qabar me aane wala dost/कब्र में आने वाला दोस्त

Ðïà¢Üà¢ : }¢Á¢çHS¢ï ¥H }¢Îè-Ý¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢�±¼ï §SH¢}¢è)

¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼ A-1

çÜ ¼¢Ï¢ ÐÉGÝï Ü è Îé¥G¢¥�G : à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜ G¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï �é�Ý¼, Ï¢¢çÝ²ï Î¢�±¼ï §SH¢}¢è,

ãG�GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢� ¥G�¢G¢Ú

Ü G¢çÎÚè Ú-�G±è

ÎèÝè çÜ ¼¢Ï¢ ²¢ §SH¢}¢è �Ï¢Ü G ÐÉGÝï �ï ÐãHï �ñGH }¢ïæ

Îè ãé§ü Îé¥G¢ ÐÉG Hèç�²ï �¢ï Üé À ÐÉGïæx¢ï ²¢Î Úãïx¢¢ J

Îé¥G¢ ²ïã ãñ :

¼Ú�}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ã}¢ ÐÚ §GË}¢¢ï çãGv}¢¼ Ü ï ÎÚ±¢�Gï ¶¢ïH

Îï ¥¢ñÚ ã}¢ ÐÚ ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ Ý¢ç�GH È GÚ}¢¢ ! »ï ¥G-�G}¢¼ ¥¢ñÚ

Ï¢é�Géx¢èü ±¢Hï

Ý¢ïÅ : ¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »Ü »Ü Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈ G ÐÉG Hèç�²ï J¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢± Ï¢Ü Gè¥G± }¢çxGÈ GÚ¼13 à¢Ã±¢HéH }¢éÜ Úü}¢ 1428 çã


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼

ÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼

²ïã çÜ¼¢Ï¢ (ÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼)

}¢�çH�ï ¥H }¢Îè-Ý¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢�±¼ï §SH¢}¢è) Ýï

©Îêü �GÏ¢¢Ý }¢ïæ Ðïà¢ Ü è ãñ J

}¢�çH�ï ¼Ú¢ç�}¢ (Î¢�±¼ï §SH¢}¢è) Ýï §� çÜ ¼¢Ï¢ Ü ¢ï

çã�Îè ÚS}¢éH ¶G¼G }¢ïæ ¼Ú¼èÏ¢ Îï Ü Ú Ðïà¢ çÜ ²¢ ãñ, §� }¢ïæ ¥x¢Ú

çÜ �è �x¢ã Ü }¢è Ï¢ïà¢è Ð¢»æ ¼¢ï }¢�çH�ï ¼Ú¢ç�}¢ Ü ¢ï (Ï¢

�GÚè¥G» }¢v¼êÏ¢, §ü-}¢ï§H) }¢é�¢GH¥G ÈG Ú}¢¢ Ü Ú �±¢Ï¢ Ü }¢¢§²ï J

Ú¢çÏ¢¼G¢ : }¢�çH�ï ¼Ú¢ç�}¢ (Î¢�±¼ï §SH¢}¢è)

}¢Ü -¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢

ç�HïvÅïÇ ã¢©�, ¥çHÈG Ü è }¢çS�Î Ü ï �¢}¢Ýï,

¼èÝ ÎÚ±¢�G¢, ¥ãG}¢Î¥¢Ï¢¢Î, x¢é�Ú¢¼ J

MO. 09374031409

E-mail : [email protected]



²¢Î Î¢à¼Î¢ñÚ¢Ýï }¢é¼G¢-H¥G¢ �GMÚ¼Ý ¥�ÇÚ H¢§Ý Ü èç�²ï, §à¢¢Ú¢¼ çH¶ Ü Ú �ÈG ãG¢Ý}Ï¢Ú Ý¢ïÅ ÈG Ú}¢¢ Hèç�²ï J §GË}¢ }¢ïæ ¼ÚvGÜ Gè ã¢ïx¢è J

©G�±¢Ý �ÈG ãG¢ ©G�±¢Ý �ÈG ãG¢



�ÜG Ï¢í Á¢�Ý¼ Üï Ï¢¢x¢G¢ï´ }¢ï´ S¢ï »Ü Ï¢¢x¢G ãñ ²¢ Î¢ïÁ¢G¶G Üï x¢ÉG¢ï´ }¢ï´ S¢ï »Ü x¢ÉG¢ J�

ÜG Ï¢í }¢ï ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼

Ðïà¢Ü à¢

}¢Á¢çHS¢ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢

(à¢¢ï�Ï¢» §SH¢ãGè Üé ¼éÏ¢, Î¢�±¼ï §SH¢}¢è)

Ý¢çà¢Ú}¢Ü -¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ¥ãG}¢Î¥¢Ï¢¢Î

1



Ý¢}¢ çÜ ¼¢Ï¢ : ÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼Ðïà¢Ü à¢ : }¢Á¢çHS¢ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢

(à¢¢ï�Ï¢» §SH¢ãGè Üé ¼éÏ¢, Î¢�±¼ï §SH¢}¢è)çS¢Ýï ¼GÏ¢¢¥G¼ : �é}¢¢ÎH ¥Ã±H 1432 çã.Ý¢çà¢Ú : }¢Ü -¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ¥ãG}¢Î¥¢Ï¢¢Î

¼SÎèÜG Ý¢}¢¢¼¢Úè¶G : .................. ãG±¢H¢ : ....................

¼SÎèÜG Ü è Á¢¢¼è ãñ çÜ çÜ ¼¢Ï¢�ÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼�

(}¢yGÏ¢ê¥G¢ }¢Ü -¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢) ÐÚ }¢Á¢çHS¢ï ¼zG¼èà¢ï Üé ¼éÏ¢¢ïÚS¢¢§H Ü è Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï ÝÁ¢GÚï S¢¢Ýè Ü è Ü ¢ïçà¢à¢ Ü è x¢§ü ãñ J }¢Á¢çHS¢ Ýï§S¢ï ¥GÜG ¢§Î, Üé çÈGí Ä²¢ §GÏ¢¢Ú¢¼, ¥wGH¢çÜG ²¢¼, çÈG vGãè }¢S¢¢§H ¥¢ñÚ¥G-ÚÏ¢è §GÏ¢¢Ú¢¼ ±x¢GñÚ¢ Üï ãG±¢Hï S¢ï }¢vGÎêÚ |¢Ú }¢éH¢-ãGÁ¢G¢ Ü Ú çH²¢ãñ, ¥HÏ¢�¢¢ Ü }Ð¢ïçÁ¢Gæx¢ ²¢ çÜ ¼¢Ï¢¼ Ü è x¢G-Hç¼G²¢ï Ü ¢ çÁ¢G}}¢¢ }¢Á¢çHS¢ÐÚ Ýãè´ J

}¢Á¢çHS¢ï ¼zG¼èà¢ï Üé ¼éÏ¢¢ï ÚS¢¢§H (Î¢�±¼ï §SH¢}¢è)26-11-2009

E-mail : [email protected]

[email protected]

www.dawateislami.net}¢-ÎÝè §çË¼�¢: çÜ S¢è ¥¢ñÚ Ü ¢ï ²ïã çÜ ¼¢Ï¢ À¢ÐÝï Ü è §Á¢¢Á¢G¼ Ýãè´

2


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼ 3

�¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜG Ï¢í Ï¢ÚãGÜG ãñ� Üï 13 ãGéMÈG Ü è çÝSÏ¢¼S¢ï §S¢ çÜ ¼¢Ï¢ Ü ¢ï ÐÉGÝï Ü è �13 çÝÄ²¼ï´�

ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈG ¢ : �

}¢é�Ë}¢¢Ý Ü è çÝÄ²¼ ©� Ü ï ¥G}¢H �ï Ï¢ïã¼Ú ãñ J�

Î¢ï }¢-ÎÝè Èê H :(1) çÏ¢x¢GñÚ ¥ÓÀè çÝÄ²¼ Ü ï çÜ �è |¢è ¥G-}¢Hï ¶GñÚ Ü ¢ �±¢Ï¢ Ýãèæ ç}¢H¼¢ J

(2) ç�¼Ýè ¥ÓÀè çÝÄ²¼ïæ ç�G²¢Î¢, ©¼Ý¢ �±¢Ï¢ |¢è ç�G²¢Î¢ J

(1) ãÚ Ï¢¢Ú ãG}Î ± (2) S¢H¢¼ ¥¢ñÚ (3) ¼¥GÃ±éÁ¢G ± (4)

¼çS}¢Ä²¢ S¢ï ¥¢x¢G¢�G Ü Mæx¢¢ (§S¢è S¢ÈG ãGï ÐÚ ªÐÚ Îè ãé§ü Î¢ï ¥G-ÚÏ¢è

§GÏ¢¢Ú¢¼ ÐÉG HïÝï S¢ï Ó¢¢Ú¢ï´ çÝÄ²¼¢ï´ ÐÚ ¥G}¢H ã¢ï Á¢¢»x¢¢) (5) ãG�¢H ±S¥G

§� Ü ¢ Ï¢¢ ±éÁG¢ê ¥¢ñÚ (6) çÜG ÏH¢ M }¢é¼G¢-H¥G¢ Ü Mæx¢¢ J (7)

ÜéG Ú¥¢Ýè ¥¢²¢¼ ¥¢ñÚ (8) ¥ãG¢Îè�ï }¢éÏ¢¢-ÚÜ ¢ Ü è ç�G²¢Ú¼ Ü Mæx¢¢ (9)

�ã¢æ �ã¢æ �¥ËH¢ã� Ü ¢ Ý¢}¢ï Ð¢Ü ¥¢»x¢¢ ±ã¢æ ¥¢ñÚ (10) �ã¢æ

�ã¢æ ��ÚÜ ¢Ú� Ü ¢ §S}¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜ ¥¢»x¢¢ ±ã¢æ

ÐÉGêæx¢¢ (11) à¢Ú-§Gü }¢S¢¢§H S¢è¶êæx¢¢ (12) ¥x¢Ú Ü ¢ï§ü Ï¢¢¼ S¢}¢Û¢ Ý

¥¢§ü ¼¢ï ©G-H}¢¢ S¢ï ÐêÀ Hêæx¢¢ (13) çÜ ¼¢Ï¢¼ ±x¢GñÚ¢ }¢ïæ à¢Ú-§üGGG x¢G-H¼Gè

ç}¢Hè ¼¢ï Ý¢çà¢ÚèÝ Ü ¢ï ¼ãGÚèÚè ¼G¢ñÚ ÐÚ }¢é�¢GH¥G Ü Mæx¢¢ J (}¢éS¢ç�ÝÈG ²¢

Ý¢çà¢ÚèÝ ±x¢GñÚã Ü ¢ï çÜ ¼¢Ï¢¢ï´ Ü è ¥xGH¢¼G çS¢ÈG ü Á¢GÏ¢¢Ýè Ï¢¼¢Ý¢ ¶G¢S¢ }¢éÈG èÎ

Ýãè´ ã¢ï¼¢)



¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢¥Á¢G : Ï¢¢çÝ²ï Î¢�±¼ï §SH¢}¢è, ¥G¢çà¢ÜGï ¥¢�H¢ ãGÁ¢GÚ¼, à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜG ¼,

¥}¢èÚï ¥ãHïï S¢é�Ý¼, ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î

§Ë²¢S¢ ¥G�¢G¢Ú ÜG ¢çÎÚè Ú-Á¢G±è çÁ¢G²¢§ü

¼ÏHèx¢Gï ÜéG Ú¥¢Ý¢ï S¢é�Ý¼ Ü è ¥G¢H}¢x¢èÚ x¢GñÚ çS¢²¢S¢è ¼ãGÚèÜ

�Î¢�±¼ï §SH¢}¢è� ÝïÜ è Ü è Î¢�±¼, »ãG²¢» S¢é�Ý¼ ¥¢ñÚ §à¢¢¥G¼ï §GË}¢ï

à¢Úè¥G¼ Ü ¢ï Îé�²¢ |¢Ú }¢ï´ ¥G¢}¢ Ü ÚÝï Ü ¢ ¥GÁG}¢ï }¢éS¢}}¢}¢ Ú¶¼è ãñ, §Ý

¼}¢¢}¢ ©}¢êÚ Ü ¢ï Ï¢ ãGéSÝ¢ï wG¢êÏ¢è S¢Ú ¥�Á¢¢}¢ ÎïÝï Üï çH²ï }¢é-¼¥GgÎ

}¢Á¢¢çHS¢ Ü ¢ çÜG ²¢}¢ ¥G}¢H }¢ï´ H¢²¢ x¢²¢ ãñ çÁ¢Ý }¢ï´ �ï »Ü }¢Á¢çHS¢

�¥H }¢Îè-Ý¼éH §GçË}¢Ä²¢� |¢è ãñ Á¢¢ï Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Üï ©G-H}¢¢ ±

}¢éçzG¼²¢Ýï çÜ Ú¢}¢ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H ãñ, çÁ¢S¢ Ýï ¶G¢çHS¢ §GË}¢è,

¼ãGÜG èÜG è ¥¢ñÚ §à¢¢¥G¼è Ü ¢}¢ Ü ¢ Ï¢èÇG¢ ©Æ¢²¢ ãñ J §S¢ Üï }¢é�ÎçÚÁ¢» Á¢GñH

À à¢¢ï�Ï¢ï ãñ :

(1) à¢¢ï�Ï¢» Üé ¼éÏ¢ï ¥¢�H¢ ãGÁ¢GÚ¼ (2) à¢¢ï�Ï¢» ÎS¢èü Üé ¼éÏ¢

(3) à¢¢ï�Ï¢» §SH¢ãGGè Üé ¼éÏ¢ (4) à¢¢ï�Ï¢» ¼Ú¢çÁ¢}¢ï Üé ¼éÏ¢

(5) à¢¢ï�Ï¢» ¼zG¼èà¢ï Üé ¼éÏ¢ (6) à¢¢ï�Ï¢» ¼wGÚèÁ¢

� ¥H }¢Îè-Ý¼éH §GçË}¢Ä²¢� Ü è ¥Ã±HèÝ ¼ÚÁ¢èãG S¢ÚÜ ¢Úï

4



¥¢�H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é�Ý¼, ¥GÁ¢Gè}¢éH Ï¢-Ú-Ü ¼, ¥GÁ¢Gè}¢éH}¢¼üÏ¢¼, ÐÚ±¢Ý» à¢}»G çÚS¢¢H¼, }¢éÁ¢çgÎï ÎèÝ¢ï ç}¢ËH¼, ãG¢ç}¢²ï

S¢é�Ý¼, }¢¢çãG²ï çÏ¢Î¥G¼, ¥G¢çH}¢ï à¢Úè¥G¼, ÐèÚï ¼GÚèÜG ¼, Ï¢¢§GS¢ï

¶GñÚ¢ï Ï¢-Ú-Ü ¼, ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥HãG¢Á¢ ¥H ãG¢çÈG Á¢G

¥H ÜG ¢Úè à¢¢ã §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý Ü è çx¢Ú¢æ

}¢¢²ã ¼S¢¢ÝèÈG Ü ¢ï ¥GSÚï ãG¢çÁ¢GÚ Üï ¼ÜG ¢Á¢G¢ï´ Üï }¢é¼G¢çÏ¢ÜG ãG�¢H ±S¥G

S¢ãìH ©SHêÏ¢ }¢ï´ Ðïà¢ Ü ÚÝ¢ ãñ J ¼}¢¢}¢ §SH¢}¢è |¢¢§ü ¥¢ñÚ §SH¢}¢è Ï¢ãÝï´

§S¢ §GË}¢è, ¼ãGÜG èÜG è ¥¢ñÚ §à¢¢¥G¼è }¢-ÎÝè Ü ¢}¢ }¢ï´ ãÚ }¢éç}Ü Ý ¼¥G¢±éÝ

ÈG Ú}¢¢»æ ¥¢ñÚ }¢Á¢çHS¢ Ü è ¼GÚÈG S¢ï à¢¢»¥G ã¢ïÝï ±¢Hè Üé ¼éÏ¢ Ü ¢ ¶GéÎ |¢è

}¢é¼G¢-H¥G¢ ÈG Ú}¢¢»æ ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ï´ Ü ¢ï |¢è §S¢ Ü è ¼Úx¢GèÏ¢ çÎH¢»æ J

¥ËH¢ã �Î¢�±¼ï §SH¢}¢è� Ü è ¼}¢¢}¢ }¢Á¢¢çHS¢ Ï¢

à¢é}¢êH �¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢� Ü ¢ï çÎÝ x²¢Úã±è´ ¥¢ñÚ Ú¢¼ Ï¢¢Úã±è´¼ÚvGÜG è ¥G¼G¢ ÈG Ú}¢¢» ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï ãÚ ¥G-}¢Hï ¶GñÚ Ü ¢ï Á¢Gï±Úï §wGH¢S¢ S¢ï

¥¢Ú¢S¼¢ ÈG Ú}¢¢ Ü Ú Î¢ïÝ¢ï´ Á¢ã¢æ Ü è |¢H¢§ü Ü ¢ S¢Ï¢Ï¢ Ï¢Ý¢» J ã}¢ï´ Á¢GïÚï

x¢é}Ï¢Îï ¶GÁ¢GÚ¢ à¢ã¢Î¼, Á¢�Ý¼éH Ï¢ÜG è¥G }¢ï´ }¢ÎÈG Ý ¥¢ñÚ Á¢�Ý¼éH çÈG ÚÎ¢ñS¢

}¢ï Á¢x¢ã ÝS¢èÏ¢ ÈG Ú}¢¢» J

Ú-}¢Á¢G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜ 1425 çã.

5



ÎéMÎ à¢ÚèÈG Ü è ÈG Á¢GèH¼

±ÈG ¢Î¢Ú Ü ¢ñÝ ?

ã}¢ çÜ S¢ ÐÚ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ãñ´ ?

ÐèÀï v²¢ À¢ïÇG¢ ?

¥ãH¢ï ¥G²¢H Ü ¢ï ¥ÐÝ¢ S¢Ï¢ Üé À S¢}¢Û¢Ýï ±¢Hï

¥ÐÝï ¥¢Ð Ü ¢ï ãH¢Ü ¼ }¢ï Ç¢HÝï ±¢H¢ Ï¢Î ÝS¢èÏ¢

çÜG ²¢}¢¼ Üï çÎÝ ¥ãH¢ï ¥G²¢H Ü ¢ Î¢�±¢

v²êæ Ú¢ï¼ï ã¢ï ?

¥G}¢H Ýï Ü ¢}¢ ¥¢Ý¢ ãñ

}¢éÎïü Ü è ãGS¢Ú¼ !

ÝïÜ ± Ï¢Î Î¢ïÝ¢ï´ Ü ¢ï ãGS¢Ú¼ ã¢ïx¢è

ã}¢ |¢è ¼é}ã¢Úï ÐèÀï ¥¢Ýï ±¢Hï ãñ´

{¢ïÜï }¢ï´ Ý Úçã²ï

ÜG Ï¢í Ü è ÐéÜ ¢Ú

¼�ã¢§ü ãè Ü ¢ÈG è ãñ

Îé�²¢ S¢ï Á¢¢Ýï ±¢H¢ï´ Ü ¢ï ²¢Î Ü èçÁ¢²ï

»Ü çÎÝ }¢ÚÝ¢ ãñ ¥¢ç¶GÚ }¢¢ñ¼ ãñ

}¢¢ñ¼ Ü ¢ï ²¢Î Ü ÚÝï Ü ¢ ÈG ¢»Î¢

¥ÐÝè }¢¢ñ¼ Ü ¢ï ²¢Î Ü èçÁ¢²ï

ã}¢ ÐÚ v²¢ x¢éÁ¢GÚïx¢è ?

}¢éÎïü Üï S¢Î}¢ï

ÜG Ï¢í ±¢Hï çÜ S¢ ÐÚ ÚàÜ Ü Ú¼ï ãñ´ ?

9

11

12

13

14

14

15

16

18

19

20

21

21

23

24

25

26

27

27

29

30

32

¥|¢è S¢ï ¼Ä²¢Úè Ü Ú HèçÁ¢²ï

Á¢�Ý¼ Ü ¢ Ï¢¢x¢G ²¢ Á¢ã�Ý}¢ Ü ¢ x¢ÉG¢

ÜG Ï¢í Ü ¢ï Á¢ã�Ý}¢ Ü ¢ x¢ÉG¢ Ï¢Ý¢Ýï ±¢Hï ¥¢�}¢¢H

Ó¢éx¢GéH ¶G¢ïÚè

ÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢x¢ |¢ÇGÜ Úãè �¢è

x¢GèÏ¢¼

x¢GèÏ¢¼ çÜ S¢ï Ü ã¼ï ãñ´ ?

¥vS¢çÚÄ²¼ x¢GèÏ¢¼ Ü è HÐïÅ }¢ï´ ãñ

Ý}¢¢Á¢G Ý ÐÉGÝ¢

çS¢²¢ã ¶GÓÓ¢Ú Ýé}¢¢ çÏ¢ÓÀê

±¢çHÎñÝ Ü è Ý¢ ÈG Ú}¢¢Ýè

ÚñæÜ Ýï ±¢H¢ x¢{¢

çÜ Ý Ï¢¢¼¢ï´ }¢ï´ §¼G¢¥G¼ Ü è Á¢¢»x¢è ?

Á¢GÜ ¢¼ Ý ÎïÝï Ü ¢ ±Ï¢¢H

x¢�Á¢¢ S¢¢æÐ x¢Hï }¢ï´ Ç¢H çÎ²¢ Á¢¢»x¢¢

¥GÁ¢G¢Ï¢¢¼ Ü ¢ ÎÎüÝ¢Ü ÝvGà¢¢

Á¢GÜ ¢¼ çÜ S¢ ÐÚ ÈG Á¢Gü ãñ ?

HêÅ Üï }¢¢H S¢ï ãGÁ¢ Ü ÚÝï ±¢Hï Ü ¢ ¥�Á¢¢}¢

à¢Ú¢Ï¢, çÁ¢GÝ¢, x¢GèÏ¢¼, Û¢êÅè ÜG S¢}¢ï´

¶¢Ý¢ ¥¢ñÚ Ú¢ïÁ¢G¢ Ý Ú¶Ý¢

à¢Ú¢Ï¢è Ü ¢ ¥�Á¢¢}¢

ç¶G�Á¢GèÚ Ýé}¢¢ }¢éÎ¢ü

33

35

35

35

36

37

38

38

39

40

41

42

43

43

45

45

47

47

48

49

49

È GïãçÚ�

©G�±¢Ý S¢ÈG ãG¢Ý}Ï¢Ú ©G�±¢Ý S¢ÈG ãG¢

Ý}Ï¢Ú

6



¥¢x¢ Ü è Ü èHï´

¥¢x¢ Ü è HÐïÅ }¢ï´

Á¢±¢Ýè }¢ï´ ¼¢ñÏ¢¢ Ü ¢ §�¥G¢}¢

Ðïà¢¢Ï¢ S¢ï Ý Ï¢Ó¢Ý¢

ç}¢H¢±Å Ü ÚÝï Ü è S¢Á¢G¢

ç}¢H¢±Å Ü ¢ à¢Ú-§üG ãGév}¢

x¢GéSHï Á¢Ý¢Ï¢¼ }¢ï´ ¼¢¶GèÚ

x¢GéSHï Á¢Ý¢Ï¢¼ }¢ï ¼¢¶GèÚ Ü Ï¢ ãGÚ¢}¢ ãñ

Á¢Ý¢Ï¢¼ Ü è ãG¢H¼ }¢ï S¢¢ïÝï Üï ¥ãGÜ ¢}¢

S¢êÎ¶G¢ïÚ Ü ¢ ¥�Á¢¢}¢

}¢éÎ¢ü ©Æ Ï¢ñÆ¢

}¢¢æ S¢ï çÁ¢GÝ¢ Ü ÚÝï ±¢H¢

ÐïÅ }¢ï´ S¢¢æÐ

}¢çSÁ¢Î }¢ï´ ãæS¢Ý¢

HÁGÁ¢G¼ ÐÚ Ýãè ãH¢Ü¼ ÐÚ ÝÁ¢GÚ Úç¶²ï

ÜG Ï¢í Ü ¢ï Á¢�Ý¼ Ü ¢ Ï¢¢x¢G Ï¢Ý¢Ýï ±¢Hï ¥¢�}¢¢H

Ý}¢¢Á¢G, Ú¢ïÁ¢G¢ ãGÁ¢ ¥¢ñÚ Á¢GÜ ¢¼ ±x¢GñÚ¢

}¢éÛ¢ï Ý}¢¢Á¢G ÐÉGÝï Î¢ï

ÜG Ï¢í }¢ï´ Ý}¢¢Á¢G ÐÉGÝï ±¢Hï Ï¢éÁ¢Géx¢ü

Î¢ï ¥æ{ïÚï ÎêÚ ã¢ï´x¢ï

¶GéàÏ¢êÎ¢Ú ÜG Ï¢í

ÜG Ï¢í }¢ï´ ç¼H¢±¼ Ü ÚÝï ±¢Hï Ï¢éÁ¢Géx¢ü

S¢Ï¢í Üï ¥�±¢Ú

50

50

50

51

51

52

54

54

55

56

57

58

58

59

59

61

62

63

64

64

65

65

66

Ï¢Î ¥GÜG è-Îx¢è S¢ï ¼¢ñÏ¢¢

}¢çSÁ¢Î Ú¢ïà¢Ý Ü ÚÝï Ü è ÈG �GèH¼

}¢ÚèÁ¢G Ü è §G²¢Î¼

§G²¢Î¼ Üï }¢-ÎÝè Èê H

}¢ÚèÁ¢G Üï çH²ï »Ü Îé¥G¢

}¢-ÎÝè §�¥G¢}¢¢¼ ¥¢ñÚ §G²¢Î¼

S¢êÚ» }¢éËÜ ÐÉGÝï Ü ¢ §�¥G¢}¢

ÜG Ï¢í }¢ï´ S¢êÚ» }¢éËÜ ÐÉGè Á¢¢ Úãè �¢è

ÜG Ï¢í }¢ï´ çÈG çÚà¼¢ ÜGé Ú¥¢Ý ÐÉG¢»x¢¢

S¢êÚ» ²¢S¢èÝ à¢ÚèÈG Ü è Ï¢-Ú-Ü ¼

S¢êÚ» S¢ÁÎã à¢ÈG ¢¥G¼ Ü Úïx¢è

S¢êÚ» çÁ¢GHÁ¢G¢H ÐÉGÝï Ü è Ï¢-Ú-Ü ¼ï´

S¢êÚ» §wGH¢S¢ ÐÉGÝï Ü ¢ ÈG ¢»Î¢

à¢Ï¢ï Á¢é}¢é¥G¢ Ü ¢ ÎéMÎ

ÜG Ï¢í Ü è x¢G}¢ x¢éS¢¢Ú

¼ãÁÁ¢éÎ Ü ¢ ÝêÚ

»Ü ãÁ¢G¢Ú ¥�±¢Ú

ÝïÜ è Ü è Î¢�±¼

}¢éÏ¢çËHx¢GèÝ Ü è ÜG Ï¢í ï ´

Á¢x¢-}¢x¢¢»æx¢è

Îé�²¢ }¢ï´ }¢éS¢èÏ¢¼ ©Æ¢Ý¢

H¢ïx¢¢ïæ ¼¢ï ¼vHèÈG Ý ÐãéæÓ¢¢Ýï Ü ¢ §�¥G¢}¢

§üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢

66

69

70

70

71

71

73

73

74

74

74

75

76

76

76

77

78

79

79

80

80

81

©G�±¢Ý �È GãG¢Ý}Ï¢Ú ©G�±¢Ý �È GãG¢

Ý}Ï¢Ú

7



çÁ¢G�Î¢ï´ Ü ¢ ¼¢ïãGÈG ¢

�Ü Ú}¢� Üï ¼èÝ ãGéMÈG Ü è çÝSÏ¢¼

S¢ï §üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢ Ü è 3 çãGÜ ¢²¢¼

Ï¢¢x¢G S¢-ÎÜG ¢ Ü Ú çÎ²¢

ÈG S¢¢Îè Ü è }¢çxGÈG Ú¼

Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ »Ü ÜGé Ú¥¢Ýï Ð¢Ü §üS¢¢Hï

S¢±¢Ï¢ Ü ÚÝï ±¢H¢ Ý¢ñ Á¢±¢Ý

S¢-ÎÜG ¢ ÎïÝï S¢ï ÜG Ï¢í Ü è x¢Ú}¢è ÎêÚ ã¢ï¼è ãñ

Ú¢ãï ¶GéÎ¢ }¢ï´ ¶GÓ¢ü Ü èçÁ¢²ï

¥ÐÝï S¢-ÎÜG ¢¼ Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Ü ¢ï ÎèçÁ¢²ï

¶Gy}¢ Ý ã¢ïÝï ±¢Hï 7 ¥G¢}¢¢H

§GË}¢ ÜG Ï¢í }¢ï´ S¢¢�¢ Úãïx¢¢

¥¢ñH¢Î Ü ¢ï §GË}¢ï ÎèÝ çS¢¶¢Ýï Ü è Ï¢-Ú-Ü ¼

}¢éS¢Ë}¢¢Ý Üï çÎH }¢ï´ ¶Géà¢è Î¢ç¶GH

Ü ÚÝï Ü ¢ S¢±¢Ï¢

çÜ S¢è Üï çÎH }¢ï ¶Géà¢è Î¢ç¶GH Ü ÚÝï

Üï Ó¢�Î Ü ¢}¢

¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜG Ï¢í S¢ï }¢ãGÈGê Á¢G ÚãÝï ±¢Hï ¶Géà¢

