1

మిథునం

శీ్రరమణ

కథలు

2

MITHUNAM (stories)

SRI RAMANA

© SRI RAMANA

#27, Omnagar Colony

Lungar House, Hyderabad - 500 008

Phone (040) 23514358

Cover and inside illustrations

BAPU

Print Book

First Edition 2000

Second Edition 2001

Third Edition 2003

Fourth Edition 2005

Fifth Edition 2006

Sixth Edition 2008

Seventh Edition 2011

First Digital Edition 2012

This book is digitized and brought to you

by Kinige.

3

నా కథలను ప్రచుర ించిన ఆయా ప్త్రరకాధిప్తులకు కృతజ్ఞతలు

రచయిత

4

నమస్ాారిం తెలుగు పాఠకులు విశేషింగా ఆదర ించిన శీ్రరమణ కథలను సింప్ుటిగా మీ ముిందు

వుించుతునాాము. ఇిందులో అయిదేళ్ళలో (1993-97) వచిిన కథలునాాయి. దాదాప్ు ఇిందులో కథలన్నా మళ్ళళ మళ్ళళ వేరవేరు ప్త్రరకలలో అచియినవే. కొన్నా కథలు మించి కథల సరసన కథా సింకలనాలలోచోటు చసేుకునాాయి.అవారుు లు, అింతకు మించి పాఠకుల ప్రశింసలు ప్ుషాలింగా అిందుకునాాయి. చదవిినవారు ప్దమిిందితో చదివిించి ఆదర ించారు.

మథునిం కథ చదవగానే - శీ్ర బాప్ు గారు కథన్న తన దసతూ ర లో రాసచిిి అభినిందిించారు.

ఆ తరువాత తానా ప్త్రరక సింపాదకులు, స్ాహితాాభిమాన్న డాకటర్ జ్ింపాల చౌదర గారు (అమెర కా) ఇింటర్ నెట్ లో యిీ కథన్న సమగీింగా సమీక్షించి, కోర న వారిందర కీ బాప్ు గార దసతూ ర తో జిరాక్స్ కాపీలు ప్ింపే శమీన్న ఒక బాధ్ాతగా తీసుకునాారు. దీన్నవలల విదేశాలలో వునా కథాభిమానులకు ఆ కథ చరే ింది.

'రచన ఇింటిింట ిప్త్రరక' బాప్ు గార ఇలసేట షేన్ న్న ముఖచితరింగా వేస,ి బాప్ురాతలో యధాతధ్ింగా ఒకటికి ర ిండుస్ారుల ప్రచుర ించి మథునాన్నా గౌరవిించిింది.

ప్రముఖ స్ాహితీవేతూ చలనచితర దరశకులు శీ్ర యిం.టి. వాసుదేవన్ నాయర్ దృష్ిటన్న 'మథునిం' ఆకర షించిింది. ఈ కథ ఆధారింగా మలయాళ్ింలో "ఒక ఉర ప్ుింజ్ర " (A Slender Smile) పేరుతో చలనచితరిం రూప ిందిించారు.

ఈ కథలను ప్ుసూకింగా బాప్ు చితరా లింకరణతో అిందిించడిం మాక ింతో ఆనిందింగా వుింది.

కథలను అభిమాన్నించి ఆదర ించిన వారిందర కీ రచయిత ప్క్ాన, మా తరప్ున కృతజ్ఞతలు తెలుప్ు కుింటునాాము.

నవోదయప్బ్లల షర్్

5

ఇదీ వరస

అరటిప్ువుే స్ాములారు ........................................................................................ 6

తేనలెో చీమ .................................................................................................... 13

వరహాలబావి .................................................................................................... 30

ధ్నలక్షి......................................................................................................... 49

షో డానాయుడు ................................................................................................. 67

బింగారు మురుగు .............................................................................................. 84

పెళ్ళళ ........................................................................................................... 105

మథునిం ...................................................................................................... 119

6

అరటిపువ్వు సాములారు

ఊళ్లల కి స్ాములారు వచాిరు. ప్లల కిలో వచాిరు. శిషాగణిం, దేవతారిన, వింట

స్ామానత వేరవ వాహనాలోల దిగాయి. స్ాములారు ఒక పదెిద ింటలల దిగారు. "వాకు్దిి ఉిందట,

చాలా న్నరాడింబరింగారింట" అన్న చపె్ుుకుింటుింటే- "మర ఆరాాటింగా ప్లల కీలో దిగాడేిం"

అనాాడొక హేతువాది.

"అద ి శమీదానోదామాన్నకి తనవింతు కరూవాింగా స్ాేమ ప్లల కీ ఎకాారు. అింతా

ప్లల కీలు మోసవేార ైత,ే ఇహ ఎకవావార వరుింటారు?" అింతరారాా న్నా వివర ించాడొక

నమినబింటు.

ట ింకాయలు, వింకాయలు, పీతాింబరాలు ఊర జ్నిం ఇవేబో తే, ఆయన మౌనింగా

త్రరసార ించారు. స్ాేమ అరటిప్ూలు తప్ు మరవమీ సీేకర ించరన్న వదింత్ర వాాపిించిింద.ి

మరుక్షణిం అరటిప్ూలు పావురాళ్ళలా వచిి స్ాేమ ముిందు వాలాయి. స్ాములారు

కొలువు తీరారు. భకుూ లింతా ఆప్నుాల ై, ఆసకుూ ల ై కూరుినాారు. గుింప్ులోించి ఒక

భకుూ ణణి సెైగతో పిలిచి పాదాల దగగర చోటచిాిరు. అింతా న్నశశబదిం - గాింభీరాిం న్నిండష వుింది.

స్ాములారు గుటటలోించి ఒక అరటపి్ువుే తీసి భకుూ డషకి ఇచాిరు. భకుూ డు బాింబు

అింతుకునాింత భయింగా వణుకుతునా చతేులతో అిందుకునాాడు.

"దీన్నా ఒలవరా, వతా్!" అనాారు మిందహాసింతో.

భకుూ డు గజ్గజ్ వణుకుతూ అరటపి్ువుే డొప్ు ఒలిచారు. ఆప్మనాటుల సెైగచేస,ి

భకూజ్నాన్నా తాపీగా ఒకస్ార వీక్షించి, "చతశారా, ఇవన్నా కరి శేషాన్నా ప్ూర ూచేయక

అడుగున ప్డష వునా ప్ూతలు. ఈ పెనై కప్ుుకునా రవకు ఉనాదే, అదే మాయ! ముిందు

దాన్నా తొలగ ించుకోవాలి. తదుప్ర అతూ ింగా పెనవేసుకునా ప్ూతన్న విడగొటాట లి.అవ ే

భవబింధాలు! చతశారా, ప్రత్ర ప్ూతలో దొింగ, బూచాడు అనే ర ిండు చదేు

7

విషయాలుింటాయి. అవే రాగదేేషాలు, వాటిన్న విధిగా తాజిించవల !" భకుూ డషతో

వాాఖాానుస్ారింగా తింతు నడషపసిుూ నాారు. భకుూ లు ఉతాింఠతో గమన్నసుూ నాారు.

"వత్లారా! ఈ లౌకిక జ్గతుూ లో ఉిండ ే జీవి అర షడేరాగ లకూ లోబడష

కనర కుాతుింది. అిందువలల దాన్నన్న మజి గ అనే ప్ర జ్నఞ నింతో ద్దిి చయేాలి."

స్ో దాహరణ వివరణకి భకుూ లు మెైమర చిపో తునాారు. వెైరాగాిం వార న్న ఆవర ించి

ఓహో కారాలు చేసుూ నాారు. తనియతేింతో దణాి లు పడెుతునాారు.

అరటిప్ువుే ఒలవగా, ఒలవగా చికిాచినాదెై బుడషపెలా తేలిింది.

"హరోిం హరహర! ఇదగిో శివలిింగిం ఆవిరావిించిింది! హరహర మహాదేవ!" _

స్ాేమ భకిూ ఆవేశింలో అింట ింటే భకుూ లింతా వింత ప్లికారు.

ఆ శివలిింగాన్నా పెదద ప్ళ్్ళింలో పెటిట ించి, ఒలిచిన అరటపి్ూవుతో ప్ూజ్ చేయిించారు.

మజి గతో అభిష్ేకిం చయేిించారు. ప్సుప్ుతో అరిన చయేిించారు.

"ఇప్ుుడు చెపేుది స్ావధానచితుూ ల ై వినిండష!"

"ముిందుగా నానబెటిటన శెనగప్ప్ుు, అనగా అది ప్ూరేజ్ని సుకృతింతో పాటు

చిటిక డు అనుభవక్ారాన్నా ప్టిటనింత మమ - కారాన్నా వేస ిమొతాూ న్నా మధిించి ముదద

చేయిండష. అగ ాదేవున్న ఆవాహన చేస ి మనసన ే బాణలిలో మానవతేమన ే నతన ె

పో యిండష, ఆముదదన్న చిట టగార లుగా ర ిండు చేతులా తటటిండష, తటేటవేళ్ హర నామ సింకీరూన

చేసతూ తాళ్యుకూింగా తటటిండష! భకుూ లారా! తటిటన కొదీద తర స్ాూ రు. ప్ర ప్కేమయాాక అింట ే

బాగా వేగాక ప్రస్ాదింగా సీేకర ించి, ఆహారమయకోశిం న్నింప్ిండష!"

అరటిప్ువుే వడలు త్రన్న అింతా 'ఓిం' అన్న తృపిూ గా తేనాిరు.

ప్ూజ్న సభ ప్ర సమాపిూ అయిింది. భకుూ లు స్ాములార జ్నఞ నాన్నకి ముగుి ల ై రొటటలు

వేసుకుింట బయలుదరేారు.

8

గుమిిం దాటాక 'మదావెైసుా'డనాాడు - "భకిూ ముకీూ ఏమోగాన్న, స్ాములార

ప్ుణామా అన్న నాలో జ్నఞ నదీప్ిం వెలిగ ింది. అరటిప్ూవు ర కాలోల ఓ కాేరటరు చుటుట కున్న

ప్బ్లల గాగ అబ్లడ్స్ లోించి వళె్ళళనా అడషగవవాడుిండడు - సపేీట అిండ్స డషగ ాటీ!"

***

ప్లల కీ సేప్ర వారింగా ఇింకో ఊళ్లళ ఆగ ింది. ఊరు ఊరింతా అరటిప్ూలు

వాలాల డషపో యాయి. సభ తీర న స్ాేమ ఓ అరటిప్ువుే చేత్రలో ప్టుట కున్న, "ఏమటిద?ి"

అన్న అడషగారు.

"అరటిప్ువుే, స్ాేమీ!" అనాారు సభికులు ముకూకింఠింతో.

స్ాేమ కొింట గా నవిే, "కాదు, మీ అజ్నఞ నిం! ఇద ి విషుి మూర ూ శింఖిం. స్ాక్ాతూూ

పాించజ్నాిం! దీన్న రూప్ురవఖలు చతసుూ ింట ే మీకు శింఖిం సుుర ించడిం లేదా?" అన్న

గదిద ించారు.

'ఔ' ననాటుల తలలూప ిల ింప్లేసుకునాారు.

"అసలు న్నలవరాి న్నకి మార ింది. అమివార స్ాింగతాింలో కుింకుమలు అదుద కున్న

రవేింత ఎరుప్ు కలిసిింది!"

"భకుూ లు ప్రవశిించిపోయారు. అరటిప్ువుేలో వెైకుింఠిం చతశారు. అకాడష

అరటిప్ూలన్నా శింఖాల ై ఓింకార ఘోష చేసుూ నాటుల ింది.

సేయింగా ఒలిచారు.

"ఏమటవిి?"

"ప్ూతలు."

9

"కాదురా, మూరాా ! శింఖింలో నాదాలు, ఒలుచుకుింట వెళ్ళత ేన్నక్షప్ూమెైన నాదాలు

ప్రతాక్షమవుతాయి. ఇవిగో, ఇవి దీ్తులు, ఇవి మెటుల , ఇవి సేరాలు, ఇవి రాగాలు -

ఓింకారిం నుించి ఘ ింకారిందాకా ఆ సేరాలను ఆస్ాేదిించిండష! అరటపి్ువుేతో ఆధాాత్రిక

శింఖిం ప్ూర ించిండష!"

"స్ాేమీ!మర దొింగ, బూచాడు మాటేమటి?"

"అవి అప్దీ్తులు నాయనా! అవి పాించజ్నాింలో ఉిండవు. పారలమెింటులోనత,

అసెింబ్లల లోనత ఉింటాయి."

"చితూిం, స్ాేమీ!"

***

స్ాములారు చపెిున స్ామాిం చెపిునచోట చపె్ుకుిండా చపె్ుుకుపో తూ మపె్ుు

ప ిందుతునాారు. ఆయన సతకుూ లు ఆనోటా ఆనోటా విన్నపిసుూ నాాయి.

"అరట ిఒకవ ఒక ప్ూవు ప్ూసుూ ింద ిజీవితకాలింలో. ఇిందులో కుటుింబ న్నయింతరణ

అింతరారాిం న్నక్షప్ూమెై ఉింది.

"అరటి ప్ూల దొనెా లోల దపీాలు వెలిగ ించుకోిండష. కర ింటు కోతను అవలీలగా

అరటిలీలగా అధిగమించిండష.

"ఇింటిలిలపాద ీ అరటపి్ూలు ఒలుచుకోిండష - శమీదానింద కిందళ్ళత హృదయార

విిందులు చేసుకోిండష.

"అధ్రేణ వేదిం అరవె ై ఒకటల ప్నసలో అరటిప్ువుే నుించి విదుాతుూ ప్ుటిట ించ ే

సతతరిం ఉింది. ఇది నాకు తెలుసు, ఆింజ్నేయస్ాేమకి తెలుసు.

వారు లింకలో మొదట అరటిచటెల ను ధ్ేింసిం చసేి, ఆప్ువుేన్న తోక చివర

తగ లిించుకున్న - తదాేరా విదుాతాణాలు సృష్ిటించి లింకా దహనిం చేశారు.

10

"పోల రీ థెరపతీో సమసూ వాాధ్ులన్నా, మన దేశ ఆర ాక ప్ర సిాత్రన్న బాగుచయేవచుి."

స్ాేములార పాప్ులార టీ ప్ించాయితీల నుించి కారొురవషన్ ల స్ాా యికి ఎదిగ ింది.

నగరింలో స్ాేములారు విచేిశారు. బడాబడా భకుూ లు, విదేశ్రయులు, సిన్నమా

స్ాట రూల , నాయకులూ, ఐఏఎస్ లూ, ఐపిఎస్ లూ, పెరస్ ర పో రటరూల , టీ.వి. క మెరాలూ... ఓ

అింతా కోలాహలిం - గ లలతో సహా అరటపి్ూలు దిగాయి.

"ఏమటది?ి" అనాారు స్ాేమ.

"చెక ారకవళ్ళ" అనాారు.

"కాదు, రాజ్కీయ కవళ్ళ" - అన్న చిరునవుే వార పెై విసిర తన చమతాారాన్నకి తాన ే

ముర సిపో యారు.

కాసేప్ు మౌనిం, సభింతా న్నశశబదిం.

"చతడిండష నాయనలారా!

"ఎమెిలేాలిందరూ మింతుర లు కానటేల ప్ూతలన్నా ప్ళ్ళళకావు. చతశారా పె ైఅతూ ిం...

కరి స్ాఫలాిం వలల ఫలవింతమెైింద.ి ఇద ిముఖామింత్రర వార కుటుింబ సభుాలూ, ర ిండో

వరుస కాబ్లనెట్ వరగిం - దిగ నకొదీద కారొురవషన్ ఛెైరినతల , పారీట ప్రముఖులూ - ఇింకా

దిగువన మున్నసపిాలిటీ ప్దవులూ, మిండలాధదీ్లూ - మగ లినవాళ్ళళ ప్ువుేలో

ప్ూతలో ఉింటారు.-

"అయిత ేమర దొింగ బూచాడు?"

"ఇకాడ రూఢష అరామే చపె్ుుకోవాల . దొింగింటే దొింగవ, బూచాడింట ేబూచాడే"

11

"కులిం, పరా ింతిం, పారీట, ముఠా - ఇవన్నా విన్నయోగ ించుకున్న వడలు వేసుకోవాలి.

స్ామానుాల సమసాలు సదా సలసలకాగుతూ ఉింటాయి కదా! వాగాద నాల

ఘుమఘుమలు సృష్ిటించడిం సులువ ేకదా!"

"అరటిప్ిండు ఒలిచినటుట సెలవిచాిరు, స్ాేమీ!"

"మర , మా టీ.వీ. పేరక్షక శరీతలకి మీరవమెైనా సిందేశిం ఇస్ాూ రా?"

అన్న అడషగాడొకాయన - ల ైటు మొహిం మీద వేసతూ .

స్ాేమ నతాస్ రీడర్ లా నవిే, "టీ.వీ.కీ అరటిప్ువుేకీ తడేా లేదు. ఇకాడ

ఒలుస్ాూ ిం, అకాడ ఛానలె్స్ మారుస్ాూ ిం, దొింగా బూచాడు - మామూలే!" అనాారు.

"నా దొకా ప్రశా - ఇనాాళ్ళల గా నేను ఆధాాత్రిక, స్ాింఘిక, రాజ్కీయ కోణాలనుించి

ఈ అరటపి్ువుే వేదాింత ప్రవచనిం చసేుూ నాాను కదా - దీన్న స్ారాింశిం మీక లా తోచిింద?ి"

అనాారు.

సభింతా కాసే్ప్ు న్నశశబదిం ఆవర ించిింది.

"తమర కి అరటపి్ువుే వడలింటే చచేిింత ఇషటమన్న..." గుింప్ులోనుించి ఒక

కింఠిం ప్లికిింది.

స్ాేమ వారు ఖింగు త్రనాారు. సభ ఖాళ్ళ అయిింది.

శిలాప్రత్రమలా న్నలబడష ఉనా స్ాేమ వార న్న ఒక భకుూ రాలు సమీపిించి "స్ాేమీ!"

అింది.

"ఏమీ?" అనాారాయన ప్రధాానింగా.

12

"తమరు అనుగీహిసేూ మీ అరటపి్ువుే సిదాి ింతాలూ, మీ జీవిత చర తరనత గీింథసాిం

చేసి ఏడుకోటల ఆింధ్ుర లకు అిందిించాలన్న ఉింది. మీ పాదాల చెింత అరటిప్ువేింత

చోటసిేూ ..." అనా దావిడ వినయింగా.

స్ాములారు ఒకాస్ార షాకు త్రనాట టట , "అమోి! అద ి మాతరిం వదుద !" అింట

పాింకోళ్ళళ చతే ప్టుట కున్న ప్రుగు లింకిించుకునాారు.*

(ఆింధ్రప్రభ సచితర వారప్త్రరక -20-03-96)

13

తేనెలో చీమ

అకాడ వాళ్ళక ి పదెద స్ామాా జ్ాింలా అన్నపిసుూ ిందిగాన్న న్నజ్నన్నకి అద ి చినాగాీ మిం.

అింతా కలిపి తొమిది వారుు ల జ్నాభా. ఊర మధ్ాన రామమిందిరిం ఉింది. మిందిరమింట ే

నాలుగు సూ ింభాల దదదణిం, చుట ట మటె ల -, అిందులో ప దుద టిా ించీ ప దుద పో యిదేాకా

వీరభదరయా కొలువు తీర ఉింటాడు. వీరభదరయా ప లిం ప్ుటార , అవసరాన్నకి మించిన

ఆదాయిం, స్ ింత జ్నిం కొింతా ఉనావాడు. ప్న్న పాటలూ, రాజ్కీయాలూ, డబుు

లావాదవేీలు రామమిందిరిం కవిందరింగా నడషపిసుూ ింటాడు.

రామకీిషియా ఠవవిణ ీకమిర కొలిమ దగగర. మిందిరిం దాట ికాసూ ముిందుకు వెళ్ళత ే

పెదద చిింత చెటుట - దాన్నకిిందపాకలో కమిరయా కొలిమ. విర గ న బిండష చకాీ లు, చెకవా

నాగలి దుింప్లు, ఇనుప్ ప్టాట , ఇరుసులు, కొడవళ్ళళ, గొడుళ్ళళ, మిండే కొలిమ, త్రర గవ

చకీిం, బుసలుకొటేట గాలిత్రతుూ లూ, బొ గుగ లూ బూడషదా రణరింగింలా ఉింటుింది. ఎప్ుుడత

ప్నుల మీద వచేిపో యి ేజ్నింతో సిందడషగా వుింటుింది చిింతచెటుట న్నడలో మరమితుూ కు

వచేి బళ్ళల ఎప్ుుడత ర ిండెైనా ఉింటాయి. వాటిమీద అనువుగా రామకీిషియా ఓ బిండష

మీద కూచుింట,ే ఆయన తాలూకు జ్నిం వేరవ బిండష మీద అకాడా అకాడా వీలు చతసుకు

కూచుింటారు.

కమిరయా అిందర వాడత. అకాడ జ్ర గవ మింతరా ింగాలన్నా విన్నపిసతూ న ే

వుింటాయిగాన్న బురీదాకా వెళ్ళవు. నోటితోగాన్న, నొసటితోగాన్న ఏమీ వాాఖాాన్నించడు.

ప్న్నలో మున్నగ ప్న్న ధాాసలో ఉింటాడు. తన ప్న్నవాళ్ళన్న కూడా - "ఒరవ తేడా వసేూ

బతుకులు పో తాయ్... మిండే కొలిమ, కాలిన ఇనుము, సమెిట దెబు, కడుప్ు న్నిండషన

మారాజులు... జ్నగరూ" అన్న హెచిర ించవేాడు.

14

వీరభదరయా, రామకీిషియా ఇదదరూ కలిగ న మారాజులే, కావలి్న వాళ్లల !

వీరభదరయాకి రామకీిషియా సేయానా చలె ల లి మొగుడ ే - కాన్న ఎిందుకో మొదటిాించీ

ఇదదర కీ మాట కలవలేదు. ఎవర భజ్నకతుూ వాళ్ళకి ఉింది. ఎవర సలహాదారులు వాళ్ళక ి

ఉనాా తీరా వసేూ ఎవర ఆలోచనలు వాళ్లవే. ఒకోాస్ార వీరభదరయా ఊహకి అిందడు.

అప్ుుడప్ుుడు రామకీిషియా పెై దెబు తీసుూ ింటాడు.

ఇటురామమిందిరాన్నా అటు కమిర కొలిమన్న ఆసలా చేసుకున్న ఒక బడడు కొటుట ,

శనకాాయల బుటట , సో్ డా బిండష జీవిసుూ నాాయి. వాళ్ళకి బేరాలు తప్ు ముఠాలతో

సింబింధ్ిం లేదు.

వీరభదరయా కొించెిం గింభీరింగా ఉింటాడు మాటలోల , చేతలోల కూడా. రామకీిషియాలో

చమతాారిం పాలు హెచుి - ఎలాగింట ే - ఆ ఊర ప్ించాయితీకి తొమిది వారుు లు.

అిందులో సర సింఖా గల నాలుగు వారుు లలో రామకీిషియాకి గడషు ప్రకన్న న్నించోపటెిట

గ లిపిించగల దక్షత ఉింది. బేససిింఖాల అయిదు వారుు లలో వీరభదరయాకి ఎదురులేదు.

అింతుకన్న వీరభదరయా ఆ ఊర పెరసడిెింటు, దాన్నకి ఢోకా లేదు. ఎటొచీి రామకీిషియా

చినా చిటాాతో బావకి ప్దవి సుఖిం లేకుిండాచేశాడు. నాలుగో వారుు సీూ లీకి ప్రతేా కిం,

ర జ్రుేడు సీటు. ఆ అదును చతసుకొన్న మాచవరిం మహాలక్షిన్న నాలుగో వారుు లో

న్నలబెటిట ఏకగీీవింగా గ లిపిించి, ఆమెన్న ప్ించాయితీ బో రుు మెింబర్ న్న చేశాడు రామకీిషియా,

ఎవరూ ఈ ఎతుూ న్న ఊహిించలేదు.

అసలు మాచవరిం మహాలక్షి అన్న ఓటరల జ్నబ్లతాలో పేరు చతసదేాకా ఎవర కీ ఆమ ె

ప్ూర ూ పేరు తెలియదు. ఊరింతా ఆమెన్న పిచిిలచిి అింటారు. అింటకతెూ ర వసేిన జుటుట ,

ప డుగుపాటి న్నకారు, దాన్న మీద ప డుగాటి చొకాా వేసుకొన్న గోవిిందనామాలు పాడుతూ,

వీధ్ుల వెింట పేడ పో గవసుకుింట ఎవరో ఒకర ప్ించన ప్డుిండ ే మహాలక్షిన్న ప్దవి

15

వర ించిింది. అప్ుటదిాకా పేడ పడికలకి ప్ర మతమెైన పచిిిలచిి వేలిముదరలు ఆఊర

ప్ించాయితీ తీరాినాల స్ాా యికి ఎదిగాయి.

ఆ రాజ్కీయాన్నా ఇింటా బయటా చితరింగా చెప్ుుకునాారు. రామకీిషియా

చమతాారాన్నకి గుర ూింప్ు వచిిింది. ఆ ఊర కి "పచిిిప్ించాయితీ" అన్న పరేూ, వీరభదరయాకి

"పిచిి ప్ించాయితీ బో రుు పసెిడెింటు" అనే పరేూ వచాియి. కొిందరు కుదిించి "పచిిి

పెరసిడెింటు" అనడిం మొదలుపెటాట రు. ముిందుకొచిిన చవెులకనాా వెనకొచిిన

కొముిలు వాడష అయినటుట అసలు పేరు పో యిపెటుట డు పేరు ప్రసదిిి క కిాింది. దీింతో

వీరభదరయాకి "సటీు సఖిం" లేకుిండా పో యిింది. మహాలక్షికి మత్రసిామతిం లేదన్న పిచిి

ఉిందన్న వాదిించబో తే -"పిచిి లేన్న వాడవెడు ఈ లోకింలో- ఒకడషకి డబుుపిచిి, ఇింకోడషక ి

ప్దవి పచిిి, మరొకడషకి చదువు పచిిి..." ఈ విధ్ింగా పిచిి మీద పచిెికిాించేలా

వాదిించాడు రామకీిషియా "... అించేత అధకిారాన్నా అనుభవిించు బాబూ అన్న పెళ్ళళలో

ఆడపిలలలను అప్ుగ ించినటుల అప్ుగ ించకూడదు - దకిాించుకోగలిగ తే దకిాించుకోవాల,

లేనప్ుుడు చినా చురకో మరకో తగ లిించి వదలి యాాల" అనాాడు రామకీిషియా ముకాూ

యిింప్ుగా, ఓటమలోించి స్ాధిించిన ఈ గ లుప్ు రామకీిషియా తలలో నెమలి ఈకలా

మెర సిింది.

***

ఏరువాక వచిిింది. కమిరయా కొలిమ దగగర ప్న్న వత్రూడష పెర గ ింది.

వీరభదరయా ప్న్నపాటులోల ఉిండ ేశ్రనయా ప్న్నముటుల మరమితుూ కి కొలిమ దగగరకి

వచాిడు. శ్రనయా సనాగా ప డుగాగ తుింగపో చలా ఉింటాడు. చాలా ఏళ్ళల గా వీరభదరయాన్న

నముికు కషటిం చసేుకు బతుకుతునాాడు.

16

శ్రనయాన్న చతసతూ న ే- "ఏరా శ్రనయాా , గాలికి ఎగ ర పో యిేటటుల ింటావ్ - మీ పచిిి

పెసిడెింటు కడుప్ున్నిండా కూడు కూడా పటెటడా ఏింటి?" అనాాడు విలాసింగా నవుేతూ.

కొలిమలోించి కణకణలాడే బొ గుగ ప్టాారుతో అిందుకున్న రామకీిషియా

ప్ర వారమింతా బ్లడడలు, చుటటలు వెలిగ ించుకుింట ఓరకింట వినాారు.

శ్రనయా విన్న విననటుల ఊరుకునాాడు.

"ఒరవ, నువుే చెప్ుక పో యినా న్న అవతారిం చతసుూ ింట ేమాకు తలెుసుూ ిందిలేరా -

మీ దొరచతే్రకి ఎముకలు ఎకుావ పటెాట డరా దవేుడు. దాన్నకి వాడష తపుేముింది పాప్ిం"

అనాాడు రామకీిషియా వెకిార ింతగా.

ప్ర వారిం ప్కప్క మన్న నవిేన నవుేలు కప్కప్లుగా రామమిందిరింలో

విన్నపిించాయి.

నవుేల వనెక నడషచి వచిిన శ్రనయా రామమిందిరిం ముిందు న్నలబడాు డు.

వీరభదరయా - "ఒరవశ్రనయాా..." అన్న ఏదో చపె్ుబో యి కాసూ ఆగ ప్కానే ఉనా

ఆచార గార వింక త్రర గాడు.

"వాడష వళే్ీకోళ్ిం వినాారుగా... ఈ తుింగపో చన్న వస్ాూ దున్న చేస,ి ఆప్కుిండా వింద

మనుముల బస్ాూ లు ఎత్రూ ించాల... ఇద ిమన ప్రువుకి సమిింధిించిన విషయిం" అనాాడు

వీరభదరయా రౌదరింగా.

"తమరు తప్ుదింట ే పీనుగున్న ఏనుగున్న చేస్ాూ ను" అనాాడు సవినయింగా

ఆచార గారు.

"ఎింత గడువు...?"

"....."

17

"ఎింత గడువు కావాలి?"

ధికార ింప్ుగా అడషగ న ప్రశాకి ఆచార గారు ఉలికిాప్డాు రు.

"అయాా! మాతృగరాింలో శిద్వుకి ప్ూరిరూప్ిం ప ిందడాన్నకి వావధి తొమిది

నెలలు కదా..."

"అయిత ేవచేి శివరాత్రరకి... మీరనాటుల తొమిది నలెలు సరవనా...?"

"ఓ అలా అనాారు బావుింది. అప్ుటికి వీడషన్న... అింట ే- సదరు శ్రనయాన్న అప్ర

హనుమింతుణణి చేస ి తమకి అప్ుగ స్ాూ . ఆనక బస్ాూ లే మోయిస్ాూ రో, సింజీవన్న ప్రేతిం

తెపిుస్ాూ రో తమ చితూిం." అనాారు ఆచార గారు గరేింగా ప్ర వారాన్నా కలయచతసతూ -

శ్రనయా తడబడుతునాాడు. ఏదో చపెాులన్న ఓ అడుగు ముిందుకు వేసి పెదవి

విప్ుబో యాడు. కాన్న వీరభదరయా రోషింతో ఊగ పో తునాాడు. "మన ఇశేరూప్ిం

ఈడషకిింకా తెలీదు - ఎింతయినా రకూసమిింధ్ిం ఉిందన్న కాసూ కుడడఎడమగా

సదుద కుపో తుింటే - మరీ ఇల ల కిా కూసుూ నాాడు... దిగ పో దిద ..." వీరభదరయా దతకుడషక ి

నోరు మదెప్లేక శ్రనయా కుకిాన పేనులా ఉిండషపో యాడు.

"ఇవాేళ్ నుించీ శ్రనయాగాడష యవాేరిం మీరు చతడాలి" అనాాడు ఆచార గార తో.

"న్నమషిం వృధా కాదు - మీరుధెైరాింగా ఉిండిండష. అయిత ేఒకా షరతు - శ్రనయా

అహర ాశలూ మన అడాు లో మన కళ్్ళదురుగా ఉిండవల ..." అనాారు ఆచార .

"దాిందేముిందలి ిండష మన గొడల స్ావిడషలో కటిటప్డదేాద ిం" అనాాడు వీరభదరయా చాలా

స్ాదాగా.

తన ఇషాట యిషాట లతో ప్న్నలేదన్న, కాదనాా ఇది ఆగదన్న అరామెపైో యిింద ిమూగజీవి

శ్రనయాకి.

***

18

వీరభదరయా గొడల చావిడషలో ఓ గది తయారు చేసి శ్రనయా మకాిం మార ుించారు.

ఆచార గారు బరువు బాధ్ాతలు ప్ూర ూగా నెత్రూన వేసుకునాారు.

తెలల వారు జ్నమున కోడష కూతక ి ముింద ే శ్రనయాన్న న్నదరలేప ి తెైలాలు మర దించి,

కాయలు త్రన్నపిసుూ నాారు. అసలు ముిందసుూ గా వెనుాప్ూస గటిటప్డాలన్న చతేుల మీద

చెటల కొమికి వలేాడదీస ికాళ్ళకి ఇసక మూటలు కడుతునాారు. రకూప్రసరణాన్నకి శ్రరాష సనిం

తప్ుదన్న ప్ూట కో గింట త్రరశింకు సేరగిం చతపిసుూ నాారు.

బాదిం ప్ప్ుులు రుబ్లుించి పాలు తీస ి తాగ సుూ నాారు. అజీర ూ చయేకుిండా

ప్చికరూురిం మింగ సుూ నాారు. త్రనాద ి హర ించుకోడాన్నకన్న అడుమెైన ఆకుప్సరుల

పో సుూ నాారు.

సింస్ారిం చేసేూ బలిం దగి పో తుింది కాబటిట ఆడగాలి అింటకూడదనాారు. ఎప్ుుడెనైా

శ్రనయా పెళ్ీల ిం వచిి గోడవతల న్నించి ర ిండు ముకాలు మాటాల డవచుి. ఇింటికి లోటు

లేకుిండా ఉప్ుుతో ప్దహారూ వారిం వారిం వీరభదరయా ఏరాుటు చసేుూ నాాడు.

ప రుగూళ్ళ నుించి మాజీ వస్ాూ దులు, అనుభవజుఞ లు వచిి తగు సతచనలు,

సలహాలు ఇసుూ నాారు. జ్రుగుతునాదదేీ నాలుగు గోడలూ దాటకుిండా

జ్నగీతూప్డుతునాారు.

కొలిమ దగగర వేళ్ీకోళ్ీలు వీరభదరయా ప్టుట దలన్న పెించాయి.

"ఆ తుింగపో చగాడషతో శివరాత్రరకి వింద మనుములు బస్ాూ లు లేపసి్ాూ టట !"

"కా - పో త.ే.."

"నడుిం విరుగుతుింది."

"శ్రనయాదా..."

19

"కాదు..."

ఈ సెగలకీ ప గలక ీనాలుగు గోడల మధాా శ్రనయా ఉడషకి పో తునాాడు.

***

ఒకోారోజు గడుసుూ నా కొదీద శ్రనయా తయారీ మీద శదిీ పెర గ పో తోింది.

లేహాాలు, ప్ుఠాలు పెడుతునాారు. కాయలూ, కషాయాలూ పానకాలూ

తాగ సుూ నాారు. శనగగుగ గళ్ళళ, కోడషగుడుల మింగ సుూ నాారు.

ముింత ఖరూ రిం తగ నింత న్నలవబటెిట తూకిం ప్రకారిం త్రన్నపిసుూ నాారు. ఎిండు దరా క్ష

ప్డాలనాారు. బెలల ిం, మర యిం కలిపని ఆవుపాలు లోటాలతో ఎకిాసుూ నాారు.

"త్రింట ే తాగ త ే చాలదు - వింట ప్టిటించుకోవాలి" అన్న క్షణిం కూచోన్నకుిండా

కసరతుూ లూ, ఇసుక కావులో ప్రుగు - శ్రనయాకి దేవుడు గురొూ సుూ నాాడు.

"తల మీద ఇింత జుటుట ఉింటే సగిం త్రిండష దాన్నకవ పో తుింది... వస్ాూ దుకి

శిరోముిండనిం అన్నవారాిం" అనాారు ఆచార గారు.

"స్ాేమీ! అద ి ఏడుకొిండల వాడష మొకుా - పరా ణిం మీదిక ి వసేూ మా అమి

మొకిాన మొకుా. జుటుట కొిండ మీద ఇవాేల..." శ్రనయా మాటలు పెదవి దాటేసర కి

శ్రనయా బో డషగుిండుకి నతన ెమర దసుూ నాారు - ఇదదరు మనుషులు.

"ఒరవ ద్భరమెైన ఆవు నెయిా గ దెదడు ప్ుచుికో - మళ్ళళ ఆ నయెిా యావతూూ

చెమట రూప్ింలో వచేిదాకా కసరతుూ చయె్" అన్న ఒక పెదాద యన సలహాలాింట ిఆజ్ఞ ఇచిి

వెళ్ళళపోయాడు.

20

శ్రనయాకి మొదటలల వారిం ప్ది రోజులు బాన ే ఉింది. హాయిగా కూచున్న త్రనడిం

ఏనాడత కింటతిో చతడన్నవి, కలలో కూడా ఊహిించన్నవి. కాన్న ఇద ిపెదద శిక్ష అన్న అరాిం

కావడాన్నకి ఎనోా రోజులు ప్టటలేదు.

ముపెైు అయిదళే్ళ శ్రనయా సర నై పో షణ లేక ప్దళే్ళళ పెదదగా కన్నపిించేవాడు.

ఇప్ుుడు అసలు కింట ే అయిదేళ్ళళ చినాగా కన్నపిసుూ నాాడు. అగ గతరే మన్నష్ ి నునుప్ు

తేలాడు. కిండప్టాట డు.

ప్ిందెప్ు మేప్ు మొదలు పెటిట మూడు నెలలు దాటిింది. ఒకరోజు ధెైరాిం తెచుికున్న

వీరభదరయా వసేూ - "శానాాళ్్్ళింది - మూడు కాళ్ల ముసిలిద- మా అమిన్న ఓస్ార

చతస్ స్ాూ ..." అనాాడు శ్రనయా.

"అమిమాి! నువుే బయట కన్నపిించడాన్నకి లేదు... ముసలిాద నేా ఇకాడషకి

తెపిుదాద ిం..." అనాాడు వీరభదరయా.

ముసలమిన్న మించిం ప్ళ్ింగా తచెిి శ్రనయా ముిందు పెటాట రు. తలిల శ్రనయాన్న

చతసి బ్లతూర పోయిింది. చతసిింది... చతసిింది... చతసిింది... తలన్నమర ఒకాస్ార

బావురుమన్న ఏడషిింది.

శ్రనయా బ్లకా చచిిపో యాడు.

"ఆనింద బాస్ాులురా... కనాతలిల కదా. మర నువిేింతవాడష వయాావింటే పిచిి

సింతోషిం గదా - అద ిప్టటలేక ఏడుస్ోూ ింద.ి.." అనాారు.

తలిల మించిం వెళ్ళళపో యిింది.

శివరాత్రర దగగర ప్డుతునాకొదీద వాతావరణిం చికాప్డుతోింది. ఊర జ్నిం రోజులు

ల కాపెడుతునాారు. రకరకాల వదింతులు ప్రచారిం అవుతునాాయి. శ్రనయా మకాింకి

బిందోబసుూ పెర గ ింది. ఏ త్రిండషలో ఏ మిందు కలుప్ుతారో జ్నగరూ అన్న హెచిర ించారు.

21

శ్రనయాకి దషి్ిటతాడు వేయిించారు. చతేబడులు చేయిస్ాూ రన్న ముిందే విరుగుళ్ళళ

వేయిించారు.

వీరభదరయా కిండలు శ్రనయా ఒింటి మీద పెరుగుతునాాయి.

శ్రనయాలో ఉకోీ షిం, చేతకాన్న ఆవేశిం, భయింక రటాలాల కదులుూ నాాయి.

"శ్రనయాా! నా ప్రువూ పేరూ అన్నా న్న మీద ఆధారప్డష ఉనాాయి. తేడా వసేూ

శివరాత్రర రోజున వీరభదరయా శవిం అయిపో తాడు. రూపాయలు ప్రుసుూ నాా.. నా

మాటదకిాించు..." అన్న ఓరోజు ప దుద ట చాలా పరా ధయేప్ూరేకింగా వీరభదరయా అనా

మాటలకు శ్రనయా చలిించిపోయాడు.

మునుప్టి ఆలోచనలన్నాటిన్న దిగమింగ న శ్రనయా మనసు్ కడషగ న ముతాింలా

ఉింది.

త్రిండషతోబాటు తరీుదు పరా రింభమెైింది. చినా చినా బరువులతో పరా రింభిించి

సింకురాత్రర వచేిసర కి అరవెై బస్ాూ లు ఎత్రూపార యాగల వొడుప్ు వచిిింది. చినా చినా

మోతాదులోల నలలమిందు మపిు, గుర గ ింజ్ ఎతుూ లో మొదల టిట కుింకుడుగ ింజ్కి పెించారు.

శ్రనయా హాయిగా దిముిగా ఉింటునాాడు. ఒళ్ళళ కొించెిం త్రమిర త్రమిర గా సుఖింగా

ఉింటలింద.ి

బయట ప్ిందాలు పెై ప్ిందాలు కాసుకుింటునాారు. ఎకాడ చతసినా, ఏనోట వినాా

ఈ కబురవల చెప్ుుకుింటునాారు.

శ్రనయాకి బయటి ప్రప్ించింలో సింబింధాలు ప్ూర ూగా సూ ింభిించి పో యాయి.

శివరాత్రర వచిిింద.ి

ఊరవ కాదు - చుటుట ప్కాల ఊళ్ళవాళ్ళళ కూడా చోదాిం చతడడాన్నకి వచాిరు.

రామమిందిరిం దగగర కోలాహలింగా ఉింది. మిందిరిం ముిందు పెిండెకటుట కటిట రింగసాలిం

22

ఏరాుటు చేశారు. వింద మనుముల బస్ాూ లు ఇదదరు స్ాక్షుల ముిందు సర గా తూకిం

వేయిించి తెచిి అకాడ మెటుట కటాట రు.

ఆచార గారు ప దుద ట ిప్ూట న్నరియిించిన మహూరూిం దగగర ప్డషింది.

ఎన్నమది నెలల తరాేత శ్రనయా ఊళ్లల అడుగు పెటాట డు. శ్రనయా కిండలు త్రర గ

చేప్టిటన తాటమిానులా ఉనాాడు. గుిండు, మీసిం, నతనతెో న్నగన్నగలాడుతునా

కిండలుత్రర గ న వొళ్ళళ, మెళ్లల దషి్ిటతాడు, కాళ్ళకి దిష్ిట కడషయిం, నొసట న్నలువు బొ టుట -

ఊరు ఊరింతా న్నవెేరపో యిింది. ఆచార గారు గరేింగా వెనాింట ినడషచి వచాిరు.

శ్రనయా బస్ాూ ల ముిందు న్నలబడాు డు. చతేులూ, తల పెైక త్రూ సతరుాడషకి దణిిం

పెటాట డు. తరాేత చుట ట త్రర గ జ్నాన్నకి దణిిం పటెాట డు. వీరభదరయాకీ, ఆచార గార కీ కాళ్ళకి

మొకాాడు. నేలన్న తాకి కళ్ళకి అదుద కునాాడు.

'ముహూరూిం వళే్ అయిింది' అన్న ఆచార గారు సెగై చేశారు.

'జ్ ై భజ్రింగబళ్ళ' అన్న బస్ాూ ర ిండు చేతులోూ ప్టుట కున్న భుజ్నల మీదకి ఎతుూ కున్న ఒక

ప్రకాన ప ిందిగాగ ప్డేశాడు. ఆగకుిండా ర ిండు, మూడు, నాలుగు ఎత్రూప్డసేతూ మెటుట గా

అమరుసుూ నాాడు. యాభెదైాటనిా అలుప్ూ స్ లుప్ూ కన్నపిించలేదు. చెమటలు

కకుాతునాా ఎకాడా క్షణిం సేప్ు కూడా ఆగటింలేదు. వింద మనుముల బస్ాూ లు ఎడమ

న్నించి అవలీలగా చేర కుడషకి గుటటగా ప్డాు యి.

డప్ుుల చప్ుుడు, చప్ుటుల చెవులు దిమెిత్రసుూ నాాయి. శ్రనయా అిందర కీ

వినయింగా వింగ నమసార ించాడు.

ఈలలూ, చప్ుట ల కవకలోల ించి వీరభదరయాన్న ప్దిమింద ి కలసి భుజ్నల మీదకి

ఎతుూ కున్న జ్వజ్వలు కొడుతూ శివరాత్రర ప్రభ మీద కూచోపటెాట రు. గులాములు చలాల రు.

23

డబుులతో, జ్నింతో వీరభదరయా కొలువు తీర న శివరాత్రర ప్రభ ఊళ్లల ఊరవగ ింప్ుగా

బయలుదేర ింది.

కాసేప్టికి చతసేూ శ్రనయా ప్రభ వనెక ఒింటర గా కాళ్ళళడుికుింట నడుసుూ నాాడు.

హాహాకారాలూ, జ్యధాేనాలూ అన్నా వీరభదరయాకవ శ్రనయాన్న ప్టిటించుకునావాళ్ళళ

లేరు.

పిచిి లచిి మాతరిం కించెలన్నా త్రర గ గనేా రు ప్ూలు తెచిి, గుచిి శ్రనయా

మెడలో వేస ి చప్ుటుల కొటిట చుట ట త్రర గ గ ింతులేస ి ముర సి పో యిింద.ి ఆ

మహాసిందోహింలో జ్ర గ న ఈవేడుక వాళ్ళళదదర కవ తెలుసు.

వీరభదరయా ప్రభ రామకీిషియా ఇింటిముిందుగా స్ాగుతోింది. డప్ుుల జ్ోరు

ఎకుావెైింది. ఏదో మహా ప్రళ్యిం జ్రుగుతుిందన్న కొిందరు భయప్డాు రు. జ్ర గ తే

చతదాద మన్న కొిందరు ఆశప్డాు రు. వాతావారణిం ఉదిరకూింగా ఉింది.

రామకీిషియా గుమిింలోించి ఇింట ిఇలాల లు హారత్ర ప్ళ్్ళింతో మెటుల దగి వచిిింది.

ప్రభ ఆగ ింద.ి అనాగార కి హారత్రచిి "మన ఇింట ిపేరు న్నలిపావనాయాా" అింది తడషకళ్ళతో

జీరపో యిన గొింతుతో. వీరభదరయాకి నోట మాట రాలేదు. తమాయిించుకున్న చెల ల లి తల

న్నమరాడు. మెడలో ప్ులిగోరు ప్తకింతో ఉనా బింగారు గొలుసు తీసి హరత్ర ప్ళ్్ళింలో వసే ి

చిరునవుే నవాేడు. తారాజువే రామకీిషియా ఇింటిపెైక ళ్ళళ పేలిింది. కాకుల గుింప్ు

ర కాలు కొటుట కుింట లేచి వెళ్ళళ వీరభదరయా ఇింటి మీద వాలిింద ిన్నరాయింగా.

***

ఆచార గారు "శివ కవశవులకు భదేమ ేలేదు ఆ.. ఆ... ఆ భేదమ ేలేదు" అన్న ప్ిండర

భజ్న పాళ్ళలో ప్రభ చుట ట త్రరుగుతూ పాడుతూ చిిందులు వేశారు.

శివరాత్రర సిందడషసదుద మణణగ ింది.

24

వస్ాూ దు శ్రనయా కాళ్ళళడుికుింట ఇింటికి నడషచాడు. గుడషశెలో ఉిండే అమి

మించిం తడషగా వారగా న్నలబటెిట ఉింది. ఇలాల లు ఎదురొచిిింది. ఏడళే్ళ కొడుకు దగగరగా

రాబో యి తిండషర రూప్ిం చతస ివెనకడుగు వేశాడు.

శ్రనయా కళ్ళళ గుడషశెన్న కలయజూశాయి.

"మాయమి..." అన్న అగ ఇలాల లి వింక అనుమానింగా చతశాడు.

