ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

1

పా ాయాంశాం -6

అభ్యయసకు ి కక సవభ్యవాం మరియు స్ాా నిక సాందరాానిి అవగాహన చేసుకొనుట

ర్రాణం 6.0. ప్ర్ిచయం 6.1. అభ్యస౦ా లక్ష్యయలు 6.2. ౩ారతేశంమౌకక మౙరంఘిక-మౙరంసకృ క మర్ియు ౩ామౘర ౮ ైమధ్యత

6.2.1. మత ౮ ైమధ్యత

6.2.2. ౩ామౘర ౮ ైమధ్యత

6.3. మౙరంఘిక ౯రస్ర సమసయలను అ౩ాయసకులు వ మధ్ం ర అర ం సేసుకుంరార

6.3.1. క్రయిాతాక ప్౪ేాయం అభ్యసనక్ర అ౩ాయసకుౠి క్రయిాతాక, ర్రాణాతాక ప్ా౪ేయంమౌకక అవసరం ఉంి.

6.3.2. మౙరంఘిక ౩ాగమౙరామయం 6.3.3. అర వంత౪ ైన కృత్ాయలు 6.3.4. ప్ూరా జ్ఞా ణా క్ర నూతన సమాసార్ర ి సంా చడం.

6.4. సంజ్ఞా ౦ాతాక మక్రసం మర్ియు ౩ావ౦ా ర్రాణం 6.4.1. సంజ్ఞా ౦ాతాక మక్రసం మౌకక ౧ియాజ్ె ిాಗ ంతం 6.4.2. అ౩ాయసకులలో ౩ావ౦ా ర్రాణం

6.5. బో ధ్౦ాధ్యయన ఉప్గమాలు 6.5.1.సూచనల రూప్కలಙన సంక్రಧష్ట బో ధ్౦ాధ్యయన మ మ్గం

6.6. ింహావ లోకనం 6.7. సూచంచబౠిన ప్ఠ౦ాలు మర్ియు ప్ామౙర వనలు 6.8.ప్రరయంశ ము ింప్ా మౙరధ్నలు

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

2

6.0. ప్ర్ిచయం చరి్త,ా భ్ూ ోళస్రం, ర్రజ్ ౯రస్రం, ఆరి్ క౯రస్రం వంరి మౙరమా క ౯రమౙర్ ా లను

తయార సేే్ే మ౩ా రలు, మలక్షన౪ ైన ప్ద్ಖతులు మర్ియు సర్ిహద్ుಖ లను సమర్ి ంసే అవసర్ర ి కమ ి ఉంరాయ గత ప్రరయంశంలో ర ౦ేర ుకు౦ాిర . ఇచున మౙరమా క ద్ృ ిాష్యా ి మాయర లు అర ం సేసుక్ోవౠా క్ర ోహద్ప్ౠే మమధ్ మ౩ా రల నుంౠి ఉప్గమాల మౌకక బహులతాము మరి్యు క్ొ ి సమగ ిమష్యాలను ఉప్రాయయుడు అనువర్ి్ంచవచుు. మమధ్ మౙరమా క౯రస్ర మ౩ా రల నుంౠి స కృత ౦ేప్థయ ప్రాజ్ెకుట లను ిద్ಖప్రచడంలో మాయర లకు సహాయప్డరం కూౠా ర ౦ేర ుకు౦ాిర . ర ఈ ఉప్గమాలను ఆనంించ ౧ిలಧలు ఎలా మౙరమా క ద్ృ ిాష్యా ి అవ రహన సేసుకు౦ాిర్ో క్ొ ి సూచనలు ప్ ంార . ౮ ైమధ్య మౙరమా క సంద్ర్రాలలో ప్రాధ్ క ద్శలో అభ్యసన మరి్యూ మౙరమా క ౯రస్ర బో ధ్౦ాధ్యయన ప్ాక్రయిను ఈ ప్రరయంశంలో మనం చరి్ుాಖ ం. ౩ారతేశం ౮ ైమధ్యతగల భ్ూ . ౮ ైమధ్యతమౌకక ప్ాాన వనర లు, అన ర, జ్ఞ మూలం, మతం, ౩ాష్ వంరిమ అభ్యసనలో క్రಧష్ట౪ ైన ప్రత ా పో్ ిసు్ ౦ాియి. ముఖ్యం ర ప్రఠ౯రలలో అమ అ౩ాయసకులలో ప్జా్ఞమౙరామయరూప్ ప్రసಙరత సులభ్తరం సేసు్ ౦ాియి. ఈ సంద్రాం క్రంిద్ ౮ ైమాయ ి ౌరమంసే మౙరంఘిక ౯రమౙర్ ా ల బో ధ్౦ాభఅభ్యసన మౌకక సూతంా ఉప్మ్ ించడం, బిరంగ చరు మర్ియు మౙరమూిక రణయం సుక్ోవౠా ి సులభ్తరం సేయడం, మౙరమా క ప్రసಙరత మర్ియు ఆలోచనమౌకక బహుళతాం సులభ్తరం సేయడం, బహుళమక్షణల అభినంించుర మర్ియు ౮ ైమధ్య మౙరమా క సంద్ర్రాలక్ర స ంిన ౧ిలಧలమౌకక అభ్యసన సులభ్తరం సేయడం వంరిమ ఉప్రాయయుడు మ మౌ ింసేలా అంచ౦ా౮ేయబడుత్ాడు. 6.1. అభ్యస౦ా లక్ష్యయలు ఈ ప్రరయంశం చిమన తర ౮రత, ర అ అ౩ాయసకులలో మతం, ౩ాష్త్ో ప్రరు మౙరమా క మౙరంసకృ క ౮ ైమధ్యత మౌకక ప్ర ధ్ులు జ్ఞబిత్ా సేయగలుగుత్ార . ఆ ఈ ప్ర ధ్ుల ఆారం ర ౮రర్ి వయక్ర్తా వరణనలను తయార సేయగలుగుత్ార ఇ మౙరమా క మష్యాల౧ ై బహుళమక్షణలను, అ౩ాయసకులలో ప్జా్ఞమౙరామయ రూప్ ప్రసಙరతను అభినంించుర

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

3

ఈ మౙరమా క ౯రస్ర తరగతులలోబిరంగ చరు మరి్యు మౙరమూిక రణయం సేసుక్ోవౠా ి సులభ్తరం సేయగలుగుత్ార . ఉ బో ధ్౦ాభ్యసన ప్కా్రయిలో కథలు, ప్రరలు, ప్ండుగలు, ౩ాష్లు, వయవమౙరయ ప్ద్ಗతులు, సహజ్వనర లత్ోప్రరు మౙర క సంద్ర్రాల మ మ్ ించగలుగుత్ార . ఊ అ౩ాయసకుౠిమౌకక మౙరమా క మౙరంసకృ క ౦ేప్థయం ఉాహరణక్ర మతం, మౙరమా క తరగ , వన ప్మాాణం, తమಧద్ండుాలమౌకక మద్యవంరిమ సూచన ఉప్కరణాలు ర ఉప్మ్ ించగలుగుత్ార . ఎ మౙరమా క ప్రసಙరత మర్ియు ఆలోచనమౌకక బహుళత్ాా ి మౙరమా క ౯రమౙర్ ా ల బో ధ్౦ాభఅభ్యసన మౌకక ప్౩ాావవంత౪ ైన సూతాం ర సులభ్తరం సేయగలుగుత్ార . వ అ౩ాయసకుౠి మౌకక అభివృిಗ ద్శకు సరి్ప్డు ౩ావనలు, మౙరమా ి ి మరి్యు బో ధ్౦ాభ్యసన కృత్ాయలను గుర్ి్ంచగలర . ఐ ౩ావ౦ా ర్రాణా ి సులభ్తరం సేయౠా క్ర మౙర క సంద్ర్రాలు మర్ియు వనర లను ఆారం ర సేసుక్ొ బో ధ్౦ా కృత్ాయల రూప్కలಙన సేయగలుగుత్ార .

6.2. ౩ారతేశం మౌకక మౙరమా క – మౙరంసకృ క మర్ియు ౩ామౘర ౮ ైమద్యత

౩ారతేశం వ మర్ియు మౙరంసకృ క ౮ ైమద్యతగల ఒక అద్ుాత౪ ైన ేశం. జ్ఞ మూలాలు, మత్ాలు మర్ియు ౩ాష్లు మౙరంసకృ క ౮ ైమధ్యంమౌకక ప్ాాన౪ ైన వనర లు. ఎవరి్క్ర ౮రరి్క్ర ప్తా్ేయక వస్ర నమూ౦ాలు, ౩ాష్లు, ప్ూజ్లు, వృతు్ లు, ఆహారప్ారల౮రరుಧ బంధ్ుత్ాాలు గల ాాప్ా 4,653 గుర్ి్ంప్బౠిన సంఘాలుభకమూయ రీలు ేశంలో ఉ౦ాియి. ఇతర లను త్ొల ించౠా క్ర మొగుు చూ౧ే ఆిప్తయ సంసకృతులు కమ ిన ిమన భ్ూములకంరే భినిం ర ౩ారతేశంలో ౮ ైమద్యత పో్ ింప్బడుతుంి. ౮రర్ి ప్తా్ేయక

గుర్ి్ంప్ాలను క్ొనమౙర ించనప్ಙరిక్ర అ౦ేక కులాలు, మ౩ా రలు మర్ియు వర్రు లలో ఒక ప్రాంతంలో ఇతర ౩ా రలలో సహజ్ సంబంాలు౦ాియి. ౩ారతేశంలో రంతర ప్రసಙర కమూయ రీలు ఉ౦ాియి మర్ియు ప్తా్ేయకం ర వనర లు, మలక్షణతలు, స లాలు ప్ంచుక్ోవడం సేత ి ర౪ ైన మౙరంసకృ క సంబంాలను క్ొనమౙర ిసు్ ౦ాిర . ఈ పో్ కడలు ౮రస్౮ర క్ర ౩ార య శమి ౮రరసతాం మర్ియు మౙరంసకృ క ఐకయత మౌకక ప్ాత్ేయక౪ ైన

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

4

నమూ౦ాకు ఆక్రరంను ఇసాుయి. ప్ాముఖ్ మౙరంసకృ క మలక్షణాల ైన ఆహారప్ారల౮రరుಧ , మ౮రహప్ద్ಖతులు, మౙరంఘిక ఆసార్రలు, మౙరమా క సంస , ఆర్ి కవయవస మర్ియు వృ ్ ప్రాంత్ాలను ౮ేర సేసు్ నిరుಧ ప్ర౯ోధ్నలు ౮ లಧౠిసేసు్ నిమ. ింద్ువాలు 96.77 మలక్షణతలు ముిಧ ంలత్ో, 91.19 బౌద్ుಖ లత్ో, 89.99 ికుకలత్ో మర్ియు 77.46 జ్ెైనులత్ో ప్ంచుకుంరు౦ాిర . ముిಧ ంలు 91.18 మలక్షనతలు బౌద్ుಖ లత్ో, 89.95 ికుకలత్ో, జైె్నులు 89.34 మలక్షణతలు బౌద్ుಖ లత్ో ప్ంచుకుంరు౦ాిర . డుయల్ త్ గలు [ST] 96.61

మలక్షణతలు ఇతర ౮ నుకబౠిన కులాలత్ో[OBC], 95.82 ముిಧ ంలత్ో, 91.69 బౌద్ుಖ లత్ో, 91.29 డూయల్ కులాలు[SCS], 88.20 ికుకలత్ో ప్ంచుకుంరు౦ాిర . (K.S.Singh,

1996; www.islamzl.net/pages/Keyissues/Key 3-21.htm.). అం మం ర ఇి మన సంసకృ ధ్ృమకరి్ంప్బౠిన గుర్ి్ంప్ాను అంించన బహువచన సంసకృ ర ౦ొక్రకస ప్ాతుంి. మనం ప్ా రంగంలోను లోతు ర ఆచరణాతాకం ర ఒకర్ిక్ొకర ప్౩ాామతం సేయబౠాా ము.

ర ప్రాంతంలో కులాలుభమౙరమా క సమూహాలు, త్ గలు, ౩ాష్లు, మత్ాలు లేా వృతు్ ల ఆారం ర మౙరంసకృ క ౮ ైమధ్యతను ప్ర్ిశీమంచ ఉంరార . ప్రాంతంలో మభిని మౙరంఘిక సంద్రాం గుర్ించ అవ రహనను అంచ౦ా ౮ేసుక్ోవౠా క్ర కృతయం -1 ఇవాబౠింి.

Table

మతం, కులంభత్ గ, వృ ్ ఆారం ర ప్రాంతంలో లేా ౮ేర్ే ఎకకౠ ైన మౙరంఘిక సమూహాల ౧ేర భకమూయ రిలు మర్ియు ప్ా ా లక్షణాలు ౧ేర్కకనంౠి. క్ోసం ఒకరి సేయబౠింి. మౙరంఘిక సమూహం ప్రాధ్ క లక్షణాలు A

B

C

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

5

ప్ాేశంలో లేా మరె్కకడయి౦ా ఉమాౠి మౙరంసకృ క లక్షణాలు వస్ర ారణ, ఆహాలప్ారల౮రరుಧ , ౩ాష్ గల మౙరంఘిక సమూహాలుభకమూయ రీలను గుర్ి్ంచ ప్ా సమూహా క్ర వయ ర్ేకం ర ఆ లక్షణాలను ౮రయఖ్ాయ ంచంౠి. మౙరంఘిక సమూహం ప్రాధ్ క లక్షణాలు A

B

6.2.1. మత౮ ైమధ్యత

మత౮ ైమధ్యత శత్ాబాಗ లు ర ౩ారతేశ జ్౦ా౩ా మౌకక లక్షణాలను రాచంచంిే్. భ్ూ ద్ వాని ౮ ైమధ్యత కంరె బహు౯ర మర్ింత ఎకుకవ మత్ాల మౌకక ౮ ైమధ్యత

౩ ేా్రతేశంలో వాంి. ింద్ూయిజ్ం,బుిಖజ్ం,జ్ెై జ్ం మర్ియు ిక్రకజ్ంలకు ౩ారతేశం ఊయల ఐనప్ಙరిక్ర ,ఇమౙరಧ ం మతం సాలాక్రలం నుంౠిే్ ఉ క్ర కమ ి వాంి. అలా ె ౠాయిజ్ం, క్రిిటయా రి మర్ియు బహుయిజ్ం కూౠా ౮రర్ి అనుచర లను ౩ారతేశంలో

కమ ిఉ౦ాిర . అిక్రర్ిక ర్రష్ట ామతం వీ ౩ారతేశంలో లేద్ు క్ర ౮ేడుకలు, ప్ండుగలు, ర యాతలాు, కురుంభ్ మత మౙరంప్ాాయాలు మొద్ల ైన ౮రరిాార్ర ౩ార యుౠి ై ంిన మతం మతం ఒక క్ేంీాయ ప్రతనాు పో్ ిసు్ ంి. మతం ప్శ్చుమంలో మర్ియు ౮రస్వం ర

మొత్ం జ్౦ా౩ాత్ో పో్ మే్ మతం ౩ారతేశంలో సాలా వంా ర ప్ర్ిగణ ంచబడుతుంి. 2001

జ్౦ాబా ల కకల ప్కా్రరం, ౩ారతేశం 81% ప్జా్లు ింద్ువాలు ిమన౮రర ఇతర మత్ాసార్రలకు కరుట బౠి ఉని౮రర . ప్రిటక-1 చూడంౠి . జ్ముా మర్ియు క్రశీార్ తప్ಙ ిమన ప్ాాన ర్రమౘరట ా లలో ింద్ువాలే ౧ ద్ಖ సంఖ్యలో ఉ౦ాిర . జ్ఞ యం ర, ముిಧ ంలు

అ ౧ ద్ಖ మత సమూహం. ిమన అ ి మత సమూహాలు కమి సుకు౦ాిర .

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

6

Table -1

మత కమూయ రీ సేత ౩ారతేశ జ్౦ా౩ా (Census: 1961-2001)

మత Percentage of population

కమూయ రీ 1961 1971 1981 1991 2001

ింద్ువాలు 83.5 82.7 82.6 82.4 80.5

ముిಧ ంలు 10.7 11.21% 11.4 11.7 13.4

క్ెరైస్వాలు 2.4 2.6 2.4 2.3 2.3

ికుకలు 1.8 1.9 2.0 2.0 1.9

బౌద్ుಖ లు 0.7 0.7 0.7 0.8 0.8

జ్ెైనులు 0.5 0.5 0.5 0.4 0.4

ఇతర లు 0.4 0.4 0.4 0.4 0.6

౧ేర్కకనబడ మత్ాలు - - - - 0.1

Sources: (i) Census of India, Series I, India, Part II C; (ii)Census of India

1981, Series I, paper 3 of 1984; (iii) Census of India Series I, Paper I of 1995

(Religion); (iv)Census of India 2001. The first report on religion data

౩ామౘర ౮ ైమద్యత

౩ాష్ అ౦ేి జ్౦ా౩ామౌకక ఒక ప్ాాన౪ ైన లక్షణం. బహుళ ౩ామౘర, బహుళ జ్ఞ కమ ిన ౩ారతేశం లాంరి ేశంలో ీ క్ర కప్ಙ ఔచతయం మర్ియు ప్రాముఖ్యత కమ ిఉంి. ౩ాష్ అ౦ేి ౮ ైమధ్యత మౌకక ఒక ముఖ్య౪ ైన వనర . ాాప్ా 325 ౩ాష్లు మర్ియు 25

మప్ాలు ౮రడుకలో ఉ౦ాియి. ఈ ౩ాష్లు అే మధ్ం ర మప్ాలు మమధ్ ౩ామౘర కురుంబాలనుంౠి ఉద్ామంసాయి. ఇంౠో ఆరయన్, రిబెరో బరాన్, ద్మాౠియన్, ఆమోౙట ా వియారిక్, అండమ స్, ౪ రిక్, ఇంౠో ఇర్ర యన్, ై౦ో రిబెరిన్ మర్ియు ఇంౠో యూర్ో౧ియన్ లే క్రకుంౠా ౮ేల సంఖ్యలో మాండమక్రలు క సం 65% కమూయ రీలు ిాబాీయులు. సాలా ిర్ిజ్న కమూయ రీలు బహుళ ౩ాీయులు http:www.indianchild.com/Indian=languages.htm). అ౦ేక మాతృ౩ాష్లు

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

7

మౙరంసకృ క వయక్త్కరణలు మర్ియు భినితాం మౌకక ముఖ్య ఉప్కరణాలు ిా౩ామౘర౮రద్ం ాార్ర ౩ామౘర సంబంాలు మౙరంఘిక మర్ియు మౙరంసకృ క సంకరಫణకు ప్ాాన ౮రహనం.

కృతయం-2

1. మమధ్ ౩ాష్లు మారాಧ ౠే ప్రఠ౯రల మౌకక సుమార ౧ిలಧల సంఖ్య జ్ఞబిత్ా తయార సేయంౠి. సా౩ాష్లు మాయర ల సంఖ్య

అ]

ఆ]

ఇ]

2. ఇంరి ౩ాష్లలో త్ేౠా వలಧ మాయర లత్ో మారాಧ ౠేరప్ాడు వ౮ ై౦ా సమసయలు ఎద్ుర్కకనిరಧయిత్ే ౮రరి ౮రయఖ్ాయ ంచంౠి.

6.3. మౙరంఘిక౯రస్ర సమసయలను అ౩ాయసకులు వ మధ్ం ర ఎద్ుర్కకంరార

సమాజ్ం లో మానవాల మర్ియు మానవసమూహాల మౌకక మౙరారణ మర్ియు మ౮ేచ౦ాతాక అవ రహనను అభివృిಗ సేయడ౪ే మౙరమా క౯రస్ర లక్షయం ర వాంి. ౮రర స ిట వనంలో మానవ ప్వార్న గుర్ించ మర్ియు సమాజ్ంలో ౮రర్ి ధ్ుామకరణ ఆార్ిత ప్ర్ిశీలన గుర్ించ అంచ౦ా౮ేమౙర్ ర . ఉా.క్ర ఒక ౧ిలಧ౮రడు అతడుభఆ౪ , ప్ర్ిసర్రలు, ౮ేర్ేార ద్ుసు్ ల నమూ౦ాలు, ఆహారప్ారల౮రరుಧ మర్ియు మత్ాసార్రలు, కురుంబ సభ్ుయలత్ో, త్ోరి౮రరి్త్ో, ఉప్రాయయులత్ో, కురుంబంలో, ప్రఠ౯రలలో, అేమధ్ం ర సంఘంలో సంకరಫణ జ్ర్ి౧ినప్ాడు ౮ేర్ేార ద్ుసు్ ల నమూ౦ాలను, ఆహారప్ారల౮రరಧను మర్ియు మత్ాసార్రలను గమ ంచ అతడుభఆ౪ ప్ర్ిసర్రల గుర్ించ సాంత అవ రహనను రి్ాంచుకుంరార . అవ రహన ప్కా్రయిక్ర సంబంించ వ౯రస్రం మరి్యు మౙరంఘిక౯రమౙర్ ా లు

ఒకే్లా వా౦ాియి. మౙరంఘిక౯రస్రం మౌకక వరణన, మవరణ మరి్యు అంచ౦ా వంరి

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

8

మౙరంఘిక౯రమౙర్ ా ల మౌకక ప్రాథ క ఆంోళనలను ప్ర్ిష్కర్ించౠా క్ర కూౠా అభ్యసన మౌకక ప్రాథ క సూత్ాాలు వర్ి్మౙర్ యి. మభిని ప్రాంత్ాలలో మానమజ్ఞా న ౯రస్రం మౌకక త్ాజ్ఞ ప్రి్౯ోధ్న, మౙరంఘిక౯రస్రంత్ో ప్రరు మమధ్ మ౩ా రలలో అభ్యసన ప్కా్రయిలో క్ొిత్ ఆలోచనలు ఇచుంి. ఫమతం ర ఈర్ో ప్రఠ౯రలలో మష్యప్ణాాళిక మర్ియు బో ధ్న మార తు౦ాియి. ఈ మార తుని ద్ృమౘరట ంతంలో కంఠస ం, ౠిలా్, మౙరధ్న వంరి ౮రరి కంరె ఎకుకవ ర అవ రహన౧ ై ద్ృిట ౧ రటౠా క్ర ర ఒక ఉప్రాయయుడు ర ఉప్రాయయ క్ేంీకాృతం ర క్రకుంౠా అ౩ాయసక క్ేంీకాృతం ర మారవమిన అవసరం వాంి. ప్రఠ౯రల మౌకక అ౩ాయస ప్ర్రయవరణాలను రూప్ ంించౠా క్ర ౦ాలుగు మస్ృత గుర్ి్ంప్ా ప్ ంిన సూత్ాాల౧ ై మన చరును ప్రారంభిాಖ ం.

అ]అ౩ాయస ప్ర్రయవరణా క్ర మాయర లను క్రయిాశీల అ౩ాయసకులు ర ఉండడం అవసరం ఆ]ఇతర మాయర లత్ో సహకర్ించౠా క్ర ఇ]అరಗవంత౪ ైన కృత్ాయలలో ౩ాగమౙరామయం క్రవౠా క్ర ఈ] ప్ూరా జ్ఞా ౦ా క్ర నూతన సమాసార్ర ి సంా ంచౠా క్ర సూచనలను రూప్కలಙన సేి తాార్ర మాయర ల అభ్యసనను సులభ్తరం సేయౠా క్ర ఈ సూత్ాాలను ర ప్ర్ిగణలోక్ర సుక్ో౮రమిన అవసరం వాంి. ర్రబో యిె మ౩ా రలలో ఈ సూత్ాాలు మప్ాలం ర చర్ిుంచబౠాా యి. 6.3.1. క్రయిాశీల ప్ా౪ేయం అ౩ాయసకుౠిక్ర క్రయిాశీలక, ర్రాణాతాక ప్ా౪ేయం అభ్యసనం నంద్ అవసరం.

ప్రఠ౯రలలో అభ్యస౦ా క్ర మాయర లక్ర శది్ಖ , ప్ర్ిశీలన, జా్౧ి్ , అవ రహన, లక్ష్యయలను వరಙరచుక్ోవడం, ౮రర్ి సాంత అభ్యసనంలో బాధ్యత ఊించుక్ోవడం అవసరం. ఈ సంజ్ఞా ౦ాతాక ౦ ైప్ాణాయలు అ౩ాయసకుౠి మౌకక క్రయిాశీల ప్౪ేాయం, మగిం లేకుంౠా అభివృిಖ స ంద్వా. ప్రాథ క ద్శలో, సహజ్ మర్ియు మౙరంఘిక ప్ర్రయవరణం గుర్ించ అవ రహన ౧ ంప్ ంించౠా క్ర త్ోడಚౠే కృత్ాయలలో మగిమ౮రామ. ఈ ద్శలో అవ రహన ప్రాయనం కంరే ఎకుకవ ర ప్ర్ిశీలన, ద్ృమౘరట ంతం౧ ై ఆారప్ౠి వాంరుంి. ఈ ద్ృమౘరట ంత్ాల మాయర ల

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

9

మతం మౌకక ౩ౌ క, వ, మౙరంఘిక మర్ియు మౙరంసకృ క అం౯రల నుంౠి సుక్ో౮రమిన అవసరం వాంి. ఈ ద్శలో ౦ ైప్ాణాయలు అన ర ప్ర్ిశీలన, గుర్ి్ంప్ా, వర్గుకరణ వంరిమ ఒక క్రయిాశీల అ౩ాయసకుౠి ర మారౠా క్ర ముఖ్య౪ ైనమ.

ప్రాథ క్ోనిత ద్శలో, మౙరంఘిక౯రస్ర మష్యాలు చరి్త,ా భ్ూ ోళ౯రస్రం మరి్యు ఆరి్ క౯రస్రం నుంౠి సంగిించబడత్ాయి. ఈ ద్శలో మాయర లకు ౧ేద్రి్కం, రక్షర్రసయత, బాలక్రర్ిాక వయవస , కుల౮రద్ం, ప్ర్రయవరణ క్రలుష్యం వంరి సమసయలను అ౦ేాించ, అవ రహన సేసుక్ోవౠా క్ర త్ోడಙౠే అం౯రలను ఉాా రింసామ. కనుక ప్రాథ కద్శలో ఒక మౙరంఘిక౯రస్ర ఉప్రాయయుౠి ర కే్వలం మాయర ల సమక్రమన సమసయల మౌకక ప్ర్ిశీలన, త్ాా ాకరణ identification), వర్గుకరణ, ౮రయఖ్ాయనం వంరి ౦ ైప్ాణాయలను ౧ ంప్ ంించడంలో గల స౮రళನను ఎద్ుర్ోకవడం మాతా౪ే క్రక, ౩ాష్, గణ తం వంరి ఇతర మష్యాల బో ధ్నలో ౮రర్ి స కృతం సేయవల ను. ఈ ౦ ైప్ాణాయలను ౦ేర ుక్ోవౠా క్ర మాయర లకు త్ోడಙౠే క్ొ ి సలహాలు క్ోసం క్రంిద్ ఇవాబౠాా యి.

తరగతిగది / పాఠశాలలో

ఎకుకవ సమయం ిరియాతాక అ౩ాయసకులు ర మాయర లు వాంౠే స ి౮ే౯రలను ౮రర్ించంౠి.

మాయర లకు అనుభ్వ ప్ూరాక కృత్ాయలు ప్మా్ రలు, ప్ర్ిశీలనలు, ప్ర్ికలಙనలు మొ.మ అంించంౠి.

తరగ గి చరులలో మర్ియు ఇతర సహక్రర కృత్ాయలలో మాయర ల ౩ాగమౙరామాయ ి పో్ా తిించంౠి.

వసు్ ప్దా్రಪన౯రల, జ్ంతు ప్దా్రಪన౯రల, మౙరంక్ే క మాయ క్ేంాాలు వంరి ౮రరిక్ర ప్రఠ౯రల సంద్రಪనలను పో్ా తిించంౠి.

వ ౦ేర ుక్ో౮రమ మర్ియు ఎలా ౦ేర ుక్ో౮రమ అ౦ే ౮రరి గుర్ించ మాయర లు క్ొ ి రణయాలు సుక్ొ౦ేలా అనుమ ంచంౠి.

౮రర్ి ప్ూర్రానుభ్వం, ఆసకు్ లు మర్ియు అభిలాశత్ో ి రం ర వాంౠే అభ్యసన లక్ష్యయల సూ ాకరణలో మాయర లకు త్ోడಙడంౠి.

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

10

కృతయం-3

మౙరంఘిక౯రస్ర మష్యాల అభ్యసనలో మాయర ల మౌకక క్రయిాశీల ప్౪ేాయా ి ౧ ంచౠా క్ర ర రాింసే క్రరయకిమంభకృతయం ౧ేర ర్రయంౠి.

తరగ గి ఆార్ిత కృత్ాయలు తరగ గి బయర కృత్ాయలు

కృతయం-4

బో ధ్౦ాభ్యసన ప్కా్రయిలో మాయర ల క్రయిాశీల ప్౪ేాయం క్ోసం ర ఎనుికుని వ౮ ై౦ా మూడు మౙరంఘిక౯రస్ర అం౯రల కృత్ాయలుభఅభ్యస౦ా స ి౮ే౯రలను సూచంచంౠి. అం౯రలు కృత్ాయలుభఅభ్యసన స ి౮ే౯రలు 1.

2.

3.

ప్రాథ కం ర అభ్యసన ఒక మౙరమా క ప్కా్రయి మర్ియు ప్రఠ౯రల మౌకక మౙరంఘిక వన ౩ాగమౙరామయం అ౦ేి అభ్యసన ప్కా్రయికు కే్ంద్ాం.

తమಧద్ండుాలు తమ ౧ిలಧలత్ో ప్రసಙర సం౩ాష్ణ జ్ర్ి౧ినప్ాౠే మౙరమాజ్క ప్కా్రయిలో ౩ాగమౙరామయం మొద్లవాతుంి. ఈ సంబాష్ణ ాార్ర సమాజ్ం మౌకక ప్౩ాావవంత౪ ైన సభ్ుయలు ర మారౠా క్ర క్రవమిన ప్వార్నను ౧ిలಧలు సంప్రించగలుగుత్ార . లా౮ ోిక [1978] ప్కా్రరం ౮రర ౧ ర్ి ిన కమూయ రి లో సభ్ుయల మౌకక క్రరయకలాప్రలు, అల౮రరుಧ , ప్ద్జ్ఞలం మర్ియు అభిప్రాయాలను అంతర్గుకర్ించడం సేత ౧ిలಧలు

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

11

౦ేర ుకుంరార . ఫలవంత౪ ైన సహక్రర ౮రత్ావరణా ి మౙర ౧ించడం అ౦ేి అభ్యసనలో ముఖ్య౪ ైన ౩ాగం. ఒక సం౩ాష్ణా ప్ూరా ౮రత్ావరణంలో అ౩ాయసకుడు జ్ఞా నం మర్ియ ౦ ైప్ాణాయలను సంప్రించౠా క్ర త్ోడಙౠేలా మౙరంఘిక ౯రస్రంలో బో ధ్౦ాభ్యసన ప్ాక్రయి రూప్ ంింప్బౠామ. ఉప్రాయయులకు మర్ియు మాయర లకు కమి ౦ేర ుక్ోవౠా క్ర ఇి ఒక అవక్రశం ర కనప్ౠామ. సమూహ ప్ , ౮రద్నలు మర్ియు చరులోಧ ప్రలగు నౠా క్ర సమాసారం మౌకక బిమ నుంౠి మారడం అవసరం. ఈ అభ్యసనక్ర ఈ ఉప్గమం ఉప్రాయయులు మర్ియు అ౩ాయసకులు ఇద్ಖర్ి మౙరమా క ౮రస్మకతకు స వం ర ఉంచుతుంి. క్రంి సూచనలు మౙరంఘిక ౯రస్ర ౩ాగమౙరామయంలో బో ధ్౦ా అభ్యసన ప్కా్రయి తయార్గక్ర కు సహాయం సేయగలవా. సమూహాలలో ప్ సేయౠా క్ర మాయర లను క్ేరాయించ

శ్చక్షకుౠి రభసమనాయకర్ ర ప్రతనాు ఊించుక్ోంౠి. వనర లు ప్ంచుక్ొనబౠే సోర సమూహ క్రరయ స లాలత్ో ప్రరు తరగ

౮రత్ావరణా ి సృిటంచంౠి. ఒకర్ిత్ో ఒకర ఎలా సహకర్ించుక్ో౮రలో మాయర లకు బో ించంౠి. ౮రర్ి అభిప్రాయాలను వయక్త్కర్ించౠా క్ర మర్ియు ఇతర మాయర ల ౮రద్నలు

మ౯లಧించౠా క్ర, మాయర లు ఒకర్ిత్ో౦ొకర సంప్ాించౠా క్ర ప్ర్ిి తులను సృిటంచంౠి.

ప్రఠ౯రలను కమూయ రీత్ో మస్ృతం ర అనుసంా ంచంౠి. ఉాహరణక్ర మాయర లను రిమంనుంౠి సమాసారం, ఆహారప్ారల౮రరుಧ లేా మద్ుయతు్ మ మ్గం గుర్ించ ేకరణలో మగిం సేయడం.

మౙరమా క సమసయలు ఉాహరణక్ర వరకరిం, జ్౦ా౩ా ౧ ర గుద్ల, బాలయ మ౮రహాల౧ ైన చరుభసం౩ాష్ణ, ౮రద్ ప్ా ౮రద్నలు వర్రಙరుసేయంౠి.

మౙర క వనర ల వయకు్ లు, ప్ాజ్ఞ క్రరయకర్లు ఉా కళాక్రర లు, పో్ స్ట మాన్, బాయంకు అిక్రర లు, ప్ో మసు అిక్రర లు, ర్ెరతులత్ో మాయర ల మౌకక చరులను వర్రಙరు సేయంౠి.

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

12

మౙరమా క ప్కా్రయిలో ౧ిలಧలమౌకక ౩ాగమౙరామయంక్ర సంబంించన ఒక సంఘరన క్రంి ౧ రెట – 2 లో ఇవాబౠింి. ౧ రెట – 2 ఒౠి౯ర బాల మలేఖ్ర లు

లాಧ సరా శ్చక్ష్య అభియాన్, క్ోర్రప్ాట్ ఒౠి౯ర , UNICEF ౩ాగమౙరామయం మర్ియు people’s Group for Children’s Development (PGCD) – ౧ిలಧలత్ో మర్ియు సంబంించన సమసయలత్ో ప్ సేసు్ ని ఒక ప్ౌర సమాజ్ం సమూహం సేత 2005లో బాల మలేఖ్ర ల ప్ర్ికలಙనను ప్రారంభింసార . క్ోర్రప్ాట్ లಧలో 10 ప్రాధ్ క ప్రఠ౯రలలోಧ 100 మంి ౧ిలಧలమౌకక శ్చక్షణత్ో ఈ ప్ర్ికలಙనమొద్లు౧ రటబౠింి. 2010 చవర్ిక్ర ఇి లాಧ ౮రయప్్ం ర 600 ప్రఠ౯రలలనుంౠి 6000 మంి ౧ిలಧమి ౩ాగమౙరామయం సేింి. బాల

మలేఖ్ర లు ౮రర్ి చురటట ఉని ప్జా్లత్ో కమి ప్ర్రయవరణం, మద్య, ఆర్ోగయం మర్ియు అభివృిಗ వంరి సమసయలను ప్ర్ిశీమమౙర్ ర . ఈ అం౯రలను గమ ంచ ౮రర ౮రర్ర్ ప్ ాక ’అంకుర్ోదా్ం’, ర్రష్ట౮ారయప్్ం ర ప్చాుర్ింప్బౠిన ’అనుప్మ్ భ్రత్’ అ౦ే ఒౠియా ినప్ ాకాార్ర మర మారాಧ డత్ార . ౮రరి్ , ౮రరి్ తమಧద్ండుాలను, ౮రరి్ సంఘాలను, ౮రరి్ రిమా ి ప్౩ాామతం సేే సమసయల౧ ై ప్ర్ిశీమంసేలా, ప్ాశ్చింసేలా కనబడుత్ార . ౮రర ఆర్ోగయకర౪ ైన ప్వార్నను ఆచర్ించవచు మర్ియు ౮రర్ి సంఘంలో సమర వంత౪ ైన సమాసార ప్మాౙరరకర్లు మర్ియు ప్ా ి మార్రుర క్ష్ేతపా్ర్ిశీలన ౮ ళನౠించంి.

కృతయం – 5

మౙరంఘిక౯రస్ర బో ధ్న మౌకక సంద్రాంలో మౙరమా క ౩ాగమౙరామయంను సులభ్తరం సేే వ ైన కృత్ాయ ి ర రాింసార్ర అవాను ఐత్ే,క్రంిి మవర్రలు ఇవాంౠి. కృతయం మౌకక రకం భ౧ేర కృతయం మౌకక మవర్రలు 1.

2.

3.

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

13

కృతయం-6

X మర్ియు ’y అ౦ే ౧ేర ಧ గల ఇద్ಖర మాయర లు సమాజ్ంలో మంగ సమసయల గుర్ించ చరులో ప్రలగు ౦ాిర . మంగసమానతాం క్ర x మొగుు చూ౧ిత్ే, yా క్ర వయ ర్ేకం. ఒకర్ిక్ొకర్ి అభిప్రాయాలను ప్ా బింబింసేల సం౩ాష్ణ రూప్ంలో చరు తయార సేయంౠి.

6.3.3. అర వంత౪ ైన కృత్ాయలు జ్ మతంలో ఉప్మ్గకరం ర వాంరట మౙరంసకృ కం ర సముచత౪ ైనమ ర ౩ామసు్ ని క్రరయకలాప్రలలో ప్రలగు నిప్ాౠే ౧ిలಧలు ఉత్మం ర ౦ేర ుకుంరార . సాలా ప్రఠ౯రల కృత్ాయలు అర వంతం ర ఉండవా. మాయర లు ౮రరి అర ం సేసుక్ోలేర , ౮రరి ఉేಖశయం, ఉప్మ్గం త్ లుసుక్ోలేర . క్ొ ిమౙరర ಧ ప్రఠ౯రల కృత్ాయలు అర వంతం ర ఉండవా ఎంద్ుకంరే మౙరంసకృ కం ర త ినమ క్రవా. మనేశంలో సాలా ప్రఠ౯రలలలో మభిని సంసకృతుల నుంౠి వచున ౧ిలಧలు కమి అభ్యిసు్ ంరార . ఆచరణలో, అల౮రరಧలో, మౙరంఘిక ప్రతాలు మొ ౮రరిలో అభ్యసన ప్౩ాామతం సేే మౙరంసకృ క వయత్ాయమౙరలుంరాయి. క్ొ ిమౙరర ಧ ఒక మౙరంసకృ క సమూహా క్ర స ంిన మాయర ల క్ోసం గల అర వంత౪ ైన కృత్ాయలు మర్ోక మౙరంసకృ క సమూహా క్ర స ంిన మాయర లకు అర వంతం క్రకపో్ వచుు. కృతయం-7

ప్రఠ౯రల ౧ిలಧల మౙరంసకృ క ౮ ైమధ్యత మౌకక ఒక ద్ృమౘరట ంతంను తయార సేయంౠి. రం రలు లక్షణాలు 1. ౩ాష్

2. మతం 3. ఆహారప్ారల౮రరుಧ 4. మౙరమా కవరుం 5. మౙరమా కప్రతలాు 6. ప్ండుగలు

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

14

వయకు్ లు సంద్రాంలో ౦ేర ుకుంరార . ౧ిలಧ౮రౠి మౌకక మౙరమా క వరుం మర్ియు మౙర క ౮రత్ావరణం అభ్యసన జ్ర్ి ే ప్రాథ క సంద్ర్రా ి రూప్ ంిమౙర్ యి. ౧ిలಧలను తమ తరగ లోక్ర ిక్ెళిನ చురటట వాంౠే ప్పా్ంసా ి ప్ర్ిశీమసూ్ , అనుభ్మసు్ ని స రుಧ , ప్క్షులు, ప్ండుಧ , ప్ండుగలు, సంప్ాాయాలు మొ ౮రరి జ్ఞా నం మౙరంఘిక౯రస్ర అవ రహన, అభ్యసనక్ర ఆార్ర ి అంిమౙర్ యి

ప్రామాణ క౪ ైన సంద్రాంలో ౮రర్ి ఉంచడంసేత ర మర్ి ి అర వంత౪ ైన బో ధ్౦ాభ్యసన కృత్ాయల తయార సేయగలర . ౮రస్మక మతంలో రాించబౠే భఉప్మ్ ించబౠే కృతయం ప్రామాణ క సంద్ర్రా క్ర ఉాహరణ. ఉా ”మన ప్ర్రయవరణం” అ౦ే ప్రఠంను ప్రారంభించౠా క్ర ముంద్ు ర మాయర లను ప్రఠ౯రల ద్గుర్ోಧ బయరిక్ర ిక్ెళళನచుు. ర ి వసేుప్ాడు ౮రర ప్ర్ిశీమంచన ప్రాణంవాని, ప్రాణంలే వసు్ వాలను

జ్ఞబిత్ా ర స ప్ಙమ అడగవల ను. మర్కక ఉా లో మౙర క కళాక్రర లుభశ్చలಙక్రర లను ప్రఠ౯రలక్ర ఆహాా ంచ మాయర ల ముంద్ు ౮రర్ి ప్ ప్దా్ర్ిಪంచమ౦ామ మర్ియు ౮రర్ి క్రర్రా ౦ాలను సంద్ర్ిಪంచౠా క్ర అనుమ ౮రామ.

కృతయం-8

1. మౙరంఘిక౯రస్ర బో ధ్నక్ర ఆార్రలు ర ఉప్మ్గప్ౠే చురుట వాంౠే మౙర క వనర లు [వసూ్ వాలు, జ్ంతూవాలు, ని] జ్ఞబిత్ా ర్రయంౠి.

2. అభ్యస౦ా వనర ర వాప్మ్గప్ౠే చురటట వాంౠే మౙర క సంస లను [పో్ మౙరట ౨ీస్] త్ లಙంౠి మర్ియు అమ ఎలా అభ్యస౦ా వనర ర ఉప్మ్గప్ౠా్ మ్ మవర్ించంౠి.

3. మౙరంఘిక౯రస్ర అవ రహనక్ర ప్రాముఖ్యత కమ ిన మౙర క ప్ండుగల ౧ేర ಧ ర్రయంౠి. 4. మౙర కం లో మౙరంఘిక౯రస్ర బో ధ్న సమయంలో ఉాహరణ ర వాప్మ్గప్ౠే

వయకు్ ల మౌకక కృత్ాయల జ్ఞబిత్ా ర్రయంౠి. [వంరస ర కు ేకరణ, సేప్లు ప్రుట ర].

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

15

6.3.4.ప్ూరాజ్ఞా ౦ా క్ర నూతన సమాసార్ర ి సంా ంచంౠి ఇంతకుముంద్ు వ అవ రహన సేసుకు౦ాిం మర్ియు మశాింసాం అ౦ే ా ౧ ై ఆారప్ౠి నూతన జ్ఞా నం రి్ాతమవాతుంి. ౮రరి్క్ర అంించన మౙరమా ి ిమరి్యు కృత్ాయల ఆారం ర అ౩ాయసకులు ఉ క్రలో ఉని ఆలోచనలక్ర క్ొత్ ఆలోచనలను అనుసంా ంచడం సేత ౮రర్ి సాంత ప్ర్ిజ్ఞా ౦ా ి చుర కు ర ర్ిాంచుకు౦ాిర . ప్ూర్ి్ ర త్ మయ ా అర ంసేసుక్ోవడం లేా అభ్యించడం క్ొంతమంిక్ర మౙరధ్యం క్రద్ు. సే లో ఉని ప్ అర ంసేసుక్ో౮రలంరే క్ొంత ప్ూరాజ్ఞా నం అవసరం. ఉా క్ర ”ప్జా్ఞమౙరామయం”అ౦ే అంశంను అవ రహన సేిక్ొనౠా క్ర కు త్ మిన కథలను ౮రడవచుు [లేా] మాయర లను ప్ల ಧ సభ్భ రిమసభ్ను ప్రి్శీలంచౠా క్ర ికె్ళನవచుు. అేమధ్ం ర ’ర౮రణావయవస ’ అ౦ే అంశం అ౩ాయసకులు అర ం సేసుక్ోవౠా క్ర త్ోడಙౠా క్ర ర ర౮రణావయవస చత్ాాలను [లేా] మౠిమ్ ప్దా్రಪనల ఉప్మ్ ించవచుు. మౙరంఘీక ౯రస్ర ప్రఠయ ప్ాస్కం నుంౠి మష్యాలు వరి్ణంసేలా మరి్యు మాయర ల మౌకక ప్ూరా జ్ఞా నంకు సంబంించన మర్ిక్ొ ి ఉాహరణలను ద్యసేి ౧ేర్కకనంౠి.

కృతయం – 9

మౙర క సంద్రాంలో ఉత్మ బో ధ్నకు ప్రాధ్ క మౙరంఘిక ౯రస్ర ప్రఠయప్ాస్కంనుంౠి అం౯రలను ఎంచుక్ొ కథ, సంఘరనలు, మవరణ, ద్ృశయ శవిణ ప్దా్రಪన, బృంద్క్రరయం, ప్శాి- సమాానం మొద్లగు౮రరి ప్రం ర ౧ిలಧల మౌకక ప్ూరా జ్ఞా నంకు సంబంించ ౧ేర్కకనంౠి. అంశం మౌకక ౧ేర ౧ిలಧల మౌకక ప్ూరాజ్ఞా నం నుంౠి ఇచున సూచన

ప్జా్ఞమౙరామయం i. ౧ిలಧలను ప్ల ಧ సభ్భ రిమసభ్ ప్రి్శీమంచౠా క్ర అనుమ వాడం [లేా]

ప్ల ಧ సభ్భ రిమసభ్ మౌకక మౠిమ్ ప్దా్రಪన

ii. ప్జా్ఞమౙరామయ సూత్ాాలను వర్ిణంసేలా ప్శాి-సమాా౦ాలు అనుసర్ిసూ్ కథ ౮రయఖ్ాయ ంచంౠి.

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

16

సే లోఉంౠే ప్ క్ర ప్ూరా జ్ఞా నంను సంా ంచా క్ర మాయర లకు త్ోడಙౠే క్ొ ి సలహాలు క్ోసం క్రంద్ ఇవాబౠాా యి. ప్రఠం ప్రారంభించౠా క్ర ముంద్ు మాయర లు అవసర౪ ైన ప్ూరా జ్ఞా నం కమ ి

ఉ౦ాిర రూౠీప్ర చుక్ోవౠా క్ర ప్రఠం మౌకక మష్యంను చర్ిుంచంౠి. తరచు ర మాయర లమౌకక ప్ూరా జ్ఞా నం అసంప్ూర్ి్ ర ఉంరుంి లేా తప్ాಙడు

నమాక్రలు, ద్ురభిప్రాయాలు ఉంరాయి. క్రవాన, మాయర లమౌకక ప్ూరా జ్ఞా నంను మప్ాలం ర మసార్ించంౠి. అంద్ువలಧ తప్ాಙడు నమాక్రలు ద్ురభిప్రాయాలు గుర్ి్ంప్బడత్ాయి.

౮రర మౙ ంతం ర స౦ాిహక ప్నులు సేయమ మాయర లకు స ప్ಙంౠి. బో ింప్బౠిన అంశం మర్ియు ౮రర్ిక్ర ఇంతకుముంే త్ మిన ా మద్య

సంబంధ్ం చూడౠా క్ర మాయర లకు త్ోడಙౠే ప్శాిలను అడగంౠి. జ్ఞా నం మౌకక అనుసంా౦ా ి కమిశ్చక్షణలో బయరిక్ర త్ చుుక్ోంౠి. మౙరంఘీక సమసయల౧ ై సం౩ాష్ణ, చరు, ౮రద్నలు, ప్శాిలను పో్ా తిించంౠి.

6.4. సంజ్ఞా ౦ాతాక మక్రసం మర్ియు ౩ావ౦ా ర్రాణం మౙరంఘిక ౯రస్రం మౌకక మష్యాలు చరి్త,ా భ్ూ ోళ౯రస్రం,ర్రజ్ ౯రస్రం మరి్యు

ఆరి్ క౯రస్రం వంరి మ౩ ేా్ రల నుంౠి బయరప్డామ. ఉా క్ర మౙరమా కవరుం, జ్౦ా౩ా, సంసకృ , అభివృిಗ , ప్ర్రయవరణం, మ మ్గం వంరి ఈ మ౩ా రల ౩ావనలను సಙష్టం ర తనలో ఇముడుుకునిమ.ఈ ౩ావనల ి కృత్ాయలలో, అనుభ్వంలో,ఉాహరణలో మాయరి్ మగిం ాార్ర రూప్ ంింప్బౠాా యి. మౙరంఘిక౯రస్ర బో ధ్న ఈ మజ్ఞా ల౧ ై, ౧ేద్రి్కం, రక్ష

ర్రసయత, జ్౦ా౩ా ౧ ర గుద్ల, కముయ జ్ం వంరి మౙరంఘిక సమసయల అవ రహనక్ర ప్రాథ క్రల ైన ప్ర్ిశీలన, త్ాాతాక్తకరణ, వంరి అ౩ాయసకుల మౌకక సంజ్ఞా ౦ాతాక ౦ ైప్ాణాయల అభివృిಗ౧ ై ఆారప్ౠివాంరుంి. సంజ్ఞా ౦ాతాక ౦ ైప్ాణాయల మక్రసం క్ొ ి ద్శలను అనుసర్ిసు్ ంి. కనుక, మష్యప్ణాాళిక మౌకక రాహణ మర్ియు మద్య మౌకక మమధ్ ద్శలలో మౙరంఘిక౯రస్ర బో ధ్న ప్ద్ಖతులు సంజ్ఞా ౦ాతాక మక్రస ద్శలకు అనుకూలం ర ఉండవల ను. ర , ఒక మౙరంఘిక౯రస్ర ఉప్రాయయుౠి ర మమధ్ వయసు ద్శలలో ఎలా మమధ్

సంజ్ఞా ౦ాతాక ౦ ైప్ాణాయలను అభివృిಗ సేయాలో అర ంసేసుక్ో౮రమిన అవసరం ఉంి.

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

17

సంజ్ఞా ౦ాతాక అభివృిಗ మౌకక ప్ాాన ిాಗ ంతకర్ల ైన ౧ియాజ్ె, ె ల్, ఎర్ికిన్, మౙరಙక్ వంరి ౮రర అభివృిಗ మౌకక ద్శలు వా౦ాియ నమాార . క్ర ౧ిలಧ౮రౠి మౌకక ఆలోచన మర్ియు అభ్యసన మానంను అధ్యయనం సేయౠా క్ర ఒక మభినిఉప్గమా ి ప్ా ఒకకర ౦ొక్రక ఒక్రకణ ంసార . బహు౯ర ౧ిలಧలో సంజ్ఞా ౦ాతాక అభివృిಗలో ౧ేర్కకనద్ ిన ిాಖ తం న్ ౧ియాజ్ే [1896-1980] ిాಖ తం. ఇకకడ మనం ప్రాథ క ద్శలో మష్యప్ణాాళిక మర్ియు బో ధ్౦ాధ్యయన రూప్కలಙనలో అప్రర౪ ైన చకుకలు గల ౧ియాజ్ె ిాಖ తం గుర్ించ చర్ిుాಖ ం. మతం మౌకక మమధ్ ద్శలలో ౧ిలಧల మౌకక సంజ్ఞా ౦ాతాక ౦ ైప్ాణాయల అభివృిಗ గుర్ించ ౦ేర ుక్ొ౦ే ముంద్ు మనం ౧ిలಧల ప్వార్న మౌకక ప్ర్ిశీలన అారం ర క్రంిి ప్శాిలక్ర సమాా౦ామాಖ ం.

కృతయం-10

1. ఒక వౠాి వయసుిగల ౧ిలಧ౮రౠిక్ర బొ మాల, కలం, ౧ ిల్ లేా ప్ాస్కం బహుకర్ిే్ ౮రరిత్ో వ సేమౙర్ డు?

2. ర్ెండు సంవతిర్రల ౧ిలಧ౮రడు తన చురటట వాంౠే మనుష్ులత్ో ఎలా సంకరి్ಫమౙర్ డు

3. మమధ్ రక్రల కుకకలు, రౠిద్ మర్ియు గురంిక్ర వయత్ాయసం గుర్ి్ంచరంలో 5 మర్ియ 10

సంవతిర్రల వయసుి గల ౧ిలಧల ౦ ైప్ాణాయలలో తే్ౠాలను ప్ర్ిశీమంచ గుర్ి్ంచుము.

ఈ ప్శాిలక్ర జ్౮రబులు ఇసేు ముంద్ు సాంత ౧ిలಧల లేా చురుట ఉంౠే ౧ిలಧల క్రరయకలాప్రలను జా్౧ి్ క్ర త్ చుుక్ొనంౠి. న్ ౧ియాజ్ె అ౦ే ిాస్ మనస్తా౮ేత్ 16 క్రరయకలాప్రల ప్ర్ిశీలనల ఆారం ర సంజ్ఞా ౦ాతాక మక్రస ిాಖ ంత్ా ి అభివృిಗ సే౯రడు.