ÝS¢èÏ¢

à¢ãèÎ ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜG Ï¢í S¢ï }¢ãGÈGê Á¢G Úã¼¢ ãñ

ÐïÅ Üï }¢ÚÁ¢G }¢ï´ }¢ÚÝï ±¢H¢

Á¢é}¢é¥G¢ Üï çÎÝ ÈG ¢ñ¼ ã¢ïÝï ±¢H¢

ÜG Ï¢í }¢ï´ ±ãGìà¢¼ Ý ã¢ïx¢è

81

82

82

82

83

84

84

85

86

86

86

87

88

89

89

90

90

91

ÜG Ï¢í }¢ï ¶Géà¢ ¶GÏ¢Úè Ð¢Ýï ±¢H¢ï Ü è çãGÜ ¢²¢¼

Ü çH}¢» à¢ã¢Î¼ Ü è ¼SÎèÜG Ü ÚÝï

±¢Hï Ü è Ï¢çwGà¢à¢ ã¢ï x¢§ü

¥Á¢G¢Ý Üï Á¢±¢Ï¢ Ü è ÈG Á¢GèH¼

3 Ü Ú¢ïÇG 24 H¢¶ ÝïçÜ ²¢æ Ü }¢¢§²ï

¥Á¢G¢Ý ± §ÜG ¢}¢¼ Üï Á¢±¢Ï¢ Ü ¢ ¼GÚèÜG ¢

S¢êÚ» Ü ãìÈG Ü è ç¼H¢±¼ Ü è Ï¢-Ú-Ü ¼

ÜG Ï¢í }¢ï´ H¢»Ï¢íïÚè

à¢ñ¶GñÝ Üï Îè±¢Ýï Ü è ÝÁ¢¢¼

¥¢ñçH²¢ Üï Ý¢}¢ Hï±¢ Ü è ÝÁ¢¢¼

Ï¢ïà¢Ü }¢éÛ¢ï Î¢ï Á¢�Ý¼ï´ ¥G¼G¢ Ü è x¢§æü

Î-ÚÁ¢¢¼ }¢ï´ ÈG ÜG ü

}¢éçzG¼²ï Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Ü è Á¢Ï¢ ÜG Ï¢í ¶éHè

ÜG Ï¢í }¢ï }¢çÄ²¼ Üï S¢¢�¢ ¼Ï¢ÚéüÜ ¢¼ Úç¶²ï

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥}¢èÚï }¢é¥G¢ç±²¢

Ü è ±çS¢Ä²¼

¼Ï¢ÚéüÜ ¢¼ Ú¶Ýï Ü ¢ ¼GÚèÜG ¢

ÜG Ï¢í ÐÚ ¼ËÜG èÝ Ü ¢ ¼GÚèÜG ¢

ÜG Ï¢í ÐÚ ¥Á¢G¢Ý ÎèçÁ¢²ï

Ü ÈG Ý Üï çH²ï ¼èÝ ¥Ý}¢¢ïH ¼¢ïãGÈGï

}¢¢¶GÁ¢G }¢Ú¢Á¢ï¥G

¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ Ü è Üé ¼éÏ¢

± ÚS¢¢§H

91

91

93

93

94

96

97

97

97

98

100

101

104

104

105

105

106

107

109

111

©G�±¢Ý �È GãG¢Ý}Ï¢Ú ©G�±¢Ý �È GãG¢

Ý}Ï¢Ú

8



ÎéMÎ à¢ÚèÈG Ü è ÈG Á¢GèH¼Ï¢ïÓ¢ñÝ çÎH¢ï Üï Ó¢ñÝ, ÚãG}¢¼ï Î¢ÚñÝ, ¼¢Á¢Î¢Úï ãG-Ú}¢ñÝ, S¢Ú±Úï Ü ¢ñÝñÝ

Ü ¢ ÈG Ú}¢¢Ýï ÚãG}¢¼ çÝà¢¢Ý ãñ : Á¢Ï¢ Á¢é}¢¢�Ú¢¼ Ü ¢ çÎÝ

¥¢¼¢ ãñ ¥ËH¢ã çÈG çÚà¼¢ï´ Ü ¢ï |¢ïÁ¢¼¢ ãñ çÁ¢Ý Üï Ð¢S¢ Ó¢¢æÎè Üï

Ü ¢x¢GÁ¢G ¥¢ñÚ S¢¢ïÝï Üï ÜG H}¢ ã¢ï¼ï ãñ´ ±¢ïã çH¶¼ï ãñ´, Ü ¢ñÝ ²¢ñ}¢ï Á¢é}¢¢�Ú¢¼

¥¢ñÚ à¢Ï¢ï Á¢é}¢é¥G¢ }¢éÛ¢ ÐÚ Ü S¢Ú¼ S¢ï ÎéMÎï Ð¢Ü ÐÉG¼¢ ãñ J

©}}¢éH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²-Î¼éÝ¢ ¥G¢§à¢¢ çS¢gèÜG ¢

S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜ »Ü çÎÝ ÝêÚ Üï ÐñÜ Ú, ¼}¢¢}¢ ÝçÏ¢²¢ï´ Üï

S¢Ú±Ú, S¢éË¼G¢Ýï Ï¢ãGÚ¢ï Ï¢Ú Ýï S¢ãG¢Ï¢» çÜ Ú¢}¢

S¢ï ÎÚ²¢zG¼ ÈG Ú}¢¢²¢ : �¼é}¢ Á¢¢Ý¼ï ã¢ï çÜ ¼é}ã¢Úè, ¼é}ã¢Úï

¥ãH¢ï ¥G²¢H, }¢¢H ¥¢ñÚ ¥¢�}¢¢H Ü è ç}¢S¢¢H Üñ S¢è ãñ ?� ¥GÁ¢Gü Ü è :

� ²¢�Ýè ¥ËH¢ã ¥¢ ñÚ ©S¢ Ü ¢ ÚS¢ êH

Ï¢ïã¼Ú Á¢¢Ý¼ï ãñ´ J� §à¢¢üÎ ÈG Ú}¢¢²¢ : �¼é}ã¢Úè, ¼é}ã¢Úï

9

ÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼à¢ñ¼G¢Ý ¥¢Ð Ü ¢ï H¢¶ S¢éS¼è çÎH¢» }¢x¢Ú ¥¢Ð ²ïã çÜ ¼¢Ï¢ ÐÉGHèçÁ¢²ï, ÜG Ï¢í ± ãGàÚ Ü è ¼Ä²¢Úè Ü ¢ Á¢GïãìÝ Ï¢Ýïx¢¢,



¥ãH¢ï ¥G²¢H, }¢¢H ¥¢ñÚ ¥¢�}¢¢H Ü è ç}¢S¢¢H ©S¢ à¢wGS¢ Ü è ¼GÚãG ãñ

çÁ¢S¢ Üï ¼èÝ |¢¢§ü ã¢ï´, Á¢Ï¢ ©S¢ Ü è }¢¢ñ¼ Ü ¢ ±vG¼ ÜG ÚèÏ¢ ¥¢» ¼¢ï ±¢ïã

¥ÐÝï ¼èÝ¢ï´ |¢¢§²¢ï´ Ü ¢ï Ï¢éH¢» ¥¢ñÚ »Ü S¢ï Ü ãï : �¼é}¢ }¢ïÚè ãG¢H¼ Îï¶

Úãï ã¢ï, ²ïã Ï¢¼¢¥¢ï çÜ ¼é}¢ }¢ïÚï çH²ï v²¢ Ü Ú S¢Ü ¼ï ã¢ï ?� ±¢ïã

Á¢±¢Ï¢ Îï : �}¢ñ´ ¼é}ã¢Úï çH²ï §¼Ý¢ Ü Ú S¢Ü ¼¢ ãêæ çÜ çÈG HãG¢H ¼é}ã¢Úè

¼è}¢¢Ú Î¢Úè Ü Mæ, ¼é}ã¢Úï S¢¢�¢ Úã Ü Ú ¼é}ã¢Úè ãG¢Á¢¢¼ ± Á¢GMçÚÄ²¢¼ Ü ¢ï

ÐêÚ¢ Ü Mæ çÈ Ú Á¢Ï¢ ¼é}ã¢Ú¢ §ç�¼ÜG ¢H ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ¼é}ãï´ xG¢éSH Îï Ü Ú Ü ÈG Ý

ÐãÝ¢ªæ ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ï´ Üï S¢¢�¢ ç}¢H Ü Ú ¼é}ã¢Ú¢ Á¢Ý¢Á¢G¢ ©Æ¢ªæ çÜ Ü |¢è }¢ñ´

Ü �{¢ Îêæ ¼¢ï Ü |¢è Ü ¢ï§ü ¥¢ñÚ à¢wGS¢, Á¢Ï¢ (¼é}ãï´ ÎzGÝ Ü Ú Üï ) ±¢ÐS¢ ¥¢ªæ

¼¢ï Á¢¢ï Ü ¢ï§ü ¼é}ã¢Úï Ï¢¢Úï }¢ï´ ÐêÀï ©S¢ Üï S¢¢}¢Ýï ¼é}ã¢Úè |¢H¢§ü ãè Ï¢²¢Ý

Ü Mæ.� ²ïã |¢¢§ü ÎÚ ãGÜG èÜG ¼ ©S¢ à¢wGS¢ Üï ¥ãH¢ï ¥G²¢H ãñ´ J ²ïã

ÈG Ú}¢¢Ýï Üï Ï¢¢�Î S¢ÚÜ ¢Úï }¢ÎèÝ¢ Ýï S¢ãG¢Ï¢» çÜ Ú¢}¢

S¢ï ÐêÀ¢ : �§S¢ Üï Ï¢¢Úï }¢ï´ ¼é}ã¢Ú¢ v²¢ ¶G²¢H ãñ ?� ¥GÁ¢Gü

Ü è : �²¢ ÚS¢êHËH¢ã ! ã}¢ §S¢ }¢ï´ Ü ¢ï§ü |¢H¢§ü

Ýãè´ Ð¢¼ï J� ¥¢Ð Ýï Ü H¢}¢ Á¢¢Úè Ú¶¼ï ãé» §à¢¢üÎ

ÈG Ú}¢¢²¢ : çÈ Ú ±¢ïã ¥ÐÝï ÎêS¢Úï |¢¢§ü S¢ï Ü ãï : �¼é}¢ |¢è }¢ïÚè ãG¢H¼ Îï¶

Úãï ã¢ï, }¢ïÚï çH²ï v²¢ Ü Ú S¢Ü ¼ï ã¢ï ?� ¼¢ï ±¢ïã Á¢±¢Ï¢ }¢ï´ Ü ãï : �}¢ñ´ ©S¢

±vG¼ ¼Ü ¼é}ã¢Ú¢ S¢¢�¢ Îêæx¢¢ Á¢Ï¢ ¼Ü ¼é}¢ çÁ¢G�Î¢ ã¢ï, Á¢êæãè ¼é}¢ Îé�²¢ S¢ï

LwGS¢¼ ã¢ïx¢ï ã}¢¢Úï Ú¢S¼ï Á¢éÎ¢ ã¢ï Á¢¢»æx¢ï v²êæ çÜ ¼é}¢ ÜG Ï¢í }¢ï´ ÐãéæÓ¢

Á¢¢¥¢ïïx¢ï ¥¢ñÚ }¢ñ´ ²ãè´ Îé�²¢ }¢ï´ Úã Á¢¢ªæx¢¢ J� ²ïã |¢¢§ü ¥SH }¢ï´ ©S¢

à¢wGS¢ Ü ¢ }¢¢H ãñ, §S¢ Üï Ï¢¢Úï }¢ï´ ¼é}ã¢Ú¢ v²¢ ¶G²¢H ãñ ? S¢ãG¢Ï¢»



çÜ Ú¢}¢ Ýï ¥GÁ¢Gü Ü è : �²¢ ÚS¢êHËH¢ã !

ã}¢ §S¢ï |¢è ¥ÓÀ¢ Ýãè´ S¢}¢Û¢¼ï J� }¢-ÎÝè ¥¢ÜG ¢ Ýï

}¢Á¢GèÎ §à¢¢üÎ ÈG Ú}¢¢²¢ : çÈ Ú ±¢ïã à¢wGS¢ ¥ÐÝï ¼èS¢Úï |¢¢§ü S¢ï Ü ãï :

�²ÜG èÝÝ ¼é}¢ |¢è }¢ïÚè ãG¢H¼ Îï¶ Úãï ã¢ï ¥¢ñÚ ¼é}¢ Ýï }¢ïÚï ¥ãH¢ï ¥G²¢H

¥¢ñÚ }¢¢H Ü ¢ Á¢±¢Ï¢ |¢è S¢éÝ çH²¢ ãñ, Ï¢¼¢¥¢ï ¼é}¢ }¢ïÚï çH²ï v²¢ Ü Ú

S¢Ü ¼ï ã¢ï ?� ±¢ïã ©S¢ï ¼S¢ËHè Îï¼ï ãé» Ü ãï : �}¢ïÚï |¢¢§ü ! }¢ñ´ ¼¢ï ÜG Ï¢í }¢ï´

|¢è ¼é}ã¢Úï S¢¢�¢ Úãêæx¢¢ ¥¢ñÚ ¼é}ãï´ ±ãGìà¢¼ S¢ï Ï¢Ó¢¢ªæx¢¢ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ²¢ñ}¢ï

çãGS¢¢Ï¢ ¥¢»x¢¢ ¼¢ï }¢ñ´ ¼ïÚï }¢èÁ¢G¢Ý }¢ï´ Á¢¢ Ï¢ñÆêæx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ï ±ÁGÝ Î¢Ú Ü Ú

Îêæx¢¢ J� ²ïã ©S¢ Ü ¢ ¥G}¢H ãñ, §S¢ Üï Ï¢¢Úï ¼é}ã¢Ú¢ v²¢ ¶G²¢H ãñ ?

S¢ã G¢Ï¢» çÜ Ú¢}¢ Ý ï ¥GÁ¢ G ü Ü è : �²¢ ÚS¢ êHËH¢ã

! ²ïã ¼¢ï Ï¢ãé¼ ¥ÓÀ¢ Î¢ïS¼ ãñ J� ãGéÁG¢êÚï ÐéÚÝêÚ, à¢¢ÈGï »G

²¢ñ}¢é�Ýéà¢êÚ Ýï §à¢¢üÎ ÈG Ú}¢¢²¢ : � ²¢�Ýè

²ïãè ãGÜG èÜG ¼ ãñ J�

±ÈG ¢Î¢Ú Ü ¢ñÝ ?}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ¥¢Ð Ýï }¢éH¢-ãGÁ¢G¢ ÈG Ú}¢¢²¢ çÜ

ã}¢¢Úï ¥¢ÜG ¢, }¢vÜ è }¢-ÎÝè }¢éS¼GÈG ¢ Ýï »Ü ¥¢S¢¢Ý

ç}¢S¢¢H Üï Á¢GÚè»G ¥G}¢H Ü è ¥ãç}}¢Ä²¼ Ü ¢ï Ï¢²¢Ý ÈG Ú}¢¢²¢ J ²ÜG èÝÝ

}¢¢H, ¥ãH¢ï ¥G²¢H ¥¢ñÚ ¥¢�}¢¢H }¢ï´ S¢ï ã}¢¢Ú¢ S¢Ï¢ S¢ï ±ÈG ¢Î¢Ú Î¢ïS¼

11


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼�¥G}¢H� ãñ Á¢¢ï ÜG Ï¢í ± ãGàÚ }¢ï´ |¢è ã}¢¢Ú¢ }¢ÎÎx¢¢Ú ã¢ïx¢¢ J

¼ê ¥ÐÝè }¢¢ñ¼ Ü ¢ï }¢¼ |¢êH Ü Ú S¢¢}¢¢Ý Ó¢HÝï Ü ¢ Á¢G}¢è Ü è ¶G¢Ü ÐÚ S¢¢ïÝ¢ ãñ §æüÅ¢ï Ü ¢ çS¢Úã¢Ý¢ ãñ

Ý Ï¢ñHè ã¢ï S¢Üï |¢¢§ü Ý Ï¢ïÅ¢ Ï¢¢Ð ¼ï }¢¢§ü ¼ê v²êæ çÈ Ú¼¢ ãñ S¢¢ñÎ¢§ü ¥G}¢H Ýï Ü ¢}¢ ¥¢Ý¢ ãñ

ã}¢ çÜ S¢ ÐÚ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ãñ´ ?§�S¢¢Ý ±ÈG ¢Î¢Ú Î¢ïS¼ Ü ¢ ÜG ÎíÎ¢Ý ¥¢ñÚ ©S¢è ÐÚ çÁ¢G²¢Î¢ }¢ïãÚÏ¢¢Ý

ã¢ï¼¢ ãñ, §S¢è Ï¢¢¼ Üï Ðïà¢ï ÝÁ¢GÚ ã}¢ï´ çÁ¢G²¢Î¢ ¥ãç}}¢Ä²¼ �ÜG Ï¢í ± ãGàÚ }¢ï´

Ü ¢}¢ ¥¢Ýï ±¢Hï Î¢ïS¼� ²¢�Ýè ¥G}¢H Ü ¢ï ÎïÝè Ó¢¢çã²ï �¢è }¢x¢Ú ¥zGS¢¢ïS¢ !

»ïS¢¢ Ýãè´ ãñ, ã}¢ }¢ï´ S¢ï Üé À H¢ïx¢ }¢¢H Ü ¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¥ã}¢ S¢}¢Û¢¼ï ãñ´ãG¢H¢æ çÜ ²ïã ©S¢ ±vG¼ ¼Ü ã}¢¢Ú¢ S¢¢�¢ Îï¼¢ ãñ Á¢Ï¢ ¼Ü ã}¢¢Úè S¢¢æS¢ï´

Ï¢ãG¢H ãñ´, ¥¢æ¶ï´ Ï¢�Î ã¢ï¼ï ãè ã}¢ï´ À¢ïÇG Ü Ú ã}¢¢Úï ±¢çÚS¢¢ï´ Üï Ð¢S¢ Ó¢H¢

Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜG Ï¢í }¢ï´ �Èê Åè Ü ¢ïÇGè� |¢è ã}¢¢Úï S¢¢�¢ Ýãè´ Á¢¢¼è v²êæ çÜ

Ü ÈG Ý }¢ï´ �¢ïHè ã¢ï¼è ãñ Ý ÜG Ï¢í }¢ï´ ç¼Á¢¢ïÚè ! Á¢GMçÚÄ²¢¼ï çÁ¢G�Îx¢è Ü è¼v}¢èH Üï çH²ï }¢¢H Ü è ¥ãç}}¢Ä²¼ S¢ï §�Ü ¢Ú Ýãè´ }¢x¢Ú ¥¢Á¢ ã}¢¢Úèx¢G¢çHÏ¢ ¥vS¢çÚÄ²¼ }¢¢H ± Î¢ñH¼ Ü è }¢ãGÏÏ¢¼ }¢ï´ »ïS¢è x¢çÚzG¼¢Ú ãñ çÜçÁ¢G²¢Î¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ }¢¢H Ü }¢¢Ýï Ü è {éÝ }¢ï´ ãGÚ¢}¢ ± Ý¢ Á¢¢§Á¢G Á¢GÚ¢»¥G Ï¢ïÎÚïx¢G §çS¼�}¢¢H çÜ ²ï Á¢¢¼ï ãñ´ }¢-S¢HÝ çÚà±¼ ¥¢ñÚ S¢êÎ Ü ¢ HñÝ ÎñÝçÜ ²¢ Á¢¢¼¢ ãñ, Á¢G¶GèÚ¢ ¥�Î¢ïÁ¢Gè Ü è Á¢¢¼è ãñ, Á¢G}¢èÝ¢ï´ ÐÚ ÜG ÏÁ¢Gï çÜ ²ïÁ¢¢¼ï ãñ´, H¢ïx¢¢ï´ Üï ÜG Á¢Gïü ÎÏ¢¢» Á¢¢¼ï ãñ´, ¥}¢¢Ý¼ }¢ï´ ç¶G²¢Ý¼ Ü è Á¢¢¼è ãñ,±vGÈG Üï ¥}±¢H }¢ï´ wG¢éÎü Ï¢éÎü Ü è Á¢¢¼è ãñ, Ó¢¢ïÚè Ü è Á¢¢¼è ãñ, Ç¢Ü ¢}¢¢Ú¢ Á¢¢¼¢ ãñ, çÓ¢çn²¢æ |¢ïÁ¢ Ü Ú H¢ïx¢¢ï´ S¢ï |¢�¢¢ ±éS¢êH çÜ ²¢ Á¢¢¼¢ ãñ,}¢¢HÎ¢Ú¢ï´ Ü ¢ï ¼¢±¢Ý Ü è ¶G¢ç¼GÚ §xG±¢ çÜ ²¢ Á¢¢¼¢ ãñ, ¥H x¢GÚÁ¢G ç¼Á¢¢ïÚèÜ ¢ï LÐñ ÐñS¢ï ¥¢ñÚ S¢¢ïÝ¢ Ó¢¢æÎè S¢ï |¢ÚÝï Üï çH²ï Ý¢}¢» ¥¢�}¢¢H Ü ¢ï wG¢êÏ¢

12



x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï |¢Ú¢ Á¢¢¼¢ ãñ J »ïS¢¢ Ü ÚÝï ±¢H¢ï´ Üï çÎH ± çÎ}¢¢x¢G ÐÚ çãGS¢ü ±

H¢HÓ¢ Ü ¢ §¼Ý¢ x¢G-HÏ¢¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ çÜ ©�ãï´ ²ïã »ãGS¢¢S¢ ¼Ü Ýãè´ ã¢ï¼¢

çÜ »Ü çÎÝ S¢Ï¢ ²ãè´ À¢ïÇG Á¢¢Ý¢ ãñ, Á¢ñS¢¢ çÜ

ÐèÀï v²¢ À¢ïÇG¢ ?ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ S¢ï }¢ÚÈGê ¥GÝ }¢Ú±è

ãñ : �Á¢Ï¢ Ü ¢ï§ü à¢wGS¢ }¢Ú Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï çÈG çÚà¼ï Ü ã¼ï ãñ´ çÜ §S¢ Ýï ¥¢x¢ï

v²¢ |¢ïÁ¢¢ ? ¥¢ñÚ H¢ïx¢ ÐêÀ¼ï ãñ´ : §S¢ Ýï ÐèÀï v²¢ À¢ïÇG¢ ?�

}¢éÈG çSS¢Úï à¢ãèÚ ãGÜ è}¢éH ©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú

¶G¢Ý §S¢ ãGÎèS¢ï Ð¢Ü Üï ¼ãGì¼ ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´ : �²¢�Ýè }¢Ú¼ï

±vG¼ ©S¢ Üï ±¢çÚS¢èÝ ¼¢ï À¢ïÇGï ãé» }¢¢H Ü è çÈG R }¢ï´ ã¢ï¼ï ãñ´ çÜ v²¢ À¢ïÇGï

Á¢¢ Úã¢ ãñ ? ¥¢ñÚ Á¢¢ï }¢H¢»Ü ¢ (²¢�Ýè çÈG çÚà¼ï) ©S¢ Ü è ÜG ÏÁ¢Gï MãG ±x¢GñÚ¢

Üï çH²ï ¥¢¼ï ãñ´ ±¢ïã ©S¢ Üï ¥¢�}¢¢H ± ¥GÜG ¢§Î Ü ¢ çãGS¢¢Ï¢ Hx¢¢¼ï ãñ´ J�

(ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, çÁ¢. 7, S¢. 84)

Î¢ñH¼ï Îé�²¢ Üï ÐèÀï ¼ê Ý Á¢¢ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ }¢¢H Ü ¢ ãñ Ü ¢}¢ v²¢

çÎH S¢ï Îé�²¢ Ü è }¢ãGÏÏ¢¼ ÎêÚ Ü Ú çÎH ÝÏ¢è Üï §GàÜG S¢ï }¢¢�}¢êÚ Ü Ú

H�ÎÝ¢ï ÐïçÚS¢ Üï S¢ÐÝï À¢ïÇG Îï

Ï¢S¢ }¢ÎèÝï ãè S¢ï çÚà¼¢ Á¢¢ïÇG Hï

(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 375)

13


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼¥ãH¢ï ¥G²¢H Ü ¢ï ¥ÐÝ¢ S¢Ï¢ Üé À S¢}¢Û¢Ýï ±¢Hïã}¢ Îé�²¢ }¢ï´ ¼�ã¢ ¥¢» �¢ï ¥¢ñÚ ¼�ã¢ ãè H¢ñÅ Á¢¢»æx¢ï, HïçÜ Ý §S¢

Îé�²¢ }¢ï´ ã}¢ ¼�ã¢ Ýãè´ Úã¼ï Ï¢çËÜ Ï¢ãé¼ S¢ï ¥zGÚ¢Î }¢-S¢HÝ }¢¢æ Ï¢¢Ð,

Ï¢ãÝ |¢¢§ü, Ï¢è±è Ï¢ÓÓ¢ï, ¥GÁ¢GèÁ¢G¢ï ¥ÜG ¢çÚÏ¢ ¥¢ñÚ Î¢ïS¼ ¥ãGÏ¢¢Ï¢ ±x¢GñÚ¢ ã}¢¢Úè

çÁ¢G�Îx¢è Ü ¢ çãGSS¢¢ ã¢ï¼ï ãñ´, ±¢ïã ã}¢¢Ú¢ ¥¢ñÚ ã}¢ ©Ý Ü ¢ ¶G²¢H Ú¶¼ï ãñ´

¥¢ñÚ Ú¶Ý¢ |¢è Ó¢¢çã²ï v²êæ çÜ à¢Úè¥G¼ Ýï |¢è §Ý Üï ãGéÜGê ÜG Ï¢²¢Ý çÜ ²ï ãñ J

çÈG ~¢Gè ¼G¢ñÚ ÐÚ ã}¢ï´ §Ý S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ ã¢ï¼è ãñ }¢x¢Ú ¥vS¢Ú H¢ïx¢ ¥ÐÝï ¥ãH¢ï¥G²¢H Ü è }¢ãGÏÏ¢¼ }¢ï´ »ïS¢¢ x¢é}¢ ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ´ çÜ çÈ Ú ©�ãï´ ÜG Ï¢í ²¢Î Úã¼èãñ Ý }¢ñÎ¢Ýï }¢ãGà¢Ú, çÁ¢S¢ Ü ¢ Ý¼èÁ¢¢ ²ïã çÝÜ H¼¢ ãñ çÜ }¢é¥çÁGÁ¢GÝÝ}¢¢Á¢G Üï çH²ï Ï¢éH¢ Úã¢ ã¢ï¼¢ ãñ }¢x¢Ú ²ïã Í¢Ú ±¢H¢ï´ S¢ï ¶Géà¢ x¢ç�Ð²¢ï´ }¢ï´

»ïS¢ï }¢x¢Ý ã¢ï¼ï ãñ´ çÜ |¢Úè }¢ãGçÈG H À¢ïÇG Ü Ú }¢çSÁ¢Î Ü ¢ L¶G Ü ÚÝï Ü ¢ï

§Ý Ü ¢ Á¢è Ýãè´ Ó¢¢ã¼¢, ©Ý Üï Ï¢ÓÓ¢¢ï Ü ¢ çÜ S¢è Üï Ï¢ÓÓ¢¢ï S¢ï Û¢x¢ÇG¢ ã¢ï

Á¢¢» ¼¢ï ¥ÐÝè ¥¢ñH¢Î Ü ¢ ÜGé S¢êÚ ã¢ïÝï Üï Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ }¢é¥G¢ÈG è }¢¢æx¢Ýï Üï Ï¢Á¢¢»

¼ê ¼éÜ ¢Ú Ï¢çËÜ }¢¢Ú{¢ÇG ÐÚ ©¼Ú ¥¢¼ï ãñ´, à¢Úè¥G¼ ¥G¢ñÚ¼ S¢ï ÐÎïü Ü ¢

¼ÜG ¢Á¢G¢ Ü Ú¼è ãñ }¢x¢Ú ²ïã ¥ÐÝï à¢¢ïãÚ Ü ¢ï Ú¢Á¢Gè Ú¶Ýï Üï çH²ï Ï¢ï ÐÎüx¢è

Ü ¢ §çà¼ã¢Ú Ï¢Ý Ü Ú Úã Á¢¢¼è ãñ, §S¢è ¼GÚãG Ï¢¢�Á¢G Ý¢Î¢Ý ¥ÐÝï Í¢Ú ±¢H¢ï´

Ü è ÈG Ú}¢¢§à¢ï´ ¥¢ñÚ Á¢GMÚ¼ï´ ÐêÚè Ü ÚÝï Üï çH²ï }¢¢Hï ãGÚ¢}¢ Ü ¢ ±Ï¢¢H |¢è

¥ÐÝï S¢Ú Hï Hï¼ï ãñ´ Á¢¢ï çÜ S¢Ú¢S¢Ú ¶GS¢¢Úï Ü ¢ S¢¢ñÎ¢ ãñ, Ó¢éÝ¢�Ó¢ï

¥ÐÝï ¥¢Ð Ü ¢ï ãH¢Ü ¼ }¢ï´ Ç¢HÝï ±¢H¢ Ï¢Î ÝS¢èÏ¢ã}¢¢Úï �²¢Úï ¥¢ÜG ¢, ¼}¢¢}¢ ÝçÏ¢²¢ï´ Üï S¢Ú±Ú, Î¢ï Á¢ã¢æ Üï ¼¢Á¢±Ú

