- 1 -

नपाल (दोसरो तह)

नपाल सरकारल मानव तसकरी ईनमलनका लागग नयनतम मापदणडहर पणण परागनण/ कायाणनवयन

गनण नसक तापगन यस गदशामा ईललखनीय परयास भन गरररहको छ । गत वषणको तलनामा यस

वषण सरकारल अफना परयासहरलाइ तीवरता गदएकोल नपाल दोसरो तह/बगण म रहन सफल

भएको छ । मानव तसकरीगवरदध महाशाखा (‘एनटी-गटअआपी’ महाशाखा) नामक मानव

तसकरी ऄपराधमा कगनित एक नयाा परहरी गवभागको सथापना र तयसका लागग बजट

गवगनयोजन गद गत वषणको तलनामा सरकारल ईललखनीय सखयामा मानव बचगबखनमा परका

परष पीगडतहरको पगहचान गनण पहलसमत गरको छ । यदयगप सरकारल कगतपय महतवपणण

कषतरमा नयनतम मापदणड परा गनण सकन । नपाली काननल सब परकारका बाधयातमक शरम र

दहवयापारलाइ ऄपराध भनर ठहर गनण सकको छन । नपाली परषहर पगन गवदशमा

ईललखनीय सखयामा तसकरी भआरहको ऄवसथा रहतापगन सरकारको धयान र सरकषा पहल

ऄगधकाश रपमा मगहला तसकरीमा कगनित हन गरको छ । परतयकष होस या लापरवाही रपमा

होस मानव तसकरीमा सरकारको औपचाररक सलगनता एईटा गमभीर समसयाको रपमा रहाद

अएको छ । सन २०१७ मा ससदल सरकारलाइ यस गवषयमा कदम चालन अहवान गर तापगन

हालसमम सरकारल यसलाइ समबोधन गनण कन ईललखनीय परयास सर गरको जानकारी

गराएको छन । मानव तसकरीको ऄनसनधान चलाईन परहरीलाइ गसफाररस गनणको साटो

सरकारल गवदशमा काम गन नपालीलाइ अफना मददाहर सन २००७ को वदगशक रोजगारी

ऐन (२००७ वदगशक रोजगार ऐन) ऄनतगणत दायर गनण परोतसाहन गर यो जसमा नककली

रोजगारीमा कामदार भती गनणलाइ ऄपराध ठहर गररएको छ ।

पराथमिकता अनसारको सझाव:

मानव तसकरीमा सरकारको गमलमतो समबनधी लागन गरका अरोपहरमागथ ऄनसनधान

चलाईन र दोषीहरलाइ ऄपराधको सजाय गदलाईन । • मानव तसकरी तथा ओसारपोसार

- 2 -

(गनयनतरण) ऐन (मानव बचगबखन तथा ओसारपसार (गनयनतरण) ऐन) लाइ सशोधन गद मानव

तसकरीको पररभाषालाइ सन २००० यएन गटअआपी परोटोकल ऄनरप गमलाईन । •

ऄगरपथीमा रहर काम गनहरलाइ मानव तसकरीमा परकाहर खासगरी परष पीगडतहरको

पगहचान कसरी गन र ईनीहरलाइ सवा सगवधाको लागग गसफाररस गराईन बार मानक

कायणगवगध (एसओपी) तयार पान र तागलम परदान गराईन । • सन २०००को यएनको

गटअआपी परोटोकललाइ मानयता गदन । • मानव तसकरी मददाहरको ऄनसनधान तथा

यससमबनधी ऄनतर गवभागीय सोधपछलाइ सहयोग हन गरी मानव तसकरीगवरदध महाशाखा,

नपाल परहरी मगहला एकाइ (एनगपडलसी) र कनिीय ऄनसनधान गवभाग (गसअआबी)

लगायतका परहरी र कानन कायाणनवयन गनकायका लागग मानक कायणगवगध सथापना गन र

गबगभनन गनकायहरको बीच गसफाररसको यबसथा गमलाईन । • मानव तसकरीमा सलगन

मयानपावर कमपनी र ईनीहरका मातहत काम गन दलालहरका ऄपरागधक गगतगवगधमागथ

खोज-ऄनसनधान र कारबाही ऄगघ बढाईाद ईनीहरलाइ काननी कायणवाही गन/ऄगभयोग

लगाईन । • गवदशमा शोषणमा परका सब गपगडतहर र तयसमापगन खासगरी पीगडत परषका

हकमा पीगडत सवा कनि, अशरय, र मलक गफतीको ऄवसरमागथ ईनीहरको पहाच गवसतार गन

। • वदगशक रोजगारी परगिया कम खगचणलो बनाईननकोलागी कायाणनवयन पकषलाइ सहज

बनाईाद वदगशक रोजगारी गवभागमा कमणचारी सखया बढाईन र साथ ईनीहरको लागग ईपलध

परगशकषण र सरोत साधनमा पगन वगदध गनणको साथ गवगधसगत हन ऄनगमन वा गनगरानीको

यबसथा गन । • मानव बचगबखन तथा ओसारपसार (गनयनतरण) ऐनको पीगडत-साकषी सरकषा

समबनधी परावधानहर कायाणनवयन गन । • ऄदालतमा अईन नसकको ऄथवा ऄगघललो

बयानसाग बागझन गरर नयाा बयान गदएको अरोपमा पीगडतलाइ जररवाना गराईन परावधानहर

मानव बचगबखन तथा ओसारपसार (गनयनतरण) ऐनबाट हटाईन । • मगहलामागथ लागको

वदगशक रोजगारी परगतबनधहरको ऄनतय गद र नपाली कामदारलाइ सरगकषत राखद, गनतवय

मलक र ती मलकका सरकारसाग परामशणको अधारमा ऄगधकार-कगनित, लाग गनण सहज

समझौताहर ऄनमोदन गन जसबाट गवदशमा काम गन नपालीहर सरगकषत हनछन । • हरवा

चरवा समदाय र ऄनतराणगरिय मानयता परापत शरणाथी र अशरय माग गनहरको अबशयक

- 3 -

कागजपतर ईपलध गराईन जसल गदाण ईनीहरल रोजगारी गनण, गवदयालयमा भनाण हन, र

सामागजक सवाहरमा पहाच पाईन सकन ।

काननी कारबाही

मानव तसकरीगवरदध काननी कारबाही चलाईन गवषयमा सरकारल अफना परयासहर गमगशरत

रपमा ऄगाडी बढाएको छ । सन २००७ को मानव बचगबखन तथा ओसारपसार (गनयनतरण)

