ap tet telugu notes

మతృ�భష బధన - లకషయ�ల� బధన లకషయ�లన� 'టకస�నమ ఆఫ ఎడయు��కషనల ఆబజ�కట�వస�‌'ల మదటసరగ అమరకన వదయ�వతృ- బజ.జమన

బలూ23 మ వశల3షం.చరు�.దన ఆధరు.గ ఎస.స.ఇ.ఆర.ట 1973-74ల 'మ�న��వల ఫర సకూ2Cల లవల సమనర‌న�'

పరIచు�ర.చం.ద. ద.టల3 భష బధనక� 10 లకషయ�లన� గు�రO.చరు�. ఈ కరుదపకల ఉదదTశం., గుమ�., లకషయంW., సకూXషట�కరుణం.

అన పరదయలన� నరు\చం.చరు�.

ఉదదTశల�:

పఠయ� పరIణళకల రు2పరకలXన, పఠయం�.శల ఎ.పక కసకూ. ఉపరకర.చవ ఉదదTశల�. ఇవ దరుeకసల.ల సధం.చవ. వటన

సమన� ఉదదTశల�, పరIతయ�క ఉదదTశల� అన రం.డయు� వధల�గ వభజ.చరు�.

గుమ�ల�:

వదయ� పరIణళక రు2పరకలXన కసకూ. ఉపరకర.చవ గుమ�ల�. ఇవ సకూ�దరుeకసల.ల సధం.చుగులగవ. వటన ధయ�యలన

క2డ అ.టరు�.

లకషయ�ల�:

ఉదదTశల�,గుమ�ల న�.చం ఆవరుpవ.చవ లకషయ�ల�.ఇవ తృరుగుత బధనక� మరుrదరుsకతవ\నuస- య. సకూ\లXకసల.ల ఒక

పఠయం�.శం. చంవరు సధం.చల�నవ లకషయ�ల�. ఇవ సకూ.వ�తృ లకషయ�ల�, వవ�తృ లకషయ�ల� అన రం.డయు� రుకసల�.

సకూXషట�కరుణంల�:

బధన లకషయ�ల సకూ2కషయంxరు2పలక సకూXషట�కరుణంలన పరు�. ఇవ బధన లకషయ�లన� పరIవరుOన రు2పర.ల

వవరస- య.ఉపధ�యు�డయు� సకూమగు{.గ బధం.చుడనకట కసవల�నవ 'లకషయ�ల�-సకూXషట�కరుణంల�'

మతృ�భష బధన జరప ఉపధ�యు�ల� - జఞ� న., అవగహన, అన�పరIయు�కO, రుసన�భ2త, భషభరు�చం,

సకూమ�చంతృ మన వఖర, సకూ�జనతృ�క శంకటO, సకూ.సకూC�త సకూ.పరIదయయల�, భష.తృరకరుణం, నపుణ�ల� అన పరద

లకషయ�లన� ద�షం�ల ఉ.చు�కవల. ఈ పరద లకషయ�ల� జఞ� నతృ�క, భవవశం, మనసక, చులనతృ�క రు.గల3

అ.తృరభpగల�గ ఉ.టయ.

వ�కరుణం. పరరభ�యుపరదయల�

1. తృనయు�డయు� = కడయు�క� - పుతృ�� డయు�

2. అనల�డయు� = అగనu - హ�తృభ�క�C

3. తృరు�వు = చటటు�� - వ�కషయం.

4. హవ�వహన�డయు� = వయు�సరుథ - జ\లన�డయు�

5. వతృ. = వతృ2ల. - వయు�వు

Eenadu TET Telugu Notes 1

6. జలధం = కడయుల - సకూమ�ద�.

7. మఘం. = పరయధరు. - జమ2తృ.

8. నవహ. = సకూమ2హ. - గు�.పు

9. భ2రు�హ. = చటటు�� - వ�కషయం.

10. నగు. = అద� - పరరు\తృ.

11. నహరు. = మ.చు� - తృ�హన.

12. అపరదదశం. = కపరటటు. - వ�జ.

13. క�లకస.తృ = క�లసతర� - క�లపలక

14. కసయు. = శంరరు. - దదహ.

15. తృకటCడ = మసకూ. - కపరటటు.

16. శంతృ�� వు = వర - వరధం

17. మగు�వ = పరడయుత - ఉవద

18. అడద. = కత- - అస

19. శం.భ�డయు� = శవుడయు� - శం.కరు�డయు�

20. ఇరు�ల� = అ.ధకసరు. - చకట

21. ఇ.దవరు. = ఉతృXల. - నల3కల�వ

22. మ�ద�వు = మతృ-న - సకూ�నuతృ.

23. ఉదక. = నరు� - జల.

24. ఆకసశం. = నభ. - న.గన

25. కల� = చయ - హసకూ-.

26. పరకష = ఖగు. - పుల�గు�

27. సకూ.గురు. = యు�ద¤. - రుణం.

వు�తృXతృ-Wరభ¥ ల�

1. హ�తృభ�క�C - హ�తవనu భ�జ.చవడయు� (అగనu)

వవరుణం: హ�తృ. అ.ట యుజ�.ల వస నయ�, పం.గుల, ఇతృరు దన�సకూ�ల�

2. పుతృ�� డయు� - పునuమనరుక. న�.చం రుకష.చవడయు� (క�మరు�డయు�)

3. హవ�వహన�డయు� - హవ�నu మసకూ�క�పయవడయు� (అగనu)

4. జ\లన�డయు� - మ.డ సకూ\భవ. ఉనuవడయు� (అగనu)

5. వయు�సరుథ - వయు�వుకట సరుథ అయనవరు� (అగనu)

6. జమ2తృ. - దనల నరు� బలూ.ధం.చం ఉ.టటు�.ద (మఘం.)

7. పరయధరభల� - నటన ధర.చవ (మఘల�)

8. భ2రు�హ. - భ2మప మలచద (వ�కషయం.)


9. కలప - కలపర. కలద (నమల)

10. నలన బం.ధవుడయు� - తవమరుతగుక� చు�టటు�. (సకూ2రు��డయు�)

11. శతవద� - చుల3న పరరు\తృ. (హమలయు.)

12. పరవన.ధసకూ�ల� - వయు�వున� ఆహరు.గ తసకూ�క�నవ (పమ�ల�)

13. క2ల.కష - ఒడయు�² న� ఒరుయు�నద (నద)

14. కదయరు. - నళలు´3 కట� ద�నuద (పంల.)

15. ధరుణ - వశ\నu ధర.చద (భ2మ)

16. తవమస - అధంకమ తృమసకూ�� కలగననద (కసరు� చకటటు�3 )

వవరుణం: తృమసకూ�� అ.ట చకట దనకట ఆదవ�ద¤ వచం· తవమస అవుతృ�.ద

17. సధ. - సకూ�నu.త నర�.చద (భవన.)

18. మ2షంక. - ధన�నu దం.గనల.చద (ఎల�క)

19. ధ\.తృ. - దయర కనబలూడయుక పరIజల� మరుపటటు�� క�.టరు� (చకట)

20. శతృశల. - చుల3న పరరు\తృ. (హమలయు.)

21. తృ�హనద� - మ.చు�క.డయు (హమలయు.)

22. ఛతృ�� డయు� - గు�రు�వు దషలన� కపXపుచ· శల. కలవడయు�(శష��డయు�)

23. అకషయంరు. - నశంన. లనద (పరరుమతృ� లదయ వద�)

24. పనకపణ - పనక. పణల కలవడయు� (శవుడయు�)

అరభ¥ ల�:

1. అ.తృరకషయం. = ఆకసశం.

2. అన�uవు = శభ

3. ఆ.ధ�. = చకట

4. ఇరు�ల� = చకట

5. ఉవద = సతర�

6. కరణం�వు = ఆడయు ఏన�గు�

7. కలప = నమల

8. కససరు. = సకూరుసకూ��

9. క�లయు. = గు2డయు�

10. క�లశం. = పడయు�గు�, వజఞÃ యు�ధ.

11. క�హరు. = గు�హ

12. గుహన. = దటటు�మన అడయువ

13. గు�ల�. = పంద

14. చటటు�� పరల� = రంకCల�


15. జవ.బలూ� = వగు.

16. జమ2తృ. = మఘం.

17. తృరు�వు = చటటు��

18. దహద. = తడXటటు�

19. ధ2మపరతృ�. = పంగక�

20. నభ. = ఆకసశం.

21. నసకూ�Äన. = ధ\న

22. నహరు. = మ.చు�

23. పపసకూ = దపXక

24. పర�థ\ = భ2మ

25. బల. = రు.ధÆ.

26. మరు�ల� = మహ.

27. వతృ2ల. = గల

28. వయ = నరు�

29. వల3భ�. = అధంకసరు., రభజరక.

30. వపర.చంక = వణం

31. వల�3 వ = పరIవహ.

32. సరుభ. = సకూ�వసకూన

ననరభ¥ ల�

1. కటÇయు = పరన - వల

2. లవు = బలూల. - సమరు¥W.

3. పర�థ\ = భ2మ - ఆకసశం.

4. వల = వలపు - చపరల� పరట� సధన. 5. దయహ. = కసల�టటు - దపXక 6. ధతృ = బలూÈహ� - ఒక సకూ.వతృ�రు. పరు� 7. కరు. = చయ - తం.డయు. 8. చురుణం. = పద. - పరద�పద. 9. వ�వసయు. = క�షం - పరIయుతృu. 10. వరుÊ. = వన - సకూ.వతృ�రు. 11. దళలు. = ఆక� - సన 12. క�లయు. = పరకషగు2డయు� - శంరరు. 13. పరయధరు. = మఘం. - కబలూËరకసయు 14. అ.బలూరు. = ఆకసశం. - శం2న�. 15. ఘంనరుసకూ. = నళలు´3 - కరు2Xరు. 16. ఉతృ-రు. = జఞబలూ� - ఒక దక�C


17. కట = అ.చు� - సకూమ2హ. 18. పరరు\. = పర.డయు�గు - మహభరుతృ భగు. 19. పద. = అడయు�గు� - కటరుణం.20. అ.బలూక. = కన�u - బంణం.

21. రభజు = ఇ.ద�� డయు� - చు.ద�� డయు�

22. హర = వష�Í వు - కత

23. క.టటుక. = మ�ల�3 - కసకట

24. శÎ = లకషx - అల.కసరు.

25. మతృ�� డయు� = సకూ2రు��డయు� - సuహతృ�డయు�

26. సకూత = సతర� - పరు\త

27. కసల. = సకూమయు. - నల�పు

28. పరకషయం. = పరకC - 15 రజుల�

వగు{హ వకస�నu - సకూమసకూ.గ రభయుడయు.:

1. బలూÈహ�మ�న� తలసనవరు� = బలూÈహ�వతృ-మ�ల�

2. గు�ణల చతృ హన�డయు� = గు�ణంహన�డయు�

3. అగనuవల3భయు. = అగనu భయు.

4. భయు. లనద = అభయు.

5. చు.చులమన ఆతృ�కలవరు� = చు.చులతృ��ల�

6. శంక�Ç న యకC ఆజ� = శంకసÇ జ�

7. పురు�ష�లయు.ద� ఉతృ-మ�డయు� = పురు�షతృ-మ�డయు�

8. ఉతృ-మన పురు�ష�డయు� = పురు�షతృ-మ�డయు�

9. లతృవ.ట తృన�వు = తృన2లతృ

10. సధ�.కసనద = అసధ�.

11. పరరు\తృ. యకC అగు{. = పరరు\తవగు{.

12. గు.గు అన�పరు�గుల క2ల.కష = గు.గక2ల.కష

13. గలమపరరు�లక� దంరు = గలమపరరదంరు

14. సకూమరు. న.ద� ఉతవ�హ. = సకూమరతవ�హ.

15. జయు. అన శÎ = జయుశÎ

16. కనక.త అభషక. = కనకసభషక.

17. సకూమ�ద�. యకC తరు. = సకూ�మ�ద�తరు.

18. వరుÊ. యకC ధరు = వరుÊధరు

19. దన. దన. = పరIతదన.

20. శంకటOన అతకÇమ.పరక = యుథశంకటO


21. మనసకూ�, వక�C, కసయు. = మనవకసCయల�

22. వద�చతృ వ�ద�¤ ల� = వదయ�వ�ద�¤ ల�

23. పనకమ� పణల కలవడయు� = పనకపణ

24. నటటుక. యకC పరIదరుsన = నటటుక పరIదరుsన.

25. కళకల3 .ట దపల� = దపరకళకల�

26. దయు అన వరుÊ. = దయవరుÊ.

27. వద� అన గు.ధ. = వదయ�గు.ధ.

28. గతవల యకC అ.జల = గతవ.జల

29. జఞ� నమన జయ�త = జఞ� నజయ�త

సకూమసలక� ఉదయహరుణం

1. తృతృ�Xరు�ష సకూమసకూ.:

వవరుణం : సకూమసకూ.లన ఉతృ-రు (రం.డ) పరదయనకట పI ధన�మస- అద తృతృ�Xరు�ష సకూమసకూ. అవుతృ�.ద. ఇద ఏ వభకటOత

కలస- ఆ తృతృ�Xరు�ష సకూమసకూ. అవుతృ�.ద.

ఉదయ: 1) ధనరభశ = ధన. యకC రభశ. ఇకCడయు 'యకC' అనద 'షషటØ వభకటO' కసబలూట� ఇద 'షషటØ తృతృ�Xరు�ష సకూమసకూ.'

అవుతృ�.ద.

2) శంసకూ� చంకటతృ� = శసకూ�.త చంకటతృ�. ఇకCడయు 'త' అనద 'తృ�తయు వభకటO' కన�క తృ�తయ తృతృ�Xరు�ష సకూమసకూ.


వశలషణం పూరు\పరద కరు�ధరుయు.: బలూ.ధ�రు ధ\.తవల�, జడవన

వశలషణం ఉతృ-రుపరద కరు�ధరుయు.: రభజశలÎష�Ø డయు�, కపతృ వ�ద¤.

ద\గు� సకూమసకూ.: న2రు� సకూ.వతృ�రభల�, నల�మ2లల�

సకూ.భవన పూరు\పరద కరు�ధరుయు.: గు.గక2ల.కష, గవరు¤నద�

మరకనu ఉదయహరుణంల�: పరIథమ తృతృ�Ê రు�ష - మధ�హu., అరు¤రభత�

ద\తయ తృతృ�Xరు�ష - బలూÈహ� వతృ-మ�ల�, న�యువద

తృ�తయ తృతృ�Xరు�ష - గు�ణంహన�డయు�, కనకసభషక.

చుతృ�ర¤ తృతృ�Xరు�ష - యవదయరు�వు, పంటటు�క2డయు�

పర.చుమ తృతృ�Xరు�ష - అగనuభయు., వవక భÜష�� డయు�

షషటØ తృతృ�Xరు�ష - బలూÈహ�మ�ఖమ�ల�, న పుసకూ-క.

సకూపర-మ తృతృ�Xరు�ష - మ�ననథ�డయు�, పదలపరన.

2. కరు�ధరుయు సకూమసకూ.:

వవరుణం: వశలషణనకట వశలష�. (నమవచుక.)త సకూమసకూ. చస- దయనu కరు�ధరుయు సకూమసకూ. అ.టరు�. వశలషణం.

పూరు\పరదమతయ వశలషణం పూరు\పరద కరు�ధరుయు సకూమసకూమన, వశలషణం. ఉతృ-రుపరదమతయ వశలషణం ఉతృ-రుపరద కరు�ధరుయు

సకూమసకూమన, వశలషణం. ఉభయుపరదమతయ వశలషణం ఉభయుపరద కరు�ధరుయు సకూమసకూమన అ.టరు�. ఇలగ ఉపరమన


పూరు\పరద, ఉతృ-రుపరద కరు�ధరుయు సకూమసల3 పూరు\పరద. 'సకూ.ఖ�' అయతయ దయనu ద\గు�సకూమసకూమన, పూరు\పరద.

