(iii) - income tax department files... · प्रपत्र आ.क.क -2 आ.ड आभ...

25
प .क.कि-2 .ो भरने .े अनुदेश (.कनकष 2014-15) फाष .क.किक- 2 .ो भरने .े लिए अन देश ये अन देश इस वििरणी फाम यौरक भ नरने े एद शदशारनदश क ससी सेद े े ाे , पया आयर अधिरनय 1961 तथा आयरनयािी, 1962 े सेगत उपबेिक ा अिभन रक 1क .र ननाषरण ष जिस पर यह िरणी फाष िाग है - य वििरणी फाम ेि र रनिामरण िम 2014-15 े एद ाग ै, अथामत य वित िम 2013-14 अजमत आय से सेबेधित ैक 2क इस िरणी फाष .ा योग .ौन .र स.ता है ? य वििरणी फाम ऐसे यि या शद अविनाजत पवरिार िारा य त सया जादगा, जसी र रनिामरण िम 2013-14 े एद आय रननएितत शाए ै- . ेतन/पशन से .य; या ह संपजत से .य; या िअलभिाभ से .य; या अय ोत से .य (िटरर से िीत तााघ दौ से .य सेत)। इसे अािा, जाे देपत, नाबाएग बा आशद जैसे सी अय यत ी आय भ र रनिामवरती ी आय शाए सया जाना ै, य वििरण प िाे य सया जा सता ै जाे ऐसी आय उपय त ससी ेणी े अेतगमत आती ैक 3क इस िरणी प .ा योग .ौन नहं .र स.ता? इस वििरणी प ा यभग ऐसे यि िारा नीे सया जाना ाशद जसी र रनिामरण िम 2014-15 े एद आय यिसाय या पेशे से आय शाए ैक 4क अन बं रहहत िरणी प इस वििरणी प े साथ भई दतािेज ीिीएीदस ाणप सेतसेन नीे रना ाशदक इस वििरणी प े साथ सेन ऐसे सनी दतािेजक भ अग रे वििरणी दायर रने िाे यत भ ौिा शदया जादगाक 5. इस िरणी प .ो भरने .ा तर.ा य वििरणी प नीे एते तरीक से सी नी तरीे से आयर विनाग भ त सया जा सता ै :- (i) ागजी ऱप वििरणी भ त त रे ; (ii) डएजि तार से इेरारन तरीे से वििरणी त त रे ; (iii) इेरारन तरीे से वििरणी आेड़े नेज रे तथा उसे उपरात वििरणी प आ..वि.-V वििरणी ा सयापन त त रे ;

Upload: others

Post on 07-Feb-2020

26 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • प्रपत्र आ.क.कि -2 आ.ो आभरने आ.े आअनदेुश आ(.कननक र्ष आ2014-15)

    फार्ष आ.क.कि क- 2 .ो आभरने आ.े आलिए आअनुदेश ये अनुदेश इस वििरणी फार्म र्ें ब् यौरक भ नरने े ए द शदशारनद श ।ं क स सी सेदें े र्ार् े र्ें, ृपया आय र अधिरनयर् 1961 तथा आय र रनयर्ाि ी, 1962 े सेगत उपबेिक ा अि भ न रेंक 1क .र आननर्ाषरण आ र्ष आजिस आपर आयह आि रणी आफार्ष आिागू आहै आ- यं वििरणी फार्म ेि र रनिामरण िर्म 2014-15 े ए द ाग ूंै, अथामत यं वित् त िर्म 2013-14 र्ें अर्जमत आय से सेबेधित ंैक 2क आ इस आि रणी आफार्ष आ.ा आप्रयोग आ.ौन आ.र आस.ता आहै? यं वििरणी फार्म ऐसे व् यर् ि या शं द ूअविनार्जत पवरिार वािारा रयुयु त स या जादगा, र्जस ी र रनिामरण िर्म 2013-14 े ए द ु आय र्ें रनम् नए ितत शाएर् ंै-

    . ेतन/पेंशन आसे आ.य; आया आ ख गहृ आसंपज आत आसे आ.य; आया आ ग पूंिी आअलभिाभ आसे आ.य; आया आ घ अन् आय आ्ोत आसे आ.य आ(िटरर आसे आिीत आताा आघु़ददौ आसे आ.य आसर्ेत)। आ

    इस े अ ािा, जंाे देपर्त् त, नाबाए ग ब ा आशद जैसे स सी अ य व् यर् त ी आय भ र रनिामवरती ी आय र्ें शाएर् स या जाना ंै, यं वििरण रयुपत्र िंाे रयुयु त स या जा स ता ंै जंाे ऐसी आय उपयुम त स सी ्ेणी े अतेगमत आती ंैक 3क आ इस आि रणी आप्रपत्र आ.ा आप्रयोग आ.ौन आनह ं आ.र आस.ता? इस वििरणी रयुपत्र ा रयुयभग ऐसे व् यर् ि वािारा नंीे स या जाना ाशंद र्जस ी र रनिामरण िर्म 2014-15 े ए द ु आय र्ें व् यिसाय या पेश ेसे आय शाएर् ंैक 4क अनुबंर् आरहहत आि रणी आप्रपत्र इस वििरणी रयुपत्र े साथ भई दस् तािेज ीिीएीदस रयुर्ाणपत्र सर्ेतस से न नंी े रना ाशंदक इस वििरणी रयुपत्र े साथ से न ऐसे सनी दस् तािेजक भ अ ग र े वििरणी दायर रने िा े व् यर् त भ ौिा शदया जादगाक 5. इस आि रणी आप्रपत्र आ.ो आभरने आ.ा आतर .ा यं वििरणी रयुपत्र नी े ए ते तरी क र्ें से स सी नी तरी े से आय र विनाग भ रयुस्तुत स या जा स ता ंै :-

    (i) ागजी रूप र्ें वििरणी भ रयुस्तुत र े; (ii) डएर्जि ंस्ताक्षर से इ ेरारन तरी े से वििरणी रयुस्तुत र े;

    (iii) इ ेरारन तरी े से वििरणी र्ें आे ड़ ेनेज र े तथा उस े उपरात वििरणी रयुपत्र आ. .वि.-V र्ें वििरणी ा सत्यापन रयुस् तुत र े;

  • (iv) बार भएएे ागजी वििरणी रयुस्तुत र ेक

    रनिासी र रनिामवरती र्जस े पास नारत े बांर पवरसेपर्त्तयाे ीस सी सेस् था र्ें वित् तीय शंत सर्ेतस ।ं या नारत े बांर र्स्थत स सी ताते र्ें ंस् ताक्षर रने ा रयुाधि ार ंै िं अनुसू ी दफद नरेगा तथा 5 (ii) या 5 (iii) र्ें उपबेधित ढेग से वििरणी रयुस् तुत रेगाक र रनिामरण िर्म 2013-14 से 5 ात रूपद से अधि ु आय िा े सनी र रनिामवररतयक से 5 (ii) या 5 (iii) र्ें उपबेधित ढेग से वििरणी रयुस् तुत रने ी अपेक्षा ंैक इस े अरतवर त र्जस र रनिामवरती पर अनुसू ी दफदसआई दि ेअनुसू ी िीआर ागू ंभगें उसे 5 (ii) या 5 (iii) र्ें उपबेधित ढेग से वििरणी रयुस् तुत रनी ंभगीक जंाे वििरणी रयुपत्र 5 (iii) र्ें उर्ल ितत तरी े से रयुस्तुत स या जाता ंै, र रनिामवरती भ रयुपत्र आ. .वि.-V ी दभ रयुरतयक भ र्ुशित रने ी आिश्य ता ंभती ंैक र रनिामवरती वािारा विधिित ंस् ताक्षवरत द रयुरत सािारण एा से पभस् ि बैग ने.1, इ े रारन एसिी ायाम य, बेग ुरू-560100 ी नामि स भ नेजनी ंभती ंैक दसूरी रयुरत र रनिामवरती वािारा वर ाएम े तौर पर अपने पास रती जा स ती ंैक 6. पा ती आभरना इस वि िरणी रयुपत्र ी ेि द रयुरत दाित रनी ंभती ंैक जंाे वििरणी रयुपत्र 5 (i) अथिा 5 (iv) र्ें उर्ल ितत तरी े से रयुस्तुत स या जाता ंै, आई िी आर-V र्ें पािती विधिित रूप से नरी जानी ाशंदक 7. भरने आ.ी आज आानत आ.े आअन् आतगषत आ.टिर्

    वििरणी रयुपत्र र्ें ‘नरने ी र्स् थरत’ शीर्म े तंत सेगत ताने भ उस िारा े सेबेि र्ें े रने ी जरूरत ंै र्जस े अ तगमत रनम् नए ितत े आिार पर वििरणी नरी जा रंी ंैक क्रर् सेख् या वििरणी ैसे दाित ी जाती ंै i िारा 139 ी1स े अतेगमत रयुाििान े अनुसार रनयत रतधथ से पं े ii िारा 139 ी1स े अतेगमत रनयत रतधथ े उपरात स तु िारा 139

