Transcript
Page 1: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

1

KA JINGLAMKHMAT

Ka jingpyntreikam ia ka khana samari ba 2011 jong ka ri India ka pdiang sngewbha ia phi baroh ki Enumerator ba la jied kyrpang, na ka bynta kane ka kam bakhraw bad ba donkam eh. Ngim artatien ei ei ba phi ruh phin ia trei lang ban pyndep ia la ka bynta da ka buit bad ka bor baroh jong phi baroh.

Khyndiat shaphang ka histori jong ka khana samari

1.2 Ka khana samari jong ka ri India ka ioh nam shibun eh kum kawei na ki jingpyntrei kam ba biang eh ha ka pyrthei. La sdang ban shim ia ka jingniew khlieh briew nyngkong eh ha u snem 1872 ha kaba la niew ia ki nongshong shnong ha ki bun ki jaka ba pher jong ka ri ha ki por ba iapher. Hynrei, ia ka khana samari ba la leh salonsar ha ka ri baroh kawei ha ka juh ka por la sdang ha u snem 1881. Naduh kane ka por la leh ia kane ka kam ha ka ri India, shisien shiphew snem khlem da pep haduh une u snem 2011, kaba long ruh ka sien ba 15 (khatsan) naduh u snem 1872 bad kaba hynniew naduh ba ka ri India ka la ioh ia la ka jinglaitluid. La lah ban leh ia kane, dei namar ka jingtrei hok bad shit rhem jong kiba bun ki Enumerator, kum maphi kaba la pynlah ia ngi ban pyndep ia kane ka kam wat hapdeng kiba bun ki jingeh, kum ki thma, ki jingkulmar ha ka synshar khadar, ki jingpang ba par stet, ki jingjia ba sngewsih ba wan na ka mariang bad kiwei kum kita. Ka jingiasnoh kti ha ka khana samari ka pyni shai ia ka dur jong ka jingiatylli hapdeng ki jaitbynriew bapher ka India.

Ka daw balei la dei ban leh ia ka khana samari

1.3 Ka India ka dei hi ka ri ba thew ban leh ia ki kam ba bha ia baroh ki nong shong shnong jong ka. Naduh ba la ioh ia ka jinglaitluid, la shna ia ki plan san snem, ki plan shisien shi snem bad la pyntreikam ia kiba bun ki lad trei kam na ka bynta ka bha ka miat jong u luk u lak. Ban pyniaid ia kine ki lad trei kam, donkam nyngkong ia ki jingtip ba shisha naduh kaba sdang bad kaba rit eh ruh. Ia kane ka jingtip la lah ban lum tang lymba ka khana samari.

1.4 Phi juh pyrkhat ne em, kumno ba pyn iabynta ia ki nongmih khmat sha ki Assembly/Parliament/Ki Dorbar Panchayat/Shnong bad kiwei kiwei ki rukom trei kam? Kumjuh ruh ha kano ka rukom la pynshong nongrim ia ka jingbynta ia ki Constituensi? Hooid shisha dei ka khana samarai kaba long ka nongrim jong kine kiei kiei. Kine ki long ki nuksa ba ha khmat eh. Hynrei ka khana samari ka ai ia ki jingtip shaphang kiba bun bah kiei kiei. Namarkata, phi long nonglum jingtip, bad ha kajuh ka por phi don ka bynta ba donkam eh ha ka kam tei-ri.

1.5 Ia ka jingtip shaphang ki iing bad ki iing ba la shong da ki briew la donkam eh ha ki bynta bapher bapher kum, ki jinglong jingman ki jaka ba la shong briew, ki jingduna iing shong, bad kine kin ai ia ka nongrim kumno ban pyrkhat ia ka lad iarap ha kaba shna ia ki iing shong iing sah. Kane kajuh ja jngtreikam, kam wanlam ruh ia ki jingtip shaphang ki jingioh ia ki jingdonkam ba donkam eh bad ia kiwei pat ki kabu babha (Assets) ia ki long iing, khnang ba ka jingthmu treikam jong ki Department bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta bapher ki shnong ki thaw bad ka jylla baroh kawei. Kane ka jingniew ia ki iing kan long ruh ka nongrim na ka bynta ka jingniew briew hi.

1.6 Ka jingniew briew ka wanlam ia ka jingtip ba kordor eh ia ka jinglong ka jaka ka puta bad ia ki nongshnong shnong ha ito i por ba la buh khnang. Ka ai ruh ia ki daw bad ki jinglong ba iapher jong ka jingroi briew ha ki jaka bapher ki jingkhein ki jingdiah jong ka khana samari ki long kiba kongsan eh ha kaba iadei bad ka jingpynwandur ia ki jingthmu (Planning). Kine ki jingkhein baroh, la pyndonkam ha ka shna ia ki buit treikam (Policies) bad ki jingpynbeit ia ki jingtrei (Programmes) ban pyn urlong ia ki kam iarap ia ki nong shong shnong ha ka ri baroh kawei. Ka khana samari namr kata ka long ka tlong ba

Page 2: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

2

kongsan eh jong kiba bun ki jingtip, ba donkam eh ha ka synshar khadar, na ka bynta ki nongpule puthi ki nongwad bniah, ki riew treikam, ki kam karkhana, ki nongsaindur ia ka lawei (Planners) bad ia ki kam ban jied nongmihkhmat sha ki dorbar thaw ain bad kiwei kiwei. La pyntrei kam ia ka man la ka 10 snem ha kiba bun ki ri ha ka pyrthei, na ka bynta ki thong kiba shai bad kiba kongsan eh. Kawei ka jinglong ba paw khmat jong ka khana samari, ka long ka jingniew ia uwei pa kawei ka briew, bad ia ki jinglong bapher jong uwei pa uwei la lum thohlang ha kajuh ka por ba la buh kyrpang.

Ka khana samari 2011 jong ka India

1.7 Ia kane ka khana samari, yn pyntreikam ha ki ar ki bynta, kata (1) Ka jingniew ia ki jingtei (Houselisting) bad ia ki iing ba shong briew (Housing Census) (2) Ka jingniew khlieh briew. Katei ka bynta ba nyngkong yn leh naduh u bnai Iaiong haduh Nailar, 2010 ha kylleng ki jylla bad ki Union Territories, katkum ja jingbiang jingbit ha la ki jong ki jong ki jaka ia ka bynta ba ar (ka jingniew briew) yn sa leh ha kajuh ka por kata naduh u Rymphang haduh u Lber 2011.

Page 3: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

3

KA JINGAIBOR KYRPANG JONG KA AIN BAD KI HOK BAD KI KAMRAM JONG KI

ENUMERATOR BAD SUPERVISOR A. Census Act 1948

Kum u Enumerator, phi don ka kamram kaba donkam bad kaba kham eh ban leh. Haba la thung ia phi kum u Enumerator, phi la iohi ba la thung kam ia phi katkum ka Census Act 1948. Kane ka mut ba ia ka kam ba phin leh la ithuh da ka Ain. Hynrei, la ka ain kan iada iaphi ha kaba pyndep hok ia ka kamram, ka lah pat ha kawei ka liang, ban pynshitom ia kito ki bym trei hok. Hooid ngim artatien ei ei ba phin ia trei hok bad ban pyndep pura ia ka kam da kaba sngew sarong, ha ka por ba biang, ba la dep pynbeit. To ngin ia peit ia kito katne ki mat ba kyrpang jong ka jing iada ka ain ha kaba pyntrei ia ka khana samari.

Ki hok bad ki kamram jong u Enumerator/Supervisor hapoh ka Census Act, 1948

2.2 Kine harum ki long ki hok jong u Enumerator ba la ai da ka Census Act, 1948, ha kaba pyntrei kam ia ka khana samari.

(i) Ban rung ha ki iing, ki kynja sem, ki jingker, ki jhad/lieng ne kiwei kiwei ki jaka shong briew ba la pyndonkam da ki longiing ban treikam na ka bynta ka jing niew briew, da kaba burom ia ki riti ki dustur jong kita ki jaka(Section 9).

(ii) Ban ai number ia ki jingtei/ iing census, katkum ka jingdonkam, da kaba thoh da ka rong ne shu tah ia ki number, na ka bynta ka khana samari (Section 9).

(iii) Ban kylli ia baroh ki jingkylli ba la shon ha ka phom Houselisting bad Housing Census Schedule (Section 8.1).

(iv) Ban ioh ia ki jubab na kito kiba shah kylli, ia baroh ki jait jingkylli ba la shon ha ka phom bad ba la buh jingkylli [Section 8 (2)].

Ki jingpynshitom hapoh ka ain Census lada u Enumerator um leh ia la ka kamram.

2.3 Ka jingthungkam ia uno uno u briew, hapoh ka Census Act 1948, ka dawa ia u ne ka briew ban trei hok trei smat ia la ka kamram ba la ai ha u. Ka jing bym pyndep ia ka kamram ba la pynkit ha u kan wanlam ia ka jingpynshitom katkum ka ain.

(i) Kine harum ki long ki jingleh beain ba lah ban ai jingpynshitom da ka jingsiew kuna (fine) kaba lah ban poi haduh 1000 tyngka bad ka jing shah set phatok, haduh lai snem.

(a) Ka jing bym kohnguh ban leh ia kano kano ka kamram ba la pynkhamti, hapoh ka Census Act 1948, ne ki ain Census 1990 ne kaba khang ne buh jingeh ia uwei pa uwei u briew ha kaba pyndep ia kum kine ki kamram [Section 11(1) (a)].

(b) Kaba buh jingkylli bym dei ne khlem akor lane kaba thoh khnang ia ki jubab bym dei [Section 11(1) (b)].

(c) Ka pynpaw pyrthei ia kano kano ka jingtip kaba u ne/ka ba ioh lyngba ka jingkylli khana samari, khlem ka jingioh bor shuwa na ka sorkar [Section 11(1) (b)].

(ii) Kine harum ki long ki jingleh beain ia kiba lah ban pynshitom da ka jingsiew kuna kaba lah ban poi haduh 1000 tyngka.

Page 4: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

4

(a) Ka jingbym trei thikna ia ka kamram ba la pynkhamti ha u briew lyngba ka Census Act, lane ka Census Rules. [Section 11 (1)(aa)].

(b) Kaba kyrshan ia kano kano ka kam beain hapoh ka sub-section (1) jong ka Section 11 jong ka Census Act, 1948. [Section 11 (2)].

2.4 Ia ki bynta ba kham kongsan jong ka Census Act, 1948, la ai ha ka Annexure-1 haba kut jong kane ka lynnong, na ka bynta ban iarap iaphi.

B. Ka hok jong ki khynnah ban ioh ia ka jinghikai skul khlem da siew dor (The Right of children to free and Compulsory Primary Education Act, 2009)

2.5. Section 27 jong ka ain ba la pynjari ha u snem 2009, kaba la tip kum “The Right of children to free and Compulsory Primary Education Act, 2009” ba bthah kumne harum “ Ym dei ban ai kam da kumwei pat ia uno uno u nonghikai skul ha kiwei pat ki bynta bym iadei bad ka kam hikai skul, lait noh tang ha ka khana samari ba shisien 10 snem, ki kam iarap ha ki por ba jia ki jingjia ba mynsaw bad ki kam jied nongmihkhmat sha ka dorbar thaw ain jong ka jylla bad ka sorkar pdeng, katba ka dei”. Kane ka Act ka iaid laitluid na kiwei pat ki jing bishar kiba la rai haduh mynta, halor ki phang ban thung ia ki nonghikai kiba la rai haduh mynta, halor kip hang ban thung ia ki nonghikai skulk um ki nongtrei khana samari. Namarkata ka long kaba shai kdar ba ki nonghikai skul ki lah ban trei ha ki kam ba kongsan jong ka ri kum ka khana samari.

C. Ki kam bad ki jingkitkhlieh jong u Enumerator

2.6 Khnang ba ka jingniew ia ki jait iing baroh, kan long kaba biang pura, u Enumerator u dei ban leit khmih nyngkong eh ia ka blok ba la ai ha u, khnang ba un sngewthuh ne ithuh shai bha ia u pud u sam bad ka jinglong ka dur ka dar jong ka. Ki kamram ba kongsan u Enumerator, shuwa, hapdeng bad hadien ka jing pyntreikam ha ka jing niew iing la batai kham shai shuh shuh harum.

2.7 Ki kamram shuwa ban sdang ia ka jingniewiing.

(i) Minot ban wan sha ki klas jinghikai (training classes), pule bniah ia ki phom bad ia ki kot ai jinghikai haduh ba phin da sngewthuh bha ia ki. Lada don kino kino ki bynta ba phim sngewthuh, kylli na ki nongai jinghikai jong phi, ki ban pynshai ia phi.

(ii) Da kymmaw ban lum bad ban rah lut baroh ki jingdonkam jongphi na ka bynta ka jingniew iing (Houselisting) na ka jaka ai jing hikai kaba khatduh eh, ha kaba kut ka training.

2.8 Ki kamram ha ka jingniewiing (Houselisting) (i) Leit khmih bha shuwa ia ka blok baroh kawei, khnang ba phin ithuh ia u pud u sam, ka jinglong ka

jaka kum ka jingdom ki lum, ki wah bad kiwei pat ki dak pynithuh. (ii) Ai number ne pynthymmai ia u number jong kawei pa kawei ka jingtei ne ka iing bad shna ia ka map

(layout map) jong ka blok niew iing jong phi, ha ki ar kopi. (iii) Rung ha kawei pa kawei ka iing khlem da ieh noh kawei ruh bad pyndap ia ka phom niewiing.

2.9 Ki kamram hadien ba la dep ia ka jingniewiing (i) Khmih bha ia baroh ki phom ba la pyndap, bad pynshisha ba la dep pyndap ia ki jingkylli ha ka rukom

ba dei. (ii) Da leh bha ruh ban pynshisha ba phi la rung lut ha baroh ki kynja jingtei, ki iing census , ki longing

kiba shong ha ki, kiba don hapoh ka phud u sam ka blok jong phi. (iii) Kymmaw ruh ban shna ia ka Houselist Abstract.

(iv) Aiti ia ki kot ki sla ba la dep pyndap, bad ia ki kot ba khlem pyndap ruh ha ki Supervisor ha ka por ba la buh.

Page 5: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

5

D. Ki kamram u Supervisor:

2.10 U Supervisor u dei a) ban iarap ia ki Enumerator kiba trei hapoh u pud u sam jong ka jaka ba la aiti ha u ban khmih bad

ban pynshisha ba la pundep pura ia ka kam baroh hapoh ka por ba la buh. b) ban lum ia ki phom ba la pyndap bad ia ki phom ba khlem pyndap ruh, bad ki jongbatai (statements)

ia uwei pa uwei u Enumerator bad aiti ia ki sha u Charge Officer lem bad ki jingthoh pynshai ba u donkam ban leh, hadien ba u la sain ia ka kyrteng jong u, ha ka por ba la buh beit.

Honorarium/Awards (Ki jingai sngewbha/ki jingsam khusnam)

2.11 Wat la ka long ka kamram ba shong ain bad ba dei ban leh ia ka kam ba u Enumerator u la pyndep yn siew dor bad yn ithuh: (i) baroh ki Enumerator ba la iatreilang ha kane ka kam bakhraw jong ka ri, kin ioh ia ka jingsiewdor

(Honorarium) ba la ai da ka sorkar India. (ii) yn ithuh kyrpang ruh ia ki kam ba kham bha ba la trei da u Enumerator.

Page 6: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

6

KA JINGSHNA IA KI LAYOUT MAP BAD KA JINGAI NUMBER IA KI JINGTEI BAD KI IINGSHONG

Kane ka lynnong kan batai ia phi ia ka jingmut ne ki jingpynwandur ia Ki “Houselisting Block” (Ki blok niew iing), “Premises” (Ki Kompon), Ki Building (Ki Jingtei), Census House (Ki iingshong iingsah), Household (Ki Longiing), Normal Household (Ki longing ba ju long), Institutional household (Ki longiing ha ki jaka ba ai jingsumar ne jinghikai) bad ka Layout Map (Ka dur map) bad kiwei kiwei. Ka jingsngewthuh ba paka ia ki jingmut/jingthmu bad ki rukom pyntreikam ryntih kin iarap shibun ia phi ban pyndep janai ia ka kam khlem da don ki jingklet ne jingthoh arsien hangne hangtai.

Ki jingmut bad ki jingbatai :- Houselisting Block : (ka lyngkhot jaka na ka bynta ka jingniew iing) 3.2 ‘ Houselisting Block ‘ – Ka mut ka shi lyngkhot ka jaka ba la batai shai kaba pynlong ia kawei ka bynta

(Block) bad aiti ha uwei u enumerator ban niew ia ki jingtei / ki iing bad ban thoh number ia kawei pa kawei kaba don ha kata ka jaka (Block). Sngewbha ban peit bha ba ia ka houselisting block ba la aiti ha phi, la pynshai bha ha ka kot thung kam jong phi. Lada don jingartatien ei ei, sngewbha ban phah pynshai ha ki supervisor/ Charge Officer (kita ki long ki ophisar kum ki B.D.O, Commissioner, ne kiwei kiwei)

KA MAT BADONKAM 3.3. Ka kam banyngkong eh jong phi kum u enumerator ka long ban tip tikna kano ka block ba la aiti ha phi.

Katba phi dang trei ia ka kam, pyntikna ba phi la niew lut khlem da iehnoh ia kawei ruh ka kynja jingtei ne iing kaba hap hapoh ka area ba la aiti ha phi. Lada jia ba ha ka block jong phi lane ha ka shibynta jong ka blok jong phi, ka jingthaw ia ki iing ka long saphret kylleng ne ki ialang shijaka jaka kum ki jaka shong ki tribal, ki harijan, ne ki nongrit ba la shong la sah da ki Scheduled Caste/ ne Tribe lane ki iing ki don ha ki jaka kyrpang ba kham jngai kum ha ki lyngkha, ha ki pud jong ka shnong/ block, harud ki lynti rel, ne rud wah, rud nala um (canal) bad lada kum kine ki jaka ki don ha ka blok jong phi, ka dei ia phi ba phin pyni ha ka layout map (ka dur map ba phi la dro) . Lada phi shem jingeh ban pynthikna ia la ka blok niew iing, shim ia ka jingiarap jong u supervisor ne charge officer jong phi.

Phi lah ruh ban shem ba don ki iingsah iingshong kiba don kham jngai na ki jaka ba long shong kum ha ki lyngkha / kper, hynrei kiba dang hap hapoh u pud ka blok jong phi. Ka dei kein ia phi ban shim ia kita ki longing / iingsah ruh. Hynrei, ha kawei pat ka bynta ka lah ban long ba kum kine ki longiing ki don sa kiwei pat ki iingshong iingsah ha ka jaka ba long shnong hi. Ha kum kine ki khep, phi dei ban niew ia ki tang ha kawei ka jaka sah kaba ki pynlut ia kaba kham bun ka por.

Premises (Ki Kompon iing) 3.4 Premises ka kynthup ia ka iing bad ka jaka kaba dei lang ka jong ka iing. Ha ki iing ba shong bun kynrad

ne ki iing bun mala, ki jaka ba ia dei lang jong kita ki babun longiing ba la ia pyndonkam lang da ki nongshong nongsah baroh ki long “ka premises”. Ka jaka ka lah ban nym don jingker pyniakhlad (fencing) ne ki kynroh kompon. Hynrei ka jaka pyndonkam lang ia baroh ki longiing ha ka jingtei la khot ka “ Premises.”

Page 7: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

7

Building (ka jingtei) 3.5 “Ka Building” la ju sngewthuh ba ka long ka jingtei ba tang marwei ba la tei halor ka jaka. Teng teng la

ju pynlong ia ka building da ki bun ki bynta - ba la pyndonkam kum ki iing shong briew, ne ki dukan, ka jaka treikam bunjait, ki ophis, karkhana, ki jaka shna jingshna, ki skul, ki jaka pynlut por sngewbha, ki iingmane Blei, ki jaka buh tiar, ki dukan die tiar, ter ter. Ka lah ruh ban long ba ha kajuh ka jingtei (Building) don ki iing ba pyndongkam arban kum ka dukan lem bad ki iing shong ne ka iing lem bad ka jaka shna jingshna, ka iing bad ka ophis, ka iing bad ka jaka ai dawai ter ter.

Ka Census House (ka iing census) 3.6 Ka iing Census ka mut ka jingtei ne ka iing ne ka bynta jong ka jingtei ba la pyndonkam ne ithuh kum ka

iing kaba long la ka jong hi; namar ka don la ka jong ka jaka rung bakongsan, ban rung na ka surok heh ne na ka kompon ba ia dei lang ne na u mawjingkieng ba ia dei lang ter ter, ka lah ban shong briew ne ka bym shong briew. Ka lah ban long kaba pyndonkam kum ka jaka sah jaka shong ne tang ka jaka trei jaka ktah ne la pyndonkam lang kum ka jaka sah bad jaka treikam.

3.7 Lada kawei ka jingtei ka lah ban don bun ki jingpyniabynta baiapher ba la khot ki flats ne ki blok /

wings, ki la long la ka jong hi bad ki don la ki jong ki jaka rung, na ka surok ne mawjingkieng ia dei lang, ne na ki phyllaw ia dei lang kaba don ia ka khyrdop bakongsan (Main Gate), kine ki bynta baroh yn shim ia ki ba ki long ki iing census ba iapher.

Household (ka Longiing) 3.8 Kumba ju tip hi ka longing ne household ka long shi kynhun ki briew kiba ju ia sah lang ha ka iing bad ju

bam lang na kajuh ka iing shet ja , laitnoh tang ha ki por ba ka jingtreikam jong ka ka khanglad ba kin leh kumta. Ki dkhot jong ka longing, ki lah ban don jingiadei ne ym don jingiadei ei ei ne ki lah ban iakhleh lang kiba ia dei jingdei bad ki bym ia dei ei ei. Lada don shi kynhum ki briew ki bym don jingiadei ei ei hynrei ki ia shong lang ha ka juh ka iing pynban kim ia bam na kajuh ka iing shetja, ia kum kane ka kynhun yn ym shim ba ka dei kawei ka longing. Uwei pa uwei u briew jong katei ka kynhun un long kawei ka longiing (Household). Ka jingpynlong ia ka longing ka dei eh ka jingiabam lang na kajuh ka iing shetja. Dei ruh ban sngewthuh ba ki don ki longing ba tang shimet ne kiba don arngut ki dkhot ne kiba ia bun. Phi lah ban ia shem ia lai jait ki longing , kita ki long -- (i) ki longing ba ju don (Normal Households), (ii) ki longing ha ki jaka ai jingsumar ne jinghikai (Institutional Households), (iii) ki longing ba khlem iing shong. Ha ka jingniew iing (Houselisting) don kam ban niew tang ia ki (i) longing ba ju don (Normal Households) bad (ii) ki longing ha ki jaka ai jingsumar/hikai (Institutional Households).

3.9 Don khyndiat ki khep ba ym lah ban kynthup ia ka jingbatai ka longing, kumba la bthah haneng. Kum

ka nuksa u / ka briew bashong marwei, lada u shet ne um shet jingbam, dei ban shim ia u / ka kum ka longing. Ha kawei pat ka liang lada u briew bad ka tnga jong u lem bad kiwei pat ki bahaiing hasem, ki iashong iasah lang kum ba long lem ha kajuh ka iing, pynban na ki daw bym lah tip kim shet jingshet bad ki iabam ki jingbam ba la khreh na shabar, ia kum kine ruh ym shim ba ki dei kawei ka longiing ba ju don hi.

Normal Household : (ki longiing bajudon) 3.10 “ka long iing ba la ju don ” ka kynthup ia shi kynhun ki briew kiba ju ia shong ia sah lang bad kiba ia

bam na kajuh ka iing shetja, lait tang haba ki jingtrei jingktah jong ki kam ai lad ba kin leh kumta. Ha ka longing ba ju don, ki dkhot ki lah ban ia dei jingdei, ne ym ia dei ei ei, ne ki iakhleh lang ki bahaiing

Page 8: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

8

hasem bad kim don jingiadei ei ei. Hynrei ha ki longing ha ki jaka ai jingsumar ne jinghikai (Institutional Households) baroh ki dkhot kim don jingiadei ei ei. Sa kawei ka jingiapher hapdeng ki Normal Households bad ki Institutional Households ka long ba kitei ki briew kiba ia shong lang ha ki jaka ai jingsumar ki shong hangta ha ki iing (Institutions) ai jingsumar / jinghikai, ym ha ki “ longing ba la ju don. ”

Institutional Households (Ki longing ha ki iing ai jingsumar / jinghikai) 3.11 Shi kynhun ki briew ki bym don jingiadei ei ei kiba iashong iasah lang ha ka iing ai jingsumar ne jinghikai

kiba ju ia bam lang na kajuh ka iing shetja la khot ia ki ki “ longing Institutional”. Ki nuksa jong ki Institutional Household ki long ki iing ba iasah lang (Boarding House) , kiba ia bam lang na kajuh ka jaka shet (messes), ki Hostels, ki iing ai jingiarap (Rescue Homes), ki iing ai jingsumar peit bniah (Observation Homes), ki iing nongkhrong, ki jail, ki Ashram, ki iingsumar tymmen, ki iing sumar khynnah, ki iing khunswet bad kiwei kiwei.