ऐनल कही खालका दहवयापार र शरम तसकरीलाइ ऄपराधीकरण गरको छ । मानव बचगबखन

तथा ओसारपसार (गनयनतरण) ऐनल दासतव र कमया शरमलाइ पगन ऄपराधीकरण गरको छ ।

तर मागनसलाइ आचछा गवपरीत बाधयातमक शरमका लागग भनाण गन, ओसारपोसार गन, कजामा

राखन र लनदन गन जसता कायणलाइ ऄपराधीकरण गरको छन । ऐनल दहवयापारलाइ

ऄपराधीकरण गरको भए तापगन ऄनतराणगरिय काननसाग मल नखान वा बागझन साथ बल

परयोग, जालसाजी, ऄथवा जबरजसती गररएको दखाईन सक मातर बाल यौन तसकरीको

ऄपराध भनर ठहर गनण सगकन भनन भाषा रागखएकोल सब परकारका बाल यौन तसकरीलाइ

ऄपराधीकरण गररएको छन । यौन तसकरीको ऄपराधमा १० दगख २० वषणसमम कद र

जररवानाको परावधान छ जन सजायो कठोरताको दगिकोणबाट जबरजसती करणीजसता ऄनय

गमभीर ऄपराधमा गदआन सजाय सरह छ । तयसको साथ एकागतर सन २००२ को कमया

(गनषध) ऐनल कमया परथालाइ ऄपराध ठहर गरको छ भन ऄकोगतर बाल शरम ऐनल

बाधयातमक बाल शरम गनषध गरको छ । यगत हादा हाद पगन दव ऐनऄनतगणत दोषीलाइ पयाणपत

मातरामा कठोर सजाय भोगाईन वयवसथा छन । सन २००७ को वदगशक रोजगार ऐनल

जालसाजी र जालझल परयोग गरर शरममा भती गनणलाइ ऄपराध घोषणा गरको छ । लगातार

चौथो वषणको लागग मानव बचगबखन तथा ओसारपोसार गनयनतरण रागरिय सगमगतल मानव

तसकरीको पररभाषालाइ ऄनतराणगरिय कानन ऄनरप ढालन िममा मानव बचगबखन तथा

ओसारपसार (गनयनतरण) ऐनलाइ पररमागजणत गद गर सरकारी ससथाहर (गसस) बाट सझाव

- 4 -

बटलनका लागग एक कायणशालासमत सचालन गर यो । परगतवदन ऄवगधको ऄगनतम चरणमा

अआपगदासमम परसतागवत सशोधन ऄथण मनतरालयको सवीकगतको परगतकषामा गथयो ।

यस अगथणक वषणमा एनगपडलसी (NPWC) ल मानव बचगबखन तथा ओसारपसार

(गनयनतरण) ऐनका मातहतमा रहर ३१३ वटा ऄनसनधान सचालन गर यो भन गत अगथणक

वषणमा यो सखया २२७ गथयो । ३१३ वटा मददामा ५४६ जनामागथ मानव तसकरीको शका

गररएको गथयो । यी ५४६ जनामधय ४४७ जना गहरासतमा गथए भन ९९ जना फरार गथए ।

एनगपडलसील चलीबटीहरलाइ परमख रपमा शीकर बनाआएका ऄपराधहरमागथ ऄनसनधान

गर यो । ऄनय परहरी ऄनसनधान गनकायहरल परषहर पीगडत भएका मददाहर हर । कनिीय

ऄनसनधान गवभाग (गसअआबी)ल १३ बटा ऄनतर-दशीय मानव तसकरीका मददामा ऄनसनधान

चलाईाद २०१८ को ऄगपरल र गडसमबर मगहनाको बीचमा १४ जना सगदगध वयगिलाइ

गगरफतार गर यो जबकी २०१७ को यस ऄवगधमा ईसल मातर ८ ऄनतर-दशीय मददा हररएको

गथयो । यस अगथणक वषणमा सरकारल २८५ वटा मददामा कारबाही सर गरको गथयो भन गत

वषणका १९० मददामा कारबाही जारी राखको गथयो । तलनातमकरपमा गत अगथणक वषणमा

सरकारल ३०३ वटामददामा कारबाही सर गरको गथयो भन १८४ वटा पराना मददामा कारबाही

जारी राखको गथयो । सरकारी ऄगधकारीहरल यौन र शरम तसकरी छरिन गरी तथयाक

खलाएका गथएनन । यस अगथणक वषणमा गजलला ऄदालतल २१३ वटा तसकरलाइ दोषी

सागबत गरको छ जन सखया ऄगघलला २ अगथणक वषणमा दोषी परमागणत गररएका िमशः २७४

र २६२ जना तसकर सखया भनदा गनक कम हो । गजलला ऄदालतल चाल अगथणक वषण ११३

जनालाइ ररहा गरको छ भन गत वषण सो सखया २३३ गथयो ।

मानव बचगबखन तथा ओसारपसार (गनयनतरण) ऐनल मानव तसकरीका समपणण ऄपराधमागथ

ऄनसनधान गनण ऄनमोदन गरको अधारमा सन २०१८ को म मगहनामा सरकारल मानव

तसकरीगवरदध महाशाखाको सथापनाका लागग सीगमत अगथणक सरोत गवगनयोजन गरको छ ।

- 5 -

२०१९ को माचण मगहनासमम परहरील कनिीय महाशाखामा १७१ को कल दरबनदीमधय ३६

जनाको मातर पदपगतण गरको ऄवसथा गथयो जसमधय मलकवयापी ऄनसनधान गनण ऄगधकार

परापत ऄनसनधाताको सखया बढी गथयो । परगतवदन ऄवगध गसगदधन बलासमम पगन मानव

तसकरीगवरदध महाशाखाल मददा ऄनसनधानकायणको थालनी गरका गथएनन । यदयगप,

कमणचारीहरल अनतररक मानक कायणगवगध (एसओपी) बनाईन सर गररसकका गथए । ऄनतर-

दशीय मानव तसकरी ठल रपमा सचालन हन झणड १,१०० माआल लामो नपाल-भारत

गसमानाको गसती गनाणका लागग नपाल परहरीलाइ न त पयाणपत कमणचारी नत साधन र परगशकषण न

ईपलध गथयो । यसल गदाण तसकरी वा बचगबखनमा परका समभागवत मगहला पीगडतमागथ

लगभग अफना समपणण धयान खचण गद गससहरल न ऄगधकाश गसमाना नाका गनरीकषण

सचालन गरररहको ऄवसथा गथयो । शरम, अपरवासन, ऄडडाऄदालत, परहरी तथा वदगशक

रोजगारी गवभागका ऄगधकारीलाइ सरकारल तसकरीगवरदध सामागरी पगन समावश गद सतरीय

तागलम परापत गराईन वयवसथा गरको गथयो । परगतवदन ऄवगधमा महानयायागधविाको

कायाणलयल सरकारी वगकलहरलाइ पीगडत-कगनित ऄनसनधान र कारबाहीसमबनधी तागलम

परदान गर यो । मगहला बालबागलका तथा जयषठ नागररक मनतरालयल परहरी र नागररक