Ýï §à¢¢üÎ ÈG Ú}¢¢²¢ : �H¢ïx¢¢ï´ ÐÚ »Ü Á¢G}¢¢Ý¢ »ïS¢¢

¥¢»x¢¢ çÜ }¢¢ïç}¢Ý Ü ¢ï ¥ÐÝ¢ ÎèÝ Ï¢Ó¢¢Ýï Üï çH²ï »Ü Ðã¢ÇG S¢ï ÎêS¢Úï

14



Ðã¢ÇG ¥¢ñÚ »Ü x¢G¢Ú S¢ï ÎêS¢Úè x¢G¢Ú Ü è ¼GÚÈG |¢¢x¢Ý¢ ÐÇGïx¢¢ ¼¢ï ©S¢ ±vG¼

Ú¢ïÁ¢Gè ¥ËH¢ã Ü è Ý¢Ú¢Á¢Gè ãè S¢ï ãG¢çS¢H Ü è Á¢¢»x¢è çÈ Ú Á¢Ï¢

»ïS¢¢ Á¢G}¢¢Ý¢ ¥¢ Á¢¢»x¢¢ ¼¢ï ¥¢Î}¢è ¥ÐÝï Ï¢è±è Ï¢ÓÓ¢¢ï´ Üï ã¢�¢¢ï´ ãH¢Ü

ã¢ïx¢¢, ¥x¢Ú ©S¢ Üï Ï¢è±è Ï¢ÓÓ¢ï Ý ã¢ï´ ¼¢ï ±¢ïã ¥ÐÝï ±¢çHÎñÝ Üï ã¢�¢¢ï´

ãH¢Ü ã¢ïx¢¢, ¥x¢Ú ©S¢ Üï ±¢çHÎñÝ Ý ãé» ¼¢ï ±¢ïã çÚà¼ïÎ¢Ú¢ï ¥¢ñÚ ÐÇG¢ïçS¢²¢ï

Üï ã¢�¢¢ï´ ãH¢Ü ã¢ïx¢¢ J� S¢ãG¢Ï¢» çÜ Ú¢}¢ Ýï ¥GÁ¢Gü Ü è : �²¢

ÚS¢êHËH¢ã ! ±¢ïã Üñ S¢ï ?� ÈG Ú}¢¢²¢ : �±¢ïã ©S¢ï

}¢¢H Ü è Ü }¢è Ü ¢ ¼G¢�Ý¢ Îï´x¢ï ¼¢ï ¥¢Î}¢è ¥ÐÝï ¥¢Ð Ü ¢ï ãH¢Ü ¼ }¢ï´ Ç¢HÝï

±¢Hï Ü ¢}¢¢ï´ }¢ï´ }¢S¢MÈG Ü Ú Îïx¢¢ J� (¼¢ï x¢¢ï²¢ §�ãè´ Üï ã¢�¢¢ï´ ãH¢Ü ãé±¢)

¥ÐÝï Í¢Ú ±¢H¢ï´ Ü ¢ï ãGÚ¢}¢ Ü }¢¢ Ü Ú ç¶H¢Ýï ±¢H¢ï´ Ü ¢ï S¢æ|¢H

Á¢¢Ý¢ Ó¢¢çã²ï çÜ }¢ñÎ¢Ýï }¢ãGà¢Ú }¢ïæ çÜ Á¢ã¢æ »Ü »Ü ÝïÜ è Ü è S¢wG¼ ãG¢Á¢¼

ã¢ïx¢è, ²ïãè �¥ÐÝï� §S¢ S¢ï v²¢ S¢éHêÜ Ü Úï´x¢ï ? ²ïã Á¢¢ÝÝï Üï çH²ï ÝèÓ¢ï

Îè x¢§ü çÚ±¢²¼ Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ÐçÉG²ï, Ó¢éÝ¢�Ó¢ï

çÜG ²¢}¢¼ Üï çÎÝ ¥ãH¢ï ¥G²¢H Ü ¢ Î¢�±¢}¢Ú±è ãñ çÜ �}¢Îü S¢ï ¼¥GËHéÜG Ú¶Ýï ±¢H¢ï´ }¢ï´ ÐãHï ©S¢ Ü è

Á¢G¢ñÁ¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ü è ¥¢ñH¢Î ãñ, }¢x¢Ú ²ïã S¢Ï¢ (²¢�Ýè Ï¢è±è, Ï¢ÓÓ¢ï

çÜG ²¢}¢¼ }¢ï´) ¥ËH¢ã Ü è Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ ¥GÁ¢Gü Ü Úï´x¢ï : �»ï ã}¢¢Úï ÚÏ¢

! ã}¢ï´ §S¢ à¢wGS¢ S¢ï ã}¢¢Ú¢ ãGÜG Hï Ü Ú Îï, v²êæ çÜ §S¢ Ýï Ü |¢è ã}¢ï´

ÎèÝè ©}¢êÚ Ýãè´ çS¢¶¢» ¥¢ñÚ ²ïã ã}¢ï´ ãGÚ¢}¢ ç¶H¢¼¢ �¢¢ çÁ¢S¢ Ü ¢ ã}¢ï´

15



§GË}¢ Ýãè´ �¢¢ J� Ó¢éÝ¢�Ó¢ï ©S¢ à¢wGS¢ S¢ï ©Ý Ü ¢ Ï¢ÎH¢ çH²¢ Á¢¢»x¢¢ J�

»Ü ¥¢ñÚ çÚ±¢²¼ }¢ï´ ãñ çÜ �Ï¢�Îï Ü ¢ï }¢èÁ¢G¢Ý Üï Ð¢S¢ H¢²¢ Á¢¢»x¢¢,

çÈG çÚà¼ï Ðã¢ÇG Üï Ï¢Ú¢Ï¢Ú ©S¢ Ü è ÝïçÜ ²¢æ H¢»æx¢ï ¼¢ï ©S¢ S¢ï ©S¢ Üï

¥G²¢H Ü è ¶GÏ¢Ú x¢èÚè ¥¢ñÚ ç¶GÎ}¢¼ Üï Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ }¢¢H

Üï Ï¢¢Úï }¢ï´ ÐêÀ¢ Á¢¢»x¢¢ çÜ Ü ã¢æ S¢ï ãG¢çS¢H çÜ ²¢ ? ¥¢ñÚ Ü ã¢æ ¶GÓ¢ü

çÜ ²¢ ? ãG�¢¢ çÜ ©S¢ Üï ¼}¢¢}¢ ¥¢�}¢¢H ©Ý Üï }¢é¼G¢-HÏ¢¢¼ }¢ï´ ¶GÓ¢ü ã¢ï

Á¢¢»æx¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ Üï çH²ï Ü ¢ï§ü ÝïÜ è Ï¢¢ÜG è Ýãè´ Úãïx¢è, ©S¢ ±vG¼ çÈG çÚà¼ï

¥¢±¢Á¢G Îï´x¢ï : �²ïã ±¢ïã à¢wGS¢ ãñ çÁ¢S¢ Ü è ÝïçÜ ²¢æ §S¢ Üï ¥ãH¢ï

¥G²¢H Hï x¢» ¥¢ñÚ ±¢ïã ¥ÐÝï ¥¢�}¢¢H Üï S¢¢�¢ çx¢Ú±è ãñ J�

ã}¢¢Úè çÏ¢x¢ÇGè ãé§ü ¥G¢Î¼ï´ çÝÜ H Á¢¢»æ ç}¢Hï x¢éÝ¢ã¢ï´ Üï ¥}¢Ú¢Á¢G S¢ï çà¢ÈG ¢ ²¢ ÚÏ¢

Úãï´ |¢H¢§ü Ü è Ú¢ã¢ï´ }¢ï´ x¢¢}¢Á¢GÝ ãÚ Î}¢ Ü Úï´ Ý L¶G }¢ïÚï Ð¢©æ x¢éÝ¢ã Ü ¢ ²¢ ÚÏ¢

(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 56)

v²êæ Ú¢ï¼ï ã¢ï ?»Ü à¢wGS¢ à¢ÎèÎ Ï¢è}¢¢Ú �¢¢, »ïS¢¢ Hx¢¼¢ �¢¢ çÜ Îé�²¢ }¢ï´ Üé À

ãè ÎïÚ Ü ¢ }¢ïã}¢¢Ý ãñ J ©S¢ Üï Ï¢ÓÓ¢ï, Á¢G¢ñÁ¢¢ ¥¢ñÚ }¢¢æ Ï¢¢Ð §Îü çx¢Îü ¶ÇGï

¥¢æS¢ê Ï¢ã¢ Úãï �¢ï J ©S¢ Ýï ¥ÐÝï ±¢çHÎ S¢ï ÐêÀ¢ : �¥ÏÏ¢¢Á¢¢Ý ! ¥¢Ð Ü ¢ï

çÜ S¢ Ó¢èÁ¢G Ýï LH¢²¢ ?� Ü ãÝï Hx¢ï : �}¢ïÚï çÁ¢x¢Ú Üï ÅéÜ ÇGï ! Á¢éÎ¢§ü Ü ¢

x¢G}¢ LH¢ Úã¢ ãñ, ¼é}ã¢Úï }¢ÚÝï Üï Ï¢¢�Î ã}¢¢Ú¢ v²¢ Ï¢Ýïx¢¢ ?� ©S¢ à¢wGS¢

16


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼Ýï ¥ÐÝè ±¢çHÎ¢ S¢ï ÐêÀ¢ : ��²¢Úè ¥}}¢èÁ¢¢Ý ! ¥¢Ð v²êæ Ú¢ï Úãè ãñ´ ?� }¢¢æ

Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : �}¢ïÚï H¢H ! Îé�²¢ S¢ï ¼ïÚè LwGS¢¼è Ü ¢ S¢¢ïÓ¢ Ü Ú Ú¢ï Úãè ãêæ,

}¢ñ´ ¼ïÚï çÏ¢x¢GñÚ Üñ S¢ï Úã Ð¢ªæx¢è ?� çÈ Ú ¥ÐÝè Ï¢è±è S¢ï ÐêÀ¢ : �¼é}ãï´ çÜ S¢

Ó¢èÁ¢G Ýï Ú¢ïÝï ÐÚ }¢Á¢Ï¢êÚ çÜ ²¢ ?� ©S¢ Ýï |¢è Ü ã¢ : �}¢ïÚï S¢Ú¼¢Á¢ ! ¥¢Ð

Üï çÏ¢x¢GñÚ ã}¢¢Úè çÁ¢G�Îx¢è ¥Á¢èÚÝ ã¢ï Á¢¢»x¢è, Á¢éÎ¢§ü Ü ¢ x¢G}¢ }¢ïÚï çÎH Ü ¢ïÍ¢¢§H Ü Ú Úã¢ ãñ, ¥¢Ð Üï Ï¢¢�Î }¢ïÚ¢ v²¢ Ï¢Ýïx¢¢ ?� çÈ Ú ¥ÐÝï Ú¢ï¼ï ãé»

Ï¢ÓÓ¢¢ï´ Ü ¢ï ÜG ÚèÏ¢ Ï¢éH¢²¢ ¥¢ñÚ ÐêÀ¢ : �}¢ïÚï Ï¢ÓÓ¢¢ï ! ¼é}ãï´ çÜ S¢ Ó¢èÁ¢G Ýï

LH¢²¢ ãñ ?� Ï¢ÓÓ¢ï Ü ãÝï Hx¢ï : �¥¢Ð Üï ç±S¢¢H Üï Ï¢¢�Î ã}¢ ²¼è}¢ ã¢ï

Á¢¢»æx¢ï, ã}¢¢Úï S¢Ú S¢ï Ï¢¢Ð Ü ¢ S¢¢²¢ ©Æ Á¢¢»x¢¢, ¥¢Ð Üï Ï¢¢�Î ã}¢¢Ú¢ v²¢

Ï¢Ýïx¢¢ ?� ©Ý S¢Ï¢ Ü è ²ïã Ï¢¢¼ï´ S¢éÝ Ü Ú ±¢ïã à¢wGS¢ Ü ãÝï Hx¢¢ : �¼é}¢

S¢Ï¢ ¥ÐÝè Îé�²¢ Üï çH²ï Ú¢ï Úãï ã¢ï, ¼é}¢ }¢ï´ S¢ï ãÚ à¢wGS¢ }¢ïÚï çH²ï Ýãè´

Ï¢çËÜ ¥ÐÝ¢ ÝzG¥G ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢Ýï Üï ¶G¢ñÈG S¢ï Ú¢ï Úã¢ ãñ, v²¢ ¼é}¢ }¢ï´ S¢ï

Ü ¢ï§ü »ïS¢¢ |¢è ãñ çÁ¢S¢ï §S¢ Ï¢¢¼ Ýï LH¢²¢ ã¢ï çÜ }¢ÚÝï Üï Ï¢¢�Î ÜG Ï¢í }¢ï´ }¢ïÚ¢

v²¢ ãG¢H ã¢ïx¢¢, ¥G�ÜG ÚèÏ¢ }¢éÛ¢ï ±ãGìà¢¼ Ý¢Ü , ¼æx¢¢ï ¼¢ÚèÜ ÜG Ï¢í }¢ï´ À¢ïÇG çÎ²¢

Á¢¢»x¢¢, v²¢ ¼é}¢ }¢ï´ S¢ï Ü ¢ï§ü §S¢ Ï¢¢¼ ÐÚ |¢è Ú¢ï²¢ çÜ }¢éÛ¢ï }¢ÚÝï Üï Ï¢¢�Î

}¢é�Ü Ú ÝÜ èÚ (²¢�Ýè ÜG Ï¢í }¢ï´ S¢é±¢H¢¼ Ü ÚÝï ±¢Hï çÈG çÚà¼¢ï´) S¢ï ±¢çS¢¼G¢ÐÇGïx¢¢ ! v²¢ ¼é}¢ }¢ï´ S¢ï Ü ¢ï§ü §S¢ ¶G¢ñÈG S¢ï |¢è Ú¢ï²¢ çÜ }¢éÛ¢ï }¢ïÚï ÐÚ±Îü x¢¢Ú

Üï S¢¢}¢Ýï çãGS¢¢Ï¢¢ï çÜ ¼¢Ï¢ Üï çH²ï ¶ÇG¢ çÜ ²¢ Á¢¢»x¢¢ ! ¥¢ã ! ¼é}¢

}¢ï´ S¢ï Ü ¢ï§ü |¢è }¢ïÚè ©wGÚ±è ÐÚïà¢¢çÝ²¢ï´ Ü è ±Á¢ã S¢ï Ýãè´ Ú¢ï²¢ Ï¢çËÜ ãÚ

»Ü ¥ÐÝè Îé�²¢ Ü è ±Á¢ã S¢ï Ú¢ï Úã¢ ãñ J� §S¢ x¢ézG¼-x¢ê Üï Üé À ãè ÎïÚ

Ï¢¢�Î ©S¢ Ü è MãG ÜG -ÈG S¢ï ©G�S¢éÚè S¢ï ÐÚ±¢Á¢G Ü Ú x¢§ü J

17



}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! §S¢ çãGÜ ¢²¼ }¢ï´ ã}¢¢Úï çH²ï

§GÏ¢í¼ ãè §GÏ¢í¼ ãñ çÜ ±¢ïã ¥ãH¢ï ¥G²¢H çÁ¢Ý Üï »ïGà¢¢ï ¥¢Ú¢}¢ Üï çH²ï ã}¢

¥ÐÝè Ýè´Îï´ ÜGé ÚÏ¢¢Ý Ü Ú Îï¼ï ãñ´, çÁ¢�ãï´ ¥¢S¢¢§à¢ï´ ÎïÝï Üï çH²ï ã}¢ Ï¢ÇGè

¶Géà¢è S¢ï }¢à¢vGÜG ¼ï´ Ï¢ÚÎ¢à¼ Ü Ú¼ï ãñ´, çÁ¢Ý Ü è Ú¢ãG¼¢ï´ Üï çH²ï ã}¢ ¶GéÎ Ü ¢ï

x¢G}¢¢ï Üï ãG±¢Hï Ü Ú Îï¼ï ãñ, Á¢êæãè ã}¢¢Ú¢ S¢ÈG Úï çÁ¢G�Îx¢è ¶Gy}¢ ã¢ï¼¢ ãñ §�ãï ã}¢¢Úè

Ýãè´ ¥ÐÝè çÈG R S¢¼¢Ýï Hx¢¼è ãñ çÜ §S¢ Üï Á¢¢Ýï Üï Ï¢¢�Î ã}¢¢Ú¢ v²¢

Ï¢Ýïx¢¢ ? Ü ¢à¢ ±¢ïã ²ïã |¢è S¢¢ïÓ¢¼ï çÜ }¢ÚÝï Üï Ï¢¢�Î §S¢ Ü ¢ v²¢ Ï¢Ýïx¢¢ ?

¥¢ñÚ ã}¢¢Úï çH²ï Îé¥G¢» }¢çxGÈG Ú¼ ± §üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢ Ü è Ü S¢Ú¼ Ü Ú¼ï J

Á¢Ï¢ çÜ ÐñÜï ¥Á¢H MãG Hï Á¢¢»x¢¢ çÁ¢S}¢ï Ï¢ï Á¢¢æ ¼ÇGÐ Ü Ú ÆãÚ Á¢¢»x¢¢

HãGìÎ }¢ï´ Ü ¢ï§ü ¼ïÚè Ýãè´ ¥¢»x¢¢ ¼éÛ¢ Ü ¢ï ÎzGÝ¢ Üï ãÚ §Ü ÐHÅ Á¢¢»x¢¢

(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 355)

¥G}¢H Ýï Ü ¢}¢ ¥¢Ý¢ ãñ}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ÎêS¢Ú¢ï´ Ü è Îé�²¢ Ú¢ïà¢Ý Ü ÚÝï Üï

çH²ï ¥ÐÝè ÜG Ï¢í }¢ï´ ¥æ{ïÚ¢ }¢¼ Ü èçÁ¢²ï, Î¢ñH¼ ± }¢¢H ¥¢ñÚ ¥ãH¢ï

¥G²¢H Ü è }¢ãGÏÏ¢¼ }¢ï´ ÝïçÜ ²¢æ À¢ïçÇG²ï Ý x¢éÝ¢ã¢ï´ }¢ï´ ÐçÇG²ï çÜ §Ý S¢Ï¢ Ü ¢

S¢¢�¢ ¼¢ï ¥¢æ¶ Ï¢�Î ã¢ï¼ï ãè ÀêÅ Á¢¢»x¢¢ Á¢Ï¢ çÜ ÝïçÜ ²¢æ

ÜG Ï¢í ± ¥¢ç¶GÚ¼ Ï¢çËÜ Îé�²¢ }¢ï´ |¢è Ü ¢}¢ ¥¢»æx¢è, }¢x¢Ú ¥zGS¢¢ïS¢ ! çÜ

¥¢Á¢ ã}¢¢Úè ¥vS¢çÚÄ²¼ Ü è ¼é±¢Ý¢§²¢æ S¢éÏãG S¢ï Hï Ü Ú à¢¢}¢ ¼Ü ¥ÐÝè

Îé�²±è çÁ¢G�Îx¢è Ü ¢ï ãè Ï¢ïã¼Ú S¢ï Ï¢ïã¼Ú ¥¢ñÚ }¢Á¢GïÎ¢Ú Ï¢Ý¢Ýï Ü è Î¢ñÇG {êÐ

}¢ï´ S¢ÈG ü ã¢ï Úãè ãñ´, S¢¢}¢¢Ýï ¥¢ç¶GÚ¼ Ü è çÈG R Ï¢ãé¼ Ü }¢ çÎ¶¢§ü Îï¼è ãñ,

18



²¢Î Úç¶²ï ! ÝïÜ ¥¢�}¢¢H Ü è ÜG Îí ¥¢Á¢ Ýãè´ ¼¢ï Ü H Á¢GMÚ }¢¢�Hê}¢ ã¢ï

Á¢¢»x¢è }¢x¢Ú ©S¢ ±vG¼ çS¢±¢» ãGS¢Ú¼ Üï Üé À ã¢�¢ Ý ¥¢»x¢¢, Á¢ñS¢¢ çÜ

}¢éÎïü Ü è ãGS¢Ú¼ !Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Üï §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢Ü -¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ Üï

}¢yGÏ¢ê¥G¢ 32 S¢ÈG ãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÚS¢¢Hï �ÜG Ï¢í Ü ¢ §ç}¼ãG¢Ý� Üï

S¢ÈG ãG¢ 4 ÐÚ à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜG ¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é�Ý¼ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢

}¢éãG}}¢Î §Ë²¢S¢ ¥G�¢G¢Ú ÜG ¢çÎÚè ÝvGH Ü Ú¼ï ãñ´ : ãGÁ¢GÚ¼ï

S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥G¼G¢ çÏ¢Ý ²S¢¢Ú ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´ : �Á¢Ï¢ }¢çÄ²¼ Ü ¢ï

ÜG Ï¢í }¢ï´ Ú¶¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï S¢Ï¢ S¢ï ÐãHï ©S¢ Ü ¢ ¥G}¢H ¥¢ Ü Ú ©S¢ Ü è Ï¢¢§æü

Ú¢Ý Ü ¢ï ãG-Ú-Ü ¼ Îï¼¢ ¥¢ñÚ Ü ã¼¢ ãñ : }¢ñ´ ¼ïÚ¢ ¥G}¢H ãêæ J ±¢ïã }¢éÎ¢ü ÐêÀ¼¢

ãñ : �}¢ïÚï Ï¢¢H Ï¢ÓÓ¢ï Ü ã¢æ ãñ´ ? }¢ïÚè Ýï�}¢¼ï´, }¢ïÚè Î¢ñH¼ï´ Ü ã¢æ ãñ´ ?� ¼¢ï

¥G}¢H Ü ã¼¢ ãñ : �²ïã S¢Ï¢ ¼ïÚï ÐèÀï Úã x¢» ¥¢ñÚ }¢ïÚï çS¢±¢ ¼ïÚè ÜG Ï¢í }¢ï´

Ü ¢ï§ü Ýãè´ ¥¢²¢ J� ±¢ïã }¢éÎ¢ü ãGS¢Ú¼ S¢ï Ü ã¼¢ ãñ : �»ï Ü ¢à¢ ! }¢ñ´ Ýï ¥ÐÝï

Ï¢¢H Ï¢ÓÓ¢¢ï´, ¥ÐÝè Ýï�}¢¼¢ï´ ¥¢ñÚ Î¢ñH¼¢ï´ Üï }¢éÜG ¢Ï¢Hï }¢ï´ ¼éÛ¢ï ¼ÚÁ¢èãG Îè

ã¢ï¼è v²êæ çÜ ¼ïÚï çS¢±¢ }¢ïÚï S¢¢�¢ Ü ¢ï§ü Ýãè´ ¥¢²¢ J�

Í¢éÐ ¥æ{ïÚè ÜG Ï¢í }¢ï´ Á¢Ï¢ Á¢¢»x¢¢ Ï¢ï ¥G}¢H ! Ï¢ï §ç�¼ã¢ Í¢Ï¢Ú¢»x¢¢

Ü ¢}¢ }¢¢H¢ï Á¢GÚ ±ã¢æ Ý ¥¢»x¢¢ x¢G¢çÈG H §�S¢¢æ ²¢Î Ú¶ ÐÀ¼¢»x¢¢

(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 376)

19


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼ÝïÜ ± Ï¢Î Î¢ïÝ¢ï´ Ü ¢ï ãGS¢Ú¼ ã¢ïx¢è

}¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢ï Á¢GéH Á¢H¢H, S¢¢çãGÏ¢ï Á¢êÎ¢ï Ý±¢H, ÐñÜ Úï ãGéSÝ¢ï

Á¢}¢¢H Ýï ÈG Ú}¢¢²¢ : Á¢¢ï |¢è ²ã¢æ S¢ï }¢Ú Ü Ú Á¢¢¼¢

ãñ Ý¢çÎ}¢ Á¢GMÚ ã¢ï¼¢ ãñ J S¢ãG¢Ï¢» çÜ Ú¢}¢ Ýï ¥GÁ¢Gü Ü è : �²¢ÚS¢êHËH¢ã ! ÝÎ¢}¢¼ çÜ S¢ Ï¢¢¼ Ü è ?�

ÈG Ú}¢¢²¢ : ¥x¢Ú ±¢ïã ÝïÜ ã¢ï ¼¢ï Ý¢çÎ}¢ ã¢ï¼¢ ãñ çÜ Ü ¢à¢ Üé À ¥¢ñÚ ÝïÜ è

Ü Ú Hï¼¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¶G¼G¢Ü ¢Ú ã¢ï ¼¢ï ÝÎ¢}¢¼ ¥¢ñÚ ãGS¢Ú¼ Ü Ú¼¢ ãñ çÜ ±¢ïã

(x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï) v²êæ Ï¢¢Á¢G Ý ¥¢²¢ J

}¢éÈG çSS¢Úï à¢ãèÚ ãGÜ è}¢éH ©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú¶G¢Ý �ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG� çÁ¢ËÎ 7 Üï S¢ÈG ãG¢ 378

ÐÚ §S¢ ãGÎèS¢ Üï ¼ãGì¼ çH¶¼ï ãñ´ : çHã¢Á¢G¢ ãÚ à¢wGS¢ Ü ¢ï Ó¢¢çã²ï çÜ }¢¢ñ¼

S¢ï ÐãHï çÁ¢G�Îx¢è Ü ¢ï, Ï¢è}¢¢Úè S¢ï ÐãHï ¼�ÎéLS¼è Ü ¢ï, }¢àxG¢êçHÄ²¼ S¢ï

ÐãHï ÈG Ú¢x¢G¼ Ü ¢ï x¢GÝè}¢¼ Á¢¢Ýï çÁ¢¼Ý¢ }¢¢ñÜG ¥G ç}¢Hï (ÝïÜ è) Ü Ú x¢éÁ¢GÚï

©¼Ú¼ï Ó¢¢æÎ ÉH¼è Ó¢¢æÎÝè Á¢¢ï ã¢ï S¢Üï Ü Ú Hï ¥æ{ïÚ¢ Ð¢¶ ¥¢¼¢ ãñ ²ïã Î¢ï çÎÝ Ü è ©Á¢¢Hè ãñ

§S¢ Îé�²¢ Ü ¢ »Ü ãè Èñ Ú¢ }¢éÇG Ýãè´ ¥¢Ý¢ ÎêÁ¢è ±¢Ú Á¢¢ï Ü ÚÝ¢ ãñ Ü Ú Hï ²¢Ú ! ã¢ï Á¢¢ S¢}¢Û¢Î¢Ú

ãG�¢¢ çÜ ¥x¢Ú Ü ¢ï§ü à¢wGS¢ ¥ÐÝè S¢¢Úè çÁ¢G�Îx¢è S¢ÁÎ¢ S¢éÁ¢êÎ }¢ï´

x¢éÁ¢G¢Ú Îï ±¢ïã ²ïã Ü ãïx¢¢ çÜ }¢ïÚè ©G}¢í ¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¢ v²êæ Ý ãé§ü çÜ }¢ñ´ S¢ÁÎï

S¢éÁ¢êÎ ¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¢ Ü Ú Hï¼¢ ¥¢ñÚ ¥¢Á¢ §S¢ S¢ï |¢è ªæÓ¢¢ Î-ÚÁ¢¢ Ð¢¼¢ !

