरित परिणामाना सबोधित कराव

4 रिझोलयशन 69283 अनचछद II5 रिझोलयशन 69137 अनचछद II6 रिझोलयशन 6915 अनचछद7 इसतमबल टरकी मधय झालली शवटची विकसित दशाची चौथी यनाईटड नशनस कॉनफरनसचा अहवाल9ndash13 म 2011 (ACONF2197) अधयाय II8 यसयकत राषटराचया रियो डि जनरियो मधय झाललया परयावरण आणि विकास यावरील कॉनफरनसचा अहवाल 3-14 जन1992 स स क र ण I कॉनफरनसमधय मजर कलल ठराव (यनाईटड नशनस पबलीकशनस विकरी न E93I8 आ ण ि खणड) ठराव 1 अनचछद I9 लोकसखया व विकास यावरील इडरनशनल कॉनफरनस करो 5ndash13 सपटमबर 1994 चा अहवाल(यनाईटड नशनस पबलिकशनस सलस न E95XIII18) अधयाय I ठराव 1 अनचछद10 चौथी महिलावर आधारित विशव कॉनफरनस बीजिग 4ndash15 सपटमबर 1995 (यनाईटड नशनस पबलिकशनस सलस न E96IV13) अधयाय I ठराव 1 एनकस II

11

नवीन शहरी कारयसची

आमची सामायिक दषटि

11 समान वापर आणि शहराचा आणि मानवी वसाहतीचा उपभोग याचया सदरभात आमचयाकड सरवासाठी शहराची सामायिक दषटी यात सरव परकार सामील असन उततम वसाहत सदय आणि पढ़ील पिढ़ीसाठी सोय कोणतयाही परकारच भदभावाशिवाय एक उततम सरकषित आरोगयपरद सरळ जाणयासारख कमी किमतीच लवचिक आणि शाशवत परकारच शहरी मानव वसाहतीच सवरप तयार असाव आणि तयात सरवासाठी उततम समदधि आणि जीवनाचा दरजा असावा ही दषटी साकार करणयासाठी काही राषटरीय आणि सथानिक सरकार याचया परयासाची जयाना तयाचया विधयकामधय राजकीय जाहीरनामयात आणि सनदामधय ldquoशहराचा हककrdquo अस सदरभित कल आह तयाची नोद घतो

12 आमच लकषय आह शहर आणि मानव वसाहती सबधी कारय जयात परतयक वयकतिला आतरराषटरीय कायदयापरती सपरण आदरासह सयकत राषटराचया सनदचया हत आणमि तततवानी मारगदरशन कलल समानतच अधिकार आणि सधि तयाच बरोबर तयाना आधारभत सवाततरय मिळ शकतील या सबधात नवीन शहरी कारयसची यनिवरसल डिकलरशन ऑफ हयमन राइटस11 जागतिक मानवाधिकार सधि मिलयनियम डिकलरशन12 आणि 2005 वशविक समिटच13 परिणाम यामधय अतरभत आह विकासाचया हककावरील जाहीरनामया14सारखया इतर विलखातन सदधा याची माहिती दिली जात

13 आमची शहर आणि मानव वसाहतीची परिकलपना अशी आह कीः

(a) त आपलया सामाजिक कारयाच पालन कर शकतील यात समाविषट आह आह सामाजिक आणि निसरगविषयक कारय जयात भमि समाविषट असन यासबधी परगतिवादी उपलबधि मिळवण आणि आवास सबधी अधिकाराचा परण वापर आणि सनमान करताना यात बरोबर जीवन सतर कोणतयाही भदभावाशिवाय वशविक रीतया सरकषित आणि कमी दरातील पिणयाच पाणी आणि सवचछता तयाच बरोबर सारवजनिक वसत आणि सवा यासबधी सहज पोहोच यथा आहार सरकषा आणि पोषण आरोगय शिकषा पायाभत सविधा चलनवलन आणि वाहतक ऊरजा हवची गणवतता आणि उदरनिरवाह समाविषट आह

(b) एक सहभागी महणन तयातील सरव रहिवाशाची नागरी गतवणक वाढ़वण सवामितव सबधी भावना सरवात निरमाण करण सरकषित सरवसमावशक पोहोच योगय हरित आणि परयावरण मितर व गणवततापरण सारवजनिक सथळ सरवाना मिळतील ह पराधानयान ठरवण तयाच बरोबर ह सथळ सरव कटबासाठी बरोबर असन सामाजिक आणि पिढयापिढयामधील सवादाच कनदर सासकतिक अभिवयकति आणि राजकीय सहभाग उचित असलयापरमाण उपयोगात आणणार तयाच परकार सामाजिक ळावा सरकषा आणि शाति सवरपात विविध समाजाची उपसथिति जया ठिकाणी सरव लोकाचया गरजा परण होतील विशष करन त जयाना वशिषटयपरण गरजा असतील

(c) लगिक समानता जयामळ सरव सतरिया आणि मलीना सरव कषतरात बरोबरीन सहभागी होता यईल आणि समान हकक परतयक कषतरात नततव कषमतसोबत निरणय कषमता उततम कारय वातावरण आणि समान कामासाठी किवा समान मलयाचया कामासाठी समान वतन सरवाना मिळवता यईल सरव सतरियाना कोणतयाही भदभाव हिसा किवा शोषण यापासन खाजगी आणि सारवजनिक सथळावर सरकषित ठवण हा सदधा महतवाचा मददा आह

11 ठराव 217 A (III)12 ठराव 55213 ठराव 60114 ठराव 41128 अनचछद

Mum

bai Maharashtra India copy

Shutterstock Bodom

13

नवीन शहरी कारयसची

(d) आवहानाना समोर जाण आणि सदय व भविषयातील सधिचा वापर करण यात समाविषट आह आरथिक परगति शहरीकरण आणि पायाभत परिवरतन उततम उतपादकता मलय आधारित गतिविधि आणि सरोताचा उततम वापर सथानिक अरथवयवसथला उततम दरजा दण आणि अनौपचारिक अरथवयवसथला मदत करन शाशवत सवरपान औपचारिक अरथवयवसथच रप दण

(e) सथानिक आणि सथळासबधी कारय परण करण जयात वयवसथापना सबधी सीमा यत आणि सरवासाठी एक समतोल साधणारा शाशवत आणि एकातमिक शहरी आणि कषतरीय विकास सरव सतरावर सर ठवण

(f) वय आणि लगिक परतिसादातमक नियोजन आणि शाशवत सरकषित आणि पोहोच करणयात सरळ असलल शहरी कारय सबधी गतवणक जयात समाविषट असल उततम आणि सकषम परिवहन ततर जयात यातरी आणि सामान परभावी परकार लोकाशी जोडन सथळ सामान सवा आणि आरथिक सधि समाविषट आह

(g) आपततीची जोखीम कमी करणयासाठी उततम वयवसथा करण जोखीम कमी करण अवरोध वाढ़वण आणि नसरगिक पासन मानव निरमित जोखीम कमी करण आणि हवामानातील बदल सौमय करण आणि तयाचयाशी जळवन घण

(h) तयाची इकोसिसटम जल नसरगिक वसाहती याना सरकषा दण वाचवण पनरसथापित करण आणि वाढ़वण आणि जव विविधता वाढ़वन तयाच परयावरण सबधी परभाव कमी करता शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीचया अनषगान काम करण

आमची तततव आणि वचनबदधता

14 आमच लकषय परापत करणयासाठी आमही पढील इटरलिकड तततवाच अनसरण करन नवीन शहरी कारयसची सवीकारणयाचा निशचय करतो

(a) कोणालाही माग ठवायच नाही टोकाच दारिदरय नषट करणयासाह सरव सवरपातील आणि आकारमानातील दारिदरय समापत करनसमान हकक आणि सधि सामाजिक-आरथिक आणि सासकतिक विविधता आणि शहरी अवकाशात सामावन घण लकषयात समाविषट आह आणि तयासाठी उपजीविका शिकषण अनन सरकषा आणि पोषण आरोगय आणि सवासथय जयात एडस पासन मकति कषय आणि मलरियापासन बचाव समाविषट आह आणि भदभाव आणि सरव परकारची हिसा नषट करणआणि तयासाठी लोकसहभागसनिशचित करण व सरकषित आणि समान पोहोच सरवाना दण गरजच राहील जयात भौतिक आणि सामाजिक सरचना आणि आधारभत सवा समाविषट आह तयाच बरोबर कमी किमतीत निवास सोय सदधा असल

(b) शाशवत आणि सरवसमावशक असललया शहरी अरथवयवसथा सनिशचित करण जयासाठी सचयित पदोननती सबधी फायद ज सनियोजित शहरीकरणासाठी असतात ठवण गरजच आह यात समाविषट आह उचच उतपादकता सपरधातमकता आणि कलपकता यासाठी परिपरण आणि उतपादक रोजगार सजन करण व सरवासाठी सनमाननीय कामाची सधि दण या कामात समाविषट आह आणि तयासाठी आरथिक आणि उतपादक सरोताचा वापर करण आणि सरवासाठी सधि तयार करण महतवाच आह जयासाठी जमीनीचया सबधातील हवाला रोखण सरकषित जमीन अवधि तयार करण आणि जिथ उचित असल तिथ शहरी सकोचन रोखण याची खातरी करण

14

नवीन

शहर

ी कार

यसची

(c) सवचछ ऊरजच आणि शहरी विकासात जमीन आणि सरोताचा शाशवत उपयोग करणयाच परवरतन करन निसरगाशी ससवाद राखन निरोगी जीवनशली सवीकारणयासह इकोसिसटीम आणि जवविवधतच सरकषण करन शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीच परवरतन करन शहरी अवरोध उभारन आपततीचया जोखमी कमी करन आणि हवामानातील बदल सोमय करन आणि तयाचयाशी जळवन घऊन परयावरण सबधी शाशवत सथितीची सनिशचितता करण

15 आमही सवतला एका नवीन शहरी कारयसचीसाठी आमलागर बदल घडवन आणणयासाठी वचनबदध करत आहोत जो करलः

(a) आमही सरवासाठी शाशवत विकास आणि समदधीच साधय परकापत करणयासाठी शाशवत शहरी आणि परातीय विकास अतयावशयक आह ह मानय करन शहर आणि मानवी वसाहतीच चया नियोजन करतो विततपरवठा करतो विकास करतो शासन करतो आणि वयवसथापन करतो तया पदधतीना पनहा सबोधित करण

(b) शाशवत शहरी विकासासाठी सरवसमावशक आणि परभावी शहरी धोरण आणि विधयक याचया वयाखयत आणि अमलबजावणीत उचित असलयापरमाण राषटरीय सरकाराची आघाडीची भमिका तवढच महततावच उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराच तसच नागरी समाजाच आणि इतर सबधित हितसबधियाच एका पारदरशक आणि उततरदायी पदधतीत योगदान ओळखण

(c) परिवरतनाचया मलभत पररणाचया आधार सरव पातळयावर धोरणपवितर कषमता विकास आणि कतीची अमबजावणी करन शहरी आणि परातीय विकासापरती एक शाशवत जन-कदरीत वय - आणि लिग - परतिसादातमक आणि एकातमिक दषटीकोन सवीकारणजयात समाविषट असल

(i) उचित पातळीवर शहरी धोरण विकसित करण आणि अमलबजावणी करण यात समाविषट आह सथानिक राषटरीय आणि विविध हितसबधियाची भागीदारी शहराचया आणि मानवी वसाहतीचया एकातमिक यतरणा उभारण आणि आणि एकातमिक शहरी विकास साधय करण शकय होणयासाठी सरव सरकारी सतरामधय सहकारयाच परवरतन करण

(ii) शहरी हितसबधियाना सकषम करतील अशा सदढ ससथा आणि यतरणासह तयाचपरमाण उचित बधन आणि समतोलासह शहरी सरकार मजबत करन सामाजिक सरवसमावशकता टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधी आणि परयावरणविषयक सरकषम परवणससगतता

(iii) दीरघावधी आणि एकातमिक शहरी आणि परातीय नियोजनाला पनहा ऊरजा दण आणि शहरी विकास सबधी लवचिकतच आयाम मिळवण तयासाठी शहरीकरणाच सकारातमक बिनद मिळवण आणि तयाबददल जागरकता पसरवण

(iv) परभावी परकार मदत करण कलपक आणि शाशवत विततीय फरमवरकवर काम करण आणि नगरीय वितत परवठा सदढ करण तयाच बरोबर सथानीय आरथिक पदधतीला सदधा नवीन करन तयास शाशवत परकार परगतिवादी सवरप दऊन एक शाशवत शहरी विकास सबधी विचाराच मलय निरमाण करण

15

नवीन शहरी कारयसची

कतिसाठी आवहान

16 शहराचया विशिषट परिसथितिपरमाण यात नगर आणि गाव वगळ अस शकतील तरीही आमचा ठामपण सागतो कि नवीन शहरी कारयसचीचा आवाका वशविक सहभागी आणि जन-कदरीत आह गरहाची सरकषा करतो आणि यातील लकषय दीरघावधी आह आपलया पराथमिकता जागतिक कषतरीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतरावर ठवावया जयामळ सरकार आणि बाकी सबदध हितसबधी या गरजाना निभाव शकतील

17 आमही नवीन शहरी कारयसची आमचया सवतःचया दशात आणि परातीय आणि दागतिक सतरावर विविध राषटरीय वासतव कषमता आणि विकासाचया पातळया विचारात घऊन आणि राषटरीय कायद आणि पदधती तसच धोरम आणि पराधानयता याचा आदर करन अमलात आणणयासाठी काम कर

18 आमही परयावरण आणि विकासावरील रियो जाहीरनामयाचया इतर विषयाबरोबरच तततव ७ मधय ठरवन दिलयापरमाण सामायिक परत वगवगळया जबाबदाऱयासह तततवावर पनहा एकदा विशवास वयकत करतो

19 आमही ह मानय करतो कि नवीन शहरी कारयसची लाग करताना आफरीकी दश कमी विकसित दश लनडलॉक विकनसशील दश आणि लहान बटाच विकसनशील दश आणि काही विशष आवहानाना सामोर जाणार मधयम उतपनन दश याना सानोर जावलागत असललया अदवितीय आणि उदभवणाऱया शहरी विकासाचया आवहानाना सबोधित करणयाकड विशष लकष परविणयात याव सघरषाचया परिसथितीत असणाऱया तसच विदशाचया ताबयात असणाऱया सघरषोततर दश आणि नसरगिक आणि मानवनिरमित आपततीनी बाधित दशाकड सदधा विशष लकष दणयात याव

20 आमही ही गरज मानय करतो कि इतर बाबीबरोबरच महिला आणि मली बालक आणि तरण अपगतव असललया वयकतीएचआयवहीएडससह जगणाऱया वयकती वयोवदध वयकती दशातरगत लोक आणि सथानिक समदाय झोपडी आणि अनौपचारिक वसाहतीतील रहिवासी बघर लोक कामगार अलप भ-धारक शतकरी आणि कोळी निरवासित परतलल अतरगत विसथापित लोक आणि सथलातरणाचया सथितीचा विचार न करता सथलातरित या सरवाना साममोर जाव लागत असललया अनक सवरपातील भदभावाना सबोधित करताना विशष लकष दणयाची आह

21 आमही सरव राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार तयाच बरोबर सबदध हितसबधियाना आवहान करतो की नवीन शहरी कारयसची परभावीपण अमलात आणणयासाठी आणि आपली सामायिक दरदषटी वासतावातत उतरवणयासाठी तयानी राषटरीय धोरण आणि कायदयाचया अनषगान पनरनिमाण करण सकषम करण आणि भागीदारी निरमाण करण समनवय आणि सहकारय वाढवण यात उततम साथ दयावी

22 शाशवत शहरी विकासाच परवरतन करण आणि वासतवात आणण यासाठी आमही ही नवीन शहरी कारयसची एक सामहिक दषटी आणि राजकीय वचनबदधता आणि वाढत शहरीकरण होणाऱया जगातील शाशवत पररणा महणन शहर आणि मानवी वसाहतीचया मखय भमिकला बळ दणयाची एक ऐतिहासिक सधि महणन सवीकारतो

नवीन शहरी कारयसचीसाठी कविटो अमलबजावणी आराखडा

17

नवीन शहरी कारयसची

23 राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार आणि सरव सबदध हितसबधियासाठी शहरी शाशवत विकास साधय करण शकय करणयासाठी आमही नवीन शहरी कारयसचीची एक महततवाच साधन महणन अमलबजावणी करणयाचा निशचय करतो

शाशवत नागरी विकासासाठी सकरमणशील वचनबदधता

24 शाशवत शहरी विकासातील मलभत कषमताचा परपर फायदा मिळवणयासाठी शाशवत विकासाचया एकातमिक आणि अविभाजय परीसीमाःसामाजिक आरथिक आणि परयावरणविषयक मधय झाललया आमलागर शहरी परावरतनामारफत आमही खालील सकरमणशील वचन दतो

सामाजिक सरवसमावशकता ससगतता आणि दारिदरय निरमलनासाठीशाशवत शहरी विकास

25 आमही ह मानय करतो कि दारिदरयाच टोकाचया दारिदरयासह तयाचया सरव सवरपातन आणि वयापतीतन निरमलन करण ह सरवात मोठ जागतिक आवहान आह आणि शाशवत विकासासाठी अटळ आवशयकता आह आमही ह सदधा मानय करतो कि वाढतया झोपडपटटी आणि अनौपचारिक निवासीचया वाढीसह वाढती विषमता विकसित आणि विकासशील दोनही परकारचया दशाना परभावीत करत आह आणि की शहरी जागच अवकाशीय सघटन पोहोच आणि डिझाइन तसच विकासाचया धोरणाचया जोडीन सरचना आणि पायाभत सवा सामजिक ससगतता समता आणि सरवसमावशकतच परवरतन कर शकतील किवा अडथळा आण शकतील

26 जन-कदरीत असलला गरहाच सरकषण करणारा आणि वय- आणि लिग परतिसादातमक असलला आणि सरव मानवी हकक आणि मलभत सवाततरय वासतवात आणणारा एकतर राहण सविधाजनक करणार सरव परकारचा भदभाव आणि हिसा समापत करणारा आणि सरव वयकती आणि समदायाना तयाचा परिपरण आणि अरथपरण सहभाग शकय करत सकषम करणारा अशा शहरी आणि गरामीण विकासापरती आमही परणपण वचनबदध आहोत तयापढ आपली शहर आणि मानवी वसाहती याचया मानवीकरणातील महततवाच घटक महणन ससकती आणि विविधता आणि समतपरती आदराच परवरतन करणयासाठीही आमही वचनबदध आहोत

27 आमही आमची शपथ पनहा दढतन उचचारतो की कोणीही माग राहाणार नाही आणि सनमाननयी परतिषठच आणि सखाच आयषय जगणयासाठी आणि तयाचया परण मानवी मलभत कषमता साधय करणयासाठी समान सधि आणि सरव रहिवाशाना औपपचारिक किवा अनौपतारिक वसाहतीत राहणार असोत शहरीकरणामळ होऊ शकणाऱया फायदयाच परवरतन करणयापरती वचनबदध आहोत

28 आमही वचनबदध आहोत कि निरवासिताचया अतरगत विसथापित वयकती आणि सथलातरिताच तयाचया सथलातरणाचया सथितीचा विचार न करता मानवी हककाचा परणपण आदर करणयाची खातरी करणयापरती आणि राषटरीय परिसथिती विचारात घऊन तयाचया यजमान शहराना आतरराषटरीय सहकारयाचया भावनतन मदत दणयासाठी जरी शहरात आणि नगरात मोठया सखयन सथलातरित होणारी लोकसखया विविध परकारची आवहान उभी करत असली तरीही ती शहरी जीवनात मोठया परमाणात सामाजिक आरथिक आणि सासकतिक योगदानसदधा दऊ शकल आमही तयापढ नियोजित आणि सवयवसथापित सथलातर धोरणामारफत सरकषित पदधतशीर आणि नियमित सथलातरादवार जागतिक परातीय राषटरीय उपराराषटरीय आणि सथानिक पातळयावरील विकासाचया दरमयानचया सयकत शकतीला मजबत करणयाला आणि सथलातरिताकडन शहराना सकारातमक योगदान शकय करणार फरमवरक सथापित करणयात सथानिक पराधीकरणाना पाठबळ परवणयाला आणि शहरी-गरामीण दव मजबत करणयाला वचनबदध आहोत

18

नवीन

शहर

ी कार

यसची

29 राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारची उचित असलयापरमाण समनवयी भमिका मजबत करणयाला आणि तयाचया सारवजनिक एककाबरोबर आणि गर सरकारी सगटनासाठी सामाजिक आणि आधारभत सवा दणार यात समाविषट असतील समदायामधील गतवणकी जया आपततीना बळी पडण सरवात जासत शकय असत आणि ज वारवार आणि परदीरघ मानवताविषयक आपततीनी बाधित असतात यापढ़ आमही शहरी रचनत आपततीगरसत वयकतीसाठी परशा सवा निवास सथान आणि सनमाननीय आणि उतपादन काम परवरतित करणयाच आणि बाधित वयकतीकड आणि तयाचया यजमान समदायाकड तयाचया विकासाला अवरोध करणयाला परतिबध करणयासाठी मदत वाहती राहील याची खातरी करत असताना सथानिक समदाय आणि सथानिक सरकार याचयाबरोबर सथानिक टिकाऊ आणि परतिषठीत उपाय गतवणयासाठी आणि विकसित करणयासाठी सधि शोधणयात काम करणयासाठी वचनबदध आहोत

30 सशसतर सघरषाचया दरमयान ठाम राहणाऱया शहरी सवाना आणखी पाठभल परवणयाचया सरकारचया आणि नागरी समदायाचया गरजा आमही मानय करतो आमही आतरराषटरीय मानवताविषयक कायदयापरती परण आदर राखणयात ठाम राहणयाची सदधा पोच दतो

31 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक गह निरमाण धोरणाचया परसारासाठी वचनबदध आहोत जी परयापत जीवनमानाचया हककाचा एक घटक महणन सरवासाठी परस गहनिरमाणचया हककाचया परागतिक वासतवात उतरणयाला मदत दतात जो सरव परकारचया भदभावाना आणि हिसला सबोधित करतो आणि राषटरीय कायदा आणि जबरदसतीन घरातन बाहर काढणयाला परतिबध करतो आणि परमाणनानसार वसाहतीचया सामाजिक निरमितीला मदत दणयासह समदायाचया आणि सबधित हितसबधियाचया नियोजन आणि या धोरणाचया अमलबजावणीतील सहभागाला आणि गतवणकीला शकय करत असतानाच बघर बळी पडणयाचया परिसथितीतील वयकती अलप-उतपनन गट आणि अपगतव असललया वयकतीचया गरजावर लकष कदरीत करतो

32 आमही सवत कि आमही एकातमिक कीकत आणि वय व लगिक आधारावर गहनिरमाण धोरणाचा आणि सरव कषतरातील दषटीकोनाचा खास करन रोजगार शिकषण आरोगय-सगोपन आणइ सामाजिक एकातमता कषतर आणि सरकारचया सरव पातळयावर-धोरण आणि दषटीकोन ज परशा परवडणाऱया उपलबध होऊ शकणाऱया सरोत-सकषम सरकषित काटक चागली जोडलली आणि चागलया ठिकाणची घराची नजीकतचया घटकाकड आणि बाकीचया शहरी वीणसमवत आणि परिसरातील कारयशील भागाशी अवकाशीय नात मजबत करणाकड विशष लकष दऊन तरतद करतात तयाच परवरतन करणयास आमही वचनबदध आहोत

33 आमही समाजाचया विविध उतपनन गटासाठी दरलकषित समदायाचया बघर वयकतीचया आणि असरकषित परिसथितीतील लोकाचया सामाजिकआरथिक आणि सासकतिक एकातमिकतचा विचार करन आणि अलगतला परतिबध करन सरकषित किफायतशीर आणि पोहोच असललया परशा विविध गहनिरमाण परयायाचा परवठा करणयास सवतः वचनबदध आहोत बघर लोकाच जीवनमान तयाचा समाजातील सहभाग परणतवान होण सविधाजनक होणयाचया दषटीन आणि बघरपणाला परतिबध करण आणि त नषट करणयासाठी तसच गनहगारीकरणाचा सामना करणयासाठी आणि नषट करणयासाठी आमही सकारातमक उपाय योज

34 आधारभत भौतिक आणि सामाजिक सोयी सरवात किफायतशीर पदधतीन भमि आवास आणि अकषय ऊरजा सरकषित पिणयाच पाणी आणि सवचछता सरकषा पोषण आणि परस आहार कचरा निरमलन शाशवत चलनवलनीयता आरोगयाची निगा आणि कटब कलयाण शिकषा ससकति आणि सवाद ततरासबधी

19

नवीन शहरी कारयसची

माहिती कोणताही भदभाव न करता सरवासाठी उपलबध करणयास मदत करणयासाठी आमही सवत वचनबदध आहोत तयाचयाही पढ आमही सवत महिला मल आणि तरण वदध वयकति दिवयाग वयकति शरणारथी सथानिक वयकति आणि सथानिक समदाय याचया उचित असलयापरमाण आणि काही सकटात सापडणयाचया परिसथितीत या सवा सरव अधिकार आणि गरजाचया परततसाठी परतिसाददणाऱया असतील याची खातरी करणयास वचनबदध आओहोत या बाबतीत आमही कायदशीर ससथातमक सामाजिक आरथिक आणि भौतिक अडथळ नषट करणयास परोतसाहन दतो

35 आमही सवत उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारासह सरकारचया उचित पातळीवर सरवासाठी सरकषचया वाढीव कालावधीसाठी कालवधीचया परकाराची विविधता मानय करन आणि हतसाठी योगय आणि वय-लिग-परतिसादी उपायाच जमीन आणि मालमततचया हककाचया मरयादचया आत महिलासाठी तयाचया सकषमीकरणाची किलली महणन जमीनीचया कालावधीचया सरकषकड परभावी परशासकीय यतरणाचयामारफत सह विशष लकष दऊन परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

36 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीत अपगतव असणाऱया वयकतीना शहराचया भौतिक वातावरणापरयत खास करन सारवजनिक ठिकाण सारवजनिक वाहतक घर शिकषण आणि आरोगय सविधा सारवजनिक माहिती आणि सवाद (माहिती आणि सवाद ततरजञान आणि परणालीसह) आणि शहरी आणि गरामीण दोनही कषतरात जनतला खलया असललया इतर सविधा आणि सवापरयत इतराचया बरोबरीन पोचण सविधाजनक करणाऱया उचित उपायाच परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

37 आमही सवत सरकषित सरवसमावशक पोहोच असलली परयावरण मितर आणि गणवततापरण सारवजनिक ठिकाण जयात गलली साईडवॉक आणि सायकलिग लनस चौरसत वॉटरफरनट कषतर बाग आणि उपवन अशी सामाजिक परसपर सवादासाठी आणि सरवसमावशकतसाठी मानवी आरोगय आणि सवासथय आरथिक दवाण घवाण आणि विविध परकारच लोक आणि ससकतियाचया दरमयानचया सासकतिक अभिवयकति आणि सवादासाठी आणि जयाची रचना आणि वयवसथापन मानवी विकासाची खातरी करणयासाठी आणि शातीपरण सरवसमावशक आणि सहभागी समाज उभा करणयासाठी तसच सहजीवनाच जोडन घणयाच आणि सामाजिक समावशतचया परवरतनासाठी वचनबदध आहोत

38 आमही सवत शहरात आणि मानवी वसाहतीत उचित असलयापरमाण सासकतिक सरचना आणि सथळ सगरहालय अतरदशीय ससकती आणि भाषा तसच पारपरिक तजञान आणि कला सरकषित ठवणयासाठी आणि परवरतन करणयासाठी तयाचया शहरी कषतरातचया पनरवसनातील आणि पनरजजीवनातील भमिकावर परकाश टाकन आणि सामजिक सहभाग आणि नागरिकतवाच अधिकार मजबत करन एकातमिक शहरी आणि परातीय धोरण आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवर परशा गतवणकीमारफत नसरगिक आणि सपषट आणि असपषट असा दोनही सासकतिक वारशाला बळ दण याला वचनबदध आहोत

39 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय बऱयाच वळा महिला आणि मली मल आणि करण आणि बळी पडणयाचया परिसथितीतील वयकती खास करन बाधित होतात ह विचारात घऊन जगण काम करण आणि हिसा आणि धमकीचया भितीशिवाय शहरी जीवनात सहभागी होण सरवानाशकय होणयासाठी सरकषित आरोगयपरण सरवसमावशक आणि सरकषित परयावरणाच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही बालविवाह अलपवयीन विवाह आणि जबरदसतीचा विवाह आणि सतरियाचया योनीची हानी करण यासह महिला आणि मलीसमकष घातक परथाचया निरमलनासाठी आणि नषट करणयासाठी सदधा काम कर

20

नवीन

शहर

ी कार

यसची

40 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय सामाजिक ससगतता मजबत करण आतरसासकतिक सवाद आणि सामजसय सहनशीलता परसपर आदर लिग समानता कलपकता उदयमशीलता सरवसमावशकता ओळक आणि सरकषा आणि सरव लोकाची परतिषठा तसच जगणयाययोगय आणि चतनयशाली शहरी अरथवयवसथा मजबत करणयासाठी विविधता आतमसात करणयाला वचनबदध आहोत आमही सवतःला आमचया सथानिक ससथा वाढतया बहजातीय आणि बहसासकतिक समाजाचया आओतच शातीपरण सहजीवनाची परवरतन करतील याची खातरी करणयासाठी पावल उचळणयालासदधा आमही वचनबदध आहोत

41 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय आपलया राषटरीय धोरणाचया अनषगान जी निरणय घणयाचया नियोजनाचया आणि पाठपरावयाचया नयाचया परकरियामधय सरवासाठी अरथपरण सहभाग तसच वाढीव नागरी गतवण आणि सह-तरतद आणि सह-उतपादन घऊ दतात अशा ससथातमक राजकीय कायदशीर आणि आरथिक यतरणाच सरवसमावशक मचाचया विसततीकरणासाठी परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

42 आमही उचित असलयापरमाण उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना सरव सबधित हितसबधियामधय परसपरसवाद मजबत करणयासाठी वय-आणि-लिग-परतिसादी दषटीकोनामारफतसह सवादासाठी सधि दऊ करन आणि परष आणि महिला मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय निरवासित अतरगत दषटय़ा विसथापित वयकती आणि तयाचया सथलातराचया सथितीचा विचार न करता सथलातरितासह समाजाचया सरव विभागाकडील सभावय योगदानासह वरण धरम वाशिकता किवा सामजिक आरथिक सथिती याचया आधार कोणताही भदभाव न करता मदत दतो

शाशवत आणि सरवसमावशक शहरी समदधि आणि सधि सरवासाठी

43 आमही ह मानय करतो की सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक विकास जयात सरवासाठी सपरण आणि उतपादक रोजगार आणि सनमाननीय काम समाविषट आह शाशवत शहरी आणि परातीय विकासाचा महततवाचा घटक आह आणि की शहर आणि मानवी वसाहती लोकाना निरोगी उतपादक भरभराटीच आणि परिपरण जीवन जग दणारी समान सधीची ठिकाण असावीत

44 आमही ह मानय करतो की शहरी सवरप सरचना आणि बिलडीग डिझाइन मापन आणि सचयाचया काटकसरीचया फायदयामारफत आणि उरजा कारयकषमता पनरनवीकरणीय उरजा लवचिकता उतपादकता परयावरणीय सरकषण आणि शहरी अरथवयवसथत शाशवत वदधीत वाढ करन खरच आणि सरोताचया कारयकषमताच सरवात मोठ पररक आहत

45 आमही सवत शाशवत आणि सरवसमावशक औदयोगिक विकास आणि शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीच परवरतन करणाऱया आणि वयवसाय आणि कलपकता तसच उपदिवीकसाठी वातावरण सकषम करणाऱया चतनयशील शाशवत आणि सरवसमावशक शहरी अरथवयवसथा विकसित करणयास अतरदशीय कषमता सपरधातमक फायद सासकतिक वारसा आणि सथानिक सरोत तसच सरोत कारयकषम आणि लवचिक सरचना उभारणयास वचनबदध आहोत

46 आमही सवत आरथिक विकासात सामाजिक वसाहतीचया निरमितीसह परवडणाऱया आणि शाशवत गहनिरमाण आणि गहनिरमाण विततपरवठयाचया भमिकच आणि विभागाचया इतर आरथिक विभागाना उततजन दणाऱया योगदानाच गहनिरमाण भाडवल निरमितीत उतपननात रोजगार निरमितीत आणि बचतीत वाढ करत आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सछानिक पातळयावर शाशवत आणि सरवसमावशक

21

नवीन शहरी कारयसची

आरथिक सकरमणाला चालना दणयात योगदान दऊ शकत ह मानय करन परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

47 आमही सवत सथानिक आरथिक विकासाला मदत दणयासाठी सरकार आणि सरव कारयशील कषतरामधय आणि सबधित हितसबधियामधय एकातमिकतच सहकारयाच समनवयाच आणि सवादाच जतन करणयासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक ससथा मजबत करणयासाठी उचित पावल उचलणयास वचनबदध आहोत

48 आमही सथानिक सरकार खाजगी कषतर आणि नागरी समाज महिला तरणाच परतिनिधीतव करणाऱया सघटना तसच अपगतव असणाऱया वयकतीच परतिनिधीतव करणार अतरदशीय लोक वयावसायिक शकषणिक ससथा टरड यनियनस कामगाराचया सघटना सथलारिताचया सघटना आणि सासकतिक सघटना याचयासह सरव सबधित हितसबधियाचया दरमयान शहरी आरथिक विकासासाठी सधी निशचीत करणयाचया आणि विदयमान आणि उदभवणारी आवहान ओळखणयासाठी आणि तयाना सबोधित करणयासाठी परभावी सहभाग आणि समनवयाला परोतसाहन दतो

49 आमही सवत शहरी आणि गरामीण कारय राषटरीय आणि उपराषटरीय अवकाशीय फरमवरकमधय आणि शहराचया आणि मानवी वसाहतीचया परणालीमधय एकातम करणाऱया आणि अशा परकार शहरी-गरामीण कषतरात समान परातीय विकासाच जतन करणयाची आणि सामाजिक आरथिक आणि परातीय अतर भरन काढणयासाठी शहरी आणि गरामीण परवठा आणि मागणीशी जोडणाऱया विशवासारह परवठा आणि मलय साखशीची खातरी करन नसरगिक सरोत आणि जमिनीचया शाशवत वयवसथापनाच आणि वापराच परवरतन करणाऱया परातीय परणालीना मदत दणयास वचनबदध आहोत

50 आमही सवत एकातमिक शहरी आणि परातीय दषटीकोनादवार नियोजन साधऩानी अडरपीन कलली शाशवत वाहतक आणि चलनवलन आणि ततरजञान आणि सवाद नटवरकस आणि सरचना या कषतराचया कषमता वाढीव उतपादकता सामाजिक आरथिक आणि परातीय ससगतता तसच सरकषा आणि परयावरणीय शाशवतता जासतीत जासत करणयाचया दषटीन शहरी-गरामीण परसपरसवाद आणि जोडणीला परोतसाहन दणयास वचनबदध आहोत तयामधय जिथ उचित असल शहर आणि तयाचा परिसर अरध-शहरी आणि गरामीण कषतर याचया दरमयान जोडणी तसच अधिक उततम जमीन-समदर जोडणीचा समावश असावा

51 आमही सवत शहरी अवकाशीय फरमवरक जयात शहरी नियोजन आणि डिजाईन उपकरण समाविषट आहत जयामळ नसरगिक सरोत आणि भमिचया शाशवत वयवसथापनाला आधार मिळतो उचित सटसटीतपणाआणि घनता पोलीसनटरिझम आणि मिशर उपयोग उचित असलयापरमाण शहरी विसताराची नियोजित किवा उतसफरत धोरण तया परमाण मापनाचया आणि सचयी अरथवयवसथाना जोर दणयासाठी आहार पदधती नियोजन मजबत करणयासाठी आणि सरोत कारयकषमता शहरी लवचिकता आणि परयावरणीय शाशवतता वाढवणयासाठी वचनबदध आहोत

52 आमही अवकाशीय विकास धोरणाना जी उचित असलयापरमाण शहरी विसताराला मारगदरशन करण पोहोच असललया आणि चागलया परकार जोडललया सरचना आणि सवा शाशवत लोकसखया घनता आणि शहरी वीणत नवीन शजार एकातमिक करण जयामळ शहरी फलाव आणि अलगतला परतिबध होईल अशा शहरी नतनीकरणाला पराधानय दण विचारात घतात परोतसाहन दतो

53 आमही सवत मालमतता मलयासह वाढीव सामाजिक आणि आरथिक मलय निरमाण करणयाचया तयाचया कषमताना शाशवतपम बळ दणयासाठी आणि वयवसाय आणि सारवजनिक आणि खागजी गतवणकी आणि सरवासाठी उपजिवीकचया सधी सविधाजनक करणयासाठी सरकषित सरवसमावशक पोहोच असललया हरित आणि दरजदार सारवजनिक ठिकाणाना सामजिक आणि आरथिक विकासाच चालक महणन परवरतित करणयास वचनबदध आहोत

Mum

bai M

ahar

asht

ra I

ndia

copy S

hutte

rsto

ck

Hari

Mah

idha

r

23

नवीन शहरी कारयसची

54 आमही सवत शकय असल तिथ नतनीकरणीय आणि परवडणारी उरजा आणि शाशवत आणि कारयकषम वाहतक सरचना आणि सवा निरमाण करणयास आणि वापरणयास आणि तयादवार जोडणीच फायद मिळवन आणि अकारयकषम चलनवलन कोडी हवा परदषणशहरी उषणता बटाच परिणाम आणि आवाजाचया आरथिक परयावरणीय आणि सारवजनिक आरोगयाचा खरच कमी करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही सवतः सरव लोकाचया खास करन गरीब आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणाऱया लोकाचया उरजा आणि वाहतकीचया गरजाकड विशष लकष दणयासाठी सदधा वचनबदध आहोत आमही याचीही नोद घतो की नतनीकरणीय उरजचया खरचातील कपात शहराना आणि मानवी वसाहतीना उरजा परवठयाचा खरच कमी करणयासाठी परभावी साधन दतो

55 आमही सवत परशा सरवसमावशक आणि दरजदार सारवजनिक सवा जागतिक आरोगय सघटनन विशद कललया हवचा दरजाविषयक मारगदरशक तततवासह एक सवचछ परयावरण आणि लगिक आणि नवजात बालकाच आणि परसती दरमयान मतय कमी करणयासाठी पनरतपादनविषयक आरोगय-सगोपन सवासह आरोगय-सगोपन सवासाऱखया सामजिक सरचना आणि सविधा उपलबध होणयाच परवरतन करन निरोगी समाजाच जतन करणयास वचनबदध आहोत

56 आमही सवत एका कलपक आणि सपरधातमक शहरी अरथवयवसथला योगदान दणाऱया उतपानन मिळवणाचया सधी तरान कौशलय आणि शकषणिक सविधा कामगाराना उपलबध करन दऊन उचित असलयापरमाण आरथिक उतपादकता वाढवणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः शहर आणि मानवी वसाहतीमधय सपरण आणि उतपादक रोजगार आणि सनमाननीय कामाचया परवरतनामारफत आरथिक उतपादकता वाढ़वणयासाठी सदधा वचनबदध आहोत

57 आमही सवत महिला तरण अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय निरवासित आणि अतरगत विसथापित लोक आणि सथालतरित खास करन सरवात गरीब आणि बळी पड शकणयाचया सथितीतील लोक याचया गरजा आणि कषमताकड विशष लकष दऊन शहर आणि मानवी वसाहतीमधय उचित असलयापरमाण सरवासाठी सपरण आणि उतपादक रोजगार सनमाननीय काम आणि उपजिवीकचया सधी परवरतित करणयासाठी आणि कायदशीर उतपनन मिळवणयाचया भदभाव विरहित सधीच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत

58 आमही सवत परयावरणीय शाशवतता आणि सरवसमावशक भरभराटीचया तततवावर आधारित सकषम करणाऱया नयायय आणि जबाबदार वयवसाय वातावरणाच परवरतन करणयास गतवणकी कलपकता आणि उदममशीलतच परवरतन करणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः मायकरो लघ आणि मधयम आकाराचया उदयमाना आणि सहकारी ससथाना सपरण मलय सखळीत खास करन सामाजिक आणि दढ अरथवयवसथामधील औपचारिक आणि अनौपचारिक अशा दोनही अरथवयवसथामधय काम करणाऱया उदयमाना पाठबळ परवन सथानिक वयवसाय समदायाना सामोर जाव लागत असललया आवहानाना सबोधित करणयासही वचटनबदध आहोत

59 आमही सवतअनौपचारिक अरथवयवसथत काम करणाऱया गरीबाच खास करन महिलाच बिनपगारी घरगती आणि सथलातरित कामगारासह शहरी अरथवयवसथला योगदान राषटरीय परिसथितीचा विचार करन मानय करणयाला वचनबदध आहोत तयाची उपजिवीका कामाची परिसथिती आणि उतपननाची सरकषा कायदशीर आणि सामाजिक सरकषण कौशलय मतता आणि इतर सहाययक सवापरयत पोहोच आणि आवाज आणि परतिनिधीतव वाढवणयात याव कामगार आणि आरथिक यनीटसच औपचारिक अरथवयवसथकड परागतिक सकरमण समतोल दषटीकोन विदयमान उपजिवीकचया सवरधनाच आणि सधारणच परवरतन करताना परोतसाहन आणि अनपालनाच उपाय एकतरित करन विकसित कल जाईल आमही विशिषट राषटरीय परिसथिती कायद धोरण आणि औपचारिक अरथवयवसथकड सकरमणासाठी पराधानय विचारात घऊ

24

नवीन

शहर

ी कार

यसची

60 आमही सवत दरजाची निरमिती सनमाननीय आणि उतपादक नोकऱयासह इतर बाबीबरोबरच सासकतिक आणि सरजनशील उदयोग शाशवत परयटन ललित कला आणि वारसा जपणकीची कारय याचया मारपथ सह विविधता ततरशासतरीय शरणीवरधऩ सशोधन आणि कलपकत चया परवरतनादवार शहरी अरथवयवसथा परागतिकपण उचच-मलय-वरधित विभागामारफत उचततम उतपादकतकड सकरमित करण टिकवणयाला आणि पाठबळ परवणयाला वचनबदध आहोत

61 आमही सवत लाग असल तिथ शहरी लोकसखयाशासतरीय लाभाशाचा फायदा वापरणयाला आणि वाढीव उतपादकता आणि शहर आणि मानवी वसाहतीमधय वाटन घतलली भरभराट साधय करणयासाठी तरणाना शिकषण कौशलय विकास आणि रोजगाराचया उपलबधतच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत मली आणि मल तरण महिला आणि तरण परष उजजवल भवितवय निरमाण करणयातील परिवरतनाच एजनट आहत आणि जवहा सकषम कल जाईल तवहा तयाचयापाशी सवतःचया वतीन आणि तयचया समदायाचया वतीन बाजी माडणयाची महततवाची कषमता असल तयाचया अरथपरण सहभागासाठी अधिक आणि उततम सधीची खातरी करण नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी अतयावशयक असल

62 आमही सवत वयोवदध होत जाणाऱया लोकसखयचया सामाजिक आरथिक आणि अवकाशीय परभावाना जिथ लाग असल तिथ सबोधित करणयाला आणि वय वाढणयाचया घटकाचा शहरी लोकसखयचया जीवनाचा दरजा सधारत असताना नवीन सनमाननीय नोकऱया आणि टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधीसाठी एक सधी महणन उपयोग करणयासाठी वचनबदध आहोत

परयावरणाचया दषटीन शाशवत शाशवत आणि लवचिक शहरी विकास

63 आमही मानय करतो की कि शहर आणि मानवी वसाहतीना अशाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधती जवविविधता नषट होण इकोसिसटीमवर दबाव नसरगिक आणि मानवनिरमित आपतती आणि हवामान बदल आणि तयाचयाशी सबधित जोखमी यापासन अनपकषित धोक असतात जयामळ सरव सवरपातील आणि आकारामानातील दारिदरयाचया निरमलनाच आणि शाशवत विकास साधय करणयाच सरव परयास वयरथ ठरतात शहराच लोकसखयाविषयक कल आणि तयाची जागतिक अरथवयवसथतील हवामान बदलाशी सबधित सौमयीकरणाचया आणि जळवन घणयाचया परयासातील आणि सरोत आणि इकोसिसटीमसवरीमसचया वापरातील जया पदधतीन तयाच नियोजन विककपरवठा विकास उभारणी शासन आणि वयवसथापन कल जात यातील मधयवरती भमिकचा शहरी सीमाचया पलिकड शाशवततवर आणि लवचिकतवर थट परिणाम असतो

64 आमही ह सदधा मानय करतो कीजगभरातील विशषतः विकसनशील दशातील शहरी कनदराच बऱयाचदा विशिष गण असतात जया तयाना आणि तयाचया रहिवाशाना हवामान बदल आणि भकप तीवर हवमानाचया घटना पर यण खचण धळीची आणि वाळचया वादळासह वादळ उषमकचया लाटा पाणयाचा तटवडा दषकाळ जल आणि हवा परदषण वहकटरजनय रोग आणि समदराची पातळी वाढण जयाचा खास करन किनारी कषतरावर परिणाम होतो नदीचया मखाजवळील परदश आणि इतराबरोबरच छोटया बटाची विकसनशील राजय याचयासह नसरगिक आणि मानवनिरमित आपततीचया विपरित परिणामाना बळी पडणार बनवित

65 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय शहरी इकोसिसटीमच आणि परयावरणीय सवाच सरकषण आणि सधारणा करणाऱया हरित गह वाय उतसरजन आणि हवा परदषण कमी करणाऱया आणि परयावरणीय दषटय़ा भककम शहरी आणि परातीय नियोजन सरचना आणि पायाभत सवामारफत शाशवत आरथिक विकासाच जतन करताना आणि सरव वयकतीचया सवासथयाच आणि जीवनाचा दरजाच सरकषण

25

नवीन शहरी कारयसची

करताना आपतती जोखीम कमी करणाऱया धोरणाचा विकासाला पाठबळ दऊन आणि जोखमीचया पातळयासाठी परमाणनासहित नसरगिक आणि मानवनिरमित धोकयानी निरमाण झाललया आपततीचया जोखमीच नियतकालीन निरधारण करन नसरगिक सरोताच शाशवत वयवसथापन करणयास वचनबदध आहोत

66 आमही सवत समारट सिटी दषटीकोन सवीकारणयासाठी वचनबदध आहोत जो डिजीटलायझशनपासनचया सधी सवचछ उरजा आणि ततरजञा तसच कलपक वाहतक ततरजञानाचा वापर करतो अशा परकार रहिवाशाना अधिक परयावरण मितर परयाय निवडणयाच आणि शाशवत आरथिक वदधीला बळ दणयाच विकलप दतो आणि शहराना तयाचया सवा परवण सधारणयास सकषम करतो

67 आमही सवत शहराचा आपतती आणि पर दषकाळाचया जोखमी आणि उषणतचया लाटासह हवामान बदलापरती लवचिकपणा सधारणयासाठी अनन सरकषा आणि पोषण शारिरीक आणि मानसिक आरोगय आणि घरगती आणि परिसरातील हवचा दरजा सधारणयासाठी आवाज कमी करणयासाठी आणि आकरषक आणि जगणयालायक शहर मनवी वसाहती आणि शहरी लडसकपसच परवरतन करणयासाठी आणि विशिषट परजातीचया सवरधनाला पराधानय दणयासाठी खलया बहआयामी सरकषितसरवसमावशक उपलबध होऊ शकणाऱया हरित आणि दरजदार सारवजनिक जागाच चागल जोडललया आणि चागल वितरित कललया जाळयाचया निरमितीचया आणि दखभालीचया परवरतनासाठी वचनबदध आहोत

68 आमही सवत शहरी डलटाज किनारी कषतर आणि इतर परयावरणीय दषटय़ा सवदनशील कषतराचा तयाच वाहतक अनन सरकषा आरथिक भरभराट इकोसिसटीम सवा आणि लवचिकता याच इकोसिसटीमच परवठादार महणन महततव परकाशित करन विशष विचार करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही उचित उपाय शाशवत शहरी आणि परातीय नियोजन आणि निकासात एकातमिक करणयासाठी वचनबदध आहोत

69 आमही सवतशहराना आणि मानवी वसाहतीना आधार दणाऱया किनारी कषतरासह जमिनीचया नसरगहिक आणि सामाजिक कारयाच सवरधन आणि परवरतन करणयास शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीची खातरी करणयासाठी इकोसिसटीम आधारित उपायाची जोपसना करणयासाठी जणकरन इकोसिसटीमची पनरतपादन कषमता ओलाडली जाणार नाही वचनबदध आहोत आमही सवतः शहरी पसाऱयाला परतिबध करणयासाठी आणि मरयादत राखणयासाठी तसच जमिनीचया वापरातील अनावशयक बदलाला आणि उतपादक जमीन आणि नाजक आणि महततवाचया इकोसिसटीम गमावणयाला परतिबध करणयासाठी जमिनीचया शाशवत वापराच परवरतन करणयासही वचनबदध आहोत

70 आमही सवत उरजा पाणी अनन आणि सामगरीचया दरसथ सरोतावरील खप अवलबितव सवा परवठा वयतययासह शाशवततची आवहान उभी कर शकतात आणि की सथानिक तरतद रहिवाशाना सरोताची उपलबधता सविधाजनक कर शकतात ह ओळखन मालआणि पायाभत सवाचया सथानिक तरतदीना मदत दणयास आणि सरोताचया जवळीकीला बळ दणयास वचनबदध आहोत

71 आमही सवतहवा अलपजीवी हवामान परदषक हरित गह वाय आणि आवाजासह सरव कचरा घातक रसायनाचया परयावरणीय दषटय़ा भककम वयवसतापनाकड आणि कमीत कमी करणयाकड विशष लकष दऊन आणि शहरी-गरामीण दव कारयशील परवठा आणि मलय साखळयाचा परयवरणावरील परिणाम विचारात घणाऱया आणि इकोसिसटीमचया सवरधनासाठी पनरतपादनासाठी पनरसथापनसाठी आणि नवीन आणि उबरणाऱया आवहानासमोर लवचिकता सविधाजनक करत एका मडलीय अरथवयवसथकड सकरमित होणयासाठी परिशरम करत अशा एका पदधतीन जमीन पाणी (महासागर समदर आणि ताज पाणी) उरजा सामगरी जगल आणि अनन याच शाशवत वयवसथापन मजबत करणयास वचनबदध आहोत

Jac

arta

Ind

oneacutes

ia

27

नवीन शहरी कारयसची

72 आमही सवत सथानिक आणि परातीय सतरावर शहरी-गरामीण साततयाचा विचार करन आणि सबधित हितसबधी आणि समदायाचा समावश करन एकातमक जल सरोताच नियोजन आणि वयवसथापन अगीकत करणाऱया दीरघकालीन शहरी आणि परातीय नियोजन परकरिया आणि अवकाशीय विकास पदधतीना वचनबदध आहोत

73 आमही सवत घाण पाणी कमी करन आणि तयावर ससकार करन पाणी वाया जाण कमीत कमीकरन पाणयाचया पनरवापराच परवरतन करन आणि जलसाठ वाढवन जलचकराचा विचार करन राखन ठवण आणि पनरभरण करन शहरी निमशहरी आणि गरामीण कषतराचया आत जल सरोताचया पनरवसनादवार सवरधन आणि पाणयाचया शाशवत वापराच परनरतन करणयास आमही वचनबदध आहोत

74 आमही सवत परयावरणीय दषटय़ा भककम कचरा वयवसथापनाच परवरतन करणयास आणि कचरा कम करन पनरवापर करन आणि रिसायकलिग करन जमीन भराव कमीत कमी करन आणि जवहा कचरा रिसायकल करता यणार नाही किवा हा परयाय परयावरणीय दषटया उततम फलनिषपतती दत असल तवहा कचऱयाच उरजत रपातर करन कचरा निरमिती मोठया परमाणावर कमी करणयास वचनबदध आहोत आमही पढ आमखी सवतः किनारी कषतरात सधारित कचरा आणि घाणपाणी वयावसथापनामारफत जल परदषण कमी करणयास वचनबदध आहोत

75 आमही सवत शाशवत नतनीकरणीय आणि परवडणारी उरजा आणि उरजा सकषम इमारती आणि बाधकाम पदधतीविकसित करणयासाठी आणि हरितगह वाय आणि बलक कारबन उतसरजन कमी करणयासाठी शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीची खातरी करणयासाठी नवीन सनमाननीय नोकऱया निरमाण करणयात मदत करणयासाठी सारवजनिक आरोगय सधारणयासाठी आणि उरजा परवठयाचा खरच कमी करणयासाठी अतयावशयक असललया उरजा सवरधनाच आणि कारयकषमतच परवरतन करणयासाठी उचित असलयापरमाण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना परोतसाहन दणयास वचनबदध आहोत

76 आमही सवत नसरगिक सरोताचा शाशवत वापर करणयास आणि काकरीट धात लाकड खनिज आणि जमीन यासारखया कचचया आणि बाधकाम साहितयाचयासरोत कारयकषमतवर परकाश टाकणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः सरकषित सामगरी पनरपरापती आणि रिसायकलिग सविधा सतापित करणयास शाशवत आणि लवतिक इमारतीचया विकासाच परवरतन करणयास आणि सथानिक बिनविषारी आणि रिसायकल कलल साहितय आणि लीड-अडिटिव मकत रग आणि विलपन वापरणयाला पराधानय दणयास वचनबदध आहोत

77 आमही सवत अनसरन दरजदार सरचना आणि अवकाशीय नियोजनाचया विकासामारफत आणि एकातमिक वय-लिग-परतिसादी धोरण आणि योजना आणि सडाई फरमवरक फॉर डिझासटर मनजमट रिसक रिडकशन 2015-2030 ला इकोसिसटीम-आधारित दषटीकोनाचा सवीकार आणि अमलबजावणी करन आणि बळी पडणयाची शकयता आणि जोखीम कमी करणयासाठी खास करन झोपडपटटयासह औपचारिक आणि अनौपचारिक वसाहतीचया जोखीम-परवण कषतरामधय आणि कटब समदाय ससथा आणि सवाना धकक किवा सपत ताणासह धोकयाचया परिणामाना परतिसाद दणयासाठी सवीकारणयासाठी आणि तयातन सावरणयासाठी तयार होण शकय करणयाकरिता सरव सतरावर समगर आणि डटा-इनफॉरमड जोखीम कपात आणि वयवसथापन मखय परवाहात आणन शहराची आणि मानवी वसाहतीची लवचिकता मजबत करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही लवचिक आणि सरोत सकषम सरचनचया विकासाच परवरतन कर आणि आपततीचया जोखमी आणि परिणाम कमी कर जयात झोपडपटटया आणइ अनौपचारिक वसाहतीच पनरवसन आणि शरणीवरधन समाविषट असल आमही झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहतीसह तयाना आपततीपरती लवचिक बनवणयासाठी सथानिक पराधीकरण आणि हितसबधीचया समनवयान सरव जोखमीचया घराच मजबतीकरण आणि रिटरकोफिटिगसाठी उपायाच सदधा परवरतन कर

28

नवीन

शहर

ी कार

यसची

78 आमही सवत परतिसादातमकपासन अधिक सवयपररित सकरियता जोखीम-आधारित सरव-धोक आणि सपरण समाज दषटीकोनाकड जस की जोखमीविषयी जनततील जागरकता वाढवण आणि जोखमीला परतिबध करणयासाठी एकस अट गतवणकीच परवरतन आणि लवचिकता उभारण तयाच वळी नसरगिक आणि मावनिरमित आपतती आणि सघरषामळ बाधित रहिवाशाचया तातडीचया गरजाना सबोधित करणयासाठी वळवर आणि परभावी सथानिक परतिसादाची खातरी करत पढ जाणयाला पाठबळ दणयास वचनबदध आहोततयात ldquoबिलड बक बटरrdquo तततवाच आपतती-पशचात सावरणयाचया परकरियत लवचिकता -उभारणी परयावरणीय आणि अवकाशीय उपाय आणि परवीचया आपततीपासनच धड एकातमिक करणयासाठी एकातमिक करण तसच भावी नियोजनात नवीन जोखमीबाबत जागरकता ससमाविषट असावी

79 आमही सवत हवामान बदलाशी जळवन घण आणि सौमयीकरणासह आतरराषटरीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक हवामानविषयक कारवाईच परवरतन करणयास आणि शहर आणि मानवी

वसाहतीचया तयाचया रहिवाशाचया आणि सरव सथानिक हितसबधीचया महततवाच अमलबजावणीकार महणन परयासाना मदत दणयास वचनबदध आहोत आमही पढ लवचिकता उभारणयास आणि सरव सबधित कषतराकडील हरित वाय उतसरजन कमी करणयासही वचनबदध आहोत अस उपाय हवामान बदलावरील यनायटड नशनस फरमवरक कनवहशन अधीन सवीकारललया परीस कराराचया लकषयाबरोबर साततय राखणार असावत जयात समाविषट आह जागतिक सरासरी तापमानातील वाढ औदयोगिक-परव पातळीचयावर 2 अश सलसियस खाली राखण आणि तापमान वाढ मरयादा औदयोगिक-परव पातळयाचया वर 14 अश सलसियसचया मरयादत ठवणयासाठी परयासाचा पाठपरावा करण

80 आमही सवत मधयम त दीरघकालीन अनकलन नियोजन परकरियला तसच हवामान भदयता आणि परभाव याना मदत दणयासाठी इको-ससटम आधारित अनकलनाचया उपयोगामारफत सह अनकल योजना धोरण कारयकरम आणि शहरी रहिवाशाची लवचिकता उभारणाऱया कती याची माहिती दणयास वचनबदध आहोत

परभावी अमलबजावणी

81 आमही मानय करतो की नवीन शहरी कारयसचीत ठरवन दिलयापरमाण सकरमणीय वचनबदधता वासतवात यणयासाठी शहरी अवकाशीय विकासाच सहभागपरण नियोजन आणि वयवसथापन आणि अमलबजावणीचया परभावी मारगानी जयाला आतरराषटरीय सहकारयाची तसच कषमता विकासातील परयासाची जयात समाविषट आह सरकारामधय सरव सतरावर उततम पदधती धोरण आणि कारयकरमाची दवाणघवाण जोड असललया राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवरील सकषम करणाऱया धोरण चौकटीची आवशयकता असल

82 आमही आतरराषटरीय आणि परादशिक सघटना आणिससथाना जयात समाविषट आहत यनाईटड नशनस सिसटम आणि बहपकषीय परयावरणविषयक करार विकास भागीदार आतरराषटरीय आणि बहपकषीय विततीय ससथा परादशिक विकास बका खाजगी कषतर आणि इतर हितसबधी याना नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी मखय परवाहात आणन शाशवत शहरीकरणाला एकातमिक दषटीकोन लाग करणयासाठी तयाचया शहरी आणि गरामीण धोरणाचा आणि कारयकरमाचा समनवय वाढवणयासाठी आमतरित करतो

83 या सबधात आमही शाशवत विकासासाठी 2030 कारयसचीचया परिचछद 88 मधय भर दगिलयापरमाम परणाली-निहाय धोरणातमक नियोजन अमलबजावणी आणि अहवालीकरणाचया चौकटीचया आत शाशवत शहरी विकासाचया कषतरात सयकत राषटराचया परणाली-निहाय समनवयात आणि एकरपतत सधारणा करणयावर भर दतो

29

नवीन शहरी कारयसची

84 आमही राजयाना आगरहाची विनती करतो की कोणतयाही एकतरफी आरथिक विततीय किवा वयापारविषयक उपायाची अमलबजावणी करणयापासन दर रहाव जर त आतरराषटरीय कायद आणि सयकत राषटराचया सनदनसार नसतील ज आरथिक आणि सामाजिक विकास परणपण साधय करणयाचया खास करन विकसनशील दशात आड यत

शहरी परशासक सरचना उभारण एक मदतीची चौकट सथापन करण

85 आमही यनायटड नशनस हहयमन सटलमटस परोगराम (यएन-हबिटाट)चया शासक परिषदन आपल ठराव 20 एपरिल 2015 चा 21315 आणि 3 एपरिल 2009 चा 22816 मधय सवीकारललया

विकनदरीकरण आणि सथानिक पराधीकरणाना मजबत करणयावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवामधय असलली तततव आणि धोरण आणि सरवासाठी आधारभत सवाची उपलबधी यावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवाची मानय करतो

86 आमही नवीन शहरी कारयसचीचया उचित असलयापरमाण सरवसमावशक अमलबाजवणी योगय आणि सहभागी धोरणात राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक ससथातमक आणि नियामक चौकटीदवार ती पारदरशक आणि उततरदायी वितत यतरणशी परशी सलगन आहत याची खातरी करन उचितअसलयापरमाण एकातमिक धोरण आणि योजना उचित असलयापरमाण पाठबळ असललयाचा एक भाग महणन मखय परवाहातील शाशवत शहरी आणि परादशिक विकासात परभावी अमलबजावणीच सचरसचालन कर

87 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारामधय अधिक कणखर समनवय आणि सहकारय याची बहसतरीय समतरणा यतरणमारफत आणि सरकारचया परतयक सतरावर सबधित सकषमता साधन आणि सरोत याची सपषटपण निशचीती करन जोपासना कर

88 आमही शहरीकरणापरती एकातमिक दषटीकोन मजबत करण आणि तयाचा विचार करणाऱी एकातमिक शहरी आणि परादशिक धोरण अमलात आणणयाचया दषटीन राजकीय परशासनचया वगवगळया सतरावर आणि पटटीत इतर बाबीबरोबरच गरामीण विकास जमिनीचा वापर अनन सरकषा आणि पोषण नसरगिक सरोताच वयवसथापन सारवजनिक सवाची तरतद पाणी आणि सवचछता आरोगय परयावरण उरजा गहनिरमाण आणि चलनवलन धोरण याबाबतीत कषतरीय धोरणाची लकषय आणि उपाय याचया दरमयान एकरपतची खातरी कर

89 आमही उचित असलयापरमाण सरकाराची राषटरीय शहरी धोरण परभावीपण अमलात आणणयासाठीची कषमता वाढवणयासाठी आणि अनदानतवाचया तततवावर आधारित उचित आरथिक राजकीय आणि परशासकीय विकदरीकरणाची खातरी करन तयाना धोरण करत आणि निरण घणार महणन सकषम करणयासाठी समानता आणि विना-भदभावाचया तततवावर आधारित कायदशीर आणि धोरण चौकट सथापन करणयासाठी उपाय योज

90 आमही सपरण परशासकीय सीमामधय आणि कारयशील परदशाचया आधार उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना निरणय घणयात आणि काम करणयात तयाना महततवाचया शहरी महानगरी आणि परादशिकचिताचया वयवसथापनासाठी आवशयकत अधिकार आणि सरोत परवन तयाचया गतल जाणयाची खातरी करन दशाचया राषटरीय कायदयाना अनसरन उप राषटरीय आणि सथानिक सरकाराचया कषमता मजबत करणयात मदत दऊ आमही महानगरी शासनाच परवरतन कर ज उचित असलयापरमाण शाशवत

15 महासभचया अधिकत नोदी बासषटाव अधिवशन परवणी कर 8 (ए628)अनचछद 1 पहा16 इबीड चौसषटाव अधिवशन परवणी कर 8 (ए648) अनचछद 1

30

नवीन

शहर

ी कार

यसची

ऋण वयवसतापनासह सरवसमावशक आणि कायदशीर चौकटी आणि विशवासारह विततपरवठा यतरणा समाविषट करत आमही सरव कषतरात आणि सथानिक सरकारामधीलसह निरणय घणयाचया सरव पातळयावर नततवात महिलाचया सपरण आणि परिणामकारक सहभागाचया परवरतनासाठी उपाय योज

91 आमही सथानिक सरकाराना सथानिक गरजाना अनकल होणयाचया दषटीन उचित असलयापरमाण राषटरीय कायद आणि धोरणाचया अनषगान तयाची सवतःची परशासकीय आणि वयवसथापन रचना निशचीत करणयात मदत दऊ आमही उचित नियामक चौकटीना परोतसाहन दऊ आणि सारवजनिक हिताच सवरधन कल जाईल आणि सकषिपत लकषय जबाबदाऱया आणि उततदायितव यतरणा सपषटपण निशचीत कलया जातील याची खातरी करन पायाभत सवा आणि सरचना विकसित आणि वयवसथापित करणयासाठी समदाय नागरी समाज आणि खाजगी कषतराबरोबर भागीदीरी करणयात सथानिक सरकाराना मदत दऊ

92 आमही सकलपना माडणयापासन त डिजाइन बजटिग अमलबजावणी मलयाकन आणि पनरावलोकन या सरकारचया सरव पातळया आणि नागरी समाज याचया दरमयान थट भागीदारीचया सवरपात मळ धरललया विसतत-आधारावरील आणि उततम-सरोतीकत कायमची यतरणा आणि सहकारय

आणि समतरणसाठी सरवासाठी खलया वयासपीठाचया मारफत सह माहिती आणि सवाद ततरजञान आणि उपलबध डटा उपाय वापरन शहरी आणि परादशिक धोरण आणि नियोजन परकरियाचया सरव टपपयावर सहभागी वय-आणि- लिग परतिसादी दषटीकोनाच परवरतन कर

शहरी अवकाशीय विकासाच नियोजन आणि वयवसथापन

93 यएन-हबिटाटचया शासक परिषदन तयाचया 23 एपरिल 2015 चया ठराव 25617 मधय मजर कललया शहरी आणि परादशिक नियोजनावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवामधय समाविषट असलली शहरी आणि परादशिक नियोजनासाठी तततव आणि धोरण आमही मानय करतो

94 आमही सपरधातमक अरथवयवसथा जीवनाचा उचच दरजा आणि शाशवत परयावरणाची दीरघकालीन वाछित निषपतती असललया अलपकालीन गरजाचा समतोल राखणयाच उददिषट असललया एकातमिक नियोजनाची आमही अमलबजावणी कर काही काळानतर बदलतया सामाजिक आणि आरथिक परिसथितीशी जळवन घणयाचया दषटीन आमही आओमचया योजनामधय लवचिकता ठवणयाचा अथक परयतन सदधा कर ततरजञानातील कलपकतला बळ दणयाचा आणि जगणयासाठी अधिक चागल वातावरण निरमाण करणयाचा परयास करताना आमही या योजना अमलात आणि तयाच पदधतशीरपण मलयाकन कर

95 आमही शहर आणि मानवी वसाहतीचया वगवगळया सतरामधय सहकारय आणि परसपर आधाराला परोतसाहन दऊन अनन सरकषा आणि पोषण परणाली वाढवणयात छोटी आणि मधयम शहर आणि नगर याची भमिका मजबत करन शाशवत परवडणार परयापत लवचिक आणि सरकषित घर सरचना आणि सवा दऊन शहरी-गरामीण साततयामधय परभावी वयापारी दवयाची सविधा परवन आणि लघ-सतरावरील सतकरी आणि कोळी सथानिक राषटरीय परादशिक आणि जागतिक मलय साखळी आणि मारकटशी जोडल जातील याची खातरी करन एकातमिक बहकदरीय आणि समतोल परादशिक विकास धोरणाचया आणि योजनाचया अमलबजावणीला मदत दऊ आमही शहरी शती आणि फारमिग तसच जबाबदार सथानिक आणि शाशवत उपभोग आणि उतपादन आणि सामाजिक परसपरकरिया याना सदधा शाशवतता आणि अनन सरकषा याना योगदान दणयासाठी एक परयाय महणन सथानिक मारकटस आणि वयापाराचया उपलबध होऊ शकणार नटवरक सकषम करन मदत दऊ

17 आयबिड सतराव अधिवशन सहायक करमाक 8 (A708) अनचछद

31

नवीन शहरी कारयसची

96 आमही सरव आकारमानाची शहरी कषतर आणि तयाची उपनगर आणि गरामीण परिसर सीमापार असललयासह याचयात सयकत शकती आणि परसपरकरिया याना परोतसाहन दणयासाठी शहरी-विभाग आणि महानगरी योजनासह शाशवत शहरी आणि परादशिक नियोजनाचया अमलबजावणीला परोतसाहन दऊ आणि आमही शाशवत परादशीय सरचना परकलपाना मदत दऊ ज शहरी-गरामीण साततयामधय परदशाचया नयायय वदधीच परवरतन करन शाशवत आरथिक उतपादकतल उततजन दतील या बाबतीत आमही पालिका आणि महानगरी लकषय परण करणयाची सारवजनिक सवा दणयाची आणि सतानिक आणि परादशीय दोनही विकासाच परवरतन करणयाची परभावी साधन महणन कारयशील परदश आणि शहरी कषतरावर आधारित शहरी-गरामीण भागीदारी आणि आतर-पालिका सहकारय यतरणाच परवरतन कर

97 आमही नियोजित शहरी आणि विसतार आणि भरावाच परोतसाहन दऊहित करणार आणि पराथमिक रीतया पनरनवीकरण आणि शहरी कषतरातील नवीन कारयाचा आढ़ावा घऊन उचित असलयापरमाण यात झोपडपटटी आणि अनौपचारिक वसाहती समाविषट करन यात उचच गणवतततील इमारती आणि सारवजनिक ठिकाण परवन हितसबधी आणि सबदध वयकतिना गतवन एकातमिक आणि सहभागी दषटीकोनाच परवरतन करन अवकाशीय आणि सामाजिक आरथिक वगळपणा आणि जनटरीफिकशन

टाळन तयाचबरोबर सासकतिक वारशाच सवरधन करन आणि शहरी पसाऱयाला परतिबध करन आणि मरयादा घालन परवरतन कर

98 आमही नयायय ततव जमीन आणि नसरगिक सरोताचा कारयकषम आणि शाशवत वापर सटसटीतपणा बहकदरीयता उचित घनता आणि जोडणी आणि अवकासाच बहविध उपयोग शहरी पसाऱयाला परतिबध करणयाचया चलनवलनाची आवहान आणि गरजा आणि दर डोई सवा परवणयाचा खरच कमी करणयाचया आणि उचित असलयापरमाण घनता आणि सकलचया अरथवयवसथा आणि सचयाचा फायदा घणयाचया दषटीन एकातमिक आणि परादशिक नियोजनाच परवरतन कर

99 आमही जी शहरी नियोजनाची धोरण सरवासाठी दरजदार पायाभत सवा आणि सारवजनिक ठिकाणाचया उपलबधतसह परवडणाऱया घराचया तरतदीमारफत सामाजिक मिशरण सविधाजनक करतात सरकषा आणि सरकषिततता वाढवन आणि सामाजिक आणि आतरपिढी परसपरकरियला अनकल राहन आणि विविधतचया कौतकासह तयाना उचित असलयापरमाण मदत दऊ आमही शहरी हिसन बाधित कषतरातील सवना परवणाऱया वयावसायिकाना आणि समदायाना उचित परशिकषण आणि मदत समाविषट करणयासाठी पावल उचल

100 आमही उततम रीतया डिजाईन कललया सरकषित पोहोच असललया हरित आणि दरजदार रसत आणि इतर सारवजनिक ठिकाण जी सरवाना उपलबध आहत आणि लगिक छळ आणि लिगाधारित हिससह गनह आणि हिसपासन मकत आहत तयाना मानवी सकल आणि रसतयाचया पातळीवरील जमिनीचा उततम वापर कर दणार उपाय विचारात घऊन औपचारिक आणि अनौपचारिक दोनही सतानिक आणि वयापारी तसच ना-नफा समदायाचया उपकरमाची जोपसाना करन लोकाना सारवजनिक ठिकाणी आणन आणि आरोगय आणि सवासथय सधारणयाचया उददशान चालण आणि सायतलिग करण याच परवरतन करन तरतदीना मदत दऊ

101 आमही हरितवाय उतसरजन जागाच इमारती आणि बाधकामाच सवा आणि सरचनाच लवचिकता आधारित आणि हवामान परिणामकारक डिजाइन आणि निसरग-आधारित उपाय याचयासह आपतती कमी करण आणि हवामान बदल अनकलन आणि सौमयीकरण विचार आणि उपाय याना वय-आणि लिग परतिसादी शहरी आणि परादशिक विकास आणि नियोजन परकरियामदधय एकातमिक कर आमही कषतराचया दरमयान सहकारय आणि समनवयाच परवरतन कर आणि चाल आणि भावी सविधाचया ठिकामाचया सबदातील

Mum

bai Maharashtra India - copy

Shutterstock Rahul Ramachandram

33

नवीन शहरी कारयसची

जोखीम निरधारणासारखया आपततीत जोखीम कमी करण आणि परतिसाद आराखड विकसित करणयाचया आणि अमलात आणणयाचया आणि परयापत आकसमिकता आणि सटकचया कारयपदधती तयार करणयाचया सथानिक पराधीकरणाचया कषमता उभार

102 आमही शहरी नियोजन आणि डिझाइनसाठी कषमता सधारणयासाठी आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवर शहरी नियोजनकारासाठी परशिकषणाचया तरतदीसाठी अथक परिशरम घऊ

103 आमही शहरी सरकषा आणि गनह आणि दहशतवाद आणि दहशतवादाला उपकारक असललया अतिरकी हिससह हिसचया परतिबधासाठी सरवसमावशक उपाय एकातमिक कर अस उपाय उचित असतील तिथ सारवजनिक सरकषा आणि गनह आणि हिसला परतिबधाशी सबधित धोरणाचया विकासात झोपडपटटी आणि अनौपचारिक वसाहतीमधील घटक तसच बळी पडणयाची शकयता आणि सासकतिक घटक सबधित सथानिक समदायाला आणि गर-सरकारी कारयकरतयाना गतव जयात अगभतपण अधिक मोठा सरकषा धोका असणारा महणन विशिषट गटाचया कलकीत करणयाला परतिबध करण आणि सामना करण समाविषट आह

104 आमही कायदशीर गरजाना परण करत सशकत सरवसमावशक वयवसथापकीय फरमवरक आणि उततरदायी ससथा जया जमीन नोदणी आणि शासन याचा वयवहार करतात तयाचया मारफत जमिनीच पारदरशक आणि शाशवत वयवसथापन आणि वापर जमीन नोदणी आणि भककम विततीय यतरणा लाग करन

कायदशीर आवशयकतचया अनपालनाच परवरतन कर शाशवतआमही सथानिक सरकार आणि सबदध हितसबधीना कडासटरस मलयाकन आणि जोखीम नकाश आणि जमीन आणि घराचया किमतीचया नोदी सारखी मलभत जमीन वसतसची माहिती विकसित करणयात आणि वापरणयात उचच दरजा वकतशीर आणि विशवासारह डटा- उतपनन लिग वश वाशिकता सथलातरणाची सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय सदरभात सबधित इतर गणवशिषटय यादवारा वगळा कलला-हा डटा भदभाव करणाऱया जमिन वापराचया धोरणासाठी वापरला जाणार नाही याची खातरी करन- निरमाण करणयासाठी विविध यतरणामारफत मदत दऊ

105 आमही परयापत जीवनमानाचा एक घटक महणन परयापत घराचा हकक परागतिकतन वासतवात उतरणयाची आमही जोपासना कर आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक विकास धोरण जमीन दोरण आणि घराचा परवठा यामधय सपषटपणाची खातरी करणयासाठी उचित असलयापरमाण सहभागी नियोजन अतरभत करन आणि एकतच तततव लाग करन सरव पातळयावर गहनिरमाण धोरण विकसित कर आणि अमलात आण

106 आमही सामाजिक सहभाग आरथिक परिणामकारकता आणि परयावरणविषयक सरकषणाचया तततवावर आधारित असललया गहनिरमाण धोरणाच परवरतन कर शहराचया मधयवरती आणि गरदीचया भागातील परशा सरचना असललया जमिनीसहपरवडणाऱया आणि शाशवत घरासाठी सारवजनिक सरोताचया परभावी वापराला मदत दतो आणि सामाजिक समावशकता आणि ससगतता परवरतित करणयासाठी मिशर-उतपनन विकासाला परोतसाहन दतो

107 आमही धोरण साधन यतरणा आणि विततपरवठयाची परारप याचया विकासाला परोतसाहन दतो जी भाडयाचया आणि इतर निवासी विकलपासह तसच सह-निवास सामदायिक जमिनीच नयास आणि इतर सामहिक घराच परकार ज वयकती आणि समदायाचया उभरणाऱया गरजाना सबोधित करतील तयाना घराचा परवठा सधारण(खास करन अलप उतपनन गटासाठी) वगळ पडण आणि जबरदसतीन घरातन बाहर काढण आणि विसतापित होण याला परतिबध करणयासाठी आणि परतिषठीत आणि परस पनरवसन परवणयासाठी

34

नवीन

शहर

ी कार

यसची

परोतसाहन दऊ यात झोपडपटटयाचया आणि अनौपचारिक वसाहतीचया शरणीवरधनाचया कारयकरमाकड विशष लकष परवन वाढतया गहनिरमाणाला आणि सवतः बाधललया योजनाना मदत समाविषट असल

108 आमही शिकषण रोजगार गहनिरमाण आणि आरोगय याचया दरमयानचया मजबत दवयाना सबोधित करन वगळण आणि वगळ पडणयाला परतिबध करन सथानिक एकातमिक गहनिरमाण दषटीकोनाची जोपासना करणाऱया गनिरमाण धोरणाचया विकासाला मदत दऊ तयाचयाही पढ आमही सवतः बघरपणा तसच समरपित धोरणाचया आणि वयापक सरवसमावशक आणि शाशवत हाउसिग-फरसट कारयकरमासारखया लकषयित सकरिय सरवसमावशक धोरणामारफत तयाचया गनहगारीकरणाचा सामना करणयास आणि निरमलन करणयास वचनबदध आहोत

109 झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहती शहराचया सामाजिक आरथिक सासकतिक आणि रायकीय आकारमानात एकातमि कलया जातील याची खातरी करणयासाठी शारिरीक आणि परयावरणीय सदारणाचया पलिकड जातील असशा धोरणानी उचित असलयापरमाण झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहतीचया शरणीवरधनासाठी आणि शकय असललया मरयादपरयत झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसहतीना परतिबध करणयासाठी आरथिक आणि मानवी सरोताचया वाढीव वाटपाचा आमही विचार कर या धोरणामधय लाग असलयापरमाण शाशवत परयापत सरकषित आणि पवडणारी घर पायाभत आणि सामाजिक सवा सरवसमावशक उपलबध होऊ शकणाऱया हरित आणि दरजदार सारवजनिक ठिकाण समाविषट असावीत आणि तयानी कालावधीची सरकषा आणि तयाच नियमित करण तसच सघरष परतिबधक आणि मधयसथीच उपाय याच परवरतन कराव

110 आमही झोपडपटटयामदधय आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणाऱया लोकाच परमाण कमी करणयासाठी झोपडपटटवासी आणि अनौपचारिक वसाहतीतील निवासी याच जीवन सधारणयाचया आधीचया परयासातील अनभव विचारत घऊन सरवसमावशक आणि पारदरशक दखरख यतरणा निशचीत करण आणि अधिक मजबत करण यासाठीचया परयासाना मदत दऊ

111 आमही गहनिरमाण कषतरातील परयापत आणि लाग करता यणाऱया नियमनाचया विकासाच उचित असलयापरमाण लवचिक बिलडीग कोडस परमाणन विकास परवान कायदयान आणि वटहकमान जमिनीचा वापर आणि नियोजनाची नियमन यासह हवालयाशी विसथापनाशी बघरपणाशी आणि मनमानी जबरदसतीन बाहर काढणयाशी सामना करन आणि तयाला परतिबध करन आणि दरजा परवडण आरोगय सरकषा उपलबध होम उरजा आणि सरोताची कारयकषमता आणि लवचिकतची खातरी करन परवरतन कर आमही उचच-दरजा वळवर आणि विशिषट सामाजिक आरथिक परयावरणीय आणि सासकतिक पल विचारात घऊन राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर विशवासारह डिसअगरीगटड डटावर आधारित घराचा परवठा आणि मागणीचया विशिषट विशलषणाच सदधा परवरतन कर शाशवत

112 आमही घर आणि लोकाचया गरजा धोरणाचया कदरसथानी ठवन परिघीय आणि एकाकी पडलला सारवतरिक गहनिरमाण विकास शहरी परणालीपासन तटलला राहण टाळणयासाठी चागलया ठिकाणी असललया आणि चागल वितरण कललया गहनिरमाण योजना जयाचयासाठी तया विकसित कललया आहत तया सामाजिक आणि आरथिक कषतराचा विचार न करता आणि अलप-उतपनन गटाचया घराचया गरजासाठी उपाय परवन शाशवत शहरी विकासाच परवरतन कर

113 आमही रसत सरकषा सधारणयासाठी आणि त शाशवत चलनवलन आणि वाहतक सरचना नियोजन आणि डिझाइनमधय एकातमिक करणयासाठी उपाय योज जागरकता-वाढविणयाचया पढाकारासोबत एकतरितपण आमही डिकड ऑफ अकशन फॉर रोड सफटीमधय सचवणयात आललया सफ-सिसटीम दषटीकोनाच परनरतन कर जयामधय सरव महिला आणि मलीचया गरजा तसच मल व यवक वदध वयकती आणि अपग आणि

35

नवीन शहरी कारयसची

असरकषित परिसथितीत राहाणाऱया वयकतिची काळजी घतली जाईल आमही ती धोरण आणि उपाय सवीकारणयासाठी अमलात आणणयासाठी आणि लाग करणयासाठी काम कर ज आरोगयविषयक विशाल निषपततीचया दषटीन पादचारी सरकषा आणि सायकलिग चलनवलनाला खास करन दखापतीना आणि अससरगजनय रोगाना परतिबध करणयासाठी सकरियपण सरकषण दतील आणि परवरतन करतील आणि आमही जागतिक सतरावर मोटरसायकलमळ परामाणाबाहर होणाऱया मतय आणि दखापतीचा खास करन विकसनशील दशात विचार करता विशिषट कायदा आणि धोरण विकसित करणयासाठी आणि तयाची अमलबजावणी करणयासाठी काम कर आमही पराधानयान परतयक मलाला शाळपरयत सरकषित आणि निरोगी परवासाच परवरतन कर

114 आमही सरवासाठी एकण शहरी आणि परादशिक आराखडयात वाहतक आणि चलनवलन योजना एकातमिक करन आणि खाली दिलयापरमाण वाहतकीचया आणि चलनवलनाचया अनक परयायाच परवरतन करन शहरातील आणि मानवी वसाहतीतील सामाजिक आणि आरथिक कतीमधय अरथपरण सहभाग शकय करणारी सरकषितवय आणि लिग परतिसादी परवडणारी आणि शाशवत शहरी चलनवलन आणि भ आणि समदर वाहतक पदधतीच परवरतन कर

(a) सारवजनिक वाहतकीसाठी तसच चालण आणि सायकलिग अशा यतरविरहित परयायासाठी तयाना खाजगी यातरिक वाहतकीचया वर पराधानय दऊन उपलबध होऊ शकणाऱया सरकषित कारयकषम परवडणाऱया आणि शाशवत सरचनामधय मोठी वाढशाशवत

(b) विसथापन खास करन गरीबाच कमीत कमी करणारा नयायय ldquoसकरमणाभिमख विकासrdquo आणि परवडणारी वशिषटय़ मिशर-उतपनन घर नोकऱया आणि सवाच एक मिशरण

(c) जलमारगासह शहरी उपनगरी आणि गरामीण भागाचया दरमयान जोडणी वाढवणार परवासाची आणि वाहतकीची गरज कमी करणार उततम आणि समनवयित वाहतक व भमि वापर नियोजन आणि वाहतक आणि चलनवलन नियोजन खास करन छोटया बटाची विकसनशील राजय आणि किनारी शहरासाठी

(d) शहरी भाड नियोजन आणि लॉजिसटिकस सकलपना जयामळ विविध उतपादन आणि सवा उपलबध होतात तयाचा परयावरणावरील आणि शहरातील उपजिवीकवरील परभाव कमी होतो आणि टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधीला योगदानात जासतीत जासत वाढ होत शाशवत

115 आमही शहरी आणि महानगरीय वाहतक योजनाच परयावरण अरथवयवसथा सामाजिक ससगतता जीवनमान उपलबधता रसत सरकषा सारवजनिक आरोगय आणि इतर गोषटीबरोबरच हवामान बदलावरील कारवाई याचयासह अधिक विशाल फायदयाच मलयाकन करणयासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर यतरणा आणि सामायिक चौकटी विकसित करणयासाठी उपाय योज

116 आमही शाशवत शहरी आणि महानगरीय भागात वाहतक आणि चलनवलनाचया सवाचया वाटन घतललया चलनवलनाचया सवा शकय करणाऱया नवीन ततरजञानासह खलया आणि पारदरशक परापण आणि नियमनासाठी शाशवत राषटरीय शहरी वाहतक आणि चलनवलन धोरणावर आधारित या यतरणा आणि चौकटीचया विकासाला मदत दऊ आमही सथानिक सरकारआणि वाहतक आणि चलनवलन सवा परवठादार याचया दरमयान डटा वयवसथापनासह एक सपषट पारदरशक आणि उततरदायी करारीकत सबध विकसित करणयाला मदत दऊ ज सारवजनिक हिताच आणि वयकतीगत खाजगीपणाच आणखी सरकषण करतील आणि परसपर करतवय निशचीत करतील

Abu

Dhab

i Em

irado

s Aacuter

abes

Uni

dos

37

नवीन शहरी कारयसची

117 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर शाशवत शहरी आणि महानगरीय वाहतक आणि चलनवलन आराखडयासह नियोजन आणि धोरण चौकटीचया परसपर सामजसयात वाहतक आणि शहरी आणि परादशिक नियोजन विभागामधय अधिक समनवयाला मदत दऊ आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना आराखडयाची अमलबजावणी करणयासाठी आणि लाग करणयासाठी आवशयक त जञान आणि कषमता विकसित करणयात मदत दऊ

118 आमही राषटरीय उपनगरीय आणि सथानिक सवराजय सरकाराना कारयकषमता जोडणी उपलबधता आरोगय आणि जीवनाचा दरजा सधारतानाच कोडी आणि परदषण कमी करणयासाठी तयाचया मास रपिड-टरानझीट सिसटीम एकातमिक वाहतक परणाली हवाई आणि रल परणाली आणि सरकषित परयापत आणि परस पादचारी आणि सायकलिग सरचना आणि वाहतक आणि परवासातील ततरजञान आधारित परणाली अशा वाहतक आणि चलनवलन पायाभत सविध आणि परणाली सधारण शकय होणयासाठी विततपरवठा साधन विकसित आणि विसतारित करणयाला परोतसाहन दऊ

119 आमही पाणयाशी- सबधित आपततीचया परसगात सरकषितता सधारणयासाठी आरोगय सधारणयासाठी सरवासाठी पाणयाचया सरकषित आणि परवडणाऱया वशविक आणि नयायय उपलबधतची खातरी करणयासाठी तसच असरकषित परिसथितीतीलमहिला आणि मलीचया गरजा आणि सरकषितता याकड विशष लकष दऊन खलयावर शौच करणयाची समापत करणयासाठी पाणी सवचछता आणि मलनिःसारण घन कचरा वयवसथापन शहरी मलवाहिनया हवा परदषण कमी करण आणि सटॉरम वॉटर वयवसथापनसाठी सरकषक उपलबध होऊ शकणाऱया आणि शाशवत सरचना आणि सवा तरतद परणालीमधय परशा गतवणकीच परवरतन कर आमही ही सरचना हवामानापरती लवचिक असल आणि ती इतर गोषटीबरोबरच गहनिरमाण आणि चलनवलनासह एकातमिक शहरी आणि परादशिक विकास आराखडयाचा एक भाग असल आणि तिची अमलबजावणी कलपक सरोत-कारयकषम उपलबध होणारी सदरभ- विशिषट आणि सासकतिक दषटय़ा सवदनशील शाशवत उपाय विचारात घऊन सहभागी पदधतीन कली जाईल अस पाह

120 आमही हळहळ विषमता नषट करणयाच आणि सरवासाठी परवडणाऱया पिणयाचया पाणयाची सारवतरिक आणि नयायय दोनही उपलबधता आणि सरवासाठी परशा आणि नयायय सवचछता आणि आरोगयशासतराचया परवरतनाच लकषय ठवन कषमता विकासामारफत शहरी सरचना सवाचया दखभालीसह शाशवत जल वयवसथापन परणालीची अमलबजावणी करणयासाठी कषमतन सारवजनिक पाणी आणि सवचछता उपयोगिताना ससजज करणयासाठी काम कर

121 आमही उरजा कारयकषमता आणि शाशवत नतनीकरणीय उरजच परवरतन करन आणि सारवजनिक इमारती सरचना आणि सविधामधय जिथ लाग असल तिथ तसच उपराषटरीय आणि सथानिक सरचनाचया सथानिक सरकारादवार थट नियतरणाचा फायदा घऊन निवासी वयापारी आणि औदयोगिक इमारती उदयोग वाहतक कचरा आणि सवचछता अशा अतिम-उपभोकता कषतरात जोपासना करणयासाठी परवडणाऱया विशवासारह आणि आधनिक सवा कषतराचया सारवतरिक उपलबधतची खातरी कर आमही उरजा-सकषमता उददिषट गाठणयासाठी बिलडीग कामगिरी कोडस आणि परमाणन नतनीकरणीय पोरटफोलिओ उददिषट उरजा-कारयकषमता लबलिग विदयमान इमारतीच रिटरोफिटिग आणि उरजचया आणि उचित असलयापरमाण इतर पदधतीमधील जाहीर परापणाचया बाबतीत धोरणाना परोतसाहन दऊ आमही नतनीकरणीय उरजा आणि उरजा कारयकषमता याचया दरमयानची एकतरित शकती सधारणयासाठी समारट-गरीड जिलहा उरजा परणाली आणि समदाय उरजा आराखडयाना पराधानय दऊ

38

नवीन

शहर

ी कार

यसची

122 टिकाऊ कचरा वयवसथापन परणालीचया सारवतरिक उपलबधतला परोतसाहन दणयासाठी आमही कचरा विलहवाटीवर विकदरीकत निरणयासाठी सहायय कर आमही वाढीव उतपादक-जबाबदारी योजनाच समरथन करणार आहोत जयामधय कचरा जनरटर आणि निरमातयाना शहरी कचरा वयवसथापन यतरणस विततपरवठा करण कचरा साडणयाचया धोकयात व सामाजिक आरथिक परिणाम कमी करण आणि चागलया उतपादनाचया डिझाईनदवार पनरनवीकरणाचया दरात वाढ करण समाविषट आह

123 आमही उपाशी असललया लोकाना अनन दण आणि कपोषण समापत करणयासाठी अनन सरकषा आणि शहरी रहिवाशाचया विशष करन शहरी गरीबाचया पोषणविषयक गरजा शहरी व परादशिक नियोजनात एकातमिक करणयाच ला परवरतन कर आमही अननाची नासाडी आणि खराब अनन पनहा वापरणयाला परतिबध करणयासाठी सरव शहरी उपनगरी आणि गरामीण भागात अननाच उतपादन साठा वाहतक आणि गराहकाना परशा आणि परवडणाऱया मारगान विकणयासाठी शाशवत अनन सरकषा आणि कषी धोरणाचया समनवयाच परवरतन कर आमही तयापढ उरजा पाणी आरोगय वाहतक आणि कचरा धोरणाबरोबर अनन धोरणाचया समनवयाच परवरतन कर बियाणयाची जनकीय विविधता राख घातक रसायनाचा वापर कमी कर आणि कारयकषमता कमाल वाढवणयासाठी कचरा कमीत कमी करणयासाठी शहरी भागात इतर धोरणाची अमलबजावणी कर

124 आमही सासकतिक वारसा आणि लडसकपस याचया मरत आणि अमरत अशा विविध शरणी सरकषित राखणार बहत आराखड झोनिग मारगदरशक तततव बिलडीग कोडस किनारा वयवसथापन धोरण आणि पवितरातमक विकास धोरणासह योजना सलखाचया सवीकतीत शहरी आराखड आणि धोरणाचया घटकाना एक ससकती महणन समावश कर आणि तयाच सभावय शहरी विकासाचया विधवसक परिणामापासन सरकषण कर

125 शाशवत शहरी विकासासाठी सासकतिक वारशाला बळ दणयासाठी मदत कर आणि तयाची सहभाग आणि जबाबदारीला उततजन दणयातील भमिका मानय कर आमही मलय निरमितीचया उददशान सनमाननीय पनरजजीवन आणि अनकलनामारफत वासतशासतरीय लमारक आणि सथळाचया कलपक आणि शाशवत वापराच परवरतन कर आमही मरत आणि अमरत सासकतिक वारशाचया माहितीच परवरतन आणि परसार आणि पारपरिक अभिवयकती आणि भाषा याचया सरकषणात नवीन ततरजञान आणि ततराचया वापरामारफत सह अतरदशीय लोकआणि सथानिक समदायाना गतव

अमलबजावणीची साधन

126 आमही मानय करतो की नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी सकषम करणार परयावरण आणि विजञान ततरजञान आणि नवीन उपकरम याची उपलबधता आणि रसपर सहमत अटीवर वाढीव जञान-भागीदारी तसच कषमता विकास आणि वाढविण आणि विकसित आणि विकसनशील

दशाचया वचनबदधता आणि जागतिक विभागीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर उपलबध असललया पारपरिक आणि कलपक सरोताचा वापर करन तसच सरकारचया सरव सतरावर खाजगी कषतर नागरी समाज सयकत राषटर परणाली आणि इतर कारयकरत याचयातील वाढीव आतरराषटरीय सहकारय आणि भागीदाऱया समनता विना-भदभाव उततरदायितव मानवी हकक आणि एकतपरती आदराचया तततवावर आधारित खास करन ज सरवात गरीब आणि असरकषित आहत ह सरव विचारात घऊन आवशयक आह

39

नवीन शहरी कारयसची

127 आमही 2030 शाशवत विकासासाठीची कारयसची आणि अदिस अबाबा कती कारयसचीत समाविषट कललया अमलबजावणीचया साधनावरील वचनाचा पनहा एकदा निशचय करतो

128 आमही सदसय राषटर सथानिक पराधीकरण महततवाच गट आणि इतर हितसबधी याचयाबरोबर जवळचया समनवयान तसच तजजञाना चालना दऊन नवीन शहरी कारयसची आणि शाशवत विकास लकषयाच शहरी पल याचया अमलबजावणीसाठी परावा-आधारित आणि वासतव मारगदरशन निरमाण करणयासाठी यएन-हबिटाट इतर सयकत राषटर कारयकरम आणि एजनसीज आणि इतर सबधित हितसबधीना परोतसाहन दतो आमही हबिटाट परिषदचया वारशावर आणि विभागीय आणि थीमटिक सभासह तयारीचया परकरियामधय शिकललया अनभवावर उभारणी कर या सदरभात आमही इतर बाबीबरोबरच वरलड अरबन कपन दि जनरल असबली फॉर हबिटाट आणि गलोबल लड टल नटवरकचया मलयवान योगदानाची नोद घतो

129 आमही यएन-हबिटाटला तयाच नमनातमक जञान विकसित करणयाच आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना डिजायनिग नियोजन आणि शाशवत शहरी विकासाच वयवसथापन करणयातील कषमता विकास आणि साधन परवणयाच काम चाल ठवणयाची विनती करतो

130 आमही मानय करतो की उचित असलयापरमाण परचलित शहरी धोरण आणि पवितरयानी मारगदरशित कललया शाशवत नागरी विकासाला सरव पातळयावर सकषम करणाऱया परयावरणाचा आधार असललया एकातमिक विततपरवठयापासन फायदा होऊ शकल आमही अमलबजावणीची सरव विततीय साधन ठोस धोरणातमक फरमवरक आणि विततीय विकदरीकरणाचया परकरियत जिथ उपलबध आहत आणि सरव सतरावर परशी कषमता विकसित कली आह तयात दढतन सनिशचित करणयाच महततव मानय करतो

131 आमही शाशवत शहरी विकास साधय करणयासाठी आवशयक असललया विशिषट साधनाचा आणि ततरजञानाचा सवीकार करन शासनाचया सरव सतरावर आरथिक वयवसथापन कषमता वाढविणयासाठी सदरभ-सवदनशील दषटीकोनाना मदत दतो ह मानय करन की परतयक दशाची सवतःचया आरथिक आणि सामाजिक विकासाची पराथमिक जबाबदारी आह

132 शहरी विकासाची आरथिक सथिती सधारणयासाठी आणि अतिरिकत सरोताचया खलया उपलबधतचया दषटीन ह मानय करन की सरव दशासाठी राषटरीय मालकीचया तततवानी अगावर पडलल सारवजनिक धोरण आणि घरगती सरोताना चालना दण आणि तयाचा परिणामकारक वापर करण नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसह शाशवत शहरी विकासाचया आपलया सामायिक पाठपरावयासाठी कदरसथानी आहत शहरीकरणाचया फायद मिळवणयातन निरमाण झाललल अतरगरभीय सरोत आणि महसल तसच सारवजनिक आणि खाजगी गतवणकीच कटलायझिग परिणाम आणि जासती जासत कलल परिणाम याना आमही चालना दऊ

133 आमही खाजगी वयवसाय कारय गतवणक आणि कलपकता ह उतपादकता सरवसमावशक वदधी आणि नोकऱया निरमितीच परमख चालक आहत आणि की खाजगी गतवणक खास करन एका सथिर आतरराषटरीय आरथिक परणालीबरोबरच विदशी थट गतवणक विकासाचया परयासाच अतयावशयक घटक आहत ह कबल करन वयावसायिकाना शहरी कषतरातील शाशवत विकासाची आवहान सोडवणयासाठी तयाची सरजनशीलता आणि कलपकता लाग करणयासाठी आवहान करतो

134 आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना महिला आणि मली बालक आणि तरण वयोवदध वयकती अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय परभावीत होणार नाहीत याची

40

नवीन

शहर

ी कार

यसची

खातरी करन तयाचया सभावय महसल पायाची नोद आणि विसतार करणयासाठी उदाहरणारथ राषटरीय धोरणाचया अनषगान बहआयामी कडासटरसस सथानिक कर शलक आणि सवा आकार मदत दऊ

135 आमही सथानिक सरकारला परयापत वळचया वळी आणि अदाज करता यणार सरोत परवणयासाठी आणि तयाची महसल उभारणयाची आणि खरचाच वयवसथापन करणयाची कषमता वाढवणयाचया दषटीन तयाचया गरजा पराधानय कारय जनादश आणि उचित असलयापरमाण कामगिरी-आधारित परोतसाहन याचया आधार राषटरीय आणि उपराषटरीय सरकारकडन आरथिक हसतातरणासाठी भककम आणि पारदरशक परणालीच परवरतन कर

136 आमही उपराषटरीय परदशातील शहरी कदराचया आत आणि शहरी आणि गरामीण भागाचया दरमयान विषमता कमी करणयासाठी तसच एकतरित आणि सतलित कषतरीय विकासाला चालना दणयासाठी आरथिक सरोताचया वहरटिकलआणि हॉरिझाटल अशा वितरणाचया दोनही परकारचया मॉडलसचयाविकासाला समरथन दऊ या बाबतीत नयाय आणि अवकाशीय एकातमिकतचया दिशन परगतीच निरधारण करणयासाठी एक साधन महणन खरच करण आणि सरोताचया वाटपावरील डटाची पारदरशकता सधारणयाचया महततवावर आमही भर दतो

137 शहरी विकास परकरिया पायाभत परकलप आणि सारवजनिक गतवणकीचा परिणाम महणन निरमाण झाललया जमीन आणि मालमततचया किमती परतिबिबीत होणयासाठी आणि वाटन घणयासाठी आमही सरवोततम पदधतीच परवरतन कर तयाचया कवळ एकटया खाजगी ताबयाला तसच जमीन आणि सथावर मालमततचया हवाला वयवहाराना परतिबध करणयासाठी उचित असलयापरमाण लाभ-सबधित आरथिक धोरण यासारखया उपाय अमलात आणल जाऊ शकतात आमही आरथिक परणाली आणि आणि शहरी नियोजन दरमयानचा तसच जमीन बाजारपठ नियमनासह शहरी वयवसथापन साधनाचया दरमयानचा दवा अधिक मजबत कर जमिनीवर आधारीत विततपरवठा करणयाचा परयासाचा परिणाम जमिनीचया शाशवत वापर आणि उपभोगावर होणार नाही याची खातरी करणयासाठी आमही काम कर

138 आमही खलया आणि नयायय निविदा परकरियाचया परापण यतरणाचया आणि अदाजपतरकाचया विशवासारह कारयानवयनाचया तसच राषटरीय धोरणाला अनरप निषठा उततरदायितव परभावी वयवसथापन आणि सारवजनिक मालमततची आणि जमिनीची उपलबधता याचया परवरतनासाठी भरषटाचार-विरोधी उपायाचया समरथनारथ उचित असलयापरमाण कायदशीर नियतरण आणि सारवजनिक सहभागाचया आधार सथानिक गतवणक आणि परकलपाची आवशयकता आणि परभाव याच निरधारण करणयासाठी पारदरशक आणि उततरदायी खरच नियतरण साधनाची अमलबजावणी करणयात आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना मदत दऊ

139 टिकाऊ करज वयवसथापनाचया आधारावर सथानिक ऋणयोगयतचया मारगान तसच उचित असल तवहा विसतारित शाशवत मयनिसिपल डट मारकटचया मारगान परसा महसल आणि कषमताचया पाठबळावर शाशवत राषटरीय आणि पालिका ऋणासाठी कणखर कायदशीर आणि नियामक चौकटीचया निरमितीला आमही मदत दऊ शहरी विततपरवठयासाठी सचयित विततपरवठा यतरणसह राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक विकास निधी किवा विकास बका या सारखया उचित विततीय मधयसथ सथापन करणयाचा आमही विचार कर ज सारवजनिक आणि खाजगी राषटरीय आणि अतरराषटरीय विततपरवठा उतपररित कर शकतील आमही चलनाचया जोखमीच वयवसथापन करताना भाडवलाचा खरच कमी करणयासाठी आणि जोखीम हसतातरण यतरणपरयत पोहोचसह शाशवत शहरी विकासात आणि लवचिकता उभारणी परयासात खाजगी कषतराला आणि कटबाना उततजन दणयासाठी बहपकषीय गतवणक हमी एजनसीसारखया जोखमी सौमयीकरण यतरणच परवरतन करणयासाठी काम कर

Mum

bai India copy Shutterstock Arun sam

bhu mishra

42

नवीन

शहर

ी कार

यसची

140 आमही योगय आणि परवडणाऱया गह विततपरवठा परॉडकटसचया विकासास समरथन दऊ आणि बहपकषीय आरथिक ससथा परादशिक विकास बका आणि विकास वितत ससथा सहकारी एजनसीज खाजगी कषतरातील धनकोआणि गतवणकदार सहकारी ससथा सावकाराचया विविध शरणीना सहभागी होणयास आणि सकषम वितत ससथाना परवडणाऱया आणि वाढत जाणाऱया गहनिरमाण कषतराचया सरव परकारात गतवणक करणयासाठी परोतसाहन दऊ

141 सारवजनिक अनदानापासन इतर सारवजनिक ससथा आणि खाजगी कषतराकडील योगदान यासह विविध निधीपरवठा सरोताचया आधार कारयकरतयाचयामधील समनवय आणि हसतकषप तसच उततरदायितव याची खातरी करन राषटरीय सतरावर शहरी आणि परादशिक वाहतक सरचना आणि सवा निधी सथापित करणयाचा सदधा आमही विचार कर

142 आमही आतरराषटरीय बहपकषीय आरथिक ससथा परादशिक विकास बका विकास वितत ससथा आणि सहकारय एजनसी याना नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबाजवणीसाठी खास करन विकसनशील दशात कारयकरम आणि परकलपाना कलपक आरथिक यतरणासह आरथिक पाठबळ परवणयासाठी आमतरित करतो

143 आमही गरीन कलायमट फनड गलोबल एनवहायरनमट फसिलिटी एडॉपटशन फड आणि कलायमट इनवहसटमट फडस याचयासह जलवाय परिवरतन सबधी उपनगरीय योजना धोरण कारयकरम आणि उपनगरीय व अनय कारयकरमासाठी विविध बहपकषीय निधीचया परवशाला हवामान बदल अनकलन आणि सौमयीकरण योजना धोरण कारयकरम आणि सहमत कारयपदधतीचया आतील चौकटीत उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारासाठी कारवाईसाठी सरोत लरकषित करणयासाठी मदत दतो मदतआमही उचित असलयापरमाण उपराषटरीय आणि सथानिक आरथिक ससथाबरोबर हवामान विततपरवठा सरचना उपाय विकसित करणयासाठी आणि सरकारचया सरव पातळयावर आरथिक आणि ऋण शाशवततची खातरी करणयासाठी कोणतयाही राषटरीय चौकटीशी साततय राखन उतपररकीय आरथिक ससथा निशचीत करणयासाठी समनवय राख

144 आमहीशहरी आणि महानगरीय पायाभत सविधा इमारती आणि इतर शहरी सपततीमधील गतवणकीशी सबधित विमा आणि पनरविमा ससथा आणि इतर सबधित कारयकरतयाचयाशी समनवय राखन सहकारयान शहरी आणि मानवी वसाहतीमधय हवामान आणि आपतती जोखमीवर तसच सथनिक लोकसखयसाठी तयाचा निवारा आणि आरथिक गरजा सरकषित करणयासाठी वयवहारय उपायाचा धाडोळा घऊ आणि विकसित कर

145 शाशवत शहरी आणि परादशिक विकासासाठी सारवजनिक आणि खाजगी कषतरातील सरव उपलबध सतरोताकडन इतर गोषटीबरोबरच अतिरिकत ससाधनाचया चालनला उतपररित करणयासाठी अधिकत विकास सहाययासह आतरराषटरीय सारवजनिक विततपरवठयाचा वापर करणयाच आमही समरथन करतो यामधय आतरराषटरीय सारवजनिक विततपरवठा सारवजनिक सरोताचया अतरदशीय सतरावर चालना दनाऱया दशाचया खास करन अतयत गरीब आणि मरयादित अतरदशीय सरोत असलल असरकषित दशाचया परयासाना जोड दणयात महततवाची भमिका बजावतात ही वसतसथिती मानय करन सभावय गतवणकदारासाठी जोखीमाचया सौमयीकरणाचा समावश अस शकतो

146 आमही उततर-दकषिण दकषिण-दकषिण व तरिकोणीय परादशिक आणि आतरराषटरीय सहकारय तसच उचित असलयापरमाण उपनगरीय विकदरित आणि शहर-त-शहर सबधी सहकारय करणार परकार शाशवत शहरी विकासासाठी कषमता विकसित करणयासाठी आणि शहरी विकासाला योगदान दणयासाठी आणि सरव सतरावर आणि सरव सबधित कारयकरतयादवार शहरी उपाय आणि परसपर शिकषणाची जोपासना करन सधीचा विसतार कर

43

नवीन शहरी कारयसची

147 आमही शासनाचया सरव सतरावरील बहविध हितसबधी आणि ससथाचया कषमताना सबोधित करणारा आणि शाशवत शहरी विकासासाठी सारवजनिक धोरण तयार करणयासाठी अमलबजावणी करणयासाठी वाढवणयासाठी वयवसथापन करणयासाठी दखरख करणयासाठी आणि मलयाकन करणयासाठी वयकतीगत समाजविषयक आणि ससथातमक कषमताचा सयोग करणारा बहआयामी दषटिकोन महणन कषमता विकासाच परवरतन कर

148 आमही महिला आणि मली मल आणि यवक वयोवदध वयकती आणि अपग वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदायाबरोबर तसच नगरी समाज शकषणिक आणि सशोधन ससथा याचयाबरोबर तयाना शहरी आणि परादशिक विकासाचया सबधातील निरणय घणयाचया परकरियत परभावीपण सहभागी होण शकय करणयासाठी सघटनातमक आणि ससथातमक शासनाला आकार दणयात काम करणयासाठी उचित असलयापरमाण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारी सहयोगी ससथासह सथानिक सरकाराची कषमता मजबत करणयाच परवरतन कर

149 आमही सथानिक सरकारी सघटनाना कषमता विकासाच परवरतक आणि परवठादार महणन उचित असलयापरमाण तयाची शहरी धोरण आणि विकासाची पराधानय यावरील राषटरीय समतरणतील सहभाग आणि नागरी समाज खाजगी कषतर वयावसायिक शकषणिक आणि सशोधन ससथा याचयाबरोबर उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराबरोबरच सहकारय आणि तयाची विदयमान नटवरकस ओळखन आणि मजबत करन कषमता विकास कारयकरम पोचवणयासाठी मदत दऊ परॉकटिशनरस नटवरकस सथापन करण आणि सायनस-पॉलिसी इटरफस परथा जागतिक राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक परमाणावर सहाधयायी-त-सहाधयायी शिकण आतर-पालिका सहकारयसारखया विषय मजकराशी सबधित भागीदाऱया आणि सहकारयाचया कती या मारगान कल जाव

150 आमही अदिस अबाबा कारवाई कारयसचीखाली सथापित कललया आणि 2030 शहरी विकासासाठी शाशवत कारयसची खाली सर करणयात आललया टकनॉलॉजी फसिलिटशन यतरणचया परकरियाबरोबर सपरण ससगतता समनवय आणि सयकत शकतीचा शाशवत शहरी विकासाला फायदा होणयासाठीवाढलल सहकारय विजञान ततरजञान आणि कलपकतचया आदान परदानाच महततव आमही अधोरिखित करतो

151 परयावरणीय सवदनशीलता आणि भरषटाचारविरोधी उपाययोजनासह सरव सतरावर ससथातमक सहकारयात अतरभत कललया आरथिक नियोजन आणि वयवसथापनात उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना पारदरशक आणि सवततर दषटीकोन लखाकन परापण अहवालीकरण लखापरीकषण आणि इतर बाबीबरोबरच सनियतरणाचया परकरिया अगीकारन आणि वय-आणि लिग परतिसादी बजटिग आणि लखाकनाचया परकरिया आणि नोदीचया डिजीटायझशनकड विशष लकष दऊन निषकरष-आधारित दषटीकोनाच परवरतन करणयासाठी आणि मधयम-त-दीरघकालीन परशासकीय आणि तातरिक कषमता उभारणयाचया दषटीन परवरतन कर

152 आमही कायदशीर जमीन-आधारित महसल आणि विवततपरवठा साधन तसच धोरण आखणाऱयासाठी आणि सथानिक जनसपरक अधिकाऱयासाठी सथावर मालमततचया कारयावरील कषमता विकास कारयकरमाच जमिनीचया मलयातील वाढीच राशीकरण पकडण आणि वितरण यासह मलय पकडणयाचया कायदशीरआरथिक पायावर लकष कदरीत करन परवरतन कर

44

नवीन

शहर

ी कार

यसची

153 आमही सपषट आणि पारदरशक धोरण आरथिक आणि परशासकीय चौकटी आणि कारयपदधती तसच बहहितसबधी भागीदाऱयासाठी नियोजनाची मारगदरशक तततव सथापित करन उचित असलयापरमाण शहरी विकास परकरियामधय बह-हितसबधी भागीदाऱयाचया पदधतशीर उपयोगाच परवरतन कर

154 आमही उततम परथा आणि कलपक उपायावर परकाश टाकन तसच उपराषटरीय एकक सथानिक सरकार आणि इतर सबधित हितसबधी याचया दरमयान सह-उतपादन नटवरकसचया परवरतनादवार नवीन शहरी कारयसचीचा आरभ आणि अमलबजावणी वाढवणयाची योजना असणाऱया सवचछिक सहयोगी पढाकाराच लकषणीय योगदान मानय करतो

155 आमही महिला आणि मली मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय तसच असरकषित परिसथितीतल वयकतीची कौशलय आणि कषमता तयाचया शहरी आणि परादशिक विकास निरणय घणयातील परभावी सहभागाची खातरी करणयासाठी शासन परकरियाना आकार दणयासाठी सवादात सामील करन घणयासाठी आणि मानवी हकक आणि भदभाव-विरोधाच परवरतन आओणि सरकषण करणयासाठी सकषम करणयासाठी आणि मजबत करणयासाठी ककषमता

विकास पढाकाराच परवरतन कर

156 आमही महिला आणि मली मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती आणि असरकषित परिसथितील वयकती याचयासह जनतला माहिती आणि सवाद ततरजञान उपलबध होणयाचया दषटीन नागरी जबाबदारी विकसित करणयासाठी आणि अमलात आमणयासाठी सहभाग विसतत करणयासाठी आणि जबाबदार शासनाचया जोपासनसाठी तसच कारयकषमता वाढवणयासाठी राषटरीय माहिती आणि सवाद धोरण आणि इ-गवहरनमट धोरण तसच कषमता विकास कारयकरमासह नागरिक-कदरीत डिजीटल शासन साधन ततरशासतरीय कलपकता वापरन पाहण याच परवरतन कर दीरघकालीन एकातमिक शहरी आणि परादशिक नियोजन आणि डिझाइन भ वयवसथापन आणि शहरी आणि महानगरी सवाची उपलबधता सधारणयासाठी जोसपटियल माहिती परणालीसह डिजीटल वयासपीठ आणि साधनाचया वापराला परोतसाहन दिल जाईल

157 आमही माहिती जञान आणि तजजञता याचया सकलन विशलषण परमाणीकरण आणि भौगोलिकदषटय़ा आधारित समदाय-सकलित उचच-दरजा उतपनन लिग वय वश वाशिकता सथलातरण सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सदरभात सबधित असलली इतर गणवशिषटय़ याचया दवार डिसअगरीगट कलला वळचया वळी आणि विशवासारह डटासह वाटन घण आणि आदान परदान करण यासाठी सामाजिक ततरशासतरीय डिजीटल आणि निसरग-आधारित कलपकता शहरी आणि परादशिक नियोजन आणि धोरण निशचीती आणि ससथातकम कललया यतरणा यावर लकष कदरीत करणयासह विजञान ससोधन आणि कलपकतला मदत दतो

158 आमही शाशवत शहरी विकास नीती आणि धोरणाचया अमलबजावणीत साधय कललया परगतीवर परभावीपण दखरख करण आणि निरणय-घण आणि उचित पनरावलोकनाची माहिती दण यासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतरावर डटा आणि साखयिकीय कषमता मजबत कर नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी पाठपरावयासाठी आणि पनरावलोकनासाठी डटा सकलन कारयपदधती पराथमिक रितया अधिकत राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक डटा सरोतावर आणि उचित असलयापरमाण इतर सरोतावर आधारित असावी आणि खली पारदरशक आणि खाजगीपणाचा हकक आणि सरव मानवी हकक करतवय आणि वचनबदधताचा आदर करणयाचया हतशी साततय राखणारी असावी शहर आणि मानवी वसाहतीचया जागतिक जन-आधारित वयाखया या कामाला मदत कर शकतीलशाशवत

Nairobi Quecircnia

46

नवीन

शहर

ी कार

यसची

159 आमही डटा सकलन मपिग विशलषण आणि परसार करणयात आणि परावा-आधारित शासनाच परवरतन जागतिक दषटया तलनातमक तसच जनगणना कटबाच सरवकषण लोकसखया नोदवहया समदाय-आधारित सनियतरण करकरिया आणि उतपनन लिग वय वशवाशिकता सथलातरण सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सदरभात सबधित असलली इतर गणवशिषटय़ याचया दवार डिसअगरीगट कलल इतर सबधित सरोत अशा दोनहीचा वापर करन वाटन घतललया जञानाचया पायावर उभारणी करणयात राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराचया भमिका आणि वाढललया कषमताना आमही मदत दऊ

