శర వషణు సహసరనమ సత తరము వవరణ

శర నరసంహన కృషుమచర ఆంగల రచనకు

తలుగు అనువదం – కజ సుధకర బబు

9వ భగము Sri Vishnu Sahasra Nama Stotram

Annotated commentary by : Sri Narasimhan Krishnamachari

Telugu Translation by : Kaja Sudhakara Babu

Volume-9

శర వషణు సహసరనమ సత తరము వవరణ

శర నరసంహన కృషుమచర ఆంగల రచనకు

తలుగు అనువదం – కజ సుధకర బబు

Sri Vishnu Sahasra Nama Stotram

Annotated commentary by : Sri Narasimhan Krishnamachari

Telugu Translation by : Kaja Sudhakara Babu

This work is published under

Creative Commons Non-Commercial License

The above license applies only to my translation, which is done with permission from the original author, Sri N. Krishnamachari.

Excerpts from other works reproduced in this work are not covered in the above license. Main examples of such reproductions are

(a) Telugu Translation of Bhagavdgitha Slokas, which are taken from the publication of Gita Press, Gorakhpur

(b) Excerpts from book of Sri Pemmaraju Rajarao (Especially translation of Purva Peethika)

(c) Excerpts from the book of Dr. Krovi Partha Saradhi

(d) Excerpts from other works which are mentioned in appropriate places.

All Photographs and pictures are by me (Kaja Sudhakara Babu) or taken from free sources such as Wikipedia.

Cover Photo:

Sculpture at Dwaraka Thirumala, West Godavari District, Andhra Pradesh.

శర వశణు షసషరనమ సత తరము - వఴరణ

81ఴ ళల కము - 1 ఴ జ

తజఴషత దుతధరః షరవవషరభతంఴరః | రగస తుగస ఴుగర న కవంగర గదగజః || (81)

763. తజఴశః - రకషణ అన తన ల భలహతున భకత ల ఴరషంచలహడు. - షఽరయుతురూంల ఴరషమునకత మూలమ నలహడు. - తన కహంతతు అతునంట ఴరషంచలహడు. - తన భకత ల రకషణక తన భకరహయుధములన వతణర ఴుల ఴరషంచలహడు.

ఓం తజఴషహయ నమః

తజ - తుళహన - తడుుట; తజ - తుళహన, తృహలన చ - తడుుట, రకషంచట; తజస - కహంత, రకహవము, ల భఴము

ఴష - వచన - ఴరషంచట, చలత ట; ఴరషత ఇత ఴశః - ఴరషంచనద ఴశః ఈ ధతణఴుల ఆధరముగహ వవధ లహుఖులత ఉననయ.

శర భటటు ల లహుఖు – శర భటటు లత ‘తజ’ అనగహ ‘రకషణ’ అనన అరథంల లహుఖయుతుంచరయ. ఏఴమ షసత తృహలన లకషణమ తజ ఴరషత ఇత తజఴశః. ఇలయ ఆయన తన రకషణ అన ల భలహతున షజజనల ఴరషసహ డు గనక ఆయన తజఴశణడు. శర భటటు లత కషహు ఴతరరంగహ లహుఖయుతుంచన నమయలల ఈ నమం ఴష ంద. కనక గరఴుల, గరబలతర రకషణ ఈ లహుఖుల షఽచంబడషంద. తజऽభ ఴరషత యతః షసతలన లకషణమ

తజఴశ షసమయఖయుతః ఴషవరరు భుతరఴదధదః

శర వశణు షసషరనమ సత తరము - వఴరణ

81ఴ ళల కము - 2 ఴ జ

తన భుతణర లన, షజజనలన కహతృహడటము అన తజషసన ఴరషంచలహడు తజఴశణడు. ఈ నమము అషహు కషరమంతరము. భుతణర లన ంతృ ందంచన. ఓం తజఴషహయ నమః.

బందఴఴనంల రహషయల శలయలత . వకడషయయ చతరం

శర వ.వ. రహమయనజన – భగఴంతణడు తన భకత ల తన రకషణ అన తజషస లద వకతతు ల దజలత న. గరకతలంలతు అమయయకతలత కననయున మనసహరహ రభుంచరయ. తయ ఆఴు తన దఽడకత తృ దగుతుచనటట గహ శరకశణు డు గరకతలలహషల తన కటకతున, రకషణన ల దజయనడు.

శర వంకరయల లహుఖు – శర వంకరయలత ‘తజషస’ అనగహ ‘తూరయ’ అన అరథంల లహుఖయుతుంచరయ. తజసహమ అంభసహమ ఆదతురూణ ఴరషణత తజఴశః. షఽరయుతుదవరహ ఴరషమున కతరంచలహడు తజఴశణడు.

శర అనంతకశుళహవ ర – తజ ంవ ఆదయ ఆదతురూణ ఴరషతలహ.

ధరమచకము రచయత – షముదరంల తూరయ షఽరయుతుదవరహ మంచతూరయగహ మయర ఴరషష ంద. అలయగ భగఴంతణతు కహరణంగహ మనలతు మయయనులత నశంచ మనష రవుదధమఴుతణంద. తూరయ లకతండనఽ, దఴుడు లకతండనఽ జవంచడం అసహధుం.

శర కశుదత భరదవజ – (తజస - కహంత). శరవగహత తజవవనః రభకతరణః షరవతః రషరతు. ఆయన దఴుమంగళ షవరూంనండష అతునంట న తజషస రషరష ంద. అతున జఴులలతు చ తనుము, కహంత కూడ భగఴంతణతు కహరణముఴలన కలతగుతణంద.

శర బలదఴ వదుభూశణ – షవ-బంధ రకయ చకహ ద దఃషహతు తజ ంవ ఴరషత ఇత తజఴశః. తన బంధఴులన (భకత లన) కహతృహడడంకషం చకముఴంట తఴరమ న ఆయుధలన (వతణర ఴుల ) ఴరషంచలహడు తజఴశణడు.

764. దుతధరః దఴురకహవము కలలహడు.

శర వశణు షసషరనమ సత తరము - వఴరణ

81ఴ ళల కము - 3 ఴ జ

ఓం దుతధరహయ నమః

‘దుతధరః’ అనదము ‘ఓజవ జదుతధరః’ అన 276ఴ నమముల ఒక భగంగహ ఇంతకతముంద ఴచంద. దుత - దతృత - రకహశంచట. దఴతలకతండ దఴుమ న కహంతతు ఴరుంచడతుకత ఈ దతున లహడుతరయ. ధరః - ధరంచట, రకషంచట.

శర భటటు ల లహుఖు – చతునకశణు తుగహ ఉననుడ ఇందర తుకూడ వషమయరచ కహంత కయగనలహడు ధుతధరయడు. అమయనఴం య ధతలహన దుతమ ందర ద భఴుకహమ

ఖయుత షస శ దుతధరః ఴషవరుః కహంతద మనః ఇందర దదఴతలనకూడ మశంజయగలద, మయనఴులక ఴరక లతుద అయన కహంతతు ధరంచఉండలహడు ధుతధరయడు. ఈ నమము అషహు కషరమంతరము. కహంతరదము. ఓం దుతధరహయ నమః.

శర కశుదత భరదవజ – అతవయ కహంత షంననః.

శర వంకరయల లహుఖు – భగఴంతణతు షరహవంగములత కహంతత రకహశంచచననవ గనక ఆయన దుతధరయడు. (79ఴ ళల కముల ‘షఴరుఴరుః శమయంగః ఴరహంగః చందనంగద’ అతు భగఴంతణతు సతందరుమున, కహంతతు ఴరుంచరయ.)

శర రహధకశుళహవ ర – షఽరయుడు, చందర డు, దఴతలత, మ రయు, రతనలత ఇలయ అతునంటలతు కహంత భగఴంతణతుఴలన కలతగుచననద. మనందరలతు కహంతయున భగఴంతణతు అంవయ.

శర చనమయయనంద – భగఴంతణతు అంవఴలన మనల కయగన కహంతయ మనకత చ తనుమున, త యవతు, ఆలచనలన, భలదవగములన కయగంచచననవ.

శర షతుదల లహవశఠ – దుత - రకహవము కలలహడు; ధర - రకషంచలహడు. షవయం రకహవమయనః షరవమ ధరత ఇత, లహషవక అరథః రకహవమయనః షరవషు ఆధరవ ఇత. కహంత కయగనలహడు, అతునంటతూ అందరతూ రకషంచలహడు దుతధరయడు.

ధరమచకము రచయత – ఇకకడ ‘దుత’ అంట కఴలం ళహరరక కహంత కహద. ఆతమరకహవము. బసుసతందరుం కహరణంగహ కహమయద లకషణలత రయగుతయ. ఆతమరకహవంఴలన భకత రయగుతణంద. ఇద దుతధరయతు లకషణము. ‘రహముడుండ చరట కహమము ఉండద. కహమముండ చరట రహముడుండడు.’

శర వశణు షసషరనమ సత తరము - వఴరణ

81ఴ ళల కము - 4 ఴ జ

భగఴంతణతు రత అఴయఴము రకహవమయనము. భకతతు ంతృ ందంచన. శర సహవభుదశకన శర భగఴధున సత తృహనము, శర దఴనయక ంచవత ఴంట సత తర లల ఈ వశయం త యయఴష ంద.

765. షరవవషరభతంఴరః అతున అషరములత ధరంచనలహరల ళరశణఠ డు.

ఓం షరవవషరభతంఴరహయ నమః

వస - శంసహయయమ - ఖండషంచట, బధంచట; వషరము - ఆయుధము. భ - ధరణ తృత శణయః - భరంచట, ధరంచట; భత - ధరంచనలహడు ఴ - ఴరణ - ఎననకనట; లహరతణమ అరహః ఴరః - ఎననకనటకత తగనలహడు, ళరశణఠ డు ఴరయడు. షరవషహమ వషర భతమ మధు ఴరః ళరశఠ ః – ఆయుధములత ధరంచనలహరల ళరశణఠ డు . శరసర దశురహకషషల షంసరణరథము అనక అఴతరములల వవధ వషరములన ధరంచన కహరణమున ఆయన షరవవషరభతంఴరయడు.

శర భటటు ల లహుఖు – నరకతడు, జరహషంధడు ఴంట అషరయలత యుదధము చవనుడు గగహ ఆయుధములత రయగంచనలహడు షరవవషరభతంఴరయడు. మయనశరూంల అఴతరంచనుడు వవధ ఆయుధలత రయగంచడం భగఴంతణన కక యల. మనశు ధరమ యలషు యలయసహ జగతతః అసహ ణునక రూతృహణ యదరహతశణ ముంచత – వశణు ురహణము 5.22.14

మనశణుతు రూంల కడషష నన జగతతకత అనక అసహ లత రయగంచడం కఴలం ఒక కడ.

ఴనః ఴతమవమ రహమః వషరభతమసమ

ఝుషహణమ మకరళహవమ సతర తసహమవమ జ సనవ – గత 10.31 వతరమనరయలహతుల (లద లగము కలలహతుల) నన లహయుఴున. వషరధరయలల శరరహమచందర డన నన. మతసయములల మషయతు నన. నదలల గంగహనదతు నన.

శర చనమయయనంద – ఆయుధధరయలల భగఴంతణడు ళరశణఠ డు అనడతుకత కహరణం ఆయన ధరమరకషణకత, లకముల ునరయదధరణ (constructive destruction) కత ఆయుధములత లహడుతడు. అందక ఆయన చకము రయ ‘ష-దరశనము’. అంత కహక సహధనలల రగతతు తృ ందనకలద భకత ల బంధనములన త ంచలవలహడు నరహయణుడు. ఇలయ అతున వధలయ ఆయన షరవవషరభతంఴరయడు.

శర వశణు షసషరనమ సత తరము - వఴరణ

81ఴ ళల కము - 5 ఴ జ

శర షతుదల లహవశఠ – భగఴంతణడు అతున జఴులకత వవయరకషణరథము కతున ఆయుధములతుచడు (ఉదసరణకత గరళళు, కరలత, కముమలత). ఈ వసహ లత మయతరమ కహకతండ భగఴంతణడు తన ఇచనసహరము భూకంముఴంట మస తతలన కూడ లహడుతడు.

ధరమచకము రచయత – రహమకషహు దలత శశఠ రకషణ కఱకత తమ ఆయుధములన లహడరయ. ఇలయ మంచ నలకషం వసహ లన లహడషనందన లహరయ ళరశణఠ లత. రజ కషయంకషం వసహ లత లహడకూడద.

766. రగసః - అరయజ నతు సహవధనరచకననలహడు. - వళహవతున తన సహవధనంల ఉంచకననలహడు. - భకత లత షమరంచన తరుషహదలన రతత వవకరంచలహడు. - భకత ల మనషసన, ఇందరయయలన తన అదుల ఉంచకనలహడు. - భకత ల వరణగతతు వవకరంచ, లహరన ననడున వడతులహడు.

ఓం రగహయ నమః

ర (రతుయము) - బగుగహ, రతుకముగహ; గహ - ఉతృహదన - టటు కనట, తవకనట. రకరషణన గహు త ఇత రగసః. వశశుమ న, ఉతమమ న, రతుకమ న వధముగహ గశంచలహడు రగసృడు. ‘గశంచట’ అనగహ ‘అదుల ఉంచకనట’ అతు శర భటటు లత, ‘తవకనట’ అతు శర వంకరయలత అరథం చ తృహరయ.

శర భటటు ల లహుఖు – శర భటటు లత 697 నండష 786ఴ నమముఴరకత కషహు ఴతరరముగహ లహుఖయుతుంచరయ. లహటలతుద అయన ఈ నమమునకత శర భటటు లత చ న లహుఖు – భగలహనడు అరయజ నతుకత సహరధ అయనగహతు అరయజ నతు తన అధనంల ఉంచకతు తన మయట రకహరం నడషంచడు. గగములత లయగనటట గహ అరయజ నతు తన రమత సహవధనము చషకతననలహడు రగసృడు. తృహరథసహరధననన రశమభరు రగసుత

ష రగసషసమయఖయుతః షఴరు ఉదసతః గహగ లత లవ గురహలన సహవధనం చషకతననట, శర కశురమయతణమడు అరయజ నతు సహవధనరచకననందన ‘రగసః’ అతు లతఴబడ డు. ఈ నమము షతృహ కషర మంతరము. ఓం రగహయ నమః.

రగసము అనగహ ‘కఱళుము’ అన అరథం కూడ ఉంద. కఠరతుశతణ ల చ న ఆధుతమకదసరణం రకహరం – మయనఴవరరమ రథము. దతుకత కటుబడషన గుఱఱ ముల ఇందరయములత. గుఱఱ ములన తుయంతరంచనటు కఱళుము మనషస (మనః రగసమఴ చ). కఱళుమున బగంచలహడ బుదధయన సహరధ. సహరధతు ళహవంచ

శర వశణు షసషరనమ సత తరము - వఴరణ

81ఴ ళల కము - 6 ఴ జ

యజమయనడ ఆతమ (ఆతమనమ రధమ వదధ , వరరమ రధమఴ చ, బుదధం తణ సహరధమ వదధ , మనః రగసమఴ చ).

శర షతుదల లహవశఠ – రకరషణన గహు త వవవమ ఇత. వవవముల అతునంటతూ తన అధనంల ఉంచకనలహడు రగసృడు.

శర వంకరయల లహుఖు – (గహ - తవకనట) భక ః ఉసతమ తర ుషహదకమ రగహు త ఇత రగసః. భకతత షమరంచన తరుషహదలన వవకరంచలహడు ‘రగసః’.

శర చనమయయనంద – అతున వధముల జ తణలత, వుకుదలత, ఴకషములత, అతునంట ూజలన చఴరకత వవకరంచలహడు గనక భగఴంతణడు రగసృడు.

శర వంకరయలత చ న మరక అరథం శర భటటు లత చ న లహుఖుకత దగగరగహ ఉననద. ధఴత వశయయరణు దరహద ంత ఇందరయ లహజనః తతరసహదన అశమనఴ బధనత ఇత లహ రగఴత రగసః వశయయరణుంల రయగులత తవ ఇందరయయలన గురహలన అదుల ఉంచలహడు రగసృడు. ఆయన అనగసంఴలన భకత లత ఇందరయలలతవతున అధగభుంచ ఆతమజ నంల ు ురరగభుసహ రయ.

శర కశుదత భరదవజ – ర - రకశు - రతుకమ న, ఉననత, దఴు. రకత గసః వవకహరర యషు ఇత రగసః. ఆయన వవకరణ చలయ రతుకమ నద, వశశుమ నద. షవజనమ షకద వరణగతమ వవకతు ునః కద తమ న రతుజత ఇత రకశు ఏఴ గసః రభ ః భగఴంతణడు భకత ల వరణగతతు మదటసహర దయత వవకరసహ డు. తరయలహత ఎననడఽ ఆయన లహరతు వడుఴడు.

767. తుగసః - వతఴులన నవనము చయులహడు. - షఴు అంతటతూ తన అధనంల టటు కతననలహడు. - భకత ల అసంకహరమున అంతము చయులహడు.

ఓం తుగహయ నమః

‘తుగసము’ అనగహ అదు చయుట, అణచలయుట.

శర వశణు షసషరనమ సత తరము - వఴరణ

81ఴ ళల కము - 7 ఴ జ

శర భటటు ల లహుఖు – అరయజ నతుత షంబంధం లకతండన కతరయకతర షంగహమంల తన సహరధుంల వతణర ఴులన నవనం చవనలహడు తుగసృడు. యన సహరధ ల చతర యత తుగసం తऽతర వతరఴః ష తుగస షసమయఖయుతః షతృహ రు వశతణర నవనః తృహరథసహరధయకక సహరధున ుణుంచత అరయజ నడు వతణర ఴులన జయంచగయగహడు. అందచత భగలహనడు ‘తుగసః’ అనబడుతణననడు. ఈ నమము షతృహ కషరమంతరము. వతణర నవకరము. ఓం తుగహయ నమః.

శర వంకరయల లహుఖు – షరవమ షవఴళరన తుగహు త ఇత తుగసః. అంతటతు తన ఴవంల ఉంచకతు తుగశంచలహడు తుగసృడు.

శర షతుషంధ యతరహజ – తుగహు త ద తున ఇత తుగసః. రహకషషలన అణచలవలహడు తుగసృడు.

శర కశుదత భరదవజ – తుగహు త వథ గహభునః ఇత తుగసః. ధరమమయరగము ఴదయ నడచలహరతు అదుచయులహడు తుగసృడు.

శర బలదఴ వదుభూశణ – తుగసున తృహరథళహతరఴః కక దఴున ఇత తుగసః. తృహండఴుల వతణర ఴులతృహయట యముడు తుగసృడు.

శర షతుదల లహవశఠ – తువయన గసుత యన ఇత తుగసః వశణు ః. వవవంల అంతటతూ తన అధనంల ఉంచకతు, షఴుంఴలవనలహతుతు షఴుషఽ , అంతం చయఴలవనలహతుతు అంతం చవ వశణు ల తుగసృడు.

శర చనమయయనంద – తుగస - చంలహడు, ఖండషంచలహడు. భకత లలతు అసంకహరమున చంలహడు. లహర మనషసలతు అసంకహర మమకహరహద దరయగ ణములన నవనము చవ ఆధుతమక వథ తకత ద సదము చయులహడు తుగసృడు.

మరక వఴరణ – తుగసః - తనలతుకత వవకరంచలహడు. భగఴంతణతు ధుతుంచ భకత లన తనల యనము చషకన దయయషవరూుడు తుగసృడు.

768. ఴుగః అఴుగః - త ందరడులహడు (మహభరత యుదధంల తన భకత తు వతణర ఴులన అంతం చయడతుకత). - ఆద, అంతము లతులహడు. - అనక వధములతగహ చయంచలహడు.

శర వశణు షసషరనమ సత తరము - వఴరణ

81ఴ ళల కము - 8 ఴ జ

- అ-ఴుగః (ద వత తృహఠము) – షంవయం లతులహడు. - గరయడుతు తన లహసనంగహ కయగనలహడు. - భకత ల మనరధలత తరడంల షద తుమగునడ నలహడు.

ఓం ఴుగహ య నమః ఓం అఴుగహ య నమః

అగ - గత - ల ళళుట, అగ - ముంద ఉండుట.

శర భటటు ల లహుఖు – మహభరతయుదధంల అరయజ నతు వతణర షంహరంల జ తృహుతున షశంలతులహడు ఴుగుడు. యుదధ కమయ షశశణు తవత తృహరథ వదవడషవతుగశ

యऽసత ఴుగ షసమయఖయుతః శడరరు ల ర నవకః యుదధంల వతణర షంహరంకషం అరయజ నడు డ వమన షశంలతులహడు ఴుగుడు. ఈ నమము శడకషర. వతణర నవకము. ఓం ఴుగహయ నమః.

య యయతు యయన యఴ శతు రవర! యऽఴవథతః షతవర తऽ యయంతణ

భశమం రథత వుతతృహతుమయనమ

దర ణం చ షంఖు షగణం మయయऽదు ......రథత అఴు తు వషజు లహసన – మహభరతము. భశమరవము 59.86

ఓ శతురవరహ (సహతుక)! తృత యనలహరయ తృత యయరయ. భుగయన లహళున, (లద ... తృహరతృత యలహళున), అందరతూ ఒకక టటు న తణదముటుసహ న. రథంనండష ఇుడు భశణమడు నలకరగహయ. దరణుడు వ నుషమతంగహ నశంచయ. ... ఇలయ అతు కశణు డు గురహలన ఴదయ, రధం దగ, భశణమతుల ు సహగహడు.

శర నమయమఱవవరయ. తరయల మయ 9.2.10 – దఴతలన రకషంచడతుకత తూలమ న చవ రహకషషలన కడతరయసహ ఴు.

శర వంకరయల లహుఖు – అగమ - కన, అంతము, వనవము. వగతమ అగమ అషు ఇత ఴుగః. అంతము లనలహడు ఴుగుడు. నవనరశతణడు.

శర షతుదల లహవశఠ – వవధమ గమనమ య వధత ష ఴుగ ఉచుత. అనక వధలతగహ కదలలహడు ఴుగుడు. షఴుల అతునంట చలనంలనఽ భగఴంతణతు ఴుగతవమున దరశంచఴచన.

శర షతుషంధ యతరహజ – ఈయన ‘అఴుగః’ మరయు ‘ఴుగః’ అన ర ండు తృహఠహలనఽ రగణంచరయ.

శర వశణు షసషరనమ సత తరము - వఴరణ

81ఴ ళల కము - 9 ఴ జ

అఴుగః – ఴుగర న భఴత ఇత అఴుగః. ఴుగుడనగహ ఏ మయరగం తషకలహల త యయక షంవయయతమకతడ నలహడు. అఴుగుడు అనగహ షంవయం లతులహడు. ఴుగః – వః గరయడ అగ అషు ష ఴుగః. గరయతమంతణతు (వ) నండష వసరంచలహడు ఴుగుడు.

శర మమరహజు రహజ రహఴు రచననండష – వషగు, వరహమము లక తన భకత ల మనరధములన షద ఇచచనండులహడు ఴుగుడు.

769. న కవంగః - తన భకత ల వతణర ఴులన అనక వధలతగహ, అనక ఉతృహయయలత శంవంచలహడు. - నలతగు లదములత అన కముమలదవరహ టటు బడలహడు (త యయఴచలహడు). - అకహరము, ఉకహరము, మకహరము, నదము అన నలతగు కముమలత కయగన రణఴందవరహ అందలహడు. - నలతగు లదములత అన కముమలదవరహ ధరమమున రఴరంజవలహడు. - అనక వధములతగహ (జగత)రభుతవమున న రులహడు. - తన భకత లకత కహభుతరథములన అనక వధములతగహ రసహదంచలహడు. - ఏకవంగః – ఒక కముమగల శరఴరహసమూరగహ అఴతరంచనలహడు. - అనక కతరణములత రకహశంచలహడు. - ఆతమరకషణ కఱకత, వతణర ఴులన బధంచడతుక, వవధ జఴులకత వవధ అంగములత ఇచనలహడు.

ఓం న కవంగహయ నమః ఓం ఏకవంగహయ నమః

వ - శంసహయయమ - చయలయుట, బధంచట, చంుట; వంగమ ఇత ద రహనమ, శంసహ సహధనమ

తథ రకత బధతులహరణ సహధనమ వంగమ

‘వంగము’ అనగహ రకహవము, శకషంచ సహధనము, ఇతరయలత కలతగజవ బధనండష రకషంచ సహధనము. వంగము అంట ‘కముమ’ అనద సహధరణ అరథము. శర వంకరయలత ఈ అరథం గశంచరయ. న - ఏకవంగః – న క వంగః. ఒకటకంట ఎకతకఴ కముమలత కయగనలహడు న కవంగుడు.

శర భటటు ల లహుఖు – శర భటటు లత ‘వంగము’ అనగహ ‘శంసహ సహధనము’ అన అరథంల లహుఖయుతుంచరయ. న -ఏక - వంగః – న కవంగః, అతు చ బుతూ శర భటటు లత మహభరతయుదధంల శరకశణు తు తృహతరన ఇలయ లహుఖయుతుంచరయ. బుదధ యగః సహరధుమ అనయుధ గసణ లహుజః తృహర కహల తదగ సణమ ఇత బసృల ర బధకమ అషు ఇత న కవంగః. వతణర ఴులన బధంచడతుకత ఆయన ఉయగంచన ఆయుధలత – షర న

శర వశణు షసషరనమ సత తరము - వఴరణ

81ఴ ళల కము - 10 ఴ జ

షలహ ఇచట, రధం నడుుట, ఆయుధం టునతు తుయమం ఉననగహతు షమయం ఴచనుడు ఆయుధమున ధరంచట, గటతు రహతరగహ మయరయట - ఇలయ అనక ఉతృహయయలత వతణర ఴుల తనతుకత కహరణమ నలహడు న కవంగుడు.

శర నమయమఱవవరయ. తరయల మయ 6.4.10 – రజల అసంకహరంత భరమ న భూభుతు తయకరచడతుకత భగఴంతణడు మహభరతయుదధం కయగంచడు. అనక అదుతలత చఽతృహడు. అడుగడుగున ఏద మంతరం లవనటట నడషతృహడు. చఴరకత తన షంకలం న రలరయకననడు.

శర వంకరయల లహుఖు – ‘న కవంగః’ అనగహ అనక కముమలత కలలహడు. ఇకకడ అనక కముమలత అనగహ నలతగు లదలత నలతగు కముమలత. కముమలన టటు కంట ఎదద అదులతుకత ఴచనటట గహ లదలదవరహ భగఴంతణడు టటు చకతకతడట – అతు శర రహధకశుళహవ ర వఴరంచరయ. శర వంకరయలత ఋగవదమునండష ఉదసరంచరయ. చతవరవంగహ తరయऽషు తృహద దవ శరరష షససహ సత ऽషు తరధ బదధ ఴశభ రరరరవత మహదల మరహ యగం అవలవ – ఋగవదము 4.58.3

నలతగు కముమలత, మూడు తృహదలత, ర ండు శరషసలత, ఏడు చతణలత కలలహడ మూడుచరట బంధంబడషన ఴశభరూుడ న భగలహనడు (జఴుడు) మనశణులల రలశంచ వబదం చష ననడు – ఒక వఴరణ రకహరం ఇకకడ నలతగు కముమలత అంట నలతగు లదలత. మూడు తృహదలత అంట ద తుక యజ లత.

శర రహధకశుళహవ ర – ళహయనభశుం రకహరం, అకహర ఉకహర మకహర నదరూ వంగ చతణశుయతః –

నలతగు కముమలత అంట ఓంకహరంల ఉండ అకహరము, ఉకహరము, మకహరము, నదము.

ఇంకలహుఖు రకహరం భగఴంతణడు నలతగు లదలదవరహ ధరమమున రఴరంజయుచ లకములన తుయంతరంచచననడు.

శర చనమయయనంద – ఋగవద ళల కంల ‘చతవరవంగహ’ అంట నలతగు అఴషథ లత - జ గత, షవన, షశణ , తణరయము. (మూడు తృహదములత అంట షఽథ ల వరరము, షఽకషమ వరరము, కహరణ వరరము). మయండుకుతుశతణ ల ఆతమకత నలతగు తృహదలత అతు చ తృహరయ. అవ ఈ నలతగు అఴషథ లత.

శర కశుదత భరదవజ – వంగము - ఆధకుము, రభుతవము. న కమ వవధమ వంగమ రభుతవమ యషు ఇత న కవంగః. అనక వధలతగహ భగఴంతణడు జగత రభుఴు. (వంగమ రభుతవ శఖర - మదతు).

శర షతుషంధ యతరహజ – న ఏక వంగర, న ఏకహతు - అనకహతు వంగహణ యషు ఴశరూ ష న కవంగః (ఴశ-

ధరమము). ధరమమున రఴరంజయుటల అనకరూములత ధరంచలహడు న కవంగుడు.

శర వశణు షసషరనమ సత తరము - వఴరణ

81ఴ ళల కము - 11 ఴ జ

శర షతుషంధ యతరహజ మరక లహుఖు – న - ఏకవంగః, న - రమురయశతవత న – ‘న’ వబదము భగఴంతణతు రమురయశతవమున షఽచంచన. ఏకవంగః - ఒక కముమ కలలహడు - శరఴరహసమూర. ఏకవంగః తత భూతవ ఴరహస నందఴరధనః ఇమయంచ ఉధతవత భూభుమ ఏకవంగః – మకషధరమము.

శర షతుదల లహవశఠ మూడు వఴరణయచరయ –

(1) వంగ - ద . అనక కతరణలత రకహశంచలహడు ఏకవంగుడు. (2) అనకవధములతగహ (దశణు లన) శంవంచలహడు ఏకవంగుడు. (3) శంషనండష అనకవధములతగహ రకషంచలహడు ఏకవంగుడు. ఉదసరణకత వంసం గరళళు, గద కముమలత, ఏనగు దంతలత – ఇఴతూన వతణర ఴులన బధంచడతుక, తమతమన వతణర ఴులనండష కహతృహడుకఴడతుక ఉయగడుతయ.

770. గదగజః - గదతుకత అనన (గద+అగజః). - మంతరముగహ ుటటు నలహడు (తు-గదగజః). - నడచ, మయట డ లహరందరయందన లహుంచనలహడు (గద+అగ+జ). - వబదము చయులహరల అగగణుుడు (లదముల మూలము). - బర సమణులన ఆరరగుముగహ నంచలహడు (అగదగజః).

ఓం గదగజ య నమః

శర భటటు ల లహుఖు – ‘గదడు’ అనలహతు అనన అయనందన కశణు డు గదగజుడు. ఴషదఴుతుకత ‘షనమ’ అన భరుయంద ‘గదడు’ అన ుతణర డు జతుమంచడు. (డ. కవ తృహరథసహరధ రచన శర క ఴలుసహరధ నండష – ఴషదఴుడు ఉగవనతు తముమడ న దఴకతతుయకక ఏడుగురయ కతమయర లన – దఴకత, ళహంత, దఴ, ధతదఴ, ........ అనలహరతు వలహసం చషకననడు. అంత కహకతండ ఇతతుకత రరశణ, కషలు, తృతరవ అన భరులతననరయ. ఴషదఴుతుకత రరశణయంద బలరహముడు, గదడు, సహరణుడు అన కతమయరయలత కయగహరయ. కశణు తుకంట గదడు చననలహడు).

శర వంకరయల లహుఖు – తు-గదగజః, తుగదము - మంతరము. తుగదన మంతరణ అగ జ యత ఇత ‘తు’ వబదలం కతవ గదగజః. తుగదము అనగహ మంతరము. ఇందల ‘తు’ అకషరం లంచనందఴలన ‘గదగజః’ అయనద. అనగహ మంతరమునకత ముందగహ (మంతరముఴలన ముందగహ) జతుమంచనలహడు గదగజుడు. (శర క ఴలుసహరధ నండష – గదుత ఇత గదః. ఈ గదడు మంతరములనండష ఆవరువంచడు. మంతరముగహ ముంద జతుమంచనలహడు లహషదఴుడు).

శర వశణు షసషరనమ సత తరము - వఴరణ

81ఴ ళల కము - 12 ఴ జ

శర రహధకశుళహవ ర – రయకతమణదవ తన లఖల శరకశణు తు ‘గదగజ !’ అతు షంబ ధంచనద.

శర షతుదల లహవశఠ – గద+అగ+జః = గదగజః. గద - ఴుకహ యయమ లహచ - మయట డుట; అగ - అగ, గత - ల ళళుట, జః - జ త - అనవశు - లహుంచట, రలశంచట. గదశణ గదనశరలశణ, అగశణ గమన శరలశణ, అనరవషతు జ త ఇఴ రతయమయన గదగజ ఇత వషతు రహనమ. వబద యమయన గమనశరలశణ చ జవత వరర ఏఴ జలహతమనऽఴభషః ఇత రకహవ ఇతురథః. నడచవ, మయట డవ (అనగహ అతున జఴుల)యుంద (ఆతమరూంల) రలశంచ రకహశంచలహడు (అనగహ చ తనుషవరూుడు) అయన వశణు ఴు గదగజుడు.

శర షతుదల లహవశఠ మరక లహుఖు – గదనమ ఴుకమ వబదమ కతరవతమ ముషహుణమ అగజః జుశఠ ః ళరశఠ ః. వబదముచయు లహరందరలన ళరశణఠ డు గదగజుడు. ఇకకడ లదములన త యయజయుట షఽచంబడషనద. కనకన ఆయనన ‘లహచషత’ అతు కూడ అందరయ.

శర షతుషంధ యతరహజ – గదగజుడు అనగహ గదనకత అనన. ఈ భఴమ కహకతండ శర యతరహజులత ‘అగదగజః’ అన తృహఠహతున కూడ రగణంచరయ. అగద - ఆరరగుఴంతమ న, రరగము లతు; అగజ - బర సమణులత. అగద తురరగణ అగజ బర సమణ ఇత అగదగజః. ఇకకడ ఆరరగుంగహ ఉండడమంట లదఠనందవరహ ఆధుతమకంగహ రవుదధ ల ఉండుట అతు గశంఴచన.

(1) శర నరవంసన కశు మయచర ఆంగ రచనకత ఇద త లతగు అనలహదము. (2) భగఴదగ త ళల కముల తతరుము గత రస, గరరఖూర రచరణనండష.

శర తళుతృహక దతరయమలయచరు – శర లంకటవవర ఴచనములత

లహషదలహ! దఴక నందన! గరతృహలమూర! లకమమమనసరహ! భూకహంతరయయ! గరకహఴలభ! రయకతమణ తృహర ణనయకహ! షతుభమయ మనసరహ! జ ంబఴత షముఖయ! కహయంద షరషషలయ తృహ! భుతరవంద భ గలక కరత! భదర కతచకతంభవహరహ! తూ రహషగహద షరష షతకథ రషంగంబులత భగఴత ురహణంబులత. ఈ కథలత వననలహరకతఁ బుణుంబు లనంతంబుల రలక సహధనంబులగునట! యవ య టటఴంట వచతరంబులత! తూ కతణక కడలత మకష సహధనంబులట! శర లంకటవవరహ!

వౄ వవణు శషశరనభ వత తరభ - వళయణ

82ళ ఱల కభ - 1 ళ జ

చతణయమభమత ఴచతణమసఫషు ఴచతణయమయూష ఴచతణయగతః | చతణమసతభ చతణమసబళ ఴచతణమవయదవదకనుసత || (82)

771. చతణయమభమత ః - నఱుగ యమభ ఱు కఱరసడు. - రసశదళ, శంకయషణ, రదమభన, అనయుదధ ళయమషభ ఱు. - వమసట, శతరభన, అరసమకఽత, తణమమ యమభ ఱు. - కఽతమ గంఱ తఱగస, తరతమ గంఱ ఎయగస, దయయమ గంఱ (శు)చచగస, కయమ గంఱ నఱగస ఉండరసడు. - వఴయ, తజశ, రజఞ , తణమమ యమభ ఱు. - వౄర కుంఠభ , శతమఱకభ , ఱవయతదభ , కషమసబధధఱఱ ఉండరసడు.

ఒం చతణయమభయభ నభః

వౄ బటటు ఱ రసమఖమ – నఱుగ యమభ ఱు అనగస బగరసనన నఱుగ ళయమషభ ఱు – రసశదళుడు, శంకయషణ డు, రదమభ నడు, అనయుదధ డు. ఈ ళయమవళతయభ ఱు వబరసళతయభ ఱకంట భ ందనండ ఉననవ (మసభకఽవసు దఱు వబరసళతయభ ఱు). వౄకఽవు వబరసళతయభ ఱ కూడ బగరసనడు నఱుగ భూయు ఱఱఱ అళతమతంచడు – ఫఱబదర డు (కఽవణు న అనన), రసశదళుడు (కఽవణు డు), రదమభ నడు (కఽవణు న కడుకు), అనయుదధ డు (కఽవణు న భనభడు). వౄమసభ వబరసళతయంఱకూడ బగళంతణడు మసభ ఱకషభణ బయత ఴతణర ఘ నఱుగస ుతరకసబలహ మగభ నుసమశభ నండ ఉదబవంచన.

వౄ ఴంకయుఱ రసమఖమ – చతణయమభయు ఱనగస వమసట, శతరభన, అరసమకఽత, తణమమ భూయు ఱు. ఈ భూయు ఱన గ మతంచ వౄ మసధకఽవుఱసళహ ఇఱ వళమతంచయు – శఽలహుఱ అననంటకంట భ ందగస ఉనన

వౄ వవణు శషశరనభ వత తరభ - వళయణ

82ళ ఱల కభ - 2 ళ జ

భూఱరకఽత (అరసమకఽత) అళమక భూమతతతయభ . ఈ భూఱరకఽతయకక శూ ఱయమభ (అనగస బగరసనడు అంతమసమభుగస భూఱరకఽతఱ రరవృంచకభ ంద యమభ )న ‘వమసట’భూమత అంటయు. భన ఫ దధధఱన, భనశఱన (శకషభయమభ గస) బగరసనడు అంతళహూతణడమ నన నుసర ణఴకతభ ‘శతర’యమభ ఱద ఴయణమగయుబడు. భూడు యమభ ఱకంట భననబ నదధ యభుయువణడు ఱద ుయువత తభ డు. ఈ యమభ ఱ అంత బగళంతణనమంద ళహూతబ మ ననదధ. బగళంతణడకడ మ ననడు. ఇంకస జళుఱు శంబవంచఱద.

వౄ చనభమనంద – నఱుగ మ గభ ఱఱ నఱుగ యమభ ఱు, ళయుభ ఱు కఱరసడు చతణయమభమత. కఽతమ గభ ఱ తఱుు, తరతమ గభ ఱ ఎయుు, దయయమ గభ ఱ తళయుభ (శుచచ), కయమ గభ ఱ నఱుుయంగ ఉననరసడు. భమక వధంగస – జఞగత, శయన, శవణ, తణమమ అళశూఱు. శకషభయమంఱ వఴయ, తజశ, రజఞ , తణమమ ళహూతణఱు. శూ ఱయమంఱ వమసట, ఴయణమగయబ, ఈఴయయ, యభతభ యమభ ఱు.

వౄ మసధకఽవుఱసళహ వళయణ – చతణయమభయు ఱనగస వఴయ, తజశ, రజఞ , తణమమ యమభ ఱు. ఴమయభ ఱు శూ ఱ, శకషభ, కసయణ ఴమయభ ఱు అన భూడు వధభ ఱు. శూ ఱ ఴమయభ – ఫమటకు కనహంచ యమభ – వఴయ యమభ . శకషభ ఴమయభ – భనశ, నుసర ణభ – తజశ యమభ . కసయణ ఴమయభ – నుసత జనభఱ జఞ కసఱత కూడనదధ – రజఞ యమభ . ఈ భూడు ళహూతణఱఱన జళుడు ఴమయభ న ‘నన’ అనకంటడు. వటన అధధగభుంచనదధ తణమమ ళహూత.

వఴయభూమత – శూ ఱ ఴమయభ – జఞగత అళశూ తజశ భూమత – శకషభ ఴమయభ – శయన అళశూ రజఞ భూమత – కసయణ ఴమయభ – శవణ అళశూ తణమమభూమత – తణమమభ – తణమమళశూ .

వౄ కఽవుదత బయదయజ – ర కుంఠం రథభ భూమతః శతమఱకవ తథऽమస ఱవయతదయ తఽతమ చ చతణమూ కషయవసగమవ. వౄర కుంఠభ ఱన, శతమఱకభ ఱన, ఱవయతదయభ ఱన, కషయవసగయభ ఱన ఉనన బగరసనన యమభ ఱు చతణయమభయు ఱు.

వౄ వవణు శషశరనభ వత తరభ - వళయణ

82ళ ఱల కభ - 3 ళ జ

772. చతణమసఫషుః నఱుగ చతణఱు కఱరసడు. - దళకతకత నఱుగ చతణఱ యమంఱ దయశనభుచచనరసడు. - రసశదళుడు. ఴంఖ, చక, గద, దభభ ఱు ధమతచనరసడు. - భనశ, ఫ దధధ , చతభ , అషంకసయభ అన నఱుగ చతణఱత జళుఱన నమంతరంచరసడు. - ధమసభయూకసభమకషభ ఱన నఱుగ ుయువసయూభ ఱన రవసదధంచరసడు. - నఱుగ రదభ ఱదయమస తయమళచచరసడు.

ఒం చతణమసఫషర నభః

15ళ ఱల కంఱ 142ళ నభభ గస ‘చతణయుబజః’ అన చఫడనదధ. చతణమసతభ చతణయమయూషః చతణయరంవు రః చతణయుబజః. రశ తభ 82ళ ఱల కభ ఱ 772ళ నభభ గస ‘చతణమసఫషుః’ అన చఫడనదధ. చతణయమభమత ః చతణమసఫషుః చతణయమయూషః చతణయగతః. ఈ ‘చతణమసఫషుః’ భమతమ ‘చతణయుబజః’ నభభ ఱు ఇంచభుంచగస కవవధంగస అనహవస భ.

వౄ బటటు ఱు బగళంతణన ళయమవళతయభ ఱన ళమతుంచ శందయబంఱ 142ళ నభభ ‘చతణయుబజః’ ళచచందధ. కనక వౄ బటటు ఱు ఆ నభభ న ‘ఴంఖ చక గద దభ ధమతభ న వౄరసశదళుడు’ అన రసమఖమనంచయు.

ఈ 772ళ నభభ ‘చతణమసఫషుః’ న వౄ బటటు ఱు వౄకఽవసు ళతయయంగస రసమఖమనంచయు. ఇదధ వబరసళతయభ . బగళంతణడు దళకదవకత నఱుగ చతణఱత జనభంచడు గనక చతణమసఫషుళు. ళయమషభూఱ మసళవసూ నయునుసధధక యమతః చతయమ ఫషర మశమ శ చతణమసఫషుయుచమత. మస రసశదళునగస దళకత గమసబన నఱుగ బ జభ ఱత అళతమతంచనరసడు చతణమసఫషుళు.

15ళ ఱల కభ 142ళ నభభ ‘చతణయుబజః’కు వౄ బటటు ఱు చహన రభణభ ఱు –

చతణయుబజమ ఉదమసంగమ చకస దమమ ధ బూవణమ – వవణు ుమసణభ . తభశః యమ ధత ఴంఖ చక గదధయః – మసభమణభ . మ దధకసండ 114.15 బ జ యచతణమతబః శబతమ – భవఫయతభ . మకషయయభ 5.34

ఈ 82ళ ఱల కభ 772ళ నభభ ‘చతణమసఫషుః’ కు రభణభ ఱు –

తభదబతమ ఫఱకమ అంఫ జవకషణమ చతణయుబజమ – ఫగళతభ 10.3.9

ఉశంవయ శమసయతభన యమబతచచతణయుబజమ

జఞనతణ భऽళతయమ త కంవత ऽమమ దధత జనభజః – వవణు ుమసణభ 5.3.13

వౄ వవణు శషశరనభ వత తరభ - వళయణ

82ళ ఱల కభ - 4 ళ జ

ఒ యభతభ! నఱుగ బ జఞఱత ఉనన ఈ యమనుసనన ఉశంషమతంచక. దతమజఞతకత చందధన కంశడు న అళతమసనన గ మతంచ తయళహకనకూడద.

వౄ నభభయవయయు. తయుర మయ 8.8.1 – ఆయవయయున కగతయంచకళడంకశబ బగళంతణనకత మ ండు ఫదఱు నఱుగ చతణఱుననభ.

అదఽవు యయయమ షఽలహతऽళహభ దఽవసు బభన చ రళమథధతం భన బ తదళ బ దయశమ దళయమమ రళద దరఴ జగననరసశ – గత 11.45 కతమటనమ గదధనమ చకషశమ ఇచభు తయ దరవణు భషం తథళ

తన ళ యమణ చతణయుబజవన శషశరఫష ! బళ వఴయభూమవ – గత 11.46

భ ను ఎననడున చడన ఆఴచయమకయబ న ఈ యమభ న కసంచ భుకతకయ శంతళహంచతన. కసన బమభ చ న భనశ కఱళయనుసటట ను ందధనదధ. కనక, దరఴ! చతణయుబజమ కు డర నకు దయశనభుభ భ. ఒ దరఴ! జగననరసశ! రశననడళు కభ భ. కతమటభ న, గదన, ఴంఖ చకభ ఱన ధమతంచన న యమభ న చడగయుచననన. ఒ శషశరఫష ! వమసడర నుస! న చతణయుబజ యమభ న నకు చుభ .

వౄ ఆండళ. తయునుసర 30 – కషయవసగయభ న భధధంచ దళతఱకు అభఽతభృశంగతన భధళున, కవఴళున, శంయయు చందర నళంట భ ఖభ గఱ గకనమఱు కమతంచ రరఱల ఱ ళరతమతకయభ ఱు ను ందధన వధభ న, వౄవయుతత యుఱ ళళహంచచ వకళహంచన దభభ ఱ భఱన ధమతంచన వౄ వవణు చతణ ఱ కుభమ మ గ గదదవ ఴఫ యూయశబమతతభ ఱభన భ దధ నుసవుయభ ఱఱ వళమతంచన. దనన వడుళక అనశంధనభృనయుచరసయు గ యయతభ ఱ ఫ యన నఱుగ బ జభ ఱున, ఎరఱన కననఱున, ఱకషభకయభగ భ ఖభ న, శమ వయఴయయమభ ఱున గఱరసడన వృమఃతమగ నమసమణ నళఱన ఏచటన వసటఱన కఽన ఫడళహనరసయఱల, ఫరవభనందనబళభ న కఱరసమ వమ ందయు (వౄ ఎన. వజమమసఘరసచయుమఱు, వౄ శంననడుంఫ యంగకఽవుభచయుమఱు అనరసదం, కూయు నండ).

వౄ యుకసకయణ వౄచకళమస ూచయుమఱు – బగళంతణన నఱుగ ఫషుళుఱు నఱుగ ుయువసయూభ ఱన అనగఴంచడనకత ఉననభ. బకు ఱ యకష అళుశమసఱనఫటు చతణఱు యుగ తభ. గజవందర న యకషంచడనకత ఎనభుదధ చతణఱత ళచచడు. వౄ శదయశనయవయయుఱు ఎనభుదధ చతణఱత ఎనభుదధ ఆమ ధఱత వమసజఱు తణననడు.

వౄ ఴంకయుఱ రసమఖమ – బగళంతణన చతణమసఫషుయమభ శంరదమకంగస రసశదళున శచశ ందధ. వౄభవవవణు ళున నఱుగ బ జఞఱత – ఴంఖభ , చకభ , గద భమతమ దభభ ఱద ధనశసఱత –

ఫవవస యన వౄ మసధకఽవుఱసళహ వళమతంచయు.

వౄ వవణు శషశరనభ వత తరభ - వళయణ

82ళ ఱల కభ - 5 ళ జ

ఴంఖచకగదనుసణ దయయకసనఱమచమత గవంద ుండమకసకష యకషభమ ఴయణగతమ – నతమ నుసర యధన వౄ కఽవుదత బయదయజ ఫగళతంనండ ఉదషమతంచయు. చతణయుబజః ఴంఖ గదఫజ చకః హఴంగరసవస నయనమతకషణః – ఫగళతభ 8.18.1 తభదబతమ ఫఱకమ అంఫ జవకషణమ చతణయుబజమ ఴంఖ చక గదమ దయుమధమ – ఫగళతభ 10.3.9

15ళ ఱల కంఱ ‘చతణయుబజః’ నభనకత వౄ చనభమనంద వళయణ – బగరసనన ఴంఖ చక గద దభభ ఱు ఱకంఱ ధమసభనన నఱడనకత, మకషభయగం చడనకత ఉననభ.

రశ త ‘చతణమసఫషుః’ నభనకత వౄ చనభమనంద వళయణ – బగళంతణన నఱుగ చతణఱు భనశస, ఫ దధధ , చతభ , అషంకసయభ ఱన శచంచన. వనదయమస అనన కసయమభ ఱు బగళంతణన అధనంఱ ఉంటభ. భమవధంగస దభభ చతభ న, ఴంఖభ ఫ దధధన, గద అషంకసయభ న, చకభ భనశసన శచంచన.

వౄ శతమశంధ మతమసజ –

(1) బ ంకవ బ నకత ఇత బ జః, చతణమసు మ ధయభ అయూ కసభ మకషణమ బ జః చతణయుబజః. అయుహ ఱలనరసమతకత ధమసభయూకసభమకషభ ఱన రవసదధంచన గనక చతణయుబజుడు. (2) చతణయబూః రదబమః బళత ఇత చతణయుబగ జఞ నమ తన జఞమత అభతమజమత ఇత చతణయుబజః. నఱుగ రదఱదయమస తయమళచచరసడు వవణు ళు చతణయుబజుడు.

773. చతణయమయూషః - నఱుగ ళయమషభ ఱు కఱరసడు – రసశదళుడు, శంకయషణ డు, రదమభ నడు, అనయుదధ డు అన నఱుగ ళయమవళతయభ ఱు. - వబరసళతయభ ఱ నఱుగ యమభ ఱఱనననరసడు – వౄకఽవణు డు, ఫఱమసభ డు, రదమభ నడు, అనయుదధ డు. - నఱుగ యు ుయువణఱ వబూతణఱు కఱరసడు – ఴమయయముడగ ుయువణడు, ఛందయముడగ ుయువణడు, రదయముడగ ుయువణడు, భషదర ుడగ ుయువణడు. - నఱుగ రదభ ఱదయమస ఆమన ఆధధతమభ తయమ న. - భూడు రదభ ఱు, రసకుక అన నఱుగ ఴఫభ ఱ యమభ ఱ ఉననరసడు. - నఱుగ వధభ ఱలన భఴభఱు (ళయమషభ ఱు) చహనరసడు.

ఒం చతణయమయూవమ నభః

శభశ ళమశ వసడుగ ణమ ళయమవళవసూ చతణవుమమ

వౄ వవణు శషశరనభ వత తరభ - వళయణ

82ళ ఱల కభ - 6 ళ జ

చతణయమయూష ఇత ఖమతః చతణయయయగరదభనః శకఱ వడుగ ణభ ఱత రసశదళునగన, మ ండు మ ండు గ ణతఴమభ ఱత శంకయషణ డు, రదమభ నడు, అనయుదధ డు అన యమనుసఱన, ఈ యకంగస చతణయమయూవఱన ధమతంచనరసడు. ఈ నభభ అవసు కషమభవభంతరభ . చతణమతయధ ుయువసయూరదభ . ఒం చతణయమయూవమ నభః.

ఈ నభభ మ ండుభయు ళశ ందధ. 15ళ ఱల కభ . 140ళ నభభ . చతణయమయూషః – చతణమసతభ చతణయమయూషః చతణయంవు రః చతణయుబజః 82ళ ఱల కభ . 773ళ నభభ . చతణయమయూషః – చతణయమభమతః చతణమసఫషుః చతణయమయూషః చతణయగతః

ఊహ - వతమవక - వళమతంచట, తమతకంచట, అనగఴంచట. వవృవసు ఊవ ళయమవ. రతమకబ న నఱ కయకు నఱుగ యమభ ఱు ధమతంచనరసడు ‘చతణయమయూషః’.

ఆగభకఴభ 4ళ ఫగభ (వౄ ఎస.క . మసభచందరమసళు – కఱతయు మతఱలధన అకసడభూ)నండ – ‘ళయమహ’ అనగస వబజంచట, ంచట, అభయుచట. యరసశదళుడన నమసమణ డు శఽలహు ళహూత ఱమదధ కసయమభ ఱన నయయఴంచటక వ తనన తన నఱుగ ళయమవళతయభ ఱుగస శఽజంచకన న. నుసంచమసతర గభభ ఱ ఇదధ చఱ భ ఖమబ న ళహదధ ంతభ . ర కుంఠభ ఱన యరసశదళుడు నఴచఱబ న, అఱఱు ఱన, అంతణ తయమన, ఱతణ తయమన, కసఱశూఱదఱచ మతచననభ గసన, వబజంమసన శయయమభ . ర కుంఠభ ఱ ఈమన శభకషభ ఱ అనంతజఞ ననందభ వఱళహఱు న. ఈమనచంత నతమశయుఱు (రసమ ననడున ునయజనభ ను ందయు), భ కు ఱున ఉందయు. ఈ యరసశదళభూమత జఞ న, ఫఱ, ఐఴయయమ, వయమ, ఴకత, తజభ ఱన వడుగ ణభ ఱన మతయయుభ గస కయగతమ ండున. బగళంతణన ళయమవళతయభ ఱు వవధ కసయమభ ఱ నయయషణయూభ ఆమ గ ణభ ఱు రధనభ గస కయగత శంబవంచన. ఇటువ నఱుగ ళయమషభ ఱు – (ళయమష)రసశదళుడు, శంకయషణ డు, రదమభ నడు, అనయుదధ డు. రసశదళుడు – జఞ న, ఫఱ, ఐఴయయమ, వయమ, ఴకత, తజభమభ . శంకయషణ డు – జఞ న, ఫఱ భమభ . రదమభ నడు – ఐఴయయమ, వయమ భమభ . అనయుదధ డు – ఴకత, తజ భమభ . రత ళయమవళతయభ నందన వడుగ ణభ ఱు శంయయుభ గసనండున. కసన కనన గ ణభ ఱు ఆమ ళయమషభ ఱకు రధనబ నవ.

వౄ బటటు ఱ రసమఖమ –

15ళ ఱల కభ ఱ ‘చతణయమయూషః’ – రసశదళ, శంకయషణ, రదమభన, అనయుదధ ళయమషభ ఱు.

వౄ వవణు శషశరనభ వత తరభ - వళయణ

82ళ ఱల కభ - 7 ళ జ

82ళ ఱల కభ ఱ ‘చతణయమయూషః’ – కఽవసు ళతయభ అన వబరసళతయభ ఱ నఱుగ యమభ ఱు –

కఽవణు డు (రసశదళుడు), ఫఱమసభ డు (కఽవణు న అనన, శంకయషణ డు), రదమభ నడు (కఽవణు న కుభయుడు, రదమభ నడు), అనయుదధ డు (కఽవణు న భనభడు, అనయుదధ డు). బగళంతణన వవధ ళయమవళతయభ ఱకు వవధ రసషనభ ఱు, యంగ ఱు, అంగభ ఱు, ఆబయణభ ఱు, ఆమ ధభ ఱు, ధయజభ ఱు చందధమ ననవ. ఇళనన బకు ఱ ధమనమసధనకు అనకూఱంగస బగళంతణడు ధమతంచడు. నభళ రసశదరసమ నభః శంకయషణమ చ

రదమభనమ అనయుదధ మ వసతయతం తభ నభః – ఫగళతభ 10/40.21

వౄ ఴంకయుఱ రసమఖమ –

15ళ ఱల కంఱ ‘చతణయమయూషః’ – రసశదళ, శంకయషణ, రదమభన, అనయుదధ ళయమషభ ఱు. ఇందకు వౄ ఴంకయుఱు రదరసమశన యచనన ఉదషమతంచయు –

ళయమవతభనమ చతణమసూ ర , రసశదరసదధ భూమతభః శఽవసు ూదన రకమతమవ, వవుతతభ జనయనః వఴఽతతణభడు, జనయనడు అనఫడ ఆమన శఽవసు ూదధ కసయమకభఱు నయయఴంచకనడనకత తనన తన రసశదరసదధ నఱుగ ళయమవఱుగస వబజంచకననడు.

82ళ ఱల కంఱ ‘చతణయమయూషః’ – అనగస ‘వబూతణఱు’ అనన అయూంఱ వౄ ఴంకయుఱు రసమఖమనంచయు. అనగస నఱుగ ుయువణఱు. ఴమయుయువః ఛందఃుయువత రదుయువత భవుయువః (ఐతమవమయణమకభ 3.2.9). ఈ దషంఱ నఱుగ వధఱలన ుయువణఱు (ళయమవఱు) ఉండున. ఴమయ ుయువణడు – చతనఱ ఴమయంఱన ఆతభ. ఛందః ుయువణడు – శమతగసగ ఉచమతంచన భంతర ఱు అన ఆతభ. రద ుయువణడు – రదభ ఱ యమంఱన ఆతభ. భవుయువణడు – కసఱంయమంఱన ఆతభ.

వౄ ఫఱదళ వదమబూవణ – చతణమతబః రదః ళయమషమత మవఴతయన ళఽధమత మం ఇత చతణయమయషః. ఋగ, మజుర, వసభ, అధయయణభ ఱన నఱుగ రదభ ఱ యమంఱ ఆమన యబఴయయతయం నయమహతబ నదధ గనక ఆమన చతణయమయూషుడు.

వౄ శతమదర రసళహవ – చతయమత రసక మతభుత దన (ఋగవయదభ 1.164.45). ఇవ రసకుకఱ నఱుగ వఫగభ ఱన శచంచన. తయురసత ఉకతఱ ‘గఴంచ ఫర షభణ ఱు రసనన ఎయుగ దయు’ అన ఉందధ. ఈ నఱుగ వఫగభ ఱు అనగస భూడు రదభ ఱు, వసభనమబ న ఫవ (భటఱు) అన వౄ మసలఫప గతపహత వళమతంచయు.

వౄ వవణు శషశరనభ వత తరభ - వళయణ

82ళ ఱల కభ - 8 ళ జ

ధయభచకభ యచభత యమతగస భననబ న వళయణ ఇచచయు – నఱుగ ళయమషభ ఱు అనగస నఱుగ గతనభ ఱు ఱద నఱుగ భఴభఱు. అవ ఏళనగస (1) యఱభతరంగస శఽలహుఱమదధ కసయమభ ఱు చమ ట. (2) మసశకడదయమస మసబకత భవతభూభ న తయమజవమ ట. (3) ఱలకకఱనంతభందధ గహకఱకు కవభయు నధనగస ఉండ జరసతభ, యభతభఱ భధమ శంఫంధభ చుట. (4) గసంధమత ఱసనుసనన భనంగస ళయకమతంచ ళఽలహుళంఴం నఴననన జయుగనచచట.