§S¢ ÈG Ú}¢¢Ý }¢ï Üé zGÈG ¢Ú ¥¢ñÚ x¢éÝãx¢¢Ú S¢Ï¢ Î¢ç¶GH ãñ, Üé zÈG ¢Ú Ü ¢ï à¢Úç}¢�Îx¢è

ã¢ïx¢è çÜ ã}¢ }¢éS¢Ë}¢¢Ý v²êæ Ý Ï¢Ýï ? x¢éÝãx¢¢Ú¢ï´ Ü ¢ï à¢Úç}¢�Îx¢è ã¢ïx¢è, ã}¢

ÝïÜê Ü ¢Ú ÐÚãïÁ¢G x¢¢Ú v²êæ Ý Ï¢Ýï ? x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ï¢¢Á¢G v²êæ Ý ¥¢», }¢x¢Ú

20



Üé zGÈG ¢Ú Ü ¢ï ©S¢ ±vG¼ Ü è ²ïã ÝÎ¢}¢¼ Ü ¢}¢ Ý Îïx¢è J

(ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, çÁ¢. 7, S¢. 378)

ã}¢ |¢è ¼é}ã¢Úï ÐèÀï ¥¢Ýï ±¢Hï ãñ´}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! §S¢ Îé�²¢ }¢ï´ Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ }¢é-¼¥GgÎ

Ï¢ÓÓ¢ï ÐñÎ¢ ã¢ï¼ï ãñ´ ¼¢ï Üé À §�S¢¢Ý ²ã¢æ S¢ï LwGS¢¼ |¢è ã¢ï¼ï ãñ´, ²êæ ¥¢Ý¢ Á¢¢Ý¢

Hx¢¢ Úã¼¢ ãñ, §S¢ çH²ï ²ïã S¢}¢Û¢Ý¢ Ý¢Î¢Ýè ãñ çÜ ã}¢ ã}¢ïà¢¢ ÎêS¢Ú¢ï´ Üï

Á¢Ý¢Á¢Gï ãè Îï¶¼ï Úãï´x¢ï, |¢êçH²ï }¢¼ ! »Ü çÎÝ ±¢ïã |¢è ¥¢»x¢¢ çÜ ã}¢¢Ú¢

|¢è Á¢Ý¢Á¢G¢ ©Æ¢²¢ Á¢¢»x¢¢ J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢

Á¢Ï¢ Ü ¢ï§ü Á¢Ý¢Á¢G¢ Îï¶¼ï ¼¢ï ÈG Ú}¢¢¼ï : �Ó¢H¢ï ã}¢ |¢è ¼é}ã¢Úï ÐèÀï ¥¢Ýï

±¢Hï ãñ´ J� ±¢ÜGï §Gü ¥¢» çÎÝ

©ÆÝï ±¢Hï Á¢Ý¢Á¢Gï ã}¢¢Úï çH²ï ¶G¢}¢¢ïà¢ }¢éÏ¢çËHx¢G Ü è ãGñçS¢Ä²¼ Ú¶¼ï ãñ´ J

Á¢Ý¢Á¢G¢ ¥¢x¢ï ¥¢x¢ï Ü ã Úã¢ ãñ »ï Á¢ã¢æ ±¢H¢ï

}¢ïÚï ÐèÀï Ó¢Hï ¥¢¥¢ï ¼é}ã¢Ú¢ ÚãÝé}¢¢ }¢ñ´ ãêæ

{¢ïÜï }¢ï´ Ý Úçã²ïÁ¢êæ Á¢êæ çÎÝ, }¢ãèÝï ¥¢ñÚ S¢¢H x¢éÁ¢GÚ¼ï Á¢¢ Úãï ãñ´ çÁ¢G�Îx¢è ã}¢ S¢ï ÎêÚ

¥¢ñÚ }¢¢ñ¼ ÜG ÚèÏ¢ ¼Ú ã¢ï¼è Ó¢Hè Á¢¢ Úãè ãñ, çHã¢Á¢G¢ ¥ÐÝè S¢¢æS¢¢ï´ Ü ¢ï

x¢GÝè}¢¼ Á¢¢çÝ²ï ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï ¼¢ñÏ¢¢ Ü Ú Üï ÝïçÜ ²¢æ Ü }¢¢Ýï }¢ï´ }¢S¢MÈG ã¢ï

Á¢¢§²ï, çÜ ¼Ýï ãè H¢ïx¢ »ïS¢ï ãñ´ Á¢¢ï ¥¢Ýï ±¢Hï Ü H Üï }¢é�¼çÁ¢GÚ ã¢ï¼ï ãñ´ çÜ

21



�²ïã Ü Úï´x¢ï ±¢ïã Ü Úï´x¢ï� çÈ Ú ±¢ïã �Ü H� ¼¢ï ¥¢¼¢ ãñ }¢x¢Ú ©S¢ Ü ¢

§ç�¼Á¢G¢Ú Ü ÚÝï ±¢Hï ¥ÐÝè ÜG Ï¢í }¢ï´ ©¼Ú Ó¢éÜï ã¢ï¼ï ãñ´, Á¢ñS¢¢ çÜ ãGÁ¢GÚ¼ï

S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢�S¢êÚ çÏ¢Ý ¥G}}¢¢Ú Ýï »Ü Ý¢ñ Á¢±¢Ý Ü ¢ï

ÝS¢èãG¼ Ü Ú¼ï ãé» Ü ã¢ : �»ï Ý¢ñ Á¢±¢Ý ! ¼éÛ¢ï ¼ïÚè Á¢±¢Ýè {¢ïÜï }¢ï´ Ý

Ç¢Hï, çÜ ¼Ýï ãè Á¢±¢Ý »ïS¢ï �¢ï çÁ¢�ã¢ï´ Ýï ¼¢ñÏ¢¢ }¢ï´ ¼¢¶GèÚ Ü è ¥¢ñÚ H}Ï¢è

H}Ï¢è ©}}¢èÎï´ Ï¢¢æ{ Hè´, }¢¢ñ¼ Ü ¢ï |¢éH¢ Ü Ú ²ïã Ü ã¼ï Úãï çÜ Ü H ¼¢ñÏ¢¢

Ü Ú Hï´x¢ï, ÐÚS¢¢ï´ ¼¢ñÏ¢¢ Ü Ú Hï´x¢ï ²ã¢æ ¼Ü çÜ §S¢è x¢GzGH¼ Ü è ãG¢H¼ }¢ï´ ©�ãï´

}¢¢ñ¼ ¥¢ x¢§ü ¥¢ñÚ ±¢ïã ¥æ{ïÚè ÜG Ï¢í }¢ï´ Á¢¢ S¢¢ï», ©�ãï´ ©Ý Üï }¢¢H, x¢GéH¢}¢¢ï´,

¥¢ñH¢Î ¥¢ñÚ }¢¢æ Ï¢¢Ð Ýï Ü ¢ï§ü ÈG ¢»Î¢ Ý çÎ²¢, ÈG Ú}¢¢Ýï §H¢ãè ãñ :

¼Ú-Á¢-}¢» Ü �ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : çÁ¢S¢ çÎÝ

Ý }¢¢H Ü ¢}¢ ¥¢»x¢¢ Ý Ï¢ïÅï }¢x¢Ú ±¢ïã

Á¢¢ï ¥ËH¢ã ( ) Üï ãGéÁG¢êÚ ãG¢çÁ¢GÚ

ãé±¢ S¢H¢}¢¼ çÎH Hï Ü Ú J

¥¢ã ! ãÚ H}ãG¢ x¢éÝã Ü è Ü SÚ¼¢ï |¢Ú}¢¢Ú ãñ x¢G-H-Ï¢» à¢ñ¼G¢Ý ãñ ¥¢ñÚ ÝzGS¢ï Ï¢Î ¥yG±¢Ú ãñ

çÁ¢G�Îx¢è Ü è à¢¢}¢ ÉH¼è Á¢¢ Úãè ãñ ã¢» ÝzGS¢ ! x¢}¢ü Ú¢ïÁ¢G¢ï à¢Ï¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ Ü ¢ ãè Ï¢S¢ Ï¢¢Á¢G¢Ú ãñ

(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 47)

22



ÜG Ï¢í Ü è ÐéÜ ¢Ú}¢¢ ïã G¼Ú}¢ ÝÏ¢è, }¢vÜ è }¢-ÎÝè, }¢ã GÏ¢ êÏ ¢ ï ÚÏÏ¢ ï x ¢ GÝè

Ü ¢ ÈG Ú}¢¢Ýï §GÏ¢í¼ çÝà¢¢Ý ãñ : �ÜG Ï¢í Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ÐéÜ ¢Ú

Ü Ú Ü ã¼è ãñ çÜ }¢ñ´ }¢éS¢¢-ÈG Ú¼ Ü ¢ Í¢Ú ãêæ, }¢ñ´ ¼�ã¢§ü Ü ¢ Í¢Ú ãêæ, }¢ñ´ ç}¢^è Ü ¢

Í¢Ú ãêæ ¥¢ñÚ }¢ñ´ Ü èÇG¢ïæ Ü ¢ Í¢Ú ãêæ J� Á¢Ï¢ }¢¢ïç}¢Ý Ï¢�Î¢ ÎzGÝ¢²¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï

ÜG Ï¢í Ü ã¼è ãñ : �}¢ÚãGÏ¢¢ ! ¼ê ¥ÐÝï ãè Í¢Ú ¥¢²¢ ! }¢ïÚè ÐèÆ ÐÚ Ó¢HÝï

±¢H¢ï´ }¢ï´ S¢ï ¼é}¢ }¢éÛ¢ï çÁ¢G²¢Î¢ }¢ãGÏ¢êÏ¢ ã¢ï, ¥¢Á¢ Á¢Ï¢ ¼é}¢ }¢ïÚï ãG±¢Hï Ü Ú

çÎ²ï x¢» ã¢ï ¼¢ï ¼é}¢ ¥G�ÜG ÚèÏ¢ Îï¶¢ïx¢ï }¢ñ´ ¼é}¢ S¢ï v²¢ (¥ÓÀ¢) S¢éHêÜ Ü Ú¼è

ãêæ J� Ó¢éÝ¢�Ó¢ï ÜG Ï¢í ©S¢ Üï çH²ï ãGgï çÝx¢¢ã ¼Ü Üé à¢¢Î¢ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ

©S¢ Üï çH²ï Á¢�Ý¼ Ü ¢ ÎÚ±¢Á¢G¢ ¶¢ïH çÎ²¢ Á¢¢¼¢ ãñ J }¢x¢Ú Á¢Ï¢ x¢éÝãx¢¢Ú

²¢ Ü ¢çÈG Ú ¥¢Î}¢è ÎzGÝ çÜ ²¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï ÜG Ï¢í Ü ã¼è ãñ : �Ý ¼¢ï ¼éÛ¢ï

}¢éÏ¢¢ÚÜ ã¢ï ¥¢ñÚ Ý ãè ²ïã ¼ïÚ¢ Í¢Ú ãñ J }¢ïÚè ÐèÆ ÐÚ Ó¢HÝï ±¢H¢ï´ }¢ï´ S¢ï }¢ïÚï

ÝÁGÎèÜ ¼ê S¢Ï¢ S¢ï Ï¢éÚ¢ ãñ, ¥¢Á¢ Á¢Ï¢ çÜ ¼ê }¢ïÚï çS¢ÐéÎü çÜ ²¢ x¢²¢ ¼¢ï

¥G�ÜG ÚèÏ¢ ¼ê Îï¶ïx¢¢ }¢ñ´ ¼ïÚè Üñ S¢è ¶GÏ¢Ú Hï¼è ãêæ !� ²ïã Ü ã Ü Ú ÜG Ï¢í ©S¢ï

§S¢ ¼GÚãG ÎÏ¢¢¼è ãñ çÜ }¢éÎïü Ü è ÐçSH²¢æ »Ü ÎêS¢Úï }¢ï´ Ðñ±S¼ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ´ J

Ú¢±è Ü ã¼ï ãñ´ : ²ïã Ï¢¢¼ ÈG Ú}¢¢¼ï ãé» ÚS¢êHéËH¢ã Ýï

¥ÐÝï ã¢�¢¢ï´ Ü è ©æçxH²¢ï´ Ü ¢ï »Ü ÎêS¢Úï }¢ï´ Ç¢H¢, çÈ Ú ÈG Ú}¢¢²¢ : �©S¢ Üï

çH²ï S¢�¢Ú ¥ÁGÎãï }¢éS¢ËH¼G Ü Ú çÎ²ï Á¢¢¼ï ãñ´ çÜ ¥x¢Ú ©Ý }¢ï´ S¢ï »Ü |¢è

Á¢G}¢èÝ ÐÚ Èêæ Ü }¢¢Ú Îï ¼¢ï Úã¼è Îé�²¢ ¼Ü Á¢G}¢èÝ S¢ï Üé À Ý ©x¢ï, ²ïã ¥ÁGÎãï

©S¢ï ÇS¢¼ï ¥¢ñÚ Ý¢ïÓ¢¼ï Úãï´x¢ï ²ã¢æ ¼Ü çÜ ©S¢ï çãGS¢¢Ï¢ Üï çH²ï Hï Á¢¢²¢

Á¢¢» J�

23



}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ã¢» ã}¢¢Ú¢ v²¢ Ï¢Ýïx¢¢ ! ã}¢ ¼¢ï

¥ÐÝè ÜG Ï¢í Ü ¢ï ²vS¢Ú |¢êHï ãé» ãñ ´ J ÈG yãG éH Ï¢¢Úè }¢ï ´ ãñ :

� ²¢�Ýè Ï¢ïà¢Ü Ï¢ÚÁ¢G¶G ¥¢ç¶GÚ¼ Ü è Ðïà¢x¢¢ï§ü ãñ J�

¥¢ã ! ã}¢¢Úè x¢GzGH¼ çÜ

ÝÁG¥G Ü è S¢çwG¼²¢ï´, ÜG Ï¢í Üï ¥æ{ïÚ¢ï´, §S¢ }¢ï´ }¢¢ñÁ¢êÎ Ü èÇGï }¢Ü ¢ïÇG¢ï´, }¢é�Ü Ú

ÝÜ èÚ Üï S¢wG¼ HãÁ¢ï }¢ï´ çÜ ²ï Á¢¢Ýï ±¢Hï S¢é±¢H¢ï´, Ï¢¢ïS¢èÎ¢ ã¢ï Á¢¢Ýï ±¢Hè

ãça²¢ï´, ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜG Ï¢í Ü è çà¢g¼¢ï´ S¢ï ¥¢x¢¢ã ã¢ïÝï Üï Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ÝïçÜ ²¢æ

Ü }¢¢Ýï Ü è Á¢éS¼-Á¢ê Ýãè´ Ü Ú¼ï !

x¢¢ï Ðïà¢ï ÝÁ¢GÚ ÜG Ï¢í Ü ¢ ÐéÚã¢ñH x¢ÉG¢ ãñ ¥zGS¢¢ïS¢ }¢x¢Ú çÈ Ú |¢è ²ïã x¢GzGH¼ Ýãè Á¢¢¼è

»ï ÚãG}¢¼ï Ü ¢ñÝñÝ ! Ü }¢èÝï Ðï Ü Ú}¢ ã¢ï ã¢» ! Ýãè´ Á¢¢¼è Ï¢éÚè ¶GSH¼ Ýãè´ Á¢¢¼è

(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 135)

¼�ã¢§ü ãè Ü ¢ÈG è ãñçÏ¢HÈG Á¢Gü ¥x¢Ú ÜG Ï¢í }¢ï´ Ü ¢ï§ü ¥GÁ¢G¢Ï¢ Ý |¢è ã¢ï ¼¢ï ¼æx¢¢ï ¼¢ÚèÜ

ÜG Ï¢í }¢ï´ ¼G±èH ¥GS¢ïü ¼Ü ¼�ã¢ ÚãÝ¢ ãè à¢ÎèÎ ¥¢ÁG}¢¢§à¢ ãñ v²êæ çÜ ã}¢¢Úè

Ý¢Á¢GéÜ ç}¢Á¢G¢Á¢è Ü ¢ ¼¢ï ²ïã ¥G¢H}¢ ãñ çÜ ¥x¢Ú ã}¢ï´ ¼}¢¢}¢ ¼Ú S¢ãêçH²¢¼

± ¥¢S¢¢§à¢¢¼ S¢ï ¥¢Ú¢S¼¢ ± ÐñÚ¢S¼¢ ¥G¢Hèà¢¢Ý Ï¢æx¢Hï ²¢ Ü ¢ïÆè }¢ï´ Üé À

çÎÝ¢ï´ Üï çH²ï ¼�ã¢ ÜGñ Î Ü Ú çÎ²¢ Á¢¢» ¼¢ï Í¢Ï¢Ú¢ Á¢¢»æ J

Ü ã Úãè ãñ à¢¢ã¢ï´ S¢ï ÜG Ï¢í Ü è ²ïã ¼�ã¢§ü

¼¢Á¢¢ï ¼wG¼ Üï }¢¢çHÜ ¥¢Á¢ v²êæ ¥Üï Hï ãñ´

24


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼Îé�²¢ S¢ï Á¢¢Ýï ±¢H¢ï´ Ü ¢ï ²¢Î Ü èçÁ¢²ïà¢ñ¶Gï ¼GÚèÜG ¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é�Ý¼ ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´ :

�}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Ü |¢è Ü |¢è ¼�ã¢§ü }¢ï´ çÎH Ü ¢ï ãÚ ¼GÚãG Üï

Îé�²¢±è ¶G²¢H¢¼ S¢ï Ð¢Ü Ü Ú Üï ¥ÐÝï ©Ý Î¢ïS¼¢ï´, çÚà¼ïÎ¢Ú¢ï´ Ü ¢ï ²¢Î

Ü èçÁ¢²ï Á¢¢ï ±ÈG ¢¼ Ð¢ Ó¢éÜï ãñ, ¥ÐÝï ÜGé Ï¢¢ïü Á¢±¢Ú }¢ï ÚãÝï ±¢Hï ÈG ¢ñ¼ à¢éÎx¢¢Ý

}¢ï´ S¢ï »Ü »Ü Ü ¢ï ²¢Î Ü èçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ¼S¢Ã±éÚ ãè ¼S¢Ã±éÚ }¢ï´ ©Ý Üï Ó¢ïãÚï

S¢¢}¢Ýï H¢§²ï ¥¢ñÚ ¶G²¢H Ü èçÁ¢²ï çÜ ±¢ïã çÜ S¢ ¼GÚãG Îé�²¢ }¢ï ¥ÐÝï ¥ÐÝï

}¢�S¢Ï¢ ± Ü ¢}¢ }¢ï´ }¢àxG¢êH �¢ï, H}Ï¢è H}Ï¢è ©}}¢èÎï´ Ï¢¢æ{ï Îé�²¢±è ¼¢�Hè}¢

Üï Á¢GÚè»G }¢éS¼çvGÏ¢H Ü è Ï¢ïã¼Úè Üï çH²ï Ü ¢ïà¢¢æ �¢ï ¥¢ñÚ »ïS¢ï Ü ¢}¢¢ï´ Ü è

¼ÎÏ¢èÚ }¢ï´ Hx¢ï �¢ï Á¢¢ï à¢¢²Î S¢¢Hã¢ S¢¢H ¼Ü }¢éÜ }}¢H Ý ã¢ï S¢Üï ´,

Îé�²¢±è Ü ¢Ú¢ïÏ¢¢Ú Üï çH²ï ±¢ïã ¼GÚãG ¼GÚãG Ü è ¼vHèÈGï æ ¥¢ñÚ }¢à¢vGÜG ¼ï´

Ï¢ÚÎ¢à¼ çÜ ²¢ Ü Ú¼ï �¢ï, ±¢ïã çS¢ÈG ü §S¢ Îé�²¢ ãè Üï çH²ï Ü ¢ïçà¢à¢¢ï´ }¢ï´

}¢S¢MÈG �¢ï, §S¢è Ü è ¥¢S¢¢§à¢ï´ ©�ãï´ }¢ãGÏ¢êÏ¢ ¥¢ñÚ §S¢è Ü ¢ ¥¢Ú¢}¢ ©�ãï´

}¢ÚxG¢êÏ¢ �¢¢ J ±¢ïã ²êæ çÁ¢G�Îx¢è x¢éÁ¢G¢Ú Úãï �¢ï x¢¢ï²¢ ©�ãï´ Ü |¢è }¢ÚÝ¢ ãè Ýãè´,

Ó¢éÝ¢�Ó¢ï ±¢ïã }¢¢ñ¼ S¢ï x¢G¢çÈG H, ¶Géçà¢²¢ï´ }¢ï´ Ï¢Î }¢S¼ ¥¢ñÚ ¶ïH ¼}¢¢à¢¢ï´ }¢ï´

}¢x¢Ý �¢ï J ©Ý Üï Ü ÈG Ý Ï¢¢Á¢G¢Ú }¢ï´ ¥¢ Ó¢éÜï �¢ï HïçÜ Ý ±¢ïã §S¢ S¢ï Ï¢ï ¶GÏ¢ÚÎé�²¢ Ü è Úæx¢èçÝ²¢ï´ }¢ï´ x¢é}¢ �¢ï J ¥¢ã ! §S¢è Ï¢ï ¶GÏ¢Úè Üï ¥G¢H}¢ }¢ï´ ©�ãï´

²Ü ¢²Ü }¢¢ñ¼ Ýï ¥¢ çH²¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã ÜG Ï¢í¢ï´ }¢ï´ ÐãéæÓ¢¢ çÎ²ï x¢» J ©Ý Üï }¢¢æ

Ï¢¢Ð x¢G}¢ S¢ï çÝÉ¢H ã¢ï x¢», ©Ý Ü è Ï¢ï±¢»æ Ï¢ï ãG¢H ã¢ï x¢§æü, ©Ý Üï Ï¢ÓÓ¢ï

çÏ¢Hv¼ï Úã x¢», }¢éS¼çvGÏ¢H Üï ãGS¢èÝ wG±¢Ï¢¢ï´ Ü ¢ ¥¢§üÝ¢ Ó¢vÝ¢ Ó¢êÚ ã¢ï

x¢²¢ J ©}}¢èÎï }¢çH²¢ }¢ñÅ ã¢ï x¢§æü, ©Ý Üï Ü ¢}¢ ¥{êÚï Úã x¢», Îé�²¢ Üï çH²ï

©Ý Ü è S¢Ï¢ }¢ïãGÝ¼ï´ Ú¢»x¢¢æ x¢§æü J ±é-ÚS¢¢ ©Ý Üï ¥}±¢H ¼vGS¢è}¢ Ü Ú Üï

25



}¢Á¢Gï S¢ï ¶¢ Úãï ãñ´ ¥¢ñÚ ©Ý Ü ¢ï |¢êH Ó¢éÜï ãñ´ J

Á¢Ï¢ §S¢ Ï¢ÁG}¢ S¢ï ©Æ x¢» Î¢ïS¼ ¥vS¢Ú ¥¢ñÚ ©Æ¼ï Ó¢Hï Á¢¢ Úãï ãñ´ Ï¢Ú¢Ï¢Ú

²ïã ãÚ ±vG¼ Ðïïà¢ï ÝÁ¢GÚ Á¢Ï¢ ãñ }¢�Á¢GÚ ²ã¢æ ÐÚ ¼ïÚ¢ çÎH Ï¢ãH¼¢ ãñ v²êæÜ Ú

Á¢x¢ã Á¢è Hx¢¢Ýï Ü è Îé�²¢ Ýãè´ ãñ

²ïã §GÏ¢í¼ Ü è Á¢¢ ãñ ¼}¢¢à¢¢ Ýãè´ ãñ

»Ü çÎÝ }¢ÚÝ¢ ãñ ¥¢ç¶GÚ }¢¢ñ¼ ãñ}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! çÎÝ ¥¢ñÚ Ú¢¼ x¢¢ï²¢ Î¢ï S¢é±¢çÚ²¢æ

ãñ´ çÁ¢Ý ÐÚ ã}¢ Ï¢¢Úè Ï¢¢Úè S¢é±¢Ú ã¢ï¼ï ãñ´, ²ïã S¢é±¢çÚ²¢æ }¢éS¢ËS¢H ¥ÐÝ¢

S¢ÈG Ú Á¢¢Úè Ú¶ï ãé» ãñ´ ¥¢ñÚ ã}¢ï´ }¢¢ñ¼ Ü è }¢ç�Á¢GH ÐÚ ÐãéæÓ¢¢ Ü Ú ãè Î}¢

Hï´x¢è, v²¢ Ü |¢è ¥¢Ð Ýï x¢G¢ñÚ çÜ ²¢ çÜ ã}¢ çÎÝ Üï x¢éÁ¢GÚÝï ¥¢ñÚ Ú¢¼ Üï

Ü ÅÝï ÐÚ Ï¢ãé¼ ¶Géà¢ ã¢ï¼ï ãñ´ ãG¢H¢æ çÜ ã}¢¢Úè çÁ¢G�Îx¢è Ü ¢ »Ü çÎÝ ²¢ »Ü

Ú¢¼ Ü }¢ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ ã}¢ }¢¢ñ¼ Üï }¢Á¢GèÎ ÜG ÚèÏ¢ ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ´, ã}¢¢Úè

ãGñçS¢Ä²¼ ¼¢ï ©S¢ Ï¢ËÏ¢ Ü è S¢è ãñ çÁ¢S¢ Ü è S¢¢Úè Ó¢Ü ¢Ó¢¢ñæÎ ¥¢ñÚ ¼é±¢Ý¢§ü

�H¢çSÅÜ Üï »Ü Ï¢ÅÝ }¢ï´ ÀéÐè ã¢ï¼è ãñ, ©S¢ Ï¢ÅÝ ÐÚ ÐÇGÝï ±¢H¢ ©æx¢Hè

Ü ¢ ãHÜ ¢ S¢¢ ÎÏ¢¢± ©S¢ Ü è Ú¢ïà¢çÝ²¢æ x¢éH Ü Ú Îï¼¢ ãñ, §S¢è ¼GÚãG }¢¢ñ¼

Ü ¢ ±vG¼ ¥¢Ýï ÐÚ ã}¢¢Ú¢ Ó¢¢Ü ¢ï Ó¢¢ñÏ¢�Î çÁ¢S}¢ §¼Ý¢ Ï¢ïÏ¢S¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ

çÜ ã}¢ ¥ÐÝè }¢ÚÁ¢Gè S¢ï ã¢�¢ |¢è Ýãè´ çãH¢ S¢Ü ¼ï, ¥x¢Ó¢ïü ²ïã ¼Gñ ãñ çÜ

»Ü çÎÝ ã}¢ï´ |¢è }¢ÚÝ¢ ãñ }¢x¢Ú ã}¢ Ýãè´ Á¢¢Ý¼ï çÜ }¢¢ñ¼ }¢ï´ çÜ ¼Ý¢ ±vG¼

Ï¢¢ÜG è ãñ ? v²¢ }¢¢�Hê}¢ çÜ ¥¢Á¢ Ü ¢ çÎÝ ã}¢¢Úè çÁ¢G�Îx¢è Ü ¢ ¥¢ç¶GÚè

26

(±èÚ¢Ý }¢ãGH, S¢. 17)


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼çÎÝ ²¢ ¥¢Ýï ±¢Hè Ú¢¼ ã}¢¢Úè çÁ¢G�Îx¢è Ü è ¥¢ç¶GÚè Ú¢¼ ã¢ï ! Ï¢çËÜ ã}¢¢Úï

Ð¢S¢ ¼¢ï §S¢ Ü è |¢è Á¢G}¢¢Ý¼ Ýãè´ çÜ »Ü Üï Ï¢¢�Î ÎêS¢Ú¢ S¢¢æS¢ Hï S¢Üï ´x¢ï

²¢ Ýãè´ ? v²êæ çÜ S¢¢æS¢ Èï È ÇG¢ï }¢ï Á¢¢¼ï ¥¢ñÚ Ï¢¢ãÚ çÝÜ H¼ï ±vG¼ §�S¢¢Ý Üï

§çwG¼²¢Ú }¢ï´ Ýãè´ ã¢ï¼¢ ¥¢ñÚ Ý ãè §S¢ ÐÚ »�ç¼Ï¢¢Ú çÜ ²¢ Á¢¢ S¢Ü ¼¢ ãñ, »ïGÝ

}¢éç}Ü Ý ãñ çÜ Á¢¢ï S¢¢æS¢ ã}¢ Hï Úãï ãñ´ ±¢ïãè ¥¢ç¶GÚè ã¢ï ÎêS¢Ú¢ S¢¢æS¢ HïÝï Ü è

Ý¢ñÏ¢¼ ãè Ý ¥¢» ! v²¢ ¶GÏ¢Ú ²ïã S¢éyG¢êÚ ÐÉGÝï Üï Î¢ñÚ¢Ý ãè }¢-HÜé H }¢¢ñ¼

ã}¢¢Úè MãG ÜG ÏÁ¢G ÈG Ú}¢¢ Hï´ ! ¥¢» çÎÝ ²ïã ¶GÏ¢Úï´ ã}¢ï´ S¢éÝÝï Ü ¢ï

ç}¢H¼è ãñ´ çÜ ÈGé H¢æ §SH¢}¢è |¢¢§ü ¥ÓÀï ¶G¢S¢ï �¢ï, Ï¢ Á¢G¢çãÚ ©�ãï´ Ü ¢ï§ü }¢ÚÁ¢G

|¢è Ý �¢¢, HïçÜ Ý ¥Ó¢¢ÝÜ ã¢Åü ÈGï H ã¢ï Á¢¢Ýï Ü è ±Á¢ã S¢ï Ó¢�Î ç}¢ÝÅ Üï

¥�ÎÚ ¥�ÎÚ ©Ý Ü ¢ §ç�¼ÜG ¢H ã¢ï x¢²¢, ²êæãè çÜ S¢è |¢è H}ãGï ã}¢ï´ §S¢ Îé�²¢

S¢ï LwGS¢¼ ã¢ïÝ¢ ÐÇG S¢Ü ¼¢ ãñ v²êæ çÜ Á¢¢ï Ú¢¼ ÜG Ï¢í }¢ï´ x¢éÁ¢GÚÝè ãñ ±¢ïã Ï¢¢ãÚÝãè´ x¢éÁ¢GÚ S¢Ü ¼è J