"సింకురాత్రర వెళ్ళళన మూడో రోజు అతూ సచిిపో యిింది... న్నకు తెలిసేూ బలిం దిగ పో దిద

- దిగులు పటెుట కుింటే మించిద ికాదనాారు - బయటికి ప కిాత ేజ్నగరూ అన్న బదెిర ించారు" -

ఆమె మాటలు తల వించుకున్న వినాాడు శ్రనయా. ప డష కళ్ళతో నటిటింట కూలప్డాు డు.

***

అరారాత్రర వేళ్ ఆకాశిం మింగలింలా ఉింది. నక్షతరా లు వేగుతునా పేలాలాల ఉనాాయి.

శ్రనయా వొింటి న్నిండా కింబళ్ళ కప్ుుకున్న, చినా పాలముింతతో శిశానిం వెైప్ు నడషచాడు.

మనసు మిందుపాతరలా ఉింది. చిమిచీకటిలో అకాడకాడ వలెిబూడషద కుప్ులు

నాలుగ ైదు కన్నపిించాయి. తన తలిల ఎకా డ బుగ గ అయిిందో తనకి తెలీదు - అయినా కళ్ళళ

ఆతరింగా ఆనవాలు కోసిం వెతుకుతునాాయి. ఇింతలో "శ్రనయాా" అన్న పిచిి లచిి

పిలుప్ు విన్నపిించిింది. ఉలికిాప్డాు డు

"ఇదిగో ఈ జిలేల డు పాదు ప్కాన ేమీ యమిన్న బుగ గ చసేిింది. పడికలు పేర ిిందీ...

న్నప్ుు పెటిట ింద ీననేే..." లచిి అమాయకింగా చపెిుింది.

ముింతలో పాలు కొించెిం కొించెింగా బ్లడు నోటలల తలిల పో సినింత ముర పెింగా ఆ బూడషద

మీద పో శాడు - ముింత విసిరవస ిఇింటిక ినడషచాడు.

తెలల వార ింది. రోజుకి పాత్రక కోడషగుడల కీ, నాలుగు శేరల పాలకీ, చక ా ర కవళ్ళలకీ

అలవాటుప్డు శ్రనయా పేగులు శరకాలు మొదలుపెటాట యి.

25

వీరభదరయా కలిసేూ "ప్ిందెిం గ లిచాిం - మన ప్న్న అయిపోయి. ఎకాడెనైా సరాస్

కింపెన్నలో చేర పో ... ఇప్ుటికవ నలభె ైవలేు వదిలిింది" అనాాడు వెటకారింగా.

వారిం రోజులోల శ్రనయా ఎతుూ ప్డు ఏనుగులా తయారయాాడు.

వస్ాద దున్న కూలికి పిలవడాన్నకి ఊర వాళ్ళళ వెనకిా తగాగ రు. నలలమిందు ప్డకపో త ే

నాలిక పీకవసో్ూ ింది. నరనరిం లాగవసో్ూ ింది.

శ్రనయాకి నరకిం కన్నపసి్ోూ ింద.ి

ఇింకా ఆ ఊళ్లల బతుకు కషటిం అన్న అరామెైింది. తన కథ తెలియన్న చోటకిి వెళ్ళడిం

తప్ు వేరవ దార లేదన్న న్నరియిించుకునాాడు.

పెళ్ీళన్నా, పిలాల ణణి , జ్నర పో తునా కిండలిా వెింట తీసుకున్న ప్ుటిటన ఊరు

వదిలిపటెాట డు శ్రనయా.

***

హైెదరాబాదుకి దగగరోల నాగప్ూర్ రోడ్స మీద శ్రనయా బామిర దికి చినా టికీా

హో టల్స ఉింది. బనతా, బ్లసెాట ట , ప్రోటలూ, సమోస్ాలూ, టీలూ అమేి కొటుట . సరాసర

అకాడషకి వెళ్ీళడు శ్రనయా కుటుింబింతో సహా.

కొింత ప్ల ల ట రు వాతావరణిం, కొింత బసీూ పో కడలతో ఆచోటు చితరింగా ఉింది. వచేి

పో యి ే లారీలు అకాడ ఆగుతాయి. నాలుగ ైదు కిళ్ళళబడడులు, ర ిండు పెటలర లు బింకులు,

ప్ళ్ళళ కొబుర బో ిండాలూ అమేి షాప్ూ. కాసూ లోప్లగా కొన్నా కాప్ురాలు చేస ేఇళ్ళళ,

సెైకిల్స షాప్ూ, ప్న్నలేన్న వాళ్ళళ కూచున్న బాతాఖాన్న కొటటడాన్నకి తూముల మీద అరుగులూ

- మొతూిం మీద కాలక్వపాన్నకీ, వాాపారాన్నకీ లోటులేదు.

26

"ఏదెనైా ప్న్న దొర కవదాకా న్నకు నా బరువు తప్ుదు..." అనాాడు శ్రనయా

బామిర దితో చాల మొహమాట ప్డుతూ - "ఈ లోగా న్న టీషాప్ులో ఏ ప్న్న చెయామనాా

చేస్ాూ "

"ఎింతెైనా అలుల డషవి గదా - దరా గా కాాష్ దగగర కూచో" అనాాడు బామిర ది.

మరాాడు ప దుద ట ే దుకాలాింట ి మనుషులు నలుగురు వచిి దొింతరల ల ఖా్న

ప్రోటాలు త్రనసేి ర ిండసే ిటీలు తాగ లేచి చకాాపో తుింటే శ్రనయా డబుు కోసిం న్నలేశాడు.

వాళ్ళళ వికారింగా నవిే, తుప్ుకుాన ఉమి ఏమీ ప్టిటించుకోకుిండా

వెళ్ళళపో తునాారు.

కన్నసిం జ్వాబు కూడా చెప్ులేదు. పెైగా వెర ీ నవుేలొకట ి -ఏదో విింత మొహాన్నా

చతసినటుట .

శ్రనయా వాళ్ళ వెింట నడుసతూ డబుు లిమిన్న అడుగుతుింటే - మాటా మించీ లేదు

- శ్రనయాలో సహనిం హర ించిింది.

ఒకడష చొకాా ప్టుట కునాాడు - వాడు ఆ నలుగుర కీ నాయకుడులా ఉనాాడు.

ప్కావాడు శ్రనయా చతే్ర మీద కత్రూవటేులా తన చతేోూ గటిటగా కొటాట డు. శ్రనయాకి

త్రకా రవగ పో యిింద.ి

వాడషన్న ర ిండు చేతులోూ మనుముల బస్ాూ న్న ఎత్రూనటుట లేపి నేలమీద కుదేశాడు.

అభిం ద్భిం తెలీన్న తనన్న ప్ిందెిం పేరుతో బలిప్ద్వున్న చేసని వీరభదరయా జ్నఞ ప్కిం

వచాిడు.

ర ిండో వాడషన్న అవలీలగా ఎత్రూ నలే మీద మటెుట లా ప్డేశాడు. తలిలకి తలకొర వి

పెటటలేదనా న్నజ్ిం న్నప్ుులా గుిండలెోల రాజుకుింది.

27

లేచిన మొదట ివాడషన్న ఎత్రూ తలమీించి విసిర నలేకి కొటాట డు.

'న్నకు కొతూ మొగుడు - వస్ాూ దు మొగుడు - కిండలు త్రర గ న మొగుడు సుఖమింట ే

న్నద'ే అన్న ఇరుగమి ప రుగమి తన ఇలాల లిా వెకిార ించిన వెకిార ింతలు గురొూ చాియి.

ఇదద రీా ఒకవస్ార ర ిండు చేతులతో డొకాలలో ప దువుకున్న విసిర పారవశాడు.

బస్ాూ లాల గుటటగా ప్డాు రు.

ఊపిర పీలుికున్న శ్రనయా చేతోూ తల తడుముకునాాడు. త్రరుప్త్ర మొకుాపో యి

బో డషగుిండు వచిినిందుకు ఆకోీ శిం ఏడుకొిండల ఎతుూ న ఎగ సిింది.

లేచి వసుూ నా వాణణి అమాింతిం ఎత్రూ మళ్ళళ నేలకవసి కొటాట డు.

ప్ుటిటన నేల, పెర గ న ఊరు అకారణింగా వదిలిపటెాట ననా చిింత ఇింత్రింతె ై

ఆవర ించిింది.

శ్రనయా ప్ూనకిం వచిిన వాడషలా ఒకొాకాడషన్న ప్టిట త్రపిు త్రపిు

విసిర ప్డేసుూ నాాడు - ఎత్రూ కుదేసుూ నాాడు.

అింతా విసుూ పో యి చతసుూ నాారు. కాన్న శ్రనయాకి వాళ్్ళవరూ కన్నపిించడింలేదు.

నలుగుర కీ నడుములు కదలబార నాయి. కూస్ాలు కదిలిన కుకిా మించాలాల

తయారయాారు. ఒళ్ళళ హూనిం చసేుకున్న మెలల గా జ్నరుకునాారు. శ్రనయా చతేులు

దులుప్ుకునాాడు.

మొకుాలు తీర ి భకుూ డషలా తలిల రుణిం తీర ిన కొడుకులా, దివాాస్ాూ ే లను

రామలక్షిణులకు ధారపో సిన విశాేమతర మహర షలా, తేలిపో తునా మనసుతో న్నలబడాు డు

శ్రనయా. కళ్ళళ చలలబడాు యి. కళ్ళ వెింట బొ టబొ ట న్నళ్ళళ కారాయి. హాయిగా కాసేప్ు

ఏడాిడు. భర ించలేనింత సుఖాన్నా అత్రకషటిం మీద భర ించాడు. చినా చిరునవుే శ్రనయా

28

పెదాలమీద మెరుప్ులా మెర సిింద.ి అవతార లక్షాిం నెరవేర న భగవింతుడషలా ఉనాాడు

శ్రనయా.

***

జ్ర గ న సింఘటన ఆ బసీూ మొతూిం న్నమషింలో పాకిపో యిింద.ి వచేి పోయి ే

వాహనాలు ఎకాడషకకాడ ఆగ పోయాయి.

మలలనా ముఠా అింట ేఆ పరా ింతింలో పిటటలు న్నళ్ళళ ముటటవట! అిందరూ రుసుూ ిం

మామూలు దణిిం పటెిట ఇవాేలి్ిందే - ట! శ్రనయాకి పాప్ిం ఇవేిం తెలీవు.

"వీడవెడో కుళ్లప డషచి వదిలాడు - మలలనా ముఠా తోక ముడషచి పో యిింది...

అసలా ప్టేటింది. అింతింత వాళ్ళన్న దతదిమూటలు ల కాన త్రపిు పారవశాడు" అన్న శ్రనయా

బలప్రాకీమాలన్న అింతా చితరింగా చెప్ుుకునాారు. గుిండ ెధెైరాాన్నా మెచుికునాారు.

మర కాసేప్టిక ి పో లీస్ జీప్ు వచిిింది. పో లీస్ ఆఫీసరు శ్రనయాన్న చతసి, ష్ేక్స

హాాిండ్స ఇచిి వెళ్ళళపో యాడు.

వెళ్ళూ "అయినా చటాట న్నా ఇలా న్న చేతులోల కి తీసుకోవడిం నేరిం. ఓస్ార సేటషన్ కి

వచిి కన్నపిించు" అన్న హుకుిం జ్నరీచేశాడు.

దరా క్ష తోట యజ్మాన్న దరా క్ష ప్ళ్ళ గుతుూ లతో పెదద దిండగుచిి శ్రనయా మెడలో

వేశాడు.

తాకటుట వాాపారిం చసేే చిందతలాల్స వేలి ఉింగరిం తీస ి శ్రనయాకి తొడషగ

అభినిందిించాడు.

ఈ వారూ వాహనాలోల మర కాసేప్టికి సటి ీ దాకా చేర ింది. సిటీకి వెళ్ళలన బామిర ద ి

సింగతింతా అకాడ ేవిన్న, ఏకింగా మింత్రరగార కారులో దిగాడు.

29

శ్రనయాకి ఇవేమీ ప్టటడింలేదు. అింతా అయోమయింగా ఉింది.

"బావా! నువుే ఇకాడ దరా గా బతకడాన్నకి కావలి్న ఏరాుటలన్నా మింత్రరగారు

చేయిస్ాూ ననాారు. న్న ప్ింటప్ిండషింది." అనాాడు బామిర ది, మింత్రరగార న్న అత్ర వినయింగా

ప్ర చయిం చసేతూ .

శ్రనయా మామూలు లోకింలోకి వచాిడు. దిండలూ, ఉింగరాలూ, మింతుర లూ,

పో లీసులూ, బామిరుదులూ - ఇవన్నా చతసుూ ింటే మళ్ళళ తనేెలో ఇరుకుాింటునాటుట

అనుమానిం వచిిింది. ఒకాస్ార కాలూ చెయిీా విదిలిించుకునాాడు. పళె్ీళన్నా, కొడుకున్న

తీసుకున్న ఇింకోవెైప్ు దార తీశాడు.*

(ఆింధ్రప్రభ సచితర వార ప్త్రరక -05-11-95)

30

వరహాలబావి

రోహిణీకార ూ మధాాహాప్ు ఎిండ న్నటటన్నలువుగా ప్డుతోింది. బావి ప్ించచుట ట

కడవలు పటెటగా పెటటగా ఒరుసుకున్న కుదురుగా గుింటలు ప్డాు యి. న్నరు న్నిండషన ఆ

కుదుళ్ళలో పచిుకలు కిచకిచలాడుతూ తలలు ముించి స్ాానాలు చసేుూ నాాయి.

బావిలోప్ల తాబలేు న్నళ్ళపెై తేలుతూ అించులక ిప్టిటన పాకుడు కోసిం పాకులాడుతోింది.

గాజులబత్ బావి ముిందు ఆగ గుిండెమీద చయెిా పెటిట తలవించాడు. బావిలో చేద

వేశాడు. తాబలేు ఉలికిాప్డష గ ర కీ కొటిట చరచరా లోప్లికి పార పో యిింది. చతసి తృపిూ గా

నవుేకునాాడు. బావి తొణణకిసలాడషింది. న్నళ్లమీది ఎిండ చెదిర ింద.ి వలెుగుపాప్ బావి

అించులచుట ట గ రుీ న త్రర గ ింది. బావి ధ్గాధ్గా మెర సిింది. గాజులబత్ చదేలాగ దోసళి్లతో

న్నళ్ళళతాగ తెలలటి గడుింమీద జ్నరుతునా న్నళ్ళన్న పిిండుకునాాడు.

ఆ బావిలోకి తొింగ చతసేూ గాజులబత్ కి యాభె ైఏళ్ళనాటి తన వాలకిం కళ్ళముిందు

కదులుతుింది. అప్ుుడు ఈ కుచుిల పాగా లేదు. తలెల గడుిం లేదు. పెైజ్మా , ప డుగు

చొకాా లేవు - అరగుిండు అరలాగు తప్ు. సేఠ్ వెనకాల గాజుల మలారిం బుజ్ననవసేుకున్న

త్రరుగుతూ వుిండేవాడు.

అసలప్ుుడు యిీ బావ ేలేదు. ఇకాడ వరహాలమి ఇలుల ఉిండదేి. ఇలల ింట ేఇలుల

కాదు చినా చుటుట గుడషసె. అవతల వెపై్ు మసీదు, ఇవతలవెపై్ు కొించెిం లోప్లగా

శివాలయిం. అప్ుటికీ ఇప్ుటికీ వూర కి ఒకటే పదెదవీధ.ి

ఇదుగో మసదీు ప్కాన రావిచెటుట - అప్ుటుాించీ దాన్న పేరు అద ే- జ్ ిండాల చటెుట .

ప్చిట ి ఆకుల మధ్ా వెలస ి పో యన జ్ ిండాలు, చికుాకు చిర గ వేలాడే గాలిప్టాలూ -

కాసూ గాలి వేసనిా గయాాళ్ళలా గలగలమింటుింద ిజ్ ిండాలచెటుట .

31

ప దుద నప్ూట గాలిగోప్ురిం న్నడ, స్ాయింతరింవళే్ మసదీున్నడ. వరహాలమి ఇింట ి

మీద పారుతుిండవేి. పావురాలు మసీదులో దొర కిన ప్ప్ుులు, మరమరాలు గాలిగోప్ురిం

గూళ్ళలో కూచున్న త్రనేవి. శివుడష గుళ్లళ నరేవళ్ళన్న మసదీు మీద కూచున్న మెకవావి.

మసీదున్న ఆనుకున్న మహమిదీయుల ఇళ్ళళ పాత్రకదాకా వుిండవేి. శివాలయాన్నకి

దిగువన విందకి పెైగా హిిందువుల గడప్లు వుిండవేి. అిందరూ అిందరీా వరసలు పటెిట

పిలుచుకోవడిం తప్ు పేరుల తెలియవు. ఘోషాలు బురఖాలు జ్ననాూ నెై. ఉనావాళ్ళళ

లేన్నవాళ్ళ అనా తడేా లేదు. అిందరూ లేన్నవాళ్లళ. పీరల ప్ిండగ వసేూ అిందరూ జ్ ిండాలతో

ఊరవగవవాళ్ళళ. శివరాత్రర వసేూ ఊరింతా జ్నగారిం చేసేవాళ్ళళ. రథోత్విం అిందర దీ. రథాన్నకి

రింగులువెయాడిం ఖాదర్ భాయ్ ప్న్న. కొయాకుసులు పెటిట వొడుప్ుగా రథాన్నా

నడషపిించడిం సతాూ ర్ కి బాగా తెలుసు. శివుడష రథాన్నకి సతాూ రవ స్ారథి.

అమిలగనా అమిలా ఊరింతకీ పదెద దికుాలా వుిండదే ివరహాలమి. ఒకాత ేఆ

చుటుట గుడషసెలో దవేుళ్ళ న్నడన వుిండేది. ఎప్ుుడత ఎవర తోనత ఎకుావ మాటాల డేద ికాదు.

హమేషా రాటాిం చప్ుుడు ఒకవ శృత్రలో విన్నపసితూ వుిండదేి. మసీదు వెపై్ు న్నించి విింట ే

"అలాల హో " అనాటుట , గుడష వెపై్ు న్నించి విింట ే "ఓింకారిం" లాగు వుిండేది ఆ చప్ుుడు.

వరహాలమి అింటే ఊర వాళ్ళిందర కీ ఎింత ఇషటమో అింత భయిం, చేత్ర చలవగల

మింతరస్ాన్న. ప్డుచుపలిల లకి మల ల మరువిం మొగలిరవకులతో ప్ూలజ్డలు వసేేది. కాలోల

ములుల విర గ త ే నపెిు తెలీకుిండా తీసేద.ి కింటలల నలుసు ప్డషత ే ఉపాయింగా తీసేది. తదెద

ప్ిండుగలు వసేూ వరహాలమికీ చతే్ర న్నిండా ప్న్న. ప్టుట మెైనిం కర గ ించి అరచేత్రలో చురుకు

చురుకు చుకాలు పటెిట గోర ింటాకు మెతేూది. కాకరాకు, బింత్ర ఆకులు పెటిట కోర న వార కి

కోర న చిందింగా గోర ింట ప్ూతలు పెటేటది. ఆడపలిల ల అరచేతులోల ప దుద ప డషపిించదేి. చుటుట

ప్కాల ఊళ్లల కూడా వరహాలమి చతే్రచలవ తెలుసు. మీది ఏ వూరు అన్న అడషగ త ే

32

"వరహాలమిద ి మా ఊరవ" అన్న గరేింగా చెప్ుుకునవేాళ్ళళ. వరాలమి ఆ ఊర కి

కొిండగురుూ .

అయితే ఊర కి శాప్ిం మించిన్నళ్ళళ. ఎకాడ తవిేనా న్నళ్ళళప్డతాయి గాన్న కటిక ి

ఉప్ుులు, కప్ులు చస్ాూ యి. కోడషగుడుల తలేాూ యి.వానాకాలిం కుింటలు న్నిండషతే ఆ న్నళ్ళళ

కొనాాళ్ళళ తాగవవాళ్ళళ. తరాేత ఆమడ దతరిం న్నించి తెచుికోవాలి్ిందే. చపె్ులేన్న దిగులు

ఊర వార ముఖాలోల తాిండవిసతూ వుిండేది. ఆ ఊర కి పిలల న్నవాేలింట ే"వదుద లే... ఎడార ...

ఎదదడష న్నళ్ళళ" అన్న ఎవరూ ముిందుకు వచేి వారు కాదు. ఊర వాళ్ళకి యిిందో చిింత

చినాతనిం.

***

ఒక ప్ింటల కాలింలో జ్నగీరాద రు శిసుూ వసతళ్ళకి మిందీమారులింతో గురాీ ల మీద

బయలుదేరాడు. దార మారగింలో జ్నగీరాద రు కింటలల నలక ప్డషింది. గ లగ లలాడషపో యాడు.

ప్ర వారిం యావతూూ హడలిపోయిింద.ి పాప్ిం కనుా కొలిమలా అయిపోయిింది. హో దా,

దరుిం, న్నలువెతుూ విగీహిం చినా నలుసుకి గులాిం అయిపోయాయి. కళ్ళకి గింతకటిట గురీిం

మీద కూచోపటెిట సరాసర వరహాలమి గుడషసకిె తీసుకు వచాిరు. కటుట విపిు చతసిింద ి

వరహాలమి. ఆ బాధ్నుచతస ి"ప్రాేలేదు నాయనా..." అన్న జ్నగీరాద రు తల న్నమర ింది.

నటిటింట నేల మీద కూచోపటెిట ింది, వరహాలమి నాలికకి తేన ెరాసుకున్న సుతారింగా కింటలల

నాలిక కొస త్రపిుింది. కింటి నలుసు నాలిక కొసతో వచిిింది. జ్నగీరాద రుకి పోయిన పరా ణిం

వచిినటటయిింది. కళ్ళళ విపాుర ి చుట ట కలయ చతశాడు. ప్ర వారిం అింతా బయట

ఆతుర తగా న్నలబడష వుింది. కింట ినలుసింత సింకోచిం కూడా లేకుిండా దరా గా వరహాలమి

కాళ్ళకి వింగ మొకాాడు. జ్రీ పాగా, రొింటిన వునా మొహిరీల సించీ తీసి ఆమ ెపాదాల

దగగర వుించాడు. మౌనింగా చేతులు కటుట కున్న వెనకిా వనెకిా అడుగులు వేసుకుింట

వెళ్ళళ గురీిం ఎకాాడు జ్నగీరాద రు, గురాీలు టకటకా కదిలాయి.

33

జ్ర గ న విశేషిం గుర ించి ఊరువాడా కథలు కథలుగా చెప్ుుకునాారు. వరహాలమి

వెైఖర లో ఏమ మారుు లేదు. రాటాిం త్రప్ుుతూ తన తప్సు్లోకి తాను వెళ్ళళపోయిింది.

***

ఒక రోజు వునాటుట ిండష రాటాిం చప్ుుడు ఆగ పో యిింది. సడడచప్ుుడత లేదు.

ఊర వాళ్ళళ ధెైరాిం చేస ి లోప్లికి వెళ్ళళచతశారు. వరహాలమి రాటాిం మీద వాలి వుింద ి

తీసిన బార తీసినటేట వుింది. చేత్రలో ఏకు చేత్రలోన ే వుింది. ఊరు ఊరింతా ఒకాస్ార

బావురుమింది.

"మాయమి వెళ్ళళపోయిిందా - మా దేవత యిింక లేదా" అన్న గోడుగోడున

ఏడాిరు.

"ఏమ త్రనదేో , ఎటాట బత్రకవదో ఎవర కీ తెలియదు. ఎవర న్న ఏనాడత చినా వెతుూ

స్ాయిం అడషగ ఎరుగదు..."

"ఎింతమిందికి బొ డుు కోసి పేరుల పెటిట ిందో ... చలవగల తలిల..."

అిందరూ వరహాలమి మించితనాన్నా తలుికున్న వాపోయారు.

మరాాడు ఊర పెదదలు చుటుట గుడషశ ెఅింతా కలయత్రర గ చతశారు. చెింబు, గ నెా,

రాటాిం తప్ు ఏమీ లేవు. పెైక ి తేలకపోయినా పదెదలిందర కీ జ్నగీరాద ర చిిన మొహిరీలు

ఎకాడ దాచిిందోనన్న ఆతుర త , ఆరాటిం... ఆప్ుకోలేక ఒకొాకారవ లౌకాింగా బయటప్డడిం

మొదలుపటెాట రు.

"గాలికి పో తే ఏమొసుూ ింది...."

"... మరవ మరవ... మటటయిపో త ేఏమట ిలాభిం... ఆయమి పేరు చెప్ుుకున్న ఊర

బాగు కోసిం ఏమెనైా చసేుకోవచుి..."

34

"దొర కితే గదా... ఏిం చసేుకునాా."

"వెదికిత ేగదా దొర కవది..."

ఆలోచన బయటికి రావడమేమట-ి ప్న్నలోప్డాు రు జ్నిం.

గుడషసె పీకి ప్కాన ప్డశేారు. ఆకు ఆకు ప్ులల ప్ులల వదెికారు. ఎకాడా మొహరీల

జ్నడ లేదు.

"బింగారిం ఆకులోల కపుెడతారా - మటిటలో చతడిండష" అన్న ఓ పెదాద యన సలహా

విసిరాడు.

పారలు, ప్లుగులు, తటటలు బుటటలు వచేిశాయి. క్షణింలో తవేకాలు

మొదల నైాయి.

"అద ేక ైవారిం - అద ేగుడషసె హదుద లో తవేిండష" పెైన్నించి సలహాలు ఇసుూ నాారు.

"ముసిలిద గటిటదే.... తను త్రనకపో తే మానె... వూర కి అప్ుగ ించి పో వచుిగా..."

"పో తానన్న కలగనాాదేింటి..."

"పెదదతనిం గదా... మూలప్డషతే వుింటదన్న దాచి వుింటది పాప్ిం... మల ల ప్ువుేలా

రాలిపో యిింది."

ఎకాడలేన్న శకీూ తెచుికున్న తవేకిం స్ాగ సుూ నాారు. ఆశ దయాింలా ఆవర ించి ప్న్న

వడషగా జ్ర పసోి్ూ ింది.

న్నలువు లోతు తవాేరు. ఖింగున చప్ుుడెిైంది - ప్లుగు వటేుకి ఉతా్హిం

పెలుల బ్లకిింది. ఒడుు న కూచునా వాళ్ళళ కూడా గుింటలోకి దిగ పో యారు. కాలూ, చెయిా

ప్లుగూ పారా కదిలే సిందు లేదు.

35

ప్లుగులు ప్కాన నాట ిచేతులతో మటిట లాగారు. చివికిన తలపాగా - జ్రీపో గులు

వలలా చుటుట కునాాయి. ఆ వలలో ప్గ లిన మటిటపడిత పెింకు మధ్ా మొహిరీలు

మలమలలాడాయి.

"ఉనాాయిరోయ్..."

"దొర కాయ్... దొర కాయ్..." ఆనిందింగా అరుప్ులు విన్నపిించాయి.

"ఎకాడషకి పో తాయ్... అసలా మడషసి ఎటాట ింటదిి... మన కోసిం బత్రకిన మడషసి"

"మనకి యిచేిప యిేా ది కాన్న అనుకోకుిండా దపీ్ిం కొిండెకిాింది... దాింతో యిీ

త్రరకాసు వచిిప్డషింది..."

న్నధి పెైకి చేర ింది. బింగళ్ీ తాళ్ల ఉటిటలో పెటిటనటుట ింది మొహరీల పిడత.

"చతశారింటార ... అప్ుటి జ్నగీరాద రు తలపాగా...వరాలమి కాళ్ల దగగర పెటాట డు

గదా..." - అింతా విడతు రింగా చతసుూ నాారు.

"శివదరవాిం శివసన్నాధికి చేర ింది...అింతా శివలీల" అనాారు ప్ూజ్నర గారు.

ప్ూజ్నర వింక నలుగుర దైుగురు ఎగాదిగా చతశారు.

"శివుడషద ిఎటటయితది... ఇచిిింది మా ఆదీి..."

"అయితే..."

"మసీదు మీద కరుి చసే్ాూ ిం..."

"న్నధి న్నక్వపాలనావి ఎవర సాలింలో దొర కితే వాళ్లకవ చెిందుతాయి."

"ఈ సాలిం న్న బాబు గాడషదా"

"న్న అబు గాడషదా"

36

"ఈ సాలిం పో రింబో కు"

"నువుే కూడా..."

వాతావరణిం మార ింది. గాలి బరువెకిాింది. కత్రూవేటుక ి చీలిన వెదురల ల ఊరు

ర ిండుగా చీలిింది. మసీదు - శివాలయిం -

"ఈ గొడవింతా దేన్నకి... అసలీ సాలిం మీదో మాదో తలేుదాద ిం... కరణింగార న్న

పిలవిండష" అనాారు.

"మీరూ మేమూ ఏవిటరా అబ్లు... అిందరిం ఒహటే. అిందర రకూమునతా ఎరుప.ే.."

- అనాారు ప్ూజ్నర గారు.

"ఎరుప.ే.. మహా చెపాువుగాన్న చెటల న్నా ప్చిగానే వుింటాయి-మర చిింతచిగురు

ప్ులల గా వుింటద,ి వేపాకు చేదుగా వుింటదేిం..." - అనాారొకరు వెటకారింగా.

న్నధి చుట ట జ్నిం - ఆకోీ శిం ఏ క్షణాన కటటలు తెించుకుింటుిందో తెలియదు.

కొలతలకి గొలుసు,కరీలు దస్ాూ ే లతో కరణింగారు హాజ్ర ైనారు.

"మీరు నాాయిం చపె్ుిండష" - అనాారు కరణింగార న్న చతసతూ నే.

"తరు జ్ల పాషాణ న్నధి న్నక్వపాలనావి వునాాయి చతశారూ... అయినా దేన్నకి...

కొలత లాగుతునాాిం కదా..." అన్న కరణింగారు మాట దాటసే ి ప్న్నలో ప్డాు రు.

"కరణమయాా అనాాయిం చెయాకు... నువ్ గాీ మాధికార వి, న్నకు అిందరిం ఒకటే..."

"ఎింత మాట దవేుడషకీ, నాకూ అిందరూ సమానమే. పో న్న ఓ ప్న్న చసేుకోరాదత...

ఈ కొలతలూ కరామిందులూ తలేేవి చచేివి కావు గాన్న అధికార గా నాకో ప్ద ిజ్మచసే ి

మగతావి స్ హిం స్ హిం తీసుకోరాదత... గాలికి ప యిేా పలేపిిండష..."

37

"అబు కరణీకిం దెబు అన్నపిించావు స్ామీ... అదేిం కుదరుద - అటల ఇటల

తేలాిలి్ింద"ే

"అసలు వరాలమి మా మడషస ి-

"అసలు స్ మిచిిింది మావోడు"

"ఊర కవ దానిం యిచాిడా - మా యమి పరా ణిం పో సిింది."

"అయిత ేయివాేలన్న తాఖీదు వుిందా... ఇది అలాల స్ ముి... అింతే-కాదింటే"

"కాదింటే...?"

"ఖతిం..."

"తలతీస ిమొలేస్ాూ వా"

"రకతిం ఏతాిం వసే్ాూ ిం"

కిందకింలో పాత్రన ప్లుగులు వొర గ వొర గ ప్డకపెటాట యి. జ్ ిండాల చటెుట మౌనింగా

వుింది. అరుప్ులూ కవకలూ మసదీు గోడకీ, గాలిగోప్ురాన్నకీ తగ లి ఒకవ త్రటుట ప్ద ే ప్ద ే

విన్నపసి్ోూ ింది. మాటా మాటా పెర గ పో యిింద.ి పిడషకిళ్ళళ లేచాయి. ఇింతలో ఉనాటుట ిండష...

ఒకాస్ార కిందకింలోించి బుసు్న చిచుిబుడషులా న్నరు చిమిింది. అింతా

వులికిాప్డాు రు. భయింతో వెనకిా తగాగ రు.పిడషకిళ్ళళ సడషలాయి. చిముితునా న్నళ్ళతో

తడషస ిచలలబడాు రు.

న్నళ్ళళ న్నళ్ళళ అన్న అర చారు . పాతాళ్ గింగ పెైక ిజిముితునా న్నళ్ళన్న చతేులు జ్నచి

భయిం భయింగా తాకారు. కొిందరు ధెైరాిం చేస ినోటలల పో సుకు చతశారు.

"న్నళ్ళళ కావు ట ింకాయ పాలు" అనాారు రుచిచతసి.

"ఆహా, పాలింటే పాలే - పిలిలకూనలిా పెించచుి..."

38

అింతా కోలాహలింగా వుింది. ఎగబడష దోసిళ్ళతో న్నళ్ళళ తాగారు.

జ్ర గ ింది కలా న్నజ్మా! తేలుికోలేన్న ఆశిరాింలో మున్నగ వునాారు జ్నిం.

"అింతా వరాలమి చలవ... ఆమె దొడుగుణిం యిీ తీరున న్నర ై యిింకి పాల ై

ప ింగ ింది..."

"ఆ తలిల నడషచిన నలే న్నటిప్టుట ... ఎిందర కి స్ాయిం చేసిిందో ...తేనటెీగలా

చుకాచుకాగా కూడబెటిటన మించితనిం మించితీరాిం అయిింది."

కాసేప్టికి ప ింగు తగ గింది. బుడబుడ చప్ుుడుతో న్నరు ప రుల తోింది. వరాలమి

న్నధితో బావి కటటడాన్నకి నడుిం కటాట రు. ఊరు ఊరింతా ఎవర కి చేతనెైన ప్న్న వాళ్ళళ చేశారు.

న్నధితో కొనుగోలు చయేాలి్నవి చేశారు. రాత్ర కూరుు తెలిసనివాళ్ళళకటుట బడష ప్న్నకి

దిగారు. ఆడవాళ్ళళ రాళ్ళళ మోశారు. అయిదు బారల కనుా - నాలుగు న్నలువుల లోతు

- రాత్రతో చుట ట వించకటాట రు. బావికింటికి కాటుక దిదిదనటుట నలల రాత్ర బొ డుు కటాట రు.

వరహాబావి అన్న పేరు పెటాట రు. చుట ట రాళ్ళళ ప్ర చి చపాట కటాట రు. చపాట చివర పదెద

రాత్రతొటుల ప్ద్వుల న్నళ్ళకి కటాట రు.

"స్ాక్ాతుూ ఆ గింగమి తలిల నలేకి దిగ ింది" అనాాడుప్ూజ్నర .

"అలాల మింజూర్ చేసని ఒయాసిస్" అనాాడు కాజీ.

ఊర కి శాప్ిం తీర ిందనాారు. ఊర కి అయిదోతనిం వచిిిందనాారు.

తాగాళ్ళళ వేసిన వరహాల బావి కొమిచాటు చిందమామలా తోచిింది.

శివయాకి న్నతాిం క్డరాభిష్ేకాలే అయినాయి.

***

39

బావి వెలిశాక ఆ ఊర కళ్ మార ింది. ఊర వాళ్ళ ముఖాలలో దిగులు తీర ింది. వాళ్ళ

బతుకులో వరహాల బావి ఒక భాగిం అయిింద.ి ఆ ఊర కి అద ిరచిబిండ - చలివేిందరిం -

దికుా - మొకుా - తలిల - దేవుడు - ఊపిర - న్నళ్ళళ - సిర ీ -సింప్దా అన్నాను.

వరహాలమి బావి కింట కన్నపెడుతూ కాపాడుతుిందన్న వాళ్ళ నమికిం.

న్నజ్నన్నజ్నలు తేలాలింట ేచిటటచివర అసూ ిీం వరహాలబావి మీద ప్రమాణిం చేయిించటిం

- పెళ్ళళ ఊరవగ ింప్ు అకాడ ఆగాలి. కొతూ జ్ింటక ిఎరీన్నళ్ళళ దషి్ిటతీయడిం ఆనవాయితీ ఇరవె ై

ఒకటలరోజు ప్సిబ్లడున్న తొటలల వసేి, బాలిింతచేత బావిలో చదే వయేిించి పేరింటిం చయేడిం

ర వాజు. అతాూ ర ింటికి వళె్లళ ఆడపలిల లు అకాడ ఆగ బావిచుట ట త్రర గ మొకుాకు మరీ

వెళ్ీూ రు. వరహాలమి దీవిసేూ ఏ గిండిం లేకుిండా దబుప్ిండులాింటి పిలల లు ప్ుడతారన్న

నమికిం.

బావి ప ింగ న రోజు గాజులబత్ అకాడేవునాాడు. ఆ న్నటిధారలో అరగుిండు

అరలాగు తడుప్ుకున్న ఆనిందిించాడు. ఎకాడో దార ప్కా చెరువులో తాబేలు పలిల కన్నపిసేూ

కుిండలో భదరింగా తెచిి బావిలో వదిలాడు. అప్ుుడెింత అద ిబులిల రావిచిగురింతవుిండేద.ి

ఇప్ుుడు తామరాకింత అయిింది.

"ఆ ప్కా శివుడు - ఈ వెైప్ు అలాల ... మధ్ాన కూరాివతారిం - స్ాక్ాతూూ

విషుి మూర ూ ... అింతా ఒకా గడుమీద కొలువు తీరారు... బావిక ి దెవైతేిం వచేిసిిందిరా

అబ్లు..." అనాారు ప్ూజ్నర గారు. ఆ మాటలకి గాజులయా తెగ గరేప్డాు డు.

అప్ుటిాించీ ఊళ్లళకి రాగానే బావి న్నళ్ళళ ఓ గుక ాడు తాగడిం, తాబేలున్న ఓస్ార

చతసుకోడిం గాజులబత్ కి ముఖావిధ ిఅయిింద.ి

సేఠ్ వారసతేింగా మలారిం అప్ుచెపిు వెళ్ళళపోయాడు.

40

"నోరు మించిదెైత ే ఊరు మించిద ి అవుతుింది బేటా..." అనా సేఠ్ మాట

నముికునాాడు. గాజులబత్ కి అదే పెటుట బడష అయిింది.

ఏ గడప్ యిెకిా "అమాి మించి న్నళ్ళళ కావాలి" అింట ే ఏ తలిల అయినా మజి గ

తెచిి ఇసుూ ింది. ఆవూళ్లళ గాజులయా ప్లుకుబడష అలాింటిది. ప్ూసలోల దారింలా మలారిం

బుజ్నన వేసుకున్న ప్ద ివూళ్ళళ త్రరుగుతాడు. అన్నా వూళ్ళ యోగక్వమాలూ తసె్ాూ డు. పెళ్ళల

సింబింధాలు చబెుతాడు. పాడషగవదెల బేరాలు తసె్ాూ డు. "వెైదాాన్నకి ప్టుట తేన ె కావాలోయ్"

అన్న ప్ింతులు గారు అడషగ తే స్ాధిించుకు తెస్ాూ డు.

లేవలేన్న పలిల కి జునుాపాలు మీద మనసెైిందింటే "అదెింత ప్న్న తలీల" అింటాడు.

అనామాట న్నలబెటుట కుింటాడు.

ఈ ఊళ్లల తలిల పెైసలిసేూ ఆ ఊళ్లళ బ్లడు కి గాజులు తొడషగ వస్ాూ డు

మలారిం లోప్ల ససీ్ాలో దాచిన ఖరూ రప్ు ప్ళ్ళళ శకిూకొదీద పిలలలకి ప్ిందారిం

చేస్ాూ డు.

గాజులయా ఊళ్లళకి వసేూ వూరింతా గలగలలాడుతుింది.

ప్ిందెప్ు కోళ్ళ సమాచారిం తెచిి కురీకారుకి హుషారు తెపుిస్ాూ డు. కురీకారు

గాజులయాన్న వేళ్ీకోళ్ిం చేసుూ ింట ేరోషిం తెచుికోకుిండా ఆనిందిించవేాడు.

"అన్నా ఆడింగ కబురవల ..." అన్న కురాీ డు ఎగతాళ్ళ చేసేూ -

"ఓయబు... పెదద మొగాడషవి... పళె్ళయి మూణణిళ్లయిింది... అమాియి చతేులు

చెకుాచెదరవలదు - ఏిం మొగాడషవిరా బ్లడాు ... నయా కాప్రింలో ప్ూటా ర ిండు గాజులేనా

చిటల కుింటే మరాాదేముింటది...?"

"న్న మాటలకవిం రోషప్డిం... మాటలు చెపిు ఆఖర కి మొగాళ్ళకి కూడా గాజులు

తొడుగుతావ్..."

41

"ఏిం లేదు అలుల డత, తొిందరగా సీమింతిం గ రాకీ తగులుూ ిందన్న ఆశ - జ్లిద ఆడపిలల

ప్ుడషత ే ఈ తాతకి ఇింకో ర ిండు చేతులు దొరుకుతాయ్ గదా..." - హాయిగా గడుిం

న్నమురుకుింట అనవేాడు.

"అసలు న్న ప్నే రొఖా్ిం... డబుులిచిి కాళ్ళకి మొకుాతారు. ఏిం వాాపారింలో వుింద ి

చెప్ుు..."

"అదవేుింద ిభయాా...బరేిం బేరమే దణిిం దణిమే, నేను రూపాయ్ కి దస్ అింటే ఆ

తలిల ప్దహారింటది... తొడషగవప్ుుడు చిటిల న గాజులకి ప్ూచీ నాదే... గొింగళ్ళ మీద

కూచునాాక గాజులబత్ దవేుడ ే అయినా బేరిం బేరమే..." వాాపార ధ్రిిం చెబుతుింట ే

ప్ూజ్నర గారు అిందుకున్న - "అింతే... దేన్న కదే.. గుడష గోడకి పడికలు కొటటదదన్న చెబ్లత ే

విింటునాారూ... దవేుడు దేవుడ ేపిడకలు పడికలే... అబేు యిీ ఆడింగులు మరీను..."

అన్న బాధ్ప్డేవారు.

***

వెైశాఖమాసిం రాగానే బావి ప్ూడషక తీయడిం ఒక పదెద సింబరిం. ఏటా జ్ర గవ వేడుక,

తీరాింలా స్ాగుతుింది. ర ిండు రోజులకి సర ప్డా న్నళ్ళళ న్నలవపెటుట కోమన్న వూరింతటిక ీ

ముిందే హెచిర క చేస్ాూ రు.

ఆరోజు బాషా జ్టాాబిండష కటటడు. పో తరాజు ఒింట దుద బిండషకి సెలవు. గాజులయా

మలారాలు లేకుిండా తెలల వారు జ్నమున ే ఊళ్లల కి వస్ాూ డు. మొదటి చదే గాజులయాదే.

అకాడ న్నించి పాత్రకమింది ఒక జ్టుట గా న్నళ్ళళ తోడడిం మొదలు పడెతారు. తోడషన న్నరు

బావి చషాట మీద కుమిర సేూ అవి సనాట ికాలవలోించి ఆలయిం ఆనుకున్నవునా దేవుడష

మానాాన్నకి వాలు చేస్ాూ రు. ఒక జ్టుట కి అలుప్ు వసేూ మరో జ్టుట సదిిిం అవుతుింది.

42

ఓ న్నలువులోతు న్నరు తగాగ క, బార డు ప దెదకాాక గజ్ ఈతగాళ్ళళ బావిలోకి

దిగుతారు. ప్డుచు, ముసలి, పిలాల జ్ లాల ఊరు ఊరింతా అకాడవేుింటుింది. ఎన్నా

అనాప్ుగ నెా లు అడుగింటుతాయో, ఎన్నా కూరలు మాడషపో తాయో, ఎన్నా పాలు

దాలిపాలవుతాయో తెలీదు. ఎిందరు కోడళ్ళళ అతూలచేత చివాటుల త్రింటారో ల కాలేదు.

చతసేవాళ్ల కి యివీ వేడుకగానే వుింటాయి.

దిగ న ఈతగాళ్ళల అడుగుదాకా వెళ్ళళ బురదమనుా తీసి జ్లిలగింప్లలో వేసేూ పెైన్నించి

తాళ్ళతో లాగుతారు. ఆ ప్ూడషక మటిటన్న గటుట మీద వసేి జ్నగీతూగా జ్ల ల ళ్ళతో దేవితే -

కాళ్లప్టాట లు, దుదుద లు , నాింతాళ్ళళ, ఉింగరాలు, ముకుాప్ుడకలు, జ్డకుచుిలు,

కలాలు, బింగారు గాజులు, ఇనప్ కడవలు, ఇతూడష బ్లిందలెు, ఎదుద ల ప్ట టడ మువేలు

ఎనెానోా పెైకి చేరవవి.

తడషప డష చితూడషతో ఆడపిలలలు పెైటబ్లగ ించి వయాారింగా న్నళ్ళళ తోడుతుింట ే

కురీకారు తన్నవితీరా చతసి వినోదసి్ాూ రు.

"కాలు జ్నరుతుింది జ్నగీతూ .." అింట అత్ర చొరవగా ఆడపిలల నడుింమీద చెయిావసే ి

రక్షించబో యి ేప్రయతాింలో విదిలిింప్ులు త్రన్న ఆనిందిించేవాళ్ళళ వుింటారు.

"బుింగమూత్రకి చేింతాడు బ్లగ ించిండష" అింటే

"ఎిందుకులే ఉచుి బ్లగ ించేవుింద"ి అన్న మాటక ిమాట వడషు ింప్ులూ -

"కనుా చతడు ఎింతుిందో ..." అన్న ఆశిరాపో తే

"ఇింతకాలిం చతసెరగవా నింగనాచీ" -అింట అింతగానత విసుూ పో యిటేివాళ్ళళ-

"అమోి బుగగలు...బుగగలు...న్నటిబుగగలు" - అన్న చమతార ించ ేవాళ్ళళ-

వడషసలె త్రపిునటుట జ్డ విసిర తే, కుపెులు ఛెళ్ళళన తగ లితే కషటసుఖాలు ఒకవస్ార

అనుభవాన్నకి వచేివి కురాీ ళ్ల కి. మోకాళ్ళ మీదకి కోకలు బ్లగ ించి అరట ితోటలో న్నళ్ళల జ్నలు

43

చేసతూ ప్డుచుపిలలలు పెై పతెూనిం చేసుూ ింటే - ఆ చకాదనిం చతసేిందుకు వరహాలబావి

కనుా చాలేనా?

స్ాయింతరా న్నకి సిందడష సదుద మణణగవది. దొర కిన వసుూ వులన్నా బావి ప్ించ మీద

ప్రదరశన పెడతారు. గురుూ లు చెపిు తమవి తాము తీసుకోవాలి. ఆడవాళ్ళ నగలకి ర ిండో

స్ాక్ష గాజులయా. ఏ తలిల నగ ఏదో ఆనవాలు ప్టిట చపెేువాడు.

గచికాయలు, సీసిం గోళ్ళలు కుప్ుపో స ి పిలల లిందరీా పిలిచేవాడు. పిలలలూ

బ్లలబ్లలా వచిి గురుూ లు చపెాుక చెవులు మలెేస ి 'మీరింతా నా తాబేలు మీద వేసినవి

ఔనా...చుప్...' అన్న అర చేవాడు. గుింజీలు తీయిించి ఇింక ప్ుుడత తాబలేు మీద

వెయామన్న చెపాుక వాళ్ళ గోళ్ళలు, గచికాయలు యిచేిసవేాడు.

ప్ూడషక తీసని బావి ఆదమరచి హాయిగా న్నదరపో తునా ప్చిిబాలిింతలా వుింటుింది.

తడష తగ లిన అరట ితోట ప్చిగా వొళ్ళల విరుచుకుింటుింది. ర ిండో రోజుకి బావి న్నరు వనెెాల

తేరుకునాటుట ింటుింది. ఇది ఏటా జ్ర గవ త్రరునాళ్ళ.