6.4.1. సంజ్ఞా ౦ాతాక మక్రసం మౌకక ౧ియాజ్ే ిాಗ తం. ౧ిలಧల మక్రసంలో ఇంిాయసాలక ద్శ, ప్రాక్ సాలక ద్శ, మూర్ ప్సాాల౦ాల ద్శ,

యత ప్సాాల౦ాల ద్శ అ౦ే 4 ద్శలను ౧ియాజ్ే మవర్ింసార . ఈ 4 ద్శలు ఒకా క్ొకర ి

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

18

మభినిం ర వాంరట ప్ా ఒకకరి అతడుభఆ౪ ప్ర్రయవరణా క్ర ప్ా సಙంించన ౮ేర్కక మార్రు ి ౮ లಧౠిసు్ ంి. ఈ ద్శలో ప్ా ా చర్ిుాಖ ం. ఇంియా సాలక ద్శ ఈ ద్శ ప్ారిటనప్ಙరి నుంౠి 2 సంవతిర్రల వరకు మస్ర్ించ వాంరుంి అన ర ౩ాష్ సముప్రరజన వరకు. ఈ ద్శలో శ్చశువా ౩ౌ క మర్ియు చలన చరయలత్ో చూడరం మర్ియు మనరం వంరి సమనాయ అనుభ్౮రల సేత తన చురటట వాంౠే ప్పా్ంచం మౌకక అవ రహన ర్ిాంచుకుంరార . ౮రర ప్దా్ర్ిಪంసే ౩ౌ క చరయల నుంౠి శ్చశువా ప్పా్ంచ జ్ఞా నం ను సంప్రిమౙర్ డు. అన ర అతడుభఆ౪ మర్ింత వయవీ కృతం ర తయారయాయర మర్ియు ౮రర్ి కృత్ాయలు తకుకవ యాద్ృచుకం ర తయారయాయయి. అతడుభఆ౪ ప్ర్రయవరణం ఎద్ుర్కకనడం ాార్ర ప్ా చరయ ద్శనుంౠి యతిోశ అభ్యసనం మర్ియు మౙరారణ సమసయ ప్ర్ిమౘరకరంకు ప్ార్ోగ మౙరింసార .

ప్రాక్ సాలక ద్శ

వమ్జ్న ప్మాాణం సేయ ప్రాక్ సాలక ద్శ 2-7 yrs) మౌకక ముఖ్య లక్షణం అత్ార్ికక మానిక శస్రచక్రతి మరి్యు ప్ూర్ి్ ర ీాయ ద్ృిట . ఈ ద్శలో అతడుభఆ౪ వసు్ వాలు, ప్ాే౯రలు మర్ియు మనుష్ులను సూచంచౠా క్ర చత్ాాలు, ప్ాలు మర్ియు ర్ేఖ్ాచత్ాాల వంరి గుర ్ లను ఉప్మ్ ించడం మొద్లు౧ డత్ార . ౧ిలಧ౮రడు ి ర౪ ైన ౩ావన అేమద్ం ర మానిక మ౮ేచన వంరిమ రూప్ ంించుక్ోగలడు. ౩ౌ కం ర కంరే మానికం ర ప్దా్ర్ిಪంసే ప్నులను అతడుభఆ౪ ఇంక్ర ప్దా్ర్ిಪంచలేర . ఆలోచన ఇంక్ర అహం క్ేంీకాృతం. ఇతర ల అభిప్రాయాలను సుక్ోవడం ౧ిలಧ౮రౠిక్ర కష్టతరం.

మూర్ ప్చాల౦ాల ద్శ

ఈ ద్శ 7-11 సంవతిర్రల మధ్య సంభ్మసు్ ంి. తన తక్షణ ప్ర్రయవరణంత్ో వయవహర్ించడంలో ౧ిలಧ౮రడు మ మ్ ింసే త్ార్ికక ఆలోచ౦ా మౙరమర యం మర్ియు ౩ావనల అవ రహన సేత వర్ిణంచబౠింి. ఈ ద్శ జ్ర్ి ేరప్ాಙడు గల ముఖ్య౪ ైన ప్కా్రయిలు. ర్ియిేష్న్ ప్ర్ిమాణం, ఆక్రరం లేా వ౮ ై౦ా ఇతర లక్షణాల ఆారం ర వసు్ వాలను కమిబద్ಗం ర ఉంసే మౙరమర యం. రాా ిరిమట్ కమి ప్ద్ಗ లో అం౯రలమధ్య త్ార్ికక సంబంధ్ంను గుర్ి్ంసే మౙరమర యం.

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

19

ఉా A B కంరే ప్ డ౮ ైత్ే, ’B C కంరే ప్ డ౮ ైత్ే, ఖ్చుతం ర ’A C కంరే ప్ డవా ర ఉంరాడు.

వర్గుకరణ

ప్దా్రಪన, ప్ర్ిమాణం లేా ఇతర లక్షణాలను బరిట వసు్ వాల ౧ేర ಧ మర్ియు స తులను గుర్ి్ంసే మౙరమర యం. ప్ర్ిరక్షణ వసు్ వాలమౌకక, ప్ డవా, సంఖ్య, అమర్ిక ప్దా్రಪనక్ర సంబంధ్ంలే మ ర ఉంరాయ అర ం సేసుక్ొ౦ే మౙరమర యం. అహం క్ేంీకాృతం మౌకక త్ొల ింప్ా ఇతర ల మౌకక ద్ృిటక్ోణంనుంౠి మష్యాలను చూే మౙరమర యం. ఈ ద్శలో ౧ిలಧలు ఊహాతాక అం౯రలకు క్రకుంౠా ౮రస్మక అం౯రలకు అనాయించుక్ొనిప్ాಙౠే సమసయలు ప్ర్ిష్కరి్ంచగలర . నియత ప్రచాలన దశ: ఈ ద్శ 11 సం ర్రల వయసుిలో ప్రారంభ్౪ ై యుక్వయసుి లో క్ర క్ొనమౙరగుతుంి. ఈ ద్శలో వయకు్ లు మూర్ అనుభ్౮రలను ారి కద్ులుతూ అమూర్ అలోచనలను, అేమధ్ం ర మూర్ రూప్రల ైన త్ారి్కక మ౮ేచన మర్ియు లభించన సమాసారం నుంౠి ర్రాణాలు సేసుకుంరార . యుక్వయసుకలు ౯రస్ర౮ేత్ కంరే ఎకుకవ ర ఆలోచంచడం సమసయ ప్ర్ిమౘరకర్ర క్ర ప్ణాాళిక ప్దా్ర్ిಪంచడం మర్ియు ప్ర్ిమౘరకర్రలను కమిప్ద్ಖ లో ప్ర్గక్ష్ించడం వంరిమ ప్రారంభిమౙర్ ర . ౮రర ప్ర్ికలಙన మర్ియు ప్ర్గక్ష అంచ౦ాలను అభివృిಗ సేి సమసయలను ప్ర్ిష్కరి్ంచడంలో అనుసర్ింసే అతుయత్మ మారుం ర ర్రಗ ర్ిమౙర్ ర .

మమధ్ ద్శలలో ౧ిలಧ౮రౠి మౌకక సంజ్ఞా ౦ాతాక మక్రసంమౌకక లక్షణాలను చిమన తర్రాత, ౧ిలಧలు మౙరంఘిక ౯రమౙర్ ా లను అభ్యించడంలో అమ ఎలా ఉప్మ్గప్డుత్ామ్ అవ రహన సేసుకుంాం.

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

20

కృతయం-11

1. 7వ తరగ మాయర ్ లకు ”సే ప్నులు-ప్ర్ిశమిలు” అ౦ే అంశం బో ించడం క్ోసం కృత్ాయలుభఅభ్యస౦ా స ి౮ే౯రలను సూచంచండంలో ౧ియాజ్ే సంజ్ఞా ౦ాతాక మక్రసం ిాಗ ంతంను సూచసూ్ సూచనలకు ౦ాయయం సేయంౠి.

2. ౧ియాజ్ే సంజ్ఞా ౦ాతాక మక్రస ిాಗ ంతంను సూచసూ్ ప్ర్రయవరణ అభ్యసన కృత్ాయలలో మస్ృత వయత్ాయమౙరలను వర్ిణంచంౠి.

6.4.2. అభ్యయసకులలో భ్యవన నిరాాణాం

౩ావ౦ా ర్రాణం అ౦ేి క్ొ ి వసూ్ వాలు లేా సంఘరనలు కమి వాండరం వలన ఇతర ల గుర్ి్ంప్ాకు సంబంించన ప్కా్రయి. ౧ిలಧలు ే ఆారం ర వర్రు లను ర్ిాంచుకుంరార్ో శుయించుక్ో౮రమిన అవసరం వాంి. మర్కక౮ ైప్ా ౩ావ౦ా మౙరధ్నక్ర

౮ేర్కకర్ి మనసుిలో అప్ಙరిక్ే రూప్ ంింప్బౠిన వరుంమౌకక గుణాలను అర ంసేసుక్ోవడం అవసరం. ఇి లక్షణాలను కమ ివాని పో్ లుడం మర్ియు మబేించడం ఉాహరణల సేత జ్ర గబడుతుంి. ఇకకడ మన ఉేಖశం వ రంరే ౧ిలಧలో ౩ావ౦ా ర్రాణం ఎలా సంభ్మసు్ ంో మర్ియు ఈ ప్కా్రయి మనం ఎలా సులభ్తరం సేయగలమో అర ం సేసుక్ోవడం.

ఈ క్రంిి కృతయం ౩ావ౦ా ర్రాణ ప్కా్రయిను అర ం సేసుక్ోవౠా క్ర మర్ియు ప్కా్రయిను సులభ్తరం సేయౠా క్ర కూడ త్ోడಙడుతుంి.

కృతయం-12

1. ఆర లో ౧ిలಧల మౌకక ప్ర్ిశీలనల ఆారం ర క్రింి ౮రరిక్ర సಙించంౠి.

i] ౧ిలಧలు ఒకర్ిక్ొకర బో ించుక్ోవరంలో మగిమయిేయ ర్ెండు స ి౮ే౯రల ౧ేర్కకనంౠి.

అ]

ఆ]

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

21

ii] ఆడుక్ొ౦ేప్ాడు ౧ిలಧలు ఒకర్ినుంౠిఒకర ఎలా ౦ేర ుకుంరార్ో ర్ెండు ఉాహరణలను ఇవాంౠి.

A]

B]

] తరగ గిలోభఇంరి వద్ಖ మాయర ల మౌకక ప్వార్నను ప్ర్ిశీలన ఆారం ర క్రంిి ౮రరిక్ర సಙంించంౠి.

i] ఇతర లను చూడరంభమనరం నుంౠి ౧ిలಧలు వ ౦ేర ుకుంరార్ో ర్ెండు ఉాహరణలను ఇవాంౠి.

A]

B]

ii] ౧ిలಧల అభ్యసనలో ప్ర్రయవరణం ఎలా సహాయప్డగలద్ు?

౧ ై అం౯రలకు సಙంిసూ్ , ౩ావ౦ా నర్రాణంలో ౧ిలಧ౮రౠి మౌకక తక్షణ ప్ర్రయవరణం ముఖ్య౪ ైన ప్రత ాపో్ ిసు్ ంద్ ర ౩ామంచ వాంరార . సమాసారం మౌకక అం౯రలను తయార సేయుర సేత ఆలోచనలను అ౦ేాశ్చంచౠా క్ర అవక్ర౯ర ి ౩ావ౦ా ర్రాణం ౧ిలಧలకు అంద్జ్ేసు్ ంి. ౩ావ౦ా ర్రాణంలో ౧ిలಧలకు ర త్ోడಙడగలర .

ఇకకడ క్ొరకు క్ొ ి సూచనలు౦ాియి. ర్రతప్ూరాకభఆలోచనలు [ఉా మమధ్ జ్ంతువాల గుర్ించ ఆలోచంచమ

స ప్రಙమ] [లేా] జ్౪ ైన వసు్ వాలు [మత్౦ాలు, ఆకులు] వంరి మౙరమా ిి మాయర లకు ఇ౮రామ. జ్౪ ైన వసు్ వాలత్ో మాయర లు ప్ సేయౠా క్ర ప్రాానయత వాంి.

మాయర లను చని సమూహాలలో వాంచ మౙరమా ిి అర ం వసేు ర్గ లో వర్గుకర్ించమ లేా సమూహం ర సేయమ అడ రమ.

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

22

౮రర్ి సమూహాలకు మవరణాతాక ౦ా ికరణలు ఇవామ మాయర లకు స ప్రಙమ. మౙరక్ష్యలత్ోభఉా లత్ో ౮రర మౙరమా ిి ఎలా రాింసాలో మవర్ించమ

మాయర లను అడ రమ.

భ్యవన నిరాాణాం బో ధన వయయహాం

ప్ా మాయర్ి క్రభమాయర ల మౌకక సమూహా క్ర ఒక ప్ర్ిమాణంలో గల చతరమౙరాలు ర కత్ర్ించౠా క్ర బొ మాలత్ో కూౠిన చని క్ర ితప్ా సంచ ఇవాబౠింి. ౮రరి ౮రర ఎనుికుని మల ైన ి వర్రు ల క్రంిద్ వాంసేలా అడ రమ. ఆ వర్రు లకు ౮రర ౧ేర ౧ రాట మ మర్ియు వర్రు ల మౌకక ౧ేరಧ ఆారం ర ౦ాయయం సేయామ. ఆ క్ర ితప్ా క్రవా ౧ ైన వసు్ వాలను అ క్రంచమ మాయర లను ఉప్రాయయుడు అడగవచుు. ిమన తరగ ప్ర్ిశీమంసేప్ాಙడు ౮రర ౧ేర్కకని వరుంలో వాంచౠా క్ర అం౯ర ి ఎనుిక్ోవచుు

6.5. బో ధనాధయయన ఉప్గమాలు మౙరంఘిక౯రస్ర బో ధ్న ౧ిలಧ౮రౠి మౌకక మక్రసద్శలు, అేమధ్ం ర ప్ర్రయవరణంను ప్ర్ిగణలోక్ర సుక్ోవడం అవసరం. ీ ఆారం ర బో ధ్న సమాజ్ం మౌకక మౙరంఘిక-ఆర్ి క సమసయల అవ రహనలో ౧ిలಧ౮రౠిక్ర సహాయప్ౠే సంజ్ఞా ౦ాతాక ౦ ైప్ాణాయ ి సృిటంచగలడు. మనేశంలో ౧ిలಧలు 3 ప్ాాన౪ ైన మౙరంఘిక-మౙరంసకృ క ౦ేప్థ్ాయ క్ర స ంి వాంరార . మభిని మౙరంఘిక్రం౯రలు, ౩ావనల ర్రాణం మౌకక వక్ెరక మారుంకు బిరుతమయిేయ ప్రటణ, రి ణ, ిరి్జ్నులు. అంద్ువలಧ ా బరిట బో ధ్౦ా ఉప్గమాలు, వనర లు, అధ్యయనంత్ో ప్రరు మభినిం ర వాంరాయి. మనం మౙరంఘిక౯రస్ర బో ధ్౦ాధ్యయనం చరి్ుంసే ముంద్ు ప్రి్శీలనలుభఅనుభ్౮రల ఆారం ర క్రంిి ప్ాశిలను ప్యా ింసామ మర్ియు ౮రరి ఆచరణల గుర్ించ ఆలోచంసామ.

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

23

కృతయం-13

1. ప్రటణ ప్రాంత ౧ిలಧ౮రడు ఎకుకవ ర బిరుతమయిేయ స ి౮ే౯రలుభ౩ావనలు ౧ేర్కకనంౠి. ఉా హో రల్, ి మా, ర్ోడుా ప్మాాద్ం ....

2. రి ణ ప్రాంత ౧ిలಧ౮రడు ఎకుకవ ర బిరుతమయేియ స ి౮ే౯రలుభ౩ావనలు ౧ేర్కకనంౠి.

ఉా ఆవా, ఎద్ుಖ ల బంౠి....

3. ిర్ిజ్న ప్రాంత ౧ిలಧ౮రడు ఎకుకవ ర బిరుతమయిేయ స ి౮ే౯రలుభ౩ావనలు ౧ేర్కకనంౠి.

ఉా కూిర జ్ంతూవాలు, అడమ, ిర్ిజ్న ప్ండుగలు...

6.5.1. సూచనల రూప్కలపన-సాంకలిష్ట అధయయన విని గాం

మాయర లు ౮రర్ి సాంత ప్ర్ిి తులు, అవసర్రలు మర్ియు సమసయలను ప్ర్ిశీమమౙర్ ర . ర ౮రర్ి క్ోసం ప్ర్ిమౘరకర్రలను తయార సేయకూడద్ు లేా సూచంచకూడద్ు. ర ౮రర్ి మౙరమార్ర యలు త్ లుసుక్ొ౦ేలా సేయామ మర్ియు సాతంతంా ర ఆలోచంసేలా పో్ా తిింసామ. మమధ్ మష్యాల౧ ై ౮రర్ి అభిప్రాయాలను వయక్ప్రచౠా క్ర ౮రర్ి అనుమ ంసామ. వకక్రలంలో ౮రర్ి మనౠా క్ర మనసుి త్ ర్ిచ వాంసామ మర్ియు ౮రర్ి మలువ కమ ి వాంౠి మర్ియు కమిప్ద్ಖ ర వాప్మ్ ించనప్ాడు ”సంక్రಧష్ట బో ధ్౦ాధ్యయనం” ర త్ మయబడుతుంి.

సాంకలిష్ట బో ధనాధయయనాం

ర్రజ్క్తయ, ఆర్ి క, ౦ ై క మొద్లగు మభిని క్ోణాలనుంౠి జ్౦ా౩ా ౧ ర గుద్ల, బాలయ మ౮రహం, ప్రర్ి౯రి క్తకరణ వంరి అం౯రల౧ ై ఆలోచంచౠా క్ర సంక్రಧష్ట బో ధ్౦ాధ్యయనం అవక్ర౯ర ిసు్ ంి. ఇి ప్లు అభిప్రాయాలకు బిరంగ ప్రసಙర మర్ియు అం గక్రరంను త్ మయజ్ేసు్ ంి. ౮ేర్ే మారలోಧ బహుళ అభిప్రాయాలను పో్ా తిించడం మర్ియు గుర్ి్ంచడం సేత సంక్రಧష్ట బో ధ్౦ాధ్యయనం బిరంగ రణయాలాార్ర స ిట రణయాలను సులభ్తరం సేసు్ ంి. సాతంత ా ఆలోచనలను పో్ా తిించడం, మమధ్ క్ోణాలనుంౠి

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

24

ఆలోచనలను అనుమ ంచడం, ఆలోచనలను వయక్ప్రచరా క్ర అవక్రశం కమ ించడం, ఆలోచనలుభఅభిప్రాయాలను మ౯లಧించడం మర్ియు స ిట రణయాలు సేర క్ోవడ౪ే ఈ బో ధ్౦ా అధ్యయనంలో ఉప్రాయయుౠిమౌకక ప్రత.ా

కృతయం- 4

ప్రాతంలో ర్ెండు అభివృిಗ స ంద్ుతుని మౙరంఘిక సమసయలను ఎనుిక్ోంౠి మర్ియు ౮రర్ి మౙరంఘిక-మౙరంసకృ క ౦ేప్థయం ఆారం ర ప్ా ా క్రంిద్ అ౩ాయసకుౠి సం౩ావయ మక్షణలను జ్ఞబిత్ా సేయంౠి.

అ]

ఆ]

సంద్రా ప్ర్ిశీలన ఒౠి౯ర మౌకక ిర్ిజ్న ౧ిలಧ౮రడు ఎలా ౦ేర ుకుంరాడు

ఒౠి౯రలో ఒక ిరి్జ్న రి న ౧ిలಧ౮రడు మంచంనుంౠి లేచ అతడుభఆ౪ త్ోబురుట వాలత్ో మర్ియుభలేా ప్ంద్ులు, క్ోళళನ, ౪ేకలు మొద్లగు ౧ ంప్ాడు జ్ంతువాలత్ో ఆడుక్ోవడం మొద్లు౧ డత్ార . 7 గంరలక్ర అతడుభఆ౪ ఇంరిక్ర ద్గుర్ోಧ బిరూా క్ర ౮ ళిನ ఒక గంర తర్రాత ార్ిలో లేా ద్గుర్ోಧ లభ్యమయిేయ ప్ండు లేా ింజ్లు ఉా. మా ౠి, చంత, బరణ త్ో ర్ి ివమౙర్ ర . 8-9 గం.క్ర అతడుభఆ౪ ఆహారం ిక్ొ తమಧద్ండుాలక్ర ద్గుర్ోಧ అడమలో వయవమౙరయం లేా క్ోతప్ క్ర సహాయప్డరా క్ర ౮రర్ి ౮ ంర ౮ ళా్ ర . ప్ లంలో ౮రర త్ చుుకుని ఆహారం , వంరస ర కు, ప్ండుಧ , ఆకుకూరలు, కూర రయలు ేకర్ిమౙర్ ర . తమಧద్ండుాలు ప్ లో వానిప్ాడు తన చని త్ోబురుట వాల సంరక్షణ సుకుంరార . మౙరయంతంా 5 గం.కు ఇంరిక్ర ర్ి ి వమౙర్ ర . ఒక౮ేళ తమಧద్ండుాలత్ో

౮ ళಧనప్ాడు, ప్రఠ౯రలలో ఉప్రాయయుడు వచునప్ాడు ప్రఠ౯రలక్ర హాజ్ర క్రవచుు మర్ియు 2-3గం.ల కంరె ఎకుకవ సమయం ప్రఠ౯రలలో ఉండర . ఉప్రాయయుడు ర్రకపో్ త్ే

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

25

[తర చు ర జ్ర గుతునిరుಧ ] అతడుభఆ౪ తన సహమాయర త్ో ఆడుకు౦ే అవక్రశం సుకుంరార లేా ద్గుర్ోಧ అడమక్ర ౮ ళిನ వంరస ర కు, ప్ండుಧ , ఆకుకూరలు, ౮ేర ಧ మొ.మ

ేకర్ిమౙర్ ర . 7 గం.క్ర తమಧద్ండుాలు మౙరర్రయి త్ాాగరం, ౮రర్ి సహచర లత్ో గుంప్ాలు ర ౦ారయం సేయడం గమ మౙర్ ర . క్ొ ిమౙరర ಧ మర కూడ ప్రలగు ంరార . ౮రరప్ా సంత ర్ో న అతడుభఆ౪ తమಧద్ండుాల ౮ ంర వయవమౙరయ ఉతಚతు్ లు అమాౠా క్ర, ైనంిన అవసర్రల ైన ఉప్ాಙ, క్రర్ోిన్, అ ిు౧ రెట , ద్ుసు్ లు వంరిమ క్ొనౠా క్ర ౮ ళత్ార . ”స ైత ప్రబ్”, ”ప్స్ ప్రబ్”, ”ద్సర్ర” మొ ప్ండుగల సంద్రాంలో ప్రఠ౯రలక్ర లేా ప్ లా క్ర ౮ ళನర . ాాప్ా 10 ర్ో లు కురుంబం మర్ియు ేిితులత్ో మంచ ఆహారం, క్ొిత్ వమౙర్ ా లు,సం గతంత్ో ఆనంద్ం ర గడుప్ాత్ార .ఒక౮ేళ ”ప్ాష్ ప్ార్రబ్” సమయంలో తమಧద్ండుాల ౮ ంర అడమక్ర ౮ ళత్ అతడుభఆ౪ ప్రఠ౯రలక్ర హాజ్ర కమా లేా ౮ేర్ేమధ్ం ర తమಧద్ండుాలు బలవంత౧ రటర .

ఒౠి౯ర మౌకక ిర్ిజ్న ౧ిలಧ౮రౠి కథ చిమ క్రంిి ౮రరిక్ర సమాాన వాంౠి. 1. కథలో ిరి్జ్న ౧ిలಧల మౙరంఘిక౯రస్ర బో ధ్౦ాభ్యసనక్ర ఆారం ర ఉప్మ్గప్ౠే

స ి౮ే౯రలుభసంఘరనలు ౧ేర్కకనంౠి, 2. ిరి్జ్న ౧ిలಧల మౙరంఘిక౯రస్ర బో ధ్న క్ోసం త ిన బో ధ్న ప్ద్ಖతులుభవూయహాల ౧ేర ಧ

ర్రయంౠి. 3. మౙరంఘిక౯రస్ర బో ధ్నక్ర అభ్యస౦ా వనర రభమౙరమా ి ిరభఉాహరణ ర ఉప్మ్గప్ౠే

౩ావనలభవసు్ వాల జ్ఞబిత్ా ర్రయంౠి.

6.6. ము ింప్ా ౩ారతేశం వ మర్ియు మౙరంసకృ క ౮ ైమద్యతగల ఒక అద్ుాత౪ ైన ేశం. జ్ఞ మూలాలు, మత్ాలు మర్ియు ౩ాష్లు మౙరంసకృ క ౮ ైమధ్యంమౌకక ప్ాాన౪ ైన వనర లు. ఎవరి్క్ర ౮రరి్క్ర ప్తా్ేయక వస్ర నమూ౦ాలు, ౩ాష్లు, ప్ూజ్లు, వృతు్ లు, ఆహార అల౮రరుಧ బంధ్ుత్ాాలు గల ాాప్ా 4,653 గుర్ి్ంప్బౠిన కమూయ రీలు ేశంలో ఉ౦ాియి. ౮రర్ి

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

26

ప్తా్ేయక గుర్ి్ంప్ాలను క్ొనమౙర ించనప్ಙరిక్త అ౦ేక కులాలు, మ౩ా రలు మర్ియు వర్రు లలో ఒక ప్రాంతంలో ఇతర ౩ా రలలో సహజ్ సంబంాలు౦ాియి. ౩ారతేశంలో రంతర ప్రసಙర కమూయ రీలు ఉ౦ాియి మర్ియు ప్తా్ేయకం ర వనర లు, మలక్షణతలు, స లాలు ప్ంచుక్ోవడం సేత ి ర౪ ైన మౙరంసకృ క సంబంాలను క్ొనమౙర ిసు్ ౦ాిర . ఈ పో్ కడలు ౮రస్౮ర క్ర ౩ార య శమి ౮రరసతాం మర్ియు మౙరంసకృ క ఐకయత మౌకక ప్ాత్ేయక౪ ైన నమూ౦ాకు ఆక్రరం ఇసాుయి. ఈ ప్ర్ిి తులలో ప్రాధ్ క ద్శలో మౙరంఘీక ౯రమౙర్ ా ల మష్యాలు మర్ియు బో ధ్౦ాధ్యయనం, ప్రఠయ ప్ణాాళిక్ర రూప్కర్లకు మర్ియు ఉప్రాయయుల ముంద్ు అ౦ేక స౮రళನను మిర్రయి.

మౙరంఘిక ౯రస్రం మౌకక మష్యాలు చరి్త,ా భ్ూ ోళ౯రస్రం, ర్రజ్ ౯రస్రం మరి్యు ఆరి్ క౯రస్రం వంరి మ౩ా రల నుంౠి బయరప్డామ. ఉా.క్ర కమూయ రి, జ్౦ా౩ా, సంసకృ , అభివృిಗ , ప్ర్రయవరణం, మ మ్గం వంరి ఈ మ౩ా రల ౩ావనలను సಙష్టం ర తనలో ఇముడుుకునిమ. ఈ ౩ావనల ి కృత్ాయలలో, అనుభ్వంలో, ఉాహరణలో మాయరి్ మగిం ాార్ర రూప్ ంింప్బౠాా యి. మౙరంఘిక౯రస్ర బో ధ్న ఈ మ రిల౧ ై ౧ేద్రి్కం, రక్షర్రసయత, జ్౦ా౩ా ౧ ర గుద్ల, కముయ జ్ం వంరి మౙరంఘిక సమసయల అవ రహనక్ర

ప్రాథ క్రల ైన ప్ర్ిశీలన, త్ాా ాకరణ వంరి అ౩ాయసకుల మౌకక సంజ్ఞా ౦ాతాక ౦ ైప్ాణాయల అభివృిಗ౧ ై ఆారప్ౠివాంరుంి. సంజ్ఞా ౦ాతాక ౦ ైప్ాణాయల మక్రసం క్ొ ి ద్శలను అనుసర్ిసు్ ంి. కనుక, మష్యప్ణాాళిక మౌకక రాహణ మర్ియు మద్య మౌకక మమధ్ ద్శలలో మౙరంఘిక౯రస్ర బో ధ్న ప్ద్ಖతులు సంజ్ఞా ౦ాతాక మక్రస ద్శలకు అనుకూలం ర వాండవల ను.

మాయర లు ౮రర్ి సాంత ప్ర్ిి తులు, అవసర్రలు మర్ియు సమసయలను ప్ర్ిశీమమౙర్ ర . ర ౮రర్ి క్ోసం ప్ర్ిమౘరకర్రలను తయార సేయకూడద్ు లేా సూచంచకూడద్ు. ర ౮రర్ి మౙరమార్ర యలు త్ లుసుక్ొ౦ేలా సేయామ మర్ియు సాతంతంా ర ఆలోచంసేలా పో్ా తిింసేమ. మమధ్ మష్యాల౧ ై ౮రర్ి అభిప్రాయాలను వయక్ప్రచౠా క్ర ౮రర్ి అనుమ ంసామ. వకక్రలంలో ౮రర్ి మనౠా క్ర మనసుి త్ ర్ిచ ఉంసామ మర్ియు ౮రర్ి మలువ కమ ి ఉంౠి మర్ియు కమిప్ద్ಖ ర ఉప్మ్ ించనప్ాడు ”సంక్రಧష్ట బో ధ్౦ాధ్యయనం” ర త్ మయబడుతుంి.

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

27

6.7. సూచంచబౠిన ప్ఠ౦ాలు మర్ియు ప్ామౙర్ వనలు. India Languages. Retrieved from

<http://www.indianchild.com/indian_languages.htm on 09/11/03>.

Joyce, B. et .al. (2009): Models of Teaching (8th ed.), PHI Learning Pvt. Ltd, New Delhi, pp.103-124

NCERT (2005): National Curriculum Framework 2005, New Delhi

NCERT (2005): National Curriculum Framework 2005: Syllabus for classes at the Elementary Level, Vol.I , New Delhi

NCERT (2006): Position Paper: National Focus Group on Teaching of Social Sciences, New Delhi

Singh, K.S. (1996): Identity, Ecology, Social Organization, Economy, Linkages and Development Process: A Quantitative Profile. New Delhi, Oxford University Press and ASI

Vygotsky, L.S (1978): Mind in Society: The Development of Bigber

Psychological Process. Cambridge. MA, Harvard University Press; In

S.Vosniadou ( ) Ed. How Children Learn, Educational Practice

Series -7., IAE-IBE,

UNESCO, Switzerland: Available at: www.ibe.unesco.org

6.8. పా ాయాంశ-ముగిాంప్ు స్ాధనలు క్రంి ప్శాిలక్ర సమాాన వాంౠి. 1. ప్తా్ేయకం ర తరగ గి సంద్రాంలో ప్రాధ్ క మౙర యి మౙరంఘిక ౯రస్ర అభ్యసనం

అర వంతం ర ఉంరుంి. మమధ్ ౦ేప్ాయల మాయర లత్ో తరగ గి ప్ాత్ేయక సంద్రాంలో ఒకరి లేా ర్గణత మాయరి్ ౦ేప్ాయల తరగ గి మవరి్ంచంౠి.

2. ప్రాధ్ క మౙర యిలో మౙరఘిక ౯రస్రం ప్౩ాావశీమ బో ధ్౦ాధ్యయ౦ా క్ర సంజ్ఞా ౦ాతాక మౙర యి ద్ృమౘరట య కు ముఖ్య౪ ైనవ ౧ించన ప్ర్ిి తులను క్ోిౠీకర్ించంౠి.

ప్రాథ క మద్యలో ౠపి్ಧమా (D.El.Ed)

28

3. రి ణ ప్రాంత్ాలోಧ ప్రాధ్ క మౙర యిలో మౙరంఘీక ౯రస్ర అభ్యసనను మౙౌకరయవంతంసేే ప్ర్ిి తులుభ౩ావనలను జ్ఞబిత్ా సేయంౠి.

4. ిరి్జ్న ప్రాంత్ాలోಧ ప్రాధ్ క మౙర యిలో మౙరంఘీక ౯రస్ర అభ్యసనను మౙౌకరయవంతంసేే ప్ర్ిి తులుభ౩ావనలను జ్ఞబిత్ా సేయంౠి.

5. ప్రటణ ప్రాంత్ాలోಧ ప్రాధ్ క మౙర యిలో మౙరంఘీక ౯రస్ర అభ్యసనను మౙౌకరయవంతంసేే ప్ర్ిి తులుభ౩ావనలను జ్ఞబిత్ా సేయంౠి.

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

1

బో ధ ాభ్ సన వ్య హాలు

ర్రాణం:

7 ప్ర్ిచయం

7 అభ్యసన లక్ష్యయలు 7 ఒక అభ్యయసక క ంద్రకాృత సరం ిక రస్ర తరగ మౌకక ఊ ించిన సర ారణ లక్షణాలు 7.3. వ్యయహాల ఎ ికను ర్ ేశంచే కరరకరలు 7 బో ధ ాభ్యసన వ్యయహాలు 7 ప్రత ాఅభినయం

7.4.2. ప్ర్ికలపన ప్ద్ద

7 ౩ ాటకీకరణ

7.4.4. సహకరర అభ్యసనం

7.4.5 భ్యవ్ ా మూలాలు 7.4.6. సంకలష్ట బో ధ ాధయయనం

7.4.7. సమసరయ ప్ర్ిష్రకరం

7.4.8. అనుభ్వ్ప్యరవక అభ్యసనం

7.4.9. వ్ృ ా్ ంతం Narration)/కథ చెప్పపట

7.4.10.క్ష్ త ాప్రయటన

7 చర్రా ప్ద్ద

7.4.12 ప్ట ఆ ారి్త అభ్యసనం

7.5. ంహవ్ లోకనం 7.6. సూచించిన ప్సార్ వ్నలు మర్ియు ప్ఠ ాలు 7.7. ప్ర రయంశ ము ింప్ప సరధనలు

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

2

7.0.పరిచయం

ప్రాథ కోనిత ద్శలో సరం ిక రస్రం ఒక ప్రఠ రల మష్యబయగం ర మనంద్ర్ికల ెలుసు మర్ియు ఇద్ి సమాజం మౌకక మభిని ఆంద్ోళనలను కమ ివ్పంద్ి ఇద్ి చరి్త,ా భ్ూ ోళ రస్రం, ర్రజ రస్రం, ఆరిి్క రస్రం, సో యాల , ఆం రాప్రల వ్ంటి మభ్య రల నుం ి గరహంప్బ ిన మష్యాల మౌకక మస్ృత రరణి కమ ివ్పంద్ి రం యుత సమాజ ర్రాణా కల సరం ిక రస్రం మౌకక జణా నం అ రరయం మనలాంటి బహుతవ సమాజంలో అ ి మ ాలు మరి్యు సరం ిక సమూహాలు, సరం ిక రస్ర ప్రఠయప్పస్కర కల సంబంధం కమ ివ్పండడం ముఖ్యం సరి క వ్నరుల ై కృ ాయలు చేయడం ద్ావర్ర మష్యాలు ఉం ాల NCF ేర్్కంద్ి సరం ిక రస్ర బో ధన, సవతంతా ం, నమాకం, ప్రసపర రవ్ం, ైమధయం కోసం

రవ్ం వ్ంటి మానవ్మలువ్ల మౌకక బలమ ైన భ్యవ్న అభ్యయసకులలో సృ టసు్ ంద్ి మద్ాయరుి లలో ఒక సంకలష్ట , ై క మర్ియు మాన క శకల్ ఉతప ్ చేయడం, రర్ి ఈ మలువ్లను బెద్ిరి్ంచే సరం ికశకు్ ల ప్ట ెచారి్ంచేలా చేయడమే సరం ిక రస్ర బో ధన ఉద్ేదశయం ర ఉం ామ

సరం ిక రస్ర బో ధన ఒక ప్రసపర ర ావ్రణంలో రవ ించామిన అవ్సరం వ్పంద్ి అంద్ువ్ల అభ్యయసకుడు జణా నం, అవ్సరమ ైన ైప్పణాయలు, ైఖ్రులు సముప్రర్ిజంచ ా కల ఇద్ి రడపడుత ంద్ి బో ధ ాధయయన ఉప్గమాలు మర్ియు సరం ిక రస్ర బో ధ ా వ్నరుల గురి్ంచి చరి్ాంచేప్పడు, సృజ ాతాకత , స ంద్ర్రయతాకత , కలష్టమ ైన ద్ృకప ా ి ప్చాారం చే ే ప్ద్దత లను NCF (2005) ొకలక చె పంద్ి ఇద్ి సమసరయ ప్రి్ష్రకరం, ాటకీకరణ, ప్ర ాాభినయం, ద్ృశయశరవ్ణ సరమాగుర ల మౌకక ఉత్మమ ైన మ మ్గం, చాయాచితంా, ప్టయలు, ప్పర్రవ్సు్ మౌకక ప్ా రూప్ం, భ్ౌ క సంసకృత ల వ్ంటి రటి మౌకక ఉప్మ్గంను ఫరరుి చేసు్ ంద్ి గ ా ఇతర తరగత ల మాద్ిరి్ ర ే సరం ిక రస్ర తరగ మభిని అవ్సర్రలు గల అభ్యయసకులను కమ ి వ్పంద్ి మమధ సరి యిలలో ైకలయం ర, మభిని సరం ిక ఆర్ిిక సమూహాలు, మ ై ార్ిటీ, అభ్యయసకులు వ్పండవ్చుా ప్ా మద్ాయరిి్ ాణయమ ైన మద్య హకుక ర కమ ివ్పనింద్ువ్ల, ఈ మభినితల రమంచడం, ప్ా అభ్యయసకు ి అవ్సర్రలు రా ా కల సరం ిక రస్రంలో ాణయమ ైన మద్య అంద్ించ ా కల శరమప్డటం, ఈ

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

3

మభినితల ర సంబంధం లేకుం ా ఉప్ర ాయయు చేత జణగరత్ ప్డటం ప్ా ఉప్ర ాయయు మౌకక బయధయత ర మార్ింద్ి కరవ్పన, అతడు ఆమ సరం ిక రస్ర తరగ లో అంద్రు అభ్యయసకుల మౌకక జణగరత్ సుకొ ే అభ్యస ా ర ావ్రణా ి సృ టంచామ ఈ ప్ర రయంశం సరం ిక రస్ర బో ధనలో కొ ి వ్యయహాలను మశద్రకరి్ంచ ా కల ప్యా ించింద్ి 7.1. అభ్యస ా లకరయ లు ఈ ప్ర రయంశం చద్ిమన తరు రత రు

అభ్యయసక క ంద్ితా సరం ిక రస్ర తరగ మౌకక లక్షణాలను మవ్రి్ంచగలరు

వ్యయహం మౌకక ఎం క ప్భా్యమతంచే ే కరరకరలను గుర్ి్ంచగలరు

ఇవ్వబ ిన ప్ర రయంశ బో ధన కోసం లభ్యమయియయ కమూయ టి వ్నరులను గుర్ి్ంచగలరు

ఎం కచేయబ ిన అంశ బో ధనకల ఉప్మ్ ింప్బ ిన బో ధ ాభ్యసన సరమా ిర జణబి ా చేయగలరు

ప్ర ాాభినయం మౌకక లక్షణాల మవ్ర్ించగలరు

ప్రాజెక్టట ప్ద్ద మౌకక ప్మా్జ ాల గుర్ి్ంచగలరు

ఎం కచేయబ ిన అంశం ైన ఒక ప్ర్ికలపన కోసం ప్ణాామక ర్రయగలరు

ాటకీకరణలో ఉప్ర ాయయు ి ప్రతా మవ్ర్ించగలరు

భ్యవ్ ా ప్టం మౌకక లక్షణాలను మ ర ంచగలరు

సంకలష్ట బో ధ ాధయయన మ మ్గం కోసం ప్ణాామక రచించగలరు

సమసరయ ప్ర్ిష్రకరం లో సో ప్ర ాలను మవ్ర్ించగలరు

ఇవ్వబ ిన అం ర కల అనుభ్ రతాక అభ్యసన అవ్సర్ర కల ాయయం చేయగలరు, కథలు చెప్పడం ద్ావర్ర బో ింప్బ ే అం రలను అం రల మౌకక భ్య రలను

గుర్ి్ంచగలరు

కథలు చెప్పడం ద్ావర్ర మష్యా ి క్ష్ త ాప్రయట ా రవహణ అవ్సర్ర ి మవ్ర్ించగలరు

చర్రాప్ద్ద లో మద్ాయరుి ల మౌకక ప్రతా వ్ర్ిాంచగలరు

మద్ాయరుి లలో ప్టం ప్ఠ ా ైప్పణాయల అభివ్ృద్ిద అవ్సర్ర ి మవ్ర్ించగలరు

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

4

7.2. ఒక అభ్య సక క ంద్రిత సాం ిక ాస్ర తరగతి యొకక ఊహించిన సా ారణ లక్షణాలు

సరం ిక రసర్ ా లు బో ించే ఉప్ర ాయయుడు తరగ ఆసకల్కరం ర తయారుచే ే బయధయత కమ ి ఉ ాిడు అభ్యయసకులు కలరయాశీలం ర బో ధ ాభ్యసన ప్కాలరయలో ప్రలగొ నిప్ప ే ఇద్ి సరధయమవ్పత ంద్ి కలరంద్ి రచ ా ప్రి్చేాద్ంలో సరం ిక రస్ర తరగ లో ఊ ించబ ే సర ారణ లక్షణాలు చర్ిాంచబ ాా యి

i అభ్యయసకుల అనుభ్ రలను మ మ్ ించటం ప్ా అభ్యయసకుడు సమాజం మౌకక ఒక సభ్ుయడు మర్ియు అతడు ఆమ ప్ర్రయవ్రణం ర చురుకు ర సంకరషణం జరుప్ప ాడు అభ్యయసకులు బో ధనకల మంచి వ్నరులు అభ్యయసకుల అనుభ్ రల మ మ్గం అభ్యయసకులకు వ్యక్ప్రచ ా కల అద్ేమధం ర తరగ గద్ి ప్కాలరయలో ప్రలగొ ేలా అవ్కరశ సు్ ంద్ి ఉద్ా వ్యవ్సరయంలో గల ప్కాలరయల గుర్ించి బో ించేప్పడు, రు ఆ ప్కాలరయలు ఎవ్ర్ెై ే చూ రర్ో రర్ి మవ్ర్ించమ మద్ాయరుి లను అడగవ్చుా ii ప్రఠయప్పస్కం ంచి ళ టం

ఒక సమరివ్ంతమ ైన ఉప్ర ాయయుడు ఎలప్పపడు మష్యా ి మద్ాయరుి ల మౌకక ెమ న ర ావ్రణా కల అనుసం ా సర్ డు ఇద్ి మష్యా ి సులభ్ం ర అరిమయియలా

చేసు్ ంద్ి ఉద్ా: భ్యరతద్ేశం మౌకక సరవతంతా పో్ ర్రటమ్ధుల గుర్ించి రు మాటయ ేప్పడు రర్ి ర్రష్్రంలో ప్రాంతంలో వ్పం ే పో్ ర్రటమ్ధుల గురి్ంచి ెలుసుకోమ మద్ాయరుి లను అడగవ్చుా iii సరమా క వ్నరుల మ మ్గం: సరమాజం అ ేద్ి ఒక సహజ మర్ియు మానవ్ వ్నరుల మౌకక ిడాం ి ప్రఠ రలకల మర్ియు సరమాజణ కల మధయ బలమ ైన బంధం వ్పం ామిన అవ్సరం వ్పంద్ి ప్రఠ రల కృ ాయలలో సమాజణ ి అభ్యస ానుభ్వ్ం కోసం సమాజం వ్ద్దకల కెళ టం మర్ియు ఇంకొకటి ప్రఠ రలకల సమా ా ి ఆహావ ంచడం

ఉద్ా: సమాజం, సరంసకృ క కరరయకరమాలను రవ ించినప్పడు ప్రఠ రల మద్ాయరుి లు ప్రలగొ నవ్చుా ప్రఠ రల ఆర్ోగయ సంబం ిత మష్యం ైన చరా రవ ించాలనుకునిప్పడు, సరి క ఆర్ోగయ కరరయకర్ మద్ాయరుి లకు ెమయజ య ా కల ఆహావ ంచబడవ్చుా

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

5

కృతయం-1

సరం ిక రసర్ ా ల తరగ లో ఉప్మ్ ింప్బ ే ప్ొ రుగులో ఉని సరమా క వ్నరులను గుర్ి్ంచి, ఏద్ెై ా ఒక తరగ మౌకక అ ాయయాలను బటిట రటి జణబి ా చేయం ి

iv సరమా క సమసయల ై అ ేవష్ణ కోసం అవ్కరశం సృ టంచుట

లలను సమాజం మౌకక సమసయలకల, స రళ కల సు ితం ర తయారుచేయడమే సరం ిక రస్ర బో ధ ా లక్ష్యయలలో ఒకటి ఉప్ర ాయయుడు ప్ర ర ి సరి క సంఘటనల ర అ సం ా ంచకపో్ ే, లలు రర్ి సమాజం మౌకక సమసయలను అరిం చేసుకోలేకపో్ వ్చుా కరవ్పన, సరం ిక రస్ర తరగ లో సరం ిక సమసయలను అ ేవ ంచ ా కల కరవ్మిన అవ్కర రలను రు సృ టంచామిన అవ్సరముంద్ి ఉద్ా మన ద్ేశంలో చాలా భ్య రలలో మంగ మవ్క్షత ఒక ప్బాలమ ైన సరం ిక సమసయ మద్ాయరుి ల చేత క్ష్ తా ప్రయటన జరప్టం చేత, రర్ి పొ్ రుగున వ్పం ే ఇళ ను ద్ర్ియంచటం ర మంగ మవ్క్షత ఆచరణ గుర్ించి ెలుసుకోగలరు ద్ర ైన ఎ ి గృహాల నుం ి, ఎంత మంద్ి నుం ి ఏ సమాచరం ేకర్ించవ్లెను, సమాచార్ర ి ఎలా జణబి ా ర తయారుచేయవ్లెను మర్ియు కను ్నిద్ా ఎలా ర్రయవ్లెను వ్ంటిమ రు మద్ాయరుి ల ర ప్రటు ప్ణాామక చేయగలరు రర్ిలో రరు ప్ ప్ంచుకు ేలా లలకు చెప్రపమ

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

6

కృతయం-2

ప్రాంతం లో ఏద్ెై ా ఒక సరం ిక సమసయ ఎం క చేసుకొ ద్ా గుర్ించి మర్ింత సమాచారం అ ేవ ంచేలా లలను మగిం చేయ ా ి్కల ఒక ప్ణాామక తయారుచేయం ి

v మానవ్ హకుకలను ప్ాసర్ మంచటం

సరం ిక రస్రం, మానవ్ హకుకలను ప్సార్ మంచటయ కల మసర్ రమ ైన ప్రి్ ి కమ ివ్పంద్ి ప్జాల రమంచే సమాజణ ి సృ టంచ ా కల అభ్యయసకులు ఈ హకుకల గుర్ించి ెలుసుకు ేలా చేయామ

ఉద్ా: ప్రాథ క ఆర్ోగయ స కర్రయలు అ ేమ ఒక మానవ్ హకుక ర్రష్ట ామ ానం మౌకక ప్తాయక్ష సూ ాాల గుర్ించి చర్ిాంచేప్పడు, ఈ మ ా ాలలో ఎలా మానవ్ హకుక ప్ా బింబిసు్ ంద్ో

రు చర్ిాంచగలరు

vi వ్న ైప్పణయల అభివ్ృద్ిద కోసం

సరం ిక రసర్ ా ల అభ్యస ా ప్కాలరయలో అభ్యయసకులను మగిం చేయడం చేత, రరు మతం మౌకక స రళను ఎద్ుర్్క ే సర ికరరకతను చూడటయ కల ఉప్ర ాయయులు ఊ ించబడు ారు రర్ిలో వ్న ైప్పణయలు ంపొ్ ంద్ించడం ద్ావర్ర సర ికరరకతను కమ ించడం ఒక మారొం ద్ెైనంద్ిన మతం మౌకక ిమాండ్ మర్ియు స రళ ర సమరివ్ంతం ర ఎద్ుర్్కన ా కల ఒక వ్యకల్ సశక్ప్రుచు సరనుకూల ప్ావ్ర్న గల సరమర్రి లే వ్న ైప్పణాయలు

ఉద్ా: ప్భా్యవ్వ్ంతమ ైన సమాచార ప్ాసరరం ఒక వ్న ైప్పణయం మద్ాయరుి ల , ఎనుికుని అంశం ైన మాటయడమ అడగడం, మష్య సంబం ిత సహ ప్రఠయప్ణాామక కృ ాయలు

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

7

రవ ించడం, ప్యాాణ ఖ్ా ాలు సమర్ిపంచడం, ప్రఠ రల అ ికరర ే ిక ఏర్రపటు వ్ంటి రటి చేత రు సరం ిక రస్ర తరగ లో అవ్కర రలు సృ ట ంచవ్చుా

vii ద్ృశయ శరవ్ణ సరమా ిర మ మ్గం మని రటి కంటె చూ నమ, అనుభ్మంచినమ మన జా ్లో ఎకుకవ్ కరలం మచి ఉంటయయ మనకల ెలుసు అభ్యసనకల ఇద్ి చాలా మంచిద్ి సరం ిక రస్ర తరగ లో ేరుాకు ే మష్యాలు చాలా ఉనింద్ువ్ల, ఉప్ర ాయయుడు క వ్లం సుద్దముకక మర్ియు చరా ప్ద్ద ఉప్మ్ ి ే్ లలు అమూర్ భ్యవ్నల అరిం చేసుకోలేరు సరం ిక రస్ర తరగ కల ర ి ఇచేా శకల్ క వ్లం ద్ృశయశరవ్ణ సరమా ిరక వ్పంద్ి NCF-2005 కూ ా ద్ృశయశరవ్ణ వ్నరుల మ మ్ ర ి ఫరరుి చే ంద్ి ఉద్ా: ప్ా ్ ప్టుట జ మ వ్స్ర ప్రి్శరమ గురి్ంచి బో ించేప్పడు, ప్ొ లం భ్ూ నుం ి బజణరు వ్రకు గల ద్శలను చూ ంచే మ ిమ్ కల పంగ్సి రు ఉప్మ్ ించవ్చుా ఇద్ి సరధయం కరకపో్ ే క సం ప్ర్ిశరమలుం ే ప్రాం ాలను సూచించే ప్టయలను అభ్యయసకులకు చూ ంచవ్చుా ఎకక ెైన సరధయమ ై ే చూ ే అనుభ్ ర ి తరగ కల అంద్ిచ ా కల మాద్ిర్ి

సుకొ ర్రవ్చుా

vii. బహుళ అభిప్రాయాల రమంచడం

భ్యరతద్ేశం ఒక ప్జాణసరవమయ ద్ేశం మర్ియు ప్ రులకల రర్ి అభిప్రాయాలను ల ించే సవతంతా ం వ్పంద్ి రర్ి అభిప్రాయాలను రవ్ వ్వడం రర తల మౌకక బయధయత ర మార్ింద్ి అభ్యస ా ర ావ్రణా ి సృ టంచడం చేత ఈ మలువ్ ి ప్రఠ రలలో

ంపొ్ ంద్ించవ్చుా సరం ిక రస్ర తరగ లో ఈ అం రల గురి్ంచి చరి్ాంచేప్పడు మద్ాయరుి లను రర్ి అభిప్రాయాలు ల ించ ా కల అనుమ ంచం ి ప్ా ఒకకరి్కల సమా ావ్కర రలు అంద్ించం ి అభ్యసనకల రహకమ ైన ర యమ ైన ర ావ్రణా ి కమపంచడం చేత ఇతరుల అభిప్రాయాలకు రవ్ వ్వ ా కల ఇద్ి ప్ా అభ్యయసకు ి పో్ ా తి ిసు్ ంద్ి ఉద్ా ఆనకటటలు రి్ాంచడం వ్లన వ్ంద్లకొద్ిద రర మాలు ముంప్పనకు గురవ్ప ాయ , ప్జాల సరి నభ్ంాశం, అడవ్పల నర్ికల ేత వ్ంటి ఫమ ాలుంటయయ మనంద్ర్ికల ెలుసు మనం ఆనకటటల ర్రాణా ి ప్ో ా తి ించాలా? అ ే సమసయకల ఇద్ి ద్ార్ి సు్ ంద్ి ఎవ్ర్ి అభిప్రాయా ి కలంచప్రచకుం ా రర్ి అభిప్రాయాలు ెమయజ య ా కల అభ్యయసకుల అనుమం ంచడం చేత చరా కోసం ఒక ేద్ిక ఏర్రపటు చేయవ్చుా

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

8

కృతయం-3-box

ప్రాంతంలో ఒక ముఖ్యమ ైన సమసయ గుర్ించి ఆలోచించిి్ రర్ి అభిప్రాయాలను ల ించ ా కల ర ావ్రణా ి రు ఎలా కమపసర్ ర్ో మవ్ర్ించం ి

బహుళ భ్యష్తవం మౌకక మ మ్గం

సర ారణ భ్యవ్ంలో ర్ెం ింటి కంటె ఎకుకవ్ భ్యష్లు ఉప్య ించటయ ి బహుళ భ్యష్తవం అంటయరు ేల సంఖ్యలో మాండమకరలుని మనలాంటి ద్ేశంలో, ల ర ి మౌకక మాతృభ్యష్, సూచనలకల ర ే భ్యష్కల భినిం ర వ్పం ే అవ్కర రలు ాియి అలాంటి ప్రఠ రలలో, భ్యష్ మౌకక అడాంకల లేకుం ా అభ్యయసకుడు భ్యవ్నలు అరిం చేసుకోవ్ ా కల

రడపడటయ కల, ఉప్ర ాయయుడు ల ర ి మౌకక మాతృభ్యష్ మ మ్ ించవ్చుా ఇద్ి తరగ లో లల మౌకక ద్ద సమూహా కల బో ించిన ప్ా ద్ి అక్షర్రల అను రద్ం కరద్ు, కర సంద్ర్ర నుసరరం ర ల ర ి మౌకక భ్యష్లో ప్ద్ాల అర్రి ి మవ్ర్ించడం ల ర ి మౌకక భ్యష్ ఉప్ర ాయయుడు ెలుసుకునిప్ప ే ఇద్ి సరధయమవ్పత ంద్ి ఇతర ల ర ి మౌకక భ్యష్లో ల రడు సర్ెైన ప్ద్ా ిసర్ డ ే నమాకం ఉప్రద్ాయయు ికల కమ ినటెల ే కొ ిసరరు ఇతర లలనుం ి కూ ా సహాయం సుకొనవ్చుా ఉద్ా చర్ితలాో, సరారక చిహాిలు, రసనం, ప్పర్రవ్సు్ మూలాలు, మొద్లెైన ముఖ్యమ ైన ప్ద్జణలం ప్ర్ిచయం చేసు్ నిప్పపడు, రు లల భ్యష్ నంద్ు ప్ద్ాలు కను ్ ేంద్ుకు ప్యా ించి మర్ియు తరగ లో రటి ఉప్మ్ ించం ి భ్మష్యత ్ మ మ్గంకోసం

లలు తమ సొ ంత ఘంటువ్ప తయారుచే ేలా పో్ా తి ించవ్చుా తరగ గద్ిలో, అంద్ర్ి ప్మా్జ ాల కోసం సరం ిక రసర్ ా ల బహుభ్యష్ర ప్టిటక ప్దా్ర్ియంచవ్చుా.