3.12 Ha ka jingtei ba la shong da ka Institutional Household, u Warden ne u Peon, lah ban don la ki jong ki

longing, bad ki iabam na la ki jong ki iing shetja. Ia kine ki jait longing ym dei ban kynthup lang ha ka Institutional Household, hynrei yn khein ia ki kum ki longing la ka jong hi, bad ia ki iing shong jong ki kum ki iing census baiapher. Ha kane ka rukom ha kajuh ka jingtei lah ban don lai tylli ki longing bad lai tylli ki iing census, kawei ka Institutional Household bad ar tylli ki Normal Household.

3.13 Phi la ju lah ban lap ba ha ki jaka babun ki jingtreikam kum ha ki sor bah ne sor rit, kiba don ha ki ia ki

jaka ai jinghikai skul / kam, kum ki universities, ki company computer bad kiwei pat ki jait company, ki jaka khaii ne ki ophis treikam baheh, ter ter la ju seng hajan jong ki ia ki iingshong iingsah lang ba shu siew baiwai, ia kita la ju khot ki iing Paying Guest ne ki jaka sah jong ki briew ba wan na shabar kum ki khynnah skul, nongshah hikai kam, ki nongtrei babun jait, ki nongpyniaid kam jong kum kine ki jait iing ki ioh ia ka jingsiew ba la buh lypa shisien shibnai, na ka bynta ka baisah, baibam bad kiwei kiwei ki jingdonkam ki nongsah. Ha kine ki jaka wat lada ki nongiasah lang ki iabam lang na kajuh ka iing shet, yn khot ia ki Institutional Household tang lada ia kata ka jaka sah la register ne ithuh da ki bor ba dei peit dei khmih. Lada ym shem la register ia ki yn khein ia ki kum “ ki longing ba ju long” (Normal Households)

3.14 Lada lap ia shi kynhun ki briew bym ia dei ei ei kiba shong lang ha kajuh ka iing shong iing sah (Census

House) kiba ia bam lang na kajuh ka iing shetja, bad kata ka iing kam dei ka jaka ai jingsumar / jinghikai ei ei, kum kata ka longiing kam dei ka Institutional Household, hynrei yn khein ia ka ka longing ba ju long (Normal Household)

Houseless Household (Ki longing ba khlem iingsah) 3.15 Ki don ki longing ki bym shong ha ki iing shong iing sah ne ki census house, hynrei ki im ha ki jaka ba

lait, ki jaka mane Blei, ki Mandap, ki Railway Platform ne kiwei kiwei ki jaka. Ia kum kine ngin iehnoh shuwa ha kane jingtrei kam ka jingniew iing (Houselisting)

Ka jingithuh ia ka jingtei bad ka iing census (Census House) ha ki rukom bapher

3.16 Kumba la ju long, ka jingtei ka dei ban

don saw ki kynroh bad kawei ka tnum. Ka nuksa barit eh jong kawei ka jingtei / iing , kawei ka iing census la ai harum :- Fig. 1

Fig. 1

Kawei ka jingtei, kawei ka iing Census

Page 9: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

9

3.17 Ha ki katto katne ki jaka ia ka iing la

shna ha kata ka rukom ba ka tnum ka ia kynduh bad ka madan iing. Kumta ym don kynroh. Ka nuksa ka long ki iing ba long kum ka dur khoh, bad ia ka jaka rung la shna, bad kumta yn ym don ki saw kynroh ha kum kine ki iing. Kum kine ki jait jingtei ruh dei ban niew ia ki ki jingtei iing hi bad ki iing census ruh de. Ka nuksa la ai harum . Fig. 2

3.18 Hateng hateng, don ki iing ba la shna

harud ka surok bah kiba don tang kawei ka kynroh iing kaba pyniakhlad ia ki, bad haba shu peit imat kumba ka dei tang kawei ka jingtei. Kine ki jait iing ki lah ban long ki bym don ka jingiadei ei ei ruh em, bad ki long laitluid kawei na kawei pat. Ki nongshong nongsah ha ki ruh lah ban long ki bym don jingiadei ei ei, bad ka lah ruh ban long, ba la shna ia ki ruh ha ki por ba iapher. Ha kum kine ki khep haba shu peit ia ki iing I kumba ki long tang kawei ka jingtei, pynban dei ban khein ia ki kumba ki long ki jingtei baiapher, bad ai number ruh ia ki la ka jong ka jong Fig. 3

3.19 Ha ki nongbah baheh, lah ban shem ia ki

jingtei ba bun mala. Ha kine ki jingtei , la ka jingtei hi ka long tang kawei hynrei la pyniabynta ia ka ha ki bun ki bynta ba la khot ki “flat”. Ha kine ki flat la shong ne la long trai da ki briew bapher. Ha kum kine ki rukom iing, ia ka jingtrei dei ban shim ba ka long tang kawei, hynrei ia kawei pa kawei ka “ flat” dei ban shim ba ka long kawei ka iing Census. Fig. 4

Hynriew tylli ki jingtei. Ki jingtei 1 haduh 4 ki don mar kawei ka iing census, ka jingtei 5 bad 6 ki don ar bad lai tylli ki iing census kawei kawei. Lada ia ka jingtei No. 5 la pyndonkam da kawei ka longiing, ia kata ka jingtei yn shim kum kawei ka iing census, wat lada ka don artylli ki jaka rung.

Fig. 2 Ka iing ha ka dur khoh kawei ka jingtei bad kawei ka iing census

Fig. 3

Fig. 4

Ka iing ba bun mala. Kawei ka jingtei bad phra tylli ki iing Census

Page 10: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

10

3.20 Teng teng ha ki nongbah babun briew, ki bor synshar ha kita ki jaka ki lah ban khein ia ki flat ha ki jingtei babun mala kum ki jingtei bapher bad ai number ia ki kumta. Lada phi shem kum kine ki jingai number iing, da ki bor ba dei khmih ha kato ka jaka, phi ruh phi lah ban leh kumjuh. Kane kan pynsuk ia phi bad phin ym hap ban ai number biang ia ki sa shisien. Fig. 5

3.21 Lada don ka jaka ba la ker kynroh baroh

sawdong, bad ha kum kata ka jaka la tei ia bun tylli ki jingtei bad ia kita ki jingtei la long trai da ki briew kiba iapher, kata kawei pa kawei ka jingtei hangta dei ban khein ba ka long kawei ka jingtei baiapher. Ha kawei pat ka rukom, phi lah ban shem ba ha ka jaka ba la ker kyrpang, don bun tylli ki iing ba la tei bad la long trai da ki company ne ka sorkar ne da ki jingtrei ba ia dei lang baroh ar. Hynrei la shong la sah ha kawei pa kawei ka iing da ki briew baiapher. Kum ka nuksa ha ka I.O.C colony, la shna ia ki iing bad long trai da ka company, hynrei la shong la sah da ki nongtrei jong ka. Ia kawei kawei ka iing kum kine, dei ban shim ba ki long ki jingtei baiapher. Hynrei lada shem ba ha kawei na kine ki jingtei don bun kynrad kiba long la ka jong ka longing, kawei pa kawei ka kynrad yn shim ia ki kum kawei ka iing census. Fig. 6

3.22 Lehse phin shem jingeh ha ki katto

katne ki khep, ban batai thik ia ka iing census katkum ka jingmut ba la batai shakhmat. Kum ka nuksa, ha ki jaka sor lah ban shem kawei ka iing kaba don san tylli ki kamra, bad man la ka kamra ka don la ka jong ka jaka rung ne phyllaw ne mawjingkieng ba iadei lang. Katkum ka jingbatai shakhmat, kine ki san kamra, ki long san tylli ki iing census. Hynrei ka lahban ym iahap ban khot ia ki kumta, namar kiba shong basah ha kita ki kamra ki long tang kawei ka longing (Household). Namarkata, ia kane ka iing (5 kamra) dei ban shim ba ka long tang kawei ka iing census. Ha kawei pat ka liang, lada don ar ki longing kiba sah ha kita ki kamra, lehse kawei ka longing banyngkong ka shong lai kamra bad ka longing baar pat ar kamra, dei ban shim ia ki

Fig. 5

Ka iing babun mala. Kawei pa kawei ka flat la khein kum kawei ka jingtei da ki bor synshar ba dei ha kato ka jaka 8 tylli ki jingtei bad 8 tylli ki iing census

Fig. 6

Lai tylli ki jingtei ha ka kompon kiba don 3 tylli ki iing census ha kawei kawei

Fig. 7

Kawei ka jingtei, san kamra ba la niew kum ar tylli ki iing census, kawei ar kamra kawei lai kamra, ba la shong da ki ar ki longing baiapher

Page 11: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

11

lai kamra kum kawei ka iing census bad ia ki ar kamra pat sa kawei ka iing census. Hynrei lada ha kawei kawei ka kamra la shong da kawei ka longing, te kawei pa kawei ka kamra ka dei ka iing census. Fig. 7

3.23 Ha ki kynja Hostel / Hotel (Iingshong basa) bad kiwei kiwei, la ju shem ba ki kamra sah briew ki don la ka jong ka jong ka jingkhang, kiba ia plie lang sha kajuh ka barynda ne mawjingkieng ne kamra pdeng, kumba ju long hi ha ki kynja hotel / hostel. Ia ka iing hi baroh kawei yn shim ba ka long tang kawei ka iing census hynrei lada don ki jingtei kiba rit kiba long khlad ne iadait lang bad ha ka jingtei bakongsan ha kajuh ka kompon hynrei kiba la pyndonkam ha kaba bun rukom ne ha kajuh ka rukom, ia kine ki jingtei yn shim kum ki iing census baiapher bad ai ki number ia ki la ka jong ryngkat bad u number jong ka jingtei bakongsan. Fig. 8

3.24 Ha ki nongkyndong, la ju shem ba ka

jingpynwandur ia ki jaka shong jaka sah ka long ba la shna shibun ki iingtrep ha kajuh ka kompon ba la ker ne khlem ker. Ha kine ki trep baroh la pyndonkam tang da kawei ka longing. Ka lah ban long ba ka trep ba kham heh ka long ka iing sah iing shong bakongsan bad kiwei kiwei pat ki trep la pyndonkam ban thiah, ban shet, ban sum, ban shong kai ter ter. La ka long ba iwei pa iwei I trep I long la ka jong hi, hynrei baroh ki pynlong tang kawei ka jaka sah jaka jaka shong. Kumta ia kine ki trep baroh dei ban shim ba ki long tang kawei ka jingtei bad tang kawei ka iing census. Fig. 9

3.25 Hynrei, lada don kiwei kiwei ki trep ba

la pyndonkam ym ban shong briew kum ka sem masi, ka sem trei jingtrei, etc, ia kine dei ban shim kum ki iing census baiapher. Fig. 10

Fig. 8

Ka Hostel bad kawei pat ka jingtei hapoh kajuh ka kompon Kawei ka jingtei bad 3 tylli ki iing census

Saw tylli ki jingtei ha kajuh ka kompon ba la pyndonkam da kawei ka longing kum ka jaka sah bakongsan, ka painkhana, ka iing shetja, ka kamra shongkai; kawei ka jingtei bad kawei ka iing census. Kum ka nuksa, lada kawei na kane ki jingtei la pyndonkam da kawei pat ka longing, ia kane ka jingtei dei ban khein kum da kawei pat ka jingtei bad da kawei pat ka iing census.

Fig. 9

Page 12: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

12

3.26 Ha kawei pat ka bynta phi lah ban iashem khamtam ha ki jaka sor, ia ki katto katne tylli ki jingtei ba la tei ha kajuh ka kompon, ba la ker ne khlem ker, hynrei kiba la long trai da u juh u briew, kum ka nuksa -- ka iing shong bakongsan, ka iingsah ki shakri bad ka sem kali. Ia kum kane ka kompon ai tang uwei u nombor jingtei, bad ia kawei pa kawei ka jingtei pat, khein kum ka iing census bakyrpang, lada kita ki jingtei ki iahap bad ka jingbatai ia ka jingmut “ ka iing census”. Fig. 11 & 12

Fig. 10

Fig. 12

4 tylli ki jingtei ha ka kompon ba la pyndonkam kum ka iing shong, iingshetja ka sem treikam bad ka sem masi. Kawei ka jingtei lai tylli ki iing census. Ka iing shong bad ka iing shetja ki pynlong tang kawei ka iing census, bad kiwei pat ar tylli ki iing census baiapher. Fig. 11

Kaba lah ban long 1: Ka iing shong, ka jaka sah ki shakri bad ka sem kali ba la pyndonkam lang da kawei ka longing Kawei ka jingtei ar tylli ki iing census kum ka nuksa ia u shakri la pyni lang kum uwei u member bad ka iing u trai. Kumta ia ka iing sah u trai bad ka iing u shakri la pyni kum kawei ka jingtei bad kawei ka iing census. Kaba lah ban long 2: (Ym don dur) Kum ha kane ka nuksa, lada ia kawei na ka jingtei la pyndonkam da kawei pat ka longing, na ka bynta kajuh ka kam ne da kawei pat, ia kum kane ka jingtei yn shim kum kawei pat ka jingtei bad ka iing census. Kaba lah ban long 3: (Ym don dur) Kum ha ka nuksa, lada u shakri um bam na iing u kynrad bad la khein ia u kum la ka jong ka longing, dei ban pyni ba u sah la ka jong ka iing.

Kaba lah ban long 1: Ka iing, ka sem kali, ka iing u shakri lah kynthup lang hajuh. Kawei ka jingtei, lai tylli ki iing census. Ha kane ka nuksa, u shakri um bam bad u kynrad bad la khein ia u la ka jong. Kumta, dei ban ai la u jong u number. Kaba lah ban long 2: (Ym don dur) Kum ha katei ka nuksa, lada u shakri u bam lang bad u kynrad, la khein ia u kum u dkhot kajuh ka iing, bad ia ka iing jong ki la khein kum kawei ka iing. Hangne, kan don kawei ka jingtei bad artylli ki iing census.

Page 13: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

13

3.27 Ka lah ban long ruh ba don ki longing kiba don ia kawei pat ka jingtei ba la pyndonkam kum ka baithak ne ka jaka shongkai, hynrei kane ka jingtei ka lah ban kham jngai, ne la pyniakhlad da ka surok ne kiwei pat ki jingtei na ka iingshong bakongsan. Ha kum kine ki khep donkam ban shim ia kane ka jingtei kum kawei pat ka jingtei ne iing census bakyrpang.

3.28 Ka ju long hi ba ha ki sor municipal bad ki sor bah don ki jaka puta kiba don iing bad ki bym don iing

ruh ba la dep ai nombor da ki bor municipal halor ki hok long kynrad. Kum kine ki jaka balaitluid, wat lada ki long kiba la ker bha baroh sawdong ruh ym lah satia ban shim ia ki na ka bynta ka jingmut jong ka khanasamari.

3.29 Ka thong jong ka jingniew iing ka long ban kdew ia kano kano ka jingtei kaba long ban shong briew.

Ka long kaba donkam namarkata, ban pyni ia ki jingtei kum ki iing buh pump, ki temple, ki iing buh kba buh khaw, ki iing trep ba la shna ha ki lyngkha bad kiwei kiwei ki jingtei ba ia dei kum kine, ha kaba ki briew ki lah ban shong ban sah. Ia kine baroh dei ban pyni kum ki jingtei baiapher ba ai nombor ruh kumta. Ki jingtei kiba rit baria, ha kaba ki briew kim long ban shong ban sah ym donkam ban ai nombor. Fig. 12

Ka jinglam lynti na ka bynta ka jingniew iing

3.30 Ha ka jingthmu jong ka khanasamari, ka jingniew iing ka mut ban pynthikna ba kawei pa kawei ka jingtei bad ka iing census kaba don ha ka block niew iing ba la aiti ha phi, dei ban ai nombor ha ka rukom kaba biang bad ryntih bha, bad ia une u nombor dei ban pyni ha ka map ba phi la dro (layout map). Ha kaba ai nombor ia ki jingtei bad ki iing census phi lah ban iashem bad kine lai tylli ki jingiakynduh :-- (i) Ki jaka ha kaba ia ki iing census bad ki jingtei la dep ai nombor da ki bor municipal ne kiwei pat ki

bor ba dei khmih ha kata ka jaka. (ii) Ki jaka balaitluid ha kaba la ai number ba la pynshong nongrim halor ki hok long kynrad, hynrei

ha kine ki jaka ym pat don jingtei ei ei lane lada don jingtei ruh ki jingai number kim pat biang ne ryntih bha.

(iii) Haba ym pat don number ei ei ha ki jingtei ne iing census.

3.31 Ha ka jingiakynduh banyngkong eh phi lah ban pdiang ia ki number jong ki jingtei bad ki iing census ba la kdew lypa da ka municipal ne kano kano ka bor ba dei khmih hangta. Hynrei lada don ki jingtei bathymmai kiba mih hadien ba la dep ai number ne ki jingtei ba la kum klet ai number da ki municipal / kiwei kiwei ki bor khmih, phi dei ban thoh number ia ki jingtei bathymmai, ne ai da u sub number, kata u number babud ba la pyndait lang bad u number ba la dep ai. Kum ka nuksa lada don ka jingtei ba khlem don number ne ka jingtei thymmai ba khlem pat thoh number hapdeng ka jingtei number 10 bad 11, phi dei ban thoh number ha kata ka jingtei kum 10 (1). Lada jia pat ba u number ba la dep ai u kut noh shu khein, ha u number 120, kata phi dei ban ai ia kato ka jingtei da u number 121, ban pynlong ka jingbteng lang ia ki number ba la dep ai lypa da ka municipal / ne bor ba dei khmih. Ha ka jingiakynduh kaba ar bad ba lai, la ai buit ia phi ba phin ai number hi ia ki jingtei bad ki iing census kumba la bthah harum. Ha ka blok niew iing ki iing ki dei ban don da ki number ba la ai da ka municipal / bor ba dei khmih lane da ki number ka khanasamari hynrei ym dei ban pyniakhleh lang baroh ar.

3.32 (a) :- Kumno ban ai number ia ki jingtei

(i) Lada ka blok niew iing ka kynthup ia bun ki surok bah, ia ki jingtei dei ban niew ter ter ha man la ki surok. Ia ki surok, dei ban sdang ryntih na ka phang shatei lam sepngi bad iaid beit sha ka phang shathie lam mihngi. Ka rukom babha tam ban niew bad ai number ia ki jingtei, ka long da kaba bteng ia ki number ter ter ha kawei ka liang jong ka surok bad ynda la kut , sa phai pat

Page 14: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

14

sa sha kawei ka liang kumjuh hi ter ter haduh ban da poi, bad sangeh ha pyrshah u number ba la ai nyngkong eh.

(ii) Lada ha ka blok niew iing baroh kawei ne tang ha ka bynta jong ka la shem ba ka rukom shna ia ki iing ka long saphred, ne ialang hajuh ne ki jingtei ki don kham pajih ha ki lyngkha, ne ha u pud jong ka shnong ne blok niew iing, ne harud ka lynti rel, ne ka nur um / wah / nala, katba phi lah dei ban ai number katkum ka jingbatai ha (i) haneng. Hynrei lada long ka bym lah ban leh kumta, dei ban pynthikna bha ba la ai number ia ki kynja jingtei baroh, tangba phi dei ban pyni da u khnam, sha kano ka liang ka jingai number ka phai, ha ka map (layout map) jong phi.

(iii) Ha ka blok niew iing ha sor, ka jingai number kan bud ia ka surok bad ym dei ban pyniaid klumar ia u number na kawei ka phang sha kawei pat.

(iv) Dei ban ai number ha u dak jingkhein Arabic, kata 1, 2 , 3 ter ter. (v) Ia ka jingtei ba dang don hapdeng ka jingshna, lada la dep shwa ia ka tnum jong ka, dei ban ai

number da kaba bteng na u number ba la iaid shakhmat. (vi) Lada shem ia ka jingtei bathymmai hadien ba la dep ai number lane hapdeng kiwei pat ki

jingtei ba la dep thoh number, dei ban ai u number bathymmai ne (sub number) u number ba la ai lang bad u number ba la dep ai . Ka nuksa —lada la shem ia ka jingtei ba khlem u number lane ka jingtei bathymmai hapdeng ka jingtei ba 10 bad 11, ia kane ka jingtei bathymmai ai number 10 (1).

Jingbatai :-- Ia kine ki number ym dei ban ai 10 (1) lane 10 (2) etc, namar kine ki rukom ai number ki iadei lang bad ka rukom ai number ia ki iing census ha kajuh ka jingtei. Ha kane ka liang, 10 (1) kan kdew ia ka jingtei baiapher kaba wan hadien ka jingtei ba 10 number

(b) Kaba ai number ia ki iing census

3.33 Dei ban ai number ia kawei pa kawei ka iing census. Lada ka jingtei hi ka long tang kawei ka iing census,

kata ka mut u number jong ka jingtei u dei hi u number ka iing census. Hynrei lada don bun ki bynta ha ka jingtei kiba bit ban khein kum ki iing census baiapher, te ka mut kawei pa kawei ka iing census kan don u number babud (hapoh ki bracket) ryngkat bad u number jong ka jingtei (sub number) kum – 10 (1), 10 (2) ter ter, ne 11 (1) , 11 (2), 11 (3), ter ter

Ki nuksa jong ka jingai number ia ki iing census :

Ka number jong ka jingtei ba la buh da ka municipal / bor ba dei khmih kyrpang ia ka jaka

Ka jingdon ka iing census

U number ka iing census

7 / 1 2 7 / 1 (1) bad 7 / 1 (2)

7 (1) 2 7 (1) (1) bad 7 (1) (2)

7 (A) 2 7 (A) (1) bad 7 (A) (2)

7 / A 2 7 / A (1) bad 7 / A (2)

Kaba shna ia ka map (Layout map) ha ka jaka trei bad kaba ai number ia ki iing census 3.34 Shuwa ba phin leit sha ka jaka trei jong phi, pynthikna ba phi tip ia ki kyrteng jaka kum ka kyrteng ka

state / UT, ka kyrteng jong ka district, ka tahsil / taluk / PS / Development Block / Circle / Mandal ter ter ha kaba ka blok niew briew jong phi ka don. Phi dei ruh ban tip ia ka kyrteng ka shnong ne ka sor bad ka number jong ka ward. Ia kine ki jingtip la ju ai ha ki kot thung kam jong phi, ba phi la ioh na u Charge Officer (ba ju long kum u Officer Municipal ne u B.D.O.) Ban pynthikna ba la pyndep pura ia ka jingniew iing ia kawei pa kawei ka jingtei, ka iing census bad ki longing ba shong ba sah ha ki, ka long

Page 15: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

15

kaba donkam eh ba phin ithuh bha ia u pud u sam ka blok niew iing jong phi. Kane ka lah ban long tang lada phi dro ia ka map (layout map) jong ka blok niew iing jong phi. Sngewbha ban kynmaw ban dro la ka jong ka map ia kawei pa kawei ka blok, lada la aiti ha phi palat ia kawei ka blok niew iing. Ha kajuh ka rukom sngewbha thaw la ka jong ka jong ia ki jingthoh jong kawei kawei ka blok.

3.35 Ka layout map ka long ka jingdro da ka kti, ka bym da don da ki jingthew jingwoh bapaka, ha kaba dei

ban pyni ia ki jingtei bad ki number iing. Ka jingthmu jong ka layout map ka long tang ban pynthikna ba baroh khoit ki kynja iing ba don ha ka blok niew iing jong phi la dep ai number bad pyni ha ka map. Ha kane ka map phi dei ban pyni shai ia u pud u sam ka blok niew iing, ka dur ka dar ba kham kongsan bad ki kynja dak pyni (landmarks) ba don ha ka blok kum ki surok, ki lain rel, ki um rit, ki wah, ki nan, ki jaka mane Blei, ki jingtei bad kham kongsan kum ki skul, ka jaka ai dawai, ka post office, ka iing dorbar, ter ter. Phi dei ban pyni ia ki lynti bah, ki lynti rit, bad ki kynja jintei ba paw khmat ha ka blok. Da kaba leh kumta phin ithuh shai bha ia la ka jong ka blok niew iing. Ki dur pynithuh (symbols) ban pyni ia kita ki jingdon ki dak bakongsan (important landmarks) ha ka blok niew iing jong phi, lah ban batai katkum ka jingbatai ka sla kot ba la ai ha phi na ka bynta ka jingdro ia ka layout map.Namar ba phin pyndonkam ia kane ka sla kot ha ka jingniew iing, sngewbha pom noh ia ka jingthoh “ ka jingniew briew ” (Population Enumeration) kaba don ha ka dong halor shaphang kamon jong ka sla.

