may 2015 t agape t 1 - mizoram synod – presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan...

36
May 2015 t AGAPE t 1 www.mizoramsynod.org

Upload: dinhcong

Post on 03-Apr-2018

314 views

Category:

Documents


4 download

TRANSCRIPT

Page 1: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 1

www.mizoramsynod.org

Page 2: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 2

www.mizoramsynod.org

Page 3: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 3

www.mizoramsynod.org

Editorial

THLARAU THIANGHLIM CHANGTUTE

Lal Isua a thawhleha, vana hruai chhohva a awm hmainOlive tlangah, a zirtirte hnenah, “...Thlarau Thianghlim in chungaa lo thlen hunah thiltihtheihna in la nei ang; tichuan ...ka thuhretutein ni ang,” a ti a. A sawi zawh chuan, an hmuh lai rengin vanahruai chhovin a awm ta a.

Zirtirho te, Isua nu Mari leh hmeichhe dangte chu Jerusa-lem-a pindan chungnungah an awm khawm a, \hahnemngai takinan \awng\ai a. Chutih lai chuan Thlarau Thianghlim a lo thlengphut mai a, an awmna in pawh chu a khat vek a. Thlarauvin a\awngtir ang zelin \awng dangin an \awng a, hnam tinin anmahni\awng ang \heuhvin an hria a, mak an ti hle a. Petera chu a ding a,huai takin, “Nangnin Isua chu in man a, in kheng bet a, in tihluma. Chu Isua ngei chu Pathianin Lal leh Krista ni fawmin a siam taa ni,” tiin a sawi a. Petera thusawi an hriat avang chuan misangthum laiin Isua an ring a, baptisma an chang ta a.

Mi, a nunah Thlarau Thianghlim a lo thlen meuh chuan hairual a ni lo. Sual inhriatna leh sual sim duhna a lo awm a. An tihngai lohte an ti tawh zawk \hin. An ngaihtuah leh duh zawng a lodanglam a, thinlunga ngaihtuahte kain a sawi chhuah \hin avanginan sawi duh zawng leh an sawi dante pawh a lo danglam \hin. Antana hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chakzawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretuan ni zawk \hin. Mi dang sawisel leh mi dangte chanchin \ha losawi hman an ni tawh lo va, Krista darthlalanga an hman avanginmahni aia mi dangte \hatna an hmu lian tawh \hin.

Thlarau Thianghlim changtute chu \awng dangin – ringtute\awngin kan \awng ang a, ringtute awm dan turin kan awm ang a,ringtute nun dan turin kan nung ang a, kan thusawi hre thiam lopawhin kan nun a\angin an chhiar thiam dawn a ni.

Page 4: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 4

www.mizoramsynod.org

Kristian Chhungkua

NU, NU TAK LEH ZIRTIRTU RINAWM– Lalrinchhungi

Mission Vengthlang

Ngaihtuah leh sawi mai hi chuan ‘Nu’ tih hi \awngkamnaran tak mai a ni a. Hmeichhia, fa nei tawh phawt chu ‘Nu’kan ti mai zel a. Naupang te pawh ni se fa a neih chuan, “Nua ni ve tawh alawm,” kan ti \hin. A dik chiah mai, tu hansawisel theih leh chhuhsak theih lah a ni lo. A nau hrin chuenkawl sei lian lo mah sela, a hnutetuiin chawm kher lo mahsela a nihna hi chu a bo thei ngai dawn lo a ni. Hetiang a nihavang tak hian fate tan chuan nu hi an hluin an va pawimawhtak em!

Kum upa tawh tak,Mizovin tar kan tih tawhtepawh hian na tawpkhawk antawrha, thil dang sawi peihtawh loh pawhin 'Awi ka nu!'an la ti hram \hin. Rilru lamthiamte chuan 'Ka nu' han tihringawt pawh hian thinlungnâ a chhawk thei a,thawpiknate pawh a tikiangthei an ti \hin. Chu chuan nuleh fa inzawmzia a tilangchiang hle. Nu chu fa hringtua ni a, chu a fa hrin chuankhawvela mihring nihnachauh a rawn chhuahpui lova, chatuana thi lo tur thlaraua rawn nei tel nghal a ni. Hechatuana nung tur thlarau kan

tih mai hi vei zui a va hanngai tak em! Mihringtimihringtu a ni a. Pathian lehmihring inzawmna ber pawhnunna kan tih ber mihringathlarau awm hi a ni a. Gen.2:7-ah chuan 'Lalpa Pathianinleia vaivutin mihring a siama, a hnarah chuan nunna thawchu a thaw lut a; tichuan,mihring chu mi nung a lo nita a' tih kan hmu. TirhkohPaula chuan, 'Pathian in innih leh Pathian Thlaraunangmahniah a awm reng tihin hre lo vem ni? ...chu inchu nangmahni in ni e,' a loti a ni. Pathianin nunna thawmihringa a thawk luh hian

Edit

Page 5: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 5

www.mizoramsynod.org

hluma siam mihringte achhuahsan hun chuan nunnathaw neitu, Pathian hnenahbawk a kir leh dawn a, hekhawvela kan awm dan a zirzela rorelsakin kan la awmdawn a ni.

Kan tu kan fate hi kan taan ni lo va, an nunna neituPathian ta an ni a; Chuvanginkan fate Pathian hnena hruaitheitu kan nih a va \ul tak em!Kawngka zim, nunnaa kalnakawngkaa lut ngei tur hiankan fate hi kan zirtir a va \ulem! Bible-in, “Nunnaa kalnakawngka chu a zim a, akawng pawh a chep hle a, ahmutute pawh tlem te an ni,”a ti a, chu kawngkaah chuankan chhungkuaa luh len ve\alh i tum ang u.

Inngaitlawm taka a fadamna tura mualpho leh zahpawh dawn lova Lal Isuapantu chanchin Bible-ah kanhmu a. A fa dam nan Lal Isuahmaah a tlawm ral \hak a niber. He hmeichhia hi Kanaanhmeichhia tih a ni a, Grik nutia sawi a ni bawk. Kan sawitum ber chu a inngaih-tlawmna kha a ni. He

hmeichhia hian fanu naupangtê a nei a, a kawchhungahramhuai a luh avangin amangang hle a, Lal Isuahnenah a fanu tidam turin angen a, ‘Lalpa, Davida Fapa,mi khawngaih rawh; ka fanuramhuaiin a man tlat a ni,’tiin a au va. Ani erawh chuankam khat mahin a chhang lo.

Lal Isuan natna tinrengtuarte a tidam \hin a, tu pawha hnen pan chu a hnar ngai silo va. Bethesda dil kamadamlo hnenah phei khachuan, 'Tihdam i duh em?' ati zawk hial kha a ni si a. Hehmeichhiain a fanu tidamtura a dil, kam khat maha achhang lo hi a mak hle mai.A zirtirte pawhin an lomanganpui deuh a ni ang, ahnenah, ‘A au a au si a, kaltirmai ta che,’ tia an ngensakpawhin, ‘Israel hnam berambo hnenah lo chuan tirh ka nilo ve,’ tiin a chhang a nihkha. Nimahsela, hmeichhiachuan, ‘Lalpa, mi pui rawha!’ tiin chibai a buk a. ‘Fatechhang laksaka, uite hnenapaih chu a mawi lo ve,’ tiin ala chhang fan a. A fanu chuLal Isuan a tidam thei tihchiang takin a hria a. Lal Isuachhan dan erawh a na khel

Page 6: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 6

www.mizoramsynod.org

khawl hle ang. Ui chu ranthianghlim lo lehbawlhhlawha an ngaih a nia, ui tluk leka han intehkhinchu a dinhmun a hniamtakmeuh a ni. Keini ni ve tazawk ila, ‘Min hmusit lutuk’tiin kan kal bo daih mai theia ni. Nimahsela, he nuinngaihtlawmna hi a va ropuitak em! ‘Lalpa, nih zawng ani a; nimahsela, uite pawhinan pute dawhkan ata chhangnawi tla chu an ei \hin alawm,’ tia inngaitlawm lehthuhnuairawlh taka a dilavangin, 'Rilruinngaitlawmte hnenah Kristaa rawn inlar ta' tih chu a takachangtu a lo ni ta. Lal Isuanengtin nge a chhan kha,‘Hmeichhia, i rin a nasa emmai! I duh ang takin ichungah awm rawh se,’ a tia, naupang chu a lo dam ta a.Pathian hmaa tlawmna tak taka\ang ngei chuan Pathian hikan ko ei thei dawn a lo ni.Rilrua ngaihtuah leh tumtepawh hre vek theitu a ni si a.