    ी4स े अनुसार सेगत र रनिामरण िर्म ी सर्ार् त से द िर्म बीतने से पं े

    iii िारा 139ी5स े अतेगमत सेशभधित वििरणी iv िारा 92 गघ े अतेगमत आशभधित वििरणी v ताएर्यक भ दरू रने े ए द िारा 139(9) े अतेगमत नभशिस े

    जिाब र्ें vi िारा 142(1) े अतेगमत नभशिस े जिाब र्ें

  • vii िारा 148 े अतेगमत नभशिस े जिाब र्ें viii िारा 153 /153ग े अतेगमत नभशिस े जिाब र्ें

    यशद र रनिामवरती आय र अधिरनयर् ी िारा 5 े अ तगमत पुतमगा ी एसवि सेशंता वािारा अएनशाएसत ंै, तभ अनुसू ी 5 नरने ी जरूरत ंभगीक आय े विएन न शीर्षों से सेबेधित अनुसूध यक भ नरा जाना ाशंदक तथावप, नाग त-िीआई ी ु आय ी सेगणनास नरते सर्य आप भ आय ा विनाजन रना ाशंद ीिेतन ी आय से एन नस रर विएन न शीर्षों े तंत ेि अपने अय े शंस् से ी रयुविर् ि रनी ाशंदक आय े शरे् शंस् से भ सेबेधित शीर्म े अ तगमत परत-पत् नी ी आय ी वििरणी र्ें रयुवि ि स या जाना ाशंदक

    आ8क ि रणी आदाखखि आ.रने आ.ी आबाध् आयता रयुत् ये व् यर् ि र्जस ी ु आय, आय र अधिरनयर् े अध् याय VI- े तंत िौरतयाे अनुर्त रने से पूिम उस अधि तर् राएश से अधि ंै, जभ आय र रयुनायम नंीे ंै, अपनी आय ी वििरणी दाित रने ंेतु बाध् य ंैक व् यर् ियक ी विएन न ्ेिणयक े सेबेि र्ें िं अधि तर् राएश जभ आय र रयुनायम नंीे ंै, रनम् नित ंै: क्र. से. ्ेणी राएश ीरूपये

    र्ेंस (i) 60 िर्म से र् आयु े व् यर् ियक े र्ार् े र्ें 2,00,000 (ii) उन व् यर् ियक े र्ार् े र्ें जभ नारत े रनिासी ंक रर

    जभ वित् त िर्म 2013-14 े दौरान स सी नी सर्य 60 िर्म या अधि स ेतु 80 िर्म से र् आयु े ंक

    2,50,000

    (iii) उन व् यर् ियक े र्ार् े र्ें जभ नारत े रनिासी ंक रर जभ वित् त िर्म 2013-14 े दौरान स सी नी सर्य 80 िर्म या इससे अधि आयु े ंक

    5,00,000

    9. अनुसू ी एस.ई आ.े आलिए आिागू आर्ाराएं अनुसू ी एस.ई र्ें, उनर्ें उर्ल ितत ी जाने िा ी आय े ए द र ी विएशि दर े ए द रनशदम ि िारादे नी े दी गई ।ं : क्र. से.

    आय ा स्िरूप िारा र ी दर

    1 र्ायतारयुात नविय रनधि े सेध त अधिशरे् पर र

    111 ौथी अनुसू ी े नाग े रनयर्

  • 9(1) े अनुसरण र्ें गणना ी जादगी

    2 दसिीिी े र-रयुनायम इर् ििी शयेर या इर् ििी उ र्ुत रनधि पर अलप ा ीन पूेजीगत अएन ान

    111 15

    3 दीघम ा ीन पूेजीगत अएन ान (अनुक्रर्णन े साथस

    112 20

    4. दीघम ा ीन पूेजीगत अएन ान (अनुक्रर्णन े बबना )

    112 पर तु 10

    5. अरनिाएसयक े र्ार् े र्ें असू ीबद्ध रयुरतनूरतयक े अतेरण पर दीघामिधि पूेजी अएन ान

    112ी1सीगसीiiiस 10

    6. अरनिाएसयक े र्ार् े र्ें ानाेश, 115 (1)( सीiस 20 7 अरनिाएसयक े र्ार् े र्ें रयुा त ब् याज 115 ी1सी सीiiस 20 8. अिसेर ना ऋण रनधि से अरनिासी

    वािारा रयुा त ब् याज 115 ी1सी सी1स ीii स

    5

    9. िारा 194ठग र्ें यथा उर्ल ितत अरनिास वािारा रयुा त आय

    115 ी1सी स ीii स

    5

    10 िारा 194 ठघ र्ें यथा उर्ल ितत अरनिासी वािारा रयुा त आय

    115 ी1स ी स ीii तस

    5

    11 अरनिासी े र्ार् े र्ें विदेशी र्ुिा र्ें इ ाई क्रय से आय

    115 ी1स ी स ीiiiस

    20

    12. रायलिी से आय जंाे रार 31-3-1961 से 31-3-1976 े बी रनपन स या गया ंभ रर त नी ी सेिाओे े ए द शुल से आय जंा े रार 29-2-1964 से 31-3-1976 े बी रनपन स या गया ंभ तथा रार ेि सर ार वािारा अनुर्भशदत ंभ

    वित्त अधिरनयर् ी पं ी अनुसू ी े नाग I ा पैरा ई II

    50

    13. 31-03-1976 े उपराेत स द गद स सी रार े अनुसरण र्ें अरनिासी े र्ार् े र्ें रॉयल िी से आय

    115 (1)(तस ी स 25

    14. 31-03-1976 े उपराेत स द गद 115 (1)(तसीतस 25

  • स सी रार े अनुसरण र्ें अरनिासी े र्ार् े र्ें त नी ी सेिाओे ंेत ुशुल से आय

    15. स सी अपतिीय रनधि वािारा विदेशी र्ुिा र्ें तरीदी गई यूरनिक े सेबेि र्ें रयुात आय

    115 त (1)( स 10

    16. स सी अपतिीय रनधि वािारा विदेशी र्ुिा र्ें तरीदी गई यूरनिक े ंस्ताेतरण से उत्पन दीघम ा ीन पूेजीगत अएन ान े रूप र्ें आय

    115 त (1)(तस 10

    17. विदेशी र्ुिा र्ें तरीदे गद बाेए या जीएीआर से आय अथिा अरनिासी े र्ार् े र्ें उन े ंस्ताेतरण से उत्पन दीघामिधि पूेजीगत अएन ान

    115 गी1) 10

    18. विदेशी र्ुिा र्ें तरीदे गद जीएीआर से आय अथिा ज्ञान आिावरत स सी उवायभग या सेिा र्ें सेए त नारतीय ेपनी े स सी रनिासी र्म ारी े र्ार् े र्ें उन े ंस्ताेतरण से उत्पन दीघामिधि पूेजीगत अएन ान

    115 ग ी1) 10

    19. रयुरतनूरतयक/िारा ी115 त र्ें उर्ल ितत इ ाइयक से इतरस े सेबेि र्ें दफकक वािारा रयुा त आय

    115 घी1सीiस 20

    20. िारा 194 द एी र्ें सेदएनमत बा एक या सर ारी रयुरतनूरतयक े सेबेि र्ें दफकक वािारा रयुा त आय

    115 घ ी1सीiस 5

    21. दफकक वािारा रयुा त घु ा ीन पूेजीगत अएन ान ीिारा 111 र्ें सेदएनमत इर् ििी शयेर अथिा इर् ििी उ र्ुत म् यू अु रनधि पर ंभने िा े घु ा ीन पूेजीगत अएन ान से इतरस

    115 घीiiस 30

    22. दफकक वािारा दीघाम ा ीन पूेजीगत अएन ान

    115 घीiiiस 10

    23. जीिन बीर्ा व्यिसाय े ान रर 115त 12.5

  • अएन ान 24. ािरी, पंे ी, दौड़ र्जसर्ें घुड़दौड़ नी

    शाएर् ंै, ताश रर स सी नी रयु ार े अय ते क अथिा जुआ या स सी नी स्िरूप ी सटे्टबाजी से जीती गई राएश

    115तत 30

    25. अरनिासी ित ाडड़यक या ते सेघक या इेिरनेि पर र

    115तत 10

    26. बेनार्ी दान 115ततग 30 27. विरनशदम ि विदेशी म् पनी से स सी

    नारतीय म् पनी वािारा रयुा त ानाेश पर र

    115ततघ 15

    28. िारा 68, 69, 69 , 69त, 69ग या 69घ े अ तगमत आय पर र

    115ततए. 30

    29. अरनिासी नारतीय ी रनिेश आय 115ए.ी स 20 30. अरनिासी ी विरनशदम ि पवरसेपर्त् त स े

    इतर अ य स सी पवरसेपर्त् त स ेउत् प न दीघामिधि पूेजीगत अएन ान

    115ए.ी स 20

    31 अरनिासी ी विरनशदम ि पवरसेपर्त् त स ेउत् प न दीघामिधि पूेजी अएन ान

    115ए.ीतस 10

    32. दभंरा रािान पवरंार रारीएीिीददस 10. .ानून आ.ी आयोिना - रयुपत्र भ नरने से पूिम आप भ रनम्नए ितत भ पढ़ने ी स ां दी जाती ंैैः (1) .ुि आ.य आ.ी आगणना