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

9

ప్ా సరం ిక రస్ర తరగ లో ై లక్షణాల ి ప్ా బింబించామిన అవ్సరం లేద్ు కర , తరగ లో సరధయమ ైన ి ప్ా బింబించేలా ప్యాతిం చేత జరగబ ామ

7.3. వ్యయహం మౌకక ఎం కను శాయించే కరరకరలు

సరం ిక రసర్ ా ల బో ధ ాభ్యసనలో చాలా వ్యయహాలునిప్పటికల ఇవ్వబ ిన తరగ కల ఏ వ్యయహం సర్ెైనద్ో ఉప్ర ాయయుడు రాయించుకోవ్లెను ఇప్పపడు మనం వ్యయహా ి ఎం క చేసుకొ ేప్పడు ప్ర్ిగణలోకల సుకో రమిన ఆ కరరకరలను చర్ిాద్ాద ం

i) లక్ష్యయలు ప్ా ప్ర రయంశం కొ ి లక్ష్యయల ర మద్ాయరుి లకల బో ించబడుత ంద్ి లక్షయం మౌకక రకం, జణా నం, అవ్ రహన, అనవయం, ైప్పణయం మొ రటి ై ఆ ారప్ ి రు వ్యయహా ి ఎం క చేసుకో రమి ఉంద్ి ii) మష్యం ప్ా మష్యం భినిమ ైన వ్యయహాలను ిమాండు చేసు్ ంద్ి మష్యం గ ా ి ఆలోచిసు్ ంద్ి అనుకుంద్ాం, అప్పపడు కథ చెప్పడం వ్యయహం అవ్పత ంద్ి ఈ మధం ర రు మష్యా ి మ ర ంచి అప్పపడు వ్యయహా ి రాయించుకో రమ

iii) వ్నరుల లభ్యత వ్యయహా ి రాయించుకోవ్డంలో వ్నరుల లభ్యత ఒక ప్ా ానమ ైన ప్రత ా ప్ో సు్ ంద్ి ఉప్ర ాయయుడు ఒక మంచి వ్యయహం ఆలోచించి వ్పండవ్చుా కర వ్నరులు లభ్యం కరకప్ొ ే ఉప్ర ాయయుడు అనుకుని వ్యయహా ి అనుసర్ించడం సరధయం కరద్ు లేకప్ో ే వ్నరుల లభ్యత ఆ ారం ర వ్యయహా ి రాయించుకో రమి వ్పంద్ి iii) మద్ాయరుి ల సరమరి ం ఏ రాయమ ైన సుకోవ్ ా కల మద్ాయరుి లే క ంద్ంా రర్ి ఆసకల్ , ైప్పణయం, సరమరి ం ఆ ారం ర, రు వ్యయహా ి ఎం క చేసుకో రమి వ్పంద్ి

కృతయం- 4

బో ధ ావ్యయహ ఎం క ప్ాభ్యమతం చే ే కరరకరల జణబి ా చేయం ి

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

10

v) ఉప్ర ాయయు ి మౌకక వ్నరులు వ్యయహ రాయ ప్కాలరయలో మద్ాయరుి ల కూ ా సంప్దా్ించినప్పటికల, బో ధ ావ్యయహా ి రాయించడంలో మర్ియు వ్నరులను జమచేయడంలో ఉప్ర ాయయుడు చాలా ముఖ్యమ ైన వ్యకల్ ఉప్ర ాయయుడు ఒక ఖ్చితమ ైన వ్యయహా ి అనుసర్ించాల అనుకునిటయి ే, అద్ి జరుగుత ంద్ి, ఎంద్ుకంటే అతడు ఆమ తరగ మౌకక ర్ దశకుడు కరబటిట 7.4.బో ధ ాభ్యస ా వ్యయహాలు

సహజ దే్ం ర లలంద్రూ అభ్యసనకల ేార్ ంచబ ి, అభ్యస ా సమరుి లెై వ్పంటయరు మర్ియు ఇద్ి ప్రఠ రల బయట, లోప్ల ర్ెండు ప్దా్ే రలలో జరుగుత ంద్ి లలు వ్యకల్గతం ర, సమూహాల వ్ంటి ప్ా ేయక మార్రొ లలో అభ్య ంచినప్పటికల, లలకల వ్సు్ వ్పలను తయారుచేయడం, అనుభ్మంచడం, ప్మా్ ించడం, చద్వ్డం, చర్ిాంచడం, మనడం, ఆలోచించడం, ప్ా సపంద్ించడం, మాటలో, కద్మకలో, ర్రతలో తన ాను వ్యక్ప్రచడం ద్ావర్ర అభ్యస ావ్కర రలు కమపంచాల NCF-2005 ేర్్కంద్ి NPE-1986 కూ ా ’శశు క ంద్ితా- కృ ాయ ార్ిత అభ్యస ా ప్కాలరయ’ సూచించింద్ి సర్ెైన వ్యయహాలను అనుసర్ించడం చేత, అభ్యసన ర ావ్రణం సృ టంచడం, లలకల రర్ి జణా న ర్రాణా కల రడపడటం ఉప్ర ాయయు ి బయధయత ర మార్ింద్ి ద్ర అరిం, ఇవ్ ి రు తరగ లో ఆచర్ించటం లేద్ ద్ర అరిం కరద్ు ఒక అనుభ్ రతాక ఉప్ర ాయయు ి ర ెమసో ెమయకో రు మష్యా ి బో ించేప్పడు రటి ఆచర్ించి వ్పండవ్చుా కర రటి అరిం చేసుకోవ్డం వ్ల ఇంకర మ రు ెైన మారొంలో అనవయించుకో ా కల అవ్ రహన మస్ృతం చేసు్ ంద్ి సరం ిక రస్ర బో ధ ాభ్యసనకల వ్పప్మ్గప్ ే మరి్కొ ి వ్యయహాల కలరంద్ి ఉప్ మభ్య రలలో మవ్ర్ించారు

7.4.1. ప్ర ాాభినయం

ప్రతా అ ే ప్ద్ం కరమంలో ఒక భ్య ర ి అం ీకర్ించడం మర్ియు అభినయం అంటే ద్ా ి నటించడం ాటకం ర పో్ మ ే్ ప్ర ాాభినయం ఎకుకవ్ అను ైద్ి ర వ్పంటుంద్ి ాటకం

ిరమ ైన ేప్ ాయ ి కమ ి ఉం ి, సంభ్యష్ణలు ముంద్ు ర ే వ్పంటయయి, సంఘటనల కరమం బిగుసు ర అనుసర్ిసు్ ంటయయి ప్ర ాాభినయం మటిలో ద్ే కమ ి ఉండద్ు

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

11

ప్ర ాాభినయంలో ేప్థయం వ్పండవ్చుా ,కర సంభ్యష్ణలు మద్ాయరుి ల సమూహం చేత లేద్ా నటుల చేత రూపొ్ంద్ింప్బ ివ్పం ామ కొ ిసరరు ప్ర ాాభినయం అవ్సరమ ైన అభ్యసనం లేకుం ా ే రవ ించబడుత ంద్ి ప్ర ాాభినయంలో సో ప్ర ాలు

1. ప్రఠయప్పస్క మష్యా కల సంబం ించి ఒక ేప్ ాయ ి ిరప్రచడం లేద్ా ేప్థయం ైన రాయించడం

2. ప్రతలా రకర ి, అవ్సరమ ైన మద్ాయరుి ల సంఖ్య, అను ైన ప్ద్ద లో సంభ్యష్ణ అభివ్ృద్ిద రాయించడం

3. సంభ్యష్ణలు మనమ ై ే ఒక చిని అభ్యసన రవ ించబడుత ంద్ి 4. సర ారణ ద్ుసు్ లు లేద్ా లేకుం ా అభినయించడం

5. ఉప్ర ాయయు ి చేత, రటి మద్ాయరుి ల చేత ప్పనుప్ప ట సుకోవ్డం

ప్రఠయప్పస్క మష్యా ి రు ప్ర్ిగణలోకల సుకునిప్పడు ఈ సో ప్ర ాలు మారవ్చుా సరం ిక రస్ర మష్యాల ఆ ారం ర భ్యష్ర ప్రఠయ ప్పస్కంలో ాటక రూప్ంలో ప్ర రలుంటయయి ఉద్ా కల మద్ాయరుి లు ఇచిాన ప్రఠంలో సంభ్యష్ణలు ఆచర్ించాలంటే మారుపకల అవ్కరశం లేద్ు

ఉద్ా రర మ సభ్ సభ్ుయల ఉద్ేదశంచి ప్సాం ిసు్ ని ప్ంచాయ ా ెంట్ ప్రతా అభినయించం ి ఖ్చిాతమ ైన సంఘటనల ప్ట మద్ాయరుి లను సు ితం ర తయారుచేయటంలో ప్ర ాాభినయం సహాయప్డుత ంద్ి మర్ియు రర్ి ఇవ్వబ ిన ప్రతలాో వ్పంచడం చేత ఇంద్ులో వ్పని కష్రట లు రర్ికల అరిమయియలా చేయడం వ్న ైప్పణాయలలో భ్యగమ ైన నమాకం, సమాచార ప్సారణ ైప్పణాయలను ఇద్ి అభివ్ృద్ిే చేసు్ ంద్ి

సుకో రమిన జణగరత్లు

ప్రతలా ఎం క చేసుకొ ేప్పడు, ఎవ్రి్ భ్య రలూ ద్ెబ యకుం ా జణగరత్ సుకో రమ ద్ర కల అభ్యసన అవ్సరం లేనప్పటికల క సం ఒకసరర్ి చే ే్ మంచిద్ి

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

12

కృతయం - 5

ప్ర ాాభినయా కల అవ్కరశముని ఒక అం ర ి గుర్ి్ంచం ి ప్రతాల ర్ర మద్ాయరిలను ఎనుికోం ి ప్ర ాాభినయం ప్దా్రయనలో రు ఎటువ్ంటి మారొ ర్ ద ర ిసర్ రు?

7.4.2. ప్రాజెక్టట ప్ద్ద చిని సమూహాలలో ప్ చేయడం మద్ాయరుి లకు రస్వ్ మత అనుభ్ రలను అంద్ించే కృ ాయ ారి్త ప్ద్ద ే ప్రాజెక్టట ఇద్ి సహజ ప్ద్దత లలో జర్ి సమసరయతాక చరయ క్ష్ త ా ప్రయటన, కృ ాయ ారి్త ప్ద్ద , సహకరర అభ్యసనం, భ్యవ్న మాయ ంగ్స, మాయప్ ఆ ార్ిత అభ్యసనం వ్ంటి అ ేక లక్షణాల ఏకీకరణకల అవ్కర రలను అంద్చేసు్ ంద్ి

ప్రాజెక్టట ప్ద్ద మౌకక ప్ా ాన సూ ాాలు

i) ప్మా్జన సూతంా శశువ్ప అతడు ఆమ మౌకక లక్ష్యయలను గర ించుటకు పో్ా ాిహా ిచేా ఒక ్ప్ప ఉద్రదప్ ే ప్మా్జనం మౌకక జణా నం మద్ాయర్ిి ప్మా్జ ా ి తప్పక కమ ి వ్పం ామ అతడు ఎంద్ుకు కొ ి మష్యాలను చేసు్ ాిడు? ప్మా్జనం అభ్యసన ేార్ సు్ ంద్ి లక్షయర ిత, అరిర ిత కృ ాయలలో ఆసకల్ ఉతపనిమవ్ద్ు

ii) కరర్రయచరణ సూతంా మద్ాయరుి లను కలరయాశీలం ర మర్ియు ఆచర్ిసూ్ ేరుాకొ ేలా తయారుచే ే అవ్కర రలను కమపంచామ భ్ౌ క అద్ేమధం ర

మాన క కృ ాయలు రర్ికల అంద్ివ్వబ ామ ’చేయ ా కల’ , ’చేయడం ద్ావర్ర మంచ ా కల’ రరు అనుమ ంప్బ ామ

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

13

iii) అనుభ్వ్ సూతంా అనుభ్వ్ం ఒక మంచి ఉప్ర ాయయుడు ేరుాకునిద్ేద్ో అనుభ్మంచామ లలు అనుభ్వ్ం ద్ావర్ర కొత్ రస్ రలు మర్ియు సమాచారం

ెలుసుకుంటయరు

iv) సరం ిక అనుభ్వ్ సూతంా శశువ్ప ఒక సరం ిక మ మనం మద్ాయరిి్ సరం ిక వ్ ా కల ద్దప్రచామ అత ికల కరర్్పర్ ట్ మ ా కల శక్షణ ఇ రవమ ప్రాజెక్టట ప్ద్ద లో మద్ాయరుి లు సమూహాలలో ప్ చేసర్ రు

v) రస్మక సూతంా మతం జమ ైనద్ి మర్ియు మద్య అరివ్ంతం ర ఉండటయ కల జమ ైనద్ెై వ్పం ామ ప్రాజెక్టట ప్ద్ద ఒక శశు మద్య మౌకక ప్ద్ద అంద్ువ్లన

అద్ి జమ ైనద్ెై ఉం ామ ప్రఠ రల మతంలో జ మత స ి ే రలు సమర్ిపంచబ ామ

vi) ేవచాా సూతంా ఒక కృతయం కోసం కోర్ిక యాధృచిాకం ర ఉం ి ఉప్ర ాయయు ి చేత బలవ్ంతంచేయబడకూడద్ు మద్ాయరిి్, మ ింప్పలు, ప్ర్ి యులు లేద్ా అడాంకుల నుం ి ేవచా ర ఉం ామ, అంద్ువ్ల అతడు తనకు ాను సంప్యరాం ర, ేవచా ర వ్యక్ప్రుాకుంటయడు అత ి ఆసకల్, అవ్సరం, సరమర్రి ి బటిట కృ ాయ ి ఎనుికొ ే, కృ ాయ ి చే ే ేవచా మద్ాయరిి్ ఇవ్వబ ామ

vii) ఉప్మ్ ి ా సూతంా జణా నం ఉప్మ్గకరం ర, ఆచరణాతాకం ర ఉనిప్ప ే అద్ి మలు ైనద్ి ర ఉంటుంద్ి ఆచరణాతాక ద్ృ టకోణం నుం ి ప్రా ానయత గల మమధ ైఖ్రులు, మలువ్లను ఈ ప్ద్ద అభివ్ృదేి్ చేసు్ ంద్ి

ఒక మంచి ప్రాజెక్టట మౌకక లక్షణాలు

మద్ాయరుి లకు ప్ చేయ ా కల ఆసకల్కరం ర, స రళ ర కూడుకునిద్ి ర వ్పం ేద్ే ఒక మంచి ప్రాజెక్టట ఇద్ి కమ ప్ చే ే సంప్ని అనుభ్ ర ి మర్ియు సహకరర సూపర్ి్ కమ ించామ ఉప్మ్గభ్ర్ితం ర మర్ియు సమయానుకూలం ర ప్యర్ి్ చేయబ ే ప్రాజెక్టట ఎలప్పడు అభినంద్కరం ర ఉంటుంద్ి

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

14

సో ప్ర ాలు

సమూహ స ి ేశంలో ప్రాజెక్టట ప్ లో వ్పం ే సో ప్ర ాలు కలరంద్ ఇవ్వబ ాా యి ప్రాజెక్టట ప్ మౌకక ప్ా ద్శ రాయించుటలో మద్ాయరుి లు మగిమయియలా ద్యచే చూడం ి

సమూహాల ఏర్రపటు ేప్థయం మౌకక ఎం క

ఉప్ ేప్ ాయల గుర్ి్ంప్ప ప్ా ఉప్ ేప్థయం కలరంద్ చేయామిన ప్ జణబి ా చేయడం

ఉప్ ేప్థయం మౌకక ఎం క

సమూహం మౌకక ప్ా సభ్ుయ ి చేత అం ీకర్ింప్బ ిన ఒక ర్ిదష్ట ప్ సమూహంలో చర్ిాంచటం చేత

వ్నరులు మర్ియు సమాచార ేకరణ

సమరపణ కోసం ద్దప్రటు సమూహ సమరపణ

చరా మర్ియు సహమద్ాయర్ిి ఉప్ర ాయయు ి ప్పనుప్ప ట

అరహతలు -

ఇద్ి ఎలప్పడు మతం ర అనుసం ా ంచబ ిన అభ్యస ా సూ ాాల ై ఆ ారప్ ి ఉంటుంద్ి మర్ియు సరధయమ ైనంత వ్రకు అ ి ప్రఠ రల సబెజక్టట ల ర సహసంబంద్ింప్బ ి వ్పంటయయి ఇద్ి ప్జాణసరవమయ వ్న మ ానం మర్ియు కృ ర మద్ాయరుి లు రవ్ం ప్రటించేలా అవ్కర రలను కమపసు్ ంద్ి ఇంద్ులో సమసరయప్ర్ిష్రకర ైప్పణాయల అభివ్ృద్ిే కోసం ప్పష్కలమ ైన ప్ర్ి ి వ్పంద్ి

అనరహతలు -

ప్రాజెక్టట ప్ద్ద అనుసర్ించేప్పడు తరగ మౌకక సర ారణ కరల రాయ ప్టిటక కలవ్ర టెట అవ్కర రలు ాియి మర్ియు ప్రఠ రల ఇతర బ ంద్ి నుం ి సహకరరం పొ్ ంద్డం కష్టం ఉప్ర ాయయుడు సర్ి ర ప్ణాామక చేసుకోకప్ో ే, మద్ాయరుి లకల త ిన

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

15

మారొద్రయకం ఇవ్వకప్ో ే గంద్ర ోళం, సమయం మర్ియు శరమ నష్టం ఏరపడవ్చుా ప్రాజెక్టట ప్ద్ద ఒక మంచి గరం ాలయా ి, ఇతర సమాచార మూలాలను ిమాండ్ చేసు్ ంద్ి

ఉప్ర ాయయు ి ప్రతా - ప్రాజెక్టట మజయవ్ంతం కరవ్ ా కల ఒక ఖ్చిాతమ ైన ప్ాకలరయ ై ఆ ారప్ ామ రర్ి ఆచరణాతాక సమసయల ప్ర్ిష్కరి్ంచాల ే ఆక ాక కోర్ిక రర్ికల కమ లా మద్ాయరుి లకల అటువ్ంటి ప్ర్ి ిత లు కమపంచడం ఒక ఉప్ర ాయయు ి మొద్టి మర్ియు ప్ా ాన బయధయత

రర్ి ఆసకు్ లు, అభిరుచులు, ైఖ్రులు, అవ్సర్రలు ఉప్ర ాయయుడు కను ్ ేలా చూ ామ ప్ర్ి ిత లు కమపంచడంలో మమధ ప్దే్త లు వ్ప ాియి సరధయమ ైనంతవ్రకు మద్ాయరుి లకల అంద్ివ్వబ ిన సమసయలు, ప్ర్ి ిత లు సరం ికమ ైన ై ఉం ామ ఇమ మ రు ెైన సరం ిక శక్షణ , మర్ింత సంతృ ్ సర్ యి

రర్ికల ఆసకల్ కమ ించే మమధ అం రల ైన ఉప్ర ాయయుడు తరగ ర సంభ్య ంచవ్చుా రర్ికల మమధ స ి ే రల చి ాాలు చూ ంచవ్చుా సరి క ప్ర్ి ిత ల సర్ వలు చేప్టయట మ ఉప్ర ాయయుడు మలు ైన ప్ర్ి ిత లు కమపంచ ా కల అ ి వ్నరులను సపృశంచామ మద్ాయరుి లు రర్ికల రరు ర ే ప్రాజెక్టట ఎం క చేసుకుంటయర చాలా మంద్ి మద్ాయ ేత్ల అభిప్రాయం ఇద్ి మద్ాయరిి్ ప్మా్జ ా ి ేార్ ంప్ చేసు్ ంద్ రరు భ్యమసర్ రు మర్ియు

రరు ఏ చేయాలనుకుంటు ాిర్ో రాయించుకోవ్టంలో భ్యగసరవమాయ ి కమ ివ్పనిటయి ే రర్ి ప్ లో రరు మర్ింత ఆసకల్కరం ర ఉంటయరు

ఇతరులు ఎవ్ర్ెై ే, ఉప్ర ాయయులే ప్రాజెక్టట ఎం క చేయాలనుకుంటయర్ో రరు, మద్ాయరుి లు క వ్లం తమకు అంద్ుబయటులో ఉం ే ప్రాజెక్టట లను మాతమేా సుకుంటయర ఈ ప్దే్ ర్రే ర్ిసు్ ంద్ి మద్ాయరుి లు అప్ర్ిప్కవత చెంద్ిన రరు రర్ికల ప్రాజెక్టట ఎం క చేసుకోవ్ ా కల త ిన మారొద్రయకం అవ్సరం

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

16

ఉద్ా -

ేప్థయం మన వ్యవ్సరయం

మద్ాయరుి ల సంఖ్య 40

సమూహాల సంఖ్య 8

ప్ా సమూహంలో మద్ాయరుి ల సంఖ్య 5

ఉప్ ేప్థయం

సమూహం 1 : వ్యవ్సరయం మౌకక అరిం మర్ియు రకరలు

సమూహం 2 : సరవతంతా ంకల ప్యరవం భ్యరత వ్యవ్సరయ ప్ర్ి ి

సమూహం 3: సరవతం ాా నంతరం భ్యరత వ్యవ్సరయంలో ప్పర్ోగ

సమూహం 4, 5, 6 : ఆహార ప్ంటలు

సమూహం 7, 8 : రణిజయ ప్ంటలు

ప్ా సమూహం చేత రవ ింప్బ ే అవ్సరమ ైన కృ ాయలు

1. సమాచార ేకరణ

2. ప్టిటకలు, ప్టయలతయార్ీ ఎకక ెైన అవ్సరమ ైనప్పడు

3. నమూ ాల ేకరణ ఎకక ెైన సరధయమ ై ే 4. అంతర్రజ లం నుం ి చి ాాల ద్ిగుమ లేద్ా చి ాాల ేకరణ

5. ర్రయ ా ి దే్ం చేసుకొనుట

6. సమరపణ మర్ియు చరా

తయారుచేయ ా కల ఇవ్వబ ిన కరలం ర్ెండు రర్రలు

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

17

తరగ లో కృ ాయలు రవ ించ ా కల ఇవ్వబ ిన కరలం త ద్ి రూప్ం బో ధ ా గంటలు ద్ాద్ాప్ప ర

చరా అనుసర్ించటం చేత సమూహ ప్ సమరపణకు ఇవ్వబ ిన కరలం ప్ా సమూహా కల 30 ష్రలు ద్ాద్ాప్ప ర

సమూహ ప్ ప్యరె్త్న తర్రవత, ిమన తరగ ర ఉతప ్ ప్ంచబ ామ ఈ ప్ంప్కం ేద్ిక చద్వ్డం సమర్ిపంచడం ద్ావర్ర చేయబ ామ సమూహంలో ప్ా సభ్ుయడు

ప్ లో కొంతభ్యగం తరగ కల సమర్ిపంచి మర్ియు చరాలో ప్రలగొ ంటయడు భ్మష్యత ్ లో మ రు ెైన ష్రపద్నకల ఉప్ర ాయయుడు మర్ియు రటి మద్ాయరుి లు ప్పనుప్ప ట సర్ రు

ప్గా ప్ర్ిశీలన – 1

1. ప్రాజెక్టట ప్ లో సమూహం మౌకక లక్షణాలు మవ్ర్ించం ి

2. ప్రాజెక్టట ప్ మౌకక అరహతలు ఏమ?

కృతయం-6

సమూహంలో ప్రాజెక్టట ప్ కల అవ్కరశముని ఒక అం ర ి ఎంచుకోం ి రు ప్ ఎలా క టయయిసర్ రు మర్ియు మద్ాయరుి లకల ప్ ప్యర్ి్ చేయ ా కల సూచనమసర్ ర్ో ర్రయం ి సమరపణ మభ్య ర ి ఎలా రవ ిసర్ ర్ో మవ్ర్ించం ి

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

18

7 ాటకీకరణ

సరంప్దా్ాయ, ఆధు క ాటకరల మనమంద్రం చూ ఉంటయము అసంబదే్ ియియటర్, మ ి ాటకరలు, యక్ష రనం వ్ంటి మమధ రకరల ేద్ికర ప్దా్రయనలు ాియి ాటకర కల అలర్ించే మలువ్ వ్పంటుంద్ మనంద్ర్ికల ెలుసు మర్ి రటికల మద్ాయమలువ్

కూ ా వ్పంటుంద్ా? తరగ గద్ి అభ్యసన ంపొ్ ంద్ించ ా కల మనం ియియటర్ ప్ద్దత లను ఉప్మ్ ించవ్చాా?

ాటకం అన ర హావ్భ్య రలు, సం ీతం, నృతయం మర్ియు అవ్సరమ ై ే ప్ా ేయక సరమాన చేత, నటుల మౌకక నటన ర, ముంద్ు ర ే రాయింప్బ ిన సంభ్యష్ణలు బయటికల మాటయడటం ాటకం, ిరమ ైన ముంద్ు ర రాయింప్బ ిన రా న భ్య రలను కమ ివ్పంటుంద్ి దే్ం చే న ాటకరలు కూ ా వ్పంటయయి, కర అమ ప్రఠం మౌకక ేప్ ాయ కల, మద్ాయరుి ల ి కల త ినమకరవ్ప ద్ర కల ప్రఠంలో ియియటికాల్ భ్య ర ి గుర్ి్ంచ ా కల ఒక ఆసకల్గల ఉప్ర ాయయుడు అవ్సరం కొ ిసరరు అతడు ఆమ సంభ్యష్ణలను కూ ా అభివ్ృద్ిే చేయామి వ్పంటుంద్ి అతడు ఆమ నటనలో ెమమ కమ ిన మద్ాయరుి లను గుర్ి్ంచి

రర్ికల ప్రతలాను క టయయించామ మర్ియు అవ్సర్ర ి బటిట ప్రతలాు ఎనుికొ ేలా రర్ి అనుమ ంచామ సం ీతం లేద్ా, ద్ుసు్ ల ర లేద్ా లేకుం ా ఎకుకవ్ సంఖ్యలో అభ్యసన చేయామ ప్రారంభించ ా కల రయిద్ాయలలో సం ీతం వ్పండకపో్ వ్చుా కర మాద్ి ర అమ అ ి ప్ర్ిచయం చేయబడ ాయి

ాటకీకరణను నిరవహించుటలో సో పా ాలు:- ప్రఠంలో రంగసిల theatrical) అం ర ి శాయించుట

ప్రఠంలో ేప్ ాయ కల సర్ిపో్ యియ ఒక ాటకర ి ద్కుట మర్ియు కను ్నుట

ప్ర ర కల త ినటు ర ాటకర ి ఆధు కర్ించుట

ాటకంలో మమధ ప్రతలాకల ఏ మద్ాయరుి లు సర్ిప్ో ార్ో రాయించుట

మమధ మద్ాయరుి లకల ప్రతలా క టయయించుట మర్ియు రర్ి సంభ్యష్ణా భ్య ర ి ర్రసుకొమా రర్ికల చెప్పపట

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

19

సంభ్యష్ణలు ేరుాకోవ్టయ కల మర్ియు ాటక ేప్ ాయ ి అరిం చేసుకోవ్టయ కల మద్ాయరుి లకల సమయ చుాట

అవ్సరమ ైన ి అభ్యస ాలు

ద్ుసు్ ల ర అభ్యసన

ాటక ప్దా్రయన

ాటకర కల సర్ిపో్ యియ రటి ద్ ప్పనుప్ప ట – భ్యష్, ేప్థయం, నటన, సంభ్యష్ణ మొ ాటకరల మౌకక వ్సర్ ా లు ఆచారం ర తయారుచే నమ లేద్ా

ియియటర్ కం నుం ి వ్చిానమ కరకపో్ వ్చుా ఇమ వ్ృ ్ప్రమ ైన ాటకరల ర పో్ మ ే్ కొంతవ్రకు మ రుగుప్రచబ ిన సర ారణమ ైనమ

కొ ి ాటకరలు నట ా ప్ా ానమ ైనమ మర్ికొ ి సంభ్యష్ణా ప్ా ానమ ైనమ ాటక ేప్ ాయ ి బటిట మర్ియు ప్రఠ రలలో లభ్యమయియయ నటుల రకర ి బటిట రు రాయించుకో రమి ఉంద్ి ఉద్ా కల ’కృషా్, ఒక ల రడు’ అ ే ాటికకల ఎకుకవ్ నటన

మర్ియు ప్ా ేయక ప్భా్యవ్ం కమ ి ఉం ి అద్ే ”చతపా్ శ ర ” ాటకర క మో మాటల ై ఎకుకవ్ ద్ృ ట కమ ి ఉంటుంద్ి ఏ ాటకర ి ేద్ిక ై ప్ాద్ర్ియంచాలో రాయించుకొ ే ముంద్ు, అంద్ులో గల ఖ్ర్ీద్ు, లభ్యమయియ కరలం, ప్రఠ రల మౌకక తతవం ఉప్ర ాయయుడు మనసుిలో ఉంచుకో రమ

చాలా ాటకరలకల అసలు రచయితల అనుమ సుకోవ్డం అవ్సరం ముంద్ు ర ే రచయిత అనుమ అభ్యరిి్ంచడం మర్రయద్ మర్ియు ఏద్ెై ా రశవత చెమంప్ప

ిమాండ్ చే ే్ అద్ి చెమంప్బ ామ

మద్ాయరుి ల మగిం చేసూ్ రు కథ ర్రసుకోవ్డం ఎలప్పపడు సలహాద్ాయకం ఇద్ి మద్ాయరుి లలో సవకీయ భ్యవ్నను అద్ేమధం ర ాటకరలు ర్ర ే ైప్పణాయ ి

ంపొ్ ంద్ిసు్ ంద్ి

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

20

ప్గా ప్ర్ిశీలన-2

ాటకం మౌకక లక్షణాలు ర్రయం ి తకుకవ్ ధర మర్ియు ధర లేకుం ా’ ఒక ఉప్ర ాయయుడు ఎలా ాటకర ి

తయారుచేసర్ డు?

ాటకం , ప్ర ాాభినయం నుం ి ఎలా భినిమ ైనద్ి?

కృతయం-7

రంగసిల Theatrical) అం రలను కమ ిన అ ాయయాలను ఎనుికోం ి

ఏద్ో ఒక ేప్ ాయ ి ఎనుికోం ి మర్ియు మద్ాయరిి్ అభ్యస ా ి బలవ్ంతం చేయ ా కల రు ాటకీకరణ ఎలా రవ ిసర్ ర్ో ర్రయం ి?

7.4.4. సహకరర అభ్యసనం

సరమరి ం మమధ ద్శలు గల మద్ాయరుి ల ర, రర్ి మష్య అవ్ రహన ంపొ్ ంద్ించుకో ా కల ప్ా ేయకమ ైన అభ్యస ా కృ ాయలను మ మ్ ిసూ్ చిని సమూహాలలో

మజయవ్ంతమ ైన ఒక బో ధ ా వ్యయహమే సహకరర అభ్యసనం సమూహం మౌకక ప్ా సభ్ుయ ికల బో ింప్బ ిన ద్ా అభ్య ంచడం మాతమేా బయధయత కరద్ు కర అభ్య ంచ ా కల సమూహసభ్ుయలకల రడపడటం కూ ా, ఆ మధం ర లక్షయంసరధన మౌకక ర ావ్రణా ి సృ టంచడం సమూహసభ్ుయలం ా మజయవ్ంతం ర అవ్ రహన చే కొ మర్ియు ద్ా ప్యర్ి్చే ేవ్రకు మద్ాయరుి లు క టయయించిన ప్ చేసర్ రు సహకరర ప్యా ాిలు, ప్రలగొ ే రర్ ప్రసపర ప్మా్జ ాల కోసం కృ చేసర్ యి అంద్ువ్ల సమూహ సభ్ుయలంద్రూ

ప్ా ఒకకరి్ మౌకక ప్యా ాిల నుం ి పొ్ ంద్ు ారు మజయం మాకు ప్మా్జనం మర్ియు మా మజయం కు ప్మా్జనం

సమూహ సభ్ుయలం ా ఒక మ ి ప్ంచుకుంటు ాిర గుర్ి్సర్ రు మనమం ా కమ ే మునుగుద్ాం లేద్ా ఈద్ుద్ాం

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

21

ఒకర్ి ప్దా్రయన ఒకర్ి ప్ రు చేత లేద్ా ఒకర్ి బృంద్ సభ్ుయల చేి్త కలుగుత ంద్ ెలుసుకుంటయరు ద్ర రు లేకుం ా మేము చేయలేము

సమూహ సభ్ుయ ి మజయం గుర్ి్ంప్ప ప్ొ ంద్ినప్పపడు గరవం ర మర్ియు సంయుక్ం ర జరుప్పకుంటయరు రు సర ించిన ద్ా కల కు మేము అభినంద్నలు ెలుపచు ాిము

సహకరర అభ్యసనం మౌకక అం రలు

ాయమ ైన ఉప్ర ాయయు ా, కొ ి ప్ర్ి ిత ల కలరంద్ మాతమేా సహకరర ప్యా ాిలు, పో్ టీ మర్ియు వ్యకల్తవ ప్యా ాిల కంటే ఎకుకవ్ ఉ ాపద్కం ర ఉంటయయ ఊ ింప్బడుత ంద్ి ఆ ప్రి్ ిత లు ఏ టంటే

i) సరనుకూల ప్రసపర సంబంధం సమూహ మజయా కల ప్ా సమూహ సభ్ుయ ి మౌకక ప్యా ాిలు అవ్సరం మర్ియు అ రరయం ప్ా సమూహ సభ్ుయడు అతడు ఆమ మౌకక వ్నరులు, ప్రత ామర్ియు ప్ బయధయతల వ్ల ఉమా ి బయధయత ర చేయుటకు ఏకెైక సహకరర్ర ి కమ ి ఉంటయరు

ii) ముఖ్ాము సంకరషణ ప్ ఏ మధం ర చేయాలో ఉప్ర ాయయుడు చెప్పవ్లెను మర్ియు ేరుాకుని భ్యవ్నల చర్ిాంచుట చేత రర్ి అవ్ రహన త చేయవ్లెను కరొ త్ అభ్యసన , ప్రత అభ్యసన ర అనుసం ా ంచామిన అవ్సరముంద్ి

iii) వ్యకల్గత మర్ియు సమూహ జ రబుద్ార్ీతనం ఉప్ర ాయయుడు సమూహా ి చిని చినిమ ర చేయవ్లెను అప్పపడు వ్యకల్గత బయధయత ద్ద ర ఉండవ్చుా

రర్ి అభ్యసన సమర్ిపంచమ అడగటం చేత మద్ాయరుి లను మౌ కం ర ప్ర్ీక్ష్ించటం కూ ా అవ్సరం తరగ కల కొ ి అనుమా ాలు వ్చిానప్పడు

ేత బదే్ అంతర్నీ జ రబులు మవ్ర్ించ ా కల మొత్ం సమూహం దే్ం ర ఉండవ్లెను

iv) వ్యకు్ లమధయ interpersonal) మర్ియు చిని సమూహ ైప్పణాయలు సరం ిక ైప్పణాయలెైన ాయకతవం, రాయం సుకోవ్డం, మశవస య ా

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

22

ర్రాణం, సమాచార ప్ాసరరం మర్ియు సంఘరషణా రవహణ ైప్పణయం మద్ాయరుి లను అభివ్ృదేి్చేయామ

v) సమూహ ప్కాలరయ సమూహ సభ్ుయలు ఎంత మేరకు రర్ి లక్ష్యయలను సర ిసు్ ాిర్ో మర్ియు ప్భా్యవ్వ్ంతమ ైన ప్ సంబం ాలు రవ ిసు్ ాిర్ో చర్ిాంచుకుంటయరు రరు ఏ చరయలు రర్ికల రడపడ ామ్ మర్ియు ఏమ

రడపడ వ్ర్ిాసర్ రు ఇద్ి రర్ికల కొనసర ించ ా కల లేద్ా మార ా కల రడప ే ప్వా్ర్న ై ప్ా బింబించడంలో రడపడుత ంద్ి

సహకరర అభ్యసనం మౌకక మ ర్ిట్ సహకరర అభ్యసనం మౌకక కొ ి మ ర్ిట్ి కలంద్ ేర్్కనబ ాా యి అమ

మద్ాయరిి్ అభ్యయసం మర్ియు మద్ాయ సరధనను పో్ా తి ిసు్ ంద్ి మద్ాయరిి్ లుప్పద్ల ంచుత ంద్ి; రర్ ిఅభ్యయస అనుభ్వ్ం ర మద్ాయరేి్ సంతృ ్ ంచుత ంద్ి; మౌ క సమాచార ప్సారర ైప్పణాయలను అభివ్ృద్ిే చేయ ా కల మద్ాయరుి లకు

సహాయం చేసు్ ంద్ి మద్ాయరుి ల సరమా క ైప్పణాయలను అభివ్ృద్ిే చేసు్ ంద్ి; మద్ాయరిి్ వవయ ర ర ి ప్ో ా తి ిసు్ ంద్ి సరనుకూల జణ సంబం ాలను పో్ా తి ించడంలో సహాయప్డుత ంద్ి

ఉదహరింపు

మష్యం: రు

రు ఇలాంటి ఇ వ్ృ ా్ లను గుర్ి్ంచవ్చుా - ట ివ్నరులు, ట ికరలుష్రయ కల కరరణాలు, కరలుష్యం నుం ి టి ఆద్ా చే ే మార్రొ లు, జల ప్ర్ిరక్షణ, ట ిఉప్మ్ రలు.

ఎ ి ఉప్ ఇ వ్ృ ా్ లు ాిమ్ అ ి సమూహాలు ర తరగ మభ్ ంచం ి

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

23

సమూహా ి ఉప్ ఇ వ్ృత్ం ఎనుికొ ేంద్ుకు అవ్కరశ వ్వం ి

సమయ ప్ర్ి ప్కాటించం ి

ప్ా సమూహం మ ి ర కూరుా ఎంచుకుని ఉప్ - ఇ వ్ృత్ం ై ప్ చేయ యం ి

సమయ ప్ర్ి తరు రత మద్ాయరుే లను రర్ ిప్దా్ే రలో కూర్ోా వ్వం ి.

ప్దా్రయన మర్ియు చరా కోసం అనుమ ంచం ి

కృతయం – 8

సహకరర అభ్యయస సహకరర్ర ి రవ ించడం ద్ావర్ర బో ించటయ కల ఒక అం ర ి గుర్ి్ంచి

ఆ అంశం ేర్ిపంచ ా కల సహకరర అభ్యసన కృతయం రవ ించం ి

ప్గా ప్ర్ిశీలన-3

1. సహకరర అభ్యసనం అంటే ఏ టి?

2. సహకరర అభ్యసన మౌకక అం రలను జణబి ా చేయం ి 3. సహకరర అభ్యసనం మౌకక ఏ ై ా ాలుగు మ ర్ిటు ర్రయం ి

7.4.5. భ్యవ్ ా మ్య ంగ్

అరివ్ంతమ ైన అభ్యసనం, బో ధ ా లక్ష్యయలలో ఒకటి మద్ాయరుి ల ఆభ్యసన ంపొ్ ంద్ించ ా కల చాలా ప్యా ాిలు ాియి అ ేక సూచనల వ్యయహాలను

ప్యా ించడం అలాంటి ప్ాయ ాిలలో ఒకటి భ్యవ్ ా మాయ ంగ్స అంద్ులో ఒకటి భ్యవ్నల మధయ అంతర సంబం ాల ర మద్ాయరుి ల మధయ భ్యవ్ ాతాక అవ్ రహన అభివ్ృద్ిేలో ఇద్ి

రడపడుత ంద్ి భ్యవ్ ా మాయప్ లో ఇద్ి ఒక ప్ాకలరయ

భ్యవ్ ా మాయప్ మౌకక లక్షణాలు

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

24

i. మభ్కు్ ల రూప్ంలో భ్యవ్నల మధయ అరివ్ంతమ ైన సంబం ా ి చూ ంచే ప్టయతాక చితణాలే భ్యవ్ ా ప్టయలు.

ii. భ్యవ్నల మధయ సంబం ాలను మభ్కు్ లు మవ్ర్ిసర్ యి

iii. సర ారణం ర భ్యవ్నలు ఒక వ్ృత్ంలో లేద్ా ఒక టెటలో రాయబ ి, సంబం ిత ప్ద్ాల ర ీతలచే అనుసం ా ంచబడు ాయి

iv. భ్యవ్నలు కరమానుగతం ర ైన నుం ి కలరంద్ికల అమరాబడు ాయి, అతయంత సర ారణ భ్యవ్న ైన ఉంచి కరమం ర కలరంద్ికల కద్ిమసర్ రు

v. భ్యవ్నలు కమ ఉండటయ కల ప్కరక ర సంబం ాల మంకులు వ్పంటయయి

vi. మష్యాల ై భ్యవ్నల మౌకక ఏకీకరణ చూ ంచటం సరధయం ప్టం 1 భ్యవ్న మాయప్ మౌకక లక్షణాలను చూప్పత ంద్ి

ప్టం 1 భ్యవ్న మాయప్ మౌకక లక్షణాలను

భ్యవ్ ా ప్టంలో సో ప్ర ాలు ఒక భ్యవ్ ా ప్టం ర్రాణంలో, కలరంద్ి సో ప్ర ాలు అనుసర్ించబడు ాయి భ్యవ్ ా మాయ ంగ్స ప్ా ద్శలో మద్ాయరుి లను మనం చేయడం సలహాతాకం

సో ప్రనం 1 : ఎనుికోబ ిన ప్ర రయంశం అ ాయయం నుం ి భ్యవ్నల గుర్ి్ంచం ి నలబల ైన రటి

జణబి ా ర్రయం ి సో ప్రనం 2 : భ్యవ్నల సర ారణం నుం ి ప్ా ేయకంకల, ై నుం ి కలరంద్ికల అమరాం ి సో ప్రనం 3 : ప్కరక ర ఉంచవ్మిన భ్యవ్నల ఎనుికోం ి సో ప్రనం 4 : నలబల ైన భ్యవ్నల అరివ్ంతం ర ఉంచం ి సో ప్రనం 5 : భ్యవ్నల చుటటట వ్ృ ా్ లు, టెటలు ీయం ి మర్ియు భ్యవ్నల మంకు చేసూ్ ీతలు ీయం ి సో ప్రనం 6 : మంకలంగ్స ప్ద్ాలు ర్రయం ి భ్యవ్ ా ప్టం తయార్ెైంద్ి సో ప్రనం 7 : మొత్ం భ్యవ్ ా ప్టం చద్ిమ మర్ియు అ ి సంబం ిత ప్ద్ాల ర మంక్ట అయాయమ్ లేద్ో చూడం ి

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

25

ఒక ేళ భ్యవ్ ా ప్టం చూడటయ కల బయ ర గ బి ర ఉంటే ద్ర ి ప్పనర్ిింర్ిాంచవ్చుా మద్ాయరుి లను మగిం చేసూ్ భ్యవ్ ా ప్టయ ి నలబల ై ీ న తర్రవత, రరు సవంతం ర ీ ేలా పో్ా తి ింప్బ ామ మొద్ట రరు

అసంప్యర్ి్ భ్యవ్ ా మాయప్ ను ప్యర్ి్ చేయగలరు తర్రవత రరు సవంతం ర ఒక భ్యవ్ ా ప్టయ ి ర్ిాంచేలా అడగబడు ారు ప్టం-2 ‘ప్ర్ిశరమల రకరలు’ ైన ఒక భ్యవ్ ా ప్టయ ి చూ సు్ ంద్ి

ప్టం-2 ‘ప్ర్ిశరమల రకరలు’

భ్యవ్ ా ప్టం మౌకక ఉప్మ్ రలు భ్యవ్ ా ప్టయ ి ప్రఠం మౌకక ఏ ద్శలో ై ా ఉప్మ్ ించవ్చుా ప్ర్ిచయ ద్శలో ఇద్ి ఉప్మ్ ించినటయి ే, మద్ాయరుి లు

రరు ఏ ేరుాకోబో త ాిర్ో ఒక ప్యర్ి్ చి ాా ి ప్ొ ంద్గలరు అభివ్ృదేి్ ద్శలో ఉప్మ్ ించినటయి ే, మద్ాయరుి లు ఒక భ్యవ్న నుం ి మర్్క ద్ా కల సు ితం ర

సుకొ పో్ బడు ారు మూలాయంకన ద్శలో ద్ర ి ర ి ే మద్ాయరుి ల అవ్ రహ ా సరమర్రి ి ఇద్ి అంచ ా ేసు్ ంద్ి అభ్యయసకులు ఏ ేరుాకు ాిర్ో కరో ీకర్ించడంలో ఇమ రడపడు ాయి

ప్గా ప్ర్ిశీలన-4

భ్యవ్ ా ప్టం అన ర ఏ ?

మద్ాయరుి ల మౌకక అభ్యసన అంచ ా ేయుటకు ఒక భ్యవ్ ా ప్టయ ి రు ఎలా ఉప్మ్ ిసర్ ర్ో

మవ్ర్ించం ి

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

26

కృతయం-9

ప్టం-2 చద్వ్ం ి మర్ియు సో ప్రనం 1,2,3 ల ైన ప్ చేయం ి కు నచిాన ఏద్ో ఒక అం ర ి ఎనుికోం ి మర్ియు భ్యవ్ ా మాయ ంగ్స మౌకక అ ి సో ప్ర ాలు అనుసర్ించి ఒక భ్యవ్ ా ప్టయ ి ర్ిాంచం ి

7.4.6. సంకలిష్ట బో ధ ాధ యనం

జణా నం గమ ాతాకమ ైనద్ి మర్ియు ఎలప్పడూ మస్ర్ిసు్ ంటుంద్ి ఏద్ి తప్పప, ఏద్ి ఒప్పప, ఏద్ి అవ్సరం, ఏద్ి అనవ్సరం ప్ర్ీక్ష్ించుకోవ్డం ప్ా వ్యకల్ బయధయత NCF-2005 ప్సాు్ త మద్ాయవ్యవ్సి అంత అను ైనద్ి కరద్ ేర్్కంద్ి సృజ ాతాకత, సంకలష్ట ఆలోచన, లల మౌకక అంతరద్ృ ట వ్ంటిమ రు ాిహప్ర్ిచే లల అనుభ్ రల నుం ి ఇద్ి

ేరుచేయబ ింద్ి సమాజణలు అ ి ఎకుకవ్ సంకలష్టం ర మారుత నికొద్ిద , అటువ్ంటి సమాజణ ి ఎద్ుర్ోక ా కల మద్ాయరుి లను దే్ప్రచామ లలు రర్ి అభిప్రాయాలను వ్యక్ప్రచ ా కల, సంకరషణ మర్ియు సమసరయ ప్ర్ిష్రకర్ర కల త ిన అవ్కర రలను సంకలష్ట బో ధ ాధయయనం అంద్చేసు్ ంద్ి

ఇద్ి మద్ాయరుి లు సంకలష్ట సపృహకల చేరుకోవ్ ా కల రడపడుత ంద్ి NCF 2005లో ప్ా బింబించినటు ర ర్రజకీయ, సరం ిక, ఆర్ిిక, ై క అం రల ైన సంకలష్టం ర ప్ా బింబించ ా కల అవ్కర ర ి అంద్ిసు్ ంద్ి సరం ిక అం రల ైన ఇద్ి బహుళ అభిప్రాయా ి మర్ియు ప్రసపర ప్జాణసరవమయ రూప్రల బదే్త అ రరయం చేసు్ ంద్ి తరగ లో సంకలష్ట బో ధ ా అధయయ ా ి అనుసర్ించటంలో రు అనుసర్ించామిన సో ప్ర ాలు కలంద్ ఇవ్వబ ాా యి I) సమసయ సంకలష్టం ర మ ర ంచ ా కల మద్ాయరుి లకోసం

రంచ య అవ్కర రలను సృ టంచామ,

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

27

ii) తరగ సమసయ ప్కాటించి చరాకోసం ఒక ేద్ర రాయించామ

iii) ముంద్సు్ ర సమసయకు సంబంద్ించిన సమాచార్ర ి ేకర్ించమ రర్ి రు అడగవ్చుా

iv) సమసయ ప్రం ర మర్ియు వ్య ర్ కం ర రర్ి అభిప్రాయాలను ఇచేాటప్పపడు మర్ియు ప్శాిలను చర్ిాంచేటప్పపడు మద్ాయరుి లు చురుకు రప్రలగొ ామి ఉంది్

అనుసర్ించామిన సూచించబ ిన చిటయకలు కలరంద్ ఇవ్వబ ాా యి

అంశం ప్జాలు మర్ియు ప్ర్రయవ్రణం

బో ధ ాం రలు అటమ రూాలన రుగుద్లకల కరరణాలు అటమ రూాలన ప్భా్య రలు అడవ్పల ప్ర్ిరక్షణకల మార్రొ లు

మగిమ ైన సమసయ అటమ రూాలన రుగుద్ల

అనుకూలం ర ప్టటణీకరణ

ప్రర్ి రర కరణ

ఆహార్ోతప ్ రుగుద్ల

వ్ తిర కం ా: కాలుష్ ం ెరుగుదల

భ్ూగర జలాల క్ష్ీణత

ప్కాృ లో అసమత లయత

ప్ర్రయవ్రణ మ ాశనం

చర్ిాంచవ్ల న సంకలష్ట ప్శాిలు

మనమి అటమ రూాలనకల ళళ టకు ఏ కరరణాలు తయారుచే రయి?

అటమ రూాలన లేకుం ా రుగుత ని జ ాభ్య అవ్సర్రల ఎలా రాగలము?

అసలు అడవ్పలే లేకప్ో ే భ్ూ ఎలా వ్పంటుంద్ి?

అటమ రూాలన మానవ్పల ఎలా ప్భా్యమతం చేసు్ ంద్ి?

ఏ మార్రొ లలో మనం అడవ్పల కరప్రడుకోగలం?

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

28

మూలాల ముద్ణా, ద్ృశయ, శరవ్ణ మొ మ చెప్పపట చేత ఉప్ర ాయయుడు సమాచార్ర ి ేకర్ించ ా కల మద్ాయరుి లకల రడప ామ ము ింప్పకల ర్ర రమిన అవ్సరంలేద్ు సమాజంలో

ప్బామంచే సమసయ చూడటయ కల మద్ాయరుి లకల ఒక ేద్ిక ఏరపరచటమే ఈ ప్దే్ మౌకక లక్షయం

కృతయం-

సరం ిక, ర్రజకీయ మతం నుం ి ఒక సమసయ ఎనుికోం ి సంకలష్ట బో ధ ాధయయనం అనుసర్ిసూ్ ఒక ప్ణాామక ర్రయం ి

ప్గా ప్ర్ిశీలన-5

1. సంకలష్ట బో ధ ాధయయనం మౌకక లక్ష్యయలు ఏమ?

2. ఈ ప్దే్ లో మద్ాయరుి ల మౌకక ప్రతా మవ్ర్ించం ి

7.4.7. సమ్సా పరిష్ాకరం

భ్యవ్ ాతాక అవ్ రహన అభివ్ృద్ిేకల, సరమరి ర రణాకల మర్ియు ఆ అవ్ రహన నూతన స ి ే రలకల అనవయించటయ కల ఉప్మ్గప్ ే సూచ ాతాక వ్యయహమే సమసరయ ప్ర్ిష్రకరం ఈ ప్దే్ ద్ావర్ర మద్ాయరుి లు బో ింప్బ ినప్పడు ేత బదే్ం ర ఆలోచించే

ైప్పణాయ కల మర్ియు ఆలోచ ా ైప్పణాయల అభివ్ృదేి్కల రరు అవ్కర రలను పొ్ ంద్ు ారు

అనుభ్ రల చేత మద్ాయరుి లు అరిం చేసుకొ ే సమసరయ ప్ర్ిష్రకరంలో ప్రాథ క ైప్పణయమే ఆలోచన సమసరయ స ి ే రలు మర్ియు రటి ప్ర్ిష్కరి్ంచే అవ్కర రలు మద్ాయరుి లకల అంద్ించడం చేత ఆలోచ ా ైప్పణాయలు, సమసరయ ప్ర్ిష్రకరం రె్ం ింటి రర్ికల బో ించామ

సమసరయ ప్ర్ిష్రకర సో ప్ర ాలు

సమసరయ ప్ర్ిష్రకర ప్రాంతంలో కృ చే న చాలా మంద్ి మమధ సో ప్ర ాల ఉప్నయ ంచారు కర కలరంద్ి ప్ర్ిచేాద్ంలో సర ారణం ర ర ే ఉమా ి సో ప్ర ాలు చర్ిాంచబ ాా యి

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

29

సో పానం-1 : సమ్స ని గురి్ంచుట: మొద్ట ఉప్ర ాయయుడు, మద్ాయరుి లు అసలు సమసయ ఏ టో కను ్ ామ తర్రవత ద్ా ి అరించే కొ , రవచించామ సమసయలు మద్ాయరుి లకల ఉని జణా నంకల సంబం ించిన ై ఉం ామ మర్ియు రస్వ్ మత స ి ే రలలో రడబ ామ

సో పానం-2; సమ్సా పరిష్ాకర పదతిని రూప ంద్రంచుట: మద్ాయరుి ల చేత సమసయ అరిం చేసుకోబ ిన తర్రవత రరు సమసయ ప్ర్ిష్రకర ప్కాలరయ రూపొ్ ంద్ించుకో రమి ఉంద్ి ఒకసరర్ి రాయించుకుని తర్రవత రరు ఎంద్ుకు ఆ ప్ా ేయక వ్యయహా ి ఎనుికు ాిర్ో మవ్ర్ించామ కరమబదే్మ ైన ప్ణాామక, ప్ా సో ప్రనం మౌకక మవ్రణ ”సమసరయ ప్ర్ిష్రకర ప్కాలరయ ైప్పణాయల” అభివ్ృద్ిేలో మద్ాయరుి లకల రడపడుత ంద్ి ఆ మధం ర సమసరయ ప్ర్ిష్రకరం మౌకక మార్రొ ి రరు ేరుాకుంటయరు

సో పానం-3: పిణాళిక అమ్లు: సమసరయ ప్ర్ిష్రకర ప్దే్ రూప్ొ ంద్ించుకుని తర్రవత, ఈ ప్దే్ అమలు చేయడం తర్రవ సో ప్రనం ప్రష్రకర్ర ి చేరుకోవ్టయ కల మద్ాయరుి లు సమాచార్ర ి ేకర్ించటం,

రవ ించటం, మ ర ంచటం వ్ంటిమ అవ్సరం

సో పానం-4; పరిష్ాకరాల మ్ూలయ ంకనం: ఇద్ి చివ్ర్ి సో ప్రనం ఈ సో ప్రనంలో మద్ాయరుి లు సరక్ష్యయల మర్ియు సమసరయ ప్ర్ిష్రకర్ర కల మద్దత చేా సమాచార్ర ి ప్ర్ిశీమంచుకు ే అవ్సరముంద్ి ఎకక ెై ా సరధయమ ై ే ప్ర్ిష్రకర్రల మౌకక ఖ్చిాతతవం మర్ియు ప్రామాణికత గుర్ించి ఆలోచన చేా, నూతన మర్ియు ఇద్ేమధమ ైన స ి ే ర కల ప్ర్ిష్రకర్ర ి అనవయించే మధం ర మద్ాయరుి లు పో్ా తి ించబ ామ

ఈ ప్దే్ అనుసర్ించడం చేత, మ రష్ణాతాక ఆలోచన, సంకలష్రట తాక ఆలోచన, కరరణం మర్ియు ప్భా్య ర ి అనుసం ా ంచుట, ేత బద్రేకరణ మర్ియు ార్ికక, సరం ిక మలువ్ల అభివ్ృద్ిే ర ప్రటు రుప ఇవ్వటం వ్ంటి ైప్పణాయలను అభ్యయసకులలో అభివ్ృద్ిే చేయటం సరధయం

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

30

ఉద్ాహరణ

సో ప్రనం-1: సమసయ గుర్ి్ంచుట:

1857 రుగుబయటు ఎంద్ుకు మఫలమయింద్ి?