Kan faten emaw, kanchhungkuain emaw eng natna

nge kan vei ve le? Natna engpawh, taksa lam a ni emawthlarau lam a ni emaw,Pathian hnena kan \awng\aiinmin chhang lovin kan hre \hinem? Kan bei a dawng nghalmai \hin em le? He hmeichhiaang hian Pathian hnenahbeidawng lovin i dil \hin angu. Tidam theitu, damnafamkim pe theitu a ni tih hrechunga beidawng lovatihtakzeta dil tlat \hintu chukutbengin a chhuahtir ngai silo va. Amah ngeiin, "Nangnithawk rim leh phurrit phurzawng zawngte u, ka hnenahlo kal ula, keiman kachawlhtir ang che u" a ti si a.

Taksa damna hi a \ha e,dam rei pawh a hlu takzet ani; amaherawhchu, taksadamna ai chuan thlarau damnahi thupui bera kan neih apawimawh a. Taksa chukhawvel atan mai a ni a,thlarau erawh chu chatuanatan a ni si a. ‘A ram leh afelna chu zawng hmasa zawkrawh u; tichuan, chungzawng zawng chu a pekbelhchhah dawn che u nia,’tih ziak a nih kha. Kan

Page 7: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 7

www.mizoramsynod.org

mamawh, a tel lova kan nuntheih lohna tur chu kan Pa,vana mi hian min pek i ringngam ang u, amah ngeiin'chung zawng zawng chu inmamawh tih in Pa vana miina hre reng a ni' a tih kha.Duh zawng kan ngah lutukhian kan nun hi a tibuai \hina ni. Khawvel hi a nuam a, achaknate leh a mawinate hianna takin min hip a. Tui tlachu livir thuk takin a hip tawhchuan chhuah leh a har tawhang hian, khawvel nawmnaleh chakna tuifawn hianchhuak leh hlei thei tawh lotur khawpin min chim pil maiang tih a hlauhawm a ni.

Sodom khaw sualzia khakan hria a, khati khawpa khawsual, vantirhkoh hial pawhpâwl tuma Lota in chhung luhtuma rawn tibuai ngam kha anni. Chutiang khawpa sualnakarah Lota te nupa khan anfanu pahnihte kha nulathianghlim, tlangval la pawlngai miah lohva an enkawl theikha an entawn tlak hle mai.

Nu ni tlakah Pathianinmin thlang a, dinhmun sang

takah min dah a, a roenkawltu atante min ruat a, ava han ropui tak em! Khuptinreng a hmaah an la \hing\hidawn a, lei tinreng pawh ahmaah an la inpuang dawn sia. Chuvangin, Pathian roenkawltute kan nih hi itheihnghilh lo vang u.Theihtawpin i vawng fimkhurang u khai, rukruin ruk tumina veh reng si a. Mihringmahin kan in leh lo enkawltur pawhin mi rinawm kanduh \hin a, kan ro kan tih te,tangka, rangkachak lehlunghlute phei chu mirinawm lo kutah kan dahngam ngai lo vang. Chutiangro chhe thei, tuiêk thei lehtuiral vek thei, thih hunachhawm theih loh tur mahkan ngaihhluta kan ulukchuan, amah anga siammihringte chu Pathian tanchuan kan va hlu dawn takem! Pathian mit hmuha nu,nu tak leh zirtirtu rinawm,fate nunnaa kalna kawngkaahruai luttu ni \heuh turin nuzawng zawngte hiantheihtawp i chhuah thar leh\heuh ang u.

Page 8: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 8

www.mizoramsynod.org

Sermon

THLARAU THIANGHLIM LEH A HNATHAWH– Rev. Vanlalzuata

Kan thupui hi pawimawh tak leh sawi hlawh tak, sawifiah har tak, sawi loh theih si loh a ni a. Thlarau Thianghlimleh a hnathawh chungchangah hian kan ram Kristian len tlakpawh a rual lo hle a. Thlarau mi kan tih te, thlarauva khatkan tih te, thlarau chang kan tihte hi kan teh dan a hrangnuaih a. Thlarau Thianghlim duh \heuh \heuh hi kan inpumkhathlei thei lo va, kan chan dan hi kan \an \ham hlawm a,kohhran pawl hrang lo chhuahna chhan pawh hi thlarau pawmdan inchen lohna avang a ni pakhat hle. Chuvangin, mahnichan dan aiin Bible sawi dan kan zir a pawimawh bawk ang.

1. Thlarau Thianghlimchu tu nge ni : Mi \henkhatchuan Thlarau Thianghlim hirau ruai mai, nu deuh phûtniin kan hria a. Min pawl lohchuan ro ngawih ngawihinkan inhre \hin. ThlarauThianghlim chu mi nung(person) niin kan hre lo va,thiltihtheihna (power) anginkan ngai bawk a. Min rawnpawl chûk chûka min kalsanleh daiha, auh lawm lawmngai niin kan hria a. Phurnate, tuina te, hlim so mupmupna te kan neih loh chuanthlarau pawl loh kohhran niinkan inhre tlat a. Harhna a lothleng a, kan hlim mup mup

a. Mikhual, eng emaw chenmin chamchilha, min kalsanleh daih ang hi kan ngaih danchu niin a lang.

Thlarau Thianghlim chuPathian pakhata Mi nungpathumte zinga pakhat a ni a,Pa leh Fapa nena inpumkhat,Mi nung a ni. ThlarauThianghlim hi thiltihtheihnaringawt a ni lo va, Mi nung anih avangin sawichhiat theiha ni a, koh theih a ni a, dodaltheih a ni a, tihvui theih a nia, tihlungngaih theih a nibawk. Eng lai pawha minchenchilhtu a ni. Kan taksahi Thlarau Thianghlim in a

Edit

Page 9: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 9

www.mizoramsynod.org

ni a, keimahnia thlaraucheng chuan kan nun hi athunun \hin a ni. Thlarauchangtute chu an mizia azirinnu deuh ruai te, maksak takleh dangdai tak taka che velinan awm thei a; nimahsela,Thlarau Thianghlimchangtute chu an buai maizawk a ni. Ringtute hi minchenchilh reng a, keimahnikan inpek tawk loh avangerawh chuan a hnen a\anginkan hla fo \hin.

2. Thlarauva khat :Thlarauva khah awmzia hieng nge ni ang? A mawi lehmawi lo pawh dawn hlei theilova rik bawrh bawrh te,“Ka sawi loh chuan min turut ut,” tia no thum bela noruk chhum ang maia khattehi em ni ang? A nih lehkohhran programmechhunga leng lova inhria,\ulna chi hrang hrang nei,“Kohhranah ka thlarau aleng lo,” ti \hinte hi thlarauvakhat chu em ni? Ngaihtuahngun a \ul a ni.

Zac Poonen-a chuan,“Thlarauva khahah hianluipui leh luitê khaha khah

hi a awm a. Luitê chu ni khatlek ruah surah a kuang a khatmai a, a thawm a bengchhenga, a ri hawk hawk a; nimahselani khat lek ni saah a kang chatleh mai bawk a. Luipui erawhchu ni tam tak ruah surah pawha kuang a khat lo va;nimahsela, a kang ve mai mailo va, a luang cham dur a, englai pawhin tuihalte tan in tur ape chhuak thei reng a ni,” ati. Chutiang deuh chuan luipuikhaha khatte chu eng emawhlekah tui thar thut ve bawkmah se, an ngui thut thut velo. An nun a nghet a, an philiruai lo va, a nuam leh ahlimawm ringawt tuipui lovin,a tlo leh a nghet te, a belhchian dawl leh a rin tlakte antuipui a. Anmahni chu phurtehchiam lo mah se, anchhungrila thlarau tuihna chua kang loh avangin phur lochung pawhin an hlim \hin.

Thlarauva khatte chuanKristian nun hi a chenin anchen lo va, a \ulna hmunah anhmang \angkai thiam a, anhlimna chauh zawng lovin midangte hlimna an zawng a.Kohhran chak loh lai ber

Page 10: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 10

www.mizoramsynod.org

pawhin a tui kang nghaktuahan \ang peih a, neitu chan anchang thiam a, an hlimna aiinmi dang hlimnaah an lawmzawk mah \hin a ni.

3. Thlarau thilpek :Thlarau thilpek hi kan pawmdan a rual thei lo. A chhanchu mahni chan dan \heuh dikbera kan hriat tlat vang a niber. Lâm mite chuan lâm velote kan hmu thlarau lo duhviau va, tihdamna thilpekchangtute pawhin tidam vethei lote chu thlarau chang loang hialin kan sawi duh a.Maksak tak leh dangdai takache \hinte hian fim kara che\hinte hi kan hmu khawroduh phian bawk a, chang velote aia indah chungnun a awlkhawp mai.

Heng hi thlarau thilpekleh thlarau hnathawh kanchawh fin vang niin a lang.Kan sawi takte kha thlarauthilpek a ni a, chung zawngzawng chu thlarau hmun khata\anga chhuak vek a ni.Thilpek hi chi hrang hrang aawm a, thlarau erawh chupakhat chauh a awm a.

Chuvangin, thilpek eng emawchu kan dawng vek a, kanthilpek dawn ang dawng velote chu kan ngainep thei lovang. Kan thilpek dawnte hiinang ta vek sela chuan kanbuai phah hle zawk dawn ani. Thlarau thilpek chu a petuduh anga hman tura pek a nia, khawngaih thilpek a ni a,chumi rualin mawhphurhnarit tak a keng tel tlat bawk.