    पूिम िर्म िं वित्त िर्म (द अरयुै से आगार्ी 31 र्ा मस ंै र्जस े दौरान उत आय अर्जमत ी गई ंैक र-रनिामरण िर्म पूिम िर्म े ठी बाद आने िा ा वित्त िर्म ंैक

    त ु आय ी गणना रनम्नानुसार नी ेशदये गये क्रर् र्ें ी जादैः

    (i) आय ी सनी र्दक भ रनम्नए ितत .य आशीर्ों र्ें िगी ृत रें:

  • ( स िेतन; (तस गृं सेपर्त्त से आय; (गस पूेजीगत अएन ान, रर (घस अय स्रभतक से आय I ीइनर्ें से द या इससे अधि शीर्षों े अतेगमत भई आय नंीे ंभ स ती ंैसक

    (ii) अनुसूध यक र्ज ेंं आय र अधिरनयर् े रयुाििानक े अनुसार इन सेगणनाओे र्ें आप ी र्दद े ए द रनएर्मत स या गया ंै, र्ें रयुत्ये शीर्म े अतेगमत अ ग-अ ग ितमर्ान िर्म (अथामत पूिम िर्मस ी र यभर्य आय ी गणना रेंक ये साेविधि रयुाििान इस बात ा रनणमय रते ।ं स आप ी आय र्ें या-या शाएर् स या जाना ंै, व्यय या नत्ता े रूप र्ें या-या रर स तना दािा स या जा स ता ंै रर व्यय/नत्ता े रूप र्ें स स ा दािा नंीे स या जा स ता ंैक

    (iii) ानून वािारा विशंत रयुसक्रया े अनुसार ितमर्ान िर्म ी शीर्म-िार आय े विरूद्ध ितमर्ान िर्म ी शीर्म-िार क्षरत (क्षरतयकस ा रयुरततु न रेंक इस रयु ार े रयुरततु न े ए द अ ग से अनुसू ी दी गई ंैक

    (iv) ानून वािारा विशंत रयुसक्रया े अनुसार वपछ े र-रनिामरण िर्म (िर्षों स ी अग्रनीत क्षरत (क्षरतयकस रर/या नत्ता (नत्तकस ा रयुरततु न रेंक इस े अ ािा, ऐसी क्षरत (क्षरतयकस रर/या नत्ता (नत्तकस ी गणना रें र्जन ा नविय र्ें रयुरततु न स या जा स ता ंै रर ानून वािारा विशंत रयुसक्रया े अनुसार र्ज ेंं अग्रनीत स या जाना ंैक इस े ए द अ ग से अनुसू ी दी गई ंैक क्षरत, यशद भई ंभ, ीइस रयुपत्र े नाग त- िीआई ी र्द-16स भ तब त अग्रनीत रने ी अनुर्रत नंीे ंभगी जब त स वििरणी रनयत रतधथ भ या इससे पूिम दाित न ी गई ंभक

    (v) उपयुमत (iv) े पश् ात उप ब्ि शीर्म-िार अत्य पवरणार् ा जभड़ रें , इससे आप भ स ु आय रयुात ंभगीक

    (vi) स ु आय से ानून वािारा विशंत रयुसक्रया े अनुसार आय र अधिरनयर् े अध् याय-VI र्ें उर्ल ितत िौरतयक भ घिादेक यं पवरणार् ु आय ंभगाक इस े अ ािा, दर े रयुयभजनाथम ृवर् आय ी गणना रेंक

    (2) .र आप्रभायष आ.य आ.े आसंबंर् आर्ें आ.य.र, उप.र, आर्ाध् आयलर्. आए ं आउच्च आलशक्षा आउप.र आसहहत आलशक्षा आउप.र आऔर आब्याि आ.ी आगणनााः-

    ु आय पर सेदेय आय र ी गणना रेंक ुछ विएशि र्दक पर र ी विएशि दरें ागू ।ं क र गणना ी रयुसक्रया र्ें दर े रयुयभजनाथम यथा विशंत ृवर् आय शाएर् रेंक

  • त यशद ु आय 1 रभड़ रूपद से अधि ंभती ंै तभ ऐसी ु आय पर उप र ी सेगणना 10 रयुरतशत ी दर से रेंक

    ग सेदेय र पर यथा विशंत र्ाध् यएर् आदि ेआउ आ एशक्षा आउप र आसशंत एशक्षा उप र जभड़ें रर उस पर उप र जभड़के

    घ िर्म े दौरान रयुात िेतन या दभंरे रािान े दवरयर या अधग्रर् े ारण ानून वािारा यथा विशंत रांत (रांतकस ा दािा रें रर सेदेय शरे् र ी गणना रेंक

    ङ सेदेय ु र रर ब्याज रन ा ने े ए द ानून वािारा यथा विशंत सेदेय ब्याज जभड़ेंक

    पूिम सेदत्त र, यशद भई ंभ, जैसे स्रभत पर ािा गया र, अधग्रर् र रर स्िैः रनिामरण र ी राएश घिादेक पवरणार् सेदेय या रयुरतदेय ंभगाक

    11. प्रपत्र आ.ी आयोिना इस फार्म ी यभजना इस े र्ू रयुपत्र र्ें यथा रेताेस त ानून ी यभजना ा अनुसरण रती ंैक फार्म भ दभ नागक र्ें बाेिा गया ंैक इसर्ें अने ायम ताए ादे ीअनुसूध यक े रूप र्ें उर्ल िततस नी ।ं क इन नागक रर अनुसूध यक ा ब्यौरा नी ेशदया गया ंैैः-

    (i) पं ा नाग अथामत नाग वििरणी े पं े पृठ े आिे से अधि नाग र्ें फै ा ंैक इस े तंत र्ुख् यतैः पं ान रर अय एािा से सेबेधित सार्ाय सू ना र्ाेगी गई ंैक

    (ii) दसूरा नाग अथामत पृठ 1 रर 2 पर नाग त र रयुनायम आय े सेबेि र्ें ु आय रर र सेगणना ी रूपरेता े सेबेि र्ें ंैक

    (iii) नाग त े बाद, पर साेविधि सत्यापन े ए द जगं ंै जभ ागजी रूप र्ें वििरणी नरने े र्ार् े र्ें अरनिायम ंैक

    (iv) पृठ 3 पर, नरे जाने िा े ब्यौरे ।ं यशद वििरणी स सी र वििरणी तैयार ताम वािारा तैयार ी गई ंैक

    (v) पृठ 3 से 10 पर, 19 अनसुूध याे ।ं र्जन ा ब्यौरा नी ेशदया गया ंैैः

    अनुसू ी-दसैः िेतन शीर्म े अतेगमत आय ी गणना, त अनुसू ी-द पीैः गृं सेपर्त्त से आय शीर्म े अतेगमत आय ी गणना, ग अनुसू ी-सीजीैः पूेजीगत अएन ान शीर्म े अतेगमत आय ी गणना घ अनुसू ी-ओदसैः अय स्रभतक से आय शीर्म े अतेगमत आय ी गणना ङ अनुसू ी-सीिाईद दैः ितमर्ान िर्म ी क्षरतयक े रयुरततु न े बाद आय ा

    वििरण अनुसू ी-बीदफद दैः वपछ े िर्ो से अग्रनीत सर्ाशंत न ी गई क्षरत े

    रयुरततु न े बाद आय ा वििरण

  • छ अनुसू ी-सीदफद ैः नािी िर्षों र्ें अग्रनीत ी जाने िा ी क्षरतयक ा वििरण ज अनुसू ी-िीआईदैः अध् याय VI े अतेगमत िौरतयक ( ु आय सेस ा वििरण झ अनुसू ी 80जी: िारा 80जी े अतेगमत िौती े ए द पात्र दानक ा वििरण ञ अनूसू ी-दसपीआईैः अनुसू ी द पी, बीपी, सीजी रर ओदस र्ें र रनिामवरती ी

    आय र्ें शाएर् ंभने िा ी परत/पत्नी/अव्यस् ब ा/पत्नी े पुत्र या स सी अय व्यर्त या व्यर्तयक े सेग भ उत्पन आय ा वििरण

    ि अनुसू ी-दसआईैः विशरे् दरक पर र रयुनायम आय ा वििरण ठ अनुसू ी-ईआईैः ु आय र्ें शाएर् न ी गई आय (छूि रयुात आयस ा

    वििरण ए अनुसू ी-आईिीैः अधग्रर् र रर स्िैःरनिामरण र े नुगतान ा वििरण ढ अनुसू ी-िीएीदस1: िेतन पर स्रभत पर ािे गद र ा वििरण ण अनुसू ी-िीएीदस2: िेतन से एनन आय पर स्रभत पर ािे गद र ा वििरण त अनुसू ी दफदसआई: नारत े बांर रयुभद्भतू या उत् प न आय ा वििरण थ अनुसू ी-िीआर: िारा 90 या िारा 90 या िारा 91 े अ तगमत दािा स द गद