మద్ాయరుి లు మమధ మూలాల నుం ి ఎంద్ుకు ఈ రుగుబయటు ైఫలయం ర ప్ర్ిగణిసర్ ర్ో సమాచార్ర ి ేకర్ిసర్ రు

సో ప్రనం-2: సమసరయ ప్ర్ిష్రకర ప్ద్ద రూప్కలపన

సమూహ ప్ ద్ావర్ర ఈ సమసయను ప్ర్ిష్కరి్ంచాల తరగ రాయిసు్ ంద్ి రరు ప్ చేయామిన ప్రాం ాలను గుర్ి్సర్ రు ఆ ప్రాం ాలు:

సర ారణ ప్జాల ప్రత ా- రుగుబయటులో రర్ి ప్రత ామర్ియు ద్ా ప్భా్యవ్ం

ప్జాల రుగుబయటు మార్రొ లు - ప్జాల మధయ ఐకమతయం, ఉప్మ్ ించిన ఆయు ాలు

ఈ ప్ర్ి ి అ ిగ ంచేంద్ుకు బాిటీష్ రర్ి చేత అనుసర్ింప్బ ిన వ్యయహం

సో ప్రనం:3. ప్ణాామక అమలు

ఈ సో ప్రనంలో సమూహంలో ప్ా సభ్ుయడు ఒక ప్రాం ా ి ఎనుికొ సమసరయ ప్ర్ిష్రకరం గుర్ించి రర్ిలో రరు చర్ిాంచామ రుగుబయటు ై ఎకుకవ్ సమాచార్ర ి ేకర్ించి మమధ సంఘటనల గుర్ి్ంచం ి రరు ప్ర్ి ి మ ర ంచి కరరణం మర్ియు ప్ాభ్య ర ి కను ్ంటయరు ైఫలాయ కల ఏద్ి తప్పప, ఏద్ి ఒప్పప అ ే ద్ా ద్ ేద్ిక ర్రసర్ రు చివ్ర ర ప్ర్ిష్రకర్ర ి చేరుకుంటయరు

సో ప్రనం 4: ప్ర్ిష్రకర్ర ి మూలాయంకనం చేయుట

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

31

ప్ా సమూహం ప్ర్ిష్రకరం ర ప్రటు తమ ేద్ిక సమర్ిపసర్ రు సంప్యరామ ైన చరా ర తరగ ప్ర్ిష్రకర్రల ై ప్ా బింబిసు్ ంద్ి రరు ఇద్ేమధమ ైన స ి ే రల గురు్ చే కొ ప్ర్ిష్రకర్ర ి ద్ృమకర్ిసర్ రు

కృతయం-11

సమసయ – ’ద్క్ష్ిణ భ్యరతద్ేశంలో వ్యవ్సరయం కోసం రుత ప్వ్ ాల ై రైె్త లు ఆ ారప్డటం’

మద్ాయరుి లు ఈ సమసయ ై ఆలోచించ ా కల మర్ియు సమసరయ ప్ర్ిష్రకర ప్దే్ ద్ావర్ర ఒక ప్రష్రకర్ర కల చేరుకోవ్టయ కల రు మారొద్రయం చేసర్ రు

ప్గా ప్ర్ిశీలన-6

సమసరయ ప్ర్ిష్రకర ప్దే్ మౌకక ప్మా్జ ాలు ఏమ?

సమసరయ ప్ర్ిష్రకర ప్దే్ లో మద్ాయరిి్ ప్రత ాఏ ?

7.4.8. అనుభ్య ాత క అభ్ సనం: ేరు సూచించిన మధం ర, అనుభ్ రతాక అభ్యసనంలో అనుభ్వ్ం చేత రడబ ే ఒక

వ్యయహం అనుభ్వ్ం ప్కాలరయ మారొమే అభ్యసనకల క ంద్ంా ఈ వ్యయహాల అభ్యసన రస్వ్ మత స ి ే రలకల సం ా సూ్ క్ష్ తపా్ కల అనుమ సు్ ంద్ి కొత్ ఆలోచనలకల భ్యవ్నల

అరిం చేసుకో ా కల రు మూర్ అనుభ్ రలను రడవ్చుా మర్ియు కొత్ భ్యవ్న ధృమకరి్ంచ ా కల ప్పనుప్ప ట రడవ్చుా

ఇద్ి ప్ాతయక్ష అనుభ్వ్ం నుం ి అరిం తయారుచే ే ప్కాలరయ ఇద్ి వ్యకల్గత అభ్యస ాప్కాలరయ ై ద్ృ ట డుత ంద్ి జంత ప్దా్రయన రలకల ళటం, ప్ర్ిశీలన ద్ావర్ర అభ్య ంచటం మర్ియు ప్పస్కం నుం ి జంత వ్పల గుర్ించి చద్వ్ ా కల వ్య ర్ కం ర

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

32

జంత ప్దా్రయన రల ప్ర్రయవ్రణం ర సంకరషణ జరప్డం వ్ంటిమ అభ్యస ానుభ్వ్ం మౌకక ఉద్ాహరణ ఆ మధం ర ఇతరుల అనుభ్ రల గుర్ించి క వ్లం మనడం లేద్ా చద్వ్డం బద్ులు ర ప్ాతయక్ష జణా నం ర కను ్నడం మర్ియు ప్మా్ రలు చేయవ్చుా అభ్యస ానుభ్వ్ం, వ్యకల్ మౌకక ప్తాయక్ష అనుభ్వ్ం అరిం తయార్ీ ప్కాలరయ ై ఆ ారప్ ివ్పంటుంద్ి అభ్యస ానుభ్వ్ం చాలా ప్భా్యవ్వ్ంతమ ైన మద్ాయప్రమ ైన ప్దే్ వ్యకల్గతమ ైన అవ్సర్రల చెప్పటం చేత ఇద్ి అభ్యయసకు ి మర్ింత వ్యకల్గతద్శలో

మగిం చేసు్ ంద్ి అభ్యస ానుభ్వ్ం వవయ-అంకుర్రరపణం

మర్ియు వవయ-మూలాయంకనం వ్ంటి లక్షణాలు అనుభ్ రతాక అభ్యసనకల అవ్సరం అభ్యస ానుభ్వ్ ప్కాలరయ కొత్ ైప్పణాయలను, ద్ృకప ాలను లేద్ా ప్యర్ి్ ర కొత్ ఆలోచ ా మార్రొ లకు అనుమ సు్ ంద్ి అభ్యస ాప్కాలరయలో అనుభ్వ్ం ఒక ముఖ్యమ ైన ప్రతా ప్ో ంచటం రస్వ్ం ఒక ఆహాద్కరమ ైన ేామ ర ావ్రణం, ప్పష్కలమ ైన హాసయం ర మర్ియు అభ్యయసకుల మౌకక

ైప్పణాయలను రమంచటం కూ ా ఒక ప్భా్యవ్వ్ంతమ ైన అభ్యస ానుభ్వ్ ర ావ్రణా ి పో్ా తి ిసు్ ంద్ి రర్ికెై రరు మ రు ెైన నూతన జణా నం మౌకక అవ్ రహన సంప్రద్ించ ా కల మర్ియు ఎకుకవ్ సమయం సమాచార్ర ి లుప్పకో ా కల ప్తాయక్షం ర అనుభ్వ్ంలో

మగిమయియలా ప్ో ా తి ింప్బడటం కీలకం

రు ఏ మధం ర బయ ర ఏరపర్ిచిన అభ్యస ానుభ్ ర ి సృ టసర్ రు? ద్ా ాళం సద్ుప్రయ సం ాత ద్ోహద్కరరి్ మర్ియు అతడు ఆమ అభ్యస ా ప్కాలరయ సులభ్తరం చేసు్ ంద్ి అ ే ద్ా లో ఉంద్ి అద్ి అభ్యసన ప్కాలరయకల మర్ింత ముఖ్యమ ైనద్ెైన అభ్యయసకు ి మౌకక అనుభ్వ్ం అయినప్పడు, స ి ే ర కల ఒక మంచి ద్ోహద్కరరి్ సుకొ ర్రవ్డం అనుభ్వ్ం మౌకక సంప్ద్ అ మర్ిాప్ో కపో్ వ్డం కూ ా ముఖ్యమే

ఒక సమరివ్ంతమ ైన ఉప్ర ాయయుడు, అతడు ఆమ ప్ గుర్ించి మకుకవ్ ర మర్ియు అనుభ్ రతాక అభ్యసనను ఆచర్ించే రరు ర వ్పంటయరు అతడు ఆమ ప్రలగొ ే రర్ి ప్యర్ి్ ర అభ్యస ా స ి ేశంలో ముంచు ారు రర్ి తమ రటి లల నుం ి మర్ియు సృ టంప్బ ిన ర ావ్రణం నుం ి నూతన జణా నంను సంప్రద్ించుకు ేలా అనుమ సర్ రు ఉప్ర ాయయుడు ప్రలగొ ే రర్ి అనుభ్ ర కల కటిటప్ ే ఊహను ఉద్రదప్నం

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

33

చేసర్ రు ర్రతప్యరవక మరి్యు ద్ృశయసరమా ిర ర ప్రటు ప్ా ేయక అనుభ్ ర ి అంద్ించడం చేత మభిని రకరల ైలులు మర్ియు బలాల ర అభ్యయసకులు క టయయింప్బడు ారు

అభ్యస ానుభ్వ్ంలో మగిమ ైన ప్కాలరయ

I. ఈ వ్యయహా ి ర ేటప్పడు, రు మొద్ట క్ష్ తపా్రయటనకల, ప్ర్ిశీలనకల అవ్కరశముని భ్యవ్న గుర్ి్ంచామ

II. క్ష్ తపా్రయటనకల ప్ణాామక చేసుకొ సరధయమ ైనంతవ్రకు ప్తాయక్ష అనుభ్ ర ి మద్ాయరుి లకల అంద్ించామ

III. రర్ి అనుభ్ ర ి బటిట , ప్పనప్ప ట సుకో రమ మర్ియు సమాచార్ర ి లవచేయామ

IV. మద్ాయరుి లు భ్యవ్న మౌకక అర్రి ి మర్ియు ప్కాలరయ చేరుకో రవమ

V. చివ్ర ర, పొ్ ంద్ిన నూతన భ్యవ్న ద్ృమకరణ కోసం ఒక సంద్ర్ర ి సృ టంచామ

కలంద్ ఇవ్వబ ిన ఉద్ాహరణలు చూద్ాద ం

నూతన భ్యవ్న ఎ ికలు

మూర్ అనుభ్వ్ం: మద్ాయరుి ల క ిల్ కల ఎనుికోవ్ ా కల ప్రఠ రలలో ఎ ికలు రవ ించామ ప్ా తరగ ఒక మ్జకవ్రొం ర భ్యమంచి, మద్ాయరుి లు పో్ టీచే ేలా

చూ ామ రర్ికల గురు్ లు క టయయించామ సర ారణ ఎ ికల మాద్ిర్ి ర ే ఎ ికల ేద్ర నుంద్ి ఫమ ాలు లడయియయ ేద్ర ప్కాటన వ్రకు ప్కాలరయల అనుసర్ించామ ఒక ఉప్ర ాయయు ి ఎ ికల అ ికరర్ి ర ఉండ రవమ ఫమ ాల ప్కాటన తర్రవత ఎనుికోబ ిన రరం ా కరర్రయలయ ప్మాాణం చేయ రవమ, రర్ి ప్రఠ రల ాయకు ి ఎనుికోమ ామ మర్ియు ప్రఠ రల వ్యవ్హార్రలు చూడటయ కల ఒక క టీ ఏర్రపటుచేయమ ామ

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

34

ప్పనుప్ప ట పొ్ ంద్ుట

మద్ాయరుి ల క ిల్ మౌకక ఎ ికల రవహణలో గల ప్కాలరయల గుర్ించి తరగ లో చర్ిాసర్ రు

నూతన భ్యవ్ ా ర్రే రణ ద్ర కల చాలా మార్రొ లు ాియి రటిలో ఏద్ో ఒకటి రు ఎనుికోవ్చుా లేద్ా కు స కరయం రవ్పని ేర్ ద్ి అనుసర్ించవ్చుా

ద్ేశలో ఏద్ెై ా భ్యగంలో ఎ ికల మమధ ద్శల చూ ంచే రర్ర్ ప్ ాక cut outs

ప్దా్ర్ియంచం ి ఎ ికల ప్కాలరయ ైన ఒక ాకుయమ ంటర్ీ చి ాా ి చూ ంచామ

సరి క ప్భా్ుతవ ఏద్ెై ా కరర్రయలయం మౌకక ఎ ికల ప్తాయక్ష ప్ర్ిశీలన

కృతయం-12

కు నచిాన ఒక అం ర ి భ్యవ్న ఎనుికోం ి మర్ియు అనుభ్ రతాక అభ్యసన ద్ావర ద్ా ి ఎలా బో ిసర్ ర్ో ప్ణాామక ర్రయం ి

ప్గా ప్ర్ిశీలన-7

అనుభ్ రతాక అభ్యసన అరిం ఏ టి?

మామి బటిట అనుభ్ రతాక అభ్యసన అరహతలు, అనరహతలు ఏమ?

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

35

7.4.9. వ్ృతా్ ంతం కథ చెపపటం

కథ చెప్పటం అ ేద్ి ాతయయ, అమామాల చేత ప్ా ేయకం ర అమామాల చేత లల అలర్ించే ఒక సరంప్దా్ాయ ప్ద్ద ఇద్ి మౌ క మర్ియు మాటల రకర హావ్భ్య రల ద్ావర్ర రర తలకల రయఖ్ాయత సమాచారం అంద్ించే ఒక ైప్పణయం ఇద్ి రర తలను ాయసలో ఉం ేలా లుప్పత ంద్ి ఇద్ి జణ కల కరమానుగత సంఘటనలు, జరుగుత ని రటి

ప్పనర్ిి ంచుకొ ే సరమరి ం కమ ిన మద్ాయరుి ల ర శాతమ ైన, సపష్టమ ైన, ఆసకల్కరమ ైన మాటల ద్ావర్ర మద్ాయరుి లకల సమర్ిపంచడమే లక్షయం ర గల ఒక కళ రరు అనుభ్ రల ద్ావర్ర రర్ి ఊహలలో మసర్ రు

ఒక నటు ి ర మర్ియు రయఖ్ాయత ర, ఉప్ర ాయయు ి మౌకక శకల్సరమరి ం ప్ర ర ి మద్ాయరుి లకల స వ్ం ర, ఆసకల్భ్ర్ితం ర తయారుచేసు్ ంద్ి రర త రావ్లో టుట టకు ఉప్ర ాయయుడు ఒకటి లేద్ా ర్ెండు మాటల ర జ రబులు అవ్సరమ ైన ప్శాిల మధయలో అడుగ ారు ప్రాథ క ద్శలో ప్ా ేయకం ర సరం ిక రసర్ ా ి బో ించ ా కల ఈ ప్దే్ సర్ెైనద్ి ఇద్ి లలలో ఆసకల్ కమ ించడమే కరక ఊహాతాక అవ్ రహన మర్ియు ఉలాసర కల అవ్కర ర ి రర్ికల అంద్చేసు్ ంద్ి కథ చెప్పటం, మద్ాయరుి లలో ఔద్ారయం, జణమ, జణయి మొ సవభ్యవ్ లక్షణాల అభివ్ృద్ిే చేయటయ కల ఉప్ర ాయయు ికల ఒక మంచి సహచర్ి ర ఉంటుంద్ి లాభ్యలు ఈ ప్దే్ మద్ాయరుి లలో ఆసకల్ కమ ిసు్ ంద్ి మర్ియు రరు ఉప్ర ాయయు ి , మష్యా ి ఇష్టప్డటం మొద్లు డ ారు ఇద్ి ఊహాతాక అభివ్ృద్ిే మర్ియు సరం ిక

వ్ ా కల అవ్సరమ ైన సుగుణాల కమపంచ ా కల కూ ా మద్దత సు్ ంద్ి మద్ాయరుి లు ప్రఠయప్పస్కరలలో ఇచిాన రటికంటే ఎకుకవ్ ర ేరుాకుంటయరు

ప్ర్ి త లు ఉప్ర ాయయుడు ఒక ద్ద ప్రతా ే పో్ సర్ డు మర్ియు ఆసకల్కరం ర కథ చెప్పకపో్ ే మద్ాయరుి లు మసుగుచెంద్ు ారు అ ి అం రలు ఈ ప్దే్ ద్ావర్ర బో ించలేం అ ేద్ి కూ ా జమే ఉప్ర ాయయుడు ప్రఠయప్పస్కంలో వ్పని సమాచారం కంటే ఎకుకవ్

ేకర్ించామ మర్ియు ఈ ప్దే్ మజయమంతమవ్డం కోసం వ్ృ ా్ తంలో ైప్పణయత కమ ి ఉం ామ

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

36

రయఖ్ాయ ంచం ి

ఈ ప్దే్ ద్ావర్ర కమంగ యుదే్ం, ద్ం ి యాత,ా కలవట్ ఇం ియా ఉద్యమం మొ మ బో ించవ్చుా ప్రఠం మౌకక మష్యం ర, ఇతర మూలాల నుం ి అద్నప్ప మష్యం ర ఒక ఆసకల్కర కథ అలం ి ైన మవ్ర్ించినటు ర ద్ర తరగ కల సమర్ిపంచం ి

కృతయం-13

కథ చెప్పటం ద్ావర్ర బో ింప్బ ే సరం ిక రస్రంలో ఒక అ ాయయా ి ఎనుికొ ఒక కథ ర్రయం ి

ప్గా ప్ర్ిశీలన-8

1. కథ చె ేప ప్దే్ ఉప్మ్ ించేప్పడు ఉప్ర ాయయు ి చేత ఏ జణగరత్లు సుకోబ ామ

2. కథ చెప్పటం కోసం ఉప్ర ాయయు ిలో అవ్సరమ ైన ైప్పణాయలను జణబి ా చేయం ి

7.4.10. క్ష తి పర టన

అభ్యయసకులలో ప్ఖా్ాయ రంచిన ఒక సూచ ాతాక వ్యయహమే క్ష్ తపా్రయటన ఇద్ి, అభ్యయసకులకల ద్గొరలో ప్ాద్ే ర కల ప్రఠ రల చేత రవ ించబ ే ఒక మద్ాయమలువ్లు గల యాతా ప్రఠ రల మౌకక మద్ాయప్ణాామక మొత్ంలో భ్యగమ ైన ఒక ముఖ్యమ ైన ప్రఠ రల కృతయం

బయటి మతం ర లలకల ప్తాయక్ష అనుభ్ ర ి అద్ించే ే క్ష్ తపా్రయటనలు సరం ిక రస్ర బో ధ ాధయయనంలో చాలా ముఖ్యమ ైన మర్ియు ప్ా భ్యవ్ంతమ ైన ప్ర్ికరం ర ఇమ

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

37

ప్ర్ిగణింప్బ ాా యి అభ్యసన మౌకక ప్ా ద్శలో ఇమ మద్ాయరుి లకల ప్తాయక్ష అనుభ్ ర ిసర్ యి

ఒక క్ష్ త ాప్రయటన రవహణ

క్ష్ త ా ప్రయటన మజయవ్ంతమవ్ ా కల, జణగరత్ ర రవ ించబడటయ కల మూడు ద్శలలో రవహణా ప్నులు ాియి అ ి ద్శలలో మద్ాయరుి లను మగిం చేయం ి అమ కలరంద్ి

మధం ర వ్ర్ిాంచబ ాా యి

i) ప్ణాామక సంవ్తిరం ప్రారంభ్ంలో ే, రు ప్రఠయ ప్ాణామకలో చూ క్ష్ తపా్రయటన ర ళ్ళ అ ాయయాల గుర్ి్ంచామ లభ్యమయియయ కరలం, వ్నరుల బటిట , క్ష్ తపా్రయటనలకల

కొ ి ప్దా్ే రల ఎనుికో రమ సంద్రయనకల సమయా ి రాయించామ అ ికరరులు, తమద్ండుాలు మొ రర్ి ర అనుమ సుకో రమ సంద్రయనకల మద్ాయరుి ల దే్ం చేయామ ఏ ప్ర్ిశీమంచామ, ఏ రాసుకో రలో రర్ికల మారొ ర్ దశం చేయామ సరధయమ ై ే ప్ా రివ్మ దే్ం చే ప్ా ల ర ికల ద్ా ఇ రవమ

ii అమలు ప్ణాామక ప్కారరం మద్ాయరుి లు మర్ియు రటి ఉప్ర ాయయుల ర క్ష్ తపా్రయటనకల ళ్ళ మ లలంద్రూ చురుకు ర ప్రలగొ ేలా చేయామ మద్ాయరుి ల గురి్ంచి తగు జగరత్లు సుకో రమ

iii అనుసర్ించుట క్ష్ త ాప్రయటన నుం ి ర్ి ి వ్చిాన తర్రవత, మద్ాయరుి ల సహాయం ర అనుభ్ రల ఏకీకృతం చేయామ రంతర అంచనలో ఇద్ి కూ ా ఒక భ్యగమే రర్ి అనుభ్ రల అధయయ ా కల అనుసం ా ంచామ రవహణా భ్యగం ై రు ప్ా బింబించవ్చుా మర్ియు మ రుగుద్లకల సలహాలు ప్ొ ంద్వ్చుా

క్ష్ తపా్రయటనలు ఎలప్పపడు లల ేార్ిపసర్ యి అమ ఆసకల్ కమ ిసర్ యి ఆ మధం ర సూచనలకు ప్రాముఖ్యత ఇవ్వం ి లలకల మలువ్లు ప్ా ేయకం ర సరం ిక మలువ్ల

ంప్పకు రడపడ ాయి క్ష్ తపా్రయటనలు ప్రఠ రల మ ా ి బయటి సమాజం ర సహసంబం ా ి మర్ియు శరమా ి ఏరపరుసర్ యి సరం ిక వ్నరులు ఉప్మ్ ించి అభ్యస ా అనుభ్ రల ఇమ అంద్ిసర్ యి కనుక ఎప్పప ెై ా క్ష్ త ా ప్రయటనల రవహణకల అవ్కరశముంటే, అమ సుకెళ్ళ మ

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

38

రయఖ్ాయ ంచడం రు లల ప్ంచాయి కరర్రయలయం, ఆనకటట, కర్రా రరం, ెైర్ీ మొ రటికల సుకెళ వ్చుా ై సో ప్ర ాలు అనుసర్ించి బయ ర రవ ించం ి

కృతయం-14

ఏద్ో ఒక తరగ లో క్ష్ తపా్రయటనకల అవ్కరశముని ఏ ై ా ర్ెండు ప్ర రల గుర్ి్ంచం ి ఒక ప్ర ర కల క్ష్ తపా్రయటన రవ ించి మర్్క ద్ా కల క్ష్ తపా్రయటన లేకుం ా బో ించం ి అమ ప్యరె్త్న తర్రవత ప్ా ప్రఠంలో ప్ర్ీక్షలు టటం ి ర్ెండు ప్ర రల ై మద్ాయరుి ల ష్రపద్న

ేర్ వరు ర పో్ లాం ి ప్ర్ిశీలనలు ర్రయం ి రె్ండు ప్ర రల బో ధనకల రు అనుసర్ించిన ర్ెండు బో ధ ాప్దే్త ల ై ము ింప్ప ఏ టి?

ప్గా ప్ర్ిశీలన-9

1. క్ష్ తపా్రయటన ద్ావర్ర బో ించటంలో ఉప్ర ాయయు ి చేత ఏ సో ప్ర ాలు అనుసర్ించబ ామ

2. క్ష్ తపా్రయటన ద్ావర్ర అభ్యయసకులలో ఏ మలువ్లు అభివ్ృద్ిే చెంద్బ ాలో గుర్ి్ంచం ి

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

39

7.4.11. చరాా పదతి

అభ్యస ా ప్కాలరయలో అతడు ఆమ మౌకక ఆలోచనలను వ్యక్ప్రచ ా కల అనుమ ంచే సరం ిక రస్రంలో ఒక ముఖ్యమ ైన ప్దే్ ే చర్రాప్దే్ ఇద్ి ప్జాణసరవమయ మలువ్లు ప్ం ించడంలో రడప ే స ట రాయాల తయార్ీ మౌకక కరమానుగత ప్కాలరయ ఇద్ి ఒప్పంద్ా ి అడుగుత ంద్ి కర అద్ి చేరలేకపో్ ే ఒప్పంద్ సవభ్య ర ి సప వటకర్ించే మర్ియు ప్ద్ును టేట మలువ్ను కమ ివ్పంటుంద్ి

చరా మౌకక లక్షణాలు

చరా రవ ించ ా కల ఉప్ర ాయయుడు, మద్ాయరిి్ ఇద్దర్ి చేత ఒక మంచి ప్ణాామక కమ ివ్పం ామిన అవ్సరముంద్ి ప్ణాామక మర్ియు స ాిహం, చర్రా రవహణ మర్ియు మూలాయంకనం అ ే మూడు ద్శలు ాియి

I. ప్ణాామక మర్ియు స ాిహం ఇద్ి చర్రా రూప్ంలో ళ్ళ ప్యరవచర్రాద్శ మొద్ట ఒక సమూహం, మొత్ం ర, సమసయల మర్ియు సంఘటనల గుర్ి్ంచామ ఎనుికోబ ిన సమసయ మద్ాయరుి ల చేత గుర్ి్ంప్బ ామ మర్ియు ఈ సమసయ గుర్ించి

రర్ికల కర రమిన జణా నముం ామ ఈ సమసయ కలరంద్ జ రబులు ఇవ్వబ ే ప్శాిలను ఈ సమూహం గుర్ి్ంచామ అమ కరమప్దే్ లో బల ైన ర్రయబ ామ సమాచార

ేకరణకల త ినంత సమయం ఇ రవమ ేద్ర మర్ియు చర్రాసమయా ి రాయించామ

II. చర్రా రవహణ ద్ర లో ఉప్ర ాయయుడు ఒక కీలకమ ైన ప్రతా పో్ సర్ డు కూరుా ే అమర్ిక, ముఖ్ాము మర్ియు మద్ాయరుి లంద్ర్ి భ్యగసరవమాయ ి స కరయవ్ంతం చేసు్ ంద్ి ఇద్ి కమ ఆలోచించుకోబ ామ మర్ియు కొంద్రు మద్ాయరుి ల చేత ఆ ిప్తయం చేయబ ామ ఉప్ర ాయయుడు తరగ లో ప్ా మద్ాయర్ిి ప్రలగొ న ా కల అనుమ ంచబ ేలా ఉప్ర ాయయుడు ేవచా ర, మ రర ం ర ఉం ేఅన ికరర్ిక ర ావ్రణా ి కమపంచామ ఎలా ెై ా కరమశక్షణ రవ ించబ ామ ఒక మద్ాయరిి్ తన అభిప్రాయాల వ్యక్ప్ర్ిచేటప్పడు గ ా రరు అతడు ఆమ చె ేపది్ మ ామ చరా లక్ష్యయల మౌకక ప్ర్ిప్యరాతకల ఉద్ేదశంచబ ామ

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

40

III. మూలాయంకనం ఇద్ి తప్ప సర్ి చరా చివ్రలో ఒక రాయా కల ర్రవ్టంలో ఏ మేరకు చరా మజయవ్ంతమవ్పత ంద్ో ఉప్ర ాయయుడు కను ్ ామ చరా మౌకక లక్ష్యయలు ఏ మేరకు సర ించబ ాా మ్ అరిం చేసుకోవ్డం అవ్సరం సమూహం మొత్ం ర చరా మౌకక రవహణ ై సరనుకూల, ప్ా కూల అం రలలోకల చూడటం ై ప్ా బింబించామ మర్ియు భ్మష్యత ్ లో మ రుగు ప్రుచుకోవ్ ా కల ప్యా ించామ

రయఖ్ాయ ంచం ి

చరా మౌకక ప్ా ద్శలో మద్ాయరుి ల మగిం చేయ ా కల అ ి ప్యా ాిలు చేయం ి

ప్ణాామక మర్ియు స ాిహం ప్రఠయప్ణాామకకల సంబం ించిన మర్ియు సమాజంలో ప్బామంచ ేకొ ి సమసయల గుర్ి్ంచం ి అమ మద్ాయరుి లకల ఆసకల్ కమ ించేమ ర ఉం ామ నలబల ై

రటి జణబి ా చేయం ి

మంగమవ్క్షత

చెత్ ఖ్ామ చేయడం

వ్ృక్ష్యల నర్ికల ేత

టి కొరత

ఏద్ో ఒకద్ా ఎనుికోం ి ఉద్ా.కల, మంగమవ్క్షత కీలకరం రల గుర్ి్ంచం ి నలబల ై రటి ర్రయం ి రర్ికల మంచి సమయం ఇవ్వడం చేత అం రల ై సమాచార్ర ి ేకర్ించమ మద్ాయరుి ల అడ రమ

అరిం చార్ితకా సమయాలలో మంగమవ్క్షత

ఇంటిలో, ప్రఠ రలలో, సమాజంలో మంగమవ్క్షత

మంగమవ్క్షతకల కరరణాలు

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

41

మంగమవ్క్షత అ ిగ ంచ ా కల మార్రొ లు ర్రజణయంగ యమాలు చరా మౌకక రవహణ మద్ాయరుి లకల కూర్ోావ్ ా కల స కరయవ్ంతమ ైన అమర్ిక చేయామ ప్ా మద్ాయరిి్ కనబ ే ప్ాద్ే ర ి రు ఆకర ంచం ి నలబల ై చరాకల సుకోబ ేకీలకరం రలు ర్రయం ి చరాను ప్రారంభించం ి ఎవ్ర్ి రు ాిహప్రచకుం ా మద్ాయరుి లం ా మాటయడటయ కల అనుమ రవమ ముఖ్ాయం రలు నలబల ై ోట్ ప్పస్కంలో ర్రయమ అడ రమ

మూలాయంకనం ఈ ద్శలో తరగ లో వ్యక్ప్రచిన ఆలోచనలను స కర్ించామ మంగమవ్క్షత అ ిగ ంచే మార్రొ లను చేరుకోం ి చరా రవహణ ై సభ్ుయలం ా ప్ా బింబించవ్చుా మర్ియు తరు ర చరాలో ప్ా కూల మ రష్రం రలు త ిొంచే మార్రొ లను కను ్నం ి

కృతయం- 15

సరం ిక రస్రంలో ఒక సమసయ ఎనుికొ తరగ లో చరా రవ ించం ి సర ారణ బో ధనకల ఈ తరగ ఎలా ైమధయమో ప్ా బింబించం ి

ప్గా ప్ర్ిశీలన-10

1. చర్రాప్దే్ లక్షణాలు ఏమ?

2. చర్రా ప్ద్ద లో ఉప్ర ాయయు ప్రత ామవ్ర్ించం ి

7.4.12. పటం ఆ ారిత అభ్ సనం

ప్టం అ ేద్ి ఒక చద్రమ ైన ఉప్ర్ితలం ై భ్ూ చూ సు్ ంద్ి రహన చోద్కుడు, రక్షణ బ ం ి, యా ాకుల వ్ంటి రర్ి చేత ప్టయలు బయ ర ఉప్మ్ ించబడు ాయి కర ప్టం రడ ా కల, ప్ ర ి ఎలా చద్ రలో ప్ా ఒకకరు ెలుసుకోవ్డం అవ్సరం ఎంద్ుకంటే

ప్టం తన సొ ంత భ్యష్ కమ ి ఉంటుంద్ి చద్ి ే రడు ప్టంలో ఏముంద్ో అరిం

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

42

చేసుకోలేకపో్ ే ప్టం అరివ్ంతం ర ఉండద్ు ’ప్ట అక్షర్రసయత’ అ ేద్ి ప్టయలను అరిం చేసుకోవ్ ా కల ఆవ్సయకమ ైనద్ి సరం ిక రసర్ ా ి ఆసకల్కరం ర చేయ ా కల, ఉప్ర ాయయుడు అభ్యసనకల సరధ ాలు ర ప్వా్ర్ి్ంచే చాలా వ్నరులను ఉప్మ్ ిసర్ డు ప్టం, మొత్ం ప్పా్ంచా ి తరగ గద్ిలోకల సుకొసు్ నిటు ర ప్టయ కల సంబం ించిన సరం ిక రస్ర మష్యా ి అవ్ రహన చేసుకోవ్డం సులభ్ం ర మారి్ంద్ి ప్టయలను చద్వ్డం మమధ ప్టయలమధయ సంబం ా ి కను ్నిప్పప ే మ ాయరుి లు రటి మ రుగు ర అరిం చేసుకోగలరు కరవ్ప ా, మద్ాయరుి లు ప్టయలను చద్వ్ ా ి ేరుాకోవ్డం అవ్సరం ప్టయల చద్వ్డం వ్ల అభ్యసన జర్ి ి ే ద్ా ప్ట ఆ ార్ిత అభ్యసనం అంటయరు లలు ప్టయలను చద్వ్డంలో సహాయప్డ ా కల, ప్టం మౌకక అం రలను అరిం చేసుకోవ్డం మర్ియు ప్ట ైప్పణాయలను ంపొ్ ంద్ిచుకోవ్డం ఆవ్శయకం ప్టం అం రలు ప్టం మౌకక అం రలు ఏవ్న ర ప్టం ేరు ప్టం మౌకక ేప్ ాయ ి శీర్ిషకలాగ ఇసు్ ంద్ి ద్ి ర సూచిక ఇద్ి ప్టం మౌకక ఒక మూలలో ద్ా ద్ిశను సూచించే ఒక బొ మా ప్టం కొలబద్ద ఇద్ి ప్టం ైన ద్ూరం మర్ియు భ్ూ ైన ద్ూరం మౌకక ష్ప ్ రూప్ంలో ఉం ే ఒక కొమచే సరధనం ఇద్ి ప్టం ైన కర లేద్ా కలంద్కర చూప్బడుత ంద్ి రంగులు మర్ియు గురు్ లు రటికల సొ ంత అరిం ఉ ాి ఇమ ప్టంలో ఉప్మ్ ించబడ ాయి లెజెండ్ అ లవ్బ ే ప్టంమౌకక భ్యగంలో రటి అర్రి లు ఇవ్వబడ ాయి ఇచిాన ప్టంలో మర్ియు రటి అరింలో ఇమ గురు్ లు మర్ియు రంగుల జణబి ాను కమ ిఉంద్ి

Figure – భ్యరత ద్ేశ ప్టం

ప్ట ైప్పణాయలు ప్టయలను చద్వ్టయ కల ఏ ైప్పణాయలు ాిమ్ ఇప్పపడు మనం ెలుసుకుంద్ాం

i) ేర్్కని ది్శలు ii) ప్టం మౌకక సరి యి గుర్ి్ంచడం

iii) రంగులను చద్వ్డం

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

43

iv) గురు్ లను చద్వ్డం

v) ేర్ వరు ప్టయలద్ావర్ర అనుసం ా ా ి సృా ట ంచడం

మ ాయరుి లలో ై ైప్పణాయలు ఏ మధం ర చెంద్ు ామ్ కలంద్ి ప్ర్ిచేాద్ంలో కు మవ్రణ ెలుప్బ ింద్ి

i) ద్ికుకలను గుర్ి్ంచడం ప్టం ఎలప్పపడు ద్ికుకకల సంబంధంలో ీయబడుత ంద్ి ప్టం మౌకక భ్యగం ైన రు ది్ ర సూచికను చూడగలరు

Figure

ప్టంమౌకక ైభ్యగం ఉత్ర ద్ికుకను చూ సు్ ంద్ి ఒకకసరర్ి మనం ఒక ద్ికుక ెలుసుకునిటయి ే, గ ా ది్కుకలను కను ్నడం సరధయమవ్పత ంద్ి

ఇకకడ ర్ెండు రకరల ద్ికుకలు ాియి అమ కరర్ిానల్ ద్ికుకలు మర్ియు ఇంటర్ీా ియర్ మూలలు మొత్ం ాలుగు ద్ిశలు ాియి అంద్ులో ాలుగు కరర్ిానల్ అమ తూరుప, ప్డమర, ఉత్రం, ద్క్ష్ిణం ిమన ాలుగు ఇంటర్ీా ియర్ీ మూలలు ఈ కరర్ిానల్ ద్ికుకల మధయలో ఉంటయయి అమ ఈ రనయం, రయువ్యం, ఆ ియం మర్ియు ైరు

Figure – కరర్ిానల్ ద్ికుకలు

భ్యరతద్ేశం మౌకక ర్రజకీయ ప్టయ ి రు ఉప్మ్ ించి, ద్ిశలను కను ్నమ మద్ాయరుి ల అడగవ్లెను

ఉత్ర్రన జమూా కరశీార్, ద్క్ష్ిణాన త ళ ాడు, ఆ ియ మూలలో ఒర్ిసరి ఉ ాియి ఇద్ే తరహాలో మర్్క ద్ిశలో వ్పని ర్రష్రట ల గుర్ి్ంచమ మద్ాయరుి ల అడగవ్లెను

ప్టం ైన మద్ాయరుి లు ద్ికుకలను గుర్ి్ంచిన తర్రవత, ఇవ్వబ ిన ప్దా్ేశం మౌకక సంబం ిత ద్ికుక ఎలా గుర్ి్ంచాలో రర్ి అడగం ి ఉద్ా మధయప్దా్ేశ్ కు తూరుపన ఏ ర్రష్ట ంా ఉంద్ి?

ా రలాండ్ ద్క్ష్ిణాన గల ర్రష్ట ంా ఏద్ి?

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

44

కృతయం-15

ఏద్ెై ా ప్టయ ి ఉప్మ్ ించి ది్శ గుర్ి్ంచే ప్ద్ి ప్ాశిలు ర్రయం ి

ప్టం మౌకక కొలబదే్ మర్ియు ద్ూర్రల గణన

ప్టం మౌకక కొలబద్ద ఒక కొమచే సరధనం ఇమ ప్ా ప్టంలో ఇవ్వబ ి ఉంటయయి ప్ా ప్టం తన సొ ంత కొలబద్దను కమ ి ఉంటుంద్ి ఇద్ి ప్టం ైన మరల మర్ియు భ్ూ ైన ద్ూరం మధయ గల ష్ప ్ ఉద్ా 1:10,000 అంటే ప్టం ై ఒక యూ ట్ ఇద్ి భ్ూ ై10,000 యూ టకల సమానం ప్ట కొలబద్ద సర ారణం ర మూడు మార్రొ లో వ్యక్ం చేయబడుత ంద్ి అమ ప్కాటన రూప్ం 1 ం = 100 కల

ప్ా ి భినిం = 1:10,000

బయర్ ేకల్ ేర్ియబుల్ ేకల్

కొలబద ెై ాా క్ :

ప్టంమౌకక కొలబద్ద ర ప్దా్ే రల మద్య ద్ూరం, నద్ి మర్ియు ర ప్రాంతం పొ్ డవ్ప మొద్లగునమ కొలవ్వ్చుా ఉద్ా ప్టం కొలబద్ద ర భ్యరతద్ేశంమౌకక ర్రజకీయ ప్టంలో ప్కాటన రూప్ం 1

ం :500 కల ప్టం ైన ప్దా్ే రల ముంబయి నుం ి ిమ వ్రకు మద్య ప్తాయక్ష ద్ూరం కొలవ్ ా కల ప్ర్ికర్రల టెటనుం ి ఒక మభ్య ి రడవ్లెను ద్ర ర్ెండు కొనలు ఒక కొన ముంబయయి ైన మర్్కటి నుయ ిమ ైన ప్టం ైన టటవ్లెను ద్ర ి కొమచే కొలబద్ద ై ఉం ి ద్ా పొ్ డవ్పను ం లలో కను ్నం ి 1 ం 500 కల లు ర ఇప్పపడు

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

45

రు ప్టం ై ప్ొ ంద్ిన ద్ూర్ర ి కొలబద్ద ప్కారరం గుణించం ి రు పొ్ ంద్ిన ఫమతమే భ్ూ ై ముంబయి మర్ియు ిమల మద్య రస్వ్ ప్ాతయక్షద్ూరం ఒక ేళ రు ప్టం ై వ్ంకర ర ఉని నద్ిమౌకక పొ్ డవ్ప కను ్ ాలంటే, మభ్య ి కల బద్ులు ఒక ద్ారప్ప ముకకను ర ి, నద్ి గురు్ ంబ ి ద్ార్ర ి కద్ిమసూ్ ప్టం ైన ద్ా పొ్ డవ్ప కను ్ ప్టంమౌకక కొలబద్ద ఉప్మ్ ించి భ్ూ ై ద్ా రస్వ్ పొ్ డవ్ప గణన చేయామ ప్టం కొలబద్దను ఎలా ర ాలో ేరుాకోవ్డంచేత, రర్ికెై రరు గణించడం చేత మద్ాయరుి లు ఉజణజ యింప్ప ద్ూరం పొ్ డవ్ప కను ్నగలరు ఇద్ి మద్ాయరుి లలో ఆసకల్ ంపొ్ ంద్ించి ఖ్ామ సమయంలో సమూహాలలో ద్ూర్ర ి గణన చేయడంలో అటయస్ ర ి ప్టయల ర రరు ఆడుకుంటయరు ప్ట కొలబద్ద రడకంలో ఇద్ి మద్ాయరుి లమౌకక ైప్పణాయ ి వ్ృద్ిే చేసు్ ంద్ి

కృతయం – 16

ఇష్టమ ైన ఒకక ప్టయ ి సుకోం ి ద్ా ప్ట కొలబద్ద గుర్ి్ంచం ి ఏ ై ా ర్ెండు ప్దా్ే రల మద్య ద్ూర్ర ి గణించం ి

ఒక నద్ి భ్యగం మౌకక ప్ొ డవ్ప కొలవ్ం ి

రంగులను చదవ్డం: ప్టం ేప్థయం సవభ్యవ్ం ైన ఆ ారప్ ి ప్టం ై ర ే రంగులు మభిని అర్రి ి కమ ి ఉంటయయి ఇద్ి ర్రజకీయ ప్టం అయి ే రంగులు మమధ ర్రజకీయ అం రలను సూచిసర్ యి ఇద్ి భ్ౌ క ప్టమయి ే సముద్ా మటటం ైన ేల మౌకక ఎత ్ , సముద్ంా మటటం ద్ిగువ్న టి లోత రంగులు సూచిసర్ యి భ్ౌ క ప్టంలో ఖ్చిాతమ ైన

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

46

రంగులు సరంప్దా్ాయం ర రడబ ి అమ మశవ రయప్్మ ైన, అం ీకరరమ్గయమ ైన అర్రి ి కమ ిఉ ాియి ఉద్ా సముద్మాటటంనుం ి ఆకుప్చా చాయలు ద్ిగువ్ భ్ూ , ఐ ే, ముద్ురు ఆకుప్చా ఇంకర ద్ి ివ్ భ్ూ మౌకక ఎత ్ ను సూచిసర్ యి

ఇప్పపడు మనం ఇవ్వబ ిన ఒక భ్ూ మౌకక రస్వ్ ఎత ్ లేద్ా టి మౌకక లోత ను ఎలా అరిం చేసుకో రలో చూద్ాద ం ఇద్ి లెజెండ్ అ లువ్బ ే ప్టం మౌకక ఒక అంశం చేత అరిం చేసుకోబడుత ంద్ి ఇద్ి సూచిక కీ అ కూ ా లవ్బడుత ంద్ి ఎకక ెకకడ రంగులు రడబడా ప్ా ప్టంలో క సు్ ంద్ి ఇద్ి చిని రంగుల గళ ర ప్టం ైన ీయబ ిన ఒక చిని ద్రరఘచత రసరాకరరప్ప టెట అకకడ మమధ రంగుల చాయలు ఉంటయయి

ప్ా చాయ గ ి ద్ా కల వ్య ర్ కం ర సూచించబ ినటు ర ిమ లేద్ా లోత ప్ర్ి ి ెలుప్పత ంద్ి రంగుల మౌకక మాద్ిర్ి లెజెండ్ ఇవ్వబ ామ

ఈ లెజెండ్ చద్వ్టంచేత రు ఇవ్వబ ిన ప్టంలో రడబ ిన రంగుల మౌకక అర్రి ి అవ్ రహన చేసుకుంటయరు రంగుల ర మమధ ేప్ ాయల మౌకక ప్టయల ఉప్మ్ ించుట చేత రు అభ్యయసకులకు రంగులు చద్వ్డంలో ైప్పణాయల అభివ్ృద్ిేకల

రడపడగలరు

కృతయం-17

భ్యరతద్ేశ భ్ౌ కప్టంలో ర్రష్రట ా ి మర్ియు ర్ెండు పొ్ రుగు ర్రష్రట ా లను గుర్ి్ంచం ి ఈ ర్రష్రట ా లలో ఉప్మ్ ించిన మమధ రంగులను చూడం ి ఈ ప్ా ర్రష్ట ంా ఎత ్ మౌకక ప్ర్ి ి ఏ టి?

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

47

ప్ట గురు్ ల చద్వ్డం అ ి ప్టయలు భ్ూ మౌకక ఒకటి లేద్ా ఇతర సమాచార్ర ి కమ ివ్పంటయయి మమధ ప్టయలలో మమధ రూప్రలలో ఈ సమాచారం చూ ంచబడుత ంద్ి రంగులు లేద్ా గురు్ లు ఏద్ి సర్ెైనద్ెై ే రటి ద్ావర్ర ఇద్ి చూ ంచబడుత ంద్ి ఇప్పపడు గురు్ ల గుర్ించి అరిం చేసుకుంద్ాం గురు్ లు, బొ మాలు అక్షర్రల రూప్ంలో వ్పంటయయి అమ ప్టం ైన భ్ూ మౌకక వ్నరులకు ప్రా ధయం వ్ ిసర్ యి రు ఈ గురు్ ల అరిం ఏ టో అవ్ రహన చేసుకునిప్ప ే, రు ప్టయల నుం ి సమాచారం ప్ొ ంద్గలరు మర్్క మాటలో, ప్టయలలో ఉప్మ్ ించబ ిన గురు్ లను రు చద్వ్గలరు

ప్టంలో ఉప్మ్ ించిన గురు్ ల అర్రి ి ఎలా మనం అవ్ రహన చేసుకో రమ? ఇద్ి ప్టం మౌకక లెజెండ్ ను ర ి రంగులు ఎలా చద్ి రర్ో అం ా అలా కర లెజెండ్ లో రంగులకు బద్ులు అకకడ గురు్ లుంటయయి గురు్ ల మౌకక మాద్ిర్ి లెజెండ్ - సరంప్దా్ాయక, అసరంప్దా్ాయక, ఇవ్వబ ామ ర్ెండు రకరల గురు్ లు ాియి అమ, సరంప్దా్ాయక, అసరంప్దా్ాయక సరంప్దా్ాయక గురు్ లు మశవ రయప్్ అం ీకరమ్గయమ ైన అర్రి ి కమ ి చాలా సుద్రరఘకరలం నుం ి రడుకలో వ్పంటే, అసరంప్దా్ాయక గురు్ లు ప్టయలు తయారుచే న రర్ి చేత అతడు ఆమ ఇష్రట ి బటిట రడబడు ాయి ఒకకసరర్ి రంగులు మర్ియు గురు్ లను చద్ి ే ైప్పణాయ ి రు ంపొ్ ంద్ించుకుంటే, రు ప్టయ ి మ రు రొ అరిం చేసుకు ే సరి యిలో వ్పండగలుగు ారు

కృతయం-18

మామి రు ఒక ప్ట తయారుద్ారు ి ర ఊ ించుకోం ి రు, భ్యరతద్ేశంలో 5

ర్రష్రట ా లలో ప్ా ద్ా లో గల ఒక సరారక కటట ా ి చూ ంచే ఒక ప్టయ ి తయారుచేయమ అడగబ ాా రు రు ఏ గురు్ ల ఉప్మ్ ిసర్ రు? ఒక లెజెండ్ దే్ం చేయం ి

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

48

మమధ ప్టయల ర సంబంధముని అను త లను తయారుచేయం ి రు, ేర్్కని ద్ికుకలు, ప్టం మౌకక కొలబదే్ గుర్ి్ంచుట, ద్ూర్రలను గుర్ి్ంచుట,

రంగులు మర్ియు గురు్ లను చద్ువ్పట వ్ంటి ైప్పణాయలను ంప్ొ ంద్ించుకుని తర్రవత, అను త లను ీయడం చాలా సులభ్ం మొద్ట మనం అను అంటే ఏ టో

ెలుసుకుంద్ాం చే లో వ్పని సమాచారం ప్ర్ిశీలన రస్ రల నుం ి ారి్కక రద్న ద్ావర్ర ము ింప్పకు లేద్ా రుపకల చేరుకోవ్ ా ి అను అంటయరు ఇద్ి ప్ర్ోక్షం ర ఏద్ో

జమ సూచిసు్ ంద్ి

ప్టయల నుం ి ము ింప్పకల చేరుకోవ్ ా కల సమాచార్ర ి ేకర్ించడం సరధయమా? కను ్ంద్ాం ఒక ేళ కర వ రుగుద్ల గుర్ించి రు చద్ రమ అనుకుంటే భ్యరతద్ేశం మౌకక ప్ంటల ప్టయ ి సుకోం ి లెజెండ్ సహాయం సుకొ భ్యరతద్ేశంలో ఎకకడ కర వ

రుగుత ంద్ో ఆ ప్దా్ే రల గుర్ి్ంచం ి భ్యరతద్ేశం మౌకక భ్ౌ క ప్టంలోకల చూడం ి ఎకకడ కర వ రుగుత ంద్ో ఆ ప్దా్ే రల ేల రూప్రల గుర్ి్ంచం ి ప్ర్ిశీలన ైన ఆ ారం ర ఏ ేల రూప్రలు కర వ ంచ ా కల అవ్సరమో రు సరధరణీకరి్ంచగలర్ర? ద్ర కల ఎ ెత్న భ్ూ అవ్సరమ రు ఖ్చిాతం ర చెప్పగలరు ఎ ెత్న భ్ూ మౌకక ఎత ్ ప్ర్ి ి కూ ా రు చెప్పగలరు ర ావ్రణ ప్టంలోకల చూడం ి మటిటరూప్ం, వ్రషప్రత ప్టం, జ ాభ్య ప్టం మొ మ మర్ియు ఆ ప్ాద్ే రలలో కర వ రుగుద్లకల ఏ ప్ర్ి ిత లు అనుకూలమో కను ్నం ి రు ఎకకడ కర వ రుగుత ంద్ో ఆ ప్దా్ే ర ి అంచ ా

ేయగలరు ఇద్ి ఎలా ఒక ప్టం నుం ి చాలా ప్ర్ిశీలనల ఆ ారం ర ఒకటి కంటే ఎకుకవ్ ప్టయల నుం ి చాలా ప్ర్ిశీలనల ఆ ారం ర అను త లు రు తయారుచేయడం

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

49

కృతయం-19

ఏద్ెై ా ఒక అను తయారుచే ప్టయల ఆ ారం ర ఆ అను తయారుచేయడం మద్ాయరుి లకల ఎలా బో ిసర్ ర్రయం ి

ఒక అ ాయయం బో ించేటప్పడు ఒకటి కంటే ఎకుకవ్ ప్దే్త లు ఉప్మ్ ించటం సరధయం NCERT-2007) VII వ్ తరగ భ్ూ ోళ రస్ర ప్రఠయప్పస్కం నుం ి ఒక అ ాయయం మౌకక మ రష్ణ కలంద్ి ప్టిటకలో ఇవ్వబ ింద్ి

అద్ాయయం-6 సహజ వ్ృక్ష సంప్ద్ మర్ియు వ్నయప్రాణులు భ్యవ్ ా మ రష్ణ లక్ష్యయలు వ్యయహం

సహజ వ్ృక్ష సంప్ద్-

అరిం

సహజ వ్ృక్ష సంప్ద్

ప్భా్యమతం చే ే కరరకరలు

సహజ వ్ృక్ష సంప్ద్ మౌకక వ్ర్రొ లు

సహజ వ్ృక్షసంప్ద్

’సహజ వ్ృక్ష సంప్ద్’ అ ే ప్ద్ం మౌకక అరిం

మవ్ర్ించం ి

సహజ వ్ృక్ష సంప్ద్ ప్భా్యమతం చే ే కరరకరలను గుర్ి్ంచుట

అడవ్పలు, గ ిాభ్ూములు, పొ్ ద్లు ర వ్ృక్ష్యలను వ్ర్ీొకర్ించం ి

మమధ రకరల అడవ్పల ప్దా్ే ర ి

చరా

ప్ట ఆ ార అభ్యసనం

సహకరర అభ్యసనం

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

50

రకరలు

- ప్దా్ేశం

- ర ావ్రణం

- వ్ృక్ష్యలు - వ్నయప్రాణులు

- అటమ రూాలన

గుర్ి్ంచం ి

ర ావ్రణం మర్ియు సహజ వ్ృక్ష సంప్ద్ మధయ సంబం ా ి కను ్నం ి

మమధ రకరల అడవ్పల లక్షణాలు మవ్ర్ించం ి

ప్ా అడమ మౌకక వ్నయ ప్రాణులను మవ్ర్ించం ి

అటమ రూాలన మౌకక చెడు ప్భా్య రలను

మవ్ర్ించం ి

ప్ట ఆ ార్ిత అభ్యసనం

ప్రాజెక్టట ప్దే్ భ్యవ్ ా మాయ ంగ్స

ప్ర ాాభినయం

సంకలష్ట బో ధ ాధయయనం

ప్గా ప్ర్ిశీలన-11

1. ద్క్ష్ిణం, ప్డమర ల మధయ ఏ ది్శ ఉంద్ి?