774. చతణయగతః - ధయభభ , అధయభభ , కసభభ , మకషభ అన నఱుగ ుయువసయూభ ఱన రవసదధంచరసడు. - ఇందరదవ, ఫరషభదభ , క వళఱమభ , మకషభ అన నఱుగ దభ ఱన బకు ఱకు రవసదధంచరసడు. - ళఽవబగత, గజగత, రసమఘరగత, ళహంషగత అన నఱుగ వధఱభన నడకఱు కఱరసడు. - నఱుగ ళయుభ ఱకు (ఫర షభణ, కషతరమ, ర ఴమ, వూదర ళయుభ ఱు), నఱుగ ఆఴభభ ఱకు (ఫరషభచయమ, గఽషశూ , రసనరశూ , శనమశ ఆఴభభ ఱు) గభమభ . - ఆయు ఱు, జజఞ శఱు, అమసూ యుధ ఱు, జఞ నఱు అన నఱుగ వధభ ఱలన బకు ఱకు ఆఴమబ నరసడు.

ఒం చతణయగతభ నభః

వౄ బటటు ఱ రసమఖమ – ఉనుసశక అభయగ తయతభమ కఽత కభత చతణశరః నుసర మః అళహభన ఇత చతణయగతః. ఉనుసశకుఱ అయహతనఫటు నఱుగ వధఱలన పఱఱన (గతణఱన) రవసదధంచరసడు చతణయగత. ఈ నఱుగ గతణఱు ఏర వౄ బటటు ఱు చఱద. తయురసత రసమఖమతఱు ఈ నఱుగ గతణఱు ఏవ అన వవమంఱ మ ండు అభనుసర మఱు చనుసయు (1) ధయభ, అయూ, కసభ, మకషభ ఱన నఱుగ ుయువసమసూ ఱు (2) (వౄ అణు ంగసమసచయమ వసయభు) ఇందరదవ, ఫరషభ దవ, క వళఱమభ , మకషభ అన నఱుగ దభ ఱు.

వౄ శందయకసండభ 35.19 – షనభంతణడు ళతభభరసమతకత వౄమసభ న ళమతుశ ఇఱ అననడు. చతణయఴ శభదయందయః చతణయంవు రః చతణయగతః భష వషననశఴచ ంచళహనగధ ऽవుళంఴరసన

వౄమసభ డు దనఱుగ జతఱు అళమళభ ఱు శభరభణభ ఱ కఱరసడు. నఱుగ దంవు రఱు (శదధళఱల భృనదయన దంతభ ఱు) కఱరసడు. నఱుగ భఽగభ ఱ (ళహంషభ , దుయ, ఏనగ , ళఽవబభ ) నడకళంట నడక కఱరసడు. అందబ న దళుఱు, చఫ కభ , నళహక కఱరసడు. ఒ దవ! ఆ మసభ డు నగనగఱడు ఐద ఫగభ ఱు (నతరభ ఱు, ఱుళయుశ, చయభభ , నుసదభ ఱు, కవఴభ ఱు)

వౄ వవణు శషశరనభ వత తరభ - వళయణ

82ళ ఱల కభ - 9 ళ జ

కఱరసడు. జఞనక! ఆమన ఴమయభ చతరరలళు, కసయరరలళు, కయభ ఱు, నళహక, నమనభ ఱు, కయుభ ఱు, రజనభ అన అవుళంఴభ ఱు తగతన రభణభ ఱ కఱరసడు (గత రస రచయణఱన అనరసదభ ).

నఱుగ నడకఱన శచశ వౄభదర భమణంఱ మసభ న నడకనఱ ళమతుంచయు – గజ ళహంష గత వమ ఱసయమ ఱ ళఽవఫభ. వౄయంగం ఉతసళంఱ ఎం యుభన ఊమవగతంుఱ నఱుగ వధఱలన నడకఱుంటభ –

ళఽవబ గత (గయయభ , వజమనందభ శచంచ ఎద నడక) , భతగజగత (మసజశం ఉటుడ ఏనగ నడక), రసమఘరగత (ుయఱ ఫ దయుఱన నడక), ళహంషగత (అనన భఽగభ ఱకు మసజ న, ఎదయు ఱన ళహంషం నడక).

వౄ ఆండళ తయునుసర 23ళ నుసవుయభ ఱ బగరసనన ళహంషగతన ఇఱ ళమతుంచనదధ. (ఫళవౄ అనరసదభ ) ళయషయు నంద యయత కుషయభందనన

నఴచఱళహూతన నదమతంచ ఱయము ళహంష

భదధభ బఱకకన, తళరభగ దఽలహు నకషంచ

రసళహంచ బన మభభ ఱు నగ డగ జవళహ దమత దమతమ బన దఱుుకన, బ భ వసచ

గమతజంచ, గ షనండ గడగత ర ఱయడ ళచచ

గతదధ గసనగ యళుళంట బ భ చమత నద బళనభ నండ నయునన వచచళహ అుయమ ళహంవశనభ న కఱుళుననళు కయుణ ంచ భ కసయమబ యుగ నుసర మతధంచదభ

వౄ ఴంకయుఱ రసమఖమ – వౄ ఴంకయుఱు ‘గత’ అనగస ‘ఱకషమభ ’ అన అయూంఱ రసమఖమనంచయు. ఆఴభనమ ళమసు నమ చతణమసు మ మథకతకసమతణమ గతః చతణయగతః. నఱుగ ఆఴభభ ఱకు, నఱుగ ళయుభ ఱకు గతభ నరసడు చతణయగత. నఱుగ ఆఴభభ ఱనగస ఫరషభచయమభ , గసయహశూూభ , రసనరశూభ , శనమశభ . చతణయయయుభ ఱనగస ఫర షభణ, కషతరమ, ర ఴమ, వూదర ఱు. ళమసు ఴభ ధమసభఱు శకభంగస నుసటంచనటభత బగళతరహ కఱుగ తణందధ.

వౄ ఫఱదళ వదమబూవణ, వౄ శతమశంధ మతమసజ – నఱుగ వధఱలన బకు ఱకు ఆఴమబ నరసడు చతణయగత. చతణమతయధ బజంత భం జనః శకఽతనऽయుజ న

ఆమ జజఞ శ యమసూ మూ జఞ న చ బయతయషబ – గత 7.16

ఒ బయతఱవవ! అయుజ న! వుబకయభఱన ఆచమతంచచ శఖశందఱన కయుకనరసయు (అమసూ యుూ ఱు), ఱసమమతక భనళహక శంతభ ఱకు గ మతభ న ఆయు ఱు, ఐఴక వవమభ ఱ ఆశకతన వడ యభతభ

వౄ వవణు శషశరనభ వత తరభ - వళయణ

82ళ ఱల కభ - 10 ళ జ

తతయజఞ నభ న ను ందటకు ఇచగఱరసయు (జజఞ శళుఱు), యభతభ నుసర హ ంచన జఞ నఱు అన చతణమతయధ బకు ఱు ననన బజంతణయు. ఉదషయణఱు: అమసూ యుూ ఱు – శగళుడు, వభవణ డు, ధర ళుడు; ఆయు ఱు – గజవందర డు, జమసశంధనచ ఫంధధంఫడన మసణ ఱు, దర దధ; జజఞ శఱు – మకషతణ , ఉదధళుడు; జఞ నఱు – వుకుడు, శనకసదఱు, నయదడు, భవణభడు. (ఈ యచన అంతట గతఱల కసఱ అనరసదం గత రస, గయఖ యర రసమత రచయణనండ తశకనడబ నదధ. వౄ భదబగళదగ త తతయవరచన ఴంద రసమఖమ –

యచన: వౄ జమదమలఫ గమందకస – తఱుగ అనరసదభ : డ. ఎమ. కఽవుభచయుమఱు, డ. గయ ర ంకటమసభమమ)

(భతసూళతయ చతరం. వకడమ నండ)

775. చతణమసతభ - ళయమవళతయభ ఱుగస నఱుగ యమభ ఱు కఱరసడు – రసశదళుడు, శంకయషణ డు, రదమభ నడు, అనయుదధ డు. - మసభ, కఽవు వబరసళతయభ ఱఱ నఱుగవళహ యమభ ఱు కఱరసడు. - శఽలహు , ళహూత, ఱమ కసయమభ ఱఱ నఱుగవళహ వబూతణఱు కఱరసడు. - చతణయమ ఆతభ చతణమసతభ – ఏ వధబ న ఫంధభ ఱు ఱకుండ అత మతవుదధబ న ఆతభ కఱరసడు. - భనశ, చతభ , ఫ దధధ , అషంకసయభ ఱ కసయమభ ఱకు కసయణబ నరసడు. - వఴయ, తజశ, నుసర జ, తణమమభ ఱన నఱుగ యమభ ఱఱ జళునకు ఆధయబ నరసడు. - ఆయు డు, అమసూ మత, జజఞ శళు, జఞ న అన నఱుగ వధభ ఱ బకు ఱకు అంతమసమభు. - (చతణయ = కుఴఱ, తమయు) నఱుగ భ ఖభ ఱ ఫరషభన శఽలహుంచనరసడు. - జళ, అంతమసతభ, యభతభ, జఞ నతభ అన నఱుగ వధభ ఱభన ఆతభఱుగసనననరసడు.

ఒం చతణమసతభన నభః

ఈ నభభ మ ండుభయు శ తంఫడనదధ. 15ళ ఱల కభ . 139ళ నభ . చతణమసతభ – చతణమసతభ చతణయమయూషః చతణయంవు రః చతణయుబజః 82ళ ఱల కభ . 775ళ నభభ . చతణమసతభ – చతణమసతభ చతణమసబళః చతణమవయదవదకనుసత

‘ఆతభ’ అన దం కక జళున ఆతభగ మతంచ వసధయణంగస రసడుతయు. కసన కకభయు యభతభగ మతంచ కూడ చఫ తయు. చతణయమభమతః (82-771), చతణమసతభ (15-139, 82-775), చతణయమయూషః (15-140, 82-773) –

వౄ వవణు శషశరనభ వత తరభ - వళయణ

82ళ ఱల కభ - 11 ళ జ

అన ఈ భూడు నభభ ఱ అమసూ ఱఱన కంత వసయమమం ఉందధ. కనక ఈ రసమఖమనఱగ మతంచ కంత ునమసఱకన ఇకకడ ఇళయఫడందధ.

ఇంతకుభ ంద చహనటట గస వౄ బటటు ఱు తభ రసమఖమఱ 1000 నభభ ఱన 44 శభూవఱుగస వబజంచయు. కక శభూషంఱన బగళంతణన కకగ ణనబరసనకత నుసర ధనమతనచచయు. రసటఱ 123 నండ 146 ళయకు నభభ ఱు బగళంతణన ళయమవళతయ ళయున యంగస రసమఖమనంచయు. కనక 139 ళ నభభ ‘చతణమసతభ’, 140ళ నభభ ‘చతణయమయూషః’ ఱు బగళంతణన నఱుగ ళయమషభ ఱ గ మతంచ ళమతుశ ననభ. ఇక 775ళ నభభ ‘చతణమసతభ’ భమతమ 773ళ నభభ ‘చతణయమయూషః’ఱన వౄకఽవసు ళతయయంగస వౄ బటటు ఱు రసమఖమనంచయు. ఇఱ కక నభభ నకు శందమసబనవసయంగస కక గ ణనన వఴదకమతంచయు. ఇఱ బగళంతణన వవధ గ ణనబరసఱు భనకు ఱభశ ననభ. అంతగసక ఈ వత తరంఱ ునయుకతదవం ఱదన నయమహతభతణననదధ.

వౄ ఴంకయుఱ రసమఖమనంఱ అటటళంట శభూవఱు ఱళు. కనక క నభనకత దన భ ంద ర నక నభభ ఱత రతమకబ న శంఫంధం కనహంచద. అభత వౄ ఴంకయుఱుకూడ ునయుకత దవం ఱకుండ రసమఖమనంచయు. కవనభం ఱుభయు ళచచనుడు కభయు క కత అయూం చనుసయు. ఉదషయణకు –

‘చతణమసతభ’ నభభ భృదటవసమత ళచచనుడు ‘చతణర’ అంట ‘నఱుగ ’ అన అయూంఱ, శఽలహు ళహూత ఱమ కసమసమఱఱ నఱుగవళహ వబూతణఱు కఱరసడు – అన రసమఖమనంచయు. మ ండళభయు ఇద ‘చతణమసతభ’ నభభ న ‘చతణయ-ఆతభ’ (చతణయమమ చతణర) అన అయూంఱ, ఆతభన మతవుదధంగస ఉంచకనరసడు –

అన రసమఖమనంచయు వౄ ఴంకయుఱు. ఇక ‘చతణయమభమత’ అనగస నఱుగ మ గసఱఱ నఱుగ యంగ ఱు కఱరసడు – అన రసమఖమనంచయు. ఇక రశ త ‘చతణమసతభ’ నభభ న గ మతంచ –

వౄ బటటు ఱ రసమఖమ –

15ళ ఱల కభ . 139ళ నభభ . చతణమసతభ – రసశదరసదధ యమతయత చతణమసతభ ఇత కషమత. ఇకకడ ‘ఆతభ’ అనగస యమభ . రసశదళ, శంకయషణ, రదమభన, అనయుదధ ళయమషభ ఱుగసనననరసడు చతణమసతభ.

82ళ ఱల కభ . 775ళ నభభ . చతణమసతభ –

శూ ఱ శకషవభ జఞగదద చతణమసతభ రకసఴనత చతణమసతభ శ వజవమః ళశయము భనయుతభః జఞగత, శయన, శవణహ , తణమమభ అన నఱుగ అళశూఱఱన బగళంతణడు శూ ఱ భమతమ శకషభ యమభ ఱఱ బకు ఱకయకు రకసవృంచచండున గనక చతణమసతభ. ఈ నభభ అవసు కషమ భంతరభ .

వౄ వవణు శషశరనభ వత తరభ - వళయణ

82ళ ఱల కభ - 12 ళ జ

భషతయబ నదధ. ఒం చతణమసతభన నభః. అనగస బగళంతణడు అననరలఱ అననభ డఱ బకు ఱకు అందఫటటఱ ఉండున.

వౄ ఴంకయుఱ రసమఖమ –

15ళ ఱల కభ . చతణమసతభ – బగళంతణడు శఽలహు , ళహూత, ఱమభ అన భూడు కసయమభ ఱఱన నఱుగవళహ వబూతణఱుగస ుచండున. శఽలహుమంద (షమత) – ఫరషభ, దకషదఱు, కసఱభ , శకఱ జళుఱు. ళహూతమంద (వవుళు) – వవణు ళు, భనయదఱు, కసఱభ , శకఱ జళుఱు. ఱమమంద (జనయనడు) – యుదర డు, మభదఱు, కసఱభ , శకఱ జళుఱు. ఫరషభ దకషదమః కసఱః తథళ అఖఱ జంతళః వబూతమ షమతమవత జగతః శఽలహుఴతళః వవణు యభనయదమః కసఱః శయయబూతన చ దధయజ

ళహూతమతనభుత బూతశమ వవతు మవత వబూతమః యుదరః కసఱః అంతకసదమఴచ శభవస ఱవచళ జంతళః చతణమసూ రలమభ త జనయన వబూతమః – వవణు ుమసణభ 1.22, 30.32

82ళ ఱల కభ . చతణమసతభ – మసగదయవసదధ యఴతత చతణయ ఆతభ భన అశమ ఇత చతణమసతభ. ఇకకడ చతణయబ న ఆతభ అన అయూంఱ వౄ ఴంకయుఱు రసమఖమనంచయు. మసగదయవభ ఱు ఱన మతవుదధబ న ఆతభ, ఆఱ ఉంచకన చతణయమం కయగతనరసడు చతణమసతభ.

వౄ ఴంకయుఱు చహన భమక అయూభ – భన ఫ దధధ అషంకసయ చత ఖమంతఃకయణ చతణవుమ ఆతభకతయత చతణమసతభ. భనశ, ఫ దధధ , అషంకసయభ , చతభ అన నఱుగ అంతఃకయణఱకు ఆధయబ నరసడు చతణమసతభ.

వౄ మసధకఽవుఱసళహ వళయణ –

భన ఫ దధధయషంకసయః చతమ కయణమ అంతయమ

శంఴయ నఴచయ గయయశభయణమ వవమన

భనశ – శంఴమభ – ఏద చమఱనకనదధ. ఫ దధధ – నఴచమభ – భ ంద ర నకఱు ఆఱచంచదధ. చతభ – శభయణభ – నుసత జఞ కసఱ అనబరసనన మతగణ ంచదధ. అషంకసయభ – గయయభ – చళహనందకు గమతయంచదధ.

వౄ వవణు శషశరనభ వత తరభ - వళయణ

82ళ ఱల కభ - 13 ళ జ

వౄ చనభమనంద ‘చతయమసతభ’ అన నుసఠసంతమసనన గఴంచయు. అంతఃకయణ చతణవుమభ అన నఱుగ యమనుసఱఱ ళమకభభమ అనంత రకసఴబ చతయమసతభ.

వౄ మసధకఽవుఱసళహ ‘నఽళహంషతహన’ ఆధయంగస భమక వళయణ ఇచచయు – ఒత, అనజఞ త, అనజ ఞకయశ, అవకఱ - అథ తణమమఴచతణమసతభ తణమమళళహతయత ఏక వకశమ ఒతనజఞ తరనజర కఱలః.. యభతణభడు నఱుగ యమనుసఱఱ రకసవృశ ననడు. (1) జళుఱ శూ ఱ ఴమయభ (వఴయ ఴమయభ )నకు ఆధయబ న ‘వమసట యమభ ’. వఴయ ఴమయభ న, వమసట యమభ న కయహ ‘ఒత నుత ర త శయయమభ ’ అంటయు. (2) జళుఱ శకషభ ఴమయభ (తజశ ఴమయభ )నకు ఆధయబ న ‘శతర యమభ ’. తజశ ఴమయభ , శతర యమభ ఱు కయహ ‘అనజఞ త యమభ ’. (3) జళుఱ భమ ఴమయభ యు కసయణ ఴమయభ . ఇదధ నుసత జనభఱ జఞ కసఱన కయగత ఉంటటందధ (ఉదషయణ: ళహబధడడ నుసఱకశం ఏడరసఱన తఱుశకళడం). కసయణ ఴమయభ న ‘నుసర జఞ ఴమయభ ’ అన కూడ అంటయు. నుసర జఞ ఴమయభ నకు ఆధయబ న యభతభ యమభ న ‘అనజ ఞక యశభ ’ అంటయు. (4) ఈ భూడు యమనుసఱకంట యబ నదధ, ఫరషభజఞ నంళఱ భతరబ తయమళచచ యభతభ యమభ న ‘అవకఱభ ’ అంటయు. ఇఱ ఒత, అనజఞ త, అనజ ఞకయశ, అవకఱభ ఱన నఱుగ యమభ ఱు కయగతన యభతభ చతణమసతభ.

వౄ ట.ఎస. మసఘళన – భయకండముమసణం ఆధయంగస, యభతణభడు శకఱ జళుఱ ఴమయభ ఱందన వఴయ, తజశ, నుసర జ, తణమమభ ఱన నఱుగ యమభ ఱఱ రరవృశ ననడు. యభతభ చతణయమ ః శయయనుసర ణ ఴమయగః వఴయఴచ తజశః నుసర జఞ శ మమఱవచత కథమత. జఞగదళశూఱ వఴయయమభ , శయనుసనళశూఱ తజశయమభ , శవణనుసనళశూఱ నుసర జఞ యమభ , వటననంటన భుంచ తణమమళశూఱ తణమమయమభ ఱన యభతణభడుంటడు.

భండకమనవతణ ఱ ఈ అళశూఱ గ మతంచ చనుసయు. ఆతభకు నఱుగ నుసదఱుననభ – (1) జఞగదళశూ భృదట నుసదం. దనకత అధధత ర ఱసయనయుడు. ఇతడకత ఏడు అంగభ ఱు, 19 నలళు ఉననభ. (2) శయనుసనళశూ మ ండళ నుసదం. దనకత అధధత తజశడు. వనకత ఏడు అంగభ ఱు, 19 నలళు ఉననభ. (3) శవణహ భూడళ దఴ. అధధత నుసర జుడు. (4) నఱగళ దఴ తణమమభ . అధధత ఆతభ. ఈ దఴ అంతయభ కసద, ఫషమభ కసద. అచతన కసద. ఇంకదనత శంఫంధం టు చఱనదధ. భనశస గఴంచఱద.

వౄ వవణు శషశరనభ వత తరభ - వళయణ

82ళ ఱల కభ - 14 ళ జ

వౄ కఽవుదత బయదయజ – చతణమసు మ ఆయ అమసూ మూ జజఞ శ భ భ కషుణమ ఆతభ అంతమసమభూ హరమ ఇత చతణమసతభ. బగళంతణన అమతచంచ నఱుగ వధఱ బకు ఱకు – దఃఖభ నండ ఉఴభనభ కయురసయు, శఖభ ధనభ ళంటరసనన కయురసయు, జఞ నభ కయురసయు, మకషభ కయు జఞ నఱు – ఈ నఱుగ వధఱ బకు ఱకు అంతమసమభు గనక చతణమసతభ.

వౄ శతమశంధ మతమసజ – చతణయుష ధయభ అయూ కసభ మకషవవణ జననమ యగమతనవసమవణ ఆతభ భన మవసభత శ చతణమసతభ. జనఱ యగమతనఫటు రసమతకత ధమసభయూకసభమకషభ ఱన ుయువసయూభ ఱన రవసదధంచరసడు చతణమసతభ.

వౄ శతమశంధ మతమసజ భమక వళయణ – చతయయ ఆతభనః ఆతభ, అంతమసతభ, యభతభ, జఞ నతభ ఱకషణ మశమ ఇత చతణమసతభ. బగళంతణనఱ నఱుగ వధఱలన ఆతభఱ ఱకషణఱుననభ. ఆతభ, అంతమసతభ, యభతభ, జఞ నతభఱ శంయయు గ ణభ ఱు కయగతనరసడు చతణమసతభ.

యభతణభడు ఆతభయమంఱ భన షఽదమఱఱ ళళహంచన. అంతమసతభయమంఱ ఆతభఱ ళళహంచన.

తతమయనవతణ ఱ ‘శతమం జఞ నం అనంతం ఫరషభ’ అన ఉందధ. బగళంతణడు నుసర ణభమ డు, భనభమ డు, అననభమ డు, వజఞ నభమ డు, ఆనందభమ డు. ఇందఱ భనభమ, ఆనందభమ వబూతణఱు జఞ నతభ శయయమభ ఱు. ఫఽషత శంఴతఱ ఇఱ ఉననదధ –

ఆతభ అంతమసతభ షమతమవక దధయ-వధ ళహూతః నవవతు షఽదభ నతమమ యశం హఫత కయభజమ.

776. చతణమసబళః - శఽలహు , ళహూత, యకషణ, ఱసశ రదనదధ శూ ఱ శకషభ కసమసమఱన తన నఱుగ ళయమషభ ఱ దయమస రకటంజవమ రసడు. - నఱుగ ళయుభ ఱు, నఱుగ ఆఴభభ ఱు, నఱుగ ుయువసయధభ ఱు, ఇఱ నఱుగవళహ శభూషభ ఱకు భూఱభ . - నఱుగ వధభ ఱలన జళుఱన శఽలహుంచనరసడు.

ఒం చతణమసబరసమ నభః

బూ - శత మమ - ఉండుట, నళళహంచట, జనభంచట; ఫళ - ఉండురసడు - ఉండుటకు కసయణబ నరసడు, శయమభ గస ఆవయబవంచనరసడు, ఇతయుఱ ఆవమసబరసనకత కసయణబ నరసడు.

వౄ వవణు శషశరనభ వత తరభ - వళయణ

82ళ ఱల కభ - 15 ళ జ

వౄ బటటు ఱ రసమఖమ – ఫళ - ఫళన - ళమకయచట. ఇంతకుభ ంద నభభ ళఱలన ఈ నభభ నకు కూడ వౄ బటటు ఱు ళయమవళతయభ ఱత శంఫంధభ చనుసయు. శఽలహు , ళహూత, యకషణ, ఱసశభ ఱ నుసర చయమభ అనవ నఱుగ కసయమభ ఱు. ఇవ ళయమవళతయభ ఱఱ ఇఱ ళమకభళుతణననవ. (అభళమంజనభ = ళమకభ ). రసశదళ – శఽలహు ; శంకయషణ – ళహూత; రదమభన – యకషణ; అనయుదధ – ఱసశరదనభ . ఱసశదనదధ ంచభళమంజనత శూ ఱశకషభయః చతణమసబళశసభఖమత భ నమయుఴచ గతరదః. శఽలహు , ళహూత, యకషణ, ఱసశ రదనదధ కసమసమఱన తన నఱుగ ళయమషభ ఱ దయమస రకటంజవమ రసడు చతణమసబళుడు. ఒం చతణమసబరసమ నభః.

వౄ ఴంకయుఱ రసమఖమ – ధమసభయూకసభమకషఖమ ుయువసయూ చతణవుమమ బళత - ఉతదమత అవసభత ఇత చతణమసబళః. నఱుగ వధఱలన ుయువసయూభ ఱకు ఆధయబ నరసడు చతణమసబళుడు.

వౄ చనభమనంద ‘నయగంటకత భూఱభ ’ అన ఫరసనన భమతంత వశమతంచయు – నఱుగ ళయుభ ఱు, నఱుగ ుయువసయూభ ఱు, నఱుగ ఆఴభభ ఱు ళంటరసనకత భూఱబ నరసడు చతణమసబళుడు. చతణయయయుం భమశఽవుం గ ణకయభవఫగఴః తశమ కమస యభహ భం వదధూ కమస యభళమమమ – గత 4.13 ఫర షభణ, కషతరమ, ర ఴమ, వూదర ళయుభ ఱరసమతన రసమత గ ణకయభఱననశమతంచ నన శఽలహుంచతన. ఈ శఽలహు కసయమకభభ నకు నన కయన నన, ఱసఴయతణడన, యబఴయయుడన ఐన ననన రసశళభ గ ‘అకయ’గస తయళహకనభ .

వౄ శతమదర రసళహవ – శయకఽత ళమళశూమ చతణమతయధమ శఽలహుమ ఉతదమత. తన శంకఱభతరభ న నఱుగ వధభ ఱలన జళుఱన శఽలహుంచనరసడు చతణమసబళుడు. ఆ నఱుగ వధఱ జళుఱు (1) గ డుడ నండ జనంచవ. ఉద:కషుఱు, నుసభ ఱు (2) ఝ ంకసయభ చళవ. ఉద: ఈగఱు, దభఱు, తన టగఱు. (3) చటట (4) భనళుఱు.

777. చతణమవయదవత

- నఱుగ రదభ ఱు తయళహనరసయు ఆమనన యుగ దయు. - నఱుగ రదభ ఱు యమతగస తయళహనరసడు బగళంతణడు భతరబ. - నఱుగ రదభ ఱు తయమ నటట అనగఴంచరసడు.

ఒం చతణమవయదవద నభః.

‘చతణర-రద-వత’ అనగస నఱుగ రదభ ఱు యమతగస తయళహనరసడు. 14ళ ఱల కంఱ ఇఱంటద ‘రదవత’ అన నభం ళచచందధ.

వౄ వవణు శషశరనభ వత తరభ - వళయణ

82ళ ఱల కభ - 16 ళ జ

బగళంతణడకకడు భతరబ యమతగస నఱుగ రదభ ఱు తయళహనరసడు. తకతకన రదజఞ నఱంత బగరసనన అనంత ళయమష, వబళభ ఱఱ ఱఴభతరబ అనబవవస యు. మసళయ వఫగసనం క వద శయమబళభ

చతణమవయదవదధతణమకః ళశయము నగభరదః నఱుగ రదభ ఱ వసయభూ శయమంగస తయళహనరసడు. ఈ నభభ అవసు కషమభంతరభ . రదజఞ నరదభ . ఒం చతణమవయదవద నభః. (ఈ ఱల కం, దన ఫళంఱ అచచతుఱుననమనహంచందధ. కనక కంచం భమసచన –

కస.శ.ఫఫ .)

చతణమవయదః వదమత కణ కసభ తతమ జఞ మత ఇత చతణమవయదవత. నఱుగ రదఱు తయళహనరసయుకూడ ఆ యబఴయయున భఴభన కదధగసన తఱుశకగఱుగ తయు.

శయయశమ చషం షఽదధ శననవవతు భతః శభఽతర జఞ నభనుత షనం చ

రదఴచ శమ వయయషబళరదమ రదనకఽత రదవదళ చషమ – గత 15.15 శభశ నుసర ణ ఱ షఽదమభ ఱఱ అంతమసమభుగసనననరసడన నన. ననండభ శభఽత, జఞ నభ , అనుత షనభ (శందషభ న తఱగతంచట) కఱుగ చననవ. రదభ ఱదయమస తయళహకనదగతనరసడన నన. రదంతకయన, రదవజుడన కూడ నన.

వౄ నభభయవయయు తయుర మయ (1.3.10)ఱ – భమ వభమ నలఫ రదతణ ళ ననఱ భఱర చచడమవ – అననయు. వౄ రదంతదవృకన ఈ నుసవుయంఱ ‘భమ వ’, ‘రదం’ అన మ ండు దఱ రసడకసనన వఱవలహంచయు. ‘భర ’ అనగస బకు ఱుకసనరసమతనండ దచ టుఫడన గ యషశమభ . ‘రదభ ’ అనగస గ బకు ఱకు తయమజవమఫడన ఆ యషశమభ .

వౄ ఴంకయుఱ రసమఖమ – మథళత రత చతణమసు మ రదనమ అయూమ ఇత చతణమవయదవత. నఱుగ రదభ ఱ అయూభ ఉననదననటట గస తయళహనరసడు ఆమనకకడగనక ఆమన ‘చతణమవయదవత’. వౄ కఽవుదత బయదయజ కూడ ఇద అయూం చనుసయు. చతయమ రద ఋగసదమః తన అళఱవవసన రత ఇత చతణమవయదవత.

వౄ మసధకఽవుఱసళహ – బగళంతణడు నఱుగ రదభ ఱన యమతగస తయళహనరసడు భతరబ కసద. శయమభ గస నఱుగ రదభ ఱు ఆమన. కనక రదభ ఱన, రసన అయూభ ఱన ఫగ గస అధమమనభ చళహనరసమతకత భతరబ బగళంతణన తయళహకనట వసధమభ .

వౄ ఫఱదళ వదమబూవణ భననబ న అనబరసనన చనుసయు – చతణమ రదన రదమత బకస న ఇత చతణమవయదవత. తన బకు ఱకు నఱుగ రదభ ఱు తయళహకనటన వసధమం చళరసడు ‘చతణమవయదవత’. అనగస బగళంతణనట గసఢబ న బకతళఱన భతరబ రదభ ఱన అబమళహంచరసమతకత రదభ ఱు అళగతభగ న.

వౄ వవణు శషశరనభ వత తరభ - వళయణ

82ళ ఱల కభ - 17 ళ జ

778. ఏకనుసత

- భనళుఱఱ కనగస అళతమతంచనుడు తన భఴభఱ క ఫగభ (అంఴ)న భతరబ ళమకయచరసడు. - వఴయయమంఱ ఆమన వబూత ఆమనఱ నఱగళ ఫగబ. - (ఏకనుత -అత) ఏక వక యకషకునగస శద కసు కసచరసడు.

ఒం ఏకద నభః ఒం ఏకనుసద నభః (వౄ శతమదర రసళహవ, వౄ కఽవుదత బయదయజ)

నుసదభ అంట భూడు అమసధ ఱుననభ (1) నఱగళ ఫగభ (2) కసయ నుసదభ (3) ఫగభ .

వౄ బటటు ఱ రసమఖమ – ఏకసంఱవన ళవౄయుతయత ఏకనుసదధత కథమత. కవ అంఴత అళతమతంచనరసడు ఏకనుసత బగళంతణడు భనఱ కనగస అళతమతంచనుడు తన భఴభఱ కదధ ఫగభ న భతరబ ళమకయచన (అంట అయూం అళతయ శభమంఱ బగళంతణన గతనంఱ క ఫగం భతరబ ఉంటటందన కసద. ఆమన తన శంయయుబ న గ ణఱు కయగతమ ండున కసన రసనఱ కదధఫగభ న భతరబ ఫమటకు ళమకయచన. వౄభదర భమణభ ఱ వౄమసభ డు ‘అషం భనవం భనమ’ – నన భనళునగస అనకంటటననన – అనడం ఇందకక ఉదషయణ. వౄ వసయభుదవృకన తభ ఴయణగత దహక 17ళ ఱల కంఱ వబరసళతభ ఱ మతయయుతన వళమతంచయు. వౄ బటటు ఱు చహన రభణభ ఱు –

అంఱసళతమ ఫరషభమవష! యऽమం మదకుఱదబళ – వవణు ుమసణభ 5.1.2 – ఒ ఫరషభమష! మదకుఱంఱ వౄకఽవణు న అళతయం ఆమనఱన క అంఴ భతరబ. అంఱసంఱవన అళతయమ ఉమసయూమ – వవణు ుమసణభ 5.1.3 – తన అంఴఱ క అంఴగస ఈ జగతణ ఱ అళతమతంచడు. వవతు యయధమ భవఫగమ ుతరమ ఇకషయకు నందనమ – ఫఱకసండ 18.12 – వవణు ళుయకక అయధభవఫగభ ఇకషయకుళంఴంఱ ుతణర డు మసభ నగస అళతమతంచన.

వౄ ఴంకయుఱ రసమఖమ – వౄ ఴంకయుఱ రసమఖమ ుయువశకంఱ ఉనన వవమనకత శమతనుత తణందధ. ఏతరసన అశమ భఴభ అత జఞమమగంఴచ యయువః నుసదऽశమ వఴయబూతన

తరనుసదవసమభఽతమ దధవ

తరనుసదయధ ఉదమతణయువః

వౄ వవణు శషశరనభ వత తరభ - వళయణ

82ళ ఱల కభ - 18 ళ జ

నుసదऽళమవ బరసత ునః తత వఴయంగ ళమకస భత

వసఴననఴన అభ

బగళంతణన భఴభఱ నఱగళఫగం భతరబ ళమకభభమందధ. తకతకన భూడు ళంతణఱు ఆమన యభదభ నందయ నతమవబూత. ఇకకడ నఱగళ ఫగభ , భూడు ఫగసఱు అనగస అనంతంఱ కదధఫగభ , అధధకఫగభ అన అయూం చశకరసయ.

వౄ ఴంకయుఱు గతనండ ఉదషమతంచయు –

అథరస ఫషున తన కతం జఞ తన తరసయుజ న

వవుఫమభషభుదం కఽతసనబకసంఱవన ళహూత జగత – గత 10.42 అథరస, ఒ అయుజ న! ఇంతకంటన వుఱభ గస తయళహకన రయజనబభు? ఈ శంయయు జగతణ న కవళఱభ న యగఴకతయకక కక అంఴతడన ధమతంచచననన.

వౄ ఫఱదళ వదమబూవణ శభఽతణఱనండ ఉదషమతంచయు. అండనమ తణ శషవసర నమ శషవసర నమమ తన చ

ఈ దఽఱసనమ తథ తతర కట కట ఴతన చ

ఈ కనహంచ రఱదధ ఫరవభండభ ఱు ఆమనమందయ చఱ చఱ కదధ ఫగం భతరబ.

వౄ శతమశంధ మతమసజ – ‘ఏకనుత -అత - ఏకనుసత’ అన గఴంచయు. అత - వసతతమగభన - శద ర లళుచండుట - అతత. ఏకనుత భ ఖమనుసఱకః శన అతత. ఆమన కకడ యకషకుడు. కనక భనఱన శద కన టుమ ండున.

నుస - యకషణ, నుసత - యకషంచట, అన ధతణళునండ కూడ ‘ఏకనుసత’ అనగస ‘ఏక వక యకషకుడు’ అన అయూం ళశ ందధ.

(1) వౄ నయళహంషన కఽవుభచమత ఆంగ యచనకు ఇదధ తఱుగ అనరసదభ . (2) బగళదగ త ఱల కభ ఱ తతయమభ గత రస, గయఖయర రచయణనండ.

శర వశణు షసషరధభ సత తరభు - వఴయణ

83శల కభు - 1 ఴ నజ

షభఴరత తుఴణ ణమ దయజయ దయతకభః | దయభ దయగమ దరతగ దరహవహసత దరహరహ || (83)

779. షభఴయః - బకత లకయకత భయల భయల అఴతరంచవహడు. - షంసహయ చకభున ఫగుగహ తరపువహడు. భయల భయల షషకహయయభు ఙమువహడు. - తన బకత లకత షహమం ఙమడం గురంచ షథ యచంచవహడు.

ఒం షభఴరహ మ నభః

ఇకకడ ‘షమ’ అననథ ఉషయగ. షమ - ఫగుగహ, అతు రకకలనండు; ఴత - ఴయధ - ఉండుట, ఆకమంచట, కనసహగుట. ఆఴయణ చకఴత భర భమత ఇత ఆఴయః. చకంలగహ తరగథ ‘ఆఴయః’.

శర బటట ల వహయఖయ – బగఴంతణడు జనమయహతణడ ధగహతు బకత లకషం భయల భయల అఴతరష ంటడు గనక ‘షభఴయః’. ఏణదవం హ షయవతర షయవథ షయవతన చ

ఴయయసషయ వబఴసహయన మసహయసహ ఴయనంతవత

షభఴయ షసభఖయతః ఴషవరతు జనమధవకః ఈ యకంగహ ఴయయహఴణరహలత, వబవహఴణరహలత అతు ఙతట, అతువదల, ఎలపుడఽ ధరషఽ ధ ఉండవహడు ‘షభఴయః’. ఈ ధభభు అషహ కషరభంతరభు. జనమరహహతయభున రసహథంచన. ఒం షభఴరహ మ నభః.

శర వశణు షసషరధభ సత తరభు - వఴయణ

83శల కభు - 2 ఴ నజ

శర వంకయుల వహయఖయ – షంసహయచకషయ షభయగ ఆఴయకః ఇత షభఴయః. షంసహయచకభున ఫగుగహ తరపువహడు ‘షభఴయః’.

శర కశుదత బయథవజ – షభయగ ఆఴయమత షంసహయచకమ ఇత షభఴయః.

శర ఫలథఴ వథయబూశణ – షభయగ ణన ఆఴయమత పనః పనః షజత ఇత షభఴయః.

ఈవవయః షయవబూణధమ సథశऽయుజ న తశఠ త

భర భమన షయవబూణతు మంణర యూఢతు భమమ – గత 18.61 అయుజ ధ! వరయయూ మంతరభులన అదరతహంచ షయవతృహర ణుల సదమభులందన అంతరహయమగహనన యమవవయుడు తన భమఙత వహరవహర కయమలననషరంచ వహరతు బరమంజముచధడు.

శర కశుదత బయథవజ భరక వహయఖయ – షమచనః ఆఴయనశచంతనమ షవజన అఴనభమమ మషయ ఇత షభఴయః. బకత ల మలతకషం ఏమ ఙమలన వశమంచటట బగఴంతణతు ఆలచనలత తయుగుతణంటయ.

780. తుఴణ ణమ

అతుఴణ ణమ

- బగఴంతణతు షవభఴభు థఴయభు. అతుంటకంట ఉతభభు. అథ తృహర కతభు కహద. - నయధరహమణఴణయభు. తుఴతధయమభున నయునకత ఫ దంచన ధరహమణుడు. షధయషభయగభు ఙకనవహడు. - తుఴతధయమభు తృహటంఙవహర ఆతమ. కయమపలభులన రసహథంచవహడు. - (‘అతుఴణ ణమ’ - శర వంకయుల తృహఠభు) అంతట ఉనవహడు గనక థతునండు వనథయుగడు. - రళమకహలంల జఴపలన తనమంద ఇభుడుచకనవహడు. - అంతట, అతుంట షంయయుంగహ వహయనంచనవహడు. - అయహతలతువహయు ఙము మగభులట వభుఖడు. - రళమభు, షషఴంటవహతు రభఴభు ఆమనన ముండద. - తన మవషస, కయనలట వభుఖడు.

ఒం తుఴణ తమధ నభః ఒం అతుఴణ తమధ నభః

శర బటట ల వహయఖయనం రకహయం ఈ ధభభు ధలతగుసహయు ఴష ంథ. ఇల ధలతగ సహయు ఴఙచ ఇంకకక ధభభు ‘తృహర ణదః’ భతరమ.

శర వశణు షసషరధభ సత తరభు - వఴయణ

83శల కభు - 3 ఴ నజ

శల కభు ధభభు శర బటట ల తృహఠభు శర వంకయుల తృహఠభు 25 231 తుఴణ ణమ తుఴణ ణమ

48 453 తుఴణ ణమ వభుకహ ణమ

64 604 తుఴణ ణమ తుఴణ ణమ

83 780 తుఴణ ణమ అతుఴణ ణమ / తుఴణ ణమ

25ఴ శల కభు. 231ఴ ధభభు. తుఴణ ణమ – ఆఴయధ తుఴణ ణమ షంఴతః షంరభయనః 48ఴ శల కభు.453ఴ ధభభు. శర బటట ల తృహఠభు రకహయభు: తుఴణ ణమ – షయవదర తుఴణ ణమ షయవజఞ జఞ నభుతభమ

శర వంకయుల తృహఠభు రకహయభు: వభుకహ ణమ – షయవదర వభుకహ ణమ షయవజఞ జఞ నభుతభమ

64ఴ శల కభు. 604ఴ ధభభు. తుఴణ ణమ – అతుఴర తుఴణ ణమ షంకషతృహ కషభకచఴః 83ఴ శల కభు. 780ఴ ధభభు. శర బటట ల తృహఠభు రకహయభు: తుఴణ ణమ – షభఴరత తుఴణ ణమ దయజయ దయతకభః శర వంకయుల తృహఠభు రకహయభు: అతుఴణ ణమ – షభఴరత ऽతుఴణ ణమ దయజయ దయతకభః

48ఴ శల కభు 453ఴ ధభభు, 64ఴ శల కభు 604ఴ ధభభు వఴయణల ఈ ధభభునకత ఙ ుఫడున వవధ అయథభులత ఇఴవడమ నథ. భరకతు వశమభులత ఇకకడ చరచష ధభు.

శర బటట ల వహయఖయల ర ండు వశశ లకషణభులతధయ. (1) శర బటట లత రదనంగహ బగఴంతణతు సలభయతు, సశరలయతు రష తంఙయు. బకత తు దకుథంల ఇవ రదనలకషణలతు శర బటట ల భఴన. శర వంకయులత రదనంగహ బగఴంతణతు యతవభు (షరహవదకయత)న తభ వహయఖయల ణ యమజశహయు. (2) శర బటట లత 1000 ధభభులన 44 షభూహలతగహ వబజంఙయు. కక షభూసంలన కకకక వబూత లథ అఴణయభు లథ గుణభు రదన వశమభు. ఈ ర ండఴ లకషణం యంగహ ‘తుఴణ ణమ’ ధభభు ఙ ుఫడున షందరహభలత ఇవ.

25ఴ శల కభు 231ఴ ధభభు ‘తుఴణ ణమ’ – శర బటట లత 226నండు 247ఴ ధభభు ఴయకత ‘పయుశషఽకంల రతతృహథంచన వరహట షవయూం’ యంగహ వహయఖయతుంఙయు. తుఴణ తమ = థఴయ, అతృహర కత షవయూపడు.

48ఴ శల కభు 453ఴ ధభభు ‘తుఴణ ణమ’ – శర బటట లత 451 నండు 463ఴ ధభభు ఴయకత బగఴంతణతు నయధరహమణఴణయ యంగహ వహయఖయతుంఙయు. తుఴణ తమ = తుఴతధయమభున తృహటంచవహడు.

శర వశణు షసషరధభ సత తరభు - వఴయణ

83శల కభు - 4 ఴ నజ

64ఴ శల కభు 604ఴ ధభభు ‘తుఴణ ణమ’ – శర బటట లత 590 నండు 606ఴ ధభభు ఴయకత బగఴంతణతు కయమపలరథనగుణం యంగహ వహయఖయతుంఙయు. తుఴణ తమ = తుఴతధయమం తృహటంఙవహర ఆతమ.

83ఴ శల కభు 780ఴ ధభభు ‘తుఴణ ణమ’ – శర బటట లత 697నండు 786ఴ ధభభు ఴయకత శరకషహు ఴణయయంగహ వహయఖయతుంఙయు. తుఴణ తమ = రఴత ధయమభు తృహటంఙవహర భధయల ఉనుటక ణనభతరం తుఴతధయమభు తృహటంచన.

కఠతతుశతణ ల మభధయమరహజు నచకతణతుకూ ఫరసమవదయ ఫ దషఽ వదంలతు ర ండు భరహగ లన ఙ తృహుడు. (1) రఴత భయగభు - లకూకభు. (2) తుఴత భయగభు - మకషథమకభు. ఈ ర ండుంటలనఽ భనఴపడు ఏథ క భరహగ తు ఎనకవహయ. శరకశణు డు భనఴపల భధయల ఉధగహతు ఆమనకత కయమఫందలత ఴరంచఴప. వశమవహషనలత అంటఴప. కనక ఆమన తుఴణ తమ.

శర వంకయుల వహయఖయలత –

25ఴ శల కభుల ‘తుఴణ ణమ’ – షంసహయ ఫంధన తుఴత ఆణమ షవయూమ అషయ ఇత తుఴణ ణమ. ఇసలక ఫంధభులత ఆమనకత ఴరంచఴప గనక తుఴణ తమ. శర బటట ల వహయఖయ కూడ ఇందకత షరతృత తణంథ.

48ఴ శల కభుల ‘వభుకహ ణమ’ – షవభఴసథన వభుక ఆణమ మషయ ఇత వభుకహ ణమ. షవభఴసదంగహ, అనగహ ఏ వధమ న కయమపలంగహ కహకతండ, వభుకత డ న ఆతమ వభుకహ తమ.

64ఴ శల కభుల ‘తుఴణ ణమ’ – షవభఴణ వశయభయ తుఴత ఆణమ భనః అషయ ఇత తుఴణ ణమ. తన షవభఴం రకహయం తృహర ంచక వశమలనండు వభుఖడ నవహడు తుఴణ తమ. శర బటట లత కూడ ఇథ అయథం ఙ తృహుయుగహతు నయధరహమణఴణరహతుకూ అనవయంఙయు.

83ఴ శల కభుల ‘అతుఴణ ణమ’ – షయవతర ఴయభనణవత ష తుఴతః కతణऽన అతుఴణ ణమ. బగఴంతణడు అతుఙతట ఉంటడు. కనక థతునండ ధ వనథయగడం అధథ ఆమనకత ఴరంచద. అల ఆమన అతుఴణ తమ.

శర షతయషంధ మతరహజ భూడు అరహథ లత ఙ తృహుయు. (1) తుఴణ తమధ యన రలమ ఇత. రళమకహలంల జఴపలన తనమంద ఇభుడుచకధవహడు తుఴణ తమ. (2) తు - తుణయమ - యరగహ, ఴతః - షకలవశయ రఴతః. అతుంట ఉండవహడు, అనగహ అంతట వహయనంచనవహడు తుఴణ తమ. (3) అయగయ కత మజఞ థభయ తుఴణ వహ ఆణమ భధ మషయ ష తుఴణ ణమ. అయగుయలత నరంచన మజభులట వభుఖడ నవహడు తుఴణ తమ.

శర వశణు షసషరధభ సత తరభు - వఴయణ

83శల కభు - 5 ఴ నజ

శర షతయథవ వహసశఠ – 64ఴ శల కభు ‘తుఴణ ణమ’ – తుఴత - అషంగ - షంఫంధభు లతువహడు. బగవహన వశణు ః షషకహల రళమకహల చ షషమ రళమ మతకభమ వదధదన, షవషవయూఴణ తుఴణ ణమ బఴత అషంగః, రళమకహల వహ షషర తుఴయత ఇత తుఴణ ణమ వశణు యుక బఴత. బగఴంతణడు వశణు ఴపకత రళమకహలంల అంతం లద. షషల జనమ లద. అనగహ రళమభు, షషణ షంఫంధభు లతువహడు గనక తుఴణ తమ.

శర వ.వ. రహభనజన – అధక ఫరహమండభులత, జఴపలత, చరహచయభులణ కూడున షష ఙసన బగవహనడు అతుంటకూతు సహవమ. కహతు ఆమనకత థతుట భభకహయభు, గయవభుఴంటవ లఴప. షషతు కహతృహడుట ఆమన లకషయభు. కనక బగఴంతణడు తుఴణ తమ. ఈ ధభభుథవరహ భనభు ఇంథరమతుగసభు ధయుచకతు బగఴంతణతు దయతుంఙలతు శర చనమమనంద వహయఖయతుంఙయు.

శర రహదకశుశహస – డుు న ఉనవహడ ఊబలచకతకకతనవహతుతు ఫమటకత లగగలడు. అలగ యరగహ ఫంధవభుకత డ న బగఴంతణడ భనలన బఴఫంధభులనండు తనుంచగలడు. ధయమచకభు యచయత – శరభహవశణు ఴపన ‘తుఴణ తమ’మతు దయనభు ఙముటథవరహ భనభు వశమలలతవభు, అసంకహయ భభకహరహథ ఫంధభులనండు వభుకత లభు కహగలభు. శరరహభుతు జవతం తుఴణ తణమతు ఴయనభునకత షుశమ న ఉథసయణ.

శర వంకయుల తృహఠం గురంచ – ఇంతకతభుంద ఙ నునటట గహ శర బటట లత ‘తుఴణ ణమ’ అతు ఙ నున ఈ ధలతగు ధభభులకత శర వంకయుల తృహఠం ఇల ఉంథ. 25, 64ఴ శల కభులత – తుఴణ ణమ; 48ఴ శల కభు –

వభుకహ ణమ; 83ఴ శల కభు – అతుఴణ ణమ. ఇల వహయఖయనకయలత తృహఠహంతరహలత ఙ ుడతుకూ భూడు కహయణలత ఉండఴచచన. (1) ఆమ వహయఖయనకయలకత కయగన రణయక బగఴదనబఴభులత. (2) తభ తభ సథ ంణలకత ఫలం ఙకూరచ వఴయణలకత భరంత అఴకహవం. (3) పనయుకూథశ తువహయణ. శర వంకయులత ఙ నున ఈ తృహఠహలన రశరయస వహతుల రణయకూంచ అథ వతవహదం న దగహ కననంచద. కనక 1ఴ భరము 3ఴ కహయణలఴల ఈ తృహఠహంతరహలత షంబవంచ ఉండఴచచన.

వభుకహ ణమ

- షవభఴసదంగహ ఫందలత లతు (భుకత డ న) ఆతమ. ఎందకంట ఆమన జనమయహతణడు. కయమరభఴ యహతణడు. - ఆతమలన (జఴపలన) వభుకత లత ఙసవహడు.

శర వశణు షసషరధభ సత తరభు - వఴయణ

83శల కభు - 6 ఴ నజ

ఒం వభుకహ తమధ నభః

శర వంకయులత 48ఴ శల కంల ‘వభుకహ ణమ’ అధ తృహఠం ఙ తృహుయు. భుచ - మకషణ - వడునంచట, ఴదలతట, వ- (ఉషయగ). షవభఴసథన వభుక ఆణమ మషయ ఇత వభుకహ ణమ. షవభఴసదంగహ, అనగహ ఏ వధమ న కయమపలంగహ కహకతండ, వభుకత డ న ఆతమ వభుకహ తమ. బగఴంతణడు జనమయహతణడు. ఆమనకత కయమపలభులంటఴప. ఆమన తరగుణతతణడు. కనక షథ వభుకత డు.

శర షతయషంధ మతరహజ థ వతసథ ంణఴలంబ. ఈమన కూడ ‘వభుకహ ణమ’ అధ తృహఠం గహంఙయు. కహతు ఈమన ఙ నున అయథం భనంగహ ఉంథ. వభుకహ ఆణమధ జవహ యన ఇత వభుకహ ణమ. ఎఴతుఴలధణ జఴపలత వభుకత లగుధ అతడు (బగఴంతణడు) వభుకహ తమ.

శర షతయథవ వహసశఠ – ‘తుఴణ ణమ’, ‘వభుకహ ణమ’ అధ ధభభులకత భదం లద. ర ండుంట భఴభు కకట.

ధయమచకభు యచయత వఴయణ – ధలతగు వదల న కయమలతధయ: తుతయ, ధమతక, కహభయ, తుషద కయమలత. (1) తుతయకయమలత: ఉథసయణకత తరకహల షందయఴందనం. ఇవ తుక ఙమయ. వటతు ఆచరస పణయం రహద. కహతు ఆచరంచకతృత ఴడం తృహం. (2) ధమతక కయమలత: ఉథసయణకత ఏకహదశ ఉవహషభు. వతుతు ఆచరంచడంఴలన తురశమ న పలలత లభసహ య. (3) కహభయకయమలత: ఉథసయణకత ఴరణలత, మజఞ లత. రణయకమ న పలతు ఆశంచ ఙసవ. (4) తుషద కయమలత: ఙమగూడతువ. బగఴంతణతుకూ ఏ వధమ న కయమపలలత అంటఴప. ఎందకంట ఆమనకత కహఴలసన రయజధలత లఴప. ఆమన అతునలనఽ జఴపలకయక ఙసహ డు.

అతుఴణ ణమ

- థతునండ భయలతువహడు.

ఒం అతుఴణ తమధ నభః

శర వంకయులత 83ఴ శల కంల ఈ తృహఠహతు గహంఙయు. షయవతర ఴయభనణవత ష తుఴతః కతణऽన అతుఴణ ణమ. బగఴంతణడు అతుఙతట ఉంటడు. కనక ఆమన థతునండ ధ దఽయం కహఴడం లథ వనథయగడం అధథ ఎల జయుగుతణంథ? కనక ఆమన అతుఴణ తమ.

781. దయజమః - బకూఴల తు భర థతుథవరహన జయంరహతువహడు.

శర వశణు షసషరధభ సత తరభు - వఴయణ

83శల కభు - 7 ఴ నజ

- జయంరహతువహడు. - దఃఖభున జయంచడతుకూ భనకత సహధయం ఙసవహడు. - షభదఴంట కశమ న ఆచయణలథవరహ చకకవహడు.

ఒం దయజమమ నభః

కషయసహగయ భధనం. 1870 కహలప చతరం. వకనడుమనండు

దస (ఉషయగ); జ - జయ - జయంచట. శర బటట ల వహయఖయ – బగఴంతణడు బకూఴలన, బకూల క అంగమ న వయణగతఴలన భతరమ ఴవభగున. భరవధంగహన భనశణలకతగహతు, థఴతలకతగహతు ల ంగడు. వకహ థఴ భనషహయథ యః ఴశరకయు ం న వకయణ అధవశణ ం వహన మషయసహయత దయజమ షసఴయుకః థఴతలతగహతు, భనశణయలతగహతు తభ వకూసహభరహ లఙత ఆమనన వతకడతుకూ, ఴవంఙషకఴడతుకూ సహధయంకహద గనక ఆమన దయజముడు. ఈ ధభభు షతృహ కషర భంతరభు. ఒం దయజమమ నభః.

శర షతయథవ వహసశఠ – శహసహ నసహయభు బగఴంతణతు ఆథశహనసహయభు ఴరంఙవహర సదమభులంద బగఴంతణడు దయజమయూంల సథతణడ ముండున. కనక అలంట షథఙయయులత తుక వజమం సహదసహ యు.

ఈ ధభతుకూ, భరకతు ధభలకత ఉన సహయూతృహయతు భనం గభతుంచదగున. అరహజతః – 721ఴ ధభభు, 76ఴ శల కభు

అరహజతః – 866ఴ ధభభు, 92ఴ శల కభు

శర వశణు షసషరధభ సత తరభు - వఴయణ

83శల కభు - 8 ఴ నజ

అజతః – 553ఴ ధభభు, 59ఴ శల కభు దయజమః – ఈ 781ఴ ధభభు, 83ఴ శల కభు

ఈ ధభభులకత శర బటట లత షందరహభనసహయంగహ ఇచచన వహయఖయలన రశరయంచథభు.

(59-553) అజతః – ఈ ధభభు శర బటట లత బగఴంతణతు వుదషతవషవయూపతుగహ ఴరుంఙ షందయభంల ఴచచంథ. బగఴంతణడు యభదంల ఉంటడు. యభదభునకత అజణ, అరహజణ, అయదయ ఴంట నయు కూడ ఉధయ. అకకడ షభషభూ వుదషతవభమమ. అకకడ నశంఙ థయభు ఉండద గనక ఙఴప పటట కలత ఉండఴప. కనక బగఴంతణతుకూ అజతణడధ నయు ఉంథ.

(76-721) అరహజతః, (83-781) దయజమః – ఈ ర ండు ధభభులత శర బటట లత బగఴంతణతు శరకశు వబవహఴణయభున కరంఙ షభూసంల ఴష ధయ. కనక శర బటట లత ‘అరహజతః’ అనగహ ‘రహజమభు రహతూమతువహడు’ అతు అయథం ఙ ను భహభయత ముథ తుకూ షంఫందంచన ఉథసయణలత ఙ తృహుయు. ఇక రష త ధభభు ‘దయజమః’ అనగహ, బగఴంతణడు బకూఴల భతరమ ఴవభణడు. అథకూడ ఆమన దయనమవహవలనకనపుడ. అనగహ భనంతట భనం ఆమనన వదకహలంట అథ సహధయం కహద. మన న దరతవహన ఏశ కషదధవశణ మ అయహత.

(92-866) అరహజతః – ఈ ధభభు శర బటట లత బగఴంతణతు ‘దశతుగస గుణభు’న కరంఙ షభూసంల ఴష ంథ. అనగహ బగఴంతణడు దశణ లన శకషుంఙగుణం గురంచన ధభభులత. ఇకకడ ‘అరహజతః’ ధభభునకత శర బటట లత ఙ నున అయథభు – బగఴంతణడు అందరక, అతుంటక రబుఴప. ఆమనన ఎలగ ధ, ఎపడ ధ తుగహంచడం సహధయం కహద. కఴలం బగఴంతణతు ఆశరషస ఉంట భనకత ఎదయుండద. మషయ భంతర చ గతతృహ చ షసఙ చఴ జధయనః హ ః ణ లకయధథః షన కూమ న తషయ తురజతమ – భహభయతభు. ఉథయగయవభు. ఎఴరక ణ శరసర యకషకతడు, మతణర డు, శయభలషగహ ఉంటడ అలంటవహరకూ జయంచరహతుథ ఏభుంటటంథ? ఇల ఈ ధలతగు ధభలత బగఴంతణతు అరహజతణవధ వవధగుణనబవహలణ తుయూనష ధయ.

