marathi manu 12 -...

: .

ई

:

[email protected]

या पसु्तकातील लेखनाचे सर्व हक्क अनरु्ादकाकडे सरुक्षित असून पसु्तकाचे क्षकिं र्ा त्यातील अिंशाचे

पनुर्ुवद्रण र्ा नाट्य, क्षचत्रपट क्षकिं र्ा इतर रुपािंतर करण्यासाठी अनरु्ादकाची लेखी परर्ानगी घेणे

आर्श्यक आहे. तसे न केल्यास कायदेशीर कारर्ाई होऊ शकते.

ई साहित्य प्रहिष्ठान

G1102, Eternity, Eleventh floor

Eastern Express Highway. Thane, 400604

www. esahity. com

esahity@gmail. com

©esahity Pratishthan®2016

• क्षर्नारू्ल्य क्षर्तरणासाठी उपलब्ध.

• आपले र्ाचून झाल्यार्र आपण हे फ़ॉरर्डव करू शकता.

• हे ई पसु्तक रे्बसाईटर्र ठेर्ण्यापरु्ी क्षकिं र्ा र्ाचनाव्यक्षतररक्त कोणताही र्ापर करण्यापरु्ी ई-

साक्षहत्य प्रक्षतष्ठानची लेखी परर्ानगी घेणे आर्श्यक आहे.

प्रकाशन : २० जानेर्ारी २०१६

प्रकाशकाचे दोन शब्द

२०१६ हे र्र्व ई साक्षहत्यासाठी फ़ारच उत्साहाने सरुू होत आहे. या र्र्ावची

सरुुर्ातच र्ळुी क्षलओ टॉलस्टॉय, पॉल ब्रन्टन, आक्षण र्नसु्र्तृीने होत आहे. धर्ावकडे

पहाण्याचे तीन क्षर्क्षर्ध दृष्टीकोन यािंत आहेत. २०१५ र्ध्ये ई साक्षहत्य र्धून सिंत ज्ञानेश्वर,

सिंत तकुारार्, सिंत नार्देर्, सिंत बक्षहणार्ाई, सिंत कान्होपात्रा, सिंत चोखारे्ळा, गीतारहस्य,

भगर्दग्ीता, अशा अनेक र्ौल्यर्ान ग्रिंथािंची ई क्षनक्षर्वती करण्याचा योग आला. २०१६ ची

सरुुर्ात बायबल, र्नसु्र्तृी पासून झाली आक्षण त्यात कुराण, बौद्धर्त, जैनधर्व, ज्यू, पारशी,

रे्द, उपक्षनर्दे अशा क्षर्क्षर्ध धर्वशास्त्ािंची भर पडार्ी असा योग क्षदसतो आहे. योग क्षदसतो

असे यासाठी म्हणतो की ही पसु्तके गेल्यार्र्ीही आम्ही कुठे र्दु्दार् शोधायला गेलो नव्हतो.

श्री क्षर्जय पािंढर,े डॉ. श्री अशोक धािंडे, श्री अक्षर्नाश नगरकर, श्री अरुण फ़डके, श्री रत्नाकर

र्हाजन, श्री फ़्राक्षन्सस आल्रे्डा, श्री र्धकुर सोनार्णे, श्री अशोक कोठार,े श्री अरुण

काकतकर या र् इतर अनेक क्षर्द्वानािंनी हे साक्षहत्य र्ोठ्या क्षर्श्वासाने आर्च्या हाती सोपर्लिं.

आक्षण आम्ही फ़क्त पोस्टर्नक्षगरी केली. आर्च्या सदैुर्ाने प्रचिंड र्ोठ्या र्ाचकर्गावने या

साक्षहत्याचा आस्र्ाद घेतला. या र्हानभुार्ािंच्या श्रर्ाचे काही प्रर्ाणात चीज झाले.

ई साक्षहत्य प्रक्षतष्ठान क्षनर्ावण झाले नर्ीन साक्षहक्षत्यकािंसाठी एक व्यासपीठ

म्हणून. ते तसेच आहे. आक्षण तसेच राहील. साधारण ८० टक्के पसु्तकिं ही

नर्साक्षहक्षत्यकािंचीच असतील. पण सरु्ार े र्ीस टक्के पसु्तकिं नार्ाजलेली, र्ाचकक्षप्रयही

असार्ीत. म्हणजे र्ाचकािंचा ओघ र्ाढता आक्षण र्ाहता रहातो.

र्राठीतल्या र्हान प्रकाशकािंच्या तलुनेत ई साक्षहत्य अगदीच नगण्य आहे.

आक्षण त्यािंच्याशी तलुना र्ा स्पधाव करण्याचा र्ानसही नाही. परिंतू दजावच्या बाबतीत र्ात्र

आम्ही तोडीस तोड राहू. हे र्र्व अत्यिंत दजेदार कथा, कादिंबरय्ा आक्षण काव्य-क्षर्नोद-शास्त्

पसु्तकािंचे असेल याची आम्ही ग्र्ाही देतो.

आपण या साक्षहत्य यज्ञात यथाशक्ती इिंधन परुर्ारे् ही क्षर्निंती. आपल्या

ओळखीच्या दहा क्षकिं र्ा अक्षधक र्राठी सािरािंचे ई रे्ल पते्त आर्च्याकडे पाठर्ा. आम्ही

तमु्हाला आर्चे VIP सभासद करू. याक्षशर्ाय या कार्ात इतर अनेक तरह्ािंनी आपण

सहभागी होऊ शकता. रे्बसाईटला भेट तर देतच रहा. खिंबीरपणे पाठीशी उभे रहा. र्ग

बघाच काय काय चर्त्कार घडतील ते.

आपले क्षर्श्वासू

टीर् ई साक्षहत्य

मनुस्मृती

हिंद ूमान्यतेत ज्या रचना सर्वमान्य आिंते त्यात मनुस्मृती एक मिंत्र्ाची

रचना समजली जाते. हिंदूूंच्या अनेक परूंपरा, चालीररती र् र्हिंर्ाटी ह्ाूंचे मुळ ह्ा

मनुस्मृतीत आिं.े अशा ह्ा रचने बाबत अनेक समज र् गैरसमज असल्याचे आज आपण

पिंातो. त्याूंची सर्व माहिंती करून घेण्याची तीव्र इच्छा प्रत्येक सुजाण हिंदसू असते. ते

शक्य व्िंार् ेम्िंणून मी मनुस्मृतीचे मराठीमध्ये भाषाूंतर करण्याचे ठरहर्ले. अस ेभाषाूंतर

करार्याचे कक, सामान्य बुहि असललेा मराठी माणूससिुा ते सिंजण ेसमजला पाहिंजे.

मला आनूंद र्ाटतो कीं अस ेसाधसेोपे भाषाूंतर आज सर्व मराठी र्ाचकाूंसाठी दते आिं.े

िं ेकाम करताूंना त्यातून पैसे न करण्याचा माझा मानस िंोता तोसुिा साध्य झाला ह्ाचे

समाधान हमळत आिं.े कारण िं ेभाषाूंतर मी सार्वजहनक क्षेत्रात म्िंणजे पहललक डोमेन

मध्ये ठेर्ले आिं.े ह्ा मागील उद्देश असा आिं े कक, कोणीिंी िं े भाषाूंतर कोणालािंी

हर्नामुल्य भेट दऊे शकतो. ई-साहिंत्य प्रकाशन त्यात मला मदत करणार आिं े िं े

साूंगताूंना मला हर्षेश आनूंद िंोत आिं.े

मनुस्मृती बाबत जे समज र् गैरसमज पसरल ेआिंते त्याची थोडी चचाव

करणे ह्ा रठकाणी मी आर्श्यक आिं ेअस ेसमजतो. तेव्िंाूं ते पाहूया. हिंद ूमान्यतेनुसार

समाजातील माणसाूंचे चार र्गव अथर्ा र्णव असारे्त असें मानल ेजाते, ते असें, ब्राह्मण

र्णव, क्षहत्रय र्णव, र्ैश्य र्णव र् शेर्टचा शूद्र र्णव आिंते. हर्शेष म्िंणजे िं े सर्व र्णव

पुरुषाूंच्या कामार्रून ठरर्ल ेगेल ेआिंते. ब्राह्मणाूंने ज्ञान साधना करार्ी र् अध्यात्मात

प्रगहत करार्ी अस े अपेहक्षल े जाते. क्षहत्रयाूंनी समाजाचे सूंरक्षण, राजकारण र् तत्सम

कामे करार्ीत अशी अपेक्षा ठेर्ललेी आिं.े र्ैश्याूंने व्यापार, उद्योग र् शेती साूंभाळार्ी

अशी अपेक्षा धरलेली आिं.े शेर्टी शूद्र र्णावच्या माणसाूंने ह्ा तीन र्णावच्या मूंडळींना

त्याूंच्या कामात सिंाय्य करारे् अशी अपेक्षा असते. पहिंल्या तीन र्णावच्या मूंडळींस हिज

म्िंणजे दोनदा जन्मललेे असे समजले आिं.े दोनदा अशासाठी कक, पहिंला जन्म आईच्या

पोटचा र् दसुरा जन्म उपनयन हर्धी िंोऊन तो गुरुगृिंी जातो तो. शूद्र माणसाला

गुरुगृिंी हशकण्यासाठी जार्याचे नसल्यानें तो हिज िंोत नािंी. मनुस्मृती ज्या काळाूंत

अहस्तत्र्ात आली त्याकाळी िंी व्यर्स्था माणसाच्या जन्मानुसार असें हनहचचत झाल े

िंोते. त्या आधीच्या काळाूंत म्िंणजे भगर्द्गीतेच्या काळाूंत िंी व्यर्स्था माणसाच्या

गुणकमावनुसार असें धरले जात िंोते. आपल्या जन्मपहत्रकेतसुिा त्या इसमाचा र्णव

त्याच्या पूर्वकमावच्या तक्त्यात (अबकिंडा चक्र) ददलेला असतो. त्या काळाूंत एकाच

कुटूूंबात एक व्यक्ती ब्राह्मण अस े तर दसुरी क्षहत्रय अथर्ा र्ैश्य ककर्ा शूद्रसुिा असें.

त्याकाळाला र्ैददक काळ असें समजल ेजाई. मनुस्मृतीच्या काळाला ब्राह्मण काळ असें

समजल ेजाते. असा बदल काूं र् कसा झाला ह्ाूंर्र चचाव र् सूंशोधन अजून पूणव झाललेी

नािंी, असो.

अशा कारणाूंमुळे मनुस्मृतीत मान्य असलले्या ररर्ाजानुसार एका

कुटूूंबातील सर्व व्यहक्त एकाच र्णावच्या आिंते अस े धरून सर्व मागवदशवन केलले े आिंे.

त्यानुसार शूद्राला कोणतािंी हर्शेष अहधकार ददलेला नािंी, त्याूंने हिजाूंची सेर्ा करण े

एर्ढेंच काम करारे् असें ददले आिं.े त्याूंत बयावच रठकाणी गुन्ह्ाच्या हशक्षाूंत र् अशा

हर्हर्ध प्रसूंगी शूद्राूंर्र अन्यायकारक र्ागणकू साूंहगतलेली आिं.े िंा मोठा दोष

मनुस्मृतीत असल्याचा साथव दार्ा केला जातो र् त्याूं सर्व गोष्टी व्यर्हस्थतपण े

समजण्यासाठी मनुस्मृती प्रत्यक्ष र्ाचण ेआर्श्यक आिं ेअसें मी समजतो. दसुरा हर्शषे

आक्षापािंव दोष असा कीं, स्त्री, जो समाजाचा अधाव हिंस्सा आिं ेत्या र्गावला शूद्र ठरहर्ल े

आिं.े अथावत् शूद्र ठरहर्ल्यामुळे हतला कोणतेिंी अहधकार ददलले ेनािंीत. हतने शुद्राूंप्रमाणे

कुटूूंबातील पुरुषाूंर्र हर्सूंबून रिंारे् अस ेददल ेआिं ेर् िं ेिंल्लीच्या जमान्यात मान्य िंोण े

केर्ळ अशक्य आिं ेिं ेर्गेळे साूंगण्याची मला आर्श्यकता र्ाटत नािंी. ह्ा दोन दोषाूंत

बयावच गोष्टी येतात र् त्या आपल्याला मनुस्मृती र्ाचताूंना समजतील म्िंणून त्यार्र येथे

मी जास्त हलिंीत नािंी.

मनुस्मृतीतील मागवदशवनाला पहर्त्र हनयम असें साूंहगतले आिं.े िं े हनयम

कालमानानुरूप बदलण्याची मुभा त्यात ददली आिं ेिं ेएक चाूंगल ेआिं.े बाराव्या म्िंणजे

शेर्टच्या भागात १०८ ते ११५ कर्नाूंत कशाररतीने िं े बदल अमलात आणार्याचे

त्याचे हर्र्रण आिं े त्याप्रमाणे आपण बदल करू शकतो. अशी सोय जरी असली तरी

आजपयंत एकािंी धमवपीठाूंने त्यानुसार र्ेळोरे्ळी बदल करून समाजाला मागवदशवन केल े

असते तर बरे झाल ेअसते परूंतु, तसें झाल ेनािंी. मला हर्चर्ास र्ाटतो कीं, मनुस्मृती

सार्वजहनक रीत्या सर्ांना र्ाचार्याूंस उपललध झाल्यार्र ते बदल केले जातील र्

अहधक न्यायकारक अशी व्यर्स्था कायवरत िंोईल.

मनुस्मृतीची िंी तृटी भरून काढण्यासाठी आपल्या राजघटनेत हिंद ूकोड

समाहर्ष्ट केल.े परूंतु, िंी तरतूद एका हनधमी राजघटनेत असल्यामळेु ते दकतपत

कायदशेीर आिं े िंा एक र्ादाचा मुद्दा उपहस्थत िंोतो. हनधमी राजघटनेला एकाद्या

धमावबाबत कसे काय कोड जाहिंर करता येईल? िंा प्रचन आिं.े हनधमी राजसत्तेला अस े

करण्याचा अहधकार असूूंच शकत नािंी. म्िंणून िं ेहिंद ूकोड मलुत: कायद्या हर्रूि ठरते.

एक गोष्ट बरी आिं ेकक अजून कोणीिंी त्यार्र आक्षेप घेतललेा नािंी. माझ्यामते, आता

सर्ांना मनुस्मृती उपललध िंोत असल्याने ह्ा सर्व तृटी काढून टाकता यतेील अशी आशा

धरतो.

माझ्यामते, स्त्रीयाूंर्रील अन्याय दरू करण्यासाठी पाूंचर्ा र्णव, मातृ र्णव

हनमावण करार्ा लागेल र् हिंद ूसमाजातील सर्व हस्त्रया मातृर्णावच्या अस ेसमजल ेजाईल.