***

ప దుద వాలుతోింది. ప్నుల న్నించి అప్ుుడ ేఒకొాకారూ ప్ల ల కు చేరుతునాారు. బావి

గటుట సిందడషగా వుింది. ఒక వెైప్ు న్నించి బాషా గురీబుిండడ - మరో వెపై్ున్నించి పో తురాజు

ఒింట దుద బిండడ వచిి బావి దగగర ఆగాయి. ఊర కవ మాటవరసకి ఒింట దుద అింటారుగాన్న అద ి

న్నజ్నన్నకి వొటిటపో యిన ఆవు. దాింతోన ే న్నళ్ళపీపా లాగ ించి ఏదో నాలుగు డబుులు

చేసుకుింటునాాడు పో తురాజు.

బళ్ళళ స్ాింతిం దిింప ీదిింప్కుిండానే గురీమూ, ఆవూ న్నళ్ళ తొటిట మీద ఎగబడాు యి.

చాకిరీ చసేిచేస ి వునా త్రకాలో వునాాయిేమో తొటలల ముట టముట ట తగలగాన ే

ర చిిపో యాయి. ఒకదాన్న మీద ఒకట ి త్రరగబడాు యి. ర ిండత బకాజీవాలే. భాషా గురీిం

44

ఈకలు తీసని కోడషలా వుింటుింది. కుముికుింటునా వాట ిమీద భాషా విసిర న చెరాాకోలు

ఆవుకి తగ లిింది. బిండష దిింపి వసుూ నా పో తురాజు అద ిచతశాడు.

"ఏరా" అన్న హూింకర ించాడు.

"హేరా" అనాాడు అద ేదీ్త్రలో బాషా.

రావిచెటుట గలగలమింది. వెలిసిన జ్ ిండాలు ర ప్ర ప్లాడాయి. ఇనప్ కడవలు బావి

వించకి తగ లిన చప్ుుడుకి బావి తొణణకి గజ్గజ్లాడషింది.

"ఎప్ుటిాించ ోచతసుూ నాా ఏింట ిన్న రువాబు"

"నా ఎదుద నెిందుకు కొటాట ల..నువేే మనాా దాన్నకి గుగ గళ్ళల పడెుూ నాావా"

"పో బే... అటేట వాగ త ేన్నకూ ప్డుతుింద ిచెరాాకోల వాత..."

"కొటుట చతదాద ిం..."

"మాట తూలదుద ..."

జ్నిం పో గయాారు. నలుగురు ఇట నలుగురు అట చేరారు.

"రౌతు మతెక ైతే గురీిం మూడు కాళ్ల నడషచిిందన్న... మెతగాగ వూరుకుింటునాకొదీద

మీదెకుాతునాారు..."

"అసలు నాాయిం ఎకాడుింద?ి"

"ఇకాడ లేదా నాాయిం"

"ఆ మహ బాగా వుింద ినాాయిం. ప్ూడషక తీసనిప్ుడలాల బావిన్నళ్ళళ అిందర ర కాల

కషటిం మీ మానాాన్నకి పడెుతునాాిం గిందా... అరటి తోటలో ఒకా తొడషమగాన్న, ఆకుగాన్న

మాకు ఇచాిరా?"

"అసలీ బావి మా మసదీు గడుమీదవుింది..."

45

సుడషగాలిలా ప్ుకారు ఊరు మీద ప్డషింది. డొింకింతా కదిలిింది."పో తురాజు ఎదుద

మీద జ్టాా గురీిం త్రరగబడషిందిట. గోమాతన్న గురీిం కొముిలోూ చీలేిసిిందిట... గోవు రకూిం

మడుగులో వుింద.ి!"

"అయోా! అయోా! ప్ుకారింటే ఇదే... గురాీ న్నకి కొముిలు మొలుస్ాూ య్."- ప్ూజ్నర

వచేి జ్నాన్నకి నచిచపెాులన్న అడుిం వళె్ీల డు. ఆయన అకాడ వుింటే ప్రమాదమన్న

ఇింటావిడ ప్ూజ్నర గార న్న చరచరా లాక ాళ్ళల వాహనశాలలోకి నెటిట తలుప్ు ఘడషయ వేసిింద.ి

గాలివారూ రకరకాల రింగులు ప్ులుముకున్న ఊర మీదప్డషింది. ఊర వాళ్ళింతా

చేత్రకి దొర కిన ఆయుధ్ిం ప్టుట కున్న వరహాలబావి వెైప్ు ప్రుగులు తీసుూ నాారు.

అకాడ ే వునా గాజులయాకి మెదడు మొదుద బార ింది. బావి వించన కబేళ్ీ కత్రూ

ప్దును పెడుతుింట ే ఆ గరగరలకి వరహాలబావి ప్రత్రధ్ేన్నించి ఆకాశిం

ఉరుముతునాటుట ింది.

ఒక ప్లుగు మొన బావి ప్ించన ఖింగున ప్డషింది. గాీ మదేవత కణత అదిర ింది.

"-'ముదద ముదద కి బ్లసిిలాల ' అన్న ఎనాాళ్ళళ గొడవ. బావి ప్ూడుస్ాూ ిం -

పీడావదులుదిద .

మటిటపిడషకిళ్ళళ లేచాయి. కతుూ లు గొడుళ్ళల లేచాయి. ప్లుగులు లేచాయి. కరీలు

కదులుతునాాయి.- ఎనాడత లేన్న బురఖాలు వేసుకున్న ఆడవాళ్ళళ మసీదు గోడవారగా

న్నలబడష, పిలల లిా అకుాన చేరుికున్న బ్లకుా బ్లకుా మన్న చతసుూ నాారు.

"గాీ మదేవత బొ టుట చరె పేస్ాూ రాీ - మీ నోటలల మీరవ దుముి కొటుట కుింటారాీ ..." -

ప్ూజ్నర వాహనశాల లోించి కింఠిం చిించుకు అరుసుూ నాాడు.

"వరహాలమి కింటలల దుముి పో స్ాూ రా..." - రోదసితూ అనాాడు గాజులయా-

"ప్రదేశిగాడషవి - న్నక ిందుకు మా గొడవ - పో బే..." అన్న గసిరారొకరు.

46

గాజులయాకి మాటప్డషపో యిింది.

"బావిలో మటిట ప్డషిందింటే ప్ుచెిల గ ర పో తాయ్"

"నెతుూ రు కాలవలు కటాట ల..."

"నెతుూ రు ఏతాిం వసే్ాూ ిం..."

"తోడేళ్ళళ త్రరగాల యిీ నేల మీద రవప్టిా ించి..."

చలివేిందరిం అగ ాగుిండిం అయిింది. జ్ ిండాల చటెుట నాగుపాములా న్నలబడష వుింది.

ప్రత్ర ఆకూ ప్డగలా న్నకా ప డుచుకుింది.

"క ైమా చసే్ాూ ిం...గోరీలుకడాూ ిం..." అరుప్ులు కవకలు బావిలో గ ింగురు

మింటునాాయి. వరహాల బావి బలి కోరుతునారాకాసి నోరులా వుింది.

ఏభెై ఏళ్లనాడు సర గాగ యికాడ ే యిలాింట ి మాటలే వినాాడు. అవే చవెులోల

ర ింగుమింటునాాయి – గాజులయాకి. వాహనశాల దగగరకి ప్ర గ తాూ డు "తాబేలు

వేసినప్ుడు దవేుడా ఇహ త్రరుగులేదనాావ్ కదయాా... ఇప్ుడు ఈ అలల కలోల లిం

ఏమటసి్ామీ..." అన్న గోడు అింతా వళె్ళకకాాడు. ప్ూజ్నర నిందవిాహనిం పీఠిం మీద

సుృహతపిు ప్డషవునాాడు.

ప లిమేర దాట ివారూ ప రుగూర దాకా ప కిాింది.

ఆకాశిం ఎరీబడషింది.

గొడులి లేచిింది. ఆ వేటుతో సింకులసమరిం మొదలు..

ర ప్ుపాటులో గుింప్ు మధ్ాన్నించి విసురుగా గొడులిన్న తోస ిదబుున బావిలో ప్డషింద ి

ఒక ఆకారిం. ఆకోీ శిం ఒకాస్ార ర ప్ుకొటిట ింది.

47

"గాజులయా బావిలో ప్డాు డు... గాజులయాా" అనాారు. తొింగ చతశారు. పిడషకిళ్ళళ

సడషలాయి.

కుచుిలపాగా కాగ తిం ప్డవలా న్నళ్ల మీద తేలుతూ కన్నుించిింది.

జ్నిం చెదిర పో యారు. బావి చుట ట త్రరుగుతునాారు. తెలియకుిండానే వాళ్ల

చేతులోల ఆయుధాలు నేల వాలాయి. ప రుగూళ్ళ జ్నిం సెైకిళ్ళ మీద, కాలి ప్రుగున

కతుూ లు, కరీలు, స్ో డాబుడుల తీసుకువచిి వాలుూ నాారు. "మసీదు ప్డగొటేటశారట..

అరటితోట నర కవసి గుళ్లల శివలిింగాన్నా పీకి బావిలో వేశారట..." ఇవి వాళ్ళళ అనుకుింటునా

మాటలు. ఊరు మీద ఊరు వచిి ప్డషింద.ి

బావిలో ఒకచోట బుడగలు వచాియి. గాజులయిేా తల పెైక ి లేచిింది. చేతులు

ఆసరా కోసిం తడుముకుింటునాాయి. పాకుడుప్టిటన వించ మీద ప్టుట దొరకడింలేదు.

బుటకలు వేసుూ నాాడు.

జ్నిం దికుాతోచక బావి చుట ట ప్రుగులు పెడుతునాారు. "వించప్టుట కో...

వించప్టుట కో..." అన్న పెనైుించి అరుసుూ నాారు. గాజులయాకి మాటవిన్నపిించే ప్ర సిాత్ర లేదు.

గబగబా వాహనశాల తలుప్ులు తర చి రథిం మోకులు తచెిి బావిలోకి వదలిారు.

జ్ ిండాల చటెుట కి కటిటన జ్ ిండా గడలు లాకొాచిి బావిలోకి వదిలారు.

అింత పదెద బావిలో గాజులయా కింటలల నలుసులాగునాాడు. ఉకిార బ్లకిార

అవుతునాారు.

జ్ ిండా కరీలు న్నళ్ళ మీద తేలి ఆడుతునాాయి. అిందుకోలేకపో తునాాడు. జ్నింలో

ఆదురాద . శరకాలు పెడుతూ ఆడవాళ్ళళ, పిలల లూ బావి చుట ట త్రరుగుతునాారు.

వాహనశాలలోించి నిందివాహనాన్నా మోసుకువచాిరు. నాలుగు కాళ్ళకీ రథిం

మోకులు బ్లగ ించి పీఠింతో సహా బావిలోకి దిింపారు. కొయావాహనిం న్నళ్ళ మటాట న్నకి

48

వెళ్ీళక భాషా, పో తురాజు మోకుల మీించిలోప్లికి జ్నరారు. వయెిా కళ్ళళ ఆతుర తగా

పెైన్నించి చతసుూ నావి. వయెిా నోళ్ళళ సలహాలు ఇసుూ నాాయి.

బావి గిందరగోళ్ింగా వుింది.

కూరాివతారిం లోప్లిక ళ్ళళ తల దాచుకుింది.

మిండతక శబదిం విన్నపసి్ోూ ింది.

భాషా, పో తురాజు జ్ ిండా కరీలు వూతిం మీద గాజులయా దగ గరకి చేరారు. ర కాల

కిింద చతేులు వేస ిమలెల గా పెైక ిలాగారు. కొన ఊపిర తో కొటుట కుింటునాాడు గాజులయా.

వాలి పో తునాాడు. అత్ర కషటిం మీద నింది వాహనిం మీదికి చేరాిరు.

కటిటన నాలుగు తాళ్ళన్న విందచేతులు ప్టుట కలిపి పెైకి లాగుతునాాయి. మసదీు

మీించి, గాలిగోప్ురిం గూళ్ళలోల ించి టప్టపా ర కాలు కొటుట కుింట గుింపెడు పావురాలు

ఆకాశింలోకి ఎగ రాయి.

కొతూ వూపిర తో నిందవిాహనిం మీద పెైకి వసుూ నా గాజులయా కరుణా మయుడషలా

కన్నుించాడు. మూడు ప దుద లీా ముడషవసేిన మింగళ్సతతరమె ై తళ్తళ్లాడషింద ి

వరహాలబావి.*

(ఆింధ్రజ్ోాత్ర సచితర వార ప్త్రరక , దీపావళ్ళ ప్రతేాక సించిక 94)

49

ధనలక్ష్మి

సీతారామాింజ్నలేు ఎన్నమదో తరగత్రలో నా కాల సుమేటు. ఒకవ బెించీలో కూచున ే

వాళ్ళిం. సిలుా చొకాా, సిలుా పెైజ్నమా, వాచీ, ర ిండత ఉింగరాలూ - బొ దుద గా, నలల గా

న్నగన్నగలాడుతుిండ ే వాడు. పళె్పళె్లాడ ే ఇసీూ ీ చొకాా. జ్వబులో ఎప్ుుడత డబుులు

గలగలలాడుతూ వుిండవేి. వీటికి తోడు ఆకుప్చి హింబర్ సెైకిలు వుిండడిం -సెింటు నతన ె

గమగమలలో సింష్ేర్ గా సతాలుకి వచేి సతీారామాింజ్నేలింటే మా అిందర కీ కొించిెం

ఈరషయగానే వుిండదేి. వీటన్నాటి వలాల సింకీమించిన దరా కాకుిండా అసలు పెదదర కిం ఇింకోట ి

కూడా వుింది అతన్నకి. అదేింటింటే - ఈశేరయా అనే ఓ పదెాద యనకి పిలలలు లేకపో త ే

దగగర దాయాద ిపలిల డన్న సీతారామాింజ్నయేులిా దతుూ చసేుకునాారు.. ఆయన ఇప్ుుడో

కాసేపో అనే సిాత్రలో వుిండష ఇింట ి దపీ్ిం పళె్ళళ కళ్ీళరా చతడాలన్న తహతహలాడషతే

దతూప్ుతుర డష పెళ్ళళ ధ్నలక్షితో జ్ర పచిేశారు. అించేత సీతారామాింజ్నేలు మా సతాలు

మొతూిం మీద పెళ్లయిన విదాార ా. ధ్నలక్షి మా బళ్లళన ేమూడో కాల సు చదువుతుిండదేి.

ఈశేరయా గారొకటి తలిసేూ ఈశేరుడు వేరొకటి తలచాడు. ఇప్ుుడో కాసేపో

అనుకునా ఈశేరయా గారు త్రప్ుుకున్న తేరుకున్న యధావిధిగా దుకాణింలో కూచున్న

వాాపారిం చతసుకోవడిం మొదలుపెటాట రు. "గొడొు చిిన వేళ్, బ్లడొు చిినవళే్ అింటారు- మా

సీతారావుడు వచిి నాకు ఆయుషుష పో శాడు" అన్న పదెాద యన ముర సపిో యాడు. ఆయన

బత్రకిపో వడిం బానవేుింది కాన్న, అకాల వివాహిం రామాింజ్నేలుకి కొించెిం ఇబుిందిన్న,

బో ల డు పదెదర కాన్నా తచెిి పెటిట ింది. అసలే అమత మతభాష్ి. పెైగా తనన్న విచితరింగా,

కొించెిం హేళ్నగా అింతా చతసుూ నాారనే అనుమానిం కొింత. ఎవరూ అతన్నా 'ఏరా' అన్న

పిలిచేవారు కాదు. నాతో కొించెిం చనువుగాన ేవుిండేవాడు. ననేు మాతరిం 'ఏవోయ్' అన్న

పిలిచేవాణణి . అతన్నకి అప్ుుడప్ుుడు హోింవర్ా దసతూ ర మార ి నేను చసేపిెడుతూిండేవాణణి .

దాన్నకి బదులుగా గౌీ ిండులో తన సెైకిల్స మీద మూడు నాలుగు రౌిండుల కొటటడాన్నకి ఛాన్్

50

ఇచేివాడు. ఆకుప్చి హింబర్ సెైకిలు - పెైగా బూర క్స్ సీటు, డెైనమో, తళ్తళ్లాడ ేన్నక ల్స

స్ో ుక్స్ తో కాసపేెైనా దాన్న మీద సవారీ చయెాడమింటే నా పరా ణాన్నకి చినా విషయిం కాదు.

ఒకరోజు సెైన్్ కాల సులో కోడషగుడుు లో భాగాలు చెప్ుమన్న మాస్ాట రు అడషగ తే "పె ై

పెింకు మర యు కోడషపిలల " అనాాడు రామాింజ్నేలు. సెైనా్యన ర చిిపో యి అతన్న

పెదదర కాన్నా ప్కాన పటెిట రమాింజ్నేలిా బెించీ ఎకిాించారు. పాప్ిం, తల వించుకున్న వేలి

ఉింగరాలు త్రప్ుుకుింట న్నలబడాు డు. మూలిగవ నకా మీద తాటిప్ిండు ప్డుటుట సర గాగ అద ే

సమయాన్నకి ధ్నలక్షి గలుల గలుల న గజ్ ల చప్ుుడుతో ప్రుగున వచిి రొప్ుుతూ రోసతూ

తరగత్ర గుమిింలో న్నలబడష "ఇదిగో రామాింజ్నేలూ, నాకు పెన్న్లు కావాలి.." అన్న

బ్లగగరగా అకాడష న్నించ ే అర చిింది. ఒకాస్ార కాల సింతా గొలుల మింది. అసలే బెించీ మీద

అవమాన భారింతో కుింగ పో తునా రామాింజ్నేలుకి నెత్రూన పడిుగు ప్డుటటయిింది.

ఆకుప్చి ప్టుట లింగా, ప్టుట జ్నక ట్, మెడలో ఎరీ రాళ్ల నెక లసు, కింటిన్నిండా కాటుక, గటిటగా

అలిలన ఒింటజి్డ, ఎన్నమదేళ్ళ ధ్నలక్షి కాల సు నవిేన నవుేకి బ్లతూరపో యి తతూరప్డష

గలుల గలుల న పార పో యిింది. పాప్ిం ! కాల సు న్నశశబదింగా వుింది. ధ్నలక్షి గజ్ ల చప్ుుడు

కీమింగా దతరమైెింది. మాస్ాట రు కోడషగుడుు పాఠిం మళ్ళళ అిందుకోబో తుింటే - రామాింజ్నేలు

ఆింజ్నయేుడషలా ఒకాస్ార డెస్ా మీించి కిిందికి దతకాడు. రోషిం కమేిసిన అతన్న ముఖిం

తుమిలోల ప దుద గూకినటుల ింది. చరాచరా బయటకు నడషచి, వరిండాలో సెైకిల్స స్ాట ిండు పదెద

చప్ుుడయిేలా తీస ిఅకాడే సెైకిల కాాడు. వెళ్ళూ కాల సు గుమిింలో టిరింగ్ టిరింగ్ మన్న బెల్స

కూడా కొటాట డు.

అింతటి వెర ీ ధెైరాిం జ్ర గ న అవమానిం లోించి వచిిిందే గాన్న పాప్ిం అతను

పెదదమన్నష్!ే జ్ర గ ిందాన్నకి మాస్ాట రు ఖింగుత్రనాారు. ఏమీ అనలేక "ఒరవ వీడష ప్ుసూకాలు

యావతూూ తెచిి స్ాట ఫ్ రూింలో పెటుట . రాసెాల్స" అన్న కాల స్ లీడర్ కి ప్ురమాయిించి త్రర గ

కోడషగుడుు పాఠింలోకి వళె్ళళపో యారు.

51

ఆతరాేత మళ్ళళ సతీారామాింజ్నేలు సతాలు ప్కాకి రాలేదు. ధ్నలక్షి కూడా బడష

ఆవరణలో మళ్ళళ కన్నపిించలేదు.

"ఎట కొటుట మీద నాకూ స్ ింత మన్నష్ి అవసరమే... కాసూ మించీ చెడత , లాభిం

నషటిం తలెుసుకుింటాడు" అన్న ఈశేరయా గారు సర పెటుట కునాారు. ఎప్ుుడేనా వాళ్ళ

దుకాణాన్నకి వెళ్ళత ే రామాింజ్నేలు కన్నపిించవేాడు. మాటా మించీ వుిండేద ి కాదు, ఏదో

ముకూసర గా ఒక చినా నవుే తప్ు.

***

సీతారామాింజ్నలేు సతాలు మానయెాడిం వలల అప్ుుడప్ుుడు హింబర్ సెైకిల్స

తొకవా అదృషటిం నాకు పో యిింది. ప్దో తరగత్ర తరాేత ఇింటర్ కి ప్కా ఊరు వెళ్ీళలి.

అప్ుుడు ఎట సెైకలి్స యోగిం ప్డుతుిందన్న ఆనిందప్డుతునా తరుణింలో మా

సతాలున్న జూన్నయర్ కాలేజీ చేశారు. నా చదువుతోపాటు దర మలా డషగీీ కాలేజి కూడా

అయిింది. ఇహ జ్నికి సెైకిల్స యోగిం లేదన్న అరామెైపో యిింది. అతెూసరు మారుాలతో ఏదో

గట టకాాిం అన ేల కాలో మెలిలగా డషగీీలోకి వచిిప్డాు ను.

అసలు నాకు రామాింజ్నేలు సతుర ూతో చదువు మానయెాాలన్న కోర క ఉిండేది.

అయిత ే రామాింజ్నలేు వాళ్ళ నానా తీసుకునాింత తేలిగాగ మా నానా తీసుకోకపో గా

"వాళ్ళ కింటే వాాపారాలునాాయ్... మనకవిం ఉింది బూడషద... ఎన్నటఆర్ ప్ుణామా అన్న

కరణీకాలు కూడా పో యాయి. అక్షరముికా లేకపో తే అడుకుా త్రనాలి్ిందే" అన్న చాలా

ఘాటుగా దవీిించాడు. ఒక రోజు ఈశేరయా గార కి ఈశేరుడష ఆజ్ఞ అయిింది. ఆయన

పో యాక తెలిసిిందేమింటే ఎట ఎవడో ప్రాయి వాడషకి పోయిేద ే కదా అన్న చేరదసీిన

గుమాస్ాూ లు నలుగురూ కలిసి దుకాణిం దోచేశారన్న, కర మింగ న వెలగప్ిండులా అయిిందన్న,

ఇవాేలి్న బాకీలకీ రావలి్న జ్మలకీ సర కి సర , హళ్ళళకి హళ్ళల, సునాకి సునా

52

అయిింది. దుకాణిం మూతప్డషింద ి ఇరవె ై ఏళ్ల సీతారామాింజ్నలేు, ప్దిహేడేళ్ళ ధ్నలక్షి

మగ లారు. దతూప్ుతుర డు అవడిం వలల ఈశేరయాగార వింశిం మాతరిం న్నలిచిింది.

***

ఒక రోజు సెింటరోల కన్నపిించి "మీకోసమే చతసుూ నాా . ఒకస్ార మా ఇింటికి వస్ాూ రా"

అనాాడు రామాింజ్నలేు - వెళ్ీళను. అింగడష వీధిలో ఇింటిమీద ఇలుల - అిందులో ఒక

చినా గద ిముిందురవకుల వరిండా.

ఇింటలల అడుగు పెటటగానే "ఇదిగో ఆయనొచాిడు..." అనాాడు రామాింజ్నేలు

ముకూసర గా. అింతకు ముిందు నాగుర ించి ఏిం చెపాుడో తెలియదు.

"కూరోి అనాయాా, న్నతో కొించెిం మాటాల డాలి" లోప్లిాించి రవకుల వరిండాలోకి

వసతూ అింద ి ధ్నలక్షి. ఆరోజు ఎప్ుుడో బుటటబొ మిలా వునా ధ్నలక్షిన్న కాల సు రూిం

గుమిింలో చతడడిం తప్ు మళ్ళళ ఎప్ుుడత చతడలేదు. ఇదే మళ్ళళ చతడడిం.

వయసుకి మించిన పెదదర కిం, మాటలోల ఎింతో ప ిందిక సుుర ించిింది.

"మా ప్ర సిాత్ర మీకు తలెిసే వుింటుింది. ఉనాటుట ిండష వీధిన ప్డాు ిం... ఏిం చయెాాలో

పాలుపో వడింలేదు... మీ ఫెరిండు సింగత్ర తలెుసుగా... అదేమనాా అింట ేఏ కొటలల నో ప టాల లు

కటేట ఉదో ాగిం చసే్ాూ నింటాడు... నా వలల చదువు చెట ట కిాిందింటాడు. చీమలకి చక ార దొరగాగ

లేింది... మనుషులిం... మనకి నాలుగు మతెుకులు దొరకవా అన్న ధెైరాిం చపె్ుబో తే-

ఉనాదుిండగా నాకో గుదిబిండన్న న్ననుా తగ లిించారు అన్న చిరాకు ప్డతాడు. ఎింత చెడాు

ఈశేరయా గార దతుూ డింటారు గిందా"

"సరవల . ఆ సో్ ద ిఆప ిఅసలు విషయిం చపె్ుు" అనాాడు సతటిగా రామాింజ్నేలు.

"ఏిం లేదనాయాా! ఇకాడే ఈ వస్ారాలో పిిండషమర పెటాట లన్న యోచన చేశాిం. ఊళ్లల

ఎకాడా లేవు కదా గ రాకీ వుింటుిందన్న ఆశ. మషను ప్దవిేలు అవుతుిందనాారు.

53

నగానటార అమితే అింతవరకు వసుూ ిందికాన్న, కర ింటు స్ామానుకి మూడు వేలు

అవుతుిందిట. అిందుకన్న మరకి మూడు వలేు తగుగ తుింది. నువుే కాసూ మీపెరిండుతో

బెజ్వాడ వెళ్ళళ కింపనె్న వాళ్ల కి నచిజ్ పిు తగవగ మూడు వలేూ వాయిదాల మీద

తీసుకునేటుట ఒపిుించాలి.

మీ రామాింజ్నేలు ర ిండోముకా మాటాల డషత ే నాలిక అర గ పో తుిందనుకుింటాడు.

కాసూ నువుే స్ాయిం వెళ్ళళ ఈప్న్న స్ానుకూలిం చసేి పటెాట లనాయాా..." అడషగ ింద ి

ధ్నలక్షి. "ఓ దాన్నకవిం భాగాిం కింపెన్న వాళ్ళల అింత మాతరిం వాయిదాలు ఇస్ాూ రవల" అన్న

భరోస్ా ఇచాిను.

వారిం త్రరకుాిండాన ేపిిండషమర బ్లగ ించారు. ఊళ్లళ ప్దిమిందిక ితెలియడాన్నకి అటేట

రోజులు ప్టటలేదు. ఎప్ుుడత ధ్నలక్షి అకాడ ేవుిండష మర నడప్డిం, ఆప్డిం, బెలుట లు

మారిడిం, కోనులు సర చెయాడిం, చినా చినా మరమితుూ లు చయేడింతో సహా అన్నా

నేరుికుింది. అప్ుుడప్ుుడ ే బసీూ కళ్ వసుూ నా ఆ ఊళ్లళ ఏక ైక పిిండషమర అవడిం వలల

తొిందరోల నే అిందుకుింది. 'ఆదివారము నాడు అరటి మొలిచిింది. సో్ మవారము నాడు...'

అనా వారాల పాటలాగానే.

నెల త్రర గవసర కి పిిండషమరకి రోజుకి ప్నెాిండు గింటలు త్రర గవటింత గ రాకీ వచేిసిింది.

బ్లయాిం, నతకలు, గోధ్ుమలు, మనుములు, పెసలు పిిండష కోసిం తచెుికునే వాళ్ళళ.

తరాేత నలెలో ఇవన్నా తనే తలొక బస్ాూ తెపుిించి న్నలవబెటిట ింది. అకాడే సరకు

కొనుకోావడిం, అకాడే మర ఆడషించుకు వళె్ళడిం - జ్నిం ఈ స్ౌకరామూ బాగాన ే

వుిందనుకునాారు. బజె్వాడ కింపెన్న వాళ్ల వాయిదాలు తీరాయి. ప్సుప్ు కొముిలక ి

ఇింకో మెష్ని్ వాళ్లల బ్లగ ించి వెళ్ీళరు. ఇప్ుడు సమసూ పిిండష రకాలే కాక, ప్సుప్ు కూడా

మరప్టటడిం మొదల ైింది. మరకటేటసే వళే్కి మాన్నక న్నిండా చిలల ర వచేిది - చిలల ర

శీ్రమహాలక్షి అన్న ముర సిపో యిదేి - చిలల ర ప్దేసి రూపాయల వింతు ప టాల లు కటిట

54

హో టళ్ళ వాళ్ల కి, ఇతర షాప్ుల వాళ్ళకి విందకి ప్ది రూపాయల లాభాన్నకి అమేిది.

ప దుద టే పిిండషమర ష్డెుు ఊడషసేూ సమసూ పిిండషరకాలు, ప్సుప్ు, రోడుు దుముి దువేతో

కలిసి ఒక సర కొతూ దనిుసు చేరవది. అయిదసే ి గుపిుళ్ళళ ఒక ప టల ింగాకటిట , సున్నాపిిండష

పేరుమీద అమిడిం పరా రింభిించిింది ధ్నలక్షి . రోజూ ఇరవెై ప టాల ల దాకా అయిేావి.

అమికాలు బాగానే వుిండడిం చేత కవరుల చయేిించి, దాన్నమీద వాణణశీ్ర కలర్ ఫో టలతోబాటు

-" సమసూ వనమూలికలతో తయార ైింది. చరిస్ౌిందరాాన్నకి తప్ుక వాడిండష - ధ్నశీ్ర

సున్నాపిిండష. వలె ఒకారూపాయి మాతరమే" అన్న కూడా అచుి వయేిించిింద.ి ఊడషిన

సరుకున్న బటిట సున్నాపిిండష ఆదాయిం ఉిండదేి. ధ్నలక్షి మళ్ళల నగానటార ఏరాుటు

చేసుకుింది. పెదదర కిం పెర గ ింది. కొడుకు ప్ుటాట డు. ఈశేర్ అన్న పేరు పెటుట కుింద ి

రామాింజ్నేలు అింతగా ఇషటప్డకపోయినా, ధ్నలక్షిన్న అిందరూ ధ్నమి అన్న పిలవడిం

మొదలుపటెాట రు. పిిండషమర ఊళ్లళ ఓ కొిండ గురుూ అయిింది. పిిండషమర మెలకువలన్నా

ఇప్ుుడు ధ్నమికి కొటిటన పిిండష.

"ఎటాల గూ బ్లయాాలూ, అప్రాలూ అముితూనే వునాాిం గిందా - కాస్ోూ కూసో్ూ

పెటుట బడషకి డబుుింది - ఉప్ుు, చిింతప్ిండత కూడా తచెుికుింటే మళ్ళళ మన కిరాణా

వాాపారిం మన గుమిింలోకి వసుూ ింద ి గిందా- పిిండషమర ప్ుణామా అన్న మన ఇలుల

సెింటర ైపో యిింది - ఇింటలల నే కొటుట పెడషతే వచిినింత బేరిం వసుూ ింది. న్నకూ చేత్రన్నిండా ప్న్న

వుింటుింది..." అన్న సలహా ఇచిిింది.

వారిం త్రరకుాిండా సించులోల , డబాులోల సరుకు దిగ ింది. సతీా రామాింజ్నేలు మళ్ళళ

ఓ కొటుట వాడయాాడు.

"మనిం చినావాళ్ళిం - సెింటర్ లో పెదద షాప్ులవాళ్ళతో పో ట ీ ప్డాలింటే ఒకటే

చిటాా - మన దగగర సమసూిం దొరుకుతాయన్న పేరు ప్డాల. ధ్న్నయాలు, దాసిించెకా,

గుగ గలిం, గుర గ ింజ్లూ, కరకాాయలు, కచతరాలు అన్నా మన కొటలల ఉిండాలి - వాటివలల

55

మన కొటుట కి పేరొసుూ ింది - పేరొసేూ బేరాలు వాటింతటవ ే వస్ాూ య్..." వాాపార సతతరిం

చెపిుింద ి ధ్నలక్షి. రామాింజ్నేలు మొదట కొించెిం రోషప్డాు , సతతరిం అమలుప్రచి

ధ్నమి చెపిుింద ిన్నజ్మేనన్న న్నరూపిించాడు.

రాత్రర ప దుద పో యాక కొటుట సరుద కోవడిం, అకాడ ే ప్డుకోవడిం - మళ్ళళ పిిండషమర

చప్ుుడుతో వీధి మలేొానేది.

సీతారామాింజ్నలేుకి భాగామూ, దాింతో పాటు బటటతల కీమింగా రావడిం ఊరింతా

గమన్నించిింది.

నేను బ్ల.ఇడష ప్ూర ూ చసేి శాయింగల వినాపాల ై వునా ఊళ్లళ, చదవిిన సతాలోల

వెయిా రూపాయల కనా్లిడేట డ్స జీతిం మీద ఉదోాగింలో చేరాను. స్ ింత ఊరు, స్ ింత

భారా - కొింతనయింకదా! వదదింట ే వినకుిండా ఫిబరవర నలెలో నా పెళ్ళళ ముహూరూిం

పెటాట రు. అమాియి బ్ల.ఎ. ఫెైనలియర్. ప్రీక్షలు అవన్నిండష అింటే - అదేిం ప్రాేలేదు

ప్రీక్షలు ప్రీక్షలే. పెళ్ళల పెళ్లల అనాారు పదెదలూ, సుముహూరాూ న్నకి అిందరూ తరలడిం,పెళ్ళల

అవడిం జ్ర గ ింది. మూడు నెలల తరాేత పెళ్ళళ కూతురు ప్రీక్ష తప్ుడమూ, నెల

తప్ుడమునతా కూడా జ్ర గ ింది. ద్భలేఖలోల చి.స్ౌ.శకుింతల - బరా క ట్ లో బ్ల.ఎ. అన్న ఏ

ముహూరాూ న అచుి వశేారో, ఆ బరా క టుల విడకపో గా "... మన మేిం ఈ మహానగరింలో

ఊళ్లళలాలా ఉప్నాాస్ాలివాేలా" అన్న స్ాగదసీతూ శకుింతల ఇదదరు పలిల ల తలిలగా సటెిల ై

పో యిింది. అదెద నవలలు, సకుటుింబ వారప్త్రరకలు చదువుకోవడిం, రవడషయో వినడిం,

త్రటుట కుింట న ే టవీీలో సమసూ సీర యలు్ చతడడిం శకుింతల వాాప్కాలు. నా బడష,

రాబడష కూడా శకుింతలన్న గొప్ుగా ఆనిందప్రచలేకపోయాయి. అటాల గన్న పెదద బాధా లేదు.

ఇింటి సరుకింతా నేను రామాింజ్నేలు షాప్ులోనే కొనేవాణణి . ధ్నమి చాలా

ఆతీియింగా అింతవరకూ జ్ర గ న కొతూ సింగతులన్నా అరమర కలు లేకుిండా చెపేుది.

ఓరోజు న ేవళె్లళసర కి భారాాభరూలిదదరూ ఘరషణ ప్డుతునాారు.

56

"నువేేదో పదెద ఇిందిరా గాింధీ అనుకుింటునాావ్... నోరు కాసూ కట టయాకపో త ే

మరాాద దకాదు... తలెివి తటేలు మాకూ వునాాయ్..." రామాింజ్నేలు అరుప్ులక ి

ధ్నమి బ్లకామొహిం వేసుకుింది. నా వెపై్ు చతసి.

"నువ్ చపె్ునాయాా నాాయిం. ప్రత్ర దాన్నకీ నేను అరుస్ాూ నింట. రోజ్ింతా

పిిండషమరలో వుింట ేగొింతు పెించి మాటాట డు ిం అలవాట ైింది. అద ికూడా అప్చారమేనా..."

ధ్నమి సింజ్నయిష్ీకి ఏిం బదులు చపెాులో తెలియక త్రకమక ప్డుతుింట ే - " మాట

మారికు... న్నకు మొగుడష మీద లక్షాిం వుింటే రాత్రర అటాట చసే్ాూ వా..." అన్న కసిరాడు

మళ్ళళ.

"ఏింట ితప్ుు... మింతరస్ాన్నతనిం ఒప్ుుకునాాక ఏదొచిినా ప్టాట ల... అనాయాా

జ్ర గ ింది చెబుతా - ఎవర ది తపో ు నువ్ చెప్ుు- న్ననా అరారాత్రర వళే్ నాయుడు గారు

స్ యింగా వచిి తలుప్ు తటిట వెదైాాన్నకి శ ింఠ కొముి కావాలింటే ఈ మగాడు కిటికీలోించి

లేదనాాడు - నేను ఉింది అనాాను - డబాులన్నా గాలిించి నాయుడషగార కి శ ింఠ పికా

ఇచాిను. ప్ది పెైసల బేరాన్నకి కకుార ూప్డాు వన్న తలెాల రూల ననుా స్ాధిించాడు. పెైగా

పెదాద యన దగగర ఈయన గార మాట పోయిిందట... మీ ఫెరిండు పెదద తెగోదారు. ననేు

కకుార ూ ముిండన్న..." అింట ఎకిాళ్ళల పెటిట ింది ధ్నమి.

"అప్ుుడేమో గుదబిిండ గుదిబిండ అనాాడు...ఇప్ుుడు చతసేూ ఈ తీరు..."

"ఇహ చాలేల నోరుియ్" అనాాడు మతభాష్ి.

నేను ఏ తీరుు చపె్ులేదు. కాన్న మూడో రోజున నాయుడుగార ప్చారీ సరుకుల

ఖాతా వేరవ కొటలల ించి రామాింజ్నేలు కొటలల కి మార ింది. రామాింజ్నలేు కాజ్న త్రనాాడు.

***

57

"స్ాయింతరిం సతాలు తరాేత మన కొటలల కాసూ కాగ తిం గటరా చతసి పెడషత ే

మీకవమెైనా ఇబుింది అవుతుిందా? రోజూ ఓ గింట సేప్ు..." చాలా వినయింగా అడషగాడు

రామాింజ్నేలు. నేను తటప్టాయిసుూ ింట ే - "మీ ప్న్నకి వలెకటటలేను గాన్న, నెలకి

మూడువిందలు - లేదింటే సరుకుగా ప్ుచుికునాా సరవ" అనాాడు వెింటన ే ధ్నమి

అిందుకున్న - "అనాయాా, రొకాిం వదుద . సరుకవ లాయకి. మీ ఇింట ిప్టీట ఎింతెైతే అింత...

మేిం ఇసుూ నాామన్న మీరు వృధాగా ప్టుట కుపో రు కదా... ప్ది రూపాయలు మీకు అదనింగా

ముడషత ే మాకవిం తర గ పో దు - అయినా నువెేవరు? మేమెవరు?..." కాదనడాన్నకి

వీలేల కుిండా బ్లగ ించసేి పార్ట ట ైిం ఉదో ాగాన్నకి ఒపుిించారు దింప్తులు.

రోజూ స్ాయింతరిం సతాలు న్నించి సరాసర షాప్ుకి వెళ్ళళ సరుకిా సింబింధిించి ఉతూర

ప్రతాతూరాలు, ఇింకవమెైనా చిలల ర రాత ప్నులుింటే చతసేవాణణి .సర గాగ నెల ఒకటల తారీఖున

ఇింటి సరుకు మొతూిం, సున్నాపిిండష మనహా ఇింటికి చేరవవి.

అసలే బడషప్ింతులు ఉదోాగింతో చినాబుచుికునా శకుింతలకి ఈ చిలల రకొటుట

గుమస్ాూ గ ర బొ త్రూ గా నచిలేదు. కాన్న, నాకు మాతరిం డబుుల విషయింలో వెసులుబాటు

కన్నపిించిింది. ధ్నమి అనాటుట లక్ష మాటలు గుపెుడు కొరీలక ిసర కావు కదా!

ఒకరోజు ప్న్న ఒత్రూడష వలల కొటలల ఆలసాిం అయితే- ఒక మూర మల ల ప్ూలు, నాలుగు

జిలేబ్ల చుటటలు ప టల ిం కటిటించి - "ఇింటికి తీసుక ళ్ళళ అనాయాా... న్నకు చినా చినా

సరదాలు కూడా తెలియవు" అింట చిరునవుేతో ప టాల లు నా చేత్రకి ఇచిిింది.

"ఓవర్ ట ైింకి ఓదారునామాట... తెలివింటే మీచెలిలదే. వాాపార మరాిల మీద

ఓప్ుసూకిం రాయిించిండష. ఎమేి బ్లజినెస్ మేనేజ్ మెింట్ వాళ్ళక ి ట క్సట్ ప్ుసూకింగా

పెటటచుి..." అనాద ిశకుింతల, ప టాల లు ప్ర శ్రలిించి.

58

ఎప్ుుడెైనా సతాలుకి వెళ్ళతూ "ఇవాేళ్ కొించెిం లేటవుతుింది" అన్న చెబ్లత ే -

"పిలలలూ! మీకు జిలేబ్ల చుటటలు, నాకు మల ల ప్ూలు వస్ాూ యిరోయ్" అన్న బరా క ట్ బ్ల.ఎ.

చమతార ించేద.ి మా ఆవిడ చమతాారాన్నకి నవేేసేవాణణి . చమతాారాన్నకి చిింత కాయలు

రాలవు కదా.

***

ధ్నమి సింకలుింతో భదరా చలిం యాతరా సెుషల్స బసు్ వేశాడు.

సీతారామాింజ్నలేు. నలభెైమిందిన్న కూడ గటాట డు. మూడోరోజు యాతర. భోజ్నాలతో సహా

తలకి వింద రూపాయలు. ఇదదరు వింటవాళ్ళతో , కావాలి్న సరుకు, సరింజ్నమాతో బసు్

బయలుదేర ింది. మా జ్ింటకి ఫీర టిక టుల మింజూర ైనాయి. "యాతరా సాలాలోల కొబుర కాయలు

గ లకాాయలు వుింటాయి." అన్న చెపిు ర ిండు విందల ట ింకాయలు, ప్సుప్ు, కుింకుమ

ప టాల లు, అగరుబతీూలు, కరాురిం అన్నా బసు్ మీద వయేిించిింది ధ్నమి. కృషిస్ాానిం,

కనకదురగమి దరశనిం, గోదావర స్ాానిం, రాములవార దరశనిం ప్ూర ూ చేయిించి, మూడో

రోజుకి బసు్ ఇింటికి చరే ింది.

ఇకాడ న్నించి తీసుక ళ్ళలన సరకు సింబారాలు, ట ింకాయలు అన్నా ఖాళ్ళ అవడిం వలల

ఆ బరువుకి సర ప్డా భదరా చలిం అడషలో కుింకుళ్ళళ, సీకాయ, విసూరాకులు, కొిండ చీప్ుళ్ళళ

బసు్ మీద లోడ్స చయేిించాడు రామాింజ్నలేు. స్ాేమ కారాిం, సేకారాిం కూడా

ప్ూరూయిింది.

ఇింటికి చేరాక ఏ లోప్ిం లేకుిండా చకాగా యాతర జ్ర పిించినిందుకు అింతా

సింతోష్ిించారు -మా బ్ల.ఎ. "ఈ టిరప్ుులో చాలామగులు- భకిూసింగత్ర అటాల వుించిండష -

ట ింకాయల అమికాలు, భోజ్నాలకి కొటలల సరుకవ - ప్ల స్ అకాడ అడవి ప్ింటలన్నా

అణాకాన్నకి తెచాిరు కదా... ఇకాడ బేడా అరాణాకి అముితారు. ఈస్ార త్రరుప్త్ర,

59

శీ్రకాళ్హసిూ వయేిించిండష. అకాడ చిింతప్ిండు కారుచౌక!" అింది. కాన్న అప్ుటికవ త్రరుప్త్ర

యాతర ఖాయిం అయినటుట మా గుదబిిండకి తెలియదు.

న్నతా వాాపార పారాయణలో తగ నింత డబుు చేర ింది. పెదద బజ్నరోల పదెదషాప్ు

అమికాన్నకి వసేూ కొనాారు కాన్న కలిస్ చిిన చోటు గదా అన్న కిరాణా కొటుట వునా చోట ే

వుించాడు. దిండషగా చిలల ర కుర పిసుూ నా పిిండషమర చప్ుుడు వాళ్ళక ికమిన్న సింగీతింలా

వీనులవిిందు చసోే్ూ ింది. ఆ ఇింటిముింద ే గది, దాన్నమీద ఇింకో గద ివశేారు. అద ివాళ్ళక ి

ఒింటి సూ ింబిం మడేలాగానత, చతస ేవాళ్ళక ిఫాాకటరీ ప గగొటటిం లాగానత వుింది.

సెింటరోల విశాలమెైన షాప్ు వుిండడింతో ఎరువుల ఏజ్న్న్ యిస్ాూ మన్న కింపెన్నవాళ్ళళ

ఇలుల వెతుకుాింట వచాిరు.

"మనక ిందుకు గొడవ- పెైగా బో ల డు పటెుట బడష" అనాాడు రామాింజ్నలేు.

"మన దగగర రొకాిం వుింది కదా" అింది ధ్నమి.

"డబుుింటే ఉిండదా?"

"ఉింటది. డబుు కూడా వచిి సరుకులాింటిదే. ఇింటలల వుింట ే గుిండార యి,

బయటిక ళ్ళతే కోడషపటెట . ఎరువుల అమికిం మీద కమీషన్ ఉింటది. తరుణింలో

ఎరువులిచిి ప్ింటలోల ర తైుల దగగర సరుకుతీసుకుింటాిం - సరుకు టలకున వసేూ చిలల రన

అముితాిం. కొటుట కి అదెదలేదు. డబుుకి వడడు వసూది..." ధ్నమి ధోరణణకి అడుు ప్డష "ఇహ

చాలు... అరటపి్ిండు వొలవదుద అరామెైిందలిే" అనాాడు రామాింజ్నేలు.

పెదద బజ్నరోల ఈశేర్ ఏజ్న్న్స్ వెలిసిింది. ఏజ్న్న్ వావహారాలు చతసుకోడాన్నకి బెించీ

ఎకిాించిన సెైన్్ మాస్ాట రున్న పటెుట కునాాడు. ఆయన ర ట ైర ైబాధ్ాతలు మగ లి వుిండడింతో

ఏదెనైా ఉదో ాగిం కోసిం చతసుూ నాారన్న తలెిసి సేయింగా పిలిచి పటెుట కునాాడు

రామాింజ్నేలు.

60

ఎరువుల వాాపారిం మూడు కాప్ులు ఆరు ప్ింటలుగా స్ాగుతోింది. ననేు మొతూిం

అన్నా వావహారాలోల నత ఆింతరింగ క సలహాదారుగా వుిండష పో యాను. ఉనాటుట ిండష

పెదదవిప్తుూ వచిిప్డషింది. జ్నతీయ విప్తుూ ! రాజీవ్ గాింధీ హతా! దేశిం యావతూూ

బావురుమింది. అలల కలోల లిం అయి ప్రజ్న జీవనిం సూ ింభిించిపోయిింది. ర ైళ్ళళ, బళ్ళళ

ఎకాడషవకాడ న్నలిచిపోయాయి. కొన్నా చోటల దార తపాుయి. ఎకాడా కదలిక లేదు.

లూటీలు, దహనకాిండలు జ్ర గాయి. జ్నత్రకవ కాదు. ర ైళ్ళకీ బసు్లకీ గమాిం అగమా

గోచరమెైింది. సర గాగ అదే సమయింలో ఈశేర్ ఏజ్న్న్స్ వార కి చేరాలి్న ర ిండు వాాగనల

యూర యా బజె్వాడ జ్ింక్షన్ లో దార తపాుయి. ఆింధరా రావాలి్నవి బాిందార చేరాయి.

