faizan e sunnat.gujarati (ફૈઝાને સુન્નત)

VikLku MkwLLkk

k k~kkihkLku {wkk-yk YhkLk yLzh kRLk fersu, Rkhkk r fhMkVnk LkBkh Lkkux Vh{k ersu. R{ {U khe nkuke.

WLkLk MkVnk WLkLk MkVnk

VikLku MkwLLkk

k k~kkihkLku {wkk-yk YhkLk yLzh kRLk fersu, Rkhkk r fhMkVnk LkBkh Lkkux Vh{k ersu. R{ {U khe nkuke. WLkLk MkVnk WLkLk MkVnk

VikLku MkwLLkk

WLkLk MkVnk WLkLk MkVnk

VikLku MkwLLkk

{w^kkLku rfhk{

fe

kfkheu sek

VikLku MkwLLkk

kfheu se{kunrMkLku kku RMk{e, ykr{u kk y{, nhk yk{k {kikLkk

{wnB{ RM{kE fkrhe h-e Lkqhe (iw neMk hEMku k R^kk k Wq{ y{srGk kkkw {eLkk fhk[e)

y{ehu ynu MkwLLkk kkrLku kku RMk{e yk{k {kikLkk {wnB{RkMk ykkh fkrhe Mkkrnk fe rfkkku {wMkkkk VikLku MkwLLkkrs y ({kqyk 1427 rn.) {wk-nk fhLku fk hV nkrMk nwk ufu [kh ykk kh {w~kr{ ni. {kiMkqV fe eLke r{kk fk yuf {kLkk{kukrhV ni, ykk fe MkyTu kin{ Mku kkU ku y{ {wMk{kLk wMkqMkLk LkkiskLk Lk rMkVo w Lkufe fe hkn kh kk{Lk nku kyu kfu {wkk kLk fhqMkhkU fku hknu MkwLLkk fe khV {kR fhLku ku. une sn ni fu yks {wfykih kiYLku {wf kku RMk{e fu {-Lke fkrVu MkVh fhku rkE uku nI.{uhe ykrhe {kq{kk fu {wkkrkf RMk k kfhekLk 60 {w{krf {Ukku RMk{e fk kikk{ knkU[ [wfk ni.

nhk Lku RMk rfkkk {U kun ku fe{k {k sBy rfk ni uMkUfzkU rfkkkkU fu {wkk-yu fu kk ne nkrMk nku Mkfkk ni, un rfkkkk-f k {MkkRu hRGk fe rLkkLk une fu Mkkk Mkkk kMkwV rn{k fu ru e {wVe ni. . hsLkkU {kiqykk kh ku fkoykkku fwhykLke, ynkeMku Lk-ke yku yfkrkheLk fu Mkkk Mkkkr[Mk rnfkkk Lku RMk rfkkk fu nwMLk {U {e RkVk fh rk ni.ynkeMk rhkkk ykih rVne {MkkR fu nkk k fe khes LkuRMk rfkkk fku W-{k fu ru e {wVe kh kLkk rk ni. RMk kkk Mkuknwk we nwE fu nhk Lku {w-ky {fk{kk kh yfkrkheLku ynuMkwLLkk fk ru ih e rfk ni, rsMk Mku RLk fe ykLku W-{kyuyfkrkheLk Mku krnkLkk {nkk krnh nkuke ni. RMk ru ih fk yuf Vkyukun e ni fu n{khe ykLku ke LkMU ykLku yMkV Mku {w-kykrhV nkuke hnUke.ykn kykk RMk rfkkk fku ykLke kkhkkn {U fkqrGkMku MkhVhk Vh{kyu ykih nh {wMk{kLk fku RMk fk {wkk-ykfhLku ykih nk My RMk Mku Mko uLku fe kkiVef u.

kfhe

17 {wnho{w nhk{ 14286-2-2007

VikLku MkwLLkk

kfheu se-hVu r{k, WMkkw W-{k nhk yk{k {kikLkk {wnB{

yw nfe{ hV fkrhe neMk heV {U ni :

rsMk Mk Lku n{khe yiMke MkwLLkk fku hkRsrfk rsMku kfo fh rk kk nku WMk fu ru Mkku nekU fk Mkkk ni. RMkneMku {wkkhf fe hkuLke {U yLkk fersu fu y{ehu kku RMk{e nhk{kikLkk yk{k {wnB{ RkMk ykkh fkrhe h-e ykihkku RMk{e fu {wkkeLk fku rfkLku nekU fk Mkkk r{ukk rsLk fe{MkkRu s{ek Mku kkU yVhk Lk rMkVo Lk{ke kLk kyu nI kfu Mkhfkhuku yk{ fe MkwLLkkkU kh y{ kihk nku kyu nI. RMkfkBkke {U snkt nhk y{ehu kku RMk{e fe kku hkufkurkU ykih RLk fu kkLkkk fk ni nkt VikLku MkwLLkk fk e kzky{ ni, VikLku MkwLLkk Vfeh fu yLku fu {wkkrkf kkrfMkkLk {U MkkMku rkk kyuy nkuLku ke rfkkk ni. RMk fe kkLk yk{ Vn{ ykihyLk LkkrMknkLkk ykih {wkkkLkk ni. RMk k {uhu Mkk{Lku 1427 rn.fu Aku nwyu yuzeLk fe kne rs ni. un rs [kh ykk kh {w~kr{ ni :(1) VikLku rkM{kn (2) ykkku kyk{ (3) kux fk fw^u {eLkk (4)VikLku h-{kLk

RMk yuzeLk {U fkrku f fk{ un nwk fu nkkU fe khes fekE ni. fwhykLku kkf, ynkeMku {wkk-hfk ykih rVne RkkkMkkk funkkU Lku RMk fe yVkrGk {U fE kwLkk RkVk fh rk ni.

yks sk fu hkuLk ke ykih yurkk kMkLe fu ytuhu [khMkq Vi hnu nI ykih kkrfMkkLk {U rnLwkLkk yfkR knek MkfkVk fuVikLku fe hkqh {wrn{ [kE hne ni, {wMk{kLkkU fu ru Mkhfkhu kuyk{ fe kke{kk ykih MkwLLkkkU Mku kkMkke ykihRLk fe Rkyk fe Yhk knu Mku fE Mkku kwLkk kZ kE ni.

kfhe

VikLku MkwLLkk

kfheu seksyu R{ku VLk, i yTfk, WMkkw W-{kyu {kR, {uyu {kfq {Lfqnhku yk{k {kikLkk k {w^Vh nwMkiLk Mkkrnk iw neMk k Wq{ Lkq nf, [hn {wnB{ kqh, Viykkk, qke, y rnL

. Vfeh fku un hV Mkykk nkrMk ni fu Vfeh Lku

knwk Mku W-{kyu ynu MkwLLkk fe ku knk fwkwk kh kfkhe knhehf. wMkqMkLk Vw y{krMk, knT Wq{ nhku yk{k {w ke yVnwMkiLk Mkkrnk {qtkuhe MkwB{ kkrfMkkLke (Mkkrkf Mk {whMkeLk{Lhu RMk{, khue heV) fe rnLqMkkLk Mku kyuy nkuLku ke kfhekLkk{k{ fwkwk kh Vfeh fku kfkhe knheh fhLku fk hV nkrMk hnk ni.kku RMk{e fe {srMku hkrkkk rk W-{kyu {kR fu rLkkhkLkLku sk VikLku MkwLLkk rs y (1427 rn.) fk se yuzeLkk k-hu {wkk-yk kfhe nkrh rfk kku {uhu r fe frkt r WXykih f{ khk~kk un knheh nkrh fe.

fwhykLku fhe{ u fu yuf {wfB{ krkkyu nkk ni, rsMk {UrMkhkku {wMkfe{ fe rnkk fu ru k y{ LknT fe ByhkuLk fh e kE ni. ykih (kh-s-{yufLw E{kLk : kuf kwBnU hMkqwkn fe kihe kunkh ni )Vh{k fh yuf kunkheLk Lkw{qLkyu y{ fe rLkkLk une fh fu WLk fe kihefku swu nkk fhkh rk kk ni. kLke fwhykLku fhe{ yuf rfkkk niykih nwqh Mkhkkk Lkqh fu fki Vu kkuk RMk rfkkk fey-{e kVMkeh ni. rsMk kh y{ fh fu RLMkkLk kf Mku kwL nku fh{-fqke rMkVkk fk nkr{ kLk kk ni. hMkqwkn fuun yk yVyk rsLnU MkwLLkk fnku nI, ynkeMku fhe{k, yku{kR ykih W-{kyu rfhk{ fe rfkkkkU {U Viu nwyu ku. nkhkU nkhVku fh{ fe khMkkk nku y{ehu ynu MkwLLkk kkLke y{ehu kkuRMk{e ykrfu {eLkk nhku yk{k {kikLkk {wnB{ RkMk ykkhfkrhe h-e rkE kh fu WLnkU Lku RLk k skrnhykih kkunh kkhkU fku [wLk [wLk fh Vh{k rk ykih VikLku MkwLLkk funMkeLk Lkk{ Mku {kiMkq{ fh fu ku Lkke {U zfLku ku rkUfe r{k {U ku Vh{kk. kkLk kkLk fe hkLke ykih kuo knheh feeheLke fu Mkkk sk un rfkkk Mkk{Lku ykE kku kuk RMku khMkke yktkU ykihkhMkku rkU fu Mkkk kZLku ykih RMk kh y{ fhLku ku.

kfhe

VikLku MkwLLkk

kLyu Lkk[e w e RMk rfkkk Mku RkLkk {w-kyMMkh nwk fusk RMk fk knk yuzeLk {wu r{k kku kk wq eke yktkU Mku hunT khh fh kZkk hnk ykih kkh kkh kZkk hnk. ykih yk kku un seyuzeLk fwA ykih ne qrkkU fu Mkkk kLk Mkth fh Mkk{Lku ykk ni. nkkk Mku {whMMky, khek Mku ykhkMkk ykih {e RkVkk Mku Mknwk ni. Lke RMk rfkkk fe yuf kMk ykih yAqke qke un ni fu RMk {Uskn k skn keku fwhykLkku MkwLk fe yk{keh kih rMkkMke knhef,kku RMk{e fu MkwLLkkkU fe khrkGk fu {-Lke fkrVkU fe E{kLk yVhkuknkhU ykLke w~kqyut wxk hne nI.

{uhe {kq{kk fu {wkkrkf fMke Rkyk nkuLku fu yurkkkh Mkuun kne Wqo rfkkk ni u kkrfMkkLk {U Ake ykih rVh uku ne ukuwLk fu fE {w{krf {U knkU[ kE. MkwLkLku {U ykk ni fu kku RMk{e {UyiMku yiMku ekLku e nI fu kfhekLk MkkZu kLhn Mkku MkVnkk kh {w~kr{rfkkk VikLku MkwLLkk (rs y) RLk {U Mku rfMke Lku 12 rLk {U kku rfMkeLku Vfk Mkkk yGk{ {U {wfB{ kZ e. RMk kkk Mku RMk rfkkku {wMkkkkfe qrkkU ykih knhehu r keh fe [k~LkkU fk kqke yLkk kkk Mkfkk ni. {uhe yke ni fu kuk RMku he fh ykLku h fu nh kkf khMkyu hU kkfu snkt Mku S [knu RMku nkrMk fh fu kZku hnU. kuMkkU fkukkkihu kkunVk he fh ku fhU. knLk, kuxe fe ke fu {kify kh kkkihusnu RMk rfkkk fku RLkkk fhU. rk wMkqMk ynu Mkhk RMk rfkkkfku he fh {Mkkrs, {krhMk ykih kLkfknkU {U V fhU. k{k{{wkkeLk {wkkkku kku RMk{e ykih yk{ kMk eRMk fk Mko h h, {Ms {Ms, wfkLk wfkLk, fkhkLkkU, kkkhkU ykih[kifkU kh he fhU.

neMk heV {U ykk ni fu u n{khe kfo wk rfMke MkwLLkk fku hkRsfhu, WMk fu ru Mkku nekU fk Mkkk ni. ykRu n{ ykih ykk kfo wkMkwLLkkkU kh y{ fhLku ykih RMk fku hkRs fhLku fk ynT fhU ykih RMk ynTfku rLkkkn fh Mkku nekU fk Lkn kfu nkhkU nekU fk Mkkk nkrMk fhU.

k {w^Vh nwMkiLk h-e, 26, {wnho{w nhk{ rMk. 1428 rn.iw neMk k Wq{ Lkq nf, [hn {wnB{ kqh, Viykkk (qke, y rnL)

kfhe

VikLku MkwLLkk

k ykn ! VikLku MkwLLkk yk{ nku yu fu kuEMk nwYVfe rLkMkk Mku RMk rfkkk fku kZLku fe 23 rLkGkU

Vh{kLku {wMkVk : {wMk{kLk fe rLkGk WMk fu y{ Mku kunkh ni.

ku2 {-Lke Vq : (1) rkkih yAe rLkGk fu rfMke e y-{uih fk Mkkk Lkn r{kk.(2) rskLke yAe rLkGkU rkk, WkLkk Mkkk e rkk.1 nh kkh nB 2 Mkkk ykih 3 kyw 4 kM{GkMku ykkk fYtkk. (RMke MkVnu kh Qkh e nwE ku2 y-hke RkkhkkkZ uLku Mku [khkU4 rLkGkkU kh y{ nku yukk) 5 rhkyu Rkne

fu ru RMk rfkkk fk y kk ykrh {wkk-yk fYtkk6 nk My RMk fk kk wq ykih 7 rfk Y {wkk-yk fYtkk8 fwhykLke ykkk ykih 9 ynkeMku {wkk-hfk fe rkhk fYtkk10 snkt snkt ykn fk Lkk{u kkf ykyukk nkt ykih11 snkt snkt Mkhfkh fk RM{u {wkkhf ykyukk nkt

kZ q tkk 12 RMk rhkk kLke Lkuf kukkU fu r fu k hn{kLkkr nkuke ni. kh y{ fhku nwyu

VikLku MkwLLkk

RMk rfkkk {U ru kyu kwwkkoLku eLk fu krfykk qMkhkU fku MkwLkk fh

ru MkkrneLk fe k-h-fkU qxqtkk 13 (ykLku kke LkwMu kh)

RLTYhk kMk kMk {fk{kk kh yLzh kRLk fYtkk 14 (ykLku

kke LkwMu fu) k k~k ku MkVnu kh Yhe rLkfkk rqtkk 15

qMkhkU fku un rfkkk kZLku fe khkek rkkk 16 RMk neMku

kkf kLke yuf qMkhu fku kkunVk ku ykkMk {U {nkk

kZuke. kh y{ fe rLkGk Mku (yuf k

nMku kkiVef) un rfkkk he fh qMkhkU fku kkunTVkLk qtkk (W-{k

yRB{k fku rk wMkqMk ku fersu, Mkkk rkk r{ukk)

17 RMk rfkkk fu {wkk-yk fk Mkkk Mkkhe WB{k fku EMkk fYtkk

18 rfkkkk kihk {U h-E k-ke r{e kku LkkrheLk fku knhehe

kkih kh {wky fYtkk ({wMkLLkV k LkkrheLk kihk fku rfkkkkU fe

ykk rMkVo kkLke kkkLkk kMk {wVe Lkn nkukk) 19 RMk rfkkk

Mku Mko rk fYtkk 20 nh Mkk yuf kkh un rfkkk kqhe kZk fYtkk

21 u {Myk Mk{ {U Lkn ykyukk RMk fu ru ykku fhe{k

kh-s-{yu fLw E{kLk : kku yi

kukku R{ kkU Mku kqAku ykh kwBnU R{ Lkn. kh

y{ fhku nwyu W-{k Mku sqy fYtkk 22 rsMk {Myu {U w~khe

nkuke WMk fku kkh kkh kZqtkk 23 u Lkn Lkku WLnU rMkkkk.

VikLku MkwLLkk

kuu ^y : iu khefk, y{ehu ynu MkwLLkk, kkrLku kku RMk{e nhku yk{k {kikLkk

ykq rkk {wnB{ RkMk ykkh fkrhe h-e

ykn fu {nkqk, kLkkyu kwqk, {wLkTnwLk yrLk Wqk fk Vh{kLku sLLkk rLkkLk ni : u Mk {uhe WB{k kf fkuE

RMk{e kkk knkU[kyu kkfu WMk Mku MkwLLkk fkR{ fe yu k WMk Mku k {nkeqh fe yu kku kun sLLkke ni. keku fwhykLkku MkwLLkk feyk{keh kih rMkkMke knhef kku RMk{e fu {-Lke fk{kU {U Mku yuf {-Lkefk{ un e ni fu nh RMk{e kE hkukLkk ku Mko ({Ms, h kihk {U) u kMkwLku. RMk Mko ku {-Lke fk{ fu ru yAe yAe rLkGkkU fu Mkkk VikLku MkwLLkk(rs y) nkrh fhLku fe Mkykk nkrMk fe ni. RMk rfkkku {wMkkkk fuheyu qk Mko ersu kLke kZ kZ fh {wMk{kLkkU fku MkwLkkRu ykh rfMke fkr [kux k kk ykih kun fwhykLkku MkwLLkk fe hkn kh yk kk kku ykk fk e kuzk kkh nku yukk. {eXu {eXu ykfk, {e {-Lke {wMkVk

fk Vh{kLku Vek rLkkLk ni : ykh ykn k uhu heyu rfMke yuf Mk fku e rnkk u kk u kun kuhu ru Mkwo xkUMk u kunkh ni.