असें झाल े कीं, स्त्री कोणाचीिंी पत्नी असली तरी ती त्याच्या र्णावची न समजताूं ती

मातृर्णावचीच समजून त्याप्रमाणे हतचे िंक्क र् काये हनहचचत ठरतील. ह्ार्र बरेच काम

करारे् लागेल.

मनुस्मृतीत एकूं दर बारा भाग आिंते. त्याूंत घेतलेले हर्षय येथ ेददल े

आिंते ते असें –

१) पहिंल्या भागात हर्चर्ाची हनर्ममती, हिजाूंची कतववे्य ह्ाबद्दल

मागवदशवन आिं.े

२) नूंतरच्या पाूंच भागाूंत दनैूंददन कामे, हर्धी, हर्र्ािं इत्यादद, कुटूूंब

जीर्न, गृिंस्थाश्रमाची कतववे्य, र्ानप्रस्थाश्रमातील जीर्न ह्ाबद्दल मागवदशवन आिं.े

३) सातर्ा र् आठर्ा भाग, सैहनकाूंची कतववे्य र् राजाची कतववे्य ह्ाबद्दल

मागवदशवन आिं.े

४) नर्र्ा भाग कायदाकानु र् हर्हर्ध हशक्षा ह्ाबद्दल मागवदशवन आिं.े

५) दिंाव्या भागात जाती व्यर्स्था र् समाज व्यर्स्था, राज्य व्यर्स्था

ह्ाबद्दल मागवदशवन आिं.े

६) अकरार्ा र् बारार्ा भागाूंत समाज र् व्यहक्त जीर्न, त्याूंची नैहतक

मुल्य,े तत्त्र्ज्ञान, अध्यात्म ह्ाबद्दल मागवदशवन आिं.े त्यात सत्य, पाप, पुण्य, सूंन्यास,

तपस्या, तत्त्र्हशलता, पचचात्ताप ह्ाबद्दल मागवदशवन आिं.े

७) बाराव्या भागात त्याहशर्ाय, पहर्त्र हनयम काळानुसार बदण्याची

पित ददली आिं.े त्याचा अथव मनुस्मृती जडर्ादी नसून उत्क्राूंतर्ादी आिं ेिं ेस्पष्ट िंोते.

त्यात नर्ीर् हनयम कोणी र् कसें करारे्त, कोणी करू नये ह्ाबद्दल मागवदशवन आिं.े

---

थोडे हिंद ूमान्यते बद्दल हलिंीतो –

हिंद ूमान्यता उत्क्राूंत िंोतात म्िंणजे कालाच्या अनुसराूंने बदलतात. तसें

इतर धमांत जसें इस्लाम, िंोत नािंी. म्िंणून शूंभर र्षावपूर्ीच्या हिंद ू परूंपरा आज

बदललले्या ददसतात तसें त्या इतर धमांत िंोत नािंी. हिंद ूमान्यता एकाद्या र्ृक्षाप्रमाण े

असतात. म्िंणजे, र्ृक्ष दकतीिंी जुना झाला तरी त्याची पालर्ी नर्ीन असते. त्याउलट

जडर्ादी धमांचे असते. ते एकाद्या पुतळ्यासारखे असतात. त्याूंचे सर्व भाग त्या पुतळ्या

इतकें च जुने असतात. र्ृक्षाची एकादी फाूंदी तुटली कक, पुन्िंा नर्ीन फाूंदी येते तसें

पुतळ्याचे िंोत नािंी. अशा कारणाूंने हिंद ूमान्यता सदरै् नर्ीन र्ेगाूंने र्ाढत असल्याचे

आढळते. आणखीन कािंी भेद आढळतात, ते असें, त्या धमांत एकच दरे्, एकच पुजा

पिती, एकच ररतीरीर्ाज असतात, त्या उलट हिंदूूं मध्य ेअनेक दरे्, अनेक पुजा पिती,

अनेक ररतीरीर्ाज आिंते. अशा कारणाूंमुळे, रुढाथांने हिंद ूधमव ठरू शकत नािंी, म्िंणून

मी हिंद ू मान्यता अशी सूंज्ञा त्याला र्ापरतो. आता आपण मनुस्मृतीतील बाराव्या

भागातील तरतुदीनुसार अहधकृतपणे सर्व बदल करण्यास सुरुर्ात करार्ी.

इस्लामच्या हशरीयाचे हनयम मनुस्मृतीतून घेतले आिंते अस े म्िंणण्याचे

कारण, त्या दोघाूंत कमालीचे साम्य आिं,े अरब लोक हिंदसू्थानाशी व्यापाराूंने जोडल े

िंोते त्यामुळे उमायाद राजर्टीच्या काळात िं ेघडल ेअसार् ेअस ेददसते. िंा एक र्ेगळा

सूंशोधनाचा हर्षय आिं ेम्िंणून तुतावस एर्ढेच हलिंीतो.

उपललध माहिंतीनुसार मनुस्मृती इसर्ी सन पूर्व १५०० र्षे हलिंीली

गेली असे मानल ेजाते.

---

भाषाूंतरकाराचा पररचय

मी अशोक कोठारे, माझ्या र्याची

पूंचािंत्तरी िंोत आिं.े गेली चाळीस र्षे मी हिंद ू

प्रणालीतील हर्हर्ध हर्चार प्रर्ािंाूंचा अभ्यास करीत

आिं.े अध्यात्म साधक म्िंणून मी अनेक हिंद ू तत्त्र्ज्ञान

शाखाूंचा अभ्यास करीत आिं.े सामान्य माणसाला

सिंजपण े समजेल अशा भाषेत ते हर्चार माूंडण्याच्या

उद्देशाने मी भगर्द्गीता, मनुस्मृती, दासबोध, ऋग्रे्द

अशा ग्रूंथ रचनाूंची भाषाूंतरे केली र् उत्सुक हजज्ञासूूंना

ती हर्नामुल्य ददलेली आिंते. अध्यात्म साधना सामान्य

माणसास सिंजपण े करता यार्ी म्िंणून मी दासबोधाचे

रसग्रिंण करून लक्षणहचकीत्सा र् षहिपू हर्मोचन

साधना ह्ा रचना केल्या र् त्यासिुा साधकाूंना ददल्या र् मीसुिा त्याूंच्या मदतीने माझी

अध्यात्म साधना यशस्र्ी केली आिं.े अध्यात्म िंा हर्षय सोपा केला तर कोणतािंी इसम

सिंजणे त्यात प्रगती करू शकतो िं ेमी अनुभर्ले आिं.े सर्व मराठी माणसाूंनी त्यात रस

घ्यार्ा र् स्र् ची प्रगती करार्ी म्िंणून मी नेिंमी प्रयत्नहशल असतो.

मला आशा आिं ेकक, िंा मनुस्मतीचा मराठी अनुर्ाद ,

र्ाचकाूंना हिंद ूप्रणालीचा अहधक चाूंगला पररचय करून दणे्यात

मदत करील.

माझा इमेल [email protected]

mailto:[email protected]

BLOGs

Ideas and tips on any subject, http://kotharay.blogspot.in/

for intelligent chatting

Freedom of Expression,

http://blogs.siliconindia.com/kothare/ for intelligent chatting

I reckon, http://kotharesviews.blogspot.in/ for

philosophical discussions

Freedom of Expression, http://Kothare-thinks.blogspot.in/ ,

http://blogs.siliconindia.com/kothare/ for intelligent

chatting

मराठी ललॉग, http://kothare-marathi.blogspot.com/ "मला अस े

र्ाटत"े, ह्ात मनुस्मृतीचे भाषाूंतर क्रमश: दते आिं.े

मला आशा आिं े कक, िंा मनुस्मतीचा मराठी अनुर्ाद र्ाचकाूंना हिंद ू

प्रणालीचा अहधक चाूंगला पररचय करून दणे्यात मदत करील.

माझा इमेल [email protected]

http://kotharay.blogspot.in/http://blogs.siliconindia.com/kothare/http://kotharesviews.blogspot.in/http://kothare-thinks.blogspot.in/http://blogs.siliconindia.com/kothare/http://kothare-marathi.blogspot.com/mailto:[email protected]

manausma=xai - paIhla Baaga {1–119}mahana {fai ma>dWi,jaq samaa&aisxa AvasXaqxa basalqlq Aahqxa A[aa manaula Baqtxaaxa va baaqlxaaxa – 1Ahaq z@Ivavak saamaXyae AsalqLyaa mahaqzya, caarhi vaNaaecyaa laqvaka>caq paIva"a Inayama va OpaInayama Aamhala samajaavaUna saa>gaavaqxa A[ai Ivana>Ixa vaqkli. 2Facaq vakarNa, Fa Inayamaa>cai paIrpaUNae maaIhxai pakvaPxa AapaLyaalaca Aahq mhNaUna hi Ivana>Ixa xyaa savaae>nai vaqkli. 3 Amayaaezixa saamaXyae Asalqlq manau hi Ivana>Ixa QqvaUkna xyaa {fai>caa sanmaana vakVna mhNaalq, Qqvaka paUjya {fainaaq, 4hq Iva`va Qvaka InaIzŝxa, A>&avaPvakarmaya, AvyavaPxa, AaINa samajaNyaasa AvaGad A[aa AvasXaqxa AsaUna xyaala samajaNyaacaa pZyaxna vakrNaq {fai>caq vakama Aahq. 5xyaana>xar xaqjasvai, svaya>BaU, savae vyaapavak va Amar A[aa manaunaq xyaacyaa mahana saamaXyaaenaq savae A>&aar naahisaa vaqkla. 6mana`ca%aUnaqca pakvaPxa samajaU [avaqkl Asaq sau%ma, AnaavaklInaya, Ana>xa va jyaa ma&yaq savae jaiva saamaavalqlq Aahqxa Asaq manau pauDq sarsaavalq, 7svaxa:cyaa vaqkvaW Ivacaara>nai savae vakahi Oxpanna vakV [avaqkl Asaq manau, xyaanai pZXama paaNai InamaaeNa vaqklq, xyaaxa xyaacaq baija paqrlq. 8xyaa Ibajaacaq saaqnyaacyaa A>dYaxa ropaa>xar Jaalq, xaq A>dq saUyaae saarKaq xaqjasvai Jaalq, xyaaxa manaunaq bZ¸ mhNaUna janma Gaqxala. xaaq pauDq Exar jaivaa>caa vakarvak Jaala. 9paIva"a paaNyaala nar: Asaq mhNaxaaxa, xyaa paaNyaaxaUna naracai InaImaexai Jaali, mhNaUna xyaala naarayaNa mhNaxaaxa. nar hq IvafNaUcaq naa>va Jaalq. 10xyaa AnaavaklInaya, Ana>xa, saxya va Asaxya A[aa naraxaUna paurofaacai InaImaexai Jaali xyaala barqca bZa¸Na bZ¸ Asaq samajaxaaxa. 11xyaa saaqnyaacyaa A>dYaxa xaaq baraca vakaW raIhla va xyaa A>dYacaq xyaanaq sva saamaXyaaenaq zaqna xauvakdq vaqklq. 12xyaa zaqna xauvakdYa>xaUna xyaanaq svagae va pa=Xvai Oxpanna vaqkli. xyaacyaa ma&ail ]%axaijaacaq AaT samaa>xar Iba>zU (Iz[aa) Ina]`caxa vaqklq, xaqXaq AXaa>ga paaNyaacaq sXaana xayaar Jaalq. 13xyaa naraxaUna (parmaaxmaa) vaqkvaW Ivacaara>cyaa mazxainaq xyaanaq Aaxmaa, mana va Ah>vakar Oxpanna vaqklq, xyaacaq IvaIva&a AaIva`vakar xayaar Jaalq. 14Aaxmaa jyaaxa saxva, rja va xamasaH Asaq xaina gauNa va paa>ca E>Izŷaq> jai saBaaqvaarcyaa sa>vaqznaa samajaU [avakxaaxa. 15Apar>paar Ojaae AsalqLyaa saha sau%ma vakNaa>cyaa mazxainaq xyaanaq Exar savae Inasagae Oxpanna vaqkla. 16 xaq saha sau%ma vakNa Iva`vaInamaaexyaacyaa rcanaqxa Asaxaaxa va xaqca Exar pZaNyaa>cyaa rcanaqxa Asaxaaxa mhNaUna xyaa zqhala [arir Asaq mhNaxaaxa. 17xaq savae saha xyaa>cyaa gauNaa>naq paIrpaUNae Asaq va xyaa>cyaa Ivacaar vakrNyaacyaa %amaxaqmauWq Iva`vaInamaaexyaacaq AIvanaa[ai Asaq svaVpa pZapxa vakrxaaxa. 18A[aa AIvanaa[ai A]sxaxvaaxaUna Ivanaa[ai va AIvanaa[ai Asaq saaxa paurofa Oxpanna haqxaaxa. 19xyaa [a]vaPxamaana saha vakNaa>xaUna IvaIva&a rcanaqcaq pazaXae banaxaaxa. xyaa>naa AnaqvakIva&a gauNa Asaxaaxa. xyaa>xaUna Iva`vaacai InaImaexai Jaali. 20 tipa: xaq saha vakNa, Aa&auInavak Iva#anaa pZmaaNaq pahaxaa, ElqvaPtâcaq vkayae va mayaaeza sau$a Ina]`caxa vaqkLyaa gaqLyaa. 21Iva`vaInamaaexyaanaq xyaaca baraqbar Anaqvak z@vaxaq Oxpanna vaqkli xyaa>cai vakayaqe naqmaUna Izli va xyaa>caq Ijava>xa sau%ma A]sxaxva va Kaaw (pZsaaz) sau$a Ina]`caxa vaqklq. 22 xyaaxail A]gna, vaayaU va saUyae Fa>cyaaxaUna {vaHk, yajaU va saama hq xaina vaqz Oxpanna Jaalq. mhNajaq xyaa>caq Aavaahna va pZaXaenaa vak[aa vakravayaacyaa Facai rixa samajaavai. 23