ఇకాడ ఎరువుల తరుణిం వచిిప్డషింది. సరకు లేదు. ర ైలేే వాళ్ళకి ఫో నల మీద ఫో నుల

చేసేూ ... పాప్ిం వాళ్ళళ మాతరిం ఏిం చేస్ాూ రు? ర ిండు వాాగనతల ప రపాటున వేరవ గూడ్స్ కి

తగ లిించేశారట! ననేు కింగారు ప్డుతునాాను గాన్న రామాింజ్నేలు న్నమికి న్నర త్రూనటుట

వునాాడు.

"ఎింత పరా ప్ూమో అింత - నువుే కింగారు ప్డొదదనాయాా" అన్న ధ్నమి నాకు

ధెైరాిం చపెిుింది.

నెల రోజుల తరాేత వాాగనల జ్నడ తెలిసిింది. మరో ప్ది రోజులకి భదరింగా అడింగు

చేరాయి. అప్ుటికి యూర యా ధ్ర రూపాయిక ిఅరా పెరగడమూ, ఎకాడా స్ాట కు లేక బాల కు

మార ాట్ అమేి సిాత్ర రావడిం జ్ర గ ింది. సరకు గోడౌన్ చేరకుిండానే ఖరియిపోయిింది.

లక్షనార న్నకరింగా మగ లిింది తలెుప్ూ, నలుప్ూ కలిస,ి ఈశేర్ ఏజ్ న్న్స్ లాభాల

ఊబ్లలో కూరుకుపో యిింది.

"కలిసి రావడిం మొదల ైతే అింతా కలిసి రావడమే..." అనాాను సింతోషింగా,

సీతారామాింజ్నలేు కుల ప్ూ ింగా నవిే ఊరుకునాాడు.

61

"తింతే గార లబుటటలో ప్డుటటయిింది..." అింద ి ధ్నమి. బొ డోల ించి బింగారు నగ

తీసతూ , "ఇదిగో చతడనాయాా! రొకాింగా ఇసేూ ఏ ప్ులుసులోనో ప్డషపో తుింది. మనకిింత

ఉప్కారిం చేశారు గిందా వాళ్ళ రుణిం ఎిందుకు మనకి - ఆరుకాసులుపెటిట చయేిించా ఈ

గొలుసు. ఇదిగో ఆయన గార అడరసు. బజె్వాడ ర ైలేేసేటషన్ దగగరోల న ే ఇలుల - ఈ వారిం

ఆయనకి నెైట్ డతాటీ. ప్గలు ఇింటలల న ే వుింటారు. గుటుట చప్ుుడుగా ఆయనకి చేర ి

రావాలి. రామాింజ్నేలు వెళ్ళత ే లేన్నపో న్న ఆరాలు.. ఎిందుకొచిిన తింటా..." అింట నగ

నాచేత్రక ి ఇచిిింద ి ధ్నమి. నాకు సింగత్ర ప్ూర ూగా అరాిం కాలేదు. ఆ ఊ అనకుిండా

న్నలబడషతే -"ఆ పెదాద యన తలుికోబటేట గార ల బుటటలో ప్డాు ిం..." అింది ధ్నమి.

నేను న్నవెేర పో యాను. కాసూ తేరుకున్న "ఇింకా నయిం. త్రర గ త్రర గ వచేిసర కి

యూర యా ధ్ర ప్డషపో తే ప్ుటిట మున్నగవది" అనాాను.

"అటాట ింటది ిజ్ర గ త ేర ైలు వాళ్ళ దగగర నషట ప్ర హారిం లాగచిన్న హామీ ఇచాికనే..."

తరాేత మాటలేవీ నాకు విన్నపిించలేదు. నగ అిందుకన్న - "ఏ వదేింబు ప్ఠ ించ ెలూత...

చెించేమింతరిం మూహిించ.ె..

చదువులయాా కావు... శీ్రకాళ్హసీూ శేరా!"

ఆ కవి గార కి మనసులోనే నమసార ించాను.

***

ఊర మొగలో వునా అర కరిం సాలిం బేరాన్నకి వచిిింద.ి ధ్నమి కొనాలన్న

ప్రస్ాూ విించిింది. "వాళ్ళ పిలల పెళ్ళళ కుదిర ిందట... అవసరాన్నకి అముితునాారు... లక్ష

చెబుతునాారు గాన్న, నాలుగ ైదు వేలు తకుావకవ ఖరారు చసేుకోవచుి... తీసుకుింట ే

బావుింటది గిందా..." అింది.

62

రామాింజ్నేలు ర చిిపో యాడు. "... న్నకవిం ప యిేాకాలిం...అది తాడషలోతు గుింట..

ఏిం చసేుకుింటాిం..."

"ప్లల ిం కాబటేట అింత మించి చోట ఆ ధ్రకి ఇస్ాూ మనాారు - న ేచపెేుది ప్వితరింగా

విను", "నేను వినను, ఆ చెరువు ప్ూడాిలింటే మన ఆసుూ లన్నా అమాిలి... న్ననుా

న్నలబెటిట సమాధి చయెాడాన్నకి ప్న్నకొసూది..." అింట కొటిటపారవశాడు.

మళ్ళళ మళ్ళళ నచి చపెుిింది. మా అిందర చతేా చెపుిించిింది. రామాింజ్నేలు కాసూ

మెతూబడాు డు. అయినా డబెెైు వేలకి మించి ధ్ర పెటేట ప్రసకిూ లేదనాాడు. బేరస్ారాలు

జ్ర గాయి. చివర కి డబెెుై ర ిండు వలే ర ిండోిందల యాభెైకి రామాింజ్నలేు సరవ అనాాడు.

సాలిం ధ్నమి పేర బదిలీ అయిింది. మించి చోటు చౌకగా కొనాాడన్న ఊళ్లళ అింతా

అనుకునాారు. రామాింజ్నేలు చాలా ఆనిందప్డాు డు.

"మీ రామాింజ్నేలు న్నవురుకపిున న్నప్ుు - పెైక ితలేడు గాన్న బురీింతా గుజ్ ... మా

మగప్ురుషుడు మింకుప్టుట తో కూచోబటిట ఆ ధ్రకి న్నక్వప్ిం లాింట ి సాలిం వచిిింది. ఆ

న్నదానిం. న్నబురిం న్నమికి న్నర త్రూనటుట కూచునాాడు. దాన్నవలల పాత్రకవలేు లాభిించిింది..."

ధ్నమి నాతో అింటునా మాటలు గుగ గలిం ప గలా హాయిగా రామాింజ్నలేున్న

ఆవర ించాయి. ఆ రోజు అమికాల తాలూకు డబుు ల క ాటుట కుింట నే ధ్నమి మాటలు

వోరకింట విన్న ఆనిందప్డాు డు. ముచిటప్డాు డు. ముర సపోి యాడు. రామాింజ్నలేు

బుగగలు ఉలిలగడుల నైాయి.

చెరువు చెరువుగాన ేఉించి సిమెింట్ సూ ింభాలు లేపి కప్ుు వేశారు. అద ివిశాలమెైన

గోడౌన్అయిింద,ి ఎరువుల లారీలు సరాసర గోడౌన్ లోకి వెళ్ళళపో తాయి.తాడషలోతు గుింటన్న

ఈ విధ్ింగా సదిేన్నయోగిం చేసుకునా రామాింజ్నేలున్న మెచుికోన్న వాళ్ళళ లేరు.

63

"ఊరోళ్ళింతా న్న గుర ించి చపె్ుుకుింటునాారు... దిష్ిట తగులుూ ిందో ఏిం పాడో ..." అన్న

రామాింజ్నేలుకి న్నమికాయ దిగుదుడషచిింది ధ్నమి.

***

రామాింజ్నేలు ఎరువుల కొటుట కి వళె్ళగా చతసి "ఈ మధ్ాన మీ ఫెరిండు మొహిం

మతాబులా వెలిగ పో తోింది చతశావా అనాయాా" అింది ధ్నమి.

"ఔను, మర సాలిం చౌగాగ కొనాాడు. బరహాిిండమెైన ఐడషయాతో గుింటన్న గోడౌన్

చేశాడు!" అన్న ననేింట ే ధ్నమి మొహిం చినాబుచుికున్న - "అనాయాా, కడుప్ు

చిించుకుింటే కాళ్ళ మీద ప్డుదిద . తోడబుటిటన లాింట ివాడషవి కనక చెబుతునాా, అన్నాటలట

నామాట ేనెగుగ తోిందన్న తగె ఉకోీ సప్డష పో తునాాడు. ప్న్నకటుట కు కుళ్ళల మాటలు అింటాడు -

అన్నా ఉిండష సింస్ారింలో సుకిం లేకపో త ే ఏింట ి లాభిం? కాప్రిం అనాాక తగూగ మొగూగ

వుింటే సరుద కుపో వాలి గిందా... లకా బింగారిం అింటి పటెుట కు ఉింటనేే తాళ్ళబొ టుట న్నిండుగా

ఉిండేది... ఎవరో ఒకరు తగ గత ే పో లా?" - ధ్నమి మాటలు ప డుప్ు కథ

ప డుసుూ నాటుట ింద ిగాన్న నాకవిం అరాిం కాలేదు.

"మనసులో పెటుట కో అనాయాా - చిటీటపాడష పాత్రకవేలు సాలిం వాళ్ళకి ఇచాి...

ఎింత అవసరాన్నకి అమిత ే సలీసుగా ఇస్ాూ రా...ఇదింతా తన తెలివి అన్న

ముర సిపో తునాాడు... ఆ గింటలో ననుా న్నలబెటిట సమాధ ి చసే్ాూ ననాాడు మీ ఫెరిండు...

గోడౌను ఆలోచన నాది... కాప్రిం కోసిం ఆ కిరీటిం ఆయనకవ పటెాట ... తన తెలివిన్న

గుర ూించానన్న తెగ సింబరప్డషపో తునాాడులే... ప్దళే్ళళ యిెనకిా వెళ్ళళపోయాడింట ే

నముి..." అింద ిధ్నమి కొించెిం సిగుగ ప్డుతూ.

ఇింతలో ఈశేరబాబు రావడింతో ప్రస్ాూ వన దార మళ్ళళింది.

"ధ్నమాి, ఓ ప్ది ఇవేవే." అనాాడు. వసతూ నే.

64

"ఎిందుకురా అసూమానిం ప్దులూ, పాత్రకలూ..." అింట నే ధ్నమి మాన్నక లోించి

గుపెుడు చిలల ర తీస ిఎించబో తుింట ే

"నోటు... నోటు" అనాాడు ఈశేరబాబు చిరాగాగ .

కొరకొరా ఒకస్ార వాడష వింక చతసి నోటు ఇచిి ప్ింపేసిింద.ి

"అన్నా అబు గుణాలే... అనాయాా! వీడు ఎన్నమదో కళ్ీసులోకి వచాిడు... మీ

ఫెరిండు పో లిక వసుూ ిందమేోనన్న దిగులుప్డష చసుూ నాా"

"మా ఫెరిండు ఏిం చదేు మేశాడు... మేమింతా చదివి ఏిం స్ాధిించాిం"

"అింత మాట అనకు అనాయాా! మా ఈశేరబాబున్న గటిటగా చదవిిించాలి. ఆళ్ళ

నాయన ఉప్ుు, చిింతప్ిండు అముికుింటే, ఈశేరయా హాయిగా ఎ,బ్ల,స,ిడష,లు

అముికుింటాడు. ఈరోజులోల చదువున్న మించిన గొప్ు యాపారిం ఏముిందనాయాా!"

అింట పిింఛిం విపిుింద.ి

"కాపో త ేఅత్రగారాబింతో వాళ్ళ నాయన చెడగొడతాడన్న బయప్డష చసుూ నాా, వాడు

అయిదడషగ త ేప్దసి్ాూ డు. పెైగా ఉనా యాపారాలు చతసుకుింటే చాలదా అింటాడు. కూసిూ

ముిందుచతప్ు ఉిండాలి గిందా. మనకి ఊళ్లళ ఎరువుల గోడౌను వుిండనే వుిండే... కాపో త ే

పెైన ఇింకో నాలుగు అింతసుూ లు వసే్ాూ ిం గ రాకీన్న బటిట . ఈశేరయా ఇకాడుింట ేచతే్రకి రాడు.

- ఆడష సింగత్ర నే చతసుకుింటాగాన్న ఈడషసింగత్ర నువుే చతడనాయాా..." చాలా గటిటగా

చెపిుింద ిధ్నమి. ఎరకాపో యి చపెాునన్న మనసులో ల ింప్లేసుకునాాను.

***

ఆ రోజు ప దుద ట ప్ూట అిందరిం ఎరువుల షాప్ులో ఉిండగా ఈశేరబాబు వచిి

పాత్రక రూపాయలు కావాలనాాడు.

65

"అడషగ నింత ఇస్ాూ నుగాన్న ఓరయాా బాగా చదువుకో... పెైగా ఎన్నమదిలోకి వచాివ్.

దేవకమి ఎన్నమదో కానుప్ు కింసుడషకి పరా ణగిండిం అయినటుట మన వింశాన్నకి ఎన్నమదో

కళ్ీసులో చదువు గిండిం ఉిందనిాయనా- జ్నగరత..."

రామాింజ్నేలు చురుీ న ఒక చతప్ు చతశాడు. ఈశేరయాకి వింద రూపాయలనోటు

ఇచాిడు.

"అసల ిందుకురా డబుు" - ధ్నమి న్నలదసీిింద.ి

"ప్ుసూకాలు కొనుకోావాలి"

"మీ నానా ఎన్నమదో తరగత్ర బుకుాలు ఇింకా మీ ఇసతాలోల న ే వునాాయిరా...

పో న్న న్నకు ప్న్నకొస్ాూ యిమేో..." అింద ిధ్నమి కిలకిల నవుేతూ.

ఈశేరబాబు విందనోటు అిందుకున్న ఆకుప్చి హింబర్ సెైకిల్స ఎకాాడు.

ఎరువుల వావహారిం చతసుూ నా మాజీ సెనై్్ మాస్ాట రు ధ్నమి మాటలకి వచిిన

నవుే లౌకాింగా ఆప్ుకునాారు.

నేను ముఖిం త్రప్ుుకున్న దికుాలు చతసతూ న్నలబడాు .

అింతా విన్న అిందరీా గమన్నసుూ నా రామాింజ్నలేు మీస్ాలు మరప్కాయ ల ైనాయి.

ముకుాప్ుటా ల గ ర ప్డాు యి. ధ్నమి వింక దెబుత్రనా ప్ులిలా చతశాడు.

కాసేప్టికి న్నబుర ించుకునాాడు. నా దగగర కి వచిి-

66

"ఈశేరయాన్న ఎకాడెనైా హాసటల్స వునా మించి సతాలోల వేయాలిండడ... ఇకాడ

వుింట ే ఆడాళ్ళ గారాబాన్నకి గాడషదె ై పో తాడు... ఎకాడ బావుింటుిందో కాసూ వాకబు

చెయాిండష. ఎింత ఖరియినా ప్రాేలేదు" అనాాడు రామాింజ్నేలు రోషింగా ధాటిగా

త్రరుగు లేన్న న్నరియిం తీసుకునా మగాడషలా ధ్నలక్షి 'హమియా' అనుకుింది తను

నెగ గనిందుకు.*

(ఇిండషయా టుడే - వార షక స్ాహితా సించిక '95)

67

షోడానాయుడు

మటమటలాడ ేమటటమధాానాప్ు ఎిండ అతన్న పాలిట చలలటి వెనెా ల - ప డుగాట ి

ఖాకిన్నకారు, చేతులేల న్న బన్నను, ఉింగరాల జుతుూ - విశాలమెైన నవుేన్నిండషన ముఖింతో -

గతుకుల రోడుు మీద అత్ర జ్నగీతూగా... షో డా బిండషన్న నటెుట కుింట వెళ్ీూ డు- ఓ కొముికి

బ్లయాిం సించీ, బిండష ర ిండో కొముికి న్నళ్ళ బాలీి తగ లిించి కొముిలకి అడుింగా డజ్ను

షో డాల కొయాకవసు పటెుట కున్న సుతారింగా బిండష దొర లస్ాూ డు.

వీధి మొగలో బో ణబీేరిం తగలగానే సెైకిల్స ట ాబుముకా తొడషగ న ఓపనెర్ తో కీక్స...

కీ...కీక్స.. మన్న అయిదారు ప్క్షకూతలతో షో డా కొటేటవాడు. ఆదబెుతో వీధి అింతటికీ

దాహమయిేాది. నోటికవకలతో ప్న్న లేకుిండాన ేఓ డజ్ను బుడుల ఖాళ్ళచసేుకున్న బిండషన్న మరో

వీధికి మళ్ళళించేవాడు. అసలు పేరు ఏమోగాన్న అిందరూ అతన్నా 'షో డా నాయుడు'

అింటారు.

రావిచెటుట సెింటరోల , శివాలయిం దగగరా బిండష ఆపేవాడు - అకాడ పేకాట రాయుళ్ళకి

ముకా కలవక ఉకాపో సుూ ింటే -"స్ో డా తాగిండష, అదే కలుసుదిద " అన్న చొరవ చసేి షో డాలు

కొటేటవాడు. ఆడ ేనలుగుర తోబాటు చతసే ప్దిమిందీ తాగ త ేప్ద ిససీ్ాలు ఖరియిేావి. ఖాళ్ళ

బుడలన్న ఓ వరసలోకి సరుద కున్న, పెైన కపిునగోతిం బొ ింత మీద న్నళ్ళళ చిలిపి బిండషన్న యిింకో

- దిశకు నడషపవేాడు. నాయుడషకి మరాాదలు తలెుసు-

ఊళ్లళ పెళ్ళలసిందడష తగ లితే ప్ిందిర న్నడలో బిండష ఆప ి పెళ్ళళవాళ్ళక ి అడకుాిండాన ే

యిచేివాడు. కొటేట ముిందు షో డా మూత్రన్న న్నళ్ళ బాలీిలో ముించి తీసి, కుదిపి 'నలకలు

సతసుకుింటారా' అన్న సవాలు విసిర నటుట బుడగలు తేలుూ నా సీస్ాన్న చతపిించి,

నాటాభింగ మలో వయాారింగా అదిమ పెటిట షో డా కొటిట మరాాదగా చతే్రకి యిచేివాడు.

వాళ్ళ దగగర డబుులు తీసుకునేవాడు కాదు. ".. అమిమాి ఎింత మాట...ఇింటాయన

68

మరాాదకి మడషస,ి పెళ్ళళ కొచిిన చుటాట లకాడ డబుు తీసుకునాానన్న తెలిసేూ ఆయన

చింపేస్ాూ డు... మేిం మేిం చతసుకుింటాిం ల ిండష" అన్న భరోస్ాగా వెళ్ళళపో యిేవాడు. అింతా

కలిపి నాలూర పాయలు అవదు. వలెకు మించిన కితాబు ఇింటాయనకి అిందిించి మళ్ళళ

రోడెు కవావాడు.

నాయుడుకి లౌకాిం తలెుసు. కొన్నా ఇళ్ళలోల కి సరాసర వెళ్ళళపోయి చప్ుుడు

కాకుిండా బొ టన వేలుతో షో డా నొకవాస ియిచేివాడు. అింట ేఆ ఇింటలల వవేిళ్ళతలిల వునాటుట

గురుూ - ఒకవ షో డాన్న సగిం తాగాక మళ్ళళ గుిండు బ్లగ ించి, ర ిండు షో డాలాల పలిల లిా

మాయచేసి పెదదలకి ఆదాచేసే చిటాాలు తలెుసు.

మా ఊర మగాగ ల వీధలిో రావికొమిలూ, వేప్కొమిలూ ప్డుగూ పేకలాల కలిసిపోయి

నేల మీద ఎకరిం న్నడ ప్ర చేవి. షో డా రధ్ిం రాగానే - పాటలేన్న కోలాటింలా స్ాగవ మగాగ ల

మోత ఆగ పో యిేది. వింద గడషయారాలు ఠకుాన ఆగ పో యి కాలమ ే న్నలిచిపోయినింత

న్నశశబదింలోించి బ్లలబ్లలా మగాగ లమీించి అింతా బయటకు వచేివారు. బయట

ప్డుగుదువేే చతేులకీ, పేక కూరవి ర కాలకీ షో డాలిచిి సేద తీరవివాడు. ఆ వీధికి అద ి

ఆటవిడుప్ు, బ్లయాిం కొలిసేూ బ్లయాిం, చిలల ర యిసేూ చిలల ర తీసుకున్న కాసేప్ు కబురాల డష,

ఖాళ్ళససీ్ాల గలగలలతో బిండషన్న ఇింటి దార ప్టిటించేవాడు.

అింతవరకూ నాయుడున్న అింటకాగ ననేత త్రర గవవాణణి . సెలవులోల హాయిగా ఓ పాటా

ఓ ఆటా లేకుిండా ఎిండనా కొిండనా ప్డష నాయుడషతో పాటు వీధినప్డష, ఆగ తే ఆగుతూ,

నవిేత ే నవుేతూ, వినావ ే విింట ... న్న క ిందుకొచిిన త్రప్ులురా దేవుడా...? అింట ే

తప్ుదు మర . "పాల కోసిం నలల రాయి మొయాాలన్న" అమి అప్ుుడప్ుుడు అింట

వుింటుింది. పాలగొడవా రాయి గొడవా నాకు తెలియదుగాన్న ఈ త్రప్ులు ఎిందుకింటే -

అప్ుటికి... అింటే ననేు ఏడో కాల సు కురాీ ణణి - నా దగగర నాలుగువిందల నలభెై ఏడు...

69

కాదు... అరవెై మూడు పిిండష గోళ్ళలు, నతట ప్దిహేడు సీసిం గోళ్ళలు, ప్దహారు పిింఛాలూ

వునాాయి. కొనావీ వునాాయి గాన్న చాలా వరకు ఆడష గ లిచినవే?

ఇింతసరుకు గోపిగాడష దగగరగాన్న, అబుులు దగగరగాన్న లేదు. వాళ్లళింట ిఅసలు మా

వాళ్ళ దగగర ఎవర దగగరా ఇన్నా లేవు. కాన్న ఎన్నా వుిండష ఏిం లాభిం? నా దగగర ఒకా షో డా

గోళ్ళ అయినా లేకపోయిె. శ్రనాయ్ దగగరా గోపీగాడషకీ ర ిండసేి వునాాయి. ఆ గోళ్ళలో ఓ దరా

వుింది. అది చేత్రలో వుింటే తగ నింత బరువూ ప్రువూ, నేను అనడిం కాదు "తళ్ళకు

బెళ్ళకు రాళ్ళళ తుట టడలే - న్నకామైెన మించి న్నలమొకాటి చాలు..." అన్న మా మాస్ాట రు

కూడా ఒప్ుుకునాారు. దాింతో ఆ న్నలిం గోళ్ళ సింపాయిించి తీరాలనా ప్టుట దల నాలో

పెర గ పో యిింది. అది కొటలల దొర కవదెైత ే ప్ది పెసైలు కాదు కదా ఆఖర కి అరిరూపాయిెనైా

ఖాతరు చేసేవాణణి కాదు. అసలా షో డా ససీ్ా చసేిన వాడవెడో పెదద చవట. గోళ్ళన్న గొింతులో

వేసేస,ి సీస్ా దవడలు నొకవాసి బయటకు రాకుిండా చసేేశాడు - లేకపో తనేా...

గోపీగాడషతో చివర కి "యాభె ైసీస్ాలిస్ాూ ఒకా న్నలిం యిసేూ " అన్న మారకాన్నకి పెడషత ే

వాడు "అమాి. .. ఆశ...దోశ...అప్ుడిం..." అన్న నా బేరాన్నా గవలి చేశాడు. దాింతో ఆ గోళ్ళ

మీద మోజు మరీ పెర గ పో యిింది. ప్ింతిం వచేిసిింది. గోప ీ శ్రనాయ్ నాకు మారాజులాల

కన్నపిసుూ నాారు.

మా ఊళ్లళ కొింత మిందికి డజ్ను డజ్ను స్ ింత సో్ డా బుడుల వునాాయి. వాళ్ళళ

కొించెింగొప్ువాళ్ళళ. ససీ్ా అడుగున ప్చిరింగు, ఎరీరింగు, తెలల రింగు గురుూ లు పెటిట

వుింటాయి. రోజూ వాళ్ళ షో డాలు వాళ్ళకి గురుూ ప్రకారిం కొయాకవసులో పెటిట ఇింటిక ి

యిచేిసి వస్ాూ డు నాయుడు. మళ్ళళ రాత్రర ప దుద పో యాక ఖాళ్ళ బుడుల తసె్ాూ డు. వాళ్ళళ ఊర

వాళ్ళ ఎింగ ళ్ళల ప్ుచుికోరుట! ఇదిగో ఆ గోళ్ళ గాళ్ళకి స్ ింత సీస్ాలునాాయి, మర ప్గ లి

పో యాయో, వీళ్లళ బదదలు కొటేటశారో... మర చెర ర ిండత సింపాదిించారు. ససీ్ా చసేిన

వాళ్ళన్న గొప్ువాళ్ళన్న త్రటుట కుింట , ఏడుికుింట కూచోడింకనా షో డా నాయుడషన్న ఏదో

70

విధ్ింగా మచిిక చేసుకోవడిం మించిదార గా తోచిింది. ఆ ప్న్నలో ప్డాు ను. దాింతో వచిిింద ి

ఈ త్రరుగుడత త్రప్ులూ...

***

ప దుద టిప్ూట సతరీడు నాకింటికి న్నలింగా కన్నపసిుూ నాాడు. తెలలవారగానే నాయుడు

ఇింటికి వళె్లళవాణణి . ద్భరింగా అలికి ముగుగ లు పటెిటన ఒింటి న్నటార డష పాకలో - షో డా మషను

ప్కానే న్నలువతెుూ గాాస్ సిలీిండరూ - ఆ ప్కాన గూళ్ళ కొయాబ్లరువా వోరగా మటిటగోడకి

చేర ి వుిండదేి. ఎరీగా గుిండరింగా వుిండే రబురు ఉింగరాలు దిండగుచిి న్నటరా డష మేకుకి

వేలాడుతూ వుిండేద.ి గాాస్ బిండక,ీ మషన్ కీ కుింకుమ బొ ట ల మిందారప్ువుే పెటిట

వుిండేద.ి

నాయుడు స్ాానిం చేస ి పెదద బొ టుట పటెుట కున్న తడష తువాేలు చుటుట కున్న గుళ్లళ

ప్ూజ్నర లా వుిండేవాడు.

ఖాళ్ళ బుడుల ఒకొాకాటీ జ్నగీతూగా కడగడిం, మూత్ర ముిందరవుిండే రబురు

చకాీ లను తన్నఖీ చేస ి అవసరమైెత ేమారిడిం, న్నళ్ళళ గరాటులో వడకటిట కొలత ప్రకారిం

సీస్ాలోల ప యాడిం - ఇదింతా ఒక ఘటటిం. తరువాత దణిిం పెటుట కున్న మొహాన్నకి తీగతో

అలిలన చికాిం తగ లిించుకున్న షో డాలు ప్టేట ప్న్నలో దిగవవాడు. మషన్ లో కాయబ్లగ ించి గ ర

గ రా త్రపిు, ఎడిం చతేోూ గాాస్ హాిండషల్స న్న ప్కాకి త్రపిు 'ఛస్' మన్న చప్ుుడు రాగాన ే

మషన్ లో గుిండు బ్లగ సిన సీస్ాన్న తీస ి ఇింకో బుడషున్న బ్లగ ించవేాడు. ల కా పటెేట

ప్న్నలేకుిండానే ప్నెా ిండు త్రప్ుులకి కుడషచయెిా దానింతట అద ే ఠకుాన ఆగ పో యిేది.

ప్టిటన కాయలిా కొయాగూళ్లళ పెటేటవాడు. ఆ గూడు న్నిండాక చెకాతొటలల గడషుప్రకలు ప్ర చి,

న్నళ్ళళ జ్లిల జ్నగీతూగా ప్సిబడులిా ప త్రూళ్లలో ప్డుకోపటెిటనింత ముదుద గా సరవదవాడు.

చివరాఖరుకీ ఊళ్లళ గొప్ువాళ్ళ బుడుల ప్టిట కవసులోల సరవదవాడు. షో డాల వావహారిం మొతూిం

తనే చసేుకునేవాడు. ప్ూజ్ చసేినింత శదిీగా చసేేవాడు. లేత ఆకుప్చి సీస్ాలలో న్నలిం

71

రింగు గోళ్ళలు... ఆకు చాటు నేరవడు ప్ళ్ళలా ననుా ఊర సుూ నాాయి. అబు ఎన్నా

న్నలాలో...? రోజూ నేను వెళ్ళడిం దీక్షగా అతన్నా చతడటిం నాయుడు గమన్నించాడు.

"రోజూ న్నకవిం ప్న్న ఇకాడ...వేరవ ప్న్న పాట లేదా" అనాాడు కొించెిం కోప్ింగా

"షో డా గోళ్ళ యిసేూ ...డబుులికవ..." న్నళ్ళళ నములూూ గుపెుట విపిుచిలల ర డబుు

చతపిించబో తే -నాయుడు తోక తొకిాన తాచులా ఖసు్న లేచాడు.

"ఎప్ుుడెనైా ఈ ఛాయలకి వచిినా, షో డా గోళ్ళలు అడషగ నా వూరుకునేది లేదు -

మరాాద దకాదు. '... ఫో ...ఎళ్ళళ" అన్న గసిర కొటాట డు. తీగ వల తగ లిించుకునా

నాయుడు బో నులో ప్ులిలా హూింకర ించాడు. భయింతో ప్ర గ తుూ కు వెళ్ళళపోయాను.

నాయుడషకి (అనవసరింగా) అింతకోప్ిం ఎిందుకొచిిిందో తరువాత తెలిసిింది. గోళ్ళ వచేిద.ి

షో డాలు ప్గ లితే నషటిం కింటే ప్రమాదిం ఎకుావట, నేను అనాద ి చాలా తప్ుు మాటన్న

అరామెైింది. మనసులో ల ింప్లేసుకునాాను. కాన్న గోళ్ళ మాతరిం కావాలి!

అిందులో రాజీ లేదు. ఇది జ్ర గాక ఒక వారిం రోజులు నాయుడు కింట ప్డలేదు.

తరువాత పెటాట ను. ఒకోారోజు ర ిండు మూడు షో డాలు తాగాలి్ వచేిది. ఏిం చేస్ాూ ిం మర ?

హాయిగా ఏ జీళ్లళ ఐస్ ఫూూ టల, ప్ప్ుుచెకోా మగతా పిలలలాల కొనుకుాత్రనకుిండా ప్ులల గా

కషాయింలా జ్ేరిం వాళ్ళలా ఈ షో డాలు తాగడిం - తేనుికుింట త్రరగడిం... నా మీద

నాకవ జ్నలి వసే్ోూ ింది. కాన్న తప్ుదు. నాయుణణి మచిిక చేసుకోవాలి. విందసీస్ాలోల ఒకాట ి

పో న్న ఒకాటి చిటిల పో కూడదా అన్న వయెిా దేవుళ్ళకి మొకవావాణణి , ఎప్ుటిక ైనా నాయుడు

మనసు మారకపో తుిందా, చెయిా జ్నరక పో తుిందా అనే ఆశ ఆ బిండషవనెక ననుా

నడషపసోి్ూ ింది. అదేదో స్ామెత చెపుినటుల ఎదుద వనెక నకాలా ఎిండా కొిండా అనక

నాయుడషన్న వెింటాడష త్రరుగుతునాా.

***

72

షో డానాయుడు టించన్ గా నెలకోస్ార గాాస్ బిండకోసిం టౌన్ వళె్ీూ డు. అద ిప్సిగటిట

ట ైలరుగార అరుగుమీద కాప్ు వేశా.

ఖాళ్ళ గాాస్ బిండన్న న్నలువుగా సెైకిల్స కి కటుట కున్న న్నకార్ మీద సిలుాచొకాా వసే ి

ఆవదిం రాస ి ఉింగరాలు దువిే, నలల కళ్లదాద లు పెటుట కున్న జ్నయ్ గా బెల్స కొడుతూ

బయలుదేరాడు. తీరా అరుగుదాకా వచేిసర కి ట లైర్ గార తముిడు తగ లాడు. కవయిటాిం

(కువెైట్) నుించి ఆరోజ్వ వచాిడు. చతస ి చతడగానే నాయుడు విశాలింగా నవిే సెైకిల్స

ప్కాకి తీసి ట ైలర్ గార అరుగు మీద కాలుపటెిట ఆగాడు - "ఏిం తముిడత ఎప్ుుడత

రావడిం" తో మొదలు పెటిట జ్వాబు కోసిం ఆగకుిండా "- కొయిటాిం ఎడార కదా షో డా బేరిం

బానే వుింటదనుకుింటా. అకాడసలు న్నళ్ళళిండవు గిందా, షో డాల మీద బతకాలి్ిందే...

అింతా డబుునోాళ్ళల గదా స్ ింత మషనుల ింటాయను కుింటా... తముిడత! వాళ్ళద ిఎడిం

చేత్ర వాటిం గిందా మసనుకి యాిండషలు ఎటపే్ుింటద ి పెైగా మునతాట అరవె ై రోజులూ

సుకింగా ఎిండే గిందా... ఎిండింటే యాపారమే..." విన్న విన్న అకాడ ే కూచున్న పపే్రు

చదువుకుింటునా ప్ింతులుగారు అడుింప్డష తముిణణి ఆదుకునాారు.

నేను అకాడ ేనకిాకూచునాా, నాయుడు వెళ్ళత ేనాకు అవతల బో ల డు ప్న్నవుింది.

బయలుదేరుతునా వాణణి మళ్ళళ సిన్నమాలా ఆపి... అసలీ ప్ింతులు గారు పెదద

జిడుు - "లోకిం అింటే షో డా ఒకాటే కాదు... ఇింకా బో ల డునాాయ్... చతడు... పేప్రు

చతడు... రాజ్భరణాలు రదుద చసేిింది ప్రభుతేిం... ఇహ న్నించి మా రాజులింతా

తరాజులే...ఇహన్నించి చచిినటుల వాళ్లబతుకు వాళ్ళల బతకాలి్ిందే..." ఆగకుిండా వెళ్ళూ నా

ధారన్న ఈస్ార నాయుడు అడుు కునాాడు. "వాళ్లకవిం స్ామీ ఎింత చెడాు మారాజులు. కిరీటిం

ప్ూసలకోటు వుింటది. నాలాగా ఒింటికాయ మసన్ తో తింటాలు ప్డాలి్న ప్నేల దు. వాళ్ల

రాజ్ాింలో వాళ్ళల మూడుకాయ మషనుల ప్దో ఇరవయోా బ్లగ ించుకున్న రోజుకి ప్ద ిగోీ సుల

73

బుడుల కొటుట కునాా చాలు. ఇలుల రాజ్నగా గడషచిపో దిద . ఇిందులో పదెద వెరీ ీ

అవాలి్ిందేముింద"ి అింట రయిాన స్ాగాడు.

ప్ింతులుగార కి నోట మాటలేదు.

అప్ుటికవ ఆలస్ాాన్నా భర ించలేకుిండా వునాాను. ర ిండు క్షణాలోల నాయుడషింటిక ి

ప్రుగ తాూ ను. ఎవరూ లేరు. నటిటింటలల ప్సిపలిల కూచున్న ఆడుకుింటలింది. ననుా చతస ి

ఒకాస్ార ఏడుప్ు అిందుకుింది. వాళ్ళమి లోప్లిాించి వచిిింది. ననేు కొించెిం ఆతుర త,

ఆయాసిం నటసితూ "మా అమికి షో డాగా వుింది. ఒక జ్ేరిం తీసుకు రమిిండష" అన్న

ధెైరాింగా నమికింగా చపెాును.

"నాయుడు టౌనెళ్ీళడు. ప్టిటన బుడుల లేవు. అయినా ఆయన లేనప్ుుడు ఇింటిక ి

సీస్ాలిసేూ త్రడతాడు - నాకు తలెవదు" అనేసి ఏడేి పలిల న్న చింకనేసుకు లోప్లికి

వెళ్ళళపోయిింది.

అర రవ... ససీ్ా దకిాించుకున్న గోళ్ళ లాగవదాద మనుకునాా - ఆనక ఏమెైత ే

అదవుతుింది. నాలుగు త్రటలట కొటలట దాన్నఖరీదు అమికడుతుిందనుకునాా - కాన్న ఈస్ార

కూడా గోళ్ళ కించా చేరలేదు.

***

శీ్రరామ నవమ

రామాలయిం దగగర హర కథలు మొదల నైాయి. రాత్రర ఏడషింటికి మొదల ై మూడు

గింటలు స్ాగుతుింది కథ. నాయుడు భకిూతోనత, బిండషతోనత వచేివాడు.కథ సగిం గడషచాక

పెటలర మాక్స్ ల ైటు వెలా తెలా పో తుింటే- నాయుడు చయెిా చేసుకున్న ల టైుదిింప ిటకటకా

గాాసుకొటిట , పినుాత్రపిు భగుగ భగుగ మన్నపిించి ల ైటున్న కళ్కళ్ లాడషించవేాడు. ఆ ఖాళ్ళలోన ే

74

దాసుగార కీ ప్కావాయిదాాలక ీషో డాలు కొటిట యిచేివాడు. షో డా ప్క్షకూతలు మెైకులోించి

ర ైలు కూతలాల విన్నపిించి న్నదార వసాలో వునా భకుూ లన్న మేలొాలిపేవి.

అసలే దాసుగార కి మాటకార తనిం జ్నసిూ కదా"- భకుూ లారా ఈ యొకా షో డా

ప్రమాదుాతింగా వుింది. ప్ుచుికునే వాళ్ళళ ప్ుచుికోిండష. కథ పరా రింభిం కాబో తోింది."

అన్న మెైకులో తేనుప్ులతో చపె్ుడిం తరాేత ప్దిప్దిహనేు షో డాలు చప్ుుళ్ళళ

విన్నపిించవేి.

రోజూ ఈ విధ్ింగానే నాయుడు దాసుగార న్న, భకుూ లు షో డాలీా సవేిసుూ నాారు.

తరాేత దాసుగారు నాయుడు మించితనాన్నకి మర ింత ముగుి ల ై వదేాింత ధోరణణలో

ర చిిపో యి-"ఆ యొకా భకుూ డు. న్ననేా రూప్ముగా భజిింతుమదిలో... న్న రూప్ు

మోకాలో సీూ ీ చనోా, కుించెమో... అన్న కాళ్హసీూ శేర శతకింబులో అనా విధ్ింబుగా ఈ

యొకా నాయుడషకి షో డా అనాద ిప్రమశివుడు... ఆకింఠింలో వునా గోళ్ళవలన స్ాక్ాతూూ

గరళ్కింఠుడుగా గోచర ించుచునాాడు. ఆ యొకా ప్రమశివుడు నాయుడుగార కి

ఆయురారోగా ఐశేరాములు యిచుిగాక "అన్న మెైకులో దీవిించారు. నాయుడషకి ప్ుణాిం

ప్ురుషారాిం ప్ుషాలింగా దకుాతోింద.ి దాసుగారు చపెాుక ఆ యొకా గరళ్కింఠుడషన్న చీకట ి

చాటున ఎతేూసి గరళ్ిం స్ ింతిం చేసుకోవాలనా ఆలోచన వచిిింది నాకు. కథ కొించెిం

పాకానప్డాు క ఆ ప్న్న చతదాద ిం అనుకున్న మనసు దిటవు చేసుకునాా - ఆరోజు ర ిండో రోజు

ఏిం జ్ర గ ిందో ఏమో ల టైుకి నాయుడు గాాసు కొటటలేదు. దాసుగారు షో డా తాగలేదు.

నాయుడు భకుూ లోల వునాాడుగాన్న బిండషతో రాలేదు. తీరా తెలిసిిందేమింటే హారత్ర ప్ళ్ీల న్నకి

తెచిిన చిలల రలో భకుూ లు షో డాలు తాగుతునాిందున హారత్రప్ళ్్ల ిం బొ త్రూగాచినాబో తోిందన్న

హర దాసుగార కి అరామెైిందిట. దాింతో నాయుడషకీ దాసుగార కీ రాిం రాిం అయిింది. నా స్ో డా

గోళ్ళ సీమదరమారమణ గోవిిందో హర ...

***

75

నవరాతుర లు ఆఖర రోజు.

కురుక్వతరిం అను పాిండవోదో ాగ విజ్యాలు నాటకిం.

వేషగాళ్ళింతా మా వూర వాళ్లల డెనైమో పటెిట ల టైిింగులూ, వెైరు వరుాలూ చేశారు.

సేటజీలూ, తెరలూ కడుతునాారు. వాళ్ళ ప్రయతాింలో వాళ్ళళింట ే నా ప్రయతాింలో

నేనునాాను. ఎట నాయుడు బిండషతో రాక మానడు.ఆ చీకటలల ఓ సీస్ా లేపేస,ి దాన్నా

ఎకాడప్గలగొటాట లో, సీస్ా పెింకులు ఎకాడ పాతెయాాలో కూడా తేలుికునాాను.

"పారా బరమి... ప్రమేశేర... సదానింద" మొదల ైింది. గళ్లదుప్ుటి న్నిండుగా

తలన్నించి నేలదాకా కప్ుుకున్న వెళ్ీల ను. నాలో దొింగకళ్ వుటిటప్డుతోింది. ఊర జ్నమింతా

అకాడే వునాారు. మధ్ా మధ్ా తెరప్డషనప్ుుడలాల కాసిన్న షో డా మోతలు

విన్నపిసుూ నాాయి.

బిండష ఓ ప్కాగా న్నలిప,ి బుజ్ిం మీద షో డా కవసుతో జ్నిం మధ్ా కప్ుదాటుల వేసతూ

త్రరుగుతునాాడు. ననేు బాగా అనుభవింగల దొింగలా, అనుమానిం రాకుిండా నాయుడషన్న

ఓర కింట కన్నపడెుతునాా - సమయిం కోసిం చతసుూ నాా - తెర లేచిింది. మయ సభ

సీను. చిటటబాుయ్ గారు దురోాధ్నుడు, కిరీటిం, గద , ప్ూసలకోటు - ఫో కస్ ల ైటల లో

మెర సిపో తూ న్నజ్ిం దురోాధ్నుడషలావునాాడు. అట యిట ర ిండుస్ారుల సేటజి

కొలుసుూ నాటుల అదిమదిమ అడుగులేసతూ ప్చారుల చేసి... "ఆహా ఈ మయున్న రచనా

చమతాారకుత్ర ఏమయోగాన్న..." అన్న మొదలుపటెిట చాలాసపే్ు గడగడ డగడగ ఏమేమో

అనాాడు. నాకు గోళ్ళలు డబాులో వసేి మోగ సుూ నాటుట ింది. ఇింతలో సేటజి మీద ఓ ప్కాకి

గదతో ఠీవిగా నడుసతూ వచిి షో డా... షో డా... అనాాడు. అనడమేమట,ి సేటజిప్కాన ేవునా

నాయుడు "ఠకీక్స" మన్న షో డా కొటిట అిందిించటమేమటి, - ర ప్ుపాటులో జ్ర గ పో యాయి.

దురోాధ్నుడు గారు ఖింగుత్రన్న ఏిం చెయాాలో తెలీక ఆ త్రకమకలో షో డా అిందుకునాాడు

ఆయన మెడపెైకింటా ఎత్రూ షో డా తాగడింలో - తలమీద కిరీటిం జులపాల జుటుట తో సహా

76

చుటుట ముటుట కున్న దబుుమన్న సేటజిమీద ప్డషపో యిింది. చిటటబాుయ్ ప్ూసలకోట

బటటతలతో ఫో కస్ ల ైటల ముిందు బ్లకాచచిి న్నలబడాు డు! సేటజి ప్కాన విశాలింగా నవుేతూ

నాయుడు- జ్నిం కవకలూ - ఈలలూ - చప్ుట ల ..

రారాజు గద కిిందప్డసే ి "న్నకు బుదుద ిందా లేదా" అన్న గదిద ించాడు వచేి తపే్ును

ఆప్ుకుింట -

"తమరవ కదిండడ షో డా అనాారు..?" అనాాడు వినయింగా.

"న్నయవే... షో డసో్ ప్చారాలు అనబో యి మాటిందక న ే చసుూ ింటే నువుే షో డా

యిస్ాూ వా సేటజీమీద... నేను న్నకవిం అప్కారిం చేశానరా . ఇింత దెబుకొటాట వ్..." అన్న

చిటటబాుయ్ గారు ఏడుప్ు గొింతుతో త్రటుల అిందుకునాారు. బిండబూతులతో సహా అన్నా

మాటలూ అక్షరిం వదలకుిండా మెైకులు లాగవశాయి. తెర దిించేశారు. అప్ుటికవ చుట ట

ల ైటుల టప్టపా వెలిగాయి. అింతా ప్టటప్గలుగా వుింది. నాటకిం అభాసు అయిపోయిింది.

"ఏింది పెదద లాడుర లాగా... మయ సభలో చెరువులూ చేపిులల లూ గీపిులల లూ రాగా

లేింది షో డా వసేూ తపాు - నా మీద యిరుసుకుింటాడేింది ఆళ్లళక మదెదలమీద ప్డుటుట ..."

నాయుడు గొణుకుాింట బిండష దగగర కి వెళ్ళళపో యాడు.

జ్నిం గగోగ లుగా లేచారు. నా దొింగవిదాన్న చతపిదాద మనుకుింట ేదాన్నకి ఈ విదింగా

తెరప్డషింది. షో డా గోళ్ళ మళ్ళళ చటె ట కిాింది!

***

వేసవి సెలవులు అయిపోయాయి. ఏడో కాల సు ప్ూరూయిింది. కాన్న షో డా గోళ్ళ

దకిాించుకోలేకపో యాను. మా వూళ్లళ పెై చదువులు లేవు ననుా మామయాగార వూరు

విశాఖప్టాిం ప్ింపయెాడాన్నకి ఏరాుటుల జ్రుగుతునాాయి. నాకు చెప్ురాన్న దిగులు

ప్ుటిటింద.ి మా ఊళ్లళ ననేత మా అమాి ప్డషపో యిన ప్రహరీగోడల మధ్ా పదెద పెింకుటిింటలల

77

వుిండేవాళ్ళిం. ఆ చినాానా, పెదద నానా వాళ్ల వాటాకి వచిిన రాళ్ళళ, పెింకులూ

అమేిసుకునాారు. ఒక చినా గది మాతరిం పెై కప్ూుగోడలతో న్నలబడషవుింటే అకాడ

మేమదదరిం వుిండేవాళ్ళిం.

రోడుు మీించి చతసేూ మా ఇలుల ర కాలు తెగ కిిందప్డు జ్టాయుప్క్షలా వుిండదేి.

అయినా నాకు అిందింగా ఉిండదేి. దొడోల పెదద చిింతచెట ట , నేరవడుచటె ట , వరలబావి, గోళ్ళలు,

బచాిలు, నేలాబిండా, బ్లళ్లింగొడు ఆడుకోవడాన్నకి కావలి్నింత చోట వుిండేవి. ఇవన్నా

వదిలి వెళ్ళడిం ఒక ఎతుూ . అమిన్న వదిలి వళె్ళడిం ఒక ఎతుూ , వెళ్లనింటే వళె్లనన్న మారాిం

చేశాను.

"ఏవుిందిరా ఆర ాలుల ... ఇటేట త్రర గొస్ాూ యి నానాా... సలెవులోల వచేి దుద ." అన్న

అమి ఎకిాళ్ళళ పెడుతూ నచి చెపిుింది. ప్రయాణాన్నకి అమి అన్నా సరుద తోింది.

నేను గోళ్ళలన్నాటిన్న ఒకస్ార తన్నవితీరా ల కా పటెుట కున్న సిగర ట్ పటె ట డొకుామీద ఏ

రకిం గోళ్ళలు ఎనెానోా రాస,ి ఆ జ్నబ్లతాన్న, గోళ్ళలన్న మెైనప్ు సించిలో మూటకటిట

నేరవడుచెటుట మొదటలల గురుూ గా పాతర వేశాను.