VikLku MkwLLkk (rs y) [kh ykk ykih kfhekLk 1572 MkVnkkkh {w~kr{ ni. kku RMk{e yuf yiMke MkwLLkkkU he knhef ni rsMk {UW-{k w-y{k fu Mkkk Mkkk yk{ fk e yuf sB{u kVeh ni. yk{ feMknqk fku {u Lkh hku nwyu VikLku MkwLLkk (rs y) fku nk RBfkLkykMkkLk kihkyu {U rLku fe MkyT (kLke fkur) fe ni ykih fE {fk{kk khfMLk fef (kLke {w~f) yVk r fh rnkiLk {U WMk fu {kLkk e rru nI kkfu f{ kZu ru RMk{e kRkU ykih RMk{e knLkkU fku ekh RMk{e

VikLku MkwLLkkfwkwk fk {wkk-yk fhLku {U { nkrMk nku. rfkkku nkk fku ykk Mku k[kLkufe knwk fkur fe kE ni kkn{ {wBfLk ni fu k-rkkt hn kE nkU. rnkk RMk{U ykh fkuE h-E k-ke kkyut kku khkyu {unhkkLke {wu Yh knhehe kkihkh khkh Vh{kyut ykih w fku Mkkk fk nfkh kLkkyut. Mkku{eLkk fku nx{o Lkn wrk fu Mkkk sqy fhLku kk kkyutku.

ykrh {U MkwLLke ykr{kU kh {Lke kku RMk{e fu yuf yn{ kuku,y {eLkkw R{Gk fu W-{kyu rfhk{ fk kun w kwkh nqt fuWLnkU Lku rk RMkeykk (kLke nVo k nVo) kVke Vh{kE, rhkkk fe khesfe ykih skn k skn nkk k Mku {wGLk fh fu VikLku MkwLLkk (rs y)fku kku RMk{e fu {wkkeLk {wkkkk fu Mkkk Mkkk W-{k kReLk,w-kkk {wfhheLk ykih {wMkLLkVeLk {wyVeLk fu ru {wVe kheLk kLkkrk. (kLke : ykn kykk n{khe khV Mku n{khuW-{k fku yAe sk ykk Vh{kyu).

wykyu ykkhk hku {wMkVk ! u fkuE 163 yGk{ fu yLh yLh VikLku

MkwLLkk (rs y) fku {wfB{ kZ u WMku E{kLk kh RMkfk{k, Mkfhkk {UMkhhu fkyuLkkk fe rkhk, fk n~h {U hknk ykihykLke hn{k Mku ku rnMkkk {Vhk Mku Lkk fh sLLkkw rVhkiMk {U ykLku{-Lke nkek fk kzkuMk RLkkk Vh{k ykih Mkku {eLkk

, {wykrLkeLk, {wVrkeLk W-{kyu rfhk{, rLkkhkLk yhkfeLku {srMku{f-k-kkw {eLkk ykih {f-k-kkw {eLkk fu {-Lke y{u fu nf {U e unk{k{ wykyut fkq fh ykih Mkkhe WB{k fe {Vhk Vh{k.

k{u {eLkk kfey rkk rnMkkk{Vhk sLLkkw rVhkiMk{U Mkhfkh fu kzkuMk fkkk kkh ykkhu kwLknkkh

11 h-{kLkw {wkkhf rMk. 1427 rn.

VikLku MkwLLkk

Mkkikkku ykkhk hku {wMkVk ! VikLku MkwLLkk (rs y) fku

ykLke kkhkknu y-{k {U fkq Vh{k ykih RMk fk Mkkk {uhu LkkrfMky{ fu {wkkrkf Lkn ykLke fkr{ hn{k fu kkLku kLk {no{kVh{k. k ykn ! RMk fk Mkkk {uhe khV Mku ykLku {-Lkenkek fku RLkkk Vh{k. k ykn ! RMk fkMkkk sLkkku rhMkkk {ykk fu kwVi swBkyBkk {wh-MkeLk , Mknkkk kkrkELk

, ykRB{yu {wkrneLk, W-{kyu fkr{eLk, {kRuykr{eLk ykih k{k{ kwwkkoLku eLk fku knkU[k.k ykn ! RMk fk Mkkk yRB{yu {krnku yh-kyk,kukkLku MkkrMku yh-kyk wMkqMkLk MkGwLkk R{k{uyk{ , MkGwLkk kkiMku yk{ ,MkGwLkk {wsru yk{ R{k{ yn{ hk kLk ,MkGe {we fwku {eLkk {kikLkk rkWeLk {-Lke ,{uhu kriLku fhe{iLk , {w^ku kku RMk{eynks y nkrV {wnB{ VkYf y ykkrhGw {-Lke

, kwkwu hkiyu hMkq nkS {wnB{ {w~kkf ykkhe ykih k{k{ Vkik wk kku RMk{e kkU ykih krkU

ykih nh {wMk{kLk rsLLk RLMk fku knkU[k. k ykn ! rkwMkqMk RMk fk Mkkk kku RMk{e fu nh WMk {wkk {wkkkfku knkU[k u f{ y f{ 40 hku kf VikLku MkwLLkk (rs y) MkuhkukLkk ku2 Mko uLku fe Mkykk nkrMk fhu.

k{u {eLkk kfey rkkrnMkkk {Vhk sLLkkw rVhkiMk {UMkhfkh fu kzkuMk fkkk kkh ykkhu kwLknkkh

11 h{kLkw {wkkhf rMk. rn. 1427

VikLku MkwLLkk

{wu kku RMk{e Mku kh ni fu kkEMk nwYV ferLkMkk Mku Mku o VikLku Mk wLLkk fu 22 {-Lke Vq

Vh{kLku {wMkVk : u Mk {uhe WB{k kf fkuERMk{e kkk knkU[kyu kkfu WMk Mku MkwLLkk fkR{ fe yu k WMk Mku k{nke qh fe yu kku kun sLLkke ni.

Mkhfkhu {eLkk Lku Rko Vh{kk : ykn kykkWMk fku khku kkk hu u {uhe neMk fku MkwLku, k hu ykih qMkhkU kfknkU[kyu. nhku MkGwLkk RheMk fu Lkk{ {wkkhf fe yufrn{k un e ni fu ykk ykn fu ykk fko MkneVukukkU fku fMkhk Mku MkwLkkk fhku ku. rnkk ykk fk Lkk{ neRheMk (kLke Mko uLku kk) nku kk.( , kRLkw RhVkLk, Mk. 556, rkW fwhykLk kefuL)

nwqhu kkiMk u kkf Vh{kku nI : (kLke {I R{u eLk fk Mko ukk hnk nkt kf fu {fk{u fwkGk khVkR nku kk) (fMkeyu kkirMkk)VikLku MkwLLkk Mku Mko uLkk e kku RMk{e fk yuf {-Lke fk{ ni. h,{Ms, wfkLk, Mfq, fkus, [kif kihk {U k {wfhoh fh fu hkukLkk Mkofu heyu qk qk MkwLLkkkU fu {-Lke Vq wxkRu ykih ZuhkU Mkkk f{kRu.VikLku MkwLLkk Mku hkukLkk f{ y f{ ku Mko uLku k MkwLkLku fe MkykknkrMk fersu.kkhn 28 Mk q-hk wknThe{ fe Axe ykk {U Rk o nk ukk ni :

Vh{kLku {wMkVk : {w kh wY heV kZku ykn kw{ kh hn{kusukk.

Mko fk khefk

1

2

3

4

5

6

7

VikLku MkwLLkk

(kh-s-{yu fLw E{kLk : yi E{kLk kku ykLke LkkU ykih ykLku h kkU fku WMkykk Mku k[kyku.) ykLku ykk fku ykih ykLku h kkU fku ku fe ykk Mkuk[kLku fk yuf heyk VikLku MkwLLkk fk Mko e ni. (Mko fu Rkk MkwLLkkkUhu kkLk k {-Lke {wkfhu fk hkukLkk yuf furMkx e h kkU fku MkwLkkRu)rB{kkh ze fk k {wfhoh fh fu hkukLkk [kifMko fk yunrk{k{fhU. {-MkLk hkk 9 ksu {eLkk [kif (MkkZu Lk ksu) kkke [kif {Ukihk. Awe ku rLk yuf Mku rkk {fk{kk kh [kifMko fkyunrk{k{ fersu. ({kh nwfqfu ykB{k kV Lk nkU {-MkLk {wMk{kLkkU fkhkMkk Lk fu hLkk kwLknkkh nkUku).Mko fu ru kun Lk{k {wLkk fersu rsMk {U rkk Mku rkkRMk{e kE hef nku MkfU.Mko ke Lk{k WMke {Ms fe kne MkV {U kkehu Qk fu Mkkk kks{kyk yk Vh{kRu.{unhkk Mku nx fh (MkunTLk kihk {U) fkuE yiMke skn Mko fu ru {MkqMk fhersu snkt ekh Lk{krkU ykih rkkk fhLku kkU fku w~khe Lk nku.ie rLkkhkLk fku [krnu fu ykLke {Ms {U ku ih kn {wfhoh fhu uMko ( kkLk) fu {kify kh Lku kkU fku Lkh{e Mku hkufU ykih Mkk fkufhek fhek rkXkyut.kuo {U kko rfu ku2 kLkq kiX fh Mko ersu. ykh MkwLkLku ku rkknkU kku zu nku fh k {kEf kh uLku {U e nhs Lkn skfu Lk{krkUkihk fku k~e Lk nku.ykk rkk kwL Lk nku, nk RBfkLk RkLke ykk Mku Mko ersufu rMkVo nkrheLk MkwLk MkfU. knh Mkqhk Lk{krkU fku keV Lkn nkuLke[krnu.Mko n{uk Xnh Xnh fh ykih e{u yLk {U ersu.u fwA Mko uLkk ni knu WMk fk f{ y f{ yuf kkh {wkk-yk fhersu kkfu k-rkkt Lk nkU.VikLku MkwLLkk fu {wyhok yVk yuhkk fu {wkkrkf ne yk fersu RMkkhn k^Vw fe wMk ykRke fe ykk kLkuke.


Mko fk khefk

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

VikLku MkwLLkk

nB Mkkk, wYku Mkk{ fu [khkU Mkeku, ykku wY ykih Rkkk{eykkk kihk rfMke MkwLLke ykr{ k fkhe fku Yh MkwLkk ersu. RMkekhn y-hke wykyut kihk sk kf W-{kyu ynu MkwLLkk fku Lk MkwLkk Uyfuu {U e Lk kZk fhU.VikLku MkwLLkk fu Rkk {f-k-kkw {eLkk Mku kyuy nkuLku ku {-LkehMkkR Mku e Mko u Mkfku nI.1

Mko k{y Rkkk{e wyk Mkkk r{Lkx fu yLh yLh {wfB{ fhersu.nh {wkk fku [krnu fu kun Mko fk khefk, kk fe khkek ykihRkkk{e wyk kkLke k fh u.Mko fu khefu {U RMk{e knLkU nMku Yhk kh{e{ fh U.

VikLku MkwLLkk Mku Mko uLku fk khefkkeLk kkh RMk khn yukLk Vh{kRu : fhek fhek kheV kRu.kuo {U kko rfu ku kLkq kiX fh RMk khn Rkk fersu :

RMk fu kk RMk khn wYku Mkk{ kZkRu :

ykh {Ms {U nI kku RMk khn yurkfkV fe rLkGk fhkRu : (khs{k : {I Lku MkwLLkku yurkfkV fe rLkGk fe)

rVh RMk khn frnu ! {eXu {eXu RMk{e kRku ! fhek fhekyk fh Mko fe kke{ fe rLkGk Mku nku Mkfu kku ku kLkq kiX Ru ykh kfyut kku rsMk khn ykk fku ykMkkLke nku WMke khn kiX fh rLkkknU Lke[erfu kun fu Mkkk VikLku MkwLLkk fk Mko MkwrLku fu k khkne fu MkkkRh Wh uku nwyu, {eLk kh ke Mku uku nwyu, rkkMk kLk k

Vh{kLku {wMkVk : {w kh fMkhk Mku wYu kkf kZku kuf kwBnkhk {w kh wYukkf kZLkk kwBnkhu kwLkknkU fu ru {Vhk ni.

1 : y{ehu ynu MkwLLkk fu hMkkR fu Rkk rfMke ykih rfkkk Mku Mko feRk Lkn. {foe {srMku qhk

Mko fk khefk

18

19

20

21

22

VikLku MkwLLkk

kkkU kihk fku Mknkku nwyu MkwLkLku Mku RMk fe k-h-fkU kR nkuLku fkyLuk ni. (kkLk fu ykkk {U e RMke yLk {U khkek rkRu) unfnLku fu kk VikLku MkwLLkk Mku u fh wY heV fe yuf Vek kkLkfersu. rVh frnu,

u fwA rk nwk ni kune kZ fh MkwLkkRu. ykkk y-hke Rkkhkk fkrMkVo khs{k krZu. rfMke e ykk k neMk fk ykLke hk Mku nhrkwkMkk {k fersu fu yiMkk fhLkk nhk{ ni.

Mko fu ykrh {U RMk khn khkek rkRu(nh {wkk fku [krnu fu kkLke k fh u ykih Mko kkLk fu

ykrh {U rkk f{e kue RMke khn khkek rkk fhu.) keku fwhykLkku MkwLLkk fe yk{keh kih rMkkMke

knhef kku RMk{e fu {nfu {nfu {-Lke {knku {U k fMkhk MkwLLkkUMkee ykih rMkkE ke nI. (ykLku nkt fu n^kkkh Rsrk{ky fk yukLkRMk khn fersu {-MkLk yn{ykkk ku fnU) nh sw{khkk fku r{hkkqhke fkurLkk kke[u fu kkMk VikLku {eLkk {U Rk fe Lk{k fu kk nkuLku kuMkwLLkkkU hu Rsrk{ky {U Mkkhe hkk kwkhLku fe {-Lke Rk ni.ykrfkLku hMkq fu {-Lke fkrVkU {U MkwLLkkkU fe khrkGk fu ru MkVhykih hkukLkk rVu {eLkk fu heyu {-Lke RLyk{kk fk fkzo kwh fh fu nh{-Lke {kn fu RkkE Mk rLk fu yLh yLh ykLku nkt fu rB{kkhfku sBy fhkLku fk {k{q kLkk ersu. RMk fe k-h-fk MkukkkLu MkwLLkk kLkLku, kwLkknkU Mku LkVhk fhLku ykih E{kLk fe rnVkk furu fwZLku fk unTLk kLkukk. nh RMk{e kE ykLkk un unTLk kLkkyu fu {wuykLke ykih Mkkhe wLk fu kukkU fe RMkn fe fkur fhLke ni

Vh{kLku {wMkVk : u {w kh yuf wY heV kZkk ni ykn WMk furu yuf fehkk y@ rkk ni ykih fehkk Wnw knkz rskLkk ni.

Mko fk khefk

VikLku MkwLLkk

ykLke RMkn fe fkur fu ru {-Lke RLyk{kk kh y{ykih Mkkhe wLk fu kukkU fe RMkn fe fkur fu ru1 {-Lke fkrVkU {UMkVh fhLkk ni.

ykn fh{ yiMkk fhu kw ku snkt {Uyi kku RMk{e kuhe q{ {[e nku

ykrh {U wqy wqy (wqy kLke kLk fe ykrse ykihwqy kLke r r{kk fe nkrhe) fu Mkkk wyk {U nkk WXkLku fuykkk k kku nwyu rkk f{e kue RMk khn wyk {ktrku :

k hku {wMkVk ! k kwViu {wMkVk n{khe, n{khu {kt kkk fe ykih Mkkhe WB{k fe {Vhk Vh{k. k ykn

! Mko fe k-rkkt ykih k{k{ kwLkkn {wykV Vh{k, y{ fkskk u, n{U khnu kkh ykih {kt kkk fk Vh{kt khkh kLkk. k ykn

! n{U ykLkk ykih ykLku {-Lke nkek fk{wMk ykrf kLkk. n{U kwLkknkU fe ke{krhkU Mku rVk ykk Vh{k. kykn ! n{U {-Lke RLyk{kk kh y{ fhLku, {-Lke fkrVkU{U MkVh fhLku ykih RLVhke fkur fu heyu qMkhkU fku e {-Lke fk{kUfe khkek rkLku fk skk ykk Vh{k. k ykn ! {wMk{kLkkUfku ke{krhkU, fo krhkU, ku YkkrhkU, ku ykikrkU, ku {wf{kkkrkU ykih khn khn fe khukrLkkU Mku Lkk ykk Vh{k. k ykn

! RMk{ fk kku kkk fh ykih w~{LkkLku RMk{ fk {wtn fkk fh.k ykn ! n{U kku RMk{e fu {-Lke {knku {U RMkfk{kykk Vh{k. k ykn ! n{U uhu kwBku hk syu {nkqk

{U nkk, sLLkkw kfey {U {VLk ykih sLLkkw

Vh{kLku {wMkVk : rsMk Lku rfkkk {U {w kh wYu kkf rk kku sk kf {uhkLkk{ WMk {U hnukk rVrh~ku WMk fu ru RMkVkh fhku hnUku.

Mko fk khefk

1 : nkt RMk{e knLk fnu, h fu {kuO fku {-Lke fkrVkU {U MkVh fhkLkk ni.

VikLku MkwLLkk

rVhkiMk {U ykLku {-Lke nkek fk kzkuMk LkMkekVh{k. k ykn ! {eLku fe w~kqkh XLze XLze nkykut fkkrMkkk n{khe R wykyut fkq Vh{k.

fnku hnku nI wyk fu krMkku kLu kuhu

fh u kqhe ykhq nh ku fMkku {skqh fe

uh fu kk un ykku wY ykih wyk fe Rkkk{e ykkk krZu :

Mkk wY heV kZ U rVh krZu :

Mko fe f{kE kkLku fu ru (zu zu Lkn kfu) kiX fh LkkukLke fu Mkkk kukkU Mku {wkfkk fersu, [L Lkyu RMk{e kRkU fkuykLku fhek rkXk ersu ykih RLVhke fkur fu heyu WLnU {-LkeRLyk{kk ykih {-Lke fkrVkU fe k-h-fkU Mk{kRu.

kwBnU yi {wkk un {uhe wyk ni

rfu yku ki kw{ khe fk eLkk

wykyu ykkh : k ykn ! {uhe ykih kkkLe fu Mkkk VikLkuMkwLLkk Mku hkukLkk f{ y f{ ku Mko yuf h {U ykih qMkhk {Ms,[kif k Mfq kihk {U uLku ykih MkwLkLku ku fe {Vhk Vh{k ykihn{U nwMLku ykf fk kifh kLkk.

