1

મઢલા મોતી

મઢલા મોતી કાવયસગરહ

રમશ પટલ `આકાશદીપ'

2

મઢલા મોતી

સરવ હકક લખકન સરાધિન

સપરક : રશમરાનતc/o ધરષણભાઈ જ. પટલ મખીની ખડરી, મ.પો. - મહિસા તા. મિધા, શિ. ખડા-૩૮૭૩૪૦ ફોન-૨૬૮૨૫ ૭૬૪૪૯

રતન પટલમાગધલક પાટટી પલલૉટ, (આણદ) Anand-388001 (Guj) ફોન - ૯૮૨૫૦ ૯૧૦૪૨ (M)

સૌજનય પરકાશક : શતા, મનરા અન શિતલ (પતી પરરરાર) (જાનકી, ખશી, સલોની, આરદ, રોહન - શભચછક)

ધપતાશી ઝરરભાઈ મખીન માતશી કાશીબાના પણય સમરણ..

સૌજનય... મખી પરરરાર.. શી ધરષણભાઈ, શી બળરતભાઈ, શી અશોકભાઈ

પરથમ આરધતિ : 2016

રકમત : `200 / $8

મદરક : BookPub, Ahmedabad

All rights reserved. No part of this book may be reproduced in any form or by any means without permission of the author.

3

મઢલા મોતી

વાચન દારા સરજન એ�ટલ� “બ�ઠક”

``પસતર પરબ”… સૌિનયકધર શી રમશભાઈ પટલ `આકાશદીપ'ની, છદ-લયના રધરધય સાથની,

સદર રચનાઓન આપણ લખતા-રાચતા “બઠક”મા સરહયારી માણી છ, એમના આ કાવય-સગરહ `મઢલા મોતી'ન આપ સિી પસતક સરરપ પહોચાડરાન અમ માત ધનધમતિ બનયા છીએ એ ગૌરર સાથ, કધરશીની કલમ અધરરત લખ તરી “બઠક” તરફથી ખબ ખબ શભચછા પાઠરતા અમન આનદ થાય છ.

ડૉ. પરતાપભાઈ પડા

સાહિતય સિ કનન

સસરાર સીચનનો સત રિી પોખનાર.... મારા ભાઈશી શિનભાઈ પરષોતતમ મરચટની પણય સમમશતમા ભટ.

મયર કવા ર કામણ તમ કીધા

હરરએ તમારા સરનામા ર દીધા

`મઢલા મોતી' કાવયસગરહ એટલ `માણસ મજારો જોઈએ'ના ભારથી મઢલી

કાવયકધતઓ. કધરશીએ રતનપરમ ન ઋતકાવયોથી આપણન સૌન ગૌરરરતા

કયાવ છ.

બ એરરયા, કધલફોનટીઆ શભચછા સહ

૧૧ એધપરલ,૨૦૧૭ િયશીબન મરચટ (સાહિતયરાર)

4

મઢલા મોતી

બ� શબા�...

સારહતયપરમી ડલૉ. શી પરતાપભાઈ પડાના સૌજનયથી, કધલફોધનવયાના બ એરરયાના આગણ આપણી "પસતકપરબ"નો શભારભ થયો. આપ સૌએ માતભાષાના ધરધરિ પસતકો દારા નરા ધરચારો સમાજન આપરા અન રાચનની સરદનાઓન ખીલરરાના, આ અમારા નમર પરયતનન એટલા જ ઉમગ આરકાયયો છ. પરદશમા સતત અગરજી રાતારરણમા, આપણી માતભાષાનો િબકાર જાળરી રાખરો, એ એક અઘર કામ અનભરાત હત પણ એક ભાર રમતો ક `રાચન સાથ જો સજ વન થાય તો ભાષા રહતી રહ.' ગજરાતી ભાષાના રધવિક પરચાર, પરસાર અન જાળરણીના એક નાનકડા પરયાસ રપ આ “બઠક”ની શરઆત થયલી. ભાષાપરમન ઉજાગર કરરા, બ એરીયામા રહતા ગજરાતી ભાષાના પરમીઓએ, રાચન સાથ ઉપાડી કલમ ન તના ફળ સરરપ માત રાચન નહી, પણ લખરાન કાયવ `બઠક'ની પરરણાથી થય. ધનત નરા ધરષયો સાથ ઉચચ કોરટના લખકોન રાચન કરતા કરતા, કલમન કળરરાનો સજ વકોનો પરયતન આજ પણ ચાલ છ. ગજરાતી ભાષા થકી સરદનાઓ ઝીલીન સસકારોન માણતા રહરાના, અમારા આ નમર પરયાસન અનક જાણીતા લખકોએ "બઠક"મા આરી પરરણાના પાન પાયા છ.

૨૦૧૦મા શી રમશભાઈ (આકાશદીપ) ``શબદોન સજ વન'' બલલૉગ સાથ સકળાયા, એમની ઉતસરો અન રતન પરમની ધરધરિ કધરતાઓ બઠકમા અરાર નરાર હ રાચતી ન, ``શબદોન સજ વન'' પર મકી, નરા સજ વકોન તમન ઉદારણ આપીન લખરા પરરતી. અમાર તયા દર મહીન મળતી ``બઠક''મા, કધરશી રમશભાઈ (આકાશદીપ) પરતયકષ હાજર ન હતા પણ તમના ધરધરિ ધરષયના કાવયો થકી, બીજા અનક લોકો ``બઠક''મા પરરણા મળરતા થયા..આમ ``બઠક'' અન તના સજ વકો, શી રમશભાઈના સારહતય સજ વનના સાકષી બની, એ રાહ પર આગળ રધયા છ. "બઠક"ના નરા સજ વકો માટ છદ સાથ લખર અઘર હત, પણ સસકાર લધખધનથી નરાજાયલ તમની કલમન છદ સાથ માણરી એ એક લહારો હતો. આજ નટ-જગતમા ગઝલન બાદ કરતા ભાગય જ કોઈએ છદ પર હાથ અજમારલો જોરામા આર છ. તમની કલમ ટપકતા છદોબદધ કાવયો, સૌ નરા સજ વકોન આજ પણ રાચતા પરરણા આપ છ. શી રમશભાઈ (આકાશદીપ)ની કધરતાઓન છદની પાખો મળી છ. છદ

5

મઢલા મોતી

થકી જ કધરતરના ધશખરોન સપશવ કરતી તમની ઋત કધરતાઓ જરી અનક રચનાઓ, શબદપરભાથી સારહતયન ગૌરર બનશ તમા કોઈ શક નથી.

કધરશીએ, તમન કાવય-કડી પર રમણા કરરા પરરણા દનાર, ગજરાતી સારહતયન ઉપખડ ગરર સથાન અપારનાર, ધશખરસથ સારહતયકાર ન ભારતીય જાનપીઠના સરયોચચ સનમાનથી સનમાધનત, શી રઘરીરભાઈ ચૌિરીન આ કાવયસગરહ અપવણ કયયો છ, એ ઉલખ કરતા અત અમન ધરશષ હષવ થાય છ. શી રમશભાઈ રાજભોગ સમ રચનાઓના આ થાળ ભટ િરીન, આપણી ભાષાન પરદશમા રધળયાત કરી રહા છ. એમની આ ઉપાસના ન રિારતા "બઠક" ધરશષ ગૌરર અનભર છ ન ભાધર પઢીઓમા આ સગિ પસતક રપ સચરાઈન રહશ, એ અધભલાષા સાથ અધભનદન પાઠર છ..

– પરજા દાદભાિાળા “બઠક”ના આયોજક

6

મઢલા મોતી

સાૌરનય… પતરી પરરવાર એાવકાર

‘મઢલા મોતી' એટલ `આકાશદીપ'ના કાવય-તારલાની ઝલ. આદરણીય સારહતયકાર શી દોલતભાઈ ભટટના, તમના કાવયસગરહન આપલા મીઠડા આરકારના શબદો અમાર હય સદા જડાયલા છ... ``વવપલ શબદ ભડોળ જમની પાસ હોય અન ત શબદની સવણણ સાકળ એક સમાન કડીન સરણ શક ત સફળ કવવની કકામા આપોઆપ સાન પાપત કરી શક... આટલા વવધવવધ વવષયો પર રચના કરવી એ કઈ સામાનય ઘટના ની.''

પ. ધપતાશીના કધરતા અન માતભાષા પરતયના પરમન, અમ દીકરીઓ તરીક ગૌરરથી રિારીએ છીએ... અમારી માતશી સધરતાબનના સારહતય પરમથી જ, ભાર ગીતો ઘરમા ગજયા છ. અમ આજ તમના આ ચોથા કાવય-સગરહ પરકાશન પરસગ ગૌરર અનભરીએ છીએ... ન તમના જ આ કાવયથી સરાગત કરીએ છીએ.

માન સરોવરના ધવલા હસલા, ઊડી ઊડી આવોન અમાર દશ `મઢલા મોતી'ના ધરવા છ થાળ, નહી લાગ તમન આ પરદશ આવો આવોન અમાર દશ

વવચાર સાગરના મોઘરા મોતી ન, ભાતીગળ શોભ મનના ર વશ શભમ શખનાદના ગરવા રાગ, ગગન ગજાવજો સદશ આવો આવોન અમાર દશ

ઉર મોતીડા લાખ લાખણા, ખીલવ જીવન દશશન સજાણ પરસનન પષપ ઝમતા જ મનડા, ભરજો તમ ઊચી ઉડાણ આવો આવોન અમાર દશ… નહી લાગ તમન આ પરદશ

પરગટી છ જયોત માનવન મનડ ન ઝગમગતો `મઢલા મોતી’નો થાળ વાગયા આ ઢોલ, સગ બસરીના સર, અતર પથરાયા ગમતા ઉજાશ આવો આવો ન ગજ શરીન દશ, નહી લાગ તમન આ પરદશ (૨)

રમશ પટલ `આકાશદીપ'

વિતા, મનકા ન ધરતલ (પતી પરરરાર)

7

મઢલા મોતી

એપજણ

સયવ, ચદર, સાગર, સરરતા, પષપો અન અતરની બસરીની મિરતા મનભરી માણ, એ સાચો સારહતયકાર. ગજરાતી સારહતયન ઉપખડ ગરર સથાન અપારનાર, ધશખરસથ સારહતયકાર ન ભારતીય જાનપીઠના સરયોચચ સનમાન સનમાધનત, શીરઘરીરભાઈ ચૌિરી, જમણ કધરતાની કડી પર યાતા કરરા, મારા તીજા કાવયસગરહ `ધતપથગા'ન આધશષ, માગવદશવન સાથ રિામણી દીિલ ક... “શી રમશભાઈ પટલ ઇજનર છ અન સારહતય, િમવ, અધયાતમ પરતય સહજ રધચ િરાર છ, એમન રતન, ગહ-જીરન, ગજરાત, ભારત અન એની સભયતા-સસકધત માટ સમાદર છ. આ એમની મખય મડી છ. જ ધરધરિ લય ન છદ સાથ રજ થાય છ. રમશભાઈની આ ધનદયોષ અન આનદલકષી યાતાનો આલખ છ.''

આ યાતાના પરરપાક રપ આજ મારા આ ચતથવ કાવય-સગરહ ``મઢલા મોતી''ન, તમન અપવણ કરતા સહષવ ગૌરર અનભર છ.

રમશચદર િ. પટલ (આકાશદીપ) કરોના, કધલફોધનવયા,

તા - ૧/૧/૨૦૧૬

8

મઢલા મોતી

ત�રપરનરી તવારરીખ

બી.એચ. પટલ / સી.બી. રનરીઆ (ઇજનર-ગાિીનગર)

તા - ૧ મ, ૨૦૧૬

"આકાશદીપ"ના તજોમય તજપજ... અખડોતસાહી રહજોના મિરા ભારના શબદ-ધરધન, આપણા મઘારી સારહતયકાર શી દોલતભાઈ ભટટની, ‘ધતપથગા' કાવયસગરહની રિામણીની યાદો સાથ...માર ન મારા ઇજનર ધમત શી સી.બી.કનરીયાન... આજ શી રમશભાઈ પટલ (આકાશદીપ)ની કાવય-દીપની નરલી આગામી શણી માટ શભચછા સાથ, આપ સૌન મળર છ.

અમ તો, તમની ઇજનરી કારરકદટીની જરલત આભાના પરતયકષ સાકષી બનરાન ગૌરર િરારીએ છીએ. રણાકબોરી થમવલ પારરસટશન માટ, મરહસાગરની ઊડા રરાન કોતરો ન સલગન જમીન સપાદન થઈ. શરઆતમા કોઈપણ પાયાની સધરિા રગર... રોડ, રહઠાણ ક પાણીની વયરસથાના અભારરાળા પરોજકટો પર, પોધસટગ પામનાર સટાફ એટલ સાચા કમવયોગીની કપરી કામગીરીની શરઆત. િીર િીર કામ ધસધરલ ઇજનરો સાથ આગળ રિ. સાઈટ મોધબલાઇઝશન સાથ અરર-જરર રદરસ દખાય ન સાજ નજીકના ગામ રાસો થાય. જી.ઈ.બી.એ સરવપરથમ બલૉઇલર, ટબાવઇન અન કટોલરમ માટ એક ટીમ બનારી પોધસટગ કય. આ ટીમની કાયવકશળતા ઉપર જ આ ખબ જ મોટા, ગજરાતના નરા પારર પરલૉજકટન ભાધર હત. તઓની બહદ જરાબદારીમા નરા સટાફન ટઇન કરરાન અન નરા ભરતી ક ટાનસફર થતા સટાફની શખલા માટ સતિાર બની સતત જરાબદારીભયાવ કામન એ ભગીરથ કાયવ શીર હત.

આજ WTPSના આ મહાકાય સટીમ જનરરટગ યધનટો (આપણી ભાષામા બલૉઇલર) કસટકશન, ઈરકશન, કધમશનીગ પછી તના સચાલન સાથ, ગજરાતન રીજપરરઠ પગભર કરી, અનક ઍરોડયો સાથ યશોગાથા રટતા કાયવરત છ. શી આર.જ. પટલના આ મણકામા સચાલન સમય, તમના એક સહભાગી તરીક, ૧૯૭૯થી ૨૦૦૦ની તમની ઇજનરી કારરકદટીની સરાના અમ પરતયકષ રીત સાકષી છીએ. તયારબાદ (૨૦૦૦-૨૦૦૫)મા, અમ ગાિીનગર ખાત પણ ઍશ-હનડધલગ ધસસટીમ માટ, તમની સાથ કામ કરરાની તકના સભાગી બનયા છીએ. તમની દરોગામી લાભ દતી યોજનાના સાકષી બનરાન શય પણ

9

મઢલા મોતી

અમન લાધય છ. કોલ રરજકટન, ઍશ ધનકાલના બોડવન આધથવક ફટકો દતા પરશોના ધનરાકરણ માટ, હડ ઑરફસ ન ટધકનકલ મમબર, તમના પર મકલો ધરવિાસ, તમણ ધસદધ કરી બતારલ. આ ટધકનકલ રરપોટવ રાચીએ તયાર, તમની પરદશની પારર પલાનટની રડઝાઇન સપલાય કરનાર તજજોન, આપણી રરકગ કનડીશન માટ જ ફરકાર કરારી ઇજનરી અનભરનો લાભ દીિો, ગજરાત નહી પણ સમગર ભારતના રીજધનગમોન લાભાધનરત કયાવ... એ યશકલગી સમાન છ. ધસમનટ કપનીઓન ઉપયોગી એરી, ફલાય-ઍશ કરલૉલીટીન અલગ કરી (સાયલો ધસસટીમ), ધરતરણની શરઆત માટ તમણ પલાધનગ કરી, બોડવન કોતરોમા ખબ જ પાણી સાથ લઈ જરી પડતી ઍશ, ન પોલયશનના ધરકટ પરશના હલ માટની શરઆત કરી હતી. આજ ધનગમન એ પલૉધલસી આધથવક રળતરની યોજના બની ગઈ છ. આજ તો થમવલ સટશનની નજીક ધસમનટ કપનીઓ ઊભી થરાની શરઆત થઈ ગઈ છ. આરા ઇજનર શી આર.જ. પટલન ભીતર કધરતા છલકતી હતી.. એ રાત પણ રોચક છ... આરો એ `આકાશદીપ'ન રિારીએ.

ગજરાત સમાચારના, શધનરાર પરગટ થતી પરાસધગક રચનાઓની કટાર `શબદ-ધસધદધ' સારહતય-રધસયાઓની ધપરય કટાર હતી. તયા એક રદરસ જી.ઈ.બી. સકલમા રાત રાયર ચડી... `માર શોિરા છ બીજા એક બાપ' - રમશ પટલ (આકાશદીપ) - ગાિીનગર થમવલ કલૉલોની... અર! આ તો આપણા આર.જ.પટલ સાહબ. આમ અમ તો ગાિીનગર થમવલમા, તમના આ કાવય રચરાના શોખના સાકષી બની ગયા. એ ખશી તયારથી, આજ સિી હય રમાડીએ છીએ. પછી તો, ગજરાત સરકારના મારહતીખાતાના માધસક `ગજરાત'મા પણ, તમના ધરિધરિ ધરષયોના કાવયો, અરાર-નરાર પરગટ થરા લાગયા. અમારા ઇજનરી યધનયનના માધસક સમાચારપતમા, તમની પરાસધગક કધરતાઓએ તો, ગજરાતના ખણખણ, ઇજનરી આલમમા રગ જમારી દીિો. તઓ પોતાનો આ શોખ ધમતો સાથ ગોષી રપ માણતા.

જયાર તમણ ય. એસ.એ. આરરાન નકકી કય, તયાર મઘારી સારહતયકાર શી દોલતભાઈ ભટટ, અમારા ધમતરતવળની ધરનતીન માન આપી, તમની રચનાઓના પરથમ કાવય-સગરહ `સપદન'ન આરકાર આપયો. તમના ધરદાય સમારભન અમ આયોજન કય... એ હતી... પહલી મ ૨૦૦૫. તમન, તમની જ કધરતાઓથી રિારરાન ટાણ ઊભય પકષ લાખણ હત. આ પરસગ આ. સારહતયકાર

10

મઢલા મોતી

શી દોલતભાઈ ભટટ, આધશષ આપતા કહ... `રમશભાઈ, તમારામા પડલા કવવતતવ, તમન કલમ ઉપડાવી છ... તો લખતા રહજો... તમ કવવની પગતમા બસી ગયા છો હવ.’

કધલફોધનવયા (ય.એસ.એ)મા આવયા બાદ, તમની દીકરી વિતાના ઘર, તમણ આ. સારહતયકાર શી દોલતભાઈ ભટટના આધશષ ગણી, કદરતના ખોળ ઝીલલી ન, હય રમતી ભધકત આરાિનાન રચનાઓમા ઢાળરાની શરઆત કરી. કોઈ રખત રતનની યાદ, તો ઉતસરોની માણલી મજાન ગીતથી છલકારી ધનજાનદમા ગાતા રહરાની મજામા મગન થતા ગયા. તમણ કહલી એક યાદ, આપ સૌન કહ તો.., `કધરલોક' બલલૉગના ડલૉ. શી રદલીપભાઈ પટલ (યએસ.એ)... એક રદરસ સરાધમનારાયણ મરદર, ધમત ચદરશભાઈ (જમાઈરાજ) પાસથી, તમન ગમલી, રમશભાઈની રતનપરમની એક કધરતા, ૧૫મી ઑગષ બલલૉગમા પરધસદધ કરી. રમશભાઈએ પહલ-રહલી, પોતાની આ રચનાન નટ જગત રાચી, ખબ જ રોમાચ અનભવયો. પછી તો તઓ `કધરલોક' બલલૉગના રાચકોના ચરહતા કધર થઈ ગયા. એક પછી એક તમની નરલી રચનાઓ, સૌન ગમતી રચનાઓ બની ગઈ. િીર િીર બલલૉગજગતમા, તઓ ઉભરતા કધર તરીક યશ પામતા ગયા.

સશી નીલાબન કડકીઆ (મઘિનષ), ‘શબદ સાગરન રકનાર’- ઑસટધલયા (રાજીર ગોહલ), કધરલોક... ડલૉ. શી રદલીપભાઈ, કાવયસર.. શી સરશભાઈ જાની, મનનો ધરવિાસ… ડલૉ. શી રહતશભાઈ (ગજરાત), રીડ ગજરાતી (રડોદરા) - મગશભાઈ શાહ, ટહકો... જયશીબન ભકતા (ય.એસ.એ), સબરસ - શી અશોકભાઈ કલા, ગજરાતી... શી ભરતભાઈ સચક, ધરણલા મોતી, બીનાબનનો બલલૉગ, લસટર ગજ વરી... શી રદલીપભાઈ ગજજર (ય.ક.), ભજનામત... શી અતલ જાનીના ચાહકોએ, ‘આકાશદીપ’ન – પરધતભારોથી હરખ રિારી લીિા.

રમશભાઈએ આ રચનાઓન સકલન કરી `ઉપાસના' કાવય સગરહ તયાર કયયો' આ. શી દોલતભાઈ ભટટન, તમણ આરકાર આપરા ધરનતી કરી. અમન પણ તમણ બક-ધપરધનટગ માટ તમનો ધરચાર જણાવયો. તઓ અમરરકામા હતા... રતનની મલાકાતનો કોઈ કાયવકરમ ન હતો. એટલામા તમના મોટાભાઈ શી ધરષણભાઈએ... રતન મરહસામા, અમારી તથા શી દોલતભાઈ ભટટ સમકષ બીજા પસતક `ઉપાસના'ના ધરમોચન માટ પરસતાર મકયો. રમશભાઈના પરમ

11

મઢલા મોતી

આગળ, સૌના મખ સમધતના સર જ ઢળા. અમ `ઉપાસના'ન પસતકદહ આપરા... શી ધરષણભાઈ સાથ કામ ઉપાડી લીિ. રમશભાઈએ અમારા આ ઉતસાહની રાત વિતાન (યએસએ)મા કરી. વિતાબન પરદશમા પણ, સાથોસાથ ધરમોચન માટની તયારી કરી દીિી... ન અમન પસતકો મોકલરા કહ.

સૌથી આનરદત ન રોમાચ, હ ન ધમત કનરરયા અનભરી રહા હતા. અમ, આ. શી દોલતભાઈ ભટટ સાથ, કધર શી રમશભાઈના રતન, મરહસા ગામ ધરમોચન કરરા, શી ધરષણભાઈના આમતણ પહોચી ગયા. રમશભાઈ અમારી સાથ ન હતા... પણ જ સથળ શાળાના પટાગણમા કાયવકરમ હતો... ત સઘળ તમના નામનો રણકાર હતો. આ એ જ શાળા હતી, જયા તઓ, ત રખત મરટક સિી ભણલા... બલૉડવ પર ૧૯૬૫મા પરથમ નબર આરલા ધરદાથટી તરીક તમન નામ હત... અમ સાનદ રાચી, રાતો સાભળતા, શાળાના આચાયવશી ન પરસગના આયોજક સધમધત સાથ આગળ રધયા. મરહસા કળરણી મડળના આજીરન ટસટી તરીક સરા આપનાર, શી ઝરરભાઈ મખી, કધરશીના ધપતાશીની મિરી સરાસ, ધશકષણજગત આજ પણ અનભરાતી હતી. અમ તમના કટબીજનો ન ધમતો સાથ, ગામની રાટ આગળ રધયા.. ગામની ભાગોળ સરસ મજાના ખતર, કરો ન રળી નામ તન `રાડી'... બસરાનો મજાનો ઓટલો, જાબના ઝાડ નીચ. બાજમા ભાથીદાદાન મરદર... પરબ. કટલ રડ ગરામય રાતારરણ. આ રાડી, એટલ શી રમશભાઈના ધપતાશીન ખતર... જયા આપણા આ કધરએ અહી જ, ધશશરયના સભારણા હય જડલા. અમારી ખશીનો પાર ન હતો... આ તમના ઉદગાર:

પષપની પાખડીએ પરોવી પરાગ પરભ પરમ ર પોખીએ અમારા અતરમા અમીરસ આનદ ઝીલી આતમ અજવાળીએ

નજીક જ ધરશાળ તળારન રકનાર પાળ અમ ઊભા રહા. મરદરોની ફરફર ફરકતી ધરજાઓની હારમાળા... સરરર તીર... જાણ કાકરરયા (અમદારાદ)ની યાદ દતો આશમ (મઢી), ન ધરશાળ રડલાએ પખીઓનો મળો. ગલાબી કમળની શોભા ન, જળચર પખીઓ. ભાઈશી ધરષણભાઈ, બળરતભાઈ, અશોકભાઈ ન બહન જશોદાજીની સાથ, રમશભાઈના સહાધયાયીઓ રચચ, અમ સાચ જ ખોરાઈ ગયા. તમના બાપોતી ઘર ગયા... મખીની ખડકી... સરસ કોતરણીરાળા હરલી ટાઈપ આગળનો ધરશાળ ચોક. આ મોભાદાર આરાસમા, તઓએ સસકાર ઝીલયાની ઝલક અમન મળી ગઈ. ઘરમા ધપતાશીએ

12

મઢલા મોતી

રસારલ પસતકાલય સાચ જ પરરણા રપ હત. મન, આપણા મહાન સારહતયકાર શીપનાલાલ પટલની `મળલા જીરની' રાત કરતા એક સારહતયધરદની નોિ યાદ આરી ગયલી... ક અહીથી જ શી પનાલાલન એ બિા પાતો જડા હશ... એમ આપણા રમશભાઈના સસકાર, આ રતનની માટીમા જ ભલા બીજ રોપાઈન પાગયાવ હશ.