4. Thlarau Thianghlimhnathawh : A hnathawhchungchangah pawh hian kanlên tlak a rual thei meuh lova, a chhan eng nge ni ang?Keimahnia thawktu Thlarauchu pakhat ni mah se, adawngte nuna a lan chhuahdan a thuhmun vek lo va.Mize hrang hrang kan nihnaangin thlarau hnathawh chukan mizia ang \heuhvin kandawng a. Mi \henkhat chu anlâm a, an \ê \hawt \hawt a.Chutih laiin mi \henkhat chuan ding ngil zaih a, kuttakngial pawh an bêng lo.Keimahnia thawktu thlarauchu pakhat a nih laiin kan chandan erawh chu sawi sen lohkhawpa danglam a ni.

Page 11: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 11

www.mizoramsynod.org

Hetah hian kohhranhausakzia chu a lang thei.Kan mizia hi Pathian siam ani a, chumi mila thlarauhnathawh kan chan danchuan Pathian a chawimawivek a, kohhran hausakzia alantir a ni. Amaherawhchu,mahni chan dan kha a thlaraubera ruattu apiangten kantisual ang. Chuvangin, Bibleleh kohhran kalhmang milzela kan mizia hi her rem apawimawh a ni. Mahni nunaa thawh ang zela kohhrankalhmang rema kan cheterawh chuan kohhran a hausaa, Pathian a ropui \hin a ni.Thlarau Thianghlim hnathawhhi keimahni hriat dan lam nilovin Bible sawi dan a\angahrilhfiah tur a ni. Kohhran lehBible huang chhunga zalentak si, kalhmang fel tak neiahung a nih loh chuan thil pawia thleng thei a ni. ThlarauThianghlim hnathawh tlang-pui han sawi ila.

1) A tinung : “Tinungtuchu thlarau a ni,” tih a ni a.Chhungril lam nun a tinunga, kan thinlungah tuihna kangngai lo a awmtir a ni.Rawngbawl hna pawh hi

thlarau tihnunna tel lo chuankan finna te, kan hriat zaunate, kan inbuatsaihna te hichuan kan rawngbawlsaktenun a khawih thei lo.Thumawl tê pawh miin sawi sela,thlarauvin a tihnun phawtchuan mite thinlung a tivâr a,mi cho tho va, nunin a vawngzui \hin a ni.

2) Kan sualzia min hriattir:Thlarau Thianghlim chuanchhandam ngai mi sual kannihzia min hriattir a, tuna kanawm dan pangngai hi churorelnaah thiam chang lodinhmuna ding kan nihziamin hrilh.

3) Pathian fa nih minhriattir : “Thlarau ngei chuankeimahni thlarau nen Pathianfate kan nih min hriattir,” tiha ni a, “Chhandam ka ni,”kan tih theihna chhan te, kanpianthar theihna chhan te hiThlarau Thianghlim hnathawhvang a ni.

4) Ringtu nun a thunun :Paula rawngbawlna kan enchuan, “Lalpa thlarauvin aphal lo,” tih a nei \hin a.Kohhran hmasate chuan chawngheia an \awng\ai laiin

Page 12: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 12

www.mizoramsynod.org

Thlarau Thianghlimin anhnenah Saula leh Barnaba churawngbawla tir chhuak turinthu a pe tih kan hria a.Kohhran nun leh mi mal nunhi Thlarau Thianghlim chuana thunun hle tih kan hmu.Chuvangin, kan châk zawngakal vak emaw, kan hrehzawng tak tih loh emaw hi a\ha lo va, thlarauvin min hruaia tum dan kan hriat chian apawimawh a ni. Thlarau phalchin leh phal loh chin ramri-ah kan nun chu thu awih takina ding tur a ni.

5) |anpuitu leh thla-muantu : “Thlarau chuan kanchak lohnate a pui \hin” a(Rom 8:26), ‘Thlamuantu’ ani bawk (Joh 16:26).Kristiante hian chak loh changkan nei a, kan chak lohnatechu thlarauvin min puihavangin kan chak thar leh a.Inkhawm tha tho loh hunahinkhawm turin min turchhuak a, thilpek kan uiin peturin min nawr tho va, thlarauchu kan peih loh minpeihtirtu, kan theih loh mintheihtirtu a ni. Thlaphangte

tan thlamuantu a ni a, midawihte a tihuaisen a,beidawngte tan beiseina nunga thlen \hin a ni.

6) Lal Isua a chawimawi :Thlarau Thianghlim chuanLal Isua a chawimawi a,thutakah a hruai \hin. Thlaraueng pawh Isua \an lo chuPathian laka mi a ni lo. Miinthlarau hnathawh a chan rengreng chuan a awm dan lehLal Isua duh zawng chu ainmil thlap tur a ni.Thianghlima te, dikna te,felna te, inngaihtlawmna te,thil dang dang Lal Isuaa awmkha amahah thlarauvin a daha ni. Thlarau chang inti si,Lal Isua thupek awih loh aawm thei loh.

Thlarau Thianghlim chunungin kan hnenah a awm a,min kalsan ngai lo va. Hna athawk a, a dawngtuten kanmizia chi hrang hrangin kandawngsawng a. Thilpek minpe a, thilpek dawngtute kanchapo thei lo va, mi dangtedawn nen chhung khawminkohhran kan tihausa tur a ni.

Page 13: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 13

www.mizoramsynod.org

PENTIKOS THUCHAH(Tirhkohte Thiltih 2:1-4)

– Lalduhawma ChhangteChanmari, Aizawl

Mizo Krsitiante hian Thlarau Thianghlim hi kan duh zualem maw ni chu aw tih theih a ni a. Kan duh hle a, duh turpawh a ni nameuh mai, thil \ha tak a ni. Chutih rual chuanthlarau hian chi hrang hrangin hna a thawk reng tih hi chukan hriat chian a pawimawh hle a ni. Thlarau Thianghlimchu Pathiana Mi nung pathum, kan thurin pawm tinghettu ani a (2 Kor 13:14); Pathian a ni tih chiang takin kan hmubawk (Jh 4:24).

Thlarau Thianghlim zialeh a hnathawh, ringtutea lolang chhuak \hin hi chiang takakan hriat a pawimawh takzeta ni. Pentikos hi Juda-te kûtropui tak pakhat a ni a, aawmzia chu 50-na tihna mai ani a; Kalhlen Kût ni atanga ni50-naah hman \hin a ni. HemiPentikos Ni tak hian Jerusa-lem-a ringtute hnenah ThlarauThianghlim a lo thleng ta a,nasa taka tihdanglam an ni tihkan hmu bawk. Hetatihdanglamna kan han tih hiharhtharna tih te pawhin handah ta ila a sual awm lo ve.Kan sawi seng dawn lo va,Thlarau Thianghlim chu nuntidanglamtu, sual nih hriattirtu,nunna petu, thlamuantu,

thinlung tidang-lamtu,thlarauva thusawi leh \awng\aitheihna petu, Pathian thu hriatfiahna petu a ni. Thuhriltupakhat thusawi ka hriat reng\hin chu, "Inkhawm duhnakan nei hrim hrim pawh hiThlarau Thianghlim hnathawha ni a, inkhawm tura biak inkawnga i kal kha ThlarauThianghlim hnathawh langchhuak, a taka tihhlawhtlina aawmna chu a ni," a ti a, dikhlein ka hria. Keini Kristiantehian engtin tak hian ngeThlarau Thianghlim hi kan lomitthla a, eng angin nge ahnathawh hi lo lang chhuaktura kan beisei \hin aw, tih hizawhna pawimawh tak niin kahria.

Page 14: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 14

www.mizoramsynod.org

Thlarau Thianghlim hithil mak leh dangdai tak atakan hnenah lo thlenga, ahnathawh lo lang chhuak tani turah hian kan ngai a nimai thei e; amaherawhchu,chutiang ngawt chu a ni mailo. Kan Kohhran Thurin VI-na hi kan zir chian chuan tihian chiang takin kan hmu“Thlarau Thianghlim, Pa lehFapa ata lo chhuak chuanmihringte chu chhandamnachangtuah a siam a, an sualzialeh chungpikziate a hriatchiantir a. Krista hriatnakawngah an rilru a tivar a,an duhthlannate chawkthovin, Isua Krista chu anLalpa leh Chhandamtuapawm tura ngenin, pawm theiturin a pui a, anmahniahfelna rah chi tinreng a thawkchhuak \hin."