vakaW va xyaacaq Baaga, cazâcyaa vakla, gZh va xyaa>caq IpakrNaq, nawa vaahNaq, pavaexa, sapaat va ObadKaabad jaImanai xayaar JaaLyaa. 24][asxa, vaacaa, Aana>z, EcCa, vZkaq&a vaga@rq savae pZva=]Rxa xyaa>naq Oxpanna vaqkLyaa. 25xasaq>ca, yaaqgya va Ayaaqgya IvZkyaa TrvaUna xyaa>caq paIrNaama sau$a Ina]`caxa vaqklq. A[aaIrxainaq hq jaga xayaar Jaalq. 26-27Iva`vaInamaaexyaanaq jasaq vakamaacaq vZkma AaKaUna Izlq xyaanausaarca savae jagaacaq vyavahar sauV Jaalq va caalU raIhlq. 28caa>gaulpaNaa, vaaEetpaNaa, "aasazayavakpaNaa, sajjnapaNaa, paUNyavaxa, paapamaya Asaq jaq vakahi gauNa, AvagauNa xyaa xyaa ma&yaq Iva`vaInamaaexyaanaq Gaaxalq xasaq xaq banalq. 29 Inasagaaecyaa vyavaharacaq savae vZkma AapaaqAapa AaKaUna Izlq gaqlq. 30 par>xau, jagaacyaa BaLyaasaaTi, manaufya maa"a Asaa banavala Iva>k, xyaaxail hq savae gauNa va AvagauNa xaaq bazlU [avakxa haqxaa. xyaaxa bZa¸Na, %aI"aya, va@[ya va [auz ̂xyaacyaa [ariraxaUna vZkma[aa: xaaq>d, haxa, maa>di va paaya Fa>ma&aUna xyaa>naq Oxpanna vaqklq. 31AKaqrisa xyaanaq svaxaacyaa zqhacaq zaqna Baaga nar va naari (maazi) Asaq vaqklq. xyaaxail s"aixaUna Ivaraga Oxpanna vaqkla. 32 Ivaraganaq xaivZ xapasyaqcyaa mazxainaq hq jaga Oxpanna vaqklq. hq xaumhi savae bZamhNa samajaUna Gaqxail xaq caa>galq.33 xyaa na>xar mai AIxa AvaGad xapasyaa vakVna zha {fai Oxpanna vaqklq jaq Fa jagaacaa vakarBaar pahaNyaasaaTi mai naqmalq. 34xyaa>cai naa>vaq marivaki, A"ai, A>gairsa, paulsxya, paulh, vZkaxaU, pZvaqkxasa, va][afT, Ba=gaU AaINa naarz. 35 Fa zha {fainai na>xar saaxa manau, xaqjasvai va saamaXyaevaana z@vaxaq AaINa {fai Oxpanna vaqklq xyaa>caq saamaXyae Amayaaez haqxaq. 36 xyaa baraqbar ya%a, ra%asa, Ipa[aacca, ga>&avae, Apsara, Asaur, naagaz@vaxaq, saupaNae AaINa Asa>Kya Ipaxar (AaIzz@vaxaq) xyaana>xar Oxpanna Jaali. 37 xyaa>cyaa saamaXyaaexaUna na>xar Ivajaa>caa camacamaat, Dgaa>caa gadgadat, Aspaft va spaft IzsaNaari E>z&̂anaufyaq, A[aIna, AzHBaUxa Aavaaja, &aumZvaqkxau, Anaqvak pZvakarcaq z@vai pZvaka[a A[aa IvaIva&a gaaqfti xayaar haqOo lagaLyaa. 38GaaqdYacaq xaaq>d Asalqlq Ivaknnar, IvaIva&a pZvakarcai maavakdq, maasaq, [aavakahari va maa>saahari pa%ai, pa[au, IvaIva&a jaaxaicai maaNasaq, xyaana>xar Oxpanna Jaali. 39 lhana maaqTq Ivakdq, Ivaktvak, da>sa, Asaq AnaqvakIva&a sau%ma pZaNai xayaar Jaalq. A[aaIrxainaq savae sajaiva sa=fti Oxpanna Jaali. 40 Ivaraganaq Oxpanna vaqklqLyaa {fai, manau, xapasvai Fa>cyaa mazxainaq xayaar JaalqLyaa sa=fticaa vakarBaar maaJyaa majaie nausaar sauro Jaala. 41 sa=ftixa xayaar haqNaaRyaa IvaIva&a pZaNyaa>cyaa InaImaexaicai xaRha Ina]`caxa mai vaqkli xai A[ai, 42pZXama [aavakahari va maa>saahari pZaNai xayaar Jaalq, xyaana>xar ra%asa, Ipa[aacca va maaNasaq gaBaaexaUna Oxpanna vaqkli. 43A>dYaxaUna pa%ai, sarpatNaarq pZaNai, maa>saq, vakasava, vaga@rq jaImanaivar va paaNyaaxa vaavarNaarq pZaNai Oxpanna vaqkli. 44 OfNa va zmat paIr]sXaxaixaUna xayaar haqNaarq baarivak Ivaktvak xayaar Jaalq. 45 savae IbajaaxaUna vaaDNaari vanaspaxai xayaar Jaali. 46 jyaa vanaspaxai paukla][avaaya pakWq zqxaaxa xyaa>naa vanaspaxai Asaq mhNaxaaxa. par>xau pauklasah pakWq zqxaaxa xyaa>naa va=%a Asaq mhNaxaaxa. Anaqvak paka>wa va mauW> Asalqlq gavaxa>, vaql bai va CatNyaa ma&aUna Oxpanna haqxaaxa. 48 A[aa savae Qvaka jaagai rhaNaaRyaa Jaada>var A>&aaracaa paIrNaama haqxa Asaxaaq. xyaa>cyaaxa jaiva>xapaNaa va Aana>z, zu:Ka, vakWa A[aa Baavanaa saupxapaNaq Asaxaaxa.49 janma marNa Facyaa paricavZkacyaa saurovaaxaila janma bZa¸Naacaa Asaxaaq va AKaqrisa Jaadq Asaxaaxa. 50 A[aaIrxainaq sa=fti Oxpanna vaqkLyaa na>xar xaaq Iva`vavakmaae svaxa:ma&yaq IvaVna jaaxaaq. Qvaka yaugaaxaUna zusarq yauga xyaamauWq xayaar haqxa Asaxaq. 51 jaqvha parmaq̀ var jaagaa haqxaaq xaqvha jaga jaaga=xa haqxaq va jaqvha xaaq InaIzŝxa haqxaaq xaqvha jaga Jaaqpaxaq. 52 jaqvha xaaq [aa>xa Jaaqpaqxa Asaxaaqq xaqvha savae sa=ftixail jaiva Aapali vakamaq Xaa>bavaxaaxa va mana sXab&a haqxaq. 53 jaqvha sa=fti parmaq̀ varaxa Ivalina haqxaq xaqvha xaaq parmaq̀ var jaaq savae sa=fticaa Aaxmaa Aahq xaaq samaa&aixa [aa>xapaNaq jaaxaaq. 54 jaqvha xaaq Aaxmaa A#anaropai A>&araxa ][arxaaq xaqvha xaaq E>zîyaaxa rmaxaaq. svaxaacai vakayaqe Ivasarxaaq. paunha E>zîyaq saaqdUna jaaxaaq. Asaq haqxa rhaxaq. 55

xaaq sau%ma ropaanaq Jaada>cyaa Ibayaa>xa ][arxaaq va paunha navaina vanaspaxaixa rhaxaaq. 56 A[aaIrxainaq, xaaq na`var AaltUna paaltUna jaaga=xai va Inazâ Faxa jaaOona saxaxa savae Acal va cal jaivaa>naa Oxpanna vakrxaaq va maarxaaq. 57 xyaanaq paIva"a Inayama savaae>saaTi xayaar vaqklq jaqNaq vakrNaq savae sa=fticaq vyavahar saurWixa caalavaqxa Asaa O*q[a haqxaa. pZXama xaq Inayama xyaanaq mala mhNajaq Ba=gaula ][avakIvalq, xyaana>xar xaq Inayama mai marivakila AaINa Exar {fainaa ][avakvalq. 58 mai Ba=gau, Aaxaa hq paIva"a Inayama maanavaala va savae {fai>naa paUNaexayaa saa>gaNaar Aahq. {faimaunainai xaq maaJyaavakdUna sa>paUNae ][avaUkna &yaavaqxa. 59 manaucyaa Ivana>xainausaar Ba=gaU pZsanna haqOona xaq paIva"a Inayama {faimaunainaa ][avakvaNyaasa xayaar Jaala. 60 saha AIxa `ZqfT bauI$caq manau jaq svaya>BaU parmaq̀ varacyaa IvacaaraxaUna Oxpanna Jaalq haqxaq xaq jyaanai savae jaiva sa=fti Oxpanna vaqkli jyaa>cai naa>vaq, 61 svaraqvakifa, Aa@xxamai, xamasaa, r@vaxa, vak%aufa, AsaUna xaq AIxa xaqjasvai haqxaq, jaq Ivasvaxaacaq pau"a haqxaq. 62 xaq saaxa manau (manau va Ivavasvaxa &aVna) jyaanai xyaa>cyaa saamaXyaaenaq savae sajaiva InaIjaeva sa=fti Oxpanna vaqkli va jaq xyaa>naa AaKaUna IzlqLyaa vakalKa>daxa vakayaerxa rhaxail xaq, 63 ATra Inamaifa (paapaNai hlNyaacaa vakaW) xaisa vak[asXa, Qvak vakal, xaisa vakal, Asaa Qvak mauhUxae AaINa A[aa Anaqvak mauhUxaae>caa Izvasa va ra"a haqxaq. 64 saUyae Izvasaacaq zaqna Baaga vakrxaaq, ra"a va Izvasa Asaq xaq Aahqxa, ra"a InaImaexai 65jagaacaa Qvak maIhnaa AaIzz@Ivavaka>caa Qvak Izvasa Asaxaaq. paIhlq pa>&ara Izvasa va=kfNa pa%aacaq ra"a samajalq jaaxaaxa va zusarq pa>&ara Izvasa [auvaPl pa%aacaq mhNaUna Izvasa samajalq jaaxaaxa. 66 jagaacaq Qvak vafae zqvaa>caa Qvak Izvasa Asaxaaq. xyaaxail jyaa A&yaae vakaWaxa saUyae ORxarqvakdq sarvakxa Asaxaaq xaaq Izvasa samajala jaaxaaq va zusara A&aae vakaW (saha maIhnaq) jaqvha saUyae zI%aNaqvakdq sarvakxa Asaxaaq xaaq ra"a samajala jaaxaaq. 67bZ¸acyaa ra"a va Izvasaacai va Anaqvak yaugaa>cai maaIhxai va xyaa>caq vZkma Aaxaa XaaqdvaPyaaxa paha,68va=kxa yauga zqvaa>cyaa caar hjaar vafaaecaq Asaxaq. xyaacyaa Aa&aicai sa>&yaa Anaqvak vafaaecai va na>xarcai Anaqvak vafaaecai Asaxaq. 69 xyaa na>xarcai yaugaq xyaa>cyaa sa>&yaavakaWaxa ImasaWUna gaqlqli Asaxaaxa. mhNajaq, hi yaugaq Qvakmaqvakaxa ImasaWUna yaqxa Asaxaaxa. 70 A[ai baara hjaar vafaqe maaNasaacyaa jagaacai Asaxaaxa xaq zqvaa>caq Qvak yauga samajalq jaaxaq. A[ai zqvaa>cai Qvak hjaar yaugaq bZ¸acaa Qvak Izvasa Asaxaaq. Ixaxavakica vafaqe bZ¸acai ra"a Asaxaq. 71-72 FavaVna Asaq IzsaUna yaqxaq vaki>, bZ¸acaa paIva"a Izvasa zqvaa>cyaa hjaaraq vafaaena>xar sa>paxaaq. Asaq bZ¸acaq Izvasa va ra"a Asaxaaxa. 73bZ¸acai ra"a sa>paLyaavar xaaq jaagaa haqxaaq. jaagaa JaaLyaavar navaina Kari va Kaaqti sa=fti IvacaaraxaUna Oxpanna vakrxaaq va Aa&aicai sa=fti naft haqxaq. 74navaina sa=ftcaq Inayama vaqgaWq AsaU [avakxaaxa. vakarNa hq savae Inayama bZ¸acyaa Ivacaaranausaar Asaxaaxa. navaina sa=fti Oxpanna haqxaa>naa &vanai pZXama Oxpanna haqxaaq. 75xyaana>xar vaara sauV haqxaaq jaaq savae pZvakarcaq ga>&a pasarvaxaaq. xyaa ga>&aaxaUna spa[aaecai OxpaRxai haqxaq. 76xyaa vaaRyaaxaUna xaqjasvai pZvaka[a Oxpanna haqxaaq va xaaq pZvaka[a savae A>&aar naahisaa vakrxaaq. xyaa pZvaka[aaxaUna vaNae (r>ga) xayaar haqxaaxa. 77pZvaka[aaxaUna paaNai va xyaaxaUna rocai (svaaz) Baava InamaaeNa haqxaaq. paaNyaaxaUna jamaina (maaxai) A[aaIrxainaq sa=fticai InaImaexai haqxa rhaxaq. 78jagaacyaa baara hjaar vafaaecyaa vakaWala QvakahRxar pat vaqklq vaki> manaUcaa Qvak vakal Trxaaq, xyaala manva>xar Asaq mhNaxaaxa. 79Asa>Kya manva>xaraxa InaImaexai va naa[a Asaq saxaxa haqxa Asaxaaxa xyaa>cai gaNaxai nasaxaq. hq Asaq haqxa rhaxaq. 80va=kxa yaugaaxa &amae caar paayaacaa Asaxaaq va xaaq pauNaeropa Asaxaaq. xyaa vakaWaxa maanavaanaq Asaxya va=kxya vaqklq xar xyaacaa xyaala vakahi pakayaza haqxa naahi. 81