160 आमही गर-राजय कारक व लोकासह राषटरीय उपनगरीय आणि सथानिक सवराजय सरकार आणि सबधित हितसबधीमधय इ-गवहरननस माहिती आणि सवाद ततरशासतरादवार सहाययित दषटीकोन आि डिओसपटियल माहिती वयवसथापनमारफत परभावी शहरी नियोजन आणि वयवसथापन कारयकषमता आणि पारदरशकता वाढवणयासाठी जञान हसतातरण आणि वाटन घणयासाठी उपलबध ततरशासतरीय आणि सामाजिक साधन वापरन यजर-मितर आणि सहभागी डटा वयासपीठाची निरमिती परवरतन आणि वाढवणयाची जोपासना कर

पाठपरावा आणि पनरावलोकन

161 आमही एका सरवसमावशक पदधतीन परगतीचा मागोवा घणयासाठी परिणामाच निरधारण करणयासाठी आणि कारयसचीचया परभावी आणि वळचया वळी अमलबजावणी आपलया नागरिकाना उततरदायितव आणि पारदरशकता याची खातरी करणयासाठी राषटरीय विबागीय आणि जागतिक पातळयावर ससगततची खातरी करन नवीन शहरी कारयसचीच पनरावलोकन करणयासाठी नियतकालिक पाठपरावा कर

162 आमही नवीन शहरी कारयसचीचया सवचछिक दशाचया पढाकारान खलया सरवसमावशक बहसतरीय शहभागी पाठपरावयाला आणि पनरावलोकनाला परोतसाहन दऊ परकरियत सरकारचया राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतराचया योगदानाचा विचार करणयात यावा आणि सयकत राषटर यतरणा विभागीय आणि उपविभागीय सघटना मोट समह आणि सबदित हितसबधियाचया योगदानान तिला जोड दणयात यावी आणि ती सरव सबधित हितसबधियामधय भागीदारीची निरमिती आणि ठाम अधिक मजबत करणयाच लकषय असणारी आणि नागरी उपाय आणि परसपर शिकवण याचया दवाण घवाणीची जोपासना करणारी परकरिया असावी शाशवत

163 आमही सरव सतरावर नवीन शहरी कारयसचीचा पाठपरावा करणयासाठी आणि पनरावलोकनासाठी सकरिय भागीदार महणन सथानिक सरकारच महततव मानय करतो आणि उचित असलयापरमाण राषटरीय आणि उपराषटरीय सरकाराबरोबर सबधित सहयोगी ससथा आणि उचति वयसपीठाचया मारफतसह सथानिक पातळीवर सयकतपण अमलबजावणीयोगय पाठपरावा आणि पनरावलोकन यतरणा विकसित करणयासाठी तयाना परोतसाहन दतो आमही उचित असल तिथ या बाबतीत योगदान दणयाचया तयाचया कषमताचा विचार कर

164 नवीन शहरी कारयसचीचया पाठपरावा आणि पनरावलोकनात तयाचया अमलबाजवणीत समनवय आणि ससगततची खातरी करणयासाठी शाशवत विकासासाठी कारयसची 2030 चया पाठपरावा आणि पनरावलोकनाबरोबर परबावी दव असावत यावर आमही जोर दतो

165 आमही यएन-हबिटाटची आपलया दिललया अधिकाराचया आत इतर सयकत राषटर यतरणा एककाचया बरोबर समनवयान शाशवत शहरीकरण आणि इतर बाबीबोरबरच शाशवत विकास आपतती जोखीम कपात आणि हवामान बदल याचया दरमयानच दव मानय करन शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीसाठी एक

47

नवीन शहरी कारयसची

कदरबिद महणन भमिका आणि तजजञता आमही पनहा मानय करतो

166 आमही महासभला सकरटरी-जनरलना दशआणि सबधित विभागीय आणि आतरराषटरीय सघटना याचयाकडील सवचछिक माहितीसह नवीन शहरी कारयसीचया अमलबजावणीचया परगतीचा चा पहिला अहवाल सभचया बहाततरावया सतरादरमयान सादर करन दर चार वरषानी सादर करणयाची विनती करणयासाठी आमतरित करतो

167 अहवालात नवीन शहरी कारयसचीचया आणि शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीचया सबधातील आतरराषटरीय सहमती झाललया लकषयाचया आणि उददिषटाचया अमलबजावणीत कललया परगतीच गणवततातमक आणि राशयातमक विशलषण मिळल ह विशलषण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार य-एन हबिटाट सयकत राषटराचया यतरणची इतर सबधित एकक सबधित हितसबधी याचया नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीचया लमरथनारथ कारय आणि यएन-हबिटाट गवहरनिग कौसिलचया अहवालावर आधारित असतील अहवालात शकय असललया मरयादपरयत बहपकषीय सघटनाची उचित असल तिथ नागरी समाज खाजगी कषतर आणि शकषणिक कषतर याचयाकडील माहिती आणि परकरिया अतरभत करणयात यावी तो यएन-हबिटाटदवार निमतरित जागतिक शहरी मच सारखया विदयमान वयासपीठावर आणि परकरियावर तयार करणयात यावा अहवालात परतिलिपीकरण टाळाव आणि तयान राषटरीय उपराषटरीय परिसथिती आणि कायद कषमता गरजा आणि पराधानय याना परतिसाद दयावा

168 यएन-हबिटाटदवारा सयकत राषटर यतरणचया इतर सबदित एककाबरोबर जवळचया सहयोगान सरवसमावशक सयकत राषटर निहाय समनवय परकरियची खातरी करन समनवयित कला जाईल अहवाल महासभला इकॉनॉमिक अड सोशल कौसिलमारफत सादर कला जाईल18 शाशवत विकासासाठी कारयसची 2013 चा पाठपरावा आणि पनरावलोकनाबरोबर ससगती समनवय सहयोगी दवयाची खातरी करन महासभचया कपाछतराखाली आमतरित कलया जाणाऱया शाशवत विकासावरील उचच-सतरीय राजकीय मचाला सदधा सपरद कला जाईल

169 आमही जागतिक वसाहत दिन आणि जागतिक शहर दिन सारखया विदयमान पढाकाराचा वापर करन भागीदारी तरफदारी आणि जागरकता वाढ़वणाऱया कतीचया माधयमातन चालना दणयाच परयास सर ठव आणि नागरी समाज नागरिक आणि सबधित हितसबधीचया पाठिबयाला चालना दणयासाठी आणि निरमाण करणयासाठी नवीन पढाकार सथापित करणयाचा विचार कर सथानिक आणि परातीय सरकारचया जागतिक सभत परतिनिधीतव कललया राषटरीय आणि उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार सहयोगी ससथाबरोबरचया नवीन शहरी कारयसचीचा पाठपरावा करण आणि पनरावलोकन करण चाल ठवणयाचया महततवाची आमही नोद घतो शाशवतशाशवत

170 आमही महासभचया 16 डिसबर 1976 चा 31109 आणि 19 डिसबर 1977 चा 32162 सह 16 डिसबर 1996 चा 51177 21 डिसबर 2001 चा 56206 67216 68239 आणि 69226 ठरावाना पनहा मानय करतो आमही यएन-हबिटाटाचया नरोबी मखयालयाचया महततवाचा पनरचचार करतो

171 आमही यएन-हबिटाटची इतर सयकत राषटर यतरणातील एककाबरोबर सहयोग करन नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी पाठपरावा आणि परावलोकनासह शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीवरील कदरबिद महणन महततव अधोरखित करतो

18 हबिटाट अजडाचया समनवयित अमलबजावणीवर सकरटरी-जनरलचया इकॉनॉमिक अड सोशल कौसिलला अहवालाची जागा घण हा या अहवालाचा हत आह तयाचा हत महासभन तिचया ठरावात सबधित अजडा बाबीखाली विनती कललया सकरटरी-जनरलचया अहवालाचा भाग असण तयाला अतिरिकत नाही हा सदधा आह बठकीचा सभापतीचा साराश तिचया वारषिक ठरावात सबधित कारयसचीचया बाबीखालील सवततर निरधारणात असललया शिफारशीचया दषटीन दसऱया समितीला तिचया एकाहततरावया अधिवशनात करावयाचया कारवाईचा विचार करणयासाठी माहिती महणन काम करल

48

नवीन

शहर

ी कार

यसची

172 नवीन शहरी कारयसचीचया दषटीन आणि यएन-हबिटाटची परिणामकारकता वाढवणयाचया दषटीकोनातन आमहीसकरटरी-जनरलना महासभचया एकाहततरावया अधिवशनात यएन-हबिटाटच परावा-आधारित आणि सवततर निरधारण सादर करणयाची विनती करतो निरधारणाच निषकरष यएन-हबिटाटची कारयकषमता उततरदायितव आणि दषटीकषप वाढवणयासाठी सचना असलला एक अहवाल असल आणि या बाबतीत तयानी पढील बाबीच विशलषण करावःअधिवशनात

(a) यएन-हबिटाटचा नमनातमक आणि परिचालनातमक आदश

(b) अधिक परभावी उततरदायी आणि पारदरशक निरणय घणयाकरिता यएन- हबिटाटची शासन रचना तयाचया गवहरनिग कौनसिलचया सदसयतवाचया सारवतरिकीकरणासह विकलपाचा विचार करण

(c) यएन-हबिटाटच काम राषटरीय सथानिक आणि सथानिक सवराजय ससथाबरोबर मखयतवान तयाची परण कषमता मिळवणयासाठी सबधित हितसबधीचया बरोबर काम करण

(d) यएन-हबिटटची आरथिक कषमता

173 आमही नवीन शहरी कारयसचीची परभावी अमलबजावणी आणि तया बाबतीत यएन-हबिटाटची सथिती याची चरचा करणयासाठी एकाहततरावया अधिवशनाचया दरमयान महासभचया अधयाकषानी बोलवायची महासभची दोन दिवसाची उचच सतरीय बठक घणयाच ठरवल आह बठकीत इतर विषयाबरोबरच अहवालात असललया उततम परथा यशोगाथा आणि उपायाची चरचा कली जाईल

174 आमही महासभला पढील यनायटड नशनस कॉनफरनस ऑन हाउसिग अड ससटनबल अरबन डवलपमट (हबिटाट IV) 2036 मधय नवीन शहरी कारयसचीचया परगतीच निरधारण आणि मजबतीकरण करणयासाठी नतनीकत राजकीय वचनबदधतचया आतच घणयाचा विचार करणयास परोतसाहन दतो

175 आमही सकरटरी-जनरलना वरील परिचछद 166 चया अनषगान 2026 मधय सादर करायचया चतवारषिक अहवालात नवीन शहरी कारयसचीचया सवीकतीपासन तिचया अमलबजावणीत कललया परगतीचा आणि सामोर जाव लागललया आवहानाचा लखाजोखा घणयाची आणि तयाना सबोधित करणयासाठी उचलायची पढील पावल निशचीत करणयाची विनती करतो

Indi

a copy S

hutte

rstoc

kcom

50

नवीन

शहर

ी कार

यसची

51

नवीन शहरी कारयसची

नवीन

शहर

ी कार

यसची

NewUrbanAgenda Habitat3wwwhabitat3org

5

नवीन शहरी कारयसची

नवीनशहरीकारयसची

6

नवीन

शहर

ी कार

यसची

नवीन शहरी कारयसची

शाशवत शहर आणि सरव मानव वसाहतीविषयी कविटो घोषणापतर

9

नवीन शहरी कारयसची

1 आमही राजय आणि सरकारच परमख मतरी आणि उचच परतिनिधि सयकत राषटराचया आवास आणि शाशवत शहरी विकास (हबिटाट III) सबधी कॉनफरनससाठी 17 त 20 ऑकटोबर 2016 रोजी कविटोमधयएकतर आललो आहोत यात उप राषटरीय आणि सथानिक सरकार सासद नागरी समाज सथानिक लोक आणि सथानिक समदाय खाजगी कषतर वयावसायिक शासतरकार आणि शकषणिक समदाय तयाच बरोबर सबदध हितसबधी नवीन शहरी कारयसची सवीकारणयासाठी एकतर आल आहत

2 वरष 2050 परयनत जगातील शहरी लोकसखया जवळपास दपपट होण अपकषित आह तयामळ शहरीकरण ह एकवीसावया शतकातील सरवात बदल घडवन आणणारी बाब ठरणार आह लोकसखया आरथिक गतिविधि सामाजिक आणि सासकतिक सवाद तयाच बरोबर परयावरण आणि मानवीय परभाव शहरामधय फार मोठया परमाणावर उचच गतिन बदल घडवन आणत आह आणि यामळ शाशवतआवास पायाभत सविधा आधारभत सवा कषतर आरोगय शिकषण अनन सरकषा उततम नोकरी सरकषा आणि नसरगिक सरोत यासह अनक बाबीचया दषटीन शाशवततचया सबधात मोठी आवहान समोर यत आहत

3 वरष 1976 मधय वहकवर कनडायथ आणि वरष 1966 मधय इसतबल टरकी यथ झाललया मानव वसाहतीसबधी कॉनफरनस आणि 2000 मधय मिलनियम डवलपमट लकषय सवीकारलयापासन आमही कोटयावधी शहरी नागरिकाचया जीवनात बदल घडताना पाहिल आह आणि तयात झोपडया आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणार लोक समाविषट आहत तथापि दारिदरयाची विविध रप वाढ़ती विषमता आणि परयावरणाचा हरास झालयामळ शाशवत विकास वशविक रीतया करणयासाठी सदधा मोठ अजथळ आहत जयात बहतक वळा शहरात आणि मानवी वसाहतीत सामाजिक आणि आरथिक दषटय़ा वगळलयामळ आणि अवकाशीय वगळपणा ह नाकारता न यणार वासतव असणार आहवसाहती असणार आह

4 आपण अजनही या आणि इतर असतितवातील आणि उदभवणाऱया आवहानाना सबोधित करणयापासन खप दर आहोत आणि आणि एक शाशवत आणि उततम आरथिक परगति सामाजिक आणि सासकतिक विकास आणि परयावरण सरकषा मिळवण व तया सबधी तयातील योगदान रखाकित करावयाच आहत ज शाशवत विकास सबधी बदल मिळवणयात मदत करतात तयासाठी इजिन महणन शहरीकरणामळ मिळत असललया सधिचा वापर करण आपलयाला गरजच आह

5 शहर आणि मानवी वसाहती जया परकार आरखित डिझाइन कलया जातात विततपरवठा कला जातो विकसित शासित आणि वयवसथापित कलया जातात तया पदधतीना पनहा सबोधित करन नवीन शहरी कारयसची सरव सवरपातील आणि आकारमानातील दारिदरय आणि भक नषट करणयात विषमता कमी करणयात टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत वदधीच परवरतन करणयात लिग समानता निरमाण करणयात आणि शाशवत विकासात तयाचया महततवाचया योगदानाचा परणपण लाभ घणयाचया दषटीन महिला आणि मलीचया सकषमीकरणात मानवी आरोगय आणि सवासथय़ सधारणयात विरोधाला बळ दणयात आणि परयावरणाच सरकषण करणयात मदत करतील

6 आमही वरष 2015 मधय मिळवलल यश आमही परणपण विचारात घतो मखयतवान वरष 20301 सबधी शाशवत विकास बाबद असललया कारयविधी साठी यात समाविषट आहशाशवत विकासशील लकषय तिसऱया जागतिक कॉनफरनसचा अदिस अबाबा2 कती कारयसची जी विकासासाठी वितत परवठा करणयावर आह सयकत राषटरसघाचया हवामान परिवरतनवरील सयकत राषटरसघाचया फरमवरक कनवहशनखाली सवीकारणयात आलला परीस करार3 आपततीदा जोखीम कमी करणयासबधी सनडाई फरमवरक 2015-

1 ठराव 7012 ठराव 69313 अनचछद3 बघा FCCCCP201510Add1 निरणय 1CP21 अनचछद

10

नवीन

शहर

ी कार

यसची

20304 वहिएननाचा लनडलॉकड डवलपिग कनटरीज फॉर द डिकड 2014ndash2024 एकशन परोगराम5 सिडस एकसीलरटड मॉडलिटीज ऑफ एकशन (समोआ)6 पाथवज आणि इसतबलमधय झालली अविकसित दशासाठी दशकाचा कती आराखडा 2011-20207 समाविषट आहत आमही परयावरण आणि विकास सबधी रियो दि जनरियो जाहीरनामा8 आणि शाशवत विकासावरील जागतिक शिखर परिषद

सामजिक विकासावरील जागतिक शिखर परिषद9 लोकसखया आणि विकासावरील आतरराषटरीय कॉनफरनसचा कतीचा कारयकरम बीजिग पलटफॉरम फॉर एकशन10 शाशवत विकास सबधी सयकत राषटरसघाची यनाइटड नशनसची कॉनफरनस आणि या कॉनफरनससचा पाठपरावा सदधा विचारात घतला आहयासबधी पाठपरावा

7 यात अनतरसरकारी सहमत निषपतती नाही ह मानय करत असताना आमही म 2016 मधय इसतबलमधय झाललया वरलड हयमनिटरियम सममिटची दखल घतली

8 नवीन शहरी कारयसचीतील राषटरीय सरकाराची योगदान तसच उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराची योगदान याच कौतक करतो आणि सथानिक आणि परातीय सरकाराचया दसऱया जागतिक सभची नोद घणार

9 जागतिक परादशिक उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर सबधित कारयकरतयाचया सहभागासह एका एकातमिक आणि समनवयी पदधतीन शाशवत शहरी विकासापरती आमचया जागतिक वचनबदधतचा नवीन शहरी कारयसची ठामपण पनरचचार करतशाशवत नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी एकातमक पदधतीन शाशवत विकासासाठी 2030 कारयसचीचया अमलबजावणीत आणि सथानिकीकरणात आणि शहर आणि मानवी वसाहती सरवसमावशक सरकषित तगाऊ आणि शाशवत बनवणयाचया गोल 11 सह शाशवत विकासाची लकषय आणि उददिषट साधय करणयात योगदान दत

10 नवीन शहरी कारयसची ह मानय करत कि ससकती आणि सासकतिक विविधता मानव जमातीचया समदधीच सरोत आहत आणि शहराचया मानवी वसाहतीचया आणि नागरिकाचया शाशवत विकासात महतततवपरण योगदान दतात जयादवार तयाना विकासाचया उपकरमात सकरिय आणि अदवितीय भमिका निभावणयात सकषम करतात नवीन शहरी कारयसची विकास पढ ह मानय करतो कि सरोताचया जबाबदार वापरात योगदान दणाऱया शाशवत उपभोग आणि उतपादनाचया पदधती याचया परवरतनात आणि अमलबजावणीत ससकतीचा विचार कला जावा आणि हवामान बदलाचया विपरित परिणामाना सबोधित कराव

4 रिझोलयशन 69283 अनचछद II5 रिझोलयशन 69137 अनचछद II6 रिझोलयशन 6915 अनचछद7 इसतमबल टरकी मधय झालली शवटची विकसित दशाची चौथी यनाईटड नशनस कॉनफरनसचा अहवाल9ndash13 म 2011 (ACONF2197) अधयाय II8 यसयकत राषटराचया रियो डि जनरियो मधय झाललया परयावरण आणि विकास यावरील कॉनफरनसचा अहवाल 3-14 जन1992 स स क र ण I कॉनफरनसमधय मजर कलल ठराव (यनाईटड नशनस पबलीकशनस विकरी न E93I8 आ ण ि खणड) ठराव 1 अनचछद I9 लोकसखया व विकास यावरील इडरनशनल कॉनफरनस करो 5ndash13 सपटमबर 1994 चा अहवाल(यनाईटड नशनस पबलिकशनस सलस न E95XIII18) अधयाय I ठराव 1 अनचछद10 चौथी महिलावर आधारित विशव कॉनफरनस बीजिग 4ndash15 सपटमबर 1995 (यनाईटड नशनस पबलिकशनस सलस न E96IV13) अधयाय I ठराव 1 एनकस II

11

नवीन शहरी कारयसची

आमची सामायिक दषटि

11 समान वापर आणि शहराचा आणि मानवी वसाहतीचा उपभोग याचया सदरभात आमचयाकड सरवासाठी शहराची सामायिक दषटी यात सरव परकार सामील असन उततम वसाहत सदय आणि पढ़ील पिढ़ीसाठी सोय कोणतयाही परकारच भदभावाशिवाय एक उततम सरकषित आरोगयपरद सरळ जाणयासारख कमी किमतीच लवचिक आणि शाशवत परकारच शहरी मानव वसाहतीच सवरप तयार असाव आणि तयात सरवासाठी उततम समदधि आणि जीवनाचा दरजा असावा ही दषटी साकार करणयासाठी काही राषटरीय आणि सथानिक सरकार याचया परयासाची जयाना तयाचया विधयकामधय राजकीय जाहीरनामयात आणि सनदामधय ldquoशहराचा हककrdquo अस सदरभित कल आह तयाची नोद घतो

12 आमच लकषय आह शहर आणि मानव वसाहती सबधी कारय जयात परतयक वयकतिला आतरराषटरीय कायदयापरती सपरण आदरासह सयकत राषटराचया सनदचया हत आणमि तततवानी मारगदरशन कलल समानतच अधिकार आणि सधि तयाच बरोबर तयाना आधारभत सवाततरय मिळ शकतील या सबधात नवीन शहरी कारयसची यनिवरसल डिकलरशन ऑफ हयमन राइटस11 जागतिक मानवाधिकार सधि मिलयनियम डिकलरशन12 आणि 2005 वशविक समिटच13 परिणाम यामधय अतरभत आह विकासाचया हककावरील जाहीरनामया14सारखया इतर विलखातन सदधा याची माहिती दिली जात

13 आमची शहर आणि मानव वसाहतीची परिकलपना अशी आह कीः

(a) त आपलया सामाजिक कारयाच पालन कर शकतील यात समाविषट आह आह सामाजिक आणि निसरगविषयक कारय जयात भमि समाविषट असन यासबधी परगतिवादी उपलबधि मिळवण आणि आवास सबधी अधिकाराचा परण वापर आणि सनमान करताना यात बरोबर जीवन सतर कोणतयाही भदभावाशिवाय वशविक रीतया सरकषित आणि कमी दरातील पिणयाच पाणी आणि सवचछता तयाच बरोबर सारवजनिक वसत आणि सवा यासबधी सहज पोहोच यथा आहार सरकषा आणि पोषण आरोगय शिकषा पायाभत सविधा चलनवलन आणि वाहतक ऊरजा हवची गणवतता आणि उदरनिरवाह समाविषट आह

(b) एक सहभागी महणन तयातील सरव रहिवाशाची नागरी गतवणक वाढ़वण सवामितव सबधी भावना सरवात निरमाण करण सरकषित सरवसमावशक पोहोच योगय हरित आणि परयावरण मितर व गणवततापरण सारवजनिक सथळ सरवाना मिळतील ह पराधानयान ठरवण तयाच बरोबर ह सथळ सरव कटबासाठी बरोबर असन सामाजिक आणि पिढयापिढयामधील सवादाच कनदर सासकतिक अभिवयकति आणि राजकीय सहभाग उचित असलयापरमाण उपयोगात आणणार तयाच परकार सामाजिक ळावा सरकषा आणि शाति सवरपात विविध समाजाची उपसथिति जया ठिकाणी सरव लोकाचया गरजा परण होतील विशष करन त जयाना वशिषटयपरण गरजा असतील

(c) लगिक समानता जयामळ सरव सतरिया आणि मलीना सरव कषतरात बरोबरीन सहभागी होता यईल आणि समान हकक परतयक कषतरात नततव कषमतसोबत निरणय कषमता उततम कारय वातावरण आणि समान कामासाठी किवा समान मलयाचया कामासाठी समान वतन सरवाना मिळवता यईल सरव सतरियाना कोणतयाही भदभाव हिसा किवा शोषण यापासन खाजगी आणि सारवजनिक सथळावर सरकषित ठवण हा सदधा महतवाचा मददा आह

11 ठराव 217 A (III)12 ठराव 55213 ठराव 60114 ठराव 41128 अनचछद

Mum

bai Maharashtra India copy

Shutterstock Bodom

13

नवीन शहरी कारयसची

(d) आवहानाना समोर जाण आणि सदय व भविषयातील सधिचा वापर करण यात समाविषट आह आरथिक परगति शहरीकरण आणि पायाभत परिवरतन उततम उतपादकता मलय आधारित गतिविधि आणि सरोताचा उततम वापर सथानिक अरथवयवसथला उततम दरजा दण आणि अनौपचारिक अरथवयवसथला मदत करन शाशवत सवरपान औपचारिक अरथवयवसथच रप दण

(e) सथानिक आणि सथळासबधी कारय परण करण जयात वयवसथापना सबधी सीमा यत आणि सरवासाठी एक समतोल साधणारा शाशवत आणि एकातमिक शहरी आणि कषतरीय विकास सरव सतरावर सर ठवण

(f) वय आणि लगिक परतिसादातमक नियोजन आणि शाशवत सरकषित आणि पोहोच करणयात सरळ असलल शहरी कारय सबधी गतवणक जयात समाविषट असल उततम आणि सकषम परिवहन ततर जयात यातरी आणि सामान परभावी परकार लोकाशी जोडन सथळ सामान सवा आणि आरथिक सधि समाविषट आह

(g) आपततीची जोखीम कमी करणयासाठी उततम वयवसथा करण जोखीम कमी करण अवरोध वाढ़वण आणि नसरगिक पासन मानव निरमित जोखीम कमी करण आणि हवामानातील बदल सौमय करण आणि तयाचयाशी जळवन घण

(h) तयाची इकोसिसटम जल नसरगिक वसाहती याना सरकषा दण वाचवण पनरसथापित करण आणि वाढ़वण आणि जव विविधता वाढ़वन तयाच परयावरण सबधी परभाव कमी करता शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीचया अनषगान काम करण

आमची तततव आणि वचनबदधता

14 आमच लकषय परापत करणयासाठी आमही पढील इटरलिकड तततवाच अनसरण करन नवीन शहरी कारयसची सवीकारणयाचा निशचय करतो

(a) कोणालाही माग ठवायच नाही टोकाच दारिदरय नषट करणयासाह सरव सवरपातील आणि आकारमानातील दारिदरय समापत करनसमान हकक आणि सधि सामाजिक-आरथिक आणि सासकतिक विविधता आणि शहरी अवकाशात सामावन घण लकषयात समाविषट आह आणि तयासाठी उपजीविका शिकषण अनन सरकषा आणि पोषण आरोगय आणि सवासथय जयात एडस पासन मकति कषय आणि मलरियापासन बचाव समाविषट आह आणि भदभाव आणि सरव परकारची हिसा नषट करणआणि तयासाठी लोकसहभागसनिशचित करण व सरकषित आणि समान पोहोच सरवाना दण गरजच राहील जयात भौतिक आणि सामाजिक सरचना आणि आधारभत सवा समाविषट आह तयाच बरोबर कमी किमतीत निवास सोय सदधा असल

(b) शाशवत आणि सरवसमावशक असललया शहरी अरथवयवसथा सनिशचित करण जयासाठी सचयित पदोननती सबधी फायद ज सनियोजित शहरीकरणासाठी असतात ठवण गरजच आह यात समाविषट आह उचच उतपादकता सपरधातमकता आणि कलपकता यासाठी परिपरण आणि उतपादक रोजगार सजन करण व सरवासाठी सनमाननीय कामाची सधि दण या कामात समाविषट आह आणि तयासाठी आरथिक आणि उतपादक सरोताचा वापर करण आणि सरवासाठी सधि तयार करण महतवाच आह जयासाठी जमीनीचया सबधातील हवाला रोखण सरकषित जमीन अवधि तयार करण आणि जिथ उचित असल तिथ शहरी सकोचन रोखण याची खातरी करण

14

नवीन

शहर

ी कार

यसची

(c) सवचछ ऊरजच आणि शहरी विकासात जमीन आणि सरोताचा शाशवत उपयोग करणयाच परवरतन करन निसरगाशी ससवाद राखन निरोगी जीवनशली सवीकारणयासह इकोसिसटीम आणि जवविवधतच सरकषण करन शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीच परवरतन करन शहरी अवरोध उभारन आपततीचया जोखमी कमी करन आणि हवामानातील बदल सोमय करन आणि तयाचयाशी जळवन घऊन परयावरण सबधी शाशवत सथितीची सनिशचितता करण

15 आमही सवतला एका नवीन शहरी कारयसचीसाठी आमलागर बदल घडवन आणणयासाठी वचनबदध करत आहोत जो करलः

(a) आमही सरवासाठी शाशवत विकास आणि समदधीच साधय परकापत करणयासाठी शाशवत शहरी आणि परातीय विकास अतयावशयक आह ह मानय करन शहर आणि मानवी वसाहतीच चया नियोजन करतो विततपरवठा करतो विकास करतो शासन करतो आणि वयवसथापन करतो तया पदधतीना पनहा सबोधित करण

(b) शाशवत शहरी विकासासाठी सरवसमावशक आणि परभावी शहरी धोरण आणि विधयक याचया वयाखयत आणि अमलबजावणीत उचित असलयापरमाण राषटरीय सरकाराची आघाडीची भमिका तवढच महततावच उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराच तसच नागरी समाजाच आणि इतर सबधित हितसबधियाच एका पारदरशक आणि उततरदायी पदधतीत योगदान ओळखण

(c) परिवरतनाचया मलभत पररणाचया आधार सरव पातळयावर धोरणपवितर कषमता विकास आणि कतीची अमबजावणी करन शहरी आणि परातीय विकासापरती एक शाशवत जन-कदरीत वय - आणि लिग - परतिसादातमक आणि एकातमिक दषटीकोन सवीकारणजयात समाविषट असल

(i) उचित पातळीवर शहरी धोरण विकसित करण आणि अमलबजावणी करण यात समाविषट आह सथानिक राषटरीय आणि विविध हितसबधियाची भागीदारी शहराचया आणि मानवी वसाहतीचया एकातमिक यतरणा उभारण आणि आणि एकातमिक शहरी विकास साधय करण शकय होणयासाठी सरव सरकारी सतरामधय सहकारयाच परवरतन करण

(ii) शहरी हितसबधियाना सकषम करतील अशा सदढ ससथा आणि यतरणासह तयाचपरमाण उचित बधन आणि समतोलासह शहरी सरकार मजबत करन सामाजिक सरवसमावशकता टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधी आणि परयावरणविषयक सरकषम परवणससगतता

(iii) दीरघावधी आणि एकातमिक शहरी आणि परातीय नियोजनाला पनहा ऊरजा दण आणि शहरी विकास सबधी लवचिकतच आयाम मिळवण तयासाठी शहरीकरणाच सकारातमक बिनद मिळवण आणि तयाबददल जागरकता पसरवण

(iv) परभावी परकार मदत करण कलपक आणि शाशवत विततीय फरमवरकवर काम करण आणि नगरीय वितत परवठा सदढ करण तयाच बरोबर सथानीय आरथिक पदधतीला सदधा नवीन करन तयास शाशवत परकार परगतिवादी सवरप दऊन एक शाशवत शहरी विकास सबधी विचाराच मलय निरमाण करण

15

नवीन शहरी कारयसची

कतिसाठी आवहान

16 शहराचया विशिषट परिसथितिपरमाण यात नगर आणि गाव वगळ अस शकतील तरीही आमचा ठामपण सागतो कि नवीन शहरी कारयसचीचा आवाका वशविक सहभागी आणि जन-कदरीत आह गरहाची सरकषा करतो आणि यातील लकषय दीरघावधी आह आपलया पराथमिकता जागतिक कषतरीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतरावर ठवावया जयामळ सरकार आणि बाकी सबदध हितसबधी या गरजाना निभाव शकतील

17 आमही नवीन शहरी कारयसची आमचया सवतःचया दशात आणि परातीय आणि दागतिक सतरावर विविध राषटरीय वासतव कषमता आणि विकासाचया पातळया विचारात घऊन आणि राषटरीय कायद आणि पदधती तसच धोरम आणि पराधानयता याचा आदर करन अमलात आणणयासाठी काम कर

18 आमही परयावरण आणि विकासावरील रियो जाहीरनामयाचया इतर विषयाबरोबरच तततव ७ मधय ठरवन दिलयापरमाण सामायिक परत वगवगळया जबाबदाऱयासह तततवावर पनहा एकदा विशवास वयकत करतो

19 आमही ह मानय करतो कि नवीन शहरी कारयसची लाग करताना आफरीकी दश कमी विकसित दश लनडलॉक विकनसशील दश आणि लहान बटाच विकसनशील दश आणि काही विशष आवहानाना सामोर जाणार मधयम उतपनन दश याना सानोर जावलागत असललया अदवितीय आणि उदभवणाऱया शहरी विकासाचया आवहानाना सबोधित करणयाकड विशष लकष परविणयात याव सघरषाचया परिसथितीत असणाऱया तसच विदशाचया ताबयात असणाऱया सघरषोततर दश आणि नसरगिक आणि मानवनिरमित आपततीनी बाधित दशाकड सदधा विशष लकष दणयात याव

20 आमही ही गरज मानय करतो कि इतर बाबीबरोबरच महिला आणि मली बालक आणि तरण अपगतव असललया वयकतीएचआयवहीएडससह जगणाऱया वयकती वयोवदध वयकती दशातरगत लोक आणि सथानिक समदाय झोपडी आणि अनौपचारिक वसाहतीतील रहिवासी बघर लोक कामगार अलप भ-धारक शतकरी आणि कोळी निरवासित परतलल अतरगत विसथापित लोक आणि सथलातरणाचया सथितीचा विचार न करता सथलातरित या सरवाना साममोर जाव लागत असललया अनक सवरपातील भदभावाना सबोधित करताना विशष लकष दणयाची आह

21 आमही सरव राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार तयाच बरोबर सबदध हितसबधियाना आवहान करतो की नवीन शहरी कारयसची परभावीपण अमलात आणणयासाठी आणि आपली सामायिक दरदषटी वासतावातत उतरवणयासाठी तयानी राषटरीय धोरण आणि कायदयाचया अनषगान पनरनिमाण करण सकषम करण आणि भागीदारी निरमाण करण समनवय आणि सहकारय वाढवण यात उततम साथ दयावी

22 शाशवत शहरी विकासाच परवरतन करण आणि वासतवात आणण यासाठी आमही ही नवीन शहरी कारयसची एक सामहिक दषटी आणि राजकीय वचनबदधता आणि वाढत शहरीकरण होणाऱया जगातील शाशवत पररणा महणन शहर आणि मानवी वसाहतीचया मखय भमिकला बळ दणयाची एक ऐतिहासिक सधि महणन सवीकारतो

नवीन शहरी कारयसचीसाठी कविटो अमलबजावणी आराखडा

17

नवीन शहरी कारयसची

23 राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार आणि सरव सबदध हितसबधियासाठी शहरी शाशवत विकास साधय करण शकय करणयासाठी आमही नवीन शहरी कारयसचीची एक महततवाच साधन महणन अमलबजावणी करणयाचा निशचय करतो

शाशवत नागरी विकासासाठी सकरमणशील वचनबदधता

24 शाशवत शहरी विकासातील मलभत कषमताचा परपर फायदा मिळवणयासाठी शाशवत विकासाचया एकातमिक आणि अविभाजय परीसीमाःसामाजिक आरथिक आणि परयावरणविषयक मधय झाललया आमलागर शहरी परावरतनामारफत आमही खालील सकरमणशील वचन दतो

सामाजिक सरवसमावशकता ससगतता आणि दारिदरय निरमलनासाठीशाशवत शहरी विकास

25 आमही ह मानय करतो कि दारिदरयाच टोकाचया दारिदरयासह तयाचया सरव सवरपातन आणि वयापतीतन निरमलन करण ह सरवात मोठ जागतिक आवहान आह आणि शाशवत विकासासाठी अटळ आवशयकता आह आमही ह सदधा मानय करतो कि वाढतया झोपडपटटी आणि अनौपचारिक निवासीचया वाढीसह वाढती विषमता विकसित आणि विकासशील दोनही परकारचया दशाना परभावीत करत आह आणि की शहरी जागच अवकाशीय सघटन पोहोच आणि डिझाइन तसच विकासाचया धोरणाचया जोडीन सरचना आणि पायाभत सवा सामजिक ससगतता समता आणि सरवसमावशकतच परवरतन कर शकतील किवा अडथळा आण शकतील

26 जन-कदरीत असलला गरहाच सरकषण करणारा आणि वय- आणि लिग परतिसादातमक असलला आणि सरव मानवी हकक आणि मलभत सवाततरय वासतवात आणणारा एकतर राहण सविधाजनक करणार सरव परकारचा भदभाव आणि हिसा समापत करणारा आणि सरव वयकती आणि समदायाना तयाचा परिपरण आणि अरथपरण सहभाग शकय करत सकषम करणारा अशा शहरी आणि गरामीण विकासापरती आमही परणपण वचनबदध आहोत तयापढ आपली शहर आणि मानवी वसाहती याचया मानवीकरणातील महततवाच घटक महणन ससकती आणि विविधता आणि समतपरती आदराच परवरतन करणयासाठीही आमही वचनबदध आहोत

27 आमही आमची शपथ पनहा दढतन उचचारतो की कोणीही माग राहाणार नाही आणि सनमाननयी परतिषठच आणि सखाच आयषय जगणयासाठी आणि तयाचया परण मानवी मलभत कषमता साधय करणयासाठी समान सधि आणि सरव रहिवाशाना औपपचारिक किवा अनौपतारिक वसाहतीत राहणार असोत शहरीकरणामळ होऊ शकणाऱया फायदयाच परवरतन करणयापरती वचनबदध आहोत

28 आमही वचनबदध आहोत कि निरवासिताचया अतरगत विसथापित वयकती आणि सथलातरिताच तयाचया सथलातरणाचया सथितीचा विचार न करता मानवी हककाचा परणपण आदर करणयाची खातरी करणयापरती आणि राषटरीय परिसथिती विचारात घऊन तयाचया यजमान शहराना आतरराषटरीय सहकारयाचया भावनतन मदत दणयासाठी जरी शहरात आणि नगरात मोठया सखयन सथलातरित होणारी लोकसखया विविध परकारची आवहान उभी करत असली तरीही ती शहरी जीवनात मोठया परमाणात सामाजिक आरथिक आणि सासकतिक योगदानसदधा दऊ शकल आमही तयापढ नियोजित आणि सवयवसथापित सथलातर धोरणामारफत सरकषित पदधतशीर आणि नियमित सथलातरादवार जागतिक परातीय राषटरीय उपराराषटरीय आणि सथानिक पातळयावरील विकासाचया दरमयानचया सयकत शकतीला मजबत करणयाला आणि सथलातरिताकडन शहराना सकारातमक योगदान शकय करणार फरमवरक सथापित करणयात सथानिक पराधीकरणाना पाठबळ परवणयाला आणि शहरी-गरामीण दव मजबत करणयाला वचनबदध आहोत

18

नवीन

शहर

ी कार

यसची

29 राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारची उचित असलयापरमाण समनवयी भमिका मजबत करणयाला आणि तयाचया सारवजनिक एककाबरोबर आणि गर सरकारी सगटनासाठी सामाजिक आणि आधारभत सवा दणार यात समाविषट असतील समदायामधील गतवणकी जया आपततीना बळी पडण सरवात जासत शकय असत आणि ज वारवार आणि परदीरघ मानवताविषयक आपततीनी बाधित असतात यापढ़ आमही शहरी रचनत आपततीगरसत वयकतीसाठी परशा सवा निवास सथान आणि सनमाननीय आणि उतपादन काम परवरतित करणयाच आणि बाधित वयकतीकड आणि तयाचया यजमान समदायाकड तयाचया विकासाला अवरोध करणयाला परतिबध करणयासाठी मदत वाहती राहील याची खातरी करत असताना सथानिक समदाय आणि सथानिक सरकार याचयाबरोबर सथानिक टिकाऊ आणि परतिषठीत उपाय गतवणयासाठी आणि विकसित करणयासाठी सधि शोधणयात काम करणयासाठी वचनबदध आहोत

30 सशसतर सघरषाचया दरमयान ठाम राहणाऱया शहरी सवाना आणखी पाठभल परवणयाचया सरकारचया आणि नागरी समदायाचया गरजा आमही मानय करतो आमही आतरराषटरीय मानवताविषयक कायदयापरती परण आदर राखणयात ठाम राहणयाची सदधा पोच दतो

31 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक गह निरमाण धोरणाचया परसारासाठी वचनबदध आहोत जी परयापत जीवनमानाचया हककाचा एक घटक महणन सरवासाठी परस गहनिरमाणचया हककाचया परागतिक वासतवात उतरणयाला मदत दतात जो सरव परकारचया भदभावाना आणि हिसला सबोधित करतो आणि राषटरीय कायदा आणि जबरदसतीन घरातन बाहर काढणयाला परतिबध करतो आणि परमाणनानसार वसाहतीचया सामाजिक निरमितीला मदत दणयासह समदायाचया आणि सबधित हितसबधियाचया नियोजन आणि या धोरणाचया अमलबजावणीतील सहभागाला आणि गतवणकीला शकय करत असतानाच बघर बळी पडणयाचया परिसथितीतील वयकती अलप-उतपनन गट आणि अपगतव असललया वयकतीचया गरजावर लकष कदरीत करतो

32 आमही सवत कि आमही एकातमिक कीकत आणि वय व लगिक आधारावर गहनिरमाण धोरणाचा आणि सरव कषतरातील दषटीकोनाचा खास करन रोजगार शिकषण आरोगय-सगोपन आणइ सामाजिक एकातमता कषतर आणि सरकारचया सरव पातळयावर-धोरण आणि दषटीकोन ज परशा परवडणाऱया उपलबध होऊ शकणाऱया सरोत-सकषम सरकषित काटक चागली जोडलली आणि चागलया ठिकाणची घराची नजीकतचया घटकाकड आणि बाकीचया शहरी वीणसमवत आणि परिसरातील कारयशील भागाशी अवकाशीय नात मजबत करणाकड विशष लकष दऊन तरतद करतात तयाच परवरतन करणयास आमही वचनबदध आहोत

33 आमही समाजाचया विविध उतपनन गटासाठी दरलकषित समदायाचया बघर वयकतीचया आणि असरकषित परिसथितीतील लोकाचया सामाजिकआरथिक आणि सासकतिक एकातमिकतचा विचार करन आणि अलगतला परतिबध करन सरकषित किफायतशीर आणि पोहोच असललया परशा विविध गहनिरमाण परयायाचा परवठा करणयास सवतः वचनबदध आहोत बघर लोकाच जीवनमान तयाचा समाजातील सहभाग परणतवान होण सविधाजनक होणयाचया दषटीन आणि बघरपणाला परतिबध करण आणि त नषट करणयासाठी तसच गनहगारीकरणाचा सामना करणयासाठी आणि नषट करणयासाठी आमही सकारातमक उपाय योज

34 आधारभत भौतिक आणि सामाजिक सोयी सरवात किफायतशीर पदधतीन भमि आवास आणि अकषय ऊरजा सरकषित पिणयाच पाणी आणि सवचछता सरकषा पोषण आणि परस आहार कचरा निरमलन शाशवत चलनवलनीयता आरोगयाची निगा आणि कटब कलयाण शिकषा ससकति आणि सवाद ततरासबधी

19

नवीन शहरी कारयसची

माहिती कोणताही भदभाव न करता सरवासाठी उपलबध करणयास मदत करणयासाठी आमही सवत वचनबदध आहोत तयाचयाही पढ आमही सवत महिला मल आणि तरण वदध वयकति दिवयाग वयकति शरणारथी सथानिक वयकति आणि सथानिक समदाय याचया उचित असलयापरमाण आणि काही सकटात सापडणयाचया परिसथितीत या सवा सरव अधिकार आणि गरजाचया परततसाठी परतिसाददणाऱया असतील याची खातरी करणयास वचनबदध आओहोत या बाबतीत आमही कायदशीर ससथातमक सामाजिक आरथिक आणि भौतिक अडथळ नषट करणयास परोतसाहन दतो

35 आमही सवत उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारासह सरकारचया उचित पातळीवर सरवासाठी सरकषचया वाढीव कालावधीसाठी कालवधीचया परकाराची विविधता मानय करन आणि हतसाठी योगय आणि वय-लिग-परतिसादी उपायाच जमीन आणि मालमततचया हककाचया मरयादचया आत महिलासाठी तयाचया सकषमीकरणाची किलली महणन जमीनीचया कालावधीचया सरकषकड परभावी परशासकीय यतरणाचयामारफत सह विशष लकष दऊन परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

36 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीत अपगतव असणाऱया वयकतीना शहराचया भौतिक वातावरणापरयत खास करन सारवजनिक ठिकाण सारवजनिक वाहतक घर शिकषण आणि आरोगय सविधा सारवजनिक माहिती आणि सवाद (माहिती आणि सवाद ततरजञान आणि परणालीसह) आणि शहरी आणि गरामीण दोनही कषतरात जनतला खलया असललया इतर सविधा आणि सवापरयत इतराचया बरोबरीन पोचण सविधाजनक करणाऱया उचित उपायाच परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

37 आमही सवत सरकषित सरवसमावशक पोहोच असलली परयावरण मितर आणि गणवततापरण सारवजनिक ठिकाण जयात गलली साईडवॉक आणि सायकलिग लनस चौरसत वॉटरफरनट कषतर बाग आणि उपवन अशी सामाजिक परसपर सवादासाठी आणि सरवसमावशकतसाठी मानवी आरोगय आणि सवासथय आरथिक दवाण घवाण आणि विविध परकारच लोक आणि ससकतियाचया दरमयानचया सासकतिक अभिवयकति आणि सवादासाठी आणि जयाची रचना आणि वयवसथापन मानवी विकासाची खातरी करणयासाठी आणि शातीपरण सरवसमावशक आणि सहभागी समाज उभा करणयासाठी तसच सहजीवनाच जोडन घणयाच आणि सामाजिक समावशतचया परवरतनासाठी वचनबदध आहोत

38 आमही सवत शहरात आणि मानवी वसाहतीत उचित असलयापरमाण सासकतिक सरचना आणि सथळ सगरहालय अतरदशीय ससकती आणि भाषा तसच पारपरिक तजञान आणि कला सरकषित ठवणयासाठी आणि परवरतन करणयासाठी तयाचया शहरी कषतरातचया पनरवसनातील आणि पनरजजीवनातील भमिकावर परकाश टाकन आणि सामजिक सहभाग आणि नागरिकतवाच अधिकार मजबत करन एकातमिक शहरी आणि परातीय धोरण आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवर परशा गतवणकीमारफत नसरगिक आणि सपषट आणि असपषट असा दोनही सासकतिक वारशाला बळ दण याला वचनबदध आहोत

39 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय बऱयाच वळा महिला आणि मली मल आणि करण आणि बळी पडणयाचया परिसथितीतील वयकती खास करन बाधित होतात ह विचारात घऊन जगण काम करण आणि हिसा आणि धमकीचया भितीशिवाय शहरी जीवनात सहभागी होण सरवानाशकय होणयासाठी सरकषित आरोगयपरण सरवसमावशक आणि सरकषित परयावरणाच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही बालविवाह अलपवयीन विवाह आणि जबरदसतीचा विवाह आणि सतरियाचया योनीची हानी करण यासह महिला आणि मलीसमकष घातक परथाचया निरमलनासाठी आणि नषट करणयासाठी सदधा काम कर

20

नवीन

शहर

ी कार

यसची

40 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय सामाजिक ससगतता मजबत करण आतरसासकतिक सवाद आणि सामजसय सहनशीलता परसपर आदर लिग समानता कलपकता उदयमशीलता सरवसमावशकता ओळक आणि सरकषा आणि सरव लोकाची परतिषठा तसच जगणयाययोगय आणि चतनयशाली शहरी अरथवयवसथा मजबत करणयासाठी विविधता आतमसात करणयाला वचनबदध आहोत आमही सवतःला आमचया सथानिक ससथा वाढतया बहजातीय आणि बहसासकतिक समाजाचया आओतच शातीपरण सहजीवनाची परवरतन करतील याची खातरी करणयासाठी पावल उचळणयालासदधा आमही वचनबदध आहोत

41 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय आपलया राषटरीय धोरणाचया अनषगान जी निरणय घणयाचया नियोजनाचया आणि पाठपरावयाचया नयाचया परकरियामधय सरवासाठी अरथपरण सहभाग तसच वाढीव नागरी गतवण आणि सह-तरतद आणि सह-उतपादन घऊ दतात अशा ससथातमक राजकीय कायदशीर आणि आरथिक यतरणाच सरवसमावशक मचाचया विसततीकरणासाठी परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

42 आमही उचित असलयापरमाण उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना सरव सबधित हितसबधियामधय परसपरसवाद मजबत करणयासाठी वय-आणि-लिग-परतिसादी दषटीकोनामारफतसह सवादासाठी सधि दऊ करन आणि परष आणि महिला मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय निरवासित अतरगत दषटय़ा विसथापित वयकती आणि तयाचया सथलातराचया सथितीचा विचार न करता सथलातरितासह समाजाचया सरव विभागाकडील सभावय योगदानासह वरण धरम वाशिकता किवा सामजिक आरथिक सथिती याचया आधार कोणताही भदभाव न करता मदत दतो

शाशवत आणि सरवसमावशक शहरी समदधि आणि सधि सरवासाठी

43 आमही ह मानय करतो की सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक विकास जयात सरवासाठी सपरण आणि उतपादक रोजगार आणि सनमाननीय काम समाविषट आह शाशवत शहरी आणि परातीय विकासाचा महततवाचा घटक आह आणि की शहर आणि मानवी वसाहती लोकाना निरोगी उतपादक भरभराटीच आणि परिपरण जीवन जग दणारी समान सधीची ठिकाण असावीत

44 आमही ह मानय करतो की शहरी सवरप सरचना आणि बिलडीग डिझाइन मापन आणि सचयाचया काटकसरीचया फायदयामारफत आणि उरजा कारयकषमता पनरनवीकरणीय उरजा लवचिकता उतपादकता परयावरणीय सरकषण आणि शहरी अरथवयवसथत शाशवत वदधीत वाढ करन खरच आणि सरोताचया कारयकषमताच सरवात मोठ पररक आहत

45 आमही सवत शाशवत आणि सरवसमावशक औदयोगिक विकास आणि शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीच परवरतन करणाऱया आणि वयवसाय आणि कलपकता तसच उपदिवीकसाठी वातावरण सकषम करणाऱया चतनयशील शाशवत आणि सरवसमावशक शहरी अरथवयवसथा विकसित करणयास अतरदशीय कषमता सपरधातमक फायद सासकतिक वारसा आणि सथानिक सरोत तसच सरोत कारयकषम आणि लवचिक सरचना उभारणयास वचनबदध आहोत

46 आमही सवत आरथिक विकासात सामाजिक वसाहतीचया निरमितीसह परवडणाऱया आणि शाशवत गहनिरमाण आणि गहनिरमाण विततपरवठयाचया भमिकच आणि विभागाचया इतर आरथिक विभागाना उततजन दणाऱया योगदानाच गहनिरमाण भाडवल निरमितीत उतपननात रोजगार निरमितीत आणि बचतीत वाढ करत आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सछानिक पातळयावर शाशवत आणि सरवसमावशक

21

नवीन शहरी कारयसची

आरथिक सकरमणाला चालना दणयात योगदान दऊ शकत ह मानय करन परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

47 आमही सवत सथानिक आरथिक विकासाला मदत दणयासाठी सरकार आणि सरव कारयशील कषतरामधय आणि सबधित हितसबधियामधय एकातमिकतच सहकारयाच समनवयाच आणि सवादाच जतन करणयासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक ससथा मजबत करणयासाठी उचित पावल उचलणयास वचनबदध आहोत

48 आमही सथानिक सरकार खाजगी कषतर आणि नागरी समाज महिला तरणाच परतिनिधीतव करणाऱया सघटना तसच अपगतव असणाऱया वयकतीच परतिनिधीतव करणार अतरदशीय लोक वयावसायिक शकषणिक ससथा टरड यनियनस कामगाराचया सघटना सथलारिताचया सघटना आणि सासकतिक सघटना याचयासह सरव सबधित हितसबधियाचया दरमयान शहरी आरथिक विकासासाठी सधी निशचीत करणयाचया आणि विदयमान आणि उदभवणारी आवहान ओळखणयासाठी आणि तयाना सबोधित करणयासाठी परभावी सहभाग आणि समनवयाला परोतसाहन दतो

49 आमही सवत शहरी आणि गरामीण कारय राषटरीय आणि उपराषटरीय अवकाशीय फरमवरकमधय आणि शहराचया आणि मानवी वसाहतीचया परणालीमधय एकातम करणाऱया आणि अशा परकार शहरी-गरामीण कषतरात समान परातीय विकासाच जतन करणयाची आणि सामाजिक आरथिक आणि परातीय अतर भरन काढणयासाठी शहरी आणि गरामीण परवठा आणि मागणीशी जोडणाऱया विशवासारह परवठा आणि मलय साखशीची खातरी करन नसरगिक सरोत आणि जमिनीचया शाशवत वयवसथापनाच आणि वापराच परवरतन करणाऱया परातीय परणालीना मदत दणयास वचनबदध आहोत

50 आमही सवत एकातमिक शहरी आणि परातीय दषटीकोनादवार नियोजन साधऩानी अडरपीन कलली शाशवत वाहतक आणि चलनवलन आणि ततरजञान आणि सवाद नटवरकस आणि सरचना या कषतराचया कषमता वाढीव उतपादकता सामाजिक आरथिक आणि परातीय ससगतता तसच सरकषा आणि परयावरणीय शाशवतता जासतीत जासत करणयाचया दषटीन शहरी-गरामीण परसपरसवाद आणि जोडणीला परोतसाहन दणयास वचनबदध आहोत तयामधय जिथ उचित असल शहर आणि तयाचा परिसर अरध-शहरी आणि गरामीण कषतर याचया दरमयान जोडणी तसच अधिक उततम जमीन-समदर जोडणीचा समावश असावा

51 आमही सवत शहरी अवकाशीय फरमवरक जयात शहरी नियोजन आणि डिजाईन उपकरण समाविषट आहत जयामळ नसरगिक सरोत आणि भमिचया शाशवत वयवसथापनाला आधार मिळतो उचित सटसटीतपणाआणि घनता पोलीसनटरिझम आणि मिशर उपयोग उचित असलयापरमाण शहरी विसताराची नियोजित किवा उतसफरत धोरण तया परमाण मापनाचया आणि सचयी अरथवयवसथाना जोर दणयासाठी आहार पदधती नियोजन मजबत करणयासाठी आणि सरोत कारयकषमता शहरी लवचिकता आणि परयावरणीय शाशवतता वाढवणयासाठी वचनबदध आहोत

52 आमही अवकाशीय विकास धोरणाना जी उचित असलयापरमाण शहरी विसताराला मारगदरशन करण पोहोच असललया आणि चागलया परकार जोडललया सरचना आणि सवा शाशवत लोकसखया घनता आणि शहरी वीणत नवीन शजार एकातमिक करण जयामळ शहरी फलाव आणि अलगतला परतिबध होईल अशा शहरी नतनीकरणाला पराधानय दण विचारात घतात परोतसाहन दतो

53 आमही सवत मालमतता मलयासह वाढीव सामाजिक आणि आरथिक मलय निरमाण करणयाचया तयाचया कषमताना शाशवतपम बळ दणयासाठी आणि वयवसाय आणि सारवजनिक आणि खागजी गतवणकी आणि सरवासाठी उपजिवीकचया सधी सविधाजनक करणयासाठी सरकषित सरवसमावशक पोहोच असललया हरित आणि दरजदार सारवजनिक ठिकाणाना सामजिक आणि आरथिक विकासाच चालक महणन परवरतित करणयास वचनबदध आहोत

Mum

bai M

ahar

asht

ra I

ndia

copy S

hutte

rsto

ck

Hari

Mah

idha

r

23

नवीन शहरी कारयसची

54 आमही सवत शकय असल तिथ नतनीकरणीय आणि परवडणारी उरजा आणि शाशवत आणि कारयकषम वाहतक सरचना आणि सवा निरमाण करणयास आणि वापरणयास आणि तयादवार जोडणीच फायद मिळवन आणि अकारयकषम चलनवलन कोडी हवा परदषणशहरी उषणता बटाच परिणाम आणि आवाजाचया आरथिक परयावरणीय आणि सारवजनिक आरोगयाचा खरच कमी करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही सवतः सरव लोकाचया खास करन गरीब आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणाऱया लोकाचया उरजा आणि वाहतकीचया गरजाकड विशष लकष दणयासाठी सदधा वचनबदध आहोत आमही याचीही नोद घतो की नतनीकरणीय उरजचया खरचातील कपात शहराना आणि मानवी वसाहतीना उरजा परवठयाचा खरच कमी करणयासाठी परभावी साधन दतो

55 आमही सवत परशा सरवसमावशक आणि दरजदार सारवजनिक सवा जागतिक आरोगय सघटनन विशद कललया हवचा दरजाविषयक मारगदरशक तततवासह एक सवचछ परयावरण आणि लगिक आणि नवजात बालकाच आणि परसती दरमयान मतय कमी करणयासाठी पनरतपादनविषयक आरोगय-सगोपन सवासह आरोगय-सगोपन सवासाऱखया सामजिक सरचना आणि सविधा उपलबध होणयाच परवरतन करन निरोगी समाजाच जतन करणयास वचनबदध आहोत

56 आमही सवत एका कलपक आणि सपरधातमक शहरी अरथवयवसथला योगदान दणाऱया उतपानन मिळवणाचया सधी तरान कौशलय आणि शकषणिक सविधा कामगाराना उपलबध करन दऊन उचित असलयापरमाण आरथिक उतपादकता वाढवणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः शहर आणि मानवी वसाहतीमधय सपरण आणि उतपादक रोजगार आणि सनमाननीय कामाचया परवरतनामारफत आरथिक उतपादकता वाढ़वणयासाठी सदधा वचनबदध आहोत

57 आमही सवत महिला तरण अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय निरवासित आणि अतरगत विसथापित लोक आणि सथालतरित खास करन सरवात गरीब आणि बळी पड शकणयाचया सथितीतील लोक याचया गरजा आणि कषमताकड विशष लकष दऊन शहर आणि मानवी वसाहतीमधय उचित असलयापरमाण सरवासाठी सपरण आणि उतपादक रोजगार सनमाननीय काम आणि उपजिवीकचया सधी परवरतित करणयासाठी आणि कायदशीर उतपनन मिळवणयाचया भदभाव विरहित सधीच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत

58 आमही सवत परयावरणीय शाशवतता आणि सरवसमावशक भरभराटीचया तततवावर आधारित सकषम करणाऱया नयायय आणि जबाबदार वयवसाय वातावरणाच परवरतन करणयास गतवणकी कलपकता आणि उदममशीलतच परवरतन करणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः मायकरो लघ आणि मधयम आकाराचया उदयमाना आणि सहकारी ससथाना सपरण मलय सखळीत खास करन सामाजिक आणि दढ अरथवयवसथामधील औपचारिक आणि अनौपचारिक अशा दोनही अरथवयवसथामधय काम करणाऱया उदयमाना पाठबळ परवन सथानिक वयवसाय समदायाना सामोर जाव लागत असललया आवहानाना सबोधित करणयासही वचटनबदध आहोत

59 आमही सवतअनौपचारिक अरथवयवसथत काम करणाऱया गरीबाच खास करन महिलाच बिनपगारी घरगती आणि सथलातरित कामगारासह शहरी अरथवयवसथला योगदान राषटरीय परिसथितीचा विचार करन मानय करणयाला वचनबदध आहोत तयाची उपजिवीका कामाची परिसथिती आणि उतपननाची सरकषा कायदशीर आणि सामाजिक सरकषण कौशलय मतता आणि इतर सहाययक सवापरयत पोहोच आणि आवाज आणि परतिनिधीतव वाढवणयात याव कामगार आणि आरथिक यनीटसच औपचारिक अरथवयवसथकड परागतिक सकरमण समतोल दषटीकोन विदयमान उपजिवीकचया सवरधनाच आणि सधारणच परवरतन करताना परोतसाहन आणि अनपालनाच उपाय एकतरित करन विकसित कल जाईल आमही विशिषट राषटरीय परिसथिती कायद धोरण आणि औपचारिक अरथवयवसथकड सकरमणासाठी पराधानय विचारात घऊ

24

नवीन

शहर

ी कार

यसची

60 आमही सवत दरजाची निरमिती सनमाननीय आणि उतपादक नोकऱयासह इतर बाबीबरोबरच सासकतिक आणि सरजनशील उदयोग शाशवत परयटन ललित कला आणि वारसा जपणकीची कारय याचया मारपथ सह विविधता ततरशासतरीय शरणीवरधऩ सशोधन आणि कलपकत चया परवरतनादवार शहरी अरथवयवसथा परागतिकपण उचच-मलय-वरधित विभागामारफत उचततम उतपादकतकड सकरमित करण टिकवणयाला आणि पाठबळ परवणयाला वचनबदध आहोत

61 आमही सवत लाग असल तिथ शहरी लोकसखयाशासतरीय लाभाशाचा फायदा वापरणयाला आणि वाढीव उतपादकता आणि शहर आणि मानवी वसाहतीमधय वाटन घतलली भरभराट साधय करणयासाठी तरणाना शिकषण कौशलय विकास आणि रोजगाराचया उपलबधतच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत मली आणि मल तरण महिला आणि तरण परष उजजवल भवितवय निरमाण करणयातील परिवरतनाच एजनट आहत आणि जवहा सकषम कल जाईल तवहा तयाचयापाशी सवतःचया वतीन आणि तयचया समदायाचया वतीन बाजी माडणयाची महततवाची कषमता असल तयाचया अरथपरण सहभागासाठी अधिक आणि उततम सधीची खातरी करण नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी अतयावशयक असल

62 आमही सवत वयोवदध होत जाणाऱया लोकसखयचया सामाजिक आरथिक आणि अवकाशीय परभावाना जिथ लाग असल तिथ सबोधित करणयाला आणि वय वाढणयाचया घटकाचा शहरी लोकसखयचया जीवनाचा दरजा सधारत असताना नवीन सनमाननीय नोकऱया आणि टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधीसाठी एक सधी महणन उपयोग करणयासाठी वचनबदध आहोत

परयावरणाचया दषटीन शाशवत शाशवत आणि लवचिक शहरी विकास

63 आमही मानय करतो की कि शहर आणि मानवी वसाहतीना अशाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधती जवविविधता नषट होण इकोसिसटीमवर दबाव नसरगिक आणि मानवनिरमित आपतती आणि हवामान बदल आणि तयाचयाशी सबधित जोखमी यापासन अनपकषित धोक असतात जयामळ सरव सवरपातील आणि आकारामानातील दारिदरयाचया निरमलनाच आणि शाशवत विकास साधय करणयाच सरव परयास वयरथ ठरतात शहराच लोकसखयाविषयक कल आणि तयाची जागतिक अरथवयवसथतील हवामान बदलाशी सबधित सौमयीकरणाचया आणि जळवन घणयाचया परयासातील आणि सरोत आणि इकोसिसटीमसवरीमसचया वापरातील जया पदधतीन तयाच नियोजन विककपरवठा विकास उभारणी शासन आणि वयवसथापन कल जात यातील मधयवरती भमिकचा शहरी सीमाचया पलिकड शाशवततवर आणि लवचिकतवर थट परिणाम असतो

64 आमही ह सदधा मानय करतो कीजगभरातील विशषतः विकसनशील दशातील शहरी कनदराच बऱयाचदा विशिष गण असतात जया तयाना आणि तयाचया रहिवाशाना हवामान बदल आणि भकप तीवर हवमानाचया घटना पर यण खचण धळीची आणि वाळचया वादळासह वादळ उषमकचया लाटा पाणयाचा तटवडा दषकाळ जल आणि हवा परदषण वहकटरजनय रोग आणि समदराची पातळी वाढण जयाचा खास करन किनारी कषतरावर परिणाम होतो नदीचया मखाजवळील परदश आणि इतराबरोबरच छोटया बटाची विकसनशील राजय याचयासह नसरगिक आणि मानवनिरमित आपततीचया विपरित परिणामाना बळी पडणार बनवित

65 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय शहरी इकोसिसटीमच आणि परयावरणीय सवाच सरकषण आणि सधारणा करणाऱया हरित गह वाय उतसरजन आणि हवा परदषण कमी करणाऱया आणि परयावरणीय दषटय़ा भककम शहरी आणि परातीय नियोजन सरचना आणि पायाभत सवामारफत शाशवत आरथिक विकासाच जतन करताना आणि सरव वयकतीचया सवासथयाच आणि जीवनाचा दरजाच सरकषण

25

नवीन शहरी कारयसची

करताना आपतती जोखीम कमी करणाऱया धोरणाचा विकासाला पाठबळ दऊन आणि जोखमीचया पातळयासाठी परमाणनासहित नसरगिक आणि मानवनिरमित धोकयानी निरमाण झाललया आपततीचया जोखमीच नियतकालीन निरधारण करन नसरगिक सरोताच शाशवत वयवसथापन करणयास वचनबदध आहोत

66 आमही सवत समारट सिटी दषटीकोन सवीकारणयासाठी वचनबदध आहोत जो डिजीटलायझशनपासनचया सधी सवचछ उरजा आणि ततरजञा तसच कलपक वाहतक ततरजञानाचा वापर करतो अशा परकार रहिवाशाना अधिक परयावरण मितर परयाय निवडणयाच आणि शाशवत आरथिक वदधीला बळ दणयाच विकलप दतो आणि शहराना तयाचया सवा परवण सधारणयास सकषम करतो

67 आमही सवत शहराचा आपतती आणि पर दषकाळाचया जोखमी आणि उषणतचया लाटासह हवामान बदलापरती लवचिकपणा सधारणयासाठी अनन सरकषा आणि पोषण शारिरीक आणि मानसिक आरोगय आणि घरगती आणि परिसरातील हवचा दरजा सधारणयासाठी आवाज कमी करणयासाठी आणि आकरषक आणि जगणयालायक शहर मनवी वसाहती आणि शहरी लडसकपसच परवरतन करणयासाठी आणि विशिषट परजातीचया सवरधनाला पराधानय दणयासाठी खलया बहआयामी सरकषितसरवसमावशक उपलबध होऊ शकणाऱया हरित आणि दरजदार सारवजनिक जागाच चागल जोडललया आणि चागल वितरित कललया जाळयाचया निरमितीचया आणि दखभालीचया परवरतनासाठी वचनबदध आहोत

68 आमही सवत शहरी डलटाज किनारी कषतर आणि इतर परयावरणीय दषटय़ा सवदनशील कषतराचा तयाच वाहतक अनन सरकषा आरथिक भरभराट इकोसिसटीम सवा आणि लवचिकता याच इकोसिसटीमच परवठादार महणन महततव परकाशित करन विशष विचार करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही उचित उपाय शाशवत शहरी आणि परातीय नियोजन आणि निकासात एकातमिक करणयासाठी वचनबदध आहोत

69 आमही सवतशहराना आणि मानवी वसाहतीना आधार दणाऱया किनारी कषतरासह जमिनीचया नसरगहिक आणि सामाजिक कारयाच सवरधन आणि परवरतन करणयास शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीची खातरी करणयासाठी इकोसिसटीम आधारित उपायाची जोपसना करणयासाठी जणकरन इकोसिसटीमची पनरतपादन कषमता ओलाडली जाणार नाही वचनबदध आहोत आमही सवतः शहरी पसाऱयाला परतिबध करणयासाठी आणि मरयादत राखणयासाठी तसच जमिनीचया वापरातील अनावशयक बदलाला आणि उतपादक जमीन आणि नाजक आणि महततवाचया इकोसिसटीम गमावणयाला परतिबध करणयासाठी जमिनीचया शाशवत वापराच परवरतन करणयासही वचनबदध आहोत

70 आमही सवत उरजा पाणी अनन आणि सामगरीचया दरसथ सरोतावरील खप अवलबितव सवा परवठा वयतययासह शाशवततची आवहान उभी कर शकतात आणि की सथानिक तरतद रहिवाशाना सरोताची उपलबधता सविधाजनक कर शकतात ह ओळखन मालआणि पायाभत सवाचया सथानिक तरतदीना मदत दणयास आणि सरोताचया जवळीकीला बळ दणयास वचनबदध आहोत

71 आमही सवतहवा अलपजीवी हवामान परदषक हरित गह वाय आणि आवाजासह सरव कचरा घातक रसायनाचया परयावरणीय दषटय़ा भककम वयवसतापनाकड आणि कमीत कमी करणयाकड विशष लकष दऊन आणि शहरी-गरामीण दव कारयशील परवठा आणि मलय साखळयाचा परयवरणावरील परिणाम विचारात घणाऱया आणि इकोसिसटीमचया सवरधनासाठी पनरतपादनासाठी पनरसथापनसाठी आणि नवीन आणि उबरणाऱया आवहानासमोर लवचिकता सविधाजनक करत एका मडलीय अरथवयवसथकड सकरमित होणयासाठी परिशरम करत अशा एका पदधतीन जमीन पाणी (महासागर समदर आणि ताज पाणी) उरजा सामगरी जगल आणि अनन याच शाशवत वयवसथापन मजबत करणयास वचनबदध आहोत

Jac

arta

Ind

oneacutes

ia

27

नवीन शहरी कारयसची

72 आमही सवत सथानिक आणि परातीय सतरावर शहरी-गरामीण साततयाचा विचार करन आणि सबधित हितसबधी आणि समदायाचा समावश करन एकातमक जल सरोताच नियोजन आणि वयवसथापन अगीकत करणाऱया दीरघकालीन शहरी आणि परातीय नियोजन परकरिया आणि अवकाशीय विकास पदधतीना वचनबदध आहोत

73 आमही सवत घाण पाणी कमी करन आणि तयावर ससकार करन पाणी वाया जाण कमीत कमीकरन पाणयाचया पनरवापराच परवरतन करन आणि जलसाठ वाढवन जलचकराचा विचार करन राखन ठवण आणि पनरभरण करन शहरी निमशहरी आणि गरामीण कषतराचया आत जल सरोताचया पनरवसनादवार सवरधन आणि पाणयाचया शाशवत वापराच परनरतन करणयास आमही वचनबदध आहोत

74 आमही सवत परयावरणीय दषटय़ा भककम कचरा वयवसथापनाच परवरतन करणयास आणि कचरा कम करन पनरवापर करन आणि रिसायकलिग करन जमीन भराव कमीत कमी करन आणि जवहा कचरा रिसायकल करता यणार नाही किवा हा परयाय परयावरणीय दषटया उततम फलनिषपतती दत असल तवहा कचऱयाच उरजत रपातर करन कचरा निरमिती मोठया परमाणावर कमी करणयास वचनबदध आहोत आमही पढ आमखी सवतः किनारी कषतरात सधारित कचरा आणि घाणपाणी वयावसथापनामारफत जल परदषण कमी करणयास वचनबदध आहोत

75 आमही सवत शाशवत नतनीकरणीय आणि परवडणारी उरजा आणि उरजा सकषम इमारती आणि बाधकाम पदधतीविकसित करणयासाठी आणि हरितगह वाय आणि बलक कारबन उतसरजन कमी करणयासाठी शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीची खातरी करणयासाठी नवीन सनमाननीय नोकऱया निरमाण करणयात मदत करणयासाठी सारवजनिक आरोगय सधारणयासाठी आणि उरजा परवठयाचा खरच कमी करणयासाठी अतयावशयक असललया उरजा सवरधनाच आणि कारयकषमतच परवरतन करणयासाठी उचित असलयापरमाण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना परोतसाहन दणयास वचनबदध आहोत

76 आमही सवत नसरगिक सरोताचा शाशवत वापर करणयास आणि काकरीट धात लाकड खनिज आणि जमीन यासारखया कचचया आणि बाधकाम साहितयाचयासरोत कारयकषमतवर परकाश टाकणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः सरकषित सामगरी पनरपरापती आणि रिसायकलिग सविधा सतापित करणयास शाशवत आणि लवतिक इमारतीचया विकासाच परवरतन करणयास आणि सथानिक बिनविषारी आणि रिसायकल कलल साहितय आणि लीड-अडिटिव मकत रग आणि विलपन वापरणयाला पराधानय दणयास वचनबदध आहोत

77 आमही सवत अनसरन दरजदार सरचना आणि अवकाशीय नियोजनाचया विकासामारफत आणि एकातमिक वय-लिग-परतिसादी धोरण आणि योजना आणि सडाई फरमवरक फॉर डिझासटर मनजमट रिसक रिडकशन 2015-2030 ला इकोसिसटीम-आधारित दषटीकोनाचा सवीकार आणि अमलबजावणी करन आणि बळी पडणयाची शकयता आणि जोखीम कमी करणयासाठी खास करन झोपडपटटयासह औपचारिक आणि अनौपचारिक वसाहतीचया जोखीम-परवण कषतरामधय आणि कटब समदाय ससथा आणि सवाना धकक किवा सपत ताणासह धोकयाचया परिणामाना परतिसाद दणयासाठी सवीकारणयासाठी आणि तयातन सावरणयासाठी तयार होण शकय करणयाकरिता सरव सतरावर समगर आणि डटा-इनफॉरमड जोखीम कपात आणि वयवसथापन मखय परवाहात आणन शहराची आणि मानवी वसाहतीची लवचिकता मजबत करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही लवचिक आणि सरोत सकषम सरचनचया विकासाच परवरतन कर आणि आपततीचया जोखमी आणि परिणाम कमी कर जयात झोपडपटटया आणइ अनौपचारिक वसाहतीच पनरवसन आणि शरणीवरधन समाविषट असल आमही झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहतीसह तयाना आपततीपरती लवचिक बनवणयासाठी सथानिक पराधीकरण आणि हितसबधीचया समनवयान सरव जोखमीचया घराच मजबतीकरण आणि रिटरकोफिटिगसाठी उपायाच सदधा परवरतन कर

28

नवीन

शहर

ी कार

यसची

78 आमही सवत परतिसादातमकपासन अधिक सवयपररित सकरियता जोखीम-आधारित सरव-धोक आणि सपरण समाज दषटीकोनाकड जस की जोखमीविषयी जनततील जागरकता वाढवण आणि जोखमीला परतिबध करणयासाठी एकस अट गतवणकीच परवरतन आणि लवचिकता उभारण तयाच वळी नसरगिक आणि मावनिरमित आपतती आणि सघरषामळ बाधित रहिवाशाचया तातडीचया गरजाना सबोधित करणयासाठी वळवर आणि परभावी सथानिक परतिसादाची खातरी करत पढ जाणयाला पाठबळ दणयास वचनबदध आहोततयात ldquoबिलड बक बटरrdquo तततवाच आपतती-पशचात सावरणयाचया परकरियत लवचिकता -उभारणी परयावरणीय आणि अवकाशीय उपाय आणि परवीचया आपततीपासनच धड एकातमिक करणयासाठी एकातमिक करण तसच भावी नियोजनात नवीन जोखमीबाबत जागरकता ससमाविषट असावी

79 आमही सवत हवामान बदलाशी जळवन घण आणि सौमयीकरणासह आतरराषटरीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक हवामानविषयक कारवाईच परवरतन करणयास आणि शहर आणि मानवी

वसाहतीचया तयाचया रहिवाशाचया आणि सरव सथानिक हितसबधीचया महततवाच अमलबजावणीकार महणन परयासाना मदत दणयास वचनबदध आहोत आमही पढ लवचिकता उभारणयास आणि सरव सबधित कषतराकडील हरित वाय उतसरजन कमी करणयासही वचनबदध आहोत अस उपाय हवामान बदलावरील यनायटड नशनस फरमवरक कनवहशन अधीन सवीकारललया परीस कराराचया लकषयाबरोबर साततय राखणार असावत जयात समाविषट आह जागतिक सरासरी तापमानातील वाढ औदयोगिक-परव पातळीचयावर 2 अश सलसियस खाली राखण आणि तापमान वाढ मरयादा औदयोगिक-परव पातळयाचया वर 14 अश सलसियसचया मरयादत ठवणयासाठी परयासाचा पाठपरावा करण

80 आमही सवत मधयम त दीरघकालीन अनकलन नियोजन परकरियला तसच हवामान भदयता आणि परभाव याना मदत दणयासाठी इको-ससटम आधारित अनकलनाचया उपयोगामारफत सह अनकल योजना धोरण कारयकरम आणि शहरी रहिवाशाची लवचिकता उभारणाऱया कती याची माहिती दणयास वचनबदध आहोत

परभावी अमलबजावणी

81 आमही मानय करतो की नवीन शहरी कारयसचीत ठरवन दिलयापरमाण सकरमणीय वचनबदधता वासतवात यणयासाठी शहरी अवकाशीय विकासाच सहभागपरण नियोजन आणि वयवसथापन आणि अमलबजावणीचया परभावी मारगानी जयाला आतरराषटरीय सहकारयाची तसच कषमता विकासातील परयासाची जयात समाविषट आह सरकारामधय सरव सतरावर उततम पदधती धोरण आणि कारयकरमाची दवाणघवाण जोड असललया राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवरील सकषम करणाऱया धोरण चौकटीची आवशयकता असल

82 आमही आतरराषटरीय आणि परादशिक सघटना आणिससथाना जयात समाविषट आहत यनाईटड नशनस सिसटम आणि बहपकषीय परयावरणविषयक करार विकास भागीदार आतरराषटरीय आणि बहपकषीय विततीय ससथा परादशिक विकास बका खाजगी कषतर आणि इतर हितसबधी याना नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी मखय परवाहात आणन शाशवत शहरीकरणाला एकातमिक दषटीकोन लाग करणयासाठी तयाचया शहरी आणि गरामीण धोरणाचा आणि कारयकरमाचा समनवय वाढवणयासाठी आमतरित करतो

83 या सबधात आमही शाशवत विकासासाठी 2030 कारयसचीचया परिचछद 88 मधय भर दगिलयापरमाम परणाली-निहाय धोरणातमक नियोजन अमलबजावणी आणि अहवालीकरणाचया चौकटीचया आत शाशवत शहरी विकासाचया कषतरात सयकत राषटराचया परणाली-निहाय समनवयात आणि एकरपतत सधारणा करणयावर भर दतो

29

नवीन शहरी कारयसची

84 आमही राजयाना आगरहाची विनती करतो की कोणतयाही एकतरफी आरथिक विततीय किवा वयापारविषयक उपायाची अमलबजावणी करणयापासन दर रहाव जर त आतरराषटरीय कायद आणि सयकत राषटराचया सनदनसार नसतील ज आरथिक आणि सामाजिक विकास परणपण साधय करणयाचया खास करन विकसनशील दशात आड यत

शहरी परशासक सरचना उभारण एक मदतीची चौकट सथापन करण

85 आमही यनायटड नशनस हहयमन सटलमटस परोगराम (यएन-हबिटाट)चया शासक परिषदन आपल ठराव 20 एपरिल 2015 चा 21315 आणि 3 एपरिल 2009 चा 22816 मधय सवीकारललया

विकनदरीकरण आणि सथानिक पराधीकरणाना मजबत करणयावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवामधय असलली तततव आणि धोरण आणि सरवासाठी आधारभत सवाची उपलबधी यावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवाची मानय करतो

86 आमही नवीन शहरी कारयसचीचया उचित असलयापरमाण सरवसमावशक अमलबाजवणी योगय आणि सहभागी धोरणात राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक ससथातमक आणि नियामक चौकटीदवार ती पारदरशक आणि उततरदायी वितत यतरणशी परशी सलगन आहत याची खातरी करन उचितअसलयापरमाण एकातमिक धोरण आणि योजना उचित असलयापरमाण पाठबळ असललयाचा एक भाग महणन मखय परवाहातील शाशवत शहरी आणि परादशिक विकासात परभावी अमलबजावणीच सचरसचालन कर

87 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारामधय अधिक कणखर समनवय आणि सहकारय याची बहसतरीय समतरणा यतरणमारफत आणि सरकारचया परतयक सतरावर सबधित सकषमता साधन आणि सरोत याची सपषटपण निशचीती करन जोपासना कर

88 आमही शहरीकरणापरती एकातमिक दषटीकोन मजबत करण आणि तयाचा विचार करणाऱी एकातमिक शहरी आणि परादशिक धोरण अमलात आणणयाचया दषटीन राजकीय परशासनचया वगवगळया सतरावर आणि पटटीत इतर बाबीबरोबरच गरामीण विकास जमिनीचा वापर अनन सरकषा आणि पोषण नसरगिक सरोताच वयवसथापन सारवजनिक सवाची तरतद पाणी आणि सवचछता आरोगय परयावरण उरजा गहनिरमाण आणि चलनवलन धोरण याबाबतीत कषतरीय धोरणाची लकषय आणि उपाय याचया दरमयान एकरपतची खातरी कर

89 आमही उचित असलयापरमाण सरकाराची राषटरीय शहरी धोरण परभावीपण अमलात आणणयासाठीची कषमता वाढवणयासाठी आणि अनदानतवाचया तततवावर आधारित उचित आरथिक राजकीय आणि परशासकीय विकदरीकरणाची खातरी करन तयाना धोरण करत आणि निरण घणार महणन सकषम करणयासाठी समानता आणि विना-भदभावाचया तततवावर आधारित कायदशीर आणि धोरण चौकट सथापन करणयासाठी उपाय योज

90 आमही सपरण परशासकीय सीमामधय आणि कारयशील परदशाचया आधार उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना निरणय घणयात आणि काम करणयात तयाना महततवाचया शहरी महानगरी आणि परादशिकचिताचया वयवसथापनासाठी आवशयकत अधिकार आणि सरोत परवन तयाचया गतल जाणयाची खातरी करन दशाचया राषटरीय कायदयाना अनसरन उप राषटरीय आणि सथानिक सरकाराचया कषमता मजबत करणयात मदत दऊ आमही महानगरी शासनाच परवरतन कर ज उचित असलयापरमाण शाशवत

15 महासभचया अधिकत नोदी बासषटाव अधिवशन परवणी कर 8 (ए628)अनचछद 1 पहा16 इबीड चौसषटाव अधिवशन परवणी कर 8 (ए648) अनचछद 1

30

नवीन

शहर

ी कार

यसची

ऋण वयवसतापनासह सरवसमावशक आणि कायदशीर चौकटी आणि विशवासारह विततपरवठा यतरणा समाविषट करत आमही सरव कषतरात आणि सथानिक सरकारामधीलसह निरणय घणयाचया सरव पातळयावर नततवात महिलाचया सपरण आणि परिणामकारक सहभागाचया परवरतनासाठी उपाय योज

91 आमही सथानिक सरकाराना सथानिक गरजाना अनकल होणयाचया दषटीन उचित असलयापरमाण राषटरीय कायद आणि धोरणाचया अनषगान तयाची सवतःची परशासकीय आणि वयवसथापन रचना निशचीत करणयात मदत दऊ आमही उचित नियामक चौकटीना परोतसाहन दऊ आणि सारवजनिक हिताच सवरधन कल जाईल आणि सकषिपत लकषय जबाबदाऱया आणि उततदायितव यतरणा सपषटपण निशचीत कलया जातील याची खातरी करन पायाभत सवा आणि सरचना विकसित आणि वयवसथापित करणयासाठी समदाय नागरी समाज आणि खाजगी कषतराबरोबर भागीदीरी करणयात सथानिक सरकाराना मदत दऊ

92 आमही सकलपना माडणयापासन त डिजाइन बजटिग अमलबजावणी मलयाकन आणि पनरावलोकन या सरकारचया सरव पातळया आणि नागरी समाज याचया दरमयान थट भागीदारीचया सवरपात मळ धरललया विसतत-आधारावरील आणि उततम-सरोतीकत कायमची यतरणा आणि सहकारय

आणि समतरणसाठी सरवासाठी खलया वयासपीठाचया मारफत सह माहिती आणि सवाद ततरजञान आणि उपलबध डटा उपाय वापरन शहरी आणि परादशिक धोरण आणि नियोजन परकरियाचया सरव टपपयावर सहभागी वय-आणि- लिग परतिसादी दषटीकोनाच परवरतन कर

शहरी अवकाशीय विकासाच नियोजन आणि वयवसथापन

93 यएन-हबिटाटचया शासक परिषदन तयाचया 23 एपरिल 2015 चया ठराव 25617 मधय मजर कललया शहरी आणि परादशिक नियोजनावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवामधय समाविषट असलली शहरी आणि परादशिक नियोजनासाठी तततव आणि धोरण आमही मानय करतो

94 आमही सपरधातमक अरथवयवसथा जीवनाचा उचच दरजा आणि शाशवत परयावरणाची दीरघकालीन वाछित निषपतती असललया अलपकालीन गरजाचा समतोल राखणयाच उददिषट असललया एकातमिक नियोजनाची आमही अमलबजावणी कर काही काळानतर बदलतया सामाजिक आणि आरथिक परिसथितीशी जळवन घणयाचया दषटीन आमही आओमचया योजनामधय लवचिकता ठवणयाचा अथक परयतन सदधा कर ततरजञानातील कलपकतला बळ दणयाचा आणि जगणयासाठी अधिक चागल वातावरण निरमाण करणयाचा परयास करताना आमही या योजना अमलात आणि तयाच पदधतशीरपण मलयाकन कर

95 आमही शहर आणि मानवी वसाहतीचया वगवगळया सतरामधय सहकारय आणि परसपर आधाराला परोतसाहन दऊन अनन सरकषा आणि पोषण परणाली वाढवणयात छोटी आणि मधयम शहर आणि नगर याची भमिका मजबत करन शाशवत परवडणार परयापत लवचिक आणि सरकषित घर सरचना आणि सवा दऊन शहरी-गरामीण साततयामधय परभावी वयापारी दवयाची सविधा परवन आणि लघ-सतरावरील सतकरी आणि कोळी सथानिक राषटरीय परादशिक आणि जागतिक मलय साखळी आणि मारकटशी जोडल जातील याची खातरी करन एकातमिक बहकदरीय आणि समतोल परादशिक विकास धोरणाचया आणि योजनाचया अमलबजावणीला मदत दऊ आमही शहरी शती आणि फारमिग तसच जबाबदार सथानिक आणि शाशवत उपभोग आणि उतपादन आणि सामाजिक परसपरकरिया याना सदधा शाशवतता आणि अनन सरकषा याना योगदान दणयासाठी एक परयाय महणन सथानिक मारकटस आणि वयापाराचया उपलबध होऊ शकणार नटवरक सकषम करन मदत दऊ

17 आयबिड सतराव अधिवशन सहायक करमाक 8 (A708) अनचछद

31

नवीन शहरी कारयसची

96 आमही सरव आकारमानाची शहरी कषतर आणि तयाची उपनगर आणि गरामीण परिसर सीमापार असललयासह याचयात सयकत शकती आणि परसपरकरिया याना परोतसाहन दणयासाठी शहरी-विभाग आणि महानगरी योजनासह शाशवत शहरी आणि परादशिक नियोजनाचया अमलबजावणीला परोतसाहन दऊ आणि आमही शाशवत परादशीय सरचना परकलपाना मदत दऊ ज शहरी-गरामीण साततयामधय परदशाचया नयायय वदधीच परवरतन करन शाशवत आरथिक उतपादकतल उततजन दतील या बाबतीत आमही पालिका आणि महानगरी लकषय परण करणयाची सारवजनिक सवा दणयाची आणि सतानिक आणि परादशीय दोनही विकासाच परवरतन करणयाची परभावी साधन महणन कारयशील परदश आणि शहरी कषतरावर आधारित शहरी-गरामीण भागीदारी आणि आतर-पालिका सहकारय यतरणाच परवरतन कर

97 आमही नियोजित शहरी आणि विसतार आणि भरावाच परोतसाहन दऊहित करणार आणि पराथमिक रीतया पनरनवीकरण आणि शहरी कषतरातील नवीन कारयाचा आढ़ावा घऊन उचित असलयापरमाण यात झोपडपटटी आणि अनौपचारिक वसाहती समाविषट करन यात उचच गणवतततील इमारती आणि सारवजनिक ठिकाण परवन हितसबधी आणि सबदध वयकतिना गतवन एकातमिक आणि सहभागी दषटीकोनाच परवरतन करन अवकाशीय आणि सामाजिक आरथिक वगळपणा आणि जनटरीफिकशन

टाळन तयाचबरोबर सासकतिक वारशाच सवरधन करन आणि शहरी पसाऱयाला परतिबध करन आणि मरयादा घालन परवरतन कर

98 आमही नयायय ततव जमीन आणि नसरगिक सरोताचा कारयकषम आणि शाशवत वापर सटसटीतपणा बहकदरीयता उचित घनता आणि जोडणी आणि अवकासाच बहविध उपयोग शहरी पसाऱयाला परतिबध करणयाचया चलनवलनाची आवहान आणि गरजा आणि दर डोई सवा परवणयाचा खरच कमी करणयाचया आणि उचित असलयापरमाण घनता आणि सकलचया अरथवयवसथा आणि सचयाचा फायदा घणयाचया दषटीन एकातमिक आणि परादशिक नियोजनाच परवरतन कर

99 आमही जी शहरी नियोजनाची धोरण सरवासाठी दरजदार पायाभत सवा आणि सारवजनिक ठिकाणाचया उपलबधतसह परवडणाऱया घराचया तरतदीमारफत सामाजिक मिशरण सविधाजनक करतात सरकषा आणि सरकषिततता वाढवन आणि सामाजिक आणि आतरपिढी परसपरकरियला अनकल राहन आणि विविधतचया कौतकासह तयाना उचित असलयापरमाण मदत दऊ आमही शहरी हिसन बाधित कषतरातील सवना परवणाऱया वयावसायिकाना आणि समदायाना उचित परशिकषण आणि मदत समाविषट करणयासाठी पावल उचल

100 आमही उततम रीतया डिजाईन कललया सरकषित पोहोच असललया हरित आणि दरजदार रसत आणि इतर सारवजनिक ठिकाण जी सरवाना उपलबध आहत आणि लगिक छळ आणि लिगाधारित हिससह गनह आणि हिसपासन मकत आहत तयाना मानवी सकल आणि रसतयाचया पातळीवरील जमिनीचा उततम वापर कर दणार उपाय विचारात घऊन औपचारिक आणि अनौपचारिक दोनही सतानिक आणि वयापारी तसच ना-नफा समदायाचया उपकरमाची जोपसाना करन लोकाना सारवजनिक ठिकाणी आणन आणि आरोगय आणि सवासथय सधारणयाचया उददशान चालण आणि सायतलिग करण याच परवरतन करन तरतदीना मदत दऊ

101 आमही हरितवाय उतसरजन जागाच इमारती आणि बाधकामाच सवा आणि सरचनाच लवचिकता आधारित आणि हवामान परिणामकारक डिजाइन आणि निसरग-आधारित उपाय याचयासह आपतती कमी करण आणि हवामान बदल अनकलन आणि सौमयीकरण विचार आणि उपाय याना वय-आणि लिग परतिसादी शहरी आणि परादशिक विकास आणि नियोजन परकरियामदधय एकातमिक कर आमही कषतराचया दरमयान सहकारय आणि समनवयाच परवरतन कर आणि चाल आणि भावी सविधाचया ठिकामाचया सबदातील

Mum

bai Maharashtra India - copy

Shutterstock Rahul Ramachandram

33

नवीन शहरी कारयसची

जोखीम निरधारणासारखया आपततीत जोखीम कमी करण आणि परतिसाद आराखड विकसित करणयाचया आणि अमलात आणणयाचया आणि परयापत आकसमिकता आणि सटकचया कारयपदधती तयार करणयाचया सथानिक पराधीकरणाचया कषमता उभार

102 आमही शहरी नियोजन आणि डिझाइनसाठी कषमता सधारणयासाठी आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवर शहरी नियोजनकारासाठी परशिकषणाचया तरतदीसाठी अथक परिशरम घऊ

103 आमही शहरी सरकषा आणि गनह आणि दहशतवाद आणि दहशतवादाला उपकारक असललया अतिरकी हिससह हिसचया परतिबधासाठी सरवसमावशक उपाय एकातमिक कर अस उपाय उचित असतील तिथ सारवजनिक सरकषा आणि गनह आणि हिसला परतिबधाशी सबधित धोरणाचया विकासात झोपडपटटी आणि अनौपचारिक वसाहतीमधील घटक तसच बळी पडणयाची शकयता आणि सासकतिक घटक सबधित सथानिक समदायाला आणि गर-सरकारी कारयकरतयाना गतव जयात अगभतपण अधिक मोठा सरकषा धोका असणारा महणन विशिषट गटाचया कलकीत करणयाला परतिबध करण आणि सामना करण समाविषट आह

104 आमही कायदशीर गरजाना परण करत सशकत सरवसमावशक वयवसथापकीय फरमवरक आणि उततरदायी ससथा जया जमीन नोदणी आणि शासन याचा वयवहार करतात तयाचया मारफत जमिनीच पारदरशक आणि शाशवत वयवसथापन आणि वापर जमीन नोदणी आणि भककम विततीय यतरणा लाग करन

कायदशीर आवशयकतचया अनपालनाच परवरतन कर शाशवतआमही सथानिक सरकार आणि सबदध हितसबधीना कडासटरस मलयाकन आणि जोखीम नकाश आणि जमीन आणि घराचया किमतीचया नोदी सारखी मलभत जमीन वसतसची माहिती विकसित करणयात आणि वापरणयात उचच दरजा वकतशीर आणि विशवासारह डटा- उतपनन लिग वश वाशिकता सथलातरणाची सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय सदरभात सबधित इतर गणवशिषटय यादवारा वगळा कलला-हा डटा भदभाव करणाऱया जमिन वापराचया धोरणासाठी वापरला जाणार नाही याची खातरी करन- निरमाण करणयासाठी विविध यतरणामारफत मदत दऊ

105 आमही परयापत जीवनमानाचा एक घटक महणन परयापत घराचा हकक परागतिकतन वासतवात उतरणयाची आमही जोपासना कर आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक विकास धोरण जमीन दोरण आणि घराचा परवठा यामधय सपषटपणाची खातरी करणयासाठी उचित असलयापरमाण सहभागी नियोजन अतरभत करन आणि एकतच तततव लाग करन सरव पातळयावर गहनिरमाण धोरण विकसित कर आणि अमलात आण

106 आमही सामाजिक सहभाग आरथिक परिणामकारकता आणि परयावरणविषयक सरकषणाचया तततवावर आधारित असललया गहनिरमाण धोरणाच परवरतन कर शहराचया मधयवरती आणि गरदीचया भागातील परशा सरचना असललया जमिनीसहपरवडणाऱया आणि शाशवत घरासाठी सारवजनिक सरोताचया परभावी वापराला मदत दतो आणि सामाजिक समावशकता आणि ससगतता परवरतित करणयासाठी मिशर-उतपनन विकासाला परोतसाहन दतो

107 आमही धोरण साधन यतरणा आणि विततपरवठयाची परारप याचया विकासाला परोतसाहन दतो जी भाडयाचया आणि इतर निवासी विकलपासह तसच सह-निवास सामदायिक जमिनीच नयास आणि इतर सामहिक घराच परकार ज वयकती आणि समदायाचया उभरणाऱया गरजाना सबोधित करतील तयाना घराचा परवठा सधारण(खास करन अलप उतपनन गटासाठी) वगळ पडण आणि जबरदसतीन घरातन बाहर काढण आणि विसतापित होण याला परतिबध करणयासाठी आणि परतिषठीत आणि परस पनरवसन परवणयासाठी

34

नवीन

शहर

ी कार

यसची

परोतसाहन दऊ यात झोपडपटटयाचया आणि अनौपचारिक वसाहतीचया शरणीवरधनाचया कारयकरमाकड विशष लकष परवन वाढतया गहनिरमाणाला आणि सवतः बाधललया योजनाना मदत समाविषट असल

108 आमही शिकषण रोजगार गहनिरमाण आणि आरोगय याचया दरमयानचया मजबत दवयाना सबोधित करन वगळण आणि वगळ पडणयाला परतिबध करन सथानिक एकातमिक गहनिरमाण दषटीकोनाची जोपासना करणाऱया गनिरमाण धोरणाचया विकासाला मदत दऊ तयाचयाही पढ आमही सवतः बघरपणा तसच समरपित धोरणाचया आणि वयापक सरवसमावशक आणि शाशवत हाउसिग-फरसट कारयकरमासारखया लकषयित सकरिय सरवसमावशक धोरणामारफत तयाचया गनहगारीकरणाचा सामना करणयास आणि निरमलन करणयास वचनबदध आहोत

109 झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहती शहराचया सामाजिक आरथिक सासकतिक आणि रायकीय आकारमानात एकातमि कलया जातील याची खातरी करणयासाठी शारिरीक आणि परयावरणीय सदारणाचया पलिकड जातील असशा धोरणानी उचित असलयापरमाण झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहतीचया शरणीवरधनासाठी आणि शकय असललया मरयादपरयत झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसहतीना परतिबध करणयासाठी आरथिक आणि मानवी सरोताचया वाढीव वाटपाचा आमही विचार कर या धोरणामधय लाग असलयापरमाण शाशवत परयापत सरकषित आणि पवडणारी घर पायाभत आणि सामाजिक सवा सरवसमावशक उपलबध होऊ शकणाऱया हरित आणि दरजदार सारवजनिक ठिकाण समाविषट असावीत आणि तयानी कालावधीची सरकषा आणि तयाच नियमित करण तसच सघरष परतिबधक आणि मधयसथीच उपाय याच परवरतन कराव

110 आमही झोपडपटटयामदधय आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणाऱया लोकाच परमाण कमी करणयासाठी झोपडपटटवासी आणि अनौपचारिक वसाहतीतील निवासी याच जीवन सधारणयाचया आधीचया परयासातील अनभव विचारत घऊन सरवसमावशक आणि पारदरशक दखरख यतरणा निशचीत करण आणि अधिक मजबत करण यासाठीचया परयासाना मदत दऊ

111 आमही गहनिरमाण कषतरातील परयापत आणि लाग करता यणाऱया नियमनाचया विकासाच उचित असलयापरमाण लवचिक बिलडीग कोडस परमाणन विकास परवान कायदयान आणि वटहकमान जमिनीचा वापर आणि नियोजनाची नियमन यासह हवालयाशी विसथापनाशी बघरपणाशी आणि मनमानी जबरदसतीन बाहर काढणयाशी सामना करन आणि तयाला परतिबध करन आणि दरजा परवडण आरोगय सरकषा उपलबध होम उरजा आणि सरोताची कारयकषमता आणि लवचिकतची खातरी करन परवरतन कर आमही उचच-दरजा वळवर आणि विशिषट सामाजिक आरथिक परयावरणीय आणि सासकतिक पल विचारात घऊन राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर विशवासारह डिसअगरीगटड डटावर आधारित घराचा परवठा आणि मागणीचया विशिषट विशलषणाच सदधा परवरतन कर शाशवत

112 आमही घर आणि लोकाचया गरजा धोरणाचया कदरसथानी ठवन परिघीय आणि एकाकी पडलला सारवतरिक गहनिरमाण विकास शहरी परणालीपासन तटलला राहण टाळणयासाठी चागलया ठिकाणी असललया आणि चागल वितरण कललया गहनिरमाण योजना जयाचयासाठी तया विकसित कललया आहत तया सामाजिक आणि आरथिक कषतराचा विचार न करता आणि अलप-उतपनन गटाचया घराचया गरजासाठी उपाय परवन शाशवत शहरी विकासाच परवरतन कर

113 आमही रसत सरकषा सधारणयासाठी आणि त शाशवत चलनवलन आणि वाहतक सरचना नियोजन आणि डिझाइनमधय एकातमिक करणयासाठी उपाय योज जागरकता-वाढविणयाचया पढाकारासोबत एकतरितपण आमही डिकड ऑफ अकशन फॉर रोड सफटीमधय सचवणयात आललया सफ-सिसटीम दषटीकोनाच परनरतन कर जयामधय सरव महिला आणि मलीचया गरजा तसच मल व यवक वदध वयकती आणि अपग आणि

35

नवीन शहरी कारयसची

असरकषित परिसथितीत राहाणाऱया वयकतिची काळजी घतली जाईल आमही ती धोरण आणि उपाय सवीकारणयासाठी अमलात आणणयासाठी आणि लाग करणयासाठी काम कर ज आरोगयविषयक विशाल निषपततीचया दषटीन पादचारी सरकषा आणि सायकलिग चलनवलनाला खास करन दखापतीना आणि अससरगजनय रोगाना परतिबध करणयासाठी सकरियपण सरकषण दतील आणि परवरतन करतील आणि आमही जागतिक सतरावर मोटरसायकलमळ परामाणाबाहर होणाऱया मतय आणि दखापतीचा खास करन विकसनशील दशात विचार करता विशिषट कायदा आणि धोरण विकसित करणयासाठी आणि तयाची अमलबजावणी करणयासाठी काम कर आमही पराधानयान परतयक मलाला शाळपरयत सरकषित आणि निरोगी परवासाच परवरतन कर

114 आमही सरवासाठी एकण शहरी आणि परादशिक आराखडयात वाहतक आणि चलनवलन योजना एकातमिक करन आणि खाली दिलयापरमाण वाहतकीचया आणि चलनवलनाचया अनक परयायाच परवरतन करन शहरातील आणि मानवी वसाहतीतील सामाजिक आणि आरथिक कतीमधय अरथपरण सहभाग शकय करणारी सरकषितवय आणि लिग परतिसादी परवडणारी आणि शाशवत शहरी चलनवलन आणि भ आणि समदर वाहतक पदधतीच परवरतन कर

(a) सारवजनिक वाहतकीसाठी तसच चालण आणि सायकलिग अशा यतरविरहित परयायासाठी तयाना खाजगी यातरिक वाहतकीचया वर पराधानय दऊन उपलबध होऊ शकणाऱया सरकषित कारयकषम परवडणाऱया आणि शाशवत सरचनामधय मोठी वाढशाशवत

(b) विसथापन खास करन गरीबाच कमीत कमी करणारा नयायय ldquoसकरमणाभिमख विकासrdquo आणि परवडणारी वशिषटय़ मिशर-उतपनन घर नोकऱया आणि सवाच एक मिशरण

(c) जलमारगासह शहरी उपनगरी आणि गरामीण भागाचया दरमयान जोडणी वाढवणार परवासाची आणि वाहतकीची गरज कमी करणार उततम आणि समनवयित वाहतक व भमि वापर नियोजन आणि वाहतक आणि चलनवलन नियोजन खास करन छोटया बटाची विकसनशील राजय आणि किनारी शहरासाठी

(d) शहरी भाड नियोजन आणि लॉजिसटिकस सकलपना जयामळ विविध उतपादन आणि सवा उपलबध होतात तयाचा परयावरणावरील आणि शहरातील उपजिवीकवरील परभाव कमी होतो आणि टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधीला योगदानात जासतीत जासत वाढ होत शाशवत

115 आमही शहरी आणि महानगरीय वाहतक योजनाच परयावरण अरथवयवसथा सामाजिक ससगतता जीवनमान उपलबधता रसत सरकषा सारवजनिक आरोगय आणि इतर गोषटीबरोबरच हवामान बदलावरील कारवाई याचयासह अधिक विशाल फायदयाच मलयाकन करणयासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर यतरणा आणि सामायिक चौकटी विकसित करणयासाठी उपाय योज

116 आमही शाशवत शहरी आणि महानगरीय भागात वाहतक आणि चलनवलनाचया सवाचया वाटन घतललया चलनवलनाचया सवा शकय करणाऱया नवीन ततरजञानासह खलया आणि पारदरशक परापण आणि नियमनासाठी शाशवत राषटरीय शहरी वाहतक आणि चलनवलन धोरणावर आधारित या यतरणा आणि चौकटीचया विकासाला मदत दऊ आमही सथानिक सरकारआणि वाहतक आणि चलनवलन सवा परवठादार याचया दरमयान डटा वयवसथापनासह एक सपषट पारदरशक आणि उततरदायी करारीकत सबध विकसित करणयाला मदत दऊ ज सारवजनिक हिताच आणि वयकतीगत खाजगीपणाच आणखी सरकषण करतील आणि परसपर करतवय निशचीत करतील

Abu

Dhab

i Em

irado

s Aacuter

abes

Uni

dos

37

नवीन शहरी कारयसची

117 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर शाशवत शहरी आणि महानगरीय वाहतक आणि चलनवलन आराखडयासह नियोजन आणि धोरण चौकटीचया परसपर सामजसयात वाहतक आणि शहरी आणि परादशिक नियोजन विभागामधय अधिक समनवयाला मदत दऊ आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना आराखडयाची अमलबजावणी करणयासाठी आणि लाग करणयासाठी आवशयक त जञान आणि कषमता विकसित करणयात मदत दऊ

118 आमही राषटरीय उपनगरीय आणि सथानिक सवराजय सरकाराना कारयकषमता जोडणी उपलबधता आरोगय आणि जीवनाचा दरजा सधारतानाच कोडी आणि परदषण कमी करणयासाठी तयाचया मास रपिड-टरानझीट सिसटीम एकातमिक वाहतक परणाली हवाई आणि रल परणाली आणि सरकषित परयापत आणि परस पादचारी आणि सायकलिग सरचना आणि वाहतक आणि परवासातील ततरजञान आधारित परणाली अशा वाहतक आणि चलनवलन पायाभत सविध आणि परणाली सधारण शकय होणयासाठी विततपरवठा साधन विकसित आणि विसतारित करणयाला परोतसाहन दऊ

119 आमही पाणयाशी- सबधित आपततीचया परसगात सरकषितता सधारणयासाठी आरोगय सधारणयासाठी सरवासाठी पाणयाचया सरकषित आणि परवडणाऱया वशविक आणि नयायय उपलबधतची खातरी करणयासाठी तसच असरकषित परिसथितीतीलमहिला आणि मलीचया गरजा आणि सरकषितता याकड विशष लकष दऊन खलयावर शौच करणयाची समापत करणयासाठी पाणी सवचछता आणि मलनिःसारण घन कचरा वयवसथापन शहरी मलवाहिनया हवा परदषण कमी करण आणि सटॉरम वॉटर वयवसथापनसाठी सरकषक उपलबध होऊ शकणाऱया आणि शाशवत सरचना आणि सवा तरतद परणालीमधय परशा गतवणकीच परवरतन कर आमही ही सरचना हवामानापरती लवचिक असल आणि ती इतर गोषटीबरोबरच गहनिरमाण आणि चलनवलनासह एकातमिक शहरी आणि परादशिक विकास आराखडयाचा एक भाग असल आणि तिची अमलबजावणी कलपक सरोत-कारयकषम उपलबध होणारी सदरभ- विशिषट आणि सासकतिक दषटय़ा सवदनशील शाशवत उपाय विचारात घऊन सहभागी पदधतीन कली जाईल अस पाह

120 आमही हळहळ विषमता नषट करणयाच आणि सरवासाठी परवडणाऱया पिणयाचया पाणयाची सारवतरिक आणि नयायय दोनही उपलबधता आणि सरवासाठी परशा आणि नयायय सवचछता आणि आरोगयशासतराचया परवरतनाच लकषय ठवन कषमता विकासामारफत शहरी सरचना सवाचया दखभालीसह शाशवत जल वयवसथापन परणालीची अमलबजावणी करणयासाठी कषमतन सारवजनिक पाणी आणि सवचछता उपयोगिताना ससजज करणयासाठी काम कर

121 आमही उरजा कारयकषमता आणि शाशवत नतनीकरणीय उरजच परवरतन करन आणि सारवजनिक इमारती सरचना आणि सविधामधय जिथ लाग असल तिथ तसच उपराषटरीय आणि सथानिक सरचनाचया सथानिक सरकारादवार थट नियतरणाचा फायदा घऊन निवासी वयापारी आणि औदयोगिक इमारती उदयोग वाहतक कचरा आणि सवचछता अशा अतिम-उपभोकता कषतरात जोपासना करणयासाठी परवडणाऱया विशवासारह आणि आधनिक सवा कषतराचया सारवतरिक उपलबधतची खातरी कर आमही उरजा-सकषमता उददिषट गाठणयासाठी बिलडीग कामगिरी कोडस आणि परमाणन नतनीकरणीय पोरटफोलिओ उददिषट उरजा-कारयकषमता लबलिग विदयमान इमारतीच रिटरोफिटिग आणि उरजचया आणि उचित असलयापरमाण इतर पदधतीमधील जाहीर परापणाचया बाबतीत धोरणाना परोतसाहन दऊ आमही नतनीकरणीय उरजा आणि उरजा कारयकषमता याचया दरमयानची एकतरित शकती सधारणयासाठी समारट-गरीड जिलहा उरजा परणाली आणि समदाय उरजा आराखडयाना पराधानय दऊ

38

नवीन

शहर

ी कार

यसची

122 टिकाऊ कचरा वयवसथापन परणालीचया सारवतरिक उपलबधतला परोतसाहन दणयासाठी आमही कचरा विलहवाटीवर विकदरीकत निरणयासाठी सहायय कर आमही वाढीव उतपादक-जबाबदारी योजनाच समरथन करणार आहोत जयामधय कचरा जनरटर आणि निरमातयाना शहरी कचरा वयवसथापन यतरणस विततपरवठा करण कचरा साडणयाचया धोकयात व सामाजिक आरथिक परिणाम कमी करण आणि चागलया उतपादनाचया डिझाईनदवार पनरनवीकरणाचया दरात वाढ करण समाविषट आह

123 आमही उपाशी असललया लोकाना अनन दण आणि कपोषण समापत करणयासाठी अनन सरकषा आणि शहरी रहिवाशाचया विशष करन शहरी गरीबाचया पोषणविषयक गरजा शहरी व परादशिक नियोजनात एकातमिक करणयाच ला परवरतन कर आमही अननाची नासाडी आणि खराब अनन पनहा वापरणयाला परतिबध करणयासाठी सरव शहरी उपनगरी आणि गरामीण भागात अननाच उतपादन साठा वाहतक आणि गराहकाना परशा आणि परवडणाऱया मारगान विकणयासाठी शाशवत अनन सरकषा आणि कषी धोरणाचया समनवयाच परवरतन कर आमही तयापढ उरजा पाणी आरोगय वाहतक आणि कचरा धोरणाबरोबर अनन धोरणाचया समनवयाच परवरतन कर बियाणयाची जनकीय विविधता राख घातक रसायनाचा वापर कमी कर आणि कारयकषमता कमाल वाढवणयासाठी कचरा कमीत कमी करणयासाठी शहरी भागात इतर धोरणाची अमलबजावणी कर

124 आमही सासकतिक वारसा आणि लडसकपस याचया मरत आणि अमरत अशा विविध शरणी सरकषित राखणार बहत आराखड झोनिग मारगदरशक तततव बिलडीग कोडस किनारा वयवसथापन धोरण आणि पवितरातमक विकास धोरणासह योजना सलखाचया सवीकतीत शहरी आराखड आणि धोरणाचया घटकाना एक ससकती महणन समावश कर आणि तयाच सभावय शहरी विकासाचया विधवसक परिणामापासन सरकषण कर

125 शाशवत शहरी विकासासाठी सासकतिक वारशाला बळ दणयासाठी मदत कर आणि तयाची सहभाग आणि जबाबदारीला उततजन दणयातील भमिका मानय कर आमही मलय निरमितीचया उददशान सनमाननीय पनरजजीवन आणि अनकलनामारफत वासतशासतरीय लमारक आणि सथळाचया कलपक आणि शाशवत वापराच परवरतन कर आमही मरत आणि अमरत सासकतिक वारशाचया माहितीच परवरतन आणि परसार आणि पारपरिक अभिवयकती आणि भाषा याचया सरकषणात नवीन ततरजञान आणि ततराचया वापरामारफत सह अतरदशीय लोकआणि सथानिक समदायाना गतव

अमलबजावणीची साधन

126 आमही मानय करतो की नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी सकषम करणार परयावरण आणि विजञान ततरजञान आणि नवीन उपकरम याची उपलबधता आणि रसपर सहमत अटीवर वाढीव जञान-भागीदारी तसच कषमता विकास आणि वाढविण आणि विकसित आणि विकसनशील

दशाचया वचनबदधता आणि जागतिक विभागीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर उपलबध असललया पारपरिक आणि कलपक सरोताचा वापर करन तसच सरकारचया सरव सतरावर खाजगी कषतर नागरी समाज सयकत राषटर परणाली आणि इतर कारयकरत याचयातील वाढीव आतरराषटरीय सहकारय आणि भागीदाऱया समनता विना-भदभाव उततरदायितव मानवी हकक आणि एकतपरती आदराचया तततवावर आधारित खास करन ज सरवात गरीब आणि असरकषित आहत ह सरव विचारात घऊन आवशयक आह

39

नवीन शहरी कारयसची

127 आमही 2030 शाशवत विकासासाठीची कारयसची आणि अदिस अबाबा कती कारयसचीत समाविषट कललया अमलबजावणीचया साधनावरील वचनाचा पनहा एकदा निशचय करतो

128 आमही सदसय राषटर सथानिक पराधीकरण महततवाच गट आणि इतर हितसबधी याचयाबरोबर जवळचया समनवयान तसच तजजञाना चालना दऊन नवीन शहरी कारयसची आणि शाशवत विकास लकषयाच शहरी पल याचया अमलबजावणीसाठी परावा-आधारित आणि वासतव मारगदरशन निरमाण करणयासाठी यएन-हबिटाट इतर सयकत राषटर कारयकरम आणि एजनसीज आणि इतर सबधित हितसबधीना परोतसाहन दतो आमही हबिटाट परिषदचया वारशावर आणि विभागीय आणि थीमटिक सभासह तयारीचया परकरियामधय शिकललया अनभवावर उभारणी कर या सदरभात आमही इतर बाबीबरोबरच वरलड अरबन कपन दि जनरल असबली फॉर हबिटाट आणि गलोबल लड टल नटवरकचया मलयवान योगदानाची नोद घतो

129 आमही यएन-हबिटाटला तयाच नमनातमक जञान विकसित करणयाच आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना डिजायनिग नियोजन आणि शाशवत शहरी विकासाच वयवसथापन करणयातील कषमता विकास आणि साधन परवणयाच काम चाल ठवणयाची विनती करतो

130 आमही मानय करतो की उचित असलयापरमाण परचलित शहरी धोरण आणि पवितरयानी मारगदरशित कललया शाशवत नागरी विकासाला सरव पातळयावर सकषम करणाऱया परयावरणाचा आधार असललया एकातमिक विततपरवठयापासन फायदा होऊ शकल आमही अमलबजावणीची सरव विततीय साधन ठोस धोरणातमक फरमवरक आणि विततीय विकदरीकरणाचया परकरियत जिथ उपलबध आहत आणि सरव सतरावर परशी कषमता विकसित कली आह तयात दढतन सनिशचित करणयाच महततव मानय करतो

131 आमही शाशवत शहरी विकास साधय करणयासाठी आवशयक असललया विशिषट साधनाचा आणि ततरजञानाचा सवीकार करन शासनाचया सरव सतरावर आरथिक वयवसथापन कषमता वाढविणयासाठी सदरभ-सवदनशील दषटीकोनाना मदत दतो ह मानय करन की परतयक दशाची सवतःचया आरथिक आणि सामाजिक विकासाची पराथमिक जबाबदारी आह

132 शहरी विकासाची आरथिक सथिती सधारणयासाठी आणि अतिरिकत सरोताचया खलया उपलबधतचया दषटीन ह मानय करन की सरव दशासाठी राषटरीय मालकीचया तततवानी अगावर पडलल सारवजनिक धोरण आणि घरगती सरोताना चालना दण आणि तयाचा परिणामकारक वापर करण नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसह शाशवत शहरी विकासाचया आपलया सामायिक पाठपरावयासाठी कदरसथानी आहत शहरीकरणाचया फायद मिळवणयातन निरमाण झाललल अतरगरभीय सरोत आणि महसल तसच सारवजनिक आणि खाजगी गतवणकीच कटलायझिग परिणाम आणि जासती जासत कलल परिणाम याना आमही चालना दऊ

133 आमही खाजगी वयवसाय कारय गतवणक आणि कलपकता ह उतपादकता सरवसमावशक वदधी आणि नोकऱया निरमितीच परमख चालक आहत आणि की खाजगी गतवणक खास करन एका सथिर आतरराषटरीय आरथिक परणालीबरोबरच विदशी थट गतवणक विकासाचया परयासाच अतयावशयक घटक आहत ह कबल करन वयावसायिकाना शहरी कषतरातील शाशवत विकासाची आवहान सोडवणयासाठी तयाची सरजनशीलता आणि कलपकता लाग करणयासाठी आवहान करतो