ఇక ఈ ధభలకత శర వంకయులత ఙ నున అరహథ లత –

59ఴ శల కభు. అజతః – కధయఴణరశణ న జతః ఇత అజతః. ఏ అఴణయభులన జయంఫడతువహడు అజతణడు.

76ఴ శల కభు. అరహజతః – అంతఃవతణర ఴపల న కహభదలన, ఫసయవతణర ఴపల న రహకషషలన యరగహ జయంచనవహడు అరహజతణడు.

శర వశణు షసషరధభ సత తరభు - వఴయణ

83శల కభు - 9 ఴ నజ

రష త 83ఴ శల కభు. దయజమః – జతణమ న వకయత ఇత దయజమః. ఎఴరఴలన ఆమనన జయంచడం సహధయంకహద కనక ఆమన దయజముడు.

92ఴ శల కభు. అరహజతః – వతణర భః న రహజతః ఇత అరహజతః. థఴతలతగహతు, భనఴపలతగహతు ఆమనన జయంచలయుగనక ఆమన అరహజతణడు.

శర షతయషంధ మతరహజ రష త ‘దయజమః’ ధభభునకత, జతణమ న వకయః దయజమః – అన భఴమ కహకతండ భరక వహయఖయ కూడ ఇఙచయు. దఃఖషయ జయ మసహమత ఇత దయజమః. భనం దఃఖతు జయంచడం సహధయం ఙసవహడు గనక థఴపడు దయజముడు.

శర ఫలథఴ వథయబూశణ – దః సహదన షభదధ జమణ సథ ఴశర కూమణ ఇత దయజమః. షభదఴంట కూశమ న సహధనలథవరహ ఴవభగువహడు దయజముడు.

782. దయతకభః - అతకమం వలతకహతువహడు. - షంసహయదఃఖభునండు ఫమటడడతుకూ బగఴంతణడు తు వర ఉతృహమం లద. - ఆమన ఆజన ఉలంఘస కయగ పయణలగురంచన బమంఴల ఎఴయూ ఆమన ఆజన ఉలంఘంచయు. - దఃఖభులత ఆమన జఞయకూ తృత ఴప. - ఆమన ఆజన అతకమస దఃఖం కలతగుతణంథ.

ఒం దయతకభమ నభః

కభ - దవకషన - అడుగువముట; అతకభ - థటటట, ఉలంఘంచట.

శర బటట ల వహయఖయ – షంసహయదఃఖతు థటడతుకూ శరభహవశణు ఴపతు వర ఉతృహమం లద. అతకభయ షవనఽమలం షరవషహం తృహర కహంతయమ

ధసత షయవతృహఘ ం ష షమణ దయతకభః థఴతలకత, భనఴపలకత కూడ షకలతృహతృహలన సరంఙ తన తృహథలతతు వరక గతయంతయం లద అతు ఆమన గురంచ ఙ ుఫడునందన ఆమన దయతకభుడు. ఒం దయతకభమ నభః. శర బటట లత న కతక ఉథసయణలత ఙ తృహుయు –

మథ చయమఴథకహవమ వశయశయతు భనఴః తథ థఴమ అవజఞ మ దఃఖసహయనమ తుగచత – శవణవవరతతుశతణ 6.20

శర వశణు షసషరధభ సత తరభు - వఴయణ

83శల కభు - 10 ఴ నజ

ఆకహశహతు చటట భుట క చన ణలతషంచల ఉంచడం ఎంత అషంబఴమ, థఴపడుతు ణ లతషకకతండ దఃఖతు థటడం అంణ అషంబఴం.

వహషథఴమ అధరహధయ క మకషమ షభవహపమత – వహషథఴపతు ఆరహదంచకతండ మకషభు ఎఴరకూ లభష ంథ?

తు హ వశణు భణ కహచత గతయధయవదమణ

ఇణయఴమ షతతమ వథ గహమంణ ధతర షంవమః – యంగపరహణభు 24.43

మకషతుకూ వశణు ఴపతు వయుగత లద అతు వదభులత ఘషష ధయ. ఇందల షంథసం లద.

శర వ.వ. రహభనజన కహకహషయఴణ ంణతు ఉథసరంఙయు. భుల కహలూ తరగధ కహకహషయుతుకూ రహభుడ గత అమయడు. సనభంతణడుల ఙ తృహుడు – శరరహభుడు ఎఴరధధ చంతృహలతు తయస ఇక వహతుకూ ఇందర డు కహతు, ఫరసమకహతు, యుదర డుకహతు భుల కహలలనఽ ఎఴయూ యకషణతుఴవలయు.

శర వంకయుల వహయఖయ – బగఴంతణతు శహషధతుకూ ఎదయులద. ఆమన ఆజన అతకమంఙ ద యయం ఎఴరక లద. శర వంకయులత అందకత ఙ నున ఉథసయణ –

బమత అషయ అగ షత బమత తత షఽయయః బయ రందరవచ వహమువచ భతణయరహ ఴత ంచభః ఆమన అంట ఉన బమంఴలన అగ జవయంచన. షఽయుయడు భండున. ఇందర డు, వహముఴప, ఐదఴవహడ న మభుడు ఆమన అంట బమంణధ తభతభ కహయయకభలన తుయవహసహ యు.

శర షతయషంధ మతరహజ – దఃఖషయ అతకమ మషయ ష దయతకభః. దఃఖభున అతకమంచనవహడు దయతకభుడు. అనగహ దఃఖభు ఆమనజఞయకూ తృత ద.

శర షతయథవ వహసశఠ – య భగఴతమ తుమభమ ఉలంఘణ ష శహవవత దఃఖమఴ ఆతృత త ఇత దయతకభః. శర ఫలథఴ వథయబూశణ – దఃఖదః అతకభః శహషన ఉలంఘనమ అషయ ఇత దయతకభః. న ర ండు వహయఖయల అయథభూ ఇంచమంచ కకట. బగఴంతణతు శహషధతు ఉలంఘంచనందకత దఃఖం పయతం.

శర వశణు షసషరధభ సత తరభు - వఴయణ

83శల కభు - 11 ఴ నజ

783. దయబః 784. దయగభః 785. దయగ ః 786. దరహవహషః ఈ ధలతగు ధభభుల భఴం ఇంచమంచ కల ఉంటటంథ. దయబః – అందడతుకూ కశమ నవహడు. దయగభః – అందరహతువహడు, కనరహతువహడు, ణ యమరహతువహడు. దయగః – రవశం వలతలతువహడు. దరహవహషః – ఆమన తువహషం భన కందడం కశం. కనక ఈ ధలతగు ధభభుల వహయఖయనంలన శర బటట లత, శర వంకయులత పనయుకూలకతండ ఙ నునవనం ఆషకూకయంగహ ఉంటటంథ.

ఒం దయభమ నభః ఒం దయగభమ నభః ఒం దరహగ మ నభః ఒం దరహవహసహమ నభః

783. దయబః జణంథరముల న బకత లకత, తఴరమ న సహధనఴలన భతరమ లభంచవహడు.

ఒం దయభమ నభః

784. దయగభః - ఆమన తఴరమ న రకహవం కహయణంగహ ఆమనన షమనంచలయు, చఽడలయు. - ఆమన తుజషవయూతృహతు ఎంణ కశంథవరహధ ణ యమఴచచన. - ఉతుశతణ లత తథతయ శహసహ లల ఙ నున కశమ న అధవశణఴలధ ణ యమఴచచవహడు.

ఒం దయగభమ నభః

శర వశణు షసషరధభ సత తరభు - వఴయణ

83శల కభు - 12 ఴ నజ

785. దయగ ః - అవదయ అధ దఢమ న కటఴల భనకత దఽయమ నవహడు. - సహధనల ఎదర యయ అనకతు అధక అఴరతదల కహయణంగహ భనకత ణ యమడం కశమ నవహడు. - దశణ ల న రహకషషలకత దఃఖభు, ఫధ కయగంఙవహడు. - భనం ధయుచకఴడతుకూ కశమ న సహభగహనం ఆమనన కరష ంథ.

ఒం దరహగ మ నభః

786. దరహవహషః - ఆమన తువహషమ న శరవకతంఠం భనకత అందరహతుథ. - దయనభగుల న యగులకత కూడ ఆమన షవయూం భనషసల ఎకతకఴసప తులఴద. - ఆమన అతుఙతట , అతుంట ఉధడు గనక ఆమన రణయకంగహ ఇకకడుంటడతు ఙ ులభు. - కతూష జఴధఴషరహలత కూడ అందఫటటల లఴతునంఙ జఴపల తృహర ణలతకూడ తుయనవహడు.

ఒం దరహవహసహమ నభః

శర కశుదత బయథవజ ఈ ధలతగు ధభభులనగురంచ షంకషుంగహ ఇల ఙ తృహుయు – బగఴంతణతు ఆరహదంచ కహంకషుంఙ బకత లకత ఆమన అఴరతదలత ణలగంచ ఎలగత తన అకతకన ఙయుచకంటడు. దశణ లకత భతరం ఆమన అందరహతువహడు.

ఇపుడు ఈ ధభభులకత వవధ వహయఖయతల అనబవహలన రశరయంచథభు.

శర బటట ల వహయఖయలత –

బగఴంతణడు అందడతుకూ కశభధథ రదనమ న అయథం. ఏథ ధ ఴష ఴప లథ సహథ ధతు అందకఴడతుకూ ఎలంట అఴరతదలత ఉండఴచచన? (1) రమతంఙవహతుల లతృహలత. (2) థతుకషం రమతష ధమ ఆ ఴష ఴపయకక వశశఠ గుణలత. (3) మతంఙవహతుకూ, గభయతుకూ భధయనన అడుంకతలత. (4) గభయం అయన సహథ నంఴల కయగన రమతణలత. ఈ ధలతగ వదల న రమతణలత ఆదయంగహ శర బటట లత ఈ ధలతగ ధభలన వహయఖయతుంఙయు.

శర వశణు షసషరధభ సత తరభు - వఴయణ

83శల కభు - 13 ఴ నజ

783. దయబః లభ – తృహర తృ - అందకనట. అజణంథరమ దషహరతృత దయబః ష చ కథయణ. ఇంథరమలన జయంచతువహరకూ అందతువహడు దయబుడు. అనగహ జణంథరములకత భతరమ థఴపడు అందణడు. ఇందకత శర బటట లత ఙ నున ఉథసయణలత: తసహయయనయభనషకషయ షలభ న జధయనః (వశణు ధయమభు 73.6). బగఴంతణడు కహక ఇతయ వశమలన భనష న టనవహరకూ జధయనడు షలబుడు కహడు. అతృహర యః కవవ రహజన! ఇంథరయ ః అజణ నణమ (భహభయతభు. ఉథయగయవభు 7.8.21). ఒ రహజఞ! ఇంథరమభులన అదపల న టట కలతు భనఴపలకత కవఴపడు లభంచడు.

శర ఫలథఴ వథయబూశణ ఙ నున ఉథసయణ –

జధమంతయ షససరశణ తతృత థన షభదభః నరహణమ కషణతృహతృహధమ కషు బకూ ః రజఞమణ. అధక జనమల అనంతయం, తషస, థనభు, షభదఴంట సహధనలఴలన, తృహభులత కషణ ంచటఴలన నయులకత కశణు తున బకూ కలతగుతణంథ.

784. దయగభః ధతరదయబలధమ ఇఴ భదయసభషకయః అరదవయ ణజః దండ యనకయ దయగభః ఫలహనమ న కనలతనవహడు భదయసషఽయయబంఫతు చఽడలనట, ఫలహనమ న భనషసనవహయు వలషఽయుయల ణజషసగల బగఴంతణతు ణ లతషకనలయు. ఇకకడ శర బటట లత ‘దండయనకహ ధయమభు’న రసహ వంఙయు. క గథల పలకత మఠహయ గుచచఉందనకండు. ఎలతకలత ఆ పలన తతువశహమంట ఇక మఠహయతుకూడ ఎలతకలత తతువస ఉంటమతు వర ఙ ునకకయలద.

ధతరదయబల ఴతధం భదయస దయభణయయత తృహర నయు శకయ ణజసహ త దయగభః రకరతః ధతరదష ఫలంగహ లతువహయు భదయసప షఽయుయతు చఽడలయు. అలగ అతయంత కహంతఴంతణడ న షరవవవయుతు ఎఴయూ చఽడలయు. అల ఆమన దయగభుడు.

785. దయగ ః అవథయః ఆఴయణ ః దశరరవవచ దయగ ః. కటచటట అగడలత ఉన కహయణంగహ భనకత కటల రవశంచడం కశం అఴపతణంథ. అలగ బగఴంతణతుక, భనకూ భధయ అడుంకూగహ అవదయ ఉంథ. థతు చథంచ బగఴంతణతు ఙ ంత ఙయడం ఙల కశం.

శర వశణు షసషరధభ సత తరభు - వఴయణ

83శల కభు - 14 ఴ నజ

థ వహయయషహ గుణభయ భభ భమ దయతయమ భమఴ య రదయంణ భమమణం తయంత ణ – గత 7.14

ధ భమ తరగుణతమకమ నథ. అలకూకమ నథ. ఇథ అదగమంచటకత సహధయభు కహతుథ. కహతు కఴలభు నధ తుయంతయభు బజంచవహయు ఈ భమన అదగమంచ షంసహయ షభుదరభునండు ఫమటడగలయు.

షతయభున ఇంథరమభులథవరహన, భనషసథవరహన, ఫుథథవరహన ణ యసకనలభతు ఉతుశతణ లత ఙ ఫు ధయ. మణ వహఙత తుఴయధ (ణ తరమ 2.9.1)

786. దరహవహషః బగఴంతణతు యభదభు భనకత అందరహతుదతు శర బటట లత వహయఖయతుంఙయు. ఏఴం చ దఽర దశకయః తతుద ఆవహష ఇత దరహవహషః.

దశకరహవహషబూమణవత దరహవహష ఇతరతః దరహరణష దరహమరహగ భనసహ తుసంత మః తృహపపలకత దయబమ న తువహషభు కలవహడు దరహవహషడు.

శర వంకయుల వహయఖయలత –

783. దయబః దయబమ బకహ లబయత ఇత దయబః. ఎంణ అసహదయణమ న బకూథవరహ భతరమ లభంచవహడు దయబుడు. ఇందకత శర వంకయులత ఙ నున ఉథసయణలత –

జధమంతయ షససరశణ తతృత జఞ న షభదభః నరహణమ కషణతృహతృహధమ కషు బకూ ః రజఞమణ వలథ జనమల సహగంచన తషస, జఞ నభు, షభదఴంట వహతుఴలన తృహభు కషణ ంచ నయులల కశణు తుట బకూ జతుంచన. పయుశః ష యః తృహయథ బకహ లబయషననయమ మసహయతఃసహథ తు బూణతు యన షయవమదం తతమ – గత 8.22

ఒ తృహయథ! షభష బూతభులత (తృహర ణులత) ఆ యభతమమంథ అంతయగతభుల మునవ. ఆ షచచథనంద ఘన యభతమ ఙతధ ఈ జగతంతము వహయమ (యయుమ )మునథ. అట షధతన, అఴయక పయుశణడు అననయ బకూ థవరహ భతరమ లబుయడగున.

శర రహదకశుశహస కఠతతుశతణ (1.2.7)నండు ఉథసరంఙయు. వఴణమన ఫసుభరతయ న లబయః వణవణన ఫసవ మమ న వదయః

శర వశణు షసషరధభ సత తరభు - వఴయణ

83శల కభు - 15 ఴ నజ

ఆవచరతయ ఴకహ కతవలऽషయ లఫ ఆవచరతయ జఞ ణ కతవలऽనశశః థతుతు గురంచ వనడంకూడ ఎందరక సహధయం కహద. వనవహళళల కూడ కథభంథ థతుతు అయథం ఙషకగలయు. అథ ఉథశంచడతుకూ భంచ గుయుఴప కహతూ, ఉతభుడ న శశణయడు కహతూ థయకడం ఙల కశం. తగన గుయుఴపనండు థతుతు ణ యసకఴడం అదభతం.

784. దయగభః దఃఖన ఆమసన గభయణ, జఞ మణ, జఞ యణ వహ దయగభః. ఙల కశంమద ణ యమఴఙచవహడు దయగభుడు. శర వంకయుల వహయఖయల గభతుంచదగన వశమం – ‘దయబః’ ధభభునకత ‘లబయత’ (అనగహ, లభంఙవహడు) అధ థతు, ‘దయగభః’ ధభతుకూ ‘జఞ మత’ (అనగహ, ణ యమఴఙచవహడు) అధ థతు వహడయు. బగఴంతణడు బకూథవరహ లభసహ డు. శహషఠధదల థవరహ ణ యమఴసహ డు. ర ండఽ కశమ నవ.

శర రహదకశుశహస – బగఴంతణతు గురంచ వఴణం, భననం, తుదథయషనం అతూ కశమ నవ. ధऽమభణమ రఴచధన లభయ న మధమ న ఫసుద వుణన (కఠతతుశతణ 1.2.23).

785. దయగ ః అంతరహమ రతసణ ః దఃఖత అవహమత ఇత దయగ ః. బగఴంతణతు ఙయుకఴడతుకూ అధక అంతరహమభులత ఉంటయ. వహటతు అదగమసధ ఆమనన ఙయుకఴచచన.

786. దరహవహషః దఃఖన ఆవహషమణ చణ యగభః షభద ఇత దరహవహషః. యగులకత కూడ ఆమనన ఎపుడఽ చతంల తులతపకఴడం సహధయం కహద. అల ఆమన దరహవహషడు. శర చనమమనంద గత (6.33)నండు ఉథసరంఙయు –

యऽమం యగషమ తృతర కః సహమయన భధషఽదన

ఏతసహయసం న శహయమ చంచలణవత సథతం సథరహమ

ఒ భధషఽదధ! షభభఴభునగూరచ తూఴప ఙ నున ఈ యగభుయకక సథయసథతతు భనశహచంచలయ కహయణభున ణ యసకనలకతధన.

శర ఫలథఴ వథయబూశణ – దసహసదయ రణయ వహషయణ సథ ఇత దరహవహషః. కశభయగమ న రత థవరహధ భనషల తుయఙవహడు దరహవహషడు.

శర కశుదత బయథవజ – బగఴంతణడు తృ ందడతుక, ణ లతషకఴడతుక, ఙయుకఴడతుక, తులతపకఴడతుక కశమ నవహడు. కహతు తుజమ న బకత తుకూ షలబుడు. ఈ భఴంల శర కశుదతబయథవజ ఈ ధలతగు ధభలనఽ ఇల వహయఖయతుంఙయు.

శర వశణు షసషరధభ సత తరభు - వఴయణ

83శల కభు - 16 ఴ నజ

783. దయబః – దఃఖన లభయ భదవగ ఆరహధక ః ఇత దయబః. కథతృహట మతంణ ఆమనన ఆరహదంఙవహరకూ లభంచడం కశమ నవహడు దయబుడు.

784. దయగభః – దఃఖన ఆమసన గభయణ జఞ మమణ భంతభతభథభః ఇత దయగభః. ఫుథభంతణలత కహకతండ ఆమనన అధవషంఙవహరకూ ఆమన ణ యమరహడు గనక దయగభుడు.

785. దయగ ః – దఃఖన గభయణ తృహర మణ అ-తఴర షంవగ ః ఇత దయగ ః. తఴరమ న ఉథవగం లకతండ ఆమనకషం మతంఙవహరకూ అందరహతువహడు దయుగ డు.

786. దరహవహషః – దఃఖన ఆవహషమణ సథయ అషభహణ ః ఇత దరహవహషః. దయనంల తుభగులత కహతువహరకూ సదమంల తులఴడు గనక ఆమన దరహవహషడు.

శర షతయథవ వహసశఠ , ఇతయుల వహయఖయలత –

783. దయబః శర వహసశఠ – బగవహనడు అతుంట, అంతట ఉధడు. భనందరల ఉధడు. భన రతతు వనకహ అషలత వకూ ఆమధ. అయధగహతు ఆమన షవయూం ణ లతషకఴడం అసహధయం. జఴపడుకూ తన జనన భయణల గురంఙ ణ యమద. ఇక బగఴంతణతుగురంచ ఏమ ణ లతష ంథ? భయకండముతుఴంట చయంజఴపలక బగఴంతణతుగురంచ షంయయుంగహ ణ యమలద. కనక బగఴంతణడు దయబుడు.

784. దయగభః శర షతయథవ వహసశఠ – బగఴంతణతు గుణలత ఆమన షషల రతబంబష ంటయ. బగఴంతణడు భనందరలన భనణ ఉధగహతు అందనంత దఽయంల ఉధడు. అల ఆమన దయగభుడు. ఈ వరయంనండు జఴపడు ఫమటకత తృత యటపడు వరరహతు వంట తసకతు వళళలడు. దయగభణవతుకూ ఇథ క ఉథసయణ.

శర ఫలథఴ వథయబూశణ – దః సహదన ఉతుశద వఙరణ గభయణ ఫుధయణ ఇత దయగభః. ఉతుశతణ ల అధయమనం, వఙయణ అధ కశమ న భయగంథవరహ ణ యమఴఙచవహడు దయగభుడు.

785. దయగ ః శర వహసశఠ – బగఴంతణడు అనంతణడు. రమతంఙ వకూతుఫట ఆమనగురంచ భరకంత ణ యసకఴచచన గహతు షంయయుంగహ ణ లతషకఴడం సహధయం కహద. భనఴపల అంతఃకయణల వహర రమతణలత.

శర వశణు షసషరధభ సత తరభు - వఴయణ

83శల కభు - 17 ఴ నజ

శర షతయషంధ మతరహజ – దరతగ దఃఖమ గభమత థ ణయన రత ఇత దయగ ః. దశణ ల న రహకషషలకత దఃఖం కయగంఙవహడు ‘దయగః’.

శర ఫలథఴ వథయబూశణ – గ - వఫ - తృహడుట. ణ లతషకఴడతుకూ కశమ న సహభగహనం ఆ థఴపతుగురంచ కరష ంథ.

786. దరహవహషః శర వహసశఠ – బగఴంతణడు అతుఙతట , అతుంట ఉంటడు. కనక ఆమన తువహషం ఇథ అతు ఙ ుడం సహధయం కహద. అంతరకషమ ఉణదయమ థఴమ మవచక భూరహ నమ తస మ జయషహఠ మ ఫరసమణ నభః (అధయవ వదభు 10.7.32). ఫరసమభునకత బూమయ నఠభు. గహయ ఉదయభు. ఆకహవమ శయషస. అట ఫరసమభునకత నభసహకయభు.

శర వహసశఠ ఙ నున భరక అయథభు – దయగతభన తృహర ణ ఴయగమ మతఴయఴషథమ దఃఖమ అనబఴంతమ ఆవహషయత ఇత దరహవహషః. తూయు, గహయఴంట కతూష జఴధఴషరహలతకూడ అందఫటటల లతు తృహర ణుల జఴధతుకూ కూడ తగు ఴయఴషథన ఏరహుటట ఙసనవహడు దరహవహషడు. 787. దరహరహ

- దశణ ల న వతణర ఴపలన నశంజమువహడు. - బకత లభనషసలల దరహలచనలన నశంజమువహడు.

ఒం దరహరఘన నభః

787నండు 810ఴయకత ధభభులన శర బటట లత ఫుథ ఴణయయంగహ వహయఖయతుంఙయు.

దర - ఆ - అర - హ = ఙ డు - షంయయుభుగహ - వతణర ఴపలన - ధవనం ఙముట. దఃఖమ షభంణత అయుమత తృహర మత ఇత దరహర, దరహరః ణన సతు ఇత దరహరహ. దఃఖభు కయగంఙవహయు ఙ డువతణర ఴపలత. అలంట ఙ డువతణర ఴపలన యరగహ ధవనం ఙసవహడు ‘దరహరహ’.

శర బటట ల వహయఖయ – బగఴంతణడు దశణ ల న అషయులన వదవభుఖలన ఙస వహరతు ఫలహనలన ఙసహ డు. ఇందకత శర బటట లత వశణు పరహణభు (3.18.34)నండు ఉథసరంఙయు. భమమహయన ణ థ ణయః రకహర ః ఫసుభః షథ ఴపయణథ నణ మత ధషహం తరయమ కశచత ఆరతచమత

సణవచ ణऽషరహ థవః షధమయగ రంతనః

శర వశణు షసషరధభ సత తరభు - వఴయణ

83శల కభు - 18 ఴ నజ

అషయులన అధక యకహలతగహ మహంజమగహ వహయందయూ వదభయగభున ఴదయ బరశణ లమయయు. సహధభయగ వరతధలమయయు. అపుడు వహయు షలబంగహ థఴతలఙ చంఫడు యు.

ఇకకడ అయథం ఙషకఴలసన వశమం – వథనషహఠ నంఴలన రహకషషలత కూడ షతఫయణలన తృ ంథ ఫలఴంతణలణయు. రహఴణదలత తషస, మగభుఴంట కహయయభులథవరహ వకూభంతణల లకహలన ఫదంఙయు. అలంటపుడు బగఴంతణడు ముకూణ వహరతు న డణర ఴ టంచ వథలనండు వభుఖలన ఙశహడు.

భమమహయऽమమ అఖలన థ ణయధతన మసయశయత

తణఴదయ బవశయతు వదభయగ ఫహశకతః సథణ సథతషయ మ ఴదయ మఴంతః రంతనః ఫరసమణ యऽదకహయషయ థఴథ ణయథకహః షరహః – వశణు పరహణభు 3.17.42,43

ధ భమమసభమమ న యూభు థ తణయలన మహతణలన ఙష ంథ. వహయు వదభయగభునండు వథలగుణయు. అపుడు వహరతు ణయకగహ సతం ఙమఴచచన. ఎందకంట రహకషషలతగహతూ, థఴతలతగహతూ, ఇతయులతగహతూ వదభులకత ఴయతరకమ నవహయు ధ వకూకహయణంగహ నశసహ యు. లకయకషణయం ధతుల ఙసహ న.

ఈ వహయఖయ షందయభంగహ శర బటట లత రణయకంగహ ఫుథ ఴణరహతు నరకధయు. ఇదమ థయతయమ అతృహర నష తృహవశయ రమచన ఫుథ ఴణయమ తుమచత దరహర-హ. (787నండు 810ఴయకత ధభభులన శర బటట లత ఫుథ ఴణయయంగహ వహయఖయతుంఙయు.)

శర వ.వ. రహభనజన తయువమళ (5.10.4)నండు ఉథసరంఙయు – తూఴప ఫుథ థ అఴణరహలల అవథక ధరహమతు ఫ దంచడం, అభణతు ంఙ వశమంల మహతుగహ షయులన మహంజమడం – ఇఴతూ ధ సదమతు కరగసహ య. సహవమ! తూవ నలన ఎందకత ఙష ధఴప?

సహవమ థశకన దమవతకభు 47 – భమశహసహ ణయన దభయతణమ తవతరరన రతతృహన. తూ బకత ల వతణర ఴపలన అదపల ఉంచడంకషం తూఴప భమ శహసహ తు కూడ పటంఙఴప.

కషతక ఉతుశత 3.9 – ఏశ ఉ ఏవనమ అసహధకయమ కహయమత తమ మభద తుతూశణ. ఆమన వహరతు షతకయమలనండు దఽయంఙస వహర ధవధతుకూ కహయణభణడు.

శర షతయథవ వహసశఠ – దరహర అనగహ భన భనషసల ఉన దరహలచనలత. దయమతః ణమ సతు ఇత దరహరహ. బగఴంతణతు వయణుజచచణ దరహలచనలన ధవనం ఙసహ డు. తతసవతణరవరణయమ బరతగ థఴషయ

శర వశణు షసషరధభ సత తరభు - వఴయణ

83శల కభు - 19 ఴ నజ

దభహ దయ య నః రఙతదమత. అధ భంతరం థవరహ భనం భన దరహలచనలన సరంఙల యజ జయుపతణధభతు శర వహసశఠ షఽచంఙయు.

శర చనమమనంద – బగఴంతణడు కయుణభముడ భనలతు రహకషష భవహలన ధవనం ఙసహ డు.

శర కశుదత బయథవజ – డలమణ ఉణకషమణ ధయమభరతగ య ః ణ దలః, థల ఏఴ దరహః, ణ శ అయమః ఇత దరహయమః, ణన సతు దరహరహ. (దల - ఉణకషన - చయంచట, ఊగుట). ధయమభయగభున బరశణ టంఙవహయు వతణర ఴపలత. అలంట వతణర ఴపలన ధవనం ఙసవహడు ‘దరహరహ’.

శర ఫలథఴ వథయబూశణ – దషహ రమ రతగచతు ఇత దరహరణః కహభదమః ణన సతవహన ఇత తతర సహహమయకహరణవత న అతకశమ ఇత అయథః. బగఴంతణతు దమఴలన కహభథ వతణర ఴపలన జయంచడం కశంకహద అతు అయథం.

(1) శర నయసంసన కశుభఙర ఆంగ యచనకత ఇథ ణ లతగు అనవహదభు. (2) బగఴథగ త శల కభుల ణతుయయభు గణన రస, గతయఖయర రచయణనండు.

శర వవణు శషశరనభ సత తరభు - వళయణ

84ళ ళల కభు - 1 ళ జ

వుభ ంగ ఱకససయంగః శతంతణశంతణళయధనః | ఇందరకరస భహకరస కఽతకరస కఽతగభః || (84)

788. వుభ ంగః - అశయుఱన మశ ంచ, ళంచంచ ంత శమషనకయమ న యూం కలగనలసడు. - తుజమ న బకత ఱత ఆమన దళయభంగల వగహతు ధయతుసస యు. - బకతత ససధన చ వలసరకత అషసట ంగయగభున శపఱం చ వలసడు. - అందమ న నడక కఱలసడు. - తన శందయ భంగల యూంత అంతట శద లసయహంచనలసడు. - వఴవంఱ అతుంటతూ అందంగస నడలసడు. - ళసశరభుఱట, గుయుళచనభుఱట వళసవశంఱ ంట వుబగుణఱన తన బకత ఱకత కఱతగజవలసడు.

ఒం వుభ ంగసమ నభః

ఈ నభం ర ండుభ యు ళశ ంద. 63ళ ళల కభు. 593ళ నభభు. వుభ ంగః – వుభ ంగః ళసంతదః శరషసట కతభుదః కతళఱఴమః 84ళ ళల కభు. 788ళ నభభు. వుభ ంగః – వుభ ంగ ఱకససయంగః శతంతణః తంతణళయధనః ‘అంగభు’ అనగస ఏద న వవమంఱ క భ గం, ఴరయంఱతు క అళమళభు, భుఖయమ న వవమం –

ఇఱ అరస ఱతనయ.

శర బటటట ఱ లసయఖయఱత –

శర వవణు శషశరనభ సత తరభు - వళయణ

84ళ ళల కభు - 2 ళ జ

63ళ ళల కభు. 593ళ నభభు. వుభ ంగః – బకత ఱ అయహతఱనఫటట లసరకత బగళంతణడు పఱభుఱన రససదంచ గుణభున కరంచ నభభుఱ శందయభంఱ శర బటటట ఱత ఈ నభ తు లసయఖ యతుంచయు. ఇకకడ ‘అంగభు’ అనగస ‘భ గభు’ అన అయంఱ, బకత ఱకత బకతససపఱయం తుమతం అషసట ంగయగ భ యగభున రససదంచనలసడు వుభ ంగుడు.

84ళ ళల కభు. 788ళ నభభు. వుభ ంగః – ఈ నభభున శర బటటట ఱత ఫుదధ ళతయయంగస చ తృసయు. అశయుఱన శమషనయచ, లసరతు డభ యగంఱ నడహంచడం ఎఱ ? కథమ తన అనరవవఠ ః? వుభ ంగః. అతువధఱ లసరతు నమంచ యూంత. భ మ మషన లఴణ వరఱభ యశరసనహ అనరవవటసస కయయస వుభ ంగ ఇత కథయత రసకషశఱత నభదగనలసడు అతుహంచకతు, భంచలవంఱ లసరతు ళంచంచ, లసరఱ రలశంచలసరతు మశభు చ వలసడు. వుభ ంగుడు.

శర ఴంకయుఱ లసయఖయఱత –

63ళ ళల కభుఱ వుభ ంగః – శందరమ తనమ ధయమన వుభ ంగః. శందయమ న ఴరయభు ధరంచనలసడు వుభ ంగుడు.

84ళ ళల కభుఱ వుభ ంగః – ళలబన ః అంగ ః ధ యమతవత వుభ ంగః. వుబకయమ న అంగభుఱత కలగమున యూభుత ధయతుంఫడులసడు వుభ ంగుడు.

ఇఱ 84ళ ళల కంఱతు ‘వుభ ంగః’ నభభున శర బటటట ఱత కటలవంగసన, శర ఴంకయుఱత బకత ఱత ధయతుంచ యూంగసన లసయఖ యతుంచయు. బకత ఱ ఴతణర ళుఱన నఴనం చ మడతుకకట, బకత ఱ ధయనంకయకత భరకట అనకయళచున.

రసభ మణం ఫ ఱకసండఱ లసలమకత నయదడతు ఇఱ అడగసడు – ఈ రంచంఱ గుణళంతణడు, వయయళంతణడు, ధయజఞు డు, కఽతజఞు డు, శతయలసకయభు కఱలసడు, దఽఢళరతణడు ఎళయు? అందకత జలసఫుగస నయదడు చ హన భూడు ళల కసఱత. ఫ ఱకసండ 1-9, 10, 11: ఫుదధభ న తూతభ న లసగ శరభ న ఴతణర ఫయహణః వుఱ ంసత భహఫ షృః కంఫుగల భహషనః భష యసత క భశషసవసత గూఢజతణర ః అరదభనః ఆజనఫ షృః శశయః శఱఱ టః శవకభః శభశసభవబకస ంగః వహగధళయుః రతలసన

నళకష వళసఱ కష ఱకషమ లసన వుబఱకషణః

శర వవణు శషశరనభ సత తరభు - వళయణ

84ళ ళల కభు - 3 ళ జ

(శరభ న ఎస.ట.హ.వ. కయనతృసచయుయఱతగసర అనలసదభు): అతడు రఴశభయన ఫుదధ గఱలసడు. తూత గఱలసడు. ఉతభభయన భ టఱత గఱలసడు. అఖండమ న ఐఴవయయభు గఱలసడు. ఴతణర ళుఱన ళధంచలసడు. ఉనతభుఱగు భూుఱత గఱలసడు. గ చ తణఱత గఱలసడు. ఴంఖభుళంట కంఠభు గఱలసడు. ఉనతభయన చ కతకలళు గఱలసడు. అతడు వళసఱభగు రభు గఱలసడు. గ ధనశస గఱలసడు. కండచ ఫలవహ కనఫడనటట భూుఱ శంధ ఎభుకఱత కఱలసడు. ఴతణర ళుఱ నణగదరరకతకలసడు. మకసలళయకత తృ డళయన చ తణఱత గఱలసడు. భంచ ఱకషణభుఱత కూడన శయశస కఱలసడు. వుబఱకషణభుఱత గఱ నదయు గఱలసడు. ళలబనభగు నడక గఱలసడు. అతడు మకతకల తృ డుగుగసతు, తృ టటగసతు కసక శభభయన ఴరయభు గఱలసడు. శచుతగుగ ఱత ఱక శభభుగస వబజంఫడన అళమళభుఱత గఱలసడు. మ యుగుతకూడన ళన గఱలసడు. గ రసకభభు కఱలసడు. ఫలవహన రభుగఱలసడు. వళసఱభగు నతరభుఱత గఱలసడు. రఴశభయన కసంతగఱలసడు. భంగలకయభగు ఱకషణభుఱత గఱలసడు.

శందయకసండభు 35ళ శయగభు 9నండ 22ళ ళల కభు ళయకత షనభంతణడు శరవుభ ంగుడ న శరరసభుతు అందభున వతభకత ళరుంచ చ న. ఇందకత క కసయణభు తన తుజమ న రసభదతనతు వతకత నభకభు కలగంచటకత. భరక కసయణభు శరరసభుతు ళయునభు వతభకత ఆనందకయభు.

శర ఫఱద ళ వదయబూవణ –

వుభ తు దయశకసనమ భంగఱతదకసతు అంగసతు

చయణ ళదన నమనదతు మశయ ఇత వుభ ంగః బగళంతణతు తృసదభుఱత, భుఖభు, కనఱత, శభశ అంగభుఱత ఆమనన ధయతుంచ లసరకత వుబకయభుఱత గనక ఆమన వుభ ంగుడు.

శర శతయద ల లసవహవఠ ‘అగ’ - గత - ల లళుట – అన ధతణళు ఆధయంగస భూడు అరస ఱత చ తృసయు –

(1) ళలబభ న అంగత - గచఛత మః శ వుభ ంగః. శందయమ న నడక గఱలసడు వుభ ంగుడు. (శరయంగం యుభ లళు ఉతసళంఱ వహంషగత, గజగతళంట నడకఱ రదయశన ఉంటటంద.) (2) అంగనమ - శయవకసలకమ ససయవద శకమ చ లసయనమ; వుబమ అంగనమ మశయ శ వుభ ంగః. తన వుబకయమ న యూంత అంతట లసయహంచ ఉండ లసడు వుభ ంగుడు. (3) ళలభ మన జగత గభమత ఇత వుభ ంగః. జగతణ న చకకగస నడహంచలసడు వుభ ంగుడు.

శర ఫఱద ళ వదయబూవణ – అంగమత - కలగంచన, అన అయంఱ, వుభ తు గుయుళససత క వళసవశ శవ ఆససవశన

ఱకషణతు అంగమత ఉతఱంబమత ఇత వుభ ంగః

శర వవణు శషశరనభ సత తరభు - వళయణ

84ళ ళల కభు - 4 ళ జ

ళసశరభుఱట వళసవశభు, గుయుళుఱట వళసవశభుళంట వుబఱకషణఱన తన బకత ఱకత బగళంతణడు కలగంచన గనక ఆమన వుభ ంగుడు.

789. ఱకససయంగః - ఱకంఱ భనడతుకత భ రసగ ఱత (భగ, మకష భ రసగ ఱత) ఉద శంచనలసడు (ఱకససయభు చ హనలసడు). - ూళుఱఱతు భకయందతు తణమ ద (ససయంగభు) గశ ంచనటట గస ఱకససయభు త లవహనలసడు. - లదభుఱ ససయమ న రణళభుదవరస తృ ందదగనలసడు. - బకతచ ఆకరషతణడ నలసడు. - మకషభుతుచులసడు. జు నఱత ఆమనన కయయుకతంట యు. - బకత ఱత ఆమన వుబగుణభుఱన కరంచ దయు.

ఒం ఱకససయంగసమ నభః దవయకసతయుభఱఱ ఫుదధ తు వగషం

వకడమ నండ

శర బటటట ఱ లసయఖయ – ఱక మత ససయమ తత గచఛత ఇత ఱకససయంగః. లదఱకత దయమ నద, భరము ఱకజళనతుకత తగనద అయన తతకలకవధనభు (ఱకససయభు – భగభు, మకషభు) ఫ ధంచనలసడు ఱకససయంగుడు. ర ండ వవమ ఱత భుఖయభతు ఆమన (ఫుదధ ళతయంఱ) ఫ ధంచడు. (1) జవతం ఆనందంగస గడడం (2) చళరఱ మకషం తృ ందడం. కతయువవమ భభ లసకసయతు మద భుకతమ అభవట థ (వవణు ురసణభు 3.18.5). భుకత కసలసఱంట న భ టఱ రకసయం నడళండ. ఫుదధ ళతయం గురంచ ూర అళగసషన కయకత వవణు ురసణభు 3.17, 318 అధయమ ఱత చదలసల (అతు శర కఽవుభ చర లసర ళసయు) నయమ నతం మతసయం భగ తురసవణ ళయమ చ

ఱక తదచఛత శద ఱకససయంగ ఈరతః రసకషశ శంహరసతుకత తగనటటళంట నయమమ న భగ, మకష ససధనఱత త లవహనలసడు ఱకససయంగుడు.

శర నభ ఱవవయు. తయువయుతమ 96 – తున ఆరసధంచట కయకత తూల ఆనక భ రసగ ఱత రససదంచళు. లసటఱ కతు యశయ వయుదధమ నవ కూడన. తూల అనక ద ళతఱన శఽఴహటంచళు. కసతు ఎళయూ తూకత శరరసయు.

శర వవణు శషశరనభ సత తరభు - వళయణ

84ళ ళల కభు - 5 ళ జ

శర ల ంకటససవమ ర డడమ ర – ఈ అనక భ రసగ ఱఱ కతు రత యకతంచ రసజశ తభశ రళఽత కలగనలసరకయశం ఉద శంఫడడ య.

శర ఴంకయుఱ లసయఖయఱత – శర ఴంకయుఱత ‘ఱక-ససయ-అంగ’ అన దవబజన ఆధయంగస ర ండు అరస ఱత చ తృసయు.

(1) ఱకసనమ ససయమ ససయంగళత బఽంగళత గఽహు త ఇత ఱకససయంగః. ఱకభుఱ ససయభున ససయంగభు అనగస తణమ దళఱగ గశ ంచలసడు ఱకససయంగుడు.

(2) ఱక ససయః రణళః, త న రతతళయ ఇత ఱకససయంగః. ఱకభుఱ ససయభు రణళభు (లదభుఱ ససయభు). అటట రణళభు దవరస అందలసడు ఱకససయంగుడు.

శర శతయద ల లసవహవఠ ర ండు అరస ఱత చ తృసయు – ఱక - దయశన - చచట; ఴఽ - గత - ల లళుట; అంగ - ల లళుట. తృసణతు శతరభు 3.3.17 రకసయభు ‘ససయః’ అనగస కచట ఉంటూ (కదఱకతండ ఉంటూ) ల ఱళుద (ఴఽ-వహర). ఉదషయణకత చందన ససయభు. వహర బళత ఇత ససయః. కసఱంత కదఱతుద ససయభు, అనగస బకత అతు శర లసవహవఠ వళరంచయు. ఱక ససర బగళత రభ . ఇఱ ంట తుఴుఱమ న బకత బగళంతణతుల ల లళతణంద. ఱకససయంగః, ఱక ససయః తద గచఛత - తృసర తృత త, తత రత ఆకఽషతట బళత ఇత ఱకససయంగ వవణు ః. (1) ఱకససయమ న బకతకత ఱకషయమ న వవణు బగలసనడు ఱకససయంగుడు. (2) బకతట ఆకరషంఫడ వవణు బగలసనడు ఱకససయంగుడు.

శర శతయశంధ మతరసజ – ఱక - శః - యంగః ఱకససయంగః; శన - దన - ఇచుట; యంజ - రసగ ఇవటడుట. ఱకమ ల కతంఠసద ఱకమ శనత దదత ఇత ఱక ససః, యంజమత జు తునః అతర ఇత యంగః, ఱక ససః అస యంగఴు ఇత ఱకససయంగః. ఱకభు అనగస ల కతంఠభున ఇచులసడు ‘ఱక ససః’. భరము జు నఱత అటట ఎళరట బకత కలగముందర అతడు ఱకససయంగుడు.

శర ఫఱద ళ వదయబూవణ – ‘ససయంగభు’ అనగస ఴంఖభు, క శంగత లసయదయభు అన అరస ఱత కూడ ఉనయ. ఱకసః షరబకజనః ససయంగస మనదవతద గుణ గసమకస మశయ శ ఱకససయంగః. షరబకత ఱత (ఱకతఱత) ఎళర భంగలగుణఱన కరసస ర అతడు ఱకససయంగుడు.

790. శతన ః - అశయుఱన టట ఫంధంచ ఉంచడతుకయశం ఫఱమ న తర లళున ళఱ కలగమునలసడు. - తననండ వఴవభున వశరంజవహనలసడు. - ఫరషళంట ఉతభ శంతనభు కలగనలసడు. - మ దళళంఴంఱ ుటట ఆ ళంళసతు ళరధఱజవహనలసడు.

శర వవణు శషశరనభ సత తరభు - వళయణ

84ళ ళల కభు - 6 ళ జ

ఒం శతనల నభః

‘శ’ అనద ఉశయగ. ‘తన ’ దభు ‘తన’ అన ధతణళునండ ళచుంద. తన - వసస ర - లసయహంచట, ల లళుట. ‘తన ’ అనగస దయభు, తగ ళంట అరస ఱతనయ.

శర బటటట ఱ లసయఖయ – శర బటటట ఱత ‘తన ’ అనగస ‘దయభుఱ ళఱ’ అన అయంఱ లసయఖ యతుంచయు. దవణట ఱన ళఴయచకయళడతుకత, లసరతు టటముంచడతుకత అందమ న భరము ఫఱమ న ళఱ (బగళంతణతు తుయఱమ న ధయనయూభు) కలగమునలసడు శతన ళు. శర బటటట ఱత 787నండ 810ళ నభభు ళయకత ఫుదధ ళతయయంగస లసయఖ యతుంచయతు గభతుంచదగున. తంతణః కఽతరభ ళసంతయద యూశదరషణమ ల శతన ః ళలబనవయత శతృస రు దవనఴకః రసకషశఱన ళఴయచకయళడతుకత అనక యూభుఱత ధరంచనలసడు. ఈ నభభు శతృస కషరభంతరభు. దవనఴకభు. ఒం శతనల నభః.

శర ఴంకయుఱ లసయఖయ – ళలబనః తన ః వవయుః రంచऽశయ ఇత శతన ః. దతుకత అనలసదకతఱత ర ండు వధఱ అరస ఱత చ తృసయు. (1) వఴవభంతట అందభుగస వశరలనలసడు (2) ఆమననండ శభశ జగతణ వశరలనద (ఉండనండ దయుతృత ర గు వశరలనటట గస).

శర శతయద ల లసవహవఠ – (తన - వసస ర) తనయత ఇత తన ః, ళలబన తన ః మశయ శ శతన ః వవణు ః, ళలబనమ తనయత వఴవమ యన శ శతన ఇత అయః. శఽఴహటనండ రలమందకస శభశభు ఆమననండ వశరశ న ఉంటటంద. ఉదషయణకత భుశల జళుఱత భయణంచడతుకత భుంద కత జళుఱత ుటటడభు. ఇఱ ఆమననండ వఴవం వశరఱత తణంటటంద. అఱ వఴవభంత చకకగస లసయహంజవహన వవణు ల శతన ళు.

శర శతయశంధ మతరసజ – ళలబనః తన ః చతణయుఖ ద శంతన మశయ శ శతన ః. ఫరషళంటలసయు తన చకకన న శంతనభుగస కలగనలసడు ‘శతన ః’.

శర అనంతకఽవుళసవహ ర – ళశద ళుతు శతణతుగస జతుంచ మదళంఴభున ళరధఱజవహనలసడు శతన ళు.

791. తన ళయధనః - శంససయఫంధనఱన (తంతణళుఱన) భరంత దఽఢంగస చ వలసడు. - తననండ వశరంచన జగతణ న కసతృసడ లసడు. - తన శఽజంచన జగతణ న తనమంద వలమనం చ శకనలసడు. - ళశద ళుతు ళంఴభున రదయభ దఱదవరస ళఽదధచ వహనలసడు.

శర వవణు శషశరనభ సత తరభు - వళయణ

84ళ ళల కభు - 7 ళ జ

ఒం తన ళయధనమ నభః

‘ళయధన’ అన దం ‘ళఽధ’ (ళఽదధ ) అనగస ‘యుగుట’ అన ధతణళునండ ళచుంద. కనక ఈ నభభున ఇంతకతభుంద నభభు ‘శతన ః’కత తృ డగంుగస భ వంళచున.

శర బటటట ఱ లసయఖయ –

ఏళం తృసయూచభః అంశభయుళ

శంససయ తన మ శననత ఇత తన ళయధనః. ఈ వధంగస శంససయఫంధనఱన (తంతణళుఱన) ళఽదధచ వలసడు. అఱ తృసకఽతయఱట భకతకళన ంచ, దవణట ఱన, అశయ శవభ వకతఱన నఴనం చ వలసడు తంతణళయధనడు. అంవుభః తృసయుచభః తంతణః శంససయ నభకమ

మశసంతనత శద తంతణళయధన ఈరతః తృసకయఱమంద భకతకళన ంచతూ, శంససయఫంధనఱన భరంత దఽఢం చ వలసడు. ల దకకయఱకన అల దకకయఱన చ వహనటయత పలతభు ఎకతకళగస ఉంటటందతు నమంచ శంససయఫంధనఱన ఫ గస ంచ లసడు తంతణళయధనడు. (ఈ యచనఱ కతు నభ ఱకత శర బటటట ఱ లసయఖయన వళరశ శభ యు క వధమ న ర ండు ళల కసఱత ఇళవఫడడ య. లసతుఱ కట డ. కయ వ తృసయససయధ ‘శరక ళఱయ ససయధ’ఱ ఉదషరంచనద. భరకట శర కఽవుభ చర తభ ఆంగ లసయఖయఱ ఉదషరంచనద)

శర బటటట ఱత గతనండ, వవణు ురసణభునండ ఉదషరంచయు. తనషం దవవతః కూ రసన శంససరవణ నరసధభ న

కషతృసభయజశరభవుభ న ఆశరఴయళ యతువణ – గత 16.19

అటట ఇతయుఱన ద వఴహంచ తృసతృసతణఱన, కూయుఱగన నరసధభుఱన భ టభ టకతతు ఈ శంససయభునంద అశరయనఱఱన నన డలముచందన.

తరయవభ యగ శభుతసయగమ భ మ మశన త ऽశరసః కసరతశనమ హయశన తథऽనయ తతరచదతః త యయనయऽర త ఴు త యయనయ ర చత – వవణు ురసణభు 3.18.32

అఱ భ మ మశ తణఱగన అశయుఱత లదవభుఖఱగ, లసర గుయుళుఱగ, ఇతయుఱనకూడ డతరళ టటసస యు. ఆ కభంఱ అందయూ లదఱకత దయభతయు. ఇఱ బగళంతణడు తంతణళయధనడ ఫంధఱత ంచతడు.

శర ఴంకయుఱ లసయఖయ – శర ఴంకయుఱత ర ండు అరస ఱత చ తృసయు.

శర వవణు శషశరనభ సత తరభు - వళయణ

84ళ ళల కభు - 8 ళ జ

(1) తమళ తంతణమ ళయధమత ఇత – తననండ వశరంచన జగతణ న కసతృసడ లసడు (ళరధఱజవలసడు) తంతణళయధనడు.

(2) ళయధమత - ఛ దమత ఇత లస తన ళయధనః. రలమకసఱంఱ జగతణ న తనమంద వలమనం చ శకనలసడు (ఛ దమత) తంతణళయధనడు.

శర అనంతకఽవుళసవహ ర – ‘శతన ః’ నభభు లసయఖయన కనససగశ – రదయభ దఱదవరస ళశద ళుతు ళంళసతు ళరధఱజవహనలసడు తంతణళయధనడు.

792. ఇందరకరస - ద ళతఱత, ఇందర తు కయకత ఈ నఱతూ చ వహనలసడు. - ఇందర తు ఴకతకత కసయణమ నలసడు. - తన యమఴవయతవభు రతపలంచ నఱత చ ములసడు.

ఒం ఇందరకయణ నభః

ఇంద - యమ ఴవరయ - గ ఴకత కలగముండుట; ఇంద - రథభ (‘రసన’ రతయమభు చ యుుటళఱ). ‘ఇందర డు’ అనగస ద ళతఱఱ ఇందర దవ కలగనలసడు. శర బటటట ఱత ‘ఇందర డు’ అన అయంఱన, ఇతయుఱత ‘రధభ’ అన అయంఱన లసయఖ యతుంచయు.

శర బటటట ఱ లసయఖయ – ఇందర ద ద ళతఱ మయఱన ఆఱకతంచ బగలసనడు ఫుదధ ళతయం ధరంచడు. ఇందకత శర బటటట ఱత వవణు ురసణభు (3.17.36)నండ ఉదషరంచయు –

తమ ఉచః శకఱ ద లసః రణతృసత ుయశసయమ

రవద నథ! ద త య బమః తర శ ఇత ఴయణరనః ద ళతఱంత ఆమనకత రణమల ఇఱ కయరసయు – నధ! భభుఱన అశయుఱనండ యకషంచభు. తూల ఴయణు. ఈ భ గం వవణు ురసణంఱ ఫుదధ ళతరసతుకత ఉతృత ద తంగస ళశ ంద.

రనందర దయయతమ ద తయశంహయ యూకమ

కయ మససయవ ందరకరస షయషసట రు భనయుతభః ఇందర ద ద ళతఱత తనన ఴయణుజచునుడు లసరతు యకషంచడంకయశం ద తయశంహయం చ వలసడు ఇందరకయ. ఈ నభభు అషసట కషర భంతరభు. ళరవఠమ నద. ఒం ఇందరకయణ నభః.

శర ఴంకయుఱ లసయఖయ – ఇందరశయ కర ళ కరస అశయ ఇత ఇందరకరస, ఐఴవయయ కర తయయః. ఇందర తుళఱగ గ గ కసయయభుఱత చ వలసడు ఇందరకయ.

శర వవణు శషశరనభ సత తరభు - వళయణ

84ళ ళల కభు - 9 ళ జ

శర రసధకఽవుళసవహ ర – బగలసనడు ఇందర తు అంతరసయమ గనక ఇందర తు కయఱత బగళంతణతు కయఱ.

శర శతయద ల లసవహవఠ – ఇంద - యమ ఴవరయ; ఇందర ణ కరసణ మశయ, యమ ఴవయయళసలతు కరసణ మశయ శ ఇందరకరస. బగళంతణతు కసయయభుఱత ఆమన యమ ఴవయయతవభున శచంచన. గషగతణఱన తురవట భ యగభుఱనంచట, శయుయతుకత ఴకతనశంగుట ళంటవ. అఱ ఆమన ఇందరకయ.

శర చనమ నంద – ఎఱుడ గ భంగలకయమ న కసయయభుఱనరంచలసడు ఇందరకయ.

793. భహకరస గ నఱత చ వలసడు.

ఒం భహకయణ నభః

ఈ నభభు ర ండుభ యు ళశ నద. 72ళ ళల కభు. 677ళ నభభు. భహకరస – భహకమ భహకరస భహత జ భష యగః 84ళ ళల కభు. 793ళ నభభు. భహకరస – ఇందరకరస భహకరస కఽతకరస కఽతగభః

72ళ ళల కభుఱతు ‘భహకరస’ –

శర బటటట ఱ లసయఖయ – కతమకటకసదఱన కూడ కభభుగస ఉదధరంచ శరషర తన శతుధనభున చ యుుకనన. ఇద గ తు. కనక ఆమన ‘భహకరస’. శర ఴంకయుఱ లసయఖయ – భహజగతణ ళంట శఽఴహటకసరసయఱత చ వలసడు ‘భహకరస’.

84ళ ళల కభుఱతు ‘భహకరస’ – భషతు కరసణ మశయ శ భహకరస. గగ నఱత చ వలసడు భహకయ. అయత ఈ గ నఱత ఏమట అనద చ డంఱ లసయఖ యతఱ అనబళం భనకత అందతణంద.

శర బటటట ఱ లసయఖయ – బగలసనడు కయుణభముడు. అయత రనఱన కసతృసడడంకయశభు కయభ యు బగళంతణడు మశూరతభు అతుహంచ కసరసయఱత చ శ ంట డు. కసతు ఇళతూ బకత ఱ శంయకషణయధభు చ వ నయమమ న గ నఱ. ఏళమ రన రతృసఱనయతవత దరసచయ దండనయతవత యభ కసయుణకవయళ వరఱంబ శంబళః, ఏళమ నయమ ళఽతత త భహకరస.

రతర ణమ ససధనమ వనళసమ చ దవకఽతమ

ధయశంసస నరస మ శంబలసమ ముగ ముగ – గత 4.8

శర వవణు శషశరనభ సత తరభు - వళయణ

84ళ ళల కభు - 10 ళ జ

శతణయువణఱన రయకషంచటకతన, దవణట ఱన యూుభ ుటకతన నన రతముగభునందన అళతరంచచందన.

శర ఴంకయుఱ లసయఖయ – భహతు వమదదతు బూతతు కరసణ కసరసయణ అశయ ఇత భహకరస. ఆకసఴభుళంట (ంచ) బూతభుఱన శఽఴహటంచట అన గ కసయయభున చ వహనందన ఆమన భహకయ.

శర చనమ నంద – ంచబూతభుఱత ఈ భహజగతణ న శఽఴహటంచట, దతుతు తురవట వధనభుఱ నడుుట, శద ునఃశఽఴహట కయకత ఉనలసతుతు అంతం చ ముట, ఇళతూ భహదభతమ న కసరసయఱత. శర కఽవుదత బయదవజ – భషత భషతూమమ దళయమ కయ మశయ ఇత భహకరస. ఆమన నఱతూ దళయమ నవ గనక ఆమన భహకయ. జన కయ చ మ దళయమళం య లత తతతః తయకస ద షం ునయజన న త భ మత సత ऽయుజ న – గత 4.9

ఒ అయుజ న! న జన (అళతయభు)ఱత, కయభుఱత దళయభుఱత. అనగస తుయఱభుఱత, అఱకతకభుఱత. ఈ తతవయషశయభున త లవహకతునలసడు తనళున చలంచన హభట భయఱ జతుండు శరగద! నన చ యున.