na>xar yaqNaaRyaa xaina yaugaa>xa ("aqxaa, ~apaar va vakli) saxya vakmai haqxa jaaxaq va maanava zugaueNai haqxa jaaxaaq. Anyaayaacai vakmaaEe (Agama), KaaqtqpaNaa, paksavaNaUvak, A[aa gaaqfti vaaDxaaxa. xyaa pZxyaqvak yaugaaxa Asaxyaacaq pZmaaNa vZkma[a: vaaDxa jaaxaq va xyaa pZmaaNaq &amaaecaa Qvak Qvak paaya vakmai haqxa jaaxaaq. 82va=kxa yaugaaxa maanava raqga Ivarhixa Asaxaaq va xyaacaq Aayaufyamaana 400 vafaaecaq Asaxaq. na>xar yaqNaaRyaa yaugaa>xa ("aqxaa, ~apaar va vakli) xaq vakmai haqxa jaaxaq. 83pZxyaqvak yaugaacyaa pZva=RxaipZmaaNaq maxyae laqvaka>caq jaivana, xyaa>nai vakravayaacaq zana, xyaa>cai vakxaevyaq, IvaIva&a z@vaxaa>caq pZBaava hq savae Aval>baUna Asaxaq. 84va=kxa yaugaaxa maaNasaasaaTi Qvak vakxaevya saa>Igaxalq Aahq xar "aqxaa yaugaaxa xyaahUnahi vaqgaWq vakxaevya saa>Igaxalq Aahq. xyaahUna vaqgaWq ~apaar yaugaaxa va xyaahUnahi vaqgaWq vakli yaugaaxa Asaxaq. xyaacaa sa>ba>&a xyaa yaugaacyaa vakalmaanaavar Ivasa>baUna Aasaxaaq. 85va=kxa yaugaaxa va@ragya paaWNaq Asaq vakxaevya saa>Igaxalq Aahq, "aqxaayaugaaxa #ana saa&anaa hq saa>Igaxalq Aahq, ~apaar yaugaaxa xyaagaacaq mahxva Asaxaq va AKaqrisa vakli yaugaaxa zanaacaq vakxaevya saa>Igaxalq Aahq. 86saamaanya maxyae laqvaka>saaTi jari A[ai vakxaevyaq Izlqli Asali xari parmaq̀ varacyaa mauKaaxaUna, haxaa>xaUna, maa>dixaUna va paayaaxaUna baahqr AalqLyaa z=ftYa>saaTi vaqgaWi vakxaevyaq Izli Aahqxa. 87bZa¸Naa>saaTi, jaq mauKaaxaUna Aalq, vaqza>caa AByaasa va r%aNa vakrNaq, svaxa:cyaa pakayawasaaTi xyaaga vakrNaq, AaINa IBa%auvaki vakrNaq A[ai vakxaevyaq Izli Aahqxa. 88%aI"aya, jaq haxaa>xaUna Aalq, xyaa>nai savae samaajaacaq zuft pZva=Rxai>paasaUna sa>r%aNa vakrNaq va vaqza>caa AByaasa vakrNaq, vaasanaa>paasaUna mauvaPxa rhaNaq A[ai vakxaevyaq Izli Aahqxa. 89va@[ya jaq maa>dixaUna Aalq xyaa>cai vakxaevyaq A[ai, pa[aupaalna, vyavasaaya va &a>za vakrNaq va samaajaacaq AXaevakarNa saa>BaaWNaq, vaqzacaa xyaa pZmaaNaq AByaasa vakrNaq, saavavakari vakrNaq, [aqxai vakrNaq Exyaazi 90AKaqrisa paayaaxaUna Aalqlq [auz,̂ xyaa>naa vakxaevya Asaq Izlq Aahq vaki> xyaanai var IzlqLyaa xaina laqvaka>naa xyaa>cyaa vakxaevyaaxa mazxa vakrNaq va xyaa~ara OpajaiIvavaka vakrNaq. 91manaufya xyaacyaa zqhaxa baq>baivaril Baagaaxa [au$ svaVpaaxa Asaxaaq mhNaUna xyaaxaila svaya>BaU (parmaq̀ var) xaqXaq Asaxaaq. va svaya>BaUcaq sXaana mauKaaxa Asaxaq. 92bZa¸Na bZ¸acyaa mauKaaxaUna pZXama Aalq va xaq vaqzacaq r%avak Aahqxa mhNaUna maaqTYa hvaPvakanaq xaq Fa jagaacaq maalvak Trxaaxa. 93svaya>BaUnaq bZa¸Na mauKaaxaUna Oxpanna vaqklq va va@ragya paalna AaINa zqva va Ipaxar(AaIzz@vaxaq) Fa>caq paujana vakVna bZa¸Naa>nai Fa jagaacaq r%aNa vakravaq A[ai Apaq%aa Aahq. 94bZa¸Naa>cyaa mauKaaxaUna IvaIva&a Ipaxar (AaIzz@vaxaq), zqva va Exar [avaPxai pZsaaz svaivakarxaaxa xaaq savaaexa `ZqfT Asaxaaq. 95sa=ftixa svaxaahUna halcaal vakrNaarq Occa samajalq jaaxaaxa va xyaaxa bau$i Asalqlq xyaahUnahi jaasxa Occa Asaxaaxa va xyaa ma&yaqsau$a maanava `ZqfT Asaxaaq, xyaa>xa bZa¸Na Occa samajala jaaxaaq. 96bZa¸Naaxa jaq vaqz ][avakxaaxa, Aapali vakxaevyaq samajaUna rhaxaaxa, A&yaa]xmavak #ana pZapxa vakrxaaxa AaINa svaya>BaUsa samajaxaaxa xaq savaè ZqfT Asaxaaxa. 97bZa¸Naacaa janma mhNajaqca paIva"a Inayamaa>caa janma Asaq samajaavaq va xyaacaa janma xyaa paIva"a Inayamaa>caq paalna, sa>r%aNa A[aa vakamaa>saaTica Asaxaaq hq samajaavaq. Asaa bZa¸Na AKaqrisa bZ¸axa Ivalina haqxa Asaxaaq. 98,99jaq vakahi Fa jagaaxa Aahq xaq savae xyaa bZa¸Naacai maalmaRxaa samajaavai va savaae>nai xyaacyaa Aa&aina Asaavaq. 100bZa¸Na pakvaPxa svaxaacaq Anna Kaaxaaq, svaxa:caq vas"a vaaparxaaq, savae svaxaacai vakamaq svaxa: vakrxaaq, Exar maxyae laqvak xyaacyaa va=kpaqvar jagaxa Asaxaaxa Asaq samajaavaq. 101bZa¸Naa>naa xyaa>cai vakxaevyaq yaXaaqIcaxa Irxyaa paar paadNaq [avaPya vhavaq xyaasaaTi manaunaq savae laqvaka>saaTi hq paIva"a Inayama xayaar vaqklq Aahqxa. 102#anai KaRyaa bZa¸Naanaq hq Inayama vyava]sXaxapaNaq ][avaUkna xyaa>caq paalna vakrixa Exara>naa ][avakvaavaq Exar Apaa"a vya]vaPxanaq maa"a xaq vakV nayaq. 103jaaq bZa¸Na hq Inayama vyava]sXaxapaNaq ][avaUkna xyaa>caq paalna vakrxaaq xaaq vak&aihi paapa vakmaaexa (jaq Ivacaar, Aacaar va Aaharanaq GadU [avakxaaxa) Advakxa naahi. 104

xaaq bZa¸Na xyaacaq Aa&aicaq va na>xarcaq IpaDYa>caq vakaqt vakLyaaNa vakrxaaq. xyaala Fa sa=fticaa maalvak samajaavaa. 105Fa paIva"a Inayamaa>caa AByaasa vakrNaara xyaacyaa jaivanaaxa sauKai, sa>panna va samaa&aanai haqEel. 106Fa sa>Ihxaqxa hq paIva"a Inayama Izlqlq AsaUna xyaa ][avaaya Exar na@Ixavak Inayama jyaa>cyaa paalnaanaq jaivana sauKai haqEel xaq Izlq Aahqxa. 107na@Ixavakxaqcaq Inayama saamaanya Avaklqcaa Baaga Asaxaaxa va xaq vakaqTqhi IlhUna Tqvalq nasalq xari xyaa>caq #ana saxsazHbau$inaq l%aaxa yaqNaarq Asaxaaxa. mhNaUna svaaIBamaanai va saxpZva=Rxa I~jaanaq xaq samajaUna xyaa>caq paalna vakravayaacaq Asaxaaxa xasaq>ca xyaa>caq #ana Exar vakmai bau$i AsalqLyaa>naa ][avakvaavayaacaq Asaxaq. 108 jaaq bZa¸Na Fa naiIxa Inayamaa>caq paalna vakrNaar naahi xaaq vaqz ][avaUknahi vakaqrdaca rhaxaaq, par>xau jaaq Fa>caq paalna vakrxaaq xaaq ya[asvai haqxaaq. 109jyaa {fainai AaqWKalq vaki>, paIva"a Inayamaa>caq mauW Fa naiIxa Inayamaaxa Aahq xaq Fa naiIxa Inayamaa>caq paalna ORxamarixyaa vakrxaaxa va xaxva][alxaa pZapxa vakrxaaxa. 110 Iva`vaacai InaImaexai, paujaqcaq Inayama, IvawaXyaaecaq Inayama, gaurocaa Aazr vakrNyaacaq Inayama, AaINa gauro vakdUna AaLyaavar snaana vakrNyaacaq Inayama 111Ivavaahacaq Inayama, IvaIva&a Ivavaah Iva&ai>cai maaIhxai, zanaacaq Inayama va A>xyaIva&aicaq Inayama, 112IvawaXaie AvasXaqxa rhaNyaacaq Inayama, vakaqNaxaq Kaaw Kaavaq, vakaqNaxaq na Kaavaq, maaNasaacaq va Exar gaaqfti>caq [au$ivakrNa vaksaq vakravaq, 113xaxva][alxaqnaq paaWavayaacaq ]s"ayaa>sa>ba>I&axa Asalqlq Inayama, A>Ixama mauvaPxai va #ana ImaWIvaNyaacaq baabaxacai maaIhxai, rajaa>naq Aapalq vakama vaksaq vakravaq, 114saa%aizaracai xapaasaNai vak[ai vakravai, paIxa paxnai naaxyaacaq Inayama, vaarsaa hvaPvakacaq Inayama, wuxa (jaugaar) KaqWNyaacaq Inayama, navakaq AsalqLyaa laqvaka>caa "aasa (vakata) vakaDNyaacaq Inayama, 115va@[yaanaq Aapali vakamaq vak[ai vakravaixa, [auzânaq vak[ai vakravaixa, Ima`Z vaNaae>caq Inayama, savae jaaxai jamaaxainaq paaWavayaacaq Inayama, 116zq[aa>xar vakrNyaacaq Inayama, A>Ixama #anaacyaa AvasXaqcai maaIhxai, caagalq va vaaEet vaagaNyaacaq Inayama va xyaa>caq Inayamana, 117zq[aacaq jaaxai pZa>xa Exyaazi baabaxacaq Inayama, vyaapaara baabaxacaq va Exar vyavahara baabaxacaq Inayama manaunaq Izlq Aahqxa xaq Faxa namaUz vaqklq Aahqxa. 118maaJyaa Ivana>xainausaar manaunaq hq Inayama na naiIxamauLyaq xayaar vakVna Izli Aahqxa xaq savae Aaxaa xaumhi ][avakavaqxa. 119 paIhla Baaga sa>pala –

Qva>kzr Baaga baara Aahqxa. 1) paIhLyaa Baagaaxa Iva`vaacai InaImaexai, I~jaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.2) na>xarcyaa paa>ca Baagaa>xa z@na>Izna vakamaq, IvaI&a, Ivavaah AaIzcaq jaivana, vaukt>Uba jaivana, ga=hsXaa`Zmaacai vakxaevyaq va na>xarcyaa vaanapZsXaa`Zmaaxail jaivana3) saaxavaa va AaTvaa Baaga sa@Inavakacai vakxaevyaq va rajaacai vakxaevyaq saa>Igaxali Aahqxa.4) navavaa Baaga vakayaza vakanau baabaxacai maaIhxai zqxaaq.5) zhavaa Baaga jaaxai vyavasXaa va samaaja vyavasXaa AaINa rajya vyavasXaq baabaxacai maaIhxai Izli Aahq.6)Avakravaa va baaravaa Baaga samaajaacai va vya]vaPxacai na@Ixavak mauLyaq saa>Igaxali Aahqxa, xaxva#ana va A&yaaxma Fa>cai maaIhxai

Izli Aahq. xyaaxa saxya, paapa, pauNya, sa>nyaasa, xapasyaa, xaxva][alxaa, pa`caaRxaapa Fa>caa Ivacaar vaqkla Aahq.7) baaravyaa Baagaaxa paIva"a Inayama vakaWanausaar bazlNyaacai pa$xa Izli Aahq xyaacaa AXae manausma=xai OxvZka>xavaazi AsaUna

jadvaazi naahi hq spaft haqxaq. xyaaxa hq navaina Inayama vakaqNai vakravaqxa va vakaqNai vakV nayaqxa Faba*lcaq Aazq[a Izlq Aahqxa.

Ih>zU maanyaxaa OxvZka>xa haqxaaxa mhNajaq vakalacyaa Anausaranaq bazlxaaxa. xasaq Eeslama ma&yaq haqxa naahi. mhNaUna [a>Bar vafaaepaUvaiecaa Ih>zU &amae Aaja paaWla jaaxa naahi. Ih>zU par>para Qvakawa va=%aa pZmaaNaq Asaxaaxa va Eslamacyaa par>para Qvakawa pauxa|apZmaaNaq Asaxaaxa. mhNajaq va=%a jari Anaqvak vafaaecaa jaunaa Asala xari xyaacai pZxyaqvak dahWi navaina va xaajai Asaxaq. xasaq>ca pauxaWa jaunaa Asaql xar xyaacaa pZxyaqvak Baaga Ixaxavakaca jaunaa Asaxaaq. pauxaWa xautla xar xaaq paunha xayaar haqxa naahi xyaa Olt va=%a maaqdla xar xaaq paunha vaaDUna xayaar haqxa Asaxaaq. Ih>zU par>para saxaxa paunaroIjavaixa haqxa (OxvZka>xavaazi) Asaxaaxa, bazlxa Asaxaaxa xasaq Eslama AXavaa ]KZ`cana &amaaexa haqxa (jadvaazi) naahixa.Ih>zUma&yaq Anaqvak Ivacaar pZvaah AaDWxaaxa xasaq Eslama va Exar &amaaexa nasaxaq. xaqXaq Qvakca Ivacaar pZvaah Asaxaaq. xyaa>naa sa>sXaapavak Asaxaaq. xyaa>caa Qvakca zqva Asaxaaq. xyaaxa vakaqNai bazl saucavala xar xaaq A&amae samajala jaaxaaq va xyaaIvaro$ vakarvaaEe haqxaq. hq savae AsaLyaanaq xaq paursva=kxa &amae Trxaaxa xasaq Ih>zU ma&yaq naahi. ha mahxvaacaa pakrvak Aahq. mhNaUna Ih>zU ha pZcaIlxa AXaaenaq &amae Trxa naahi. xai Qvak Ivacaar pZNaali Aahq jai saz@va Awyaavaxa haqxa rhaxaq Aahq.