134 आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना महिला आणि मली बालक आणि तरण वयोवदध वयकती अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय परभावीत होणार नाहीत याची

40

नवीन

शहर

ी कार

यसची

खातरी करन तयाचया सभावय महसल पायाची नोद आणि विसतार करणयासाठी उदाहरणारथ राषटरीय धोरणाचया अनषगान बहआयामी कडासटरसस सथानिक कर शलक आणि सवा आकार मदत दऊ

135 आमही सथानिक सरकारला परयापत वळचया वळी आणि अदाज करता यणार सरोत परवणयासाठी आणि तयाची महसल उभारणयाची आणि खरचाच वयवसथापन करणयाची कषमता वाढवणयाचया दषटीन तयाचया गरजा पराधानय कारय जनादश आणि उचित असलयापरमाण कामगिरी-आधारित परोतसाहन याचया आधार राषटरीय आणि उपराषटरीय सरकारकडन आरथिक हसतातरणासाठी भककम आणि पारदरशक परणालीच परवरतन कर

136 आमही उपराषटरीय परदशातील शहरी कदराचया आत आणि शहरी आणि गरामीण भागाचया दरमयान विषमता कमी करणयासाठी तसच एकतरित आणि सतलित कषतरीय विकासाला चालना दणयासाठी आरथिक सरोताचया वहरटिकलआणि हॉरिझाटल अशा वितरणाचया दोनही परकारचया मॉडलसचयाविकासाला समरथन दऊ या बाबतीत नयाय आणि अवकाशीय एकातमिकतचया दिशन परगतीच निरधारण करणयासाठी एक साधन महणन खरच करण आणि सरोताचया वाटपावरील डटाची पारदरशकता सधारणयाचया महततवावर आमही भर दतो

137 शहरी विकास परकरिया पायाभत परकलप आणि सारवजनिक गतवणकीचा परिणाम महणन निरमाण झाललया जमीन आणि मालमततचया किमती परतिबिबीत होणयासाठी आणि वाटन घणयासाठी आमही सरवोततम पदधतीच परवरतन कर तयाचया कवळ एकटया खाजगी ताबयाला तसच जमीन आणि सथावर मालमततचया हवाला वयवहाराना परतिबध करणयासाठी उचित असलयापरमाण लाभ-सबधित आरथिक धोरण यासारखया उपाय अमलात आणल जाऊ शकतात आमही आरथिक परणाली आणि आणि शहरी नियोजन दरमयानचा तसच जमीन बाजारपठ नियमनासह शहरी वयवसथापन साधनाचया दरमयानचा दवा अधिक मजबत कर जमिनीवर आधारीत विततपरवठा करणयाचा परयासाचा परिणाम जमिनीचया शाशवत वापर आणि उपभोगावर होणार नाही याची खातरी करणयासाठी आमही काम कर

138 आमही खलया आणि नयायय निविदा परकरियाचया परापण यतरणाचया आणि अदाजपतरकाचया विशवासारह कारयानवयनाचया तसच राषटरीय धोरणाला अनरप निषठा उततरदायितव परभावी वयवसथापन आणि सारवजनिक मालमततची आणि जमिनीची उपलबधता याचया परवरतनासाठी भरषटाचार-विरोधी उपायाचया समरथनारथ उचित असलयापरमाण कायदशीर नियतरण आणि सारवजनिक सहभागाचया आधार सथानिक गतवणक आणि परकलपाची आवशयकता आणि परभाव याच निरधारण करणयासाठी पारदरशक आणि उततरदायी खरच नियतरण साधनाची अमलबजावणी करणयात आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना मदत दऊ

139 टिकाऊ करज वयवसथापनाचया आधारावर सथानिक ऋणयोगयतचया मारगान तसच उचित असल तवहा विसतारित शाशवत मयनिसिपल डट मारकटचया मारगान परसा महसल आणि कषमताचया पाठबळावर शाशवत राषटरीय आणि पालिका ऋणासाठी कणखर कायदशीर आणि नियामक चौकटीचया निरमितीला आमही मदत दऊ शहरी विततपरवठयासाठी सचयित विततपरवठा यतरणसह राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक विकास निधी किवा विकास बका या सारखया उचित विततीय मधयसथ सथापन करणयाचा आमही विचार कर ज सारवजनिक आणि खाजगी राषटरीय आणि अतरराषटरीय विततपरवठा उतपररित कर शकतील आमही चलनाचया जोखमीच वयवसथापन करताना भाडवलाचा खरच कमी करणयासाठी आणि जोखीम हसतातरण यतरणपरयत पोहोचसह शाशवत शहरी विकासात आणि लवचिकता उभारणी परयासात खाजगी कषतराला आणि कटबाना उततजन दणयासाठी बहपकषीय गतवणक हमी एजनसीसारखया जोखमी सौमयीकरण यतरणच परवरतन करणयासाठी काम कर

Mum

bai India copy Shutterstock Arun sam

bhu mishra

42

नवीन

शहर

ी कार

यसची

140 आमही योगय आणि परवडणाऱया गह विततपरवठा परॉडकटसचया विकासास समरथन दऊ आणि बहपकषीय आरथिक ससथा परादशिक विकास बका आणि विकास वितत ससथा सहकारी एजनसीज खाजगी कषतरातील धनकोआणि गतवणकदार सहकारी ससथा सावकाराचया विविध शरणीना सहभागी होणयास आणि सकषम वितत ससथाना परवडणाऱया आणि वाढत जाणाऱया गहनिरमाण कषतराचया सरव परकारात गतवणक करणयासाठी परोतसाहन दऊ

141 सारवजनिक अनदानापासन इतर सारवजनिक ससथा आणि खाजगी कषतराकडील योगदान यासह विविध निधीपरवठा सरोताचया आधार कारयकरतयाचयामधील समनवय आणि हसतकषप तसच उततरदायितव याची खातरी करन राषटरीय सतरावर शहरी आणि परादशिक वाहतक सरचना आणि सवा निधी सथापित करणयाचा सदधा आमही विचार कर

142 आमही आतरराषटरीय बहपकषीय आरथिक ससथा परादशिक विकास बका विकास वितत ससथा आणि सहकारय एजनसी याना नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबाजवणीसाठी खास करन विकसनशील दशात कारयकरम आणि परकलपाना कलपक आरथिक यतरणासह आरथिक पाठबळ परवणयासाठी आमतरित करतो

143 आमही गरीन कलायमट फनड गलोबल एनवहायरनमट फसिलिटी एडॉपटशन फड आणि कलायमट इनवहसटमट फडस याचयासह जलवाय परिवरतन सबधी उपनगरीय योजना धोरण कारयकरम आणि उपनगरीय व अनय कारयकरमासाठी विविध बहपकषीय निधीचया परवशाला हवामान बदल अनकलन आणि सौमयीकरण योजना धोरण कारयकरम आणि सहमत कारयपदधतीचया आतील चौकटीत उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारासाठी कारवाईसाठी सरोत लरकषित करणयासाठी मदत दतो मदतआमही उचित असलयापरमाण उपराषटरीय आणि सथानिक आरथिक ससथाबरोबर हवामान विततपरवठा सरचना उपाय विकसित करणयासाठी आणि सरकारचया सरव पातळयावर आरथिक आणि ऋण शाशवततची खातरी करणयासाठी कोणतयाही राषटरीय चौकटीशी साततय राखन उतपररकीय आरथिक ससथा निशचीत करणयासाठी समनवय राख

144 आमहीशहरी आणि महानगरीय पायाभत सविधा इमारती आणि इतर शहरी सपततीमधील गतवणकीशी सबधित विमा आणि पनरविमा ससथा आणि इतर सबधित कारयकरतयाचयाशी समनवय राखन सहकारयान शहरी आणि मानवी वसाहतीमधय हवामान आणि आपतती जोखमीवर तसच सथनिक लोकसखयसाठी तयाचा निवारा आणि आरथिक गरजा सरकषित करणयासाठी वयवहारय उपायाचा धाडोळा घऊ आणि विकसित कर

145 शाशवत शहरी आणि परादशिक विकासासाठी सारवजनिक आणि खाजगी कषतरातील सरव उपलबध सतरोताकडन इतर गोषटीबरोबरच अतिरिकत ससाधनाचया चालनला उतपररित करणयासाठी अधिकत विकास सहाययासह आतरराषटरीय सारवजनिक विततपरवठयाचा वापर करणयाच आमही समरथन करतो यामधय आतरराषटरीय सारवजनिक विततपरवठा सारवजनिक सरोताचया अतरदशीय सतरावर चालना दनाऱया दशाचया खास करन अतयत गरीब आणि मरयादित अतरदशीय सरोत असलल असरकषित दशाचया परयासाना जोड दणयात महततवाची भमिका बजावतात ही वसतसथिती मानय करन सभावय गतवणकदारासाठी जोखीमाचया सौमयीकरणाचा समावश अस शकतो

146 आमही उततर-दकषिण दकषिण-दकषिण व तरिकोणीय परादशिक आणि आतरराषटरीय सहकारय तसच उचित असलयापरमाण उपनगरीय विकदरित आणि शहर-त-शहर सबधी सहकारय करणार परकार शाशवत शहरी विकासासाठी कषमता विकसित करणयासाठी आणि शहरी विकासाला योगदान दणयासाठी आणि सरव सतरावर आणि सरव सबधित कारयकरतयादवार शहरी उपाय आणि परसपर शिकषणाची जोपासना करन सधीचा विसतार कर

43

नवीन शहरी कारयसची

147 आमही शासनाचया सरव सतरावरील बहविध हितसबधी आणि ससथाचया कषमताना सबोधित करणारा आणि शाशवत शहरी विकासासाठी सारवजनिक धोरण तयार करणयासाठी अमलबजावणी करणयासाठी वाढवणयासाठी वयवसथापन करणयासाठी दखरख करणयासाठी आणि मलयाकन करणयासाठी वयकतीगत समाजविषयक आणि ससथातमक कषमताचा सयोग करणारा बहआयामी दषटिकोन महणन कषमता विकासाच परवरतन कर

148 आमही महिला आणि मली मल आणि यवक वयोवदध वयकती आणि अपग वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदायाबरोबर तसच नगरी समाज शकषणिक आणि सशोधन ससथा याचयाबरोबर तयाना शहरी आणि परादशिक विकासाचया सबधातील निरणय घणयाचया परकरियत परभावीपण सहभागी होण शकय करणयासाठी सघटनातमक आणि ससथातमक शासनाला आकार दणयात काम करणयासाठी उचित असलयापरमाण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारी सहयोगी ससथासह सथानिक सरकाराची कषमता मजबत करणयाच परवरतन कर

149 आमही सथानिक सरकारी सघटनाना कषमता विकासाच परवरतक आणि परवठादार महणन उचित असलयापरमाण तयाची शहरी धोरण आणि विकासाची पराधानय यावरील राषटरीय समतरणतील सहभाग आणि नागरी समाज खाजगी कषतर वयावसायिक शकषणिक आणि सशोधन ससथा याचयाबरोबर उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराबरोबरच सहकारय आणि तयाची विदयमान नटवरकस ओळखन आणि मजबत करन कषमता विकास कारयकरम पोचवणयासाठी मदत दऊ परॉकटिशनरस नटवरकस सथापन करण आणि सायनस-पॉलिसी इटरफस परथा जागतिक राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक परमाणावर सहाधयायी-त-सहाधयायी शिकण आतर-पालिका सहकारयसारखया विषय मजकराशी सबधित भागीदाऱया आणि सहकारयाचया कती या मारगान कल जाव

150 आमही अदिस अबाबा कारवाई कारयसचीखाली सथापित कललया आणि 2030 शहरी विकासासाठी शाशवत कारयसची खाली सर करणयात आललया टकनॉलॉजी फसिलिटशन यतरणचया परकरियाबरोबर सपरण ससगतता समनवय आणि सयकत शकतीचा शाशवत शहरी विकासाला फायदा होणयासाठीवाढलल सहकारय विजञान ततरजञान आणि कलपकतचया आदान परदानाच महततव आमही अधोरिखित करतो

151 परयावरणीय सवदनशीलता आणि भरषटाचारविरोधी उपाययोजनासह सरव सतरावर ससथातमक सहकारयात अतरभत कललया आरथिक नियोजन आणि वयवसथापनात उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना पारदरशक आणि सवततर दषटीकोन लखाकन परापण अहवालीकरण लखापरीकषण आणि इतर बाबीबरोबरच सनियतरणाचया परकरिया अगीकारन आणि वय-आणि लिग परतिसादी बजटिग आणि लखाकनाचया परकरिया आणि नोदीचया डिजीटायझशनकड विशष लकष दऊन निषकरष-आधारित दषटीकोनाच परवरतन करणयासाठी आणि मधयम-त-दीरघकालीन परशासकीय आणि तातरिक कषमता उभारणयाचया दषटीन परवरतन कर

152 आमही कायदशीर जमीन-आधारित महसल आणि विवततपरवठा साधन तसच धोरण आखणाऱयासाठी आणि सथानिक जनसपरक अधिकाऱयासाठी सथावर मालमततचया कारयावरील कषमता विकास कारयकरमाच जमिनीचया मलयातील वाढीच राशीकरण पकडण आणि वितरण यासह मलय पकडणयाचया कायदशीरआरथिक पायावर लकष कदरीत करन परवरतन कर

44

नवीन

शहर

ी कार

यसची

153 आमही सपषट आणि पारदरशक धोरण आरथिक आणि परशासकीय चौकटी आणि कारयपदधती तसच बहहितसबधी भागीदाऱयासाठी नियोजनाची मारगदरशक तततव सथापित करन उचित असलयापरमाण शहरी विकास परकरियामधय बह-हितसबधी भागीदाऱयाचया पदधतशीर उपयोगाच परवरतन कर

154 आमही उततम परथा आणि कलपक उपायावर परकाश टाकन तसच उपराषटरीय एकक सथानिक सरकार आणि इतर सबधित हितसबधी याचया दरमयान सह-उतपादन नटवरकसचया परवरतनादवार नवीन शहरी कारयसचीचा आरभ आणि अमलबजावणी वाढवणयाची योजना असणाऱया सवचछिक सहयोगी पढाकाराच लकषणीय योगदान मानय करतो

155 आमही महिला आणि मली मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय तसच असरकषित परिसथितीतल वयकतीची कौशलय आणि कषमता तयाचया शहरी आणि परादशिक विकास निरणय घणयातील परभावी सहभागाची खातरी करणयासाठी शासन परकरियाना आकार दणयासाठी सवादात सामील करन घणयासाठी आणि मानवी हकक आणि भदभाव-विरोधाच परवरतन आओणि सरकषण करणयासाठी सकषम करणयासाठी आणि मजबत करणयासाठी ककषमता

विकास पढाकाराच परवरतन कर

156 आमही महिला आणि मली मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती आणि असरकषित परिसथितील वयकती याचयासह जनतला माहिती आणि सवाद ततरजञान उपलबध होणयाचया दषटीन नागरी जबाबदारी विकसित करणयासाठी आणि अमलात आमणयासाठी सहभाग विसतत करणयासाठी आणि जबाबदार शासनाचया जोपासनसाठी तसच कारयकषमता वाढवणयासाठी राषटरीय माहिती आणि सवाद धोरण आणि इ-गवहरनमट धोरण तसच कषमता विकास कारयकरमासह नागरिक-कदरीत डिजीटल शासन साधन ततरशासतरीय कलपकता वापरन पाहण याच परवरतन कर दीरघकालीन एकातमिक शहरी आणि परादशिक नियोजन आणि डिझाइन भ वयवसथापन आणि शहरी आणि महानगरी सवाची उपलबधता सधारणयासाठी जोसपटियल माहिती परणालीसह डिजीटल वयासपीठ आणि साधनाचया वापराला परोतसाहन दिल जाईल

157 आमही माहिती जञान आणि तजजञता याचया सकलन विशलषण परमाणीकरण आणि भौगोलिकदषटय़ा आधारित समदाय-सकलित उचच-दरजा उतपनन लिग वय वश वाशिकता सथलातरण सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सदरभात सबधित असलली इतर गणवशिषटय़ याचया दवार डिसअगरीगट कलला वळचया वळी आणि विशवासारह डटासह वाटन घण आणि आदान परदान करण यासाठी सामाजिक ततरशासतरीय डिजीटल आणि निसरग-आधारित कलपकता शहरी आणि परादशिक नियोजन आणि धोरण निशचीती आणि ससथातकम कललया यतरणा यावर लकष कदरीत करणयासह विजञान ससोधन आणि कलपकतला मदत दतो

158 आमही शाशवत शहरी विकास नीती आणि धोरणाचया अमलबजावणीत साधय कललया परगतीवर परभावीपण दखरख करण आणि निरणय-घण आणि उचित पनरावलोकनाची माहिती दण यासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतरावर डटा आणि साखयिकीय कषमता मजबत कर नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी पाठपरावयासाठी आणि पनरावलोकनासाठी डटा सकलन कारयपदधती पराथमिक रितया अधिकत राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक डटा सरोतावर आणि उचित असलयापरमाण इतर सरोतावर आधारित असावी आणि खली पारदरशक आणि खाजगीपणाचा हकक आणि सरव मानवी हकक करतवय आणि वचनबदधताचा आदर करणयाचया हतशी साततय राखणारी असावी शहर आणि मानवी वसाहतीचया जागतिक जन-आधारित वयाखया या कामाला मदत कर शकतीलशाशवत

Nairobi Quecircnia

46

नवीन

शहर

ी कार

यसची

159 आमही डटा सकलन मपिग विशलषण आणि परसार करणयात आणि परावा-आधारित शासनाच परवरतन जागतिक दषटया तलनातमक तसच जनगणना कटबाच सरवकषण लोकसखया नोदवहया समदाय-आधारित सनियतरण करकरिया आणि उतपनन लिग वय वशवाशिकता सथलातरण सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सदरभात सबधित असलली इतर गणवशिषटय़ याचया दवार डिसअगरीगट कलल इतर सबधित सरोत अशा दोनहीचा वापर करन वाटन घतललया जञानाचया पायावर उभारणी करणयात राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराचया भमिका आणि वाढललया कषमताना आमही मदत दऊ

160 आमही गर-राजय कारक व लोकासह राषटरीय उपनगरीय आणि सथानिक सवराजय सरकार आणि सबधित हितसबधीमधय इ-गवहरननस माहिती आणि सवाद ततरशासतरादवार सहाययित दषटीकोन आि डिओसपटियल माहिती वयवसथापनमारफत परभावी शहरी नियोजन आणि वयवसथापन कारयकषमता आणि पारदरशकता वाढवणयासाठी जञान हसतातरण आणि वाटन घणयासाठी उपलबध ततरशासतरीय आणि सामाजिक साधन वापरन यजर-मितर आणि सहभागी डटा वयासपीठाची निरमिती परवरतन आणि वाढवणयाची जोपासना कर

पाठपरावा आणि पनरावलोकन

161 आमही एका सरवसमावशक पदधतीन परगतीचा मागोवा घणयासाठी परिणामाच निरधारण करणयासाठी आणि कारयसचीचया परभावी आणि वळचया वळी अमलबजावणी आपलया नागरिकाना उततरदायितव आणि पारदरशकता याची खातरी करणयासाठी राषटरीय विबागीय आणि जागतिक पातळयावर ससगततची खातरी करन नवीन शहरी कारयसचीच पनरावलोकन करणयासाठी नियतकालिक पाठपरावा कर

162 आमही नवीन शहरी कारयसचीचया सवचछिक दशाचया पढाकारान खलया सरवसमावशक बहसतरीय शहभागी पाठपरावयाला आणि पनरावलोकनाला परोतसाहन दऊ परकरियत सरकारचया राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतराचया योगदानाचा विचार करणयात यावा आणि सयकत राषटर यतरणा विभागीय आणि उपविभागीय सघटना मोट समह आणि सबदित हितसबधियाचया योगदानान तिला जोड दणयात यावी आणि ती सरव सबधित हितसबधियामधय भागीदारीची निरमिती आणि ठाम अधिक मजबत करणयाच लकषय असणारी आणि नागरी उपाय आणि परसपर शिकवण याचया दवाण घवाणीची जोपासना करणारी परकरिया असावी शाशवत

163 आमही सरव सतरावर नवीन शहरी कारयसचीचा पाठपरावा करणयासाठी आणि पनरावलोकनासाठी सकरिय भागीदार महणन सथानिक सरकारच महततव मानय करतो आणि उचित असलयापरमाण राषटरीय आणि उपराषटरीय सरकाराबरोबर सबधित सहयोगी ससथा आणि उचति वयसपीठाचया मारफतसह सथानिक पातळीवर सयकतपण अमलबजावणीयोगय पाठपरावा आणि पनरावलोकन यतरणा विकसित करणयासाठी तयाना परोतसाहन दतो आमही उचित असल तिथ या बाबतीत योगदान दणयाचया तयाचया कषमताचा विचार कर

164 नवीन शहरी कारयसचीचया पाठपरावा आणि पनरावलोकनात तयाचया अमलबाजवणीत समनवय आणि ससगततची खातरी करणयासाठी शाशवत विकासासाठी कारयसची 2030 चया पाठपरावा आणि पनरावलोकनाबरोबर परबावी दव असावत यावर आमही जोर दतो

165 आमही यएन-हबिटाटची आपलया दिललया अधिकाराचया आत इतर सयकत राषटर यतरणा एककाचया बरोबर समनवयान शाशवत शहरीकरण आणि इतर बाबीबोरबरच शाशवत विकास आपतती जोखीम कपात आणि हवामान बदल याचया दरमयानच दव मानय करन शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीसाठी एक

47

नवीन शहरी कारयसची

कदरबिद महणन भमिका आणि तजजञता आमही पनहा मानय करतो

166 आमही महासभला सकरटरी-जनरलना दशआणि सबधित विभागीय आणि आतरराषटरीय सघटना याचयाकडील सवचछिक माहितीसह नवीन शहरी कारयसीचया अमलबजावणीचया परगतीचा चा पहिला अहवाल सभचया बहाततरावया सतरादरमयान सादर करन दर चार वरषानी सादर करणयाची विनती करणयासाठी आमतरित करतो

167 अहवालात नवीन शहरी कारयसचीचया आणि शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीचया सबधातील आतरराषटरीय सहमती झाललया लकषयाचया आणि उददिषटाचया अमलबजावणीत कललया परगतीच गणवततातमक आणि राशयातमक विशलषण मिळल ह विशलषण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार य-एन हबिटाट सयकत राषटराचया यतरणची इतर सबधित एकक सबधित हितसबधी याचया नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीचया लमरथनारथ कारय आणि यएन-हबिटाट गवहरनिग कौसिलचया अहवालावर आधारित असतील अहवालात शकय असललया मरयादपरयत बहपकषीय सघटनाची उचित असल तिथ नागरी समाज खाजगी कषतर आणि शकषणिक कषतर याचयाकडील माहिती आणि परकरिया अतरभत करणयात यावी तो यएन-हबिटाटदवार निमतरित जागतिक शहरी मच सारखया विदयमान वयासपीठावर आणि परकरियावर तयार करणयात यावा अहवालात परतिलिपीकरण टाळाव आणि तयान राषटरीय उपराषटरीय परिसथिती आणि कायद कषमता गरजा आणि पराधानय याना परतिसाद दयावा

168 यएन-हबिटाटदवारा सयकत राषटर यतरणचया इतर सबदित एककाबरोबर जवळचया सहयोगान सरवसमावशक सयकत राषटर निहाय समनवय परकरियची खातरी करन समनवयित कला जाईल अहवाल महासभला इकॉनॉमिक अड सोशल कौसिलमारफत सादर कला जाईल18 शाशवत विकासासाठी कारयसची 2013 चा पाठपरावा आणि पनरावलोकनाबरोबर ससगती समनवय सहयोगी दवयाची खातरी करन महासभचया कपाछतराखाली आमतरित कलया जाणाऱया शाशवत विकासावरील उचच-सतरीय राजकीय मचाला सदधा सपरद कला जाईल

169 आमही जागतिक वसाहत दिन आणि जागतिक शहर दिन सारखया विदयमान पढाकाराचा वापर करन भागीदारी तरफदारी आणि जागरकता वाढ़वणाऱया कतीचया माधयमातन चालना दणयाच परयास सर ठव आणि नागरी समाज नागरिक आणि सबधित हितसबधीचया पाठिबयाला चालना दणयासाठी आणि निरमाण करणयासाठी नवीन पढाकार सथापित करणयाचा विचार कर सथानिक आणि परातीय सरकारचया जागतिक सभत परतिनिधीतव कललया राषटरीय आणि उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार सहयोगी ससथाबरोबरचया नवीन शहरी कारयसचीचा पाठपरावा करण आणि पनरावलोकन करण चाल ठवणयाचया महततवाची आमही नोद घतो शाशवतशाशवत

170 आमही महासभचया 16 डिसबर 1976 चा 31109 आणि 19 डिसबर 1977 चा 32162 सह 16 डिसबर 1996 चा 51177 21 डिसबर 2001 चा 56206 67216 68239 आणि 69226 ठरावाना पनहा मानय करतो आमही यएन-हबिटाटाचया नरोबी मखयालयाचया महततवाचा पनरचचार करतो

171 आमही यएन-हबिटाटची इतर सयकत राषटर यतरणातील एककाबरोबर सहयोग करन नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी पाठपरावा आणि परावलोकनासह शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीवरील कदरबिद महणन महततव अधोरखित करतो

18 हबिटाट अजडाचया समनवयित अमलबजावणीवर सकरटरी-जनरलचया इकॉनॉमिक अड सोशल कौसिलला अहवालाची जागा घण हा या अहवालाचा हत आह तयाचा हत महासभन तिचया ठरावात सबधित अजडा बाबीखाली विनती कललया सकरटरी-जनरलचया अहवालाचा भाग असण तयाला अतिरिकत नाही हा सदधा आह बठकीचा सभापतीचा साराश तिचया वारषिक ठरावात सबधित कारयसचीचया बाबीखालील सवततर निरधारणात असललया शिफारशीचया दषटीन दसऱया समितीला तिचया एकाहततरावया अधिवशनात करावयाचया कारवाईचा विचार करणयासाठी माहिती महणन काम करल

48

नवीन

शहर

ी कार

यसची

172 नवीन शहरी कारयसचीचया दषटीन आणि यएन-हबिटाटची परिणामकारकता वाढवणयाचया दषटीकोनातन आमहीसकरटरी-जनरलना महासभचया एकाहततरावया अधिवशनात यएन-हबिटाटच परावा-आधारित आणि सवततर निरधारण सादर करणयाची विनती करतो निरधारणाच निषकरष यएन-हबिटाटची कारयकषमता उततरदायितव आणि दषटीकषप वाढवणयासाठी सचना असलला एक अहवाल असल आणि या बाबतीत तयानी पढील बाबीच विशलषण करावःअधिवशनात

(a) यएन-हबिटाटचा नमनातमक आणि परिचालनातमक आदश

(b) अधिक परभावी उततरदायी आणि पारदरशक निरणय घणयाकरिता यएन- हबिटाटची शासन रचना तयाचया गवहरनिग कौनसिलचया सदसयतवाचया सारवतरिकीकरणासह विकलपाचा विचार करण

(c) यएन-हबिटाटच काम राषटरीय सथानिक आणि सथानिक सवराजय ससथाबरोबर मखयतवान तयाची परण कषमता मिळवणयासाठी सबधित हितसबधीचया बरोबर काम करण

(d) यएन-हबिटटची आरथिक कषमता

173 आमही नवीन शहरी कारयसचीची परभावी अमलबजावणी आणि तया बाबतीत यएन-हबिटाटची सथिती याची चरचा करणयासाठी एकाहततरावया अधिवशनाचया दरमयान महासभचया अधयाकषानी बोलवायची महासभची दोन दिवसाची उचच सतरीय बठक घणयाच ठरवल आह बठकीत इतर विषयाबरोबरच अहवालात असललया उततम परथा यशोगाथा आणि उपायाची चरचा कली जाईल

174 आमही महासभला पढील यनायटड नशनस कॉनफरनस ऑन हाउसिग अड ससटनबल अरबन डवलपमट (हबिटाट IV) 2036 मधय नवीन शहरी कारयसचीचया परगतीच निरधारण आणि मजबतीकरण करणयासाठी नतनीकत राजकीय वचनबदधतचया आतच घणयाचा विचार करणयास परोतसाहन दतो

175 आमही सकरटरी-जनरलना वरील परिचछद 166 चया अनषगान 2026 मधय सादर करायचया चतवारषिक अहवालात नवीन शहरी कारयसचीचया सवीकतीपासन तिचया अमलबजावणीत कललया परगतीचा आणि सामोर जाव लागललया आवहानाचा लखाजोखा घणयाची आणि तयाना सबोधित करणयासाठी उचलायची पढील पावल निशचीत करणयाची विनती करतो

Indi

a copy S

hutte

rstoc

kcom

50

नवीन

शहर

ी कार

यसची

51

नवीन शहरी कारयसची

नवीन

शहर

ी कार

यसची

NewUrbanAgenda Habitat3wwwhabitat3org

6

नवीन

शहर

ी कार

यसची

नवीन शहरी कारयसची

शाशवत शहर आणि सरव मानव वसाहतीविषयी कविटो घोषणापतर

9

नवीन शहरी कारयसची

1 आमही राजय आणि सरकारच परमख मतरी आणि उचच परतिनिधि सयकत राषटराचया आवास आणि शाशवत शहरी विकास (हबिटाट III) सबधी कॉनफरनससाठी 17 त 20 ऑकटोबर 2016 रोजी कविटोमधयएकतर आललो आहोत यात उप राषटरीय आणि सथानिक सरकार सासद नागरी समाज सथानिक लोक आणि सथानिक समदाय खाजगी कषतर वयावसायिक शासतरकार आणि शकषणिक समदाय तयाच बरोबर सबदध हितसबधी नवीन शहरी कारयसची सवीकारणयासाठी एकतर आल आहत

2 वरष 2050 परयनत जगातील शहरी लोकसखया जवळपास दपपट होण अपकषित आह तयामळ शहरीकरण ह एकवीसावया शतकातील सरवात बदल घडवन आणणारी बाब ठरणार आह लोकसखया आरथिक गतिविधि सामाजिक आणि सासकतिक सवाद तयाच बरोबर परयावरण आणि मानवीय परभाव शहरामधय फार मोठया परमाणावर उचच गतिन बदल घडवन आणत आह आणि यामळ शाशवतआवास पायाभत सविधा आधारभत सवा कषतर आरोगय शिकषण अनन सरकषा उततम नोकरी सरकषा आणि नसरगिक सरोत यासह अनक बाबीचया दषटीन शाशवततचया सबधात मोठी आवहान समोर यत आहत

3 वरष 1976 मधय वहकवर कनडायथ आणि वरष 1966 मधय इसतबल टरकी यथ झाललया मानव वसाहतीसबधी कॉनफरनस आणि 2000 मधय मिलनियम डवलपमट लकषय सवीकारलयापासन आमही कोटयावधी शहरी नागरिकाचया जीवनात बदल घडताना पाहिल आह आणि तयात झोपडया आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणार लोक समाविषट आहत तथापि दारिदरयाची विविध रप वाढ़ती विषमता आणि परयावरणाचा हरास झालयामळ शाशवत विकास वशविक रीतया करणयासाठी सदधा मोठ अजथळ आहत जयात बहतक वळा शहरात आणि मानवी वसाहतीत सामाजिक आणि आरथिक दषटय़ा वगळलयामळ आणि अवकाशीय वगळपणा ह नाकारता न यणार वासतव असणार आहवसाहती असणार आह

4 आपण अजनही या आणि इतर असतितवातील आणि उदभवणाऱया आवहानाना सबोधित करणयापासन खप दर आहोत आणि आणि एक शाशवत आणि उततम आरथिक परगति सामाजिक आणि सासकतिक विकास आणि परयावरण सरकषा मिळवण व तया सबधी तयातील योगदान रखाकित करावयाच आहत ज शाशवत विकास सबधी बदल मिळवणयात मदत करतात तयासाठी इजिन महणन शहरीकरणामळ मिळत असललया सधिचा वापर करण आपलयाला गरजच आह

5 शहर आणि मानवी वसाहती जया परकार आरखित डिझाइन कलया जातात विततपरवठा कला जातो विकसित शासित आणि वयवसथापित कलया जातात तया पदधतीना पनहा सबोधित करन नवीन शहरी कारयसची सरव सवरपातील आणि आकारमानातील दारिदरय आणि भक नषट करणयात विषमता कमी करणयात टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत वदधीच परवरतन करणयात लिग समानता निरमाण करणयात आणि शाशवत विकासात तयाचया महततवाचया योगदानाचा परणपण लाभ घणयाचया दषटीन महिला आणि मलीचया सकषमीकरणात मानवी आरोगय आणि सवासथय़ सधारणयात विरोधाला बळ दणयात आणि परयावरणाच सरकषण करणयात मदत करतील

6 आमही वरष 2015 मधय मिळवलल यश आमही परणपण विचारात घतो मखयतवान वरष 20301 सबधी शाशवत विकास बाबद असललया कारयविधी साठी यात समाविषट आहशाशवत विकासशील लकषय तिसऱया जागतिक कॉनफरनसचा अदिस अबाबा2 कती कारयसची जी विकासासाठी वितत परवठा करणयावर आह सयकत राषटरसघाचया हवामान परिवरतनवरील सयकत राषटरसघाचया फरमवरक कनवहशनखाली सवीकारणयात आलला परीस करार3 आपततीदा जोखीम कमी करणयासबधी सनडाई फरमवरक 2015-

1 ठराव 7012 ठराव 69313 अनचछद3 बघा FCCCCP201510Add1 निरणय 1CP21 अनचछद

10

नवीन

शहर

ी कार

यसची

20304 वहिएननाचा लनडलॉकड डवलपिग कनटरीज फॉर द डिकड 2014ndash2024 एकशन परोगराम5 सिडस एकसीलरटड मॉडलिटीज ऑफ एकशन (समोआ)6 पाथवज आणि इसतबलमधय झालली अविकसित दशासाठी दशकाचा कती आराखडा 2011-20207 समाविषट आहत आमही परयावरण आणि विकास सबधी रियो दि जनरियो जाहीरनामा8 आणि शाशवत विकासावरील जागतिक शिखर परिषद

सामजिक विकासावरील जागतिक शिखर परिषद9 लोकसखया आणि विकासावरील आतरराषटरीय कॉनफरनसचा कतीचा कारयकरम बीजिग पलटफॉरम फॉर एकशन10 शाशवत विकास सबधी सयकत राषटरसघाची यनाइटड नशनसची कॉनफरनस आणि या कॉनफरनससचा पाठपरावा सदधा विचारात घतला आहयासबधी पाठपरावा

7 यात अनतरसरकारी सहमत निषपतती नाही ह मानय करत असताना आमही म 2016 मधय इसतबलमधय झाललया वरलड हयमनिटरियम सममिटची दखल घतली

8 नवीन शहरी कारयसचीतील राषटरीय सरकाराची योगदान तसच उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराची योगदान याच कौतक करतो आणि सथानिक आणि परातीय सरकाराचया दसऱया जागतिक सभची नोद घणार

9 जागतिक परादशिक उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर सबधित कारयकरतयाचया सहभागासह एका एकातमिक आणि समनवयी पदधतीन शाशवत शहरी विकासापरती आमचया जागतिक वचनबदधतचा नवीन शहरी कारयसची ठामपण पनरचचार करतशाशवत नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी एकातमक पदधतीन शाशवत विकासासाठी 2030 कारयसचीचया अमलबजावणीत आणि सथानिकीकरणात आणि शहर आणि मानवी वसाहती सरवसमावशक सरकषित तगाऊ आणि शाशवत बनवणयाचया गोल 11 सह शाशवत विकासाची लकषय आणि उददिषट साधय करणयात योगदान दत

10 नवीन शहरी कारयसची ह मानय करत कि ससकती आणि सासकतिक विविधता मानव जमातीचया समदधीच सरोत आहत आणि शहराचया मानवी वसाहतीचया आणि नागरिकाचया शाशवत विकासात महतततवपरण योगदान दतात जयादवार तयाना विकासाचया उपकरमात सकरिय आणि अदवितीय भमिका निभावणयात सकषम करतात नवीन शहरी कारयसची विकास पढ ह मानय करतो कि सरोताचया जबाबदार वापरात योगदान दणाऱया शाशवत उपभोग आणि उतपादनाचया पदधती याचया परवरतनात आणि अमलबजावणीत ससकतीचा विचार कला जावा आणि हवामान बदलाचया विपरित परिणामाना सबोधित कराव

4 रिझोलयशन 69283 अनचछद II5 रिझोलयशन 69137 अनचछद II6 रिझोलयशन 6915 अनचछद7 इसतमबल टरकी मधय झालली शवटची विकसित दशाची चौथी यनाईटड नशनस कॉनफरनसचा अहवाल9ndash13 म 2011 (ACONF2197) अधयाय II8 यसयकत राषटराचया रियो डि जनरियो मधय झाललया परयावरण आणि विकास यावरील कॉनफरनसचा अहवाल 3-14 जन1992 स स क र ण I कॉनफरनसमधय मजर कलल ठराव (यनाईटड नशनस पबलीकशनस विकरी न E93I8 आ ण ि खणड) ठराव 1 अनचछद I9 लोकसखया व विकास यावरील इडरनशनल कॉनफरनस करो 5ndash13 सपटमबर 1994 चा अहवाल(यनाईटड नशनस पबलिकशनस सलस न E95XIII18) अधयाय I ठराव 1 अनचछद10 चौथी महिलावर आधारित विशव कॉनफरनस बीजिग 4ndash15 सपटमबर 1995 (यनाईटड नशनस पबलिकशनस सलस न E96IV13) अधयाय I ठराव 1 एनकस II

11

नवीन शहरी कारयसची

आमची सामायिक दषटि

11 समान वापर आणि शहराचा आणि मानवी वसाहतीचा उपभोग याचया सदरभात आमचयाकड सरवासाठी शहराची सामायिक दषटी यात सरव परकार सामील असन उततम वसाहत सदय आणि पढ़ील पिढ़ीसाठी सोय कोणतयाही परकारच भदभावाशिवाय एक उततम सरकषित आरोगयपरद सरळ जाणयासारख कमी किमतीच लवचिक आणि शाशवत परकारच शहरी मानव वसाहतीच सवरप तयार असाव आणि तयात सरवासाठी उततम समदधि आणि जीवनाचा दरजा असावा ही दषटी साकार करणयासाठी काही राषटरीय आणि सथानिक सरकार याचया परयासाची जयाना तयाचया विधयकामधय राजकीय जाहीरनामयात आणि सनदामधय ldquoशहराचा हककrdquo अस सदरभित कल आह तयाची नोद घतो

12 आमच लकषय आह शहर आणि मानव वसाहती सबधी कारय जयात परतयक वयकतिला आतरराषटरीय कायदयापरती सपरण आदरासह सयकत राषटराचया सनदचया हत आणमि तततवानी मारगदरशन कलल समानतच अधिकार आणि सधि तयाच बरोबर तयाना आधारभत सवाततरय मिळ शकतील या सबधात नवीन शहरी कारयसची यनिवरसल डिकलरशन ऑफ हयमन राइटस11 जागतिक मानवाधिकार सधि मिलयनियम डिकलरशन12 आणि 2005 वशविक समिटच13 परिणाम यामधय अतरभत आह विकासाचया हककावरील जाहीरनामया14सारखया इतर विलखातन सदधा याची माहिती दिली जात

13 आमची शहर आणि मानव वसाहतीची परिकलपना अशी आह कीः

(a) त आपलया सामाजिक कारयाच पालन कर शकतील यात समाविषट आह आह सामाजिक आणि निसरगविषयक कारय जयात भमि समाविषट असन यासबधी परगतिवादी उपलबधि मिळवण आणि आवास सबधी अधिकाराचा परण वापर आणि सनमान करताना यात बरोबर जीवन सतर कोणतयाही भदभावाशिवाय वशविक रीतया सरकषित आणि कमी दरातील पिणयाच पाणी आणि सवचछता तयाच बरोबर सारवजनिक वसत आणि सवा यासबधी सहज पोहोच यथा आहार सरकषा आणि पोषण आरोगय शिकषा पायाभत सविधा चलनवलन आणि वाहतक ऊरजा हवची गणवतता आणि उदरनिरवाह समाविषट आह

(b) एक सहभागी महणन तयातील सरव रहिवाशाची नागरी गतवणक वाढ़वण सवामितव सबधी भावना सरवात निरमाण करण सरकषित सरवसमावशक पोहोच योगय हरित आणि परयावरण मितर व गणवततापरण सारवजनिक सथळ सरवाना मिळतील ह पराधानयान ठरवण तयाच बरोबर ह सथळ सरव कटबासाठी बरोबर असन सामाजिक आणि पिढयापिढयामधील सवादाच कनदर सासकतिक अभिवयकति आणि राजकीय सहभाग उचित असलयापरमाण उपयोगात आणणार तयाच परकार सामाजिक ळावा सरकषा आणि शाति सवरपात विविध समाजाची उपसथिति जया ठिकाणी सरव लोकाचया गरजा परण होतील विशष करन त जयाना वशिषटयपरण गरजा असतील

(c) लगिक समानता जयामळ सरव सतरिया आणि मलीना सरव कषतरात बरोबरीन सहभागी होता यईल आणि समान हकक परतयक कषतरात नततव कषमतसोबत निरणय कषमता उततम कारय वातावरण आणि समान कामासाठी किवा समान मलयाचया कामासाठी समान वतन सरवाना मिळवता यईल सरव सतरियाना कोणतयाही भदभाव हिसा किवा शोषण यापासन खाजगी आणि सारवजनिक सथळावर सरकषित ठवण हा सदधा महतवाचा मददा आह

11 ठराव 217 A (III)12 ठराव 55213 ठराव 60114 ठराव 41128 अनचछद

Mum

bai Maharashtra India copy

Shutterstock Bodom

13

नवीन शहरी कारयसची

(d) आवहानाना समोर जाण आणि सदय व भविषयातील सधिचा वापर करण यात समाविषट आह आरथिक परगति शहरीकरण आणि पायाभत परिवरतन उततम उतपादकता मलय आधारित गतिविधि आणि सरोताचा उततम वापर सथानिक अरथवयवसथला उततम दरजा दण आणि अनौपचारिक अरथवयवसथला मदत करन शाशवत सवरपान औपचारिक अरथवयवसथच रप दण

(e) सथानिक आणि सथळासबधी कारय परण करण जयात वयवसथापना सबधी सीमा यत आणि सरवासाठी एक समतोल साधणारा शाशवत आणि एकातमिक शहरी आणि कषतरीय विकास सरव सतरावर सर ठवण

(f) वय आणि लगिक परतिसादातमक नियोजन आणि शाशवत सरकषित आणि पोहोच करणयात सरळ असलल शहरी कारय सबधी गतवणक जयात समाविषट असल उततम आणि सकषम परिवहन ततर जयात यातरी आणि सामान परभावी परकार लोकाशी जोडन सथळ सामान सवा आणि आरथिक सधि समाविषट आह

(g) आपततीची जोखीम कमी करणयासाठी उततम वयवसथा करण जोखीम कमी करण अवरोध वाढ़वण आणि नसरगिक पासन मानव निरमित जोखीम कमी करण आणि हवामानातील बदल सौमय करण आणि तयाचयाशी जळवन घण

(h) तयाची इकोसिसटम जल नसरगिक वसाहती याना सरकषा दण वाचवण पनरसथापित करण आणि वाढ़वण आणि जव विविधता वाढ़वन तयाच परयावरण सबधी परभाव कमी करता शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीचया अनषगान काम करण

आमची तततव आणि वचनबदधता

14 आमच लकषय परापत करणयासाठी आमही पढील इटरलिकड तततवाच अनसरण करन नवीन शहरी कारयसची सवीकारणयाचा निशचय करतो

(a) कोणालाही माग ठवायच नाही टोकाच दारिदरय नषट करणयासाह सरव सवरपातील आणि आकारमानातील दारिदरय समापत करनसमान हकक आणि सधि सामाजिक-आरथिक आणि सासकतिक विविधता आणि शहरी अवकाशात सामावन घण लकषयात समाविषट आह आणि तयासाठी उपजीविका शिकषण अनन सरकषा आणि पोषण आरोगय आणि सवासथय जयात एडस पासन मकति कषय आणि मलरियापासन बचाव समाविषट आह आणि भदभाव आणि सरव परकारची हिसा नषट करणआणि तयासाठी लोकसहभागसनिशचित करण व सरकषित आणि समान पोहोच सरवाना दण गरजच राहील जयात भौतिक आणि सामाजिक सरचना आणि आधारभत सवा समाविषट आह तयाच बरोबर कमी किमतीत निवास सोय सदधा असल

(b) शाशवत आणि सरवसमावशक असललया शहरी अरथवयवसथा सनिशचित करण जयासाठी सचयित पदोननती सबधी फायद ज सनियोजित शहरीकरणासाठी असतात ठवण गरजच आह यात समाविषट आह उचच उतपादकता सपरधातमकता आणि कलपकता यासाठी परिपरण आणि उतपादक रोजगार सजन करण व सरवासाठी सनमाननीय कामाची सधि दण या कामात समाविषट आह आणि तयासाठी आरथिक आणि उतपादक सरोताचा वापर करण आणि सरवासाठी सधि तयार करण महतवाच आह जयासाठी जमीनीचया सबधातील हवाला रोखण सरकषित जमीन अवधि तयार करण आणि जिथ उचित असल तिथ शहरी सकोचन रोखण याची खातरी करण

14

नवीन

शहर

ी कार

यसची

(c) सवचछ ऊरजच आणि शहरी विकासात जमीन आणि सरोताचा शाशवत उपयोग करणयाच परवरतन करन निसरगाशी ससवाद राखन निरोगी जीवनशली सवीकारणयासह इकोसिसटीम आणि जवविवधतच सरकषण करन शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीच परवरतन करन शहरी अवरोध उभारन आपततीचया जोखमी कमी करन आणि हवामानातील बदल सोमय करन आणि तयाचयाशी जळवन घऊन परयावरण सबधी शाशवत सथितीची सनिशचितता करण

15 आमही सवतला एका नवीन शहरी कारयसचीसाठी आमलागर बदल घडवन आणणयासाठी वचनबदध करत आहोत जो करलः

(a) आमही सरवासाठी शाशवत विकास आणि समदधीच साधय परकापत करणयासाठी शाशवत शहरी आणि परातीय विकास अतयावशयक आह ह मानय करन शहर आणि मानवी वसाहतीच चया नियोजन करतो विततपरवठा करतो विकास करतो शासन करतो आणि वयवसथापन करतो तया पदधतीना पनहा सबोधित करण

(b) शाशवत शहरी विकासासाठी सरवसमावशक आणि परभावी शहरी धोरण आणि विधयक याचया वयाखयत आणि अमलबजावणीत उचित असलयापरमाण राषटरीय सरकाराची आघाडीची भमिका तवढच महततावच उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराच तसच नागरी समाजाच आणि इतर सबधित हितसबधियाच एका पारदरशक आणि उततरदायी पदधतीत योगदान ओळखण

(c) परिवरतनाचया मलभत पररणाचया आधार सरव पातळयावर धोरणपवितर कषमता विकास आणि कतीची अमबजावणी करन शहरी आणि परातीय विकासापरती एक शाशवत जन-कदरीत वय - आणि लिग - परतिसादातमक आणि एकातमिक दषटीकोन सवीकारणजयात समाविषट असल

(i) उचित पातळीवर शहरी धोरण विकसित करण आणि अमलबजावणी करण यात समाविषट आह सथानिक राषटरीय आणि विविध हितसबधियाची भागीदारी शहराचया आणि मानवी वसाहतीचया एकातमिक यतरणा उभारण आणि आणि एकातमिक शहरी विकास साधय करण शकय होणयासाठी सरव सरकारी सतरामधय सहकारयाच परवरतन करण

(ii) शहरी हितसबधियाना सकषम करतील अशा सदढ ससथा आणि यतरणासह तयाचपरमाण उचित बधन आणि समतोलासह शहरी सरकार मजबत करन सामाजिक सरवसमावशकता टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधी आणि परयावरणविषयक सरकषम परवणससगतता

(iii) दीरघावधी आणि एकातमिक शहरी आणि परातीय नियोजनाला पनहा ऊरजा दण आणि शहरी विकास सबधी लवचिकतच आयाम मिळवण तयासाठी शहरीकरणाच सकारातमक बिनद मिळवण आणि तयाबददल जागरकता पसरवण

(iv) परभावी परकार मदत करण कलपक आणि शाशवत विततीय फरमवरकवर काम करण आणि नगरीय वितत परवठा सदढ करण तयाच बरोबर सथानीय आरथिक पदधतीला सदधा नवीन करन तयास शाशवत परकार परगतिवादी सवरप दऊन एक शाशवत शहरी विकास सबधी विचाराच मलय निरमाण करण

15

नवीन शहरी कारयसची

कतिसाठी आवहान

16 शहराचया विशिषट परिसथितिपरमाण यात नगर आणि गाव वगळ अस शकतील तरीही आमचा ठामपण सागतो कि नवीन शहरी कारयसचीचा आवाका वशविक सहभागी आणि जन-कदरीत आह गरहाची सरकषा करतो आणि यातील लकषय दीरघावधी आह आपलया पराथमिकता जागतिक कषतरीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतरावर ठवावया जयामळ सरकार आणि बाकी सबदध हितसबधी या गरजाना निभाव शकतील

17 आमही नवीन शहरी कारयसची आमचया सवतःचया दशात आणि परातीय आणि दागतिक सतरावर विविध राषटरीय वासतव कषमता आणि विकासाचया पातळया विचारात घऊन आणि राषटरीय कायद आणि पदधती तसच धोरम आणि पराधानयता याचा आदर करन अमलात आणणयासाठी काम कर

18 आमही परयावरण आणि विकासावरील रियो जाहीरनामयाचया इतर विषयाबरोबरच तततव ७ मधय ठरवन दिलयापरमाण सामायिक परत वगवगळया जबाबदाऱयासह तततवावर पनहा एकदा विशवास वयकत करतो

19 आमही ह मानय करतो कि नवीन शहरी कारयसची लाग करताना आफरीकी दश कमी विकसित दश लनडलॉक विकनसशील दश आणि लहान बटाच विकसनशील दश आणि काही विशष आवहानाना सामोर जाणार मधयम उतपनन दश याना सानोर जावलागत असललया अदवितीय आणि उदभवणाऱया शहरी विकासाचया आवहानाना सबोधित करणयाकड विशष लकष परविणयात याव सघरषाचया परिसथितीत असणाऱया तसच विदशाचया ताबयात असणाऱया सघरषोततर दश आणि नसरगिक आणि मानवनिरमित आपततीनी बाधित दशाकड सदधा विशष लकष दणयात याव

20 आमही ही गरज मानय करतो कि इतर बाबीबरोबरच महिला आणि मली बालक आणि तरण अपगतव असललया वयकतीएचआयवहीएडससह जगणाऱया वयकती वयोवदध वयकती दशातरगत लोक आणि सथानिक समदाय झोपडी आणि अनौपचारिक वसाहतीतील रहिवासी बघर लोक कामगार अलप भ-धारक शतकरी आणि कोळी निरवासित परतलल अतरगत विसथापित लोक आणि सथलातरणाचया सथितीचा विचार न करता सथलातरित या सरवाना साममोर जाव लागत असललया अनक सवरपातील भदभावाना सबोधित करताना विशष लकष दणयाची आह

21 आमही सरव राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार तयाच बरोबर सबदध हितसबधियाना आवहान करतो की नवीन शहरी कारयसची परभावीपण अमलात आणणयासाठी आणि आपली सामायिक दरदषटी वासतावातत उतरवणयासाठी तयानी राषटरीय धोरण आणि कायदयाचया अनषगान पनरनिमाण करण सकषम करण आणि भागीदारी निरमाण करण समनवय आणि सहकारय वाढवण यात उततम साथ दयावी

22 शाशवत शहरी विकासाच परवरतन करण आणि वासतवात आणण यासाठी आमही ही नवीन शहरी कारयसची एक सामहिक दषटी आणि राजकीय वचनबदधता आणि वाढत शहरीकरण होणाऱया जगातील शाशवत पररणा महणन शहर आणि मानवी वसाहतीचया मखय भमिकला बळ दणयाची एक ऐतिहासिक सधि महणन सवीकारतो

नवीन शहरी कारयसचीसाठी कविटो अमलबजावणी आराखडा

17

नवीन शहरी कारयसची

23 राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार आणि सरव सबदध हितसबधियासाठी शहरी शाशवत विकास साधय करण शकय करणयासाठी आमही नवीन शहरी कारयसचीची एक महततवाच साधन महणन अमलबजावणी करणयाचा निशचय करतो

शाशवत नागरी विकासासाठी सकरमणशील वचनबदधता

24 शाशवत शहरी विकासातील मलभत कषमताचा परपर फायदा मिळवणयासाठी शाशवत विकासाचया एकातमिक आणि अविभाजय परीसीमाःसामाजिक आरथिक आणि परयावरणविषयक मधय झाललया आमलागर शहरी परावरतनामारफत आमही खालील सकरमणशील वचन दतो

सामाजिक सरवसमावशकता ससगतता आणि दारिदरय निरमलनासाठीशाशवत शहरी विकास

25 आमही ह मानय करतो कि दारिदरयाच टोकाचया दारिदरयासह तयाचया सरव सवरपातन आणि वयापतीतन निरमलन करण ह सरवात मोठ जागतिक आवहान आह आणि शाशवत विकासासाठी अटळ आवशयकता आह आमही ह सदधा मानय करतो कि वाढतया झोपडपटटी आणि अनौपचारिक निवासीचया वाढीसह वाढती विषमता विकसित आणि विकासशील दोनही परकारचया दशाना परभावीत करत आह आणि की शहरी जागच अवकाशीय सघटन पोहोच आणि डिझाइन तसच विकासाचया धोरणाचया जोडीन सरचना आणि पायाभत सवा सामजिक ससगतता समता आणि सरवसमावशकतच परवरतन कर शकतील किवा अडथळा आण शकतील

26 जन-कदरीत असलला गरहाच सरकषण करणारा आणि वय- आणि लिग परतिसादातमक असलला आणि सरव मानवी हकक आणि मलभत सवाततरय वासतवात आणणारा एकतर राहण सविधाजनक करणार सरव परकारचा भदभाव आणि हिसा समापत करणारा आणि सरव वयकती आणि समदायाना तयाचा परिपरण आणि अरथपरण सहभाग शकय करत सकषम करणारा अशा शहरी आणि गरामीण विकासापरती आमही परणपण वचनबदध आहोत तयापढ आपली शहर आणि मानवी वसाहती याचया मानवीकरणातील महततवाच घटक महणन ससकती आणि विविधता आणि समतपरती आदराच परवरतन करणयासाठीही आमही वचनबदध आहोत

27 आमही आमची शपथ पनहा दढतन उचचारतो की कोणीही माग राहाणार नाही आणि सनमाननयी परतिषठच आणि सखाच आयषय जगणयासाठी आणि तयाचया परण मानवी मलभत कषमता साधय करणयासाठी समान सधि आणि सरव रहिवाशाना औपपचारिक किवा अनौपतारिक वसाहतीत राहणार असोत शहरीकरणामळ होऊ शकणाऱया फायदयाच परवरतन करणयापरती वचनबदध आहोत

28 आमही वचनबदध आहोत कि निरवासिताचया अतरगत विसथापित वयकती आणि सथलातरिताच तयाचया सथलातरणाचया सथितीचा विचार न करता मानवी हककाचा परणपण आदर करणयाची खातरी करणयापरती आणि राषटरीय परिसथिती विचारात घऊन तयाचया यजमान शहराना आतरराषटरीय सहकारयाचया भावनतन मदत दणयासाठी जरी शहरात आणि नगरात मोठया सखयन सथलातरित होणारी लोकसखया विविध परकारची आवहान उभी करत असली तरीही ती शहरी जीवनात मोठया परमाणात सामाजिक आरथिक आणि सासकतिक योगदानसदधा दऊ शकल आमही तयापढ नियोजित आणि सवयवसथापित सथलातर धोरणामारफत सरकषित पदधतशीर आणि नियमित सथलातरादवार जागतिक परातीय राषटरीय उपराराषटरीय आणि सथानिक पातळयावरील विकासाचया दरमयानचया सयकत शकतीला मजबत करणयाला आणि सथलातरिताकडन शहराना सकारातमक योगदान शकय करणार फरमवरक सथापित करणयात सथानिक पराधीकरणाना पाठबळ परवणयाला आणि शहरी-गरामीण दव मजबत करणयाला वचनबदध आहोत

18

नवीन

शहर

ी कार

यसची

29 राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारची उचित असलयापरमाण समनवयी भमिका मजबत करणयाला आणि तयाचया सारवजनिक एककाबरोबर आणि गर सरकारी सगटनासाठी सामाजिक आणि आधारभत सवा दणार यात समाविषट असतील समदायामधील गतवणकी जया आपततीना बळी पडण सरवात जासत शकय असत आणि ज वारवार आणि परदीरघ मानवताविषयक आपततीनी बाधित असतात यापढ़ आमही शहरी रचनत आपततीगरसत वयकतीसाठी परशा सवा निवास सथान आणि सनमाननीय आणि उतपादन काम परवरतित करणयाच आणि बाधित वयकतीकड आणि तयाचया यजमान समदायाकड तयाचया विकासाला अवरोध करणयाला परतिबध करणयासाठी मदत वाहती राहील याची खातरी करत असताना सथानिक समदाय आणि सथानिक सरकार याचयाबरोबर सथानिक टिकाऊ आणि परतिषठीत उपाय गतवणयासाठी आणि विकसित करणयासाठी सधि शोधणयात काम करणयासाठी वचनबदध आहोत

30 सशसतर सघरषाचया दरमयान ठाम राहणाऱया शहरी सवाना आणखी पाठभल परवणयाचया सरकारचया आणि नागरी समदायाचया गरजा आमही मानय करतो आमही आतरराषटरीय मानवताविषयक कायदयापरती परण आदर राखणयात ठाम राहणयाची सदधा पोच दतो

31 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक गह निरमाण धोरणाचया परसारासाठी वचनबदध आहोत जी परयापत जीवनमानाचया हककाचा एक घटक महणन सरवासाठी परस गहनिरमाणचया हककाचया परागतिक वासतवात उतरणयाला मदत दतात जो सरव परकारचया भदभावाना आणि हिसला सबोधित करतो आणि राषटरीय कायदा आणि जबरदसतीन घरातन बाहर काढणयाला परतिबध करतो आणि परमाणनानसार वसाहतीचया सामाजिक निरमितीला मदत दणयासह समदायाचया आणि सबधित हितसबधियाचया नियोजन आणि या धोरणाचया अमलबजावणीतील सहभागाला आणि गतवणकीला शकय करत असतानाच बघर बळी पडणयाचया परिसथितीतील वयकती अलप-उतपनन गट आणि अपगतव असललया वयकतीचया गरजावर लकष कदरीत करतो

32 आमही सवत कि आमही एकातमिक कीकत आणि वय व लगिक आधारावर गहनिरमाण धोरणाचा आणि सरव कषतरातील दषटीकोनाचा खास करन रोजगार शिकषण आरोगय-सगोपन आणइ सामाजिक एकातमता कषतर आणि सरकारचया सरव पातळयावर-धोरण आणि दषटीकोन ज परशा परवडणाऱया उपलबध होऊ शकणाऱया सरोत-सकषम सरकषित काटक चागली जोडलली आणि चागलया ठिकाणची घराची नजीकतचया घटकाकड आणि बाकीचया शहरी वीणसमवत आणि परिसरातील कारयशील भागाशी अवकाशीय नात मजबत करणाकड विशष लकष दऊन तरतद करतात तयाच परवरतन करणयास आमही वचनबदध आहोत

33 आमही समाजाचया विविध उतपनन गटासाठी दरलकषित समदायाचया बघर वयकतीचया आणि असरकषित परिसथितीतील लोकाचया सामाजिकआरथिक आणि सासकतिक एकातमिकतचा विचार करन आणि अलगतला परतिबध करन सरकषित किफायतशीर आणि पोहोच असललया परशा विविध गहनिरमाण परयायाचा परवठा करणयास सवतः वचनबदध आहोत बघर लोकाच जीवनमान तयाचा समाजातील सहभाग परणतवान होण सविधाजनक होणयाचया दषटीन आणि बघरपणाला परतिबध करण आणि त नषट करणयासाठी तसच गनहगारीकरणाचा सामना करणयासाठी आणि नषट करणयासाठी आमही सकारातमक उपाय योज

34 आधारभत भौतिक आणि सामाजिक सोयी सरवात किफायतशीर पदधतीन भमि आवास आणि अकषय ऊरजा सरकषित पिणयाच पाणी आणि सवचछता सरकषा पोषण आणि परस आहार कचरा निरमलन शाशवत चलनवलनीयता आरोगयाची निगा आणि कटब कलयाण शिकषा ससकति आणि सवाद ततरासबधी

19

नवीन शहरी कारयसची

माहिती कोणताही भदभाव न करता सरवासाठी उपलबध करणयास मदत करणयासाठी आमही सवत वचनबदध आहोत तयाचयाही पढ आमही सवत महिला मल आणि तरण वदध वयकति दिवयाग वयकति शरणारथी सथानिक वयकति आणि सथानिक समदाय याचया उचित असलयापरमाण आणि काही सकटात सापडणयाचया परिसथितीत या सवा सरव अधिकार आणि गरजाचया परततसाठी परतिसाददणाऱया असतील याची खातरी करणयास वचनबदध आओहोत या बाबतीत आमही कायदशीर ससथातमक सामाजिक आरथिक आणि भौतिक अडथळ नषट करणयास परोतसाहन दतो

35 आमही सवत उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारासह सरकारचया उचित पातळीवर सरवासाठी सरकषचया वाढीव कालावधीसाठी कालवधीचया परकाराची विविधता मानय करन आणि हतसाठी योगय आणि वय-लिग-परतिसादी उपायाच जमीन आणि मालमततचया हककाचया मरयादचया आत महिलासाठी तयाचया सकषमीकरणाची किलली महणन जमीनीचया कालावधीचया सरकषकड परभावी परशासकीय यतरणाचयामारफत सह विशष लकष दऊन परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

36 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीत अपगतव असणाऱया वयकतीना शहराचया भौतिक वातावरणापरयत खास करन सारवजनिक ठिकाण सारवजनिक वाहतक घर शिकषण आणि आरोगय सविधा सारवजनिक माहिती आणि सवाद (माहिती आणि सवाद ततरजञान आणि परणालीसह) आणि शहरी आणि गरामीण दोनही कषतरात जनतला खलया असललया इतर सविधा आणि सवापरयत इतराचया बरोबरीन पोचण सविधाजनक करणाऱया उचित उपायाच परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

37 आमही सवत सरकषित सरवसमावशक पोहोच असलली परयावरण मितर आणि गणवततापरण सारवजनिक ठिकाण जयात गलली साईडवॉक आणि सायकलिग लनस चौरसत वॉटरफरनट कषतर बाग आणि उपवन अशी सामाजिक परसपर सवादासाठी आणि सरवसमावशकतसाठी मानवी आरोगय आणि सवासथय आरथिक दवाण घवाण आणि विविध परकारच लोक आणि ससकतियाचया दरमयानचया सासकतिक अभिवयकति आणि सवादासाठी आणि जयाची रचना आणि वयवसथापन मानवी विकासाची खातरी करणयासाठी आणि शातीपरण सरवसमावशक आणि सहभागी समाज उभा करणयासाठी तसच सहजीवनाच जोडन घणयाच आणि सामाजिक समावशतचया परवरतनासाठी वचनबदध आहोत

38 आमही सवत शहरात आणि मानवी वसाहतीत उचित असलयापरमाण सासकतिक सरचना आणि सथळ सगरहालय अतरदशीय ससकती आणि भाषा तसच पारपरिक तजञान आणि कला सरकषित ठवणयासाठी आणि परवरतन करणयासाठी तयाचया शहरी कषतरातचया पनरवसनातील आणि पनरजजीवनातील भमिकावर परकाश टाकन आणि सामजिक सहभाग आणि नागरिकतवाच अधिकार मजबत करन एकातमिक शहरी आणि परातीय धोरण आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवर परशा गतवणकीमारफत नसरगिक आणि सपषट आणि असपषट असा दोनही सासकतिक वारशाला बळ दण याला वचनबदध आहोत

39 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय बऱयाच वळा महिला आणि मली मल आणि करण आणि बळी पडणयाचया परिसथितीतील वयकती खास करन बाधित होतात ह विचारात घऊन जगण काम करण आणि हिसा आणि धमकीचया भितीशिवाय शहरी जीवनात सहभागी होण सरवानाशकय होणयासाठी सरकषित आरोगयपरण सरवसमावशक आणि सरकषित परयावरणाच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही बालविवाह अलपवयीन विवाह आणि जबरदसतीचा विवाह आणि सतरियाचया योनीची हानी करण यासह महिला आणि मलीसमकष घातक परथाचया निरमलनासाठी आणि नषट करणयासाठी सदधा काम कर

20

नवीन

शहर

ी कार

यसची

40 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय सामाजिक ससगतता मजबत करण आतरसासकतिक सवाद आणि सामजसय सहनशीलता परसपर आदर लिग समानता कलपकता उदयमशीलता सरवसमावशकता ओळक आणि सरकषा आणि सरव लोकाची परतिषठा तसच जगणयाययोगय आणि चतनयशाली शहरी अरथवयवसथा मजबत करणयासाठी विविधता आतमसात करणयाला वचनबदध आहोत आमही सवतःला आमचया सथानिक ससथा वाढतया बहजातीय आणि बहसासकतिक समाजाचया आओतच शातीपरण सहजीवनाची परवरतन करतील याची खातरी करणयासाठी पावल उचळणयालासदधा आमही वचनबदध आहोत

41 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय आपलया राषटरीय धोरणाचया अनषगान जी निरणय घणयाचया नियोजनाचया आणि पाठपरावयाचया नयाचया परकरियामधय सरवासाठी अरथपरण सहभाग तसच वाढीव नागरी गतवण आणि सह-तरतद आणि सह-उतपादन घऊ दतात अशा ससथातमक राजकीय कायदशीर आणि आरथिक यतरणाच सरवसमावशक मचाचया विसततीकरणासाठी परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

42 आमही उचित असलयापरमाण उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना सरव सबधित हितसबधियामधय परसपरसवाद मजबत करणयासाठी वय-आणि-लिग-परतिसादी दषटीकोनामारफतसह सवादासाठी सधि दऊ करन आणि परष आणि महिला मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय निरवासित अतरगत दषटय़ा विसथापित वयकती आणि तयाचया सथलातराचया सथितीचा विचार न करता सथलातरितासह समाजाचया सरव विभागाकडील सभावय योगदानासह वरण धरम वाशिकता किवा सामजिक आरथिक सथिती याचया आधार कोणताही भदभाव न करता मदत दतो

शाशवत आणि सरवसमावशक शहरी समदधि आणि सधि सरवासाठी

43 आमही ह मानय करतो की सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक विकास जयात सरवासाठी सपरण आणि उतपादक रोजगार आणि सनमाननीय काम समाविषट आह शाशवत शहरी आणि परातीय विकासाचा महततवाचा घटक आह आणि की शहर आणि मानवी वसाहती लोकाना निरोगी उतपादक भरभराटीच आणि परिपरण जीवन जग दणारी समान सधीची ठिकाण असावीत

44 आमही ह मानय करतो की शहरी सवरप सरचना आणि बिलडीग डिझाइन मापन आणि सचयाचया काटकसरीचया फायदयामारफत आणि उरजा कारयकषमता पनरनवीकरणीय उरजा लवचिकता उतपादकता परयावरणीय सरकषण आणि शहरी अरथवयवसथत शाशवत वदधीत वाढ करन खरच आणि सरोताचया कारयकषमताच सरवात मोठ पररक आहत

45 आमही सवत शाशवत आणि सरवसमावशक औदयोगिक विकास आणि शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीच परवरतन करणाऱया आणि वयवसाय आणि कलपकता तसच उपदिवीकसाठी वातावरण सकषम करणाऱया चतनयशील शाशवत आणि सरवसमावशक शहरी अरथवयवसथा विकसित करणयास अतरदशीय कषमता सपरधातमक फायद सासकतिक वारसा आणि सथानिक सरोत तसच सरोत कारयकषम आणि लवचिक सरचना उभारणयास वचनबदध आहोत

46 आमही सवत आरथिक विकासात सामाजिक वसाहतीचया निरमितीसह परवडणाऱया आणि शाशवत गहनिरमाण आणि गहनिरमाण विततपरवठयाचया भमिकच आणि विभागाचया इतर आरथिक विभागाना उततजन दणाऱया योगदानाच गहनिरमाण भाडवल निरमितीत उतपननात रोजगार निरमितीत आणि बचतीत वाढ करत आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सछानिक पातळयावर शाशवत आणि सरवसमावशक

21

नवीन शहरी कारयसची

आरथिक सकरमणाला चालना दणयात योगदान दऊ शकत ह मानय करन परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

47 आमही सवत सथानिक आरथिक विकासाला मदत दणयासाठी सरकार आणि सरव कारयशील कषतरामधय आणि सबधित हितसबधियामधय एकातमिकतच सहकारयाच समनवयाच आणि सवादाच जतन करणयासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक ससथा मजबत करणयासाठी उचित पावल उचलणयास वचनबदध आहोत

48 आमही सथानिक सरकार खाजगी कषतर आणि नागरी समाज महिला तरणाच परतिनिधीतव करणाऱया सघटना तसच अपगतव असणाऱया वयकतीच परतिनिधीतव करणार अतरदशीय लोक वयावसायिक शकषणिक ससथा टरड यनियनस कामगाराचया सघटना सथलारिताचया सघटना आणि सासकतिक सघटना याचयासह सरव सबधित हितसबधियाचया दरमयान शहरी आरथिक विकासासाठी सधी निशचीत करणयाचया आणि विदयमान आणि उदभवणारी आवहान ओळखणयासाठी आणि तयाना सबोधित करणयासाठी परभावी सहभाग आणि समनवयाला परोतसाहन दतो

49 आमही सवत शहरी आणि गरामीण कारय राषटरीय आणि उपराषटरीय अवकाशीय फरमवरकमधय आणि शहराचया आणि मानवी वसाहतीचया परणालीमधय एकातम करणाऱया आणि अशा परकार शहरी-गरामीण कषतरात समान परातीय विकासाच जतन करणयाची आणि सामाजिक आरथिक आणि परातीय अतर भरन काढणयासाठी शहरी आणि गरामीण परवठा आणि मागणीशी जोडणाऱया विशवासारह परवठा आणि मलय साखशीची खातरी करन नसरगिक सरोत आणि जमिनीचया शाशवत वयवसथापनाच आणि वापराच परवरतन करणाऱया परातीय परणालीना मदत दणयास वचनबदध आहोत

50 आमही सवत एकातमिक शहरी आणि परातीय दषटीकोनादवार नियोजन साधऩानी अडरपीन कलली शाशवत वाहतक आणि चलनवलन आणि ततरजञान आणि सवाद नटवरकस आणि सरचना या कषतराचया कषमता वाढीव उतपादकता सामाजिक आरथिक आणि परातीय ससगतता तसच सरकषा आणि परयावरणीय शाशवतता जासतीत जासत करणयाचया दषटीन शहरी-गरामीण परसपरसवाद आणि जोडणीला परोतसाहन दणयास वचनबदध आहोत तयामधय जिथ उचित असल शहर आणि तयाचा परिसर अरध-शहरी आणि गरामीण कषतर याचया दरमयान जोडणी तसच अधिक उततम जमीन-समदर जोडणीचा समावश असावा

51 आमही सवत शहरी अवकाशीय फरमवरक जयात शहरी नियोजन आणि डिजाईन उपकरण समाविषट आहत जयामळ नसरगिक सरोत आणि भमिचया शाशवत वयवसथापनाला आधार मिळतो उचित सटसटीतपणाआणि घनता पोलीसनटरिझम आणि मिशर उपयोग उचित असलयापरमाण शहरी विसताराची नियोजित किवा उतसफरत धोरण तया परमाण मापनाचया आणि सचयी अरथवयवसथाना जोर दणयासाठी आहार पदधती नियोजन मजबत करणयासाठी आणि सरोत कारयकषमता शहरी लवचिकता आणि परयावरणीय शाशवतता वाढवणयासाठी वचनबदध आहोत

52 आमही अवकाशीय विकास धोरणाना जी उचित असलयापरमाण शहरी विसताराला मारगदरशन करण पोहोच असललया आणि चागलया परकार जोडललया सरचना आणि सवा शाशवत लोकसखया घनता आणि शहरी वीणत नवीन शजार एकातमिक करण जयामळ शहरी फलाव आणि अलगतला परतिबध होईल अशा शहरी नतनीकरणाला पराधानय दण विचारात घतात परोतसाहन दतो

53 आमही सवत मालमतता मलयासह वाढीव सामाजिक आणि आरथिक मलय निरमाण करणयाचया तयाचया कषमताना शाशवतपम बळ दणयासाठी आणि वयवसाय आणि सारवजनिक आणि खागजी गतवणकी आणि सरवासाठी उपजिवीकचया सधी सविधाजनक करणयासाठी सरकषित सरवसमावशक पोहोच असललया हरित आणि दरजदार सारवजनिक ठिकाणाना सामजिक आणि आरथिक विकासाच चालक महणन परवरतित करणयास वचनबदध आहोत

Mum

bai M

ahar

asht

ra I

ndia

copy S

hutte

rsto

ck

Hari

Mah

idha

r

23

नवीन शहरी कारयसची

54 आमही सवत शकय असल तिथ नतनीकरणीय आणि परवडणारी उरजा आणि शाशवत आणि कारयकषम वाहतक सरचना आणि सवा निरमाण करणयास आणि वापरणयास आणि तयादवार जोडणीच फायद मिळवन आणि अकारयकषम चलनवलन कोडी हवा परदषणशहरी उषणता बटाच परिणाम आणि आवाजाचया आरथिक परयावरणीय आणि सारवजनिक आरोगयाचा खरच कमी करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही सवतः सरव लोकाचया खास करन गरीब आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणाऱया लोकाचया उरजा आणि वाहतकीचया गरजाकड विशष लकष दणयासाठी सदधा वचनबदध आहोत आमही याचीही नोद घतो की नतनीकरणीय उरजचया खरचातील कपात शहराना आणि मानवी वसाहतीना उरजा परवठयाचा खरच कमी करणयासाठी परभावी साधन दतो

55 आमही सवत परशा सरवसमावशक आणि दरजदार सारवजनिक सवा जागतिक आरोगय सघटनन विशद कललया हवचा दरजाविषयक मारगदरशक तततवासह एक सवचछ परयावरण आणि लगिक आणि नवजात बालकाच आणि परसती दरमयान मतय कमी करणयासाठी पनरतपादनविषयक आरोगय-सगोपन सवासह आरोगय-सगोपन सवासाऱखया सामजिक सरचना आणि सविधा उपलबध होणयाच परवरतन करन निरोगी समाजाच जतन करणयास वचनबदध आहोत

56 आमही सवत एका कलपक आणि सपरधातमक शहरी अरथवयवसथला योगदान दणाऱया उतपानन मिळवणाचया सधी तरान कौशलय आणि शकषणिक सविधा कामगाराना उपलबध करन दऊन उचित असलयापरमाण आरथिक उतपादकता वाढवणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः शहर आणि मानवी वसाहतीमधय सपरण आणि उतपादक रोजगार आणि सनमाननीय कामाचया परवरतनामारफत आरथिक उतपादकता वाढ़वणयासाठी सदधा वचनबदध आहोत

57 आमही सवत महिला तरण अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय निरवासित आणि अतरगत विसथापित लोक आणि सथालतरित खास करन सरवात गरीब आणि बळी पड शकणयाचया सथितीतील लोक याचया गरजा आणि कषमताकड विशष लकष दऊन शहर आणि मानवी वसाहतीमधय उचित असलयापरमाण सरवासाठी सपरण आणि उतपादक रोजगार सनमाननीय काम आणि उपजिवीकचया सधी परवरतित करणयासाठी आणि कायदशीर उतपनन मिळवणयाचया भदभाव विरहित सधीच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत

58 आमही सवत परयावरणीय शाशवतता आणि सरवसमावशक भरभराटीचया तततवावर आधारित सकषम करणाऱया नयायय आणि जबाबदार वयवसाय वातावरणाच परवरतन करणयास गतवणकी कलपकता आणि उदममशीलतच परवरतन करणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः मायकरो लघ आणि मधयम आकाराचया उदयमाना आणि सहकारी ससथाना सपरण मलय सखळीत खास करन सामाजिक आणि दढ अरथवयवसथामधील औपचारिक आणि अनौपचारिक अशा दोनही अरथवयवसथामधय काम करणाऱया उदयमाना पाठबळ परवन सथानिक वयवसाय समदायाना सामोर जाव लागत असललया आवहानाना सबोधित करणयासही वचटनबदध आहोत

59 आमही सवतअनौपचारिक अरथवयवसथत काम करणाऱया गरीबाच खास करन महिलाच बिनपगारी घरगती आणि सथलातरित कामगारासह शहरी अरथवयवसथला योगदान राषटरीय परिसथितीचा विचार करन मानय करणयाला वचनबदध आहोत तयाची उपजिवीका कामाची परिसथिती आणि उतपननाची सरकषा कायदशीर आणि सामाजिक सरकषण कौशलय मतता आणि इतर सहाययक सवापरयत पोहोच आणि आवाज आणि परतिनिधीतव वाढवणयात याव कामगार आणि आरथिक यनीटसच औपचारिक अरथवयवसथकड परागतिक सकरमण समतोल दषटीकोन विदयमान उपजिवीकचया सवरधनाच आणि सधारणच परवरतन करताना परोतसाहन आणि अनपालनाच उपाय एकतरित करन विकसित कल जाईल आमही विशिषट राषटरीय परिसथिती कायद धोरण आणि औपचारिक अरथवयवसथकड सकरमणासाठी पराधानय विचारात घऊ

24

नवीन

शहर

ी कार

यसची

60 आमही सवत दरजाची निरमिती सनमाननीय आणि उतपादक नोकऱयासह इतर बाबीबरोबरच सासकतिक आणि सरजनशील उदयोग शाशवत परयटन ललित कला आणि वारसा जपणकीची कारय याचया मारपथ सह विविधता ततरशासतरीय शरणीवरधऩ सशोधन आणि कलपकत चया परवरतनादवार शहरी अरथवयवसथा परागतिकपण उचच-मलय-वरधित विभागामारफत उचततम उतपादकतकड सकरमित करण टिकवणयाला आणि पाठबळ परवणयाला वचनबदध आहोत

61 आमही सवत लाग असल तिथ शहरी लोकसखयाशासतरीय लाभाशाचा फायदा वापरणयाला आणि वाढीव उतपादकता आणि शहर आणि मानवी वसाहतीमधय वाटन घतलली भरभराट साधय करणयासाठी तरणाना शिकषण कौशलय विकास आणि रोजगाराचया उपलबधतच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत मली आणि मल तरण महिला आणि तरण परष उजजवल भवितवय निरमाण करणयातील परिवरतनाच एजनट आहत आणि जवहा सकषम कल जाईल तवहा तयाचयापाशी सवतःचया वतीन आणि तयचया समदायाचया वतीन बाजी माडणयाची महततवाची कषमता असल तयाचया अरथपरण सहभागासाठी अधिक आणि उततम सधीची खातरी करण नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी अतयावशयक असल

62 आमही सवत वयोवदध होत जाणाऱया लोकसखयचया सामाजिक आरथिक आणि अवकाशीय परभावाना जिथ लाग असल तिथ सबोधित करणयाला आणि वय वाढणयाचया घटकाचा शहरी लोकसखयचया जीवनाचा दरजा सधारत असताना नवीन सनमाननीय नोकऱया आणि टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधीसाठी एक सधी महणन उपयोग करणयासाठी वचनबदध आहोत

परयावरणाचया दषटीन शाशवत शाशवत आणि लवचिक शहरी विकास

63 आमही मानय करतो की कि शहर आणि मानवी वसाहतीना अशाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधती जवविविधता नषट होण इकोसिसटीमवर दबाव नसरगिक आणि मानवनिरमित आपतती आणि हवामान बदल आणि तयाचयाशी सबधित जोखमी यापासन अनपकषित धोक असतात जयामळ सरव सवरपातील आणि आकारामानातील दारिदरयाचया निरमलनाच आणि शाशवत विकास साधय करणयाच सरव परयास वयरथ ठरतात शहराच लोकसखयाविषयक कल आणि तयाची जागतिक अरथवयवसथतील हवामान बदलाशी सबधित सौमयीकरणाचया आणि जळवन घणयाचया परयासातील आणि सरोत आणि इकोसिसटीमसवरीमसचया वापरातील जया पदधतीन तयाच नियोजन विककपरवठा विकास उभारणी शासन आणि वयवसथापन कल जात यातील मधयवरती भमिकचा शहरी सीमाचया पलिकड शाशवततवर आणि लवचिकतवर थट परिणाम असतो

64 आमही ह सदधा मानय करतो कीजगभरातील विशषतः विकसनशील दशातील शहरी कनदराच बऱयाचदा विशिष गण असतात जया तयाना आणि तयाचया रहिवाशाना हवामान बदल आणि भकप तीवर हवमानाचया घटना पर यण खचण धळीची आणि वाळचया वादळासह वादळ उषमकचया लाटा पाणयाचा तटवडा दषकाळ जल आणि हवा परदषण वहकटरजनय रोग आणि समदराची पातळी वाढण जयाचा खास करन किनारी कषतरावर परिणाम होतो नदीचया मखाजवळील परदश आणि इतराबरोबरच छोटया बटाची विकसनशील राजय याचयासह नसरगिक आणि मानवनिरमित आपततीचया विपरित परिणामाना बळी पडणार बनवित

65 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय शहरी इकोसिसटीमच आणि परयावरणीय सवाच सरकषण आणि सधारणा करणाऱया हरित गह वाय उतसरजन आणि हवा परदषण कमी करणाऱया आणि परयावरणीय दषटय़ा भककम शहरी आणि परातीय नियोजन सरचना आणि पायाभत सवामारफत शाशवत आरथिक विकासाच जतन करताना आणि सरव वयकतीचया सवासथयाच आणि जीवनाचा दरजाच सरकषण

25

नवीन शहरी कारयसची

करताना आपतती जोखीम कमी करणाऱया धोरणाचा विकासाला पाठबळ दऊन आणि जोखमीचया पातळयासाठी परमाणनासहित नसरगिक आणि मानवनिरमित धोकयानी निरमाण झाललया आपततीचया जोखमीच नियतकालीन निरधारण करन नसरगिक सरोताच शाशवत वयवसथापन करणयास वचनबदध आहोत

66 आमही सवत समारट सिटी दषटीकोन सवीकारणयासाठी वचनबदध आहोत जो डिजीटलायझशनपासनचया सधी सवचछ उरजा आणि ततरजञा तसच कलपक वाहतक ततरजञानाचा वापर करतो अशा परकार रहिवाशाना अधिक परयावरण मितर परयाय निवडणयाच आणि शाशवत आरथिक वदधीला बळ दणयाच विकलप दतो आणि शहराना तयाचया सवा परवण सधारणयास सकषम करतो

67 आमही सवत शहराचा आपतती आणि पर दषकाळाचया जोखमी आणि उषणतचया लाटासह हवामान बदलापरती लवचिकपणा सधारणयासाठी अनन सरकषा आणि पोषण शारिरीक आणि मानसिक आरोगय आणि घरगती आणि परिसरातील हवचा दरजा सधारणयासाठी आवाज कमी करणयासाठी आणि आकरषक आणि जगणयालायक शहर मनवी वसाहती आणि शहरी लडसकपसच परवरतन करणयासाठी आणि विशिषट परजातीचया सवरधनाला पराधानय दणयासाठी खलया बहआयामी सरकषितसरवसमावशक उपलबध होऊ शकणाऱया हरित आणि दरजदार सारवजनिक जागाच चागल जोडललया आणि चागल वितरित कललया जाळयाचया निरमितीचया आणि दखभालीचया परवरतनासाठी वचनबदध आहोत

68 आमही सवत शहरी डलटाज किनारी कषतर आणि इतर परयावरणीय दषटय़ा सवदनशील कषतराचा तयाच वाहतक अनन सरकषा आरथिक भरभराट इकोसिसटीम सवा आणि लवचिकता याच इकोसिसटीमच परवठादार महणन महततव परकाशित करन विशष विचार करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही उचित उपाय शाशवत शहरी आणि परातीय नियोजन आणि निकासात एकातमिक करणयासाठी वचनबदध आहोत

69 आमही सवतशहराना आणि मानवी वसाहतीना आधार दणाऱया किनारी कषतरासह जमिनीचया नसरगहिक आणि सामाजिक कारयाच सवरधन आणि परवरतन करणयास शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीची खातरी करणयासाठी इकोसिसटीम आधारित उपायाची जोपसना करणयासाठी जणकरन इकोसिसटीमची पनरतपादन कषमता ओलाडली जाणार नाही वचनबदध आहोत आमही सवतः शहरी पसाऱयाला परतिबध करणयासाठी आणि मरयादत राखणयासाठी तसच जमिनीचया वापरातील अनावशयक बदलाला आणि उतपादक जमीन आणि नाजक आणि महततवाचया इकोसिसटीम गमावणयाला परतिबध करणयासाठी जमिनीचया शाशवत वापराच परवरतन करणयासही वचनबदध आहोत

70 आमही सवत उरजा पाणी अनन आणि सामगरीचया दरसथ सरोतावरील खप अवलबितव सवा परवठा वयतययासह शाशवततची आवहान उभी कर शकतात आणि की सथानिक तरतद रहिवाशाना सरोताची उपलबधता सविधाजनक कर शकतात ह ओळखन मालआणि पायाभत सवाचया सथानिक तरतदीना मदत दणयास आणि सरोताचया जवळीकीला बळ दणयास वचनबदध आहोत

71 आमही सवतहवा अलपजीवी हवामान परदषक हरित गह वाय आणि आवाजासह सरव कचरा घातक रसायनाचया परयावरणीय दषटय़ा भककम वयवसतापनाकड आणि कमीत कमी करणयाकड विशष लकष दऊन आणि शहरी-गरामीण दव कारयशील परवठा आणि मलय साखळयाचा परयवरणावरील परिणाम विचारात घणाऱया आणि इकोसिसटीमचया सवरधनासाठी पनरतपादनासाठी पनरसथापनसाठी आणि नवीन आणि उबरणाऱया आवहानासमोर लवचिकता सविधाजनक करत एका मडलीय अरथवयवसथकड सकरमित होणयासाठी परिशरम करत अशा एका पदधतीन जमीन पाणी (महासागर समदर आणि ताज पाणी) उरजा सामगरी जगल आणि अनन याच शाशवत वयवसथापन मजबत करणयास वचनबदध आहोत

Jac

arta

Ind

oneacutes

ia

27

नवीन शहरी कारयसची

72 आमही सवत सथानिक आणि परातीय सतरावर शहरी-गरामीण साततयाचा विचार करन आणि सबधित हितसबधी आणि समदायाचा समावश करन एकातमक जल सरोताच नियोजन आणि वयवसथापन अगीकत करणाऱया दीरघकालीन शहरी आणि परातीय नियोजन परकरिया आणि अवकाशीय विकास पदधतीना वचनबदध आहोत

73 आमही सवत घाण पाणी कमी करन आणि तयावर ससकार करन पाणी वाया जाण कमीत कमीकरन पाणयाचया पनरवापराच परवरतन करन आणि जलसाठ वाढवन जलचकराचा विचार करन राखन ठवण आणि पनरभरण करन शहरी निमशहरी आणि गरामीण कषतराचया आत जल सरोताचया पनरवसनादवार सवरधन आणि पाणयाचया शाशवत वापराच परनरतन करणयास आमही वचनबदध आहोत

74 आमही सवत परयावरणीय दषटय़ा भककम कचरा वयवसथापनाच परवरतन करणयास आणि कचरा कम करन पनरवापर करन आणि रिसायकलिग करन जमीन भराव कमीत कमी करन आणि जवहा कचरा रिसायकल करता यणार नाही किवा हा परयाय परयावरणीय दषटया उततम फलनिषपतती दत असल तवहा कचऱयाच उरजत रपातर करन कचरा निरमिती मोठया परमाणावर कमी करणयास वचनबदध आहोत आमही पढ आमखी सवतः किनारी कषतरात सधारित कचरा आणि घाणपाणी वयावसथापनामारफत जल परदषण कमी करणयास वचनबदध आहोत

75 आमही सवत शाशवत नतनीकरणीय आणि परवडणारी उरजा आणि उरजा सकषम इमारती आणि बाधकाम पदधतीविकसित करणयासाठी आणि हरितगह वाय आणि बलक कारबन उतसरजन कमी करणयासाठी शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीची खातरी करणयासाठी नवीन सनमाननीय नोकऱया निरमाण करणयात मदत करणयासाठी सारवजनिक आरोगय सधारणयासाठी आणि उरजा परवठयाचा खरच कमी करणयासाठी अतयावशयक असललया उरजा सवरधनाच आणि कारयकषमतच परवरतन करणयासाठी उचित असलयापरमाण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना परोतसाहन दणयास वचनबदध आहोत

76 आमही सवत नसरगिक सरोताचा शाशवत वापर करणयास आणि काकरीट धात लाकड खनिज आणि जमीन यासारखया कचचया आणि बाधकाम साहितयाचयासरोत कारयकषमतवर परकाश टाकणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः सरकषित सामगरी पनरपरापती आणि रिसायकलिग सविधा सतापित करणयास शाशवत आणि लवतिक इमारतीचया विकासाच परवरतन करणयास आणि सथानिक बिनविषारी आणि रिसायकल कलल साहितय आणि लीड-अडिटिव मकत रग आणि विलपन वापरणयाला पराधानय दणयास वचनबदध आहोत

77 आमही सवत अनसरन दरजदार सरचना आणि अवकाशीय नियोजनाचया विकासामारफत आणि एकातमिक वय-लिग-परतिसादी धोरण आणि योजना आणि सडाई फरमवरक फॉर डिझासटर मनजमट रिसक रिडकशन 2015-2030 ला इकोसिसटीम-आधारित दषटीकोनाचा सवीकार आणि अमलबजावणी करन आणि बळी पडणयाची शकयता आणि जोखीम कमी करणयासाठी खास करन झोपडपटटयासह औपचारिक आणि अनौपचारिक वसाहतीचया जोखीम-परवण कषतरामधय आणि कटब समदाय ससथा आणि सवाना धकक किवा सपत ताणासह धोकयाचया परिणामाना परतिसाद दणयासाठी सवीकारणयासाठी आणि तयातन सावरणयासाठी तयार होण शकय करणयाकरिता सरव सतरावर समगर आणि डटा-इनफॉरमड जोखीम कपात आणि वयवसथापन मखय परवाहात आणन शहराची आणि मानवी वसाहतीची लवचिकता मजबत करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही लवचिक आणि सरोत सकषम सरचनचया विकासाच परवरतन कर आणि आपततीचया जोखमी आणि परिणाम कमी कर जयात झोपडपटटया आणइ अनौपचारिक वसाहतीच पनरवसन आणि शरणीवरधन समाविषट असल आमही झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहतीसह तयाना आपततीपरती लवचिक बनवणयासाठी सथानिक पराधीकरण आणि हितसबधीचया समनवयान सरव जोखमीचया घराच मजबतीकरण आणि रिटरकोफिटिगसाठी उपायाच सदधा परवरतन कर

28

नवीन

शहर

ी कार

यसची

78 आमही सवत परतिसादातमकपासन अधिक सवयपररित सकरियता जोखीम-आधारित सरव-धोक आणि सपरण समाज दषटीकोनाकड जस की जोखमीविषयी जनततील जागरकता वाढवण आणि जोखमीला परतिबध करणयासाठी एकस अट गतवणकीच परवरतन आणि लवचिकता उभारण तयाच वळी नसरगिक आणि मावनिरमित आपतती आणि सघरषामळ बाधित रहिवाशाचया तातडीचया गरजाना सबोधित करणयासाठी वळवर आणि परभावी सथानिक परतिसादाची खातरी करत पढ जाणयाला पाठबळ दणयास वचनबदध आहोततयात ldquoबिलड बक बटरrdquo तततवाच आपतती-पशचात सावरणयाचया परकरियत लवचिकता -उभारणी परयावरणीय आणि अवकाशीय उपाय आणि परवीचया आपततीपासनच धड एकातमिक करणयासाठी एकातमिक करण तसच भावी नियोजनात नवीन जोखमीबाबत जागरकता ससमाविषट असावी

79 आमही सवत हवामान बदलाशी जळवन घण आणि सौमयीकरणासह आतरराषटरीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक हवामानविषयक कारवाईच परवरतन करणयास आणि शहर आणि मानवी

वसाहतीचया तयाचया रहिवाशाचया आणि सरव सथानिक हितसबधीचया महततवाच अमलबजावणीकार महणन परयासाना मदत दणयास वचनबदध आहोत आमही पढ लवचिकता उभारणयास आणि सरव सबधित कषतराकडील हरित वाय उतसरजन कमी करणयासही वचनबदध आहोत अस उपाय हवामान बदलावरील यनायटड नशनस फरमवरक कनवहशन अधीन सवीकारललया परीस कराराचया लकषयाबरोबर साततय राखणार असावत जयात समाविषट आह जागतिक सरासरी तापमानातील वाढ औदयोगिक-परव पातळीचयावर 2 अश सलसियस खाली राखण आणि तापमान वाढ मरयादा औदयोगिक-परव पातळयाचया वर 14 अश सलसियसचया मरयादत ठवणयासाठी परयासाचा पाठपरावा करण

80 आमही सवत मधयम त दीरघकालीन अनकलन नियोजन परकरियला तसच हवामान भदयता आणि परभाव याना मदत दणयासाठी इको-ससटम आधारित अनकलनाचया उपयोगामारफत सह अनकल योजना धोरण कारयकरम आणि शहरी रहिवाशाची लवचिकता उभारणाऱया कती याची माहिती दणयास वचनबदध आहोत

परभावी अमलबजावणी

81 आमही मानय करतो की नवीन शहरी कारयसचीत ठरवन दिलयापरमाण सकरमणीय वचनबदधता वासतवात यणयासाठी शहरी अवकाशीय विकासाच सहभागपरण नियोजन आणि वयवसथापन आणि अमलबजावणीचया परभावी मारगानी जयाला आतरराषटरीय सहकारयाची तसच कषमता विकासातील परयासाची जयात समाविषट आह सरकारामधय सरव सतरावर उततम पदधती धोरण आणि कारयकरमाची दवाणघवाण जोड असललया राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवरील सकषम करणाऱया धोरण चौकटीची आवशयकता असल

82 आमही आतरराषटरीय आणि परादशिक सघटना आणिससथाना जयात समाविषट आहत यनाईटड नशनस सिसटम आणि बहपकषीय परयावरणविषयक करार विकास भागीदार आतरराषटरीय आणि बहपकषीय विततीय ससथा परादशिक विकास बका खाजगी कषतर आणि इतर हितसबधी याना नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी मखय परवाहात आणन शाशवत शहरीकरणाला एकातमिक दषटीकोन लाग करणयासाठी तयाचया शहरी आणि गरामीण धोरणाचा आणि कारयकरमाचा समनवय वाढवणयासाठी आमतरित करतो

83 या सबधात आमही शाशवत विकासासाठी 2030 कारयसचीचया परिचछद 88 मधय भर दगिलयापरमाम परणाली-निहाय धोरणातमक नियोजन अमलबजावणी आणि अहवालीकरणाचया चौकटीचया आत शाशवत शहरी विकासाचया कषतरात सयकत राषटराचया परणाली-निहाय समनवयात आणि एकरपतत सधारणा करणयावर भर दतो

29

नवीन शहरी कारयसची

84 आमही राजयाना आगरहाची विनती करतो की कोणतयाही एकतरफी आरथिक विततीय किवा वयापारविषयक उपायाची अमलबजावणी करणयापासन दर रहाव जर त आतरराषटरीय कायद आणि सयकत राषटराचया सनदनसार नसतील ज आरथिक आणि सामाजिक विकास परणपण साधय करणयाचया खास करन विकसनशील दशात आड यत

शहरी परशासक सरचना उभारण एक मदतीची चौकट सथापन करण

85 आमही यनायटड नशनस हहयमन सटलमटस परोगराम (यएन-हबिटाट)चया शासक परिषदन आपल ठराव 20 एपरिल 2015 चा 21315 आणि 3 एपरिल 2009 चा 22816 मधय सवीकारललया

विकनदरीकरण आणि सथानिक पराधीकरणाना मजबत करणयावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवामधय असलली तततव आणि धोरण आणि सरवासाठी आधारभत सवाची उपलबधी यावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवाची मानय करतो

86 आमही नवीन शहरी कारयसचीचया उचित असलयापरमाण सरवसमावशक अमलबाजवणी योगय आणि सहभागी धोरणात राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक ससथातमक आणि नियामक चौकटीदवार ती पारदरशक आणि उततरदायी वितत यतरणशी परशी सलगन आहत याची खातरी करन उचितअसलयापरमाण एकातमिक धोरण आणि योजना उचित असलयापरमाण पाठबळ असललयाचा एक भाग महणन मखय परवाहातील शाशवत शहरी आणि परादशिक विकासात परभावी अमलबजावणीच सचरसचालन कर

87 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारामधय अधिक कणखर समनवय आणि सहकारय याची बहसतरीय समतरणा यतरणमारफत आणि सरकारचया परतयक सतरावर सबधित सकषमता साधन आणि सरोत याची सपषटपण निशचीती करन जोपासना कर

88 आमही शहरीकरणापरती एकातमिक दषटीकोन मजबत करण आणि तयाचा विचार करणाऱी एकातमिक शहरी आणि परादशिक धोरण अमलात आणणयाचया दषटीन राजकीय परशासनचया वगवगळया सतरावर आणि पटटीत इतर बाबीबरोबरच गरामीण विकास जमिनीचा वापर अनन सरकषा आणि पोषण नसरगिक सरोताच वयवसथापन सारवजनिक सवाची तरतद पाणी आणि सवचछता आरोगय परयावरण उरजा गहनिरमाण आणि चलनवलन धोरण याबाबतीत कषतरीय धोरणाची लकषय आणि उपाय याचया दरमयान एकरपतची खातरी कर

89 आमही उचित असलयापरमाण सरकाराची राषटरीय शहरी धोरण परभावीपण अमलात आणणयासाठीची कषमता वाढवणयासाठी आणि अनदानतवाचया तततवावर आधारित उचित आरथिक राजकीय आणि परशासकीय विकदरीकरणाची खातरी करन तयाना धोरण करत आणि निरण घणार महणन सकषम करणयासाठी समानता आणि विना-भदभावाचया तततवावर आधारित कायदशीर आणि धोरण चौकट सथापन करणयासाठी उपाय योज

90 आमही सपरण परशासकीय सीमामधय आणि कारयशील परदशाचया आधार उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना निरणय घणयात आणि काम करणयात तयाना महततवाचया शहरी महानगरी आणि परादशिकचिताचया वयवसथापनासाठी आवशयकत अधिकार आणि सरोत परवन तयाचया गतल जाणयाची खातरी करन दशाचया राषटरीय कायदयाना अनसरन उप राषटरीय आणि सथानिक सरकाराचया कषमता मजबत करणयात मदत दऊ आमही महानगरी शासनाच परवरतन कर ज उचित असलयापरमाण शाशवत

15 महासभचया अधिकत नोदी बासषटाव अधिवशन परवणी कर 8 (ए628)अनचछद 1 पहा16 इबीड चौसषटाव अधिवशन परवणी कर 8 (ए648) अनचछद 1

30

नवीन

शहर

ी कार

यसची

ऋण वयवसतापनासह सरवसमावशक आणि कायदशीर चौकटी आणि विशवासारह विततपरवठा यतरणा समाविषट करत आमही सरव कषतरात आणि सथानिक सरकारामधीलसह निरणय घणयाचया सरव पातळयावर नततवात महिलाचया सपरण आणि परिणामकारक सहभागाचया परवरतनासाठी उपाय योज

91 आमही सथानिक सरकाराना सथानिक गरजाना अनकल होणयाचया दषटीन उचित असलयापरमाण राषटरीय कायद आणि धोरणाचया अनषगान तयाची सवतःची परशासकीय आणि वयवसथापन रचना निशचीत करणयात मदत दऊ आमही उचित नियामक चौकटीना परोतसाहन दऊ आणि सारवजनिक हिताच सवरधन कल जाईल आणि सकषिपत लकषय जबाबदाऱया आणि उततदायितव यतरणा सपषटपण निशचीत कलया जातील याची खातरी करन पायाभत सवा आणि सरचना विकसित आणि वयवसथापित करणयासाठी समदाय नागरी समाज आणि खाजगी कषतराबरोबर भागीदीरी करणयात सथानिक सरकाराना मदत दऊ

92 आमही सकलपना माडणयापासन त डिजाइन बजटिग अमलबजावणी मलयाकन आणि पनरावलोकन या सरकारचया सरव पातळया आणि नागरी समाज याचया दरमयान थट भागीदारीचया सवरपात मळ धरललया विसतत-आधारावरील आणि उततम-सरोतीकत कायमची यतरणा आणि सहकारय

आणि समतरणसाठी सरवासाठी खलया वयासपीठाचया मारफत सह माहिती आणि सवाद ततरजञान आणि उपलबध डटा उपाय वापरन शहरी आणि परादशिक धोरण आणि नियोजन परकरियाचया सरव टपपयावर सहभागी वय-आणि- लिग परतिसादी दषटीकोनाच परवरतन कर

शहरी अवकाशीय विकासाच नियोजन आणि वयवसथापन

93 यएन-हबिटाटचया शासक परिषदन तयाचया 23 एपरिल 2015 चया ठराव 25617 मधय मजर कललया शहरी आणि परादशिक नियोजनावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवामधय समाविषट असलली शहरी आणि परादशिक नियोजनासाठी तततव आणि धोरण आमही मानय करतो

94 आमही सपरधातमक अरथवयवसथा जीवनाचा उचच दरजा आणि शाशवत परयावरणाची दीरघकालीन वाछित निषपतती असललया अलपकालीन गरजाचा समतोल राखणयाच उददिषट असललया एकातमिक नियोजनाची आमही अमलबजावणी कर काही काळानतर बदलतया सामाजिक आणि आरथिक परिसथितीशी जळवन घणयाचया दषटीन आमही आओमचया योजनामधय लवचिकता ठवणयाचा अथक परयतन सदधा कर ततरजञानातील कलपकतला बळ दणयाचा आणि जगणयासाठी अधिक चागल वातावरण निरमाण करणयाचा परयास करताना आमही या योजना अमलात आणि तयाच पदधतशीरपण मलयाकन कर

95 आमही शहर आणि मानवी वसाहतीचया वगवगळया सतरामधय सहकारय आणि परसपर आधाराला परोतसाहन दऊन अनन सरकषा आणि पोषण परणाली वाढवणयात छोटी आणि मधयम शहर आणि नगर याची भमिका मजबत करन शाशवत परवडणार परयापत लवचिक आणि सरकषित घर सरचना आणि सवा दऊन शहरी-गरामीण साततयामधय परभावी वयापारी दवयाची सविधा परवन आणि लघ-सतरावरील सतकरी आणि कोळी सथानिक राषटरीय परादशिक आणि जागतिक मलय साखळी आणि मारकटशी जोडल जातील याची खातरी करन एकातमिक बहकदरीय आणि समतोल परादशिक विकास धोरणाचया आणि योजनाचया अमलबजावणीला मदत दऊ आमही शहरी शती आणि फारमिग तसच जबाबदार सथानिक आणि शाशवत उपभोग आणि उतपादन आणि सामाजिक परसपरकरिया याना सदधा शाशवतता आणि अनन सरकषा याना योगदान दणयासाठी एक परयाय महणन सथानिक मारकटस आणि वयापाराचया उपलबध होऊ शकणार नटवरक सकषम करन मदत दऊ

17 आयबिड सतराव अधिवशन सहायक करमाक 8 (A708) अनचछद

31

नवीन शहरी कारयसची

96 आमही सरव आकारमानाची शहरी कषतर आणि तयाची उपनगर आणि गरामीण परिसर सीमापार असललयासह याचयात सयकत शकती आणि परसपरकरिया याना परोतसाहन दणयासाठी शहरी-विभाग आणि महानगरी योजनासह शाशवत शहरी आणि परादशिक नियोजनाचया अमलबजावणीला परोतसाहन दऊ आणि आमही शाशवत परादशीय सरचना परकलपाना मदत दऊ ज शहरी-गरामीण साततयामधय परदशाचया नयायय वदधीच परवरतन करन शाशवत आरथिक उतपादकतल उततजन दतील या बाबतीत आमही पालिका आणि महानगरी लकषय परण करणयाची सारवजनिक सवा दणयाची आणि सतानिक आणि परादशीय दोनही विकासाच परवरतन करणयाची परभावी साधन महणन कारयशील परदश आणि शहरी कषतरावर आधारित शहरी-गरामीण भागीदारी आणि आतर-पालिका सहकारय यतरणाच परवरतन कर

97 आमही नियोजित शहरी आणि विसतार आणि भरावाच परोतसाहन दऊहित करणार आणि पराथमिक रीतया पनरनवीकरण आणि शहरी कषतरातील नवीन कारयाचा आढ़ावा घऊन उचित असलयापरमाण यात झोपडपटटी आणि अनौपचारिक वसाहती समाविषट करन यात उचच गणवतततील इमारती आणि सारवजनिक ठिकाण परवन हितसबधी आणि सबदध वयकतिना गतवन एकातमिक आणि सहभागी दषटीकोनाच परवरतन करन अवकाशीय आणि सामाजिक आरथिक वगळपणा आणि जनटरीफिकशन

टाळन तयाचबरोबर सासकतिक वारशाच सवरधन करन आणि शहरी पसाऱयाला परतिबध करन आणि मरयादा घालन परवरतन कर

98 आमही नयायय ततव जमीन आणि नसरगिक सरोताचा कारयकषम आणि शाशवत वापर सटसटीतपणा बहकदरीयता उचित घनता आणि जोडणी आणि अवकासाच बहविध उपयोग शहरी पसाऱयाला परतिबध करणयाचया चलनवलनाची आवहान आणि गरजा आणि दर डोई सवा परवणयाचा खरच कमी करणयाचया आणि उचित असलयापरमाण घनता आणि सकलचया अरथवयवसथा आणि सचयाचा फायदा घणयाचया दषटीन एकातमिक आणि परादशिक नियोजनाच परवरतन कर

99 आमही जी शहरी नियोजनाची धोरण सरवासाठी दरजदार पायाभत सवा आणि सारवजनिक ठिकाणाचया उपलबधतसह परवडणाऱया घराचया तरतदीमारफत सामाजिक मिशरण सविधाजनक करतात सरकषा आणि सरकषिततता वाढवन आणि सामाजिक आणि आतरपिढी परसपरकरियला अनकल राहन आणि विविधतचया कौतकासह तयाना उचित असलयापरमाण मदत दऊ आमही शहरी हिसन बाधित कषतरातील सवना परवणाऱया वयावसायिकाना आणि समदायाना उचित परशिकषण आणि मदत समाविषट करणयासाठी पावल उचल

100 आमही उततम रीतया डिजाईन कललया सरकषित पोहोच असललया हरित आणि दरजदार रसत आणि इतर सारवजनिक ठिकाण जी सरवाना उपलबध आहत आणि लगिक छळ आणि लिगाधारित हिससह गनह आणि हिसपासन मकत आहत तयाना मानवी सकल आणि रसतयाचया पातळीवरील जमिनीचा उततम वापर कर दणार उपाय विचारात घऊन औपचारिक आणि अनौपचारिक दोनही सतानिक आणि वयापारी तसच ना-नफा समदायाचया उपकरमाची जोपसाना करन लोकाना सारवजनिक ठिकाणी आणन आणि आरोगय आणि सवासथय सधारणयाचया उददशान चालण आणि सायतलिग करण याच परवरतन करन तरतदीना मदत दऊ

101 आमही हरितवाय उतसरजन जागाच इमारती आणि बाधकामाच सवा आणि सरचनाच लवचिकता आधारित आणि हवामान परिणामकारक डिजाइन आणि निसरग-आधारित उपाय याचयासह आपतती कमी करण आणि हवामान बदल अनकलन आणि सौमयीकरण विचार आणि उपाय याना वय-आणि लिग परतिसादी शहरी आणि परादशिक विकास आणि नियोजन परकरियामदधय एकातमिक कर आमही कषतराचया दरमयान सहकारय आणि समनवयाच परवरतन कर आणि चाल आणि भावी सविधाचया ठिकामाचया सबदातील

Mum

bai Maharashtra India - copy

Shutterstock Rahul Ramachandram

33

नवीन शहरी कारयसची

जोखीम निरधारणासारखया आपततीत जोखीम कमी करण आणि परतिसाद आराखड विकसित करणयाचया आणि अमलात आणणयाचया आणि परयापत आकसमिकता आणि सटकचया कारयपदधती तयार करणयाचया सथानिक पराधीकरणाचया कषमता उभार

102 आमही शहरी नियोजन आणि डिझाइनसाठी कषमता सधारणयासाठी आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवर शहरी नियोजनकारासाठी परशिकषणाचया तरतदीसाठी अथक परिशरम घऊ

103 आमही शहरी सरकषा आणि गनह आणि दहशतवाद आणि दहशतवादाला उपकारक असललया अतिरकी हिससह हिसचया परतिबधासाठी सरवसमावशक उपाय एकातमिक कर अस उपाय उचित असतील तिथ सारवजनिक सरकषा आणि गनह आणि हिसला परतिबधाशी सबधित धोरणाचया विकासात झोपडपटटी आणि अनौपचारिक वसाहतीमधील घटक तसच बळी पडणयाची शकयता आणि सासकतिक घटक सबधित सथानिक समदायाला आणि गर-सरकारी कारयकरतयाना गतव जयात अगभतपण अधिक मोठा सरकषा धोका असणारा महणन विशिषट गटाचया कलकीत करणयाला परतिबध करण आणि सामना करण समाविषट आह

104 आमही कायदशीर गरजाना परण करत सशकत सरवसमावशक वयवसथापकीय फरमवरक आणि उततरदायी ससथा जया जमीन नोदणी आणि शासन याचा वयवहार करतात तयाचया मारफत जमिनीच पारदरशक आणि शाशवत वयवसथापन आणि वापर जमीन नोदणी आणि भककम विततीय यतरणा लाग करन

कायदशीर आवशयकतचया अनपालनाच परवरतन कर शाशवतआमही सथानिक सरकार आणि सबदध हितसबधीना कडासटरस मलयाकन आणि जोखीम नकाश आणि जमीन आणि घराचया किमतीचया नोदी सारखी मलभत जमीन वसतसची माहिती विकसित करणयात आणि वापरणयात उचच दरजा वकतशीर आणि विशवासारह डटा- उतपनन लिग वश वाशिकता सथलातरणाची सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय सदरभात सबधित इतर गणवशिषटय यादवारा वगळा कलला-हा डटा भदभाव करणाऱया जमिन वापराचया धोरणासाठी वापरला जाणार नाही याची खातरी करन- निरमाण करणयासाठी विविध यतरणामारफत मदत दऊ

105 आमही परयापत जीवनमानाचा एक घटक महणन परयापत घराचा हकक परागतिकतन वासतवात उतरणयाची आमही जोपासना कर आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक विकास धोरण जमीन दोरण आणि घराचा परवठा यामधय सपषटपणाची खातरी करणयासाठी उचित असलयापरमाण सहभागी नियोजन अतरभत करन आणि एकतच तततव लाग करन सरव पातळयावर गहनिरमाण धोरण विकसित कर आणि अमलात आण

106 आमही सामाजिक सहभाग आरथिक परिणामकारकता आणि परयावरणविषयक सरकषणाचया तततवावर आधारित असललया गहनिरमाण धोरणाच परवरतन कर शहराचया मधयवरती आणि गरदीचया भागातील परशा सरचना असललया जमिनीसहपरवडणाऱया आणि शाशवत घरासाठी सारवजनिक सरोताचया परभावी वापराला मदत दतो आणि सामाजिक समावशकता आणि ससगतता परवरतित करणयासाठी मिशर-उतपनन विकासाला परोतसाहन दतो

107 आमही धोरण साधन यतरणा आणि विततपरवठयाची परारप याचया विकासाला परोतसाहन दतो जी भाडयाचया आणि इतर निवासी विकलपासह तसच सह-निवास सामदायिक जमिनीच नयास आणि इतर सामहिक घराच परकार ज वयकती आणि समदायाचया उभरणाऱया गरजाना सबोधित करतील तयाना घराचा परवठा सधारण(खास करन अलप उतपनन गटासाठी) वगळ पडण आणि जबरदसतीन घरातन बाहर काढण आणि विसतापित होण याला परतिबध करणयासाठी आणि परतिषठीत आणि परस पनरवसन परवणयासाठी

34

नवीन

शहर

ी कार

यसची

परोतसाहन दऊ यात झोपडपटटयाचया आणि अनौपचारिक वसाहतीचया शरणीवरधनाचया कारयकरमाकड विशष लकष परवन वाढतया गहनिरमाणाला आणि सवतः बाधललया योजनाना मदत समाविषट असल

108 आमही शिकषण रोजगार गहनिरमाण आणि आरोगय याचया दरमयानचया मजबत दवयाना सबोधित करन वगळण आणि वगळ पडणयाला परतिबध करन सथानिक एकातमिक गहनिरमाण दषटीकोनाची जोपासना करणाऱया गनिरमाण धोरणाचया विकासाला मदत दऊ तयाचयाही पढ आमही सवतः बघरपणा तसच समरपित धोरणाचया आणि वयापक सरवसमावशक आणि शाशवत हाउसिग-फरसट कारयकरमासारखया लकषयित सकरिय सरवसमावशक धोरणामारफत तयाचया गनहगारीकरणाचा सामना करणयास आणि निरमलन करणयास वचनबदध आहोत

109 झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहती शहराचया सामाजिक आरथिक सासकतिक आणि रायकीय आकारमानात एकातमि कलया जातील याची खातरी करणयासाठी शारिरीक आणि परयावरणीय सदारणाचया पलिकड जातील असशा धोरणानी उचित असलयापरमाण झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहतीचया शरणीवरधनासाठी आणि शकय असललया मरयादपरयत झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसहतीना परतिबध करणयासाठी आरथिक आणि मानवी सरोताचया वाढीव वाटपाचा आमही विचार कर या धोरणामधय लाग असलयापरमाण शाशवत परयापत सरकषित आणि पवडणारी घर पायाभत आणि सामाजिक सवा सरवसमावशक उपलबध होऊ शकणाऱया हरित आणि दरजदार सारवजनिक ठिकाण समाविषट असावीत आणि तयानी कालावधीची सरकषा आणि तयाच नियमित करण तसच सघरष परतिबधक आणि मधयसथीच उपाय याच परवरतन कराव

110 आमही झोपडपटटयामदधय आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणाऱया लोकाच परमाण कमी करणयासाठी झोपडपटटवासी आणि अनौपचारिक वसाहतीतील निवासी याच जीवन सधारणयाचया आधीचया परयासातील अनभव विचारत घऊन सरवसमावशक आणि पारदरशक दखरख यतरणा निशचीत करण आणि अधिक मजबत करण यासाठीचया परयासाना मदत दऊ