    र रांत ा वििरण द अनुसू ी-दफद: विदेशी पवरसेपर्त्तयक ा वििरण ि अनुसू ी-5द: पुतमगा ी एसवि सेशंता वािारा अएनशाएसत दम् पर्त् तयक े बी आय

    े विरनयभजन ा वििरण 12. भाग आताा आअनुसूचचय आ.ो आभरने आ.े आलिए आहदशाननदेश आ 1. सार्ान्य

    (i) सनी र्दें उसर्ें उर्ल ितत तरी े से नरी जानी ाशंद; अयथा वििरणी दभर्पूणम रार दी जा स ती ंै अथिा यंाे त स अर्ाय ी जा स ती ंैक

    (ii) यशद भई अनुसू ी ागू नंीे ंै, तभ पूरी अनुसू ी पर “ ... ागू नंीे..” ए तेक (iii) यशद भई र्द ागू नंीे ंै तभ र्द े सार्ने “ ागू नंीे” ए तेंक (iv) शूय आे ड़ ेरयुदएशमत रने े ए द “शूय” ए तेंक (v) ऋणात्र् आे ड़/ेक्षरत े आे ड़ े े ए द ऐसे आेक़ए े े पं े “ -” ए तेंक (vi) सनी आे ड़क भ द रूपद े रन ितर् त पूणम स या जादक तथावप, ु

    आय/क्षरत दिे सेदेय र े आे ड़क भ दस रूपद े रन ितर् गुण त अरेतर् रूप से पूणम स या जादक

    (2) भाग आताा आअनुसूचचय आ.ो आभरने आ.े आलिए आक्रर् इन रयुपत्र भ नरने े ए द आप भ रनम्नए ितत क्रर् ा पा न रने ी स ां दी जाती ंैैः-

    (i) नाग - पृठ 1 पर सार्ाय

  • (ii) अनुसूध याे (iii) नाग त- िीआई रर नाग त- िी िीआई (iv) सत्यापन (v) यशद वििरणी िीआरपी वािारा तैयार ी गई ंै तभ िीआरपी से सेबेधित ब्यौरा रर

    उस ा रयुरत ंस्ताक्षरक 13. भाग आ- आसार्ान्य इस रयुपत्र े नाग-सार्ाय र्ें नरे जाने िा े अधि ाेश ब्यौरे स्ितैः स्पि ।ं क तथावप, अिभए ितत ुछ ब्यौरक भ नी ेशदद गद स्पिी रण े अनुसार नरा जाना ंै:-

    रदाताओे भ स ां दी जाती ंै स िे अरनिायम रूप से पता िा े ा र् भ ध् यान से नरें तथा संी सू ना उप ब् ि रादेक इसी तरं र्स् थरत सेबेिी ा र् भ अरनिायम रूप से नरना ंैक

    त ई-र्े पता तथा दरूनार् सेख् या देना िै र्लप ।ं ; तथावप रदाताओे भ स ां दी जाती ंै स िे अपना संी र्भबाइ नेबर दिे ई-र्े पता रयुस् ततु रें तास र्ागे, रयुरतदाय आशद से सेबेधित अपएिे नेजने र्ें विनाग भ संूए यत ंभक यशद वििरणी स सी र्ध् यिती/व् यािसारय वािारा दाित ी जाती ंै, तभ र्ध् यिती े साथ-साथ र रनिामवरती भ ई-र्े पता उप ब् ि राया जादक

    ग व्यर्ि े र्ार् े र्ें “रनयभज ्ेणी” े ए द सर ारी ्ेणी र्ें ेि सर ार/राज्य सर ारक े र्म ारी शाएर् ंकगेक सािमर्जन क्षेत्र े उपक्रर् ी ्ेणी र्ें ेि सर ार तथा राज्य सर ार ी सािमजरन क्षेत्र ी म्परनयाे शाएर् ंकगीक

    घ िाराओे र्जन े अिीन वििरणी दाित ी जाती ंै, े ए द भए अनुदेश सेख् या 9 (i) र्ें शदद गद भए े अनुसार नरा जादक

    ङ यशद आप वािारा वििरणी रयुरतरनधि ी ंैएसयत से नरी जा रंी ंै तभ ृपया रयुरतरनधि र रनिामवरती ा पैन र्द र्ें अपना पैन नेबर नरना न न ूेंक यशद रयुरतरनधित्ि स द जा रंे व्यर्त ा पैन नेबर अज्ञात ंभ या उसने नारत र्ें पैन ने. ए या ंभ, तभ वििरणी ी रयुथर् पेर्त र्ें पैन े र्द भ ता ी छभड़ा जा स ता ंैक ृपया नभि रें स इस फार्म ी पं ी पेर्त र्ें उस व्यर्त ा नार् नरा जाद र्जस ा रयुरतरनधित्ि स या जा रंा ंैक

    14. अनुसूचचयां

    . अनुसूची आ एस: िर्म े दौरान द से अधि रनयभता ंभने ी र्स्थरत र्ें ृपया आितरी रनयभता ा ब्यौरा देंक इस े अ ािा यशद िर्म े दौरान द से अधि

  • रनयभता द साथ ंक तभ ृपया उस रनयभता ा ब्यौरा नरें र्जससे आप भ ज्यादा िेतन एर् ा ंैक रनयभता (रनयभताओेस वािारा जारी िीएीदस रयुर्ाण-पत्र (रयुर्ाण-पत्रकस (फार्म सेख् या 16) र्ें शदद गद ितेन ा ब्यौरा नरेंक तथावप, यशद फार्म सेख् या 16 र्ें आय ी ठी -ठी गणना न ी गई ंभ तभ ृपया संी गणना र े उसे इस र्द र्ें नरेंक इस े अरतवर त िर्म े दौरान द से अधि रनयभता ंभन े ी र्स्थरत र्ें ृपया इस र्द र्ें विएनन रनयभताओे से ु िेतन से सेबेधित ब्यौरा नरेंक िेतननभगी र्म ावरयक े र्ार् े र्ें, अपनी िेतन आय र्ें शाएर् रने े रयुयभजनाथम अधिसू ना से. ा.आ.3245ीअस शदनाे 18.12.2009 े अनुसरण र्ें र्म ारी वािारा पवर ानक ा र्ूल य रनिामवरत स या जाना ंभता ंैक

    ख आअनुसूची आ एचपी: यशद आ र आ रनिामवरती आ वािारा आ द आ गृं आ सम्पर्त्त आ िावरत आ ंै आ जभ आस्ििावरत आंै आतथा आगृं आसम्पर्त्त आ े आए द आए द आगद आऋण आपर आसेदत्त आब्याज आ ा आ िौती आ े आरूप आर्ें आदािा आस या आजादगा, तभ आइस आअनुसू ी आ भ आनरे आजाने आ ी आआिश्य ता आंैक आसह आ आ ालर् आ आ ाि आ संपजत आ र्ें आ .र आ ननर्ाषिरती आ .े आ शयेर आ .े आ प्रनतशत आ स ेआ संबंचर्त आ सूचना आअनन ायष आहै। संपज आत आ.े आ.ंलश. आ आ ालर् आ आ.े आर्ार्िे आर्ें आप्रा् आय/प्रा् आत आ ािर्ष. आर्ू् आय आया आक.राए आ .े आ .ं.़द ेआ पूणष आ संपज आत आ हेत ुआ होन ेआ चाहहए आ ताा आ गहृ आ संपज आत आ स ेआ .य आ .ी आसंगणना आ.े आउपरांत आह आ आ यं आ.े आहाा आर्ें आप्रभायष आहह आसे आ.ी आगणना आ.ो आीसी आ.य आ.ो आ.र आननर्ाषिरनत आ.ी आसपंज आत आर्ें आहह आसदेार आप्रनतशतता आ.े आसाा आगणुा आ.र आ.े आ‘ञ’ आड ब् आब ेआर्ें आभरा आिाना आचाहहए। आअगर आसंपजत आपर आसह आ ालर् आ आहो, आतो आ.र आननर्ाषिरती आ.ो आसह- आ ार्ी आ.ा आनार्, आसंपजत आर्ें आअन् आय आसह- आ ार्ी आ( आ ालर्य ) आ.े आशयेर आ.ा आप्रनतशत आए ंआपैन आप्र आतुत आ.रने आ.ी आिरतरत आहोती आहै। यशद दभ या दभ से अधि गृं सेपर्त्तयाे ंक, तभ इस अनुसू ी े रयुारूप र्ें अ ग पत्र र्ें शरे् सेपर्त्तयक ा ब्यौरा नरें रर इस वििरणी े साथ इस पत्र भ नत्थी रेंक सनी सेपर्त्तयक ा पवरणार् इस अनुसू ी ी अरेतर् पेर्त र्ें नरा जाना ंैक रनम्नए ितत बातक भ नी स्पि रने ी आिश्य ता ंैैः (i) िावर्म स राया यभ य र्लूय ा आशय उस राएश से ंै र्जस े ए द साे ेरत