3.36 Da ka layout map phi dei ban dro ha ki ar kopi na ka bynta kawei kawei ka blok niew iing, ha sor ne

nongkyndong. 3.37 Ka long kaba donkam eh ba phin pyni shai ia u lain pyniakhlad hapdeng kawei bad kawei pat ka blok. Ia

kine ki lain pyniakhlad dei ban dro da kaba bud ia ka pud katkum ka jinglong ka jaka, lada lah ,bad phi dei ruh ban pyni ia ki survey number kiba hap ha baroh ar liang u lain, ne ia ki kyrteng ki trai jaka, ne ka kyrteng jong ka jaka ne iing, katba dei, khnang ban kdew shai ia u lain pud lain sam ka blok .

3.38 Lada dei ki shnong baheh ha kaba don palat ia kawei ka blok niew iing, ki ophisar ba dei peit

(Supervisory Officer) ki dei ban pyniaid ia ki pud jong ki blok ha kata ka dur ba yn lah ban ithuh bha, da kaba bud ia ki dak ba la don lypa kum ki surok / lynti / wah , nur um , lain rel, ka dong ba la don lypa (locality), surok bah, ter ter bad ia ka number ne kyrteng jong kawei pat ka blok niew iing ba markhap lane ki nongrit katba dei la pyni shai . Kane kan pynthikna ba yn ym don kino kino ki iing ba shong lynnong ne ki bynta ba don ha ki kum ka jaka shong ki tribal, kiba la kum iehnoh khlem thoh number bad ha kawei pat ka liang, kiba la kum niew lang ha baroh ar tylli ki blok ba iakhap.

3.39 Ha ki jaka khlaw lah ban don bun ki jaka shong briew kiba long lynnong lynnong ha ki bun ki bynta jong

ka khlaw. Ia kine ki jaka shong dei ban da thoh kyrteng , lada ki don kyrteng bad da batai bha hangno ki don da kaba shim ia ki dak pyni kum ki wahduid kiba don hangta, ki lum, ki lynti, ter ter , ban pyni thuh ia kata ka lynnong ba don iing briew. Ia kane dei ban leh namar don ki jaka shong tribal kum kine, kaba kynriah na kawei ka jaka sha kawei pat hateng hateng. Kane kan pynthikna ba ha baroh ki jaka shong briew ha ka jaka khlaw la pyndep ia ka jingniew iing

3.40 Ha ki jaka shong briew bakyrpang bad ba kham heh (estates ) ne ki kper kiba heh (Plantations) bad

kiwei kiwei kum kita, ka lah ban kham pynsuk iaphi lada phi leit iakynduh ia ki trai bri / kper ne jaka, ban ioh jingshai ia ki pud ki sam jong ka shnong ne jaka ba la aiti ha phi. Hadien kata, phi lah ban leit khmih ia ka jaka bad dro ia ka layout map.

3.41 Ia ka jingshna ia ka layout map ha ki jaka sor, phi dei ban bud ia ka juh ka rukom dro kumba la batai ia

ki jaka nongkyndong. Tang kawei, ka long ba ha ki jaka sor lah ban don lehse ki map bapaka ba la dro katkum ki jingkhein jingdiah, da u nongdro map jong ka municipal. Kine ki map kin long kiba bha eh lada ioh. Hynrei la ju shem pat ha kiba bun ki jingiakynduh ba ia ki map ba pyni ia u pud u sam jong ki

Page 16: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

16

sor la batai kyllum khlem da pynshai bha, kaba wanlam bun ki jingartatien bad jingklumar khamtam eh ia ki jaka rudnong jong ki jaka sor. Ka long kaba donkam namarkata ba ki map ki dei ban pyni shai ia ki pud sawdong da kaba ai ia u survey number ne da kiwei ki lad pynithuh ba la don lypa barabor. Hateng hateng, ngi shem ba kawei ka liang ka surok ka hap hapoh u pud sawdong ka sor, katba sha kawei pat ka liang ka la shah iehnoh, namar ym shym la pyni ia ka hapoh u pud sawdong ba la kdew thikna ka sor. Kine kiei kiei baroh, dei ban pynshisha shuwa ha ka jaka hi, shuwa ba ia ki map yn thoh ba ki long kiba dei da ki ophisar ba dei khmih. Ki don ki khep ba ki shnong khap sor ki mih ha syndah u pud sawdong jong ka sor. Kum ia kine, ki ba lah ban long tang sha Shiliang ka surok pynban ym shym la kynthup lang ia ki ha u pud u sam ka sor, dei ban wanlam sha ka jingtip ki ophisar ba kham halor kiba dei ban peit ba ia kine ruh kin hap niew hapoh ka bor synshar jong ka jaka ba ki don.

3.42 Ha ki jaka sor ai ia ki jingdro thik pa thik kiba pyni ia ka jingdon jong kawei pa kawei ka jingtei ha baroh ki

rud lynti / surok, kiba don ha ka blok niew iing jong ki. Ha ka layout map jong phi pyni lut ia baroh ki lynti syngkien da kaba ai kyrteng ia ki kawei pa kawei ka jingtei bad ka iing dei ban buh ha kane ka map kan pynsuk ia ka kam jong phi bad kawei ruh lada phi pyniapher ia ki iing shong briew bad ki iing bym shong briew da kaba kham pyniong ia ki iing bym shong briew. Kumba la batai shakhmat, pyni shai hangne ruh, ia ki jingtei bakongsan kum ki iing dorbar, ka iing ophis treikam ba kham heh, ka iing kashari, post ophis, aspatal, skul, iingmane, iing dukan, ka iing die jingdie, ter ter.

3.43 Na ka bynta ki blok niew briew ba la don lypa la ki number iing ba biang bud ia katei ka rukom dro

haneng, tangba ha ka layout map ai da ki juh ki number iing. Lada ym don number kiba biang ai number da kiwei ha baroh ki jingtei bad ki iing ha ka blok niew iing kumjuh ruh ha ka layout map.

Note :-- Ha ki katto katne ki jaka sor (ha ki nongbah jong ki state / UT) phi lah ban ioh da ki layout map jong ka blok niew briew, ba la shna katkum ka GIS. Ha kine ki khep, rah ia kine ki GIS map sha ka blok bad pynthymmai ia ki number katkum ka jingkdewlynti ba la ai lang bad ki GIS map. Kaba pyni ia ki iing paka bad ki iing malu mala ha ka layout map bad kaba pyni ia ki number jong ki jingtei / iing census ha ka layout map.

Kaba pyni ia ki jingtei ba paka bad ki jingtei ba malu mala bad ka jingpyni ia ki house humber ha ki jingtei/Census house ha ka layout map. 3.44 Ha ka layout map, kawei pa kawei ka iing dei ban pyni ka jingmut jong kane ka jingpyni ia ki jingtei ha ka

map ka long ban kdew ia ki jait jingtei kiba la shna paka bad ki jingtei ba la shna malu mala da kaba pyni ha ka synduk ba la buh kyrpang kaba yn sa batai ha ki.

3.45 Ia ki jingtei ba paka yn pyni da ka jingdro sawdong , bad ia ki jingtei ba malu mala da ka jingdro lai

dong phin shem ba ia kine ki jingtei la pyndonkam kum ki iing shong briew shiteng shiliang, kiwei pat la pyndonkam kum ki iing ba khlem shong briew. Ha ki jait iing bym shong briew ei ei kiba long ki iing ba

la shna paka, ki jingdro sawdong ki dei ban long kiba la pyniong (hatching) da kaba dro lain , katba ki

iing malu mala pyni da ka dur lai dong ba la pyniong .

Ki nuksa ia ki jingiashem bapher lem bad ki dur (boxes) la pyni harum :-- -- Jingtei bapaka, kiba shong briew ne bym shong briew

-- Jingtei bapaka, ki bym shong briew baroh kawei -- Jingtei ba malu mala, kiba shong briew baroh ne tang shi bynta

-- Jingtei ba malu mala ki bym shong briew baroh kawei

Page 17: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

17

3.46 Na ka bynta ka jingthmu jong ka layout map ki jingtei ba la shna paka ki dei ban don ki kynroh bad ka tnum ba la shna da kine ki jaid mar shna :

Ki mar shna kynroh : Ki maw (ba la pyndait da ka shun ne ka jingkhleh dewbilat) Ki tin / mar

nar/ka saraw, mawit ba la thang, ki mawit dewbilat, bad ka Jingker dewbilat concrete.

Ki mar shna tnum iing : Ki tiles ba la shna da ki machine, ki tiles dewbilat, ki mawit ba la thang ,

ki mawit dewbilat, ki maw, ka sleit, ki tin / mar nar / ka saraw bad ka dewbilat (concrete)

3.47 Ki jingtei ia kiba ka jingker bad ka tnum iing ba la shna da ki tiar shna iing bym dei kitei ba la jer haneng,

kum u mawit bym thang, u siej, ka ktieh, u phlang, ki kdait, u phlang tap iing, ka plastic / polythene, ki maw ba la pyndait malu mala, kumta ter ter, dei ban khein ki iing malu mala.

3.48 Shisien ba phi la nang ban jied ia ki jingtei bapaka bad jingtei malu mala, kan long kaba kham suk ban

pyni ha ka layout map. Shu khein ka jingtei kaba 9 number ha ka blok niew iing jong phi, ka long ka jingtei kaba paka, ia kaba la pyndonkam ban shong briew shiteng shiliang ne baroh kawei, dei ban pyni

kum katba ia ka iing bapaka kaba 10 number ka bym shym la long ka iing shong briew, pyni kum

. Ha kajuh ka rukom, ka iing malu mala kaba 15 number kaba la shong briew shiteng Shiliang ne

baroh kawei phin pyni kum bad lada dei kawei pat ka jingtei kaba 6 number ka long ka jingtei ka

long ka bym shym la shong briew dei ban pyni kum . 3.49 Hadien ba phi la pyni ia u pud sawdong jong ka blok niew iing jong phi, phin pyni ruh ia ka dur ka dar

ba kham paw jong ka jaka kaba la ju don baroh shi katta, bad ia ki dak pynithuh kiba kum ki surok, ka lynti rel, ka wah, ka nur um, ki jaka mane Blei, ki jingtei bakongsan kum ki skul, ka dispensary, kumta ter ter ha ka layout map, phin hap ai number ruh ia ki jingtei bad ki iing census kiba don ha ka blok. Ia ka rukom ai number jingtei bad iing census la batai ha ki bynta ba shakhmat. Phin thoh number da ki tiar bakham neh slem kiban sa ai ha phi. Kine ki number ki dei ban don ha ka jaka ba lah ban iohi bha ha ki jingtei bad iing census, bad ha ka juh hi ka por thoh ruh ha ka layout map. Kum ka nuksa lada ka jingtei No. 1 ka don 3 tylli ki iing census, dei ban ;pyni kumne harum :--

Ka number jong ka jingtei bad ka

number ka iing census naduh kaba

nyngkong haduh kaba kut, la thoh

ha ka khyrdop bakongsan / ka

jaka rung sha ka jingtei kumba la

pyni ha ka synduk ha ka liang

kamon

1

1 (1) ---- 1 (3)

Ki number jong ki iing census dei

ban pyni la ka jong, ha ki jaka rung

jong kawei pa kawei ka iing

census, kumba la pyni ha ka

synduk ha ka liang ka mon

1 (1) 1 (3) 1 (2)

Page 18: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

18

3.50 Phi dei ban ai number ia baroh khoit ki jingtei la ki long kiba paka ne malu mala da kaba thoh ia ki number ka jingtei ha ki dur sawdong / laidong. lada ka jingtei ka don palat ia kawei ka iing census, ia ka number jong ki iing census pyni ha trai ka dur sawdong ne laidong katba dei, ia ki number naduh katta haduh katta katkum ka jingdon jong ka iing census. Kum ka nuksa, ka jingtei ba la ai number 5 ka don saw tylli ki iing census. Phin ai u number 5 ha ka dur sawdong ne laidong, katba long ka jait jingtei, bad ia ki iing census ba don ha kata ka jingtei, kum 5 (1) – 5 (4), pyni ha trai ka dur sawdong / laidong jong kata ka jingtei. Haba ka jingtei ka don tang kawei ka iing census, ka number jong kata ka jingtei ka dei kajuh bad ka number ka iing census. Namarkata, ym donkam ban da pyni ia ka number ka iing census ha trai ka dur sawdong ne laidong kaba iadei bad kata jingtei. Kynmaw ba ki number jong ka jingtei ne iing census, ba la pyni ha ka layout map ki dei ban iahap bad ki number ba la thoh ha ki jaka ba paw bha kum ha ki jingkhang, ka biar ba sha khmat, ka khyrdop ba kongsan, bad kiwei kiwei ki jaka ba paw jong ki jingtei bad iing census.

3.51 Dei ban pynshai bha ia ka jingiaid ka jingai number iing da kaba buh da ki khnam ha ki jaka babiang,

khamtam eh haba ka jingiaid ka jingai number ka phai kynsan sha kawei pat ka phang. Kane ka jingiakynduh kan jia eh haba don ki surok kiba iapom kawei ia kawei pat. Ha kum kine ki khep, ia ka jingai number ia ki jingtei / iing census ba la bud ter ter katkum ka jingialam ka surok dei ban pyndkut kynsan. Kan kham myntoi lada shuwa ban ai number ia ki jingtei bad iing census, la shim kyrpang ia ki jingtei ba don lang ha juh, ha kawei ka dong, ban ai dak shuwa da u let ha ka layout map bad nangta pat sa jam sa sha kawei pat ka kynhun jingtei, ha kawei pat ka dong (locality) hapoh kata blok niew iing. Ia kane, phi dei ban pynshisha, da kaba leit ha kata ka jaka hi ban peit bha ia ka long ka man ba la jia shisha, bad ban khmih ruh la ka jingai number ha ka layout map ka iaid beit katkum ka jingbthah shakhmat ne lada donkam ban pynkylla. Hadien ba phi la sngewthuh ba ka jingai number ka la beit bad iaid ha ka rukom kaba dei, sa ai sia ia ka jingthoh number jong phi. Hadien kata sa iaid pat sa sha kawei pat ka kynhun ki jingtei ha kawei pat ka dong bad ai ia ki number iing kumba la batai.

3.52 Ka nuksa jong ka layout map na ka bynta ki jaka sor bad nongkyndong la ai hadien kane ka lynnong.

3.53 Mynta phi la long kiba la khreh ban iaid sha kawei pat ka kam, kata ka mut ban pyndap ia ki phorm

Houselisting bad Housing Census Schedule.

Page 19: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

19

KABA PYNDAP IA KA PHORM HOUSELISTING BAD HOUSING

CENSUS SCHEDULE Hadien ka jingdro ia ka layout map bad ka jingai number ia ki jingtei bad iing census, ka sien jam babud kan long ka jingthoh ia baroh ki jingtei, ki iing census bad ki longing ha ka form Houselisting bad Housing Census Schedule kaba yn khot lyngkot da ka Houselisting Schedule. 4.2 Shuwa ba phin shimti ia ka kam leit thoh ia ka Houselisting Schedule, ka long kaba donkam eh ban ia

sngewthuh jingmut bad ki briew kiba shong ha ka jaka jong phi. 4.3 Ia kane lah ban leh da kaba suk, da kaba leit iakynduh ia ki briew ba la kham paw khmat ne kham iaw

ka rta ha ka area jong phi, pynsngewthuh ia ki da kaba donakor bad don burom ia ka jingdon kam bad ka thong kane ka jingtrei jong ka ri bad batai shai ruh ia ki jingthmu jong ka. Sngewbha da jied ia ki briew badei ban kylli jingkylli ne ban ioh jingtip babiang. Kane kan pynlong ia ka kam jong phi kaba sngewtynnad. Kum kine ki briew ki dei ban long ki khlieh jong ka iing ne ki nongkitkhlieh ia ka iing. Kren bha ia ki da kaba phuh samrkhie bad ai khublei ia ki ha ka rukom badei. Nangta sa ai ia ka jinglamkhmat balyngkot. Ka dur ba ibha jinglong jong phi, ka akor babha, bad khyndiat ki ktien jali jaum kan pynwan ia ki nongjubab ha ka jinglong babha mynsiem ban ai jubab ia ki jingkylli jong phi ha ka rukom kaba dei.

4.4 Ban ioh ia ka jingiatreilang jong ki paidbah babun, ha ka kam niew iing, phi dei ban nang ban batai ha ki

nongjubab ia ka jingmyntoi jong ka jingthoh khanasamari bad ha kano ka rukom yn pyntrei kam iaka. Ka jingtip ba la lum ha ka khanasamari ki wanlam ia ki jingkhein jingdiah badonkam, da kaba yn ym lah da lei lei ruh ban wanrah ia ka jingkdew kti ia uno uno u briew ne kano kano ka longing. Nalor kane, yn buhrieh ia ki jingtip ba la lum lyngba ka khanasamari, bad ka long ka jingleh beain lada don mano mano ba pyllait shabar ia ki jingtip ba la lum lyngba ka khanasamari bad ka long ka jingleh beain lada don mano mano ba pyllait ia ki jingtip badei kyrpang jong uno uno u briew uba la kdew kti kyrpang. Wat hadien ba la pynjari ia ka “ Right to Information ” (RTI) Act , 2005, ka jingtip ia u briew shimet yn buhrieh katkum ka section 8 (1) (i) jong ka RTI Act 2005, ia kaba la pule kumne harum :- “ Ki jingtip ba iadei bad ki jinglong bashimet ia kiba lada pynpaw pyrthei , kim don jingiadei ei ei bad kano kano ka kam paitbah ne ka jingmyntoi paitbah, lane kaba lah ban wanlam ia ka jingthombor bym dei hok ia ka hok marwei shimet jong u briew, lymda u Central Public Information Officer (u ophisar pynmih jingtip jong ka sorkar pdeng) lane u State Public Information Officer (u ophisar pynmih jingtip paitbah jong ka jylla) lane u / ka Apellate Authority (ka bor ba dei khmih ia ka kam ain) , katba dei ki la sngewdei eh ban pyllait paitbah ia kane ka jingtip na ka bynta ka jingbha lang u paitbah, ki da said pynksan ruh ba ka long kaba dei ban pynpaw pyrthei ia kine ki jingtip ”.

4.5 Phi dei namarakata ban pynshngain ia ki longing ba kum kine ki jingtip bniah yn buhrieh kyrpang. Ki

jingtip bniah ia kiba la lum ha ka jingniew iing ki long kiba ler kam eh na ka bynta ban saindur ia ki buit treikam (policy), ban nang kham pynbha ia ka jinglong jingim jong uwei pa uwei u briew ha ka ri.

4.6 Ha ka khanasamari ba 2011, yn pyntreikam ryntih ia ka juh ka form Houselisting Schedule ha ri India

baroh kawei naduh u April haduh September, 2010 ha baroh ki jylla / UT bapher, da kaba khmih ia ka jingbiang jingbit jong kito ki jaka kiba pher.

Page 20: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

20

4.7 Ka Houselisting schedule ka kynthup ia ki jingbatai hangno ka block niew iing ka don lem bad ki bar code (ki code kiba da ki lain), ki jingbatai ia ki iing , ka jingioh myntoi ki longing, bad ka jingdon jingem jongki (Amenities and Assets) ia kaba yn lum jingtip ha ka jing niew iing. Ha baroh don 35 kolom ban pyndap. Ka nuksa jong ka phorm Houselisting bad Housing Census Schedule la ai ha kaba kut jong kane ka chapter (Annexure-4).

KI JINGBATAI JAKA :- (LOCATION PARTICULARS) 4.8 Ha khliehduh jong ka liang – ‘A’ jong ka

houselisting schedule, ka don ka bynta ba la ai ban pyndap ia ki jingbatai jaka (Location code) hangno ka don ka block niew iing. Kine ki jingbatai ki don 6 bynta. Kita ki long - Ka kyrteng jong ka Jylla / UT bad ka code Number, ka kyrteng jong ka district bad ka code number, ka kyrteng ka Tahsil/ Taluk/P.S./ Development Block/ Circle/ Mandal ter ter bad ka code number, ka kyrteng ka sor/nongkyndong bad ka code number, ka Ward code number bad ka number jong ka Block niew iing. Ia kine ki jing batai jaka (Location code), phi dei ban pyndap thikna bha. Na ka bynta kane ka jingthmu, kawei pa kawei ka jylla/ UT/ ka District/ Tahsil/ Taluk/ P.S./ Development Block/ Circle/ Mandal ter ter, nangta ka Sor/Nongkyndong, ka Ward bad ka Block niew iing ha ka State jong phi lah dep ai code number, ne ki number na ka bynta ki jinglum, jingtrei kam bad ka jingsam ia ki jingtip khanasamari. U Charge officer ne u supervisor jong phi u dei ban pyni ha phi ia u code number jong ka state/ UT/ District/ Tahsil/ Taluk ter ter,ka sor/ nongkyndong, ka Ward, ba la ai da ki bor synshar jong kato ka jaka, lem bad u number jong ka block niew iing jong phi. Phi dei ban pyndap ia kine ki number haki synduk bala draw pyrshah ia kitei ki bynta jong ka synshar khadar. Sngewbha ban da peit bha ba katba phi dang thoh ia kine ki code number, phin pyndonkam tang da ki dak jingkhein Arabic, kat kum ka jing batai ba la ai na ka bynta ka Houselist Schedule. Ha ki phorm ba la ai ha phi lah dep shon / type ia ki code number na ka bynta ka jylla bad district. Sngewbha ban da peit ba kita ki kyrteng bad code number ba la shon ha ka phom kin iahap bad ki kyrteng/code number bala ai ha ka kot thung kam jong phi. Lada don jingiapher ei ei wanrah ia kane sha ka jingtip u charge officer/Supervisor. Lada jia ba ia kine ki kyrteng/code number ym shym la shon ha ka phorm, phi dei ban pyndap hi ia ki.

Na ka Khanasamari 2001:

Ka jingdon jong:

State – 28

Union Territories – 7

Districts – 593

Sub-districts – 5,463

Towns – 5,161

Villages – 6,38,588

Na ka Khanasamari 2001:

Ka Jylla baheh duh ka area ka dei ka

Rajasthan kaba don 342,239 Sq. Km.

bad ka barit tam ka dei ka Goa kaba

don 3,702 Sq. Km.

Page 21: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

21

4.9 Hakhlieh duh sha ka mon jong ka liang ‘

A’ bad ka liang ‘ B ’ jong ka form, la buh ar tylli ki synduk ban thoh ia ka number jong ka sla kot (page number). Kawei pa kawei ka sla jong ka phorm ba la pyndonkam ha ka blok niew iing jong phi, dei ban da thoh number ter ter naduh 01 (sla banyngkong). Ia une u number thoh ha ki synduk ba don ha man la ki sla jong ka phorm. Ha kane ka rukom, ka sla banyngkong jong ka phorm ha ka liang ‘ A ’ kan dei ka sla 01 bad ka liang ‘ B ’ pat kan dei ka sla 02. Kumjuh ruh, ka phorm ba ar ha ka liang ‘ A ’ kan ioh ia ka sla number 03 bad ka liang ‘ B ’ kan ioh ka sla number 04. Pyniaid ia ki number sla kumne ter ter ha baroh ki phorm badonkam na ka bynta ban thoh ia ki iing bad ki jingtip ba iadei lang bad ki, hapoh u pud ka blok niew iing.

4.10 Lada kumno re kumno la aiti ha phi palat ia kawei ka blok niew iing, thoh thikna ia ki number sla kot

naduh 01 bad bud ter ter haduh ban da pyndep ia ka jingniew iing hapoh u pud jong kawei kawei ka blok niew iing. Leh kumjuh ia kawei pa kawei ka blok niew iing ba la aiti ha phi.

4.11 Nalor ka jingbatai hangno ka jaka ka

don bad ka number ka sla kot, la ai ruh ia u Bar Code (U code ba da ki lain) bad uwei u phorm number uba pher na kiwei, ha khlieh ka phorm, U bar code bad u phorm number bapher la ai khnang ban pynsuk ia ka jingtreikam bad jingsam ia ka jingdonkam ia ki phorm Houselisting bad Housing Schedule bad ban khein katno la ioh pdiang ia ki. Ki kham pynsuk ia ka jingkhein ia ki jingshon ia ki phorm, ka jingpyndonkam ia ki, katno kiba la kum pynsniew bad kiba ym lah shuh ban pyndonkam. Namar ia ki bar code yn pule da ki nongpule bar code, sngewbha wat thoh ei ei halor u bar code, khnang ba kan ym don jingeh ha kaba pule ia u hadien.

4.12 Ha ka jingpyndap ia ka jingbatai hangno ka blok niew iing jong phi ka don, sngewbha peit ia

kine ki phang ba la ai harum bad bud thik ia ki. 1. Ia ki jingtip ba la lum lyngba ka Houselisting Schedule, yn pyntreikam lyngba ki kor

computer ban pynmih ia ki bunjait ki jingkhein jingdiah. Namarkata la donkam eh ban thoh ia ki jingbatai jaka jong ka blok niew iing jong phi ha kawei pa kawei ka phorm Houselisting Schedule ba la pyndonkam.