111 आमही गहनिरमाण कषतरातील परयापत आणि लाग करता यणाऱया नियमनाचया विकासाच उचित असलयापरमाण लवचिक बिलडीग कोडस परमाणन विकास परवान कायदयान आणि वटहकमान जमिनीचा वापर आणि नियोजनाची नियमन यासह हवालयाशी विसथापनाशी बघरपणाशी आणि मनमानी जबरदसतीन बाहर काढणयाशी सामना करन आणि तयाला परतिबध करन आणि दरजा परवडण आरोगय सरकषा उपलबध होम उरजा आणि सरोताची कारयकषमता आणि लवचिकतची खातरी करन परवरतन कर आमही उचच-दरजा वळवर आणि विशिषट सामाजिक आरथिक परयावरणीय आणि सासकतिक पल विचारात घऊन राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर विशवासारह डिसअगरीगटड डटावर आधारित घराचा परवठा आणि मागणीचया विशिषट विशलषणाच सदधा परवरतन कर शाशवत

112 आमही घर आणि लोकाचया गरजा धोरणाचया कदरसथानी ठवन परिघीय आणि एकाकी पडलला सारवतरिक गहनिरमाण विकास शहरी परणालीपासन तटलला राहण टाळणयासाठी चागलया ठिकाणी असललया आणि चागल वितरण कललया गहनिरमाण योजना जयाचयासाठी तया विकसित कललया आहत तया सामाजिक आणि आरथिक कषतराचा विचार न करता आणि अलप-उतपनन गटाचया घराचया गरजासाठी उपाय परवन शाशवत शहरी विकासाच परवरतन कर

113 आमही रसत सरकषा सधारणयासाठी आणि त शाशवत चलनवलन आणि वाहतक सरचना नियोजन आणि डिझाइनमधय एकातमिक करणयासाठी उपाय योज जागरकता-वाढविणयाचया पढाकारासोबत एकतरितपण आमही डिकड ऑफ अकशन फॉर रोड सफटीमधय सचवणयात आललया सफ-सिसटीम दषटीकोनाच परनरतन कर जयामधय सरव महिला आणि मलीचया गरजा तसच मल व यवक वदध वयकती आणि अपग आणि

35

नवीन शहरी कारयसची

असरकषित परिसथितीत राहाणाऱया वयकतिची काळजी घतली जाईल आमही ती धोरण आणि उपाय सवीकारणयासाठी अमलात आणणयासाठी आणि लाग करणयासाठी काम कर ज आरोगयविषयक विशाल निषपततीचया दषटीन पादचारी सरकषा आणि सायकलिग चलनवलनाला खास करन दखापतीना आणि अससरगजनय रोगाना परतिबध करणयासाठी सकरियपण सरकषण दतील आणि परवरतन करतील आणि आमही जागतिक सतरावर मोटरसायकलमळ परामाणाबाहर होणाऱया मतय आणि दखापतीचा खास करन विकसनशील दशात विचार करता विशिषट कायदा आणि धोरण विकसित करणयासाठी आणि तयाची अमलबजावणी करणयासाठी काम कर आमही पराधानयान परतयक मलाला शाळपरयत सरकषित आणि निरोगी परवासाच परवरतन कर

114 आमही सरवासाठी एकण शहरी आणि परादशिक आराखडयात वाहतक आणि चलनवलन योजना एकातमिक करन आणि खाली दिलयापरमाण वाहतकीचया आणि चलनवलनाचया अनक परयायाच परवरतन करन शहरातील आणि मानवी वसाहतीतील सामाजिक आणि आरथिक कतीमधय अरथपरण सहभाग शकय करणारी सरकषितवय आणि लिग परतिसादी परवडणारी आणि शाशवत शहरी चलनवलन आणि भ आणि समदर वाहतक पदधतीच परवरतन कर

(a) सारवजनिक वाहतकीसाठी तसच चालण आणि सायकलिग अशा यतरविरहित परयायासाठी तयाना खाजगी यातरिक वाहतकीचया वर पराधानय दऊन उपलबध होऊ शकणाऱया सरकषित कारयकषम परवडणाऱया आणि शाशवत सरचनामधय मोठी वाढशाशवत

(b) विसथापन खास करन गरीबाच कमीत कमी करणारा नयायय ldquoसकरमणाभिमख विकासrdquo आणि परवडणारी वशिषटय़ मिशर-उतपनन घर नोकऱया आणि सवाच एक मिशरण

(c) जलमारगासह शहरी उपनगरी आणि गरामीण भागाचया दरमयान जोडणी वाढवणार परवासाची आणि वाहतकीची गरज कमी करणार उततम आणि समनवयित वाहतक व भमि वापर नियोजन आणि वाहतक आणि चलनवलन नियोजन खास करन छोटया बटाची विकसनशील राजय आणि किनारी शहरासाठी

(d) शहरी भाड नियोजन आणि लॉजिसटिकस सकलपना जयामळ विविध उतपादन आणि सवा उपलबध होतात तयाचा परयावरणावरील आणि शहरातील उपजिवीकवरील परभाव कमी होतो आणि टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधीला योगदानात जासतीत जासत वाढ होत शाशवत

115 आमही शहरी आणि महानगरीय वाहतक योजनाच परयावरण अरथवयवसथा सामाजिक ससगतता जीवनमान उपलबधता रसत सरकषा सारवजनिक आरोगय आणि इतर गोषटीबरोबरच हवामान बदलावरील कारवाई याचयासह अधिक विशाल फायदयाच मलयाकन करणयासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर यतरणा आणि सामायिक चौकटी विकसित करणयासाठी उपाय योज

116 आमही शाशवत शहरी आणि महानगरीय भागात वाहतक आणि चलनवलनाचया सवाचया वाटन घतललया चलनवलनाचया सवा शकय करणाऱया नवीन ततरजञानासह खलया आणि पारदरशक परापण आणि नियमनासाठी शाशवत राषटरीय शहरी वाहतक आणि चलनवलन धोरणावर आधारित या यतरणा आणि चौकटीचया विकासाला मदत दऊ आमही सथानिक सरकारआणि वाहतक आणि चलनवलन सवा परवठादार याचया दरमयान डटा वयवसथापनासह एक सपषट पारदरशक आणि उततरदायी करारीकत सबध विकसित करणयाला मदत दऊ ज सारवजनिक हिताच आणि वयकतीगत खाजगीपणाच आणखी सरकषण करतील आणि परसपर करतवय निशचीत करतील

Abu

Dhab

i Em

irado

s Aacuter

abes

Uni

dos

37

नवीन शहरी कारयसची

117 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर शाशवत शहरी आणि महानगरीय वाहतक आणि चलनवलन आराखडयासह नियोजन आणि धोरण चौकटीचया परसपर सामजसयात वाहतक आणि शहरी आणि परादशिक नियोजन विभागामधय अधिक समनवयाला मदत दऊ आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना आराखडयाची अमलबजावणी करणयासाठी आणि लाग करणयासाठी आवशयक त जञान आणि कषमता विकसित करणयात मदत दऊ

118 आमही राषटरीय उपनगरीय आणि सथानिक सवराजय सरकाराना कारयकषमता जोडणी उपलबधता आरोगय आणि जीवनाचा दरजा सधारतानाच कोडी आणि परदषण कमी करणयासाठी तयाचया मास रपिड-टरानझीट सिसटीम एकातमिक वाहतक परणाली हवाई आणि रल परणाली आणि सरकषित परयापत आणि परस पादचारी आणि सायकलिग सरचना आणि वाहतक आणि परवासातील ततरजञान आधारित परणाली अशा वाहतक आणि चलनवलन पायाभत सविध आणि परणाली सधारण शकय होणयासाठी विततपरवठा साधन विकसित आणि विसतारित करणयाला परोतसाहन दऊ

119 आमही पाणयाशी- सबधित आपततीचया परसगात सरकषितता सधारणयासाठी आरोगय सधारणयासाठी सरवासाठी पाणयाचया सरकषित आणि परवडणाऱया वशविक आणि नयायय उपलबधतची खातरी करणयासाठी तसच असरकषित परिसथितीतीलमहिला आणि मलीचया गरजा आणि सरकषितता याकड विशष लकष दऊन खलयावर शौच करणयाची समापत करणयासाठी पाणी सवचछता आणि मलनिःसारण घन कचरा वयवसथापन शहरी मलवाहिनया हवा परदषण कमी करण आणि सटॉरम वॉटर वयवसथापनसाठी सरकषक उपलबध होऊ शकणाऱया आणि शाशवत सरचना आणि सवा तरतद परणालीमधय परशा गतवणकीच परवरतन कर आमही ही सरचना हवामानापरती लवचिक असल आणि ती इतर गोषटीबरोबरच गहनिरमाण आणि चलनवलनासह एकातमिक शहरी आणि परादशिक विकास आराखडयाचा एक भाग असल आणि तिची अमलबजावणी कलपक सरोत-कारयकषम उपलबध होणारी सदरभ- विशिषट आणि सासकतिक दषटय़ा सवदनशील शाशवत उपाय विचारात घऊन सहभागी पदधतीन कली जाईल अस पाह

120 आमही हळहळ विषमता नषट करणयाच आणि सरवासाठी परवडणाऱया पिणयाचया पाणयाची सारवतरिक आणि नयायय दोनही उपलबधता आणि सरवासाठी परशा आणि नयायय सवचछता आणि आरोगयशासतराचया परवरतनाच लकषय ठवन कषमता विकासामारफत शहरी सरचना सवाचया दखभालीसह शाशवत जल वयवसथापन परणालीची अमलबजावणी करणयासाठी कषमतन सारवजनिक पाणी आणि सवचछता उपयोगिताना ससजज करणयासाठी काम कर

121 आमही उरजा कारयकषमता आणि शाशवत नतनीकरणीय उरजच परवरतन करन आणि सारवजनिक इमारती सरचना आणि सविधामधय जिथ लाग असल तिथ तसच उपराषटरीय आणि सथानिक सरचनाचया सथानिक सरकारादवार थट नियतरणाचा फायदा घऊन निवासी वयापारी आणि औदयोगिक इमारती उदयोग वाहतक कचरा आणि सवचछता अशा अतिम-उपभोकता कषतरात जोपासना करणयासाठी परवडणाऱया विशवासारह आणि आधनिक सवा कषतराचया सारवतरिक उपलबधतची खातरी कर आमही उरजा-सकषमता उददिषट गाठणयासाठी बिलडीग कामगिरी कोडस आणि परमाणन नतनीकरणीय पोरटफोलिओ उददिषट उरजा-कारयकषमता लबलिग विदयमान इमारतीच रिटरोफिटिग आणि उरजचया आणि उचित असलयापरमाण इतर पदधतीमधील जाहीर परापणाचया बाबतीत धोरणाना परोतसाहन दऊ आमही नतनीकरणीय उरजा आणि उरजा कारयकषमता याचया दरमयानची एकतरित शकती सधारणयासाठी समारट-गरीड जिलहा उरजा परणाली आणि समदाय उरजा आराखडयाना पराधानय दऊ

38

नवीन

शहर

ी कार

यसची

122 टिकाऊ कचरा वयवसथापन परणालीचया सारवतरिक उपलबधतला परोतसाहन दणयासाठी आमही कचरा विलहवाटीवर विकदरीकत निरणयासाठी सहायय कर आमही वाढीव उतपादक-जबाबदारी योजनाच समरथन करणार आहोत जयामधय कचरा जनरटर आणि निरमातयाना शहरी कचरा वयवसथापन यतरणस विततपरवठा करण कचरा साडणयाचया धोकयात व सामाजिक आरथिक परिणाम कमी करण आणि चागलया उतपादनाचया डिझाईनदवार पनरनवीकरणाचया दरात वाढ करण समाविषट आह

123 आमही उपाशी असललया लोकाना अनन दण आणि कपोषण समापत करणयासाठी अनन सरकषा आणि शहरी रहिवाशाचया विशष करन शहरी गरीबाचया पोषणविषयक गरजा शहरी व परादशिक नियोजनात एकातमिक करणयाच ला परवरतन कर आमही अननाची नासाडी आणि खराब अनन पनहा वापरणयाला परतिबध करणयासाठी सरव शहरी उपनगरी आणि गरामीण भागात अननाच उतपादन साठा वाहतक आणि गराहकाना परशा आणि परवडणाऱया मारगान विकणयासाठी शाशवत अनन सरकषा आणि कषी धोरणाचया समनवयाच परवरतन कर आमही तयापढ उरजा पाणी आरोगय वाहतक आणि कचरा धोरणाबरोबर अनन धोरणाचया समनवयाच परवरतन कर बियाणयाची जनकीय विविधता राख घातक रसायनाचा वापर कमी कर आणि कारयकषमता कमाल वाढवणयासाठी कचरा कमीत कमी करणयासाठी शहरी भागात इतर धोरणाची अमलबजावणी कर

124 आमही सासकतिक वारसा आणि लडसकपस याचया मरत आणि अमरत अशा विविध शरणी सरकषित राखणार बहत आराखड झोनिग मारगदरशक तततव बिलडीग कोडस किनारा वयवसथापन धोरण आणि पवितरातमक विकास धोरणासह योजना सलखाचया सवीकतीत शहरी आराखड आणि धोरणाचया घटकाना एक ससकती महणन समावश कर आणि तयाच सभावय शहरी विकासाचया विधवसक परिणामापासन सरकषण कर

125 शाशवत शहरी विकासासाठी सासकतिक वारशाला बळ दणयासाठी मदत कर आणि तयाची सहभाग आणि जबाबदारीला उततजन दणयातील भमिका मानय कर आमही मलय निरमितीचया उददशान सनमाननीय पनरजजीवन आणि अनकलनामारफत वासतशासतरीय लमारक आणि सथळाचया कलपक आणि शाशवत वापराच परवरतन कर आमही मरत आणि अमरत सासकतिक वारशाचया माहितीच परवरतन आणि परसार आणि पारपरिक अभिवयकती आणि भाषा याचया सरकषणात नवीन ततरजञान आणि ततराचया वापरामारफत सह अतरदशीय लोकआणि सथानिक समदायाना गतव

अमलबजावणीची साधन

126 आमही मानय करतो की नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी सकषम करणार परयावरण आणि विजञान ततरजञान आणि नवीन उपकरम याची उपलबधता आणि रसपर सहमत अटीवर वाढीव जञान-भागीदारी तसच कषमता विकास आणि वाढविण आणि विकसित आणि विकसनशील

दशाचया वचनबदधता आणि जागतिक विभागीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर उपलबध असललया पारपरिक आणि कलपक सरोताचा वापर करन तसच सरकारचया सरव सतरावर खाजगी कषतर नागरी समाज सयकत राषटर परणाली आणि इतर कारयकरत याचयातील वाढीव आतरराषटरीय सहकारय आणि भागीदाऱया समनता विना-भदभाव उततरदायितव मानवी हकक आणि एकतपरती आदराचया तततवावर आधारित खास करन ज सरवात गरीब आणि असरकषित आहत ह सरव विचारात घऊन आवशयक आह

39

नवीन शहरी कारयसची

127 आमही 2030 शाशवत विकासासाठीची कारयसची आणि अदिस अबाबा कती कारयसचीत समाविषट कललया अमलबजावणीचया साधनावरील वचनाचा पनहा एकदा निशचय करतो

128 आमही सदसय राषटर सथानिक पराधीकरण महततवाच गट आणि इतर हितसबधी याचयाबरोबर जवळचया समनवयान तसच तजजञाना चालना दऊन नवीन शहरी कारयसची आणि शाशवत विकास लकषयाच शहरी पल याचया अमलबजावणीसाठी परावा-आधारित आणि वासतव मारगदरशन निरमाण करणयासाठी यएन-हबिटाट इतर सयकत राषटर कारयकरम आणि एजनसीज आणि इतर सबधित हितसबधीना परोतसाहन दतो आमही हबिटाट परिषदचया वारशावर आणि विभागीय आणि थीमटिक सभासह तयारीचया परकरियामधय शिकललया अनभवावर उभारणी कर या सदरभात आमही इतर बाबीबरोबरच वरलड अरबन कपन दि जनरल असबली फॉर हबिटाट आणि गलोबल लड टल नटवरकचया मलयवान योगदानाची नोद घतो

129 आमही यएन-हबिटाटला तयाच नमनातमक जञान विकसित करणयाच आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना डिजायनिग नियोजन आणि शाशवत शहरी विकासाच वयवसथापन करणयातील कषमता विकास आणि साधन परवणयाच काम चाल ठवणयाची विनती करतो

130 आमही मानय करतो की उचित असलयापरमाण परचलित शहरी धोरण आणि पवितरयानी मारगदरशित कललया शाशवत नागरी विकासाला सरव पातळयावर सकषम करणाऱया परयावरणाचा आधार असललया एकातमिक विततपरवठयापासन फायदा होऊ शकल आमही अमलबजावणीची सरव विततीय साधन ठोस धोरणातमक फरमवरक आणि विततीय विकदरीकरणाचया परकरियत जिथ उपलबध आहत आणि सरव सतरावर परशी कषमता विकसित कली आह तयात दढतन सनिशचित करणयाच महततव मानय करतो

131 आमही शाशवत शहरी विकास साधय करणयासाठी आवशयक असललया विशिषट साधनाचा आणि ततरजञानाचा सवीकार करन शासनाचया सरव सतरावर आरथिक वयवसथापन कषमता वाढविणयासाठी सदरभ-सवदनशील दषटीकोनाना मदत दतो ह मानय करन की परतयक दशाची सवतःचया आरथिक आणि सामाजिक विकासाची पराथमिक जबाबदारी आह

132 शहरी विकासाची आरथिक सथिती सधारणयासाठी आणि अतिरिकत सरोताचया खलया उपलबधतचया दषटीन ह मानय करन की सरव दशासाठी राषटरीय मालकीचया तततवानी अगावर पडलल सारवजनिक धोरण आणि घरगती सरोताना चालना दण आणि तयाचा परिणामकारक वापर करण नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसह शाशवत शहरी विकासाचया आपलया सामायिक पाठपरावयासाठी कदरसथानी आहत शहरीकरणाचया फायद मिळवणयातन निरमाण झाललल अतरगरभीय सरोत आणि महसल तसच सारवजनिक आणि खाजगी गतवणकीच कटलायझिग परिणाम आणि जासती जासत कलल परिणाम याना आमही चालना दऊ

133 आमही खाजगी वयवसाय कारय गतवणक आणि कलपकता ह उतपादकता सरवसमावशक वदधी आणि नोकऱया निरमितीच परमख चालक आहत आणि की खाजगी गतवणक खास करन एका सथिर आतरराषटरीय आरथिक परणालीबरोबरच विदशी थट गतवणक विकासाचया परयासाच अतयावशयक घटक आहत ह कबल करन वयावसायिकाना शहरी कषतरातील शाशवत विकासाची आवहान सोडवणयासाठी तयाची सरजनशीलता आणि कलपकता लाग करणयासाठी आवहान करतो

134 आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना महिला आणि मली बालक आणि तरण वयोवदध वयकती अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय परभावीत होणार नाहीत याची

40

नवीन

शहर

ी कार

यसची

खातरी करन तयाचया सभावय महसल पायाची नोद आणि विसतार करणयासाठी उदाहरणारथ राषटरीय धोरणाचया अनषगान बहआयामी कडासटरसस सथानिक कर शलक आणि सवा आकार मदत दऊ

135 आमही सथानिक सरकारला परयापत वळचया वळी आणि अदाज करता यणार सरोत परवणयासाठी आणि तयाची महसल उभारणयाची आणि खरचाच वयवसथापन करणयाची कषमता वाढवणयाचया दषटीन तयाचया गरजा पराधानय कारय जनादश आणि उचित असलयापरमाण कामगिरी-आधारित परोतसाहन याचया आधार राषटरीय आणि उपराषटरीय सरकारकडन आरथिक हसतातरणासाठी भककम आणि पारदरशक परणालीच परवरतन कर

136 आमही उपराषटरीय परदशातील शहरी कदराचया आत आणि शहरी आणि गरामीण भागाचया दरमयान विषमता कमी करणयासाठी तसच एकतरित आणि सतलित कषतरीय विकासाला चालना दणयासाठी आरथिक सरोताचया वहरटिकलआणि हॉरिझाटल अशा वितरणाचया दोनही परकारचया मॉडलसचयाविकासाला समरथन दऊ या बाबतीत नयाय आणि अवकाशीय एकातमिकतचया दिशन परगतीच निरधारण करणयासाठी एक साधन महणन खरच करण आणि सरोताचया वाटपावरील डटाची पारदरशकता सधारणयाचया महततवावर आमही भर दतो

137 शहरी विकास परकरिया पायाभत परकलप आणि सारवजनिक गतवणकीचा परिणाम महणन निरमाण झाललया जमीन आणि मालमततचया किमती परतिबिबीत होणयासाठी आणि वाटन घणयासाठी आमही सरवोततम पदधतीच परवरतन कर तयाचया कवळ एकटया खाजगी ताबयाला तसच जमीन आणि सथावर मालमततचया हवाला वयवहाराना परतिबध करणयासाठी उचित असलयापरमाण लाभ-सबधित आरथिक धोरण यासारखया उपाय अमलात आणल जाऊ शकतात आमही आरथिक परणाली आणि आणि शहरी नियोजन दरमयानचा तसच जमीन बाजारपठ नियमनासह शहरी वयवसथापन साधनाचया दरमयानचा दवा अधिक मजबत कर जमिनीवर आधारीत विततपरवठा करणयाचा परयासाचा परिणाम जमिनीचया शाशवत वापर आणि उपभोगावर होणार नाही याची खातरी करणयासाठी आमही काम कर

138 आमही खलया आणि नयायय निविदा परकरियाचया परापण यतरणाचया आणि अदाजपतरकाचया विशवासारह कारयानवयनाचया तसच राषटरीय धोरणाला अनरप निषठा उततरदायितव परभावी वयवसथापन आणि सारवजनिक मालमततची आणि जमिनीची उपलबधता याचया परवरतनासाठी भरषटाचार-विरोधी उपायाचया समरथनारथ उचित असलयापरमाण कायदशीर नियतरण आणि सारवजनिक सहभागाचया आधार सथानिक गतवणक आणि परकलपाची आवशयकता आणि परभाव याच निरधारण करणयासाठी पारदरशक आणि उततरदायी खरच नियतरण साधनाची अमलबजावणी करणयात आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना मदत दऊ

139 टिकाऊ करज वयवसथापनाचया आधारावर सथानिक ऋणयोगयतचया मारगान तसच उचित असल तवहा विसतारित शाशवत मयनिसिपल डट मारकटचया मारगान परसा महसल आणि कषमताचया पाठबळावर शाशवत राषटरीय आणि पालिका ऋणासाठी कणखर कायदशीर आणि नियामक चौकटीचया निरमितीला आमही मदत दऊ शहरी विततपरवठयासाठी सचयित विततपरवठा यतरणसह राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक विकास निधी किवा विकास बका या सारखया उचित विततीय मधयसथ सथापन करणयाचा आमही विचार कर ज सारवजनिक आणि खाजगी राषटरीय आणि अतरराषटरीय विततपरवठा उतपररित कर शकतील आमही चलनाचया जोखमीच वयवसथापन करताना भाडवलाचा खरच कमी करणयासाठी आणि जोखीम हसतातरण यतरणपरयत पोहोचसह शाशवत शहरी विकासात आणि लवचिकता उभारणी परयासात खाजगी कषतराला आणि कटबाना उततजन दणयासाठी बहपकषीय गतवणक हमी एजनसीसारखया जोखमी सौमयीकरण यतरणच परवरतन करणयासाठी काम कर

Mum

bai India copy Shutterstock Arun sam

bhu mishra

42

नवीन

शहर

ी कार

यसची

140 आमही योगय आणि परवडणाऱया गह विततपरवठा परॉडकटसचया विकासास समरथन दऊ आणि बहपकषीय आरथिक ससथा परादशिक विकास बका आणि विकास वितत ससथा सहकारी एजनसीज खाजगी कषतरातील धनकोआणि गतवणकदार सहकारी ससथा सावकाराचया विविध शरणीना सहभागी होणयास आणि सकषम वितत ससथाना परवडणाऱया आणि वाढत जाणाऱया गहनिरमाण कषतराचया सरव परकारात गतवणक करणयासाठी परोतसाहन दऊ

141 सारवजनिक अनदानापासन इतर सारवजनिक ससथा आणि खाजगी कषतराकडील योगदान यासह विविध निधीपरवठा सरोताचया आधार कारयकरतयाचयामधील समनवय आणि हसतकषप तसच उततरदायितव याची खातरी करन राषटरीय सतरावर शहरी आणि परादशिक वाहतक सरचना आणि सवा निधी सथापित करणयाचा सदधा आमही विचार कर

142 आमही आतरराषटरीय बहपकषीय आरथिक ससथा परादशिक विकास बका विकास वितत ससथा आणि सहकारय एजनसी याना नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबाजवणीसाठी खास करन विकसनशील दशात कारयकरम आणि परकलपाना कलपक आरथिक यतरणासह आरथिक पाठबळ परवणयासाठी आमतरित करतो

143 आमही गरीन कलायमट फनड गलोबल एनवहायरनमट फसिलिटी एडॉपटशन फड आणि कलायमट इनवहसटमट फडस याचयासह जलवाय परिवरतन सबधी उपनगरीय योजना धोरण कारयकरम आणि उपनगरीय व अनय कारयकरमासाठी विविध बहपकषीय निधीचया परवशाला हवामान बदल अनकलन आणि सौमयीकरण योजना धोरण कारयकरम आणि सहमत कारयपदधतीचया आतील चौकटीत उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारासाठी कारवाईसाठी सरोत लरकषित करणयासाठी मदत दतो मदतआमही उचित असलयापरमाण उपराषटरीय आणि सथानिक आरथिक ससथाबरोबर हवामान विततपरवठा सरचना उपाय विकसित करणयासाठी आणि सरकारचया सरव पातळयावर आरथिक आणि ऋण शाशवततची खातरी करणयासाठी कोणतयाही राषटरीय चौकटीशी साततय राखन उतपररकीय आरथिक ससथा निशचीत करणयासाठी समनवय राख

144 आमहीशहरी आणि महानगरीय पायाभत सविधा इमारती आणि इतर शहरी सपततीमधील गतवणकीशी सबधित विमा आणि पनरविमा ससथा आणि इतर सबधित कारयकरतयाचयाशी समनवय राखन सहकारयान शहरी आणि मानवी वसाहतीमधय हवामान आणि आपतती जोखमीवर तसच सथनिक लोकसखयसाठी तयाचा निवारा आणि आरथिक गरजा सरकषित करणयासाठी वयवहारय उपायाचा धाडोळा घऊ आणि विकसित कर

145 शाशवत शहरी आणि परादशिक विकासासाठी सारवजनिक आणि खाजगी कषतरातील सरव उपलबध सतरोताकडन इतर गोषटीबरोबरच अतिरिकत ससाधनाचया चालनला उतपररित करणयासाठी अधिकत विकास सहाययासह आतरराषटरीय सारवजनिक विततपरवठयाचा वापर करणयाच आमही समरथन करतो यामधय आतरराषटरीय सारवजनिक विततपरवठा सारवजनिक सरोताचया अतरदशीय सतरावर चालना दनाऱया दशाचया खास करन अतयत गरीब आणि मरयादित अतरदशीय सरोत असलल असरकषित दशाचया परयासाना जोड दणयात महततवाची भमिका बजावतात ही वसतसथिती मानय करन सभावय गतवणकदारासाठी जोखीमाचया सौमयीकरणाचा समावश अस शकतो

146 आमही उततर-दकषिण दकषिण-दकषिण व तरिकोणीय परादशिक आणि आतरराषटरीय सहकारय तसच उचित असलयापरमाण उपनगरीय विकदरित आणि शहर-त-शहर सबधी सहकारय करणार परकार शाशवत शहरी विकासासाठी कषमता विकसित करणयासाठी आणि शहरी विकासाला योगदान दणयासाठी आणि सरव सतरावर आणि सरव सबधित कारयकरतयादवार शहरी उपाय आणि परसपर शिकषणाची जोपासना करन सधीचा विसतार कर

43

नवीन शहरी कारयसची

147 आमही शासनाचया सरव सतरावरील बहविध हितसबधी आणि ससथाचया कषमताना सबोधित करणारा आणि शाशवत शहरी विकासासाठी सारवजनिक धोरण तयार करणयासाठी अमलबजावणी करणयासाठी वाढवणयासाठी वयवसथापन करणयासाठी दखरख करणयासाठी आणि मलयाकन करणयासाठी वयकतीगत समाजविषयक आणि ससथातमक कषमताचा सयोग करणारा बहआयामी दषटिकोन महणन कषमता विकासाच परवरतन कर

148 आमही महिला आणि मली मल आणि यवक वयोवदध वयकती आणि अपग वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदायाबरोबर तसच नगरी समाज शकषणिक आणि सशोधन ससथा याचयाबरोबर तयाना शहरी आणि परादशिक विकासाचया सबधातील निरणय घणयाचया परकरियत परभावीपण सहभागी होण शकय करणयासाठी सघटनातमक आणि ससथातमक शासनाला आकार दणयात काम करणयासाठी उचित असलयापरमाण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारी सहयोगी ससथासह सथानिक सरकाराची कषमता मजबत करणयाच परवरतन कर

149 आमही सथानिक सरकारी सघटनाना कषमता विकासाच परवरतक आणि परवठादार महणन उचित असलयापरमाण तयाची शहरी धोरण आणि विकासाची पराधानय यावरील राषटरीय समतरणतील सहभाग आणि नागरी समाज खाजगी कषतर वयावसायिक शकषणिक आणि सशोधन ससथा याचयाबरोबर उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराबरोबरच सहकारय आणि तयाची विदयमान नटवरकस ओळखन आणि मजबत करन कषमता विकास कारयकरम पोचवणयासाठी मदत दऊ परॉकटिशनरस नटवरकस सथापन करण आणि सायनस-पॉलिसी इटरफस परथा जागतिक राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक परमाणावर सहाधयायी-त-सहाधयायी शिकण आतर-पालिका सहकारयसारखया विषय मजकराशी सबधित भागीदाऱया आणि सहकारयाचया कती या मारगान कल जाव

150 आमही अदिस अबाबा कारवाई कारयसचीखाली सथापित कललया आणि 2030 शहरी विकासासाठी शाशवत कारयसची खाली सर करणयात आललया टकनॉलॉजी फसिलिटशन यतरणचया परकरियाबरोबर सपरण ससगतता समनवय आणि सयकत शकतीचा शाशवत शहरी विकासाला फायदा होणयासाठीवाढलल सहकारय विजञान ततरजञान आणि कलपकतचया आदान परदानाच महततव आमही अधोरिखित करतो

151 परयावरणीय सवदनशीलता आणि भरषटाचारविरोधी उपाययोजनासह सरव सतरावर ससथातमक सहकारयात अतरभत कललया आरथिक नियोजन आणि वयवसथापनात उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना पारदरशक आणि सवततर दषटीकोन लखाकन परापण अहवालीकरण लखापरीकषण आणि इतर बाबीबरोबरच सनियतरणाचया परकरिया अगीकारन आणि वय-आणि लिग परतिसादी बजटिग आणि लखाकनाचया परकरिया आणि नोदीचया डिजीटायझशनकड विशष लकष दऊन निषकरष-आधारित दषटीकोनाच परवरतन करणयासाठी आणि मधयम-त-दीरघकालीन परशासकीय आणि तातरिक कषमता उभारणयाचया दषटीन परवरतन कर

152 आमही कायदशीर जमीन-आधारित महसल आणि विवततपरवठा साधन तसच धोरण आखणाऱयासाठी आणि सथानिक जनसपरक अधिकाऱयासाठी सथावर मालमततचया कारयावरील कषमता विकास कारयकरमाच जमिनीचया मलयातील वाढीच राशीकरण पकडण आणि वितरण यासह मलय पकडणयाचया कायदशीरआरथिक पायावर लकष कदरीत करन परवरतन कर

44

नवीन

शहर

ी कार

यसची

153 आमही सपषट आणि पारदरशक धोरण आरथिक आणि परशासकीय चौकटी आणि कारयपदधती तसच बहहितसबधी भागीदाऱयासाठी नियोजनाची मारगदरशक तततव सथापित करन उचित असलयापरमाण शहरी विकास परकरियामधय बह-हितसबधी भागीदाऱयाचया पदधतशीर उपयोगाच परवरतन कर

154 आमही उततम परथा आणि कलपक उपायावर परकाश टाकन तसच उपराषटरीय एकक सथानिक सरकार आणि इतर सबधित हितसबधी याचया दरमयान सह-उतपादन नटवरकसचया परवरतनादवार नवीन शहरी कारयसचीचा आरभ आणि अमलबजावणी वाढवणयाची योजना असणाऱया सवचछिक सहयोगी पढाकाराच लकषणीय योगदान मानय करतो

155 आमही महिला आणि मली मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय तसच असरकषित परिसथितीतल वयकतीची कौशलय आणि कषमता तयाचया शहरी आणि परादशिक विकास निरणय घणयातील परभावी सहभागाची खातरी करणयासाठी शासन परकरियाना आकार दणयासाठी सवादात सामील करन घणयासाठी आणि मानवी हकक आणि भदभाव-विरोधाच परवरतन आओणि सरकषण करणयासाठी सकषम करणयासाठी आणि मजबत करणयासाठी ककषमता

विकास पढाकाराच परवरतन कर

156 आमही महिला आणि मली मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती आणि असरकषित परिसथितील वयकती याचयासह जनतला माहिती आणि सवाद ततरजञान उपलबध होणयाचया दषटीन नागरी जबाबदारी विकसित करणयासाठी आणि अमलात आमणयासाठी सहभाग विसतत करणयासाठी आणि जबाबदार शासनाचया जोपासनसाठी तसच कारयकषमता वाढवणयासाठी राषटरीय माहिती आणि सवाद धोरण आणि इ-गवहरनमट धोरण तसच कषमता विकास कारयकरमासह नागरिक-कदरीत डिजीटल शासन साधन ततरशासतरीय कलपकता वापरन पाहण याच परवरतन कर दीरघकालीन एकातमिक शहरी आणि परादशिक नियोजन आणि डिझाइन भ वयवसथापन आणि शहरी आणि महानगरी सवाची उपलबधता सधारणयासाठी जोसपटियल माहिती परणालीसह डिजीटल वयासपीठ आणि साधनाचया वापराला परोतसाहन दिल जाईल

157 आमही माहिती जञान आणि तजजञता याचया सकलन विशलषण परमाणीकरण आणि भौगोलिकदषटय़ा आधारित समदाय-सकलित उचच-दरजा उतपनन लिग वय वश वाशिकता सथलातरण सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सदरभात सबधित असलली इतर गणवशिषटय़ याचया दवार डिसअगरीगट कलला वळचया वळी आणि विशवासारह डटासह वाटन घण आणि आदान परदान करण यासाठी सामाजिक ततरशासतरीय डिजीटल आणि निसरग-आधारित कलपकता शहरी आणि परादशिक नियोजन आणि धोरण निशचीती आणि ससथातकम कललया यतरणा यावर लकष कदरीत करणयासह विजञान ससोधन आणि कलपकतला मदत दतो

158 आमही शाशवत शहरी विकास नीती आणि धोरणाचया अमलबजावणीत साधय कललया परगतीवर परभावीपण दखरख करण आणि निरणय-घण आणि उचित पनरावलोकनाची माहिती दण यासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतरावर डटा आणि साखयिकीय कषमता मजबत कर नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी पाठपरावयासाठी आणि पनरावलोकनासाठी डटा सकलन कारयपदधती पराथमिक रितया अधिकत राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक डटा सरोतावर आणि उचित असलयापरमाण इतर सरोतावर आधारित असावी आणि खली पारदरशक आणि खाजगीपणाचा हकक आणि सरव मानवी हकक करतवय आणि वचनबदधताचा आदर करणयाचया हतशी साततय राखणारी असावी शहर आणि मानवी वसाहतीचया जागतिक जन-आधारित वयाखया या कामाला मदत कर शकतीलशाशवत

Nairobi Quecircnia

46

नवीन

शहर

ी कार

यसची

159 आमही डटा सकलन मपिग विशलषण आणि परसार करणयात आणि परावा-आधारित शासनाच परवरतन जागतिक दषटया तलनातमक तसच जनगणना कटबाच सरवकषण लोकसखया नोदवहया समदाय-आधारित सनियतरण करकरिया आणि उतपनन लिग वय वशवाशिकता सथलातरण सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सदरभात सबधित असलली इतर गणवशिषटय़ याचया दवार डिसअगरीगट कलल इतर सबधित सरोत अशा दोनहीचा वापर करन वाटन घतललया जञानाचया पायावर उभारणी करणयात राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराचया भमिका आणि वाढललया कषमताना आमही मदत दऊ

160 आमही गर-राजय कारक व लोकासह राषटरीय उपनगरीय आणि सथानिक सवराजय सरकार आणि सबधित हितसबधीमधय इ-गवहरननस माहिती आणि सवाद ततरशासतरादवार सहाययित दषटीकोन आि डिओसपटियल माहिती वयवसथापनमारफत परभावी शहरी नियोजन आणि वयवसथापन कारयकषमता आणि पारदरशकता वाढवणयासाठी जञान हसतातरण आणि वाटन घणयासाठी उपलबध ततरशासतरीय आणि सामाजिक साधन वापरन यजर-मितर आणि सहभागी डटा वयासपीठाची निरमिती परवरतन आणि वाढवणयाची जोपासना कर

पाठपरावा आणि पनरावलोकन

161 आमही एका सरवसमावशक पदधतीन परगतीचा मागोवा घणयासाठी परिणामाच निरधारण करणयासाठी आणि कारयसचीचया परभावी आणि वळचया वळी अमलबजावणी आपलया नागरिकाना उततरदायितव आणि पारदरशकता याची खातरी करणयासाठी राषटरीय विबागीय आणि जागतिक पातळयावर ससगततची खातरी करन नवीन शहरी कारयसचीच पनरावलोकन करणयासाठी नियतकालिक पाठपरावा कर

162 आमही नवीन शहरी कारयसचीचया सवचछिक दशाचया पढाकारान खलया सरवसमावशक बहसतरीय शहभागी पाठपरावयाला आणि पनरावलोकनाला परोतसाहन दऊ परकरियत सरकारचया राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतराचया योगदानाचा विचार करणयात यावा आणि सयकत राषटर यतरणा विभागीय आणि उपविभागीय सघटना मोट समह आणि सबदित हितसबधियाचया योगदानान तिला जोड दणयात यावी आणि ती सरव सबधित हितसबधियामधय भागीदारीची निरमिती आणि ठाम अधिक मजबत करणयाच लकषय असणारी आणि नागरी उपाय आणि परसपर शिकवण याचया दवाण घवाणीची जोपासना करणारी परकरिया असावी शाशवत

163 आमही सरव सतरावर नवीन शहरी कारयसचीचा पाठपरावा करणयासाठी आणि पनरावलोकनासाठी सकरिय भागीदार महणन सथानिक सरकारच महततव मानय करतो आणि उचित असलयापरमाण राषटरीय आणि उपराषटरीय सरकाराबरोबर सबधित सहयोगी ससथा आणि उचति वयसपीठाचया मारफतसह सथानिक पातळीवर सयकतपण अमलबजावणीयोगय पाठपरावा आणि पनरावलोकन यतरणा विकसित करणयासाठी तयाना परोतसाहन दतो आमही उचित असल तिथ या बाबतीत योगदान दणयाचया तयाचया कषमताचा विचार कर

164 नवीन शहरी कारयसचीचया पाठपरावा आणि पनरावलोकनात तयाचया अमलबाजवणीत समनवय आणि ससगततची खातरी करणयासाठी शाशवत विकासासाठी कारयसची 2030 चया पाठपरावा आणि पनरावलोकनाबरोबर परबावी दव असावत यावर आमही जोर दतो

165 आमही यएन-हबिटाटची आपलया दिललया अधिकाराचया आत इतर सयकत राषटर यतरणा एककाचया बरोबर समनवयान शाशवत शहरीकरण आणि इतर बाबीबोरबरच शाशवत विकास आपतती जोखीम कपात आणि हवामान बदल याचया दरमयानच दव मानय करन शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीसाठी एक

47

नवीन शहरी कारयसची

कदरबिद महणन भमिका आणि तजजञता आमही पनहा मानय करतो

166 आमही महासभला सकरटरी-जनरलना दशआणि सबधित विभागीय आणि आतरराषटरीय सघटना याचयाकडील सवचछिक माहितीसह नवीन शहरी कारयसीचया अमलबजावणीचया परगतीचा चा पहिला अहवाल सभचया बहाततरावया सतरादरमयान सादर करन दर चार वरषानी सादर करणयाची विनती करणयासाठी आमतरित करतो

167 अहवालात नवीन शहरी कारयसचीचया आणि शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीचया सबधातील आतरराषटरीय सहमती झाललया लकषयाचया आणि उददिषटाचया अमलबजावणीत कललया परगतीच गणवततातमक आणि राशयातमक विशलषण मिळल ह विशलषण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार य-एन हबिटाट सयकत राषटराचया यतरणची इतर सबधित एकक सबधित हितसबधी याचया नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीचया लमरथनारथ कारय आणि यएन-हबिटाट गवहरनिग कौसिलचया अहवालावर आधारित असतील अहवालात शकय असललया मरयादपरयत बहपकषीय सघटनाची उचित असल तिथ नागरी समाज खाजगी कषतर आणि शकषणिक कषतर याचयाकडील माहिती आणि परकरिया अतरभत करणयात यावी तो यएन-हबिटाटदवार निमतरित जागतिक शहरी मच सारखया विदयमान वयासपीठावर आणि परकरियावर तयार करणयात यावा अहवालात परतिलिपीकरण टाळाव आणि तयान राषटरीय उपराषटरीय परिसथिती आणि कायद कषमता गरजा आणि पराधानय याना परतिसाद दयावा

168 यएन-हबिटाटदवारा सयकत राषटर यतरणचया इतर सबदित एककाबरोबर जवळचया सहयोगान सरवसमावशक सयकत राषटर निहाय समनवय परकरियची खातरी करन समनवयित कला जाईल अहवाल महासभला इकॉनॉमिक अड सोशल कौसिलमारफत सादर कला जाईल18 शाशवत विकासासाठी कारयसची 2013 चा पाठपरावा आणि पनरावलोकनाबरोबर ससगती समनवय सहयोगी दवयाची खातरी करन महासभचया कपाछतराखाली आमतरित कलया जाणाऱया शाशवत विकासावरील उचच-सतरीय राजकीय मचाला सदधा सपरद कला जाईल

169 आमही जागतिक वसाहत दिन आणि जागतिक शहर दिन सारखया विदयमान पढाकाराचा वापर करन भागीदारी तरफदारी आणि जागरकता वाढ़वणाऱया कतीचया माधयमातन चालना दणयाच परयास सर ठव आणि नागरी समाज नागरिक आणि सबधित हितसबधीचया पाठिबयाला चालना दणयासाठी आणि निरमाण करणयासाठी नवीन पढाकार सथापित करणयाचा विचार कर सथानिक आणि परातीय सरकारचया जागतिक सभत परतिनिधीतव कललया राषटरीय आणि उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार सहयोगी ससथाबरोबरचया नवीन शहरी कारयसचीचा पाठपरावा करण आणि पनरावलोकन करण चाल ठवणयाचया महततवाची आमही नोद घतो शाशवतशाशवत

170 आमही महासभचया 16 डिसबर 1976 चा 31109 आणि 19 डिसबर 1977 चा 32162 सह 16 डिसबर 1996 चा 51177 21 डिसबर 2001 चा 56206 67216 68239 आणि 69226 ठरावाना पनहा मानय करतो आमही यएन-हबिटाटाचया नरोबी मखयालयाचया महततवाचा पनरचचार करतो

171 आमही यएन-हबिटाटची इतर सयकत राषटर यतरणातील एककाबरोबर सहयोग करन नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी पाठपरावा आणि परावलोकनासह शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीवरील कदरबिद महणन महततव अधोरखित करतो

18 हबिटाट अजडाचया समनवयित अमलबजावणीवर सकरटरी-जनरलचया इकॉनॉमिक अड सोशल कौसिलला अहवालाची जागा घण हा या अहवालाचा हत आह तयाचा हत महासभन तिचया ठरावात सबधित अजडा बाबीखाली विनती कललया सकरटरी-जनरलचया अहवालाचा भाग असण तयाला अतिरिकत नाही हा सदधा आह बठकीचा सभापतीचा साराश तिचया वारषिक ठरावात सबधित कारयसचीचया बाबीखालील सवततर निरधारणात असललया शिफारशीचया दषटीन दसऱया समितीला तिचया एकाहततरावया अधिवशनात करावयाचया कारवाईचा विचार करणयासाठी माहिती महणन काम करल

48

नवीन

शहर

ी कार

यसची

172 नवीन शहरी कारयसचीचया दषटीन आणि यएन-हबिटाटची परिणामकारकता वाढवणयाचया दषटीकोनातन आमहीसकरटरी-जनरलना महासभचया एकाहततरावया अधिवशनात यएन-हबिटाटच परावा-आधारित आणि सवततर निरधारण सादर करणयाची विनती करतो निरधारणाच निषकरष यएन-हबिटाटची कारयकषमता उततरदायितव आणि दषटीकषप वाढवणयासाठी सचना असलला एक अहवाल असल आणि या बाबतीत तयानी पढील बाबीच विशलषण करावःअधिवशनात

(a) यएन-हबिटाटचा नमनातमक आणि परिचालनातमक आदश

(b) अधिक परभावी उततरदायी आणि पारदरशक निरणय घणयाकरिता यएन- हबिटाटची शासन रचना तयाचया गवहरनिग कौनसिलचया सदसयतवाचया सारवतरिकीकरणासह विकलपाचा विचार करण

(c) यएन-हबिटाटच काम राषटरीय सथानिक आणि सथानिक सवराजय ससथाबरोबर मखयतवान तयाची परण कषमता मिळवणयासाठी सबधित हितसबधीचया बरोबर काम करण

(d) यएन-हबिटटची आरथिक कषमता

173 आमही नवीन शहरी कारयसचीची परभावी अमलबजावणी आणि तया बाबतीत यएन-हबिटाटची सथिती याची चरचा करणयासाठी एकाहततरावया अधिवशनाचया दरमयान महासभचया अधयाकषानी बोलवायची महासभची दोन दिवसाची उचच सतरीय बठक घणयाच ठरवल आह बठकीत इतर विषयाबरोबरच अहवालात असललया उततम परथा यशोगाथा आणि उपायाची चरचा कली जाईल

174 आमही महासभला पढील यनायटड नशनस कॉनफरनस ऑन हाउसिग अड ससटनबल अरबन डवलपमट (हबिटाट IV) 2036 मधय नवीन शहरी कारयसचीचया परगतीच निरधारण आणि मजबतीकरण करणयासाठी नतनीकत राजकीय वचनबदधतचया आतच घणयाचा विचार करणयास परोतसाहन दतो

175 आमही सकरटरी-जनरलना वरील परिचछद 166 चया अनषगान 2026 मधय सादर करायचया चतवारषिक अहवालात नवीन शहरी कारयसचीचया सवीकतीपासन तिचया अमलबजावणीत कललया परगतीचा आणि सामोर जाव लागललया आवहानाचा लखाजोखा घणयाची आणि तयाना सबोधित करणयासाठी उचलायची पढील पावल निशचीत करणयाची विनती करतो

Indi

a copy S

hutte

rstoc

kcom

50

नवीन

शहर

ी कार

यसची

51

नवीन शहरी कारयसची

नवीन

शहर

ी कार

यसची

NewUrbanAgenda Habitat3wwwhabitat3org

नवीन शहरी कारयसची

शाशवत शहर आणि सरव मानव वसाहतीविषयी कविटो घोषणापतर

9

नवीन शहरी कारयसची

1 आमही राजय आणि सरकारच परमख मतरी आणि उचच परतिनिधि सयकत राषटराचया आवास आणि शाशवत शहरी विकास (हबिटाट III) सबधी कॉनफरनससाठी 17 त 20 ऑकटोबर 2016 रोजी कविटोमधयएकतर आललो आहोत यात उप राषटरीय आणि सथानिक सरकार सासद नागरी समाज सथानिक लोक आणि सथानिक समदाय खाजगी कषतर वयावसायिक शासतरकार आणि शकषणिक समदाय तयाच बरोबर सबदध हितसबधी नवीन शहरी कारयसची सवीकारणयासाठी एकतर आल आहत

2 वरष 2050 परयनत जगातील शहरी लोकसखया जवळपास दपपट होण अपकषित आह तयामळ शहरीकरण ह एकवीसावया शतकातील सरवात बदल घडवन आणणारी बाब ठरणार आह लोकसखया आरथिक गतिविधि सामाजिक आणि सासकतिक सवाद तयाच बरोबर परयावरण आणि मानवीय परभाव शहरामधय फार मोठया परमाणावर उचच गतिन बदल घडवन आणत आह आणि यामळ शाशवतआवास पायाभत सविधा आधारभत सवा कषतर आरोगय शिकषण अनन सरकषा उततम नोकरी सरकषा आणि नसरगिक सरोत यासह अनक बाबीचया दषटीन शाशवततचया सबधात मोठी आवहान समोर यत आहत

3 वरष 1976 मधय वहकवर कनडायथ आणि वरष 1966 मधय इसतबल टरकी यथ झाललया मानव वसाहतीसबधी कॉनफरनस आणि 2000 मधय मिलनियम डवलपमट लकषय सवीकारलयापासन आमही कोटयावधी शहरी नागरिकाचया जीवनात बदल घडताना पाहिल आह आणि तयात झोपडया आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणार लोक समाविषट आहत तथापि दारिदरयाची विविध रप वाढ़ती विषमता आणि परयावरणाचा हरास झालयामळ शाशवत विकास वशविक रीतया करणयासाठी सदधा मोठ अजथळ आहत जयात बहतक वळा शहरात आणि मानवी वसाहतीत सामाजिक आणि आरथिक दषटय़ा वगळलयामळ आणि अवकाशीय वगळपणा ह नाकारता न यणार वासतव असणार आहवसाहती असणार आह

4 आपण अजनही या आणि इतर असतितवातील आणि उदभवणाऱया आवहानाना सबोधित करणयापासन खप दर आहोत आणि आणि एक शाशवत आणि उततम आरथिक परगति सामाजिक आणि सासकतिक विकास आणि परयावरण सरकषा मिळवण व तया सबधी तयातील योगदान रखाकित करावयाच आहत ज शाशवत विकास सबधी बदल मिळवणयात मदत करतात तयासाठी इजिन महणन शहरीकरणामळ मिळत असललया सधिचा वापर करण आपलयाला गरजच आह

5 शहर आणि मानवी वसाहती जया परकार आरखित डिझाइन कलया जातात विततपरवठा कला जातो विकसित शासित आणि वयवसथापित कलया जातात तया पदधतीना पनहा सबोधित करन नवीन शहरी कारयसची सरव सवरपातील आणि आकारमानातील दारिदरय आणि भक नषट करणयात विषमता कमी करणयात टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत वदधीच परवरतन करणयात लिग समानता निरमाण करणयात आणि शाशवत विकासात तयाचया महततवाचया योगदानाचा परणपण लाभ घणयाचया दषटीन महिला आणि मलीचया सकषमीकरणात मानवी आरोगय आणि सवासथय़ सधारणयात विरोधाला बळ दणयात आणि परयावरणाच सरकषण करणयात मदत करतील

6 आमही वरष 2015 मधय मिळवलल यश आमही परणपण विचारात घतो मखयतवान वरष 20301 सबधी शाशवत विकास बाबद असललया कारयविधी साठी यात समाविषट आहशाशवत विकासशील लकषय तिसऱया जागतिक कॉनफरनसचा अदिस अबाबा2 कती कारयसची जी विकासासाठी वितत परवठा करणयावर आह सयकत राषटरसघाचया हवामान परिवरतनवरील सयकत राषटरसघाचया फरमवरक कनवहशनखाली सवीकारणयात आलला परीस करार3 आपततीदा जोखीम कमी करणयासबधी सनडाई फरमवरक 2015-

1 ठराव 7012 ठराव 69313 अनचछद3 बघा FCCCCP201510Add1 निरणय 1CP21 अनचछद

10

नवीन

शहर

ी कार

यसची

20304 वहिएननाचा लनडलॉकड डवलपिग कनटरीज फॉर द डिकड 2014ndash2024 एकशन परोगराम5 सिडस एकसीलरटड मॉडलिटीज ऑफ एकशन (समोआ)6 पाथवज आणि इसतबलमधय झालली अविकसित दशासाठी दशकाचा कती आराखडा 2011-20207 समाविषट आहत आमही परयावरण आणि विकास सबधी रियो दि जनरियो जाहीरनामा8 आणि शाशवत विकासावरील जागतिक शिखर परिषद

सामजिक विकासावरील जागतिक शिखर परिषद9 लोकसखया आणि विकासावरील आतरराषटरीय कॉनफरनसचा कतीचा कारयकरम बीजिग पलटफॉरम फॉर एकशन10 शाशवत विकास सबधी सयकत राषटरसघाची यनाइटड नशनसची कॉनफरनस आणि या कॉनफरनससचा पाठपरावा सदधा विचारात घतला आहयासबधी पाठपरावा

7 यात अनतरसरकारी सहमत निषपतती नाही ह मानय करत असताना आमही म 2016 मधय इसतबलमधय झाललया वरलड हयमनिटरियम सममिटची दखल घतली

8 नवीन शहरी कारयसचीतील राषटरीय सरकाराची योगदान तसच उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराची योगदान याच कौतक करतो आणि सथानिक आणि परातीय सरकाराचया दसऱया जागतिक सभची नोद घणार

9 जागतिक परादशिक उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर सबधित कारयकरतयाचया सहभागासह एका एकातमिक आणि समनवयी पदधतीन शाशवत शहरी विकासापरती आमचया जागतिक वचनबदधतचा नवीन शहरी कारयसची ठामपण पनरचचार करतशाशवत नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी एकातमक पदधतीन शाशवत विकासासाठी 2030 कारयसचीचया अमलबजावणीत आणि सथानिकीकरणात आणि शहर आणि मानवी वसाहती सरवसमावशक सरकषित तगाऊ आणि शाशवत बनवणयाचया गोल 11 सह शाशवत विकासाची लकषय आणि उददिषट साधय करणयात योगदान दत

10 नवीन शहरी कारयसची ह मानय करत कि ससकती आणि सासकतिक विविधता मानव जमातीचया समदधीच सरोत आहत आणि शहराचया मानवी वसाहतीचया आणि नागरिकाचया शाशवत विकासात महतततवपरण योगदान दतात जयादवार तयाना विकासाचया उपकरमात सकरिय आणि अदवितीय भमिका निभावणयात सकषम करतात नवीन शहरी कारयसची विकास पढ ह मानय करतो कि सरोताचया जबाबदार वापरात योगदान दणाऱया शाशवत उपभोग आणि उतपादनाचया पदधती याचया परवरतनात आणि अमलबजावणीत ससकतीचा विचार कला जावा आणि हवामान बदलाचया विपरित परिणामाना सबोधित कराव

4 रिझोलयशन 69283 अनचछद II5 रिझोलयशन 69137 अनचछद II6 रिझोलयशन 6915 अनचछद7 इसतमबल टरकी मधय झालली शवटची विकसित दशाची चौथी यनाईटड नशनस कॉनफरनसचा अहवाल9ndash13 म 2011 (ACONF2197) अधयाय II8 यसयकत राषटराचया रियो डि जनरियो मधय झाललया परयावरण आणि विकास यावरील कॉनफरनसचा अहवाल 3-14 जन1992 स स क र ण I कॉनफरनसमधय मजर कलल ठराव (यनाईटड नशनस पबलीकशनस विकरी न E93I8 आ ण ि खणड) ठराव 1 अनचछद I9 लोकसखया व विकास यावरील इडरनशनल कॉनफरनस करो 5ndash13 सपटमबर 1994 चा अहवाल(यनाईटड नशनस पबलिकशनस सलस न E95XIII18) अधयाय I ठराव 1 अनचछद10 चौथी महिलावर आधारित विशव कॉनफरनस बीजिग 4ndash15 सपटमबर 1995 (यनाईटड नशनस पबलिकशनस सलस न E96IV13) अधयाय I ठराव 1 एनकस II

11

नवीन शहरी कारयसची

आमची सामायिक दषटि

11 समान वापर आणि शहराचा आणि मानवी वसाहतीचा उपभोग याचया सदरभात आमचयाकड सरवासाठी शहराची सामायिक दषटी यात सरव परकार सामील असन उततम वसाहत सदय आणि पढ़ील पिढ़ीसाठी सोय कोणतयाही परकारच भदभावाशिवाय एक उततम सरकषित आरोगयपरद सरळ जाणयासारख कमी किमतीच लवचिक आणि शाशवत परकारच शहरी मानव वसाहतीच सवरप तयार असाव आणि तयात सरवासाठी उततम समदधि आणि जीवनाचा दरजा असावा ही दषटी साकार करणयासाठी काही राषटरीय आणि सथानिक सरकार याचया परयासाची जयाना तयाचया विधयकामधय राजकीय जाहीरनामयात आणि सनदामधय ldquoशहराचा हककrdquo अस सदरभित कल आह तयाची नोद घतो

12 आमच लकषय आह शहर आणि मानव वसाहती सबधी कारय जयात परतयक वयकतिला आतरराषटरीय कायदयापरती सपरण आदरासह सयकत राषटराचया सनदचया हत आणमि तततवानी मारगदरशन कलल समानतच अधिकार आणि सधि तयाच बरोबर तयाना आधारभत सवाततरय मिळ शकतील या सबधात नवीन शहरी कारयसची यनिवरसल डिकलरशन ऑफ हयमन राइटस11 जागतिक मानवाधिकार सधि मिलयनियम डिकलरशन12 आणि 2005 वशविक समिटच13 परिणाम यामधय अतरभत आह विकासाचया हककावरील जाहीरनामया14सारखया इतर विलखातन सदधा याची माहिती दिली जात

13 आमची शहर आणि मानव वसाहतीची परिकलपना अशी आह कीः

(a) त आपलया सामाजिक कारयाच पालन कर शकतील यात समाविषट आह आह सामाजिक आणि निसरगविषयक कारय जयात भमि समाविषट असन यासबधी परगतिवादी उपलबधि मिळवण आणि आवास सबधी अधिकाराचा परण वापर आणि सनमान करताना यात बरोबर जीवन सतर कोणतयाही भदभावाशिवाय वशविक रीतया सरकषित आणि कमी दरातील पिणयाच पाणी आणि सवचछता तयाच बरोबर सारवजनिक वसत आणि सवा यासबधी सहज पोहोच यथा आहार सरकषा आणि पोषण आरोगय शिकषा पायाभत सविधा चलनवलन आणि वाहतक ऊरजा हवची गणवतता आणि उदरनिरवाह समाविषट आह

(b) एक सहभागी महणन तयातील सरव रहिवाशाची नागरी गतवणक वाढ़वण सवामितव सबधी भावना सरवात निरमाण करण सरकषित सरवसमावशक पोहोच योगय हरित आणि परयावरण मितर व गणवततापरण सारवजनिक सथळ सरवाना मिळतील ह पराधानयान ठरवण तयाच बरोबर ह सथळ सरव कटबासाठी बरोबर असन सामाजिक आणि पिढयापिढयामधील सवादाच कनदर सासकतिक अभिवयकति आणि राजकीय सहभाग उचित असलयापरमाण उपयोगात आणणार तयाच परकार सामाजिक ळावा सरकषा आणि शाति सवरपात विविध समाजाची उपसथिति जया ठिकाणी सरव लोकाचया गरजा परण होतील विशष करन त जयाना वशिषटयपरण गरजा असतील

(c) लगिक समानता जयामळ सरव सतरिया आणि मलीना सरव कषतरात बरोबरीन सहभागी होता यईल आणि समान हकक परतयक कषतरात नततव कषमतसोबत निरणय कषमता उततम कारय वातावरण आणि समान कामासाठी किवा समान मलयाचया कामासाठी समान वतन सरवाना मिळवता यईल सरव सतरियाना कोणतयाही भदभाव हिसा किवा शोषण यापासन खाजगी आणि सारवजनिक सथळावर सरकषित ठवण हा सदधा महतवाचा मददा आह

11 ठराव 217 A (III)12 ठराव 55213 ठराव 60114 ठराव 41128 अनचछद

Mum

bai Maharashtra India copy

Shutterstock Bodom

13

नवीन शहरी कारयसची

(d) आवहानाना समोर जाण आणि सदय व भविषयातील सधिचा वापर करण यात समाविषट आह आरथिक परगति शहरीकरण आणि पायाभत परिवरतन उततम उतपादकता मलय आधारित गतिविधि आणि सरोताचा उततम वापर सथानिक अरथवयवसथला उततम दरजा दण आणि अनौपचारिक अरथवयवसथला मदत करन शाशवत सवरपान औपचारिक अरथवयवसथच रप दण

(e) सथानिक आणि सथळासबधी कारय परण करण जयात वयवसथापना सबधी सीमा यत आणि सरवासाठी एक समतोल साधणारा शाशवत आणि एकातमिक शहरी आणि कषतरीय विकास सरव सतरावर सर ठवण

(f) वय आणि लगिक परतिसादातमक नियोजन आणि शाशवत सरकषित आणि पोहोच करणयात सरळ असलल शहरी कारय सबधी गतवणक जयात समाविषट असल उततम आणि सकषम परिवहन ततर जयात यातरी आणि सामान परभावी परकार लोकाशी जोडन सथळ सामान सवा आणि आरथिक सधि समाविषट आह

(g) आपततीची जोखीम कमी करणयासाठी उततम वयवसथा करण जोखीम कमी करण अवरोध वाढ़वण आणि नसरगिक पासन मानव निरमित जोखीम कमी करण आणि हवामानातील बदल सौमय करण आणि तयाचयाशी जळवन घण

(h) तयाची इकोसिसटम जल नसरगिक वसाहती याना सरकषा दण वाचवण पनरसथापित करण आणि वाढ़वण आणि जव विविधता वाढ़वन तयाच परयावरण सबधी परभाव कमी करता शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीचया अनषगान काम करण

आमची तततव आणि वचनबदधता

14 आमच लकषय परापत करणयासाठी आमही पढील इटरलिकड तततवाच अनसरण करन नवीन शहरी कारयसची सवीकारणयाचा निशचय करतो

(a) कोणालाही माग ठवायच नाही टोकाच दारिदरय नषट करणयासाह सरव सवरपातील आणि आकारमानातील दारिदरय समापत करनसमान हकक आणि सधि सामाजिक-आरथिक आणि सासकतिक विविधता आणि शहरी अवकाशात सामावन घण लकषयात समाविषट आह आणि तयासाठी उपजीविका शिकषण अनन सरकषा आणि पोषण आरोगय आणि सवासथय जयात एडस पासन मकति कषय आणि मलरियापासन बचाव समाविषट आह आणि भदभाव आणि सरव परकारची हिसा नषट करणआणि तयासाठी लोकसहभागसनिशचित करण व सरकषित आणि समान पोहोच सरवाना दण गरजच राहील जयात भौतिक आणि सामाजिक सरचना आणि आधारभत सवा समाविषट आह तयाच बरोबर कमी किमतीत निवास सोय सदधा असल

(b) शाशवत आणि सरवसमावशक असललया शहरी अरथवयवसथा सनिशचित करण जयासाठी सचयित पदोननती सबधी फायद ज सनियोजित शहरीकरणासाठी असतात ठवण गरजच आह यात समाविषट आह उचच उतपादकता सपरधातमकता आणि कलपकता यासाठी परिपरण आणि उतपादक रोजगार सजन करण व सरवासाठी सनमाननीय कामाची सधि दण या कामात समाविषट आह आणि तयासाठी आरथिक आणि उतपादक सरोताचा वापर करण आणि सरवासाठी सधि तयार करण महतवाच आह जयासाठी जमीनीचया सबधातील हवाला रोखण सरकषित जमीन अवधि तयार करण आणि जिथ उचित असल तिथ शहरी सकोचन रोखण याची खातरी करण

14

नवीन

शहर

ी कार

यसची

(c) सवचछ ऊरजच आणि शहरी विकासात जमीन आणि सरोताचा शाशवत उपयोग करणयाच परवरतन करन निसरगाशी ससवाद राखन निरोगी जीवनशली सवीकारणयासह इकोसिसटीम आणि जवविवधतच सरकषण करन शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीच परवरतन करन शहरी अवरोध उभारन आपततीचया जोखमी कमी करन आणि हवामानातील बदल सोमय करन आणि तयाचयाशी जळवन घऊन परयावरण सबधी शाशवत सथितीची सनिशचितता करण

15 आमही सवतला एका नवीन शहरी कारयसचीसाठी आमलागर बदल घडवन आणणयासाठी वचनबदध करत आहोत जो करलः

(a) आमही सरवासाठी शाशवत विकास आणि समदधीच साधय परकापत करणयासाठी शाशवत शहरी आणि परातीय विकास अतयावशयक आह ह मानय करन शहर आणि मानवी वसाहतीच चया नियोजन करतो विततपरवठा करतो विकास करतो शासन करतो आणि वयवसथापन करतो तया पदधतीना पनहा सबोधित करण

(b) शाशवत शहरी विकासासाठी सरवसमावशक आणि परभावी शहरी धोरण आणि विधयक याचया वयाखयत आणि अमलबजावणीत उचित असलयापरमाण राषटरीय सरकाराची आघाडीची भमिका तवढच महततावच उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराच तसच नागरी समाजाच आणि इतर सबधित हितसबधियाच एका पारदरशक आणि उततरदायी पदधतीत योगदान ओळखण

(c) परिवरतनाचया मलभत पररणाचया आधार सरव पातळयावर धोरणपवितर कषमता विकास आणि कतीची अमबजावणी करन शहरी आणि परातीय विकासापरती एक शाशवत जन-कदरीत वय - आणि लिग - परतिसादातमक आणि एकातमिक दषटीकोन सवीकारणजयात समाविषट असल

(i) उचित पातळीवर शहरी धोरण विकसित करण आणि अमलबजावणी करण यात समाविषट आह सथानिक राषटरीय आणि विविध हितसबधियाची भागीदारी शहराचया आणि मानवी वसाहतीचया एकातमिक यतरणा उभारण आणि आणि एकातमिक शहरी विकास साधय करण शकय होणयासाठी सरव सरकारी सतरामधय सहकारयाच परवरतन करण

(ii) शहरी हितसबधियाना सकषम करतील अशा सदढ ससथा आणि यतरणासह तयाचपरमाण उचित बधन आणि समतोलासह शहरी सरकार मजबत करन सामाजिक सरवसमावशकता टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधी आणि परयावरणविषयक सरकषम परवणससगतता

(iii) दीरघावधी आणि एकातमिक शहरी आणि परातीय नियोजनाला पनहा ऊरजा दण आणि शहरी विकास सबधी लवचिकतच आयाम मिळवण तयासाठी शहरीकरणाच सकारातमक बिनद मिळवण आणि तयाबददल जागरकता पसरवण

(iv) परभावी परकार मदत करण कलपक आणि शाशवत विततीय फरमवरकवर काम करण आणि नगरीय वितत परवठा सदढ करण तयाच बरोबर सथानीय आरथिक पदधतीला सदधा नवीन करन तयास शाशवत परकार परगतिवादी सवरप दऊन एक शाशवत शहरी विकास सबधी विचाराच मलय निरमाण करण

15

नवीन शहरी कारयसची

कतिसाठी आवहान

16 शहराचया विशिषट परिसथितिपरमाण यात नगर आणि गाव वगळ अस शकतील तरीही आमचा ठामपण सागतो कि नवीन शहरी कारयसचीचा आवाका वशविक सहभागी आणि जन-कदरीत आह गरहाची सरकषा करतो आणि यातील लकषय दीरघावधी आह आपलया पराथमिकता जागतिक कषतरीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतरावर ठवावया जयामळ सरकार आणि बाकी सबदध हितसबधी या गरजाना निभाव शकतील

17 आमही नवीन शहरी कारयसची आमचया सवतःचया दशात आणि परातीय आणि दागतिक सतरावर विविध राषटरीय वासतव कषमता आणि विकासाचया पातळया विचारात घऊन आणि राषटरीय कायद आणि पदधती तसच धोरम आणि पराधानयता याचा आदर करन अमलात आणणयासाठी काम कर

18 आमही परयावरण आणि विकासावरील रियो जाहीरनामयाचया इतर विषयाबरोबरच तततव ७ मधय ठरवन दिलयापरमाण सामायिक परत वगवगळया जबाबदाऱयासह तततवावर पनहा एकदा विशवास वयकत करतो

19 आमही ह मानय करतो कि नवीन शहरी कारयसची लाग करताना आफरीकी दश कमी विकसित दश लनडलॉक विकनसशील दश आणि लहान बटाच विकसनशील दश आणि काही विशष आवहानाना सामोर जाणार मधयम उतपनन दश याना सानोर जावलागत असललया अदवितीय आणि उदभवणाऱया शहरी विकासाचया आवहानाना सबोधित करणयाकड विशष लकष परविणयात याव सघरषाचया परिसथितीत असणाऱया तसच विदशाचया ताबयात असणाऱया सघरषोततर दश आणि नसरगिक आणि मानवनिरमित आपततीनी बाधित दशाकड सदधा विशष लकष दणयात याव

20 आमही ही गरज मानय करतो कि इतर बाबीबरोबरच महिला आणि मली बालक आणि तरण अपगतव असललया वयकतीएचआयवहीएडससह जगणाऱया वयकती वयोवदध वयकती दशातरगत लोक आणि सथानिक समदाय झोपडी आणि अनौपचारिक वसाहतीतील रहिवासी बघर लोक कामगार अलप भ-धारक शतकरी आणि कोळी निरवासित परतलल अतरगत विसथापित लोक आणि सथलातरणाचया सथितीचा विचार न करता सथलातरित या सरवाना साममोर जाव लागत असललया अनक सवरपातील भदभावाना सबोधित करताना विशष लकष दणयाची आह

21 आमही सरव राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार तयाच बरोबर सबदध हितसबधियाना आवहान करतो की नवीन शहरी कारयसची परभावीपण अमलात आणणयासाठी आणि आपली सामायिक दरदषटी वासतावातत उतरवणयासाठी तयानी राषटरीय धोरण आणि कायदयाचया अनषगान पनरनिमाण करण सकषम करण आणि भागीदारी निरमाण करण समनवय आणि सहकारय वाढवण यात उततम साथ दयावी

22 शाशवत शहरी विकासाच परवरतन करण आणि वासतवात आणण यासाठी आमही ही नवीन शहरी कारयसची एक सामहिक दषटी आणि राजकीय वचनबदधता आणि वाढत शहरीकरण होणाऱया जगातील शाशवत पररणा महणन शहर आणि मानवी वसाहतीचया मखय भमिकला बळ दणयाची एक ऐतिहासिक सधि महणन सवीकारतो

नवीन शहरी कारयसचीसाठी कविटो अमलबजावणी आराखडा

17

नवीन शहरी कारयसची

23 राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार आणि सरव सबदध हितसबधियासाठी शहरी शाशवत विकास साधय करण शकय करणयासाठी आमही नवीन शहरी कारयसचीची एक महततवाच साधन महणन अमलबजावणी करणयाचा निशचय करतो

शाशवत नागरी विकासासाठी सकरमणशील वचनबदधता

24 शाशवत शहरी विकासातील मलभत कषमताचा परपर फायदा मिळवणयासाठी शाशवत विकासाचया एकातमिक आणि अविभाजय परीसीमाःसामाजिक आरथिक आणि परयावरणविषयक मधय झाललया आमलागर शहरी परावरतनामारफत आमही खालील सकरमणशील वचन दतो

सामाजिक सरवसमावशकता ससगतता आणि दारिदरय निरमलनासाठीशाशवत शहरी विकास

25 आमही ह मानय करतो कि दारिदरयाच टोकाचया दारिदरयासह तयाचया सरव सवरपातन आणि वयापतीतन निरमलन करण ह सरवात मोठ जागतिक आवहान आह आणि शाशवत विकासासाठी अटळ आवशयकता आह आमही ह सदधा मानय करतो कि वाढतया झोपडपटटी आणि अनौपचारिक निवासीचया वाढीसह वाढती विषमता विकसित आणि विकासशील दोनही परकारचया दशाना परभावीत करत आह आणि की शहरी जागच अवकाशीय सघटन पोहोच आणि डिझाइन तसच विकासाचया धोरणाचया जोडीन सरचना आणि पायाभत सवा सामजिक ससगतता समता आणि सरवसमावशकतच परवरतन कर शकतील किवा अडथळा आण शकतील

26 जन-कदरीत असलला गरहाच सरकषण करणारा आणि वय- आणि लिग परतिसादातमक असलला आणि सरव मानवी हकक आणि मलभत सवाततरय वासतवात आणणारा एकतर राहण सविधाजनक करणार सरव परकारचा भदभाव आणि हिसा समापत करणारा आणि सरव वयकती आणि समदायाना तयाचा परिपरण आणि अरथपरण सहभाग शकय करत सकषम करणारा अशा शहरी आणि गरामीण विकासापरती आमही परणपण वचनबदध आहोत तयापढ आपली शहर आणि मानवी वसाहती याचया मानवीकरणातील महततवाच घटक महणन ससकती आणि विविधता आणि समतपरती आदराच परवरतन करणयासाठीही आमही वचनबदध आहोत

27 आमही आमची शपथ पनहा दढतन उचचारतो की कोणीही माग राहाणार नाही आणि सनमाननयी परतिषठच आणि सखाच आयषय जगणयासाठी आणि तयाचया परण मानवी मलभत कषमता साधय करणयासाठी समान सधि आणि सरव रहिवाशाना औपपचारिक किवा अनौपतारिक वसाहतीत राहणार असोत शहरीकरणामळ होऊ शकणाऱया फायदयाच परवरतन करणयापरती वचनबदध आहोत

28 आमही वचनबदध आहोत कि निरवासिताचया अतरगत विसथापित वयकती आणि सथलातरिताच तयाचया सथलातरणाचया सथितीचा विचार न करता मानवी हककाचा परणपण आदर करणयाची खातरी करणयापरती आणि राषटरीय परिसथिती विचारात घऊन तयाचया यजमान शहराना आतरराषटरीय सहकारयाचया भावनतन मदत दणयासाठी जरी शहरात आणि नगरात मोठया सखयन सथलातरित होणारी लोकसखया विविध परकारची आवहान उभी करत असली तरीही ती शहरी जीवनात मोठया परमाणात सामाजिक आरथिक आणि सासकतिक योगदानसदधा दऊ शकल आमही तयापढ नियोजित आणि सवयवसथापित सथलातर धोरणामारफत सरकषित पदधतशीर आणि नियमित सथलातरादवार जागतिक परातीय राषटरीय उपराराषटरीय आणि सथानिक पातळयावरील विकासाचया दरमयानचया सयकत शकतीला मजबत करणयाला आणि सथलातरिताकडन शहराना सकारातमक योगदान शकय करणार फरमवरक सथापित करणयात सथानिक पराधीकरणाना पाठबळ परवणयाला आणि शहरी-गरामीण दव मजबत करणयाला वचनबदध आहोत

18

नवीन

शहर

ी कार

यसची

29 राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारची उचित असलयापरमाण समनवयी भमिका मजबत करणयाला आणि तयाचया सारवजनिक एककाबरोबर आणि गर सरकारी सगटनासाठी सामाजिक आणि आधारभत सवा दणार यात समाविषट असतील समदायामधील गतवणकी जया आपततीना बळी पडण सरवात जासत शकय असत आणि ज वारवार आणि परदीरघ मानवताविषयक आपततीनी बाधित असतात यापढ़ आमही शहरी रचनत आपततीगरसत वयकतीसाठी परशा सवा निवास सथान आणि सनमाननीय आणि उतपादन काम परवरतित करणयाच आणि बाधित वयकतीकड आणि तयाचया यजमान समदायाकड तयाचया विकासाला अवरोध करणयाला परतिबध करणयासाठी मदत वाहती राहील याची खातरी करत असताना सथानिक समदाय आणि सथानिक सरकार याचयाबरोबर सथानिक टिकाऊ आणि परतिषठीत उपाय गतवणयासाठी आणि विकसित करणयासाठी सधि शोधणयात काम करणयासाठी वचनबदध आहोत

30 सशसतर सघरषाचया दरमयान ठाम राहणाऱया शहरी सवाना आणखी पाठभल परवणयाचया सरकारचया आणि नागरी समदायाचया गरजा आमही मानय करतो आमही आतरराषटरीय मानवताविषयक कायदयापरती परण आदर राखणयात ठाम राहणयाची सदधा पोच दतो

31 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक गह निरमाण धोरणाचया परसारासाठी वचनबदध आहोत जी परयापत जीवनमानाचया हककाचा एक घटक महणन सरवासाठी परस गहनिरमाणचया हककाचया परागतिक वासतवात उतरणयाला मदत दतात जो सरव परकारचया भदभावाना आणि हिसला सबोधित करतो आणि राषटरीय कायदा आणि जबरदसतीन घरातन बाहर काढणयाला परतिबध करतो आणि परमाणनानसार वसाहतीचया सामाजिक निरमितीला मदत दणयासह समदायाचया आणि सबधित हितसबधियाचया नियोजन आणि या धोरणाचया अमलबजावणीतील सहभागाला आणि गतवणकीला शकय करत असतानाच बघर बळी पडणयाचया परिसथितीतील वयकती अलप-उतपनन गट आणि अपगतव असललया वयकतीचया गरजावर लकष कदरीत करतो

32 आमही सवत कि आमही एकातमिक कीकत आणि वय व लगिक आधारावर गहनिरमाण धोरणाचा आणि सरव कषतरातील दषटीकोनाचा खास करन रोजगार शिकषण आरोगय-सगोपन आणइ सामाजिक एकातमता कषतर आणि सरकारचया सरव पातळयावर-धोरण आणि दषटीकोन ज परशा परवडणाऱया उपलबध होऊ शकणाऱया सरोत-सकषम सरकषित काटक चागली जोडलली आणि चागलया ठिकाणची घराची नजीकतचया घटकाकड आणि बाकीचया शहरी वीणसमवत आणि परिसरातील कारयशील भागाशी अवकाशीय नात मजबत करणाकड विशष लकष दऊन तरतद करतात तयाच परवरतन करणयास आमही वचनबदध आहोत

33 आमही समाजाचया विविध उतपनन गटासाठी दरलकषित समदायाचया बघर वयकतीचया आणि असरकषित परिसथितीतील लोकाचया सामाजिकआरथिक आणि सासकतिक एकातमिकतचा विचार करन आणि अलगतला परतिबध करन सरकषित किफायतशीर आणि पोहोच असललया परशा विविध गहनिरमाण परयायाचा परवठा करणयास सवतः वचनबदध आहोत बघर लोकाच जीवनमान तयाचा समाजातील सहभाग परणतवान होण सविधाजनक होणयाचया दषटीन आणि बघरपणाला परतिबध करण आणि त नषट करणयासाठी तसच गनहगारीकरणाचा सामना करणयासाठी आणि नषट करणयासाठी आमही सकारातमक उपाय योज

34 आधारभत भौतिक आणि सामाजिक सोयी सरवात किफायतशीर पदधतीन भमि आवास आणि अकषय ऊरजा सरकषित पिणयाच पाणी आणि सवचछता सरकषा पोषण आणि परस आहार कचरा निरमलन शाशवत चलनवलनीयता आरोगयाची निगा आणि कटब कलयाण शिकषा ससकति आणि सवाद ततरासबधी

19

नवीन शहरी कारयसची

माहिती कोणताही भदभाव न करता सरवासाठी उपलबध करणयास मदत करणयासाठी आमही सवत वचनबदध आहोत तयाचयाही पढ आमही सवत महिला मल आणि तरण वदध वयकति दिवयाग वयकति शरणारथी सथानिक वयकति आणि सथानिक समदाय याचया उचित असलयापरमाण आणि काही सकटात सापडणयाचया परिसथितीत या सवा सरव अधिकार आणि गरजाचया परततसाठी परतिसाददणाऱया असतील याची खातरी करणयास वचनबदध आओहोत या बाबतीत आमही कायदशीर ससथातमक सामाजिक आरथिक आणि भौतिक अडथळ नषट करणयास परोतसाहन दतो

35 आमही सवत उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारासह सरकारचया उचित पातळीवर सरवासाठी सरकषचया वाढीव कालावधीसाठी कालवधीचया परकाराची विविधता मानय करन आणि हतसाठी योगय आणि वय-लिग-परतिसादी उपायाच जमीन आणि मालमततचया हककाचया मरयादचया आत महिलासाठी तयाचया सकषमीकरणाची किलली महणन जमीनीचया कालावधीचया सरकषकड परभावी परशासकीय यतरणाचयामारफत सह विशष लकष दऊन परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

36 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीत अपगतव असणाऱया वयकतीना शहराचया भौतिक वातावरणापरयत खास करन सारवजनिक ठिकाण सारवजनिक वाहतक घर शिकषण आणि आरोगय सविधा सारवजनिक माहिती आणि सवाद (माहिती आणि सवाद ततरजञान आणि परणालीसह) आणि शहरी आणि गरामीण दोनही कषतरात जनतला खलया असललया इतर सविधा आणि सवापरयत इतराचया बरोबरीन पोचण सविधाजनक करणाऱया उचित उपायाच परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

37 आमही सवत सरकषित सरवसमावशक पोहोच असलली परयावरण मितर आणि गणवततापरण सारवजनिक ठिकाण जयात गलली साईडवॉक आणि सायकलिग लनस चौरसत वॉटरफरनट कषतर बाग आणि उपवन अशी सामाजिक परसपर सवादासाठी आणि सरवसमावशकतसाठी मानवी आरोगय आणि सवासथय आरथिक दवाण घवाण आणि विविध परकारच लोक आणि ससकतियाचया दरमयानचया सासकतिक अभिवयकति आणि सवादासाठी आणि जयाची रचना आणि वयवसथापन मानवी विकासाची खातरी करणयासाठी आणि शातीपरण सरवसमावशक आणि सहभागी समाज उभा करणयासाठी तसच सहजीवनाच जोडन घणयाच आणि सामाजिक समावशतचया परवरतनासाठी वचनबदध आहोत

38 आमही सवत शहरात आणि मानवी वसाहतीत उचित असलयापरमाण सासकतिक सरचना आणि सथळ सगरहालय अतरदशीय ससकती आणि भाषा तसच पारपरिक तजञान आणि कला सरकषित ठवणयासाठी आणि परवरतन करणयासाठी तयाचया शहरी कषतरातचया पनरवसनातील आणि पनरजजीवनातील भमिकावर परकाश टाकन आणि सामजिक सहभाग आणि नागरिकतवाच अधिकार मजबत करन एकातमिक शहरी आणि परातीय धोरण आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवर परशा गतवणकीमारफत नसरगिक आणि सपषट आणि असपषट असा दोनही सासकतिक वारशाला बळ दण याला वचनबदध आहोत

39 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय बऱयाच वळा महिला आणि मली मल आणि करण आणि बळी पडणयाचया परिसथितीतील वयकती खास करन बाधित होतात ह विचारात घऊन जगण काम करण आणि हिसा आणि धमकीचया भितीशिवाय शहरी जीवनात सहभागी होण सरवानाशकय होणयासाठी सरकषित आरोगयपरण सरवसमावशक आणि सरकषित परयावरणाच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही बालविवाह अलपवयीन विवाह आणि जबरदसतीचा विवाह आणि सतरियाचया योनीची हानी करण यासह महिला आणि मलीसमकष घातक परथाचया निरमलनासाठी आणि नषट करणयासाठी सदधा काम कर

20

नवीन

शहर

ी कार

यसची

40 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय सामाजिक ससगतता मजबत करण आतरसासकतिक सवाद आणि सामजसय सहनशीलता परसपर आदर लिग समानता कलपकता उदयमशीलता सरवसमावशकता ओळक आणि सरकषा आणि सरव लोकाची परतिषठा तसच जगणयाययोगय आणि चतनयशाली शहरी अरथवयवसथा मजबत करणयासाठी विविधता आतमसात करणयाला वचनबदध आहोत आमही सवतःला आमचया सथानिक ससथा वाढतया बहजातीय आणि बहसासकतिक समाजाचया आओतच शातीपरण सहजीवनाची परवरतन करतील याची खातरी करणयासाठी पावल उचळणयालासदधा आमही वचनबदध आहोत

41 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय आपलया राषटरीय धोरणाचया अनषगान जी निरणय घणयाचया नियोजनाचया आणि पाठपरावयाचया नयाचया परकरियामधय सरवासाठी अरथपरण सहभाग तसच वाढीव नागरी गतवण आणि सह-तरतद आणि सह-उतपादन घऊ दतात अशा ससथातमक राजकीय कायदशीर आणि आरथिक यतरणाच सरवसमावशक मचाचया विसततीकरणासाठी परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

42 आमही उचित असलयापरमाण उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना सरव सबधित हितसबधियामधय परसपरसवाद मजबत करणयासाठी वय-आणि-लिग-परतिसादी दषटीकोनामारफतसह सवादासाठी सधि दऊ करन आणि परष आणि महिला मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय निरवासित अतरगत दषटय़ा विसथापित वयकती आणि तयाचया सथलातराचया सथितीचा विचार न करता सथलातरितासह समाजाचया सरव विभागाकडील सभावय योगदानासह वरण धरम वाशिकता किवा सामजिक आरथिक सथिती याचया आधार कोणताही भदभाव न करता मदत दतो

शाशवत आणि सरवसमावशक शहरी समदधि आणि सधि सरवासाठी

43 आमही ह मानय करतो की सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक विकास जयात सरवासाठी सपरण आणि उतपादक रोजगार आणि सनमाननीय काम समाविषट आह शाशवत शहरी आणि परातीय विकासाचा महततवाचा घटक आह आणि की शहर आणि मानवी वसाहती लोकाना निरोगी उतपादक भरभराटीच आणि परिपरण जीवन जग दणारी समान सधीची ठिकाण असावीत

44 आमही ह मानय करतो की शहरी सवरप सरचना आणि बिलडीग डिझाइन मापन आणि सचयाचया काटकसरीचया फायदयामारफत आणि उरजा कारयकषमता पनरनवीकरणीय उरजा लवचिकता उतपादकता परयावरणीय सरकषण आणि शहरी अरथवयवसथत शाशवत वदधीत वाढ करन खरच आणि सरोताचया कारयकषमताच सरवात मोठ पररक आहत

45 आमही सवत शाशवत आणि सरवसमावशक औदयोगिक विकास आणि शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीच परवरतन करणाऱया आणि वयवसाय आणि कलपकता तसच उपदिवीकसाठी वातावरण सकषम करणाऱया चतनयशील शाशवत आणि सरवसमावशक शहरी अरथवयवसथा विकसित करणयास अतरदशीय कषमता सपरधातमक फायद सासकतिक वारसा आणि सथानिक सरोत तसच सरोत कारयकषम आणि लवचिक सरचना उभारणयास वचनबदध आहोत

46 आमही सवत आरथिक विकासात सामाजिक वसाहतीचया निरमितीसह परवडणाऱया आणि शाशवत गहनिरमाण आणि गहनिरमाण विततपरवठयाचया भमिकच आणि विभागाचया इतर आरथिक विभागाना उततजन दणाऱया योगदानाच गहनिरमाण भाडवल निरमितीत उतपननात रोजगार निरमितीत आणि बचतीत वाढ करत आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सछानिक पातळयावर शाशवत आणि सरवसमावशक

21

नवीन शहरी कारयसची

आरथिक सकरमणाला चालना दणयात योगदान दऊ शकत ह मानय करन परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

47 आमही सवत सथानिक आरथिक विकासाला मदत दणयासाठी सरकार आणि सरव कारयशील कषतरामधय आणि सबधित हितसबधियामधय एकातमिकतच सहकारयाच समनवयाच आणि सवादाच जतन करणयासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक ससथा मजबत करणयासाठी उचित पावल उचलणयास वचनबदध आहोत

48 आमही सथानिक सरकार खाजगी कषतर आणि नागरी समाज महिला तरणाच परतिनिधीतव करणाऱया सघटना तसच अपगतव असणाऱया वयकतीच परतिनिधीतव करणार अतरदशीय लोक वयावसायिक शकषणिक ससथा टरड यनियनस कामगाराचया सघटना सथलारिताचया सघटना आणि सासकतिक सघटना याचयासह सरव सबधित हितसबधियाचया दरमयान शहरी आरथिक विकासासाठी सधी निशचीत करणयाचया आणि विदयमान आणि उदभवणारी आवहान ओळखणयासाठी आणि तयाना सबोधित करणयासाठी परभावी सहभाग आणि समनवयाला परोतसाहन दतो

49 आमही सवत शहरी आणि गरामीण कारय राषटरीय आणि उपराषटरीय अवकाशीय फरमवरकमधय आणि शहराचया आणि मानवी वसाहतीचया परणालीमधय एकातम करणाऱया आणि अशा परकार शहरी-गरामीण कषतरात समान परातीय विकासाच जतन करणयाची आणि सामाजिक आरथिक आणि परातीय अतर भरन काढणयासाठी शहरी आणि गरामीण परवठा आणि मागणीशी जोडणाऱया विशवासारह परवठा आणि मलय साखशीची खातरी करन नसरगिक सरोत आणि जमिनीचया शाशवत वयवसथापनाच आणि वापराच परवरतन करणाऱया परातीय परणालीना मदत दणयास वचनबदध आहोत

50 आमही सवत एकातमिक शहरी आणि परातीय दषटीकोनादवार नियोजन साधऩानी अडरपीन कलली शाशवत वाहतक आणि चलनवलन आणि ततरजञान आणि सवाद नटवरकस आणि सरचना या कषतराचया कषमता वाढीव उतपादकता सामाजिक आरथिक आणि परातीय ससगतता तसच सरकषा आणि परयावरणीय शाशवतता जासतीत जासत करणयाचया दषटीन शहरी-गरामीण परसपरसवाद आणि जोडणीला परोतसाहन दणयास वचनबदध आहोत तयामधय जिथ उचित असल शहर आणि तयाचा परिसर अरध-शहरी आणि गरामीण कषतर याचया दरमयान जोडणी तसच अधिक उततम जमीन-समदर जोडणीचा समावश असावा

51 आमही सवत शहरी अवकाशीय फरमवरक जयात शहरी नियोजन आणि डिजाईन उपकरण समाविषट आहत जयामळ नसरगिक सरोत आणि भमिचया शाशवत वयवसथापनाला आधार मिळतो उचित सटसटीतपणाआणि घनता पोलीसनटरिझम आणि मिशर उपयोग उचित असलयापरमाण शहरी विसताराची नियोजित किवा उतसफरत धोरण तया परमाण मापनाचया आणि सचयी अरथवयवसथाना जोर दणयासाठी आहार पदधती नियोजन मजबत करणयासाठी आणि सरोत कारयकषमता शहरी लवचिकता आणि परयावरणीय शाशवतता वाढवणयासाठी वचनबदध आहोत

52 आमही अवकाशीय विकास धोरणाना जी उचित असलयापरमाण शहरी विसताराला मारगदरशन करण पोहोच असललया आणि चागलया परकार जोडललया सरचना आणि सवा शाशवत लोकसखया घनता आणि शहरी वीणत नवीन शजार एकातमिक करण जयामळ शहरी फलाव आणि अलगतला परतिबध होईल अशा शहरी नतनीकरणाला पराधानय दण विचारात घतात परोतसाहन दतो

53 आमही सवत मालमतता मलयासह वाढीव सामाजिक आणि आरथिक मलय निरमाण करणयाचया तयाचया कषमताना शाशवतपम बळ दणयासाठी आणि वयवसाय आणि सारवजनिक आणि खागजी गतवणकी आणि सरवासाठी उपजिवीकचया सधी सविधाजनक करणयासाठी सरकषित सरवसमावशक पोहोच असललया हरित आणि दरजदार सारवजनिक ठिकाणाना सामजिक आणि आरथिक विकासाच चालक महणन परवरतित करणयास वचनबदध आहोत

Mum

bai M

ahar

asht

ra I

ndia

copy S

hutte

rsto

ck

Hari

Mah

idha

r

23

नवीन शहरी कारयसची

54 आमही सवत शकय असल तिथ नतनीकरणीय आणि परवडणारी उरजा आणि शाशवत आणि कारयकषम वाहतक सरचना आणि सवा निरमाण करणयास आणि वापरणयास आणि तयादवार जोडणीच फायद मिळवन आणि अकारयकषम चलनवलन कोडी हवा परदषणशहरी उषणता बटाच परिणाम आणि आवाजाचया आरथिक परयावरणीय आणि सारवजनिक आरोगयाचा खरच कमी करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही सवतः सरव लोकाचया खास करन गरीब आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणाऱया लोकाचया उरजा आणि वाहतकीचया गरजाकड विशष लकष दणयासाठी सदधा वचनबदध आहोत आमही याचीही नोद घतो की नतनीकरणीय उरजचया खरचातील कपात शहराना आणि मानवी वसाहतीना उरजा परवठयाचा खरच कमी करणयासाठी परभावी साधन दतो

55 आमही सवत परशा सरवसमावशक आणि दरजदार सारवजनिक सवा जागतिक आरोगय सघटनन विशद कललया हवचा दरजाविषयक मारगदरशक तततवासह एक सवचछ परयावरण आणि लगिक आणि नवजात बालकाच आणि परसती दरमयान मतय कमी करणयासाठी पनरतपादनविषयक आरोगय-सगोपन सवासह आरोगय-सगोपन सवासाऱखया सामजिक सरचना आणि सविधा उपलबध होणयाच परवरतन करन निरोगी समाजाच जतन करणयास वचनबदध आहोत

56 आमही सवत एका कलपक आणि सपरधातमक शहरी अरथवयवसथला योगदान दणाऱया उतपानन मिळवणाचया सधी तरान कौशलय आणि शकषणिक सविधा कामगाराना उपलबध करन दऊन उचित असलयापरमाण आरथिक उतपादकता वाढवणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः शहर आणि मानवी वसाहतीमधय सपरण आणि उतपादक रोजगार आणि सनमाननीय कामाचया परवरतनामारफत आरथिक उतपादकता वाढ़वणयासाठी सदधा वचनबदध आहोत

57 आमही सवत महिला तरण अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय निरवासित आणि अतरगत विसथापित लोक आणि सथालतरित खास करन सरवात गरीब आणि बळी पड शकणयाचया सथितीतील लोक याचया गरजा आणि कषमताकड विशष लकष दऊन शहर आणि मानवी वसाहतीमधय उचित असलयापरमाण सरवासाठी सपरण आणि उतपादक रोजगार सनमाननीय काम आणि उपजिवीकचया सधी परवरतित करणयासाठी आणि कायदशीर उतपनन मिळवणयाचया भदभाव विरहित सधीच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत

58 आमही सवत परयावरणीय शाशवतता आणि सरवसमावशक भरभराटीचया तततवावर आधारित सकषम करणाऱया नयायय आणि जबाबदार वयवसाय वातावरणाच परवरतन करणयास गतवणकी कलपकता आणि उदममशीलतच परवरतन करणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः मायकरो लघ आणि मधयम आकाराचया उदयमाना आणि सहकारी ससथाना सपरण मलय सखळीत खास करन सामाजिक आणि दढ अरथवयवसथामधील औपचारिक आणि अनौपचारिक अशा दोनही अरथवयवसथामधय काम करणाऱया उदयमाना पाठबळ परवन सथानिक वयवसाय समदायाना सामोर जाव लागत असललया आवहानाना सबोधित करणयासही वचटनबदध आहोत

59 आमही सवतअनौपचारिक अरथवयवसथत काम करणाऱया गरीबाच खास करन महिलाच बिनपगारी घरगती आणि सथलातरित कामगारासह शहरी अरथवयवसथला योगदान राषटरीय परिसथितीचा विचार करन मानय करणयाला वचनबदध आहोत तयाची उपजिवीका कामाची परिसथिती आणि उतपननाची सरकषा कायदशीर आणि सामाजिक सरकषण कौशलय मतता आणि इतर सहाययक सवापरयत पोहोच आणि आवाज आणि परतिनिधीतव वाढवणयात याव कामगार आणि आरथिक यनीटसच औपचारिक अरथवयवसथकड परागतिक सकरमण समतोल दषटीकोन विदयमान उपजिवीकचया सवरधनाच आणि सधारणच परवरतन करताना परोतसाहन आणि अनपालनाच उपाय एकतरित करन विकसित कल जाईल आमही विशिषट राषटरीय परिसथिती कायद धोरण आणि औपचारिक अरथवयवसथकड सकरमणासाठी पराधानय विचारात घऊ

24

नवीन

शहर

ी कार

यसची

60 आमही सवत दरजाची निरमिती सनमाननीय आणि उतपादक नोकऱयासह इतर बाबीबरोबरच सासकतिक आणि सरजनशील उदयोग शाशवत परयटन ललित कला आणि वारसा जपणकीची कारय याचया मारपथ सह विविधता ततरशासतरीय शरणीवरधऩ सशोधन आणि कलपकत चया परवरतनादवार शहरी अरथवयवसथा परागतिकपण उचच-मलय-वरधित विभागामारफत उचततम उतपादकतकड सकरमित करण टिकवणयाला आणि पाठबळ परवणयाला वचनबदध आहोत

61 आमही सवत लाग असल तिथ शहरी लोकसखयाशासतरीय लाभाशाचा फायदा वापरणयाला आणि वाढीव उतपादकता आणि शहर आणि मानवी वसाहतीमधय वाटन घतलली भरभराट साधय करणयासाठी तरणाना शिकषण कौशलय विकास आणि रोजगाराचया उपलबधतच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत मली आणि मल तरण महिला आणि तरण परष उजजवल भवितवय निरमाण करणयातील परिवरतनाच एजनट आहत आणि जवहा सकषम कल जाईल तवहा तयाचयापाशी सवतःचया वतीन आणि तयचया समदायाचया वतीन बाजी माडणयाची महततवाची कषमता असल तयाचया अरथपरण सहभागासाठी अधिक आणि उततम सधीची खातरी करण नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी अतयावशयक असल

62 आमही सवत वयोवदध होत जाणाऱया लोकसखयचया सामाजिक आरथिक आणि अवकाशीय परभावाना जिथ लाग असल तिथ सबोधित करणयाला आणि वय वाढणयाचया घटकाचा शहरी लोकसखयचया जीवनाचा दरजा सधारत असताना नवीन सनमाननीय नोकऱया आणि टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधीसाठी एक सधी महणन उपयोग करणयासाठी वचनबदध आहोत

परयावरणाचया दषटीन शाशवत शाशवत आणि लवचिक शहरी विकास

63 आमही मानय करतो की कि शहर आणि मानवी वसाहतीना अशाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधती जवविविधता नषट होण इकोसिसटीमवर दबाव नसरगिक आणि मानवनिरमित आपतती आणि हवामान बदल आणि तयाचयाशी सबधित जोखमी यापासन अनपकषित धोक असतात जयामळ सरव सवरपातील आणि आकारामानातील दारिदरयाचया निरमलनाच आणि शाशवत विकास साधय करणयाच सरव परयास वयरथ ठरतात शहराच लोकसखयाविषयक कल आणि तयाची जागतिक अरथवयवसथतील हवामान बदलाशी सबधित सौमयीकरणाचया आणि जळवन घणयाचया परयासातील आणि सरोत आणि इकोसिसटीमसवरीमसचया वापरातील जया पदधतीन तयाच नियोजन विककपरवठा विकास उभारणी शासन आणि वयवसथापन कल जात यातील मधयवरती भमिकचा शहरी सीमाचया पलिकड शाशवततवर आणि लवचिकतवर थट परिणाम असतो

64 आमही ह सदधा मानय करतो कीजगभरातील विशषतः विकसनशील दशातील शहरी कनदराच बऱयाचदा विशिष गण असतात जया तयाना आणि तयाचया रहिवाशाना हवामान बदल आणि भकप तीवर हवमानाचया घटना पर यण खचण धळीची आणि वाळचया वादळासह वादळ उषमकचया लाटा पाणयाचा तटवडा दषकाळ जल आणि हवा परदषण वहकटरजनय रोग आणि समदराची पातळी वाढण जयाचा खास करन किनारी कषतरावर परिणाम होतो नदीचया मखाजवळील परदश आणि इतराबरोबरच छोटया बटाची विकसनशील राजय याचयासह नसरगिक आणि मानवनिरमित आपततीचया विपरित परिणामाना बळी पडणार बनवित

65 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय शहरी इकोसिसटीमच आणि परयावरणीय सवाच सरकषण आणि सधारणा करणाऱया हरित गह वाय उतसरजन आणि हवा परदषण कमी करणाऱया आणि परयावरणीय दषटय़ा भककम शहरी आणि परातीय नियोजन सरचना आणि पायाभत सवामारफत शाशवत आरथिक विकासाच जतन करताना आणि सरव वयकतीचया सवासथयाच आणि जीवनाचा दरजाच सरकषण

25

नवीन शहरी कारयसची

करताना आपतती जोखीम कमी करणाऱया धोरणाचा विकासाला पाठबळ दऊन आणि जोखमीचया पातळयासाठी परमाणनासहित नसरगिक आणि मानवनिरमित धोकयानी निरमाण झाललया आपततीचया जोखमीच नियतकालीन निरधारण करन नसरगिक सरोताच शाशवत वयवसथापन करणयास वचनबदध आहोत

66 आमही सवत समारट सिटी दषटीकोन सवीकारणयासाठी वचनबदध आहोत जो डिजीटलायझशनपासनचया सधी सवचछ उरजा आणि ततरजञा तसच कलपक वाहतक ततरजञानाचा वापर करतो अशा परकार रहिवाशाना अधिक परयावरण मितर परयाय निवडणयाच आणि शाशवत आरथिक वदधीला बळ दणयाच विकलप दतो आणि शहराना तयाचया सवा परवण सधारणयास सकषम करतो

67 आमही सवत शहराचा आपतती आणि पर दषकाळाचया जोखमी आणि उषणतचया लाटासह हवामान बदलापरती लवचिकपणा सधारणयासाठी अनन सरकषा आणि पोषण शारिरीक आणि मानसिक आरोगय आणि घरगती आणि परिसरातील हवचा दरजा सधारणयासाठी आवाज कमी करणयासाठी आणि आकरषक आणि जगणयालायक शहर मनवी वसाहती आणि शहरी लडसकपसच परवरतन करणयासाठी आणि विशिषट परजातीचया सवरधनाला पराधानय दणयासाठी खलया बहआयामी सरकषितसरवसमावशक उपलबध होऊ शकणाऱया हरित आणि दरजदार सारवजनिक जागाच चागल जोडललया आणि चागल वितरित कललया जाळयाचया निरमितीचया आणि दखभालीचया परवरतनासाठी वचनबदध आहोत

68 आमही सवत शहरी डलटाज किनारी कषतर आणि इतर परयावरणीय दषटय़ा सवदनशील कषतराचा तयाच वाहतक अनन सरकषा आरथिक भरभराट इकोसिसटीम सवा आणि लवचिकता याच इकोसिसटीमच परवठादार महणन महततव परकाशित करन विशष विचार करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही उचित उपाय शाशवत शहरी आणि परातीय नियोजन आणि निकासात एकातमिक करणयासाठी वचनबदध आहोत

69 आमही सवतशहराना आणि मानवी वसाहतीना आधार दणाऱया किनारी कषतरासह जमिनीचया नसरगहिक आणि सामाजिक कारयाच सवरधन आणि परवरतन करणयास शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीची खातरी करणयासाठी इकोसिसटीम आधारित उपायाची जोपसना करणयासाठी जणकरन इकोसिसटीमची पनरतपादन कषमता ओलाडली जाणार नाही वचनबदध आहोत आमही सवतः शहरी पसाऱयाला परतिबध करणयासाठी आणि मरयादत राखणयासाठी तसच जमिनीचया वापरातील अनावशयक बदलाला आणि उतपादक जमीन आणि नाजक आणि महततवाचया इकोसिसटीम गमावणयाला परतिबध करणयासाठी जमिनीचया शाशवत वापराच परवरतन करणयासही वचनबदध आहोत

70 आमही सवत उरजा पाणी अनन आणि सामगरीचया दरसथ सरोतावरील खप अवलबितव सवा परवठा वयतययासह शाशवततची आवहान उभी कर शकतात आणि की सथानिक तरतद रहिवाशाना सरोताची उपलबधता सविधाजनक कर शकतात ह ओळखन मालआणि पायाभत सवाचया सथानिक तरतदीना मदत दणयास आणि सरोताचया जवळीकीला बळ दणयास वचनबदध आहोत

71 आमही सवतहवा अलपजीवी हवामान परदषक हरित गह वाय आणि आवाजासह सरव कचरा घातक रसायनाचया परयावरणीय दषटय़ा भककम वयवसतापनाकड आणि कमीत कमी करणयाकड विशष लकष दऊन आणि शहरी-गरामीण दव कारयशील परवठा आणि मलय साखळयाचा परयवरणावरील परिणाम विचारात घणाऱया आणि इकोसिसटीमचया सवरधनासाठी पनरतपादनासाठी पनरसथापनसाठी आणि नवीन आणि उबरणाऱया आवहानासमोर लवचिकता सविधाजनक करत एका मडलीय अरथवयवसथकड सकरमित होणयासाठी परिशरम करत अशा एका पदधतीन जमीन पाणी (महासागर समदर आणि ताज पाणी) उरजा सामगरी जगल आणि अनन याच शाशवत वयवसथापन मजबत करणयास वचनबदध आहोत

Jac

arta

Ind

oneacutes

ia

27

नवीन शहरी कारयसची

72 आमही सवत सथानिक आणि परातीय सतरावर शहरी-गरामीण साततयाचा विचार करन आणि सबधित हितसबधी आणि समदायाचा समावश करन एकातमक जल सरोताच नियोजन आणि वयवसथापन अगीकत करणाऱया दीरघकालीन शहरी आणि परातीय नियोजन परकरिया आणि अवकाशीय विकास पदधतीना वचनबदध आहोत

73 आमही सवत घाण पाणी कमी करन आणि तयावर ससकार करन पाणी वाया जाण कमीत कमीकरन पाणयाचया पनरवापराच परवरतन करन आणि जलसाठ वाढवन जलचकराचा विचार करन राखन ठवण आणि पनरभरण करन शहरी निमशहरी आणि गरामीण कषतराचया आत जल सरोताचया पनरवसनादवार सवरधन आणि पाणयाचया शाशवत वापराच परनरतन करणयास आमही वचनबदध आहोत

74 आमही सवत परयावरणीय दषटय़ा भककम कचरा वयवसथापनाच परवरतन करणयास आणि कचरा कम करन पनरवापर करन आणि रिसायकलिग करन जमीन भराव कमीत कमी करन आणि जवहा कचरा रिसायकल करता यणार नाही किवा हा परयाय परयावरणीय दषटया उततम फलनिषपतती दत असल तवहा कचऱयाच उरजत रपातर करन कचरा निरमिती मोठया परमाणावर कमी करणयास वचनबदध आहोत आमही पढ आमखी सवतः किनारी कषतरात सधारित कचरा आणि घाणपाणी वयावसथापनामारफत जल परदषण कमी करणयास वचनबदध आहोत

75 आमही सवत शाशवत नतनीकरणीय आणि परवडणारी उरजा आणि उरजा सकषम इमारती आणि बाधकाम पदधतीविकसित करणयासाठी आणि हरितगह वाय आणि बलक कारबन उतसरजन कमी करणयासाठी शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीची खातरी करणयासाठी नवीन सनमाननीय नोकऱया निरमाण करणयात मदत करणयासाठी सारवजनिक आरोगय सधारणयासाठी आणि उरजा परवठयाचा खरच कमी करणयासाठी अतयावशयक असललया उरजा सवरधनाच आणि कारयकषमतच परवरतन करणयासाठी उचित असलयापरमाण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना परोतसाहन दणयास वचनबदध आहोत

76 आमही सवत नसरगिक सरोताचा शाशवत वापर करणयास आणि काकरीट धात लाकड खनिज आणि जमीन यासारखया कचचया आणि बाधकाम साहितयाचयासरोत कारयकषमतवर परकाश टाकणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः सरकषित सामगरी पनरपरापती आणि रिसायकलिग सविधा सतापित करणयास शाशवत आणि लवतिक इमारतीचया विकासाच परवरतन करणयास आणि सथानिक बिनविषारी आणि रिसायकल कलल साहितय आणि लीड-अडिटिव मकत रग आणि विलपन वापरणयाला पराधानय दणयास वचनबदध आहोत

77 आमही सवत अनसरन दरजदार सरचना आणि अवकाशीय नियोजनाचया विकासामारफत आणि एकातमिक वय-लिग-परतिसादी धोरण आणि योजना आणि सडाई फरमवरक फॉर डिझासटर मनजमट रिसक रिडकशन 2015-2030 ला इकोसिसटीम-आधारित दषटीकोनाचा सवीकार आणि अमलबजावणी करन आणि बळी पडणयाची शकयता आणि जोखीम कमी करणयासाठी खास करन झोपडपटटयासह औपचारिक आणि अनौपचारिक वसाहतीचया जोखीम-परवण कषतरामधय आणि कटब समदाय ससथा आणि सवाना धकक किवा सपत ताणासह धोकयाचया परिणामाना परतिसाद दणयासाठी सवीकारणयासाठी आणि तयातन सावरणयासाठी तयार होण शकय करणयाकरिता सरव सतरावर समगर आणि डटा-इनफॉरमड जोखीम कपात आणि वयवसथापन मखय परवाहात आणन शहराची आणि मानवी वसाहतीची लवचिकता मजबत करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही लवचिक आणि सरोत सकषम सरचनचया विकासाच परवरतन कर आणि आपततीचया जोखमी आणि परिणाम कमी कर जयात झोपडपटटया आणइ अनौपचारिक वसाहतीच पनरवसन आणि शरणीवरधन समाविषट असल आमही झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहतीसह तयाना आपततीपरती लवचिक बनवणयासाठी सथानिक पराधीकरण आणि हितसबधीचया समनवयान सरव जोखमीचया घराच मजबतीकरण आणि रिटरकोफिटिगसाठी उपायाच सदधा परवरतन कर

28

नवीन

शहर

ी कार

यसची

78 आमही सवत परतिसादातमकपासन अधिक सवयपररित सकरियता जोखीम-आधारित सरव-धोक आणि सपरण समाज दषटीकोनाकड जस की जोखमीविषयी जनततील जागरकता वाढवण आणि जोखमीला परतिबध करणयासाठी एकस अट गतवणकीच परवरतन आणि लवचिकता उभारण तयाच वळी नसरगिक आणि मावनिरमित आपतती आणि सघरषामळ बाधित रहिवाशाचया तातडीचया गरजाना सबोधित करणयासाठी वळवर आणि परभावी सथानिक परतिसादाची खातरी करत पढ जाणयाला पाठबळ दणयास वचनबदध आहोततयात ldquoबिलड बक बटरrdquo तततवाच आपतती-पशचात सावरणयाचया परकरियत लवचिकता -उभारणी परयावरणीय आणि अवकाशीय उपाय आणि परवीचया आपततीपासनच धड एकातमिक करणयासाठी एकातमिक करण तसच भावी नियोजनात नवीन जोखमीबाबत जागरकता ससमाविषट असावी

79 आमही सवत हवामान बदलाशी जळवन घण आणि सौमयीकरणासह आतरराषटरीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक हवामानविषयक कारवाईच परवरतन करणयास आणि शहर आणि मानवी

वसाहतीचया तयाचया रहिवाशाचया आणि सरव सथानिक हितसबधीचया महततवाच अमलबजावणीकार महणन परयासाना मदत दणयास वचनबदध आहोत आमही पढ लवचिकता उभारणयास आणि सरव सबधित कषतराकडील हरित वाय उतसरजन कमी करणयासही वचनबदध आहोत अस उपाय हवामान बदलावरील यनायटड नशनस फरमवरक कनवहशन अधीन सवीकारललया परीस कराराचया लकषयाबरोबर साततय राखणार असावत जयात समाविषट आह जागतिक सरासरी तापमानातील वाढ औदयोगिक-परव पातळीचयावर 2 अश सलसियस खाली राखण आणि तापमान वाढ मरयादा औदयोगिक-परव पातळयाचया वर 14 अश सलसियसचया मरयादत ठवणयासाठी परयासाचा पाठपरावा करण

80 आमही सवत मधयम त दीरघकालीन अनकलन नियोजन परकरियला तसच हवामान भदयता आणि परभाव याना मदत दणयासाठी इको-ससटम आधारित अनकलनाचया उपयोगामारफत सह अनकल योजना धोरण कारयकरम आणि शहरी रहिवाशाची लवचिकता उभारणाऱया कती याची माहिती दणयास वचनबदध आहोत

परभावी अमलबजावणी

81 आमही मानय करतो की नवीन शहरी कारयसचीत ठरवन दिलयापरमाण सकरमणीय वचनबदधता वासतवात यणयासाठी शहरी अवकाशीय विकासाच सहभागपरण नियोजन आणि वयवसथापन आणि अमलबजावणीचया परभावी मारगानी जयाला आतरराषटरीय सहकारयाची तसच कषमता विकासातील परयासाची जयात समाविषट आह सरकारामधय सरव सतरावर उततम पदधती धोरण आणि कारयकरमाची दवाणघवाण जोड असललया राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवरील सकषम करणाऱया धोरण चौकटीची आवशयकता असल

82 आमही आतरराषटरीय आणि परादशिक सघटना आणिससथाना जयात समाविषट आहत यनाईटड नशनस सिसटम आणि बहपकषीय परयावरणविषयक करार विकास भागीदार आतरराषटरीय आणि बहपकषीय विततीय ससथा परादशिक विकास बका खाजगी कषतर आणि इतर हितसबधी याना नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी मखय परवाहात आणन शाशवत शहरीकरणाला एकातमिक दषटीकोन लाग करणयासाठी तयाचया शहरी आणि गरामीण धोरणाचा आणि कारयकरमाचा समनवय वाढवणयासाठी आमतरित करतो

83 या सबधात आमही शाशवत विकासासाठी 2030 कारयसचीचया परिचछद 88 मधय भर दगिलयापरमाम परणाली-निहाय धोरणातमक नियोजन अमलबजावणी आणि अहवालीकरणाचया चौकटीचया आत शाशवत शहरी विकासाचया कषतरात सयकत राषटराचया परणाली-निहाय समनवयात आणि एकरपतत सधारणा करणयावर भर दतो

29

नवीन शहरी कारयसची

84 आमही राजयाना आगरहाची विनती करतो की कोणतयाही एकतरफी आरथिक विततीय किवा वयापारविषयक उपायाची अमलबजावणी करणयापासन दर रहाव जर त आतरराषटरीय कायद आणि सयकत राषटराचया सनदनसार नसतील ज आरथिक आणि सामाजिक विकास परणपण साधय करणयाचया खास करन विकसनशील दशात आड यत

शहरी परशासक सरचना उभारण एक मदतीची चौकट सथापन करण

85 आमही यनायटड नशनस हहयमन सटलमटस परोगराम (यएन-हबिटाट)चया शासक परिषदन आपल ठराव 20 एपरिल 2015 चा 21315 आणि 3 एपरिल 2009 चा 22816 मधय सवीकारललया

विकनदरीकरण आणि सथानिक पराधीकरणाना मजबत करणयावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवामधय असलली तततव आणि धोरण आणि सरवासाठी आधारभत सवाची उपलबधी यावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवाची मानय करतो

86 आमही नवीन शहरी कारयसचीचया उचित असलयापरमाण सरवसमावशक अमलबाजवणी योगय आणि सहभागी धोरणात राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक ससथातमक आणि नियामक चौकटीदवार ती पारदरशक आणि उततरदायी वितत यतरणशी परशी सलगन आहत याची खातरी करन उचितअसलयापरमाण एकातमिक धोरण आणि योजना उचित असलयापरमाण पाठबळ असललयाचा एक भाग महणन मखय परवाहातील शाशवत शहरी आणि परादशिक विकासात परभावी अमलबजावणीच सचरसचालन कर

87 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारामधय अधिक कणखर समनवय आणि सहकारय याची बहसतरीय समतरणा यतरणमारफत आणि सरकारचया परतयक सतरावर सबधित सकषमता साधन आणि सरोत याची सपषटपण निशचीती करन जोपासना कर