{w u Mk u o V ikLk u Mk w LLkk fe k k iVef

r{u rL k { U k u2 {k o k k k Rkne


VikLku rkM{kn

VikLku rkM{knykn fu {nkqk, kLkkyu wqk, {wLkTnwLk

yrLk Wqk Vh{kku nI, u {w h

yuf kkh wY usu ykn kykk WMk h Mk10 kkh

hn{k Lkkr Vh{kyuk.

yqhk fk{ : Mkhfkhu {yu {wfho{k, Mkhkhu {eLkyu

{wLkhn Lku Vh{kk, u e yn{ fk{

fu Mkkk wYy Lkn rfk kk kun yqhk

hn kk ni.

rkM{kn Zu Ru : {eXu {eXu RMk{e kRku ! kLku

rkLku, eLku rkLku, hLku WXkLku, kuLku fkLku, ZLku ZkLku,

[Lku (kze ihk) [kLku, WXLku WXkLku, kiXLku rkXkLku, kke

skLku, tk [kLku, Mkh kLk rkAkLku kZkLku, rkAkuLkk

Vh{kLku {wMkVk : rsMk Lku {w kh yuf kkh wYu kkf kZk ykn WMkkh Mk hn{kU uskk ni.

1

VikLku rkM{kn

uxLku rkAkLku, wfkLk kuLku kZkLku, kkk kuLku kLku, kuzkLku Rk kLku, kkLk fhLku Lkkk heV MkwLkkLku, sqke nLkLkuR{k{k MkLku, hkk kuLku kL Vh{kLku, y h nhR fk{ fu wYy {U (sk fu fkuE {kLkuyu h-E Lk nku)

ZLku fe ykk kLkk fh RMk fe k-h-fkut qxLkkyiLk Mkykk ni.rsLLkkk Mku Mkk{kLk fe rnVkk fk khefk : nhkuMkGwLkk Mk^kLk rkLk Mkwi{ Vh{kku nI,RLMkkLk fu Mkkku Mkk{kLk ykih {kqMkkk fku rsLLkkkRMk{k fhku nI. rnkk kw{ {U Mku sk fkuE Mk fzk(nLkLku fu ru) WXkyu k (Wkkh fh) hu kku rkM{knheV Z rk fhu. RMk fu ru ykn kykk fk Lkk{{kunh ni. (kLke rkM{kn ZLku Mku rsLLkkk RLk fzkut fkuRMk{k Lkn fhUu.)

{eXu {eXu RMk{e kRku ! RMke khn nh [e hkuWXkku ZLku fe ykk kLkkLke [krnu. heh rsLLkkk fe Mk kwo Mku rnVkk nkrMk nkue.

rkM{kn wMk rZu : ZLku {UwMk {krhs Mku nwYV fe ykyue kr{e ni. ykih f{y f{ RkLke ykk e Yhe ni fu fkx Lk nkuLku feMkqhk {U yLku fkLkkut Mku MkwLk MkfU. s kke {U kk ku

Vh{kLku {wMkVk : u Mk {w kh wYu kkf kZLkk q kk kun sLLkk fkhkMkk q kk.

2

VikLku rkM{kn

nwYV [kk ku nI. Lk kq fh RMk khn ZLkk {BLkqy niykih {kLkk VkrMk nkuLku fe Mkqhk {U wLkkn. rnkk sese ZLku fe ykk fe sn Mku u ku k Z zkkunI kun yLke RMkn fh U Lke snkt qhe ZLku fe fkuEkMk sn {kisq Lk nku nkt rMkVo rkM{kn fn Ukk e wMk ni.ke {[ E : nhku MkGwLkk rkh rkLkywkn Lku Vh{kk, sk Lkkr nwE kku kk {rhf fe MkBk kizu nkyut MkkrfLknku #, Mk{wLh u {U yk k, [kikkut Lku kih Mku MkwLkLkufu ru yLku fkLk k ru ykih ikkLkkut fku ykM{kLkkut Mkukh {khu yu ykih ykn Lku Vh{kk, {wu {uheRTkku sk fe fMk{ ! rsMk i h ZeE {it WMk {U k-h-fk qtk.

khn 19 MkqhkwLLkB fe keMkykk fk rnMMkk e ni ykih fwhykLku {S fe yuf qheykku {wkk-hfk e u fu ku Mkqhkkut fu {kkiLk1 VkrMku furu Wkkhe E. 1. kLke hr{kLk.

Vh{kLku {wMkVk : rsMk fu kkMk {uhk r nwk ykih WMk Lku {w kh wYu kkfLk kZk knfef kun k kk nku kk.

3

VikLku rkM{kn

rkM{kn fe fe {uRGk : ykn Lku kk yBkk h MknkRV ykih fwkwk LkkrVh{k# rsLk fe kkk 104 ni. RLk {U Mku 50 MkneVu nhkuMkGwLkk eMk kh, 30 MkneVu nhkuMkGwLkk RheMk ,) 10 MkneVu nhkuMkGwLkk Rkkne{ kh, 10 MkneVu nhkuMkGwLkk {qMkk fe{wkn kh kkihkkheV WkhLku Mku f Lkkr nwyu Lke un [kh kze rfkkkULkkr nw# : (1) kkihkk heV nhku MkGwLkk {qMkk fe{wkn

kh (2) kqh heV nhku MkGwLkk kq kh (3) RLSu {wfMk nhku MkGwLkk

EMkk Ynwkn kh ykih (4) fwhykLku {wkeLksLkkku hnT{kw yk-{eLk kh.

RLkk{k{ rfkkkkU ykih swBk MknkRV fk {kLk ykih {k{eLkfwhykLku {S {U ykih Mkkhu fwhykLku {S fk {{qLk MkqhyuVkrknk {U Mkqhku Vkrknk fk Mkkhk {{qLk {Uykih fk Mkkhk {{qLk RMk fu nVo {U{k is q n i, yk ih RMk f u {kLkk un n I f u

(kLke u fwA e ni {w (kLkeykn ) ne Mku ni ykih u fwA nkukk {w (kLke ykn

Vh{kLku {wMkVk : rsMk Lku {w kh Mk {hkkk Mkwn ykih Mk {hkkk k{wYu kkf kZk WMku rfk{k fu rLk {uhe Vkyk r{uke.

4

VikLku rkM{kn

) ne Mku nkukk.)

RM{u yk{ : nhku MkGwLkk ywkn RLku ykkMk Mku rhkk ni fu y{e {wyr{LkeLk nhku

MkGwLkk WM{kLk RLku y^VkLk Lku Lkrkkut fuMkwkkLk, Mkhhu ekLk, Mkhkhu ku2 snkLk Mku (fe Vek) fu kkhu {U RMk^Mkkh rfk,kku ykn fu {nkqk, kLkkyu wqk, {wLkTnwLk, yrLkWqk Lku Vh{kk, un ykn fuLkk{kut {ut Mku yuf Lkk{ ni ykih ykn fu RM{u yk{ykih RMk fu hr{kLk yiMkk ne fwko ni siMku ykt fe rMkkne(wke) ykih MkVue {U. RM{u yk{ fu Mkkk wyk fkq nkuke ni : {eXu{eXu RMk{e kRku ! RM{u yk{fe knwk k-h-fkUnI, RM{u yk{ fu Mkkk u wyk fe yu kun fkq nkuke ni. Mkhfkhu ykk nhk fu kru{krs nhk hEMkw {w-k-f{eLk {kikLkk Lkfe yekLk Vh{kku nI, kk W-{k Lku fku RM{u yk{ fnk. Mkhfkhu kk nwqhu kiMku kf

Mku {Lfq ni, rkM{kn kkLku ykrhV

Vh{kLku {wMkVk : rsMk fu kkMk {uhk r nwk ykih WMk Lku {w kh wY heVLk kZk WMk Lku sVk fe.

5

VikLku rkM{kn

(ykrhV kLke ykn fku n[kLkLku kk) Mku yiMkeni siMku fk{u krf Mku fwLk. (fwLk kLke nku.) (ynTMkLkw ryky, Mk. 1)

{eXu {eXu RMk{e kRku ! yLku Lkuf ykih Rfk{ku t {U k-h-fk kr fhLku fu ru n{U nu

Yh Z uLkk [krnu. yh yk kkkkkk h ZLku fe ykk kLkkLku fu ykhq{L nI kku kku RMk{e fu MkwLLkkkut fe khrkGk fu{-Lke fkrVkut {U ykrfkLku hMkq fu Mkkk MkwLLkkkut huMkVh fku yLkk {k{q kLkk ersu. kkuRMk{e fu {-Lke fkrVkut {U wykytu fhLku kkut fu {MkkRn nkuLku fu {w-ky krfykk r{ku hnku nI. [wLkkL[uxuZe Lkkf : yuf RMk{e kE fk kkLk yLku yLk {Uu fhLku fe MkyT fhkk nqt, {uhe Lkkf fe ne xuZe ke,yktktu ykih Mkh fk o e eAk Lkn Akuzkk kk. {I Lku{eLkkw ykirk {wkkLk heV {U kfuy rLk~kh {urzfyMkk {U ykhuLk fhkLku fk Rhkk rfk kk. RMk Mkuf ykrfkLku hMkq fu MkwLLkkkut fe khrkGk fu {-Lke fkrVufu Mkkk kf kLk heV fu MkwLLkkkut hu MkVh fe MkykknkrMk nwE. nu ne Mku MkwLk hk kk fu {-Lke fkrVu {Uwykytu fkq nkuke nI rnkk {I Lku kkhknu wk Le

Vh{kLku {wMkVk : u {w kh hkuu sw{wyk wY heV kZukk {I rfk{k fu rLkWMk fe Vkyk fYtkk.

6

VikLku rkM{kn

{U wyk fe, k ykn ! kku RMk{e fu {-LkefkrVu fe k-h-fk Mku {uhe Lkkf fe ne wMk Vh{k u. {-Lke fkrVu Mku kMke fu [L hku kk u Lkkf fe ne fkukkih uk kku {uhe we fe RLknk Lk hne qtfu ykrfkLkuhMkq fu fwko {U hn fh {-Lke fkrVu fu Mkfu {kte nwE wykfe fkqrGk we yktktu Mku Lkh yk hne ke ykih kun qt fu{uhe Lkkf fe xuZe ne rkfw wMk nku [wfe ke !

MkeLku MkwLLkkU fkrVu {U [ku qxLku hn{kut fkrVu {U [ku

uLku fku k-h-fkU fkrVu {U [ku kykuu hknkU fkrVu {U [ku

xuZe nkut nkt nkute Mkee r{kt o Mkkhu r{xU fkrVu {U [ku

{eXu {eXu RMk{e kRku ! kuf {wMkkrVhkut fe wykfkq ni ykih rVh hknu wk fk {wMkkrVh nku ykih {eykrfkLku hMkq fu fwko {U wyk {kte yu kun qt Lk fkqnkue. Mkhfkhu ykk nhk fu kru {krshEMkw {w-kf{eLk nhku {kikLkk Lkfe ye kLk

ynTMkLkw ryky MkVnk 57 h wyk fefkqrGk fu ykkk {U Mku 23 kt yk kkLk fhku nwyuVh{kku nI, ykirk W-{k fe {rMk. (kLke rfMkee e ykih MkwLLke ykr{ fe {nrV {U k WLk fu fwko {Uwyk {ktUu kku fkq nkue.) RMk ykfu nkru {U Mkhfkhu

Vh{kLku {wMkVk : {w kh wYu kkf fe fMkhk fhku kuf un kwBnkhu ruknkhk ni.

7

VikLku rkM{kn

ykk nhk ykirk W-{k fu kkhu {UVh{kku nI, hk Mknen neMku fwMke {U Vh{kkk ni,

kLke un kun ku nI fu RLkfu kMk kiXLku kk k kk Lkn hnkk.

({kqyk {f-k-kkw {eLkk, fhk[e)

(kLke ykirkyu rfhk{ fe Bnk h Mkkunkk, Mkku100 Mkkfe krMk Rkkk Mku kunkh ni.)

e kn nkku krnhe fu Mkkk {wkrMkV nku k{kh heV {U kheV Vh{k nku WMk fk fwko fkqrGkuwyk fk Mkkk ni. fhkuzkut krVRGkut fu uk nhku MkGwLkkR{k{u kVuE Vh{kku nI, {wu sk fkuE nksku ykke ni, ku2 hfTyk Lk{k yk fh fu R{k{u yk{ykq nLkeVk fu {khu wh yLkh h fh wyk{ktkk nqt, ykn {uhe nksk qhe fh ukk ni.

ykk nhk fe fhk{k : {kq{ nwk{khkku ykirk h e wykyut fkq nkuk,Rkyut MkwLke k ykih {whkU kh ykke nI. [wLkkL[uMkhfkhu ykk nhk sk 21 khMk fu Lkki skLkku WMk k fk krfyk w WLk ne fe kkLke {wk-nk

Vh{kLku {wMkVk : kw{ snkt e nku {w kh wY kZku fu kwBnkhk wY {w kfknkU[kk ni.

8

VikLku rkM{kn

nku, [wLkkL[u Vh{kku nI, Mkkhn heV {knu Vkrh hkeWykrh rMk. 1293 rn. {U, fu Vfeh fku ReMkkt21 Mkk kk.ykk nhk {w-MkLLkVu yk{ MkGwLk kr

nhku {wrnkwhoMkq sLkkk {kikLkk {kie{wnB{ yw fkrh Mkkrnk kkqLke fun{hknu rhfkk nkrhu kkhknu kufMk Lkknu nwqhu whLkqh{nkqku Rkne rLkk{w nu eLk MkwkkLkw ykirk

nwk. nwhyu {wfMkk fu [kh khV {rMkukkrkk nTku MkwY {o k. kuhku kuk Mku fkLk ze ykkLk MkwLkkE uke. kuLkkut nhkku ykrGkk yLku fwqku {w{RLLkkfu Mkkk nkrhu {wk-s-nyu yMk nku fh {~q nwyu. RMkVfehu ku kkifeh Lku nwsq{u kuhku h Mku krkh (kLke r) {UhukLke kE. hk-yu {wknTnhk h zu nku fh nhkuMkwkkLkw ykirk Mku yo fe fu yi {kik !wk{ rsMk fu ru nkrh nwk, un ykkU WMk {U yLk nI. (^ une ku k RLk fu fhek, knh nk {{qLku{kYk une kk) un yo fh fu rkM{kn fn fh krnLkkkWt hk-yu nwhyu kkrnhk {U hk rkykiLku hku feh

kun Mkk ykkU VTykLk w{ k. {wu w{kLk nwk fuun ku k{ku nku hnu, eAu rVh fh uk kku kune kkkh{o kk. f{, fu hk kk kknh nxkk rVh ykkkut fkkune u kk. rVh rkM{kn fn fh krnLkk kWtyLh hk. rVh iMku ne fkLk XLzu ku. yk {kq{nwk fu un {kik fk fh{ ykih nhku MkwkkLkw ykirk

Vh{kLku {wMkVk : rsMk Lku {w kh Mk {hkkk wYu kkf kZk ykn WMk kh Mkku hn{kU Lkkr Vh{kkk ni.

9

VikLku rkM{kn

fe fhk{k ykih RMk kLyu Lkk[e h hn{kku{QLkk ni. w k kk ykih nkrhu {wk-s-nyuykrk nku fh {~q hnk. fkuE ykk Lk MkwLkkE e, skkknh ykk rVh kune nk kk fu kLkfknu yMk fu kknhrfk{ kn kf nkut[Lkk w~kh nwk. Vfeh Lku un yLkuQh whe nwE wkrh fe, fu y kku kun Lku{kuRkne ke yk ih hk Vh{kkk ni,

yLku hk fe Lku{kkut fku kukut Mkuqk kkLk fh. {y nkk RMk {U wk{kLku ykirkyu rfhk{

fu ru rkkhk ykih {wLfhkut h kk nMkhkni. Rkne ! Mk-fk yLku {nkqkkut ( )fk n{U wLk ykrhk fkku n~h {U yLku {nkqkkut

fu k-hfkku ku kkt Mku knhk {L Vh{k.(ynTMkLkw ryky r ykkrkwyky, Mk. 60 kk 61)

{eXu {eXu RMk{e kRku ! un rnfkk kkEMkk fe [kix une heV fe ni. RMk {U kkskhu unenhku MkGwLkk k {nkqku Rkne rLkk{weLk ykirk

fe Lkw{kkt fhk{k ni. skfu {uhu ykfk ykknhk fe e un fhk{k ne ni fu fku yLhku f{hu {U f{ hku ku kku WLnU Zku kkut fe ykkU LkMkwLkkE uke k. RMk rnfkk Mku un e {kq{ nwk furkVo yh {khkku ykirk h sw-nk ih h-E n-hfkk

Vh{kLku {wMkVk : rsMk fu kkMk {uhk r nku ykih kun {w kh wY heV LkkZu kku kun kukkU {U Mku fLsqMk kheLk Mk ni.

10

VikLku rkM{kn

fh hnu nkut ykih WLk fku hkufLku fe fwhk Lk nku kk e yLkuyk fku ynwkn fu hkkhkut fe nkrhe Mku{nY{ Lk fhu. nkt {h un krsk ni fu WLk whkVkk fkur Mku kwhk Lku ykih RLk {U kr{ nkuLku Mku k[u. kfu WLkfe khV uLku Mku e w fku k[kyu.wh yMkhkh kqZk ykih fkk rsLLk : {MswLLk-krG~heV fe wh knkh Vkykut {Uyuf kkh y{e {wyr{LkeLk nhku MkGwLkk W{h VkYfuyk{ ykih eh Mknkkyu rfhk{ {U fwhykLkukf fu VkR h {wk-fhn nku hnk kk. RMk kihkLk nhkuMkGwLkk y{ rkLk {ke fko Lku yo rfk,k y{eh {wyr{LkeLk ! yk nhkk fuyRkkk fku qt q hnu nI, wk fe fMk{ !

knwk ne kzk ysqkk ni, y{e{wyr{LkeLk nhku MkGwLkk W{h VkYfu yk{ Mkeu nku fh kiX yu ykih Vh{kLku u, yi ykq Mkkih !(un nhku MkGwLkk y{ rkLk {ke fko fe fwLk ke) ykn{U fkuE ySkk MkwLkkRu, [wLkkL[u nhku MkGwLkk y{rkLk {ke fko Lk u Vh{kk, {kLkyurnrGk kk, fnTk Mkke fu kihkLk kku rhTf fe krkh{I yuf st Mku whk, qh Mku yuf i{u h Lkh ze, fhekne yuf kuzk ykih fwA {ue e Lkh ykyu. sk fheknkut[k kku nkt yuf nMkeLkku s{e ykihk e {kisq keykih i{u fu MkunTLk {U yuf kqZk Mk xuf k fh kiXk nwk

Vh{kLku {wMkVk : WMk Mk fe Lkkf kf ykq nku rsMk fu kkMk {uhk rnku ykih kun {w kh wYu kkf Lk kZu.