శర ఫఱద ళ వదయబూవణ భ గళతంఱ కఽవణు డు ఇందర తు ఛతర తు, అదత కతండఱ ఱన లసరకత అందజమడంగురంచ రసస వంచయు. భహతు భభ ళధ భణ యవ ఛతర అదత కతండఱ ఆనమనతు కరసణ మశయ సస భహకరస. ఈ వవమం భ గళతం దఴభశకంధభు 59ళ అధయమంఱ ళశ ంద. (నయకసశయళధ ళఽత ంతభు 10.59.2) ఇంద రణ షఽతచఛత రణ షఽతకతండఱ ఫంధన షఽత అభయ అదరసస నన ఇంద రణ జు హత భభచ ఴహటతమ

శభ రయ గయుడయూఢః తృసర గజ తవుయం మమ తననండ నయకసశయుడు ఫఱళంతంగస ఱ గుకన తన రసజఛతర తు, తన తల కతండఱ ఱన, శమయు యవతఱఱ తన ఆశనమ న భణయవతతు తరగ ఱభంజమభతు ఇందర డు కఽవణు తు తృసర రధంచడు. అుడు కఽవణు డు శతయభ భ శమతణడ గయుతంతణతు అధరశ ంచ నయకసశయుడుండ తృసర గజ తవుయంల ు ల ఱవుడు. ఈ అధయమంఱ నయకసశయళధ ళరుంఫడంద. తయులసత 43ళ ళల కంఱ కఽవణు తు ‘అతయకకఽత’, అనగస తరసకతుకత అందతు గనఱత చ వలసడు, అతు ళరుంచయు. ‘భహకరస’, ‘అతయకకఽత’ నభభుఱత క అరస తు ఇసస య.

శర వవణు శషశరనభ సత తరభు - వళయణ

84ళ ళల కభు - 11 ళ జ

794. కఽతకరస - అశయుఱకత తన ఫ ధంచన వవమ తు తనకూడ శవమంగస ఆచరంచనలసడు (లసరతు నమంచడతుకత). - ససధంళఱవహనదంత ససధంచనలసడు. - శఽషసట ద కసయయకభ ఱన చకకగస ససగంచలసడు. - లర ళవయూ ససధంఱతు కసరసయఱన చ వహనలసడు.

ఒం కఽతకయణ నభః

శర బటటట ఱ లసయఖయ – శవమమ అనఴహఠ త తదచయః. తన అశయుఱకత ఏల త (అల దక కయఱన) ఫ ధంచడ , లసటతు తనకూడ శవమంగస ఆచరంచనలసడు ఇఱ ఆమన అశయుఱత లదవభుఖఱత అళవడతుకత, అఱ నఴనభళవడతుకత కసయణభమ యడు.

శర ఴంకయుఱ లసయఖయ – న కయళయమ కతంచదహ కయ అశయ వదయత ఇత కఽతకరస. ఆమన అతూ ససధంచనలసడు. ఇంక ఆమన చ మళఱవహన నఱవ ఱళు. ఇందకత శర కఽవుదత బయదవజ గత (3.22)నండ ఉదషరంచయు. న మ తృసరస వహ కయళయం తరవణ ఱకవణ కతంచన

ననలస భలసళయం ళయ ఏళ చ కయణ – గత 3.22

ఒ అయుజ న! ఈ భుఱ కభుఱమందన నకత కయళయభు అననదయ ఱద. అట తృ ందదగన ళశ ళుఱఱ నన తృ ందతుదము ఱద. ఐనన నన కయఱమంద రళరఱత చనన.

శర శతయద ల లసవహవఠ – కఽతమళ జత ఱకషణమ ునః ునః కరత. శఽఴహట , యకషణ, వనఴభుళంట కసరసయఱన భళళు భళళు చ వలసడు కఽతకయ. మథ ూయవమ అకఱమత (ఋగవదభు 10.190.3). ూయవభు ఎఱ ఉండ ద అఱ న శఽఴహటంచడు.

శర లసవహవఠ భరక అయం కూడ చ తృసయు – అన యః కయు మ అనయహమ ఫషృభయహ మతకయ, తత కరత ఇత కఽతకరస. ఇతయుఱత చ మఱతు అనక నఱన తన చ వలసడు కఽతకయ. శర లసవహవఠ చ హన ఉదషయణఱత: రతదనం కభం తకతండ శరయదమ శభమ ఱత, శఽఴహటయచన వధనభు.

శర ఫఱద ళ వదయబూవణ తభ చ తనయశంరదమ నససయంగస ఈ నభభున శరకఽవులమఱ యంగస లసయఖ యతుంచయు. ఇంక ళవయూ చ మఱతు కయఱన చ ములసడు కఽతకయ. ఉదషయణకత నయకసశయ శంహయభు, దహయులఱభంద రసజకనయఱ వభుకత, శతయభ భ కయకత తృసరజత ళఽకషతు త చుట, ఫ ణశయుతు ముదధంఱ యుదర తు జయంచట, ఉషస అతుయుదధ ఱన వడహంచట ళంటవ.

శర వవణు శషశరనభ సత తరభు - వళయణ

84ళ ళల కభు - 12 ళ జ

795. కఽతగభః - ఫదధభు, జ నభు ళంట ఆగభభుఱన కూడ ఫ ధంచనలసడు. - ఋగయజఞసససభఅధయవణ లదభుఱకత భూఱభు. - తృసంచరసతర గభభున ఫ ధంచనలసడు. - వవధ అళతరసఱదవరస భయఱ భయఱ రతయకషభు అయయలసడు.

ఒం కఽతగభ మ నభః

గమ - గత - ల లళుట, ళచుట; ఆగభభు - ళచునద; ఆగభయత అనన ఇత ఆగమ లదః. జు నభున త లమజమునద ఆగభభు, లదభు. కఽత ఆగమ మశయ శ కఽతగభః. ఆగభభున చ వహనలసడు కఽతగభుడు. శర బటటట ఱ లసయఖయ – శర బటటట ఱత ఫుదధ ళతయయంగస తభ లసయఖయన కనససగంచయు. ఫుదధ అయహత ససభయక ఆగభః కఽతగభః. తన ఫ ధనఱట వళసవశం కలగంచడతుకత ఫదధ , జ న ఆగభభుఱన ఫ ధంచనలసడు కఽతగభుడు. (శర వ.వ. రసభ నజన – ఈ ఆగభభుఱత ససభ నయఫుదధకత ఆకయషణమంగస ఉండ రజఱన తభల ునకత తుకనయ.)

శర ఴంకయుఱ లసయఖయ – కఽత లదతక ఆగమ యన కఽతగభః. లదద ఆగభభుఱన తురంచనలసడు కఽతగభుడు. ఫ దరసమణ ఉతువతణ నండ శర ఴంకయుఱత ఉదషరంచయు. అశయ భషత బూతశయ తుఴవవహతమ ఏతత ఋగవద మజఞరవదః ససభలద అధరసవంగయశ ఇతహశః ురసణమ వదయ ఉతువదః ళల కసః శతర ణయనలసయఖ యనతు లసయఖ యనతు.......... ఋక మజఞర ససభ అధయవణ లదభుఱత యమఴవయుతు తుళసవశభు.

శర కఽవుదత బయదవజ – తృసంచరసతరశయ కఽతసనశయ కరస నరసమణః శవమమ. తృసంచరసతర గభభునకత శవమభుగస నరసమణుడ కయ. అఱ ఆమన కఽతగభుడు.

శర ఫఱద ళ వదయబూవణ – ఆగభ - రలఴభు; కఽతశత చరతతు రకసఴయ దవయకసమ మ ఆగమ యన శ కఽతగభః. శరకఽవుబగలసనడు అనక లమఱఱత చహన అనంతయం దవయకఱ రలశంచడు గనక కఽతగభుడు.

శర శతయద ల లసవహవఠ – ఆగభభు - రతయకషభగుట. బగళంతణడు శయుయతు యూంఱన, వవధ అళతరసఱతగసన భయఱ భయఱ రతయకషభగున గనక కఽతగభుడు. (1) శర నయవహంషన కఽవుభ చర ఆంగ యచనకత ఇద త ఱతగు అనలసదభు. (2) బగళదగ త ళల కభుఱ తతయయభు గతరస, గయఖూర రచయణనండ.

శర వవణు శషశరనభ సత తరభు - వళయణ

84ళ ళల కభు - 13 ళ జ

శర లంకటఴవయ ళచనభుఱత – శర తలుతృసక దతయుభఱ చయుయఱత.

ల కతంఠనథ! శ యణయగరసభదఱకతుఁ దండరల న తున, శనకసదఱకతన ఏలకల న తున, దవజఞఱకత యకషకతండల న తున, భునఱకత ళయదండల న తున, జు నఱకతుఁ ఫయద ళతంఫ న తున, జగంఫుఱకత భూఱకసయణభల న తున మళలద నందగుఱత ుతణర ండళతు ంచర; గహకస జనంఫుఱత తళతు తఱంచర; తృసండళఱత ఫ ళభరుఁదళతు భ వంచర. వయఱటటళంట భభకసయంఫుఱనబవంచర. భరకందయు భుచకతంద దధభ ండ కభఱ కయ భషసదఱత యతతమ న నరసమణుండళతు బజయంచ ఫరషదభునం ఫ ందర. ఇతు వధంఫుఱ లసరకత తూలకకండల గుర. ఎటటళఱగ భ వంచన నటటళఱగ నదళు. వలకతం నరునలసర తృసలట తుధనభళుదళు; శర లంకటఴవరస!

శ యణయగరసభ! తూకతుఁ ఫ న న ళరవణండు ఫరహండంఫ తణ కతుయ; తూకత లసషనంఫయన గయుతంతణం డభఽతంఫుుఁ గతు చతుయ; తూ కూుఁతణర న గంగసబలసతు షయు శయశసన క క; ధర ళుండు ఫరషఱకం ఫతకమంచ ; నయదండు శయఱకతుఁ ఫ యుల టటట చనడు; యుకసంగదండు మభఱకంఫుం ఫ డుచ వ; వుకతండు ల రసగయంఫు చరుఁగతుయ; ఇందచ తన తూ దశఱత తూకంట నధకతఱట త టడయ; శర లంకటఴవరస!

శర ళువణు శషశరనభ సత తరభు - ళుళయణ

85ళ ళల కభు - 1 ళ జ

ఉదభళః శుందయః శుంద యతననబశసఱచనః | అరక లసజశనః (లసజశతుః) ఴఽుంగ జముంతః శయవళుజజయ || (85)

796. ఉదభళః - మకషభయగభు ఉదశశ ననటల నటశ శుంససయఫుంధభుఱనుండ ఫమటడనలసడు. - తన ఇషస నససయభు, ఇచచళచచచనుడు, ఇచచమ నచకట జతుముంచ ఉతఽవ జనమభు కఱలసడు. - ఉననతమ న సస నుంఱ ఉుండలసడు (శయయభుండఱభు, శరల క ుంఠభు). - అతణయననతణఱ న దళతఱన శఽజుంచచనలసడు. - ధయమయకషణ కయక భయఱ భయఱ ఉదభళుుంచచనలసడు.

ఒుం ఉదభలసమ నభః

ఈ నభభు ర ుండుభయల శమర ుంఫడనద. 41ళ ళల కభు. 375ళ నభభు. ఉదభళః – ఉదభళః కషబణ దళః శరగయభః యమఴవయః 85ళ ళల కభు. 796ళ నభభు. ఉదభళః – ఉదభళః శుందయః శుంద యతననబః శఱచనః శర బటల ఱ యలసశదళుడ న ఱకషమమతయుంగస లసయఖయతుుంచ శుందయభుంఱ 375ళ నభభు, భర ము ఫుద ళతయయుంగస లసయఖయతుుంచ శుందయభుంఱ 796ళ నభభు ళచచయ.

‘ఉత’ క ఉశయగ. బూ - శత మమ - ఉుండుట, జళుుంచట, జతుుంచట; ఉదభళ - భూఱభు, ఆధయభు, శఽఴహ . ‘ఉత’ అన ఉశయగక గశ ుంచచన అరస తునఫట ళుళుధ లసయఖయతఱ లసయఖయనఱఱ ల ళుధయుం ళశ ుంద.

శర ళువణు శషశరనభ సత తరభు - ళుళయణ

85ళ ళల కభు - 2 ళ జ

ఉత - ఉదగత - క ఱచట; ఉత - ఉతయష - గప; ఉత - ఉతభ - ళరవఠ మ న; ఉత - ఉచ - ఎత తన, అధకమ న, ఉననతమ న

శర బటల ఱ లసయఖయ – శర బటల ఱ ర ుండుభయల ‘ఉత’ అనగస ‘ఉదగ త’ అన అయుంఱ లసయఖయతుుంచయల. ఉదగ తః బలసత ఇత ఉదభళః. శుంససయచకభునుండ యకషుంచలసడు ఉదభళుడు.

41ళ ళల కభుఱ ‘ఉదభళః’ – బగళుంతణడు తన తుజమ న బక ఱన శుంససయభునుండ ఱళన తణ న గనక ఉదభళుడు. ఇకడ ‘ఉదభళః’ నభుం గుర ుంచచ ఇుంకస శర బటల ఱ చ హపన ళువముం – మళలదచ రకటక కటఫడన చచతునకఽవణు తు ధయతుుంచడుంళఱన భనుం శుంససయఫుంధుంనుండ ళుభుక ఱభు కసళచచన. దమదయమ ఫుంధషయమ.

85ళ ళల కభుఱ ‘ఉదభళః’ – బగళుంతణడు ఫుద తుగస అశయలఱన శుంససయతయణతృసముం ళువముంఱ డభయగుం టుంచచన ఉదభళుడు. భుక ుదఴ నటకన బలసత ఉదగ త ఇత ఉదభళః. భుక గుర ుంచచ ఆమన తుపభయగుం ఉదశుంచడు భర ము తన ఆ ళుధనుంఱ భుక డయనటల నటుంచడు. మకషదఴ నటనత బలసదదభళ వహతః ఉదభళ శస చ ళుజమః శతృస యుః తృసనఴకః మకషభయగభు ఉదశశ ననటల గస నటశ , శుంససయ ఫుంధనఱనుండ ఫమటడడటల గస కతుహుంచలసడు ఉదభళుడు. ునయజనమ ఱనటల గస ఉుండలసడు. ఈ నభభు శతృస కషర . తృసతృసఱన షర శ ుంద. ఒుం ఉదభలసమ నభః.

శర ఴుంకయలఱ లసయఖయ – 41ళ ళల కుంఱతు ‘ఉదభళః’క శర ఴుంకయలఱ ర ుండు లసయఖయఱ ఇచచయల. (1) రుంచ ఉతపత ఉతృసదన కసయణతవత ఉదభళః. బగళుంతణడు జగతణ నక శఽఴహకయ. దతుక భుఖయకసయణభు. కనక ఆమన ఉదభళుడు. (2) ఉదగత బలసత ఇత ఉదభళః. ుటల క, ఐశ క జళనభుళుంటళు ఱతులసడు ఉదభళుడు. ఉదగ తమ అగతమ జనమ అశయ, శయవ కసయణతవత. అతునుంటక ఆమన కసయణభు. కనక ఆమనక జనమభుగసతు, భూఱభుగసతు ఱళు. కనక ఆమన ఉదభళుడు.

85ళ ళల కుంఱతు ‘ఉదభళః’ – ఉతఽవమ బళమ జనమ వవచమ బజత ఇత ఉదభళః. ఆమన జనమ ఉతఽవమ నద. ఎుందకుంట ఆమన ఇచనససయభు ఎుపడ న, ఎకడ న, ఎఱగ న జతుముంచన. కనక ఆమన ఉదభళుడు.

శర రసధకఽవుళసవహ – ఉతమ బల మశయ శ ఉదభళః. ఆమన జనమ ఉతభ (ఉతఽవ)మ నద గనక ఆమన ఉదభళుడు. (భగళతభు 10.3) శర కఽవణు తు జనమ శభముంఱ అనక అదభతఱ జర గసయ. ఆమన

శర ళువణు శషశరనభ సత తరభు - ళుళయణ

85ళ ళల కభు - 3 ళ జ

దమఱ ుంట కననఱ త యచకతు ఉననయ. తడడకూ, తలలక ఫ డుడ కలలవహ ఱద. అుపడ రశళమ న తడడఱ కసక ుండ ఆమన శవచుంగస, ఴుంఖచకసధఱ ధర ుంచచముననడు. ఆ శభముంఱ శభుదరు అఱఱ తరసతున తక తూ భరధవనఱ చశ ననయ. జనమభుఱతు ఆ యభుయలవణడు దళకక జతుుంచచనుడు అనక ళృబశచకసఱ తృ డగట య.

శర శతయశుంధ మతరసజ – బలసత శుంససరసత ఉతపతర లస ఉదగ త ఇత ఉదభళః. శుంససయభు, జనమభు ళుంటలసతుక అతతణడు గనక ఉదభళుడు.

శర శతయశుంధ మతరసజ చ హపన భరక అయభు – ఉతఽవః తృసయవతయదభయయ బల యన ఇత ఉదభళః. తృసయవతళుంట గప గప దళతఱక శఽఴహకయ గనక ఆమన ఉదభళుడు.

శర చచనమమనుంద – ఉదభళ - భూఱభు, కసయణభు. అతునుంటక భూఱకసయణమ నుందన బగళుంతణడు ఉదభళుడు. శయవయతువణ క ుంతమ భూయమః శుంబళుంత మః త ససుం ఫరషమ భషదయతుః అషుం తజరదః హత – గత 14.14

ఒ అయలజ న! నన యనఱుంద జతుముంచ తృసర ణుఱన తన గయభభున ధర ుంచ భూఱరకఽతయ ఆ తృసర ణుఱక తలల. తజ సస నభు చము నన లసటక తుండరతు. అనగస శయవతృసర ణుఱక న రకఽతయ తలల. నన జనక డన.

శర శతయదల లసవహవఠ – ఉత - ఉద ఉశయగ ఉచ అర - ‘ఉత’ అనగస ఉననతమ న, ఫగస న అతు అయభు. బూ - శత మమ - ఉుండుట; ఉచ ః బళనమ మశయ శ ఉదభళః. ఫగస న తన సస నభున కలలగ ముననలసడు ఉదభళుడు. ఉదషయణక శయయభుండఱభు, శర ల క ుంఠభు.

శర కఽవుదత బయదవజ – ధయమ శుంయకషణ కయక భయఱ భయఱ అళతర ుంచ (జతుముంచ)లసడు ఉదభళుడు. ధయమశుంసస నరస మ శుంబలసత ముగ ముగ (గత 4.8).

797. శుందయ

- అుందమ నలసడు. - ఉశుందతు దవరస శుందతు చుంహనలసడు (శుంద-యః). - ఎుంతగసన ఆరసధుంఫడలసడు. - అుందమ న ఴుంఖభు తృసుంచజనయభు కలలగ నలసడు (శన-దయః). - ళుళుధ జళుఱన, జళుఱ భగసఱన చకగస ళుబజుంచచనలసడు.

ఒుం శుందరసమ నభః

శర ళువణు శషశరనభ సత తరభు - ళుళయణ

85ళ ళల కభు - 4 ళ జ

శర బటల ఱ లసయఖయ – తద దఽఴహ భనషయః శుందయః (ఫుద డు). అశయలఱ దఽఴహఱ అుందుంగస ఉుండ లసర తు ఆకర షుంచచనలసడు శుందయలడు.

శర ఴుంకయలఱ లసయఖయ – ళుళసవతళసయ సభగయళసలలతవత శుందయః. ఱకసఱన తుంచచన అుందుం బగళుంతణతు శషజ ఱకషణుం కనక ఆమన శుందయలడు.

శర తయలభుంగ మఱవయల ర మతయలమళ (9.2)ఱ బగళుంతణతు – ఒష ! ఎుంతట భనషయమ న అుందభు? దతున ఱ ళర ుుంచన? – అననయల. శర నయవహుంషృతు అుందుం ఎకడ టక తృ ుంగ తృ యఱ తణననదతు శర తయలభలఴమఱవయల ననమగన తయలమళ (21)ఱ అననయల. అయయ! ఎఱుంట అుందుం? – అతు శర తయలతృసపన ఆఱవయల అననయల (అభఱనడ హరసన 9).

శర చచనమమనుంద – ఇకడ ‘అుందుం’ అుంట చచతభునక ఱతుంచ ళసుంత. ధయనుందవరస శభధ వహతక చయలక ననుడు ఇఱుంట ళసుంత ఱతశ ుంద. అద శరభననరసమణుతు యలమ. అుందక ఆమనన ఉతువతణ ఱఱ ‘ళసుంతమ శళమ శుందయమ’ అననయల.

శర శతయశుంధ మతరసజ ర ుండు అరస ఱ చ తృసపయల –

(1) శుందయః సుందయలసన. అుందమ నలసడు శుందయలడు. దయ-ఴుంఖభు; ళలబనుం దయః ఴుంఖ మశయ ఇత శుందయః. అుందమ న తృసుంచజనయభు అన ఴుంఖతున కలలగ నలసడు శుందయలడు.

(2) శుందమ ఉశుందన రమత నఴమత శుంద-యః. ఉశుందతుదవరస శుందతు చుంహుంచచనలసడు శుందయలడు. శుందశుందఱ తుక ుంబుతు కడుక ఱ . తభక ఫమటలసర త చళుఱక ుండ ళయుం తృ ుందయల. అుపడు లసయల ఱకసఱన ఫధుంససగసయల. ఇుందర డు ుంహన తఱతభ కసయణుంగస లసర దదయల యశపయుం తృత ర భయణ ుంచయల.

శర కఽవుదత బయదవజ – శతరసమ దరమత రఴశయత ఇత శుందయః. శతరసమ - శద; దఽమత - దఽ - ూజుంచట, ఆరసధుంచట. శద ూజుంఫడులసడు శుందయలడు.

రససదతభుఖమ ళసఴవత రశనన ళదనకషణమ

శనశమ శబుర ళమ చయలకతృత ఱమ శయశుందయమ – భగళతభు 4.8.45

శద బక ఱన అనగశ ుంచటక ఇచచగ ుంచలసడు, రశననభుఖుం, కననఱ కఱలసడు, చకతు భుక , చ కలళు కఱలసడు, దళతఱుందర ఱన శుందయలడు అయన బగళుంతణతు బకత ధయతుుంళఱ న.

శర శతయదల లసవహవఠ – దఽ - ళుదయణ - చచుంుట, ళుడదముట; శ (ఉశయగ) - చకగస; శ - శవణ తురకద వమ ళుదయణమ మః క యలత శ శ-దయః, శననళ ళరసు గమన శుందయ ఇతణయకత బళత. బగళుంతణడు ళుళుధ జళుఱ

శర ళువణు శషశరనభ సత తరభు - ళుళయణ

85ళ ళల కభు - 5 ళ జ

ఴరయ భగసఱన చకగస ళుబజుంచడు గనక శుందయలడు. శర లసవహవఠ లసర వహన ళల కుంఱతు భగుం – శ శుందరక ళువణు యనుంతయలతృత యతుః శభగమ ళుళుధమ దఽణత. అనుంతమ న యలభుఱ గఱ ళువణు ళు ళుళుధ జళుఱన ళుళుధ యకసఱ గస ళుబజుంచడు.

శర మపతూ ర నరసమణ బట తర యచచుంచచన శరభననరసమణమభు ఱతు ళల కసఱ – (త ఱ గు తతపయయభు యచన - ??)

శయయశపర కరట భూయవతఱక - తృతర దభవహ తౄసఱుంతయుం

కసయలణయऽऽక ఱ నతర భయదరషవహత - ఱ శుం శనససుటమ

గుండదయనమ కరసబక ుండఱముగుం - కుంఠకజవఱత క శ బుం

తవదర ుం ళనభఱయహయటఱ - శరళతసదరుం బజ

శరకఽవుయభతణమడు శయలయతుకనన దళయమ న తజశసత రకసశుంచ కరటభుతన, కశ ర తఱకభు దదదన తౄసఱభధయభుతన, అుందమ న కనఱ , దమయదరమ న చచయలనగళు, చ కలు రకసశుంచ క ుండఱభుఱ , కుంఠభుంద లరఱడ క శ బయతనభు, ళనభఱ, ఇతయ ఆబయణభుఱ కలలగ తకలల సుందయయళుంతణడ ముననడు.

కమూరసుంగద కుంకణతభ భహ - యతనుంగుళముంకత

శరభదబషృచతణవ శుంగత గద - ఴుంఖర ుంకయలహమ

కసుంచచతుంచన కసుంచచ ఱుంఛత ఱశత - తుంఫరసఱుంఫతూ భఱుంఫ ళుభఱుంఫుజదయతదుం - భూర ుం తలసర చచదమ

బుజభుఱ న ధర ుంచచన కమూయభుఱ , బుజుంతద మచత భగసన ధర ుంచ అుంగదభుఱ , యతను ఉుంగరసఱత అఱుంకర ుంఫడ ళలతఱ తూ ఴుంఖభు, చకభు, గద, దమభు అన ఆముధఱన చతణఱముంద ధర ుంచచ, ఫుంగసయల తఱనఱ త అఱుంకర ుంచఫడన టల తుంఫయభున ధర ుంచచ, దనఱ ఆర తు తృత గట ఆ దళదళునక రణభఱ అర పశ ననన.

798. శుందః - చఱ భఽదషఽదముతుగస కనహుంచచ అశయలఱతు నతముంచచనలసడు. - బక ఱట కయలణ కఱలసడు. - బక ఱక శఖశుంతషసఱ రససదుంచలసడు. - జళుఱతునుంటక అళుశయమ న దరళభుఱన (జఱభుఱన) రససదుంచలసడు.

ఒుం శుందమ నభః

శ (ఉశయగ); ఉనద - కదన - తడుుట, మ తఫయచట; శవణ ఉనత ఇత శుందః. చకగస తడ చములసడు శుందడు.

శర ళువణు శషశరనభ సత తరభు - ళుళయణ

85ళ ళల కభు - 6 ళ జ

శర బటల ఱ లసయఖయ – బగళుంతణడు తన శుందయ యలభుచతన, నడళడకచతన అశయలఱ షఽదమభుఱన కర గ ుంచచ, లసయల తన మశభున నమమఱ చళసడు గనక శుందడు. ఈ భళభు ఫుద ళతరసతుక, మశ తు అళతరసతుక కూడ ళర శ ుంద.

శర ఴుంకయలఱ లసయఖయ – ఆమన కయలణభముడు గనక అుందర తు కర గ ుంచన. అుందళఱన ఆ దమయదర షఽదముతు శుందడు అుంటయల.

కభయల ఆమనల ు తర గ త భనఱతు దరసవశఱన షర ుంచచ, తృసభుఱన కషతుంచచ తన అక న చయలచకనన అతు శర చచనమమనుంద ళుళర ుంచయల. తనననకససర రభత హఱచచన తన నన తుచచన –

భగళతభు.

శర శతయశుంధ మతరసజ – శమ శఖమ దదత ఇత శుం-దః. తన బక ఱక శఖభున ఇచచలసడు శుందడు.

శర శతయదల లసవహవఠ – య ళఽవ కయమణ శభయగ ఉననత, ఱకऽహ చ ళసయభః, భనషత య జఱన కవచచత ఫషృకఽతవః వహుంచత, కవచచచచ అఱపఴః, ఏషస య తుమమ శ తవ యళ లసయకశయ ళుషతు ః. రత జళుక తగ నుంత జఱభున, ఇతయ దరళభుఱన ఇచచలసడు, తకఱ కయక ళయషభున క ర హుంచలసడు అగు ళువణు ళు శుందడు.

799. యతననబః - యతనభుళుంట ఫ డుడ గఱలసడు. - ఆమన ఫ డుడ నుండ జతుముంచచన ఫరషమ భనవణయఱఱ యతనభుళుంటలసడు. - ‘అయతననబః’ – అశయలఱన నఴనభు చములసడు. - ససగయయలుంఱ తన ఫ డుడ ముంద యతనభుఱ కఱలసడు.

ఒుం యతననభమ నభః

ఇకడ ‘యతనభు’ అుందభున శచచుంచన. యభు - కడమమ - ఆడుట, ఆనుందుంచట - అన ధతణళునుండ ‘యతన’ ఴఫదభు ళచచచనద. ‘నః’ - ఫుంధన - కటల ట - అన ధతణళునుండ ‘నత’ ఴఫదభు ళచచచనద. ‘నత’ అనగస ఫ డుడ . నత కలలగ నలసడు ‘నబః’.

శర బటల ఱ లసయఖయ – తృసుండతయ ళుడుంఫన భఽషత దయ ళయక యభయ నత యతననబః. అశయలఱన నతముంచడుంకతశుం తన తృసుండతయతున ళయకయచడతుక తన చకతు ఫ డుడ (తృ ట)న చహనలసడు యతననబుడు. శర ళు.ళు. రసభనజన, శర లదుంతదశకన ఱ అనలసదుం రకసయుం, ఫుద ళతయుంఱ బగళుంతణడు

శర ళువణు శషశరనభ సత తరభు - ళుళయణ

85ళ ళల కభు - 7 ళ జ

లసదఱఱ తన తృసుండతయతున చ శుందరసభఱఱ తృ ట తుభుయలకననడు. అుపడు ఆమన నత అుందమ న యతనుంళఱ కతుహుంచచుంద. శయతననబ ఇతణయకః మః తృసుండతయ ళుడుంఫనత భఽషత దయ యభయ శతఫఱద భనః. శకఱ ళససస ఱ తుుండమునన ఆ ఫ జజముంద అఱరసయలచనన యతనభుళుంట నత కఱలసడు. ఈ నభభు అషస కషర భుంతరభు. ళసశతృసుండతయరదభు. ఒుం యతననభమ నభః. (శర క ళఱయససయధఱ ఇచచచనద).

శర ఴుంకయలఱ లసయఖయ – యతన ఴఫదన ళలభ ఱకషయత, యతనళత శుందరస నతః అశయ ఇత యతననబః. శుందయభు, భుంగలరదభు అయన నత రదఴభు కఱలసడు యతననబుడు.

శర చచనమమనుంద ళుళయణ – ధయనభు చవ బక ఱ ఆఱచనఱక భూఱసస నభు నత. ఆఱచనఱ గుర ుంచచ కుందయల వహద ఱ ఇఱ చ తృసపయల. అతున ఆఱచనఱూ అనుంతుంనుండ ఉదభళుసస య. అఱ తజతృసర ముంఱ లసటతు ‘రస’ అుంటయల. అకడనుండ అళు ఆమ ళయక ఱక కుంచ ుం కుంచ ుం కనఫడతయ (అళగతభళుతయ). లసటతు ‘ఴయతూ’ అుంటయల. తయలలసత దఴఱ అళు ళయకమ నుడు లసతుతు ‘భధయభ’ అుంటయల. చచళర దఴఱ అళు కసయయయలుం దలలచనుడు ‘ల ఖర’ అుంటయల. ఇఱ ర ణభకభుంఱ ‘ఴయతూ’ దఴఱ ఆఱచనఱ నత ఆధయుంగస ఉుంటయ. అుందర ఆఱచనఱకూ భూఱుం బగళుంతణతు ‘యతననత’. కనక బగళుంతణడు యతననబుడు. ళువణు ళు నతనుండ ఫరషమ జతుుంచడు అనడుంఱ అుంతరసయుం ఇద కసళచచన.

శర శతయశుంధ మతరసజ ‘యతననబః’, ‘అయతననబః’ అన ర ుండు తృసఠసఱన గశ ుంచచ ర ుండు అరస ఱ చ తృసపయల. (1) యతననబః – యతనుం ుుం యతనమ చతణయలమఖ నభ మశయ. ుయలవణఱఱ యతనమ న ఫరషమ ఎళతు నతనుండ జతుముంచడ ఆ యభుయలవణడు యతననబుడు. (2) అయతననబః – నబ - శ ుంససమమ అభలహ - చుంుట, ఫధుంచట. అయతనన అయత - ద తయన నబత ఇత అయతననబః. అశయలఱన నఴనుం చవలసడు అయతననబుడు.

శర శతయదల లసవహవఠ – యతనమ నభ మశయ ఇత యతననబః. నతముంద యతనభు కఱలసడు యతననబుడు. బగళుంతణడు ససగయుంఱ యతనఱ శఽఴహుంచడు. అళు ఆమనక నతళఱ ఉననళు. శ యతననభయ బగలసన ళరణయ ఱక శభుదర ళుదధత యతనమ.

800. శఱచనః - అుందమ న కనఱ గఱలసడు. - ళరవఠ మ న జఞ నభు కఱలసడు. - శుంూయుమ న జఞ నభు, దఽఴహ కఱలసడు.

శర ళువణు శషశరనభ సత తరభు - ళుళయణ

85ళ ళల కభు - 8 ళ జ

- శకఱ జళుఱక దఽఴహతుచచలసడు.

ఒుం శఱచనమ నభః

‘శ’ (ఉశయగ); ఱచ - దయశన - దఽఴహ ; శర బటల ఱ లసయఖయ – తథ షఽదమలళ చకయ ఱచనః శ-ఱచనః. అుందర షఽదమఱన ద ుంగ లలుంచ (ఆకర షుంచ) శమమషనకయమ న కనఱ కఱలసడు శఱచనడు. శర బటల ఱ ఈ లసయఖయన కూడ ఫుద ళతయయుంగస చ ఫుతూ ళువణు ురసణుం (3.18.16)నుండ ఉదషర ుంచయల. ునఴచ యకస ుంఫయ ధఽక భమమషః అజతకషణః. ఆమన ఎరఱతు దశ ఱ ధర ుంచచముననడు. ఎననడ ఒడతృత తు కననఱ గఱలసడు. తన భమచ అుందర తూ మశ ుంజళసడు.

ఆమన కననఱ అుందుం అశయలఱన మశ ుంజమడతుక భతరమ కసద. బక ఱన తనయడక తవహకతళడతుక ఉయగడుతణుంద. నచచమర తయలమళ (11.2)ఱ ఆుండళ తలల ఇఱ అననద – శరయుంగుంఱ ఉనన న అభఽతభూర! అుందమ న శరకజఞఱ , అుందమ న నయల, అుందమ న కననఱ కఱలసడ! అుందమ న నతముంద అుందమ న దముం కఱలసడ! తూ అుందుంత ననన తూ ళఴుం చశక ననళుగద!. – ఇఱ బగళుంతణతు కననఱ , తయలమతు అుందుం గుర ుంచచన రసస ళనఱ నఱయయుంఱ అనకుంగస ఉననయ.

శర ఴుంకయలఱ లసయఖయ – శర ఴుంకయలఱ ‘ఱచన’ అనగస కననఱ , జఞ నభు అన ర ుండు అరస ఱన గశ ుంచయల. ళలబనమ ఱచనమ నమనమ జఞ నమ లస అశయ ఇత శఱచనః. ళలబనమ న కననఱ , జఞ నభు కలలగ నలసడు శఱచనడు.

శర చచనమమనుంద ళుళయణ – ఇకడ అుందభు అనగస ఴరయసుందయయభన గసద. బగళుంతణడు తన శఽఴహ అుంతటతు, దతు ఱకషయభున శపవభుగస చచన అతు కూడ గశ ుంచళఱవహముననద. బగళుంతణడు శకఱ బుళనఱఱన ఇుపడు జయలగుచననద, ఇదళయక జర గ నద, భుుంద జయలగఫ ళునద కూడ చచన. అనగస ఆతమజఞ నభు కలలగ నలసడు గనక ఆమన శఱచనడు.

శర శతయదల లసవహవఠ – బగళుంతణడు (1) అుందమ న కనఱ గఱలసడు (2) శకఱ జళుఱక దఽఴహతుచచలసడు (శయలయడు) (3) ఆమనక శయయచుందర ఱ కననఱ . కనక ఆమన శఱచనడు. శభయగ ఱచన తృసర ణ న మవహమన ఉదత శత ఇత శఱచనః శయయః – చుందర శర య చ నతర

801. అయః - శ తుంఫడనలసడు, ఆరసధుంఫడనలసడు. - శయలయతుయలుంఱ ఉననలసడు.

శర ళువణు శషశరనభ సత తరభు - ళుళయణ

85ళ ళల కభు - 9 ళ జ

ఒుం అరసమ నభః

అయ - తన, శళన చ - లడచముట, శ తుంచట. అయచుత శ మత ఇత అయః. ఋచ - శ త - శ తుంచట; అరచ - ూజఞమమ - ూజుంచట.

శర బటల ఱ లసయఖయ – అతయుంత ధర మక ఇత శ తవ త ః అయః ఈర తః. తన బక ఱచత తకలల ధర మక డతు శ త చమఫడడలసడు ‘అయః’. అయలుత శ మత ఇత అయః. ఫుద ళతయుంఱ ళురకధఱచత కూడ ఇుంతలసడు అుంతలసడు అతు శ తుంఫడనలసడు అయలడు.

శర ఴుంకయలఱ లసయఖయ – ఫరహమదతః ూజయతమ యహ అయచతూమతవత అయః. ఫరహమదఱచతకూడ ూజుంఫడనలసడు అయలడు. శర కఽవుదత బయదవజకూడ ఇద భలసతున చ ఫుతూ భగళతుం (!2.13.1)నుండ ఉదషర ుంచయల. మమ ఫరహమ ళయలణుందర భయలతః శ ళతు దల యః శల ః. ఫరషమ, ఇుందర డు, ళయలణుడు, లసముళుళుంటలసయల ఆమనన దళయశ తణఱత శ తచముదయల.

శర చచనమమనుంద – ‘అయ’ అనగస శయలయడు. శరభననరసమణుడు శయలయతుయలుంఱ రతయకషద ళమ ముననడు. ఱకభునక కసుంత, లడత రససదశ ననడు. అతున జళుఱుందన అుంతరసయతయ ముననడు. ఆమన ఱక ుంట జళుం ఱద.

802. లసజశనః లసజశతుః - అననభుళుంటలసతు (ఐశ క ళువమభుఱుంద) యలచచతు (ఆశకతు) కలలగ ుంచచనలసడు. - అననభు కతర నలసర క అననభున రససదుంచలసడు. - శకఱ జళుఱక ఆహయభు ఱతుంజములసడు.

ఒుం లసజశతుయ నభః ఒుం లసజశనయ నభః

శర బటల ఱ ఈ నభభున ‘లసజశతుః’ అతూ, శర ఴుంకయలఱ ‘లసజశనః’ అతూ చ తృసపయల. శర శతయదల లసవహవఠ ర ుండు తృసఠభుఱన ఇచచయల. భర ము ‘లసజశతుః’ అనద ‘ల దక తృసఠభు’ అననయల. ఫషృళస ఇుందక కసయణుం లదఱఱ ‘లసజశతుః’ అతు చ పఫడ ఉుండడుం కసళచచన. ఉదషయణక ఋగవదభు 9.110.11, 3.51.2, 10.91.15. లసజ - అననభు, ఆహయభు; శన - శుంబక , దన - ఇచచట, ళుబజుంచట.

శర ళువణు శషశరనభ సత తరభు - ళుళయణ

85ళ ళల కభు - 10 ళ జ

శర బటల ఱ లసయఖయ – నవహకయ లసదన ఐశ కమ అననదకమళ శుంబజత ఇత లసజశతుః. తన నవహక లసదభుత అననభుళుంట ఐశ క భయగభుఱట యలచచతు కలలగ ుంచచనలసడు (ఫుద ళతయుంఱ). కషణకః ళరతమ శదమ మత తృసర తః తృసర తః దధయదన కఫఱన గఽషు త ఇత. కషణక ఱ (ఫద తకషుళుఱ ) తృర దద నన యలగననుం తుంటయల. అననదన యశ కసనయమ మససమనమషయుం బళుంత శ శ లసజశతుర తణయకః ళశవరకు ऽననరద భనః అననభు తదఱగు ఐశ క పఱభుఱముంద యలచచతు ుటుంచచనలసడు ‘లసజశతు’. ఈ నభభు అషస కషర భుంతరభు. అననభున ఇశ ుంద. ఒుం లసజశతుయ నభః.

శర ఴుంకయలఱ లసయఖయ – లసజమ - అననమ అర నమ శనత - దదత ఇత లసజశనః. కతర నలసర క అననభున ఇచచలసడు లసజశనడు.

శర రసధకఽవుళసవహ – బగళుంతణడు జళుఱక జనమభునక భుుంద అననభున వహదభు చమున. ఉదషయణక తడడ ుటశర క తలల రభుమఱ తృసఱ వహదుంగస ఉుంటయ.

శర చచనమమనుంద – బగళుంతణడు శకఱజళుఱ ఴరయభునక , భనశసక , ఫుదకతు కూడ తృఴహకత కఱ గజమున. గసభళుఴయ చ బూతతు ధయమభయషమజసస ుషసు త చవధః శరసవ సత మ బూతవ యససతమకః – గత 15.13

ఽథవముంద రలశుంచచ, నన న ఴకదవరస శకఱ బూతభుఱన ధర ుంచచ, తృత ఴహుంచచననన. యశ శవయలుడన , అనగస అభఽతభముడ న చుందర డన ఒవధఱక , అనగస ళనశపతణఱతునుంటక ుఴహతు చకూయలచచననన.

803. ఴఽుంగ

- కభుమఱ కఱలసడు. - న భలల హుంఛభు చత ధర ుంచచ , కభుమ ఉననలసతుఱ కనహుంచచనలసడు. - భతసు, ళరసష అళతరసఱఱ కభుమ కలలగ నలసడు. - చత గకళయనగ ర శఖయభు ధర ుంచచనలసడు. - రత జళుక తన ఴఽుంగభు (ఴక) రదర శుంచకన అళకసఴుం కలలగ ుంచచనలసడు. - తన బక ఱక ునయజనమ బమతున నఴనుం చవలసడు.

శర ళువణు శషశరనభ సత తరభు - ళుళయణ

85ళ ళల కభు - 11 ళ జ

ఒుం ఴఽుంగ ణ నభః

ఉదమగ ర ఱతు శరళరసషభూర శఱపుం. ళుకడమనుండ.

‘ఴఽుంగభు’ అనగస కభుమ. కుండ శఖయభు (కుండ కభుమ), ఆధతయభు, గయవభు (ఴఽుంగబుంగభు) ళుంట అరస ఱన కూడ శచచశ ుంద. ‘ఴఽుంగ’ అన దభు ఇుంతక భుుంద కతున నభఱఱ ళచచచనద. భహఴఽుంగః (57ళ ళల కభు, 540ళ నభభు), న కఴఽుంగః (81ళ ళల కభు, 869ళ నభభు).

శర బటల ఱ లసయఖయ – ఫుద ళతయుంఱ బగళుంతణడు అశ ుంససశచకుంగస చత న భలలహుంఛభు ధర ుంచచ, క కభుమ కఱలసతుఱ అగుహుంచడు. ఇుందక శర బటల ఱ ళువణు ురసణభు (18.2)నుండ ఉదషర ుంచయల. తత దగుంఫరక భుుండ ఫర హతరధరక దవజ

భమమష ऽశరసన ఴకషణమ ఇద ళచనభఫరళూత

అతడు దగుంఫయలడ , ఫ డగుుండుత, చత న భలలహుంఛభు ధర ుంచచ, భఽదళుగస ఇటల లలక న. (చత న భలల హుంఛభు ధర ుంచట జ న తకషుళుఱ ఆచరసఱఱ కట. ‘ఽథరసయ చర తర’ అన శ ుంద కళుత రకసయుం అభయవహుంషృడన ఫద డు న భలలహుంఛుం ధర ుంచడు. – శర శచ. శచ. ళుఱసన తభ అనలసదుంఱ ఇచచచన తృసదఠ క). కరऽవహ హుంఛకస మశయ ఴఽుంగ షుంశ ళుడుంఫనత

శయవ రుంచ తధయతవ శుంళుదతమతవ లసదనః రుంచుం తధయ, జఞ నమ ఆతమ అతు లసదుంచ ఫుద డు తన అశ ుంససలసదనతు త లలమజ మయడతుక న భలలహుంఛతున చత ధర ుంచడు.

శర ఴుంకయలఱ లసయఖయ – రలమ అుంబవహ ఴఽుంగలసన భతసుళుళరవయలః ఴఽుంగ. రలముంభయతుధఱ శరభతసుళతయలడ తన కభుమనక తగ లలుంచచన నళముంద శతయళరతదఱన ససగయభు దటుంచచనలసడు ఴఽుంగ .

శర ళువణు శషశరనభ సత తరభు - ళుళయణ

85ళ ళల కభు - 12 ళ జ

శర అనుంతకఽవుళసవహ – ఈ నభభున శరళరసహళతయభునక కూడ అనవయుంళచచన. తృసతఱుంతయగతయన బూతతు శరళరసషభూర తన కభుమత ఱళన త న. 58ళ ళల కభు, 542ళ నభభు ‘భహళరసషః’.

శర శతయశుంధ మతరసజ – ఴఽుంగసణ గకళయన ఴఽుంగసతు అశయ శతు ఇత ఴఽుంగ. గకళయనగ ర శఖరసతున తన చత ధర ుంచచనలసడు ఴఽుంగ .

శర శతయదల లసవహవఠ – ఴఽుంగ - ఴక, రలసషభు. బగళుంతణడు శకఱ జళుఱక తభ ఴకతు రదర శుంచ ళుధనుం ఇచచడు. ఉదషయణక తృసభుఱ కతయఱ , తఱ క తక ఴఽుంగభుఱ గస నననళు.

శర కఽవుదత బయదవజ – ఴఽ - శ ుంససమమ - ఫధుంచట, చుంుట. ఴఽణత బళబమమ ఇత ఴఽుంగమ అళుచచుంతయ ససభయుమ తదశయ ఇత ఴఽుంగ. తన బక ఱఱ ునయజనమ అన బమతున నఴనుం చవలసడు ఴఽుంగ .

804. జముంతః జయుంచలసడు.

ఒుం జముంతమ నభః

జ - జయ - గ ఱ చట. జతలసన ఇత జముంతః.

శర బటల ఱ లసయఖయ – భమళసశభుఱ శఽఴహకూడ బగలసనతు లఱయ. భుంచచ చ డుఱ క కసయణుంచత ఆమనళఱ ఏయపడుతయ. ఆవహకయలసదనః శుంళుదతమతవ రుంచతధయతవలసద ః జతలసన ఇత జముంతః. రుంచభు తధయ అన భమలసదుంత ఆవహక ఱన ఒడుంచచనలసడు జముంతణడు. దతుక కసయణతున జఞగతగస అయుం చశకతలసలల. ఎుందకుంట అశయలఱఱ కుందయల ఆవహకకయమఱదవరస గప ఴక ఱ ససధుంచచ ఱక ఱక కడు చసస యల (ఉదషయణక – ళృకసచయలయడు, రసళణుడు). అఱుంటలసర తు తన నవహ కలసదనఱత డభయగుం టుంచచ తుజమ న బక ఱన ఉదర ుంచలసడు గనక బగలసనడు జముంతణడు.

శర ఴుంకయలఱ లసయఖయ – అరన అతఴయన జమత, జమశతణరసవ జముంతః. తన ఴతణర ళుఱ జముం తృ ుందలసడు జముంతణడు. ఇఱ బగళుంతణడు దళతఱ కషన, తృసుండళుఱ కషన ఉుండ లసర ఴతణర ళుఱ రసజమతుక కసయణభమయడు.

శర చచనమమనుంద – బగళుంతణతు జముంతగుణభుళఱన భనుం తణచమ న కతర కఱన జయుంళచచన.

శర ఫఱదళ ళుదయబూవణ – జమత శఖన ఫషృముద లసగుయద లస ఇత జముంతః. భటఱఱన, ఆటఱతృత టఱఱన శరకఽవణు డు ఎఱుపడ తన తతణర ఱఱ జముం తృ ుందలసడు గనక జముంతణడు.

శర ళువణు శషశరనభ సత తరభు - ళుళయణ

85ళ ళల కభు - 13 ళ జ

శర శతయదల లసవహవఠ – యష శయవద జమత, న కదచచత రసజమమ ఱబత ఇత జముంతః. ఎఱుపడ జయుంచలసడు, ఎుపడ రసజముం తృ ుందతులసడు జముంతణడు. బగళుంతణతు అధనుంఱ శభశ ళుఴవభూ నడుశ ుంద. బగళుంతణడు ఎళర కషన ఉుంటడ లసయల తపక జముం తృ ుందతయల. ఏళమ శ య లత జముంతభగఽమమ ళువణు మ శ శయవమ జమతత ఫ ధయమ

మససయవహ శలయ బగలసన జముంతః కమ ళసతరళశశయ నయశయ క యలయః బగళుంతణతు అుండ, ఆశరశసఱ ఉుంట ఎతున ఆముధఱ న, ఏమ న గసతు లసర ళుజమతున ఆఱళు.

శర లదుంతదశక ఱ కసభవహకసవభు 6 –

తవయ యకషత యకషక ః కుం అనన యః తవయ చయకషత యకషక ః కుం అనన యః తూళు యకషక డల త ఇతయ యకషక ఱత తు ఏతట? తూళు యకషుంక ుంట ఇుంక ఇతయ యకషక ఱత చమగఱయల?

ససవతదశకన అతతశళభు 5 – కదచన క తఴచన కవచ న తశయ నససయత బమమ. బగళుంతణతు బక ఱక ఎుపడ, ఎకడ, ఎఱగూ బముం ఱద.

ఋగవదభు 1.91 21 – జముంతమ తవమ అనభద సత భ. ఋగవదభు 10.103.8 – దళవననమ అతబుంజతనమ జముంతనమ భయలత ముంతవగమ.

805. శయవళుజజయ - అతూన నయలచక ననలసర తు జయుంచచనలసడు. - అుంత త లలవహనలసడు భర ము శద జయుంచలసడు. - అుంత త లలవహన భునఱక హరమమ నలసడు.

ఒుం శయవళుజజయన నభః

శయవ - తతభు (శయత ఇత శయవః); ళుద - జఞ న - త లలవహకనట; ళుద - ళుచయణ - ఆఱచచుంచట, లసదుంచట; జ - జయ - గ ఱ చట; శయవ-ళుద-జయ – శయవళుజజయ.

శర బటల ఱ లసయఖయ – తన భధయమ న భవణభుతన, హపుంచ లసదుంతన ుండతణఱనుందర తూ ఒడుంచచనలసడు ‘శయవళుజజయ’. ఇఱ తన (నవహ క) లసదుంత అుందర తూ ఒడుంచచ, తదవరస లదళుదఱ న దవణ ఱన నవహక ఱ గస చళసడు. అఱ కసక ుంట అఱుంట అశయలఱ గప ఴక ఱ శుంతృసదుంచచ ధర మక ఱన ఫధసస యల.

శర ళువణు శషశరనభ సత తరభు - ళుళయణ

85ళ ళల కభు - 14 ళ జ

శర ఴుంకయలఱ లసయఖయ – శర ఴుంకయలఱ ఈ నభభున ‘శయవళుత’ భర ము ‘జయ’ అన నభభుఱ జుంటగస ర గణ ుంచయల. శయవళువమమ జఞ నమ అశయ ఇత శయవళుత. అతున ళువమఱ త లలవహనలసడు ‘శయవళుత’ అబయుంతరసన ఫహయన శ యణయకషదన ఴచ దయజమన జతణమ శరఱమ అశయ ఇత జయ. (కసభద) అుంతఃఴశతణర ళుఱన, శ యణయకషుతుళుంట ఫషయఴతణర ళుఱన జయుంచ గుణుం కలలగ నలసడు ‘జయ’. కనక ‘శయవళుజజయ’.

శర రసధకఽవుళసవహ ఈ ర ుండు నభభుఱన ఇఱ జడుంచయల. బగళుంతణడు ‘శయవళుత’ కనక కసభకతధద అుంతఃఴతణర ళుఱన జయుంగఱడు.

భుుండకతతువతణ 1.1.9, 2.2.7 – మః శయవజః శయవళుత.

శర శతయదల లసవహవఠ – ఴతణర ళు యషససయఱ త లలవ ఴతణర ళున జయుంచడుం ససధయుం. బగలసనడు అతూన త లలవహనలసడు ‘శయవళుత’ గనక అుందర తూ జయుంచ ‘జయ’. అఱ ఆమన ‘శయవళుజజయ’.

శర చచనమమనుంద – తభ తృసుండతయుంగుర ుంచచ గపగస చ ుపక నలసయల కూడ శభధవహతఱ శరభననరసమణుతు శతునధనుంఱ తుఴశఫదుంగస ఉుంటయల. కనక ఆమన శయవళుజజయ.

శర కఽవుదత బయదవజ – ‘శయవళుత’ అనగస అతూన త లలవహన ఫరషమళుంటలసర తు శచచుంచన. లసయుందర కుంట గపలసడు గనక బగళుంతణడు శయవళుజజయ. శయవమ ళుదతు ఇత శయవళుద ఫరహమదమః తనహ తుయతఴమ శయవజతమ జమత ఇత శయవళుజజయ

శర ఫఱదళ ళుదయబూవణ ‘శయవళుత’ అనగస ‘అతూన త లలవహనలసడు’ అతు ఇతయలఱ చ హపన అరస నన చ తృసపయల. కసతు ఆమన ‘జయ’ అనగస ‘గ యళుుంఫడులసడు’ అతు అయుం చ తృసపయల. శయవళుతణస ళవహవఠ లసభదలసదవణ జయ భష తరకష ऽశయ తుతయమ అవహ ఇత శయవళుజజయ. అుంత త లలవహన జఞ నఱ న ళవహవణఠ డు, లసభదళుడు ళుంటలసర చ కూడ గపగస గ యళుుంఫడులసడు గనక బగళుంతణడు శయవళుజజయ.

(1) శర నయవహుంషన కఽవుభచర ఆుంగ యచనక ఇద త ఱ గు అనలసదభు. (2) బగళదగ త ళల కభుఱ తతపయయభు గత రస, గకయఖూర రచయణనుండ.

శర యశణు షసషరనభ సత తరభు - యఴయణ

86ఴ ళల కభు - 1 ఴ జ

షఴయుబందయకషబయః షయవలహగవవరవవయః | భహసరద భహగరత భహబూత భహతుధ ః || (86)

806. షఴయుబందః - తన చతణయమ న లహదనత ల ద కభతభున భయుగుయచనలహడు (ఫుదు డు). - ఫంగహయుయంగు అఴమఴభులు కయగన షందయుడు. - భంగళరదమ న రణఴభంతరషవయూుడు. - షందయమ న షవయూభు కలలహడు భరము షఴల అతునంటతు చకకగహ యబజంచనలహడు. - యబకయమ న అకషయభులునన లదభులన రగనలహడు. - నదట న, కతృత లభుల న ఫంగహయు యంగుగల చందన చసనభులు కయగనలహడు.

ఓం షఴయుబందల నభః

ష (ఉషయగ); ఴ - ఴయణ - ఏయుకనట; ఴయుభు అనగహ యంగు, అకషయభు అన అరహ లుననయ. బంద - అఴమల - యడదముట; యద - జఞ న - తయవకనట. „ఫ‟, „ఴ‟యయభదః – అన లహయకయణషఽతరభు రకహయభు ‘యంద’ భరము ‘బంద’ అన దలకు ఒక అయం తవకనఴచున. శర బటట లు ‘బద ’ - అల - దచలముట - అన అయంల లహయఖయతుంఙయు. ‘బంద’ అంట ఇంకహ తలకభు (నదట ఫ టట ), అనషవయభు (ॐ ల చకక), జంక ఴంట తు చకకలు – ఴంట అరహ లుననయ.

శర బటట ల లహయఖయ – శర బటట లు ఫుదు ఴతయయంగహ తభ లహయఖయన కనసహగంఙయు. ఆవకతవలన టటభః దకహకషర ః

శర యశణు షసషరనభ సత తరభు - యఴయణ

86ఴ ళల కభు - 2 ఴ జ

షఴయుబందయకథ తః నలహయుః తృహనవనః తనయకక నయుుత, లహదనటభత, అందమ న దజఞలం (షఴయుభులు)త ల దకభతతున అలంచ (భయుగుయచ), నవకభతభునంద ఆషకతతు ంతృ ంద ంచలహడు షఴయుబందఴు. ఈ నభభు నలహకషర భంతరభు. తృహభులన సరంచన. ఓం షఴయుబందల నభః. ఈ యధంగహ లదభుల ధరహతున భయుగుయచడందవరహ దశణ లకు ఆ భతంఴల కయగ లభలన తులహరంఙడు.

శర వంకయుల లహయఖయ – శర వంకయులు ‘బంద’ అనగహ ‘అఴమఴభులు’ అన అయంల లహయఖయతుంఙయు. బందఴః అఴమలహః ష-ఴయు షదళ అషయ ఇత షఴయుబందః. ఫంగహయుయంగు అఴమలహలు కయగనలహడు షఴయుబందఴు. 79ఴ ళల కంల 743నండ 746ఴయకు నభభులు – షఴయుఴయుః, శభంగః, ఴరహంగః, చందనంగద – కూడ బగలహనతు వరయస ందరహయతున కరష ననయ.

శర లహవశ కూడ ఈ అయంల ఒక లహయఖయ ఙతృహుయు. ష-ళలబనమ, ఴయణమమ దవయమ యూమ మషయ ష షఴయుః, షఴయు బందఴః అఴమఴః మషయ ష ష-ఴయు-బందః. ళలబనకయమ న యంగు, అందమ న అఴమఴభులు కలలహడు షఴయుబందఴు.

శర రహధకశుళహవ – బకు లు ఒనరంచన మజఞ లల అగనకుండంనండ ఫంగహయుఴయుంల అఴతరంచలహడు షఴయుబందఴు. ఫరసదఴుడు కహంచుయంల మజం ఙవనుడు బగఴంతణడు కంచ యుభళళు అరహుభూరగహ ఉదభయంఙడు.

శర వంకయులు ఙున భరక లహయఖయ – ఴయుభు - అకషయభు; బందఴు - అనషవయభు. ళలబన ఴయుః అకషయమ బందసహ మవ న భంతర తన-భంతర త లహ షఴయుబందః. ఏ భంతరభునంద షందయభగు అకషయభున భరము బందఴు (అనషవయభు) కలద అట భంతరభు అనగహ ఓంకహయభు గలలహడు, అనగహ రణఴ షవయూుడు. తతరయతుశతణ 1.81 – ఓం ఇత ఫరస. కఠతతుశతణ 1.2.15 – తత త దమ షంగశణ ఫరయమయయమతయతత.

శర లహవశగహర భరక యఴయణ – బంద - అఴమల - యడదముట; బందత - అఴమలహన కరతత - యబజంచలహడు. చకకతు యూభు కలలహడు (షఴయు) భరము షకల జఴులన చకకగహ యబజంచలహడు, కహతు అయ కయవ జయంచనటట ఙములహడు. ఉదసయణకు – ఙటన కభలు, ఆకులు, ూలు – ఇల యబజంచన. స యభండలభున గసభులుగహ యబజంచన. మథమమ షఽయయషథమమ షభష రంచః యషుయమ అఴమఴ-అఴమఴ యభఴమ ఆననః, తర-పల-ుశు-ళహఖదతు ఴకషవయఴ.

శర యశణు షసషరనభ సత తరభు - యఴయణ

86ఴ ళల కభు - 3 ఴ జ

శర షతయషంధ మతరహజ – బంద - అకషయభు; యద - జఞ న; షఴయు - లదభులు. ళలబన ఴరహు మవ న ష షఴరతు లదః, తషయ బందః జఞ త షఴయుబందః. లదభులు తయవనలహడు షఴయుబందఴు.