88 आमही शहरीकरणापरती एकातमिक दषटीकोन मजबत करण आणि तयाचा विचार करणाऱी एकातमिक शहरी आणि परादशिक धोरण अमलात आणणयाचया दषटीन राजकीय परशासनचया वगवगळया सतरावर आणि पटटीत इतर बाबीबरोबरच गरामीण विकास जमिनीचा वापर अनन सरकषा आणि पोषण नसरगिक सरोताच वयवसथापन सारवजनिक सवाची तरतद पाणी आणि सवचछता आरोगय परयावरण उरजा गहनिरमाण आणि चलनवलन धोरण याबाबतीत कषतरीय धोरणाची लकषय आणि उपाय याचया दरमयान एकरपतची खातरी कर

89 आमही उचित असलयापरमाण सरकाराची राषटरीय शहरी धोरण परभावीपण अमलात आणणयासाठीची कषमता वाढवणयासाठी आणि अनदानतवाचया तततवावर आधारित उचित आरथिक राजकीय आणि परशासकीय विकदरीकरणाची खातरी करन तयाना धोरण करत आणि निरण घणार महणन सकषम करणयासाठी समानता आणि विना-भदभावाचया तततवावर आधारित कायदशीर आणि धोरण चौकट सथापन करणयासाठी उपाय योज

90 आमही सपरण परशासकीय सीमामधय आणि कारयशील परदशाचया आधार उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना निरणय घणयात आणि काम करणयात तयाना महततवाचया शहरी महानगरी आणि परादशिकचिताचया वयवसथापनासाठी आवशयकत अधिकार आणि सरोत परवन तयाचया गतल जाणयाची खातरी करन दशाचया राषटरीय कायदयाना अनसरन उप राषटरीय आणि सथानिक सरकाराचया कषमता मजबत करणयात मदत दऊ आमही महानगरी शासनाच परवरतन कर ज उचित असलयापरमाण शाशवत

15 महासभचया अधिकत नोदी बासषटाव अधिवशन परवणी कर 8 (ए628)अनचछद 1 पहा16 इबीड चौसषटाव अधिवशन परवणी कर 8 (ए648) अनचछद 1

30

नवीन

शहर

ी कार

यसची

ऋण वयवसतापनासह सरवसमावशक आणि कायदशीर चौकटी आणि विशवासारह विततपरवठा यतरणा समाविषट करत आमही सरव कषतरात आणि सथानिक सरकारामधीलसह निरणय घणयाचया सरव पातळयावर नततवात महिलाचया सपरण आणि परिणामकारक सहभागाचया परवरतनासाठी उपाय योज

91 आमही सथानिक सरकाराना सथानिक गरजाना अनकल होणयाचया दषटीन उचित असलयापरमाण राषटरीय कायद आणि धोरणाचया अनषगान तयाची सवतःची परशासकीय आणि वयवसथापन रचना निशचीत करणयात मदत दऊ आमही उचित नियामक चौकटीना परोतसाहन दऊ आणि सारवजनिक हिताच सवरधन कल जाईल आणि सकषिपत लकषय जबाबदाऱया आणि उततदायितव यतरणा सपषटपण निशचीत कलया जातील याची खातरी करन पायाभत सवा आणि सरचना विकसित आणि वयवसथापित करणयासाठी समदाय नागरी समाज आणि खाजगी कषतराबरोबर भागीदीरी करणयात सथानिक सरकाराना मदत दऊ

92 आमही सकलपना माडणयापासन त डिजाइन बजटिग अमलबजावणी मलयाकन आणि पनरावलोकन या सरकारचया सरव पातळया आणि नागरी समाज याचया दरमयान थट भागीदारीचया सवरपात मळ धरललया विसतत-आधारावरील आणि उततम-सरोतीकत कायमची यतरणा आणि सहकारय

आणि समतरणसाठी सरवासाठी खलया वयासपीठाचया मारफत सह माहिती आणि सवाद ततरजञान आणि उपलबध डटा उपाय वापरन शहरी आणि परादशिक धोरण आणि नियोजन परकरियाचया सरव टपपयावर सहभागी वय-आणि- लिग परतिसादी दषटीकोनाच परवरतन कर

शहरी अवकाशीय विकासाच नियोजन आणि वयवसथापन

93 यएन-हबिटाटचया शासक परिषदन तयाचया 23 एपरिल 2015 चया ठराव 25617 मधय मजर कललया शहरी आणि परादशिक नियोजनावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवामधय समाविषट असलली शहरी आणि परादशिक नियोजनासाठी तततव आणि धोरण आमही मानय करतो

94 आमही सपरधातमक अरथवयवसथा जीवनाचा उचच दरजा आणि शाशवत परयावरणाची दीरघकालीन वाछित निषपतती असललया अलपकालीन गरजाचा समतोल राखणयाच उददिषट असललया एकातमिक नियोजनाची आमही अमलबजावणी कर काही काळानतर बदलतया सामाजिक आणि आरथिक परिसथितीशी जळवन घणयाचया दषटीन आमही आओमचया योजनामधय लवचिकता ठवणयाचा अथक परयतन सदधा कर ततरजञानातील कलपकतला बळ दणयाचा आणि जगणयासाठी अधिक चागल वातावरण निरमाण करणयाचा परयास करताना आमही या योजना अमलात आणि तयाच पदधतशीरपण मलयाकन कर

95 आमही शहर आणि मानवी वसाहतीचया वगवगळया सतरामधय सहकारय आणि परसपर आधाराला परोतसाहन दऊन अनन सरकषा आणि पोषण परणाली वाढवणयात छोटी आणि मधयम शहर आणि नगर याची भमिका मजबत करन शाशवत परवडणार परयापत लवचिक आणि सरकषित घर सरचना आणि सवा दऊन शहरी-गरामीण साततयामधय परभावी वयापारी दवयाची सविधा परवन आणि लघ-सतरावरील सतकरी आणि कोळी सथानिक राषटरीय परादशिक आणि जागतिक मलय साखळी आणि मारकटशी जोडल जातील याची खातरी करन एकातमिक बहकदरीय आणि समतोल परादशिक विकास धोरणाचया आणि योजनाचया अमलबजावणीला मदत दऊ आमही शहरी शती आणि फारमिग तसच जबाबदार सथानिक आणि शाशवत उपभोग आणि उतपादन आणि सामाजिक परसपरकरिया याना सदधा शाशवतता आणि अनन सरकषा याना योगदान दणयासाठी एक परयाय महणन सथानिक मारकटस आणि वयापाराचया उपलबध होऊ शकणार नटवरक सकषम करन मदत दऊ

17 आयबिड सतराव अधिवशन सहायक करमाक 8 (A708) अनचछद

31

नवीन शहरी कारयसची

96 आमही सरव आकारमानाची शहरी कषतर आणि तयाची उपनगर आणि गरामीण परिसर सीमापार असललयासह याचयात सयकत शकती आणि परसपरकरिया याना परोतसाहन दणयासाठी शहरी-विभाग आणि महानगरी योजनासह शाशवत शहरी आणि परादशिक नियोजनाचया अमलबजावणीला परोतसाहन दऊ आणि आमही शाशवत परादशीय सरचना परकलपाना मदत दऊ ज शहरी-गरामीण साततयामधय परदशाचया नयायय वदधीच परवरतन करन शाशवत आरथिक उतपादकतल उततजन दतील या बाबतीत आमही पालिका आणि महानगरी लकषय परण करणयाची सारवजनिक सवा दणयाची आणि सतानिक आणि परादशीय दोनही विकासाच परवरतन करणयाची परभावी साधन महणन कारयशील परदश आणि शहरी कषतरावर आधारित शहरी-गरामीण भागीदारी आणि आतर-पालिका सहकारय यतरणाच परवरतन कर

97 आमही नियोजित शहरी आणि विसतार आणि भरावाच परोतसाहन दऊहित करणार आणि पराथमिक रीतया पनरनवीकरण आणि शहरी कषतरातील नवीन कारयाचा आढ़ावा घऊन उचित असलयापरमाण यात झोपडपटटी आणि अनौपचारिक वसाहती समाविषट करन यात उचच गणवतततील इमारती आणि सारवजनिक ठिकाण परवन हितसबधी आणि सबदध वयकतिना गतवन एकातमिक आणि सहभागी दषटीकोनाच परवरतन करन अवकाशीय आणि सामाजिक आरथिक वगळपणा आणि जनटरीफिकशन

टाळन तयाचबरोबर सासकतिक वारशाच सवरधन करन आणि शहरी पसाऱयाला परतिबध करन आणि मरयादा घालन परवरतन कर

98 आमही नयायय ततव जमीन आणि नसरगिक सरोताचा कारयकषम आणि शाशवत वापर सटसटीतपणा बहकदरीयता उचित घनता आणि जोडणी आणि अवकासाच बहविध उपयोग शहरी पसाऱयाला परतिबध करणयाचया चलनवलनाची आवहान आणि गरजा आणि दर डोई सवा परवणयाचा खरच कमी करणयाचया आणि उचित असलयापरमाण घनता आणि सकलचया अरथवयवसथा आणि सचयाचा फायदा घणयाचया दषटीन एकातमिक आणि परादशिक नियोजनाच परवरतन कर

99 आमही जी शहरी नियोजनाची धोरण सरवासाठी दरजदार पायाभत सवा आणि सारवजनिक ठिकाणाचया उपलबधतसह परवडणाऱया घराचया तरतदीमारफत सामाजिक मिशरण सविधाजनक करतात सरकषा आणि सरकषिततता वाढवन आणि सामाजिक आणि आतरपिढी परसपरकरियला अनकल राहन आणि विविधतचया कौतकासह तयाना उचित असलयापरमाण मदत दऊ आमही शहरी हिसन बाधित कषतरातील सवना परवणाऱया वयावसायिकाना आणि समदायाना उचित परशिकषण आणि मदत समाविषट करणयासाठी पावल उचल

100 आमही उततम रीतया डिजाईन कललया सरकषित पोहोच असललया हरित आणि दरजदार रसत आणि इतर सारवजनिक ठिकाण जी सरवाना उपलबध आहत आणि लगिक छळ आणि लिगाधारित हिससह गनह आणि हिसपासन मकत आहत तयाना मानवी सकल आणि रसतयाचया पातळीवरील जमिनीचा उततम वापर कर दणार उपाय विचारात घऊन औपचारिक आणि अनौपचारिक दोनही सतानिक आणि वयापारी तसच ना-नफा समदायाचया उपकरमाची जोपसाना करन लोकाना सारवजनिक ठिकाणी आणन आणि आरोगय आणि सवासथय सधारणयाचया उददशान चालण आणि सायतलिग करण याच परवरतन करन तरतदीना मदत दऊ

101 आमही हरितवाय उतसरजन जागाच इमारती आणि बाधकामाच सवा आणि सरचनाच लवचिकता आधारित आणि हवामान परिणामकारक डिजाइन आणि निसरग-आधारित उपाय याचयासह आपतती कमी करण आणि हवामान बदल अनकलन आणि सौमयीकरण विचार आणि उपाय याना वय-आणि लिग परतिसादी शहरी आणि परादशिक विकास आणि नियोजन परकरियामदधय एकातमिक कर आमही कषतराचया दरमयान सहकारय आणि समनवयाच परवरतन कर आणि चाल आणि भावी सविधाचया ठिकामाचया सबदातील

Mum

bai Maharashtra India - copy

Shutterstock Rahul Ramachandram

33

नवीन शहरी कारयसची

जोखीम निरधारणासारखया आपततीत जोखीम कमी करण आणि परतिसाद आराखड विकसित करणयाचया आणि अमलात आणणयाचया आणि परयापत आकसमिकता आणि सटकचया कारयपदधती तयार करणयाचया सथानिक पराधीकरणाचया कषमता उभार

102 आमही शहरी नियोजन आणि डिझाइनसाठी कषमता सधारणयासाठी आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवर शहरी नियोजनकारासाठी परशिकषणाचया तरतदीसाठी अथक परिशरम घऊ

103 आमही शहरी सरकषा आणि गनह आणि दहशतवाद आणि दहशतवादाला उपकारक असललया अतिरकी हिससह हिसचया परतिबधासाठी सरवसमावशक उपाय एकातमिक कर अस उपाय उचित असतील तिथ सारवजनिक सरकषा आणि गनह आणि हिसला परतिबधाशी सबधित धोरणाचया विकासात झोपडपटटी आणि अनौपचारिक वसाहतीमधील घटक तसच बळी पडणयाची शकयता आणि सासकतिक घटक सबधित सथानिक समदायाला आणि गर-सरकारी कारयकरतयाना गतव जयात अगभतपण अधिक मोठा सरकषा धोका असणारा महणन विशिषट गटाचया कलकीत करणयाला परतिबध करण आणि सामना करण समाविषट आह

104 आमही कायदशीर गरजाना परण करत सशकत सरवसमावशक वयवसथापकीय फरमवरक आणि उततरदायी ससथा जया जमीन नोदणी आणि शासन याचा वयवहार करतात तयाचया मारफत जमिनीच पारदरशक आणि शाशवत वयवसथापन आणि वापर जमीन नोदणी आणि भककम विततीय यतरणा लाग करन

कायदशीर आवशयकतचया अनपालनाच परवरतन कर शाशवतआमही सथानिक सरकार आणि सबदध हितसबधीना कडासटरस मलयाकन आणि जोखीम नकाश आणि जमीन आणि घराचया किमतीचया नोदी सारखी मलभत जमीन वसतसची माहिती विकसित करणयात आणि वापरणयात उचच दरजा वकतशीर आणि विशवासारह डटा- उतपनन लिग वश वाशिकता सथलातरणाची सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय सदरभात सबधित इतर गणवशिषटय यादवारा वगळा कलला-हा डटा भदभाव करणाऱया जमिन वापराचया धोरणासाठी वापरला जाणार नाही याची खातरी करन- निरमाण करणयासाठी विविध यतरणामारफत मदत दऊ

105 आमही परयापत जीवनमानाचा एक घटक महणन परयापत घराचा हकक परागतिकतन वासतवात उतरणयाची आमही जोपासना कर आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक विकास धोरण जमीन दोरण आणि घराचा परवठा यामधय सपषटपणाची खातरी करणयासाठी उचित असलयापरमाण सहभागी नियोजन अतरभत करन आणि एकतच तततव लाग करन सरव पातळयावर गहनिरमाण धोरण विकसित कर आणि अमलात आण

106 आमही सामाजिक सहभाग आरथिक परिणामकारकता आणि परयावरणविषयक सरकषणाचया तततवावर आधारित असललया गहनिरमाण धोरणाच परवरतन कर शहराचया मधयवरती आणि गरदीचया भागातील परशा सरचना असललया जमिनीसहपरवडणाऱया आणि शाशवत घरासाठी सारवजनिक सरोताचया परभावी वापराला मदत दतो आणि सामाजिक समावशकता आणि ससगतता परवरतित करणयासाठी मिशर-उतपनन विकासाला परोतसाहन दतो

107 आमही धोरण साधन यतरणा आणि विततपरवठयाची परारप याचया विकासाला परोतसाहन दतो जी भाडयाचया आणि इतर निवासी विकलपासह तसच सह-निवास सामदायिक जमिनीच नयास आणि इतर सामहिक घराच परकार ज वयकती आणि समदायाचया उभरणाऱया गरजाना सबोधित करतील तयाना घराचा परवठा सधारण(खास करन अलप उतपनन गटासाठी) वगळ पडण आणि जबरदसतीन घरातन बाहर काढण आणि विसतापित होण याला परतिबध करणयासाठी आणि परतिषठीत आणि परस पनरवसन परवणयासाठी

34

नवीन

शहर

ी कार

यसची

परोतसाहन दऊ यात झोपडपटटयाचया आणि अनौपचारिक वसाहतीचया शरणीवरधनाचया कारयकरमाकड विशष लकष परवन वाढतया गहनिरमाणाला आणि सवतः बाधललया योजनाना मदत समाविषट असल

108 आमही शिकषण रोजगार गहनिरमाण आणि आरोगय याचया दरमयानचया मजबत दवयाना सबोधित करन वगळण आणि वगळ पडणयाला परतिबध करन सथानिक एकातमिक गहनिरमाण दषटीकोनाची जोपासना करणाऱया गनिरमाण धोरणाचया विकासाला मदत दऊ तयाचयाही पढ आमही सवतः बघरपणा तसच समरपित धोरणाचया आणि वयापक सरवसमावशक आणि शाशवत हाउसिग-फरसट कारयकरमासारखया लकषयित सकरिय सरवसमावशक धोरणामारफत तयाचया गनहगारीकरणाचा सामना करणयास आणि निरमलन करणयास वचनबदध आहोत

109 झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहती शहराचया सामाजिक आरथिक सासकतिक आणि रायकीय आकारमानात एकातमि कलया जातील याची खातरी करणयासाठी शारिरीक आणि परयावरणीय सदारणाचया पलिकड जातील असशा धोरणानी उचित असलयापरमाण झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहतीचया शरणीवरधनासाठी आणि शकय असललया मरयादपरयत झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसहतीना परतिबध करणयासाठी आरथिक आणि मानवी सरोताचया वाढीव वाटपाचा आमही विचार कर या धोरणामधय लाग असलयापरमाण शाशवत परयापत सरकषित आणि पवडणारी घर पायाभत आणि सामाजिक सवा सरवसमावशक उपलबध होऊ शकणाऱया हरित आणि दरजदार सारवजनिक ठिकाण समाविषट असावीत आणि तयानी कालावधीची सरकषा आणि तयाच नियमित करण तसच सघरष परतिबधक आणि मधयसथीच उपाय याच परवरतन कराव

110 आमही झोपडपटटयामदधय आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणाऱया लोकाच परमाण कमी करणयासाठी झोपडपटटवासी आणि अनौपचारिक वसाहतीतील निवासी याच जीवन सधारणयाचया आधीचया परयासातील अनभव विचारत घऊन सरवसमावशक आणि पारदरशक दखरख यतरणा निशचीत करण आणि अधिक मजबत करण यासाठीचया परयासाना मदत दऊ

111 आमही गहनिरमाण कषतरातील परयापत आणि लाग करता यणाऱया नियमनाचया विकासाच उचित असलयापरमाण लवचिक बिलडीग कोडस परमाणन विकास परवान कायदयान आणि वटहकमान जमिनीचा वापर आणि नियोजनाची नियमन यासह हवालयाशी विसथापनाशी बघरपणाशी आणि मनमानी जबरदसतीन बाहर काढणयाशी सामना करन आणि तयाला परतिबध करन आणि दरजा परवडण आरोगय सरकषा उपलबध होम उरजा आणि सरोताची कारयकषमता आणि लवचिकतची खातरी करन परवरतन कर आमही उचच-दरजा वळवर आणि विशिषट सामाजिक आरथिक परयावरणीय आणि सासकतिक पल विचारात घऊन राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर विशवासारह डिसअगरीगटड डटावर आधारित घराचा परवठा आणि मागणीचया विशिषट विशलषणाच सदधा परवरतन कर शाशवत

112 आमही घर आणि लोकाचया गरजा धोरणाचया कदरसथानी ठवन परिघीय आणि एकाकी पडलला सारवतरिक गहनिरमाण विकास शहरी परणालीपासन तटलला राहण टाळणयासाठी चागलया ठिकाणी असललया आणि चागल वितरण कललया गहनिरमाण योजना जयाचयासाठी तया विकसित कललया आहत तया सामाजिक आणि आरथिक कषतराचा विचार न करता आणि अलप-उतपनन गटाचया घराचया गरजासाठी उपाय परवन शाशवत शहरी विकासाच परवरतन कर

113 आमही रसत सरकषा सधारणयासाठी आणि त शाशवत चलनवलन आणि वाहतक सरचना नियोजन आणि डिझाइनमधय एकातमिक करणयासाठी उपाय योज जागरकता-वाढविणयाचया पढाकारासोबत एकतरितपण आमही डिकड ऑफ अकशन फॉर रोड सफटीमधय सचवणयात आललया सफ-सिसटीम दषटीकोनाच परनरतन कर जयामधय सरव महिला आणि मलीचया गरजा तसच मल व यवक वदध वयकती आणि अपग आणि

35

नवीन शहरी कारयसची

असरकषित परिसथितीत राहाणाऱया वयकतिची काळजी घतली जाईल आमही ती धोरण आणि उपाय सवीकारणयासाठी अमलात आणणयासाठी आणि लाग करणयासाठी काम कर ज आरोगयविषयक विशाल निषपततीचया दषटीन पादचारी सरकषा आणि सायकलिग चलनवलनाला खास करन दखापतीना आणि अससरगजनय रोगाना परतिबध करणयासाठी सकरियपण सरकषण दतील आणि परवरतन करतील आणि आमही जागतिक सतरावर मोटरसायकलमळ परामाणाबाहर होणाऱया मतय आणि दखापतीचा खास करन विकसनशील दशात विचार करता विशिषट कायदा आणि धोरण विकसित करणयासाठी आणि तयाची अमलबजावणी करणयासाठी काम कर आमही पराधानयान परतयक मलाला शाळपरयत सरकषित आणि निरोगी परवासाच परवरतन कर

114 आमही सरवासाठी एकण शहरी आणि परादशिक आराखडयात वाहतक आणि चलनवलन योजना एकातमिक करन आणि खाली दिलयापरमाण वाहतकीचया आणि चलनवलनाचया अनक परयायाच परवरतन करन शहरातील आणि मानवी वसाहतीतील सामाजिक आणि आरथिक कतीमधय अरथपरण सहभाग शकय करणारी सरकषितवय आणि लिग परतिसादी परवडणारी आणि शाशवत शहरी चलनवलन आणि भ आणि समदर वाहतक पदधतीच परवरतन कर

(a) सारवजनिक वाहतकीसाठी तसच चालण आणि सायकलिग अशा यतरविरहित परयायासाठी तयाना खाजगी यातरिक वाहतकीचया वर पराधानय दऊन उपलबध होऊ शकणाऱया सरकषित कारयकषम परवडणाऱया आणि शाशवत सरचनामधय मोठी वाढशाशवत

(b) विसथापन खास करन गरीबाच कमीत कमी करणारा नयायय ldquoसकरमणाभिमख विकासrdquo आणि परवडणारी वशिषटय़ मिशर-उतपनन घर नोकऱया आणि सवाच एक मिशरण

(c) जलमारगासह शहरी उपनगरी आणि गरामीण भागाचया दरमयान जोडणी वाढवणार परवासाची आणि वाहतकीची गरज कमी करणार उततम आणि समनवयित वाहतक व भमि वापर नियोजन आणि वाहतक आणि चलनवलन नियोजन खास करन छोटया बटाची विकसनशील राजय आणि किनारी शहरासाठी

(d) शहरी भाड नियोजन आणि लॉजिसटिकस सकलपना जयामळ विविध उतपादन आणि सवा उपलबध होतात तयाचा परयावरणावरील आणि शहरातील उपजिवीकवरील परभाव कमी होतो आणि टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधीला योगदानात जासतीत जासत वाढ होत शाशवत

115 आमही शहरी आणि महानगरीय वाहतक योजनाच परयावरण अरथवयवसथा सामाजिक ससगतता जीवनमान उपलबधता रसत सरकषा सारवजनिक आरोगय आणि इतर गोषटीबरोबरच हवामान बदलावरील कारवाई याचयासह अधिक विशाल फायदयाच मलयाकन करणयासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर यतरणा आणि सामायिक चौकटी विकसित करणयासाठी उपाय योज

116 आमही शाशवत शहरी आणि महानगरीय भागात वाहतक आणि चलनवलनाचया सवाचया वाटन घतललया चलनवलनाचया सवा शकय करणाऱया नवीन ततरजञानासह खलया आणि पारदरशक परापण आणि नियमनासाठी शाशवत राषटरीय शहरी वाहतक आणि चलनवलन धोरणावर आधारित या यतरणा आणि चौकटीचया विकासाला मदत दऊ आमही सथानिक सरकारआणि वाहतक आणि चलनवलन सवा परवठादार याचया दरमयान डटा वयवसथापनासह एक सपषट पारदरशक आणि उततरदायी करारीकत सबध विकसित करणयाला मदत दऊ ज सारवजनिक हिताच आणि वयकतीगत खाजगीपणाच आणखी सरकषण करतील आणि परसपर करतवय निशचीत करतील

Abu

Dhab

i Em

irado

s Aacuter

abes

Uni

dos

37

नवीन शहरी कारयसची

117 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर शाशवत शहरी आणि महानगरीय वाहतक आणि चलनवलन आराखडयासह नियोजन आणि धोरण चौकटीचया परसपर सामजसयात वाहतक आणि शहरी आणि परादशिक नियोजन विभागामधय अधिक समनवयाला मदत दऊ आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना आराखडयाची अमलबजावणी करणयासाठी आणि लाग करणयासाठी आवशयक त जञान आणि कषमता विकसित करणयात मदत दऊ

118 आमही राषटरीय उपनगरीय आणि सथानिक सवराजय सरकाराना कारयकषमता जोडणी उपलबधता आरोगय आणि जीवनाचा दरजा सधारतानाच कोडी आणि परदषण कमी करणयासाठी तयाचया मास रपिड-टरानझीट सिसटीम एकातमिक वाहतक परणाली हवाई आणि रल परणाली आणि सरकषित परयापत आणि परस पादचारी आणि सायकलिग सरचना आणि वाहतक आणि परवासातील ततरजञान आधारित परणाली अशा वाहतक आणि चलनवलन पायाभत सविध आणि परणाली सधारण शकय होणयासाठी विततपरवठा साधन विकसित आणि विसतारित करणयाला परोतसाहन दऊ

119 आमही पाणयाशी- सबधित आपततीचया परसगात सरकषितता सधारणयासाठी आरोगय सधारणयासाठी सरवासाठी पाणयाचया सरकषित आणि परवडणाऱया वशविक आणि नयायय उपलबधतची खातरी करणयासाठी तसच असरकषित परिसथितीतीलमहिला आणि मलीचया गरजा आणि सरकषितता याकड विशष लकष दऊन खलयावर शौच करणयाची समापत करणयासाठी पाणी सवचछता आणि मलनिःसारण घन कचरा वयवसथापन शहरी मलवाहिनया हवा परदषण कमी करण आणि सटॉरम वॉटर वयवसथापनसाठी सरकषक उपलबध होऊ शकणाऱया आणि शाशवत सरचना आणि सवा तरतद परणालीमधय परशा गतवणकीच परवरतन कर आमही ही सरचना हवामानापरती लवचिक असल आणि ती इतर गोषटीबरोबरच गहनिरमाण आणि चलनवलनासह एकातमिक शहरी आणि परादशिक विकास आराखडयाचा एक भाग असल आणि तिची अमलबजावणी कलपक सरोत-कारयकषम उपलबध होणारी सदरभ- विशिषट आणि सासकतिक दषटय़ा सवदनशील शाशवत उपाय विचारात घऊन सहभागी पदधतीन कली जाईल अस पाह

120 आमही हळहळ विषमता नषट करणयाच आणि सरवासाठी परवडणाऱया पिणयाचया पाणयाची सारवतरिक आणि नयायय दोनही उपलबधता आणि सरवासाठी परशा आणि नयायय सवचछता आणि आरोगयशासतराचया परवरतनाच लकषय ठवन कषमता विकासामारफत शहरी सरचना सवाचया दखभालीसह शाशवत जल वयवसथापन परणालीची अमलबजावणी करणयासाठी कषमतन सारवजनिक पाणी आणि सवचछता उपयोगिताना ससजज करणयासाठी काम कर

121 आमही उरजा कारयकषमता आणि शाशवत नतनीकरणीय उरजच परवरतन करन आणि सारवजनिक इमारती सरचना आणि सविधामधय जिथ लाग असल तिथ तसच उपराषटरीय आणि सथानिक सरचनाचया सथानिक सरकारादवार थट नियतरणाचा फायदा घऊन निवासी वयापारी आणि औदयोगिक इमारती उदयोग वाहतक कचरा आणि सवचछता अशा अतिम-उपभोकता कषतरात जोपासना करणयासाठी परवडणाऱया विशवासारह आणि आधनिक सवा कषतराचया सारवतरिक उपलबधतची खातरी कर आमही उरजा-सकषमता उददिषट गाठणयासाठी बिलडीग कामगिरी कोडस आणि परमाणन नतनीकरणीय पोरटफोलिओ उददिषट उरजा-कारयकषमता लबलिग विदयमान इमारतीच रिटरोफिटिग आणि उरजचया आणि उचित असलयापरमाण इतर पदधतीमधील जाहीर परापणाचया बाबतीत धोरणाना परोतसाहन दऊ आमही नतनीकरणीय उरजा आणि उरजा कारयकषमता याचया दरमयानची एकतरित शकती सधारणयासाठी समारट-गरीड जिलहा उरजा परणाली आणि समदाय उरजा आराखडयाना पराधानय दऊ

38

नवीन

शहर

ी कार

यसची

122 टिकाऊ कचरा वयवसथापन परणालीचया सारवतरिक उपलबधतला परोतसाहन दणयासाठी आमही कचरा विलहवाटीवर विकदरीकत निरणयासाठी सहायय कर आमही वाढीव उतपादक-जबाबदारी योजनाच समरथन करणार आहोत जयामधय कचरा जनरटर आणि निरमातयाना शहरी कचरा वयवसथापन यतरणस विततपरवठा करण कचरा साडणयाचया धोकयात व सामाजिक आरथिक परिणाम कमी करण आणि चागलया उतपादनाचया डिझाईनदवार पनरनवीकरणाचया दरात वाढ करण समाविषट आह

123 आमही उपाशी असललया लोकाना अनन दण आणि कपोषण समापत करणयासाठी अनन सरकषा आणि शहरी रहिवाशाचया विशष करन शहरी गरीबाचया पोषणविषयक गरजा शहरी व परादशिक नियोजनात एकातमिक करणयाच ला परवरतन कर आमही अननाची नासाडी आणि खराब अनन पनहा वापरणयाला परतिबध करणयासाठी सरव शहरी उपनगरी आणि गरामीण भागात अननाच उतपादन साठा वाहतक आणि गराहकाना परशा आणि परवडणाऱया मारगान विकणयासाठी शाशवत अनन सरकषा आणि कषी धोरणाचया समनवयाच परवरतन कर आमही तयापढ उरजा पाणी आरोगय वाहतक आणि कचरा धोरणाबरोबर अनन धोरणाचया समनवयाच परवरतन कर बियाणयाची जनकीय विविधता राख घातक रसायनाचा वापर कमी कर आणि कारयकषमता कमाल वाढवणयासाठी कचरा कमीत कमी करणयासाठी शहरी भागात इतर धोरणाची अमलबजावणी कर

124 आमही सासकतिक वारसा आणि लडसकपस याचया मरत आणि अमरत अशा विविध शरणी सरकषित राखणार बहत आराखड झोनिग मारगदरशक तततव बिलडीग कोडस किनारा वयवसथापन धोरण आणि पवितरातमक विकास धोरणासह योजना सलखाचया सवीकतीत शहरी आराखड आणि धोरणाचया घटकाना एक ससकती महणन समावश कर आणि तयाच सभावय शहरी विकासाचया विधवसक परिणामापासन सरकषण कर

125 शाशवत शहरी विकासासाठी सासकतिक वारशाला बळ दणयासाठी मदत कर आणि तयाची सहभाग आणि जबाबदारीला उततजन दणयातील भमिका मानय कर आमही मलय निरमितीचया उददशान सनमाननीय पनरजजीवन आणि अनकलनामारफत वासतशासतरीय लमारक आणि सथळाचया कलपक आणि शाशवत वापराच परवरतन कर आमही मरत आणि अमरत सासकतिक वारशाचया माहितीच परवरतन आणि परसार आणि पारपरिक अभिवयकती आणि भाषा याचया सरकषणात नवीन ततरजञान आणि ततराचया वापरामारफत सह अतरदशीय लोकआणि सथानिक समदायाना गतव

अमलबजावणीची साधन

126 आमही मानय करतो की नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी सकषम करणार परयावरण आणि विजञान ततरजञान आणि नवीन उपकरम याची उपलबधता आणि रसपर सहमत अटीवर वाढीव जञान-भागीदारी तसच कषमता विकास आणि वाढविण आणि विकसित आणि विकसनशील

दशाचया वचनबदधता आणि जागतिक विभागीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर उपलबध असललया पारपरिक आणि कलपक सरोताचा वापर करन तसच सरकारचया सरव सतरावर खाजगी कषतर नागरी समाज सयकत राषटर परणाली आणि इतर कारयकरत याचयातील वाढीव आतरराषटरीय सहकारय आणि भागीदाऱया समनता विना-भदभाव उततरदायितव मानवी हकक आणि एकतपरती आदराचया तततवावर आधारित खास करन ज सरवात गरीब आणि असरकषित आहत ह सरव विचारात घऊन आवशयक आह

39

नवीन शहरी कारयसची

127 आमही 2030 शाशवत विकासासाठीची कारयसची आणि अदिस अबाबा कती कारयसचीत समाविषट कललया अमलबजावणीचया साधनावरील वचनाचा पनहा एकदा निशचय करतो

128 आमही सदसय राषटर सथानिक पराधीकरण महततवाच गट आणि इतर हितसबधी याचयाबरोबर जवळचया समनवयान तसच तजजञाना चालना दऊन नवीन शहरी कारयसची आणि शाशवत विकास लकषयाच शहरी पल याचया अमलबजावणीसाठी परावा-आधारित आणि वासतव मारगदरशन निरमाण करणयासाठी यएन-हबिटाट इतर सयकत राषटर कारयकरम आणि एजनसीज आणि इतर सबधित हितसबधीना परोतसाहन दतो आमही हबिटाट परिषदचया वारशावर आणि विभागीय आणि थीमटिक सभासह तयारीचया परकरियामधय शिकललया अनभवावर उभारणी कर या सदरभात आमही इतर बाबीबरोबरच वरलड अरबन कपन दि जनरल असबली फॉर हबिटाट आणि गलोबल लड टल नटवरकचया मलयवान योगदानाची नोद घतो

129 आमही यएन-हबिटाटला तयाच नमनातमक जञान विकसित करणयाच आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना डिजायनिग नियोजन आणि शाशवत शहरी विकासाच वयवसथापन करणयातील कषमता विकास आणि साधन परवणयाच काम चाल ठवणयाची विनती करतो

130 आमही मानय करतो की उचित असलयापरमाण परचलित शहरी धोरण आणि पवितरयानी मारगदरशित कललया शाशवत नागरी विकासाला सरव पातळयावर सकषम करणाऱया परयावरणाचा आधार असललया एकातमिक विततपरवठयापासन फायदा होऊ शकल आमही अमलबजावणीची सरव विततीय साधन ठोस धोरणातमक फरमवरक आणि विततीय विकदरीकरणाचया परकरियत जिथ उपलबध आहत आणि सरव सतरावर परशी कषमता विकसित कली आह तयात दढतन सनिशचित करणयाच महततव मानय करतो

131 आमही शाशवत शहरी विकास साधय करणयासाठी आवशयक असललया विशिषट साधनाचा आणि ततरजञानाचा सवीकार करन शासनाचया सरव सतरावर आरथिक वयवसथापन कषमता वाढविणयासाठी सदरभ-सवदनशील दषटीकोनाना मदत दतो ह मानय करन की परतयक दशाची सवतःचया आरथिक आणि सामाजिक विकासाची पराथमिक जबाबदारी आह

132 शहरी विकासाची आरथिक सथिती सधारणयासाठी आणि अतिरिकत सरोताचया खलया उपलबधतचया दषटीन ह मानय करन की सरव दशासाठी राषटरीय मालकीचया तततवानी अगावर पडलल सारवजनिक धोरण आणि घरगती सरोताना चालना दण आणि तयाचा परिणामकारक वापर करण नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसह शाशवत शहरी विकासाचया आपलया सामायिक पाठपरावयासाठी कदरसथानी आहत शहरीकरणाचया फायद मिळवणयातन निरमाण झाललल अतरगरभीय सरोत आणि महसल तसच सारवजनिक आणि खाजगी गतवणकीच कटलायझिग परिणाम आणि जासती जासत कलल परिणाम याना आमही चालना दऊ

133 आमही खाजगी वयवसाय कारय गतवणक आणि कलपकता ह उतपादकता सरवसमावशक वदधी आणि नोकऱया निरमितीच परमख चालक आहत आणि की खाजगी गतवणक खास करन एका सथिर आतरराषटरीय आरथिक परणालीबरोबरच विदशी थट गतवणक विकासाचया परयासाच अतयावशयक घटक आहत ह कबल करन वयावसायिकाना शहरी कषतरातील शाशवत विकासाची आवहान सोडवणयासाठी तयाची सरजनशीलता आणि कलपकता लाग करणयासाठी आवहान करतो

134 आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना महिला आणि मली बालक आणि तरण वयोवदध वयकती अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय परभावीत होणार नाहीत याची

40

नवीन

शहर

ी कार

यसची

खातरी करन तयाचया सभावय महसल पायाची नोद आणि विसतार करणयासाठी उदाहरणारथ राषटरीय धोरणाचया अनषगान बहआयामी कडासटरसस सथानिक कर शलक आणि सवा आकार मदत दऊ

135 आमही सथानिक सरकारला परयापत वळचया वळी आणि अदाज करता यणार सरोत परवणयासाठी आणि तयाची महसल उभारणयाची आणि खरचाच वयवसथापन करणयाची कषमता वाढवणयाचया दषटीन तयाचया गरजा पराधानय कारय जनादश आणि उचित असलयापरमाण कामगिरी-आधारित परोतसाहन याचया आधार राषटरीय आणि उपराषटरीय सरकारकडन आरथिक हसतातरणासाठी भककम आणि पारदरशक परणालीच परवरतन कर

136 आमही उपराषटरीय परदशातील शहरी कदराचया आत आणि शहरी आणि गरामीण भागाचया दरमयान विषमता कमी करणयासाठी तसच एकतरित आणि सतलित कषतरीय विकासाला चालना दणयासाठी आरथिक सरोताचया वहरटिकलआणि हॉरिझाटल अशा वितरणाचया दोनही परकारचया मॉडलसचयाविकासाला समरथन दऊ या बाबतीत नयाय आणि अवकाशीय एकातमिकतचया दिशन परगतीच निरधारण करणयासाठी एक साधन महणन खरच करण आणि सरोताचया वाटपावरील डटाची पारदरशकता सधारणयाचया महततवावर आमही भर दतो

137 शहरी विकास परकरिया पायाभत परकलप आणि सारवजनिक गतवणकीचा परिणाम महणन निरमाण झाललया जमीन आणि मालमततचया किमती परतिबिबीत होणयासाठी आणि वाटन घणयासाठी आमही सरवोततम पदधतीच परवरतन कर तयाचया कवळ एकटया खाजगी ताबयाला तसच जमीन आणि सथावर मालमततचया हवाला वयवहाराना परतिबध करणयासाठी उचित असलयापरमाण लाभ-सबधित आरथिक धोरण यासारखया उपाय अमलात आणल जाऊ शकतात आमही आरथिक परणाली आणि आणि शहरी नियोजन दरमयानचा तसच जमीन बाजारपठ नियमनासह शहरी वयवसथापन साधनाचया दरमयानचा दवा अधिक मजबत कर जमिनीवर आधारीत विततपरवठा करणयाचा परयासाचा परिणाम जमिनीचया शाशवत वापर आणि उपभोगावर होणार नाही याची खातरी करणयासाठी आमही काम कर

138 आमही खलया आणि नयायय निविदा परकरियाचया परापण यतरणाचया आणि अदाजपतरकाचया विशवासारह कारयानवयनाचया तसच राषटरीय धोरणाला अनरप निषठा उततरदायितव परभावी वयवसथापन आणि सारवजनिक मालमततची आणि जमिनीची उपलबधता याचया परवरतनासाठी भरषटाचार-विरोधी उपायाचया समरथनारथ उचित असलयापरमाण कायदशीर नियतरण आणि सारवजनिक सहभागाचया आधार सथानिक गतवणक आणि परकलपाची आवशयकता आणि परभाव याच निरधारण करणयासाठी पारदरशक आणि उततरदायी खरच नियतरण साधनाची अमलबजावणी करणयात आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना मदत दऊ

139 टिकाऊ करज वयवसथापनाचया आधारावर सथानिक ऋणयोगयतचया मारगान तसच उचित असल तवहा विसतारित शाशवत मयनिसिपल डट मारकटचया मारगान परसा महसल आणि कषमताचया पाठबळावर शाशवत राषटरीय आणि पालिका ऋणासाठी कणखर कायदशीर आणि नियामक चौकटीचया निरमितीला आमही मदत दऊ शहरी विततपरवठयासाठी सचयित विततपरवठा यतरणसह राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक विकास निधी किवा विकास बका या सारखया उचित विततीय मधयसथ सथापन करणयाचा आमही विचार कर ज सारवजनिक आणि खाजगी राषटरीय आणि अतरराषटरीय विततपरवठा उतपररित कर शकतील आमही चलनाचया जोखमीच वयवसथापन करताना भाडवलाचा खरच कमी करणयासाठी आणि जोखीम हसतातरण यतरणपरयत पोहोचसह शाशवत शहरी विकासात आणि लवचिकता उभारणी परयासात खाजगी कषतराला आणि कटबाना उततजन दणयासाठी बहपकषीय गतवणक हमी एजनसीसारखया जोखमी सौमयीकरण यतरणच परवरतन करणयासाठी काम कर

Mum

bai India copy Shutterstock Arun sam

bhu mishra

42

नवीन

शहर

ी कार

यसची

140 आमही योगय आणि परवडणाऱया गह विततपरवठा परॉडकटसचया विकासास समरथन दऊ आणि बहपकषीय आरथिक ससथा परादशिक विकास बका आणि विकास वितत ससथा सहकारी एजनसीज खाजगी कषतरातील धनकोआणि गतवणकदार सहकारी ससथा सावकाराचया विविध शरणीना सहभागी होणयास आणि सकषम वितत ससथाना परवडणाऱया आणि वाढत जाणाऱया गहनिरमाण कषतराचया सरव परकारात गतवणक करणयासाठी परोतसाहन दऊ

141 सारवजनिक अनदानापासन इतर सारवजनिक ससथा आणि खाजगी कषतराकडील योगदान यासह विविध निधीपरवठा सरोताचया आधार कारयकरतयाचयामधील समनवय आणि हसतकषप तसच उततरदायितव याची खातरी करन राषटरीय सतरावर शहरी आणि परादशिक वाहतक सरचना आणि सवा निधी सथापित करणयाचा सदधा आमही विचार कर

142 आमही आतरराषटरीय बहपकषीय आरथिक ससथा परादशिक विकास बका विकास वितत ससथा आणि सहकारय एजनसी याना नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबाजवणीसाठी खास करन विकसनशील दशात कारयकरम आणि परकलपाना कलपक आरथिक यतरणासह आरथिक पाठबळ परवणयासाठी आमतरित करतो

143 आमही गरीन कलायमट फनड गलोबल एनवहायरनमट फसिलिटी एडॉपटशन फड आणि कलायमट इनवहसटमट फडस याचयासह जलवाय परिवरतन सबधी उपनगरीय योजना धोरण कारयकरम आणि उपनगरीय व अनय कारयकरमासाठी विविध बहपकषीय निधीचया परवशाला हवामान बदल अनकलन आणि सौमयीकरण योजना धोरण कारयकरम आणि सहमत कारयपदधतीचया आतील चौकटीत उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारासाठी कारवाईसाठी सरोत लरकषित करणयासाठी मदत दतो मदतआमही उचित असलयापरमाण उपराषटरीय आणि सथानिक आरथिक ससथाबरोबर हवामान विततपरवठा सरचना उपाय विकसित करणयासाठी आणि सरकारचया सरव पातळयावर आरथिक आणि ऋण शाशवततची खातरी करणयासाठी कोणतयाही राषटरीय चौकटीशी साततय राखन उतपररकीय आरथिक ससथा निशचीत करणयासाठी समनवय राख

144 आमहीशहरी आणि महानगरीय पायाभत सविधा इमारती आणि इतर शहरी सपततीमधील गतवणकीशी सबधित विमा आणि पनरविमा ससथा आणि इतर सबधित कारयकरतयाचयाशी समनवय राखन सहकारयान शहरी आणि मानवी वसाहतीमधय हवामान आणि आपतती जोखमीवर तसच सथनिक लोकसखयसाठी तयाचा निवारा आणि आरथिक गरजा सरकषित करणयासाठी वयवहारय उपायाचा धाडोळा घऊ आणि विकसित कर

145 शाशवत शहरी आणि परादशिक विकासासाठी सारवजनिक आणि खाजगी कषतरातील सरव उपलबध सतरोताकडन इतर गोषटीबरोबरच अतिरिकत ससाधनाचया चालनला उतपररित करणयासाठी अधिकत विकास सहाययासह आतरराषटरीय सारवजनिक विततपरवठयाचा वापर करणयाच आमही समरथन करतो यामधय आतरराषटरीय सारवजनिक विततपरवठा सारवजनिक सरोताचया अतरदशीय सतरावर चालना दनाऱया दशाचया खास करन अतयत गरीब आणि मरयादित अतरदशीय सरोत असलल असरकषित दशाचया परयासाना जोड दणयात महततवाची भमिका बजावतात ही वसतसथिती मानय करन सभावय गतवणकदारासाठी जोखीमाचया सौमयीकरणाचा समावश अस शकतो

146 आमही उततर-दकषिण दकषिण-दकषिण व तरिकोणीय परादशिक आणि आतरराषटरीय सहकारय तसच उचित असलयापरमाण उपनगरीय विकदरित आणि शहर-त-शहर सबधी सहकारय करणार परकार शाशवत शहरी विकासासाठी कषमता विकसित करणयासाठी आणि शहरी विकासाला योगदान दणयासाठी आणि सरव सतरावर आणि सरव सबधित कारयकरतयादवार शहरी उपाय आणि परसपर शिकषणाची जोपासना करन सधीचा विसतार कर

43

नवीन शहरी कारयसची

147 आमही शासनाचया सरव सतरावरील बहविध हितसबधी आणि ससथाचया कषमताना सबोधित करणारा आणि शाशवत शहरी विकासासाठी सारवजनिक धोरण तयार करणयासाठी अमलबजावणी करणयासाठी वाढवणयासाठी वयवसथापन करणयासाठी दखरख करणयासाठी आणि मलयाकन करणयासाठी वयकतीगत समाजविषयक आणि ससथातमक कषमताचा सयोग करणारा बहआयामी दषटिकोन महणन कषमता विकासाच परवरतन कर

148 आमही महिला आणि मली मल आणि यवक वयोवदध वयकती आणि अपग वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदायाबरोबर तसच नगरी समाज शकषणिक आणि सशोधन ससथा याचयाबरोबर तयाना शहरी आणि परादशिक विकासाचया सबधातील निरणय घणयाचया परकरियत परभावीपण सहभागी होण शकय करणयासाठी सघटनातमक आणि ससथातमक शासनाला आकार दणयात काम करणयासाठी उचित असलयापरमाण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारी सहयोगी ससथासह सथानिक सरकाराची कषमता मजबत करणयाच परवरतन कर

149 आमही सथानिक सरकारी सघटनाना कषमता विकासाच परवरतक आणि परवठादार महणन उचित असलयापरमाण तयाची शहरी धोरण आणि विकासाची पराधानय यावरील राषटरीय समतरणतील सहभाग आणि नागरी समाज खाजगी कषतर वयावसायिक शकषणिक आणि सशोधन ससथा याचयाबरोबर उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराबरोबरच सहकारय आणि तयाची विदयमान नटवरकस ओळखन आणि मजबत करन कषमता विकास कारयकरम पोचवणयासाठी मदत दऊ परॉकटिशनरस नटवरकस सथापन करण आणि सायनस-पॉलिसी इटरफस परथा जागतिक राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक परमाणावर सहाधयायी-त-सहाधयायी शिकण आतर-पालिका सहकारयसारखया विषय मजकराशी सबधित भागीदाऱया आणि सहकारयाचया कती या मारगान कल जाव

150 आमही अदिस अबाबा कारवाई कारयसचीखाली सथापित कललया आणि 2030 शहरी विकासासाठी शाशवत कारयसची खाली सर करणयात आललया टकनॉलॉजी फसिलिटशन यतरणचया परकरियाबरोबर सपरण ससगतता समनवय आणि सयकत शकतीचा शाशवत शहरी विकासाला फायदा होणयासाठीवाढलल सहकारय विजञान ततरजञान आणि कलपकतचया आदान परदानाच महततव आमही अधोरिखित करतो

151 परयावरणीय सवदनशीलता आणि भरषटाचारविरोधी उपाययोजनासह सरव सतरावर ससथातमक सहकारयात अतरभत कललया आरथिक नियोजन आणि वयवसथापनात उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना पारदरशक आणि सवततर दषटीकोन लखाकन परापण अहवालीकरण लखापरीकषण आणि इतर बाबीबरोबरच सनियतरणाचया परकरिया अगीकारन आणि वय-आणि लिग परतिसादी बजटिग आणि लखाकनाचया परकरिया आणि नोदीचया डिजीटायझशनकड विशष लकष दऊन निषकरष-आधारित दषटीकोनाच परवरतन करणयासाठी आणि मधयम-त-दीरघकालीन परशासकीय आणि तातरिक कषमता उभारणयाचया दषटीन परवरतन कर

152 आमही कायदशीर जमीन-आधारित महसल आणि विवततपरवठा साधन तसच धोरण आखणाऱयासाठी आणि सथानिक जनसपरक अधिकाऱयासाठी सथावर मालमततचया कारयावरील कषमता विकास कारयकरमाच जमिनीचया मलयातील वाढीच राशीकरण पकडण आणि वितरण यासह मलय पकडणयाचया कायदशीरआरथिक पायावर लकष कदरीत करन परवरतन कर

44

नवीन

शहर

ी कार

यसची

153 आमही सपषट आणि पारदरशक धोरण आरथिक आणि परशासकीय चौकटी आणि कारयपदधती तसच बहहितसबधी भागीदाऱयासाठी नियोजनाची मारगदरशक तततव सथापित करन उचित असलयापरमाण शहरी विकास परकरियामधय बह-हितसबधी भागीदाऱयाचया पदधतशीर उपयोगाच परवरतन कर

154 आमही उततम परथा आणि कलपक उपायावर परकाश टाकन तसच उपराषटरीय एकक सथानिक सरकार आणि इतर सबधित हितसबधी याचया दरमयान सह-उतपादन नटवरकसचया परवरतनादवार नवीन शहरी कारयसचीचा आरभ आणि अमलबजावणी वाढवणयाची योजना असणाऱया सवचछिक सहयोगी पढाकाराच लकषणीय योगदान मानय करतो

155 आमही महिला आणि मली मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय तसच असरकषित परिसथितीतल वयकतीची कौशलय आणि कषमता तयाचया शहरी आणि परादशिक विकास निरणय घणयातील परभावी सहभागाची खातरी करणयासाठी शासन परकरियाना आकार दणयासाठी सवादात सामील करन घणयासाठी आणि मानवी हकक आणि भदभाव-विरोधाच परवरतन आओणि सरकषण करणयासाठी सकषम करणयासाठी आणि मजबत करणयासाठी ककषमता

विकास पढाकाराच परवरतन कर

156 आमही महिला आणि मली मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती आणि असरकषित परिसथितील वयकती याचयासह जनतला माहिती आणि सवाद ततरजञान उपलबध होणयाचया दषटीन नागरी जबाबदारी विकसित करणयासाठी आणि अमलात आमणयासाठी सहभाग विसतत करणयासाठी आणि जबाबदार शासनाचया जोपासनसाठी तसच कारयकषमता वाढवणयासाठी राषटरीय माहिती आणि सवाद धोरण आणि इ-गवहरनमट धोरण तसच कषमता विकास कारयकरमासह नागरिक-कदरीत डिजीटल शासन साधन ततरशासतरीय कलपकता वापरन पाहण याच परवरतन कर दीरघकालीन एकातमिक शहरी आणि परादशिक नियोजन आणि डिझाइन भ वयवसथापन आणि शहरी आणि महानगरी सवाची उपलबधता सधारणयासाठी जोसपटियल माहिती परणालीसह डिजीटल वयासपीठ आणि साधनाचया वापराला परोतसाहन दिल जाईल

157 आमही माहिती जञान आणि तजजञता याचया सकलन विशलषण परमाणीकरण आणि भौगोलिकदषटय़ा आधारित समदाय-सकलित उचच-दरजा उतपनन लिग वय वश वाशिकता सथलातरण सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सदरभात सबधित असलली इतर गणवशिषटय़ याचया दवार डिसअगरीगट कलला वळचया वळी आणि विशवासारह डटासह वाटन घण आणि आदान परदान करण यासाठी सामाजिक ततरशासतरीय डिजीटल आणि निसरग-आधारित कलपकता शहरी आणि परादशिक नियोजन आणि धोरण निशचीती आणि ससथातकम कललया यतरणा यावर लकष कदरीत करणयासह विजञान ससोधन आणि कलपकतला मदत दतो

158 आमही शाशवत शहरी विकास नीती आणि धोरणाचया अमलबजावणीत साधय कललया परगतीवर परभावीपण दखरख करण आणि निरणय-घण आणि उचित पनरावलोकनाची माहिती दण यासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतरावर डटा आणि साखयिकीय कषमता मजबत कर नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी पाठपरावयासाठी आणि पनरावलोकनासाठी डटा सकलन कारयपदधती पराथमिक रितया अधिकत राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक डटा सरोतावर आणि उचित असलयापरमाण इतर सरोतावर आधारित असावी आणि खली पारदरशक आणि खाजगीपणाचा हकक आणि सरव मानवी हकक करतवय आणि वचनबदधताचा आदर करणयाचया हतशी साततय राखणारी असावी शहर आणि मानवी वसाहतीचया जागतिक जन-आधारित वयाखया या कामाला मदत कर शकतीलशाशवत

Nairobi Quecircnia

46

नवीन

शहर

ी कार

यसची

159 आमही डटा सकलन मपिग विशलषण आणि परसार करणयात आणि परावा-आधारित शासनाच परवरतन जागतिक दषटया तलनातमक तसच जनगणना कटबाच सरवकषण लोकसखया नोदवहया समदाय-आधारित सनियतरण करकरिया आणि उतपनन लिग वय वशवाशिकता सथलातरण सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सदरभात सबधित असलली इतर गणवशिषटय़ याचया दवार डिसअगरीगट कलल इतर सबधित सरोत अशा दोनहीचा वापर करन वाटन घतललया जञानाचया पायावर उभारणी करणयात राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराचया भमिका आणि वाढललया कषमताना आमही मदत दऊ

160 आमही गर-राजय कारक व लोकासह राषटरीय उपनगरीय आणि सथानिक सवराजय सरकार आणि सबधित हितसबधीमधय इ-गवहरननस माहिती आणि सवाद ततरशासतरादवार सहाययित दषटीकोन आि डिओसपटियल माहिती वयवसथापनमारफत परभावी शहरी नियोजन आणि वयवसथापन कारयकषमता आणि पारदरशकता वाढवणयासाठी जञान हसतातरण आणि वाटन घणयासाठी उपलबध ततरशासतरीय आणि सामाजिक साधन वापरन यजर-मितर आणि सहभागी डटा वयासपीठाची निरमिती परवरतन आणि वाढवणयाची जोपासना कर

पाठपरावा आणि पनरावलोकन

161 आमही एका सरवसमावशक पदधतीन परगतीचा मागोवा घणयासाठी परिणामाच निरधारण करणयासाठी आणि कारयसचीचया परभावी आणि वळचया वळी अमलबजावणी आपलया नागरिकाना उततरदायितव आणि पारदरशकता याची खातरी करणयासाठी राषटरीय विबागीय आणि जागतिक पातळयावर ससगततची खातरी करन नवीन शहरी कारयसचीच पनरावलोकन करणयासाठी नियतकालिक पाठपरावा कर

162 आमही नवीन शहरी कारयसचीचया सवचछिक दशाचया पढाकारान खलया सरवसमावशक बहसतरीय शहभागी पाठपरावयाला आणि पनरावलोकनाला परोतसाहन दऊ परकरियत सरकारचया राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतराचया योगदानाचा विचार करणयात यावा आणि सयकत राषटर यतरणा विभागीय आणि उपविभागीय सघटना मोट समह आणि सबदित हितसबधियाचया योगदानान तिला जोड दणयात यावी आणि ती सरव सबधित हितसबधियामधय भागीदारीची निरमिती आणि ठाम अधिक मजबत करणयाच लकषय असणारी आणि नागरी उपाय आणि परसपर शिकवण याचया दवाण घवाणीची जोपासना करणारी परकरिया असावी शाशवत

163 आमही सरव सतरावर नवीन शहरी कारयसचीचा पाठपरावा करणयासाठी आणि पनरावलोकनासाठी सकरिय भागीदार महणन सथानिक सरकारच महततव मानय करतो आणि उचित असलयापरमाण राषटरीय आणि उपराषटरीय सरकाराबरोबर सबधित सहयोगी ससथा आणि उचति वयसपीठाचया मारफतसह सथानिक पातळीवर सयकतपण अमलबजावणीयोगय पाठपरावा आणि पनरावलोकन यतरणा विकसित करणयासाठी तयाना परोतसाहन दतो आमही उचित असल तिथ या बाबतीत योगदान दणयाचया तयाचया कषमताचा विचार कर

164 नवीन शहरी कारयसचीचया पाठपरावा आणि पनरावलोकनात तयाचया अमलबाजवणीत समनवय आणि ससगततची खातरी करणयासाठी शाशवत विकासासाठी कारयसची 2030 चया पाठपरावा आणि पनरावलोकनाबरोबर परबावी दव असावत यावर आमही जोर दतो

165 आमही यएन-हबिटाटची आपलया दिललया अधिकाराचया आत इतर सयकत राषटर यतरणा एककाचया बरोबर समनवयान शाशवत शहरीकरण आणि इतर बाबीबोरबरच शाशवत विकास आपतती जोखीम कपात आणि हवामान बदल याचया दरमयानच दव मानय करन शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीसाठी एक

47

नवीन शहरी कारयसची

कदरबिद महणन भमिका आणि तजजञता आमही पनहा मानय करतो

166 आमही महासभला सकरटरी-जनरलना दशआणि सबधित विभागीय आणि आतरराषटरीय सघटना याचयाकडील सवचछिक माहितीसह नवीन शहरी कारयसीचया अमलबजावणीचया परगतीचा चा पहिला अहवाल सभचया बहाततरावया सतरादरमयान सादर करन दर चार वरषानी सादर करणयाची विनती करणयासाठी आमतरित करतो

167 अहवालात नवीन शहरी कारयसचीचया आणि शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीचया सबधातील आतरराषटरीय सहमती झाललया लकषयाचया आणि उददिषटाचया अमलबजावणीत कललया परगतीच गणवततातमक आणि राशयातमक विशलषण मिळल ह विशलषण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार य-एन हबिटाट सयकत राषटराचया यतरणची इतर सबधित एकक सबधित हितसबधी याचया नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीचया लमरथनारथ कारय आणि यएन-हबिटाट गवहरनिग कौसिलचया अहवालावर आधारित असतील अहवालात शकय असललया मरयादपरयत बहपकषीय सघटनाची उचित असल तिथ नागरी समाज खाजगी कषतर आणि शकषणिक कषतर याचयाकडील माहिती आणि परकरिया अतरभत करणयात यावी तो यएन-हबिटाटदवार निमतरित जागतिक शहरी मच सारखया विदयमान वयासपीठावर आणि परकरियावर तयार करणयात यावा अहवालात परतिलिपीकरण टाळाव आणि तयान राषटरीय उपराषटरीय परिसथिती आणि कायद कषमता गरजा आणि पराधानय याना परतिसाद दयावा

168 यएन-हबिटाटदवारा सयकत राषटर यतरणचया इतर सबदित एककाबरोबर जवळचया सहयोगान सरवसमावशक सयकत राषटर निहाय समनवय परकरियची खातरी करन समनवयित कला जाईल अहवाल महासभला इकॉनॉमिक अड सोशल कौसिलमारफत सादर कला जाईल18 शाशवत विकासासाठी कारयसची 2013 चा पाठपरावा आणि पनरावलोकनाबरोबर ससगती समनवय सहयोगी दवयाची खातरी करन महासभचया कपाछतराखाली आमतरित कलया जाणाऱया शाशवत विकासावरील उचच-सतरीय राजकीय मचाला सदधा सपरद कला जाईल

169 आमही जागतिक वसाहत दिन आणि जागतिक शहर दिन सारखया विदयमान पढाकाराचा वापर करन भागीदारी तरफदारी आणि जागरकता वाढ़वणाऱया कतीचया माधयमातन चालना दणयाच परयास सर ठव आणि नागरी समाज नागरिक आणि सबधित हितसबधीचया पाठिबयाला चालना दणयासाठी आणि निरमाण करणयासाठी नवीन पढाकार सथापित करणयाचा विचार कर सथानिक आणि परातीय सरकारचया जागतिक सभत परतिनिधीतव कललया राषटरीय आणि उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार सहयोगी ससथाबरोबरचया नवीन शहरी कारयसचीचा पाठपरावा करण आणि पनरावलोकन करण चाल ठवणयाचया महततवाची आमही नोद घतो शाशवतशाशवत

170 आमही महासभचया 16 डिसबर 1976 चा 31109 आणि 19 डिसबर 1977 चा 32162 सह 16 डिसबर 1996 चा 51177 21 डिसबर 2001 चा 56206 67216 68239 आणि 69226 ठरावाना पनहा मानय करतो आमही यएन-हबिटाटाचया नरोबी मखयालयाचया महततवाचा पनरचचार करतो

171 आमही यएन-हबिटाटची इतर सयकत राषटर यतरणातील एककाबरोबर सहयोग करन नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी पाठपरावा आणि परावलोकनासह शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीवरील कदरबिद महणन महततव अधोरखित करतो

18 हबिटाट अजडाचया समनवयित अमलबजावणीवर सकरटरी-जनरलचया इकॉनॉमिक अड सोशल कौसिलला अहवालाची जागा घण हा या अहवालाचा हत आह तयाचा हत महासभन तिचया ठरावात सबधित अजडा बाबीखाली विनती कललया सकरटरी-जनरलचया अहवालाचा भाग असण तयाला अतिरिकत नाही हा सदधा आह बठकीचा सभापतीचा साराश तिचया वारषिक ठरावात सबधित कारयसचीचया बाबीखालील सवततर निरधारणात असललया शिफारशीचया दषटीन दसऱया समितीला तिचया एकाहततरावया अधिवशनात करावयाचया कारवाईचा विचार करणयासाठी माहिती महणन काम करल

48

नवीन

शहर

ी कार

यसची

172 नवीन शहरी कारयसचीचया दषटीन आणि यएन-हबिटाटची परिणामकारकता वाढवणयाचया दषटीकोनातन आमहीसकरटरी-जनरलना महासभचया एकाहततरावया अधिवशनात यएन-हबिटाटच परावा-आधारित आणि सवततर निरधारण सादर करणयाची विनती करतो निरधारणाच निषकरष यएन-हबिटाटची कारयकषमता उततरदायितव आणि दषटीकषप वाढवणयासाठी सचना असलला एक अहवाल असल आणि या बाबतीत तयानी पढील बाबीच विशलषण करावःअधिवशनात

(a) यएन-हबिटाटचा नमनातमक आणि परिचालनातमक आदश

(b) अधिक परभावी उततरदायी आणि पारदरशक निरणय घणयाकरिता यएन- हबिटाटची शासन रचना तयाचया गवहरनिग कौनसिलचया सदसयतवाचया सारवतरिकीकरणासह विकलपाचा विचार करण

(c) यएन-हबिटाटच काम राषटरीय सथानिक आणि सथानिक सवराजय ससथाबरोबर मखयतवान तयाची परण कषमता मिळवणयासाठी सबधित हितसबधीचया बरोबर काम करण

(d) यएन-हबिटटची आरथिक कषमता

173 आमही नवीन शहरी कारयसचीची परभावी अमलबजावणी आणि तया बाबतीत यएन-हबिटाटची सथिती याची चरचा करणयासाठी एकाहततरावया अधिवशनाचया दरमयान महासभचया अधयाकषानी बोलवायची महासभची दोन दिवसाची उचच सतरीय बठक घणयाच ठरवल आह बठकीत इतर विषयाबरोबरच अहवालात असललया उततम परथा यशोगाथा आणि उपायाची चरचा कली जाईल

174 आमही महासभला पढील यनायटड नशनस कॉनफरनस ऑन हाउसिग अड ससटनबल अरबन डवलपमट (हबिटाट IV) 2036 मधय नवीन शहरी कारयसचीचया परगतीच निरधारण आणि मजबतीकरण करणयासाठी नतनीकत राजकीय वचनबदधतचया आतच घणयाचा विचार करणयास परोतसाहन दतो

175 आमही सकरटरी-जनरलना वरील परिचछद 166 चया अनषगान 2026 मधय सादर करायचया चतवारषिक अहवालात नवीन शहरी कारयसचीचया सवीकतीपासन तिचया अमलबजावणीत कललया परगतीचा आणि सामोर जाव लागललया आवहानाचा लखाजोखा घणयाची आणि तयाना सबोधित करणयासाठी उचलायची पढील पावल निशचीत करणयाची विनती करतो

Indi

a copy S

hutte

rstoc

kcom

50

नवीन

शहर

ी कार

यसची

51

नवीन शहरी कारयसची

नवीन

शहर

ी कार

यसची

NewUrbanAgenda Habitat3wwwhabitat3org

शाशवत शहर आणि सरव मानव वसाहतीविषयी कविटो घोषणापतर

9

नवीन शहरी कारयसची

1 आमही राजय आणि सरकारच परमख मतरी आणि उचच परतिनिधि सयकत राषटराचया आवास आणि शाशवत शहरी विकास (हबिटाट III) सबधी कॉनफरनससाठी 17 त 20 ऑकटोबर 2016 रोजी कविटोमधयएकतर आललो आहोत यात उप राषटरीय आणि सथानिक सरकार सासद नागरी समाज सथानिक लोक आणि सथानिक समदाय खाजगी कषतर वयावसायिक शासतरकार आणि शकषणिक समदाय तयाच बरोबर सबदध हितसबधी नवीन शहरी कारयसची सवीकारणयासाठी एकतर आल आहत

2 वरष 2050 परयनत जगातील शहरी लोकसखया जवळपास दपपट होण अपकषित आह तयामळ शहरीकरण ह एकवीसावया शतकातील सरवात बदल घडवन आणणारी बाब ठरणार आह लोकसखया आरथिक गतिविधि सामाजिक आणि सासकतिक सवाद तयाच बरोबर परयावरण आणि मानवीय परभाव शहरामधय फार मोठया परमाणावर उचच गतिन बदल घडवन आणत आह आणि यामळ शाशवतआवास पायाभत सविधा आधारभत सवा कषतर आरोगय शिकषण अनन सरकषा उततम नोकरी सरकषा आणि नसरगिक सरोत यासह अनक बाबीचया दषटीन शाशवततचया सबधात मोठी आवहान समोर यत आहत

3 वरष 1976 मधय वहकवर कनडायथ आणि वरष 1966 मधय इसतबल टरकी यथ झाललया मानव वसाहतीसबधी कॉनफरनस आणि 2000 मधय मिलनियम डवलपमट लकषय सवीकारलयापासन आमही कोटयावधी शहरी नागरिकाचया जीवनात बदल घडताना पाहिल आह आणि तयात झोपडया आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणार लोक समाविषट आहत तथापि दारिदरयाची विविध रप वाढ़ती विषमता आणि परयावरणाचा हरास झालयामळ शाशवत विकास वशविक रीतया करणयासाठी सदधा मोठ अजथळ आहत जयात बहतक वळा शहरात आणि मानवी वसाहतीत सामाजिक आणि आरथिक दषटय़ा वगळलयामळ आणि अवकाशीय वगळपणा ह नाकारता न यणार वासतव असणार आहवसाहती असणार आह

4 आपण अजनही या आणि इतर असतितवातील आणि उदभवणाऱया आवहानाना सबोधित करणयापासन खप दर आहोत आणि आणि एक शाशवत आणि उततम आरथिक परगति सामाजिक आणि सासकतिक विकास आणि परयावरण सरकषा मिळवण व तया सबधी तयातील योगदान रखाकित करावयाच आहत ज शाशवत विकास सबधी बदल मिळवणयात मदत करतात तयासाठी इजिन महणन शहरीकरणामळ मिळत असललया सधिचा वापर करण आपलयाला गरजच आह

5 शहर आणि मानवी वसाहती जया परकार आरखित डिझाइन कलया जातात विततपरवठा कला जातो विकसित शासित आणि वयवसथापित कलया जातात तया पदधतीना पनहा सबोधित करन नवीन शहरी कारयसची सरव सवरपातील आणि आकारमानातील दारिदरय आणि भक नषट करणयात विषमता कमी करणयात टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत वदधीच परवरतन करणयात लिग समानता निरमाण करणयात आणि शाशवत विकासात तयाचया महततवाचया योगदानाचा परणपण लाभ घणयाचया दषटीन महिला आणि मलीचया सकषमीकरणात मानवी आरोगय आणि सवासथय़ सधारणयात विरोधाला बळ दणयात आणि परयावरणाच सरकषण करणयात मदत करतील

6 आमही वरष 2015 मधय मिळवलल यश आमही परणपण विचारात घतो मखयतवान वरष 20301 सबधी शाशवत विकास बाबद असललया कारयविधी साठी यात समाविषट आहशाशवत विकासशील लकषय तिसऱया जागतिक कॉनफरनसचा अदिस अबाबा2 कती कारयसची जी विकासासाठी वितत परवठा करणयावर आह सयकत राषटरसघाचया हवामान परिवरतनवरील सयकत राषटरसघाचया फरमवरक कनवहशनखाली सवीकारणयात आलला परीस करार3 आपततीदा जोखीम कमी करणयासबधी सनडाई फरमवरक 2015-

1 ठराव 7012 ठराव 69313 अनचछद3 बघा FCCCCP201510Add1 निरणय 1CP21 अनचछद

10

नवीन

शहर

ी कार

यसची

20304 वहिएननाचा लनडलॉकड डवलपिग कनटरीज फॉर द डिकड 2014ndash2024 एकशन परोगराम5 सिडस एकसीलरटड मॉडलिटीज ऑफ एकशन (समोआ)6 पाथवज आणि इसतबलमधय झालली अविकसित दशासाठी दशकाचा कती आराखडा 2011-20207 समाविषट आहत आमही परयावरण आणि विकास सबधी रियो दि जनरियो जाहीरनामा8 आणि शाशवत विकासावरील जागतिक शिखर परिषद

सामजिक विकासावरील जागतिक शिखर परिषद9 लोकसखया आणि विकासावरील आतरराषटरीय कॉनफरनसचा कतीचा कारयकरम बीजिग पलटफॉरम फॉर एकशन10 शाशवत विकास सबधी सयकत राषटरसघाची यनाइटड नशनसची कॉनफरनस आणि या कॉनफरनससचा पाठपरावा सदधा विचारात घतला आहयासबधी पाठपरावा

7 यात अनतरसरकारी सहमत निषपतती नाही ह मानय करत असताना आमही म 2016 मधय इसतबलमधय झाललया वरलड हयमनिटरियम सममिटची दखल घतली

8 नवीन शहरी कारयसचीतील राषटरीय सरकाराची योगदान तसच उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराची योगदान याच कौतक करतो आणि सथानिक आणि परातीय सरकाराचया दसऱया जागतिक सभची नोद घणार

9 जागतिक परादशिक उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर सबधित कारयकरतयाचया सहभागासह एका एकातमिक आणि समनवयी पदधतीन शाशवत शहरी विकासापरती आमचया जागतिक वचनबदधतचा नवीन शहरी कारयसची ठामपण पनरचचार करतशाशवत नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी एकातमक पदधतीन शाशवत विकासासाठी 2030 कारयसचीचया अमलबजावणीत आणि सथानिकीकरणात आणि शहर आणि मानवी वसाहती सरवसमावशक सरकषित तगाऊ आणि शाशवत बनवणयाचया गोल 11 सह शाशवत विकासाची लकषय आणि उददिषट साधय करणयात योगदान दत

10 नवीन शहरी कारयसची ह मानय करत कि ससकती आणि सासकतिक विविधता मानव जमातीचया समदधीच सरोत आहत आणि शहराचया मानवी वसाहतीचया आणि नागरिकाचया शाशवत विकासात महतततवपरण योगदान दतात जयादवार तयाना विकासाचया उपकरमात सकरिय आणि अदवितीय भमिका निभावणयात सकषम करतात नवीन शहरी कारयसची विकास पढ ह मानय करतो कि सरोताचया जबाबदार वापरात योगदान दणाऱया शाशवत उपभोग आणि उतपादनाचया पदधती याचया परवरतनात आणि अमलबजावणीत ससकतीचा विचार कला जावा आणि हवामान बदलाचया विपरित परिणामाना सबोधित कराव

4 रिझोलयशन 69283 अनचछद II5 रिझोलयशन 69137 अनचछद II6 रिझोलयशन 6915 अनचछद7 इसतमबल टरकी मधय झालली शवटची विकसित दशाची चौथी यनाईटड नशनस कॉनफरनसचा अहवाल9ndash13 म 2011 (ACONF2197) अधयाय II8 यसयकत राषटराचया रियो डि जनरियो मधय झाललया परयावरण आणि विकास यावरील कॉनफरनसचा अहवाल 3-14 जन1992 स स क र ण I कॉनफरनसमधय मजर कलल ठराव (यनाईटड नशनस पबलीकशनस विकरी न E93I8 आ ण ि खणड) ठराव 1 अनचछद I9 लोकसखया व विकास यावरील इडरनशनल कॉनफरनस करो 5ndash13 सपटमबर 1994 चा अहवाल(यनाईटड नशनस पबलिकशनस सलस न E95XIII18) अधयाय I ठराव 1 अनचछद10 चौथी महिलावर आधारित विशव कॉनफरनस बीजिग 4ndash15 सपटमबर 1995 (यनाईटड नशनस पबलिकशनस सलस न E96IV13) अधयाय I ठराव 1 एनकस II

11

नवीन शहरी कारयसची

आमची सामायिक दषटि

11 समान वापर आणि शहराचा आणि मानवी वसाहतीचा उपभोग याचया सदरभात आमचयाकड सरवासाठी शहराची सामायिक दषटी यात सरव परकार सामील असन उततम वसाहत सदय आणि पढ़ील पिढ़ीसाठी सोय कोणतयाही परकारच भदभावाशिवाय एक उततम सरकषित आरोगयपरद सरळ जाणयासारख कमी किमतीच लवचिक आणि शाशवत परकारच शहरी मानव वसाहतीच सवरप तयार असाव आणि तयात सरवासाठी उततम समदधि आणि जीवनाचा दरजा असावा ही दषटी साकार करणयासाठी काही राषटरीय आणि सथानिक सरकार याचया परयासाची जयाना तयाचया विधयकामधय राजकीय जाहीरनामयात आणि सनदामधय ldquoशहराचा हककrdquo अस सदरभित कल आह तयाची नोद घतो

12 आमच लकषय आह शहर आणि मानव वसाहती सबधी कारय जयात परतयक वयकतिला आतरराषटरीय कायदयापरती सपरण आदरासह सयकत राषटराचया सनदचया हत आणमि तततवानी मारगदरशन कलल समानतच अधिकार आणि सधि तयाच बरोबर तयाना आधारभत सवाततरय मिळ शकतील या सबधात नवीन शहरी कारयसची यनिवरसल डिकलरशन ऑफ हयमन राइटस11 जागतिक मानवाधिकार सधि मिलयनियम डिकलरशन12 आणि 2005 वशविक समिटच13 परिणाम यामधय अतरभत आह विकासाचया हककावरील जाहीरनामया14सारखया इतर विलखातन सदधा याची माहिती दिली जात

13 आमची शहर आणि मानव वसाहतीची परिकलपना अशी आह कीः

(a) त आपलया सामाजिक कारयाच पालन कर शकतील यात समाविषट आह आह सामाजिक आणि निसरगविषयक कारय जयात भमि समाविषट असन यासबधी परगतिवादी उपलबधि मिळवण आणि आवास सबधी अधिकाराचा परण वापर आणि सनमान करताना यात बरोबर जीवन सतर कोणतयाही भदभावाशिवाय वशविक रीतया सरकषित आणि कमी दरातील पिणयाच पाणी आणि सवचछता तयाच बरोबर सारवजनिक वसत आणि सवा यासबधी सहज पोहोच यथा आहार सरकषा आणि पोषण आरोगय शिकषा पायाभत सविधा चलनवलन आणि वाहतक ऊरजा हवची गणवतता आणि उदरनिरवाह समाविषट आह

(b) एक सहभागी महणन तयातील सरव रहिवाशाची नागरी गतवणक वाढ़वण सवामितव सबधी भावना सरवात निरमाण करण सरकषित सरवसमावशक पोहोच योगय हरित आणि परयावरण मितर व गणवततापरण सारवजनिक सथळ सरवाना मिळतील ह पराधानयान ठरवण तयाच बरोबर ह सथळ सरव कटबासाठी बरोबर असन सामाजिक आणि पिढयापिढयामधील सवादाच कनदर सासकतिक अभिवयकति आणि राजकीय सहभाग उचित असलयापरमाण उपयोगात आणणार तयाच परकार सामाजिक ळावा सरकषा आणि शाति सवरपात विविध समाजाची उपसथिति जया ठिकाणी सरव लोकाचया गरजा परण होतील विशष करन त जयाना वशिषटयपरण गरजा असतील

(c) लगिक समानता जयामळ सरव सतरिया आणि मलीना सरव कषतरात बरोबरीन सहभागी होता यईल आणि समान हकक परतयक कषतरात नततव कषमतसोबत निरणय कषमता उततम कारय वातावरण आणि समान कामासाठी किवा समान मलयाचया कामासाठी समान वतन सरवाना मिळवता यईल सरव सतरियाना कोणतयाही भदभाव हिसा किवा शोषण यापासन खाजगी आणि सारवजनिक सथळावर सरकषित ठवण हा सदधा महतवाचा मददा आह

11 ठराव 217 A (III)12 ठराव 55213 ठराव 60114 ठराव 41128 अनचछद

Mum

bai Maharashtra India copy

Shutterstock Bodom

13

नवीन शहरी कारयसची

(d) आवहानाना समोर जाण आणि सदय व भविषयातील सधिचा वापर करण यात समाविषट आह आरथिक परगति शहरीकरण आणि पायाभत परिवरतन उततम उतपादकता मलय आधारित गतिविधि आणि सरोताचा उततम वापर सथानिक अरथवयवसथला उततम दरजा दण आणि अनौपचारिक अरथवयवसथला मदत करन शाशवत सवरपान औपचारिक अरथवयवसथच रप दण

(e) सथानिक आणि सथळासबधी कारय परण करण जयात वयवसथापना सबधी सीमा यत आणि सरवासाठी एक समतोल साधणारा शाशवत आणि एकातमिक शहरी आणि कषतरीय विकास सरव सतरावर सर ठवण

(f) वय आणि लगिक परतिसादातमक नियोजन आणि शाशवत सरकषित आणि पोहोच करणयात सरळ असलल शहरी कारय सबधी गतवणक जयात समाविषट असल उततम आणि सकषम परिवहन ततर जयात यातरी आणि सामान परभावी परकार लोकाशी जोडन सथळ सामान सवा आणि आरथिक सधि समाविषट आह

(g) आपततीची जोखीम कमी करणयासाठी उततम वयवसथा करण जोखीम कमी करण अवरोध वाढ़वण आणि नसरगिक पासन मानव निरमित जोखीम कमी करण आणि हवामानातील बदल सौमय करण आणि तयाचयाशी जळवन घण

(h) तयाची इकोसिसटम जल नसरगिक वसाहती याना सरकषा दण वाचवण पनरसथापित करण आणि वाढ़वण आणि जव विविधता वाढ़वन तयाच परयावरण सबधी परभाव कमी करता शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीचया अनषगान काम करण

आमची तततव आणि वचनबदधता

14 आमच लकषय परापत करणयासाठी आमही पढील इटरलिकड तततवाच अनसरण करन नवीन शहरी कारयसची सवीकारणयाचा निशचय करतो

(a) कोणालाही माग ठवायच नाही टोकाच दारिदरय नषट करणयासाह सरव सवरपातील आणि आकारमानातील दारिदरय समापत करनसमान हकक आणि सधि सामाजिक-आरथिक आणि सासकतिक विविधता आणि शहरी अवकाशात सामावन घण लकषयात समाविषट आह आणि तयासाठी उपजीविका शिकषण अनन सरकषा आणि पोषण आरोगय आणि सवासथय जयात एडस पासन मकति कषय आणि मलरियापासन बचाव समाविषट आह आणि भदभाव आणि सरव परकारची हिसा नषट करणआणि तयासाठी लोकसहभागसनिशचित करण व सरकषित आणि समान पोहोच सरवाना दण गरजच राहील जयात भौतिक आणि सामाजिक सरचना आणि आधारभत सवा समाविषट आह तयाच बरोबर कमी किमतीत निवास सोय सदधा असल

(b) शाशवत आणि सरवसमावशक असललया शहरी अरथवयवसथा सनिशचित करण जयासाठी सचयित पदोननती सबधी फायद ज सनियोजित शहरीकरणासाठी असतात ठवण गरजच आह यात समाविषट आह उचच उतपादकता सपरधातमकता आणि कलपकता यासाठी परिपरण आणि उतपादक रोजगार सजन करण व सरवासाठी सनमाननीय कामाची सधि दण या कामात समाविषट आह आणि तयासाठी आरथिक आणि उतपादक सरोताचा वापर करण आणि सरवासाठी सधि तयार करण महतवाच आह जयासाठी जमीनीचया सबधातील हवाला रोखण सरकषित जमीन अवधि तयार करण आणि जिथ उचित असल तिथ शहरी सकोचन रोखण याची खातरी करण

14

नवीन

शहर

ी कार

यसची

(c) सवचछ ऊरजच आणि शहरी विकासात जमीन आणि सरोताचा शाशवत उपयोग करणयाच परवरतन करन निसरगाशी ससवाद राखन निरोगी जीवनशली सवीकारणयासह इकोसिसटीम आणि जवविवधतच सरकषण करन शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीच परवरतन करन शहरी अवरोध उभारन आपततीचया जोखमी कमी करन आणि हवामानातील बदल सोमय करन आणि तयाचयाशी जळवन घऊन परयावरण सबधी शाशवत सथितीची सनिशचितता करण

15 आमही सवतला एका नवीन शहरी कारयसचीसाठी आमलागर बदल घडवन आणणयासाठी वचनबदध करत आहोत जो करलः

(a) आमही सरवासाठी शाशवत विकास आणि समदधीच साधय परकापत करणयासाठी शाशवत शहरी आणि परातीय विकास अतयावशयक आह ह मानय करन शहर आणि मानवी वसाहतीच चया नियोजन करतो विततपरवठा करतो विकास करतो शासन करतो आणि वयवसथापन करतो तया पदधतीना पनहा सबोधित करण

(b) शाशवत शहरी विकासासाठी सरवसमावशक आणि परभावी शहरी धोरण आणि विधयक याचया वयाखयत आणि अमलबजावणीत उचित असलयापरमाण राषटरीय सरकाराची आघाडीची भमिका तवढच महततावच उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराच तसच नागरी समाजाच आणि इतर सबधित हितसबधियाच एका पारदरशक आणि उततरदायी पदधतीत योगदान ओळखण

(c) परिवरतनाचया मलभत पररणाचया आधार सरव पातळयावर धोरणपवितर कषमता विकास आणि कतीची अमबजावणी करन शहरी आणि परातीय विकासापरती एक शाशवत जन-कदरीत वय - आणि लिग - परतिसादातमक आणि एकातमिक दषटीकोन सवीकारणजयात समाविषट असल

(i) उचित पातळीवर शहरी धोरण विकसित करण आणि अमलबजावणी करण यात समाविषट आह सथानिक राषटरीय आणि विविध हितसबधियाची भागीदारी शहराचया आणि मानवी वसाहतीचया एकातमिक यतरणा उभारण आणि आणि एकातमिक शहरी विकास साधय करण शकय होणयासाठी सरव सरकारी सतरामधय सहकारयाच परवरतन करण

(ii) शहरी हितसबधियाना सकषम करतील अशा सदढ ससथा आणि यतरणासह तयाचपरमाण उचित बधन आणि समतोलासह शहरी सरकार मजबत करन सामाजिक सरवसमावशकता टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधी आणि परयावरणविषयक सरकषम परवणससगतता

(iii) दीरघावधी आणि एकातमिक शहरी आणि परातीय नियोजनाला पनहा ऊरजा दण आणि शहरी विकास सबधी लवचिकतच आयाम मिळवण तयासाठी शहरीकरणाच सकारातमक बिनद मिळवण आणि तयाबददल जागरकता पसरवण

(iv) परभावी परकार मदत करण कलपक आणि शाशवत विततीय फरमवरकवर काम करण आणि नगरीय वितत परवठा सदढ करण तयाच बरोबर सथानीय आरथिक पदधतीला सदधा नवीन करन तयास शाशवत परकार परगतिवादी सवरप दऊन एक शाशवत शहरी विकास सबधी विचाराच मलय निरमाण करण

15

नवीन शहरी कारयसची

कतिसाठी आवहान

16 शहराचया विशिषट परिसथितिपरमाण यात नगर आणि गाव वगळ अस शकतील तरीही आमचा ठामपण सागतो कि नवीन शहरी कारयसचीचा आवाका वशविक सहभागी आणि जन-कदरीत आह गरहाची सरकषा करतो आणि यातील लकषय दीरघावधी आह आपलया पराथमिकता जागतिक कषतरीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतरावर ठवावया जयामळ सरकार आणि बाकी सबदध हितसबधी या गरजाना निभाव शकतील

17 आमही नवीन शहरी कारयसची आमचया सवतःचया दशात आणि परातीय आणि दागतिक सतरावर विविध राषटरीय वासतव कषमता आणि विकासाचया पातळया विचारात घऊन आणि राषटरीय कायद आणि पदधती तसच धोरम आणि पराधानयता याचा आदर करन अमलात आणणयासाठी काम कर

18 आमही परयावरण आणि विकासावरील रियो जाहीरनामयाचया इतर विषयाबरोबरच तततव ७ मधय ठरवन दिलयापरमाण सामायिक परत वगवगळया जबाबदाऱयासह तततवावर पनहा एकदा विशवास वयकत करतो

19 आमही ह मानय करतो कि नवीन शहरी कारयसची लाग करताना आफरीकी दश कमी विकसित दश लनडलॉक विकनसशील दश आणि लहान बटाच विकसनशील दश आणि काही विशष आवहानाना सामोर जाणार मधयम उतपनन दश याना सानोर जावलागत असललया अदवितीय आणि उदभवणाऱया शहरी विकासाचया आवहानाना सबोधित करणयाकड विशष लकष परविणयात याव सघरषाचया परिसथितीत असणाऱया तसच विदशाचया ताबयात असणाऱया सघरषोततर दश आणि नसरगिक आणि मानवनिरमित आपततीनी बाधित दशाकड सदधा विशष लकष दणयात याव

20 आमही ही गरज मानय करतो कि इतर बाबीबरोबरच महिला आणि मली बालक आणि तरण अपगतव असललया वयकतीएचआयवहीएडससह जगणाऱया वयकती वयोवदध वयकती दशातरगत लोक आणि सथानिक समदाय झोपडी आणि अनौपचारिक वसाहतीतील रहिवासी बघर लोक कामगार अलप भ-धारक शतकरी आणि कोळी निरवासित परतलल अतरगत विसथापित लोक आणि सथलातरणाचया सथितीचा विचार न करता सथलातरित या सरवाना साममोर जाव लागत असललया अनक सवरपातील भदभावाना सबोधित करताना विशष लकष दणयाची आह

21 आमही सरव राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार तयाच बरोबर सबदध हितसबधियाना आवहान करतो की नवीन शहरी कारयसची परभावीपण अमलात आणणयासाठी आणि आपली सामायिक दरदषटी वासतावातत उतरवणयासाठी तयानी राषटरीय धोरण आणि कायदयाचया अनषगान पनरनिमाण करण सकषम करण आणि भागीदारी निरमाण करण समनवय आणि सहकारय वाढवण यात उततम साथ दयावी

22 शाशवत शहरी विकासाच परवरतन करण आणि वासतवात आणण यासाठी आमही ही नवीन शहरी कारयसची एक सामहिक दषटी आणि राजकीय वचनबदधता आणि वाढत शहरीकरण होणाऱया जगातील शाशवत पररणा महणन शहर आणि मानवी वसाहतीचया मखय भमिकला बळ दणयाची एक ऐतिहासिक सधि महणन सवीकारतो

नवीन शहरी कारयसचीसाठी कविटो अमलबजावणी आराखडा

17

नवीन शहरी कारयसची

23 राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार आणि सरव सबदध हितसबधियासाठी शहरी शाशवत विकास साधय करण शकय करणयासाठी आमही नवीन शहरी कारयसचीची एक महततवाच साधन महणन अमलबजावणी करणयाचा निशचय करतो

शाशवत नागरी विकासासाठी सकरमणशील वचनबदधता

24 शाशवत शहरी विकासातील मलभत कषमताचा परपर फायदा मिळवणयासाठी शाशवत विकासाचया एकातमिक आणि अविभाजय परीसीमाःसामाजिक आरथिक आणि परयावरणविषयक मधय झाललया आमलागर शहरी परावरतनामारफत आमही खालील सकरमणशील वचन दतो

सामाजिक सरवसमावशकता ससगतता आणि दारिदरय निरमलनासाठीशाशवत शहरी विकास

25 आमही ह मानय करतो कि दारिदरयाच टोकाचया दारिदरयासह तयाचया सरव सवरपातन आणि वयापतीतन निरमलन करण ह सरवात मोठ जागतिक आवहान आह आणि शाशवत विकासासाठी अटळ आवशयकता आह आमही ह सदधा मानय करतो कि वाढतया झोपडपटटी आणि अनौपचारिक निवासीचया वाढीसह वाढती विषमता विकसित आणि विकासशील दोनही परकारचया दशाना परभावीत करत आह आणि की शहरी जागच अवकाशीय सघटन पोहोच आणि डिझाइन तसच विकासाचया धोरणाचया जोडीन सरचना आणि पायाभत सवा सामजिक ससगतता समता आणि सरवसमावशकतच परवरतन कर शकतील किवा अडथळा आण शकतील

26 जन-कदरीत असलला गरहाच सरकषण करणारा आणि वय- आणि लिग परतिसादातमक असलला आणि सरव मानवी हकक आणि मलभत सवाततरय वासतवात आणणारा एकतर राहण सविधाजनक करणार सरव परकारचा भदभाव आणि हिसा समापत करणारा आणि सरव वयकती आणि समदायाना तयाचा परिपरण आणि अरथपरण सहभाग शकय करत सकषम करणारा अशा शहरी आणि गरामीण विकासापरती आमही परणपण वचनबदध आहोत तयापढ आपली शहर आणि मानवी वसाहती याचया मानवीकरणातील महततवाच घटक महणन ससकती आणि विविधता आणि समतपरती आदराच परवरतन करणयासाठीही आमही वचनबदध आहोत

27 आमही आमची शपथ पनहा दढतन उचचारतो की कोणीही माग राहाणार नाही आणि सनमाननयी परतिषठच आणि सखाच आयषय जगणयासाठी आणि तयाचया परण मानवी मलभत कषमता साधय करणयासाठी समान सधि आणि सरव रहिवाशाना औपपचारिक किवा अनौपतारिक वसाहतीत राहणार असोत शहरीकरणामळ होऊ शकणाऱया फायदयाच परवरतन करणयापरती वचनबदध आहोत

28 आमही वचनबदध आहोत कि निरवासिताचया अतरगत विसथापित वयकती आणि सथलातरिताच तयाचया सथलातरणाचया सथितीचा विचार न करता मानवी हककाचा परणपण आदर करणयाची खातरी करणयापरती आणि राषटरीय परिसथिती विचारात घऊन तयाचया यजमान शहराना आतरराषटरीय सहकारयाचया भावनतन मदत दणयासाठी जरी शहरात आणि नगरात मोठया सखयन सथलातरित होणारी लोकसखया विविध परकारची आवहान उभी करत असली तरीही ती शहरी जीवनात मोठया परमाणात सामाजिक आरथिक आणि सासकतिक योगदानसदधा दऊ शकल आमही तयापढ नियोजित आणि सवयवसथापित सथलातर धोरणामारफत सरकषित पदधतशीर आणि नियमित सथलातरादवार जागतिक परातीय राषटरीय उपराराषटरीय आणि सथानिक पातळयावरील विकासाचया दरमयानचया सयकत शकतीला मजबत करणयाला आणि सथलातरिताकडन शहराना सकारातमक योगदान शकय करणार फरमवरक सथापित करणयात सथानिक पराधीकरणाना पाठबळ परवणयाला आणि शहरी-गरामीण दव मजबत करणयाला वचनबदध आहोत

18

नवीन

शहर

ी कार

यसची

29 राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारची उचित असलयापरमाण समनवयी भमिका मजबत करणयाला आणि तयाचया सारवजनिक एककाबरोबर आणि गर सरकारी सगटनासाठी सामाजिक आणि आधारभत सवा दणार यात समाविषट असतील समदायामधील गतवणकी जया आपततीना बळी पडण सरवात जासत शकय असत आणि ज वारवार आणि परदीरघ मानवताविषयक आपततीनी बाधित असतात यापढ़ आमही शहरी रचनत आपततीगरसत वयकतीसाठी परशा सवा निवास सथान आणि सनमाननीय आणि उतपादन काम परवरतित करणयाच आणि बाधित वयकतीकड आणि तयाचया यजमान समदायाकड तयाचया विकासाला अवरोध करणयाला परतिबध करणयासाठी मदत वाहती राहील याची खातरी करत असताना सथानिक समदाय आणि सथानिक सरकार याचयाबरोबर सथानिक टिकाऊ आणि परतिषठीत उपाय गतवणयासाठी आणि विकसित करणयासाठी सधि शोधणयात काम करणयासाठी वचनबदध आहोत

30 सशसतर सघरषाचया दरमयान ठाम राहणाऱया शहरी सवाना आणखी पाठभल परवणयाचया सरकारचया आणि नागरी समदायाचया गरजा आमही मानय करतो आमही आतरराषटरीय मानवताविषयक कायदयापरती परण आदर राखणयात ठाम राहणयाची सदधा पोच दतो

31 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक गह निरमाण धोरणाचया परसारासाठी वचनबदध आहोत जी परयापत जीवनमानाचया हककाचा एक घटक महणन सरवासाठी परस गहनिरमाणचया हककाचया परागतिक वासतवात उतरणयाला मदत दतात जो सरव परकारचया भदभावाना आणि हिसला सबोधित करतो आणि राषटरीय कायदा आणि जबरदसतीन घरातन बाहर काढणयाला परतिबध करतो आणि परमाणनानसार वसाहतीचया सामाजिक निरमितीला मदत दणयासह समदायाचया आणि सबधित हितसबधियाचया नियोजन आणि या धोरणाचया अमलबजावणीतील सहभागाला आणि गतवणकीला शकय करत असतानाच बघर बळी पडणयाचया परिसथितीतील वयकती अलप-उतपनन गट आणि अपगतव असललया वयकतीचया गरजावर लकष कदरीत करतो

32 आमही सवत कि आमही एकातमिक कीकत आणि वय व लगिक आधारावर गहनिरमाण धोरणाचा आणि सरव कषतरातील दषटीकोनाचा खास करन रोजगार शिकषण आरोगय-सगोपन आणइ सामाजिक एकातमता कषतर आणि सरकारचया सरव पातळयावर-धोरण आणि दषटीकोन ज परशा परवडणाऱया उपलबध होऊ शकणाऱया सरोत-सकषम सरकषित काटक चागली जोडलली आणि चागलया ठिकाणची घराची नजीकतचया घटकाकड आणि बाकीचया शहरी वीणसमवत आणि परिसरातील कारयशील भागाशी अवकाशीय नात मजबत करणाकड विशष लकष दऊन तरतद करतात तयाच परवरतन करणयास आमही वचनबदध आहोत

33 आमही समाजाचया विविध उतपनन गटासाठी दरलकषित समदायाचया बघर वयकतीचया आणि असरकषित परिसथितीतील लोकाचया सामाजिकआरथिक आणि सासकतिक एकातमिकतचा विचार करन आणि अलगतला परतिबध करन सरकषित किफायतशीर आणि पोहोच असललया परशा विविध गहनिरमाण परयायाचा परवठा करणयास सवतः वचनबदध आहोत बघर लोकाच जीवनमान तयाचा समाजातील सहभाग परणतवान होण सविधाजनक होणयाचया दषटीन आणि बघरपणाला परतिबध करण आणि त नषट करणयासाठी तसच गनहगारीकरणाचा सामना करणयासाठी आणि नषट करणयासाठी आमही सकारातमक उपाय योज

34 आधारभत भौतिक आणि सामाजिक सोयी सरवात किफायतशीर पदधतीन भमि आवास आणि अकषय ऊरजा सरकषित पिणयाच पाणी आणि सवचछता सरकषा पोषण आणि परस आहार कचरा निरमलन शाशवत चलनवलनीयता आरोगयाची निगा आणि कटब कलयाण शिकषा ससकति आणि सवाद ततरासबधी

19

नवीन शहरी कारयसची

माहिती कोणताही भदभाव न करता सरवासाठी उपलबध करणयास मदत करणयासाठी आमही सवत वचनबदध आहोत तयाचयाही पढ आमही सवत महिला मल आणि तरण वदध वयकति दिवयाग वयकति शरणारथी सथानिक वयकति आणि सथानिक समदाय याचया उचित असलयापरमाण आणि काही सकटात सापडणयाचया परिसथितीत या सवा सरव अधिकार आणि गरजाचया परततसाठी परतिसाददणाऱया असतील याची खातरी करणयास वचनबदध आओहोत या बाबतीत आमही कायदशीर ससथातमक सामाजिक आरथिक आणि भौतिक अडथळ नषट करणयास परोतसाहन दतो

35 आमही सवत उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारासह सरकारचया उचित पातळीवर सरवासाठी सरकषचया वाढीव कालावधीसाठी कालवधीचया परकाराची विविधता मानय करन आणि हतसाठी योगय आणि वय-लिग-परतिसादी उपायाच जमीन आणि मालमततचया हककाचया मरयादचया आत महिलासाठी तयाचया सकषमीकरणाची किलली महणन जमीनीचया कालावधीचया सरकषकड परभावी परशासकीय यतरणाचयामारफत सह विशष लकष दऊन परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

36 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीत अपगतव असणाऱया वयकतीना शहराचया भौतिक वातावरणापरयत खास करन सारवजनिक ठिकाण सारवजनिक वाहतक घर शिकषण आणि आरोगय सविधा सारवजनिक माहिती आणि सवाद (माहिती आणि सवाद ततरजञान आणि परणालीसह) आणि शहरी आणि गरामीण दोनही कषतरात जनतला खलया असललया इतर सविधा आणि सवापरयत इतराचया बरोबरीन पोचण सविधाजनक करणाऱया उचित उपायाच परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

37 आमही सवत सरकषित सरवसमावशक पोहोच असलली परयावरण मितर आणि गणवततापरण सारवजनिक ठिकाण जयात गलली साईडवॉक आणि सायकलिग लनस चौरसत वॉटरफरनट कषतर बाग आणि उपवन अशी सामाजिक परसपर सवादासाठी आणि सरवसमावशकतसाठी मानवी आरोगय आणि सवासथय आरथिक दवाण घवाण आणि विविध परकारच लोक आणि ससकतियाचया दरमयानचया सासकतिक अभिवयकति आणि सवादासाठी आणि जयाची रचना आणि वयवसथापन मानवी विकासाची खातरी करणयासाठी आणि शातीपरण सरवसमावशक आणि सहभागी समाज उभा करणयासाठी तसच सहजीवनाच जोडन घणयाच आणि सामाजिक समावशतचया परवरतनासाठी वचनबदध आहोत

38 आमही सवत शहरात आणि मानवी वसाहतीत उचित असलयापरमाण सासकतिक सरचना आणि सथळ सगरहालय अतरदशीय ससकती आणि भाषा तसच पारपरिक तजञान आणि कला सरकषित ठवणयासाठी आणि परवरतन करणयासाठी तयाचया शहरी कषतरातचया पनरवसनातील आणि पनरजजीवनातील भमिकावर परकाश टाकन आणि सामजिक सहभाग आणि नागरिकतवाच अधिकार मजबत करन एकातमिक शहरी आणि परातीय धोरण आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवर परशा गतवणकीमारफत नसरगिक आणि सपषट आणि असपषट असा दोनही सासकतिक वारशाला बळ दण याला वचनबदध आहोत

39 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय बऱयाच वळा महिला आणि मली मल आणि करण आणि बळी पडणयाचया परिसथितीतील वयकती खास करन बाधित होतात ह विचारात घऊन जगण काम करण आणि हिसा आणि धमकीचया भितीशिवाय शहरी जीवनात सहभागी होण सरवानाशकय होणयासाठी सरकषित आरोगयपरण सरवसमावशक आणि सरकषित परयावरणाच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही बालविवाह अलपवयीन विवाह आणि जबरदसतीचा विवाह आणि सतरियाचया योनीची हानी करण यासह महिला आणि मलीसमकष घातक परथाचया निरमलनासाठी आणि नषट करणयासाठी सदधा काम कर

20

नवीन

शहर

ी कार

यसची

40 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय सामाजिक ससगतता मजबत करण आतरसासकतिक सवाद आणि सामजसय सहनशीलता परसपर आदर लिग समानता कलपकता उदयमशीलता सरवसमावशकता ओळक आणि सरकषा आणि सरव लोकाची परतिषठा तसच जगणयाययोगय आणि चतनयशाली शहरी अरथवयवसथा मजबत करणयासाठी विविधता आतमसात करणयाला वचनबदध आहोत आमही सवतःला आमचया सथानिक ससथा वाढतया बहजातीय आणि बहसासकतिक समाजाचया आओतच शातीपरण सहजीवनाची परवरतन करतील याची खातरी करणयासाठी पावल उचळणयालासदधा आमही वचनबदध आहोत

41 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय आपलया राषटरीय धोरणाचया अनषगान जी निरणय घणयाचया नियोजनाचया आणि पाठपरावयाचया नयाचया परकरियामधय सरवासाठी अरथपरण सहभाग तसच वाढीव नागरी गतवण आणि सह-तरतद आणि सह-उतपादन घऊ दतात अशा ससथातमक राजकीय कायदशीर आणि आरथिक यतरणाच सरवसमावशक मचाचया विसततीकरणासाठी परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

42 आमही उचित असलयापरमाण उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना सरव सबधित हितसबधियामधय परसपरसवाद मजबत करणयासाठी वय-आणि-लिग-परतिसादी दषटीकोनामारफतसह सवादासाठी सधि दऊ करन आणि परष आणि महिला मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय निरवासित अतरगत दषटय़ा विसथापित वयकती आणि तयाचया सथलातराचया सथितीचा विचार न करता सथलातरितासह समाजाचया सरव विभागाकडील सभावय योगदानासह वरण धरम वाशिकता किवा सामजिक आरथिक सथिती याचया आधार कोणताही भदभाव न करता मदत दतो

शाशवत आणि सरवसमावशक शहरी समदधि आणि सधि सरवासाठी

43 आमही ह मानय करतो की सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक विकास जयात सरवासाठी सपरण आणि उतपादक रोजगार आणि सनमाननीय काम समाविषट आह शाशवत शहरी आणि परातीय विकासाचा महततवाचा घटक आह आणि की शहर आणि मानवी वसाहती लोकाना निरोगी उतपादक भरभराटीच आणि परिपरण जीवन जग दणारी समान सधीची ठिकाण असावीत

44 आमही ह मानय करतो की शहरी सवरप सरचना आणि बिलडीग डिझाइन मापन आणि सचयाचया काटकसरीचया फायदयामारफत आणि उरजा कारयकषमता पनरनवीकरणीय उरजा लवचिकता उतपादकता परयावरणीय सरकषण आणि शहरी अरथवयवसथत शाशवत वदधीत वाढ करन खरच आणि सरोताचया कारयकषमताच सरवात मोठ पररक आहत

45 आमही सवत शाशवत आणि सरवसमावशक औदयोगिक विकास आणि शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीच परवरतन करणाऱया आणि वयवसाय आणि कलपकता तसच उपदिवीकसाठी वातावरण सकषम करणाऱया चतनयशील शाशवत आणि सरवसमावशक शहरी अरथवयवसथा विकसित करणयास अतरदशीय कषमता सपरधातमक फायद सासकतिक वारसा आणि सथानिक सरोत तसच सरोत कारयकषम आणि लवचिक सरचना उभारणयास वचनबदध आहोत

46 आमही सवत आरथिक विकासात सामाजिक वसाहतीचया निरमितीसह परवडणाऱया आणि शाशवत गहनिरमाण आणि गहनिरमाण विततपरवठयाचया भमिकच आणि विभागाचया इतर आरथिक विभागाना उततजन दणाऱया योगदानाच गहनिरमाण भाडवल निरमितीत उतपननात रोजगार निरमितीत आणि बचतीत वाढ करत आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सछानिक पातळयावर शाशवत आणि सरवसमावशक

21

नवीन शहरी कारयसची

आरथिक सकरमणाला चालना दणयात योगदान दऊ शकत ह मानय करन परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

47 आमही सवत सथानिक आरथिक विकासाला मदत दणयासाठी सरकार आणि सरव कारयशील कषतरामधय आणि सबधित हितसबधियामधय एकातमिकतच सहकारयाच समनवयाच आणि सवादाच जतन करणयासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक ससथा मजबत करणयासाठी उचित पावल उचलणयास वचनबदध आहोत

48 आमही सथानिक सरकार खाजगी कषतर आणि नागरी समाज महिला तरणाच परतिनिधीतव करणाऱया सघटना तसच अपगतव असणाऱया वयकतीच परतिनिधीतव करणार अतरदशीय लोक वयावसायिक शकषणिक ससथा टरड यनियनस कामगाराचया सघटना सथलारिताचया सघटना आणि सासकतिक सघटना याचयासह सरव सबधित हितसबधियाचया दरमयान शहरी आरथिक विकासासाठी सधी निशचीत करणयाचया आणि विदयमान आणि उदभवणारी आवहान ओळखणयासाठी आणि तयाना सबोधित करणयासाठी परभावी सहभाग आणि समनवयाला परोतसाहन दतो

49 आमही सवत शहरी आणि गरामीण कारय राषटरीय आणि उपराषटरीय अवकाशीय फरमवरकमधय आणि शहराचया आणि मानवी वसाहतीचया परणालीमधय एकातम करणाऱया आणि अशा परकार शहरी-गरामीण कषतरात समान परातीय विकासाच जतन करणयाची आणि सामाजिक आरथिक आणि परातीय अतर भरन काढणयासाठी शहरी आणि गरामीण परवठा आणि मागणीशी जोडणाऱया विशवासारह परवठा आणि मलय साखशीची खातरी करन नसरगिक सरोत आणि जमिनीचया शाशवत वयवसथापनाच आणि वापराच परवरतन करणाऱया परातीय परणालीना मदत दणयास वचनबदध आहोत

50 आमही सवत एकातमिक शहरी आणि परातीय दषटीकोनादवार नियोजन साधऩानी अडरपीन कलली शाशवत वाहतक आणि चलनवलन आणि ततरजञान आणि सवाद नटवरकस आणि सरचना या कषतराचया कषमता वाढीव उतपादकता सामाजिक आरथिक आणि परातीय ससगतता तसच सरकषा आणि परयावरणीय शाशवतता जासतीत जासत करणयाचया दषटीन शहरी-गरामीण परसपरसवाद आणि जोडणीला परोतसाहन दणयास वचनबदध आहोत तयामधय जिथ उचित असल शहर आणि तयाचा परिसर अरध-शहरी आणि गरामीण कषतर याचया दरमयान जोडणी तसच अधिक उततम जमीन-समदर जोडणीचा समावश असावा

51 आमही सवत शहरी अवकाशीय फरमवरक जयात शहरी नियोजन आणि डिजाईन उपकरण समाविषट आहत जयामळ नसरगिक सरोत आणि भमिचया शाशवत वयवसथापनाला आधार मिळतो उचित सटसटीतपणाआणि घनता पोलीसनटरिझम आणि मिशर उपयोग उचित असलयापरमाण शहरी विसताराची नियोजित किवा उतसफरत धोरण तया परमाण मापनाचया आणि सचयी अरथवयवसथाना जोर दणयासाठी आहार पदधती नियोजन मजबत करणयासाठी आणि सरोत कारयकषमता शहरी लवचिकता आणि परयावरणीय शाशवतता वाढवणयासाठी वचनबदध आहोत

52 आमही अवकाशीय विकास धोरणाना जी उचित असलयापरमाण शहरी विसताराला मारगदरशन करण पोहोच असललया आणि चागलया परकार जोडललया सरचना आणि सवा शाशवत लोकसखया घनता आणि शहरी वीणत नवीन शजार एकातमिक करण जयामळ शहरी फलाव आणि अलगतला परतिबध होईल अशा शहरी नतनीकरणाला पराधानय दण विचारात घतात परोतसाहन दतो

53 आमही सवत मालमतता मलयासह वाढीव सामाजिक आणि आरथिक मलय निरमाण करणयाचया तयाचया कषमताना शाशवतपम बळ दणयासाठी आणि वयवसाय आणि सारवजनिक आणि खागजी गतवणकी आणि सरवासाठी उपजिवीकचया सधी सविधाजनक करणयासाठी सरकषित सरवसमावशक पोहोच असललया हरित आणि दरजदार सारवजनिक ठिकाणाना सामजिक आणि आरथिक विकासाच चालक महणन परवरतित करणयास वचनबदध आहोत

Mum

bai M

ahar

asht

ra I

ndia

copy S

hutte

rsto

ck

Hari

Mah

idha

r

23

नवीन शहरी कारयसची

54 आमही सवत शकय असल तिथ नतनीकरणीय आणि परवडणारी उरजा आणि शाशवत आणि कारयकषम वाहतक सरचना आणि सवा निरमाण करणयास आणि वापरणयास आणि तयादवार जोडणीच फायद मिळवन आणि अकारयकषम चलनवलन कोडी हवा परदषणशहरी उषणता बटाच परिणाम आणि आवाजाचया आरथिक परयावरणीय आणि सारवजनिक आरोगयाचा खरच कमी करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही सवतः सरव लोकाचया खास करन गरीब आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणाऱया लोकाचया उरजा आणि वाहतकीचया गरजाकड विशष लकष दणयासाठी सदधा वचनबदध आहोत आमही याचीही नोद घतो की नतनीकरणीय उरजचया खरचातील कपात शहराना आणि मानवी वसाहतीना उरजा परवठयाचा खरच कमी करणयासाठी परभावी साधन दतो

55 आमही सवत परशा सरवसमावशक आणि दरजदार सारवजनिक सवा जागतिक आरोगय सघटनन विशद कललया हवचा दरजाविषयक मारगदरशक तततवासह एक सवचछ परयावरण आणि लगिक आणि नवजात बालकाच आणि परसती दरमयान मतय कमी करणयासाठी पनरतपादनविषयक आरोगय-सगोपन सवासह आरोगय-सगोपन सवासाऱखया सामजिक सरचना आणि सविधा उपलबध होणयाच परवरतन करन निरोगी समाजाच जतन करणयास वचनबदध आहोत

56 आमही सवत एका कलपक आणि सपरधातमक शहरी अरथवयवसथला योगदान दणाऱया उतपानन मिळवणाचया सधी तरान कौशलय आणि शकषणिक सविधा कामगाराना उपलबध करन दऊन उचित असलयापरमाण आरथिक उतपादकता वाढवणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः शहर आणि मानवी वसाहतीमधय सपरण आणि उतपादक रोजगार आणि सनमाननीय कामाचया परवरतनामारफत आरथिक उतपादकता वाढ़वणयासाठी सदधा वचनबदध आहोत

57 आमही सवत महिला तरण अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय निरवासित आणि अतरगत विसथापित लोक आणि सथालतरित खास करन सरवात गरीब आणि बळी पड शकणयाचया सथितीतील लोक याचया गरजा आणि कषमताकड विशष लकष दऊन शहर आणि मानवी वसाहतीमधय उचित असलयापरमाण सरवासाठी सपरण आणि उतपादक रोजगार सनमाननीय काम आणि उपजिवीकचया सधी परवरतित करणयासाठी आणि कायदशीर उतपनन मिळवणयाचया भदभाव विरहित सधीच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत

58 आमही सवत परयावरणीय शाशवतता आणि सरवसमावशक भरभराटीचया तततवावर आधारित सकषम करणाऱया नयायय आणि जबाबदार वयवसाय वातावरणाच परवरतन करणयास गतवणकी कलपकता आणि उदममशीलतच परवरतन करणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः मायकरो लघ आणि मधयम आकाराचया उदयमाना आणि सहकारी ससथाना सपरण मलय सखळीत खास करन सामाजिक आणि दढ अरथवयवसथामधील औपचारिक आणि अनौपचारिक अशा दोनही अरथवयवसथामधय काम करणाऱया उदयमाना पाठबळ परवन सथानिक वयवसाय समदायाना सामोर जाव लागत असललया आवहानाना सबोधित करणयासही वचटनबदध आहोत

59 आमही सवतअनौपचारिक अरथवयवसथत काम करणाऱया गरीबाच खास करन महिलाच बिनपगारी घरगती आणि सथलातरित कामगारासह शहरी अरथवयवसथला योगदान राषटरीय परिसथितीचा विचार करन मानय करणयाला वचनबदध आहोत तयाची उपजिवीका कामाची परिसथिती आणि उतपननाची सरकषा कायदशीर आणि सामाजिक सरकषण कौशलय मतता आणि इतर सहाययक सवापरयत पोहोच आणि आवाज आणि परतिनिधीतव वाढवणयात याव कामगार आणि आरथिक यनीटसच औपचारिक अरथवयवसथकड परागतिक सकरमण समतोल दषटीकोन विदयमान उपजिवीकचया सवरधनाच आणि सधारणच परवरतन करताना परोतसाहन आणि अनपालनाच उपाय एकतरित करन विकसित कल जाईल आमही विशिषट राषटरीय परिसथिती कायद धोरण आणि औपचारिक अरथवयवसथकड सकरमणासाठी पराधानय विचारात घऊ

24

नवीन

शहर

ी कार

यसची

60 आमही सवत दरजाची निरमिती सनमाननीय आणि उतपादक नोकऱयासह इतर बाबीबरोबरच सासकतिक आणि सरजनशील उदयोग शाशवत परयटन ललित कला आणि वारसा जपणकीची कारय याचया मारपथ सह विविधता ततरशासतरीय शरणीवरधऩ सशोधन आणि कलपकत चया परवरतनादवार शहरी अरथवयवसथा परागतिकपण उचच-मलय-वरधित विभागामारफत उचततम उतपादकतकड सकरमित करण टिकवणयाला आणि पाठबळ परवणयाला वचनबदध आहोत

61 आमही सवत लाग असल तिथ शहरी लोकसखयाशासतरीय लाभाशाचा फायदा वापरणयाला आणि वाढीव उतपादकता आणि शहर आणि मानवी वसाहतीमधय वाटन घतलली भरभराट साधय करणयासाठी तरणाना शिकषण कौशलय विकास आणि रोजगाराचया उपलबधतच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत मली आणि मल तरण महिला आणि तरण परष उजजवल भवितवय निरमाण करणयातील परिवरतनाच एजनट आहत आणि जवहा सकषम कल जाईल तवहा तयाचयापाशी सवतःचया वतीन आणि तयचया समदायाचया वतीन बाजी माडणयाची महततवाची कषमता असल तयाचया अरथपरण सहभागासाठी अधिक आणि उततम सधीची खातरी करण नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी अतयावशयक असल