నమవచుకమతయ సకూ.భవన పూరు\పరద కరు�ధరుయు సకూమసకూమన అ.టరు�.

ఉదయ: చంతృ�వ�కటO: చంతృ�మన వ�కటO - ఇ.ద�ల వశలషణం. పూరు\ పరద.ల ఉ.ద కసబలూట� ఇద వశలషణం పూరు\పరద

కరు�ధరుయు సకూమసకూ..

3. అవ�యభవ సకూమసకూ.: వవరుణం: ల.గు, వభకటO, వచునల� లన వటన అవ�యల� అ.టరు�. ఇవ ఉనu సకూమసలన� అవ�యభవ సకూమసకూ. అ.టరు�. సధరుణం.గ ఇకCడయు ఉపరసకూరుrల� ఉ.టయ. వశలష.-1: పరదయలక� మ�.ద� కలస పరదయలన� ఉపరసకూరుrల� అ.టరు�. ఉదయ: 1) పరIత-ధ\న: పరIతధ\న - ఇకCడయు ధ\న అన పరదయనకట పరIత అన ఉపరసకూరుr మ�.ద� కలస.ద. 2) ఉపర-వన.: ఉపరవన. - ఇకCడయు వన. అన పరదయనకట మ�.ద� ఉపర అన ఉపరసకూరుr కలస.ద. 2. పరదయలక� తృరభ\తృ కలస పరదయలన� పరIతృ�యల� అ.టరు�. ఉదయ: ¤ రభమ�డయు� - రభమ అన శంబలూT. తృరభ\తృ 'డయు�' అన పరIతృ�యు. కలస.ద. ¤ వనమ� - వన అన శంబలూT. తృరభ\తృ 'మ�' అన పరIతృ�యు. కలస.ద. ఉదయ: యుధశంకటO, పరIతదన. 4. బలూహ�వÞహ సకూమసకూ.: వవరుణం: సకూమసకూ.లన రం.డయు� పరదయల అరు¥. కసక�.డ వరక అరభ¥ నu మన. గు{హస- దయనu 'బలూహ�వÞహ సకూమసకూ.' అ.టరు�. ఉదయ: పనక పణ - ఇకCడయు పనకమ� అ.ట వల�3 పరు�, పణ అ.ట చయ అన అరు¥.. కసన మన. పనకమన ధన�సకూ�� చత యు�.ద� ధర.చంనవడయు� (శవుడయు�) అన అరభ¥ నu చపుతవ. కసబలూట� ఇద బలూహ�వÞహ ఉదయ: వశం�వక�Cల�, రభజవనన

5. రు2పరక సకూమసకూ.:

వవరుణం: రు2పరకసల.కసరుమ రు2పరక సకూమసకూ. అవుతృ�.ద. ఉపరమన ఉపరమయలక� భద.లనటటు�3 చపరXటటు. రు2పరక..

ఉదయ: 1) దయవరుÊ.: దయు = ఉపరమయు.

2) వరుÊ. = ఉపరమన.

దయవరుÊ. అ.ట దయు అన ఓ వరుÊ.. ఇకCడయు దయుక� వరభÊ నకట భద.ఉనu.రం.డ.టక భద. లనటటు�3

చపXరు� కసబలూట� ఇద రు2పరకసకూమసకూ..

2) వదయ�గు.ధ.: వద� అన గు.ధ.

దనu అవధరుణం పూరు\పరద కరు�ధరుయు సకూమసకూ. అన అ.టరు�.

6. ద\.ద\ సకూమసకూ.:

వవరుణం: సకూమసకూ.ల రం.డయు� పరదయల అరభ¥ నకట పI ధన�నu ఇస- దయనu ద\.ద\ సకూమసకూ. అ.టరు�.

ఉదయ: తృల3ద.డయు�ã ల�, అహరuశంల�

ఇకCడయు తృల3కట, తృ.డãకట ఇదTరకట పI ధన�. ఉ.ద.


సకూ.ధ�ల� వడయుదయు�టటు

1. పతృäణం. = పతృ� + ఋణం.

2. గరశం = గర + ఈశం

3. ఇతృరతృరు = ఇతృరు + ఇతృరు

4. సకూ2ర�దయు. = సకూ2రు� + ఉదయు. 5. మహరÊ = మహ + రు�షం 6. భ�వనక = భ�వన + ఏక 7. ఎవ\ధ. = ఏ + వధ. 8. ఎయు�ద = ఏ + అద 9. అవ\న = ఆ + వన 10. దకటCద = దక�C + ఇద 11. కసకమ = కసక + ఏమ 12. కలడయు�టటు = కల� + ఇడయు�టటు 13. పరరపరకసరు. = పరరు + ఉపరకసరు. 14. ల.డక = ల.డయు� + ఇక 15. చుచం·యు�çజఞవనవరు� = చుచం·యు�న + చవనవరు� 16. పుట�నల�3 = పుట�న + ఇల�3 17. చకటల�3 = చకట + ఇల�3 18. జవరభల� = జవ + ఆల� 19. అణం\సకూ�. = అణం� + అసకూ�.20. ఏకక = ఏక + ఏక

21. అయమయు. = అయుé + మయు.

22. పరయధం = పరయుé + ధం

23. మ�.దడయు�గు� = మ�.ద� + అడయు�గు�

24. చుతృ�రక�O ల� = చుతృ�రు + ఉక�O ల�

25. రభతగు�.డ = రభయ + గు�.డ

26. ఘంటక�రభల� = ఘంటక + ఆల�

27. మటటు�మదటటు = మదటటు + మదటటు

28. వఞమ�యు. = వక + మయు.

సకూ.ధం కసరభ�ల� - సకూ.సకూC�తృ సకూ.ధ�ల�

1. సకూవరుÍదరుe సకూ.ధం:

అ, ఇ, ఉ, ఋలక� సకూవరభÍ చు�· పరరుమతయ వట దరుe. ఏకసదదశం. అవుతృ�.ద

అ + అ = ఆ

ఇ + ఇ = ఈ


ఉ + ఉ = ఊ

ఋ + ఋ = ౠ

ఉదయ: చు.చులతృ��ల� = చు.చుల + ఆతృ��ల� (అ + అ = ఆ) పరIళలుయగనu = పరIళలుయు + అగనu ( అ + అ = ఆ) కవశం\రు�ల� = కవ + ఈశం\రు�ల� (అ + అ = ఆ) గరశం = గర + ఈశం (ఇ + ఈ = ఈ)భన2దయు. = భన� + ఉదయు. (ఉ + ఉ = ఊ) పతృäణం. = పతృ� + రు�ణం. (ఋ + ఋ = ౠ) శతవద� = శతృ + అద� (అ + అ = ఆ) 2. గు�ణంసకూ.ధం: అకసరభనకట ఇ,ఉ,ఋ పరరుమతయ కÇమ.గ ఏ, ఓ, ఆర‌ల� ఏకసదదశంమతవయ. అ + ఇ = ఏ అ + ఉ = ఓ అ + ఋ = ఆర ఉదయ: 1. ఇతృరరుతృ = ఇతృరు + ఇతృరు (అ + ఇ = ఏ) వశలష.: సకూ.సకూC�తృ.ల ఆమðడతృమన పరు� రం.డయువ పరదయనకట వసకూ�- .ద. తృరభ\తృ అద ఏ సకూ.ధం అయతయ ఆ సకూ.ధం వసకూ�- .ద. 2. ¤ సకూ2ర�దయు. = సకూ2రు� + ఉదయు. (అ + ఉ = ఓ) ¤ పరరపరకసరు. = పరరు + ఉపరకసరు. (అ + ఉ = ఓ)¤ ఉతవ�హదద�కసల� = ఉతవ�హ + ఉదద�కసల� (అ + ఉ = ఓ)

¤ సకూమరతవ�హ. = సకూమరు + ఉతవ�హ. (అ + ఉ = ఓ)

¤ దదవ.ద�� డయు� = దదవ + ఇ.ద�� డయు� (అ + ఇ = ఏ)

3. యుణదదశం సకూ.ధం:

ఇ, ఉ, ఋ అన అకషయంరభలక� అసకూవరుÍ అచు�· పరరుమతయ యు, వ, రు అన అకషయంరభల� ఆదదశం. అవుతవయ.

ఇకCడయు యు, వ, రు అన పూరO అకషయంరభల� కసక యు, వ, రు వతృ�- ల� మతృ�మ వస- య.

ఉదయ: 1. పరIతృ�కషయం. = పరIత + అకషయం.

ప ఉదయహరుణంల మదట పరద. చంవర అకషయంరు. 'త'ల ఉనu అచు�· 'ఇ'. రం.డయువ పరద. అకషయం.ల మదటటు

ఉనu అచు�· 'అ'. ఈ రం.డయు� అసకూవరభÍ ల� కన�క 'ఇ' స¥ న.ల 'యు' వతృ�- వచం· పరIతృ�కషయం. అన వసకూ�- .ద.

ఉదయ: 2. అణం\సకూ�. = అణం� + అసకూ�.

3. పతృ�.శం = పతృ� + అ.శం

4. అతృ�.తృ = అత + అ.తృ

4. వ�ద¤ సకూ.ధం:

అకసరభనకట ఏ, ఐ పరరుమతయ ఐ; ఓ, ఔ పరరుమతయ ఔ; ఋ, ౠ పరరుమతయ ఆర ఏకసదదశం. అవుతవయ.

అ + ఏ = ఐ,

అ + ఐ = ఐ,


అ + ఓ = ఔ,

అ + ఔ = ఔ

అ + ఋ = ఆర,

అ + ౠ = ఆర

ఉదయ: 1. ఏక + ఏక = ఏకక (అ + ఏ = ఐ)

2. భ�వనక = భ�వన + ఏక (అ + ఐ = ఐ)

తల�గు� సకూ.ధ�ల�

సకూ.ధం నరు\చున. : పూరు\పరద. చంవరు ఉనu అచు�·క� బలూద�ల� పరరుపరద. మదటటు ఉనu అచు�· రభవడనu 'సకూ.ధం'

అ.టరు�.

1. ఉతృ\ సకూ.ధం:

ఉతృ�- నక� అచు�· పరరుమతయ సకూ.ధం నతృ�..

ఉదయ: అతృడయుటటు�3 = అతృడయు� + అటటు�3 (ఉ + అ షÊ అ) ఇకCడయు పూరు\పరద. మదటటు ఉనu అచు�· 'ఉ' పరరుపరద. మదటటు

ఉనu అచు�· 'అ'. 'ఉ' స¥ న.ల 'అ' వచం·.ద కసబలూట� ఇద ఉతృ\సకూ.ధం.

ఉదయ: వశం\మల3 = వశం\. + ఎల3 (ఉ + ఎ = ఎ)

పరభసకూ = పరు� + ఆసకూ (ఉ + ఆ = ఆ)

తవమకCరు� = తవమ� + ఒకCరు� (ఉ + ఒ = ఒ)

కలడయు� = కల� + ఇడయు� (ఉ + ఇ = ఇ) 2. ఇతృ\ సకూ.ధం : ఏమ�ద�ల ఇతృ�- నక� సకూ.ధం వకలXక. ఉదయ: ఏమయయ� = ఏమ + అయ� (ఇ + అ = అ)ఇకసరభనకట, సకూ.ధం కటÇయపరదయలలన వసకూ�- .ద. కసన ఇకCడయు కటÇయుల� కసనటటు�వ.ట పరదయలక� సకూ.ధం వచం·.ద కసబలూట� ఈ సకూ2తృ�. రభయల� వచం·.ద. కటÇయుల� కసక�.డ ఎకCడన ఇకసరభనకట సకూ.ధం వస- దయనu ఈ సకూ2తృ�.త సధం.చు�కవల. ఉదయ: చకటల�3 = చకట + ఇల�3 (ఇ + ఇ) వవరుణం: ఇద తల�గు� పరద. కన�క ఇకCడయు సకూవరుÍదరుeసకూ.ధం రభద�. ఏమ.టవ = ఏమ + అ.టవ (ఇ + అ. = అ.) 3. యుడగుమ సకూ.ధం: సకూ.ధం జరుగునచటటు అచు�·క.ట పరరు.గ ఉనu అచు�·కట యుడగుమ. వసకూ�- .ద. ఉదయ: సల + ఏరు� = సలయరు� (ఆ + ఏ), ఇకCడయు అతృ\సకూ.ధం రభద� (అతృ�- నక� సకూ.ధం బంహ�ళలుక.). సకూ.ధం జరుగులద� కసబలూట� పరరువరుÍ.లన 'ఏ' అన� అచు�·క� యుడగుమ. వచం· సలయరు� అవుతృ�.ద. కసనకయు�నu = కసనక + ఉనu (అ + ఉ) 4. త�క సకూ.ధం: ¤ ఆ, ఈ, ఏ అన సకూరు\నమలన� త�కసల� అ.టరు�.


¤ త�క. మద అసకూ.యు�కO హల�3 క� ద\తృ\. బలూహ�ళలు.గ వసకూ�- .ద.

¤ ద\రు�కOమన హల�3 పరరుమతయ ఆచం·కమన దరభe నకట హøసకూ\. వసకూ�- .ద.

ఉదయ: 1. ఏకడయు ఏ + కడయు ఎకCడయు

2. ఏ వధమ� ఏ + వధమ� ఏ + వ\ధమ� ఎవ\ధమ�

5) ఆమðడతృ సకూ.ధం:

ఆమðడతృ. పరరుమతయ కడద�ల తంల అచు�· మద వరభÍ లక� అద.తృమన ద\రు�కO టటుకసరు. వసకూ�- .ద.

వవరుణం: ఆమðడతృ. అ.ట ఒక పరద. రం.డయు�సరు�3 రభవటటు.. అల వచం·న రం.డయువ పరదయనu ఆమðడతృ. అ.టరు�.

ఉదయ: కడయు + కడయు, ఇ.ద�ల రం.డసర వచం·న కడయుక� ఆమðడతృ. అన పరు�.

ప సకూ2తృ�.త మదట కడయులన 'డయు' స¥ న.ల 'టటు� ' వచం· 'కటటు�కడయు' అన వసకూ�- .ద.

ఉదయ: మటటు�మదటటు = మదటటు + మదటటు

6. పు.ప\దదశం సకూ.ధం:

కరు�ధరుయు సకూమసకూ.ల 'మ�' వరభÍ నకట 'పు, పు'ల� ఆదదశం.గ వస- య.

ఉదయ: 1.వపరరతృ. + కరక, ఇకCడయు కరక అనద వశలష., వపరరతృ. అనద వశలషణం. కసబలూట� ఇద కరు�ధరుయు సకూమసకూ..

ఈ సకూమసకూ.ల 'మ�' అన అకషయంరభనకట 'పు' అన అకషయంరు. ఆదదశం.గ వస- వపరరతృపు కరక 'పు' వస- వపరరతృపుకరక అన

వసకూ�- .ద.

2. సకూ\పరuపు సజ� = సకూ\పరu. + సజ�

7. రు�గగుమసకూ.ధం:

1. పదయద శంబంT లక� అల� శంబలూT. పరరుమతయ కరు�ధరుయు సకూమసకూ.ల రు�గగుమ. వసకూ�- .ద.

ఉదయ: పద + అల� = పదరభల�

2. కరు�ధరుయు సకూమసకూ.ల తృతృ�మ (సకూ.సకూC�తృ) శంబంT లక� ఆల� శంబలూT. పరరుమతయ అతవ\నకట ఉతృ\. రు�గగుమ.