શી આર. જ. પટલસાહબના ધમતો ન સબિીઓ, તમના રતન, મરહસાન આગણ... `ઉપાસના'ન રિારરા આરી પહોચલા જોઈ અમ સાચ જ ગૌરર અનભરરા લાગલ... એ કમ ભલાય? શી ધરષણભાઈના પરમ ધમતશી, ગાિીનગરથી સારહતયકાર પરો. રકશોરધસહ સોલકી, સરતથી પરો. ધરજયભાઈ સરક... શાળાના આગણ અમારી સાથ ઉપધસથત થઈ ગયા ન એકબીજાના અધભરાદન ઝીલયા. સરાગત સાથ સમારભની સૌરભ છલકાતી ગઈ. સારહતયધરદો થકી સમારભમા, કધરતાઓન માણરી...એ તો ઝીલીએ તયાર જ સમજાય.

રાહ! ડલૉ. પરો. રકશોરધસહના એ સમારભના શબદો... શી રમશભાઈ માટ... ``જીરન મહકય ઇજનરી કૌશલ થકી ન આ લધખની જાણ સસકારરલોણ''... કટલા બિા સાચા અનભરાય. આ `ઉપાસના' કાવયસગરહ... અમન અમારા ઇજનર શી આર.જ. પટલની બીજી બાજ એટલ... કધર પરધતભાની ઓળખાણ

દઈ દીિી. સરતના પરો. ધરજયભાઈ સરક અન નાટયકષતના તજજ... એ સૌએ

અમન દીિી ઓળખ..

``આપના કાવયો રાચરા ગમ છ, આપના કાવયોન `સસકધતકાવયો’ કહરાન મન ગમ.” તો શી દોલતભાઈ ભટટ... કાવય-સગરહન ધરધરિ રાનગીઓથી ભરાયલા રાજભોગ જરો રસથાળ કહી ધબરદારી. ભધકતપરિાન રચનાઓન તમણ તજોમય રીત તરરરતી નીરખી. રણભરી ક રતન પરમની ઊચાઈઓન સૌએ ધબરદારી... સૌએ રમશભાઈન યાદ કરી એક જ રાત રટી... રમશભાઈ `આકાશદીપ'ના તખલસનો દીપક ઝળહળતો રાખજો. અમ તો ત પછી `આકાશદીપ'ન ઓળખતા થઈ ગયા... પણ સાચી ઓળખ તો આપ સૌએ અમન દીિી એમ અમાર કહર જ રહ…

`ધતપથગા'ન ધમતોના પરધતભારોની યાદો, અત માણરી એ લાખણ ટાણ કહી ધરરમ...

13

મઢલા મોતી

માતભાષાના સ�હન� વહાવા�…

હરખ હાલી હ સરોવર પાળ આભલ રગો રમાડ રવવરાજ ગગનનો ખોળો ભર ર કલશોર આજ માર જાવ પખીડાના મળ ર લોલ

પરકધતન આર સદર રણવન, જ કદરતના ખોળ મનભરી મહાલય હોય એ જ કધતમા ઊભારી શક. `આકાશદીપ' એટલ અજરાળાની ભાષા. આ અજરાળાન જીરન, રતન અન ઉતસરોના ઉમગ થકી હય રલાત અનભરર હોય તો, આ કાવય-સગરહ રાચતા તમન પરસનતાથી જરરથી ભરી દશ. શી રમશભાઈની રચનાઓમા રતન ગજરાતની સૌરભ છ. મયા નમવદા, સારજ ન ગાિીબાપ ક સરદાર જરી ધરભધતઓના પરરક કરન છ. સારહતયનો સાગર તો ધરશાળ છ, આ કાવય-સગરહ તની એક લહર છ. `મઢલા મોતી'ની ગય રચનાઓન કલાકારોના કઠ મળા છ ન તથી સાચ જ કહરાય છ ક `કધરતાઓ એ કરમાઈ જાય એરા પષપો નથી.'

કધરશીની આ આપકમાઈન કધલફોધનવયાની `પરબ બઠક'ન આગણ રિારતા મન આનદ થાય છ. આપ સૌ આ કાવય-સગરહન રાચો રચારોન ન માતભાષાના સનહન રહારો, એ અધભલાષા સહ..

આપનો ડલૉ. પરતાપભાઈ પડા

14

મઢલા મોતી

યવાકવવ અનિલભાઈ ચાવડાિા શબાદો….

રમશભાઈ પરદશમા પણ માતભાષામા જીર છ, હસ છ, રસ છ અન વિસ છ…

સૌથી સોહામણી ઓ, ચચલ વસત ત, હાલ હરષ વધાવ ખશબભયાશ કટોરા, કદરત મધરી, વહાલ ઝલ ઝલાવ

થાઉ હ ધનય આજ, અતર દશશનથી, ઝીલતા દદવય ભાવો ન લીલા ડગરાઓ, નવલ રપ ધરી, ગાય ગીતો ઉરથી

Pragnaju | પરજાબદોિ વાસ (યઅદોસઅદો)

રાહ! સદર રચના!

સૌજનય સાથ પરરણા દનાર… બલલૉગ જગતના ધરદષી... સસકત, ઉદવ,

રહનદી ન ગજરાતી સારહતયના પરખર અભયાસી

સરાગત અન અધભનદન!

તમ તો તમારા કાવયો દારા ખબ પરરધચત લાગો છો!

બરકતની રચનાની યાદ દઈ જાઓ છો આપ.

સણ છ મારી વાતો તો મન એ થાય છ અચરજ, ક મારાથી વધાર શ મન લોકો વપછાણ છ?

ડાૉ. મહદો શ રાવલ

May 2nd, 2010 કલમનો સથરારો... `સબરસ ગજરાતી' પરથમ ઇનામી કધરતા–

`ધરા સિિન સી' (છદ બસીત) (ગઝલ) રમશ પટલ (આકાશ દીપ)

રાહ... રમશભાઈ, રતનપરમથી ધનતરતી સદર અધભવયધકત. ખબ-ખબ અધભનદન.

15

મઢલા મોતી

તરણ કાવ માળા

‘ધતપથગા’ પસતકમાથી સાભાર. `રીડગજરાતી'. શી રમશભાઈનો (અમરરકા) ખબ ખબ આભાર.

શી મમગશ શાિ

ઋતકાવાદોિા કામણ...

સાહિતયરાર શી િસમખભાઈ પટલ (યએસએ)

તમારા ઋતકાવયોથી કાતના ખડકાવયો સમસત મનોજગતમા ફરી રળા અન કાતરાળ કામણ ફરી રમણ ચઢ. આદરધણય સારહતયધરદ શી રલીભાઈએ ‘કાવયસરરરના ઝીલણ' કાવયસગરહની પરસતારના... Lyric is a poem that expresses the personal feelings of the lyricist. રમશભાઈએ ઊધમવ કાવયોની ઉપરોકત વયાખયાન પોતાના અનક કાવયોમા સાથવક કરી બતારી છ.

ગાદોવવનદભાઈ પટદોલ (સવપન) યઅદોસઅદો

સતકોટી ઈ રવ જો પભ ચરણમા રમ

ત જ છ એ પારસમવણ, યગોયગોન પલટી શક

સતોની ભવમ અન અધયાવમકતાન આકાશ ન પભન પાતાળ એટલ જ ભવય ભારત.

ખબ સરસ!

16

મઢલા મોતી

અશાદોકકમાર - `દાદીમાિી પાદોટલી' (ય.કદો .)

છ શવત ધનય તારી, ધખ ધખ રવવના, ઝીલતા તજ તીખા સતાય સૌ જ છાય, તન જ તપવતો, ખતરો જાય ખડી

આપની રચના માણરાની ખબ જ મજા આર છ, તો ઘણ જ નર જાણરા ન માણરા આપની રચનાઓમાથી મળલ છ. િનયરાદ!

DR. CHANDRAVADAN MISTRY http://www.chandrapukar.wordpress.com

રમશભાઈ અન સધરતાબન અન પરરરાર

તમારી આ જીરન-સફરમા, ૧૯મી મ, ૧૯૭૨મા પરભતાના પગલ, જીરનસાથી સધરતાબનના સાથ શર કરલી યાતા, આ રષવ કધલફોધનવયામા યાદ કરી રહા છો… સાથ તમારી રચના... ભારભરી સદર.

ગમતી ઉર વસતારી રણઝણતી ર રસીલી જામી મહદિલ આજ તો કહવા કહાણી ના ર સમાય નજરમા જ દીવાનગી ર છ ‘દીપ ગાતો મનભરી કહવા કહાણી

www.girishparikh.wordpress.com

Please read આજનો પરધતભારઃ ‘આકાશદીપ’ના અજરાળા on http://www.girishparikh.wordpress.com and give your comments. Thanks.

Girish Parikh

17

મઢલા મોતી

રીતદોશ માદોકાસણા (કતાર-દોહા)... ગજ. રફલમ સજ વક

રમશ પટલ `આકાશદીપ'

ધનખાલસ, નસધગવક અન નમય રચનાઓ થકી ફાગી ઉઠલો બલલૉગ!

ખબ મજા આરી…

પી.કદો . દાવડા - (ય.અદોસ.અદો) લખકશી : `મળરા જરા માણસ'

આરા સસકારી સારહતય બદલ ગજરાતીઓ તમારા ઋણી રહશ.

ખબ ખબ શભચછાઓ સાથ,

J JUGALKISHOR

પથરી છદ સાચચ જ ધરકટ કડી જરો છ. સોનટ માટ આ છદન સૌથી રિ માકવ મળા છ.

તમ છદોબદધ કાવયમા પણ પથરીન અપનારીન બહ સરસ કામ કય છ. છદની સાથ કાવયભાર પણ મચ થઈ જાય છ. નટ પર ગઝલોન બાદ કરતા રતિો ક છદોમા ભાગય જ હાથ અજમારાય છ. તમ આ ચાલ જ રાખશો…એનાથી ઘણાન પરરણા મળશ.

ખબ શભચછાઓ સાથ!

િગલહરશોર વયાસ (અમદારાદ)

18

મઢલા મોતી

રઘવીર ચાૌધરી તા-૧૦/૦૯/૨૦૦૮, બાપપરા

શી રમશ પટલ (આકાશદીપ)ની કટલીક ગય રચનાઓ લોકગીતની સફધતવ િરાર છ. જીરનની કટલીક કષણો આ ઉમદા પરરધતિ માટ સમધપવત કરરા બદલ એમન અધભનદન અન શભચછા. (ધતપથગા)

(ગજરાતી ભાષાના મિવનય આ. સારહતયકાર શી રઘરીર ચૌિરી (ભારતીય સારહતયના નલૉબલ સમાન જાનપીઠ પરસકાર ન રણજીતરામ સરણવ ચદરક ધરજતા..)

ચાલો કવવની પવતઓ હય રમાડી વીરમ... અમ જમતા , પખી જમતા, જમતી જગની જમાત તારી અમી ખટ ના ખટાતી , કવી નવલી વાત ના મળ તાળ, ના લટ લટાત, વાહ ર ધળન ઢિ અનત ઉપકાર જાણી, તારા ખોળ માથ મક

– રમશ પટલ (આકાશદીપ)

બી.એચ. પટલ (ઇજનર) સી.બી. રનરીઆ (ઇજનર) ગાિીનગર ર૧ મ, ૨૦૧૬

19

મઢલા મોતી

એાવકાર નીલમ દ�ોશી

`મઢલા મોતી’ કાવય સગરહ

રમશ પટલ (આકાશદીપ) રતનથી દર રહીન માતભાષામા લખતા કધર છ. તમન પરતયકષ કદી મળી નથી અન છતા અપરરધચત છ, એમ પણ કહી શકતી નથી. તમના શબદોથી પરરધચત છ જ અન એ શબદો તમની ઓળખાણ સપર આપી રહી છ, અન એ ઓળખાણ તમના માટ એક આદર જનમાવયો છ, જન લીિ તમણ જયાર આરકાર લખી આપરા માટ કહ તયાર ઇનકાર ન કરી શકી અન તમના કાવય સગરહ `મઢલા મોતી'ની ભારયાતા કરી. એ યાતા મજાની રહી એમ કહર જરર ગમશ.

કધર ક લખક હોય એ સરભાધરક રીત જ સરદનશીલ હોરાનો - તમની સરદના શબદોમા ઉતર છ તયાર ધરધરિ રગ રપમા ઢળ છ. માતભાષાની ચાહત તમના કાવયોમા પણ છલક છ. જઓ, માતભાષાન એ કરા સદર શબદોમા નરાજ છ. માતભાષાન એ સબિની રશમ દોરી જમ ધરશષણથી નરાજ છ, અન કધરનો ધમજાજ તો જઓ- કરા દમામથી એ કહ છ...

રાહ ભલ ન ઉબડ-ખાબડ હો તારો ઍવરસટ ચડી બતાવ.

જીરનના ઉતાર-ચઢાર ક સઘષવથી આ કધર ગભરાય એમ નથી. એ તો જીરન રાહમા ઍરરસટ ચડી બતારરાની ઝખના રાખ છ.

તો કધરન તરસ છ અધરનાશી અજરાળાની- તાર માર નહી પણ સરહપણની અહી રાત છ અન જયા સરહયાર હોય તયા ઉજાશની આશા રાખી શકાય ન? જઓ કધર કરી મજાની રીત કહી બસ ક...

નથી અમાર, નથી તમાર, આ જગ સૌન સદહયાર મારામા રમત, ત તારામા રમત, અવવનાશી અજવાળ

તો જીરનની પાનખર અન રસતન રિારરાની રાત પણ કધર કરી સહજતાથી કર છ.

ખરતા પીળા પાદડાની સાથ સાથ એની નજર છ... ફટતી લીલીછમ

20

મઢલા મોતી

ટચકડી કપળ પર - જીરન પરતય ધરિાયક દધષ એતો કધરનો િમવ ન કધરન કમવ કહરાય ન? જઓ, નીચની પધકતઓ...

પીળા પાદડા માયા છોડી, દર જતા ભાઈ દોડી પીડા પાનખરની વઠી ધજ, સસવાટ ઠડી ડાળી

તયા િટી હસતી કપળ આ કોણ ખીલવત તતર...રણઝણત માર અતર

કધર મનની ભીતર ઉઠતા રમળોની રાત પણ એ કરી સરસ રીત કહી જાય છ. માનર મનનો તાગ પામરો આસાન નથી હો તો...

કધર ભગરતીકમાર શમાવએ પણ કહ છ ક...

આમ તો સતય, તતા ન દાપર જાણ અઘરો છ તાગ પામવો માનવીના મનનો.

- અહી કધર પણ એ જ રાત જદી રીત કહ છ. ભીતર સાત સમદર ઘઘરતા હોય એનો તાગ કોણ પામી શક?

વમળના ઓછા અદર ભીતર સાત સમદર

રતનથી દર રસતા દરક માનરીન, રતન-ઝરાપો તો રતિ-ઓછ અશ હોરાનો જ. દશની માયા છટતી નથી અન દશમા અરાત પણ નથી. આ બ રચચની કશમકશમા ડાયસપલૉરરક વયધકતની ભીતર રતનની માટીની તરસ હોરાની જ… જઓ કરી રીત આ ઝખનાન કધર શબદોમા ઉતાર છ --

હાલન ભર મીઠડા દશ સાદ પાડ છ કોઈ ગમત ગામ; ગમત શરી ગમત એમા કોઈ પરભાવતયાના સર જયા પરગટ પરભાત જાણજો એ જ માર વતન ગજરાત

– તો કધરન મળામા મહાલરાની પણ હોશ છ....પણ એ મળો કયો?

કધર શી રમશ પારખ- મન પાચમના મળાન યાદ કર તો અહી એમના જ નામરી કધર પખીના મળાન યાદ કર છ. એના ટહકાન યાદ કર છ...

21

મઢલા મોતી

આજ માર જાર, પખીડાન મળ ર લોલ.

લીલડા પોપટ રમ લીલડ પાન છપાછપીના વહાલા કોયલના ખલ

ભીના ટહક કોક બોલાવ ર લોલ આજ માર જાવ, પખીડાન મળ ર લોલ

-- કધરના અનક કાવયોમા રતનપરમ, પરકધતપરમ, સસકધતપરમ સાફ ઝલક છ. સગમરમરના પથથરમા એ સરદનાના સર શોિતા રહ છ.

સગમરમરના પથથર સમ આજ હ, સવદનાના સરો ખોળ પરદશમા.

ઋતઓ, પરયો, રકષો, રતન- તો ઈવિરન... કોઈ પણ કધર ક કોઈ પણ માનરી કમ ભલી શક? સાચા અથવમા માનર બનીન ઈવિરન છોભીલા ન પાડરાની રાત કધર કરી સહજતાથી કહી જાય છ.

હ અધાર ભટકી ભટકી, જોઉ રોજ પરભની વાટ મારી રીત હજએ આજ, હ માનવન ખોળ

આવો સાથ મળી શોધીએ, પરભના એ માનવ રગીલા હવ ના કરશો તમ, ઘડવયાન વધ વધ છોભીલા

િમવમા જદાગરો કોઈ પણ કધરન મજર ન જ હોય ન? અહી પણ કધર એજ રાત નીચના શબદોમા રજ કર છ. ગજરાતની રાત કરતા કધર ગજરાતના ગરબાન, ગજરાત રદનન, ગાિીજીન પણ ભલયા નથી.

ધમશ મારો ધમશ તારો, છ જ દકનારા બ જદા જલ વહાવ એક બન, સતય એ સાચ બધ

અત એટલ જ કહીશ - થોડ લખય ઝાઝર કરીન રાચજો. શી રમશભાઈના આ મજાના પસતકન પોખતા આનદ અનભર છ. હજ પણ રિાર લખતા રહ અન સારહતયની સરા કરતા રહશ, એ ભારના અન શભચછા સાથ, અસત.

નીલમ દોશી તારીખ - ૧ ઑકટોબર ૨૦૧૫

22

મઢલા મોતી

પરસતાવના… રસાસાદ...

ધરનોદ પટલ

`મઢલા મોતી’ કાવય સગરહ

“કધરની કધરતાનો આસરાદ જ કધરન જીરત રાખ છ.” ...ઉમાશકર જોશી.

મળ ખડા ધજલાના મહિા તાલકાના ગામ મરહસાના રતની, રમશચદર ઝરરભાઈ પટલ `આકાશદીપ', (બી.ઈ. ઈલકટીકલ) એ ગજરાત ઈલકટીસીટી બલૉડવ (જી.ઈ.બી)મા સતત ૩૪ રષવની રીજ ઇજનર તરીકની સરાઓ આપી છ. 2004મા ગાિીનગરથી એકઝીકયરટર ઇજનર તરીકના પદથી ધનરતિ થઈન તઓ અમરરકા આવયા. મારા ધનરાસસથાન સાન રડયગોની નજીકમા જ, કરોના (ટાઉન) કધલફોધનવયા (ય.એસ.એ) ખાત રહી, ૨૦૦૯થી એમના ગજરાતી બલલૉગ “આકાશદીપ”મા એમની કાવયરચનાઓ પરકાધશત કરી તઓ એમના સારહતયરસન પોષતી, ધનરધતિની એક સદર રચનાતમક પરરધતિ કરી રહા છ.

રીજ ઇજનર તરીક ટકધનકલ કારરકદટી િરારતા હોરા છતા, રમશભાઈમા કધરન રદલ િબકી રહ છ, એ એમના કાવયસગરહો અન બલલૉગમા પરધસદધ એમના ધરધરિતા સભર કાવયોન પઠન કરતા સપષ દખાઈ આર છ. મા સરસરતીની કપા અન પરરણા હોય તો જ, રસરતી કધરતાઓ કધરના હદય મનમા જનમ લતી હોય છ.

રમશભાઈએ જયાર મન એમના નરા કાવય સગરહ `મઢલા મોતી’ માટ પરસતારના લખરા માટ મારી સમકષ ઈ-મલ અન ફોનથી પરસતાર મકયો તયાર એમની સાથના સનહાળ મતી સબિન લીિ ના કહી ન શકયો. જો ક હ કોઈ ધરરચક હોરાનો દારો નથી કરતો, એમ છતા એમના કાવયોના એક ધનયધમત ભારક રાચક તરીક,આ પરસતારના અન રસાસરાદ લખરાનો મ પરયાસ કયયો છ.

આજ રમશભાઈની પરાસધગક કધરતાઓનો નટજગતના ધરશાળ ફલક પર માતભાષાના ચાહકો આસરાદ લઈ રહા છ. રિમા ‘આકાશદીપ’મા પોસટ થયલ અન અનયત પરકાધશત થયલ એમની ધરધરિતા સભર કાવય રચનાઓન આરરી લઈન, રમશભાઈએ આજ સિીમા નીચ મજબ પાચ કાવય સગરહોન પરકાશન કય છ.

23

મઢલા મોતી

૧. સપદન... ૨૦૦૪... ધપરનટ મીરડયા આરકાર.. મઘારી સારહતયકાર શી દોલતભાઈ ભટટ

૨. ઉપાસના... ૨૦૦૭... ધપરનટ મીરડયા આરકાર…મઘારી સારહતયકાર શી દોલતભાઈ ભટટ

૩. શરિપથગા... ૨૦૦૮ ... ધપરનટ મીરડયા (૧૧૬ કાવયો). આરકાર… જાનપીઠ ઍરોડવથી સનમાધનત આ.શી રઘરીર ચૌિરી

મઘારી સારહતયકાર શી દોલતભાઈ ભટટ

૪. રાવય સરિરના ઝીલણ - ઈ-બક પરસતારના ... સારહતયધરદ શી રધલભાઈ મસા

૫. ઉપિન... ઈ-બક આરકાર - યએસએધસથત ખયાત કધરધયતી સશી સરયબન પરીખ

હર તઓ એમના બહોળા કાવય ઉપરનમાથી, એમની પસદગીના કાવયોન સપાદન કરી `મઢલા મોતી’ન નામ કધરતાઓનો થાળ લઈન, ગજરાતી ભાષાના ભારકો સમકષ એક રિ પસતક સાથ હાજર થઈ રહા છ. ધરષયની ધરધરિતા િરારતા સગરહમાના દરક કાવયન ખબ રસપરવક રાચયા પછી, હ કહી શક ક આ કાવયસગરહન નામ સચર છ એમ, એમાના લગભગ બિા જ કાવયો `મઢલા મોતી’ જરા આકષવક છ.

આ કાવય સગરહમા રતનપરમ, દશભધકત, ઋતઓ, લોકઉતસરો, પરકધત, ભધકતરસ, ભાષાપરમ, કદરત અન ગરામયજીરન ધરગર જરા ધરધરિ ધરષયોન આરરી લતી, ૧૦૧ રચનાઓન સદર સકલન જોરા મળ છ. કાવય સગરહમાના દરક કાવય માટ જો અલગ રીત લખરા બસીએ તો પરસતારના બહ જ લાબી થઈ જાય, એથી એમાના કટલાક કાવયોની પધકતઓ ટાકીન, એના પર પરકાશ પાડી એનો રસાસરાદ કરારરાનો પરયાસ મ કયયો છ. મન આશા છ ક એના પરથી રાચકોન, સગરહના કાવયોની એકદર ગણરતિાનો પરરચય મળી રહશ.

દરક શભકાયવની શરઆતમા શી ગણશન આહાન કરરામા આર છ, એ રસમન અનસરી આ સગરહની શરઆત કધરએ `ધબરાજો ગણશ દરા'ના સતધત ગાનથી કરી છ અન કાવયાત “દજો આધશષ થાય સખી જગ “એરી મગળ ભારના વયકત કરરાન ભલયા નથી. “ગર નમ ચરણ બડભાગી'' કાવયમા

24

મઢલા મોતી

ગરની રદના કરી, કધરએ એમની ગર પરમ-ભધકતના દશવન કરાવયા છ.