2. కలకం ర సంబంధంలో ప్శామ బెం రల్ ఏ ది్శలో ఉంద్ి?

3. ప్ట కొలబదే్ అన ర ఏ ?

4. మూడు రకరల ప్ట కొలబదే్ల ేరు ర్రయం ి?

5. ప్ట కొలబదే్ ఉప్మ్ ించే ైప్పణాయ ి మనం ఎంద్ుకు అభివ్ృద్ిే చేయామ?

6. ర్రజకీయ ప్టంలో రంగులు ేటి సూచిసర్ యి?

7. లెజెండ్ మౌకక రంగులు ద్ే సూచిసర్ యి?

8. ప్టం ైన గురు్ లు దే్ కల ప్రా ధయం వ్ ిసర్ యి?

9. ర్ెండు రకరల గురు్ లు ఏమ?

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

51

10. గురు్ ల చద్వ్ ా కల కు ప్టంలో ఏమ రడపడు ాయి?

11. అను చేత రు ఏ అరిం చేసుకు ాిరు?

12. అను తయారుచేయడంలో ఏ ప్ట ైప్పణాయలు రడపడు ాయి?

7 మ్ు ిద్ాం: ఇప్పటి వ్రకు, అభ్యయసకుల కోసం తరగ ఆసకల్కరం ర తయారుచేయ ా కల రు ఉప్మ్ ించే మమధ ప్దే్త ల గుర్ించి రు ేరుాకు ాిరు ప్ా ేయకత తరగ లోకల

సుకొ ర్రవ్డం ఎలప్పపడు ఏకరూప్తను మచిానిం చేసు్ ంద్ి కరవ్ప ా, ఒక ప్దే్ లేద్ా ఒకటి కంటే ఎకుకవ్ ప్దే్త ల ఎనుికొ , ఒక సూచ ాతాక వ్యయహా ి అభివ్ృద్ిే చేసుకొ , మద్ాయరుి ల కోసం తరగ స వ్ం ర, ఫలభ్ర్ితం ర తయారుచేయం ి ఎంత ఎకుకవ్ ర అభ్యయసకులు మగిమ ై ే అంత అ ికం ర అభ్యయసకుల సరధన ఉంటుంద్ి మనం తరగ లో మ ాయరుి ల మౌకక భ్యగసరవమయం కర రలనుకునిటయి ే ఈ ప్ర రయంశంలో చర్ిాంచి అభ్యయసక క ంద్ితా ఉప్గమాలను లేద్ా ద్ృ టలో వ్పని ఏద్ెై ా ేర్ ప్దే్ అనుసరి్ంచడం అవ్సరం రు బయ ర దే్ప్డ ార , సరం ిక రస్ర తరగ కల ర ి

సుకొసర్ ర ఆశసు్ ాిం

7.6. సూచించబ ిన పఠ ాలు మ్రియు పిసా్ వ్నలు

Kochhar, S.K. (1999). Teaching of Social Studies, New Delhi; Sterling

Publishers Pvt. Ltd.

Kochhar, S.K. Methods and Techniques of Teaching. Online book.

Kohli, A.S.(1999) Teaching of Social Studies, New Delhi; Anmol Publications Pvt. Ltd.

Kulkarni, S.P. (2009). Resource Material based on Critical Pedagogy for

Teachers at Secondary Level of Kerala State, Mysore: Regional Institute of

Education.

NCERT (2005). National Curriculum Framework, New Delhi

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

52

NCERT (2006). Position Paper. National Focus Group on Teaching of Social Sciences, New Delhi; NCERT

Sharma, S.(2006). Constructivist Approaches to Teaching and Learning; New Delhi: NCERT

Shaida, B.D. and Shaida, A.K. (2003). Teaching of Social Studies. New

Delhi: Arya Book Depot.

Varma, O.P. and Vedanayagam E.G. (1988). Geography Teaching, New

Delhi: Sterling Publishers Pvt. Ltd.

7.7. పా ా ంశ మ్ు ింపు సాధనలు ప్ర రయంశంలో మవ్రణ ఆ ారం ర, రు సమా ాన వ్వ ా కల కొ ి ప్శాిలు కలరంద్ ఇవ్వబ ాా యి రటికల సమా ాన వ్వ ా కల రు స కరయవ్ంతం ర భ్యమసర్ ర ఆశసు్ ాిం

1. సరం ిక రస ాప్ర్ిజణా నం మద్ాయరుి లకల ఎంద్ుకు ముఖ్యమ ైనద్ి?

2. సరం ిక రస్ర తరగ లో వ్పం ాల ఊ ించబ ే ాలుగు లక్షణాల చరి్ాంచం ి 3. బో ధన కోసం ద్ే ఆ ారం ర రు ఒక వ్యయహా ి ఎనుికుంటయరు?

4. ప్ర ాాభినయం మర్ియు ాటకీకరణ మధయ ే ాలు

5. ప్రాజెక్టట ప్దే్ రు ఎంద్ుకు అభ్యయసక క ంద్ితాం ర ప్ర్ిగణిసర్ రు?

6. సహకరర అభ్యసనం ద్ావర్ర ఒక భ్యవ్న రు ఎలా బో ిసర్ ర్ో వ్ర్ిాంచం ి 7. ఒక భ్యవ్ ా ప్టం తయార్ీలో గల సో ప్ర ాల ర్ర వ్ర్ిాంచం ి 8. సంకలష్ట బో ధ ాధయయనం కోసం ఒక ప్ణాామక ర్రయ ి?

9. సమసరయ ప్ర్ిష్రకర ప్దే్ రు ఎలా వవకరసర్ రు?

10. ఒక అం ర ి ఎనుికొ , ద్ా ి బో ించ ా కల అనుభ్ రతాక అభ్యస ా ి మ ాయరుి లకల అంద్ించ ా కల రు ఎలా ప్యా ిసర్ ర్ో ర్రయం ి

11. సరం ిక రస్రం మౌకక చరి్త ాభ్య ర ి బో ించ ా కల కథ చెప్ప ా ి రు ఎలా వవకర్ిసర్ రు ఒక ఉద్ాహరణ ఇవ్వం ి

12. క్ష్ తపా్రయటన మౌకక ప్మా్జ ాలు ఏమ?

ప్రాథ క మద్యలో పి్మా (D.El.Ed)

53

13. చర్రాప్దే్ లో మద్ాయరుి ల మౌకక ప్రత ామవ్ర్ించం ి?

14. మద్ాయరుి లలో ప్ట ప్ఠ ా ైప్పణాయల ంప్ొ ంద్ించడం ఎంద్ుకు అవ్సరం?

15. మద్ాయరుి లలో ప్టయల మ మ్ ర కల అను మౌకక ైప్పణాయ ి రు ఎలా అభివ్ృద్ిే చేసర్ ర్ో వ్ర్ిాంచం ి

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

1

పా ాయాంశాం-8

సాాంఘిక ాస్్తరాంలో అభ్యస్త ా వనరులు

8.0. ప్రిచయం

8.1. అభ్ స ా లక్ష్య లు

8.2. అభ్ స ా వనరులు ావన, అవసరం ాని ప్రా ాన త

8.3. అభ్ స ా వనరుల మౌకక రకరలు 8.3.1. య ార మరియు ఘనరూప్ త్ాాలు (లే ా త్రామత్ాలు 8.3.2. ప్టాలు మరియు భ్ూ ోళం 8.3.3. నమూ ాలు 8.3.4. రాఫులు, ప్టటకలు, వ ంగ్ త్ాాలు 8.3.5. కరలకమాం

8.3.6. ప్ుసకరలు 8.3.7. రరరప్త్రాకల కలల ్పంగ్స్ 8.3.8. రసత ప్దా్ర న రల 8.3.9. చలన త్ాాలు 8.3.10. అంతరరా లం

8.3.11. అభ్ స ా వనరు ర ప్రఠ రల మరియు సంఘం

8.4. అభ్ స ా వనరుల మౌకక అభివృ ధ 8.5. అభ్ స ా వనరుల నిర హణ

8.6. సంహవ లోకనం 8.7. సూ ంచబ ిన గ్ంా ాలు మరియు ప్ఠ ాలు 8.8. ప్ర ర ంశ ము ింప్ు సరధనలు

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

2

8.0. పరిచయాం: సరం ిక రసరంలోని మమధ అం రలనత బో ధం ేప్ుడు రు ఉప్మ్ ించతకు ే మమధ ప్ద్తులు మరియు వయ హాల గ్ురిం ప్ర ర ంశం-7లో చరిచం ాం ఆ మనూత ప్ద్తులు మరియు వయ హాలు రు బా ర అల రటుప్ ింటారని ఆమౖసరం సరం ిక రసరంలో బో ధ ా ైప్ుణా లని ంప్ ం ధంచతకొనడంలో మరొక సో ప్రనం తీసతకోవడంలో కు త్ోడపడటానికల, మమధ వనరులు మనిమ్ ించడం మరియు అభివృ ధ ేసతకోవడంలో వృత్రప్ర ైన సరమరరయ ాల అభివృ ధకల అభ్ స ా వనరుల ై ఈ ప్ర ర ం రని సమరిపసత ా ం సూచ ా ప్ణాాళిక, సూచ ా బో ధ ా ప్ద్తుల అభివృ ధ, తరగ్త్రగ్ ధ సూచ ా నిర హణ వంటట కృత్ా ల ప్రా ాన త ప్టల రు జాగ్తా ర వుం ామ ఈ కృత్ా లని ఉప్ర ా యు ి ాగ్ ైన ప్తా్ే క వనరుల మౌకక మనిమ్ రని నిమగ్ ం ేసరయి సూచనల ాణ త ఉప్ర ా యు ి ేత ఈ వనరులనత సరి రా మనిమ్ ించడ ైఆ ారప్ ివుంటుం ధ కరవు ా, ఇ ధ ఈ వనరుల గ్ురిం మరియు అమ సూచ ాత క ఉ ేేశం కోసం ఎలా ఉతమం ర ఉప్మ్ ించబడుత్ామ్ ేరుచకోవ ానికల సంద్రోో తం ర వుం ధ ఈ ప్ర ర ంశంలో మనం అభ్ స ా వనరు మౌకక అరరయ ని , వనరు క ం ాాని మరియు వనరు క ంద్ంాలో లభ్ మయియ మమధ రకరల వనరులనత ప్రీక్ష్ించ ాని కూ ా చరిచ ాే ం వనరులు సతలభ్ం ర లభ్ మవ ని సంద్రోంలో స ంత వనరులని ఉతపత్ర

ేసతకోవడం కోసం కొని సూచనలత్ో ప్రటు ఈ వనరుల నిర హణా అం రల గ్ురిం కూ ా మనం త్ెలుసతకుం ాం ఈ వనరుల ఉతపత్ర మరియు నిర హణలో ఉప్ర ా యుడు, మ ా రుయ ల ప్రతనాి కూ ా ఈ ప్ర ర ంశంలో మనం చరిచసరం సూచ ాత క వనరు ర ఉప్ర ా యుడు, మ ా రియ, సంఘం ఎలా ఉప్మ్గ్ప్డుతుం ో అ ే ాని ై కూ ా ఈ ప్ర ర ంశం ద్ృష్్ సరరిసతం ధ

8.1. అభ్ స ా లక్ష్య లు ఈ ప్ర ర ంశం చ ధమన తరర త, రు ేయగ్మ మ

- సరం ిక రసరంలో అభ్ స ా వనరులమౌకక ావన మరియు అరరయ ని మవరించగ్లరు

- సరం ిక రసరంలో అభ్ స ా వనరుల అవసరరని చరిచంచగ్లరు

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

3

- రటట లక్షణాల ఆ ారం ర మమధ అభ్ స ా వనరులని వరీాకరించగ్లరు

- మమధ అభ్ స ా వనరులనత అభివృ ధ ేయగ్లరు

- తరగ్త్రగ్ ధ సూచనలకోసం సర ైన అభ్ స ా వనరులనత ఎనత కోగ్లరు

- మమధ అభ్ స ా వనరులనత ్ద్ం ేసతకొని ఉప్మ్ ించగ్లరు

- సరం ిక రసరంలో అభ్ స ా వనరుల క ం ాాని నిర ించగ్లరు

- సరం ిక రసరంలో అభ్ స ా వనరులు ర సంఘవనరులనత ఉప్మ్ ించగ్లరు

8.2. అభ్ స ా వనరులు ావ ా, అవసరం, ప్రా ాన త

రో రరి ప్రి ాషలో వనరు అన ర మనిమ్గ్ం మరియు మలువ కమ ిన ఒక వసతవు సరం ీక రసరాల బో ధ ాభ్ సన ప్కాలయాలో మషయాని న ి ్ంచ ానికల మనం మమధ వసతవులనత, సరమా ినాి, ప్జాలనత మరియు భ్వ ాలనత రడుతూ ఉంటాం మటట ే అభ్ స ా వనరులు అని ్లుసరరు ఈ వనరులలో కొని టటని సూచ ా సరమా ిా సూచ ా మాధ మం ర ేరొకంటారు సరం ిక రసర బో ధనలో ఉప్మ్ ించ ానికల అభ్ స ా వనరుల సంప్ద్ ఉం ధ సర ారణ అభ్ స ా వనరుల ైన నలలబలల , ారులు, ప్టాలు, నమూ ాలు, ద్ృశ త్ాాలు, ర ిమ్ మొద్లగ్ు రటటని రు తె్లుసతకొని ఉం ామ

సూచ ా లక్ష్య లనత ప్ ంద్ ానికల మరియు చతరుకు ర మ ా రియ లే ా అ ా సకుడు ేరుచకోవ ానికల ఏ వ కల అయి ా, సరమా ి ా అయి ా, ప్రి ్యత్ర అయి ా, అనతభ్వ ై ా

నిర ిం ే, సృష్ం్ ే ే అభ్ స ా వనరులు మరొక మాటలో, మ ా రియ అభ్ స ాని సౌకర వంతం ే ే ధ ఏ ెై ా అభ్ స ా వనరు ర ్లవబడుతుం ధ సూచ ా సమయంలో, సూచ ాత క లక్ష్య లు గ్రిషం ర ప్ ంద్ ానికల వనరులు ఉప్ర ా యుడు, మ ా రుయ లు లే ా ఇదే్రి ేత ఉప్మ్ ించబ ాత్ాయి

కృత ం – 1 ఈ వనరుల మనిమ్గ్ంమౌకక గ్రిష ఆ ా ానికల input) రు బ ిరాతమవ ానికల ముంద్త, ప్రఠ రలలో లభ్ మయియ అభ్ స ా వనరుల మౌకక ఒక న సర క్షణని

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

4

కమ ి ఉం ామ ప్రఠ రల అనతభ్వం ఆ ారం ర, లభ్ మయియ ప్ా ే రని బటట అభ్ స ా వనరుల మౌకక జాబిత్ా తయారు ేయం ి

అభ్ స ా వనరుల లభ్ త అభ్ స ా వనరుల రకరలు

- తరగ్త్ర గ్ ధలో - గ్ంా ాలయంలో - ప్రఠ రల ప్రాంగ్ణంలో గ్ంా ాలయాని

నహాయిం

- సంఘంలో

సతదే్బలలనతం ి సంగ్ణకం computer వరకు అని సరమాగ్ుాలనత రు జాబిత్ా ేయవచతచ ప్ణాాళికర, సమరపన, ము ింప్ు ద్శ ర తరగ్త్ర సూచనలమౌకక మమధ

ద్శలలో ఇవన్న ఉప్మ్ ించబడత్ాయి ఏ వయసత్ మరియు సమూహ అ ా సకులలో ై ా సరం ిక రసరంమౌకక అని ా రలకోసం ఇమ ఉప్మ్ ించబడత్ాయి

అవసరం, లభ్ త ఆ ారం ర ఒక ఉప్ర ా యు ి ర అభ్ స ా వనరులమౌకక ఎని కలో రు త్ెమ ైన నిరయం తీసతకో రమ్న అవసరం ఉం ి ేని ఆ ారం ర ఈ బో ధ ా

వనరులనత ఎనత కుంటు ా రో అం రలనత రు ఆలో ంచగ్లరర

సరం ిక రసర బో ధన మౌకక Focus Group Paper లో అభ్ స ా వనరుల మౌకకప్రా ాన తనత ొకలక ెప్రపరు NCF-2005) బో ధనలో తప్పనిసరి ర ఎకుకవ ర వనరులు ఉప్మ్ ిం ామ ద్ృశ శవాన సరమాగ్ుాలు, ాయా త్ాాలు, ారులు మరియు ప్టాలు, ప్తా్రరూప్రలు,

ారితమా మరియు సంసకృత్రక వసతవులు

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

5

అభ్ స ా వనరుల ప్రా ాన త గ్ురిం ాలా ె ్పన తరర త, ఇమ లేకుం ా బో ధ ాభ్ సన జరి ినప్ుడు, ఈ వనరులనత మనిమ్ ిం ే అవసరం ఏముం ధ అ ే ప్ాశ కు తల తవచతచ రు ఒక ఉప్ర ా యు ి ర ప్ని ేసతన ప్ుడు, ఈ వనరులత్ో లే ా వనరులు లేకుం ా బో ధనలోని వ త్ా సరని రు ామంచగ్లరు

బో ధ ాభ్ స ా ప్కాలయాలో అభ్ స ా వనరుల అవసరం మరియు ప్రా ాన త

బో ధ ాభ్ సన ప్ాకలయాలో అభ్ స ా వనరుల అవసరం మరియు ప్రా ాన తనత కలంా ధ అం రలు మవరిసరయి

ఈ అభ్ స ా వనరుల మౌకక అన యం బో ధ ాభ్ సనని ప్ా ావవంతం ర ేసరయి

అభ్ స ా వనరులు, అభ్ స ా లక్ష్య లు మ ా రుయ లు మరింత ప్ా ావవంతం ర, సమరయవంతం ర సర ధంచ ానికల త్ోడపడుత్ాయి

అమ మ ా రుయ లకు త రితగ్త్రన ేరుచకోవ ానికల, ీరఘకరలం గ్ురుంచతకోవ ానికల, మరింత ఖ చత ైన సమా ారరని సంప్ర ధంచ ానికల త్ోడపడుత్ాయి

ఈ వనరులలో కొని మ ా రుయ లలో అభ్ స ానతభ్ రలు ప్ ంద్ ానికల సం ్ద్తనత సృష్ం్చ ానికల ఉప్మ్ ించబ ాత్ాయి

అమ ేరుచకున ావనల నిలుప్ుద్లకు త్ోడప ే ద్ృశ త్ాాలనత సృష్్సరయి రటటలో కొని ఒకటట కంటే ఎకుకవ ా రలకు ేారణ అం ధసరయి ( ఉ ా

ద్ృశ త్ాాలు లే ా ద్ూరద్రి ని

అమ రసవ ప్తా క్ష లే ా ా ాప్ు రసమక అనతభ్ రలు అం ధంచ ానికల సరమరరయ ాని కమ ివుంటాయి

కొని వనరులు రరి స ంత ప్ా ే రలు సంగ్ణన సహాయక సూచన కరర కమాం లే ా న సమూహంలో, నమూ ాలు, క టాయిం న ప్ని, చరచ కోసం రరరప్త్రాక ముకకలు మొ లే ా దే్ సమూహంలో ఉ ా 35 త్ాాలు లే ా లల డ్స్ వదే్ వ కలగ్తం ర అభ్ ్ంచ ానికల అ ా సకులకు అవకర రని అం ధసరయి

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

6

ప్గా్త్ర ప్రిమలన-1

గ్మనికలు a) జ రబుల కొరకు కలంాద్ సయలం ఇవ బ ిం ధ b) జ రబుని ప్ర ర ంశ వరోల ఇ చన జ రబుత్ో పో్ లచం ి

1) అభ్ స ా వనరులు ఏమ?

2) అభ్ స ా వనరుల అవసరం, ప్రా ాన ంకల సమరయన ఇవ ం ి

8.3. అభ్యస్త ా వనరుల యొకక రకాలు సరం ిక రసరంలో బో ధ ా వనరులు ర ండు రకరలు ర వరాీకరించబ ాా యి అమ, ముద్ణాా ారిత మరియు అముద్ణాా ారిత

కృత ం-2

సరం ిక రసరంలో అభ్ స ా వనరుల ావనలో రు ఇప్పటటక లభ్ మయియ వనరుల ైఒక సర క్షణ ే రరు అ ా సకుల వనరులని ముద్ణాా ారిత మరియు అముద్ణాా ారిత వనరులు ర వరీాకరించం ి

ముద్ణాా ారిత అభ్ స ా వనరులు అముద్ణాా ారిత అభ్ స ా వనరులు

ఒక సరం ిక రసర ఉప్ర ా యు ి ర రు మ ా రుయ ల అభ్ సనని పో్ా త్ ించ ానికల ఎకుకవ రకరల అభ్ స ా వనరులని ఉప్మ్ ిం ామ ఈ మ ాగ్ంలో, మ ా రుయ ల అభ్ సనని పో్ా త్ ించతటకు, మనం ప్రాథ కోన త ద్శలో సరం ిక రసరంలో సర ారణం ర ఉప్మ్ ిం ే కొని అభ్ స ా వనరులనత చరిచ ాే ం

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

7

8.3.1. య ారధ మరియు ఘనరూప చిత్ాా లు

’య ార’ అ ే ప్ద్ం గ్ంా ాలయ వరాీకరణ ప్దే్త్ర నతం ి వ కరించబ ిం ధ ’య ార’ అ ే ప్ద్ం రసవ మతం నతం ి సతలభ్ం ర ము ధంా న వసతవుల కమాబదే్ ైన వరరా లకు సరిపో్ ని ాణేలు, ఉప్కరణాలు, వసరాలనత ేరొకంటుం ధ అమ మానవనిరి తం కళాఖం ాలు, ఉప్కరణాలు, సరమానతలు మొ మ లే ా సహజం ర ఏరప ే నమూ ాలు,

మా ధరిలు మొ , సర ారణం ర అరువు తీసతకోబ ిన, కొనబ ిన లే ా ప్రఠ రలకల ానం ర ఒక ఉప్ర ా యు ి ేత, గ్ాం ాలయం లే ా వసతప్దా్ర న రల ేత, తరగ్త్రగ్ ధ సూచనలో లే ా ప్దా్ర నలో ఉప్మ్ ించడం కోసం వ కరించబ ిన మానవనిరి త లే ా సహజం ర సంభ్మం ేమ ప్రా న మరియు రాతప్తా్ర ేకరణలు తరుచత ర జాప్కరల వసతవులు ర,

హా లు, నగ్లు, త్ోలువసతవులు, కుటుప్ని వంటటమ వ కలగ్త ప్త్ాాల మౌకక బహుమతులత్ో సంబంధం ర వ కరించబడుత్ాయి ాలా ప్భా్ుత మరియు సంసరయ గ్త ద్సర ే లు మ తప్యర క ైన మలువలేకప్ో త్ే మ తప్యర కంకరని వసతవుల బహుమతులనత త్రరసకరిసరరు శమా వసతవు సర ారణం ర ాతల సంతకరని కమ ివుంటాయి శమా వసతవులు సరమాన ం ర ప్ురరతత సంతకం మరియు చటబదే్ ై ా ప్త్ాాలు ఏ ై ా అయి ా ఆ వసతవులనత ాశనం ేయ ానికల ప్ురరతత రఖ అనతమత్ర కమ ివుంటాయి ప్ురరతత ేత ఉతమ నిరయం ప్కారరం రాతప్తా్ర ఇ ధ రాతప్తాుల లే ా ము ధతా ప్త్ాాలు కమ ివుండవచతచ కరద్త, లే ా రాతప్తా్రని అరయం ేసతకు ేంద్తకు ంట ే ఉప్మ్గ్ప్డవు తరర త ప్ురరతత ేత మౌకక నిరయం ైశమా వసతవుల మౌకక మనిమ్గ్ం లే ా నిరుప్మ్గ్ం ఆ ారప్ ివుం ధ

ాస్్త ాలను ఎలా సేకరిాంచాలి?

క్ష్ తపా్ర టనని నిర ిం ేటప్ుడు రరళళు, ేలలు, ఖనిజ వనరుల మౌకక నమూ ాలనత ేకరించవచతచ

రు రటటని కమూ నిటీ నతం ి ప్ ంద్వచతచ లే ా వసతప్దా్ర న రల నతం ి అ ెేకు తీసతకోవచతచ

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

8

తయారు ేయబ ిన రటట కంటే రసవ వసతవుల ేత ఎలలప్ుపడు ఆకరంిచబడత్ారు కరవు ా రియామయా సహాయంత్ో బో ధన మ ా రుయ లలో ఆసకలని కమ ిసతం ధ వనరుల అ ా యం ై బో ధన ే ేప్ుడు రు ేలలు, రరళళు, ఖనిజాలు, వ వసరయ ఉతపతుల నమూ ాలనత ఉప్మ్ ించవచతచ

రరజకీయ చరిత ా బో ధం ేప్ుడు ాణేలు, నగ్లు, వసరాలు మొ మ ఉప్మ్ ించతకోవచతచ వ వసరయం ై అ ా యం బో ధం ేటప్ుడు, మమధ ప్ంటల మౌకక నమూ ాలు రరికల

రసవ అనతభ్వం అంద్జ య ానికల ఉప్మ్గ్ప్డుత్ాయి

Figure-8.1

రరత్ర ప్నిముటుల

ప్ురరతన ారత ేశ ాణేలు

ప్ లం ప్నిముటుల

నమూ ా ఖనిజ వనరు

ఘనరూప చిత్ాా లు లే ా త్రామిత్ాలు: ‘ఘనరూప్ త్ాాలు లే ా త్రా త్ాలు’ అ ే ప్ద్ం మద్ మరియు ఉలాల సం కోసం ప్రక్ష్ికం ర త్రాకోణ మరయిు సర ారణం ర ారితకా ఘటనలు చూ ్ం ే ద్ృశ ం, ప్కాృత్ర లే ా నగ్ర ద్ృ ర ల ప్యరి ని ిమ ప్తా్రరూప్ లే ా ేకల్ నమూ ానత సూ సతం ధ

డమ్రమని ఎలా నిరి సరరు?

అట టటలు, థర కోల్ అటలు, మటట, మొకకలు, ప్ ద్లు వంటట ్ద్ం ేయబ ిన కృత్రామ ప్ ారరయ ల సహాయంత్ో ‘ఘనరూప్ త్ాాలు లే ా త్రా త్ాలు’ నిరి తమవుతుం ధ ‘ఘనరూప్ త్ాాలు లే ా త్రా త్ాలు’ ఉప్మ్ ించగ్మ అం రల ేరుల రరయం ి ాలామటుకు ౌ ోళిక రసర ప్రఠ ప్ుసకంలో ‘ఘనరూప్ త్ాాలు లే ా త్రా త్ాలు’ ఉప్మ్ ించ ానికల ప్ుషకల ైన అవకరశం ఉం ధ ఉ ా ఎ ారులలో వనం

తీాకరించడం కోసం డమ్రమ నిరి ంప్బడుతుం ధ fig.8.2), సహారర ఎ ారిలోని

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

9

ఒయా ్స్ నత డమ్రమ ా రర ప్దా్రి ంచవచతచ, అ ేమధం ర మతల ఎ ారిలో వనం కూ ా ప్దా్రి ంచవచతచ

బహా ప్ుత ా లోయలో వరిసరగ్ు మరియు అసర్ంలో టీ త్ోటల కోసం అంద్ ైన డమ్రమ ్ద్ం ేసతకోవచతచ సహజవృక్ష సంప్ద్ మరియు వన ప్రాణులనత తీాకరించడం కోసం ‘ఘనరూప్ త్ాాలు లే ా త్రా త్ాలు’ ్ద్ం ్ద్ం ేసతకోవచతచ

ఈ ద్శలో ‘ఘనరూప్ త్ాాలు లే ా త్రా త్ాలు’ మరియు రస రలు ఎంద్తకు?

ఈ ద్శలో ్లలలు ప్రిమలన ా రర ఎకుకవ అభ్ ్సరరు కరవు ా, ఒక ప్తా్ే క ౌ ోళిక ప్రాతంలో ప్జాల వనం మౌకక అనతభ్ూత్ర కమ ించ ానికల డమ్రమని

మనిమ్ ించడం అవసరం

ఎ ారి మతం ద్ృవప్రాంత మతం Figure 8.2 ‘ఘనరూప్ త్ాాలు లే ా త్రా త్ాలు’

8.3.2. ప్టాలు మరియు భ్ూ ోళం

ౌ ోళిక మరియు సరం ిక రసర ేతలకు ప్టాలు మరియు భ్ూ ోళం, ఉప్కరణాలు ర ెప్పవచతచ రు ప్టాలనత మరియు భ్ూ ోళాలనత ఇప్పటటక త్ెలుసతకొని ఉంటారు ప్టమ ే ధ ేకల్ నత బటట భ్ూఉప్రితలంమౌకక ప్తా్రరూప్ం లే ా ర ఖా తంా లే ా

ాని ఒక ా రని చద్రప్ుతలం ై ీ ్న ర ఖా తాం భ్ూ మౌకక సూక్ష రూప్ ే భ్ూ ోళం ఇమ ప్రిమాణంలో మరియు రకంలో మభిన ం ర ఉంటాయి దే్ రటటని సతలభ్ం ర మోసతక ళులేము న జ బు భ్ూ ోళం, రమ బుడగ్ లాంటట భ్ూ ోళం ేత్రలో ప్టమే, ం త్ే రి వంటటమ సతలభ్ం ర మోసతక ళళులా ే రరు భ్ూ ోళం కంటే ప్టాలు ఎకుకవ సమా ార సరయి ప్టాలు మమధ రకరలు ర ఉంటాయి భ్ూ మౌకక సహజ లక్షణాల ై ా ప్ర త్ాలు, వఠభ్ూములు, ై ా ాలు, నద్తలు, సము ాాలు మొ రటటని చూ ్ం ే రటటని ౌత్రక లే ా ఉప్శమన ప్టాలు అంటారు నగ్రరలు, ప్టణాలు, రామాలు మరియు ప్పా్ంచంలోని మమధ ే రలు, రరష్టరాలు రటట సరిహద్తే లత్ో చూ ్ం ే ప్టాలనత రరజకీయ ప్టాలు అంటారు కొని ప్టాలు ఉషో్ట గ్ాత ప్ం ్ణీ, వరప్రతం, అడవులు,

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

10

ఖనిజాలు, ప్రిశమాలు, జ ా ా, ర రణా మొ నిరిేష సమా ారం ై ద్ృష్్ డత్ాయి మటటని ేప్థ ప్టాలు అంటారు అభ్ స ా ావనలో, అవ రహనలో, అభిప్రాయాల సం లలషణ

మరియు ఏకీకరణలో, స ేతుక ైన అనతమతులు మరియు ప్రిమలనలు ప్ ంద్డంలో త్ోడపడుత్ాయి గ్త ప్ర ర ంశంలో రు ఇప్పటటక ప్టాలత్ో బో ధనని ేరుచకు ా రు

అ ారత ేశం రరజకీయ ప్టం ఆ ారత ేశం బౌ ోమక ప్టం ఇ భ్ూ ోళం Fig. 8.2. – ప్టాలు మరియు ోల బుల రకరలు

8.3.3. నమూ ాలు నమూ ాలు త్రాకోణీయ ద్ృశ ప్రికరరలు ప్రిమాణం మరియు ఆకరరం నహా అని మ ా ాలలో నిజ ైన వసతవులనత ఇమ సూ సరయి దే్ వసతవులు న ప్రిమాణంలోకల త ిాంచబడటం వలల అమ మ ా రుయ ల ేత ఎకుకవ ఖ చతత ంత్ో ప్రిమమంచబడత్ాయి నమూ ాలు 3 రకరలు

i) సర ారణ ైనమ ్యర ైనమ భ్ూ ోళం, భ్ూ మౌకక నమూ ా ై ా ాలు, వఠభ్ూములు, ప్ర త్ాలు, ెలా, లోయలు, ఆనకటలు బృగ్ువు) and

canyons వంటట ్యర ైన నమూ ాలు కమ ివుండవచతచ

ii) మ ాగ్ నమూ ా లక్షణం మౌకక ప్తా్ే క ైన ా రని సూ ం ే నమూ ాని ేరొక ే ే మ ాగ్ నమూ ా, ఇ ధ ప్ డవు ర అడాం ర లే ా రలు ర

ఉండవచతచ భ్ూ మౌకక అంతరరోగ్ం కోర్ మాంటటల్ మరియు కసా్ నత చూ ్సతన ఒక రక ైన మ ాగ్ నమూ ా రు జలప్రతం మౌకక మ ాగ్ నమూ ానత కూ ా కమ ివుం ామ

iii) ప్ని ేసతన మ సౌరవ వసయ, భ్ూ కద్మకలు భ్ామణం మరియు ప్రిభ్మాణం , సముద్పా్ు అలలు మరియు ప్వ ాల కద్మక నమూ ాలు ప్ ంద్గ్లరు ఇలాంటట నమూ ాలలో ప్ని ేసతన రూప్ంలో ఉన నమూ ాల సరయంత్ో మషయాలు మవరించబ ాా యి ఒక అ ి ప్ర తం మౌకక ప్ని ేసతన నమూ ా లే ా చంద్తా ి ద్శలనత మవరించ ానికల ఒక నమూ ా మరియు ఖండ రూప్ము కోసం ళువచతచ

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

11

నమూ ాలు సర ారణం ర అట టటల కర ిత్ాలు, ెకక, ద్తరు, ధర కోల్, ైనం, ప్రల సర్ ఆఫ్ ప్ర రిస్, ప్రల ్క్, లోహలు, మటట, తీగ్లు మొ సరమా ి ా మనిమ్ ిం ్ద్ం

ేయబడత్ాయి ఒక ధ కోణీయ తంా ఆ ారం ర సతలభ్ం ర లే ా సహజ లే ా సరంసకృత్రక ప్కాృత్ర ద్ృశ ంని ప్రిమమంచతట ేత నమూ ా అభివృ ధ ేయవచతచ త్రా త్ాలు లా ర ే నమూ ా నిరర ణం కూ ా సమయం తీసతకొ ే వ వహారం

కరవు ా ఇ ధ ఇతర తరగ్తులత్ో కూ ా ప్ంచబ ామ మరియు సంవత్రరనంతరం సంవత్రం ఉప్మ్ ించగ్లరు

అ ్యర ైనమ ఆ మ ాగ్ నమూ ా ఇ ప్ని ేసతన మ

Fig. 8.3. నమూ ాలు ్య ర ైనమ, మ ాగ్ నమూ ా, ప్ని ేసతన మ

8.3.4. చారుు లు, గ్ాాఫులు మరియు వయాంగ్య చిత్ాా లు

ారులు తరగ్త్రలో అత్ర సర ారణం ర ఉప్మ్ ిం ే అభ్ స ా వనరులు సరం ిక రసరాలలో ారులు మనిమ్గ్ం కోసం మలు ైన ఉప్కరణాలు సర ారణం ర బలలప్రు ైన త్ాాల

ప్దా్ర ా సరమా ా ారు ఇ ధ సరి ర ఉప్మ్ ిం నటలయిత్ే, ప్దా్ర న సమా ారరని ఎకుకవ ప్ా ావవంత ైన ప్దే్త్రలో త్ెమయజ సతం ధ ఎకుకవసరరుల ేరొకనబ ే ముఖ ైన సమా ార వరీాకరణ మౌకక అద్తోత ైన సరధ ాలు ర ారులు ప్ని ేసరయి చ ధ ే సమయంలో మ ా రుయ లు ఎద్తరొక ే సంకలలష ా రలనత సంగ్హాప్రచ ానికల, సంక్ష్ిప్ ప్రచ ానికల ఇమ త్ోడపడత్ాయి

ారుల రకరలు

i) ర ఖా నం త్ాాలు మరియు బొ మ ల ా రర ఈ ారు కథని ర ఖా నిసతం ధ ఒక బిలుల చటం ర ఎలా మారిం ధ వంటట ారిత్ాాత క అభివృద్తల తీాకరణ లే ా ఒక ప్కాలయాలోని ద్శలనత ఈ ారు వరసితం ధ

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

12

ii) ప్టటక ేయు పో్ లచ ాలు సౌకర వంతం ర ఉం ేలా ారులు సమా ారరని ప్టటకల రూప్ంలో సమరిపసరయి

iii) సంబం ాల ారు ప్రర వరణ కరలుష్టర నికల సంబం ధం న కరరకలు, వనరులు మరియు జ ా ా మొద్ల ైన కరరణం-మరియు-ప్ా ావ సంబం ధత ైనమ చూ ్సరయి

iv) వంశ ప్టాలు ఒక వంశం లాంటట ఒక మూలం అభివృ ధని చూ ్ం ే ే వంశప్టాలు

v) వరీాకరణ ప్టాలు మమధ రకరల సంబం ాల ైన వ వసరయం, ప్రిశమాలు, ర రణా రీతులు మొ రటటని చూ ్సరయి

vi) సంసరయ ప్టాలు కరరొపర షన్, ప్భా్ుత రం రలు వంటట సంసయల మౌకక అంతరాత నిరర ణాని చూ ్సరయి

vii) ఫో్ల ార్ ఉకుక తయారీ ఉతపన ప్కాలయా వంటటమ చూ ్సతం ధ కొనసరగ్ుతున అధ య ానికల సంబం ధం సరమాగ్ుాల మౌకక సంగ్హాణ లే ా అభివృ ధ

ెంద్తతున ప్మాాణాల ఒక సరధనం ర ఆ ప్ర ర ంశ అధ యనం ప్రిప్యరం ర ఉప్ర ా యుడు మరియు మ ా రుయ ల ేత సమా ార ప్టాలు అభివృ ధ

ెంద్తత్ాయి

శబ మరియు రా ్క్ సం ే రలు ర ం ిటటని త్ెమయజ య ానికల ారులు రడత్ారు బొ మ లు, త్ాాలు, రాఫులు, ప్టాలు, ాయా త్ాాలు మొ రటట ై ాలా బా ర ప్దా్రి ంచవచతచ అవసరరని బటట ప్టటకలనత రు కొనవచతచ లే ా ్ద్ం

ేసతకోవచతచ ్లలల మౌకక అభ్ స ైన అత ంత ప్ా ావం ఉండుటకు, ఆంగ్లం మరియు ిం ీలో లభ్ మయియ ారులనత ప్రాంతీయ ాషలలోకల అనతవ ధంచతకోవచతచ

1755-1765 మధ లో షే్కల్ియర్ ప్దా్ర నల ప్ౌనఃప్ుణ ం

సర ిత రకం ాటకరల సంఖ ప్దా్ర నల సంఖ ఒకోక ాటక సగ్టు

ారితకారలు

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

13

మష్టర ాలు శృం రరరలు హాస ం

ప్టటకర ారులు

ఫో్ల ారు

Fig. 8.4. ారులు

గ్ాా ఫులు: ప్రిమాణాత క సమా ార రూప్ంలో ప్రాథ క మరియు ప్తా్ే క సంబం ాల

అవ రహనకల మ ా రుయ లకు త్ోడప ే అద్తోత ైన సమరపణా సరధన ే రాఫ్ సరం ిక రసరాల బో ధనలో ాలా రకరల రాఫులు ఉప్మ్గ్ప్డత్ాయి మరిక మౌకక ప్రాముఖ తని

అరయం ేసతకు ే ైప్ుణ ం, రాఫ్ నిరర ణంలో కొలతల మౌకక ప్రాథ క ప్ామాణాలనత అవ రహన ేసతకోవ ానికల, చూ ్ంచబ ిన సంబం ాలనత ర ఖా నించ ానికల, సమా ారం ఆ ారం ర అనత తులనత ీయ ానికల మరియు ముఖ ైన సర ారణీకరణకల ప్ఠ ాలు మరియు సమా ారం మౌకక ఇతర మూలాల నతం ి ఆరాిం న రాఫ్ నతం ి వ కరిం న సమా ారంనత అనతసం ానించడం వంటటమ ప్రాథ క ైప్ుణా లు ప్ా ావవంత ైన రాఫ్్

ర ఖా నంలో నిమగ్ ై ఉ ా యి ఉ ా కల VIIIవ తరగ్త్ర భ్ూ ోళ రసర ప్రఠ ప్ుసక 6.1-3 ప్టంలో జ ా ా మౌకక మరియు రుగ్ుద్ల రా ్కల్ ర వరించబ ిం ధ

Fig,

(అ ర య రాఫ్

(ఆ బార్ రాఫ్ ఇ ై రాప్

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

14

వయాంగ్య చిత్ాా లు

NCF-2005 ఆ ారం ర ఈ రో లోల ని సరం ిక రసరాల ప్రఠ ప్ుసకం ాలా రా ్క్్, త్ాాలు మరియు వ ంగ్ త్ాాలు కమ ివుం ధ అభ్ స ా వనరులు ర కరరూనతల రడకం ద్ృశ ఉప్శమనం మరియు ఆహాల ాని తీసతకువసతం ధ కరరూనతల ాలా సం ే రని మోసతకొసరయి మ ా రుయ లు రరి సం ే రలనత ర ఖా నించడం కూ ా ేరుచకుంటారు ఒక ఉప్ర ా యు ి ర రు ప్రాంతీయ ాషల నతం ి వ ంగ్ త్ాాలనత ేకరిసూ తరగ్త్రగ్ ధలో రటటని తరుచత ర ఉప్మ్ ిం ామ కొని సరరుల ఈ వ ంగ్ త్ాాలు ప్ాకక త్ోావ తీసతకు ే అవకర రని ఇసూ ప్ా ాన ైన ానికంటే తరుచత ర ప్కాక చరచలోకల ారితీసరయి ఈ వ ంగ్ త్ాాల ై మ ా రుయ లకు ప్ని క టాయించవచతచ

Figures

ప్గా్త్ర ప్రిమలన-2

గ్మనికలు a) జ రబుల కొరకు కలంాద్ సయలం ఇవ బ ిం ధ b) ప్ర ర ంశం వర ఇ చన రటటత్ో జ రబులనత పో్ లచం ి 1) రసవ మరియు త్రా త్ాలు అన ర ఏ ?

2) నమూ ాలు ఉప్మ్ ిం ే 5 మభిన మషయాం రలనత భ్ూ ోళ ప్రఠ ప్ుసకం నతం ి గ్ురంిచం ి? ఇష ైన ఎం ్కనత సమరియంచతకోం ి ౩ సరం ిక రసరంలో రాఫులు, ారులు మరియు వ ంగ్ త్ాాలు అభ్ స ా వనరులు ర ఏ మధం ర రడబడుత్ాయి

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

15

8.3.5. స్తమయ పాలన

సరం ిక రసరాల మౌకక ారితకా కోణ బో ధనలో సమయప్రలన ఒక మం ప్ా ావవంత ైన మాధ మం ర ఉప్మ్గ్ప్డుతుం ధ సమయప్రలన సహాయంత్ో ప్రిణామానికల సంబం ధం న ావన ఉతమం ర మవరించబడుతుం ధ మానవజాత్ర ప్రణిామం, రరజా ల ప్రిణామం, ప్యాాణ కొనసర ింప్ు, వడకుట వంటట ావనలు మవరించబడుత్ాయి

సమయప్రలన మౌకక ప్ా ాన ప్మా్జ ాలు కలంా ధ మధం ర ఉ ా యి

I) సమయప్రల ా అభివృ ధ II) కరలం మౌకక ర ండు కరలావధతల మధ సంబం ాని కనత ొనతట

III) ద్ృశ యంతంా ైన మొతం తరగ్త్ర ా సని క ం ీకారించతట

IV) స క్ష ఉ ేేశం మరియు అభ్ సనం బలప్రచడం కోసం రడబడుత్ాయి

8.3.6. పాఠ్య పుస్్తకాలు సరం ిక రసంలోని సూచ ాత క ప్కాలయాలో రు ప్రఠ ప్ుసకరలు రడుతూ ే

ఉంటారు ప్భా్ుత ం లే ా ప్ాభ్ుత అ ీకృత ప్రిమలన సంసయల ేత సర ారణం ర సూ ం న జానం మౌకక అని రర ైన ఆ ారం ర ఈ ప్రఠ ప్ుసకరలు కని ్సరయి జాతీయసరయ యిలో, NCERT ేత ప్రఠ ప్ుసకరలు తీసతకొనిరరబడుత్ాయి అ ే రరషసారయ యిలో మనకు రరష ాప్ుసక సంసయలు లే ా ప్రఠ ప్ుసకరల అభివృ ధ కోసం SCERT ఉ ా యి మ ా మషయ సంబం ధత ప్రఠ ప్ుసకరలు తరుచత ర సూ ంచబ ి మౖక్షణ సమయంలో ఉప్మ్గ్ప్డటం మ ా రుయ లకు, ఉప్ర ా యులకు ఎలలప్ుపడు అంద్తబాటులో ఉండటం అవసరం ీనిని నిరరరించ ానికల ప్రఠ ప్ుసకరల కొని నకళళు సూచ ా మ ాగ్ంలో ఉంచవల నత ఇమ ఎలలప్ుపడు అకక ే అంద్తబాటులో ఉంటూ వనరుల క ంద్ంా నతం ి బయటటకల తీయబడకూడద్త రుణం ర కూ ా ప్రఠ ప్ుసకరలు అంద్తబాటులో ఉం ామ ఈ ప్రఠ ప్ుసకరలు అ ా సకులు, ఉప్ర ా యులు మరియు మ ా రుయ లు చతరుకు ర ప్రలగా నడం

ా రర నూతన ఆమషకరణని ప్ా ామతం ేయవచచని ేరొకం ధ సరం ిక రసరాలు బో ధం ేప్ుడు ప్రఠ ప్ుసకం మరింత మ ారణ కొరకు మారరా లనత త్ెరి చూ ామ ఇ ధ

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

16

అ ా సకు ిని మరింత ప్ఠనం, ప్రిమలనలకు ప్రఠ ప్ుసకరని ం ప్ో ా త్ ిసతం ధ మన ప్ద్త్రలో ప్రఠ ప్ుసకరలు ”ఒక ఒకక ఆ ారం” మరియు జానబో ధక ైనమ ప్రిగ్నింప్బడుత్ాయి

స్తాంపా ాంపు గ్ాాం ాలు మరయిు కర ీపికలు: ఇమ సర ారణం ర సూచ ాత క ప్కాలయా సమయంలో ఖరీ ెైన వనరులు ర మ ా రుయ లు ేరొక ా రు సర ారణం ర ప్తా్ర ప్రిమాణంలో

రలు మ్ లో ర ండు లే ా మూడు నకళళు, ఉప్మ్ ిం ే రరి అవసరరని బటట ప్రఠ రల గ్ంా ాలయంలో ఉంచబడుత్ాయి ఈ ప్ుసకరలు, కర ీ ్కలు వనరు క ంద్ంా నతం ి బయటటకల తీయకూడద్త ప్తా్ే క మషయ నిఘంటువులు, సరి మ ా సంగ్హా గ్ంాథం, రరిక ప్ుసకరలు, గ్ణాంక తత్ా లు, ప్భా్ుత ని ే ధకలు, ప్త్రాకలు, ధన ప్త్రాకలు, రరతప్తాులు, సర ారణ ప్ుసకరలు, స క్ష ప్ుసకరలు వంటటమ ఈ అనతబంధ ప్ుసకరలు సృజ ాత కత , సౌంద్ర మరియు కలలష ైన ద్ృకోకణం, ావనల మౌకక మసృత లోత్ెైన అవ రహనని ప్ా ారం ేయ ానికల సరం ిక రసర అభ్ సనకల అనతబంధ ప్ుసకరలు ఉం ామ

a) ప్రఠ రల అటాల స్

b) ారత ేశ ప్రిప్రలన అటాల స్

Figure

8.7 Reference Books

నియతకాలిక స్తాంచిక సాాంకేత్రక & వృత్్రగ్త స్తచితా పత్రాక, ారా్ పత్రాక: ఇమ త్ాజా సమా ార కోసం మ ా రుయ లు ేరొకన ఆ ారరలకు సూచ ాత క ైనమ ఇమ కొ ధే ర ఖరీ ెైనప్పటటకీ, మ ా రుయ లకు మరియు అ ా సకులకు ఇదే్రికల ఉప్మ్గ్కర ైనమ సర ారణం ర మనిమ్గ్ ారులకల ఇమ అప్ుప ర ఇవ బడవు

ేకరణలు వ య ఉప్మ్గ్ం కోసం మరియు మ ా రుయ ల ఉప్మ్గ్ం కోసం రు ాలా

ప్సాతత సరమా ినాి స కరించవచతచ ఇమ కరప్త్ాాలు, ప్త్రాకలు మరియు రరరప్త్రాకల నతం ి ర సరలు, ారులు, ప్టాలు ఇమ అ ేక రకరల సరమాగ్ుాలనత కమ ిఉం ి, కొని సరరుల

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

17

మషయ మరకి కలంాద్, మరికొని సరరుల వద్తలు ర టబ ి ఉంటాయి రరరప్త్రాకల ముకకలు, స త ాప్త్రాకల నతం ి కటౌట్, ర సరలు, రణిజ ప్రం ర కొనత ోలు ే ్న సమా ార ప్ర క్ లు, ాయా త్ాాలు, ప్యర అ ా సకుల కృష్్ నతం ి సరరరంశం, బొ మ లు, రాఫ్్ మరియు రరత మరియు రా ్క్ సరమాగ్ుాలు ేకరణలో ఉ ా యి ేకరణలు, ్బబం ధ మరియు అ ా సకులు ఇదే్రి ేత ేయబ ి రరు అ ా సకులు ేకరించ ానికల, వనరు సరమాగ్ుాల క ంద్ంా అభివృ ధ ేయ ానికల పో్ా త్ ించబ ామ ేకరణలు సతలు ే కరని రటటని జాబిత్ా ర

ేయడం మరియు నిల ేయడం ఒక సమస సరి రా జాబిత్ా ేయ ానికల, ేకరణలు నిల ఉంచ ానికల మ ా రుయ లు ఉప్ర ా యులకు త్ోడప ేలా పో్ా త్ ింప్బ ామ

. . . ారా్ పత్రాకల కలిపిపాంగ్స్ ఎాందుకు మరియు ఎలా?