Page 22: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

22

2. Sumar bha ban ym pynsniew ia ki phorm Houselisting Schedule. Wat khylliap ia kano kano ka phorm kynthup ruh ia ka phorm Houselisting Abstract. Ia ka phorm Houselisting Schedule la shon baroh ar liang ka sla kot ‘ A ’ ka paw ha ka sla basha khmat bad ‘ B ’ la thoh ha ka sla dien. Sdang ia ka jingniew iing na ka liang ‘ A ’ jong ka phorm. Ha man la ki phorm ba phi pyndonkam thymmai sdang na ka liang ‘ A ’

3. Ka kyrteng bad ka code jong ka jylla / UT, ka District, Tahsil / Taluk etc, ka sor / nongkyndong, ka ward code number (kaba don tang ha ki jaka sor) bad ka number ka blok niew iing dei ban thoh khuid thoh shai ha ka jaka / synduk ba la buh.

4. Lada ia phi la aiti da ka blok ha jaka sor, pom noh ia ka ktien “ Village ” kaba paw ha pyrshah ka bynta basaw. Hynrei ha kawei pat ka liang, lada phi la shimti ia ka blok ha ki jaka nongkyndong, pom noh ia ka ktien “ Town ” . Ki synduk ba la shon ha pyrshah ka bynta basan, kata, ka ward code number kan ym don jingpyndap ei ei lada ka blok jong phi ka dei ha jaka nongkyndong.

5. Ar tylli ki synduk la buh ban thoh ia ki location code ne ki jingbatai jaka jong ka jylla / UT bad district ia kaba la donkam ba phin thoh tang uwei u dak jingkhein ha kawei ka synduk. Kum ka nuksa, lada ka location code jong ka state / UT lane district code ka long 27, thoh ‘ 2 ’ ha ka synduk banyngkong bad ‘ 7 ’ ha ka synduk ba ar. Ha kane ka rukom, lada ka location code jong ka jylla / UT ne district ka long 7, thoh ‘ 0 ’ ha ka synduk banyngkong bad ‘ 7 ’ ha ka synduk ba ar. Kane kan

Na ka khanasamari 2001:

Ka district bahehduh dei ka Kachchh

(Gujarat) kaba don 45,652 Sq. Km. bad ka

district barit tam dei ka Mahe (Pondicherry)

kaba don 9 Sq. Km.

Note: Ki code ba la pyni ki dei tang ki nuksa.

Ki code kiba iadei bad ka Houselisting Block

jongphi yn ai ryngkat bad ka appointment

order.

Page 23: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

23

paw kum ‘ 07 ’. Ia ka code Jylla/UT la dep pyndap lypa ha ki Schedule ba la ai ha phi. Da pynthikna ba ka kyrteng bad code ba la thoh ha ki Schedule ki iahap bad kiba la thoh ha ka appointment letter. Lada don jingbakla, pyntip sha u Charge Officer/Supervisor. Lada ym pat la pyndap ia ka kyrteng bad code number, phi dei ban pyndap da lade ia ki.

6. Khnang ban pyndap ia ka location code jong ka tahsil/taluk etc, lai tylli ki synduk la ai. Phi donkam ban thoh uwei u dak jingkhein ha kawei ka synduk. Kum ka nuksa na ka bynta u code ‘ 004 ’ , thoh ar tylli ki nod ha ki synduk shakhmat bad ‘4’ ha ka synduk ba lai.

7. Ia ka location code jong ka

shnong / nongbah dei ban thoh ha ki saw tylli ki synduk ba la ai. Lada ka location code number jong ka shnong ka long 32, pyndap tang uwei u dak jingkhein ha kawei kawei ka synduk ba shakhmat baroh ar tylli bad phin ioh ia u code No. 0032. Ha kajuh ka rukom, ia ki nongbah ruh la ai ki code basaw dak jingkhein bad phi dei ban pyndap ha ki saw ki synduk ba la ai. Phi dei ban da kham phikir haba thoh ia kine ki code number ha ki synduk kiba dei. Wat iwei I jingbakla I barit eh ruh I lah ban ialam sha ka jingbakla kdew ia ka shnong / nongbah.

8. Ka jingai location code ia ki

ward ruh ki don saw dak jingkhein. Pyndap uwei u dak jingkhein ha kawei kawei ka synduk baroh saw tylli. Lada ka code number jong ka ward ka don tang uwei u dak jingkhein, pyndap ia ki synduk ba shakhmat da ki nod ‘000’ . Kum ka nuksa ia ka ward number 5 pyndap kum ‘0005’. Kumjuh ruh, ia ka ward number 50 pyndap ‘0050’. Ia ka ward code number 500, thoh ‘0500’. Hynrei lada u ward code number u long saw dak jingkhein, kum ka nuksa, 4015 thoh ‘4015’.

Page 24: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

24

9. Na ka bynta ban pyndap ia u number ka blok niew briew don saw tylli ki synduk. Lada u code number jong ka blok niew briew u long tang shi dak jingkhein, dei ban thoh lai tylli ki nod (000) hakhmat. Kum ka nuksa u code number ka blok niew iing u long 5 phi dei ban thoh ‘ 0005 ’. Lada ka code number ka dei 50 dei ban pyndap ‘ 0050 ’. Lada ka code number ka dei 500 dei ban pyndap ‘ 0500 ’ bad lada ka don saw dak jingkhein kum ka nuksa 5000 thoh ‘ 5000 ’.

10. Ka jingbatai jaka (location particulars) ba dei ban pyndap ha khlieh duh jong ka phorm Houslisting bad Housing Schedule la ai ruh ha ka kot thung kam jong phi. Lada don jingartatien ei ei, kylli bha na u Supervisor ne Charge Officer.

4.13 Ka phorm Houselisting Schedule ka don 35 tylli ki jingpyndap ban thew ia ka jinglong ki iing bad

ka rukom im ki longing. Katkum ki kyndon jongbatai ia ki jait iing bad jinglong ki iing ba ki shong, ki lad ai jingmyntoi ba ki ioh, bad ki jingdon jingem jong ki. Kane ka phorm ka don baroh 35 tylli ki kolom

Kolom 1 haduh 7 : Ba dei ban pyndap na ka bynta baroh ki iing census, la ki long

kiba shong briew ne bym shong briew. Kolom 8 haduh 15 : Ba dei ban pyndap ia ki iing ba shong briew baroh kawei ne ki

iing ba shong briew tang shi teng Shiliang (hynrei ia ki kolom 14 bad 15 ym donkam ban pyndap lada ki longing ki long kiba sah ha ki iing ai jingsumar / jinghikai ne ki Institutional Households.)

Kolom 16 haduh 35 : Ba dei ban pyndap tang na ka bynta ki longing ba ju long (normal households). Hooid shisha kine ki kolom kim ia hap ei ei bad ki Institutional Households (ki longing ha ki jaka ai jinghikai / sumar) ne bad ki iing bym shym la pyndomkam kum ki jaka sah briew. Namarkata la ki kolom 16 haduh 35 kim iadei ei ei bad ki iing bym shong briew ne ki longing ha ka jaka ai jinghikai / sumar, phim dei pat ban shu ieh khlem pyndap ei ei , hynrei shu thoh da ki (--) dash hapoh kine ki kolom.

4.14 La jan ha baroh kine ki kolom, ia ka jingpyndap, phi la dei ban jied napdeng kiba bun ki code

number ba la dep shna lypa bad kine ki long ha ka dur ki dak jingkhein. Tang ha ka kolom 7 bad 13 donkam ban pyndap da ki ktien ia ka rukom pyndonkam ia ka iing census (kol 7) bad ia u khlieh ka iing (Kol 13). Nalor kane ha ka kol 7 bad kiwei pat ki kolom donkam ban jied ia u code No ba iahap ba la dep ai lypa bad pyndap ia ka ha kine ki kolom, kynthup ia ka kol 7, ha ka dur ki dak jingkhein Arabic kiba long u 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, bad u 9, Ia ka rukom thoh ia

Page 25: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

25

kine ki dak jingkhein la batai ha ka phorm Houselisting bad Housing Census Schedule. Kane ka long namar ba ka computer kan nym lah satia ban pule ia kine ki jingtip lada la ai ia ki ha ka dur ki dak jingkhein bym shai bha ne kiba la thoh ha ki rukom bapher. La kubur namarkata ba u / ka nongtreikam ki dei ban pyntbit ban thoh ia kine ki dak jingkhein, ha ka rukom ba la batai, shuwa ba u / ka kin sdang ban trei kam ban pyniaid ia kane ka phorm.

4.15 Ki jinghikai ba la ai harum kin iarap ia phi kumno ban pyndap ia ka phorm Houselisting bad

Housing Census Schedule. Kol 1 : Line number (u number jong u lain) 4.16 Uwei pa uwei u lain ha ka phorm

Houselisting Schedule dei ban ai numbear ba iabud ter ter. Ia u number lain dei ban bteng ter ter ha baroh kawei ka Blok niew iing. La ai lai tylli ki synduk ha kane ka kolom ban pyndap ia u number lain. Sdang na u lain banyngkong, thoh 001, bud sa u 002, 003 bad kumta ter ter. Haba phi la poi haduh u lain number ba ai dak, thoh 010, 011, 012 ….. ter. Lada phi la poi haduh u lain number ba lai dak, thoh beit --- 100, 101, 102 bad ter ter. Lada jia ba phi hap pom noh kawei ka lain na kano kano ka daw, wat pom ia u lain number, ai ba kajingthoh number lain kan bud ter ter khlem jingpynkylla. Sngewbha kynmaw ban sdang na ka liang ‘ A ’ ha kawei pa kawei ka phorm ba phi sdang thymmai.

Page 26: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

26

Kol 2: Ka number ka jingtei (Building Number), (Ka number ba la ai da ka Municipal ne bor pyniaid hangta ne ki number ba la ai da ka khanasamari)

4.17 Ha ka por ba phi la shna ia ka layout map kumba la batai ha ka lynnong 3 jong kane ka kot ai jinghikai, phi la dep thoh ne ai rong ia ki number iing ha kawei pa kawei ka jingtei ha ka blok niewiing jong phi.

Ia kine ki jingtei lem bad ki number jong ki phi la pyni ruh ha ka layout map. I a kine kijuh ki number, mynta pynrung hapoh kane ka kolom.

4.18 Lada kawei ka jingtei (building) ka don palat ia kawei ka iing census, pynrung tang ia ka number ka iing census banynkong eh bad na ka bynta kiwei kiwei ki iing census shu thoh dash (--) hapoh kane ka kolom.

4.19 Ha kiba bun ki khep, lah ban don ki

jaka shong jaka sah ba shi jaka (colonies) ne ki jingtei iing shong briew ba la pynbynta ha ki bun ki bynta (block of apartments) ha kaba ki number iing ba la thoh ki iabteng ter ter, ba la ai da ka municipal ne bor pyniaid hangta. Haba leh bniah ia ka kam, la dei ban ai number ia kawei kawei ka jingtei, ha kaba lah ban don bun ki kynhun flat (jaka sah briew) , bad ia kine ki flat ruh dei ban ai number iing

Page 27: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

27

census la ka jong ka jong. Hynrei, lah ban shem ba ka municipal ne bor pyniaid hangto ki la dep ai number ia ki jingtei bad iing baroh ter ter khlem pyniapher ei ei kawei na kawei pat. Kum kine ki jait jingai number ki don ha ki sorbah Delhi, Chennai, Mumbai, etc bad ha kiwei kiwei ruh ki jaka sah shi jaka ba la buh da ka soskar ym da donkam eh ia phi ban pynkylla ia ka rukom ai number ha kum kitei ki jaka, bad phi lah ban shim ia ki kumba ki long. Ha kum kine ki khep, phi dei ban sngewthuh ba phi dei ban ai kijuh ki number ha ka kol. 2 bad 3 jong ka Houselisting Schedule, namar ba ym shym la ai ia ki number ba iapher ia ki jingtei. Ban pynthikna bha ba ia baroh ki jingtei la ai number , shu ker noh da ki bracket shabar ki kolom, sha ka diang, jong ka kolom 1 ban kynthup lang ia ki number lain jong ki iing shong / flat ha kawei kawei ka jingtei. Ia ka rukom leh ia kane la ai nuksa ha ka dur ba la pyni harud. Phi dei ban iohi ba ia ki bracket ym dei ban buh hapoh ki kolom lada dei ia ka kol 1 ne kiwei pat ki kolom. Ha katei ka nongmuna ba la ai haneng, kawei ka jingtei ka don saw tylli ki iing shong (flats).

Col : 3 – Ka number jong ka iing census (Census House number) 4.20 Katkum ki jinghikai ba phi la dep

ioh, phi la dep ai number ia ki iing census kawei pa kawei kiba don ha ka jingtei ha ka por ba phi dro ia ka layout map, jong ka blok niewiing jong phi. Kaba phin leh mynta ka long tang ba phin shu pynrung ia ki number iing census kaba phi la dep ai number ha ka Houselisting Schedule hapoh kane ka kolom.

4.21 Lada ka jingtei baroh kawei ka dei

kawei ka iing census, u number iing census u dei ban dei u juh bad u number jong ka jingtei uba phi la dep thoh ha ka kol. 2. Hynrei lada ka jingtei ka don bun kynrad, bad ia kawei pa kawei ka kynrad la shim kum ka iing census katkum ka jingbatai shakhmat, te ia kine ki iing census baroh ai la u jong u sub-number hapoh braket kumne --- 7 (1), 7 (2) …….. 12 (1), 12 (2)….. 12 (3) ….. ter ter.

Page 28: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

28

Kaba donkam :-- Phim dei ban bakla da kaba kum thoh kum 7/1 ne 7/2 … ter ter namar kane ka rukom thoh yn pyndonkam ha kaba ai number ia ka building ka bym don number kaba la mih hadien ka jingtei number 7 bad shuwa ka jingtei number 8.

4.22 Lada ka iing census ka kynthup

palat ban ia kawei ka longing, te ia u census house number yn ai tang ia ka longing banyngkong bad ia kiwei pat thoh da u dash (--) hapoh kane ka kolom, namar kine ki longing ki pynlong tang kawei ka iing census.

4.23 La ju shem hateng hateng ba don ki

iing kiba don ki jaka sah ia ki shakri ne ki sem kali ba la pyndonkam da ki shakri iing, kiba trei na ka bynta ka longing bakongsan. Kum kine ki nongtrei, la ki trei na ka bynta kawei ka longing bakongsan, pynban kim dei ki dkhot jong katei ka longing bad ki ia shet ia tiew la ka jong hi. Ha kane ka rukom, kine ki longing ki bit ban khein kum ki longing la ka jong. Kum ia kine ki longiing lah ban kum klet ai jingkhein lada phim da tih bha. Donkam namarkata ban da kylli pyrthew bniah, khnang ba yn ym klet ia ki iing sah shakri ne ki sem kali bad dei ban thoh kum ki iing census ba iapher bad ia ki jingtip halor ki nongshong nongsah ha ki, lum bad thoh ha ka Houselisting Schedule.

4.24 Hadien ba phi la pyndep ia ka jingniewiing ha ka blok niew iing jong phi, niew ia baroh ki iing

census ba la thoh ha kawei pa kawei ka sla jong ka Houselisting Schedule bad thoh ia ka jingniew jong phi ha ka synduk ba la ai khnang ha trai, ha ka kolom 3. Phi dei ban kynmaw ban nym niew ia ki dash (--) haba niew ia ki jingpyndap ha kane ka kolom.

Na ka khanasamari 2001:

Na ki 24.9 Klur ki iing census ha India,

la shem bad kumba 23.3 klur (93.7%) ki

dei kiba shong briew ha ka por ba

pynlong ia ka khanasamari 2001.

Page 29: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

29

Kolom 4,5 bad 6 -: ki mar shna iing bakongsan na ka bynta ka jingshna ia ka madan iing, ki kynroh bad ka tnum iing.(jied ia ka code number ba la dep ai harum) 4.25 Kane ka jingkylli ka wad ia ki jingtip shaphang ki marshna iing ba kongsan ba la

pyndonkam ha ka jingshna ia ki iing census ,ha ki lai bynta kiba long ka (a) tiar shna ia ka madan iing (b) ki tiar shna ia ki kynroh , bad (c) ki tiar shna ia ka tnum . Ia ka list jong ki tiar shna iing bad ki code number jong ki la pyni ha trai jong ka Houselisting Schedule, la ka jong ka jong na ka bynta ka madan iing, ki kynroh iing bad ka tnum iing ,phi dei ban buh jingkylli shaphang kine ki tiar shna iing ban pynrung ia ki code ba iahap ha ka kolom 4, 5, 6 katba dei.

4.26 Ia ka jingtip ba la ai ha kine ki kolom la lum na ka bynta kawei pa kawei ka iing census kaba shong briew ne ka bym shong briew ne kaba la pyndonkam lang ban shong briew bad kiwei pat ki kam. Hynrei ka long kaba donkam eh ban kynmaw ba lada ha kawei ka iing census don ar ne palat ki longing basah ha ka, ia ka jingpyndap shaphang ki tiar shna iing, na ka bynta ka madan iing, ka kynroh iing bad ka tnum iing dei ban thoh ha ka longing banyngkong bad ai tang ki dash (--) hapoh ka kolom jong ki longing babun. Ha kiwei pat ki ktien lah ban ong ba ia ki tiar shna iing jong ka iing census, pyndap ha ka kolom 4 haduh 6 tang shisien wat lada don bun ki longing kiba sah ha ka. Ha kaba iadei bad ki iing census bathylli bad kiba la khang tala thoh da ki dash (--) ha ki kolom 4, 5 bad 6, kata ia ki tiar shna iing, ia ka madan iing, ia ka kynroh iing bad ia ka tnum iing, katba dei, ha ka por ba phi pyndep ia ka Houselisting Schedule.

Kol.4 : Ka madan iing (floor) : Ki tiar shna bakongsan na ka bynta ka madan iing 4.27 Ban wad jingtip ia ki tiar shna ia ka

madan iing la ai 7 tylli ki code, ha trai jong ka schedule

4.28 Na ka bynta ban ai ia ka jingtip

shaphang ka tiar shna ia ka madan iing, shim ia ka bynta ba kham bun jong ka iing. Kum ka nuksa, lada tang ka kamra shongkai la shna madan iing da ki mosaic bad ha kiwei ki kamra pat la siang da u dewbilat (cement) ka tiar shna madan iing ka dei ban long da ka dewbilat – kata ka mut code ‘ 5 ’. Lada ka iing baroh kawei la shna da u ‘ mosaic / tiles ’, hynrei tang ia ka kamra sum la siang cement ka tiar shna ka dei ban long ‘ mosaic / tiles ’ ha u code ‘ 6 ‘. Ha ki iing babun mala ka lah ban long ba ki tiar siang madan iing ki long ki juh man la ki mala ne ki lah ban iapher. Shu khein ka longing kaba sha ha ka iing armala, ka mala ba ha trai lah ban siang da u ‘ cement ’ bad ka mala bahalor pat la siang madan iing da

Na ka khanasamari 2001:

110 Million lane 57 na ka 100 ki

longiing ki pyndonkam da ka iing

ba la siang da ka khyndew ia ka

madan ha ri India.

Page 30: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

30

u mosaic / tiles. Ha kum kine ki jait iing, shim ia ka bynta bakham bun jong ka iing na ka bynta ban pyndap ia ka tiar shna madan iing. Hynrei lada ka long pat ba ha kawei kawei ka mala la shong da ki longing baiapher, dei ban thoh la ka jong ia kine ki longing, bad ia ki tiar siang madan iing katkum ba ka dei. U maw granite bad u maw marble, dei ban shim kum u ‘ Maw ’ bad ai da u code ‘ 4 ’

Kol 5 – Ka kynroh iing (Wall) (Ki tiar shna ia ki kynroh iing) 4.29 Na ka bynta ka jingshna ia ki kynroh

iing la ai code No. 1 haduh 9 bad u 0 ha trai ka Schedule

4.30 Khnang ban tip ia ki tiar shna kynroh iing phi dei ban shim ia ka tiar ba la pyndonkam ha ki bynta ba kham bun jong ka iing bad pyndap da u code No. ba iadei. Phin ithuh, lada peit bha ba u code number 1 haduh 5 ki pyni ia ki tiar shna bym neh slem. Ki tiar shna ba la ai hadien kane naduh u code 6 haduh 9 pat ki long kiba neh slem. Kham bunsien lah ban shem jingshitom ban tip ia ki tiar shna bashisha, namar la astor ia ki kynroh bad la ai rong. Lada jia kumne, kylli bha na ki nongjubab bad sa thoh bha ia u code No. badei. Kum ka nuksa, ia ki kynroh bashna da ka ktieh ne mawit bakhlem thang, hynrei la astor ia ki da ka dewbilat bad airong. Lada ka long kumne, la shem jingeh ban ai code number da u code ‘ 3 ’ ne ‘ 8 ’. Ha ka juh ka rukom ia ki kynroh iing lah ban shna da ki mawkynroh. Lada ia kine ki maw ym shym la pynskhem da ka shun ne ka sorki dewbilat dei ban ai da u code ‘ 5 ’ . Hynrei lada la pynskhem ia ki mawkynroh da ka shun ne da ka sorki dewbilat dei ban ai da ka code ‘ 6 ’ . Ha ki katto katne ki thain la ju shem ba ia ki kynroh la shna da u Ekra . Kumta ha kine ki jait iing pyndap da ka code ‘ 4 ’ (ka dieng) ha kane ka kolom. Ki lyntang plywood ne ki lyntang ply ba la sop plastic, etc ruh dei ban khein kum ki dieng. Lada ia ka kynroh la shna da ki mawit dewbilat, phi dei ban ai da u code ‘ 8 ’.

Na ka Khana Samari 2001:

61 million ki longiing ki don ki kynroh ba la shna

da ka khyndew bad u mawit bym pat thang.

Page 31: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

31

4.31 Lada ki nongjubab kim tip da ei la shna ia ki kynroh iing, bad ha kajuh ka por phi ruh phim lah ban ithuh ia ki, ai da u code ‘ 0 ’ kaba kdew ia uno uno u tiar lait na ki tiar ba la kdew mynshuwa (any other) lah ban thoh ha kine ki khep. Ban kren lyngkot dei ban wad bha da ei la shna ia ki kynroh, bad thoh da u code number badei.

Kol 6 : Ka tnum iing (roof) ki mar bakongsan ban shna ia ka tnum iing 4.32 Na ka bynta ban tip ia ki tiar shna ia

ka tnum iing, ki code 1 haduh 9 bad ‘ 0 ’ la ai ha trai jong ka Schedule.

4.33 Hadien ba phi la tip da ei la shna ia

ka tnum iing ai ia u code ba iadei ha kane ka kolom. Lada la shna ia ka tnum da ki maw it ne ki maw bad la tah pynskhem da ka ktieh ne u dewbilat ne ka shun, ka tiar shna kam dei ka ktieh ne u dewbilat ne ka shun hynrei u mawit ne u maw, namar kine ki long ki tiar bakongsan ba la pynlong ia ka tnum. Ha kajuh ka rukom, lada ka tiar shna tnum iing bakongsan ka dei da ki lyntang stang ba la shna na ka dieng ne da kiwei pat ki tiar (shingle) dei ban ai code ‘ 7 ’ namar ia ka ‘ Shingle ’ la pyniaryngkat bad ka ‘ slate ’ . Ban tip ia ka mar bakongsan ba la shna ia ka tnum dei ban shim ia ki tiar ba shabar bashah ia u slap ka lyer, ym dei ia ka sad kaba hapoh iing. Kane ka long kaba donkam eh ban kynmaw khamtam ha ki iing ba bun mala. Lah ban ai nuksa kumne ia ki iing bun mala ha ki Hill Station ha kaba ka tnum jong ka mala khrum la tap da ka lyntang, hynrei ia ka tnum jong ka mala bajrong eh la tap da ka cement concrete, namar kane ka tnum ba ha jrong eh ka shah ia u slap bad ka lyer. Ha kum kine ki jingtei ia ki iing census ba don hapoh jong ki dei ban khein ba ki don da ka tnum ‘ concrete ’. Don pat ruh ki jait jingtei ha kaba ki tnum baroh la shna da ka concrete. Don ruh ki iing ba shu shna ban pyndonkam shipor halor ki tnum concrete ba la tap da u ‘ lang sopiing ’. Ha kum kine ki iing ia ka tnum dei ban khein ba ka dei ka concrete, wat lada ka tnum ba halor bad bapaw la sop da u phlang uba shah ia ka jinglong ka mariang. Ki tiles ba la shna da ki machine ha u code ‘ 4 ’ ka kdew ia baroh ki jait tiles tap tnum, ba la shna da ki jingiarap ki machine ban pyniapher ia ki tiles (desi) ba la shna da ki kti. Kine ki desi tiles ne ki tiles ba shna da ki kti la tip ia ki da ki bun kyrteng kum ki

Na ka Khanasamari 2001:

42 million lane 22 percent ki longiing ki don

ka tnum ba sop da u phlang, skum bad ka

khyndew bad kumta ter ter.