समाजलाइ मानव तसकरीको गवशववयापी परवगिलगायत अपतकागलन ऄवसथामा पीगडतको

सरकषासमबनधी परगशकषण ईपलध गरायो । यसता परगशकषणको बाबजद तसकरीबाट जोगाआएका

वयगिहरसाग पीगडत-कगनित शलीमा ऄनतरगिया गनणका लागग परहरीमा परररकत

ऄनसनधानातमक तौरतररका र सीपहरको ऄभाव दगखयो । यसल गदाण कारबाही पकष कमजोर

बनन पगयो । तयसको साथसाथ परहरी र शरम ऄगधकारीहर शरम ईललघन र शरगमक तसकरीको

बीचमा क कसतो ऄनतर छ भनन करामा अफहर ऄसपि रहाद अएको र अरोप र

ईजरीहरमाथी ऄनसनधान कसरी चलाईन भननबार पगन ईनीहर ऄनगभजञ रहको दगखयो ।

कानन जञाताहरका ऄनसार ऄनतरदशीय शरम तसकरी र वदगशक रोजगारीसमबनधी फजी मददामा

सरकार पकषका वगकलहरल मानव बचगबखन तथा ओसारपसार (गनयनतरण) ऐन र २००७

वदगशक रोजगार ऐन दव ऄनतरगत कारबाही चलाईन सकछन । यदयगप, दोहोरो खतरामा पानण

- 6 -

नहन काननी परावधानको ईललघन हन जानछ भनन गवशवासका अधारमा सरकारी वगकलहरल

तयसता मददामा कारबाही चलाएनन । गवदशमा रोजगार गन धर शरगमकहर मानव तसकरी वा

बचगबखन लगायतका मददामा नयाय परापत गन परगियाबार ऄनगभजञ रहन गछणन । वदगशक

रोजगारी गवभागका ऄगधकारीहरल दवयणवहार भोगका वदगशक रोजगार नपालीहरलाइ

अफना गनासोहर परहरीलाइ ईजरी गनणको साटो सन २००७ को वदगशक रोजगारी ऐन

ऄनतगणत दताण गराईन सझाव गदन गरका छन । शरम दवयणवहारका मददालाइ मानव बचगबखन

तथा ओसारपसार (गनयनतरण) ऐन ऄनतगणत चलाईादा ऄपरागधक कारबाहीमा गवलमब हन,

मानव तसकरीमा परकालाइ सो करा समाजमा खलाईन पदाण लाज हन, २००७ को वदगशक

रोजगारी ऐनमाफण त गए बढी कषगतपगतण पाआन, र सरकारका कनिीय गनकायसमम पगर नयायको

माग गनण समय र अगथणक हगसयत अवशयक हन धर गवदशमा काम गन नपालीको ऄनभव

भएकोल ईपचारको परगिया बझन ऄनतरदशीय शरम तसकरीका पीगडतहरल दवयणवहारका

गनासोलाइ २००७ को वदगशक रोजगारी ऐनऄनतगणत न दताण गनण रचाईन गछणन ।

सरकारल मानव तसकरी कसरमा सलगनता रहका कनपगन सरकारी कमणचारीगवरदध कन नयाा

ऄनसनधान गरको, कारबाही चलाएको ऄथवा ऄगभयोग लगाएको बताएको छन । यदयगप,

राजयका ऄगधकारीहरमा भरिाचार र मानव तसकरीको कसरमा ईनीहरको औपचाररक

सलगनता एईटा गमभीर गचनताको गवषय रहाद अएको मातर छन, यसका कारण यस वषण पगन

ऄपराध गनयनतरणमा बाधा पगन ऄवसथा कायम न रहको छ । वयसक मनोरञजन ईदयोगमा

लगानी गद कही परहरी र राजनीगतक दलका नताहर दहवयापारमा समत सलगन रहको गवगभनन

गससको अरोप छ । परहरीलाइ घस खवाएर ऄथवा राजनगतक नताहर सागको वयगिगत

समबनधका अधारमा वयसक मनोरञजन वयापार र शोषणमा लागका ऄनाथालयहर लगायत

कही मानव तसकरल अफलाइ दणडगहनताको वातावरणमा राखन सफल भएको कही

जानकारहर बताईाछन । सथानीय कमणचारीहरल नपालगभतर र गवदशमा बचगबखन गररन बाल

यौन पीगडतहरको ईमरसमबनधी नककली कागजात बनाईन मददत गदन गरको भनन अरोप

नागररक समाजल लगाईाद अएको छ । कही तसकरहरल सरकारी ऄगधकारीलाइ घस

- 7 -

खवाएर नपाली राहदानीमा नककली जानकारी राखन लगाएको ऄथवा गवदशोनमख कामदार

वा मयानपावरलाइ जाली कागजात ईपलध गराईन लगाएको अरोपहर लागन गरका छन ।

कगतपय सासद र सरकारी ऄगधकारील मयानपावर कमपनीहरसाग नगजकको समबनध राखन

गरकाल शरगमकको दवयणवहारमा गलपत मयानपावरलाइ कारबाही गन ऄथवा कामदारको सरकषा

गन नीगत बनाईन जसता वदगशक कामदारमतरी गनणणयहर गलन िममा ईनीहरको सवाथण बागझन

जान गचनता गससहरल वयि गरका छन ।

२०१७ को ऄगसत मगहनामा एक ससदीय सगमगतल नपाली अपरवासन ऄगधकारीको गमलमतो

वा लापरवाहको कारण मगहला र बागलकाहर गतरभवन गवमानसथलबाट अवशयक

बहीगमनको परगिया परा नगरी गवदगसएको बताएका गथए । खाडी मलकमा काम गन नपाली

घरल कामदारहरमधय ६० परगतशतसमम अवशयक परवशाजञा गबना एव ऄसरगकषत ऄवसथा र

गरकाननी रपमा शरम गरररहको सगमगतल बताएको गथयो । ससदीय सगमगतल सरकारलाइ

तयसता अपरवासन ऄगधकारीगवरदध कारबाही सर गनण अहवान गर तापगन सरकारल परगतवदन

ऄवगधको ऄनतयसमम तयसलाइ समबोधन गनण कन कदम ईठाएको गथएन । २०१७ को नोभमबर

मगहनामा ससदीय सगमगतको गनदशनमा वदगशक रोजगार गवभागका महागनदशक र २ जना

ऄनय ऄगधकारीहर वदगशक रोजगारी मयानपावरबाट घस गलन परयास गरको अरोपमा

पिाईमा पर । ऄदालतल तीन जनालाइ जमानत वा वयगिगत कबलमा छोडको गथयो भन

परगतवदन ऄवगध समापत हन बलासमम पगन सो मददाको फसला भएको गथएन । २०१७ को

गडसमबर मगहनामा परहरील एकजना नव गनवाणगचत सथानीय ऄगधकारीलाइ दइजना नपाली

यवतीलाइ भारत लगी यौन वयवसायमा सलगन गराएर शोषणको शीकर बनाएको अरोपमा