    आिार पर िर्म-दर-िर्म त म सेगत ढेग से गृं सपेर्त्त भ स राद पर देने ी अपेक्षा ी जा स ती ंैक स्थानीय रयुाधि रण भ सेदत्त रक े ए द िौती तनी उप ब्ि ंभगी जब सेपर्त्त स सी स राददार े अधििास र्ें ंभगी रर यं र र-रनिामवरती वािारा न स स राददार वािारा िंन स या गया ंभ रर िर्म े दौरान िस्तुतैः नुगतान स या गया ंभ

    (ii) स् ित: अधििाएसत सम् पर्त् त े र्ार् े र्ें, ‘1ए.’ शू य ंभगा तथा 1जी े तंत उिार ी गई पूेजी पर सेदेय ब् याज 1,50,000 रूपद त सीएर्त ंभगाक

    (iii) स राद पर दी गई स सी सेपर्त्त े र्ार् े र्ें िसू े न गद स राद े ए द िौती उप ब्ि ंैक यशद इस तरं ी िौती वपछ े स सी र-रनिामरण िर्म र्ें

  • ी गई ंभ रर िसू ा न गया यं स राया उत िर्म र्ें रयुात ंुआ ंभ तभ इस रयु ार रयुात िसू न स या गया स राया इस अनसुू ी ी र्द 3 र्ें दशामया जादगाक

    (iv) इस अनुसू ी ी र्द आ3त नूत क्षी रयुनाि से स राया र्ें बढ़भतरी स ेसेबेधित ंैक यंााँ गृं सेपर्त्त पर रयुात वपछ े िर्षों ा अरतवरत स राया दशामदे रर इस रयु ार रयुात ब ाया स राया े 30 रयुरतशत ी दर से िौती ा दािा रेंक

    (ग) अनुसूची आसीिीाः

    (i) विएन न रयु ार ी पूेजीगत पवरसेपर्त् तयक े ंस् ताेतरण/विक्रय से उदनूत पूेजीगत अएन ानक ा पथृ ी रण स या गया ंैक यशद द ंी रयु ार ी द से अधि पूेजीगत पवरसेपर्त् त ा ंस् ताेतरण स या गया ंै तभ इस रयु ार ी ऐसी सनी पवरसेपर्त् तयक ंेतु सेयु त सेगणना रेंक घु ा ीन पूेजीगत अएन ानक े तंत र्द 3 दिे 4 रनिाएसयक ंेतु ागू नंीे ंभते ।ं क इसी रयु ार दीघाम ा ीन पूेजीगत अएन ानक े अतेगमत र्द 4,5 दिे 6 रनिाएसयक ंेतु ागू नंीे ंभते ।ं क इसी तरं यशद द से अधि दीघम ा ीन पूेजीगत पवरसेपर्त्त भ ंस्ताेतरण स या गया ंभ तभ सनी पवरसेपर्त्तयक ी सेयुत गणना रेंक तथावप, दीघामिधि पूेजी पवरसम् पर्त् त े ंस् ताेतरण े र्ार् े र्ें, सू ीबद्ध रयुरतनूरत या यूरनि या जीरभ ूपन बाेए ंभ, जंाे अनुक्रर्णी रण से पूिम सदेेय र पूेजी अएन ान े 10 रयुरतशत से अधि ंभ, तभ अरतरे ी अनदेती र दी जादगी तथा दीघामिधि पूेजी अएन ान े तंत ा र् 3 र्ें गणना नरी जादगीक

    (ii) यशद जरूरत ंभ तभ इस रयुयभजनाथम ेि सर ार वािारा अधिसूध त रनम्नए ितत ागत स्फीरत सू ाे े आिार पर, दीघम ा ीन पूेजीगत अएन ान ी गणना रने े ए द, अधिग्रंण ी ागत रर सुिार ी ागत भ अनुक्रर्िणत स या जा स ता ंैक

    क्रर् सेख् या

    वित्त िर्म ागत स्फीरत सू ाे

    क्रर् सेख् या

    वित्त िर्म ागत स्फीरत सू ाे

    1. 1981-82 100 17. 1997-98 331 2. 1982-83 109 18. 1998-99 351 3. 1983-84 116 19. 1999-00 389 4. 1984-85 125 20. 2000-01 406 5. 1985-86 133 21. 2001-02 426

  • 6. 1986-87 140 22. 2002-03 447 7. 1987-88 150 23. 2003-04 463 8. 1988-89 161 24. 2004-05 480 9. 1989-90 172 25. 2005-06 497 10. 1990-91 182 26. 2006-07 519 11. 1991-92 199 27. 2007-08 551 12. 1992-93 223 28. 2008-09 582 13. 1993-94 244 29. 2009-10 632 14. 1994-95 259 30. 2010-11 711 15. 1995-96 281 31. 2011-12 785 16. 1996-97 305 32. 2012-13 852

    33. 2013-14 939

    (iii) इस अनुसू ी र्ें उर्ल ितत िारा 54/54त/54घ/54ङग/54 /54छत/115 े अतेगमत रतपय शतषों ी पूरत म े अिीन पूेजीगत अएन ान पर छूि ा रयुाििान ंैक इन िाराओे र्ें से ुछे े अतेगमत छूि ेि दीघम ा ीन पूेजीगत अएन ान े सेबेि र्ें उप ब्ि ंैक यशद स सी िौती ा दािा स या जाता ंै तभ र्द घ र्ें उस ा ब् यौरा शदया जाना ंैक िारा 54छत े अ तगमत िौती े दािे े र्ार् े र्ें, पात्र म् पनी ा पैन उप ब् ि राया जाना ंैक

    (iv) इस अनुसू ी ी र्द-ग े अतेगमत अलप ाए पूेजीगत अएन ान रर दीघम ाए पूेजीगत अएन ान े यभग ी गणना ी जाती ंैक ृपया नभि रें स यशद दीघम ाए पूेजीगत अएन ान े सेबेि र्ें र्द त9 र्ें अधिशरे् ऋणात्र् ंभ तभ इस ा अल प ाए पूेजीगत अएन ान े विरूद्ध रयुरततु न नंीे स या जादगाक ऐसी र्स्थरत र्ें त9 े आे ड़े शू य े रूप र्ें रयुवि ि स द जादेगे रर सफर र्द ग र्ें र्द 7 े आे ड़ ेंी रयुविि स द जादेगेक

    (v) इस अनुस ू ी े र्द ङ र्ें ा ू िर्म े पूेजीगत अएन ानक र्ें ा ू िर्म ी पूेजीगत

    ंारन भ रयुरततुए त रने ी व् यिस् था ंैक अनसुू ी पूेजीगत अएन ानक ीअल प ाए रर दीघम ाए स े विएन न िगषों भ र े ए द रयुनायम दरक े अनुसार विएन न बास् ेि र्ें अ ग-अ ग रती ंैक अनुरयुयभज् य दर र ी िं दर ंै र्जस पर र-रनिामवरती ी सार्ा य आय अ यथा र यभ य ंैक ॉ र् 1 र्ें आे ड़े उन पूेजीगत अएन ानक े िगषों ी सू ी रयुदान रता ंै र्जन े रयुरत पूेजीगत ंारनयक भ रयुरततुए त स या जादगाक इसी रयु ार पेर्त 'झ' र्ें आे ड़ े पूेजीगत ंारनयक े

  • विएन न िगषों भ दशामते ।ं र्ज ंें ॉ र् 1 र्ें पूेजीगत अएन ानक े रयुरत रयुरततुए त स या जादगाक पेर्त 'झ' रर ॉ र् '1' र्ें आे ड़ ेयथा रनशदम ि अनुसू ी गछ े विएन न स् थानक भ जभड़ र रयुा त स द जादेगेक उदांरण े ए द यशद ीद2ई + द3दस द ऋणात् र् आे ड़ा दशामता ंै तभ इसे भर्ठ ा '2आई' र्ें नरा जादगा रर यशद यं द िनात् र् आे ड़ा ंै तभ इसे भर्ठ ा '1ii' र्ें नरा जादगाक र-रनिामवरती दीघम ाए पूेजीगत ंारनयक भ छभड़ र पेर्त 'झ' ी पूेजीगत ंारन भ ॉ र् '1' र्ें पूेजीगत अएन ानक ी स सी नी ्ेणी े साथ रयुरततुए त र स ता ंै यकस दीघम ाए पूेजीगत ंारनयक भ ेि स सी दीघम ाए े पूजेीगत अएन ानक े साथ सर्ायभर्जत स या जा स ता ंै रर ऐसे रयुरततु न ी राएश भ सेगत पेर्तयक र्ें ॉ र् 2 से 6 र्ें दजम स या जाना ंभगाक

    (घ) अनुसूची आणर्: आ

    (i) र्द 1 रर 1त े सार्ने ानाेश रर ब्याज र्जसे छूि रयुात न ंभ, े रूप र्ें स आय ा ब्यौरा नरेंक

    (ii) र्द 1ग े सार्ने स राये पर शदद गद र्शीनरी, सेयेत्र या फनी र से स आय

    तथा बबर्ल एगे से ऐसी आय जंाे पर इसे स राये पर देना, उत र्शीनरी, सेयेत्र या फनी र भ स राये पर देने से अवियभज् य ंभ, यशद यं ारभबार या पेशा े ान दिे अएन ान ‘शीर्म’ े अतेगमत आय र े ए द रयुनायम न ंभ, दशामदेक