Kan thurinte pawh hi kanbelh chiana, nunpui a ngaitakzet a. Kohhran dan zawhkim nan emaw rawngbawltutenemngheh dawn atan emawchauh kan ti ta em ni chu awa tih theih awm e. Chhiartu

duhawm tak, eng angin ngeThlarau Thianghlim hi i lobeiseia, nangmaha a hna-thawhte i lo dawnsawn \hinle? Lo inngaituah \hin angche. Thlarau Thianghlim duhinti ve em em si, a tak takakan ni tin nuna duhthlan turawm rengah hian duh kanthlang sual leh fo. Kanhnathawhnaah te, officekalnaah te, mi dangte nenakan awm honaah te hian felnarah chi tinreng hi hmuh turina awm em le? Pentikos NiaThlarau Thianghlim Petera techunga a lo thlen meuh chuanGethsemane huana sipaihohmaa tlanchheho kha, mipuihmaah huaisen takin an loding ta. A hmaa phat tawhtuPetera ngei khan, ‘In khenbeh kha ka Krista a ni!’ a loti ngam ta a nih kha maw le.Mi dawihzep tan ThlarauThianghlim chu huaisenna ani ngei mai, ‘In khen beh khaka Lalpa a ni, ka Lalpa thihanga thi tlak pawh ka ni lo, aletlingin min kheng bet rawhu,’ ti khawpa huaisennain athuam ta a nih kha.

Page 15: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 15

www.mizoramsynod.org

Tling in tih vangarawngbawl hi kan awm karing lo va, Rev. Lalchung-nunga thusawi ka rilrua riakreng \hin chu, "Tling lo lehfel lo inti tak chungatheihtawpa Pathian rawng-bawl hna thawk hram hram\hintute rawngbawlna hi kanLalpa hian a duh a, mal asawm \hin a ni," a ti. Tlingve tawk, \ha leh thiam nia kanlo inhre \hin a nih chuan kaninen fiah a ngai hle awm e.Mahni sualzia leh chungpik-zia pawh kan lo la hmu fiahngai lo a nih chuan ThlarauThianghlim tihvarna leh Kristahriattirna dik tak kan la changlo te pawh a ni thei ang. Kansawi tak Petera te hnenaThlarau Thianghlim lo thengkha a ni kan Zoram hian kanmamawh ni. Huaisennathlarau te, tuar ngamnathlarau te, chawimawina lehropuina mai ni lo, mite fakhlawhna mai ni lo, tuarna lehmualphona leh thihna te,chutiang zawng zawng huamkhawpa Lal Isua Krista \antuan lo ni ta a nih kha.

Thlarau Thianghlim a lothlena, kohhran a lo din khanremna a keng tel a ni. ThlarauThianghlim chuan remna akeng tel \hin. Kohhran dingtir kha an thil neih in\awmthei khawpin thlarauvin aphuar khawm a. Thlarau rahhmangaihna te, remna te neikhawpin thlarauvah an nunga ni. Khawvel lam ni lovinKrista lamah rilru hmun khatinni tin biak inah \hahnemngaitakin an awm a, Pathianpawlin an hun tam zawk anhmang \hin. Elrelna te, itsiknate, inhuatna ten hmun a changlo. Mi dang rem theih loh i laneih chuan inngaituah a ngaihle ang. Thlarau Thianghlimhnathawh ringtutea lo langchhuak chuan remna a kengtel, kan hnena pek tawhThlarau Thianghlim; felnakawnga rah chi tinrenga minkaihruai \hina, Krista hriatnakawnga kan thinlung mintihvarsak \hintu hi kanpawma, kan nunin a lanchhuahtir phawt chuan kanbeisei harh tharna pawh kanchang ngei ang. Kan lo peng

Page 16: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 16

www.mizoramsynod.org

NANGMAHNIIN EI TÛR PE RAWH U(1 Lal 17:14-16, Jh 6:53-56; Mat 14:15-18)

– R. RengkhumiCentral Committee Member

‘Nangmahniin ei tûr pe rawh u’ tih hi kan Lal Isua\awngkam a ni a, a zirtirte hnena a thupek chauh ni lovin,ringtu zawng zawng hnena a thupek a ni.

Kan Bible chang tar lan, 1 Lalte-ah khan Israel ram leh achhehvelah khawkheng leh \am nasa tak lo thleng tur avangaZawlnei Elija himna tur leh dam khawchhuahna tur Pathianina hriattir a. Chuta Pathianin a hriattir anga Zarephath hmeithainena an inbiakna thu leh Pathian hnathawh ropui tak lo langkan hmu a. |am tlak hun lai hi Israel lal Ahaba rorel lai a nia. Ahaba chuan nupui sual tak, ringlomi Jezebeli a nei a,milem pathian Baala chu Israel ramah la lutin, a pasal lehIsrael mipuite chu milem pathian a biaktir a. Nasa takin Pathiana tithinur ta a. Chutianga Pathian an tihthinur avang chuanPathianin an chungah hremna a lekkawh ta a ni.

bo thui deuh tawh a ni maithei e. Lalpa lama kan kir lehhun hunah pain a fapa tlanbo, ralkhat a\anga a lo thlira, a hmu a, a tlan a, a kuaha, a fawp ngawih ngawih a,tih ang khan ThlarauThianghlim chuan min langhak reng a ni.

Ngun tak leh chik takangaihtuahtu tan chuan

Thlarau Thianghlim chu hairual a ni lo. A hnen pan ila,chutah chuan damna lehharhtharna chu a awm. Kandila, kan \awng\ai chuankeimahniah Thlarau Thiang-hlim leh a hnathawh a langchhuak ngei ang.

Lalpan a thu malsawmrawh se. Amen.

Page 17: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 17

www.mizoramsynod.org

1. Zawlnei Elija lehZarephath hmeithai :Zawlnei Elija leh he hmeithaichanchin a\ang hian kanPathian hian mi chak lote, mihnuaihnungte leh mi inngai-tlawmte, thil awm lote nen lamchanchin \ha hriattirtuah, ahmanrua atan a hmang duh ani tih a hriat theih a ni. Tisaleh thlarau lamah tlachhamteleh mi harsa zawkte ei tur petuleh chanchin \ha hriattirtu niturin Lal Isuan kohhranhotemin duh a, kan chhandamnahlu tak hi mahni tana pumbilmai lovin, mi dangte pechhuak turin Lal Isuan min tira ni. Israel mipuiten Jehova nilo, Baal pathian biaa anhawisan avangin, Lalpa chuPathian a ni tih an hriat theihnan Israel ram pawna hmeithairethei leh tlawm chu Pathianina hmang ta a ni. Keini pawhPathianin a thuhretu atana minthlan chhan hi zir tur leh sawitur tam tak a awm thei awme. Kan pi leh pute thing bullung bul bia an nih a\angaPathianin a thuhretu atana minlo buatsaih dan te a ropui emem a ni.

2. Lal Isua leh a zirtirteinkarah : Lal Isua thusawingaithla turin mipui tam takan kal khawm a, khua lah chua tlai tawh si a, zirtirte anbuai ta, engtin nge chungmipui zozai ei tur chu an tihtak ang? An ril a \am awm sia. An ei turte lei tura kaltirturin Isua hnenah an ngen taringawt mai a. Mahse, Isuan,“Nangmahnin ei tûr pe rawhu,” a ti ta mai a. Chhangperpanga leh sangha pahnihchauh an nei si a, mipuisangnga chuang tlaipuar nanchuan a tih ngaihna a awmlo a ni. Helai thu-ah hianringtute laka kan Lal Isuarilru leh duh dan chiang takinmin hrilh a ni.

1) Lal Isuan zirtirte lehmipuite hnenah tu nge a nihinhriattir a duh a ni. Tin, athu ngaithla duh leh amahmamawh ngawih ngawihtutechu ei tûr inzawn chawp turakal botir a phal lo, thlaraulam nunna chaw tak anmamawh tih a hria a ni. Tisalam chaw leh thlarau lamchaw chu amahah a awm veka ni tih hriattir a duh a ni.

Page 18: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 18

www.mizoramsynod.org

2) Ei tûr pek hna chu zirtirtekutah a dah a. Tunlaiah hianei tûr pek hna chu tu kutahnge a dah tak le?Kohhranhote kutah kan LalIsuan a dah a ni.

3. Engtin nge ei tûr kanpek ang : Ka testimony tlemhan tar lan ka duh a. Kum2009 khan kan fanu te berM.Phil. zir lai buaipuiin, Bruhnamte thlawhhma neih danleh an buh thar zat te, anmahniinah ngei zawt turin kan kala, kalkawng thlangah chuantheipui hmin tuar mai, itawmtak hi a lo rah \euh mai a, tihtur kan ngah em avangin,“Haw lamah kan lo dawnnia,” kan ti a; tichuan, hawlamah chuan kan han lo ta a,mahse, theipui kan keu phelchiah chu ei tûr reng reng aawm lo, a hut vek mai hi a loni a. Ka thin chu a tirimkhawp mai a, ‘in hmin \hatvei nen ei tur reng reng inawm si lo’ ka ti a. Mi tamtak a lo tithinrim tawhin karing a, lawh tumin an zuk kal\hin a ni tih hriat tak mai hiana kawngte chu a bel hun maisi a. Mahse, chu theipui hût

chu keima nun ngei mai hiniin ka hre ta a. ‘Pathianinhnam tin chi tin, ringtute,ringlote tana malsawmna nitur leh ei tur petu ni turin, antana ‘Nu’ ni tura minhunnaah leh rawngbawlnakawng peng hrang hrangah,mite tana ei tur petu leh mitetana hahchawlhna ni lova,tibeidawngtu, tithinurtu maika lo ni ang a,’ tiin, ka nunentirna ni tlat hian ka hria a,Pathian hnenah ngaihdam kadil ta mawlh mawlh mai a ni.Kan haw kawng tluanin chutheipui hut ringawt chuan kanun min vel a, \ap zawihzawihin Lalpa hmaah mintluk luhtir a ni. Ka fate lahchuan, “Theipui hut kan hmuchu a va lawmawm ve!” anti a, ka testimony chu kawngtluanin ka hrilh mawlh mawlhmai a. He theipui hût hiankeimahni, ringtute nun hiChanchin |ha puan darh nana pawimawh ber chu a ni tihmin zirtir a ni.