गगरफतार गर । नवाकोट गजलला ऄदालतल सो ऄगधकारीलाइ साढ ३७ वषणको कारावास र २

लाख ५० हजार रगपयाा ($ 2,400) जररवानाको सजाय सनायो ।

- 8 -

सरकषण

नपाल गभतर बचगबखन भएका पीगडत मगहलाको पगहचान र सरकषणमा सरकारल अफनो

परयासहर कायम राख पगन परष पीगडतहरको सरकषण र तसकरीदवारा गवदशमा लगगएका

पीगडतहरको सरकषणमा भन सरकार गफतलो दगखयो । पीगडतको पगहचान गन र ईनीहरलाइ

गवगभनन सवा ईपलध गराईन गसफाररस गन गवषयमा यता सरकारको कन मानक कायणगवगध

नभएको ऄवसथामा ईता एनगपडलसील पीगडतहरको पगहचान र हरचाह गनण अनतररक

गनदगशका तयार गरको छ भन मगहला,बालबागलका तथा जषठ नागररक मनतरालयल पीगडतको

पगहचान, सवा गसफाररस र तथयाक सकलनका लागग मानक कायणगवगधको खाका तयार गन

कायणलाइ गनरनतरता गदएको छ । सरकारी ऄगधकारीहरल परणालीबदध रपमा पीगडतको

पगहचान गन र गनगरानी राखन काम नगर पगन एनगपडलसील ३१३ तसकरीका ऄनसनधानबाट

५४६ जना पीगडतको पगहचान गरको बताएको छ । गत अगथणक वषण यो सखया ३६८ मातर

गथयो । एनगपडलसील पगहचान गरको ५४६ पीगडतमधय सगदगध तसकरहरल १०६ जनालाइ

दहवयापारमा र ऄर २०९ जनालाइ शरम तसकरीमा सलगन गराए । ५४६ पीगडतमधय १८ वषण

भनदा कम ईमरका १८० जना गथए भन तीनवटा मददाबाट ११९ पीगडतको पगहचान गररएको

गथयो जन गत वषण पगहचान गररएको ४ जना पीगडतभनदा गनक ईचच सखया हो ।

एनगपडलसीको जानकारीमा अनतररक र ऄनतरदशीय तसकरी छरिएको छन । २०१८ को

ऄगपरल र गडसमबर मगहनाको बीचमा कनिीय ऄनसनधान गवभागल थप ५३ जना बाल

तसकरीमा परका पीगडतहरको पगहचान गर यो जसलाइ तसकरहरल भारतमा दहवयापारमा

सलगन गराएका गथए । यसको तलनामा २०१७ को यस ऄवगधमा ५७ जना बाल तसकरी

पीगडतको पगहचान गररएको गथयो । गससहरल १४६ मगहला र ३० परष गरी कल १७६ जना

नपालीको पगहचान गरका गथए जसल तसकरहरलाइ अफहरलाइ बमाणसमम पर याईनका

लागग पसा गतरका गथए । बमाण पगपगछ ईनीहर मधयपवणको ऄनय दशमा जान गछणन जहाा

गससहरको ऄनसार ईनीहरल यौन र शरम शोषण भोगन पन हनछ । मानव तसकरीबार सरकारी

ऄगधकारीहरको कमजोर बझाइ र तयसको साथ मानक कायणगवगधको ऄभावल गदाण

पीगडतहरको सगिय पगहचान गनणमा बाधा पगगरहको गथयो, खासगरी गवदशमा दवयणवहार

- 9 -

भोगर दश गफताण भएका परष कामदारको हकमा । पीगडतको हरचाह र सवा गसफाररसका

लागग सरकारल नयनतम रागरिय मापदणड खडा गर तापगन सवा गसफाररस परगिया ऄसथाइ र

ऄपयाणपत रह । एनगपडलसील पीगडतहरलाइ पराय एकदवार सकट मोचन कनिहरमा जान

गसफाररस गदणछ । तसकरी र लङगगक गहसाका पीगडतहरका लागग यी सरकारदवारा सञचागलत

अपतकागलन कनिहर हन । सरकारल पीगडतहरलाइ अशरय, सवासथय सवा, र काननी

सललाहका लागग गवगभनन गसस समकष जान पगन गसफाररस गन गदणछ । गससहरल परहरी र

ऄदालतल पीगडतहरलाइ बढी सखयामा सवा गसफाररस गनण थालको बताए तापगन सरकारल

कगत जना पीगडतलाइ यसरी गसफाररस गररयो भनर सखया खलाएन । मगहला,बालबागलका

तथा जषठ नागररक मनतरालयको सहायतादवारा गससहरल यौन तसकरी र लङगगक गहसाबाट

पीगडत मगहलाका लागग भनर १० बटा पनसथाणपना गह, ३६ वटा अपतकागलन अशरयसथल,

र ३६ वटा सामदागयक सवा कनिहर सञचालन गद गथए । ऄगघललो परगतवदन ऄवगधमा २

वटा नयाा पनसथाणपना कनि, १९ वटा अपतकागलन अशरयसथल, र १९ वटा सामदागयक

कनिहर खोगलएको गथए भन यस वषण सरकारल कन नयाा कनि सर गरन । अगथणक वषण

२०१८-२०१९ मा सरकारल अगथणक वषण २०१७-२०१८ सरह न १ करोड रगपयाा ($

८९,६१० ) बजट गवगनयोजन गर यो । अशरयसथललाइ सचय परणाली ऄनतगणत बजट

गवगनयोजन गररन भएकोल यस वषणको अरमभमा बजट कोषमा कररब १.९३ करोड रगपयाा

($१७२, ९४०) जममा भएको गथयो । मगहला, बालबागलका तथा जषठ नागररक मनतरालयल

गससहरलाइ अगथणक सहयोग, कही सरचना खचण र पीगडतका परयोगका लागग काननी र

मनोवजञागनक परामशण खचण ईपलध गरायो । यदयगप, गससहरल माग गरपगछ मातर सरकारल

सो रकम ईपलध गराएको बताए । एक ऄनतराणगरिय दातससथाल ३० जनासमम ऄपराध

पीगडत मगहला र बालबागलका अटाईन ऄसथाइ अशरयसथलको गनमाणण गर यो । मगहला,

बालबागलका तथा जषठ नागररक मनतरालयल गहसा पीगडत मगहलाको लागग भगन एईटा

गससदवारा सञचागलत दीघणकालीन अशरयसथललाइ सहयोग पर यायो । गवगतका वषणहरमा

जसत नगरी मगहला, बालबागलका तथा जषठ नागररक मनतरालयल यस वषण मानव तसकरीका

परष पीगडतको सरकषण र पनसथाणपनालाइ लगकषत गद अगथणक सहयोग ईपलध गराएन ।

यदयगप, ऄनय सरोतहरबाट अईन रकमलाइ तयस परयोजनका लागग पनः गवगनयोजन गन सगकन

- 10 -