વાચછ હ; વાતસલય વવતરાગી, આતમ અધયાસ રાચ

ઓળખ સાચી દો મજન, ગર શરણ હ માગ

કાવય `િનય! માતભાષામા બોલી...'મા આપણી ગરરી ગજરાતી ભાષા પરતયનો કધરનો લગાર અન પરમ બરાબર નીખરતો દખાય છ.”

રડી ભારા કાલી, કલરવ સમી સખ ભરતી”

“ગજરાતી ભાષા ધરષ તઓ કહ છ :

ત ગીત કલાની ઝોળી આતમસનમાનની ડોલી

પલપલના વભવ, ભરતી ત ર ઝોળી વવશવ વધાવ મા બોલી

ઝોળી, ડોલી અન બોલીનો પરાસ કટલો સરસ રીત ધનરપણ કયયો છ!

"મારી ભાષા ત ગજરાતી" કાવયમા પણ ધરવિ માતરદન પરસગ, ગજરાતી ભાષાન ગૌરર અપારનાર નમવદ, પરમાનદ, નરસયો, દલપત જરા ગજરાતી ભાષાના આરદ રદગગજ સજ વકોન શરમા યાદ કયાવ બાદ કધર કહ છ :

મધાવી સાકષર મોટા હાલ, જાણ અવસમતા વણઝાર ગાધી આધવનક યગની આભા, ધરતીનો કનક ઉપહાર

આ કાવયમા પણ કધરનો ભાષાપરમ ઉજાગર થતો સપષ જણાઈ આર છ. ગજરાતી ભાષાન ગણગાન કયાવ પછી કધર એમના વહાલા રતન ગજરાતન ગણગાન કરરાન કમ ચક? રમશભાઈના આરા ગજરાતપરમ વયકત કરતા કાવયો ઉરસપશટી છ : “મહકત ગજરાત”, ``યશરતી ગજરાત”, “િનય િનય ગરરી ગજરાત!, “જય હો! ગજરાત ગાજ ગગન”, ``કમ ન ગાઉ ગૌરર થઈ ગજરાતી!” “રતનના રાયરા રતાવય છ... ચાલો ગજરાત; ...ભાઈ માણો ગજરાત... આ બિા કાવયોમા “કમ ન ગાઉ ગૌરર થઈ ગજરાતી!” કાવય મન સૌથી રિ ગમય, કમ ક એમા કધર સોળ કળાએ ખીલયા છ. ભાર, લય અન પરાસની ખબીઓથી ઝગમગત આ કાવય છ, આ સરસ ગય કાવય કોઈ

25

મઢલા મોતી

સારા ગાયકન કઠ, સગીતના સાથમા જો ગરાય તો ચોકકસ રતન રાસીઓન કઠ રમત થઈ જાય એર મન પરતીત થાય છ. આ કાવયમા તઓ કહ છ...

સવશધમશ સમભાવ રગ જગ કલયાણી, ગાશ ઉનનવત ગાથા જ ગજ શર જાની, વવશવજનની ગજ શર ઉર સખદાતી… અમારી ગજ ગજ િલતી છાતી.

“ગીતા છ મમ હદય” કાવયમા, શીકષણ અન અજ વન રચચનો સરાદ રજ કયયો છ. કરોડો લોકોના રદલમા રસતા પધરત ગરથ ગીતા પરતયની કધરની, પરમ ભધકત આ કાવયમા ઉજાગર થાય છ. ગીતાના સદશનો અહસાસ કરારતી પધકતઓમાની એક ઝલક...

અપશણ કર કતાશન સવશ કમશના બધન,કતશવય ધમશ વનભાવ તયજી આસવત, યોગ વસથત થઈ, લ ગાદડવ તજ હાથ

અધરનાશી અજરાળ”, રણઝણત માર અતર”, “ભીતર સાત સમદર” એ કાવયોમા કધરની આધયાધતમક પરરકલપના દખાય છ. એમા જ આધયાધતમક ધરચારો અન ભાર છ એ આ કાવયોન, ખરખરા મોતી સમાન મલયરાન બનારી દ છ. ‘અધરનાશી અજરાળ’ કાવયમા કધરના બલલૉગ ‘આકાશદીપ’નો ધયય શ છ? અન એની મારફત કધરન એમના મનમા શ કરરાની ભારના છ એ વયકત થઈ છ.

‘આકાશદીપ’ વદ પરમ દીવડ, કલયાણ જયોત જગાવ ખીલ અવવનએ ભારતીય સસકક વત, અમર આશ અજવાળ નથી અમાર; નથી તમાર, આ જગ સૌન સદહયાર……

“હ માનરન ખોળ” કાવયમા પણ કધરના હદયની આરી જ ભારના ઉજાગર થતી રતાવય છ...

એક દદન અચાનક, ભગવાન આવી ઊભા ર સામ પછ મજન શ શોધ? ‘આકાશદીપ’ ત અધાર

દીવો પરગટાવી અહોભાવ, બોલયો ભાવ ધરીન વવશાળ જગ શોધવા નીકળો હ માનવન

હાથમા દીરો લઈન આપણા આ કધર ઉફફ “આકાશદીપ”, આ ધરશાળ

26

મઢલા મોતી

જગતમા, અિારામા અટરાતી માનરીની માનરતાન શોિરાની નમ રાખ છ, એના પરમ દીરડ... એમન જગમા કલયાણ-જયોત જગરરી છ, સહના સરહયારા આ જગમા, ભારતીય સસકધતન અજરાળ પથરાય એરી એમની મહચછા છ. આ કાવયોની પરરકલપના મનન ગમી જાય એરી ભવય છ. કધર એમના ``આકાશદીપ”ના આ પધરત ધયયમા સફળ રહ એરી શભચછાઓ એમન આપીએ.

“ચરોતરની િરા”, “માળાની મોટાઈ” અન “પરદશ” કાવયોમા કધરનો

રતનપરમ અન રતનઝરાપો ભારોભાર નજર પડ છ.

હાલન ભર મીઠડા દશ, સાદ પાડ છ કોઈ ગમત ગામ; ગમતી શરી, ગમત એમા કોઈ

* * *

ઠયા દદરયા ન અમ પગયા પરદશ છોડા વતનના ર વહાલ

દોમદોમ સાહબીની વાતોમા ડબી સોનપીજર પરાયા ર લાલ

એની રદનાના સાભળજો હાલ!

ધરદશમા રહતા કધર, એમના રતનના ગામ, એની શરી, એના ભોળા રદલના મનખન ભલયા નથી. ધરદશની દામદામ સાહબીમા રહરા છતા જાણ ક એમની ધસથધત સોનાના ધપજર પરાયલ કોઈ પકષી જરી લાચાર અન રદના યકત થઇ હોય એરો ભાર ઉપરની પધકતઓમા વયકત કયયો છ. એમા એમનો ઉતકષ રતનપરમ લહરતો અનભરાય છ. રમશભાઈએ કધર તરીક છદોન જાન આતમસાત કય છ. એમના નીચના કાવયો છદોમય રમયતામા રમણ કરતા કાવયો છ.

સારજ (છદ- ધશખરરણી), ઝમ વયોમ ધતરગો (છદ-સતરગિરા), ધરકટ હોય

કડી ભલ (છદ- પથરી…સલૉનટ), રહમરષાવ (છદ-સરદના), રહમલહરમા (છદ-

ધશખરરણી), નામ એન રસતી (છદ-મદાકરાનતા), ઓ ચત સદની( છદ-સરદના),

`ગરીષમ' અન `ગગન શરદન' (છદ-સતરગિરા) કાવયમા જઓ કરી સરસ કલપના

અન રપક પધકતઓનો રભર બની છલક છ!

27

મઢલા મોતી

શોભ તકવતિ ભરીન, શરદ જન ઉર, અમકતાની કટોરી કાવલનદી રાસ લીલા, શરદ ઉજવણી, બસરી કોણ ભલ?

દીપારલી (છદ- શાદવલધરકરીરડત) ……

દજો ભાવ ભયાશ રડા ઉમળકા, ઉજાશ પવષ દદલ વરાશનત સરવય હાથ ધરજો, લાભયા તમ શ જગ

કાવય બચપણ (ધશખરરણી છદ)મા બાળપણની યાદો કધરએ રજ કરી છ. ..

વદ વાણી મીઠી, મખ કમલથી, શશવ મહા અમી સીચ હય, શત સખમયી, વભવ અહા!

રમશભાઈએ હાઈક કાવય પરકાર પર પણ એમનો હાથ અજમાવયો છ અન કટલાક હાઈક પણ ધયાન ખચ તરા છ. ઉદાહરણ તરીક, ઓ ધપતા શીફળ સા (હાઈક)

વપતાન નયાર છત છ જ રપાળ શીર ભાળ

આ ગણલા થોડા શબદોના હાઈકમા પણ, ધપતાના આશીરાવદ-છત છાયાની અનભધત કરતા કધરની ધપતભધકતના દશવન થાય છ.

“મા ચદન અધગયારી” અન “લખતી મા ત રધસયત” એ રદલન સપશટી જાય એરા તમના ભારકાવયો છ.

ધરવિમા ગજરાતની ધરરાસત સમા અન નરિા ભધકત રસની લહાણ કરતા નરરાધતની રરઢયાળી રાતોમા ગરાતા.. િમ મચારતા ગજરાતના ગરબાઓએ, સાચ જ, ધરવિ મહોતસરની છડી પોકારી દીિી છ. આ કાવય સગરહમા, નરરાધતના માહોલમા સારી રીત તાલબદધ રીત ગાઈ શકાય એરા, કટલાક સદર નરલા મિરા ગરબાઓની, કધરએ આપણા સારહતયન ભટ િરી છ.

ગજરાતની ધરરાસતની ઓળખ સમા, બ સદર ગરબાઓન સગરહના અત મકી,શી રમશભાઈએ આ કાવય સગરહન સમાપન કય છ.

“ઘમ ગરબો ગજરાતમા” ગરબામા કધર હદયથી ખીલયા છ :

ઢોલીડા… ઢોલીડા… ધબક માઝમ રાત (૨)

28

મઢલા મોતી

શોભ નવલા નોરતાની રાત (૨) ઘમમર ઘઘરીઓ ઘમ… ઘમ ગરબો ગજરાત

* * *

ગબબર ગોખ ઝગમગ ર લોલ… માડી તાર મદદરીય ગગન ગોખ

કોદટકોદટ તારવલયાની દીવડી ર લોલ માડી તારી આરત શોભ પરભાત

કકવરણા રપ સાવથયા ર લોલ

નરરાધતમા આ ગરબા સર તાલ અન સગીતના સગમમા ગરાય તો ખબ જ જામ એરા બળકા છ. આ બિા જ ગરબાઓમા શબદો, ભાર અન લય ધયાન ખચ છ.

કધર રમશભાઈ તણ દીકરીઓના પરમાળ ધપતા છ. દીકરી પરતયનો પરમ એમની કાવય રચના ``રહાલી દીકરી”મા ઉભરાય છ…

મમતાએ મઢી સસકાર ખીલી વહાલી દીકરી હસ તો િલ ખીલ ગાય તો અમી ઝર

ગણથી શોભ પતળી

સગરહના બીજા છદોમય કાવયોની રાત આગળ રિારીએ તો િનય છ “મઘ રાજા (છદ-સતરગિરા)'' અન “ધરવિ રદ ગાિી (છદ-શાધલની)”મા મહાતમા ગાિી ન અજધલ આપતા કહ છ :

ગાધી મારો, શાત વટોળ ઘમ ગજ ષ છોડો, જાવ છ દશ મારો

મોઘરારી ( છદ–મદાકરાનતા)અન “હ ન ત જ થઈ ગયા સસતા” કાવયોમા કધરએ હાલની ચોર અન ચૌટ ચચાવતી “સરકારી” મોઘરારીન લઈન સજાવયલ, લોકોની રદનાની કરણ કથા વયગમા રજ કરી છ. સાચો કધર કદી સામાધજક રલણોથી અધલપત રહી શકતો નથી એન આ એક ઉદાહરણ છ…

29

મઢલા મોતી

ભાવો કદ, વનત વશખર ન, ખટતી આ કમાણી સૌથી સસતો, હ જ સબળતો, કોણ સણ કહાણી

નથી વધી મોઘવારી વીરા વદ રવપયા હસતા સાભળો મારી વાત સયાણી હ ન ત જ થઈ ગયા સસતા રગ રવસલી સરકારી મોઘવારી.....

કાવય “ઉછાળો હર હય તોફાન”મા, ભારતમા પરરતવતા ભરષાચારના ભોરરગની રાત કરતા કધર કહ છ...

ભરષાચારી ભોદરગ દીધા છ ભરડા મહા લોકશાહીના મલયો બભાન

ગઝલના રધસયાઓ માટ ગઝલો પણ પશ કરી છ. “રપલ કોઈ મળ મન” એ ગઝલ છદ-જદીદમા રજ કરી છ.

શીદ માડ દર વયોમ નજર હવ ચાદ શ રપ ઘઘટ તો જડ મન

* * *

સાત સાગર; સાત ખડો, રોજ નોખા પાડતો જો વવચર વયોમ હ, છ મારી ધરા ચીતર બધ

દર વયોમ સયશ જલતો, તપત સાગર આ ધરા મઘ જયાર નાચશ, લીલી ધરા ચાર બધ

સગરહના અત આરતી ગઝલ ``છ રકનારા બ જદા'' મમવભરી ગઝલ પણ માણરા જરી છ.

“રસત કલશોર કયયો ભાઈ...” એ એક ધશરમોર સરીખ મજાન ભારરાહી ગય કાવય છ. આ કાવયમા રસતન રણવન કરરામા કધરની કાવય પરધતભા નીખરી છ. કહરાય છ ન ક "જયા ના પહોચ રધર, તયા પહોચ એક કધર"

િાગ આ િાગણ ચતર ચીતર, પાવન રગ પરોઢી તરવર વનચર પખી હરખ, રમ છપાછપી ઓઢી.. .....ઓઢી... છપાછપી ઓઢી

30

મઢલા મોતી

“આટલ વહાલ કમ ઢોળ?” અન “પખીડાન મળ ર લોલ'' “પણ ઓલા રાયર રાત ઉડાડી''... ક રાયરા રાયા ફાગણના… ર રિારો પચમ રસતની...મળ ઝટ જઈએ… જોબધનય આજ રમત હાલય... એ પણ એરા જ સરસ

મજાના ગય કાવયો છ. તમની આરી રચનાઓ લોકગીતની સફધતવનો અહસાસ

કરાર છ.

મળ ઝટ જઈએ…કાવયમા કવવ કહ છ ... રડા ગીતલડા ગવાય મખડ મલક મલક થાય લીલી લીમડીય લહરાય િરિર પાદદડય િરકાય….ક મળ ઝટ જઈએ

“જોબધનય આજ રમત હાલય''મા જઓ કરો સદર ભાર, “મછના દોરામા શીદ લપટાત'' કહી બતાવયો છ.

સદહયર મોરી… ઢોલન તાલ થનગન થાત… ક જોબવનય આજ રમત હાલય

િનય! ડલૉ અબદલ કલામ….િનય! ઓ ધરરકાનદ…િનય! અખડ ભારતના

ધશલપી… ધરગર કાવયોમા, આ બિા ધરવિ રદનીય રાષ નતાઓના જીરન

કાયયોન સદર અજધલ આપરામા આરી છ.

ગજરાતના એક ગામડામા જનમી, ઉછરી, અભયાસ કરી, ઈલકટીકલ ઈજનર બનલ રમશભાઈની લાબી વયરસાયી કારરકદટીમા, તઓ ગજરાતના ગામડા ખદી રળા છ. આમ મળથી જ તઓ િરતીના છોર હોઈ પરકતીના રભર અન ગરામય સસકધત સાથ એમન બચપણથી જ પરીત થઈ ગઈ છ. િરતી અન આકાશની સીમાઓમા આરતા અનક ધરધરિ ધરષયો ઉપર, આ કધરએ કલપના દોડારી છ અન એમની અનભરી કલમ ચલારી, એમના કાવયોમા સદર રીત ઢાળી છ. આથી જ, એમના બલલૉગ ‘આકાશદીપ’મા મકાતા કાવયોમા, સરાભાધરક રીત જ, ગરામય સસકધતનો િબકાર, બદલાતી ઋતઓનો રભર, રતન પરમ, પરકધત, પરાણીઓ, પકષીઓ, સરોરર તથા જનઉતસરો, દશપરમ ધરગર ધરષયોમા િરતીની માટીની મહક માણરા મળ છ.

રમશભાઈ એમના એક કાવયમા કહ છ...

31

મઢલા મોતી

આ માયડી માટીના કણ કણ મન ઓળખ વતનના વગડ વવહગોના વહાલ મન સાભળ

હશ જગન દકમત હીરા માણકની મારા માહયલાન માટીની મહક સવા લાખની

ગજરાતના પરખર ધરદાન સારહતયકાર, ગજરાતી સારહતયમા જાનપીઠ ઍરોડવન સનમાન પામનાર મરબબી શી રઘરીર ચૌિરીએ ‘ધતપથગા’ પસતકમા, આ કધરન એમના આશીરવચનો આપતા લખય છ : ``રમશભાઈની કટલીક ગય રચનાઓ લોકગીતની સફધતવ િરાર છ.” એમના આ બિા કાવયોનો અભયાસ કયાવ પછી, હ એમના આ અધભપરાય સાથ સો ટકા સમત થાઉ છ. કધરન

એમના પરથમ બ પસતકો માટ પણ જાણીતા સારહતયકાર શી દોલતભાઈ

ભટટનો આરો જ ઉષમા ભયયો આરકાર પરાપત થયો છ.

એમના સશોધભત કાવય સગરહ “ધતપથગા”મા રમશભાઈ લખ છ ...

શબદની સરવાણી વહ સપદનો ઝીલી માણ રસ જગના દદલો લળી લળી

થાય ઉપાસના સસાર વવધાતા વતનની વતપથગા ભાળ વહતી ઘર આગણથી

જ કાવય રાચતા, કધરએ એની રચના રખત અનભવયા હોય એરા રાચકના મનમા સપદનો જાગ, જ કાવયમા ભાર, લય, શબદોની પસદગી, અથવ, છદ જાન, કલપના, અનભર અન જીરન માટનો કોઈ સદશ હોય એ મારા મત અગતયના સારા કાવયના લકષણો કહી શકાય. કહરાય છ ન ક ‘જર શીલ એરી શલી’. રષયોથી ઘણા કાવયોની રચનાના અનભર પછી, રમશભાઈમા સારહધતયક સમજ સારી રીત ધરકસી છ અન કાવય રચના માટની હથોટી આરી ગઈ છ. એમના કાવયોની ગણરતિા, સમય સાથ ધરસતરતી ગઈ છ, એ એમના આ સગરહમા સપારદત બિા કાવયોનો આસરાદ કયાવ પછી અનભરાય છ.

કધરના શબદોમા અજબ શધકત પડલી હોય છ.ગજરાતના જાણીતા શાયર અમત ઘાયલ એમની શાયર તરીકની ઓળખ આપતા એમની એક ગઝલમા

ગરવથી લખય છ “હ શાયર છ, પાધળયાન બઠા કરી શક છ.”

અત, આ કધર એમના નતન રષવના કાવયમા એમના મનની અધભલાષા શ

32

મઢલા મોતી

છ, એ વયકત કરતા કહ છ ……

પરાથથી – પરમશવર નતન વરસ હ મગલ શખ બજાવ એવો અવસર આપ પરભ ત આ જગમા કઈક કરી બતાવ

પરમ કપાળ પરમાતમા, રમશભાઈન એમણ પરાથફલો અરસર પરો પાડ ક જથી “આકાશદીપ” મારફત તઓ, એમની ઉતિમોતિમ કાવય રચનાઓરપી શખ બજારી, માનરતાનો મગલ સદશ પરસરારતા રહ, એરી મારા અતરની શભચછાઓ આ શર થતા નરા સરત રષવ ૨૦૭૨મા વયકત કરીન ધરરમ છ.

૧૧-૧૬-૨૦૧૫ શિનોદ પટલ સાન રડયગો, ય.એસ.એ.

સપાદક - ધરનોદ ધરહાર

33

મઢલા મોતી

લ�ખકન નનવ�દન

ગજરાતી ભાષાના મિવનય સારહતયકાર અન ભારતીય સારહતયનો નલૉબલ સમાન જાનપીઠ પરસકાર ધરજતા શી રઘરીરભાઈ ચૌિરીના, મારા તીજા કાવય સગરહ "ધતપથગા"ન આરકારતા આલખાયલા શબદોની સગિ રર તો--

"રમશભાઈન પરકધતન સાહચયવ સાપડ છ-એમાથી જાગલી લાગણીઓ િરતી-આભન જોડ છ, જ ધરધરિ રચનાઓમા છદ-લયના રભર સાથ રજ થાય છ-એમની કટલીક ગય રચનાઓ લોકગીતની સફધતવ િરાર છ."

મારા આ કાવય સગરહની કડીએ, આપ સહપરરાસી થશો તો જરરથી આ અનભધત થશ. `મઢલા મોતી’ એટલ કધરના ઊધમવશીલ ઉરન લાધલતય.અમરરકા કધલફોધનવયાના મારા ધનરાસ દરમયાન, મ દશ-પરદશની સસકધતન કધર હદય થકી જાણી અન માણીન કધરતાઓમા ઢાળી છ. ભાષાની અધભવયધકત થકી જ આ રસિાની સસકધત યગોથી ઝલતી આરી છ. ગરામય સસકધતના ધશશ રયના સસકારો થકી, પરકધતનો મલકાટ આજીરન પડઘાતો રહો છ.ભારતીય પરયો એટલ જીરનન મિરતા ન પારનતાથી મહકારરાની કલા.

વવશવ મૌન મહી જયા જપ રાગ છડત અતર ના ઉછાળા ઓછા અદર ભીતર સાત સમદર

રતનપરમ, ભારતીય સસકધતના રગ, ઋતઓની ષટરસી િારા ઝીલતા, ભારમા ડબી જઈ જ રચનાઓ રહી છ... ત ધરશ સારહતયકાર શી દોલતભાઈએ મારા કાવય-સગરહોમા આલખલા શબદ `ધરધરિ રાજભોગનો થાળ' અહી પણ કધરતાના મળ મહાલતા આપ અનભરશો.

મારા આ કાવય સગરહ "મઢલા મોતી"ન ખયાતનામ સારહતયકાર સશી નીલમબન દોશીનો મીઠડો આરકાર મળો છ : "કવવના અનક કાવયોમા વતનપરમ, પરકક વતપરમ, સસકક વતપરમ સાિ ઝબક છ. સગમરમરના પથથરમા એ સવદનાના સર શોધતા રહ છ"... પોખતા આનદ અનભવ છ.”

તો સારહતય રભરના ઊડા ખડાણોના અભયાસી આદરણીય શી ધરનોદભાઈ પટલની પરસતારના અન રસાસરાદ થકી મારા આ સજ વનન પરથમ પગધથય જ

34

મઢલા મોતી

ગૌરર મળી ગય છ. આ બન સારહતયધરદોનો હ અતરથી આભાર માન છ.

ધરશષમા આ મારા ચોથા કાવયસગરહન પસતકન રપ આપરા સહયોગી થનાર, સદર મખપષ માટ રકરણ ઠાકર, સારહતયધરદ શી જગલરકશોર વયાસ, શી સરશભાઈ જાની, શી મૌધલકભાઈ રામી, (ધરચારયાતા) અન સશી આરતીબન પરીખ (સાઉદી અરધબયા) સૌનો આભાર વયકત કરતા ખબ જ ખશી અનભર છ. આરો... શી રદલીપભાઈ ગજજર (ય.ક.)ના સૌજનયન પણ કમ ધરસરીએ? તમણ ય-ટયબ પર, ૨૬મી જાનયઆરી, પરજાસતિાક રદન, “મઢલા મોતી"ની મારી દશભધકતની રચના... આજ સપતખડ ગૌરરી રીત ગજી રહી છ... જરરથી સાભળજો.. ય-ટયબ પર...

2012/01/25 તારી શાન-ધતરગા- આ ધલક પર https://youtu.be/yte1RgffoZs

વશર સાટ સૌગદ અમારા, પાવન દહમાલય ગગા નહી ઝકીએ ન ઝકવા દઈશ, તારી શાન વતરગા

એક રિ ખશાલી સાથ ધરરમ તો- કધલફોધનવયાના આગણથી `રદવયભાસકર સમાચાર' પત પણ નટ જગત મારા આ કાવય-સગરહની રચના રહચી કધર તરીક બહમાન અપય છ... એ મીઠા સભારણાન આપ સૌ `મઢલા મોતી’ થકી

હય ગથશો... એરી અધભલાષા સહ...