Mite tana ei tûr pe tur hianringtu zawng zawngten tih turkan nei \heuh va. Nilai zanthupui kan zir tawhah

Page 19: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 19

www.mizoramsynod.org

tuichhunchhuah hmangintehkhin thu sawi a ni a, a sawifiah hlein ka hria. Tuichhun-chhuaha tui khai chhuak turchuan a khaitu mihring a ngaia, a khai chhuah nan hruizenleh bal\in a ngai bawk a ni. Apawimawh em em vek mai.Thlarau bote chhan-chhuak turhian missionary tura mi inpea pawimawh ber a, a tirtu,chawmtu tur kohhran/mi mala ngai a, \awng\aia \an lo lafan fan tur a pawimawh emem bawk. Khawi laiah hiannge kei hian mite tan ei tur kapek ve theih ang?

Zarephath hmeithai khanan nufaa an nunna tur leh anei tur aiin Pathian zawlnei adah pawimawh hmasa a,Pathian mi a nih avanginhuaisen takin thil a ti ngam ani. A hnu lamah chuanZawlnei Elija chu an nufatan dam khawchhuahna a loni ta.

Lal Isua zirtirten ei turpe turin eng mah an nei lo,an neih chhun chu chhangperpanga leh sangha pahnihchauh a ni. Mahse, a petheitu Lal Isua an hre chianga, tlachham leh eng mah neilo an nih inhre chiangin, LalIsua an pan ngamna avangchuan, anmahni leh mipuisangnga chuang ei tur petuan lo ni ta ang khan,Chanchin |ha la hre ve lotetana ei tur tak petu ni turinkohhrante hi Lalpan min tira ni. Engtin nge kan chhanve dawn le? ‘Nangnin mithlang lo, keiman ka thlangche u a, va rah tur leh in rahawm reng turin ka ti a cheu,’ min ti a ni. Lal Isuathupek anga rah chhuaka, eitu petu ni turin kohhrante iinbuatsaih thar \heuh ang u.

Amen.

Khawngaihna hi Pathian thilthlawnpek, a phu hauh lotedawn \hin a ni.

Page 20: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 20

www.mizoramsynod.org

ZU IN DAN KAN THIAM ANG EM?– R. ZomawiaTuikhuahtlang

Zu hi kan va buaipui tak em! Sawrkar chuan zu a zuar taa, zu chungchanga kan ngaih dan kan tar lang nasa khawpmai. Tihzalen duhtuten zu zawrh an sawi mawi tlangpui a,"Zu in ve lovin zu an buaipui lutuk," tih ri te hial a ri nawknawk mai. He \awngkam rawn chhak chhuaktu hi zu in minge ni anga in ngai lo, tih hi ka lo ngaihtuah mai mai \hin a. Zuzawrh sawi mawituten, “Nakinah chuan zu in dan kan la thiammai ang," an ti bawk. Kan la thiam mai ang em maw chu le?

Heti taka kan buaipui hi? -Keini ram chauh hian kanbuaipui a ni lo va, khawvelram changkang leh chang-kang lote pawhin an buaipuia, a \hat lohzia pawh Bible-ah a lang tam hle. A sawimawina ni awma lang pawhhmuh tur chu a awm ve a.Tirhkoh Paula khan Timotheahnenah, "Tui chauh in mi nitawh suh la, i pum avang lehi damloh fo avangin uain tlemte hmang \hin ang che," (1Tim 5:23) a ti. Tirhkoh Paulavek hian, ‘…zu ruihna te, zuhmun hlimna te….chutiangthiltih hmangte chuan Pathianram an chang lo vang,’ (Gal5;21) a ti nghal bawk. Paula'nzu chungchanga a ngaih dan

chu a thusawi pahnih a\anghian a chiang viauvin ka hria.Zu ngawt hi chu sual a ni theilo va, mihringin an siam lohchuan a awm thei lo va, ahmang sualtu pawh mihringtho a ni. Khawvel ram zauzawka an khuahkhirh danhlawhtling leh hlawhtling lolam sawi ka tum lo va, zuin anghawng \ha lo zet mai hisawi ka tum zawk a ni.

Zu hi a tawk chauhva hmanchuan damdawi atan te pawh a\ha e, an lo ti ni awm tak a nia, a tak takin ka hre thui miahlo. Keini ram angah chuandamdawi atana a tawk chauhvahmang chu an tlem viau ang.A tawk chauhva zu in hi tamsela chuan kan buaipui mup

Page 21: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 21

www.mizoramsynod.org

mup ka ring hran lo, zu in velote pawhin an buaipui peihteuh lo vang le. Han buaipuiturin a tawk chauhva zu intechu khaw-tlang lehchhungkua tan an hnawk lova, buaipui an ngai dawn lotihna a nih chu. Kan buaipuitham tawh hi chu mi dang tanahnawk a lo ni zel \hin.

Zu in ve lote pawhin zuan buaipui em emna chhanchu – zu ruite hi mi dang tanaan hnawksak vang a ni. Miinrui khawpa zu a in tawhchuan a chhia leh \ha hriatnafim takin a hmang thei tawhlo va, a harhfim laia a tih duhloh kha ngampa takin a ti tamai \hin a, a sawi duh lohloh a sawi a, mi huat thuawlsam takin a sawi a, buainasiam pawh a hreh lo. Zu anruih tawh chuan "kei beremaw" tiin an huai em emtawh mai a, hei tak hi mi dangtana an hnawksakna chu a ni.Nu leh pa leh chhungte tanphurrit an tling a, \henawmleh khawtlang tan mihnawksak an ni. Mahni fate,naute leh chhungte zu rui an

awm chuan tu nge kutkuangkuah reng peih ang?Khawtlang tana an hnawksakmiau chuan tu nge inkuang-kuah reng peih ang? Zu ruiinmi dang tana pawi lian thama khawih chuan tu nge ngawireng ang? Dan lam keng-kawhtute pawh an ngawidawn em ni? Hetiangabuaipuitute zingah hian zu inlo mi an tam zawk asin. Kanbuaipuina chhan chu zu in\hin tam zawkin an in thiamlo va, pawi an khawih a, zuavanga mualphona lehkhawtlang, chhungkua buainaleh rumna a tam phah vang ani. Zu hi sawi mawi a har ani e.

A khap burna dan ahlawhchham, hlih a ngai ani : Zu khap burna dan kumhei leh chen kan hmang tawha, a hlawhchham kan ti nuaihnuaih mai. A dik lo tih loh ruala ni lo. A dik a ni. Zu khapburna dan a hlawhtling lo titutengaih danah chuan zu an zuarreng tho va, a duhin zu an inreng thei a, thiltitheihovin zu\ha an la lut reng thei tih

Page 22: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 22

www.mizoramsynod.org

a\angin an teh a ni. Ahlawhchhamna bul ber chu dankengkawhtu, mipui thlan laltenkan aiawhin India dan hmaahthu an tiam a, democracy ramasecularism leh socialismtungding tlat turin chukhuahkhirhna dan chu anhumhim zo lo va, a lohlawhchham ta a ni mai. Chutia nih chuan kan hlip ang a,kan \hat phah dawn em ni?Kan hlawhtling dawn em ni le?Heta thu rawn langsar ta emem mai chu, "Nakinah chuanzu in dan kan la thiam chhawmve mai ang," tih hi a ni ta a ni.“Sapho pawhin zu an in thiama, hnam changkangte pawhinzu an in thiam a, nakinah kanthiam lohna bik tur a awm lo,”kan ti ta mai a. “Thlah zalenila, zu \ha chauh kan la lut anga, a in miteah a nghawng pawha ziaawm ngei ang. A khapburna avanga zu in duh si, zuvang bawk si karah zu chhia atam phah a, mi tam takin nunnaan chan phah,” kan ti. “Zukhuahkhirh nat lutuk avangindamdawi \ha lo pui pui,hlauhawm tak tak a rawnchhuah phah,” tiin thinrim

engphiarin mi \henkhat chuankan sawi a, heng kan thusawizawng zawng hi "a dik lo vek"tih tur chu a ni hauh si lo.