गसथगत छ । यगत हादा हाद पगन पीगडत परष र शरम तसकरीका पीगडतहरल ऄकसर सवा सगवधा

नपाईन ऄनतराणगरिय सघससथाहरल बताए । परषहरको लागग भनर काठमाडौमा एईटा

गससल अशरयसथल सञचालन गरको गथयो । सरकारल मानव बचगबखन तथा ओसारपसार

(गनयनतरण) ऐन ऄनतगणत तसकरहरबाट जररवाना र कषगतपगतण ईठाईन नसकको खणडमा

पीगडतहरल तसकरहरबाट कषगतपगतण वा अफल कमाएको तर भिानी नपाएको रकम मागगनण

पाईन वयवसथा गथयो । ऄगघलला परगतवदन वषणहरमा काठमाडौ, भिपर र गचतवन गजलला

ऄदालतल अ-अफना मानव तसकरी गनयनतरण गजलला सगमगत (गडगससीएचटी) लाइ कोषबाट

तसकरी पीगडतलाइ कषगतपगतण गदन अदश गदएका गथए । गवगत परगतवदन ऄवगधमा पगन मानव

तसकरी गनयनतरण गजलला सगमगतहरल कही पीगडतहरको पकषमा यस परगियालाइ पररचालन

गरका गथए । यस परगतवदन ऄवगधमा काठमाडौ र भिपर गजललाका २६ मधय ४

नयायाधीशल ऄदालतलाइ पीगडतमतरी बनाईाद पीगडतल गभगडयो कयामरादवारा ऄदालतमा

अफना बयान गदन सकन जसता ऄदालती ऄभयासलाइ ठाईा गदएका गथए । ऄदालती सनवाआ

जारी रहादासमम पीगडत र साकषीहरलाइ यातायात र रात बसन खचण ईपलध गराईन पहललाइ

परहरील जारी राखयो । यदयगप, यसता सवा सगवधाबाट तसकरी पीगडतहरलाइ फाआदा भए

नभएको सरकारी ऄगधकारीहरल खलाएनन । समगरमा भनदा परहरी र ऄदालतका साकषी

सरकषण सयनतरहर ऄपयाणपत न रह । पीगडतहरल अफना बयान गदन िममा गवगभनन चनौती

भोगन परको बताए; ईदाहरणका लागग कयामरामा बयान गदादा कोठाको ढोका खला रागखन,

पीडकहरल धमकी गदन, कषगतपगतणको ऄभाव ऄथवा ऄदालतल तोकको कषगतपगतण ऄसलन

कषमता नहन । गवशषतः सरोत ऄभावको कारण पीगडतल परहरीको सरकषण पाईन हक कगणठत

हन पगगरहको गथयो भन कही जानकारहरका ऄनसार वयगिगत र पररवारको ऄसरकषाका

कारण पीगडतहरल मानव बचगबखन तथा ओसारपसार (गनयनतरण) ऐन ऄनतगणत फौजदारी मददा

दायर गनण सकोच मागनरहका गथए । मानव बचगबखन तथा ओसारपसार (गनयनतरण) ऐन

२०१५ मा गररएको एक सशोधनल पीगडतहर ऄदालतमा ईपगसथत हन नसकमा ईनीहरलाइ

जररवाना गनण सगकन र सरमा गदएको बयानभनदा पगछ अएर फरक बयान गदएको खणडमा

फौजदारी ऄगभयोग लागन सकन परावधानलाइ पनः सथागपत गरपगछ पीगडत सरकषणमा थप

- 11 -

ऄवरोध पगको छ । गर-नपाली (गवदशी) पीगडतलाइ गनवाणसन गनबाहक सरकारसाग कन

ऄको काननी गवकलप गथएन ।

वदगशक रोजगारीमा काम गन नपाली नागररकहरल गवदशमा भोगन पन समसयाको दायराको

दााजोमा ईनीहरपरगत लगकषत सरकारको सवाहर ऄपयाणपत न रह । सन २००७ को वदगशक

रोजगारी ऐनल ५००० जना भनदा बढी नपाली वधागनक रपमा काम गन मलकमा

कामदारहरल भोगका दवयणवहार र शोषणका ईजरी र ईनीहरको सवदश गफती परगियालाइ

सहगजकरण गनणका लागग एकजना शरम सहचारी गनयि गनणपन अवशयकता तोकको छ ।

यदयगप, सहचारी गनयि गनण लागन खचणका कारण ऐनल अवशयक भगन तोकका कगतपय

मलकमा सहचारी ईपगसथत गथएनन । गवदशमा काम गन नपालील अफमागथ शोषण र

दवयणवहार गन रोजगारदाता गवरदध कसरी ईजरी गन र कसरी सरकषणको माग गन भननबार

सहचारीहरल पयाणपत सहयोग र जानकारी परदान गनण नसकको बताए । बहराआन, कवत,

मलगसया, ओमान, कतार, साईदी ऄरब, सयत ऄरब आगमरटसका नपाली राजदतावासहरल

जोगखममा रहका नपाली मगहला कामदारहर (कही यौन तसकरीमा समत परका) का लागग

अपतकालीन अशरयसथल ईपलध गराए तापगन राजदतावासहरल कगतजना कामदारलाइ

सहयोग पर याआएको गथयो भगन तथयाक ईपलध गराएनन । वदगशक रोजगार परवदधणन बोडणल

क करा सवीकारको छ भन सहायताको ईचच माग परा गनणका लागग अपतकालीन

अशरयलहरमा पयाणपत सथान, कमणचारी र सरोतको ऄभाव छ । वदगशक रोजगार परवदधणन बोडणल

वदगशक रोजगारीमा जान कामदारहरसाग कलयाणकारी कोषका लागग शलक गलन गरको

गथयो, जसको ईददशय ऄपठयारोमा परका कामदारलाइ घर फकण न सहयोग गनण र तसकरी

पीगडतलगायत घाआत वा मतक कामदारका पररवारलाइ एक वषणसमम अगथणक सहयोग गराईन

हो । गत वषणको ५० जनाको सखया नाघद यस अगथणक वषणमा सो कोष परयोग गरर ६४ जना

वदगशक कामदारलाइ सवदश गफताण गररयो भन सो कोषक परयोग गद ८२३ जना गवदशमा काम

गदाण मतय भएका नपालीको लाश पगन नपाल गफताण लयाआयो । सवदश गफताण लयाआएकामधय

कगतजना तसकरी पीगडत गथए भननबार जानकारी ईपलध छन । वदगशक रोजगार परवदधणन

- 12 -

बोडणल सरकारसाग दताण नगराआकन गवदश गएका कामदारहरलाइ पगन सवदश गफताण लयाईन

सकन गसथगत गथयो तर यसता दताणगबनाका कामदारहरलाइ ऄर कन पगन अगथणक सहयोग

ऄथवा सवा सरकारल ईपलध गराईन गसथगत गथएन । गवदशमा ऄसहज पररगसथगतमा रहर

दवयणवहार भोगगरहका नपाली कामदारहरल ऄथवा ईनीहरको लागग ऄर कसल सवदश