“હાઇ... રમશભાઈ

કમ છો? સદર કધરતા માટ થક ય રરી મચ.

માર નામ રલય છ. તમારી કધરતા અમ સાઇટ પર પધબલશ કરી છ. જની ધલક અત આપલ છ : http://www.divyabhaskar.co.in/news/NRG-USA-californian-poet-pay-tribute-to-president-abdul-kalam-5067003-NOR.html

Regards, Valay Shah, Sub-Editor, divyabhaskar.com

આપ સૌ મારા આ કાવય સગરહ `મઢલા મોતી’ન હષવભર રિારશો એ આશા સહ ધરરમ છ.

રમશ પટલ (આકાશદીપ)બી.ઈ. (ઈલકટીકલ-૧૯૭૧), સરદાર પટલ યધનરધસવટી.. ધરદાનગર

35

મઢલા મોતી

માવતરિા મીઠડા વાતસલયઋણિદો વદિા... ધશકષણન સસકારની અણમોલ જીરનમડીનો રભર સીચનાર...

ઝિરભાઈ મખી રાશીબન (હરખાબન) જનમ તાઃ ૩૦/૫/૧૯૦૮ જનમ તાઃ ૧/૯/૧૯૧૫ અરસાન તાઃ ૨૯/૨/૧૯૮૩ અરસાન તાઃ ૫/૪/૨૦૦૦

36

મઢલા મોતી

પરગટ જાિી ગર પ. દાદાશી ભગવાિિી કપા ઝીલતા…રીતરાગના ધરનય માગફ...

કરળ જાનના અધિકારી થરાની પણયરતી કષણો.

શી ધશરીષભાઈ દોશી સાથ (૧૯૮૨-૮૩)…

રણાકબોરી થમવલપારર સટશન…

37

મઢલા મોતી

કધલફોનટીયાના કરોના ધનરાસસથાન સારહતય `ઉપાસના' ધમકપતની સશિતાબન સાથ કધરશી

મઘારી સારહતયકાર આ. શી દોલતભાઈ ભટટના હસત.. `સપદન' કાવયસગરહ ધરમોચન (ગાિીનગર, ૧લી મ ૨૦૦૫)

38

મઢલા મોતી

`શરિપથગા' રાવયસગરિન શિમોચન તા. ૨૮ નરમબર ૨૦૦૯ ડાબથી. ડલૉ. રદલીપભાઈ, કધરશી, પરરીણ શકલ, સરશભાઈ જાની, ડલૉ. ચદરરદન ધમસતરી.

સહદયી ન પરરણાસતરોત રડીલ શી ધરનોદભાઈ પટલ (સાન ડીએગો, ય.એસ.એ.) સાથ કધર

39

મઢલા મોતી

અનકરમશણરા

1 ધબરાજો ર ગણશ દરા ---------------------------------------- 45

2 િનય! માતભાષા મા બોલી... ---------------------------------------- 46

3 મારી ભાષા ત ગજરાતી ---------------------------------------- 47

4 હ મગલ શખ બજાર ---------------------------------------- 48

5 ગર! નમ ચરણ બડભાગી ---------------------------------------- 49

6 ગીતા છ મમ હદય ---------------------------------------- 50

7 અધરનાશી અજરાળ -----------------------------------------51

8 રણઝણત માર અતર ---------------------------------------- 52

9 ભીતર સાત સમદર -----------------------------------------53

10 ચરોતરની િરા… ---------------------------------------- 54

11 માળાની મોટાઈ ---------------------------------------- 55

12 નમ મા નમવદા! છદ : ધશખરરણી------------------ 56

13 પહલી મન ગાણ ---------------------------------------- 57

14 મહકત ગજરાત ---------------------------------------- 58

15 યશરતી ગજરાત ---------------------------------------- 59

16 િનય િનય ગરરી ગજરાત!.... ---------------------------------------- 60

17 જય હો! ગજરાત ગાજ ગગન… -----------------------------------------61

18 આ િરામા કઈક છ એર ---------------------------------------- 62

19 કમ ન ગાઉ ગૌરર, થઈ ગજરાતી! ---------------------------------------- 63

20 રતનના રાયરા રતાવય છ... ---------------------------------------- 64

21 સારજ છદ : ધશખરરણી------------------ 65

22 રડી આઝાદી ---------------------------------------- 66

23 િન િન અમ માત ગરરી ---------------------------------------- 67

24 જય રહનદ! જય તારો ---------------------------------------- 68

40

મઢલા મોતી

25 ફરફર ફરક ધતરગા... ---------------------------------------- 69

26 ધશર સાટ સોગદ અમારા ---------------------------------------- 70

27 ઝમ વયોમ ધતરગો છદ : સતરગિરા -----------------------71

28 મધકત પરવ ---------------------------------------- 72

29 ભોમ અમારી અમ તો ભોમના ---------------------------------------- 73

30 ધરકટ હોય કડી ભલ છદ : પથરી, સાનટ -------------- 74

31 રહમરષાવ છદ : સરદના -------------------- 75

32 રહમલહરમા… છદ : ધશખરરણી------------------ 76

33 નામ એન રસતી... છદ : મદાકરાનતા ------------------ 77

34 રસત કલશોર કયયો ભાઈ... ---------------------------------------- 78

35 આટલ વહાલ કમ ઢોળ? ---------------------------------------- 79

36 મીઠડા સરાગત થશ… ---------------------------------------- 80

37 પખીડા ન મળ ર લોલ -----------------------------------------81

38 પણ ઓલા રાયર રાત ઉડાડી... ---------------------------------------- 82

39 ફાગણના રાયરા રાયા…. -----------------------------------------83

40 ક રાયરા રાયા ફાગણના… ---------------------------------------- 84

41 ઓ ચત સદની… છદ : સરદના -------------------- 85

42 પાનખર છદ : હરરણી --------------------- 86

43 પાનખર અરસરા ---------------------------------------- 87

44 ગરીષમ છદ : સતરગિરા -------------------- 88

45 િનય છ મઘરાજા છદ : સતરગિરા -------------------- 89

46 આર ર મઘા ---------------------------------------- 90

47 ર જ અમ નટખટ કાનડાની જાત.... ---------------------------------------- 93

48 છ ચોમાસાની ભાત...... ---------------------------------------- 94

49 ગગન શરદન છદ : સતરગિરા ---------------------- 95

50 આરી જ દીપારધલ… છદ : શાદવલધરકરીરડત ------------ 96

41

મઢલા મોતી

51 આરી દલારી રદરાળી ---------------------------------------- 97

52 હ ન પતગ ---------------------------------------- 98

53 ર રિારો પચમ રસતની… ---------------------------------------- 99

54 ધતપથગા ---------------------------------------100

55 માર ગાર રામ નામન ગાણ --------------------------------------- 101

56 હનમાનજીન હાલરડ… ---------------------------------------102

57 રથડ ધબરાજજો રણછોડ… ---------------------------------------103

58 રાખડી અમર સનહન સિાન ---------------------------------------104

59 હત રમાડો ગોપાલ.… ---------------------------------------105

60 ખળખળ રહતા, જળ જમનાના કહતા... ---------------------------------------106

61 ભાર નમીએ આરાસરી માત- ---------------------------------------107

62 તર આપણ સરહયાર… ---------------------------------------108

63 ઓ ધપતા શીફળસા... હાઈક --------------------------------109

64 મા ચદન અધગયારી……. --------------------------------------- 110

65 લખતી મા ત રધસયત.... ----------------------------------------111

66 રહાલી દીકરી… --------------------------------------- 112

67 બચપણ છદ : ધશખરરણી----------------- 114

68 નામ માર છ ખશી --------------------------------------- 115

69 ગોકળમા અરળા રાયરા રાયા! --------------------------------------- 116

70 પરદશમા --------------------------------------- 117

71 મળ ઝટ જઈએ… --------------------------------------- 119

72 જોબધનય આજ રમત હાલય ---------------------------------------120

73 ભારત રતન --------------------------------------- 121

74 હ માનરન ખોળ ---------------------------------------122

75 ધરવિ રદ ગાિી…. છદ : શાધલની ---------------------124

76 િનય! અખડ ભારતના ધશલપી….. ---------------------------------------125

42

મઢલા મોતી

77 િનય! ઓ ધરરકાનદ… ---------------------------------------126

78 િનય! ડલૉ. અબદલ કલામ ---------------------------------------127

79 ભારત ભાગય ધરશષ ---------------------------------------128

80 મોઘરારી છદ : મદાકરાનતા -----------------129

81 હ ન ત જ થઈ ગયા સસતા.… ---------------------------------------130

82 રગરધસલી સરકારી મોઘરારી..... --------------------------------------- 131

83 ઉછાળો હર હય તોફાન ---------------------------------------132

84 ચટણીના ચકરારા… --------------------------------------- 133

85 નાયગરા ધતિોિ ---------------------------------------134

86 મયરના કામણ….. --------------------------------------- 135

87 મજાની દાડમડી… છદ : ઇનદરરજા ------------------- 136

88 હ કોન કહ? --------------------------------------- 137

89 શબદ જ થઈ માર ઊગર છ વહાલ --------------------------------------- 138

90 અકર છદ : ધશખરરણી----------------- 139

91 લખય જ કાગળમા એ લોક સૌ રાચ ---------------------------------------140

92 કનક ત ભાગયશી ઉપહાર…. --------------------------------------- 141

93 આરોન એકલતા ઘટીએ… ---------------------------------------142

94 ઈધતહાસ આલખાય છ. ---------------------------------------143

95 રપલ કોઈ મળ મન… છદ : જદીદ ---------------------144

96 છ રકનારા બ જદા... -------------------------------------145

97 ઘમ ગરબો ગજરાત…. ---------------------------------------146

98 ગબબર ગોખ ઝગમગ ર લોલ….. ---------------------------------------148

99 ર ગરબ ઘમ ગજરાત... લાલ સનડો...... ---------------------------------------149

100 હો માત અમ… ---------------------------------------150

101 મતી ત ર ---------------------------------------152

43

મઢલા મોતી

44

મઢલા મોતી

45

મઢલા મોતી

બબરાજ� ર� ગણ�શ દ�વા

મગલ મધતવ ઓ દર દદાળા રાગ ઢોલ ન રાગ નગારા ગાઉ ગણ ગૌરી પત ગણનાથ પિારો, પરથમ ર ગણશ દરા

સયવ કોરટ સમ પરભા તમારી સરીકારો મગલ આરતી અમારી ઝલ તોરણ ન ઉડાડ ગલાલ બાજઠ ધબરાજો ર ગણશ દરા

રરધદધ ધસધદધના તમ તો દાતા હરજો સકટ સરળા ઓ તાતા પરસાદમા મોદક સાકર મરા િનય! અમ તર દશવન દરા

સમરીએ ભાર ગજાનન ધરનાયક દ જો આધશષ; થાય સખી જગ સકળ

46

મઢલા મોતી

ધનય! માતભાષા મા બા�લરી...

સબિની ત રશમ દોરી પઢીતી પારધણયામા પોઢી ધરવિ રિાર આ ખશહાધલ િનય! માતભાષા મા બોલી

મિ મીઠડી માતભાષા ત, જીરનની ઉપલધબિ અનભધતનો અધબિ ખીલી ખીલર સસકધત ત ભોળી રદ; આજ માતભાષા મા બોલી

િનય માતભાષા જ! ત ગીત કલાની ઝોળી આતમ સનમાનની ડોલી પલપલના રભર, ભરતી ત ર ઝોળી ધરવિ રિાર મા બોલી રદ! આજ માતભાષા મા બોલી

47

મઢલા મોતી

મારરી ભાષા ત ગરરાતરી

પરભાતિયા જવી પતિિ જ; મારી ભાષા િ ગજરાિી માિભાષા દિિ ઉજવ તવશવિ, ચાહ ઘણી ઊભરાિી

‘િાગિમણ'િો આદિ-કતવ, વહાલો ર ભકિ િરસયો પરમાિિ; િ ધનય જ ર ટકી, શિવિી ગજ જર છયો

ખલયા ભાગય િ મળા ર, િમજિ િલપિ અવાજચીિ િ મલકાણી ભાષા ગજરાિી; હસિી રમિી દિલ

મઘાવી સાકષર મોટા હાલ, જાણ અતમિા વણઝાર ગાધી આધતિક યગિી આભા, ધરિી જ કિક ઉપહાર

મોગલ, અરબી, ફારસી- અગજી સગ, બગ-રગ મજાિા વાહ! ગજ જર ભાષા િ હદરયાળી, ઝીલયા તવશવિણા ખજાિા

ફબઆરી દિિ એકતવસમો, તવશવ માિભાષાિો ગરવો ગજ જર લોકસાદહતય સાગર િીર, માણ ર ચાહિ જલવો

48

મઢલા મોતી

હ મગલ શખ બજવ

પરાથટી; પરમવિર નતન રષફ હ મગલ શખ બજાર એરો અરસર આપ પરભ ત આ જગમા કઈક કરી બતાર

ના માગ હ ધનત રસત જ પણ, ભીતર ભાર કદી ન સકાઉ ઋત ઋતના ખોળ જ રમતા િનય! રપલ ફલ બની મસકાઉ

એરા ઉરમા ભરજો ધરવિાસ જ જગ સગરામો ખલી બતાર રાહ ભલ ન ઉબડ-ખાબડ હો તારો ઍરરસટ ચડી બતાર

છોન છોડ ત પરવત ટોચ જલ જમ, સાગર થઈ બતાર થા; સારથ એક આશ જ હય પાથવ સમ માનર જાત દીપાર

એરો અરસર આપ પરભ ત, તારો ગરવ થઈ હરખાઉ ન મગલ શખ બજાઉ (૨)

49

મઢલા મોતી

ગર! નમ ચરણ બડભાગરી

આતમ દીપ અજરાળ ભાળ, ભરભરના સખ સભાગી પનમ પારન અષાઢી િનય, ગર! નમ ચરણ બડભાગી

ભોળો હ ભગરત ધજજાસ, મળીયા ગર ધનધમતિ જાની

ભદ જ જીર- ધશરનો લાધયો,

સાચી સાિના ઉર પરમાણી

દશયમા જ દીઠા દષાન, પરગટ દીઠો સરસરપ દાદા દોર અદીઠ તપ પથડ, મળો નીરડો ગર દાર

રાચછ હ; રાતસલય રીતરાગી, આતમ અધયાસ રાચ

ઓળખ સાચી દો મજન,

ગર શરણ હ માગ (2)

50

મઢલા મોતી

ગરીતા છ� મમ હદય

શીકષણ રદ, સણ અજ વન સખા, ગીતા છ મમ હદય સોપી લગામ પરભન હાથ, આરીજા ત મમ શરણ

આતમાન અમર જાણ, દહની નવિરતાન પહચાન થા ત મકત મોહ માયાથી, લઈ ગીતાન જાન

સણ પાથવ, જીરન મરણન જાણ પણવ પરષોતિમ હાથ થા માત ધનધમતિ, કરરા સઘળા કલયાણી ઈવિરીય કામ

અપવણ કર કતાવન સરવ કમવના બિન,કતવવય િમવ ધનભાર તયજી આસધકત, યોગ ધસથત થઈ, લ ગારડર તજ હાથ

ત છ મારો ભકત સખા ન, જાન રીર િીર ભપ હ જ કાળ, હ જ ધનયતા, નીરખ પાથવ મમ મહાકાળન રપ

51

મઢલા મોતી

એવવનાશરી એરવાળ

નથી અમાર; નથી તમાર, આ જગ સૌન સરહયાર મારામા રમત; ત તારામા રમત, અધરનાશી અજરાળ

ઋત ઋતના ચકર ખીલત, ધનત નર નજરાણ સાગર ખોળ; ધગરર ધશખર, ભરત મિર ગાણ

પરસન પષપ ઝમતા મનડા, પહરી પરમ પટોળ ષટરસ િારી; િરણી િરતી, નરલ સરખ રાળ આ જગ સૌન સરહયાર

પધનત પરભાત ઉષા સગ, રદવય ચતના ઓઢ બરહાડના મગલ આધશષ, હરખ સજીન પોઢ

માનર જનમ મોઘરો મધળયો, આતમ ધચતન માણ સતસગના પારન પરકાશ, અતર મન અજરાળ આ જગ સૌન સરહયાર

ધનમવળ ભધકત દરીશધકત, સખ દાતાન ભરણ કરણા અભય છ રરદાનો, ઉજરો શાધત ટાણ

‘આકાશદીપ’ રદ પરમ દીરડ, કલયાણ જયોત જગાર ખીલ અરધનએ ભારતીય સસકધત, અમર આશ અજરાળ નથી અમાર; નથી તમાર, આ જગ સૌન સરહયાર

52

મઢલા મોતી

રણઝણત માર એતર

ના મહરફલ ના રારડ આ કોણ રગાડ જતર રણઝણત માર અતર!

પીળા પાદડા માયા છોડી, દર જતા ભાઈ દોડી પીડા પાનખરની રઠી ધજ, સસરાટ ઠડી ડાળી તયા ફટી હસતી કપળ આ કોણ ખીલરત તતર… રણઝણત માર અતર!

અિાર પછડી ઓઢી અરધન, રપ અઘોરી િરતી રમ રલાતી ચાદની પયારી, સાગર લહર સરતી આ કોણ છડત સપદન? ભલી િરા ગગનના બિન… રણઝણત માર અતર!

રસત રાયરા રાત કહતા, દર દર કોઈ મહક મન મયરો નાચ નટખટ, ઉર આબલ કોઈ ગહક આ કોણ ઝલાર યૌરન ઝોલ? છડી હરખીલા જતર… રણઝણત માર અતર!

નયન બીડ ન ધયાન િર, અગોચર ધરવિ કોઈ સતાત ના જાણ પણ ખબ જાણ, ભાર બિન કર બિાત બરહાડ કોણ ભણાર મતર દ શાતા દશવન અદર… રણઝણત માર અતર!

53

મઢલા મોતી

ભરીતર સાત સમદર

ધરવિ મૌન મહી જયા જપ

રાગ છડત અતર ના ઉછાળા ઓછા અદર ભીતર સાત સમદર

સાજ સમ ઢળતો હ ડબ અનભધતન બદર નીરરતા એકલ પડ રમ રણઝણત મમ જતર

ઊધમવ ઓચછર જાણ રસતી રણ િર અતર અિર સર નીપજતા ભાર જગતના ખલ સાત સમદર

માત ખોળ હ નાનો ધશશ હફ રમ જીરનભર આખ તારી મા છ સોમ જ ઉછળ સનહ સમદર

મોટપ મનતણી કરણાિર દીિી માત જ આચલ સનહ શખલ પકર મોતી ભીતર સાત સમદર

લાગણીઓ આ લીલીસકી ગભીર ગહન તરગર રમળ ના ઓછા અદર ભીતર સાત સમદર(૨)

54

મઢલા મોતી

ચરા�તરનરી ધરા…

વિત કરાધત, કલયાણપથી; ચાર જલિરા છ ચરોતરની િરા, જાણ સોના ઉરવરા મહી, રાતક, શઢી, મહોર ન આ સાબરા ચરોતરી ખમીરા જાણ, સાત સાગર શરા

જયા ચરણ ચાર રતનોના પડ, અર મહાસાગર પણ માગયો ચીિ પનમની ચાદની બની ખીલ આભ, એન કોણ સીમાડ રોકી શક?

હફાળા, કરણાથી નીતરતા, િનય પરરશમી ઓ ભખિારી તમ જીરન મગલ એર જીરો, જાણ ફલની ફોરમ રતન અમી પર

કલજા ચીરતી કપારતી, જીરન તડકી-છાયડી ન રદનાઓ ભરી પીિી ચરોતરી ગજ વરી રગ શ શ રખાણ? ધરવિજાધત જાણ યશકમટી દધિચી ઋધષ

55

મઢલા મોતી

માળાનરી મા�ટાઈ

હાલન ભર મીઠડા દશ સાદ પાડ છ કોઈ ગમત ગામ; ગમતી શરી ગમત એમા કોઈ

રપલી રાતો, રગીલી યાદો ઝરખ ઝમતી જોઈ! નાનકી રાટ, હતના તડા જાશ ર એમા ખોઈ

મહાલશ મળ; નદી તીર ગાશ ર હરખાઈ ઢોલન તાલ; નાચશ હોશ ઝીલશ ર જોબનાઈ

થાશ પખી; ઉડશ ગગન કરતા પરમની પરખાઈ સાજ પડ ર આરશ પાછા, માણશ માળાની મોટાઈ

56

મઢલા મોતી

નમ મા નમજદા! [છદ-ધશખરરણી]

ઉમટયા વયોમ આ, પરન લહર, રાદળ િસી છરાયા ગાજીન, રન ધગરરશગ, સનહ િરરા રરસયો ખાડ એ, ખળખળ રહ, મસત ઝરણા ઠર આખો જોઈ, અમરકટક, બાળ સરીખા

મળ નાના મોટા, પથ પટ ઘસ, ઘલ કરતા નભ મઘો કાળો, િરણ છલક, કાજલ જલી છલકયા બિોન, સધચ ધરમલ એ, સજ વન સિા રમ રરા જોશ, જલ રર યરા, સાગર સમી

તટ ઝમ દોડી, લહર લહરી, રમય નયના નમ મા નમવદા, હરહર કપા, મગલમયી મળી છ મા તારી, ઉપજ હરરતા,આધશષ ધશર હસી ગાશ રાડી, કલરર િરી, િાનય છલકી

ઋણો તારા દીઠા, શતશત રપ, લોક જનની રહ ત દધશવની, યશ સભર ર, રાસ રમતી

57

મઢલા મોતી

પહ� લરી મ�ન ગાણ

સાત સરોન ભાથ બાિી, ગાશ એક જ ગાણ પહલી મન ટાણ, લાખણ નઝરાણ... લાખણ નઝરાણ

િનય! ગજ વરી પયારી મયા, દીિા સાગર હયા સનહ સમપવણ સારજ તાડ, રગ જાત જ છયા

હાક દીિી ઈનદચાચાએ, ગજયાવ સાગર ગજ વર જોમ સીચયા ઑગષ કરાધતએ, ગાજયા ઘોષ જ અબર

દીપમાળાઓ ઝગમગ ઝગમગ, દ દાદા આધશષ તીથવભધમના સપદન ઝીલી, િનય! માતના ધશશ

લીલડી ભાત ખીલ ખતર, ઠાર આખ જ માડી વિતકરાધતની ગગા રહતી, સીચ શશર રાડી

રીર રલભ ન ગાિીબાપ, ધરવિ અધખલના તારા મક દાનરીર કર સકલપ, ગજ વર ગૌરર નયારા

પરમ અરહસા આદર હય, દાર સરાગત શાણા જયા રસીએ તના જ થઈએ, હય ગજ વર ગાણા (૨)

58

મઢલા મોતી

મહ� કત ગરરાત

ગાજ મહધલઓ ન સારજની દહાડ જાણજો એજ માર રતન ગજરાત

જયોતના અજરાળ મા શદધાના પાન આખની અમીથી રહ દાનની સોગાત

પરભાધતયાના સર જયા પરગટ પરભાત જાણજો એજ માર રતન ગજરાત

શીખવયા આ સાગર સાહસના પાઠ ન સાબર પરગટારી આઝાદીની આગ ગજ જય સોમનાથની હાકો રદનરાત જાણજો એજ માર રતન ગજરાત

શોભતો કચછડો મારો શરદની રાત રલસાડી કરી જરા કોયલના ગાન ચરોતરી ખમીર ન ઓલી પટોળાની ભાત જાણજો એજ માર રતન ગજરાત

તાપીના તટ ન પારન નમવદાના ઘાટ મહીથી મરહમારત, માર ગરર ગજરાત ઘમતા મળામા લોક ભલીન જાત જાણજો એજ માર રતન ગજરાત

છ ગાિી સરદાર મારી ગજ વરીના નત દીપતી સસકધત મારી થઈ જ ધરવિાધમત સદામાની પોટલીએ દીિી સખાની યાદ જાણજો એજ માર રતન ગજરાત

ના પછશો ભાઈ કોઈન, કરડ મોટ ગજરાત જયા જયા રસ ગજરાતી તયા મહકત ગજરાત

59

મઢલા મોતી

યશવતરી ગરરાત

ગધણયલ ગજ વર ધગરા અમારી, ગૌરરરતા ગાન સનહ સમપવણ શૌયવ શાધતના, દીિા અમન પાઠ રાજરી સાકષર સત મહાજન, િર રસરતા થાળ જય જય યશરતી ગજરાત, શોભ યશચદર તર ભાલ

જનમયા ગજ વર દશ, સસકધતના ખીલયા છ ગલદસત તર રગ સોડમ ખીલયા, મઘમઘતા માનર પષપ ધરવિ પથ દશવક ગાિી ગરરો, ગજ વર સપત મહાન િનય િનય ગજ વરી માત, તર ચરણ મળો અરતાર.