11

VikLku rkM{kn

kk. {I Lku WMk fku {fkku nwyu fnk, u fwA kuhu kMk ni{uhu nku fh u ! WMk Lku fnk, yi yk{e ! yh kq{un{kLke [knkk ni kku yk ykih yh R{k hfkh nikku n{ kuhe { fhUu.{I Lku fnk, kkkU {k kLkk, kuhukMk u fwA ni {uhu nku fh u ! kku kun kqZk f{kuhkut fekhn k {w~f k{k{ zk nwk ykih Zfh {uhu fhek ykk ykih rLknkk Vwhke Mku {w h xkykih {wu x fh {uhu MkeLku h [Z kiXk ykih fnLku k,yk kku ! {I kwu n fh qt k Akuz qt ? {I Lku khk fhfnk, Akuz ku kun {uhu MkeLku Mku nx k. {I Lku r {UyLku yk fku {k{k fe ykih fnk, yi y{ ! kq yhkfk {~nqh n Mkwkh ni RMk f{kuh kqZu Mku nkh fh kLkkLkk {eo ni. RMk rk Mku kku {h Lkk ne kunkh ni.[wLkkL[u {I Lku rVh WMk Mku fnk, kuhu kMk u fwA ni {uhunku fh u ! un MkwLkku ne Z fh kunwh yMkhkh kqZk rVh {w h n{k ykh nwk ykih [~{uLk {U {wu rhk fh MkeLku h Mkwkh nku k ykih fnLkuk, kku, kwu n fh qt k Akuz qt ? {I Lku fnk, {wu{wykV fh ku. WMk Lku Akuz rk {h rVh {I Lku WMk Mku Mkkhu{k fk {wkk-kk fh rk. WMk Lku Z fhrVh Akz fh {w h fkkq k rk, {I Lku fnk, {wu Akuzku ! WMk Lku fnk, yk keMkhe kkh {I yiMku ne LknAkuzqtk un fn fh WMk Lku wfkh fh fnk, yi fLke ! ku

Vh{kLku {wMkVk : rsMk Lku {w kh hkuu sw{wyk ku Mkku kkh wYu kkf kZk WMkfu ku Mkku Mkk fu kwLkkn {wykV nkUku.

12

VikLku rkM{kn

khkh kkh u yk ! kun u ykE, WMk Lku {uhu Mkh fuyu rnMMku fe [kuxe fkx zke ykih {wu Akuz rk. n{y-hkkut {U hks ni fu sk rfMke fe [kuxe fu kk fkx ruku nI kku kun kukkhk WLku Mku f yLku h kkut fku{wtn rkku nwyu h{kkk ni. (qtfu [kuxe fx Lkk rfMkqko fe yk{k ni.) [wLkkL[u {I yuf Mkk kf WMk wh yMkhkhkqZu fe r{k fk kkL nku k.

Mkk qhk nku Lku fu kk kun {wu yuf ke {U uk. nkt WMk Lku kwL ykk Mku Ze kkuk{k{ rhLu yLku kutMkkut Mku kknh rLkf fh Wz yu,kukkhk2 RMke khn ZLku h k{k{ rhLu yLke yLkeLkkn knkut Mku kknh [u yu. rVh keMkhe3 kkh kuh MkuZLku h QLke rkkMk {U {kqMk sqh fu kLku rskLkk BkkkiVLkkf fkk rsLLk krnh nwk, WMk fku u fh {uhu kLk{U whwhe fe nh kiz E. wh yMkhkh kqZu Lku fnk, yiy{ ! rnB{k h, yh un {w h -kk k u kkufnLkk, yk fe kkh {uhk Mkkke fe k-h-fkMku krk nkuk. rVh kun wh yMkhkh kqZk ykih fkkrsLLk kuLkkut wk{ wkk nku yu, wh yMkhkh kqZk nkhk ykih fkk rsLLk WMk h krk yk k. RMk h {ILku fnk, yk fe kkh {uhk Mkkke kk WTk (kLkefkrVhkut fu RLk kuLkkut kwkkut) fe sn Mku Sk yuk. un MkwLkfh wh yMkhkh kqZu Lku {wu yiMkk kuhkh k{kt[k hMke rfk


13

VikLku rkM{kn

fu {wu rLk nkzu kkhu Lkh yk yu. ykih yiMkk {nMkqMknwk fu ye {uhk Mkh Wz fh z Mku swk nku yuk. {I Lku{krhk [kne ykih fnk fu kukkhk yiMke n-h-fk LknfYtk. [wLkkL[u kuLkkut {U rVh {wfkkk nwk wh yMkhkh kqZkWMk fku rsLLk fku kku[Lku {U fkBkk nku k kku {I Lku fnk,{uhk Mkkke fe k-h-fk Mku krk ykk. un fnLku fe uh ke fu wh yMkhkh kqZu Lku rLknkkVwhke fu Mkkk WMk fku {eLk {U fze fe khn kz rk.ykih rVh WMk fk ux [eh fh WMk {U kxuLk fe khn fkuE[e rLkfke ykih fnk, yi y{ ! un RMk fk kufk ykihfw ni. {I Lku WMk wh yMkhkh kqZu Mku RMkVMkkh rfk,yk fk ykih RMk fku rsLLk fk rfMMkk k ni ? fnLku k,yuf LkMkhkLke rsLLk {uhk kuMk kk, WMk fe fki{ Mku nh Mkkyuf rsLLk {uhu Mkkk st zkk ni ykih ykn

fe k-h-fk Mku {wu Vn ykk Vh{kkk ni.rVh n{ yku kZ yu. yuf {fk{ h kun wh

yMkhkh kqZk sk krV nku fh Mkku k kku {kify k fh {ILku WMk fe kkh AeLk fh rLknkk Vwhke fu Mkkk WMk fezrkut h yuf kuhkh kh rfk rsMk Mku kuLkkut xktU fxfh rsM{ Mku swk nku #, kun [eLku k, yku kh !kqLku {wu Mkk kufk rk ni ! {h {I Lku WMk fku MktLku fk{kify ne Lk rk, i h i kh fh fu WMk fu xwfzu xwfzu fhzku ! rVh sk {I i{u {U kMk ykk kku kun fLke kkue,yi y{ ! rsLLk Mku {wfkku fk k kLkk ? {I Lku fnk, kqZu


14

VikLku rkM{kn

i fku rsLLkkk Lku f fh rk ni. kun fnLku e, kqqx kku hnk ni. yku ku Vk ! WMk fu fkrk rsLLkkk Lknkfu kq w ni un fn fh WMk Lku ku fhkh y~fkkh nku fhy-hke {U kt[ y~ykh Zu rsLk fk khs{k ni :

(1) yi {uhe ykt ! kq WMk knkwh n Mkwkh hqk hku ykih i h i yktMkq knk. (2) yi y{ ! kuhe rLeh yVMkkuMk ni, nkktfu kuhu kuMk fku rLe Lku {kik fekhV fu rk ni. (3) ykih (yi y{ ! yLku kuMk fku yLkunkkkut) f fhLku fu kk kq (yLku fkeu) kLke wkik ykihfw^Vkh (kLke Lkk wkut) fu whkin fu Mkk{Lku rfMk khn V fuMkkk [ Mkfkk ni. (4) {wu {uhe W{ fe fMk{ ! (yi y{)yh kq zLku {ut kfuE Mk[k nkukk (kLke rkih kufk ru{kuO fe khn WMk Mku {wfkkk fhkk) kku WMk fe khV Mku Yhku khkh kkh kw kf nkut[ fh hnke. (ykih kuhkfk{ k{k{ fh uke). (5) (yi WMk kqZu fku f fhLku ku !)kkknu nfefe (ykn kykk) kwu kwhk ykih rkkk kk u (kuhu sw{o fu ku {U) ykih kwu e WMk fekhV Mku rk MkE ke rLe r{u (rsMk khn fukqLku yLku kuMk fu Mkkk rk MkE kk Mkwqf rfk ni).

{I k fh f fhLku fu ru WMk h [Z kizk {hkun nihk ytu kkih h {uhe Lkhkut Mku yku nku Ekuk WMk fku {eLk Lku rLk rk.


15

VikLku rkM{kn

{eXu {eXu RMk{e kRku ! uk yk Lk u fe rfMk fh nihk ytu k-hfkk

nI. RLk k-h-fkkut fku qxLku fe ykk kLkkLku fu ru kkuRMk{e fu {-Lke fkrVkut {U ykrfkLku hMkq fu Mkkk MkVhfe Mkykk nkrMk fersu. yk fu {MkkR nihkytu kkih h n nkutu ykih ykn fu Vku fh{Mku ike R{kut nkute.rLkGk MkkV {L ykMkkLk : ykrfkLku hMkq fk yuf{-Lke fkrVk fzts (wshkk, y rnL) nkut[kykfkE kihk khkyu Lkufe fe kk fu kihkLk yuf hkkeMku {wzuz nku E, ykrfkLku hMkq Lku WMk h qk RLVhkefkur fe, sk WMk Lku Mk Mk R{k{u kkut fe ^fkUykih kh uk kku nkkktu nkk WLk fu Mkkk [ zk, ykrfkLkuhMkq fe Mkkunkk fe k-h-fk Mku wLkknkut Mku kkikk fe, kZe{wkkhf kZk e, Mk R{k{u fk kks e Mkh h Mks k,{-Lke rkkMk fk e unTLk kLk k, A6 rLk kf {-LkefkrVu {U MkVh fe Mkykk nkrMk fh Mkfk, {e 92 rLkfu ru {-Lke fkrVu {U MkVh fe rLkGk fe {h kufkrVk kLke MkVh fu yhkk Lk ku. yuf rLk yufrh~kukh Mku {wkfkk nku E WMk Lku sk {wyk-hu fu kLkk{ykih hkke fku kZe, Mk Mk R{k{u ykih {-Lke rkkMk{U uk kku ukk hn k, sk WMk fku kkkk k fu unMkk {-Lke fkrVu {U MkVh fe k-h-fk ni ykih


16

VikLku rkM{kn

yMkkk nku Lku fe Mkqhk {U {e 92 rLk fu MkVh fk y{u{wMkB{{ ni. kku WMk rh~kukh Lku fnk, iMkkut fe rV {kfhku. 92 rLk fu {-Lke fkrVu {U MkVh fk [o {w Mku fkqfh ku ykih Mkkk {U 92 rLk kf h fu yhkk e yLkurB{u ukk nqt, qt kun ekLkk 92 rLk fu ru {-LkefkrVu fk {wMkkrVh kLk k.

ike R{k nku, h e ykkk nku

[ fu w u U, fkrVu {U [ku

rhTf fu h wU, k-h-fkU e r{U

wVu nf u U, fkrVu {U [ku

kt[ {-Lke Vq : nhku MkrGwLkk ywkn rkLk y{rkLk y ykMk fk Rkou Mkykk kwLk ni,kt[ ykkU yiMke nI fu fkuR WLnU Rkkh fh u kku wLk ykrhk {U Mkykk {L nku yu. (1) kLk V kLk

fnkk hnu (2) skrfMke {wMkekk {U {wkk nku ({-MkLk : ke{kh nku k LkwfMkkLknku yu k hukLke fe kh MkwLku) kku ykih Zu. (3) sk eLku{k r{u kku wkLku {U fnu. (4) skrfMke (R) fk{ fk ykk fhu kku Zu


17

VikLku rkM{kn

ykih (5) sk wLkkn fh k iX u kk u q t fnu, (kLke {I y-{k ku ykn

Mku {Vhk kk fhku nwyu WMk fe khV kkikk fhkk nqt.)

siMkk hkk iMke ef : {wVMMkhu neh nhku {wVkeyn{ kh kLk Vh{kku nI, ykn kykkLku {U yLku RM{u kk fu Mkkk hn{k fe ku2

rMkVkk fk kkLk Vh{kk ni qtfu ykn fu Lkk{u{wkkhf {U nikk ke ykih hn{kLk ykih hne{ {U hn{k.ykn fk Lkk{ MkwLk fh Lkuf kLkut fku e fwA yofhLku fe swhyk Lk nkuke ke urfLk hn{kLk ykih hne{ MkwLkfh nh {wsrh{ ykih kkfkh fku e yo fhLku fe rnB{kze ykih nfefk e une ni, WMk fu sk fu Mkk{Lku fkiLk{ {kh Mkfkk ni ykih wnqhu s{k fu k nh yuf Lkk fhMkfkk ni. kVMkehu fkeh heV {uut RMk fu {k knTk yufySk rnfkk re ni fu yuf MkkR yuf knwk kzu{kkh fu ye{w~kLk hku h ykk ykih fwA Mkwkrfk, {fkLk {U Mku {k{qe Mke [e ykE. Vfeh Lku u eykih [k k. qMkhu rLk yuf knwk {kqk Vkzk u fhykk ykih hkk kuLku k, {krf Lku qAk, un kfhkk ni ? Vfeh Lku fnk, k kku ykk fku hku fu kRf


18

VikLku rkM{kn

fh k hkk ykk fu kRf fh. kLke sk hkkRkLkk kzk kLkkk ni kku Yhe ni fu kzu hku Mku kze neef r{k fhu qtfu ykk hku ykih Lkk{ fu kRf nenkuLke [krnu. n{ Vfeh wLknkh kLu e yo fhku nI,yi {kik n{ fku n{khu kRf Lk u kfu yLku sqkuMkk fu kRf u. kuf n{ wLknkh nI urfLk kuhe ^Vkhen{khe wLknkhe Mku Mkey ni.(kVMkehu LkE{e nk khn Mk. 40)

w-Lknu k fk rnMkkk k kun y[ou k Mku nI rMkk{h yi yVw kuhu y^ fk Lk rnMkkk ni Lk w{kh ni

{eXu {eXu RMk{e kRku ! ykn feLkLkhn{kLk ykih hne{ ni, u WMk fe hn{k h Lkh hu ykihWMk fu Mkkk yLkk nwMLku Lk fkR{ fhu kuLkkut2snkt {U WMk fk kuzk kh ni, ykn fe hn{k Mku WMkfku fe e {nY{e Lkn nku Mkfke. [wLkkL[u kVMkehu LkE{ekhn y Mk. 38 h ni.hn{k he rnfkk : ku2 kE ku, yuf hnu khqMkhk kfkh. sk kfkh {hLku k kku hnu kh kELku fnk, uk kwu {I Lku knwk Mk{kk {h kq yLkuwLkknkut Mku kk Lk ykk, yk kku kuhk k nk nkuk ?WMk Lku skk rk fu yh rfk{k fu hku {uhk hk {uhk ViMkk {uhe {kt fu rMkwo fh u kku kkkyku fu {kt {wu fnkt


19

VikLku rkM{kn

usue ku {U k sLLkk {U ? hnu kh kE Lku fnk fu{kt kku kfuE sLLkk {U ne usue. wLknkh Lku skk rk.{uhk hk {uhe {kt Mku e rkk {unhkkLk ni. unfnk ykih RLkfk nku k. kzu kE Lku kk {U WMku rLknkkwnk uk, {Vhk fe sn qAe, fnk, {hku kfe WMke kkk Lku {uhu k{k{ wLkkn kk ru. ykn fe WLk h hn{k nku ykih WLk fu Mkfu n{khe {Vhk nku.

n{ wLknkhk u t u k uhe {unhkkLke [krnuMkk wLkn w yutu hn{k fk kLke [krnu

{eXu {eXu RMk{e kRku ! kfuE ykn fehn{k knwk kze ni, kkLk Mku rLkfk nwk yuf ^{Vhk fk Mkkk e nku Mkfkk ni ykih nkfk fk e.siMkk fu ye rnfkk {U yk Lku MkwLkk fu yuf swBu Lku WMkwLknkh fk kuzk kh fhk rk. RMke khn nkfk fer{Mkk un ni fu yh fkuE kkLk Mku Mkhen fw kf u ykihkkikk rfu rkih {h yu kku n{uk fu ru snLLk{ WMk fk{wfh ni. nkfk Mku w fku k[kLku ykih {Vhk kLku fkyuf kunkheLk heyk keu fwhykLkku MkwLLkk fe yk{ehih rMkkMke knhef, kku RMk{e fu {-Lke fkrVkut {UykrfkLku hMkq fu Mkkk MkwLLkkkut hk MkVh e ni. yhMkVh fe Mk[e rLkGk fh e yu ykih rfMke sn Mku MkVhLkMkek Lk nk u kk e k uzk kh ni.


20

VikLku rkM{kn

{-Lke fkrVu {U MkVh fe rLkGk fhLku ku yuf w LkMkek

fe E{kLk yVhku rnfkk MkwrLku ykih qr{u. [wLkkL[u

kk fk qk : nihykkk (kkkw RMk{ rMkL) fu yuf{nu {U ykfkR kihk khkyu Lkufe fe kk Mku {w-k-yMMkh

nku fh yuf {kzLko Lkki skLk {Ms {U yk k. kkLk {U

{-Lke fkrVkU {U MkVh fe khek rkE E kku WMk Lku {-Lke

fkrVu {U MkVh fhLku fu ru Lkk{ rk rk. ye {-Lke

fkrVu {U WMk fe hkLke {U fwA rLk kkfe ku fu fkyu

Rkne Mku WMk fk RLkfk nku k. rfMke ynu

kLkk Lku {nqo{ fku kk {U RMk nkk {U uk fu kun yuf

nrhku kk{U n~k k~k qk q hnk ni. qAk, nkt

fiMku yk yu ? skk rk, kku RMk{e fu {-Lke fkrVu

fu Mkkk ykk nqt, ykn fk kzk fh{ nwk ni, {uhe

{kt Mku fn uLkk fu kun {uhk { Lk fhu {I nkt knwk [iLk Mku nqt.

w {U nkukk n{khk krk RMk kLk Mku

k hMkqkn fk Lkkhk kkku yutku


21

VikLku rkM{kn

kihu Lkke fk kk heyk {U nwsk Lkn {kh,n{U ykn fe hn{k fe WB{e hLke [krnu ykihMkkk ne Mkkk WMkfe w^k kkeh Mku zhLkk e [krnu.

un Mkk ykn fe {rGk h ni fu yh[knu kku rfMke yuf wLkkn h rh^k Vh{k u ykih [knu kkurfMke yuf Lkufe h Lkk u. k {nT yLku Vku fh{ Mku qtne Lkk u. [wLkkL[u khn 24 Mkq-hkTw{h fe ykk LkBkh53 {U wkyu hn{kLk fk Vh{kLku {Vhk rLkkLk ni,

kh-s-{yu fLw E{kLk : kw{Vh{kyku, yi {uhu kun kLkursLnk u t Lk u yLke Lkk u t hrkke fe, ykn fehn{k Mku Lkk WB{e Lk nku, kufykn Mkk wLkkn kukk ni. kuf kune kLku kk{unhkkLk ni.

kwkhe heV fe neMk {U un {{qLk {kisq ni fu100 yVhk fk fkrk kk k : kLke RMkhkEfk yuf Mk rsMk Lku 99 f rfu ku yuf hkrnk1 fu kMknkut[k ykih qAk, k {uhu siMku {wsrh{ fu ru fkuE kkikk1 kLke EMkkE Rkkk wkh, kkrhfwwLk.