శర ఫలదఴ యదయబూశణ – ష-ఴరతు లలటసత బందః అషయ ఇత. నదట ఫంగహయుయంగు ఫ టట కలలహడు. లద ఫంగహయుయంగు నదట ఫ టట కలలహడు షఴయుబందఴు.

శర కశుదత బయదవజ – షఴయుమఴ తభ బందఴః చందన బందల మషయ చఫుక, కతృత ల భషక ష ష-ఴయు బందః. ఫుగగలు, తల, చఫుకభు చందను అలంకయణ కలలహడు షఴయుబందఴు.

ఫ ంగళూయు శరసరల కుంఠకషతరంల శర లకషమ నయవంససహవమ. యకడమ చతరం.

807. అకషబయః - గంభయమ న చతభు కలలహడు, కలతఙందతులహడు. - రహగదవశభులు లతులహడు. - భరచతు బమ టనలహడు.

ఓం అకషభయమ నభః

ఈ నభభు ర ండుభయు ఴష ంద –

86ఴ ళల కభు. 807ఴ నభభు. అకషబయః – షఴయుబందః అకషబయః షయవలహగవవరవవయః 107ఴ ళల కభు. 999ఴ నభభు. అకషబయః – యథంగతృహణ ః అకషబయః షయవరసయణముధః

కషుభ - షంచలన - కలతన ందట, కషభంచట, చయంచట.

శర బటట ల లహయఖయ – గంభరహవమతవన అయకహయయః. ఫుదు తుగహ బగఴంతణడు లహద ంచనుడు ఎఴయూ ఆమనన ఎదరకనలయు. ఎందకంట ఆమన గహంభయయం అలంటద . గంభరహవమతవన లహయధ కహయతమ చ షః అకషబయః షఴయుసహయత అకషబయతవ రదమకః గంభయమ న సదమం కలలహడు. అధ కహయభు కలలహడు. యులఙ కలతన ంద ం తగతులహడు. ఈ నభభు షతృహ కషర భంతరభు. కలతలు లకుండ ఙష ంద . ఓం అకషభయమ నభః.

శర యశణు షసషరనభ సత తరభు - యఴయణ

86ఴ ళల కభు - 4 ఴ జ

శర వంకయుల లహయఖయ – రహగహద భః వఫ ద యశయ వు, తర-దవ-అరభవు, న కషబత ఇత అకషబయః. రహగదవశభులు, వఫ ద యశమభులు, భూడులకభులలతు వతణర ఴులు, ఎఴయూ ఇతతుతు కలతన ంద ంలయు గనక ఆమన అకషబుయడు.

శర చనమనంద గతలతు వతరజ లకషణభులన (2.54నండ 2.61ఴయకు) రసహ యంఙయు. ఈ వతరజషవభఴమ అకషబుయడన బగలహనతు షవభఴభు.

శర షతయషంధ మతరహజ భరక కత అనబలహతున భన భుందంఙయు. ఆమన ‘షఴయుబందః’ భరము ‘అకషబయః’ అనయ ర ండఽ కయ „షఴయు-బంద-యకష-బయః‟ అన ఒక నభంగహ రగణ ంఙయు.. షఴయు బందల మవ న తత షఴయు బంద - షఴయు బందఴత యకషవు షఴయుబంద - యకష భరచః, తమ భయషమత భశమత ఇత షఴయుబంద-యకష-బయః. షఴయుబందఴులు, అనగహ ఴంట ఫంగహయుచకకలు కయగన లడ. ‘యకష’ అనగహ అలంట రహకషషడు భరచడు. బయ - బమ - బమ టనలహడు. ఇల భరచతు భతఴసృతు ఙవనలహడు షఴయుబందయకషబుయడు, అనగహ శరరహభుడు.

808. షయవలహగవవరవవయః - లహకుతణలందరకత రబుఴు. - లహకహుతణయయభు కలలహరల అతణయననతణడు.

ఓం షయవలహగవవరవవరహమ నభః

లహకుక ఆధ తయభు కలలహయందరక అధ తయ నలహడు షయవలహగవవరవవయుడు. షయవ-లహక-ఈవవయ-ఈవవయ. ఈ షయవలహగవవయులు ఎఴయు అన యశమం యయధ లహయఖయనలు ఆధయడనయ.

శర బటట ల లహయఖయ – శర బటట లు ఫుదు ఴతయయంగహ లహయఖయతుంఙయు. లహదలల ఇతయ ండతణలందర న ఫుదు తుద ఙయ. లహద లహఙమతవః తృహయం య గచఛత ష యయతః యఴయరతు లహకరద ఇత షయవలహగవవరవవయః రతలహదలత లహద ంచటమందగహతు, ఇతయుల సదమలన ఆకరషంఙటటట భట డడంలగహతు తనకు మంచనలహడు లడు అతు యుతృ ంద నలహడు. ఈ నభభు దవదళహకషర. లహకుటటతవభుతుష ంద . ఓం షయవలహగవవరవవరహమ నభః. అయత ఇకకడ గభతుంచఴలవన యశమం ఏభంట బగఴంతణడు ఫుదు ఴతయంల నవకతవతున షభరుషఽ , ళహషయయుదుంగహ లహద ంఙడు.

శర యశణు షసషరనభ సత తరభు - యఴయణ

86ఴ ళల కభు - 5 ఴ జ

శర వంకయుల లహయఖయ – షయవలహగవవయుడనగహ ఫరస. అట ఫరసకు రబుఴు గనక నరహమణుడు షయవలహగవవరవవయుడు.

శర షతయషంధ మతరహజ – షయవలహగవవయుడనగహ యుదర డు. అట యుదర నకు రబుఴు షయవలహగవవరవవయుడు. షరవషహమ లహచః షయవలహచః త సహమ ఈవవయషయ యుదరషయ చ ఈవవయతవత షయవ-లహగ-ఈవవయ-ఈవవయః.

శర ఫలదఴ యదయబూశణ – షయవః యతయద లకషణ లహఙత మతర ష షయవలహక, తుఖలళహష రతతృహదయ ఇతయయః, మత ఈవవయ - ఈవవయయధ - యుదర ద తుమభకః. ఫరస, యుదర డు భరము ళహషండతణలు షయవలహగవవయులు. లహరకత ఈవవయుడు షయవలహగవవరవవయుడు.

శర చనమనంద – కనతుశతణ నండ: కనఴతమ లహచమ ఇభమ ఴదతు? ఎఴరఴలన భటలు ల లుఴడున? తదఴ ఫరసమ తద వద ు . ఫరసభు కహయణంగహ. భటలు అంట కఴలం వఫ లు, ఇంద రమలు కహద. లహతుకత కహయణమ నలహడు నరహమణుడు.

శర లహవశ – లహచషుత, అగన, యదయత ఴంటలహయు లహకుతణలు. లహయందరక రబుఴు షయవలహగవవరవవయుడు. అనకయధల జఴులుననయ. లహటకత వఫ లు ఙవ వరయభగహలు యయధంగహ ఉననయ. యటతునంటక కహయణం నరహమణుడ.

809. భహసరదః - గు షయషు - తృహులన భుంచలవద . ుణయుయుశణలు భయల భయల సహననం ఙవద . - లతన తూటత షంఫంధంకలలహడు - కహయమభయనభు, కషమయసహగయవమనభు షఽచంఫడనయ. - బూమ ఎండతృత కుండ ఉండందకుగహన భహసహగయభులన షఴంచనలహడు.

ఓం భహసరదమ నభః

హరద - అఴయక వఫ - గరజంచ ధవతు, అయుం కహతు వఫభు ఙవద సరదభు. సదత ఇత సరదః; భహసరదభు-గు సరదభు (సహగయభు).

శర బటట ల లహయఖయ – ఫుదు ఴతయయంగహ, మతర తృహకయణః అ-ునయుత నమ తుభజజతు

ుణయకత గహసమ గహసమ తయతు ష భహసరదః తృహులు భయల లఴకుండ భుతుగతృత య షయషు. ుణయతణలు భయల భయల సహననం ఙవ ఆనంద ంఙ షయషు భహసరదభు. అల బగఴంతణడు భహసరదడు.

శర యశణు షసషరనభ సత తరభు - యఴయణ

86ఴ ళల కభు - 6 ఴ జ

తనసం ద వశతః కూ రహన షంసహరశణ నరహధభన

కషతృహభయజషరమ యభన ఆషరఴవఴ యతుశణ – గత 16.9

అటట ఇతయులన దవఴంచ తృహతృహతణలన, కూయుల న నరహధభులన భటభటకతతు ఈ షంసహయభునంద ఆషరయనలలన నన డలముచందన.

శర య.య. రహభనజన – రలహసం భధయలషడగుండలు ఎలంటల తృహతృహతణల న అషయులకు బగలహనడు అలంటలహడు.

శర వంకయుల లహయఖయ – అఴగహసయ తదనందమ యవభయ షఖమ ఆవ యగన ఇత భహసరదః. ఎఴతుమంద భుతుగ యగులు యభనందభున అనబయంతణరత అట చలతు షరతఴయభు గనక ఆ భహతణడు భహసరదడు. శరసర వయణగత షయవతసయణభు.

శర షతయషంధ మతరహజ – భహన సరద మషయ కహయమభయన కహల లహ షభుదరవమన కహల లహ ష భహసరదః. కహయమ భయన కహలభులన, సహగయవమన కహలభులన లతన తూటత షంఫంధభు కలలహడు భహసరదడు.

శర షతయదల లహవశ –

భహసరద యశణు యమయఘ కరహ కరతత యవవమ ఫసృ సహధనమ

భహసరదమ ష కుయుత షభుదరమ యఴయన బూః షఽయయ ఖరహంయతృహతః షఽయుయతు తభుఴలన బూమ ఎండతృత కుండ గు సహగయభులన షఴంచనలహడు యశణు ఴు. అలంట అమయఘమ న నలన ఙవనలహడు భహసరదడు.

810. భహగయః - తృహులన షంసహయభన గు కందకభుల (గతతల) డదరములహడు. - భహభయతంల గు సహయధ , యధ కుడు. - గయుడధవజభుగల గు యధభు మతుంచలహడు. - ళషహచలంఴంట గు యవతల తుఴవంఙలహడు. - యవవభంత దతునండ ఉదభయంచ, దతుమంద తుఴవంచ, దతుల యయనభతణంద ఆ ద కందకభు.

ఓం భహగరహ మ నభః

గర - తుగయణ - మరంగలముట, ఫమటకు తచుట. ‘గయ’ అంట ద గతయ (కందకభు, అగడ), యధభు అన అరహ లుననయ.

శర యశణు షసషరనభ సత తరభు - యఴయణ

86ఴ ళల కభు - 7 ఴ జ

శర బటట ల లహయఖయ – శర బటట లు ‘గయ’ అంట అగడ (గతయ) అన అయంల లహయఖయతుంఙయు. ఏఴమ ఫసయ కుదఴ యతువవశ నషహ తనమ రయలహద గరహ అసహత ఇత భహగరహ . దరహయుగ ల నలహరతు బగఴంతణడు రయలహద నయకహలల డలసహ డు. ఆ నయకహల భహగయలు. అల లహటల డదరవలహడు భహగయ. తృహతృహకహ ంత తమనశ రజఞ నమ రయలహదమః గరహ మసహనహగయః ష షత ఴషఴయుకః ధయయయుదుమ న భయగభునఴలంబంచన తృహకయులన, జఞ నభు లతులహరతు రయలహద నయకహలల డలవలహడు భహగయ. ఈ నభభు అషహ కషర భంతరభు. ఓం భహగరహ మ నభః. శర బటట లు గత (9.3)నండ ఉదసరంఙయు –

అవదుధనః ుయుషహ ధయసహయషయ యంత

అతృహర య భం తుఴయంత భతణయషంసహయ ఴయమతు

ఓ యంత! ఈ ధయభయగభునంద యళహవషభులతు ుయుశణలు ననన తృ ందజఞలయు. కనక లహయు భతణయయూ షంసహయచకభునంద రబరమంచచందయు. శర బగఴదర భనజుల గతభశయంల ఈ ళల కం లహయఖయనం రకహయం – ధయభయగంల చరంచడతుకత అయహత తృ ంద , భయల అవదు , అయళహవసహల కహయణంగహ ఆ భరహగ తున యడచనలహరతు గురంచ ఈ గతళల కంల ఙుఫడంద . “అస ! భసద దం ఆవుయయం!” ఇద ఙల ఆవుయయం గద! (ధయం తయవ ఉండమ నయకంల డడం) అతు బగఴదర భనజులు చఴరల లహయఖయతుంఙయు.

శర వంకయుల లహయఖయ – శర వంకయులు ‘గరహ ’ అనగహ కందకభు, యధభు అన ర ండు అరహ లలనఽ లహయఖయతుంఙయు. బగఴంతణతు భమ దటరహతు కందకభు (అగడ) గనక ఆమన భహగయ. ఇందకు శర వంకయులు గత (7.14)నండ ఉదసరంఙయు –

దయశయషహ గుణభయ భభ భమ దయతయమ భమఴ య రదయంత భమమతం తయంత త న భమ తరగుణతకమ నద . అలకతకభయనద . ఇద అధ గమంచటకు సహధయభు కహతుద . కహతు కఴలభు తుయంతయభు ననన బజంచలహయు ఈ భమన అధ గమంచ షంసహయ షభుదరభునండ ఫమటడగలయు.

శర వంకయులు ‘గయ’ అనగహ ‘యధభు’ అన అయంల కూడ తుయుకభు (3.5) ఆధయంగహ లహయఖయతుంఙయు. యధऽ గరహ ఉచయత, గణతః ష త కయణః ష త తభమ మనమ, „అరతసథ ఴయుణమతర గయమ‟ – తుయుకభు 3.5

శర వంకయుల లహయఖయ – గరహ వఫద యధ రహయయ న యుక తయుకః, తసహత భహయధః భహగయః. అయుజ నతు యధసహయధ గహ భహభయతముదుంల రహణ ంచన బగఴంతణడు భహగయ.

శర యశణు షసషరనభ సత తరభు - యఴయణ

86ఴ ళల కభు - 8 ఴ జ

శర కశుదత బయదవజ కూడ ‘యధ కుడు’ అన అయంల లహయఖయతుంఙయు – భహన గరత గయుడధవజ యధ మషయ ఇత భహగరహ . గయుడధవజంత కూడన గు యధం కయగనలహడు భహగయ.

శర షతయషంధ మతరహజ – భహ-అగ-ర – భహగయ. అగ-కండ; ర-గతణలహ కరహ ర కః - ల ళళులహడు. భహనవు త అగహవు ళషహచలదమః తత ఋచఛత ఇత భహగయః. ళషహచలంఴంట గు యవతలకు ల ళళులహడు (తుఴవంచలహడు) భహగయ.

శర ఫలదఴ యదయబూశణ – బగఴంతణడు భహగయ, అనగహ ద గయయ. ఎందకంట అంత ఆమనలన ఉంటటంద . ఇశ కషం జగతకతునం ళహయదయ ష చరహచయమ

భభ దశ గుడకవ మఙునయదరశణ మచఛవ – గత 11.7 ఓ అయుజ న! న ఈ యూభునంద ఒకఙతట వతమ మునన షభష చరహచయ జగతణ న చఽడుభు. అంతగహక ఇంకన తూఴు చఽడదలచకతున లహటనతునంటతూ చఽడుభు.

బగఴంతణడు ఫుదు ఴతయం ధరంచ దశణ ల న అషయులన డతర ఴన టంఙడనన అయంల శర బటట లు లహయఖయతుంచన నభలల ఈ ‘భహగరహ ’ నభభు చఴరద . ధయం తునలహరతు బగఴంతణడు శకషంఙ యధనం గురంచ కంటన బకు లట బగఴంతణతు స శరలయభు, స లబయభు అన గుణలన షరంచ గహనం ఙమడం భరంత ఆనందదమకభు. కహతు ఇకకడ భనం గభతుంఴలవన యశమభు ఏభంట షఴలతు షభష కహయయభులు బగఴంతణతు ఇఙఛనసహయమ జయుగుతయ. ఈ రసహ ఴనల ఫుదు ఴతయభున అయం ఙషకలహయ. కయపలలన అంద ంజమడంల ఇదక ఘటభు.

ఇకకడనండ కతున నభభులు బగలహనతు శశరతృహలనన కరసహ య. 811. భహబూతః - భహతణలన తనలహరగహ గశ ంఙలహడు. - తరకహలభులఙత అయచఛననభుగహతు షవయూభు కలలహడు. - ంచబూతభులు తనమంద కలలహడు.

ఓం భహబూతమ నభః

బూ - షత మమ - ఉండుట, షంబయంచట. బూతభు అనగహ ఉండునద . నల, తూయు, అగన, లహముఴు, ఆకహవభు అన ంచబూతభులనకూడ బూతభులు అంటయు.

శర యశణు షసషరనభ సత తరభు - యఴయణ

86ఴ ళల కభు - 9 ఴ జ

శర బటట ల లహయఖయ –

తుగహ సకతవం కథ తం షవవ యలహజఞ తం ఘనత

సహవజఞ నఴరనం ుంసహ భనగహ సషథచయత

భహబూత భహతనః షవబూత ష మషయఙతచయత ఇంతఴయకు తన ఆజన ఉలంఘ ంచలహర యశమభు, లహరతు శకషంఙ యశమభు ఙతృహుయు. ఇుుడు తన ఆజన తృహయంఙలహరతు తన (బగఴంతణడు) ఎల అనగశ ంఙద ఙుఫడుచననద . భహతణలన అందరతూ తనలహరగహ గశ ంఙలహడు ‘భహబూతః’. భహనః బూతః మషయ ష భహబూతః. లకంల గులహయు, భసతూములు అతతు స తణ గనక ఆమన భహబూతభు. ఇకకడ భహతణలు అనగహ బగఴంతణతుమంద భనష లగనభు ఙవన బకు లు.

శర నభఱవయు తయుల మయయ 2.3.6 – శరసర తన బకు లనండ ఎడఫటటన బరంచలడు. బకు లు కూడ ఆమననండ లయు కహలయు. కనక లహరతు ఫధ టకుండ ఉండడతుకత బగఴంతణడు షద బకు ల సదమంల దంల ల లుగుతణంటడు.

శర వంకయుల లహయఖయ – కహలతరమ నఴచఛనన షవయూతవత భహబూతః. బూత, బయశయత, ఴయభన కహలభులఙ రమతభు కహతులహడు భహబూతభు.

ఇకకడ భయు భనం గభతుంచఴచున – శర వంకయులు బగఴంతణతు యతతవభున, శర బటట లు బగఴంతణతు స లబయ స శరలయతన రభుఖంగహ కరంఙయు. ర ండఽ శరతులహషతు కఱయణగుణభుల. కహతు ఎనన తృహభులు తయవ తయమక ఙవ భనలంటలహరకత ఆ దఴుతు స లబయ స శరలయతలు ఎంత ఆవన, ఊయటన ఇసహ య.

శర షతయదల లహవశ, శర షతయషంధ మతరహజ – ంచబూతభులు ఆమనమంద జతుంచనయ. ఆమనమంద ఉననయ. కనక ఆమన భహబూతభు. భహతు బూతతు ఆకహళహదతు మసహత ఇత భహబూతః.

అననభమయ కయన

ుడమ తుందర ఫటబూతభు కడు - ఫ డల న నలతుబూతభు

కతతువ లడమంగ డ బూతభు - ునకయు దబూతభు కనయ కయము చకట బూతభు - తృ నగు సత భుమయభు బూతభు

ఙటకహళు మంచనబూతభు - తృత టటదయల దబూతభు గహటు జడల బంకుబూతభు - జూటర నలభుషగు బూతభు

శర యశణు షసషరనభ సత తరభు - యఴయణ

86ఴ ళల కభు - 10 ఴ జ

క లవ బతల తరగట బూతభు - తృ లుుదంట దబూతభు ఫలుు లంకటగర బూతభు - ులుగుమద భహబూతభు

812. భహతుధ ః - తన బకు లన అధ కరభత తుధ ఴల ఆదరంచలహడు. - తన బకు లకు ఆమన తునధ . - యవవభునంద అతునంటక ఆవమమ నలహడు. - బకు లు అఴుషయంకద దచకన తుధ .

ఓం భహతుధయ నభః

తు (ఉషయగ); ధ - ధయణ తృత శణయ రహ న చ – ధరంచట, తృత ఴంచట, ఇచుట. తుతరహమ ధమత ుశయత ఇత, తుధమత అతర ఇత తుధ ః. తులుఴ ఙమునద తుధ . తుతరహమ - ూరగహ, ఎలుడఽ; తుధ - ఆవమభు, తులహషషలభు.

శర బటట ల లహయఖయ – త తుధ ఴత అత-రమ అషయ ఇత భహ-తుధ ః. బకు లన ఎంత రభత, తన తుధ ఴల చఽచకనలహడు భహతుధ .

శర నభఱవయు తయుల మయయ 10.7.8 – బగఴంతణతుకత తృహలకడయ అంట ఎంత ఇశమయ, ల కుంఠం అంట ఎంత ఇశమయ, న వరయభనన అంత ఇశభు. ఆమనకూ, ద ఴయదళహలకూ ఉనన షంఫంధమ ఆమనకూ, న దహతుక ఉంద . ఆమన న ఆధయడముననడు.

శర వంకయుల లహయఖయ – షయవబూతతు అవ న తుధమన ఇత భహతుధ ః. అతున బూతభులు ఆమనమంద వతమ ముననయ. రళమకహలభునంద అతున బూతభులన తనమంద తుధ ఴల దచకనన గనక ఆమన భహతుధ .

శర షతయదల లహవశ – భహనః షఽరహయదయऽ గహ మతర కషణ ఇఴ తుశ త ఇత భసతమ తుధ తవత ష భహ-తుధ ః. షఽయుయడు, గసభులు ముదలగునఴతునము ఆమనమంద కషులఴల ఒద గముండున గనక ఆమన భహతుధ .

శర చనమనంద – బగఴంతణతునండ అతూన ల లుఴడుతయ. ఆమనమంద అతూన తులుసహ య. భరము బకు లు తభ ఇషహ నసహయభు దచకనదగన తుధ ఆమన.

శర యశణు షసషరనభ సత తరభు - యఴయణ

86ఴ ళల కభు - 11 ఴ జ

శర తయుభంగ మఱవయు తయుకుకయమ తండకమ 1 – భన అఴషరహతుకత తుక లభంఙ తుధ . భనకు ఆధయంగహ తుయఙ షంబభు ఆమన. శర తయుభంగ మఱవయు రమతయుమయయ 7.1.7 – తూ కయుణకంట నకు లయుద కుక లద. నకు అఴుషరహతుకత దచకనన తుధ తూఴు. శర నభఱవయు తయుల మయయ 6.7.11 – భుంద అఴుషరహలకు దచకనన తుధ భధషఽదనడు.

శర కశుదత బయదవజ ఈ నభున ర ండు గుణల మలుకలయకగహ యఴరంఙయు – శర బగలహన శ బక తః రధభమ ూజయత తతవు తషయ భనభయ రతభ సదయ తుధమత ధయమత చ. బకు లు రధభంగహ ూజంఙ భహతణడు (భహ) శర బగలహనడు. భరమ బకు లు ఆమన తుధ ఴల సదమంల దచకందయు. ఓం భహతుధయ నభః.

(1) శర నయవంసన కశుభఙర ఆంగ యచనకు ఇద తలుగు అనలహదభు. (2) బగఴదగ త ళల కభుల తతుయయభు గత రస, గతయఖూర రచయణనండ.

వౄ వవు శషశరనభ వత తరభు - వళయణ

87ళ ళల కభు - 1 ళ జ

కుభుదః కుుందయః కుుందః యజనయః తృసళనऽతుఱః అభఽతళలऽభఽతళుశసయవజఞః శయవతభుఖః || (87)

813. కుభుదః - రకఽతభుండఱభుఱ భవతుఱత (బకు ఱత) కయవహ ఆనుంద ుంచలసడ. - దవు ఱన శుంషర ుంచ బూమక ఆనుందభు కయగ ుంచలసడ. - భుంగలకయమ న యభదభున రవసద ుంచలసడ. - తూయకఱుళఱ దుండన ధర ుంచలసడ.

ఒుం కుభుదమ నభః ఈ నభభు రుండభయల ళశ ుంద . 63ళ ళల కభు. 596ళ నభభు. కుభుదః – వుభ ుంగః ళసుంతదః శరవసు కుభుదః కుళఱఴమః 87ళ ళల కభు. 813ళ నభభు. కుభుదః – కుభుదః కుుందయః కుుందః యజనయః తృసళనऽతుఱః

కు-భుదః – కుభుదః. క - ఴఫద - ధవతుుంచట. కత ధనవత ఇత కుః. ధవతు చవద ‘కుః’. కుః ఽథ వ ఽథవవ (అభయకఴభు). భుద - షరష - శుంతఴహుంచట. మదత ఇత భుదః, మదమత ఇత భుదః. శుంతఴహుంచనద , శుంతఴహుంజషములసడ; కు-భు-దః – కుభుదః. కు - బూమ, భు - భుక, ద - ఇచులసడ.

వౄ బటటు ఱ లసయఖయ – క - రకఽతభుండఱ- తృసర కఽతఱకుం (బూమ)ముంద కడ, భుద - మదత - శుంతఴహుంచలసడ (బకు ఱ వసుంగతయుంఱ). తృసర కఽత భుండఱ బూభ మదనచు భవతుభః

వౄ వవు శషశరనభ వత తరభు - వళయణ

87ళ ళల కభు - 2 ళ జ

భుక బూమ రదనదవ కుభుదః ర కర తః రకఽతభుండఱభునుంద భవతుఱత ఆనుంద ుంచలసడ. బూమమద మకషభుతుచులసడ. యఱకసతుక శుంఫుంధ ుంచన మకషభునకడ ఇచులసడ (ఇషయభుఱన రవసద ుంచలసడ) కుభుదడ.

వౄ వ.వ. రసభనజన వళయణ – బగలసనడ భనళజనుమ తనుందళఱన ఎన కవసు ఱు అనబవుంచయ. అయణయకసుండభు (67.24)ఱ రసభుడ ఇఱ అనడ – రసజయయత బరుంఴః ళన లసశః వత నవుః షత ద వజః. నన రసజయయతు కఱమన. అడళుఱఱ ఉుంటటనన. వత దయమ ుంద . ఇుడ ఈ కష (జట ముళు) కడ చుంఫడుంద – ఇతు కవసు ఱు ఉన బగళుంతడ రసభుతుగస అతర, బయదవజుడ, అగశ ుడ ళుంట భునఱ వసుంగతయుంఱ శుంతఴహుంచడ.

వౄ చనుమనుంద – ఈ శఽఴహుతు చమడుం, దతుతు నడడుం అన ఫఽషతయ, అతుతయ కసరసయఱు బగళుంతతుక ఆనుందతు కఱుగజషవస య ఎుందకుంట ఇవ ఆమనకు భతరమ వసధయభయయయ నఱు.

వౄ ఴుంకయలఱ లసయఖయ – కుమ ధయణమ భ య అళతయణమ కుయవన మదమత ఇత కు-భుదః. బూమ భ రసతు తగ గుంచ (దవు ఱన నఴనుం చవహ) శుంతఴహుంచలసడ కుభుదడ. ఈ దవుతుగషణ కయకష ఆమన అళతర వస డ. బకు ఱన యకషవస డ.

ఇకకడ కడ వౄ ఴుంకయలఱు భర ము వౄ బటటు ఱ లసయఖయనఱఱ అనబళ భదదతు భనుం గభతుుంళచున. ఇదయౄ ‘భుదభు’ అనగస ‘ఆనుందభు’ గుర ుంచ చతృసయల. వౄ ఴుంకయలఱ లసయఖయ రకసయుం బగళుంతడ దవు ఱన వృకషుంచ, బూభ యుం తగ గుంచ శుంతవుం తృ ుందతడ. వౄ బటటు ఱ లసయఖయ రకసయుం బగళుంతడ బూమ బకు ఱ వసతుశతయుంఱ ఆనుందుం తృ ుందతడ. వౄ ఴుంకయలఱు బగళుంతతు ఴకతు రధనుంగస చగస వౄ బటటు ఱు బగళుంతతు బక వఱబయ వవౄఱయ గుణఱన ళర ుుంచయల.

వౄ ఎమ. వ. రసభనజయచయయ – కు - బూమ, భు - భుక, దః - ఇచులసడ. భుక ఱకభు, అనగస యభదభున ఇచులసడ కుభుదడ.

వౄ శతయదల లసవహవఠ – కు - ఆకసఴభు (క-ఴఫద ). ఴఫళత ఆకసళ మదమత ఇత కుభుదః, ఴఫ ఴయయ ఖష మదత ఇత కుభుదః శయయః. శయలయతుగస ఆకసఴుంఱ లఱుగుత శుంతఴహుంచలసడ కుభుదడ.

వౄ ఫఱదళ వదయబూవణ – ఉతఱధర కుభుదః. తూయకఱుళ ూఱభఱన ధర ుంచలసడ కుభుదడ.

814. కునయః - (కుుంద-యః) యతతవ జయఞ నభున రవసద ుంచలసడ. - (కున-దయః) అనక జనుఱఱ యలకుతృత యన తృసభుఱన తఱగ ుంచలసడ.

వౄ వవు శషశరనభ వత తరభు - వళయణ

87ళ ళల కభు - 3 ళ జ

- (కుుంద-యః) కుుంద ువభుఱుళుంట శవచఛమ న, ర వుదధమ న పఱభుఱన రవసద ుంచలసడ. - (కుమ-దయః) శయణయకషుతు లతకుత ళరసషయౄుంఱ బూమతు కయుంచనలసడ. - కసమతయథభుఱన రవసద ుంచలసడ. - (కుమ-దయః) బూమతు కయుంచ శభుదరభుఱన శఽఴహుుంచనలసడ. - (కుుంద-యః) బకు ఱు శభర ుంచ కుుంద ువభుఱన వవకర ుంచ ఆనుంద ుంచలసడ.

ఒుం కునరసమ నభః

వౄ బటటు ఱ లసయఖయ – ఇుంతకుభుుంద నభభు ‘కుభుదః’ఱ ‘కు’ అనగస ‘బూమ’ అన అయథుం చడమ నద . ఇుడ ‘కుుందయః’ నభుంఱ వౄ బటటు ఱు ‘కు’ అుంట ‘బూమ’క ఫదఱు ‘భుకబూమ’ అన అయథుంఱ లసయఖయతుుంచయల. ‘కుుందభు’ అనగస భుకబూమ తుచుద . అనగస యతతవ జయఞ నభు. అఱుంట యతతవ జయఞ నభున రవసధ ుంచలసడ కుుందయలడ. వౄ నభుఱవవయల తయలలమళ 2.3.2 – నకు తుజమ న జయఞ నభున రవసద ుంచన ఆచయలయడళు తూల. తవసుం శతత ముకస నుం బజతుం రతూయవకమ

దదమ ఫుద ధయగుం తుం యయన భభుముంత త – గత 10.10

అటట తుయుంతయ ధయనదఱదవరస నముంద ఱగభనశకఱ బకఴదధఱత నన బజుంచలసర క నన ఫుద ధయగభున రవసధ ుంచదన. దతుదవరస నన తృ ుందదయల.

తుయలక యచయత ఈ నభభునకు ఇచున లసయఖయ – కుమ అళయమమ తృస-లసచ, తశయ దయణత కునయః. ‘కు’ అనగస తృసభున శచుంచన. దతుతు ఛద ుంచలసడ కునయలడ. అనక జనుఱఱ తృత ర గుడన తృసభుఱన ట ుంచఱు చములసడ కునయలడ.

వౄ శతయదల లసవహవఠ ఈ నభభునకు చహన భూడ అరసథ ఱఱ ఇద కడ కట. తయజషత కు-జన శుంగభమ – అతు అభయకఴ లసయఖయనుం ఉుంద . తృసుఱ తడ కడదతు దతు అయథభు. వౄ లసవహవఠ లసయఖయ – కుమ - తృసమ దఽణత శవ-వలసనమ ఇత కుమ-దయః. తన బకు ఱ తృసభుఱన చయులవలసడ కుుందయలడ. శ ఏళ ఫుద ధమ జర తర-వళలధయ శ-మధశమ తమ కుయలత శ వవు ః. అఱ లసర తృసభుఱన తఱగ ుంచ ఫుద ధక జయఞ నభున కఱుగజషములసడ వవు ళు. (మగ యన రుండ అరసథ ఱు తయలలసత చఫడనవ).

వౄ ఴుంకయలఱు కడ ఈ నభభునకు భూడ అరసథ ఱు చతృసయల (1) కుుంద ువసతు వుదధ తు పఱతు రసత దదత ఇత కుుంద-యః. కుుందువభుఱు (భఱ ఱు? ముఱఱు?) ళఱ ర వుదధమ న పఱభుఱన రవసద ుంచలసడ కుుందయలడ.

వౄ వవు శషశరనభ వత తరభు - వళయణ

87ళ ళల కభు - 4 ళ జ

(2) కుుందువ తఱయతు వుదధ తు పఱతు ఱత ఆదత ఇత కుుందయః. (ఱ-ఆదన దనచ – గశుంచట). కుుందువభుఱ ళుంట ర వుదధమ న తులదనఱన వవకర ుంచలసడ కుుందయలడ. ఇకకడ ‘ఱ’ భర ము ‘య’ ధతళుఱన కదతుఫదఱు భరకట లసడళచునన శతరభున గశుంచయ (య-ఱ-యః ఏకతవత శుయణత).

(3) వౄళరసవళతయయుంగస ( కుమ-బూమ, దయ-చఱుుట) కుభ-ధరసమ దయమభశ శయణయకష జఘుంఴమ లసరసషమ యౄమ ఆవసథ మ ఇత లస కున-దయః. వౄళరసషభూర య శయణయకషుతు లదకుత బూమతు కయుంచనుందన కుుందయలడ.

వౄ లసవహవఠ ‘కభు - కసుంత - కయలకనట’ అన అయథుంఱ కడ లసయఖయతుుంచయల. (ఉనద శతరభు 4.98 అఫ దమఴు) కసభమత ఇత కుుందః కభతూమః. రతత కయలకనఫడనద కుుందభు. కభతూమమ లసుంచుతమ దదత ఇత కుుంద-యః. ఇవుుంగస కయలకునదతుతు రవసద ుంచలసడ కుుందయలడ.

వౄ లసవహవఠ చహన భరక అయథభు – కుమ-ఽథవవమ దయమత ఇత కుుందయః. శ కుుందర నభ వదయయ బూమమ శ ఆతుఴకస ు కుయలత శభుదరమ. బూమతు చయు వసగయభుఱన శఽఴహుుంచనలసడ కుుందయలడ.

వౄ శతయశుంధ మతరసజ – బక శభర త కుుందుఴ ణ యభత ఇత కుుంద-యః. బకు ఱు శభర ుంచన కుుందువభుఱు వవకర ుంచ శుంతఴహుంచలసడ కుుందయలడ.

815. కుుందః - యతతవ జయఞ నభున అుంచఱుంచఱుగస రవసద ుంచలసడ. - బకు ఱ తృసభుఱన వుబరయచ, అవ తర గ రసకుుండ చవలసడ. - కుుంద (భఱ ) ువభుఱళఱ శవచఛమ న, శుందయమ నలసడ. - కుుంద ువభుఱళుంట శవచఛతన బకు ఱకు ఇచులసడ. - ‘కుుంతః’ – ‘కుుంత’ అన వూఱభున ధర ుంచనలసడ. - కుుంత వూఱభుళఱ దనగస బకు ఱ తృసభుఱన తఱగ ుంచలసడ. - కఴయ ఋఴహక బూమతు దనమచునలసడ. - బూమ నుండ దవు ఱ న కషతరముఱన నఴనభు చవహనలసడ. - శయయకసుంత, ళయభుళుంటలసతుదవరస బూమతు ర వుదధభు చములసడ.

ఒుం కుుందమ నభః

వౄ వవు శషశరనభ వత తరభు - వళయణ

87ళ ళల కభు - 5 ళ జ

ఇుంతకుభుుంద నభభు ‘కుుందయః’ వళయణఱ చహనటట గస ‘కు’ అుంట బూమ, తృసభు అన రుండ అరసథ ఱునయ. ‘కుుందభు’ అనగస భఱ ూళు. ‘కుుందయః’, ‘కుుందః’నభభుఱభధయ కుంత వసయౄయత ఉనద . ‘ద’ అన ఴఫతుక ‘దదత’ (ఇచున), ‘దమత’ (వుబరభు చమున), ‘దయత’ (తఱగ ుంచన) అన అరసథ ఱు చుకనళచున. ఇఱ వవధ అరసథ ఱు ళవస య.

వౄ బటటు ఱ లసయఖయ – వౄ బటటు ఱు ‘కుుంద’ అనగస ‘యతతవ జయఞ నభు’ అన అయథుంఱ లసయఖయతుుంచయల. ‘కుుందః’ అనగస అఱుంట జయఞ నతు రవసద ుంచలసడ. ఇుంతకుభుుందర నభభు ‘కుుందయః’కు కడ ఇద అరసథ తు చతృసయల. కసతు తడ ఏమటుంట – ధయన యగసద వసధనఱదవరస జయఞ నభున శుంతృసద ుంచడుం ముదఱు టునలసర క రసబక, రసజయఞ నభు, చళర గస యభబక, ఇఱ అుంచఱుంచఱుగస రవసద ుంచలసడ ‘కుుందః’.

వౄ బటటు ఱు ‘కు’ అనగస ‘తృసభు’ అన అయథుంఱ భరక లసయఖయనుంకడ చతృసయల. (థప - ళలధన - వుద ధ చముట). తృసమ దమత ళలధమత ఇత కుుందః. ఇకకడ కడ ‘కుుందయః’ భర ము ‘కుుందః’ నభభుఱకు చహన శవఱ అుంతరసతు గభతుుంచయ. తృసమ దయమత ఇత కుుందయః, అహ చ వదర తమ తృసమ ళలధమత ఇత కుుందః. బకు ఱ తృసభుఱన తఱగ ుంచలసడ కుుందయలడ. అఱ తఱగ ుంచన తృసభుఱు తర గ రసకుుండ లసటతు (తృసతృసఱన) వుద ధ చవలసడ కుుందడ. కుభళయముం తృసలసచ కుుందయశశయ దయణత

బకషబయః యబకస ుద రదనతకుంద ఉచయత వదర తుం తృసజతుం కుుందళలధమతతలస

వౄ లసవహవఠ చహన అరసథ ఱఱ ఇద కడ కట. కుమ ఇత తృసతృసయథకమ అళయమమ, తద ఖుండమత ఇత కుుందః. మద లస కుభ=తృసమ దమత+ళలధమత ఇత కుుందః (ద - అళఖుండన, దప - ళలధన).

వౄ నభుఱవవయల తయలలమళ తృసవుయభు (2.6.1)ఱ ‘కుుంద’ అన నభభున లసడయల. వౄదళుడ బకు ఱ తృసభుఱన తఱగ ుంచ, లసటతు దరసుయలగ ఱకు కయుపఱుంగస ఇవస డట. ఇకకడ ‘కుుందభు’ అనగస భఱ ూళు అన అరసథ తు గశుంళచున. భఱ ూళుళఱ శవచఛమ నలసడ ఱద భఱ ళుంట శవచఛతన రవసద ుంచలసడ కుుందడ.

వౄ ఴుంకయలఱ లసయఖయ – వౄ ఴుంకయలఱు కడ ఈ నభభునకు ఫషృల లసయఖయఱు చతృసయల

కుుందభ శుందరసుంగతవత శవచఛతమ శఫటకతుయుఱః కుుందః. కుుందువభుళఱ అుందమ నలసడ, శవచఛమ నలసడ కుుందడ.

వౄ వవు శషశరనభ వత తరభు - వళయణ

87ళ ళల కభు - 6 ళ జ

కఴయుతుక బూమ (‘కు’)తు దనభుగస ఇచునలసడ గనక బగళుంతడ కుుందడ. కసయవయలయతు చతఱు ఖుండశ న యవురసభుడ. 1870 కసఱు చతరుం. వకడమ నుండ

శయవతృస వవుధయయథమ లసజమధన చవులసన

తవహున మజషఞ భవదన దకషణమ బఽగునుందనః భరచమ దద రతః కఴయతృసమ ళశుంధరసమ – షర ళుంఴభు 31.106

తన తృసభుఱన తృత గటటు కళడతుక బఽగునుందనడ (యవురసభుడ) అఴవమధమగుం చళసడ. ఆ మగుంఱ భవదనుంఱ భ గుంగస రతత బూమనుంతటతూ కఴయుతుక (భరచతు కుభయలతు) దనమచుడ.

వౄ ఴుంకయలఱు చహన భూడళ అయథభు – కుమ ఽథవవమ దయత ఖుండమత లస కుుందః. బూమ దవుకషతరముఱన నఴనుం చవహనలసడ కుుందడ. తుః కషతరమమ మఴు చకసయ మద తూమ అనకళల ఫ షృళనమ తథుంచనత

మః కసయవయయశయ శ భ యగలతమ భభశ భుంగఱయ వళఽదధయయ షర ః – వవు ధయుభు 43.37 బూమ దవు కషతరముఱన అనకభయల శుంషర ుంచనలసడ, కసయవయలయతు ఫ షృళుఱన ఖుండుంచనలసడ అయన భ యగళరసభుడ నకు వుబభుఱు రవసద ుంచగసక.

వౄ వ.వ. రసభనజన తయలతృసల తృసవుయభు (తున కయల లల తృత రఱ ) ఆధయుంగస ఈ నభభునకు –‘కుుంత’ అన వూఱభున ధర ుంచనలసడ – అతు అయథుం చతృసయల. అఱగష వౄ ఉతభూర వయరసవచయయవసవమ వౄ నభుఱవవయల తృసవుయుంఱ ‘కుుంత’ అన దతు ఉదషర ుంచయల. ఈ రకసయుంగస ఈ నభభున ‘కుుందః’ ఫదఱుగస ‘కుుంతః’ అతు ర గణ ుంళచున. బకు ఱ తృసతృసఱన షర ుంచడుంఱ వూఱుంళఱ దననలసడ అతు అయథభు.

వౄ శతయదల లసవహవఠ చహన భరక అయథభు – కు - బూమ; ద - దమత - ళలధమత - వుద ధ చములసడ. ఽథవవమ ళయణన ళలధమత ఇత కుుందః. బూమతు ళయభుళుంటలసతుత ర వుదధభు చములసడ కుుందడ. 816. యజనయః - మఘభుళఱ తన అనగవతు ళర ుంచ, బకు ఱ తతరమభుఱన దయభుచములసడ. - ఆమన కసయణుంగస ఉతభ జనుఱు శుంతృసర హ ుంచన. - యకషుంచలసడ.

ఒుం యజనయమ నభః

వౄ వవు శషశరనభ వత తరభు - వళయణ

87ళ ళల కభు - 7 ళ జ

వౄ బటటు ఱ లసయఖయ – అజ - అయన - చడగటటు ట. శవ తతవ జయఞ న దనన తుతయుం తతరమవ యజనయశస శససభఖయతః. బకు ఱకు తనన గుర ుంచన తతవతు రవసద ుంచ తతరమభుఱనుండ కసతృసడలసడ యజనయడ.

తతరమభుఱనగస భూడ వధభుఱ న తభుఱు – (1) ఆధయతుక తభు : తన ఴరయభు, ఆతుఱళఱన కయగష తభు. లసయధఱు, భనవహక ఫ ధఱళుంటవ. (2) ఆధ దవక తభు : దళతఱ కసయణుంగసన, కయుఱళఱన, మకష రసకషశ హళసచదఱళఱనన కయగష ఫ ధఱు. (3) ఆధ భతక తభు : ఇతయ జుంతళుఱు, ళయకు ఱు, రకఽత కసయణఱు ళుంటలసతుళఱన కయగష ఫ ధఱు. ఈ భూడ వధభుఱ న తభుఱన తన అనగషుంత ళర ుంచ చదయగటు కయలణభముడ యజనయడ. బగళుంతతు ఆఱవవయలఱు ఱుభయల మఘుంత తృత ఱుయల. వౄ తయలభుంగమఱవవయల తయలనడమ దుండకభు 30 – తూళు కుందర క ళయమఘుం ళుంటలసడళు. భర కుందర క అగ ఱుంటలసడళు. అనకుఱకు చఱతు ళయుంళుంటలసడళు. వసవమదవృకన ఴయణగత దవహక 23 – తతరయయణ వశతమ న బజతు శుంతః శుంవసయ ఘయు జతుతన శభధ భనః. తూ ట బకయగుంఱ భగుఱ నలసయల శుంవసయభన అగ ముంద జతుుంచన తతరమభుఱళఱన ఫ ధడయల.

వౄ ఴుంయలఱ లసయఖయ – యజనయతవత ఆధయతుకసద తతరమమ శభమత ఇత. మఘభుఱు తభ ళయభుత బూమతు చఱఫయచనటట గసన బగళుంతడ ఆధయతుకసద తతరమభుఱన ఴముంజషమున గనక ఆమన యజనయడ.

వౄ ఴుంకయలఱ భరక లసయఖయ – శరసవన కసభన అభళయత ఇత యజనయః. కయలకునలసటతు ళర ుంచలసడ యజనయడ. కుండఱుంత ళయభుఱు గూ డలసడ.

వౄ కఽవుదత బయదవజ ‘ర జనయః’ అతు చతృసయల. ర త ఆవన జనః ర జనః, తభయయ శత-తభః ఇత ర జనయః, ‘ఇ’కసయ ఱ యజనయః. ఆమనన ఆఴయుంచకతు ఉనలసయల (బకు ఱు) ర జనఱు. లసర క, అనగస ర జనఱకు శతభు చములసడ ర జనయడ. ‘ఇ’కసయ ఱభు ళఱన యజనయడ.

వౄ లసవహవఠ – ఽష - వచన - చఱు ట. యత - వహుంచత ఇత యజనయః. ళర ుంచలసడ యజనయడ.

వౄ ఫఱదళ వదయబూవణ కడ ఇద అయథుం చతృసయల. తవసయమ చుంతబూభ ళయత తుజయౄ అభఽతమ ఇత యజనయః. తన బకు ఱ భనశసఱఱ తన శవయౄతృసభఽతతు ళర ుంచలసడ యజనయడ.

వౄ వవు శషశరనభ వత తరభు - వళయణ

87ళ ళల కభు - 8 ళ జ

వౄ శతయశుంధ మతరసజ – యమ జనయమ మవసుత యజనయః. ఎళతు కసయణుంగస ఉతభ జనుఱు ఱభవస య ఆమన యజనయడ.

వౄ లసవహవఠ ఈ నభభునకు ఆయల యకసఱ ళుయతత ఱన శచుంచయల. లసటఱ కట – ‘ఽ’-తృసఱన తృత వణయః - యకషుంచట, తుుంుట. దవతుక ‘అనయ’ రతయమభు కయవహనుడ ‘యజనయః’ అళుతుంద . అనగస ‘యకషుంచలసడ’.

817. తృసళనః ళనః - లసముళుయౄుంఱ ఉనలసడ. - బకు ఱ కవుభుఱు ఫ ుటక శవమభుగ లసర ళదకు ళచులసడ. - గసయ, అగ , తూయలళుంట యౄభుఱఱ వతరభు చములసడ. - యకషుంచలసర తు (అనగస రసజుఱన) యకషుంచలసడ (తృస-అళనః)

ఒుం ళనమ నభః ఒుం తృసళనమ నభః

32ళళల కభు – బూతబళయ బళనధః ళనః తృసళనऽనఱః 87ళ ళల కభు – కుభుదః కుుందయః కుుందః యజనయః తృసళనऽతుఱః వౄ బటటు ఱ లసయఖయ రకసయభు 32ళ ళల కుంఱతు 292ళ నభభు ‘ళనః’ భర ము 293ళ నభభు ‘తృసళనః’. ఇక ఈ 87ళ ళల కభుఱతు ఈ 293ళ నభభున ‘ళనః’గసన, ‘తృసళనః’ గసన కడ ర గణ ుంచనటట కతుహశ నద .

వౄ బటటు ఱ లసయఖయ – వౄ బటటు ఱు ఈ నభభున ‘వ’ - లలుట - అన ధతళు ఆధయుంగస లసయఖయతుుంచయల. అభయకఴుం లసయఖయనుం రకసయుం ‘ూుంగ’-ళన; ళత ఇత ళనః, ుతూత లస. లలునద , రళశుంచనద , ుతూతభు చమునద అన అరసథ ఱునయ.

292ళ నభభు ‘ళనః’కు వౄ బటటు ఱ లసయఖయ – బగళుంతడ తన ఴకఱ అద కద తృసట భ గుంతన లసముళుగస శుంచర శ ుంట డ.

రశ త 817ళ నభభునకు వౄ బటటు ఱ లసయఖయ – (వ-లలుట) ళత ఇత ళనః. బగళుంతడ శవముంగస తన బకు ఱళదకు లళు లసర కవసు ఱు తఱగ శ ుంట డ.

వౄ వవు శషశరనభ వత తరభు - వళయణ

87ళ ళల కభు - 9 ళ జ

వౄ తయలభుంగమఱవవయల ర మతయలముళ 1.10.9 – తూళు తూ ఇవసు నవసయుం ళచు న షఽదముంఱ నఱకతుమునళు. వౄ నభుఱవవయల తయలలమళ 5.7.7 – బగళుంతడ! దమత తూళు న షఽదముంఱ రలవృుంచళు. కయలణ ుంచ ఇకకడ ఉుండ.

వౄ ఴుంకయలఱ లసయఖయ – 32ళ ళల కుంఱతు ‘ళనః’ నభభునకు వౄ ఴుంకయలఱ లసయఖయ: బగళుంతడ లసముళుగస వతరభు చమున గనక ళనడ. ఇుందకు రభణుంగస వౄ ఴుంకయలఱు గత (10.31)నుండ ఉదషర ుంచయల. ళనః ళతభవహు రసభః ఴశరబఽతభషమ. చయుంచలసతుఱ (వతరభు చములసతుఱ) నన లసముళున. ఆముధధయలఱఱ రసభుడన.

రశ త (87ళ ళల కుంఱతు) నభభునకు వౄ ఴుంకయలఱ లసయఖయ – శుఽతభతరణ ునత ఇత ళనః. శుర ుంచనుంతన వతరభు చములసడ ళనడ.

వౄ రసధకఽవుళసవహ ర – వౄ వవు శషశరనభభు ూయవఠ కఱ ‘వతర ణమ వతరమ మః’ అతు ఉుంద . బగళుంతతు శుర ుంచట, ఆమన ద ళయభుంగల వగవతు అర ుుంచట, ఆమనన కర ుంచట, ూజుంచట, ధయతుుంచట, రణభభు చముట – ఇళతూ కడ భన తృసభుఱన తఱగ ుంచకన భరసగ ఱు. వతరజఱఱఱ వసనుం చముట, ుణయకషషతర ఱు దర ుంచట కడ ఇఱుంట కసరసయఱ.

వౄ చనుమనుంద 87ళ ళల కుంఱతు నభతు ‘తృసళనః’ అతు ర గణ ుంచయల. అషుంకసయభు, కసభభు, రఱబభుఱు తృసభుఱకు కసయణఱు. అఱుంట భయనయఱన తఱగ ుంచకళడతుక భనుం శద బగళుంతతు భనశఱ తుఱుుకలసయ. శద వతరుం చవలసడ తృసళనడ.

వౄ లసవహవఠ కడ ‘తృసళనః’ అన నభతు ర గణ ుంచయల. కసతు ‘ళనః’ అన, ‘తృసళనః’ అన కష అయథుం ళశ ుందతు లసయఖయతుుంచయల. శ తృసళన వవు యభయుకరసు ునత వఴవమ వవధ రభదదః శ ఏళ శయయ శ శ లసవహ లసమ జఱ శథఱ లస శవత శ ఏళ

బగళుంతడన వవు ళు గసయగస వచ, అగ గస కసయు, తూటగస కడగ , బూమగస ఱగతు తన వతరభుచవ తతవభున అుంతట తయమజషశ నడ.

ఋగషవదభు 1.160.3 – ునత ధవర బుళనతు భమమ. తుయలకభు 5.6 – లసముః వతరమ శ భ ునత అగ ః వతరమ శ భ ునత.

వౄ వవు శషశరనభ వత తరభు - వళయణ

87ళ ళల కభు - 10 ళ జ

వౄ శతయశుంధ మతరసజ – తృస-అళనః = తృసళనః; తృసతు ఇత తృస రసజయనః, తవసమ అళనమ మవసుత ఇత తృసళనః. యకషుంచలసయల రసజుఱు. అఱుంట రసజుఱన యకషుంచలసడ తృసళనడ.

818. అతుఱః - భరళవర రయణ (తృత ర తసషభు) ఱకుుండన బకు ఱకు దవలనఱు రవసద ుంచలసడ (అన-ఇఱః). - ఆమనకు ఆదఴభు ఇచులసయలుండయల. - తన బకు ఱకు తయకగస అుందఫ టటఱ ఉుండలసడ (అ-తుఱః). - అతుుంటక తృసర ణమ న ఊహర తుచులసడ. - శద జయగయౄకుడ ఉుండలసడ. - ఆధయభు అళుశయుం ఱతులసడ. - వహథయమ న ఆలసశభు ఱతులసడ. లసముయౄభున శుంచర ుంచలసడ. - అుంతభు ఱతులసడ. - తృసుణయభుఱకు కటుఫడతులసడ. - (కుుంశతు ళధ ుంచ, ఉగవననకు) రసజయభుతుచునలసడ. - (యలకుణ తు యకషుంచటకయకు) తుదయఱతు రసతర ఱు గడహనలసడ.

ఒుం అతుఱమ నభః

ఈ నభభు రుండభయల ళచునద . 25ళ ళల కభు. 236ళ నభభు. అతుఱః – అషః శుంళయక ళశ యతుఱ ధయణధయః 87ళ ళల కభు. 818 నభభు. అతుఱః – కుభుదః కుుందయః కుుందః యజనయః తృసళనః అతుఱః ఈ నభభుఱ ‘ఇఱ’ ఴఫభునకు ‘రరషహుంచట’ అతు అయథభు. ఆు తుఘుంటటళుఱ తుదర ుంచట, లలుట, కదఱుట, వశయలట అన అరసథ ఱుకడ ఇళవఫడ య. (ఇఱ - శవ కషణయః - తుదర ుంచట, లలుట). వౄ బటటు ఱు ఈ నభభు వళయణన ‘అన - తృసర ణన - ఫరతకుట’ అన ధతళు ఆధయుంగస కడ చతృసయల. ‘ఇఱ’ అుంట బూమ అన అయథుంకడ ఉుంద .

వౄ బటటు ఱు రశ త (818ళ) నభభు ‘అతుఱః’న ‘ఇఱ - రయణ’ అన అయథుంఱ లసయఖయతుుంచయల. క తు కయకు ఎళరన ళయకతు రరషహుంచ ళయకతు ‘ఇఱ’ అతు రవస వవస యల. బగళుంతడ ఎళర చతన రరషహుంఫడడ గనక ఆమన అతుఱుడ. అుందకు వౄ బటటు ఱు చహన ఉదషయణ. వవు ధయుభు 74.42 – తదశయ తృసర ర థతమ ధయత దదత భధశదనః భధశదనతు ధయతుుంచనటయత తన బకు ఱ ళరసఱు ళర వసడ.

శవశయ శవవసుతరయకऽశయ రననగశ శద

వౄ వవు శషశరనభ వత తరభు - వళయణ

87ళ ళల కభు - 11 ళ జ

నవత వత ऽతుఱః తృతర క భునయరు భనయలతభః రనఱన అనగశుంచడతుక తనకన భర యక రయకుడ ఱతులసడ. ఈ నభభు శతృస కషర . ఉతభమ నద . ఒుం అతుఱమ నభః.

వౄ ఴుంకయలఱు చహన అరసథ ఱఱ కకట – ఇఱత రయణమ కరత ఇత ఇఱః, తద యశతతవత అతుఱః. రయణభు చములసడ ‘ఇఱః’. అఱుంట రయకుడ ఱతులసడ అతుఱుడ. బగళుంతతుక చలసయౄ, ఆదవృుంచలసయౄ ఎళయౄ ఉుండయల.

వౄ ఴుంకయలఱు చహన భరక అయథుం బగళుంతతు బక వఱభ యతు శచశ ుంద . (అ-తుఱః) తుల - గషన - ఱతనద , భుందమ నద , అయథుం కసతుద ‘తుఱః’. అ-గషనః అ-తుఱః బకషబయః శఱబః. బకు ఱకు అుందఫ టటఱ ఉుండలసడ అతుఱుడ.

25ళ ళల కుం 236ళ నభభునకు వౄ బటటు ఱు చహన లసయఖయ – అన - తృసర ణన - జవుంచట, ళసవవహుంచట. అననత ఉజజళనత అతుఱః. ఆమన అుందర ముంద ఊహర గస ఉుండ లసర తు ఫరతకశ నడ గనక అతుఱుడ.

తయలలమళ 5.6.2 – భనచటృు ఉన లసముళుంత ఆమనముంద చన భ గమ. తతరమ నరసమణభు 7 – క శయలసనయత కః తృసర ణయత? ఆకసఴుం (యభతు) ఱకుుండ ఎళయల ళసవవహుంచగఱయల? ఎళయల జవుంగఱయల? ుయలవ శకభు 14 – తృసర ణత లసముర అజయమత. ఆమన ళసవశనుండ లసముళు జతుుుంచనద . ఇకకడ గభతుుంచళఱవహన వవముం – ఈ లసయఖయనుంఱ ‘అతుఱః’ అుంట ‘గసయ’ అతు అయథుం ఉనదనకరసద. బగళుంతతు ళసవశ (తృసర ణభు)ళఱ గసయ భర ము శభశ జళుఱు ఆధయడ ఉనయ.

వౄ ఴుంకయలఱు భర కతు లసయఖయనఱు ఇచుయల. (అన-ఇఱః). ఇఱ - తుదయ. ఇఱత శయహత ఇత అజఞః ఇఱః, తద వరత తుతయరఫుదధ శవయౄతవత ఇత లస అతుఱః. ‘ఇఱత’ అనగస ‘తుదర ుంచన’ అనగస అజయఞ తు. అఱ కసకుుండ శుంూయుజయఞ తు అయనలసడ అతుఱుడ.