వస- య.

ఉదయ: ఘంటక + ఆల� = ఘంటక�రభల�

ఇకCడయు ఘంటక అన శంబలూT. తృతృ�మ. కసబలూట� 'అ + ఆ', 'ఉ + రభ'

ఆ పరద. చంవరు ఉనu 'క' అకషయంరు.ల ఉనu'అ', 'ఉ' గ మర రు�గగుమ. వచం· ఘంటక�రభల� అవుతృ�.ద.

పరIక�త - వక�తృ�ల�

1. పరశం�వు - పరసకూరు. - పరసకూ�వు

2. ఆశం·రు�. - అచ·రు�వు

3. దశం - దసకూ

4. చద�. - సదT.

5. సకూ.ధ� - సకూ.జ

6. అగనu - అగనr


7. మ�కటO - మ�త-

8. యుతృu. - జతృన.

9. పరరు\. - పరబలూË. 10. కన� - కనu - కనuయు 11. సకూ-.భ. - క.బలూ. 13. ఆశం - ఆసకూ 14. సకూ.దదహ. - సకూ.దయు. 15. పరIతజ� - పరIతన 16. వద� - వదT 17. కసవ�. - కబలూË. 18. మ�క�ళలు. - మగుr 19. మ�గుT - మ�గు�ద 20. వద��డయు� - వజు� 21. భకటO - బలూత- 22. ఆధరు. - ఆదరు�వు 23. పుసకూ-క. - పంతృ-. 24. క�ఠయంరు. - గడయు²ల 25. సకూమ�ద�. - సకూ.ద�.26. శÎ - సర 27. తరు. - దర 28. అకషయంరు. - అకCరు. 29. ఆహరు. - ఓగనరు. 30. మ�గు. - మక. 31. దవ. - దయు�. 32. రకO. - రతృ-33. నతృ�. - నచు·ల� 34. శం�చం - చంచు�· 35. అ.బలూ - అమ� 36. దపర. - దవ\ - దవ\యు 37. శసకూ�. - చుటటు�. 38. హ�దయు. - ఎద 39. ధరు�. - దమ�. 40. సతర� - ఇ.త 41. వ�ద¤ - వడ²42. భష - బంసకూ 43. క�ల. - కల. 44. రభటటు�� - రడయు�

గుణంవభజన


పరద�లకషయంణల�

1. ఉతృXలమల:

1. ఇ.ద�ల నల�గు� పదయల�.టయ.

2. పరIత పద.ల భ, రు, న, భ, భ, రు, వ అన గుణల� వరు�సకూగ వస- య.

3. యుతస¥ న. 10వ అకషయంరు.

4. పI సకూనయుమ. ఉ.టటు�.ద

5. పరIత పదయనకట 20 అకషయంరభల�.టయ

2. చు.పరకమల:

1. ఇ.ద�ల నల�గు� పదయల�.టయ.

2. పరIత పద.ల న, జ, భ, జ, జ, జ, రు అన గుణల� వరు�సకూగ వస- య.





3. శరు2T ల.:

1. ఇ.ద�ల నల�గు� పదయల�.టయ

2. పరIతపదయనకట మ, సకూ, జ, సకూ, తృ, తృ, గు అన గుణల� వరు�సకూగ వస- య



5. పరIత పదయనకట 19 అకషయంరభల� ఉ.టయ.

4. మతయ-భ.:

1. ఇ.ద�ల నల�గు� పదయల�.టయ

2. పరIత పదయనకట సకూ, భ, రు, న, మ, యు, వ అన గుణల� వరు�సకూగ వస- య.




5. తయటటుగత:

1. ఇ.ద�ల నల�గు� పదయల� ఉ.టయ. ఒకCకC పద.ల 5 గుణల�.టయ

2. పరIత పదయనకట 1 సకూ2రు�గుణం., 2 ఇ.ద�గుణల�, 2 సకూ2రు�గుణల� వరు�సకూగ ఉ.టయ.

3. 1, 4 గుణల మదట అకషయంరభలకట యుత చల�3 తృ�.ద.

4. ఇ.ద�ల యుత క�దరునపుXడయు� పI సకూయుత వయువచు�·

5. పI సకూనయుమ. లద�

6. ఆటటువలద:

1. ఇ.ద�ల నల�గు� పదయల�.టయ. ఒకC పద.ల 5 గుణల�.టయ.

2. 1, 3 పదయలల 3 సకూ2రు�గుణల�,

2 ఇ.ద�గుణల� వరు�సకూగ వస- య.

3. 2, 4 పదయలల 5 సకూ2రు�గుణల� ఉ.టయ.

4. 1, 4 గుణల మదట అకషయంరభలక� యుత చల�3 తృ�.ద.

5. ఇ.ద�ల యుత క�దరునపుXడయు� పI సకూయుత వయువచు�·.

6. పI సకూనయుమ. లద�.

అల.కసరభనu గు�రO.చు�టటు

1. నల3కల\ల వల ఉల3సల3డయు� వరు�ల


కససరుమ�లలన గ{ ల� గతృ.

జ: ప పరద�పద.ల ఉపరమనమన నల3కల�వలక�, ఉపరమయుమన ఇరు�లక� సమ�. ఉనu.ద�న ఇద

'ఉపరమల.కసరు.'.

2. వరభÊ ధరువల వచు�· చకటటు3ల

మట�దవ\ నల�చు�మటటుకల3.

జ: ప పరద�.ల ఉపరమనమన వరుÊధరుక� ఉపరమయుమన చకటటు3క� సమ�. ఉనu.ద�న ఇద 'ఉపరమల.కసరు.'.

3. మ�తృ��భయు.కరుమన అలల�

శశం�వుకట ఉయ�లల2ప తృల3వల

అరు¥.లన జయల పటటులu పడయు�తృ�నuయ.

జ: ఉపరమనమన ఉయ�లల2ప తృల3కట, ఉపరమయుమన భయు.కరుమన అలలక� సమ�. ఉ.ద కసబలూట� ఇద

'ఉపరమల.కసరు.'.

4. రు�ద�మ� చు.డశం\రభదదవ జలజలపర.చ

శంతృ�� వుల రుకOమ�� చడయున సలయఱు�గ.

జ: ప పరద�.ల రు�ద�మ�న� చు.డశం\రభదదవగ చపXరు�.

ఉపరమయు. అయన రు�ద�మ�క� ఉపరమన. అయన చు.డశం\రదదవకట భద. లక�.డ చపXరు� కసబలూట� ఇద

'రు2పరకసల.కసరు..

అల.కసరు లకషయంణం.

1. రు2పరక.: ఉపరమననకట ఉపరమయనకట భద.లనటటు�3 వరÍ.చం చబతయ అద రు2పరకసల.కసరు. అవుతృ�.ద.

2. ఉతయX�కషయం: సకూమనధరభ�నu బలూట� ఉపరమయనu ఉపరమన.గ ఊహ.చం చబతయ అద ఉతయX�కషయం అల.కసరు. అవుతృ�.ద.

3. అరభ¥ .తృరున�సకూ.: వశలష వషయనu సమన� వషయు.త, సమన� వషయనu వశలష వషయు.త సకూమర¥.చం

చప- అద అరభ¥ .తృరున�స ల.కసరు. అవుతృ�.ద.

4. ఉపరమల.కసరు.: ఉపరమయనకట ఉపరయుమన.త చుకCన పలక వరÍ.చంచబతయ అద ఉపరమల.కసరు. అవుతృ�.ద.

5. వ�తృ-Wన�పI సకూ.: ఒకట లదయ అ.తృక.ట ఎక�Cవ హల�3 ల� మళల3మళల3 వచ·టటు�3 చబతయ అద వ�తృ-Wన�పI సకూ అల.కసరు.


6. ఛకసన�పI సకూ.: అరు¥భద. ఉనu హల�3 ల జ.టటు వ.టటు వ.టటున వస- అద ఛకసన�పI సకూ అల.కసరు. అవుతృ�.ద.

7. లటన�పI సకూ.: అరు¥.ల భద. లకపయన తవతృXరు�.ల భద. ఉ.డటటు�3 ఒక పరదయనu రం.డయు�సరు�3 పరIయగనస- అద

లటన�పI సకూ అల.కసరు. అవుతృ�.ద.

8. యుమక.: అచు�·ల3 , హల�3 ల3 మరు�X లనట� అకషయంరభల సకూమ2హ. అరు¥భద.త మళల3మళల3 పరIయగనస-

యుమకసల.కసరు. అవుతృ�.ద.


సహతయ� పర�కర�యలు�

తల�గు� బధనపరద¤తృ�లక� హ�దయు. ల.ట అధ�యు. 'సహతృ� పరIకటÇయుల�'. ఈ అధ�యు.ల పరద�. -

గుద�. - వ�కరుణం. అన సహతృ� పరIకటÇయులతపటటు�, రుచునపరద¤తృ�ల�గ చపX వ�సకూరుచున - నటటుకరుచున - కథరుచున

అన రుచునపరద¤తృ�ల�; ఆధ�నక బధనపరద¤తృ�ల�, బధననపుణ�లన� ఉపరవభగల�గ చుదవల� ఉ.టటు�.ద.

'పరద�బధన' చుదవటటుపుXడయు� మ�.ద�గ పరద�బధన లకషయ�ల�, కవతృ\ నరు\చునలన� అభ�స.చల�

ఉ.టటు�.ద.

ఉదయ.1: పరద�బధన లకషయంW.-

ఎ) వషయవగహన బ) రుసన�భ2త స) భషజఞ� న. డ) మనసకసన.ద.

సకూమధన.: బ.

ఉదయ.2 : 'రుమణయరు¥ పరIతపదక శంబంT ల కవతృ\. అనu లకషయంణక�డయు�'

ఎ) మ�మ�టటు�డయు� బ) భమహ�డయు� స) వశం\నథ�డయు� డ) జగునuథపర.డతృ రభయుల�

సకూమధన.: డ.

¤ సహతృ�జఞ� న.ల భగుమన 'పకమ�ల�', 'రుసకూమ� - స¥ య భవమ�ల�'; రుసకూ సకూ\రు2పర. చుదవవలస ఉ.టటు�.ద.

ఉదయ.1 : సహతృ� లకషయంణక�ల అభపI యు. పరIకసరు. 'చల సకూ�లభమన రుచునల�' ఏ పకసనకట చ.ద�తవయ?

ఎ) దయ� కషయం పక. బ) కదళల పక. స) నరకళలు పక. డ) క�.భపక.

సకూమధన. : ఎ.

ఉదయ.2: బభతృ� రుసనకట స¥ య భవ.

ఎ) వసకూ�యు. బ) జుగు�పర� స) కÇ ధ. డ) భయు.

సకూమధన. : బ.

¤ పరద�బధనల కలకమన అ.శల� - పరద�బధన పరద¤తృ�ల�, పరద�బధన కÇమ..

ఉదయ.1 : పరద�బధనక� ఉతృ-మ పరద¤త

ఎ) ఖ.డయు పరద¤త బ) పరIతపరదయరు¥ పరద¤త స) తవతృXరు� పరద¤త డ) పూరుÍ పరద¤త

సకూమధన. : డ.

ఉదయ.2 : పరద� బధనకÇమ.ల ఉపధ�యు�డయు� దదనu తృపరXక�.డ వదయ�రు�¥ ల ద�షం�కట తసకూ�క�రభవల?

ఎ) అన\యు కÇమ. బ) గు�హక�తృ�. స) సకూ.శల3షణం డ) సకూమసల�


¤ సహతృ� పరIకటÇయుల3 మర మ�ఖ�మన పరIకటÇయు గుద�.. ఇ.ద�ల గుద� పరIకటÇయు వశషØతృ, గుద�బధన ఉదదTశలప

వదయ�రు�¥ ల� ద�షం� సర.చల� ఉ.టటు�.ద.

ఉదయ.1 : గుద�. కవన. నకష. వదన- అ.ట-


ఎ) గుద�. రభయుడయు. కవులక� నషధం.పరబలూడ.ద బ) గుద�. రభస కవుల� అపరవద�క� గు�ర అవుతవరు�

స) గుద�. రభయుడయు. కవులక� పరరకషయంల.టద డ) గుద�. రభస పర.డతృ�లన� కవుల.టరు�

సకూమధన. : స.

ఉదయ.2: గుద�బధన ఉదదTశం.-

ఎ) భషజఞ� న. బ) ఆన.దయన�భ2త స) హ�దయు ద�వకరుణం డ) మనసకసన.ద.

సకూమధన.: ఎ.

¤ గుద�.ల గుద�పఠయ� భదయలత పటటు� చుదవల�న మర మ�ఖ�మన అ.శం. గుద� బధన పరద¤తృ�ల�

ఉదయ: గుద� పఠయ� భదయల�-

ఎ) 8 బ) 6 స) 11 డ) 14


¤ ఉపధ�యు�డయు� గుద� బధనల అ.శనu 'రుసకూభవ' పరIకటటునతృ�క.గ ఆవషCర.చ పరద¤త

ఎ) వసకూ-వక పరద¤త బ) ఉపరన�సకూ పరద¤త స) సహతృ� పరద¤త డ) నగుమన పరద¤త


¤ గుద�బధనల వదయ�రు�¥ ల� చంవరుగ చుదవల�న అ.శం. గుద� బధన కÇమ.

ఉదయ: గుద� పఠయం�.శం తృరుగుత నరు\హణంల సకూ.ధం, సకూమసకూ, అరు¥సకూ.గు{హణం సపనల తృరభ\తృ నరు\హ.పరబలూడ

సపన.

ఎ) ఆదరుs పరఠయన. బ) చురు· స) రుచుయతృ పరరచుయు. డ) ఇ.టపరన


¤ ఈ అధ�యు.ల గుద� బధన తృరభ\తృ ద�షం� సర.చల�న మర ఉపర వభగు. 'వ�కరుణం బధన'.ఇ.ద�ల

వ�కరుణం. అ.ట ఏమట?, దయన ఆవశం�కతృ, ఉదదTశ�లమట అన అ.శలన� చుదవల� ఉ.టటు�.ద.

ఉదయ : 'పరIయగు శంరుణంమ వ�కరుణంమ' అ.ట-

ఎ) పరIజల వడయు�కల ఉనu భషయ వ�కరుణం నరభ�ణనకట శంరుణం�.

బ) శష�� లన వర వడయు�కల ఉనu భషయ వ�కరుOక� శంరుణం�.

స) వ�కరుణం నరభ�ణనకట, పI మణక కవుల పరIయగల శంరుణం�.

డ) వ�కరుOచ పరIయగన.చుదగననదన శస.పరబలూడన పI మణక భషయ శంరుణం�.


¤ వ�కరుణం బధనల అభ�రు�¥ ల� చుదవల�న మర మ�ఖయం�.శం. - వ�కరుణం.లన రుకసల�

ఉదయ: చంనuయుసకూ2ర 'బంలవ�కరుణం.' ఏ కవక� చ.ద.ద?

ఎ) తృ�లనతృ�క వ�కరుణం. బ) చురతవ� తృ�క వ�కరుణం.

స) వరుÍనతృ�క వ�కరుణం. డ) వశల3షణతృ�క వ�కరుణం.



¤ వ�కరుణం బధనల చంవరుగ అభ�రు�¥ ల� ద�షం� సర.చల�న వటల మ�ఖ�మనవ - దశన�గు�ణంమన వ�కరుణం

బధన, బధన పరద¤తృ�ల�, వ�కరుణం బధనకÇమ..

ఉదయ.1: 6వ తృరుగుత వ�కరుణం నయుమలన� ఏ రతల బధం.చువచు�·?