22

VikLku rkM{kn

fe wLR ni ? hkrnk Lku WMku {kqMk fh rk kku WMk Lkuhkrnk fku e f fh zkk. {h rVh Lkkr{ nku fh kkikkfk khefk kukut Mku qAkk rVhk. ykrh rfMke Lku fnk,Vwkt fMku {U [u yku. (nkt ykn fk yuf eni kun kwBnkhe hnLkw{kR fhuk.) [wLkkL[u kun WMk fe khV[ rk {h hkMku {U ke{kh nku k. sk fhekw {onwk kku WMk Lku yLkk MkeLkk WMk fMku fe khV fh rk ykihVkik nku k. yk WMk fku u Lku fu kkhu {U hn{k ykk fu rVrh~kkut {U RkkV nwk. ykn Lku {Gkykih fMku fu hr{kLk ku rnMMkyu {eLk fku rMk{x fh {Gkfu fhek nku Lku fk nw{ Vh{kk. ykih rsh Mku kun [kkk ykih snkt nkut[ fh Vkik nwk kk WMk hr{kLke VkrMkufku {e ke nku Lku fk nwf{ Vh{kk. rVh i{kR fknw{ Vh{kk kku kun rsMk fMku fe khV hnk kk WMk Mkuyuf kkr~k fhek kk k ykih ykn Lku WMk fe{Vhk Vh{k e. ykn fe WLk h hn{k nku ykih WLk fu Mkfu n{khe {Vhk nku.

{eXu {eXu RMk{e kRku ! {kq{ nwk ykirkyurfhk{ fe kkhkn {U nkrhe ykih WLk fekMke fe kke{ fhku nwyu WMk fku yLke Yn fk rfkkLkkLkk RLknkE MkLek y{ ni, kMk ykn


23

VikLku rkM{kn

fe hn{k h q{ Ru u ho kh 100 ykr{kutfu fkrk fku {nT yLke hn{k Mku k u kun yhMkwLLkkkut fe khrkGk fu ru ykrfkLku hMkq fu Mkkk {-LkefkrVu {U MkVh fe rLkGk fhLku ku rfMke w LkMkekLkki skLk h {unhkkLk nku yu kku un e WMk fe hn{kne hn{k ni ykih ykn fku nh i h fwhknkrMk ni. {uhk {-Lke {~hk ni fu kku RMk{e fu{-Lke {knku Mku nh { kkMkk hrnu. kuLkkut2snkt {ut kuzk kh nku yuk. kku RMk{e fu {-Lke{knku fe k-h-fkkut fu k fnLku ! feLkLk ykrfkLku hMkqfe Mkkunkk ht k fh hnke ni. rLe yLke sn h,{h kk yBkk e fkrku h~f nwk fhke nI, yiMke neyuf fkrku h~f {kik fk krfhk MkwrLku ykih h~f fersu :fkrku h~f {kik : {wnB{ Mke{ ykkhe (kkkw {eLkkLkkuko fhk[e) Mku {eLkk fu kMk kheV kku ku, ku[khufu nkk {U fuLMkh nku k ykih zkpxhkut Lku nkk fkx zkk. WLkfu ykfu fu yuf RMk{e kE Lku kkkk, Mke{ kE rkuo fu Mkkk Mkk yrGk {U nI. {I yMkk {U Rkk furu nkrh nwk ykih kMke uku nwyu fnk, ekLku !kkkt nkk fx k RMk fk { {k fhku. kktnkk kku {nVq ni ykih Mkk Mku kze Mkykk un fu E{kLk e Mkk{k ni. {I Lku WLnU fkVe Mkkrkhkk, rMkVo {wMfhkku hnu. nkt kf fu rkMkh Mku WX fh {wu


24

VikLku rkM{kn

kknh kf nkut[kLku ykyu. hVkk hVkk nkk fe keV{ nku E {h ku[khu fk qMkhk RBknkLk wYy nku kykih kun un fu MkeLku {U kLke h k, kou fko {U rLkfxLku u. ykrh yuf rLk kfeV knwk kZ E. rwknwY fh rk. Mkkhk rLk ykn, ykn fe Mkkykut Mkuf{hk qtskk hnk, kkeyk knwk rkk k~eLkkf nkuE ke, zkpxh fu kMk u Lku fe fkur fe E {h RLfkhfh rk, keLk Lku Vkuo ^fk Mku ku {U u rk, kkLkh fr{yu kGkk he nwk ykih 22 Mkkn {wnB{ Mke{ ykkhe fe Yn f-VMku WLMkwhe Mku hk fh E.

sk {nqo{ fku wM fu ru u Lku u kku y[kLkf[kh [unhu Mku nx E, {nqo{ fk [unhk wkk fu Vq fekhn rk nwk kk, wM fu kk [unhu fe knkh {U {erLkkh yk k. kVeLk fu kk ykrfkLku hMkq Lkkkut Zhnu ku, fk Mku w~kqykut fe yiMke xU ykLku fu {k{ut {wykh nku yu {h rsMk Lku Mkqte WMk Lku Mkqte. h furfMke Vo Lku RLkfk fu kk kk {U {nqo{ {wnB{ Mke{ykkhe fku Vqkut Mku Mksu nwyu f{hu {U uk, qAk, fnkt hnkunku ? nkk Mku yuf f{hu fe khV Rkhk fhku nwyu fnk, un{uhk {fkLk ni. nkt {I knwk w nqt.rVh yuf ykhkMkk rkMkh


25

VikLku rkM{kn

h ix yu. {nqo{ fu kr Mkkrnk Lku kk {U yLku ykfku Mke{ ykkhe fe fk fu kMk kk, fkf fk f nwE ykih{nqo{ Mkh h Mk Mk R{k{k Mkyu nwyu MkVu fVLk {U{kqMk kknh rLkf ykyu ! fwA kkk[ek fe ykih rVh fk{U kr nku yu ykih fk kukkhk kL nku E. ykn

fe WLk h hn{k nku ykih WLk fu Mkfu n{khe {Vhk nku.k ykn ! {uhe, {nqo{ fe ykih WB{ku

{nkqk fe {Vhk Vh{k ykih n{ Mkk fku kku RMk{e fu{-Lke {knku {U RMkfk{k u ykih {hku k rku wYykih fr{yu kGkk LkMkek Vh{k.

ykMke nqt {Vhk fe wykyut nkh kuLkkku Lkke MkwLkk fu n {U Wkkh ku

rkM{kn fersu fnLkk {BLkqy ni : kk kuRMk khn fn uku nit, rkM{kn fersu ! ykyku SrkM{kn, {I Lku rkM{kn fh zke. kkrshnhkk u rLk {U nk Mkkik ku[ku nI WMk fku W{q{LkkkuLke fnk kk ni {h kk ku RMk fku erkM{knfnku nI {-MkLk : {uhe kku yks yekf rkM{knne Lkn nwE ! rsLk swBkut fe r{MkkUu fe # un Mkk k yLk nI. RMke khn kLkk kkuk yh fkuE yk kk ni kku yMkh kLku kk WMk Mku


26

VikLku rkM{kn

fnkk ni,ykRu yk e kLkk k ersu.yk{ kkihh skk r{kk ni, rkM{kn k RMk khn fnkunI, rkM{kn fersu. knkhu heyk rnMMkk 16 MkVnk32 h ni fu,RMk {kify h RMk khn rkM{kn fnLkufku W-{k Lku knwk Mkk {BLkqy fhkh rk ni.nkt ! unfn Mkfku nit,rkM{kn Z fh k ersu.kfu yiMku{kify h wykRk yVk fnLkk kunkh ni, {-MkLk :

kLke ykn n{U ykih kwBnU k-h-fk u. k yLke {k-he kkLk {U fn ersu, ykn

k-h-fk u.rkM{knfnLkk fk fw ni ? : nhk{ Lkk Rfk{ Mku f rkM{kn heV nhr, nhr, nhrLk Ze yu fu Vkkk yk{ehe {U ni, hkk ekuk, rLkk fhku k, k sqyk uku k rkM{knfnLkk fw ni. rVrh~ku Lkurfkt rku hnku nI : nhku MkGwLkk ykqnwhihk Mku rhkk ni fu Mkhfkhu {eLkk, MkwkkLkukk fheLkk, fhkhu fkku MkeLkk, Vi kLSLkk, Mkkrnku {wykhMkeLkk, kkRMku Lkwqu MkfeLkk Lku RkoVh{kk, yi ykq nwhihk ( ) ! sk kw{ wq fhkukku fn rk fhku sk kf kwBnkhk wqkkfe hnuk WMk k kf kwBnkhu rVrh~ku (kLke rfhk{Lk


27

VikLku rkM{kn

fkrkkeLk) kwBnkhu ru Lkurfkt rku hnUu.

nh nh f{ h yuf Lkufe : u Mk rfMke Lkh hMkwkh nkuku k ykih Z u kku WMk Lkhfu nh f{ h WMk Mkwkh fu nf {U yuf Lkufe re yue.

(kVMkehu LkE{e, rs y, Mk. 42)

rf~ke {U Lkurfkt ne Lkurfkt : u Mk rf~ke {U Mkwkhnkuku k ykih Z u, sk kf kun WMk {UMkwkh hnuk WMk fu krMkku Lkurfkt re ke hnute.

(kVMkehu LkR{e, rs : y, Mk. 42)

{eXu {eXu RMk{e kRku ! fuVkR RMk fh rkk nI fu Z k MkwLk fh S [knkk ni funh k ne Zku hnU, {h un MkykkrMkVo hkw RTk ne fe RLkkk Mku r{ Mkfke ni,ykn fe ykk Mku kku RMk{e fu {-Lke {knku{U hn fh yuf qMkhu h RLVhke fkur fu heyu eykn fk fh{ nku yu kku Zku hnLkufe ykk kLk Mkfke ni. feLkLk eLk fe ke Rkyk{U RLVhke fkur fku kzk y{ ni. nkkfu n{khu{eXu {eXu ykfk {eLku ku {wMkVk LkeMkk fu Mkk yBkk Lku Lkufe fe kk fu fk{ {U


28

VikLku rkM{kn

RLVhke fkur Vh{kE ni. kku RMk{e fu{wkeLk e RLVhke fkur fhLku ke MkwLLkk h y{fh fu kukut fu rkut {U R~fu hMkq fe ByhkuLk fhLku {U {~q nI. WLk fe RLVhke fkurkut fe k-h-fkkuthe knhehU fe fe {wu Lkh Lkk nku ke nI. [wLkkL[uzkRh h RLVhke fkur : yuf ykrfu hMkq Lku{wu knheh e ke, WMk fk wkMkk yLku yLk yVk {U yo fhLku fe fkur fhkk nqt, kku RMk{efu {-Lke {fo VikLku {eLkk (kkkw {eLkk fhk[e) {Usw{khkk fku nkuLku ku n^kkkh MkwLLkkkut hu Rsrk{ky{U rfok fu ru {wkrV ykfkut Mku h fh ykE nwE{MkqMk kMkU kMke fu RLkkh {U snkt ze nkuke nI,nkt Mku whk kku k ukk nqt fu yuf ke kMk {U kLkuks hnu nI ykih zkRh kiX fh [hMk fu f k hnk ni,{I Lku fh zkRh Mku {nkk hu yLk {U {wkfkkfe, {wkfkk fe k-hfkk VkihLk krnh nw#ykih WMk Lku w kw kLku kL fh ru ykih [hMk kerMkhux e kwk e. {I Lku {wMfhk fh MkwLLkkkut hu kkLkfe furMkx fk fe ne hkk WMk fku u fe, WMk Lku WMkek xu hufkpzoh {U k e, {I e Mkkk ne kiX fh MkwLkLkuk fu qMkhkut fku kkLk MkwLkkLku fk {wVe khefk une ni fu


29

VikLku rkM{kn

w e Mkkk {U MkwLku. WMk Lku knwk yAkyMkh rk, khk fh wLkknkut Mku kkikk fe ykih kMk MkurLkf fh {uhu Mkkk Rsrk{ky {U yk fh kiX k.

kkLk fe furMkx kkunTVkLk ersu : {eXu {eXu RMk{ekRku ! uk yk Lku ! RLVhke fkur Mku rfkLkk Vkyuknkukk ni ! rnkk nh {wMk{kLk h RLVhke fkur fhLkkykih WLk fku Lk{kkut fe kk uLkk [krnu. Rsrk{ky ihkfu ru yh kMk k uLk {U ykyut kku zkRh fLzxhfku e rfok fe h-kMk fhLke [krnu. yh rkVofkuE ykLku fu ru kGkh Lkn nkukk kku MkwLkLku fe h-kMkfh fu WMk fku kkLk fe furMkx u fh e yu, ykih kunMkwLk u kku kMk u fh qMkhe e yu. ykih snkt kf{wBfLk nku kkLk fe furMkxU u fh ku {U WLk Mku kLkkut fefurMkxU u fh zk fhk fh {e yku kZk uLke [krnyut,RMk khn fwA Lk fwA wLkknkut he furMkxkut fk krk{k nkuk. RLVhke fkur ykih Mk{kLkk kfo LknfhLkk [krnu. yknw hkw yk-{eLk khn 27Mkq-hkwTkrhkk fe ykk LkBkh 55 {U Rko Vh{kkk ni,

kh-s-{yu fLw R{kLk : ykihMk{kyku fu Mk{kLkk {wMk{kLkkutfku Vkyuk ukk ni.


30

VikLku rkM{kn

fkuE {kLku k Lk {kLku yLkk Mkkk hk : yhn{khe kkk fkuE Lkn {kLkkk rVh e n{U Lkufefe kk uLku fk Mkkk r{ yuk. [wLkkL[u nwskwRMk{ nhk u MkGwLkk R{k{ {wnB{ ke

{wfk--Vkw fwqk{U Vh{kku nI, nhkuMkGwLkk {qMkk fe{wkn Lku yo rfk,yi ykn ! u yLku kE fku kwkyu WMku Lkufe fknw{ fhu ykih kwhkE Mku hkufu, WMk fe k sk ni ? Vh{kk,{I WMk fe nh kkk h yuf Mkk fe Rkkk fk Mkkk rkknqt ykih WMku snLLk{ fe Mkk uLku {U {wu nk ykke ni.

Yyu {eLk fe MkkLkk Mku kunkh : yh yk feRLVhke fkur Mku fkuE Lk{kkut ykih MkwLLkkkut fe hkn h[ zk kku yk fk e kuzk kh nku yuk. siMkk fu hn{kuyk{, Lkqhu {wsMMk{, knu kLke yk{, hMkqu {wnTk{

fk Rkou {wyT{ ni, ykn kykkyuf Mk fku kuhu heyu Mku rnkk Vh{k u kku un kuhu ruk{k{ Yyu {eLk fe MkkLkk r{Lku Mku kunkh ni.

nThu fkrk ku yMkh nku k : yuf {hkkk MkGwLkkkr rkLk e Mku fwA {sqrMkkut Lku yo


31

VikLku rkM{kn

rfk fu yk ( )n{U fkuE yiMke rLkkLke kkkRursMk Mku n{ h RMk{ fe nkrLkGk kun nku. [wLkkL[u yk

Lku nhu fkrk {tkk ykih Z fh WMku k rk. rkM{kn fe k-h-fk Mku WMk nhufkrk Lku yk h fkuE yMkh Lk rfk. un{Lh u fh {sqMke (ykk hMk) ku Mkkkk wfkh WXu,eLku RMk{ nf ni.

{eXu {eXu RMk{e kRku ! {kq{ nwk fu kLku keLku Mku f Z uLku Mku snkt ykrhk fkye{ Mkkk ni n wLk {U e RMk fk un Vkyuk ni fuyh kLku k eLku fe [e {U fkuE {wrh (LkwfMkkLk un)yk kr{ nktu e kku kun LkwfMkkLk Lkn fhUu.nhku MkGwLkk kr rkLk e h nThyMkh Lk fhLku fk un krfyk eh fwkwk {U fwA yVk fuVfo fu Mkkk e r{kk ni k un e nku Mkfkk ni fu yuf Mkurkk kkh un fhk{k krnh nwE nku. [wLkkL[ukiVLkkf nTh : nhku MkGwLkk kr rkLk e

Lku {fk{u nehn {U sk yLku ~fh fu Mkkkzk rfk kku kukut Lku yo rfk, k MkGe ! n{U yLukni fu fn un y-s{e ku yk fku nTh Lk u U rnkk {kunkkk


32

VikLku rkM{kn

hrnuk. yk Lku Vh{kk,kyku {I u qt fuy-sB{Gkut fk nTh fiMkk nkukk ni ? kukut Lku yk

fku rk kku yk Lku rkM{knZ fh k rk. yk fku kkkhkkh e hh (kLke LkwfMkkLk) Lk nkut[k ykih fkeferhkk {U un ni fu yuf EMkkE khe rsMk fk Lkk{yw {Mken kk yuf yiMkk nTh u fh ykk fu WMk fu kuLku Mku yuf Lxu fu kk {kik feLke nkuke ni. yk

Lku WMk Mku nTh {kt fh WMk fu Mkk{Lku ne Zk

ykih nTh k yu. un {Lh u fh yw {Mken LkuyLke fki{ Mku fnk, yi {uhe fki{ ! RLknkE nihk Lkkfkkk ni fu un RkLkk khLkkf nTh k fh e rLk nI,yk kunkh une ni fu RLk Mku Mkwn fh e yu, hLkk RLkfe Vn feLke ni. un krfyk y{e {wyr{LkeLk nhkuMkGwLkk ykq k rMkef fu kihu rkVk {Unwk. ykn fe WLk hhn{k nku ykih WLk fu Mkfu n{khe {Vhk nku.