Page 32: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

32

‘Penkulu ’ , ‘ Kavelu ’, ‘ Desi nalia ’, ‘ Khaprail ’, ter ter, ha ki bynta bapher jong ka ri. Lada la shna / tap tnum da ki tiles dewbilat ai da u code ‘ 4 ’ .

______________________________________________________________________________ Kol 7 – Kylli kumno la pyndonkam ia ka iing census (thoh ia ka rukom pyndonkam badei, bad hadien kata jied napdeng ki code number ba la ai harum bad ai ia ka code baiahap ha ka liang ka diang jong kane ka kolom)

4.34 Ia ka rukom pyndonkam ba long shisha jong ka iing census dei ban batai ha kane ka kolom. Thoh ia ka jingpyndonkam ba long shisha ha ka jaka ba la buh ha ka liang ka mon jong ka synduk, nangta jied ia u code number ba iahap na ka list ki code number ba la ai ha trai ka phorm bad pyndap ia une u code ha ka synduk ha ka liang ka diang jong kane ka kolom. Phi la kynmaw ba ia ka iing census lah ban pyndonkam tang ha kawei ka rukom ne ha ki bun rukom ha kajuh ka por. Ka long kaba donkam ban ai jingbatai bapaka ia ka rukom pyndonkam ia ka iing census. Kum ka nuksa la ai harum katto katto ki jingbatai ia ka rukom pyndonkam ia ka iing census : --

Ka iing shong

Ka iing shong – bad – ka dukan

Ka iing shong – bad – ka workshop etc

Ka iing shong – bad – ka temple, ka iing shong – bad – ka jaka ai dawai

Ka iing shong bad ka iing sumar tymmen, ka iing shong bad ka jaka ri khunswet, ka iing shong bad ka jaka ai jingiarap, ka iing shong bad ka jaka ri khyllung etc

Ka dukan

Ka ophis

Ka bank

Ka skul, college ter ter

Ka hotel, sarai, dharamshala, ka iing tourist, ka inspection house ter ter

Ka aspatal, dispensary, ka jaka sumar pang, ka dukan doktor, etc

Ka restaurant, ka dukan die jingbam ter ter

Ka karkhana, ka workshop, ne ka sem shna jingshna

Ka cinema, ka theatre, ka iing dorbar, etc

Ka temple, ka iingmane, ka mosque, ka gurudwara etc

Ka semmasi, ka sem kali, ka iing buh tiar, ka petrol pump etc

Ka iing thylli bamaramot, ka iing thylli bym don nongshongwai etc

Na ka Khanasamari 2001:

Ki iing Census ba la pyndonkam kum ki skul,

college, kumta ter ter ki kham bun ban15 lak.

Page 33: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

33

4.35 Ia ki jingpyndonkam ia ka iing census ba la ai haneng la ai tam kum ki nuksa, namarkata wat leit sngewthuh bakla badei tang ia kitei ki nuksa dei ban thoh. Pynban phi dei ban batai shai katba lah ia ka rukom pyndonkam, bad sa jied ia u code number baiadei bad pyndap ia u. Shuh shuh kum ka nuksa, lada ia ka iing census la pyndonkam kum ka dukan, ym dei ban thoh tang ka dukan, hynrei ai jingbatai bapura kum ka dukan jain, dukan kirana ne dukan die dawai bad kumta ter ter. Sngewbha ruh wat thoh beit tang ka dukan ophis. Lada jia ba la pyndonkam ia ka iing census kum ka ophis ne ka bank ne ka skul ne ka jaka ai dawai ne ka iing klub, ter ter, ia ka kyrteng jong ka ophis ne bank ne skul ne ka jaka ai dawai ne ka iing klub ter ter da thoh bad ka kyrteng ha kane ka kolom. Ha kajuh ka rukom lada la pyndonkam ia ka iing census na ka bynta ka karkhana ne workshop, bad kiwei kiwei, ia ka jingtreikam, ne ka kyrteng jong ka karkhana ne workshop dei ban thoh ha kane ka kolom. Lada shem ia ki iing census bathylli, ym dei ban thoh tang “kaba thylli ” (vacant) hynrei thoh “ kaba thylli badang maramot ” (vacant under repair), “ kaba thylli bym pat don nongshongwai ” (vacant for want of tenants), “ kaba thylli bym pat dep shna ” (vacant construction incomplete), “ kaba thylli ban ai wai ” (vacant to let) bad kumta ter ter katba dei. Lada lap ia ka iing census ba la khang tala namar ba ki nongshong ki leit jingleit ne leit pilgrim, wat thoh lang “ kaba thylli ” (vacant) hynrei thoh ka iing ba khang tala namar ki nongshong ki leit jingleit ne leit pilgrim . Ha kum kine ki khep ym don jingpyndap ei ei ha ka kolom 8 haduh 35.

4.36 Ia ka jingpyndonkam ia ka iing

census kum ka karkhana, lada la register ia ka hapoh ka Indian Factories Act dei ban khein ia ka ka karkhana ka jaka shna jingshna / ka jaka maramot / ka jaka buh tiar kaba pyndonkam electric bad ba ai

Page 34: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

34

jingtrei haduh kumba 10 ngut ne palat ki briew lane ka bym pyndonkam bor electric, bad ka don haduh kumba 20 ngut ne tam ki nongtrei, dei ban khein ia ka ka karkhana (factory). Ka workshop ka dei ka jaka ba don kano kano ka jingpynmih, kaba maramot ne shna ei ei lane ka jaka ha kaba shna ia ki tiar ki tar bad die ia ki, hynrei kam pat long ka baheh katban long ka factory. Kam da long kaba donkam bad da don ki kor ki bor. Wat ki jaka trei ba shu trei kti da ka longing (Household Industry) kum kiba thain ia ki jain handloom, kaba kyll

ain biri, kaba shna Papad bad kaba shna jinglehkai ter ter, kum kita ruh dei ban thoh ia ki ki workshop. Lada ki don lang bad ki jaka shong briew, phi dei ban thoh ka jaka shong briew bad ka workshop (residence-cum-workshop). Da kylli bniah bha lada kano kano ka iing ka don ia kino kino ki jingshna / jingpynmih tiar, ne ki jaka repair bad shna, ne wat ki jingtrei kti kiba la trei da ka longing (Household Industry) namar kine kiei kiei kin nym da paw eh haba shu peit nabar.

4.37 Haba niew ia ki iing ha ka area jong

phi, phi lah ban iakynduh bad kita ki longing bashong ba sah ha ki jaka ai jingsumar ne jinghikai (Institutional Households) . Ia kane ka jaid longing ba shong ha ki jaka ai jingsumar / jinghikai la dep batai shakhmat. Katba phi dang thoh bad niew ia kiba kum kum kine ki longing donkam ba phin da ai kyrteng ia kine , thoh ia ka jingtreikam jong ki, bad da thoh, ‘ ka jaka shongbriew bad ka iing sumar tymmen ’ , ka iing shongbriew bad ka Boarding House, ka jaka shong briew bad ka Hostel, ka jaka shong briew bad ka jaka ai jingiarap, ka jaka shong briew bad ka phatok, ka jaka shongbriew bad ka iing basa, ter ter. Ha ki bun ki jaka phin lap ruh ia ki iing ba la khot ki Dak Bungalow lane ki Dharamshala (ki jaka sah basa) ne ki hotel ne ki Ashram ne ki jaka sumar pang (Nursing Home) ter ter, bad ha kine ki iing ka jingsah briew ka long ka bym neh slem ne ki shu sah miet bad leit noh . Kumta ym don ki nongsah ha kine ki jait iing ia kiba lah ban khein kum ki longing basah ha ki jaka ai jingsumar / jinghikai (Industrial Households). Kum kine ki jaka dei ban khein ia ki kum ki iing bym shong briew (Non residential). Ha kine ki rukom iing thoh tang ia ka rukom pyndonkam ia ki bad ka kyrteng ha ka kolom 7, bad thoh ruh kumjuh ha ka synduk hapoh kane ka kolom. Hynrei lada jia ba don ki kynhun briew kiba shong ha kine ki iing, kiba la I dei ban khot ki Institutional Household, katkum ba la batai shakhmat, khein ia ki kum kita bad ia kata ka iing census thoh kum ka iing shong briew bad ka Dak Bangla ne ka iing shong briew bad ka Dharamshala, ter ter.

Page 35: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

35

4.38 Lada ha ki hotel ne ki iing basa, u manager bad ki shakri shakor ki don la ki kamra sah ha kaba ki sah ki shong kumba long lem kiwei, te ia kum kita ki kamra khein ia ki ba ki long ki iing census baiapher bad ai da u code number 1 kaba mut ka iing shong briew. Ia kiwei kiwei pat ki kamra ba la ai wai sha ki nongsah basa tang katto katne por ne tang ban shu sah miet, dei ban khein kumba ka long tang kawei ka iing census bad ai da u code number ia ki hotel / iing basa / iing sahkai ter ter, kaba long u code number ‘ 5 ’. Lada shem ba ka iing census ka long thylli khlem pyndonkam ei ei, thoh kaba thylli (vacant) bad ia ka daw jong ka jingthylli jong ka ha kane ka kolom bad ai da u code number ‘ 0 ’. Kynmaw bha ban da thoh ia ka jingbatai jong ka jingpyndonkam ia ka iing census.

4.39 Don ruh ki iing census ba la

pyndonkam tang ha ki por ba dei aiom. Lada jia ba kum kine ki jait jingpyntreikam kim don ha ka por leit niew iing jong phi , da kylli bha ioh don ka jingpyndonkam ia kine ki iing . Kum kine ki jait jingpyntreikam ki long, kum kaba tylliat umphniang, (ghani) , ne shna mithai (gur) ha ki sem. Ka long kaba donkam ban ithuh wat ia kine ki jingpyntreikam tang ha ki samoi ba dei por ruh, bad ban thoh ia ki ha kane ka kolom. Kumta da kylli bniah bha shaphang kine ki jait jingtreikam khnang ba phin ioh ia ka dur bapura jong ka jingpyndonkam ia ka iing census.

4.40 Hadien ba phi la thoh ia ka

jingpyndonkam ia ka iing census, pynrung ia u code No. baiadei ba la dep ai ha ka synduk ba la buh ha ka liang ka diang jong ka kolom 7 .Ia ki jingpyndonkam bapher bapher la thoh bniah ha trai jong ka phorm Houselisting bad Housing Schedule lem bad ki code number. Ia kine la pyni kumne harum.

Page 36: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

36

4.41 Kiwei kiwei ki jingpyndonkam lait na kiba shong briew kin kynthup ia ki jait jingpyndonkam bym shong briew kiba ym shym la dep thoh ne niew ha ka code No. 3 bad 8. Kine kin kynthup kum ki jaka leh sngewbha – kum ki iing cinema, ki iing ialehkai theatre, etc, ki sem masi, ki sem kali, ki sem buh tiar, ki petrol pump, ki iing sam bor electric, ki iing buh pump, ka jaka lum thiar, ter ter.

4.42 Ia ka code number ‘ 3 ’ kata – ka

dukan / ophis , dei ban ai ia ki iing census ba la pyndonkam kum ki dukan, ka ophis treikam, ka company ne firm , ka bank, ka iing pyniaid ia ka khaii pateng bad ki iing trei business, ki ophis sorkar, bad ki ophis jong ki bor pyniaid kam ha ka jaka, ka Insurance Company , ka seng trei lang bad kiwei kiwei.La kumno kumno ruh phi dei hi ban da

batai ia ka jing pyndonkam ia ka iing census ha kane ka column. Hadien kata jied ia u Code No ba iahap na ka list ba la dep ai lypa ha trai jong ka Houselisting Schedule bad pynrung ia une u Code No. ha ka synduk sha ka liang kadiang jong kane ka column.

4.43 Katto katne ki nongmuna ban pynrung hapoh ka column 7 la ai harum:-

Ka iing shong briew (residence) (code 1):- ia ka iing shongbriew dei ban pynrung hapoh ka column 7 bad ka code ‘1’ thoh ha ka synduk ha ka liang kadiang tang ia ka iing census ba la pyndonkam tang ha ka ba shong briew (ym dei kaba pyndonkam khleh lang bad kiwei kiwei ki kam).

Ki nongmuna:-

Ki iing census kum ki iing trep, ki iing shong briew ha ki jingtei baheh, ki kothe, ki sem shabar iing, ki iing jain, ka iing trep ki gangmen, ka bangla, ki iing shipai, ka iing trep u nongap khlaw (forest guard), Juggi Jhopri ba la pyndonkam lang na ka bynta ban shong briew.

Page 37: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

37

Ki iing shongbriew bad kiwei kiwei ki jingpyndonkam (Residence-cum-other use) (code 2):

Ka iing shongbriew ba la pyniakhlad da ka ktien ‘bad’ lem bad ki ‘dash’ bad “kiwei pat ki jait jingdonkam” (residence cum other use yn pynrung ha ka column 7 lem bad u code 2 ha ka synduk ha ka liang kadiang, lada ia ka iing census la pyndonkam ha kaba shong briew khleh bad kawei ne kham bun ki jait jingtreikam.

Kum ki nuksa

Ka iing shong briew bad ka dukan die jingbam (Grocery), Ka iing shong briew-bad-ka dukan jain, Ki iing shong briew-bad-ka dukan die soh, Ka iing shong briew-bad-ka dukan die jhur, Ka iing shong briew-bad-ka dukan die wai dong, biri, Ka iing shong briew-bad-ka dukan die sikret, Ka iing shong briew-bad-ka dukan die marmata, Ka iing shong briew-bad-ka dukan die dud, Ka iing shong briew-bad-ka dukan die kot die sla, Ka iing shong briew-bad-ka dukan die mithai bad kiwei kiwei,

Ka iing shong briew-bad-ka karkhana. (Ka jaka shna jingshna/maramot/buh tiar kaba la dep register bad kaba pyndonkam bording kaba ai kam ruh 10 ne palat lane ka bym don bording, kaba don nongtrei kumba 20 ngut ne palat) ne ka iing shong briew-bad-ka workshop (ha kaba don ka jingshna bad jingpynmih ia kino kino ki jait tiar, kaba don ka kam maramot ne pynkhuid tiar, lane ka jaka shna bad die tiar barit baria. Kane kan kynthup ia ki kam trei kti ka longiing (Household Industry) kum ka kam kyllain biri ha iing, shna jinglehkai, shna khiew khyndew, suh jain ha iing, shna jingdeng ksiar/rupa ha iing, kaba shna ia ki paper mache ha iing (Ka jingpynmih tiar na ka jingtyllait ia ki kot) kaba shon dak ha ka kain/wieh rong jain ha iing, kaba tyllait atta ha iing, kaba shet ruti/jingbam ha iing, ka shlem shna tiar nar ha iing, kaba thain jain ha iing, kaba repair cycle ha iing, kaba suh kot ha iing, kaba shna ki tiar dieng ha iing, kaba shna ia ki khiew khyndew buh ding(kangri) bad kiwei kiwei).

Don ki jait jingtrei kam kum kaba shna ksiar, ka jingshna tiar nar, ka jingsuh jain, kaba repair baje, kaba repair ia ki mar electric ia kiba la leh hapoh ka iing shong. Kum ka nuksa lada ha ka iing census kaba la pyndonkam kum ka iing shong briew ka don ruh ka jingtreikam ban shna jingdeng rupa, ne repair baje ne shna jing lehkai, ter ter, thoh “ka jaka shong briew bad ka workshop”. (Residence-cum-Workshop) ha ka column 7.

Ka iing snong briew- bad-ka temple (Residence-cum-temple), ka iing shong briew- bad –ka skul (Residence-cum-School) ,ka iing shong briew-bad-ka jaka ri khyllung (Residence-cum-Creche), ka iing shong briew bad ka dukan doctor (Residence-cum-Doctors clinic), ka iing shong briew-bad-ka Ophis (Residence-cum-Office), ka iing shong briew bad ka dukan die jingbam, (Residence-cum-Restaurant), ka iing shong briew bad ka dukan die ja die sha (Residence-cum-Eating place) bad kum kita.

Ha ki nongbah baheh don ki jaka iew baheh, kum ka Chandni Chowk ha Delhi, Bara Bazaar ha Kolkatta bad Kalba Devi ha Mumbai, ha kiba bun ki nongdie dukan ha kine ki jaka die jing die ne Ophis treikam, ki pynlong jaka sah ruh ia ki dukan/ophis mynmiet. Ia kum kine ki jaka dei ban thoh beit kum ka iing shong briew bad ka dukan (Residence-cum-Workshop) ne ka iing snong briew-bad-ka ophis (Residence-cum-Office).

Page 38: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

38

Ki longiing ba shong ha ki jaka ai jingsumar/jinghikai (Institutional Households) :- Ka iing shongbriew bad jaka sumar tymmen, ka iing shongbriew- bad –ka Hostel, ka iing shongbriew-bad-ka Boarding, ka ing shongbriew-bad-ka Ashram, ka iing shong briew-bad-ka jaka sah basa, ka iing shong briew-bad-ka jaka ai jingiarap, ka iing shong briew-bad-ka phatok, ka iing shong sah briew-bad-ka jaka sumar ia kiba pang Nianglyngkut, bad kum kita ter ter. Tang ia ki jait longiing ba iashong lang ha ki jaka ai jingsumar/jinghikai ne Institutional Households kiba lah ban pynbiang ia ki kyndon jingbatai ba la ai ha ki paragraph 4.11-4.14 bad 5.59 shakhmat dei ban kynthup hangne.

Ka dukan/ka Ophis (Kolom 3). Na ka bynta ki iing census ba la pyndonkam thik kum ka dukan ha kaba la die tiar da kaba ai shah / ne siew nokot lane ka ophis, thoh ia ka rukom trei kam jong ka dukan/ophis hapoh ka kolom 7 bad ai da u code ‘3’ ha ka synduk sha ka diang. Jingpyni nuksa:- Ka dukan:- Ka dukan jain, ka dukan die jingbam bun jaid, ka dukan dawai, ka restaurant (ka jaka bam jingbam kaba ym don jaka sah), ka dukan sha, ka dukan jhur, ka dukan die soh, ka dukan kabadi ka dukan die plywood, ka dukan bam, ka dukan side kopi, bhojanalay, ka kanteen, jal pangrah, ka dukan die kyaid (bar), ka dukan die jingbam tandoor, ka dukan die jingbam khutia (chat shop) Udipi etc. Ka ophis:- Ka iing census kaba la pyndonkam thik na ka bynta ka ophis sorkar, ka ophis ka company/farm, ka ophis jong ki bor pyniaid shnong, ka bank, ka insurance company, ka seng trei lang, ka ophis jong ki plidar pawkhmat, ka jaka die stock (stock brooker), ka ophis ki company kit tiar bad kiwei kiwei. Ki ophis sorkar ki kynthup ia ki police station, ka kashari, ka iing buh kali pynlip ding, ka ophis u Tahsildar, ka ophis jong kano kano ka ministry bad kiwei kiwei. Ka skul/college (code 4):- Ka iing census ba la pyndonkam kum ka jaka ai jinghikai lane training (khlem da don jaka sah ne jaka shong briew) thoh ia ka rukom pyndonkam ia kane ka iing ai jinghikai hapoh ka kolom 7 bad pyndap da u code ‘4’ ha ka synduk. Ki Nuksa- Ka patshala, ka skul ia ka put ka tem (music school), ka jaka ai training ia ki misteri dieng, ka jaka pynkhreh kot, ka skul, ka college, ka jaka hikai typing bad shorthand, ka jaka hikai computer, ka jaka ai jinghikai kam ba bun jaid, ka jaka ai training ia ki kam shna jingshna, bad kiwei kiwei. Hotel/Lodge/Guest House etc (code 5) Ki hotel bad ki iing basa:- Na ka bynta ka iing census ba la pyndonkam thik tang na ka bynta ka jingsah briew ba khyndiat por lane kaba sah miet haba leit ba wan ha kaba ym don ki briew kiba sah palat 6 bnai thoh ia ka rukom pyndonkam bad ka kyrteng jong kata ka hotel/iing basa /iing sah kai, bad kiwei kiwei kum kita, ha ka kolom 7 bad ia u code ‘5’ ha ka synduk ba la mang. Ki Nuksa: Ka dak bangla, ka inspection bangla, ka circuit house, ka guest house sorkar, ka ashram, sarai, dharamshala, musaphir khana, vishrangrah, ka jaka sah miet (night shelter), ka iing sah khynnah skul (boarding house), ka hostel, ka hotel, ka iing basa (lodge), ka iing shong pynngad (community rest house) chaultry, ka bangla bas ah ki nongleit jingleit (travelers bungalow) bad kiwei kiwei de. Lada ha kum kitei ki hotel/ki lodge/guest house don ki briew ba shong ba sah palat ia ka 6 bnai, te ia kine ki iing dei ban khein kum ki iing briew-bad-ki-hotel (residence-cum-hotel) ki iing briew-bad-ki lodge (residence-cum-lodge) ki iing briew-bad-guest house (residence-cum-guest house) katba ki dei, bad pyndap da u code ‘2’ ha ki synduk ba la buh.

Page 39: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

39

Ka Aspatal/Dispensari etc (code 6) ha ki iing census ba la pyndonkam thik tang kum ki Aspatal/Dispensari ne kino kino kiwei pat ki jak ai sumar pang ne jaka ai dawai, thoh ia ka kyrteng hapoh ka kolom 7 bad ai da u code ‘6’ ha ka synduk. Sngewbha kymmaw ba kine ki iing ai jingsumar ki iapher na ki longiing ha ki jaka ai jingsumar/jinghikai, (Institutional Household) bad ym lah ban kynthup lang ia ki kangta namar ba kim iahap katkum ki jingbatai ia ka Institutional Household.

Ki Nuksa- Ka Aspatal, ka jaka test ia ki jingpang, ne ki jing_____ na u briew (pathological centre), ki dukan u doctor, ka jaka thiah pang, (Nursing home) ka jaka kha khunlung, ka jaka sumar bniat, ka dispensary, ka jaka ia tika, ka jaka X-Ray, ka jaka ai sumar mar mar, (first aid centre) bad kiwei kiwei de

Factory/Workshop/Workshed etc (code 7)

Ki karkhana/workshop/workshed etc:- Ia ki iing census ba la pyndonkam thik kum ki karkhana ne ki dukan trei kam ne ki sem trei jingtre, bad kiwei kiwei thoh factory/workshop/workshed hapoh ka kolom 7 bad pyndap da u code 7 ha ka synduk. Kine ki lah ban long ki jaka shna tiar, pynmih tiar, trei kam, maramot ne pynkhuid tiar, lane ki jak shna bad die ia ki tiar ki tar, ki lah ban long ki jaka shna tiar, (large scale industry) ne ki dukan shna jing shna kiba rit baria.

Ki Nuksa- Ki iing thain jain,ki iing kyllain ksai kymphad, ki jaka shna sboh, ki jaka thain muja/stockings (hosiery) ka workshop, shna tiar, ka dukan shna baje, ka jaka sait kali, ka jaka shet ruti, ka dukan suh juti, ka jaka shna phornishor, ka jaka tyllait khaw/atta/umphniang/ ka dukan shon kot, ka dukan die ia ki jingmih na ka dud, ka jaka shna um soda, ka shlem, ka workshop ba shna jingdeng ksiar/rupa, ka jaka shna ia ki motor, bad kiwei kiwei.

Ka jaka mane blei (Places of Worship) (code 8)

Ia ka iing census ba la pyndonkam kum ki iing mane blei, lane ki temple, ki mosque , ki gurudwara, ki iingmane bad kiwei kiwei kiba la pyndonkam thik tang ia ka kam mane blei, thoh kumta kumba ki dei ha ka kolom 7, bad ai da u code ‘8’ ha ka synduk.

Ki Nuksa-

Ki temple, gurudwara, mosque, ki iing mane, ki jaka pynlong jing duwai, ki satsangh hall bad kiwei kiwei de.

Other non residential use (col-9)

Kiwei kiwei ki rukom pyndonkam ia ki iing bym shong briew :

Ha kane ka thup, yn kynthup ia ki iing ba la pyndonkam ha ki kam sngewbha bad ki iing ia kynduh lang ha ka shnong ka thaw, lem bad kiwei kiwei de ki jingpyndonkam bym pat kynthup ha ki code 1-8, ba la batai haneng. Ha kine ki jait pyndonkam ia ka iing census thoh ia ka jingbatai kumno la pyndonkam ia ka iing ha ka kolom 7 bad sa pyndap da u code ‘9’ ha ka synduk.

Page 40: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

40

Ki jingpyni nuksa-

Ki iing iakynduh lang jong ki briew ba dei na kajuh ka jait (community centre), ka iing cinema, ka iing klub, ka iing thiatar(theatre), ka kala mandir, vyamshala, ka iing ialehkai sport (stadium), ka museum, kalamanch ka jaka buh mrad (zoo), ka iing kilan met, ka sem masi, goshala, ka sem kulai, ka sem pynroi sikyrtong , ka jaka ri syair, ka sem kali (ban set kali), ka jaka reh tngen ki nongleit jingleit, ka iing ap, ka iing sam bording ba kham rit, ka iing buh pump, ka kudam pynlang tiar,ka petrol pump, ka iing buh kot(library), ka iing ba don tubewell, bad kiwei kiwei.