అమి ననుాతీసిక ళ్ళళ విశాఖప్టాింలో మామయా గార ింటలల అప్ుగ ింతలు పటెిట

వెళ్ళళపోయిింది. నాకు ఆవూరు ఏ మాతరిం నచిలేదు. ఇరుకిరుకుగా రాసేసిన రామకోట ి

ప్ుసూకింలా వుింది. పెైగా తెలిసిన మొహిం ఒకటీ లేదు. మా వూళ్లళ అయిత ే నాకు

తెలియన్నమొహిం లేదు. కొతూబడష, కొతూ ప్ింతుళ్ళళ - అింతా కొతూ - అమి అప్ుుడప్ుుడు

వుతూరాలు రాసేది. అయినా అప్ుుడప్ుుడు అమికలలోకి వచేిది. ఒకోాస్ార పడీకలలు

వచేివి. గోళ్ళల పాతరన్న ప్ిందికొకుాలు తవేేసి, దొడషు న్నిండా చలెాల చదెురుగా చేసినటుట ...

తుళ్ళళప్డష లేచి అమి చెపిునటుట ఆింజ్నయేస్ాేమన్న తలుికున్న ప్డుకునేవాణణి .

78

సింకురాత్రర సెలవులకి ప్ింప్మన్న అమి మామయాకి వుతూరిం రాసిింది. రోజులు

ల కాపెడుతునాా. ఎింతకీ రోజులు కదలవు. ఇక సెలవలు నాలోర జులోల మొదలు. ఆరోజూ

ఈరోజూ తీసేూ ఇహ ర ిండోరజులు. హమియా అనుకుింట వుిండగా - ఆరోజు అనాాల దగగర

"ఇింగీలష్ లో ప్ూర్ గా వునాావ్... వధె్వ ప్ల ల ట ర చదువు... ట ాషనుల పెటిటస్ాూ ... ట ైప్ు

కూడా నేరుికో. నువేకాడషక ళ్ళళ చెటలమిట ప్ుటలమిట గాలికోడషలా త్రరగడమేగా.

అింతకాపో తే మీ అమేి వచిి చతసి వళ్ళూ ిందలిే..." అన్న మామయా చాలా మామూలుగా

అనా మాటలు నా గుిండెలోల దీపావళ్ళ ఔటుల లా పేలాయి. మెదడు కాసపే్ు ప్న్న చేయలేదు.

అసలు మామయాగాడు అనాదింతా నానె్న్్, ఐ ఎగీీ నాట్ (I agree not) ఒఠ గాాసు.

ఇింగీలషులో ననేు ప్ూర్ ట! ఒటిటద ే- వాడషద ిదుషటబుదిి , వాడషకి ఇదదరు చినాపిలలలునాారు.

వాళ్ళన్న సింబాళ్ళించడాన్నకి నేను కావాలి. పెైగా సలెవలోల వాడష వెైప్ు ర లేషన్ ష్ిప్్ వస్ాూ రు.

వాళ్ళల సిింహాచలిం, హారురూ సిన్నమాలు వాళ్ళ బొ ిందా అన్నా చతడాలి. అప్ుుడు

ఇింటిప్టుట న వుిండష పలిల గాడషదలిా ననేు కాసుకోవాలి. ఇదిగాక కిింగ్ జ్నర ఆసుత్రరలో ఎవరో

రోగ ష్ిట పషే్ెింటుల నాారు. వీడషకి చుటాట లో ఫెరిండు్లో అవుతారు. వాళ్ల కి పిిండా కూళ్ళళ

ప్తాింగా తీసిక ళ్ళళ యిచిిరావలి్ింద ి ననే ే గదా, వీడు స్ాేరాబుదిితో కప్టనాటకిం

ఆడుతునాాడన్న నాకు అరామెైపో యిింది.

మామయా నా కింటికి రాజ్నాలలా కన్నపిసుూ నాాడు. న్నిండు షో డాతో నతె్రూమీద

ఒకాదెబు కొటిట , బయటప్డు గోళ్ళతో హాయిగా ఆడుకోవాలన్నపిించిింది.

మా అమి వుతూపచిిితలిల. తెలలటివన్నా పాలనుకుింటుింది. లేపో త ే పాలకోసిం

నలల రాయిన్న మొయాాలింటుింది. తముిడు రాసిిందింతా న్నజ్మే అనుకున్న "నానాా,

హాయిగా మామయా చపెిున విధ్ింగా చదువుకో - ట ైప్ు మషను కొటటడిం నేరుికో" అన్న

వుతూరిం రాసిింద.ి

79

చతసుూ ిండగా నా బతుకు షో డా గోళ్ళలా అయి పోయిింది. ననుా విశాఖప్టాింలో

వేసేస ిదవడలు నొకవాశాడు రాజ్నాల గాడు.

అమి కొింగు వదిలాక, ప్రాయి ప్ించన చేరాక తెలీకుిండాన ే కొించిెం పదెదర కిం

ననాావర ించిింది. రోజులు గడషచినకొదీద ననేిెందుకు వచాినో మామయా ఎిందుకు

పో ష్ిసుూ నాాడో తెలిస్ చిిింది. అద ే చినా గదిలో వాళ్ళళ ఇింకొించెిం ముడుచుకున్న నాకు

చోటు ఇసుూ నాారు. అద ేఅనాప్ు గ నెా లో ఇింకొించెిం తగ గించుకున్న అనాిం పడెుతునాారు.

అమిింటే ఇషటిం, జ్నలీ తప్ు వాళ్ళక ివొర గవదమేీ లేదన్న అరామెై సిగుగ ప్డాు ను. ఇింక ప్ుుడత

అరాిం లేన్న ఆలోచనలన్న, దిగుళ్ళన్న దగగరకు రాన్నలేదు. ఇప్ుుడు గాలిప్టాలు, బ్లచాిలు,

గోళ్ళలు పిలలల ఆటలాల అన్నపిసుూ నాాయి నాకు.

ఇింటర్ కాగానే ట ైప్ు అరహత జ్తచసేి ఓ బొ గుగ ల కింపెన్నలో ఉదో ాగిం ఇపిుించాడు

మామయా. ఇక న్నబతుకు నువుే బతుకు. శదిీ ప్టుట దల వుింట ే పెైవీటే్ గా

చదువుకోవచుి - అన్న సలహా ఇచాిడు.

వేరవ గది తీసుకునాాను. అమిన్న కూడా వచెియ్ మనాాను. "నేన్నకాడ లేకపో త ే

రాయిీ రపాు, గుమాిలూ, తలుప్ులూ కూడా పీకుా పో తారు" అన ే స్ాకుతో అమి

అకాడేవుింది. పార్ట ట ైిం ఉదో ాగిం చసేతూ డషగీీ చదువు దీక్షగా మొదలుపటెాట ను.

ఎటాల గో అమిన్న వొపిుించి ఇలుల బేరిం పెటేటశాిం. నా డషగీీ చదువు తప్సు్లా

స్ాగ సుూ నాాను. వచేి దాింటలల కాసూ జ్నగరూ చసేి అమికీ నాకూ సర పో యి ే స్ామాను

ఏరాుటు చేశాను. తాడత బొ ింగరిం అింటే అసలరాిం ఏమటల ఇప్ుుడు తలెిసిింది. ఇింటి బేరిం

కుదిర ింది. ర జిసేట షేన్ కి వెళ్ీల ను. ఇనేాళ్ల తరాేత మళ్ళళ మా వూరు వళె్లడిం - ఏదో

ఊరొదిలిన కొతూలోల అలజ్డషగా వుిండేది గాన్న తరాేత రాయి దబెు న్నించి తేరుకునా

చెరువులా నా మనసు కుదుటప్డషింది. కొలతలూ,రాతకోతలూ, అయాాక దస్ాూ వేజు చదివి

విన్నపిించారు ప్ింతులుగారు. "దానా దమన కీయ వికీయాల సమసూ హకుా

80

భుకూములతోనునతా, తరుజ్ల పాషాణ న్నధ ిన్నక్వప్ములతోనునతా..." అనగానే నా గోళ్ళల

పాతర ఒకస్ార జ్నఞ ప్కిం వచిిింది. కాసూ మనసు్ కలుకుామింది. అటాల అన్న పెదద బాధా

కాదు... సింతకాల వావహారిం ప్ూర ూచేశాను. ఊరు చతడాలన్నపిించలేదు గాన్న

షో డానాయుడషన్న ఒకాస్ార చతడాలన్నపిించిింది. కాన్న ఆరోజ్వ టించెన్ గా గాాస్ బిండకి టౌన్

వెళ్ీళడనాారు. అతన్నా గుర ించి వాకబు చేసేూ - నాయుడు తాజ్న కబురొకటి చపెాురు

ప్ింతులుగారు. మా వూర న్నించి ఓ ప్దిమింది అయోధ్ాకి ఇటుకలు నతె్రూన పెటుట కు

వెళ్ీళరట - వాళ్ళల త్రర గ వచాిక 'దేశిం అన్నా వేప్ుల న్నించీ లక్షల మీద రామభకుూ లు

వచాిరన్న, ప్టాలాలు ప్టాలాలు మలటీర దిగ ిందన్న, అసలా జ్నిం జ్నిం కాదు చీమల

ప్ుటటలు...' అన్న చబెుతుింట ే షో డానాయుడు కళ్ళల మెర సపిో యాయట. "అబాు

అింతమింద ి జ్నమా... అయిత ేయిీన ప్క్షిం లచి బుడుల బేరిం తగ లుింటది. ఎవడెనైా

మసను సెటప్ చేశాడా... గ రాకీ గిందా, బుడషు రూపాయింట ే ఎగరవస్ాూ రు..." అన్న ఆతరింగా

షో డా సమాచారిం అడషగాడట. పాప్ిం వాడేిం ఎదగలేదోయ్ అనాారు ప్ింతులుగారు- అింతా

చెపిు.

అమి నా దగగర కి వచేిశాక కొతూబలిం, ఉతా్హిం వచాియి. డషగీీలాగ ించేస,ి సరీేస్

కమీషన్ కావడింతో ఆపెైన మహాదాేరిం గుిండా డెైర క్సట ర కూీ ట్ గా ఆఫీసర్ ఉదోాగ భాగాిం

దకిాింది. ప్ునరావాసిం, సేయిం ఉపాధిప్థకాలకి సింబింధిించిన శాఖలో మొదట ిపో సిట ింగ్

మా జిలాల కవ వేశారు.

ఓ రోజు ప దుద ట ఆఫీసుకి వళె్ళగానే - తమర కోసిం మీ వూరు న్నించి

షో డానాయుడు గారుట వచాిరన్న చపె్ుగానే లోప్లికి ప్ింపిించమనాాను.

ఖాకీ న్నకారు. సిలుా చొకాా, నలల కళ్ళదాద లూ, కొదిదగా నెర సిన ఉింగరాల జుతుూ -

ముఖింలో విశాలమెనై నవుే - ఆఫీసు వాతావరణాన్నకి జ్ింకుతూ లోప్లికి వచాిడు.

81

"నేను..." అన్న జ్నఞ ప్కిం చేయబో తే - "తెలుసులే నాయుడత కూచ .ో..కూచ .ో."

అనేసర కి అతన్న మనసు తేలికప్డషింది. కూచున్న కూచోనటుట కురీిలో కూచునాాడు.

"బావునాావా - వాాపారిం బావుిందా..." అడషగాను చాలా చనువుగా.

గింభీరింగా నలల కళ్ళదాద లు తీస,ి కురీిలో సిామతింగాకూచున్న "ప్రవలదిండష. ఈ మధ్ాన ే

అమాియి పెళ్ళళ చేశానిండడ. ప్కా వూరవనిండడ -సెకిండాిండు బాడడ మూడు కాయలద ి

మసను జ్రిన్ ది... బాగా కింకణింలా వుిందిండడ - మగతా బలాల గ లాల యికాడే మోప్ు చసేి

వాళ్ల కి యిచాినిండష. అమాియికి బుడుల ప్టటడిం వొచిిండష... అలుల డు ఊర మీద గోీ సు

బుడుల కొడతాడిండడ - ఇింటి కాడ బేరిం నాలుగు డజ్నుల వుింటాదిండష... ఏదో ఆళ్ళ బతుకు

ఆళ్ళళ బతుకుతునాారు. మనకవిం వెరీీ లేదిండడ..."

వచిిన ప్న్న గుర ించి అడషగాను. ప్ూర ూగా కళ్లల లు వదలిేూ అదుప్ు తపేు ప్రమాదిం

కన్నపిించిింది.

"ఏిం లేదిండడ, మనకిప్ుుడు కొించెిం ఓపిక తగ గిందిండష. ఒింటికాయ మషన్ తో

త్రప్ులు ప్డలేకుిండా వునాానిండడ. మూడు కాయల మషను కొతూద ి కొనుకోావాలన్న...

తమరో మాట చెబ్లతే అప్ుు మింజూరవుతుిందన్న యవాేరిం మెతూగా వీజీగా అవుతుిందన్న

చెపాురిండష..."

మధ్ా మధ్ా న్నకార్ జ్వబు తడుముకుింట బరెుకు బెరుగాగ చతసి మళ్ళళ నవుే

ముఖిం పడెుతునాాడు. ఏదో పాప్ిం ఇబుింద ిప్డుతునాాడన్నపిించిింది.

"ఎిందుకొచిిన షో డాలు - హాయిగా ఇకాడషకి వచెియ్... ఏదెైనా వేరవ ప్న్న

చతపసి్ాూ ..." అనాాను.

నాయుడు మొహింలో నవుే మాయమెైింది.

82

"రావచినుకోిండష. కాన్న మన వూళ్లళ ఉనాది మనదొకాటే మషనిండడ. రోగిం

వచిినా, రొప ుచిినా ఊళ్లళ శానా ఇబుింద ి అయిపో దదిండష... అిందులో మన షో డాకి

అలవాటు ప్డషపో యారు. అసలు ప్నెాిండు త్రప్ుులు ఎవడత ఎయాడిండడ...

రావచినుకోిండష. కాన్న"

అతన్న నమికాన్నా, అమాయకతాేన్నా అరాిం చేసుకునాాను.

"సరవల, న్న ఇషటిం" అనసేి కావలసిన వివరాలన్నా అడషగ రాసుకునాాను. "నలె

రోజులు ప్డుతుింద.ి తప్ుకుిండా న్న ప్న్న అయిేా లా చతస్ాూ ను" భరోస్ా యిచాిను.

నాయుడు ఏనుగు నెకిానింత ఆనిందప్డాు డు. అలు సింతోష్ి!

ఇింకవదో చపెాులనో, అడగాలనో వుింది గాన్న తటప్టాయిసుూ నాాడు. మొతూిం మీద

నానా హైెరానా ప్డుతునాాడు. ననేు మళ్ళళ గటిటగా మాట ఇచాిక కురీిలోించి లేచి

వినయింగా వెనకిా అడుగులు వసేతూ డోర్ దాకా వెళ్ళళ చేతులు జ్ోడషించి దణిిం

పెటటబో యాడు. ఒకాస్ార ఏదో ఘలుల న కిింద ప్డషన చప్ుుడు. ఉలికిపాటుతో నాయుడు

సి్రింగ్ డోర్ తోసుకున్న కింగారుగా పెదద పెదద అింగలతో దాటిపో యాడు. ఏమటా అన్న

కురీిలోించి లేచి న్నలబడష చతదుద ను గదా - సి్ రింగ్ డోర్ లు ప్ింజ్రిం వదిలిన ప్క్ష ర కాలాల

టప్టపా కొటుట కుింటునాాయి.

చెింగనాలు వేసుూ నా తువాేయి మెడలో ప్ట టడ తెగ పో యి మువేలు చెదిర న

విధాన -మబుు తునకలు తునకల ై గడగడా వడగళ్ళళ రాలిన చిందాన - నేరవడుప్ళ్ళల

దోసిలితో గుమిర ించిన తీరున - షో డా గోళ్ళలు నా గద ిగచుి మీద ప్డష దొరుల తునాాయి.

ఒకాక్షణిం ఇిందరజ్నలింలో ఇరుకుానాాను. బలలమీద పేప్ర్ వెయిటుల గుిండుసతద ి

ములుకుల మీద బొ ింగరాలాల గుకాపెటిట త్రరుగుతునాాయి.

గాలికి లేచిన కాగ తాలు గాలిప్టాలాల గద ిన్నిండా ఎగురుతునాాయ.

83

దిగులు, గుబులు, సింతోషిం ననొాకాస్ార ఆవర ించాయి. సి్రింగ్ డోర్ ప్ూగడిం తగ గ

సిామతప్డషింది. ననేు తరేుకునాాను.

గచుి మీద దొర ల దొర లపో తునా న్నలాన్నా మోకాళ్ళ మీద పాకి జ్నగీతూగా

పో గుచేశాను. గుపెుడు న్నిండుగా గోళ్ళలు - గుిండెకు హతుూ కునాాను.

నా చినాతనాన్నా ఇనేా ళ్ళళ ప్దలిింగా తన మనసులో దాచి, సేయింగా తెచిి నా

కళ్ళ ముిందు న్నలిపని మా నాయుడు షో డాలోల న ే కాదు మనసులోనత నలకలు లేవు.

ఏమచిి ఆ సిదుి డష రుణిం తీరుికోగలను?*

(ఆింధ్రజ్ోాత్ర సచితర వార ప్త్రరక -01-12-95)

84

బంగారు మురుగు

నాకు ఆరవళ్ళప్ుుడు మా బామికి అరవెై ఏళ్ళల .

మా అమాినానా ఎప్ుుడత ప్ూజ్లూ ప్ునస్ాారాలూ, మళ్ళళ దేవుళ్ళళ

గొడవలోల వుిండవేారు. స్ాేములారుల , పీఠాధిప్తులూ ఎతేూ ప్లల కీ, దిింపే ప్లల కీలతో మా

ఇలుల మఠింలా వుిండదే.ి అమి తడషచీర కటుట కున్న పీఠాన్నా సేవిసతూ - నే దగగరకు వెళ్ళత ే

దతరిం దతరిం తాకూాడదు అనేది.

బామికి యిీ గొడవలేిం ప్టేటవి కావు. అమి నానా చుటటిం ప్కాిం అన్నా నాకు

బామేి. మా బామికి కాశ్ర రామేశేరిం అన్నా నేనే. ఓకించింలో త్రన్న ఓ మించింలో

ప్డుకునవేాళ్ళిం.

పెదదతనప్ు నస, అతూగార స్ాధిింప్ులూ వధేిింప్ులూ బామిదగగర లేవు. ఎవరవనా

"ఈముసలమికి భయమూ భకీూ ర ిండత లేవు..." అింట ే -"దయకింట ే ప్ుణాింలేదు.

న్నరదయకింటే పాప్ిం లేదు. చటెుట కి చెింబెడు న్నళ్ళల పోయడిం, ప్క్షక ి గుపెుడు గ ింజ్లు

చలలడిం, ప్ద్వుకి నాలుగు ప్రకలు వేయడిం, ఆకొనావాడషకి ప్ట టడు మెతుకులు పటెటడిం

- నాకు తెలిసిిందవిే"అనదేి.

బామికి ప్ుటిటింట ివాళ్ళళచిిన భూమ నాలుగ ైదెకరాలు ఇింకో ఊళ్లళ ఉిండేది. మా

ఊర కి ప్ది కోసులదతరిం. ఏటా ప్ింటల కాలింలో కౌలు చెలిలించటాన్నకి ర ైతులు వచేివాళ్ళళ

. వచీిరాగానే వాళ్ళన్న ఆపాాయింగా ప్లకర ించేది. ప్ుటిటన ఊరు విశేషాలన్నా గుకా

త్రప్ుుకోకుిండా అడషగవద.ి వాళ్ళళ బదులుచెప్ుకుిండానే మళ్ళళ ప్రశా - ప్రశా మీద ప్రశా

వరషిం కుర పిించేది. ర ైతులేమొ ప్ింట తెగుళ్ళగుర ించి, అకాలవరాష ల గుర ించి స్ాకులు చపెిు

పావలో బడేో చేత్రలో పటెిట వెళ్ీళలన ే ఆలోచనతో దిగులు మొహాలు తగ లిించుకు వచేి

వాళ్ళళ. ఆ మాట ఎతూడాన్నకి బామి అవకాశిం యిసేూనా-?

85

"ఎిండన ప్డష వచాిరు, కాళ్ళళ కడుకోాిండరాీ " అనేస ి వడున ఏరాుటలలో

ప్డషపో యిేది. విసూర వసేిిందగగర ాించి పెరుగు అనాింలోకి వచేిదాకా వాళ్ళతో ఊర వాళ్ళ

కబురలన్నా వాగ ించేద.ి

తీరా పెరుగనాిం చివరోల "ఏరా అబ్లు, యిీ ఏడాద ిప్ింటల లా వునాాయిరా" అన్న

అడషగవది.

వాళ్ళకి ప్చిివలెకాాయ గొింతున ప్డుటటయిదేి. కమిటి భోజ్నిం కొసర కొసర వడషుసేూ

త్రన్న, పెైగా త్రనా విసూర ముిందు కూచున్న "ప్ింటలు పో యాయి" అన్న చెప్ుడాన్నకి నోరాడక

"ఫరాేదేదమాి దవేుడష దయవలల " అనేవాళ్ళళ. ఇింకవిం చేస్ాూ రు పాప్ిం అణా పెైసలతో శిసుూ

అప్ుగ ించి వెళ్లళవాళ్ళల . వెళ్లల ప్ుుడు "ఇదిగో బులిల ప్ింతులూ! మీ అవే గటిటపిిండమే!" అన్న

ఎగతాళ్ళ చసేి వెళ్లళవాళ్ళళ.

బడషకి వళె్ళనన్న మారాిం చేసినప్ుడలాల బామి నాకు అిండగా వుిండేది. "ప్స ి

వెధ్వ, గాీ హాిం వసేూ వాడే వళె్ీూ డు- అయినా ఒకాగానొకాడు బతకలేక పో తాడా..." అింట

ననుా చింకన వసేుకు బయటకు నడషచేద.ి

మా ఇింట ిపెరడు దాటగానే పెదద బాదిం చటెుట వుిండేద.ి అది మా స్ాా వరిం. రోజులో

మూడొింతులు అకాడ ేమా కాలక్వప్ిం. బాదించటెుట ప్చిటి గొడుగు పాతేసినటుట వుిండేది.

రాలిన ప్ిండు ఆకులు విసూర కుటుట కున్న బామి భోజ్నిం చేసేది. దాన్న చుట ట చినా మటిట

అరుగు వుిండేది. "దనీ్నా కాప్రాన్నకొచేిప్ుుడు మా ప్ుటిటించిన్నించి తచెాి... అప్ుుడు

జ్ననాబెతెూడుిండదేి... నువ్ నమివ్... పచిిిముిండకి మూడ ే ఆకులు బులిల బులిలవి

వుిండవేి..." రోజూ ఒకస్ార ైనా ఈ మాట నాకు చపెేుది. నే కాప్రాన్నకొచిి ఎనేాళ్లళ ఈ

పిచిిమొదుద కి అనేాళ్ళల అింట మానున్న చతేోూ తటేటద ిఆపేక్షగా-

86

ఇప్ుటిక ీ బామి చెింబడెు న్నళ్ళళ దాన్నకి పో సతూ న ే వుింటుింది. మానుకి ర ిండు

తొరీలుిండవేి. పెై తొరీలో ర ిండు రామచిలకలు కిలకిలలాడుతూ కాప్రిం చేసుూ ిండవేి. ఇింకో

తొరీలో బామి నాకోసిం చిరుత్రళ్ళళ దాచేది. కొమికి తాళ్ల ఉయాాల వుిండేద.ి న్నడన

ఆవుదతడ కటేటస ి వుిండేది. దాన్నకి బామి ప్చిి ప్రకలు వసేతూ వుిండేద.ి కాకులు

ప్డేసని బాదింకాయలు వెనైింగా కొటిట నాచేత బాదిం ప్ప్ుులు త్రన్నపిించేది. – ఆ బాదిం

చెటుట మా ఇదదర కీ తోడత న్నడా - ఊరు లేచసేర కి వాకిలింతా తీర ిదదిిద ముగుగ లు పెటేటద ి

బామి. రాత్రర నాకు జ్ోలపాడుతూ రవప్టి ముగుగ మనసులో వసేుకునేది. ముగుగ లు

అయిేా దాకా నేను బామి వీప్ు మీద బలిలలా కరుచుకు ప్డుకున్న కునుకు తీసుూ ిండేవాణణి .

"అసలే నడుిం వింగ పోయిె... పెైగా ఆ మూట కూడాదేన్నకి"- అన్న మా అమి అింట ే"వాడు

బరువేింటే. వాడు వీప్ున లేపో తే ముగుగ ప్డదే తలీల - చతప్ు ఆనదే అమాి" అనేద ి

బామి.

సమసూ దేవుళ్ళకీ మలేుకొలుప్ులు పాడుతూ వాకిలి నాలుగు దికుాలీా ముగుగ తో

కలిపేది. అప్ుుడు మా మిండువా లోగ లి న్నిండుగా ప్మటకప్ుుకు న్నలబడు పదెద

ముతూయిదువులా వుిండేది. "పాటలు పాడష దేవుళ్ళన్న లేప్కపో తే వాళ్ళల లేవరా" అన్న

అడషగ త ే "పచిిి సనాాసీ దవేుళ్ళళ న్నదదరోతారాీ ! దవేుడు న్నదదరోత ేయిింకవమెైనా వుిందీ-!

మేలుకొలుప్ులూ మనకోసమే చకీప ింగలీ మనకోసమే" అనేద ిబామి.

తెలాల రగానే నతన ె రాసి, నలుగు పెటిట కాకరప్ిందిర కిింద ముకాాలిపీట మీద

కూచోపటెిట వడేషన్నళ్ళళ పో సేది. "చికిాపో యాడమాి పిలాల డు... ప డుగు స్ాగుతునాాడో

ఏమో" అన్న బామి రోజూ నలుగు పడెుతూ దిగులుప్డదేి. ఒింట ి మీద చినా గాటల,

దెబో ు, ప కోా కన్నపిసేూ "అఘాయితాిం వధె్విే ఎకాడ తగ లిించుకునాావ్" అన్న గారాబింగా

కవకలేసి తెగ దిగులుప్డషపో యిేది. నాకప్ుుడు ఎింతో హాయిగా అన్నపిించదేి.

87

నెలకోస్ార భజ్ింతీరవాడు వచేివాడు బాదిం చటెుట కిింద నేను మా బామి తలప్న్న

చేయిించుకునవేాళ్ళిం. ముిందు నావింతు.

"ఒరవవ్ జ్నగీతూగా చయె్ - పలిాల డష కాీ ప్ు తెలల దొర కాీ పిింగ్ లా వుిండాలి" అన్న

హెచిర కలూ, సలహాలూ యిసతూ ఎదురుగా కూరుినేద ిబామి. అయినా వాడష ప్దిత్రలో

వాడు త్రరప్త్ర మెటలతో డషప్ుకొటుట డు కొటేటసవేాడు. తనవింతు వచిినప్ుడు చేత్రన వునా

బింగారుమురుగుతీసి నా చేత్రకి తొడషగవది. స్ాానిం చేశాక కుింకుడురసింతో ఆ

బింగారుమరుగుకి మెరుగు తెపిుించి తన చతే్రకి వేసుకునేది. మెరుసుూ నా చతే్రన్న తృపిూ గా

చతసుకునేది.

బజ్నరు చిరుత్రళ్ళల త్రనకూడదన్న నా మీద గటిట ఆింక్ష వుిండేది. ఆరోగాిం కింట

కుటుింబమరాాద దబెు త్రింటుిందన్న- నాకవేిం తలెిసేవి కావు. బలెల ప్ు జీళ్ళల , పీచుమఠాయి,

జ్ింత్రకలు, తేగలూ కొనుకుా త్రనాలన్న నాలిక పీకవది. బామిన్న అడషగ తే "ఓస్ అింతేకదా-

ప్ద" అనేస ికోర నన్నా కొన్నపెటేటద.ి మర కొన్నా బాదించెటుట భోషాణింలో దాచిపటెేటది. బామి

నా పాలిట వరాలిచేి దవేత!

"మనవడషకి అడుమెనై గడడు కొన్నపెడోూ ిందన్న తెలిసి, బామికి డబుు దొరకుాిండా ఇింటలల

కటటడష చేశారు దీన్న మీద ఇింటలల చాలాస్ారుల గొడవలు జ్ర గాయి. బామిమీద న్నఘా వసేినా

నా చిరుత్రళ్ళకి లోటు రాకుిండా చతస్ోూ ింది. బ్లయాిం ఒళ్లల పో సుకొచిి జీళ్ళల తేగలూ

నెైవేదాిం పెటేటద ినాకు. అద ీతెలిసిపో యిింది. బ్లయాిం డబాుకి తాళ్ిం ప్డషింది. దాింతో నా

నోటికి కూడా, అతూగార ఆటకటిటిందన్న అమి సింతోష్ిించిింది.

"ఇింటి దపీాన్నవి, చకీవర ూవి , న్నకీ కరువేింటి నాయనా" అన్న బామి బాధ్ప్డషింది.

ఆరోజు పీచుమఠాయివాడు ఊళ్లల కి వచాిడు. వాడు రోజూ రాడు. సింతరోజు

మాతరమ ేవస్ాూ డు. మూడువెపై్ులా రవకు, ఓవెైప్ు సరుకు కన్నపిించలేా అదదిం వునా డబాు -

88

విచిిన గులాబ్లలు కుకిానటుట డబాు న్నిండా పీచుమఠాయి ప తుూ లు - వాడు డబాు

చప్ుుడు చసేతూ "పచీిిఠా" అన్న చితరింగా అరుసతూ వీధని వెళ్ళూ ింట ే నా నోర ింత వూర ిందో

బళ్లల వునా నాకు తెలుసు- ఇింటలల వునా మా బామికి తెలుసు. "పీచిిఠా" అరుప్ు

దతరిం అవుతునాకొదీద నాలో బెింగ ఎకుావవుతోింద.ి ఆక్షణింలోబామి బడషగుమిింలో

ప్రతాక్షమైెింది.

ప్ింతులుగారు ప్రభవ విభవలు చపెిుసుూ నాారు. బామి రాకతో ప్రమోదతత దగగర

ఠకుాన వలిలింప్ు ఆగ తరగత్ర న్నశశబదిం అయిింది. నరసిింహిం ప్ింతులుగారింటే

గిండభేరుిండిం! పిలలలూ పెదదలూ హడషలి చచేివారు. ఆయనకి బురీమీస్ాలు, కళ్లదాద లు,

గుిండత పలిక, చేత్రలో బెతూ ిం, నాలుగువెైప్ులా చతడగల మడషగుడతల వుిండేవి. మా బామి

బడషగుమిింలోకి వసతూ నే "ఒరవ నరసిింహా, నా మనవణణి ప్ింప్రా" అింది. ఆయన నా వెైప్ు

చతస ి పో రా అన ే లోగానే ప్లకా ప్ుసూకింతో న్నలబడష వునాాను. "పో ..." అనడమేమట ి

తొరీలో రామచిలకలా తురుీ న దాటుకునాాను.

అవతల వీధి చివర పచీిిఠావాడు నాకోసమ ేన్నలబడష వునాాడు. అప్ుటికవ వాడషతో

బేరస్ారాలు ప్ూర ూచసేిింది బామి. ర ిండు మఠాయిప తుూ లూ, నాలుగు ప్ుింజీల జీళ్ళల

ఇపిుించిింది. జీళ్ళల జ్వబులో పో సుకున్న, బామి కొింగుచాటు చేసుకున్న మఠాయిలు ర ిండత

మింగవశాను. ఆ రింగుకి నోరు ఎరీగా హనుమింతుడష మూత్రలా అయిపోయిింది.

"ఈ మొహింతో ఇింటకి ళ్లూ ఏవనాా వుిందీ.." అింట కాసేప్ు బజ్నరు పెతూనిం

చేయిించి, బడషగింట కొటాట క బావిదగగర మూత్రకడషగ , కొింగుతో తుడషచి ఇింటలల ప్రవేశపెటిట ింది.

తెలాల ర ప దుద న దవేతారినలో వుిండే బులిల కించుగింట కన్నపిించలేదన్న అమి

కింగారుగా వెదికవస్ోూ ింది.

89

"ఎకాడషకి పో తుిందీ... ఎలికముిండలు లాక ాళ్ళళ వుింటాయి..." అన్న బామి ప్టీట

ప్టటనటుట సదేదసతూ మాటాల డుతోింది.

"అయినా ఎలికలు గింటనేిం చేసుకుింటాయి బామాి" అింటే "పిలిల కి కడతాయ్...

వెధ్వాయ్..." అన్న అర చి నా నోరు నొకిా బయటకులాక ాళ్ళళింది.

తొరీలో దాచుకునా నాలుగు ప్ుింజీల జీళ్ళల ర ిండోరజులోల ప్ూరూయినాయి.

మళ్ళల సింతరోజు వచిిింది. ఇింటలల పెదద గాలిదుమారిం లేచిింది. నానా అరుప్ుల

ముిందు బామి ముదాద యిలా న్నలబడష వుింద.ి వాకిటలల పీచుమఠాయి వాడు న్నలబడష

వునాాడు. కీితిం వారిం వాడషకి బామి కించుగింట యిచిిిందట. ఆ ల ఖా్లోల వాడు మనకి

నాలుగు మఠాయిలు, ఆరుప్ుింజీల జీళ్ళళ ఇింకా బాకీ వునాాటట! అవి యిచేిసి వళె్ీద మన్న

సరాసర వాడు ఇింటికి వచాిడు. అదీ గొడవ. సడడచప్ుుడు చయెాదనుకునా గింట

గణగణా బామి గుిండలెోల మోగ ింది.

"దేవుడష గింటనే పాప్భీత్ర కూడాలేకపోయిె..." అింది అమి న్నషూూ రింగా.

"అింత పాప్భీత్ర ప్డాలి్ిందేముిందీ... అయినా ఘింటలో వుింటాడా దవేుడు...

ప్సివాళ్ళ బొ జ్ లో వుింటాడుగాన్న..." బామి స్ాయకారిం తీసిింది.

"ఈ మటెటవేదాింతాలకవిం ల ిండష... ఇటాల గవ వదలిేసేూ అవాే మనవడత కలిసి ఆ

చేత్రమురుగు కూడా కర గ ించేసుకు త్రింటారు." అింది అమి నానాకి బో ధ్ప్డాలన్న-

"నానా కలిగ ించుకు మాటాల డేలోగా బామి, కోప్ింగా గొణుకుాింట చరచరా వెళ్ళల

బాదిం చటెుట కిింద కూచుింది. నేను వెనకవ భయిం భయింగా వెళ్ీళ... కొించెిం దతరింగా

న్నలబడాు .

"... నువుే కాదుగాన్న...ఛీ... న్నతో నా చావుకొచిిిందిరా. ఇనేాళ్ళళచిి ఆహర కి నా

బతుకు దొింగ బతుక ైపో యిింది... ఫో అసలు నా చాయలకి రావదుద ... మీ అమాి నానాా

90

వునాారుగా... వాళ్ళతోనే వూరవగు... నాద ి అనుకుింటే దుుఃఖిం... కాదు అనుకుింట ే

సుఖిం..." అింట బామి బావురుమన్న ఏడషి ింది. కింటి ధార ఎిండషన బాదిం ఆకులమీద

టప్టపా రాలాయి. పడిుగులు రాలుూ నాింత చప్ుుడు నా చెవికి... దేవుడు ఏడుసుూ ింట ే

ఎింత భయిం వేసుూ ింది... దికాలేన్న వాళ్ళక?ి ఒకాస్ార బేర్ మన్న పదెదగా ఏడాిను. బామి

తటాలున చేతులు జ్నపి ఒళ్లళకి లాకుాింది. అకాడేచటెుట కిింద ఎిండాకుల మీద బామి

ముడుచుకు ప్డుకుింది. నేను బామి ప్కానే వొదిగ దిగాలుగా కూచునాా, బామి

గురుీ పెటిట న్నదరపో యిింది. బామి మీద గిండుచీమలు పాకుతుింటే వాటిన్న దులిపసేతూ -

వెనుామీద చయెిావేస ినా ప్కాలో కూచున ేబామిలా కూచునాాను. కాకి రాలిిన ర ిండు

బాదింకాయలు గుిండుమీద ప్డషత ేబామి ఉలికిాప్డష లేచిింది. నాకు నవొేచిిింది. సింగత్ర

అరాింకాగానే బామి కూడా ప్కుాన నవిేింది. ఆ నవుే కొిండింత ధెైరామె ై

ననాావర ించిింది.

రాలిన బాదింకాయలిా ప్ప్ుులు వొలిచే ప్న్నలో ప్డషింది. "ఒరవ, మీ అమికి ఈ

మురుగు చెర పిించి ఒక జ్త ఒింటిమర యిం గాజులు చేయిించుకోవాలన్న ఎప్ుటిా ించ ో

ఆశ... చతశావా అటు త్రపిు ఇటుత్రపిు... బో డషగుిండుకీ బొ టనవలేుకీ ముడషపెటిటనటుట ...

ధోరణణ నా నగమీదిక ిలాగ ింది..." బాదింప్ప్ుులు పెడుతూ బామి మాటలు నాకు అరాిం

కాకపో యినా "ఔనౌను...' అనాాడు ఆర ిందాలాగా ఆమెన్న సింతోషపెటటడాన్నకి-

***

దసరా రోజులు వచాియి.

ఒక పెదద పీఠిం మింద ీమారులింతో మా ఇింటలల దిగ ింది. స్ాేములారు, శిషాగణిం,

సేవకులు, వింటలకాలు, గునాఏనుగు, నాలుగు ఆవులూ వాటి దతడలూ, జిింకపిలల ,

ర ిండుప్లల కీలు, ఇవిగాక బో ల డు స్ాధ్నస్ామాగ ీనాలుగు గూడు బళ్ళ న్నిండా దిగాయి.

91

ఇలల ింతా ఆకీమించుకున్న సిపాయిలాల గా వాళ్లళ ఎకాడెకాడ ఏమమేటి ఎటాల

అమరుికోవాలో చతసుకుింటునాారు. ననేు, బామి ప్రాయివాళ్లలా చోదాిం చతసుూ నాాిం.

"ఇవాలిటన్నించి మన కొింప్ సరాస్ డేరా అనుకో" అింద ిబామి.

వాళ్ళల మాటాల డ ే భాష కూడా చితరింగా వుింది. మా నానాన్న 'గృహసుా ' అన్న

పిలిచేవాళ్ళళ. స్ామాజికులు, ప్ూరిదీక్ాప్రులు, శిషాప్రమాణువులు, పాదరవణువులు...

ఏమటల నాకు అరాింకాన్న మాటలు చాలా విన్నపిించేవి. అింటే ఏవిటవి బామిన్న అడషగ త ే

'అింతా మనుషులేరా అబ్లు- వుత్రూనే... అదో ఆడింబరిం" అనాది బామి.

గునా ఏనుగుకి రోజూ బెలల ిం బుటట . అరటపి్ళ్ళ గ ల అిందిించేవారు. దాన్న సేవకి

ఇదదరు మావటీలు, శీ్ర మావట ీ గార న్న మించి చసేుకున్న ననుా ఒకాస్ార ైనా ఏనుగు

ఎకిాించాలన్న బామి తింటాలుప్డుద ి కాన్న వారు స్ాధ్ాప్డదనాారు. ప్లల కీలపెైన వుిండ ే

శాటిన్ వసూ ిీం చుటేటస,ి ప్లల కీలన్న దవేిడడలో జ్నగీతూ చేశారు. ప్లల కీ ఎకిాించమన్న హటిం చేసేూ

"ఆ సనాాస ిప్లల కీ మనక ిందుకురా- న్న పెళ్ళళకి దీన్న జ్వజ్ మిలాింట ిప్ూసల ప్లల కీ పెటిట ించి

ఊరూ, పేటా ఊరవగ స్ాూ ..." అన్న బామి సముదాయిించిింది. అిందరూ న్నదదరుల పో యాక

స్ాములార జిింకచరిిం మీద ననుా కాసేప్ు ప్డుకోపటెిట ింద ి బామి. బల మతెూగానత,

తమాషాగానత వుింది. జిింకపిలల తో ఆడుకోవాలన్నపిించేది కాన్న బామి దాన్నా శతుర వరగింగా

భావిించి దతరింగా వుించేది.

మా ఇింటలల అరినలూ, దీక్షలూ, హోమాలూ ఘోటకింగా స్ాగుతునాాయి. వచేి

పో యిే భకుూ లు, బింధ్ువులు అింతా కోలాహలింగా వుింది.

స్ాేమవారు వెిండషరవకులు తాప్డిం చసేిన సిహాసనిం మీద కూచున్న తావళ్ిం

త్రప్ుుతూ వుిండేవారు. ఎప్ుుడత గింభీరింగా వుిండవేారు. ఎప్ుుడనేా ఒక చిరునవుే

ప్రస్ాదిించవేారు భకుూ లికి. అలౌకిక విషయాలోల నత, లౌకిక వావహారాలోల కూడా

92

తలదతరవివారు. వింటలూ - పిిండషవింటలూ, కూరలూ, ప్ులుసులూ అన్నా ఏమేిం ఎటాల

చెయాాలో ఆయనే చెపుేవారు. చెప్ుడిం అనకూడదుట ఆదశేిించారు అనాలిట! చుటాట న్నకి

వచాిరనకూడదు దరశనాన్నకి వచాిరనాలిట.

"పాదాలివేిండష స్ాేమీ" అన్న పరా ధేయప్డేవాళ్ళళ. వాళ్ళకి పరా ప్ూ ిం వుింట ే

పాదాలిచేివారు. లేన్నవాళ్ళళ పాింకోళ్ళకి మొకిా వెళ్ళళపో తుిండేవారు.

స్ాములారు భోజ్నిం చేశాక (అప్చారిం, భిక్ష సీేకర ించాక)వెిండష గొలుసుల

ఉయాాలబలలమీద ప్టుట బాలీసుల మీద వాలి అరమోడుు కనుాలతో భుకాూ యాసిం

తీరుికునేవారు. విింజ్నమరలు విసరడాన్నకి మేవింటే మేమన్న వింతులకోసిం

పో టాల డుకునవేాళ్ళళ భకుూ లు.

"జ్నర చకీవర ూద ేభోగిం - మళ్ళల మీ స్ాేమవార ద ేభోగిం" అనేద ిశిషుాల దగగర మా

బామి. వాళ్ళళ దాన్నక ింతో గరేప్డేవాళ్ళళ.

స్ాయింతరిం ఆయన వేదాింత విషయాలు బో ధిించేవారు. అరాిం అయినా

కాకపో యినా అింతా శదిీగా వినేవాళ్ళళ. అయావార కి శాలువలు, అమివార కి

ప్టుట వస్ాూ ే లు, ప్ళ్ళల , రొకాిం కానుకలుగా సమర ుించుకునేవాళ్ళళ.

ఒకరోజు శిలుాలాలీి, నాలుగు వేళ్ళకీ ఉింగరాలు, మెడలో ప్తకప్ు గొలుసుతో

ఆరాాటింగా గురీబుిండష దిగాడొక భకుూ డు. వసతూ నే స్ాేమ వార పాదాలమీద వాలాడు-

స్ాేమవారు వాత్లాింతో విందనిం సీేకర ించారు. జ్ోడషించిన ఉింగరాల చతేులిా తమ

చేతులోల కి తీసుకున్న "ఎటాల వుిందిరా వాాపారిం" అన్న అడషగారు.

"అింతా తమ దయ"అనాాడా భకుూ డు.

"రాహువు ఇలుల మారుతునాాడు- ఇక న్నకు త్రరుగులేదురా ప్టిటిందింతా

బింగారమే" అనాారు స్ాేమ భకుూ డష చేతులువదిలిపెడుతూ - భకుూ డష నడషమ వలేునునా

93

ఎరీరాయి వుింగరిం స్ాేమ చేత్రలోకి వచిిింది. ప్కాన ే వునా శిషుాడష దోసిటలల వేస ి

"అమివార కి ముక ార చేయిించిండష" అన్న చిరునవుేతో ఆదేశిించారు. ఆ భకుూ డషకి వేలు

వూడషనింత బాధ్ కలిగ ింది. పదెాలు తడార పో యినాయి. బ్లకాచచిి "తమ చితూిం"

అనాాడు ఎప్ుటికో తేరుకున్న.

"కాదు తలిల ఆజ్ఞ" అనాారు స్ాేమ గింభీరింగా.

మనోవాకాాయ కరిలమీద స్ాేమవారు ప్రసింగిం కొనస్ాగ ించారు. బామి

నవాేప్ుకోలేక సభలోించి జ్నరుకుింది. శిషుాడు ఎదుర ైత ే "మీ దవేుడషకి ప్టిటిందింతా

బింగారమే" అన్న ఎగతాళ్ళ చేసిింద.ి

లోగడ విడషది చేసనిప్ుడు ఆయన చతప్ు బామి బింగారుమురుగు మీదప్డషిందిట.

"తలిల చిటిటకాసులపేరు కావాలన్న గోల చసే్ోూ ింది- నువుే చయెిావిదిలిసేూ తలిల కోర క

తీరుస్ాూ ..." అనాారుట స్ాేమ బామితో- "అయోా... ఆ తలిలకి ననే్నచేి పాటిదానాా-

స్ాక్ాతూూ మహాలక్షి ఆమెకవిం తకుావస్ాేమీ" అన్న బామి భకిూభావింతో సవినయింగా

సమాధానిం చపెిుిందట.

"ఒరవవ్ హనుమింతుడష ముిందా కుపిుగింతులు? ఇచేిదానాయితే ఆనాడు

గాింధిగారు గుమిింలోకొచిి స్ రాజ్ ిం కోసిం జ్ోల ప్టిటన రోజ్వ యిదుద ను కదా... మహా మహా

ఆయనకవ ఇవేలేదు... ఈ సరాస్ కింపెన్నకి యిస్ాూ నా..." అింది బామి.

***

అద ితీరాప్రస్ాదాల సమయిం-

భకుూ లింతా కాళ్ళకి మొకిా, తీరాిం ప్ుచుికున్న మళ్ళళ మొకిా వెళ్ళూ నాారు. ననేత

వెళ్ళళ చయెిా జ్నపా. స్ాేములారు హూగీింగా గుడుల ర మ "పో అవతలికి" అన్న గసిరారు.

చొకాా తొడుకుాన్న మొకాడిం, తీరాా లు తీసుకోడిం మహాప్చారింట! ఇింకవముింది కొింప్లు

94

మున్నగ పో యినటుట అిందరూ హాహాకారాలు చేయడిం మొదల టాట రు. ఆసిందటలల నా లాగూ

చొకాా విపేుసి ఒింటిమీద నతలుపో గు లేకుిండా ఆయన ముిందు న్నలబెటాట రు. అయినా

ఆయన కటాక్షించలేదు. ననుా బయటకి ప్ింపెయామన్న తీరాప్ుశింఖుతో సెైగచేశారు.

తెలియక జ్ర గ న అప్చారాన్నకి మన్నాింప్ు కోరాలన్న అమివెళ్ళళ ఆయనముిందు న్నలబడషత ే

- మరీ ర చిిపో యి "ఇవాేళ్ అమృతిం ఎవర కీ పరా ప్ూ ిం లేదు... అప్చారాన్నకి

పరా యశిితూిం..." అనాారు కఠ నింగా - శింఖుకిింద పెటేటస ితావళ్ిం అిందుకున్న ధాానింలోకి

వెళ్ళళపోయారు.