62 आमही सवत वयोवदध होत जाणाऱया लोकसखयचया सामाजिक आरथिक आणि अवकाशीय परभावाना जिथ लाग असल तिथ सबोधित करणयाला आणि वय वाढणयाचया घटकाचा शहरी लोकसखयचया जीवनाचा दरजा सधारत असताना नवीन सनमाननीय नोकऱया आणि टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधीसाठी एक सधी महणन उपयोग करणयासाठी वचनबदध आहोत

परयावरणाचया दषटीन शाशवत शाशवत आणि लवचिक शहरी विकास

63 आमही मानय करतो की कि शहर आणि मानवी वसाहतीना अशाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधती जवविविधता नषट होण इकोसिसटीमवर दबाव नसरगिक आणि मानवनिरमित आपतती आणि हवामान बदल आणि तयाचयाशी सबधित जोखमी यापासन अनपकषित धोक असतात जयामळ सरव सवरपातील आणि आकारामानातील दारिदरयाचया निरमलनाच आणि शाशवत विकास साधय करणयाच सरव परयास वयरथ ठरतात शहराच लोकसखयाविषयक कल आणि तयाची जागतिक अरथवयवसथतील हवामान बदलाशी सबधित सौमयीकरणाचया आणि जळवन घणयाचया परयासातील आणि सरोत आणि इकोसिसटीमसवरीमसचया वापरातील जया पदधतीन तयाच नियोजन विककपरवठा विकास उभारणी शासन आणि वयवसथापन कल जात यातील मधयवरती भमिकचा शहरी सीमाचया पलिकड शाशवततवर आणि लवचिकतवर थट परिणाम असतो

64 आमही ह सदधा मानय करतो कीजगभरातील विशषतः विकसनशील दशातील शहरी कनदराच बऱयाचदा विशिष गण असतात जया तयाना आणि तयाचया रहिवाशाना हवामान बदल आणि भकप तीवर हवमानाचया घटना पर यण खचण धळीची आणि वाळचया वादळासह वादळ उषमकचया लाटा पाणयाचा तटवडा दषकाळ जल आणि हवा परदषण वहकटरजनय रोग आणि समदराची पातळी वाढण जयाचा खास करन किनारी कषतरावर परिणाम होतो नदीचया मखाजवळील परदश आणि इतराबरोबरच छोटया बटाची विकसनशील राजय याचयासह नसरगिक आणि मानवनिरमित आपततीचया विपरित परिणामाना बळी पडणार बनवित

65 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय शहरी इकोसिसटीमच आणि परयावरणीय सवाच सरकषण आणि सधारणा करणाऱया हरित गह वाय उतसरजन आणि हवा परदषण कमी करणाऱया आणि परयावरणीय दषटय़ा भककम शहरी आणि परातीय नियोजन सरचना आणि पायाभत सवामारफत शाशवत आरथिक विकासाच जतन करताना आणि सरव वयकतीचया सवासथयाच आणि जीवनाचा दरजाच सरकषण

25

नवीन शहरी कारयसची

करताना आपतती जोखीम कमी करणाऱया धोरणाचा विकासाला पाठबळ दऊन आणि जोखमीचया पातळयासाठी परमाणनासहित नसरगिक आणि मानवनिरमित धोकयानी निरमाण झाललया आपततीचया जोखमीच नियतकालीन निरधारण करन नसरगिक सरोताच शाशवत वयवसथापन करणयास वचनबदध आहोत

66 आमही सवत समारट सिटी दषटीकोन सवीकारणयासाठी वचनबदध आहोत जो डिजीटलायझशनपासनचया सधी सवचछ उरजा आणि ततरजञा तसच कलपक वाहतक ततरजञानाचा वापर करतो अशा परकार रहिवाशाना अधिक परयावरण मितर परयाय निवडणयाच आणि शाशवत आरथिक वदधीला बळ दणयाच विकलप दतो आणि शहराना तयाचया सवा परवण सधारणयास सकषम करतो

67 आमही सवत शहराचा आपतती आणि पर दषकाळाचया जोखमी आणि उषणतचया लाटासह हवामान बदलापरती लवचिकपणा सधारणयासाठी अनन सरकषा आणि पोषण शारिरीक आणि मानसिक आरोगय आणि घरगती आणि परिसरातील हवचा दरजा सधारणयासाठी आवाज कमी करणयासाठी आणि आकरषक आणि जगणयालायक शहर मनवी वसाहती आणि शहरी लडसकपसच परवरतन करणयासाठी आणि विशिषट परजातीचया सवरधनाला पराधानय दणयासाठी खलया बहआयामी सरकषितसरवसमावशक उपलबध होऊ शकणाऱया हरित आणि दरजदार सारवजनिक जागाच चागल जोडललया आणि चागल वितरित कललया जाळयाचया निरमितीचया आणि दखभालीचया परवरतनासाठी वचनबदध आहोत

68 आमही सवत शहरी डलटाज किनारी कषतर आणि इतर परयावरणीय दषटय़ा सवदनशील कषतराचा तयाच वाहतक अनन सरकषा आरथिक भरभराट इकोसिसटीम सवा आणि लवचिकता याच इकोसिसटीमच परवठादार महणन महततव परकाशित करन विशष विचार करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही उचित उपाय शाशवत शहरी आणि परातीय नियोजन आणि निकासात एकातमिक करणयासाठी वचनबदध आहोत

69 आमही सवतशहराना आणि मानवी वसाहतीना आधार दणाऱया किनारी कषतरासह जमिनीचया नसरगहिक आणि सामाजिक कारयाच सवरधन आणि परवरतन करणयास शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीची खातरी करणयासाठी इकोसिसटीम आधारित उपायाची जोपसना करणयासाठी जणकरन इकोसिसटीमची पनरतपादन कषमता ओलाडली जाणार नाही वचनबदध आहोत आमही सवतः शहरी पसाऱयाला परतिबध करणयासाठी आणि मरयादत राखणयासाठी तसच जमिनीचया वापरातील अनावशयक बदलाला आणि उतपादक जमीन आणि नाजक आणि महततवाचया इकोसिसटीम गमावणयाला परतिबध करणयासाठी जमिनीचया शाशवत वापराच परवरतन करणयासही वचनबदध आहोत

70 आमही सवत उरजा पाणी अनन आणि सामगरीचया दरसथ सरोतावरील खप अवलबितव सवा परवठा वयतययासह शाशवततची आवहान उभी कर शकतात आणि की सथानिक तरतद रहिवाशाना सरोताची उपलबधता सविधाजनक कर शकतात ह ओळखन मालआणि पायाभत सवाचया सथानिक तरतदीना मदत दणयास आणि सरोताचया जवळीकीला बळ दणयास वचनबदध आहोत

71 आमही सवतहवा अलपजीवी हवामान परदषक हरित गह वाय आणि आवाजासह सरव कचरा घातक रसायनाचया परयावरणीय दषटय़ा भककम वयवसतापनाकड आणि कमीत कमी करणयाकड विशष लकष दऊन आणि शहरी-गरामीण दव कारयशील परवठा आणि मलय साखळयाचा परयवरणावरील परिणाम विचारात घणाऱया आणि इकोसिसटीमचया सवरधनासाठी पनरतपादनासाठी पनरसथापनसाठी आणि नवीन आणि उबरणाऱया आवहानासमोर लवचिकता सविधाजनक करत एका मडलीय अरथवयवसथकड सकरमित होणयासाठी परिशरम करत अशा एका पदधतीन जमीन पाणी (महासागर समदर आणि ताज पाणी) उरजा सामगरी जगल आणि अनन याच शाशवत वयवसथापन मजबत करणयास वचनबदध आहोत

Jac

arta

Ind

oneacutes

ia

27

नवीन शहरी कारयसची

72 आमही सवत सथानिक आणि परातीय सतरावर शहरी-गरामीण साततयाचा विचार करन आणि सबधित हितसबधी आणि समदायाचा समावश करन एकातमक जल सरोताच नियोजन आणि वयवसथापन अगीकत करणाऱया दीरघकालीन शहरी आणि परातीय नियोजन परकरिया आणि अवकाशीय विकास पदधतीना वचनबदध आहोत

73 आमही सवत घाण पाणी कमी करन आणि तयावर ससकार करन पाणी वाया जाण कमीत कमीकरन पाणयाचया पनरवापराच परवरतन करन आणि जलसाठ वाढवन जलचकराचा विचार करन राखन ठवण आणि पनरभरण करन शहरी निमशहरी आणि गरामीण कषतराचया आत जल सरोताचया पनरवसनादवार सवरधन आणि पाणयाचया शाशवत वापराच परनरतन करणयास आमही वचनबदध आहोत

74 आमही सवत परयावरणीय दषटय़ा भककम कचरा वयवसथापनाच परवरतन करणयास आणि कचरा कम करन पनरवापर करन आणि रिसायकलिग करन जमीन भराव कमीत कमी करन आणि जवहा कचरा रिसायकल करता यणार नाही किवा हा परयाय परयावरणीय दषटया उततम फलनिषपतती दत असल तवहा कचऱयाच उरजत रपातर करन कचरा निरमिती मोठया परमाणावर कमी करणयास वचनबदध आहोत आमही पढ आमखी सवतः किनारी कषतरात सधारित कचरा आणि घाणपाणी वयावसथापनामारफत जल परदषण कमी करणयास वचनबदध आहोत

75 आमही सवत शाशवत नतनीकरणीय आणि परवडणारी उरजा आणि उरजा सकषम इमारती आणि बाधकाम पदधतीविकसित करणयासाठी आणि हरितगह वाय आणि बलक कारबन उतसरजन कमी करणयासाठी शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीची खातरी करणयासाठी नवीन सनमाननीय नोकऱया निरमाण करणयात मदत करणयासाठी सारवजनिक आरोगय सधारणयासाठी आणि उरजा परवठयाचा खरच कमी करणयासाठी अतयावशयक असललया उरजा सवरधनाच आणि कारयकषमतच परवरतन करणयासाठी उचित असलयापरमाण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना परोतसाहन दणयास वचनबदध आहोत

76 आमही सवत नसरगिक सरोताचा शाशवत वापर करणयास आणि काकरीट धात लाकड खनिज आणि जमीन यासारखया कचचया आणि बाधकाम साहितयाचयासरोत कारयकषमतवर परकाश टाकणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः सरकषित सामगरी पनरपरापती आणि रिसायकलिग सविधा सतापित करणयास शाशवत आणि लवतिक इमारतीचया विकासाच परवरतन करणयास आणि सथानिक बिनविषारी आणि रिसायकल कलल साहितय आणि लीड-अडिटिव मकत रग आणि विलपन वापरणयाला पराधानय दणयास वचनबदध आहोत

77 आमही सवत अनसरन दरजदार सरचना आणि अवकाशीय नियोजनाचया विकासामारफत आणि एकातमिक वय-लिग-परतिसादी धोरण आणि योजना आणि सडाई फरमवरक फॉर डिझासटर मनजमट रिसक रिडकशन 2015-2030 ला इकोसिसटीम-आधारित दषटीकोनाचा सवीकार आणि अमलबजावणी करन आणि बळी पडणयाची शकयता आणि जोखीम कमी करणयासाठी खास करन झोपडपटटयासह औपचारिक आणि अनौपचारिक वसाहतीचया जोखीम-परवण कषतरामधय आणि कटब समदाय ससथा आणि सवाना धकक किवा सपत ताणासह धोकयाचया परिणामाना परतिसाद दणयासाठी सवीकारणयासाठी आणि तयातन सावरणयासाठी तयार होण शकय करणयाकरिता सरव सतरावर समगर आणि डटा-इनफॉरमड जोखीम कपात आणि वयवसथापन मखय परवाहात आणन शहराची आणि मानवी वसाहतीची लवचिकता मजबत करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही लवचिक आणि सरोत सकषम सरचनचया विकासाच परवरतन कर आणि आपततीचया जोखमी आणि परिणाम कमी कर जयात झोपडपटटया आणइ अनौपचारिक वसाहतीच पनरवसन आणि शरणीवरधन समाविषट असल आमही झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहतीसह तयाना आपततीपरती लवचिक बनवणयासाठी सथानिक पराधीकरण आणि हितसबधीचया समनवयान सरव जोखमीचया घराच मजबतीकरण आणि रिटरकोफिटिगसाठी उपायाच सदधा परवरतन कर

28

नवीन

शहर

ी कार

यसची

78 आमही सवत परतिसादातमकपासन अधिक सवयपररित सकरियता जोखीम-आधारित सरव-धोक आणि सपरण समाज दषटीकोनाकड जस की जोखमीविषयी जनततील जागरकता वाढवण आणि जोखमीला परतिबध करणयासाठी एकस अट गतवणकीच परवरतन आणि लवचिकता उभारण तयाच वळी नसरगिक आणि मावनिरमित आपतती आणि सघरषामळ बाधित रहिवाशाचया तातडीचया गरजाना सबोधित करणयासाठी वळवर आणि परभावी सथानिक परतिसादाची खातरी करत पढ जाणयाला पाठबळ दणयास वचनबदध आहोततयात ldquoबिलड बक बटरrdquo तततवाच आपतती-पशचात सावरणयाचया परकरियत लवचिकता -उभारणी परयावरणीय आणि अवकाशीय उपाय आणि परवीचया आपततीपासनच धड एकातमिक करणयासाठी एकातमिक करण तसच भावी नियोजनात नवीन जोखमीबाबत जागरकता ससमाविषट असावी

79 आमही सवत हवामान बदलाशी जळवन घण आणि सौमयीकरणासह आतरराषटरीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक हवामानविषयक कारवाईच परवरतन करणयास आणि शहर आणि मानवी

वसाहतीचया तयाचया रहिवाशाचया आणि सरव सथानिक हितसबधीचया महततवाच अमलबजावणीकार महणन परयासाना मदत दणयास वचनबदध आहोत आमही पढ लवचिकता उभारणयास आणि सरव सबधित कषतराकडील हरित वाय उतसरजन कमी करणयासही वचनबदध आहोत अस उपाय हवामान बदलावरील यनायटड नशनस फरमवरक कनवहशन अधीन सवीकारललया परीस कराराचया लकषयाबरोबर साततय राखणार असावत जयात समाविषट आह जागतिक सरासरी तापमानातील वाढ औदयोगिक-परव पातळीचयावर 2 अश सलसियस खाली राखण आणि तापमान वाढ मरयादा औदयोगिक-परव पातळयाचया वर 14 अश सलसियसचया मरयादत ठवणयासाठी परयासाचा पाठपरावा करण

80 आमही सवत मधयम त दीरघकालीन अनकलन नियोजन परकरियला तसच हवामान भदयता आणि परभाव याना मदत दणयासाठी इको-ससटम आधारित अनकलनाचया उपयोगामारफत सह अनकल योजना धोरण कारयकरम आणि शहरी रहिवाशाची लवचिकता उभारणाऱया कती याची माहिती दणयास वचनबदध आहोत

परभावी अमलबजावणी

81 आमही मानय करतो की नवीन शहरी कारयसचीत ठरवन दिलयापरमाण सकरमणीय वचनबदधता वासतवात यणयासाठी शहरी अवकाशीय विकासाच सहभागपरण नियोजन आणि वयवसथापन आणि अमलबजावणीचया परभावी मारगानी जयाला आतरराषटरीय सहकारयाची तसच कषमता विकासातील परयासाची जयात समाविषट आह सरकारामधय सरव सतरावर उततम पदधती धोरण आणि कारयकरमाची दवाणघवाण जोड असललया राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवरील सकषम करणाऱया धोरण चौकटीची आवशयकता असल

82 आमही आतरराषटरीय आणि परादशिक सघटना आणिससथाना जयात समाविषट आहत यनाईटड नशनस सिसटम आणि बहपकषीय परयावरणविषयक करार विकास भागीदार आतरराषटरीय आणि बहपकषीय विततीय ससथा परादशिक विकास बका खाजगी कषतर आणि इतर हितसबधी याना नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी मखय परवाहात आणन शाशवत शहरीकरणाला एकातमिक दषटीकोन लाग करणयासाठी तयाचया शहरी आणि गरामीण धोरणाचा आणि कारयकरमाचा समनवय वाढवणयासाठी आमतरित करतो

83 या सबधात आमही शाशवत विकासासाठी 2030 कारयसचीचया परिचछद 88 मधय भर दगिलयापरमाम परणाली-निहाय धोरणातमक नियोजन अमलबजावणी आणि अहवालीकरणाचया चौकटीचया आत शाशवत शहरी विकासाचया कषतरात सयकत राषटराचया परणाली-निहाय समनवयात आणि एकरपतत सधारणा करणयावर भर दतो

29

नवीन शहरी कारयसची

84 आमही राजयाना आगरहाची विनती करतो की कोणतयाही एकतरफी आरथिक विततीय किवा वयापारविषयक उपायाची अमलबजावणी करणयापासन दर रहाव जर त आतरराषटरीय कायद आणि सयकत राषटराचया सनदनसार नसतील ज आरथिक आणि सामाजिक विकास परणपण साधय करणयाचया खास करन विकसनशील दशात आड यत

शहरी परशासक सरचना उभारण एक मदतीची चौकट सथापन करण

85 आमही यनायटड नशनस हहयमन सटलमटस परोगराम (यएन-हबिटाट)चया शासक परिषदन आपल ठराव 20 एपरिल 2015 चा 21315 आणि 3 एपरिल 2009 चा 22816 मधय सवीकारललया

विकनदरीकरण आणि सथानिक पराधीकरणाना मजबत करणयावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवामधय असलली तततव आणि धोरण आणि सरवासाठी आधारभत सवाची उपलबधी यावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवाची मानय करतो

86 आमही नवीन शहरी कारयसचीचया उचित असलयापरमाण सरवसमावशक अमलबाजवणी योगय आणि सहभागी धोरणात राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक ससथातमक आणि नियामक चौकटीदवार ती पारदरशक आणि उततरदायी वितत यतरणशी परशी सलगन आहत याची खातरी करन उचितअसलयापरमाण एकातमिक धोरण आणि योजना उचित असलयापरमाण पाठबळ असललयाचा एक भाग महणन मखय परवाहातील शाशवत शहरी आणि परादशिक विकासात परभावी अमलबजावणीच सचरसचालन कर

87 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारामधय अधिक कणखर समनवय आणि सहकारय याची बहसतरीय समतरणा यतरणमारफत आणि सरकारचया परतयक सतरावर सबधित सकषमता साधन आणि सरोत याची सपषटपण निशचीती करन जोपासना कर

88 आमही शहरीकरणापरती एकातमिक दषटीकोन मजबत करण आणि तयाचा विचार करणाऱी एकातमिक शहरी आणि परादशिक धोरण अमलात आणणयाचया दषटीन राजकीय परशासनचया वगवगळया सतरावर आणि पटटीत इतर बाबीबरोबरच गरामीण विकास जमिनीचा वापर अनन सरकषा आणि पोषण नसरगिक सरोताच वयवसथापन सारवजनिक सवाची तरतद पाणी आणि सवचछता आरोगय परयावरण उरजा गहनिरमाण आणि चलनवलन धोरण याबाबतीत कषतरीय धोरणाची लकषय आणि उपाय याचया दरमयान एकरपतची खातरी कर

89 आमही उचित असलयापरमाण सरकाराची राषटरीय शहरी धोरण परभावीपण अमलात आणणयासाठीची कषमता वाढवणयासाठी आणि अनदानतवाचया तततवावर आधारित उचित आरथिक राजकीय आणि परशासकीय विकदरीकरणाची खातरी करन तयाना धोरण करत आणि निरण घणार महणन सकषम करणयासाठी समानता आणि विना-भदभावाचया तततवावर आधारित कायदशीर आणि धोरण चौकट सथापन करणयासाठी उपाय योज

90 आमही सपरण परशासकीय सीमामधय आणि कारयशील परदशाचया आधार उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना निरणय घणयात आणि काम करणयात तयाना महततवाचया शहरी महानगरी आणि परादशिकचिताचया वयवसथापनासाठी आवशयकत अधिकार आणि सरोत परवन तयाचया गतल जाणयाची खातरी करन दशाचया राषटरीय कायदयाना अनसरन उप राषटरीय आणि सथानिक सरकाराचया कषमता मजबत करणयात मदत दऊ आमही महानगरी शासनाच परवरतन कर ज उचित असलयापरमाण शाशवत

15 महासभचया अधिकत नोदी बासषटाव अधिवशन परवणी कर 8 (ए628)अनचछद 1 पहा16 इबीड चौसषटाव अधिवशन परवणी कर 8 (ए648) अनचछद 1

30

नवीन

शहर

ी कार

यसची

ऋण वयवसतापनासह सरवसमावशक आणि कायदशीर चौकटी आणि विशवासारह विततपरवठा यतरणा समाविषट करत आमही सरव कषतरात आणि सथानिक सरकारामधीलसह निरणय घणयाचया सरव पातळयावर नततवात महिलाचया सपरण आणि परिणामकारक सहभागाचया परवरतनासाठी उपाय योज

91 आमही सथानिक सरकाराना सथानिक गरजाना अनकल होणयाचया दषटीन उचित असलयापरमाण राषटरीय कायद आणि धोरणाचया अनषगान तयाची सवतःची परशासकीय आणि वयवसथापन रचना निशचीत करणयात मदत दऊ आमही उचित नियामक चौकटीना परोतसाहन दऊ आणि सारवजनिक हिताच सवरधन कल जाईल आणि सकषिपत लकषय जबाबदाऱया आणि उततदायितव यतरणा सपषटपण निशचीत कलया जातील याची खातरी करन पायाभत सवा आणि सरचना विकसित आणि वयवसथापित करणयासाठी समदाय नागरी समाज आणि खाजगी कषतराबरोबर भागीदीरी करणयात सथानिक सरकाराना मदत दऊ

92 आमही सकलपना माडणयापासन त डिजाइन बजटिग अमलबजावणी मलयाकन आणि पनरावलोकन या सरकारचया सरव पातळया आणि नागरी समाज याचया दरमयान थट भागीदारीचया सवरपात मळ धरललया विसतत-आधारावरील आणि उततम-सरोतीकत कायमची यतरणा आणि सहकारय

आणि समतरणसाठी सरवासाठी खलया वयासपीठाचया मारफत सह माहिती आणि सवाद ततरजञान आणि उपलबध डटा उपाय वापरन शहरी आणि परादशिक धोरण आणि नियोजन परकरियाचया सरव टपपयावर सहभागी वय-आणि- लिग परतिसादी दषटीकोनाच परवरतन कर

शहरी अवकाशीय विकासाच नियोजन आणि वयवसथापन

93 यएन-हबिटाटचया शासक परिषदन तयाचया 23 एपरिल 2015 चया ठराव 25617 मधय मजर कललया शहरी आणि परादशिक नियोजनावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवामधय समाविषट असलली शहरी आणि परादशिक नियोजनासाठी तततव आणि धोरण आमही मानय करतो

94 आमही सपरधातमक अरथवयवसथा जीवनाचा उचच दरजा आणि शाशवत परयावरणाची दीरघकालीन वाछित निषपतती असललया अलपकालीन गरजाचा समतोल राखणयाच उददिषट असललया एकातमिक नियोजनाची आमही अमलबजावणी कर काही काळानतर बदलतया सामाजिक आणि आरथिक परिसथितीशी जळवन घणयाचया दषटीन आमही आओमचया योजनामधय लवचिकता ठवणयाचा अथक परयतन सदधा कर ततरजञानातील कलपकतला बळ दणयाचा आणि जगणयासाठी अधिक चागल वातावरण निरमाण करणयाचा परयास करताना आमही या योजना अमलात आणि तयाच पदधतशीरपण मलयाकन कर

95 आमही शहर आणि मानवी वसाहतीचया वगवगळया सतरामधय सहकारय आणि परसपर आधाराला परोतसाहन दऊन अनन सरकषा आणि पोषण परणाली वाढवणयात छोटी आणि मधयम शहर आणि नगर याची भमिका मजबत करन शाशवत परवडणार परयापत लवचिक आणि सरकषित घर सरचना आणि सवा दऊन शहरी-गरामीण साततयामधय परभावी वयापारी दवयाची सविधा परवन आणि लघ-सतरावरील सतकरी आणि कोळी सथानिक राषटरीय परादशिक आणि जागतिक मलय साखळी आणि मारकटशी जोडल जातील याची खातरी करन एकातमिक बहकदरीय आणि समतोल परादशिक विकास धोरणाचया आणि योजनाचया अमलबजावणीला मदत दऊ आमही शहरी शती आणि फारमिग तसच जबाबदार सथानिक आणि शाशवत उपभोग आणि उतपादन आणि सामाजिक परसपरकरिया याना सदधा शाशवतता आणि अनन सरकषा याना योगदान दणयासाठी एक परयाय महणन सथानिक मारकटस आणि वयापाराचया उपलबध होऊ शकणार नटवरक सकषम करन मदत दऊ

17 आयबिड सतराव अधिवशन सहायक करमाक 8 (A708) अनचछद

31

नवीन शहरी कारयसची

96 आमही सरव आकारमानाची शहरी कषतर आणि तयाची उपनगर आणि गरामीण परिसर सीमापार असललयासह याचयात सयकत शकती आणि परसपरकरिया याना परोतसाहन दणयासाठी शहरी-विभाग आणि महानगरी योजनासह शाशवत शहरी आणि परादशिक नियोजनाचया अमलबजावणीला परोतसाहन दऊ आणि आमही शाशवत परादशीय सरचना परकलपाना मदत दऊ ज शहरी-गरामीण साततयामधय परदशाचया नयायय वदधीच परवरतन करन शाशवत आरथिक उतपादकतल उततजन दतील या बाबतीत आमही पालिका आणि महानगरी लकषय परण करणयाची सारवजनिक सवा दणयाची आणि सतानिक आणि परादशीय दोनही विकासाच परवरतन करणयाची परभावी साधन महणन कारयशील परदश आणि शहरी कषतरावर आधारित शहरी-गरामीण भागीदारी आणि आतर-पालिका सहकारय यतरणाच परवरतन कर

97 आमही नियोजित शहरी आणि विसतार आणि भरावाच परोतसाहन दऊहित करणार आणि पराथमिक रीतया पनरनवीकरण आणि शहरी कषतरातील नवीन कारयाचा आढ़ावा घऊन उचित असलयापरमाण यात झोपडपटटी आणि अनौपचारिक वसाहती समाविषट करन यात उचच गणवतततील इमारती आणि सारवजनिक ठिकाण परवन हितसबधी आणि सबदध वयकतिना गतवन एकातमिक आणि सहभागी दषटीकोनाच परवरतन करन अवकाशीय आणि सामाजिक आरथिक वगळपणा आणि जनटरीफिकशन

टाळन तयाचबरोबर सासकतिक वारशाच सवरधन करन आणि शहरी पसाऱयाला परतिबध करन आणि मरयादा घालन परवरतन कर

98 आमही नयायय ततव जमीन आणि नसरगिक सरोताचा कारयकषम आणि शाशवत वापर सटसटीतपणा बहकदरीयता उचित घनता आणि जोडणी आणि अवकासाच बहविध उपयोग शहरी पसाऱयाला परतिबध करणयाचया चलनवलनाची आवहान आणि गरजा आणि दर डोई सवा परवणयाचा खरच कमी करणयाचया आणि उचित असलयापरमाण घनता आणि सकलचया अरथवयवसथा आणि सचयाचा फायदा घणयाचया दषटीन एकातमिक आणि परादशिक नियोजनाच परवरतन कर

99 आमही जी शहरी नियोजनाची धोरण सरवासाठी दरजदार पायाभत सवा आणि सारवजनिक ठिकाणाचया उपलबधतसह परवडणाऱया घराचया तरतदीमारफत सामाजिक मिशरण सविधाजनक करतात सरकषा आणि सरकषिततता वाढवन आणि सामाजिक आणि आतरपिढी परसपरकरियला अनकल राहन आणि विविधतचया कौतकासह तयाना उचित असलयापरमाण मदत दऊ आमही शहरी हिसन बाधित कषतरातील सवना परवणाऱया वयावसायिकाना आणि समदायाना उचित परशिकषण आणि मदत समाविषट करणयासाठी पावल उचल

100 आमही उततम रीतया डिजाईन कललया सरकषित पोहोच असललया हरित आणि दरजदार रसत आणि इतर सारवजनिक ठिकाण जी सरवाना उपलबध आहत आणि लगिक छळ आणि लिगाधारित हिससह गनह आणि हिसपासन मकत आहत तयाना मानवी सकल आणि रसतयाचया पातळीवरील जमिनीचा उततम वापर कर दणार उपाय विचारात घऊन औपचारिक आणि अनौपचारिक दोनही सतानिक आणि वयापारी तसच ना-नफा समदायाचया उपकरमाची जोपसाना करन लोकाना सारवजनिक ठिकाणी आणन आणि आरोगय आणि सवासथय सधारणयाचया उददशान चालण आणि सायतलिग करण याच परवरतन करन तरतदीना मदत दऊ

101 आमही हरितवाय उतसरजन जागाच इमारती आणि बाधकामाच सवा आणि सरचनाच लवचिकता आधारित आणि हवामान परिणामकारक डिजाइन आणि निसरग-आधारित उपाय याचयासह आपतती कमी करण आणि हवामान बदल अनकलन आणि सौमयीकरण विचार आणि उपाय याना वय-आणि लिग परतिसादी शहरी आणि परादशिक विकास आणि नियोजन परकरियामदधय एकातमिक कर आमही कषतराचया दरमयान सहकारय आणि समनवयाच परवरतन कर आणि चाल आणि भावी सविधाचया ठिकामाचया सबदातील

Mum

bai Maharashtra India - copy

Shutterstock Rahul Ramachandram

33

नवीन शहरी कारयसची

जोखीम निरधारणासारखया आपततीत जोखीम कमी करण आणि परतिसाद आराखड विकसित करणयाचया आणि अमलात आणणयाचया आणि परयापत आकसमिकता आणि सटकचया कारयपदधती तयार करणयाचया सथानिक पराधीकरणाचया कषमता उभार

102 आमही शहरी नियोजन आणि डिझाइनसाठी कषमता सधारणयासाठी आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवर शहरी नियोजनकारासाठी परशिकषणाचया तरतदीसाठी अथक परिशरम घऊ

103 आमही शहरी सरकषा आणि गनह आणि दहशतवाद आणि दहशतवादाला उपकारक असललया अतिरकी हिससह हिसचया परतिबधासाठी सरवसमावशक उपाय एकातमिक कर अस उपाय उचित असतील तिथ सारवजनिक सरकषा आणि गनह आणि हिसला परतिबधाशी सबधित धोरणाचया विकासात झोपडपटटी आणि अनौपचारिक वसाहतीमधील घटक तसच बळी पडणयाची शकयता आणि सासकतिक घटक सबधित सथानिक समदायाला आणि गर-सरकारी कारयकरतयाना गतव जयात अगभतपण अधिक मोठा सरकषा धोका असणारा महणन विशिषट गटाचया कलकीत करणयाला परतिबध करण आणि सामना करण समाविषट आह

104 आमही कायदशीर गरजाना परण करत सशकत सरवसमावशक वयवसथापकीय फरमवरक आणि उततरदायी ससथा जया जमीन नोदणी आणि शासन याचा वयवहार करतात तयाचया मारफत जमिनीच पारदरशक आणि शाशवत वयवसथापन आणि वापर जमीन नोदणी आणि भककम विततीय यतरणा लाग करन

कायदशीर आवशयकतचया अनपालनाच परवरतन कर शाशवतआमही सथानिक सरकार आणि सबदध हितसबधीना कडासटरस मलयाकन आणि जोखीम नकाश आणि जमीन आणि घराचया किमतीचया नोदी सारखी मलभत जमीन वसतसची माहिती विकसित करणयात आणि वापरणयात उचच दरजा वकतशीर आणि विशवासारह डटा- उतपनन लिग वश वाशिकता सथलातरणाची सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय सदरभात सबधित इतर गणवशिषटय यादवारा वगळा कलला-हा डटा भदभाव करणाऱया जमिन वापराचया धोरणासाठी वापरला जाणार नाही याची खातरी करन- निरमाण करणयासाठी विविध यतरणामारफत मदत दऊ

105 आमही परयापत जीवनमानाचा एक घटक महणन परयापत घराचा हकक परागतिकतन वासतवात उतरणयाची आमही जोपासना कर आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक विकास धोरण जमीन दोरण आणि घराचा परवठा यामधय सपषटपणाची खातरी करणयासाठी उचित असलयापरमाण सहभागी नियोजन अतरभत करन आणि एकतच तततव लाग करन सरव पातळयावर गहनिरमाण धोरण विकसित कर आणि अमलात आण

106 आमही सामाजिक सहभाग आरथिक परिणामकारकता आणि परयावरणविषयक सरकषणाचया तततवावर आधारित असललया गहनिरमाण धोरणाच परवरतन कर शहराचया मधयवरती आणि गरदीचया भागातील परशा सरचना असललया जमिनीसहपरवडणाऱया आणि शाशवत घरासाठी सारवजनिक सरोताचया परभावी वापराला मदत दतो आणि सामाजिक समावशकता आणि ससगतता परवरतित करणयासाठी मिशर-उतपनन विकासाला परोतसाहन दतो

107 आमही धोरण साधन यतरणा आणि विततपरवठयाची परारप याचया विकासाला परोतसाहन दतो जी भाडयाचया आणि इतर निवासी विकलपासह तसच सह-निवास सामदायिक जमिनीच नयास आणि इतर सामहिक घराच परकार ज वयकती आणि समदायाचया उभरणाऱया गरजाना सबोधित करतील तयाना घराचा परवठा सधारण(खास करन अलप उतपनन गटासाठी) वगळ पडण आणि जबरदसतीन घरातन बाहर काढण आणि विसतापित होण याला परतिबध करणयासाठी आणि परतिषठीत आणि परस पनरवसन परवणयासाठी

34

नवीन

शहर

ी कार

यसची

परोतसाहन दऊ यात झोपडपटटयाचया आणि अनौपचारिक वसाहतीचया शरणीवरधनाचया कारयकरमाकड विशष लकष परवन वाढतया गहनिरमाणाला आणि सवतः बाधललया योजनाना मदत समाविषट असल

108 आमही शिकषण रोजगार गहनिरमाण आणि आरोगय याचया दरमयानचया मजबत दवयाना सबोधित करन वगळण आणि वगळ पडणयाला परतिबध करन सथानिक एकातमिक गहनिरमाण दषटीकोनाची जोपासना करणाऱया गनिरमाण धोरणाचया विकासाला मदत दऊ तयाचयाही पढ आमही सवतः बघरपणा तसच समरपित धोरणाचया आणि वयापक सरवसमावशक आणि शाशवत हाउसिग-फरसट कारयकरमासारखया लकषयित सकरिय सरवसमावशक धोरणामारफत तयाचया गनहगारीकरणाचा सामना करणयास आणि निरमलन करणयास वचनबदध आहोत

109 झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहती शहराचया सामाजिक आरथिक सासकतिक आणि रायकीय आकारमानात एकातमि कलया जातील याची खातरी करणयासाठी शारिरीक आणि परयावरणीय सदारणाचया पलिकड जातील असशा धोरणानी उचित असलयापरमाण झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहतीचया शरणीवरधनासाठी आणि शकय असललया मरयादपरयत झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसहतीना परतिबध करणयासाठी आरथिक आणि मानवी सरोताचया वाढीव वाटपाचा आमही विचार कर या धोरणामधय लाग असलयापरमाण शाशवत परयापत सरकषित आणि पवडणारी घर पायाभत आणि सामाजिक सवा सरवसमावशक उपलबध होऊ शकणाऱया हरित आणि दरजदार सारवजनिक ठिकाण समाविषट असावीत आणि तयानी कालावधीची सरकषा आणि तयाच नियमित करण तसच सघरष परतिबधक आणि मधयसथीच उपाय याच परवरतन कराव

110 आमही झोपडपटटयामदधय आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणाऱया लोकाच परमाण कमी करणयासाठी झोपडपटटवासी आणि अनौपचारिक वसाहतीतील निवासी याच जीवन सधारणयाचया आधीचया परयासातील अनभव विचारत घऊन सरवसमावशक आणि पारदरशक दखरख यतरणा निशचीत करण आणि अधिक मजबत करण यासाठीचया परयासाना मदत दऊ

111 आमही गहनिरमाण कषतरातील परयापत आणि लाग करता यणाऱया नियमनाचया विकासाच उचित असलयापरमाण लवचिक बिलडीग कोडस परमाणन विकास परवान कायदयान आणि वटहकमान जमिनीचा वापर आणि नियोजनाची नियमन यासह हवालयाशी विसथापनाशी बघरपणाशी आणि मनमानी जबरदसतीन बाहर काढणयाशी सामना करन आणि तयाला परतिबध करन आणि दरजा परवडण आरोगय सरकषा उपलबध होम उरजा आणि सरोताची कारयकषमता आणि लवचिकतची खातरी करन परवरतन कर आमही उचच-दरजा वळवर आणि विशिषट सामाजिक आरथिक परयावरणीय आणि सासकतिक पल विचारात घऊन राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर विशवासारह डिसअगरीगटड डटावर आधारित घराचा परवठा आणि मागणीचया विशिषट विशलषणाच सदधा परवरतन कर शाशवत

112 आमही घर आणि लोकाचया गरजा धोरणाचया कदरसथानी ठवन परिघीय आणि एकाकी पडलला सारवतरिक गहनिरमाण विकास शहरी परणालीपासन तटलला राहण टाळणयासाठी चागलया ठिकाणी असललया आणि चागल वितरण कललया गहनिरमाण योजना जयाचयासाठी तया विकसित कललया आहत तया सामाजिक आणि आरथिक कषतराचा विचार न करता आणि अलप-उतपनन गटाचया घराचया गरजासाठी उपाय परवन शाशवत शहरी विकासाच परवरतन कर

113 आमही रसत सरकषा सधारणयासाठी आणि त शाशवत चलनवलन आणि वाहतक सरचना नियोजन आणि डिझाइनमधय एकातमिक करणयासाठी उपाय योज जागरकता-वाढविणयाचया पढाकारासोबत एकतरितपण आमही डिकड ऑफ अकशन फॉर रोड सफटीमधय सचवणयात आललया सफ-सिसटीम दषटीकोनाच परनरतन कर जयामधय सरव महिला आणि मलीचया गरजा तसच मल व यवक वदध वयकती आणि अपग आणि

35

नवीन शहरी कारयसची

असरकषित परिसथितीत राहाणाऱया वयकतिची काळजी घतली जाईल आमही ती धोरण आणि उपाय सवीकारणयासाठी अमलात आणणयासाठी आणि लाग करणयासाठी काम कर ज आरोगयविषयक विशाल निषपततीचया दषटीन पादचारी सरकषा आणि सायकलिग चलनवलनाला खास करन दखापतीना आणि अससरगजनय रोगाना परतिबध करणयासाठी सकरियपण सरकषण दतील आणि परवरतन करतील आणि आमही जागतिक सतरावर मोटरसायकलमळ परामाणाबाहर होणाऱया मतय आणि दखापतीचा खास करन विकसनशील दशात विचार करता विशिषट कायदा आणि धोरण विकसित करणयासाठी आणि तयाची अमलबजावणी करणयासाठी काम कर आमही पराधानयान परतयक मलाला शाळपरयत सरकषित आणि निरोगी परवासाच परवरतन कर

114 आमही सरवासाठी एकण शहरी आणि परादशिक आराखडयात वाहतक आणि चलनवलन योजना एकातमिक करन आणि खाली दिलयापरमाण वाहतकीचया आणि चलनवलनाचया अनक परयायाच परवरतन करन शहरातील आणि मानवी वसाहतीतील सामाजिक आणि आरथिक कतीमधय अरथपरण सहभाग शकय करणारी सरकषितवय आणि लिग परतिसादी परवडणारी आणि शाशवत शहरी चलनवलन आणि भ आणि समदर वाहतक पदधतीच परवरतन कर

(a) सारवजनिक वाहतकीसाठी तसच चालण आणि सायकलिग अशा यतरविरहित परयायासाठी तयाना खाजगी यातरिक वाहतकीचया वर पराधानय दऊन उपलबध होऊ शकणाऱया सरकषित कारयकषम परवडणाऱया आणि शाशवत सरचनामधय मोठी वाढशाशवत

(b) विसथापन खास करन गरीबाच कमीत कमी करणारा नयायय ldquoसकरमणाभिमख विकासrdquo आणि परवडणारी वशिषटय़ मिशर-उतपनन घर नोकऱया आणि सवाच एक मिशरण

(c) जलमारगासह शहरी उपनगरी आणि गरामीण भागाचया दरमयान जोडणी वाढवणार परवासाची आणि वाहतकीची गरज कमी करणार उततम आणि समनवयित वाहतक व भमि वापर नियोजन आणि वाहतक आणि चलनवलन नियोजन खास करन छोटया बटाची विकसनशील राजय आणि किनारी शहरासाठी

(d) शहरी भाड नियोजन आणि लॉजिसटिकस सकलपना जयामळ विविध उतपादन आणि सवा उपलबध होतात तयाचा परयावरणावरील आणि शहरातील उपजिवीकवरील परभाव कमी होतो आणि टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधीला योगदानात जासतीत जासत वाढ होत शाशवत

115 आमही शहरी आणि महानगरीय वाहतक योजनाच परयावरण अरथवयवसथा सामाजिक ससगतता जीवनमान उपलबधता रसत सरकषा सारवजनिक आरोगय आणि इतर गोषटीबरोबरच हवामान बदलावरील कारवाई याचयासह अधिक विशाल फायदयाच मलयाकन करणयासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर यतरणा आणि सामायिक चौकटी विकसित करणयासाठी उपाय योज

116 आमही शाशवत शहरी आणि महानगरीय भागात वाहतक आणि चलनवलनाचया सवाचया वाटन घतललया चलनवलनाचया सवा शकय करणाऱया नवीन ततरजञानासह खलया आणि पारदरशक परापण आणि नियमनासाठी शाशवत राषटरीय शहरी वाहतक आणि चलनवलन धोरणावर आधारित या यतरणा आणि चौकटीचया विकासाला मदत दऊ आमही सथानिक सरकारआणि वाहतक आणि चलनवलन सवा परवठादार याचया दरमयान डटा वयवसथापनासह एक सपषट पारदरशक आणि उततरदायी करारीकत सबध विकसित करणयाला मदत दऊ ज सारवजनिक हिताच आणि वयकतीगत खाजगीपणाच आणखी सरकषण करतील आणि परसपर करतवय निशचीत करतील

Abu

Dhab

i Em

irado

s Aacuter

abes

Uni

dos

37

नवीन शहरी कारयसची

117 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर शाशवत शहरी आणि महानगरीय वाहतक आणि चलनवलन आराखडयासह नियोजन आणि धोरण चौकटीचया परसपर सामजसयात वाहतक आणि शहरी आणि परादशिक नियोजन विभागामधय अधिक समनवयाला मदत दऊ आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना आराखडयाची अमलबजावणी करणयासाठी आणि लाग करणयासाठी आवशयक त जञान आणि कषमता विकसित करणयात मदत दऊ

118 आमही राषटरीय उपनगरीय आणि सथानिक सवराजय सरकाराना कारयकषमता जोडणी उपलबधता आरोगय आणि जीवनाचा दरजा सधारतानाच कोडी आणि परदषण कमी करणयासाठी तयाचया मास रपिड-टरानझीट सिसटीम एकातमिक वाहतक परणाली हवाई आणि रल परणाली आणि सरकषित परयापत आणि परस पादचारी आणि सायकलिग सरचना आणि वाहतक आणि परवासातील ततरजञान आधारित परणाली अशा वाहतक आणि चलनवलन पायाभत सविध आणि परणाली सधारण शकय होणयासाठी विततपरवठा साधन विकसित आणि विसतारित करणयाला परोतसाहन दऊ

119 आमही पाणयाशी- सबधित आपततीचया परसगात सरकषितता सधारणयासाठी आरोगय सधारणयासाठी सरवासाठी पाणयाचया सरकषित आणि परवडणाऱया वशविक आणि नयायय उपलबधतची खातरी करणयासाठी तसच असरकषित परिसथितीतीलमहिला आणि मलीचया गरजा आणि सरकषितता याकड विशष लकष दऊन खलयावर शौच करणयाची समापत करणयासाठी पाणी सवचछता आणि मलनिःसारण घन कचरा वयवसथापन शहरी मलवाहिनया हवा परदषण कमी करण आणि सटॉरम वॉटर वयवसथापनसाठी सरकषक उपलबध होऊ शकणाऱया आणि शाशवत सरचना आणि सवा तरतद परणालीमधय परशा गतवणकीच परवरतन कर आमही ही सरचना हवामानापरती लवचिक असल आणि ती इतर गोषटीबरोबरच गहनिरमाण आणि चलनवलनासह एकातमिक शहरी आणि परादशिक विकास आराखडयाचा एक भाग असल आणि तिची अमलबजावणी कलपक सरोत-कारयकषम उपलबध होणारी सदरभ- विशिषट आणि सासकतिक दषटय़ा सवदनशील शाशवत उपाय विचारात घऊन सहभागी पदधतीन कली जाईल अस पाह

120 आमही हळहळ विषमता नषट करणयाच आणि सरवासाठी परवडणाऱया पिणयाचया पाणयाची सारवतरिक आणि नयायय दोनही उपलबधता आणि सरवासाठी परशा आणि नयायय सवचछता आणि आरोगयशासतराचया परवरतनाच लकषय ठवन कषमता विकासामारफत शहरी सरचना सवाचया दखभालीसह शाशवत जल वयवसथापन परणालीची अमलबजावणी करणयासाठी कषमतन सारवजनिक पाणी आणि सवचछता उपयोगिताना ससजज करणयासाठी काम कर

121 आमही उरजा कारयकषमता आणि शाशवत नतनीकरणीय उरजच परवरतन करन आणि सारवजनिक इमारती सरचना आणि सविधामधय जिथ लाग असल तिथ तसच उपराषटरीय आणि सथानिक सरचनाचया सथानिक सरकारादवार थट नियतरणाचा फायदा घऊन निवासी वयापारी आणि औदयोगिक इमारती उदयोग वाहतक कचरा आणि सवचछता अशा अतिम-उपभोकता कषतरात जोपासना करणयासाठी परवडणाऱया विशवासारह आणि आधनिक सवा कषतराचया सारवतरिक उपलबधतची खातरी कर आमही उरजा-सकषमता उददिषट गाठणयासाठी बिलडीग कामगिरी कोडस आणि परमाणन नतनीकरणीय पोरटफोलिओ उददिषट उरजा-कारयकषमता लबलिग विदयमान इमारतीच रिटरोफिटिग आणि उरजचया आणि उचित असलयापरमाण इतर पदधतीमधील जाहीर परापणाचया बाबतीत धोरणाना परोतसाहन दऊ आमही नतनीकरणीय उरजा आणि उरजा कारयकषमता याचया दरमयानची एकतरित शकती सधारणयासाठी समारट-गरीड जिलहा उरजा परणाली आणि समदाय उरजा आराखडयाना पराधानय दऊ

38

नवीन

शहर

ी कार

यसची

122 टिकाऊ कचरा वयवसथापन परणालीचया सारवतरिक उपलबधतला परोतसाहन दणयासाठी आमही कचरा विलहवाटीवर विकदरीकत निरणयासाठी सहायय कर आमही वाढीव उतपादक-जबाबदारी योजनाच समरथन करणार आहोत जयामधय कचरा जनरटर आणि निरमातयाना शहरी कचरा वयवसथापन यतरणस विततपरवठा करण कचरा साडणयाचया धोकयात व सामाजिक आरथिक परिणाम कमी करण आणि चागलया उतपादनाचया डिझाईनदवार पनरनवीकरणाचया दरात वाढ करण समाविषट आह

123 आमही उपाशी असललया लोकाना अनन दण आणि कपोषण समापत करणयासाठी अनन सरकषा आणि शहरी रहिवाशाचया विशष करन शहरी गरीबाचया पोषणविषयक गरजा शहरी व परादशिक नियोजनात एकातमिक करणयाच ला परवरतन कर आमही अननाची नासाडी आणि खराब अनन पनहा वापरणयाला परतिबध करणयासाठी सरव शहरी उपनगरी आणि गरामीण भागात अननाच उतपादन साठा वाहतक आणि गराहकाना परशा आणि परवडणाऱया मारगान विकणयासाठी शाशवत अनन सरकषा आणि कषी धोरणाचया समनवयाच परवरतन कर आमही तयापढ उरजा पाणी आरोगय वाहतक आणि कचरा धोरणाबरोबर अनन धोरणाचया समनवयाच परवरतन कर बियाणयाची जनकीय विविधता राख घातक रसायनाचा वापर कमी कर आणि कारयकषमता कमाल वाढवणयासाठी कचरा कमीत कमी करणयासाठी शहरी भागात इतर धोरणाची अमलबजावणी कर

124 आमही सासकतिक वारसा आणि लडसकपस याचया मरत आणि अमरत अशा विविध शरणी सरकषित राखणार बहत आराखड झोनिग मारगदरशक तततव बिलडीग कोडस किनारा वयवसथापन धोरण आणि पवितरातमक विकास धोरणासह योजना सलखाचया सवीकतीत शहरी आराखड आणि धोरणाचया घटकाना एक ससकती महणन समावश कर आणि तयाच सभावय शहरी विकासाचया विधवसक परिणामापासन सरकषण कर

125 शाशवत शहरी विकासासाठी सासकतिक वारशाला बळ दणयासाठी मदत कर आणि तयाची सहभाग आणि जबाबदारीला उततजन दणयातील भमिका मानय कर आमही मलय निरमितीचया उददशान सनमाननीय पनरजजीवन आणि अनकलनामारफत वासतशासतरीय लमारक आणि सथळाचया कलपक आणि शाशवत वापराच परवरतन कर आमही मरत आणि अमरत सासकतिक वारशाचया माहितीच परवरतन आणि परसार आणि पारपरिक अभिवयकती आणि भाषा याचया सरकषणात नवीन ततरजञान आणि ततराचया वापरामारफत सह अतरदशीय लोकआणि सथानिक समदायाना गतव

अमलबजावणीची साधन

126 आमही मानय करतो की नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी सकषम करणार परयावरण आणि विजञान ततरजञान आणि नवीन उपकरम याची उपलबधता आणि रसपर सहमत अटीवर वाढीव जञान-भागीदारी तसच कषमता विकास आणि वाढविण आणि विकसित आणि विकसनशील

दशाचया वचनबदधता आणि जागतिक विभागीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर उपलबध असललया पारपरिक आणि कलपक सरोताचा वापर करन तसच सरकारचया सरव सतरावर खाजगी कषतर नागरी समाज सयकत राषटर परणाली आणि इतर कारयकरत याचयातील वाढीव आतरराषटरीय सहकारय आणि भागीदाऱया समनता विना-भदभाव उततरदायितव मानवी हकक आणि एकतपरती आदराचया तततवावर आधारित खास करन ज सरवात गरीब आणि असरकषित आहत ह सरव विचारात घऊन आवशयक आह

39

नवीन शहरी कारयसची

127 आमही 2030 शाशवत विकासासाठीची कारयसची आणि अदिस अबाबा कती कारयसचीत समाविषट कललया अमलबजावणीचया साधनावरील वचनाचा पनहा एकदा निशचय करतो

128 आमही सदसय राषटर सथानिक पराधीकरण महततवाच गट आणि इतर हितसबधी याचयाबरोबर जवळचया समनवयान तसच तजजञाना चालना दऊन नवीन शहरी कारयसची आणि शाशवत विकास लकषयाच शहरी पल याचया अमलबजावणीसाठी परावा-आधारित आणि वासतव मारगदरशन निरमाण करणयासाठी यएन-हबिटाट इतर सयकत राषटर कारयकरम आणि एजनसीज आणि इतर सबधित हितसबधीना परोतसाहन दतो आमही हबिटाट परिषदचया वारशावर आणि विभागीय आणि थीमटिक सभासह तयारीचया परकरियामधय शिकललया अनभवावर उभारणी कर या सदरभात आमही इतर बाबीबरोबरच वरलड अरबन कपन दि जनरल असबली फॉर हबिटाट आणि गलोबल लड टल नटवरकचया मलयवान योगदानाची नोद घतो

129 आमही यएन-हबिटाटला तयाच नमनातमक जञान विकसित करणयाच आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना डिजायनिग नियोजन आणि शाशवत शहरी विकासाच वयवसथापन करणयातील कषमता विकास आणि साधन परवणयाच काम चाल ठवणयाची विनती करतो

130 आमही मानय करतो की उचित असलयापरमाण परचलित शहरी धोरण आणि पवितरयानी मारगदरशित कललया शाशवत नागरी विकासाला सरव पातळयावर सकषम करणाऱया परयावरणाचा आधार असललया एकातमिक विततपरवठयापासन फायदा होऊ शकल आमही अमलबजावणीची सरव विततीय साधन ठोस धोरणातमक फरमवरक आणि विततीय विकदरीकरणाचया परकरियत जिथ उपलबध आहत आणि सरव सतरावर परशी कषमता विकसित कली आह तयात दढतन सनिशचित करणयाच महततव मानय करतो

131 आमही शाशवत शहरी विकास साधय करणयासाठी आवशयक असललया विशिषट साधनाचा आणि ततरजञानाचा सवीकार करन शासनाचया सरव सतरावर आरथिक वयवसथापन कषमता वाढविणयासाठी सदरभ-सवदनशील दषटीकोनाना मदत दतो ह मानय करन की परतयक दशाची सवतःचया आरथिक आणि सामाजिक विकासाची पराथमिक जबाबदारी आह

132 शहरी विकासाची आरथिक सथिती सधारणयासाठी आणि अतिरिकत सरोताचया खलया उपलबधतचया दषटीन ह मानय करन की सरव दशासाठी राषटरीय मालकीचया तततवानी अगावर पडलल सारवजनिक धोरण आणि घरगती सरोताना चालना दण आणि तयाचा परिणामकारक वापर करण नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसह शाशवत शहरी विकासाचया आपलया सामायिक पाठपरावयासाठी कदरसथानी आहत शहरीकरणाचया फायद मिळवणयातन निरमाण झाललल अतरगरभीय सरोत आणि महसल तसच सारवजनिक आणि खाजगी गतवणकीच कटलायझिग परिणाम आणि जासती जासत कलल परिणाम याना आमही चालना दऊ

133 आमही खाजगी वयवसाय कारय गतवणक आणि कलपकता ह उतपादकता सरवसमावशक वदधी आणि नोकऱया निरमितीच परमख चालक आहत आणि की खाजगी गतवणक खास करन एका सथिर आतरराषटरीय आरथिक परणालीबरोबरच विदशी थट गतवणक विकासाचया परयासाच अतयावशयक घटक आहत ह कबल करन वयावसायिकाना शहरी कषतरातील शाशवत विकासाची आवहान सोडवणयासाठी तयाची सरजनशीलता आणि कलपकता लाग करणयासाठी आवहान करतो

134 आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना महिला आणि मली बालक आणि तरण वयोवदध वयकती अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय परभावीत होणार नाहीत याची

40

नवीन

शहर

ी कार

यसची

खातरी करन तयाचया सभावय महसल पायाची नोद आणि विसतार करणयासाठी उदाहरणारथ राषटरीय धोरणाचया अनषगान बहआयामी कडासटरसस सथानिक कर शलक आणि सवा आकार मदत दऊ

135 आमही सथानिक सरकारला परयापत वळचया वळी आणि अदाज करता यणार सरोत परवणयासाठी आणि तयाची महसल उभारणयाची आणि खरचाच वयवसथापन करणयाची कषमता वाढवणयाचया दषटीन तयाचया गरजा पराधानय कारय जनादश आणि उचित असलयापरमाण कामगिरी-आधारित परोतसाहन याचया आधार राषटरीय आणि उपराषटरीय सरकारकडन आरथिक हसतातरणासाठी भककम आणि पारदरशक परणालीच परवरतन कर

136 आमही उपराषटरीय परदशातील शहरी कदराचया आत आणि शहरी आणि गरामीण भागाचया दरमयान विषमता कमी करणयासाठी तसच एकतरित आणि सतलित कषतरीय विकासाला चालना दणयासाठी आरथिक सरोताचया वहरटिकलआणि हॉरिझाटल अशा वितरणाचया दोनही परकारचया मॉडलसचयाविकासाला समरथन दऊ या बाबतीत नयाय आणि अवकाशीय एकातमिकतचया दिशन परगतीच निरधारण करणयासाठी एक साधन महणन खरच करण आणि सरोताचया वाटपावरील डटाची पारदरशकता सधारणयाचया महततवावर आमही भर दतो

137 शहरी विकास परकरिया पायाभत परकलप आणि सारवजनिक गतवणकीचा परिणाम महणन निरमाण झाललया जमीन आणि मालमततचया किमती परतिबिबीत होणयासाठी आणि वाटन घणयासाठी आमही सरवोततम पदधतीच परवरतन कर तयाचया कवळ एकटया खाजगी ताबयाला तसच जमीन आणि सथावर मालमततचया हवाला वयवहाराना परतिबध करणयासाठी उचित असलयापरमाण लाभ-सबधित आरथिक धोरण यासारखया उपाय अमलात आणल जाऊ शकतात आमही आरथिक परणाली आणि आणि शहरी नियोजन दरमयानचा तसच जमीन बाजारपठ नियमनासह शहरी वयवसथापन साधनाचया दरमयानचा दवा अधिक मजबत कर जमिनीवर आधारीत विततपरवठा करणयाचा परयासाचा परिणाम जमिनीचया शाशवत वापर आणि उपभोगावर होणार नाही याची खातरी करणयासाठी आमही काम कर

138 आमही खलया आणि नयायय निविदा परकरियाचया परापण यतरणाचया आणि अदाजपतरकाचया विशवासारह कारयानवयनाचया तसच राषटरीय धोरणाला अनरप निषठा उततरदायितव परभावी वयवसथापन आणि सारवजनिक मालमततची आणि जमिनीची उपलबधता याचया परवरतनासाठी भरषटाचार-विरोधी उपायाचया समरथनारथ उचित असलयापरमाण कायदशीर नियतरण आणि सारवजनिक सहभागाचया आधार सथानिक गतवणक आणि परकलपाची आवशयकता आणि परभाव याच निरधारण करणयासाठी पारदरशक आणि उततरदायी खरच नियतरण साधनाची अमलबजावणी करणयात आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना मदत दऊ

139 टिकाऊ करज वयवसथापनाचया आधारावर सथानिक ऋणयोगयतचया मारगान तसच उचित असल तवहा विसतारित शाशवत मयनिसिपल डट मारकटचया मारगान परसा महसल आणि कषमताचया पाठबळावर शाशवत राषटरीय आणि पालिका ऋणासाठी कणखर कायदशीर आणि नियामक चौकटीचया निरमितीला आमही मदत दऊ शहरी विततपरवठयासाठी सचयित विततपरवठा यतरणसह राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक विकास निधी किवा विकास बका या सारखया उचित विततीय मधयसथ सथापन करणयाचा आमही विचार कर ज सारवजनिक आणि खाजगी राषटरीय आणि अतरराषटरीय विततपरवठा उतपररित कर शकतील आमही चलनाचया जोखमीच वयवसथापन करताना भाडवलाचा खरच कमी करणयासाठी आणि जोखीम हसतातरण यतरणपरयत पोहोचसह शाशवत शहरी विकासात आणि लवचिकता उभारणी परयासात खाजगी कषतराला आणि कटबाना उततजन दणयासाठी बहपकषीय गतवणक हमी एजनसीसारखया जोखमी सौमयीकरण यतरणच परवरतन करणयासाठी काम कर

Mum

bai India copy Shutterstock Arun sam

bhu mishra

42

नवीन

शहर

ी कार

यसची

140 आमही योगय आणि परवडणाऱया गह विततपरवठा परॉडकटसचया विकासास समरथन दऊ आणि बहपकषीय आरथिक ससथा परादशिक विकास बका आणि विकास वितत ससथा सहकारी एजनसीज खाजगी कषतरातील धनकोआणि गतवणकदार सहकारी ससथा सावकाराचया विविध शरणीना सहभागी होणयास आणि सकषम वितत ससथाना परवडणाऱया आणि वाढत जाणाऱया गहनिरमाण कषतराचया सरव परकारात गतवणक करणयासाठी परोतसाहन दऊ

141 सारवजनिक अनदानापासन इतर सारवजनिक ससथा आणि खाजगी कषतराकडील योगदान यासह विविध निधीपरवठा सरोताचया आधार कारयकरतयाचयामधील समनवय आणि हसतकषप तसच उततरदायितव याची खातरी करन राषटरीय सतरावर शहरी आणि परादशिक वाहतक सरचना आणि सवा निधी सथापित करणयाचा सदधा आमही विचार कर

142 आमही आतरराषटरीय बहपकषीय आरथिक ससथा परादशिक विकास बका विकास वितत ससथा आणि सहकारय एजनसी याना नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबाजवणीसाठी खास करन विकसनशील दशात कारयकरम आणि परकलपाना कलपक आरथिक यतरणासह आरथिक पाठबळ परवणयासाठी आमतरित करतो

143 आमही गरीन कलायमट फनड गलोबल एनवहायरनमट फसिलिटी एडॉपटशन फड आणि कलायमट इनवहसटमट फडस याचयासह जलवाय परिवरतन सबधी उपनगरीय योजना धोरण कारयकरम आणि उपनगरीय व अनय कारयकरमासाठी विविध बहपकषीय निधीचया परवशाला हवामान बदल अनकलन आणि सौमयीकरण योजना धोरण कारयकरम आणि सहमत कारयपदधतीचया आतील चौकटीत उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारासाठी कारवाईसाठी सरोत लरकषित करणयासाठी मदत दतो मदतआमही उचित असलयापरमाण उपराषटरीय आणि सथानिक आरथिक ससथाबरोबर हवामान विततपरवठा सरचना उपाय विकसित करणयासाठी आणि सरकारचया सरव पातळयावर आरथिक आणि ऋण शाशवततची खातरी करणयासाठी कोणतयाही राषटरीय चौकटीशी साततय राखन उतपररकीय आरथिक ससथा निशचीत करणयासाठी समनवय राख

144 आमहीशहरी आणि महानगरीय पायाभत सविधा इमारती आणि इतर शहरी सपततीमधील गतवणकीशी सबधित विमा आणि पनरविमा ससथा आणि इतर सबधित कारयकरतयाचयाशी समनवय राखन सहकारयान शहरी आणि मानवी वसाहतीमधय हवामान आणि आपतती जोखमीवर तसच सथनिक लोकसखयसाठी तयाचा निवारा आणि आरथिक गरजा सरकषित करणयासाठी वयवहारय उपायाचा धाडोळा घऊ आणि विकसित कर

145 शाशवत शहरी आणि परादशिक विकासासाठी सारवजनिक आणि खाजगी कषतरातील सरव उपलबध सतरोताकडन इतर गोषटीबरोबरच अतिरिकत ससाधनाचया चालनला उतपररित करणयासाठी अधिकत विकास सहाययासह आतरराषटरीय सारवजनिक विततपरवठयाचा वापर करणयाच आमही समरथन करतो यामधय आतरराषटरीय सारवजनिक विततपरवठा सारवजनिक सरोताचया अतरदशीय सतरावर चालना दनाऱया दशाचया खास करन अतयत गरीब आणि मरयादित अतरदशीय सरोत असलल असरकषित दशाचया परयासाना जोड दणयात महततवाची भमिका बजावतात ही वसतसथिती मानय करन सभावय गतवणकदारासाठी जोखीमाचया सौमयीकरणाचा समावश अस शकतो

146 आमही उततर-दकषिण दकषिण-दकषिण व तरिकोणीय परादशिक आणि आतरराषटरीय सहकारय तसच उचित असलयापरमाण उपनगरीय विकदरित आणि शहर-त-शहर सबधी सहकारय करणार परकार शाशवत शहरी विकासासाठी कषमता विकसित करणयासाठी आणि शहरी विकासाला योगदान दणयासाठी आणि सरव सतरावर आणि सरव सबधित कारयकरतयादवार शहरी उपाय आणि परसपर शिकषणाची जोपासना करन सधीचा विसतार कर

43

नवीन शहरी कारयसची

147 आमही शासनाचया सरव सतरावरील बहविध हितसबधी आणि ससथाचया कषमताना सबोधित करणारा आणि शाशवत शहरी विकासासाठी सारवजनिक धोरण तयार करणयासाठी अमलबजावणी करणयासाठी वाढवणयासाठी वयवसथापन करणयासाठी दखरख करणयासाठी आणि मलयाकन करणयासाठी वयकतीगत समाजविषयक आणि ससथातमक कषमताचा सयोग करणारा बहआयामी दषटिकोन महणन कषमता विकासाच परवरतन कर

148 आमही महिला आणि मली मल आणि यवक वयोवदध वयकती आणि अपग वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदायाबरोबर तसच नगरी समाज शकषणिक आणि सशोधन ससथा याचयाबरोबर तयाना शहरी आणि परादशिक विकासाचया सबधातील निरणय घणयाचया परकरियत परभावीपण सहभागी होण शकय करणयासाठी सघटनातमक आणि ससथातमक शासनाला आकार दणयात काम करणयासाठी उचित असलयापरमाण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारी सहयोगी ससथासह सथानिक सरकाराची कषमता मजबत करणयाच परवरतन कर

149 आमही सथानिक सरकारी सघटनाना कषमता विकासाच परवरतक आणि परवठादार महणन उचित असलयापरमाण तयाची शहरी धोरण आणि विकासाची पराधानय यावरील राषटरीय समतरणतील सहभाग आणि नागरी समाज खाजगी कषतर वयावसायिक शकषणिक आणि सशोधन ससथा याचयाबरोबर उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराबरोबरच सहकारय आणि तयाची विदयमान नटवरकस ओळखन आणि मजबत करन कषमता विकास कारयकरम पोचवणयासाठी मदत दऊ परॉकटिशनरस नटवरकस सथापन करण आणि सायनस-पॉलिसी इटरफस परथा जागतिक राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक परमाणावर सहाधयायी-त-सहाधयायी शिकण आतर-पालिका सहकारयसारखया विषय मजकराशी सबधित भागीदाऱया आणि सहकारयाचया कती या मारगान कल जाव

150 आमही अदिस अबाबा कारवाई कारयसचीखाली सथापित कललया आणि 2030 शहरी विकासासाठी शाशवत कारयसची खाली सर करणयात आललया टकनॉलॉजी फसिलिटशन यतरणचया परकरियाबरोबर सपरण ससगतता समनवय आणि सयकत शकतीचा शाशवत शहरी विकासाला फायदा होणयासाठीवाढलल सहकारय विजञान ततरजञान आणि कलपकतचया आदान परदानाच महततव आमही अधोरिखित करतो

151 परयावरणीय सवदनशीलता आणि भरषटाचारविरोधी उपाययोजनासह सरव सतरावर ससथातमक सहकारयात अतरभत कललया आरथिक नियोजन आणि वयवसथापनात उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना पारदरशक आणि सवततर दषटीकोन लखाकन परापण अहवालीकरण लखापरीकषण आणि इतर बाबीबरोबरच सनियतरणाचया परकरिया अगीकारन आणि वय-आणि लिग परतिसादी बजटिग आणि लखाकनाचया परकरिया आणि नोदीचया डिजीटायझशनकड विशष लकष दऊन निषकरष-आधारित दषटीकोनाच परवरतन करणयासाठी आणि मधयम-त-दीरघकालीन परशासकीय आणि तातरिक कषमता उभारणयाचया दषटीन परवरतन कर

152 आमही कायदशीर जमीन-आधारित महसल आणि विवततपरवठा साधन तसच धोरण आखणाऱयासाठी आणि सथानिक जनसपरक अधिकाऱयासाठी सथावर मालमततचया कारयावरील कषमता विकास कारयकरमाच जमिनीचया मलयातील वाढीच राशीकरण पकडण आणि वितरण यासह मलय पकडणयाचया कायदशीरआरथिक पायावर लकष कदरीत करन परवरतन कर

44

नवीन

शहर

ी कार

यसची

153 आमही सपषट आणि पारदरशक धोरण आरथिक आणि परशासकीय चौकटी आणि कारयपदधती तसच बहहितसबधी भागीदाऱयासाठी नियोजनाची मारगदरशक तततव सथापित करन उचित असलयापरमाण शहरी विकास परकरियामधय बह-हितसबधी भागीदाऱयाचया पदधतशीर उपयोगाच परवरतन कर

154 आमही उततम परथा आणि कलपक उपायावर परकाश टाकन तसच उपराषटरीय एकक सथानिक सरकार आणि इतर सबधित हितसबधी याचया दरमयान सह-उतपादन नटवरकसचया परवरतनादवार नवीन शहरी कारयसचीचा आरभ आणि अमलबजावणी वाढवणयाची योजना असणाऱया सवचछिक सहयोगी पढाकाराच लकषणीय योगदान मानय करतो

155 आमही महिला आणि मली मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय तसच असरकषित परिसथितीतल वयकतीची कौशलय आणि कषमता तयाचया शहरी आणि परादशिक विकास निरणय घणयातील परभावी सहभागाची खातरी करणयासाठी शासन परकरियाना आकार दणयासाठी सवादात सामील करन घणयासाठी आणि मानवी हकक आणि भदभाव-विरोधाच परवरतन आओणि सरकषण करणयासाठी सकषम करणयासाठी आणि मजबत करणयासाठी ककषमता

विकास पढाकाराच परवरतन कर

156 आमही महिला आणि मली मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती आणि असरकषित परिसथितील वयकती याचयासह जनतला माहिती आणि सवाद ततरजञान उपलबध होणयाचया दषटीन नागरी जबाबदारी विकसित करणयासाठी आणि अमलात आमणयासाठी सहभाग विसतत करणयासाठी आणि जबाबदार शासनाचया जोपासनसाठी तसच कारयकषमता वाढवणयासाठी राषटरीय माहिती आणि सवाद धोरण आणि इ-गवहरनमट धोरण तसच कषमता विकास कारयकरमासह नागरिक-कदरीत डिजीटल शासन साधन ततरशासतरीय कलपकता वापरन पाहण याच परवरतन कर दीरघकालीन एकातमिक शहरी आणि परादशिक नियोजन आणि डिझाइन भ वयवसथापन आणि शहरी आणि महानगरी सवाची उपलबधता सधारणयासाठी जोसपटियल माहिती परणालीसह डिजीटल वयासपीठ आणि साधनाचया वापराला परोतसाहन दिल जाईल

157 आमही माहिती जञान आणि तजजञता याचया सकलन विशलषण परमाणीकरण आणि भौगोलिकदषटय़ा आधारित समदाय-सकलित उचच-दरजा उतपनन लिग वय वश वाशिकता सथलातरण सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सदरभात सबधित असलली इतर गणवशिषटय़ याचया दवार डिसअगरीगट कलला वळचया वळी आणि विशवासारह डटासह वाटन घण आणि आदान परदान करण यासाठी सामाजिक ततरशासतरीय डिजीटल आणि निसरग-आधारित कलपकता शहरी आणि परादशिक नियोजन आणि धोरण निशचीती आणि ससथातकम कललया यतरणा यावर लकष कदरीत करणयासह विजञान ससोधन आणि कलपकतला मदत दतो

158 आमही शाशवत शहरी विकास नीती आणि धोरणाचया अमलबजावणीत साधय कललया परगतीवर परभावीपण दखरख करण आणि निरणय-घण आणि उचित पनरावलोकनाची माहिती दण यासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतरावर डटा आणि साखयिकीय कषमता मजबत कर नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी पाठपरावयासाठी आणि पनरावलोकनासाठी डटा सकलन कारयपदधती पराथमिक रितया अधिकत राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक डटा सरोतावर आणि उचित असलयापरमाण इतर सरोतावर आधारित असावी आणि खली पारदरशक आणि खाजगीपणाचा हकक आणि सरव मानवी हकक करतवय आणि वचनबदधताचा आदर करणयाचया हतशी साततय राखणारी असावी शहर आणि मानवी वसाहतीचया जागतिक जन-आधारित वयाखया या कामाला मदत कर शकतीलशाशवत

Nairobi Quecircnia

46

नवीन

शहर

ी कार

यसची

159 आमही डटा सकलन मपिग विशलषण आणि परसार करणयात आणि परावा-आधारित शासनाच परवरतन जागतिक दषटया तलनातमक तसच जनगणना कटबाच सरवकषण लोकसखया नोदवहया समदाय-आधारित सनियतरण करकरिया आणि उतपनन लिग वय वशवाशिकता सथलातरण सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सदरभात सबधित असलली इतर गणवशिषटय़ याचया दवार डिसअगरीगट कलल इतर सबधित सरोत अशा दोनहीचा वापर करन वाटन घतललया जञानाचया पायावर उभारणी करणयात राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराचया भमिका आणि वाढललया कषमताना आमही मदत दऊ

160 आमही गर-राजय कारक व लोकासह राषटरीय उपनगरीय आणि सथानिक सवराजय सरकार आणि सबधित हितसबधीमधय इ-गवहरननस माहिती आणि सवाद ततरशासतरादवार सहाययित दषटीकोन आि डिओसपटियल माहिती वयवसथापनमारफत परभावी शहरी नियोजन आणि वयवसथापन कारयकषमता आणि पारदरशकता वाढवणयासाठी जञान हसतातरण आणि वाटन घणयासाठी उपलबध ततरशासतरीय आणि सामाजिक साधन वापरन यजर-मितर आणि सहभागी डटा वयासपीठाची निरमिती परवरतन आणि वाढवणयाची जोपासना कर

पाठपरावा आणि पनरावलोकन

161 आमही एका सरवसमावशक पदधतीन परगतीचा मागोवा घणयासाठी परिणामाच निरधारण करणयासाठी आणि कारयसचीचया परभावी आणि वळचया वळी अमलबजावणी आपलया नागरिकाना उततरदायितव आणि पारदरशकता याची खातरी करणयासाठी राषटरीय विबागीय आणि जागतिक पातळयावर ससगततची खातरी करन नवीन शहरी कारयसचीच पनरावलोकन करणयासाठी नियतकालिक पाठपरावा कर

162 आमही नवीन शहरी कारयसचीचया सवचछिक दशाचया पढाकारान खलया सरवसमावशक बहसतरीय शहभागी पाठपरावयाला आणि पनरावलोकनाला परोतसाहन दऊ परकरियत सरकारचया राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतराचया योगदानाचा विचार करणयात यावा आणि सयकत राषटर यतरणा विभागीय आणि उपविभागीय सघटना मोट समह आणि सबदित हितसबधियाचया योगदानान तिला जोड दणयात यावी आणि ती सरव सबधित हितसबधियामधय भागीदारीची निरमिती आणि ठाम अधिक मजबत करणयाच लकषय असणारी आणि नागरी उपाय आणि परसपर शिकवण याचया दवाण घवाणीची जोपासना करणारी परकरिया असावी शाशवत

163 आमही सरव सतरावर नवीन शहरी कारयसचीचा पाठपरावा करणयासाठी आणि पनरावलोकनासाठी सकरिय भागीदार महणन सथानिक सरकारच महततव मानय करतो आणि उचित असलयापरमाण राषटरीय आणि उपराषटरीय सरकाराबरोबर सबधित सहयोगी ससथा आणि उचति वयसपीठाचया मारफतसह सथानिक पातळीवर सयकतपण अमलबजावणीयोगय पाठपरावा आणि पनरावलोकन यतरणा विकसित करणयासाठी तयाना परोतसाहन दतो आमही उचित असल तिथ या बाबतीत योगदान दणयाचया तयाचया कषमताचा विचार कर

164 नवीन शहरी कारयसचीचया पाठपरावा आणि पनरावलोकनात तयाचया अमलबाजवणीत समनवय आणि ससगततची खातरी करणयासाठी शाशवत विकासासाठी कारयसची 2030 चया पाठपरावा आणि पनरावलोकनाबरोबर परबावी दव असावत यावर आमही जोर दतो

165 आमही यएन-हबिटाटची आपलया दिललया अधिकाराचया आत इतर सयकत राषटर यतरणा एककाचया बरोबर समनवयान शाशवत शहरीकरण आणि इतर बाबीबोरबरच शाशवत विकास आपतती जोखीम कपात आणि हवामान बदल याचया दरमयानच दव मानय करन शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीसाठी एक

47

नवीन शहरी कारयसची

कदरबिद महणन भमिका आणि तजजञता आमही पनहा मानय करतो

166 आमही महासभला सकरटरी-जनरलना दशआणि सबधित विभागीय आणि आतरराषटरीय सघटना याचयाकडील सवचछिक माहितीसह नवीन शहरी कारयसीचया अमलबजावणीचया परगतीचा चा पहिला अहवाल सभचया बहाततरावया सतरादरमयान सादर करन दर चार वरषानी सादर करणयाची विनती करणयासाठी आमतरित करतो

167 अहवालात नवीन शहरी कारयसचीचया आणि शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीचया सबधातील आतरराषटरीय सहमती झाललया लकषयाचया आणि उददिषटाचया अमलबजावणीत कललया परगतीच गणवततातमक आणि राशयातमक विशलषण मिळल ह विशलषण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार य-एन हबिटाट सयकत राषटराचया यतरणची इतर सबधित एकक सबधित हितसबधी याचया नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीचया लमरथनारथ कारय आणि यएन-हबिटाट गवहरनिग कौसिलचया अहवालावर आधारित असतील अहवालात शकय असललया मरयादपरयत बहपकषीय सघटनाची उचित असल तिथ नागरी समाज खाजगी कषतर आणि शकषणिक कषतर याचयाकडील माहिती आणि परकरिया अतरभत करणयात यावी तो यएन-हबिटाटदवार निमतरित जागतिक शहरी मच सारखया विदयमान वयासपीठावर आणि परकरियावर तयार करणयात यावा अहवालात परतिलिपीकरण टाळाव आणि तयान राषटरीय उपराषटरीय परिसथिती आणि कायद कषमता गरजा आणि पराधानय याना परतिसाद दयावा

168 यएन-हबिटाटदवारा सयकत राषटर यतरणचया इतर सबदित एककाबरोबर जवळचया सहयोगान सरवसमावशक सयकत राषटर निहाय समनवय परकरियची खातरी करन समनवयित कला जाईल अहवाल महासभला इकॉनॉमिक अड सोशल कौसिलमारफत सादर कला जाईल18 शाशवत विकासासाठी कारयसची 2013 चा पाठपरावा आणि पनरावलोकनाबरोबर ससगती समनवय सहयोगी दवयाची खातरी करन महासभचया कपाछतराखाली आमतरित कलया जाणाऱया शाशवत विकासावरील उचच-सतरीय राजकीय मचाला सदधा सपरद कला जाईल

169 आमही जागतिक वसाहत दिन आणि जागतिक शहर दिन सारखया विदयमान पढाकाराचा वापर करन भागीदारी तरफदारी आणि जागरकता वाढ़वणाऱया कतीचया माधयमातन चालना दणयाच परयास सर ठव आणि नागरी समाज नागरिक आणि सबधित हितसबधीचया पाठिबयाला चालना दणयासाठी आणि निरमाण करणयासाठी नवीन पढाकार सथापित करणयाचा विचार कर सथानिक आणि परातीय सरकारचया जागतिक सभत परतिनिधीतव कललया राषटरीय आणि उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार सहयोगी ससथाबरोबरचया नवीन शहरी कारयसचीचा पाठपरावा करण आणि पनरावलोकन करण चाल ठवणयाचया महततवाची आमही नोद घतो शाशवतशाशवत

170 आमही महासभचया 16 डिसबर 1976 चा 31109 आणि 19 डिसबर 1977 चा 32162 सह 16 डिसबर 1996 चा 51177 21 डिसबर 2001 चा 56206 67216 68239 आणि 69226 ठरावाना पनहा मानय करतो आमही यएन-हबिटाटाचया नरोबी मखयालयाचया महततवाचा पनरचचार करतो

171 आमही यएन-हबिटाटची इतर सयकत राषटर यतरणातील एककाबरोबर सहयोग करन नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी पाठपरावा आणि परावलोकनासह शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीवरील कदरबिद महणन महततव अधोरखित करतो

18 हबिटाट अजडाचया समनवयित अमलबजावणीवर सकरटरी-जनरलचया इकॉनॉमिक अड सोशल कौसिलला अहवालाची जागा घण हा या अहवालाचा हत आह तयाचा हत महासभन तिचया ठरावात सबधित अजडा बाबीखाली विनती कललया सकरटरी-जनरलचया अहवालाचा भाग असण तयाला अतिरिकत नाही हा सदधा आह बठकीचा सभापतीचा साराश तिचया वारषिक ठरावात सबधित कारयसचीचया बाबीखालील सवततर निरधारणात असललया शिफारशीचया दषटीन दसऱया समितीला तिचया एकाहततरावया अधिवशनात करावयाचया कारवाईचा विचार करणयासाठी माहिती महणन काम करल

48

नवीन

शहर

ी कार

यसची

172 नवीन शहरी कारयसचीचया दषटीन आणि यएन-हबिटाटची परिणामकारकता वाढवणयाचया दषटीकोनातन आमहीसकरटरी-जनरलना महासभचया एकाहततरावया अधिवशनात यएन-हबिटाटच परावा-आधारित आणि सवततर निरधारण सादर करणयाची विनती करतो निरधारणाच निषकरष यएन-हबिटाटची कारयकषमता उततरदायितव आणि दषटीकषप वाढवणयासाठी सचना असलला एक अहवाल असल आणि या बाबतीत तयानी पढील बाबीच विशलषण करावःअधिवशनात

(a) यएन-हबिटाटचा नमनातमक आणि परिचालनातमक आदश

(b) अधिक परभावी उततरदायी आणि पारदरशक निरणय घणयाकरिता यएन- हबिटाटची शासन रचना तयाचया गवहरनिग कौनसिलचया सदसयतवाचया सारवतरिकीकरणासह विकलपाचा विचार करण

(c) यएन-हबिटाटच काम राषटरीय सथानिक आणि सथानिक सवराजय ससथाबरोबर मखयतवान तयाची परण कषमता मिळवणयासाठी सबधित हितसबधीचया बरोबर काम करण

(d) यएन-हबिटटची आरथिक कषमता

173 आमही नवीन शहरी कारयसचीची परभावी अमलबजावणी आणि तया बाबतीत यएन-हबिटाटची सथिती याची चरचा करणयासाठी एकाहततरावया अधिवशनाचया दरमयान महासभचया अधयाकषानी बोलवायची महासभची दोन दिवसाची उचच सतरीय बठक घणयाच ठरवल आह बठकीत इतर विषयाबरोबरच अहवालात असललया उततम परथा यशोगाथा आणि उपायाची चरचा कली जाईल

174 आमही महासभला पढील यनायटड नशनस कॉनफरनस ऑन हाउसिग अड ससटनबल अरबन डवलपमट (हबिटाट IV) 2036 मधय नवीन शहरी कारयसचीचया परगतीच निरधारण आणि मजबतीकरण करणयासाठी नतनीकत राजकीय वचनबदधतचया आतच घणयाचा विचार करणयास परोतसाहन दतो

175 आमही सकरटरी-जनरलना वरील परिचछद 166 चया अनषगान 2026 मधय सादर करायचया चतवारषिक अहवालात नवीन शहरी कारयसचीचया सवीकतीपासन तिचया अमलबजावणीत कललया परगतीचा आणि सामोर जाव लागललया आवहानाचा लखाजोखा घणयाची आणि तयाना सबोधित करणयासाठी उचलायची पढील पावल निशचीत करणयाची विनती करतो

Indi

a copy S

hutte

rstoc

kcom

50

नवीन

शहर

ी कार

यसची

51

नवीन शहरी कारयसची

नवीन

शहर

ी कार

यसची

NewUrbanAgenda Habitat3wwwhabitat3org

9

नवीन शहरी कारयसची

1 आमही राजय आणि सरकारच परमख मतरी आणि उचच परतिनिधि सयकत राषटराचया आवास आणि शाशवत शहरी विकास (हबिटाट III) सबधी कॉनफरनससाठी 17 त 20 ऑकटोबर 2016 रोजी कविटोमधयएकतर आललो आहोत यात उप राषटरीय आणि सथानिक सरकार सासद नागरी समाज सथानिक लोक आणि सथानिक समदाय खाजगी कषतर वयावसायिक शासतरकार आणि शकषणिक समदाय तयाच बरोबर सबदध हितसबधी नवीन शहरी कारयसची सवीकारणयासाठी एकतर आल आहत

2 वरष 2050 परयनत जगातील शहरी लोकसखया जवळपास दपपट होण अपकषित आह तयामळ शहरीकरण ह एकवीसावया शतकातील सरवात बदल घडवन आणणारी बाब ठरणार आह लोकसखया आरथिक गतिविधि सामाजिक आणि सासकतिक सवाद तयाच बरोबर परयावरण आणि मानवीय परभाव शहरामधय फार मोठया परमाणावर उचच गतिन बदल घडवन आणत आह आणि यामळ शाशवतआवास पायाभत सविधा आधारभत सवा कषतर आरोगय शिकषण अनन सरकषा उततम नोकरी सरकषा आणि नसरगिक सरोत यासह अनक बाबीचया दषटीन शाशवततचया सबधात मोठी आवहान समोर यत आहत

3 वरष 1976 मधय वहकवर कनडायथ आणि वरष 1966 मधय इसतबल टरकी यथ झाललया मानव वसाहतीसबधी कॉनफरनस आणि 2000 मधय मिलनियम डवलपमट लकषय सवीकारलयापासन आमही कोटयावधी शहरी नागरिकाचया जीवनात बदल घडताना पाहिल आह आणि तयात झोपडया आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणार लोक समाविषट आहत तथापि दारिदरयाची विविध रप वाढ़ती विषमता आणि परयावरणाचा हरास झालयामळ शाशवत विकास वशविक रीतया करणयासाठी सदधा मोठ अजथळ आहत जयात बहतक वळा शहरात आणि मानवी वसाहतीत सामाजिक आणि आरथिक दषटय़ा वगळलयामळ आणि अवकाशीय वगळपणा ह नाकारता न यणार वासतव असणार आहवसाहती असणार आह

4 आपण अजनही या आणि इतर असतितवातील आणि उदभवणाऱया आवहानाना सबोधित करणयापासन खप दर आहोत आणि आणि एक शाशवत आणि उततम आरथिक परगति सामाजिक आणि सासकतिक विकास आणि परयावरण सरकषा मिळवण व तया सबधी तयातील योगदान रखाकित करावयाच आहत ज शाशवत विकास सबधी बदल मिळवणयात मदत करतात तयासाठी इजिन महणन शहरीकरणामळ मिळत असललया सधिचा वापर करण आपलयाला गरजच आह

5 शहर आणि मानवी वसाहती जया परकार आरखित डिझाइन कलया जातात विततपरवठा कला जातो विकसित शासित आणि वयवसथापित कलया जातात तया पदधतीना पनहा सबोधित करन नवीन शहरी कारयसची सरव सवरपातील आणि आकारमानातील दारिदरय आणि भक नषट करणयात विषमता कमी करणयात टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत वदधीच परवरतन करणयात लिग समानता निरमाण करणयात आणि शाशवत विकासात तयाचया महततवाचया योगदानाचा परणपण लाभ घणयाचया दषटीन महिला आणि मलीचया सकषमीकरणात मानवी आरोगय आणि सवासथय़ सधारणयात विरोधाला बळ दणयात आणि परयावरणाच सरकषण करणयात मदत करतील

6 आमही वरष 2015 मधय मिळवलल यश आमही परणपण विचारात घतो मखयतवान वरष 20301 सबधी शाशवत विकास बाबद असललया कारयविधी साठी यात समाविषट आहशाशवत विकासशील लकषय तिसऱया जागतिक कॉनफरनसचा अदिस अबाबा2 कती कारयसची जी विकासासाठी वितत परवठा करणयावर आह सयकत राषटरसघाचया हवामान परिवरतनवरील सयकत राषटरसघाचया फरमवरक कनवहशनखाली सवीकारणयात आलला परीस करार3 आपततीदा जोखीम कमी करणयासबधी सनडाई फरमवरक 2015-

1 ठराव 7012 ठराव 69313 अनचछद3 बघा FCCCCP201510Add1 निरणय 1CP21 अनचछद

10

नवीन

शहर

ी कार

यसची

20304 वहिएननाचा लनडलॉकड डवलपिग कनटरीज फॉर द डिकड 2014ndash2024 एकशन परोगराम5 सिडस एकसीलरटड मॉडलिटीज ऑफ एकशन (समोआ)6 पाथवज आणि इसतबलमधय झालली अविकसित दशासाठी दशकाचा कती आराखडा 2011-20207 समाविषट आहत आमही परयावरण आणि विकास सबधी रियो दि जनरियो जाहीरनामा8 आणि शाशवत विकासावरील जागतिक शिखर परिषद

सामजिक विकासावरील जागतिक शिखर परिषद9 लोकसखया आणि विकासावरील आतरराषटरीय कॉनफरनसचा कतीचा कारयकरम बीजिग पलटफॉरम फॉर एकशन10 शाशवत विकास सबधी सयकत राषटरसघाची यनाइटड नशनसची कॉनफरनस आणि या कॉनफरनससचा पाठपरावा सदधा विचारात घतला आहयासबधी पाठपरावा

7 यात अनतरसरकारी सहमत निषपतती नाही ह मानय करत असताना आमही म 2016 मधय इसतबलमधय झाललया वरलड हयमनिटरियम सममिटची दखल घतली

8 नवीन शहरी कारयसचीतील राषटरीय सरकाराची योगदान तसच उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराची योगदान याच कौतक करतो आणि सथानिक आणि परातीय सरकाराचया दसऱया जागतिक सभची नोद घणार

9 जागतिक परादशिक उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर सबधित कारयकरतयाचया सहभागासह एका एकातमिक आणि समनवयी पदधतीन शाशवत शहरी विकासापरती आमचया जागतिक वचनबदधतचा नवीन शहरी कारयसची ठामपण पनरचचार करतशाशवत नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी एकातमक पदधतीन शाशवत विकासासाठी 2030 कारयसचीचया अमलबजावणीत आणि सथानिकीकरणात आणि शहर आणि मानवी वसाहती सरवसमावशक सरकषित तगाऊ आणि शाशवत बनवणयाचया गोल 11 सह शाशवत विकासाची लकषय आणि उददिषट साधय करणयात योगदान दत

10 नवीन शहरी कारयसची ह मानय करत कि ससकती आणि सासकतिक विविधता मानव जमातीचया समदधीच सरोत आहत आणि शहराचया मानवी वसाहतीचया आणि नागरिकाचया शाशवत विकासात महतततवपरण योगदान दतात जयादवार तयाना विकासाचया उपकरमात सकरिय आणि अदवितीय भमिका निभावणयात सकषम करतात नवीन शहरी कारयसची विकास पढ ह मानय करतो कि सरोताचया जबाबदार वापरात योगदान दणाऱया शाशवत उपभोग आणि उतपादनाचया पदधती याचया परवरतनात आणि अमलबजावणीत ससकतीचा विचार कला जावा आणि हवामान बदलाचया विपरित परिणामाना सबोधित कराव

4 रिझोलयशन 69283 अनचछद II5 रिझोलयशन 69137 अनचछद II6 रिझोलयशन 6915 अनचछद7 इसतमबल टरकी मधय झालली शवटची विकसित दशाची चौथी यनाईटड नशनस कॉनफरनसचा अहवाल9ndash13 म 2011 (ACONF2197) अधयाय II8 यसयकत राषटराचया रियो डि जनरियो मधय झाललया परयावरण आणि विकास यावरील कॉनफरनसचा अहवाल 3-14 जन1992 स स क र ण I कॉनफरनसमधय मजर कलल ठराव (यनाईटड नशनस पबलीकशनस विकरी न E93I8 आ ण ि खणड) ठराव 1 अनचछद I9 लोकसखया व विकास यावरील इडरनशनल कॉनफरनस करो 5ndash13 सपटमबर 1994 चा अहवाल(यनाईटड नशनस पबलिकशनस सलस न E95XIII18) अधयाय I ठराव 1 अनचछद10 चौथी महिलावर आधारित विशव कॉनफरनस बीजिग 4ndash15 सपटमबर 1995 (यनाईटड नशनस पबलिकशनस सलस न E96IV13) अधयाय I ठराव 1 एनकस II

11

नवीन शहरी कारयसची

आमची सामायिक दषटि

11 समान वापर आणि शहराचा आणि मानवी वसाहतीचा उपभोग याचया सदरभात आमचयाकड सरवासाठी शहराची सामायिक दषटी यात सरव परकार सामील असन उततम वसाहत सदय आणि पढ़ील पिढ़ीसाठी सोय कोणतयाही परकारच भदभावाशिवाय एक उततम सरकषित आरोगयपरद सरळ जाणयासारख कमी किमतीच लवचिक आणि शाशवत परकारच शहरी मानव वसाहतीच सवरप तयार असाव आणि तयात सरवासाठी उततम समदधि आणि जीवनाचा दरजा असावा ही दषटी साकार करणयासाठी काही राषटरीय आणि सथानिक सरकार याचया परयासाची जयाना तयाचया विधयकामधय राजकीय जाहीरनामयात आणि सनदामधय ldquoशहराचा हककrdquo अस सदरभित कल आह तयाची नोद घतो

12 आमच लकषय आह शहर आणि मानव वसाहती सबधी कारय जयात परतयक वयकतिला आतरराषटरीय कायदयापरती सपरण आदरासह सयकत राषटराचया सनदचया हत आणमि तततवानी मारगदरशन कलल समानतच अधिकार आणि सधि तयाच बरोबर तयाना आधारभत सवाततरय मिळ शकतील या सबधात नवीन शहरी कारयसची यनिवरसल डिकलरशन ऑफ हयमन राइटस11 जागतिक मानवाधिकार सधि मिलयनियम डिकलरशन12 आणि 2005 वशविक समिटच13 परिणाम यामधय अतरभत आह विकासाचया हककावरील जाहीरनामया14सारखया इतर विलखातन सदधा याची माहिती दिली जात

13 आमची शहर आणि मानव वसाहतीची परिकलपना अशी आह कीः

(a) त आपलया सामाजिक कारयाच पालन कर शकतील यात समाविषट आह आह सामाजिक आणि निसरगविषयक कारय जयात भमि समाविषट असन यासबधी परगतिवादी उपलबधि मिळवण आणि आवास सबधी अधिकाराचा परण वापर आणि सनमान करताना यात बरोबर जीवन सतर कोणतयाही भदभावाशिवाय वशविक रीतया सरकषित आणि कमी दरातील पिणयाच पाणी आणि सवचछता तयाच बरोबर सारवजनिक वसत आणि सवा यासबधी सहज पोहोच यथा आहार सरकषा आणि पोषण आरोगय शिकषा पायाभत सविधा चलनवलन आणि वाहतक ऊरजा हवची गणवतता आणि उदरनिरवाह समाविषट आह

(b) एक सहभागी महणन तयातील सरव रहिवाशाची नागरी गतवणक वाढ़वण सवामितव सबधी भावना सरवात निरमाण करण सरकषित सरवसमावशक पोहोच योगय हरित आणि परयावरण मितर व गणवततापरण सारवजनिक सथळ सरवाना मिळतील ह पराधानयान ठरवण तयाच बरोबर ह सथळ सरव कटबासाठी बरोबर असन सामाजिक आणि पिढयापिढयामधील सवादाच कनदर सासकतिक अभिवयकति आणि राजकीय सहभाग उचित असलयापरमाण उपयोगात आणणार तयाच परकार सामाजिक ळावा सरकषा आणि शाति सवरपात विविध समाजाची उपसथिति जया ठिकाणी सरव लोकाचया गरजा परण होतील विशष करन त जयाना वशिषटयपरण गरजा असतील

(c) लगिक समानता जयामळ सरव सतरिया आणि मलीना सरव कषतरात बरोबरीन सहभागी होता यईल आणि समान हकक परतयक कषतरात नततव कषमतसोबत निरणय कषमता उततम कारय वातावरण आणि समान कामासाठी किवा समान मलयाचया कामासाठी समान वतन सरवाना मिळवता यईल सरव सतरियाना कोणतयाही भदभाव हिसा किवा शोषण यापासन खाजगी आणि सारवजनिक सथळावर सरकषित ठवण हा सदधा महतवाचा मददा आह

11 ठराव 217 A (III)12 ठराव 55213 ठराव 60114 ठराव 41128 अनचछद

Mum

bai Maharashtra India copy

Shutterstock Bodom

13

नवीन शहरी कारयसची

(d) आवहानाना समोर जाण आणि सदय व भविषयातील सधिचा वापर करण यात समाविषट आह आरथिक परगति शहरीकरण आणि पायाभत परिवरतन उततम उतपादकता मलय आधारित गतिविधि आणि सरोताचा उततम वापर सथानिक अरथवयवसथला उततम दरजा दण आणि अनौपचारिक अरथवयवसथला मदत करन शाशवत सवरपान औपचारिक अरथवयवसथच रप दण

(e) सथानिक आणि सथळासबधी कारय परण करण जयात वयवसथापना सबधी सीमा यत आणि सरवासाठी एक समतोल साधणारा शाशवत आणि एकातमिक शहरी आणि कषतरीय विकास सरव सतरावर सर ठवण

(f) वय आणि लगिक परतिसादातमक नियोजन आणि शाशवत सरकषित आणि पोहोच करणयात सरळ असलल शहरी कारय सबधी गतवणक जयात समाविषट असल उततम आणि सकषम परिवहन ततर जयात यातरी आणि सामान परभावी परकार लोकाशी जोडन सथळ सामान सवा आणि आरथिक सधि समाविषट आह

(g) आपततीची जोखीम कमी करणयासाठी उततम वयवसथा करण जोखीम कमी करण अवरोध वाढ़वण आणि नसरगिक पासन मानव निरमित जोखीम कमी करण आणि हवामानातील बदल सौमय करण आणि तयाचयाशी जळवन घण

(h) तयाची इकोसिसटम जल नसरगिक वसाहती याना सरकषा दण वाचवण पनरसथापित करण आणि वाढ़वण आणि जव विविधता वाढ़वन तयाच परयावरण सबधी परभाव कमी करता शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीचया अनषगान काम करण

आमची तततव आणि वचनबदधता

14 आमच लकषय परापत करणयासाठी आमही पढील इटरलिकड तततवाच अनसरण करन नवीन शहरी कारयसची सवीकारणयाचा निशचय करतो

(a) कोणालाही माग ठवायच नाही टोकाच दारिदरय नषट करणयासाह सरव सवरपातील आणि आकारमानातील दारिदरय समापत करनसमान हकक आणि सधि सामाजिक-आरथिक आणि सासकतिक विविधता आणि शहरी अवकाशात सामावन घण लकषयात समाविषट आह आणि तयासाठी उपजीविका शिकषण अनन सरकषा आणि पोषण आरोगय आणि सवासथय जयात एडस पासन मकति कषय आणि मलरियापासन बचाव समाविषट आह आणि भदभाव आणि सरव परकारची हिसा नषट करणआणि तयासाठी लोकसहभागसनिशचित करण व सरकषित आणि समान पोहोच सरवाना दण गरजच राहील जयात भौतिक आणि सामाजिक सरचना आणि आधारभत सवा समाविषट आह तयाच बरोबर कमी किमतीत निवास सोय सदधा असल

(b) शाशवत आणि सरवसमावशक असललया शहरी अरथवयवसथा सनिशचित करण जयासाठी सचयित पदोननती सबधी फायद ज सनियोजित शहरीकरणासाठी असतात ठवण गरजच आह यात समाविषट आह उचच उतपादकता सपरधातमकता आणि कलपकता यासाठी परिपरण आणि उतपादक रोजगार सजन करण व सरवासाठी सनमाननीय कामाची सधि दण या कामात समाविषट आह आणि तयासाठी आरथिक आणि उतपादक सरोताचा वापर करण आणि सरवासाठी सधि तयार करण महतवाच आह जयासाठी जमीनीचया सबधातील हवाला रोखण सरकषित जमीन अवधि तयार करण आणि जिथ उचित असल तिथ शहरी सकोचन रोखण याची खातरी करण

14

नवीन

शहर

ी कार

यसची

(c) सवचछ ऊरजच आणि शहरी विकासात जमीन आणि सरोताचा शाशवत उपयोग करणयाच परवरतन करन निसरगाशी ससवाद राखन निरोगी जीवनशली सवीकारणयासह इकोसिसटीम आणि जवविवधतच सरकषण करन शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीच परवरतन करन शहरी अवरोध उभारन आपततीचया जोखमी कमी करन आणि हवामानातील बदल सोमय करन आणि तयाचयाशी जळवन घऊन परयावरण सबधी शाशवत सथितीची सनिशचितता करण

15 आमही सवतला एका नवीन शहरी कारयसचीसाठी आमलागर बदल घडवन आणणयासाठी वचनबदध करत आहोत जो करलः

(a) आमही सरवासाठी शाशवत विकास आणि समदधीच साधय परकापत करणयासाठी शाशवत शहरी आणि परातीय विकास अतयावशयक आह ह मानय करन शहर आणि मानवी वसाहतीच चया नियोजन करतो विततपरवठा करतो विकास करतो शासन करतो आणि वयवसथापन करतो तया पदधतीना पनहा सबोधित करण

(b) शाशवत शहरी विकासासाठी सरवसमावशक आणि परभावी शहरी धोरण आणि विधयक याचया वयाखयत आणि अमलबजावणीत उचित असलयापरमाण राषटरीय सरकाराची आघाडीची भमिका तवढच महततावच उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराच तसच नागरी समाजाच आणि इतर सबधित हितसबधियाच एका पारदरशक आणि उततरदायी पदधतीत योगदान ओळखण

(c) परिवरतनाचया मलभत पररणाचया आधार सरव पातळयावर धोरणपवितर कषमता विकास आणि कतीची अमबजावणी करन शहरी आणि परातीय विकासापरती एक शाशवत जन-कदरीत वय - आणि लिग - परतिसादातमक आणि एकातमिक दषटीकोन सवीकारणजयात समाविषट असल

(i) उचित पातळीवर शहरी धोरण विकसित करण आणि अमलबजावणी करण यात समाविषट आह सथानिक राषटरीय आणि विविध हितसबधियाची भागीदारी शहराचया आणि मानवी वसाहतीचया एकातमिक यतरणा उभारण आणि आणि एकातमिक शहरी विकास साधय करण शकय होणयासाठी सरव सरकारी सतरामधय सहकारयाच परवरतन करण

(ii) शहरी हितसबधियाना सकषम करतील अशा सदढ ससथा आणि यतरणासह तयाचपरमाण उचित बधन आणि समतोलासह शहरी सरकार मजबत करन सामाजिक सरवसमावशकता टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधी आणि परयावरणविषयक सरकषम परवणससगतता

(iii) दीरघावधी आणि एकातमिक शहरी आणि परातीय नियोजनाला पनहा ऊरजा दण आणि शहरी विकास सबधी लवचिकतच आयाम मिळवण तयासाठी शहरीकरणाच सकारातमक बिनद मिळवण आणि तयाबददल जागरकता पसरवण

(iv) परभावी परकार मदत करण कलपक आणि शाशवत विततीय फरमवरकवर काम करण आणि नगरीय वितत परवठा सदढ करण तयाच बरोबर सथानीय आरथिक पदधतीला सदधा नवीन करन तयास शाशवत परकार परगतिवादी सवरप दऊन एक शाशवत शहरी विकास सबधी विचाराच मलय निरमाण करण

15

नवीन शहरी कारयसची

कतिसाठी आवहान

16 शहराचया विशिषट परिसथितिपरमाण यात नगर आणि गाव वगळ अस शकतील तरीही आमचा ठामपण सागतो कि नवीन शहरी कारयसचीचा आवाका वशविक सहभागी आणि जन-कदरीत आह गरहाची सरकषा करतो आणि यातील लकषय दीरघावधी आह आपलया पराथमिकता जागतिक कषतरीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतरावर ठवावया जयामळ सरकार आणि बाकी सबदध हितसबधी या गरजाना निभाव शकतील

17 आमही नवीन शहरी कारयसची आमचया सवतःचया दशात आणि परातीय आणि दागतिक सतरावर विविध राषटरीय वासतव कषमता आणि विकासाचया पातळया विचारात घऊन आणि राषटरीय कायद आणि पदधती तसच धोरम आणि पराधानयता याचा आदर करन अमलात आणणयासाठी काम कर

18 आमही परयावरण आणि विकासावरील रियो जाहीरनामयाचया इतर विषयाबरोबरच तततव ७ मधय ठरवन दिलयापरमाण सामायिक परत वगवगळया जबाबदाऱयासह तततवावर पनहा एकदा विशवास वयकत करतो

19 आमही ह मानय करतो कि नवीन शहरी कारयसची लाग करताना आफरीकी दश कमी विकसित दश लनडलॉक विकनसशील दश आणि लहान बटाच विकसनशील दश आणि काही विशष आवहानाना सामोर जाणार मधयम उतपनन दश याना सानोर जावलागत असललया अदवितीय आणि उदभवणाऱया शहरी विकासाचया आवहानाना सबोधित करणयाकड विशष लकष परविणयात याव सघरषाचया परिसथितीत असणाऱया तसच विदशाचया ताबयात असणाऱया सघरषोततर दश आणि नसरगिक आणि मानवनिरमित आपततीनी बाधित दशाकड सदधा विशष लकष दणयात याव

20 आमही ही गरज मानय करतो कि इतर बाबीबरोबरच महिला आणि मली बालक आणि तरण अपगतव असललया वयकतीएचआयवहीएडससह जगणाऱया वयकती वयोवदध वयकती दशातरगत लोक आणि सथानिक समदाय झोपडी आणि अनौपचारिक वसाहतीतील रहिवासी बघर लोक कामगार अलप भ-धारक शतकरी आणि कोळी निरवासित परतलल अतरगत विसथापित लोक आणि सथलातरणाचया सथितीचा विचार न करता सथलातरित या सरवाना साममोर जाव लागत असललया अनक सवरपातील भदभावाना सबोधित करताना विशष लकष दणयाची आह

21 आमही सरव राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार तयाच बरोबर सबदध हितसबधियाना आवहान करतो की नवीन शहरी कारयसची परभावीपण अमलात आणणयासाठी आणि आपली सामायिक दरदषटी वासतावातत उतरवणयासाठी तयानी राषटरीय धोरण आणि कायदयाचया अनषगान पनरनिमाण करण सकषम करण आणि भागीदारी निरमाण करण समनवय आणि सहकारय वाढवण यात उततम साथ दयावी

22 शाशवत शहरी विकासाच परवरतन करण आणि वासतवात आणण यासाठी आमही ही नवीन शहरी कारयसची एक सामहिक दषटी आणि राजकीय वचनबदधता आणि वाढत शहरीकरण होणाऱया जगातील शाशवत पररणा महणन शहर आणि मानवी वसाहतीचया मखय भमिकला बळ दणयाची एक ऐतिहासिक सधि महणन सवीकारतो

नवीन शहरी कारयसचीसाठी कविटो अमलबजावणी आराखडा

17

नवीन शहरी कारयसची

23 राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार आणि सरव सबदध हितसबधियासाठी शहरी शाशवत विकास साधय करण शकय करणयासाठी आमही नवीन शहरी कारयसचीची एक महततवाच साधन महणन अमलबजावणी करणयाचा निशचय करतो

शाशवत नागरी विकासासाठी सकरमणशील वचनबदधता

24 शाशवत शहरी विकासातील मलभत कषमताचा परपर फायदा मिळवणयासाठी शाशवत विकासाचया एकातमिक आणि अविभाजय परीसीमाःसामाजिक आरथिक आणि परयावरणविषयक मधय झाललया आमलागर शहरी परावरतनामारफत आमही खालील सकरमणशील वचन दतो

सामाजिक सरवसमावशकता ससगतता आणि दारिदरय निरमलनासाठीशाशवत शहरी विकास

25 आमही ह मानय करतो कि दारिदरयाच टोकाचया दारिदरयासह तयाचया सरव सवरपातन आणि वयापतीतन निरमलन करण ह सरवात मोठ जागतिक आवहान आह आणि शाशवत विकासासाठी अटळ आवशयकता आह आमही ह सदधा मानय करतो कि वाढतया झोपडपटटी आणि अनौपचारिक निवासीचया वाढीसह वाढती विषमता विकसित आणि विकासशील दोनही परकारचया दशाना परभावीत करत आह आणि की शहरी जागच अवकाशीय सघटन पोहोच आणि डिझाइन तसच विकासाचया धोरणाचया जोडीन सरचना आणि पायाभत सवा सामजिक ससगतता समता आणि सरवसमावशकतच परवरतन कर शकतील किवा अडथळा आण शकतील

26 जन-कदरीत असलला गरहाच सरकषण करणारा आणि वय- आणि लिग परतिसादातमक असलला आणि सरव मानवी हकक आणि मलभत सवाततरय वासतवात आणणारा एकतर राहण सविधाजनक करणार सरव परकारचा भदभाव आणि हिसा समापत करणारा आणि सरव वयकती आणि समदायाना तयाचा परिपरण आणि अरथपरण सहभाग शकय करत सकषम करणारा अशा शहरी आणि गरामीण विकासापरती आमही परणपण वचनबदध आहोत तयापढ आपली शहर आणि मानवी वसाहती याचया मानवीकरणातील महततवाच घटक महणन ससकती आणि विविधता आणि समतपरती आदराच परवरतन करणयासाठीही आमही वचनबदध आहोत

27 आमही आमची शपथ पनहा दढतन उचचारतो की कोणीही माग राहाणार नाही आणि सनमाननयी परतिषठच आणि सखाच आयषय जगणयासाठी आणि तयाचया परण मानवी मलभत कषमता साधय करणयासाठी समान सधि आणि सरव रहिवाशाना औपपचारिक किवा अनौपतारिक वसाहतीत राहणार असोत शहरीकरणामळ होऊ शकणाऱया फायदयाच परवरतन करणयापरती वचनबदध आहोत

28 आमही वचनबदध आहोत कि निरवासिताचया अतरगत विसथापित वयकती आणि सथलातरिताच तयाचया सथलातरणाचया सथितीचा विचार न करता मानवी हककाचा परणपण आदर करणयाची खातरी करणयापरती आणि राषटरीय परिसथिती विचारात घऊन तयाचया यजमान शहराना आतरराषटरीय सहकारयाचया भावनतन मदत दणयासाठी जरी शहरात आणि नगरात मोठया सखयन सथलातरित होणारी लोकसखया विविध परकारची आवहान उभी करत असली तरीही ती शहरी जीवनात मोठया परमाणात सामाजिक आरथिक आणि सासकतिक योगदानसदधा दऊ शकल आमही तयापढ नियोजित आणि सवयवसथापित सथलातर धोरणामारफत सरकषित पदधतशीर आणि नियमित सथलातरादवार जागतिक परातीय राषटरीय उपराराषटरीय आणि सथानिक पातळयावरील विकासाचया दरमयानचया सयकत शकतीला मजबत करणयाला आणि सथलातरिताकडन शहराना सकारातमक योगदान शकय करणार फरमवरक सथापित करणयात सथानिक पराधीकरणाना पाठबळ परवणयाला आणि शहरी-गरामीण दव मजबत करणयाला वचनबदध आहोत

18

नवीन

शहर

ी कार

यसची

29 राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारची उचित असलयापरमाण समनवयी भमिका मजबत करणयाला आणि तयाचया सारवजनिक एककाबरोबर आणि गर सरकारी सगटनासाठी सामाजिक आणि आधारभत सवा दणार यात समाविषट असतील समदायामधील गतवणकी जया आपततीना बळी पडण सरवात जासत शकय असत आणि ज वारवार आणि परदीरघ मानवताविषयक आपततीनी बाधित असतात यापढ़ आमही शहरी रचनत आपततीगरसत वयकतीसाठी परशा सवा निवास सथान आणि सनमाननीय आणि उतपादन काम परवरतित करणयाच आणि बाधित वयकतीकड आणि तयाचया यजमान समदायाकड तयाचया विकासाला अवरोध करणयाला परतिबध करणयासाठी मदत वाहती राहील याची खातरी करत असताना सथानिक समदाय आणि सथानिक सरकार याचयाबरोबर सथानिक टिकाऊ आणि परतिषठीत उपाय गतवणयासाठी आणि विकसित करणयासाठी सधि शोधणयात काम करणयासाठी वचनबदध आहोत

30 सशसतर सघरषाचया दरमयान ठाम राहणाऱया शहरी सवाना आणखी पाठभल परवणयाचया सरकारचया आणि नागरी समदायाचया गरजा आमही मानय करतो आमही आतरराषटरीय मानवताविषयक कायदयापरती परण आदर राखणयात ठाम राहणयाची सदधा पोच दतो

31 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक गह निरमाण धोरणाचया परसारासाठी वचनबदध आहोत जी परयापत जीवनमानाचया हककाचा एक घटक महणन सरवासाठी परस गहनिरमाणचया हककाचया परागतिक वासतवात उतरणयाला मदत दतात जो सरव परकारचया भदभावाना आणि हिसला सबोधित करतो आणि राषटरीय कायदा आणि जबरदसतीन घरातन बाहर काढणयाला परतिबध करतो आणि परमाणनानसार वसाहतीचया सामाजिक निरमितीला मदत दणयासह समदायाचया आणि सबधित हितसबधियाचया नियोजन आणि या धोरणाचया अमलबजावणीतील सहभागाला आणि गतवणकीला शकय करत असतानाच बघर बळी पडणयाचया परिसथितीतील वयकती अलप-उतपनन गट आणि अपगतव असललया वयकतीचया गरजावर लकष कदरीत करतो

32 आमही सवत कि आमही एकातमिक कीकत आणि वय व लगिक आधारावर गहनिरमाण धोरणाचा आणि सरव कषतरातील दषटीकोनाचा खास करन रोजगार शिकषण आरोगय-सगोपन आणइ सामाजिक एकातमता कषतर आणि सरकारचया सरव पातळयावर-धोरण आणि दषटीकोन ज परशा परवडणाऱया उपलबध होऊ शकणाऱया सरोत-सकषम सरकषित काटक चागली जोडलली आणि चागलया ठिकाणची घराची नजीकतचया घटकाकड आणि बाकीचया शहरी वीणसमवत आणि परिसरातील कारयशील भागाशी अवकाशीय नात मजबत करणाकड विशष लकष दऊन तरतद करतात तयाच परवरतन करणयास आमही वचनबदध आहोत

33 आमही समाजाचया विविध उतपनन गटासाठी दरलकषित समदायाचया बघर वयकतीचया आणि असरकषित परिसथितीतील लोकाचया सामाजिकआरथिक आणि सासकतिक एकातमिकतचा विचार करन आणि अलगतला परतिबध करन सरकषित किफायतशीर आणि पोहोच असललया परशा विविध गहनिरमाण परयायाचा परवठा करणयास सवतः वचनबदध आहोत बघर लोकाच जीवनमान तयाचा समाजातील सहभाग परणतवान होण सविधाजनक होणयाचया दषटीन आणि बघरपणाला परतिबध करण आणि त नषट करणयासाठी तसच गनहगारीकरणाचा सामना करणयासाठी आणि नषट करणयासाठी आमही सकारातमक उपाय योज

34 आधारभत भौतिक आणि सामाजिक सोयी सरवात किफायतशीर पदधतीन भमि आवास आणि अकषय ऊरजा सरकषित पिणयाच पाणी आणि सवचछता सरकषा पोषण आणि परस आहार कचरा निरमलन शाशवत चलनवलनीयता आरोगयाची निगा आणि कटब कलयाण शिकषा ससकति आणि सवाद ततरासबधी

19

नवीन शहरी कारयसची

माहिती कोणताही भदभाव न करता सरवासाठी उपलबध करणयास मदत करणयासाठी आमही सवत वचनबदध आहोत तयाचयाही पढ आमही सवत महिला मल आणि तरण वदध वयकति दिवयाग वयकति शरणारथी सथानिक वयकति आणि सथानिक समदाय याचया उचित असलयापरमाण आणि काही सकटात सापडणयाचया परिसथितीत या सवा सरव अधिकार आणि गरजाचया परततसाठी परतिसाददणाऱया असतील याची खातरी करणयास वचनबदध आओहोत या बाबतीत आमही कायदशीर ससथातमक सामाजिक आरथिक आणि भौतिक अडथळ नषट करणयास परोतसाहन दतो