సరం ిక రసరాల ా రర సమాజం గ్ురిం మరియు రరజకీయ, ఆరియక కోణాల వంటట కలలష ైన అవ రహన మ ా రుయ లలో అభివృ ధ ేయాలని కు త్ెమ ్ ఉం ామ ఈ కోణాలు అ ధక గ్మ ాని కమ ి ఉంటాయి ప్రఠ ప్ుసకరలు జా ానికల మం మూల ైనప్పటటకల సత ీరఘ మరరమం తరర త రర ్న మారుతున సమాజంలో మం ేగ్ం ప్ుం కోలేకపో్ వచతచ మరియు తకుకవ వ వ ధలో నిరంతరం సవరిం న సంసకరణలు త్ేవడం కషం ఆ మధం ర రో రరి సంఘటనల ైన రరజా ంగ్ ఆరియక వ వసయ, ప్ాకృత్ర ైప్రిత్ా లు వంటట ని ే ధకలు

రరరప్త్రాకలు మోసతకొనివసరయి

సరం ిక రసర ఉప్ర ా యుడు రకరకరల రరరప్త్రాకలు చద్వడం ేత ప్సాతత సంఘటనలనత ఒక వరుస ర ఉంచతకో రమ ప్సాతత మరియు మ రద్సపద్ సమస ల ై మమధ అం రలనత సూ ం ే రరర ప్త్రాకలనత చద్వడం ముఖ ం

ఉప్ర ా యుడు రత్ాాప్త్రాకలు రడడంలో అ ేక మారరా లు ా యి బులేటటన్ బో రుా ర రడవచతచ

ప్తా్ే క ేప్థ ం ై ద్సరాలు తయారు ేసతకోవచతచ

సమూహ చరచలలో, క టాయిం న ప్నిమౌకక తయారీ మరియు వ కలగ్త అధ యనంలో ఉప్మ్ ించవచతచ

తరగ్త్ర గ్ ధలో అం రని ప్రిచయం ేసతకోవచతచ

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

18

8.3.8. వస్తు్ పాదర న ాల

సరయ నిక కళాత క వసతవులు మరియు వసత ప్దా్ర న రలలు సరం ిక రసరాల అభ్ సననత మరింత ఉత్ా్హభ్రితం ర మరియు ప్ా ావవంతం ర

తయారు ేయ ానికల బో ధ ా ప్ద్తులలో కొత ఆమషకరణలు అవసరం సరయ నిక, రరష్వయ మరియు జాతీయ సరయ యిలో వసతప్దా్ర న రలలని సంద్రి ంచ ాని సరం ిక రసర అభ్ సనం నిమగ్ ం ేసతం ధ సరయ నిక ైప్ుణా లు మరియు సరమాగ్ుాలనత ఉప్మ్ ిం మమధ కళలలో నియ ంప్బ ిన కళాకరరుల కమూ నిటీలమౌకక కృత్ా లనత ప్రిమమంచడం మరియు సరయ నిక ప్రిసరరలనత అ ే మౖం ేలా మ ా రుయ లు అడగ్బడవచతచ ేత్ర కళలు ప్రఠ రలమౌకక న మూలలో ప్దా్రి ంచబ ి ఒక వసత ప్దా్ర న రల ర అభివృ ధ

ెంద్వచతచ ప్రఠ రలలు తమ స ంత సరం ిక రసర ప్ద్ర న రలలనత కమ ి ఉం ామ ేసమ

ఖామ సమయాలలో ారితకా కట ాలు, అ ి ప్ర త్ాలు లే ా భ్ూకంప్రలమౌకక ప్ా ా రని సూ ం ే ప్టాలు, ప్ ాల ఆకమ, ప్ా ేళికలు puzzles), వంటట రటట నమూ ాలు తయారు

ేయమని మ ా రుయ లనత అడ రమ ్లలలు సహజ ప్రర వరణానికల సంబం ధం న ద్ృ ి షయాని వర త్ాాలు ర ీయవచతచ ప్రఠ ప్ాణామకలోని అం రలకు సంబం ధం

రరరప్త్రాకలు లే ా ప్రఠ ప్ణాాళికలోని అం రలకు సంబం ధం న ప్త్రాకల కటటంగ్స్ లే ా అంతరరా లంనతం ి ధగ్ుమత్ర ేసతకోబ ిన సంబం ధత సమా ారం ప్దా్రి ంచవచతచ ఈ వసత ప్దా్ర న రల మమధ ప్దే్తులలో ఎప్పటటకప్ుపడు ప్రతబడకుం ా నిరి ంచవచతచ మ ా రుయ లు ఇతర కృత్ా లలో కూ ా నిమగ్ మవ వచతచ

FIGURE

NCF 2005 Position Paper by National Focus Group on Teaching of Social

Sciences

సరం ిక రసర వసతప్దా్ర న రలలు మ ా రుయ లమౌకక ే ో ప్ర ైన మరియు సరంసకృత్రక రుగ్ుద్లలో ముఖ ైన ప్రతనాి పో్ ష్్సరయి అమ మ ా రుయ ల మౌకక

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

19

అనతభ్ రలనత బలప్రుసరయి రరి జా ాని బలప్రచడంలో మరియు అనతభ్ రని సంప్న ం ేయడంలో త్ోడపడ ానికల, రరి ప్రఠ ప్ుసకరలలో మరియు తరగ్త్రగ్ ధలో ఏ

ేరుచకు ా రో ానిని అనతసం ానిం ే అవకర రని మ ా రుయ లు ప్ ంద్తత్ారు వసత ప్దా్ర న రలమౌకక ఉ ేేశ ం క వలం ద్ృశ సరమా ిాని సమరిపంచ ా ే కరద్త ఆసకలని కమ ించడం, అంద్ం మరియు ాని ప్శాంశ ప్కాృత్రమౌకక ప్రిమలన మరియు సహజ ద్ృ ి షయాని ఇ ధ ఉ ీేప్నం ేసతం ధ రసవ, త్రా త త్ాాలు, నమూ ాలు, ప్టటకలు ప్నికలరరని ప్ుసకరలు మొ మ వసతప్దా్ర న రల కమ ి ఉంటాయి

8.3.9. చలన చిత్ాా లు:

ాలా మటుకు మన ప్రఠ రలలు TV, OverHead Projector, Slide projector

మరియు బహుళ మాధ మం వంటట ప్రాధ క సద్తప్రయ సౌకరర లత్ో సం ్ద్ం ర ఉండవు ఒక ేళ ఈ సౌకరర లు కమపం నప్పటటకలకూ ా, ఉప్ర ా యులు ఒకటట లే ా ేర కరరణాల ేత రటటని ాలా కషం ర ఉప్మ్ ిసరరు కరన్న చలన త్ాాలు క వలం ప్రఠ ప్ుసకంలో ఉన అం రలమౌకక ేారణ మరియు మవరణ మాతా ే కరక ప్జాలమౌకక, ప్కాలయాలమౌకక, ద్ృ ి షయాలమౌకక స క్ష మరియు ప్ునరి మర నత అం ధసరయి తరగ్త్ర గ్ ధలో బహుళమాధ మ గ్ ధలో చలన త్ాాలు ఉప్మ్ ించడంమౌకక ప్మా్జ ాలు రు తె్మ ్కొని ఉం ామ ఈ చలన త్ాాలనత మ ా సరంక త్రకత మౌకక క ం ీాయ సంసయలు, మ ా సరంక త్రకత మౌకక రరష్వయా సంసయలు, మమధ ే రలమౌకక రరయబారులు, ప్రర టక మరియు సరంసకృత్రక మంత్రాత రఖ, రరష ాప్రర టక రఖనతం ి ప్ ంద్వచతచ మటటత్ో ప్రటు ాలా

ై ర ేటు ాగ్సర మా లు, NGOలు, సూచ ాత క నిమషం ర మసృత రకరల త్ాాలనత ఉతపత్ర ేసరరు అ ధ మాతా ే కరక మన ేశంలోని రనిజ మరియు కళాత క త్ాాలు మమధ ౌ ోళిక ప్రాంతంలోని మభిన ప్కాృత్ర ద్ృ ర ల ప్జాలని అంద్ ైన సమరపణత్ో రరి వనం ై ప్తా్రబింభిసరయి ౌ ోళిక లక్షణాల ైన ప్ర త్ాలు, ై ా ాలు, ఎ ారులు, నద్తలు,

సము ాాలు, మహాసము ాాలు, ీ ప్రలు తీరప్రాంత్ాల వంటటమ సతలభ్ం ర చూడవచతచ ఈ త్ాాల కలల ్పంగ్స్ కరన్న లే ా కొని సరరుల అభ్ స ా లక్ష్య ల ై ఆ ారప్ ి ప్యరి త్ాాని కరన్న

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

20

ఉప్ర ా యుడు చూప్వచతచ జబబర్ ప్టేల్ మౌకక అం ేే్ద్కర్, రిచరా్ అటటన్ బరో మౌకక రం ీ, ర ం బెనగ్ళ్ మౌకక సత ాష్ చంద్బాో స్, క తన్ హత్ా తీ ్న సరరే ర్ ప్టేల్, రరజ్

కుమార్ సంత్ోష్్ తీ ్న ద్ ల జ ండ్స ఆఫ్ భ్గ్త్ ్ంగ్స వంటట త్ాాలు ఆహాల ద్ంత్ో ప్రటు జా ానికల మం మూలా ారరలు

8.3.10. అాంతరాా లాం

అంతరరా లం ఒక అద్తోత ైన సంగ్ణకం ఆ ారిత అభ్ స ా వనరు ఇ ధ సరం ిక రసర అభ్ సనం మౌకక అత ంత ఆధత ాతన మూలా ారం E-అభ్ సనం అ ే ధ CD-ROM, అంతరరా లం లే ా ఇంటర ట్ ఉప్మ్ ించటం ేత సంగ్ణకం కు అం ధంచబ ిన ఒక ఉతరువు ఇ ధ సంగ్ణకం మరియు అంతరరా ల సరంక త్రకతత్ో సతలభ్ం ర ేరుచకోగ్మ ధ E-

అభ్ సనం అ ే ధ యాని ేషన్్, మ వల ైజ షన్్, ్ము లేషన్, ఆటలు, రక , శవాణ, ద్ృశ , ాలా సృజ ాత కత కమ ిన నిమషం సరంక త్రకతత్ో గ్ల web ఆ ారిత మౖక్షణ E-

అభ్ సనం మౌకక అత్ర దే్ స రలు ఏమన ర ౌత్రక, ఆరియక మరియు ైప్ుణ మానవ వనరులు వంటట ప్రాథ క సద్తప్రయాల మౌకక ఏరరపటు ప్భా్ుత ం ఈ వనరులని అని ప్రఠ రలలకల అం ధం ాలని కషప్డుతున ప్పటటకల ానికల ఇంకర కొ ధే సమయం ప్డుతుం ధ NCF-2005 ఆ ారిత NCERT ప్రఠ ప్ుసకరలు మరింత ప్రిమల ాత క మరియు ప్ా ావవంత ైన అభ్ సనలో ఉప్ర ా యులు మరియు మ ా రుయ లకు ొప్ప సహాయం

ేయుటకు మమధ Websites జాబిత్ా కూ ా కమ ివుం ధ

Websites: National Portal of India: http://india.gov.in

Directory of Indian Government Websites: http://goidirectory.nic.in

http://presidentofindia.nic.in

http://pmindia.nic.in

http://rajyasabha.gov.in

http://loksabha.nic.in

http://supremecourtofindia.nic.in

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

21

http://eci.nic.in (Election Commission of India)

http://sci.edu/public.html

http://volcanoes.usgs.gov

http://nationalgeographic.com

http://school.discovery.com

http://incredibleindia.org

http://Wikipedia.org

http://britannica.com

http://animalplanet.co.uk

http://freefoto.com

http://mnes.nic.in

8.3.11. అభ్యస్త ా వనరుగ్ా పాఠ్ ాల మరియు స్తమాజాలు

సరం ిక రసరాలమౌకక బో ధ ాభ్ సన ప్కాలయాలో ప్రఠ రల మరియు సమాజం కూ ా అభ్ స ా వనరు ర ఉంటాయి ప్రఠ రల సని ేశంలో మ ా రుయ లు మరియు ఉప్ర ా యులు కూ ా ప్ా ావవంత ైన వనరులు ర ఉంటారు తరర త కమూ నిటీ కూ ా అభ్ స ా వనరు ర ఉప్మ్గ్ప్డుతుం ధ ఒక వనరు ర ఉప్ర ా యుడు

సరం ిక రసరాల ఉప్ర ా యుడు తన బో ధనకోసం సరమా ి ా వనరులనత రడుతున ప్పటటకీ, రరిక ై రరుకూ ా ఒక ముఖ ైన సూచ ా వనరులత్ో రు

ఏకీభ్మసరరు ాలామటుకు తరగ్త్ర గ్ ధ కృత్ా లు ఉప్ర ా యు ి ేత, రరి జానం, ైప్ుణ ం, అనతభ్ రలు, ాలా ేరకు సరమరరయ ాలని నిరయించడం బో ధ ాభ్ సన ప్కాలయాలో రరి సమరయత ేత నియంతాణ ేయబడుత్ాయి ఉప్ర ా యుడు ఒక వ కల రకూ ా ప్తా్ే కం

అని మనం తరు రత ఏకీభ్మసరం రకరకరల సరం ిక ఆరియక ేప్ ా లనతం ి మమధ వ కుల బో ధన మౌకక అనతభ్ రలనత రరు ప్ ంద్తత్ారు ఒక ఉప్ర ా యుడు ఎప్పటటకప్ుపడు

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

22

అతడు ఆ ే ో వనరులనత సతసంప్న ం ేసతకో రమ ానికోసం అతడు ఆ జాతీయ సద్సత్లు, సమా ే రలు, ప్సాం రలు మొద్లగ్ు రటటకల తన జానం మరియు

ైప్ుణా లు నమకరణ ేసతకోవటానికల హాజర ర మ ఒక ఉప్ర ా యు ి ర, రు అధ యనం మౌకక ప్రాంతంలో త్ాజా అభివృ ధని వరుస ర టుకోవ ానికల త్ాజా ప్ుసకరలు, ప్త్రాకలు, స త ా ప్త్రాకలు మొ మ చద్ రమ రు సరనతకూల మూరమిత లక్షణాలు మరియు ైత్రక మలువలు అభివృ ధ ేయామ్న అవసరముం ధ ఒక ఉప్ర ా యు ి ర రు మ ా రుయ ల కోసం మా ధరి మనిష్్ ర, ే ితు ి ర తత ేత ర, మారాద్ర కు ి ర ఉం ామ ఈ లక్షణాలని సూచనని ప్ా ావవంతం ర ేయ ానికల కమ ్ సరగ్ుత్ాయి

ఒక వనరుగ్ా వి ాయరిి: సూచ ా ప్కాలయాలో, మ ా రియ ఒక అ ా సకుడు సూచన ఆనంద్ం ర, ఆసకలకరం ర, ఉప్మ్గ్కరం ర మరియు ప్ా ావవంతం ర తయారు ేయడంలో ఒక మ ా రియకూ ా త్ోడపడత్ాడు మన అనతభ్వం ా రర అ ధక సంఖ లో మన సరం ిక రసర తరగ్తులు మసతగ్ు ర ఉంటాయని మనకు త్ెలుసత సూచ ాత క కృత్ా లలో మ ా రుయ లు ాగ్ం

ేసతకోరు రు నిశ బ ేాక్షకులు ర ఉంటారు రరికల అరయం కరకపో్ యి ా ఎటువంటట ప్శా లు అడుగ్రు ఒక ేళ త్ారుమార ై మ ా రుయ లు మవరించబడనటుల ర మ ా రుయ లు చతరుకు ర సూచ ాత క ప్కాలయాలో నిమగ్ ైత్ే, బో ధ ా అభ్ సన ప్ా ావ వంతం ర తయార ై అ ే మధం ర బహుమత్ర అనతభ్ రలు తయారవుత్ాయి తరగ్త్ర గ్ ధలో రకరకరల మూరమిత్ా ల సరం ిక ఆరియక ేప్ ా లు మరియు ే ోప్ర ైన ైప్ుణా లత్ోగ్ల మ ా రుయ లుంటారు రరంద్రూ రకరకరల అభిప్రాయాలు కమ ి ఉంటారు ఇవన్న ఉప్ర ా యు ి బో ధనలో అ ే ష్్ంచబ ి, ఏకీకృతం ేయబ ిత్ే ఖ చతం ర బో ధ ా ాలా ప్ా ావవంతం ర ఉంటుం ధ అ ధ మాతా ే కరకుం ా సూచన స వం ర మారుతుం ధ మరియు మ ా రుయ లు సూచ ాత క ప్కాలయాలో ాలా ఆసకల తీసతకుంటారు మ ా రుయ లు రరి క్ష్ త ా ప్ని, ప్రాజ క్ ప్ని, క టాయిం న ప్నిలో ాగ్ం ర మమధ రకరల సరమా ిా వనరుల ఉతపత్రలో త్ోడపడత్ారు అ ా ప్కుల ేత భ్మష తు ఉప్మ్గ్ంకోసం ఈ సరమా ి ావనరులు

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

23

వనరు క ంద్ంాలో టామ ఆ మధం ర, అ ా సకులు కూ ా సూచనకల ముఖ ైన వనరులు ఒకవనరుగ్ా కమయయనిటీ: సరం ిక రసర బో ధన కోసం సమాజం ఒక సంప్న వనరు తరగ్త్ర గ్ ధ అభ్ స ా అనతభ్ రలకోసం సమాజం అనతబంధం ర ఉప్మ్ ించబడుతుం ధ రు ఒక ఉప్ర ా యు ి ర సమాజంత్ో ప్రిచయం కమ ివుం ామ ౌత్రక ప్రర వరణం, ప్జాలు మరియు రరి సరం ిక ఆరియక వృ ధ, సరంసకృత్రక ేప్ ా లు, సమాజంలోని మత సమూహాలు మరియు రరి ప్ా ావం, రరి ఆరియక కృత్ా లు, ఆ సమాజంలోని మూరమిత్ా లనత ప్ాకరశవంతం ేయడం మరియు ఆ సమాజం మౌకక సరయ నిక చరిత,ా మ ోద్ సయలాలు, ఆరరధన, ప్ాజా ప్మా్జ ాలు, సమాజం మౌకక రరజకీయ సని ేశం ైప్ు సమాజం మౌకక ద్ృకపథం గ్ురిం సమా ారరని కమ ప్యాత ం ేయం ి ఈ అం రల ైన లోత్ెైన జానం సరం ిక రసరాల రకరకరల ావనలకు సంబం ధం ఆరియక కృత్ా లు, సరయ నిక, సహజ మరియు మానవ వనరులు వంటట రటట మవరణలో కు త్ోడపడుతుం ధ సరయ నిక కమూ నిటీ నతం ి తీసతకున ఉ ాహరణలు మ ా రుయ లలో ఆసకలని కమ ిసరయి ఇ ధ రరికల రసమక సని ేశంలో సరం ిక రసరాల అభ్ సనంలో త్ోడపడుతుం ధ మరియు రసమక ప్రం ర రరికల చనిప్ో యినటుల ర కని ్ం ే రటటలో ఊ ్ర ిపో్ సతం ధ ప్రఠ ప్ణాాళికలో జా ానికల సంబం ధం కొని సూత్ాాలు

అవ రహన కమపంచతటకు, ాని ఔ త ం మరియు అరరయ లనత గ్ా ించతటకు, సరయ నికం ర మరియు సంద్రోో తం ర అనతసం ానిసూ ప్రఠ రల లుప్ల ఉన అనతభ్ రలనత త్రరి ి ప్రీక్ష్ించతటకు, ప్రిమలన నతం ి అ ా సము ేరుచకొనతటకు, సంకరించతటకు, వరీాకరించతటకు, ప్మాౖ ంచతటకు, ఈ అనతభ్ రల సంబంధంలో

ేతుబ ీేకరణ మరియు రద్నకు

సరయ నిక ప్రిజానంత్ో సరయ నిక ప్రాంతంలో సరయ నిక ప్దే్తులు మరియు మటటని ప్రఠ రల జానంకు సం ానించడం

క్ష్ తపా్ర టనని నిర ించటం, ద్గా్రలోని ప్ లాలకల, ఇటుక బటలీు, కరర రరరలు, వసతప్దా్ర న రల, సరయ నిక రరజకీయ ప్రర ీ మౌకక ప్ా ాన కరరర లయం, మతసంబంధ

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

24

ప్ా ేశం, మప్ణి మరియు ఇతర ప్జాా ప్మా్జ ాల మౌకక ప్ా ే రలు వంటటమ రటట నిర హణ కోసం సరం ిక రసరం మౌకక సూచ ాత క ప్ాకలయాలో సమాజం ఒక వనరు ర త్ోడపడుతుం ధ ఇ ధ చరితా, ప్జాలు, సరం ిక ప్కాలాయలు, వృతులు, ఆరోగ్ ం మరియు లయాసత్, ర రణా మరియు సమా ారరల వంటట సమాజం అధ య ానికల

ఉప్మ్గ్ప్డుతుం ధ ా యసరయ న మ ారణలు, ఎని క ప్ా ారం, ఎని కల ప్కాలాయ, సరయ నిక ప్రిప్రలన మొ చూడటం వంటట రటట ప్తా క్ష అనతభ్వంకు సమాజం ఉప్మ్గ్ప్డుతుం ధ ప్ుసకరలు, నమో ధత సమా ార గ్ంాథము, త్ాాలు, ప్ాభ్ుత ని ే ధకలు మొ తరగ్త్ర ప్ని కోసం కమూ నిటట వనరులనత అం ధసతం ధ సమాజం నతం ి ప్మాుఖ వ కులు సరం ిక రసరంలో మమధ అం రల ై మాటాల డటానికల ఆహా నించవచతచ ఆహా నిం ేప్ుడు, ఇ చన అంశం ై మాటాల డటానికల రరి సరమరయాతని ప్రిగ్ణించడం అవసరం

ప్గా్త్ర ప్రిమలన-

గ్మనికలు అ సమా ా ాలకు కలంద్ సయలం ఇవ బ ిం ధ ఆ ప్ర ర ంశం వర ఇవ బ ిన రటటత్ో సమా ా ాలు సరిప్ో లుచకోం ి

1 సరం ిక రసర బో ధనలో రరరప్త్రాకల కలల ్పంగ్స్ ఏ మధం ర ఉప్మ్గ్ప్డత్ాయి?

2. సరం ిక రసరాల అభ్ స ా వనరు ర కంప్య టర్ మరియు అంతరరా లం మనిమ్ ించతట మౌకక ప్రి తులు ఏమ?

3. ఉప్ర ా యుడు మరియు మ ా రుయ లు అభ్ స ా వనరులు అని రు ఏకీభ్మసరరర? తరగ్త్రగ్ ధ అనతభ్వం ఆ ారం ర కరరణాలు ఇవ ం ి

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

25

. . అభ్యస్త ా వనరుల యొకక అభివృ ధ

సరం ిక రసరాలనత ఆసకలభ్రితం ర ేయుటకు మరియు ావనల మౌకక రు ైన అవ రహన కొరకు సరం ిక రసర ఉప్ర ా యుడు రకరకరల వనరులనత ఉప్మ్ ిం ాలని

రు ఇప్ుపడు ఏకీభ్మసరరు కరని అ ే సమయంలో సరం ిక రసర సరమా ినాి కొన ానికల తకుకవ ఆ ాయ వ యాలనత క టాయించడం వలల నిజం ర ఈ మషయంలో మ ా రుయ ల మౌకక ఆసకలని కొనసర ించటానికల సరమా ినాి కొనడం ఉప్ర ా యు ికల ఒక స రలు ర మారిం ధ ఇలాంటట సంద్రరోలలో నిరరశప్డకూడద్త ప్రి త వనరులనత ఉతమం ర ఉప్మ్ ించ ానికల ేము కొని సలహాలు కలసరం

ప్రఠ ప్ుసకరలు మరియు స క్ష్య ప్ుసకరలు ారులనత, బొ మ లనత కమ ిఉం ిఅమ ఉప్మ్ ిం లే ా మారుచకోద్గా్మ తరచత ర అమ మ ా రుయ ల ేత మసరించద్గా్మ

ప్రత ప్త్రాకలలోని బొ మ లనత తసాంకల ానికల రు ఉప్మ్ ించవచతచ

సమాజం నతం ి వనరులనత అ ే ష్్ంచం ి చద్తవుకున రరిని మౌ క చరితా ర ఖా నించటానికల రు ఆహా నిం ామ మరియు రు బో ధసతన మషయానికల

సంబం ధం న ర ఖా రలనత కూ ా ప్ంచతకో రమ

మ ా సంసయమ మరియ మౖక్షణా కళా రలమ రు సంప్ా ధంచవచతచ రరి మౖక్షణలో ాగ్ం ర మ ా రియ బో ధకులు అభ్ స ా సరమా ినాి తయారు ెయా మ నతం ి న మన ప్ం ాలా అభ్ స ా సరమా ినాి త్ె చ డుతుం ధ

ప్రఠ రల, సంఘణకం మరియు అంతరరా ల సౌకరర ని కమ ివున ్యత్రలో ఉంటే ాలా ఉప్మ్గ్కర మషయ త్ాాలనత ధగ్ుమత్ర ేసతకోవచతచ రు మమధ

బ ిరంగ్ మ ా వనరులనత ప్ ంద్వచతచ

కొని ప్భా్ుత సంసయల నతం ి చవక ైన సరమా ినాి ఉ తం ర ప్ ంద్వచతచ

ప్రఠ రల యాజమాన ం ా రర రు తమలద్ండుాలు - ఉప్ర ా య సమాఖ ని సంప్ా ధంచవచతచ

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

26

ధనప్త్రాకల నతం ి కలల ్పంగ్స్ మౌకక ేకరణ ప్రారంభిం రటటని ఒక ద్సరం ర ా టం ి

ప్రత క లండర్ నతం ి ముఖ ం ర అంతరిం ప్ో యిన వన ప్రాణులు, ప్భా్ుత కరర కమాాలు & ప్ణాాళికలు కమ ిన రటట త్ాాలనత ా ామ

ప్టాలనత త్ెలలని వసరం ై రు దే్ ధ ర ేయవచతచ లల డ్స ప్ ా జ కర్ సరయంత్ో మసరరం ేయవచతచ

మ ా రుయ లకు సంకలపన ప్నిని క టాయించం ి సంకలపన ప్ని నతం ి తయారు ేయబ ిన ప్నికలరరని ప్ుసకరలు సూచ ాత క ప్కాలయాలో ఉప్మ్ ిసరరు

వ రయ సరమా ైైన అట టట, థర కోల్ ష్వట్్, బంకమటట, ప్రల సర్ ఆఫ్ ప్రరిస్ వంటటమ నమూ ాలు మరియు త్రా త్ాలు వంటట తయారీకోసం రడవచతచ

రు ప్రఠ రలల సమూహం ప్ంచతకు ే సరమా ి ా వనరులనత అప్ుప ర త్ెచతచకోవచతచ,

తరగ్తులలో వనరులు ర ఉప్మ్గ్ప్ ే ఉన త తరగ్త్ర మ ా రుయ ల, ఉప్ర ా యుల, తమలద్ండుాల మరియు సమాజం లోని ఇతర వమ్జనతల మౌకక జాబిత్ాని సంకలనం ేయామ

8.5.అభ్యస్త ా వనరుల యొకక నిర హణ

సరం ిక రసరంలో రు మమధ అభ్ స ా వనరుల గ్ురిం ేరుచకు ా రు ీని రంఛన్నయ మనిమ్గ్ం కోసం ఇవని బా ర నిర ించబ ామ ఈ వనరులని వనరుక ంద్ంాలో లే ా వసతప్దా్ర న రలలో ఉంచబ ామ వనరుక ంద్ంాలో ాలా రకరల అభ్ స ా వనరులనత కమ ివున ంద్తన ఇమ సరి ర జాబిత్ా ేయబ ి కమాప్దే్త్రలో ఉంచబ ామ సర ారణం ర మన ప్రఠ రలలో ఈ అభ్ స ా వనరుల నిర హణ బాధ త ప్ా ానం ర ఉప్ర ా యు ి ై ప్డుతుం ధ మ ా రుయ ల సహాయంత్ో ఇమ రు రా ప్ ంద్బ ి, ఉప్మ్గ్ప్ ి, భ్మష తు మనిమ్గ్ం కోసం ాచబడత్ాయి సరంక త్రక ్బబం ధగ్ురిం ఆలో ంచడం ప్రాథ కోన త ద్శలో అసరధ ం ఒక ఉప్ర ా యు ి ర ఈ అభ్ స ా వనరుల ప్ణాాళిక, నిర హణ మరియు

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

27

క టాయింప్ులో ే ప్ా ాన బాధ త ైన చరిచంచబ ిన ప్తా్ర అభ్ స ా వనరులకు నిర హణా ైప్ుణా లు అవసరం ప్టాలు, ప్ుసకరలు, రరరప్త్రాకల కలల ్పంగ్స్ వంటటమ సర ైైన కమాంలో అమరచబ ి మరియు ఉంచబ ినప్ుడు రు రా ఉప్మ్గ్ప్డుత్ాయి అభ్ స ా వనరుల మౌకక నిర హణలో మ ా రుయ లు కూ ా ప్రలగా నవచతచ మమధ సరమాగ్ుాల మౌకక బాధ తలు మమధ మ ా రుయ లు తీసతకోవచతచ సరమా ి ా వనరులకు ఎలాంటట భ్ంగ్ం

రటటలల కుం ా ఈ వనరులు రడబ ేలా మ ా రుయ లు నిర ేశం ేయబ ామ

8.6. సిాంహవ లోకనాం ఈ ప్ర ర ంశంలో మ ా వనరుల మౌకక ావన, అవసరం మరియు ప్రా ాన తని మనం చరిచం ాం సరం ిక రసర మ ా రుయ ల ఆసకలని కొనసర ించటానికల, సృజ ాత క ఆలోచన, సమసర ప్రిష్టరకరం, త్ారికక రద్న వంటట ైప్ుణా లు ప్ా ారం ేయటానికల సరం ిక రసర తరగ్త్ర గ్ ధలో ఈ వనరులనత ఉప్మ్ ిం ాలని రు త్ెలుసతకు ా రు తరర త వనరులు

తరగ్త్రగ్ ధలో, ప్రఠ రలలో, సమాజంలో లభ్ మవుత్ాయని రు ేరుచకు ా రు ము ధతా మరియు అము ధతా సరమా ి ా ఆ ారం ర ఇ ధ వరాీకరింప్బడత్ాయి రసవ, త్రా త్ాలు, ప్టాలు, భ్ూ ోళాలు, ప్టటకలు, హాస త్ాాలు, రరరప్త్రాకలు, ప్ుసకరలు అభ్ స ా వనరు ర ఉప్మ్గ్ప్డుత్ాయని ేము మవరిం ాం అ ే సమయంలో సరం ిక రసర తరగ్త్రగ్ ధలో ఉప్ర ా యుడు, మ ా రుయ లు కూ ా అబ స ా వనరులనత చరిచం ాం ఈ ప్ర ర ంశ వరోల , అభ్ స ా వనరుల నిర హణ మౌకక టాకలు కు అం ధం ాం త ినంత వనరులు లేకపో్ త్ే స ంతం ర అభ్ స ా వనరులు తయారు ేసతకోవ ానికల కూ ా కొని సలహాలు అం ధం ాం

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

28

8.7. స్తూచిాంపబ ిన పఠ్ ాలు మరియు పాసా్ వనలు

Adhikari, Sudeepta(2004): Fundamentals of Geographic Thought, Chaitanya, Allahabad.

Dikshit, R.D.(2000) : Geographical Thought : A Contextual History of Ideas, Prentice Hall,

Hartshorne, Richard (1959): Perspectives on the Nature of Geography, Rand, McNally and Co.,Chicago.

Minshull, R.(1970) : The Changing Nature of Geography, Hutchinson

University Library, London.

NCERT (2005): National Curriculum Framework, NCERT, New Delhi.

NCERT (2006): Class VI Social Science; the Earth our Habitat, NCERT, New Delhi.

NCERT (2006): Class XI, Geography Text Book, Fundamentals of Physical Geography, NCERT, New Delhi.

NCERT (2006): Position Paper, National Focus Group on Teaching of Social Sciences, NCERT, New Delhi

NCERT (2007): Class VII, Social Science; Our Environment, NCERT, New

Delhi.

NCERT (2008): Class VIII, Social Science; Resources and Development,

NCERT, New Delhi.

Spellman, Frank. R. (2010): Geography for Non Geographers, Published by Government Institutes, Plymoth, United Kingdom www.google.com for pictures

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

29

8.8. పా ాయాంశ ముగ్ిాంపు సాధనలు కృతయాం: ఉప్ర ా యులు మరియు రరి మ ా రుయ ల ేత ఉప్మ్ ించతట కొరకు అనతబంధ సరమా ి ా కమ ిన ఒక ద్సర ే ే వ వసయ సరం ిక రసర ఉప్ర ా యు ికల లకటలేని ధ ఒక ద్సరం మొద్లవ ానికల సమయం తీసతకున ప్పటటకల, సత ీరఘకరలంలో ఇ ధ ాలా సమయాని ప్ ద్తప్ు ేసతం ధ ాలామటుకు సూచ ాత క ప్కాలయాలో ఇ ధ మ మ సౌకర వంతం ేసతం ధ ప్ర ర ంశ- 4 లో సరం ిక రసరాల ా రల ైన భ్ూ ోళ రసర మషయాల ఆకృత్ర ేము కు అం ధం ాం ఏ ో ఒక ప్ర ర ంశం ై అనతబంధ సరమా ి ా మౌకక ద్సరాని రు ్ద్ం ేసతకో రమ్న అవసరం ఉం ధ

కృతయాం: సరం ిక రసరాల బో ధ ాభ్ సన కోసం సమాజం వనరుల మౌకక సమగ్ా జాబిత్ా తయారు ేయం ి సూచ ాత క ప్కాలయాలో ఆ వనరుల మౌకక ేతుబదే్త కూ ా అం ధంచం ి

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

1

సాాం ికశాస్్తరలుమౌకకఅంచ ా

నిర్ాాణాం

9.0 ప్ ిచయం

9.1 అభ్ సనలక్ష్య లు 9.2 మౙరమా క రస్రంలోఅంచ ాల–ప్ు ా ి

9.2.1 ిలలలనుఎంద్ుకుగు ి్ం ామ?

9.2.2 ఏ ిఅంచ ా ేయామ?

9.2.3 ఎప్ుుడుఅంచ ా ేయామ?

9.2.4 అంచ ాఎలా ేయామ?

9.2.4.1 ిలలలగు ించిసమా ా రన్న ేక ించడం

9.2.4.2 సమా ారనమోద్ులుతుడువు 9.2.4.3 ేక ించినసమా ారంమౌకకమవరణ

9.3 న్నరంతరమ ియుసమగరమూలా ంకనం ( ి. ి.ఈ): ేప్థ ం

9.3.1 ి. ి.ఈమౌకక ావసంకలున

9.3.2 ి. ి.ఈమౌకకలక్ష్య లు 9.3.3 అభ్ సనలుప్రాం ాలు ాన్నమౌకకఅంచ ా 9.4 4 అంచ ామ ానం

9.4.1 అంచ ామౌకకసూచికలు 9.4.2 ప్ా ా మా యఅంచ ా 9.4.2.1సృజ ాత కత రాత, నటనమ ియునృత ం ాా రఅంచ ా ేయడం

9.4.2.2 4 అంచ ాకోసంబొ మ ప్ఠ ామధుల

9.4.2.3 ిలలలర్ేఖాచిత్రాం

9.4.2.4 ప్ర ేశాంద్ ి ంచు 9.4.2.5 రటాలజా ాఅంచ ాల

9.4.2.6 ప్న్న-ఆ ా ితఅంచ ాకోసంరు ాక

9.5 వ గీకరణకరర ంన్న రరణవ వస

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

2

9.5.1 తరగతులుమౌకకఉప్మ్గం

9.5.1.1 తరగతులుకేటా ంచడంమౌకకప్ద్తులు 9.5.1.2 మొత్ంప్దా్ర నమౌకకపో్ మక: గే్ర ేకటా ంప్ుస రస ి 9.5.1.3 సమరవంత ైనగే్ర ింగుకమారీద్ర కరలు 9.6 స మ ళనం ే ాం

9.7 పో్ా గ్రరసు ప్ ిశీమంచుటకుసమా ా ాలుసూచించిన గ ింగ మ ియుసూచనలు 9.7 ాగంము ాంప్ు వ్ాాయామాలు

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

3

9.0 ప్ర్ చయము:

ాగం -7 లో, రుమౙరంఘిక రమౙర్ ా న్న బో ిం ేమమధప్ద్తులగు ించి ెలుసుకు ా రు. ఈప్ద్తులుమౙరంఘిక రస్రంకరర కలాప్రలప్ు ా ిబో ధననురూప్ ం ించ ాన్నకిప్యాత్న మౙర్ ,

ప్రలగీ ేమ ియుఆనంద్ం;

మ ియుఅ ా సకులుమౙరమా కసమస లనుబాగ్రఅరం ేసుకోవ ాన్నకిసహాయప్డం ి. బో ధన-అ ా సం-మౙరమా కమజానప్కాిరయనుమ ింత రుగుప్రచ ాన్నకి,

రుమమధమ ా వనరులనుఎను కోవడంమ ియుఉప్మ్గ్ించడంఅవసరం.కొన్న వనరులుిలలల ర ావరణంలోలభ్ మవు ా ,

అ ేకొన్న మకర ంచుఅభివృ ి ేయామ నఅవసరంఉం ి. ఇ- ో లు, మ ా రులు, అంత రా లంమౙరంకేత్నకమజానంసహాయం ో, ప్ర రలు, చి ాాలుమ ియుద్ృశ్ మానలుమమధ ెబ్స టలనుం ిసులభ్ంగ్ర ేరుుకోవచుు.

తరచుగ్రఉప్మ్గ్ిం ామ నఅవసరం,

ప్రాముఖ్ తమ ియుఅభివృ ిమౙరంఘిక రస్రబో ధనలోవనరుల ేరుుకోవడం, ఉ ా. ేశ్ప్టం,భ్ూగ్ోళము,సమయప్రలన,

మునుప్టి ాగంప్ డవుగ్రచ ిుంచబ ాా .భిన ైనసూచనలవయ హాలనుమ ియు /

లే ాఅ ా సవనరులనుముఖ్ ంగ్రమౙరమా క రస్రంలోముఖ్ ంగ్రఉప్మ్గి్ంచడంబో ధన ేరుుకోవడ మ. కరనీమౙరంఘిక రస్రంమౌకకఉప్ర ా యుడుమ ా ి ేరుుకోవడంజ ిగి్ంద్న్నన్న ర ిసు్ ం ి. అతను /

ఆ కోరు సమయంలోమ ా రులుప్శా్ లుఅడుగుతుం ిచద్ువు ెప్ుుబో ధనలనీ ,

ప్ా ర వళి, ాగం-

ప్ గక్షలుమ ియు ాగంచివరలోప్ గక్షలువంటిప్లురకరలప్ గక్షలనున్నరా ిసు్ ం ి, ఈకరర కలాప్రలఆ ారంగ్ర, ఆయన /

ఆ కుఅంచ ామ ియుమూలా ంకనం.ఈమ ాగంలో మముమౙరంఘిక రస్రంలోఅంచ ామ ియుమూలా ంకనంగు ించిచ ిుమౙర్ ము.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

4

మ ా రులమౙరంఘిక రమౙర్ ా లఅ ా సననుఅంచ ా ేయ ాన్నకి రుఉప్మ్గ్ిం ేప్ద్తులులే ామ ా ాలనుగు ించిఆలోచించం ి.

ిలలలఅ ా సనప్య ి్చి ాాన్న ప్ ంద్టాన్నకి రరు కుసహాయం ేమౙర్ ర?

రరు ిలలలఅ ా మౙరన్న రుగుప్రుమౙర్ ర?

రుఅంచ ా ే ినకొన్న ప్ా ా మా యప్ద్తులగు ించిఆలోచించగల ర?

రుఅనుస ిసు్ న ప్ద్త్నలోలోప్రలుఏ టి?

ఈయూన్నటలల చ ిుంచబ ేకొన్న ముఖ్ ైనప్శా్ లు.

9.1 ేర్చుకోవడాంలక్ష్యాలు:

ఈ ాగం ాా ర ెళిినతరు రత, రు ెయ గలరు: •ఉన తప్రాధ కమౙర లోమౙరంఘిక రస్రంమషయాలకోసంఅనుస ిం ేమూలా ంకనప్ద్తులనుమవ ించం ి; మౙరంఘిక రమౙర్ ా లోల అనుస ిం ేఅంచ ాలమౌకకబలాలుమ ియుబల ీనతలనుజా ా ేయడం;మ ా రులఅ ా మౙరన్న ంప్ ం ిం ేమౙరంఘిక రమౙర్ ా లలోమ లలషణమౌకకకొన్న కొత్ప్ద్తులనుఉప్మ్గ్ిమౙర్ రు;

మౙరంఘిక రస్రంలోన్నరంతరమ ియుసమగరప్ ిశీలన ( ీ. ీ.ఈ)

మ ా ాన్న అభినం ిసు్ ా ము;

• న్నరంతర ప్రాత్నప్ ికనమౙరంఘిక రమౙర్ ా లలోమ ా రులఅ ా మౙరన్న అంచ ా ేయడం;

• వ వసనుగు ి్ంచడం ాా రవ గీకరణప్ద్త్నమౌకకమ్గ తలనుగు ి్ంచం ి; మ ియు

• మ ా రులఅ ా సనఅంచ ాలలోవ గీకరణప్ద్త్నఉప్మ్గ్ించుకోం ి, ప్ా ే కంగ్రమౙరంఘిక రస్రంలో;

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

5

9.2 సాాం ికశాస్్తరాంలు లో అాంచ ా – ప్ర ాన గడి

మముమొద్టిమౙర ిగ్రఎవ ిన్నకమ ినప్ుుడు, మనంకొన్న రకరలమ లలషణ ేమౙర్ ము. మవరణలుకొన్న , మముకమ ేప్జాలకుద్రఖ్ాసు్ ేసుకోవచుు, మటిలో: ఫనీ , ెమ ెసన,

గరాం, చమ ాకర ైన, చికుకలుమొద్ల సనమ.

ఉప్ర ా యులుగ్ర మముప్ాత్నసంవత రంకొత్మ ా ని్నకమ ేటటలల మ ియుమాప్రసురమ ియు / లే ాప్ ిశీలనలనుం ి ర ిగు ించిఅభిప్రాయాన్న రూప్ ం ిమౙర్ ము. ఈప్ా ా రలు మముమాసంకరణలనుం ిగమన్నంచిలే ాగు ి్ం ేలక్షణాలనుఅంచ ా ేయ ాన్నకిరూప్రలు.

ిలలలుప్రఠ రలలోల ఎలా ేసు్ ా ో ెలుసుకోవ ాన్నకి, ఉప్ర ా యులు ిలలలనుఅంచ ా ేయడంలో ాలాసమయాన్న ెచిుమౙర్ రు. కరనీ రటిలో ాలామం ిప్తా్న ో అన ికర ికంగ్ర రరుఏ ేమౙర్ రు (సంకరణలే ాప్ ిశీమంచడం) ప్రాముఖ్ తఇవారు. ప్ గక్షలు, ముఖ్ ంగ్రబో రుా ప్ గక్షలు, ప్రఠ రలమౌకకఅన్న కరర కలాప్రలనుప్తా్నకూలంగ్రప్ా ామతం ేసు్ ా ,

మటిలోమూలా ంకనంమ ియుబో ధ ాప్కాిరయకూ ాఉం ి. ారతమ ా వ వసలో, మూలా ంకనంఅ ేప్ద్ంప్ గక్ష,

ఒత్్న ిమ ియుఆం ోళనల ోసంబంధంకమగ్ిఉంటలం ి.మనంఒకమంచిఅంచ ాప్మా్జనంగుించి ెలుసుకోవ ాన్నకిముంద్ువ వస,

మ ియుఅంచ ాప్ద్తులు మముమమధరంగ్రలలోమ ా రులు 'ల ి ంగ్ిాస్ ిం ేంద్ుకుకరబటఅిల రటలప్ ామ,

మౙరమా క రస్రంమషయాలను ేరుుకోవడంమౌకకఅంచ ామాప్సాు్ తప్ద్తులుగు ించిఆలోచించం ి.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

6

చర్ా-1

1. రు ిలలలఅ ా సననుఅంచ ా ే ేప్ా ానప్మా్జ ాలను రషంాీససుకోం ి.

2. ిలలలమౙరమా కగు ించి రు ెలుసుకున ప్ుుడు రుఏ చూమౙర్ రు?

3. రుఅనుస ిం ేకరమానుగత తి్న (ఉ ా. ో ర గ, రరం, ెలస ి, ిా-ెలస ,ిప్తా్నసంవత రం) ిలలలఅ ా సనఅంచ ా.

4.

రుఅంచ ా ేయ ాన్నకిఉప్కరణాలుమ ియుప్ద్తులులే ావయ హాలను ేరు టంిమౙరమా క రస్రంమషయాలలో ిలలలఅ ా సం.

సన ె ిునఅం రలకు ప్ాత్నసుంద్నఎకుకవగ్రఅంచ ా ే ేకిరం ిఅం రలకుసంబం ించిన ి:

1. ిలలలునుఎంద్ుకుఅంచ ా ేయామ?

2. ఏ ి అంచ ా ేయామ?

3. ఎప్ుుడు అంచ ా ేయామ?

4. ఎలా అంచ ా ేయామ?

5. అంచ ా సమా ారంఎలాఉప్మ్గ్ిం ామ?

మనంప్సాు్ తమ ా ాలగు ించిమ ియుమ ింప్ుప్ద్తులలోమారుునకుముంద్ుగ్ర రుఅ ేకమౙరరుల అనుభ్మంచినప్ ి తి్నన్నచూ ాం.

ద్ృమౘరంతం: మారుకలుఏ సూచిసు్ ం ి?

ఒకప్రఠ రలలో, సగం ర కిప్ గక్షలోకన్న ించిన 8 వతరగత్నకి ెం ిన 40 మం ి ిలలలు, మౙరంఘిక రస్రంలో 100 నుం ి 20 మ యిు 95 మధ లోమౙర ిం ారు. ఎకుకవమం ి 50

మ ియు 60 మధ మౙో కరుమౙర ిం ారు. హ ిమొద్టి 95 మారుకలనుమౙర ిం ారు,

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

7

గ్గత రండవమౙర ాన్నకి ేరుకు ా రు.గ్గ ాతమలప్ ం ినమారుకలగు ించి ేరుుకుం ిమమధమషయాలలోహ ి ేతమ ియుప్ు ోగత్నకరరుా లోఆ కుమా ర్ ోపో్ మ ే్ . భ్గవ గీ త గ్ిమనఅం రలలోగ్గ ాఎకుకవమారుకలుసంప్ర ించింద్న్న,

అలాగ్ేస రస ిలోనూఆ గు ి్ం ారు. ఈప్ గక్షలోగ్గ ామౌకకమొత్ంమారుకలుతరగత్నలో ేఅత ికంగ్రఉ ా .మటన్న టిఉన ప్ుటిక,ీ ఆ తమలగ్గ ామౌకకప్న్నీసరు ోఆ సంతృ ి్న్నవ క్ం ేయలేద్ు, ఎంద్ుకంటేమౙరంఘిక రస్రంలోఆ తకుకవగ్ర ే ినకరరణంగ్ర, ప్ా ే కంగ్రహ ికంట,ే

ఆ గత రం ోమౙరనంలోన్నమచిం ిప్ గక్షలు. ర కిప్ గక్షలోఏఅంశ్ంలో ెస ాహ గఎప్ుటికీఅ ిగ ంచలేద్న్నఆ గ్గ ాను ెచు ించిం ి. ఆసకి్కరంగ్ర, తరగత్నగురువుఇద్రుమ ా రులమారుకల ోపో్ ముగ్గ ామౌకకమారుకల సఒక ర ఖ్ నుమ ి రరు, "కి ో ినీ టిబకరటలల ".

గ్గ ామౌకకసహమ ా రులుహ ి ోప్ో ము ేఆ మారుకలకుకూ ాఇ ేప్ద్త్నలోసుం ిం ారు.అ ేకమౙరరుల రుఇలాంటిప్ ి తి్నన్నచూ ామ.

ప్ ి తి్నన్నసుషంగ్రసూచిసు్ ం ిఈరక ైనమూలా ంకనంఅభ్ద్తా, ఒత్్న ి, గ్గ ాతరగత్నలో ిలలలలోఆం ోళనమ ియుఅవమానం, ఆ 90%

కంటేఎకుకవమారుకలుమౙర ించినప్ుటికీ.ఇ ి ిలలల ెమయద్ులే ాకరద్ుఏ ెసు్ ం ిబాల ెలుసులే ా ేయవచుుఏ కంటే. ఇ ి ోటకంఠసం ాా ర ేక ించినకంట ంట ఞాా ాన్న అంచ ా ేసు్ ం ి.

ిలలలమధ ప్ో మకమ ియుఅ ా ోగ పో్ టీలకుఇ ి ాలాసమయంప్డుతుం ి; మ ియుకొన్న సంద్ రాలోల అ ిమౙరనం / మభ్జనలే ాప్రస్ /

మఫలంన్నరణ ం ేఒకగురు్ కుకూ ాఆత హత కు ా ిీససు్ ం ి. ప్ ి తి్నన్నగు ించిఆలోచించం ిమ ియుఈకిరం ిప్శా్ లకుసమా ాన వాం ి:

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

8

చర్ా-2

1. మనంన్నజంగ్రఏం ేయామ?

2. ిలల రడు ెమయద్ులే ా ేయలేరన్న మముఅంచ ా ేయాలా?

3. ప్ గక్షలుప్రటల ిలలలుఅంచ ా ే ేమా రీ లుఉ ా ?

4. తగ్ినంతమారుకలుప్రంగ్రచ ర న్న ే ిక ేసు్ ా ర?

5. ిలలలుమారుకలకుప్రసురంపో్ టీప్ ాలన్నపో్ా త ిం ాలా?

9.2.1 ిలల లను ఎాందుకు అనుమతాంచాలి?

బో ధనఅ ా సప్కాిరయను రుగుప్రచడంమ ియుఅంత్నమంగ్రఅ ా సకులమౙరమ రాలుఅభివృ ి ేయబ ినప్ ి ిన్నన్న ర ించడం.

ప్ గక్షలుతరచూన్నరా ించబడ ాయన్న గన్నఅరంకరద్ు. బాగ్రరూప్ ం ించినఅంచ ామ ియుమౙర ారణ ిపో్ రులుఅభిప్యాము అ ా సకులనుఅం ిమౙర్ మ ియు రటిన్నమ ింత ెలుసుకోవ ాన్నకిప్ో ా త ిమౙర్ . రరు రి రరుా లమౌకకఅ ా స ాణ తమ ియుప్ు ోగత్నగు ించితమలద్ండుాలకుసమా ారంఅం ిమౙర్ రు

. ఇ ిఒకమారీ మ కరద్ుఅ ా సకులమధ ప్ో టీన్నపో్ా త ించడం.

న్న రరణమౌకకఅవస రన్న గు ి్ం ేప్మాుఖ్ ావనతప్ుు ా ిప్టంి ే ి. ప్ద్ంన్న రరణఅక్ష రస త /

ప్ఠనంలే ాసంఖ్ా రస్రసమస కమగి్నఅ ా సకులకుప్ ి తంకర రమ (న. ి.ర్.టీ, 2005,

ీ.72).

రు ిలలలఅ ా సనగు ించిఆలోచించినంద్ున;

మ ియుఅంచ ామౌకకప్ామ్జనం ర ిఅ ా సన రుగుప్రచ ాన్నకిమ ియుఅంచ ా, రు ిలలలఅంచ ాతయారుఎంద్ుకుకొన్న కరరణాలగు ించిఅవగ్రహనకమగ్ిఉం ామ.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

9

చర -3

ఇకకడఅంచ ామౌకకముఖ్ ైనప్మా్జ ాలలోకొన్న :

ఒకకరలాన్నకి ిలలలలో ేరుుకు ేమ ియుమారుుఏ టల ెలుసుకోవ ాన్నకిసమయం.

వ కి్గతఅవస రలుమ ియుఅవస రలుగు ి్ంచ ాన్నకి. బో ధన-అ ా సప్కాిరయనుమ ింతస ిఅ నమధంగ్రప్ద్త్న ేసుకోవటాన్నకి. డాకుఏ ెలుసులే ా ేయగల ోఅ ే ాన్నగు ించిబాలఅరం ేసుకోవ ాన్నకి. ప్ర ర ం రలలక్ష్య లనుఎంతవరకుగు ి్ం ాలో ెలుసుకోవ ాన్నకిమౙర ించవచుు.

బో ధ ాఅ ా సప్కాిరయను రుగుప్రచడం.

తమలద్ండుాలకు ిలలలప్ు ోగత్నన్నసం ేశ్ం ేయ ాన్నకి. ిలలలమధ అంచ ాభ్యము ోద్ూరంగ్రఉండటాన్నకి. ిలలలనుకమ ి ెలుసుకోవ ాన్నకిపో్ా త ించ ాన్నకిమ ియుమద్తుఇవా ాన్నకి. అంచ ామౌకకప్మా్జనంకరద్ు: ిలలలుమారుకలుకోసంప్తా్నఇతరపో్ టీప్ో ా త ిసు్ ా ము. ిలల రడు ెమయద్ులే ా ేయలేరన్నగు ి్ంచం ి. లేబుములలలున్న ాన ైనఅ ా సకులు, లే ాప్కారశ్వంత ైనమ ా రులులే ా

'సమస ిలలలు'. న్న రరణకుఅవసర ైన ిలల లనుగు ి్ంచం ి.

•అ ా సనఇబబంద్ులుమ ియుసమస ప్రాం ాలనుమ లల ించం ి.

•ప్ గక్షలలో ిలలలనుమ ింతమారుకలుమోౙ క ేుయడంలోసహాయప్డం ి.

•ప్ గక్షలోల ిలలలకుమౙరనం (మొద్ట ి/ ిాీసయ) ప్ ంద్మన్నపో్ా త ిసు్ ం ి.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

10

9.2.2 ఏమధంగ్ర ఆమో ించబ ామ

మద్ ఒకఅరవంత ైనమ ియుఉ ాుద్క మ ాన్నకి ిలల లకు ిద్ం ేయడం ోసంబంధంకమగ్ిఉం ిమ ియుఅంద్ువలల , ౌత్నకంగ్ర ిలలలఅన్న గుండనా్నఅభివృ కిిసంబం ించిన ి, మౙరమా క, ా ేాగ, అభిజామ ియు ెసత్నక.

ప్రఠ రలఅన్న సమస్ములే ాసంప్యరణఅభివృ ని్నపో్ా త ిం ామ.

మనంమనమ అడగ్రమ:

- ిలలలఅ ా సనఏఅం రలనుఅంచ ా ేయామ? మముఏ టి

మనం ిలలలనుఅంచ ా ే ినప్ుుడుచూసు్ ా ర? ఈద్ృకుథంలో, అన్న అం రలనుం ిచూడబ ిం ికేవలంమ ా మష క

మౙరధకంకంటేన్న శేంచబ ామ.ద్ురద్ృషవ రతు్ ,

ప్సాు్ తప్ ిణామప్కాిరయలు ాలాప్ ి త ైనమౙరమ రాలనుఅంచ ా ే ేమవ క్ిమౌకకమౙరమరాలులే ాప్ు ోగత్నమౌకకప్య ి్చి ాాన్న అం ించడంలేద్ు. అంద్ువలల ,

ముఖ్ ైన ిప్రఠ రల /

తరగత్నగ ిలోప్లమ ియు ెలుప్ల రం ింటిలోప్రలగీ న అన్న కరర కలాప్రలకుఅంచ ా ేయడం.మషయంమౙరంఘిక రమౙర్ ా న్న గు ించిఆలోచించం ిమ ియుఅ ా సకులకరర కలాప్రలుఈఅంశ్ంలోఅంచ ాప్ ి ిలోఉం ామ.

మౙరంఘిక రస్రంలో ఆలోచ ామ ా ాన్న అంచ ా ేయ ాన్నకిఈకిరం ికర ర చరణసహాయం ేసు్ ం ి.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

11

చర -4

అంచ ా ేయబ ినసంద్రాంలోప్ ిగణనలోకిీససుకోవల ిన ిలలలకొన్న చర లుకిరంద్సూచించబ ాా :

అంశ్ములలో ిలలల ేరుుకోవడం.

• ిలలల ెసప్ుణా లు, ఆసకు్ లు, ెసఖ్రులుమ ియు ేారణ.

•మౙరమా కకరర కలాప్రలోల ిలలల ాగమౙరామ ం.

•ప్రఠ రలలోమ ియుబయటికి ే ేారుప్ ి తిులకుమ ియుఅవకర రలకు ిలలలప్తా్నసుంద్నలు.

•సహకరరకరర కరమాలలో ిలలల ాగమౙరామ ం.

9.2.3 ఎప్ుుడుస క్ష్ించబ ామ?