Opalb&a maaIhxaipZmaaNaq manausma=xai Esavai sana paUvae 1500 vafaqe Ilhili gaqli.

manausma=xai - zusara Baaga {1-249}hq paIva"a Inayama jaq vaqzacaq #ana Asalqlq laqvak maanaxaaxa va xyaacaq paalna vakVna Occa pazala paaqhaqcalqlq Aahqxa, jaq ~qfa va vaaFaxa pZqmaama&yaq rmaxa naahixa 1vakqvaW vaasanaapaUxaiesaaTi pZqrixa haqxa naahixa par>xau, vakqvaW #anaasaaTi vaqzacaa AByaasa vakrxaaxa va xyaaxa saa>IgaxalqLyaa pa$xainaq vakama vakrxaaxa, 2vaasanaapaUxaiecai EcCa AsaNyaacaq vakarNa xai vaasanaa paUxae haqEel A[ai vakLpanaa Asaxaq. xyaasaaTi, zanaq vakrxaaxa xyaasaaTi [apaXaa Gaqxaaxa, AaINa hq savae vakrxaaxa vakarNa A[ai Apaq%aa Asaxaq vaki>, hq savae vaqkLyaanaq vaasanaa paUxaie haqEel Asaq samajalq jaaxa Asaxaq. 3 yaqXaq IzlqLyaa vakaqNaxyaahi EcCa vaasanaapaUxaiesaaTica Asaxaaxa. manaufya jaq vakahi vakrxaaq xaq savae xyaacyaa EcCa paUNae vakrNyaasaaTica vaqkvaW Asaxaq hq l%aaxa Gaqxalq paaIhjaq. 4yaqXaq Izlqlq vakmaevaka>d jaq sacaaqtinaq va pZamaaINavakpaNaq paar paadxail xaq Amar haqxail va jaivanaaxa paUNaexayaa ya[asvai haqxail. 5savae vaqz hq paIva"a Inayamaa>caa Qvakmaqva s"aaqxa Aahq. xyaa][avaaya par>para, sa+uNai AacarNa, sa>xaa>caq Aazq[a va svaxa:caa AnauBava Fa>cyaa mazxainaq jaivanaacaq maagaez[aena haqxa Asaxaq. 6 manaunaq jaaq Inayama saa>Igaxala xaaq vaqzanausaarca Asaxaaq. vakarNa, xaaq manau savae#anai Aahq. 7Asaq Asalq xari jaaNavakaranai OGadYa daq|anai xaq xapaasaUna magaca xyaa>caq AacarNa vakravaq. 8jaaq vaqzaxail Aa#a samajaUna xyaa>caq paalna vakrxaaq xaaq ma=xyaulaqvakaxa Kyaaxanaama haqxaaq va ma=xyaU na>xar ORxama gaxaila jaaxaaq. 9`Z=xai mhNajaq vaqz (Qqvaklqlq) va sma=xai mhNajaq par>para Fa zaqGaa>ba*l vakaqNaihi sa>[aya vyavaPxa vakV nayaq va xyaa>xa IzlqLyaa Aazq[aa>caq paalna pZamaaINavakpaNaq vakravaq, vakarNa, paIva"a Inayama xyaa>xaUna Oxpanna Jaalq Aahqxa. 10pZxyaqvak I~ja jaaq Ivaxa>dvaazi Asaxaaq va jaaq `Z=xai va sma=xai Fa>ba*l saa[a>vak Asaxaaq xyaala A`Z$ va paaKa>di samajaUna [ahaNyaa laqvaka>nai vaqzacaa ~qfta mhNaUna zUr vakravaq. 11vaqz, paIva"a par>para, sa+uNai laqvaka>caq Ivacaar AaINa jyaaxa yajamaanaacaa Aana>z Aahq xaq A[aa caar gaaqftinai paIva"a Inayama banaxaaxa. 12jyaa laqvaka>nai sa>paRxai va pZIsa$i Fa>caa xyaaga vaqkla Aahq va vaqkvaW vaqzacaq #ana haca &yaasa Aahq A[aa laqvaka>nai xyaa>caa AByaasa vakravaa. 13xasaq>ca jaqvha `Z=xai va sma=xai Fa>xa Izlqlq Aazq[a Qvakmaqvaka Ivaro$ saa>gaxail xaqvha xyaa zaqGaa>naa samaana samajaUna vaagaavaq. 14A]gnahaq"a ya# savaae>naa ba>&anavakarvak naahi va xaq vakravayaacaq Asaql xar pZaxa:vakaWi jaqvha saUyae AjaUna Ogavalqla naahi A[aa samayai vakravaa. Asaq vaqzaxa Izlq Aahq. 15jyaacaq jaivana gaBaae&anaanaq sauro haqxaq va A>xyaftinaq sa>paxaq A[aanaqca vaqza>caa AByaasa vakravaa va Exar vakaqNaihi vaqza>caa AByaasa vakV nayaq. 16jai BaUmai zqvaa>nai InamaaeNa vaqkli Aahq jai sarsvaxai va zîfa~xai Fa zaqna paIva"a nawa>cyaa Kaaqraxa Aahq Ijala {fai bZ¸avaxae Asaq mhNaxaaxa xaqXaq xaq rhaxaaxa. 17par>parqnaq caar pZmauKa vaNae AaINa xyaa>cyaa Ima`ZNaaxaUna xayaar JaalqLyaa Anaqvak jaaxai Fa>cyaa Ana>xa vakaWapaasaUna calxa AsalqLyaa par>para>naa pZmaINaxa vaxaeNaUvak samajaavaq. 18vaukV, paTar, maxsya, pa>vakl AaINa saursaqna Fa>cai vasxai AsalqLyaa pZzq[aaxa jaqXaq bZ¸{faie rhaxaaxa xaaq pZzq[a bZ¸avaxaae na>xar mahxvaacaa Asaa samajaxaaxa. 19Fa paIva"a pZzq[aaxa janmalqLyaa bZ¸Naa>vakdUna Exara>nai #ana Gyaavaq. 20

Ihmaalya va Iva>&ya pavaexaa>>cyaa ma&ail va pZyaagacyaa paUvaqesa AaINa Ivanaasana (jaqXaq sarsvaxai nazi jaImanaixa laqpa paavaxaq) Fa>cyaa ma&ail pZzq[aala ma&yazq[a Asaq mhNaxaaxa. 21par>xau, var saa>IgaxalqLyaa pavaexaa>cyaa parisaraxail jaaq pZzq[a pa][cama va paUvae saagara>naa ImaWxaaq xyaala Aayaaevaxae Asaq mhNaxaaxa. 22jaqXaq vakaWvait carxaaxa xaaq pZzq[a ya# vakrNyaasaaTi ORxama samajaavaa. var Izlqla pZzq[a saaqdUna Exar pZzq[aaxa mlq[ca rhaxaaxa. 23 I~jaa>nai bZ¸avaxae va bZ¸faie Fa>cyaa pZzq[aaxa vaasxavya vakravaq. [auzânai vakaqTqhi rhavaq. 24 A[aaIrxainaq Iva`vaacai InaImaexai va paIva"a Inayamaa>cai maaIhxai mai xaula Izli Aahq, Aaxaa IvaIva&a vaNaae>cai vakxaevyaq vakaqNaxai xaq samajaUna Gaq. 25vaqzanaq IzlqLyaa paIva"a vakmaevaka>danai, I~jaanai Aapalq Iva&ai vakravaqxa jyaamauWq xyaa>caq [arir paIva"a haqEel va ma=xyau na>xar sa+xai ImaWql. 26I~jaacaq [auI$vakrNa vakrNyaasaaTi maaxaqcyaa gaBae&aarNaqcyaa vakaWaxa hvana vakVna gatvakmae vakravaq lagaxaq. xyaana>xar batUcaq mau>dNa va maa@>jaiba>&ana, maaxaa va Ipaxyaanaq vakravayaacaq Asaxaq. 27bZ¸axa Ivalina haqNyaasaaTi maaNasaala vaqzacaa AByaasa va vaacana vakrNaq, hvana vakVna Ipaxar, {fai, Fa>naa pZsa>nna vakrNaq, xaina paIva"a [aas"aa>caa AByaasa vakrNaq, pau"aala janma zqNaq, zana vakrNaq A[aa savae gaaqfti vakravyaa lagaxaaxa. 28ABaevakacai naaW vakapaNyaa Aa&ai gatvakmae Iva&ai maulgaa AsaLyaasa vakravai lagaxaq, xyaa samayai paIva"a ma>"aa>caq paTNa haqxa Asaxaanaa baalvakala sauvaNae, ma&a va laqNai Barvaavaq. 29navajaaxa baalvakacyaa Ipaxyaanaq janmaana>xar zhavyaa AXavaa baaravyaa Izva[ai naamavakrNa Iva&ai vakravaa. AXavaa Exar [auBa mahUxaaevar ha Iva>&ai vakravaa. 30bZa¸Naacyaa naa>vaaxail paIhla Baaga Qvakawa paIva"a gaaqfticaa OlMqKaanaq Asaavaa. %aI"ayaacyaa naa>vaaxa xaqja va saamaXae Asaavaq, va@[yaacyaa naa>vaaxa sa>paRxai va va@Bavaacaa OlMqKa Asaavaa, [auzâcyaa naa>vaaxa xaucCxaa vyavaPxa Jaali paaIhjaq. 31bZa¸Naacyaa naa>vaaxail zusara Baaga Aana>z vyavaPxa vakrNaara Asaavaa, %aI"ayaacyaa naa>vaaxail zusara Baaga r%avak AsaLyaacaa OlMqKa vakrNaara Asaavaa, va@[yaacyaa naa>vaaxa Oxvakfaaecaa OlMqKa Asaavaa va [auzâcyaa naa>vaaxa saqvaa Baava vyavaPxa Jaala paaIhjaq. 32s"aiyaa>caq naa>va sahja baaqlNyaa Exavaqk saaqpaq va zaqna AXavaa xaina A%aracaq Asaavaq. xyaaxail [aqvatcaq A%ar svar Asaavaa va xaaq zi&ae Asaavaa. xyaa naa>vaaxa pZsannaxaa va pZqmaBaava Asaavaa. 33janmaana>xar caa@Xyaa maIhnyaaxa InafvZkmaNa Iva&ai (GaraxaUna baahqr vakaDNaq) vakravaa, sahavyaa maIhnyaaxa AnnapZ[ana (jaqvaNa zqNaq) Iva&ai vakravaa, Exar Iva&ai xyaana>xar xyaa vauktu>baacyaa Irxairivaajaanausaar vakravaqxa. 34vaqzaxa IzlqLyaa maaIhxai pZmaaNaq savae I~jaanai Aa&yaa]xmavak pZgaIxasaaTi mau>dNa baalvakacyaa paIhLyaa AXavaa IxasaRyaa vafaie vakravaq. 35bZa¸Naanai AaTvyaa vafaie Opanayana Iva&ai vakravaa. %aI"ayaanaq zhavyaa vafaie va va@[yaanaq baaravyaa vafaie vakravaa. 36jyaa bZa¸Naala paa@raqIhxyaaxa Iva[aarz vhavayaacaq Aahq xyaa>cai xayaari xyaacyaa vayaacyaa paa>cavyaa vafaie sauro vhavai lagaql. %aI"ayaasa rajya vakravayaacaq Asaxaq (rajapau"a) xyaala sahavyaa vafaie va va@[yaala vyavasaayaaxa ya[asvai haqNyaasaaTi AaTvyaa vafaie saurovaaxa vakravai lagaxaq. Faba*lcaa InaNaeya maaxaa Ipaxyaa>naa Gyaavayaacaa Asaxaaq. 37bZa¸Naacyaa AI&avakaraxa jaaNyaasaaTi saaIva"ai Iva&ai vakravaa lagaxaaq. xyaasaaTi vaya mayaaeza saaqWa vafaqe Aahq, %aI"ayaa>sa QvakIvasaavaq vafae va va@[yaasa caaqIvasa vafaqe Aahq. 38 jar Fa xaina vaNaaexail IvawaXaie IzlqLyaa vayaaxa paursva=kxa Jaalq naahixa xar xyaa>naa vZaxya samajalq jaavaq (Aayae samajalq jaaxa naahi) va saaIva"ai Iva&ai vakrNyaacaa xyaa>naa AI&avakar rhaNaar naahi. 39A[aa vZaxya Esamaa[ai bZa¸Naa>nai vakaqNaxyaahi pZvakarq sa>ba>&a TqvaU nayaq. 40

pZxyaqvak vaNaaecyaa IvawaXyaaenaq A>gaaxail varil va Kaalil vas"a vakaqNaxaq Gaalavaq xaq paha, bZa¸Naanaq varil vas"a vaka|a vakaWvaitacyaa caamadYacaq Asaavaq, %aI"ayaanaq ITbavaqk AsalqLyaa hrNaacaq caamadicaq vas"a va va@[yaanaq bavakRyaacyaa caamadYacaq vas"a naqsaavaq. Kaalil vas"a maa"a laqvakr, vakapaUsa AXavaa xaagaacaq naqsaavaq. 41vakmarpa_a bZa¸Naanaq mau>ga gavaxaacyaa maOo va narma Asaa vaaKaacaa, %aI"ayaanaq maUvae gavaxaacaa vaaKa jaaq &anaufyaasaaTi vaaparxaaxa xaaq va va@[yaanaq xaagaacaa vaaKa vaaparavaa. 42jar mau>ga gavaxa Opalb&a nasaql xar vauk[a (zuvaaecyaa jaaxaixail gavaxa), Asma>xavak AXavaa baaLbaaga gavaxaacaa vaaKa vaaparxaa yaqEel. xyaa>caq xaina pazr va xaina gaa>Ti Asaavyaaxa, xyaaxa vaukt>baacyaa Iva][aft Irxainausaar bazl vakrNyaasa hrvakxa naahi. 43bZa¸Naacaq ya#aqpaIvaxa (jaanhvaq) vakapasaacyaa xa>xaU>paasaUna banavalqLyaa &aagyaacaq Asaavaq, %aI"ayaacaq xaagaacaq va va@[yaacaq laqvakricaq Asaavaq. 44paIva"a Inayamaa>cyaa Aazq[aanausaar bZa¸Naanaq jaaq paIva"a z>d &aarNa vakravayaacaa xaaq IbaLva, paWsa Facaa Asaavaa, %aI"ayaanaq vaqxa Iva>kvaa KaIzr va=%aacaa AaINa va@[yaanaq IpalU Iva>kvaa Aa@zu>baracaa vaaparavaa. 45bZa¸Naanaq &aarNa vakravayaacaa z>d xyaacyaa O>caicaa Asaavaa, %aI"ayaacaa xyaacyaa vakpaaWa payae>xa paaqhaqcaql QvaDa Asaavaa va va@[yaacaa xyaacyaa naavakapayae>xa paaqhaqcaql QvaDa O>ca Asaavaa. 46hq z>d IzsaNyaasa sarW sau>zr naitnaqtvaqk va vakaqNaxaahi zaqfa nasalqlq va na jaWlqlq Asaq Asaavaqxa. vakaqNaalahi IBaxai vaatNaar naahi Asaq vakatq va KadbadixapaNaa nasalqlq Asaavaqxa. 47zrraqjacai IBa%aa maa>gaNyaa Aa&ai snaaxavakanai saUyaezqvaacaq paujana vakVna paIva"a A]gnasa pZzI%aNaa vakVna Ojavyaa haxaanaq GaalUna IzlqLyaa Inayamaa>nausaar Baivak maagaNyaasa saurovaaxa vakravai. 48AI&ava=kxa snaaxavakanaq Baivak maa>gaxaanaa vakaya baaqlavaq xaq paha, bZa¸Naanaq pZXama Bavaxai baaqlavaq s"aisa (Baivak zqNaaRyaa s"aisa O*q[aUna), %aI"ayaanaq na>xar Bavaxai baaqlavaq va va@[yaanaq [aqvati baaqlavaq. OzahrNaaXae, 49