गफतीका लागग सरकारसमकष ऄनरोध राखन सकन भनर वदगशक रोजगार परवदधणन बोडणल

वदगशक रोजगारीमा गएका कामदारहरको लागग ऄनलाआन अवदन फामण ईपलध गराएको

छ । गडसमबर २०१६ र २०१७ को जनवरी मगहना सममको ऄवगधमा वदगशक रोजगार परवदधणन

बोडण समकष अएका २२७ वटा सवदश गफती ऄनरोधको तलनामा सन २०१८ मा यसता

ऄनरोधमा वगदध भएको बोडणल जनाएको छ । यदयगप, बोडणल यी मधय कगतवटा ऄनरोध अए

र कगतवटा समबोधन गररए वा कगतवटा मानव तसकरीसाग जोगडएका गथए भनर खलाएन ।

मगहला, बालबागलका तथा जषठ नागररक मनतरालयसाग भएको थप अगथणक कोष ईसल तसकरी

पीगडतहरलाइ सवदश गफताण गनणका लागग नपाली राजदतावासहरलाइ ईपलध गराईनका

सकथयो । मानव तसकरी पीगडतसगहत राजदतावासका एकजना ऄगधकारीको बाटो र खाना

खचणको वयवसथा सो कोषबाट बहोनण सगकन गसथगत गथयो । यस अगथणक वषणमा मगहला,

बालबागलका तथा जषठ नागररक मनतरालयल ९०.०५ लाख रगपयाा ($८१, ०९०) खचण गरर

कमतीमा पगन ४ वटा दशबाट तसकरी पीगडतलाइ सवदश गफताण गरको बतायो । भारतबाट

नपाल गफताण लयाआएका तसकरी पीगडतहरको मखय खचण गससहरल बहोरका गथए ।

रोकथाि

मानव तसकरी रोकथामका लागग सरकारल अफना परयासहर कायम राखको छ । सरकारल

मानव तसकरी गनयनतरण गजलला सगमगतल अगथणक टवा गदन गरी ७३२ वटा मानव तसकरी

गनयनतरण सथानीय सगमगतहर पररचालन गरको छ । यदयगप, यस परगतवदन ऄवगध गभतर

सरकारल कन पगन नयाा सगमगत गनमाणण गरन । मगहला, बालबागलका तथा जषठ नागररक

मनतरालयल मानव तसकरी गनयनतरण गजलला सगमगतलाइ रोकथाम र सरकषण सवाका लागग

चाल अगथणक वषणमा कगत रकम गवगनयोजन गरको भनन जानकारी खलाएको छन । मानव

- 13 -

तसकरी गनयनतरण रागरिय सगमगतल मानव तसकरी गनयनतरण गजलला सगमगतका ऄगधकारीसाग

भटर परगशकषण गदन कायण जारी राखयो । तर जानकारहरल मानव तसकरी गनयनतरण रागरिय,

गजलला र सथानीय सगमगतहर बीचको समनवयमा सधार अवशयक भएको बताए । २०१८ को

जनवरी मगहनामा मगहला, बालबागलका तथा जषठ नागररक मनतरालयको नततवमा गररएको

मानव तसकरीगवरदध रागरिय कायणयोजना २०१२-२०२२ को समीकषाबाट सरकारल योजनामा

समावश कारबाही र कषमता वगदध ईददशयहरको एक गतहाइ मातर कायाणनवयन गरको खलको छ ।

मानव तसकरी गनयनतरण रागरिय सगमगतको परगतवदनल परगतवदन ऄवगधभर योजनाका

ईददशयहरको थप कायाणनवयन भएको जनाएन । मगहला, बालबागलका तथा जषठ नागररक

मनतरालयल मानव तसकरीगवरदध सरकारको पहलहरबार अफनो छठौ परगतवदन सावणजगनक

गरको छ । यसगरी रागरिय मानव ऄगधकार अयोगको मगहला तथा बालबागलका तसकरी

गवशष परगतवदकको कायाणलयल मानव तसकरी ईपर अफनो नवौ परगतवदन सावणजगनक गरको

छ । रागरिय मानव ऄगधकार अयोगको मगहला तथा बालबागलका तसकरी गवशष

परगतवदकको परभावकारीतामा कमी अएको र तयस गनकाय परमखको पद कही वषणदगख ररि

रहको सरकारी ऄगधकारीहरल बताए । सरकारल मलकभर सावणजगनक सचतना ऄगभयान

कगतपय ठाईामा गसस वा ऄनतराणगरिय सघससथासाग साझदारी गद सचालन गरको छ । ९ वटा

गजललामा गवशष सगमगतहरल वयसक मनोरञजनको कषतरमा दवयणवहारको ऄनगमन जारी

राखका छन । अगथणक सरोतको ऄभाव र सगमगतहरको औपचाररक भगमका सथागपत गन

गवगधगवधान नहादा गतनीहरको परभावकारीता सीगमत रहको जानकारहरको भनाआ छ ।

परहरील तयसता वयवसायहरमा गनयगमतरपमा गनरीकषण गन िमलाइ गनरनतरता गदयो ।

काठमाडौ परहरील बालबागलका तसकरी भएको अशका गररएका घटनाको ईजरी गनणका लागग

गनःशलक हट-लाआन सञचालन गन गरको छ । परहरील परगतवदन ऄवगधभर हट-लाआन माफण त

कन तसकर ऄथवा पीगडतको पगहचान भएको वा नभएको बताएनन ।

सरकारको वदगशक रोजगार गनदगशका २०७२ (2015) मा समावश भएको नीगत ऄनसार

गवदशी रोजगारदाताल मलगसया र खाडी काम गनण जान नपाली कामदारको गभसा शलक र

- 14 -

भरमण खचण बहोनण पन वयवसथा छ । यस नीगतल कामदार छनोट गन ससथाहरल कामदारबाट

गलन पाईन शलकलाइ र. १०,००० मा ($ ९०) सीगमत गरको छ । २०१७ को ऄगपरल

मगहनामा वदगशक रोजगार गवभागल सब शरम मयानपावर ससथाहरलाइ ईनीहरबाट यस

नीगतको पालना भएको दखाईन गनदशन गदएकोमा २०१७ को सपटमबर मगहनासमम १,०९७

मधय ७५० मयानपावरल अफबाट सो कानन पालना भएको पगि गर । वदगशक रोजगार

गवभागल ऄगघललो परगतवदन ऄवगधमा ३० वटा मयानपावरलाइ र. ५० हजारदगख १

लाखसमम जररवाना गतराएको गथयो भन चाल परगतवदन ऄवगधमा कन ससथालाइ तयसरी

जररवाना गराएको बताएन । सरकारी ऄगधकारीलगायत गससहरल काननको पालना

गराईनमा ऄनगम परगिया गनरपरभागवत रहको औ ालयाए । मयानपावर कमपनीहरल गवदश जान