રમય ડગરા સરરતા મલક, િરતી ઘણી રસાળ ગરબ ઝગમગ જીરન દીપ ન, જગત જનનીનો સાથ. િરતી મારી કબર ભડારી, ભરશ પરગધત સોપાન જય જય રગીલી ગજરાત, શોભ યશચદર તર ભાલ.

રતનાકર ગરજ ગજ વર દાર, કર શૌયવ લલકાર મયા નમવદા પધનત દધશવની, ભર અન ભડાર માત મરહસાગર મરહમારતી, તાપી તજ પરતાપ જય જય રસરતી ગજરાત, િનય િનય ગજ વરી માત

પારન તીથવ, તીથકરની કરણા, અપફ જાન અમાપ સહજાનદ યોગવિર રસ અતર, સખદાતા મીરા દાતાર રલભ સરદાર સગ ગાજ ગગન જય સોમનાથ િનય િનય ગજ વરી માત, શોભ યશચદર તર ભાલ

ભારતરષફ પરમ પરકાશ, જાણ હસતી પર અબાડી સપત સમદર સરારી અમારી, દરરયા રદલ ધરવિાસી અનપમ તારી શાખ ઝગમગ, જાણ તારધલયાની ભાત રમાડ ખોળ ધસહ સતાન, શોભ યશચદર તર ભાલ

ગાયા પરભાધતયા ભકત નરધસહ, આભલ પરગટયા ઉમગ સાબર દાડી વિત કરાધતના, દીઠા પણય પરતાપી રગ ‘આકાશદીપ’ રિાર રીર સધનતા છાયો પરમ અનત િનય િનય ગજ વરી માત, શોભ યશચદર તર ભાલ (૨)

60

મઢલા મોતી

ધનય ધનય ગરવરી ગરરાત!....

જનો જોગી ધગરનાર સારજ શૌયફ લલકાર સાગર સરરતાન કાઠ મગલ પરભાત િનય િનય ગરરી ગજરાત!

કચછ-કલા કોયલના રાગ જન મન દીઠા રધળયાત `ધસદધ હમ'ની ગજ સરારી.. ધસદધરાજી શાન િનય િનય ગરરી ગજરાત!

નમવદા તાપી દશવન હરરત ખતર પારન મરહ સાગરના સગ લહરાતી ભાત િનય િનય ગરરી ગજરાત!

આઝાદીની રણહાક વિત-કરાધતની દહાડ અખડ ભારતના ઘડરયા લાલ િનય િનય ગરરી ગજરાત!

મળ ગરબ ગજરાત હય શામળ ન માત રટ રચન વયરહાર... ઊડ ગલાલ િનય િનય ગરરી ગજરાત!

અરહસા આદર સનમાન સસકાર સૌરભ બધલદાન ધરવિરદ ગાિી ત.. ધરવિ ધમરાત િનય િનય ગરરી ગજરાત!

જન હય ગજરાત એન આગણ અમાપ, દિમા ભળતી સાકરની જાત,

િનય િનય ગરરી ગજરાત!

61

મઢલા મોતી

રય હા�! ગરરાત ગાર� ગગન…

મલક મલક હર આગણ ઉપરન અમર ઐધતહાસી સાબર દશવન પહલી મ આજ નાચ જનજન જય હો! ગજરાત ગાજ ગગન

ઈદ રણહાક ફકાયા પરન ઋણ શહીદોન જ હય રતન

િરી હત ઉર ઝલાર રતન

ઝગમગ દીપ શભ દાદા રચન

જય હો! ગજરાત ગજ ગગન

િનય! આરાસર પારો પારન ગઢ ધગર ડણક સારજ રતન શીજી; સોમ ન સમદર દશવન ગજ દખખણ કજ કોરકલ કરન જય હો! ગજરાત માર રતન

સતિારન સરરતા સીચતી જલિન

નમવદા જલિોિ નરયગ તીરથ

થનથન નટરાજ મયર ન મન

મિથી મિર રલભ-ગાિી જતન જય હો! સરવિમવ ગજગજ નમન

િનય! વિતકરાધત ઉતસર અમન ગજ વર ખમીર રમ; ધરવિ જ રતન ગજ વર અધસમતા અમ મગટ કનક જય હો! ગજરાત ગાજ ગગન

62

મઢલા મોતી

એા ધરામા કઈક છ� એ�વ

જગ પોથીઓ રાતાવ માડ સાગર લાઘી ધરવિ ખલ આ િરામા કઈક છ એર... કઈક છ એર

દ આરકારો દરરયા જરો મઠી ઊચરો ગજ વરી ભર હય રરસ રાદળ જર આ િરામા કઈક છ એર... કઈક છ એર

રગોની છાબથી િરતી ગાતી ગઢ તીથયોન પાધળય ખયાધત ખરાબ ખમીર રમતા રહર આ િરામા કઈક છ એર... કઈક છ એર

સોમ શામળાન માના ખોળા કોયલ મોરન પખીના ટોળા પરભાત ખીલ મગલા જર આ િરામા કઈક છ એર... કઈક છ એર

સત સારજના પારણા ઝલ ખદન ખીલર લીલડા જર પર કલયાણ દીરડા જર આ િરામા કઈક છ એર... કઈક છ એર

હસયા અગરજ આ છ ગાિી ચપટી મીઠ ઉડાડી આિી રાહ ર ગાિી ધરવિન કહર આ િરામા કઈક છ એર... કઈક છ એર

રટ રચનના ગૌરર સૌરભ અખડતાનો ધશલપી રલભ વિત કરાધતના મશાલ જર આ િરામા કઈક છ એર... કઈક છ એર

63

મઢલા મોતી

ક�મ ન ગાઉ ગાૌરવ, થઈ ગરરાતરી!

સાગર શાખ સપતખડ અમ ખયાધત, કમ ન ગાઉ ગૌરર થઈ ગજરાતી! અમારી ગજગજ ફલતી છાતી.

હનર સભર, ગજ વર િરા ઉર અમીરી, પારન અમન ધપરય ગજ વર ખમીરી,

ટહકતી લીલીકજ લહરાતી... અમારી ગજગજ ફલતી છાતી.

ધતધસહ મદરા અમ રતન રાષ પરમાણી, સતયાગરહી ગાિી બનયા ધરવિની રાણી, ઇધતહાસ રચ ગજ વરી જાતી... અમારી ગજગજ ફલતી છાતી.

ભારત ઐકય; રલભ જ ધશલપી ખયાધત,

ધરવિ ધરરાસત રાણકી રાર ધમરાતી,

ધશલપ હસતકલા આજ હરખાતી…

અમારી ગજગજ ફલતી છાતી.

વિત-હરરત કરાધત જનઉર મદમાતી, લોકકલા રમતી સજતી મળ ગાતી, મયા નમવદા ઐકય સજાતી… અમારી ગજગજ ફલતી છાતી.

સરવિમવ સમભાર રગ જગકલયાણી, ગાશ ઉનધત ગાથા જ ગજ વર જાની,

ધરવિજનની ગજ વર ઉર સખદાતી…

અમારી ગજગજ ફલતી છાતી.

64

મઢલા મોતી

વતનના વાયરા વતાજય છ� ...

ચાલો ગજરાત... ભાઈ માણો ગજરાત ઉરની કદરામા (૨)... ગજ વર ખમીર પડઘાય છ... રતનના રાયરા રતાવય છ...

ગઢ ગબબર ન પારો ઓલો ધગરનારી બારો ડાલમથથાનો તાગો રણ શરદનો લહારો કલાન કધરતાનો ટકારર થાય છ... રતનના રાયરા રતાવય છ...

િનય! સત શરા ન દાની ગાિી રલભની ભધમ તાપી નમવદા ન મહી નમ વિતકરાધતની ભધમ આઝાદીના ગીત સાબર મલકાય છ... રતનના રાયરા રતાવય છ...

ટહક કોયલ રલસાડ નાચ મોરલા પાટણ રાગ ઢોલ ચૌટામા ઘમ ગરબા હયામા ગીત સગીતથી ઝોળી છલકાય છ... રતનના રાયરા રતાવય છ...

સોમ શામળાની આણ ધરવિધરરાસતી શાન છલક બિો ન ઘાટ દોડો મળાની રાટ ગજ વરીની ખશબ લહરાય છ... રતનના રાયરા રતાવય છ...

65

મઢલા મોતી

સાવર [છદ : ધશખરરણી]

છટા તારી ભારી, અરણય ઊભો જો, ધગરરશગ ચઢી, પચછ ફણતો ખમારીથી હાલ, ભડ દબદબો, તાડ ભરતો િર શીમતાઈ, ગીર ગઢ મહી, રૌદર રણક રર ઘરો ગજ ફ, રન મલકમા, રાજ કરતો

રમ મસતી ભયા, રનચર બિા, ગલ કરતા િરી મીઠા પાણી, તરસ છીપર, ગીર ઝરણા ધચકારા ચોસીઘા, મરકટ રમ, કજર લીલી ઘટા રનય ઝમ,તણ હરરત આ, જાજમ ભલી

કષિા તધપત નયાય, કદરત તલા, કાળ ભરણી શમ પખી ટૌકા, ધતધમર ધકષધતજ, મૌન કનડ અન થભ વિાસો, ન ખબર હર, કોણ ખરશ લપટ અિારા, નીરર રજની, કફ ઘરક

ભલા ડાલામથથા, મગટ મરહમા, સારજ િણી બધલષી શરા ઓ, ધરરશ શત સૌ, ત રનરથી

66

મઢલા મોતી

રડરી એાઝાદરી

લોક આિી લઈ છાયા ગાિી મળી આઝાદી મહામલી પાચસો પાસઠ થયા અખડા રદ રલભ ભારત મડી

ભધમ ભારતી, રદ માતરમ જયરહદ એ શૌયવ કહાણી પદર ઑગષ પરવ પારન દઉ સલામી સરાધભમાની

સમય ચકરનો શખ ફકાયો ફરક ધતરગો દઈ હકારો લોકશાહી નહરના સરપનો નમ આજ લડરયા રીરો

નહી ભલીય સભાષ રણકારો હો `જન ગણ મન’ ધપરય ભાષી જાધત ભારતી, િમવ માનરતા પરગધત પયગમબર હો આઝાદી

67

મઢલા મોતી

ધન ધન એમ� માત ગરવરી

મળી આઝાદીન, જનજન ઉર આશ જનમી િન િન અમ માત ગરરી, હર માન ખોળ, રતન સજરા જાત િરરી

િરા લીલડી ન, ખળખળ રહતા પાક ઝરણા પળપળ રદલ હત ભરતા, અમ િાશ જોમ, જતન કરરા ભાધર રરરા

સજારીશ માન, હર ચમન ફલ અમનથી નરયગ તન કોરટ કરથી, દઈશ સનમાનો, રચન રટ હામ હરખથી

અમ તારા કાજ, ધરકટ પથડ જગ લડશ િરલ યશથી રગ ભરશ, ધતરગા ઓ મારા, ફરફર રદલ લાડ કરશ

થઈ ગરટી ગાશ, અમર લડરયા શભ રદન ગદ ગદ થઈ ભાર િરશ, રડી આઝાદીના, મિર ફળના ભાગય રળશ

68

મઢલા મોતી

રય રહનદ! રય તારા�

આજ થનગન જોમ અમાર સરાધિનતાનો નારો ગરવ િરીન ફરક ધતરગા જય રહનદ! જય તારો

શૌયવ અમનન રગ િરાના અગ ધતરગી શોભા ચકર પરગધતન દ સદશા ધનત ખીલશ ર આભા

રકલા લાલ ઝીલ સલામી કોરટ હસત રણભરી સાગર, ડગર વયોમ સરારી ધશર સાટ બધલહારી

રાહ અમનની ચીિ ગાિી યગયગની કલયાણી રરપ થયા તો ઊઠ આિી દશદાઝની રાણી

રતન તણી હય જ ખમારી ઋણ ચકરશ િરાના મા ભારતના ભવય લલાટ િરશ યશ અજરાળા (૨)

69

મઢલા મોતી

ફરફર ફરક વતરગા...

જોમ હામ સમપવણ લહર ફરફર ફરક ધતરગા જશ ગૌરર ત આઝાદીન ગાય રહમાલય ગગા

પણય સમરણીય રદન અમારા કરાધતકારી લડરયા લોકશાહી જનશધકત જયોધત કોરટ બાહ રખરયા

પરવત સરરતા સાગર િીગા નરયગ દશવન ઝમ તીથવ ભધમ જ મા જગકલયાણી સબરસ થઈ એ ઝમ

ગાિી પથ છ માનરતાનો સરવિમવ સરરાળો શમ આદર એ સૌરભ જગ દશ ઝમ ધનરાળો

ચદર મગલની રાત જ કહી ફરફર ફરક ધતરગા સાત સરોની સગમ ભધમ જન જન ઉર ઉમગા

70

મઢલા મોતી

નશર સાટ� સા�ગદ એમારા

ધશર સાટ સોગદ અમારા, પારન રહમાલય ગગા નહી ઝકીએ ન ઝકરા દઈશ, તારી શાન ધતરગા...

ધરવિ િરોહર ભધમ અમનની, કસરીયાળી કયારી ભારતની એ અમર સસકધત, ઝમ હરરયાળી પયારી

લાલ રકલાએ શોભ કરો, અમર યશ સહભાગી સજલા સફલા િરા મગલા, િનય અમ બડભાગી

લઈ સદશો ભારત ભોમનો, ચદર ભધમએ ફરક ઝીલી સલામી કોટી બાહબળી, આજ ધતરગો હરખ

નીલરણ ચકર અમાર, પરગધત તણ પયગમબર જયરહનદ જયઘોષ બલદી, ગાજ સપત સમદર

િરી હામ લડશ લડરયા, જય જય જોમ અમાર િળ ચાટશ આતકી ઓળા, સરાધભમાન ધતરગા તાર

નહી ઝકીએ ન ઝકરા દશ, રગ િરશ રખરાળા નહી ભલીએ બધલદાનો રીરા, અમર જયોત અજરાળા

71

મઢલા મોતી

ઝમ� વા�મ� વતરગા� છદ-સતરગિરા

સગરામ મકતતાના, અમર યશિરી, ભટ દીિી સભાગી ઝમ વયોમ ધતરગો, ફરફર ફરકી, િનય મા ભારતી ત પરજાસતિાક ભોમ, સરધભત કસમ, રાયરા હત ઢોળ ઝીલી તોપો સલામી, દઢ જન ઉરમા, ગૌરરી શોભતી ત

ઝમ ખતો જ િાનય, રનરન લહર, ગાય ગીતો સરરતા ભડારા માત ખોળ, સિન રતન આ, શોભતો દશ શાખ ઊડ કરા ધરહગો, હરખ સભર હો, શાધત સદશ દતા આઝાદીના ઉમગો, નરલ ધકષધતજમા, ભાધરના ભખ ભાખ

ધશકષા પામી યરાનો, હરણ ચરણથી, ઝીલતા જાન આભા ખલ સીમા અનતા, પરરહત સખમા, રાચર એજ નારો સનાની કોરટ હાથ, નભ જલધિ તટ, સકટો જાય આઘા ઉતસરો એજ પજી, ધશલ અમન તણા, ભારના ભાતચારો

દ જ ત જોમ િયવ, જય જય કરરા, શાન તારી ધતરગા રદીએ જનમભોમા, પલરકત મનડ, મારડી ઓળઘોળ

72

મઢલા મોતી

મકતિ પવજ

હર ઉર જલી એક ધચનગારી રચયા ઇધતહાસ જ યશકારી સરપન ઉમગ સકલપ સરારી ઝીલ જયઘોષ લાલ અટારી

મધકત પરવ પદર ઑગષી િનયિનય! રદ નર-નારી સરવિમવ સમભાર ઉમગ દ શાખ જ ગગા યમના રારર

ભધમ કાશમીરથી કનયાકમારી ફરફર ફરક જ ગગન ધરહારી ગાિી ભધમ, નમ ધરવિ જ ઉર ત મઘમઘતી માનરતાની કયારી

સદી રીસમીનો ત ભાગય ધરિાતા લખશ ધરવિ જ ધતરગી કહાણી

73

મઢલા મોતી

ભા�મ એમારરી એમ� તા� ભા�મના

જનશધકતની ધરરાટ ચતના અરહસાથી અજરાળી દશ દખી આ ગાિી પઢી રતન કાજ મતરાલી

આઝાદીના અમર લડરયા િરી ભટ મહામલી ગાશ જયઘોષ આ રહમાલય નરયગી હશ નભલાલી

ભોમ અમારી, અમ ભોમના રમ રણકાર જ ઉર ધતરગો આચલ ઐકયતણો યશોિરો થઈ ઝમ

છ આખ સરપનો વયોમ મડલા કળા જાન જગ ગાશ સરજની શાખ દશ સાગર થઈ મઘો ધરખરાશ

શયામલ આ ભરષતાની ઓથમા લપાયો ર જન સરજ આજ પડી હાકલ રીરા જાગજો િર ગરવ રહદ ગબજ

74

મઢલા મોતી

વવકટ હા�ય ક�ડરી ભલ� [છદ : પથરી, સાનટ]

સજ ગગન યાધમની, રપલ ભવય તાર મઢી ગહ ટમટમી દીરા, હરખ આશ સગ જલ કર જ સરરય ર, જીરન ગાન પોથી તણ રિાર નરલી પરભા, ધરકટ હોય કડી ભલ

િરી અરનરા રપો, ઋત રમ િરાએ હસી સદશ શત સધષના, બળકટી જ ખીલ સજી કર સમરણ પાથવન, ધરજય ના મળ સશય િરોહર મળી મન, સરબળથી રમ આ જગ

ભલ ઝરણ નાનક, ધમલનનો મરહમા િર સઘ સતત ચાલતા, અકષય સાગરોએ ભળ દઉ ડગ પથ િરી, હરખ જોમ હય મહા રમ બલદ હાકલ, ઝળહળ જ કીધતવ નભ

રમી ગગન મધયમા, ઝગમગ થઈ તારલો લખ રતન રારતા, અરતરી ગયો કાનડો.

75

મઢલા મોતી

રહમવષાજ [છદ : સરદના]

થીજારી હાડ સૌના, રમત ગગન આ, િમર દીસત ન બફટીલી વિત ટોચ, રપલ રકરણ ત, શોભ મનહરા રકષોની શાખ દરી, નરલ પધનત આ, ઝમ ખશનમા

મઘારી આ તપસરી, રપ કદરતન; તરદરત રરર

76

મઢલા મોતી

રહમલહરમા… [છદ : ધશખરરણી]

અર! છપાઈ કયા તમ પરખરતા દર સધરતા! િરા શોિ ઉષમા, તમ ધરણ નભ ખદ પરસર. કસોટી ભાર આ, ઋત બદલતી ધનતય િરતી! સર નીચ ઉષમા, રહમલહરમા, કાય થથર

છરાયા માગયો આ, બરફ ઢગલ, સતબિ દધનયા રહમ છાયી પથરી, િરલ પટન, રકષ િરલા- થયા કદી સરફ, રીજ પણ રઠ, પગ સરીખા ઠર િીર િીર, સરરર બિા, પાક સઘળા

“પહાડો શા દીસ ‘પશપધત સમાધિસતસમ” હા!” કરી દતા આખો સજળ, અર શી િનય રસિા! હર જયાર વહશ ધરમલ જલ, આ સયવ તપતા, લહરાશ રાડી, શતશત રપ િયવ િરતા!

મહા શધકતઓથી, ચતર પરભ ત, શય સજતો ખશી પામી હય, ગગન ભરશ, કષમ િરજો

77

મઢલા મોતી

નામ એ�ન વસતરી... [છદ : મદાકરાનતા]

આરી ર આ, ઋત રપલડી, નામ એન રસતી ઝમ જોન, પરરમલ સજી, અગ લીલા સગિી ખીલ સોળ, કદરત રડી, ઘમતી રનય રભા કરા શોભ, કસમ ભરણા, સૌરભી િનય રગી

આરો પખી, ષટરસ ફળ, સરાગતો છ સભાગી વહાલા લાગ, કલરર રન, ગીત છડો ઉરથી બાિી માળા, રમત રમજો, બાલ સગ ધરહગો ક રા મીઠા, ઉરલ ટહકા, ન લચ સૌ સખથી

દ સદશા, છપલ ટહકા, ગાર ન ગીત સાથ આશષ આ, હરખ િરત, કોણ આ પરીત ઓથ હયા ઝમ, નયન ઉભર, મસત મસતી સજલા શષા શોભ, મઘમઘ થઈ, ધરવિ આખ નરોઢા

ભારોલાસી, હદય સરસી, રાહ રાતસલયિાતી! રાસતી ઓ, સરધભજરડતા, મગન ડલયો હ યાતી

78

મઢલા મોતી

વસત� કલશા�ર કયાયો ભાઈ...

રસત કલશોર કયયો ભાઈ, રાયર રગડો ઝમયો ઋજ રતબલ સદશા લઈન, ટહકો રનપથ ઘમયો.. ...ઘમયો... રનપથ ઘમયો..

કસમ કટોરા ભમમર ભમતા, છલકત સૌરભ ડરા રહતા મદમાતા રાયરા રદતા, આજ રાસતી મળા.. ...મળા... રાસતી મળા

ફાગ આ ફાગણ ચતર ચીતર, પારન રગ પરોઢી તરરર રનચર પખી હરખ, રમ છપાછપી ઓઢી.. .....ઓઢી ....છપાછપી ઓઢી

રસત રસિા મા ભરતી સિા,કસડો મલક રાટ ફલ મલાયમ ઝાકળ ભીના, સનહની છાટ છાટ.. ...છાટ... છાટ છાટ

મસતી ભયયો મનમોર મસતાનો, નાચ રસીલો ઢોલ વહાલ રલીના આ રીટળાઈન, રાલમ રાલમ બોલ.. ....બોલ... રાલમ બોલ

રતસલ ધરહગો હયા ગથ, સગીત છડ િીર મિર સરરના રનના પારા, આધશષ રમ ધશર.. ...ધશર... રમ ધશર

રાહ! રાસતી સરપારા સલણા , રાજી રનરાજી ઝમ રમ નટખટ રાયરા ઘલડા, જોબધનય સોણલ ઝલ... ...ઝલ... સોણલ ઝલ

79

મઢલા મોતી

એાટલ વાલ ક�મ ઢા�ળ�?

ઝમી ઝમી ફલડ એ શ ખોળ? સખી, રાયરા આટલ વહાલ કમ ઢોળ?

ઉપરન ઓઢા છ રગ પરનન પારણ ઝલ ઉમગ સખી, હયાના ગીત કમ દોડ… રાયરા આટલ વહાલ કમ ઢોળ?

હળર હળર કોણ રરસ શારણમા મન કમ તરસ સખી, શામળો મઘલો શ ઝબોળ? રાયરા આટલ વહાલ કમ ઢોળ?

ગમતી રમતી ચાદની રપાળી હસતી માણતી સાગર સરારી સખી, રમઝમ નાચતી લહર શ ભાળ?… રાયરા આટલ વહાલ કમ ઢોળ?

સૌરભ શમણ ખીલ રસત યૌરન રમત થઈન મદમસત

રગભરી ધપચકારી રાિાજી બોળ કાનજી, રાયરા આટલ વહાલ કમ ઢોળ? માર મનડ લળી લળી કોન ખોળ…. સખી રાયરા આટલ વહાલ કમ ઢોળ?

80

મઢલા મોતી

મરીઠડા સાગત થશ�…

નહોતી ખબર મન ક, હશ આટલી સદર પરભા ઝાકળ ઝીલલા ફલડ, મીઠડા સરાગત થશ

ખીલી છ આજ રાયર, વહાલથી આ રસત મખમલી કદરત ખોળ, રપલડા સરાગત થશ

રરસાર આજ વયોમન, વહાલથી રાદળ ધરના ઊતય ગગન ધકષધતજ, સખલડા સરાગત થશ

માડ નજર બિ ન, ભર મીઠડી યાદ હય છ ખશ કોઈ ઓ ‘દીપ', સજનડા સરાગત થશ

81

મઢલા મોતી

પખરીડા ન� મ�ળ� ર� લા�લ

હરખ હાલી હ સરોરર પાળ આભલ રગો રમાડ રધરરાજ ગગનનો ખોળો ભર ર કલશોર... આજ માર જાર, પખીડા ન મળ ર લોલ.