ఎ) పIయగనక వ�కరుణం బధన బ) నమత-క వ�కరుణం బధన

స) రు2పతృ�క వ�కరుణం బధన డ) నటటుకయు వ�కరుణం బధన


ఉదయ.2: వ�కరుణం బధనల ఉపరయగన.చ ఉతృ-మ బధన పరద¤త-

ఎ) అన�మనపరపరత- పరద¤త బ) నగుమపరపరత- పరద¤త

స) సకూ2తృ�పరద¤త డ) స.పరIదయయక పరద¤త


భష చుతృ�షCయల�'

భష నపుణ�ల� నల�గన.టల మ2డయువ, నలrవ సపనల� పరఠయన., లఖన.. సకూ.పూరుÍతృ, సకూమగు{తృ అనద

భష నపుణ�ల వల3 సధ�మవుతృ�.ద. ఈ నల�గు� భష నపుణ�లన� 'భష చుతృ�షCయల�' అనక2డ

అ.టరు�.

పరఠనం� పరఠయన. అన భష నపుణ�నకట శంÎవణం. తడయుXడయు�తృ�.ద. లఖన. పరఠయన.ప ఆధరుపరడ ఉ.టటు�.ద. చుద�వర

వజఞ� నవ.తృ�డయు� అవుతవడయు�. అ.ద�క క.ద�క2ర వరశంల.గు. ''చంనగనన చకసC అయన తండయు�కC మ.చం పుసకూ-క.

కన�కC'' అనuడయు�. పI చన�ల� 'పుసకూ-క. హసకూ-భ2షణం.' అనuరు�. అ.ట పుసకూ-క. చతల ఉ.ట సకూ.సCరగ,

వదయ�వతృ-గ భవస- రున అరు¥.. పరఠయనశంకటOన ప.పం.ద.చు�క�.ట భషణం నపుణం�. అలవడయు�తృ�.ద. వకO�తృ\ నపుణ�నకట

పరఠయన. తడయుXడయు�తృ�.ద.

పరఠయన. అ.ట చుదవడయు. అన మతృ�మ కసద�. లఖతృరు2పర పరదయలన� చు2స వగన.ద�యల సకూహయు.త

ఉచు·ర.చం, భవనu గు{హ.చుడనu 'పరఠయన.' అ.టరు�. ఉతృ-మ గు{.థ పరఠయన. మనషం మ2రOమతవ\నకట సకూహకరసకూ�- .ద.

జఞ� న సకూ.పరద వసకూ-ర.చల.ట పరఠయన. తృపరXద�. వన�కట తృరు. మనష�ల ఆలచునలన� భద�పరరచద పుసకూ-క.. అ.ద�వల3

లకజఞ� న. అలవడల.ట పుసకూ-క పరఠయన. అవశం�.. లకసనu చు2డయుటనకట కన�u ఎ.తృ అవసకూరుమ లకజఞ� న. పం.దడనకట

'పరఠయన.' అ.తృ అవసకూరుమన గు{హ.చల. మ�.ద�గ ఉపధ�యు�లక� నతృ�వదయ�ర¥గ పరఠయనశంకటO ఉ.డల. లకపతయ

వరకట సకూమకసలన సకూX�హ ఉ.డయుద�.

పరఠయన. - ఉదదTశల� (లదయ పరIయజనల�):

1. సకూXష�.గ మట3 డల చయుడయు..


2. నరు�T ష�.గ, నరTష�.గ మట3 డల చయుడయు..

3. ఊనక, సకూ\రు భద. పటసకూ2- చుదవడయు..

(ఊనక అ.ట నకటC పరలకడయు.. సకూ\రుభద. - వచంక.ల ఉనu సకూ\రుభద.)

4. సకూమసకూ\రు స¥ యల చుదవడయు..

5. భవన�గు�ణం.గ, వచంకసభనయు.గ చుదవడయు..

6. సకూమ�చంతృ వగు.త పరఠం.చుడయు..

(మర నమ�దగన�, మర వగు.గన� కసక�.డ)

7. రుసన�భ2త కలగల - కలగన.చల చుదవడయు..

8. సతర\యుశలల చుదవ అలవటటు� చయుడయు..

9. మన పరఠయనభరు�చంన ప.పం.ద.చుడయు..

10. వవధ రుచునశల�లన� పరరచుయు. చసకూ�క�.టటు2 చుదవడయు..

(ననuయుశల - కథకథనశల. తకCనద నటటుకయుశల. ఎఱు�నద వరుÍనతృ�క శల. గు�రుజఞడయుద వ�వహరక

భషశల)

11. సకూతవ�న\షణం, పరరశధనసకూకటOన కలగన.చుడయు..

12. ఉచ·రుణ నపుణ�నu కలగన.చుడయు..

13. వషయు జఞ� ననu ప.పం.ద.పరజయుడయు..

14. ఆన.దయనu, అన�భ2తన ఇవ\డయు..

15. కషయం�ణంÍ పరఠయననకట సకూ.సద�¤ డన చయుడయు..

పరఠయన బధన పరద¤తృ�ల�

పరఠయనబధనక� చల పరద¤తృ�ల�నuయ. వదయ�రు�¥ ల స¥ యన, పఠయం�.శనu బలూట� పరద¤తన పట.చువచు�·.

అకషయంరు పరద¤త: పల3లత చుదవ.పరజసకూ2- అకషయంరభలన� దదT.చ పరద¤త. ఇద అన2చన.గ వసకూ�- నu పI చన పరద¤త. మ�.ద�

అకషయంరభలన� చుదవసకూ2- దదTస- రు�. ఆ తృరభ\తృ గు�ణ.తవల�, తృరభ\తృ పరదయలన� చుదవ.పరజసకూ2- రభయుడయు. నరు�Xతవరు�.

దనవల3 వదయ�రు�¥ ల�గు�ణ.తవల వల3 అకషయంరభల�, అకషయంరభల క2డక వల3 పరదయల�, పరదయల క2డక వల3 వకస�ల�

ఏరుXడయుతవయున తల�సకూ�క�.టరు�. ధ\న�లన�, వట చంహuలన�, ఉచ·రుణంన2 సకూXష�.గ నరు�·క�.టరు�.

లపగుతృజఞ� న.త పరఠయన. అలవడయు�తృ�.ద. అయతయ ఈ పరద¤త మనవజఞ� నక శసకూ�. పరIకసరు. వ.ఛనయు. కసద�. బంల�రు

చతవళలు3క� అ.తృ పరటటు�తృ\. లకపవడయు., అకషయంరభల� గు�ణ.తవల� అరు¥రుహతవల� కసవడయు. దనకట కసరుణల�. య.త�క.గ

దదTడయు. వల3 వసకూ�గు� పుడయు�తృ�.ద. ఉపధ�యు�లక�, పదTలక� భయుపరడ మతృ�మ దద�T తవరు�.

పరద పరద¤త: అకషయంరభల వల3 పరదయల� ఏరుXడయుతవయ. భషక� పరదయల పI తపరదక. పరదయల� అరు¥వ.తవల� క2డ. మ�.ద�గ

అకషయంరు సమ�. ఉనu పరదయలన� బమ�ల దయ\రభ గు�రO.పరజస చుదవస- రు�.

ఉద: అమ� - అనu - అకC - ఆవు- ఆక� - ఇల�3 - ఈగు - ఈల ల.ట పరదయలత పరఠయన. పI రు.భ.చుడయు. ఆసకూకటO కరు.గ

ఉ.టటు�.ద. కసబలూట� వసకూ�గు� ఉ.డయుద�. పరదయలత పరరచుయు. ఏరుXడన తృరభ\తృ వకస�ల� చుదవడయు. నరభXల. అకషయంరు పరద¤త


క.ట ఇద మల.ద. భషక� మ2ల. వక�మతయ, వకస�నకట మ2ల. పరదయల�. పరదయలక� మ2ల. అకషయంరభల�. ఒకటల

తృరుగుత తల�గు� వచుకసనu పరద పరద¤తన అన�సకూర.చం రు2పం.ద.చరు�.

వక� పరద¤త: చంతృ�పరటల సకూహయు.త వక� పరఠయన. నరభXల. బంల�డయు� బలూ.తత ఆడయు�తృ�నu చంతృ�. దయ\రభ 'బంల�డయు� ఏమ

చసకూ�- నuడయు�?' అన పరIశu.చం 'బంల�డయు� బలూ.త ఆడయు�తృ�నuడయు�' అన వక�. రభబలూట� ల. 'స.హ. - క�.దదల�' కథన�

చంతృ�పరటల దయ\రభ చపX.చువచు�·. ఆధ�నక వదయ�వతృ-ల పరIకసరు. పరఠయననకట వక� పరద¤త పరIశంసకూ-మ.ద.

కథ పరద¤త: ఏడనమద వకస�లత పూరుOయ� కథలన చపX.చల. చంతవ� లన� చు2ప.చం కథలన� చపX.చువచు�·. కవల.

వకస�లన చు2స చుదవటటు�3 చయుడనu చు2సచపX పరద¤త అ.టరు�. కథకథన పరద¤త భష నపుణ�నu, కథపరద¤త

పరఠయన నపుణ�నu అభవ�ద¤ పరరు�స- యున గు{హ.చల. పరఠయన బధన పరద¤తృ�ల� లదయ పరఠయన భదయల� మ�ఖ�.గ నల�గు�

రుకసల�.

1. పరIకసశం పరఠయన. 2. మన పరఠయన. 3. కషయం�ణంÍ పరఠయన. 4. వస- రు పరఠయన..

అసకూల� పరఠయన. అ.ట లఖతృ రు2పర.ల ఉనu అ.శనu చుదవడయు.. పరIకసశం పరఠయన. అ.ట ఇతృరు�లక� వనప.చల హచు�·

సకూ\రు.త చుదవడయు.. దనu బంహ� పరఠయన., బంహరు పరఠయన. అనక2డ అ.టరు�. తంలదశంల ఉపరకర.చ పరఠయన. బంహ�

పరఠయన.. పరIకసశం పరఠయన. వల3 భష దషల�, ఉచ·రుణం దషలన� సకూవర.చువచు�·. పరదయ�ల�, పటటుల� లయుబలూద¤.గ

చుదవ ఆన.దయన�భ2తన పం.దవచు�·.

పరఠయన నపుణం�. అనద పరIకటÇయన�గు�ణం.గ ఉ.టటు�.ద. పరద�., గయు., కథ ల.టవ చుదవటటుపుXడయు� పరఠయన

వవధ�. ఉ.టటు�.ద. పరIకసశం పరఠయన.ల చు2పుమరు ఉ.టటు�.ద. దనu నయునమత లదయ పరల�క�మరు అ.టరు�.

ఒకCచు2పుల ఎ.తృవరుక� చు2డయుగుల�గు�తవడ అద అతృడ 'చు2పుమరు' అవుతృ�.ద. ఒకCగు�కCల (ఆపరక�.డ) పరలక

సకూమ�దయయనu 'పరల�క�మరు' అ.టరు�. దనu వఞమ�త అన అ.టరు�. పరదవభగు. తలయుక�.డ చుదవడయు., అత

వగు.గ చుదవడయు., చవుల� బలూదTలయ�టటు�3 చుదవడయు. పరఠయన దషలవుతవయ. ఇతృరు�లక� వనప.చుక�.డ చుదవడయు.

క2డ పరIకసశం పరఠయన దషల.పI థమక దశంల పరIకసశం పరఠయన. చల ఉపరకసర. పరఠయన వగుపటల�, శంతృక పరదయ�ల పరఠయన.

పI థమక దశంక� అన�క2ల.. మధ�మక, ఉనuతృ దశంల పరదయ�లన�, గయలన� లయుబలూద¤.గ చుదవ.చల.

సకూ\రుభద.త, వచంకసభనయు.త అభ�సకూ. చయ.చల. కవ సకూమ�ళలునల నరు\హణం, సకూభ వదకలప వ�సల పరఠయన.

ఉనuతృ దశంక� మకటCల అన�క2ల.. పరIకసశం పరఠయన. పరIయజనకసర అయన కనu పరరమతృ�ల�నuయ. వగన.ద�యలక�

శంÎమ కల�గు�తృ�.ద. ఎక�Cవసపు చుదవలడయు�. ఇతృరు�లక� ఆటటు.క. కల�గు�తృ�.ద. గు{.థలయల3 అన�క2ల. కసద�.

వగన.ద�యలక� శంÎమలక�.డ క.టత చు2స మనసకూ�త చుదవద మనపరఠయన.. మధ�మక, ఉనuతృ దశంలక మకటCల

అన�క2ల.. చు2పుమరుక� పరరమత లద�. కసబలూట� గు{.థలయలక� మనపరఠయన. మకటCల వ.ఛనయు..

పI థమక దశంల మన పరఠయననu కÇడ పరద¤తల పI రు.భ.చువచు�·. అటటు�ల మద పదT అకషయంరభలత రభస

చు2ప.చువచు�·. చంనuచంనu పరభలన� మన పరఠయననకట అభ�సల�గ ఇవ\ల. బలూహ�గు{.థ పరఠయన. జఞ� న సకూ.పదనక�

తడయుXడయు�తృ�.ద. బలూహ�గు{.థ పరఠయన. మనపరఠయన. వల3 సధ�.. అయతయ మన పరఠయన. వల3 ఉచ·రుణం దషలన�

సకూవర.చు�కలరు�. ఆన.దయన�భ2త పం.దడయు. కష�.. మనసకూ� అన�కసÇ .తృ. అవడయు.త వషయు. ఒ.టటుబలూటటు�ద�.

కషయం�ణంÍ పరఠయన. అ.ట గుద�, పరదయ�లన� పరIతపరదయరు¥ తవతృXరభ�ద�లత పరరపూరుÍ.గ తల�సకూ�క�.టటు2 చుదవడయు..


పరద�బధనల కషయం�ణంÍ పరఠయనమ చల మ�ఖ�.. సహతవ�భరు�చం, వ�తృ�- ల�, పకసల�, రుసకూ., ఛ.దసకూ��,

వ�కరుణ.శలన� కషయం�ణంÍ పరఠయన. వల3 వదయ�ర¥ గు{హ.చుగులడయు�. భషప అధంకసరు. ఏరుXడయు�తృ�.ద. లతన పరరశలనక�

అవకసశం. కల�గు�తృ�.ద. పరఠయన భదయల3 చంవరద వస- రు పరఠయన.. తృక�Cవ కసల.ల ఎక�Cవ పరఠయననu సగన.చుడయుమ

వస- రు పరఠయన.. వచుకతృరు పుసకూ-కసలన� వస- రు.గ చుదవడనకట ఈ పరఠయన పరద¤త తడయుXడయు�తృ�.ద. ఉపరవచుకసల�,

గు{.థలయల3 న పుసకూ-కసల� వస- రు పరఠయననకట ఉపరకరస- య. వదయ�రు�¥ ల� సకూ\యు.క�షంత జఞ� నరు�న చస- రు�. వరభమ

సకూమయు. సకూద\నయగు. అవుతృ�.ద.

లఖన.: ఇద భష నపుణ�ల3 చంవరద. కష�తృరుమ.ద క2డ. ఇద లప రు2పరమన భవ పరIకటటున సధన..

వగు2{ పనకట స¥రు రు2పరమ లఖన.. తృరుతృరభల జఞ� ననu భవతృరభలక� అ.ద.చుడనకట లఖన. అవసకూరు..

పరIయజనల�:

¤ సకూXష�.గ, నరు�T ష�.గ రభస అలవటటు� చయుడయు..

¤ భవదషల� లక�.డ, వరభమ చంహuలన� పటసకూ2- రభయ.చుడయు..

¤ సకూమతృన� పటసకూ2- అ.ద.గ రభస అలవటటు�న� ప.పం.ద.చుడయు..