భకుూ లు, శిషుాలు అింతా ననుా దోష్ిన్న చతసినటుట చతసుూ నాారు. ఇదింతా

చతసుూ నా మానానాలో సహనిం చచిిపో యిింది. ననుా బయటికి బరబరా లాక ాళ్ళళ,

ప్ూనకిం వచిిన మన్నష్ిలా చావకొటాట రు. ఒింటిమీద అచాాదన కూడా లేదేమో వొళ్ళింతా

వాతలు తేలాయి. గుకాపెటిట ప్రుగ తాూ ను. బామి ప్రుగు ప్రుగున ఎదురొచిి ర ిండు

చేతులా ననెా తుూ కున్న గుిండెలకు ప దువుకుింది. భయిం, బాధ్, ఉకోీ షిం, ఒింటర తనిం

ఇవన్నా ఆవర ించిన నాకు మా బామి వెయిా చతేులు నాకోసిం జ్నపిన అమివార లా

కన్నుించిింది- గబగబా బాదించటెుట కిిందకి తీసుక ళ్ళలింది వాతలు చతసిింది. వలవలా

ఏడషిింది. ఒళ్ళింతా న్నమర ింది. పెైకొింగు కపిుింది. "ఆ బడుదాి యికి న్ననుా కొటేట ిందుకు

చేతుల లా వచాియిరా దతరాేసప్ు ప్ుటకా వాడతనత..." అింట నానాన్న త్రటిటింది. నా

ఏడుప్ు ఎకిాళ్ళ స్ాా యికి తగ గింది. బామి మాతరిం బుసలు కొడుతోింది.

ఇింతలో స్ాేములార అింతరింగ క శిషుాడు మడషధోవతులు ఆర యాడాన్నకి

పెరడువెైప్ు వచాిడు.

"దీక్షతులూ ఇటరా " అన్న గదిద ింప్ుగా పిలిచిింది. ఆ పలిుప్ుక ి ఆయన

వులికిాప్డాు డు. ఆ సింబో ధ్న... ఆ ధాట ీ - దీక్షతులు గారింటే స్ాేములార తరాేత

స్ాేములారింతటవిాడు. పెదాద యన అలవాటుల , ఇషాట యిషాట లు, వేళ్ీవళే్లు, కళ్ీకళ్లూ

95

అన్నా తెలిసనివాడు. స్ాేమవార కి జ్లుబుచసేేూ దీక్షతులుగార కి తుముిలు వస్ాూ యి.

అలాింటిది వార సింబింధ్ిం - దీక్షతులు సింకోచిసతూ నే నాలుగడుగులు బామివెైప్ు

వేశాడు.

"ఏిం స్ాేములారయాా బో డష స్ాములారు... ప్సివధె్వకి ఎలా వాతలు తేలాయో

చతడు... పెనై చొకాా వుింటేనే అింటలవధె్వ అయిపోయాడా అభిం ద్భిం తెలీన్న ప్సిబ్లడు ...?

ఆ మాటకొసేూ దేహద్దిి లేన్న ప్ుిండాకోరుల చాలా మిందునాారు మీ గుింప్ులో... చేతనెైత ే

వాళ్ళ చరాిలు వొలిపిించి తీరాా లు పోయమను. ఊర ఖవ బృహదారణాాలు భగవదీగ తలూ

వలిలసేూ లాభిం లేదు... మాన్నకతో జ్ొనాలు కొలిసేూ బలిం వసుూ ిందా? దించాలి విండాలి త్రనాలి

హరాయిించుకోవాలి- అప్ుుడొసుూ ింద ిబలిం... ఔనా? మీ పీఠాయ్ కి చెప్ుు... నాకవిం భయిం

లేదు... వాడష బో డష శాప్ిం ననేా ిం చేయదు..." - బుసలు కొటేట బామి మాటలకి దీక్షతులు

బురీ త్రర గ పో యిింది. పిలక తడుముకుింట పిలిలలా జ్నరుకునాాడు. అయినా బామి

ఆగలేదు. "ధికాారము సెైతునా అన్న వేమూర గగగయాలా గుడతల వీడతనత...పిచికమీద

బరహాిసూ ిీం అన్న... ఒక ప్కాన్నించి ఎకరాలు హర ించిపో తునాా తెలీడిం లేదు... అర శెలిా

అపాులిా వదలేల న్నవాడు అర షడేరాగ లేాిం వదులాూ డు..." స్ాేములార న్న, మా నానాన్న

కలగలుప్ుగా దీక్షతులు వెళ్ళళన అరగింటదాకా బామి త్రడుతూన ేవుింది.

రాత్రర అమి ననుా గటిటగా కరుచుకున్న కింటిన్నిండా ఏడషిింది. నతనె రాసిింది. నానా

రోజ్ింతా అనాిం త్రనలేదు.

"ముిందే వుిండాలి న్నగీహిం... ఉపో షిం వుింట ేపిలాల డష వాతలు పో తాయా... అింత

తామసిం కూడదు" అన్న బామి మిందలిించిింది. తలదిించుకునాారు గాన్న నానా మారు

మాటాల డలేదు.

స్ాేములార మీద కాదు యావతుూ పీఠింమీద బామి కత్రూ కటిటింది. పాకశాలలో

వింటవాడషమీద ధాష్ీటకిం చేసి నాలుగు చిటిటగార లు కొింగులో వేసుకొచిి వేడషవడేషగా నాచతే

96

త్రన్నపిించిింద.ి దీక్షతులిా ప్న్నమాలా పిలిచి "ఇదగిో మహా న్నవేదన కాకుిండానే చిటిటగార లు

పిలాల డషకి పెటాట ...చెప్ుుకో దికుానాచోట.. మొకాకి చెింబుడు న్నళ్ళళ ప యాడిం... ప్క్షక ి

గుపెుడు గ ింజ్లు జ్లలడిం, ప్ద్వుకి నాలుగు ప్రకలు వయెాడిం, ఆకొనావాడషకి

ప్ట టడనాిం పటెటడిం ఇద ే నాకు తెలిసిన బరహిసతతరిం-" సవాలు చేసిింది బామి, పాప్ిం

దీక్షతులక ి బామిింట ే సిింహసేప్ాిం అయిింద ి - ఎప్ుుడు పిలిపసిుూ ిందో తెలీదు - ఏిం

త్రడుతుిందో తెలీదు.

ర ిండోరోజు స్ాయింతరిం వేదాింత సభలో ననుా పిలిచి ఒళ్లళ కూచోపటెుట కునాారు

స్ాేమ వారు. జ్నమప్ిండు యిచిి"మొతూిం త్రనాలార " అన్న త్రన్నపిించారు. నాకు ప్ులిమీద

కూచునాటుట ింది. రుదరా క్షలు గుచుికుింటునాాయి. అయినా ఎట కదలడాన్నకి లేదు.

తరాేత మర కాసూ ముదుద చేస ివార పాింకోళ్ళళ తొడషగ ించి నడవమనాారు. ననేు ఠకా ఠకా

చప్ుుడు చేసతూ సభలో తప్ుటడుగులు వసేుూ ింట ే "ఏవమోి, న్న మనవడు

బాలకృషుి డు..." అనాారు స్ాేములారు పెదదగా నవుేతూ, శిషుాలింతా ఆమోదసిుూ నాటుట

ముఖాలు వికసిింప్చేశారు.

"అింతా తమర వాత్లాిం. ప్సివాడష అదృషటిం" అింద ి బామి. ఈ సింఘటన

తరాేత దీక్షతులు సుఖింగా ఊపిర పీలుికునాాడు.

ఆ పీఠిం మరోచోటికి తరలిింది.

బామి మేలుకొలుప్ులు పాడుతూన ేవుింది.

ముగుగ లు వసేతూ న ేవుింది. కాన్న నా చినాతనిం బామి వీప్ు మీించి జ్నర పో యిింది.

నా కించిం నాదే - నా మించిం నాదే. హైెసతాలు చదువులో ప్డాు ను. ఇప్ుటికవ ఆలసాిం

అయిపోయిిందన్న, నాకు వడకపో గు వయెాాలన్న న్నరియిించారు.

97

వారిం ముిందుగానే సిందడష పరా రింభమెైింది. గురుప్రింప్రతోబాటు బింధ్ువులతో

ఇలుల న్నిండషింద.ి మా అతూయా, మామయా వాళ్ళమాియి కలాాణణ వచాిరు. కలాాణణకి

ప్దేళ్ళళింటాయి. ప్రత్ర ఇింటలల లాగవ మనేతూ కూతురు కాబటిట "న్న పెళ్ీల ిం వచిిిందిరోయ్" అన్న

పాత సరసిం ఆడారిందరూ.

అతూయా వసతూ నే బామిన్న చతసి "ఏమటే అమాి అింతగా చికిాపో యావ్..." అన్న

బాధ్ నటిించిింది.

"నేను చికవాదాన్నా కాదు లేవ ే ఎవర కీ - నువుే బాధ్ప్డకు" అింది వాింగాింగా

బామి.

"చతడు... ఆ చతేులు ప్ులలలాల గా అయిపోయాయ్... బావిలో చేద వసేనిప్ుడు ఆ

మురుగు జ్నర నతత్రలో ప్డుూ ిందేమో చతసుకో..." – సలహాగా అతూయా అింట-ే

"నువుే వెయిా చపె్ుు, లక్ష చపె్ుు... చచిినా నా చేత్ర మురుగు న్నకివేను..."

తెగవసినటుట అనాద ిబామి.

అతూయా కసు్న లేచిింది ఆ మాటకి.

"అింట ేన్న ముష్ిూ మురుగు కోసిం ప్డష ఛసుూ నాానా"

"ముష్ిూ ద ి కాదద ిబింగారప్ుది - సువీ అింట ే రోకలి పో టన్న తలెుసులేవ.ే.." అింద ి

బామి.

"ఒకాగానొకా ఆడపలిలన్న... కనా కూతుర ా ... దయాపేక్షలు లేవు. మీ

పెటుట పో తలకి మేిం ఎప్ుుడెైనా ఏడాిమా..." అన్న గదగ ద సేరింతో అతూయా విజ్ృింభిించిింది.

తలీలకూతుళ్ళ వాదులాట విన్న అమి లోప్లోల ప్ల ఆనిందప్డుది. మాటా మాటా మరీ

పెరకుాిండా నానా సరుద బాటు చేశారు.

98

నా చవెిలో నానా బరహో ిప్దేశిం చేశారు.

మెడలో జ్ిందెప్ు పో గు, చెవులకి బింగారు పో గులు నాకు కొతూ అలింకారాల ైనాయి.

***

బాదిం చెటుట ప్ిండుటాకులు రాలుసతూ కొతూ ఆకులు తొడుగుతోింది. తొరీలో పాత

చిలకలు ఎగ ర పో యి కొతూ చిలకలు వచిి వాలుూ నాాయి. బామికి అరణింగా యిచిిన

ఆవుదతడకి అయిదోకారు దతడ ప్ుటిటింది.

కింటిచతప్ు తగ గనా బాగా చెయిాత్రర గ న బామి ముగుగ లు గడషతప్ుకుిండా వసేతూ న ే

వుింది...

పీఠాధిప్తుల తాకిడడ తగ గింది. తాతలనాటి క్వతరా లు తర గ పో యాయి. అింటుమామడష

తోట గృహసుా పేరు మీద లేదిప్ుుడు. దేవిడడక ి గోడలు తప్ు పెైపెింకులు లేవు. ఒింటలల

ఓపిక తగ గనా బామిమాట చురుకు తగగలేదు-

"మా ఉయాాల వెిండష గొలుసులిా గునా ఏనుగు మింగవసిింది" అన్న చాలా సరసింగా

చెపిు నవేేది.

అమికి అకాల వారాకాిం వచిిింది. తడష చీర ల శిక్ష తపుిింది. నానా న్నర లప్ూ ింగా

వుింటునాారు. అప్ుట ివెైభవిం లేదు, అటాల గన్న దర దరమూ లేదు. నాకు తెలిసని వెైభవిం

బామి - బాదించెట ట అన్న ఇప్ుుడత వునాాయి. "నాద ి అనుకుింటే దుుఃఖిం కాదు

అనుకుింటే సుఖిం" బామి చెపిున బరహిసతతరిం న్నజ్మే అన్నుించిింది.

***

నా ఎఫ్.ఎ.ప్ూరూయిింది. బిందర్ లో సరాారు ఉదో ాగిం వచిిింద.ి

99

అయినవీ కాన్నవీ పెళ్ళల సింబింధాలు రావడిం మొదల ైింది. మేనతూ కూతురు కలాాణణ

ప్రస్ాూ వన వచిిింది. కాన్న బామి ససేమరా వదదింది.

"ఆ పలిల పేరుకి కళ్ీాణగేాన్న వుతూ నతూగవే - దాన్న తలిల గడుసు దయాిం - దాింతో

నువాే సుఖప్డలేవ్- ప్రాయి సింబింధ్మ ే చేసుకుిందాిం" అన్న బామి సుషటింగా

చెపిుింది. అతూయాావాళ్ళళ కూడా నా కాళ్ళళ కడషగ పలిల న్నవేడాన్నకీ, ప్ుటిటింట ి బింధ్ిం

న్నలిచిపో వాలన్న ఏ మాతరిం ఆరాటప్డలేదు. వాళ్ల కి ఒకాత ే పలిల . పెపైచెుి కావలసినింత

వునావాళ్ళళ. మాకిప్ుుడు ఈనాములూ లేవు, నేను బార సటర్ న్న కాదు.

చతసిన ర ిండు మూడు సింబింధాలోల - చినాప్ుుడు చదువు చపెిున నరసిింహిం

ప్ింతులుగార దాేరా వచిిన సింబింధ్ిం నచిిింది. బామికి మరీ నచిిింది. తాింబూలాల

దాకా వచాిక నాలుగు కాసుల బింగారిం దగగర తేడా వచిిింది. అట యిట నరసిింహిం

గారు మాటలు నడషపారు గాన్న చివర కది చిన్నకి చిన్నకి గాలివాన అయిింది. పెదదవాళ్ళ మధ్ా

స్ ముికింట ప్ింతాలు అడొు చాియి.

"పిలల ప ిందిగాగ వుిందరిా...ప్చిగా దొరస్ాన్నలా వుింది... కళ్ళళ కజి కాయలాల

వునాాయి... నాలుగు కాసుల బింగారిం ఒకా ముదుద కి చెలుల ..." అింట బామి తెగ

వూర ించడిం మొదలుపటెిట ింది.

లోప్ల ప్ింతిం పటెుట కున్న పెైకి మాతరిం 'వాడషషటిం' అన్న నాలిక చివర మాట

అింటునాారు అమాి, నానా.

నేను ఎట తేలుికోలేన్న సిాత్రలో ప్డాు ను.

బాదిం చెటుట కిింద ఒింటర గా కూచోబటెిట బామి హితోప్దేశిం మొదలు పెటిటింది. -

"పిలల పేరు గాయత్రర..."

"అయితే..."

100

"రోజూ ప్దిస్ారుల పిలిచినా చాలు ప్ుణాిం ప్ురుషారాిం...ప్ది మిందిలో ప్ుటిట పెర గ న

పిలల ..."

"అయితే..."

"ఒరవ కోరాాస ీ దతటకూరకీ, ముగుగ లకి బో ల డు ఓరూు, ఓపికా కావాలరా

ప్న్నతనమూ ఉిండాలి... పలిల కి రుకిిణ ీ కళ్ీాణిం కింఠతా వచుిట- టీకా తాతురాింతో

సహా"-

"అయితే..."

"అయితేనా? ఇషటమెనై వాడష కోసిం ఏదెనైా చసేే జ్నణతనిం వుిందన్న...నువిేటాట గవ

మీనమేషాలు ల కవాసతూ కూచుింటే చివర కి ఆ పిలేల న్ననుా లేవదీసుకు పో తుింది...

సరవనా.." అింద ినాకు రోషిం తపెిుించాలన్న -

అయినా నేనమేీ చలిించలేదు. మరాాడు ప్రయాణిం రోజు వళె్ళబో తూ నానా

ముిందు మౌనింగా న్నలబడష మాటాల డాు న్నకి తటప్టాయిసుూ ింట ే ఆయనే అిందుకున్న "న్న

ఇషటింరా... నేనేిం న్నధి న్నక్వపాలిచాినన్న న్న మీద పెతూనిం చలెాయిస్ాూ ను. నువుే అన్నా

విధాలా సేతింతుర డషవి... న్నకు యిషటమెతై ే మాదేముింది... వచిి పీటల మీద

కూచుింటాిం..." అనాారు.

విషయిం తేలిపోయిింది.

రకరకాల ఆలోచనలతో రాతరింతా న్నదరప్టటలేదు. బామి ఒక రాత్రర వేళ్ చీకటలల

తడుముకుింట నాగదలిోకి వచిిింది. నా మించిం మీద కూచుింది. మెలల గా లేపాలన్న

తడుముతోింది -"లేచే వునాాలే చపె్ుు..." అనాాను.

"నువుే న్నదరపో వన్న తలెిసే వచాి, చతడబాుయ్ మీ నానాకి ఆవేశిం ఎకుావ,

ఆలోచన తకుావ... మీ అమికి మొగుడు చెపిుింది వేదిం - ఈ కోప్తాపాలు

101

నాలోర జులుింటాయ్, ఆనక పో తాయ్... మగ లేది న్నక్వప్ింలాింటి పిలల ... అించతే న్నషారషగా

గాయత్రరన ేచేసుకుింటానన్న తేలిి మరీ వెళ్ళళ..."

నేను ఏమీ చెప్ుకుిండా అటు త్రర గ ప్డుకునాాను.

"ఒరవవ్ అధిక మాస్ాలతో ఎనభెై దాటేశా... న్న పెళ్ళళ చతడాలన్న పరా ణిం

ఉగగప్టుట కూాచునాా... ఆ పిలల గోర ింటాకుతో పారాణణ పెటుట కుింటే న్న కాళ్ళళ ప్ిండాలి. -

నువుే ఆకు వకా వసేుకుింటే అమిడు నోరు ప్ిండాలి - అద ీ ఇద ీ అయి ఆనక మీ

కడుప్ు ప్ిండాలి. నేను మళ్ళల న్న ఇింటికి రావదతద ..." బామిగొింతు జీరపో యిింది. కన్నాట ి

చుకా నాగుిండ ెమీద వచెిగా రాలిింది.

***

ఉదోాగిం ఊరు చేరగానే గాయత్రర సింబింధ్మ ేఖాయిం చయేమన్న నానాకి మూడు

ముకాల ఉతూరిం రాశా- పో సుట చయేకుిండాన ే "ముహూరూిం న్నశియమెైింది...

వునాప్ళ్ింగా ప్దిహేను రూజుల సలెవుపెటిట రమిన్న" ట లిగాీ ిం వచిిింది.

ఇింటలల అడుగు పెడుతుిండగాన ే బామి ఎదురొచిి "దిగ వచాిరోీయ్... న్నలాింట ి

అలుల ణణి వదులుకుింటారా... ఏదో కాసూ బటెుట చశేారు..పాప్ిం వాళ్ళద ీ పెదద కుటుింబిం -

నాలుకాాసులు ఒకా ముదుద కి చెలుల రా అింట ే నువూే వినాావు కాదు... చివరకి మన

నరసిింహిం స్ానుకూలిం చేశాడు..." అన్న తెగ సింబరప్డషపో తూ చెపిుింద.ి

నానా, అమి దిగ రాకుిండా మాట నెగ గించుకునాిందుకు విజ్యగరేింతో

వునాారు. ఎవర న్న నొపుిించకుడా కోర న పలిల దొర కినిందుకు "థాింక్స గాడ్స" అనుకునాాను.

అద ిమా దొర వార ఊతప్దిం.

***

102

కలతలూ కలహాలూ లేకుిండా పెళ్ళళ అయిపోయిింది. ఒళ్లింతా కళ్ళళ చసేుకున్న

బామి మా పెళ్ళల చతస ి ఆనిందిించిింద.ి "ఒరవయ్ ఎప్ుుడో న్న చినాప్ుుడు స్ాేములార

ప్లల కీ ఎకిాించమన్న హటిం చేశావ్ జ్నఞ ప్కిం వుిందీ? ఇహ ఊరవగు బతుకింతా సుఖింగా

అిందర కళ్ళళ మీ మీద ేవుిండేటుట ఊరవగిండష" అన్న బామి మా జ్ింటన్న దీవిించిింది.

అకార తీర ింది.

మరాాడు "నామనవడు నచాిడా పలిాల " అన్న బామి కొింట గా అడషగ తే -ఔను

కాదు అనకుిండా, "మీ మనవడు నాకపి్ుుడు మూడొిందల అరవె ై కాసులు బాకీ -ఎటాల

తీరుస్ాూ డో ఏమో..." అిందట బుింగమూత్ర పటెిట - పెళ్ళళకూతురు.

ఆ మాటకి అదిర ప్డష "హార పిడుగా" అన్న బామి గాయత్రరన్న ముదుద పెటుట కుింది.

***

బిందరులో కాప్రిం పెటాట ిం - బామిమాటలో చపెాులింట ేముగుగ లోకి దగిాిం. ఒింట ి

గది - కొతూ కాప్రిం - బామి దీవనెలా ప్ూసల ప్లల కిలో ఊరవగుతునాటుట ింది.

ఆవిడ కాళ్ల గోర ింటాకు అతడష కాళ్ళకి ఎటాల ప్ిండుతుిందో అనుభవమెైింది,

నేను తాింబూలిం నమలేూ గాయత్రర నోరు ఎిందుక రుపెకుానో ఎరుక ైింద.ి బామిన్న

బిందరు వచిి నా దగగర వుిండమనాాను.

"నా వూరు నా నలే...ఇకాడే మటటయిపో వాలిరా... మీ అమి దొడు ఇలాల లు... నాకవిం

తకుావ జ్రగదులే-" అది దరా గా.

బామి చివర క్షణాలోల చతడాు న్నకి వళె్ీల ిం. మాట సుషటత లేదు. "కొతూ కాప్రిం

బావుిందా" అన్న అడషగ ింది. ఇదదరిం తల వూపాిం.

103

"కాప్రిం, కత్రూపీట కొతూలోల కింట కొించెిం ప్దును ప్డాు కవ బావుింటాయిరా..." అింద ి

మాట పెగులుికున్న - మేిం నవిేత ేబామి పదెవి కదిలిింది. ముఖిం వెలిగ ింది . మా ఇదదర

చేతులూ చేత్రలోకి తీసుకుింది-"ఒక మొకాకి చిెంబెడు న్నళ్ళళ... గ ింజ్లు.. అనాిం పెటాట ...

ఆ ఫలిం నాకు దకిాింది. నా బతుకు హాయిగా వళె్ళళపో యిింది... నేను ఇప్ుడో ... కాసేపో ..."

- బామి మాటలక ినాకు దుుఃఖిం ప రుల కొచిిింది.

"న్ననుా వదలి ఎకాడషకి పో తానార వెర ీ నాగనాా... అలా వెళ్ళళ కాసేప్ు పెతూనిం చేస ి

మళ్ళళ న్న ఇింటికవ వస్ాూ గా..." అింట ధెైరాిం చపెిు బామి వెళ్ళళపోయిింది.

భర ించలేనింత శూనాిం నాలో న్నిండుకుింది. అమి నానా చుటటిం ప్కాిం దయ

దేవుడత అన్నా, అింతా, అిందరూ ఒకాస్ార వదలి వెళ్ళళపో యి నటటయిింది.

వెళ్ళళ పచిిిగా బాదించెటుట చుట ట త్రర గాను. డెబెుై ఏళ్ళ ఆ పచిిి మొదుద కి బామి

పో యిిందన్న తెలియదు. రవప్టిా ించి చెింబడెు న్నళ్్ళవరు పో స్ాూ రు? పెై తొరీలో కిలకిలలాడ ే

చిలకలక ి తెలియదు బామి పో యిిందన్న - రవప్టిాించి గుపెుడు గ ింజ్లు ఎవరు

జ్లుల తారు? చినాప్ుుడు మేము చిరుత్రళ్ళళ దాచుకునా తొరీలో చయెిా పటెిట వెదికాను.

దాన్నాిండా బాదింకాయలు దాచి వునాాయి. రవప్టిాించి రాలిన బాదిం కాయలు ఎవరు

ఏరతారు?

బాదిం చెటుట న్న చుటుట కునా బామి జ్నఞ ప్కాలు ఎనేాళ్ళయినా మర ిపో లేను. ఆ

చెటుట న్నడలో నా చినాతనిం చెకుాచదెరకుిండా వుింది.

***

కరికాిండ ముగ సిింది. బామి ఆరోపరా ణింగా చతసుకునా బింగారు మురుగు

తూకాన్నకి పడెషత ే అద ి గ లుట నగ అన్న తలేిింది. అమి, నానా, అతూయా అింతా

మొహమొహాలు చతసుకునాారు.

104

మనవడషకి మించి పళె్ీళిం రావాలన్న బింగారు మురుగు కర గ ించిిందన్న వాళ్ళక ి

తెలియదు. పెళ్ళళ పెదదగా కథ నడషపని నరసిింహింప్ింతులుగారు చెపేుదాకా నాకూ

తెలియదు-

బామి మా ఇింటిక ి వసుూ ింద ి - అనా మాట ప్రకారిం ఆవిడ బింగారు మురుగు

ఆవిడకవ... గాయత్రర స్ాక్షగా*

(ఆిందరజ్ోాత్ర సచితర వార ప్త్రరక -24-09-93)

105

పెళ్ళి "ఆఁ... కలియుగవ జ్ింబుదీేప ే భరతవరవష భరత ఖిండే మేరో దక్షణ దిగాాగవ

భాగానగరవ... వాావహార క చాిందరమాన.. సింవత్రవ...రుూ ద్భలగవా... బాబూ భజ్ింతీరలు...

ఏవింగుణవిశేషణ..."

"పీప ీపపి్ పీ...డుమ్ డుమ్... బూబూ...""

"వీడషయో వారు రావల ... మింటపారాధానిం కర ష్ేా..."

"అయాా రిండష... నమస్ాారిం

"వెరీ గాల డ్స ... "

"కింగాీ చులేషన్్.. మొతాూ న్నకి బాధ్ాతలు వదిలిించుకు బయట ప్డుతునాారు..."

"క .రాఘవరావ్ చీఫ్ ఇింజ్న్నర్ _ గీీటిింగ్ ట లిగాీ ములు స్ార్..."

"ఇరుగో కనాాదాత రాఘవరావుగారు వీరవ. "

"కలాాణమిండప్ిం బావుిందిండష _అసలీ ఏర యాలో ఇింత మించి ఫింక్షన్

హాలుిందన్న తెలియన ేతలెియదు _ వెరీ నెైస్."

"వెల్స కమ్... రిండష రిండష... ఇప్ుుడా తమరు రావడిం...?" "బయలుదేరడిం

ఎరీలగానే బయలుదేరాిం. ఈ కారు కొతూ , డెైవీరు కొతూ ... మొనానే మారుతీ ఎసీటమ్ తీశాిం

కదా... అబుబు ఏిం టరా ఫికాిండడ బాబూ... ఏదో చినా కారింటే సిందులోల

లాకుారావచుిగాన్న ఎసీటమ్ కదా... అబుబు దుముి, ప గ... నా వెైఫ్ కి ఎలరీ ... ఏసీ ఉింద ి

కాబటిట ప్రాేలేదుగాన్న... ఓహ్ హార బుల్స..."

"అబాుయి..."

"ఎమ్.బ్ల.ఏ..."

106

"మర హనేిం... ప్చికారుు ర కాలు తగ లిించుకు అమెర కా వెళ్ళలపో తారూ...

హహహ "

"ఏవిండష ఇకాడునాారా... సతట్ కవసు తాళ్ిం ఓస్ార వేిండష."

"మమీి నాగాజున వచాిలా?"

"వస్ాూ ళ్లళ, నువ్ నోరుియ్."

"మమ అనుకోిండష... ఓిం ఆచయాకవశన మా... నా... గో.... హృ...

సమరుయామ"

"ఏవిండడ మీరు మిందు వేసుకునాారూ?”

“ఇదొహటి మధ్ా మధ్ా _ మిందత లేదు మాకూ లేదు."

"ఇింతకీ పోర బ్లషన్ లిప్ట చేస్ాూ డింటారా?"

"అమాి పెళ్లకుమార ూన్న తీసుకురావల ..."

"ఇటజీ్ ఆన్ ది వే."

"మమీి నాగాజున ఎకాలే?”

“ప్క్డ నోరూియ్"

"అమాియి అలుల డు అటాల ింటాలో ఉింటునాారు.. ఇదదర కీ గీీన్ కారుు లే......

ఈ మధ్ాన ే ఒక అబాుయిన్న తీశారు. ఓ అమాియిన్న తీశాక ఆప్రవషన్

చేయిించుకోవాలన్న..."

"సమసూ సనిింగళ్ీన్న భవసుూ .... ఆయురారోగా ఐశేరా.. పీరతారాిం..."

"ఏమట ిచతే్రకి ఆ సిమెింటు కటుట _ యాకి్డెింటా...?"

107

"నోనో... జ్నాభూమ కానుక హహహ హహ .. గడుపార ప్డషింది ర ిండు వళే్ళల

నుజు నుజు ..."

"అయాయాయోా..."

"అడెుడేు ...."

"ర ిండువలేు ప్ర హారిం, ర ిండు నెలలు మడెషకల్స లీవ్ ఇచాిరు. స్ ింత ఊరు

టరా న్ఫర్ విత్ ప్రమోషన్ ఇచాిరు... మన అదృషటిం ఏింటింటే గడుపార వేసిింద ి స్ాక్ాతుూ

మింత్రరగారవ..."

"కీియాహ నిం.... భకిూహ నిం... కలశిం ముటుట కోిండష... అక్షింతలు వయెాిండష"

"నమస్ాారిం సుబరమణాింగారూ _ గురుూ ప్టాట రా....... కీిషిమూర ూ ఎస్ ఇ ర ట ైర్ు....

ఖమిింలో ఈ స ిఇ రాహవరావు నాకు జూన్నయరు...."

"నమస్ాారిం...."

'కాన్న సుబరమణాింగారూ -మీరు ప్దళే్ల కీితిం ఎటాల ఉనాారో అటాల గవ ఉనాారు..... నో

ఛేింజ్... ఇఫ్ ఐ యామ్ ర ైట్ మనిం కలిసి ప్దళే్్్ల ింది.... ఈ ఆయిల్స ప్ులిలింగ్ వలల ... సర గాగ

ఏడాది నుించి ర గాలర్ గా చేసుూ నాా... జ్నరల్స హెల్సూ అటాల అటేటపెటిట ముఖాింగా జ్నఞ ప్కశకిూ

హ ర బుల్స గా పెర గ ింది ' ఐ ట ల్స యూ నుబరమణాిం గారూ...'

"క్షమించిండష ఐయామ్ క .శీ్రరామూిర ూ సనాాఫ్ క . రాజ్యా వర ాింగ్ ఇన్ మిండల్స

ఆఫీస్ ఇన్ కలర కల్స కాాడర్... ఎక్ పెకిటింగ్ ప్రమోషన్ షారీలీ.....

"నాకు నాగాజున కావలీ... లీ... లీ..."

“నోర త్రూత ేఛింపసే్ాూ "

108

"ఆ రిండష స్ార్. రిండష .... కింగాీ ట్్ నాలుగు స్ాామ్్ లోనత యాింటిసిపటేర ీ

బెయిల్స్ వచాియటగా. ప ర దుద ట ేపపే్రోల చతశా... హాపీ నతాస్...."

"నాకవింటి అబాుయికీ కోడలికీ కూడా గాీ ింట్ అయిింది."

"ద్భిం పో నేల ిండష... అయినా మీ మించి ఎకాడషకి పో తుింది.. అదే మీకు రక్ష..."

"ఏవోయ్ సెలుాలర్ తెచాివా... కారోల నే వదలిేశావా....."

కలాాణ మిండప్ింలో బింధ్ుమతుర ల సుిందనలు ఇలా ఉిండగా పెళ్ళల ప్రకిీయ

పరా రింభమెై వేగాన్నా ప్ుింజుకుింది. పటీల మీద కూచునా పెళ్ళల కూతురు అక్షయ

పెళ్ళలకొడుకున్న ఓర కింట ఇషటింగా చతసిింది. నుదుటి భాష్ికిం తళ్ళకుాన మెర సిింది. ఈ

పెళ్ళలకొడుకు అన్నా విధాలా యోగుాడు అనుకుింది పెళ్ళలకూతురు. ఈ సమిింధాన్నకి ముిందు

ఒకడు తగ లాడు. మించివాడే గాన్న వాడుతూ పో చుకోలు....

"పీచ్ లో బ్లచికగూళ్ళల కటుట కుిందాిం - పేరమబాటలో ప యి-టీరలు నాటుకుిందాిం..."

అింట రింగురింగుల కాగ తాల మీద అరాింప్రిిం లేన్నవన్నా రాసి, విన్నపిించి

బో రుకొటేటవాడు... కాన్న పాప్ిం వీడు రొషుూ లేన్న మన్నష్ి."తనన్న తానుగా కాకుిండా తన

బాాగౌీ ిండ్స న్న చతస ిల ైక్స చేశానన్న చపెాుడు. పరా కిటకల్స ఫెలో..." అనుకుింద ిఅక్షయ.

"నా.... గాహ్.... జు... నహ్ .. కా.. లీలీ"

"ఏడషసేూ పీక పసిికవస్ాూ "

ఫింక్షన్ హాల్స బయట టరా ఫిక్స పో లీసు మోటార్ సెకిైలు స్ాట ిండు వేశాడు-

వెైర్ ల స్ సటె్ వాగుతోింద.ి.

"శామూాల్స.. శామూాల్స.. ఓవర్"

"స్ార్.. శామూాల్స సీుకిింగ్.. ఏింట ిస్ార్. ఓవర్"

109

"న్నకు బుదుద ిందా లేదా... అమిగారు నాటుకోడషన్న తెమిింటే ఇింగీలషు చిక న్

తీసుక ళ్ీల వట -ఓవర్"

"నాటు రకిం దొరకలేదు స్ార్. ఓవర్"

"షటప్, దొరగారు మిండషప్డుతునాారు. ఓవర్"

"రవప్ు ట ైచీసే్ాూ స్ార్ ఓవర్"

"సరవ చావ్... మన్నషటర్ గారు బయలు దేరుతునాారు.. బిందోబసుూ జీప్ు బయలు

దేర ింది... నువుే అకాడే చావ్ ఓవర్..."

"యస్ా్ర్ .... ఓవర్..."

అింతటతిో ఆ వెైర్ ల స్ సింభాషణకి తెరప్డషింది.

"నా... నా... గాజు....న.. కాలీ"

"మూసయె్ నోరు... మళ్ళలప్డతాయ్ దెబులు"

పెళ్ళలమిండప్ింలో కూచునా కనాాదాత రాఘవరావు చెవి గుసగుస్ా కొర కవసుూ నాాడు

చినా ఇింజ్న్నరు. ఆ గుసగుసల స్ారాింశమేమటింటే _ రాజుగారు స్ ింతతోటలోన్న

విందగ లలు తలెల చెకారకవళ్ళ ప్ింప్ుతానాారట పెళ్ళలకి. తోట గాలివానకి దబెుత్రిందిట.

అిందుచతే విందగ లల వెల మర యు లారీబాడుగ కలిపి, మర కాసూ చేర ి ఓ మొతూింగా

ప్దివలేు రొకాింగా ప్ళ్లలో పటెిట ప్ింపేరట. కింటరా కటరు ర డషు గార న్న పెళ్ళల ప్నులకి మూడు

జీప్ులూ ఆరు కారూల అడషగ త ే దాన్నకవిం భాగాిం అనాారు గాన్న తీరా సమయాన్నకి పరా బల ిం

వచిిిందట. కాన్న మాటింటే మాట ే- కారుల బయట కిరాయిక ిప్ురమాయిింప్ు చేసుకోమన్న

ప్దివలే ప్దవిిందల ప్దరిూపాయలు ప్ువుేలోల పెటిట ప్ింపారు.

110

విశాఖప్టాిం హర్ు వేర్ శీ్రప్త్రగార కి అనారోగాింట - రాలేకపో యినిందుకు ఆపాలజీలు

ప్ింప్ుతూ ఆయన వచిి ఉింట ే అయిఉిండ ే విమానిం ఖరుిలూ హో టల్స ఖరుిలూ

కరుకులుగా కవరోల పెటిట ప్ింపారు. అన్నా వెైప్ుల న్నించి అిందని "సప్లయి కవరలన్న" వీడషయో

కింటప్డకుిండా తెరసెలాల అడుు ప్టుట కునాాడు రాహవరావు - సుముహురాూ న్నకి ఇక అటేట

వావధి లేదు.

"శీ్రరామ ప్తీా జ్నకసాప్ుతీర... శీ్రకోమలాింగీ......."

జ్ననకాాుః కమలామలాింజ్లి- యా ప్ది రాగయితా..." భజ్ింతీరలకు ఆటవిడుప్ు

దొర కిింది. మాటలోల ప్డాు రు. గ రాకీలు లేవుగిందా అన్న, అన్ సీజ్న్ గిందా అన్న మావోడు

ద్త్ర పెటిట నొకుాతునాాడుగాన్న లగాగ ల వత్రూడష ఉింట ే స్ నాాయి వాయిస్ాూ డు తెలుస్ా?

వీడషన్న తకుావగా జ్మచేయమాకు ___ పచిాిబో ల డు సమిింధాలు ___ పాత్రక వలేింట ే

కళ్లకదుద కున్న ఇస్ాూ రు. ఆన్ సీజ్న్ కామటిట ఆరిన్న గాన్న___ చింకరాభణిం పాటలు వోయిసేూ

వన్్ మోర్ లు ప్డతాయి.. ఆడష సనాాయికి అనేా ప్ులా ప్దునే. ముస్ాూ ఫా ముస్ాూ ఫా

మాింఛి దముిప్టిట లాగుతాడు....

అప్శతీుల హారన్ మాోగ ించుకుింట జీప్ు వచిి ఆగ ింది. గన్ మెన్ హడావుడషగా

దిగారు. వెనకాల మింత్రరగార కారు ఆగ ింది. గవటు బయట జ్రుగుతునా ఈ ఆరాటాన్నకి

కలాాణమిండప్ిం ఒకాక్షణిం న్నవెేరపోయిింది. ఆ న్నవెేరపాటులోించి న్నశశబదింలోించి

మింత్రరగార ఆకుచెప్ుుల చప్ుుడు ___ సుషటింగా విన్నపిస్ోూ ింది. కనాాదాత పటీలమీదే ఒకా

ఉదుటున లేచి న్నలబడష భగవింతున్న రాకకి తనియిించిన భకుూ న్నలా చేతులిా శకిూమేరకు

స్ాచి, ఆహాేనభింగ మలో ఉిండషపో యాడు. సి.ఇ. ముఖాన్నా చీలుికు వసుూ నా

వినయాన్నా మింత్రరగారు తమ చిరావుేతో అదుద కునాారు.

"వీడు బూచాడు. నాకు నాగాజున కావాలీ.."

111

"డుమ్ డుమ్ పీ పీ పీ పీ"

"మాింగలాిం తింతునా నేనా మమజీవన హేతునా కింఠవ బదాిష్ ద్భాగవ సింజీవ

శరదాింశతమ్..."

సుముహూరూిం మింత్రరగార సమక్షింలో సలక్షణింగా జ్ర గ ింది.

వీడషయో కవరవజ్ సింతృపిూ గా స్ాగ ింది. కనాాదాత అటేట కాలయాప్న చేయకుిండా

పీటల మీించి లేచి వచిి, మింత్రరగార న్న, కూడా వచిిన వార అమాియిన్న స్ాదరింగా

భోజ్నాలవెైప్ు తీసుక ళ్ీల రు. అమాియి లేకుిండా మింత్రరగారు ఎకాడషకీ వెళ్లరు. కన్నసిం

ఫార న్ ట ర్్ క ైనా వళె్లరు. పెళ్ళల అయి అయిదారవళ్లయిింది. అలుల డు కూడా ప్రజ్నసవేలోన ే

ఉనాాడు కాకపో తే ప్రోక్షిం.

మిండప్ింలో చదివిింప్ుల సిందడష మొదల ైింది. అింతా కాళ్ళల వేళ్ళల తొకాకుింట

వేదికవెపై్ు వెళ్ళతునాారు.

‘శాసిూ !ీ ఇింటిక ళ్ళల ర ిండు రోజుల ైింది. స్ాానిం లేదు. న్నదరలేదు. డెరస్ కూడా

మారిలేదు. - ఓ నతటప్దహారుల నాపేరు మీద కూడా చదివిించెయ్' అనాాడు యు.డష.స.ి

శాసిూ ీకింటలల నలుసు ప్డు వాడషలా చురుకుాన చతశాడు. అప్ుటికవ యు.డష.సి. తన దార న

తను వెళ్ళలపో యాడు. "కొటాట డు. దబెు దొింగ పీనుగ " అనుకునాాడు శాసిూ .ీ ఆ మధ్ా

ఆఫీసుకి కావలి్న మించీన్నళ్లకుిండలు , కాళ్ళల తుడుచుకొన ే పచీులు, ర ిండు వటిటవళే్ల

చాప్లూ కింటిింజ్ ింట్ ఖాతాలో కొన్న ప్నెా ిండు విందలకి బ్లలుల డరా చేశాడు. ఇదిగో

అప్ుటిాించే వీడష అకలి చతప్ులు శాసిూ నీ్న వేధిసతూ నే ఉనాాయి. ఇప్ుుడు కాటు -

యు.డష.సి. హాయిగా నాలికతో పదెాలు తడుప్ుకునాాడు . ధ్నవసుూ వసూ వీాహన

కనకాలలో కానుకలు అిందుకుింట , అక్షయ అక్షరాలా అక్షయిే అనుకునాాడు

పెళ్ళలకొడుకు.

112

'నాకు బ్లలియాన్న వదుద , నాగాజునే కావాలీ....'

"ఎరకాపో యి చపెాును ఈ దయెాాన్నకి పీకుాత్రింటలింది.” అనే మాటకి అకాడే ఉనా

ఆింజ్నయేులు ఒకాస్ార తుళ్ళలప్డాు డు. ఎిందుకింటే ఆ సమయింలో తనత ఆ ముకవా

అనుకుింటునాాడు. మనసులో , అసలు పేరు ఆింజ్నయేులు కాన్న అింతా ఇింజ్నాయిలు

అింటారు. స.ిఇ గార ఆఫీసులో సో్ట ర్్ ఇన్ చార , బాగా వాాకరణిం తెలిసనివాడు. హిింసము

అనగా హిింసిించునద ికీమింగా సిింహము అయిింది. తోక కలద ిదర ిలా కోత్ర అయిింది. ఈ

సతతార లన్న ఆధారిం చసేుకున్న స్ోట ర్్ స్ాట క్స ర జిషటర్ లో "ఆయిల్స ఇింజ్న్ ఫెైవ్: హెచ్.పి. అన్న

ఉిండగా దాన్నా ఇింజ్న్ ఆయిల్స ఫెైవ్ లీటర్్" గా రూపాింతరిం చెిందిించాడు. ఈ వాాకరణ

సతతరిం ఆింజ్నయేులుకి వాాపారసతతరిం అయిింది. వివాహాది ద్భకారాాలకి జ్నరవటరూల

ల ైటిింగ్ అమరవి సప్లయికింపెన్నకి పెటుట బడష అయిింది. అసలా సప్లయి కింపెన్నకి తనకీ ఏమీ

సింబింధ్ిం లేదనాటుట నటిించడాన్నకి ఆింజ్నయేులు చాలా ట ై ీ చేశాడు కాన్న పాతరలో

జీవిించలేక పో యాడు. ఇప్ుుడు మూడు జ్నరవటరూల , అరవెై దిండలూ వేశాడు, అింతా చేత్ర

చమురవ , ఆవేశప్డుతుింటాడు కాన్న వెైరు కదపిితే ప్ూాజు ల గ ర పో తాయన్న మళ్ళల సిామత

ప్డుతూ ఉింటాడు. స.ిఇ గార న్న ప్దపి్నెా ిండు వాకాాలోల ధీమాగా లోలోప్ల త్రటుట కున్న

కుదుటప్డాు డు ఆింజ్నయేులు వురఫ్ ఇింజ్నాయిలు.

బింత్ర తరాేత బింత్ర. భోజ్నాలకి ప్ింప్ుతూ ప్రావేక్షసుూ నాారు ఎకి్కూాటివ్

ఇింజ్న్నరు. టేబుల్స మీద సరుీ న దొరుల కుింట పపే్ర్ రోల్స ముిందుకు వళె్ళలింది. ఎకి్కూాటవి్

గార ింటలల ద్భకారాాన్నకి రాఘవరావు వెళ్ీల డు. భోజ్నాలన్న తెగ మచెుికున్న "మహతూరింగా

ఉనాాయోయ్. విసూర ఎింతప్డషింది" అన్న అడషగ తే డెైర క్సట బాస్ కదా మరీ ఏడషి చస్ాూ డన్న

విసూర కో ప్ద ితగ గించి "టేింటి ఫెవై్ స్ార్" అనాాడు తను. "ఓ ఐస ి, వెరీ నెైస్ అిండ్స క ైేట్

రీజ్నబుల్స ఆల్స సో్ " అన్న కితాబు ఇచిి జీప్ు ఎకాాడు సి.ఇ. ఇప్ుుడా విసూర త్రర గ త్రర గ

తన మెడకి చుటుట కుింద.ి అమాియి పెళ్ళల ఫిక్స్ కాగానే "ఇదిగోనోయ్ సమే్ కాాటర ింగ్ సేమ్

113

ఐటమ్్... అింతా సమే్ నువిేచిినటేట టేింటీఫెైవ్ కి సటెిల్స చయె్.... బేరిం చయెొాదుద .

న్నట్ గా ఉిండాలన్న చెప్ుు" అనాాడు సి.ఇ. రాఘవరావు. మొతూిం మీద వయెిా విసూళ్ళల ....

వెయిా ప్దులు. ప్దివేలు....

రొకాిం చదవిిసేూ అదో తీరు.... కాసూ పేరు మొహమాటిం అయినా ఉిండును.

ఇదేింటదిి గుప్ూదానిం లాగా? అనకే ఇింగీలషు ప డషముకాలోల సి.ఇ.న్న త్రటిట శపిించి సదే

తీరాడు ఎకి్కూాటవి్ ఇింజ్న్నరు.

"అయాా ఇింకా చదవిిింప్ుల వారుింట ే రావల ..." ప్ురోహితుడష కవక విన్న

"చదవిిింప్ులు కాదు బదెిర ింప్ులు" అనుకునాాడు సతప్ర్ వెైజ్ర్ .

లోప్ల గదిలో ప్రతేా కింగా మింత్రరగార కి వార అమాియికి భోజ్నాలు ఏరాుటు

చేయిించి, ప్కానే సేయింగా న్నలబడష త్రన్నపిసుూ నాారు సి.ఇ. గా రు . ఫాానుల

త్రరుగుతునాా ఓ చతేోూ విసనకరీతో విసురుతూ ఓ చయెిా కటుట కున్న కషటిం సుఖిం

మింత్రరగార కి వినావిించుకుింటునాారు.

అక్షయ పెళ్ళల చయేడాన్నకి ఓ స్ామానా ప్రభుతే ఉదోాగ గా చినా సింస్ార గా

ఎింత కషటప్డషింది ప్ూసగుచిినటుట విన్నపిసుూ నాాడు. పి.ఎఫ్. లోను, స్ ింత ఊళ్లల మాగాణణ

అమికిం, కజిన్ దగగర అప్ుుచయెాడిం.. ఎకాడా నటుట ప్డకుిండా అింక లు టాలీ అయిేాలా

చెపాుడు. మింత్రరగారు ఎింతో స్ానుభూత్రతో సుిందిసతూ వినాారు.