'Bavaxai IBa%aa> zqhi/' bZa¸Naanaq 'IBa%aa> Bavaxai zqhi/' %aI"ayaanaq'IBa%aa> zqhi Bavaxai/' va@[yaanaq

Fa vyavasXaqmauWq vakaqNaxyaa vaNaaexail snaaxavak (IvawaXaie) IBa%aa maagaxa Aahq xaq samajaxaq.snaaxavaka>naq xyaacai paIhli IBa%aa xyaacyaa maaxaqvakdq maagaavayaacai Asaxaq. xai nasaql xar ([avaPyaxar maaqTYa) bahiNai>vakdq va xaihi nasaql xar vakavaki, maava[ai AXavaa Exar vakaqNaxyaahi s"ai (xyaacyaaca vaNaaecyaa) vakdUna, jai xyaala IBa%aa zqNyaasaaTi OxsaUvak Aahq, Ixacyaa vakdq maagavai. na>xar Exar vaNaaexail s"ai vakdq Baivak maagaavai.50 paurqsaq Anna A[aaIrxainaq gaaqWa vaqkLyaana>xar xaq xyaacyaa ][a%avakasa pZamaaINavakpaNaq saa>gaavaq va na>xar paUvaqevakdq xaaq>d vakVna va Aacamana GaqOona svaxa:la paIva"a vaqkLyaana>xar KaaNyaasa pZar>Ba vakravaa. 51paUvae Iz[aqvakdq xaaq>d vakVna basaLyaasa ziGae Aayaufya, zI%aNaqvakdq xaaq>d Asaql xar pZ]sa$i, sama=I$ jar pa][camaqvakdq Asaql va saa]xvavak Baava vaaDql jar ORxarqvakdq xaaq>d Asaql. 52 AapaLyaa z@vaxaa>naa pZXama pZsaaz mhNaUna Xaaqdq Gaasa paanaa Baaqvaxai zqOona na>xar I~jaanaq QvakIcaRxaanaq jaqvaNa jaqvaavaq. xyaana>xar xaaq>d &auvaUna, cauWa BaVna tavakavaa na>xar, daqvaPyaavaVna paaNai ][a>padUna svaxa:la paunha paIva"a vakravaq. 53jaq Anna xaaq saqvana vakrxaaq xyaaba*l xyaacyaa manaaxa Aazr Asala paaIhjaq. AapaLyaala naqhmaica caa>gali Baivak ImaWql Asaa Aa][avaaez xyaa>naq xyaa Annaavakdq maagaavaa. 54A[aaIrxainaq Annaaba*l Aazr baaWgaUna xaq saqvana vaqklq xar KaaNaaRyaasa xyaamauWq spaukxaie va xaqja pZapxa haqxaq par>xau, jar xasaq naahi vaqklq xar Fa zaqnahi naft haqxaaxa. 55Orlqlq Anna xyaa>nai vakaqNaalahi zqOo nayaq (ra"aicyaa jaqvaNaasaaTi Tqvaavaq). zaqna jaqvaNaacyaa ma&ail vakaWaxa vakahi KaaOo nayaq, jaroripaq%aa jaasxa KaaOo nayaq, AaINa svaxa:la jaqvaLyaana>xar paunaixa vakVna magaca Exar"a jaavaq. 56AIxa KaaNaq pZva=kxaisa va pZ]sa$isa xasaq>ca svagaaexa jaaNyaacyaa z=ftinaq Ayaaqgya Asaxaq. xyaamauWq A&yaa]xmavak Ivavakasaasa baa&aa yaqxaq. Exara>cyaa najarqxaUna Oxarxaaq A[aa Anaqvak vakarNaa>saaTi xaq vajae Aahq. 57

bZa¸aNaanaq xaiXae Gaqxaa>naa yaaqgya Irxyaa xaq xaq vaqklq paaIhjaq. pZjaapaxaicyaa saaTi jasaq Gyaavayaacaq xasaq zqvaa>saaTi GaqOo nayaq va Ipaxara>saaTi jasaq Gyaavayaacaq xasaq Exara>saaTi GaqOo nayaq. 58 Aa>gaTYacyaa mauWavaVna bZ¸asaaTi xaiXae Gyaavaq, pZjaapaxaisaaTi vakl>gadicyaa mauWapaasaUna Gyaavaq. baaqta>cyaa taqvaka>paasaUna xaiXae zqvaa>saaTi Gyaavaq, AaINa xajaenai va AagaTa Fa>cyaa> jaaqdavaVna Ipaxara>saaTi Gyaavayaacaq Asaxaq. Faxa caUvak vakV nayaq. 59bZa¸Naa>naq pZXama xainaza Aacamana vakravaq, xyaana>xar zaqnaza mauKa pausaavaq xyaana>xar daqvaPyaala paaNai lavaavaq, vakarNa xaqXaq Aaxmyaacaq sXaana Aahq. (svaxa:la jaqvaLyaana>xar paunaixa vakrNyaacai pa$xa) 60jyaala paIva"a Inayamaa>caq #ana Aahq xaaq xaiXaaesaaTi paaNai pakar Onh AXavaa pakar Xa>d AXavaa GaaNaqrdq vaaparNaar naahi. xasaq>ca Aacamana vakrxaa>naa xaaq>d paUvae Iva>kvaa ORxar Iz[aqvakdq Tqvaql. 61bZa¸Naasa paunaixa haqNyaasaaTi xaiXaaecaq paaNai xyaacyaa paaqtaxa gaqlq paaIhjaq, %aI"ayaasaaTi xaq xaiXaaecaq paaNai Ga[aaxa gaqlq paaIhjaq, va@[yaasaaTi xaq xaaq>daxa raIhlq paaIhjaq va [auzâsaaTi xaq xyaacyaa AaqTala lagalq xari paurxaq. 62 I~jaacyaa Ojavyaa haxaaKaalUna jar xyaacaq jaanhvaq Iva>kvaa vas"a jaaxa Asaql xar xyaala OpaIvaxaina Asaq sa>baaq&alq jaaxaq, jar davyaa haxaaKaalUna gaqlq Asaql va na>xar maagaUna xaq Ojavyaa Kaa>wavar Aalq Asaql xar xyaala pZaIvaknaIvaxaina Asaq mhNaxaaxa, AaINa jar xaq ga|axaUna Kaali Asaq Tqvalq Asaql xar InaIvaxaina Asaq mhNaavaq. 63jar bZa¸Naacaq vas"a, z>d, vakma>dlU va jaanhvaq Karaba Jaalq Asaql xar xaq xyaa>naq nazicyaa (samauzâcyaa) paaNyaaxa IvasaIjaexa vakravayaacaq va na>xar navaina svaivakaravayaacaq Asaxaq. 64 vaqk[aa>xa Iva&ai (vaqksa vakapaavayaacaa Iva&ai) bZa¸Naanaq xyaacyaa vayaacyaa saaqWavyaa vafaie, %aI"ayaanaq baaIvasaavyaa vafaie va va@[yaanaq xyaana>xar zaqna vafaaenai vakravayaacaa Asaxaaq. 65jaq savae Iva&ai paurofaa>saaTi Izlq Aahqxa xaq savae s"aiyaa>naasau$a lagaU haqxaaxa pakvaPxa pakrvak QvaDaca vaki> xyaa>caq Iva&ai vakrxaa>naa paIva"a Inayamaa>caq OccaarNa vakrNyaacai garja nasaxaq. 66s"aisaaTi Ivavaah Iva&ai paurofaacyaa Iz%aa Iva&ai pZmaaNaq mahxvaacaa samajala paaIhjaq. paIxacai saqvaa hi snaaxavakanaq gaurocai saqvaa vakrNyaasaarKaqca Asaxaq Asaq samajaUna Gyaavaq. Garacai vakamaq, va zrraqja paIva"a Agnaicai paujaa vakrNaq Exyaazi xyaaxa yaqxaaxa. 67I~jaala vaksaq paursva=kxa vakravaq xyaacai maaIhxai paaIhli, Aaxaa xyaanaq Aapali vakxaevyaq vak[ai paar paadavaixa xaq saa>gaxaaq. 68A[aaIrxainaq snaaxavakacaa Iz%aa Iva&ai sa>panna JaaLyaana>xar ][a%avakanaq xyaasa svaxaacai [au$xaa vak[ai raKaavai, yaaqgya vaxaeNaUvak va A]gnapaujaa vak[ai vakravayaacai, sa>&yaa Iva&ai vaksaa vakravayaacaa xaq saa>gaavayaacaq Asaxaq. 69vaqza>caa AByaasa vakrNyaasa saurovaaxa vakrNyaa Aa&ai IvawaXyaaenaq [auIcaBaeUxa vas"a naqsaavaq, paIva"a jalacaq Aacamana vakravaq va Aapali savae E>Izŷaq vakabaUxa Tqvaavaixa. 70 paaTacyaa pZar>Bai va [aqvati IvawaXaie ][a%avakacyaa paayaa>naa spa[ae vakrql, AByaasa vakrxaa>naa zaqnahi haxaacai bZ¸a>gali (namasvakar mauzâ) vakravai. 71][a%avakacaq zaqnahi paaya haxaa>naq pavakdavaqxa. davaa paaya davyaa haxaanaq va Ojavaa paaya Ojavyaa haxaanaq pavakdavaqxa. 72jaaq IvawaXaie navainaca ][avakNyaasa pZar>Ba vakrNaar Asaxaaq xyaala ][a%avak samajaUxazarpaNaq Aavaahna vakril, Ahaq, vaaca, xaaq vaacaNyaasa saurovaaxa vakril va ][a%avak jaqvha Xaa>baNyaasa saa>gaql xaqvha xyaanaq Xaa>baavaq. 73jar vaqzacyaa paaTacyaa saurovaaxaisa va AKaqrisa Aaqma,®,nasalq xarihi xyaacaa Occaar xyaanaq vaqzacyaa pZxyaqvak paaTacyaa pZar>Bai va AKaqrisa vakravaa. 74® OccaarNyaasa yaaqgya haqNyaasaaTi IvawaXyaaesa vauk[a gavaxaacyaa paaxainaq [au$ vakravaq va xaina ziGae pZaNaayaama vakVna [au$ vhavaq. 75pZjaapaxai jaaq Iva`vaacaa Inamaaexaa Aahq xyaanaq vaqza>xaUna xaina &vanai A, O, ma va xaina [abz BaU:, BaUva:, sva: IpaWUna vakaDlq jasaq gaayaicaq zu&a vakaDxaaxa. 76xyaaca pZmaaNaq pZjaapaxainai, jaq Occa sXaanai ]sXar Aahqxa, vaqza>xaUna {vakH vakvana jaq saaIva"aisa AIxa pasa>z Aahq xaq vakaDlq jyaacai saurovaaxa xazH Fa &aaxaUnaq haqxaq. 77