ఎప్ుు ెస ాలే ాఎప్ుుడుతరచూ ిలలలను ేరుుకోవ ాన్న అంచ ా ేయాన్నకిమాకు ాలామం ిఅ ిగ్ినకిలష ైనప్శా్ లోల ఒకటి.

అ ేకమం ిఉప్ర ా యులుఅభిప్రాయాన్న కమగ్ిఉంటారు ేరుుకోవడంఫమ ాలనుబో ధన-

అ ా సంప్ాకిరయ ోప్రటలగ్రన్నరంతరప్ద్త్నలో ెళ్లల మ,

కొంతమం ిన్నరంతరఅంచ ా ేరుుకోవడంతగ్ిీంచడంసమయంమ ియు, అంద్ువలన,

సమయంవృ ా. ఈ రండుఅభిప్రాయాలనుగు ించిఆలోచించం ి. కిం ిసూచనలు ఆలోచనను రుగుప్రుమౙర్ .

పా్ర మిక లోసాంఘికశాసర ాలలోనేర్చుకో ాంపైఅాంచనావే లసినప్ర శాలలేదా గతిగదిలో ల రియువెలు లపిలల లయొకక ా భు వకా కలాప్రలు.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

12

చర -5

1. రుఅంచ ా ే ినఈకిరం ిఅభిప్రాయాలలోఏమ? (i) లే ా (ii) లే ా రండు?

మక్షణలనుజ ి స ేయం ి.

i.

అంశ్ంలో ేరుుకో రమ నఫమ ాలనుఅంచ ా ేయడం ోప్రటల ెళ్లిమన్నరంతరప్ద్త్నలోబో ధనప్కాిరయ ో.

ii.

అంశ్ంలో ేరుుకో రమ నఫమ ాలనుఅంచ ా ేయడంఒకమౙర ిజరుగుతుం ి(సంవత రన్నకి) లే ా రండుమౙరరుల ఒకసంవత రం (అర ర కి).

ేరుుకో రమ నఫమ ాలఅంచ ా సమా అభిప్రాయాన్న ఇషప్ ేఅ ేకకరరణాలుఉ ా .

మంచిమ ింప్ుఅ ే ిఅ ా సప్కాిరయలోఅంత రాగంగ్రమా ిం ిమ ియు ీ ాబాక్ఇవాడం ాారఅ ా సకులుతమనుమ ియుఉప్ర ా యులకుప్మా్జనంఇమౙర్ రు.

ఉప్ర ా యులుకరమప్ద్త్నలోతమ ిలలలనుకరమంగ్రప్ర ేక్ష్ించటాన్నకిఉప్యుక్ంగ్రఉంటారు.ఈఅన ికర ికప్ ిశీలనలుఎటలవంటిసం ేహం, బో ధన-

అ ా సప్కాిరయను రుగుప్రు ాన్నకిమ ియుత ాా ర ిలలలఅ ా సనను రుగుప్రు ాన్నకిఅప్రర ైనప్ా ా రలనుకమగ్ిఉంటా .

ఉప్ర ా యులనుప్తా్న ం ం ేలాసహాయప్డటాన్నకికొన్న మ ింప్ులకుమూలా ంకనంఅవసరమవుతుం ి ేరుుకున ర ిగు ించి ేక ించినసమా ారం ద్. అంద్ువలన,

అంచ ా ో ర గఅలాగ్ేఆవర్నఉం ామ.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

13

అంచ ా ేయవచుు:

i. ో ర గప్రాత్నప్ ిక:

ిలలల ోప్రసురచర ేయడంమ ియు రటిన్నన్నరంతరంఅంచ ా ేయడం

తరగత్నలోలోప్లమ ియు ెలుప్లప్ ి తిులోల రండు.

ii. కరలానుగుణంగ్ర: ప్తా్న 3 నుం ి 4

ెలలలోఒకమౙర ిఉప్ర ా యులుతన్నఖీ ే ిప్తా్న ం ంచవచుు.

మూలం: న. ి.ర్.టీ, 2008, ే 7

న్నరంతరఅంచ ాప్తా్నశశువుకుఒకప్ ా సలు న్నరా ించ ాన్న సూచిసు్ ం ి. ఇ ి ిలలలప్తా్నభ్ను రుగుప్రు ాన్నకి, ప్తా్న ం ంచ ాన్నకి, అభిప్రాయాన్న ,

ప్ణాాళికనుమ ియుచర లనుఅమలు ేయ ాన్నకిఅవసరం. అంద్ువలన,

న్నరంతరఅంచ ాఒకచకరంసూచిసు్ ం ిఅ ా సంమ ియుఅంచ ా.

9.2.4 ఎలాఅంచ ా ేయామ?

అంచ ా ేయడంప్కాిరయచకీరయమ ియున్నరంతరంగ్రఉంద్న్న కుఇప్ుటికే ెలుసు. బో ధనఅ ా సప్కాిరయలోఅంచ ాఅ ే ిఒకఅంత రాగ ైన ిగ్రసూచిసు్ ం ి -

బో ధనఅ ా సప్కాిరయ ోప్రారంభ్మవుతుం ిమ ియుముగుసు్ ం ి. రుఅంచ ాకొన్న ద్శ్లనుమ ియుప్కాిరయఅనుస ిసు్ ం ి ెలుసు.

మాకుఆద్శ్లనుచ ిుంచం ి:

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

14

9.2.4.1 ిలలలగు ించి ేక ించడంసమా ారం:

ప్జాలులే ావసు్ వులు (ఏఈఆర్ ఏఎట్అల్, 1999, ో ాలా్ఎట్అల్.2009, ీ.3)

లోన్న ే ించబ ినమషయాలగు ించిఅనుమతులను ేయ ాన్నకిఉప్మ్గ్ిం ేసమా ా రన్న ేక ించిఏకరమబద్ ైనప్కాిరయఅంచ ా ేయామ.

ిలలలఅ ా సంమ ియుప్ు ోగత్నగు ించిసమా ార ేకరణమౌకకసంద్రాంలో, రండుమషయాలుముఖ్ ైనమ - మొద్ట, మభిన వనరులనుం ిసమా ా రన్న ేక ించి,

రండవ ,ి ే ేారుప్ద్తులులే ాఉప్కరణాలుమ ియుప్ద్తులనుఉప్మ్గ్ించడం.

చర -6

ఉప్ర ా యు ికిప్ా ానవనరుగ్రఉన అ ేకప్రఠ రలలోల ఇ ిగమన్నంచబ ిం ి. ఇతరముఖ్ ైనవనరులు:

ిలలలు ాము•తమలద్ండుాలు

చిన ాటి ే ితులు/ సహచరుల బృంద్ం / తరగత్న సహచరులు

కమూ న్నటీసభ్ు లు

ప్ా ాన / ె ా సర్

ప్రఠ రల ికరరుా లు (హాజరునమోద్ుమొద్ల సనమ)

మీర్చమీపిలల లఅభ్య ాం రియుపురోగతిగురిాంచి మాచారాన్నిపాందుతార్చ / సేకరిాంచేమూలాలకిపేర్చపట్ట ాండి;

రియు ధ తి (లు) లేదాఉ క ణాలు రియు ధ తులుమీర్చ ా తి తిరేకాంగాఉ యోగాంచాండి.

మాచా నర్చలుప్ద్తులు / రిక లుఅాండ్నైపుణ్ ాం

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

15

మమధమూలాలనుం ి ేక ించవల ినసమా ారంఎలాఉం ిఅ ేతరు రత్నప్శా్ .

అన్న ప్రఠ రలలోల గమన్నంచవచుుఅంటేమౙర ారణంగ్రఉప్మ్గ్ిం ేప్ద్తులు: తరగత్నప్ గక్షలు, ప్నులను, కరగ్ితం- న్న లు గక్షలు, రాతమ ియు ోటిప్ గక్షలు, చి ాాల సప్శా్ లు, మ ా రుల ోచరు.ఇ ిఏఒకకమౙరధనం /

ట కి కేల ాప్ద్త్నగు ించిఅవసర ైనఅన్న సమా ా రన్న అం ిసు్ ం ిఅన్నగురు్ ంచుకో రమ ిలలలచద్ువుమ ియు / లే ాప్ు ోగత్న. రటిన్న ే ేారుసమయాలోల రడ ారు.

9.2.4.2 సమా ా రన్న నమోద్ు ేయడం

ిపో్ ంిగ్రకరుా ల రడకం ాా రసమా ారంమౌకకఅత ంతమౙర ారణరూప్ం ికర ిాంగ్. ప్ గక్షలు /

ప్ గక్షలలో ిలలలనుప్ ం ినమారుకలులే ాతరగతులురూప్ంలో ేశ్ ర ప్్ంగ్రఉన అ ేకన్న ే ికకరరుా లుసమా ా రన్న అం ిమౙర్ .

అలాంటిన్న ే ికకరరుా లు ిలల లఅ ా సంమ ియుప్ు ోగత్నమౌకకప్య ి్చి ాాన్న అం ించ ాన్నకిమఫలం.ప్ ి ిమస్ ిం ామ నఅవసరంఉం ి. ికర ిాంగ్ోల ిలలలప్న్నీసరు సప్ ిశీలనలుమ ియు ర ఖ్ా ాల ికరరుా లు, ిలలలుఏ ేమౙర్ రుమ లలషణమ ియు రరుఎలాప్వా ి్ం ా ోమ ియుఇతరులప్టల ిలల లప్వార్న

మౌకకసంఘటనలులే ాసంఘటనలగు ించినమోద్ు ేయామ.

ప్ా ావవంత ైన ికర ిాంగ్:

ఒక ెస గలో ెంట ేప్ ిశీలనలను ికరరుా ేయడం

చర సమయంలో ిలలలప్న్నఅంచ ా ిలలలప్న్నమౌకకమవరణాత కప్కాటనలు రయడం

ిలలలప్ ా సమ ద్మౌ ోం ి బాలలప్న్నలోనమూ ానుఉంచడం

ముఖ్ ైనమారుులనుగమన్నంచడం,

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

16

ికరరుా ేసు్ న ప్ుుడు ిలలలసం ేహాసుద్ ైనసం ేహాలు

9.2.4.3 గ్రం గసమా ారంమౌకక ర ఖ్ా నం:

సమా ారం ికర రాెయ బ ినత రాత, తద్ుప్ ిద్శ్లో ేక ించినసమా ారంమౌకకమవరణ.

ఇ ిమ ా గిు ించిముగ్ింప్ులుఅరంమ ియు ాాసహాయప్డుతుం ి ేరుబాలమ ియు ిలలలకిసహాయం ేయ ాన్నకిఏ ేయామఅంటే.

గన్నకి ో ర గమ లలషణమ ియు ికరరుా లస క్షఅవసరంఅలాగ్ే ేక ించినసమా ారంమౌకకప్ాత్న ంబంఅం ిసు్ ం ి.

ేక ించినసమా ా రన్న సమా ార / ఆ ా రల ేకరణ ోఆప్కూడద్ు ాలాముఖ్ ం.

రుకుల ప్్ ైనగుణాత క ర ఖ్ ల ోఈమ ింతకొనమౙరగ్ిం ామ. ిలలలప్తా్నసుంద్న "ఓ"

లే ాఅన్నగు ి్ంచబడుతుంద్న్నతరచూ ెలుసు్ ం ి "ఎక్ " లే ా "ఏ" లే ా " " మొద్ల సనమ.

ఇ ిమా ికంగ్ేల ా ల రణి ాటి ెళి ాన్నకిఅవసరం.

అంటేఆమారుకలులే ాతరగతులుమ ింతమవ ిం ామ.

ఈప్నులనీ ఎంద్ుకు ే రమ్అరం ేసుకోవడంలోఇ ిసహాయం ేసు్ ం ి. ఈరక ైనఅంచ ాసమా ారంబో ధ ాఅ ా సఅ ా మౙరలుమ ియు ిలలలఅ ా మౙరన్న వృ ి ేసు్ ం ి.

భ్ువ ేశ్ార్ (ఒ ిష)

ిఎమాుఠ రలమ ా ిఅ నఆకర ికజా గ ే ినన్నరంతరమ ియుసమగరమూలా ంకనధృమకరణప్తంా ( ి. ి.ఇ) చూడం ి కండ గసూకలు గక్షలో 2011, కన్న ించిం ి. ప్తా్నప్మాాణం స ేరుుకోవడంమౌకకమవరణాత కసూచికలనుస ి ికేట్ఉప్మ్గ్ిసు్ ం ి.

ద్ృమౘరంతం: తరగత్న IX కోసంఆకరమౘ కక ి ిఈమౌకకస ి ికేట్:

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

17

గమన్నక:

ి ిఈమౌకకస ి ికేటేు కకన టలల మాతా మమషయాలనుమాతా మకమగ్ిఉం ి ాన్నలోమ ా రులుప్రాం ాలోల - ాష, గణితం, మజాన రస్రం, మౙరంఘిక రస్రంమొద్ల సన రటిన్నకమగి్ఉండద్ు.

విషయాంపరా ాంత్ాం వివర్ణాత్ాకస్తూచికలు ేేడ్

ప్న్నఅనుభ్వం, కళమద్ మ ియు ౌత్నకమద్

ప్న్నఅనుభ్వం సహకరర,

ప్ణాాళికలుమ ియుసమయప్రలనకటలబ ిఉం ి, ేారణమ ియుఉప్మ్గప్ ిం ామ ియుమౙరనుకూల ెసఖ్ ి

ఉం ి

ఏ

కళమద్ మంచిప్ ిశీలన ోసృజ ాత కమ ియుఅసల సన ి. ఒకన్నజ మతంలోకళనుప్రసురంఅనుసం ానం ేయ ాన్నకిఅంగ్గకరరంప్దా్ ి సు్ ం ి

మ ియుకళ్లకరరులరచనలనుఅభినం ిసు్ ా ము.

ఏ

ర గరకమ ియుఆ ోగ మద్

/ఆటలు

ౌత్నకమౙరమరాంగు ించిఅవగ్రహనప్దా్ ి సు్ ం ి, మద్ /

ఆటలఅవగ్రహనభ్ద్తాన్నయమాలు, ే ేారుకీరడలజానంమ ియుకీరడమ ియు ీాయకరమశక్షణల

న్నయమాలు. ౌత్నకమ ియుఆ ోగ మద్ కరర కరమంలోప్రలగీ ంటలం ిమ ి

యు ేారణప్ ం ిం ి.

ఏ+

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

18

మత ెసప్ుణ ం

ఆలోచన ెసప్ుణ ం

ఊహాజన్నత ైన ,ి ఒకసమస నుకూ ాగు ి్ంచవచుు

కొత్ఆలోచనలుఉతుత్్నమ ియుఒకన్నరణయంీససుకోవచుువంటి.

ఏ

మౙరమా క ెసప్ుణా లు

మౙరనుభ్ూత్న ో, ఇతరుల ోప్రటల, ఒక ిన్నమనం ిచురుకుగ్రమ ియుతగ్ినకమూ న్నకేట ృత్నమియుశ్ గర ాష.

ఏ

ా ేాగ ెసప్ుణా లు

బలాలుగు ి్ంచ ాన్నకిమ ియుఅ ిగ ంచ ాన్నకిమౙరమరాంఉం ిబల ీనతలు, ఒత్్న ిమ ియుఉప్మ్గంమౌకకకరరణాలనుగు ి్ంచవచుు

ాన్న ోవ వహ ించ ాన్నకిబహుళ-ఆకరరవయ హాలు. ా ేాగ్రలనుమౙరనుకూలంగ్రవ క్ం ేయవచుు.

ఏ+

ెసఖ్రులుమ ియుమలువలు

అ ా ప్కులు లోప్లఅన్న మౙరరుల గ్ రవంమ ియుమ ర ద్చూ ిసు్ ం ితరగత్నలో, గ్ రవంమ ియుతరగత్నగురువుకిరం ిమ ియుప్రఠ రలన్నయమాలుమ ియుమౙరనుకూల ెసఖ్ ిఉం ి.

ఏ

ప్రఠ రలసహచరులు

సహచరుల ోఒకఆ ోగ కర ైనఅవగ్రహన ాగమౙరామ ం,

సంకరణలుసమరవంతంగ్రసహమ ా రుల ో,

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

19

అసలుప్రతపా్ో ిసు్ ం ిఆలోచనలుమ ియుఒకగుంప్ులోఇతరులఆలోచనలనుగ్ రమసు్ ం ిమ ియుఉప్మ్గకరంగ్రఉంటలం ి

ప్రఠ రలకరర కరమాలు

ాలాప్రఠ రలకరర కరమాలలోమౙర ారణ ాగమౙరా .

బాధ తమ ియుఒకఆ ోగ కర ైనప్రఠ రలప్దా్ ి సు్ ం ి

ఏ

ప్ ర వరణ ప్ ర వరణప్రంగ్ర ెలుసు, సున్న త ైనమ ియు

బాధ త. ప్ ర వరణంలోప్రలగీ ంటలం ి

ప్రఠ రల,

సమాజమౙర లోమ ియుసంబం ితకరర కలాప్రలు

జంతువులు, మొకకలుమ ియుఇతరమానవులకుప్టంిచుకుంటారు.

ఏ

మలువ - వ వస న్నయమాలనుఅనుస ిసు్ ం ి, న్నజా ీసమ ియు ీాయగ్ రవంకమగ్ి, మ ర ద్ప్యరాక ైన, మ ర ద్ప్యరాక ైన, రక ైన,

ఉప్మ్గకర ైనమ ియుబాధ త,

ెసమధ ంమ ియువ త్న ేకమంగ్రన్నకిగ్ రవంమ ియుప్ౌరసతాంమౌకకమౙరనుకూల ెసఖ్ ిమ ియుఆత నుప్దా్ ి సు్ ం ి

ఏ

మౙర ిత మ ియుసృజ ాత

సహ-మౙరకల కిుర లు

మస్ృతంగ్రచద్వబడుతుం ిమ ియు రా ినమ ియుసృజ

ఏ

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

20

క ెసప్ుణా లు ాత క ెసప్ుణా లుమాటాల ేగరం ాలనుప్శా్ం ించిం ి, సుషంగ్రఆలోచనలుమ ియుఅభిప్రాయాలనువ క్ప్రుసు్ ం

ిమ ియుసహచరుల ోసహక ించిం ి.

ర ీ్ రయమ ియుఐ ిటి ెసప్ుణా లు

ప్రఠ రలలో ర ీ్ రయకరర కలాప్రలలోప్రలగీ ంటలం ి ెసప్ుణాలుమ ియుఇంటర్-సూకలాథా లు, మంచిప్దా్ ి సు్ ం ిప్మా్గ్రత క ెసప్ుణా లుమ ియు ర ీ్ రయసా ావం

మ ియుగ్కప్ుప్ ిశీలకుడు

ఏ

ర గరకమ ియుఆ ోగ మద్

కీరడలుమ ియుసా ేశీకీరడలు ((ఖ్ో-ఖ్ో)

గు ి్ంచబ ినకీరడలోప్తా్నభ్నుప్దా్ ి సు్ ం ి. మౙరా గనంకీరడలు (ఖ్ో-ఖ్ోఓరుు, బలంమ ియు ేగం,

చురుకరైనమ ియుమొద్ల సనమ) మంచి ేత్న-

కను సమనాయం ోఅను ెసన ి, కీర ాభిమా ాన్న ప్దా్ ి మౙర్ రు. ప్రాత్నన్నధ ంప్రఠ రలఉం ి.

ఏ

ఎన్న ి/ ఏన్స్ ్ కమూ న్నటీ ేవ,

ప్దా్ర నలుఆసకి్చూ ిసు్ ం ి ాయకతా ెసప్ుణా లుబాధ తోమ ియుకరమశక్షణ,

ఒకసమూహంలోబాగ్రప్న్న ేయడంమ ియుకేటా ంచినకరర లనుకేటా ంచడం. శ రలకుహాజరయా డు.

ఏ

ఆకరషృమకరణప్తంా ాా ర ెళిిఈకిరం ిఅం రలకుప్తా్నసుం ించం ి:

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

21

చర -7

i. ఆకర య కక ి. ి.ఇ. మౌకకస ి ికేటా తా మతరగతులు (మవరణాత కసూచికలు) కమగ్ిఉండకపో్ ేఅ ితనప్న్నీసరుగు ించిమంచిఆలోచననుఇసు్ ం ా?

ప్తా్నసుంద్ననుజ ి స ేయం ి.

ii. కో-మౙరకమ కిరకర కరమాలలోఆకరమౘరుతగాు ించి రుఏ ెలుసు?

పో్ా గ్రరస్ -1 న్నతన్నఖీ ేయం ి

ప్రాథ కమౙర లోమౙరంఘిక రమౙర్ ా లలోఅంచ ా ేయ ాన్నకిఉ శేంచినప్మా్జ ాలనుమవ ించం .ి

2. కుల ప్్ంగ్ర, అంచ ామౌకకప్ా ానద్శ్లనుమవ ించం ి.

9.3 కరలానుగుణంగ్రమ ియుసమగర ైన ిఅంచ ా: ( ి ిఈ): ేప్థ ం

మౙరంప్ా ా కమద్ ా గగ్రమమర కుగు రైం ి, ఇ ిఆ ారఅ ా మౙరన్నకిఅనుకూల ైన ిమ ియుమౙరమా కవ కి్గతప్కకనఉన ిలలలప్ ి తజానవృ ని్నప్ ంద్ుతుం ిలక్షణాలను. ప్ గక్షలుప్ుస్కరలనుం ికరకుం ా ిలలలను మతంనుం ిీససుకుంటా .

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

22

ిలలల మతంలోన్నఇతరఅం రలనుమాతా మప్టంిచుకోకుం ాప్ా ానఅంశ్ంలోమౙర ించినమజయాల సఅధ యనంమౌకకఅంచ ాఎకుకవగ్రఉంటలం ి, ఉ ా. మౙరమా క, ా ేాగ,

ౌత్నక, వ కి్గత.

ిపో్ రారుా లు ర ిబలాలుకంటే ిలలలబల ీనతలనుప్దా్ ి మౙర్ . ిలలల ేలవ ైనప్న్నీసరు రిఅభిజామౙరమ రాలకుకరరణమవుతుం ి, కరనీప్రఠ రలప్కాిరయమ ియు /

లే ాఅంచ ామ ా ాలకుకరద్ు. అంద్ువలన,

సంప్ా ాయ ిలలలఅల రటలమౌకకఅన్న అభివృ కిిప్ గక్ష్యప్ద్తులుతకుకవమద్తుఇవాబ ాా

ప్రఠ రలలో ిలలలఅ ా సంమ ియుప్ు ోగత్నఅంచ ా ేయ ాన్నకిసంబం ించినవయ హాలనుగు ించిఆలోచించం ిమ ియుకిం ికర ర చరణకుప్తా్నసుం ించం ి.

చర -8

1. మౙరంఘిక

రస్రలు ిలలలఅ ా సనమ ియుప్ు ోగత్నఅంచ ాలో రుఅనుస ిం ేప్ాకిరయనుమవ ించం .ి

2. ప్రఠ రలలో ేరుుకున మ ియు ిలలలప్ు ోగత్నన్నఅంచ ా ే ేప్కాిరయమౌకకబలాలుమ ియుబల ీనతలు రషంా.

ప్తా్న డానుఅ ేకమ ాలుగ్రఇతరభిన ైన ిగ్ర రుఅంగ్గక ిమౙర్ రు. మముప్తా్న డాతన /

ఆ మౙరమ రాన్నకి రగ్రలన్నకోరుకుంటల ా ముమ ియు ేశ్ంమౌకకమౙరమా క-

ఆ కిమ ియు రజకీయప్ు ోగత్నలోప్ా ావవంత ైన ాగమౙరా గ్రఉం ాలన్న మముకోరుకుంటల ా ము. గన్నకోసం,

ప్రఠ రలమ ియుఅంచ ాప్ద్తులు ిలలల ే హప్యరాకమ ియుఅభివృ కిిమద్తుగ్రఉం ామ. ిలలలఅ ా మౙరన్న రుగుప్రు ాన్నకిమ ియుబలో ేతం ేయ ాన్నకిప్రఠ రలప్కాిరయ,

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

23

ప్ునరుద్రణప్కాిరయనుప్ునరుద్ ించ ాన్నకి ాలాకరలంనుం ిమన ేశ్ంలోప్యా ా లుజ ిగ్ర. కొన్న ముఖ్ ైనకరర కరమాలు: ిఫరరు లు, మ ా ాలు, చటాాలుమ ియుచటాలు

1. ఎడు కేషనక షన్స్ (1964-66)

అంచ ా ే ిం ిన్నరంతరప్కాిరయఅ ే ిన్నరంతరప్కాిరయమ ియుమద్ మౌకకమొత్ంవ వసమౌకకఅంత రాగంగ్రఉం ిమ ియుఇ ిమ ా లక్ష్య లకుసంబం ించిన ి. అంద్ువలల , ప్ద్తులుమూలా ంకనం ెలుల బాటలఅ య ి, మశ్ాసనీయ ైన ి, లక్ష ంమ ియుఆచరణాత క ైన ిమ ియుఅ ా సకులనుఅంచ ా ే ేటప్ుుడుమౙరంకేత్నకరకరలనుఅనుస ిం ామ.

మద్ స జాీసయమ ానం (1986)

ప్రఠ రలమద్ మౌకకఅన్న ద్శ్లలోన్నరంతరమ ియుసమగరప్ ిశీలన ( ీ ీఈ)

మౌకకఅవస రన్న కముంచిం ి, ఇ ిచద్ువుతున మ ా సంబంధమ ియు ాన్స్-

మౙరకల కి్అం రలనుకమగ్ిఉంటలం ిసూచ ాసమయంమొత్ంకరలంలో

యాక్షన్స్ కరర కరమం (1992)

కూ ా ీ ీఈ ావననుప్ునరు ాా టించిం ిమ ియు ేషనల్ఎగ్రా ేషన్నాఫర ే రామారుకుతయారు ేయటాన్నకి ిలుప్ున్నచిుం ి.

న్న షి

ప్ ి తిులకుఅనుగుణంగ్ర ేామారుకుఆమషక ించ ాన్నకిమ ియు ీాక ించ ాన్నకి ేాచఛఇసు్న ప్ ిశీమం ేసంసలకుమారీద్ర కరల ట్.

ేషనలక ికులం ేామార్క (2005)

న్నరంతరమ ియుసమగరఅంచ ాను ిఫరరు ేసు్ ం ిమ ియుప్రఠ రలద్శ్లలోఅంచ ామ ాాలోల వశ్ తనుసూచిసు్ ం ి; మ ియుఅంచ ాప్నులు ొకికఅ ా సకులు.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

24

RTE చటం (2009) మద్ మౌకకప్రాధ కమౙర వరకు ీ ీఈతప్ున్నస ిమన్నమ్గం ే ిం ి. ప్రఠ ప్ణాాళికమ ియుమూలా ంకనప్కాిరయ ీ ీఈ ీాక ించడం ాా రభ్యం,

గ్రయంమ ియుఆతురతనుం ి ిలలలనుఉచితం ేసు్ ం ిఅన్న క్షన్స్ 29 (1) ెలుప్ుతుం ి;

మ ియుప్రాధ కమద్ ప్యర్ య ంతవరకుఎటలవంటిబాలప్ గక్షలుజరప్కూడద్న్నమ ాగం 3

(1) ెలుప్ుతుం ి. అంద్ువలల , ప్రఠ రలలకుఒకకిరయాత క ీ ీఈప్థకంఅవసరం.

9.3.1 ీ ీఈ ావన:

న్నరంతరమ ియుసమగరమూలా ంకనంప్రఠ రలఆ ారంగ్రఅంచ ామ ియుప్కాిరయమౌకకఅన్న ండ్అభివృ లిక్ష ంగ్రసూచిసు్ ం ి. ఈప్ద్ంఉంటలం ిమూడుకీలకప్ ాలు."న్నరంతర"

అ ేప్ద్ం ిలలలుచూడటంసూచిసు్ ం ి ేరుుకోవడంమ ియుకరమంగ్రచిన వ వ ిలోతరచుగ్రమౙరధ ైనంతతరచుగ్ర, ర ిప్సాు్ త తి్న,

బలాలుమ ియుఅవస రన్న గు ి్ంచ ాన్నకిమ ా షన్స్అంతటాఅద్నప్ుఇనుుటలనుమ ియు / లే ాజోకర లమౌకకమ ింత ేరుుకోవడం,

అభివృ మి ియుప్ు ోగత్న ర ిస ిహద్ులుమస్ ిం ేంద్ుకు.

"సమగర" ప్ద్ంమూలా ంకనప్రఠ ప్ాణాళికలను, ప్రఠ ప్ణాాళికలను, మౙరమా క-

వ కి్గతసమా ా రన్న కవ ేుసు్ ం ి

లక్షణాలు, మ ియుప్న్నమ ియుకళమద్ etc.

ఇ ిప్రఠ రల ికరరుా లువంటిమమధమూలాలనుం ి ేక ించినప్ ిమాణాత కమ ియుగుణాతకసమా ారం రండూ, సహచరులు, తమలద్ండుాలు, ఉప్ర ా యులుమ ియు ీాయమజానంమౌకకరకరలు, ఉ ా. ప్ ిశీలన, ఇంటరూాా,

ాకు ంట గమ లలషణ."మూలా ంకనం"

అ ేప్ద్ం ిలలలప్వార్నలోసంభ్మం ేమారుులకుసంబం ించిసమా ా రన్న ేక ిం ేప్ాకిరయ;

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

25

ఈసమా ారంమౌకకమవరణ; ిలలలప్ు ోగత్నకిసంబం ించినీసరుు; మ ియుతరు రత్నతరగత్నకిఅతన్నప్మాోషనుకసంబం ించిన్నరణయం.

9.3.2 ీ ీఈమౌకకలక్ష్య లు

ీ ీఈమౌకకముఖ్ లక్ష్య లు:

మూలా ంకనం ేయడం ేరుుకోవడంప్కాిరయబో ధనలో ాగంగ్ర

• ిలలలఅ ా సంమ ియుప్ు ోగత్నమౙరధనంగ్రఅంచ ా ేయ ాన్నకి

• ీాయఅ ా మౙరన్న అలాగ్ేసాయం-ప్ ిశీలననుప్ో ా త ించ ాన్నకి

అ ా సకుల రుగుద్ల, అ ా మౙరలగు ించిధాన్నీసరుుమ ియున్నరణయాలుీససుకోవ ాన్నకి

ప్కాిరయ, ేరుుకోవడం ేస ియు ేరుుకోవడంకరర కలాప్రలు

•ప్ గక్షసంబం ితఆం ోళన, భ్యము, గ్రయం,

ఒత్్న ిలే ాఅ ా సకులునుం ిద్ూరంగ్రఉండటాన్నకి.

ప్రఠ రలఆ ా ితఅంచ ానుకొనమౙరగ్ించడం

బాహ ప్ గక్షనున్నరు ా హప్రచడం

సనచరుల ేప్థ ంలోఆలోచించం ిమ ియుకిరం ికర ర చరణ ేయం ి:

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

26

చర్ా-9

సమరన ో ీ ీఈగు ించి అభిప్రాయం (లే ావ త్న ేకంగ్ర) ఇవాం ి.

9.3.3 ఉప్శమనాంఅసెసెాాంట్యాకకపరా ాంతాలు

ి..ఐ.మౙ కకప్థకంఅన్న ప్రాధ కమ ా రులప్ు ోగత్నమౌకక ాలుగుమ ాగ్రలనుకవ ేుసు్ ం ి

బో ధనతరగతులు:

i. క ికులా ర్రం ాలు

ii. ఇతరప్రఠ ప్రాం ాలు

iii. క ిరకు ల రకర కలాప్రలు

iv. మౙరమా క-వ కి్గతలక్షణాలు

9.3.3.1 పాఠ్ాపరా ాంత్ాంలోవిలువలు:

ాష, గణితం,

జనరల స న మ ియుమోౙ షలథట ీసాంటిప్రాధ కతరగతులలోబో ిం ేఅన్న ప్రఠ రలప్రఠ ప్ణాాళికలుక ికులా కల్ర ే రలు.

ఈప్రాం ాలలోమూలా ంకనంఅకర ె కర ష ా్రరంభ్ంనుంచిన్నరంతరంగ్రఉంటలం ి. ప్రఠ రలనుఅంచ ా ే ేకరలప్ ి త్నన్నన్నరణ ంచుకో రమ, ప్రా ాన ంగ్ర ెల ర గ, ట ి నల్ (3

నుం ి 4 ెలల) మ ియు ర ికఅంచ ా. ప్తా్నఅంచ ాలోఆకరలాన్నకి ెం ిన ాగంకవ ేుయామ.

ఒకఅంచ ాలోకవ రాగంతరు రతఅంచ ాలుప్ున రవృతంకరద్ు. ఈఆవర్నమౌకకప్మా్జనం

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

27

అంచ ాలు ేరుుకోవడంమ ియు / లే ాప్ు ోగత్న సప్తా్న ం ం ేలాఉం ామ. అంద్ువలల , ఈప్ గక్షలు రాతప్ గక్ష /

ప్ గక్షమాతా మరూప్ంలోఉండకూడద్ు.ఉప్ర ా యులప్ామ్జనంకోసంమమధరకరలఉప్కరణాలుమ ియుప్ద్తులనుఎం ిక ేయామ, మటిలో ోటిప్ గక్ష, ప్రాజరకులు, కేటా ంప్ులు, తరగత్నప్నులు, నమూ ాలతయా గమ ియు

కరలానుగుణల కకలప్రటలన్న ే ికలు ో ర గఉం ామ,

టీచింగ్రల ి ంగ్రకిరయతరగత్నలోలే ా ెలుప్లకొనమౙరగుతుం ి. ఇ ి "బో ధనలే ాసమయ-

ేరుుకోవడం" అంచ ాలు.

ఈప్మా్జనంకోసం, ోటిప్ గక్షలు, వ కి్గత / గుంప్ుప్న్న /

ప్న్నమ ియుప్ ిశీలనఉప్ర ా యులుఉప్మ్గ్ించవచుు.

ఇత్ర్కర్ాా ార్ాలలోవిలువలు 9.3.3.2

అంశ్సా ావంమ ియుబో ధ ాప్కాిరయమ ియుఅ ా మౙరలనుద్ృ లిోఉంచుకున్న, కళమద్ ,

ఆ ోగ ంమ ియు ర గరకమద్ మ ియుప్న్నఅనుభ్వంవంటిఅం రలప్ా ే కమ ాగంలో, ఇతరమ ా మషయకప్రాం ాలోల ఉంచబ ాా .

ఈమషయాలు స ాంత్నకజానంకంటేఎకుకవఆచరణాత కఅనుభ్వంమ ియు ెసప్ుణా న్న అం ిమౙర్ .ఈప్రాం ాలలోమ ా రులఅ ా సంమ ియుప్ు ోగత్నఅ ేకసంద్ రాలలోతరగత్నగ ిలోప్లమ ియు ెలుప్లప్ ిశీలనల ాా రఎకుకవగ్రఅంచ ా ేయామ, ఉ ా.

ేయడంసమూహంలోప్రాజరకపన్న, తరగత్నగ ిలోప్నులను, ఒకసమూహంలోప్రసురం ేరుుకోవడం.

1. ప్ర ా ణాళికలోలెరిిాంగ్ / పురోగతిన్నఅాంచనావే ాంలోమీప్ర శాలలోఉనిఆ త క .

ప్ర ా ణాళికలు రియుప్ర ా ణాళికలనునేర్చుకో ాంప్ర ా ణాళికలోపురోగతి రియురోజువారీపా్రతి దికనమీర్చఉ యోగాంచ ాం

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

28

కర ర చరణ ేరు

తగ్ినంతవనరులనుఅంద్ుబాటలలోఉా ా

ే రంట ద్తులేో

కమౘరలుఏ ెస ాఉంటే

1

2

3

4

5

ప్రాథ కద్శ్లోమమధతరగతులుకోసంకొన్న మ ా మషయకకరర కలాప్రలుకిరంద్సూచించబ ాా:

1. తరగతులు 1 మ ియు 2 కోసంక ికు ల రకర కలాప్రలు 2. i. ామౘర ెసప్ుణా లు (చర ోప్ునశ్ురణ, సంఘటనలకథనం,

3. క ామ ియు ాా ంగ్)

4. ii. ప్ ిశీలనప్కాృత్న

5. iii. ఆటలుమ ియుకీరడలు 6. iv. ఇతర ెసప్ుణా లు

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

29

2. తరగతులు 6 నుం ి8 కుక ికు ల రకర కలాప్రలు

i. ాషసంబం ిత ెసప్ుణా లు (ప్ఠనం / recitation, storytelling మ ియు speech)

ii. ర ీ్ రయ ెసప్ుణా లు

iii. ఆటలుమ ియుకీరడలు

iv. ఇతరులు (సూకలాకా ెట్, ామంచ్, మౙరంసకృత్నకకరర కలాప్రలు, మో ోచర ,

ాన్స్ , మౙరంగ్, ాా ంగ్క ద్ల సనమ)

ప్తా్నవరీంప్తా్నవ రీ న్నకి ెం ినప్లుకరర కలాప్రలనుఎను కో రమ, త ాా రప్తా్నమ ా తిన /

ఆ ఆసకి్మ ియుఅనుగుణతప్కారరంప్రలగీ ేఅవకరశ్ంప్ ంద్ు ాడు. ఒక

మ ా మిౌకకప్న్నీసరు, గురువుల ాా రఅ రరుా లనుఅంచ ా ేయడం ాా రఅంచ ా ేయబడుతుం ి.

ప్రఠ కరర కరమాల సమ ా ిప్రలగీ నడంమ ియుప్న్నీసరు స ో ర గఅన ికర ికమ ియుఅ ికరికప్ ిశీలన ాా రసంబం ితఉప్ర ా యుడుతరచూమ ా రులప్ు ోగత్నన్నఅంచ ా ే ేముఖ్ ైనసమా ారఆ ా రలనునమోద్ు ేయామ. ఈ ెంట్ / ప్ ి తిులు,

ఒక ిలల రడుతన ెసప్ుణా న్న ప్దా్ ి సు్ న ప్ుుడు, ఉప్ర ా యులుప్రఠ రలసంద్రాంలోగు ి్ంచవచుు.ఉప్ర ా యులమౌకకమ ా ి ాగమౙరామ ంమ ియుప్న్నీసరుమౌకక లరణీకరణకుమలుకముంచ ాన్నకి, ప్తా్నగే్ర ేల బులుకప్రలుప్ంచుకోవడంమ ియుప్న్నీసరుమౌకక లరణిన్నబాగ్రమవ ించినమవరణలుఉం ామ.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

30

9.3.3.4 మోౙ ిమ్-వ కి్గతలక్షణాలుమౌకకమలువ (SPQ)

ప్ ిశుభ్తా, సమయప్రలన, సహకరరం, గ్ రవం, బాధ త, ాయకతాం, ా ేాగ రితాం,

న్నజా ీస, ప్శా్ం ించడంమొద్ల సనమ ిలలలోల అ ేకమౙరమా క-

వ కి్గతలక్షణాలను రుగమన్నమౙర్ రు. ఈలక్షణాలనుసహచరులు, ఉప్ర ా యులు, ఇంటిప్ ర వరణంమ ియుప్రఠ రలలప్ా ావం ోఅభివృ ి ేమౙర్ రు. ర ావరణంలో; మ ియుప్రఠ రలప్రాంగణంలోలోప్లలే ా ెలుప్లసంద్ రాలలోసుషంగ్రకన్న ిమౙర్ .అటలవంటిలక్షణాలనీ మ ా ిమౌకకవ కి్ ాాన్నకి ోహద్ం ేమౙర్ . రుఈలక్షణాలనుగు ి్ంచి,

అభినం ిం ామమ ియుగమన్నంచద్గీసంఘటనల,

ప్ ి తిులుమ ియుకరర కలాప్రలకుసంబం ించినమౙర ారణగమన్నకలనుఉం ామఇమఈలక్షణాలనుసూచిమౙర్ . అలాంటిగమన్నకల సఆ ారప్డటం,

రుఒకన్న షికరలాన్నకిమ ా రులప్వార్ననులేబులేుయ ాన్నకితరగతులు (A, B, లే ా C

మొద్ల సనమ) ఇ రామ.

ప్రఠ రలఒకమ ా సంబంధ ష ోల మూడునుం ి ాలుగు రటలల వరకుఅంచ ా ేయవల ినకరలప్ి త్నన్నన్నరణ ం ామ:

CCE మౌకకప్థకంమౌకకఅవుట లల న్స్ఆఫ్ SPQ

ప్ా ే కప్రాంతం టూల్ అం ెకి క్

ఆవర్కత న్న ే ించడం

శుభ్తా

య ారం

సహకరరం

న్నబంధనల ో

ప్ ిశీలన

ఇంటరూాా

ెకిలస్

ేటల ో

ఉప్ర ా యులప్ ిశీలన

మూడునుంచి ాలుగుఆవర్నఅం

ప్తా్న 3-4

ెలలోల ెస రకే్రా ింగ్ఒకమౙర ి

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

31

కరమశక్షణ

సమయప్రలన

ఇన్న ి యటివ్

ా ేాగ రితాం

ప్ ర వరణ

అవగ్రహన

ౌత్నకంగ్ర ేామ

కర ి క

గ్ రమంచం ి

ఉన ా ికరరుల

ప్శా్ంస ో

బాధ త

మడ పి్

న్నజా ీస

ప్ ా సల్ చ ాలు

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

32

9.4 అంచ ాలప్ద్తులు

మౙరంఘిక రమౙర్ ా లుకేవలంసమా ా రన్న ప్మాౙరరం ేమౙర్ య ేమస్ృత ైననమ కంఉం ి. ఇ ిప్ుస్కకేంద్ంామ ియుప్ గక్షలకుగురు్ ంచుకోవల ినఅవసరంఉం ి. ఈప్రఠ ప్ుస్కరలలోన్నమషయాలు ో ర గ రస్ రలకిఏకీకృతంకరన్నమగ్రప్ ిగణించబడుతు ా

. అం ేకరకుం ా, గతంగు ించిఅనవసర ైనమవ రలనుఅం ించడంమౙరంఘిక రస్రం.మౙరంఘిక రమౙర్ ా లలోప్ా ే కించబ ినమ ా రులకుఉ ో గఅవకర రలుతకుకవగ్రఉ ా యన్నఒకఅవగ్రహనఉం ి. ఈనమ కరలుఅన్న ంటికీమషయంప్ున రవృతమ య అభిప్రాయాన్న ఉతుత్్న ేమౙర్ .

లక్ష్య లు, బో ధ ా-అ ా సప్కాిరయమ ియుమౙరంఘిక రమౙర్ ా లలోఅంచ ాల ోకూ ినఅ ేకప్శా్ లనుఉద్హ ిం ేప్ ి

తి్నఏ టి?

మౙరంఘిక రమౙర్ ా న్న ేరుుకో రలా?

తరగత్నలోప్రసురచర లుఏమధ ైనమౙరంఘిక రస్రతరగత్నతరగత్నలో ేరుుకోగలవు?

మౙరమా క రమౙర్ ా లుబో ిం ేలక్ష్య లుఏ టి?ఈలక్ష్య లుమౙర ించబడ ాయామ ియుప్ాత్నశశువుమౌకకఅ ా మౙరన్న అంచ ా ేయ ాన్న చూడ ాన్నకిఏరక ైనసూచికలుమాకుసహాయం ేమౙర్

?టీచింగ్ో షలథట ీస్ / స ొ ాకకలక్ష్య లు

మోౙ షల స ె చీింగ ేషనలోోకసూీ ా ప్ కకమౙరనంకరగ్ితంప్రాథ కమ ియుఎగువప్రాథ కద్శ్లలోమౙరమా కఅధ య ాలు / రమౙర్ ా లుబో ిం ేకిరం ిలక్ష్య లను ెలుప్ుతుం ి:

ప్రాథ కద్శ్

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

33

ప్ ిశీలన,

గు ి్ంప్ుమ ియువ గీకరణమౌకక ిలలల ెసప్ుణా లఅభివృ కిి. ప్ ర వరణంగు ించిసంప్యరణ ైనఅవగ్రహన ో ిలలలలోఅభి

వృ ి ేయటాన్నకిసహజమ ియుమౙరంఘికప్ ిస రలమౌకకఅంతరసంబం ాల సద్ృ ి టడం.

మౙరమా కసమస లకు ిలలలనుసం ేద్ ంగ్రగు ి్ంచి, అతన్న /

ఆ ెసమధ తకు ెసమధ ైనగ్ ర రన్న ంప్ ం ించుకోం ి.

]ఎగువప్రాథ కద్శ్

• మానవజాత్నమ ియుఇతరరకరల వనన్న రసమువంటిభ్ూ గు ించిఅవగ్రహన ంప్ ం ించటాన్నకి.

•ప్పా్ంచసంద్రాంలోఆ / తనమౙ ంతప్రాంతం,

రషంామ ియు ేశ్ంగు ించిఅధ యనం ేయ ాన్నకిఅ ా సకు ిన్నప్రారంభించ ాన్నకి.

• ప్పా్ంచంలోన్నఇతరప్రాం ాలగు ించి ారత ేశ్ప్ుగతఅధ య ాన్నకిఅ ా సకు ిన్నప్రారంభించ

ాన్నకి.

• ేశ్ంమౌకకమౙరంఘికమ ియు రజకీయసంసలమ ియుప్కాిరయలప్న్నీసరుమ ియు ెసనకు ాఅ ా సకు ిన్నప్ ిచయం ేయ ాన్నకి,

ఆ ారము: మౙరనం ేప్ర్: ేషనలోోకసూీ ా ప్ఆనీచింగ్ఆఫో షల స ె స్, NCERT, 2006, p.5.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

34

కిం ిచరులుఈమౙరమ రాలను ెలుసుకోవ ాన్నకి కుసహాయం ేసు్ ం ి:

9.4.1 అ ంటయ కకసూచికలు

మమధరకరల ెసప్ుణా లు, సం ామతజానం,

ా రలుమ ియుసున్న త ాాన్న అభివృ ి ేయడం ాా ర ిలలలుమౙరమా క రమౙర్ ా లు ేరుుకోరలన్న మముకోరుకుంటల ా ము. అ ా సమధులనుప్రల ేుయ ాన్నకి కుసహాయప్ ేఅంచ ాకోసంఒకమస్ృతజా ాసూచిక

లను ాా ేయవచుు.ప్తా్నసూచిక ిలలలకుఅభివృ ి ేయవల ినమౙరమ రాలనుకమగ్ిఉంటలం ి. ప్రాధ కద్శ్లో మము ర ిమౙరమ రాలనుకిరం ిసూచికలనుఅభివృ ి ేయ ాన్నకిసహాయం ేయామ.

ఇం ికేటర్ ఇన్స్-ఇ-లక్ అ ి ి్ ంగ్రల ి ంగ్ఇం ికేటర్

చ -11

పా్ర మిక లోసమాజికఅధ్ నాలు /

శాసర ాలుబోధాంచేలకాయ లనుఅధ్ నాంచేసిఈ లోపిలల లలోఅభి ృదిధ చే లసినస రాధ లనుగురిత ాంచాండి.

1.

2.

3.

4.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

35

సూచికలు శ్కి్మౙరమ రాలు

ప్ ిశీలనమ ియు ికర ిాంగ్

ిపో్ ంిగ్, ర ఖ్ా నంమ ియు ాా ంగ్;

చి ాాన్న -ప్ఠనం,

చి ాాలు, ప్టకిలుమ ియుమా ప్లనురూప్ ం ించడం

చ రు

మనడం, మాటాల డటం,

అభిప్రాయాలనువ క్ం ేయడం,

బయటప్డటంఇతరులనుం ి

ఎకర పాషన్స్

ాా ంగ్, శ్ గరకద్మకలు, సృజ ాత కరచన,

శలుకళ

మొద్ల సనమ

మవరణ

ా ికకం, ా ికకక ెక్షనుల ేయడం

వ గీకరణ

వ గీక ించడం, సంఘం,

కరంటాా ంిగ ియుపో్ లుడం

ప్శా ంచిన

ఉతు కత, మమర ాత కఆలోచన,

అభివృ ి ెంద్ుతున ిప్శా్ లు

మ లలషణ ఊహలు,

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

36

ఊహలుమ ియుఅను తులనుతయారు ేయడం

ప్మా్గ్రత కమజానం

ఇంప్యూ మంగ్,

మషయాలుతయారు ేయడంమ ియుప్మా్గ్రలు ేయడం

ా యంమ ియుసమానతాంకోసంఆంోళనలు

ెనుకబ ినలే ాభిన ంగ్ర ెసప్ుసున్న తతాం

ప్ ర వరణాన్నకిఆం ోళనచూ ిసు్ న ి

సహకరరం బాధ తమ ియు కరవీససుకోవడం,

ాగమౙరామ ంమ ియు

కమ ిప్న్న ేయడం

9.4.2 ప్ా ా మా యఅ ంట్

అభ్ ిం ేమ ా రులప్ ిశీలనమౌకకమాప్సాు్ తఅ ా మౙరలుమౙర ారణంగ్రఉప్ర ా యులన్నమ ియుబహుళఎం ికలే ాఇతరవసు్ వురకంవసు్ వులనుఉప్మ్గ్ించిప్రామాణికప్ గక్షలనుఉప్మ్గ్ిమౙర్ . కిలష ైనమ లలషణ ెసప్ుణా లను, మభిన ఆలోచనలు, మ ా రులుమ ియుసం ాషణ ెసప్ుణా లమధ సహకరరప్ాయ ా లనుఅంచ ా ేయడంలోఈప్ ిశీలనప్ద్తులు ాలాఉప్మ్గప్డ ా . ా ాప్ు రండుద్ రబాలకిరతంఈప్ద్తులుస రలు ేయబ ినప్ుటికీ, మనమ ా సంసలలోఇప్ుటికీకొనమౙరగుతు ా ం.

మామ ా సంసలోల ప్ా ా మా యఅంచ ానుప్ా ేశ్ టడంఆలోచించడం ాలాసమయం.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

37

ప్ా ా మా యఅంచ ాప్ద్తులుమజానన్న ర ణాన్నకిసంబం ించినన్న ర ణాత కసూ ాాల సఆారప్ ిఉంటా . అటలవంటిమ ా ాలమౌకకప్రాధ కద్ృ అి ా సకు ి ద్ఉం ి

న్నజ మతంలోప్న్నమ ియుకరర కరమాలలోసృజ ాత కంగ్రవ కీ్కరణమ ియు ెసప్ుణా న్నకిమౙరమరాం.

మౙరంఘిక రస్రంలోఅ ంటేకవలంకరగి్తంమ ియు న్న లు గక్షలకుప్ ి తంకరలేద్ు. ాటకం, చితపా్ఠనంప్నులు, ప్రాజరకులు, ప్మా్గ్రలు, ిలలల ాా ంగ ియు ిలలలకుసం ాషణలుకూ ా ేయవచుు.

9.4.2.1 సృజ ాత కంగ్ర రయడం ాా ర, నటనమ ియు ా న్న ంగ్:

ిలలలుసృజ ాత కవ కీ్కరణకుఒకఅవకరశ్ంఇచిునప్ుుడు-నటన,

ాా ంగే్ల ాసృజ ాత కరచనల ాా ర రరుమ ింతసమరవంతంగ్ర ేరుుకుంటారు. ఇ ిమౙరనుకూలంగ్ర ేసు్ ం ిమాకు ర ిఅసలుఆలోచనలుఅంచ ాకోసం.

మాకు గము ర వరణకరలుష ంీససుకుం ాంమ ియుఅంచ ాఎలాఉం ోచూ ాంమూడుమ ాలుగ్ర ేయబడుతుం ి:

A: సంప్ా ాయప్శా్ లు

•నీటికరలుష ంకమగ్ిం ేమూడుమానవకరర కలాప్రలకు ేరు టం ి.

B: ాా ంగ్

•నీటిన్నఎలాకలు ితం ేసు్ ం ోచూ ిం ేచి ాాన్న గ్గయం ి.

ి: కిర యటి ెస రటింగ్రాాయామం

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

38

• గ్రర మ ెరువులోనీరుఎలాకలు ితంఅవుతుం ోమవ ించం ిమ ియుఎలాసూచిం ాలోమవించం ి

న్న ో ిసు్ ం ి.

9.4.2.2 అ ంటలకసంబొ మ ల గ ింగ్రక్

అ ేకరకరలప్శా్ లుచి ాాలనుమ ియు ాయాచి ాాలనుఉప్మ్గ్ించికటలబ ి, క ెక్షనుల మ ియుఅనా ం ే ర ిమౙరమ రాన్న వ క్ం ేయ ాన్నకి ిలలలనుకముంచవచుు.

ఉ ాహరణకు, మన ేశ్ంలోన్న ే కకఆలయప్ుచితలాేఖ్ ాలను రటిన్న A, ంటింగ్ B,

ంటింగి్ , చిీసాక ిసూ్ మ ా రులనుఈకిరం ిప్శా్ లకుసమా ాన వామన్నఅ ిగ్రరు:

కళమ ియుసంగ్గతంకోసంప్ాజల ేామనుమవ ించం ి.

2. ఆలయంన్న ి ంచ ాన్నకిఅంకిత ైన ో లు / ెలలు /

సంవత రలసంఖ్ ను రుఊ ించలేరు

ి ంటింగ్ోల

3. ప్జాల వన ైమ (ఉ ాహరణకుఆహారఅల రటల, ద్ుసు్ లునమూ ా) మవ ించం ి

ంటింగ్ఎనుం ి

9.4.2.3 ిలలల ాా ంగ్

ిలలలు ాా ంగల ాా రమ ింత ేాచఛగ్రమ ియులోతుగ్రవ క్ం ేయవచుు.

ఇ ివ కి్గతమవరణమ ియుకలునకోసం ిలలలకుఅవకరశ్ంఇసు్ ం ి.

ిలలలు ాా ంగ్ఆనం ించం ి. ఇ ిఒక ావనలే ాఆలోచనగు ించి ర ిఅవగ్రహనగు ించిఅడగటంకూ ాఆహాల ద్కర ైనమా

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

39

రీం.ప్తా్న ిలలల ాా ంగి్ాన ైన ిమ ియుమభిన ైన ి. ాా ంగి్ులలలుకోసంఒకఆహాల ద్కర ైనసూచిం ేమాతా మకరద్ుఉప్ర ా యులకు ాలాసమర

వంత ైనఅ ా సఅవకరశ్ం. మముఇకకడచూసు్ న టలల గ్ర, ిలలల ావనలను, ఆలోచనలను, ఆలోచననుమ ియువ కి్గత ా రలనుఅంచ ా ేయ ాన్నకి ాా ంగుల ఉప్ర ా యులకుసహాయం ేమౙర్ , ఇమప్ ాలుగ్రవ క్ం ేయలేవు. కిరం ిఉ ాహరణచూడం ి:

ఉ ాహరణ: ఒకగ్రర మం ెరువుచి ాాన్న చిత్నాంచం ి.