25ళ ళల కుంఱతు నభతుక వౄ రసధకఽవుళసవహ ర వళయణ – ఇఱ - బూమ - అనగస ఆధయభు. అన-ఇఱః - అతుఱః - ఆధయభు అళుశయుంఱతులసడ. అవదయభన ఇఱ ఆఴమతమ అన-ఇఱః. బూమ, గసయ ళుంట ఆధయభుఱు ఱతులసడ అతుఱుడ.

అభయకఴభు లసయఖయనభు – న వదయత తుఱః తుఱమమ వసథ నమ మశయ ఇత అతుఱః. వహథయమ న వసథ నభు (తుఱమభు) ఱతులసడ అతుఱుడ. వౄ ఴుంకయలఱు చహన భరక లసయఖయ – అనద తవత అతుఱః. ఆద , అుంతభు ఱతులసడ అతుఱుడ.

వౄ వవు శషశరనభ వత తరభు - వళయణ

87ళ ళల కభు - 12 ళ జ

వౄ ఫఱదళ వదయబూవణ ‘అతుఱః’ ఫదఱు ‘తుఱః’ అన తృసఠుం గశుంచనటట అతుహశ నద . తుతరసమ ఱత గఽవు త ఐకసుంతన బకస న ఇత. తదక ధయనభగుఱ న బకు ఱన ూర గస తనలు ఆకర ుంచలసడ.

వౄ ఴుంకయలఱ భరక లసయఖయ – అనదనత అతుఱః. ఫుంధ ుంఫడతులసడ అతుఱుడ. అనగస వౄరసధకఽవుళసవహ ర ఇఱ వళర ుంచయల. తుఱత ఆదత ుణయమ తృసమ లస. ుణయభు గసతు, తృసభుగసతు ఆమనన అుంటళు.

వౄ ఫఱదళ వదయబూవణ భరక లసయఖయ – కుంశళధ తుర జతమ ఇఱమ బూమః ఉగవన దనత. కుంశతు ళధ ుంచన తయలలసత బూమతు (రసజయయతు) ఉగవననకచునలసడ అతుఱుడ.

వౄ వదయబూవణ భరక లసయఖయ – ఇఱ - తుదయ; అతుఱః - తుదయ ఱతులసడ; యలకుణ శఽషమ తుదర ర తయగసత అతుఱః. యలకుణ తు (యకషుంచడుం) గుర ుంచ ఆఱచశ తుదయఱతు రసతర ఱు గడహనలసడ అతుఱుడ. అుందకు ఆమన కఽవు డన ఈ భటఱన ఉదషర ుంచయల – తథషభహ తచుత తుదర మ న ఱభద తువౄత.

ధయుచకభు యచయత – గసయ ఱకుుండ భనుం జవుంచఱభు. బగళుంతతు శుర ుంకుుండన జవుంచఱన. తన తూయల, అనుం ఱకుుండ అనక ద నఱు ఉుండగఱనతు, కసతు తృసర యధన చమకుుండ కకరజుకడ గడఱనతు భవతు గసుంధవ అనయల. లసముయౄుడ భనచటృు ఉుండ భనఱన ఫరతకుంచ బగళుంతతు అతుఱుతుగస ధయతుుంళఱమున.

819. అభఽతఴః - తన బకు ఱచ తన గుణభుఱన అభఽతభున ఆవసవద ుంజషములసడ. - కషయవసగయభధనభు అనుంతయభు అభఽతభున వవుంచనలసడ. - పఱభుఱన రవసద ుంచట కయకు అభఽతమ న (అుంతఱతు) లసుంఛ గఱలసడ. - ముకకలతు, శద పయుంచడ, శుంకఱభు కఱలసడ. - భుకు ఱకు అతయుంత హరమమ నలసడ. - తన శఽఴహుుంచన శకఱ జళుఱకు జళనతుక అళుశయమ నలసటతు ఱభుంజషములసడ.

ఒుం అభఽతళసమ నభః

అ-భఽత-ఆఴః – అభఽతఴః. అభఽతభు - భయణభు ఱతుద ; అశ - భయజన - తనట; అళసత ఆఴమత లస ఆఴః – బుజుంచలసడ. ‘ఆఴ’ అనగస కర క అన అయథుం కడ ఉనద .

వౄ బటటు ఱ లసయఖయ – తన శవగుణ అభఽతమ ఆఴమత ఇత అభఽతఴః. తన గుణభుఱు అన అభఽతభున తన బకు ఱకు తతుహుంచలసడ ‘అభఽతఴః’.

వౄ వవు శషశరనభ వత తరభు - వళయణ

87ళ ళల కభు - 13 ళ జ

మళసుఴమత బకస నయ శవగుణభఽత భదరసత

అభఽతఴ శ ఇతయకః ఴఽత మూవద భనః తన బకు ఱకు తన కఱవయణగుణభుఱన ఆదయభుత అభఽతభుళఱ అనబవుంజషములసడ అభఽతవుడ. ఈ నభభు చళుఱకు అభఽతభు ళుంటద . ఒుం అభఽతళసమ నభః.

వౄ నభుఱవవయల తయలలమళ 8.8.4 – ఆమనన నన న ఴరయుంఱన, యకభుంవసఱఱన, ఊహర ఱన, ఆఱచనఱఱన అనబవశ నన. ఆమన తనళఱ , తృసఱళఱ , చకకయళఱ , మఠసయళఱ భధయమ నలసడ. వౄ నభుఱవవయల తయలలమళ 2.5.5 – బగళుంతడ శవముంగస నఱ రలవృుంచ అుంతఱతు అభఽతుంఱగస ఆనుందతు ఇచుడ.

వౄ ఫఱదళ వదయబూవణ – అభఽతమ అమచతమ మకషమ ఆఴమత భయజమత బకస న ఇత అభఽతఴః. అడగకుుండన బకు ఱకు మకషభన అభఽతభున బుజుంజషమలసడ అభఽతవుడ.

వౄ ఴుంకయలఱ లసయఖయ – వౄ ఴుంకయలఱు అనక లసయఖయఱు ఇచుయల. శవయౄ అభఽతమ అళసత ఇత. తన శవయౄభు అన అభఽతతు ఆవసవద ుంజషములసడ ‘అభఽతఴః’.

కషయవసగయ భధననుంతయభు అభఽతభున దళతఱకు శుంగుటయయగసక తనన తృసనభు చవహనలసడ అభఽతవుడ.

అభఽత అవనఴవయ పఱతవత ఆళస లసుంఛ అశయ ఇత అభఽతఴః. పఱభుఱన రవసద ుంచటక అభఽతభుఱ న (వనఴుం ఱతు) ఆఴ గఱలసడ అభఽతవుడ.

వౄ రసధకఽవుళసవహ ర – ఆమన ఆఴఱు (శుంకఱభు) అభఽతభుఱు (శద నయలయలన).

వౄ శతయశుంధ మతరసజ – ఆఴ - కర క, ఆశక; అభఽత - భుకు ఱ నలసయల. అభఽతనమ భుకస నమ ఆళస ఇచఛ మవహున వవమ ఇత అభఽతఴః. భుకు ఱ నలసర క ఆమనముంద ఆశక ఉుండన గనక బగళుంతడ ‘అభఽతఴః’.

వౄ లసవహవఠ – రలసషత తుతయ వసథ యవదమ చతర వధ భదద వబకమ మథ తదయహః జళన వసధనతు ఆఴమత - భయజమత ఇత అభఽతళల వవు ః. తన శఽజుంచన అతు వధభుఱ న జళుఱకు అళుశయమ న జళన వసధనభుఱన శభకయలులసడ ‘అభఽతఴః’.

వౄ వవు శషశరనభ వత తరభు - వళయణ

87ళ ళల కభు - 14 ళ జ

820. అభఽతళుః - అభఽతభుళుంట ఴరయభు కఱలసడ. - భఽతభు కసతు (భయణభు ఱతు) ఴరయభు కఱలసడ. - వఴవభుఱ జళుఱన ుటుుంచ, భయఱ శభమభు ళచునుడ భయణ ుంజషములసడ.

ఒుం అభఽతళుఴ నభః

‘అభఽతభు’ అనగస భఽతభు కసతుద , అనగస భయణభు ఱతుద , కషణ ుంచతుద . అభఽతభు అనగస క ద ళయ తృసతూమభు కడ. ‘ళుః’ అనగస దషభు, శవయౄభు. (ళప - బజశుంతన ఛదన చ - వత ట, కముట, చఱు ట, నముట). వౄ బటటు ఱు అభఽతభు అనగస ద ళయతృసతూమభు అన అయథుంఱ లసయఖయతుుంచయల. వౄ ఴుంకయలఱు ‘భయణభు ఱతు’ అన అయథుంఱ లసయఖయతుుంచయల.

వౄ బటటు ఱ లసయఖయ – అభఽతభుళుంట దషభు కఱలసడ ‘అభఽతళుః’. ఆమన తయలమణ – ద ళయభుంగల వగషభు – గుర ుంచ బకు ఱు ఎుంత ధయతుుంచన లసర తతువ తయద. ఆఱవవయలఱు బగళుంతతు ‘ఆరసళభుదన’ అతు ఎన శుందరసఱఱ కర ుంచయల. ఉద: ( తయలలమళ 5.8.1 నుండ 5.8.11 ళయకు, 2.5.4, 2.5.5, 10.10.5, 10.10.6). ఎుంఫయలభనర వౄ బగళదర భనజుఱు వౄలకుుంఠగదయుంఱ – అభఽత వసగరసుంతర భగః శరసవళమళః శఖభవహత – అతు వౄ బగళుంతతు ళర ుుంచయల.

వౄ ఴుంకయలఱ లసయఖయ – భఽతమ భయణమ తద యశతమ ళుః అశయ ఇత అభఽతళుః. భయణభు ఱతు ఴరయభు గఱలసడ ‘అభఽతళుః’. బగళుంతతు ఴరయభు భతకభు కసద. వుదధ శతవభమభు, ళసఴవతభు. ఆమనకు కషణద శవభ ళభుఱు ఱళు.

వౄ రసధకఽవుభూర – లఱ శుంళతసరసఱ కతుం కఽవు తుగస అళతర ుంచన బగళుంతడ నటక అఱ దయనమళవడుంఱ అయథుం ఇద. (దలసఱమఱఱ అరసుభూర గస యలభలు దయనమళవడుంఱ అుంతరసయథుం కడ ఇద).

వౄ శతయదల లసవహవఠ – ‘ళుః’ లస - బజ శుంతన ఛదన చ - వత ట, కముట. బగలసన రలసష తుతయమ ఇదమ వఴవమ ళత శుంతనత తథ శయవమ అుంతకసఱ చునత. బగళుంతడ వఴవభుఱ జళుఱన ుటుుంచన. శభముం ళచునుడ నఴనుం చమున. వవస య ధయుభు, అనగస క జయతఱ జళుఱనుండ అద ధయుభుగఱ ఇతయ జళుఱ ుటుుంచట – జర హుంచన.

821. శయవజఞః - అుంత తయవహనలసడ.

వౄ వవు శషశరనభ వత తరభు - వళయణ

87ళ ళల కభు - 15 ళ జ

- తన బకు ఱ అళుశరసఱన ూర గస తయవహనలసడ.

ఒుం శయవజయఞ మ నభః

ఈ నభభు రుండభయల చునద . 48ళ ళల కభు. 454ళ నభభు. శయవజఞః – శయవదర వభుకస తు శయవజఞఞ జయఞ నభుతభమ

87ళ ళల కభు. 821ళ నభభు. శయవజఞః – అభఽతళలऽభఽతళుః శయవజఞః శయవతభుఖః

వౄ బటటు ఱ లసయఖయ –

48ళ ళల కభుఱతు 454ళ నభభునకు వౄ బటటు ఱ లసయఖయ – తథ శరసవతున ఆతున జయనత ఇతశయవజఞః. అతుుంట తన అుంతరసతుమతు తయవహనలసడ గనక శయవజుఞ డ. ఇుందకు వౄ రసధకఽవుళసవహ ర వుతఱనుండ కుక ఉదషయణఱు చతృసయల –

ఫఽషదయణయక 6.5.7 – ఇదమ శయవమ మద అమమ ఆతు. భుుండకతువత 1.1.9 – మః శయవజఞః శయవవత. రళలతువత 4.10 – శ శయవజఞః శరవ బళత. భుండకయతువత 6 – ఏవ శరషవఴవయ ఏవ శయవజఞః. ళవతఴవరతువత 2.6.2,16 – శ వఴవకఽత వఴవవద ఆతుయతుః శయవజఞః కసఱకసఱ గుణ శయవవదయః.

వౄ శతయదల లసవహవఠ – అుంత బగళుంతతు శఽఴహుయయ గనక ఆమనకు తయమతుద ఏమ ఱద. ఇుందకు వౄ లసవహవఠ వుతఱనుండ కుక ఉదషయణయచుయల –

అధయవ 17.1.111 – తవమ ఇుందర అవహ వఴవజత శయవవత ుయలషౄత శవుం ఇుందరః. మజుర 3.2.10 – శ న ఫుంధయజతుత శ వధత ధభతు లద బుళనతు వళసవ. ఋగ 10.82.3 – య నః హత జతుత య వధత ధభతు లద బుళనతు వఴవ. మవహవఠ త చయత మఴుళుంచత యతుఱమమ చయత మః రతుంకమ

దవ శతువదయ మనుుంతరయయత యజతద లద ళయలణ శఽతమః – అధయవ 4.26.2 వౄ కఽవుదత బయదవజ – వౄ బగలసన శ శయవమ శయవతర శయవద శయవధ చ జయనత. అుంత, అుంతట , ఎఱలలఱ, అతువధఱ తయవహనలసడ వౄ బగళుంతడ. బూత బవవయదవయభనఱుతయవహనలసడ ఆమన భతరమ. అుందర ఱన, అతుుంటఱన ఉనలసడ ఆమన భతరమ. ఆమనకు అుందతుద ఏదవ ఱద. తయవహుందవ, తయమయసుందవ అుంత ఆమనకు తఱుశ. రశ త (821ళ) నభభునకు వౄ బటటు ఱ లసయఖయ – తవసమ ఴకయ, అఴకయ వసధయ, అవసధయద కమ అనశుంధత ఇత శయవజఞః. తన బకు ఱకు అళశయమ నద ఏద ? లసర చతనద ఏద ? లసర ళఱ కసతుద ఏద ? అతూ తయవహనలసడ

వౄ వవు శషశరనభ వత తరభు - వళయణ

87ళ ళల కభు - 16 ళ జ

బగళుంతడ తన బకు ఱకు అళుశయమ న నఱన చవహ లసర తు కసతృసడచుండన గనక ఆమన శయవజుఞ డ. ఴకసయఴకసయద కుం శయవుం వసధయవసధయద కుం చ మః బకస న భనశుంధత శయవజఞ ఇతర తః.

వౄ తయలభుంగమఱవవయల ర మతయలమళ 4.9.6 – తూ ఎడఫ టటన బర ుంచఱతు బకు ఱ ళర తూకు తఱుశ. తూ వసతుశతయుం వఱుళ తయమతులసరళర తూకు తఱుశ. ఈ వఴవుంఱ తూకు తయమతుద ఏదవ ఱద. కసతు తూకశుం తహశ న న ఫ ధ తూకు తయవహనటట ఱద. అుందకష తూ దయనతు నకు ఇళవకునళు.

వౄ ఴుంకయలఱ లసయఖయ – 48ళ ళల కుంఱ ‘శయవజఞః’ – శయవ-జఞః – శయవఴు అవ జఞఴు ఇత శయవజఞః. అుంత తననలసడ భర ము అుంత తయవహనలసడ శయవజుఞ డ.

87ళ ళల కుంఱ ‘శయవజఞః’ – శయవమ-జఞః – శయవమ జయనత ఇత శయవజఞః. అుంత తయవహనలసడ శయవజుఞ డ. ‘శయవ’ దుం ముదట అయథుంఱ నభలసచకభు భర ము రుండళ అయథుంఱ వళవణభు.

వౄ చనుమనుంద – అతు ఆఱచనఱన, భ లసఱన, ఉదళసయఱన, జయఞ నతు లయగ ుంచలసడ శయవజుఞ డ.

822. శయవతభుఖః - అనకవధఱుగస తృ ుందదగ నలసడ. - అతు ద కుకఱ భుఖభు కయగ నలసడ.

ఒుం శయవతభుఖమ నభః

వౄ బటటు ఱ లసయఖయ – యయన కషనహ లసయజషన శరలఴతవత శయవతభుఖః. బగళుంతతు అనకవధఱుగస తృ ుందళచున. ఇద భయగుం అన తుమభుం ఱద. కనక ఆమన శయవతభుఖడ. తతతుమభ భుతసఽజయ య జయఞ త ఴకయత ఫుధః లసయజషన యయన కషనహ శ శుఽత శయవతభుఖః ఇుంత గలసడ కసఫటు ఈ ఉతృసమఱత భతరమ తఱుశకలసయ అతు కసకుుండ తన బకు ఱ న జయఞ నఱకు ఏద క యకుంగస తఱుశకదగ నలసడ గనక శయవతభుఖడ.

ఴయణగత గదయభు 17 – యయన కషనహ రకసరషణ దవమ ళకస తవమ కషళఱమ భదవమయ ళ దమమ – దవమభుంతరుంత బగళుంతతుక ఴయణగతఱ నలసర తు బగళుంతడ ఏద క వధుంగస కసతృసడతడ. శషఽదముఱ నలసయల, కటటఱ నలసయల, కవుుంఱ ఉన ఆయల ఱు, భుుంద భుుంద యకషణ అళుశయమ నలసయల, మతర ఱు, ఴతర ళుఱు, ఎళరన శరష బగళుంతతు ఴయణుజచు ఆమన యకషణ తృ ుందళచున. ఆర లస మద లస దఽః రషవసమ ఴయణగతః

వౄ వవు శషశరనభ వత తరభు - వళయణ

87ళ ళల కభు - 17 ళ జ

అర ః తృసర ణన ర తయజయ యకషతళయః కఽతతున – ముదధకసుండ 18.28

వౄ ఴుంకయలఱ లసయఖయ – బగళుంతడ శయవలసయహ. అుంతటన భుఖభుఱు కఱలసడ. కనక శయవతభుఖడ. శయవతః తృసణ తృసదమ తత శయవతऽకష వృరభుఖమ

శయవతః వుత భుఱ కష శయవభళఽతయ తవఠత – గత 13.13 ఆ యభతుతు చతఱు, తృసదభుఱు, నతరభుఱు, చళుఱు, వృయశసఱు, భుఖభుఱు శయవతర వహథతభుఱ మునవ. అతడ శయవభున ఆళర ుంచమునడ.

తతరమయణయకభు 10.1 – వఴవతఴుకషుయలత వఴవతభుఖః. ళవతఴవరతువత 2.16 – రతయుంగ జనవహవఠ త శయవతభుఖః. తతరమయణయకభు 10.1 – రతయుంగ భుఖవహవఠ త వఴవతభుఖః.

వౄ చనుమనుంద చహన ఉదషయణ – శయలయతు కసుంత అతులుఱ రశర ుంచన. అఱగష బగళుంతతు భుఖుం అతుయ డఱ ఉుండన.

వౄ కఽవుదత బయదవజ – శరసవశ ద ళసశ బజభనయః బకర హ వౄభద బగళత భుఖమ అళఱకయత. బకు ఱు అతుయ డఱనుండ బగళుంతతు బజుంచచనయల. బగళుంతడ అుందర తూ కషభయల చశ నడ.

వౄ ఫఱదళ వదయబూవణ – అతః శయవతభుఖః శయవద గషఴ ళర వ బకషవ భుఖమ అశయ ఇత శయవతభుఖః.

(1) వౄ నయవహుంషన కఽవుభచర ఆుంగ యచనకు ఇద తఱుగు అనలసదభు. (2) బగళదవగ త ళల కభుఱ తతయయభు గత రస, గయఖూర రచయణనుండ.

శర ళువణు శషశరధభ సత తరభు - ళుళయణ

88ళ ళల కభు - 1 ళ నజ

శఱబః శళరతః వహదధ ః ఴతణర జచఛతణర ణనః | నయగర దదుంఫరరऽఴవతథళసణూరసుంధరతువూదనః || (88)

823. శఱబః - ణయకగస ఱభుంచలసడు. -శఖభు కయగ ుంచలసడు.

ఒుం శఱభమ నభః

శ - శఖభు, సకయయభు; ఱభ - తృసర తృ - తృ ుందట. శర ళుశషస థవవత శుంరథమభుఱ బకత ఱత అనబళుుంచ కర ుంచ ర ుండు భుఖయ బగళదు ణఱత (1) సఱబయభు (2) సశరఱయభు. శర బటట ఱ లసయఖయ – అనऽరర నహ భూఱయ-భవన వవకయత మ ఴకయః శ-ఱబః. బగళుంతణడు లఱఱతులసడు అయధ ణయకగస ఱభసస డు. ఇుందకత శర బటట ఱత భగళతుంఱతు కతఫజ ళఽణ ుంణతున ఉథషర ుంచయత. ఆమ కతయూనహ. అయధ ఆమ ఇచన చుందధతున వవకర ుంచ బగళుంతణడు ఆమన అనగశ ుంచడు. ళవ రగఽషయ గరళుుందమ భభ గషమ ళరజత లవ (ళువణు ురసణభు 5.20.11). ఆమ గరళుుందతు ళసస తున టట కతు తన ఇుంటక యభముంథ.

శర నభమమఱవవయత తయతలవమళ భూడళ దఴకుం ముదట తృసళృయుంఱ బగళుంతణతు మళలద రరట ఫుందుంచన లవధతున ళర ుుంచయత. భహయగఴవయతఱకత అుందరసతు ురసణుయతషత తభుడు ఆ తయ నరభకత కటట ఫడన. ఈ ఎుంనయతభమన బక సఱభయతున తఱచనుంతధ శర నభమమఱవవయత ఆనుంద యళళృఱ వ ఆయతధఱఱ కసఱుంతృసటట

శర ళువణు శషశరధభ సత తరభు - ళుళయణ

88ళ ళల కభు - 2 ళ నజ

మభయచ శఽషఱకతుండ ఉధనయట. శర ఆుండళ ధచమమర తయతలవమళఱ కూడ ఇథ భళుం ణయమళశ ుంథ.

తయతలవమళ 1.10.2 – భనుం మథఱముంగస అుంక ఱత ఱ కకనడుతూ 25 తయతలసత 26 అనగసధ బగళుంతణడు తనన నహఱతశ ధనభనకతు యతగున ళసస డు. (తణవఱఱ 25ళథ జళభు. 26ళథ యభమతమ.)

శరరసభుడు శగళుతుణ ఇఱమ అధనడు (శర లథుంత థశకన ఉథషర ుంచన ళువముం): తవయ కుంచత శభమధన కమ కసయయమ వణమమ భభ

బయణన భహఫష ఱకషమణన మళూమళస ఴతణర ఘననన చ ఴతణర ఘన శవఴరరణ లస ునః (రసభమమణుం. ముదధకసుండ 41.5) ఒ ళూయతడ! తూకత ఏమధ ఆద శుంబళుుంచనటయణ ఇక ధకత వత, ఱకషమణుడు, బయతణడు, ఴతణర ఘునడు, చళర క శవముంగస ధన కూడ ఉధనగసతు ఎళయూ ఱనటల .

శర ఴుంకయతఱ లసయఖయ – తర ుషసథభః బకభమతర శభర ణవః శఖన ఱబయత ఇత శ-ఱబః. బకణ శభర ుంచన ూఱత, ఆకతఱత ళుంటలసతుణ ణయకగస ఱభుంచలసడు శఱబుడు. ఇకకడ ‘బకణ’ అధ భమట చఱమ భుఖయమనథ. శర ఴుంకయతఱత భహభయతుంనుండ ఉథషర ుంచయత. ణరవణ ుఴవణ పఱవణ ణయవణ అకత-ఱభయయవణ శథవళ శతణు

బక క-ఱభయయ ుయతఴ ురసణ భుక కథమ న కమణ రమతనః ురసణ ుయతవణడు బకభమతరుంచత శభర ుంచన ఆకతఱత, ూఱత, ుండు , తూయత ళుంటలసతుచత శఱబుంగస ఱభసస డు. అయధ ఆమనకశుం రజఱత మతనుంచకతృత ళడుం ళుచతరుం కథ!

అననయ చణః శతతుం య భముం శమయత తుతయఴః తససయషుం శఱబః తృసయథ తుతయ ముకశయ యగ నః – గత 8.14 తృసరసథ ! తుతయభు తుయుంతయభు అననయ భళభుణ చతభున ధముంథ తుయనహ, ుయతషత తభుడధవన ననన శమర ుంచచ, శుంతతభు భతరసమణుడవన యగ క ధన శఱబుడన. అనగస అతతుక శషజభుగసధ ధన ఱభుంతణన.

శర శతయశుంధ మతరసజ – శఖమ ఱబత ఇత శఱబః. శఖభున కయగ ుంచలసడు శఱబుడు.

శర భథగళతుంఱ కతఫజ ళఽణ ుంతభు (శర ఏఱూర భుయళధయరసళు యచననుండ) –

రసజుంథర ! బగలసనడుంతట శథభుతు బకభలసతున శమర శ ుయళూదతు ససగుతణుండగస భమయుుంఱ క గూతు వ శగుంధదరళయతృసతరఱన మశ ఎదయత ళచుంథ. కఽవణు డమన చవహ, ‘శుందరభణ! తూలళవణళు? ఈ గుందఱత ఎళర కశుం? భమకత కుంచుం ఇసస లస? తూకత మఱళుతణుంథ’ అతు ఱకర ుంచడు. ఆ భమటఱత ళుతు కతఫజ ‘శుందరసకసరస!

శర ళువణు శషశరధభ సత తరభు - ళుళయణ

88ళ ళల కభు - 3 ళ నజ

చకకదనుం అుందర క శభకూడ భగయుం కసద. ధన థవహతు. ధకత గలయఃకటఱత భూడ ళకుంగస ఉననుందన ననన ‘తరళక’ అుంటయత. కుంశరసజుకత అనఱధఱత కూయడుం ధ తు. భమ రసజుకత ఇళు ఎుంణ నహరమమనళు. మళుంటలసయత త తకకనలసయత ళూటక తగయత’ అుంటూ లసర క మూత దరళయుం ఇచుంథ.

రసజుంథర ! రసభకఽవణు ఱత వహణవహత ఴరయతఱత. ఆ ఆనఱతృసఱన లసయత ూవహకననుంతధ వహణవహతణఱత అవహత వహతణఱళఱ కసతుుంచయత. కఽవణు డుడు ఆమయడ కయతణ ళశ ుంచ ఆమ తృసథఱమద తన తృసథఱత తుయనహ ఆమ గడడుంకుంద చతనుంచ ర ుండులలళయతణ కత ఆమ ఴరరసతున నవక ణ డు. ఆ థవహయకక కట ళకషః కుంఠ శథఱమఱత భూడుంట కతుంటట అటకుడ ణఱగ తృత యుంథ. ఆమ అమత సుందయయళతయ కఽవణు తు ఉతరమమతున డవహట ‘ుయతషసగణ! భమ యుంటక దమవముభు. తునన చవహనుంతధ ధ భనశ తూముంద ఱగనభయుంథ. తూథననమమయన; ననన అనగశ ుంచ. తునన ళుడుళఱన’ అుంటూ తృసర ర థుంచుంథ.

కతఫజనుండ మూతఱత వవకర శ నన రసభకఽవణు ఱత. 1650 కసఱు చతరుం. ళుకనడమమనుండ.

824. శళరతః - ఴయణగతణఱన కసతృసడుట అధ చకకతు, దఽఢమన ళరతభు కఱలసడు. - తన బకత ఱత బకణ, అషుంకసయభు ఱకతుండ శభర ుంచన శవచఛమన ధవలదయభున భమతరమ వవకర ుంచలసడు. - తన నయ-ధరసమణ అళణయభుఱ తుమభభుగస ఆహయభున గశ ుంచనలసడు. - శఽఴహఱ అుంతటతూ తుమభభు రకసయభు తన అదనభుఱనుంచకనలసడు. - ణన యభమతణమడవనటక శరకఽషసు ళణయభుఱ అతున ళరతభుఱన తుమభభుగస ఆచర ుంచనలసడు.

ఒుం శళరణమ నభః

ఈ ధభభు ర ుండుభమయత ళశ ుంథ.

శర ళువణు శషశరధభ సత తరభు - ళుళయణ

88ళ ళల కభు - 4 ళ నజ

49ళ ళల కభు. 456ళ ధభభు. శళరతః – శళరతః శభుఖః శకషమః శఘవః శఖదః శషఽత

88ళ ళల కభు. 824ళ ధభభు. శళరతః – శఱబః శళరతః వహదధ ః ఴతణర జత ఴతణర ణనః

శర బటట ఱ లసయఖయ – శర బటట ఱత ‘శ-ళరతభు’ అుంటల ‘దఽఢ ళరతభు’ అతు లసయఖమయతుుంచయత. మత కథుంచత రళుషస ధమ శయవత ర తృసఱన దఽఢళరతః శ-ళరతః. ఏ ళుధుంగసధవధ తన చుంతకత ళచనలసర తు ఎఱమగ ధ యకుంచడుం అధ దఽఢమన తుమభుం తృసటుంచలసడు శ-ళరతణడు. ఇుందకత శర బటట ఱత రసభమమణుం ముదధకసుండ (18.33)నుండ ఉథషర ుంచయత. శకఽథళ రధనమ తలసవమత మమచణ అబముం శయవబూణభయయ దథమయత వ ళరతుం భభ. ‘ధన తూలసడన. యకుంుభు’ అతు కకభమర నన ననన లడుకననటయణ లసతుక శయవబూతభుఱనుండ అబమభున రససథుంతణన. ఇథ ధ ళరతభు.

ఴయణగతగదయుంఱ బగలసనడు బగళథర భమనజుఱకత తన ళరణతున ఇఱమ చతృసడు – అనఽతమ ధక ూయవమ మ న చ ళకయయమ కథచన. ధధుడ అశతయభమడఱద. ధ భమటఱత ఎుడ అశతయుం కసళు.

శయవధరసమన ర తయజయ భమమకుం ఴయణుం ళరజ

అషుం ణవ శయవతృసనభయయ మకషయషసయమ భమ ళృచ – గత 18.66

శయవ ధయమభుఱన, అనగస శభశ కయళయ కయమఱన ధకత శభర ుంచ శయవఴకభుంతణడన, శరసవదయతడన, యమఴవయతడన ఐన నధన ఴయణుజచచభు. అతున తృసభుఱనుండము తునన ధన ళుభుకత తు కసళుుంచదన. తూళు ళలకుంకతభు.

రసమ థవర న అభభవణ. రసభుడు ర ుండు ళుధభుఱతగస భమటఱమడడు.

శర నభమమఱవవయత. తయతలవమళ 9.10.5 – తనన ఴయణుజచచనలసర ళర క ధ లసర అుంతయకసఱుంఱ శర బగలసనడు లసర క శరలవకతుంఠభున రససథుంచన.

శర ళచనబూవణభు 381 – అధఱచతుంగస, అథుంట ణయమకతుండకూడ ఎళర ధగసతు క థళయథఴుం నయత ఉచఛర వ, బగళుంతణడు లసర క అుందకత శర డ ుణయుం రససథసస డు. అఱమ అధక జనమఱఱ తృత ర గుడన ుణయననుంతటతూ కయనహ, థతుతు థర టట చవహ, అుందకత తగ న రతపఱమతున అుంథసస డు.

శర ఴుంకయతఱ లసయఖయ – శర ఴుంకయతఱత ‘ళరతభు’ అనగస ఆహయళువముంఱ తుమభమతున రసస ళుుంచయత. ళలబనమ ళరతమత బుుంక. ఈ లసయఖయకత ళుళుదఱ వన ళుళయణఱత ఉధనయ. శర అనుంతకఽవుళసవహ ఇఱమ ళుళర ుంచయత:

శర ళువణు శషశరధభ సత తరభు - ళుళయణ

88ళ ళల కభు - 5 ళ నజ

కతచఱతతుళుంట మషయశ తణఱ వన బకత ఱత శభర ుంచ శవచఛమన ధవలథయతున ర గశ ుంచలసడు గనక బగలసనడు శళరతణడు.

శర ఴుంకయతఱత చనహన భరక లసయఖయ – భయజధత తుళయమత ఇత శళరతః. ణన బుజుంచ ఆహయుంట తుమభుం కయగ నలసడు శళరతణడు. ఉథషయణకత నయధరసమణళణయుంఱ కఠ నమన తుమభమఱణ తభుధచర ుంచన శళరతణడు.

శర శతయథల లసవహవ – ళరతభు అనగస తుమభభు. శళరతమత తుమభమత ఇత శళరతః. ళుఴవుంఱ అతునుంటతూ తుమభమనససయుం నడనలసడు శళరతణడు. లసముళు, అగ న ళుంటలసయత కూడ ఆమన ఆజఞన జళథటయత. భషసససమ వ లసతః ళణ. ఇుందకత శర లసవహవ ళృతనుండ ఉథషర ుంచయత. మశయ ళరణ ఽతవ నననమత మశయ ళరణ ఴపళజజయతరత

మశయ ళరణ ఒవదర వఴవయూః శ నః యజనయభశ ఴయమ మచఛ – ఋగవదభు 5.83.5

శర ఫఱథళ ళుథయబూవణ – ళలబధతు యమతుళ యూతృసతు జధమవమ కసరక తుమభమథతు ళరణతు మశయ శ శ-ళరతః. (శరకఽషసు ళణయుంఱ) ణన యమఴవయతడవముుండ కూడ జధమవమ, కసరకభమశభు ళుంట ళరణఱన తుమభభుగస ఆచర ుంచనలసడు శళరతణడు.

825. వహదధ ః - బకత ఱత ఏ ళుధమన రణయక మణనఱత చమకతుండధ లసర తు యకశ లసర క అుంథళచలసడు. - మకషభు తృ ుందడతుక వహదధభుగస ఉనన ఉతృసమభు. - లర ళర శహమభూ, థతు శహమభూ ఱకతుండధ శకఱవహదధ ఱత తృ ుంథమునన ర ూయతు డు. - బకత ఱత ఆచర ుంచ తశు, రమణనఱఱ పఱమతున వహథధుంజవలసడు. - భనకత ళససస ఱన, ళృభఱన కయగ ుంచలసడు. - అతున ళుదఱ వన ళలధనఱకూ, తరసకఱకూ కూడ చటచళర రభమణభు. - ణన చవ అతున కసరసయఱన ర ూయుుంగస, ఱతృసఱత ఱకతుండ ససదుంచలసడు.

ఒుం వహథధ మ నభః

ఈ ధభభు ర ుండుభమయత ళశ ుంథ. 11ళ ళల కభు. 98ళ ధభభు. వహదధ ః – అజః శరవఴవయః వహదధ ః వహథధ ః శరసవథః అచయతః 88ళ ళల కభు. 825ళ ధభభు. వహదధ ః – శఱబః శళరతః వహదధ ః ఴతణర జత ఴతణర ణనః

శర ళువణు శషశరధభ సత తరభు - ళుళయణ

88ళ ళల కభు - 6 ళ నజ

ఈ ధభభునకత భూఱఴఫధభు వహధ - శభఽథధధ -ఱకషయభు చయతకనట, ళుజమభు తృ ుందట, ససదుంచట. ఇుంతకతభుుంద 27ళ ళల కభుఱతు 253 నుండ 256ళయకత, వహథధ యధః, వహదధశుంకఱః, వహథధదః, వహథధససధనః ధభభుఱత ఇథ దతణళునవ ఆదయడనళు. రశ త శుందయభుఱ ఈ ధభభునకత చనహన ళుళయణఱత –

భనఱన యకుంచడతుక లుంచవహముననలసడు, భన ఱకయయఱన ససదుండతుక చమూతతుచలసడు, థవయశ త ర ూయతు డు, భనఱన థవయశ తణఱతగస చవలసడు.

శర బటట ఱ లసయఖయ – అశయ గరఽతవమ అనతృసదకమ, శథ శవత ఏళ శయవగరఽణవత, అమతనససధయః వహదధ ః. యమఴవయతడు అమతనససధయడు. అుంటల రమతనుం ఱకతుండధ ససదుంఫడలసడు. ఇతయతఱ అదనుంఱ ఱతులసడు. ణన తనయకక అదనుంఱధ ఉననలసడు. బకత ఱత ఆమనకశుం ఏమ కవడకతుండధ ఆమన లసర క వహథధసస డు గనక వహదధ డు. ఇథ ఆమన తతవభు.

శర నభమమఱవవయత. తయతలవమళ 5.7.10 – తూ చయణఱ ధ ఱకషయభు. లసతుతు ససదుంచడతుక ధకతననభమయుుం తూ తృసథఱన అుంటనటట కతు ఉుండడమ. ఆ తృసథఱత భనకత అుందఫటటఱ లుంచవహఉధనయ. లసటతు చయతకళడతుక ఴముంచనకకయఱద.

శర నభమమఱవవయత. తయతలవమళ 10.6.3 – మభు ఆమన గుణగసణుం చవ ధభమఱన శమర శ ధరసమణుతు చయతకధనభు. ఆ థళథళుడు భనకత శరలవకతుంఠసతున అనగశ ుంచడుంకశుం యతగున లుంచవహ తయతళట ముంఱ కఱతలవముధనడు. బకత ఱన కయతణ ుంచడుంకశుం ఆమన ణుందయడుతణధనగసతు భనకశుం ఒనహకణ లచముధనడు. ఒ భనసస! తూ శహముంణధ ఇదుంణ జయతగుతణననథ.

ససవమ థశకన – వహథధ తృసమశ భుకత తుయళదక దమః శరశఖః శయవఴకః. శరభధనరసమణుడు భుభుకషుళుఱ కయకత వహథధ తృసమభు. అుంతణఱతు దమగఱలసడు. శయవఴకభుంతణడు (ధయమళుుంఴత 17). అుంటల ఆమనకశుం భనుం కత ఉతృసమమఱత (ససధధఱత, రమణనఱత) లతణకకనకకయఱద. బక ఱథ రత భమరసు ఱత అధ ససదయతృసమమఱథవరస మకయతునచ వహథధ తృసమభు శరభధనరసమణుడు.

శర ఴుంకయతఱ లసయఖయ – అనధయదన వహథధణవత వహదధ ః. ఆమన ఇుంక ళర నవధ ఆదయడతులసడు. ణన తనయకక అదనుంఱధ ఉననలసడు. అఱమ ర ూయువహథధతు కయగ ముననలసడు వహదధ డు.

శర అనుంతకఽవుళసవహ – బగళుంతణతు అర ుంచ బకత ఱత తభ మణనఱకత శతపయణఱత తృ ుంథ ర ూయుతన తృ ుందణయత.

శర ళువణు శషశరధభ సత తరభు - ళుళయణ

88ళ ళల కభు - 7 ళ నజ

శర రసదకఽవుళసవహ నఽవహుంషణనహతు (9.9)నుండ ఉథషర ుంచయత. శథళ ుయసస త వహదధమ శ ఫరషమ. బగళుంతణడు శదరతభుఱన ఆచర ుంచలసర క తగు వహదధ ఱత రససథసస డు. భర ము బగళుంతణడు శకఱ వహదధ ఱత కయగ మునన ర ూయతు డు.

శర శతయశుంధ మతరసజ – ఴహధ - ళసవ భముంగఱయచ - ఫ దుంచట, ఉథశుంచట, ళృబభు కయగ ుంచట; ద - దయణ తృత వణయ థధ చ - ఇచట, ుటుంచట, తృత ఴహుంచట. వహధమ భుంగలమ ళసశమ లస ధత ఇత వహదధ ః. భనకత ళసశభుఱన ఇచనలసడు, ళృబభుఱన కయగ ుంచలసడు వహదధ డు.

శర కఽవుదత బయథవజ – వహధయత శమ వహదధ ః, బగలసన శ శకఱ వః రభమణ వః వహదధ ః, తతర రతయకష రభమణమ బకస ధమ, అనభమన రభమణమ ణర కకసధమ, ఴఫద రభమణమ చ ళృత ళససస ధమ, ఏళమ రభమణ తరమభనహ శర బగళుంతమ ససధమత. బకత ఱకత ఆమన రతయకష రభమణభు. ణర కకతఱకత శతణరభమణభు. ళృత ళససస ఱఱ ఉనన ఴఫదరభమణభు. ఇఱమ యభశణయతున ణఱతశకళడతుక అతునళుదఱతగస చళర రభమణభు ఆమధ.

శర నయధరసమణుఱ భూయత ఱత. ససవమధరసమణ భుంథయుం

ళుకనడమమ చతరుం. శర శతయథల లసవహవ – ఴభ కుంతుంథర భః ళర జణ మణననకయ వహథధఴ వహదధ ః. ససదుంచళఱవహనదుంణ ఆమన ఏమ ఴభ ఱకతుండధ ససదుంచళసడు గనక వహదధ డు. శయవణ భళుతూ ళసఴవత వహథధ ః అశయ ఇత వహదధ ః. ఆమన చవదుంణ ర ూయుుంగస థవయశ తుంగస చసస డు గనక వహదధ డు. ఇుందకత ఉథషయణగస శర లసవహవ చనహనథ –

బగళుంతణడు తగుతృసలళఱ గసయ, తూయత, తుు, ళుళుధ జళుఱత ళుంటలసతుతు ఉుంచ ళుళసవతున శఽఴహుంచడు.

ఇుంతళయకత శర బటట ఱ లసయఖమయనుం బగళుంతణతు రతయకష (ధయత) అళణరసఱయుంగస ససగ ుంథ. ఇుంకభుుంద కతున ధభమఱ లసయఖమయనుంఱ బగళుంతణతు రరకష అళణరసఱత, అనగస ఆమన ఇతయతఱఱ రలశుంచ అళణరసఱతగస, చఫడధయ.

శర ళువణు శషశరధభ సత తరభు - ళుళయణ

88ళ ళల కభు - 8 ళ నజ

826. ఴతణర జత

ఴతణర ణనః ఴతణర జచఛతణర ణనః

శర బటట ఱత, ఆమన లసయఖయన అనశర ుంచలసయత ‘ఴతణర జత ఴతణర ణనః’ అధ క ధభభుగస ర గణ ుంచయత. శర ఴుంకయతఱత, ఇతయ లసయఖమయతఱత ‘ఴతణర జత’, ‘ఴతణర ణనః’ అధ ర ుండు ధభభుఱన ర గణ ుంచయత. అయణ ర ుండుళుదఱ లసయఖమయధఱఱన భళుం ఇుంచముంచ కటల అతు గశ ుంచయ. శర ఴుంకయతఱ లసయఖయ రకసయుం బగళుంతణడు శవముంగస, అనగస రసభుడు, కఽవణు డుళుంట అళణరసఱఱ ఴతణర ళుఱన జయసస డు. శర బటట ఱ లసయఖయ రకసయుం బగళుంతణడు తన ఴకతు ఇతయతఱఱ రలఴనట (శవణజసస అతృసయయణవః) బగళుంతణతు ఴతణర ళుఱన నశుంజసస డు.

ఴతణర జచఛతణర ణనః ఴతణర జతణ ఱ వనలసర ఱ తన అుంఴన రలఴనట, లసర థవరస తన బకత ఱ ఴతణర ళుఱన ధఴనుం చములసడు.

ఒుం ఴతణర జచఛతణర ణధమ నభః

బగళుంతణడు ణన శవముంగస తన బకత ఱ ఴతణర ళుఱన ధఴనుం చమడమ కసకతుండ, తన ణజశున ఇతయతఱఱ రలఴనట, లసర థవరస (ఴతణర జతణ ఱథవరస) తన బకత ఱ ఴతణర ళుఱన తనహుంజమున గనక ఆమన ఴతణర జచఛతణర ణనడు. ుయతకతతు కకతణథథవయః ఴతణర జథ శవణజసస ఆఢయ మణవన యర గణన మసస మత తుతఽఴః ఴతణర జచఛతణర ణన ఇత ళుదయదు ణథతః ుయతకతతణుడు, కకతతణథడు ముదఱ వన రసజళరవణ ఱముంద తన అుంఴన రలఴనట ఴతణర ధఴనభు చవహనలసడు ఴతణర జచఛతణర ణనడు. ుయతకతతణుడు బుందభత, భముందతఱ కతభమయతడు. ఇతడతు ధగకతభమయతఱత తభ ఱకసతుక తశకతుతృత య తభ చఱ ఱత నయమదతుచ ళులసషుం చళసయత. అుంగయశఱధ గుంధయతవఱత ధగఱకసతుక లళళ అకకడ ధగుఱన ఫధనడుతణధనయత. ఈ శుంగత ళునన ుయతకతతణుడు లసర ణ ముదధుంచవహ అుంగయశఱన ళదుంచడు. శర బటట ఱత ళువణు ురసణుంఱతు ఈ ఉదుంణతున ఉథషర ుంచయత.

యుంజయ శ ధభ ఴళసదశయ చ రసజరవనమః కషతరమళయయః తచఛరర అషుం అుంళరన శవమమళ అళతయయ ణనళరషసనశరసన తుషతుషసయమ – ళువణు ురసణభు 4.2.8

శర ళువణు శషశరధభ సత తరభు - ళుళయణ

88ళ ళల కభు - 9 ళ నజ

కకతతథః బగళతః చరసచయగురరః అచయతశయ ణజసస ఆతృసయయణ థలసశయ శుంగస మ శభసస ధళ అశరసన తుజఘమన – ళువణు ురసణభు 4.2.11 ధ అుంఴణ ధన యుంజముఱధ రసజళరవణ ఱ ఴరయుంఱ రలశుంచ శవముంగస అశయతఱన శుంషర సస న.... అుడు కకతతణథడు (యుంజముడు), శభశ చరసచయభుఱకత రబులవన అచయతణతు ఴకణ, ముదధుంఱ థళతఱ ఴతణర ళుఱన శుంషర ుంచడు.

..... అథ బగలసన ఆథుయతవః ుయతషత తమ మతళధఴవశయ భముందతణః ుయతకతతుధభుతరశమ అనరళుఴయ ఏణన అళరవ దవ గుంధరసవన ఉఴభమ నయషసయమ – ళువణు ురసణభు 4.3.7 ఆథుయతవణడవన ుయతషత తభుడు ఇఱమ అధనడు. ధన ముళధఴవ, భముందతఱ ుతణర డవన ుయతకతతణుతుఱ రలశుంచ గుంధయతవఱన అణచలసస న. యససతఱ గతఴ అస బగళత ణజసస ఆతృసయయత ఆతమళూయయ శకఱ గుంధరసవన జఘమన – 4.3.9

బగళుంతణతు ణజశుణ తుుండన ుయతకతతణుడు యససతఱుం రలశుంచ శకఱ గుంధయతవఱన ధఴనుం చళసడు.

శర శతయథల లసవహవ కూడ ‘ఴతణర ణనః’ ధభమతుక ఈ అరసథ తున చతృసయత. శయవ శషఽదః ససధన థవవతు త ఏళ ఴతరళః ణన ఴ మః శవ-యదత-ఴకభః భహుయతఴవః ణమత ఇత ఴతణర ణనః. బగళుంతణడు తన ఴకతు భహుయతవణఱకత ఇసస డు. ఆ భహుయతవణఱత బగళదకత ఱన నడుంచ ఴతణర ళుఱన ధఴనుం చసస యత. ఇుందకత శర లసవహవ అధయవ లదభు (19.28.2)నుండ ఉథషర ుంచయత –

థవవసస మన షరదః ఴతూర ణమ ణమన భనః దరసర దః శరసవశవమ దయ ధయమ ఇలసభనసమ ణమన

శర కఽవుదత బయథవజ కూడ ఈ ధభభున ‘ఴతణర జత ఴతణర ణనః’ అధ క ధభుంగస ర గణ ుంచయత. కసతు జుంట అరసథ ఱత, ఴతణర జతణ భర ము ఴతణర ణనడు, కయవహనటట గస లసయఖమయతుుంచయత. ఴతమతు ఉతడమతు దర మకసన ఇత ఴతరళః ణన జమత ఇత ఴతణర జత

ఴతూర న ణమత ఇత ఴతణర ణనః ఴతణర జత చ అస ఴతణర ణనన ఇత ఴతణర జచఛతణర ణనః దర మకతఱన నడుంచలసయత ఴతణర ళుఱత, అఱముంట ఴతణర ళుఱన జయుంచలసడు ఴతణర జతణ . భర ము ఴతణర ళుఱన ఫదుంచలసడు ఴతణర ణనడు. లయవహ ఴతణర జచఛతణర ణనడు.

ఇక శర ఴుంకయతఱత, ఇతయతఱత ర గణ ుంచనటట గస ర ుండు లయతలయత ధభభుఱ అయథుం కుంద ఇళవడమనథ.

శర ళువణు శషశరధభ సత తరభు - ళుళయణ

88ళ ళల కభు - 10 ళ నజ

ఴతణర జత

- తన ఴతణర ళుఱన జయుంచలసడు. - అతునుంటకుంటల నదద ఴతణర లవన ‘ఴరయమ ఆతమ అధ భళభు’న జయుంచడతుక ణడడలసడు. - శఽఴహఱ జళుఱకత తభ ఴతణర ళుఱన ఎదరకధ శదతృసమమతున కయుంచనలసడు.

ఒుం ఴతణర జణ నభః

ఴతణర ళుఱన జయుంచలసడు ఴతణర జతణ . శర ఴుంకయతఱ లసయఖయ – శయ ఴతరళ ఏళ అశయ ఴతరళ, ణన జమత ఇత ఴతణర జత. థళతఱ ఴతణర ళుఱ ఆమన ఴతణర ళుఱత. అఱముంట ఴతణర ళుఱన జయుంచలసడు ఴతణర జతణ .

శర చనమమమనుంద – రత భతుఴహ షఽదముంఱన అతతు ఴరయుంనవ లసయమషుం ఉుంటటుంథ. తథవరస కయగ కర కఱత ఎుంత ఫఱమనళుంటల లసటతు అణచడుం భతుఴహక కవుం. ఇఱముంట ఴతణర ళున జయుంచఱుంటల ధరసమణుతు ఴయణు లడుకనడమ భమయుభు. ఇఱమ ధరసమణ దయనుం అతునుంటకుంటల నదదఴతణర ళున జయుంచడతుక ణడడుతణుంథ గనక ధరసమణుడు ఴతణర జతణ .

శర శతయథల లసవహవ – శఽఴహఱ జళుఱకత తభ ఴతణర ళుఱన ఎదరరకళడతుక గరలళళ, కయఱత, కభుమఱత ళుంట ఆముదఱన థళుడు శభకూరసడు. ఈ అభర కఱ బగళుంతణతు ‘ఴతణర జత’ గుణుం భనకత కతునహశ ుంథ.

ఴతణర ణనః - తన బకత ఱ ఴతణర ళుఱన శ ుంవహుంచలసడు. - బకత ఱ షఽదమమఱఱ దరసఱచనఱన ధఴనుం చవలసడు.

ఒుం ఴతణర ణధమ నభః

శర ఴుంకయతఱ లసయఖయ – శయఴతూర ణమ ణధత ఴతణర ణనః. థళతఱ ఴతణర ళుఱన తనహుంజములసడు ఴతణర ణనడు.

శర రసదకఽవుళసవహ – బగళుంతణడు దవణ ఱకత అధక కవభుఱత కయగ ుంచన.

శర చనమమమనుంద – బగళుంతణతు తృసదభుఱన ఴయణుజచచన బకత ఱ షఽదమభుఱఱ అతున దరసఱచనఱత దగధభగున. కనక బగళుంతణడు ఴతణర ణనడు.

శర ళువణు శషశరధభ సత తరభు - ళుళయణ

88ళ ళల కభు - 11 ళ నజ

827. నయగర దదుంఫయః నయగర ధః ఉదుంఫయః శర రసఴయబటట ఱత, ఆమన భమయుభున అనశర ుంచనలసయత ఈ ధభభున ‘నయగర దదుంఫయః’ అధ క ధభుంగస ర గణ ుంచయత. శర ఴుంకయతఱత భర ము ఇతయ లసయఖమయతఱత ‘నయగర ధః’, ‘ఉదుంఫయః’ అధ ర ుండు ధభభుఱతగస ర గణ ుంచయత. ఈ ధభళుళయణన శర బటట ఱ లసయఖమయనుంఱతు రణయకతకత క ఉథషయణగస గశ ుంళచన.

భుుందగస ‘నయగరధః’, ‘ఉదుంఫయః’ అధ లయత లయత ధభభుఱ అరసథ ఱన ర శరయుంచథభు.

నయగర ధః - ఆమనకుంటల అతతూచఱ వ కూడ, ఆమనకత (బగళుంతణతుక) అుంజయ ఘటుంచ లసర లసర ఇషస నససయుం నడచకధలసడు. - తన కుంథలసర తు తుముంతరుంచలసడమ. - అుందర కుంట శధతనడు. అుందర కుంట నవన ఉననలసడు. - వహథయభుగస లలళళనకతు అతునథఴఱ లసయనహుంచన ళుఴవయూుడు. - బకత ఱత తభ కసమణయథభుఱ కయకత నవననన ఆమనన లడుకుందయత. - తన బకత ఱ ఴతణర ళుఱన శకుంచలసడు. - బగళుంతణతు ూజుంచ బకత ఱత తభ షఽదమమఱఱ ఆమనధ కయతకుంటయత.

ఒుం నయగర దమ నభః

అుంచ - గత ూజనయ - లలళళట, ూజుంచట; తూచవ అుంచత ఇత నయక. కుంథక ళుంగలసడు నయక. యతధ - కసమ - అనశర ుంచట; యతధ - ఆళయణ - రతఘటుంచట. నయగరధభు అుంటల ‘ళటళఽకషభు’ అధ అయథుం కూడ ఉననథ. కుందయత లసయఖమయనకయఱత ఈ ధభభున ‘నయగర షః’ అతు కూడ గశ ుంచయత.

శర బటట ఱ లసయఖయ – నయగూణవః, అధ-కఽణుంజయభః, యతధయణ శవరససథధనమఖయన ళయససథ యణ ఇత నయగ-రరధః. తనకుంటల ఎుంణ కుంద ఉననలసయత కూడ అుంజయ ఘటుంచ తనకత నహరముం కఱతగజమగసధ లసర ముంద అనగషుం చనలసడు నయగరధడు. ఇకకడ శర బటట ఱత బగళుంతణతుక ‘అుంజయ’ ఘటుంచడుంయకక రభలసతున ళకసకణ ుంచయత. అుంజయః యభమభుథర కరమ థళరససథతు. అుంజయభుదరన చడగసధ బగళుంతణడు రశననడధణడు (ళువణు ధరరమతయ 33.105).

శర ళువణు శషశరధభ సత తరభు - ళుళయణ

88ళ ళల కభు - 12 ళ నజ

తవదుంఘ మ ఉథదఴయ కథనహ కనచత మత తత లసనహ శకఽత కఽణऽంుంజయః తథవళ భుషసు తయళృభనయళరవతః ళృభతు ుషసు త న జతణ శమణ – అలళుంథర. సత తరయతనభు 28

ఎళర ధ, ఎుడవధ, ఏ కసయణుంచతధవధగసతు కకభమయత చతణఱత జడుంచ తూ తృసదభుఱన అర ుంచనటయణ ఆ కషణమ లసర తృసతృసఱతూన నశసస య. లసర క ఎనఱతు ళృబభుఱత కఱతగుణయ.

శర ళు.ళు. రసభమనజన మళలద చత యభమతణమడు రరట ఫుందుంఫడన లవధతున ఉథషర ుంచయత. అుంటల బగలసనడు బకక, నరభకత ఱ ుంగ తృత ణడననభమట.

శర శతయథల లసవహవ – నయగ యతణథధ ఇత నయగ-రరధః. తన కుంద ఉుండలసర తు ఆథశుంచలసడు నయగరధడు.

శర ఴుంకయతఱ లసయఖయ – శర ఴుంకయతఱత ‘నయక-రరషత’ అతు ళుళరఴహుంచయత. ఽషత దరసథణవత షకసయశయ ధకసరసథఴః – అధ లసయకయణశతరుం రకసయుం ఈ ధభభున ‘నయగర షః’ అతు కూడ గశ ుంళచనతు చతృసయత. నయక అరసవక రరషత శరవషసమ ఉర ళయత ఇత నయగర ధః. కుంథ భగభున ుట (శయవశవభునకత భూఱమ ముుండ) అుందర కుంట నవనననలసడు (శరవఴవయతడు) గనక నయగరధడు. యతహ - బజ జధమతు తృసర దరసలచ - ుటట ట, నయతగుట, ళర ధఱత ట – అధ భూఱుం రకసయుం ఈ అయథ ళశ ుంథ.

శర శతయశుంధ మతరసజ కూడ ‘నయగర షః’ అతు ర గణ ుంచయత కసతు లర అరసథ తున చతృసయత (యతహ - నయతగుట). శరసవణ బూణతు నయకఽతయ రరషత ళయధత ఇత. అతున బూతభుఱన ుటుంచ, లసతు ళఽథధక కసయణభగులసడు నయగరధడు.

నయక - కుంద; రరధః - చతగ ుంచట (యతధ - కసమ). 1948ఱ భుథరుంఫడన శర కసభకట కఴససథ నుం (శర ఴుంకయతఱ లసయఖయకత తమల అనలసదుం)ఱ ఇచన అయథుం. తన కుంద ఉనన శభశ బూతభుఱన తన భమమచ అడడగ ుంచనలసడు, లసర తు తుముంతరుంచలసడు నయగరధడు.

‘నయగ-రరషత’ అనగస కుంథక నయతగునథ, అనగస ళటళఽకషభు. ఎుందకుంటల భర చటట బూమనవన ఎుంత ళుశర ుంచ ఉుంటటుంథ బూమఱఱ కూడ అఱమధ ళుశర ుంచముుంటటుంథ (తూచవయుణధ రరశ యవయధణ). ఇఱమ వహథయుంగస ఉుండ ళుఴవభుంతట ళుశర ుంచనలసడు నయగరధడు. కుందయత లసయఖమయతఱత భరఱ చటట బగళథవబూత గనక బగళుంతణడు నయగరధడు అతు లసయఖమయతుుంచయత.

శర లసవహవ చనహన భరక లసయఖయ – నయగ ః అనయతధయణ - తృసర యధమణ ఈనహుణమ ఇత నయగర ధః. కుందనననలసయత తభ కర కఱత తయతకళడతుక నవననన బగళుంతణతు తృసర ర ధసస యత గనక బగళుంతణడు నయగరధడు.