{eXu {eXu RMk{e kRku ! uk yk Lku ! MkGwLkkkr rkLk e h ykn fk rfkLkkkMk fh{ kk ykih feLkLk rk RrLkkn un yk

fe fhk{k ke. fhk{k fe ku w{kh yMkk{ nIrsLk {U Mku yuf rfM{ {kunrfkk (kLke nkf fh uLku ke


33

VikLku rkM{kn

y~k) fk yMkh Lk fhLkk e ni. ykirkWkn h e nTh ihk yMkh Lk fhLku fu krfykk {Lfq nI [wLkkL[uyk ke k kk : yuf k yfek kkkn Lku yuf wkhMkek kwwo fku k{y -Vfky rh^kkh fhrk ykih fnk fu fhk{k rkyku hLkk yk fku Mkkrkkut Mk{uk ne fh rk yuk. yk Lku x fe {UrLkkut fe khV Rkhk fh fu Vh{kk fu WLk fkuWXk kyku ykih uku fu kun k nI ? sk kukut Lku WLk fkuWXk fh uk kku kun krMk MkkuLku fu xwfzu ku. rVh yk

Lku yuf ke rkku fku WXk fh w{kk ykihykitk fh fu kkkn fku rk kku kun kLke Mku hk nwkkk. ykih ykitk nkuLku fu kk wsq WMk {U Mku yuf fkhk ekLke Lkn rhk. un ku2 fhk{kU u fh k yfek kkknfnLku k fu un Mkk Lkh kLe ykih q ni. rVh kkknLku yk skLku fk nw{ rk. sk yk fu kuu kwL nwyukku kun kwwo ykih WLk fu -Vfky yk {Ufq zu. Mkkk {U Akuxu Mku nku fku e uku yu, kkknyLku k[u fku yk {U rhku u fh WMk fu rVhkf {U ku[iLknku k, fwA uh fu kk LkLnu nku fku RMk nk {U kkknfe ku {U zk rk k fu WMk fu yuf nkk {U Mkuk ykihqMkhu nkk {U yLkkh kk. kkkn Lku qAk, kuxk ! kw{ fnkt[u yu ku ? kku WMk Lku fnk, {I yuf kk {U kk, unu fh kr{ k yfek kkkn fu hkkhe fnLku uRMk fk{ fe fkuE nfefk Lkn (un q ni) kkkn Lku fnk,


34

VikLku rkM{kn

yh kw{ un nTh fk rkkk e ku kku {I kwBnU Mk[k{kLk qtk. WLk kwwo Lku kkh kkh nTh fkrkkk rk, nh {hkkk nTh fu yMkh Mku WLk kwwo

fu Vfk fzu Vxku hnu {h WLk fe kk hnTh fk fkuE yMkh Lkn nwk. ykn fe WLk h hn{k nku ykih WLk fu Mkfu n{khe{Vhk nku.

VkLkqMk kLk fu rsMk fe rnVkk nkfhukun By k kwu rsMku hkuLk wk fhu

{eXu {eXu RMk{e kRku ! kuf ykirkWkn fe kku knwk kze kLk ni ykih WLk fe fhk{kk fu

e k fnLku ! ykirkyu rfhk{ fe wk{ekeu fwhykLkku MkwLLkk fe yk{ eh ih rMkkMke knhefkku RMk{e fk kwhoyu RBkk ni, RMk Mku kkMkkLkh e hku fkyuLkkk fu yiMku yiMku RLyk{kk nkuku nIfu yU nihkLk hn ke nI [wLkkL[unihk ytu nkrMkk : khku Rkkh 26 hkeWLLkqh heVrMk. 1420 rn.k {wkkrkf 11/7/1999 k k kunh tkfu {~nqh nh kk {qMkk fe yuf {MkYV knhkn h rfMkexuh Lku kku RMk{e fu yuf rB{ukh, {wku kkuRMk{e {wnB{ {wLkeh nwMkiLk ykkhe ({nkMkkrfLk RMk{ qhk kk {qMkk) fku kwhe khn fw[ rk.


35

VikLku rkM{kn

nkt kf fu WLk fu ux fe rLkk Mku Qh ykih Lke[u fk rnMMkky y nku k. {h nihk fe kkk un ke fu rVh ekun rLk ku, ykih nihk kkkyu nihk un fu nkMk RkLkuknk ku fu kwL ykk Mku ykih Zu hnuku. kk {qMkk fu yMkk {U zkpxhkut fu skk u uLku hWLnU nh wshkk fu ye e yMkk u k k.WLnU yMkk u Lku ku RMk{e kE fk k fMk{ kkLkni, {wnB{ {wLkeh nwMkiLk ykkhe fe kkLk h qhu hkMku RMke khn kwL ykk Mku wYkuMkk{ ykih fr{yu kGkk fk ro he kk. un {-Lke{Lh u fh zkpxo e nihkLkku ~h ku fu un rLk rfMkkhn nI ! ykih nkMk RkLku knk fu kwL ykk MkuwYku Mkk{ ykih fr{yu kGkk Zu hnu nI ! WLk fkfnLkk kk fu n{ Lku yLke rLe {U yiMkk kk nkiMkk ykihkk f{k {o ne {hkkk ne uk ni. fwA uh kk kunw LkMkek ykrfu hMkq {wnB{ {wLkeh nwMkiLk ykkhe

Lku kkhknu {nkqku kkhe {UkMk ku fhkhe RMk khn RMkkMkk rfk,

k hMkqkn yk e Ru !k hMkqkn {uhe { Vh{kRu !k hMkqkn {wu {wykV Vh{k ersu !


36

VikLku rkM{kn

RMk fu kk k yku kwL Zku nwyu {u nkk Lkku fh yu. S

nkt ! u {wMk{kLk nkrMku {U Vkik nku kun ne ni. ykn fe WLk h hn{k nku ykih WLk fu Mkfu n{khe {Vhk nku.

krMkkk khu fk yiMkk nku fu u MkwLLke {hu

qt Lk Vh{kyut kuhu krn fu kun Vkrsh k

(nkRfu k heV)

Lk{ku V@ fu ru skLkk MkwLLkk ni : {eXu {eXuRMk{e kRku ! un krfyk WLk rLkkut {wkrV ykkhkkLku kyuy rfk kk. neu kku RMk{e{wnB{ {wLkeh nwMkiLk ykkhe kku RMk{efu rB{ukh {wk ku ykih nkrMku fu yuf hku f neykrfkLku hMkq fu MkwLLkkkut fe khrkGk fu {-Lke fkrVu fuMkkk MkVh fh fu kixu ku. {nqo{ hkukLkk Mkkyu {eLkk ekku ku. kku RMk{e fu {-Lke {knku {U Lk{ku V@ furu {wMk{kLkkut fku skLkk Mkkyu {eLkk kLkk fnkkkni. ku w{kh w LkMkek RMk{e kE unMkwLLkk yk fhku nI. S nkt ! Lk{ku V@ fu ru {wMk{kLkkutfku skLkk e MkwLLkk ni. [wLkkL[u nhku MkGwLkk ykekfhn (u fu kLke MkfeV fu yuf Mknkke nI)


37

VikLku rkM{kn

Vh{kku nI, {I Mkhfkhu {eLkk fu MkkkLk{ku V@ fu ru rLkfk kku yk rsMkMkkuku nwyu Mk h whku WMku Lk{k fu ru ykk uku kyLku k {wkkhf Mku rnkku. fkiLk k Mku rnkyu : u w LkMkek Mkkyu{eLkkkku nI ykyu MkwLLkk fk Mkkk kkunI. k hnu k Mku rnkLku fe Mkk fku Rk Lkn. rMkVokun kwwo k Mku rnk Mkfku nI fu rsMk Mku MkkuLku ku fer ykkhe Lk nkuke nku. nkt yh fkuE {kLkuyu h-E Lknku kku yLku nkkkut Mku k kk fh skLku {ut nhs Lkn.feLkLk n{khu {eXu {eXu ykfk, {eLku ku {wMkVk

yh yLku rfMke wk{ fku {wkkhf kMku rnk U kku WMk fu Mkkuyu LkMkek sk U ykih rfMke wkk fu Mkh, yktkU k MkeLku h yLkk {wkkhf f{ h Ukku wk fe fMk{ ! fkiLkiLk fk [iLk k U.yuf Xkufh {U Wnw fk k kk hnk hke nit rfkLkk fkh yknw ykh yurzkt

un r un rsh ni un yktU un Mkh ni rsh [knku hku f{ Lku yk{

{hku k fr{k ZLku fe Vek : yiMkkkk ni {wnB{ {wLkeh nwMkiLk ykkhe fer{ku kku RMk{e ht kE ykih WLnU ykrhe k


38

VikLku rkM{kn

fr{k LkMkek nku k. ykih rsMk fku {hku k fr{kLkMkek nku yu WMk fk ykrhk {U kuzk kh ni. [wLkkL[uLkrkGu hn{k, Veyu WB{k, {krfu sLLkk, {nkqku hkwRTk fk Vh{kLku sLLkk rLkkLk ni, rsMkfk ykrhe fk{ nku kun kru sLLkk nkuk.

Vku fh{ rsMk h e nwk WMk Lku {hku { fr{k

Z rk ykih sLLkk {U k

{kuxk kkk ikkLk : yuf {kokk ku2 kkeLk {U {wkfkknwE. yuf ikkLk qk {kuxk kkk kk. sk fu qMkhk wkkk. {kuxu Lku wu Mku qAk, kE ! ykrh kw{ RkLkuf{kuh qt nku ? WMk Lku skk rk, {I yuf yiMku LkufkLu fu Mkkk nqt u h {U kr nkuku ykih kku eku krkM{kn heV Z ukk ni kku {wu WMk Mku qh kLkkkzkk ni. kh ! un kku kkkyu ! kw{ Lku knwk Lk kLkkhe ni RMk {U k hk ni ? {kuxk kkuk, {I yuf yiMkukrV Mk h {wMkk nqt u h {U rkM{kn Zurkih kr nku kk ni ykih kku eku k erkM{kn Lkn Zkk rnkk {I WMk fu RLk k{k{ fk{kut {Uhef nku kk nqt ykih WMk h Lkh fe khn Mkwkh hnkknqt. (un hk ni {uhe rMknTnk {Le fk).


39

VikLku rkM{kn

Lk kkeLk fu Lkk{ fk{ : {eXu {eXu RMk{ekRku ! RMk rnfkk Mku un Mko r{kk ni fu yh n{yLku fk{kut {U ikkLk fe rfok Mku rnVkk ykih ihkuk-h-fk fu kk kh nI. kku nh Lkuf fk{ fu ykk {UrkM{kn Zk fhU. k Mkqhku eh nh Vu {U ikkLkuRLk hef nku yuk. ikkLk fe fMkeh ykik ni ykihWLk fe {wkrV fk{kut h zqrxkt e nwE nI [wLkkL[unhku yk{k RLku nsh yMfkLke Lkfhku nI, y{e {wyr{LkeLk nhku MkGwLkk W{h VkYfuyk{ Vh{kku nI fu ikkLk fe ykik Lk nI.(1) ekqLk (2) MkeLk (3) fqMk (4) ykkLk (5) n^VkV(6) {whon (7) {wMkk (8) krMk{ ykih (9) nkLk.ekqLk :- kkkhkut {U {wfhoh ni, ykih nkt yLkk Lzk

kzu hnkk ni.MkeLk :- kukut fku Lkk nkLke ykVkk {U {wkk fhLku fu

ru {wfhoh ni.fqMk :- ykk hMkkut h {wfhoh ni.ykkLk:- nw{hkLkkut fu Mkkk nkukk ni.n^VkV :- hkrkkut fu Mkkk nkukk ni.{whon :- kLku kksu, kLku kkut h {wfhoh ni.


40

VikLku rkM{kn

{wMkk:- yVknU yk{ fhLku h {wfhoh ni. kun kukut fekkLkkut h yVknU he fhk ukk ni, ykihyM nfefk Mku ku ku kh hnku nI.

krMk{ :- hkut {U {wfhoh ni. yh Mkkrnku kLkk h {Ukr nku fh Lk Mkk{ fhu ykih Lk rkM{knZ fh f{ yLh hu, kku un WLk h kkutfku ykMk {U zk ukk ni, nkkfu kkf kwy k {khex kf Lkkikk nkut[ ke ni.

nkLk :- wq, Lk{k ykih eh Rkkkk {U MMku zkLkufu ru {wfhoh ni.

huq zkut fk Rks : {wVke yn{ kh kLk Vh{kku nI, h {U kr nkuku k Zfh nu Mkek f{ hku {U kr fhLkk [krnu rVhh kkut fku Mkk{ fhku nwyu h fu yLh ykyut. yh h{U fkuE Lk nku kku fnU,kk kwwkkuO fku uk k ni fu rLk fe Rkk {U h {Ukr nkuku k ykih heV Zuku nI fu RMk Mku h {U RkVkf e hnkk ni (kLke zkLkn nkukk) ykih hkue {U k-h-fk e.

(r{hykkw {LkkSn, rs. 6, Mk. 9)


41

VikLku rkM{kn

k Rkne nh ze ikkLk Mk u {nVq h

u sn rVhkiMk {U LkehkLk Mku {nVq h

kLku Mku nu rkM{kn Yh rZu : kLku eLku Mkuf rkM{kn ZLkk MkwLLkk ni. nhku MkGwLkk nwiVk

rhkk fhk u n I f u kkskhu {eLkk fk Vh{kLku ykekLk ni fu rsMk kLku h

rkM{kn Lk Ze yu kun kLkk ikkLk fu ru nknku kk ni. (kLke rkM{kn Lk ZLku fe Mkqhk {U ikkLk WMkkLku {U hef nku kk ni.) kLku fku ikkLk Mku k[kyku : kLku Mku nu rkM{knLk ZLku Mku kLku {U ku k-h-fke nkuke ni. nhku MkGwLkkykq yGqk yLMkkhe Vh{kku nI, n{ kkskhurhMkkk, {knu Lkwkwk, {krfu fkiMkhku sLLkk, {nkqku hkwRTk fe r{ku Mkhkk hn{k {U nkrhku. kLkk u rfk k, Rkk {U RkLke k-h-fk n{ LkurfMke kLku {U Lkn ue {h ykrh {U kze ku k-h-fkeue. n{ Lku yo fe, k hMkqkn yiMkkqt nwk ? Rko Vh{kk, n{ Mkk Lku kLkk kku krkM{kn Ze ke. rVh yuf Mk rkih rkM{knZu kLku fku kiX k, WMk fu Mkkk ikkLk Lku kLkk k rk.


42

VikLku rkM{kn

: WB{w {wyr{LkeLk nhku MkG-kwLkkykRk rMkefk Vh{kke nI fu kkskhu {eLkk,hknku fkku MkeLkk, Vi LSLkk, Mkkrnku {wykh MkeLkk,kkRMku Lkwqu MkfeLkk fk Vh{kLku kk fheLkkni, sk fkuE Mk kLkk kyu kku ykn fk Lkk{u. kLke rkM{kn Zu ykih yh wYy {U rkM{knZLkk q yu kku qt fnu, .

ikkLk Lku kLkk W rk : nhku MkGwLkk W{GkrkLk {e Vh{kku nI, nwqh Mkhkk Lkqh, ViLsqh, knu qh, {nkqku hku Vqh kheV Vh{k ku. yuf Mk rkih rkM{kn Zu kLkkk hnk kk, sk k [wfk ykih rMkVo yuf ne w{k kkfehn k kku kun w{k WXkk ykih WMk Lku fnk,

. kkskhu {eLkk Lku{wMfhk fh Rko Vh{kk, ikkLk RMk fu Mkkk kLkk khnk kk, sk RMk Lku ykn fk Lkk{ rk kku ufwA WMk fu ux {U kk W rk.