Ï¢ ±vG¼ï ÝÁG¥G S¢H¢}¢¼ Úãï }¢ïÚ¢ §ü}¢¢æ

}¢éÛ¢ï ÝS¢èÏ¢ ã¢ï Ü çH}¢¢ ãñ §çË¼Á¢¢ ²¢ ÚÏ¢

(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 55)

}¢¢ñ¼ Ü ¢ï ²¢Î Ü ÚÝï Ü ¢ ÈG ¢»Î¢ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢ çÏ¢Ý }¢¢çHÜ S¢ï çÚ±¢²¼

ãñ çÜ S¢ÚÜ ¢Úï }¢ÎèÝ¢, Ú¢ãG¼ï ÜG ËÏ¢¢ï S¢èÝ¢ Ýï §à¢¢üÎ

ÈG Ú}¢¢²¢ : �çÁ¢S¢ï }¢¢ñ¼ Ü è ²¢Î ¶G¢ñÈG Á¢GÎ¢ Ü Ú¼è ãñ ÜG Ï¢í ©S¢ Üï çH²ïÁ¢�Ý¼ Ü ¢ Ï¢¢x¢G Ï¢Ý Á¢¢»x¢è J�

¥ÐÝè }¢¢ñ¼ Ü ¢ï ²¢Î Ü èçÁ¢²ïÁ¢GÚ¢ ¼S¢Ã±éÚ Ü è çÝx¢¢ã S¢ï Îïç¶²ï çÜ }¢ïÚè }¢¢ñ¼ Ü ¢ ±vG¼ ¥¢Ý

27


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼ÐãéæÓ¢¢ ãñ, }¢éÛ¢ ÐÚ x¢Gà¢è ¼G¢Úè ã¢ï Ó¢éÜ è ãñ, H¢ïx¢ Ï¢ï Ï¢S¢è Üï ¥G¢H}¢ }¢ï´ }¢éÛ¢ï

}¢¢ñ¼ Üï }¢éæã }¢ï´ Á¢¢¼¢ ãé±¢ Îï¶ Úãï ãñ´ }¢x¢Ú Üé À Ü Ú Ýãè´ S¢Ü ¼ï, ÝÁG¥G Ü è

S¢çwG¼²¢æ |¢è à¢éM¥G ã¢ï x¢§æü }¢x¢Ú }¢ñ´ ¥ÐÝè ¼vHèÈG çÜ S¢è Ü ¢ï Ï¢¼¢ Ýãè´

S¢Ü ¼¢ v²êæ çÜ ãÚ ±vG¼ Ó¢ãvÝï ±¢Hè Á¢GÏ¢¢Ý ¥Ï¢ ¶G¢}¢¢ïà¢ ã¢ï Ó¢éÜ è ãñ,

S¢wG¼ �²¢S¢ }¢ãGS¢êS¢ ã¢ï Úãè ãñ }¢x¢Ú çÜ S¢è S¢ï Î¢ï Í¢êæÅ Ð¢Ýè Ýãè´ }¢¢æx¢

S¢Ü ¼¢, §S¢è Î¢ñÚ¢Ý Ü ¢ï§ü }¢éÛ¢ï ¼ËÜG èÝ Ü ÚÝï (²¢�Ýè }¢ïÚï S¢¢}¢Ýï Ü çH}¢»

Ð¢Ü ÐÉGÝï) Hx¢¢, çÈ Ú ÚzG¼¢ ÚzG¼¢ S¢¢}¢Ýï Üï }¢Ý¢çÁ¢GÚ {éæÎHï ã¢ïÝï Hx¢ï,

x¢Hï S¢ï ¶GÚ-¶GÚ¢ãÅ Ü è ¥¢±¢Á¢Gï´ ¥¢Ý¢ à¢éM¥G ã¢ï x¢§æü ¥¢ñÚ çÏ¢H ¥¢ç¶GÚ

MãG Ýï çÁ¢S}¢ Ü ¢ S¢¢�¢ À¢ïÇG çÎ²¢ ²¢�Ýè }¢ïÚ¢ §ç�¼ÜG ¢H ã¢ï x¢²¢ J

¥GÁ¢GèÁ¢G¢ï ¥ÜG ¢çÚÏ¢ ÐÚ çx¢²¢ü ¼G¢Úè ã¢ï x¢²¢ J ¥ãH¢ï ¥G²¢H }¢-S¢HÝ Ï¢è±è

Ï¢ÓÓ¢¢ï´, Ï¢ãÝ |¢¢§ü, }¢¢æ Ï¢¢Ð ±x¢GñÚ¢ Ü è ¥¢æ¶ï´ çà¢g¼ï x¢G}¢ S¢ï Ý}¢ ãñ´ J çÜ S¢è

Ýï ¥¢x¢ï Ï¢ÉG Ü Ú }¢ïÚè ¥¢æ¶ï´ Ï¢�Î Ü Ú Îè´, Ð¢©æ Üï Î¢ïÝ¢ï´ ¥æx¢êÆï ¥¢ñÚ Î¢ïÝ¢ï´

Á¢Ï¢ÇG¢ï´ Ü ¢ï Ü ÐÇGï Ü è Ð^è S¢ï Ï¢¢æ{ Ü Ú }¢éÛ¢ ÐÚ Ó¢¢ÎÚ ©ÉG¢ Îè x¢§ü J }¢ïÚè

}¢¢ñ¼ Üï »�H¢Ý¢¼ ã¢ïÝï Hx¢ï, çÚà¼¢Î¢Ú¢ï´ ¥¢ñÚ Î¢ïS¼¢ï´ Ü ¢ï §ç�¢GH¢¥G¢¼ Îè

Á¢¢Ýï Hx¢è´ J Üé À H¢ïx¢ }¢ïÚè ¼vÈG èÝ ± ¼ÎÈG èÝ Üï §ç�¼Á¢G¢}¢¢¼ }¢ï´ Hx¢

x¢» J x¢GéSH Ü ¢ §ç�¼Á¢G¢}¢ ã¢ïÝï ÐÚ }¢éÛ¢ï ¼wG¼» x¢GéSH ÐÚ çHÅ¢ Ü Ú x¢GéSH

çÎ²¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ Ü ÈG Ý ÐãÝ¢ Ü Ú }¢ïÚè }¢çÄ²¼ ¥¢ç¶GÚè ÎèÎ¢Ú Üï çH²ï Ú¶

Îè x¢§ü J }¢ïÚï Ó¢¢ãÝï ±¢H¢ï´ Ýï ¥¢ç¶GÚè }¢Ú¼Ï¢¢ }¢éÛ¢ï Îï¶¢ çÜ ²ïã Ó¢ïãÚ¢ ¥Ï¢

Îé�²¢ }¢ï´ Î¢ïÏ¢¢Ú¢ ã}¢ï´ çÎ¶¢§ü Ý Îïx¢¢, Í¢Ú Ü è ÈG Á¢G¢ S¢¢ïx¢-±¢Ú ãñ ¥¢ñÚ ÎÚ¢ï

Îè±¢Ú ÐÚ ©Î¢S¢è À¢§ü ãé§ü ãñ J çÈ Ú }¢ïÚï Ý¢Á¢G ©Æ¢Ýï ±¢H¢ï´ Ýï }¢ïÚ¢ Á¢Ý¢Á¢G¢

¥ÐÝï Ü �{¢ï´ ÐÚ ©Æ¢ çH²¢ ¥¢ñÚ Á¢Ý¢Á¢G¢ x¢¢ã Ü è ¼GÚÈG Ï¢ÉGÝ¢ à¢éM¥G ã¢ï

x¢» J ±ã¢æ ÐãéæÓ¢ Ü Ú }¢ïÚè Ý}¢¢Á¢Gï Á¢Ý¢Á¢G¢ ¥Î¢ Ü è x¢§ü ¥¢ñÚ }¢ïÚï Á¢Ý¢Á¢Gï Ü ¢

L¶G ©S¢ ÜG çÏ¢íS¼¢Ý Ü è ¼GÚÈG Ü Ú çÎ²¢ x¢²¢ Á¢ã¢æ }¢éÛ¢ï ¥ÐÝè çÁ¢G�Îx¢è }¢ï´

Ú¢¼ Üï ±vG¼ ¼�ã¢ ¥¢Ýï Ü è çã}}¢¼ Ýãè´ ã¢ï¼è �¢è }¢x¢Ú ¥Ï¢ Ý Á¢¢Ýï çÜ ¼Ýè

28



Ú¢¼ï´ §S¢ ÜG çÏ¢íS¼¢Ý }¢ï´ x¢éÁ¢G¢ÚÝè ã¢ï´x¢è ! ²ïã ±¢ïãè ÜG çÏ¢íS¼¢Ý ãñ Á¢¢ï ¥ÐÝï Ý»

}¢Ü èÝ¢ï´ Ü ¢ }¢é�¼çÁ¢GÚ ã¢ï¼¢ ãñ, Á¢ã¢æ ÐÚ §�S¢¢Ý¢ï´ Üï S¢¢�¢ ©Ý Ü è wG±¢çãà¢¢¼

|¢è ÎzGÝ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ´ J H¢ïx¢¢ï´ Ýï }¢ïÚè H¢à¢ Ü ¢ï Ó¢¢ÚÐ¢§ü S¢ï ©Æ¢ Ü Ú ©� ÜG Ï¢í

}¢ï´ }¢é�¼çÜG H Ü Ú çÎ²¢ çÁ¢S¢ Üï Ï¢¢Úï }¢ï´ ãGÎèS¢ï Ð¢Ü }¢ï´ ¥¢²¢ çÜ Á¢�Ý¼ Ü ¢

»Ü Ï¢¢x¢G ãñ... ²¢... Î¢ïÁ¢G¶G Ü ¢ x¢ÉG¢ !

ÜG Ï¢í ÐÚ ç}¢^è Ç¢H Ü Ú Á¢Ï¢ }¢ïÚï S¢¢�¢ ¥¢Ýï ±¢Hï H¢ñÅ Ü Ú Ó¢Hï ¼¢ï }¢ñ´ Ýï

©Ý Üï ÜG Î}¢¢ï´ Ü è Ó¢¢Ð S¢éÝè, ©Ý Üï Á¢¢Ýï Üï Ï¢¢�Î ÜG Ï¢í }¢éÛ¢ S¢ï ã}¢ Ü H¢}¢

ãé§ü ¥¢ñÚ Ü ãÝï Hx¢è : »ï ¥¢Î}¢è ! v²¢ ¼êÝï }¢ïÚï ãG¢H¢¼ Ý S¢éÝï �¢ï ? v²¢ }¢ïÚè

¼æx¢è, Ï¢ÎÏ¢ê, ã¢ïHÝ¢Ü è ¥¢ñÚ Ü èÇG¢ïæ S¢ï ¼éÛ¢ï Ýãè´ ÇÚ¢²¢ x¢²¢ �¢¢ ? ¥x¢Ú

»ïS¢¢ �¢¢ ¼¢ï çÈ Ú ¼êÝï v²¢ ¼Ä²¢Úè Ü è ?

ÜG Ï¢í }¢ï´ }¢éÛ¢ Ü ¢ï çHÅ¢ Ü Ú ¥¢ñÚ ç}¢^è Ç¢H Ü Ú Ó¢H çÎ²ï S¢¢�¢è Ý Ð¢S¢ ¥Ï¢ Ü ¢ï§ü çÚà¼ïÎ¢Ú ãñ

wG±¢Ï¢ }¢ï´ |¢è »ïS¢¢ ¥�{ïÚ¢ Ü |¢è Îï¶¢ Ý �¢¢ Á¢ñS¢¢ ¥�{ïÚ¢ ã}¢¢Úè ÜG Ï¢í }¢ï´ S¢ÚÜ ¢Ú ãñ

(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 74)

ã}¢ ÐÚ v²¢ x¢éÁ¢GÚïx¢è ?}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! §�S¢¢Ý Üï Î¢ï Í¢Ú ã¢ï¼ï ãñ´ : »Ü

Á¢G}¢èÝ Üï ªÐÚ ¥¢ñÚ »Ü Á¢G}¢èÝ Üï ¥�ÎÚ (²¢�Ýè ÜG Ï¢í), ¥¢Á¢ ã}¢ ¥ÐÝï

Í¢Ú Ü ¢ï ¥¢Ú¢}¢ Îïã ± ÐéÚ S¢éÜê Ý Ï¢Ý¢Ýï Üï çH²ï Üñ S¢ï Üñ S¢ï Á¢¼Ý Ü Ú¼ï ãñ´,

¥æ{ïÚï Ü ¢ï ÎêÚ Ü ÚÝï Üï çH²ï Á¢x¢ã Á¢x¢ã Ï¢ËÏ¢ Ú¢ïà¢Ý Ü Ú¼ï ãñ´, x¢Ú}¢è }¢ï´

Æ�ÇÜ Üï çH²ï »Ú Ü �ÇèàÝÚ (Air conditioner) ¥¢ñÚ S¢Îèü Üï }¢¢ñçS¢}¢ }¢ï´

S¢Îèü S¢ï Ï¢Ó¢Ýï Üï çH²ï ãèÅÚ (Heater) ¼Ü Hx¢±¢¼ï ãñ´, çÏ¢Á¢Hè Ó¢Hè

29



Á¢¢» ¼¢ï }¢é-¼Ï¢¢çÎH §ç�¼Á¢G¢}¢ Üï ¼G¢ñÚ ÐÚ Á¢ÝÚïÅÚ ¥¢ñÚ ²ê.Ðè.»S¢ (ups)

¼Ä²¢Ú Ú¶¼ï ãñ´, }¢x¢Ú »Ü çÎÝ S¢Ï¢ Üé À À¢ïÇG À¢ÇG Ü Ú ¶G¢Hè ã¢�¢ ÎêS¢Úï

Í¢Ú ²¢�Ýè ÜG Ï¢í }¢ï´ }¢é�¼çÜG H ã¢ï Á¢¢»æx¢ï J S¢¢ïçÓ¢²ï ¼¢ï S¢ãè ©S¢ ±vG¼ ã}¢

ÐÚ v²¢ x¢éÁ¢GÚïx¢è Á¢Ï¢ ÜG Ï¢í Ü è ±ãGìà¢¼¢ï´, x¢ãÚè ¼¢ÚèçÜ ²¢ï´ ¥¢ñÚ ¥Á¢ÝÏ¢è

}¢¢ãG¢ïH Ü è ©Î¢çS¢²¢ï´ }¢ï´ ¼�ã¢ ã¢ï´x¢ï, Ü ¢ï§ü ã}¢ÎÎü Ý }¢ÎÎx¢¢Ú, çÜ S¢è Ü ¢ï

Ï¢éH¢ S¢Üï ´ Ý ¶GéÎ Ü ãè´ Á¢¢ S¢Üï ´, ã}¢ ÐÚ Üñ S¢è Í¢Ï¢Ú¢ãÅ ¼G¢Úè ã¢ïx¢è !

¥æ{ïÚ¢ Ü ¢Å ¶¢¼¢ ãñ ¥Üï Hï ¶G¢ñÈG ¥¢¼¢ ãñ ¼¢ï ¼�ã¢ ÜG Ï¢ í }¢ï´ v²êæÜ Ú Úãêæx¢¢ ²¢ ÚS¢êHËH¢ã

ÝÜ èÚñÝ §ç}¼ãG¢æ HïÝï Ü ¢ï Á¢Ï¢ ¥¢»æx¢ï ¼éÚÏ¢¼ }¢ï´ Á¢±¢Ï¢¢¼ ©Ý Ü ¢ï ¥¢ÜG ¢ Üñ S¢ï Îêæx¢¢ ²¢ ÚS¢êHËH¢ã

Ï¢Ú¢» Ý¢}¢ ÎÎïü S¢Ú S¢ã¢ Á¢¢¼¢ Ýãè´ }¢éÛ¢ S¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜG Ï¢í Üñ S¢ï S¢ã S¢Üêæ x¢¢ ²¢ ÚS¢êHËH¢ã

²ã¢æ Ó²êæÅè |¢è ¼ÇGÐ¢ Îï }¢éÛ¢ï ¼¢ï ÜG Ï¢í Üï ¥�ÎÚ à¢ã¢ çÏ¢ÓÀê Üï ÇæÜ Üñ S¢ï S¢ãêæx¢¢ ²¢ ÚS¢êHËH¢ã

(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 140)

}¢éÎïü Üï S¢Î}¢ïÎ¢�±¼ï §SH¢}¢è Üï §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢Ü -¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ Ü è

}¢yGÏ¢ê¥G¢ �ÈGñ Á¢G¢Ýï S¢é�Ý¼� çÁ¢ËÎ 2 Üï 499 S¢ÈG ãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H Ï¢¢Ï¢,

�x¢GèÏ¢¼ Ü è ¼Ï¢¢ã Ü ¢çÚ²¢æ� S¢ÈG ãG¢ 67 ÐÚ ãñ : ¥Ã±H ¼¢ï }¢¢ñ¼ Üï

S¢Î}¢ï Ü ¢ ¼S¢Ã±éÚ ãè Á¢¢Ý Ü ¢ï Í¢éH¢Ýï ±¢H¢ ãñ ¥¢ñÚ ªÐÚ S¢ï wG¢éÎ¢ ±

}¢éS¼GÈG ¢ Ü è Ý¢Ú¢Á¢Gè Ü è S¢êÚ¼ }¢ï´ ¥GÁ¢G¢Ï¢

ãé±¢ ¼¢ï Üñ S¢ï Ï¢ÚÎ¢à¼ ã¢ï S¢Üï x¢¢ ! }¢éÎïü Üï S¢Î}¢ï Ü ¢ ÝvGà¢¢ ¶è´Ó¢¼ï ãé»

}¢ïÚï ¥¢ÜG ¢ ¥¢�H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é�Ý¼, }¢¢ñH¢Ý¢ à¢¢ã §}¢¢}¢

¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´ : ±¢ïã }¢¢ñ¼ Ü ¢ ¼¢Á¢G¢

30



S¢Î}¢¢ ©Æ¢» ãé» MãG (çÜ çÝÜ H¼ï ±vG¼) çÁ¢S¢ Ü ¢ ¥ÎÝ¢ Û¢ÅÜ ¢ S¢¢ï Á¢GÏ¢ïü

à¢}¢à¢èÚ (²¢�Ýè ¼H±¢Ú Üï S¢¢ï ±¢Ú) Üï Ï¢Ú¢Ï¢Ú, çÁ¢S¢ Ü ¢ S¢Î}¢¢ ãÁ¢G¢Ú Á¢GÏ¢ïü

¼ñx¢G (²¢�Ýè ¼H±¢Ú Üï ãÁ¢G¢Ú ±¢Ú) S¢ï S¢wG¼ ¼Ú, Ï¢çËÜ }¢-HÜé H }¢¢ñ¼

( ) Ü ¢ Îï¶Ý¢ ãè ãÁ¢G¢Ú ¼H±¢Ú Üï S¢Î}¢ï S¢ï Ï¢ÉG Ü Ú J ±¢ïã Ý§ü

Á¢x¢ã, ±¢ïã çÝÚè ¼�ã¢§ü, ±¢ïã ãÚ ¼GÚÈG |¢²¢ÝÜ Ï¢ï Ü S¢è À¢§ü, §S¢ ÐÚ ±¢ïã

ÝÜ èÚñÝ (²¢�Ýè }¢é�Ü Ú ÝÜ èÚ) Ü ¢ ¥Ó¢¢ÝÜ ¥¢Ý¢, ±¢ïã S¢wG¼ ãñÏ¢¼ Ý¢Ü

S¢êÚ¼ï çÎ¶¢Ý¢ çÜ ¥¢Î}¢è çÎÝ Ü ¢ï ãÁ¢G¢Ú¢ï Üï }¢Á}¢¥G }¢ï Îï¶ï ¼¢ï ãG±¢S¢ Ï¢Á¢¢ Ý

Úãï´, Ü ¢H¢ Úæx¢, ÝèHè ¥¢æ¶ï´ Îïx¢¢ï´ Üï Ï¢Ú¢Ï¢Ú Ï¢ÇGè, ¥Ï¢ÚÜG (Ó¢}¢Ü èHè {¢¼)

Ü è ¼GÚãG à¢¢ï�H¢ Á¢GÝ, S¢¢æS¢ Á¢ñS¢ï ¥¢x¢ Ü è HÐÅ, Ï¢ñH Üï S¢è´x¢¢ï´ Ü è ¼GÚãG

H}Ï¢ï Ý¢ïÜ Î¢Ú Ü èHï (²¢�Ýè ¥x¢Hï Î¢æ¼), Á¢G}¢èÝ ÐÚ çÍ¢S¢Å¼ï S¢Ú Üï ÐïÓ¢èÎ¢

Ï¢¢H, ÜG Î¢ï ÜG ¢}¢¼ çÁ¢S}¢ ± Á¢S¢¢}¢¼ Ï¢H¢ ± çÜG ²¢}¢¼ çÜ »Ü à¢¢Ýï

(²¢�Ýè Ü �{ï) S¢ï ÎêS¢Úï (Ü �{ï) ¼Ü }¢ç�Á¢GH¢ï´ (²¢�Ýè Ï¢ï à¢é}¢¢Ú çÜ H¢ï }¢èÅÁ¢Gü)

Ü ¢ ÈG ¢çS¢H¢, ã¢�¢¢ï´ }¢ï´ H¢ïãï Ü ¢ ±¢ïã x¢éÁ¢Gü (²¢�Ýè ã�¢¢ïÇG¢) çÜ ¥x¢Ú »Ü

Ï¢S¼è Üï H¢ïx¢ Ï¢çËÜ çÁ¢�Ý ± §�S¢ Á¢}¥G ã¢ï Ü Ú ©Æ¢Ý¢ Ó¢¢ãï´ Ý ©Æ¢ S¢Üï ´,

±¢ïã x¢ÚÁ¢ Ü ÇGÜ Ü è ã¢ïHÝ¢Ü ¥¢±¢Á¢Gï´, ±¢ïã Î¢æ¼¢ï´ S¢ï Á¢G}¢èÝ Ó¢èÚ¼ï Á¢G¢çãÚ

ã¢ïÝ¢, çÈ Ú §Ý ¥¢ÈG ¢¼ ÐÚ ¥¢ÈG ¼ ²ïã çÜ S¢è{è ¼GÚãG Ï¢¢¼ Ý Ü ÚÝ¢, ¥¢¼ï

ãè Û¢�Û¢¢ïÇG Ç¢HÝ¢, }¢¢ïãH¼ Ý ÎïÝ¢, Ü ÇGv¼è çÛ¢ÇGv¼è ¥¢±¢Á¢G¢ï }¢ï §ç}¼ãG¢Ý

HïÝ¢ J

(¼ÚÁ¢}¢¢ :

¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ( ) ã}¢¢Úï çH²ï Ü ¢ÈG è ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇG¢ Ü ¢ÚS¢¢Á¢G

ãñ J »ï Ü Ú}¢ ÈG Ú}¢¢Ýï ±¢Hï ! ã}¢¢Úè Ü }¢Á¢G¢ïÚè ÐÚ ÚãG}¢¢ï Ü Ú}¢ ÈG Ú}¢¢, »ï ÚÏÏ¢ï

31



Á¢}¢èH ! ÎéMÎ¢ï S¢H¢}¢ |¢ïÁ¢ ÝçÏ¢Ä²ï ÚãG}¢¼ ( ) ÐÚ ¥¢ñÚ

§Ý Ü è §GÁGÁ¢G¼ ±¢Hè ¥¢H ¥¢ñÚ Ï¢çÜG Ä²¢ ¼}¢¢}¢ ©}}¢¼ ÐÚ J ÜG Ï¢êH ÈG Ú}¢¢,

ÜG Ï¢êH ÈG Ú}¢¢, »ï S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÚãG}¢¢ï Ü Ú}¢ ÈG Ú}¢¢Ýï ±¢Hï !)

(ÈG ¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢, çÁ¢. 9, S¢. 934 ¼¢ 937)

32

Í¢éÐ ¥æ{ïÚ¢ ãè v²¢ ±ãGìà¢¼ Ü ¢ Ï¢S¢ïÚ¢ ã¢ïx¢¢

x¢Ú Ü ÈG Ý È ¢ÇG Üï S¢¢æÐ¢ï´ Ýï Á¢}¢¢²¢ ÜG ÏÁ¢G¢

ÇæÜ }¢ÓÀÚ Ü ¢ |¢è }¢éÛ¢ S¢ï ¼¢ï S¢ã¢ Á¢¢¼¢ Ýãè´

x¢Ú ¼ê Ý¢Ú¢Á¢G ãé±¢ }¢ïÚè ãH¢Ü ¼ ã¢ïx¢è

ÜG Ï¢í }¢ï´ Üñ S¢ï ¥Üï H¢ }¢ñ´ Úãêæx¢¢ ²¢ ÚÏ¢ !

ã¢» Ï¢ÚÏ¢¢Îè ! Ü ã¢æ Á¢¢ Üï ÀéÐêæx¢¢ ²¢ ÚÏ¢ !

ÜG Ï¢í }¢ï´ çÏ¢ÓÀê Üï ÇæÜ Üñ S¢ï S¢ãêæx¢¢ ²¢ ÚÏ¢ !

ã¢» ! }¢ñ´ Ý¢Úï Á¢ã�Ý}¢ }¢ï´ Á¢Hêæx¢¢ ²¢ ÚÏ¢ !

¥GzG± Ü Ú ¥¢ñÚ S¢Î¢ Üï çH²ï Ú¢Á¢Gè ã¢ï Á¢¢

x¢Ú Ü Ú}¢ Ü Ú Îï ¼¢ï Á¢�Ý¼ }¢ï´ Úãêæx¢¢ ²¢ ÚÏ¢ !

(x¢GèÏ¢¼ Ü è ¼Ï¢¢ã Ü ¢çÚ²¢æ, S¢. 67)

ÜG Ï¢í ±¢Hï çÜ S¢ ÐÚ ÚàÜ Ü Ú¼ï ãñ´ ?ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏ¢ÎéËH¢ã çÏ¢Ý ©G}¢Ú S¢ï }¢Ú±è

ãñ : �Ü ¢ï§ü çÎÝ »ïS¢¢ Ýãè´ çÜ çÁ¢S¢ }¢ï }¢-HÜé H }¢¢ñ¼ ( ) ÜG çÏ¢íS¼¢Ý

}¢ï´ ²ïã »�H¢Ý Ý Ü Ú¼ï ã¢ï´ : �»ï ÜG Ï¢í ±¢H¢ï ! ¥¢Á¢ ¼é}ãï´ çÜ Ý H¢ïx¢¢ï´ ÐÚ

ÚàÜ ãñ ?� ¼¢ï ±¢ïã Á¢±¢Ï¢ Îï¼ï ãé» Ü ã¼ï ãñ´ : �ã}¢ï´ }¢çSÁ¢Î ±¢H¢ï´ ÐÚ

ÚàÜ ãñ çÜ ±¢ïã }¢çSÁ¢Î¢ïæ }¢ï´ Ý}¢¢Á¢G ÐÉG¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ã}¢ Ý}¢¢Á¢G Ýãè´ ÐÉG

S¢Ü ¼ï J ±¢ïã Ú¢ïÁ¢Gï Ú¶¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ã}¢ Ýãè´ Ú¶ S¢Ü ¼ï J ±¢ïã S¢-ÎÜG ¢ Ü Ú¼ïãñ´ ¥¢ñÚ ã}¢ Ýãè´ Ü Ú S¢Ü ¼ï J ±¢ïã¥ËH¢ã Ü ¢ çÁ¢GR Ü Ú¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ



ã}¢ Ýãè´ Ü Ú S¢Ü ¼ï J� çÈ Ú ¥ãHï ÜG Ï¢í ¥ÐÝï x¢éÁ¢Gà¼¢ Á¢G}¢¢Ýï ÐÚ Ý¢çÎ}¢

(²¢�Ýè à¢}¢ü-S¢¢Ú) ã¢ï¼ï ãñ´ J�

±¢ïã ãñ »ïGà¢¢ï §Gà¢Ú¼ Ü ¢ Ü ¢ï§ü }¢ãGH |¢è Á¢ã¢æ ¼¢Ü }¢ï´ ãÚ Í¢ÇGè ã¢ï ¥Á¢H |¢è

Ï¢S¢ ¥Ï¢ ¥ÐÝï §S¢ Á¢ãìH S¢ï ¼ê çÝÜ H |¢è ²ïã Á¢èÝï Ü ¢ ¥�Î¢Á¢G ¥ÐÝ¢ Ï¢ÎH |¢è

Á¢x¢ã Á¢è Hx¢¢Ýï Ü è Îé�²¢ Ýãè´ ãñ

²ïã §GÏ¢í¼ Ü è Á¢¢ ãñ ¼}¢¢à¢¢ Ýãè´ ãñ

¥|¢è S¢ï ¼Ä²¢Úè Ü Ú HèçÁ¢²ïà¢ñ¶Gï ¼GÚèÜG ¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é�Ý¼ ã}¢ï´ ÜG Ï¢í ±

ãGàÚ Ü è ¼Ä²¢Úè Ü ¢ Á¢GïãìÝ ¥G¼G¢ Ü Ú¼ï ãé» ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´ : �}¢èÆï }¢èÆï

§SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ±¢ÜGï §Gü ¥GvGH }¢�Î ±¢ïãè ãñ Á¢¢ï }¢¢ñ¼ S¢ï ÜG ÏH }¢¢ñ¼ Ü è

¼Ä²¢Úè Ü Ú¼ï ãé» ÝïçÜ ²¢ï´ Ü ¢ Á¢G¶GèÚ¢ §Ü n¢ Ü Ú Hï ¥¢ñÚ S¢é�Ý¼¢ï´ Ü ¢ }¢-ÎÝè

Ó¢Ú¢x¢G ÜG Ï¢í }¢ï´ S¢¢�¢ Hï Á¢¢» ¥¢ñÚ ²êæ ÜG Ï¢í Ü è Ú¢ïà¢Ýè Ü ¢ §ç�¼Á¢G¢}¢ Ü Ú Hï,

±ÚÝ¢ ÜG Ï¢í ãÚçx¢Á¢G ²ïã çHãG¢Á¢G Ý Ü Úïx¢è çÜ }¢ïÚï ¥�ÎÚ Ü ¢ñÝ ¥¢²¢ ?