35 आमही सवत उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारासह सरकारचया उचित पातळीवर सरवासाठी सरकषचया वाढीव कालावधीसाठी कालवधीचया परकाराची विविधता मानय करन आणि हतसाठी योगय आणि वय-लिग-परतिसादी उपायाच जमीन आणि मालमततचया हककाचया मरयादचया आत महिलासाठी तयाचया सकषमीकरणाची किलली महणन जमीनीचया कालावधीचया सरकषकड परभावी परशासकीय यतरणाचयामारफत सह विशष लकष दऊन परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

36 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीत अपगतव असणाऱया वयकतीना शहराचया भौतिक वातावरणापरयत खास करन सारवजनिक ठिकाण सारवजनिक वाहतक घर शिकषण आणि आरोगय सविधा सारवजनिक माहिती आणि सवाद (माहिती आणि सवाद ततरजञान आणि परणालीसह) आणि शहरी आणि गरामीण दोनही कषतरात जनतला खलया असललया इतर सविधा आणि सवापरयत इतराचया बरोबरीन पोचण सविधाजनक करणाऱया उचित उपायाच परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

37 आमही सवत सरकषित सरवसमावशक पोहोच असलली परयावरण मितर आणि गणवततापरण सारवजनिक ठिकाण जयात गलली साईडवॉक आणि सायकलिग लनस चौरसत वॉटरफरनट कषतर बाग आणि उपवन अशी सामाजिक परसपर सवादासाठी आणि सरवसमावशकतसाठी मानवी आरोगय आणि सवासथय आरथिक दवाण घवाण आणि विविध परकारच लोक आणि ससकतियाचया दरमयानचया सासकतिक अभिवयकति आणि सवादासाठी आणि जयाची रचना आणि वयवसथापन मानवी विकासाची खातरी करणयासाठी आणि शातीपरण सरवसमावशक आणि सहभागी समाज उभा करणयासाठी तसच सहजीवनाच जोडन घणयाच आणि सामाजिक समावशतचया परवरतनासाठी वचनबदध आहोत

38 आमही सवत शहरात आणि मानवी वसाहतीत उचित असलयापरमाण सासकतिक सरचना आणि सथळ सगरहालय अतरदशीय ससकती आणि भाषा तसच पारपरिक तजञान आणि कला सरकषित ठवणयासाठी आणि परवरतन करणयासाठी तयाचया शहरी कषतरातचया पनरवसनातील आणि पनरजजीवनातील भमिकावर परकाश टाकन आणि सामजिक सहभाग आणि नागरिकतवाच अधिकार मजबत करन एकातमिक शहरी आणि परातीय धोरण आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवर परशा गतवणकीमारफत नसरगिक आणि सपषट आणि असपषट असा दोनही सासकतिक वारशाला बळ दण याला वचनबदध आहोत

39 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय बऱयाच वळा महिला आणि मली मल आणि करण आणि बळी पडणयाचया परिसथितीतील वयकती खास करन बाधित होतात ह विचारात घऊन जगण काम करण आणि हिसा आणि धमकीचया भितीशिवाय शहरी जीवनात सहभागी होण सरवानाशकय होणयासाठी सरकषित आरोगयपरण सरवसमावशक आणि सरकषित परयावरणाच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही बालविवाह अलपवयीन विवाह आणि जबरदसतीचा विवाह आणि सतरियाचया योनीची हानी करण यासह महिला आणि मलीसमकष घातक परथाचया निरमलनासाठी आणि नषट करणयासाठी सदधा काम कर

20

नवीन

शहर

ी कार

यसची

40 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय सामाजिक ससगतता मजबत करण आतरसासकतिक सवाद आणि सामजसय सहनशीलता परसपर आदर लिग समानता कलपकता उदयमशीलता सरवसमावशकता ओळक आणि सरकषा आणि सरव लोकाची परतिषठा तसच जगणयाययोगय आणि चतनयशाली शहरी अरथवयवसथा मजबत करणयासाठी विविधता आतमसात करणयाला वचनबदध आहोत आमही सवतःला आमचया सथानिक ससथा वाढतया बहजातीय आणि बहसासकतिक समाजाचया आओतच शातीपरण सहजीवनाची परवरतन करतील याची खातरी करणयासाठी पावल उचळणयालासदधा आमही वचनबदध आहोत

41 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय आपलया राषटरीय धोरणाचया अनषगान जी निरणय घणयाचया नियोजनाचया आणि पाठपरावयाचया नयाचया परकरियामधय सरवासाठी अरथपरण सहभाग तसच वाढीव नागरी गतवण आणि सह-तरतद आणि सह-उतपादन घऊ दतात अशा ससथातमक राजकीय कायदशीर आणि आरथिक यतरणाच सरवसमावशक मचाचया विसततीकरणासाठी परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

42 आमही उचित असलयापरमाण उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना सरव सबधित हितसबधियामधय परसपरसवाद मजबत करणयासाठी वय-आणि-लिग-परतिसादी दषटीकोनामारफतसह सवादासाठी सधि दऊ करन आणि परष आणि महिला मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय निरवासित अतरगत दषटय़ा विसथापित वयकती आणि तयाचया सथलातराचया सथितीचा विचार न करता सथलातरितासह समाजाचया सरव विभागाकडील सभावय योगदानासह वरण धरम वाशिकता किवा सामजिक आरथिक सथिती याचया आधार कोणताही भदभाव न करता मदत दतो

शाशवत आणि सरवसमावशक शहरी समदधि आणि सधि सरवासाठी

43 आमही ह मानय करतो की सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक विकास जयात सरवासाठी सपरण आणि उतपादक रोजगार आणि सनमाननीय काम समाविषट आह शाशवत शहरी आणि परातीय विकासाचा महततवाचा घटक आह आणि की शहर आणि मानवी वसाहती लोकाना निरोगी उतपादक भरभराटीच आणि परिपरण जीवन जग दणारी समान सधीची ठिकाण असावीत

44 आमही ह मानय करतो की शहरी सवरप सरचना आणि बिलडीग डिझाइन मापन आणि सचयाचया काटकसरीचया फायदयामारफत आणि उरजा कारयकषमता पनरनवीकरणीय उरजा लवचिकता उतपादकता परयावरणीय सरकषण आणि शहरी अरथवयवसथत शाशवत वदधीत वाढ करन खरच आणि सरोताचया कारयकषमताच सरवात मोठ पररक आहत

45 आमही सवत शाशवत आणि सरवसमावशक औदयोगिक विकास आणि शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीच परवरतन करणाऱया आणि वयवसाय आणि कलपकता तसच उपदिवीकसाठी वातावरण सकषम करणाऱया चतनयशील शाशवत आणि सरवसमावशक शहरी अरथवयवसथा विकसित करणयास अतरदशीय कषमता सपरधातमक फायद सासकतिक वारसा आणि सथानिक सरोत तसच सरोत कारयकषम आणि लवचिक सरचना उभारणयास वचनबदध आहोत

46 आमही सवत आरथिक विकासात सामाजिक वसाहतीचया निरमितीसह परवडणाऱया आणि शाशवत गहनिरमाण आणि गहनिरमाण विततपरवठयाचया भमिकच आणि विभागाचया इतर आरथिक विभागाना उततजन दणाऱया योगदानाच गहनिरमाण भाडवल निरमितीत उतपननात रोजगार निरमितीत आणि बचतीत वाढ करत आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सछानिक पातळयावर शाशवत आणि सरवसमावशक

21

नवीन शहरी कारयसची

आरथिक सकरमणाला चालना दणयात योगदान दऊ शकत ह मानय करन परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

47 आमही सवत सथानिक आरथिक विकासाला मदत दणयासाठी सरकार आणि सरव कारयशील कषतरामधय आणि सबधित हितसबधियामधय एकातमिकतच सहकारयाच समनवयाच आणि सवादाच जतन करणयासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक ससथा मजबत करणयासाठी उचित पावल उचलणयास वचनबदध आहोत

48 आमही सथानिक सरकार खाजगी कषतर आणि नागरी समाज महिला तरणाच परतिनिधीतव करणाऱया सघटना तसच अपगतव असणाऱया वयकतीच परतिनिधीतव करणार अतरदशीय लोक वयावसायिक शकषणिक ससथा टरड यनियनस कामगाराचया सघटना सथलारिताचया सघटना आणि सासकतिक सघटना याचयासह सरव सबधित हितसबधियाचया दरमयान शहरी आरथिक विकासासाठी सधी निशचीत करणयाचया आणि विदयमान आणि उदभवणारी आवहान ओळखणयासाठी आणि तयाना सबोधित करणयासाठी परभावी सहभाग आणि समनवयाला परोतसाहन दतो

49 आमही सवत शहरी आणि गरामीण कारय राषटरीय आणि उपराषटरीय अवकाशीय फरमवरकमधय आणि शहराचया आणि मानवी वसाहतीचया परणालीमधय एकातम करणाऱया आणि अशा परकार शहरी-गरामीण कषतरात समान परातीय विकासाच जतन करणयाची आणि सामाजिक आरथिक आणि परातीय अतर भरन काढणयासाठी शहरी आणि गरामीण परवठा आणि मागणीशी जोडणाऱया विशवासारह परवठा आणि मलय साखशीची खातरी करन नसरगिक सरोत आणि जमिनीचया शाशवत वयवसथापनाच आणि वापराच परवरतन करणाऱया परातीय परणालीना मदत दणयास वचनबदध आहोत

50 आमही सवत एकातमिक शहरी आणि परातीय दषटीकोनादवार नियोजन साधऩानी अडरपीन कलली शाशवत वाहतक आणि चलनवलन आणि ततरजञान आणि सवाद नटवरकस आणि सरचना या कषतराचया कषमता वाढीव उतपादकता सामाजिक आरथिक आणि परातीय ससगतता तसच सरकषा आणि परयावरणीय शाशवतता जासतीत जासत करणयाचया दषटीन शहरी-गरामीण परसपरसवाद आणि जोडणीला परोतसाहन दणयास वचनबदध आहोत तयामधय जिथ उचित असल शहर आणि तयाचा परिसर अरध-शहरी आणि गरामीण कषतर याचया दरमयान जोडणी तसच अधिक उततम जमीन-समदर जोडणीचा समावश असावा

51 आमही सवत शहरी अवकाशीय फरमवरक जयात शहरी नियोजन आणि डिजाईन उपकरण समाविषट आहत जयामळ नसरगिक सरोत आणि भमिचया शाशवत वयवसथापनाला आधार मिळतो उचित सटसटीतपणाआणि घनता पोलीसनटरिझम आणि मिशर उपयोग उचित असलयापरमाण शहरी विसताराची नियोजित किवा उतसफरत धोरण तया परमाण मापनाचया आणि सचयी अरथवयवसथाना जोर दणयासाठी आहार पदधती नियोजन मजबत करणयासाठी आणि सरोत कारयकषमता शहरी लवचिकता आणि परयावरणीय शाशवतता वाढवणयासाठी वचनबदध आहोत

52 आमही अवकाशीय विकास धोरणाना जी उचित असलयापरमाण शहरी विसताराला मारगदरशन करण पोहोच असललया आणि चागलया परकार जोडललया सरचना आणि सवा शाशवत लोकसखया घनता आणि शहरी वीणत नवीन शजार एकातमिक करण जयामळ शहरी फलाव आणि अलगतला परतिबध होईल अशा शहरी नतनीकरणाला पराधानय दण विचारात घतात परोतसाहन दतो

53 आमही सवत मालमतता मलयासह वाढीव सामाजिक आणि आरथिक मलय निरमाण करणयाचया तयाचया कषमताना शाशवतपम बळ दणयासाठी आणि वयवसाय आणि सारवजनिक आणि खागजी गतवणकी आणि सरवासाठी उपजिवीकचया सधी सविधाजनक करणयासाठी सरकषित सरवसमावशक पोहोच असललया हरित आणि दरजदार सारवजनिक ठिकाणाना सामजिक आणि आरथिक विकासाच चालक महणन परवरतित करणयास वचनबदध आहोत

Mum

bai M

ahar

asht

ra I

ndia

copy S

hutte

rsto

ck

Hari

Mah

idha

r

23

नवीन शहरी कारयसची

54 आमही सवत शकय असल तिथ नतनीकरणीय आणि परवडणारी उरजा आणि शाशवत आणि कारयकषम वाहतक सरचना आणि सवा निरमाण करणयास आणि वापरणयास आणि तयादवार जोडणीच फायद मिळवन आणि अकारयकषम चलनवलन कोडी हवा परदषणशहरी उषणता बटाच परिणाम आणि आवाजाचया आरथिक परयावरणीय आणि सारवजनिक आरोगयाचा खरच कमी करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही सवतः सरव लोकाचया खास करन गरीब आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणाऱया लोकाचया उरजा आणि वाहतकीचया गरजाकड विशष लकष दणयासाठी सदधा वचनबदध आहोत आमही याचीही नोद घतो की नतनीकरणीय उरजचया खरचातील कपात शहराना आणि मानवी वसाहतीना उरजा परवठयाचा खरच कमी करणयासाठी परभावी साधन दतो

55 आमही सवत परशा सरवसमावशक आणि दरजदार सारवजनिक सवा जागतिक आरोगय सघटनन विशद कललया हवचा दरजाविषयक मारगदरशक तततवासह एक सवचछ परयावरण आणि लगिक आणि नवजात बालकाच आणि परसती दरमयान मतय कमी करणयासाठी पनरतपादनविषयक आरोगय-सगोपन सवासह आरोगय-सगोपन सवासाऱखया सामजिक सरचना आणि सविधा उपलबध होणयाच परवरतन करन निरोगी समाजाच जतन करणयास वचनबदध आहोत

56 आमही सवत एका कलपक आणि सपरधातमक शहरी अरथवयवसथला योगदान दणाऱया उतपानन मिळवणाचया सधी तरान कौशलय आणि शकषणिक सविधा कामगाराना उपलबध करन दऊन उचित असलयापरमाण आरथिक उतपादकता वाढवणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः शहर आणि मानवी वसाहतीमधय सपरण आणि उतपादक रोजगार आणि सनमाननीय कामाचया परवरतनामारफत आरथिक उतपादकता वाढ़वणयासाठी सदधा वचनबदध आहोत

57 आमही सवत महिला तरण अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय निरवासित आणि अतरगत विसथापित लोक आणि सथालतरित खास करन सरवात गरीब आणि बळी पड शकणयाचया सथितीतील लोक याचया गरजा आणि कषमताकड विशष लकष दऊन शहर आणि मानवी वसाहतीमधय उचित असलयापरमाण सरवासाठी सपरण आणि उतपादक रोजगार सनमाननीय काम आणि उपजिवीकचया सधी परवरतित करणयासाठी आणि कायदशीर उतपनन मिळवणयाचया भदभाव विरहित सधीच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत

58 आमही सवत परयावरणीय शाशवतता आणि सरवसमावशक भरभराटीचया तततवावर आधारित सकषम करणाऱया नयायय आणि जबाबदार वयवसाय वातावरणाच परवरतन करणयास गतवणकी कलपकता आणि उदममशीलतच परवरतन करणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः मायकरो लघ आणि मधयम आकाराचया उदयमाना आणि सहकारी ससथाना सपरण मलय सखळीत खास करन सामाजिक आणि दढ अरथवयवसथामधील औपचारिक आणि अनौपचारिक अशा दोनही अरथवयवसथामधय काम करणाऱया उदयमाना पाठबळ परवन सथानिक वयवसाय समदायाना सामोर जाव लागत असललया आवहानाना सबोधित करणयासही वचटनबदध आहोत

59 आमही सवतअनौपचारिक अरथवयवसथत काम करणाऱया गरीबाच खास करन महिलाच बिनपगारी घरगती आणि सथलातरित कामगारासह शहरी अरथवयवसथला योगदान राषटरीय परिसथितीचा विचार करन मानय करणयाला वचनबदध आहोत तयाची उपजिवीका कामाची परिसथिती आणि उतपननाची सरकषा कायदशीर आणि सामाजिक सरकषण कौशलय मतता आणि इतर सहाययक सवापरयत पोहोच आणि आवाज आणि परतिनिधीतव वाढवणयात याव कामगार आणि आरथिक यनीटसच औपचारिक अरथवयवसथकड परागतिक सकरमण समतोल दषटीकोन विदयमान उपजिवीकचया सवरधनाच आणि सधारणच परवरतन करताना परोतसाहन आणि अनपालनाच उपाय एकतरित करन विकसित कल जाईल आमही विशिषट राषटरीय परिसथिती कायद धोरण आणि औपचारिक अरथवयवसथकड सकरमणासाठी पराधानय विचारात घऊ

24

नवीन

शहर

ी कार

यसची

60 आमही सवत दरजाची निरमिती सनमाननीय आणि उतपादक नोकऱयासह इतर बाबीबरोबरच सासकतिक आणि सरजनशील उदयोग शाशवत परयटन ललित कला आणि वारसा जपणकीची कारय याचया मारपथ सह विविधता ततरशासतरीय शरणीवरधऩ सशोधन आणि कलपकत चया परवरतनादवार शहरी अरथवयवसथा परागतिकपण उचच-मलय-वरधित विभागामारफत उचततम उतपादकतकड सकरमित करण टिकवणयाला आणि पाठबळ परवणयाला वचनबदध आहोत

61 आमही सवत लाग असल तिथ शहरी लोकसखयाशासतरीय लाभाशाचा फायदा वापरणयाला आणि वाढीव उतपादकता आणि शहर आणि मानवी वसाहतीमधय वाटन घतलली भरभराट साधय करणयासाठी तरणाना शिकषण कौशलय विकास आणि रोजगाराचया उपलबधतच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत मली आणि मल तरण महिला आणि तरण परष उजजवल भवितवय निरमाण करणयातील परिवरतनाच एजनट आहत आणि जवहा सकषम कल जाईल तवहा तयाचयापाशी सवतःचया वतीन आणि तयचया समदायाचया वतीन बाजी माडणयाची महततवाची कषमता असल तयाचया अरथपरण सहभागासाठी अधिक आणि उततम सधीची खातरी करण नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी अतयावशयक असल

62 आमही सवत वयोवदध होत जाणाऱया लोकसखयचया सामाजिक आरथिक आणि अवकाशीय परभावाना जिथ लाग असल तिथ सबोधित करणयाला आणि वय वाढणयाचया घटकाचा शहरी लोकसखयचया जीवनाचा दरजा सधारत असताना नवीन सनमाननीय नोकऱया आणि टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधीसाठी एक सधी महणन उपयोग करणयासाठी वचनबदध आहोत

परयावरणाचया दषटीन शाशवत शाशवत आणि लवचिक शहरी विकास

63 आमही मानय करतो की कि शहर आणि मानवी वसाहतीना अशाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधती जवविविधता नषट होण इकोसिसटीमवर दबाव नसरगिक आणि मानवनिरमित आपतती आणि हवामान बदल आणि तयाचयाशी सबधित जोखमी यापासन अनपकषित धोक असतात जयामळ सरव सवरपातील आणि आकारामानातील दारिदरयाचया निरमलनाच आणि शाशवत विकास साधय करणयाच सरव परयास वयरथ ठरतात शहराच लोकसखयाविषयक कल आणि तयाची जागतिक अरथवयवसथतील हवामान बदलाशी सबधित सौमयीकरणाचया आणि जळवन घणयाचया परयासातील आणि सरोत आणि इकोसिसटीमसवरीमसचया वापरातील जया पदधतीन तयाच नियोजन विककपरवठा विकास उभारणी शासन आणि वयवसथापन कल जात यातील मधयवरती भमिकचा शहरी सीमाचया पलिकड शाशवततवर आणि लवचिकतवर थट परिणाम असतो

64 आमही ह सदधा मानय करतो कीजगभरातील विशषतः विकसनशील दशातील शहरी कनदराच बऱयाचदा विशिष गण असतात जया तयाना आणि तयाचया रहिवाशाना हवामान बदल आणि भकप तीवर हवमानाचया घटना पर यण खचण धळीची आणि वाळचया वादळासह वादळ उषमकचया लाटा पाणयाचा तटवडा दषकाळ जल आणि हवा परदषण वहकटरजनय रोग आणि समदराची पातळी वाढण जयाचा खास करन किनारी कषतरावर परिणाम होतो नदीचया मखाजवळील परदश आणि इतराबरोबरच छोटया बटाची विकसनशील राजय याचयासह नसरगिक आणि मानवनिरमित आपततीचया विपरित परिणामाना बळी पडणार बनवित

65 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय शहरी इकोसिसटीमच आणि परयावरणीय सवाच सरकषण आणि सधारणा करणाऱया हरित गह वाय उतसरजन आणि हवा परदषण कमी करणाऱया आणि परयावरणीय दषटय़ा भककम शहरी आणि परातीय नियोजन सरचना आणि पायाभत सवामारफत शाशवत आरथिक विकासाच जतन करताना आणि सरव वयकतीचया सवासथयाच आणि जीवनाचा दरजाच सरकषण

25

नवीन शहरी कारयसची

करताना आपतती जोखीम कमी करणाऱया धोरणाचा विकासाला पाठबळ दऊन आणि जोखमीचया पातळयासाठी परमाणनासहित नसरगिक आणि मानवनिरमित धोकयानी निरमाण झाललया आपततीचया जोखमीच नियतकालीन निरधारण करन नसरगिक सरोताच शाशवत वयवसथापन करणयास वचनबदध आहोत

66 आमही सवत समारट सिटी दषटीकोन सवीकारणयासाठी वचनबदध आहोत जो डिजीटलायझशनपासनचया सधी सवचछ उरजा आणि ततरजञा तसच कलपक वाहतक ततरजञानाचा वापर करतो अशा परकार रहिवाशाना अधिक परयावरण मितर परयाय निवडणयाच आणि शाशवत आरथिक वदधीला बळ दणयाच विकलप दतो आणि शहराना तयाचया सवा परवण सधारणयास सकषम करतो

67 आमही सवत शहराचा आपतती आणि पर दषकाळाचया जोखमी आणि उषणतचया लाटासह हवामान बदलापरती लवचिकपणा सधारणयासाठी अनन सरकषा आणि पोषण शारिरीक आणि मानसिक आरोगय आणि घरगती आणि परिसरातील हवचा दरजा सधारणयासाठी आवाज कमी करणयासाठी आणि आकरषक आणि जगणयालायक शहर मनवी वसाहती आणि शहरी लडसकपसच परवरतन करणयासाठी आणि विशिषट परजातीचया सवरधनाला पराधानय दणयासाठी खलया बहआयामी सरकषितसरवसमावशक उपलबध होऊ शकणाऱया हरित आणि दरजदार सारवजनिक जागाच चागल जोडललया आणि चागल वितरित कललया जाळयाचया निरमितीचया आणि दखभालीचया परवरतनासाठी वचनबदध आहोत

68 आमही सवत शहरी डलटाज किनारी कषतर आणि इतर परयावरणीय दषटय़ा सवदनशील कषतराचा तयाच वाहतक अनन सरकषा आरथिक भरभराट इकोसिसटीम सवा आणि लवचिकता याच इकोसिसटीमच परवठादार महणन महततव परकाशित करन विशष विचार करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही उचित उपाय शाशवत शहरी आणि परातीय नियोजन आणि निकासात एकातमिक करणयासाठी वचनबदध आहोत

69 आमही सवतशहराना आणि मानवी वसाहतीना आधार दणाऱया किनारी कषतरासह जमिनीचया नसरगहिक आणि सामाजिक कारयाच सवरधन आणि परवरतन करणयास शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीची खातरी करणयासाठी इकोसिसटीम आधारित उपायाची जोपसना करणयासाठी जणकरन इकोसिसटीमची पनरतपादन कषमता ओलाडली जाणार नाही वचनबदध आहोत आमही सवतः शहरी पसाऱयाला परतिबध करणयासाठी आणि मरयादत राखणयासाठी तसच जमिनीचया वापरातील अनावशयक बदलाला आणि उतपादक जमीन आणि नाजक आणि महततवाचया इकोसिसटीम गमावणयाला परतिबध करणयासाठी जमिनीचया शाशवत वापराच परवरतन करणयासही वचनबदध आहोत

70 आमही सवत उरजा पाणी अनन आणि सामगरीचया दरसथ सरोतावरील खप अवलबितव सवा परवठा वयतययासह शाशवततची आवहान उभी कर शकतात आणि की सथानिक तरतद रहिवाशाना सरोताची उपलबधता सविधाजनक कर शकतात ह ओळखन मालआणि पायाभत सवाचया सथानिक तरतदीना मदत दणयास आणि सरोताचया जवळीकीला बळ दणयास वचनबदध आहोत

71 आमही सवतहवा अलपजीवी हवामान परदषक हरित गह वाय आणि आवाजासह सरव कचरा घातक रसायनाचया परयावरणीय दषटय़ा भककम वयवसतापनाकड आणि कमीत कमी करणयाकड विशष लकष दऊन आणि शहरी-गरामीण दव कारयशील परवठा आणि मलय साखळयाचा परयवरणावरील परिणाम विचारात घणाऱया आणि इकोसिसटीमचया सवरधनासाठी पनरतपादनासाठी पनरसथापनसाठी आणि नवीन आणि उबरणाऱया आवहानासमोर लवचिकता सविधाजनक करत एका मडलीय अरथवयवसथकड सकरमित होणयासाठी परिशरम करत अशा एका पदधतीन जमीन पाणी (महासागर समदर आणि ताज पाणी) उरजा सामगरी जगल आणि अनन याच शाशवत वयवसथापन मजबत करणयास वचनबदध आहोत

Jac

arta

Ind

oneacutes

ia

27

नवीन शहरी कारयसची

72 आमही सवत सथानिक आणि परातीय सतरावर शहरी-गरामीण साततयाचा विचार करन आणि सबधित हितसबधी आणि समदायाचा समावश करन एकातमक जल सरोताच नियोजन आणि वयवसथापन अगीकत करणाऱया दीरघकालीन शहरी आणि परातीय नियोजन परकरिया आणि अवकाशीय विकास पदधतीना वचनबदध आहोत

73 आमही सवत घाण पाणी कमी करन आणि तयावर ससकार करन पाणी वाया जाण कमीत कमीकरन पाणयाचया पनरवापराच परवरतन करन आणि जलसाठ वाढवन जलचकराचा विचार करन राखन ठवण आणि पनरभरण करन शहरी निमशहरी आणि गरामीण कषतराचया आत जल सरोताचया पनरवसनादवार सवरधन आणि पाणयाचया शाशवत वापराच परनरतन करणयास आमही वचनबदध आहोत

74 आमही सवत परयावरणीय दषटय़ा भककम कचरा वयवसथापनाच परवरतन करणयास आणि कचरा कम करन पनरवापर करन आणि रिसायकलिग करन जमीन भराव कमीत कमी करन आणि जवहा कचरा रिसायकल करता यणार नाही किवा हा परयाय परयावरणीय दषटया उततम फलनिषपतती दत असल तवहा कचऱयाच उरजत रपातर करन कचरा निरमिती मोठया परमाणावर कमी करणयास वचनबदध आहोत आमही पढ आमखी सवतः किनारी कषतरात सधारित कचरा आणि घाणपाणी वयावसथापनामारफत जल परदषण कमी करणयास वचनबदध आहोत

75 आमही सवत शाशवत नतनीकरणीय आणि परवडणारी उरजा आणि उरजा सकषम इमारती आणि बाधकाम पदधतीविकसित करणयासाठी आणि हरितगह वाय आणि बलक कारबन उतसरजन कमी करणयासाठी शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीची खातरी करणयासाठी नवीन सनमाननीय नोकऱया निरमाण करणयात मदत करणयासाठी सारवजनिक आरोगय सधारणयासाठी आणि उरजा परवठयाचा खरच कमी करणयासाठी अतयावशयक असललया उरजा सवरधनाच आणि कारयकषमतच परवरतन करणयासाठी उचित असलयापरमाण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना परोतसाहन दणयास वचनबदध आहोत

76 आमही सवत नसरगिक सरोताचा शाशवत वापर करणयास आणि काकरीट धात लाकड खनिज आणि जमीन यासारखया कचचया आणि बाधकाम साहितयाचयासरोत कारयकषमतवर परकाश टाकणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः सरकषित सामगरी पनरपरापती आणि रिसायकलिग सविधा सतापित करणयास शाशवत आणि लवतिक इमारतीचया विकासाच परवरतन करणयास आणि सथानिक बिनविषारी आणि रिसायकल कलल साहितय आणि लीड-अडिटिव मकत रग आणि विलपन वापरणयाला पराधानय दणयास वचनबदध आहोत

77 आमही सवत अनसरन दरजदार सरचना आणि अवकाशीय नियोजनाचया विकासामारफत आणि एकातमिक वय-लिग-परतिसादी धोरण आणि योजना आणि सडाई फरमवरक फॉर डिझासटर मनजमट रिसक रिडकशन 2015-2030 ला इकोसिसटीम-आधारित दषटीकोनाचा सवीकार आणि अमलबजावणी करन आणि बळी पडणयाची शकयता आणि जोखीम कमी करणयासाठी खास करन झोपडपटटयासह औपचारिक आणि अनौपचारिक वसाहतीचया जोखीम-परवण कषतरामधय आणि कटब समदाय ससथा आणि सवाना धकक किवा सपत ताणासह धोकयाचया परिणामाना परतिसाद दणयासाठी सवीकारणयासाठी आणि तयातन सावरणयासाठी तयार होण शकय करणयाकरिता सरव सतरावर समगर आणि डटा-इनफॉरमड जोखीम कपात आणि वयवसथापन मखय परवाहात आणन शहराची आणि मानवी वसाहतीची लवचिकता मजबत करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही लवचिक आणि सरोत सकषम सरचनचया विकासाच परवरतन कर आणि आपततीचया जोखमी आणि परिणाम कमी कर जयात झोपडपटटया आणइ अनौपचारिक वसाहतीच पनरवसन आणि शरणीवरधन समाविषट असल आमही झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहतीसह तयाना आपततीपरती लवचिक बनवणयासाठी सथानिक पराधीकरण आणि हितसबधीचया समनवयान सरव जोखमीचया घराच मजबतीकरण आणि रिटरकोफिटिगसाठी उपायाच सदधा परवरतन कर

28

नवीन

शहर

ी कार

यसची

78 आमही सवत परतिसादातमकपासन अधिक सवयपररित सकरियता जोखीम-आधारित सरव-धोक आणि सपरण समाज दषटीकोनाकड जस की जोखमीविषयी जनततील जागरकता वाढवण आणि जोखमीला परतिबध करणयासाठी एकस अट गतवणकीच परवरतन आणि लवचिकता उभारण तयाच वळी नसरगिक आणि मावनिरमित आपतती आणि सघरषामळ बाधित रहिवाशाचया तातडीचया गरजाना सबोधित करणयासाठी वळवर आणि परभावी सथानिक परतिसादाची खातरी करत पढ जाणयाला पाठबळ दणयास वचनबदध आहोततयात ldquoबिलड बक बटरrdquo तततवाच आपतती-पशचात सावरणयाचया परकरियत लवचिकता -उभारणी परयावरणीय आणि अवकाशीय उपाय आणि परवीचया आपततीपासनच धड एकातमिक करणयासाठी एकातमिक करण तसच भावी नियोजनात नवीन जोखमीबाबत जागरकता ससमाविषट असावी

79 आमही सवत हवामान बदलाशी जळवन घण आणि सौमयीकरणासह आतरराषटरीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक हवामानविषयक कारवाईच परवरतन करणयास आणि शहर आणि मानवी

वसाहतीचया तयाचया रहिवाशाचया आणि सरव सथानिक हितसबधीचया महततवाच अमलबजावणीकार महणन परयासाना मदत दणयास वचनबदध आहोत आमही पढ लवचिकता उभारणयास आणि सरव सबधित कषतराकडील हरित वाय उतसरजन कमी करणयासही वचनबदध आहोत अस उपाय हवामान बदलावरील यनायटड नशनस फरमवरक कनवहशन अधीन सवीकारललया परीस कराराचया लकषयाबरोबर साततय राखणार असावत जयात समाविषट आह जागतिक सरासरी तापमानातील वाढ औदयोगिक-परव पातळीचयावर 2 अश सलसियस खाली राखण आणि तापमान वाढ मरयादा औदयोगिक-परव पातळयाचया वर 14 अश सलसियसचया मरयादत ठवणयासाठी परयासाचा पाठपरावा करण

80 आमही सवत मधयम त दीरघकालीन अनकलन नियोजन परकरियला तसच हवामान भदयता आणि परभाव याना मदत दणयासाठी इको-ससटम आधारित अनकलनाचया उपयोगामारफत सह अनकल योजना धोरण कारयकरम आणि शहरी रहिवाशाची लवचिकता उभारणाऱया कती याची माहिती दणयास वचनबदध आहोत

परभावी अमलबजावणी

81 आमही मानय करतो की नवीन शहरी कारयसचीत ठरवन दिलयापरमाण सकरमणीय वचनबदधता वासतवात यणयासाठी शहरी अवकाशीय विकासाच सहभागपरण नियोजन आणि वयवसथापन आणि अमलबजावणीचया परभावी मारगानी जयाला आतरराषटरीय सहकारयाची तसच कषमता विकासातील परयासाची जयात समाविषट आह सरकारामधय सरव सतरावर उततम पदधती धोरण आणि कारयकरमाची दवाणघवाण जोड असललया राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवरील सकषम करणाऱया धोरण चौकटीची आवशयकता असल

82 आमही आतरराषटरीय आणि परादशिक सघटना आणिससथाना जयात समाविषट आहत यनाईटड नशनस सिसटम आणि बहपकषीय परयावरणविषयक करार विकास भागीदार आतरराषटरीय आणि बहपकषीय विततीय ससथा परादशिक विकास बका खाजगी कषतर आणि इतर हितसबधी याना नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी मखय परवाहात आणन शाशवत शहरीकरणाला एकातमिक दषटीकोन लाग करणयासाठी तयाचया शहरी आणि गरामीण धोरणाचा आणि कारयकरमाचा समनवय वाढवणयासाठी आमतरित करतो

83 या सबधात आमही शाशवत विकासासाठी 2030 कारयसचीचया परिचछद 88 मधय भर दगिलयापरमाम परणाली-निहाय धोरणातमक नियोजन अमलबजावणी आणि अहवालीकरणाचया चौकटीचया आत शाशवत शहरी विकासाचया कषतरात सयकत राषटराचया परणाली-निहाय समनवयात आणि एकरपतत सधारणा करणयावर भर दतो

29

नवीन शहरी कारयसची

84 आमही राजयाना आगरहाची विनती करतो की कोणतयाही एकतरफी आरथिक विततीय किवा वयापारविषयक उपायाची अमलबजावणी करणयापासन दर रहाव जर त आतरराषटरीय कायद आणि सयकत राषटराचया सनदनसार नसतील ज आरथिक आणि सामाजिक विकास परणपण साधय करणयाचया खास करन विकसनशील दशात आड यत

शहरी परशासक सरचना उभारण एक मदतीची चौकट सथापन करण

85 आमही यनायटड नशनस हहयमन सटलमटस परोगराम (यएन-हबिटाट)चया शासक परिषदन आपल ठराव 20 एपरिल 2015 चा 21315 आणि 3 एपरिल 2009 चा 22816 मधय सवीकारललया

विकनदरीकरण आणि सथानिक पराधीकरणाना मजबत करणयावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवामधय असलली तततव आणि धोरण आणि सरवासाठी आधारभत सवाची उपलबधी यावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवाची मानय करतो

86 आमही नवीन शहरी कारयसचीचया उचित असलयापरमाण सरवसमावशक अमलबाजवणी योगय आणि सहभागी धोरणात राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक ससथातमक आणि नियामक चौकटीदवार ती पारदरशक आणि उततरदायी वितत यतरणशी परशी सलगन आहत याची खातरी करन उचितअसलयापरमाण एकातमिक धोरण आणि योजना उचित असलयापरमाण पाठबळ असललयाचा एक भाग महणन मखय परवाहातील शाशवत शहरी आणि परादशिक विकासात परभावी अमलबजावणीच सचरसचालन कर

87 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारामधय अधिक कणखर समनवय आणि सहकारय याची बहसतरीय समतरणा यतरणमारफत आणि सरकारचया परतयक सतरावर सबधित सकषमता साधन आणि सरोत याची सपषटपण निशचीती करन जोपासना कर

88 आमही शहरीकरणापरती एकातमिक दषटीकोन मजबत करण आणि तयाचा विचार करणाऱी एकातमिक शहरी आणि परादशिक धोरण अमलात आणणयाचया दषटीन राजकीय परशासनचया वगवगळया सतरावर आणि पटटीत इतर बाबीबरोबरच गरामीण विकास जमिनीचा वापर अनन सरकषा आणि पोषण नसरगिक सरोताच वयवसथापन सारवजनिक सवाची तरतद पाणी आणि सवचछता आरोगय परयावरण उरजा गहनिरमाण आणि चलनवलन धोरण याबाबतीत कषतरीय धोरणाची लकषय आणि उपाय याचया दरमयान एकरपतची खातरी कर

89 आमही उचित असलयापरमाण सरकाराची राषटरीय शहरी धोरण परभावीपण अमलात आणणयासाठीची कषमता वाढवणयासाठी आणि अनदानतवाचया तततवावर आधारित उचित आरथिक राजकीय आणि परशासकीय विकदरीकरणाची खातरी करन तयाना धोरण करत आणि निरण घणार महणन सकषम करणयासाठी समानता आणि विना-भदभावाचया तततवावर आधारित कायदशीर आणि धोरण चौकट सथापन करणयासाठी उपाय योज

90 आमही सपरण परशासकीय सीमामधय आणि कारयशील परदशाचया आधार उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना निरणय घणयात आणि काम करणयात तयाना महततवाचया शहरी महानगरी आणि परादशिकचिताचया वयवसथापनासाठी आवशयकत अधिकार आणि सरोत परवन तयाचया गतल जाणयाची खातरी करन दशाचया राषटरीय कायदयाना अनसरन उप राषटरीय आणि सथानिक सरकाराचया कषमता मजबत करणयात मदत दऊ आमही महानगरी शासनाच परवरतन कर ज उचित असलयापरमाण शाशवत

15 महासभचया अधिकत नोदी बासषटाव अधिवशन परवणी कर 8 (ए628)अनचछद 1 पहा16 इबीड चौसषटाव अधिवशन परवणी कर 8 (ए648) अनचछद 1

30

नवीन

शहर

ी कार

यसची

ऋण वयवसतापनासह सरवसमावशक आणि कायदशीर चौकटी आणि विशवासारह विततपरवठा यतरणा समाविषट करत आमही सरव कषतरात आणि सथानिक सरकारामधीलसह निरणय घणयाचया सरव पातळयावर नततवात महिलाचया सपरण आणि परिणामकारक सहभागाचया परवरतनासाठी उपाय योज

91 आमही सथानिक सरकाराना सथानिक गरजाना अनकल होणयाचया दषटीन उचित असलयापरमाण राषटरीय कायद आणि धोरणाचया अनषगान तयाची सवतःची परशासकीय आणि वयवसथापन रचना निशचीत करणयात मदत दऊ आमही उचित नियामक चौकटीना परोतसाहन दऊ आणि सारवजनिक हिताच सवरधन कल जाईल आणि सकषिपत लकषय जबाबदाऱया आणि उततदायितव यतरणा सपषटपण निशचीत कलया जातील याची खातरी करन पायाभत सवा आणि सरचना विकसित आणि वयवसथापित करणयासाठी समदाय नागरी समाज आणि खाजगी कषतराबरोबर भागीदीरी करणयात सथानिक सरकाराना मदत दऊ

92 आमही सकलपना माडणयापासन त डिजाइन बजटिग अमलबजावणी मलयाकन आणि पनरावलोकन या सरकारचया सरव पातळया आणि नागरी समाज याचया दरमयान थट भागीदारीचया सवरपात मळ धरललया विसतत-आधारावरील आणि उततम-सरोतीकत कायमची यतरणा आणि सहकारय

आणि समतरणसाठी सरवासाठी खलया वयासपीठाचया मारफत सह माहिती आणि सवाद ततरजञान आणि उपलबध डटा उपाय वापरन शहरी आणि परादशिक धोरण आणि नियोजन परकरियाचया सरव टपपयावर सहभागी वय-आणि- लिग परतिसादी दषटीकोनाच परवरतन कर

शहरी अवकाशीय विकासाच नियोजन आणि वयवसथापन

93 यएन-हबिटाटचया शासक परिषदन तयाचया 23 एपरिल 2015 चया ठराव 25617 मधय मजर कललया शहरी आणि परादशिक नियोजनावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवामधय समाविषट असलली शहरी आणि परादशिक नियोजनासाठी तततव आणि धोरण आमही मानय करतो

94 आमही सपरधातमक अरथवयवसथा जीवनाचा उचच दरजा आणि शाशवत परयावरणाची दीरघकालीन वाछित निषपतती असललया अलपकालीन गरजाचा समतोल राखणयाच उददिषट असललया एकातमिक नियोजनाची आमही अमलबजावणी कर काही काळानतर बदलतया सामाजिक आणि आरथिक परिसथितीशी जळवन घणयाचया दषटीन आमही आओमचया योजनामधय लवचिकता ठवणयाचा अथक परयतन सदधा कर ततरजञानातील कलपकतला बळ दणयाचा आणि जगणयासाठी अधिक चागल वातावरण निरमाण करणयाचा परयास करताना आमही या योजना अमलात आणि तयाच पदधतशीरपण मलयाकन कर

95 आमही शहर आणि मानवी वसाहतीचया वगवगळया सतरामधय सहकारय आणि परसपर आधाराला परोतसाहन दऊन अनन सरकषा आणि पोषण परणाली वाढवणयात छोटी आणि मधयम शहर आणि नगर याची भमिका मजबत करन शाशवत परवडणार परयापत लवचिक आणि सरकषित घर सरचना आणि सवा दऊन शहरी-गरामीण साततयामधय परभावी वयापारी दवयाची सविधा परवन आणि लघ-सतरावरील सतकरी आणि कोळी सथानिक राषटरीय परादशिक आणि जागतिक मलय साखळी आणि मारकटशी जोडल जातील याची खातरी करन एकातमिक बहकदरीय आणि समतोल परादशिक विकास धोरणाचया आणि योजनाचया अमलबजावणीला मदत दऊ आमही शहरी शती आणि फारमिग तसच जबाबदार सथानिक आणि शाशवत उपभोग आणि उतपादन आणि सामाजिक परसपरकरिया याना सदधा शाशवतता आणि अनन सरकषा याना योगदान दणयासाठी एक परयाय महणन सथानिक मारकटस आणि वयापाराचया उपलबध होऊ शकणार नटवरक सकषम करन मदत दऊ

17 आयबिड सतराव अधिवशन सहायक करमाक 8 (A708) अनचछद

31

नवीन शहरी कारयसची

96 आमही सरव आकारमानाची शहरी कषतर आणि तयाची उपनगर आणि गरामीण परिसर सीमापार असललयासह याचयात सयकत शकती आणि परसपरकरिया याना परोतसाहन दणयासाठी शहरी-विभाग आणि महानगरी योजनासह शाशवत शहरी आणि परादशिक नियोजनाचया अमलबजावणीला परोतसाहन दऊ आणि आमही शाशवत परादशीय सरचना परकलपाना मदत दऊ ज शहरी-गरामीण साततयामधय परदशाचया नयायय वदधीच परवरतन करन शाशवत आरथिक उतपादकतल उततजन दतील या बाबतीत आमही पालिका आणि महानगरी लकषय परण करणयाची सारवजनिक सवा दणयाची आणि सतानिक आणि परादशीय दोनही विकासाच परवरतन करणयाची परभावी साधन महणन कारयशील परदश आणि शहरी कषतरावर आधारित शहरी-गरामीण भागीदारी आणि आतर-पालिका सहकारय यतरणाच परवरतन कर

97 आमही नियोजित शहरी आणि विसतार आणि भरावाच परोतसाहन दऊहित करणार आणि पराथमिक रीतया पनरनवीकरण आणि शहरी कषतरातील नवीन कारयाचा आढ़ावा घऊन उचित असलयापरमाण यात झोपडपटटी आणि अनौपचारिक वसाहती समाविषट करन यात उचच गणवतततील इमारती आणि सारवजनिक ठिकाण परवन हितसबधी आणि सबदध वयकतिना गतवन एकातमिक आणि सहभागी दषटीकोनाच परवरतन करन अवकाशीय आणि सामाजिक आरथिक वगळपणा आणि जनटरीफिकशन

टाळन तयाचबरोबर सासकतिक वारशाच सवरधन करन आणि शहरी पसाऱयाला परतिबध करन आणि मरयादा घालन परवरतन कर

98 आमही नयायय ततव जमीन आणि नसरगिक सरोताचा कारयकषम आणि शाशवत वापर सटसटीतपणा बहकदरीयता उचित घनता आणि जोडणी आणि अवकासाच बहविध उपयोग शहरी पसाऱयाला परतिबध करणयाचया चलनवलनाची आवहान आणि गरजा आणि दर डोई सवा परवणयाचा खरच कमी करणयाचया आणि उचित असलयापरमाण घनता आणि सकलचया अरथवयवसथा आणि सचयाचा फायदा घणयाचया दषटीन एकातमिक आणि परादशिक नियोजनाच परवरतन कर

99 आमही जी शहरी नियोजनाची धोरण सरवासाठी दरजदार पायाभत सवा आणि सारवजनिक ठिकाणाचया उपलबधतसह परवडणाऱया घराचया तरतदीमारफत सामाजिक मिशरण सविधाजनक करतात सरकषा आणि सरकषिततता वाढवन आणि सामाजिक आणि आतरपिढी परसपरकरियला अनकल राहन आणि विविधतचया कौतकासह तयाना उचित असलयापरमाण मदत दऊ आमही शहरी हिसन बाधित कषतरातील सवना परवणाऱया वयावसायिकाना आणि समदायाना उचित परशिकषण आणि मदत समाविषट करणयासाठी पावल उचल

100 आमही उततम रीतया डिजाईन कललया सरकषित पोहोच असललया हरित आणि दरजदार रसत आणि इतर सारवजनिक ठिकाण जी सरवाना उपलबध आहत आणि लगिक छळ आणि लिगाधारित हिससह गनह आणि हिसपासन मकत आहत तयाना मानवी सकल आणि रसतयाचया पातळीवरील जमिनीचा उततम वापर कर दणार उपाय विचारात घऊन औपचारिक आणि अनौपचारिक दोनही सतानिक आणि वयापारी तसच ना-नफा समदायाचया उपकरमाची जोपसाना करन लोकाना सारवजनिक ठिकाणी आणन आणि आरोगय आणि सवासथय सधारणयाचया उददशान चालण आणि सायतलिग करण याच परवरतन करन तरतदीना मदत दऊ

101 आमही हरितवाय उतसरजन जागाच इमारती आणि बाधकामाच सवा आणि सरचनाच लवचिकता आधारित आणि हवामान परिणामकारक डिजाइन आणि निसरग-आधारित उपाय याचयासह आपतती कमी करण आणि हवामान बदल अनकलन आणि सौमयीकरण विचार आणि उपाय याना वय-आणि लिग परतिसादी शहरी आणि परादशिक विकास आणि नियोजन परकरियामदधय एकातमिक कर आमही कषतराचया दरमयान सहकारय आणि समनवयाच परवरतन कर आणि चाल आणि भावी सविधाचया ठिकामाचया सबदातील

Mum

bai Maharashtra India - copy

Shutterstock Rahul Ramachandram

33

नवीन शहरी कारयसची

जोखीम निरधारणासारखया आपततीत जोखीम कमी करण आणि परतिसाद आराखड विकसित करणयाचया आणि अमलात आणणयाचया आणि परयापत आकसमिकता आणि सटकचया कारयपदधती तयार करणयाचया सथानिक पराधीकरणाचया कषमता उभार

102 आमही शहरी नियोजन आणि डिझाइनसाठी कषमता सधारणयासाठी आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवर शहरी नियोजनकारासाठी परशिकषणाचया तरतदीसाठी अथक परिशरम घऊ

103 आमही शहरी सरकषा आणि गनह आणि दहशतवाद आणि दहशतवादाला उपकारक असललया अतिरकी हिससह हिसचया परतिबधासाठी सरवसमावशक उपाय एकातमिक कर अस उपाय उचित असतील तिथ सारवजनिक सरकषा आणि गनह आणि हिसला परतिबधाशी सबधित धोरणाचया विकासात झोपडपटटी आणि अनौपचारिक वसाहतीमधील घटक तसच बळी पडणयाची शकयता आणि सासकतिक घटक सबधित सथानिक समदायाला आणि गर-सरकारी कारयकरतयाना गतव जयात अगभतपण अधिक मोठा सरकषा धोका असणारा महणन विशिषट गटाचया कलकीत करणयाला परतिबध करण आणि सामना करण समाविषट आह

104 आमही कायदशीर गरजाना परण करत सशकत सरवसमावशक वयवसथापकीय फरमवरक आणि उततरदायी ससथा जया जमीन नोदणी आणि शासन याचा वयवहार करतात तयाचया मारफत जमिनीच पारदरशक आणि शाशवत वयवसथापन आणि वापर जमीन नोदणी आणि भककम विततीय यतरणा लाग करन

कायदशीर आवशयकतचया अनपालनाच परवरतन कर शाशवतआमही सथानिक सरकार आणि सबदध हितसबधीना कडासटरस मलयाकन आणि जोखीम नकाश आणि जमीन आणि घराचया किमतीचया नोदी सारखी मलभत जमीन वसतसची माहिती विकसित करणयात आणि वापरणयात उचच दरजा वकतशीर आणि विशवासारह डटा- उतपनन लिग वश वाशिकता सथलातरणाची सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय सदरभात सबधित इतर गणवशिषटय यादवारा वगळा कलला-हा डटा भदभाव करणाऱया जमिन वापराचया धोरणासाठी वापरला जाणार नाही याची खातरी करन- निरमाण करणयासाठी विविध यतरणामारफत मदत दऊ

105 आमही परयापत जीवनमानाचा एक घटक महणन परयापत घराचा हकक परागतिकतन वासतवात उतरणयाची आमही जोपासना कर आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक विकास धोरण जमीन दोरण आणि घराचा परवठा यामधय सपषटपणाची खातरी करणयासाठी उचित असलयापरमाण सहभागी नियोजन अतरभत करन आणि एकतच तततव लाग करन सरव पातळयावर गहनिरमाण धोरण विकसित कर आणि अमलात आण

106 आमही सामाजिक सहभाग आरथिक परिणामकारकता आणि परयावरणविषयक सरकषणाचया तततवावर आधारित असललया गहनिरमाण धोरणाच परवरतन कर शहराचया मधयवरती आणि गरदीचया भागातील परशा सरचना असललया जमिनीसहपरवडणाऱया आणि शाशवत घरासाठी सारवजनिक सरोताचया परभावी वापराला मदत दतो आणि सामाजिक समावशकता आणि ससगतता परवरतित करणयासाठी मिशर-उतपनन विकासाला परोतसाहन दतो

107 आमही धोरण साधन यतरणा आणि विततपरवठयाची परारप याचया विकासाला परोतसाहन दतो जी भाडयाचया आणि इतर निवासी विकलपासह तसच सह-निवास सामदायिक जमिनीच नयास आणि इतर सामहिक घराच परकार ज वयकती आणि समदायाचया उभरणाऱया गरजाना सबोधित करतील तयाना घराचा परवठा सधारण(खास करन अलप उतपनन गटासाठी) वगळ पडण आणि जबरदसतीन घरातन बाहर काढण आणि विसतापित होण याला परतिबध करणयासाठी आणि परतिषठीत आणि परस पनरवसन परवणयासाठी

34

नवीन

शहर

ी कार

यसची

परोतसाहन दऊ यात झोपडपटटयाचया आणि अनौपचारिक वसाहतीचया शरणीवरधनाचया कारयकरमाकड विशष लकष परवन वाढतया गहनिरमाणाला आणि सवतः बाधललया योजनाना मदत समाविषट असल

108 आमही शिकषण रोजगार गहनिरमाण आणि आरोगय याचया दरमयानचया मजबत दवयाना सबोधित करन वगळण आणि वगळ पडणयाला परतिबध करन सथानिक एकातमिक गहनिरमाण दषटीकोनाची जोपासना करणाऱया गनिरमाण धोरणाचया विकासाला मदत दऊ तयाचयाही पढ आमही सवतः बघरपणा तसच समरपित धोरणाचया आणि वयापक सरवसमावशक आणि शाशवत हाउसिग-फरसट कारयकरमासारखया लकषयित सकरिय सरवसमावशक धोरणामारफत तयाचया गनहगारीकरणाचा सामना करणयास आणि निरमलन करणयास वचनबदध आहोत

109 झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहती शहराचया सामाजिक आरथिक सासकतिक आणि रायकीय आकारमानात एकातमि कलया जातील याची खातरी करणयासाठी शारिरीक आणि परयावरणीय सदारणाचया पलिकड जातील असशा धोरणानी उचित असलयापरमाण झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहतीचया शरणीवरधनासाठी आणि शकय असललया मरयादपरयत झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसहतीना परतिबध करणयासाठी आरथिक आणि मानवी सरोताचया वाढीव वाटपाचा आमही विचार कर या धोरणामधय लाग असलयापरमाण शाशवत परयापत सरकषित आणि पवडणारी घर पायाभत आणि सामाजिक सवा सरवसमावशक उपलबध होऊ शकणाऱया हरित आणि दरजदार सारवजनिक ठिकाण समाविषट असावीत आणि तयानी कालावधीची सरकषा आणि तयाच नियमित करण तसच सघरष परतिबधक आणि मधयसथीच उपाय याच परवरतन कराव

110 आमही झोपडपटटयामदधय आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणाऱया लोकाच परमाण कमी करणयासाठी झोपडपटटवासी आणि अनौपचारिक वसाहतीतील निवासी याच जीवन सधारणयाचया आधीचया परयासातील अनभव विचारत घऊन सरवसमावशक आणि पारदरशक दखरख यतरणा निशचीत करण आणि अधिक मजबत करण यासाठीचया परयासाना मदत दऊ

111 आमही गहनिरमाण कषतरातील परयापत आणि लाग करता यणाऱया नियमनाचया विकासाच उचित असलयापरमाण लवचिक बिलडीग कोडस परमाणन विकास परवान कायदयान आणि वटहकमान जमिनीचा वापर आणि नियोजनाची नियमन यासह हवालयाशी विसथापनाशी बघरपणाशी आणि मनमानी जबरदसतीन बाहर काढणयाशी सामना करन आणि तयाला परतिबध करन आणि दरजा परवडण आरोगय सरकषा उपलबध होम उरजा आणि सरोताची कारयकषमता आणि लवचिकतची खातरी करन परवरतन कर आमही उचच-दरजा वळवर आणि विशिषट सामाजिक आरथिक परयावरणीय आणि सासकतिक पल विचारात घऊन राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर विशवासारह डिसअगरीगटड डटावर आधारित घराचा परवठा आणि मागणीचया विशिषट विशलषणाच सदधा परवरतन कर शाशवत

112 आमही घर आणि लोकाचया गरजा धोरणाचया कदरसथानी ठवन परिघीय आणि एकाकी पडलला सारवतरिक गहनिरमाण विकास शहरी परणालीपासन तटलला राहण टाळणयासाठी चागलया ठिकाणी असललया आणि चागल वितरण कललया गहनिरमाण योजना जयाचयासाठी तया विकसित कललया आहत तया सामाजिक आणि आरथिक कषतराचा विचार न करता आणि अलप-उतपनन गटाचया घराचया गरजासाठी उपाय परवन शाशवत शहरी विकासाच परवरतन कर

113 आमही रसत सरकषा सधारणयासाठी आणि त शाशवत चलनवलन आणि वाहतक सरचना नियोजन आणि डिझाइनमधय एकातमिक करणयासाठी उपाय योज जागरकता-वाढविणयाचया पढाकारासोबत एकतरितपण आमही डिकड ऑफ अकशन फॉर रोड सफटीमधय सचवणयात आललया सफ-सिसटीम दषटीकोनाच परनरतन कर जयामधय सरव महिला आणि मलीचया गरजा तसच मल व यवक वदध वयकती आणि अपग आणि

35

नवीन शहरी कारयसची

असरकषित परिसथितीत राहाणाऱया वयकतिची काळजी घतली जाईल आमही ती धोरण आणि उपाय सवीकारणयासाठी अमलात आणणयासाठी आणि लाग करणयासाठी काम कर ज आरोगयविषयक विशाल निषपततीचया दषटीन पादचारी सरकषा आणि सायकलिग चलनवलनाला खास करन दखापतीना आणि अससरगजनय रोगाना परतिबध करणयासाठी सकरियपण सरकषण दतील आणि परवरतन करतील आणि आमही जागतिक सतरावर मोटरसायकलमळ परामाणाबाहर होणाऱया मतय आणि दखापतीचा खास करन विकसनशील दशात विचार करता विशिषट कायदा आणि धोरण विकसित करणयासाठी आणि तयाची अमलबजावणी करणयासाठी काम कर आमही पराधानयान परतयक मलाला शाळपरयत सरकषित आणि निरोगी परवासाच परवरतन कर

114 आमही सरवासाठी एकण शहरी आणि परादशिक आराखडयात वाहतक आणि चलनवलन योजना एकातमिक करन आणि खाली दिलयापरमाण वाहतकीचया आणि चलनवलनाचया अनक परयायाच परवरतन करन शहरातील आणि मानवी वसाहतीतील सामाजिक आणि आरथिक कतीमधय अरथपरण सहभाग शकय करणारी सरकषितवय आणि लिग परतिसादी परवडणारी आणि शाशवत शहरी चलनवलन आणि भ आणि समदर वाहतक पदधतीच परवरतन कर

(a) सारवजनिक वाहतकीसाठी तसच चालण आणि सायकलिग अशा यतरविरहित परयायासाठी तयाना खाजगी यातरिक वाहतकीचया वर पराधानय दऊन उपलबध होऊ शकणाऱया सरकषित कारयकषम परवडणाऱया आणि शाशवत सरचनामधय मोठी वाढशाशवत

(b) विसथापन खास करन गरीबाच कमीत कमी करणारा नयायय ldquoसकरमणाभिमख विकासrdquo आणि परवडणारी वशिषटय़ मिशर-उतपनन घर नोकऱया आणि सवाच एक मिशरण

(c) जलमारगासह शहरी उपनगरी आणि गरामीण भागाचया दरमयान जोडणी वाढवणार परवासाची आणि वाहतकीची गरज कमी करणार उततम आणि समनवयित वाहतक व भमि वापर नियोजन आणि वाहतक आणि चलनवलन नियोजन खास करन छोटया बटाची विकसनशील राजय आणि किनारी शहरासाठी

(d) शहरी भाड नियोजन आणि लॉजिसटिकस सकलपना जयामळ विविध उतपादन आणि सवा उपलबध होतात तयाचा परयावरणावरील आणि शहरातील उपजिवीकवरील परभाव कमी होतो आणि टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधीला योगदानात जासतीत जासत वाढ होत शाशवत

115 आमही शहरी आणि महानगरीय वाहतक योजनाच परयावरण अरथवयवसथा सामाजिक ससगतता जीवनमान उपलबधता रसत सरकषा सारवजनिक आरोगय आणि इतर गोषटीबरोबरच हवामान बदलावरील कारवाई याचयासह अधिक विशाल फायदयाच मलयाकन करणयासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर यतरणा आणि सामायिक चौकटी विकसित करणयासाठी उपाय योज

116 आमही शाशवत शहरी आणि महानगरीय भागात वाहतक आणि चलनवलनाचया सवाचया वाटन घतललया चलनवलनाचया सवा शकय करणाऱया नवीन ततरजञानासह खलया आणि पारदरशक परापण आणि नियमनासाठी शाशवत राषटरीय शहरी वाहतक आणि चलनवलन धोरणावर आधारित या यतरणा आणि चौकटीचया विकासाला मदत दऊ आमही सथानिक सरकारआणि वाहतक आणि चलनवलन सवा परवठादार याचया दरमयान डटा वयवसथापनासह एक सपषट पारदरशक आणि उततरदायी करारीकत सबध विकसित करणयाला मदत दऊ ज सारवजनिक हिताच आणि वयकतीगत खाजगीपणाच आणखी सरकषण करतील आणि परसपर करतवय निशचीत करतील

Abu

Dhab

i Em

irado

s Aacuter

abes

Uni

dos

37

नवीन शहरी कारयसची

117 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर शाशवत शहरी आणि महानगरीय वाहतक आणि चलनवलन आराखडयासह नियोजन आणि धोरण चौकटीचया परसपर सामजसयात वाहतक आणि शहरी आणि परादशिक नियोजन विभागामधय अधिक समनवयाला मदत दऊ आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना आराखडयाची अमलबजावणी करणयासाठी आणि लाग करणयासाठी आवशयक त जञान आणि कषमता विकसित करणयात मदत दऊ

118 आमही राषटरीय उपनगरीय आणि सथानिक सवराजय सरकाराना कारयकषमता जोडणी उपलबधता आरोगय आणि जीवनाचा दरजा सधारतानाच कोडी आणि परदषण कमी करणयासाठी तयाचया मास रपिड-टरानझीट सिसटीम एकातमिक वाहतक परणाली हवाई आणि रल परणाली आणि सरकषित परयापत आणि परस पादचारी आणि सायकलिग सरचना आणि वाहतक आणि परवासातील ततरजञान आधारित परणाली अशा वाहतक आणि चलनवलन पायाभत सविध आणि परणाली सधारण शकय होणयासाठी विततपरवठा साधन विकसित आणि विसतारित करणयाला परोतसाहन दऊ

119 आमही पाणयाशी- सबधित आपततीचया परसगात सरकषितता सधारणयासाठी आरोगय सधारणयासाठी सरवासाठी पाणयाचया सरकषित आणि परवडणाऱया वशविक आणि नयायय उपलबधतची खातरी करणयासाठी तसच असरकषित परिसथितीतीलमहिला आणि मलीचया गरजा आणि सरकषितता याकड विशष लकष दऊन खलयावर शौच करणयाची समापत करणयासाठी पाणी सवचछता आणि मलनिःसारण घन कचरा वयवसथापन शहरी मलवाहिनया हवा परदषण कमी करण आणि सटॉरम वॉटर वयवसथापनसाठी सरकषक उपलबध होऊ शकणाऱया आणि शाशवत सरचना आणि सवा तरतद परणालीमधय परशा गतवणकीच परवरतन कर आमही ही सरचना हवामानापरती लवचिक असल आणि ती इतर गोषटीबरोबरच गहनिरमाण आणि चलनवलनासह एकातमिक शहरी आणि परादशिक विकास आराखडयाचा एक भाग असल आणि तिची अमलबजावणी कलपक सरोत-कारयकषम उपलबध होणारी सदरभ- विशिषट आणि सासकतिक दषटय़ा सवदनशील शाशवत उपाय विचारात घऊन सहभागी पदधतीन कली जाईल अस पाह

120 आमही हळहळ विषमता नषट करणयाच आणि सरवासाठी परवडणाऱया पिणयाचया पाणयाची सारवतरिक आणि नयायय दोनही उपलबधता आणि सरवासाठी परशा आणि नयायय सवचछता आणि आरोगयशासतराचया परवरतनाच लकषय ठवन कषमता विकासामारफत शहरी सरचना सवाचया दखभालीसह शाशवत जल वयवसथापन परणालीची अमलबजावणी करणयासाठी कषमतन सारवजनिक पाणी आणि सवचछता उपयोगिताना ससजज करणयासाठी काम कर

121 आमही उरजा कारयकषमता आणि शाशवत नतनीकरणीय उरजच परवरतन करन आणि सारवजनिक इमारती सरचना आणि सविधामधय जिथ लाग असल तिथ तसच उपराषटरीय आणि सथानिक सरचनाचया सथानिक सरकारादवार थट नियतरणाचा फायदा घऊन निवासी वयापारी आणि औदयोगिक इमारती उदयोग वाहतक कचरा आणि सवचछता अशा अतिम-उपभोकता कषतरात जोपासना करणयासाठी परवडणाऱया विशवासारह आणि आधनिक सवा कषतराचया सारवतरिक उपलबधतची खातरी कर आमही उरजा-सकषमता उददिषट गाठणयासाठी बिलडीग कामगिरी कोडस आणि परमाणन नतनीकरणीय पोरटफोलिओ उददिषट उरजा-कारयकषमता लबलिग विदयमान इमारतीच रिटरोफिटिग आणि उरजचया आणि उचित असलयापरमाण इतर पदधतीमधील जाहीर परापणाचया बाबतीत धोरणाना परोतसाहन दऊ आमही नतनीकरणीय उरजा आणि उरजा कारयकषमता याचया दरमयानची एकतरित शकती सधारणयासाठी समारट-गरीड जिलहा उरजा परणाली आणि समदाय उरजा आराखडयाना पराधानय दऊ

38

नवीन

शहर

ी कार

यसची

122 टिकाऊ कचरा वयवसथापन परणालीचया सारवतरिक उपलबधतला परोतसाहन दणयासाठी आमही कचरा विलहवाटीवर विकदरीकत निरणयासाठी सहायय कर आमही वाढीव उतपादक-जबाबदारी योजनाच समरथन करणार आहोत जयामधय कचरा जनरटर आणि निरमातयाना शहरी कचरा वयवसथापन यतरणस विततपरवठा करण कचरा साडणयाचया धोकयात व सामाजिक आरथिक परिणाम कमी करण आणि चागलया उतपादनाचया डिझाईनदवार पनरनवीकरणाचया दरात वाढ करण समाविषट आह

123 आमही उपाशी असललया लोकाना अनन दण आणि कपोषण समापत करणयासाठी अनन सरकषा आणि शहरी रहिवाशाचया विशष करन शहरी गरीबाचया पोषणविषयक गरजा शहरी व परादशिक नियोजनात एकातमिक करणयाच ला परवरतन कर आमही अननाची नासाडी आणि खराब अनन पनहा वापरणयाला परतिबध करणयासाठी सरव शहरी उपनगरी आणि गरामीण भागात अननाच उतपादन साठा वाहतक आणि गराहकाना परशा आणि परवडणाऱया मारगान विकणयासाठी शाशवत अनन सरकषा आणि कषी धोरणाचया समनवयाच परवरतन कर आमही तयापढ उरजा पाणी आरोगय वाहतक आणि कचरा धोरणाबरोबर अनन धोरणाचया समनवयाच परवरतन कर बियाणयाची जनकीय विविधता राख घातक रसायनाचा वापर कमी कर आणि कारयकषमता कमाल वाढवणयासाठी कचरा कमीत कमी करणयासाठी शहरी भागात इतर धोरणाची अमलबजावणी कर

124 आमही सासकतिक वारसा आणि लडसकपस याचया मरत आणि अमरत अशा विविध शरणी सरकषित राखणार बहत आराखड झोनिग मारगदरशक तततव बिलडीग कोडस किनारा वयवसथापन धोरण आणि पवितरातमक विकास धोरणासह योजना सलखाचया सवीकतीत शहरी आराखड आणि धोरणाचया घटकाना एक ससकती महणन समावश कर आणि तयाच सभावय शहरी विकासाचया विधवसक परिणामापासन सरकषण कर

125 शाशवत शहरी विकासासाठी सासकतिक वारशाला बळ दणयासाठी मदत कर आणि तयाची सहभाग आणि जबाबदारीला उततजन दणयातील भमिका मानय कर आमही मलय निरमितीचया उददशान सनमाननीय पनरजजीवन आणि अनकलनामारफत वासतशासतरीय लमारक आणि सथळाचया कलपक आणि शाशवत वापराच परवरतन कर आमही मरत आणि अमरत सासकतिक वारशाचया माहितीच परवरतन आणि परसार आणि पारपरिक अभिवयकती आणि भाषा याचया सरकषणात नवीन ततरजञान आणि ततराचया वापरामारफत सह अतरदशीय लोकआणि सथानिक समदायाना गतव

अमलबजावणीची साधन

126 आमही मानय करतो की नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी सकषम करणार परयावरण आणि विजञान ततरजञान आणि नवीन उपकरम याची उपलबधता आणि रसपर सहमत अटीवर वाढीव जञान-भागीदारी तसच कषमता विकास आणि वाढविण आणि विकसित आणि विकसनशील

दशाचया वचनबदधता आणि जागतिक विभागीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर उपलबध असललया पारपरिक आणि कलपक सरोताचा वापर करन तसच सरकारचया सरव सतरावर खाजगी कषतर नागरी समाज सयकत राषटर परणाली आणि इतर कारयकरत याचयातील वाढीव आतरराषटरीय सहकारय आणि भागीदाऱया समनता विना-भदभाव उततरदायितव मानवी हकक आणि एकतपरती आदराचया तततवावर आधारित खास करन ज सरवात गरीब आणि असरकषित आहत ह सरव विचारात घऊन आवशयक आह

39

नवीन शहरी कारयसची

127 आमही 2030 शाशवत विकासासाठीची कारयसची आणि अदिस अबाबा कती कारयसचीत समाविषट कललया अमलबजावणीचया साधनावरील वचनाचा पनहा एकदा निशचय करतो

128 आमही सदसय राषटर सथानिक पराधीकरण महततवाच गट आणि इतर हितसबधी याचयाबरोबर जवळचया समनवयान तसच तजजञाना चालना दऊन नवीन शहरी कारयसची आणि शाशवत विकास लकषयाच शहरी पल याचया अमलबजावणीसाठी परावा-आधारित आणि वासतव मारगदरशन निरमाण करणयासाठी यएन-हबिटाट इतर सयकत राषटर कारयकरम आणि एजनसीज आणि इतर सबधित हितसबधीना परोतसाहन दतो आमही हबिटाट परिषदचया वारशावर आणि विभागीय आणि थीमटिक सभासह तयारीचया परकरियामधय शिकललया अनभवावर उभारणी कर या सदरभात आमही इतर बाबीबरोबरच वरलड अरबन कपन दि जनरल असबली फॉर हबिटाट आणि गलोबल लड टल नटवरकचया मलयवान योगदानाची नोद घतो

129 आमही यएन-हबिटाटला तयाच नमनातमक जञान विकसित करणयाच आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना डिजायनिग नियोजन आणि शाशवत शहरी विकासाच वयवसथापन करणयातील कषमता विकास आणि साधन परवणयाच काम चाल ठवणयाची विनती करतो

130 आमही मानय करतो की उचित असलयापरमाण परचलित शहरी धोरण आणि पवितरयानी मारगदरशित कललया शाशवत नागरी विकासाला सरव पातळयावर सकषम करणाऱया परयावरणाचा आधार असललया एकातमिक विततपरवठयापासन फायदा होऊ शकल आमही अमलबजावणीची सरव विततीय साधन ठोस धोरणातमक फरमवरक आणि विततीय विकदरीकरणाचया परकरियत जिथ उपलबध आहत आणि सरव सतरावर परशी कषमता विकसित कली आह तयात दढतन सनिशचित करणयाच महततव मानय करतो

131 आमही शाशवत शहरी विकास साधय करणयासाठी आवशयक असललया विशिषट साधनाचा आणि ततरजञानाचा सवीकार करन शासनाचया सरव सतरावर आरथिक वयवसथापन कषमता वाढविणयासाठी सदरभ-सवदनशील दषटीकोनाना मदत दतो ह मानय करन की परतयक दशाची सवतःचया आरथिक आणि सामाजिक विकासाची पराथमिक जबाबदारी आह

132 शहरी विकासाची आरथिक सथिती सधारणयासाठी आणि अतिरिकत सरोताचया खलया उपलबधतचया दषटीन ह मानय करन की सरव दशासाठी राषटरीय मालकीचया तततवानी अगावर पडलल सारवजनिक धोरण आणि घरगती सरोताना चालना दण आणि तयाचा परिणामकारक वापर करण नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसह शाशवत शहरी विकासाचया आपलया सामायिक पाठपरावयासाठी कदरसथानी आहत शहरीकरणाचया फायद मिळवणयातन निरमाण झाललल अतरगरभीय सरोत आणि महसल तसच सारवजनिक आणि खाजगी गतवणकीच कटलायझिग परिणाम आणि जासती जासत कलल परिणाम याना आमही चालना दऊ

133 आमही खाजगी वयवसाय कारय गतवणक आणि कलपकता ह उतपादकता सरवसमावशक वदधी आणि नोकऱया निरमितीच परमख चालक आहत आणि की खाजगी गतवणक खास करन एका सथिर आतरराषटरीय आरथिक परणालीबरोबरच विदशी थट गतवणक विकासाचया परयासाच अतयावशयक घटक आहत ह कबल करन वयावसायिकाना शहरी कषतरातील शाशवत विकासाची आवहान सोडवणयासाठी तयाची सरजनशीलता आणि कलपकता लाग करणयासाठी आवहान करतो

134 आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना महिला आणि मली बालक आणि तरण वयोवदध वयकती अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय परभावीत होणार नाहीत याची

40

नवीन

शहर

ी कार

यसची

खातरी करन तयाचया सभावय महसल पायाची नोद आणि विसतार करणयासाठी उदाहरणारथ राषटरीय धोरणाचया अनषगान बहआयामी कडासटरसस सथानिक कर शलक आणि सवा आकार मदत दऊ

135 आमही सथानिक सरकारला परयापत वळचया वळी आणि अदाज करता यणार सरोत परवणयासाठी आणि तयाची महसल उभारणयाची आणि खरचाच वयवसथापन करणयाची कषमता वाढवणयाचया दषटीन तयाचया गरजा पराधानय कारय जनादश आणि उचित असलयापरमाण कामगिरी-आधारित परोतसाहन याचया आधार राषटरीय आणि उपराषटरीय सरकारकडन आरथिक हसतातरणासाठी भककम आणि पारदरशक परणालीच परवरतन कर

136 आमही उपराषटरीय परदशातील शहरी कदराचया आत आणि शहरी आणि गरामीण भागाचया दरमयान विषमता कमी करणयासाठी तसच एकतरित आणि सतलित कषतरीय विकासाला चालना दणयासाठी आरथिक सरोताचया वहरटिकलआणि हॉरिझाटल अशा वितरणाचया दोनही परकारचया मॉडलसचयाविकासाला समरथन दऊ या बाबतीत नयाय आणि अवकाशीय एकातमिकतचया दिशन परगतीच निरधारण करणयासाठी एक साधन महणन खरच करण आणि सरोताचया वाटपावरील डटाची पारदरशकता सधारणयाचया महततवावर आमही भर दतो

137 शहरी विकास परकरिया पायाभत परकलप आणि सारवजनिक गतवणकीचा परिणाम महणन निरमाण झाललया जमीन आणि मालमततचया किमती परतिबिबीत होणयासाठी आणि वाटन घणयासाठी आमही सरवोततम पदधतीच परवरतन कर तयाचया कवळ एकटया खाजगी ताबयाला तसच जमीन आणि सथावर मालमततचया हवाला वयवहाराना परतिबध करणयासाठी उचित असलयापरमाण लाभ-सबधित आरथिक धोरण यासारखया उपाय अमलात आणल जाऊ शकतात आमही आरथिक परणाली आणि आणि शहरी नियोजन दरमयानचा तसच जमीन बाजारपठ नियमनासह शहरी वयवसथापन साधनाचया दरमयानचा दवा अधिक मजबत कर जमिनीवर आधारीत विततपरवठा करणयाचा परयासाचा परिणाम जमिनीचया शाशवत वापर आणि उपभोगावर होणार नाही याची खातरी करणयासाठी आमही काम कर

138 आमही खलया आणि नयायय निविदा परकरियाचया परापण यतरणाचया आणि अदाजपतरकाचया विशवासारह कारयानवयनाचया तसच राषटरीय धोरणाला अनरप निषठा उततरदायितव परभावी वयवसथापन आणि सारवजनिक मालमततची आणि जमिनीची उपलबधता याचया परवरतनासाठी भरषटाचार-विरोधी उपायाचया समरथनारथ उचित असलयापरमाण कायदशीर नियतरण आणि सारवजनिक सहभागाचया आधार सथानिक गतवणक आणि परकलपाची आवशयकता आणि परभाव याच निरधारण करणयासाठी पारदरशक आणि उततरदायी खरच नियतरण साधनाची अमलबजावणी करणयात आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना मदत दऊ

139 टिकाऊ करज वयवसथापनाचया आधारावर सथानिक ऋणयोगयतचया मारगान तसच उचित असल तवहा विसतारित शाशवत मयनिसिपल डट मारकटचया मारगान परसा महसल आणि कषमताचया पाठबळावर शाशवत राषटरीय आणि पालिका ऋणासाठी कणखर कायदशीर आणि नियामक चौकटीचया निरमितीला आमही मदत दऊ शहरी विततपरवठयासाठी सचयित विततपरवठा यतरणसह राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक विकास निधी किवा विकास बका या सारखया उचित विततीय मधयसथ सथापन करणयाचा आमही विचार कर ज सारवजनिक आणि खाजगी राषटरीय आणि अतरराषटरीय विततपरवठा उतपररित कर शकतील आमही चलनाचया जोखमीच वयवसथापन करताना भाडवलाचा खरच कमी करणयासाठी आणि जोखीम हसतातरण यतरणपरयत पोहोचसह शाशवत शहरी विकासात आणि लवचिकता उभारणी परयासात खाजगी कषतराला आणि कटबाना उततजन दणयासाठी बहपकषीय गतवणक हमी एजनसीसारखया जोखमी सौमयीकरण यतरणच परवरतन करणयासाठी काम कर

Mum

bai India copy Shutterstock Arun sam

bhu mishra

42

नवीन

शहर

ी कार

यसची

140 आमही योगय आणि परवडणाऱया गह विततपरवठा परॉडकटसचया विकासास समरथन दऊ आणि बहपकषीय आरथिक ससथा परादशिक विकास बका आणि विकास वितत ससथा सहकारी एजनसीज खाजगी कषतरातील धनकोआणि गतवणकदार सहकारी ससथा सावकाराचया विविध शरणीना सहभागी होणयास आणि सकषम वितत ससथाना परवडणाऱया आणि वाढत जाणाऱया गहनिरमाण कषतराचया सरव परकारात गतवणक करणयासाठी परोतसाहन दऊ

141 सारवजनिक अनदानापासन इतर सारवजनिक ससथा आणि खाजगी कषतराकडील योगदान यासह विविध निधीपरवठा सरोताचया आधार कारयकरतयाचयामधील समनवय आणि हसतकषप तसच उततरदायितव याची खातरी करन राषटरीय सतरावर शहरी आणि परादशिक वाहतक सरचना आणि सवा निधी सथापित करणयाचा सदधा आमही विचार कर

142 आमही आतरराषटरीय बहपकषीय आरथिक ससथा परादशिक विकास बका विकास वितत ससथा आणि सहकारय एजनसी याना नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबाजवणीसाठी खास करन विकसनशील दशात कारयकरम आणि परकलपाना कलपक आरथिक यतरणासह आरथिक पाठबळ परवणयासाठी आमतरित करतो

143 आमही गरीन कलायमट फनड गलोबल एनवहायरनमट फसिलिटी एडॉपटशन फड आणि कलायमट इनवहसटमट फडस याचयासह जलवाय परिवरतन सबधी उपनगरीय योजना धोरण कारयकरम आणि उपनगरीय व अनय कारयकरमासाठी विविध बहपकषीय निधीचया परवशाला हवामान बदल अनकलन आणि सौमयीकरण योजना धोरण कारयकरम आणि सहमत कारयपदधतीचया आतील चौकटीत उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारासाठी कारवाईसाठी सरोत लरकषित करणयासाठी मदत दतो मदतआमही उचित असलयापरमाण उपराषटरीय आणि सथानिक आरथिक ससथाबरोबर हवामान विततपरवठा सरचना उपाय विकसित करणयासाठी आणि सरकारचया सरव पातळयावर आरथिक आणि ऋण शाशवततची खातरी करणयासाठी कोणतयाही राषटरीय चौकटीशी साततय राखन उतपररकीय आरथिक ससथा निशचीत करणयासाठी समनवय राख

144 आमहीशहरी आणि महानगरीय पायाभत सविधा इमारती आणि इतर शहरी सपततीमधील गतवणकीशी सबधित विमा आणि पनरविमा ससथा आणि इतर सबधित कारयकरतयाचयाशी समनवय राखन सहकारयान शहरी आणि मानवी वसाहतीमधय हवामान आणि आपतती जोखमीवर तसच सथनिक लोकसखयसाठी तयाचा निवारा आणि आरथिक गरजा सरकषित करणयासाठी वयवहारय उपायाचा धाडोळा घऊ आणि विकसित कर

145 शाशवत शहरी आणि परादशिक विकासासाठी सारवजनिक आणि खाजगी कषतरातील सरव उपलबध सतरोताकडन इतर गोषटीबरोबरच अतिरिकत ससाधनाचया चालनला उतपररित करणयासाठी अधिकत विकास सहाययासह आतरराषटरीय सारवजनिक विततपरवठयाचा वापर करणयाच आमही समरथन करतो यामधय आतरराषटरीय सारवजनिक विततपरवठा सारवजनिक सरोताचया अतरदशीय सतरावर चालना दनाऱया दशाचया खास करन अतयत गरीब आणि मरयादित अतरदशीय सरोत असलल असरकषित दशाचया परयासाना जोड दणयात महततवाची भमिका बजावतात ही वसतसथिती मानय करन सभावय गतवणकदारासाठी जोखीमाचया सौमयीकरणाचा समावश अस शकतो

146 आमही उततर-दकषिण दकषिण-दकषिण व तरिकोणीय परादशिक आणि आतरराषटरीय सहकारय तसच उचित असलयापरमाण उपनगरीय विकदरित आणि शहर-त-शहर सबधी सहकारय करणार परकार शाशवत शहरी विकासासाठी कषमता विकसित करणयासाठी आणि शहरी विकासाला योगदान दणयासाठी आणि सरव सतरावर आणि सरव सबधित कारयकरतयादवार शहरी उपाय आणि परसपर शिकषणाची जोपासना करन सधीचा विसतार कर

43

नवीन शहरी कारयसची

147 आमही शासनाचया सरव सतरावरील बहविध हितसबधी आणि ससथाचया कषमताना सबोधित करणारा आणि शाशवत शहरी विकासासाठी सारवजनिक धोरण तयार करणयासाठी अमलबजावणी करणयासाठी वाढवणयासाठी वयवसथापन करणयासाठी दखरख करणयासाठी आणि मलयाकन करणयासाठी वयकतीगत समाजविषयक आणि ससथातमक कषमताचा सयोग करणारा बहआयामी दषटिकोन महणन कषमता विकासाच परवरतन कर

148 आमही महिला आणि मली मल आणि यवक वयोवदध वयकती आणि अपग वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदायाबरोबर तसच नगरी समाज शकषणिक आणि सशोधन ससथा याचयाबरोबर तयाना शहरी आणि परादशिक विकासाचया सबधातील निरणय घणयाचया परकरियत परभावीपण सहभागी होण शकय करणयासाठी सघटनातमक आणि ससथातमक शासनाला आकार दणयात काम करणयासाठी उचित असलयापरमाण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारी सहयोगी ससथासह सथानिक सरकाराची कषमता मजबत करणयाच परवरतन कर

149 आमही सथानिक सरकारी सघटनाना कषमता विकासाच परवरतक आणि परवठादार महणन उचित असलयापरमाण तयाची शहरी धोरण आणि विकासाची पराधानय यावरील राषटरीय समतरणतील सहभाग आणि नागरी समाज खाजगी कषतर वयावसायिक शकषणिक आणि सशोधन ससथा याचयाबरोबर उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराबरोबरच सहकारय आणि तयाची विदयमान नटवरकस ओळखन आणि मजबत करन कषमता विकास कारयकरम पोचवणयासाठी मदत दऊ परॉकटिशनरस नटवरकस सथापन करण आणि सायनस-पॉलिसी इटरफस परथा जागतिक राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक परमाणावर सहाधयायी-त-सहाधयायी शिकण आतर-पालिका सहकारयसारखया विषय मजकराशी सबधित भागीदाऱया आणि सहकारयाचया कती या मारगान कल जाव

150 आमही अदिस अबाबा कारवाई कारयसचीखाली सथापित कललया आणि 2030 शहरी विकासासाठी शाशवत कारयसची खाली सर करणयात आललया टकनॉलॉजी फसिलिटशन यतरणचया परकरियाबरोबर सपरण ससगतता समनवय आणि सयकत शकतीचा शाशवत शहरी विकासाला फायदा होणयासाठीवाढलल सहकारय विजञान ततरजञान आणि कलपकतचया आदान परदानाच महततव आमही अधोरिखित करतो

151 परयावरणीय सवदनशीलता आणि भरषटाचारविरोधी उपाययोजनासह सरव सतरावर ससथातमक सहकारयात अतरभत कललया आरथिक नियोजन आणि वयवसथापनात उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना पारदरशक आणि सवततर दषटीकोन लखाकन परापण अहवालीकरण लखापरीकषण आणि इतर बाबीबरोबरच सनियतरणाचया परकरिया अगीकारन आणि वय-आणि लिग परतिसादी बजटिग आणि लखाकनाचया परकरिया आणि नोदीचया डिजीटायझशनकड विशष लकष दऊन निषकरष-आधारित दषटीकोनाच परवरतन करणयासाठी आणि मधयम-त-दीरघकालीन परशासकीय आणि तातरिक कषमता उभारणयाचया दषटीन परवरतन कर

152 आमही कायदशीर जमीन-आधारित महसल आणि विवततपरवठा साधन तसच धोरण आखणाऱयासाठी आणि सथानिक जनसपरक अधिकाऱयासाठी सथावर मालमततचया कारयावरील कषमता विकास कारयकरमाच जमिनीचया मलयातील वाढीच राशीकरण पकडण आणि वितरण यासह मलय पकडणयाचया कायदशीरआरथिक पायावर लकष कदरीत करन परवरतन कर

44

नवीन

शहर

ी कार

यसची

153 आमही सपषट आणि पारदरशक धोरण आरथिक आणि परशासकीय चौकटी आणि कारयपदधती तसच बहहितसबधी भागीदाऱयासाठी नियोजनाची मारगदरशक तततव सथापित करन उचित असलयापरमाण शहरी विकास परकरियामधय बह-हितसबधी भागीदाऱयाचया पदधतशीर उपयोगाच परवरतन कर

154 आमही उततम परथा आणि कलपक उपायावर परकाश टाकन तसच उपराषटरीय एकक सथानिक सरकार आणि इतर सबधित हितसबधी याचया दरमयान सह-उतपादन नटवरकसचया परवरतनादवार नवीन शहरी कारयसचीचा आरभ आणि अमलबजावणी वाढवणयाची योजना असणाऱया सवचछिक सहयोगी पढाकाराच लकषणीय योगदान मानय करतो

155 आमही महिला आणि मली मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय तसच असरकषित परिसथितीतल वयकतीची कौशलय आणि कषमता तयाचया शहरी आणि परादशिक विकास निरणय घणयातील परभावी सहभागाची खातरी करणयासाठी शासन परकरियाना आकार दणयासाठी सवादात सामील करन घणयासाठी आणि मानवी हकक आणि भदभाव-विरोधाच परवरतन आओणि सरकषण करणयासाठी सकषम करणयासाठी आणि मजबत करणयासाठी ककषमता

विकास पढाकाराच परवरतन कर

156 आमही महिला आणि मली मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती आणि असरकषित परिसथितील वयकती याचयासह जनतला माहिती आणि सवाद ततरजञान उपलबध होणयाचया दषटीन नागरी जबाबदारी विकसित करणयासाठी आणि अमलात आमणयासाठी सहभाग विसतत करणयासाठी आणि जबाबदार शासनाचया जोपासनसाठी तसच कारयकषमता वाढवणयासाठी राषटरीय माहिती आणि सवाद धोरण आणि इ-गवहरनमट धोरण तसच कषमता विकास कारयकरमासह नागरिक-कदरीत डिजीटल शासन साधन ततरशासतरीय कलपकता वापरन पाहण याच परवरतन कर दीरघकालीन एकातमिक शहरी आणि परादशिक नियोजन आणि डिझाइन भ वयवसथापन आणि शहरी आणि महानगरी सवाची उपलबधता सधारणयासाठी जोसपटियल माहिती परणालीसह डिजीटल वयासपीठ आणि साधनाचया वापराला परोतसाहन दिल जाईल

157 आमही माहिती जञान आणि तजजञता याचया सकलन विशलषण परमाणीकरण आणि भौगोलिकदषटय़ा आधारित समदाय-सकलित उचच-दरजा उतपनन लिग वय वश वाशिकता सथलातरण सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सदरभात सबधित असलली इतर गणवशिषटय़ याचया दवार डिसअगरीगट कलला वळचया वळी आणि विशवासारह डटासह वाटन घण आणि आदान परदान करण यासाठी सामाजिक ततरशासतरीय डिजीटल आणि निसरग-आधारित कलपकता शहरी आणि परादशिक नियोजन आणि धोरण निशचीती आणि ससथातकम कललया यतरणा यावर लकष कदरीत करणयासह विजञान ससोधन आणि कलपकतला मदत दतो

158 आमही शाशवत शहरी विकास नीती आणि धोरणाचया अमलबजावणीत साधय कललया परगतीवर परभावीपण दखरख करण आणि निरणय-घण आणि उचित पनरावलोकनाची माहिती दण यासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतरावर डटा आणि साखयिकीय कषमता मजबत कर नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी पाठपरावयासाठी आणि पनरावलोकनासाठी डटा सकलन कारयपदधती पराथमिक रितया अधिकत राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक डटा सरोतावर आणि उचित असलयापरमाण इतर सरोतावर आधारित असावी आणि खली पारदरशक आणि खाजगीपणाचा हकक आणि सरव मानवी हकक करतवय आणि वचनबदधताचा आदर करणयाचया हतशी साततय राखणारी असावी शहर आणि मानवी वसाहतीचया जागतिक जन-आधारित वयाखया या कामाला मदत कर शकतीलशाशवत

Nairobi Quecircnia

46

नवीन

शहर

ी कार

यसची

159 आमही डटा सकलन मपिग विशलषण आणि परसार करणयात आणि परावा-आधारित शासनाच परवरतन जागतिक दषटया तलनातमक तसच जनगणना कटबाच सरवकषण लोकसखया नोदवहया समदाय-आधारित सनियतरण करकरिया आणि उतपनन लिग वय वशवाशिकता सथलातरण सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सदरभात सबधित असलली इतर गणवशिषटय़ याचया दवार डिसअगरीगट कलल इतर सबधित सरोत अशा दोनहीचा वापर करन वाटन घतललया जञानाचया पायावर उभारणी करणयात राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराचया भमिका आणि वाढललया कषमताना आमही मदत दऊ

160 आमही गर-राजय कारक व लोकासह राषटरीय उपनगरीय आणि सथानिक सवराजय सरकार आणि सबधित हितसबधीमधय इ-गवहरननस माहिती आणि सवाद ततरशासतरादवार सहाययित दषटीकोन आि डिओसपटियल माहिती वयवसथापनमारफत परभावी शहरी नियोजन आणि वयवसथापन कारयकषमता आणि पारदरशकता वाढवणयासाठी जञान हसतातरण आणि वाटन घणयासाठी उपलबध ततरशासतरीय आणि सामाजिक साधन वापरन यजर-मितर आणि सहभागी डटा वयासपीठाची निरमिती परवरतन आणि वाढवणयाची जोपासना कर

पाठपरावा आणि पनरावलोकन

161 आमही एका सरवसमावशक पदधतीन परगतीचा मागोवा घणयासाठी परिणामाच निरधारण करणयासाठी आणि कारयसचीचया परभावी आणि वळचया वळी अमलबजावणी आपलया नागरिकाना उततरदायितव आणि पारदरशकता याची खातरी करणयासाठी राषटरीय विबागीय आणि जागतिक पातळयावर ससगततची खातरी करन नवीन शहरी कारयसचीच पनरावलोकन करणयासाठी नियतकालिक पाठपरावा कर

162 आमही नवीन शहरी कारयसचीचया सवचछिक दशाचया पढाकारान खलया सरवसमावशक बहसतरीय शहभागी पाठपरावयाला आणि पनरावलोकनाला परोतसाहन दऊ परकरियत सरकारचया राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतराचया योगदानाचा विचार करणयात यावा आणि सयकत राषटर यतरणा विभागीय आणि उपविभागीय सघटना मोट समह आणि सबदित हितसबधियाचया योगदानान तिला जोड दणयात यावी आणि ती सरव सबधित हितसबधियामधय भागीदारीची निरमिती आणि ठाम अधिक मजबत करणयाच लकषय असणारी आणि नागरी उपाय आणि परसपर शिकवण याचया दवाण घवाणीची जोपासना करणारी परकरिया असावी शाशवत

163 आमही सरव सतरावर नवीन शहरी कारयसचीचा पाठपरावा करणयासाठी आणि पनरावलोकनासाठी सकरिय भागीदार महणन सथानिक सरकारच महततव मानय करतो आणि उचित असलयापरमाण राषटरीय आणि उपराषटरीय सरकाराबरोबर सबधित सहयोगी ससथा आणि उचति वयसपीठाचया मारफतसह सथानिक पातळीवर सयकतपण अमलबजावणीयोगय पाठपरावा आणि पनरावलोकन यतरणा विकसित करणयासाठी तयाना परोतसाहन दतो आमही उचित असल तिथ या बाबतीत योगदान दणयाचया तयाचया कषमताचा विचार कर

164 नवीन शहरी कारयसचीचया पाठपरावा आणि पनरावलोकनात तयाचया अमलबाजवणीत समनवय आणि ससगततची खातरी करणयासाठी शाशवत विकासासाठी कारयसची 2030 चया पाठपरावा आणि पनरावलोकनाबरोबर परबावी दव असावत यावर आमही जोर दतो

165 आमही यएन-हबिटाटची आपलया दिललया अधिकाराचया आत इतर सयकत राषटर यतरणा एककाचया बरोबर समनवयान शाशवत शहरीकरण आणि इतर बाबीबोरबरच शाशवत विकास आपतती जोखीम कपात आणि हवामान बदल याचया दरमयानच दव मानय करन शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीसाठी एक

47

नवीन शहरी कारयसची

कदरबिद महणन भमिका आणि तजजञता आमही पनहा मानय करतो

166 आमही महासभला सकरटरी-जनरलना दशआणि सबधित विभागीय आणि आतरराषटरीय सघटना याचयाकडील सवचछिक माहितीसह नवीन शहरी कारयसीचया अमलबजावणीचया परगतीचा चा पहिला अहवाल सभचया बहाततरावया सतरादरमयान सादर करन दर चार वरषानी सादर करणयाची विनती करणयासाठी आमतरित करतो

167 अहवालात नवीन शहरी कारयसचीचया आणि शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीचया सबधातील आतरराषटरीय सहमती झाललया लकषयाचया आणि उददिषटाचया अमलबजावणीत कललया परगतीच गणवततातमक आणि राशयातमक विशलषण मिळल ह विशलषण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार य-एन हबिटाट सयकत राषटराचया यतरणची इतर सबधित एकक सबधित हितसबधी याचया नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीचया लमरथनारथ कारय आणि यएन-हबिटाट गवहरनिग कौसिलचया अहवालावर आधारित असतील अहवालात शकय असललया मरयादपरयत बहपकषीय सघटनाची उचित असल तिथ नागरी समाज खाजगी कषतर आणि शकषणिक कषतर याचयाकडील माहिती आणि परकरिया अतरभत करणयात यावी तो यएन-हबिटाटदवार निमतरित जागतिक शहरी मच सारखया विदयमान वयासपीठावर आणि परकरियावर तयार करणयात यावा अहवालात परतिलिपीकरण टाळाव आणि तयान राषटरीय उपराषटरीय परिसथिती आणि कायद कषमता गरजा आणि पराधानय याना परतिसाद दयावा

168 यएन-हबिटाटदवारा सयकत राषटर यतरणचया इतर सबदित एककाबरोबर जवळचया सहयोगान सरवसमावशक सयकत राषटर निहाय समनवय परकरियची खातरी करन समनवयित कला जाईल अहवाल महासभला इकॉनॉमिक अड सोशल कौसिलमारफत सादर कला जाईल18 शाशवत विकासासाठी कारयसची 2013 चा पाठपरावा आणि पनरावलोकनाबरोबर ससगती समनवय सहयोगी दवयाची खातरी करन महासभचया कपाछतराखाली आमतरित कलया जाणाऱया शाशवत विकासावरील उचच-सतरीय राजकीय मचाला सदधा सपरद कला जाईल

169 आमही जागतिक वसाहत दिन आणि जागतिक शहर दिन सारखया विदयमान पढाकाराचा वापर करन भागीदारी तरफदारी आणि जागरकता वाढ़वणाऱया कतीचया माधयमातन चालना दणयाच परयास सर ठव आणि नागरी समाज नागरिक आणि सबधित हितसबधीचया पाठिबयाला चालना दणयासाठी आणि निरमाण करणयासाठी नवीन पढाकार सथापित करणयाचा विचार कर सथानिक आणि परातीय सरकारचया जागतिक सभत परतिनिधीतव कललया राषटरीय आणि उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार सहयोगी ससथाबरोबरचया नवीन शहरी कारयसचीचा पाठपरावा करण आणि पनरावलोकन करण चाल ठवणयाचया महततवाची आमही नोद घतो शाशवतशाशवत

170 आमही महासभचया 16 डिसबर 1976 चा 31109 आणि 19 डिसबर 1977 चा 32162 सह 16 डिसबर 1996 चा 51177 21 डिसबर 2001 चा 56206 67216 68239 आणि 69226 ठरावाना पनहा मानय करतो आमही यएन-हबिटाटाचया नरोबी मखयालयाचया महततवाचा पनरचचार करतो

171 आमही यएन-हबिटाटची इतर सयकत राषटर यतरणातील एककाबरोबर सहयोग करन नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी पाठपरावा आणि परावलोकनासह शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीवरील कदरबिद महणन महततव अधोरखित करतो

18 हबिटाट अजडाचया समनवयित अमलबजावणीवर सकरटरी-जनरलचया इकॉनॉमिक अड सोशल कौसिलला अहवालाची जागा घण हा या अहवालाचा हत आह तयाचा हत महासभन तिचया ठरावात सबधित अजडा बाबीखाली विनती कललया सकरटरी-जनरलचया अहवालाचा भाग असण तयाला अतिरिकत नाही हा सदधा आह बठकीचा सभापतीचा साराश तिचया वारषिक ठरावात सबधित कारयसचीचया बाबीखालील सवततर निरधारणात असललया शिफारशीचया दषटीन दसऱया समितीला तिचया एकाहततरावया अधिवशनात करावयाचया कारवाईचा विचार करणयासाठी माहिती महणन काम करल

48

नवीन

शहर

ी कार

यसची

172 नवीन शहरी कारयसचीचया दषटीन आणि यएन-हबिटाटची परिणामकारकता वाढवणयाचया दषटीकोनातन आमहीसकरटरी-जनरलना महासभचया एकाहततरावया अधिवशनात यएन-हबिटाटच परावा-आधारित आणि सवततर निरधारण सादर करणयाची विनती करतो निरधारणाच निषकरष यएन-हबिटाटची कारयकषमता उततरदायितव आणि दषटीकषप वाढवणयासाठी सचना असलला एक अहवाल असल आणि या बाबतीत तयानी पढील बाबीच विशलषण करावःअधिवशनात

(a) यएन-हबिटाटचा नमनातमक आणि परिचालनातमक आदश

(b) अधिक परभावी उततरदायी आणि पारदरशक निरणय घणयाकरिता यएन- हबिटाटची शासन रचना तयाचया गवहरनिग कौनसिलचया सदसयतवाचया सारवतरिकीकरणासह विकलपाचा विचार करण

(c) यएन-हबिटाटच काम राषटरीय सथानिक आणि सथानिक सवराजय ससथाबरोबर मखयतवान तयाची परण कषमता मिळवणयासाठी सबधित हितसबधीचया बरोबर काम करण

(d) यएन-हबिटटची आरथिक कषमता

173 आमही नवीन शहरी कारयसचीची परभावी अमलबजावणी आणि तया बाबतीत यएन-हबिटाटची सथिती याची चरचा करणयासाठी एकाहततरावया अधिवशनाचया दरमयान महासभचया अधयाकषानी बोलवायची महासभची दोन दिवसाची उचच सतरीय बठक घणयाच ठरवल आह बठकीत इतर विषयाबरोबरच अहवालात असललया उततम परथा यशोगाथा आणि उपायाची चरचा कली जाईल

174 आमही महासभला पढील यनायटड नशनस कॉनफरनस ऑन हाउसिग अड ससटनबल अरबन डवलपमट (हबिटाट IV) 2036 मधय नवीन शहरी कारयसचीचया परगतीच निरधारण आणि मजबतीकरण करणयासाठी नतनीकत राजकीय वचनबदधतचया आतच घणयाचा विचार करणयास परोतसाहन दतो

175 आमही सकरटरी-जनरलना वरील परिचछद 166 चया अनषगान 2026 मधय सादर करायचया चतवारषिक अहवालात नवीन शहरी कारयसचीचया सवीकतीपासन तिचया अमलबजावणीत कललया परगतीचा आणि सामोर जाव लागललया आवहानाचा लखाजोखा घणयाची आणि तयाना सबोधित करणयासाठी उचलायची पढील पावल निशचीत करणयाची विनती करतो

Indi

a copy S

hutte

rstoc

kcom

50

नवीन

शहर

ी कार

यसची

51

नवीन शहरी कारयसची

नवीन

शहर

ी कार

यसची

NewUrbanAgenda Habitat3wwwhabitat3org

10

नवीन

शहर

ी कार

यसची

20304 वहिएननाचा लनडलॉकड डवलपिग कनटरीज फॉर द डिकड 2014ndash2024 एकशन परोगराम5 सिडस एकसीलरटड मॉडलिटीज ऑफ एकशन (समोआ)6 पाथवज आणि इसतबलमधय झालली अविकसित दशासाठी दशकाचा कती आराखडा 2011-20207 समाविषट आहत आमही परयावरण आणि विकास सबधी रियो दि जनरियो जाहीरनामा8 आणि शाशवत विकासावरील जागतिक शिखर परिषद

सामजिक विकासावरील जागतिक शिखर परिषद9 लोकसखया आणि विकासावरील आतरराषटरीय कॉनफरनसचा कतीचा कारयकरम बीजिग पलटफॉरम फॉर एकशन10 शाशवत विकास सबधी सयकत राषटरसघाची यनाइटड नशनसची कॉनफरनस आणि या कॉनफरनससचा पाठपरावा सदधा विचारात घतला आहयासबधी पाठपरावा

7 यात अनतरसरकारी सहमत निषपतती नाही ह मानय करत असताना आमही म 2016 मधय इसतबलमधय झाललया वरलड हयमनिटरियम सममिटची दखल घतली

8 नवीन शहरी कारयसचीतील राषटरीय सरकाराची योगदान तसच उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराची योगदान याच कौतक करतो आणि सथानिक आणि परातीय सरकाराचया दसऱया जागतिक सभची नोद घणार

9 जागतिक परादशिक उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर सबधित कारयकरतयाचया सहभागासह एका एकातमिक आणि समनवयी पदधतीन शाशवत शहरी विकासापरती आमचया जागतिक वचनबदधतचा नवीन शहरी कारयसची ठामपण पनरचचार करतशाशवत नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी एकातमक पदधतीन शाशवत विकासासाठी 2030 कारयसचीचया अमलबजावणीत आणि सथानिकीकरणात आणि शहर आणि मानवी वसाहती सरवसमावशक सरकषित तगाऊ आणि शाशवत बनवणयाचया गोल 11 सह शाशवत विकासाची लकषय आणि उददिषट साधय करणयात योगदान दत

10 नवीन शहरी कारयसची ह मानय करत कि ससकती आणि सासकतिक विविधता मानव जमातीचया समदधीच सरोत आहत आणि शहराचया मानवी वसाहतीचया आणि नागरिकाचया शाशवत विकासात महतततवपरण योगदान दतात जयादवार तयाना विकासाचया उपकरमात सकरिय आणि अदवितीय भमिका निभावणयात सकषम करतात नवीन शहरी कारयसची विकास पढ ह मानय करतो कि सरोताचया जबाबदार वापरात योगदान दणाऱया शाशवत उपभोग आणि उतपादनाचया पदधती याचया परवरतनात आणि अमलबजावणीत ससकतीचा विचार कला जावा आणि हवामान बदलाचया विपरित परिणामाना सबोधित कराव

4 रिझोलयशन 69283 अनचछद II5 रिझोलयशन 69137 अनचछद II6 रिझोलयशन 6915 अनचछद7 इसतमबल टरकी मधय झालली शवटची विकसित दशाची चौथी यनाईटड नशनस कॉनफरनसचा अहवाल9ndash13 म 2011 (ACONF2197) अधयाय II8 यसयकत राषटराचया रियो डि जनरियो मधय झाललया परयावरण आणि विकास यावरील कॉनफरनसचा अहवाल 3-14 जन1992 स स क र ण I कॉनफरनसमधय मजर कलल ठराव (यनाईटड नशनस पबलीकशनस विकरी न E93I8 आ ण ि खणड) ठराव 1 अनचछद I9 लोकसखया व विकास यावरील इडरनशनल कॉनफरनस करो 5ndash13 सपटमबर 1994 चा अहवाल(यनाईटड नशनस पबलिकशनस सलस न E95XIII18) अधयाय I ठराव 1 अनचछद10 चौथी महिलावर आधारित विशव कॉनफरनस बीजिग 4ndash15 सपटमबर 1995 (यनाईटड नशनस पबलिकशनस सलस न E96IV13) अधयाय I ठराव 1 एनकस II

11

नवीन शहरी कारयसची

आमची सामायिक दषटि

11 समान वापर आणि शहराचा आणि मानवी वसाहतीचा उपभोग याचया सदरभात आमचयाकड सरवासाठी शहराची सामायिक दषटी यात सरव परकार सामील असन उततम वसाहत सदय आणि पढ़ील पिढ़ीसाठी सोय कोणतयाही परकारच भदभावाशिवाय एक उततम सरकषित आरोगयपरद सरळ जाणयासारख कमी किमतीच लवचिक आणि शाशवत परकारच शहरी मानव वसाहतीच सवरप तयार असाव आणि तयात सरवासाठी उततम समदधि आणि जीवनाचा दरजा असावा ही दषटी साकार करणयासाठी काही राषटरीय आणि सथानिक सरकार याचया परयासाची जयाना तयाचया विधयकामधय राजकीय जाहीरनामयात आणि सनदामधय ldquoशहराचा हककrdquo अस सदरभित कल आह तयाची नोद घतो

12 आमच लकषय आह शहर आणि मानव वसाहती सबधी कारय जयात परतयक वयकतिला आतरराषटरीय कायदयापरती सपरण आदरासह सयकत राषटराचया सनदचया हत आणमि तततवानी मारगदरशन कलल समानतच अधिकार आणि सधि तयाच बरोबर तयाना आधारभत सवाततरय मिळ शकतील या सबधात नवीन शहरी कारयसची यनिवरसल डिकलरशन ऑफ हयमन राइटस11 जागतिक मानवाधिकार सधि मिलयनियम डिकलरशन12 आणि 2005 वशविक समिटच13 परिणाम यामधय अतरभत आह विकासाचया हककावरील जाहीरनामया14सारखया इतर विलखातन सदधा याची माहिती दिली जात

13 आमची शहर आणि मानव वसाहतीची परिकलपना अशी आह कीः

(a) त आपलया सामाजिक कारयाच पालन कर शकतील यात समाविषट आह आह सामाजिक आणि निसरगविषयक कारय जयात भमि समाविषट असन यासबधी परगतिवादी उपलबधि मिळवण आणि आवास सबधी अधिकाराचा परण वापर आणि सनमान करताना यात बरोबर जीवन सतर कोणतयाही भदभावाशिवाय वशविक रीतया सरकषित आणि कमी दरातील पिणयाच पाणी आणि सवचछता तयाच बरोबर सारवजनिक वसत आणि सवा यासबधी सहज पोहोच यथा आहार सरकषा आणि पोषण आरोगय शिकषा पायाभत सविधा चलनवलन आणि वाहतक ऊरजा हवची गणवतता आणि उदरनिरवाह समाविषट आह

(b) एक सहभागी महणन तयातील सरव रहिवाशाची नागरी गतवणक वाढ़वण सवामितव सबधी भावना सरवात निरमाण करण सरकषित सरवसमावशक पोहोच योगय हरित आणि परयावरण मितर व गणवततापरण सारवजनिक सथळ सरवाना मिळतील ह पराधानयान ठरवण तयाच बरोबर ह सथळ सरव कटबासाठी बरोबर असन सामाजिक आणि पिढयापिढयामधील सवादाच कनदर सासकतिक अभिवयकति आणि राजकीय सहभाग उचित असलयापरमाण उपयोगात आणणार तयाच परकार सामाजिक ळावा सरकषा आणि शाति सवरपात विविध समाजाची उपसथिति जया ठिकाणी सरव लोकाचया गरजा परण होतील विशष करन त जयाना वशिषटयपरण गरजा असतील

(c) लगिक समानता जयामळ सरव सतरिया आणि मलीना सरव कषतरात बरोबरीन सहभागी होता यईल आणि समान हकक परतयक कषतरात नततव कषमतसोबत निरणय कषमता उततम कारय वातावरण आणि समान कामासाठी किवा समान मलयाचया कामासाठी समान वतन सरवाना मिळवता यईल सरव सतरियाना कोणतयाही भदभाव हिसा किवा शोषण यापासन खाजगी आणि सारवजनिक सथळावर सरकषित ठवण हा सदधा महतवाचा मददा आह

11 ठराव 217 A (III)12 ठराव 55213 ठराव 60114 ठराव 41128 अनचछद

Mum

bai Maharashtra India copy

Shutterstock Bodom

13

नवीन शहरी कारयसची

(d) आवहानाना समोर जाण आणि सदय व भविषयातील सधिचा वापर करण यात समाविषट आह आरथिक परगति शहरीकरण आणि पायाभत परिवरतन उततम उतपादकता मलय आधारित गतिविधि आणि सरोताचा उततम वापर सथानिक अरथवयवसथला उततम दरजा दण आणि अनौपचारिक अरथवयवसथला मदत करन शाशवत सवरपान औपचारिक अरथवयवसथच रप दण

(e) सथानिक आणि सथळासबधी कारय परण करण जयात वयवसथापना सबधी सीमा यत आणि सरवासाठी एक समतोल साधणारा शाशवत आणि एकातमिक शहरी आणि कषतरीय विकास सरव सतरावर सर ठवण

(f) वय आणि लगिक परतिसादातमक नियोजन आणि शाशवत सरकषित आणि पोहोच करणयात सरळ असलल शहरी कारय सबधी गतवणक जयात समाविषट असल उततम आणि सकषम परिवहन ततर जयात यातरी आणि सामान परभावी परकार लोकाशी जोडन सथळ सामान सवा आणि आरथिक सधि समाविषट आह

(g) आपततीची जोखीम कमी करणयासाठी उततम वयवसथा करण जोखीम कमी करण अवरोध वाढ़वण आणि नसरगिक पासन मानव निरमित जोखीम कमी करण आणि हवामानातील बदल सौमय करण आणि तयाचयाशी जळवन घण

(h) तयाची इकोसिसटम जल नसरगिक वसाहती याना सरकषा दण वाचवण पनरसथापित करण आणि वाढ़वण आणि जव विविधता वाढ़वन तयाच परयावरण सबधी परभाव कमी करता शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीचया अनषगान काम करण

आमची तततव आणि वचनबदधता

14 आमच लकषय परापत करणयासाठी आमही पढील इटरलिकड तततवाच अनसरण करन नवीन शहरी कारयसची सवीकारणयाचा निशचय करतो

(a) कोणालाही माग ठवायच नाही टोकाच दारिदरय नषट करणयासाह सरव सवरपातील आणि आकारमानातील दारिदरय समापत करनसमान हकक आणि सधि सामाजिक-आरथिक आणि सासकतिक विविधता आणि शहरी अवकाशात सामावन घण लकषयात समाविषट आह आणि तयासाठी उपजीविका शिकषण अनन सरकषा आणि पोषण आरोगय आणि सवासथय जयात एडस पासन मकति कषय आणि मलरियापासन बचाव समाविषट आह आणि भदभाव आणि सरव परकारची हिसा नषट करणआणि तयासाठी लोकसहभागसनिशचित करण व सरकषित आणि समान पोहोच सरवाना दण गरजच राहील जयात भौतिक आणि सामाजिक सरचना आणि आधारभत सवा समाविषट आह तयाच बरोबर कमी किमतीत निवास सोय सदधा असल

(b) शाशवत आणि सरवसमावशक असललया शहरी अरथवयवसथा सनिशचित करण जयासाठी सचयित पदोननती सबधी फायद ज सनियोजित शहरीकरणासाठी असतात ठवण गरजच आह यात समाविषट आह उचच उतपादकता सपरधातमकता आणि कलपकता यासाठी परिपरण आणि उतपादक रोजगार सजन करण व सरवासाठी सनमाननीय कामाची सधि दण या कामात समाविषट आह आणि तयासाठी आरथिक आणि उतपादक सरोताचा वापर करण आणि सरवासाठी सधि तयार करण महतवाच आह जयासाठी जमीनीचया सबधातील हवाला रोखण सरकषित जमीन अवधि तयार करण आणि जिथ उचित असल तिथ शहरी सकोचन रोखण याची खातरी करण

14

नवीन

शहर

ी कार

यसची

(c) सवचछ ऊरजच आणि शहरी विकासात जमीन आणि सरोताचा शाशवत उपयोग करणयाच परवरतन करन निसरगाशी ससवाद राखन निरोगी जीवनशली सवीकारणयासह इकोसिसटीम आणि जवविवधतच सरकषण करन शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीच परवरतन करन शहरी अवरोध उभारन आपततीचया जोखमी कमी करन आणि हवामानातील बदल सोमय करन आणि तयाचयाशी जळवन घऊन परयावरण सबधी शाशवत सथितीची सनिशचितता करण

15 आमही सवतला एका नवीन शहरी कारयसचीसाठी आमलागर बदल घडवन आणणयासाठी वचनबदध करत आहोत जो करलः

(a) आमही सरवासाठी शाशवत विकास आणि समदधीच साधय परकापत करणयासाठी शाशवत शहरी आणि परातीय विकास अतयावशयक आह ह मानय करन शहर आणि मानवी वसाहतीच चया नियोजन करतो विततपरवठा करतो विकास करतो शासन करतो आणि वयवसथापन करतो तया पदधतीना पनहा सबोधित करण

(b) शाशवत शहरी विकासासाठी सरवसमावशक आणि परभावी शहरी धोरण आणि विधयक याचया वयाखयत आणि अमलबजावणीत उचित असलयापरमाण राषटरीय सरकाराची आघाडीची भमिका तवढच महततावच उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराच तसच नागरी समाजाच आणि इतर सबधित हितसबधियाच एका पारदरशक आणि उततरदायी पदधतीत योगदान ओळखण

(c) परिवरतनाचया मलभत पररणाचया आधार सरव पातळयावर धोरणपवितर कषमता विकास आणि कतीची अमबजावणी करन शहरी आणि परातीय विकासापरती एक शाशवत जन-कदरीत वय - आणि लिग - परतिसादातमक आणि एकातमिक दषटीकोन सवीकारणजयात समाविषट असल

(i) उचित पातळीवर शहरी धोरण विकसित करण आणि अमलबजावणी करण यात समाविषट आह सथानिक राषटरीय आणि विविध हितसबधियाची भागीदारी शहराचया आणि मानवी वसाहतीचया एकातमिक यतरणा उभारण आणि आणि एकातमिक शहरी विकास साधय करण शकय होणयासाठी सरव सरकारी सतरामधय सहकारयाच परवरतन करण

(ii) शहरी हितसबधियाना सकषम करतील अशा सदढ ससथा आणि यतरणासह तयाचपरमाण उचित बधन आणि समतोलासह शहरी सरकार मजबत करन सामाजिक सरवसमावशकता टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधी आणि परयावरणविषयक सरकषम परवणससगतता