"అింకుల్స, మీరు జూబ్లల హిల్స్ లో అక్షయ కోసిం ఇలుల కొనాారటగా...." అింద ి

మింత్రరగార అమాియి.

రాఘవరావు ఎడమకనుా అదిర ింది. చిరుచెమట మొహాన్నా కమిింది.

"ఆఁ ఏిం లేదమాి... ఏదో తోచీ తోచన్న బేరాలు. మా ర ిండో తముిడు గల్సు లో

ఉింటాడు కదా, వాడషకి హైెదరాబాద్ అింట ే చచేి ఇషటిం... వాడు ట లాక్స్

114

ప్ింప్ుతునాాడు... ఎల్స ఐసీలు మచెతర్ అయితే ఓ అరవె ై వలేు వసుూ ింది. మా ఆవిడ

ఒింటిమీద బింగారిం అముిదామన్న , ఓనర్్ ఓ లక్షకి కొించెిం ఆగుతామనాారు. అవీ ఇవీ

ప్ూలప్ చసేి రవటు నాలుగుింబాత్రకకి తగగదింటునాారు. అయినా ఇదింతా జ్ర గవ వావహారిం

కాదు ల ిండష... " తొటుర పాటు లేకుిండా చాలా మామూలు ధోరణణలో చపెాుడు రాఘవరావు.

"ఇింతకీ ఇలుల ఎకాడనాావ్, కర క్సట లొకవషన్ చపె్ుు" అనాారు మింత్రరగారు ఆసకిూగా.

"ఇలాల పాడా స్ార్ ... ఇింకా ఫిన్నష్ అవలేదు స్ార్. నాలుగువిందల గజ్నలనాారు

గాన్న అన్నా బిండలుస్ార్. వాటర్ లేదు స్ార్. వయెిా అడుగులు వళె్ళలనా డషరలిలింగ్ బ్లట్్

విర గాయి గాన్న తడష తగలేల దు స్ార్..."

"రోడ్స నింబర్ టేింటవీన్ లో ఉింద ిడాడడ " రాఘవరావు ధోరణణన్న అర కడుతూ అింద ి

మింత్రరగార అమాియి...

"ఇింకా ఆపోర చ్ రోడుు ర డడ కాలేదు స్ార్... నో ప్కాా డాకుామెింట్్.. కాింఫౌిండ్స వాల్స

లేదిండడ...."

మింత్రరగారు మించిన్నళ్ళల ఓ గుటక తాగ ఆలోచిసతూ గాల సు కిిందపటెాట రు.

"అద ేడాడడ.. రోడ్స నెింబర్ టేింటీవన్ లో మీరు మెైనర్ ఇర గవషన్ లో ఉిండగా మనిం

వెళ్ళల చతశ చాిిం ... అప్ుుడు మనిం బేరిం చశేాిం కదా.. ఆరుింబాత్రక ఆఫర్ చసేేూ వాళ్ళల

చెట ట కిా కూచునాారు...."

"ఓ ఐ సి.. అదా గురొూ చిిింది. పచిిితలిలకి ఎింత జ్నఞ ప్కమో..." అనాారు.

మింత్రరగారు ముర పెింగా . "చాలా కేయిట్ పేల స్ .. వాకిటలల చినా మామడష చెటుట

మిందారమొకా ఉింటాయి కదు అింకుల్స"

115

"అవునా ! నేనింత గమన్నించలేదమాి . మీరనాారింట ేమర ఉిండ ేఉింటాయి. మీ

జ్నఞ ప్కశకిూ .. స్ార్ అనాటుట , అదుాతిం " లేన్న ఉతా్హిం తెచుికున్న మరీ అనాాడు

రాఘవరావు.

"ఫుడ్స ఈజ్ గుడ్స "అనాారు మింత్రరగారు టవల్స తో చయెిా తుడుచుకుింట ...

'ఏదో అింతా తమ ఆశ్రరేచనబలిం' అనాటుల రాఘవరావు తన అవయవ కదలికతో

ముఖకవళ్ళకలో ప్రదర శించాడు.

"అద ిసరవ కాన్న రాహవరావ్! ఈ నకాల వాగు గొడవేింటయాా..." మింత్రర గార మాట

జూబ్లల హిల్స్ న్నించి నకాలవాగుకి మళ్ళలింది. ర మోట్ ఛానల్స మార నటుల , రాఘవరావు బురీలో

ఒకాస్ార బొ మిమార ింది. ఇింటబిేరిం నపే్ధ్ాింలో నకాలవాగు ప్రస్ాా వన రాఘవరావ్

మెదడులో అతాింత పరా ముఖాతన్న సింతర ించుకుింది. మింత్రరగార అమాియి అకాడన్నించి

వెళ్ళల కలాాణమిండప్మింతా కలియత్రర గ ింది. నతతనదింప్తులతో వార సరదామేరకు

ఫో టలలు దిగ ింది.

"ననుా చింప్ుకుత్రనవ,ే పీడ వీరగడ అవుతుింది"

"నేను త్రనను నాకు నాగాజునే కాలీ..."

మింత్రరగార అమాియి మారాిం చసేుూ నా మూడేళ్లపాప్న్న దగగర కి తీసుకుింది.

"మింత్రర గార అమాియి చాలా కలుప్ుగోలు పిలల " అనుకునాారు పెళ్ళళవాళ్ళళ.

ప దుద న్నాించీ హటిం చేసుూ నా పిలల న్న మాటమర పిించి హాయిగా నవిేించిింది. ఏిం

చమతాారిం చేసిిందో ఏమో?

"ఏడళే్ళళగా నకాల వాగులో న్నళ్ళ చుకాలేదు. కచాిబచాి కింకరరోడుు లాగా ఉిండష

వాగులోించి లారీలు త్రరుగుతునాాయిట!"

"స్ార్..." అనాాడు సి.ఇ ఉలికిాప్డష.

116

"మనమేమో అిందులో తుింగ, గురీప్ుడెకా తొలగ ింప్ుకు ర ిండు ధ్ఫాలుగా ఇరవె ై

లక్షలు ఖరుి చేశాిం"

"స్ార్"

ఇకాడ మనిం అింటే నువుే అన్న అరాిం. ఈ సింగత్ర అనే వాడషకీ తలెుసు వినవేాడషకీ

తెలుసు "అనాటుల రాత్ర గుటటలో తుింగ మొలుసుూ ిందా రాహవరావ్?"

"ఇింపాజిబుల్స స్ార్"

"పో న్న గురీప్ుడెకా?.?"

"నో సర్"

"తామరతూడు"

"........"

"ఎింతట ి ప లిటీష్యిన్ అయినా ప్రజ్లకి విరుదిింగా వెళ్ళగలడు గాన్న ప్రకృత్రక ి

విరుదిింగా వళె్ళలేడు గదా..."

గీతోప్దేశఘటటింలో అసూ సీనాాసిం చేసిన అరు నుడషలా ఉనాాడు రాఘవరావు

"ఆలోచిించా... న్నతరప్ున నేన ేఆలోచిించా... వీడ్స ర మూవల్స పాల న్ న్న కొించెిం మార ి

గీీన్ బెల్సట ప్థకిం కిింద ప్రాావరణింలోకి తోసేస.ి.. ఎట వాగులోకి జిలేల ళ్ళళ, ఉమెితూలు,

గచిప దలు ఉిండనే ఉనాాయి కదా... అవి ముకాలే కాబటిట ఆన్ర్ చయెాచుి..."

"థాింకూా స్ార్... స్ార్..."

"కాన్న మషటర్ రావ్- ఆడషట్ వాళ్ళది. అపో జిషన్ వాళ్ళద ిపదెద సమసాకాదు గాన్న ఈ

పేప్రలవాళ్ళద ి పెదద పరా బల ింగా ఉిందయాా- వాళ్ళళ ఏ సమసాన్న సింస్ారప్క్షింగా అరాిం

చేసుకోరు. కోటికి అరకోటికీ కూడా దేశాన్నా దోచేసినటుట మయెిన్ హెడషు ింగులు పెటిట జ్నాన్నా

117

అనవసరింగా అప్ సెట్ చేసుూ నాారు. ఎకాడ ఏిం జ్ర గ నా వేరవ కోణిం నుించి చతడరు.

కుింభకోణిం నుించ ేచతస్ాూ రు. ఇవిగాక కొతూగా యిీ ప్బ్లల క్స ఇింటర స్ట లిటిగవషన్ కవసులొకటి...

అదప్ూ ఆజ్నఞ లేకుిండా...వెరీ బాడ్స ట రిండ్స..."

"యస్ా్ర్... మీరనాటుట బాడ్స స్ార్..."

ట త్ పిన్ తో ప్ళ్ళళకుటుట కుింట -"రాహవరావ్, ఇింకో లొసుగు ఏింటింట-ే

కీిిందటేడు ఒక మహా ప్థకిం కిింద ఆ ఏర యా జ్నిం అిందరీా అక్షరాసుాలిా చేశాిం...

'దసాతుూ మా జ్నిహకుా' స్ోల గన్ లో నతటికి నతరుశాతిం సింతకిందారలన్న చేశాిం.

ఇటుచతసేూ మనిం సబ్లిట్ చేసిన ఓచరలన్నా వలేి ముదరలే... ఆ సెుషల్స కల కటరు ఒకట ే

గొడవ... కాసూ ఇటాల ింటవిి వెనకా ముిందత ఆలోచిించి ప్కడుిందీగా చేసుకోపో తే అటు

అసెింబ్లల లో అలల ర పాలవుతాిం. ఇటు పేప్రలకీ ఎకుాతాిం... సరవల, ఇప్ుుడడ గొడవలన్నా

దేన్నగాగ న్న ముిందీ ద్భకారాిం ప్ూర ూ చెయ్..." అన్న చాలా సింస్ారప్క్షింగా మాటాల డారు

మింత్రరగారు.

"ఏిం డాడడ, మనిం బయలుదేరదామా" అింట అమాియి మిండప్ింలోించి

వచిిింది. మింత్రరగారు బయలుదేరడాన్నకి లేచారు.

"అింకుల్స! ఐ యామ్ హాపీ... ఎిందుకింటే ఆ ఇలుల మాకు కాకపోయినా మీక ైనా

వచిినిందుకు..."

"అదింత తేలిక ప్న్న కాదమాి" అనాాడు దీనతేిం నటిసతూ .

"వదలకిండష... మించి ఏర యా...బూాటఫిుల్స వూా... మించి ఎలివేషన్... అప్ుటలల

చాలా సరదా ప్డాు , కాన్న పాత్రకవలే దగగర బేరిం చడెషింది..." అమాియి మాటలక ి

నకాలవాగులోించి రోడ్స నెింబర్ టేింటీవన్ మీద ప్డాు డు రాఘవరావు.

118

"ఇప్ుుడేిం పోయిిందమాి... అింకుల్స మనకి కావాలింటే కాదింటాడా- పెైగా

అింతడబుు అతన్నకీ ఇబుిందే... ఇప్ుుడే కదా పాప్ిం పెళ్ళళ చేశాడు... ఆ నాలుగూ పాత్రకా

మనమే ఇదాద ిం- ముిందు బేరాలు రాతకోతలూ అన్నా అింకులే చతస్ాూ డు- ర జిసేట షేన్ ట ైింకి

మనిం బయటికి రావచుి- వాట్ డు యు స ేమసటర్ రావ్...?"

"యస్ా్ర్... అలాగవ స్ార్... కాన్న అది వాసుూ రీతాా చాల వరస్ట అనాారా్ర్ .

యజ్మాన్నకి పరా ణగిండిం అనాారు... చతసతూ ... చతసతూ ..." బత్రమాలుతునా ధోరణణలో

అనాాడు సి.ఇ.

"అదేిం ఫరాేలేదయాా... మరీ అింత గ లిగా ఉింటే మా మామగార పేరు మీద

ర జిసేట షేన్ చేయిదాద ిం. ఆనక ర జ్ల్సట చతసుకున్న మారుికోవచుి... ఇటజీ్ నాట పరా బెల ిం..."

అింట కదలిారు మింత్రరగారు.

రాఘవరావు బురీలో కొిండరాయి పెఠవల్స న ప్గ లినటలయిింది.

"అసలు ఏడునార లక్షలు... న ేచపెిుింద ీవీడషచేిద ినాలుగుిం బాత్రక- పో యిింది.

మూడుింపాత్రక..." కసితీరా త్రటాట లనుకునాాడు - కాన్న బుర ీ బాల ింక ై ఒకా త్రట ట

సుుర ించలేదు.

"మర నే వస్ాూ ... మన ఇింటి వావహారిం పెదద అర ింటేమీ కాదు... ఇవాేలిటకి ఈ పెళ్ళళ

ప్నులుింటాయి గదా... రవప్ు చతడు... ఫాలోఅప్ అమాియి చసేుూ ింది. ఆ నకాలవాగు

వావహారింలో మనసు పాడు చేసుకోకు...వరావుట్ చదేాద ింలే..."

అప్దీ్తుల హారన్ తో మింత్రరగార జీప్ు బయలుదేర ింది.

"అయాా- కనాాదాత రావల ... అప్ుగ ింతలు"

"ఇింకవిం అప్ుగ ింతలు? అయిపోయాయి గదా" అనాాడు న్నరసింగా

సి.ఇ.రాహవరావ్.*

(ఆింధ్రప్రభ సచితర వార ప్త్రరక-09-04-97)

119

మిథునం

అప్ుటికవ ప దుద వాటార ింది. పెరటలల ఎిండేసని సరుగుడు పేళ్ళల ఓమూల ప ిందికగా

పేర ి తడవకుిండా తాటాకులు కపిు, మగ లిన చితుకులు ఏరుతూ వింగ లేచి

ఆయాసప్డుతోింద ిబుచిిలక్షి.

ఆమెను వెతుకుాింట దగగరగా వచిి వెనక చేతులు కటుట కున్న అింతా కాసేప్ు

ఆసకిూగా గమన్నించి "-ఏించేస్ాూ వ ేఇన్నా కట టలూ...?"అనాాడు అప్ుదాసు దీరాా లు తీసతూ .

ఆవిడ చురుకుాన ఒక చతప్ు చతసి"రవప్ు నువుే హరీ అింటే చిత్రపేరిడాన్నకి

కావదతద ..." అనాద ిఅదే శృత్రలో దీరాిం తీసతూ -

ఆయన ఏమాతరిం చలిించకపో గా ఫళె్ఫెళ్ీ నవిే -"హసి న్న దుింప్తెగా-

న్నక ింతముిందు చతప ే ముసలి ఘటమా..." అన్న అటుగా వళె్ళూ నా ననుా పిలిచి

"చతశావురా-మీ అతూయా పాత్రవరతాిం! సతీ సహగమనాన్నకి సదిిమవుతోింద ి వెర ీ

మొహింద-ి లేకపో తే యిీ ఒకా కట ట కి యిన్నా కట టలు కావాలిటరా ...?" అనాాడు తెరలు

తెరలుగా నవుేతూ- ఆ మాటకు నాకూ నవొేచిిింది. ఆవిడ ప్టప్టా లేన్న ప్ళ్ళల

కొరకబో యి పెదాలతో నాలికారుచుకుింది. ఖోప్ింగా మెటికలు విర చి అవీ

కటకటమనకపో త ే ఉకోీ షిం ఆప్ుకోలేక "అబో ు! సరస్ాలకవిం తకుావలేదు. బో డష

చమతాారాలకి మాతరిం లోటు లేదు... ఒక నగనా- ఒక నటరనా -కాప్రాన్నకొచిి

అరవయిేాళ్ళళ అయిింది. ఒక ముచిటా అచిటా-ఒక రొచాిరనా ఒకరు పోయారనా- ఒక

తీరామా ఒక శారామా-" ఆవిడ సేరిం గమకిం తగ గ గదగ దమెైింది.

మామయా నవుే కటేటస ిఒక అడుగు వెనకిా వశేాడు.

120

"అసలు నా తలరాత ఇలా అఘోర ించిింద ిగాన్న ఆ దాక్ారిం సమిింధ్మే కుదిర త ే

ఒింకులొడార ణిం, ఆరుజ్తల గాజులు, చిందరహారిం పెడతామనాారు . కాణీ కటాిం

వదదనాారు. దేన్నక ైనా పటెిట ప్ుటిట వుిండాలి. ఇప్ుుడేవనుకున్న ఏిం లాభిం-"

అతూయా'దాక్ారిం' అన్న మొదలు పెటటగాన ే మామయా వనెకిా త్రర గ ఎడింబుజ్ిం

మీించి కాశ్ర తువాేలు తీసి ఒకాస్ార దులిపి కుడషబుజ్ిం మీదవసేుకున్న తొణుకూ బెణుకూ

లేకుిండా తాపీగా ఇింటవిెైప్ు కదిలాడు. ప డుగాటి తన న్నడను నలే మీద తొడుగులా

లాకుాింట ఇింటలల కి వళె్ళళపో యాడు అప్ుదాసుగారు.

నేను అనుకోకుిండా ఇరుకున ప్డాు ను. ఎటాల బయటప్డాలో తోచక అకాడ ే

న్నలబడాు ను.

"ఏవుిందిరా యికాడ బొ మిలాట? మొగుడత పెళ్ీళలనాాక అనేకిం

అనుకుింటాిం- దాన్నకి నువుే ప్ళ్ళన్నా యికిలిించాలా... చినాా పదెాద ఉిండఖ్షరవల ...

చతశావుగా సింబడిం యిహ పో " అన్న ననుా అతూయా గసిర ింది.

ఓ పచిిి చతప్ు చతస ిప్రుగ తాూ ను.

***

ఊర నడషబొ డుు న విశాలమెైన సాలిం - చుట ట వతుూ గా పెర గ న చెటుల - అిందులో

గనేారులూ గోర ింటలూ మున్నగోర ింటలూ రవగ కింపా గచిప దలూ మధ్ామధ్ాన ఎతుూ గా

న్నలబడష ప్హారా కాసుూ నా సపిాయిలాల తాడషచటె ల - వాట ిఆకులకు తనేెప్ట ల మొవుేలోల

కాకి గూళ్ళళ వుిండవేి. కించెకి ఎరీ గుర విిందలూ కాశ్రరతాాలూ శింఖుప్ూల తీగ లూ

ప్ూలబటాణలీూ చితూ వతుూ గా అలుల కున్న ప్చిట ిగోడకి రింగవలుల లు దదిిదనటుట ిండదేి.

121

ఆ ప్చిట ి పరా కారిం మధ్ా చినా ఒింటదితలిం పెింకుటిలుల - కొిండప్లిల

బొ మిర లుల లా కొలను మధ్ా తామర మొగగలా వుిండేద.ి ఆ ఇింటివాళ్ళళ సయానా

అతూయాా మామయాా కాదు గాన్న నాకు వలేు విడషచిన వరసలు.

అప్ుదాసుగార ఇలల ింటే అిందర కీ హడల్స. ప్ులిగుహతో సమానిం. ఎవర ైనా ఇింటిక ి

వెళ్ళతే గుమిింలోన ే ముకూసర గా మాటాల డష ప్ింపేసవేాడు. ఆయన మెటుట దిగ ఎకాడషకీ

వచేివాడు కాదు. చాలా న్నకాచియిన మన్నష్.ి ననుా మాతరిం అింత తేలికగా తనకొింప్కి

రాన్నస్ాూ డా! ప్చిట ి పరెడుకీ పాడషప్ద్వుకీ ప తుూ కుదరదన్న ఆవున్న దతడన్న మా

పో షణలో పటెాట డు. పాలచెింబుతో దరా గా ర ిండు ప్ూటలా వళె్లల వాణణి . రోజులో ఇింకో

నాలుగుస్ారుల అకాడష చోదాిం చతడాు న్నకి, వాళ్ళళత్రటిటనా త్రమినా వళె్ళకుిండా

వుిండేలేకపోయివేాణణి . అకాడ దొర కవ వినోదిం ముిందు ఆ త్రటుల బలాదతర్.

అప్ుదాసుకి ఎనభె ై ఏనాడో దాటిింది. పెై ఇదదరు కొడుకులూ అరవయోా ప్డషలోకి

వచాిరు. "నతనలెో ముించితీసని ఏకులా వునాాడు. కింటిచతప్ు కరగలేదు. ప్ింట ి

ప్దును తరగలేదు." అన్న వూర అరుగుల మీద అనుకుింట వుిండవేాళ్ళళ.

"హాయిగా ఐదుగురు కొడుకులు- అిందరూ సింపాయిించుకుింట

వూళ్లల లుతునాారు. మనవళ్ళళ, మనవరాళ్ళళ- తామర తింప్రగా వునాారు. పో న్న వీళ్ళన్న

ప్టిటించుకోన్నవాళ్ీళ అింటే అదీకాదు. ఈవయసు్లో ముసలి ఘటాలు ర ిండత యికాడ

వింటర గా వుిండకపో తే ఒకోాడష దగగర ర ిండు నలెలునాా ఏడాద ి త్రర గ పో తుింది. ఏవిటల

చాదసూ ిం" అన్న మా అమి అప్ుడప్ుుడు నానాతో అనేద.ి "చాదసూ ిం అన్న

నువేనుకుింటునాావ్, ఎవడష రుచి బతుకులు వాడషవి. ఎింత కొడుకుల తైే మాతరిం -

అకారణింగా ఇింకోళ్ళమీద వాలిపో కూడదు. అయినా అింతా ఈశేరవచా- గాలీ న్నళ్ళళ

ఎకాడ పరా ప్ూమో అకాడ - అన్న మా దాసుబావ అింటాడు"అనేవాడు మా నానా.

122

నేను ప్ుటిట బుదెిర గ ప్దిహేనేళ్ళళ - న్నరుకావి అింగోసూ ిీం- పెైన ఎరీటి కాశ్రతువాేలు

తప్ు ఒింటిన్నిండా బటటకడషత ే మావయా ఎటాల వుింటాడో ననేెరగ. అతూయా కాసిపో స ి

చీరకటుట న్న ముకుాకి ఎరీరాయి బేసర కాళ్ళకి విెండష కడషయాలు అిందెలతో వయసుమళ్ళళన

గౌరీదేవిలా వుిండేది.

మావయా మాతరిం -"ముసలి జిింకకి చీరకటిటనటుట నాావే అమీి" అన్న రోజుకోస్ార ైనా

త్రటుల తలింటి పో యిించుకునేవాడు.

వాళ్ళ అబాుయిల పేరుల తమాషాగా వుింటాయ్. కృషి, కవశవ, గోవిింద, మాధ్వ,

నారాయణ- వరా్గాగ - ఆ పేరవలింట ిమావయాా? అన్న మలేమాడషత ేనవిే - మొదటివాడషక ి

కృషి అన్న ముదుద గా పటెాట - ఏడాద ి త్రరకుాిండా ఇింకోడు - మీ అతూయా వెైఖర చతసేూ

యిదదేో ప్ుచిపాదు తీరుగా వుిందన్న అనుమానిం వచిిింది. ఇహ ఏటటేా పేరలకోసిం

ఎకాడ వెతుకుతాింలే అన్న భగవింతుడష మీద భారిం వేస ికవశవనామాలు అిందుకునాా-"

"నా బ్లడులు వెర ీప్ుచిలు కాదు. రతామాణణకాాలు" ముర పెింగా న్నషూూ రమాడేద ి

అతూయా.

***

వాళ్ల బావి గ లకిలారావాలతో అగీహారిం మేలుకునేది. అప్ుదాసుగారు

కవశవనామాలు శీ్రసతకూిం ప్ురుషసతకూిం నమకచమకాలూ వలిలసతూ - బొ క ానతో న్నళ్ళల తోడష

తలమీద దిమిర ించుకుింట ర ిండు ఘింటల సపే్ు స్ాానిం చసేేవారు.

అింతసపే్ూ బుచిిలక్షి"- సీతమి పెన్నమటీ సీరామచెిందుర డత

ఆకాశచాయడమాి- ఆజ్నను బాహుడమాి- చతడగా అబాుయి హరవిింద నతేుర డమాి"

అన్న పాడుకుింట చెటల పాదులోల త్రరుగుతూ సనాటి కాలవలోల ించి న్నళ్ళన్న నడషపసితూ కాసిన

ప్ూసని మొకాలిా ప్రామర శసతూ పెరడింతా త్రర గవది. అకాడకాడ ఆగ ఓ మిందారానోా,

123

మింక నానో తుించి తలలో తురుముకునదేి. విచిిన ప్త్రూకాయలు కింటబడషత ేభమడష ప్త్రూ

వొలిచి కొింగున ముడషవేసేది. రాత్రర రాలిన కొబుర బో ిండాలన్న, మటటలీా ఓ ప్కాన

జ్మచేసదేి. "పెరడింట ే అద ే పెరడు. కాలుపడెషత ే కనుాల ప్ిండుగాగ వుింటుింది. ఆ

వయసు్లో ఆ ఓపికకి దణిిం పటెాట లి్ిందే" అన్న మా నానా మెచుికునేవాడు. బావి

గటుట కి అింది ప్ుచుికునాటుట ఎప్ుుడత ఉరక తగ లే చోట అయిదారు అరటిచటె ల

అమికొింగు ప్టుట కున్నలబడు పలిల లాల వాటి పిలకలూ, వాటి న్నడన అలల ిం మోసులూ,

కిందపిలకలూ- ఇింకోవెపై్ు మెరక మీద వింగలూ మరప్లూ- కించెవారగా కాకర బ్లర దొిండ

కించెనప్డష కోసుకునాన్నా కాయలు కాసేవి.

రోజూ న్నళ్ళళ అడగన్న బాదిం చెట ట ములగా ఓ మూలగా వుిండవేి. దబు న్నమి

ప్కాప్కానే వునాా అింటీ ముటటనటుట తోడషకోడళ్ళళలా వుింటే- కూరాకు మడులు గుటట

మీద వాలిన గువేపటిటలాల వుిండవేి. గుబురుగా ఘమ ఘమలాడుతూ విసూర ించిన కరవేప్

వింటిింటి గుమిిం ప్కానే సదా అిందుబాటులో వుిండేద.ి నేల మీద చుటటలుగా అలుల కునా

గుమిడషపాదు అప్ుుడ ే ఊరవగ వచిిన శేషపానుున్న గురుూ చసేేది. ఇల ల కిాన అనపాుదు

అనతప్ింగా అలుల కున్న కపేుసనిప్ుడు ఆ బొ మిర లుల అదదింలో కొిండ! దొడషు గుమిిం

ఎదురుగా తులశికోట- కోటలో కొలువెనై తులశమి కోటచుట ట ప్ర చార కలాల గా

మిందారాలూ మింక నాలూ కనకాింబరాలూ కాగడా మల ల లూ న్నలబడష వుిండవేి. కోట మీద

ఉసిర చటెుట న్నడలానేవి ఎడింగా అట ఇట కోట సూ ింభాలాల గా ర ిండు కొబుర చెట ల వాట ి

మానుల చుట ట దవనిం మరువిం చేమింతీ, చేర సూ ింభాలకు ప్చిలూ క ింప్ులూ ప దిగ న

ప నుాలు తొడషగ నటుట ిండేది.

కొబుర ఆకులు అింతతెుూ లో కలగలసి కోటకి ప్చిన్న ప్రవేశదాేరింలా కన్నపిించేద.ి

పార జ్నతిం రాలితే తులశమి కొప్ుు న్నిండేది.

124

మావయా మధ్ా మధ్ా మింతరా లు ఆప ిబావిగటుట మీించి -" అమీి నువుే యిషటిం

వచిినటుట ప్ూలూ కాయలూ కోసి చావకు. అసలే న్నకు ఆబ ననుారాన్న" అన్న

అర చేవాడు.

ఒక చదరింలో అవిశిచటె ల వాటికి అలుల కున్న తమలపాకు తీగ లూ బచిలి కాడలూ

పెిండలిం ఆకులూ వుిండేవి.

"ఒసవే్, నువుే వాట ి జ్ోలికి పో కు, ఆ ఆకులన్నా ఒకాలాగవ వుింటాయ్. ఆనక

తమలపాకు ప్ప్ుులోనత బచిలాకు తాింబూలాన్నకి చుటటబడెతావ్. నాకసలే రాత్రర

పీడకలకూడా వచిిింద,ి" అింట మళ్ళల గ లక మీద తాడు వదిలేవాడు. అతూయా ఆ

మాటలు అటేట ప్టిటించుకోకుిండా "ఇదిగో కాలవ ప డుగునా గోగులూ బెిండలూ చతశావా

దివిటలీాల వునాాయ్. దోసప్ూతింతా పిిందే! ఓ దిష్ిటపిడక పటెాట లి్ిందే- తప్ుదు" అవిడ

అరుప్ు విన్న ప్న్న ఆప ి "నువుే ముప ుదుద లా వనవిహారిం చేసుూ నాావుగా- ఇింకా దిష్ిట

పిడత దేన్నకీ- దిండగా" అన్న మళ్ళళ మింతరా లు అిందుకునాాడు.

"మర దిష్ిట పడిత కాక ఏమవుతానత, రాక్షసుడషచేతులోల ప్డష లింకలో సీతమిలా

అయిపోయాగాన్న చినాప్ుుడు చిదిమ దపీ్ిం పెటిటనటుట వుిండదేాన్నా" అతూయా విసురున్న

విన్నపిించుకోకుిండా సేరస్ాి యిపెించి " ఆ గచిప దలోగాగ న్న వళె్ీల వా ఏమటే -ఊర ఖవ

చప్ుడవుతోింద"ీ అన్న దీరాింతీసి - స్ాానిం ప్ూర ూ చేసి ఒింటిమీదే బటటలు పిిండుకున్న "నా

శిరసు్ స్ాలిగాీ మిం. ఇవాేళ్ళటకి సహసర ఘటాభిష్ేకిం ప్ూరూయిింది.' అనుకుింట బావిగటుట

మీద కూలబడాు డు మావయా "పో న్న ఆ శివాషటకిం కూడా ఓస్ార అనుకోరాదు - చివర

పాదులు కూడా తడుస్ాూ యిీ..." అన్న ఆవిడ స్ాగదీసేూ -

"ఇవాలిటకి సేసిూ ... ఇప్ుటికవ అరఘింట ఆలసామెైింది"

125

"దేన్నకిటా ఆలసాిం? నువేేమనాా నౌకరీ వెలిగ సుూ నాావనా...?" అింట చేత్రలో

జ్నమకాయన్న ఎగరవసుకుింట వచిిింద ిఅతూయా.

"ఇదింతా నౌకరీ కాదుటే - మడషమేలప్ు దొరలకింటే ఏ ప్ూట కషాట న్నకి ఆప్ూట

ప్ువుేలోల పటెిట ప్రత్రఫలిం ముటటచెపేు ఈ కొలువులో ప్న్న చయెాడిం ఎింత సుఖిం."

"ఇద ి నువుే రోజూ చదివే దిండకమేగాన్న... ఇదిగో జ్నమకాయ - దోరగా వుింది,

కాసూ నమలిపటెుట ." అన్న భరూ చేత్రకి అిందచిిిింది.

"అద ే మర ! ప్ళ్ళళడషనింత మాతరా న చాప్లాిం పో తుిందా! తలలు బో డుల ైన

తలప్ులు బో డులా అనాారిందుకవ.-" అింట జ్నమకాయ నోటిక ిప్టిటించి, కొర కిన ముకుా

నములూూ - "చతశావుగా - కషటిం వుించుకోవు - కాసినవి ప్ూసినవి ఖజ్ననాలో

వుించుకోవు, ప్నుాలు దోచుకోవు" మళ్ళళ యిింకో ముకా కొర కి "దిండషింప్ులూ బదిలీలూ

వుిండవ్, దణాి లూ ప గడూలూ కోరవ్ - ఇింతకింట గొప్ుదొరలు ఎకాడ దొరుకుతారు...?"

"ఏద ీ గుజు ... ఆమాటా యిీ మాటా చపెిు మొతూిం మింగ కూచునాావ్

ప్రగడుప్ున... "

అతూయానోటికి అభయహసూిం చతస ి కింగారు ప్డదదన్న సతచిించి - చివర విడతగా

ముకా నమలి అతూయా నోటికి అిందిచాిడు.

ఆవిడ కుదుటప్డష జ్నమ గుజు చప్ుర సతూ ింటే ఆయన విశాీింత్రగా బావి బొ డుు కి

జ్నరబడష -"సత్ింగతేా న్నస్ింగతేిం -మించి తోడత మించిన్నడా" అనుకునాాడు.

***

నాలుగు క్షణాలు సేదదరీ మెలల గా లేచి చెటలలోకి నడషచాడు. ఆవిడ అనుసర ించిింది.

అన్నాటికి తడుప్ు తగ లిిందో లేదో చతసతూ - ఆకులీా ప్ూతలీా గమన్నసతూ , వాలిన

మొకాలిా సర చేసతూ అింతా కలయత్రర గాడు.

126

పెదదచటెల న్న పిలలల పేరలతో ముదుద ముదుద గా పలిుచుకునే వాళ్ళళ. న్నమి చెటుట కి

పిిందెప్డషత ే "మన కిషటప్ు ఆకు ఆకునా పిిందె తొడషగాడే! పదెదర కిం వచేిసిింది" అన్న

ముర సిపో యివేారు.

కొబుర గ లలు దిగ త ే -"మాధ్వుడు మనలిా కన్నపెటిట వునాాడ ే - మన బరువు

బాధ్ాతలు వాడు బుజ్నన వసేుకునాాడు చతడు..."

మామడష ప్ూతప్ూసేూ "గోవిిందుడు ఈ పదెదఘటాట లిా మర ిపో లేద ే - మనలిా ఓ

కాప్ు కాస్ాూ నింటునాాడ-ే" అనుకుింట ప దుద ప దుద నా తలచుకున్న ఆనిందప్డవేాళ్ళళ.

ఆ ప్ూటకి కావలి్న కూరల గుర ించి తీవరింగా ఆలోచిించి ఓ న్నరియాన్నకి వచాిడు

మామయా.

నాలుగు అరటికాయలు ఆవపెటిట విండ ే షరతు మీద మింజూరు చేశాడు "ప్ద ి

తోటకూర కాడలు ప్ప్ుులో వేసుకో- ఇవిగోప్ది కోత్రమీర ర మిలు- దేన్నకో తెలుస్ా -

వింకాయప్చిడషకి - న్ననా కోసిమ మూడు వింకాయలూ వునాాయి కదా - ప్చిడషక ి

తాజ్నకింట ే వాడషన వింకాయ శేషీటిం... యిీ కోత్రమీర అిందులో విన్నయోగ ించు. కరవేపాకు

అప్ుటికప్ుుడు దతసవిెయ్ - చెటుట మీించి చారులో ప్డాలి. అది గురుూ ించుకో -"

మామయాగింభీరింగా చబెుతూింట ేఅతూయా వనెక న్నించి వెటకారింగా చేతులు త్రప్ుుతూ

బురీ వూప్ుతూ సరవ అింటలింది.

"ఇదిగో! వుిందికదా అన్న కొత్రూమీర వూర ఖవ దతడమేతలా వేసయెాకు. వింకాయ

బజి ప్చిడషలో - తతాేలు పాడేటప్ుుడు తింబూరా శృత్రలా కొత్రమీర వుిండాలి గాన్న

హదుద మీర అసలు విషయాన్నా మింగ యాకూడదు - వటెకారిం వదుద - కావలిసేూ నా

ముకాకి వేద ప్రమాణిం వుింది. "

127

ఇదదరూ న్నమిచెటుట న్నడకి వచాిరు. న్నమిప్ిండు కోయబో తే అిందలేదు. మావయా

బుజ్ిం మీద కాశ్రతువాేలిా నడుముకి బ్లగ ించి "బుచీి - అిందుకో" అింట అమాింతిం

ఉప్ుుప్ుుగోనెలా మూప్ున ఎతుూ కునాాడు.

అతూయా ప్ిండుకోయగానే గోనెన్న వదిలేసి న్నటారుగా న్నలబడాు డు మావయా. దభేల్స

మనా చప్ుుడు ఘలుల న అిందలె మోత 'చచాినోర దేవుడా' అనా కవక ఒకామాటుగా

విన్నపిించాయి. నేల జ్నర న కాశ్రతుిండున్న దులిపి బుజ్నన వసేుకుింట "చచిిన

బర ీదతడింత బరువునాావే బుచీి! రాజ్కుమార లాగా ఏడుమల ల ల ఎతుూ వుింటావనుకున్న

శకిూకి మించిన ప్న్న పెటుట కునాా " అనాాడు. ఆవిడ చత్రకిలప్డష ఆప్స్ో పాలు ప్డుతూన ే

"పో గా పో గా పెైగుడు బరువన్న -వయసుడషకి పోయాక - అింతేమర -పెగైా ఆడలేక మదెదల

మీద ప్డుటుట ..." మూలుగుతూ లోవబో తుింటే మావయా స్ాయప్డబో త ే విదిలిి

"కావాలనే ప్డేశావ్...కిషటపేు స్ాక్షాిం... ఇింతకిింత అనుభవిస్ాూ వ్" మెలిలగా లేచి

బురదకొటుట కునా చీరన్న చతసుకున్న త్రటుట కుింట కుింటు కుింట బావి వెైప్ు కదిలిింద.ి

అింతలో వునాటుట ిండష బావి గ లక చప్ుుడయిేసర కి మావయా బావి వెైప్ుచతశాడు.

"నేనే... అతూయాకి స్ాయిం చేదాద మన్న..." న్నళ్ళల నమలాను.

మామయా అగ గరాముడెైపో యాడు.

"ఒరవ అర షటప్ు వెధ్వా!తోకచుకాలా నా కొింప్చుట ట త్రరుగుతావేరా! నువెేప్ుుడు

దాప్ుర ించావురా" అనాాడు బాధావేశింగా.

"వింకాయ బజి ప్చిడష దగగర" అనాాను వినయింగా.

"ఔను ఒరవ! అప్ుదాసు దొడోల గోప్ాింగా ఉలిలమడష వసేి పెించుతునాాడన్న ఊరింతా

గుసగుసలాడుతునాారట- న్న ప్రయోజ్కతేమేనా ఇదింతా?"

"......"

128

"నా నేల - నా యిషటిం- వురవయ్ ఉలిలమడష కాదు - గింజ్నయి - గింజ్నయి తోట

పెించుతా- ననేాిం వలెేస్ాూ రా. తల తీస ిమొలేస్ాూ రా. అరుగుల మీద కూచున్న అప్భరింశప్ు

కూతలు కూయడిం కాదు. రమిను.-

నా బ్లకామొహిం చతసి అతూయా అడుు కున్న"అబుే!ఎింతగారిం చసేనిా అసలు

ఉలిలపాయ మన నేలన ఊరదురా-చతశాింగా" అింది.

"ఓస ి పచిిి పనీుగా నువుే నోరుముయావ ే - బావురుకప్ులాగా..." అన్న

డసి్పో యి వాడషన తోటకూర కాడలా తలవాలాిడు మావయా.

***

బుచిిలక్షి వింటప యిా వెలిగ ించిింది.

బయట ఎిండ చురుక కిాింది.

అప్ుదాసుగారు దనిచరా ప్రకారిం "ఆదదిేవ నమసుూ భాిం ప్రసదీ మమభాసార..."

ప్ఠ సతూ ఎిండప డలో నులక మించిం వాలిి -దాన్న మీద వింగ దోస ఒరుగులూ, మామడష

ట ింకులూ, బూడషద రాసని గుమిడషగ ింజ్లు, వడషయాలు, అప్ుడాలు, చలలమరప్కాయలు,

తెలగపిిండష, వేప్ప్ూత, చిటిటింతప టుట , రవగ వడషయాలు విడషవిడషగా చేటలోల చదరలలో,

జ్ల ల ళ్ళలో ఎిండబటెిట - చినా కరీప్ులల ప్టుట కున్న అకాడే కాప్లా కూచునాాడు.

మించిం ప్కాన ేచాప్మీద కుింకుళ్ళళ ఎిండపో శాడు. ఆయన కళ్లలోల చినా పిలలలు

బాణాసించా ఎిండ బటెుట కునాింత ఉతా్హిం కన్నపిస్ోూ ింద.ి ఎిండన్న బటిట మించిం దిశ

మారుసతూ అప్ుుడప్ుుడు సరుకున్న కలయత్రప్ుుతూ రుచులు ఊహిించుకుింట

తనియుడవుతునాాడు.

129

"... సరేలోక పితామహమ్" వడషయిం విర చి నోటలల వేసుకున్న నవులూూ "ఆహా!

తేజ్స్ాిం ప్ుింజ్ిం వాయురాకాశ...బుచీి... మేవచ...బుచీి..." పలిుప్ు విన్న "ఆఁవచెి

వచెి..."అింట ఆదరాబాదరాగా వింటిింటలల ించి వచిిింది.

"విశేేశమ్... చతడాు న్నకి గవేలూ నోటలల వేసుకుింటే గులలలూ..."

"ఏమట?ీ"

"వడషయాలు! బుచీి! నువుే లక్ష చపె్ుు. న్న చీరమీద పెటిటన వడషయాలక ి

రుచికోరు రుచి వుింది."

"ఎిందుకుిండదత అది మన కవశవుడు పటెిటన చీరిండడ..." ఆవిడ మొహిం చేటింత

చేసుకున్న ఓ క్షణిం ప్రధాాసగా న్నలబడష, ఉలికిపాటుతో తేరుకున్న లోప్లికి కదిలిింద ి

కొింగుతో కళ్ళళ వతుూ కుింట .

.... తిం సతరాిం ప్రణమామాహిం... అమీి 'అసలుముకా వినాావు కాదు"

ప లికవకకి చెింగున బయటకి వచిి "మళ్ళళ ఏమొచిిింది అవతల ప్ులుసు ప యిామీద

వుింది..." అింద ిచిరాగాగ .

"అిందులో మామడష ట ింకులు వేశావా?

"లేదు. మరవిపోయా"

"అిందుకవ మర - అప్శకునింగా ఇిందాకటిాించి నా ఎడిం కనుా ఠ కూ ఠ కూ

అదురుతోింది. అప్ుుడే నాకు అనుమానిం వచిిింది - ఏదో గొప్ు విప్తుూ రాబో తోిందన్న...

ఇవిగో తీసిక ళ్ళళ... ర ిండు వెయ్... చిింతప్ిండు తగ గించుకో - ఈ ప్ులుప్ు కలుప్ుకో-

ట ింకలు అిందుకున్న వళె్ళబో తుింటే- "ఆగు... ఆతరిం లేదు. మరగన్న- బాగా మరగన్న.

ధ్ప్ుళ్ిం దాింప్తాిం మర గ న కొదీద రుచి. బుచీి - జ్నఞ ప్కింపెటుట కో. త్రరగమోతలో ఇింగువ

ముటిటించకు. ఉదారింగా వయె్. హ నప్క్షిం రుదరా క్ష ప్ర మాణింలో ప్డాలి- మామయా

130

మాటకి ఎదురొచిి "ఆగు- ధ్ప్ుళ్ిం తెరుల కుింటే క్డరస్ాగర మధ్నింలా కోలాహలింగా

వుిండవల - పో ప్ుప్డషత ేతొలకర లా ఉర మ రాచిిప్ులో ఉపుెన రావల - నా శారిిం రావల

-" అన్న రయిాన వింటిింటలల కి వెళ్ళళపోయిింది.

'ఆ చివర ముకా నాదికాదే' అనుకునాాడు మామయా.

***

అద ిభోజ్నాల వేళ్.

మావయా వింటిింట ిఅటక మీద కూచున్న వీరింగిం వేసుూ నాాడు.

అటకిా దతరింగా గోడకి న్నచెిన వేస ి వుింది. ఆ ప్కాన ే కూచున్న అతూయా

అర టాకులోకి కొబుర తురుముతోింది.

మావయా ఊగ పో తూ-"ఝాడడ లోించి ఊరగాయ తీయమన్న చెప్ునెి ప్ునెిప్ు

నమికింగా... న్నచెిన లాగవస్ాూ వా... ఒస ేపిింజ్నర దానా- వయె్ న్నచెిన వయె్."

"నే వెయాను గాక వయెాను" వుదేరకిం లేన్న సేరింతో అింద ిఅతూయా.

అప్ర చాణకుాడషలా పిలక ముడష విపిు, ఝాడషించి-"ఇవాేళ్ నా చేత్రలో న్న చావు

మూడషింది... సీూ హీతాాపాతకిం చుటుట కోన్న -రవరవాది నరకాలు రాన్న - ఇద ితథాిం..."

"ఈ బో డష ప్రజ్ఞలకవింగాన్న నా చేత్రలో ప్న్న అయిేా దాకా నువుే దిగడిం కలల " తేలిి

చెపిుింది.

అటక న్నించి వలేాడుతునా ఉటిటతాడుప్టుట కున్న కిిందకి జ్నరాలన్న ప్రయత్రాసుూ ింట ే

"జ్నర ప్డాు వింటే ఎముకల పో గుగా మారతావ్ - ఆనక న్న యిషటిం..."

ఆ ప్రయతాిం మానుకున్న మళ్ళళ గొింతుకి కూచునాాడు.

"వచేి జ్నిలో కుకావెై ప్ుడతావ్..." శపిించాడు మావయా.

131

"ఇద ిమాతరిం అింతకింట గొప్ుబతుకు కనకనా...!"

"వసూ సీనాాసిం చేస ిశివతాిండవిం చసే్ాూ - చచిి వూరుకుింటావ్"

"చెయ్ చెయ్ - తొింభె ై ఏళ్ల నాటి వెనుాప్ూస. అద ి కాస్ాూ శివుడష విలుల మలేల

ప్ుటుకుామింటుింది."

"దతకాలింటే దతకగలను- నాకో ల ఖా్లో ప్న్న కాదు."

"న్నదేమీ సిింహరాశి కాదు- మేషిం-"

అతూయా మాటకి మాట వడషుసతూ నే కొబుర తురమడిం ప్ూర ూచసేి, పో ప్ు,

వేగ ించడాన్నకి ఇనప్మూకుడు కుింప్టిమీద పటెిట ింది. మావయా అటక మీించి అతూయాన్న

తుర మన కొబుర న్న మింగవసేలా చతసుూ నాాడు. కళ్ళళ చిింత న్నప్ుులాల వునాాయి. నుదుట

కుింకుమబొ టుట మూడో కనుాలా మెరుసుూ ింది.

అలికిడష అయిత ే"ఎవరకాడ" అనాాడు.

"నేనే" అింట భయింగా ఎదరకి వచాిను.

"నువెేప్ుుడత సమయాన్నకి వస్ాూ వురా - ఆ న్నచెిన ఇటు వాలుినాయినా"

అనాాడు మామయా లాలనగా.

నే కదలబో తూింట ే "న్నచెిన వేశావో మరాాద దకాదు" అింద ి అతూయా చిటప్టా

పో ప్ు వేగ సతూ .

"దాన్న కూతలకవిం గాన్న న్నచెిన ఇటు లాగరా"

నేను తాళ్ళింప్ు కోరుకి రాన్న దగుగ తెచుికు నటిసుూ ింట ే గీహిించి- మామయా

"పెదదముిండావాణణి చపెేుది న్నకాాదటార " అన్న ఘ ింకర సేూ ఇక లాభిం లేదన్న న ే కదలబో తే-

"పెదదదాన్నా చబెుతునాా - మా ఇింటి విషయాలోల నువుే తలదతరికు" అన్న వగేవ

132

మరప్కాయలింత ఘాటుగా హెచిర ించిింది. ననేు బ్లకాచచిి న్నలబడషపో యాను.

మామయా అసహాయింగా మచుి మీదనే వుిండషపో యాడు.

"నత ప్ప్ుు వసేి చావు. .. దోరగా వేగన్న... ప్చిడషకీ నాకు అనాాయిం చెయాకవ-"

అర చాడు. అతూయా ఏమీ ప్టిటించుకునే సిాత్రలో లేదు.