લીલડા પોપટ રમ લીલડ પાન- છપાછપીના વહાલા કોયલના ખલ ભીના ટહક કોક બોલાર ર લોલ… આજ માર જાર, પખીડા ન મળ ર લોલ.

ર મજાની, સારસ સારસીની જોડ જીરતરના ગીતના મીઠડા ર તોડ! શીખર પરભ જ કરા પરમના ર તોલ… આજ માર જાર, પખીડા ન મળ ર લોલ.

ટહક મોરલા કરી રાકલડી ડોક મોરપીછ શોભ કોઈ ગોકળનો લાલ થનગનતા મોરલા, છોન રાગ ના ઢોલ… આજ માર જાર, પખીડા ન મળ ર લોલ.

મસત મસતીથી રમ ફફડારી પાખ સનહભરી રતબલ એની ર આખ ઘ ઘની શાખ રદ સાગરના બોલ… આજ માર જાર, પખીડા ન મળ ર લોલ.

કલબલી કાબરના કકવશ ર શોર ડબી જળકકડી હાલી લતી રહલોળ `આકાશદીપ' લટ લહારો અણમોલ… આજ માર જાર, પખીડા ન મળ ર લોલ.

82

મઢલા મોતી

પણ એા�લા વાયર� વાત ઉડાડરી...

રગ રપ મઢી; હ ગપચપ જ બઠી પણ ઓલા રાયર રાત ઉડાડી ક... રનરાજાની પટટરાણી પિારી

છપાછપી ખલતી કોયલ બોલી સાભળજો... હ તો જાનમા જઈ આરી ન ભાર કલશોરમા હ લજરાણી ...રમઝમ રાયર આ રાત ઉડાડી

શધમવલા પતધગયા મલરા જ આવયા રગભરી જ જાજમ અમ ધબછારી ફરફર ફરકતી મજરી હરખાણી ન...નટખટ રાયર રાત રરાણી ક... રનરાજાની પટટરાણી પિારી

આ પગલા જ તારા િર ખશહાલી રાહ! ભલી જ વહાલની રણ ત રગાડી ઓલા રાયર..... મનની રાત જન રન ઉર જગાડી ક... રનરાજાની પટટરાણી પિારી (૨)

83

મઢલા મોતી

ફાગણના વાયરા વાયા….

કસરરયો ઘડલો મારી કાયા ઓલા ટહકાના સાદ મન ભાયા સરહયર મોરી, ફાગણના રાયરા રાયા

ડાળ ડાળ બઠલા પખીડા બોલયા નજરોના નર કમ ખીલયા? લાગી છ દલડાન માયા સરહયર મોરી, ફાગણના રાયરા રાયા

હળરથી દ સાદ મારી સાહલી કોના સપનામા સાચ ખોરાયા? જોન ઝલતા ફલડા શરમાયા સરહયર મોરી, ફાગણના રાયરા રાયા

ઢોલ રાગયા ન પાદર હરખાયા મસત મખડા નરોઢાના મલકાયા રાિા કાનજી દલડ દખાયા સરહયર મોરી, ફાગણના રાયરા રાયા

ઝલતી શાખ મહકતી મજરી હોળીના ગલાલ નજરની ખજરી ફાગ જોબધનયા ઝબોળા સરહયર મોરી, ફાગણના રાયરા રાયા

84

મઢલા મોતી

ક� વાયરા વાયા ફાગણના…

અતરમા આરી કોઈ હરખ છપાયા રગીલા ફાગણના રાયરા ર રાયા સરહયર મોરી, ટહકાના સાદ મન ભાયા ક રાયરા રાયા ફાગણના

આ મહોયાવ રગડાન અગ રગ ખીલતી કદરત ઢોળ ર ઉમગ રાઘા સજ કસરરયા કોણ? ક રાયરા રાયા ફાગણના

મોગરા મઘમઘ શોભ વિત અગ ફાગધણયા ઝોલ ઝમ રસ રગ કોણ ટહક છપાઈ રગડ?… ક રાયરા રાયા ફાગણના

રગભયા સપના માડ સરાત

કોણ આ વહાલ થઈ ચીતરત ભાત? લાગયા રપ રાસતી સોહામણા… ક રાયરા રાયા ફાગણના

ખીલશ ર અમથા સૌરભ ઝીલતા છડશ ર રગડ ગીતો જ ઉરના કોણ નચર યૌરન આગણમા?… ક રાયરા રાયા ફાગણના

આરો રગાડો ઢોલ િબકતા... ક રાયરા રાયા ફાગણના (2)

85

મઢલા મોતી

એા� ચૌત સદનરી… [છદ : સરદના]

પયાર પખી ટહકય, અનપમ સખદા, છ રષવ નરલ રાસતી રાયરાઓ, લહર ખશનમા, ભડાર ભરતા રતફ માગલય હય, શભરદન જ ગડી, ચતી જ પડરો લાગીન માત પાય, નરનર રજની, પરાથ અભયદા

ઝમ છ મીઠડી આ, ઋત સમનિરી, પરસન મન આ ઝલ રકષો ફળોથી, ખગધશશ ચહક, વહાલ મખમલી પરગટયા રામજીન, અરિ જ પધનતા, દરી યગકપા સીચયા સસકાર જીર, સદધતધથ નરમી, ન િનય િરણી

ધચરાય શ રખાણ, શતશત મખથી, એરા બલયસી ભટયા શીરામજીન, યગયગ હરખ, ઓ કષહરણી ખીલ લાલી િરીન, કનકસમ નભ, આ સયવ તપતો છ ભાગય પણયરતો, સતરન જ ગરબ, ઓ ચત સદની

86

મઢલા મોતી

પાનખર [છદ : હરરણી]

પરન ખરર, રાઘા મારા, રળી હરખ હસ જગત મમ આ, દીસ કષોભી, અકાર રડ રદલ તર રલરલ, ધનષરી છ, ત પાનખરા જગ મિર ફળનો, દાતા ઊભો, ધરષાદ િરી તન.

87

મઢલા મોતી

પાનખર એવસરા

સની ડાળો ન માળ ર સના આ રસણ ચાલયા આ લીલડા શણગાર ધશધશરા દીઠા ર રાયરા રતાળ(૨)

રાસતી રગ ખબ ખીલયાતા ન, કલરર ઝીલયાતા હરખતા રદનરાત કોની ત લાગી આ કાળી નજર ર? ખરતા પાન રએ સકર થડ ડાળ

તપમા બઠા ધશખરો જ ઓઢી રહમકણ, ફક પરન રહમાળા ઠારતા ર ગાત ભાગય રઠ તો કયા ર જઈ જ કહીએ? પીળા પાદડા રઝળ ખરી રનરાટ

દીિાતા જ પરસાદો લળી જગ આખ, ભયાવતા ઔષધિના અમ જ ભડાર છ રગડાના ધરરલા અમ ખમતીલા, જગ સરાના રળા ભાગય જ બળરાન

જાણી પાનખર, ત છ ભલી જ અરસરા, કણકણમા જાશ ર અમ જ સમાઈ ખીલર ન ખરર એ સદા ભાગયમા, રાળી ઋણ સરાયા, િનય! કરી પણય કમાઈ

88

મઢલા મોતી

ગરીષમ [છદ : સતરગિરા]

ગરીષમ ગરીષમ િખતો, બળબળ જ થતો, િોમ ન ભોમ રોળ રશાખી રાયરાઓ, રહત અનલસા, શકતા ગાત ગાળ

સકા ભકાર ખતો, સરરર પટતો, ખાય ચાડી રગાડી ભલી માગયો તરસયા, રનચર રખડ, શોિતા પક કયારી

આકાશથી રછટ, રકરણ જ રધરના, તીવરતો ખજરોસા તયા ખીલ એ ખમારી, પથ પથ લહર, લીમડા શાત દતા

ઝીલી આ તાપ રગ, ખશ ગલમહરો, ઝમતા ગાય ગાથા આરો ગારો પકષીઓ, હરખ ઉર મહી, ઝલજો છ પરીકષા

પણયથી િનય બાપો, પરરહત રગડ, ઘમતો આશ સાથ ન પરાથ એ તપો ર, ગગન ઉભરશ, રાદળો ગાજશ ર

પાકી ઝમ જ જોન, મિરસ ભર ર, રાયજાદા જ કરી બોલાર લોકમાતા, ઋત ફળ િરરા, છ ભરી રલડીઓ

છ શધકત િનય તારી, િખ-િખ રધરના, ઝીલતા તજ તીખા સતાય સૌ જ છાય, તન જ તપરતો, ખતરો જાય ખડી

89

મઢલા મોતી

ધનય છ� મ�ઘરાજ [છદ-સતરગિરા]

કાળા રડબાગ ઘમ, રપ અરનરલા, ગાજતા ઘોર નાદ છપાયો સયવ ઓથ, પણ તન તતડ, બાફલો અગ અગ પોકાર જીર સરફ, િરણ િખિખ, આર દોડી પિારો િીરિીર છરાયો, ગગન ગજરતો, મઘલો રાય સગ

ઝીલો દોડી હ આવયો, ફરફર ફરણ, ભીજાજો ભાર ભીના ખશબ છટી ઉરથી, ધમલન પરરમલ, વહાલ રર િરામા ઝીલ પષપો રપોથી, તરબતર િરા, સપત રગો સહાણા ઝમ રકષો લળીન, મન રન ટહક, િનય છ મઘ રાજા

ભવય દીસ તટો એ, નયન મન હર, લોકમાતા સભાગી તોડ એ ભખડોન, નરયરતી સરખી, જોમથી જાય રગ ઝીલી આ રગ હય, ઝરણ સમ રમ, રાત માડ મજાની લાગ ભીનાશ વહાલી, પલરકત મનડ, ગીત કોઈ જ ગોત

રષાવ તારી કપાથી, કદરત સજશ, રભર દાન દશ મા મઘાની ઉદારી, શત સખ ઋતઓ, ઝીલશ પાય લાગી

90

મઢલા મોતી

એાવ ર� મ�ઘા

દશ રદશાએ રાય રાય કાળા રડબાગ રાદળ ઉમટ અબર ગાજ, રીજ ઝબક િરતીનો િબકાર પકાર... આર ર મઘા માર દાર(૨)

કરો રરસ… ઝરમર ઝરમર િાર રરસ રાયના રીજણાએ રરસ આસમાનથી તાસો રરસ સાબલાની િાર રરસ રાજાશાહી ઠાઠ રરસ …આર ર મઘા

અષાઢ આખઆખો રરસ શારણ ઝરમરરયો રરસ પારરાની પાખ રરસ મોરલાન કઠ રરસ ભલકાની સગાથ રરસ …આર ર મઘા

કરો રરસયો… પરવતની ટકરીએ રરસયો ઊડી ઊડી ખીણ રરસયો ભખડો તોડી ન રરસયો ગામ-શહરની રાટ રરસયો સધષ માટ દોડી રરસયો …આર ર મઘા

91

મઢલા મોતી

માનરની શદધાથી રરસયો ચાતકના પરમ એ રરસયો મોરલાના નાચ રરસયો નરોઢાના સાદ રરસયો િીગી િરાન કાજ રરસયો …આર ર મઘા

કરો છલકયો કરો મલકયો… સરોરરન રકનાર છલકયો બિતણા દરરાજ છલકયો નદીઓના કાઠાએ છલકયો ગામોની રાટો એ છલકયો રદલ દઈ ડલીએ રરસયો ….આર ર મઘા

ડાગરની કયારીએ મલકયો ઊચા ઊચા તરએ મલકયો મોતી થઈ પાદડીએ મલકયો રાડતણા રલાએ મલકયો રહાલો મારો લીલોછમ મલકયો …આર ર મઘા

ગરીબોના કબાએ મલકયો ખતર મોલ થઈ મલકયો ખડતોના અતરથી મલકયો રપારીની રખાર મલકયો રાહ િરણીિર કરો મલકયો …આર ર મઘા

કરો ચમકયો કરો મહકયો... મઘ િનષના રગ ચમકયો ચાદધલયાના જળકડ ચમકયો

92

મઢલા મોતી

પકજની પાદડીએ ચમકયો સાગરની સજ ર ચમકયો મરદરના ધશખરીએ ચમકયો ...આર ર મઘા

િરતીની ખશબ થઈ મહકયો મોરલાના કઠડ ગહકયો શયામલ રપ િરીન છલકયો ખીલતા યૌરનથી મલકયો ભધકતની શધકતથી ખબ ઝબકયો ... આરર મઘા

ગાજતો રહજ, રરસતો રહજ દશ રદશાએ દોડતો રહજ રરસ રરસ ભીજારતો રહજ સધષન સજારતો રહજ મઘાડબર ગજારતા રહજ… ગજારતો રહજ રહાલા મઘા આરતો રહજ … આરતો રહજ

93

મઢલા મોતી

ર� ર એમ� નટખટ કાનડાનરી જત....

હ તો મહધલયો

રગ શામધળયો અટખલી ધરનોદી ર અમ પચાત ર જ અમ નટખટ કાનડાની જાત

ભણયા પાઠ કાનજીના ગાજયા પણ રરસયા ના દોટ દોડારીન હસીએ રડી ભાત ર જ અમ નટખટ કાનડાની જાત

રાગ રાસલડી ગાજ આભલડી થનગન નચીરીએ મોરલા રદન-રાત ર જ અમ નટખટ કાનડાની જાત

એ ફોડ માટધલય હ િર લપસધણય પથપથ રરીએ વયગની સૌગાત ર જ અમ નટખટ કાનડાની જાત

હયાના આ લાડ વહાલપના પાઠ િરણીની સોડમની ભલશો ના રાત ર જ અમ નટખટ કાનડાની જાત

94

મઢલા મોતી

છ� ચા�માસાનરી ભાત......

કોણ રરસત? કમ રરસત? એ અચરજ ના સમજાત ઝીલય જયા આ ઝરમર ઝરમર દોટ જ દ િસમસત સોધળય સગપણ કમ રલરલત ...ના જ મન સમજાત (૨)

કોણ ફરફર હાથ િર તયા? મખમધલય શરમાળ મૌસમ છડ ભાર ભરીન કોણ ઝમત ટહકત? ...ના જ મન સમજાત (૨)

કોણ રરસત બિ નયનમા? છબછધબય છલકાત ભીતર ધપપાસા દ સદશા કમ નભ દીસ મદમાત? ....ના જ મન સમજાત (૨)

સાગર લહરોના સરરાળા હજય ગણરા અિરા કમ કરીન આ ગણરી ફરફર કોણ કળશ આ ભોળી રાત ...ના જ મન સમજાત (૨)

રરસયા છો તો થાર જ રલો છ ચોમાસાની ભાત લીલ ભીન સૌન ગમત ...આજ મન સમજાત (૨)

કોણ રરસય? કમ રરસય? િસમસત િખિખત. આજ ટહકત સમજાત કોણ એ મદમાત (૨)

95

મઢલા મોતી

ગગન શરદન છદ-સતરગિરા

િીર િીર ઢળ ર, ગગન શરદન, સાજ લાગ સજીલી ડોકાયો ચાદ ગોરો, િરલ રપલ એ, વહાલ ઢોળ ઉરથી

વિતાગી પારની એ, મનહર સરરતા, રભરી દશવની એ હયા ઝીલ સિાન, પરરમલ મિરો, સનહથી ભીજર ર

રલાય રત પાટ, ગગન ઘટ અમી, ચાદની રપરી ઊઠ જોમ લહરો, જલધિ જલ રમ, ધરટતી સનહ રલી

વયોમ છાઈ મજાની, ઋત શરદ ભલી, રાતડી પણવ રાણી ઝમ રકષો રમતા, કદરત હરખ, રાહર આ ઉજાશી

શોભ તધપત ભરીન, શરદ જન ઉર, અમતાની કટોરી કાધલનદી રાસ લીલા, શરદ ઉજરણી, બસરી કોણ ભલ?

96

મઢલા મોતી

એાવરી ર દરીપાવનલ… [છદ- શાદવલધરકરીરડત]

ખીલી છ રજની નભ ઝગમગી, તાર સહાની મઢી ન દીરા ઝબક ગહ ઝળહળી, આરી જ દીપારધલ દજો ભાર ભયાવ રડા ઉમળકા, ઉજાશ પરફ રદલ રષાવનત સરરય હાથ િરજો, લાભયા તમ શ જગ સદશા મગલા નરા રરસના, ઐવિયવ પામો મહા ઊષમા સાથ રિારજો જ હરખ, લતા જ ઓરારણા

97

મઢલા મોતી

એાવરી દલારરી રદવાળરી

ભરી ઉમગની થાળી આરી દલારી રદરાળી

ઘર અન મન કય સાફ આજ રાળી શોભ છ ચોક િરી સાજ રગોળી હયા ન હોઠ હો ઉજાણી આરી દલારી રદરાળી

ઝમતા તોરણ, તટતા મનડાના ભારણ છટતા રરઝર ન સબરસના િારણ અનકટની લજો થાળી આરી દલારી રદરાળી

ઘરના ટોડલ; મન કરા ગોખલ પરગટતા અજરાળા અતર- દીરડ ફોડ ફટાકડા ટોળી આરી દલારી રદરાળી

િન-િાનયથી છલકજો ઘરઘર નરલ પરભાત રિાર ર શીિર ખશીઓથી ભરજો ઝોળી આરી દલારી રદરાળી

98

મઢલા મોતી

હ ન� પતગ

પતગન ઊડર ગમ ન મન ઊડાડર ગમ નખરાળો પરન આરી સતાર તન મનગમતા પચ લપટારીએ હર

નીરખત ગાગલસમા કોઈ તન દરથી જોઈ કોઈ લોટાર મન એક આખરાળો પારલો સતારતો ભલ હાલન મધજયારો આનદ લટીએ જગ

ઓલો ધરદશી ઢાલ; તન હફારી હસ ન તારી જબરી શીમતી લોટાર મન હળરથી અમદારાદી ખચ માર ત છાનીછાની ખાઈ માલપડા; ખખડાર થાળી ખાલી ખાલી

દાદા-દાદી; જરા કાઢજો ન ગચ સરતી દોરીની મોટી છ લમ લાગ ઉતિરાયણ આજ રહાલી રહાલી ભરીએ; ઊધિયા જલબીથી મોટી થાળી

ચગી આકાશ અમ દઈશ સદશ દાદા સરજ હાલયા મકરન દશ પતગની સાથ જામયો હય કલશોર ઘરઘરનો દલારો ઉતિરાયણનો ભોર

99

મઢલા મોતી

ર� વધાવા� પચમ વસતનરી…

પરન પમરાટ રાગી ધપપડી ટહક કોયલ ર રાત છડી, મન જાદઈ છડી એક જડી …ર રિારો પચમ રસતની

તયજી િરાએ ધશધશરી ઠઠરાઈ ન રનરલી મઢતી અગડાઈ લટારતી... ઉલાસ રનપરી …ર રિારો પચમ રસતની

રનપણવ ઝમતા રતબલ લીલા છાના-છપના જ હરખ રસીલા ઉરની છડ... મદન મસતી જ ...ર રિારો પચમ રસતની

મીઠી નજરન કલરર મિર ન ભાળ ભરચક જ કસડ કોણ ભર.. અગ વહાલ તાજગી …ર રિારો પચમ રસતની

ભરી ખશબ; આ જોબધનય છલકત ર મતિ મજરીમા કોઈ મલકત ભાળી ઉમગી… મૌસમ આ પરીતની …ર રિારો પચમ રસતની (૨)

100

મઢલા મોતી

વતપથગા

તમ ર દયાળ દર ધશરજી જગ કલયાણ જટાએ ઝીલયા ગગ ભગીરથના ફળા ર તપડા ધતપથગાએ પારન કીિા િરણી અગ

મગલ સમગલ દીસ ગગોતી જઠ સદ દસમ દશહરાએ દીિા દશવન તમ ર ગગાજી પધનત પારની તમાર તટ ખીલયા ર તપોરન

હરરદાર ભાર ઉતારીએ આરતી તમાર શરણ થાય સધખયા જીરન ગાય; ગીતાજી ન ગગાજીન નમીએ કધળયગ મરહમા તમારો ર મહાન

દીપમાળાઓની અમી આખ ર ઝીલીએ અલકનદા મદારકની મનભારન પધનત પારન સનાન રહી જાય જ દઃખડા પશાતાપની ડબકીથી જીરન થાય ચરકત

ધતરણી સગમના દશવન આ રપડા િનય! ભાગય ખીલયા ર ભરત કષત ગગા સાગર રગાડ રીણા ધરરકાનદજી હરહર ગગથી રાજીપો રળીશ ધતનત

તમ ર દયાળ દર ધશરજી મગલ સમગલ દશવન દીસ પારન હર હર ગગ, ગગાજી પધનત પારની કરજો સધખયા અમન આજીરન

101

મઢલા મોતી

માર� ગાવ રામ નામન ગાણ

માર ગાર રામ નામન ગાણ રપ રપધલયો ચાદલીયો હરખ અરિપરીન દાર ગજ આજ જનજન ઉર થાશ યગયગન અજરાળ... માર ગાર રામ નામન ગાણ

માત કૌશલયા દશરથ રાજન અતર સખડા માણ ભારત ભોમના ભાગય ખલયા પામી ભરભરન નગદ નાણ... માર ગાર રામ નામન ગાણ

દર કપાએ ગગન ગાજ સદર રામસીતાની જોડી જનકપરીમા મગલ ઉતસર િર આજ િનષ રામજી હાથ માર ગાર રામ નામન ગાણ

િમવ િારક રીર ઉધિારક રામજી રનરાસીન રહાલા રચન પાલક થયા પરષોતિમ કીિ રાજિમવન રખરાળ... માર ગાર રામ નામન ગાણ

ભકતો કાજ રનમા ભમી આવયા માત શબરીન દાર લખણ હનમત રાનર સના હરખ રામસતએ સગરીર સજાણ માર ગાર રામ નામન ગાણ

ભલયો રારણ છકયો મદહોશ શી રામ કીિા િનષ ટકારા કપટી આસરી રધતિઓ સહારી દીિા ધરધભષણન સરરાજ માર ગાર રામ નામન ગાણ

છ ધરજયા દશમી મગલ ટાણ રામ; તમાર નામ રોકડ નાણ છ અમર પદ દાતા એ જાણ, માર ગાર રામ નામન ગાણ

102

મઢલા મોતી

હનમાનજીન હાલરડ…

પારણ પોઢલ બાળ મહારીર ન, ધસહણ જાયો છ રીર જડ નહી જગત જોટો, અરધનએ અરતરીયો મોટો કસરીનદનન નીદર ના આર, માત અજની હત ઝલાર

ભાગયરતી મા ભારત ભધમ, દ પરનદર લાખણ નઝરાણ ઉર પરસન ન આખ મીચાણી, અજની માન સપન દખાણ માત થાશ તારો લાલ બડભાગી, દરાધિ દરની દર પરસાદી િમવપથી શધકત-ભધકતની મધતવ, પરમવિરની ધનત બાિશ પરીધત કસરીનદનન નીદર ના આર, માત અજની હત ઝલાર

પોઢતો પરતાપી રજની શધકત, મખ લાલીની આભા છ પયારી જડીબટટી એ રામની જાણશ જયાર, ચાર યગનો થાશ કલયાણી ભર કલયાણી અજની નીરખ, હરખ ઉર ન આનદ મલક કસરીનદનન નીદર ના આર, માત અજની હત ઝલાર

ભકત ભગરાનના ધમલન થાશ, ભગરદ શધકતનો સથરારો થાશ ગજ વનાઓ ગાજશ રીર કસરી કરી, દશ રદશાઓ હાકથી કપશ લાલ તારો મા લાદશ જલધિ, પરનરગી એ ઘમશ અરધન કસરી નદનન નીદર ના આર, માત અજની હત ઝલાર

રહમાળથી સજીરની લારશ ઊડી, અરિપરી ગાશ ગાથા રડી પનોતી પાસ ન એ ઢકરા દશ, રામ ભકતથી યશ અમર થાશ દરી કલયાણી અજની નીરખ, અમી રસ અતરના ભાર ઉછળ કસરી નદનન નીદર ના આર, માત અજની હત ઝલાર

103

મઢલા મોતી

રથડ� બબરારજ� રણછા�ડ…

ઝલ છ હાથીડા ન ઝમ છ લોક રથડ ધબરાજજો રણછોડ દઈએ ઓરારણા અષાઢી બીજના પિારીન પરજો ર કોડ

બહની સભદરા ન રીરા બલભદરજી મલક જાદર કળની જોડ અમારી સગાઈ સરાઈ માિરજી શખ રાગ ન રિાર ઢોલ… રથડ ધબરાજજો રણછોડ

નગર અમાર આજ ગોકળ રદારન તમ છોગાળા અમ છલ દશવન તમારા રડા ર જગનાથજી અકષત ગલાલ માથ હલ

પરમથી પિરારશ હયામા લાલજી છટયા અજપા લટયા શોર લાલ પીળા રગ શોભ આ રથજી હળર હાલ હરર તરબોળ રથડ ધબરાજજો રણછોડ... મારા રથડ ધબરાજજો રણછોડ.