ఈ ాా ంగ్రాాయామంగ్రర మాలలోనీరుఎలాకలు ితమవుతుం ోమ ియుమమధకరలుష కరరకరలగు ించిఎలాఆలోచిసు్ ం ో ిలలలఆలోచనలుగ్రమనకుఅ ేకఆలోచనలుఇవావచుు.

ఒక ర యామ ర యామంవల ఇ ిమ ింత ేరుుకోవటాన్నకిఒకముఖ్ ైనమారీద్ ి అవుతుం ి.

9.4.2.4 FIELD VISIT:

సంద్ర నలఒకఆనం ిం ేవనంకోసంమాతా మఉ శేంచబ ిం ికరనీఉప్ర ా యులుఅన్న ప్రటలేరుుకోవడంఏ అంచ ాఉప్ర ా యులుఅ ేకఅవకర రలుఅం ిం ే ేయవచుు -

ెళిడంముంద్ు, సంద్ర నసమయంలో, మ ియుకూ ాత్న ిగ్ిత రాత.

చిన ిలలలుతమను ాముగమన్నంచి,

తమనుఅ ేా ించడం ాా రమ ింత ేరుుకుంటారు.ఉ ాహరణకు, ఉప్మ్గ్ిం ేము ిప్ ా రలనుచూడ ాన్నకిమ ియు ికరరుా ేయ ాన్నకిస ప్ంలోన్నకుటీరప్ిశ్రమసంద్ర న,

మా రకటింగ్ర మ రాలు, కర ి కుల ో ర గ / ెలస ిఆ ాయంమొద్ల సనమ.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

40

9.4.2.5 పో్ రుఫో మమ్అ ంట్:

ఒకమ ా మిౌకకప్యా ా లను, ప్ు ోగత్న,

లే ాఇచిునప్రాంతంలోఇచిునసమయంమౌకకకరలాన్నకిసంబం ించినకరర కరమాలను ె ేుమా ఉి శే్ప్యరాక ేకరణనుపో్ ోరమమ్సూచిసు్ ం ి. ఇ ిమ ా పి్ ాాలు, మ ిమ్టేప్ులు,

ప్ు ోగత్నన్న ే ికలులే ాసంబం ితమౙరమగి్ర ోన్నం ినఫో లారకంటేఎకుకవ.పో్ ోరమమ్ఉత్మప్న్నకరనీఅన్న రకరలమాతా మకమగ్ిఉం ామమొత్ంమ ా సంవత రంలో ిలలలఅభివృ మి ియుప్ు ోగత్నచూ ించ ాన్నకిప్న్న.

అలాంటిసమాహారంఏ టంటేటీచరుల మ ియుతమలద్ండుాలకు ిలలలనుఏమధంగ్రమౙర ిం ా ోమియు రస్వ ైనప్న్నమౌకక ికరరుా .

సంవత రమం ా ిలలలను ే ినప్నులనుఒకపో్ ోరమమ్లో ేక ించవచుు.

ఉ ాహరణకు, తరగత్నగ ిగ్ోడల సప్రకరటల ుఅత్నకించడంమ ియు ిలలలను ర ికిం ిరకరలప్నులనుసమయానుమౙరరంగ్ర ర ిప్రకరటలథోఉంచడం ాా ర ప్తా్నమ ా రులకుఒకపో్ ోరమమ్నున్నరా ించవచుు:

• రా ినవసు్ వులు- వ గషక్షటలను, సృజ ాత కరచనలు, ప్ గక్షలు, ెలుప్లమౌకకన్న ే ికలు

తరగత్నలోకరర కలాప్రలుమొద్ల సనమ

• మమధ చి ాాలు-మొకకలు, ప్ువుాలు, జంతువులుమొద్ల సనమ

• కరగ్ితంమడతమ ియు ేప్రకటంిగాంటికరర ఫ్టపన్న.

• ిలల లుతయారు ేయబ ినగ్గరటింగ్రకరుా లు. • ఇతరులనుం ి ిలలలకిఉత్ రలు. • డాచ ిమనక ాప్ుస్కరలజా ా. • ఆకులు ేకరణ, వమౙర్ ా లుమొద్ల సనమ

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

41

• న్నరలక్ష ంగ్ర ిలలలను ర ిన ెస గ ే రలు. • ిలల ల ీాయఅంచ ా ీటలల మౌకకనమూ ాలు.

అంద్ువలన, పో్ ోరమమ్అ ే ిఒక ింగ్ిలక ా ప్న్నకంటేఒక ేకరణ.

మ ా సంవత రంప్గాత్నమౙర ించినంద్ున, ేకరణలో ేకరణ రుగుతుం ి. ప్తా్నకరలాన్నకిచివ ిలోగురువుప్తా్నప్ు ోగత్నమౌకకపో్ ోరమమ్లోతనప్ు ోగత్నన్నఅంచ ా ేయ

ాన్నకిమ ియుతమలద్ండుాలకున్న షి ైనమ ియుఉప్మ్గకర ైనఅభిప్రాయాన్న ఇసు్ ం ి.తమసాంత డాలగు ి0చితమలద్0డుాలుతమతమలద్0డుాలప్న్నీసరు, ప్ు ోగత్న,

రుగుద్లగు ి0చిచ ిు0 ే0ద్ుకు ర ికిసహాయ0 ేమౙర్ రు.

9.4.2.6 ర్చబ్రరక్యొకకప్దా్ర న-మర్ యాఅాంచ ా న్నప్ుణులు, ఉప్ర ా యులు, లే ాఉప్ర ా యులుమ ియుమ ా రుల ేరూప్ ం ించబ ినమోౙ క ింగ్ర ధనంప్రఠ ప్ణాాళికల

ోసహా, ఏప్రాంతంలోమ ా మిౌకకప్న్నీసరుఅంచ ాకోసం,

మ ా మషయకకరర కలాప్రలుమ ియుమౙరమా క-

వ కి్గతలక్షణాలు.మ ా రులప్న్నీసరునుఅంచ ా ే ేంద్ుకుఉప్మ్గ్ిం ేఅ ా సలక్ష్య లకుసంబం ించినప్మాాణాలుమ ియుప్మాాణాలస త్నఇ ి. ప్నులను. న్న ిషప్మాాణాలప్కారరంప్రామాణికమ లలషణకోసంరూ క్ అనుమత్నమౙర్ ,

గన్న ోగే్ర ింగ రళ ైన ిమ ియుమ ింతప్రరద్ర కంగ్రఉంటలం ి.ఇ ిప్య ి్మౙర మొత్ంఆారంగ్రమ ా మిౌకకప్న్నీసరునుఅంచ ా ేయ ాన్నకిప్ాయత్న సు్ న ఒకమౙో క ింగ్రగీడ్ఒకసం

ఖ్ా గణనకంటేకరకుం ాప్మాాణాలు. మ ా రులుమ ియుఉప్ర ా యులకోసంఒకరకి క్అ ే ిఒకప్న్నమారీద్ ి , మౙర ారణంగ్ర ర ిప్న్నన్నరణ ం ేప్మాాణాలగు ించిమ ా రులనుఆలోచించడంకోసంకరర కరమప్రారంభ్ంమొద్లవుతుం ి.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

42

ర బలుమ లలషణాత క ైనమలే ాప్మతా ైనమగ్రఉంటా మ ియుగణితం, మజానం, చ ిత,ా

రచన, ాటకం, కళ, సంగ్గతంమొద్ల సన రటలిోఏ ెస ామషయాలకోసంసృ ంిచబడ ా .

ఇ ిఒకన్న ర ణాత కరకంఅంచ ాఎంద్ుకంటేఇ ిమొత్ంబో ధనలోకొనమౙరగుతున ాగంఅవుతుం ిమ ియుఅ ా సప్ాకిరయ.మ ా రులు ాముప్ ిశీలనప్కాిరయలోప్ ోక్షమ ియు ీాయ-

అంచ ా రం ింటిలోప్రలగీ ంటారు. మ ా రులుర బలుగు ించిబాగ్ర ెమ ినటలల గ్ర, రరుతమఉప్ర ా యులనురూ ాకూర ప్కలునప్కాిరయలోసహాయప్డ ారు.

సూ ెంటిపోా్ రుుఅంచ ా ేయ ాన్నకిర ాకూథట ెంటథతయారు ే ిం ి.

వరీం 4 = ల రషఠ ము 3 = ాలాబాగుం ి 2 =

సంతృ ి్ కర ైన

1 =

అభివృ అివసరం

సంస

సమా ారంచకకగ్రకెకేె యబ ిస ిగ్రీ న్న

రా ించబడుతుం ిే రలుమ ియుఉప్

శీ కిలు

బాగ్రఅనుసం ాన ేరల ోసమా ారంన్న

రా ిమౙర్ రు

సమా ారంన్నరాించబ ిం ,ి

కరనీ ే రలుబాగ్రక ెకే్ోద్ు

సమా ారంఅప్సవ ంగ్రకన్న ిసు్ ం ి

సమాారం

మొత్ం

అన్న మషయాలుప్ ిషక ించబ ాా మియుఅన్న ప్శా్ ల

కుసమా ా ాలుఇవాబ ాా

ప్తా్న ాన్నగు ించికనీ

అన్న మషయాలుప్ ిషక ించబ ాా మియు ాలాప్శా్ ల

కుసమా ా ాలుఇవాబ ాా

ప్తా్నఒకక ిగు ించిక

అన్న మషయాలుప్ ిషక ించబ ాా

మ ియు ాలాప్శా్ లుప్తా్న ాన్నగు ించి 1

రక ం ోసమా ా

ఒకటిలే ాఅంతకంటేఎకుకవమషయాలుచ ిుంచబడలేద్ు.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

43

సం 2

రకర లుఉంటా .

నీసం 2 రకర లు. న ాురు.

సమాార ా

ణ త

సమా ారంసుషంగ్రప్ా ానఅం రన్నకిసంబం ించిం ి. ఇ ిఅ ేకసహాయకమవ రలుమ ియు /

లే ాఉ ాహరణలుఉ ా

సమా ారంసుషంగ్రప్ా ానఅం రన్నకిసంబం ించిం ి. ఇ ి

1-2

మద్తుమవ రలుమియు /

లే ాఉ ాహరణలుఅం ిసు్ ం ి

సమా ారంసుషంగ్రప్ా ానఅంరన్నకిసంబం ిం

చిం ి. మవ రలుమ ియు /

లే ాఉ ాహరణలుఇవాబ ాా

సమా ారంప్ాానమషయంోతకుకవలే ా

ఏ లేద్ు

ర కరణప్రామాణిక

ర కరణ,

ుమలంగ్ేల ామ రమచిహా లలోప్రలులేవు.

ా ాప్ుగ్ర ర కరణ,

ుమలంగ్ేల ామ రమచిహా లలోప్రలు.

కొన్న ర కరణ,

ుమలంగ్ేల ామ రమచిహా లలోప్రలు.

ాలా ర కరణ,

ుమలంగ్ేల ామ రమచిహ లోప్రలు

గ్రర ిక్ఆరీ ెసజర్

గ్రర ిక్ఆరీ ెసజ ేల ాఅవుట లల నూుర్ ం ి

అన్న అం రలమధసుష ైన,

ా ికకసంబం ాలనుచూ ిసు్ ం ి

గ్రర ిక్ఆరీ ెసజ ేల ాఅవుట లల నూుర్ ం ి

మ ియు ాలామషయాలుమ ియుఉప్మషయాలమధ సుష ైన,

ా ికకసంబం ాల

గ్రర ిక్ఆరీ ెసజ ేలాఅవుట లల ా్రరం

భించబ ిం ిమ ియుకమగ్ిఉం ి

కొన్న మషయాలుమ ియుఉప్శీ ి

గ్రర ిక్ఆరీ ెసజ ేలాఅవుట లల ా్ర

రంభించబడలేద్ు

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

44

మ ియుఉప్శీ కిలు.

నుచూ ిసు్ ం .ి కలు

ేఖ్ాచిాాలు

మ ియు రఖ్ా చి

ాాలు

ేఖ్ాచి ాాలుమ ియుద్ృమౘరం ాలుచకకగ్ర, ఖ్చిుత ైనమ

అంశ్ం స గడ క కకఅవగ్రహనకుజో ించు.

ేఖ్ాచి ాాలుమ ియుద్ృమౘరం ాలుఖ్చిుత ైనమమ ియుజో ించబ ాా

గడ క కకఅవగ్రహనకు

ేఖ్ాచి ాాలుమ ియుద్ృమౘరం ాలుచకకగ్రమ ియుఖ్చిుత ైనమ

మ ియుకొన్న మౙరరుల గడ క కకఅవగ్రహనజో ించం

ి

అంశ్ం

ేఖ్ాచి ాాలుమియుద్ృమౘరం ా

లుఖ్చిుత ైనమకరవులే ా ేరువద్ు

మషయంమౌకక గడ క కకఅవగ్రహన

ప్రఠ ప్ణాాళికమ ా రులచివ ిఉతుతు్ లను రుగుప్రుసు్ ం ిమ ియుఅంద్ువలన, అ ా సను ంచుతుం ి. ఉప్ర ా యులుప్ ాాలులే ాప్రాజరకులనుమూలా ంకనం ే ేటప్ుుడు, మంచితు ిఉతుత్్నన్నఏ ేయాలో ర ికి ెలుసుమ ియుఎంద్ుకు. మ ా రులుముంద్ుగ్ర ేర బలను ీాక ించినప్ుుడు,

రరుఎలామ లల ిమౙర్ రుమ ియు ాన్నకిఅనుగుణంగ్ర ిద్ం ేయగలరు. రూ ాక్ అ ేకప్మా్జ ాలనుఅం ిమౙర్ :

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

45

ర్ూబ్రరక్యొకకప్రమ్జ ాలు:

• మ ా రులప్న్నీసరు రుగుప్రచడం,

ర ిప్న్నఎలాఅంచ ా ేయబడుతుం ోమ ియుఆశంచిన ాన్నగు ించిమ ా రులనుసుషంగ్రచూ ిసు్ ం ి.

• మ ా రులు ర ిసాంతప్న్న ాణ తనుఉత్మ ా యన్న ేణతలుగ్రమారుం ి. • అంచ ామ ింతలక్ష ంమ ియు ిరంగ్రఉండటాన్నకిఅనుమత్నంచు. • ప్ా ే కన్నబంధనలలోఅతన్న /

ఆ ప్మాాణాలనుసుషం ేయ ాన్నకిగురువున్నబలవంతం ేయం ి. • ఉప్ర ా యులప్న్నన్నమూలా ంకనం ేయ ాన్నకిసమయంఉప్ర ా యుల

సంఖ్ నుతగ్ిీంచం ి. • ీరున్నీసరునుఅంచ ా ేయ ాన్నకిఉప్మ్గ్ిం ేప్మాాణాలగు ించిమ ా ి

అవగ్రహననుప్ో ా త ించం ి. • బో ధనమౌకకప్ా ా రన్న గు ించిఉప్ర ా యున్నకిఉప్మ్గప్ ేఅభిప్రా

యాన్న అం ించం ి. • అభివృ కిిఅవసర ైన ర ిబలాలుమ ియుప్రాం ాలగు ించిమ ింతస

మా ారంఅం ిం ేమ ా రులనుఅం ించం ి. • సులభ్ంగ్రఉప్మ్గ్ించ ాన్నకిమ ియుసులభ్ంగ్రమవ ించ ాన్నకి.

9.5 ేేడవెసాార్ కాంగపదధత:

మ ా రులమౙరఫల తనుఅంచ ా ే ేటప్ుుడు మముమూడుమషయాలలో రిముగ్రఆసకి్కమగ్ిఉంటా :

(i) మ ా రులుతమను ాముఎలాప్మాౙర్ మమౙర్ ో; (ii)

ఎలామ ా రులు ర ిసహచరులకుసూచనగ్రప్గాత్న ెంద్ుతు ా రు; మ ియు (ii)

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

46

ఎలామ ా రులు ర ిఉప్ర ా యులు ే కకన ప్ామాణాలగు ించిప్మాౙర్ మం ారుఅంచ ామౙర లుఅంచ ా.ప్సాు్ తం, ఈ ాా రన్నరా ించడంజరుగు ోం ిఒక 101-

ప్ర ంటే ాల్ (ఉ ాహరణకు, 0, 1, 2 ... .100)

నసంఖ్ా త కమారుకలనుఅం ిమ్ోౙ ం ిలోప్రలను ాలానుం ి. (ii) 0-100 నుం ినడుసు్ న 101-

ప్ర ంటే ాలగ కకప్సాు్ తమా ికంగాావసలోప్తా్నకూలతఒకటి, సంప్యరణసు ా మ ియు 100 రం ింటినీలేవు. సు ా నుకృత్నామంగ్ర

(iii) మన్నమ్గ ారులమౙౌలభ్ ంకోసంసృ ంిచబ ిన ిఒకలక్షణంమౌకకఏ ెస ాప్రాత్నన్నధ ంవ ించద్ులే ా 100

మోౙ క ర ించడంలోప్య ి్ప్ ిప్యరణతనుసూచిసు్ ం ి.

మమధఅం రలప్రాం ాలోల మోౙ కరుల మస్ ించడంలోఇ ివ ా మౙరలకు ా ిీససు్ ం ి. ఈప్ ి త్నఏ టంటే, ప్ గక్షనుం ిప్ గక్ష్ించటాన్నకిలే ాఅంశ్మునుం ిమషయాన్నకిసంబం ించిపో్ మకలనుప్ో లుుటకుమలులేద్ు.మోౙ కరుల మౌకక లరణులనుప్తా్న ం ం ేమౙరమరాబా ండలలోమ ా రులనుఉంచినటల ేఈలోప్రన్న అ ిగ ంచవచుు.

ఈమౙరమరాబా ండుల మ ా రులవ గీకరణకోసంఒకవరీంమౌకకమ ాగ్రలసంఖ్ నుబటమిారవచుు.

ప్తా్న లరణి ల రణిఒకగే్రడ్అంటారువరణమాలగురు్ (లేఖ్) ోన్నయ ంచబ ినఉండవచుు.

గతంలోఅ ేకక టీలుమ ియుక షనుల , ెన్స్. ీఈకిముంద్ు, 1992,

మారుకలుమౙరనంలోతరగతులుఉప్మ్గం ిఫరరు ే రరు.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

47

సంప్ా ాయమా ికంగాావస సగే్ర ింగాావసమౌకకఆ ిప్త ంకరరణంగ్రఇ ి ారత ేశ్ంలోఉనతమద్ కుఅ ేకప్ా ానసంసలుఅవలం ం ా ఇ ిమజయవంతంగ్ర. ప్రఠ రలమౙర లోఇం ియ కకన్న ల్ఆఫయ ాల ి ికేట్ఎగ్రా ేషన్స్ (ఐ. ి.అస్.ఇ)

అ ేకసంవత రలుగే్ర ింగు ఉప్మ్గి్మ్ోౙ ం ి.

ంటలాోబరా్ఆ కండ గఎడు కేషన్స్ ( ీ ఎస్ఈ)

గే్ర ింగి్ సము ప్ా ేశ్ టేంద్ుకుప్యాత్న ంచిం ి, కరనీప్తా్నకూలప్జాాభిప్రాయ ేప్ధ ంలోవ వసనుగు ి్ంచ ాన్నకిత్న ిగి్త్న ిగ్ివచిుం ిమ ియుమశ్ామ ా లయవ వసనుం ిన్న ోధం.

ఇప్ుుడు .ి. .అస్.ఇమ ియుఐ. ి.అస్.ఇ ర ిమారుకలు ీటలలోన్నతరగతులుమ ియుమారుకలు రం ింటినీసూచిమౙర్ మ ియుఅన్న బో రలోలోప్రస ియుమఫలంకొనమౙరగుతే ేఉ ా

.

చ -12

1. గాాడ్య యే నావ వరామీర్చఅాంచనావేసినవిదా ర్చు లయొకకపేర్చనుచె పాండి.

2. రా ట ా (లు), ఏదైనాఉాంటే, మీర్చ న్నతీర్చనుఅాంచనావే ాంలోఎదుర్కాంటునాిర్చ

గా్రడిాంగావ వరామీవిదా ర్చు లు.

3. మీఅను వాలనుాండివి రిాంచాండి, గా్రడిాంగై్ప ా యోజనాలు / ా యోజనాలుమారికాంగ్.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

48

9.5.1 గే్రడుల మౌకక రడుక

మూలా ంకనంసంద్రాంలో, ల రణీకరణఅ ే ిసంకే ాలస త్నన్నఉప్మ్గ్ించి, ముఖ్ ంగ్రఉ ా. A, B, C, D, E అ ే ిమ ా రులు, ఉప్ర ా యులు, తమలద్ండుాలుమ ియుఆం ోళనల ేసుషంగ్రన్నరాచించబ ామమ ియుఏక గత్నగ్రఅరం ేసుకో

రమ. మారుకలుకూ ా ాలా ద్ 101-ప్ర ంటే ాల సుఒకరక ైనగే్రడుల . స ిగ్రీ ప్ా ేశ్ టినగే్ర ింగి్ స ా ా రులప్న్నీసరునుప్ో లు ాన్నకిమాతా మఉప్మ్గప్డద్ు, కరనీకూ ాసూచిసు్ ం ిప్న్నీసరు ాణ త.

9.5.2 అభ్యాస్తఅభ్యాసాలప్దధత్ులు:

గే్ర ింగు మమధరకరలుగ్రన్నరా ించవచుు: (i) ెస రక్ేరా ింగ ియుప్ ోక్షగే్ర ింగ్; (ii)

సంప్యరణ లరణిమ ియుమౙర ేక్ష లరణి.

ప్రత్ాక్ష ేేడిాంగ్:

ప్తా క్ష లరణిలో, అ ా సకున్నమౌకకప్న్నీసరుగుణాత కప్రంగ్రఅంచ ా ేయబడుతుం ిమ ియుఅక్షరతరగతులు (ఏ,

, ి, .ి........) వంటి రటిలోవ కీ్క ించబడుతుం ి. ఈప్ద్త్నప్రఠ ప్ణాాళిక,

మ ా ప్ణాాళికమ ియుమౙరమా కమ ియువ కి్గతలక్షణాలఅంచ ాలకులాభ్ ాయకంగ్రఉప్మ్గ్ించబడుతుం ి.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

49

ప్ర్ోక్ష ేేడిాంగ్:

ప్ ోక్ష లరణిలో, అ ా సకున్నప్న్నీసరుమొద్టమారుకలప్రంగ్రఅంచ ా ేయబడుతుం ిమ ియుతరు రతసంప్యరణలే ామౙర ేక్ష లరణిమ ా ాన్న ఉప్మ్గ్ించిఅక్షరతరగతులుగ్రరూప్రంతరం ెంద్ుతుం ి.

స్తాంప్ూర్ణ ేేడిాంగ్:

సంప్యరణ లరణిఒకఅంశ్ంలోమారుకలప్ం ిణీ ోసంబంధంలేకుం ాగురు్ లుగ్రమారుకలప్ాత క్షసంాషణనుకమగ్ిఉంటలం ి. ఇ ికేవలంఈకిరం ిమధంగ్రఐద్ుతరగతులకువ గీక ించడంవంటి ి.

మార్చకలశరణే ి ేేడ్

75% మ ియుఅంతకంటేఎకుకవ ఏ

60% నుం ి 74%

45% నుం ి59% ి

33% నుం ి44% ి

ిగువ 33 ఇ

సంప్యరణగే్ర ింగాావసలో, తరగతులుప్ం ిణీముంద్ుగ్రన్నరణ ంచబడద్ు. అన్న మ ా రులుప్దా్ర నమౌకకఅ ికమౙర ప్దా్ ి ే్ అన్న ఉన తతరగతులుఅంద్ుకుంటారు. కొన్న మ ా రులుప్దా్ర నలుతకుకవమౙర ప్దా్ ి ే్ రరుతకుకవతరగతులుఅంద్ుకుంటారు.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

50

సా ేక్ష ేేడిాంగ్:

మౙర ేక్ష లరణిన్నగే్ర ెసుగే్రడ్అన్న ిలుమౙర్ రు. వకరతమౙర ారణసం ావ తవకరతనుసూచిసు్ ం ి. ఇ ి 'ప్రామాణికప్ామౙర్ వనగే్ర ింగ్' అన్నకూ ా ిలువబడుతుం ి. సంబం ితతరగతులున్నయామకంతప్ున్నస ిగ్రకరమంలోమ ా రులను ర ంకింగ్ేు ేమషయంమొత్ంమజయంమ ియులేఖ్గే్రడు కేటా ంచడం (ఉ ాఏ, , ి, ి.........). ఉప్మ్గ్ించినమధంగ్ర,

, ి, ిమ ియు ఇ మౌకకన్నషుత్్నఅక్షరతరగతులుకేటా ంచబడటాన్నకిముంద్ున్నరణ ంచబడ ా .

గత ర గగ్ర, మ ియుఎమౙ కకసమాన రతంలోమస్ృతంగ్రఉప్మ్గ్ించబ ినమౙర ారణవకరత సగే్ర ింగ్.

మ ియు మ ియు ి . ఉ ాహరణకు, మ ా రులుఐద్ుమ ాగ్రలుగ్రమభ్ ంచబ ినటల ే, గే్ర ాా గకేసులప్ం ిణీఈకిరం ిమధంగ్రఉంటలం ి:

లేఖ్గే్రడ్ మ రమం ( ిగ్ర ద్ూ రలు) కేసులసంఖ్

ఏ 1.5 to 00

7%

0.5 to 1.5

24%

ి -0.5 to 0.5 38%

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

51

ి -1.5 to -0.5

24%

ఇ -00 to -1.50

7%

మౙర ారణవకర ేఖ్ఆ ారంగ్రగే్ర ింగ్రగత్నలోసమూహాలకుఅ ేతుకమ ియుతగన్న ిగ్రఉం ి (ఉ ా. ాలాచిన సమూహాలుమౙర ారణప్ం ిణీకిలభిమౙర్ ).

అంద్ువలలఉప్ర ా యులమారుకలప్ం ిణీకిమారీద్ర కరలనున్న శేంచడంఅత ంత ెమ ెసనమ ానం.ప్ం ిణీ ెసమధ ంకోసంఅనుమత్నంచ ాన్నకిప్ం ిణీ ేయామఅ ేకోరు లోఒకకోరు నుం ిమ కకవ కి్కిమ ియుఒకసమయంనుం ిమ కకవ క్ికి ెసప్ుణ ంఉన రరు. కిం ిమధంగ్రప్తా్నలేఖ్గే్రడ్అంద్ుకో రమఎవరుమ ా రులుమౌకక ిర ర ాలుకంటేప్ ిధులు:

ఏ = 10 నుం ి20 రతంమ ా రుల రతం

= 20 నుం ి30 రతంమ ా రుల రతం

ి = 30 నుంచి 40 రతంమ ా రుల రతం

ి = 40 నుంచి 50 రతంమ ా రుల రతం

ి = 50 కు 60 మ ా రుల రతం

ఈప్ ిధులనున్నరణ ం ే ర ీ్ రయఆ ారంలేద్ు. సంసమౌకకతతా రస్రం,

మౙరమరాంమ ియుప్ు ోగత్న,

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

52

మమధఅం రలోల అ ా సకులఅసమరతప్ ిగణనలోకిీససుకోవడం ాా రసంసన్నరణయంీససుకో రమ.

9.5.3 మొత్్ాంప్రదర్శనమర్ యా ాని మౌకకపో లిక: గడడాంపా ాంట్వెలువ:

మౙర ేక్ష లరణీకరణమ ానంమ ా రులప్న్నీసరునుఅంశ్ంలోమ ియుమషయాలఅంతటాప్ో లు ాన్నకిఅనుమత్నసు్ ం ి. కరనీమమధఅం రలోల మ ా రులమొత్ంప్న్నీసరునుపో్ ముచూ ాలంటే, మమధమషయాలలోప్ా ానం ే ినతరగతులుకలప్డం ాా రఒకగే్ర ాు ంట రస ిన్న ( ీఏ)

కనుగ్కనవల ిఉంటలం ి. అ నప్ుటికీ, ీఏ నుగణించడంకోసం,

అన్న మషయాలలోఉన తరగతులుమౙర ేక్ష లరణిప్ద్త్న సఆ ారప్ ిఉం ామ.

సూ ెంట్ మమధమషయాలలోతరగతులు ీఏ

X ఏ ి ి 3.8

Y ి ఏ ఏ 4.2

ీఏ of X = 5 + 3 + 4 + 4 +3 = 19 = 3.8

5 5

ీఏ of Y = 3 + 4 + 5 + 5 +4 = 21 = 4.2

5 5

ీఏఆ ారంగ్ర, 'Y' మౌకకప్న్నీసరు 'X' కంటే రుగ్రైనద్న్నఊ ించబ ిం ి.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

53

9.5.4 ఎ ెకటివ్ార ా డిాంగులకుమార్రదర్శకాలు:

గే్ర ింగి్ సమొ కకసంద్రాంలో, కిం ిచర లమౌకకజాగరత్గ్రఅమలుప్రచడంఅ ే ిఅ ికమౙర మశ్ాసనీయత ోమ ియుగే్రడలనుఅం ించ ాన్నకి ా ిీససు్ ం ి ెలుల బాటలను:

i. సూచనలప్రారంభ్ంలోమ ా రులు లరణీకరణమ ా ాలనుమవ ించం ి.

ii. కోరు గే్ర ా ించిన ాన్న సఆ ారప్ ిఉంటలం ిమాతా మ.

iii. ఎలాఇతరఅం రలను (కృ ి, ప్న్నఅల రటలల , వ కి్గతమౙరంఘికమారుులను) న్న ే ిం ాలోమవ ించం ి.

iv. ఉ ేశంచినఅ ా సఫమ ాలకుగే్ర ింగి్ా ా ాలను (అనగ్రసూచనలలక్ష్య లు)

v. గే్రడులనుకేటా ం ేఆ ా రలుగ్ర ెలుల బాటలఅ య మౙరక్ష్య లను (ఉ ా. ప్ గక్షలు, న్న ే ికలు, ేటింగుల ) ప్ ంద్డం.

vi. ప్ గక్షలు, న్న ే ికలుమ ియుఇతరరకరలమ లలషణల సమోసం ేయకుం ాన్న ర ించ ాన్నకిజాగరత్లుీససుకోం .ి

vii. ెంట ేఅన్న ప్ గక్షఫమ ాలను (మ ియుఇతరమూలా ంకనం ేటా) త్న ిగ్ిమ ియుస క్ష్ించం ిమౙరధ ం.

viii. స ిగ్రీ గే్ర ోల ేరుబ ినమమధరకరలమౙర ించినబరువు.

ix. బల ీన ైనకృ ిలే ాద్ుష్రవర్నకుగ్రనుమౙర ించినమజయాన్న తగ్ిీంచవద్ు.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

54

x. సర ాగ్రఉండం ి, బయాసు న్న ర ించం ిమ ియుసం ేహాసుద్ంలో (స ిహద్ు ేఖ్మోౙ కరాల ) స క్ష్ించం ిమౙరక్ష ము. ఇప్ుటికీసం ేహాసుద్ంగ్రఉంటే, ఉన తమౙర కికేటా ంచం ి.

9.6 LET US SUM UP:

ారతమ ా వ వసలో, మూలా ంకనంఅ ేప్ద్ంప్ గక్ష,

ఒత్్న ిమ ియుఆం ోళనల ోసంబంధంకమగ్ిఉంటలం ి. ఇ ి ెసల లతలుసులే ా ేయవచుుఏ కంటేబాల ెమయద్ులే ా ేయలేరుఏ ెసు్ ం ి. ఇ ి ోటకంఠసం ాా ర ేక ించినకంట ంట్

గే్రడింగ్ప్రయోజనాలు:

• ఇదిన లేన్నమార్చకలఆధా ాంగావిదా ర్చు ల పుప రీీక ణ్ను గీస్ర ాంది.

•ఇదిఅధకసధాంచినఅనారోగ కట్-గాంతుపోటీన్నతొలగస్ర ాంది.

ప్రస్ / వి లాం ా కటాంచిన ు దువ చే డినపుపడ్యఇది క్కక సధాంచినవారికిగ పఉ నాంఉాంటుాంది.

•వి లమైనఅప్రయాన్నిమో క్కాండాకాం కాలాంఏఅాం ాంలోనైనాఅ న్న /

ఆమగా్రడ్మ మర్చగు ుడాన్నకిఇదిఅ కా ాంఇస్ర ాంది.

విదా ర్చధ లుఆ లుచే ాంలేదా రీక్షలలోవి లమైనాందుక్కగృహాలనుాండిప్రరిపోతార్చ.

• 50%

లేదాఅాం కనాిఎక్కక మే క్కవి లమైనఅ ర్చు లదావరామాన రియు జ నర్చలను ాంచుకో ాందావరాదే ాం ాయోజనాంపాందుతుాంది

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

55

జా ాన్న అంచ ా ేసు్ ం ి. ిలలలమధ ప్ో మకమ ియుఅ ా ోగ పో్ టీలకుఇ ి ాలాసమయంప్డుతుం ;ి మ ియు, కొన్న సంద్ రాలోల , ఇ ిమౙరనం / మభ్జనలే ాప్రస్ /

మఫలంన్నరణ ం ేఒకగురు్ కుకూ ాఆత హత కు ా ిీససు్ ం ి.

బో ధనఅ ా సప్కాిరయను రుగుప్రచడంమ ియుఅంత్నమంగ్రఅ ా సకులమౙరమ రాలుఅభివృ ి ేయబ ినప్ ి ిన్నఅంచ ా ేయడంఅ ే ిఅంచ ామౌకకప్రాథ కప్మా్జనం.

బాగ్రరూప్ ం ించినఅంచ ామ ియుమౙర ారణ ిపో్ రులు ీ ాబాకల ోఅ ా సకులనుఅం ిమౙర్మ ియు రటిన్నమ ింత ెలుసుకోవ ాన్నకిప్ో ా త ిమౙర్ .

రరు ర ి రరుా లమౌకకఅ ా స ాణ తమ ియుప్ు ోగత్నగు ించితమలద్ండుాలకుసమా ారంఅం ిమౙర్ రు. ఇ ిఅ ా సకులలోపో్ టీన్నపో్ా త ిం ేమారీ మ కరద్ు.

ఒకమంచిఅంచ ా ేరుుకోవడంప్కాిరయమౌకకఒక ాగంగ్రమా ిం ిమ ియు ీ ాబాక్ఇవాడంాా రఅ ా సకులుతమనుమ ియుఉప్ర ా యులు రండుప్మా్జనం.

ఉప్ర ా యులుకరమప్ద్త్నలోతమ ిలలలనుకరమంగ్రప్ర ేక్ష్ించటాన్నకిఉప్యుక్ంగ్రఉంటారు. ఈఅన ికరరప్ ిశీలనఎటలవంటిసం ేహం, బో ధన-

అ ా సంప్ాకిరయ రుగుప్రచడంమ ియుత ాా ర ిలలలు ేరుుకోవడంకోసంఅప్రర ైనప్ా ారలనుకమగ్ిఉంటా .అ ే, కొన్న అంచ ాకోసంఅవసరంఉం ి

ఉప్ర ా యులకుఅ ా సకులగు ించి ేక ించినసమా ా రన్న ప్తా్న ం ం ేలాసహాయప్డటాన్నకిమూలా ంకనంలో. అంద్ువలన, అంచ ా ో ర గఅలాగ్ేఆవర్నఉం ామ.

ఎప్ుు ెస ాలే ాఎప్ుు ెస ా మము ిలల ర ిన్న ేరుుకోవ ాన్న మనంఎ ో మౙరరుల ప్ాశ ం ేకీలకప్ాశ్ లోల ఒకట.ి

అ ేకమం ిఉప్ర ా యులుఅభిప్రాయాన్న కమగ్ిఉ ా రు ేరుుకోవడంఫమ ాలనుబో ధన-

అ ా సంప్ాకిరయ ోప్రటలన్నరంతరప్ద్త్నలో ెళ్లల మ,

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

56

కొంతమం ిన్నరంతరఅంచ ా ేరుుకోవడంసమయంతగీి్సు్ ంద్న్న, అంద్ువలల , సమయంవృ ాఅవుతుం ి.

న్నరంతరమ ియుసమగరమూలా ంకనం ( ి. ి.ఈ. ి) ప్రఠ రలమౌకకమూలా ంకనప్కాిరయనుసూచిసు్ ం ిమ ియుమ ా మిౌకకఅన్న ండ్అభివృ ని్నలక్ష ంగ్ర టలకుంటలం ి.

మౙరంఘిక రమౙర్ ా లుకేవలంసమా ా రన్న ప్మాౙరరం ేమౙర్ య ేమస్ృత ైననమ కంఉం ి. ఇ ిప్ుస్కకేంద్ంామ ియుప్ గక్షలకుగురు్ ంచుకోవల ినఅవసరంఉం ి. ఈప్రఠ ప్ుస్కరలలోన్నమషయాలు ో ర గ రస్ రలకిఏకీకృతంకరన్నమగ్రప్ ిగణించబడుతు ా

. ఇ ిఎకుకవగ్రమ ా రులఅ ా సనమౌకకప్సాు్ తప్ద్తులు, ప్ా ే కించిమౙరంఘిక రస్రంలో, మామూలుఉప్ర ా యులుమ ియుప్రామాణికప్ గక్షలనుబహుళఎం ికలే ాఇతరవసు్ వురకంవసు్ వులనుఉప్మ్గ్ించిన్నయ ంచడం.కిలష ైనఅంచ ాసమస లనుప్ ిషక ించడంలో

ెసప్ుణా లు, మభిన ైనఆలోచనలు,మ ా రులుమ ియుసం ాషణ ెసప్ుణా లమధ సహకరరప్యా ా లు. ా ాప్ు రండుద్ రబాలకిరతంఈప్ద్తులుస రలు ేయబ ినప్ుటికీ, మనమ ా సంసలలోఇప్ుటికీకొనమౙరగుతు ా ం.

ఇ ిప్ ిచయంఆలోచించడంఎకుకవసమయం

మామ ా సంసలలోఅంచ ా ే ేప్ా ా మా యప్ద్తులు.ఈప్ద్తులు, ఉ ా. సృజ ాత కరచన, నటనమ ియు ా న్స్ , పో్ ోరమమ్అంచ ా, క్ష్ేతసాంద్ర న,

ప్న్నీసరుఆ ా ితఅంచ ాకోసంర బలు, మౙరమా క రస్మకతలనుప్ ిగణనలోకిీససుకోవడంమాతా మకరద్ు, అలాగ్ేఅంచ ా ేయడం,

ప్రలగీ ేమ ియుసం ోషకర ైనప్న్నీసరునుఅంచ ా ేసు్ ం ి.ప్ా ా మా యఅంచ ామ ా ాలుమజానన్న ర ణాన్నకిన్న ర ణాత కసూ ాాల సఆ ారప్ ిఉంటా .

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

57

అటలవంటిమ ా ాలమౌకకప్రాధ కద్ృ అి ా సకు ి ద్ఉం ిన్నజ మతంలోప్న్నమ ియుకరర కరమాలలోసృజ ాత కంగ్రవ కీ్కరణమ ియు ెసప్ుణా న్నకిమౙరమరాం.అంద్ువలలమౙరంఘిక రస్రంలోఅ ంటేకవలంకరగి్తంమ ియు న్న లు గక్షలకుమాతా మప్ ి తంకరద్ు. ాామా,

ికు గర ింగునులు, ప్రాజరకులుమ ియుప్మా్గ్రలు, పో్ ోరమమ్, ర బలు, ిలలల ాా ంగ ియు ిలలలకుసం ాషణలుకూ ాఉ ా .

9.7 పోర రేసిిప్ర్ శీలిాంచేజవ్ాబులను:

3. ప్రాధ కమౙర లోమౙరంఘిక రమౙర్ ా లోల అంచ ా ే ేప్మా్జ ాలగు ించిమవ ించం ి.

• బో ధన

అ ా సప్కాిరయను రుగుప్రచడంమ ియుఅంత్నమంగ్రఅ ా సకులమౙరమ రాలుఅభివృ ి ేయబ ినప్ ిమాణాన్న అంచ ా ేయడం.

అంచ ామౌకకన్న షిప్మా్జ ాలు, అ ే, ఉ ా కు: • కరలానుగుణంగ్ర ిలలలోల ేరుుకోవడంమ ియుమారుులుఏ జరుగుతుం ో ె

లుసుకోం ి. • వ కి్గతఅవస రలుమ ియుఅవస రలుగు ి్ంచం ిమ ింతఅనుకూల ైనమ

ధంగ్రశక్షణబో ిం ేప్కాిరయనుప్ణాాళిక ేయం ి. • డాకుఏ ెలుసులే ా ేయగల ోఅ ే ాన్నగు ించి ిలలలనుఅరం ేసుకోవ

ాన్నకిసహాయం ెయ ం ి. • ిల మౌకకలక్ష్య లనుమౙర ించినమౙర న్న ెలుసుకోవ ాన్నకి • బో ధనఅ ా సప్కాిరయను రుగుప్రుసు్ ం ి • తమలద్ండుాలకు ిలలలప్ు ోగత్నన్నకమూ న్నకేటేుయం ి • ిలలలమధ అంచ ాభ్యం ోద్ూరంగ్రఉండం ి • ిలలలనుకమ ి ెలుసుకోవ ాన్నకిపో్ా త ిసు్ ా ముమ ియుమద్తుఇవాం

ి

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

58

4.కుల ప్్ాం ా, అాంచ ామౌకకప్ర ానదశలనువివర్ ాంచాండి.

a.అంచ ాప్కాిరయచకీరయమ ియున్నరంతరఉం ి. బో ధన ేరుుకోవడంప్కాిరయబో ధనలోఇ ిఒకఅంతరీత ాగంఅన్నసూచిసు్ ం ి-బో ధ ాప్కాిరయబో ధన ోమొద్లవుతుం ిమ ియుముగుసు్ ం ి. ఇ ిమూడుప్రాథ కద్శ్లనుఅనుస ిసు్ ం ి:

(i)

ిలలలగు ించిసమా ా రన్న ేక ించడం ిలలలనుగు ించిఅనుమతులను ేయ ాన్నకిఉప్మ్గ్ిం ేసమా ా రన్న ేక ించిఏకరమబద్ ైనప్ాకిరయఅ ంట్.

ిలలలఅ ా సంమ ియుప్ు ోగత్నగు ించిసమా ార ేకరణసంద్రాంలో, రండుమషయాలుముఖ్ ైనమ- మొద్టి ,ి మభిన మూలాలనుం ిసమా ా రన్న ేక ించి,

రండవ ,ి ే ేారుప్ద్తులులే ాఉప్కరణాలుమ ియుప్ద్తులను రడటాన్నకి.

(ii) సమా ార ికర ిాంగి్రకర ిాంగ్ోల ిలలలప్న్నీసరు సప్ ిశీలనలుమ ియు ర ఖ్ా ాల ికరరుా లు, ిలలలుఏ ేమౙర్ మ్ ేటింగ మ ియుఎలాప్వా ి్ం ాలోమ ియుఇతరులప్టల ిలలలప్వార్నమౌ

కకసంఘటనలులే ాసంఘటనలు.

(iii) ేక ించినసమా ారంమౌకకమవరణసమా ారం ికర రాెయ బ ినత రాత,

తద్ుప్ ిద్శ్లో ేక ించినసమా ారంమౌకకమవరణ.

ఇ ి ెసలులర ించిమ ియుశశువుకుసహాయం ేయవల ినఅవసరమున ిలలలగు ించిఅరం ేసుకోవ ాన్నకిమ ియుీస ర న్నంచ ాన్నకిసహాయప్డుతుం ి. గన్నకి ో ర గమ లలషణమ ియు ికరరుా లస క్షఅవసరం.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

59

త్నిఖీచేయాండి పోర రేస్ -2

1.నిర్ాంత్ర్ మర్ యుస్తమగేఅాంచ ా (సీసీఈ) మౌకకభ్యవననువివర్ ాంచాండి.

A.న్నరంతరమ ియుసమగరమూలా ంకనం ( ి. ి.ఈ. ి) ప్రఠ రలమౌకకమూలా ంకనప్కాిరయనుసూచిసు్ ం ిమ ియుమ ా మిౌకకఅన్న ండ్అభివృ ని్నలక్ష ంగ్ర టలకుంటలం ి. ఈప్ ాన్నకిమూడుముఖ్ ప్ ాలనుకమగ్ిఉం ి: "న్నరంతర"

చూడటంసూచిసు్ ం ిమ ా మషయక షన్స్అంతటాతరచూమౙరధ ైనంతతకుకవవ వ ిలో ిలలలమజానంమ ియుఅ ా సంకరమంగ్రజరుగుతుం ి."సమగర ైన"

అ ేప్ద్ంమూలా ంకనప్రఠ ప్ణాాళికలను, ప్రఠ ప్ణాాళికలను, వ కి్గతమౙరమా కతనుకమగ్ిఉంటలం ిలక్షణాలు, మ ియుప్న్నమ ియుకళమద్ మొద్ల సనమ.

"మూలా ంకనం"

అ ేప్ద్ం ిలలలప్వార్నలోసంభ్మం ేమారుులకుసంబం ించిసమా ా రన్న ేక ిం ేప్ాకిరయ;

ఈసమా ారంమౌకకమవరణ; ిలలలప్ు ోగత్నకిసంబం ించినీసరుు; మ ియు ోన్నరణయంతద్ుప్ ితరగత్నకిఅతన్నప్మాోషనుకసంబం ించి.

2. పో ర్ోి ోలిమ్అాంచ ాకోస్తాంప్ర్ గణనలోకటతీస్తుకోగలవి ాార్ ిర్చనలనుజాబ్రతాచేయాండి.

ఒకమ ా మిౌకకప్యా ా లను, ప్ు ోగత్న,

లే ాఇచిునప్రాంతంలోఇచిునసమయంమౌకకకరలాన్నకిసంబం ించినకరర కరమాలను ె ేుమా ఉి శే్ప్యరాక ేకరణనుపో్ ోరమమ్సూచిసు్ ం ి. ప్రఠ రలసంవత రంకొ గ, ేకరణలో ేకరణ ంచుతుం ి.

మ ా రుల ే ేయబ ినకిరం ిరకరలప్నులనుఒకప్ో ోరమమ్లో ేక ించవచుు:

• రాతప్యరాక మషయాలు- వ గషక్షటలల , సృజ ాత కరచనలు, ప్ గక్షలు, కరర కరమాలన్న ే ికలు.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

60

• మమధచి ాాలు-మొకకలు, ప్ువుాలు, జంతువులుమొద్ల సనమ

• కరగ్ితంమడతమ ియు ేప్రకటంిగాంటికరర ఫ్టపన్న.

• ిలల లుతయారు ేయబ ినగ్గరటింగ్రకరుా లు. • ఇతరులనుం ి ిలలలకిఉత్ రలు. • డాచ ిమనక ాప్ుస్కరలజా ా. • ఆకులు ేకరణ, వమౙర్ ా లుమొద్ల సనమ

• న్నరలక్ష ంగ్ర ిలలలను ర ిన ెస గ ే రలు. • ిలలల ీాయఅంచ ా ీటలల మౌకకనమూ ాలు.

4.ర్ూబ్రక్సయ మౌకకప్రమ్జ ాలుఏ ట్వ?

జ. ప్రఠ ప్ణాాళిక, ప్రఠ ప్ణాాళికలు, మౙరంఘికమ ియువ కి్గతలక్షణాల ోసహాఏప్రాంతంలో ెస ామ ా మిౌకకప్న్నీసరునుఅంచ ా

ేయ ాన్నకిరూప్ ం ించబ ినఒకమౙరధనమౙరధనం.

అప్ుగ్ింప్ుప్రారంభ్మవ ాన్నకిముంద్ుఇ ిఅంద్జేయబడు ోం ి ర ి ప్న్నన్నన్నరణ ం ేప్మాాణాలగు ించిమ ా రులనుఆలోచించడంకోసం.ఉప్ర ా యులకుమ ియుమ ా రులకురూ ాక్ ఉప్మ్గప్డ ా .

రరుమ ా మిౌకక రుగుప్రుమౙర్ రుముగ్ింప్ుఉతుతు్ లుమ ియు, అంద్ువలన,

రుగుద్ల ేరుుకోవడం. మ ా రులుర ల క్ అంద్ుకున ప్ుుడుముంద్ుగ్ర, రరుఎలామ లల ిమౙర్ రుమ ియు ిద్ం ేయగల ో రరుఅరం ేసుకుంటారుతద్నుగుణంగ్ర.

ఉప్ర ా యులుప్ ాాలులే ాప్రాజరకులనుఅంచ ా ే ినప్ుుడు, ర ికి ెలుసుఏ మంచితు ిఉతుత్్నన్నమ ియుఎంద్ుకు ేసు్ ం ి.

రూ ాక్ అ ేకప్మా్జ ాలనుఅం ిమౙర్ కిరం ిమధంగ్ర:

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

61

• మ ా రుల ప్న్నీసరు రుగుప్రచడం,

ర ిప్న్నఎలాఅంచ ా ేయబడుతుం ోమ ియుఆశంచిన ాన్నగు ించిమ ా రులనుసుషంగ్రచూ ిసు్ ం ి.

• మ ా రులు ర ిసాంతప్న్న ాణ తనుఉత్మ ా యన్న ేణతలుగ్రమారుం ి. • అంచ ామ ింతలక్ష ంమ ియు ిరంగ్రఉండటాన్నకిఅనుమత్నంచు. • ప్ా ే కన్నబంధనలలోఅతన్న /

ఆ ప్మాాణాలనుసుషం ేయ ాన్నకిగురువున్నబలవంతం ేయం ి. • ఉప్ర ా యులప్న్నన్నమూలా ంకనం ేయ ాన్నకిసమయంఉప్ర ా యులసం

ఖ్ నుతగ్ిీంచం ి. • ీరు అంచ ా ేయ ాన్నకిఉప్మ్గ్ిం ేప్మాాణాలగు ించిమ ా ిఅవగ్రహన

నుపో్ా త ించం ిప్దా్ర న.

• ఉప్ర ా యున్నకిఉప్మ్గకర ైనఅభిప్రాయాన్న అం ించం ి • అభివృ కిిఅవసర ైన ర ిబలాలుమ ియుప్రాం ాలగు ించిమ ింతసమా ా

రంఅం ిం ేమ ా రులనుఅం ించం ి. • సులభ్ంగ్రఉప్మ్గ్ించ ాన్నకిమ ియుసులభ్ంగ్రమవ ించ ాన్నకి.

9.8 అభ్ాాంత్ర్ ైనర్ీడిాంగులనుమర్ యుస్తూచనలు

అ ాస్ ి, ఎ. (1988): సకలా కల ంిగ్ (6 వఎ ిషన్స్), మాకి లను ల ింగకం నీ,

నూ ిమల.

న. ి.ర్.టీ (2000): ప్రఠ రలలోల గే్ర ింగ్, నూ ిమల

న. ి.ర్.టీ (2001): అ ి ష ొ ారకుగే్ర ింగలనుఉప్మ్గి్ంచడం, నూ ిమల.

న. ి.ర్.టీ (2003): న్నరంతరమ ియుసమగరప్ ిశీలన -

ఉప్ర ా యులహా ండుబకో రై్రమ గ జే్, నూ ిమల

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

62

న. ి.ర్.టీ (2005): ేషనలక ికులం ేామార్క 2005, నూ ిమల.

న. ి.ర్.టీ (2005): ేషనలక ికులం ేామార్క 2005:

ిలబసో రలో స్ఎటఎిమ ంట గల ెల్, నూ ిమల

న. ి.ర్.టీ (2006): మౙరనం ేప్ర్: ేషనలోోకసూీ ా ప్ఆనీచింగ్ఆఫో షల స ె స్, నూ ిమల

న. ి.ర్.టీ (2008): మూలంబుక్ఆన్స్అ ంటో రలో స్ I-V: ఎన్నా ర ె ంటలథట ీస్,

నూ ిమల.

ే ాప్త్న, ెచ్.కర. (2010): ఆల ే టివ్అ ంట్: ోల్ఆఫ్ఐ. ి.టి, జర ల్ఆఫ్ఇంజనీ ింగ్,

సన్స్ అం ా ేజర ంట్ఎడు కేషన్స్, ల్l.1 ఆఫ్ 2010, ీ. ీ.39-50.

శుకరల , ి. (2004): అ ంట్అండ్ఇ రలు యషన్స్ఇనయ ర్ఎడు కేషన్స్, ేద్ము ుక్

( ి) మ ట డూ ా ిమల.

9.9 యూన్నట్-ముగ్ింప్ు ర యామాలు:

1.

ప్రాధ కమౙర లోమ ా రులమూలా ంకనంమౌకకప్సాు్ తవ వసమౌకకనమౘరలనుజా ా ేయం .ి

2. మా ికంగ ియుగే్ర ింగి్ సమొ కకప్మా్జ ాలుమ ియుఅప్మా్జ ాలుమవ ించం ి.

3. అంచ ామౌకక ావనమ ియుప్మా్జ ాలనుమవ ించం ి.

4. ప్రఠ రలలోల మౙరమా క-

వ కి్గతలక్షణాలమౌకకప్సాు్ తఅ ా మౙరలమూలా ంకనంమవ ించం ి.

5. రూ ిఅంటేఏ టి? మ ా రులుమ ియుఉప్ర ా యులకు ాన్నఉప్మ్గంమవ ించం ి.

ప్రాథ క మద్ లో పి్లమా (D.El.Ed)

63

http://www.easytelugutyping.com/

https://glosbe.com/en/te/novel

http://www.easyhindityping.com/english-to-telugu-translation

https://www.google.co.in/search?q=english+to+telugu+translation+software

&sa=X&ved=0ahUKEwixwtDN75jZAhXJNo8KHVFMBRkQ1QIIiAEoAw&biw=1

264&bih=899

http://telugu.indiatyping.com/