శర ళువణు శషశరధభ సత తరభు - ళుళయణ

88ళ ళల కభు - 13 ళ నజ

శర ఫఱథళ ళుథయబూవణ – యతధ - ఆళయణ - ఎథర ుంచట, అణచలముట. నయక - కఽతయ - అణచలముట. నయక-కఽతయ యతణథధ తుయయ తుకత శవ-బక-థరశ ణ ఇత నయగ-రరధః. తన బకత ఱ ఴతణర ళుఱన శకుంచ అణచలములసడు నయగరధడు.

శర కఽవదత బయథవజ – యతధ - కసమ - కయతట. నయగ ః రణణవః యతధయణ షఽదమ రథళర ఇత నయగ-రరధః. బగళుంతణతు అర ుంచ బకత ఱత తభ షఽదముంఱ ఆ బగళుంతణధ కయతకతుంటయత గనక బగళుంతణడు నయగరధడు.

ఉదుంఫయః - శరరవతభ యుందభభు శర లవకతుంఠభు తన ససథ నభుగస గఱలసడు. - ఆకసఴభుకుంట నవ ససథ యఱ, అనగస అుందర కుంట గలసడవముననలసడు. - అధనదఱచ ళుఴవభుంతమున తృత ఴహుంచలసడు. - శరరవతభ ఴఫద ఱ వన లదభుఱ తన శవయూభుగస గఱలసడు. - బజన, ధభ, శుంకయధథ ళరవమన ఴఫదభుఱథవరస కర ుంఫడులసడు. - ఉతకఽవమన అుంఫయభు, అనగస నణుంఫయభున ధర ుంచలసడు

ఒుం ఉదుంఫరసమ నభః

ఉత-అుంఫయః - ఉదుంఫయః; అమ - గతఴఫధ శుంబకవణ - లలళళట, తనట, ధవతుుంచట.

శర బటట ఱ లసయఖయ – శయవగుణ వః ఉదుతమ అుంఫయమ - యమ దభ అశయ ఇత ఉదుంఫయః. శరఱకమమతుఱమమ, అతునుంటకుంట గ లవబళభు (ఉత) కయగ న యుందభభు (శర లవకతుంఠభు) తన తులసశభుగస కయగ నలసడు ఉదుంఫయతడు.

శర ఴుంకయతఱ లసయఖయ – అుంఫరసత ఉదు త ఉదుంఫయః. ఆకసఴభుకుంట మకకయ నవ ససథ యఱ ఉుండులసడు, అనగస అుందర కుంట అదకతడు ఉదుంఫయతడు.

శర చనమమమనుంద – పయతభుకుంట కసయణభు గథ భర ము శకషమమనథ. అతునుంటక భూఱమన ధరసమణుడు ఆకసఴభునకత కూడ అుందతులసడు. ఉదుంఫయతడు.

శర ఴుంకయతఱ భరక లసయఖయ – ఉరక అనగస అననభు అధ భళభునుండ; ఉరక-అననమ, తథతమధ ళుఴవమ తృత వమన ఉదుంఫయః. అననభు ముదఱ వనలసతుథవరస ళుఴవభున తృత ఴహుంచలసడు ఉదుంఫయతడు. ఇుందకత శర ఴుంకయతఱత చనహన ఉథషయణ. ఊయులస అనన వ మ వ ఉదుంఫయమ (ణవతరమ ఫర షమణభు 1.2.7, 1.3.8).

శర ళువణు శషశరధభ సత తరభు - ళుళయణ

88ళ ళల కభు - 14 ళ నజ

శర లసవహవ – అమ - ఴఫయద - ధవతుుంచట; ఉచవ ః శయవతః ఉతమ లదయూః ఴఫద మశయ శ ఉదుంఫయః శరవఴవరర ళువణు ః. శరరవతభ ఴఫదభుఱ వన లదభుఱ తన శవయూభుగస కయగ నలసడు శరవఴవయతడవన ళువణు ళు ఉదుంఫయతడు.

శర లసవహవగసర భరక లసయఖయ – ఉత శయవత ఉతకఽవణవన అుంఫయణ - ఴఫదణ శుంకయత ఇత ఉదుంఫయః. ఉతకఽవ ఴఫదభుఱ వన శుంకయనఱచ కర ుంఫడులసడు ఉదుంఫయతడు.

శర కఽవుదత బయథవజ – ఉత - ఉతకఽవమ అుంఫయమ - నణుంఫయమ మశయ శః ఉదుంఫయః. శరరవతభమన నణుంఫయభున ధర ుంచలసడు ఉదుంఫయతడు.

నయగర దదుంఫయః బగలసనడు శరఱకమమశమతణడవ అతయుంతలవబళభుగస యభదభున ఉుండ, శకఱ థళతఱచత ూజఱత అుందకుంటూఉుండ కూడ, అత తూచఱణ కూడ వళుుంఫడలసడు. అతయఱజళుఱకత కూడ అుందఫటటఱ ఉననలసడు.

ఒుం నయగర దదుంఫరసమ నభః

ఇుంతకత భుుంద ‘నయగరధః’, ‘ఉదుంఫయః’ అధ ధభభుఱకత లయతలయతగస అరసథ ఱత చళసభు. ఇుడు ఆ ర ుండుంటతూ కధభుంగస శర బటట ఱత లసయఖమయతుుంచన ళుధుం చథద భు.

‘నయగరధః’కత శర బటట ఱత చనహన అయథుం – బగళుంతణడు తనభుుంద చతణఱత జడుంచ ఉుండ బకత ఱకత అుందఫటటఱ ఉుంటడు (చుచతఱఱ).

‘ఉదుంఫయః’కత శర బటట ఱత చనహన అయథుం – శకఱలవబళముతభు, శర ఱకమమతుఱమభు అయన యభదభు తన తులసశుంగస గఱలసడు.

ఈ ర ుండుంటతూ కయనహణ ళచ అయథుం – బగళుంతణడు శరరవతభమనళు అతూన కయగ ముధనగసతు, తన బకత ఱత చతణఱత జడుంచ ఎదట తుయవ లసర ఆనత తృసటసస డు. అతణయచరత వలయऽనహ అతయుంత తూచధభనహ అనళయన ససధయః. ఎుందకుంటల బగళుంతణడు బకశఱబుడు. ఎుంనయతభమన యకక ఈ సఱభయతున భవణ ళర ుుంచ ససధయుం కసద. శర బటట ఱ లసయఖయఱతు లవశషస తున చడతుక ఈ ధభభు లసయఖయ క చకకతు ఉథషయణ. అుందక శర బటట ఱ లసయఖమయధతుక ‘బగళదు ణ దయణభు’ అతు నయత నట యత. ఎుందకుంటల ఆ లసయఖమయనుంఱ బగళుంతణతు సశరఱయభు, సఱబయభు అధ గుణఱత భయఱ భయఱ రసస ళుుంఫడడ య.

నయగూణవః రణణవః ససవనగషధనమఖయన యతధయణ

శర ళువణు శషశరధభ సత తరభు - ళుళయణ

88ళ ళల కభు - 15 ళ నజ

య ళయళససథ యణ తుతయుం నయగర ధ శు ఉథషఽతః గుణ తరమమదదు తుం మత యుందభ చుంఫయుం

ఱకమమర జధదఴ మససయవహ శ ఉదుంఫయః నయగర దదుంఫయ ఇత శయక ధభ రకర తమ

అతణయచరణధమ వలయ యऽయత తూచనళయధత

నయగర దదుంఫయ శుససయత దళసయు శయవవహథధద

ఉదుంఫయతడు అనగస గుణతరమభుణ కయమక లసటతు థటముుండు యభదభు తనకత తులసశససథ నభుగస గఱలసడు. యభదభుఱ ఱకమమథళుణ కూడముననలసడు. భహతణమఱచతధగసక అత తూచఱణ కూడ వళుుంఫడులసడు. నయగరదదుంఫయతడు అన ఇథ కధభభు. దళసకషర . శయవవహథధరదభు. ఒుం నయగరదదుంఫరసమ నభః.

828. అఴవతథ ః - అతుతయభుఱ వన ఇుంథర థ థళతఱన ఏయయచ, లసర థవరస శకఱ కసయయభుఱన తుయవర ుంచలసడు. - శుంససయభధ అళయమమన అఴవతథళఽకషభు (రసళుచటట ) తన శవయూభుగస కఱలసడు. - శథ భమయతతూ ఉుండ జగతణ న ళసఴవతుంగస ఏఱలసడు. - ుంచబూతభుఱతగస ళుఴవభుంణ లసయనహుంచనలసడు.

ఒుం అఴవణథ మ నభః

శర బటట ఱ లసయఖయ – అ+ఴవ+శథ ః – అఴవశథ ః – అఴవతథ ః. ఽషత దరసథ లసయకయణశతరుం రకసయుం ‘శ’ఫదఱత ‘త’ ళశ ుంథ. ఴవ-రు; అఴవ-రు ఱతుథ, అనగస ళసఴవతమనథ; శథ ః-తుమముంచలసడు; న ఴవః, అతుతయమ, ఇుంథర థణయథ దమ ఏషసమ, ణవణ తుమమభకతమమ తవత ఇత అఴవశథ ః. అతుతయభుఱ వన ఇుందర డు, ఫరషమ, ఆథతణయడు ళుంట దళుఱన తుమముంచలసడు అఴవతణథ డు. ఇుందకత శర బటట ఱత ళువణు ురసణభునుండ ఉథషర ుంచయత. భూర మ యజభయవుం ఫర శమమ ఆశతయ శఽజత రజః ఆశతయ తృయతఴమ భూర మ ససతవకమ మః శ తృసఱమన

కసఱమఖమయమ ణభవమ భూర మ ఆశతయ గశణ జగత

యజగుణతమకతడవన ఫరషమముందుండ బగలసనడు జగతణ న శఽఴహసస డు. శతవగుణతమకతడవన ళువణు ళుగస ఱకభుఱన తృసయసస డు. తమగుణభూర యన కసఱతతుగస (శళుతుగస) ళుఴవభున కఫళసస డు.

అతుతయముంథర థ దుం యషసుం ణవయనహ తుతయఴః తుమమభకణవధఴవతథ ః తవతత శ కర తః

శర ళువణు శషశరధభ సత తరభు - ళుళయణ

88ళ ళల కభు - 16 ళ నజ

ఇుంథర థ థళతఱ ససథ నభుఱత తుతయమనళు కసళు. అటటళుంట దళుఱుందననలసర తు ణన తుతణయడవముుండ ళసశుంచలసడు.

శర నభమమఱవవయత. తయతలవమళ 5.2.8 – అధక ఐశ క భగసయఱక మయత ూజుంచ థళతఱత నన ళశఱత చవ అదకసయతఱళుంటలసయత. థళథళుడవన ధ థళుడులసర తు తుమముంచలసడు.

శర శతయథల లసవహవ కూడ క లసయఖయఱ ‘ఴవస-రు’ అనగస ‘కసఱభు’ అధ అరసథ తున లసడయత. ఴవః - కసఱ, తవత ఇత ఴవతథ ః, న ఴవతథ ః అఴవతథ ః, కసఱ ఫశ యూణ బగలసన ళువణు ః. కసఱభుకత అతతణడవన బగలసనడు ళువణు ళు అఴవతణథ డు. ళసఴవతణడు. ఇుందకత శర లసవహవ కఠరతువతణ (2.3.1)నుండ ఉథషర ుంచయత –

ఊయధవభూఱऽలసక ళసఖ ఏషత ऽఴవతథ శధతనః తథళ ళృకభ త వ ఫరషమ తథలసభఽతభుచయణ ళసఴవతమన రసళుచటట కత లరలళళ నవక, కభమఱత కుంథక ఉుంటయ. అథ రకసఴళుంతమనథ. ఫరషమభు. అుంతభు ఱతుథ.

శర ఴుంకయతఱ లసయఖయ – అఴవతథ ఇళ తవత ఇత అఴవతథ ః. రసళుచటట యూుంఱ ఉననలసడు అఴవతణథ డు. ఇఱమ తఱకుందఱతగస ఉనన అఴవతథళఽకషుం గుర ుంచ గతఱన, ఉతువతణ ఱఱన రసస ళుుంచయత.

ఊయధవభూఱ భధళసఖమ అఴవతథమ తృసర షృయళయమమ

ఛుంథుంవహ మశయ రసు తు మ శుం లద శ లదళుత – గత 15.1 ఆథుయతవణడవన యమఴవయతడ (నవనుండు) భూఱభుగస, ఫరషమయ భుఖయళసఖ (కసుండభు)గస, లదభుఱ ఆకతఱతగస గఱ ఈ శుంససయయూ అఴవతథ ళఽకషభు ధఴయశ మనథ (ళసఴవతమనథ). ఈ శుంససయళఽకష తతవభున భూఱశశ తభుగస ణయవహనలసడు తుజభుగస లథయథభుఱన ఎరఱగ నలసడు. ఈ శుంససయభధడు అఴవతథళఽకషభు ళుళుధ జళుఱ యూభుఱ అతునయడఱ ళుశర ుంచముననథ. థతుముంద ఆకతఱ యూభుఱ జఞ నభు రళర ఱత చననథ. ఈ జఞ నభు (లదభు) ర ుండు ళుధభుఱత (1) శుంససయభున తృ డగ ుంచ కసభయకయమఱత, ూజథకభుఱత (2) కసభమదఱళఱన ళుశర ుంచ ఈ ళఽకషభున ఛథుంచ జఞ నభు.

ళృతణఱఱ కూడ శుంససయభున అఴవతథళఽకషభుణ తృత ఱమయత. ఊయధవభూఱऽలసక ళసఖ ఏషత ऽఴవతథ శధతనః – కఠరతువతణ 2.3.1 ఊయధవభూఱ భలసక ళసఖమ ళఽకషమ య లద శుంరత – (?)అయణయకభు 1.11.5

శర ఫఱథళ ళుథయబూవణ – అఴవతథభు - రుంచభు. ఴవసస వ యూనణ న ససథ ణత అఴవతథ ః రుంచః; శ అశయ అవహ తుతయమ తుమభయత ఇత అయథః. వహథయభుగసనుండక, ఎుడ భమయతతూధ ఉుండ రుంచభున తృసయుంచలసడు అఴవతణథ డు.

శర ళువణు శషశరధభ సత తరభు - ళుళయణ

88ళ ళల కభు - 17 ళ నజ

శర శతయథల లసవహవ చనహన భరక అయథభు – అశ - లసయతృ శుంఘమణ చ - లసయనహుంచట, తృత గుడుట. అళృనళణ - లసయునళుంత ళుఴవమ ఇత అళసవతు - ుంచభహబూణతు, ణవణ లసయకణవన అవహథతః అఴవతథ ః. ుంచభహబూతభుఱ యూుంఱ ళుఴవభుంతట లసయనహుంచనలసడు అఴవతణథ డు.

829. చణూరసుంధర తువూదనః - చణూయతడు అధ భఱయధతు శుంషర ుంచనలసడు. - ససతవకతఱన నడుంచలసర తు కఠ నుంగస శకుంచలసడు. - చణూయతడు, దరరయధనడు ముదఱగులసర తు ర భమర నలసడు.

ఒుం చణూరసుంధర తువూదధమ నభః

శర బటట ఱ లసయఖయ –

తథవరరదనమ చణూయ ధభమధమ భఱమ

తువూథతలసన ఇత చణూరసుంధర తువూదనః ఆుంధరజత (తకతకళ జతక)క చుంథన, ఇుంథర దఱకత ఴతణర లవన, చణూయతడు అధ భఱత తు షతభమర నలసడు చణూరసుంధర తువూదనడు. (ఈ చణూయతడు, కుంశడు కఽవణు తు చుండతుక ుంనహన చణూయతడు లయత లయత అతు, ఇదదయూ భఱత ఱనతు, శర ళు.ఎన. లథుంతథశకన లసయఖమయతుుంచయత.) చణూరసఖమయశయుం యऽర ుం భఱుం శథతలసుంఴళః తృతర చయణ భుతుభర నతయుం చణూరసుంధర తువూదనః ఈ ధభుంఱ ‘ఆుంధర’ అధ థతుక ళుళుధ లసయఖమయతఱత ళుళుధ అరసథ ఱత చతృసయత. ఆుంధరజత, ఆుంధరథఴభు, తకతకళజత – ఇఱమ.

శరఴుంకయతఱ లసయఖయకత కుందయత చనహన ళుళయణ రకసయుం ఆుంధరథళసతుక చుంథన చణూయతతు కుంశడు ుంతృసడు.

శర శతయథల లసవహవ – చణ - థధ గణధ చ - ఇచట. చణత - దథత థనశరఱ ససతవక ళఽతమః చణూయః. థనభుళుంట కసయయభుఱత చము ససతవకతఱత చణూయతఱత. చవ - ూజ తుళసభనయః - ూజుంచట, ర శరయుంచట. చమయుంణ ూజమధ ఇత చణూయః, రఴశ షఽదమ ససధళః. ూజదఱత చవ ససధళుఱత చణూయతఱత. అుంధ - దఽవణ ఘమణ దఽళృయశుంహర - కలళళ భూశకనట, గుడడలసయగుట. అుంధమత ఇత అుంధర. గుడడలసయత, అుంధర ఱత, అనగస మశభు చములసయత. చణూరసుంధర ఱత – ససధళుఱన మశభు చములసయత. శ వ - కషయణ - ధఴనభు చముట.

శర ళువణు శషశరధభ సత తరభు - ళుళయణ

88ళ ళల కభు - 18 ళ నజ

తువూదన - అధకళుదఱతగస ధనహతు కయగ ుంచలసడు. చణూరసుంధరతువూదనః – ససతవకతఱన శ ుంవహుంచలసర తు కఠ నుంగస శకుంచలసడు చణూరసుంధరతువూదనడు.

శర శతయశుంధ మతరసజ ‘చణూరసుంధ తువూదనః’ అధ తృసఠసతున గశ ుంచయత. చణూయఴ అుందఴ దరరయధధదమః, ణన తువూదమత ఇత. శణయతున, ధరసమతున చడఱతు గుడడలసయత దరరయధధదఱత (ధఽతరసవణ తు కడుకతఱత అతు కూడ). అట అుంధఱన, చణూయతతు ధఴనుం చవహనలసడు చణూరసుంధతువూదనడు.

(1) శర నయవహుంషన కఽవుభమచర ఆుంగ యచనకత ఇథ ణఱతగు అనలసదభు. (2) బగళథు త ళల కభుఱ ణతయయభు గణనరస, గరయఖూర రచయణనుండ.

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

89ళ ళల ఔభు - 1 ళ జ

శషససర రచః శజషవః శతధః శలసషనః | భూరయనఘऽచంతయయ బమఔఽదభమనఴనః || (89)

830. శషససర రచః - లఱద (నంతమ న) కయణభుఱు ఔయగ యఴవభునంతన రకసశంజవలసడు. - అమన దళయభంఖలయఖషభు (తయుమణ) ఎంతగస లయగతృత తణననదంట, లఱద కసంతకయణఱు అమననండ లఱుళడుతణననటల ననయ.

ఒం శషససర రచఴ నభః

శర బటలు ఱ లసయకయ – బఖళంతణతునండ (ంతణఱతు) కసంతకయణఱు లఱుళడుతణననయ. శయయచందర దఱనండ ళఙచచ కసంతఔూడ బఖళంతణతు కసంతయ. బఖళంతణడు ఆచచన కసంత కసయణంగస శయుయడు నఱుఖు కసయయభుఱు – చనభు (ళండుట, ండంచట), ళలవణభు (ఎండంచట), రతనభు (లడ ఙచముట), రకసఴనభు (లఱుఖుతుచచట) – నయ ఙచమఖఱుఖుతణననడు. శరయ శషశరభరచచఴహ ళలవణదవణ శతళః తుయషసు తు యనస శషససర రచరత శమఽతః ఆందఔు శర బటలు ఱు తృవకయశంశతభునండము, గచత (15.12)నండము ఈదషరంఙయు. గచనషత భతమ శంజఞశయ దచళశయ యభతమనః శయయచందర ంస యద శ అకసర ఱచనఴవయః – శర తృవకయభు గనషత భతణమడన యభతణమతుక శయుయడు, చందర డు న దచళతఱు ర ండు ఔననఱ శవయూభుఱు తు తయవహకనభు.

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

89ళ ళల ఔభు - 2 ళ జ

మదదతయఖతం తచజ జఖదభశమతచऽఖఱమ

మచచనరభహ మఙచగన తతచజ యద భభఔమ – గచత 15.12 శభశ జఖతణ న రకసశంజము శయుయతు తచజశసన, టలఱన చందర తు తచజశసన, గన తచజశసన న తచజవసమతు యరంఖుభు.

శర ఴంఔయుఱ లసయకయ – శషససర ణ నంతతు రచచఴహ మశయ శః శషససర రచః. లఱకఱద, నగస నంతమ న కయణభుఱు ఔయగనలసడు శషససర రచ. ఆందఔు శర ఴంఔయుఱు గచతనండ ఈదషరంఙయు. దయ శయయ శషశరశయ బలదయఖదతత మద భ ః శదఽశర సస ససయత, భ శశశయ భహతమనః – గచత 11.12 అకసఴభున లఱకఱద శయుయఱు ఔుకభమడగస ఈదయంచనఙ ళచచ కసంత ంజభుఱున అ యరసట-

యూ తచజశసఱఔు శరకసళ .

శర నభమఱవవయు తయులమయ (3.4.7)ఱ ఎంయుభన న ‘య భణళణున’ (యతనభుళఱ రకసశంచచననలసడు) తు ళరుంఙయు.

శర ఔఽవుదత బయదవజ – శషససర ణ రచచఴహ శరయఖష దగత కసంతకయణ మశయ ఆత శషససర రచః. ఎళతు దళయ తయుమతు లఱద కసంత ంజభుఱతయ లఱుఖుచననద తడు శషససర రచ.

శర రసధఔఽవుళసవహ – ఆదచ యంతయ ఈనన ఆతయ నభభుఱన ఖభతుందఖన – దభూరః (77ళ ళల ఔభు, 724ళ నభభు), శషససర ంయః (51ళ ళల ఔభు, 484ళ నభభు).

శర శతయదచల లసవహవఠ – బూభు ఆశఔ రణుళ ఱు, శయుయతు కయణఱు ఱకకంచఱభు. ఆంఔ నంతమ న బఖళదవబళభున ఎఱ కఱుళఖఱభు? ఎఱ ళరుంఖఱభు? శయుయతుకసంత బఖళంతణతు కసంతఱ కద భ ఖభు తు భతరభు ఖశంనఖున. యతణఱఱ బఖళంతణతు యబళభున ‘శషశర’ దంతయ నఔభయు ళరుంఙయు – శషశరమజశః, శషశరయుః, శషశరతృసత, శషశరశరయషః, శషససర కషః, శషశరసత వమ, శషశరతృత ఴహణమ, శషశరభ ళః, శషశరభఽఴహు ః, శషశరబయః, శషశరమభ, శషశరయయమ, శషశరఴఽంఖః, శషశరశ ణమ, శషశరకతణమ, శషశరచకషశమ,........

(శర క ళఱయససయధనండ) భ యళ మభలభు – యమఴవరనండ నఔ కట కయణఱు రకసశశ ననయ. ందఱ 11 కయణభుఱన శయుయడు, 108 కయణభుఱన గన, 136 కయణభుఱన చందర డు తశకననయు. యరళఱన జఖదవతృసయభు జయుఖుతణననద.

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

89ళ ళల ఔభు - 3 ళ జ

831. శజషవః ఏడు నఱకఱు ఖఱలసడు. గనశవయూ డు.

ఒం శజహవమ నభః

జషవ ంట నఱుఔ. గనక ఏడు నఱకఱు ఈంట మతు రసణఔథనం. ఇ ‘శజషవః’ నభభున లసయకయతఱు గనయంగస యళరంఙయు. మససమతకఱవయద జహవఴచ గనయభళత శ చ

శ శజహవకయతః ఱఔశంతయపణ ంతః ఱకసఱన నందంజమడంకశం యమఴవయుడు గనదచళ డక ఏడు నఱుఔఱతుఙచడు (గనయూంఱ యమఴవయుడు ఏడు నఱకఱు ఔయగముననడు). గనష తణర తు ఏడు నఱకఱ యు –

1. కసయ – నఱతుద. 2. ఔరసయ – బమంఔయమ నద. 3. భనజళ – భనశళంట లఖభు ఖఱద. 4. శఱశత – ఎయు యంఖు ఖఱద. 5. శధభరళయు – దటుమ న తృ ఖయంఖు ఖఱద. 6. యశుయంగతు – యళవఱు ఎఖజభుమనద. 7. యఴవయుచ – (దచయ లఱమభన) నఔయూభుఱు ఔయగన దచళత.

శర బటలు ఱు తృవకయశంశతనండ ఔూడ ఈదషరంఙయు. తదవఔర దచళతనంచ షుతబుక యమఴవయః భంతరూతం మదదమ షుతభజయ యశసయమ

ఫరహమండబుళనం శయవం శంతయపమత శసయవద గనతు భుకంగస ఖఱ దచళతఱ యూంఱ షయశసన తశఔునలసడు యమఴవయుడు. భంతరశశతభుగస నయ, షభదరలసయఱు గనభుకంగస అయగసస డు. యఴవభునఔు శంతయవం ఔయగసస డు.

శర ఴంఔయుఱు భుండకతువతణ (1.2.4)నండ ఈదషరంఙయు –

కసయ ఔరసయచ భనజలసచ శఱశతమచ శధభరళరసు శుయంగతూ యఴవయుచచ దచయ లఱమభన ఆత శజషవః ఆతయ యతలసకసయఱఱ ఔూడ ఏడు నఱకఱ ఖురంచ ఈననద

ఊగవదభు 3.6.2 – దళఴచదగన భశన ఽథలసయ ళచమన మ తచ ళషనమః శజహవః తతరచమ శంశతభు 1.5.3 – శతచ గన ససభుధః శజహవః

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

89ళ ళల ఔభు - 4 ళ జ

శర రసధఔఽవుళసవహ – ససతవఔ, రసజవహఔ, తభవహఔ ఔయమఱనఫటు ఇ శజషవఱు భయుతణంట య. ససతవఔ ఔయమఱ – శయణయ, ఔనఔ, యకస , శరభ , తయకత, ఫషుయూతృస. రసజవహఔ ఔయమఱ – దమరసగస, శళరసు , బదరఱశత, ళవవత, ధభుతూ, కసయకస. తభవహఔ ఔయమఱ – కసయ, ఔరసయ .. భృదఱఖునయ. ఇ ఏడు జషవఱఔు శంఫంధంచన దచళతఱు – దచళతఱు, హతయుఱు, ఖంధయువఱు, మకషుఱు, నఖుఱు, హళసచభుఱు, రసకషశఱు. శర లసవహవఠ ‘శజషవ’ ంట ‘ఏడు నఱకఱు’ న యంఱ భతరమ కసఔుండ, ‘శ’ ంట ‘నఔ’ న యంఱ భరఔ లసయకయ ఙతృసపయు. శ ఆత నఔ ఈఱకషణమ నఔ రకసయ జషవమ యధత ఆత. జళ ఱఔు నఔ యధభుఱన నఱుఔఱన బఖళంతణడు రససదఙడు. భనం తనన ననం నఱుఔదవరస తృసర ణలసముళ న ఔఱు కతు జఠరసగనఱతుక రలశశ ంద. ంట ఆఔకడఔూడ భనం గనక హరసతున శభరపశ ననభననభట. ంట లదఱఱ ఙహపంద, తుజరచతఱ జరగద ఔట. బళత ఱకన శమ లద లదచన చ శమఱఔః.

శర చనమమనంద – భన భుకంఱ ఏడు జఞఞ నదవరసఱుననమ – ర ండు ఔలళు, ర ండు ఙళ ఱు, ర ండు నవహకసయంధర ఱ, ఔ నయు. ఫ షయరంఙతున ఖురంచన జఞఞ నభ ళన యతుదవరస ఔఱుఖన. ంట ఔయధంగస ఏడు గన నఱుఔఱు ఏడు జఞఞ నదవరసఱదవరస ఫమటఔు లడఱుచననయ. భన షఽదమంఱ ఈనన శరభననరసమణుతు శజషవఱుగస యటతు ఱంకసరఔభుగస ఙపళచచన. 832. శత ధః - ఏడు యధభుఱన శభుధఱఙచ రజవయంఫడులసడు. - ఏడు యధభుఱన లదఔ కమఱఙచ అరసధంఫడులసడు. - ఏడు ద ఱఙచ రకసశంచలసడు. - శయుష ఱఔు అధయమ నలసడు.

ఒం శత ధవ నభః

ఆంతఔుభుంద నభభు ‘శజషవః’న ఏడు యధఱన భంటఱు (గనకఱఱు ఱద నఱుఔఱు) యంగస లసయకయతుంఙయు. లసట యంఖుఱు ఱద ఖుణఱు, భరము లసతుదవరస షయశసన వవఔరంఙచ దచళతఱ ఖురంచ ఔూడ ఙతృసపయు. రశ తనభభు ‘శతధః’న అ భంటఱన యయధ మజఞఞ ఱఱ రజవయంజవ శభుధఱ యంగస లసయకయతుంఙయు.

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

89ళ ళల ఔభు - 5 ళ జ

ఎధ - ళఽదధ - యుఖుట, ళరఱు ట; ఏధస - భంటఱన ంఙచ దయభు, శభుధ. శ ఏధః మశయ శతు శః శతధః (తుయుక). ఏధస - శభుధ (అు తుగంటలళ ). మథధంవహ శభుధగనయభససమత ఔుయుతచऽయుజ న (గచత 4.37).

శర బటలు ఱ లసయకయ – ఏడు యధఱ శభుధఱదవరస రజవయంఫడన గనళఱ రకసశంచలసడు ‘శతధః’. యయధ మజఞఞ ఱఱ గన యయధ శభుధఱదవరస రజవయంఫడుతణంద. మజఞఞ ఱఱ యకసఱన శర శరతులసశ రసగళన భరంత యళరంఙయు.

తృసఔమజఞభుఱు (ళంటఱతయ ఔూడనయ): 1. ఓతృసశనభు 2. లఴవదచళభు 3. సస యతృసఔభు 4. వుఔళసదభు 5. భవహఔభు 6. ఇళసనఫయ 7. శయపఫయ.

షయయయజఞభుఱు (భంటఱ షయశస లమునయ): 1. గనష తరభు 2. దయశూయుభశభు 3. హండహతఽమజఞభు 4. యఫంధభు 5. గసమణభు 6. ఙతణరసమశయభు 7. సతర భణ.

సత భశంశఱు (మఖభుఱు): 1. గనషతు భభు 2. తయగనషతు భభు 3. ఈఔభు 4. షత డఴభు 5. లసజమభు 6. తరసతరభు 7. అతృత రసయభభు.

యయధ మజఞఞ ఱఱ లసడఫడచ శభుధఱు యయధ ళఽకషఱనండ తవహకనఫడుతయ. ఇ ళఽకషఱఱ ూఱు ఔతుహంచళ గసతు ండు ఔనఫడుతయ (1) ఱఴళఽకషభు (2) భరఱ ఙటలు (3) Fig Tree (మడ?) (4) నశఙటలు (5) ఴభూళఽకషభు (6) ఴతుషతభు (7) వకయయుభు.

శర క ళఱయససయధనండ –

ళనశపతయయఴచ శభుధః శ శంసస తు లస తథ ఆషసు ూరస ద ఔరసమణ శత ధ శసంత మశయ శః (1) ఴవతః (2) ఈదంఫయ (3) యు (4) ఴభూ (5) లఔంతఔ (6) ఴతుషత (7) వకయళయు – న ఏడుయకసఱయన ళఽకషభుఱఔు శంఫంధంచన శభుధఱు ఖఱలసడు. ఆషసు , ూర ఔయమఱు ఔఱలసడు. ఆషసు ఔయమఱు – గనష తరభు, తశస, శతయభు, లదనతృసఱన, అతథయభు, లఴవదచళభు. ూయభుఱు – లసఔూతట కసఱు, దచలసఱమఱ రతవు , శతరళ ఱు ఔటుంచడభు, ననదనభు భృదఱనయ.

శర ఴంఔయుఱ లసయకయ – శ ఏధంవహ దయऽశయ ఆత శత ధః. ఏడు భంటఱతయ రకసశంచ గన శతధ. ఆందఔు శర ఴంఔయుఱు యతనండ ఈదషరంఙయు. శ తచ గన శభుధః శజషవః (తతరచమ శంశతభు 1.5.3). ఒ గనదచలస! తూఔు ఏడుభంటఱు, ఏడు నఱకఱు ఈననయ.

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

89ళ ళల ఔభు - 6 ళ జ

శర శతయశంధ మతరసజ – శరచషన ఏధమత ళయమత ఆత శత ధః. శయుష ఱఔు అధయభుగసనండ, లసరక అనందభు ఔయగంచలసడు శతధ. శయుష ఱు నగస భరచచ, తర, ంగయశడు, తృఱశ డు, ఱషుడు, ఔతణళ , ళవహవణఠ డు.

533. శలసషనః - ఏడు లదభంతరభుఱఔు యూభుఱన ఏడు ఖుయభుఱుఖఱ లసషనభు ఖఱలసడు. - ఏడు శయుయఱ యూభుఱ జఖతణ నఔు అధయమ నలసడు. - ఏడు లసముభండఱభుఱదవరస భుఱ ఔభుఱఔు అధయమ నలసడు. - ‘శ’ న యుఖఱ ఖురభు ూతుచన యధభు ఖఱలసడు. - జళ ఱ ఴరచయంఱ ఏడు దరళభుఱు, భుకంఱ ఏడు జఞఞ నదవయభుఱు – ఆఱ ఏడు శంకయఱ జళ ఱ యకషణఔు కసయణమ నలసడు. - ఏడు ఱఔభుఱఔు శభఽద ఔూయుచలసడు.

ఒం శలసషనమ నభః

లసహ - తృసర న - ఱఖుట, మముట, రళశంచట. లసషనభు ంట ఫండ ఱద దతుతు ఱగ జంతణళ . ఏడు లసషనభుఱు ఖఱలసడు శలసషనడు. శతృస ఴవ యధభయూఢం రచండం ఔఴయతృసతమజమ

ళవవతదమధయం దచళం తం శయయం రణభభయషమ

శర బటలు ఱ లసయకయ – ఏడు ఖురభుఱు ూతుచన యధభుఖఱ శయుయడు తన లసషనభుగస ఖఱలసడు శలసషనడు. ఇ ఏడు ఖురభుఱు ఏడు లదభంతరభుఱఔు ధషసు నదచళతఱుగస భ యంఫడుతణననయ. అ ఏడు భంతరభుఱు – 1. బూ 2. బుళః 3. శళః 4. భషః 5. జనః 6. తః 7. శతయమ. ఇ ఏడు భంతరభుఱఔు శంఫంధంచన ఛందశసఱు – 1. గసమతర 2. ఈఴహుక 3. నవణు ప 4. ఫఽషత 5. ంక 6. తరవణు ప 7. జఖత. ఇ ఏడు భంతరభుఱఔు ధషసు న దచళతఱు – 1. గన 2. లసముళ 3. యక (శయుయడు) 4. లసగచఴ (ఫఽషశపత) 5. ళయుణ 6. ఆందర 7. యళవవదచళ. ఇ ఏడుఖుయు దచళతఱు శయుయతు భయగభుఱ భుందగస నడచదయు. ఇ ఏడుఖుయు దచళతఱు, శంఫంధత ఏడు భంతరభుఱు, ఏడు ఛందశసఱదవరస శయుయతుక అధయమ నలసడు ఖనఔ బఖళంతణడు శలసషనడు. శయయభండఱ భధయశ డన అమనన భనభు ఇ ఏడు ఛందశసఱఱ తుకషమ న ఏడు భంతరభుఱదవరస అరసధశ ననభు. యళషతయ యఱశకందన శతృస స శలసషనః లసషనతుచ శనశయ శలస శలసషనః

షమఴచ శ చఛందంవహ తచషసమ ననతు మ యణు

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

89ళ ళల ఔభు - 7 ళ జ

గసమతర ఫఽషత ఈఴహుగ జఖత తరవణు ళచ

నవణు ప ంకరతణయకస ఴఛందంవహ షయయ యలః – యవణు రసణభు 2.8.5

శర శతయశంధ మతరసజ – శలసహ ళసవ మశయ శ శలసషః, శయయశం నమత ఆత శలసషనః. ఏడు ఖురభుఱు ఔయగన శయుయతు నడహంచలసడు శలసషనడు.

శర ఴంఔయుఱు – శ ళసవ లసషనతు శయ ఆత శలసషనః. ఏడు ఖురభుఱు ఔయగన శయుయతు యూంఱ ఈనన బఖలసనడు శలసషనడు.

శర రసధఔఽవుళసవహ – అరగ భ ర జః టయః తంఖః శవరసు ర జయతఴభన యభ శః (యుణ రఴనమ 20) అరఖః, భ ర జః, టయః, తంఖః, శవయుయః, జయతఴభన, యభ శః న ఏడుఖుయు శయుయఱుననయు. యరఱ భుఖుగ యు మయుయవతం భ గసన, భుఖుగ యు మయుయవతం కందభ గసన రకసశశ ననందన భనఔు ఔనహంచయు. అరఖుడు న శయుయడు భతరం భనఔు ఔనహశ ననడు. ఆఱ ఏడుఖుయు శయుయఱదవరస జఖతణ నఔు అధయమ న బఖళంతణడు శలసషనడు.

శర ఴంఔయుఱు భరఔ యం ఔూడ ఙతృసపయు – ఏకऽళలవ ళషత శ నభ (తతరచమయణయఔభు 3.11.9, ఊగవద శంశతభు (1.164.2) శయుయతు యధతుక క చఔం, క ఖురం ఈంట య. అ ఖురం యు ‘శ’. ఔనఔ శయయయూ డన బఖళంతణడు శలసనడు.

శర బటలు ఱు ఔూడ భరఔ లసయకయ ఙతృసపయు – ఏడు లసముభండఱభుఱ దవరస జఖతణ ఱతు తృసర ణఴకతు కసతృసడులసడు ఖనఔ బఖళంతణడు శలసషనడు. ఇ ఏడు లసముభండఱభుఱు (1) అలసష (2) రలసష (3) శంలసష (4) ఈధవష (5) రళష (6) యళష (7) రసళష.

శర రసధఔఽవుళసవహ – భన ఴరచయంఱ నఔ యవమఱఱ ‘ఏడు’ శంకయ ఔతుహశ ంద. ఏడు ధతణళ ఱు (యశ, ఴఽంఖ, భంశ, మధ, వహ , భజఞజ , యఔభుఱు), భుకంఱ ఏడు దవరసఱు (ర ండు ఔలళు, ర ండు ఙళ ఱు, ర ండు భుఔుక యంధర ఱు, ఔ నయు.). యతు దవరస జళ ఱ భనఖడ ససఖుతణంద.

శ తృసర ణః రబళతు తససమత శతృస రచవ శభుధః శషభః (జషవః) శ మ ఱకస ఏవణ చయతు తృసర ణ ఖుహఴమ తుశతః శ శ – భుండకతువతణ 2.1.8 (ఇ ళల కసతుక యయధ యళయణఱుననయ). కషయ యువణతునండ ఏడు జఞఞ నందరమఱు, ఏడు నఱకఱు, ఏడు యధఱ శభుధఱు, ఏడు షభభుఱు లఱుళడ య. బఖళంతణడు ఏడు ఏడు జఞఞ నందరమఱన తృసర ణభన ఖుహఴమంఱ బదరయఙడు. య ఏడచడు ఱకసఱఱ తయుఖుతణంట య. ఆఱ ఏడచడు యధఱుగస జలసతున రయకషశ ననందన బఖళంతణడు శలసషనడు.

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

89ళ ళల ఔభు - 8 ళ జ

శర ఫఱదచళ యదయబూవణ – శబుళనతు లసషమత తృసర మత బుయదమమ ఆత శలసషనః. ఏడు ఱకసఱఔు శభఽదతు ఔూయుచలసడు శలసషనడు.

శర ఫఱదచళ యదయబూవణ – శరభదభఖళతం రకసయం బఖళంతణతుక ఏడు లసషనఱుననయ. నఱుఖు ఖురభుఱు, ఔ యధభు, ఖయుతమంతణడు, అంజనముడు. ఔనఔ అమన శలసషనడు. తతర ళసవః ళ ఫయ శగచళ మగ వప ఫఱషకసః శయందనమ ఙళ ంచభమ – భ ఖళతభు 10.89.49 ఛందభయన ఖయుడచన శభూషయభనః చకస ముధ మఖభదయ మతయ ఖజందరః – భ ఖళతభు 8.3.31 భకషుయూమ రతయజయ లసనయ యూభవహతః ఽవుభరయ తధ యర జగసభ ఔహఔుంజయః – రసభమణభు 4.4.34

శర చనమమనంద – శయుయతు యధతుక ఏడు ఖురభుఱు. ఆయ లసయభుఱ ఏడు రజుఱన శచంచన.

36ళ ళల ఔభు 333ళ నభభు, 90ళ ళల ఔభు 860ళ నభభు యన ‘లసములసషనః’ నభతుక, రశ త నభభు ‘శలసషనః’ఔు కతున తృత యఔఱు ఖభతుంచళచచన.

834. భూరః - తృసర ఔఽత దళయభంఖల యఖషభు. ఔయమపఱమ న దచషభు ఱతులసడు. - రణళంఱ కసయంఙచ శచంఫడులసడు.

ఒం భూయయ నభః

బఖళంతణడు ఔయమఫద ఱన జళ ఱఔంట ఎఱ భననమ నలసడ తయులసత కద నభఱఱ శర బటలు ఱు లసయకయతుంఙయు.

శర బటలు ఱ లసయకయ – శ ఱ భతఔ భూర లసయళఽతః భూరః. జళ ఱ దచషభు తృసంచభతఔమ నద. కసతు బఖళంతణతు భూర ఱద దచషభు ూరగస యఱకషణమ నద. దళయమ నద. ఱ అమన భూర.

శర ఔఽవుదత బయదవజ ఈదషరంచనద – ఇళసలసశయ ఈతువతణ 8 – శ యయగసత యఔమ కసమమ ళరణమ.

శర ఴంఔయుఱ లసయకయ – భూరః గనయూమ ధయణ శభయమ చరసచయ ఱకషణమ, తద యశత ఆత భూరః. ‘భూర’ నగస గనమ న యూభు ఔయగనద. ఔదఱుతణంద ఱద ఔదఱద. లరయతయ తఔడతుక యఱనద. ఆఱంట శ ఱయూభు యమఴవయునఔు ఱద. ఔనఔ శరభననరసమణుడు భూర.

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

89ళ ళల ఔభు - 9 ళ జ

శర రసధఔఽవుళసవహ – ‘భూర’ ఱద ‘యూభు’ ఱద ‘దచషభు’ భనఔు ఔయమపఱఱన నబయంచడంకశం శంఔభుంచంద. బఖళంతణతుక ఱంట యూం ఱనందన అమన భూర.

శర లసవహవఠ – ఫరషమభనద వహయమ న యూం ఱతు గన ళంటద. ఊగవదభు 3.19.1 – గనమ ష తయమ రళఽణ భుయధచ ఖఽతసమ ఔయమ యఴమ ఆదమ భూయమ (భూయమ = భూయమ)

శర ఔఽవుదత బయదవజ – కసర భూర ః మశయ ఆత భూరః. కసయభుదవరస శచంఫడన యూభు ఖఱలసడు భూర.

ససవభు దచశఔన – యషశయతరమ ససయమ – వుళల క – కసరసర యవణు ః జఖదదమ యకష రలమ ఔఽత. కసయభునఔు యభు యవణు ళ . అమన జఖతణ నఔు శఽఴహు , యకష, రలమభు ఔయగంచచననడు.

శర లసవహవఠ –

అతమశ భూరయవషతచ చ భూయమ గసతరమ మథ నభ తథ బుత

యవణు రహ భూరః శఔఱమ చ యఴవమ ళషన తథ నభభయుచయతచ శః యూభుఱతు అతమళఱన ఇ దచషభు తుఱచముననద. ఱగ యూయశతణడన యవణు ళ నభయూతృసతమఔమ న శఔఱ యఴవభునఔు అధయమ ముననందన అమనన ‘భూర’ ననయు.

షఱబడుఱతు శర మశతు శఱపం. యకహడమనండ

835. నగః - తృసభు ఱతులసడు. - తృసభునఔు ళయతరక. - దవభు, భయనయభు ఱతులసడు. - దఃకభునఔు తతణడు.

ఒం నగమ నభః

‘గభు’ నగస తృసభు. ఘ - తృసఔయణ - ఙడు జయుఖుట, తృసభు ఙచముట. ఘ నవహ మవహమన సత ऽనగః. తృసభు ఱతులసడు నగుడు. తృసభునఔు యరధ నగుడు. ‘గభు’ ంట దఃకభు న యంఔూడ ఈంద. దఃకభు ఙందతులసడు నగుడు.

ఇ నభభు ర ండుభయు ళశ ంద.

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

89ళ ళల ఔభు - 10 ళ జ

16ళ ళల ఔభు. 148ళ నభభు. నగః – నఘ యజయ జత యఴవయతుః నయవశః 89ళ ళల ఔభు. 835ళ నభభు. నగః – భూరః నఘऽచంతయయ బమఔఽత బమనఴనః

శర బటలు ఱ లసయకయ –

148ళ నభభు. నగః – శంససయ భధచయ జతుతవऽహ నగః. బఖళంతణడు శంససయంఱ జతుమంచన గసతు అమన జనమ ఔయమఱఔు తతమ నద ఔనఔ అమనఔు తృసభుఱంటళ . అమన కసయయభుఱు అమన యఱఱ. ఔనఔ అమన నగుడు. ంతచ కసఔుండ అమన ఆతయుఱ తృసభుఱన షరంఙచలసడు.

835ళ నభభు. నగః – ఔయమ ళఴతచవన తన భఖన జళ యఱకషణః నగః. బళంతణడు ఔయమఱఔు తతణడు. జళ ఱు ఔయమఱఔు ఱఫడ ఈంట యు. ఆఱ బఖళంతణడు జళ ఱఔంట యఱకషణమ నలసడు. తృసభుఱు అమనన ంటళ . ఔనఔ అమన నగుడు.

శర య.య. రసభనజన – బఖళంతణతు ఴరచయభు యదశతవభమభు. అమనఔు ళమశ, కషణత, నరఖయభు ళంటయ ళరంచళ . ఱగ తృసభుఱు ంటళ .

శర నభమఱవవయు. తయులమయ 3.3.5 – బఖళంతణడు దవయశతణడు. ఎనన తృసతృసఱు ఙచవహన బఔు ఱన ఔూడ తృసయమ న ఔయుణతయ అశరయవదసస డు.

శర య.ఎన. లదంతదచశఔన – తనన ఴయణు లడనలసరతు దరఙచయచడంకశం బఖళంతణడు తయులఔుంఠంఱ ఒహఔగస లచముననడు. లసర ఱతృసఱతయ తుభుతం ఱఔుండ ందరతూ కసతృసడచలసడు. ఔయుణభముడు. బఔశఱబుడు.

శర ఴంఔయుఱ లసయకయ – శర ఴంఔయుఱు ‘గభు’ నగస ‘తృసభు’, ‘దఃకభు’ న ర ండు రస ఱన రఖణంచ ర ండు నభభుఱఔు లసయకయఱతుఙచయు.

16ళ ళల ఔభుఱ ‘నగః’ – గమ న యదయతచ శయ ఆత నగః. తృసభు ఱతులసడు నగుడు. ఆందఔు శర ఴంఔయుఱు చందగయతువతణ (8.1)నండ ‘షత తృసతృసమ’ నన దతున ఈదషరంఙయు.

89ళ ళల ఔంఱ ‘నగః’ – గమ దఃకమ తృసమ చ దవమమ శయ న యదయత ఆత నగః. తృసభు, దఃకభు ఱతులసడు నగుడు.

శర ఔఽవుదత బయదవజ ఔూడ శర ఴంఔయుఱఱగసన లసయకయతుంఙయు.

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

89ళ ళల ఔభు - 11 ళ జ

శర రసధఔఽవుళసవహ – బఖళంతణతుక దవకయమఱు, తదవరస శంఔభుంచ తృసభు, తదవరస శంబయంచ దఃకభు, ఆలయ ళరంళ . తునంటక భూఱభు తృస అఱచన. బఖళంతణతుక ఱంట భ ళం ఈండజఞఱద. ఔనఔ అమనఔు దవకయమఱు, తృసభు, దఃకభు ళరంళ . ఱ అమన నగుడు.

ఇళసలససత యతువతణ 8 – యదమ తృస యదమ...... ఫఽషత.ఈతువతణ 4.3.21 – షత తృసతృసమ బమమ యూమ .... తద కసభమ అతమ కసభమ కసభమ యూమ ళలకసంతయమ.... చందగయతువతణ 8.7.1 – అతమ షత తృసతృసమ యజయజ.... చందగయతువతణ 8.4.1 – న జరస న భఽతణయయనళలక న శఔఽతమ న దవకఽతమ శరవ తృసతృసమనऽతయ తుళయన షత తృసతృసమ....

శర చనమమనంద – చందగయతువతణ 8.1.5నండ – ఏవ అతమ షత తృసతృసమ యజర యభఽతణయరవళలక యజగతయసऽహతృసశః శతయకసభ శతయశంఔఱపః. ఇ అతమఔు తృసభు, భుశయతనభు, భయణభు, దఃకభు, అఔయ, దహపఔ ంటళ . ఇ అతమఔు తుజమ న కరఔ, తుజమ న శంఔఱపభు ఈననయ. భన ళసంత, ళసంత అతమఔు ంటళ . ఔనఔ బఖళంతణడు నగుడు.

శర ఫఱదచళ యదయబూవణ – భవణమడు బఖళంతణతు ‘యతర ణమ యతరమ మః’ తు ళరుంఙడు.

836. చంతయః - ఈభనభు ఱతులసడు. భరదచతుతయన బఖళంతణతు తృత ఱచఱభు. - అమన ఴకతు ఉశంచఱభు. - యఴవభునఔు యఱకషణభుగసనననలసడు ఖనఔ భనశసఙచత అమనన చంతంజఞఱభు.

ఒం చంతయమ నభః

చత - శంజఞఞ న - ఖురంచట, యం ఙచశకనట. చంతణయడు నగస అమనన తయవహకనఱభు. అమన యఱఱు యం కసళ . అమన ఴకక, ందతుక, సశరఱయ సఱభ యఱఔు ఈభనం ఱద.

శర బటలు ఱ లసయకయ – బఖలసనతు భరదచతుతయన, భర ళరతయన తృత ఱచఱభు. చంతయయ దరనయూసససత భుకస దయభమహ శః. భుఔు ఱన, తుతణయఱన చవన ఆతడు ససభనయడు తు ఙపళచచన.

చందగయతువతణ ఱ బఖళంతణతు ళయున – మ ఏషత నరసదతచయ శయణమమః యువః దఽఴయతచ, శయణమమః శమయః, శయణయకఴ రణకత శయవ ఏళ శళయుః, తశయ మథ ఔతృసయశమ ణరచఔమళమ కషణ. అమన శయయభండఱం భధయ ఫంగసయుళయుంతయ, ఫంగసయు భూససఱు, కళసఱు ఔయగ, పడచ యరవహన

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

89ళ ళల ఔభు - 12 ళ జ

తభయూళ ళంట ఔననఱు ఔయగ శళయుభముడ ముననడు. కసతు దచ యత (తతరచయతువతణ )ఱ అమనన ళరుంచడం ససధయం కసదతు ఈంద. మతయ లసఙచ తుళయన , తృసర య భనసస శః.

శర నభమఱవవయు. తయులమయ 1.3.2 – ఒ యంజయత! తునన నబయంఙఱకసతు భటఱఱ ళరుంచడం ససధయం. తూ ఔలున, కసలున, ఙచతణఱన దమఱతయ తృత ఱచడం, తూ కసంతతు ఫంగసయంతయ తృత ఱచడం ఎందఔంట ఆంక భటఱూ ందఔ, తునన భటఱఱ ళరుంచడభూ, తృసర ంచఔ ళశ ళ ఱతయ తృత ఱచడభూ ందరసతు యవమఱు – అ తయులసత తృసయరసఱఱ శర నభమఱవవయు బఖళంతణతు దళయభంఖలయూభు, తుతయ సశరఱయభు, సఱబయభుఱన తఱచ తఱచ యళశంఙయు. ఆంఔ తునన ళరుంఙచ తు భనఔుంట నననయు. ఎందఔంట బఖలసనడు చంతణయడు. అళ ఱతయ ఔఱవహ అడచ తృసడచ గయందడు. ‘లననద ంఖ’ తు యుడ శయవఱకఴవరఴవయుడు.

తయులమయ 1.9.6 – బఖళంతణడు భన ఴరచయభు, ఴరచయంఱతు అతమ, ంచభహబూతఱఔు అతమ. (ణమన) బఔు ఱఔు తచయఔగస ందళఙచచలసడు. (ళవమన) ఴయణఖతణఱు కసతులసరక ందరసతులసడు. (మళయుఔుకమ శందఔుకమ గచయన ఱన) చంతణయడు, భహజఞఞ నఱఔు ఔూడ గచరంతులసడు. (తణమన) యనగసతు న షఽదమంఱ నఱకతు ననన అశరయవదంఙచలసడు. (తణమన) నతయ ఈండడమ అమనఔు కసలసయ. (తణమఔకన) తన ఖుణభుఱ రభ ళంతయ ననన అఔరషంఙచలసడు. (భమఔకన) అమన ఖురంచ అఱచంఙచ అనందమ భనఱన అమన దఖగయఔు ఙచయుశ ంద. (ఎననడత తయళ ఆణ మన) ఱంట భహనభ ళ డు (ననన ఖయుడుతుగస భ యంచ) న బుజఞఱ ఔూయుచండ ననన తనలసతుగస ఙచశకననడు. అమన అఴచరసయఱక అఴచయయభు. భమభముడు.

శర ఴంఔయుఱ లసయకయ – రభతర ద ససకషతచవన శయవరభణ గచయతవత చంతయః. దచతుతు ఖురంచ యన తయవహకళడతుక బఖలసనడచ కసయణభు. భనం ఔంటతయ దచతునయన చసస భు. కసతు ఔంటతు చడఱభు. ఱగ బఖలసనతు ఖురంచ జఞఞ నందరమఱతయ తయవహకనఱభు.

శర ఴంఔయుఱు భరఔ లసయకయ ఔూడ ఙతృసపయు – మమ ఇదఽఴ ఆత యఴవరంచ యఱకషణతచవన చనయతణమ ఴకసయద లస చనః. బఖలసనడు తృసర ంచఔ యఴవభుఔంట ూరగస యఱకషణుడు. ఇ రంచంఱ భనం తఱుశకనద ంత అమన యబూతఱ కదభ ఖమ. ఔనఔ అమన నంత యబూతణఱు ఫుదక ందరసతుయ.

నంతయऽవహ భభ దలసయనం యబూతనం యంత

ఏవతణదచఴతః తృతర క యబూతచరవశర భమ – గచత 10.40

మదయదవబూత భతసతవం శరభదరజతమళ లస తతదచలసళఖచఛ తవం భభ తచజऽంంఴ శంబళమ – గచత 10.41

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

89ళ ళల ఔభు - 13 ళ జ

థలస ఫషునతచన కం జఞఞ తచన తలసయుజ న

యవుభ యషభుదం ఔఽతసనమకసంళవన వహతయ జఖత – గచత 10.42 ఒ యంత! న దళయ యబూతణఱఔు ంతమ ఱద న యబూతణఱ యశఽతతు ఖురంచ తూఔు ఙఱ శంకషభుగస యళరంచతతు. యబూతముఔమ న, నగస ఐఴవయయముఔభు, కసంతముతభు, ఴకముఔభు ఐన ళశ లదనన న తచజశసయఔక ంఴభునండయ ఔయగనదగస తయవహకనభు. థలస ఒ యుజ న! ఆంతఔంటన య ఱభుగస తయవహకతు రయజనమభు? ఇ శంూయు జఖతణ న కళఱభు న యఖఴకయఔక ఔక ంఴతయన ధరంచచననన.

ఆఱ బఖళంతణడు తన ఔక ంఴతయన చరసచయ శభశ జఖతణ న ధరంచచననడు. ఔనఔ అమన శంూయు ఴక ఖురంచ ఉశంచడం ససధయం కసద. నగస అమన చంతణయడు.

శర చనమమనంద గచత (8.9)నండ ఈదషరంఙయు – ఔయం రసణ భనళసవహతయమ ణయణమంశ భనశమరదయః శయవశయ ధతయ భచంతయయూమ అదతయళయుం తభశః యసస త – గచత 8.9 శయవజుఞ డున, శనతనడున, ందరతు ళసవహంచలసడున, ణుళ ఔంటన శకషమమ నలసడున, ందరతు ధరంచ తృత ఴహంచలసడున, చంతయయూ డున, శయుయతుళఱ తుతయఙచతనరకసఴయూ డున, జఞఞ నంధకసయభున తృసయదరఱులసడున ఐన శచచదనంద గన యమఴవయుతు శమరంచలసడఖు (యభబఔు డు) ....

శర ఫఱదచళ యదయబూవణ – తయకః గచయః యతచయఔ ఖభయః. తయకభునఔు ందరసతులసడు. యతలసఔయభుఱ దవరస భతరమ తయమళచచలసడు ఖనఔ బఖలసనడు చంతణయడు.

837. బమఔఽత

838. బమనఴనః తన అజఞన ఈఱంఘంఙచలసరక బమం ఔఱుఖజసస డు. తన అజఞఱన తృసయంఙచ బఔు ఱ బమతున తృత గడతడు.

ఒం బమఔఽతచ నభః ఒం బమనఴనమ నభః

భ - బయ - బమడుట, ఔఱత ఙందట. న ధతణళ నండ ఇ ర ండు నభభుఱన యళరంళచచన. శర బటలు ఱు ఇ ర ండు నభభుఱఔు ఔయహ లసయకయనం ఙతృసపయు. శర ఴంఔయుఱు యడయడగస లసయకయతుంఙయు.

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

89ళ ళల ఔభు - 14 ళ జ

శర బటలు ఱ లసయకయ – బఖళంతణడు తన అజఞఱన ఈఱంఘంఙచలసరక బమం ఔయగసస డు.తన అజఞఱన తృసటంఙచలసర బమతున తఱగసస డు. అజఞఞ తఱజఞనం ంససం నయకసద బమంఔయః బమఔఽత శభకయతః శతృస రు ऽబళళయనః యమఴవయుతు అజఞఱ యతణఱు, శమఽతణఱు. లసటతు ధఔకరంచ వవచఛగస యషరంఙచలసరతు నయఔఱకసఱఔు ంహ ఔఠనంగస శకషంచ బమడతడు ఖనఔ బమఔఽత. ఇ నభభు శతృస కషరచ భంతరభు. శంససయ ఫంధనఱన తరంచలశ ంద. ఒం బమఔఽతచ నభః.