¥}¢èÚ ã¢ï ²¢ ÈG ÜG èÚ, ±Á¢GèÚ ã¢ï ²¢ ©S¢ Ü ¢ }¢éà¢èÚ, ãG¢çÜ }¢ ã¢ï ²¢ }¢ãGÜê }¢,

¥zGS¢Ú ã¢ï ²¢ Ó¢ÐÚ¢S¢è, S¢ïÆ ã¢ï ²¢ }¢éH¢çÁ¢G}¢, Ç¢õvÅÚ ã¢ï ²¢ }¢ÚèÁ¢G,

ÆïÜï Î¢Ú ã¢ï ²¢ }¢Á¢GÎêÚ J ¥x¢Ú çÜ S¢è Üï S¢¢�¢ |¢è ¼¢ïà¢» ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ Ü }¢è

Úãè, Ý}¢¢Á¢Gï´ ÜG SÎÝ ÜG Á¢G¢ Ü è´, Ú-}¢Á¢G¢Ý à¢ÚèÈG Üï Ú¢ïÁ¢Gï çÏ¢H¢ ©GÁ¢íGï à¢Ú-§Gü

Ý Ú¶ï, ÈG Á¢Gü ã¢ï¼ï ãé» |¢è Á¢GÜ ¢¼ Ý Îè, ãGÁ¢ ÈG Á¢Gü �¢¢ }¢x¢Ú ¥Î¢ Ý çÜ ²¢, Ï¢¢

±éÁ¢êÎï ÜGé ÎÚ¼ à¢Ú-§Gü ÐÎ¢ü Ý¢çÈG Á¢G Ý çÜ ²¢, }¢¢æ Ï¢¢Ð Ü è Ý¢ ÈG Ú}¢¢Ýè Ü è,

33


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼Û¢êÅ, x¢GèÏ¢¼, Ó¢éx¢GHè Ü è ¥G¢Î¼ Úãè, çÈG Ë}¢ï´, çÇÚ¢}¢ï Îï¶¼ï Úãï, x¢¢Ýï Ï¢¢Á¢ï

S¢éÝ¼ï Úãï, Î¢ÉGè }¢éæÇ±¢¼ï ²¢ »Ü }¢énè S¢ï Í¢Å¢¼ï Úãï J ¥H x¢GÚÁ¢G wG¢êÏ¢

x¢éÝ¢ã¢ï´ Ü ¢ Ï¢¢Á¢G¢Ú x¢}¢ü Ú¶¢ ¼¢ï ¥ËH¢ã ¥¢ñÚ ©S¢ Üï ÚS¢êH

Ü è Ý¢ Ú¢Á¢Gx¢è Ü è S¢êÚ¼ }¢ï´ çS¢±¢» ãGS¢Ú¼ ± ÝÎ¢}¢¼

Üï Üé À ã¢�¢ Ý ¥¢»x¢¢ J çÁ¢S¢ Ýï ÈG Ú¢§Á¢G Üï S¢¢�¢ S¢¢�¢ Ý±¢çÈG H Ü è |¢è

Ð¢Ï¢�Îè Ü è, Ú-}¢Á¢G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜ Üï §GH¢±¢ ÝzGHè Ú¢ïÁ¢Gï |¢è Ú¶ï, Üê Ó¢¢

Üê Ó¢¢, x¢Hè x¢Hè ÝïÜ è Ü è Î¢�±¼ Ü è {ê}¢ï´ }¢Ó¢¢§æü, ÜGé Ú¥¢Ýï Ð¢Ü Ü è

¼¢�Hè}¢ Ý çS¢ÈG ü ¶éÎ ãG¢çS¢H Ü è Ï¢çËÜ ÎêS¢Ú¢ï´ Ü ¢ï |¢è Îè, Ó¢¢ñÜ ÎS¢ü ÎïÝï

}¢ï´ çãÓ¢çÜ Ó¢¢ãÅ }¢ãGS¢êS¢ Ý Ü è, Í¢Ú ÎS¢ü Á¢¢Úè çÜ ²¢, S¢é�Ý¼¢ï´ Ü è ¼ÚçÏ¢Ä²¼

Üï }¢-ÎÝè ÜG ¢çÈG H¢ï´ }¢ï´ Ï¢¢ ÜG ¢§GÎx¢è S¢ï S¢ÈG Ú Ü ÚÝï Üï S¢¢�¢ S¢¢�¢ Îèx¢Ú

}¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï´ Ü ¢ï |¢è §S¢ Ü è ¼Úx¢GèÏ¢ çÎH¢§ü, Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ }¢-ÎÝè §�¥G¢}¢¢¼

Ü ¢ çÚS¢¢H¢ ÐéÚ Ü Ú Üï ãÚ }¢¢ã ¥ÐÝï çÁ¢G}}¢¢Î¢Ú Ü ¢ï Á¢}¥G Ü Ú±¢²¢

¥ËH¢ã ¥¢ñÚ ©S¢ Üï �²¢Úï ÚS¢êH Üï ÈG ÁGH¢ï

Ü Ú}¢ S¢ï §ü}¢¢Ý S¢H¢}¢¼ Hï Ü Ú Îé�²¢ S¢ï LwGS¢¼è ãé§ü ¼¢ï ©S¢

Ü è ÜG Ï¢í }¢ï´ ãGàÚ ¼Ü ÚãG}¢¼¢ï´ Ü ¢ ÎçÚ²¢ }¢¢ñÁ¢ï´ }¢¢Ú¼¢ Úãïx¢¢ ¥¢ñÚ ÝêÚï

}¢éS¼GÈG ¢ Üï Ó¢à}¢ï HãÚ¢¼ï Úãï´x¢ï J

ÜG Ï¢í }¢ï´ HãÚ¢»æx¢ï ¼¢ ãGàÚ Ó¢à}¢ï ÝêÚ Üï

Á¢Ë±¢ ÈG Ú}¢¢ ã¢ïx¢è Á¢Ï¢ ¼GË¥G¼ ÚS¢êHéËH¢ã Ü è

(Ï¢¢Îà¢¢ã¢ï´ Ü è ãça²¢æ, S¢. 17)

34

(ãGÎ¢§ÜGï Ï¢çwGà¢à¢)



Á¢�Ý¼ Ü ¢ Ï¢¢x¢G ²¢ Á¢ã�Ý}¢ Ü ¢ x¢ÉG¢¥ËH¢ã Üï }¢ãGÏ¢êÏ¢, Î¢Ý¢» xG¢é²êÏ¢, }¢éÝÁGÁ¢GãéÝ ¥GçÝH

©G²êÏ¢ Ü ¢ ÈG Ú}¢¢Ýï §GÏ¢í¼ çÝà¢¢Ý ãñ : ÜG Ï¢í ²¢ ¼¢ï

Á¢ã�Ý}¢ Ü ¢ x¢ÉG¢ ãñ ²¢ Á¢�Ý¼ Üï Ï¢¢x¢G¢ï´ }¢ï´ S¢ï »Ü Ï¢¢x¢G J

ÜG Ï¢í Ü ¢ï Á¢ã�Ý}¢ Ü ¢ x¢ÉG¢ Ï¢Ý¢Ýï ±¢Hï ¥¢�}¢¢H}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ²êæ ¼¢ï ãÚ x¢éÝ¢ã ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜG Ï¢í Ü ¢

S¢Ï¢Ï¢ Ï¢Ý S¢Ü ¼¢ ãñ }¢x¢Ú Ó¢�Î »ïS¢è çÚ±¢²¢¼ ± çãGÜ ¢²¢¼ }¢éH¢-ãGÁ¢G¢

Ü èçÁ¢²ï çÁ¢Ý }¢ï´ ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜG Ï¢í }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ Ü ÚÝï ±¢Hï x¢éÝ¢ã¢ï´ Ü ¢ ¶GéS¢êçS¢Ä²¼

Üï S¢¢�¢ çÁ¢GR ãñ :

(1) Ó¢éxG¢éH ¶G¢ïÚèãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢ S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜ

S¢ÚÜ ¢Úï Î¢ï ¥G¢H}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢ Î¢ï ÜG Ï¢í¢ï´ Üï

Ð¢S¢ S¢ï x¢éÁ¢GÚï (¼¢ï x¢GñÏ¢ Ü è ¶GÏ¢Ú Îï¼ï ãé») ÈG Ú}¢¢²¢ : ²ïã Î¢ïÝ¢ï´ ÜG Ï¢í ±¢Hï

¥GÁ¢G¢Ï¢ çÎ²ï Á¢¢ Úãï ãñ´ ¥¢ñÚ çÜ S¢è Ï¢ÇGè Ó¢èÁ¢G }¢ï´ (çÁ¢S¢ S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢ Îéà±¢Ú ã¢ï)

¥GÁ¢G¢Ï¢ Ýãè´ çÎ²ï Á¢¢ Úãï Ï¢çËÜ »Ü ¼¢ï Ðïà¢¢Ï¢ Üï Àè´Å¢ï´ S¢ï Ýãè´ Ï¢Ó¢¼¢ �¢¢

¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ Ó¢éxG¢éH ¶G¢ïÚè çÜ ²¢ Ü Ú¼¢ �¢¢ çÈ Ú ¥¢Ð Ýï

¶Á¢êÚ Ü è ¼¢Á¢G¢ ÅãÝè }¢æx¢±¢§ü ¥¢ñÚ ©S¢ï ¥¢{¢ï´ ¥¢{ Ó¢èÚ¢ ¥¢ñÚ ãÚ »Ü Ü è

ÜG Ï¢í ÐÚ »Ü »Ü çãGSS¢¢ x¢¢ÇG çÎ²¢ ¥¢ñÚ ÈG Ú}¢¢²¢ : Á¢Ï¢ ¼Ü ²ïã ¶GéàÜ Ý

ã¢ï´ ¼Ï¢ ¼Ü §Ý Î¢ïÝ¢ï´ Üï ¥GÁ¢G¢Ï¢ }¢ï´ ¼wGÈG èÈG ã¢ïx¢è J

35


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼ÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢x¢ |¢ÇGÜ Úãè �¢è

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥G}¢í çÏ¢Ý ÎèÝ¢Ú Ü ã¼ï ãñ´ çÜ

}¢ÎèÝ» ¼GçÄ²Ï¢¢ }¢ï´ »Ü à¢wGS¢ Úã¼¢ �¢¢ çÁ¢S¢ Ü è Ï¢ãÝ }¢ÎèÝï Üï Ý±¢ãG }¢ï´

Úã¼è �¢è J ±¢ïã Ï¢è}¢¢Ú ãé§ü ¼¢ï ²ïã à¢wGS¢ ©S¢ Ü è ¼è}¢¢Ú Î¢Úè }¢ï´ Hx¢¢ Úã¢

}¢x¢Ú ±¢ïã ©S¢è }¢ÚÁ¢G }¢ï´ §ç�¼ÜG ¢H Ü Ú x¢§ü J ©S¢ à¢wGS¢ Ýï ¥ÐÝè Ï¢ãÝ Ü è

¼ÁãèÁ¢G ± ¼vÈG èÝ Ü ¢ §ç�¼Á¢G¢}¢ çÜ ²¢, Á¢Ï¢ ÎzGÝ Ü Ú Üï ±¢ÐS¢ ¥¢²¢ ¼¢ï

©S¢ï ²¢Î ¥¢²¢ çÜ ±¢ïã ÚÜG }¢ Ü è »Ü �¢ïHè ÜG Ï¢í }¢ï´ |¢êH ¥¢²¢ ãñ J ©S¢Ýï ¥ÐÝï »Ü Î¢ïS¼ S¢ï }¢ÎÎ ¼GHÏ¢ Ü è Î¢ïÝ¢ï´ Ýï Á¢¢ Ü Ú ©S¢ Ü è ÜG Ï¢í ¶¢ïÎÜ Ú �¢ïHè çÝÜ ¢H Hè J ¼¢ï ©S¢ Ýï Î¢ïS¼ S¢ï Ü ã¢ : �Á¢GÚ¢ ãÅÝ¢ }¢ñ´ Îï¶êæ ¼¢ï

S¢ãè }¢ïÚè Ï¢ãÝ çÜ S¢ ãG¢H }¢ï´ ãñ ?� ©S¢ Ýï HãGÎ }¢ï´ Û¢¢æÜ Ü Ú Îï¶¢ ¼¢ï

±ã¢æ ¥¢x¢ |¢ÇGÜ Úãè �¢è, ±¢ïã Ó¢éÐÓ¢¢Ð ±¢ÐS¢ Ó¢H¢ ¥¢²¢ ¥¢ñÚ }¢¢æ S¢ïÐêÀ¢ : �v²¢ }¢ïÚè Ï¢ãÝ }¢ï´ Ü ¢ï§ü ¶GÚ¢Ï¢ ¥G¢Î¼ �¢è ?� }¢¢æ Ýï Ü ã¢ : �¼ïÚè

Ï¢ãÝ Ü è ¥G¢Î¼ �¢è çÜ ±¢ïã ã}¢S¢¢²¢ï´ Üï ÎÚ±¢Á¢G¢ï´ S¢ï Ü ¢Ý Hx¢¢ Ü Ú©Ý Ü è Ï¢¢¼ï´ S¢éÝ¼è �¢è ¥¢ñÚ Ó¢éxG¢éH ¶G¢ïÚè çÜ ²¢ Ü Ú¼è �¢è J�

}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! H¢ïx¢¢ï }¢ï ÈG S¢¢Î Ü Ú±¢Ýï Üï çH²ï©Ý Ü è Ï¢¢¼ï »Ü ÎêS¢Úï ¼Ü ÐãéæÓ¢¢Ý¢ Ó¢éx¢GHè ãñ JÓ¢éxG¢éH ¶G¢ïÚ }¢ãGÏÏ¢¼¢ï´ Ü ¢ Ó¢¢ïÚ ãñ, ¥¢Á¢ ã}¢¢Úï }¢é¥G¢-à¢Úï }¢ï´ }¢ãGÏÏ¢¼¢ï´Ü è ÈG Á¢G¢ ¥¢HêÎ¢ ã¢ïÝï Ü ¢ »Ü Ï¢ÇG¢ S¢Ï¢Ï¢ Ó¢éx¢GéH ¶G¢ïÚè |¢è ãñ, H¢ïx¢¢ï´ Üï

ÎÚç}¢²¢Ý Ó¢éçxGH²¢æ ¶¢ Ü Ú ÈG S¢¢Î Ï¢ÚÐ¢ Ü Ú Üï ¥ÐÝï Ü HïÁ¢ï }¢ï´ Æ�ÇÜ

}¢ãGS¢êS¢ Ü ÚÝï ±¢Hï Ü ¢ï Ü H Á¢ã�Ý}¢ Ü è |¢ÇGv¼è ãé§ü ¥¢x¢ }¢ï´ Á¢HÝ¢

ÐÇGïx¢¢, ¥x¢Ú Ü |¢è çÁ¢G�Îx¢è }¢ï´ ²ïã x¢éÝ¢ã ãé±¢ ã¢ï ¼¢ï ¼¢ñÏ¢¢ Ü Ú Üï ²ïã

36



çÝÄ²¼ Ü Ú HèçÁ¢²ï çÜ ã}¢ Ó¢éx¢GHè ¶¢»æx¢ï Ý S¢éÝï´x¢ï,

S¢éÝêæ Ý ÈG ¢ïãGìà¢ Ü H¢}¢è Ý x¢GèÏ¢¼¢ï Ó¢éx¢GHè

¼ïÚè ÐS¢�Î Ü è Ï¢¢¼ï´ ÈG ÜG ¼G S¢éÝ¢ ²¢ ÚÏ¢

(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 54)

(2) x¢GèÏ¢¼ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢è Ï¢vÚã ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´ çÜ }¢ñ´

ÝçÏ¢Ä²ï Ü Úè}¢, ÚªÈGé ÚüãGè}¢ Üï S¢¢�¢ Ó¢H Úã¢ �¢¢

¥¢ñÚ ¥¢Ð Ýï }¢ïÚ¢ ã¢�¢ �¢¢}¢¢ ãé±¢ �¢¢ J »Ü ¥¢Î}¢è

¥¢Ð Üï Ï¢¢§æü ¼GÚÈG �¢¢ J §S¢è Î¢ñÚ¢Ý ã}¢ Ýï ¥ÐÝï

S¢¢}¢Ýï Î¢ï ÜG Ï¢íï´ Ð¢§æü ¼¢ï ÝéÏ¢éÃ±¼ Üï ¥¢zG¼¢Ï¢, Á¢Ý¢Ï¢ï çÚS¢¢H¼ }¢¥¢Ï¢

Ýï ÈG Ú}¢¢²¢ : �§Ý Î¢ïÝ¢ï´ Ü ¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ ã¢ï Úã¢ ãñ ¥¢ñÚ

çÜ S¢è Ï¢ÇGï ¥}¢í Ü è ±Á¢ã S¢ï Ýãè´ ã¢ï Úã¢, ¼é}¢ }¢ï´ S¢ï Ü ¢ñÝ ãñ Á¢¢ï }¢éÛ¢ï »Ü

ÅãÝè H¢ Îï J� ã}¢ Ýï »Ü ÎêS¢Úï S¢ï ¥¢x¢ï Ï¢ÉGÝï Ü è Ü ¢ïçà¢à¢ Ü è ¼¢ï }¢ñ´

S¢ÏÜG ¼ Hï x¢²¢ ¥¢ñÚ »Ü ÅãÝè (²¢�Ýè à¢¢¶G) Hï Ü Ú ãG¢çÁ¢GÚï ç¶GÎ}¢¼ ã¢ï

x¢²¢ J ¥¢Ð Ýï ©S¢ Üï Î¢ï ÅéÜ ÇGï Ü Ú çÎ²ï ¥¢ïÚ Î¢ïÝ¢ï´

ÜG Ï¢í¢ï´ ÐÚ »Ü »Ü ÅéÜ ÇG¢ Ú¶ çÎ²¢ çÈ Ú §à¢¢üÎ ÈG Ú}¢¢²¢ : �²ïã Á¢Ï¢ ¼Ü

¼Ú (²¢�Ýè S¢ÏÁ¢G ± ¼Ú¢ï ¼¢Á¢G¢) Úãï´x¢ï §Ý ÐÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢ }¢ï´ Ü }¢è Úãïx¢è ¥¢ñÚ §Ý

Î¢ïÝ¢ï´ Ü ¢ï x¢GèÏ¢¼ ¥¢ñÚ Ðïà¢¢Ï¢ Ü è ±Á¢ã S¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ ã¢ï Úã¢ ãñ J�

37



x¢GèÏ¢¼ çÜ S¢ï Ü ã¼ï ãñ´ ?S¢ÎLàà¢Úè¥Gã, Ï¢ÎL�¢GÚèÜG ã ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ }¢ézG¼è

}¢éãG}}¢Î ¥}¢Á¢Î ¥GHè ¥¢�Á¢G}¢è Ýï x¢GèÏ¢¼ Ü è ¼¢�ÚèÈG

§S¢ ¼GÚãG Ï¢²¢Ý Ü è ãñ : �çÜ S¢è à¢wGS¢ Üï Ð¢ïà¢èÎ¢ »ïGÏ¢ Ü ¢ï ©S¢ Ü è Ï¢éÚ¢§ü

Ü ÚÝï Üï ¼G¢ñÚ ÐÚ çÁ¢GR Ü ÚÝ¢ J� (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 16, S¢. 175)

¥vS¢çÚÄ²¼ x¢GèÏ¢¼ Ü è HÐïÅ }¢ï´ ãñà¢ñ¶Gï ¼GÚèÜG ¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é�Ý¼ ãGÁ¢GÚ¼ ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢

}¢éãG}}¢Î §Ë²¢S¢ ¥G�¢G¢Ú ÜG ¢çÎÚè çH¶¼ï ãñ´ : }¢¢æ Ï¢¢Ð,

|¢¢§ü Ï¢ãÝ, ç}¢²¢æ Ï¢è±è, S¢¢S¢ Ï¢ãê, S¢éS¢Ú Î¢}¢¢Î, Ý�Î |¢¢±Á¢ Ï¢çËÜ

¥ãHï ¶G¢Ý¢ ± ¶G¢ÝÎ¢Ý ÝèÁ¢G ©S¼¢Á¢G ± à¢¢çx¢Îü, S¢ïÆ ± Ý¢ïÜ Ú, ¼¢çÁ¢Ú ±

x¢¢ãÜ , ¥zGS¢Ú ± }¢Á¢GÎêÚ, }¢¢HÎ¢Ú ± Ý¢Î¢Ú, ãG¢çÜ }¢ ± }¢ãGÜê }¢, Îé�²¢Î¢Ú

± ÎèÝÎ¢Ú, Ï¢êÉG¢ ã¢ï ²¢ Á¢±¢Ý ¥H x¢GÚÁ¢G ¼}¢¢}¢ ÎèÝè ¥¢ñÚ Îé�²±è

à¢¢ï�Ï¢¢ï´ S¢ï ¼¥GËHéÜG Ú¶Ýï ±¢Hï }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï´ Ü è |¢¢Úè ¥vS¢çÚÄ²¼

§S¢ ±vG¼ x¢GèÏ¢¼ Ü è ¶G¢ñÈG Ý¢Ü ¥¢ÈG ¼ Ü è HÐïÅ }¢ï´ ãñ, ¥zGS¢¢ïS¢ !

S¢Î Ü Ú¢ïÇG ¥zGS¢¢ïS¢ ! Ï¢ï Á¢¢ Ï¢Ü Ï¢Ü Ü è ¥G¢Î¼ Üï S¢Ï¢Ï¢ ¥¢Á¢Ü H

ã}¢¢Úè Ü ¢ï§ü }¢Á¢çHS¢ (Ï¢ñÆÜ ) ©G}¢ê}¢Ý x¢GèÏ¢¼ S¢ï ¶G¢Hè Ýãè´ ã¢ï¼è J

x¢GèÏ¢¼¢ï Ó¢éx¢GHè Ü è ¥¢ÈG ¼ S¢ï Ï¢Ó¢ï´ ²ïã Ü Ú}¢ ²¢ }¢éS¼GÈG ¢ ÈG Ú}¢¢§²ï

Á¢G¢çãÚ¢ï Ï¢¢ç¼GÝ ã}¢¢Ú¢ »Ü ã¢ï ²ïã Ü Ú}¢ ²¢ }¢éS¼GÈG ¢ ÈG Ú}¢¢§²ï

(x¢GèÏ¢¼ Ü è ¼Ï¢¢ã Ü ¢çÚ²¢æ, S¢. 25)

}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! x¢GèÏ¢¼ Üï Ï¢¢Úï }¢ï }¢Á¢GèÎ }¢¢�Hê}¢¢¼

38


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼¥¢ñÚ §S¢ S¢ï Ï¢Ó¢Ýï Ü ¢ Á¢GïãìÝ Ï¢Ý¢Ýï Üï çH²ï ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é�Ý¼

Ü è çÜ ¼¢Ï¢ �x¢GèÏ¢¼ Ü è ¼Ï¢¢ã Ü ¢çÚ²¢æ� Ü ¢ Á¢GMÚ}¢é¼G¢-H¥G¢ Ü èçÁ¢²ï, x¢GèÏ¢¼ Üï ç¶GH¢ÈG »�H¢Ýï Á¢æx¢ |¢è Ü èçÁ¢²ï çÜ �x¢GèÏ¢¼Ü Úï´x¢ï Ý S¢éÝï´x¢ï, J�

(3) Ý}¢¢Á¢G Ý ÐÉGÝ¢Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Üï §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï �}¢Ü -¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢� Ü è

}¢yGÏ¢ê¥G¢ 853 S¢ÈG ãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÜ ¼¢Ï¢ �Á¢ã�Ý}¢ }¢ï´ Hï Á¢¢Ýï ±¢Hï¥¢�}¢¢H� çÁ¢ËÎ ¥Ã±H Üï S¢ÈG ãG¢ 444 ÐÚ ãñ : �Ï¢ï Ý}¢¢Á¢Gè Ü ¢ï ÜG Ï¢í }¢ï´

Îè Á¢¢Ýï ±¢Hè S¢Á¢G¢»æ ²ïã ãñ´ (1) ©S¢ Ü è ÜG Ï¢í Ü ¢ï §¼Ý¢ ¼æx¢ Ü Ú çÎ²¢

Á¢¢»x¢¢ çÜ ©S¢ Ü è ÐçSH²¢æ »Ü ÎêS¢Úï }¢ï´ Ðñ±S¼ ã¢ï Á¢¢»æx¢è (2) ©S¢ Ü è

ÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢x¢ |¢ÇGÜ ¢ Îè Á¢¢»x¢è çÈ Ú ±¢ïã çÎÝ Ú¢¼ ¥æx¢¢Ú¢ï´ ÐÚ H¢ïÅ Ð¢ïÅ

ã¢ï¼¢ Úãïx¢¢ ¥¢ñÚ (3) ÜG Ï¢í }¢ï´ ©S¢ ÐÚ »Ü ¥ÁGÎã¢ }¢éS¢ËH¼G Ü Ú çÎ²¢

Á¢¢»x¢¢ çÁ¢S¢ Ü ¢ Ý¢}¢ ¥àà¢éÁ¢¢©GH ¥vGÚ¥G ãñ, ©S¢ Ü è ¥¢æ¶ï´ ¥¢x¢ Ü èã¢ï´x¢è Á¢Ï¢ çÜ Ý¢¶GéÝ H¢ïãï Üï ã¢ï´x¢ï, ãÚ Ý¢¶GéÝ Ü è H}Ï¢¢§ü »Ü çÎÝ Ü è

}¢S¢¢ÈG ¼ ¼Ü ã¢ïx¢è, ±¢ïã }¢çÄ²¼ S¢ï Ü H¢}¢ Ü Ú¼ï ãé» Ü ãïx¢¢ : �}¢ñ´

¥àà¢éÁ¢¢©GH ¥vGÚ¥G ²¢�Ýè x¢�Á¢¢ S¢¢æÐ ãêæ J� ©S¢ Ü è ¥¢±¢Á¢G Ü ÇGÜÎ¢Ú çÏ¢Á¢Hè Ü è S¢è ã¢ïx¢è, ±¢ïã Ü ãïx¢¢ : �}¢ïÚï ÚÏ¢ Ýï }¢éÛ¢ï ãGév}¢ çÎ²¢

ãñ çÜ Ý}¢¢Á¢Gï ÈG Á¢í Á¢G¢»¥G Ü ÚÝï ÐÚ ¼GéHê»G ¥¢zG¼¢Ï¢ Üï Ï¢¢�Î ¼Ü }¢¢Ú¼¢Úãêæ ¥¢ñÚ Ý}¢¢Á¢Gï Á¢G¢ïãÚ Á¢G¢»¥G Ü ÚÝï ÐÚ ¥GSÚ ¼Ü }¢¢Ú¼¢ Úãêæ ¥¢ñÚ Ý}¢¢Á¢Gï¥GSÚ Á¢G¢»¥G Ü ÚÝï ÐÚ }¢x¢GçÚÏ¢ ¼Ü }¢¢Ú¼¢ Úãêæ ¥¢ñÚ Ý}¢¢Á¢Gï }¢x¢GçÚÏ¢ Á¢G¢»¥GÜ ÚÝï ÐÚ §Gà¢¢ ¼Ü }¢¢Ú¼¢ Úãêæ ¥¢ñÚ Ý}¢¢Á¢Gï §Gà¢¢ Á¢G¢»¥G Ü ÚÝï ÐÚ ÈG Á¢í ¼Ü}¢¢Ú¼¢ Úãêæ J� Á¢Ï¢ |¢è ±¢ïã ©S¢ï }¢¢Úïx¢¢ ¼¢ï ±¢ïã 70 ã¢�¢ ¼Ü Á¢G}¢èÝ }¢ï´ {æS¢