104

મઢલા મોતી

રાખડરી એમર સ�હન સધાન

સનહના શકન લઈ ઊગી પનમ આજ શારણની ઠારતી આખ ઘલી જોડી િનય! બહન બાિરની

પરવ ત પારન ; રકષા બિન શોભ હાથ રાખલડી ભાત પરમ બધલ જ બિાયા મા લકમી જ સખલડી

રશમીયા તાતણ રીરા રાળ સનહ ગાઠલડી પરભ! માગ જ કરજો જ રકષા બાિર આખ તારલડી

ભાલમા શોભ ધરજય ધતલક જગ જીર તારી શાખલડી ભરભર માગ જ આજ રીરા બન ઉર એજ આશલડી

બન મારી; ત રહરણયભાગી ભાર ભીજ આખલડી રાખડી અમર સનહન સિાન લ બહન ચદલડી

105

મઢલા મોતી

હ� ત� રમાડા� ગા�પાલ.…

રાહ ગોકલ! તાર કર ર ભાગય મહા બલરાન નારાયણ નાથ, પિાયાવ તાર આગણ થઈ મહમાન ભધકત તમારી; ભાળી ભગરાન; પરતાપી સરતાજ પારણ આરી પોઢો પરમવિર, ઝલાર જશોદા માત રાહ ગોકલ તાર…..

ધનષકપટ મનડા દખી તમારા,માખણ ચોર સગાથ ભોળાની સાથ ભોળો અમારો,ગાયો ચાર નદલાલ રાહ ગોકલ તાર…

લાલા લાલાની રટ ગમી, આજ હરખ કપાળ રકરતાર માતા જશોદાના રહાલ રીિાઈ, થાભધલય બિાયો દાતાર રાહ ગોકલ તાર…

અનત જનમોના પણય પામીયા, પરગટ પરભનો પયાર રાિની બસરીના નાદ ખલયા, વરજ રદારન ભાગય રાહ ગોકલ તાર…

લણદણથી ના તોલાતો, મારો કામણગારો કાન યમના ઘાટ; રહાલો રરસાર, સનહ સિાના પાન રાહ ગોકલ તાર….

િનય િનય! ગાય ઘલી ગોપીઓ, હત રમાડો ગોપાલ જશોદાના લાલ જગના રહાલા, થાઓ ફરી મહમાન રાહ! ગોકલ તાર કર ર ભાગય મહા બલરાન નારાયણ નાથ પિાયાવ તાર આગણ થઈ મહમાન

106

મઢલા મોતી

ખળખળ વહ� તા, રળ રમનાના કહ� તા...

ખળખળ રહતા, જળ જમનાના કહતા કદમની ડાળીથી કદીન કાનજી - હળરથી મરકતો પછતો… ત મન ભીજર ક હ તન ભીજર? આ કોયડો હજય ના ઉકલતો!

માર ન મોરલાન, ભાઈબિી રડી ઘાટ પર આરી એ નાચતા મયર પીછ સોહ કાનજી ન પછ- થનથન નાચી કોણ કોન ર રીઝરત? આ કોયડો હજય ના ઉકલતો!

ચરારી ગાયલડી, બસીન ઘાટ પર મીઠી રાસલડી એ રગાડતો રમઝમ હરખાતી, રાિાજી આરતી કોનામા કોણ ર ડબત? એ ગોકધળય પછત આ કોયડો હજય ના ઉકલતો!

રાહ ર ગોકળ! ન રાહ મારા રદારન! કોયડામા બાિ એ કાનજી... ખળખળ રહતા, જળ જમનાના કહતા આજ રાણી યમનાજી રાજી રાજી(૨)

107

મઢલા મોતી

ભાવ� નમરીએ� એારાસરરી માત-

કમકમના થાળ ભરી ઉરમા ઓચછર િરી ઝગમગ ઝગ છ પનમની રાત ...ભાર નમીએ આરાસરી માત(૨)

પથપથ મજીરા ઢમ ઢોલ મનહર દશવન જય બોલ મઘમઘ મિરા રન લીલી ભાત …ભાર નમીએ આરાસરી માત(૨)

કનક કળશની શોભા બારન ગજી ર ધરજા ઢમઢમ રાગ નોબત પનમની રાત ….ભાર નમીએ આરાસરી માત (૨)

લાલ ચટક ચદલડી કર ધતશળ મારલડી લોક ઘમ ગરબ માડીન દરબાર મનહર દશવન ઐવિયવ અપાર …ભાર નમીએ આરાસરી માત

મગલ દીશ ધશર છતિર પનમની રાત જય જય અબા ભરાની ઓ માત …ભાર નમીએ આરાસરી માત(૨)

108

મઢલા મોતી

તર એાપણ સરહયાર…

ડાળ બસી પખી ટહકય િરતી તારી; ગગન અમાર પણ ભલ, તર આપણ સરહયાર

ફરફર ફરક પણવ સજીલા છડત અધનલ ગીત મજાના શોભ રતબલ લઈ હીચોળા ભલશ કહરાન; ભલા માર તાર મહાદાતા, તર આપણ સરહયાર

અમ રનપખીનો આશરો મોટો બાિ હરલી, ત મળ ના જોટો ભરી હરખ, ગહ સતાનો પલશ લીલડ નરલ અનઘ રપાળ મારતર, તર આપણ સરહયાર

ઋતઋતના કામણ ખીલતા ખાટા મીઠા ફળોએ મહકતા આર નીરખ મગલ રપાળ અપફ ધરસામો; કરણાથી છલકાત અનકટ, તર આપણ સરહયાર

ગગન ગોખથી રહતી િારા લીલાછમ હરખ ડગર કયારા શોભત રનમાળ રપલ સરાળ સરાયા સતસા િર જ નઝરાણ જગદાિાર, તર આપણ સરહયાર

109

મઢલા મોતી

એા� પપતા શરીફળસા... [હાઈક]

હયા સરસા, ધપતા ઓ શીફળસા

જીરન ભાષા

ધપતાન નયાર છત છ જ રપાળ

ધશર ભાળ

ઉર ઝરણા પહાડી જ પરધતભા િનય જગ આ!

ધપતા તમારા ઉર ભાર મિરા દ અજરાળા

110

મઢલા મોતી

મા ચદન એગગયારરી…….

મા મમતાન મગલ મરદર જગ આખ પજારી રાતસલયમધતવ ઘડી પરભએ િન જનની ખમારી

રભર માનો હત ખજાનો સખદાતા કલયાણી આખ અમી ન સાગરપટી અકષય મા દાતારી ….જગ આખ પજારી

હાલરડા મા તારા ઔષિ! - ખોળ સનહ સમદર ત પકર મા મોતી મોઘા ઝીલતી ઝોલ નીદર

કમ રમ મા શામળ ખોળ જાણ હ અલગારી તયાગ મરત ત, મા દરી ત મા ચદન અધગયારી…જગ આખ પજારી

111

મઢલા મોતી

લખતરી મા ત વબસયત....

એક ધરિાતા બીજી માતા િનય જ! ભાગય સરયા ઉતાર ના ઉતર એરા ઋણ જ તારા મયા

મઘમઘ થાત હય તાર, ઝીલ શશર નયાર હાલરડા એ મીઠા મોઘા હફ ભર ભર સાર

માત તમારો િમવ જ એક સમપવણ ન સરા ત ઘડરયા ધરભધતની પાલરડ તર મરા

કાગળ જરા કોરા અમ લખતી મા ત રધસયત કમ ન માના ચરણ પખાળ? રભર િરતી રધળયત

મિરમ અમત પાન જ મા ત, પરગટ થય ઘર તીરથ ઈવિરની ત આપકળા મા િનય જ! સસાર ગરથ (૨)

112

મઢલા મોતી

વહાલરી દરીકરરી…

મમતાએ મઢી સસકાર ખીલી રહાલી દીકરી

ભર બપોર દોડી બારણ ખોલી િર જળની પયાલી રહાલી દીકરી

હસ તો ફલ ખીલ ગાય તો અમી ઝર ગણથી શોભ પતળી રહાલી દીકરી

રમ હસતી સગ સખી મારતર શીખર પાઠ રઢી સૌન હદય તારી છધબ જડી રહાલી દીકરી

રીતી અનક રદરાળી જાણ રહી ગયા પાણી સોળ ખીલી જ રાણી રહાલી દીકરી

પજયા ત માત પારવતી પરભતામા માડરા પગલી રદન ધરજયા દશમી રહાલ રળાર દીકરી

લરાયા લગન આગધણય મહક સગિ તોરધણય

113

મઢલા મોતી

ગજી શરણાઈ, રાગયા ઢોલ શોભતી રરકનયાની જોડ

ધરપર રદતા મગલાષક પીળા શોભત કનયાના હસત આરી ઢકડી ધરદાય રળા મારતર ઝીલ છપા પડઘા

હય ન સમજાય વયથાની રીધત રાત કમ કહરી બોલ દીકરી

ઝીલયા રડીલોના મોઘા બોલ રગર રાક ખમયા સૌના બોલ દીકરીની વયથા ઉર ઉભરાણી કમ સૌ આજ મન દો છોડી

આરી રડતી બાપની પાસ બોલી કાનમા ખબ જ િીર કોન બોલશો-રઢશો પપપા હર? હ તો આજ સાસરરય ચાલી

કર અતર રલોરતા શબદ બોલી જદાઈની કરણ કરી કથની થયો રાક લટાઈ દધનયા મારી આજ સબિની સમજાણી રકમત ભારી

આખના અશ બોલ રાણી નથી જગ તારા સમ ધજગરી ત સમાઈ અમ વિાસ દીકરી તારા શબદો ટપકાર આખ પાણી ઓ રહાલી દીકરી! ઘર થય આજ ર ખાલી (૨)

114

મઢલા મોતી

બચપણ [છદ : ધશખરરણી]

ચહક આનદ, બચપણ હસી, કષ હરત

રમ એ મસતીથી, હરપળ િસી, હષવ િરત

પરસાદી ત મોટી, ધરમલ મિરી, ફલ સરખી! મઢ ગોરા ગાલ, મખમલ રહ, આભ િરણી

રડી ભાષા કાલી, કલરર સમી, સખ ભરતી

નથી કોઈ ધચતા, શરણ પરભન, પણય ભરણી

કર પોતાના એ, મનહર રપ, મગિ રદન

અન દોડ હોશ, ડગમગ પગ, હાસય ભરણ

મળ માનો ખોળો, અભય સખદા, હફ િરતો ઘડ સસકારો એ, મરકટ મન, ભાધર ઘડતો

ભલ ભળા બાળો, નયન હરખ, રદવય કષણ એ

હસ હોઠો નાના, મરક મરકી, ભાર ઊભય

રદ રાણી મીઠી, મખ કમલથી, શશર મહા

અમી સીચ હય, શત સખમયી, રભર અહા!

115

મઢલા મોતી

નામ માર છ� ખશરી

નામ માર છ ખશી, ખશી ખશી હ બોલ એક બ તણ રદ તો, બા દાદાન લાગ રાહલ રન ટ થી કહ તો,મમમી પપપાન હસતા ભાળ ખશી ખશી હ બોલ

બા દાદા કહ રારતા, ધશયાળ કાગડો પરી મલૉમ કહ હોલડ માય હનડ નહી તો પડશ ભલી રમતા રમતા ઊઘ , ઊઘમા હસ થોડ થોડ ખશી ખશી હ બોલ

બા બનાર મારા માટ રોજ રોટલી શાક મલૉમ ડડી સાથ ભાર મજન, પયારા ધપતઝા ન કોક ખાઉ થોડ બગાડ ઝાઝ, તોય રહાલ કર રપાળ ખશી ખશી હ બોલ

બા કહ ફોક પહરી, ત મજાની ઢીગલી જરી લાગ શોટવ ટીશટવ પહરી, મમમી સાથ હાઈફાઈમા ભાગ રોજ રોજ નરલી રાત, હસતી રમતી માણ ખશી ખશી હ બોલ

બા ગરડાર માના ગરબા, દાદા શીખર હાથ જોડીન રામ મમમી પપપા ઊપડ કામ, બોલારી બાય બાયના જાપ હસી હસી હ રમ ભમ, થાકી દાદા પાસ દોડ ખશી ખશી હ બોલ

રાત કહી મ મારી છાની, બોલો તમન કરી હ લાગ નામ માર છ ખશી, ખશી ખશી હ બોલ

116

મઢલા મોતી

ગા�કળમા એવળા વાયરા વાયા!

આ ધરરહની રદનાના શળ કમ કરી સહશ ગોકળ? રોતી દઃખતી આખલડીય, દખાય મન ઝાખ શ સાચ જ શયામ, જાય છોડી ગોકળ આખ?

કહી માખણ ચોર કીિી ર ભલ નહી માગીએ; હર મટકીના મલ દરર અતર ન રિાયા છ મિ કઠ ના તયાગો.. મારા માિર રદારન

ના સભળાય વહાલા મોરલાના બોલ ભાભરરાન ભલી આ ગાયોની ઝોક યમનાએ ઘોળી પીિો છ રગ શામળો કમ કરી માન? છોડ જશોદાનો લાડલો

શીદન કીિી રાતો સૌ ઠાલી ક રાિાનો હ ન રાિા મારી

નાથ ચરણોન આિાર આપી હરખત આ જોન કર રડ છ કદમ હીબકત?

ઠાલો કહતો ફરતો ક હ રકઠ ન વરજનો આજ દીઠો લાલ તન, જતો થઈ મતલબનો

કમ કરી ભલશ કાન તારી બસરીની માયા? હાય! આજ ગોકળમા અરળા રાયરા રાયા

117

મઢલા મોતી

પરદ�શમા

ઠકયા દરરયા ન અમ પગયા પરદશ

છોડા રતનના ર વહાલ

દોમદોમ સાહબીની રાતોમા ડબી સોન પીજર પરાયા ર લાલ

એની રદનાના સાભળજો હાલ!

જમરાના નોતરા ના દશો આ દશ,

મારા હયાન લાગશ ર ઠસ

ભાણ બસી ન જમરાની મજા,

વહાલા! ખોઈ અમ આરી પરદશ

રતનની રાત તમ ના છડજો

પરદશની આકરી લાગ આ રઠજો

કરી મળતી હફ આગણાના તાપણાએ, ન રાતોના તડાકા, ધરસરાયા આ દશ

રાતાનકધલત ઓરડ થાતા મઝારા, ઝર માર નાન હરદય આરી પરદશ મળામા મહાલરાની રાત ના છડજો

પરદશની આકરી લાગ આ રઠજો

કોયલના ટહકાએ, ટહક મારો દશડો, ન મઘલો નચર, મોરલા ન તાનમા

સગમરમરના પથથર સમ આજ હ, સરદનાના સરો ખોળ પરદશમા

પાદરની ભભધતની રાત ના છડજો

પરદશની આકરી લાગ આ રઠજો

118

મઢલા મોતી

છ છ ઘણય આ મસતાના દશમા, નથી જડતા દાદા દાદી એના રશમા! બાપથી સરાયા એ ખોળાના હતડા, ખોયા ન રોયા અમ આરી પરદશમા હાય! હલોમા ડબાડી અમ પરીત જો રતનની મીઠી રાતો તમ ના છડજો

119

મઢલા મોતી

મ�ળ� ઝટ રઈએ�…

ઊડ રશમીયો રમાલ છાયો આકાશ ગલાલ... ક મળ ઝટ જઈએ (૨)

રાગ રગડાના ર ઢોલ છડ પારા મીઠા બોલ હરખયા હયાના ર હત ગાડ ઘઘરીઓના ગીત… ક મળ ઝટ જઈએ(૨)

રડા ગીતલડા ગરાય મખડ મલક મલક થાય લીલી લીમડીય લહરાય ફરફર પાદડીય ફરકાય… ક મળ ઝટ જઈએ(૨)

માથ પાઘરડય સોહાય પગ મોજરડય ચીચરાય કસકસ જોબધનય છલકાય છપન હય ર હરખાય... ક મળ ઝટ જઈએ(૨)

ગાજ રકલકારીના નાદ ભર ઉછાળ ર ડાગ તાલ ગરબીય ગરાય છતિરીય ઘમમર ઘમમર થાય… ક મળ ઝટ જઈએ(૨)

મનડ ચડ ર ચગડોળ આબ બોલ કોયલ મોર

ઝાઝર ઝમક કરી જોર સાભળ રાલમ એનો શોર… ક મળ ઝટ જઈએ(૨)

રડા જામયા છ ર રાસ ભાળ ભોળો ર ભરથાર… ક મળ ઝટ જઈએ(૨) મારા છલ છોગાળો રાજ દીપ જોિપરી ર શાન માર ચીતરારા છ નામ હરખના ઉભરાયા છ જામ… ક મળ ઝટ જઈએ(૨)

120

મઢલા મોતી

જ�બનનય એાર રમત હાલ

જોબધનય… જાણય ના જાણય ન ઊડી જાશ જોબધનયાન રગમા રાખજો રાત, ક જોબધનય જાશ હાલય ગાત

પરમન તો ડમર મદમાતી નજર હસી હસી કોણ ખોરાત? સરહયર મોરી જોબધનય ઝાલ ના ઝલાત, ક જોબધનય આજ રમત હાલય

હય ર હરખાત મનડ રલખાત રસતન રાયર કોઈ રીટાત…. સરહયર મોરી છાન છાન શ મલકાત.. ક જોબધનય આજ રમત હાલય

કામધણય કજરાર ન શારધણયા િાર મછના દોરામા શીદ લપટાત... સરહયર મોરી ઢોલન તાલ થનગન થાત... ક જોબધનય આજ રમત હાલય

પરમની ર રાત જીરનન ભાથ રહાલના રાયર પરદશ જાત… સરહયર મોરી પળપળ જાત ધરખરાત… ક જોબધનય આજ રમત હાલય

કમ બાિ રશમીયા િાગ? જોબધનય ઉડત જાત રાટ... ક જોબધનય આજ રમત હાલય

121

મઢલા મોતી

ભારત રતન

સતયમર જયત મત જ ખયાધત રિાર રતન, રદ જ ધરભધત

ખશબ સમ જીરન કાયવ ઉજાશી તમ તો રતન- ગલાબ સરાસી

ખીલયા નર રતનના તર સગ િર રાષપધત ગૌરર શત રગ

સકળ રતનના મલય જ ખલા તમ તો ‘ભારત રતન’ અણમલા

ગરવ રાષ સનમાન જ યશરતા િનય! ઓ રતન સાચા જ શભરતા

રતન પરમના મોઘા હીર સજીન ઝળકયા ધશલપી, ખદ રતન જ થઈન

122

મઢલા મોતી

હ માનવન� ખા�ળ

એક રદન અચાનક, ભગરાન આરી ઊભા ર સામ પછ મજન શ શોિ? ‘આકાશદીપ’ ત અિાર દીરો પરગટારી અહોભાર, બોલયો ભાર િરીન ધરશાળ જગ શોિરા નીકળો હ માનરન

હસી બોલયા ભગરાન અચરજથી, અલયા માણસન કીરડયાર તારી સગ ભાળ શાન પાછો લળી લળી કહ હ માનરન ખોળ? ભલા ભગરાન…..

કારોબાર કરો તમ ધરરાટ વયોમથી, ન દરદર રહી સાચી રાતો કમ કરી સમજાર? સાચજ તારા આ જગમા, માનરન હ ખોળ

રદ ધરિાતા, પશ પખી માનર સૌન, સરજયા નોખા નોખા શાની પીએચડી કરરા નીકળો, મારા બહાદર બચચા?

રાત ધરચારો હરર મારા, સાભળી મારી રાત પાડોશીન પરમ કર એરો, માણસ આજ ખોળ

બતારો એરો માનર જન, માન સાચો સાચો સત િરમીન ઘર િાડ ન પાડ, તોડ જગના જઠા તત કરણાથી છલક અતરન, રદલમા હરપળ લાગ દાહ દરરી ઊઠ હય એન, દખડા ભાળી કોઈની પાસ

ભગરાન ચમકયા, ધરચાર અતર, જરર કઈક થઈ ગછ ભલ છપપન ભોગ આરોગી, શ મન લાગી ગઈ કઈ ઝક? એતો હ શ જાણ જગદીશ,રરના રારતર દખ ચોપાસ લડ માનર માનરથી આજ, સાગર િરતી આકાશ

સખી થરા તમ દીિ, માનરન ઉતિમ બધદધ બળ છળકપટથી આ સદર ધરવિ, ઘોળા ધરષ રમળ

123

મઢલા મોતી

ભાઈની સાથ ભાઈ લડ, બાપની સામ બટો પરરરારમા પીરસ નફરતન, માનરથી માનર છટો

ધદિા િરી બોલયા ભગરત, કાલ જરાબ તન હ આપ બોલી એર ઉતારળ અતધયાવન થઈ ગયા પરભ હ અિાર ભટકી ભટકી, જોઉ રોજ પરભની રાટ મારી રીત હજએ આજ, હ માનરન ખોળ

આરો સાથ મળી શોિીએ, પરભના એ માનર રગીલા હર ના કરશો તમ, ઘડરયાન રિ રિ છોભીલા.

124

મઢલા મોતી

વવશવ વદય ગાધરી…. છદ-શાધલની

મા ગજ વરી, િનય ત છ સભાગી તારા ખોળ, પરગટયો ધરવિ ગાિી

દરર હયા, દનય ધનસતજ લોકો દખી દઃખી, ભારતીની ગલામી

અગરજોની, યાતના તારહમામ છડી કરાધત, રાહ તારી અરહસા

જાગય જોશ, શૌયવ તારી જ હાક આઝાદીની, ચાહ રલાય આભ

ગાિી મારો, શાત રટોળ ઘમ ગજ ફ છોડો, જાર છ દશ મારો

ઝઝારાતો, દ દહાઈ જ પઠ તોડી બડી, રાષધપતા અમારા

રહસા ભય, ધરવિ આજ રડ છ સતાણી છ, બિતા માનરીની

દીઠી ગાિી, રાહ તારી જ સાચી ધરવિ રદ, ઓ ધરભધત મહા ત

125

મઢલા મોતી

ધનય! એખડ ભારતના નશલરી…..