¤ వషయనu వపులకరుణం.గ, సకూ.కషపత-కరుణం.గ రభసల చయుడయు..

¤ సకూ�జనతృ�క రుచునన� ప.పం.ద.పరజయుడయు..

¤ జఞతయలన�, సమతృలన�, లకక�O లన� అవసకూరభన�గు�ణం.గ ఉపరయగనసకూ2- రుచునల� చయుడయు..

¤ సతర\యు శల కలగన.చుడయు..

¤ అన�వద రుచున సమరభ¥ �నu ప.పం.ద.చుడయు..

¤ వదయ�రు�¥ లన� ఉతృ-మ రుచుయతృల�గ మలచుడయు..

¤ పరఠయనసకూకటO ఉ.టన లఖన నపుణం�. అలవడయు�తృ�.ద. కసబలూట� పరరకషయం.గ పరఠయన నపుణం�. పరు�గు�తృ�.ద.

¤ శంబలూT సకూ\రు2పనu లఖన. దయ\రభ బంగ గు{హ.చువచు�·.

పూరు\. అకషయంరభలన� దదT.చుడయు.త లఖన బధన పరద¤త మదలయ�ద. ఇద స.పరIదయయక పరద¤త. అయద�

సకూ.వతృ�రభల వయుసకూ� న�.చ అకషయంరభలన�, గు�ణ.తవలన� దదT.చుడయు. దయ\రభ లఖన.త వదయ�భ�సకూ. పI రు.భ.చవరు�.

ఆధ�నక వదయ�వతృ-ల పరIకసరు. ఇద అసకూమ.జసకూ.. శంÎవణం, భషణం, పరఠయనల తృరభ\తృన లఖననu నరభXలనద నట

అభపI యు.. అకషయంరభల� నరు�·కవడనక చల సకూమయు. పరడయు�తృ�.ద. కసబలూట� ఈ స.పరIదయయక పరద¤త ఉపరయు�కO.

కసదన మనవజఞ� న శసకూ�వతృ-ల అభపI యు..

ఆధ�నక పరద¤త పరIకసరు. పరఠయన. నరX.చుడయు. మదల�పట�న రం.డయు� మ2డయు� నలల తృరభ\తృ లఖన. నరభXల.

మ�.ద� నల�వు గతృల�, అడయు² గతృల�, అరు¤చు.దయ� కసరు గతృల�, వ�తవ- ల�, నల3బలూల3ప రభస పల3ల� పరలకలప రభసటటు�3

చు2డల. తల�గు� లప గు�.డయుãవతృ�- ఉనuద. తన�బలూ.డరభల�, ఆటటువసకూ�- వుల� మదలన వటకట సకూ.బలూ.ధం.చంన పరదయలన

మదటటు రభయ.చల. లఖన. వల3 మ.చం దసకూ2- ర అలవడల. గు�.డయుã.గ, వడవడగ, ఒదTకగ సకూమనమన

పర.క�O లత మ�తవ�లకవలగ రభస- అద అ.దమన లఖన.. సకూXష�తృ, సకూమతృ, వగు., రత, భ.గనమ అనవ మ�ఖ�మన


లఖన లకషయంణల�. బలూలపర., పన�ల�, కల., సకూ�దTమ�కC లఖనపరకరుణల�. పI థమక, మధ�మక దశంల లఖన.

అలవడయుకపతయ జవతృ.ల బంధపరడల�న సకూమయల� ఎద�రువుతవయ.

లఖన.ల ఒతృ�- ల� సకూరగ ఉ.చుకపవటటు., శంబలూT సకూ\రు2పర. తలయుక తృపుXల� రభయుడయు., అకషయంరు భద. తలయుక�.డ

రభయుడయు., వరభమ చంహuలన� సకూరగ పట.చుక పవడయు. ... ఇవనu లఖన దషల�. ఈ దషల� రభక�.డ రభయుడనకట

కనu క�తవ�ల� చపరట� ల.

అవ...

ద�ష� లఖన.: అ.ట చు2సరభతృ. రభసన లదయ అచు�· అయన అ.శనu వదయ�ర¥ చు2స, తృనల తవన� చుద�వుక�.టటు2

రభయుడయు. ద�ష� లఖన..

ఒరువడ: దనu కసపత అ.టరు�. మదట పర.కటO అ.ద.గ ఉ.ట దయనu చు2స కట.ద పర.క�O ల3 అలగ రభయుడనకట

పరIయుతu.చుడయుమ కసపత పరద¤త. సమన�.గ మదట పర.కటO సకూ2కటOగన, సమతృగన అయ ఉ.టటు�.ద. దనu మదర పర.కటO

అ.టరు�. తల.గణంల దనu 'కరుడల�' రభయుడయు. అ.టరు�. అయతయ ఈ ఒరువడల ఒకలపర. ఉ.ద.టరు�. మదర

పర.కటOన చు2స రభసన తృరభ\తృ వదయ�ర¥ మళల3 మదర పర.కటO చు2డయుక�.డ తృన� రభసన పర.కటOన చు2స రభస- డయు�. దనవల3

దసకూ2- ర రభద.టరు�. కసబలూట� కసపత పుసకూ-క.ల ప న�.చం కట.దక� కసక�.డ, కట.ద న�.చం పకట రభయ.చుమ.టరు�.

ఉకO లఖన.: ఒకరు� చపరXగ వన రభయుడయు.. దనu 'డక�షన' అ.టరు�. ఉచ·రుణంక� వరుÍకÇమనకట సకూమన\యు. క�దర·

దష రుహతృ.గ రభయ.చుడయుమ దన ఉదదTశం.. ఉకOలఖన. పఠయం�.శల న�.చ ఇవ\ల. వదయ�రు�¥ ల స¥ యన అన�సకూర.చం

పరదయల� ఇవ\ల. ఉకO లఖన. ఉపధ�యు�డయు� రం.డయు�, మ2డయు�సరు�3 క.ట ఎక�Cవ చపరXక2డయుద�. ఉపధ�యు�డ

ఉచ·రుణం సకూXష�.గ, నరు�T ష�.గ ఉ.డల.

లఖన. లదయ రభతృ అనద ఆలచం.చం రభయునకCరులద�. ఆలచునత క2డన లఖననu లఖతృ చురు� అ.టరు�.

పరదయలన� సం.తృ వకస�ల3 పరIయగన.చం రభయ.చుడయు., దనచురు�, వ�సకూ. రభయ.చుడయు., పరద� భగనu సం.తృ మటటుల3

రభయుమనడయు. ఇవనu లఖతృ చురు�ల. నల3బలూల3ప రభస.ద చు2స రభయుడయు. లఖన. అవుతృ�.దద తృపరX లఖతృ చురు�

కసదన గుమన.చల.

శంÎవణం. వల3 భవగు{హణంశంకటO అలవడయు�తృ�.ద. భషణం. భవ పరIకటటునక� తడయుXడయు�తృ�.ద. పరఠయన., లఖన. క2డ

భవ పరIకటటునక ఉపరకరస- య. అయతయ భవ గు{హణంమ2 ఉ.టటు�.ద. కసబలూట� ఈ నల�గు� భష నపుణ�లక� అ.తృరుrతృ

సకూ.బలూ.ధ. ఉ.ద. ఈ భష నపుణ�ల� అలవడతయ జవతృ.ల రభణ.చుగులరు�.

పఠ�పర�ణళక రచనం - పఠ�గరం��థలు�

ఈ అధ�యు.ల వదయ�పరIణళక - వరÊక పరIణళక - సకూమగు{ పరథక. - పఠయ� పరథక. - భష వచుకసల� అన

ఉపర వభగలన� అధ�యున. చయువచు�·.

¤ వదయ� పరIణళకన� అధ�యున. చసటటుపుXడయు� మ�.ద�గ వదయ� పరIణళక పరదమ2ల�నu, నరు\చునలన�

అధ�యున. చయల.


ఉదయ 1 : 'కరక�లమ అనద ఏ భష పరద. ?

ఎ) లటన బ) ఫరం�.చ స) గ{క డ) ఆ.గు3.


ఉదయ 2 : వద�క� సకూ.బలూ.ధం.చంన అనu అ.శలన� పరIణళకల చరు·డనu ఏమ.టరు�?

ఎ) వషయు పరIణళక బ) అ.శం పరIణళక స) వదయ� పరIణళక డ) ఏకస.శం పరIణళక


¤ వదయ� పరIణళకల ద�షం� సర.చల�న మర మ�ఖయం�.శం. వదయ� పరIణళక నరభ�ణం సకూ2తవ� ల�.

ఉదయ : వదయ� పరIణళక నరభ�ణం సకూ2తవ� ల3 మ2డద-

ఎ) లకషయ�లన� రు2పం.ద.చుడయు. బ) అ.శనu ఎన�uకవడయు.

స) అ.శం వ�వసతర¥కరుణం డ) అవసకూరభనu గు�రO.చుడయు.


¤ వదయ� పరIణళకల అభ�రు�¥ ల� పI ధన�. ఇవ\ల�న మర మ�ఖ�మన అ.శం. పరIణళకల3 'మతృ�భష స¥ న..

ఉదయ 1 : 1977ల ఈశం\రభయ పరటల అధ�కషయంతృన ఏరుXడన సకూమకషయ కమట 6 - 7/8 తృరుగుతృ�లక� వరు.ల భష

బధనక� నరుÍయ.చంన కసల.-(గు.టటుల3 )

ఎ) 12 బ) 10 స) 8 డ) 9

సకూమధన.: డ.

ఉదయ 2 : పరద తృరుగుత పరబ3క పరరకషయంల� తల�గు� బధన మధ�మ.త నరు\హ.చంన సకూ.వతృ�రు.-

ఎ) 1964 బ) 1949 స) 1952 డ) 1954


¤ వదయ� పరIణళకన� అధ�యున. చసన తృరభ\తృ ద�షం� సర.చల�న మ2డయు� పరIణళకల�: వరÊక పరIణళక, సకూమగు{

పరథక., పఠయ� పరథక.. వటన రఖయంమతృ�.గ చుదవతయ సకూరపతృ�.ద.

ఉదయ 1: వదయ� సకూ.వతృ�రు. ఆరు.భ.ల ఉపధ�యు�ల� తవమ� బధం.చ అ.శలక� సకూ.బలూ.ధం.చం తృయరు�చయల�న

పరIణళక-

ఎ) అ.శం పరIణళక బ) వరÊక పరIణళక స) ఏకస.శం పరIణళక డ) సకూ.స¥ గుతృ పరIణళక


ఉదయ 2 : వ�కరుణం.ల 'సకూ.ధ�ల� ఎనu యు2నటటు�3 ' ?

ఎ) ఒక యు2నట బ) రం.డయు� యు2నటటు�3 స) మ2డయు� యు2నటటు�3 డ) అయద� యు2నటటు�3

సకూమధన.: ఎ.

ఉదయ 3 : వదయ� కళశలలన శకషయంణరు�¥ ల� రభసద- ఎ) పఠయ� పరIణళక బ) వదయ� పరIణళక స) పఠయ� పరథక. డ) అ.శం

పరథక.



¤ అభ�రు�¥ ల� సకూ2కషయంx.గ చుదవల�న మర అ.శం. 'పఠయ�పరథక సపనల�'.

ఉదయ 1 : లకషయ�ధరు బధనక� మ�.ద� నరభ¥ ర.చు�క�నu లకషయ�ల� నరువర.ద, లనద తల�సకూ�కవడనకట ఉపరకర.చ

సపన.-

ఎ) పునర\మరుs బ) ఇ.ట పరన స) పరIదరుsన. డ) చురు·


¤ ఈ అధ�యు.ల మర కలకస.శం. 'భష పుసకూ-కసల�'. భష వచుకసల� నల�గు� రుకసల�. అవ:

1) పరIధన వచుక.

2) ఉపర వచుక.

3) క�షం పుసకూ-క.

4) అధ�పరక దరsన.

ఉదయ 1: కషయం�ణంÍ పరఠయననకట ఉదదTశ.చం.ద-

ఎ) ఉపర వచుక. బ) పరIధన వచుక. స) క�షం పుసకూ-క. డ) అధ�పరక దరsన


ఉదయ 2 : ఉపర వచుక. ఏ పరఠయననకట ఉదదTశ.చం.ద-

ఎ) బంహ� పరఠయన. బ) కషయం�ణంÍ పరఠయన. స) వస- రు పరఠయన. డ) పరIకసశం పరఠయన.


ఉదయ 3 : వదయ�రు�¥ ల అభ�సకూననకట తడయుXడ పుసకూ-క.-

ఎ) ఉపర వచుక. బ) పరIధన వచుక. స) అధ�పరక దరsన డ) క�షం పుసకూ-క.


సమతృల�, జఞతయల�, పండయు�పు కథల�

తల�గు� భషకట ఎ.త సకూ.పరద ఉ.ద. సమతృల�, జఞతయల�, పండయు�పు కథల� భషకట సకూహజ సకూ.పరదల�. వటన పరIజల సకూ�షం�.చు�క�నuరు�. ఇవ మనషంతపట పుట� ఉ.డయువచు�·. మనషం జవతవనక, సకూమజఞనక ఉనu సకూ.బలూ.ధనu వవరసకూ2- వ�కటOతృ\ వకససనu కలగనస- య. ఇవ భషకట జవనడయు�ల ల.టవ. సకూరు\జనవళకట ఇష�మనవ. సమతృల� 'సమ�తృ' న�.చం సమతృ పరద. వచం·.ద.టరు�. సమ�తృ అ.ట పలక. ఒకసనక సకూ.దరుp.ల పలకన� తసకూ2- పరIయగన.చద సమతృ. క.దరు� సమతృన� శసకూ�.గ పరC.టరు�. ''గుతవన�భవనu ద�షం�ల ఉ.చు�క�న వరుOమననu ఆలచంసకూ2- భవష�తృ�- కట వరO.చద సమతృ'' అనuరు� ఆరు�ద�. సమతృల� మనవ నజఞనu పరIతబ.బస- య. పరIవరుOన నయుమవళన వల3డస- య. సమతృల� వక�రు2పర.ల


ఉ.టయ. యుత, పI సకూలకషయంణల2 ఉ.టయ. ఉదయ: అనu. పట�నవర.టక కనu. వయుడయు. అడయుగు.దద అమ�యన పటటు�ద� పదవడ కపర. పదవకట చటటు� అడయు�సకూ� తంకCనల? కసల� కడయుగునల? వధం, తృలరభతృ ల.ట భవనu చపరXడనకట '' చసకూ�క�నuవరకట చసకూ�క�నu.తృమహదదవ'' అ.టరు�. ఎవర సకూ\భవ. వళలు3దద, మరుడయు. కష�. అన అరు¥.ల ''ఉల3మల3 కసద�, కసకట కకటల కసద�'' అన వడయుతవరు�. '' కల�పు తయున మడ - దదవుడయు�లన గు�డ''

అనడయు.ల వ�వసయు.ల కల�పు తయుడయు. ఎ.తృ మ�ఖ�మ తలయుజయుడయు.కనపసకూ�- .ద. '' పూజకదT పురు�ష�డయు� దయన. కదT బడయు²ల�'' అనద సకూ.పరIదయయుబలూద¤మన

నమ�కసనu తలయుజస-, దనకట వ�తరక.గ, హతృ�వద ద�కXథ.త '' తవయయతృ�- క పల3ల� పుడతయ నన.ద�క� అనuడయుటటు!'', '' మ.తవ� లక� చం.తృకసయుల� రభలతవయ'' ల.ట సమతృల2 ఉనuయ. మనవుల� హసకూ�చుతృ�రు�ల�. అ.ద�క '' తవతవ

పళ3 డయుతవవ అ.ట, నకవరస- రు� రభ అబË'', '' గడద కడయుకస, అ.ట తృమరు� తృ.డయు�ã ల� మ. బడయు²ల. అనuడయుటటు'' ల.ట హసకూ�పు సమతృల2 ఉనuయ.