    (iii) र्द 1घ े सार्ने ािरी, पंे ी आशद से जीती गई, िारा 68, 69, 69 , 69त, 69ग या 69घ र्ें उर्ल ितत रयु ृरत ी आय जैसी अ य स्रातक े शीर्म े तंत अ य आय भ दशामदेक ऐसी आय ी रयु ृरत ा उल ेत रना नी अपेक्षक्षत ंैक

    (iv) र्द 1 े सार्ने, ऐसी सनी आय ा उल ेत रें जभ 1ङ र्ें शाएर् ंै रर

    अध् याय XII या XII- े तंत विशरे् दरक पर र यभ य ंैक ऐसी आय भ इस शीर्म या स सी अ य शीर्म े तंत ंारनयक े रयुरत सर्ायभर्जत नंीे स या जा स ता ंैक

    (v) घुड़दौड़ े अश्िक े स्िाएर्त्ि रर अनुरक्षण से आय भ अ ग से सेगिणत स या

    जादगा यकस घुड़दौड़ े अश् िक े स् िाएर्त् ि रर अनुरक्षण से ंारन भ अय स्रभतक से आय े विरूद्ध सर्ायभर्जत नंीे स या जा स ता ंै रर इसे परिती

  • िर्षों र्ें इसी तरं ी आय े विरूद्ध रयुरततु न े ए द अग्रनीत स या जा स ता ंैक

    (vi) इस अनुसू ी े र्द 4 र्ें ‘अय स्रभतक से आय’ शीर्म े अतेगमत र-रयुनायम ु

    आय ी गणना ी जाती ंैक यशद र्द 3ग र्ें ब ाया जभ घुड़दौड़ े अश् िक े स्िाएर्त्ि दिे रत रताि से आय, क्षरत े रूप र्ें दशामयी जाती ंै, तभ ृपया शूय ी रयुविर्ि रें दिे र्द 2 ा यभग रयुविि रेंक

    (ङ) अनुसूची आर्तझ:

    (च) अनुसूची आगर्ठ.:

    i. सेगत पेर्तयक र्ें शीर्मिार ा र्-1 र्ें ितमर्ान िर्म ी एसफम िनात्र् आय ा उल ेत रेंक

    ii. रयुथर् पेर्त र्ें 'रयुरततुए त ी जाने िा ी क्षरत' े स् थान पर गृं सम्पर्त्त रर अय स्रभतक (घुड़दौड़ से क्षरत से एननस से ितमर्ान िर्म ी ु क्षरत (क्षरतयकस, यशद भई ंक, ा उल ेत रेंक इन क्षरतयक ा िारा 71 े रयुाििानक े अनुसार अय शीर्षों े अतेगमत आय े रयुरत रयुरततु न स या जाना ंैक सेबेधित शीर्षों ी आय े रयुरत रयुरततु न ी गई राएश ी सेगत पेर्तयक र्ें ा र्-2 रर 3 र्ें रयुविर्ि ी जानी ंैक

    iii. सेगत पेर्तयक र्ें शीर्मिार ा र्-4 र्ें उपयुमत अतेराशीर्म रयुरततु नक े अते्य पवरणार् ा उल ेत रेंक

    iv. ा र्-2 दिे ा र्-3 से रयुरततु न ी गई क्षरत ा यभग पेर्त xi र्ें रयुविि स या जाना ंैक

    v. रयुरततु न े ए द शरे् क्षरतयाे पेर्त xii र्ें रयुविि ी जानी ।ं क

    (छ) अनुसूची आखचठ.:

    i. अनुसू ी गर्ठ र्ें (क्षरत े रयुरततु न े बादस ा र्-1 र्ें सेगत पेर्तयक र्ें शीर्मिार ा ू िर्म ी एसफम िनात्र् आय ा उल ेत रेंक

    ii. 'िेतन' शीर्म े अतगमत जंाे स सी नी क्षरत भ अग्रणीत नंीे स या जा स ता ंै, भ छभड़ र अग्रणीत क्षरतयक ी राएश र्जस ा रयुरततु न स या जा स ता ंै, सबेेधित पेर्तयक र्ें ा र्-2 र्ें रयुविि ी जानी ंैक अग्रणीत अल प ाए पूेजीगत ंारन भ अल प ाए या दीघम ाए पूेजीगत अएन ानक ी स सी नी र्द े तंत

  • सर्ायभर्जत स या जा स ता ंैक अग्रणीत दीघम ाए े पूेजीगत ंारन भ दीघम ाए पूेजीगत अएन ानक ी स सी नी र्द े तंत सर्ायभर्जत स या जा स ता ंैक

    iii. रयुरततु न ा अते्य पवरणार् ा र्-3 र्ें सेबेधित शीर्षों र्ें रयुविि स या जादगाक ा र्-3 ा यभग पेर्त xi र्ें रयुविि स या जादगा जभ स ु आय ी राएश ंभगीक

    iv. िर्म े दौरान रयुरततु न ी गई अग्रनीत क्षरतयक ी ु राएश पेर्त x े ा र्-2 र्ें रयुविि ी जादगीक

    (ि) अनुसूची आगचठ: i. इस अनुसू ी र्ें वपछ े िर्षों से अग्रनीत क्षरतयक, िर्म े दौरान रयुरततु न ी गई

    रर नािी िर्षों ी आय े रयुरत रयुरततु न े ए द अग्रनीत ी जाने िा ी क्षरतयक ा सार रयुविि रना ंभता ंैक

    ii. "गृं सेपर्त्त" शीर्म े तंत क्षरत, अलप ा ीन पूेजीगत क्षरत रर दीघम ा ीन पूेजीगत क्षरत, अय स्रभतक (घुड़दौड़ से क्षरत से एननस से क्षरत भ 8 िर्म त अग्रनीत रने ी अनुर्रत ंैक तथावप, घुड़दौड़ े घभड़क े स्िाएर्त्ि रर अनुरक्षण से क्षरत भ एसफम 4 र-रनिामरण िर्षों े ए द अग्रनीत स या जा स ता ंैक

    (झ) अनुसूची आVI.: आ अनुर्त ु िौरतयाे स ु आय ी राएश त सीएर्त ।ं क अनुर्त िौरतयक ा ब्यौरा जानने े ए द ृपया अध् याय VI े रयुाििानक ा अि भ न रेंक भई ारभबार या पेशा न रने िा े व्यर्ियक/अविनार्जत शंदे ूपवरिारक े ए द उप ब्ि िौरतयक ा ब्यौरा नी ेशदया गया ंैैः-

    (i) िारा 80ग ( इस िारा े अतेगमत िौती े ए द ुछ रयुर्ुत र्दें इस रयु ार ।ं - जीिन बीर्ा े ए द सेदत्त या जर्ा राएश, सर ार वािारा स्थावपत नविय रनधि, र्ायता रयुात नविय रनधि र्ें अशेदान, स सी अनुर्भशदत अधििवर्मता रनधि र्ें र रनिावरती वािारा अशेदान, रारीय ब त रयुर्ाणपत्रक, एशक्षण शुल क े ए द नुगतान, आिासीय र् ान ी तरीद या रनर्ामण े ए द नुगतान/पुननुमगतान तथा ई अय रनिेश) (पूरी सू ी े ए द, ृपया आय र अधिरनयर् ी िारा 80ग देतें) ( ृपया नभि रें स जैसा स िारा 80गगङ र्ें रयुाििान ंै, िारा 80ग, 80गगग रर 80गगघ ी1स े अतेगमत िौती ी ु राएश द ात रूपद से अधि नंीे ंभगी)

    (ii) िारा 80गगग ( रतपय पेंशन रनधियक र्ें अशेदान े सेबेि र्ें िौती)

  • (iii) िारा 80गगघ ी1स ( ें ि सर ार ी पेंशन यभजना र्ें र रनिामवरती े अशेदान े सेबेि र्ें िौती)क िारा 80गगघ ी2स ी े ि सर ार ी पेंशन यभजना र्ें रनयभ ता े अशेदान े सेबेि र्ें िौतीस

    (iv) िारा 80गगछ स सी इर् ििी ब त यभजना े तंत स द गद रनिेश े सेबेि र्ें िौतीस

    (v) िारा 80घ (ध स त्सा बीर्ा रयुीएर्यर् े सेबेि र्ें िौती तथा सीजीद दस अशेदान) (vi) िारा 80घघ (आध्त जभ वि ाेग ंभ, ा ध स त्सा उप ार सशंत अनुरक्षण े सेबेि

    र्ें िौती ) (vii) िारा 80घघत (ध स त्सा उप ार, आशद े सेबेि र्ें िौती) (viii) िारा 80ए. (उ एशक्षा े ए द ए द गद ऋण पर ब्याज े सेबेि र्ें िौती) (ix) िारा 80ए.ए. ीवरंायशी गृं सम् पर्त्त े ए द ए द गद ऋण पर ब् याज े सेबेि र्ें