Zu in thiam hnam hi sawitur an va han vang ve aw kati. Hmanlai kan pi leh putehunah kha chuan zu a tam a,an khuahkhirh lo va. Sawi turting chuan zu rui chu awmve mah se, khawtlanginenkawlna kha a \hat emavangin zu an rui ngam lomai niin a lang. Tlangval zurui mi dang tana hnawksakan awm chuan hremna a nahle \hin a ni. Khawvel hnamhrang hrangah hian zu inthiam sawi tur hi an vangngawt mai, khawi lai laiahemaw mi mal in thiam sawitur chu an awm thei ang, atlangpui chuan zu in thiam lohavanga kan buaina hi khawvelhmun hrang hrangah a awma ni.

A lo hmang tawh ramtea\anga a lan danin ankhuahkhirh hun lai leh thlahdula nih hnu thlenga an zirchiannaah chuan, a lo zalenhnuin zu in mi an tam sawt a,

Page 23: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 23

www.mizoramsynod.org

in thiam lo an tam zawk zeltih hi a ni.An zir chiannahlimthla hi USA-ah chiangtakin a hmuh theih a ni.

Zu a zalenna hmunah zu inmi an naupang sawt :Tawnhriat ngah tawh ramtea\anga a lan danin, tuna kanram dinhmun leh nakina kanhma lam hun tur i han thlirteh ang. Khuahkhirhna hliptura thawm a awm a\ang khan\halai zingah titi a tam hle a,hmun pakhata \halai rual awmkhawmna an titi ka hriat chu:"Zu a zalen hunah chuan duhduhin kan in ve thei tawh anga, kan ban phakah a awm tawhdawh alawm. Tunah chuan inngam chi a ni lo, keini tan avang lutuk, hlip thuai thuai seka duh," tih a ni. Nghakhlelfe fe an tam teh a nia.“Sawrkar chuan rui buaite tandan khauh tak a siam dawntho va, hlauhthawnawm engmah a awm lo,” an ti. Tunahpawh a ruite tan chuan dankhauh tak a awm reng tho va,khawlaia pai \uang \uang pawhpolice-te pawhin an hmu lo ani chuang hlei nem.

Kan hunpui lo thlengturte hi nghahhlelh ahnekin\halai nei nu leh pate chuanan huphurh a ni. A chhan chuzu hmuh a lo awlsam tawhdawn a, khuahkhirh chungpawha thunun hlei theih lohan awm laiin a zalen hnu pheichuan engtin tak ni ang maw?|halai zawng zawng an suale, chhungkua an tibuai e, kantihna chu a ni lo.

He hun lo thleng turah hichuan zu in \hin rau rauvahpawh zu in an naupang ang.Nakin lawkah chuan zirlaitezingah a in an pung tual tualang, naupang te tea in puntual tualna hmunah zu inthiam sawi tur an tlem khawpnia. Zu a lo zalen chuanhmeichhe tam takin an inphah bawk ang. Sikul kal laia\angin an in \an ang a,hmeichhe naupangten zu anin chuan eng nge a nghawngtur le? Hun lo taka mipathmeichhiatna hman a ni. Suman mamawh ang a, anmamawh phuhru turin sum antheih ang angin an zawngtawh mai ang.

Page 24: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 24

www.mizoramsynod.org

Zu \ha kan la lut ang a, zuchhia a tlem phah kanbeisei maw : Zu chhia inavanga thihpui an tam thu kanhre \hin a, a dik ang. Zu \hachi kan tih hi eng nge a nihbik chuan le? Zu \ha in tamavanga nunna chan hi an tamteh asin. Zu \ha kan tihah hianalcohol a tam tho si a, chuchu mihring tan a \ha chuanglo. Zu \ha in avanga buai lehthihpui hi an tam a, zu \ha arawn luh hnem chuan a \halo a tlem phah kan beiseibawk a, hei hi chu a rinawmloh. Local zu hi chuti maimaiin a rem hauh lo vang le.Zu \ha nia kan hriat kan lakluh \euh \euh chuan zu chhiaakan ngaih siamtute eizawnnaa lo chhe dawn tihna a ni a.A hma ai mahin an \ang zawkngei ang tih a rinawm.

Kan ram tan zu hi sawimawi chu a har deuh a ni :Khawvel ram hrang hrang anbuai a, an tan pawn a \ha lo;ka ram ka hmangaih emavangin kan ram tan zu sawimawi a har a ni, kan ti tehang aw? Zu chanchin ziak

hrang hrang kan chhiar hnemta viau mai, sawi mawitumtute thu \an chhan lah kanchhiar tam, buaipui loh theihloh zu hi a mawina ka hmuthei lo a ni.

Zu hi kan thlen lohnahmun tura min hruai thlengtua ni a, hlauhawmah te, hmun\awp takah te min hruai thlenga, kan taksa hrisel pangai takkha hrisel lova min siamtu ani. Zu in thiam loh nghawngavangin chhungkua tam takan tlakran phah a, an buai a,chhungkaw in\hen darhna athlen \hin a ni.

Ringtute tan chuan TirhkohPual'n a sawi hi a chiangthawkhat viau ve : Zu ruihching te, zu hmuna nuamtawlte...chutiang mite chuanPathian ram an luah tawp lovang, a ti. "Zu in hi sual a nilo," tih te, “Zu rui mitehremna a ziak lo" tih mai maia ni lo. “Vanram an luahtawp lo vang,” tih tlukachiang a awm dawn em nile. Chuvangin, zu hi eng tikawng mahin sawi mawina aawm lo.

Page 25: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 25

www.mizoramsynod.org

HMANGAIHNA IN– LaldawnkimiSuperintendent

Mizoram Presbyterian Kohhran Hmeichhe rawngbawlnapeng pawimawh tak Hmangaihna In lo indin dan leh \han zeldan te, a inrelbawl dan te AGAPE-ah hian tar lan a ni \hin a.Tun \umah hian tawi deuh zawkin kan han tar lang leh e.

Kum 1980 Synod Inkhawmpui chuan, “Synod huapa NauHnuchham Enkawlna neih ni se,” tiin a rel a. DurtlangaSynod Hospital Compound-ah in sak a ni a, February 15,1986-ah hawn a ni. A tirah chuan SEC Sub-Committee-in aenkawl a, Hospital Board-in a enkawl leh a, kum 1992 a\anginCentral Kohhran Hmeichhe kutah dah a ni a, ManagementCommittee member 10-in a enkawl mek a ni.

Budget : Synod Inkhawmpui chuan department dangte angbawkin kum khat chhunga pawisa hmuh leh hman tur aruahman a, kum 2015-2016 chhunga Budget hi Rs. 63,28,000a ni. Hmuhna turah hian Synod Grant Rs. 50,94,000/-, nauchawmnaah Rs. 12,00,000/- leh thil dangah Rs. 34,000/-

Zu hi in thiam atana siama ni lo va, zu hi in zawng-chhang zel atana siam a nizawk. Miin zu a in chuan alehpek a hring \hin a, a intam telh telh chuan a taksatana \ha lo tih hre reng mahsela a inthunun thei tawh lo.Mi pangngai, ringtu \ha chuan

zu i in lo tawp ang u. Zu hiannupa in\henna a siam tamtawh a, zu avanga motorchetsualna sawi tur a tamtawh a, zu rui rilru fim lohavanga tualthahna a thlen tamtawhzia ngaihtuah chungin zuhi nel lo ila, i tlanchhiatsanang u khai.

Page 26: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 26

www.mizoramsynod.org

hmuh tum a ni. Nauchawmna hi naute pakhat tanthla khatah Rs. 500/- a ni.Nikumah khan nau chawmnaahmuh tum hi Rs. 7,00,000/-a ni a, kuminah Synod-in minbeiseina a sang ta hle a, \ankan lak a \ul hle dawn a ni.

Naute dah theih dan : Hnamleh sakhua, kohhran pawlahinthliarna a awm lo. Nuthihsan te, naute enkawl theilo khawpa nu natna khirh biktuar te, nu âtsan te, eizawngtu ber pain a thihsanchhungkaw harsa bik te, nupain\hen emaw, innei lo emaw,fa enkawl harsa te, hengbakah harsatna tawktedinhmun azir leh seat awmdan azirin, a chunga sawi bakpawh dah theih a ni.

Naute dah tumte chuanChild Welfare Committee-ahinterview phawt tur a ni a,annin phalna an pekte chauhadmit theih an ni. Admit turaphalna pekte hian Synod Hos-pital-ah naute hriselnadinhmun enfiah hmasaktirleh tur a ni a. Doctor-in uluk

taka a en hnua admit tlaka angaihte chauh admit tur a ni.

Enkawl mekte : Nau pianghlim a\anga kum 6 thlengenkawl theihna a ni a, tunaawm mekte hi hnam hranghrang – Mizo, Vai, Chakmaleh Bru-te an ni a; Kristian,Hindu, Muslim leh Buddhist-te an ni. Tunah hian mipa 13leh hmeichhia 15, an vaiin mi28 an awm a ni (As on14.2.2015).