vaqzacaa AByaasa vaqklqlq bZa¸Na zrraqja sa>&yaavakaWi 'xazH saIvaxaU:' Asaq baaqlxaaq xyaala savae vaqz baaqlLyaacaa pakayaza haqxaaq. 78 jaaq bZa¸Na zrraqja hq vacana gaa>vaa baahqr jaaOona Qvak hjaar vaqWa Qvak maIhnaaBar japaql xaaq maaqTYa zaqfaapaasaUna sau$a mauvaPxa haqEel jasaq IcaKalaxa Advaklqla saapa xyaaxaUna baahqr yaavaa. 79jaq bZa¸Na, %aI"aya va va@[ya hq vacana OccaarNaar naahixa va xyaa baraqbar saa>Igaxalqlq Iva&ai vakrNaar naahixa xaq sa+uNai samajalq jaaNaar naahixa. 80 Aaqmacyaa na>xar va xaina paaya AsalqLyaa saaIva"aicyaa Aa&ai yaqNaarq AIvanaa[ai mahavyaµxai, vaqzacaq zrvaajaq samajalq jaaxaaxa va xyaaxaUnaca bZ¸acaq #ana pZapxa haqxaq. 81jaaq vakaqNai ha (xazH saIvaxaU:) ma>"a na va>ktaWxaa xaina vafaqe japaql xaaq ma=xyaU na>xar Occa bZ¸axa pZvaq[a vakril, xaaq hvaq pZmaaNaq savae"a sa>caar vakrql AaINa AzHBaUxa svaVpa &aarNa vakril. 82Qvaka%ari Aaqma hq bZ¸acaq Occa svaVpa Aahq, xaina vaqWa pZaNaayaama vakrNaq hq savaaqecca zjaaecai xaxva][alxaa samajali jaaxaq, saaIva"aicai sar vak[aalaca nasaxaq, gaupacaupa basaNyaapaq%aa saxya saa>gaNaq jaasxa caa>galq Asaxaq. 83Qvak gaaqft l%aaxa Tqvaavai vaki> vaqzaxa saa>Igaxalqlq savae Iva&ai, ya#axa Izlqli Aahuxai, hq savae Ivasarlq jaaxaaxa par>xau, ® va xyaaxail bZ¸ hq Fa Iva`vaacaq pZjaapaxai samajaavaqxa, xaq vak&aihi Ivasarlq jaaxa naahixa. 84ya#axa Aahuxai zqNyaapaq%aa xaaq>daxaLyaa xaaq>daxa japa vakrNaq hq jaasxa caa>galq Asaxaq, xyaa][avaaya manaaxa vaqklqla japa pautpautlqLyaa japaapaq%aa Ivakxyaqvak patinaq `ZqfT Asaxaaq. 85ha ma>"a pautpautNyaanaq jaq pauNya pZapxa haqxaq xaq caar paavakya# va xyaabaraqbar vaqzanausaar vaqklqLyaa zanaapaq%aa [a>Barpat mahana Asaxaq. 86jaaq Esama savae pZaNaimaa"aa>naa pZqmaanaq vaagavaxaaq va jaaq varil ma>"a manaaxa smaVna japa vakrxaaq xaaq Kara bZa¸Na samajaavaa. xaaq AIxa Occa sXaanai jaaOona basaxaaq. 87[ahaNaa maaNaUsa Aapali Baaqga E>Izŷaq vakabaUxa Tqvaxaaq va xyaa>cyaa Aahari jaaOona IbaGadxa naahi. jasaq rXa caalvaNaara xyaacyaa rXaacaq Gaaqdq Aavarxaaq. 88mai Aaxaa xyaa Avakra E>Izŷaa>cai maaIhxai zqNaar Aahq jyaa>caa OlMqKa Aa&ai haqOona gaqlqLyaa {faimaunai>nai vaqkla Aahq. 89vakana, xvacaa, daqWq, IjaBa, naavak, gauz~ar, janana E>Izŷa, haxa, paaya, svarya>"a, hi zha Aahqxa. 90xyaaxail vakana vaga@rq paIhli paa>ca E>Izŷaq #anaq>Izŷaq samajali jaaxaaxa. Orlqli na>xarcai paa>ca vakayae E>Izŷaq samajali jaaxaaxa. 91Avakravaq E>Izŷa jaq mana mhNaUna AaqWKalq jaaxaq xaq Fa zaqnahi pZvakarcyaa E>Izŷaa>sa Inaya>I"axa vakrxaq. jasaq hq Avakravaq E>Izŷa maaNasaacyaa vakabaUxa rhaxaq xasaq hi Exar zha sau$a Inaya>"aNaaxa rhaxaaxa. 92 Fa zha E>Izŷaa>naa QvakI"axapaNaq Baaqga E>Izŷaq Asaq samajalq jaaxaq. xai jyaa maaNasaala Inaya>I"axa vakrxaa yaqxa naahixa xaaq xyaa>cyaaxa AdvaUkna jaaxaaq va Anaqvak cauvaka vakrixa rhaxaaq. 93xyaasaaTi manaaxa EcCa Oxpanna haqxaq xai vak&aihi Ivakxaihi vaqWa paUNae vaqkli xari sa>paxa naahi. Olt IjaxavaPyaa vaqWa EcCa paUNae haqEel xaqvaDi xai vaaDxa jaaxa Asaxaq. jasaq A]gnama&yaq xaUpa GaaxaLyaasa xaaq vakmai na haqxaa vaaDxa jaaxaaq. 94jaaq Fa EcCa paUNae vakrixa rhaxaaq va jaaq Fa EcCa saaqdUna sanyasxa jaivana jagaxaaq xyaa zaqGaaxa sanyaasai AKaqrisa jaasxa sauKai [aabaixa haqxaaq. 95A>Ixama #anaaxa rmalqla (AaINa mhNaUna Baaqga E>Izŷaa>vakdq zle%a vakrNaara) Aapali Baaqga E>Izŷaq IjaxavaPyaa sahjapaNaq Inaya>I"axa vakV [avakxaaq IxaxavaPyaa sahjapaNaq Baaqgai maaNaUsa xai Inaya>I"axa vakV [avakxa naahi. 96jaaq Baaqga E>Izŷaa>xa rmala Aahq xaaq vaqzacyaa AByaasaanaq, zanaanaq, xyaagaanaq, E>Izŷazmanaanaq, xaxva][alxaqnaq, Asaq vakaqNaxaqhi Izvya vaqklq xari bZ¸pazi jaaOo [avakxa naahi. 97Baaqga E>Izŷaq vakabaUxa Aahqxa Asaq samajalq jaaxaq, jaqvha xyaa>cyaa ORxaqjanaanaq xyaa maaNasaala vakaqNaxaahi Aana>z Iva>kvaa zu:Ka haqxa naahi. 98

par>xau, jaqvha Baaqga E>Izŷaa>cyaa Aahari manaufya Advakxaaq xaqvha xyaacaa Ivavaqvak naft haqxaaq va xaaq Barvaktxa jaaxaaq jasaq gaWvaPyaa Baa>dYaxaUna paaNai gaWxaq. 99jaaq Aapali savae Avakra E>Izŷaq vakabaUxa Tqvaxaaq xyaala h_yaaqga vakVna [arirala "aasa zqNyaacai sau$a garja nasaxaq. 100Ofa:vakali saaIva"ai ma>"a (xazH saIvaxaU:) saUyae Ogavaq payaee>xa OBaq rahUna Qvak IcaRxaanaq manaaxa japaNaq va sa>&yaavakaWi basaUna ra"aicyaa na%a"aa>naa Ogavaq payae>xa Qvak IcaRxaanaq manaaxa japaNaq FamauWq xyaacai Aa&yaa]xmavak pZgaIxa haqxa jaaxaq. 101Ofa:vakali saaIva"ai ma>"a var IzLyaapZmaaNaq japaLyaanaq xyaa Aa&aicyaa ra"ai vaqklqLyaa paapaapaasaUna mauvaPxa haqxaaq va sa>&yaavakaWi japaLyaanaq xyaa Izva[ai vaqklqLyaa paapaapaasaUna mauvaPxai ImaWxaq. 102 jaaq A[aaIrxainaq Qvak IcaRxaanaq Ofa:vakali va sa>&yaavakaWi japa vakrNaar naahi xaaq [auz ̂samajala jaaEel va xyaala svaxa:la Aayae mhNavaUna GaqNyaacaa h¦ rhaNaar nahi. 103jyaala saaIva"ai m>a"a japaNyaacai EcCa Aahq xyaanaq xaaq nazivar jaaOona, vanaaxa jaaOona, par>xau, svaxa:cai Baaqga E>zîyaq Inaya>I"axa vakVna xaaq Qvak IcaRxaanaq japala paaIhjaq. 104hvana vakVna vaqzacaq paTNa vakrNaaRyaala, zrraqjacaq Exar na@Ima]Rxavak vaacana vakrNaaRyaala va paIva"a Inayamaa>caq vaacana vakrNaaRyaala baRyaaca gaaqfti maapak haqxaaxa. 105vaqz vaacanaasa vakaqNaxaahi Izvasa vajae nasaxaaq (sauyaqr, sauxavak Exyaazi). vakarNa, hq bZ¸as"aasaarKaq Asaxaq. xyaavaqWi Asaq vaacana hvana vakrNyaasaarKaqca Asaxaq. xaq savaesvai sxauxya Asaxaq. 106jaaq vaqzacaq vaacana Baaqga E>zîyaa>caq Inaya>"aNa vakVna Inaxyanaqmaanaq vakrxaaq xyaala gaaqd va Aa>bat zhi, laqNai va ma&a naqhmai sahjapaNaq ImaWql. 107paursva=kxa IvawaXaie jaaq svaxa:la Aayae mhNavaUna GaqNyaasa yaaqgya Jaala Aahq xyaanai jar paIva"a haqmaaxa samai&aa zqNaq, na>xar IBa%aa maagaNaq, AapaLyaa ][a%avakacai saqvaa vakrNaq hq savae Inaxyanaqmaanaq samavaxaena (gaurocyaa ga=haxaUna AapaLyaa Gari jaaNyaacaa Iva&ai) vaqWq payae>xa vaqklq xar xaaq ya[asvai haqEel. 108paIva"a Inayamaa>cyaa Aazq[aanausaar vakahi zha maaNasaq xaq Inayama ][avakNyaasa yaaqgya Trxaaxa, xaq laqvak Asaq. jaaq gaurocai saqvaa vakrNyaasa Oxsauvak Aahq, jaaq ][a%avakacaa pau"a Aahq, jaaq #ana zqOo va GaqOo [avakxaaq. jaaq paIva"a Inayamaa>caq paalna vakrNyaasa xayaar Aahq, jaaq paIva"a jaivana jagaxaaq Aahq, jaaq Ivavaah ba>&anaanaq jaaqdla gaqla Aahq, jaaq ma@"ainaq jaaqdla gaqla Aahq. jaaq ][a%avakacaa naaxaqvaaEevak Aahq. jaaq ][avakNyaacai pZamaaINavak EcCa baaWgaxaaq, jaaq zana vakrxaaq, jaaq pZamaaINavak Aahq. 109Ayaaqgya rixyaa pZ`na Ivacaarla gaqla xar #anai maaNasaanaq sau$a A[aa caa@vak[aivakdq zule%a vakravaq. 110na Ivacaarxaa maaIhxai zqNaq, O$tpaNaq IvacaarNaa vakrNaq va A[aa paIr]sXaxaixa ORxar zqNaq hq savae vZkaq&aasa vakarNaiBaUxa haqNyaacai [avaPyaxaa Asaxaq mhNaUna xaq taWavaq. 111jyaa pZzq[aaxa saxya va maqhnaxa Facai vakzr haqxa naahi A[aa ITvakaNai [ahaNyaa maaNasaanaq #ana zqOo nayaq. OltYa GadYavar paaNai BarNyaasaarKaq xaq maUKaepaNaacaq Trxaq. 112AIxavaaEet paIr]sXaxaixa sau$a vaqzacaq #ana ][a%avakanaq vakaqNaalahi zqOo nayaq. xyaapaq%aa marNa paxvakravaq. 113paIva"a #anaanaq bZa¸Naala saa>Igaxalq Iva>k, mai xauJai sa>paRxai Aahq. va=kpayaa mala Ayaaqgya (Apaa"a) laqvaka>naa ][avakvaU navakaqsa, pakvaPxa yaaqgya laqvaka>naaca ][avakva>. jar Asaq vaqklqsa xar mai savae [avaPxaimaana haqEena. 114jaaq bZa¸Na paIva"a jaivana vyaxaixa vakrxaaq, jaaq Baaqga E>zîyaa>caq Inayamana vakrxaaq, pZamaaINavakpaNaq AByaasa vakrxaaq A[aalaca paIva"a#ana wavaq. 115jaaq vaqzpaaTvakacaq vaqz vaacana caaqVna Qqvakxaaq va xyaa ~ara vaqz ][avakxaaq xaaq narvakaxa ]Kaxapaxa padql. 116savae gaaqfti (cacaae, AByaasa Exyaazi) vakrNyaa Aa&ai IvawaXyaaenaq pZXama ][a%avakasa namZxaapaUvaevak AIBavaazna vakravayaacaq Asaxaq. 117paUNae sa>yamai Asaa bZa¸Na jaaq pakvaPxa saaIva"ai ma>"a jaaNaxaaq xaaq vaqzacaq savae #ana AsalqLyaa par>xau, vyaIBacaari jaivana jagaNaaRyaa bZa¸Naapaq%aa AXavaa ABa%ya Anna saqvana vakrNaaRyaa paq%aa xasaq>ca KaaqtYa gaaqfti>caa vyaapaar vakrNaaRyaa paq%aa Ivakxaixaripat jaasxa `ZqfT Trxaaq. 118

jyaa jaagai `ZqfTi basaxaaxa xaqXaq jaaOona basaU nayaq. xasaq>ca basalqlq laqvak `ZqfTi AaLyaavar OTUna xyaa>naa AIBavaazna vakrxail. 119gavaieft xaroNaanaq vadil maaNasaq AaLyaavar OTUna xyaa>naa namasvakar vakravaa va xyaamauWq xyaacaa gavae mayaaezqxa raIhl. 120jaaq xaroNa naqhmaica vadila>caa maana raKaUna vaagaxaaq xaaq caar gaaqftinaq pakayawaxa rhaxaaq, xyaa A[aa, ziGae Aayaufya, #ana, pZ]sa$i va saamaXyae. 121vadila>naa AIBavaazna vaqkLyaana>xar bZa¸Naanai svaxaacaa paIrcaya vakravaa, xyaaxa pZXama mai Amauvak Amauvak (naa>va, gaa>va Exyaazi gaaqfti saa>gaavyaaxa) Aahq Asaq saa>gaavaq. 122jyaa laqvaka>naa naa>va saa>Igaxalq xari samajaxa naahi xyaa>naa [ahaNai maaNasaq xaq nait samajaavaUna saagaxaa>xa. xasaq>ca s"aiyaa>cyaa baabaxasau$a vakravaq>. 123AIBavaazna vakrxaa>naa svaxa:caq naa>va saa>IgaxaLyaa na>xar BaU:va Asaq baaqlavaq. vakarNa, {fai saa>gaxaaxa Iva>k, BaU:va hq vakaqNaxyaahi Iva[aqfa naa>vaala payaaeya Aahq. 124bZa¸Naanaq sau$a AIBavaaznaala pZIxasaaz wavaa va xyaavakrxaa> Asaq baaqlavaq, 'AapaNa IzGaaeyaufai vhal'. 125jyaa bZa¸Naala yaXaaqIcaxapaNaq AIBavaaznaasa pZIxasaaz zqNyaacaq maahixa naahi xyaala jaaNavakar AIBavaazna vakrixa naahixa. xaica gaaqft Exar vaNaaecyaa laqvaka>sa lagaU haqxaq. 126bZa¸Naala AIBavaaznaa vaqkLyaana>xar 'vauk[al Aahaxa naa>? Asaq Ivacaaravaq. %aI"ayaasa Ivacaaravaq, AapaNa Anamaya Aahaxa naa>? va@[yaasa Ivacaaravaq, Aapalq %aqma Aahq naa>? [auzâsa Ivacaaravaq xauJaq Aaraqgya ITvak Aahq naa>? 127`Za@xa Iva&ai vakrNaaRyaa bZa¸Naaasa Ivacaarxaa>naa xaaq jari lhana Asala xari xyaacyaa paIva"a #anaacaa maana TqvaNyaasaaTi naa>va na Gaqxaa 'Baaq:' baaqlUna na>xar BavaxaH (Ahaq AazrNaiya) Asaq baaqlavaq. 128s"aisa AIBavaazna vakrxaa>naa jar xai vakaqNaacai paxnai Asaql xar 'Bavaxai' AXavaa Qrvhi 'BaIganai' Asaq baaqlavaq. 129vadil maanaacyaa laqvaka>sa jasaq vakavaka, maamaa, saasarq vaga@rq AIBavaazna vakrxaa>naa pZXama svaxaacaa paIrcaya, 'mai Amauvak Amauvak', Asaa vakVna maga OTUna namasvakar vakravaa. hq vakravaq jari xaq ga=hsXa vayaanaq lhana Asalq xari. 130Garaxail savae vadil s"aiyaa>naa maaqTYa maanaanaq AIBavaazna vakravaq jasaq ][a%avakacyaa paxnaisa vakravaq. 131maaqTYa Baavaacyaa paxnaicaq paaya zrraqja &aravaqxa par>xau, Exar vadil s"aiyaa>caq paaya pakvaPxa pargaa>vaaxaUna AaLyaavar &aravaqxa. 132Garaxail savae vadil&aaRyaa s"aiyaa>naa AapaLyaa AaEe pZmaaNaq maana wavaa. par>xau, Aapali AaEe naqhmaica AapaLyaala jaasxa AazrNaiya Asaavai lagaxaq. 133sah&yaayai jari zha vafaaenai maaqTq Asalq xari xyaa>naa pZqmaanaq Qvaqkri (Arq, xaurq) baaqlNyaasa hrvakxa nasaxaq. 134bZa¸Naapaq%aa %aI"aya vayaanaq baraca maaqTa Asala xari xyaa>caq naaxaq baapa maula saarKaq samajaavaq (bZa¸Na baapa va %aI"aya maulgaa). 135sa>paRxai, naaxaq, vaya, vakmaevaka>d AaINa paIva"a Inayamaa>caq #ana Fa savae gaaqfti caDxyaa vZkmaanaq AazrNaiya Aahqxa xyaaxa [aqvatcaa jaasxa AazrNaiya Asaq samajaavaq. 136vaNaaexail paIhLyaa xaina vaNaaexail Esamaa>xa var IzlqLyaa gaaqfti jyaacyaa vakdq jaasxa Asaxail xaaq xyaa>cyaaxaLyaa xyaa>cyaaxa `ZqfT samajaavaa. xasaq>ca pannaa[ai gaaTlqla [auzŝau$a `ZqfT samajaavaa. 137vaahnaaxa caDxaa>naa IzlqLyaa vZkmaanaq AgZvZkma wavaa, navvazi gaaTlqla, Aajaari, AaqJaq vaahNaara, s"ai, IvawaXaie, rajaa, navarzqva. 138jaqvha IvaIva&a pZvakarcai maaNasaq Qvak"a ImaWxaaxa xaqvha xyaaxa snaaxavak (vaqzacaa AByaasa vakrNaara) va rajaa Fa>naa Exara>nai maana wavayaacaa Asaxaaq. par>xau, jaqvha pakvaPxa rajaa va snaaxavak Baqtxaaxa xaqvha rajaanaq snaaxavakala maana wavayaacaa Asaxaaq. 139