మనవ పరIవరుOనన� పరరశలసకూ2- , నతన బధం.చ సమతృల3 '' చసన పపర. చబతయ పతృ�.ద'', '' గరం� కసయవణణÍ నమ��తృ�.ద ల.టవ ఉనuయ''.

'' చుద�వుక�నuడ క.ట చకల మల�'', '' దదవుడయు� వరుమచం·నపూజఞరవరుమయు�డయు�'', '' రండ² వచ· మదలడ'' ల.టవ క�లలకట సకూ.బలూ.ధం.చంనవ.

ఇదదవధ.గ రభమయుణం, భరుతృ, భగువతవద�లక� సకూ.బలూ.ధం.చంనవ క2డ ఉనuయ. మరకనu సమతృల� చు2డయు.డ.

''నవ\న నపర చన పర.డయు�తృ�.ద''

''అ.దరు2 శÎవషÍవుల, తృటటు�ల రయు�ల� మయు.''

''అడ² లనడయు� బడయు²ల� గన గుడ² లనడయు� బడయు²ల?''

''రభమయుణం. అ.తవ వన రభమ�డకట సతరతృ ఏమవుతృ�.ద? అనuడయుటటు''

''భరుతృ. బ.క� రభమయుణం. రు.క�''

''ఇ.ట పరు� కసకూ2- రవరు�, ఇ.టల3 గుబËలల క.పు''

''ఎకCడన బంవగన వ.గుతటటుల కసద�''

''కడయు�పుల లనదద కగనల.చు�క�.ట వసకూ�- .దయ''

''ఊపరర షరభ\న, అ.దర పరరషన''

''మ2రండ.టల3 బంరండయు� కరు �, ఎల కడయుతవవ కటటు�రభ మగు�డ'' జఞతయల�

ఒక జఞతకట సకూ.బలూ.ధం.చంన వశష�మన పరల�క�బలూడ జఞతయు.. జఞతయలన పరదబలూ.ధలన, పరల�క�బలూడయు�లన


అ.టరు�. వడవడ మటటుల� కలస వశలషరు¥.ల ఏరుXడద జఞతయు.. ఆ.ధÆపరIదదశ సహతృ� అకసడయుమ నరు3, వదయ\న

వశం\. సకూ.పదకతృ\.ల ''పరదబలూ.ధ పరజఞతృ.'' పరIచు�ర.చం.ద. జఞతయు.లన అరభ¥ నక, లకషయ�రభ¥ నక పలక ఉ.ద.

వ�కరుణం.లన శంబలూTపరల3వల� ఇల.టవ, జఞతయలన� లదయ సమతృలన� మర భషలకట అన�వద.చుల..

సకూమనరు¥కమనవ ఉ.డచు�·. తల�గు�లన ''ఈడయు2 జయడయు�'' కట ఆ.గు3.ల ''మడ ఫర ఈచ అదర'' అనద

సకూమనరు¥క.. పI చన కవుల కసవ�ల3 క2డ జఞతయల� కనపస- య. ఉబలూ�సకూ�పక, ఎకసకCమడయు�, కడయు�పు చుల3గ

ల.టవ కవుల� పరIయగన.చరు�.

ఇ.టపరు�, అతృ-గర సధం.పు, మగు�డయు�, గు�.డల మద క�.పరట మదలనవ క�టటు�.బలూ సకూ.బలూ.ధమన

జఞతయల�. మన ప అధంకసర కఠంన.గ ఉ.ట ''వడయు� న మగు�డయు�రభ బంబలూ2'' అ.ట..

పళల3డయు�కచం·న పళ3కసకపతయ అదంక భరు.గ భవ.చం పూరు\. క2తృ�రు�న� ఉదదTశ.చం ''గు�.డల మద క�.పరట''

అనవరు�. మన పరIభ�తృ\ పరథకసలనu ''నతృ-నడయుక''గన సగు�తవయ కదయ! జఞతయల3 శంరరు అవయువలన�

ఉపరయగన.చం చపXవ చల ఉనuయ.

ఉదయ: తృలల నల�క - చవ కసకూ�కవడయు. - కళలు3కద�T కవడయు. - పంటటు�కటటు�డయు. - నరు� పరసకూ�కవడయు. - ఒ.టకసలప

లవడయు., కళలు3ల3 నపుXల� పసకూ�కవడయు., నరంటటు�� క�న జవ.చుడయు. మదలనవ.

సమతృల3 లగ జఞతయల3 క2డ రభమయుణం, భరుతృ, భగువతవలక� సకూ.బలూ.ధం.చంనవ చల

ఉనuయ.

ఉదయ: రభమరభజ�., లకషయంxణంరఖ, ఉడయుతవభకటO, కబలూ.ధహసకూ-. మదలనవ రభమయుణనకట సకూ.బలూ.ధం.చంనవ.

శంల�సరుథ�., పరద�వయూ�హ., కచుక�డయు�, గ.తమ�కరక ల.టవ భరుతవనకట సకూ.బలూ.ధం.చంనవ. సకూ.సకూC�తృ సహతృ�

పరIభవ.త ఆపదమసకూ-క., కసకతవళలయు., నభ2తనభవష�త, అసధరభవÞతృ. ల.టవ ఏరుXడ² య. మన ఆచరభల�,

నమ�కసలకట సకూ.బలూ.ధం.చంన వటల మ2గునమ�, న కడయు�పున పుడయుతవ, పరపరXనu. పటటు�డయు., తలదకసల� ల.టవ

ఉనuయ. నటటుక సహతృ�.లన న.ద, భరుతృవక�. అనవ క2డ జఞతయలయ�య. ''న భరుతృ. పరడయుతవ''

అనడయు. తలస.దద!

కనu జఞతయల� ఆల.కసరక.గ, కవతవపరరు.గ ఉ.టయ. గలమడయుల�, ఇసకూ�కస-రభలన.తృ, క.కరు�.,

క�.భకణం. మదలనవ ఈ కవకట చ.ద�తవయ. ఒక వసకూ�- వుప అనక జఞతయల�నuయ.

ఉదయ: కసకట గల, కసకట మ2క, కసకట బలూ.గరు., కసకట క2డయు�, కసకట ఎ.గనల తృదతృరభల�.

మర వశలష. - ఖరభరు�నమ, ఖరభబలూ� చయుడయు., గు�ల.గనర, ఖతృ. ల.టవ ఉరు2T పరIభవ. వల3

ఏరుXడ² య. సమతృలకట కథల�నuట3 జఞతయలక కథల� ఉనuయ.

జ.టటుపరదయల�గ ఉపరయగన.చ జఞతయల2 లకపలద�. అవకతృవకల�, కసరభల2 మరయల2, రభతృకతృల� అనవ

ఇల.టవ.

మరకనu జఞతయల�: పుల3యు�వమరు. - ఉతృ�వ వగు{హ. - కరు�వుల అధంకమసకూ. - అలకపన�X - న.డయు�క�.డయు -

పనక.ల పుడయుక - న2తల కపరX - గు.గనరంద�T - అతవ�షం�, అనవ�షం� - మసపూస మరడయు�కసయు - కళలు3ల3 నపుXల�

పసకూ�కవడయు. - పరకCల బలూల3. - నమ. పటటు�డయు. - టలపత వయు�డయు. - తవటక�ల� కటటు�డయు. ల.టవ.


పండయు�పు కథల�

సమతృల�, జఞతయల మదర పండయు�పు కథల� క2డ పరIజల� సకూ�షం�.చంనవ. ''పండయు�పు - వడయు�పు''

ఉనuవ. అ.ట పరIశuస- రుహసకూ�. వపXవ. పండయు�పు కథల� తవరCకశంకటOన ప.పం.ద.పరజస- య. మదడయు�క� పరద�న�

పడయుతవయ. చుమతవCరు.గ, ఆన.దకరు.గ ఉ.టయ. పండయు�పు కథల� చలవరుక� గయురు2పర.ల ఉ.టయ.

సకూ.సకూC�తృ.ల ''పరIహళకల�'' అనవ ఇల.టవ. పI సకూలత క2డయు�క�న ''మమ�లu కన�కC.డ చు2దయT .'' అనuటటు��

ఉ.టయ. పూరు\. పండయు�పు కథలత ఆడయు�క�నవరు�. చంక�Cమ�డన వపXనపుXడయు� ఆన.ద. కల�గు�తృ�.ద. పండయు�పు

కథల� కవతవతృ�క.గ ఉ.టయ. కనu ఊహ.చు�కవల. మరకనu పరIతకసతృ�క.గ ఉ.టయ. ఇ.కనu

అతశంయక�O లత క2డయు�క�న ఉ.టయ. డ. కసరండ² వ.కటటురండ² పండయు�పు కథలప సదయ¤ .తృ గు{.థ. రుచం.చరు�.

జఞనపరద సహతృ�.ల ఇవ అ.తృరభpగల! పండయు�పు కథలu ఎక�Cవగ బంలబంలకల�, యు�వత యు�వక�ల�

ఉపరయగనస- రు�.

''తకలన పటటు� తం.భ ఆమడయుల� వళ3.ద'' అనద పండయు�పు కథ. ఇకCడయు తం.భ ఆమడయుల� అ.ట చల

ద2రు. అన అరు¥.. దనకట సకూమధన. - ''ఉతృ-రు.''.

ఉతృ-రభనu పటటు�త పల·డయు. - మర పటటు�క� తక ఉ.టటు�.ద కసబలూట� '' తకలన పటటు� '' అనడయు. - ఇల మనషం తృన

ఊహశంకటOత అల�3 క�నuవ పండయు�పు కథల�.

'' తృ.డã గురుగురు - తృల3 పతచు�పతచు� బడయు²ల� రుతృuమణకస�ల�''

ఆల.కసరక.గ అల3న పండయు�పు కథ ఇద. దనకట ' పరనసకూ పర.డయు� అన సకూమధన. తలయుగన మనసకూ�

వకససకూ�- .ద. మర పI .తృ.ల '' మకCజనu పంత-'' అన సకూమధన. క2డ ఉ.ద. తృల3ద.డయు�ã లకట బడయు²లపుXడయు2

రుతవuల2 మణకస�ల. తపగు�రు�తృ�ల! కసబలూట� పండయు�పు కథల3 క2డమనవసకూ.బలూ.ధల�, ఆరుT�తృ ల.టవ

గుమనస- ..

కనu పండయు�పు కథల�:

¤ '' పరచు·న పటట�ల వచు�·కన�.ద తచు�·కపతయన� గు�చు�·క�.టటు�.ద'' (మగులపువు\)

¤ '' పుటట�డయు� శంనగుల3 ఒకట రభయ'' (చు.ద�� డయు�)

¤ '' కటటటుకటటటు తృల�పుల� కటటర తృల�పుల� ఎపుXడయు� తసన చుపుXడయు� కసవు'' (కన�రంపరXల�)

¤ '' అడయువల పుట�.ద - అడయువల పరగన.ద మ ఇ.టకచం·.ద - తతృకCలడ.ద'' (కవ\.)

¤ '' పన పరలక - కట.ద పరలక పరలకల మధ� మలకల పమ� పమ�న� పరట� పరగుr. లద� పగగrల� పరలక సగr దన''

(నల�క)

'మ2డయు� చపరల�' 'మ2డయు� చపరల�' అన పఠయ�భగనu రుచం.చం.ద శÎపద సకూ�బలూÈహ�ణం� శస�. ఈయునక� 'కథక చుకÇవరO' అన బరు�ద�

ఉ.ద. ఈయున రభసన వడయు3గన.జల�, గు�లబ అతృ-రు�, మరుrదరs, కల�పుమకCల�, ఇల.ట తృవ\య వస-.. మదలన

కథల� పరIసద¤ చ.దయయ. రుకషయ బలూ.ధన., ఆతృ�బలూల ల.ట నవలల2, రభజరభజు, కల.పటటు�ల.ట నటటుకసల2 రభశరు�.


గదయవర జల3 ల మ.డయులక శల వర రుచునల3 కనపసకూ�- .ద. శÎపద సకూ�బలూÈహ�ణం� శస� వ�వహరక భషవద.

'పరIబలూ�దయ¤ .ధÆ' అన పరత�క నడపరు�. 'అన�భవల2- జఞ� పరకసల2న�' అన ఈయున సతర\యుచురతృ� చుదవదగన.ద. పరIసకూ�- తృ

పఠయం�.శం. 'మ2డయు� చపరల�' ఈయున రభసన 'పురభణంగథల�' న�.చం సతర\కర.చం.ద.

సరభ.శం.:

దరుeదరs, పI పర-కసలజు� డయు�, దరుeసకూ2తృ�� డయు� అనమ2డయు� చపరల� ఒక మడయు�గు�ల ఉనuయ. వసకూవ

సకూమపసకూ2- .డయుగ దరుeదరs అన చపర ఇల అ.ద- ''వసకూవల ఈ మడయు�గు� ఇ.కటపతయ మనక� పరIమద.. అ.ద�కన

ఇపుXడ బంగ నరు�నu పదT మడయు�గు�క� వళT ..'' కసన, పI పర-కసలజు� డయు� అన చపర ''పరIసకూ�- తృ. నరు�.ద కదయ! ఎపుXడ కష�.

వసకూ�- .దన�కన ఇ.తృ చుకCట నవసకూ. వడచం వళలు3డయు. మ.చందకసద�'' అ.ద.

దరుeసకూ2తృ�� డయు� అన చపర క2డ దరుeదరsత ఏకభవ.చుక�.డ ఇపుXడయు� వడచం వళలు3నవసకూరు. లదన చపX.ద. ఇ.తృల

వసకూవ వచం· నరు� ఎ.డపయ.ద. దరుeదరs మతృ�. ఈ మడయు�గు� న�.చం పదT మడయు�గు�క� వళ3 సకూ�ఖ.గ ఉ.ద.

జఞలరు�ల� వచం· చపరలన� పరటటు�� క�పతృ�నuరు�. పI పర-కసలజు� డయు� దరుeదరs మటటుల� వనన.ద�క� దగు�ల�చ.ద చపరల�

గు�చం·న తవటన కరుచంపరటటు�� కన ఉ.ద. దరుeసకూ2తృ�� డయు� మతృ�. జఞలర చపరల బలూ�టటు�లకట వళ3పయ.ద. జఞలర చపరల�

గు�చం·న తవటన పదT కసల�వల కడయు�గు�తృ�.డయుగ పI పర-కసలజు� డయు� నటలకట ద2కట తృపX.చు�క�.ద.

మ2డయు� చపరల� కథవల3 'కడ.చం మల.చల' అన నత తల�సకూ�- .ద. 'వనదగు�నవ\రు� సపXన' అనuద

గు�రు�O క� వసకూ�- .ద. మ�న��.ద� రభగుల అపయనu బలూ�ద¤న�పరయగన.చం పరసగుట� దయనకన�గు�ణం.గ పరIవరO.చుడయు. వవక

వ.తృ�ల లకషయంణం..

అరభ¥ ల�:

అపరు. = అ.తృ�లనద

జఞలర = చపరల� పరట�వడయు�

ఊతృ = చపరల� పరట� సధన.

సకూమసల�:

మ2డయు� చపరల� - మ2డయు� సకూ.ఖ�గుల చపరల� - ద\గు�సకూమసకూ.

మహసకూమ�ద�. - గపరXదన సకూమ�ద�. - వశలషణం పూరు\పరద కరు�ధరుయు.