39



Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã çÜG ²¢}¢¼ ¼Ü §S¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ Úãïx¢¢ J

»ï ÈG Á¢í Üï ±vG¼ x¢GzGH¼ Ü è Ó¢¢ÎÚ ¼¢Ý Ü Ú x¢ãÚè Ýè´Î S¢¢ïÝï

±¢H¢ï ! ã¢ïà¢ }¢ï´ ¥¢¥¢ï, »ï Á¢G¢ïãÚ Üï ±vG¼ }¢çSÁ¢Î Ü ¢ L¶G Ü ÚÝï Ï¢Á¢¢»

¥ÐÝï Ü ¢Ú¢ïÏ¢¢Ú ¥¢ñÚ Ý¢ïÜ Úè }¢ï´ }¢x¢Ý ÚãÝï ±¢H¢ï ! }¢ÚÝï Üï Ï¢¢�Î ¼é}ã¢Úï

Ð¢S¢ ÈGé ÚS¢¼ ãè ÈGé ÚS¢¼ ã¢ïx¢è }¢x¢Ú ÝïçÜ ²¢æ Ü ÚÝï Ü è }¢¢ïãH¼ ¶Gy}¢ ã¢ï

Ó¢éÜ è ã¢ïx¢è ! ¥GSÚ ¥¢ñÚ }¢x¢GçÚÏ¢ Ü è Ý}¢¢Á¢G ÐÚ ¥ÐÝï Ü ¢}¢Ü ¢Á¢ Ü ¢ï

¼ÚÁ¢èãG ÎïÝï ±¢H¢ï ! »Ü çÎÝ ¼é}ã¢Úè çÁ¢G�Îx¢è Ü è à¢¢}¢ ÉH Á¢¢»x¢è, Í¢Ú

±¢H¢ï´ ¥¢ñÚ ²¢Ú Î¢ïS¼¢ï´ Ü è Ï¢ñÆÜ }¢ï´ çÎH Hx¢¢ Ü Ú §Gà¢¢ Ü è Ý}¢¢Á¢G À¢ïÇG

ÎïÝï ±¢H¢ï ! x¢éÝ¢ã¢ï´ Ü è ¼¢ÚèÜ è ¼é}ã¢Úè ÜG Ï¢í Ü ¢ï }¢Á¢GèÎ ¼¢ÚèÜ Ü Ú Îïx¢è, »ï

Îé�²¢ Ü ¢ ãÚ Ü ¢}¢ Ð¢Ï¢�Îè S¢ï Ü ÚÝï }¢x¢Ú S¢¢Hã¢ S¢¢H S¢ï Ý}¢¢Á¢G¢ï´ S¢ï }¢éæã

}¢¢ïÇGÝï ±¢H¢ï ! ¥ÐÝè ¥¢ç¶GÚ¼ Ü è çÈG R Ü Ú¢ï, §S¢ S¢ï ÐãHï çÜ }¢¢ñ¼ ¼é}¢

S¢ï çÁ¢G�Îx¢è ÀèÝ Hï, Á¢ËÎè Ü Ú¢ï, çÁ¢¼Ýè Ý}¢¢Á¢Gï´ ÜG Á¢G¢ ãé§ü ãñ´, ¼¢ñÏ¢¢ |¢è Ü Ú¢ï

¥¢ñÚ §Ý Ü ¢ çãGS¢¢Ï¢ Hx¢¢ Ü Ú ¥Î¢ Ü Ú H¢ï J

çS¢²¢ã ¶GÓÓ¢Ú Ýé}¢¢ çÏ¢ÓÀê}¢�ÜGê H ãñ, Á¢ã�Ý}¢ }¢ï´ »Ü ±¢Îè ãñ çÁ¢S¢ Ü ¢ Ý¢}¢ �H}¢H}¢�

ãñ, ©S¢ }¢ï´ ªæÅ Ü è x¢ÚÎÝ Ü è ¼GÚãG }¢¢ïÅï }¢¢ïÅï S¢¢æÐ ãñ´, ãÚ S¢¢æÐ Ü è

H}Ï¢¢§ü »Ü }¢¢ã Ü è }¢S¢¢ÈG ¼ Üï Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ J Á¢Ï¢ ²ïã S¢¢æÐ Ï¢ï Ý}¢¢Á¢Gè

Ü ¢ï ÇS¢ïx¢¢ ¼¢ï ©S¢ Ü ¢ Á¢GãìÚ ©S¢ Üï çÁ¢S}¢ }¢ï´ S¢�¢Ú S¢¢H ¼Ü Á¢¢ïà¢

}¢¢Ú¼¢ Úãïx¢¢ ¥¢ñÚ Á¢ã�Ý}¢ }¢ï´ »Ü ±¢Îè ãñ çÁ¢S¢ Ü ¢ Ý¢}¢ �Á¢ÏÏ¢éH

ãGéÁGÝ� ãñ §S¢ }¢ï´ Ü ¢Hï ¶GÓÓ¢Ú Ü è }¢¢çÝ�Î çÏ¢ÓÀê ãñ´ J §S¢ Üï S¢�¢Ú ÇæÜ

40



ãñ´ ¥¢ñÚ ãÚ ÇæÜ }¢ï´ Á¢GãìÚ Ü è �¢ïHè ãñ J ±¢ïã çÏ¢ÓÀê Á¢Ï¢ Ï¢ï Ý}¢¢Á¢Gè Ü ¢ï ÇæÜ

}¢¢Ú¼¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ Ü ¢ Á¢GãìÚ ©S¢ Üï S¢¢Úï çÁ¢S}¢ }¢ï´ S¢Ú¢²¼ Ü Ú Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ

©S¢ Á¢GãìÚ Ü è x¢Ú}¢è »Ü ãÁ¢G¢Ú S¢¢H ¼Ü Úã¼è ãñ J §S¢ Üï Ï¢¢�Î ©S¢ Ü è

ãça²¢ï´ S¢ï x¢¢ïà¼ Û¢ÇG¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ Ü è à¢}¢üx¢¢ã S¢ï ÐèÐ Ï¢ãÝï Hx¢¼è ãñ ¥¢ñÚ

¼}¢¢}¢ Á¢ã�Ý}¢è ©S¢ ÐÚ H¢�Ý¼ |¢ïÁ¢¼ï ãñ´ J

Ï¢ï Ý}¢¢Á¢Gè ¼ïÚè à¢¢}¢¼ ¥¢»x¢è ÜG Ï¢í Ü è Îè±¢Ú Ï¢S¢ ç}¢H Á¢¢»x¢è

¼¢ïÇG Îïx¢è ÜG Ï¢í ¼ïÚè ÐçSH²¢æ Î¢ïÝ¢ï´ 2 ã¢�¢¢ï´ Ü è ç}¢Hï´ Á¢êæ ©æçxH²¢æ

©G}¢í }¢ï´ ÀêÅè ãñ x¢Ú Ü ¢ï§ü Ý}¢¢Á¢G Á¢ËÎ ¥Î¢ Ü Ú Hï ¼ê ¥¢ x¢GzGH¼ S¢ï Ï¢¢Á¢G

(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 377)

Ý}¢¢Á¢G Üï ¼zGS¢èHè }¢S¢¢§H Á¢¢ÝÝï Üï çH²ï }¢Ü -¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢

Ü è }¢yGÏ¢ê¥G¢ 499 S¢ÈG ãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÜ ¼¢Ï¢ �Ý}¢¢Á¢G Üï ¥ãGÜ ¢}¢�

Ü ¢ }¢é¼G¢-H¥G¢ Ü èçÁ¢²ï J

(4) ±¢çHÎñÝ Ü è Ý¢ ÈG Ú}¢¢ÝèãGéÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï Ð¢Ü , S¢¢çãGÏ¢ï H¢ñH¢Ü , S¢Ä²¢ãG ï ¥zGH¢Ü

Ü ¢ ÈG Ú}¢¢Ýï §GÏ¢í¼ çÝà¢¢Ý ãñ : �çÁ¢S¢ Ýï ±¢çHÎñÝ Ü è

Ý¢ ÈG Ú}¢¢Ýè Ü è ©S¢ Ýï ¥ËH¢ã ¥¢ñÚ ©S¢ Üï ÚS¢ êH

Ü è Ý¢ ÈG Ú}¢¢Ýè Ü è, ¥¢ñÚ ±¢çHÎñÝ Üï Ý¢ ÈG Ú}¢¢Ý Ü ¢ï

Á¢Ï¢ ÜG Ï¢í }¢ï´ ÎzGÝ Ü Ú çÎ²¢ Á¢¢»x¢¢ ¼¢ï ÜG Ï¢í ©S¢ Ü ¢ï §S¢ ¼GÚãG ÎÏ¢¢»x¢è çÜ

41


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼©S¢ Ü è ÐçSH²¢æ ÅêÅ Èê Å Ü Ú »Ü ÎêS¢Úï }¢ï´ Ðñ±S¼ ã¢ï Á¢¢»æx¢è J�

ÚñæÜ Ýï ±¢H¢ x¢{¢ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥G±¢}¢ çÏ¢Ý ãG¢ñà¢Ï¢ ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´

»Ü }¢Ú¼Ï¢¢ }¢ñ´ »Ü ÜG Ï¢èHï }¢ï´ x¢²¢, ±ã¢æ ÐÚ »Ü ¼GÚÈG Üé À ÜG Ï¢íï´ �¢è´,

¥GSÚ Üï Ï¢¢�Î ©S¢ ÜG çÏ¢íS¼¢Ý Ü è »Ü ÜG Ï¢í È Å¼è ¥¢ñÚ ©S¢ S¢ï »Ü à¢wGS¢Ýé}¢êÎ¢Ú ã¢ï¼¢ çÁ¢S¢ Ü ¢ S¢Ú x¢{ï ¥¢ñÚ çÁ¢S}¢ §�S¢¢Ý Ü è ¼GÚãG ã¢ï¼¢ �¢¢ ±¢ïã

¼èÝ Ï¢¢Ú x¢{ï Ü è S¢è ¥¢±¢Á¢G çÝÜ ¢H Ü Ú çÈ Ú ÜG Ï¢í }¢ï´ x¢G¢§Ï¢ ã¢ï Á¢¢¼¢

�¢¢ J }¢ñ´ Ýï ©S¢ Ï¢¢Úï }¢ï´ H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ÎÚ²¢zG¼ çÜ ²¢ ¼¢ï ©�ã¢ï´ Ýï Ï¢¼¢²¢ çÜ ²ïã

à¢Ú¢Ï¢ Ü ¢ ¥G¢Îè �¢¢, Á¢Ï¢ ²ïã à¢Ú¢Ï¢ Ðè¼¢ ¼¢ï ©S¢ Ü è }¢¢æ Ü ã¼è çÜ�Ï¢ïÅï ! ¥ËH¢ã S¢ï ÇÚ !� ¼¢ï ±¢ïã Á¢±¢Ï¢ Îï¼¢ : �¼ê x¢{ï Ü è

¼GÚãG ÚñæÜ ¼è Úã¼è ãñ J� çÈ Ú ¥GSÚ Üï Ï¢¢�Î ±¢ïã }¢Ú x¢²¢, ¥Ï¢ ãÚ Ú¢ïÁ¢G

¥GSÚ Üï Ï¢¢�Î çÝÜ H¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¼èÝ }¢Ú¼Ï¢¢ Úñ´Ü ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÈ Ú x¢G¢§Ï¢ ã¢ïÁ¢¢¼¢ ãñ J

¥ÐÝï ±¢çHÎñÝ Ü è à¢zGÜG ¼ï´, }¢ãGÏÏ¢¼ï´ ¥¢ñÚ §GÝ¢²¼ï´ |¢éH¢ Ü Ú ©ÝÜï S¢¢}¢Ýï Á¢GÏ¢¢Ý ÎÚ¢Á¢Gè Ï¢çËÜ ÎS¼ ÎÚ¢Á¢Gè Ü è Á¢éÚ¥¼ Ü ÚÝï ±¢Hï §S¢

çÚ±¢²¼ S¢ï §GÏ¢í¼ ÐÜ ÇGï´ ¥¢ñÚ ÜG Ï¢í ± ãGàÚ ¥¢ñÚ Îé�²¢ Ü è ÐÚïà¢¢çÝ²¢ï´ S¢ï

Ï¢Ó¢Ýï Üï çH²ï çÁ¢¼Ýè Á¢ËÎè ã¢ï S¢Üï ¥ÐÝï ±¢çHÎñÝ S¢ï }¢é¥G¢ÈG è }¢¢æx¢ï´,

ã¢�¢ Á¢¢ïÇG Ü Ú Ð¢©æ ÐÜ ÇG Ü Ú Ú¢ï Ú¢ï Ü Ú ©Ý Ü ¢ï }¢Ý¢ Hï´ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú }¢¢æ Ï¢¢Ð

Î¢ïÝ¢ï´ ²¢ §Ý }¢ï´ S¢ï Ü ¢ï§ü »Ü ÈG ¢ñ¼ ã¢ï Ó¢éÜ ¢ ã¢ï ¼¢ï ãÚ Á¢é}¢é¥G¢ Ü ¢ï ©Ý Ü èÜG Ï¢í ÐÚ ãG¢çÁ¢GÚè ÎïÝï Ü è Ü ¢ïçà¢à¢ Ü Úï´, S¢ÚÜ ¢Úï Ý¢}¢Î¢Ú, Î¢ï ¥G¢H}¢ Üï}¢¢çHÜ ¢ï }¢éwG¼¢Ú, à¢ã�à¢¢ãï ¥Ï¢Ú¢Ú Ü ¢ ÈG Ú}¢¢Ýï

42


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼¶Géà¢ x¢±¢Ú ãñ, Á¢¢ï ¥ÐÝï }¢¢æ Ï¢¢Ð Î¢ïÝ¢ï´ ²¢ »Ü Ü è ÜG Ï¢í ÐÚ ãÚ Á¢é}¢é¥G¢ ÜïçÎÝ çÁ¢G²¢Ú¼ Ü ¢ï ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï,¥ËH¢ã ©S¢ Üï x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢ Îï ¥¢ñÚ}¢¢æ Ï¢¢Ð Üï S¢¢�¢ ¥ÓÀ¢ Ï¢Ú¼¢± Ü ÚÝï ±¢H¢ çH¶¢ Á¢¢» J

çÜ Ý Ï¢¢¼¢ï´ }¢ï´ §¼G¢¥G¼ Ü è Á¢¢»x¢è ?²¢Î Úãï çÜ §¼G¢¥G¼ çS¢ÈG ü Á¢¢§Á¢G Ï¢¢¼¢ï´ }¢ï´ Ü è Á¢¢»x¢è Á¢ñS¢¢ çÜ

¥¢�H¢ ãGÁ¢GÚ¼ §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´ :

Á¢¢§Á¢G Ï¢¢¼¢ï´ }¢ï´ ±¢çHÎñÝ Ü è §¼G¢¥G¼ ÈG Á¢Gü ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ±¢ïã çÜ S¢è Ý¢

Á¢¢§Á¢G Ï¢¢¼ Ü ¢ ãGév}¢ Îï´ ¼¢ï §S¢ }¢ï´ ©Ý Ü è §¼G¢¥G¼ Á¢¢§Á¢G Ýãè´ J (ÈG ¼¢±¢

Ú-Á¢Gç±Ä²¢, çÁ¢. 12, S¢. 751) }¢-S¢HÝ ¥x¢Ú ±¢çHÎñÝ Ý}¢¢Á¢G Ý ÐÉGÝï, ÈG Á¢Gü

Ú¢ïÁ¢G¢ çÏ¢H¢ ©GÁ¢íGï à¢Ú-§Gü ¼Üü Ü ÚÝï ²¢ Î¢ÉGè }¢éæÇ¢Ýï Ü ¢ ãGév}¢ Îï´ ¼¢ï ¥Ï¢ ©Ý

Ü è Ï¢¢¼ Ý }¢¢ÝÝï ±¢Hï Ü ¢ï Ý¢ ÈG Ú}¢¢Ý Ýãè´ Ü ã¢ Á¢¢»x¢¢ Ï¢çËÜ »ïS¢è Ï¢¢¼ï´

}¢¢ÝÝï ±¢H¢ à¢Úè¥G¼ Ü ¢ Ý¢ ÈG Ú}¢¢Ý ÜG Ú¢Ú Ð¢»x¢¢ J

x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï }¢éÛ¢ Ü ¢ï Ï¢Ó¢¢ ²¢ §H¢ãè Ï¢éÚè ¥G¢Î¼ï´ |¢è ÀéÇG¢ ²¢ H¢ãè

}¢é¼Gè¥G ¥ÐÝï }¢¢æ Ï¢¢Ð Ü ¢ Ü Ú }¢ñ´ ©Ý Ü ¢ ãÚ §Ü ãGév}¢ H¢ªæ Ï¢Á¢¢ ²¢ §H¢ãè

(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 47, 48)

(5) Á¢GÜ ¢¼ Ý ÎïÝï Ü ¢ ±Ï¢¢HãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý ²êS¢éÈG ÈG Ú²¢Ï¢è

Ü ã¼ï ãñ´ : �ã}¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢è çS¢Ý¢Ý Üï S¢¢�¢ ©Ý

Üï ã}¢S¢¢» Ü è ¼¢�çÁ¢GÄ²¼ Üï çH²ï x¢» ¼¢ï Îï¶¢ çÜ ©S¢ Ü ¢ |¢¢§ü Ï¢ãé¼¥¢ã¢ï Ï¢éÜ ¢ Ü Ú Úã¢ �¢¢, ã}¢ Ýï ©S¢ï Ü ¢ÈG è ¼S¢çËH²¢æ Îè´, S¢Ï¢í Ü è ¼ËÜG èÝ

43


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼Ü è }¢x¢Ú ©S¢ Ü è çx¢²¢ü ± Á¢G¢Úè Ï¢Ú¢Ï¢Ú Á¢¢Úè Úãè J� ã}¢ Ýï Ü ã¢ : �v²¢

¼é}ãïæ }¢¢�Hê}¢ Ýãè´ çÜ ãÚ à¢wGS¢ Ü ¢ï ¥¢ç¶GÚ }¢Ú Á¢¢Ý¢ ãñ ?� ±¢ïã Ü ãÝï

Hx¢¢ : �²ïã S¢ãGèãG ãñ, }¢x¢Ú }¢ñ´ ¥ÐÝï |¢¢§ü Üï ¥GÁ¢G¢Ï¢ ÐÚ Ú¢ï¼¢ ãêæ J� ã}¢Ýï ÐêÀ¢ : �v²¢¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ¼é}ãï´ x¢GñÏ¢ S¢ï ¼é}ã¢Úï |¢¢§ü Üï ¥GÁ¢G¢Ï¢

Ü è ¶GÏ¢Ú Îè ãñ ?� Ü ãÝï Hx¢¢ : �Ýãè´, Ï¢çËÜ ãé±¢ ²êæ çÜ Á¢Ï¢ S¢Ï¢ H¢ïx¢

}¢ïÚï |¢¢§ü Ü ¢ï ÎzGÝ Ü Ú Üï Ó¢H çÎ²ï ¼¢ï }¢ñ´ ±ãè´ Ï¢ñÆ¢ Úã¢, }¢ñ´ Ýï ©S¢ Ü è ÜG Ï¢íS¢ï ¥¢±¢Á¢G S¢éÝè ±¢ïã Ü ã Úã¢ �¢¢ �¥¢ã ! ±¢ïã }¢éÛ¢ï ¼�ã¢ À¢ïÇG x¢»¥¢ñÚ }¢ñ´ ¥GÁ¢G¢Ï¢ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ãêæ, }¢ïÚè Ý}¢¢Á¢Gï´ ¥¢ñÚ Ú¢ïÁ¢Gï Ü ã¢æ x¢» ?�}¢éÛ¢ S¢ï Ï¢ÚÎ¢à¼ Ý ã¢ï S¢Ü ¢, }¢ñ´ Ýï ©S¢ Ü è ÜG Ï¢í ¶¢ïÎÝ¢ à¢éM¥G Ü Ú Îè

¼¢çÜ Îï¶êæ çÜ }¢ïÚ¢ |¢¢§ü çÜ S¢ ãG¢H }¢ï´ ãñ ? Á¢êæãè ÜG Ï¢í ¶éHè, }¢ñ´ Ýï Îï¶¢

©S¢ Ü è ÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢x¢ ÎãÜ Úãè ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ Ü è x¢ÚÎÝ }¢ï´ ¥¢x¢ Ü ¢ ¼G¢ñÜGÐÇG¢ ãé±¢ ãñ, }¢ñ´ }¢ãGÏÏ¢¼ }¢ï´ Îè±¢Ý¢ ±¢Ú ¥¢x¢ï Ï¢ÉG¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ¼G¢ñÜG Ü ¢ï©¼¢ÚÝ¢ Ó¢¢ã¢ }¢x¢Ú Ý¢Ü ¢}¢ Úã¢ ¥¢ñÚ }¢ïÚ¢ ²ïã ã¢�¢ ©æçxH²¢ï´ S¢}¢ï¼ Á¢H

x¢²¢ ãñ J� Ú¢±è Ü ¢ Ü ãÝ¢ ãñ çÜ ã}¢ Ýï Îï¶¢ ±¢ÜGï §Gü ©S¢ Ü ¢ ã¢�¢ çÏ¢ËÜé H

çS¢²¢ã ã¢ï Ó¢éÜ ¢ �¢¢ J ©S¢ Ýï çS¢çËS¢H» Ü H¢}¢ Á¢¢Úè Ú¶¼ï ãé» Ü ã¢ : }¢ñ´

Ýï ©S¢ Ü è ÜG Ï¢í ÐÚ ç}¢^è Ç¢Hè ¥¢ñÚ ±¢ÐS¢ H¢ñÅ ¥¢²¢, ¥Ï¢ ¥x¢Ú }¢ñ´ Ý

Ú¢ïªæ ¼¢ï ¥¢ñÚ Ü ¢ñÝ Ú¢ï»x¢¢ ? ã}¢ Ýï ÐêÀ¢ : �¼ïÚï |¢¢§ü Ü ¢ Ü ¢ï§ü »ïS¢¢ Ü ¢}¢

|¢è �¢¢ çÁ¢S¢ Üï Ï¢¢§GS¢ ©S¢ï ²ïã S¢Á¢G¢ ç}¢Hè ?� ©S¢ Ýï Ü ã¢ : à¢¢²Î §S¢

çH²ï çÜ ±¢ïã ¥ÐÝï }¢¢H Ü è Á¢GÜ ¢¼ Ýãè´ Îï¼¢ �¢¢ J

}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Á¢GÜ ¢¼ §SH¢}¢ Üï Ð¢æÓ¢ ¥ÚÜ ¢Ý}¢ï´ S¢ï »Ü ãñ, Á¢GÜ ¢¼ Ü è ¥Î¢»x¢è }¢ï´ }¢¢H Ü è çãGÈG ¢Á¢G¼, ÝÁ¢¢¼ï ¥¢ç¶GÚ¼

¥¢ñÚ çÚÁGÜG }¢ï´ Ï¢-Ú-Ü ¼ Á¢ñS¢ï ÈG ±¢§Î |¢è Ð¢ïà¢èÎ¢ ãñ´, }¢x¢Ú Üé À H¢ïx¢ »ïS¢ï

44



|¢è ã¢ï¼ï ãñ´ Á¢¢ï ãÚ ±vG¼ }¢¢H, }¢¢H ¥¢ñÚ }¢¢H Ü è ÚÅ Hx¢¢Ýï ±¢Hï ÈG Á¢Gü ã¢ïÝï

Üï Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ Á¢GÜ ¢¼ ¥Î¢ Ýãè´ Ü Ú¼ï, »ïS¢¢ï´ Ü ¢ï wG¢êÏ¢ S¢}¢Û¢ HïÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜ

ÜH Ï¢Ú¢ïÁ¢Gï çÜG ²¢}¢¼ ²ïãè }¢¢H ©Ý Üï çH²ï ±Ï¢¢Hï Á¢¢Ý Ï¢Ý Á¢¢»x¢¢, Ó¢éÝ¢�Ó¢ï

x¢�Á¢¢ S¢¢æÐ x¢Hï }¢ï´ Ç¢H çÎ²¢ Á¢¢»x¢¢¥ËH¢ã Üï }¢ãGÏ¢êÏ¢, Î¢Ý¢» xG¢é²êÏ¢, }¢éÝÁGÁ¢GãéÝ ¥GçÝH

©G²êÏ¢ Ü ¢ ÈG Ú}¢¢Ýï §GÏ¢í¼ çÝà¢¢Ý ãñ : çÁ¢S¢ Ü ¢ï

¥ËH¢ã Ýï }¢¢H çÎ²¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã ©S¢ Ü è Á¢GÜ ¢¼ ¥Î¢ Ý Ü Úï ¼¢ï

çÜG ²¢}¢¼ Üï çÎÝ ±¢ïã }¢¢H x¢�Á¢ï S¢¢æÐ Ü è S¢êÚ¼ }¢ï´ Ü Ú çÎ²¢ Á¢¢»x¢¢ çÁ¢S¢

Üï S¢Ú ÐÚ Î¢ï çÓ¢ç�¢²¢æ ã¢ï´x¢è (²¢�Ýè Î¢ï çÝà¢¢Ý ã¢ï´x¢ï), ±¢ïã S¢¢æÐ ©S¢ Üï x¢Hï

}¢ï´ ¼G¢ñÜG Ï¢Ý¢ Ü Ú Ç¢H çÎ²¢ Á¢¢»x¢¢ J çÈ Ú ©S¢ (²¢�Ýè Á¢GÜ ¢¼ Ý ÎïÝï ±¢Hï)

Ü è Ï¢¢Àï´ ÐÜ ÇGïx¢¢ ¥¢ñÚ Ü ãïx¢¢ : �}¢ñ´ ¼ïÚ¢ }¢¢H ãêæ, }¢ñ´ ¼ïÚ¢ ¶GÁ¢G¢Ý¢ ãêæ J�

¥GÁ¢G¢Ï¢¢¼ Ü ¢ ÎÎüÝ¢Ü ÝvGà¢¢¥¢�H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é�Ý¼, }¢¢ñH¢Ý¢ à¢¢ã §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î

ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý ÜGé Ú¥¢Ý¢ï ãGÎèS¢ }¢ï´ Ï¢²¢Ý Ü Î¢ü ¥GÁ¢G¢Ï¢¢¼ Ü ¢

ÝvGà¢¢ ¶è´Ó¢¼ï ãé» ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´ : �¶GéH¢S¢¢ ²ïã ãñ çÜ çÁ¢S¢ S¢¢ïÝï Ó¢¢æÎè Ü è

Á¢GÜ ¢¼ Ý Îè Á¢¢», Ú¢ïÁ¢Gï çÜG ²¢}¢¼ Á¢ã�Ý}¢ Ü è ¥¢x¢ }¢ï´ ¼Ð¢ Ü Ú ©S¢ S¢ï ©Ý

Ü è Ðïà¢¢çÝ²¢æ, Ü Ú±Åï, ÐèÆï Î¢x¢Gè Á¢¢»æx¢è J ©Ý Üï S¢Ú, çÐS¼¢Ý ÐÚ Á¢ã�Ý}¢

Ü ¢ x¢}¢ü Ð��¢Ú Ú¶ï´x¢ï çÜ À¢¼è ¼¢ïÇG Ü Ú à¢¢Ýï S¢ï çÝÜ H Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ à¢¢Ýï

Ü è ãaè ÐÚ Ú¶ï´x¢ï çÜ ãça²¢æ ¼¢ïÇG¼¢ S¢èÝï S¢ï çÝÜ H ¥¢»x¢¢, ÐèÆ ¼¢ïÇG Ü Ú

45


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼Ü Ú±Å S¢ï çÝÜ Hïx¢¢, x¢égè ¼¢ïÇG Ü Ú Ðïà¢¢Ýè S¢ï ©|¢Úïx¢¢ J çÁ¢S¢ }¢¢H Ü èÁ¢GÜ ¢¼ Ý Îè Á¢¢»x¢è Ú¢ïÁ¢Gï çÜG ²¢}¢¼ ÐéÚ¢Ý¢ ¶GÏ¢èS¢ wG¢êæ¶G¢Ú ¥ÁGÎã¢ Ï¢ÝÜ Ú ©S¢ Üï ÐèÀï Î¢ñÇGïx¢¢, ²ïã ã¢�¢ S¢ï Ú¢ïÜï x¢¢, ±¢ïã ã¢�¢ Ó¢Ï¢¢ Hïx¢¢, çÈ Ú

x¢Hï }¢ï´ ¼G¢ñÜG Ï¢Ý Ü Ú ÐÇGïx¢¢, ©S¢ Ü ¢ }¢éæã ¥ÐÝï }¢éæã }¢ï´ Hï Ü Ú Ó¢Ï¢¢»x¢¢

çÜ }¢ñ´ ãêæ ¼ïÚ¢ }¢¢H, }¢ñ´ ãêæ ¼ïÚ¢ ¶GÁ¢G¢Ý¢ J çÈ Ú ©S¢ Ü ¢ S¢¢Ú¢ Ï¢ÎÝ Ó¢Ï¢¢

Ç¢Hïx¢¢ J� (ÈG ¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ ¼wGÚèÁ¢ à¢éÎ¢, çÁ¢. 10, S¢.