રાષ ગૌરર છો અધભમાની િીર રીર રલભ સનાની રભર યશ રકીલ િરિર ગજ વર રતન ભધમ ચરોતર

સાદગી કનહ તર અમીરી ગાિી બાપ સગ ઝગી ખમીરી આતમીય િરતી પત કાયવદકષ વયરહાર શદધ ત લોહપરષ

િનય! અખડ ભારતના ધશલપી એકીકરણની અટપટી સલઝી લકય રિી ચાણકય જ ખયાધત ભારત માતની ધરરલ ધરભધત

દઢ સકલપ એ સરદાર પરરચય ભાર રદના ઉરથી જય જય(૨)

126

મઢલા મોતી

ધનય! એા� વવવ�કાનદ…

ભલી ભોમકા નગરી કોલકાતા ચરણ ઝક નરનદર દલારો પરમહસ શીરામકષણ હરખ પારન ગગાસાગર રકનારો

ગા ભજન ત ભાર િરીન માપ અતરના ઊડાણો પરખયો યોગી આતમરામન મળો પણય ભધમ રખરાળો

રરધદધ-ધસધદધ સીચ મા કાધલ પામયો પરકાશ પલભરમા લઈ કમડલ હાલયો રદાતી સાકષાતકાર રમ અતરમા

તણ સાગર સગમના દશવન ધયાન િર ધરરકાનદ સકલપ કીિો સાગર ખડરા હાલયા િમવ પરરષદ

જાન ભડારી સત સાકષાતકારી ઉનત મનનો આનદ ફરકયો રારટો યશ દ ધશકાગો િનય! ઓ ધરરકાનદ

127

મઢલા મોતી

ધનય! ડાૉ. એબલ કલામ

પારન િરણ જ રામવિરની જનમભધમ તર ગૌરરરતી મઠી ઊચરી તર શાન િનય! ડલૉ અબદલ કલામ

સરય પરકાશયો કમવઠ દીપ ખયાત ‘ધમસાઇલ મન' યગ પરખર ધરજાની તર નામ િનય! ડલૉ અબદલ કલામ

દીઠ રતનોમા ત અદક રતન ગૌરરરત જ સાચ ભારત રતન ભારત દશન ગૌરર ગાન િનય! રાષપધત ડલૉ કલામ

અમર ઇધતહાસ અરકત તર નામ દશ દ શત શત સલામ િનય! ડલૉ અબદલ કલામ

128

મઢલા મોતી

ભારત ભાગય વવશ�ષ

િનય િરાતલ પણય ભધમ ત મા ગગાના આધશષ રારણસી આ ધરવિનાથની ભારત ભાગય ધરશષ

માડ મીટ જ દશ આપણો જન કલયાણ જપ જપજ ગૌરર સારજ શર ભોમન સરજ સમ ત તપજ

સરપન જ તાર શષ ભારત કધષ કરાધત મહાજયોધત જનશધકત એ ભાગય ધરિાતા નામ નરનદર જ ખયાધત

યરાિન હધથયાર આપણ ધરકાસ શખ હર દાર ધનત ધતરગ હો જયઘોષ ઝમજ જ રણટકાર ઉનત ધશશ હો પયાર(૨)

129

મઢલા મોતી

માઘવારરી [છદ : મદાકરાનતા]

આવયા છ ર, કરઠન દનડા, મોઘરારી રલાર પો ફાટન, તન તપરતો, દોડતો કષ કાય ભારો કદ, ધનત ધશખર ન, ખટતી આ કમાણી સૌથી સસતિો, હ જ સબળતો, કોણ સણ કહાણી

130

મઢલા મોતી

હ ન� ત ર થઈ ગયા સસતા.…

નથી રિી મોઘરારી રીરા રદ રધપયા હસતા સાભળો મારી રાત સયાણી હ ન ત જ થઈ ગયા સસતા

ભરષાચારી તત મહા તગડ રોજ સરાર સપન સરકારી ધતજોરી કર તાળ ખોલ ગણીન અપન

કાળા િનની આજ દહાઈ બગલા રભર ગાડી કયા છ મોઘરારી બોલો? લહર કર ભાઈ લાડી

પરસરાની કમાણી બાપડી જાણ લગડી ઘોડી ખા થોડ ઓછ ર પહલરાન રળ રડરાન છોડી

131

મઢલા મોતી

રગરબસલરી સરકારરી માઘવારરી.....

કોણ આર જાજરમાન છમકાર, રાલીડા! દોન અમન ઓળખાણ રગરસીલી સરકારી મોઘરારી રાય મોહનની પટરાણી જ જાણ

પાતધળયા વહાલા હતા જ પહલા, ફલતા એ ફગાર જ રાતરદન જાય મોઘા એ રદલહીના દરબાર, રાહ જ જએ ગઠબિન મહાજન

ના કરશો ધચતા ખચવની રાણી, દશ ધરદશો દશ જ સૌગાદ આધથવક સકટ અમ િોઈજ પીશ, ઝીકશ ભાર રિારો તયજી લાજ

લોક કાળા ર િનની રટ લગાર, ન અમાર મોહનજી છમકછલા દશ આખો રટશ જ ધરકાસ ઠલા, રાહ! ભોળાજી રહીશ રાજ ઘલા

132

મઢલા મોતી

ઉછાળા� હર હૌ ય� તા�ફાન

ગજાર આ અબર, લઈ ધરપલરની આગ દહાડ દશ આ રગડાના પહાડ આવય છ રીર ટાણ, દશરહતન લાખણ રનરાજ થઈ નાખરાન તાડ… ઉછાળો હર હય તોફાન.

ભરષાચારી ભોરરગ દીિા છ ભરડા મહા લોકશાહીના મલયો બભાન માનયાતા મોટા એ નીકળા છ ખોટા લટતા દશન લોધભયા શતાન

પાખડીઓ પીખતા િરાની િયવતા કોરટજન શધકત કમ અસહાય? રાગયા ર બયગલ ઑગષન આગણ નથી કાયર શાન લજરાય?

દશન ગૌરર રહમાલયશ પારન જધિ જાઓ ગરરા જરાન ગાજશો તો રરસશ રાદળ ભલાઈના ઉછાળો હર હય તોફાન (૨)

133

મઢલા મોતી

ચટણરીના ચકરાવા…

ચટણીના ચકરારા ચકરમ પરચારના પડઘમ, દારત ભરષાચાર ભગારો િન કાળ ન રમ.

સતિા એ સગપણના સોદા કોણ સત કોણ દત? કામ આર એ સાચો સાથી અરર નકલી તત

િયાવ રશ ઝભભાથી સજજન કટકી ગોરખ િિા દડા ઉગામી સતયરાદીન કરતા રાજ જ ખિા

લતીદતીની બોલબાલાજી ચટાય એના જ રાજા, પકષ કર ર સરાગત મોટા તકરાદીન ખાજા.

ચગ ચગારતા ટીરી છાપા જાધતરાદ ન િોકો, મતાધિકારન ગણયો સસતો તો પાચ રષવની પોકો.

134

મઢલા મોતી

નાયગા વતધા�ધ�

ઠર ઠારતા ઉતિરીય ભખડો રચ જ સર જાણ મીઠા જલડરા લહર નદી ધનમવલા ધતિોિ િસ નીર ખીણ રચ જલમાગાવ

મળી હફ ન ખીલતી િરણી આ ઝમ ડગરા થઈ મદમાતા ઊડ ચહકતા રદપખી ભોળા ભર કલરર ગોદ અતરાળા

રમ સાગરા સરરપી જલરાશી રહ ધતપથી નાયગરા રમઝમી નયન રમય દીસ જ ગૌરરરતી રચ િોિ આ ખયાત જોબનરતી

ઘણી આપદાઓ રમ કદરતી થઈ સાકષી ત ઇધતહાસ યગી રહ રીજળી રગ આ જલિાર અપફ ઐવિયવ દશવના બહરપી

135

મઢલા મોતી

મયરના કામણ…..

તારા પીછાનો રીઝણો શોભ રપાળો તારી કલગીનો તાજ રડો રરઢયાળો મોર ત લાગ છ છલછોગાળો

મહધલયો ગાજ ન થનગન નખરાળો રનરગડ ઢલ સગ દીપ દીરાનો મોર ત લાગ છ છલછોગાળો

રમતો ભપક કળાયલ કોડીલો મોરમગટ િરી હરખારતો ગોપાલો મોર ત લાગ છ છલછોગાળો

મયર કરા ર કામણ તમ કીિા હરરએ તમારા સરનામા ર દીિા

મ તો રહાલ કય ગોકધલય ગામજી મોરપીછ મગટ ઓળખાયો મારો કાનજી

તારા રાજ રાજવિરી ભપકા રપાળા મોરલા તમ સૌન ગમતા છલ છોગાળા

136

મઢલા મોતી

મજનરી દાડમડરી… છદ-ઇનદરરજા

રોપયો અમ આગણમા જ રોપો ઝમ ઢળ રોજ થઈ બીચારો પોષયો િરાએ, છલક રસીલો દોડી રમાડ તન કમળો એ

આકાશ મધય રમતો રધર ન ભારો ભરી મોસમ ગાય ગીતો સીચ િરાએ જળ મીઠડા ન છડ જ રાતો મનડ ચરહતો

બઠા જ શાખ ફલ લાલ રાતા આરી રમ ર રનધમતો રડા દ એ પરસાદી રસની જ સૌન ર િનય! ત ઈશ કતાથવ ભાર

બઠા અમ સૌ પરરરાર હત ખીચ જ તસરીર બાળ નાના ન પષપ રાતા હસતા રપાળા મળો િની રભર ખજાનો

દાદા ગમી દાડમડી મજાની એથીય વહાલી તમ આ ખશાલી બોલી અમારી ‘ખશીજાન’ નાની છ ન મજાની મિરી કહાણી (૨)

137

મઢલા મોતી

હ કા�ન� કહ?

િનય ઈદ! િર જગ શીળી ચાદની સદા સણ મિરા રર ઉર છ ચદર પણ દાઝ, સયવ રકરણોથી, કોન કહ?

રાહ પરભા! શ અનપમ શોભા િર રદ સૌ જોતા લાલીમા ગગન અગ, છ ઝાકળ ઊડી જાઉ, સયવ રકરણોથી, કોન કહ?

ભીજર ડગરા ગાતા ગીતડા છડતા મસત સગીત આ, સણ ઝરણ ન રદ રમત, છદ દહ પથથરો, કોન કહ?

ઘઘરતો સાગર હ સમરાટસો સપત ખડ લહર ધરજા, ના તયજી શક ખારાશ મારી, દારાનળ જલ ઉર, કોન કહ?

શષ સજ વન પરભ પયાર, દરતર પરગટારરા જગ િર ત માણસ જ મટી જાય, તો પરભ કહ, હ કોન કહ?

138

મઢલા મોતી

શબ ર થઈ માર� ઊગવ છ� વાલ�

શબદ જ થઈ માર ઊગર છ વહાલ પણ લાગણીની ભીનાશ ના ર ભાળી આ કાગળ રહી કોરા! ધનઃસાસા નાખ ધપજર મહી પરાણી જ મના રાણી

આવયા જ સદશા ભીતર ઘઘરતા ચઢ જ તોફાન કોક ભલીભાન રલાય હય , ભીજયા રકનારા સકા ન ચીતરાઈ આ રત ભોળી ભાત

ખખરીયા ર રાટ અબોલા મીઠા રાવયા અમ દાણા સનહના ચોપાસ ટહકી રસત, રમ રાય ર રમઝમ લખયા જ ખત ભરી શબદમા સરાસ

139

મઢલા મોતી

એકર [છદ : ધશખરરણી]

િરાથી ડોકાય, રપ મખમલી, અકર રડ િરી હફો હય, ષટરસ ભરી, ભાત િરશ લહરાશ ગાશ, ઉપરન બિ, સનહ િરત રસ સીચાઈ એ, કસમરજથી, આશ ભરશ

હતી મસતી અગ, મન મલકત, યૌરન તન ખશાલી ખીલીતી, હરખ લહર, ગોદ ભરણ પરણાલી સસકારી, સબરસ િર, આગણ મહી રમ માતતરથી, ઉર ગહનમા, સરપન ઝરણ

થજ ત રાધજત, મમ જગતન, ખબ મિર ઝગ હય આશા, કળશ યશનો, ધશખર િર થજ લાખોમા ત, પરમ િરમી, એક રીરલો રચ કોઈ ગાથા, અમર યશની, રાલમીરક સમો

સણ દરી સતિા, શભ મનન આ, માત ઉરના ચહી બોલ; મયા, ખદ અરતર, ગોદ રમરા

140

મઢલા મોતી

લખ ર� કાગળમા એ� લા�ક સાૌ વાચ�

લખય જ કાગળમા એ લોક સૌ રાચ મ તો રાચયા છ તમન એમન એમ

ભટ િરી અમલખી આ, રાહ ધરિાતા! સનહ અન સદરતાના સગપણ અમીર રાત લખલી સઘળી લાગ જ અિરી હયાની રાતોના જ ઊડાણ અગાિ

રભર તારો આરસમા ભાળ જ થીજલ ના નજરોમા જ સમાય રપલીય રરદાન સના મનથી કાગળમા કમ આલખ? મ તો ઉકલયા છ ર એમના એમ

આ સરતા ફોરા ગાલ જ લખ ભીન ઝીલ આ ધરવિ હસી રરરાત રાયર આ સફરોની સરધભ એજ અમરરલ અકષર અઢીન પછી પઢરા કમના ર કમ?

રાત રસત તણી પછીએ જ કોયલન એ ટહક ન રગડો ર ઝમતો ગાય બિ જ હોઠોથી પયાવ ર જ રણએ આ રગડામા રમયા ર એમના એમ

લખય જ કાગળમા એ લોક સૌ રાચ મ તો રાચયા છ તમન એમ ન એમ

141

મઢલા મોતી

કનક ત ભાગયશરી ઉપહાર….

સોનરી ખનખન ઝગ જાત જાણ ખીલત નર પરભાત કીધતવ ન કલદાર... કનક ત ભાગયશી ઉપહાર

રાજવિરી મગટ ધસહાસન દ ત દરબારી જ સનમાન સોનરી સરતાજ કાચન ત ધરજયશી શણગાર... કનક ત ભાગયશી ઉપહાર

મદરા હમ તણી જગ ધરવિાસી શીમતાઈ શાન ધનરાસી કૌશલય ન તોલ રહરણય ત શષી કદરદાર…. કનક ત ભાગયશી ઉપહાર

ચાહત મદરા અગઠી, વહાલા કગન જોડ શકન દલારા ખનનન એ રણકાર હમ ઉમગી આનદનો ઉપહાર …. કનક ત િરતીનો ઉપહાર

142

મઢલા મોતી

એાવા�ન� એ�કલતા ઘટરીએ�…

ભલીન ભાજગડ, ઓઢ હ ભોળપણ ધરસરી કોલાહલ, ઝખ હ પલપલ ખલા આકાશ નીચ ઝમીએ આરોન એકલતા ઘટીએ

ગગનન છત આ, અડોઅડ ન દર રગડાન કદરા, કલરરના નર રરસતા આભલાન ઝીલીએ આરોન એકલતા ઘટીએ

મિ રસતીના રાયરાના ડાયરા મનડાના ઓરતા, ઝરણાના ઠમકા કદરતની મસતીમા ડબીએ આરોન એકલતા ઘટીએ

નફરતન ઢોળી, હયા હીચોળી િરણ િરત ઉમગોની ઝોળી વહાલના રિામણા રલોરીએ આરોન એકલતા ઘટીએ

143

મઢલા મોતી

ઈવતહાસ એાલ�ખાય છ� .

મળી છ રામણી નતાગીરી આ દશન થઈ ભોળા જ દતા જ દગા, પજાય છ નથી કોઈ સમજ, આતકના આ મળની બનીન ભાગલારાદી પરજા છતરાય છ

ધજાર ધરવિન ટપી ગળ આ દાનરો ન છ કોઈન ભલ, ઊલટ એ પડઘાય છ હર આવયો સમય છ પરખરાનો સતયન ના બોલલ ઘણ લોક મનડ રચાય છ

કહોના ક જમાનાની સદા છ રીત આ તમારા ભોળપણનો લાભ ઉઠારાય છ િરી ન જોમ કદી ર પડો યાહોમથી પરજા જાગ તો, ઇધતહાસ આલખાય છ

144

મઢલા મોતી

રપલ કા�ઈ મળ મન�… ગઝલ [છદ-જદીદ] ગાલગાગા ગાલગાગા ગાગાલગા

રાત મારી ફલડા છાની ના રહી આજ તમથી રપલ કોઈ મળ મન

રગમાથી રગ કરા ખીલયા હર સરયમ ધચતકાર થરાન મળ મન

શીદ માડ દર વયોમ નજર હર ચાદ શ રપ ઘઘટ તો જડ મન

ના મન ઓ રાદળી ભીજારો રિ સનહ સરરાણી શ કોઈ અડ મન

ના જરર માર તમારી ખશબ પરન તરબતર કરત જ કોઈ ભટય મન

લાગતા ટમટમ દીરા ઝાખા આ ગલી ઝરખડ ઝગમગત કોઈ મળ મન

ના હર દજો પખીડા સદશ બહ છલકત ઉર આનદ તો મળ મન

સદર ગઝલ થયા તમ ન ગાતો બિ શાયર મહરફલન ધબરદ મળ મન

આજ નયન ‘દીપ'ના શમણામા રમ ભલરા સઘળ જ કોઈ મળ મન

145

મઢલા મોતી

છ� રકનારા બ� રદા... ગઝલ

િમવ મારો િમવ તારો, છ રકનારા બ જદા જલ રહાર એક બન, સતય એ સાચ બિ

રાત મારી રાત તારી, રોજ હ રટતો રહ જો અમારી રાતથી ડગ, જગ રમ નયાર બિ

રગ ખીલી સાજ વયોમ, આરકાર રાતન જાણતી એ ભોર થાય, મગલા પયાર બિ

દર વયોમ સયવ જલતો, તપત સાગર આ િરા મઘ જયાર નાચશ, લીલી િરા ચાર બિ

સાત સાગર; સાત ખડો, રોજ નોખા પાડતો જો ધરચર વયોમ હ, છ મારી િરા ચીતર બિ

ગોખમા ‘દીપ’ જલતો ન, અશ પશાતાપના તજમા શદધા ભળ તો, તર સગ ભાળ બિ

146

મઢલા મોતી

ઘમ� ગરબા� ગરરાત….

ઢોલીડા…ઢોલીડા… આજ િબક માઝમ રાત… શોભ નરલા નોરતાની રાત …ક ગરબ ઘમજો રગ આજ.

ઘમમર ઘઘરીઓ ઘમ… ઘમ… ઘમ… ઘમ ગરબો ગજરાત… આજ મગલ છ રાત, જામયા તાલીઓના તાલ (૨) ક ઢોલીડા…. ક ઢોલીડા…. િબક માઝમ રાત… ક ગરબ ઘમજો રગ આજ.

એક તાલી, બ તાલી… દજો ર સાથ તાલી(૨) ક ગરબ…(2) ….ઘમ આરાસરી માત શોભ નરલા નોરતાની રાત …ક ગરબ ઘમજો રગ આજ.

ઘમમર ઘઘરીઓ ઘમ…ઘમ …ઘમ … ઘમ ગરબો ગજરાત…આજ મગલ છ રાત, જામયા તાલીઓના તાલ(૨) ક ઢોલીડા…. ક ઢોલીડા…. િબક માઝમ રાત… ક ગરબ ઘમજો રગ આજ.

એક તાલી, બ તાલી.. દજો ર સાથ તાલી(૨) ક ગરબ…ક ગરબ…. ઘમ પારારાળી માત શોભ નરલા નોરતાની રાત જામયા મીઠડા તાલીઓના તાલ …ક ગરબ ઘમજો રગ આજ.

147

મઢલા મોતી

શદધાના દીરડાન… તાલીઓના તાલ છ િબક છ ઢોલન ભધકતની હલ છ ગાઈએ ગણલાન…. રમીએ રાસ છ… રમીએ રાસ છ ક ગરબ..ક ગરબ ઘમ બહચરમાત ક ગરબ..ક ગરબ ઘમ ઉધમયામાત ક ગરબ ઘમ આશાપરીમાત શોભ નરલા નોરતાની રાત ઘમમર ઘઘરીઓ ઘમ… ઘમ …ઘમ … ઘમ ગરબો ગજરાત… આજ મગલ છ રાત, જામયા તાલીઓના તાલ(૨) ક ઢોલીડા…. ક ઢોલીડા… િબક માઝમ રાત… ક ગરબ ઘમજો રગ આજ.

148

મઢલા મોતી

ગબબર ગા�ખ ઝગમગ� ર� લા�લ…..

માડી તાર મરદરીય ગગન ગોખ કોરટકોરટ તારધલયાની દીરડી ર લોલ માડી તારી આરત શોભ પરભાત કકરરણા રપ સાધથયા ર લોલ

માડીન ગરબ ઘમ નકષતો રદનરાત ખમમા ચતર તોરધણયા ર લોલ

માડી તન દઈએ મઘાડબર સરાગત ઝરમર ભીના ભાર ભીજરો ર લોલ

માડી તારા બસણા આરાસર િામ ગબબર ગોખ ઝગમગ ર લોલ

માડી રસિા િર રસત થાળ અકષત આનદના ઓરારણા ર લોલ

માડી રાગ નોબત ન ઊડ ગલાલ ફરફર ફરક આ ચદલડી ર લોલ માડી તાર શરણ ….(2)

સધખયા ર લોલ

149

મઢલા મોતી

ર� ગરબ� ઘમ� ગરરાત... લાલ સન�ડા�......

ઢમ ઢમ ઢોલ રાગીયા.... ન આરી રડી નરરાત મા દગાવ ભગરતીની ઉપાસના.....ર ગરબ ઘમ ગજરાત... લાલ સનડો સનડો સનડો... સનડો... સનડો... લાલ લાલ સનડો.

લીલાછમ જરારા માતના..., મા િરણીના ઉપહાર ગરબા કોરાવયા હતના.... ર પિાયાવ ગરબ અબામાત... લાલ સનડો સનડો સનડો... સનડો... સનડો... લાલ લાલ સનડો.

કમકમ સાધથયા શોભતા.... ન ધતશળ શધકતન િામ નમીએ દઈ રિામણા.... ર આધશષ દ પારા માત... લાલ સનડો સનડો સનડો... સનડો... સનડો... લાલ લાલ સનડો.

ભલી ભલી આભલ મઢી... ઘમમર ઘમ છતિર આભ રગ-બરગી નર નારી ભલા... ર ગરબ ઘમ બહચર માત... લાલ સનડો સનડો સનડો... સનડો... સનડો... લાલ લાલ સનડો.

આરી રહી છ રદરાળી ઢકડી... દ સરચછતાનો સદશ ઘર ગામ રડ દીપારજો....ર ગરબ ઘમ ઉધમયા માત... લાલ સનડો સનડો સનડો... સનડો... સનડો... લાલ લાલ સનડો.

રાસ રમરાની રળા થઈ ભલા... જએ રાહ નપરના રણકાર લાલ ચટક ચદડીની ભાત જ ગાતી.... ઉડાડ મા નરદગાવ ગલાલ... લાલ સનડો સનડો સનડો... સનડો... સનડો... લાલ લાલ સનડો.

150

મઢલા મોતી

હા� માત એમ�…

હો માત અમ પીિા મમતાના ર ઘટ (૨) મા તારા હયામા મસતીથી ગાજતા ગાજતા દીઠા અષાઢી ર મઘ, ....મા અમ દીઠા અષાઢી ર મઘ. ન િનય અમ... (૨)

લાલ થઈ ઝીલયા એ િસમસતા પર.... ઓ માત અમ ઝીલયા એ િસમસતા પર ....હો માત અમ પીિા મમતાના ર ઘટ (૨).

એ સાગરના રહલોળ જ લહરાતા લહરાતા... સણયા અમ હાલરડાના બોલ ....માડી અમ ઝીલયા હાલરડાના બોલ

ન માડી ઓ માડી.... એ બોલ જ ખીલયા આ બાળપણ... ન લાલ થઈ માણયા એ મઘમઘતા સપટ.... ...હો માત અમ પીિા મમતાના ર ઘટ (૨).

હ માત તારી (2)... હથલીની થાપલીમા ઘોળા ર ઘોળા ર... લાખણા લાડના ર કભ ...ર માડી ત ઘોળા લાખણા લાડના ર કભ

એ ઝીલીન અગ અગ મહકયા જ... મહકયા જ.. ન વહાલ ભરી ચાખયા કસબલ ર ઘટ... ....હો માત અમ પીિા મમતાના ર ઘટ. (૨)

હ મા તારા અિરોની ચમીમા ઘોળાતી ઘોળાતી . ઝીલી અમ સનહની સગિ ...હ માત અમ ઝીલી ર સનહની સગિ.

151

મઢલા મોતી

ન ભલી ચતનય સધષના રગ ઉમગ.... લાલ થઈ ચાખયા જ અમતના ઘટ.... હો માત અમ પીિા મમતાના ર ઘટ (૨).

સરાથટી જગતમા મા ત જ એક ધરરડી... સસાર ઝગમગતી આશ ...ર માડી સસાર ઝગમગતી આશ

કમ જ ભલ ઓ જનની જશોદા (૨) ર ભાગય લઈ કોણ આળોટય આગણની િળ... ન રસિાએ માણયાતા બરહાડી સખ.... હો માત અમ પીિા મમતાના ર ઘટ (૨)

152

મઢલા મોતી

મૌતરી ત ર�

મન મળાપ તણી મોટાઈ ભીતરની ભારભરી શરણાઈ

રક સદામા, રાય શીકષણજી ભાર સખાના અભય હરખાઈ ધબન ધમતતા જીરનની અિરાઈ ભીતરની ભારભરી શરણાઈ

કરી ટાળી જ સશય દધરિાઈ રદત, સણ અજ વન સખા જદરાઈ મખ યોગવિર ગીતાજી મલકાઈ ભીતરની ભારભરી શરણાઈ

હોય ખશાલી ક મહા ધરપદાઈ સાથ મળ ભર, ભર હરખાઈ ધરવિાસ ભરી ત ગરરી સચચાઈ ભીતરની ભારભરી શરણાઈ

િનય ભાઈબિી! છલકતી સનહ ભરી મિરાઈ ભીતરની ભારભરી શરણાઈ (૨)

153

મઢલા મોતી

154

મઢલા મોતી

155

મઢલા મોતી

156

મઢલા મોતી

157

મઢલા મોતી

158

મઢલા મોતી

159

મઢલા મોતી