Lawm thu : Kohhran, pawlleh mi hrang hrang hnena\angin pawisa leh thilpek kandawng \hin a, in \awng\ainaleh thilpek avangin tluangtakin kan kal thei zel a, kanlawm takmeuh a ni. Naupangchanhai leh \anpui ngaizawkte tana insengso zawngzawngte Lalpan tisa lehthlarau lamah a let tam takinmal a sawm ngei ang che utih kan beisei. EngkimahPathian ropui ber zel rawh se.

Ph. – 9615234389– 8575019011

Email: hmangaihnainsynod @yahoo.com.

Page 27: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 27

www.mizoramsynod.org

INKHAWMPUI LIAN VAWI 46-NAREPORT

– LalrindikiEx-Jt. Editor, AGAPE

Mizoram Presbyterian Kohhran Hmechhe InkhawmpuiLian vawi 46-na chu GSA Playground, Mamitah MamitPastor Bial leh Hmunsam Pastor Bialte \ang kawpin thlenginMarch 6–8, 2015 chhungin hman a ni. Inkhawmpui thupui,"I nunna turin tlan chhuak rawh," (Gen 19:17) tih chu Rev.Vanlalzuatan \um thum a sawi a. Pathian hruaina lehawmpuina dawngin tluang tak leh hlim taka hman a ni a, alawmawm hle.

Mamita inkhawmpui neih a nih dan : Inkhawmpui Lianneih hi duh mah ila, inkhawmpui thlen a lo hautak tak zelavangin sawmtu nih kan huphurh tlang ta viau niin a lang a.Chutianga sawmtu an awm loh pawhin inkhawmpui neih anih theih nan Central Committee-in hma la rawh se, tia thudah a nih angin, Central Committee-a kan hotute chuan bialthenkhat inkhawmpui thlen chak an awm ang a, tia an dawrkualna lamah Mamit leh Mamit Hmunsam Pastor Bialte hianthlen an tum deuh tih thawm hriatna lo awm chu bawhzuiin,hetiang hian Mamit GSA Playground-ah ngei mai InkhawmpuiLian Vawi 46-na chu hlim takin kan hmang ta a ni. Mamitleh Mamit Hmunsam Pastor Bial pahnihte inpekna avangininkhawmpui ropui tak kan hmang thei a ni a, an chungah kanlawm takzet a ni.

Thlengtu lam inbuatsaihna : Inkhawmpui thleng tura inbiakfel a nih hnu chuan Inkhawmpui Lian thlengtu lam chu aninbuatsaih ta nghal char char a. Organizing Committee siamin,chumi hnuaiah sub-commmittee hrang hrang 13 lai siam lehinsenso atana Budget Estimate pawh Rs. 28,27,000.00 lai anruahman a ni.

Page 28: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 28

www.mizoramsynod.org

Inkhawmpuina PANDAL zau zawng hi ft. 200 x ft. 170a ni a, mi 7,000 vel leng thei tura ruahman a ni. Stage hi ft.60 x ft. 20-a zau a ni. Pandal hi Chakkeswari Bhandhar,Silchar-a miten Rs. 11,79,000.00 zet senga an sak a ni a,ceiling, light leh generator 50KV chhawpin current hi 40,000KW hman tura ruahman a ni. Palaite awlsam nan leh inkhawmafelfai zawk nan usher pawh mi 262 lai ruat an ni.

Palai kal dan : Inkhawmpuia kalten an hman lirthei chu chhiartheih chinah – bus 164, sumo 207, car 72 leh a dangte nen, avaiin 217 nia hriat a a ni a. Palai in-report hi mi 8,138 kan ni a,in-report ta lem lo pawh kan awm nual niin a lang. Inkhawmzat chu – Zirtawp zanah 6,120, Inrinni zanah 8,450, Pathiannichawhmaah 10,150, chawhnuah 7,600 leh zanah 9,950 a ni.

Hun hman dan tlangpui : March 6 (Zirtawp) zanah palailawmna neiin, General Secretary report leh Bial report khaikhawmte ngaihthlak a ni a. Rev. Lalrinmawia, Synod Mode-rator-in "Inthawina nung hlan a tul" tih thuchah ropui tak asawi a ni. Inrinni 9:30 am - 4:15 pm thleng Hmunsam KohhranBiak Inah rorel inkhawm neih a ni a, Rorel Palai 459 lehchhimtu 126 kan ni a, kum 2015–2017 chhunga hruaitu turthlan nghal a ni. Rorel hlanin Pandal-ah inkhawm a ni a;chawhma inkhawmah Pi Lalzuiliani, Missionary, Karimganj-in thu a sawi a; chawhnuah Bible Study neiin Thupuan bung2 & 3 zir a ni a, Zirtirtu chu Nl. Lalzuimawii Tlau, MA, BDa ni. Inrinni zanah "Thawh harh a hun ta" tih thupui hmanginPi C. Lalhmangaihi, Chairman-in Pathian thu a sawi. Pathiannichawhma inkhawm a\anga zan inkhawm thlengin inkhawmpuithupui, "I nunna turin tlan chhuak rawh" tih chu Rev.Vanlalzuatan a sawi a ni. Pathianni chawhma inkhawmahKristian Chhungkaw intehnaa ti\ha ber NE Khawdungsei Bialhnenah chawimawina trophy leh certificate Rev. LalramlianaPachuau, Executive Secretary i/c Kohhran Hmeichhiain ahlan a, inkhawm apiangin Bial Hmeichhe Zaipawl an zai ziah

Page 29: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 29

www.mizoramsynod.org

a, Pathianni inkhawm apiangah Synod Choir an zai \hin a,Pathianni zanah Hmunsam Bial leh Mamit Bial Zaipawl infintean zai bawk. Zaipawl zawng zawngin Pathian fakna hla ropuitakin an rem \hin a ni.

Tin, Pathianni chawhma inkhawm banah inpawl honaneih a ni a,"Women Centre" chungchang report kimchangtakin Pi Lalfakmawii, Co-Ordinator, Kohhran Hmeichhiain ape a ni. Inrinni zan leh Pathianni zan inkhawm banah lenkhawma ni bawk a, palaiten kan hlut hle.

Thurelte : Inkhawmpui Lian vawi 46-na thurel tlangpuite –1. Kum 2017 Inkhawmpui Lian chu March 10-12, 2017

chhungin Serchhipah nghah a ni a; Serchhip, NewSerchhip leh Serchhip Vengchung Bialten an thleng ang.

2. Kum 2015-2016 Project leh Budget hetiang hian pawm a ni:1) Women Certre – 30,00,000.002) Central Budget – 10,00,000.00

Total – 40,00,000.003. Inkhawmpui Lian thlengtu \anpuina – 10,00,000.00

Rorel Inkhawm thlengtu \anpuina – 2,00,000.00Hei hi Synod Finance Committee-in rem a tih chuan kum2016 a\angin hman \an tur a ni ang.

4. Thla thar Thawhleh zan \awng\ai thupui kan hman laibakah, “Kan rama ruihhlo zuar leh ruihhlo ngaiten ansim theih nan," tih belh a ni.

5. HIV/AIDS chungchangah Central-in hmalak danngaihtuah rawh se.

6. Human trafficking chungchanga inzirtirna ram pumhuapin neih ni se

7. Kohhran Hmeichhe Inkhawm \um khat thawhlawm lakkhawm Synod Hospital, Durtlangah Blood Donationkhum lei nan pek ni se.

Page 30: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 30

www.mizoramsynod.org

8. Mi dangte nena kan inkarah rilru thianghlim, \awngkammawi leh hawihhawm inzirtirna Central-in buatsaih se.

9. Ram pum huap \awng\ai tlaivar kan neih \hin hi a hunen \hat ni se, Central Committee-in lo bawhzui se.

10. Inkhawmpui Lian neihna hmun tur chungchangah a \ulangin Central Committee-in lo ngaihtuah lawk \hin se.

11. Social networking hman dan \ha inzirtirna neih ni se;Central Committee-in ruahmanna lo siam se.

12. Kum 2015 chhungin Synod Hospital Charity pualinThawhleh zan inkhawm thawhlawm vawi hnih lak khawmni se; a hun tur Central Committee-in rawn ruat rawh se.

13. Kan rama sualna chi hrang hrang leh tualthahna rapthlakthleng \hin a reh theih nan leh, sual thupha chawina lehngaihdam dilna ram pum huapin \awng\ai rualna neih nise; a hun tur Central Committee-in ruahmanna lo siam se.Heng bakah hian Bial a\anga thulut, Central Committee-

in a hrilhfiah nghal agenda 18 lai a awm bawk.