Vacant (code ‘0’)

Kaba thylli-(code 0): Lada shem ba ka iing census ka thylli ha ka por leh ia ka jing niew iing, kata ka mut ba ka bym shong briew bad ka bym shem la pyndonkam ei ei thoh ‘vacant’ (kaba thylli) ha ka kolom 7 bad pyndap da u ‘0’ ha ka synduk.

Ki nuksa:-

Kaba thylli- kaba jot (vacant dilapidated), kaba thylli-bym pat maramot (vacant for want of repair), kaba thylli dang shna (vacant under construction), kaba thylli-bym pat dong nongshong wai (vacant for want of tenant) kaba thylli-namar ba yn pynpra (vacant awaiting demolition) kiba thylli na kiwei pat ki daw (da batai) (vacant any other reason specify)

4.44. Lada ka iing census ka don palat ia kawei ka longiing ha ka, wat pynbud ia ka jingpyndap ‘residence’ (ka iing shong briew) ha ki lain ba bud, haba la dep thoh ha u lain ba nyngkong, ha ka kolom 7. Ha kajuh ka rukom ym dei ban don jingpyndap ei ei ha ka kolom 4-6 bad 8, shu thoh tang ia ki dash (–) hapoh kine ki kolom. Kane ka long namarba ku kane ka iing census ka dei tang kawei ka jingtei bad ki mar ba kongsan haba shna ia ka madan iing, ki kynroh iing bad ka tnum iing ha ka kolom 4-6; ka jingpyndonkam ia ka haka kolom 7 bad ka jinglong ka iing census ha ka kolom 8, dei ban pyni tang shisien.

Na ka Khanasamari 2001:

10 million ki longiing na ki iing kiba la don

ha ka jinglong kaba jot.

Page 41: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

41

Kolom-8:- Ka code ‘1’ bad ‘2’ ha ka kolom 7,- ka jinglong jong ka iing census:- good-1/livable-2/dilapidated-3.

Kaba bha-1/kaba dang long shong-2/kaba lajot-3

4.45 Ka jingkylli ia kane ka jingtip yn pyntreikam tang na ka bybta ki longiing ba ju don (Normal Household) kane ka jingkylli kan thmu ban lum jingtip na u nong jubab shaphang ka jinglong ka iing kaba u shong u sah. Namarkata tang lada u ai u code ‘1’ bad ‘2’ ha ka kolom 7, kaba mut tang ia ki iing ba la pyndonkam ban shong briew baroh kawei ne kiba long ki iing shong briew ba la pyndonkam lang bad kiwei kiwei ki kam ruh. Ki Institutional Households (longiing ba shong ha ki jaka ai jingsumar/jinghikai) kim hap hapoh kane ka jingkylli. Lada ka jnglong ka iing ka long kaba dang bha eh (good) ai u code ‘1’, lada ka long kaba dang long ban shong (livable) ai u code ‘2’ bad lada ka long kaba la jot (dilapidated) ai da u code ‘3’ lada ka iing census ka dei ka bym shong briew ne kaba la ai da u code ‘3’ haduh ‘9’ bad u ‘0’ ha ka kolom 7, shu buh u dash(-) hapoh kane ka kolom.

Ki kyndon ban pynshisha ia ka jinglong ka iing census:

4.46. Kito ki iing ba la paw ki dak jingjot ne kito ki iing ba la pra bad jot haduh ba ki la donkam ia ka jing maramot ba kham jur, ne kito ki iing ba la jot rathai bym lah shuh ban pynbha ne maramot, dei ban thoh ‘Dilapidated’ (kaba ka jot) bad ka code ‘3’.

4.47. Kito ki iing kiba donkam jing maramot khyndiat khynsoit thoh ‘Livable’ bad ai da u code ‘2’.

4.48. Kito ki iing ki bym pat donkam jingmaramot ei ei ki dei ki ‘Good’ (kiba bha eh) , thoh da u code ‘1’.

Na ka Khanasamari 2001:

50.0% na ki longiing ha India la khein kum

ki iing shong briew kiba ‘bha’.

Sa kumba 44.3% la khein kum kiba long

ban shong.

Page 42: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

42

4.49. Kine ki kyndon haneng ban pyniapher ia ki jinglong ki iing ha ki kyndon ‘Good’, ‘Livable’ bad ‘Dilapidated’ (kaba dang bha eh, kaba dang long shong bad kaba la jot) ki long tang ban iarap ia u nong jubab ban sngewthuh ia ka jingkylli. Hynrei kaba donkam eh ka long ban thoh katkum ka jubab ba la ai ha phi.

4.50. Lada ar ne kham bun ki longiing ki ia shong ha kawei ka iing, ia kane ka jingkylli, kylli tang ia ka long iing ba nyngkong bad ia ka long iing ba bud thoh da ki dash (-) ha kane ka kolom.

Page 43: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

43

Kolom 9-15

4.51. Kine ki kolom dei ban pyndap tang ia ka iing census ba shong briew pura ne tang shiteng shiliang. Wat pyndap ei ei ha ki kolom 14 bad 15 na ka bynta ki Institutional Household.

Kolom 9 Household Number - (Ka number jong ka longiing)

Ai number la ka jong ka jong, ia kawei pa kawei ka longiing da kaba thoh ia u number ‘999’ ia ki longiing ba shong ha ki jaka ai jingsumar/jinghikai (Institutional Households)

4.52 Ia ka jingmut ka longiing la dep batai shakhmat. Baroh ki longiing ba juh long (normal household) ha ka blok niew iing jong phi ai number kawei pa kawei sdang naduh u 001 bad bud ter ter. Lai tylli ki synduk la ai hapoh kane ka kolom ban pyndap ia une u number ka longiing. Haba ai number sdang naduh u 001 bad 002, 003 bad kumta ter ter. Haba phi la poi sha u number baa r dak thoh u 010,011, 012 ter ter haduh ban da poi u number ba la dak sa thoh 100, 101, 102, bad kumta ter ter.

4.53 Hynrei lada phi lap ia ki longiing ba shong ha ki jaka ai sumar/jinghikai ne ki Institutional Household thoh ‘999’ ban pyniapher ia ki a ki longiing ba juh long (Normal Household). Sngewbha buh jingkymmaw ba lada la ai da u code ‘1’ ne ‘2’ kiba mut “ki iing shong briew ba pura “ ne “ki shong briew ba la don lang pat bad kiwei pat ki jingdonkam”, hapoh ka kolom 7, kata ka mut dei ban don jing pyndap hapoh ka kolom 9 la kumno kumno ruh.

4.54. Kumba long ka kolom 8, ka kolom 9 haduh 35 ruh kim iadei ei ei bad ki iing ba khlem shong briew hynrei kiba la pyndonkam ha kiwei pat ki rukom. Kumta ai ki dash (-) hapoh kine ki kolom, lada la iathuh ia phi

Na ka Khanasamari 2001: Baroh ki iing ba juh shongbriew ki don kumba 192,671,652. Nalor kata ki longiing ki bym don iing bad ki kynja skul ki don kumba 447,585 bad 460,717.

Page 44: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

44

ba ka iing census ka long kaba pyndonkam ha kiwei pat kibynta khlem shong briew, ne ki iing kiba thylli. Ha kum kine ki iing, phin lap ia u code ‘3’ haduh ‘9’ lane u ‘0’ ha ka synduk hapoh ka kolom 7.

4.55 Kumba la dep batai ia ka jingmut jong ka longiing, ka lah ban long ba don palat ia kawei ka longiing ha ka iing census. Ia kawei pa kawei ka longiing ai number la ka jong. Kum ka nuksa, lada phi la dep ai number haduh u number 6 ia ka longiing haduh ka jingtei ba 3 number, nangta phi la nang iaid sha ka jingtei number 4 ban thoh number ha ka Houselisting Schedule, bad phin shem ha ka iing census number 4(1) don lai tylli ki longiing, ia kine ki lai tylli ki longiing phi dei ban ai u number la ka jong ia kawei pa kawei ha ka rukom ba ia bteng lang ter shi ter kaba mut phi la poi ha u number ba 7,8 bad 9. Kumjuh ruh, lada ka iing census ba 4(2) number, ka don artylli ki longiing ba shong ha ka, phin ai number ia ki , 10 bad 11. Ia kawei pa kawei ka longiing pyndap ha la u jong u lain, namar ba ia ki jingtip shaphang jong kawei pa kawei hapoh ka kolom 10 haduh 35 dei ban pyni la ka jong ka jong ia kawei kawei ka longiing. Hynrei lada jia ba ka iing census kaba 5 number ka don kawei ka longiing, kane ka longiing kan ioh ia u number ba 12.

4.56 Ia ka jingai number ia ki jingtei, ki iing census bad ia ki longiing la teh lang ia ki ha ka

jingiadei ba jan. Ia kane ka jingiadei la ai nuksa harum.

Page 45: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

45

4.57 Katei ka nuksa ka pyni wat lada ka jingtei ka don palat ia kawei ka iing census, hynrei ia ka number jong ka jingtei ai tang shisien ym dei ban thoh biang ha ki lain ba bud. Ha kajuh ka rukon ia ka number ka iing census, lada ka don palat ia kawei ka longiing dei ban thoh tang shisien, ym dei shuh ban pynbud ha ki lain ba bud. Kumjuh iruh a ki jingbniah ha ki kolom 4 haduh 8 ym dei ban pynbud ha ki lain ba bud lada jia ba ka iing census ka don palat ia kawei ka longiing kiba sah hapoh jongka.

4.58 Hadien ba phi la dep thoh pyndep ia ka Houselisting bad Housing Census Schedule na ka bynta ka blok niew iing baroh kawei, phi dei ban niew ia ki jingpyndap hapoh ka kolom 9, shi sla pa shi sla, bad thoh ia ka jingniew baroh ha trai ka sla (ba la dep niew) jong ka Houselisting bad Housing Census Schedule. Na ka bynta kane, niew lut ia baroh ki jait longiing, la ki long ki longiing ba juh long (normal) ne ki longiing ha ki jaka ai jingsumar/jinghikai (Institutional). Kine ki jingkhein kyllum lang ki long kiba donkam ha ka ban pyndap ia ka phom Houselist Abstract.

Col 10.11 and 12: Ka jingdon ki briew baroh kiba ju shong ju sah ha ka longiing

4.59 Kine ki kolom kin ai jingkhein kyllum lang ia baroh ki briew ba ju sah ju shong ha ka longiing ba ju long (Normal household) bad ki longiing ba sah ha ki jaka ai jingsumar/ jinghikai (Institutional Household) thoh ia ka jingbun ki briew iba ju ia sah lang ha ka longiing ha ka kolom 10. Ha ki kolom 11 bad 12 thoh ia ka jingbun ki shynrang bad ki kynthei ha la ki jong ki kolom. Lada jia ba ym don shynrang ne kynthei ha ka longiing, thoh ‘0’ ne nod ha ka kolom ba iahap. Kymmaw ban ym thoh da u dash (-) ha kum kane ka khep. Ki Eunuch bad ki briew kiba ym ithuh kynthei ne shynrang bad pyndap ha ka kolom 11. Kane kan kynthup ia baroh ki briew kynthei bad shynrang naduh kiba dang khyllung haduh ki tymmen ki kro. Ha kine ki kolom, ia ki briew kiba ju ia sah lang ha ka longiing dei ban khein, wat lada jia ba kim don ha por ba phi leit thoh ha iing jong ki. Hynrei ia ki nong wansahkai, ym dei ban thoh, namar ia ki dei ban thoh ha ki longiing ba ki ju sah ju shong. Hadien ba la dep thoh number bad niew iing baroh kawei, khein kyllum lang ia kine ki jingpyndap baroh ha kawei kawei ka kolom, bad pyndap ia ki jingkhein lang (total) ha trai, ha ki jaka ba la buh khnang pyrshah ka ktien ‘total’ ha baroh lai kolom.

Page 46: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

46

Kolom 13, 14 bad 15:- Ka jingtip kaba ia dei bad u khlieh ka iing 4.60 Ia ki kolom 13, 14 bad 15 donkam ban pyndap tang na ka bynta u khlieh ka iing kumba

yn sa batai harum;

Kolom 13:-Ka kyrteng u khlieh ka iing

4.61. Dei ban thoh ia ka kyrteng u khlieh ka iing. U khlieh ka iing, na ka bynta ka census, u dei u briew uba la ithuh ne burom da ka longiing baroh kawei kum u khlieh. U ne ka kidei ban long ki briew kiba bat ia ka jingkitkhlieh ba kongsan na ka bynta ka jing pyniaid ia ka longiing bad u/ka ba lah ban shim rain a ka bynta ka longiing. U khlieh ka iing ym dei eh tang u shynrang briew ba la kham iaw eh karta ha ka longiing, hynrei ban long khlieh ia ka iing, ka kynthei ne u/ka samla ruh ki lah ban long, tangba ki dei ban long ki dkhot jong ka longiing kiba ju shong ju sah ha ka iing.

4.62. Ha ki longiing ba shong ha ki jaka ai jingsumar/jinghikai (Institutional Household) kum ki hotel, ki iing sumar tymmen, ki iing khunswet, ki iing ai jingiarap, ki jail bad kiwei kiwei ha kaba u khlieh jong kato ka jaka ai jingsumar/jinghikai ba la ju tip da ki kyrteng kam kum u Hostel Warden, u Manager, u Jailor bad kiwei, phi lah ban pyndap da ki kyrteng kam (designation) jong ki ha kane ka kolom.

4.63. Sngewbha buh jingkymmaw ba ha kaba iadei bad ka longiing ha ki jaka ai jingsumar/jinghikai ka jingtip shaphang ka jinglong shynrang ne kynthei jong u khlieh ka longiing la ia dei ha ka kol 14 bad lada u dei u SC/ST ne kiwei pat ha ka kol 15, kam iahap ei ei, bad kumta ia kine ki jingtip wat thoh. Sngewbha ruh ban kymmaw ba ki kol 16 haduh 35 kim iahap bad kine ki jait longiing (Institutional Households). Kumta ha kine khep shu buh tang da ki dash (-) hapoh ki kolom.

______________________________________________________________________________

Page 47: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

47

Kol-14- Ka jinglong shynrang/kynthei (sex)

Shynrang – 1/Kynthei – 2

4.64 Lada u khlieh ka longiing u dei u shynrang thoh ‘1’ bad lada dei ka kynthei thoh ‘2’ ha kane ka kolom. Na ka bynta ki eunuch ne ki bym ithuh shynrang ne kynthei thoh ‘1’ ha kane ka kolom. Na ka bynta ki Institutional Households thoh dash (-) hapoh kane ka kolom.

Kol-15-Lada dei ki SC* ne ST* ne kiwei pat:-

SC-1/ST-2/Kiwei pat (Others)-3

* Na ka bynta ka kol 15 ki SC ki dei tang na ka niam Hindu, Sikh ne Buddhist ym dei na kawei pat ka jaid niam. ST ki lah ban long na kano kano ka niam.

4.65 Yn sa ai ha phi ia ka kot thoh

kyrteng ia ki Scheduled Caste (SCs) bad ki Scheduled Tribe (STs) kaba iadei bad ki jylla/UT jong phi. Pynshisha na u nong jubab lada u khlieh ka longiing u dei ne em u Scheduled Caste ne u Scheduled Tribe. Lada ka jubab ia kane ka jingkylli ka long “Hooid dei”, sa kylli ia ka kyrteng ka jait kam khong –(Caste/Tribe) . Lada ka jait ka khong ba u la iathuh ka don ha ka kot thoh kyrteng (list), phi dei ban thoh ‘1’ ia u SC, ‘2’ lada dei u ST, ha kane ka kolom. Lada la iathuh ia phi ba u khlieh ka longiing u dei u Scheduled Caste, kylli sa ia ka niam jong u, namar tang u briew uba na ka niam Hindu ne Sikh ne Buddhist, yn khein kum u Scheduled Caste. Hangne ka niam Hindu ne Sikh ne Buddhist kin kynthup ruh ia ki jait niam ne jait jing ngeit ba iadei bad kitei ki niam. Kata ka mut ba lada u/ka briew ki dei na ka jait niam ne jait jing ngeit ba iadei bad kitei ki niam lah ban khein ia u/ka kum u/ka Scheduled Caste. Ki briew kiba long ha kiwei pat ki niam lait na ki niam Hindu,Sikh bad Buddhist kim lah ban long ki Scheduled Caste. Lada ki briew kiba dei ki Scheduled Tribe ki lah ban long ha kano kano ka niam. Lada u khlieh jong ka longiing u dei u Scheduled Caste ne u Scheduled Tribe thoh ‘3’ hapoh kane ka kolom. Ia kane ka kolom ym donkam ban pyndap lada ka longiing ka dei kaba shong ha ki jaka ai jingsumar/jinghikai ne ki Institutional Households. Shu buh tang u dash (-) na ka bynta kine ki longiing hapoh kane ka kolom.

Na ka Khanasamari 2001:

Ki Scheduled Castes ki don kumba

16.2% na ka jingdonbriew kaba long

baroh 166,635,700 ki briew.

Ki Scheduled Tribes ki don kumba 8.2

% na ka jingdonbriew kaba long baroh

84,326,240 ki briew.

Page 48: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

48

Kolom 16-35

4.66 Pyndap ia ki kolom 16-35 tang na ka bynta ki longiing na juh long (Normal Households) thoh da u dash(-) lada dei ki (Institutional Households) longiing ha ki jaka sumar/hikai, bad ruh ha ki iing census bym shong briew.

4.67 Ki kolom 16-35 ki iadei ia ki longiing ba ju long (Normal) ia kiba la ai number ba kyrpang ha ka kolom 9. Kine ki kolom kim iadei ei ei bad ki longiing ha ki jaka sumar/hikai (Institutional), bad ruh ia ki iing census bym shong briew, kiba la pyndonkam ha kiwei pat ki jingpyntreikam. Namarkata ia ki longiing (Institutional) bad ia ki iing census bym longiing phi dei ban thoh dash(-) hapoh kine ki kolom 16-35.

4.68 Ka jingbatai ha khlieh ki kolom 16-35 ki lah iathuh ia phi ba tang ki longiing institutional bad ki iing census bym shong briew dei bym ieh noh khlem pyndap. Hynrei ki don ruh ki longiing ki bym don iing shong, kum ia kine ki longiing yn nym thoh ha ka jingniew iing bad jingai number iing. Sngewbha kymmaw ba dei ban don jingpyndap ha ki kol 16 haduh 35 na ka bynta ki longiing (normal) ba ju long. Ha kawei pa kawei ka kol naduh 16-35 dei ban pyndap da u code ba la ai lypa ne uwei pat u number ha ki dak jingkhein Arabic. Ki jinghikai kumno ban pyndap ia kitei ki kolom ba la ai harum.

Na ka Khanasamari 2001:

Ka ,jingdon ki iing census baroh ka

long 249,095,869.

Na kine ki jingdon baroh, ki iing thylli

ki don kumba15,811,192 bad kiba tam

ki long 233,284,677 ki iing kiba la

shong da ki briew

Na ka Khanasamari 2001:

Bun na ki longiing ha ri India ki dei ki

iing lajong kiba ki shong ki sah.

Tang 10.5% ki dei kiba shu shong wai.

Na ka Khanasamari 2001:

Ki briew kiba khlem iing ki dong

kumba 1,943,766.

Page 49: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

49

Kol 16: Ka kyrdan longtrai jong ka iing

Ka la jong (owned)-1/ Kaba shu wai (rented)-2/kiwei kiwei-3

4.69 Ka kyrdan long trai ia ka iing census ba la pyndonkam da ka longiing yn pyni ha kane ka kolom. Lada ka longiing ka shong ha ka iing census ba la long trai da ka hi, bad kam siew bai wai ei ei shano shano ruh, te yn khein ba kane ka longiing ka shong ha ka iing lajong. Ha kawei pat ka iing ia ka iing flat ne ki iing ba la shim ha ka kyrdan longtrai, da kaba la ia bynta ia ka jingsiewdor ha ki katto katne bynta bad por, (instalments) ia kine ruh dei ban khein kum ki iing lajong, wat lada ym pat dep siew ia ki pisa baroh. Ha kum kine ki jait iing baroh thoh ‘1’ ha kane ka kol.

4.70 Lada ka longiing ka shong ha ka iing ba shu wai thoh ‘2’ ha kane ka kolom. Kawei ka iing

shong ka long ka iing wai lada ia ka bai wai la iakut ban siew da kata ka longiing, da ka pisa ne da ki tiar. Lah ruh ban don ha ki katto katne ki khep, ba ha ka longiing ka la shim wai ia ka iing, hynrei ia ka bai wai iing ym shim la siew na ka bynta ki jing ia kajia bad u trai iing ne na kino kino ki daw. Ha kum kane ka jingiakynduh ruh khein ia kane ka longiing kaba shong iing wai. Ia ki iingwai ba la ai da ka sorkar ne ki nongaikam kum ki government quarters bad kiwei kiwei ki iing ba ia syriem ai da u code ’2’ .

4.71. Lada ka longiing ka shong ha ka iing bym dei ka iing lajong bad kam dei ruh ka iing

shongwai ai da ka code ‘3’ ha kane ka kolom. Kane kan kynthup ia ki jaka sah ba lait bai iing haba ai shong a ki nongtrei ne ki nongtreikam lane lada ka iing shong lane ka jaka kim long ki jong ka longiing, kata ka mut kum ia ki iing shong ba la shna ha ki jaka bym dei hok ha ki jaka slum bym shim la ioh jingbit na shawei shawei pat. Kane ka kynthup ruh ia ki longiing ba sah kulmar khlem ioh jngbit ha ki jingtei ba la ieh iing jah,ne ki jingtei ba dang don hapdeng ka jingshna, bad ia ki jingtei ba la man ban pynpra noh, ia kiba kim siew bai wai ei ei, ne ki longiing ba shong ha ki kynja krem ne hapoh ki jingkah jingda ba la don lypa jong ka mariang. Kine baroh ki hap ha ka code ‘13’ bad thoh kumta ha kane ka kolom.

4.72. Na ka bynta ki longiing ha ki jaka sumar/hikai (Institutional Households) bad baroh ka iing bym shong briew thoh da ki dash (-) ha kane ka kolom bad ki kolom ba bud.

Page 50: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

50

Kol 17: Ka jingdon jong ki kamra sah kiba la longtrai da ka longiing (Thoh 0,1,2,3,……)

# na ka bynta ka kol 17

Ym dei ban shim ia ka iing shetja , ka kamra sum ka painkhana, store room, ka passage bad ka baranda . Shim tang ia ki kamra shong, kamra thiah, kamra bam, kamra shongkai, kamra khrehkot, kamra ki shakri bad kiwei pat ki kamra ba ia syriem.

4.73 Ha kane ka kolom phi dei ban thoh ia ka jingkhein ki kamra sah ba long trai tang da ka longiing. Ka kamra ba la pyndonkam ban sah ka dei ban don ki kynroh iing bad ki jingkhang bad ka tnum, bad ka dei ban long kaba biang ia u briew ban thiah, kata ka mut, ka dei ban don la kumno kumno kumba ar metre ka jing jrong, 1.5m ka jingiar bad 2m ka jingkynjang .

4.74 Ka kamra sah kan kymthup ia ka kamra shong, ka kamra thiah, ka kamra bam, ka kamra shongkai, ka kamra khreh kot, ka kamra shakri, bad kiwei kiwei ki kamra sah, lada ki biang ia ki jingbatai ia ka jingheh. Wat khein lang ia ki kamra shetja, ka kamra sum, ka painkhana, ka store room, ka passage bad ka baranda, ia kiba ym juh khein long ki kamra sah. Ka kamra kaba la pyndonkam lang ban thiah ban shong ban bam, ban buh jngbuh ban shet, ter ter dei ban khein ia ka ka kamra sah. Ha baroh ki khep ba la pyndonkam ia ka iing census kum ka iingshong briew bad kiwei kiwei pat ki jingdonkam bad ba la ai da u code ‘2’ ha ka kolom 7, ym dei ban niew kum ki kamra sah ia ki kamra ba la pyndonkam ha kiwei pat ki kam, ki bym iadei bad kaba shong briew. Ha kawei pat ka rukom, lada don tang kawei pat ka kamra ha ka iing census kaba la pyndonkam kum ka dukan ne ophis, hynrei ka longiing ka sah ka shong ruh ha kata ka kamra, te thoh ‘0’ (nod) ha ka kolom 17.