43

VikLku rkM{kn

rLkknu {wMkVk Mku fwA kuek Lkn : {eXu {eXu RMk{ekRku ! sk e kLkk kyut k fh fu Zrk fhU. u Lkn Zkk WMk fk fheLk Lkk{e ikkLk e kLku{U Mkkk hef nku kk ni. MkGwLkk W{Gk rkLk {e

ke rhkk Mku MkkV krnh nku hnk ni fun{khu {eXu {eXu ykfk, {eLku ku {wMkVk fe {wfMk rLkknU Mkk fwA u rk fhke nI, se kkuikkLk fku fi fhkk nwk {wk-nk Vh{k rk ykih ikkLkfe k nkMke u fh {wMfhk ru. [wLkkL[u {wVke yn{kh kLk Vh{kk u n I, hn{k u yk{

fe {wfMk LkhU nfefk {U Awe nwE {qffku e {wk-nk Vh{kke nI, ykih neMku {wkkhf rkfwyLku krnhe {kLkk h ni rfMke kke fe Yhk Lkn.siMku n{khk ux {e kk kLkk (sk fu {e WMk {U{kisq nku) fkq Lkn fhkk. yiMku ne ikkLk fk {ukrkM{kn kk kLkk nT{ Lkn fh kkk. y[uo WMkfk fi rfk nwk kLkk n{khu fk{ Lkn ykkk, {h {hqke{kh z kk ni ykih qfk e hn kk ni ykih n{khukLku fe Vkik wk k-h-fk kix ykke ni. hu fu RMk {Un{khk Vkyuk ni ykih ikkLk fu ku2 LkwMkkLk ykih {wBfLk nifu kun {hq ykRLk n{khu Mkkk rkih rkM{kn kkkLkk e RMk zh Mku Lk kyu fu k un ke[ {U rkM{knZ u ykih {wu fi fhLke z yu. neMku kf {U rsMkyk{e fk r ni krkLk kun yfuk k hnk kk yh


44

VikLku rkM{kn

nwqhu yfh{ fu Mkkk kkk kku rkM{knLk qkk qtfu nkt kku nkrheLk rkM{kn kwL ykkMku fnku ku ykih Mkkk kkut fku rkM{kn fnLku fk nw{fhku ku. (r{hykk nuo r{~fkk, rs. 6, Mk. 30)

kku RMk{e fu {-Lke fkrVkut {Ue kLku fe Rkk RLknk fu k yMkh kwL ykkMku rkM{kn heV fu Mkkk wykyut ZkR ke nI, {-LkefkrVkut fk {wMkkrVh wykyut ykih MkwLLkkut MkeLku fe MkykknkrMk fhkk hnkk ni, yk e kku RMk{e fu {LkefkrVkut {u MkVh fku yLkk {k{q kLkk ersu. ykrfkLkuhMkq fu {-Lke fkrVkut fu kku k fnLku ! MkwrLku ykih qr{urMkefu ykh Lku {-Lke ykphuLkVh{kk ! : yuf ykrfu hMkq fk kkLk yLku yLk yVk {U u fhLku fe fkur fhkk nqt, n{khk {-LkefkrVk Lkkfk khze (kqr[MkkLk, krfMkkLk) {U MkwLLkkkut fekhrkGk fu ru nkrh nwk kk, {-Lke fkrVu fu yuf{wMkkrVh fu Mkh {U [kh4 Akuxe Akuxe ktXU nku E k. rsLk fuMkkk WLk fku ykk MkeMke (kLke yku Mkh) fk o nwkfhkk kk. sk o WXkk kku o fe khV ku [unhu fkrnMMkk rMkkn z kk ykih kun kfeV fu Mkkk RMkfh kzku fu uk Lk kk. yuf hkk RMke khn kun o Mku


45

VikLku rkM{kn

kzLku u, n{ Lku kurkt rk fh WLk fku Mkwk rk. MkwnWXu kku n~k k~k ku. WLnkut Lku kkkk fu {w h fh{ nku k, {uhu kk {U Mkhfkhu rhMkkk {ykk

Lk u k{y [kh4 kh fh{Vh{kk. Mkhfkhu {eLkk Lku {uhe rLkkRkhk fhku nwyu nhku MkGwLkk ykq k rMkef

Mku Vh{kk, RMk fk o { fh ku. [wLkkL[ukhu kh khu {kh MkGwLkk rMkefu yfkh Lku {uhk RMk khn {-Lke ykphuLk rfk fu {uhk Mkh kurk ykih {uhu r{k {U Mku [kh4 fku kLku rLkfku ykihVh{kk, kuxk ! yk kwBnU fwA Lkn nkuk. kfuE kunRMk{e kE rkfw kLwMk nku [wfu ku. MkVh Mku kMkeh WLnkut Lku kukkhk [ufyfhkk. zkpxh Lku nihkLk nkufh fnk, kE f{k ni, kwBnkhu r{k fu [khkut4 kLkukRk nku [wfu nI ! RMk h WMk Lku hku hku fh {-Lke fkrVu{U MkVh fe k-h-fk ykih kk fk krfhk rfk. zkpxhknwk {w-kyMMkh nwk. WMk yMkk fu zkpxhkut Mk{uknkt {kisq kkhn yVhk Lku 12 rLk fu {-Lke fkrVu {UMkVh fe rLkGkut rk# ykih kk zkpxo Lku yLku [unhuh nkkkut nkk Mkhhu fkyuLkkk fe {nkkfe rLkkLke kLke kZe {wkkhf MkLku fe rLkGk fe.ni Lkke fe Lkh fkrVu kkut h ykyku Mkkhu [U fkrVu {U [kuMkeLku MkwLLkkU fkrVu {U [ku qxLku hn{kU fkrVu {U [ku


46

VikLku rkM{kn

{eXu {eXu RMk{e kEku ! kk {U Rks fk unkrfyk Lkk Lkn ni. ykn fu nkek, nkeku kek,n{ wLkknkut fu {hekut fu kkek k ykkyuhku {wSk {hekut fku rVk uku nI. [wLkkL[u nhkuMkGwLkk R{k{ qMkwV rkLk RM{kE LknkLke fe{~nqh rfkkk nwsk wkrn y yk-{eLk Ve{wyT-rskrk MkGr {wh-MkeLk feqMkhe rs Mku kk fu heyu rVk fe 5 rnfkkkMkwrLku,ykih yLkk E{kLk kkk Vh{kRu.

(1) ykfk Lku yktkut fku hkuLk Vh{k rk !nhku MkGwLkk {wnB{ rkLk {wkkhf nkeo

fk kkLk ni,ye ykw fkeh LkkkeLkk k u, kk {U sLkkk u rhMkkk {ykk

fu ekhu Vi ykMkkh Mku Vikk nwyu, {eXu{eXu {wMkVk Lku WLk fe yktkut h yLkkMku rVk Vihk, Mkwn WXu kku yktut hkuLk nku [wfe k.

ykt ykk fersu WMk {U rk ersu

sk fhek yk k kw{ u fhkutzkut wY


47

VikLku rkM{kn

(2) ykfk Lku rxkut fk Rks Vh{k rknhku MkGwLkk krfGweLk ykq {wnB{ ywMMkk{

Vh{kku nI, {uhu kE Rkkne{ fu u {ULkkeh (kLke rxkt) nku E k, rku o fu Mkkk kufhkh ku, kk {U Mkhfkhu Lkk{kh Lkufh{ Vh{kk, yo rfk, k hMk qkn

ke{khe fu Mkkk Mkk kfeV {U nqt.Vh{kk, kwBnkhe Vrhk MkwLk e E ni. Mkhfkhu {eLkk fe k-h-fk Mku {uhu kEfku rVk nkrMk nku E.

Mkhu kk WLnU hn{k fe yk kE ni

nk rkkzk ni kku ke{kh fe kLk ykE ni

(3) ykfk fu fh{ Mku B{k fu {he fku rVk r{eyuf kwwo Vh{kku nI, {I Mkk ke{kh

kk ykih yLku {fkLk fe rLk[e {L h Mkkrnku rVhk(rkAkuLku h zk) kk, {uhu EVw W{ kru rhk{e

efwLLkVMk (kLke B{k) fu {h fe rk fukkRMk Qh fe {L h rkMkh {U ku. Lk {I Qh [ZMkfkk kk Lk kun ku[khu Lke[u Wkh kku ku. w rfM{ke Mku {I yuf hkk Mkhhu fkyuLkkk, knu {kisqkk,


48

VikLku rkM{kn

Mkhkk k-hfkk, {Bkyu RLkkkk fe rkhkMku {whoV nwk, {I Lku Mkhfkhu Lkk{kh fer{k {U krfk u rfk, Mkhfkh xufk fh kheV Vh{k nwyu, {I Lku yLke ykih yLkuEVw W{ kr Mkkrnk fe ke{khe fu kkhu {U Vrhkfe {uhe Vrhk MkwLk fh Mkhfkhu {eLkk Qh fe {L h kheV u yu. sk Lk{ku V@ fkk nwk kku {uhu fkLkkut {U ykn ! ykn ! fe ykk ykE,h yM {uhu kru {kunkh{ MkerZkut Mku Lke[u Wkh hnuku, {uhu kMk yk fh Vh{kLku u, kuxk fh{ kkkyu fh{nku k, yks k hn{ku yk{ Lku {wh fh{ Vh{k rk. {I Lku yo rfk, ykkLk !Mkhfkh {w wLknkh fu kMk ne Mku nkufh yk fku LkkLku fu ru Qh fe {L h skykhk nwyu ku. RMk fu kk {nkqkuhkw RTk, kkskhu rhMkkk, nLknu Lkwkwk,{Bkyu sqku Mkkk, Mkhkk hn{k fek-h-fk Mku n{ kuLkkut2 Y k rMknTnk nku yu. (yiLk, Mk. 527)

{hekLku snkt fku kw{ rVk uku nku { h {U

wkhk o fk nku {uhu h{kt k hMkqkn !

(fkkyu k)


49

VikLku rkM{kn

(4) ykfk Lku khMk fk Rks Vh{kknhku MkGwLkk i ykq RMnkf Vh{kku

nI, {uhu fLu h khMk (fkuZ) fk k ik nku k, kk {U sLkkku rhMkkk {ykk fk ekhnwk kku {I Lku yLku {h fe rfkk fe. Mkhfkhu Lkk{kh

Lk u Mk u rVk Vihk, Mk wn k kk u khMk fk Lkk{ku rLkkLk kf Lk kk.

{hu RMkt fe khe Mku nwk nqt t kk

{w fku yAk fersu nkk {uhe yAe Lkn

(5) ykfk Lku nkk fu ykku wMk fh ruyuf kwwo kkLk fhku nI, nhku

nB{k fu nkkkut {U ykku z fh Vx yu kukkekkut Lku {wkrVfk kkih h hk e fu nkk fkx rk yu.nhku MkGwLkk nB{k Vh{kku nI, kun hkk{I Lku RLknkE fkkou Rrkhkk fu yk{ {U h fe Akh wkhe ykih rzrzk fh kkhknu wk Le {Uwykyu rVk fe. sk Mkkuk ykih krnhe ykt kL nwEkku r fe ykt w E kkskhu rhMkkk

fe kk {U rkhk nwE, {I Lku yo fe,


50

VikLku rkM{kn

k hMkqkn ! {uhu nkk h [~{u fh{Vh{kRu. Vh{kk, nkk Vikyku,{I Lku Vik rk kkuMkhfkh Lku yLkk Mku {wkkhf Vih rk ykihVh{kk, zu nku yku ! sk zk nwk kku {eXu {eXu {wMkVk fe k-h-fk Mku {uhu nkkfe ke{khe { nku [wfe ke. (yiLk Mk. 528)

un {he {h hnk ni, kuhu nkk {U rVk ni

yi kkek s ykLkk, {-Lke {eLku ku

MMkk : rMkVo ykn ne rVk uLku kk ni {h RLkrnfkkk fku MkwLk fh MMku ykku nI fu k ykn fuRkk e fkuE rVk u Mkfkk ni ?Rksu MMkk : kuf kke kkih h rMkVo ykih rMkVo ykn

ne rVk uLku kk ni, {h ykn fe ykk MkuWMk fu kLu e rVk u Mkfku nI. nkt yh fkuE un kkfhu fu ykn fe e nwE kkfk fu rkih Vwkt qMkhu fkurVk u Mkfkk ni kku feLkLk kun fkrVh ni. qtfu rVk nkuk k yuf hko e fkuE rfMke fku ykn fe ykk furkih Lkn u Mkfkk. nh {wMk{kLk fk une yfek ni fuyBkk ykirk u fwA e uku nIkun {nT ykn fe ykk Mku uku nI,


51

VikLku rkM{kn

yh fkuE un yfek hu fu ykn Lku rfMke Lkke ke fku {h Mku rVk uLku k fwA ykk fhLku fk Rkkhne Lkn rk. kku yiMkk Mk nw{u fwhykLke fku wxk hnkni. khn 3 Mkqhyu yku R{hkLk fe ykk LkBkh 49 ykihWMk fk khs{k Z ersu MMku fe sz fxyue ykih ikkLk Lkkfk{ Lkk {whk nkuk. [wLkkL[u nhkuMkGwLkk EMkk Ynwkn fu {wkkhf fkife rnfkk fhku nwyu fwhykLku kf {U Rko nkukk ni :-

kh-s-{yu fLw E{kLk : ykih {I rVkukk nqt {kh k yLkut ykih MkVuk ku (kLke fkuZe)fku ykih {I {wuorskkk nqt ykn fu nw{ Mku.

uk yk Lku ? nhku MkGwLkk EMkk Ynwkn MkkV MkkV Vh{k hnu nI fu {I ykn

fe ke nwE fwhk Mku {kh k yLkut fku keLkkE ykihfkurZkU fku rVk ukk nqt. nkkfu {wkuO fku e rLk fh rkfhkk nqt.

ykn fe khV Mku yBkk fku khnkhn fu Rkkhkk ykk rfu yu nI ykih VikLku yBkkMku ykirk fku e ykk rfu ku nI rnkk kun e rVku Mkfku nI ykih knwk fwA ykk Vh{k Mkfku nI. sk nhkuMkGwLkk EMkk Ynwkn fe un kLk ni


52

VikLku rkM{kn

kku ykfkyu EMkk, Mkhkhu yBkk, {eXu {eXu {wMkVk fe kLku y-{k rLkkLk fiMke nkue ! un

k hru fu Mkhhu fkyuLkkk s{ey{qfkk ykih swBk yBkk {wh-MkeLk fuf{kkk fu {uy nI, kfu rsMk fku u r{k Mkhfkh

ne fu Mkfu r{k.kku {kq{ nwk fu skMkGwLkk EMkk {hekU fku rVk yLkU fku yktut ykih{wkuO fku rLe u Mkfku nI kku Mkhfkhu {eLkk un Mkk k -h-syu ykik ykk Vh{k Mkfku nI.

nwMLku qMkwV, {u EMkk u Lkn fwA {kifqV

rsMk Lku u kk ni, kk ni kkik WLk fe(kifu Lkkk)

76 nkh Lkurfkt : nhku MkGwLkk RLku {MQ Mku rhkk ni fu kkskhu {eLkyu {wLkhn,Mkhkhu {yu{wfho{k, Mkhhu nh ku Mkhk, {nkqku rfrkk fk Vh{kLku Vhnk rLkkLk ni, u Zukykn kkk-h-f kykk nh nVo fu ku WMk fu Lkk{yuyk{k {U [kh nkh Lkurfkt so Vh{kyuk, [kh nkhwLkkn k uk ykih [kh nkh -hk k wLVh{kyuk.


53

VikLku rkM{kn

{eXu {eXu RMk{e kRku ! q{ Ru ! yLku khukhu ykn fe hn{k h fwhkkLk nku Ru ! ! hkrnMkkk kku kRu {U 19 nwYV nI. qt yufkkh ZLku Mku rAnkh76 nkh Lkurfkt r{Ue,rAnkh nkh wLkkn {wykV nku tu ykih rAnkh nkh-hk kwL nkUu. (kLke ykih ykn

Mkkrnku Vku y-{k ni.)k ku n Lk ZLku fe rn{k :

nhku {wVke yn{ kh kLk wkyuhn{kLk fe hn{ku ku kkt fk krfhk fhku nwyu Vh{kkunI, kih kku fhku fu Mkqhyu kkikk {U Lknre E RMke khn n fu k qhe rkM{kn LknZku kfu qt fnku nI, RMk {U k rn{kni ? rn{k un ni fu Mkqhyu kkikk {U y Mku ykrh kfrsnk ykih rfkk fk r ni ykih un fkrVhkU h fnTh ni,RMke khn n {U Lkh fe Lk e ke ni. un e skkufnTh fk k nkukk ni. RMk {kify h hn{k fk r Lkfhku. kku u Mk qhe rkM{kn heV (kLke

fk ro fhu kku wk fu k Mku{nVq hnuk. (kVMkehu LkE{e, rs y, Mk. 43)


54

VikLku rkM{kn

WLLkeMk19 nwYV fe rn{kU : fu 19 nwYVnI ykih ku h ykk uLku ku rVrh~ku e WLLkeMk19.Mk WB{e ni fu RMk fu yuf yuf nVo fe k-h-fk Mku yuf yufrVrh~ku fk ykk qh nku yu. qMkhe qke un e ni furLk hkk {U [kikeMk24 Lxu nI rsLk {U Mku kt[5 Lxu kt[Lk{kkU Lku uh ru ykih WLLkeMk Lxkut fu ru fu WLLkeMk19 nwYV ykk Vh{kyu yu. Mk u fk ro fhkk hnu WMk fk nh Lxk Rkkk {Uw{kh nkuk ykih nh Lxu fu wLkkn {wykV nkUu.

fk Mku ykk WX k : nhku MkGwLkk EMkkYnwkn yuf fk fu fhek whu kku ykknku hnk kk. fwA Vu fu kk rVh whu kku {wk-nkVh{kk fu WMk fk {U Lkqh ne Lkqh ni ykih nkt hn{kuRkne fe kkrh nku hne ni. yk knwknihkLk nwyu ykih kkhkne Rkne {U yo rfk, fu{wu RMk fk u kkkk yu. Rko nwk, yi EMkk !( ) un Mk Mkk wLknkh nkuLku fu Mkkk ykk{U rh^kkh kk, urfLk k ku RLkfk RMk fe keeWB{e Mku ke, WMk fu zfk ik nwk ykih yks WMkfku {kk u k, WMkk Lku WMk fku rkM{knZkE, {wu nk ykE fu {I WMk Mk fku {eLk fu yLh


55

VikLku rkM{kn

ykk qt fu rsMk fk k[k {eLk fu Qh {uhk Lkk{ u hnkni. ykn fe WLk h hn{k nkuykih WLk fu Mkfu n{khe {Vhk nku.

yi wkyu {wMkVk {I kuhe hn{kkU u fwhkkt

nku fh{ Mku {uhe k, k kwViu knu Skt

, , ! n{ Mkkfku [krnu fu yLku k[kU fku xkxk kk rMkkLku fu kyuRkk ne Mku ykn fk Lkk{ uLkk rMkkyut ykih unLkn fu rMkVo {hLku ku kriLk fku ne RMk fe k-h-fkU nkrMknkuke nI, w MkeLku ykiih rMkkLku ku fku e RMk fe k-h-fkULkMkek nkuke nI rnkk yLku {-Lke {wLLku ykih {-Lke{wLLke Mku uku nwyu rMkkLku fe rLkGk Mku WLk fu Mkk{Lku kkhkkh ykn ykn fhku hnU kku kun e kkLkkuku ne Mkk Mku nk ^ ykn fnUu.k[u fe {-Lke khrkGk fe rnfkk : nhkuMkGwLkk MknT rkLk ywkn kwMkhe Vh{kkunI, {I keLk3 Mkk fe W{ fk kk fu hkk fu k WX fh yLku{k{qt nhku MkGwLkk {wnB{ rkLk Mkwkh fkuLk{k Zku ukk, yuf rLk WLnkU Lku {w Mku Vh{kk, kkq WMk ykn kykk fku k Lkn fhkk rsMk Lku kwu ik


56

VikLku rkM{kn

Vh{kk ? {I Lku qAk, {I WMku rfMk khn k fYt? Vh{kk,sk hkk MkkuLku ku kku kkLk fku n-h-fk ru rkih {nTr {U keLk3 {hkkk un fr{kk fnku.

kLke ykn kykk {uhu Mkkk ni, ykn kykk {wu ukkni, ykn kykk {uhk kn ni.1

Vh{kku nI, {I Lku [L hkkU un fr{kk Zu ykihrVh WLk fku kkkk. WLnkU Lku Vh{kk, yk nh hkkMkkk7 {hkkk Zku, {I Lku yiMkk ne rfk ykih rVh WLk fku{wky rfk. Vh{kk, nh hkk khn11 {hkkk unefr{kk Zku.(Vh{kku nI) {I Lku RMke khn Zk kku {uhu r{U RMk fe Tk {kq{ nwE. sk yuf Mkk wh k kku{uhu {k{qtLk Lku Vh{kk,{I Lku u fwA kwBnUrMkkk ni WMku fk {U Lku kf n{uk Zku hnLkk.un kwBnU wLk ykih ykrhk {U LkVTy uk. MkGwLkkMknT rkLk ywkn kwMkhe Vh{kku nI, {ILku fE Mkk kf yiMkk ne rfk kku {I Lku yLku yLh RMk fkku RLknk {k kk. {I kLnkE {U un r fhkk hnk.rVh yuf rLk {uhu {k{qt Lk Lku Vh{kk,yi MknT!ykn kykk rsMk Mk fu Mkkk nku, WMku ukk nku ykihWMk fk kn nku, k kun WMk fe Lkk Vh{kLke fhkk ni ?nhr Lkn. rnkk kw{ yLku yk fku wLkkn Mku k[kyku.rVh {k{qt Lk Lku {wu {kk {U us rk. {I Lku1. nku Mkfu kku kku un fr{kk r fh h ykih wfkLk ihk {U yiMkesn ykukt fh ersu snkt yk fe Lkh zke hnu.