    िौतीस (x) िारा 80छ ( रतपय रनधियक, िर्मस्ि सेस्थॉओे आशद भ शदद गद दान े सेबेि र्ें

    िौती) (xi) िारा 80छछ (सेदत्त स राया े सेबेि र्ें िौती) (xii) िारा 80छछ (िैज्ञारन अनुसेिान या ग्रार्ीण वि ास े ए द रतपय दान े

    सेबेि र्ें िौती) (xiii) िारा 80छछग (स सी व्यर्त वािारा राजनीरत द क भ शदद गद अशेदान े सेबेि

    र्ें िौती) (xiv) िारा 80थथत (पाठ्यपुस् त से एन न पुस् त क े ेत क ी रायल िी आय आशद े

    सेबेि र्े िौती) (xv) िारा 80ददत ीपेंिेि पर रायल िी े सेबेि र्ें िौतीस (xvi) िारा 80नन ीब त ताते र्ें जर्ा पर ब् याज े सेबेि र्ें िौतीस (xvii) िारा 80प (वि ाेग व्यर्तयक े र्ार् े र्ें िौतीस

    (ञ) अनुसूची आ80छ: आ िारा 80छ े अतेगमत िौती े ए द पात्र दान े ब् यौरे ा उल ेत रेंक िौती े ए द पात्र दान भ ार ्ेिणयक र्ें बाेिा गया ंै, अथामत:

    अ मं सीर्ा े बबना 100 रयुरतशत िौती े ए द पात्र दान त अ मं सीर्ा े बबना 50 रयुरतशत िौती े ए द पात्र दान ग अ मं सीर्ा े अिीन 100 रयुरतशत िौती े ए द पात्र दान घ अ मं सीर्ा े अिीन 50 रयुरतशत िौती े ए द पात्र दान

  • (र) अनुसूची आर्तझ: ीiस परत-पत् नी, नाबाए ग ब ेआशद ी आय ा ब् यौरा दें, यशद उसे आय र अधिरनयर् े अध् याय V े उपबेिक े अनुसार आप ी आय र्ें शाएर् स या जाना ंैक ीiiस इस अनुसू ी र्ें दजम ी गई आय भ सेबेधित शीर्म र्ें शाएर् स या जाना ंैक ीiiiस िारा 10ी32स आय भ एर् ाद जाने े रयुयभजनाथम नाबाए ग ी आय े सेबेि र्ें 1500/- रू. त ी छूि देता ंैक इसए द, सेबेधित शीर्म र्ें नाबाए ग ी आय भ एर् ाते सर्य नाबाए ग ी आय से 1500/- रू. भ रन ा देंक तथावप, यशद नाबाए ग ी आय भ विएन न शीर्ो र्ें एर् ाया जाना ंै तभ ु रन ा े जाने िा ी आय 1500/- रू. से अधि नंीे ंभनी ाशंदक (ठ) आ अनुसूची आर्झ: अनुसू ी गछ रर अनुसू ी णि र्ें शाएर् आय ा उल ेत रें र्जस पर विशरे् दरक से र गना ंैक ऐसी आय भ यथा रनशदम ि अनुसू ी त ठ /गर्ठ या अनुसू ी णि र्ें उपयु त ॉ र्क से ए या जादगाक सेगत िारा तथा रक ी विशरे् दरें अनुदेश से. 9 र्ें शदये गये ।ं क ( ) अनुसूची आङझ: (i) ृवर् आय, ब्याज, ानाेश आशद जैसी आय ा ब्यौरा दें र्जसे र से छूि रयुात ंै

    (ii) ा र् 4 े अ तगमत, रनयर् 7 ीरबड़स, रनयर् 7त ी ॉफीस, रनयर् 8 ी ायस े अ तगमत आय से एन न स ृवर् आय नरी जादगीक सेगत वित् त अधिरनयर् ी पं ी अनुसू ी े नाग IV र्ें रनिामवरत ढेग से व् यय दिे अग्रनीत क्षरत ा दािा स ृवर् आय से स या जा स ता ंैक इस शीर्म े तंत क्षरत भ अग्रनीत स या जा स ता ंै तथा उपयुम त अनुसू ी े रयुाििान े अनुसार परिती र रनिामरण िर्षों ी ृवर् आय े रयुरत रयुरततएु त स या जा स ता ंैक

    (iii) ब्यौरे न द आिार पर नरे जा स ते ।ं जब त स उवाग्रंण आिार पर उ ेंं घभवर्त रने ा भई व् यिस् था/आिश्य ता न ंभक

    (ढ) अनुसूची आझन:

  • i. इस अनुसू ी र्ें स्ि-रनिामरण पर अधग्रर् आय र रर आय र े नुगतान ा ब्यौरा नरेंक

    ii. पािती प ी से ब। ी शाता ा बीदसआर भए (7 अ ेीयस, जर्ा रने ी रतधथ, ा ान क्रर्ाे रर सेदत्त राएश ा ब्यौरा नरा जाना ाशंदक

    (ण) अनुसूची आर ीएस1 और आर ीएस2: i. इन अनुसूध यक र्ें िौती ताम ( िौती तामओेस वािारा जारी िीएीदस रयुर्ाणपत्रक (फार्म

    16, फार्म से. 16 या फार्म 26थतस े आिार पर ािे गद र ा ब्यौरा नरेंक ii. ितमर्ान वित् त िर्म र्ें स्रभत पर सनी र िौरतयक भ िीएीदस अनुसूध यक र्ें सूध त

    रना ाशंदक iii. रयुत्ये रयुर्ाण पत्र ा ब्यौरा पेर्तयक र्ें अ ग-अ ग नरेंक यशद इन अनुसूध यक र्ें

    उप ब्ि पेर्तयाे पयामत न ंक तभ ृपया इसी रयुारूप र्ें ताए ा से ग न रेंक iv. ‘अनभती िीएीदस रयुर्ाणपत्र सेख् या’क यं 6 डएर्जि ा नेबर ंै जभ िीएीदस रयुर्ाणपत्र

    े दायें शीर्म भनमर पर ंभता ंै र्जसे र सू ना नेिि म ीशिनस ी े िीय रयुणा ी े र्ाध् यर् से िौती ताम वािारा सरृ्जत स या गया ंैक

    v. ‘वित् त िर्म र्जसर्ें िीएीदस ािा गया ंै’- इस ा र् र्ें वित् त िर्म ा उल ेत रेंक vi. ृपया नभि रें स वििरणी फार्म े साथ िीएीदस रयुर्ाण पत्र नत्थी नंीे रना ंैक vii. अनुसू ी िीएीदस2 र्ें, जंाे र ी िौती िारा 194-झ े तंत ी जाती ंै रर

    वििरण फार्म 26थत े अनुसार नरी जाती ंै, ॉ र् ी2स र्ें िौती ताम े िैन े स् थान पर के्रता े पैन ा उल ेत रें रर ॉ र् ी3स र्ें िौती ताम ंभने े नात ेके्रता े नार् ा उल ेत रेंक

    (त) अनुसूची आचर्झ- आ i. इस अनुसू ी र्ें, नारत े बांर रयुभदनूत या उत् प न आय ा ब् यौरा नरे जभ ु

    आय ा अगे ंभक ii. देश भए े ए द देश े इेिरनेशन सब् सक्राइबर एायए गे ीआईदसएीस भए ा

    रयुयभग रेंक iii. र्जस देश र्ें र ा नुगतान स या गया ंै उसर्ें र रनिामवरती ी रदाता पं ान

    सेख् या ीशिनस नरी जादक यशद उस देश र्ें शिन आबेशित न ंभ, तभ पासपभिम नेबर ा उल ेत रना ाशंदक

    (ा) अनुसूची आनद:

  • i. ॉ र् ीगस र्ें अनुसू ी िझ र्ें घभवर्त आय पर नारत े बांर सदेत् त र े

    ब् यौरे ा उल ेत रें जभ रयुत् ये देश े सेबेि र्ें अनुसू ी िझ े ॉ र् ीगस े तंत सेदत् त ु र ंभगाक

    ii. ॉ र् ीघस र्ें उप ब् ि र रांत ा उल ेत रें जभ रयुत् ये देश े सेबेि र्ें अनुसू ी िझ े ॉ र् ीगस े तंत उप ब् ि ु र रांत ंभगाक

    iii. देश े भए े ए द देश े आईदसएी भए ा रयुयभग रें iv. र्जस देश र्ें र ा नुगतान स या गया ंै उसर्ें र रनिामवरती ी रदाता पं ान

    सेख् या ीशिनस नरी जादक यशद उस देश र्ें शिन आबेशित न ंभ, तभ पासपभिम नेबर ा उल ेत रना ाशंदक

    v. अधिरनयर् ी िारा 90 या िारा 90 या िारा 91 े अतेगमत दािा स द गद र रांत भ सेबेधित ा र् र्ें नरेंक

    (द) अनुसूची आच.: i. यं अनुसू ी रनिासी र रनिामवरती वािारा नरे जाने ी जरूरत ंैक ‘असािारण