అజఞఞ నళరనం శవశయ బమం నఴమతత మః బమనఴన ఆతణయక నలసయుః ఔయమకసయఔః తన అజఞఱన తృసయంఙచ బఔు ఱయఔక బమతున తౄ గటులసడు బమనఴనడు. ఇ నభభు నలసకషర. ణయఔయమఱన ఙచయశ ంద. ఒం బమనఴనమ నభః.

భహభ యతం – బమ బమం ఔయః ఔఽవు ః శయవఱకఴవయః రబుః.

శఔఽదచళ రననమ తలసవమత చ మచతచ బమం శయవబూతచభయయ దదమయతద ళరతం భభ – రసభమణం. ముదకసండ 18.34

తయులమయ 6.3.8 – హపఱపన కలఱ ఱతు ఔణున తన బఔు ఱఔు, దచళతఱఔు తుఴచమమ న యకషఔుడు. శయుఱఔు భఽతణయళ . ఴయణఖతణఱఔు తన తృసదఱళద అఴమభుసస డు. ఴయణు లడతులసయు అమన దరద ఱఔు ఔూడ ఙచయఱయు.

శర ఴంఔయుఱ లసయకయఱు –

బమఔఽత

‘ఔఽత - ఔయణ - ఙచముట’ న యంఱ – శనమయగ ళరనమ బమం ఔరత ఆత బమఔఽత. ఙడుభయగంఱ చరంఙచలసరక బమం ఔఱుఖజవలసడు బమఔఽత.

శర ఴంఔయుఱ ‘ఔఽత - చచదన - చచదంచట’ న యంఱ భరఔ లసయకయ ఙతృసపయు. బకస నమ బమం ఔఽనత లస బమఔఽత. బఔు ఱ బమతున తఱగంఙచలసడు బమఔఽత.

శర లసవహవఠ ఔూడ ఇ ర ండు రస ఱన ఙతృసపయు. భృదట రస తుక ఊగవదం (2.12.13)నండ ఈదషరంఙయు. దయలస చదవమ ఽథవ నభన , శషసమచదశయ యవత బమన మః సత భసస తుచతయ ళజరఫ షురయ ళజరషశః శజనశ ఆందరః

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

89ళ ళల ఔభు - 15 ళ జ

బూభు, అకసఴం ఔూడ అమనఔు రణభుఱు తయ. అమన ఉహరక యవతఱు ళణుఔుతయ. ళజరషశ డన అ సత భతృసనం ఙచవలసడచ ఆందర డు. ఆందర డు ఔూడ బఖలసనతుభుంద బమడతడు ఖనఔ బఖలసనడు బమఔఽత.

భషసమససమద లసతః ళతచ, భషత దచత శయయః భషసససమదగనళవచందరఴచ, భఽతణయరస ళత ంచమ ఆత – తతరచయతువతణ

అమనట బమంతయ గసయ యశ ంద. శయుయడు ఈదయసస డు. గన, ఆందర డు తభ నఱు ఙచసస యు. అమనంట బమంతయ భఽతణయళ యుగ డతడు.

బమనఴనః ఇ నభం లసయకయఱ శర ఴంఔయుఱు ళరసు ఴభధరసమఱన తృసటంచళఱవహన ళ శరసతున రకననయు. ళయు అఴభ అఙయళతమ బమం నఴమత ఆత బమనఴనః. ళరసు ఴభ ధరసమఱన అచరంఙచలసర బమతున నఴనం ఙచవలసడు బమనఴనడు. ఆందఔు శర ఴంఔయుఱు యవణు రసణభు (3.8.9)నండ ఈదషరంఙయు. ళరసు ఴభఙయళత యుఴణ యః భన

యవణు రసరసధయతచ ంథనऽనయశత తయవ కసయఔః ళరసు ఴభధరసమఱన శరగసగ అచరంఙచలసర యవణు ళ న అరసధశ ననటల . అమనన శంతయవయచడతుక లయుభయగం ఱద.

(1) శర నయవహంషన ఔఽవుభఙర అంఖ యచనఔు ఆద తఱుఖు నలసదభు. (2) బఖళదగ త ళల ఔభుఱ తతపయయభు గచతరస, గయకూర రచయణనండ.

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

90ళ శల ఔభు - 1 ళ జ

ణుయబఽషతకఽఴః శూ ఱ ఖుణబఽతునయగు ణ భహన | ధఽతశసవధఽతససశయః తృసర ఖంశల ళంఴళయధనః || (90)

తయగవసత కతున నభభుఱన శర బటటు ఱు వుసహదధ ఱు (ఱద షటుఴయయభుఱు) యంగస వసయకయయతుంఙయగ. యమఴయగతుళదద ఇ సహదధ ఱతూన శషజంగస ఈననయ. భరము అమన తన బఔు ఱఔు ఇ సహదధ ఱన రససదసస డు. వుసహదధ ఱు ఏళనగస –

1. ణభ – ఴరరసతున తచననదగస ఙమడం. 2. భహభ – ఴరరసతున తదదదగస ఙమడం. 3. ఖరభ – ఴరయం ఫయగళున యరతంగస ంచడం. 4. ఱఘభ – ఴరరసతున త తయఔగస ఙమడం. 5. తృసర హ – కసళఱసహన ళశ ళున తృ ందడం. 6. తృసర కసభయభు – అకసఴ ఖభనభు. 7. ఇశతభు – ధకసయభున తృ ందడం. 8. ళశతభు – ఱఫయచకళడం.

839. ణుః - త శకషమమ నవసడు. శకషమమతశకషమమ న భషదకసఴభంద, ంతఔనన శకషమమ న జళుతుమంద రవశంచవసడు. - (ణు-ఴఫదద ) ంతట, తునంట వసయహంఙ ఴఫదభునఔు కసయణమ నవసడు. - (ణు-ఴఫదద ) వద శయూుడు. వదభుఱన, శసశరభుఱన భనఔు రససదంచనవసడు.

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

90ళ శల ఔభు - 2 ళ జ

ఒం ణవ నభః

వుసహదధ ఱఱ ముదటద న ‘ణభ’ఖురంచ ఇ నభంఱ బఖళంతణతు ఴకూగస శచంఫడునద. ణు - ఴఫదభు ఙముట; ణుళు - త శకషమమ న దయధభు.

శర బటటు ఱ వసయకయ – బఖళంతణడు త శకషమమ న షఽదమయకసఴభందన, ంతఔనన శకషమమ న జళుతుమందన రవశంచ ఴకూ ఖఱవసడు. త శకషమ షఽదకసశసదళయఔజళ రవఴన

ఴకూభయనణురతణయఔః వడయు శసయఴకూదః ఇ నభభు వడకషర. శయఴఔు ఱన ఆశ ంద. ఒం ణవ నభః. శర బటటు ఱు త తరయతువతణ నండు ‘ణయణమయన’ న ళయునన ఈదషరంఙయగ.

శర య.య. రసభయనజన – ఇ ఴఔు ఱు బఖళంతణతుకూ శషజభుఱ నయ. బఖళంతణతు నఖషంళఱ కతున ఴఔు ఱు ఆతయగఱఔు ఱభంచన. ఈదషయణఔు శందయకసండఱ షనభంతణడు ంఖువఠ భయతణర డ శయశ నటఱ రవశంఙ న.

శర ఴంఔయగఱ వసయకయ – శర ఴంఔయగఱు భుండకతువతణ నండు ఈదషరంఙయగ. ఏవ ణురసతమ ఙతసస వదతవసయ. ఇ అతమ (యభయతమ) శకషమమ నద. ఫుదధదరస భయతరమ త యసహకనదగనద.

శర రసధఔఽవుశససహ ర – భన ఔంట చుఔు కతున రమతణఱు (దదయ, చననయ ఔూడ) ఈననయ. బఖళంతణడు ఇ రమతణఱఔు అళఱ ఈననడు ఖనఔ అమన ఆందరమభుఱఔు త యమరసడు. శర శససహ ర యతణఱనండు ఔుక ఈదషయణఱు ఆఙయగ.

ఔఠతువతణ 2.20, త తరమయయణయఔభు 10.1 – ణయణమయన. ఔఠతువతణ 1.21 – న హ శజఞమమ ణురఞషస ధయమః. శతయభు ణుళుళఱ శకషమమ నద. త యమడం ఔవుభు. భుండకతువతణ 2.2.2 - మదణుభయऽణుచ. ణుళుఔంట చననద. ఔఠతువతణ 2.8 – ణమయన షయతయకమమ ణు యభయణత. ణుళుఔంట శకషమమ నద. తయకభునఔు ందతుద. చందగయతువతణ 3.14.3 – ఏవ శ అతమ ంతయహఽదయ ణమయన యరహరస మ వసద శయషతృసద శసయభయకసద శసయభయఔ తండఱయద. న షఽదమంఱ ఈనన ఇ యభయతమ యమయుగంజఔంటన, అళగంజఔంటన చననద. చందగయతువతణ 6.8.7 – శ మ ఏషత ణభయ. ఇ (శత) శకషమమ నద.

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

90ళ శల ఔభు - 3 ళ జ

శర చనమమయనంద గతనండు ఈదషరంఙయగ. శయశయ ఙషమ షఽదశతునయవఠ ః. నన ందర షఽదమయఱఱన సహూతణడన ముననన.

శర శతయదవ వససహవఠ – బఖళంతణతు ణుతభు కసయణంగస అమన తునంట, ంతట, భరము శకషమమతశకషమమ న జళుతుమందన వసయహంచముననడు. ంతగసఔ ‘ణ’ న ధతణళునఔు ‘ఴఫదభు’ న యూం ఈంద. ంతట వసయహంఙ ఴఫదభు యూంఱ ఔూడ బఖళంతణడుననడు. భరము జళుఱనండు వ ఱుళడ ఴఫద ఱఔుఔూడ కసయణం బఖళంతణడ.

శర ఔఽవుదత బయదజ – ణత - ఴఫదమత - రఔటంచన, త యమజఞమున. ణత ఴఫదమత వదద శసశరమ ఆత ణుః. వదద శసశరభుఱన రససదంచన (రఔటంచన)వసడు ణుళు. శర బయదజ ఇ నభయఱఔు వుసహదధ ఱయంగస కసఔ, శతంతరంగస వసయకయఱు ఆఙయతు ఖహంఙయ.

840. ఫఽషత

- ఙఱయ దదవసడు. యఴభునఔంట భూడురటట దదద న యభదభున తన యఙతనంచకననవసడు. - ఙఱయ దదవసడు. ఆఙనససయభు యగఖఖఱవసడు. - రతఙట స ందరసయతున ంతృ ందంచవసడు. - ళఽదధఙ ందన భంఖలఖుణభుఱు ఔఱవసడు.

ఒం ఫఽషత నభః

ఇ నభంఱ బఖవసనతు ‘భహభ’ న సహదధ (ఐఴయయం) శచంఫడుంద. ‘ణభ’ నగస శకషమతభు. ‘భహభ’ నగస ఖుయగతభు. ఫఽహ - ళఽదధధ - యగఖుట, ళఽదధ ఙ ందట.

శర బటటు ఱ వసయకయ – బఖళంతణడు ంతట వసయహంచముననడు. భతఔమ న జఖతణ ఔు భూడురటట దదద న యభదభు (తరతృసదబూత) ఔూడ అమన ఙతఱ గయకసమ ంత ఈంద. యుఱం యభం వయభ భహభయన చలుకఔఽతమ

యన నభయన ఫఽషత శ ససయత వడయుఴ ఫఽషతదః ళధఱు ఱతు యభయకసఴభున యఙత ధరంచనవసడు. ఇ నభభు వడకషరభంతరభు. గ దఴతుచన. ఒం ఫఽషత నభః.

శర బటటు ఱు యతణఱనండు ఙ న ఈదషయణఱు –

ుయగవశఔభు – శ బూమమ యఴత ళఽత తయ తషసు త దశసంఖులమ. అమన బూమ ముత తున అళరంచ దరటట దదగస ఈననడు.

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

90ళ శల ఔభు - 4 ళ జ

త తరయతువతణ 6.10 – భషత భహమయన. దదవసతుఔంట దద ద. ళరషమయంఴ ఽథవసయ. బూమఔంట దదవసడు.

శర రసధఔఽవుశససహ ర ఙ హన యత ఈదషయణఱు –

ఔఠతువతణ 2.2.2 – ఫ గజ ఊతజ దరజ ఊతణమ ఫఽషత. తూటనండు ుటునవసడు, బూమనండు ుటునవసడు, మయఖంనండు ుటునవసడు, కండనండు ుటునవసడు, తుజమ నవసడు, దదయ నవసడు. శవతఴరతువతణ 3.7 –తతః యమ ఫరషమ యమ ఫఽషనమ. ఱయ దదవసడ న యఫరషమన తృసర రధంచ, ధయతుంచ త ఱుశకవసయ.

భహభ ఐఴయయభు, ణభ ఐఴయయభు యశయం ళయతరఞకసఱుగస ఔతుహసస య. తయగవసత ళఙ భరకతున నభయఱఱ ఔూడ ఆఱయంట ళయతరఞఔభతుహంఙ ఴఫద ఱన ఖభతుంళచన. ంట బఖళంతణతుకూ తూన ససధయమ తు, ఎఱయంట రమతణఱూ అమనఔు ళరంళతూ ఖభతుంఙయ.

శర చనమమయనంద – ఆయ రండ యశయ యయగదధ ఱుగస తుహంచళచన. కసతు తయచ చస భనఔు ఆఱయంట నభయఱఱ బఖళంతణతు యమ ఴయయభుయఔక వ ఱుఖు సత ఔుతణంద. ఔఠతువతణ ఱ ఙ హనటట గస – ణయణమయన భషత భహమయన అతమऽశయ జన రనహతమ ఖుహమయమ. చననదతుఔంట చననద, దదదతుఔంట దదద యన అతమ షఽదమం న ఖుషఱ ఈననద.

శర ఴంఔయగఱ వసయకయ – ఫఽషతత ఫఽంషణతత చ ఫరషమ ఫఽషత. ఫరషమభు ఙఱయ దదద. భరము నంతభుగస యగఖఖఱద ఖనఔ ఫఽషత.

శర ఔఽవుదత బయదజ సహదధ ఱత నమం ఱఔుండ తభ వసయకయన కనససగంఙయగ. ఫయహత ళయధత రతదమ శలభమయమ ఆత ఫఽషత. రతఙట స ందరసయతున ళరధఱజఞసవసడు ఫఽషత.

శర శతయశంధ మతరసజ – ఖుణ ః ళఽదధ ః. దళయభంఖల ఖుణభుఱు శభఽదధగస ఔయగనవసడ ఫఽషత.

841. ఔఽఴః - తయకనవసతుఔంట తయకనవసడు. - శననమ నవసతుఔంట శననమ నవసడు. - తన బఔు ఱ ఔషసు ఱన కషణంజఞసహ తఱగంఙవసడు. - జళుఱు స ఔయయంగస ఈండడంకశం వసరతు తఖు రభయణంఱ యూతృ ందంచవసడు. - శయగఱన తయఔజఞమువసడు (నఴనం ఙమువసడు).

ఒం ఔఽశసమ నభః

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

90ళ శల ఔభు - 5 ళ జ

ఇ నభభు ‘ఱఘభ’ నగస ఙఱయ తయఔ ఖుట న ఐఴరసయతున (సహదధతు) శచశ ంద. ఔఽష - తనఔయణ - శననగస ఖుట (ఔఽశంచట). శర బటటు ఱు ‘తయఔగస ఈండుట’ న యూంఱ వసయకయయతుంఙయగ. శర ఴంఔయగఱు ‘శననగస ఈండుట’ న యూంఱ వసయకయయతుంఙయగ.

శర బటటు ఱ వసయకయ – శయతర వసయషత ఖతః ఱఘభయన ఔఽఴ ఇరత. ఱఘభ కసయణంగస బఖళంతణడు ఎంత తయఔగస (దదఔంట, గసయఔంట తయఔగస) ఈననడంట మన ఎఔకడుకన వ లళళచన. (తునఙట ఈననడు). ఆందఔు శర బటటు ఱు భహభయతంనండు ఈదషరంఙయగ. మతర కసభ ఖత ళశర.

శర ఫఱదళ యదయబూవణ – బఖళంతణడు ఎంత శననగస (ఔఽశంచ) ఈననడంట అమన ఔ రసయ ఱఱ ఔూడ ఈండళచన. శఱయశహ రతషత రవఴతత ఔఽఴః.

శర ఴంఔయగఱ వసయకయ – శూ ఱమ ఆతయదన దఽఴయతత రతషధత ఔఽఴః. బఖళంతణడు ఎంత శననగస (శూ ఱంగస) ఈననడంట అమన శఱు ఔతుహంచడు. ఔయగ ఇ వసయకయన ‘దరళయత రతషధత’ తు ఔూడ వసర శసయగ. ంట బఖళంతణతుకూ శఱు అకసయమ ఱద (దరళయతభు). శర ఴంఔయగఱు ఫఽషదయణయకతువతణ (3.8.8)నండు ‘శూ ఱమ’ న దతున ఈదషరంఙయగ. నగస ‘శూ ఱభు కసతు ఴరయభు’. తయగవసత నభభు ‘శూ ఱః’ ఖనఔ ఫషృశస శర ఴంఔయగఱు ఇ ‘ఔఽఴః’ నభభునఔు ‘శూ ఱమ’ న యళయణన ఎననకతు ఈండళచన.

శర రసధఔఽవుశససహ ర – బఖళంతణడు చనన, దద ళంట యవమయఱు అమనన చసహనవసరఞ ఙ ఖఱయగ. కసతు బఖళంతణడు ఎంత దదవసడంట అమనన చడడతుకూ భన ఔననఱు ఙఱళు. ఎంత చననవసడంట అమన భన ఔననఱఔు అనడు. ఔనఔ అమన చనన, దద – ఔఽఴః, శూ ఱః – న రఴనఔు జవసఫు ఱద. ఆద బఖళంతణతు ఱకషణభు. శర ఴంఔయగఱు ఫఽషదయణయకతువతణ నండు ‘శూ ఱమ’ తు ఈదషరంఙయగ. అ దం తయగవసత ‘నణు’ తు ఈంద. (శూ ఱమ నణు). నగస బఖళంతణడు తన శంఔఱయనససయభు ఎఱయగన ఈండళచన. ఱయ ఎుడ న ఈండళచన. ఇ నభంఱ భయతరం బఖళంతణతు ఔఽఴతభు (తయఔగస ఈండుట ఱద శననగస ఈండుట) ఙ ఫడుంద.

ఆద శల ఔంఱ ఆంతఔుభుంద ఔ నభంఱ బఖళంతణతు ‘ణుః’ తు ళరుంఙయగ. తయగవసత నభంఱ ందఔు తడగస ‘ఫఽషత’ తు ఙ తృసయగ. ఱయగఞ రశ త నభం ‘ఔఽఴః’. దతు తయగవసత నభం ఆందఔు భననంగస ‘శూ ఱః’ తు ళశ ంద. ఆఱయ వ యగధయభతుహంఙ భళన ఖురంచ శర చనమమయనంద – ‘ధయనతున బయసహంఙవసర ళగసషనఔు బఖళంతణతు ఖురంచ ఊవణఱు ఆఱయ యశయ ళయతరఞఔ భవసఱన శచంఙ దఱు వసడయగ’ తు ననయగ. ఆంతఔుభుంద ఈదషరంచన ఈతువదకసయఱు ఆఱయంటవ.

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

90ళ శల ఔభు - 6 ళ జ

శర ఔఽవుదత బయదజ – ఔఽఴయత తనఔరత శజన యదమ ఆత ఔఽఴః. తన బఔు ఱ ఔషసు ఱన శననఫయఙవసడు (తగుంఙవసడు, తఱగంఙవసడు) ఔఽఴః.

శర శతయదవ వససహవఠ ఔూడ షటుఴయయభుఱు (వుసహదధ ఱు)త నమం ఱఔుండ ఆఱయ వసయకయయతుంఙయగ. ఔఽశ - శననభుగస ఙముట. బఖళంతణడు శఔఱ జళుఱన తఖుయధంగస, తఖు రభయణంఱ యూతృ ందసస డు. ద అమయ జళుఱ భనఖడఔు, స ఔరసయతుకూ ళుశయం. ఇ యవమంఱ శర వససహవఠ వసయకయ ‘తషసు ’ (6ళ శల ఔభు, 52ళ నభభు) న నభం రసూ తుకూ తృత య ఈంద.

శర శతయశంధ మతరసజ – ద తయన ఔయశమత ఆత ఔఽఴః. ద తణయఱన ఔఽశంజఞమువసడు, నగస వసరతు నఴనభు ఙమువసడు ఔఽఴః.

842. శూ ఱః - ఙఱయ దదవసడు. కసళఱసహన ళశ ళున శఽశం (తృ ంద)ఖఱవసడు. తృసర హ ఖఱవసడు. - తన బఔు ఱ శందన ఎననరటట ంఙవసడు. - ందరక అతమ యనవసడు.

ఒం శూ ఱయమ నభః

శూ ల - రబరభణ - ఱయళుగస, దదగస ఖుట. న ఴఫదంనండు ఇ నభభున యళరంళచన. ఆంతఔు భుంద నభభు ‘ఔఽఴః’ నగస కసళఱసహనంత శననగస ఱద తయఔగస ఖుట తు యళరంఫడునద. రశ త నభభు ‘శూ ఱః’ నగస కసళఱసహనంత దద దగస ఖుట న బఖళద ఴయయం యభుగస యళరంఫడునద.

శర బటటు ఱ వసయకయ – బఖళంతణడు ఔదఱఔుండన ఫరహమండంఱ ఏ ళశ ళున న శఽశంఖఱడు (తృ ందఖఱడు) ఖనఔ ‘శూ ఱః’ ఇ నభంఱ శచంచన ‘తృసర హ ’ ఐఴరసయతుకూ శరతరయఔభయళతయభు చఔకతు ఈదషయణ. సహూత ఔతర ఖఱం శరువణు ం ఴకూరసయభషత శద తమయ రఔఽవుమయ ఴకస యశవు శూ ఱ ఈచయత

అండళ. తయగతృసవ 3 (శర య.య. రసభయనజన ఈదషరంచనద) – ఒంగముఱ ఖలనద ళుతభున ర తృసడు. రగ ఱకసఱు కయచన ుయగషత తభుతు కరంచ.

శర వససహవఠ యతణఱనండు ఈదషరంఙయగ. నజదఔమ భనసత జయయ న నదదళ అునళన ూయభయషత

తదధ ళతऽనయనతయత తవఠ త తసహమననతృత భయతరశస దధత – ఇశసవససత యతువతణ 4.

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

90ళ శల ఔభు - 7 ళ జ

యభయతమ ఔదఱడు. అమనఔు శభమ నద ఱద. అమన వఖం భనశఔంట ఎఔుకళ. (అమన దళతఱళదదఔు ఙయగఔుననగసతు దళతఱఔు అమన ందడు.) ఔదఱఔుండన అమన యగగతవసరతు ధఖమసస డు. అమన కసయణంగస వసముళు జఱయతున మశకలతడు.

శషశరశరరసష ుయగవః శషససర కషః శషశరతృసత

శ బూమమ యఴత ళఽత తయ తవఠ త దశసంఖుఱమ – ుయగవశఔభు. అమన ంతణఱతు తఱఱు, ఔననఱు, తృసదభుఱు ఔయగనవసడు. యఴభంత అళరంచముననవసడు. భనఔునన జ నంత అమనన కఱళడం ససధయం కసద.

శర ఴంఔయగఱ వసయకయ – శయః అతమఔతత శూ ఱః ఆత ఈచయయత. ందరక అతమ యనందన అమనన ‘శూ ఱః’ ననయగ.

శర ఫఱదళ యదయబూవణ – కట ఫరహమండ యఖషతత శూ ఱః. నంతమ న ఫరహమండభుఱు అమన శయూమ ఖనఔ బఖవసనడు శూ ఱః.

శర రసధఔఽవుశససహ ర – బఖళంతణడు ణుః, ఫఽషత, ఔఽఴః, శూ ఱః ళంట ఐఴయయభుఱు ఔయగముననందన అమన ఏ కషణంఱ ఎఱయ ఈంటడ ఎళయూ త యసహకనఱయగ.

6ళ శల ఔం 53ళ నభభు ‘శూయవఠ ః’. 47ళ శల ఔం 437ళ నభభు ‘శూయవఠ ః’ ఇ ‘శూయవఠ ః’ నభభు ‘శూ ఱః’, ‘ఆవు’ న దఱు ఔయసహ ఏయడునటట గస ఙ ుకళచన. నగస శంఔఱయనససయభు ఙఱయ దదగస ఈననవసడు తు. ఆంకస ‘శూయవఠ ః’ నగస బఖళంతణడు ఫరహమండభు యూంఱన, నకషతరభండఱయఱ యూంఱన ఈననడు తు ఔూడ రసూ ఱు ఙ తృసయగ.

శర ఔఽవుదత బయదజ – శూ ఱమత ఫఽంషమత శజన శందమ ఆత శూ ఱః. తన బఔు ఱ శందన ఎననరటట ంఙవసడు ‘శూ ఱః’ ఆఔకడ శంద ంట భతఔమ న ధనదఱు భయతరమ కసద. బఖళంతణతుకూ, భఖళతణఱఔు కంఔయయభు ఙమడంఱ ఈనన అనందమ అ శంద.

తయగతృసవ . 3ళ తృసయయభు. చతరఔయ అతరమ త ఱుఖు సత భరము యళయణ –

రగ ఱకసఱు కయచన ుయగషత తభుతు కరంచ

నభు యగనఔఱసహ మభు తూరసడుత, దఴభంత న ఱ భూడు వసనఱు ఔురస ఇత ఫధఱు తఱుఖు

రగన ఎరఱతు ళరఙఱ కఖుయగ ఙఱు తూయజభుఱ మ యసహ తుదరంచ తణమ మదఱు

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

90ళ శల ఔభు - 8 ళ జ

సహూయభున ఔూయగండు సహయభుఱన ఱయఖ

ఔఱఴభుఱన తుంు కసభధనళుఱు తుతయ శందఱత తుండుగసనండు జఖతకఞ భంఖలభు ఔూయగ భన శరళరతభు

ఆద అశరయచన తృసయయం. ఎఔకడ ఏ యబకసయయం జరగన ఇ యశవవ తృసయయభున దదఱు చదళుతయగ. తరయధ తభుఱు (తతరమభు) తఱగ, తూన శభఽదధ గస ఈండఱతు దదఱు భంఖళశసశనం ఙసస యగ. యబరదమ న వసభనళతయఔథ ఇ గఞమంఱ ళశ ంద.

843. ఖుణబఽత

- ఇశతభు ఖఱవసడు. నగస తునంటమద ధకసయభు ఖఱవసడు. భరము తునంటకూ అధయమ నవసడు. - యజఖుణభుత శఽషహుతు, శతఖుణభుత ళఽదధతు (తృసఱనన), తమఖుణభుత ఱమభున తుయహంచవసడు. - జ ననంద భయధయయ వసతసఱయయద నంత ఔళయణ ఖుణభుఱు ఔఱవసడు.

ఒం ఖుణబఽత నభః

ఖుణభుఱు నగస దమయదకషుణయద ఱకషణభుఱు భరము శతయజశమఖుణభుఱు ఔూడ. బఽ - ధయణ తృత వణయః - ఔయగముండుట, తుయహంచట. ఖుణ దమయదకషుణయదమః శతయజశభ అదమఴ, తషసమ బఽత-ధయఔ ఆతయయధః (శర వససహవఠ ).

శర బటటు ఱ వసయకయ – బఖళంతణడు తన శంఔఱభయతరభున తున జళుఱన, తున సహూతణఱ (ఖుణభుఱ) మందన, తన ధనభుఱ ఈంచకతు వసతుకూ అధయమ ముననడు. ఇ నభభు అమన ఇశతభు న ఐఴయయభున శచంచన. శంఔఱయత ఖుణబూత శరసళశూమదం జఖత

ఔుయన యబర తుతయం మః ఖుణబఽత శ శమఽత ఫుధ ః ఆందఔు శర బటటు ఱు త తరయతువతణ (6.1)నండు ఈదషరంఙయగ. శయశయ ళశర శయశయ ఇశసనః. అమన తునంటతూ తన ధనంఱ ఈంచకతు వసతుకూ రబువ ముననడు.

శర ఴంఔయగఱ వసయకయ – శతయజశభససమ శఽషహు సహూత ఱమ ఔయమశ ధషసఠ నతఽతత ఖుణబఽత. బఖళంతణడు శతయజశమ ఖుణభుఱ దరస శఽషహుసహూతఱమయద కసయయభుఱఔు ధకసరయ అమయ ఖుణభుఱఔు అధయమ ముననడు ఖనఔ ఖుణబఽత.

శర ఫఱదళ యదయబూవణ ఔూడ మంచ ఆద యూం ఙ తృసయగ. ఖుణన శతదన యబర ఆత ఖుణబఽత.

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

90ళ శల ఔభు - 9 ళ జ

శర ఔఽవుత బయదజ – ఖుణన జ న అనంద భయధయయ వసతసఱయయదన యబర ఆత ఖుణబఽత. బూతబయవయదయభయనభుఱన ఖురంచ శద శంూయుజ నభు, శచదనంద రూయుతభు, ఴతణర ళుఱట ఔూడభయధయయభు, బఔు ఱయ డ దడట అళుఔుండ వసతసఱయభు ఆఱయంట నంత ఔళయణఖుణభుఱు ఔయగనవసడు ఖుణబఽత.

శర శతయశంధమతరసజ ఔూడ ఆఱయంట యూమ ఙ తృసయగ. ఖుణన అనందదన యబర ఆత ఖుణబఽత. గళయధనగరన తన శరఔఽవణు డు. 1800 కసఱు చతరం.

యకడుమయనండు

844. తుయగు ణః - తున జళుఱతన శద శయశత ఈననటక వసతు ఖుణభుఱు అమనఔు ంటళు. అమన ఖుణయహతణడు. ళశతభు ఔయగ తునంటతూ ఱఫయచకననవసడు. - ఎటు ఖుణభుఱు ఱతువసడు.

ఒం తుయగు ణమ నభః

‘ఖుణభు’ నగస రఔఽత ఱకషణభుఱ న శతయజశమ ఖుణభుఱు. ఇ ఖుణభుఱు గసతు, వసతు రభళభుఱు గసతు బఖళంతణతు ంటళు. ఔనఔ అమన తుయగు ణుడు. ‘ఖుణబఽత’ నభంఱ ఙ హన రకసయభు తున ఖుణభుఱఔూ అమన అధయభు యన గసతు అమన భయతరం తుయగు ణుడు. ఇ రండు నభభుఱు – ఖుణబఽత, తుయగు ణః – యశయం యయగదధభుఱు తుహసస యగసతు ఆయ రండ బఖళద ఴయయభుఱన శచసస య. ‘ఖుణబఽత’ నభభు ఇశతభున, ‘తుయగు ణః’ నభభు ళశతభున త యమజఞశ ననయ.

శర బటటు ఱ వసయకయ – తతఴయతమయ తత శంశరఞశऽహ శఽవు తదు ణః తుయగు ణః. బఖళంతణడు తున జళుఱతన ఔఱసహఈననగసతు అమయ జళుఱ ఖుణభుఱు, ఱకషణభుఱు, రభళభుఱు బఖళంతణతు ంటళు. ఎందఔంట అమన తుయగు ణుడు. వసతుకూ వటక అమన ఱఫడడు. తూన అమనఔు ళఴమ ముంటయ. బఖళంతణతు ‘ళశతభు’ న ఐఴయయభు ఇ నభంఱ ఙ ఫడుంద. సహూతऽహ తూ కషయళత జఖతऽశయశనదు ణ ః ఈఔ శ తుయగు ణః ఆత శతృస యు తృసళనతదః

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

90ళ శల ఔభు - 10 ళ జ

ఙతఙతనభుఱతునంటఱన తృసఱఱ ఔయసహన తూటళఱ ఔయసహ ఈంటడు. ఇ యఔంగస తున బూతఱన ఱఫయచకతు ఈంటడు. తున ఖుణఱత ఈననటక తునంటతూ ఱఫయచకతు ఈంటడు. కసతు అమనఔు ఖుణఱు ంటళు. ఔనఔ అమన తుయగు ణుడు. ఆద శతృస కషర. తృసళనఔయభు. ఒం తుయగు ణమ నభః. (శరకళఱయ ససయధ). ఆందఔు శర బటటు ఱు ఙ హన రభయణభుఱు –

త తరయతువతణ 3.6.1 – యఴశయ మవత ళశర. తన చఔకతు చుత అమన ఱకసఱన ళఴం ఙశకంటడు. యవణు ురసణభు 1.9.44 – శతదయ న శతూశవ మతర చ తృసర ఔఽతఖుణః. రఔఽతఱ ఈండ శతభుళంట ఖుణభుఱు ఇయతుమంద ఈండళు.

శర ఔఽవుదత బయదజ – రఔఽత ఖుణతరమ యయహతతత తుయగు ణః.

శర శతయశంధ మతరసజ – శతద ఖుణయహతతత తుయగు ణః.

శర ఴంఔయగఱ వసయకయ – ళశ త ఖుణ భవసత తుయగు ణః. ఏ యధమ న ఖుణభుఱు ఱతువసడు తుయగు ణుడు. ఆందఔు శర ఴంఔయగఱు శవతఴరతువతణ (6.11)నండు ఈదషరంఙయగ. ససకష ఙత కఞళఱ తుయగు ణఴ. ందరఱన ససకషుగస ఈండవసడు. కసతు వసరఱతు తరఖుణభుఱు ంటతువసడు. తుయగు ణుడు.

845. భహన

- తున యవమయఱఱన ధఔుడు. ఆఙనససయభు ఎఔకడుకన వ లళఖఱవసడు. తృసర కసభయభు ఖఱవసడు. - ఉషఔు, తరసకతుకూ ందనంతవసడు. - ూజయతూముడు. ఆందర దఱఙ ూజఱందకనవసడు.

ఒం భషత నభః.

భష - ూజమయమ - గయయంచట, అనందంచట, ంచట; భహన - ూజందగనవసడు. శర బటటు ఱ వసయకయ – యభ రఔరసష త భహన. తున యవమయఱఱన తణయననతణడు భహన. అమనఔు ససధయంకసతుద ఱద. అమన వ లళఱతు ఙటట ఱద. భనం తూలళఱ భుతుగ తయనటట గసన బఖళంతణడు బూమఱఔూడ భుతుగ తఱఖఱడు. షటుఴయయభుఱయంగస ‘భహన’ న నభభు బఖళంతణతు తృసర కసభయభున (ఎదరంచరసతు ఆచన) శచశ ందతు శర బటటు ఱు యళరంఙయగ. శర బటటు ఱు ఈదషరంచన శల ఔభు –

శంరయజయ యయజయమమ కసభకసయఔయః రబుః మద మద ఆఙ త మం శరః తత తత ఔురసయత మతనతః

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

90ళ శల ఔభు - 11 ళ జ

శర తన ఆఙనససయం ఏమ న ఙసస డు. ందకశం అమన ఔవుడనఔకయఱద. అమన వతున న ఔఱఖఱడు ఱద యడదమఖఱడు.

శర రసధఔఽవుశససహ ర – ఆఔకడ తృసర కసభయభు నగస ఆఙనససయభు ఎళర భనశఱన న రవశంచట, వసరఞద న ఖుయగ ంచకనఱయగస ఱద దతుతు భయచతృత యఱయగస ఙమడంళంటయ.

బూభయయశష భహయరఞ షృయనమజన తుభజనత

భహతుత చ యకయయతః వడయుశ భషతదః రలమకసఱంఱ బూమతఫటటగస తనఔూడ భహశభుదరంఱ భునఖుతూ తఱుతూ ఈంటడు. తునంటక ఈతకఽవుమ న అకసఴఖభనం ఔఱవసడు. ఇ నభభు వడకషరభంతరభు. భషతభున రససదశ ంద. ఒం భషత నభః. (శర కళఱయససయధనండు)

శర ఴంఔయగఱ వసయకయ – తయకతऽహ మత ళఔు మ న ఴఔయమ. తయకం కశం ఔూడ అమనన ఆఱయ తు ళరుంచడం ససధయం కసద. అమనఔు ఴఫద ద యవమయఱు ళరంచళు. అమన కఱళరసనంత శకషమమ నవసడు. యదధశతభూర. ంతట వసయహంచనవసడు. అమనఔు ళరధం నద ఏద ళరంచద. అమన భహన.

శర రసధఔఽవుశససహ ర – బఖళంతణతు ఖురంచ భయటఱఱన, ఉషఱఱన, భరఞయధంగసన యూం ఙశకనఱభు. ఆంతఔుభుంద అయగ నభయఱన రశరయంచనటయత రశరయంచనటయత బఖళంతణడు ణుః (శకషమమ నవసడు), ఫఽషత (ఙఱయ దదవసడు), ఔఽఴః (ఙఱయ శననతువసడు), శూ ఱః (ఙఱయ ఱయవ నవసడు), ఖుణబఽత (ఖుణభుఱత తుండునవసడు), తుయగు ణః (ఖుణభుఱు ఱతువసడు). ఆఱయ అమన యశయ ళయతరఞఔ దఱత ళరుంఫడుచననడు. ఎందఔంట అమన కసఱయతుకూ, శూఱయతుకూ, యూతృసతుకూ తతణడు. ంచబూతభుఱ రమతణఱు అమనఔు ఱళు. శర చనమమయనంద ఔూడ ఆద యళయణ ఆఙయగ.

శర ఔఽవుదత బయదజ – భషయత - ూజయత; శర బయదజ ఇ శల ఔంఱ ఆతయ నభయఱఔు, ఇ నభయతుకూ ఔూడ షటుఴరసయఱఔు ఱంక టుఔుండ యళయణ ఆఙయగ. భషయత ూజయత ఫరహమదభః ఆత భహన. ఫరహమదఱు ఔూడ ఇ బఖళంతణతు ూజసస యగ. ఔనఔ బఖళంతణడు భహన. ూజందగనవసడు.

శర ఫఱదళ యదయబూవణ – శర ః బయయమతత భహన. ందరఙత రంఫడువసడు భహన.

846.ధఽతః - రమతణఱు ఱతువసడు, ఔటటు డతువసడు - అధయభు ఱతువసడు

ఒం ధఽతమ నభః

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

90ళ శల ఔభు - 12 ళ జ

ధఽ - ధయణ - టటు కనట, అధయభుగసనండుట. శర బటటు ఱ వసయకయ – ఆంతఔుభుంద నభభు ‘భహన’ నగస బఖళంతణడు ఏద న ఙమఖఱడు తు. రశ త నభభు ‘ధఽతః’ నగస ఏద న ఙమడతుకూ బఖళంతణతుకూ ఎఱయంట తుమభయఱుగసతు, రమతణఱుగసతు ఱళతు. రండు నభయఱు ఔయహత – బఖళంతణడు తన ఆఙనససయభు ఎఱయంట రమతణఱు ఱఔుండ ఏమ న ఙమఖఱవసడు. మశస తుమభయః కఞనహ షయధఽతః శసతణ కరతః. తడు ఎళరఙత తుమమంఫడడు కసఫటు ‘ధఽతః’ నఫడుతడు.

ఆందఔు శర బటటు ఱు ఙ హన ఈదషయణ – బఖళంతణడు వ దఔ ఫర షమణుతు ఔుభయయగతుకూ యభదం రససదంఙడు. తయగవసత అ హఱవసతుకూ ునయనమ ఆళడంకశం ఆషఱకసతుకూ త ఙడు. ససధయణంగస యభదతున ఙయగకననవసరకూ ునయనమ తృసర హ ంచద. కసతు బఖవసనడు తన ఆఙనససయం ఏమ న ఙమఖఱడు. ఇ నభంఱ బఖళంతణతు ‘తృసర హ ’ (ఏద న ఙమఖఱడు) న ఐఴయయం శచంఫడుందతు శర య.య. రసభయనజన యళరంఙయగ.

శర ఴంఔయగఱ వసయకయ – ఽథవసయదనమ ధయకసణభహ ధయఔతత న కఞనచత ధరమత ఆత ధఽతం. బూమళంట తునంటక అధయమ నవసడు బఖళంతణడు. అమనఔు భయతరం వయగ అధయం ఱద ఔనఔ అమన ధఽతణడు.

శర శతయదవ వససహవఠ – య హ శయశయ ధత శ కఞన ధఽతః ససయత? తునంటక అమన అధయం యనుడు అమనఔు అధయం ఏభుంటటంద?

శర చనమమయనంద – ళసస తుకూ దద, అబయణతుకూ ఫంగసయం, ఔుండఔు భటు అధరసఱు. ఱయగఞ శభశ యశసతుకూ బఖళంతణడు అధయం. భనఔు అమన అధయం తు ఖహంచ ధఽతణడ న శరభననరసమణుతు ధయతుంళఱ న.

శర కళఱయససయధ నండు –

1. ఆతయగఱమంద రవశంచ వసరతు ళఴం ఙశకళడభు. 2. తనన ధయతుంఙవసర షఽదమయఱఱ ఈండడభు. 3. జళుతుత ఔూడునద, ఔూడతుద యన దషభంద రవశంచడభు. 4. ఆషసు ూర ఔయమఱమంద ఈండడభు

ఇ ఔయమఱు వటఱన ఔటటు డఔుండ మథచగస ఈండవసడు ధఽతణడు.

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

90ళ శల ఔభు - 13 ళ జ

847. శధఽతః 848. ససశయః 849. తృసర ఖంఴః 850. ళంఴళయధనః 847, 848, 849ళ నభభుఱు బఖళంతణతు ఐఴరయననతతు శచంచనయగస శర బటటు ఱు వసయకయయతుంఙయగ.

శధఽతః – ఫదధ ఱఔంట బఖవసనడు ఈననతణడు. ఫదధ ఱఔు ఔూడ తతృత ధయనదఱ దరస కతున ఐఴయయభుఱు శంతృసర హ ంచళచన.

ససశయః – భుఔు ఱఔంట బఖవసనడు ఈననతణడు. భుఔు ఱు ఔూడ బఖళంతణతుళంట ఱకషణభుఱు నఔభుఱు ఔయగ ఈండళచన. కసతు భుఔు ఱు ఔుడు జ నంఙ అళరంఫడ యగ.

తృసర ఖంఴః – తుతణయఱఔంట బఖవసనడు ఈననతణడు. తుతణయఱనగస శరవ ఔుంఠభుఱ ఈండ శసఴత జవసతమఱు. కసతు తుతణయఱఔు భూఱభు, అధయభు శరభననరసమణుడ.

శర బటటు ఱు ఇ భూడు నభభుఱ యళయణన తయగవసత నభమ న ‘ళంఴళయధనః’ నభం యళయణఱ శంకషుయఙయగ. భూడు యధభుఱ న జళుఱు – ఫదధ ఱు, భుఔు ఱు, తుతణయఱు – ళరధఱు టఔు కసయణమ నవసడు ళంఴళయధనడు.

847. శధఽతః - శభళసహదధంగస భషద ఴయయభు ఖఱవసడు. తతృత ధయనదఱఙ ఐఴయయభు (సహదధ ఱు) తృ ంద ఫదధజళుఱఔంట భననమ నవసడు. - తనఔు తన అధయమ నవసడు (శ - శమంగస) - బఔు ఱు బఖళంతణతు తభ భనశసఱ తుఱుుకందయగ (శ - శజనఱు - బఔు ఱు). - తన బఔు ఱ ఐఴయయభున తుఱుువసడు (శమ - ధనమ).

ఒం శధఽతమ నభః

శర బటటు ఱ వసయకయ – ఆంతఔుభుంద నభభు ‘ధఽతః’ నగస భరళరఙత తుమభభుఱు ఱతువసడు. రశ త నభభు ‘శధఽతః’ నగస తనఔు తన తుఱుుకనవసడు. శమంగస భషద ఴయయం ఖఱవసడు. శభళత ధఽత ఴయయః శధఽతః రకరతః. నగస అమన ధకసయభు, ఐఴయయభు భరళరన, దతున

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

90ళ శల ఔభు - 14 ళ జ

అధయడుముండళు. ద అమన శషజతభు. ఫదధజళుఱు తతృత ధయనదఱదరస తృ ంద సహదధ ఱఔూ, యభయతణమతు ఐఴయయ సహదధ ఱఔూ భదదం ఆద.

మగయన దళులళందయూ అమయ కసయయభుఱ తుయషణక అమనఙ తుమమంఫడ యగ. ఔనఔ వసరకూ అమన తుమయభఔుడు, అధయభు. ఱయ తుమమంఫడతు, తృత యఔఱతు యభయతణమడు శరభననరసమణుడు ఔకడ (తయగవ మయ 5.10.8).

ఏకహ వ నరసమణ అసత.

శర ఴంఔయగఱ వసయకయ – శర ఴంఔయగఱు చందగయతువతణ నండు ఈదషరంఙయగ. శ బఖళః ఔసహమన రతషహఠ త ఆత, స భహమన. అ యఫరషమ దతుఙ రతషహఠ తమ ముననద? ద తన భహభ ఙతన తుయచముననద. ఔ ళశ ళునఔు అధయమ నదతుకూ భరయఔ అధయం ఈంటటంద. కసతు భరఞ అధయం ఱఔుండ తనఔుతన తుఱచముననద యఫరషమభు.

శర ఔఽవుదత బయదజ – శ - శజనః - తన బఔు ఱు; సః శజన ః ధఽతః చత ఆత శధఽతః. తనవసరన బఔు ఱు తభ భనశఱఱ తుఱుుకతు ఈండవసడు శధఽతణడు.

శర శతయశంధ మతరసజ – శమ - ధనమ - శంద; శమ ధనమ ధఽతమ యన ఆత శధఽతః. తునంటమంద ఐఴయయభున తుఱుువసడు, ంచవసడు శధఽతణడు. 848. ససశయః - శలబనఔయమ న ససూ నం శషజంగస ఖఱవసడు. సహూయమ న ఐఴయయం ఔఱవసడు. - తభయూళు భధయభఖంళఱ ఎయతు ందమ న భుకం ఔఱవసడు. - చతణరఞదఱు ఈదశంచన ందమ న భుకం ఔఱవసడు.

ఒం ససససయమ నభః

అస - ఈవఴన - ఔూరనట (ఈద. అశనభు). ‘అశయభు’ ంట ‘దయ’ ఱద ‘ససూ నభు’ న రసూ తున శర బటటు ఱు ఖహంఙయగ. ‘అశయభు’ ంట ‘భుకభు’ న రసూ తున శర ఴంఔయగఱు ఖహంఙయగ. (భయకఴభు వసయకయయనభు శ - కషఞణ – యశయగట; శయత కషుయత నళతూతద సహమన ఆత అశయమ.)

శర బటటు ఱ వసయకయ – (శ-అశయః) సహూయమ న, శలబనమ న ససూ నభు (దయ) ఖఱవసడు ‘ససయశయః’. శ-శలబన, శలబన అశయ మశయ శ ససశయః. గ ససూ నభు ఔఱవసడు ‘ససశయః.’ శషజంగస గ ససూ నం ఔఱవసడు. అశనం శలబనం మశయ శ ససశయః ఆత ఙచయత. శర బటటు ఱ యళయణ – భుఔు ఱు ఔూడ శరవ ఔుంఠంఱ

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

90ళ శల ఔభు - 15 ళ జ

బఖళంతణతుత ససభయభు ఔయగఈంటయగ. కసతు తడ ఏభంట భుఔు ఱు ఔుడు జ నంఱ ఈండు తయగవసత భుఔు ఱమయయయగ. బఖళంతణడు భయతరం ఎుడ జ నతుకూ ఱఫడడు. ఆఱయ ఇమన భుఔజళుఱఔంట భననడు ‘ససశయః’.

శర ఴంఔయగఱ వసయకయ – శ-శలబనమ దమదయం తఱళత తభరమ భయూతభమ శయ శయమ ఆత ససశయః. తభయూళు భధయభఖంళఱ ందమ న భుకభు ఔఱవసడు ససశయః.

శర ఔఽవుదత బయదజ – శలబనమ శయమ ళదనమ మశయ ఆత ససశయః.

శర ఴంఔయగఱు భరఔ యూం ఔూడ ఙ తృసయగ – వదతమక భహన ఴఫదరసశః తశయ భుకయత తుయుతః ుయగషసయూ ఈదశసయూమ ఆత ససశయః. చతణరధ ుయగషసయూభుఱన ససధంచడతుకూ ఈదశంచన ందమ న నయగ ఖఱవసడు ససశయః. ఆందఔు శర ఴంఔయగఱు ఫఽషదయణయకతువతణ (2.4.10)నండు ఈదషరంఙయగ –

శయ భషత బూతశయ తుశసశవసహతమ ఏతత ఊగఞద మజురఞ దః ససభవదః ధరసంగయశ ఆతహశః ురసణమ యదయ ఈతువదః శల ఔః నవసయకయయతు

వసయకయయతు సయళ ఏతతు శరసణ తుశసశవసహతతు

వదభుఱు, ఈతువతణ ఱు, ురసణభుఱు, శతరభుఱు ళంటయ తూన అమన ఉహరనండు ఈదభయంఙయ.

849. తృసర ఖంఴః - నదగస భుఔు ఱ న తుతయశయగఱయఔక ఈతత, సహూత తూన ఆతతు ధనంఱన ఈంటయ. - శనతన ళంఴభు ఖఱవసడు, నగస యఴభునఔు అద యనవసడు. - ందరఔంట భుందగస అమననండు ఫరషమ ఈదభయంఙడు. - రఔయషణత (రసజశంత) శంచరంఙవసడు భరము అమన గతనం శవుంగస, ఖటుగస ఙ ఫడుంద.

ఒం తృసర ఖంశసమ నభః

‘తృసర క’ నగస ముదట, భుందట. ళంఴభు నగస జత. ‘తృసర క’ నగస తుతయశయగఱు తు శర బటటు ఱు, యఴభు తు శర ఴంఔయగఱు, ఫరషమ తు శర ఔఽవుదత బయదజ రసూ ఱన తశకననయగ.

శర బటటు ఱ వసయకయ – తృసర క - నదగస భుఔు ఱ శరవ ఔుంఠంఱ ఈండ తుతయశయగఱు. ళంఴ - అధయభు. తృసర క ళంఴ - నగస టు తుతయశయగఱ సహూత, షటుఴయయభుఱు, ఴఔు ఱు తూన ఔూడ బఖవసనతు దమ, శంఔఱభు ళఱన శంబయశ ననయ. నద భుకస ః తృసర ంఙ య తషసం ఈదభళ బూమదః

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

90ళ శల ఔభు - 16 ళ జ

తృసర ఖంఴ ఆత యకయయతః శతృస రు భనయగతభః నదగస భుఔు ఱ న తుతయశయగఱయఔక ఈతత, సహూత తూన ఆతతు ధనంఱన ఈంటయ. ఇ నభభు శతృస కషరభహభంతరభు. ఈతభ పఱరదభు. ఒం తృసర ఖంశసమ నభః. (శర కళఱయ ససయధ).

తృసర ఙం ళంఴః తృసర ఖంఴః. ఆందఔు శర బటటు ఱు ుయగవశఔంనండు ఈదషరంఙయగ. మతర ూరఞ ససధయః శతు దవసః. యవణు ళు తువసశ శూఱమ న యభదంఱ నదగస ససధయదళతఱు (శద భుఔు ఱ న దళతఱు) ఈంటయగ.

శర రసధఔఽవుశససహ ర – శయయళంఴభు, చందరళంఴభు, యగుళంఴభు, ఆఱయ ఏద న ళంఴంఱ రభుకతు యగమద అమయ ళంశసఱ యగ ళశ ంటయ. ఱయగఞ తృసర ఖంశసతుకూ, నగస తుతణయఱ ళంశసతుకూ భూఱమ నవసడు బఖవసనడు.

శర ఴంఔయగఱ వసయకయ – ‘తృసర క’ నగస తునంటఔంట భుంద ఈననద. శయ ళంఴః తృసర గఞళ, న తృసశసతయ ఆత తృసర గ-ళంఴః. తునంటఔంట భుంద అమన ళంఴభు, నగస జఖతణ ఈదభయంచంద. తయగవసత తూన ళఙయ. శనతనమ న ళంఴభు ఖఱవసడు నగస యఴభునఔు అదయ నవసడు (నద) ఖనఔ బఖవసనడు ‘తృసర ఖంఴః’.

శర ఔఽవుదత బయదజ – ‘తృసర గ’ నగస తునంటఔంట భుంద శఽషహుంఫడున చతణయగమకఫరషమ. తృసర ంచత ఆత తృసర గ ఫరహమ, శ ళంఴః శనతన మశయ ఆత తృసర గ-ళంఴః. చతణయగమక ఫరషమన తన ళంఴంఱ ఔయగన శనతనడు ‘తృసర ఖంఴః’.

శర వససహవఠ – ంచ - ఖత ూజనయః - వ లుళట, ూజంచట. ర - ంచ - కూన = తృసర ంచ (తృసణతు 3.2.59). నగస భుందననవసడు. ళన - ఴఫదద శంబక చ - ధతుంచట, గయయంచట. రఔరఞషణ ంచత-ఖచత, ళనత-

ఴఫదమత శంఫషజత చ తృసర గ ళంఴః. రసజశంత మతుశ చయశ ఈండవసడు. ఎళతుయఔక ఓననతయం గగస ధతుంచంద (ఙ ఫడుంద ) అమన ‘తృసర ఖంఴః’.

850. ళంఴళయధనః - ఫదధ ఱు, భుఔు ఱు, తుతయశయగఱు, దళతఱు, తన బఔు ఱు, ఆఱయ ందర శంతనతూన ళఽదధ ఙసవసడు. - జఖతణ న ళఽదధతృ ందంచవసడు (ళరధ - ంచట). - శభమం ళచనుడు జఖతణ న రశభయం ఙసవసడు (ళరధ - కండుంచట).

ఒం ళంఴళయధనమ నభః

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

90ళ శల ఔభు - 17 ళ జ

శర బటటు ఱ వసయకయ – శర బటటు ఱు ఆంతఔు భుంద ఙ హన భూడు నభభుఱన ఇ నభ యళయణఱ శంకషుయఙయగ. 847. శధఽతః – ఫదధ జళుఱఔంట భననంగస, శభళసహదధంగస, భషద ఴయయం ఖఱవసడు. 848. ససశయః – భుఔు ఱఔంట భననంగస, ఎుడ శషజంగస, శలబనససూ నం ఔఱవసడు. 849. తృసర ఖంఴః – తుతయశయగఱఔు ఔూడ అధయమ నవసడు. 850. ళంఴళయధనః – న ఙ హన ఫదధజళుఱు, భుఔు ఱు, తుతణయఱు – ఇ భుఖుు యగ జళుఱ ళంశసఱన ళఽదధయఙవసడు. ఇ భూడు యధఱ న జళుఱు నబయంఙ కంఔయయయశభు (బఖళతసవసనందభు) భరంతగస ళరధఱడమ శర బటటు ఱు రసస యంచన ళఽదధ . ఔనఔ బఖళంతణడు ళంఴళయధనడు.

తుతయ సహదధశయ ళరు మః ళంఴం శంతన ఱకషణమ తం ళయధమత మశసస ళంఴళయధన ఈచయత

తన బఔు ఱన, జ నఱన తన శంతనభుగస భయంచ ళఽదధతృ ందంచవసడు ళంఴళయధనడు.

శర నభయమళయగ. తయగవ మయ 9.3.4 – దళతఱు, తుతయశయగఱు ముదఱ నవసయగ తడఫడ భయటఱఱ బఖళంతణతు శ తశ ననయగ. ఎందఔంట వసయగ బఖళంతణతు తఱచకననుడఱయ వసర షఽదమం అనందయళఴం ళుతణంద. వసరకూ భగసతునఙ ఓవధభూ, అనందతునఙ తృసతూమభూ, జయతధయభూ, అనందహతణళూ అమన తు వసయంటటననయగ.

ఆఱయ బఖళంతణతుకూ కంఔయయం ఙమడంఱ ననటకూ రళఽదధభయయ అనందతున భనం కయగకవసయ.

శర ఔఽవుదత బయదజ – ళంఴం బకస నమ ళయధమత ఆత ళంఴళయధనః. తన బఔు ఱఔు ళఽదధతు ఙఔూరఞవసడు ళంఴళయధనడు.

శర ఴంఔయగఱ వసయకయ – ళఽధ - ంతృ ందంచట. ళంఴమ రంచమ ళయధమన ళంఴళయధనః. ళంఴభు, నగస రంచభున ళఽదధ ఙమువసడు ళంఴళయధనడు. ‘తృసర ఖంఴః’ నభభు వసయకయఱ ఔూడ శర ఴంఔయగఱు ‘ళంఴభు’ నగస ‘రంచభు’ న రసూ తున తశకననతు ఖభతుంళచన.

శర శతయశంధ తయూ – రకషుత శంయకషణన తృసండుఔుఱమ ళయధమత ఆత ళంఴళయధనః. రకషుతణ న కసతృసడడందరస ండళుఱ ళంశసతున ళరధఱజఞసహనవసడు ళంఴళయధనడు.

శర ఫఱదళ యదయబూవణ – ళంఴం మద ః ళయధమత ఆత ళంఴళయధనః మతర వట ంఙఴత కటమః రధన బూత ఫబూళుః. మదళంఴం ళఽదధకూ కసయణమ నవసడు ళంఴళయధనడు.

శర యవణు శషశరనభ సత తరభు - యళయణ

90ళ శల ఔభు - 18 ళ జ

శర ఴంఔయగఱు భరఔ యూంఔూడ ఙ తృసయగ. ళరధ - చదన - నయగఔుట. రంచమ చదమన వస ళంఴళయధనః. శభమం ళచనుడు జఖతణ న తనఱ యనం ఙశకనవసడు ళంఴళయధనడు.

తన ళతయ రశభయహ శభమంఱ శరఔఽవణు డు మయదళళంఴభునఔూడ నఴనం ఙమడతున శర రసధఔఽవుశససహ ర ఈదషరంఙయగ.

(1) శర నయసహంషన ఔఽవుభయఙర అంఖ యచనఔు ఆద త ఱుఖు నవసదభు. (2) బఖళదు త శల ఔభుఱ తతయయభు గతరస, గయకూర రచయణనండు.