(iii) दीरघावधी आणि एकातमिक शहरी आणि परातीय नियोजनाला पनहा ऊरजा दण आणि शहरी विकास सबधी लवचिकतच आयाम मिळवण तयासाठी शहरीकरणाच सकारातमक बिनद मिळवण आणि तयाबददल जागरकता पसरवण

(iv) परभावी परकार मदत करण कलपक आणि शाशवत विततीय फरमवरकवर काम करण आणि नगरीय वितत परवठा सदढ करण तयाच बरोबर सथानीय आरथिक पदधतीला सदधा नवीन करन तयास शाशवत परकार परगतिवादी सवरप दऊन एक शाशवत शहरी विकास सबधी विचाराच मलय निरमाण करण

15

नवीन शहरी कारयसची

कतिसाठी आवहान

16 शहराचया विशिषट परिसथितिपरमाण यात नगर आणि गाव वगळ अस शकतील तरीही आमचा ठामपण सागतो कि नवीन शहरी कारयसचीचा आवाका वशविक सहभागी आणि जन-कदरीत आह गरहाची सरकषा करतो आणि यातील लकषय दीरघावधी आह आपलया पराथमिकता जागतिक कषतरीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतरावर ठवावया जयामळ सरकार आणि बाकी सबदध हितसबधी या गरजाना निभाव शकतील

17 आमही नवीन शहरी कारयसची आमचया सवतःचया दशात आणि परातीय आणि दागतिक सतरावर विविध राषटरीय वासतव कषमता आणि विकासाचया पातळया विचारात घऊन आणि राषटरीय कायद आणि पदधती तसच धोरम आणि पराधानयता याचा आदर करन अमलात आणणयासाठी काम कर

18 आमही परयावरण आणि विकासावरील रियो जाहीरनामयाचया इतर विषयाबरोबरच तततव ७ मधय ठरवन दिलयापरमाण सामायिक परत वगवगळया जबाबदाऱयासह तततवावर पनहा एकदा विशवास वयकत करतो

19 आमही ह मानय करतो कि नवीन शहरी कारयसची लाग करताना आफरीकी दश कमी विकसित दश लनडलॉक विकनसशील दश आणि लहान बटाच विकसनशील दश आणि काही विशष आवहानाना सामोर जाणार मधयम उतपनन दश याना सानोर जावलागत असललया अदवितीय आणि उदभवणाऱया शहरी विकासाचया आवहानाना सबोधित करणयाकड विशष लकष परविणयात याव सघरषाचया परिसथितीत असणाऱया तसच विदशाचया ताबयात असणाऱया सघरषोततर दश आणि नसरगिक आणि मानवनिरमित आपततीनी बाधित दशाकड सदधा विशष लकष दणयात याव

20 आमही ही गरज मानय करतो कि इतर बाबीबरोबरच महिला आणि मली बालक आणि तरण अपगतव असललया वयकतीएचआयवहीएडससह जगणाऱया वयकती वयोवदध वयकती दशातरगत लोक आणि सथानिक समदाय झोपडी आणि अनौपचारिक वसाहतीतील रहिवासी बघर लोक कामगार अलप भ-धारक शतकरी आणि कोळी निरवासित परतलल अतरगत विसथापित लोक आणि सथलातरणाचया सथितीचा विचार न करता सथलातरित या सरवाना साममोर जाव लागत असललया अनक सवरपातील भदभावाना सबोधित करताना विशष लकष दणयाची आह

21 आमही सरव राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार तयाच बरोबर सबदध हितसबधियाना आवहान करतो की नवीन शहरी कारयसची परभावीपण अमलात आणणयासाठी आणि आपली सामायिक दरदषटी वासतावातत उतरवणयासाठी तयानी राषटरीय धोरण आणि कायदयाचया अनषगान पनरनिमाण करण सकषम करण आणि भागीदारी निरमाण करण समनवय आणि सहकारय वाढवण यात उततम साथ दयावी

22 शाशवत शहरी विकासाच परवरतन करण आणि वासतवात आणण यासाठी आमही ही नवीन शहरी कारयसची एक सामहिक दषटी आणि राजकीय वचनबदधता आणि वाढत शहरीकरण होणाऱया जगातील शाशवत पररणा महणन शहर आणि मानवी वसाहतीचया मखय भमिकला बळ दणयाची एक ऐतिहासिक सधि महणन सवीकारतो

नवीन शहरी कारयसचीसाठी कविटो अमलबजावणी आराखडा

17

नवीन शहरी कारयसची

23 राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार आणि सरव सबदध हितसबधियासाठी शहरी शाशवत विकास साधय करण शकय करणयासाठी आमही नवीन शहरी कारयसचीची एक महततवाच साधन महणन अमलबजावणी करणयाचा निशचय करतो

शाशवत नागरी विकासासाठी सकरमणशील वचनबदधता

24 शाशवत शहरी विकासातील मलभत कषमताचा परपर फायदा मिळवणयासाठी शाशवत विकासाचया एकातमिक आणि अविभाजय परीसीमाःसामाजिक आरथिक आणि परयावरणविषयक मधय झाललया आमलागर शहरी परावरतनामारफत आमही खालील सकरमणशील वचन दतो

सामाजिक सरवसमावशकता ससगतता आणि दारिदरय निरमलनासाठीशाशवत शहरी विकास

25 आमही ह मानय करतो कि दारिदरयाच टोकाचया दारिदरयासह तयाचया सरव सवरपातन आणि वयापतीतन निरमलन करण ह सरवात मोठ जागतिक आवहान आह आणि शाशवत विकासासाठी अटळ आवशयकता आह आमही ह सदधा मानय करतो कि वाढतया झोपडपटटी आणि अनौपचारिक निवासीचया वाढीसह वाढती विषमता विकसित आणि विकासशील दोनही परकारचया दशाना परभावीत करत आह आणि की शहरी जागच अवकाशीय सघटन पोहोच आणि डिझाइन तसच विकासाचया धोरणाचया जोडीन सरचना आणि पायाभत सवा सामजिक ससगतता समता आणि सरवसमावशकतच परवरतन कर शकतील किवा अडथळा आण शकतील

26 जन-कदरीत असलला गरहाच सरकषण करणारा आणि वय- आणि लिग परतिसादातमक असलला आणि सरव मानवी हकक आणि मलभत सवाततरय वासतवात आणणारा एकतर राहण सविधाजनक करणार सरव परकारचा भदभाव आणि हिसा समापत करणारा आणि सरव वयकती आणि समदायाना तयाचा परिपरण आणि अरथपरण सहभाग शकय करत सकषम करणारा अशा शहरी आणि गरामीण विकासापरती आमही परणपण वचनबदध आहोत तयापढ आपली शहर आणि मानवी वसाहती याचया मानवीकरणातील महततवाच घटक महणन ससकती आणि विविधता आणि समतपरती आदराच परवरतन करणयासाठीही आमही वचनबदध आहोत

27 आमही आमची शपथ पनहा दढतन उचचारतो की कोणीही माग राहाणार नाही आणि सनमाननयी परतिषठच आणि सखाच आयषय जगणयासाठी आणि तयाचया परण मानवी मलभत कषमता साधय करणयासाठी समान सधि आणि सरव रहिवाशाना औपपचारिक किवा अनौपतारिक वसाहतीत राहणार असोत शहरीकरणामळ होऊ शकणाऱया फायदयाच परवरतन करणयापरती वचनबदध आहोत

28 आमही वचनबदध आहोत कि निरवासिताचया अतरगत विसथापित वयकती आणि सथलातरिताच तयाचया सथलातरणाचया सथितीचा विचार न करता मानवी हककाचा परणपण आदर करणयाची खातरी करणयापरती आणि राषटरीय परिसथिती विचारात घऊन तयाचया यजमान शहराना आतरराषटरीय सहकारयाचया भावनतन मदत दणयासाठी जरी शहरात आणि नगरात मोठया सखयन सथलातरित होणारी लोकसखया विविध परकारची आवहान उभी करत असली तरीही ती शहरी जीवनात मोठया परमाणात सामाजिक आरथिक आणि सासकतिक योगदानसदधा दऊ शकल आमही तयापढ नियोजित आणि सवयवसथापित सथलातर धोरणामारफत सरकषित पदधतशीर आणि नियमित सथलातरादवार जागतिक परातीय राषटरीय उपराराषटरीय आणि सथानिक पातळयावरील विकासाचया दरमयानचया सयकत शकतीला मजबत करणयाला आणि सथलातरिताकडन शहराना सकारातमक योगदान शकय करणार फरमवरक सथापित करणयात सथानिक पराधीकरणाना पाठबळ परवणयाला आणि शहरी-गरामीण दव मजबत करणयाला वचनबदध आहोत

18

नवीन

शहर

ी कार

यसची

29 राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारची उचित असलयापरमाण समनवयी भमिका मजबत करणयाला आणि तयाचया सारवजनिक एककाबरोबर आणि गर सरकारी सगटनासाठी सामाजिक आणि आधारभत सवा दणार यात समाविषट असतील समदायामधील गतवणकी जया आपततीना बळी पडण सरवात जासत शकय असत आणि ज वारवार आणि परदीरघ मानवताविषयक आपततीनी बाधित असतात यापढ़ आमही शहरी रचनत आपततीगरसत वयकतीसाठी परशा सवा निवास सथान आणि सनमाननीय आणि उतपादन काम परवरतित करणयाच आणि बाधित वयकतीकड आणि तयाचया यजमान समदायाकड तयाचया विकासाला अवरोध करणयाला परतिबध करणयासाठी मदत वाहती राहील याची खातरी करत असताना सथानिक समदाय आणि सथानिक सरकार याचयाबरोबर सथानिक टिकाऊ आणि परतिषठीत उपाय गतवणयासाठी आणि विकसित करणयासाठी सधि शोधणयात काम करणयासाठी वचनबदध आहोत

30 सशसतर सघरषाचया दरमयान ठाम राहणाऱया शहरी सवाना आणखी पाठभल परवणयाचया सरकारचया आणि नागरी समदायाचया गरजा आमही मानय करतो आमही आतरराषटरीय मानवताविषयक कायदयापरती परण आदर राखणयात ठाम राहणयाची सदधा पोच दतो

31 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक गह निरमाण धोरणाचया परसारासाठी वचनबदध आहोत जी परयापत जीवनमानाचया हककाचा एक घटक महणन सरवासाठी परस गहनिरमाणचया हककाचया परागतिक वासतवात उतरणयाला मदत दतात जो सरव परकारचया भदभावाना आणि हिसला सबोधित करतो आणि राषटरीय कायदा आणि जबरदसतीन घरातन बाहर काढणयाला परतिबध करतो आणि परमाणनानसार वसाहतीचया सामाजिक निरमितीला मदत दणयासह समदायाचया आणि सबधित हितसबधियाचया नियोजन आणि या धोरणाचया अमलबजावणीतील सहभागाला आणि गतवणकीला शकय करत असतानाच बघर बळी पडणयाचया परिसथितीतील वयकती अलप-उतपनन गट आणि अपगतव असललया वयकतीचया गरजावर लकष कदरीत करतो

32 आमही सवत कि आमही एकातमिक कीकत आणि वय व लगिक आधारावर गहनिरमाण धोरणाचा आणि सरव कषतरातील दषटीकोनाचा खास करन रोजगार शिकषण आरोगय-सगोपन आणइ सामाजिक एकातमता कषतर आणि सरकारचया सरव पातळयावर-धोरण आणि दषटीकोन ज परशा परवडणाऱया उपलबध होऊ शकणाऱया सरोत-सकषम सरकषित काटक चागली जोडलली आणि चागलया ठिकाणची घराची नजीकतचया घटकाकड आणि बाकीचया शहरी वीणसमवत आणि परिसरातील कारयशील भागाशी अवकाशीय नात मजबत करणाकड विशष लकष दऊन तरतद करतात तयाच परवरतन करणयास आमही वचनबदध आहोत

33 आमही समाजाचया विविध उतपनन गटासाठी दरलकषित समदायाचया बघर वयकतीचया आणि असरकषित परिसथितीतील लोकाचया सामाजिकआरथिक आणि सासकतिक एकातमिकतचा विचार करन आणि अलगतला परतिबध करन सरकषित किफायतशीर आणि पोहोच असललया परशा विविध गहनिरमाण परयायाचा परवठा करणयास सवतः वचनबदध आहोत बघर लोकाच जीवनमान तयाचा समाजातील सहभाग परणतवान होण सविधाजनक होणयाचया दषटीन आणि बघरपणाला परतिबध करण आणि त नषट करणयासाठी तसच गनहगारीकरणाचा सामना करणयासाठी आणि नषट करणयासाठी आमही सकारातमक उपाय योज

34 आधारभत भौतिक आणि सामाजिक सोयी सरवात किफायतशीर पदधतीन भमि आवास आणि अकषय ऊरजा सरकषित पिणयाच पाणी आणि सवचछता सरकषा पोषण आणि परस आहार कचरा निरमलन शाशवत चलनवलनीयता आरोगयाची निगा आणि कटब कलयाण शिकषा ससकति आणि सवाद ततरासबधी

19

नवीन शहरी कारयसची

माहिती कोणताही भदभाव न करता सरवासाठी उपलबध करणयास मदत करणयासाठी आमही सवत वचनबदध आहोत तयाचयाही पढ आमही सवत महिला मल आणि तरण वदध वयकति दिवयाग वयकति शरणारथी सथानिक वयकति आणि सथानिक समदाय याचया उचित असलयापरमाण आणि काही सकटात सापडणयाचया परिसथितीत या सवा सरव अधिकार आणि गरजाचया परततसाठी परतिसाददणाऱया असतील याची खातरी करणयास वचनबदध आओहोत या बाबतीत आमही कायदशीर ससथातमक सामाजिक आरथिक आणि भौतिक अडथळ नषट करणयास परोतसाहन दतो

35 आमही सवत उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारासह सरकारचया उचित पातळीवर सरवासाठी सरकषचया वाढीव कालावधीसाठी कालवधीचया परकाराची विविधता मानय करन आणि हतसाठी योगय आणि वय-लिग-परतिसादी उपायाच जमीन आणि मालमततचया हककाचया मरयादचया आत महिलासाठी तयाचया सकषमीकरणाची किलली महणन जमीनीचया कालावधीचया सरकषकड परभावी परशासकीय यतरणाचयामारफत सह विशष लकष दऊन परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

36 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीत अपगतव असणाऱया वयकतीना शहराचया भौतिक वातावरणापरयत खास करन सारवजनिक ठिकाण सारवजनिक वाहतक घर शिकषण आणि आरोगय सविधा सारवजनिक माहिती आणि सवाद (माहिती आणि सवाद ततरजञान आणि परणालीसह) आणि शहरी आणि गरामीण दोनही कषतरात जनतला खलया असललया इतर सविधा आणि सवापरयत इतराचया बरोबरीन पोचण सविधाजनक करणाऱया उचित उपायाच परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

37 आमही सवत सरकषित सरवसमावशक पोहोच असलली परयावरण मितर आणि गणवततापरण सारवजनिक ठिकाण जयात गलली साईडवॉक आणि सायकलिग लनस चौरसत वॉटरफरनट कषतर बाग आणि उपवन अशी सामाजिक परसपर सवादासाठी आणि सरवसमावशकतसाठी मानवी आरोगय आणि सवासथय आरथिक दवाण घवाण आणि विविध परकारच लोक आणि ससकतियाचया दरमयानचया सासकतिक अभिवयकति आणि सवादासाठी आणि जयाची रचना आणि वयवसथापन मानवी विकासाची खातरी करणयासाठी आणि शातीपरण सरवसमावशक आणि सहभागी समाज उभा करणयासाठी तसच सहजीवनाच जोडन घणयाच आणि सामाजिक समावशतचया परवरतनासाठी वचनबदध आहोत

38 आमही सवत शहरात आणि मानवी वसाहतीत उचित असलयापरमाण सासकतिक सरचना आणि सथळ सगरहालय अतरदशीय ससकती आणि भाषा तसच पारपरिक तजञान आणि कला सरकषित ठवणयासाठी आणि परवरतन करणयासाठी तयाचया शहरी कषतरातचया पनरवसनातील आणि पनरजजीवनातील भमिकावर परकाश टाकन आणि सामजिक सहभाग आणि नागरिकतवाच अधिकार मजबत करन एकातमिक शहरी आणि परातीय धोरण आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवर परशा गतवणकीमारफत नसरगिक आणि सपषट आणि असपषट असा दोनही सासकतिक वारशाला बळ दण याला वचनबदध आहोत

39 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय बऱयाच वळा महिला आणि मली मल आणि करण आणि बळी पडणयाचया परिसथितीतील वयकती खास करन बाधित होतात ह विचारात घऊन जगण काम करण आणि हिसा आणि धमकीचया भितीशिवाय शहरी जीवनात सहभागी होण सरवानाशकय होणयासाठी सरकषित आरोगयपरण सरवसमावशक आणि सरकषित परयावरणाच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही बालविवाह अलपवयीन विवाह आणि जबरदसतीचा विवाह आणि सतरियाचया योनीची हानी करण यासह महिला आणि मलीसमकष घातक परथाचया निरमलनासाठी आणि नषट करणयासाठी सदधा काम कर

20

नवीन

शहर

ी कार

यसची

40 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय सामाजिक ससगतता मजबत करण आतरसासकतिक सवाद आणि सामजसय सहनशीलता परसपर आदर लिग समानता कलपकता उदयमशीलता सरवसमावशकता ओळक आणि सरकषा आणि सरव लोकाची परतिषठा तसच जगणयाययोगय आणि चतनयशाली शहरी अरथवयवसथा मजबत करणयासाठी विविधता आतमसात करणयाला वचनबदध आहोत आमही सवतःला आमचया सथानिक ससथा वाढतया बहजातीय आणि बहसासकतिक समाजाचया आओतच शातीपरण सहजीवनाची परवरतन करतील याची खातरी करणयासाठी पावल उचळणयालासदधा आमही वचनबदध आहोत

41 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय आपलया राषटरीय धोरणाचया अनषगान जी निरणय घणयाचया नियोजनाचया आणि पाठपरावयाचया नयाचया परकरियामधय सरवासाठी अरथपरण सहभाग तसच वाढीव नागरी गतवण आणि सह-तरतद आणि सह-उतपादन घऊ दतात अशा ससथातमक राजकीय कायदशीर आणि आरथिक यतरणाच सरवसमावशक मचाचया विसततीकरणासाठी परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

42 आमही उचित असलयापरमाण उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना सरव सबधित हितसबधियामधय परसपरसवाद मजबत करणयासाठी वय-आणि-लिग-परतिसादी दषटीकोनामारफतसह सवादासाठी सधि दऊ करन आणि परष आणि महिला मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय निरवासित अतरगत दषटय़ा विसथापित वयकती आणि तयाचया सथलातराचया सथितीचा विचार न करता सथलातरितासह समाजाचया सरव विभागाकडील सभावय योगदानासह वरण धरम वाशिकता किवा सामजिक आरथिक सथिती याचया आधार कोणताही भदभाव न करता मदत दतो

शाशवत आणि सरवसमावशक शहरी समदधि आणि सधि सरवासाठी

43 आमही ह मानय करतो की सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक विकास जयात सरवासाठी सपरण आणि उतपादक रोजगार आणि सनमाननीय काम समाविषट आह शाशवत शहरी आणि परातीय विकासाचा महततवाचा घटक आह आणि की शहर आणि मानवी वसाहती लोकाना निरोगी उतपादक भरभराटीच आणि परिपरण जीवन जग दणारी समान सधीची ठिकाण असावीत

44 आमही ह मानय करतो की शहरी सवरप सरचना आणि बिलडीग डिझाइन मापन आणि सचयाचया काटकसरीचया फायदयामारफत आणि उरजा कारयकषमता पनरनवीकरणीय उरजा लवचिकता उतपादकता परयावरणीय सरकषण आणि शहरी अरथवयवसथत शाशवत वदधीत वाढ करन खरच आणि सरोताचया कारयकषमताच सरवात मोठ पररक आहत

45 आमही सवत शाशवत आणि सरवसमावशक औदयोगिक विकास आणि शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीच परवरतन करणाऱया आणि वयवसाय आणि कलपकता तसच उपदिवीकसाठी वातावरण सकषम करणाऱया चतनयशील शाशवत आणि सरवसमावशक शहरी अरथवयवसथा विकसित करणयास अतरदशीय कषमता सपरधातमक फायद सासकतिक वारसा आणि सथानिक सरोत तसच सरोत कारयकषम आणि लवचिक सरचना उभारणयास वचनबदध आहोत

46 आमही सवत आरथिक विकासात सामाजिक वसाहतीचया निरमितीसह परवडणाऱया आणि शाशवत गहनिरमाण आणि गहनिरमाण विततपरवठयाचया भमिकच आणि विभागाचया इतर आरथिक विभागाना उततजन दणाऱया योगदानाच गहनिरमाण भाडवल निरमितीत उतपननात रोजगार निरमितीत आणि बचतीत वाढ करत आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सछानिक पातळयावर शाशवत आणि सरवसमावशक

21

नवीन शहरी कारयसची

आरथिक सकरमणाला चालना दणयात योगदान दऊ शकत ह मानय करन परवरतन करणयास वचनबदध आहोत

47 आमही सवत सथानिक आरथिक विकासाला मदत दणयासाठी सरकार आणि सरव कारयशील कषतरामधय आणि सबधित हितसबधियामधय एकातमिकतच सहकारयाच समनवयाच आणि सवादाच जतन करणयासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक ससथा मजबत करणयासाठी उचित पावल उचलणयास वचनबदध आहोत

48 आमही सथानिक सरकार खाजगी कषतर आणि नागरी समाज महिला तरणाच परतिनिधीतव करणाऱया सघटना तसच अपगतव असणाऱया वयकतीच परतिनिधीतव करणार अतरदशीय लोक वयावसायिक शकषणिक ससथा टरड यनियनस कामगाराचया सघटना सथलारिताचया सघटना आणि सासकतिक सघटना याचयासह सरव सबधित हितसबधियाचया दरमयान शहरी आरथिक विकासासाठी सधी निशचीत करणयाचया आणि विदयमान आणि उदभवणारी आवहान ओळखणयासाठी आणि तयाना सबोधित करणयासाठी परभावी सहभाग आणि समनवयाला परोतसाहन दतो

49 आमही सवत शहरी आणि गरामीण कारय राषटरीय आणि उपराषटरीय अवकाशीय फरमवरकमधय आणि शहराचया आणि मानवी वसाहतीचया परणालीमधय एकातम करणाऱया आणि अशा परकार शहरी-गरामीण कषतरात समान परातीय विकासाच जतन करणयाची आणि सामाजिक आरथिक आणि परातीय अतर भरन काढणयासाठी शहरी आणि गरामीण परवठा आणि मागणीशी जोडणाऱया विशवासारह परवठा आणि मलय साखशीची खातरी करन नसरगिक सरोत आणि जमिनीचया शाशवत वयवसथापनाच आणि वापराच परवरतन करणाऱया परातीय परणालीना मदत दणयास वचनबदध आहोत

50 आमही सवत एकातमिक शहरी आणि परातीय दषटीकोनादवार नियोजन साधऩानी अडरपीन कलली शाशवत वाहतक आणि चलनवलन आणि ततरजञान आणि सवाद नटवरकस आणि सरचना या कषतराचया कषमता वाढीव उतपादकता सामाजिक आरथिक आणि परातीय ससगतता तसच सरकषा आणि परयावरणीय शाशवतता जासतीत जासत करणयाचया दषटीन शहरी-गरामीण परसपरसवाद आणि जोडणीला परोतसाहन दणयास वचनबदध आहोत तयामधय जिथ उचित असल शहर आणि तयाचा परिसर अरध-शहरी आणि गरामीण कषतर याचया दरमयान जोडणी तसच अधिक उततम जमीन-समदर जोडणीचा समावश असावा

51 आमही सवत शहरी अवकाशीय फरमवरक जयात शहरी नियोजन आणि डिजाईन उपकरण समाविषट आहत जयामळ नसरगिक सरोत आणि भमिचया शाशवत वयवसथापनाला आधार मिळतो उचित सटसटीतपणाआणि घनता पोलीसनटरिझम आणि मिशर उपयोग उचित असलयापरमाण शहरी विसताराची नियोजित किवा उतसफरत धोरण तया परमाण मापनाचया आणि सचयी अरथवयवसथाना जोर दणयासाठी आहार पदधती नियोजन मजबत करणयासाठी आणि सरोत कारयकषमता शहरी लवचिकता आणि परयावरणीय शाशवतता वाढवणयासाठी वचनबदध आहोत

52 आमही अवकाशीय विकास धोरणाना जी उचित असलयापरमाण शहरी विसताराला मारगदरशन करण पोहोच असललया आणि चागलया परकार जोडललया सरचना आणि सवा शाशवत लोकसखया घनता आणि शहरी वीणत नवीन शजार एकातमिक करण जयामळ शहरी फलाव आणि अलगतला परतिबध होईल अशा शहरी नतनीकरणाला पराधानय दण विचारात घतात परोतसाहन दतो

53 आमही सवत मालमतता मलयासह वाढीव सामाजिक आणि आरथिक मलय निरमाण करणयाचया तयाचया कषमताना शाशवतपम बळ दणयासाठी आणि वयवसाय आणि सारवजनिक आणि खागजी गतवणकी आणि सरवासाठी उपजिवीकचया सधी सविधाजनक करणयासाठी सरकषित सरवसमावशक पोहोच असललया हरित आणि दरजदार सारवजनिक ठिकाणाना सामजिक आणि आरथिक विकासाच चालक महणन परवरतित करणयास वचनबदध आहोत

Mum

bai M

ahar

asht

ra I

ndia

copy S

hutte

rsto

ck

Hari

Mah

idha

r

23

नवीन शहरी कारयसची

54 आमही सवत शकय असल तिथ नतनीकरणीय आणि परवडणारी उरजा आणि शाशवत आणि कारयकषम वाहतक सरचना आणि सवा निरमाण करणयास आणि वापरणयास आणि तयादवार जोडणीच फायद मिळवन आणि अकारयकषम चलनवलन कोडी हवा परदषणशहरी उषणता बटाच परिणाम आणि आवाजाचया आरथिक परयावरणीय आणि सारवजनिक आरोगयाचा खरच कमी करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही सवतः सरव लोकाचया खास करन गरीब आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणाऱया लोकाचया उरजा आणि वाहतकीचया गरजाकड विशष लकष दणयासाठी सदधा वचनबदध आहोत आमही याचीही नोद घतो की नतनीकरणीय उरजचया खरचातील कपात शहराना आणि मानवी वसाहतीना उरजा परवठयाचा खरच कमी करणयासाठी परभावी साधन दतो

55 आमही सवत परशा सरवसमावशक आणि दरजदार सारवजनिक सवा जागतिक आरोगय सघटनन विशद कललया हवचा दरजाविषयक मारगदरशक तततवासह एक सवचछ परयावरण आणि लगिक आणि नवजात बालकाच आणि परसती दरमयान मतय कमी करणयासाठी पनरतपादनविषयक आरोगय-सगोपन सवासह आरोगय-सगोपन सवासाऱखया सामजिक सरचना आणि सविधा उपलबध होणयाच परवरतन करन निरोगी समाजाच जतन करणयास वचनबदध आहोत

56 आमही सवत एका कलपक आणि सपरधातमक शहरी अरथवयवसथला योगदान दणाऱया उतपानन मिळवणाचया सधी तरान कौशलय आणि शकषणिक सविधा कामगाराना उपलबध करन दऊन उचित असलयापरमाण आरथिक उतपादकता वाढवणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः शहर आणि मानवी वसाहतीमधय सपरण आणि उतपादक रोजगार आणि सनमाननीय कामाचया परवरतनामारफत आरथिक उतपादकता वाढ़वणयासाठी सदधा वचनबदध आहोत

57 आमही सवत महिला तरण अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय निरवासित आणि अतरगत विसथापित लोक आणि सथालतरित खास करन सरवात गरीब आणि बळी पड शकणयाचया सथितीतील लोक याचया गरजा आणि कषमताकड विशष लकष दऊन शहर आणि मानवी वसाहतीमधय उचित असलयापरमाण सरवासाठी सपरण आणि उतपादक रोजगार सनमाननीय काम आणि उपजिवीकचया सधी परवरतित करणयासाठी आणि कायदशीर उतपनन मिळवणयाचया भदभाव विरहित सधीच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत

58 आमही सवत परयावरणीय शाशवतता आणि सरवसमावशक भरभराटीचया तततवावर आधारित सकषम करणाऱया नयायय आणि जबाबदार वयवसाय वातावरणाच परवरतन करणयास गतवणकी कलपकता आणि उदममशीलतच परवरतन करणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः मायकरो लघ आणि मधयम आकाराचया उदयमाना आणि सहकारी ससथाना सपरण मलय सखळीत खास करन सामाजिक आणि दढ अरथवयवसथामधील औपचारिक आणि अनौपचारिक अशा दोनही अरथवयवसथामधय काम करणाऱया उदयमाना पाठबळ परवन सथानिक वयवसाय समदायाना सामोर जाव लागत असललया आवहानाना सबोधित करणयासही वचटनबदध आहोत

59 आमही सवतअनौपचारिक अरथवयवसथत काम करणाऱया गरीबाच खास करन महिलाच बिनपगारी घरगती आणि सथलातरित कामगारासह शहरी अरथवयवसथला योगदान राषटरीय परिसथितीचा विचार करन मानय करणयाला वचनबदध आहोत तयाची उपजिवीका कामाची परिसथिती आणि उतपननाची सरकषा कायदशीर आणि सामाजिक सरकषण कौशलय मतता आणि इतर सहाययक सवापरयत पोहोच आणि आवाज आणि परतिनिधीतव वाढवणयात याव कामगार आणि आरथिक यनीटसच औपचारिक अरथवयवसथकड परागतिक सकरमण समतोल दषटीकोन विदयमान उपजिवीकचया सवरधनाच आणि सधारणच परवरतन करताना परोतसाहन आणि अनपालनाच उपाय एकतरित करन विकसित कल जाईल आमही विशिषट राषटरीय परिसथिती कायद धोरण आणि औपचारिक अरथवयवसथकड सकरमणासाठी पराधानय विचारात घऊ

24

नवीन

शहर

ी कार

यसची

60 आमही सवत दरजाची निरमिती सनमाननीय आणि उतपादक नोकऱयासह इतर बाबीबरोबरच सासकतिक आणि सरजनशील उदयोग शाशवत परयटन ललित कला आणि वारसा जपणकीची कारय याचया मारपथ सह विविधता ततरशासतरीय शरणीवरधऩ सशोधन आणि कलपकत चया परवरतनादवार शहरी अरथवयवसथा परागतिकपण उचच-मलय-वरधित विभागामारफत उचततम उतपादकतकड सकरमित करण टिकवणयाला आणि पाठबळ परवणयाला वचनबदध आहोत

61 आमही सवत लाग असल तिथ शहरी लोकसखयाशासतरीय लाभाशाचा फायदा वापरणयाला आणि वाढीव उतपादकता आणि शहर आणि मानवी वसाहतीमधय वाटन घतलली भरभराट साधय करणयासाठी तरणाना शिकषण कौशलय विकास आणि रोजगाराचया उपलबधतच परवरतन करणयासाठी वचनबदध आहोत मली आणि मल तरण महिला आणि तरण परष उजजवल भवितवय निरमाण करणयातील परिवरतनाच एजनट आहत आणि जवहा सकषम कल जाईल तवहा तयाचयापाशी सवतःचया वतीन आणि तयचया समदायाचया वतीन बाजी माडणयाची महततवाची कषमता असल तयाचया अरथपरण सहभागासाठी अधिक आणि उततम सधीची खातरी करण नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी अतयावशयक असल

62 आमही सवत वयोवदध होत जाणाऱया लोकसखयचया सामाजिक आरथिक आणि अवकाशीय परभावाना जिथ लाग असल तिथ सबोधित करणयाला आणि वय वाढणयाचया घटकाचा शहरी लोकसखयचया जीवनाचा दरजा सधारत असताना नवीन सनमाननीय नोकऱया आणि टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधीसाठी एक सधी महणन उपयोग करणयासाठी वचनबदध आहोत

परयावरणाचया दषटीन शाशवत शाशवत आणि लवचिक शहरी विकास

63 आमही मानय करतो की कि शहर आणि मानवी वसाहतीना अशाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधती जवविविधता नषट होण इकोसिसटीमवर दबाव नसरगिक आणि मानवनिरमित आपतती आणि हवामान बदल आणि तयाचयाशी सबधित जोखमी यापासन अनपकषित धोक असतात जयामळ सरव सवरपातील आणि आकारामानातील दारिदरयाचया निरमलनाच आणि शाशवत विकास साधय करणयाच सरव परयास वयरथ ठरतात शहराच लोकसखयाविषयक कल आणि तयाची जागतिक अरथवयवसथतील हवामान बदलाशी सबधित सौमयीकरणाचया आणि जळवन घणयाचया परयासातील आणि सरोत आणि इकोसिसटीमसवरीमसचया वापरातील जया पदधतीन तयाच नियोजन विककपरवठा विकास उभारणी शासन आणि वयवसथापन कल जात यातील मधयवरती भमिकचा शहरी सीमाचया पलिकड शाशवततवर आणि लवचिकतवर थट परिणाम असतो

64 आमही ह सदधा मानय करतो कीजगभरातील विशषतः विकसनशील दशातील शहरी कनदराच बऱयाचदा विशिष गण असतात जया तयाना आणि तयाचया रहिवाशाना हवामान बदल आणि भकप तीवर हवमानाचया घटना पर यण खचण धळीची आणि वाळचया वादळासह वादळ उषमकचया लाटा पाणयाचा तटवडा दषकाळ जल आणि हवा परदषण वहकटरजनय रोग आणि समदराची पातळी वाढण जयाचा खास करन किनारी कषतरावर परिणाम होतो नदीचया मखाजवळील परदश आणि इतराबरोबरच छोटया बटाची विकसनशील राजय याचयासह नसरगिक आणि मानवनिरमित आपततीचया विपरित परिणामाना बळी पडणार बनवित

65 आमही सवत शहर आणि मानवी वसाहतीमधय शहरी इकोसिसटीमच आणि परयावरणीय सवाच सरकषण आणि सधारणा करणाऱया हरित गह वाय उतसरजन आणि हवा परदषण कमी करणाऱया आणि परयावरणीय दषटय़ा भककम शहरी आणि परातीय नियोजन सरचना आणि पायाभत सवामारफत शाशवत आरथिक विकासाच जतन करताना आणि सरव वयकतीचया सवासथयाच आणि जीवनाचा दरजाच सरकषण

25

नवीन शहरी कारयसची

करताना आपतती जोखीम कमी करणाऱया धोरणाचा विकासाला पाठबळ दऊन आणि जोखमीचया पातळयासाठी परमाणनासहित नसरगिक आणि मानवनिरमित धोकयानी निरमाण झाललया आपततीचया जोखमीच नियतकालीन निरधारण करन नसरगिक सरोताच शाशवत वयवसथापन करणयास वचनबदध आहोत

66 आमही सवत समारट सिटी दषटीकोन सवीकारणयासाठी वचनबदध आहोत जो डिजीटलायझशनपासनचया सधी सवचछ उरजा आणि ततरजञा तसच कलपक वाहतक ततरजञानाचा वापर करतो अशा परकार रहिवाशाना अधिक परयावरण मितर परयाय निवडणयाच आणि शाशवत आरथिक वदधीला बळ दणयाच विकलप दतो आणि शहराना तयाचया सवा परवण सधारणयास सकषम करतो

67 आमही सवत शहराचा आपतती आणि पर दषकाळाचया जोखमी आणि उषणतचया लाटासह हवामान बदलापरती लवचिकपणा सधारणयासाठी अनन सरकषा आणि पोषण शारिरीक आणि मानसिक आरोगय आणि घरगती आणि परिसरातील हवचा दरजा सधारणयासाठी आवाज कमी करणयासाठी आणि आकरषक आणि जगणयालायक शहर मनवी वसाहती आणि शहरी लडसकपसच परवरतन करणयासाठी आणि विशिषट परजातीचया सवरधनाला पराधानय दणयासाठी खलया बहआयामी सरकषितसरवसमावशक उपलबध होऊ शकणाऱया हरित आणि दरजदार सारवजनिक जागाच चागल जोडललया आणि चागल वितरित कललया जाळयाचया निरमितीचया आणि दखभालीचया परवरतनासाठी वचनबदध आहोत

68 आमही सवत शहरी डलटाज किनारी कषतर आणि इतर परयावरणीय दषटय़ा सवदनशील कषतराचा तयाच वाहतक अनन सरकषा आरथिक भरभराट इकोसिसटीम सवा आणि लवचिकता याच इकोसिसटीमच परवठादार महणन महततव परकाशित करन विशष विचार करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही उचित उपाय शाशवत शहरी आणि परातीय नियोजन आणि निकासात एकातमिक करणयासाठी वचनबदध आहोत

69 आमही सवतशहराना आणि मानवी वसाहतीना आधार दणाऱया किनारी कषतरासह जमिनीचया नसरगहिक आणि सामाजिक कारयाच सवरधन आणि परवरतन करणयास शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीची खातरी करणयासाठी इकोसिसटीम आधारित उपायाची जोपसना करणयासाठी जणकरन इकोसिसटीमची पनरतपादन कषमता ओलाडली जाणार नाही वचनबदध आहोत आमही सवतः शहरी पसाऱयाला परतिबध करणयासाठी आणि मरयादत राखणयासाठी तसच जमिनीचया वापरातील अनावशयक बदलाला आणि उतपादक जमीन आणि नाजक आणि महततवाचया इकोसिसटीम गमावणयाला परतिबध करणयासाठी जमिनीचया शाशवत वापराच परवरतन करणयासही वचनबदध आहोत

70 आमही सवत उरजा पाणी अनन आणि सामगरीचया दरसथ सरोतावरील खप अवलबितव सवा परवठा वयतययासह शाशवततची आवहान उभी कर शकतात आणि की सथानिक तरतद रहिवाशाना सरोताची उपलबधता सविधाजनक कर शकतात ह ओळखन मालआणि पायाभत सवाचया सथानिक तरतदीना मदत दणयास आणि सरोताचया जवळीकीला बळ दणयास वचनबदध आहोत

71 आमही सवतहवा अलपजीवी हवामान परदषक हरित गह वाय आणि आवाजासह सरव कचरा घातक रसायनाचया परयावरणीय दषटय़ा भककम वयवसतापनाकड आणि कमीत कमी करणयाकड विशष लकष दऊन आणि शहरी-गरामीण दव कारयशील परवठा आणि मलय साखळयाचा परयवरणावरील परिणाम विचारात घणाऱया आणि इकोसिसटीमचया सवरधनासाठी पनरतपादनासाठी पनरसथापनसाठी आणि नवीन आणि उबरणाऱया आवहानासमोर लवचिकता सविधाजनक करत एका मडलीय अरथवयवसथकड सकरमित होणयासाठी परिशरम करत अशा एका पदधतीन जमीन पाणी (महासागर समदर आणि ताज पाणी) उरजा सामगरी जगल आणि अनन याच शाशवत वयवसथापन मजबत करणयास वचनबदध आहोत

Jac

arta

Ind

oneacutes

ia

27

नवीन शहरी कारयसची

72 आमही सवत सथानिक आणि परातीय सतरावर शहरी-गरामीण साततयाचा विचार करन आणि सबधित हितसबधी आणि समदायाचा समावश करन एकातमक जल सरोताच नियोजन आणि वयवसथापन अगीकत करणाऱया दीरघकालीन शहरी आणि परातीय नियोजन परकरिया आणि अवकाशीय विकास पदधतीना वचनबदध आहोत

73 आमही सवत घाण पाणी कमी करन आणि तयावर ससकार करन पाणी वाया जाण कमीत कमीकरन पाणयाचया पनरवापराच परवरतन करन आणि जलसाठ वाढवन जलचकराचा विचार करन राखन ठवण आणि पनरभरण करन शहरी निमशहरी आणि गरामीण कषतराचया आत जल सरोताचया पनरवसनादवार सवरधन आणि पाणयाचया शाशवत वापराच परनरतन करणयास आमही वचनबदध आहोत

74 आमही सवत परयावरणीय दषटय़ा भककम कचरा वयवसथापनाच परवरतन करणयास आणि कचरा कम करन पनरवापर करन आणि रिसायकलिग करन जमीन भराव कमीत कमी करन आणि जवहा कचरा रिसायकल करता यणार नाही किवा हा परयाय परयावरणीय दषटया उततम फलनिषपतती दत असल तवहा कचऱयाच उरजत रपातर करन कचरा निरमिती मोठया परमाणावर कमी करणयास वचनबदध आहोत आमही पढ आमखी सवतः किनारी कषतरात सधारित कचरा आणि घाणपाणी वयावसथापनामारफत जल परदषण कमी करणयास वचनबदध आहोत

75 आमही सवत शाशवत नतनीकरणीय आणि परवडणारी उरजा आणि उरजा सकषम इमारती आणि बाधकाम पदधतीविकसित करणयासाठी आणि हरितगह वाय आणि बलक कारबन उतसरजन कमी करणयासाठी शाशवत उपभोग आणि उतपादन पदधतीची खातरी करणयासाठी नवीन सनमाननीय नोकऱया निरमाण करणयात मदत करणयासाठी सारवजनिक आरोगय सधारणयासाठी आणि उरजा परवठयाचा खरच कमी करणयासाठी अतयावशयक असललया उरजा सवरधनाच आणि कारयकषमतच परवरतन करणयासाठी उचित असलयापरमाण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना परोतसाहन दणयास वचनबदध आहोत

76 आमही सवत नसरगिक सरोताचा शाशवत वापर करणयास आणि काकरीट धात लाकड खनिज आणि जमीन यासारखया कचचया आणि बाधकाम साहितयाचयासरोत कारयकषमतवर परकाश टाकणयास वचनबदध आहोत आमही सवतः सरकषित सामगरी पनरपरापती आणि रिसायकलिग सविधा सतापित करणयास शाशवत आणि लवतिक इमारतीचया विकासाच परवरतन करणयास आणि सथानिक बिनविषारी आणि रिसायकल कलल साहितय आणि लीड-अडिटिव मकत रग आणि विलपन वापरणयाला पराधानय दणयास वचनबदध आहोत

77 आमही सवत अनसरन दरजदार सरचना आणि अवकाशीय नियोजनाचया विकासामारफत आणि एकातमिक वय-लिग-परतिसादी धोरण आणि योजना आणि सडाई फरमवरक फॉर डिझासटर मनजमट रिसक रिडकशन 2015-2030 ला इकोसिसटीम-आधारित दषटीकोनाचा सवीकार आणि अमलबजावणी करन आणि बळी पडणयाची शकयता आणि जोखीम कमी करणयासाठी खास करन झोपडपटटयासह औपचारिक आणि अनौपचारिक वसाहतीचया जोखीम-परवण कषतरामधय आणि कटब समदाय ससथा आणि सवाना धकक किवा सपत ताणासह धोकयाचया परिणामाना परतिसाद दणयासाठी सवीकारणयासाठी आणि तयातन सावरणयासाठी तयार होण शकय करणयाकरिता सरव सतरावर समगर आणि डटा-इनफॉरमड जोखीम कपात आणि वयवसथापन मखय परवाहात आणन शहराची आणि मानवी वसाहतीची लवचिकता मजबत करणयासाठी वचनबदध आहोत आमही लवचिक आणि सरोत सकषम सरचनचया विकासाच परवरतन कर आणि आपततीचया जोखमी आणि परिणाम कमी कर जयात झोपडपटटया आणइ अनौपचारिक वसाहतीच पनरवसन आणि शरणीवरधन समाविषट असल आमही झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहतीसह तयाना आपततीपरती लवचिक बनवणयासाठी सथानिक पराधीकरण आणि हितसबधीचया समनवयान सरव जोखमीचया घराच मजबतीकरण आणि रिटरकोफिटिगसाठी उपायाच सदधा परवरतन कर

28

नवीन

शहर

ी कार

यसची

78 आमही सवत परतिसादातमकपासन अधिक सवयपररित सकरियता जोखीम-आधारित सरव-धोक आणि सपरण समाज दषटीकोनाकड जस की जोखमीविषयी जनततील जागरकता वाढवण आणि जोखमीला परतिबध करणयासाठी एकस अट गतवणकीच परवरतन आणि लवचिकता उभारण तयाच वळी नसरगिक आणि मावनिरमित आपतती आणि सघरषामळ बाधित रहिवाशाचया तातडीचया गरजाना सबोधित करणयासाठी वळवर आणि परभावी सथानिक परतिसादाची खातरी करत पढ जाणयाला पाठबळ दणयास वचनबदध आहोततयात ldquoबिलड बक बटरrdquo तततवाच आपतती-पशचात सावरणयाचया परकरियत लवचिकता -उभारणी परयावरणीय आणि अवकाशीय उपाय आणि परवीचया आपततीपासनच धड एकातमिक करणयासाठी एकातमिक करण तसच भावी नियोजनात नवीन जोखमीबाबत जागरकता ससमाविषट असावी

79 आमही सवत हवामान बदलाशी जळवन घण आणि सौमयीकरणासह आतरराषटरीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक हवामानविषयक कारवाईच परवरतन करणयास आणि शहर आणि मानवी

वसाहतीचया तयाचया रहिवाशाचया आणि सरव सथानिक हितसबधीचया महततवाच अमलबजावणीकार महणन परयासाना मदत दणयास वचनबदध आहोत आमही पढ लवचिकता उभारणयास आणि सरव सबधित कषतराकडील हरित वाय उतसरजन कमी करणयासही वचनबदध आहोत अस उपाय हवामान बदलावरील यनायटड नशनस फरमवरक कनवहशन अधीन सवीकारललया परीस कराराचया लकषयाबरोबर साततय राखणार असावत जयात समाविषट आह जागतिक सरासरी तापमानातील वाढ औदयोगिक-परव पातळीचयावर 2 अश सलसियस खाली राखण आणि तापमान वाढ मरयादा औदयोगिक-परव पातळयाचया वर 14 अश सलसियसचया मरयादत ठवणयासाठी परयासाचा पाठपरावा करण

80 आमही सवत मधयम त दीरघकालीन अनकलन नियोजन परकरियला तसच हवामान भदयता आणि परभाव याना मदत दणयासाठी इको-ससटम आधारित अनकलनाचया उपयोगामारफत सह अनकल योजना धोरण कारयकरम आणि शहरी रहिवाशाची लवचिकता उभारणाऱया कती याची माहिती दणयास वचनबदध आहोत

परभावी अमलबजावणी

81 आमही मानय करतो की नवीन शहरी कारयसचीत ठरवन दिलयापरमाण सकरमणीय वचनबदधता वासतवात यणयासाठी शहरी अवकाशीय विकासाच सहभागपरण नियोजन आणि वयवसथापन आणि अमलबजावणीचया परभावी मारगानी जयाला आतरराषटरीय सहकारयाची तसच कषमता विकासातील परयासाची जयात समाविषट आह सरकारामधय सरव सतरावर उततम पदधती धोरण आणि कारयकरमाची दवाणघवाण जोड असललया राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवरील सकषम करणाऱया धोरण चौकटीची आवशयकता असल

82 आमही आतरराषटरीय आणि परादशिक सघटना आणिससथाना जयात समाविषट आहत यनाईटड नशनस सिसटम आणि बहपकषीय परयावरणविषयक करार विकास भागीदार आतरराषटरीय आणि बहपकषीय विततीय ससथा परादशिक विकास बका खाजगी कषतर आणि इतर हितसबधी याना नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी मखय परवाहात आणन शाशवत शहरीकरणाला एकातमिक दषटीकोन लाग करणयासाठी तयाचया शहरी आणि गरामीण धोरणाचा आणि कारयकरमाचा समनवय वाढवणयासाठी आमतरित करतो

83 या सबधात आमही शाशवत विकासासाठी 2030 कारयसचीचया परिचछद 88 मधय भर दगिलयापरमाम परणाली-निहाय धोरणातमक नियोजन अमलबजावणी आणि अहवालीकरणाचया चौकटीचया आत शाशवत शहरी विकासाचया कषतरात सयकत राषटराचया परणाली-निहाय समनवयात आणि एकरपतत सधारणा करणयावर भर दतो

29

नवीन शहरी कारयसची

84 आमही राजयाना आगरहाची विनती करतो की कोणतयाही एकतरफी आरथिक विततीय किवा वयापारविषयक उपायाची अमलबजावणी करणयापासन दर रहाव जर त आतरराषटरीय कायद आणि सयकत राषटराचया सनदनसार नसतील ज आरथिक आणि सामाजिक विकास परणपण साधय करणयाचया खास करन विकसनशील दशात आड यत

शहरी परशासक सरचना उभारण एक मदतीची चौकट सथापन करण

85 आमही यनायटड नशनस हहयमन सटलमटस परोगराम (यएन-हबिटाट)चया शासक परिषदन आपल ठराव 20 एपरिल 2015 चा 21315 आणि 3 एपरिल 2009 चा 22816 मधय सवीकारललया

विकनदरीकरण आणि सथानिक पराधीकरणाना मजबत करणयावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवामधय असलली तततव आणि धोरण आणि सरवासाठी आधारभत सवाची उपलबधी यावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवाची मानय करतो

86 आमही नवीन शहरी कारयसचीचया उचित असलयापरमाण सरवसमावशक अमलबाजवणी योगय आणि सहभागी धोरणात राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक ससथातमक आणि नियामक चौकटीदवार ती पारदरशक आणि उततरदायी वितत यतरणशी परशी सलगन आहत याची खातरी करन उचितअसलयापरमाण एकातमिक धोरण आणि योजना उचित असलयापरमाण पाठबळ असललयाचा एक भाग महणन मखय परवाहातील शाशवत शहरी आणि परादशिक विकासात परभावी अमलबजावणीच सचरसचालन कर

87 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारामधय अधिक कणखर समनवय आणि सहकारय याची बहसतरीय समतरणा यतरणमारफत आणि सरकारचया परतयक सतरावर सबधित सकषमता साधन आणि सरोत याची सपषटपण निशचीती करन जोपासना कर

88 आमही शहरीकरणापरती एकातमिक दषटीकोन मजबत करण आणि तयाचा विचार करणाऱी एकातमिक शहरी आणि परादशिक धोरण अमलात आणणयाचया दषटीन राजकीय परशासनचया वगवगळया सतरावर आणि पटटीत इतर बाबीबरोबरच गरामीण विकास जमिनीचा वापर अनन सरकषा आणि पोषण नसरगिक सरोताच वयवसथापन सारवजनिक सवाची तरतद पाणी आणि सवचछता आरोगय परयावरण उरजा गहनिरमाण आणि चलनवलन धोरण याबाबतीत कषतरीय धोरणाची लकषय आणि उपाय याचया दरमयान एकरपतची खातरी कर

89 आमही उचित असलयापरमाण सरकाराची राषटरीय शहरी धोरण परभावीपण अमलात आणणयासाठीची कषमता वाढवणयासाठी आणि अनदानतवाचया तततवावर आधारित उचित आरथिक राजकीय आणि परशासकीय विकदरीकरणाची खातरी करन तयाना धोरण करत आणि निरण घणार महणन सकषम करणयासाठी समानता आणि विना-भदभावाचया तततवावर आधारित कायदशीर आणि धोरण चौकट सथापन करणयासाठी उपाय योज

90 आमही सपरण परशासकीय सीमामधय आणि कारयशील परदशाचया आधार उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना निरणय घणयात आणि काम करणयात तयाना महततवाचया शहरी महानगरी आणि परादशिकचिताचया वयवसथापनासाठी आवशयकत अधिकार आणि सरोत परवन तयाचया गतल जाणयाची खातरी करन दशाचया राषटरीय कायदयाना अनसरन उप राषटरीय आणि सथानिक सरकाराचया कषमता मजबत करणयात मदत दऊ आमही महानगरी शासनाच परवरतन कर ज उचित असलयापरमाण शाशवत

15 महासभचया अधिकत नोदी बासषटाव अधिवशन परवणी कर 8 (ए628)अनचछद 1 पहा16 इबीड चौसषटाव अधिवशन परवणी कर 8 (ए648) अनचछद 1

30

नवीन

शहर

ी कार

यसची

ऋण वयवसतापनासह सरवसमावशक आणि कायदशीर चौकटी आणि विशवासारह विततपरवठा यतरणा समाविषट करत आमही सरव कषतरात आणि सथानिक सरकारामधीलसह निरणय घणयाचया सरव पातळयावर नततवात महिलाचया सपरण आणि परिणामकारक सहभागाचया परवरतनासाठी उपाय योज

91 आमही सथानिक सरकाराना सथानिक गरजाना अनकल होणयाचया दषटीन उचित असलयापरमाण राषटरीय कायद आणि धोरणाचया अनषगान तयाची सवतःची परशासकीय आणि वयवसथापन रचना निशचीत करणयात मदत दऊ आमही उचित नियामक चौकटीना परोतसाहन दऊ आणि सारवजनिक हिताच सवरधन कल जाईल आणि सकषिपत लकषय जबाबदाऱया आणि उततदायितव यतरणा सपषटपण निशचीत कलया जातील याची खातरी करन पायाभत सवा आणि सरचना विकसित आणि वयवसथापित करणयासाठी समदाय नागरी समाज आणि खाजगी कषतराबरोबर भागीदीरी करणयात सथानिक सरकाराना मदत दऊ

92 आमही सकलपना माडणयापासन त डिजाइन बजटिग अमलबजावणी मलयाकन आणि पनरावलोकन या सरकारचया सरव पातळया आणि नागरी समाज याचया दरमयान थट भागीदारीचया सवरपात मळ धरललया विसतत-आधारावरील आणि उततम-सरोतीकत कायमची यतरणा आणि सहकारय

आणि समतरणसाठी सरवासाठी खलया वयासपीठाचया मारफत सह माहिती आणि सवाद ततरजञान आणि उपलबध डटा उपाय वापरन शहरी आणि परादशिक धोरण आणि नियोजन परकरियाचया सरव टपपयावर सहभागी वय-आणि- लिग परतिसादी दषटीकोनाच परवरतन कर

शहरी अवकाशीय विकासाच नियोजन आणि वयवसथापन

93 यएन-हबिटाटचया शासक परिषदन तयाचया 23 एपरिल 2015 चया ठराव 25617 मधय मजर कललया शहरी आणि परादशिक नियोजनावरील आतरराषटरीय मारगदरशक तततवामधय समाविषट असलली शहरी आणि परादशिक नियोजनासाठी तततव आणि धोरण आमही मानय करतो

94 आमही सपरधातमक अरथवयवसथा जीवनाचा उचच दरजा आणि शाशवत परयावरणाची दीरघकालीन वाछित निषपतती असललया अलपकालीन गरजाचा समतोल राखणयाच उददिषट असललया एकातमिक नियोजनाची आमही अमलबजावणी कर काही काळानतर बदलतया सामाजिक आणि आरथिक परिसथितीशी जळवन घणयाचया दषटीन आमही आओमचया योजनामधय लवचिकता ठवणयाचा अथक परयतन सदधा कर ततरजञानातील कलपकतला बळ दणयाचा आणि जगणयासाठी अधिक चागल वातावरण निरमाण करणयाचा परयास करताना आमही या योजना अमलात आणि तयाच पदधतशीरपण मलयाकन कर

95 आमही शहर आणि मानवी वसाहतीचया वगवगळया सतरामधय सहकारय आणि परसपर आधाराला परोतसाहन दऊन अनन सरकषा आणि पोषण परणाली वाढवणयात छोटी आणि मधयम शहर आणि नगर याची भमिका मजबत करन शाशवत परवडणार परयापत लवचिक आणि सरकषित घर सरचना आणि सवा दऊन शहरी-गरामीण साततयामधय परभावी वयापारी दवयाची सविधा परवन आणि लघ-सतरावरील सतकरी आणि कोळी सथानिक राषटरीय परादशिक आणि जागतिक मलय साखळी आणि मारकटशी जोडल जातील याची खातरी करन एकातमिक बहकदरीय आणि समतोल परादशिक विकास धोरणाचया आणि योजनाचया अमलबजावणीला मदत दऊ आमही शहरी शती आणि फारमिग तसच जबाबदार सथानिक आणि शाशवत उपभोग आणि उतपादन आणि सामाजिक परसपरकरिया याना सदधा शाशवतता आणि अनन सरकषा याना योगदान दणयासाठी एक परयाय महणन सथानिक मारकटस आणि वयापाराचया उपलबध होऊ शकणार नटवरक सकषम करन मदत दऊ

17 आयबिड सतराव अधिवशन सहायक करमाक 8 (A708) अनचछद

31

नवीन शहरी कारयसची

96 आमही सरव आकारमानाची शहरी कषतर आणि तयाची उपनगर आणि गरामीण परिसर सीमापार असललयासह याचयात सयकत शकती आणि परसपरकरिया याना परोतसाहन दणयासाठी शहरी-विभाग आणि महानगरी योजनासह शाशवत शहरी आणि परादशिक नियोजनाचया अमलबजावणीला परोतसाहन दऊ आणि आमही शाशवत परादशीय सरचना परकलपाना मदत दऊ ज शहरी-गरामीण साततयामधय परदशाचया नयायय वदधीच परवरतन करन शाशवत आरथिक उतपादकतल उततजन दतील या बाबतीत आमही पालिका आणि महानगरी लकषय परण करणयाची सारवजनिक सवा दणयाची आणि सतानिक आणि परादशीय दोनही विकासाच परवरतन करणयाची परभावी साधन महणन कारयशील परदश आणि शहरी कषतरावर आधारित शहरी-गरामीण भागीदारी आणि आतर-पालिका सहकारय यतरणाच परवरतन कर

97 आमही नियोजित शहरी आणि विसतार आणि भरावाच परोतसाहन दऊहित करणार आणि पराथमिक रीतया पनरनवीकरण आणि शहरी कषतरातील नवीन कारयाचा आढ़ावा घऊन उचित असलयापरमाण यात झोपडपटटी आणि अनौपचारिक वसाहती समाविषट करन यात उचच गणवतततील इमारती आणि सारवजनिक ठिकाण परवन हितसबधी आणि सबदध वयकतिना गतवन एकातमिक आणि सहभागी दषटीकोनाच परवरतन करन अवकाशीय आणि सामाजिक आरथिक वगळपणा आणि जनटरीफिकशन

टाळन तयाचबरोबर सासकतिक वारशाच सवरधन करन आणि शहरी पसाऱयाला परतिबध करन आणि मरयादा घालन परवरतन कर

98 आमही नयायय ततव जमीन आणि नसरगिक सरोताचा कारयकषम आणि शाशवत वापर सटसटीतपणा बहकदरीयता उचित घनता आणि जोडणी आणि अवकासाच बहविध उपयोग शहरी पसाऱयाला परतिबध करणयाचया चलनवलनाची आवहान आणि गरजा आणि दर डोई सवा परवणयाचा खरच कमी करणयाचया आणि उचित असलयापरमाण घनता आणि सकलचया अरथवयवसथा आणि सचयाचा फायदा घणयाचया दषटीन एकातमिक आणि परादशिक नियोजनाच परवरतन कर

99 आमही जी शहरी नियोजनाची धोरण सरवासाठी दरजदार पायाभत सवा आणि सारवजनिक ठिकाणाचया उपलबधतसह परवडणाऱया घराचया तरतदीमारफत सामाजिक मिशरण सविधाजनक करतात सरकषा आणि सरकषिततता वाढवन आणि सामाजिक आणि आतरपिढी परसपरकरियला अनकल राहन आणि विविधतचया कौतकासह तयाना उचित असलयापरमाण मदत दऊ आमही शहरी हिसन बाधित कषतरातील सवना परवणाऱया वयावसायिकाना आणि समदायाना उचित परशिकषण आणि मदत समाविषट करणयासाठी पावल उचल

100 आमही उततम रीतया डिजाईन कललया सरकषित पोहोच असललया हरित आणि दरजदार रसत आणि इतर सारवजनिक ठिकाण जी सरवाना उपलबध आहत आणि लगिक छळ आणि लिगाधारित हिससह गनह आणि हिसपासन मकत आहत तयाना मानवी सकल आणि रसतयाचया पातळीवरील जमिनीचा उततम वापर कर दणार उपाय विचारात घऊन औपचारिक आणि अनौपचारिक दोनही सतानिक आणि वयापारी तसच ना-नफा समदायाचया उपकरमाची जोपसाना करन लोकाना सारवजनिक ठिकाणी आणन आणि आरोगय आणि सवासथय सधारणयाचया उददशान चालण आणि सायतलिग करण याच परवरतन करन तरतदीना मदत दऊ

101 आमही हरितवाय उतसरजन जागाच इमारती आणि बाधकामाच सवा आणि सरचनाच लवचिकता आधारित आणि हवामान परिणामकारक डिजाइन आणि निसरग-आधारित उपाय याचयासह आपतती कमी करण आणि हवामान बदल अनकलन आणि सौमयीकरण विचार आणि उपाय याना वय-आणि लिग परतिसादी शहरी आणि परादशिक विकास आणि नियोजन परकरियामदधय एकातमिक कर आमही कषतराचया दरमयान सहकारय आणि समनवयाच परवरतन कर आणि चाल आणि भावी सविधाचया ठिकामाचया सबदातील

Mum

bai Maharashtra India - copy

Shutterstock Rahul Ramachandram

33

नवीन शहरी कारयसची

जोखीम निरधारणासारखया आपततीत जोखीम कमी करण आणि परतिसाद आराखड विकसित करणयाचया आणि अमलात आणणयाचया आणि परयापत आकसमिकता आणि सटकचया कारयपदधती तयार करणयाचया सथानिक पराधीकरणाचया कषमता उभार

102 आमही शहरी नियोजन आणि डिझाइनसाठी कषमता सधारणयासाठी आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळीवर शहरी नियोजनकारासाठी परशिकषणाचया तरतदीसाठी अथक परिशरम घऊ

103 आमही शहरी सरकषा आणि गनह आणि दहशतवाद आणि दहशतवादाला उपकारक असललया अतिरकी हिससह हिसचया परतिबधासाठी सरवसमावशक उपाय एकातमिक कर अस उपाय उचित असतील तिथ सारवजनिक सरकषा आणि गनह आणि हिसला परतिबधाशी सबधित धोरणाचया विकासात झोपडपटटी आणि अनौपचारिक वसाहतीमधील घटक तसच बळी पडणयाची शकयता आणि सासकतिक घटक सबधित सथानिक समदायाला आणि गर-सरकारी कारयकरतयाना गतव जयात अगभतपण अधिक मोठा सरकषा धोका असणारा महणन विशिषट गटाचया कलकीत करणयाला परतिबध करण आणि सामना करण समाविषट आह

104 आमही कायदशीर गरजाना परण करत सशकत सरवसमावशक वयवसथापकीय फरमवरक आणि उततरदायी ससथा जया जमीन नोदणी आणि शासन याचा वयवहार करतात तयाचया मारफत जमिनीच पारदरशक आणि शाशवत वयवसथापन आणि वापर जमीन नोदणी आणि भककम विततीय यतरणा लाग करन

कायदशीर आवशयकतचया अनपालनाच परवरतन कर शाशवतआमही सथानिक सरकार आणि सबदध हितसबधीना कडासटरस मलयाकन आणि जोखीम नकाश आणि जमीन आणि घराचया किमतीचया नोदी सारखी मलभत जमीन वसतसची माहिती विकसित करणयात आणि वापरणयात उचच दरजा वकतशीर आणि विशवासारह डटा- उतपनन लिग वश वाशिकता सथलातरणाची सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय सदरभात सबधित इतर गणवशिषटय यादवारा वगळा कलला-हा डटा भदभाव करणाऱया जमिन वापराचया धोरणासाठी वापरला जाणार नाही याची खातरी करन- निरमाण करणयासाठी विविध यतरणामारफत मदत दऊ

105 आमही परयापत जीवनमानाचा एक घटक महणन परयापत घराचा हकक परागतिकतन वासतवात उतरणयाची आमही जोपासना कर आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक विकास धोरण जमीन दोरण आणि घराचा परवठा यामधय सपषटपणाची खातरी करणयासाठी उचित असलयापरमाण सहभागी नियोजन अतरभत करन आणि एकतच तततव लाग करन सरव पातळयावर गहनिरमाण धोरण विकसित कर आणि अमलात आण

106 आमही सामाजिक सहभाग आरथिक परिणामकारकता आणि परयावरणविषयक सरकषणाचया तततवावर आधारित असललया गहनिरमाण धोरणाच परवरतन कर शहराचया मधयवरती आणि गरदीचया भागातील परशा सरचना असललया जमिनीसहपरवडणाऱया आणि शाशवत घरासाठी सारवजनिक सरोताचया परभावी वापराला मदत दतो आणि सामाजिक समावशकता आणि ससगतता परवरतित करणयासाठी मिशर-उतपनन विकासाला परोतसाहन दतो

107 आमही धोरण साधन यतरणा आणि विततपरवठयाची परारप याचया विकासाला परोतसाहन दतो जी भाडयाचया आणि इतर निवासी विकलपासह तसच सह-निवास सामदायिक जमिनीच नयास आणि इतर सामहिक घराच परकार ज वयकती आणि समदायाचया उभरणाऱया गरजाना सबोधित करतील तयाना घराचा परवठा सधारण(खास करन अलप उतपनन गटासाठी) वगळ पडण आणि जबरदसतीन घरातन बाहर काढण आणि विसतापित होण याला परतिबध करणयासाठी आणि परतिषठीत आणि परस पनरवसन परवणयासाठी

34

नवीन

शहर

ी कार

यसची

परोतसाहन दऊ यात झोपडपटटयाचया आणि अनौपचारिक वसाहतीचया शरणीवरधनाचया कारयकरमाकड विशष लकष परवन वाढतया गहनिरमाणाला आणि सवतः बाधललया योजनाना मदत समाविषट असल

108 आमही शिकषण रोजगार गहनिरमाण आणि आरोगय याचया दरमयानचया मजबत दवयाना सबोधित करन वगळण आणि वगळ पडणयाला परतिबध करन सथानिक एकातमिक गहनिरमाण दषटीकोनाची जोपासना करणाऱया गनिरमाण धोरणाचया विकासाला मदत दऊ तयाचयाही पढ आमही सवतः बघरपणा तसच समरपित धोरणाचया आणि वयापक सरवसमावशक आणि शाशवत हाउसिग-फरसट कारयकरमासारखया लकषयित सकरिय सरवसमावशक धोरणामारफत तयाचया गनहगारीकरणाचा सामना करणयास आणि निरमलन करणयास वचनबदध आहोत

109 झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहती शहराचया सामाजिक आरथिक सासकतिक आणि रायकीय आकारमानात एकातमि कलया जातील याची खातरी करणयासाठी शारिरीक आणि परयावरणीय सदारणाचया पलिकड जातील असशा धोरणानी उचित असलयापरमाण झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसाहतीचया शरणीवरधनासाठी आणि शकय असललया मरयादपरयत झोपडपटटया आणि अनौपचारिक वसहतीना परतिबध करणयासाठी आरथिक आणि मानवी सरोताचया वाढीव वाटपाचा आमही विचार कर या धोरणामधय लाग असलयापरमाण शाशवत परयापत सरकषित आणि पवडणारी घर पायाभत आणि सामाजिक सवा सरवसमावशक उपलबध होऊ शकणाऱया हरित आणि दरजदार सारवजनिक ठिकाण समाविषट असावीत आणि तयानी कालावधीची सरकषा आणि तयाच नियमित करण तसच सघरष परतिबधक आणि मधयसथीच उपाय याच परवरतन कराव

110 आमही झोपडपटटयामदधय आणि अनौपचारिक वसाहतीमधय राहणाऱया लोकाच परमाण कमी करणयासाठी झोपडपटटवासी आणि अनौपचारिक वसाहतीतील निवासी याच जीवन सधारणयाचया आधीचया परयासातील अनभव विचारत घऊन सरवसमावशक आणि पारदरशक दखरख यतरणा निशचीत करण आणि अधिक मजबत करण यासाठीचया परयासाना मदत दऊ

111 आमही गहनिरमाण कषतरातील परयापत आणि लाग करता यणाऱया नियमनाचया विकासाच उचित असलयापरमाण लवचिक बिलडीग कोडस परमाणन विकास परवान कायदयान आणि वटहकमान जमिनीचा वापर आणि नियोजनाची नियमन यासह हवालयाशी विसथापनाशी बघरपणाशी आणि मनमानी जबरदसतीन बाहर काढणयाशी सामना करन आणि तयाला परतिबध करन आणि दरजा परवडण आरोगय सरकषा उपलबध होम उरजा आणि सरोताची कारयकषमता आणि लवचिकतची खातरी करन परवरतन कर आमही उचच-दरजा वळवर आणि विशिषट सामाजिक आरथिक परयावरणीय आणि सासकतिक पल विचारात घऊन राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर विशवासारह डिसअगरीगटड डटावर आधारित घराचा परवठा आणि मागणीचया विशिषट विशलषणाच सदधा परवरतन कर शाशवत

112 आमही घर आणि लोकाचया गरजा धोरणाचया कदरसथानी ठवन परिघीय आणि एकाकी पडलला सारवतरिक गहनिरमाण विकास शहरी परणालीपासन तटलला राहण टाळणयासाठी चागलया ठिकाणी असललया आणि चागल वितरण कललया गहनिरमाण योजना जयाचयासाठी तया विकसित कललया आहत तया सामाजिक आणि आरथिक कषतराचा विचार न करता आणि अलप-उतपनन गटाचया घराचया गरजासाठी उपाय परवन शाशवत शहरी विकासाच परवरतन कर

113 आमही रसत सरकषा सधारणयासाठी आणि त शाशवत चलनवलन आणि वाहतक सरचना नियोजन आणि डिझाइनमधय एकातमिक करणयासाठी उपाय योज जागरकता-वाढविणयाचया पढाकारासोबत एकतरितपण आमही डिकड ऑफ अकशन फॉर रोड सफटीमधय सचवणयात आललया सफ-सिसटीम दषटीकोनाच परनरतन कर जयामधय सरव महिला आणि मलीचया गरजा तसच मल व यवक वदध वयकती आणि अपग आणि

35

नवीन शहरी कारयसची

असरकषित परिसथितीत राहाणाऱया वयकतिची काळजी घतली जाईल आमही ती धोरण आणि उपाय सवीकारणयासाठी अमलात आणणयासाठी आणि लाग करणयासाठी काम कर ज आरोगयविषयक विशाल निषपततीचया दषटीन पादचारी सरकषा आणि सायकलिग चलनवलनाला खास करन दखापतीना आणि अससरगजनय रोगाना परतिबध करणयासाठी सकरियपण सरकषण दतील आणि परवरतन करतील आणि आमही जागतिक सतरावर मोटरसायकलमळ परामाणाबाहर होणाऱया मतय आणि दखापतीचा खास करन विकसनशील दशात विचार करता विशिषट कायदा आणि धोरण विकसित करणयासाठी आणि तयाची अमलबजावणी करणयासाठी काम कर आमही पराधानयान परतयक मलाला शाळपरयत सरकषित आणि निरोगी परवासाच परवरतन कर

114 आमही सरवासाठी एकण शहरी आणि परादशिक आराखडयात वाहतक आणि चलनवलन योजना एकातमिक करन आणि खाली दिलयापरमाण वाहतकीचया आणि चलनवलनाचया अनक परयायाच परवरतन करन शहरातील आणि मानवी वसाहतीतील सामाजिक आणि आरथिक कतीमधय अरथपरण सहभाग शकय करणारी सरकषितवय आणि लिग परतिसादी परवडणारी आणि शाशवत शहरी चलनवलन आणि भ आणि समदर वाहतक पदधतीच परवरतन कर

(a) सारवजनिक वाहतकीसाठी तसच चालण आणि सायकलिग अशा यतरविरहित परयायासाठी तयाना खाजगी यातरिक वाहतकीचया वर पराधानय दऊन उपलबध होऊ शकणाऱया सरकषित कारयकषम परवडणाऱया आणि शाशवत सरचनामधय मोठी वाढशाशवत

(b) विसथापन खास करन गरीबाच कमीत कमी करणारा नयायय ldquoसकरमणाभिमख विकासrdquo आणि परवडणारी वशिषटय़ मिशर-उतपनन घर नोकऱया आणि सवाच एक मिशरण

(c) जलमारगासह शहरी उपनगरी आणि गरामीण भागाचया दरमयान जोडणी वाढवणार परवासाची आणि वाहतकीची गरज कमी करणार उततम आणि समनवयित वाहतक व भमि वापर नियोजन आणि वाहतक आणि चलनवलन नियोजन खास करन छोटया बटाची विकसनशील राजय आणि किनारी शहरासाठी

(d) शहरी भाड नियोजन आणि लॉजिसटिकस सकलपना जयामळ विविध उतपादन आणि सवा उपलबध होतात तयाचा परयावरणावरील आणि शहरातील उपजिवीकवरील परभाव कमी होतो आणि टिकाऊ सरवसमावशक आणि शाशवत आरथिक वदधीला योगदानात जासतीत जासत वाढ होत शाशवत

115 आमही शहरी आणि महानगरीय वाहतक योजनाच परयावरण अरथवयवसथा सामाजिक ससगतता जीवनमान उपलबधता रसत सरकषा सारवजनिक आरोगय आणि इतर गोषटीबरोबरच हवामान बदलावरील कारवाई याचयासह अधिक विशाल फायदयाच मलयाकन करणयासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर यतरणा आणि सामायिक चौकटी विकसित करणयासाठी उपाय योज

116 आमही शाशवत शहरी आणि महानगरीय भागात वाहतक आणि चलनवलनाचया सवाचया वाटन घतललया चलनवलनाचया सवा शकय करणाऱया नवीन ततरजञानासह खलया आणि पारदरशक परापण आणि नियमनासाठी शाशवत राषटरीय शहरी वाहतक आणि चलनवलन धोरणावर आधारित या यतरणा आणि चौकटीचया विकासाला मदत दऊ आमही सथानिक सरकारआणि वाहतक आणि चलनवलन सवा परवठादार याचया दरमयान डटा वयवसथापनासह एक सपषट पारदरशक आणि उततरदायी करारीकत सबध विकसित करणयाला मदत दऊ ज सारवजनिक हिताच आणि वयकतीगत खाजगीपणाच आणखी सरकषण करतील आणि परसपर करतवय निशचीत करतील

Abu

Dhab

i Em

irado

s Aacuter

abes

Uni

dos

37

नवीन शहरी कारयसची

117 आमही राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर शाशवत शहरी आणि महानगरीय वाहतक आणि चलनवलन आराखडयासह नियोजन आणि धोरण चौकटीचया परसपर सामजसयात वाहतक आणि शहरी आणि परादशिक नियोजन विभागामधय अधिक समनवयाला मदत दऊ आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना आराखडयाची अमलबजावणी करणयासाठी आणि लाग करणयासाठी आवशयक त जञान आणि कषमता विकसित करणयात मदत दऊ

118 आमही राषटरीय उपनगरीय आणि सथानिक सवराजय सरकाराना कारयकषमता जोडणी उपलबधता आरोगय आणि जीवनाचा दरजा सधारतानाच कोडी आणि परदषण कमी करणयासाठी तयाचया मास रपिड-टरानझीट सिसटीम एकातमिक वाहतक परणाली हवाई आणि रल परणाली आणि सरकषित परयापत आणि परस पादचारी आणि सायकलिग सरचना आणि वाहतक आणि परवासातील ततरजञान आधारित परणाली अशा वाहतक आणि चलनवलन पायाभत सविध आणि परणाली सधारण शकय होणयासाठी विततपरवठा साधन विकसित आणि विसतारित करणयाला परोतसाहन दऊ

119 आमही पाणयाशी- सबधित आपततीचया परसगात सरकषितता सधारणयासाठी आरोगय सधारणयासाठी सरवासाठी पाणयाचया सरकषित आणि परवडणाऱया वशविक आणि नयायय उपलबधतची खातरी करणयासाठी तसच असरकषित परिसथितीतीलमहिला आणि मलीचया गरजा आणि सरकषितता याकड विशष लकष दऊन खलयावर शौच करणयाची समापत करणयासाठी पाणी सवचछता आणि मलनिःसारण घन कचरा वयवसथापन शहरी मलवाहिनया हवा परदषण कमी करण आणि सटॉरम वॉटर वयवसथापनसाठी सरकषक उपलबध होऊ शकणाऱया आणि शाशवत सरचना आणि सवा तरतद परणालीमधय परशा गतवणकीच परवरतन कर आमही ही सरचना हवामानापरती लवचिक असल आणि ती इतर गोषटीबरोबरच गहनिरमाण आणि चलनवलनासह एकातमिक शहरी आणि परादशिक विकास आराखडयाचा एक भाग असल आणि तिची अमलबजावणी कलपक सरोत-कारयकषम उपलबध होणारी सदरभ- विशिषट आणि सासकतिक दषटय़ा सवदनशील शाशवत उपाय विचारात घऊन सहभागी पदधतीन कली जाईल अस पाह

120 आमही हळहळ विषमता नषट करणयाच आणि सरवासाठी परवडणाऱया पिणयाचया पाणयाची सारवतरिक आणि नयायय दोनही उपलबधता आणि सरवासाठी परशा आणि नयायय सवचछता आणि आरोगयशासतराचया परवरतनाच लकषय ठवन कषमता विकासामारफत शहरी सरचना सवाचया दखभालीसह शाशवत जल वयवसथापन परणालीची अमलबजावणी करणयासाठी कषमतन सारवजनिक पाणी आणि सवचछता उपयोगिताना ससजज करणयासाठी काम कर

121 आमही उरजा कारयकषमता आणि शाशवत नतनीकरणीय उरजच परवरतन करन आणि सारवजनिक इमारती सरचना आणि सविधामधय जिथ लाग असल तिथ तसच उपराषटरीय आणि सथानिक सरचनाचया सथानिक सरकारादवार थट नियतरणाचा फायदा घऊन निवासी वयापारी आणि औदयोगिक इमारती उदयोग वाहतक कचरा आणि सवचछता अशा अतिम-उपभोकता कषतरात जोपासना करणयासाठी परवडणाऱया विशवासारह आणि आधनिक सवा कषतराचया सारवतरिक उपलबधतची खातरी कर आमही उरजा-सकषमता उददिषट गाठणयासाठी बिलडीग कामगिरी कोडस आणि परमाणन नतनीकरणीय पोरटफोलिओ उददिषट उरजा-कारयकषमता लबलिग विदयमान इमारतीच रिटरोफिटिग आणि उरजचया आणि उचित असलयापरमाण इतर पदधतीमधील जाहीर परापणाचया बाबतीत धोरणाना परोतसाहन दऊ आमही नतनीकरणीय उरजा आणि उरजा कारयकषमता याचया दरमयानची एकतरित शकती सधारणयासाठी समारट-गरीड जिलहा उरजा परणाली आणि समदाय उरजा आराखडयाना पराधानय दऊ

38

नवीन

शहर

ी कार

यसची

122 टिकाऊ कचरा वयवसथापन परणालीचया सारवतरिक उपलबधतला परोतसाहन दणयासाठी आमही कचरा विलहवाटीवर विकदरीकत निरणयासाठी सहायय कर आमही वाढीव उतपादक-जबाबदारी योजनाच समरथन करणार आहोत जयामधय कचरा जनरटर आणि निरमातयाना शहरी कचरा वयवसथापन यतरणस विततपरवठा करण कचरा साडणयाचया धोकयात व सामाजिक आरथिक परिणाम कमी करण आणि चागलया उतपादनाचया डिझाईनदवार पनरनवीकरणाचया दरात वाढ करण समाविषट आह

123 आमही उपाशी असललया लोकाना अनन दण आणि कपोषण समापत करणयासाठी अनन सरकषा आणि शहरी रहिवाशाचया विशष करन शहरी गरीबाचया पोषणविषयक गरजा शहरी व परादशिक नियोजनात एकातमिक करणयाच ला परवरतन कर आमही अननाची नासाडी आणि खराब अनन पनहा वापरणयाला परतिबध करणयासाठी सरव शहरी उपनगरी आणि गरामीण भागात अननाच उतपादन साठा वाहतक आणि गराहकाना परशा आणि परवडणाऱया मारगान विकणयासाठी शाशवत अनन सरकषा आणि कषी धोरणाचया समनवयाच परवरतन कर आमही तयापढ उरजा पाणी आरोगय वाहतक आणि कचरा धोरणाबरोबर अनन धोरणाचया समनवयाच परवरतन कर बियाणयाची जनकीय विविधता राख घातक रसायनाचा वापर कमी कर आणि कारयकषमता कमाल वाढवणयासाठी कचरा कमीत कमी करणयासाठी शहरी भागात इतर धोरणाची अमलबजावणी कर

124 आमही सासकतिक वारसा आणि लडसकपस याचया मरत आणि अमरत अशा विविध शरणी सरकषित राखणार बहत आराखड झोनिग मारगदरशक तततव बिलडीग कोडस किनारा वयवसथापन धोरण आणि पवितरातमक विकास धोरणासह योजना सलखाचया सवीकतीत शहरी आराखड आणि धोरणाचया घटकाना एक ससकती महणन समावश कर आणि तयाच सभावय शहरी विकासाचया विधवसक परिणामापासन सरकषण कर

125 शाशवत शहरी विकासासाठी सासकतिक वारशाला बळ दणयासाठी मदत कर आणि तयाची सहभाग आणि जबाबदारीला उततजन दणयातील भमिका मानय कर आमही मलय निरमितीचया उददशान सनमाननीय पनरजजीवन आणि अनकलनामारफत वासतशासतरीय लमारक आणि सथळाचया कलपक आणि शाशवत वापराच परवरतन कर आमही मरत आणि अमरत सासकतिक वारशाचया माहितीच परवरतन आणि परसार आणि पारपरिक अभिवयकती आणि भाषा याचया सरकषणात नवीन ततरजञान आणि ततराचया वापरामारफत सह अतरदशीय लोकआणि सथानिक समदायाना गतव

अमलबजावणीची साधन

126 आमही मानय करतो की नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी सकषम करणार परयावरण आणि विजञान ततरजञान आणि नवीन उपकरम याची उपलबधता आणि रसपर सहमत अटीवर वाढीव जञान-भागीदारी तसच कषमता विकास आणि वाढविण आणि विकसित आणि विकसनशील

दशाचया वचनबदधता आणि जागतिक विभागीय राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक पातळयावर उपलबध असललया पारपरिक आणि कलपक सरोताचा वापर करन तसच सरकारचया सरव सतरावर खाजगी कषतर नागरी समाज सयकत राषटर परणाली आणि इतर कारयकरत याचयातील वाढीव आतरराषटरीय सहकारय आणि भागीदाऱया समनता विना-भदभाव उततरदायितव मानवी हकक आणि एकतपरती आदराचया तततवावर आधारित खास करन ज सरवात गरीब आणि असरकषित आहत ह सरव विचारात घऊन आवशयक आह

39

नवीन शहरी कारयसची

127 आमही 2030 शाशवत विकासासाठीची कारयसची आणि अदिस अबाबा कती कारयसचीत समाविषट कललया अमलबजावणीचया साधनावरील वचनाचा पनहा एकदा निशचय करतो

128 आमही सदसय राषटर सथानिक पराधीकरण महततवाच गट आणि इतर हितसबधी याचयाबरोबर जवळचया समनवयान तसच तजजञाना चालना दऊन नवीन शहरी कारयसची आणि शाशवत विकास लकषयाच शहरी पल याचया अमलबजावणीसाठी परावा-आधारित आणि वासतव मारगदरशन निरमाण करणयासाठी यएन-हबिटाट इतर सयकत राषटर कारयकरम आणि एजनसीज आणि इतर सबधित हितसबधीना परोतसाहन दतो आमही हबिटाट परिषदचया वारशावर आणि विभागीय आणि थीमटिक सभासह तयारीचया परकरियामधय शिकललया अनभवावर उभारणी कर या सदरभात आमही इतर बाबीबरोबरच वरलड अरबन कपन दि जनरल असबली फॉर हबिटाट आणि गलोबल लड टल नटवरकचया मलयवान योगदानाची नोद घतो

129 आमही यएन-हबिटाटला तयाच नमनातमक जञान विकसित करणयाच आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना डिजायनिग नियोजन आणि शाशवत शहरी विकासाच वयवसथापन करणयातील कषमता विकास आणि साधन परवणयाच काम चाल ठवणयाची विनती करतो

130 आमही मानय करतो की उचित असलयापरमाण परचलित शहरी धोरण आणि पवितरयानी मारगदरशित कललया शाशवत नागरी विकासाला सरव पातळयावर सकषम करणाऱया परयावरणाचा आधार असललया एकातमिक विततपरवठयापासन फायदा होऊ शकल आमही अमलबजावणीची सरव विततीय साधन ठोस धोरणातमक फरमवरक आणि विततीय विकदरीकरणाचया परकरियत जिथ उपलबध आहत आणि सरव सतरावर परशी कषमता विकसित कली आह तयात दढतन सनिशचित करणयाच महततव मानय करतो

131 आमही शाशवत शहरी विकास साधय करणयासाठी आवशयक असललया विशिषट साधनाचा आणि ततरजञानाचा सवीकार करन शासनाचया सरव सतरावर आरथिक वयवसथापन कषमता वाढविणयासाठी सदरभ-सवदनशील दषटीकोनाना मदत दतो ह मानय करन की परतयक दशाची सवतःचया आरथिक आणि सामाजिक विकासाची पराथमिक जबाबदारी आह

132 शहरी विकासाची आरथिक सथिती सधारणयासाठी आणि अतिरिकत सरोताचया खलया उपलबधतचया दषटीन ह मानय करन की सरव दशासाठी राषटरीय मालकीचया तततवानी अगावर पडलल सारवजनिक धोरण आणि घरगती सरोताना चालना दण आणि तयाचा परिणामकारक वापर करण नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसह शाशवत शहरी विकासाचया आपलया सामायिक पाठपरावयासाठी कदरसथानी आहत शहरीकरणाचया फायद मिळवणयातन निरमाण झाललल अतरगरभीय सरोत आणि महसल तसच सारवजनिक आणि खाजगी गतवणकीच कटलायझिग परिणाम आणि जासती जासत कलल परिणाम याना आमही चालना दऊ

133 आमही खाजगी वयवसाय कारय गतवणक आणि कलपकता ह उतपादकता सरवसमावशक वदधी आणि नोकऱया निरमितीच परमख चालक आहत आणि की खाजगी गतवणक खास करन एका सथिर आतरराषटरीय आरथिक परणालीबरोबरच विदशी थट गतवणक विकासाचया परयासाच अतयावशयक घटक आहत ह कबल करन वयावसायिकाना शहरी कषतरातील शाशवत विकासाची आवहान सोडवणयासाठी तयाची सरजनशीलता आणि कलपकता लाग करणयासाठी आवहान करतो

134 आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना महिला आणि मली बालक आणि तरण वयोवदध वयकती अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय परभावीत होणार नाहीत याची

40

नवीन

शहर

ी कार

यसची

खातरी करन तयाचया सभावय महसल पायाची नोद आणि विसतार करणयासाठी उदाहरणारथ राषटरीय धोरणाचया अनषगान बहआयामी कडासटरसस सथानिक कर शलक आणि सवा आकार मदत दऊ

135 आमही सथानिक सरकारला परयापत वळचया वळी आणि अदाज करता यणार सरोत परवणयासाठी आणि तयाची महसल उभारणयाची आणि खरचाच वयवसथापन करणयाची कषमता वाढवणयाचया दषटीन तयाचया गरजा पराधानय कारय जनादश आणि उचित असलयापरमाण कामगिरी-आधारित परोतसाहन याचया आधार राषटरीय आणि उपराषटरीय सरकारकडन आरथिक हसतातरणासाठी भककम आणि पारदरशक परणालीच परवरतन कर

136 आमही उपराषटरीय परदशातील शहरी कदराचया आत आणि शहरी आणि गरामीण भागाचया दरमयान विषमता कमी करणयासाठी तसच एकतरित आणि सतलित कषतरीय विकासाला चालना दणयासाठी आरथिक सरोताचया वहरटिकलआणि हॉरिझाटल अशा वितरणाचया दोनही परकारचया मॉडलसचयाविकासाला समरथन दऊ या बाबतीत नयाय आणि अवकाशीय एकातमिकतचया दिशन परगतीच निरधारण करणयासाठी एक साधन महणन खरच करण आणि सरोताचया वाटपावरील डटाची पारदरशकता सधारणयाचया महततवावर आमही भर दतो

137 शहरी विकास परकरिया पायाभत परकलप आणि सारवजनिक गतवणकीचा परिणाम महणन निरमाण झाललया जमीन आणि मालमततचया किमती परतिबिबीत होणयासाठी आणि वाटन घणयासाठी आमही सरवोततम पदधतीच परवरतन कर तयाचया कवळ एकटया खाजगी ताबयाला तसच जमीन आणि सथावर मालमततचया हवाला वयवहाराना परतिबध करणयासाठी उचित असलयापरमाण लाभ-सबधित आरथिक धोरण यासारखया उपाय अमलात आणल जाऊ शकतात आमही आरथिक परणाली आणि आणि शहरी नियोजन दरमयानचा तसच जमीन बाजारपठ नियमनासह शहरी वयवसथापन साधनाचया दरमयानचा दवा अधिक मजबत कर जमिनीवर आधारीत विततपरवठा करणयाचा परयासाचा परिणाम जमिनीचया शाशवत वापर आणि उपभोगावर होणार नाही याची खातरी करणयासाठी आमही काम कर

138 आमही खलया आणि नयायय निविदा परकरियाचया परापण यतरणाचया आणि अदाजपतरकाचया विशवासारह कारयानवयनाचया तसच राषटरीय धोरणाला अनरप निषठा उततरदायितव परभावी वयवसथापन आणि सारवजनिक मालमततची आणि जमिनीची उपलबधता याचया परवरतनासाठी भरषटाचार-विरोधी उपायाचया समरथनारथ उचित असलयापरमाण कायदशीर नियतरण आणि सारवजनिक सहभागाचया आधार सथानिक गतवणक आणि परकलपाची आवशयकता आणि परभाव याच निरधारण करणयासाठी पारदरशक आणि उततरदायी खरच नियतरण साधनाची अमलबजावणी करणयात आमही उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना मदत दऊ

139 टिकाऊ करज वयवसथापनाचया आधारावर सथानिक ऋणयोगयतचया मारगान तसच उचित असल तवहा विसतारित शाशवत मयनिसिपल डट मारकटचया मारगान परसा महसल आणि कषमताचया पाठबळावर शाशवत राषटरीय आणि पालिका ऋणासाठी कणखर कायदशीर आणि नियामक चौकटीचया निरमितीला आमही मदत दऊ शहरी विततपरवठयासाठी सचयित विततपरवठा यतरणसह राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक विकास निधी किवा विकास बका या सारखया उचित विततीय मधयसथ सथापन करणयाचा आमही विचार कर ज सारवजनिक आणि खाजगी राषटरीय आणि अतरराषटरीय विततपरवठा उतपररित कर शकतील आमही चलनाचया जोखमीच वयवसथापन करताना भाडवलाचा खरच कमी करणयासाठी आणि जोखीम हसतातरण यतरणपरयत पोहोचसह शाशवत शहरी विकासात आणि लवचिकता उभारणी परयासात खाजगी कषतराला आणि कटबाना उततजन दणयासाठी बहपकषीय गतवणक हमी एजनसीसारखया जोखमी सौमयीकरण यतरणच परवरतन करणयासाठी काम कर

Mum

bai India copy Shutterstock Arun sam

bhu mishra

42

नवीन

शहर

ी कार

यसची

140 आमही योगय आणि परवडणाऱया गह विततपरवठा परॉडकटसचया विकासास समरथन दऊ आणि बहपकषीय आरथिक ससथा परादशिक विकास बका आणि विकास वितत ससथा सहकारी एजनसीज खाजगी कषतरातील धनकोआणि गतवणकदार सहकारी ससथा सावकाराचया विविध शरणीना सहभागी होणयास आणि सकषम वितत ससथाना परवडणाऱया आणि वाढत जाणाऱया गहनिरमाण कषतराचया सरव परकारात गतवणक करणयासाठी परोतसाहन दऊ

141 सारवजनिक अनदानापासन इतर सारवजनिक ससथा आणि खाजगी कषतराकडील योगदान यासह विविध निधीपरवठा सरोताचया आधार कारयकरतयाचयामधील समनवय आणि हसतकषप तसच उततरदायितव याची खातरी करन राषटरीय सतरावर शहरी आणि परादशिक वाहतक सरचना आणि सवा निधी सथापित करणयाचा सदधा आमही विचार कर

142 आमही आतरराषटरीय बहपकषीय आरथिक ससथा परादशिक विकास बका विकास वितत ससथा आणि सहकारय एजनसी याना नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबाजवणीसाठी खास करन विकसनशील दशात कारयकरम आणि परकलपाना कलपक आरथिक यतरणासह आरथिक पाठबळ परवणयासाठी आमतरित करतो

143 आमही गरीन कलायमट फनड गलोबल एनवहायरनमट फसिलिटी एडॉपटशन फड आणि कलायमट इनवहसटमट फडस याचयासह जलवाय परिवरतन सबधी उपनगरीय योजना धोरण कारयकरम आणि उपनगरीय व अनय कारयकरमासाठी विविध बहपकषीय निधीचया परवशाला हवामान बदल अनकलन आणि सौमयीकरण योजना धोरण कारयकरम आणि सहमत कारयपदधतीचया आतील चौकटीत उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारासाठी कारवाईसाठी सरोत लरकषित करणयासाठी मदत दतो मदतआमही उचित असलयापरमाण उपराषटरीय आणि सथानिक आरथिक ससथाबरोबर हवामान विततपरवठा सरचना उपाय विकसित करणयासाठी आणि सरकारचया सरव पातळयावर आरथिक आणि ऋण शाशवततची खातरी करणयासाठी कोणतयाही राषटरीय चौकटीशी साततय राखन उतपररकीय आरथिक ससथा निशचीत करणयासाठी समनवय राख

144 आमहीशहरी आणि महानगरीय पायाभत सविधा इमारती आणि इतर शहरी सपततीमधील गतवणकीशी सबधित विमा आणि पनरविमा ससथा आणि इतर सबधित कारयकरतयाचयाशी समनवय राखन सहकारयान शहरी आणि मानवी वसाहतीमधय हवामान आणि आपतती जोखमीवर तसच सथनिक लोकसखयसाठी तयाचा निवारा आणि आरथिक गरजा सरकषित करणयासाठी वयवहारय उपायाचा धाडोळा घऊ आणि विकसित कर

145 शाशवत शहरी आणि परादशिक विकासासाठी सारवजनिक आणि खाजगी कषतरातील सरव उपलबध सतरोताकडन इतर गोषटीबरोबरच अतिरिकत ससाधनाचया चालनला उतपररित करणयासाठी अधिकत विकास सहाययासह आतरराषटरीय सारवजनिक विततपरवठयाचा वापर करणयाच आमही समरथन करतो यामधय आतरराषटरीय सारवजनिक विततपरवठा सारवजनिक सरोताचया अतरदशीय सतरावर चालना दनाऱया दशाचया खास करन अतयत गरीब आणि मरयादित अतरदशीय सरोत असलल असरकषित दशाचया परयासाना जोड दणयात महततवाची भमिका बजावतात ही वसतसथिती मानय करन सभावय गतवणकदारासाठी जोखीमाचया सौमयीकरणाचा समावश अस शकतो

146 आमही उततर-दकषिण दकषिण-दकषिण व तरिकोणीय परादशिक आणि आतरराषटरीय सहकारय तसच उचित असलयापरमाण उपनगरीय विकदरित आणि शहर-त-शहर सबधी सहकारय करणार परकार शाशवत शहरी विकासासाठी कषमता विकसित करणयासाठी आणि शहरी विकासाला योगदान दणयासाठी आणि सरव सतरावर आणि सरव सबधित कारयकरतयादवार शहरी उपाय आणि परसपर शिकषणाची जोपासना करन सधीचा विसतार कर

43

नवीन शहरी कारयसची

147 आमही शासनाचया सरव सतरावरील बहविध हितसबधी आणि ससथाचया कषमताना सबोधित करणारा आणि शाशवत शहरी विकासासाठी सारवजनिक धोरण तयार करणयासाठी अमलबजावणी करणयासाठी वाढवणयासाठी वयवसथापन करणयासाठी दखरख करणयासाठी आणि मलयाकन करणयासाठी वयकतीगत समाजविषयक आणि ससथातमक कषमताचा सयोग करणारा बहआयामी दषटिकोन महणन कषमता विकासाच परवरतन कर

148 आमही महिला आणि मली मल आणि यवक वयोवदध वयकती आणि अपग वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदायाबरोबर तसच नगरी समाज शकषणिक आणि सशोधन ससथा याचयाबरोबर तयाना शहरी आणि परादशिक विकासाचया सबधातील निरणय घणयाचया परकरियत परभावीपण सहभागी होण शकय करणयासाठी सघटनातमक आणि ससथातमक शासनाला आकार दणयात काम करणयासाठी उचित असलयापरमाण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकारी सहयोगी ससथासह सथानिक सरकाराची कषमता मजबत करणयाच परवरतन कर

149 आमही सथानिक सरकारी सघटनाना कषमता विकासाच परवरतक आणि परवठादार महणन उचित असलयापरमाण तयाची शहरी धोरण आणि विकासाची पराधानय यावरील राषटरीय समतरणतील सहभाग आणि नागरी समाज खाजगी कषतर वयावसायिक शकषणिक आणि सशोधन ससथा याचयाबरोबर उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराबरोबरच सहकारय आणि तयाची विदयमान नटवरकस ओळखन आणि मजबत करन कषमता विकास कारयकरम पोचवणयासाठी मदत दऊ परॉकटिशनरस नटवरकस सथापन करण आणि सायनस-पॉलिसी इटरफस परथा जागतिक राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक परमाणावर सहाधयायी-त-सहाधयायी शिकण आतर-पालिका सहकारयसारखया विषय मजकराशी सबधित भागीदाऱया आणि सहकारयाचया कती या मारगान कल जाव

150 आमही अदिस अबाबा कारवाई कारयसचीखाली सथापित कललया आणि 2030 शहरी विकासासाठी शाशवत कारयसची खाली सर करणयात आललया टकनॉलॉजी फसिलिटशन यतरणचया परकरियाबरोबर सपरण ससगतता समनवय आणि सयकत शकतीचा शाशवत शहरी विकासाला फायदा होणयासाठीवाढलल सहकारय विजञान ततरजञान आणि कलपकतचया आदान परदानाच महततव आमही अधोरिखित करतो

151 परयावरणीय सवदनशीलता आणि भरषटाचारविरोधी उपाययोजनासह सरव सतरावर ससथातमक सहकारयात अतरभत कललया आरथिक नियोजन आणि वयवसथापनात उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराना पारदरशक आणि सवततर दषटीकोन लखाकन परापण अहवालीकरण लखापरीकषण आणि इतर बाबीबरोबरच सनियतरणाचया परकरिया अगीकारन आणि वय-आणि लिग परतिसादी बजटिग आणि लखाकनाचया परकरिया आणि नोदीचया डिजीटायझशनकड विशष लकष दऊन निषकरष-आधारित दषटीकोनाच परवरतन करणयासाठी आणि मधयम-त-दीरघकालीन परशासकीय आणि तातरिक कषमता उभारणयाचया दषटीन परवरतन कर

152 आमही कायदशीर जमीन-आधारित महसल आणि विवततपरवठा साधन तसच धोरण आखणाऱयासाठी आणि सथानिक जनसपरक अधिकाऱयासाठी सथावर मालमततचया कारयावरील कषमता विकास कारयकरमाच जमिनीचया मलयातील वाढीच राशीकरण पकडण आणि वितरण यासह मलय पकडणयाचया कायदशीरआरथिक पायावर लकष कदरीत करन परवरतन कर

44

नवीन

शहर

ी कार

यसची

153 आमही सपषट आणि पारदरशक धोरण आरथिक आणि परशासकीय चौकटी आणि कारयपदधती तसच बहहितसबधी भागीदाऱयासाठी नियोजनाची मारगदरशक तततव सथापित करन उचित असलयापरमाण शहरी विकास परकरियामधय बह-हितसबधी भागीदाऱयाचया पदधतशीर उपयोगाच परवरतन कर

154 आमही उततम परथा आणि कलपक उपायावर परकाश टाकन तसच उपराषटरीय एकक सथानिक सरकार आणि इतर सबधित हितसबधी याचया दरमयान सह-उतपादन नटवरकसचया परवरतनादवार नवीन शहरी कारयसचीचा आरभ आणि अमलबजावणी वाढवणयाची योजना असणाऱया सवचछिक सहयोगी पढाकाराच लकषणीय योगदान मानय करतो

155 आमही महिला आणि मली मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती अतरदशीय लोक आणि सथानिक समदाय तसच असरकषित परिसथितीतल वयकतीची कौशलय आणि कषमता तयाचया शहरी आणि परादशिक विकास निरणय घणयातील परभावी सहभागाची खातरी करणयासाठी शासन परकरियाना आकार दणयासाठी सवादात सामील करन घणयासाठी आणि मानवी हकक आणि भदभाव-विरोधाच परवरतन आओणि सरकषण करणयासाठी सकषम करणयासाठी आणि मजबत करणयासाठी ककषमता

विकास पढाकाराच परवरतन कर

156 आमही महिला आणि मली मल आणि तरण वयोवदध वयकती आणि अपगतव असललया वयकती आणि असरकषित परिसथितील वयकती याचयासह जनतला माहिती आणि सवाद ततरजञान उपलबध होणयाचया दषटीन नागरी जबाबदारी विकसित करणयासाठी आणि अमलात आमणयासाठी सहभाग विसतत करणयासाठी आणि जबाबदार शासनाचया जोपासनसाठी तसच कारयकषमता वाढवणयासाठी राषटरीय माहिती आणि सवाद धोरण आणि इ-गवहरनमट धोरण तसच कषमता विकास कारयकरमासह नागरिक-कदरीत डिजीटल शासन साधन ततरशासतरीय कलपकता वापरन पाहण याच परवरतन कर दीरघकालीन एकातमिक शहरी आणि परादशिक नियोजन आणि डिझाइन भ वयवसथापन आणि शहरी आणि महानगरी सवाची उपलबधता सधारणयासाठी जोसपटियल माहिती परणालीसह डिजीटल वयासपीठ आणि साधनाचया वापराला परोतसाहन दिल जाईल

157 आमही माहिती जञान आणि तजजञता याचया सकलन विशलषण परमाणीकरण आणि भौगोलिकदषटय़ा आधारित समदाय-सकलित उचच-दरजा उतपनन लिग वय वश वाशिकता सथलातरण सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सदरभात सबधित असलली इतर गणवशिषटय़ याचया दवार डिसअगरीगट कलला वळचया वळी आणि विशवासारह डटासह वाटन घण आणि आदान परदान करण यासाठी सामाजिक ततरशासतरीय डिजीटल आणि निसरग-आधारित कलपकता शहरी आणि परादशिक नियोजन आणि धोरण निशचीती आणि ससथातकम कललया यतरणा यावर लकष कदरीत करणयासह विजञान ससोधन आणि कलपकतला मदत दतो

158 आमही शाशवत शहरी विकास नीती आणि धोरणाचया अमलबजावणीत साधय कललया परगतीवर परभावीपण दखरख करण आणि निरणय-घण आणि उचित पनरावलोकनाची माहिती दण यासाठी राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतरावर डटा आणि साखयिकीय कषमता मजबत कर नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीसाठी पाठपरावयासाठी आणि पनरावलोकनासाठी डटा सकलन कारयपदधती पराथमिक रितया अधिकत राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक डटा सरोतावर आणि उचित असलयापरमाण इतर सरोतावर आधारित असावी आणि खली पारदरशक आणि खाजगीपणाचा हकक आणि सरव मानवी हकक करतवय आणि वचनबदधताचा आदर करणयाचया हतशी साततय राखणारी असावी शहर आणि मानवी वसाहतीचया जागतिक जन-आधारित वयाखया या कामाला मदत कर शकतीलशाशवत

Nairobi Quecircnia

46

नवीन

शहर

ी कार

यसची

159 आमही डटा सकलन मपिग विशलषण आणि परसार करणयात आणि परावा-आधारित शासनाच परवरतन जागतिक दषटया तलनातमक तसच जनगणना कटबाच सरवकषण लोकसखया नोदवहया समदाय-आधारित सनियतरण करकरिया आणि उतपनन लिग वय वशवाशिकता सथलातरण सथिती अपगतव भौगोलिक सथान आणि राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सदरभात सबधित असलली इतर गणवशिषटय़ याचया दवार डिसअगरीगट कलल इतर सबधित सरोत अशा दोनहीचा वापर करन वाटन घतललया जञानाचया पायावर उभारणी करणयात राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकाराचया भमिका आणि वाढललया कषमताना आमही मदत दऊ

160 आमही गर-राजय कारक व लोकासह राषटरीय उपनगरीय आणि सथानिक सवराजय सरकार आणि सबधित हितसबधीमधय इ-गवहरननस माहिती आणि सवाद ततरशासतरादवार सहाययित दषटीकोन आि डिओसपटियल माहिती वयवसथापनमारफत परभावी शहरी नियोजन आणि वयवसथापन कारयकषमता आणि पारदरशकता वाढवणयासाठी जञान हसतातरण आणि वाटन घणयासाठी उपलबध ततरशासतरीय आणि सामाजिक साधन वापरन यजर-मितर आणि सहभागी डटा वयासपीठाची निरमिती परवरतन आणि वाढवणयाची जोपासना कर

पाठपरावा आणि पनरावलोकन

161 आमही एका सरवसमावशक पदधतीन परगतीचा मागोवा घणयासाठी परिणामाच निरधारण करणयासाठी आणि कारयसचीचया परभावी आणि वळचया वळी अमलबजावणी आपलया नागरिकाना उततरदायितव आणि पारदरशकता याची खातरी करणयासाठी राषटरीय विबागीय आणि जागतिक पातळयावर ससगततची खातरी करन नवीन शहरी कारयसचीच पनरावलोकन करणयासाठी नियतकालिक पाठपरावा कर

162 आमही नवीन शहरी कारयसचीचया सवचछिक दशाचया पढाकारान खलया सरवसमावशक बहसतरीय शहभागी पाठपरावयाला आणि पनरावलोकनाला परोतसाहन दऊ परकरियत सरकारचया राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सतराचया योगदानाचा विचार करणयात यावा आणि सयकत राषटर यतरणा विभागीय आणि उपविभागीय सघटना मोट समह आणि सबदित हितसबधियाचया योगदानान तिला जोड दणयात यावी आणि ती सरव सबधित हितसबधियामधय भागीदारीची निरमिती आणि ठाम अधिक मजबत करणयाच लकषय असणारी आणि नागरी उपाय आणि परसपर शिकवण याचया दवाण घवाणीची जोपासना करणारी परकरिया असावी शाशवत

163 आमही सरव सतरावर नवीन शहरी कारयसचीचा पाठपरावा करणयासाठी आणि पनरावलोकनासाठी सकरिय भागीदार महणन सथानिक सरकारच महततव मानय करतो आणि उचित असलयापरमाण राषटरीय आणि उपराषटरीय सरकाराबरोबर सबधित सहयोगी ससथा आणि उचति वयसपीठाचया मारफतसह सथानिक पातळीवर सयकतपण अमलबजावणीयोगय पाठपरावा आणि पनरावलोकन यतरणा विकसित करणयासाठी तयाना परोतसाहन दतो आमही उचित असल तिथ या बाबतीत योगदान दणयाचया तयाचया कषमताचा विचार कर

164 नवीन शहरी कारयसचीचया पाठपरावा आणि पनरावलोकनात तयाचया अमलबाजवणीत समनवय आणि ससगततची खातरी करणयासाठी शाशवत विकासासाठी कारयसची 2030 चया पाठपरावा आणि पनरावलोकनाबरोबर परबावी दव असावत यावर आमही जोर दतो

165 आमही यएन-हबिटाटची आपलया दिललया अधिकाराचया आत इतर सयकत राषटर यतरणा एककाचया बरोबर समनवयान शाशवत शहरीकरण आणि इतर बाबीबोरबरच शाशवत विकास आपतती जोखीम कपात आणि हवामान बदल याचया दरमयानच दव मानय करन शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीसाठी एक

47

नवीन शहरी कारयसची

कदरबिद महणन भमिका आणि तजजञता आमही पनहा मानय करतो

166 आमही महासभला सकरटरी-जनरलना दशआणि सबधित विभागीय आणि आतरराषटरीय सघटना याचयाकडील सवचछिक माहितीसह नवीन शहरी कारयसीचया अमलबजावणीचया परगतीचा चा पहिला अहवाल सभचया बहाततरावया सतरादरमयान सादर करन दर चार वरषानी सादर करणयाची विनती करणयासाठी आमतरित करतो

167 अहवालात नवीन शहरी कारयसचीचया आणि शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीचया सबधातील आतरराषटरीय सहमती झाललया लकषयाचया आणि उददिषटाचया अमलबजावणीत कललया परगतीच गणवततातमक आणि राशयातमक विशलषण मिळल ह विशलषण राषटरीय उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार य-एन हबिटाट सयकत राषटराचया यतरणची इतर सबधित एकक सबधित हितसबधी याचया नवीन शहरी कारयसचीचया अमलबजावणीचया लमरथनारथ कारय आणि यएन-हबिटाट गवहरनिग कौसिलचया अहवालावर आधारित असतील अहवालात शकय असललया मरयादपरयत बहपकषीय सघटनाची उचित असल तिथ नागरी समाज खाजगी कषतर आणि शकषणिक कषतर याचयाकडील माहिती आणि परकरिया अतरभत करणयात यावी तो यएन-हबिटाटदवार निमतरित जागतिक शहरी मच सारखया विदयमान वयासपीठावर आणि परकरियावर तयार करणयात यावा अहवालात परतिलिपीकरण टाळाव आणि तयान राषटरीय उपराषटरीय परिसथिती आणि कायद कषमता गरजा आणि पराधानय याना परतिसाद दयावा

168 यएन-हबिटाटदवारा सयकत राषटर यतरणचया इतर सबदित एककाबरोबर जवळचया सहयोगान सरवसमावशक सयकत राषटर निहाय समनवय परकरियची खातरी करन समनवयित कला जाईल अहवाल महासभला इकॉनॉमिक अड सोशल कौसिलमारफत सादर कला जाईल18 शाशवत विकासासाठी कारयसची 2013 चा पाठपरावा आणि पनरावलोकनाबरोबर ससगती समनवय सहयोगी दवयाची खातरी करन महासभचया कपाछतराखाली आमतरित कलया जाणाऱया शाशवत विकासावरील उचच-सतरीय राजकीय मचाला सदधा सपरद कला जाईल

169 आमही जागतिक वसाहत दिन आणि जागतिक शहर दिन सारखया विदयमान पढाकाराचा वापर करन भागीदारी तरफदारी आणि जागरकता वाढ़वणाऱया कतीचया माधयमातन चालना दणयाच परयास सर ठव आणि नागरी समाज नागरिक आणि सबधित हितसबधीचया पाठिबयाला चालना दणयासाठी आणि निरमाण करणयासाठी नवीन पढाकार सथापित करणयाचा विचार कर सथानिक आणि परातीय सरकारचया जागतिक सभत परतिनिधीतव कललया राषटरीय आणि उपराषटरीय आणि सथानिक सरकार सहयोगी ससथाबरोबरचया नवीन शहरी कारयसचीचा पाठपरावा करण आणि पनरावलोकन करण चाल ठवणयाचया महततवाची आमही नोद घतो शाशवतशाशवत

170 आमही महासभचया 16 डिसबर 1976 चा 31109 आणि 19 डिसबर 1977 चा 32162 सह 16 डिसबर 1996 चा 51177 21 डिसबर 2001 चा 56206 67216 68239 आणि 69226 ठरावाना पनहा मानय करतो आमही यएन-हबिटाटाचया नरोबी मखयालयाचया महततवाचा पनरचचार करतो

171 आमही यएन-हबिटाटची इतर सयकत राषटर यतरणातील एककाबरोबर सहयोग करन नवीन शहरी कारयसचीची अमलबजावणी पाठपरावा आणि परावलोकनासह शाशवत शहरीकरण आणि मानवी वसाहतीवरील कदरबिद महणन महततव अधोरखित करतो

18 हबिटाट अजडाचया समनवयित अमलबजावणीवर सकरटरी-जनरलचया इकॉनॉमिक अड सोशल कौसिलला अहवालाची जागा घण हा या अहवालाचा हत आह तयाचा हत महासभन तिचया ठरावात सबधित अजडा बाबीखाली विनती कललया सकरटरी-जनरलचया अहवालाचा भाग असण तयाला अतिरिकत नाही हा सदधा आह बठकीचा सभापतीचा साराश तिचया वारषिक ठरावात सबधित कारयसचीचया बाबीखालील सवततर निरधारणात असललया शिफारशीचया दषटीन दसऱया समितीला तिचया एकाहततरावया अधिवशनात करावयाचया कारवाईचा विचार करणयासाठी माहिती महणन काम करल

48

नवीन

शहर

ी कार

यसची

172 नवीन शहरी कारयसचीचया दषटीन आणि यएन-हबिटाटची परिणामकारकता वाढवणयाचया दषटीकोनातन आमहीसकरटरी-जनरलना महासभचया एकाहततरावया अधिवशनात यएन-हबिटाटच परावा-आधारित आणि सवततर निरधारण सादर करणयाची विनती करतो निरधारणाच निषकरष यएन-हबिटाटची कारयकषमता उततरदायितव आणि दषटीकषप वाढवणयासाठी सचना असलला एक अहवाल असल आणि या बाबतीत तयानी पढील बाबीच विशलषण करावःअधिवशनात

(a) यएन-हबिटाटचा नमनातमक आणि परिचालनातमक आदश

(b) अधिक परभावी उततरदायी आणि पारदरशक निरणय घणयाकरिता यएन- हबिटाटची शासन रचना तयाचया गवहरनिग कौनसिलचया सदसयतवाचया सारवतरिकीकरणासह विकलपाचा विचार करण

(c) यएन-हबिटाटच काम राषटरीय सथानिक आणि सथानिक सवराजय ससथाबरोबर मखयतवान तयाची परण कषमता मिळवणयासाठी सबधित हितसबधीचया बरोबर काम करण

(d) यएन-हबिटटची आरथिक कषमता

173 आमही नवीन शहरी कारयसचीची परभावी अमलबजावणी आणि तया बाबतीत यएन-हबिटाटची सथिती याची चरचा करणयासाठी एकाहततरावया अधिवशनाचया दरमयान महासभचया अधयाकषानी बोलवायची महासभची दोन दिवसाची उचच सतरीय बठक घणयाच ठरवल आह बठकीत इतर विषयाबरोबरच अहवालात असललया उततम परथा यशोगाथा आणि उपायाची चरचा कली जाईल

174 आमही महासभला पढील यनायटड नशनस कॉनफरनस ऑन हाउसिग अड ससटनबल अरबन डवलपमट (हबिटाट IV) 2036 मधय नवीन शहरी कारयसचीचया परगतीच निरधारण आणि मजबतीकरण करणयासाठी नतनीकत राजकीय वचनबदधतचया आतच घणयाचा विचार करणयास परोतसाहन दतो

175 आमही सकरटरी-जनरलना वरील परिचछद 166 चया अनषगान 2026 मधय सादर करायचया चतवारषिक अहवालात नवीन शहरी कारयसचीचया सवीकतीपासन तिचया अमलबजावणीत कललया परगतीचा आणि सामोर जाव लागललया आवहानाचा लखाजोखा घणयाची आणि तयाना सबोधित करणयासाठी उचलायची पढील पावल निशचीत करणयाची विनती करतो

Indi

a copy S

hutte

rstoc

kcom

50

नवीन

शहर

ी कार

यसची

51

नवीन शहरी कारयसची

नवीन

शहर

ी कार

यसची

NewUrbanAgenda Habitat3wwwhabitat3org