नपाली कामदारहरबाट गनयगमतरपमा तोगकएको सीमा र.१०,००० भनदा बढी ऄसलन गरका

छन । गवदशोनमख कामदारहरको रोजगारीसमबनधी सवाहरमा पहाच बढाईनका लागग

परगतवदन ऄवगधमा वदगशक रोजगार गवभागल सातवटा परदशमा कायाणलय खोलयो ।

सरकारल गवदगशन कामदारहरलाइ गवदश जानऄगघ ऄगनवायण तागलम गलन अवशयक

बनाएको भएतापगन थोर गजललाहरमा मातर तागलम चलाआएको र गवदशमा काम गदाण तयहााको

नपाली कटनीगतक नीयोगलाइ समपकण गरर ईजरी गन परगियालाइ तागलममा समावश

नगररएकोल यसको ईपयोगगता सीगमत रहन गयो । २०१८ को नोभमबर मगहनामा सरकारल

सवदश गफताण भएका कामदारहरलाइगनःशलक सीप मलयाकन गन ऄवसर परदान गद ईनीहरल

गवदशमा परापत गरका सीपको परमाणीकरण पगन गर यो । वदगशक रोजगारी परवदधणन बोडणल

भएका शरम ईललघनको ऄनगमन र ईजरी गद यसता मददाको सनवाआ र दणड परगियाका लागग

वदगशक रोजगारी परवदधणन बोडण र वदगशक रोजगारी नयायागधकरणको धयानाकषणण गरायो ।

यदयगप, वदगशक रोजगारी परवदधणन बोडणल परगतवदन ऄवगधमा शरम ईललघनका मददा गसफाररस

गर नगरको खलाएन । २ बषण भनदा कम ईमरका बचचाबचची भएका २४ वषण भनदा कम

ईमरका मगहलालाइ घरल कामदारको रपमा खाडी मलक जानमा लगाआएको परगतबनध

सरकारल कायम राखयो । जानकारहरको ऄनसार यस गकगसमको परगतबनधका कारण

रोगकएका मगहलाहरको ऄवध रपमा गवदश जान समभावना बढन भएकोल ऄनतयमा गएर ती

मगहलाहर तसकरीको शीकर बनन जोगखम पगन बढन जानछ ।

- 15 -

यौन वयवसाय वा बाधयातमक शरमको मागलाइ नयन गनणका लागग सरकारल परयास गरको छन ।

सरकारल बाधयातमक शरमलगायत गनकि बालशरमको ऄनतय गनणमा कगनित बालशरम ईनमलन

रागरिय गर योजना (२०१८-२९) को दोसरो ससकरणलाइ ऄनमोदन गरको छ । यदयगप,

गससहरको ऄनसार बाल एव बाधयातमक शरम परयोग गनहरईपर साथणक कारबाही चलाईन

सरकारको शरम मनतरालय ऄगनचछक रहयो । एकागतर शरम गनरीकषणहरल ७५जना बाल

शरगमकहरलाइ शरम शोषण र तसकरीको भआरहको सकत गदन वातावरणबाट पगहचान गद

हटाएका गथए भन ऄकोगतर शरम मनतरालयल यसता घटनामा रोजगारदाता गवरदध कन पगन

परशासगनक कारबाही नचलाएको र ईनीहरमागथ फौजदारी ऄनसनधान चलाईन गसफाररस पगन

नगरको ऄवसथा गथयो । गससहरल शरम मनतरालयल बाधयातमक बाल शरम परयोग लगायतका

शरम कानन ईललघन मददाहरमा कारबाही चलाईन भनदा मलगमलाप गनण परोतसाहन गन गरको

बताए । ईललघनकताणहरल पीगडतलाइ सानोगतनो रकम गतरर परशासगनक एव फौजदारी

कारबाहीबाट ईमकन गरका छन । शागनत सनाका लागग खगटएका सब नपाली फौजलाइ

परसथान गनण पवण सरकारल मानव बचगबखन र तसकरीगवरदध तागलम परदान गर यो । अफना

कटनीगतक कमणचारीका लागग भन सरकारल मानव तसकरीगवरदध तागलम परदान गरन । सन

२००० को सयि रारिसघीय मानव तसकरीसमबनधी परोटोकलमा नपालल हसताकषर गरको छन

। यदयगप, परगतवदन ऄवगधमा गह मनतरालयको एक सगमगतको नततवमा ईि परोटोकलमा

सहभागी भए क कसतो परभाव हन जानछ भनन गवषयमा ऄधययन भयो र परधान मनतरीलाइ

सगमगतल ईि परोटोकललाइ नपालल ऄनमोदन गन सझाव समत गदयो । परगतवदन ऄवगधको

ऄनतयगतर अआपगदासमम गह मनतरालयल अफनो सो परसतावलाइ थप पररमाजणन गरररहको

गथयो।

- 16 -

िानव तसकरीको सवरप

गवगत पााच वषणका परगतवदनहरमा ईललख गररए ऄनरप मानव तसकरहरल नपाली र गर-

नपालीलाइ नपाल गभतर शोषण गरररहका छन भन तसकरहरल नपाल बागहर पगन

नपालीहरबाट फाआदा ईठाईाद ईनीहरमागथ शोषण गरररहका छन । तसकरहरल नपाली

मगहला र यवतीहरलाइ नपालगभतर दहवयापार र घरल दासतवमा परयोग गरर शोषण गन गरका

छन । नपाल बागहर भारत, मधयपवी दशहर र खासगरी खाडी मलक, एगसयाली दश, पवी

ऄगिका, र कनयाजसता दशहरमासमत नपाली चलीहर शोषणबाट पीगडत हन गछणन । मानव

तसकरहरल नपाली परष, मगहला, र बालबागलकालाइ नपालगभतर बाधयातमक शरम गराईाछन ।

नपाल बागहर भारत, मधयपवी दश, मलगसया र जापान लगायतका एगसयाली दश, र पोतणगल

लगायतका यरोपली दशमा खती गकसानी, गनमाणण, कल कारखाना, खानी, घरल काम, मागन

काम, र वयसक मनोरञजन ईदयोग जसता कषतरमा नपाली परष, मगहला र बालबागलकाहर मागथ

तसकरहरल शोषण गरररहका छन । कही मयानपावर कमपनीहर र दलालहरल छलपणण

ढगबाट कामदार भती गद ईनीहरबाट चको शलक ऄसलन गछणन । दताण नभएका वदगशक

कामदारहर – गवशषगरी भारत भएर बागहररन नपाली मगहला वा दताण नभएका मयानपावर

कमपनीमा भर पन मगहला र परष – बाधयातमक शरम र यौन तसकरीको ईचच जोगखममा पन

गरका छन । नपाली कमपनीहर माफण त चीन तथा दगकषण कोररयाका परषहरसाग मागी

गववाहका गनगमत सहमत हन कही नपाली मगहला जालसाजी र घरल दासतवका गशकार बनन