57

VikLku rkM{kn

Mkku[k fn {uhu r {U Lk yk yu rnkk WMkkMkkrnk Mku un ko {wfhoh fh e fu {I WLk fu kMk fhrMkV o y uf Lxk Z q tk yk ih kMk yk k.

{I Lku {kk {U A6 k Mkkk7 khMk fe W{ {UfwhykLku kf rn^ fh rk.

{I hkukLkk hkuk hkk kk. kkhn12Mkk fe W{ kf {I s fe hkuxe kkk hnk. kuhn13 Mkkfe W{ {U {wu yuf {Myk u ykk. WMk fu n fu ruh kkut Mku Rk u fh {I kMkhk ykk ykih nkt fuW-{ky Mku kun {Myk qAk, urfLk WLk {U Mku rfMke Lkue {wu kVe skk Lk rk. rVh {I ykkkLk fe khV[k k. nkt fu {~nqh ykr{u eLk nhku MkGwLkkykq nkek nBk rkLk yke ywkn ykkkLke

Mku {I Lku {Myk qAk kku WLnkut Lku {wu kMkek skk rk. {I yuf yMkou kf WLk fe Mkkunkk {Uhnk, WLk fu fk{ Mku Vi nkrMk fhkk ykih WLk Mkuykkk Mkekk rVh {I kwMkh fe khV yk k. {I Lkuwkhu fk RLkk{ qt rfk fu {uhu ru yuf rhn{ fu sheV he ru ku ykih WLnU eMk fh hkuxe fk eke. {I nh hkk Mk-nhe fu k yuf Qrfk (kLkekfhekLk 70 k{) s fe hkuxe kkk, rsMk {U Lk Lk{fnkukk ykih Lk ne MkkLk. un yuf rhn{ {wu Mkk h


58

VikLku rkM{kn

fu ru fkVe nkukk. rVh {I Lku Rhkk rfk fu keLk3 rLk{wMkMk Vkfk fYtk ykih WMk fu kk kk. rVhkt[5 rLk, rVh Mkkk7 rLk ykih rVh [eMk25 rLkkut fk{wMkMk Vkfk hk.(kLke 25 rLk fu kk yuf kkhkLkk kkk.) keMk20 Mkk kf une khefk hnk rVh {ILku fE Mkk Mkihku rMkknk fe, kMk kwMkh ykk kkusk kf ykn kykk Lku [knk k kukhe Rkkhfe. nhku MkGwLkk R{k{ yn{ Vh{kkunI, {I Lku {hku { kf MkGwLkk MknT rkLk ywknkwMkhe fku fe Lk{f RMk{k fhku nwyuLkn uk. ykn fe WLk h hn{knku ykih WLk fu Mkfu n{khe {Vhk nku.

{eXu {eXu RMk{e kRku ! w LkMkek kriLkwLk fu kyu ykrhk fu {wyk-{u {U yLke ykik furu rkk {w-k-Vh nkuku nI, [wLkkL[u yuf yiMke neMk{kh {kt Lku yLku kuxu h RLVhke fkur fe rsMk fuLkkesu {U RMk fe RMkn fk Mkk{kLk nwk. un E{kLk yVhkukrfyk rZu ykih qr{u.kku RMk{e fu khrkGke fkuMko fe knkh : t(tk krfMkkLk) fu yuf ykrfu hMkq fu kkLk fk yLkuyLk {U wkMkk u fhkk nqt, yB{eLk ke yMkou Mkuye k, WLk fe e krn ke fu {I rfMke khn wLkknkutfu Mku rLkf ykih Mkwh . yB{eLk fkukku RMk{e Mku kun kh kk WLnkut Lku yhkk u fh


59

VikLku rkM{kn

{wu k RMhkh kkkw {eLkk fhk[e u ykih kkfe fe fuykrfkLku hMkq fu yk{e {-Lke {fo VikLku {eLkk {Uhn{kkut fe A{kA{ khMkkk fu yLh khrkGke fkuMko fhLkkykih {uhe rVkkke fe wyk e {ktLkk. {I Lkukkkw {eLkk fhk[e yk fh khrkGke fkuMkofhLku feMkykk nkrMk fe, {-Lke fkrVkut {U MkVh Mku {whoV nwk,yB{eLk fu ru qk wykyut e f. Vhkk fu kk skh ykk kku {uhe we fe RLknk Lk hne qtfu khrkGkefkuMko fu kihkLk VikLku {eLkk {U {kte nwE wykykut fe k-h-fkMku {uhe yB{eLk rMknTnk kk nku [wfe k, khrkGke fkuMko fe k-h-fk Mku {I Lk{ke kLk k ykih {-Lke{knku Mku kkMke LkMkek nwE, MkwLLkkkut fe r{k ykih{-Lke fkrVkut {ut MkVh fk skk r{k. {uhe k{LLkk ni fun{khu h fk nh Vo kku RMk{e fu {-Lke {knku {Uht yu ykih n{khe k{k{ hukrLkkt qh nkut.VikLku {eLkk {U ykn fe hn{k ni yB{e fku {wMMkh yk rMknTnk fe Mkykk ni

VikLku {eLkk {U ykLku ne fe k-h-fk ni qk ykih kZe {w fku MkwLLkk Mku {nkk ni

u ku yLke ykik fku rMkVo wLk kLkkLku fu rune V hku nI ykih WMk fku yAe Mkkunkk Mku hkufku nI,kun yLke ykrhk fku Mkk khu {U zk uku nI ykihkMkk yfkk wLk {U e AkkLku fu rLk ykku nI [wLkkL[u


60

VikLku rkM{kn

{-Lke fkrVu Mku hkufLku fk LkwfMkkLk : {eLkkw ykirkyn{ykkk heV (y rnL) fu yuf ykrfu hMkq Lkuyuf Lkki skLk h RLVhke fkur fh fu WMk fku {-LkefkrVu {U MkVh fu ru yk{kk fh rk, {h krMkkrnk Lku wLe kke{ {U fkx fu kiV Mku Whe kke{fu MkVh Mku hkuf rk. ku[khu fku ykrfkLku hMkq fe Mkkunkk r{kur{ku hn E, Lkke-skLk kun kwhu kuMkkut fu nku [Z kykih hkke kLk k. yk WMk fu kr Mkkrnk fku yLke-ke fk yunMkkMk nwk, WMk Lku WMke ykrfu hMkq

fku h-kMk fe, RMk fku fkrVu {U uyku fu fn EMk fe hkk fe k Aqxu. WMk Lkki skLk hkukkhk RLVhke fkur fe E {h [qtfu kLke Mkh Mku [knku [wfk kk. kLke ku[khk knwk rkk rkz [wfk kk rnkkrfMke Mkqhk {-Lke fkrVu {U MkVh fu ru yk{kk Lk nwk.

kriLk fku [krnu fu yLke ykik fku wYy ne MkuyAk ykih {-Lke {knku Vhkn{ fhU, hLkk kwhe Mkkunkkfe sn Mku rkz Lku fe Mkqhk {U kke nkk Mku rLkf keni. Mku {eLkk fku EMk fe kze knLk Lku kkkk, yufRMk{e knLk Lku hku hku fh wyk fu ru fnk ni fu {uhu kuxu feRMkn fu ru wyk fhU, nkyu ! nkyu ! {I Lku w ne WMk fkukhkk rfk ni, RMk fku kku RMk{e fu {-Mkkw {eLkk


61

VikLku rkM{kn

{U rn^ fu ru rkXkku kku rkXk rk {h ku[khk u MkwLLkkUihk Mke fh ykkk kun h {U kkLk fh ukk kku WMk fk{kf Wzkku. ykrh WMk fk r xqx k ykih WMk Lku{-Mkkw {eLkk {U Lkk Akuz rk. yk kwhu kuMkkut feMkkunkk {U hn fh ykkhk nku k ni, RkVkf Mku {wukku RMk{e fk {-Lke {knku r{ k ni yk {I MkkAkk hne nqt, nkyu {uhk k kLkuk !

(kLke yAkut fe Mkkunkk kwu yAk kLkk ue, ykih kwhu feMkkunkk kwu kwhk kLkk ue)rhLkut fk h : {eXu {eXu RMk{e kRku ! nhku MkGwLkkMknT rkLk ywkn kwMkhe rMkef (kLkey -hsu fu ykirk {U Mku) ku. yk Lk{fRMk ru RMk{k Lkn Vh{kku ku fu Lk{f fe sn Mku kLkke nku kk ni. ykih yk Tkktu Mku qhhnku ku. kfuE fkuh{k, rkhkLke ihk {U [knu nkh {Mkk-nk k zkU, yh Lk{f Lkn zkUu kku kLku fk Mkkhk {krfhrfhk nku yuk. un e k hnu fu Lk{f fe yuf {MkqMkr{kh k-Lku RLMkkLke fu ru Yhe ni ykih un yk

fe fhk{k ke fu rkih Lk{f RMk{k rfurLk ku ! kwMkh heV {U kfuy yk fu {fkLkuykekLk fku kuk kikwMMkkky kLke rhLkU fk h


62

VikLku rkM{kn

fnku ku qtfu yk fu nkt k fMkhk rhLu(uh, [eku) ihk nkrh nkuku ku ykih yk ku~k fu heyu WLk fe rkVk Vh{kku. yk ykrhe W{ {tu ykns nku yu ku {h sk Lk{k fkk ykkk kku nkk k w ku ykih Lk{k Mku Vkrh nkuku kku nMku Mkkrkf {kqh nku ku. ykn fe WLk h hn{k nku ykih WLk fu Mkfu n{khe{Vhk nku.

kwkh fk Rks : {Lfq ni, yuf Mk fku kwkh ykk, WMk fu WMkku {kunkh{ nhku i Vfen e W{hrkLk MkE Rkk fu ru kheV kyu,ku nwyu yuf kke RLkkk fh fu Vh{kk RMk fku kufh uLkk {k. WLk fu Lku fu kk WMk Lku kke kkt rkVkihLk kwkh kk hnk. WMk Mku hnk Lk k, ku fh uuk kku rk kk. r {U MMkk ykkun kku fkuE e r Mkfkk ni ! yfek {U f{e ykku neVkihLk kwkh kix ykk. khk fh nhk fe r{k {Unkrh nku fh -ke fe {wykVe [kne WLnkut Lku kkekLkk fh yLku Mku {wkkhf Mku kkt rk, kwkh VkihLk[k k. yk fe kkh uLku fe {w{k-Lk-yk Lk Vh{kE ke{h zh fu {khu ku fh Lk uk. rk ykrh Mkk h fukk sk ku fh uk kku kune knheh ke.


63

VikLku rkM{kn

ykn fe WLk h hn{k nku ykih WLk fu Mkfu n{khe{Vhk nku.

{eXu {eXu RMk{e kRku ! kfuE fe kze k-h-fkU nI ykih RMk {U ke{krhkut fk Rks e.RMk rnfkk Mku Mko r{k fu kwwkoLku eLk yh rfMke {wkkn kkk Mku e {Ly fh U kku Mk{ {ULk ykLku fu kk wsq e WMk Mku kk hnLkk [krnu un eMko r{k fu kke ku fh Lkn uLkk [krnu fu RMkMku yurkfk {w-k nkuLku fk yLuk hnkk ni. rVhRMk fu kn fhLku fu {MkqMk khefu fu Mkkk Mkkk uxLku fukihkLk kk yfkk fwA Zk nwk e nkukk ni. rnkkku fh uLku Mku WMk fu VkR {U f{e yk Mkfke ni.

fu kt[5 nwYV fe rLkMkk Mkukwkh fu 5 {-Lke Rks

(kh-s-{yu fLw E{kLk :Lk WMk {ut q uUu Lk rXXh (kLke Mkeo) )un yk-ku fhe{k Mkkk kkh (y ykrh yufkkh wY heV) Z fh { fersu kwkhfe rk {U Lkw{kkt f{e {nMkqMk nkue ykih {heMkwfqLk {nMkqMk fhuk. (khs{k ZLku fe Yhk Lkn)


64

1

VikLku rkM{kn

nhku MkGwLkk R{k{ Vhu Mkkrf Vh{kku nI, Mkq-hkw Vkrknk 40 kkh (yykrh yuf kkh wY heV) Z fh kLke h {fh fu kwkh ku fu {wtn h Axu {krhu kwkh [k yuk.Mkhfkhu Lkk{kh, {eLk u f u kkskh

fku kwkh kk kku nhku MkGwLkkrskEu y{eLk Lku un wyk Z fh{ rfk kk :

(khs{k : ykn fu Lkk{ Mku yk h {fhkk nqt nh WMk ke{khe fu ru u yk fku Ek ukeni ykih qMkhkut fu h ykih nMk fhLku kkut fe kwheLkh Mku. ykn yk fku rVk ykk Vh{kyu.{I yk h ykn fu Lkk{ Mku { fhkk nqt.)

kwkh fu {he fku rMkVoy-hke {U wyk (y ykrh yuf kkh wYheV) Z fh { fh ersu.kwkh kk k fMkhk Zkk hnu.neMku kf {U ni, sk kw{ {U Mku rfMke fku kwkh ykyu kku WMk h keLk3 rLk kf Mkwn fu k Axu{khu ytu.


65

2

4

3

5

VikLku rkM{kn

keu fwhykLkku MkwLLkk fe yk{ehih rMkkMke knhef, kku RMk{e Mku kkMkk RMk{e kRkutykih RMk{e knLkkut fku {eXu {eXu {wMkVk fe wk{e h Lkk ni. Mkhfkhu {eLkk feMkwLLkkkut fe khrkGk fu {-Lke fkrVkut {U ykrfkLku hMkq

fu Mkkk MkVh fh fu wyk {ktLku Mku kMkkyfkk zkpxhkut fe khV Mku k Rks fhkh ru yu {hekutfe wrkt e kukkhk kix ykE nit. [wLkkL[uyktut hkuLk nku # : rkfk fkkuLke nihykkk (kkkwRMk{, rMkL, krfMkkLk) {U kku RMk{e fu {wk Lkuyuf Lkki skLk fku {-Lke fkrVu fe kk u fe rsMk hkun khn{ nku fh fnLku u yk ku rfMke fe hukLkefk k e Vh{kk fhU {uhe krk fe yktkut fk ykphuLkzkpxhktu Lku k fh rk rsMk fe rkLkk h WLk fe keLkkR[e E, n{khu h {U MkVu {kk{ rkAe ni ykih yk fnkunI, {-Lke fkrVu {U MkVh fhku. {wk Lku RLVhkefkur fhku nwyu n{koLkk yLk {U wyk uku nwyu fnk,ykn yk fe krk fku rVk ykk Vh{kyu.zkpxh k fn hnu nI ? kun kkuu, zkpxo fnku nI yky{hefk u ykuu kk e Rks {wBfLk Lkn un fnkunwyu WMk fe ykk hko E. {wk Lku kze {nkk MkuWMk fe eX kfku nwyu kMke yk{u nsu {U fnk, kE !zkpxhkut Lku skk u rk ni RMk h {kqMk qt nkuku nti,


66

VikLku rkM{kn

ykn rVk ykk Vh{kLku kk ni, {wMkkrVh fe wykykn fkq Vh{kkk ni yk ykrfkLku hMkq fuMkkk {-Lke fkrVu {U MkVh fersu ykih RMk kihkLk krkfu ru wyk e {ktru. WMk {wk fe rsqE he RLVhkefkur fu Lkkesu {U {k Lkki skLk Lku MkwLLkkkut fe khrkGkfu {-Lke fkrVu {U MkVh rfk, kihkLku MkVh krk fu ruqk wyk {kte. sk h kixk kku un u fh WMk fe we feRLknk Lk hne fu {-Lke fkrVu fe k-h-fk Mku WMk fe krk

fe yktkU fk Lkqh kMk yk [wfk kk. qxLku hn{kut fkrVu {U [ku MkeLku MkwLLkkU fkrVu {U [ku

[~{u keLkk r{u Mkw Mku SLkk r{u kykuu hknkut fkrVu {U [ku

{eXu {eXu RMk{e kRku ! {eLku fu kkskh fk Vh{kLku w kh ni, keLk3 rfM{

fe wykyut {kq nI WLk fe fkqrGk {U fkuE f Lkn.(1) {q{ fe wyk (2) {wMkkrVh fe wyk (3) yLku kuxu funf {U kk fe wyk. MkVh ykihkun e {-Lke fkrVu {U ykrfkLku hMkq fu Mkkk nku rVh

Vh{kLku {wMkVk : rsMk fu kkMk {uhk r n

faizan e sunnat.gujarati (ફૈઝાને સુન્નત)

Education