bZa¸Na jaaq IvawaXyaaesa vaqzacai Iz%aa zqxaaq va xyaa][avaaya vakLpa va rhsya sau$a ][avakvaxaaq xyaa bZa¸Naala Aacaayae Asaq baaqlavaq. 140par>xau, jaaq bZa¸Na paaqtasaaTi vaqz va vaqza>gaq ][avakvaxaaq xyaasa Opaa&yaya mhNaxaaxa. 141jaaq bZa¸Na gaBaae&aana Iva&ai vakrxaaq AaINa xyaana>xarcaq Exar Iva&ai vaqzaxa saa>IgaxaLyaa pZmaaNaq yaXaaqIcaxapaNaq vakrxaaq xyaala xyaa maulacaa gauV Asaq sa>baaq&aavaq. 142 jaaq bZa¸Na Aagnaq&yaqya, pavakya#, AaINa `Za@xa Iva&ai jasaq, Agnaisxaaqma (zusaRyaa maaNasaa>saaTi) vakrxaaq xyaala xyaa maaNasaacaa pauraqIhxa samajaavaq. 143jaaq baapa batUla vaqz saa>gaql xaaq xyaacaa maayabaapa samajaavaa va xyaacaa vak&aihi Apamaana vakrxaa nayaq. 144Aacaayae Opaa&yaayaapaq%aa zsapat `ZqfT Asaxaaq, Ipaxaa Aacaayaaepaq%aa [a>Barpat `ZqfT Asaxaaq par>xau, maaxaa (janmaza"ai) Ipaxyaapaq%aa hjaarpat `ZqfT Asaxaq. 145 janmazaxyaa Ipaxyaapaq%aa vaqzacaq #ana ][avakvaNaara jaasxa paujya Asaxaaq. vakarNa, vaqzacaq #ana Fa janmaa baraqbar na>xarcyaa janmaaxasau$a Opayaaqgaacaq Asaxaq. 146jaqvha maaxaa va Ipaxyaa>cyaa parspar pZqmaaxaUna xyaacaa maaxaqcyaa gaBaaexaUna janma haqxaaq xaqvha xaaq vaqkvaW pa[au Asaxaaq. par>xau, vaqzacaq #ana zqNaara Kara Ipaxaa Asaxaaq vakarNa xyaamauWq xaaq manaufya haqxaaq. mhNaUna vaqzacaq #ana zqNaaRyaacaa maana xyaacyaa Ipaxyaa paq%aa jaasxa Asaxaaq. 147vaqzaxail paIva"a #ana va saaIva"ai ma>"a Fa>cyaamauWq Asaa maaNaUsa ma=xyaU va mhaxaarpaNaa Fa>paasaUna mauvaPxa haqxaaq. 148IvawaXyaanaq naqhmai l%aaxa Tqvaavaq Iva>k, jaaq Esama xyaala vaqzacaq jaq vakahi #ana zqxaaq xaaq xyaacaa gauV Aahq. 149jaaq vaqzacaq #ana zqxaaq xaaq jari vayaanaq lhana Asala xari xaaq #anaanaq vadil AsaLyaanaq xyaala vadil samajaavaq. 150lhana vayaacaa vakvai (Qvak {fai) A>Igarsaacaa maulgaa, vayaanaq lhana haqxaa par>xau, Exara>paq%aa #anaanaq maaqTa haqxaa mhNaUna xyaala xyaacyaa paq%aa vayaanaq maaqTYa AsalqLyaa Exara>naa, 'Ahaq maulanaaq', Asaq baaqlNyaacaa h¦ pZapxa Jaala haqxaa. 151A[aaIrxainaq xyaa vayaanaq maaqTYa AsalqLyaa laqvaka>nai zqvaa>vakdq xyaa ba*l xavZkar vaqklq xaqvha zqvaa>nai saa>Igaxalq Iva>k, xaaq baraqbar Aahq. vakarNa, #anaanaq jaaq maaqTa xaaq Kara vadil Asaxaaq hq l%axa Gyaavaq. 152Favakrxaa, vaqzacaq #ana AsalqLyaa laqvaka>naa vadil samajaavaq va xaq #ana nasalqLyaa laqvaka>naa baalvak samajaavaq. 153{fai saa>gaxaaxa Iva>k, Karq vadilpaNa vayaanaq, vaqksa paa>Drq JaaLyaanaq, pa@[aanaq AXavaa va][ala AsaLyaanaq pZapxa haqxa naahi xar vaqkvaW vaqzacyaa va xyaaxail A>gaa>cyaa (OpaInafaz Exyaazi) #ananaqca pZapxa haqxa Asaxaq. 154jyaqfTxva bZa¸Naa>saaTi vaqzacyaa #anaanaq haqxaq xar %aI"ayaa>saaTi xyaacyaa [aa@Ryaanaq haqxaq, va@[yaacaq jyaqfTxva xyaa>cyaa sa>paRxainaq haqxa Asaxaq va [auzâcaq xyaacyaa vayaanaq haqxaq. 155vaqkvaW vaqksa paa>Drq Jaalq mhNaUna vakaqNaihi vadil haqxa naahi xar xyaacyaa vaNaaenausaar xyaa gaaqfti Asaxail xarca xyaacaq jyaqfTxva ]sa$ haqxa Asaxaq. 156lavakdacai hRxaicai maUIxae AXacaa caamadYacaq vakaWvait hq vaqkvaW naa>vaapauxaqe Asaxaaxa xyaa>xa xaXyaa>[a nasaxaaq xasaq>ca vaqzacaq #ana nasalqla bZa¸Na xasaaca naavaapauxaae bZa¸Na Asaxaaq. 157jyaa bZa¸Naala vaqzaxail {caa maahixa naahixa xaaq bZa¸Na vyaXae Asaxaaq jasaq, napausavakala s"aipaasaUna baalvakala janma zqxaa yaqxa naahi va baaKad gaaya gaaBaNa haqxa naahi. 158janmaNaaRyaa pZxyaqvak jaivaasa xyaacaq vakxaevya maaIhxa Asaavaq mhNaUna xaq #ana xyaala wavaq lagaxaq xaq #ana ][a%avakanaq maaqTYa pZqmaanaq IvawaXyaaenaa wavayaacaq Asaxaq. 159KaraqKarca, maaqTYa saava&aIgarinaq Ivacaar vakrNaara va vaxaena TqvaNaaRyaasa vaqza>xaamauWq (OpaInafaz) pakayaza haqxaaq. 160 ][avakvaxaa>naa ][a%avakanaq IvawaXyaasa IBaxai vaatql, raga yaqEel, vaqznaa haqxail, vakaqTLyaahi pZvakarq "aasa haqEel Asaq vaqkLyaasa xyaala svagaaecai ~arq ba>z haqxaaxa. 161][a%avakanaq KaaqtYa sxauxai paasaUna zUr rhavayaacaq Asaxaq va tivaka vakrNaaRyaasa javaW Tqvaavaq vakarNa xyaamauWq xaaq saxaxa sau&aarxa rhaxaaq. 162

jyaacai tivak haqxaq AXavaa jyaacaa (IvanaavakarNa) Ixarsvakar vaqkla jaaxaaq xaaq sauKaanaq Jaaqpaxaaq, Aarama[airpaNaq OTxaaq, Ina&aaesxapaNaq vaavarxaaq par>xau tivaka vakrNaarq va Ina>za Ixarsvakar vakrNaarq naft haqxaaxa. 163jaaq I~ja ][a%avak mhNaUna vakamaala lavalqla, Aapalq vakama va xyaa baraqbar Aava[yavak Asalqlq Iva&ai jaq vaqzaxa Izlq Aahqxa, yaXaasaa>ga paar paadql. 164 Aayae vaqzacaa AByaasa va xyaa baraqbar Aava[yavak rhsya ][avaqkl, xyaasaaTi vaqzaxa Izlqlq vakTaqr Inayama paaWql. 165jaaq bZa¸Na vaqzaxa Izlqlq vakTaqr vZxa vakrxaaq xaaq vaqzacaq vaacana InayaImaxapaNaq vakrql, vakarNa vaqzacaq A&yayana vakrNaq hq savaè ZqfT vakama Aahq. 166KaraqKarca I~ja, jaaq vaqzaxa Izlqlq vakTaqr vZxa pZamaaINavakpaNaq paaWxaaq, vaqzacaq paTNa Inaxya naqmaanaq vakrxaaq. 167jaaq I~ja vaqzacaa AByaasa vakrixa naahi va OpaIjaIvavaqksaaTi Exar vakama vakrxaaq xaaq [auz ̂Trxaaq va xyaacaq va>[ajasau$a [auz^ Trxaaxa. 168 tipa: gaixaqxail 'gauNavakmae IvaBaaga[a:', pZmaaNaqpaIva"a Inayamaanausaar I~jaacaq xaina janma haqxaaxa. paIhla janma maaxaqcyaa paaqti haqxaaq, zusara janma Opanayana Iva&ainaq haqxaaq va Ixasara janma jaqvha xaaq `Za@xa Iva&ai ][avakxaaq. 169Fa xaina janmaaxail Opanayanaacaa janma xyaala vaqz ][avakNyaacaa AI&avakar zqxaaq. xyaana>xar saaIva"ai ma>"a xyaacai maaxaa samajaavai va ][a%avak Ipaxaa. 170Opanayanaacyaa Iva&aimauWq xyaala vaqz ][avakNyaacai parvaanagai ImaWxaq va xyaamauWq ][avakvaNaara xyaacaa Ipaxaa Trxaaq. 171jyaacaa Opanayana Iva&ai Jaala naahi xyaa>naq vaqzacaq vaacana vakravayaacaq nasaxaq. xyaa>nai pakvaPxa A>xyaIva&ai vakravayaacaq Asaxaaxa vakarNa, xaaq Opanayana haqNyaa Aa&ai [azâsamaana Asaxaaq. 172Opanayana JaaLyaana>xar batUla savae sa>ba>I&axa Iva&ai va saaqpasvakar ][avakavaq lagaxaaxa. xyaaxaUnaca xaaq vaqz ][avakxa jaaEel. 173vaqz ][avakNyaasa saurovaaxa vakrNyaa Aa&ai [apaXa GaqNyaacaa Iva&ai haqxaaq xyaasaaTi batU Aapala paaqfaaKa, z>d, jaanhvaq, vakmarpa_a, Exyaazi jaq IvawaXyaaesaaTi saa>Igaxalq Aahqxa xaq xyaanai naqsaavaqxa. 174jaaq IvawaXaie ][a%avakacyaa Garaxa rhaxaaq xyaa>naq xyaacyaa BaaqgaE>zîyaa>caq caa>galq sa>yamana vakVna rhavayaacaq Asaxaq. A[aanaq xyaacai Aa&yaa]xmavak pZgaIxa caa>gali haqEel. 175batUnaq savakaWi snaana vakVna svaxa:la [au$ vakravaq, xyaana>xar paaNyaanaq A&yae zqOona zqva, {fai, Ipaxar Facaq paujana vakravaq. xyaasaaTi xyaa>cyaa Ica"a AXavaa maUIxaecaa Opayaaqga vakravaa va paIva"a A]gnaxa hvana Gaalavaq. 176batU ][a%aNa vakrixa Asaxaa>naa xyaanaq ma&a, maa>sa, ARxar, har, KaawpazaXae sauga>&ai vakrNaarq, Aa>bat gaaqfti, Fa>caa xyaaga vakravaa. xasaq>ca gariba jaivaa>naa "aasa zqOo nayaq. 177svaxaacyaa A>gaanaa ARxar lavaU nayaq. daq|axa saurmaa vakajaW GaalU nayaq, paayaaxa jaaqdq GaalU nayaq, Ca"ai vaapaV nayaq, Baaqga E>zîyaq ORxaqIjaxa vakrNaaRyaa savae gaaqfti>caa xyaaga vakravaa. xyaaxa naa>ca, gaaNaq va vaawq vaajavaNaq Asaq vakahihi vakV nayaq. 178 jaugaar KaqWNaq, Ivaxa>dvaaz vakrNaq, taqmaNaq maarNaq, Kaaqtq baaqlNaq, s"aisa spa[ae vakrNaq, Exara>naa "aasa haqEel Asaq baaqlNaq hq va A[aa IvaGaaxavak gaaqfti vakrNaq vajae Aahq. 179Qvaktq Jaaqpaavaq, s"aisa>ga vakV nayaq, jaaq hsxama@XaUna vakrql xar xyaacaq paIva"a ba>&ana naft haqEel mhNaUna Asaq vakahihi vakV nayaq. 180I~ja batU jar svanaavasXaa Jaali xar Aa>GaaqW vakrql, xyaana>xar saUyaaecai pZaXaenaa vakravai, xyaana>xar {gvaqzxail

marathi manu 12 -...

Documents