Page 51: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

51

4.75 Phi lah ruh ban iashem ia ki iing trep ne iing jain ba shna ha ka dur khoh. Ha kum kine ki jait jaka sah, yn ym don kynroh namar ka tnum hi ka iakynduh bad ka madan iing. Katkum ka jingbatai ia ka kamra, ba la ai haneng, ia kum kane ka jaka sah, ym lah ban khot ka kamra namar ym don kynroh.Hynrei ha ka jingshisha, ka tnum khoh ka iakynduh bad ka madan iing, ka long hi kum ka kynja kynroh. Namarkata, ia kum kine ki iing jain ne iing trep ha ka dur khoh ruh, lah ban khein kamra ia ki.

4.76 Lada don ka kynja sem kali ne ka kamra shakri kaba la shong la sah da u/ka shakri kum ka longiing ba iapher, dei ban khein ia ka kum ka kamra sah ba la shong da ka longiing u/ka shakri. Hynrei lada u/ka shakri ki long ki dkhot jong ka longiing trai, te ia kane ka sem ne kamra yn khein ka kamra sah ba iadei lang bad kiwei ki kamra sah ka longing trai.

4.77 Ka kamra sah ba la ia pyndonkam lang da palat ia kawei ka longiing, yn ym khein ia ka, ka kamra sah jongno jongno ruh. Ha kiwei pat ki kyntein, tang ia ki kamra ba la dei trai tang da kawei ka longiing hi yn shim jingkhein. Kum ka nuksa, lada artylli ki longiing ki iasah lang ha kawei ka kamra sah,namarkata kim don ia ka kamra sah kaba dei tang na ka bynta jong ki shi longiing thoh nod (‘0’) hapoh kane ka kolom na ka bynta jong ki baroh ar. Lada ar tylli ki longiing ki don mar kawei ka kamra sah la ka jong, bad kawei ka kamra ba ia pyndonkam lang, ym dei ban ai jingkhein ia ka kamra ba ia pyndonkam lang, sha kano kano ka longiing.

______________________________________________________________________________

Kol 18: Ka jingkhein ia ka/ki jur ba la shong kurim kiba shong ha kane ka longiing . (Thoh 1,2,3,……)

4.78 Phi dei ban thoh, katno jur don kiba la shong kurim, kiba la iashong lang ha ka longiing, ha kane ka kolom. Ia ka shijur la pynlong da ka jingshong kurim, baroh ki jur ba la shong kurim ha kane ka por, kiba ia sah ha ka longiing, khlem da khein ia ka jingiaw ne jingrit rta jongki, ai jingkhein ha ka kolom 18. Niew ia baroh ki shi jur ba ju shong ju sah ha ka longiing. Wat lada don ki shijur ba u tnga ne ka tnga kim don ha iing shipor, ia kita ruh ai jingkhein lang kum shijur. Lada u briew ne ka brew ki shong marwei lane lada ym don ba la shong kurim ha kata ka longiing, thoh (‘0’) hapoh kane ka kolom.

______________________________________________________________________________

Page 52: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

52

Kol 19: Ki tyllong umdih ka kompon

(Ai ki code number katkum ka list ba la ai harum)

4.79 10 tylli ki jaid tyllong um dih ba ai kyrteng bad ka code number ha trai ka Houselisting bad Housing census Schedule, kumba la pyni ha ka synduk ba la ai harum.

4.80 Phi dei ban pynrung da u code

number ba dei ha ka kolom 19. Lada ka longiing ka ioh um na artylli ne kham bun ki tyllong, thoh ia ka tyllong um ba pyndonkam ha ka bynta ba kham bun jong u snem. Ban kham sngewthuh kham bha, ia ka jingiapher jong ki tlong um dih, ba la pynshai harum:

4.81 Ka um kor na ka tyllong ba la pynkhuid : Tang ba la dei ka um ba la mih na ka pipe kor, ka mut ba ka la long shisha ka um ba bit ban dih. Dei tang haba ka dep pynkhuid da kaba ka jiar ia ka jakhlia bad ber da ki dawai pyniap khniang jingpang ba lah ban ong ba ka long ka umdih kaba khuid bad bit ban dih. Namarkata ka umkor ka lah ban wan na ki pipe ba la tan beit ba ki pukri (ba la tap ne khlem da tap) ki jaid pukri ba la ksam da ki pipe (tube well, bore hole) ne na ki pung bad ki nan bad kiwei kiwei. Ka long kaba donkam ban pynshisha, ba ka umkor ka wan na ki tlong ba la pynkhuid ne em. Ka umkor na ki tyllong ba la pynkhuid ka mut ba ka umkor ba la sam sha ki longiing bapher lyngba ki pipe sha ki kompon iing briew ne sha ki kynun longiing lyngba ki kor um ia dei lang (ki kor um paidbah /ki jaka sam um jong ka shnong) ba la ai da ka sorkar, da ki bor pyniaid shnong, panchayat, ki kor paidbah ne ki bor shimet ba pyniaid ia ki jaka puta, ter ter hadien ba la pynkhuid ia ka um. Tang kum ia kine lah ban khein ki um kor ne ki tyllong ba la pynkhuid, bad ai code number ‘1’. Lada ka longiing ka ioh um lyngba ka kor um ba la tan da ki pipe beit beit na ka pukri ne kiew um hadien ba la pump bad pynlang ha ki top um ba la buh hajrong, kum ia kine ki kor um ym lah ban khein ba ki long ki umkor na ki tlong ba la pynkhuid. Ia ka umdih ba la sam ha ki flat ne Apartment na ka R.O. System ba iadei lang ne ha kiwei pat ki rukom pynkhuid um ba la shna hapoh ka jingtei ne ha ka shnong dei ban khein ba ki dei ki umkor na ki tyllong ba la pynkhuid. Hynrei lada ki iing ba iapher ki ioh um na ki tyllong ba khlem pynkhuid, bad ki pynkhuid ia ka um da kaba jiar ne pynthnam ne da ki tiar pynkhuid um, bad kiwei kiwei ki lad, ym lah ban khein ia ki kum ka umkor ba ki tlong ba la pynkhuid.

Na ka Khanasamari 2001:

Ki tyllong um dih kiba kongsan

ha ka ri ki long ka kor um bad

ka Hand Pump

Na ka Khanasamari 2001:

Ha ki sor 68.7% ki iing briew la

ioh jingtip ba ki ioh um lyngba

ka Kor.

Page 53: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

53

4.82 Ka umkor na ka tyllong ba khlem pynkhuid.

Lada ka longiing ka dih um na ka kor ba la tan beit na ki pukri ne ki liew um da kaba pump ia ka um sha ki top um ba la shna hajrong, bad ki sam lyngba ki pipe sha ki longiing ba pher hapoh ki kompon iing briew ne sha ki kynhun longiing da kikor um ba iadei lang, lymba ka jingtrei kam ka seng bhalang ki nongshong shnong, ne kano kano kawei pat ka seng trei kam, khlem da pynkhuid, ia kane ka tlong dei ban thoh ka umkor na ka tlong ba khlem pynkhuid.

4.83 Ka pukri ba la tap:

Ka pukri um ka dei:- (1) ban long kaba la tap /sop bha ban lait na ki um tuid (kum ki um ba tam ba lait na u slap, ka jingum ior ne kiwei kiwei pat ki um ba tuid halor ka sla khyndew) lyngba la jinglape ne jingsop bha ba la tei kham halor ka sla khyndew, bad ba don ruh ka rynsan kaba pyntuid shabar ia ki um ba la pynhoit na ka pukri, (2) kaba don jingtap ban iada na ka jinghap ka eit sim/eit mrad sha ka liew um. Baroh ar kitei ki kyndon ki dei ban don khnang ba yn lah ban khein ia ka pukri kum kaba la tap.

4.84 Ka pukri ba khlem tap: Ka pukri kaba (1) ym don jingtap ne jingiada na ki um ba tuid ha sla khyndew, (2) kaba khlem ka jingtap iada na ki eit sim/eit mrad , lane (3) baroh ar.

Page 54: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

54

4.85 Ka mut ka jingtan um na ka khyndew da ka bor met da kaba pyndonkam ia ka pump kti. Ia ki hand pump la shna bad ka jingsop, ne pipe ba khanglad ia ka thliew um ba khein na kaba pra bad iada ia ka tyllong um na ka jingiakhleh ia ki um tuid ka sla khyndew. Ia ki hand pump la ju shna jingiada da ka rynsan sawdong ka liew um, kaba rah noh ia ka um ba la pynhoit shabar na ka thliew ha ka khyndew.

4.86. Ka Tube well / Bore Hole (Ka pukri ne thliew ba la ksam na ka khyndew):- Ka tube well ka mut ka um na shapoh ka khyndew ba la tan shabar da ki pump electric ne diesel. Ia ki Tube well/Bore hole la shna bad ka jingsop ne pipe ban khanglad ia ka liew um ba khein na kaba pra , bad iada ia ka tlong um na ka jingiakhleh lang na ki um tuid ka sla khyndew. Ki Tubewell/Borehole ki ju long kiba la iada da ka rynsan ba la tei sawdong ka thliew um, kaba ialam shawei pat ia ki um ba la punhoit, shabar na ka liew um ba jylliew kaba la teh ha khyndew.

4.87. Ka tyllong um dih na ki umpohliew, ki wah/nar um/ki pung/kin an ki batai hi da lade ia lade. Na ka bynta ki tlong umdih bym pat niew kyrteng ha kitei ki bynta haneng hapoh ki code 1 haduh 9, kum ka um dih ba la shu sam da ki kali kit um, um bitor, um slap bad kiwei de, thoh da u code ‘0’.

______________________________________________________________________________

Kol 20:- Ka jingioh ia ki tlong umdih.

Hapoh kompon-1/hajan ka kompon-2/shawei pat-3.

4.88. Lada ka tyllong umdih ba la pyni ha ka kolom 19 ka don ha ka kompon iing thoh ‘1’ ha ka kolom 20. Lada ka don ka tyllong umdih hajan ka kompon iing thoh ‘2’ bad thoh ‘3’ lada ka tyllong ka don shawei pat. Ia ka tlong umdih ba don hajan ka kompon iing ,(code 2) yn khein tang ia ka tyllong kaba don hapoh ka 100 metre na ka kompon iing ha ki jaka sor bad hapoh ka 500 metre ha ki nongkyndong. Namarkata, lada ka jingdon ka tyllong umdih ka jngai kumba 100 metre ne tam na ka kompon iing, ha ki jaka sor, thoh da u code ‘3’. Na ka bynta ki longiing Nongkyndong, ka tyllong umdih kaba jngai kumba 500 metre ne tam na ka kompon iing lah ban khein ba ka long shawei pat ne code’3’.

______________________________________________________________________________

Page 55: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

55

Kol 21: Ka lad ai jingshai ha kompon.

Ka bording Elektrik-1/Ka Umphniang Sharak-2/Ka bor na ka sngi-3/Kiwei kiwei ki Umphniang-4/Kiwei kiwei ki lad-5/Ym don jingpynshai-6

4.89 Don hynriew tylli ki lad ai jingshai ba kyrpang ba la ai ha ka Kolom 21 jong ka Houselisting and Housing Census Schedule. Kine ki long-Ka bording Elektrik-1, Ka Umphniang Sharak-2, Ka bor na ka sngi-3, Kiwei kiwei ki Umphniang-4, Kiwei pat ki lad-5, Ym don lad ai jingshai-6.

4.90 Phi dei ban kylli ia ki lad ai jingpynshai ha kompon ba la pyndonkam ha ki bynta ba kham bun jong u snem ba la dep, bad jied ia u code number ba iadei bad pynrung ha kane ka kolom. Pyndap ia u code ‘1’ (ka bor elektrik), bad kylli ba ka jingring bor elektrik ka long ne em katkum ka ain. Kiwei pat ki umphniang (code 4) ki dei ban kynthup ia ki umphniang ba long bam bad ia ki umphniang bym long bam, ia kiba la pyndonkam ha kaba la ai jingshai. Lada jia ba ha ki khep ba kham kyrpang, ka longiing kam pyndonkam ia ki lad ai jingshai thoh code ‘6’.

______________________________________________________________________________

4.91 Kolom 22 bad kolom 23 ki don jingiadei bad ka jingioh ia ki painkhana, bad kiba kumno ki jaid painkhana la pyndonkam da ka longiing

Kol 22. Ka painkhana kaba don hapoh ka kompon iing : Hooid-1 / Em-2.

4.92 Ia ka jingtip shaphang ka jingdon ki painkhana hapoh ka kompon iing la lum lyngba kane ka kolom. Ka kompon (Premises) ka mut ka iing bad ka jingtei baroh ar, bad/lane ki jaka ba ia pyndonkam lang lada dei ha ki jingtei ba bun mala, ha kaba don bun ki (Flat/Apartments) iing shong iing sah. Ka jingtei ka lah ban don ne ban ym don ruh ia ki jingker kompon ne ker kper. Ha kum kine ki khep, ka jaka ne ke jaka ba ia pyndonkam lang, katba ka dei, kaba ka longiing ka leh ban pyndonkam ka dei ka kompon (premises). Ka jingdon ki painkhana ka lah ban long tang ka painkhana hi thik ne ba kynthup lang bad ki jaka sum. Ha kum kine ki jingiashem, khein ba ka painkhana bad ka kamra sum ki

Na ka Khanasamari 2001:

87.6% na ki longiing hapoh sor

ki pyndonkam da ka light na ka

bynta ka bor ding bad ha

nongkyndong ki pyndonkam

bor ding da ka umphniang

sharak (55.6%) bad ka light ka

long (43.5%).

Page 56: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

56

don lang baroh ar. Lah ban shem ruh ba bun ki longiing ki ia pyndonkam ia kajuh ka painkhana. Baroh kum kine ki rukom pyndonkam yn khein ki painkhana paidbah. Kaba donkam ban sngewthuh ka long ba jingiapher hapdeng ki painkhana ia pyndonkam lang bad ki painkhana sorkari. Ka painkhana ba ia pyndonkam lang ka long kaba la lah ban pyndonkam tang da ki longiing ba iadei lang hangta, hynrei ka painkhana sorkari ka plie na ka bynta uno uno u riew paidbah, da kaba siew pisa ne shu pyndonkam ei. Kum ka nuksa, ha ki iing bun mala ne ka jingtei iing shong iing sah ba bun kynrad, lah ban shem ba don ki pankhana ia pyndonlang ha man ki mala, ba lah ban pyndonkam lang da ki longiing ha kito ka mala. Ha kum kane ka jingshem thoh da u code number ‘1’, kata ka mut ki painkhana ki don hapoh ka kompon. Ha kajuh ka rukom, lada ka painkhana kam don ha ka iing hynrei shabar iing hapoh ka kompon, thoh code ‘1’.

4.93 Lada ka jingdon ka painkhana ym

lah ban ioh da ka longiing hapoh ka kompon, phi dei ban ai code ‘2’ ha kane ka kolom. Ki nuksa jong kine ki painkhana shabar kompon ki long -- ka painkhana sorkari, sulabh souchalaya, ki painkhana ia pyndonkam lang shabar ka kompon iing, ki painkhana kali, bad ki jaka leit rud khlem ker bad kum kita.

______________________________________________________________________________

Kol 23- Lada dei u code ‘1’ ha ka kolom 22, jied u code naduh 1 haduh 8. Lada ai u code ‘2’ ha

ka kolom 22, jied ia u code 9 ne 10 na ka list ba la ai harum.

4.94 Ia ka jingtip shaphang ki jaid painkhana ba lah ban ioh da ka longiing la lum ha kane ka kolom. Lada phi lap ba ka longiing ka ioh lad ban pyndonkam ia ka painkhana kaba don hapoh ka kompon iing, phi dei pat ban wad kaba kumno ka jaid jingshna ia ka painkhana, nangta sa jied ia u code ba iahap na ka list ba la ai (kata ka mut naduh u code 1 haduh 8) bad sa pynrung ia u ha ka kolom.

4.95 Lada ia ki painkhana, ym lah ban ioh hapoh ka kompon iing, phi dei ban wad pat, lada ka longiing ka pyndonkam ia ka painkhana sorkari ne ki leit rud shabar ha ki jaka leit rud khlem ker, sa thoh da u code 9 ne 0 katba dei.

Page 57: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

57

Ki painkhana kynshait um/theh um ba la

pynleit sha ki:-

4.96 Ka painkhana ba shu theh ne kynshait um ka don ia u tiar pynlang um da u pipe ba long dur U hapoh ka jaka shong / ne shong kynrong, kaba khanglad ia ka jingboi ki skain ne ka jingsma. La pynkhuid ia ka jakhlia da kaba shu kynshait ne theh da ka um. Ka long kaba donkam ban kylli ha kano ka rukom la pyndait ia kine ki painkhana kynshait/theh um. Don lai jait ki rukom pyniaid ia kine ki painkhana. La batai ia ki harum.

Piped Sewer System: Thoh da u code ‘1’ lada ia ka painkhana la pyndait sha kane ka jaid jingpynkhuid jakhlia. Kaba pyndonkam da ki pipe ban rah ia ka jakhlia sha ka jaka pynlang jakhlia ba la khot ruh ka sewage system. Ha kane ka rukom, la pyndonkam ia ki pipe ban kit jakhlia bad um jaboh bad rah ia ki sha ki jaka kiba shabar na ki jaka shongbriew. Kane ka sewage system ka kynthup ia kiba ban um, ban pump bad ban pynkhuid nangta pat ban bret ia ka jakhlia briew bad um jaboh. Kum kine ki jaka ba ju shna shapoh kyhndew bad la sumar da ki bor ba dei khmih ia ki kam paidbah.

Septic Tank: Thoh ia u code ‘2’, lada ka painkhana theh ne kynshait um ka iakunduh bad ka septic tank. Ka septic tank ka dei ka jaka lum ia ka jakhlia na u briew ba la shna kham bunsien hapoh khyndew. Kane ka long ka kynja synduk bym lait um, kaba la shna kham jngai na ka iing ne ka painkhana. Ia ki septic tank donkam ban pynkhuid hateng hateng. Lah ban leh ia kane da u briew ne da ka machine. Hynrei ym dei ban bakla ia kane ka jingpynkhuid painkhana septic tank bad ka painkhana ba la pynkhuid da u briew ba la ai da u code ‘6’.

Kiwei kiwei ki rukom painkhana (other system): Thoh da u code ‘3’ lada ia ka painkhana kynshait um/theh um la pyniasoh sha kiwei pat ki rukom pynkhuid jakhlia ki bym iadei bad ka pipe sewer system ne septic tank, kum ka nuksa ia ka jakhlia la pyllait sha surok, ne kiwei pat ki jaka, ne ka nala kit jakhlia ne sha kiwei pat ki jaka ba la buh.

Page 58: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

58

4.97 Pit Latrine: Ka painkhana thliew: - Ka jingleit bar ha ki thliew ba la tih na ka bynta kane khlem pyndonkam um. Kine ki lah ban long kumne harum:-

Kaba don jingtap dewbilat/ Ka thliew kaba la shna bha bad ki liew lyer. Ka thliew ba la tih, bad kaba don ka jaka shong leit bar ba la shna da u dewbilat ne ka rynsan ba la pyndait skhem, baroh sawdong bad kaba la pynshong kham hajrong, ban khang ia ka um tuid na kaba tuid sha ka thliew bad kaba suk ban pynkhuid la khot ka painkhana thliew kaba don (pit latrine with slab) ka jingtap dewbilat. Kum kine ki painkhana thliew la shna kham bha da kaba buh ia ki pipe pynlait lyer kiba jrong haduh tnum ki painkhana bad kiba la buh jingtap da ka jar ne ka jar ba ni bym nym rung ki skain. Kum ia kine la khot ‘ Ki pankhana thliew ba kham bha ba la pynlait lyer’ (Ventilated Improved Pit Latrine). Lada ka painkhana ka don hapoh kompon iing, ka long kum kitei ki jait thoh da u code ‘4’.

Ki painkhana thliew ba khlem tap ne khlem jingtap dewbilat

Ka painkhana thliew bym don ka jaka shong leit bar ne rynsan shong la khot ka painkhana thliew bym don jingtap dewbilat (pit latrine without slab). Ka thliew khlem jingtap ka dei kaba la shu tih ha khyndew ban pynlang ia ka jakhlia. Lada kum kane ka painkhana ka don hapoh ka kompon iing, pyndap da u code’5’.

Kaba pynlait ia ka jakhlia sha ki nala ba khlem jingtap (Night soil disposed into open

drain)

4.98 Ha ki katto katne ki bynta jong ka ri, don ka jaid painkhana ba la shna hapoh kompon iing hynrei la shu pynlait ia ka jakhlia sha ki nala ba khlem tap. Ha kum kine ki khep thoh code ‘6’.

Ki painkhana ba pynkhuid da u briew (Service Latrines)

4.99 Ha kiba bun ki bynta ka ri, ym don ka jingsngewthuh shaphang ka painkhana theh /kymshait um ne wat ia ka painkhana thliew ka bym donkam ban pynkhuid da u briew ne ki mrad. Ha kine ki jaka ia ka jakhlia la lum ha ki jingdiang kum ka borti ne tin ne la shu leh ha madan bad hap pynkhuid da ka bormet u briew ne lyngba ki mrad. Ha kum kine ki khep thoh da u code ‘7’ lada ka longiing ka don da u briew ban pynkhuid painkhana. Ha ka jaka ba ki mrad ki pynkhuid ia ka jakhlia thoh da u code ‘8’.

Page 59: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

59

Ym don painkhana ha ka kompon iing

4.100. Na ka bynta ki longïing ba pyndonkam da ki painkhana sorkari ai da u code ‘9’. Lada ki leit rud ha ki madan madiah kum ki jaka ba lait, ne ki law bniap, ne ki wah, ki wah duid, ki lynti rel bad kiwei kiwei, ai da u code ‘0’.

4.101. Ha ba ki nongshong nongsah ha palat ia kawei ka iing census ne bun ki longiing ki ia pyndonkam lang ia ka painkhana ba don hapoh kompon iing, khein ba kine ki longiing baroh ki don ia ka painkhana hapoh ka kompon iing. Nangta pat sa kylli ia ka rukom shna ia kane ka painkhana bad jied ia u code number ba iahap na ka thup ‘Ki painkhana ba don hapoh ka kimpon iing’ bad pyndap ia kane ka kolom. Ha kajuh ka rukom lada ka painkhana ka don ruh ia ka jaka sum ha kajuh ka jingker, khein ba ka longiing ka ioh baroh ar ki jingdonkam.

______________________________________________________________________________

Kol 24: Ka jingpyllait ia ki um jaboh , kiba pynmih shabar (Waste water outlet)

Ka nala um ba la tap-1/ Ka nala ba khlem tap-2/ Ym don nala-3

4.102 Ia ka jingpuntuid ia ka um jakhlia ne kiwei ki jakhlia ba long um na ka iing ki khot ka ‘Drainage System, ne ka nala pyntuid um. Dei ban sngewthuh ba ka um jakhlia ka mut ia ka um ba mih na iing shetja, umsum umsait. Hynrei ym shym la kynthup ia ka um painkhana hangne. Lada ka iing census ka don ka jaka pyllait um sha ki kynja nala um kiba rah ia ka uum jaboh ba mih na ki longiing kiba don hapoh jongka iit bha sha kaba kum kino ki nala la puniasnoh ia kine ki jaka pyllait um. Lada sei sha ki nala ba la tap thoh code ‘1’ ba lada dei pat sha ki nala ba khlem tap ai da u

Na ka Khanasamari 2001:

63.6% ki longiing kim don painkhana ha

iing.

Na ka Khanasamari 2001:

Palat mar shiteng na ki iing ha ka ri kim

don nala um ban pyntuid sha ki nala heh.

Page 60: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

60

code ‘2’. Lada ka um jaboh ka shu tuid katba sha ba lap khlem nala um ai da u code ‘3’ ha kane ka kolom. Ka lah ruh ban long ba la pyntuid lang ia ka um jaboh na iing bad ka um painkhana. Ha kine ki khep ruh thoh ia ki code number kunjuh 4kumba la batai.

Kol 25 : Ka jingpynbiang ia ka jaka sum hapoh ka kompon iing. Hooid: Kamra sum-1/ Jingker ba khlem tap-2/ Ym don jaka sum-3

4.103 Ka jingpynbiang ia ka jaka sum hapoh ka kompon iing la ai ha kane ka kolom. Lada don ha kamra sum ba kyrpang hapoh ka kompon iing thoh ‘1’ ha kane ka kolom. Lada don tang ka jingker khlem ka jingsop tnum ban pyndonkam ha kaba sum, ba la shna hapoh ka kompon iing, thoh da u code ‘2’ ha kane ka kolom. Lada ym don ka kamra sum ba kyrpang ne ka jingker khlem tnum ban sum hapoh ka kompon iing ai da u code ‘3’. Don ka longiing kaba lah ban don palat ia kawei ka kamra sum. Ngim da donkam ban thoh katno tylli ki don ki kamra sum hynrei tang ban tip ba la pyndonkam ia ka kamra sum jongki.