    रनिासी नंीे’ या अरनिासी वािारा इसे नरे जाने ी जरूरत नंीे ंैक विदेशी ब। तातक, स सी सेस् था र्ें वित् तीय शंत, नारत े बांर र्स्थत अ सेपर्त्त या अ य पवरसेपर्त्तयक े ब् यौरे ा उल ेत रेंक इसर्ें नारत े बांर र्स्थत स सी ऐसे तात े ा ब् यौरा नी शाएर् ंभना ाशंद र्जसर्ें र रनिामवरती े पास ंस् ताक्षर रने ा रयुाधि ार ंैक

    ii. ी स िर्म े दौरान ब। ताते र्ें अधि तर् अधिशरे् भ उसे नारतीय र्ुिा र्ें पवरिरतमत रने े बाद नरा जादक

    ीतस वित् तीय शंत र्ें रनम् नए ितत र्ें से भई शाएर् ंभगा पर त ु इतने त ंी सीएर्त नंीे ंभगा:- ी1स यशद रनिासी र रनिामवरत वर ाएम ा स् िार्ी या स सी वित् तीय ताते ा ानूनी स् ित् ि िार ंै, िं ानग्रांी ंभ या न ंभक

    ी2स यशद वर ाएम ा स् िार्ी या स् ित् ि िार रनम् नए ितत र्ें से द ंभ:-

    i. सेस् था े सेबेि र्ें दजेंि, नाएर्ती, अिानी या रनिासी रदाता ी ओर से स सी अ य ंैएसयत से ार् रने िा ा व् यर् तक

  • ii. रनगर् र्जसर्ें रनिासी रयुत् यक्ष या परभक्ष रूप से स सी शयेर या र्ताधि ार ा स् िार्ी ंभक

    iii. साझदेारी र्जसर्ें रनिासी र रनिामवरती रयुत् यक्ष या परभक्ष रूप से साझेदारी ान र्ें शंत या साझदेारी पूेजी र्ें शंत ा स् िार्ी ंभक

    iv. यास र्जसर्ें रनिासी ा ानरयुद या स् िाएर्त् ि शंत ंभक v. भई अ य सेस् था र्जसर्ें रनिासी रयुत् यक्ष या परभक्ष रूप से स सी र्ताधि ार या

    इर् ििी शंत या पवरसम् पर्त् त या ान र्ें शंत ा स् िार्ी ंभक ी3स नाग ीतस े ा र् ी5स र्ें ु रनिेश भ िर्म े दौरान िावरत ागत पर उस ेनारतीय र्ुिा र्ें पवरिरतमत रने े बाद रनिेश े रूप र्ें नरना ंभगाक ीगस नाग ीगस े ा र् ी5स र्ें ु रनिशे भ िर्म े दौरान िावरत अ सम् पर्त् त र्ें ागत पर उसे नारतीय र्ुिा र्ें पवरिरतमत रने े बाद रनिेश े रूप र्ें नरना ंभगाक ीघस नाग ीघस े ा र् ी5स र्ें ु रनिेश भ िर्म े दौरान िावरत र्ूल य पर उसे नारतीय र्ु िा र्ें पवरिरतमत रने े बाद रनिेश े रूप र्ें नरना ंभगाक नाग घ र्ें, रनिेश े स् िरूप र्ें न स स् िा इन रेए अथिा व् यिसाय े रयुयभजनाथम रयुयु त पवरसम् पर्त् त े स् िरूप े रनिेश भ सूध त रने ी जरूरत ंैक ीए.स र्जस ताते र्ें आप े पास ंस् ताक्षर रने ा रयुाधि ार ंभ तथा र्जसे उपयुम त नाग ी स से ीघस र्ें शाएर् न स या गया ंभ उसर्ें अधि तर् अधिशेर्/रनिेश े ब् यौरे भ िर्म े दौरान िावरत अधि तर् रनिेश/अधिशरे् े रूप र्ें उसे नारतीय र्ुिा र्ें पवरिरतमत रने े बाद नरना ंभगाक iii. इस अनुसू ी े रयुयभजनाथम, नारत े बांर र्स् थत ऐसी पवरसम् पर्त् तयक े र्ूल य ी गणना रूपद र्ें रने े ए द विरनर्य दर ब। ताते र्ें अधि तर् अधिशरे् ी तारीत भ या रनिेश ी तारीत भ ऐसी र्ुिा ी िे ीग्रासफ अतेरण क्रय दर ंभगीक आपष् आर .रण: इस अनुसू ी े रयुयभजनाथम, विदेशी र्ुिा े सेबेि र्ें ‘िे ीग्रासफ अतेरण क्रय दर’ ा अथम ऐसी र्ुिा तरीदने े ए द नारतीय वरजिम ब। वािारा सर्य-सर्य पर रनिामवरत शदशारनद शक भ ध् यान र्ें रतते ंुद ऐसी र्ुिा तरीदने े ए द नारतीय स् िेि ब। अधिरनयर्, 1955 ी1955 ा 23स े तंत गशठत नारतीय

  • स् िेि ब। वािारा अगेी ृत विरनर्य दर या दरक से ंै, जंाे ऐसी र्ुिा उस ब। भ िे ीग्रासफ अतेरण े र्ाध् यर् से उप ब् ि राई जाती ंैक

    (र्) आ अनुसूची आ5.- यं अनुसू ी तनी नरनी ंै जब र रनिामवरती पुतमगा ी एसवि सशेंता वािारा अएनशाएसत ंभक दम् पर्त् त ी आय े शंस् से भ उपयुम त बब द ुसे. 7 र्ें रनशदम ि स द अनुसार इस अनुसू ी र्ें नरना ाशंद तथा यं दम् पर्त् त ी आय वििरणी ा ंभना ाशंदक

    15. भाग आख - नझ - .ुि आ.य आ.ी आगणना ी स इस नाग र्ें अनुसू ी सीिाईद द रर अनुसू ी बीदफद द र्ें रयुरततु न ी गई रर विएनन शीर्षों े अतेगमत गणना ी गई आय ा सार रयुविि रना ंैक ीतस अनुसूध यक े आिार पर नरी जाने िा ी रयुत्ये रयुविर्ि रयुरतसेदएनमत ी गई ंै तथा इसए द स सी रर स्पिी रण ी जरूरत नंीे ंैक 16. भाग आख - ननझ - .ुि आ.य आपर आ.र आदेयता आ.ी आगणना ( स र्द 1. र्ें स ीत-िीआई ा ा र् 15स ी राएश पर ागू दर पर गणना ी जान ेिा ी र देयता नरेंक र देयता ी गणना नी ेदी गई दरक से ी जानी ंैैः

    (i) रयुत् ये व्यर्ि आ(ऐसे रनिासी व्यर्ि आसे आएनन आर्जस ी आउम्र आवित्त आिर्म आ2013-14 आ े आदौरान आस सी आनी आसर्य आ60 िर्म आया आइससे आअधि आंभ) े र्ार् े र्ें-

    आय आ(रुपद आर्ेंस र आदेयता आ(रुपद आर्ेंस

    2,00,000 रुपद त शूय 2,00,001 से 5,00,000 रुपद े बी 2,00,000 रुपद से अधि आय ा 10% 5,00,001 रुपद से 10,00,000 रुपद े बी

    30,000+5,00,000 रुपद से अधि आय ा 20%

    10,00,000 रुपद से अधि 1,30,000+10,00,000 रुपद से अधि आय ा 30%

    (ii) ऐसे रनिासी व् यर् ि े र्ार् े आर्ें र्जस ी आउम्र आवित्त आिर्म आ2013-14 आ े आदौरान आस सी आ

    नी आसर्य आ60 िर्म आया इससे आअधि आस ेतु 80 िर्म से र् ंभ- आय आ(रुपद आर्ेंस र आदेयता आ(रुपद आर्ेंस 2,50,000 रुपद त शूय 2,50,001 रुपद से 5,00,000 रुपद े 2,50,000 रुपद से अधि आय ा 10%

  • बी 5,00,001 रुपद से 10,00,000 रुपद े बी

    25,000+ 5,00,000 रुपद से अधि आय ा 20%

    10,00,000 रुपद से अधि 1,25,000+10,00,000 रुपद से अधि आय ा 30%

    (iii) ऐसे आरनिासी आव्यर्ि आ े आर्ार् े आर्ें आर्जस ी आउम्र आवित्त आिर्म आ2013-14 आ े आदौरान आस सी आ

    नी आसर्य आ80 िर्म आया इससे आअधि आंभ-

    आय आ(रुपद आर्ेंस र आदेयता आ(रुपद आर्ेंस 5,00,000 रुपद त शूय 5,00,001 रुपद से 10,00,000 रुपद े बी

    5,00,000 रुपद से अधि आय ा 20%

    10,00,000 रुपद से अधि 1,00,000+ 10,00,000 रुपद से अधि ा 30%

    त र्द आसंख् आया आ1ख र्ें, अनसुू ी दसआई े अनुसार विशरे् दर पर सेगिणत र ा यभग

    नरेंक ग र्द आ संख् आया आ 1ग र्ें, वरबेि ी राएश रनि ृवर् आय तथा अधि तर् गैर र रयुनायम