సకూ.దరుp వకస�ల�:

¤ ''ఎ.డపన పదT మడయు�వు చు2చు�కన ఇపుXడ దయనలనకట పవుదమ�'' - దరుeదరs

¤ ''ఎపుXడ కష�మ� వచు�·నమఅన ఇపుXడయు� చుకCన నవసకూమ� వడచంపవుటటు మ.చందకసద�'' - పI పర-కసలజు� డయు�

¤ ''చుకCగ ఆలచం.చుక�.డ తం.దరుపరడ ఏమయు2 చయురభద�'' - దరుeసకూ2తృ�� డయు�

¤ ''తృల3డల�3 చు� క2రు�·.డయు�టటు మ.చంద కసద�. ఉపయుమ� చు2డయువలన�'' - పI పర-కసలజు� డయు�.

లఖ

గుద�రుచున పరIకటÇయుల3 లఖ ఒకట. తల�గు�ల చల లఖయంసహతృ�. ఉ.ద. గు�.డ వపX చపుXక�న

వల�.డద లఖ. పఠయ�భగు.లన లఖన� వ.కటటురుమణం అన తృ.డã రువ అన క�మరు�డకట రభశడయు�. దనకట


సకూమధన.గ రువ ననuక� ఒక లఖ రభశడయు�. కఠంనమన పరదయలవ లవు గన, రం.డయు�మ2డయు� పరదయలక� అరభ¥ ల�

తల�సకూ�క�.ట మ.చంద. అలమట.చు� అ.ట ద�éఖ.చుడయు., పరరతృప.చుడయు.. వపరతృ�- అ.ట ఆపరద.

ఈ లఖలన మ�ఖయం�.శల�:

¤ రువ పఠయశల వదయ�రు�¥ ల� మహరభష�� భ2క.పర బంధంతృ�ల కసకూ. పరIధనమ.త�కట అయద�వల రు2పయుల వరభళలు.

పర.పరు�.

¤ ఇతృరు�లక� సకూహయు. చయ�లన, కÇమశకషయంణంత ఉ.డలన, సuహభవ.త, ఆతృ�వశ\సకూ.త మలగలన తృ.డã

రువకట బధం.చడయు�.

¤ తృ.డã వ.కటటురుమణం రభసన ఉతృ-రభనu పఠయశల వదయ�రు�¥ ల�, ఉపధ�యు�ల� చుదవ ఆన.ద.చరు�.

¤ రువ, ఇతృరు వదయ�రు�¥ ల� అకషయంరభసకూ�తృ వ.ట స.ఘక కసరు�కÇమల3 పలగంr .టటు�నuరు�.

¤ రువ గ.ధ 'ఆతృ�కథ' పుసకూ-కసనu కన చుద�వుతృ�నuడయు�.

¤ తృ.డã వ.కటటురుమణం హన�క.డయు న�.చం లఖ రభస-, రువ మదనపరల3- గు�రు�క�ల వదయ�లయు. న�.చం లఖ రభశడయు�.

తృ.డã రభసన లఖలన సకూ2క�O ల�:

¤ పంరు�గు�వడ బంధ మనక2 బంధయ.

¤ వదయ�ర¥కట కÇమశకషయంణం చల అవసకూరు.. ఇతృరు�లప పరIత పరనకట ఆధరుపరడయుక2డయుద�.

¤ ఆతృ�వశ\సనu ప.పం.ద.చు�కవల.

¤ అ.దరు2 సకూమన�ల�. పరరుసకూXరు సuహ భవ.త మలగల.

¤ మ.చం సహతవ�నu చుదవడయు.వల3 మనసక వకససకూ. కల�గు�తృ�.ద.

¤ మ.చం పుసకూ-కసనu మ.చంన మతృ�� డయు�.డయుడయు�.

¤ తట వరన చు2స ఈరుÊW పరడయుక2డయుద�.

¤ సకూమజ.ల మ.చంతపటటు� చడయు� క2డ ఉ.టటు�.ద.

మ�.దడయు�గు�

ఇద సకూ.భషణతృ�కమన పఠయ� భగు.. అ.ట నటటుకకరుణంక� అవకసశం. ఉనu పఠయ�భగు.. ఇ.ద�ల రుచుయతృ

సకూ\యు.గ చపరXక�.డ పతృ�లత చపX.చుడనu గుమనస- .. 'మ�.దడయు�గు�' పఠయ�భగు.ల రుచుయతృ లడయున,

దదనన�.చం సతర\కర.చర క2డ లదన గు{హ.చల. ఇ.ద�లన పతృ�ల�: పవన, నయునమ�, హమ.

సతర�ల� అబలూలల� కసద�, సకూబలూలలన, అనu రు.గల3 మ�.ద�క� వళలు´- నuరున, వళలు3గులరున చపX పఠయమ 'మ�.దడయు�గు�'.

నయునమ� ఛ.దసకూ�రభల�. పూరు\ కసలపు మనషం. హమ ఆధ�నక సతర�. అభ��దయు భవల�నu మహళలు.

ఈ పఠయ�భగు.లన మ�ఖయం�.శల�:

¤ ఆడయువరు� చయులన పరన�ల� లవు. చయున ఉద�గల� లవు.

¤ రు�ద�మదదవ, ఝన�, చ.ద‌బబ ల.ట సతర�ల� యు�ద¤. చశరు�.

¤ పూరు\. 10, 15 రజుల పల3లక� క2డ పళ3ళలు´3 చసవరు�.

¤ రభజఞరభమమహన‌రభయ, జయ�తరభవుపూల (మహతవ�), ఈశం\రుచు.ద� వదయ�సగుర, క.ద�క2ర వరశంల.గు.


ల.టవరు� సతర�ల అభ��దయనకట క�షంచస మ2ఢచరభలన� రు2పుమపరు�.

¤ వరశంల.గు. వతృ.తృ�వులక� పునర\వహ. చయ.చడయు�. ఆడయుపల3లకసకూ. పఠయశలల� స¥ ప.చడయు�.

¤ సకూతసకూహగుమన ద�రభచరభనu పరIభ�తృ\. నషధం.చల సకూ.ఘంసకూ.సకూCరుOల� క�షం చశరు�.

¤ ఆడ, మగ తయడల�, మన�ష�ల3 తయడల� పయనపుXడ, అసకూలన పరIగుత. అదద మ�.దడయు�గు�. మ�.దడయు�గు� అ.ట

పురభవ�ద¤, అభ��దయు. అన భవ..

అరభ¥ ల�:

చద�. = వ.తృ, వచంతృ�.

అ.తృరకషయం. = ఆకసశం.

వతృ.తృ�వు = భరుO చునపయన సతర�

పరరభ�యుపరదయల�:

చద�. - వ.తృ, వశలష.

అ.తృరకషయం. - గుగున., దవ

భరు� - సకూత, పరతu, అరభ¤ .గన

వ�తరకపరదయల�:

వద� × అవద�

ద�రభచరు. × సకూదయచరు.


¤ ''ఆడయువళలు´3 పరనచయులన రు.గల లవు. అ.తృరకషయం.లకట క2డ వళలు´- నuరు�'' (హమ).

¤ '' సకూ.సకూCరుOల� సతర� వద�న� పI తృ�హ.చరు�'' (హమ).

¤ ''ఇపుXడయు� సతర�ల పరరస¥త చల మరు�గు�పరడ.ద. అనu రు.గల3 న2 మగువళలు3త సకూమన.గ పరన చస స¥త వచం·.ద''.

మడయు. క2�ర

ఇద 'జవతృ చురతృ�'క� సకూ.బలూ.ధం.చంన పఠయ�భగు.. జవతృ చురతృ�న� తంలసరగ రభస.ద క.ద�క2ర వరశం

ల.గుమన పరC.టరు�. ఈ పఠయ�భగు. క2డ ఎవరు� రుచం.చర, దదన న�.చం సతర\కర.చర తలయుద�.

సరభ.శం.:

పల.డ రభజధన అయన వరభ�ల 1867 నవ.బలూరు� ఏడ తయదన మడయు. క2�ర జన�.చం.ద. క2�ర పరు�

మర.

తృ.డã వజఞ� న శసకూ� ఆచరు��డన స3 Cడవస‌సC. రుష�న పరరపలనల పలష భష నరభదరుణంకట గు�రం.ద. క2�రకట ఫరం�.చం

భష వచు�· కసబలూట� , ఫర� న�� రభజధన ప�రస‌కట వళ3.ద. ప�రస‌ల సరËన వశం\వదయ�లయు.ల పరరశధనగరు.ల

గజు పతృ�లన� శం�భÜ. చస పరన చపరట�.ద. అకCడ పయురక2�రత పరరచుయు. అయ.ద. వళ3దTరు2 వవహ.

చసకూ�క�నuరు�. మడయు. క2�ర 1898ల రడయు.న� కనపట�.ద. 1903ల ప�రస వశం\వదయ�లయు. మడయు.క2�రకట

డక�రట పరIదయన. చస.ద. ల.డయున‌లన రభయుల సంసట క2�ర ద.పరతృ�లక� 'డవ' పరతవకసనu బలూహ4కర.చం.ద.


1903లన క2�ర ద.పరతృ�లక�, హన5 బక\రంల‌క� కలప భతకశసకూ�.ల నబజల బలూహ�మత లభ.చం.ద. 1911ల

మడయు. క2�రకట రం.డసర రుసయున శసకూ�.ల నబజల బలూహ�మత వచం·.ద. తృన పరరశధనల కసకూ. మడయు. క2�ర

సరËన‌ల ఒక రడయు. సకూ.సకూ¥న� నలకలX.ద. రడయు.న� కస�న�ర చంకటతృ�ల వడయుతవరు�.ఈమక� ఐరన, ఈవస అన

క�మరంOల�నuరు�. వచంతృ�. ఏమటటు.ట, ఐరన ద.పరతృ�లక� క2డ 1935ల నబజల బలూహ�మత రభవడయు.. క�త�మ.గ

రడయ ధర�కతృన� రు2పం.ద.చంన.ద�వల3 వరకట ఆ గరువ. లభ.చం.ద. మడయు. క2�ర 1934, జుల 4న కన�u

మ2స.ద.

వ�తరక పరదయల�:

క�త�మ. × సకూహజ.

పురగుమన. × తరగుమన.

ఆదరుణం × నరభదరుణం

వ�తరక. × అన�క2ల.

ఆసకూకటO × నరభసకూకటO

కన�uమ2యు� - జఞతయు. - మరుణ.చుడనకట వడయుతవరు�.

అధన. అ.ట వశం..


వరభ� నగురు. - వరభ� అన పరు�గుల నగురు. - సకూ.భవన పూరు\పరద కరు�ధరుయు సకూమసకూ.

శసకూ� పరరశధన - శసకూ�. న.ద� పరరశధన - సకూపర-మ తృతృ�Xరు�ష

జవనధరు. - జవనమ�నక� ఆధరు. - షషటØతృతృ�Xరు�ష

భరభ�భరుOల� - భరు�యు�, భరుOయు� - ద\.ద\సకూమసకూ.

మ2డయు�ధతృ�వుల� - మ2డయు� సకూ.ఖ�గుల ధతృ�వుల� - ద\గు�సకూమసకూ.

మనవ పురగుత - మనవుడ యకC పురగుత - షషటØతృతృ�Xరు�ష.

కష�జవ

కష�జవ పఠయ�భగు రుచుయతృ గు�రు�. జఞష�వ. 1895ల గు�.టటు2రు� జల3 - వన�క.డయుల జన�.చరు�. జఞష�వక� కవతవ వశరుద, నవయు�గు కవచుకÇవరO, మధ�రుశÎనథ, కవకకటల అన బరు�ద�ల�నuయ. జఞష�వ అనగన గు�రO చ· కసవ�. 'గుబËల.'. జఞష�వన� దళతృకవగ, గుబËల. కసవ�నu దళతృకసవ�.గ పరC.టటు�నuరు�. అయతయ, గుబËల. 'అసకూX�శం�తృ'న� ఎ.డయుగుడయు�తృ2, దదశభమననu రకత-సకూ2- రభసన కసవ�.. గుబËల. దయ\రభ కలసకూ.ల వునu ఈశం\రు�డకట సకూ.దదశం. పర.పరడయుమ ఈ కసవ� ఉదదTశం.. గుబËల. సకూ.దదశంకసవ�.. 'మఘంసకూ.దదశం.' కసవ�. సకూ27రOగ గుబËల.న� రభశరు�.''నద� కనuట కథ సకూమన\యుమ� సయు


ఆరుT� హ�దయుమ�� క2డయు క.తృవసకూరు.బలూ�'' అనuడయు� జఞష�వ. గుబËల. కసవ�. రం.డయు� భగల�. జఞష�వప భసకూCరుచదర, ఎ.డయు23 ర సకూ�ధకర వ.టవరు� పుసకూ-కసల� రుచం.చరు�. జఞష�వ రుచం.చంన 'కÇసకూ�- చురతృ�'క� క.ద� సహతృ� అకసడయుమ బలూహ�మత వచం·.ద. ఆయున రుచం.చంన మర గపరX కసవ�. 'ఫరుదస'. పరుశకవ ఫరుదస 'షనమ' కసవ�. రభస పం.దన అవమనమ ఈ కసవ�.లన ఇతవ�తృ-.. జఞష�వ ఇవ కసక�.డ మ�.తవజమహల, సకూXపరuకథ, నతవజ, బంపూజ, మ�సఫరు�3 వ.టవ రుచం.చడయు�. 'న కథ' అనద జఞష�వ పరద� రు2పర.ల రభసన సతర\యుచురతృ�. జఞష�వ 1971ల మరుణ.చడయు�.

'కష�జవ' అన పఠయ�భగు. గుబËల. - మదటభగు. లనద. పఠయ�భగు సరభ.శం.:

తల�గు� కవతవ\నకట ఆశంÎయుమచం·న రుఘం�నథనయుకరభజు పల.చంన తృ.జఞవయూరు�క� దకషణంభగు.ల ఒక

కష�జవ (లదయ దళతృ�డయు�) నరు�పదగ, నతగ జవసకూ�- నuడయు�. అతృడయు� ఉనuదయ.తన సకూ.తృ�ప- చ.దదవడయు�. ఒక మ�దT

భజన.త కష� లన� మరుచంపతవడయు�. నల�గు� దక�Cల�నu దక�Cలనవడయుయ�డయు�. ఈ దళతృ�డయు� భరుతృమతృక�

కడయుగటటు�� బడయు²డగ జన�.చడయు�.

తృన క�లనu, సకూ.పరదన� కసజసన భరుతయు�డ పదయల� క.దక�.డ అతృడకట చపుXల� క�ట� జవస- డ

తృపరX ఎపుXడయు2 తరు�గు�బంటటు� చయు�లద�. భరుతృభ2మ ఇతృడ సవక� నజ.గ రు�ణంపరడ ఉ.ద సకూ�మ! ఈ కష�జవ

శంÎమ.చుకపతయ పర.టటుల పర.డయువు. తృన� శంÎమ.చం లకసనకట త.డ పడయుతవడయు� గన, తృనక� తనడనకట త.డ ఉ.డయుద�. ఇద

ఇతృడ ద�స¥త!

దళతృ�డ తృలమద అసకూX�శం�తృ అన బలూ�రుదన� పులమరు�. దయనu కడగ దయు పరవతృ�మన గు.గుక లద�.

దళతృ�డ చు2పుపరడతయ నవద�. లక త�మ2రు�O ల2 పరసకూ�- ఉ.డయువల�.దదనన జఞష�వ చుమతృCరసకూ2- న అ.టటురభనతృన.