Bial Report khai khawmna : Kum 2014 chhungin Mizoramchhung leh pawn, Mizoram Synod hnuaia awm Kristianchhungkaw intehnaa tel Bial 177 a\angin Bial 176-in reportan theh lut a, hetiang hi dinhmun a ni:1. Kohhran zat : 8032. Branch Church : 703. Total : 8734. Presbyterian hlang chhungkua : 97,6725. Inawmpawlhna chhungkua : 4,5886. Chhungkua zawng zawng zat : 1,02,2607. Ni tin chhung inkhawm nei zat : 60,179 = 58.85%8. Buhfai \ham ziah zat : 99,727 = 97.52%9. Hmeichhe member zat : 1,61,449

Kristian chhungkaw intehnaah 1-na NE KhawdungseiBial, 2-na Dawrpui Bial, 3-na Tlangnuam Bialte an ni.

Page 31: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 31

www.mizoramsynod.org

Kum 2015-2017 hruaitu thlan tharteChairman : Pi Rinchawii (Synod ruat)Vice Chairman : Pi K. Vanlallawmi (Ramhlun Bial)Gen. Secretary : Pi H. Lalpianthangi (Synod ruat)Asst. Secretary : Pi Sailuti (Mission Veng Bial)Treasurer : Pi Maria Lalchhanhimi (Khatla Bial)

Heng mite bakah hian khawpui chhung bial aiawh 38leh Ex-Officio Member – Co-Ordinator, Ex-Chairman, SynodModerator, Synod Secretary (Sr.) leh Exe. Secretary i/cKohhran Hmeichhiate chu Central Committee an ni.

Tlangkawmna : Kum 2015 Inkhawmpui Lian a ropuiin,Zoram dung leh vang, ram pawn thlengin inkhawmpui kanhlutzia a lang chiang hle mai. Zoram Drivers Union-in tluangtaka inkhawmpui neih a nih theih nan duhsakna min hlan a.Inkhawmpui palai hruaitu motor khalhtu zawng zawngte pawhtawh sual tawh palh theih a nih avangin fimkhur tura chahinlehkhate an lo sem a, Drivers Union chungah pawh kanlawm hle a ni. Thlengtu lam inbuatsaihna a \hain, an inpeknaleh mikhualte chunga an \hatna a ropui takzet a, Lalpanmalsawmna tam takin vur let se tih kan \awng\aina a ni.Chanvo neitu leh zaipawlten nung takin an chanvo an hlen\heuh mai te kha a ropuiin a lawmawm takzet a. Heinkhawmpuiah hian Thlarau Thianghlim a zalenin, mipuiinPathian fak leh chawimawi kan kham lo hle. Thupui sawituinnunna tura tlan chhuah a \ulna leh, tlan chhuaha ram tiamthlen ngei a \ul thu a sawite kha hre rengin, ram tiam thlengngei turin kan thu ngaihthlakte kha kan awmna hmun \heuhvaha taka nunpui i tum tlat ang u. Inkhawmpui hlawhtling tak lehhlimawm tak min hmantirtu leh min kaihruaitu kan LALPAPATHIAN fakin awm se, a thisena min sil faia kohhranropui tak min dinsaktu kan Lalpa ISUA KRISTA chuchawmawiin awm zel rawh se.

Page 32: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 32

www.mizoramsynod.org

Hriselna Huang

ZUNTHLUM

Zunthlum (Diabetis) natna hi mi tam takin kan neiin kanbuaipui ta. Tunlai phei chuan mi tam takin an thihpui ta hialmai. He natna hi tihdam hleih theih loh, enkawla thunun(control) theih chauh a nih avang hian kan vei hmaa kaninven lawk a ngai a ni. Tun \umah hian zunthlum natna lakainven dan tur tlangpui kan sawi dawn a ni. Tin, heng mitehian zunthlum natna hi an vei duh bik a:

1. Thlahtu a\anga zunthlum vei awm te,2. Thau luttuk te,3. Mei zu \hin te,4. Thisen sang nei te,5. Zu in \hinte.

Chuvangin, heng group-a telte chu mi dang aiinfimkhur lehzual a ngai a ni.

Zunthlum natna vei leh veiloh zawn chhuah

* Kum 30 leh kum 70inkarah hi chuan zunthlumkan neih leh neih loh in-checka \ha a ni.

* Insawiselna nei lem lopawh an nu leh pa zunthlumvei an nih chuan in-check a\ul lehzual a ni.

* Naute pai lian lutuk tepawh hi zunthlum vang a ni

thei a, inentir thuai tur a ni.

Hetiang mite tan hianinentir fo tur a ni.

Exercise lak hi a \angkaiem em a, zunthlum veite tana \angkaina \henkhat han sawiila:

1. Zunthlum a control \ha a,kan tihrawlin a mamawh glu-cose kha thisen a\angin tamlehzual an la lut a, chu chuanzunthlum (blood sugar) atihniam thei a ni.

2. Kan thisen leh taksa a in-

Page 33: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 33

www.mizoramsynod.org

sulin hnathawh daltu a biktakin thau a tiral thei a, insu-lin hnathawh a tichak a ni.

3. Diet control leh exercisehian zunthlum a enkawl theih.

4. BP sang leh zunthlum hian inkawpin, an inkaihhnawihve a. Exercise lak hian atihniam thei a, kan thisenathau chhia a titlem thei.

5. Thau \ha a titam thung.

Mi zawng zawng kaninang lo ang bawkinzunthlum vei \heuh \heuhpawh kan inang lo va. Kandamdawi ei pawh ngeihzawng a inang lo va, hengavang hian exercise himihring leh natna mila chawh\hin a ngai a ni. Hengahtehian fimkhur a ngai zual a ni:

1. Sugar control a \ha tur ani a; amaherawhchu, exercisehahthlak lutuk ang chi chufimkhur tur a ni. Blood sugarcontrol loh lutuk emaw, con-trol lutuk emaw hi a hlauh-awm ve ve thei.

2. Zunthlum lo vei reitawhte zingah lung na kan

tihho ang hi zunthlum vei loteangin a nâ a lang chhuak velo va, a ruka a awm \hinavangin fimkhur a ngai bik.

3. Mit (Eye) \ha lo te, kal(Kidney) lam \ha lo te, hriatnathazam chak tawk lovah tehian exercise lak hi fimkhurtur a ni.

4. Over exercise hian\amchhawl a thlen thei a;chuvangin, fimkhur a \ha.

|amchhawl pumpelh nanhengte hi hriat tur a ni:

1. Insulin-a inchiu tan inchiuhnu darkar 3 leh 7 bawr velahexercise lak loh tur a ni.

2. Insulin inchiuna hmun\ha ber chu dulah a ni a, vunleh ti inkarah chiu tur a ni.Malpui leh banah hi chuandula a remchan loh chauhvatih tur a ni.

Zunthlum vei tan chuanhun leh hmun thawl deuhvah,remchan hun apiangah chaklutuk lo muang lutuk lova keakal hi a him ber a ni.

Page 34: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 34

www.mizoramsynod.org

Hriat atan

1. March 24 – 1 April, 2015 chhung khan Phai Synod(Myanmar) Hmeichhe Inkhawmpui hmanpui turin Pi H.Lalpianthangi, General secretary; Pi Sailuti, Asst. Secre-tary leh Pi C. Lalhmangaihi Ex-Chairman-te an kal a.Pathian hruainain tluang takin hun an hmang thei a, alawmawm hle.

2. Ni 27.3.2015 khan Bethlehem Bialah Leadership Train-ing neihpui turin Pi Lalfakmawii, Co-ordinator leh Pi R.Rengkhumi, Committee Member-te an kal.

3. WDP huna chhiar tur tihdikna : Kumin World Day ofPrayer-a Bahamas ram chanchinah khan, a ram zau zawngsq.m. 1,100 tih kha 1,100 sq.mile tih zawk tur a ni e(Phek 1-na tlar 2-na).

* Dan rangkachak1. I hawn chuan khar leh rawh.2. I hmeh en chuan tithim leh ang che.3. A kalhna i hawn chuan kalh leh rawh.4. I tihchhiat chuan a titu i nih zep suh.5. I siam theih loh chuan a thiam pun mai rawh.6. I hawh chuan pe kir leh ang che.7. A hlutna i hriat chuan enkawl rawh.8. I tihhnawk chu tifel leh ang che.9. I lak sawn chuan dah \ha leh rawh.10. Mi ta i hman duh chuan phalna la hmasa ang che.11. A hman dan i thiam loh chuan kalsan mai rawh.12. I inrawlhna tur a nih loh chuan eng mah zawt buai

kher suh.

* I inngaitlawm takzet a nih chuan nangmah i inhre chiangang a, fakna emaw, elsenna emaw, eng mahin a tibuai lovang che. – Mother Teresa

Page 35: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 35

www.mizoramsynod.org

Page 36: May 2015 t AGAPE t 1 - Mizoram Synod – Presbyterian ... hlauhawm leh ral\itna hmun pawh tlansan lovin, an chak zawng leh an thil thlan fo \hin pawh hnar ngamin, Krista thuhretu an

May 2015 t AGAPE t 36

www.mizoramsynod.org