सकछन । नककली नपाली कागजातहर बनाएर नपालको बाटो हाद मधयपवी दशहर जान

गहाडका कही बगलादशी र शरीलकाली नागररकहर पगन मानव तसकरहरको फनदामा पन गछणन

। नपाली पररचयपतरमा गलत गववरण सलगन गनण वा समभागवत वदगशक कामदारलाइ नककली

कागजात ईपलध गराईनका लागग कही सरकारी कमणचारीहरलाइ घस खवाआनछ भनन सननमा

अएको छ । यसो गदाण मयानपावर कमपनीहरलाइ वदगशक कामदार भती समबनधी गनयम

कानन छललन समभव हनछ । कोलकिा र चननाइ गवमानसथलमा ईडानपवण गररन चकजााच ऄगल

खकलो हन भएकाल यसको फाआदा ईठाईाद वा नयाा गदलली र ममबइ गवमानसथलमा भारतीय

ऄगधकारीहरलाइ घस गदएर तसकरहरल वदगशक रोजगारीतफण लागका नपालीहरलाइ

- 17 -

अवशयक कागजातगबना न तसरो मलकमा ईडाईन गछणन । यसल गदाण ती कामदारहरको

मानव तसकरीमा पन खतरा बढन गछण । तसकरहरल नपाली कामदारहरलाइ शरीलका र

बमाणको बाटो हाद पगन ऄनय दशमा लजान गछणन ।

नपालगभतर बालबागलका र वयसकहरलाइ कगष, आाटाभिा, गगिी ईदयोग, र घरल कामको कषतरमा

बाधवा मजदरको रपमा परयोग गररन पाआएको छ । सरकारी ऄगधकारीहरल आाटाभिामा

गनयगमत रपमा बालशरम परयोग नहन बताएपगन गससहरल आाटाभिाहरमा बालबागलकाहरल

गनक लामो समयसमम भारी बोकन, आाटा बनाईनलगायतका काम गन गरको बताए । जरी भन र

गलचा ईदयोग, र ढगा खानीहरमा तसकरहरल नपाली तथा भारतीय बालबागलकाको परयोग

गन गरका छन । तसकरहरल नपाली बालबागलकालाइ बढदोरपमा यौन वयवसायमा सडक र

डानस बार, मसाज कनि, र कोठीक काम गन कयागबन “रिराा”जसता वयसक मनोरञजन

ईदयोगमा काम गनण बाधय गराएका छन । गनजी गनवास, भाडाका कोठा, गसट हाईस तथा

रिरााहरमा नपाली मगहलाहरको दहवयापार बढदो छ । नपाल गभतर मानव तसकरहरल तसरो

गलङगीहरलाइ पगन दहवयापारमा सलगन गराईाछन । परहरीका ऄनसार वयसक मनोरञजन

ईदयोगहरल बढदो सखयामा नपाली मगहला कामदारहरलाइ गवदशमा तयसत गकगसमको

ईदयोगमा काम गनणका लागग भती गराईादछन जसका कारण नपाली मगहलाहर गवदशमा यौन

तसकरीको गशकार हन खतरा बढन जानछ । राजनीगतक दलका नताहरको वयसक मनोरञजन

ईदयोगमा अगथणक लगानी भएको नाताल ईनीहर पगन यौन तसकरीमा सलगन रहको अरोप

गससलगायत कही परहरील लगाएका छन । मानव तसकरहरल नपाल र भारतबीचको खला

सीमाको फाआदा ईठाईाद भारतमा दहवयापारका लागग नपाली मगहला र बालबागलकालाइ

ओसारपोसार गन गरका छन । मगहला र बालबागलकालाइ “अकसिा डानसर”को नाममा

लजान गररनछ जहाा कटीहरल सावणजगनक सथलहरमा नाच दखाईाछन र परषहरल

ईनीहरलाइ यौन धनधामा सलगन गराईाछन ।

- 18 -

अफना सनतानलाइ गशकषाको र रोजगारीको मौका गमलाआगदन झटो अशवासनमा गवशवास गरर

कही नपाली ऄगभभावकहरल अफना छोराछोरीहर दलालको गजममामा लगाआगदनछन । यी

दलालल बालबागलकाहरलाइ दताणगबनाका बाल गहहरमा लगर अफहर ऄनाथ भएको

दाबी गनण लगाईाछन र तयसको अधारमा पयणटक र सवयमसवकहरबाट चनदा ईठाईन गछणन ।

कही बालबागलकाहरलाइ त मागन बनन पगन लगाआनछ । खासगरी पगिमी दशका कही पयणटक

र सवयमसवकहरल यसता बालबागलकालाइ यौन पयणटनमा सलगन गराएर शोषण गछणन ।

गससहरको ऄनसार नककली ऄनाथालयलहर लगायत यसता शोषणमा अधाररत बाल

ससथाका कही सचालकहरल अफना राजनीगतक सजाल परयोग गरर अफहर बाल सरकषण

गनकाय र परहरीको कारबाहीबाट जोगगन गदणछन । तसकरहरल बलादशका शरणाथी

गशगवरबाट रोगहगा यवतीहरलाइ काठमाडौ लयाएर दहवयापारमा सलगन गराईन गदणछन ।

तसकरहरल कम ईमरका, कम पढका र परमपरागत रपमा सीमानतकत रहका जातजागत र

समदायका सदसयहरलाइ मानव तसकरीको तारो बनाईन गदणछन र यसका लागग बढदो रपमा

सामागजक सजाल र मोबाआल परगवगधको परयोग गन गदणछन । परहरील पीगडतका पररवारजन पगन

ईनीहरको तसकरीमा सलगन भएको बताईन गरका छन । मलकका कही भागमा सगगठत

ऄपरागधक सजालहर पगन मानव तसकरीमा सलगन हन गरका छन । सन २०१५ को

महाभकमपमा घरबार र जीगवका गमाईन धर नपालीहर, र खासगरी मगहला र बालबागलका,

मानव तसकरीको गशकार बनन जोगखममा रहका छन । कररब ११,००० गतबतीहरलाइ कन

पगन पररचयपतर वा कागजात ईपलध नभएको गसथगत हादा ईनीहरलाइ वध रपमा रोजगारी

गनण, ऄधययन गनण, यातरा गनण, र सावणजगनक सवा सगवधामा पहाच पाईनमा बाधा पगको छ ।

यएनएचसीअरल मानयता गदएको शरणाथी र नपालमा अशरय खोजद अएका नव अगनतक

गवदशीपरगत नपाली काननल गरकाननी अपरवासी भएसरहको वयवहार गदणछ । ईनीहरलाइ

सरकारदवारा जारी गररन पररचयपतर ईपलध गराआादन र यसतो पररचयगवहीन ऄवसथामा

बसनपदाण ईनीहर मानव तसकरीको ईचच जोगखममा पन गदणछन ।