తవÞతృన� వ�కOపరరచడయు�. ఇకCడయు పమ�క� పల� పస- రు�! చమక� పర.చుదయరు వస- రు�. కసన, ఏ హన చయు�న

దళతృ�డన హన.గ చు2స- రు�. కరు�భ2మ అన పరు� పరడయు² ఈ దదశం.ల పుట�న ధరు�దదవతృక� క2డ దళతృ�డప

మమకసరు. లద�. భగువ.తృ�డక కనకరు. లకపతయ మనషం గు�ర.చం వర చపXల?

దళతృ�డ రుకసO నu పతల· అతృడన పపX చస- .ద దరద� దదవతృ. నల�గు� వరభÍ ల పరడయుగుల�నu హ.ద2

నగురభజు దళతృ�డ గల సకటతయన కసకూరు�క.టటు�.ద. 'పళ3 చసకూ�కన, క�మరు�లన� పుట�.చం, తృనలగ వళలు3న� క2డ

బంనసకూల�గ తృయరు� చయుడయు. ఎ.ద�క�?' అన భవనత ఈ దళతృ�డయు� పళ3 చసకూ�కక�.డ బలూÈహ�చురు�.

అవల.బ.చడయు�.

ఈ మనవుల సకూ\భవ. చల వచంతృ�మ.ద. బమ�ల పళ3ళలు´3 చయు�డనకట వ.దల�, వల� ఖరు�· పడయుతవరు� తృపరX,

పదవరు�, పరకరు3 పతృ�ల3 ఒకC మతృ�క� క2డ వయు�రు�. అవున�ల- మ�పరXయమ2డయు� కటటు3 దదవతృల�నu ఈ దదశం.ల

పర.డన పర.టటు అ.తవ వర నవదయ�నక సకూరపతృ�.ద. ఇక న బట పదల ఆకల ఎల తరు�తృ�.ద?

మ�ఖ�మన అరభ¥ ల�:

కససకూ� - ఒకపరXటనణం.. దమ�డల అయదవ.తృ�

తృనవ - తృ�ప-; కషయం�తృ�- - ఆకల


అరు�.ధతసకూ�తృ�డయు� - దళతృ�డయు� (పర.చుమ�డయు�)

ఉరు\రు - భ2మ; కతృ - కవతృ; అవన - భ2మ

సకూసకూ�రుమ - ధన�లకషx; పI కOనమ� - పI చనమన

మదన - భ2మ; పర.కటలమ� - బలూ�రుద

అనలమ� - అగనu


న�పలక�డయు� - రభజు, పరIభ�వు, అవనపరత

దదహమ� - తృన�వు, శంరరు.

ఉరు\రు - భ2మ, పర�థ\, అవన

గల - పరవన., వయు�వు

కనకరు. - దయు, కరు�ణం

సకూ.దరుpవకస�ల�: ''జన�మత- భరుతరు\రుక�.గుడయుగటటు�� బడయు²డ'' ''అపుXవడయు²ద సకూ�మ భరుతవవన వన సవక�న'' ''పరIపర.చుమ�నక� భజనమ� బజటటు�� , వనకట భ�కటO లద�'' ''నల�r పరడయుగుల హం.దవ నగురభజు'' ''వన నవద�మ�న న.టటు�వడననడయు� మ2డయు� మ2రు�O లక�న�గు2డయు గు2డయు�లద�'' ''ఉలకటపరడయు� జబలూ�Ëగులద� వడయు�నuచటటు�'' ''భగు�వహన�ల కషయం�తృ�- లఱు�న'' ''వడయు� జరు�పరసగగ బలూÈహ�చురు�దకషయం''సకూ.ధ�ల�: దకCరయు�నu- దకCర + ఉనu - యుడగుమ సకూ.ధం కషయం�ధనల-కషయం�ధ + అనల - సకూవరుÍదరుeసకూ.ధం జన�మత--జన�మ� + ఎత- - ఉకసరు సకూ.ధం భరుతరు\రు-భరుతృ + ఉరు\రు - గు�ణంసకూ.ధం అపరXరుమ-ఆ + పరరుమ - త�కసకూ.ధం

చపుXల�గు�ట�-చపుXల� + క�ట� - గుసకూడయుదవదదశం సకూ.ధం

జవనమ�సయు�-జవనమ� + చయు� - గుసకూడయుదవదదశం సకూ.ధం

లదయయ�-లద� + అయయ� - ఉకసరు సకూ.ధం

అపుXవడయు²ద-అపుX + పరడయు²ద - గుసకూడయుదవదదశం సకూ.ధం


కషయం�ధనలమ� - కషయం�ధ అనడ అనలమ� - రు2పరక సకూమసకూ.

అరు�.ధతసకూ�తృ�డయు� - అరు�.ధత యకC సకూ�తృ�డయు� - షషటØతృతృ�Xరు�ష సకూమసకూ.

రుఘం�నథన�పలక�డయు� - రుఘం�నథ�డయు� అన�పరు�గుల న�పలక�డయు� - సకూ.భవనపూరు\పరద కరు�ధరుయు


సకూమసకూ.

సకూసకూ�రుమ - సకూసకూ�మనడరుమ - రు2పరక సకూమసకూ.

అభగు��డయు� - భగు�మ�లనవడయు� - నఙ‌బలూహ�వÞహ

మ2డయు� కటటు�3 - మ2డయు� సకూ.ఖ�గుల కటటు�3 - ద\గు�సకూమసకూ.

వ�తరకసరభ¥ ల పరదయల�:

దరద�� డయు� × సకూ.పరన�uడయు� (భగు�వ.తృ�డయు�, ధనక�డయు�)

పపర. × పుణం�.

ధరు�. × అధరు�.

చటటు�వుల�

చటటు�వు అ.ట పIయుమన అన అరు¥.. సకూ.దరభpనu బలూట� అపరXటకపుXడయు� ఆశం�వుగ చపXన పరదయ�నu

చటటు�పరద�. అ.టరు�. వమ�లవడయు భమకవ తంలచటటు� కవగ క.దర అభపI యు.. చటటు� కవతవ\నకట వసకూ�- వు

కసనద.టటు2 ఉ.డయుద�. కనu చటటు�వులక� కరుO తలయుద�. వటటు2ర పరIభకరుశస�, దపల పచు·యు�శస� చటటు�

పరదయ�లన� సకర.చం పరIచు�ర.చరు�.

చటటు�వుల� అన పఠయ�భగు.ల ఏడయు� చటటు� పరదయ�ల�నuయ. మదట పరద�. శÎనథ�డ చటటు�వుగ

పరIసద¤.. పరలనడయు� వళ3నపుXడయు�, దయహ. వస- నరు� దంరుకనపుXడయు� చపXన పరద�.- ''సరగులవనకట చల�3 న�...'' అన

పరద�.

సరగులవడయు� అ.ట వష�Í మ2రO (క�ష�Í డయు�)

తృరు�ణం�ల� అ.ట సతర�ల�

తరపరమ� అ.ట బచు·మతృ�- కవడయు. (శవుడయు� భకషయంమతృ�- తవడయున)

ఆ.డయు�ã అ.ట భరు�ల�

''శÎక�ష�Í డకట పరదహరు�వల మ.ద సతర�ల�నu ధనవ.తృ�డయు� కసబలూట� ఫరువలద�. బచు·మతృ�- కన ఓ శవ!

నక� ఇదTరు� భరు�ల.ద�క�? నక� పరు\తచల�గన గు.గున� నకటచ·య�'' అన భవ.. ఇ.ద�ల వ�.గు. ఉ.ద. గు.గు

అ.ట నరు�. కసబలూట� , నక� నటనచం· దయహ. తరు·మనuడయు�. చుమతవCరు.గ చపXన మ.చం చటటు� పరద�. ఇద.

''తృమ�దయమ వతృ�- రురు�¥ ల�...'' అన పరదయ�నu కషతృ�యు� తృ.జఞవయూరు� నయుకరభజు రుఘం�నథ నయుక�డ

ఆస¥ ననu దరs.చం చపXడయున తల�స- .ద.

ఔచంతృ�. తలసన దయతృ వదTక� యచుక�ల� తృమ.తృ తవమ వళ- రు�. ఎవరు2 పలవనకCరులద�. పరదయ�ల�నu

సకూరుసకూ��లకట తృ�మ�దలన� రుమ�న ఎవరంన పల�సకూ�- నuరభ? లద� కదయ?

భÜమరు. అ.ట తృ�మ�ద. తృ�మ�దల� మరుక.ద. కసకూ. వటటు.తృటటు అవ పరదయ�ల మద వలతవయ గుదయ!

అన భవ.. అలగ, ఇచ·వర వదTక యచుక�ల� వళ- రు�.

''ఒకCడయు� మ.సకూమచ·... '' అన చటటు� పరద�. రభయున భసకూCరు�డయు� అన మ.త�న ఉదదTశ.చం చపXనద.

శబ చుకÇవరO ఒక పవురభనu కసపడయుటనకట తృన శంరరభనu కస ఇచ·డయు�. తృన సకూహజసద¤మన కవచు క�.డయులలన� కస

ఇచం·నవడయు� కరు�Í డయు�. తృన వనuమ�కన� ఇ.ద�� డకట ఆయు�ధ.గ ఇచం·నవడయు� దధచం. వమన�డకటచం·న మటటు పరIకసరు.


తృన పI ణంమ ఇచం·.ద బలూలచుకÇవరO. వరు.తవ బలూతృకలక ఈ పరన�ల� చయు�లద�. మ.చం కరO కసకూ. చశరు�. కసబలూట� ,

తవ�గుధన�ల�గ, గపరX దయతృల�గ నలచం పయరు�.

అస¥ అ.ట ఎమ�క. ఈ పరద�.లన దయతృలన� అరు¥. చసకూ�కవల. వచు�. చయు�లద�.

క.ద�క2ర రు�ద�కవ 'రభజు' శంబంT నu చుమతవCరు.గ

పరIయగన.చం చపXన పరద�. ''రభజున� రభజుగడయుతృడయు�...'' పరIసద¤..

రభజు అ.ట పరIభ�వు, చు.ద�� డయు� అన అరభ¥ ల�.

వహన రభజు అ.ట సకూమ�ద�� డయు�.

శంరభహత అ.ట బంణల దబలూË

దదవతవ రభజు అ.ట ఇ.ద�� డయు�

రభవణంసకూ2త అ.ట రభవణం�డ క�మరు�డయు� ఇ.ద�జతృ�-

ఆజ అ.ట యు�ద¤.

ఈ చటటు�పరద�.ల మలCభరభమ�డయు� అన రభజున� సకూ�- త.చుడయుమ లకషయంW.. ఇబలూÈహ. క�తృ�బ‌షకట

మలCభరభమ�డయున పరు�.ద. ఈ రభజు చల గపరXవడయునటనకట ఇతృరు�లత పలక తచం· చపXన పరద�మద. చు.ద�� డయు�

పరు�క రభజు గన, అసకూల� రభజ కసద�. ఎ.ద�క.ట అతృడన రభహ�వు మ.గు�తవడయు� కసబలూట� . నద�లక� రభజుగ పరు�నu

సకూమ�ద�� డయు� క2డ రభజు కసద�- రభమ�డయు� వల�3 ఎక�Cపటటు�గన వణకటపయనవడమ రభజు? ఇక దదవతృల రభజన

ఇ.ద�� డయు2 రభజు కసద�. ఎ.ద�క.ట రభవణం�డ కడయు�కన ఇ.ద�జతృ�- చతల ఓడపయడయు�. మర అసకూలన రభజవరు�?

అ.ట ఈ లక.ల ఇబలూÈహ. క�తృ�బ‌ష- మలCభరభమ�డ రభజు. అ.ట రభజు అన పరదయనకట ఇతృడ తృగననవడయు�.

రభజమ.డãల బపన చు.ద�పల ఆ.గ3 పరన�సనu తల�గు�ల అన�వదసకూ2- చంవరు ఆశం�వుగ చపXన పరద�.-

''భరుతృ ఖ.డయు.బలూ�...!'' ఈ భరుతృదదశం. ఒక చుకCన పడయవు వ.టద. భరుతయు�ల� లగు ద2డయుల వ.ట వరు�.

పల� తవగుడనకట సకూనuద¤మవుతృ�నu ఈ లగుద2డయులu ఏడపసకూ2- మ2తృ�ల� బగుగుట� తల3వరు� (ఆ.గ3యు�ల�) అన

గుడయు�సకూర గల3వరు� పల� పతృ�క�Cపతృ�నuరు�. అ.ట ఆ.గు3 పలక�ల� మన దదశం సకూ.పరదన� మనక� కసక�.డ

కల3గటటు�� క�పతృ�నuరున భవ..

''శవుడయుద�న శంయున.చు�టటు...'' అన పరద�. చుమతవCరు చటటు�వు. కరుO తలద�. నల3 బంధన� చుమతృCరసకూ2-

ఇల అ.టడయు�- నల3బంధ పరడయులక శవుడయు� పరరు\తృ.ప శంయునస- డయు�. సకూ2రు�చు.ద�� ల� ఆకసశం.ల ఉ.టరు�. వష�Í వతయ

పల సకూమ�ద�.ల శలషతృలX.ప పరడయు�క�.టడయు�.

వరు.తవ నల3కట భయుపరడ అటటు�వ.ట నవసల� ఏరుXరుచు�క�నuరుటటు.చంవర చటటు�పరద�. వద� అవసకూరభనu వల3డసకూ�- .ద.

మనవులక� అకషయంరు. (చుద�వు) తృపరXక కసవల. వద� అనద నల�కక� చరుక�రుసకూ. వ.టద. వద� మనలu రుకషసకూ�- .ద.

లక. వద�న� రుకషసకూ�- .ద.

అద� అ.ట క.డయు, రభజవకషయం�డయు� అ.ట వష�Í వు; అవరుళలు.గ అ.ట ఎల3పుXడయు�; క�కష అ.ట పంటటు�; ఇకషయం�రుసకూ.

అ.ట చరుక� రుసకూ..

సకూ.ధ�ల�:


పరరుమశం - పరరుమ + ఈశం - గు�ణంసకూ.ధం

అచు��తయ.ద� - అచు��తృ + ఇ.ద� - గు�ణంసకూ.ధం

పడయవు - పడ + ఆవు - యుడగుమ సకూ.ధం

రభజవకషయం�డయు� - రభజవ + అకషయం�డయు� - సకూవరుÍదరుeసకూ.ధం


రుఘం�నథన�పల�డయు� - రుఘం�నథ�డయున� పరు�గుల న�పల�డయు� - సకూ.భవన పూరు\పరద కరు�ధరుయు.

రభవణంసకూ2త - రభవణం�డ యకC సకూ2త - షషటØతృతృ�Xరు�ష సకూమసకూమ�

రభజవకషయం�డయు� - రభజవ.వ.ట అకషయం�ల�గులవడయు� - బలూహ�వÞహ సకూమసకూమ�

అకషయంరుమ� - కషయంరుమ� కసనద - నఙ‌తృతృ�Xరు�ష సకూమసకూమ�


¤ పరరుమశ, గు.గువడయు�మ� పరు\తచల�న

¤ బలూÈద�కనపరకయచం·ర కరOకటచం·ర

¤ మలCయభరభమ�డ రభజు ధరభతృల.బలూ�నన

¤ భరుతృఖ.డయు.బలూ� చుకCన పడయవు

¤ నల3 బంధపరడయులక సకూ�మ

¤ అకషయంరు.బలూ� జహ\కటకషయం�రుసకూమ�


తృరు�ణ - పరడయుత, వనతృ, ఉవద, ఇ.త మదలనవ

రభజు- పరIభ�వు, అవనపరత, ఱడయు�

ఆజ - యు�ద¤., సకూమరు., సకూ.గురు.

రువ - సకూ2రు��డయు�, భన�డయు�, అరు�Cడయు�.


ap tet telugu notes

Documents