4.104 Lada jia ba don bun ki longiing ha ka iing census kiba ia pyndonkam lang ia kajuh ka

kamra sum/ ka jingker khlem tnum ba la pyndonkam kum ka jaka sum, kaba don hapoh ki kompon iing, ia kine ki longiing yn khein ba ki ioh ia kane ka jingdonkam bad u code ‘1’ ne ‘2’ kat ba iahap dei ban pyndap hapoh kine ki kolom na ka bynta kine ki longiing. Kumjuh ruh lada don da ka painkhana ba don lang bad ka jaka sum ha kajuh ka kamra/ne jingker khlem tnum ba la ioh pyndonkam da ka longiing hapoh ka kompon iing yn khein ba kane ka longiing ka ioh baroh artylli ki jingdonkam.

______________________________________________________________________________

Kol 26: Ka ,jngdon ia ka iing shetja

(Ai u code number na ka list harum)

4.105 Lada ka longiing ka shet jingbam ha ka kamra ba kyrpang kaba don ha ka iing census thoh ‘1’ hapoh kane ka kolom. Lada ka longiing ka shet jingbam ha ka jaka ba khlem ker, kaba don ha ka iing (kata ka mut ba ym don ka jaka shet ba kyrpang ai da u code ‘2’ hapoh kane ka kolom.

Na ka Khanasamari 2001:

Tang 6.93 klur na ka 19.17 klur ki longiing

ha India ki don jaka sum.

Page 61: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

61

Lada ka longiing ka shet jingbam ha ka kamra kyrpang kaba don shabar ka iing, (kaba mut ba ka don ka kamra ba kyrpang ban sher jingshet) ai da u code ‘3’ hapoh kane ka kolom. Lada ka longiing ka shet jingshet shabar na ka iing, ha madan, thoh da u code ‘4’ hapoh kane ka kolom. Lada don pat ka longing ka bym ju shet jingshet na kano kano ka daw, khlem da khein ba ki don ne ym don iing shetja, ai da u code ‘5’ hapoh kane ka kolom.

4.106. Lada don ar ne khamtam ki longiing kiba shet ha kajuh ka iing census, kaba ia shet lang ha kajuh ka iing shetja, un khein ba kine ki longiing kum kiba don iing shetja.

Kol 27: Ka lad jingpynmeh ding ba la pyndonkam ha kaba shet jingshet

(Ai ia u code number na ka list harum) 4.107 Ki lad pynmeh ding kiba la kham

pyndonkam ha kaba shet jingshet bad ki code number jongki la ai ha trai ka phorm Houselisting and Housing Schedule. Kine ki long kumne harum.

4.108 Phi dei ban kylli na u nongjubab, kiba kumno ki jaid pynmehding ba ju pyndonkam eh ha kaba shet jingshet, bad sa ia thoh ia u code ba iadei ha kane ka kolom. Lada ka longiing ka pyndonkam bun ki rukom pynmehding, thoh ia kaba kongsan ne kaba kham pyndonkam kham bun. Lada ym don ka jingshet jingshet thoh ‘0’ hapoh kane ka kolom. Sngewbha ban pynthikna ba lada thoh code ‘0’ hapoh kane ka kolom, ka kolom ba iadei lang shakhmat ruh dei ban thoh don ruh da u code ‘5’ kaba mut ym shet jingshet.

Page 62: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

62

4.109 Ha katei ka jingbatai shaphang ka jait jing pynmeh ding, ha ki diengiap (code 1) la kynthup ia ki jaid dieng har rukom kum ki dieng thlieh, ki tnat dieng, ki dieng lymbong, ki dieng shynrain bad kiwei kiwei. Ha kajuh ka rukom, ki jingmih ba ki jingthung jingtep hadien ba la dep ot/lum (ba la ai da u code ‘2’) ki kynthup ia ki jingmih na ki jingthung kum u kynphad, u jngthung dai, kew, kba, riewhadem shynrong snepkor, u snep shana budam bad kiwei kiwei. Ha u code ‘6’ kata ka long ka LPG/PNG Gas, ka LPG ka mut ka Gas ba la sam ha ki klong (cylinders) (Liquified Petroleum Gas) bad ka PNG ka dei ba la pyntuid lyngba ki pipe (Piped Natural Gas) sha ki iing briew.

Kaba pyndap ia ki kolom 28-34:

Ka jingdon jingem ka longiing (Assets possessed by the Household)

4.110 Ha ki kolom 28 hadu 34 ngi thmu ban tip lada ka longiing ka don ia ka radio / transistor,/ television,/ computer/laptop,/ telephone/mobile phone,/ bicycle, scooter/motor cycle/ moped bad kali rit, jeep/van. Ngim donkam ban tip katno tylli ki don hynrei tang ba iadon ne em ia ki. Ia kino kino ki tiar, lada don ha ka longiing thoh ia u code number uba iahap , hynrei khein ba ki don ha ka longiing tang lada ki dei ki tiar ba dang bha ne dang trei kam. Ngim donkam mano ba long trai ia ka tiar, hynrei tang ba ka tiar ka don ne em. Lada dei ba ka tiar ba la ai, pyndonkam ia uwei ne palat ki dkhot ka longiing da ka sorkar ne company ne kiwei kiwei, khein ba ka longiing ka don ia kane

Na ka Khanasamari 2001:

6.62 klur na ka 19.17 klur ki

longiing ha ka ri India kim don

jingdon jingem.

Na ka Khanasamari 2001:

18 million ne 9% ki longiing la ioh

lum jingtip ba ki don phone.

Na ka Khanasamari 2001:

Ha kaba sdang jong ka spah snem

67 million (35.1 %) ki longiing ki

don radio/transistor.

Page 63: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

63

ka tiar bad ai da u code ‘1’, ki jingdon ki tiar jong ka longiing, ne ki tiar ba la long trai da ka iing, ‘thoh ba ki don’, wat lada ki dei ki tiar ba la pyndonkam ha ka kamai kajih ne kam khaii pateng.

Kol 28 Radio/Transistor : Hooid-1/Em-2

4.111 Lada ka longiing ka don radio ne transistor ne baroh ar tylli thoh ‘1’ lada ym don kawei ruh thoh code ‘2’ ha kane ka kolom.

Kol 29 : Television

Hooid/Em

4.112 Lada ka longiing ka don television set da ka kolor ne ka black and white , thoh ‘1’ ha kane ka kolom lada ym don thoh ‘2’.

Kol 30: Ka computer ne laptop

Hooid bad ka Internet-1/Ym don Internet-2/Ym don Computer-3

4.113 Lada ka longiing ka don computer desktop ne laptop ba don lang bad ka internet, ba la pyndonkam da uwei ne palat u/ka dkhot ka longiing thoh code ‘1’ ha kane ka kolom. Lada ka longiing ka don tang kawei ka computer laptop ne desktop hynrei ym don internet pat thoh code ‘2’ ha kane ka kolom. Lada ym don computer laptop ne desktop ha ka longiing thoh code ‘3’. Ka computer ka kynthup ia ka monitor ba don da ki rong ha ki screen ne wat ki bym don ka rong ruh.

Na ka Khanasamari 2001:

Ha kaba sdang ka spah snem 61 million

ki longiing ki don Television.

Page 64: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

64

Kol 31: Telephone/Mobile Phone Hooid-1/Em-2

Hooid Ka landline -1/Ka mobile-2/Baroh ar-3/Ym don-4

4.114 Lada ka longiing ka don tang ka landline telephone thoh code ‘1’ tang ka mobile phone thoh code ‘2’.Lada don baroh ar tylli kata kamut ka landline bad ka mobile thoh code ‘3’.Lada jia ba ym don landline phone ne mobile phone thoh code ‘4’ ha kane ka kolom.ka longing ba don landline phone Ka kynthup ruh ia ki wireless landline telephone.

Kol 32: Bicycle Hooid don-1/Em ym don-2

4.115 Lada ka longiing ka don Bicylce thoh ‘1’ ha kane ka kolom. Lada ym don thoh ‘2’. Ka cycle lai shaka ba la pyndonkam da kiba pang ne bym biang ki dkhot met ruh thoh code ‘1’ lada ki don ha ka longiing.

Kol 33: Scooter/Motor Cylce/Moped Hooid don-1/Em ym don-2

4.116 Ka jingdon ka Scooter ne Motor cycle dei ban kylli na u nongjubab. Lada kine ki tiar ki don ha ka longiing thoh code ‘1’ ha kane ka kolom, lada ym don thoh code ‘2’. Ka jingdon jong ki kali ar shaka ba kumno kumno ruh, kiba long 50 CC ne kham heh, dei ban kynthup hangne.

Kol 34: Ki Kali rit/Jeep/Van Hooid don-1/Em ym don-2

4.117 Lada uwei ne palat na ki dkhot ka longiing ki don ia ka kali rit/jeep/van ba ki donkam ha kam shimet jongki, thoh code ‘1’ ha kane ka kolom bad lada ym don thoh

Page 65: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

65

code ‘2’. Ka jingdon ia ki kali ba la pyndonkam ha ki bun rukom kum ki MUV(Multipurpose Utility Vehicle) bad ki SUV(Sports Utility Vehicle) ne ka sports car ruh yn kynthup ha ka jingdon jingem ka longiing.

Kol 35: Ka jingbuh pisa ha Bank Hooid -1/Em -2 4.118 Lada u khlieh ka iing u pyndonkam

ia ka Bank ne ka Post Office ban kynshew pisa da kaba buh ia kino kino ki jaid account(rukom lum pisa) thoh ‘1’ ha kane ka kolom. Lada ym don Account ei ei thoh ‘2’. Kane kan kynthup ia baroh ki jaid bank kum ka nationalized bank (ki bank sorkar) ki bank private, ki bank bar ri bad ki bank trei lang (co-operative banks). La pynshai ba kiwei kiwei ki rukom kynshew pisa, (lait ba kitei ba la ong haneng) kum ki seng trei , seng ai ram ia ki nongrep, bad kiwei kiwei ki seng yn ym kynthup lang hangne.

Ka jingkren kyllum 4.119 Phi donkam ban khein lang ia ka

jingkhein ba la ai ha ka kolom 3, bad 9 haduh 12, jong kawei kawei ka sla jong ka Houselisting and Housing Census Schedule.Ia kane ka jingkheinlang, yn kyntiew ha ka Housing Abstract. Ia ka rukom khein rukom diah la batai kum ka jingpynshai ha trai ka phom Houselisting and Housing Census Schedule. Hynrei la ai sa shisien harum.

I. Ka jingkhein lang ia ki iing census baroh ha ka kolom 3 ka mut ka jingioh jingkhein ia baroh ki iing census ba la pyndap ha kawei kawei ka sla jong ka phom Houselisting and Housing Census Schedule. Ban shu ai nuksa, lada ha ka kolom 3 jong ka sla ba 6 jong ka phom Houselisting and Housing Census Schedule la pyndap ki number iing 85(1), 85 (2), 85(3), 86, 87, 88, 89(1), 89(2), 91(1), 91, 92(1), 92(2) and 93(3), te ka jingioh jingkhein ia baroh ki iing census ba sei ban thoh ha ka kolom 3 jong kane ka sla ka long 14.

II. Kumjuh ruh ia ki jingkhein lang ha ka kolom 9, kin long ha kajuh ka rukom. Shu khein lada ka jingpyndap ia ki longiing ha kane ka sla ki long 55, 56, 57, 58, 59, 60, 999, 61, 62, 63 bad 64, te ka mut ba ka jingioh jingkhein ia baroh ki longiing ka long 11.

Page 66: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

66

III. Khnang ban ioh jingkhein kyllum lang ia ki kolom 10, 11 bad 12 kan nym long kaba shitom namar

ka long tang ka jingkhein lang (total) ia kawei kawei ka kolom la ka jong. 4.120 Phi dei ban pyndap ia ki Training Schedules ne ki phom ba la ai ha ka training schedules ne ki

phom ba la ai ha ka training klas ba nyngkong, khnang ba ki Supervisor/Charge Officer kin lah ban examin ia ki, shuwa ka training ba ar.

4.121 Sngewbha ban kymmaw bad da sian kyrteng bad ka tarik ha kawei pa kawei ka phom Houselisting and Housing Census Schedule da ki enumerator bad supervisor kumjuh. Ia ka jaka ban sain kyrteng la ai ha trai ka phom sha ka liang kamon jong baroh arliang ki sla jong ka phom Houselisting and Housing Census Schedule.

4.122 La buh jaka pyndap ia ki jingtip haduh 12 iing ha kawei kawei ka liang jong ka phom. Ha phi la donkam ia kawei pat ka phom ban bteng thoh ‘C’ ha ka synduk ba la ai ha trai sha ka liang kamon jong ka Side ‘B’ (ka liang ‘B’), jong ka Schedule. Haba jia kumne, phi dei ruh ban thoh ia ki lai dak jingkhein kiba kattduh jong ka phom (uwei u dak jingkhein ha kawei ka synduk) number ka sla ba la bteng.

Page 67: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

67

KA JINGSHNA IA KA HOUSELISTING AND

HOUSING CENSUS ABSTRACT BAD KA JINGAITI IA KI JINGTHOH.

Hadien ba la pyndap ia baroh ki iing ha ka phom Houselisting and Housing Census Schedule lane hadien ba phi la pyndep ia ka jingniewiing ha ka blok jong phi bad phi ba la dep khein ia ka jingkheinlang jong ka kolom 3 bad 9 haduh 12, na ka bynta kawei pa kawei ka sla, phi dei ban pynkhreh noh ia ka Houselist Abstract. Katkum ba la batai ha ki jinghikai ban pyndep ia ki jingtip hapoh kine ki kolom, ka jingioh jingkhein ia ka kolom 3 bad 9 phin ioh da kaba niew ia baroh ki jingpyndap, katba ia ki jingkhein lang nba ka bynta ka kolom 10 haduh 12, phin ioh da kaba shu khein lang beit tang ia ki dak khein ha kajuh ka kolom.

A. Ka jingshna ia ka Houselisting and Housing Census Abstract (ba la tip kum ka Houselist Abstract)

5.2 Ka jingtip bniah hapoh kine ki kolom ki long halor ka jingniew ia ki iing bad ka jingpyndonkam ia ki, ka jingbun ki longiing bad ki briew ba shong ha ki. Ia ka phom lum jingtip shaphang kine na ka bynta ka blok niew iing la tip kum ka Houselist Abstract. Ka nongmuna ia kane ka phom la buh ha bakut kane ka lynnong.

5.3 Yn ym don jingeh ei ei ban pynkhreh ia kane ka Abstract. La buh kyrpang ia uwei u lain ha ka Houselist Abstract ban pyndap ia ki jingkhein lang (totals) jong kawei kawei ka sla jong ka phom Houselisting and Housing Census Schedule. Hynrei katto katne ki jingkdew kumno ban pynkhreh ia ka Abstract la ai harum. Kaba kham kongsan eh ka long ka jingkyrpad ba phin da pule bha ia ki jingai jinghikai ban pyndap ia ki kolom 3 haduh 8 jong ka Houselist Abstract kaba iadei bad ka jigbun ki iing census ha ki rukom pyndonkam bapher.

Ka jingkdew ia ki kyrteng jaka ban pyni hangno ka blok ka don (Location Particulars)

5.4 Ha khlieh jong ka phom Houselist Abstract la buh jaka ban pyndap ia ka kyrteng jong ka State/Union Territories bad u Code No. Ka kyrteng ka district bad u code no, ka kyrteng jong ka Tahsil /Taluk/PS/Dev. Block/Circle /Mandal etc, bad ki code jong ki, ka kyrteng jong ka sor/ka nongkyndong bad u code jong ka, ka number bad/lane kyrteng jong ka Ward bad u code jongka, bad u number ka blok niew iing. Ia ka rukom pyndap la dep batai ha ka lynnong 4.

Kol 1: Page No jong ka Houselisting bad Housing Census schedule

5.5 Phi la dei ban kymmaw ba ha ka por ba phi leit thoh ia ka Houselisting and Housing Census Schedule phi la kdew ha ki synduk, ia ka number ki sla (page number) ba la ai ia kawei pa kawei ka sla jong ka Housing Census Schedule ba la pyndonkam ha ka blok. Phi dei ban pynbeit ha ka rukom ia bud ter ter jong ka page number. Hadien ba la leh ia kane, shu kyntiew beit ia ki page number uwei hadien uwei, hapoh kane ka kolom.

Kol 2: Ki jingkhein lang ia ka jingbun ki iing census (naduh ka kolom 3 jong ka Houselisting and

Housing Census Schedule) 5.6 Sngewbha ban kynmaw ba ha kaba pyndap ia ka Houselisting and Housing Census Schedule, phi

la ioh jinghikai ban niew ia ka jingpyndap ka kolom 3 bad kdew ia ka jigioh jingkhein lang (total) ha ka synduk ba don ha trai, ha pyrshah ka kolom. Ia ka jingkhein ba la ioh kumne, ha trai, hapoh ka kolom 3 jong kawei pa kawei ka sla jong ka Houselisting and Housing Census Schedule, sa pyndap ha kane ka kolom.

Page 68: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

68

Kol 3 haduh 8: Ka jingbun ka iing census katkum ka jing pyndonkam ia ki

5.7 Kol 3 haduh 7:- Ki kam ha kaba ia kawei pa kawei ka iing census ba pyndonkam la batai da phi ha ka kol 7 jong ka Houselisting and Housing Census Schedule lem bad ki code number ba iadei. Niew ia ki jingpyndap ha ki code ‘1’, ‘2’, bad ‘0’ kaba la pyndap ha ka kol 7 jong katei ka phom Houselisting and Housing Census Schedule bad pyndap ia ka jingkhein lang (total) ia u code ‘1’ ha ka kolom 3, ia u code ‘2’ ha ka kolom 4 bad ia u code ‘0’ ha ka kolom 6 jong ka Houselisting Abstract. Ka kolom 3 jong ka Abstract kan pyni ia ka jingkhein lang ia baroh ki iing shong briew ba la pyndap da u code ‘1’ (hapoh ka kolom 7) jong kawei pa kawei ka sla jong ka Houselisting and Housing Census Schedule. Ka kolom 4 jong ka Housing Abstract kan pyni ia ka jingioh jingkheinlang ha ka code ‘2’ jong ka Houselisting Schedule (ia ka iing shongbriew ba la pyndonkam ruh ha kiewei pat ki kam) ha ka kolom 7 jong kawei pa kawei ka sla jong ka Houselisting and Housing Census Schedule. Ha kajuh ka rukom ka kolom 6 jong ka Houselist Abstract ka long ka jingkhein lang ia baroh ki iing ba thylli (vacant) jong ka kol 7 ha kawei pa kawei ka sla jong ka Houselisting bad Housing Census Schedule. Ka kol 5 jong ka Housing Abstract pat kadei ka jingkheinlang ia ki jingkhein ba la ioh ha ka kol 3 bad 4 jong kane hi ka Abstract. Kumjuh ruh ka kol 7 jong ka Housing Abstract ka dei ka jingkhein lang ia ki kol 5 bad 6 ha kane ka Abstract hi.

5.8. Kolom 6: Ka kolom 8 ka kdew ia ka jingdon ki iing census ba la pyndonkam ha kiwei pat ki

rukom (lait na kaba shong briew) kum ki dukan, ki karkhana heh, ki ophis, ki hotel bad kum kita. Ia ka jingkhein ha kane ka kolom la ban ioh tang da kaba shimnoh (minus) na ka kolom 2 ia ka jingkhein ba la ioh ha ka kol 7 jong ka Houselist Abstract.

Kol 9: Ka jingkheinlang ia baroh ki longiing (naduh ka kol 9 jong ka Houselisting and Housing Census

Schedule). 5.9. Ia kane ka jingkhein phi lah ban ioh na ki jingkhein lang ba la pyndap ha trai jong ka kol 9 jong

kawei kawei ka sla jong ka phom Houselisting and Housing Census Schedule. Kolom 10 haduh 12: Ka jingioh jingkhein (total) ia ka jingbun briew (naduh ka kolom 10, 11 bad 12 jong ka Houselisting bad Housing Census Schedule) 5.10. Hapoh kine ka kolom sngewbha pyndap ia ka jingkhein lang (total) ia ka jingbun briew, ki

shynrang bad ki kynthei bad kiba la dep ai ha ka kolom 10, 11 bad 12, john kawei pa kawei ka sla jong ka Houselisting bad Housing Census Schedule.

5.11. Ia ki jingkheinlang (totals) jong ki kolom 2 haduh 12 jong ka Houselist Abstract, phin ioh da kaba

shu kheinlang ia ki jingkhein ba la pyndap ha kitei ki kolom hi. Kawei ka sla jong ka Houselist Abstract ka don 15 lain ban pyndap ia ki jingkheinlang (totals) jong ka blok niew iing, kaba bunsien ngi shem ba ka la biang hi. Hynrei jia lada kumno re kumno ba ha ka jingkhein jong ka Houselisting bad Housing Census Schedule ka bun ia ka 15, phi dei ban rah ia ki jingkheinlang (totals) jong ki sla 1 haduh 15 sha kawei pat ka phom kaba la ai shadien, bad sa bteng ia ki jingkein (totals) ba tam baroh. Hadien kata sa khein lang baroh ban ioh ia ka jingkhein kyllum lang (grand total) ha kaba kut.

B. Ka jingpynphai ia ki kot ki sla. 5.12 Ka long kaba donkam ba phin pynkhreh ia ka layout map, ka Houselisting bad Housing Census

Schedule bad ia ka Houselist Abstract ha ka ar kopi. Ia ka kopi ba phi la shna ha ka por ba phi dang iaid ia ka blok niew iing ha ka jingtrei kam, phi dei ban thoh ‘ORIGINAL’ bad ia ka kopi ba ar ‘DUPLICATE’. Sngewbha ban kymmaw ban da sain kyrteng ia ka layout map, ha ka phom ba la dep pyndap jong ka Houselisting bad Housing Census Schedule bad ka Houselist abstract, da ai bad ka tarik.

5.13 Sngewbha ban kymmaw ban da pyndap ia ki jingkdew kyrteng (location particulars) jong ka blok ha ka layout map bad ha ka liang A jong ka Houselisting bad Housing Census Schedule bad ha baroh arliang jong ka Houselist Abstract.

Page 69: KA JINGLAMKHMAT - Census of India Website · 2018. 3. 5. · bapher jong ki Sorkar jylla bad Sorkar pdeng ne kiwei kiwei ki tnat bam iadei bad ka Sorkar, ki lah ban urlong ha ki bynta

69

5.14 Hadien ba phi la pyndep ia ka kam ai number iing bad jing niew iing ha ka blok jong phi, phin

don ha kti ia kine ki kot.

Ka layout map

Ka Houselisting bad Housing Census Schedule (2 set)

Ka Houselisting and Housing Abstract (2 kopi)

Ki kot / tiar census bym lah pyndonkam

5.15 Ka long kaba donkam ban leh thikna ban ym khylliap ia ki phom ne ia ka layout map ha ka por ba phi trei kam, bad ba phi pynkhreh ia ki ar kopi. Ki enumerator ki donkam ban pynkhreh ar-set, ka mut shi set shi set kin kynthup ia ka phom Houselisting and Housing Census Schedule ki phom Houselist Abstract (ba la dep pyndap) bad ia ka layout map. Lada la aiti ia phi palat ia kawei ka blok, leh thik kumjuh ia kata ka blok ruh, kum ia kaba nyngkong. Ia kawei pa kawei ka song kot phin pyndait da ki plastik klip. Ha kawei pa kawei ka song/set kot, buh nyngkong ia ka Houselist Abstract, bud sa ka Houselisting and Housing Census Schedule nangta sa ka layout map. Sngewbha thep ia ki baroh ar-set ha ka pla plastik bad sa aiti ha u Supervisor khnang ba kin nym sniew ne jhieh.

Ka Sertiphiket ba la pyndap bha ia ka kam, bad ka jngniew ia ki tiar ba la pyndonkam/ne khlem pyndonkam. 5.16 Sngewbha pynkhreh ia ka sertiphiket ba la pyndep ia ka kam, bad ai jingkhein ia ki jing

pyndonkam ia ki kot ki sla, kum ia ka phom Houselisting and Housing Census Schedule, ka Houselist Abstract bad ka layout map ha ki ar kopi. Ka specimen kopi jong ka sertiphiket ia u Enumerator la ai ha ka kut ka lynnong (Annexure 5) ynda haba la ioh ia ki kot ki sla ba la pyndap katkum na u Enumerator, u Supervisor un ai ia ka kopi sha u Enumerator hadien ba u la soi kum ka dak ba u la ioh pdiang ia ki kot ki sla. Kumjuh ruh pynkhreh ia ki sertiphiket ar kopi ba la pyndep ia ki kam da u Supervisor ba la pyni ruh ia ki ba la pyndonkam bad khlem pyndonkam bad ia kiba la sniew ne jot. Ynda haba la ioh ia ki Supervisor circle, u Charge Officer un ai ia ka Supervisor’s copy bad la dep soi kum ka dak ban pyni ba la ioh ia ki sla baroh. Ka Specimen copy jong ka sertiphiket na ka bynta u Supervisor la ai ha kaba kut jong kane ka lynnong (Annexure 6).


Top Related