చిటప్టలు సదుద మణణగాక పో ప్ున్న సరాసర రోటలల కి బదలాయిించిింది.

మామయా అప్రయతాింగా ఒకాస్ార ముకూా కళ్ళల ఎగరవశాడు.

అతూయా ఆకులో కొబుర న్న తీసి రోటి చుట ట అించుకటిటింది. చతే్ర గాజులు పెైకి లాగ

రుబుడిం మొదలుపటెిట ింది.

మామయాలో వుదేరకిం మళ్ళళ క రటింలా లేచిింద.ి

"నమిక దోరహిం అసలు మీ వింశింలోన ేవుింది"

అటక మీించి వసుూ నా మాటలకి రుబేురోలే జ్వాబులు చబెుతోింది. రుబుడింలో

రకరకాల స్ాా యిీ భదేాలు, గతులూ శృతులూ కలిుసతూ వాింగాాన్నకి వాింగాిం- త్రటుట కి

త్రటుట , ప్ులలవిరుప్ుకి ప్ులల విరుప్ు ధ్ేన్నింప్చేసతూ కాసేప్ు కచేరలీా స్ాగ ింది. ఈలోగ పో ప్ు

నలిగ ింది.

"న్న తిండషర దక్షుడు. నమిక దోర హి" మామయా మాటకి ఓచతప్ు చతస ి

వూరుకుింది. ప తరిం చప్ుుడు ఆగ ింది. చుట ట పటెిటన కొబుర న్న నలిగ న పో ప్ులోకి నెటిట ింది.

గాజులు గలగలమనాాయి.

"నమికదోరహిం కాకపో త ే-స్ాలింకృత కనాాదానిం చేస్ాూ నన్న చెపిున పదెదమన్నష్ి తీరా

లగగిం వేళ్కి ముకుాకాడతో సర పడెతాడా-" మావయా మాటకి ఒకాస్ార అటకమీదక ి

చతసి "అబో ు అకాడషకి మీదే హర చిిందరిం..." అింట గాజుల పెకిై దతసి బ్లరబ్లరా

రుబేుసతూ -" ఐదొిందలు రొఖా్ిం కటాిం గుింజీ అయిదు కాసులు బింగారిం పెడతావన్న -

133

ఆఖర కి మూడు కాసులోల నాింతాడత నలలప్ూసలూ రాయిించుకొసిూ రవ - దాన్నకి నాలుగు

గుర గ ింజ్ల తుూ తకుావ-స్ౌడషభాిం" అింట ప తరిం తీస ిప్చిడష చతేోూ కలిపిింది.

అింతా పెైన్నించి గమన్నసుూ నా మావయా- "ఆ ప్చిడష న్న యిషాట న్నకి రుబ్లు

తగల యాకవ - బాగా మెదగన్న - ఇింకో నాలుగు త్రప్ుులు త్రపిు తగలడు ఉప్ుుకళ్ళళ

నలిగ ిందో లేదా చతడు."

ఆవిడ ఏమీ ప్టిటించుకోకుిండా ప తరా న్నా, రోటి అించున్న ద్భరింగా చేతోూ తుడషచి -

ప్చిడషన్న రోటలల నే ప దవిి ఆ కొబుర తుర మన ఆకునే పెైన కపిుింది అకాడ న్నించి లేచి

మగతా వింటగ నెాలన్నా ఓ చోట చేర ిింది.

"అసలా దాక్ారిం సమిింధ్మే అయితే - నా ఖరి - ఈ వింటలకా బతుకు

బతకమన్న రాశాడు దేవుడు' అన్న సణుకుాింట వింటిింటలల పటీవాలిిింది.

"దాక్ారిం" అనగాన ే మావయా మూలిక చతసిన పాములా ప్డగదిించాడు.

పెరటలల కి వెళ్ళళ అరటచిటెుట న కొస్ాకు కోసతిెచిి పీటముిందు ప్ర చిింది. న్నళ్ళళ న్నింపని

రాగ చెింబు ప్ించపాతర విసూర ప్కాన పెడుతూ "అబ్లు- ఇప్ుుడు వయెారా న్నచెిన- కాసూ

జ్నగీతూగా దిింప్ు" అింద ిఅతూయా.

"అవసర నెవైేదాిం తప్ు అసలు నెైవదేాిం ఆ దేవుడషకి పటెిట ఎరగను. ఏ పాపాన

పో తానో ఏమో" అనుకుింట వింటలమీద మూతలు తీసి, న్నళ్ళళ జ్లిల, అకాడష న్నించ ే

దతరింగా వునా ప్ూజ్నమిందిరాన్నకి చెయిా చతపిించిింది - పిలల ల పేరుల తలచుకుింట -

మామయా మెలిలగా అటక దిగ పటీమీద త్రషటవేశాడు. మాటామింతీ లేదు. మింతర

ముగుి డషలా వునాాడు.

కొబుర ప్చిడష ఇింతతీసి రోటలల ించి సరాసర ఆకులో వేసిింది అతూయా. వింటకాల

గుబాళ్ళింప్ులు,వేడషవేడష అనాిం, లేత అర టాకులో వడషు ించగా వచేి కమిటి వాసనలు

134

మళ్ళతమెై అనాప్ు ఆవిర తో పెైకి లేవగానే మావయా జిహే అదశేిషుడషలా ప్డగలు

విపిుింద.ి

మొదటవిిడత వడషు ించిన యావతుూ ప్చిడషన్న మూడు వేళ్ళతో తీస ి నాలికిా

రాసుకున్న లొటటవేసి "బుచీి అదుాతిం! వెైకుింఠదాేరింలో న్నలబడుటుట ింది. న్న చేత్రలో

అమృత రవఖ వుిందే" అన్న ఆస్ాేదిసతూ "ఆహా! అవిగో శింఖుచకాీ లూ మధ్ాన త్రరునామిం

- ఎదురుగా కన్నపిసుూ నాాయింటే నముి" అనాాడు.

తనియుడెైపో తూ - అతూయా నవిే వెిండషకొముి చెింబుతో నెయిా వడషుసతూ "అవీ

గోడమేకులకి బో ర లించి తగ లిించిన చేటా జ్ల ల డా-మధ్ాన న్నలువుగా చలల కవేిం- అవి న్నకు

శింఖుచకాీ లూ త్రరునామింలా కన్నపసిుూ నాాయ్- చతప్ు బాగా మిందగ ించీ"

ఆవిడ మాటకి మావయా హాయిగా నవిే "అమీి - త్రటల కి ఓరుస్ాూ వు గాన్న ప గడూ కి

ఓరిలేవు గదా" అనాాడు.

సిగ గలిలన అతూయా స్ టటబుగగల మొహిం దాన్నమిప్ిండులా తోచిింది.

ఆవిడ విసనకరీతో విసురుతూ కొసర కొసర వడషుసతూ ింట ే అగ ా దవేుడషలా ఒళ్ళింతా

నోళ్ళళ చేసుకున్న తృపిూ గా భోించేశాడు.

"బుచీి!ఈవేళ్ వింట రకిూ కటిట ిందే. దీరా సుమింగళ్ళ భవ" అింట పీటమీించి లేచి

చెయిాకడుకోాడాన్నకి బయటకు వెళ్ీల డు.

న్నచెినకి చేరబడష ప్రశాారాకింగా న్నలబడషన నా వాలకిం గమన్నించి "కొబుర చతసేూ

మీ మావయా న్నగీహిించుకోలేడు. పసిరింత కూడా కూరలో ప్చిటలల ప్డన్నవేడు. అిందుకవ

అటక ఎకిాించా. శతకోటి దర దరా లకు అనింత కోటి ఉపాయాలు" అతూయా మాట ప్ూర ూ

కాకుిండానే లోప్లికి వచాిడు. వసతూ నే ననుా చతసి "నువెేిందుకురా దీవెనల ప్కిరులా

కొింప్కొింపా త్రరగడిం, మీ నానాకి నే చెపాునన్న చెపుి ఓ జ్ింధ్ాపో ుగు వేయిించుకో -

135

తదిదనాలకి ర ిండో భోకూక నైా ప్న్నకొస్ాూ వ్ . మన అగీహరింలో అబ్లదకాలకి కరువు లేదు-

కొకిారాయి వధె్వ-"

త్రనేసని ఎింగ లి ఆకున్న తీసపిారవస్ోూ ింది అతూయా- కూడా ననేత బయటకు

నడషచాను.

***

తులశికోట ముిందు కూచున్న - వీధ ివాకిలిా ఓకింట కన్నపెడుతూ కొబుర ఆకులిా

చీలిి ఒబ్లుడషగా చీప్ుళ్ళళ కడుతునాారు వాళ్ళళదదరూ. మామయా చసేుూ నా ప్న్న ఆపి,

ప్చిికొబుర ఆకులతో ర ిండు బూరలు చుటిట , దాన్నకి పీకలు పెటిట న్నమిముళ్ళళ గుచిి

తయారు చేశాడు. ర ిండత వూది చతసి "బుచీి! న్నకోట ినాకోటి" అనాాడు. ఇదదరూ పీప ీ

పీపీ అన్న ఉతా్హింగా బూరలు వూదుతుింటే పెరటలల చటెలమీద పటిటలు కలవరప్డాు య్ -

ఎవరీ కొతూ ప్క్షులన్న!

ఊదిన ఆయాస్ాన్నా అణుచుకుింట - "బుచీి! మన పెళ్ళళ మేళ్ిం గురొూ స్ోూ ింద!ే"

"ఎిందుకు రాదత - పెళ్ళళమేళ్ిం ఖరుి యావతూూ మగపెళ్ళళవార ద ే అనాారు.

తింజ్నవూరు న్నించి సనాాయి దిగుతుిందనాారు. రామడోళ్ళళ నౌబత్ ఖానాలు,

తాషామరపాలు, తపెుట ల , బో గిం మేళ్ిం - భూమీ ఆకాశిం దదదర లుల తుిందనాారు. ఆఖర కి

ఏ మేళ్మూ లేకపో యిె. సడడ చప్ుుడత లేకుిండా పెళ్లళవిటన్న మా వూర గింగ ర దుద

స్ాింబయాన్న బత్రమాలితే తూతూ అన్నపిించాడు. చివర కి వాడషకి ఒకా వరహా

యిపిుించేసర కి మా తలపరా ణిం తోకకి వచిిింది-"

"ఇదిగో బో సినోరు వసేుకున్న అటేట వాగకు. మీ వాళ్ళళ తకుావా- అయిదు రోజుల

పెళ్ళళన్న చివరకి ఏడుప్ూటల భోజ్నింతో సర పెటాట లా?

"పీపీ... పపీీ...

136

"బూ...పీ...బూప.ీ.."

"పెళ్ళళవారు దిగ న ప్ూట ప దుద పో త ే ఏక భుకూిం - మరో ప్ూట శన్నవారిం

ఉపో షాలింటిర . అన్న తకుావ త్రనాారా - జ్ోడు గుిండషగల పిిండషప్ులిహో ర, ర ిండు గోకరాి ల

అలలప్ుచిడడ విడషదికి ప్ింపితే గుిండషగలూ, గోకరాి లూ తోమ ేప్నుింటే ఒటుట . ర ిండు కావిళ్ళ

మజి గ మాయిం చేసిూ ర . అర కరిం అరట ి గ లలు ఒింట దుద బిండషలో తోలితే కిష్ిాింధాప్ుర

అగీహారీకులాల గా తొకాలనాా మగ లాిరూ!

"బూబూ... పపీీ..."

"న్న బొ ింద... వింటలన్నా ఔషధ్ పరా యింగా చచాియ్ - దరాప్ులలతో నెయిా

వడషు ించారు. బూజ్ిం బింత్రలో... పీ...బూ..."

"మీ మొహాలకు అద ేఎకుావ అనాాడు మా బాబయా"

"తూ... పపీీ..."

"అసలు శాకాలోల ఘన ప్ించరతాాలన్న చపెేుసి వునాాయ్. గుత్రూవింకాయ కూర,

కింద బచిలి, మించి గుమిడష శెనగప్ప్ుు..." అనగానే అతూయా అిందుకున్న "ప్నసప టుట

ఆవపెటుట , అరటికాయ అింటుప్ులుసు - తలెుసు. ఈ ఐదునతా ఘన ప్ించరతాాలు, ఈ

అరవె ై ఏళ్లలో ఘడషయకోస్ార విన్నవిన్న నా చవెులు చిలుల లు ప్డాు యి న్న ప్ుణాాన -

పెటుట కోడాన్నకి దుదుద లేల వుగాన్న చిలుల లు మాతరిం మగ లాయి..."

"ఇదిగో ప్రస్ాూ వన మారికు నేను ఘోష్సి్ోూ ింద ిపాకశాసూ ిీం గుర ించి"

"బుబూ... పి...పీ"

"అన్నా వేదాలాల గవ పాకవేదిం కూడా ఆపౌరుష్యేిం, ఆపౌరుష్ేయిం అింట ే న్నకు

తెలియదు. న్నరక్షరకుక్షవి, అింటే కూడా తెలియదు. సరవ పో న్న ప్రింప్రింగా సింకీమించే

విదా - పాకవదేింలో కూడా ఉదాతూ అనుదాతాూ లు పాటిించవల - అనగాన ే

137

"బుబు బూబు పపిిపీప.ీ..పీప ిపపీిపి బూబుబూ" ఇవేగా ఉతుూ తూ అతాూ లింటే"

"పార య్, వెధ్ల బూరా అవతల పార య్. వయోధ్రిిం లేకిండా ఏమటా

పిలల చషేటలు" అింట అతూయా చతే్రలో బూరా లాగ అవతల పారవశాడు. అతూయా కొబుర

మటటమీించి లేచి మావయా చేత్రలో బూరా లాకోాబో యిింది. ఇదదర మధాా పనెుగులాట

పరా రింభమెైింది. మర కాసేప్టిక ిపలిక అతూయా చేత్రలోనత, కొప్ుు మావయా గుపిుటలల నత

వునాాయి. ఆ ప్టుట లో వుిండగా "పపీీ" అనా బూరా మోతకి ఇదదరూ గుపెుటుల వదలి

వెనకిా చతశారు. ఎవరాీ అనాటుట .

"నేన!ే బూరా దార లో దొర కితే..." అన్న గొణణగాను.

మావయా మటటకి చుటుట కుపో యిన కాశ్ర తువాేలు తీసి విదిలిించి -

"ఊదరా- బాహా ఊదు-ఎట వూరింతా బాకా వూదుతునాావుగా వునావీ లేన్నవీ"

"......."

"ఏరా! ననేతనునుాను, అది నునతాను దీపాలారవుసి ఆరుబయట వెనెా టలల

కూచున్న ఒకవ విసూటలల భోజ్నిం చయేడిం కళ్ీల రా చతశానన్న ద్ది అబదాి లన్నా ప్రచారిం చసే ే

హేసి ననతా నా ఆడవాళ్ళన్న అప్రత్రషటపాలు చేయాలనెిప్ునెిపిు..." మావయా తీవర

కోపావేశాయాసింతో ప్డషపో తే అతూయా జ్ోకాిం చసేుకున్న "అబాుయ్ చీటకీి మాటికీ ఆయన

చేత అబదాి లాడషించకరా. ఆనక మావయా నరకింలో నానాయాతనా ప్డాలి్ వసుూ ింద ి

పాప్ిం!" అన్న సదిద చెపిుింది. మావయా తక్షణిం బూరా అిందుకున్న పచిిిపిచిిగా వూదడిం

మొదలుపటెాట డు.

***

138

నడషమింటలల ఓ వెపై్ు గొలుసుల ఉయాాల బలల వుిండేద.ి మరోవెపై్ు గునా ఏనుగు

న్నలబడుటుట ప్ిందిర ప్ట ట మించిం వుిండదేి. మావయా మధాానాిం వేళ్ కాసేప్ు ఉయాాల

మీద జ్ోగవవాడు.

కీీిం కీీిం అింట ఉయాాల గొలుసులు జ్ోకొడుతుింట ేమాగనుాలోించి కళ్ళళత్రపిు

చతశాడు. గడప్వారగా కూచున్న ప్త్రూవిపిు వతుూ లు చసేుూ నా అతూయాన్న చతస ి ఏదో

గురుూ కొచిిన వాడషలా చటుకుాన లేచి "రవప్ట ికూర మాటేమట ేఏమనాా ఆలోచిించావా!"

అనాాడు పెదద సమసా అయినింత కింగారుగా.

"రవప్టి సింగత్ర రవప్ు - తెలల వారన్న" అనాదావిడమెతూగా.

మావయా మొహింలో ఆలోచన తీవరత కన్నపిస్ోూ ింది. ఉనాటుట ిండష అతూయాకథ

మొదలు పెటిట ింద-ి "ధ్రిరాజుల వారూ - గుమిింలోకి ముష్ిటవాడొసేూ 'రవప్ురా' అనాారట,

అద ి విన్న భీములవారు నవాేటట . ఎిందుకురా నవుేతునాావూ అన్న అనాగారడషగ తే

నువుే రవప్టి దాకా ఖచిితింగా బత్రకి వుింటావు కదా అన్న ఆనిందప్డుతునాానత

అనాాటట ! అప్ళ్ింగా ధ్రిరాజు సిగుగ ప్డషపో యి ముష్ిటవేస ిప్ింపాటట" అన్న ముగ ించిింది.

ఉయాాల కీీింకారిం న్నరసింగా వుింది.

"అమీి! అదో చితరిం - దాన్నకో ల ఖా్ వుింది. దవేుడు విసూరాకుల మీద పేరుల రాసి

పెడతాడు. మనిం ప్ుటటగానే - వీడషకి ఇన్నా.... దీన్నకి యిన్నా అన్న ఎించి వాటికి వరస్ాగాగ

అింక లు వసేేస ిఆకుల మీద దసాతుూ లు పటెేటస్ాూ డు.

వాడష వింతు ఆకులు చలెిలపో యాయనుకో, యిింకవముింది! మగ లేద ినేల, అయిత ేఆ

అింక లు కన్నపిించవు మనకి. ఆ లిపి అరాిం కాదు. అించేత అదింతా న్నగూఢిం" ఆయన

వేదాింతిం ప్ూర ూ కాకుిండానే అతూయా లోప్లకి వళె్ళళింది.

139

"ఇవి లోతెైన విషయాలు. న్నకు చెపిునా అింత తేలిగాగ అరాిం అవుతాయా!"

వింటిింటలల ించి చిటప్టలు విన్నపిించాయి. మర కాసేప్టికి అతూయా చినా వెిండషగ నెా లో

ఘలుల ఘలుల న వచిి ఆయనకి అిందిించిింది.

"వర పేలాలా! మించి ఊహ తటిటిందే!" అన్న విసుూ పో యి "బొ ిండుమల ల లాల విచాియ్"

అింట నోటలల వేసుకున్న "ఉప్ుుకారిం సరవగాన్న, ఓ నేచుకాా చిటిక డు జిలకరవేప్లూ

సమకూరడిం వలల వర పలేాన్నకి వెభైవిం దకిాింద"ి

"సడలేే! చిన్నా నా బొ జ్ కీ సీరామరక్షన్న - ఎప్ుుడత ఇదే రింధి. ఓయాతార ఓ పాతరా !

మాధ్వుడషకి ర ైలు పాసుకూడా వుింద.ి కాశ్ర తీసిక ళ్ళళ గింగాస్ాానిం చేయిస్ాూ నింట ే ఊఁ

అింటేనా - దేన్నక ైనా పరా ప్ూ ిం వుిండాలి" అతూయా గొింతు జీరబో యిింది. ఆయనేమీ

చలిించలేదు. పేలాలు ఒకొాకాట ేనోటలల కి విసురుకుింట "అమీి! ఒకా సతక్షిిం చబెుతా

విను. గింగకాశ్రలోనే వుిందనుకోడిం న్న అజ్నఞ నిం. కాశ్రలో ప్ుటిటన మబుు వొచిి వొచిి

కాశహసిూ మీద కురుసుూ ింది. సేరిముఖిలో చెలమ మేఘమెై కదిలి శీ్రశైెలాన చినుకుతుింది.

కృషి న్నరు కర మబుు తునక ై పో యిపోయి కావేర మీద వడగలుల గా రాలుతుింది. గోదార

ఆకాశ మారాగ న కనకదురగమికి న్నళ్ళ కావిళ్ళల స్ార ప్ింప్ుతుింది. అిందుకన్న గింగాస్ాానిం

కోసరమన్న కాశ్రదాకా వళె్ళకారవలద ేబుచీి - తొలకర వానకి మన చతరు కిింద తలపెడషత్రవా

ఏడునదులోల స్ాానిం చేసిన ఫలమూ తదాేరా ఏడు జ్నిలకి సర ప్డా ప్ుణామూ

వసుూ ింది."

"ప్ుణాిం కాదు. ప్ట టడు జ్లుబొ సుూ ింది. న్న వెర ీ వేదాింతిం విన్నవిన్న నాకు

చిర ీతుూ కొసో్ూ ింది. ఎప్ుుడో ఆప్ళ్ింగా న్ననుా చింపి న ే చచిి వూరుకుింటా పీుడా

వదులుూ ింది" కళ్లలోల న్నళ్ళళ త్రర గాయి.

మావయా విలాసింగా నవిే "మర హనేిం- అద ేఆనింద సిాత్ర! చేరుకునాావ్! న్నకు

జ్ని రాహితాిం తప్ుద ేబుచీి!! వచేి జ్నిలో వేరవ పలిల న్న వతెుకోావాలి్ిందే-"

140

అతూయా కూడా నవాేప్ుకోలేక కళ్ీల ప్ుకుింట నవొేతుూ కుింది.

***

పెదదలు యిచిిన మూడెకరాల భూమ వుింద ి అప్ుదాసు గార కి. ఏటా

సింకురాత్రరకిమూడు ప్ుటల కౌలు ధానాిం వసేూ ముిందు వెపై్ు పాతర వయేిించేవాడు.

ఏరువాక వచీిరాకుిండానే పాతర తీయిించి ఓ ప్ుటిట ధానాిం రోజువారీ వాడకాన్నకి

వెదురు గింప్లో పోయిించి, మగతావి అమేిస ి పెఖైరుికి ప్కాన పటెేటవాడు.

తొలకర ించగానే ప్ూడషిన పాతర గుింట మీద ప టల పాదు, చికుాడుగ ింజ్లూ పెటేటవాడు.

బులబులాగాగ వుిండ ే ప తమటిట మీద లోప్లి గడషుస్ారిం పలీుికున్న పాదులు వినాయక

చవిత్రకి ప్ిందిళ్ళళ వొింగ పో యిేలా కాసవేి. కొయా త్రరగలి ముిందేసుకున్న ఎదురు

బొ దురుగా కూచున్న వారాన్నకోస్ార ధానాిం విసురుకునే వాళ్ళళ. "ప్టుట కలిప ి చావు...

నువేే పడె త్రప్ుుతునాావ్... ఏవిటా పెడసరిం?... మన కాప్రిం..." ఇదదరూ ఒకరొాకరు

కసురుకుింట విసురుకుింట ఊకానతకా చెర గ , కిందులాల ింట ిబ్లయాిం బానక ిఎతేూవారు.

"నా చేత నెతుూ రుకూడు త్రన్నపిసుూ నాావ్" అన్న ఆవిడ గొణణగ త-ే"ఆ! మరవ!

రాక్షసులు ఇషటింగా త్రింటారన్న..." మావయా మాటకి మాట వసేేూ కాసేప్ు త్రటలవాన కుర స ి

వెలిసేది. ఎప్ుుడు చతసినా ఇదదరూ ఏదో ప్న్నలో మున్నగ పోయి వుిండేవారు. ఊరగాయల

తరుణిం వసేూ యిక చెపాులా! కారాలూ మర యాలూ నతరుకుింట పెళ్ళళప్నులలా

చేసిప్డేసవేాళ్ళళ ఊరగాయలు.

వానాకాలిం చటెల న్నళ్ళ ప్న్న లేకపో తే వేరవప్నులు కలిుించుకునే వాళ్ళళ, తాటాకులు

చీలిి చకాగా చదరలూ, ఊరవసిన బెిండలూ, గోగులూ నారతీస ి తాళ్ళల పేన్న ప్ిందళి్ళళ

అలేల వారు. రాలిన తాటపి్ళ్ళ బురీలు పో గుచేస ి తేగల పాతర వేసవేారు. వాకిలి ముిందు

ఇింటివెపై్ుకి వాలి పదెద వేప్చటెుట వుిండదేి. వెైశాఖింలో రాలే వేప్ప్ూతకి చెటుట కిింద చాప్లు

141

ప్రచి, మధాానాాలు చలల గా కాలక్వప్ిం చసేేవారు. ఆరోజు ఇదదరూ చటెుట కిింద చాప్మీద

కూచున్న వెైకుింఠపాళ్ళ అడుగుతునాారు. ప్ిందాలు వేసతూ పావులు కదుప్ుతునాారు.

మావయా పాము నోటప్డష జ్నరాడు. అతూయా న్నచెినలమీద నడుసో్ూ ింది.

"చతడు చతడు - రామచిలక మామడషపిింద ెతచెుికు త్రింటలింది" అనాాడు పెైక ి

చతసతూ , అతూయా వేప్చెటుట మీదకి ప్ర శ్రలనగా చతసి కళ్లతొ వెత్రకి "మామడష పిింద ె

కరష్ేటగాన్న అది చిలక కాదు - ఉడత" అింద.ి

"చిలక! ఎరీహా ముకుా ప్చిహా తోకా కన్నపసితూ ింటేనత..."

"ఉడత! రావులారు గీసని మూడు ఘ తలూ స్ షటింగా కన్నపిసతూ ింటనేత..."

వీళ్ల గొడవలో ఉడతో చిలకో తలేకుిండాన ే అది పార పో యిింది. అతూయా చతప్ు

మళ్ళళ ఆటమీదికి మళ్ళళింది. తలేుకుటిటనటుట ఒకాస్ార పదెదగా "అయాదవేుడో - నా పావు

కదిపేశాడు - తొిండష చేశాడు" అర చిింద ిఅతూయా

"తొిండష చయేాలి్న అగతాిం యిీ అప్ుదాసుకి లేదు" అనాాడు గింభీరింగా

"ఆడదాన్నా అనాాయిం చసేేూ నరకాన్నకి పో తావ్ - అకాడ రకిాసప దలో వేస ి

ఉయాాల లూప్ుతూ తీతువు ప్క్ష చేత జ్ోలలు పాడషస్ాూ రు - ఆఁ!"

"ఏిం ప్రాేలా. ఆ జ్ోలలతో అయిదుగురు పలిలలు పెర గ పెదద వాళ్లవలేదా-"

"ఓర మాయల ప్కీరూ! న్నతో ఆటకి కూచోడిం నాదే తప్ుు"

మాటా మాటా విసురుకునాారు. ఇహమాటలు సుుర ించక గవేలు

అిందుకునాారు. ప్ిందెప్ు గవే తలకి తగ లి 'అబాు' అనాాను.

ర ిండుకళ్ళళ తీవరింగా ననుా చతసుూ నాాయి.

"ఒరవ విభీషణాయ్ ఇటు రారా" అన్న పిలిచాడు మావయా తీవర సేరింతో.

142

అతూయా "నొషటరాసిన రాలు తుడషచినా పో దు - చీర చెరుగులు పటెిట అదిదనా పో దు -

పెైట చెింగుల తోటి ప్ులిమనా పో దు-" అన్న పాడుకుింట చదెరి పో యిన గవేలు

త్రరుగుతూ ఏరుతోింది.

"రమిింటే రావేరా" అన్న మళ్ళళ గదిద ించాడు మావయా.

ఆసలే ఆయన బొ టన వేలున్నించి బో డషగుిండుదాకా గింధ్ిం ప్టిటించుకునాాడేమో

కళ్ళళమాతరిం కన్నపసితూ దయాింలా వునాాడు. చచేిింత భయింగా వెళ్ళళ దగగర న్నలబడాు ను.

ఆ భయింతో చేతులు కూడా కటుట కునాాను.

"అత్ర వినయిం ప్రదర శించకు. అడషగ ిందాన్నకి సమాధానిం చెప్ుు"

"......."

"మా లేడడసుకి నేను రోజూ తలదువిే జ్డవేసుూ నాానన్న ఊరింతా టాింటాిం

వేసుూ నాావట- ఏదో చయెిా త్రరగక అది ఛసతూ వుింట ే కాసూ స్ాయిం చేసేూ అది న్నకు

వేళ్ీకోళ్ింగా వుిందా?"

నేనేదో చెప్ుబో తుింటే చయెిెాత్రూ వార ించి అప్ుదాసు అనేవాడు -

"గోర ింటాకు రుబ్లు పెళ్ీళిం చేత్రకి కాకరాకు వేసి మరీ పెటాట డన్న

ఆగీహారబుడషతలింతా ఆడషపో సుకుింటునాారట-?"

"......"

"ఆఁ - నా బొ ింద - ఉబలాటిం తప్ు ప్ిండషిందా చచిిిందా" అింద ిఅతూయా గవేలు

కుప్ుబో సతూ -

మావయా ఒకాస్ార బుస వదిలాడు.

"వసకొముి మింగ చచాివా - పిచిప్క్ష..." ఆవిణణి గసిర మళ్ళళ నా మీద ప్డాు డు.

143

"నా అధిక మాస్ాలింత లేదు న్న వయసు... వెధ్వ... వెధ్వనార వధె్వ... పో న్న

బొ డతు డన్న వెధ్విే చపెాువే పో ... దాన్నకా ముదురు పీనుగులింతా ప్డడప్డడ పో వాలా...

మావయా నోరు చిించుకు అరుసతూ ింట ే అతూయా అిందుకున్న "వీటకివిం గాన్న వీప్ురుదిి

స్ాానిం చయేిసుూ నాాడన్న చపెేువురోయ్- నువేసలే లౌకాిం తెలీన్న వధె్విే-" అింద ి

హెచిర కగా.

ప్ళ్ళళకొర కి చవెులిా కూడా కపేుసతూ కాశ్రతుిండు గుిండుకి చుటుట కునాాడు మా

అప్ుదాసు మావయా.

***

అది శాీవణమాసిం. నలే చితూడషగా వుింది. ద్కీవారిం పేరింటాన్నకి అతూయా మా

ఇింటికి వచిిింది.

మర కాసేప్టికలాల మావయా చేత్రకరీ, వెలిగ ించిన లాింతరు ప్టుట కున్న వచిి మా

వీధ ిఅరుగు మీద కూచునాాడు. ఇింకా అప్ుటకిి సతరాాసూమయిం కూడా కాలేదు. "క్షణిం

కూడా వదలి వుిండలేడు - కొతూ పెళ్ళలకొడుకు" అన్న "న్ననుా కాకి ఎతుూ కుపో తుిందన్న

భయిం" అన్న సరస్ాలకి వరసెైన వాళ్ళళ పేరింటింలో అతూయాన్న ఆట ప్టిటించారు.

మావయా క్షణాలు ల కాపెడుతూ మాటిమాటికీ లోప్లకి తొింగ చతసుూ నాాడు.

పేరింటాళ్ళింతా కదిలి వళె్ళళపో యాక-

అమి ప్ళ్్ళింలో తాింబూలిం, ప్ళ్ళళ, శనగలూ పెటుట కున్న అరుగుమీద కూచునా

మావయా చేత్రకి యిచిిింది. ఆయన మొహిం న్నిండుగా వెలిగ ింది. అమి మావయా

కాళ్ళకి మొకిాింది. తలన్నమర 'దీరా సుమింగళ్ళభవ' అన్న నోరారా దీవిించాడు.

"ప దుద కూకితే దాన్నకి కనుా కనబడదు - అసలే బురద- జ్నర ప్డషత ే నా

చావుకొసుూ ిందన్న వచాి" అనాాడు మావయా సింజ్నయిష్ీగా-

144

"ఆదిదింప్తులాల మీ ఇదదరూ వచాిరు. న్నజ్ింగా నా నోము ప్ిండషింది. ఆ ప్ళ్్ళిం

ఇటివేిండష పలిాల డషతో ఇింటికి ప్ింప్ుతా" అింది అమి మరాాదగా.

"ఆఁ ఎిందుకమాి - చాదసూ ిం-" అింట పె ై తువాేలు ప్ర చి వాయనిం అిందులో

గుమిర ించి ప్ళ్్ళిం అమి చేత్రకిచేిశాడు మావయా.

అతూయా నుదుట మీద బొ టుట తో, గింధ్ిం ప్ూసని మెడతో, ప్సుప్ు కాళ్ళతో

ఘలుల ఘలుల మింట కొింగులో వాయనిం ప్టుట కున్న బయటకు వచిిింది. మావయా ఆమెన్న

న్నలువెలాల ఓస్ార తేరాబారా చతశాడు.

అప్ుడ ేప్ద్వులు ఇళ్ల కీ వసుూ నాాయి గొడల వెింట వసుూ నా మా నానా మావయాన్న

చతసి "వాళ్ళ ఆవున్న దతడన్న బావకి చతపిించు- మళ్ళళ ఆయన దొరకడు. ఏకళ్ నునాాడో

యివాేళ్ మెటుట దిగాడు." అన్న నాకు ప్ూరమాయిించాడు.

నేను వాళ్ళ ఆవున్న దతడన్న తోలుకొచిి అరుగు దగగర న్నలబెటాట ను. మావయా

అరుగు దిగ ఆవు మెడ న్నమురూూ "మీ చేతులోల వుిండగా దాన్నకవిం లోటు! కామధేనువులా

వుిందీ"

తన తువాేలోల ించి గుపుెడు శనగలు తీస ిచేతోూ నోటికి అిందచిాిడు ఆవు ఆతరింగా

త్రనేస ి మావయా అరచేత్రన్న కూడా నాకిింది. ఆ సురశను కాసేప్ు ఆనిందింగా

అనుభవిించాడు.

దతడ ఒక చోట న్నలవక చెింగనాలు వేస్ోూ ింది.

మావయా ఆవు ఒళ్ళింతా న్నమర "మళ్ళళ జునుా ఎప్ుుడు పడెతావమాి"

అనాాడు ముర పెింగా.

"ఇింకా మూడు నెలలు ఆగాలి బావా" అనాాడు మా నానా.

ఆవు మడెలో గింట కదలిి చప్ుుడెైింది.

145

"సతాిం - రుణాను బింధ్ రూపేణా ప్ద్ - ప్త్రా - సుత- ఆలయిం అనాాడుగాన్న

చెటుట న్న మర ిపోయాడయాా - అసలు రుణానుబింధ్ిం చెటలద-ే" అనాాడు మావయా

గింభీరింగా.

"మీక ప్ుుడత అదే యావ "అన్న ప్రస్ాూ వన మార ి - సెైగతో చపెిు నా చేత కూడా

మావయా కాళ్ళకి మొకిాించారు అమాినానాా.

"నా అింత వాడషవి కావాలిరా పో కిరీ గాడషదా" అనాాడు మావయా వెనుా మీద

చెయిా వేసి.

"పాప్ిం యిింకవదయినా మించి ముకా అనకూడదత" అింద ిఅతూయా.

మావయా గలగలానవిే "మీ అతూయా లాింటి మాింఛి పళె్ీల ిం న్నకు జ్తప్డాలిరా"

అనాాడు.

"అటాల అనాారు బావుింది" అింద ిఅతూయా గరేింగా బో సి నవుేతో.

ఇదదరూ కదలిారు. అమాి నానా, ఆవూ దతడ, నేనత వీధి దాకా స్ాగనింపాిం.

ఇహిదదరూ వీధిన ప్డాు రు.

మావయా బుజ్ిం మీద చినా మూట - చేత్రలో లాింతరు చతే్రకరీ.

"ఆ మూట ఇటవిుే నే తెస్ాూ -" చయెిా జూప్ుతూ అింది అతూయా.

"నేన్నవేను - ఇద ినా వాయనిం- ప్రతేాకిం ఇచాిరు."

"ఇచాిరవల, పో తుపేరింటాలివి వచాివన్న -మూటజ్నర తే మటిట పాలవుతాయ్."

"ఏమీ అవవు- ఇదిగో ఇింటిక ళ్ీళక మళ్ళళ త్రరకాసు పెటటకు. నా వాయనిం నాదే -

ఇప్ుుడే చెబుతునాా" అడుిం త్రర గ న్నలబడష పచేీకి దిగాడు మావయా.

"రాత్రర ప్ూట అన్నా శనగలు త్రింట.ే.."

146

"అవి నా స్ాేర తిం- నా హకుా భుకూిం- న్న జ్ోకాిం సహిించను-" మావయా

సుసుషటింగా చెపాుడు.

"సరవ ప్ద- ముిందు ఇింటికి జ్వరన్న- ఇింత రొషుట మన్నష్ిన్న న ేభర ించలేను బాబూ"

"అటక ఎకిాించి న్నచెిన తీశావే - న్ననుా యిీ జ్నికి నమాిలన్న వుింది!"

"శాీవణ ద్కీవారిం ప్ూటా వీధలిో ప్ించాయితీ పెడతావా- న్న వలల పేరింటింలో నానా

మాటలూ అన్న నవాేరు. నా ఓపిక అయిపోయిింది- ఇదిగో ప్రతీదాన్నకీ నా మీద ఒింటికాలి

మీద లేచావింట ే - అయిదుగురు బ్లడుల తలిలన్న - ఏమనుకుింటునాావో - కాకి చేత

కబురుపెడషతే ర కాలు కటుట కు వాలాూ రు. దరా గా ప్లల కీ ఎకిాించి తీసిక ళ్ీూ రు" అతూయా

కింఠింలో కోప్ిం బాధ్.

"ఓస్ో స్- సమయిం వసేూ ననతా తీసిక ళ్ీూ రు ప్లల కీలో - కాన్న శనగల విషయింలో

రాజీ ప్రసకిూ లేదు" అనాాడు తెగవసి.

పేరింటాన్నకి వెళ్ళళన సిందడష మళ్ళళ గూటికి చేర ింది.

ప్ిందర మించిం మీద కూచున్న స్ాతాళ్ళించిన శనగలు త్రన్న రాగ చెింబుతో తులశి

తీరాిం తాగ -"బుచీి బావుిందే" అనాాడు తనేుసతూ .

ఆవిడ ఊఁ కొటిట ింద ిఆవలిసతూ .

కిటికీలోించి ప్ిందిర మించిం మీద ప్డుతునావనెెాల ప్ట టలిా తడుముతూ

"అమీి చతశావా? వెనెా ల కొబుర తుర మ ఆరబో సినటుట ిందే."

"దాింతో ఇప్ుడు కొబుర లౌజు చయేమింటావా ఏింటి- ప దోదయిింద-ి ప్డుకో-"

"న్నదర రావడింలే - మనసు ఇవాళ్ చితరింగా వుింది"!

"కళ్ళళ మూసుకో, అదే వసుూ ింది..."

147

"మూతప్డింద"ె ఆయన వాలకిం చతసి ఆవిడలేచి దగగరగా కూచుింది.

"సత్ింగతేే న్నస్ింగతేిం... తోడత న్నడా నాకు దొర కినింత గొప్ుగా ఆదేవుడషక ి

కూడా దొర కివుిండవ్."

"అవన్నా ఇప్ుుడెిందుకూ?"

"ఎిందుకో అనాలన్నపసి్ోూ ింది. న్నకు ఆ దాక్ారిం సమిింధ్మే కుదిరుింటే యిీ వెైభవిం

నాకు దకవాదా? న్న బతుకు యిటాల వుిండేదా- పదేరాసి పదెదమిలా... పాప్ిం..."

"ఆఁ దాక్ారిం లేదు ఎతుూ ఫారిం లేదు"

ఆ మాటకి అనుమానింగా ఆమె కళ్ళలోల కి చతశాడు.

"న్నజ్ిం మన కిషటప్ు మీద ఒటుట .... ఊర కవ న్ననుా ఉడషకిించడాన్నకి అనడమ ే

ఉత్రూత్రూన-ే"

ఆమె మాటకి మించుకుర సిన తమిరవకులాల వునా ఆయన కళ్ళళ మెర శాయి.

"మొిండష ఘటాలిా లొింగతీయడాన్నకవ ఆ దాక్ారిం - మాధ్వుడష మీదఒటుట .

అనుకునాదీ అయిిందీ ఒకాటే సమిింధ్ిం. నాకు నగల మీద మోజు లేదు. అవి లేవనా

వెలితీ లేదు. నారాయణుడష స్ాక్షగా చెబుతునాా" అింది చేత్రలో చయెిా వేసతూ .

"బుచిమాి! ఎింత చలలటి మాట చపెాువే" అింట హాయిగా ఊపిర పలీాిడు. అద ే

ఆఖర మాట. అద ేచివర శాేస.

తెలల ట ివసూ ిీంలా ఆయన దేహాన్నా వెనెా ల న్నలువలెాల కపుిింది.

కాకి కబురు అిందుకున్న ఐదుగురు పలిల లూ ర కాలు కటుట కు వాలారు. ప్లల కీ

ఎకిాించి తీసిక ళ్ీళరు తిండషరన్న.

మనవళ్ళళ మనవరాళ్ళళ అటువెైప్ు వాళ్ళళ ఇటువెపై్ు వాళ్ళళ అింతా వచాిరు.

148

"కించింత బలగిం వునాా 'మా ఇదదర దే యిీ లోకిం' అనాటుట బత్రకారు"

అనుకునాారు అిందరూ.

"ఇింక నాకు ప దుద ప డవదు. చిలకింటే చిలకవ - ఉడతింటే ఉడత-ే కాదన ే

వాడెవడు? ఘడషయారింలో పదెద ములుల రాలిపో యిింద-ి ఇహ నాకు క్షణాలు కదలవు"

అన్న అతూయా గోడు గోడున ఏడషిింది.

పెరటి తోట తల వాలిిింది - మహారాజ్ పో షకుడు మర లేడన్న.

నాలుగు రోజులదాకా ఆ యిింట ిచాయలకు వళె్ళలేక పో యాను. మావయా వేసిన

తేగల పాతరలా ఎన్నా జ్నఞ ప్కాలో...!

అలవాటు ప్డషన కాళ్ళళ అట ే లాగవస్ాూ యి.వెళ్ళతే అతూయా ఒకాత ే కుింకుడు చెటుట

కిింద కూచున్న వుింది.

ననుాచతస ి ఒకాస్ార బావురుమింది. ననుా దగగరగా కూచోపటెుట కుింది. నాకవిం

మాటాల డాలో తెలియదు. కాసేప్టిక ిఆవిడే తెప్ుర లిలింది.

"అబ్లు! న్నతో న్నజ్ిం చబెుతునాా- నేను ముిందు రాలి పో తానేమోనన్న క్షణక్షణిం

భయప్డష చచేి దాన్నా. ఇప్ుడు నాకు పెదద బరువు తీర ిందిరా-"

నాకు అతూయా మాటలు విడతు రింగా తోచాయి.

"నే ముిందు పో తే ప్సుప్ు కుింఖాలు మగ లేవేమో గాన్న ఆ జీవుడు ఎింత

అవసాప్డవేాడో నాకు తలెుసు. పెనైునా భగవింతుడషకి తెలుసు. ఒరవ - ప్చిన్న చటెుట కిింద

కూచున్న చబెుతునాా-'దేవుడా ఈ మన్నష్ిన్న తీసిక ళ్ళళ- ఆనక నా సింగత్ర చతడు' అన్న

రోజూ దణిిం పెటుట కునదేాన్నా మొగుడష చావు కోరుకునే వెర ీ ముిండలుింటారా అనుకోకు.

వుింటారు. నాకు మీ మావయాింట ేచచేిింత ఇషటింరా. ఆయన ముచిట చెలల క పో యినా

కోర క తీరక పోయినా నా పరా ణిం కొటుట కునేది."

149

అతూయా చబెుతుింట ే ఆ - ఊ అనకుిండా మౌనింగా విింటునాాను."చీకటింట ే

భయిం- ఉర మత ేభయిం - మెరుప్ింటే భయిం- న ేవెనాింట ివుిండక పో తే ఎవరు ధెైరాిం

ఇస్ాూ రు! అరిరాత్రరప్ూట ఆకలేస్ోూ ిందన్న లేచికూచుింటే ఆవిర కుడుములూ కిందళ్ళళ

ప ింగరాలూ ఎవరు చసే ి పెడతారు? పిలిసేూ పిలకవతేూ పచిిి వెర ీ కోర క ల వరు తీరుస్ాూ రు?

కొడుకా - కోడలా - మనవడా- దవేుడా ? నేననాద ికర షాట కాదా?"

"......."

"ముచుిలా మాటాల డవరేా" అన్న చిరాకుప్డష-

"అబాుయ్! సె ై అింట ే సెై, నువేింటే నువేనుకోడమే గాన్న అరమర కలూ తెర

మరప్ులూ ఎరగిం - మేిం మొగుడత పెళ్ీల లనాద ి ఎప్ుుడో ... అప్ుుడే పెళ్ళళప్లల కీలోన ే

మర ిపో యాిం"

అతూయా మాటలక ి అరాిం కానటుట చతశాను. ఆవిడ పెదాల మీద చినా నవుే

మెదిలిింది. "ఏవెైిందింటే... లగగిం కాగాన ేమమిలిా ప్లల కీలో ఊరవగ సతూ అమివార గుడషక ి

తీసిక ళ్ళూ ింట ే - దార మారగింలో తన మధ్ుప్రాిం కొింగుకి ముడసేివునా మూట విపిు

పిడషక డు వేరుశనెకాాయలు నా దోసిటలల పో శాడు. నా ఒళ్ళల ఝలుల మింది. గుిండె తీస ి

యిచిినటటన్నపిించిింది. "త్రను త్రను. బావుింటాయ్. కాలక్వపాన్నకి ఉింటాయన్న తెచాిను."

అనాాడు. ఇింకా మీసమెైనా రాలేదు- యిీ అబాుయికి ఎింత ధెైరాిం- అనుకునాా. ఓిం

ప్రధ్మింగా మా స్ావాసిం అకాడ ేమొదల ైింది. వీడెవడో మించివాడే. ప్ించుకు త్రన ే రకిం

అన్న గుర కుదిర ింది. డభెెై ఏళ్ళల అయినా ప్లల కీలో దొింగచాటుగా త్రనా శనకాాయల రుచి

ఇప్ుటిక ీనా నాలిక మీద వుిందిరా-! చిరునవుే చెమర ినటటయిింది.

ఒకస్ార గాఢింగా శాేస పీలిి న్నబుర ించుకుింది అతూయా.

150

"ఎకాడెకాడో వునా పిలల లిా ప్చిటి చెటలలోల చతసుకోవడిం నేర ుించాడు మీ

మావయా. ఇనేా ళ్ళ స్ావాసింలో కావాలి్నన్నా కబురుల చపెాుడు ఉతూపో చుకోలు కబురుల

కాదు. బతుకు బరువు తగ గించ ే ముకాలు. నేను కాసపే్ూస ే ప్రత్ర చెటుట లోనత మీ

మావయాన్న చతసుకోగలను. లకాా బింగారింలా కలిస ి పోయాిం. బింగారిం హర ించిింది.

ఇదిగో ఈ లకా ముదద మగ లిింది. ప్రమదలేన్న వత్రూ ఎనాాళ్ళల ింటుింది!' నా విసూళ్ళళ

అయిపో గానే ననేత..." ఎకిాళ్ళళ విన్నపిించాయి.

"ఇన్నా చెపిు మర మళ్ళళ ఎిందుకు ఏడుస్ాూ వ్" అన్న గసిరాను. అతూయా ఉలికిాప్డష

నాకవసి చతస-ి

"మర బతుకింటే అదేరా బడుదాి య్" అన్న బో సగిా నవిేింది.*

(ఆిందరభూమ సచితర వార ప్త్రరక - నవింబర్ 97)

***