153) (»ïÁ¢GÝ, S¢. 175) }¢ïÚï ¥¢ÜG ¢ ¥¢�H¢ ãGÁ¢GÚ¼ Á¢GÜ ¢¼ Ý

ÎïÝï ±¢Hï Ü ¢ï çÜG ²¢}¢¼ Üï ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï ÇÚ¢ Ü Ú S¢}¢Û¢¢¼ï ãé» ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´ : »ï¥GÁ¢GèÁ¢G ! v²¢ ¶GéÎ¢ ± ÚS¢êH Üï ÈG Ú}¢¢Ý

Ü ¢ï ²êæãè ãæS¢è Æn¢ S¢}¢Û¢¼¢ ãñ ²¢ (çÜG ²¢}¢¼ Üï »Ü çÎÝ ²¢�Ýè) ÐÓ¢¢S¢

ãÁ¢G¢Ú Ï¢ÚS¢ Ü è }¢ég¼ }¢ï´ ²ïã Á¢¢ÝÜ ¢ã }¢éS¢èÏ¢¼ï´ Û¢ïHÝè S¢ãìH Á¢¢Ý¼¢ ãñ,

Á¢GÚ¢ ²ãè´ Ü è ¥¢x¢ }¢ï´ »Ü ¥¢{ LçÐ²¢ (À¢ïÅ¢ �¢ çS¢vÜ ¢) x¢}¢ü Ü Ú Üï

Ï¢ÎÝ ÐÚ Ú¶ Ü Ú Îï¶, çÈ Ú Ü ã¢æ ²ïã ¶GÈG èÈG (ãHÜ è S¢è) x¢Ú}¢è, Ü ã¢æ

±¢ïã ÜG ãìÚ ¥¢x¢, Ü ã¢æ ²ïã »Ü ãè LçÐ²¢ Ü ã¢æ ±¢ïã S¢¢Úè ©G}¢í Ü ¢ Á¢¢ïÇG¢ãé±¢ }¢¢H, Ü ã¢æ ²ïã ç}¢ÝÅ |¢Ú Ü è ÎïÚ Ü ã¢æ ±¢ïã ãÁ¢G¢Ú çÎÝ Ï¢ÚS¢ Ü è

¥¢ÈG ¼, Ü ã¢æ ²ïã ãHÜ ¢ S¢¢ Ó¢ãÜ ¢ (²¢�Ýè }¢¢�}¢êHè S¢¢ Î¢x¢G) Ü ã¢æ ±¢ïã

ãça²¢æ ¼¢ïÇG Ü Ú Ð¢Ú ã¢ïÝï ±¢H¢ x¢GÁ¢GÏ¢ J¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ }¢éS¢Ë}¢¢Ý Ü ¢ï

çãÎ¢²¼ Ï¢wGà¢ï J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 571)

»Ü ¥¢ñÚ }¢ÜG ¢}¢ ÐÚ ¥¢�H¢ ãGÁ¢GÚ¼ çH¶¼ï ãñ´ :

x¢GÚÁ¢G Á¢GÜ ¢¼ Ý ÎïÝï Ü è Á¢¢ÝÜ ¢ã (²¢�Ýè §ç�¼ã¢§ü ¼vHèÈG Îïã) ¥¢ÈG ¼ï´

±¢ïã Ýãè´ çÁ¢Ý Ü è ¼¢Ï¢ ¥¢ S¢Üï (²¢�Ýè ¼G¢ÜG ¼ Ú¶è Á¢¢ S¢Üï ), Ý ÎïÝï ±¢Hï

Ü ¢ï ãÁ¢G¢Ú S¢¢H §Ý S¢wG¼ ¥GÁ¢G¢Ï¢¢ï´ }¢ï´ x¢çÚzG¼¢Úè Ü è ©}}¢èÎ Ú¶Ý¢ Ó¢¢çã²ï

çÜ Á¢G§üGÈGé H Ï¢é�²¢Ý (²¢�Ýè Ï¢ãé¼ Ü }¢Á¢G¢ïÚ) §�S¢¢Ý Ü è v²¢ Á¢¢Ý, ¥x¢Ú

46


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼Ðã¢ÇG¢ï´ ÐÚ Ç¢Hè Á¢¢»æ S¢éÚ}¢¢ ã¢ï Ü Ú ¶G¢Ü }¢ï´ ç}¢H Á¢¢»æ J

(ÈG ¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢, çÁ¢. 10, S¢. 871)

Ý}¢¢Á¢G¢ï Ú¢ïÁ¢G¢ ± ãGÁÁ¢¢ï Á¢GÜ ¢¼ Ü è ¼¢ñÈG èÜG

¥G¼G¢ ã¢ï ©}}¢¼ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ Ü ¢ï S¢Î¢ ²¢ ÚÏ¢

(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 55)

Á¢GÜ ¢¼ çÜ S¢ ÐÚ ÈG Á¢Gü ãñ ?Á¢GÜ ¢¼ ÎïÝ¢ ãÚ ©S¢ ¥G¢çÜG H, Ï¢¢çHx¢G ¥¢ñÚ ¥¢Á¢G¢Î }¢éS¢Ë}¢¢Ý

ÐÚ ÈG Á¢Gü ãñ çÁ¢S¢ }¢ï ²ïã à¢Ú¢§¼G Ð¢§ü Á¢¢»æ : (1) çÝS¢¢Ï¢ Ü ¢ }¢¢çHÜ ã¢ï J(2) ²ïã çÝS¢¢Ï¢ Ý¢}¢è ã¢ï J (3) çÝS¢¢Ï¢ ©S¢ Üï ÜG ÏÁ¢Gï }¢ï´ ã¢ï J (4) çÝS¢¢Ï¢

©S¢ Ü è ãG¢Á¢¼ï ¥çSH²¢ (²¢�Ýè Á¢GMçÚÄ²¢¼ï çÁ¢G�Îx¢è) S¢ï Á¢G¢§Î ã¢ï J(5) çÝS¢¢Ï¢ ÎñÝ S¢ï ÈG ¢çÚx¢G ã¢ï (²¢�Ýè ©S¢ ÐÚ »ïS¢¢ ÜG Á¢Gü Ý ã¢ï çÁ¢S¢ Ü ¢}¢é¼G¢-HÏ¢¢ Ï¢�Î¢ï´ Ü è Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï ã¢ï, çÜ ¥x¢Ú ±¢ïã ÜG Á¢Gü ¥Î¢ Ü Úï ¼¢ï ©S¢ Ü ¢

çÝS¢¢Ï¢ Ï¢¢ÜG è Ý Úãï J) (6) ©S¢ çÝS¢¢Ï¢ ÐÚ »Ü S¢¢H x¢éÁ¢GÚ Á¢¢» J(}¢éHwG¶GS¢Ý, Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, çãGSS¢¢ : 5, S¢. 875 ¼¢ 884)

§Ý à¢Ú¢§¼G Ü è ¼zGS¢èH ¥¢ñÚ Á¢GÜ ¢¼ Üï Ï¢¢Úï }¢ï´ }¢Á¢GèÎ }¢¢�Hê}¢¢¼

Üï çH²ï Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Üï §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢Ü -¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ Ü è 149

S¢ÈG ãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÜ ¼¢Ï¢ �ÈGñ Á¢G¢Ýï Á¢GÜ ¢¼� Ü ¢ Á¢GMÚ }¢é¼G¢-H¥G¢Ü èçÁ¢²ï J

HêÅ Üï }¢¢H S¢ï ãGÁ¢ Ü ÚÝï ±¢Hï Ü ¢ ¥�Á¢¢}¢»Ü ÜG ¢çÈG H¢ ãGÁ¢ Ü ¢ï Á¢¢ Úã¢ �¢¢ çÜ Ú¢S¼ï }¢ï´ »Ü }¢éS¢¢çÈG Ú Ó¢H

Ï¢S¢¢ J ÜG ¢çÈG Hï ±¢H¢ï´ Ýï çÜ S¢è S¢ï »Ü È ¢±ÇG¢ ©{¢Ú çH²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ S¢ï

ÜG Ï¢í ¶¢ïÎ Ü Ú ©S¢ï ±ãè´ ÎzGÝ Ü Ú çÎ²¢ J Á¢Ï¢ ÜG Ï¢í Ï¢�Î Ü Ú Ó¢éÜï ¼¢ï ©�ãï´

47


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼²¢Î ¥¢²¢ çÜ È ¢±ÇG¢ |¢è ÜG Ï¢í ãè }¢ï´ Úã x¢²¢ J ©�ã¢ï´ Ýï ©S¢ï çÝÜ ¢HÝï Üï

çH²ï ÜG Ï¢í ¶¢ïÎè J ¥Ï¢ Á¢¢ï ¥�ÎÚ Îï¶¢ ¼¢ï ©S¢ à¢wGS¢ Üï ã¢�¢ ÐñÚ È ¢±ÇGï

Üï ãGËÜGï }¢ï´ Á¢Ü ÇGï ãé» ãñ´ J ²ïã ¶G¢ñÈG Ý¢Ü }¢�Á¢GÚ Îï¶ Ü Ú ÜG Ï¢í ÈG ¢ñÚÝ Ï¢�Î

Ü Ú Îè ¥¢ñÚ È ¢±ÇGï ±¢Hï Ü ¢ï Üé À ÐñS¢ï Îï Ü Ú Á¢¢Ý ÀéÇG¢§ü J ãGÁ¢ S¢ï ±¢ÐS¢è

ÐÚ ©S¢ Ü è Ï¢è±è S¢ï ©S¢ Üï ¥¢�}¢¢H Üï Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H çÜ ²¢ ¼¢ï ©S¢ Ýï

Ï¢¼¢²¢ çÜ �»Ü }¢Ú¼Ï¢¢ §S¢ Üï ã}¢Ú¢ã »Ü }¢¢HÎ¢Ú à¢wGS¢ Ýï S¢ÈG Ú

çÜ ²¢ J Ú¢S¼ï }¢ï´ §S¢ Ýï ©S¢ Ü ¢ï }¢¢Ú Ç¢H¢, ¥Ï¢ ¼Ü ²ïã ãGÁ¢ ¥¢ñÚ çÁ¢ã¢Î

S¢Ï¢ Üé À ©S¢è Üï }¢¢H S¢ï Ü Ú¼¢ Úã¢ ãñ J�

ç}¢Å¢ Îï S¢¢Úè ¶G¼G¢»æ }¢ïÚè ç}¢Å¢ ²¢ ÚÏ¢ Ï¢Ý¢ Îï ÝïÜ Ï¢Ý¢ ÝïÜ Îï Ï¢Ý¢ ²¢ ÚÏ¢

¥æ{ïÚè ÜG Ï¢í Ü ¢ çÎH S¢ï Ýãè´ çÝÜ H¼¢ ÇÚ Ü Mæx¢¢ v²¢ Á¢¢ï ¼ê Ý¢Ú¢Á¢G ã¢ï x¢²¢ ²¢ ÚÏ¢

x¢éÝ¢ãx¢¢Ú ãêæ }¢ñ´ H¢§ÜGï Á¢ã�Ý}¢ ãêæ Ü Ú}¢ S¢ï Ï¢wGà¢ Îï }¢éÛ¢ Ü ¢ï Ý Îï S¢Á¢G¢ ²¢ ÚÏ¢

(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 54)

(6 ¼¢ 10) à¢Ú¢Ï¢, çÁ¢GÝ¢, x¢GèÏ¢¼,Û¢êÅè ÜG S¢}¢ï´ ¶¢Ý¢ ¥¢ñÚ Ú¢ïÁ¢G¢ Ý Ú¶Ý¢Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Üï §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢Ü -¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ Üï

}¢yGÏ¢ê¥G¢ 32 S¢ÈG ãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÚS¢¢Hï �Ü ÈG Ý Ó¢¢ïÚ¢ï ´ Üï§ç�Ü à¢¢ÈG ¢¼� }¢ï´ ãñ : »Ü Ï¢¢Ú ¶GHèÈG ¢ ¥GÏÎéH }¢çHÜ Üï Ð¢S¢ »Üà¢wGS¢ Í¢Ï¢Ú¢²¢ ãé±¢ ãG¢çÁ¢GÚ ãé±¢ ¥¢ñÚ Ü ãÝï Hx¢¢ : ¥G¢HèÁ¢¢ã ! }¢ñ´ Ï¢ïãGÎx¢éÝãx¢¢Ú ãêæ ¥¢ñÚ Á¢¢ÝÝ¢ Ó¢¢ã¼¢ ãêæ çÜ }¢ïÚï çH²ï }¢é¥G¢ÈG è |¢è ãñ ²¢ Ýãè´ ?

¶GHèÈG ¢ Ýï Ü ã¢ : v²¢ ¼ïÚ¢ x¢éÝ¢ã Á¢G}¢èÝ ± ¥¢S}¢¢Ý S¢ï |¢è Ï¢ÇG¢ ãñ ?©S¢ Ýï Ü ã¢ : Ï¢ÇG¢ ãñ J¶GHèÈG ¢ Ýï ÐêÀ¢ : v²¢ ¼ïÚ¢ x¢éÝ¢ã H¢ñãG¢ï ÜG H}¢ S¢ï

48


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼|¢è Ï¢ÇG¢ ãñ ? Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : Ï¢ÇG¢ ãñ J ÐêÀ¢ : v²¢ ¼ïÚ¢ x¢éÝ¢ã ¥Gà¢ü ± Üé S¢èü

S¢ï |¢è Ï¢ÇG¢ ãñ ? Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : Ï¢ÇG¢ ãñ J ¶GHèÈG ¢ Ýï Ü ã¢ : |¢¢§ü ²ÜG èÝÝ¼ïÚ¢ x¢éÝ¢ã ¥ËH¢ã Ü è ÚãG}¢¼ S¢ï ¼¢ï Ï¢ÇG¢ Ýãè´ ã¢ï S¢Ü ¼¢ J ²ïã

S¢éÝ Ü Ú ©S¢ Üï S¢èÝï }¢ï´ �¢}¢¢ ãé±¢ yG¢êÈG ¢Ý ¥¢æ¶¢ï´ Üï Á¢GÚè»G ©}¢æÇ ¥¢²¢ ¥¢ñÚ

±¢ïã Îã¢ÇGï´ }¢¢Ú }¢¢Ú Ü Ú Ú¢ïÝï Hx¢¢ J ¶GHèÈG ¢ Ýï Ü ã¢ : |¢§ü ¥¢ç¶GÚ }¢éÛ¢ïÐ¼¢ |¢è ¼¢ï Ó¢Hï çÜ ¼é}ã¢Ú¢ x¢éÝ¢ã v²¢ ãñ ? §S¢ ÐÚ ©S¢ Ýï Ü ã¢ : ãGéÁG¢êÚ !}¢éÛ¢ï ¥¢Ð Ü ¢ï Ï¢¼¢¼ï ãé» Ï¢ïãGÎ ÝÎ¢}¢¼ ã¢ï Úãè ãñ ¼¢ã}¢ ¥GÁ¢Gü çÜ ²ï Îï¼¢ ãêæ,

à¢¢²Î }¢ïÚè ¼¢ñÏ¢¢ Ü è Ü ¢ï§ü S¢êÚ¼ çÝÜ H ¥¢» J ²ïã Ü ã Ü Ú ©S¢ Ýï ¥ÐÝè

Î¢S¼¢Ýï Îãìà¢¼ çÝà¢¢Ý S¢éÝ¢Ýè à¢éM¥G Ü è J Ü ãÝï Hx¢¢ : ¥G¢HèÁ¢¢ã ! }¢ñ´»Ü Ü ÈG Ý Ó¢¢ïÚ ãêæ J ¥¢Á¢ Ú¢¼ }¢ñ´ Ýï Ð¢æÓ¢ ÜG Ï¢í¢ï´ S¢ï §GÏ¢í¼ ãG¢çS¢H Ü è ¥¢ñÚ¼¢ñÏ¢¢ ÐÚ ¥¢}¢¢Î¢ ãé±¢ J

à¢Ú¢Ï¢è Ü ¢ ¥�Á¢¢}¢Ü ÈG Ý Ó¢éÚ¢Ýï Ü è x¢GÚÁ¢G S¢ï }¢ñ´ Ýï Á¢Ï¢ ÐãHè ÜG Ï¢í ¶¢ïÎè ¼¢ï }¢éÎïü Ü ¢

}¢éæã çÜG ÏHï S¢ï çÈ Ú¢ ãé±¢ �¢¢ J }¢ñ´ ¶G¢ñÈG Á¢GÎ¢ ã¢ï Ü Ú Á¢êæ ãè ÐHÅ¢ çÜ »Ü

x¢GñÏ¢è ¥¢±¢Á¢G Ýï }¢éÛ¢ï Ó¢¢ñæÜ ¢ çÎ²¢ J Ü ¢ï§ü Ü ã Úã¢ �¢¢ : �§S¢ }¢éÎïü S¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢

Ü ¢ S¢Ï¢Ï¢ ¼¢ï ÎÚ²¢zG¼ Ü Ú Hï J� }¢ñ´ Ýï Í¢Ï¢Ú¢ Ü Ú Ü ã¢ : }¢éÛ¢ }¢ï´ çã}}¢¼

Ýãè´, ¼é}¢ ãè Ï¢¼¢¥¢ï ! ¥¢±¢Á¢G ¥¢§ü : ²ïã à¢wGS¢ à¢Ú¢Ï¢è ¥¢ñÚ Á¢G¢Ýè �¢¢ Jç¶G�Á¢GèÚ Ýé}¢¢ }¢éÎ¢ü

ÎêS¢Úè ÜG Ï¢í ¶¢ïÎè ¼¢ï »Ü çÎH çãH¢ ÎïÝï ±¢H¢ }¢�Á¢GÚ }¢ïÚè¥¢æ¶¢ï´ Üï S¢¢}¢Ýï �¢¢ J v²¢ Îï¶¼¢ ãêæ çÜ }¢éÎïü Ü ¢ }¢éæã ç¶G�Á¢GèÚ Á¢ñS¢¢ ã¢ïÓ¢éÜ ¢ ãñ ¥¢ñÚ ¼G¢ñÜG ± Á¢G�Á¢èÚ }¢ï´ Á¢Ü ÇG¢ ãé±¢ ãñ J x¢GñÏ¢ S¢ï ¥¢±¢Á¢G¥¢§ü : ²ïã Û¢êÅè ÜG S¢}¢ï´ ¶¢¼¢ ¥¢ñÚ ãGÚ¢}¢ Ú¢ïÁ¢Gè Ü }¢¢¼¢ �¢¢ J

49



¥¢x¢ Ü è Ü èHï´¼èS¢Úè ÜG Ï¢í ¶¢ïÎè ¼¢ï ©S¢ }¢ï´ |¢è »Ü |¢²¢ÝÜ }¢�Á¢GÚ �¢¢ J }¢éÎ¢ü

x¢égè Ü è ¼GÚÈG Á¢GÏ¢¢Ý çÝÜ ¢Hï ãé» �¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Üï çÁ¢S}¢ }¢ï´ ¥¢x¢

Ü è Ü èHï´ ÆéÜ è ãé§ü �¢è´ J x¢GñÏ¢è ¥¢±¢Á¢G Ýï Ï¢¼¢²¢ : ²ïã x¢GèÏ¢¼ Ü Ú¼¢,

Ó¢éx¢GHè ¶¢¼¢ ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ï´ Ü ¢ï ¥¢ÐS¢ }¢ï´ HÇG±¢¼¢ �¢¢ J

¥¢x¢ Ü è HÐïÅ }¢ï´Ó¢¢ñ�¢è ÜG Ï¢í ¶¢ïÎè ¼¢ï }¢ïÚè çÝx¢¢ã¢ï´ Üï S¢¢}¢Ýï »Ü Ï¢ïãGÎ S¢�S¢Ýè

¶GñÁ¢G }¢�Á¢GÚ �¢¢ ! }¢éÎ¢ü ¥¢x¢ }¢ï´ ©HÅ ÐHÅ ã¢ï Úã¢ �¢¢ ¥¢ñÚ çÈG çÚà¼ï

©S¢ Ü ¢ï ¥¢x¢ Üï x¢éÁ¢G¢ïZ (²¢�Ýè ¥¢-¼à¢è´ ã�¢¢ïÇG¢ï´) S¢ï }¢¢Ú Úãï �¢ï J }¢éÛ¢

ÐÚ »Ü Î}¢ Îãìà¢¼ ¼G¢Úè ã¢ï x¢§ü ¥¢ñÚ }¢ñ´ |¢¢x¢ ¶ÇG¢ ãé±¢ }¢x¢Ú }¢ïÚï Ü ¢Ý¢ï´ }¢ï´

»Ü x¢GñÏ¢è ¥¢±¢Á¢G x¢êæÁ¢ Úãè �¢è çÜ ²ïã Ï¢Î ÝS¢èÏ¢ Ý}¢¢Á¢G ¥¢ñÚ Ú¢ïÁ¢G»

Ú-}¢Á¢G¢Ý }¢ï´ S¢éS¼è çÜ ²¢ Ü Ú¼¢ �¢¢ J

Á¢±¢Ýè }¢ï´ ¼¢ñÏ¢¢ Ü ¢ §�¥G¢}¢Ð¢æÓ¢±è´ ÜG Ï¢í Á¢Ï¢ ¶¢ïÎè ¼¢ï ©S¢ Ü è ãG¢H¼ x¢éÁ¢Gà¼¢ Ó¢¢Ú¢ï´ ÜG Ï¢í¢ï´

S¢ï çÏ¢ËÜé H Ï¢Ú ¥GvS¢ �¢è J ÜG Ï¢í ãGgï ÝÁ¢GÚ ¼Ü ±S¢è¥G �¢è, ¥�ÎÚ »Ü

¼wG¼ ÐÚ wG¢êÏ¢M Ý¢ñ Á¢±¢Ý Ï¢ñÆ¢ ãé±¢ �¢¢ J x¢GñÏ¢è ¥¢±¢Á¢G Ýï Ï¢¼¢²¢ : §S¢

Ýï Á¢±¢Ýè }¢ï ¼¢ñÏ¢¢ Ü Ú Hè �¢è ¥¢ñÚ Ý}¢¢Á¢G ± Ú¢ïÁ¢Gï Ü ¢ S¢wG¼è S¢ï Ð¢Ï¢�Î �¢¢ J

(Ü ÈG Ý Ó¢¢ïÚ¢ï´ Üï §ç�Ü à¢¢ÈG ¢¼, S¢. 23)

50



(11) Ðïà¢¢Ï¢ S¢ï Ý Ï¢Ó¢Ý¢ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜ

ÝçÏ¢Ä²ï }¢é¥GÁGÁ¢G}¢, ÚS¢êHï }¢¢ïãG¼Ú}¢ Ýï §à¢¢üÎ

ÈG Ú}¢¢²¢ : �¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜG Ï¢í ©G}¢ê}¢Ý Ðïà¢¢Ï¢ S¢ï (Ý Ï¢Ó¢Ýï Ü è ±Á¢ã S¢ï) ã¢ï¼¢ ãñ J�

(12) ç}¢H¢±Å Ü ÚÝï Ü è S¢Á¢G¢»Ü }¢Ú¼Ï¢¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢ Ü è

ç¶GÎ}¢¼ }¢ï´ »Ü à¢wGS¢ ãG¢çÁ¢GÚ ãé±¢ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢Gü Ü è : �ãGéÁG¢êÚ ! ã}¢ Ï¢ãé¼ S¢ï

H¢ïx¢ ãGÁ¢ Ü ÚÝï ¥¢» ãñ´ J S¢ÈG ¢ ± }¢±üã Ü è S¢¥Gì² Üï Î¢ñÚ¢Ý ã}¢¢Úï »Ü

Î¢ïS¼ Ü ¢ §ç�¼ÜG ¢H ã¢ï x¢²¢ J x¢GéSH ± ¼vÈG èÝ ±x¢GñÚ¢ Üï Ï¢¢�Î ©S¢ï ÜG çÏ¢íS¼¢Ý

Hï Á¢¢²¢ x¢²¢ J Á¢Ï¢ ©S¢ Üï çH²ï ÜG Ï¢í ¶¢ïÎè ¼¢ï ã}¢ ²ïã Îï¶ Ü Ú ãGñÚ¢Ý Úã

x¢» çÜ »Ü Ï¢ãé¼ Ï¢ÇG¢ ¥ÁGÎã¢ ÜG Ï¢í }¢ï´ }¢¢ñÁ¢êÎ ãñ J ã}¢ Ýï ©S¢ï À¢ïÇG Ü Ú

ÎêS¢Úè ÜG Ï¢í ¶¢ïÎè J ±ã¢æ |¢è ±¢ïãè ¥ÁGÎã¢ }¢¢ñÁ¢êÎ �¢¢ J çÈ Ú ¼èS¢Úè ÜG Ï¢í

¶¢ïÎè ¼¢ï ©S¢ }¢ï´ |¢è ±¢ïãè ¶G¢ñÈG Ý¢Ü S¢¢æÐ Üéæ ÇHè }¢¢Úï Ï¢ñÆ¢ �¢¢ J ã}¢ï´ Ï¢ÇGè

ÐÚïà¢¢Ýè H¢çãGÜG ãé§ü J ¥Ï¢ }¢ñ´ ©S¢ }¢çÄ²¼ Ü ¢ï ±ãèæ À¢ïÇG Ü Ú ¥¢Ð Ü è

Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ }¢S¥H¢ ÎÚ²¢zG¼ Ü ÚÝï ¥¢²¢ ãêæ çÜ §S¢ ¶G¢ñÈG Ý¢Ü S¢êÚ¼ï

ãG¢H }¢ï v²¢ Ü Úï ?� ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢ Ýï

ÈG Ú}¢¢²¢ : �±¢ïã ¥ÁGÎã¢ ©S¢ Ü ¢ Ï¢éÚ¢ ¥G}¢H ãñ Á¢¢ï ±¢ïã Îé�²¢ }¢ï çÜ ²¢

Ü Ú¼¢ �¢¢, ¼é}¢ Á¢¢¥¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ¼èÝ ÜG Ï¢í¢ï´ }¢ï´ S¢ï çÜ S¢è »Ü }¢ï´ ©S¢ï ÎzGÝ Ü Ú

Î¢ï, ¥x¢Ú ¼é}¢ à¢wG� ©S¢ Üï çH²ï S¢¢Úè Á¢G}¢èÝ |¢è ¶¢ïÎ Ç¢H¢ï ¼Ï¢ |¢è ±ã¢æ

51


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼©S¢ ¥ÁGÎãï Ü ¢ï Á¢GMÚ Ð¢¥¢ïx¢ï J� ±¢ïã à¢wGS¢ ±¢ÐS¢ Ó¢H¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ ©S¢

ÈG ¢ñ¼ à¢éÎ¢ à¢wGS¢ Ü ¢ï ©Ý ¶¢ïÎè ãé§ü ÜG Ï¢í¢ï´ }¢ï´ S¢ï »Ü ÜG Ï¢í }¢ï´ ÎzGÝ Ü Ú çÎ²¢x¢²¢ ¥¢ñÚ ¥ÁGÎã¢ Ï¢ ÎS¼êÚ ©S¢ ÜG Ï¢í }¢ï´ }¢¢ñÁ¢êÎ �¢¢ J çÈ Ú Á¢Ï¢ ã}¢¢Ú¢ÜG ¢çÈG H¢ ãGÁ¢ Üï Ï¢¢�Î ¥ÐÝï ¥GH¢ÜGï }¢ï´ ÐãéæÓ¢¢ ¼¢ï H¢ïx¢¢ï´ Ýï ©S¢ à¢wGS¢ Ü è

Á¢G¢ñÁ¢¢ S¢ï ÐêÀ¢ : �¼é}ã¢Ú¢ à¢¢ïãÚ »ïS¢¢ Ü ¢ñÝ S¢¢ x¢éÝ¢ã Ü Ú¼¢ �¢¢ çÁ¢S¢ Ü è

±Á¢ã S¢ï ©S¢ Ü ¢ï »ïS¢è ÎÎüÝ¢Ü S¢Á¢G¢ ç}¢Hè ?� ©S¢ ¥G¢ñÚ¼ Ýï ¥zGS¢¢ïS¢

Ü Ú¼ï ãé» Ü ã¢ : �}¢ïÚ¢ à¢¢ïãÚ x¢GËHï Ü ¢ ¼¢çÁ¢Ú �¢¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã x¢GËHï }¢ï´

ç}¢H¢±Å çÜ ²¢ Ü Ú¼¢ �¢¢ J Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ Í¢Ú ±¢H¢ï´ Ü è Á¢GMÚ¼ Üï }¢é¼G¢çÏ¢ÜG

x¢�Îé}¢ çÝÜ ¢H Hï¼¢ ¥¢ñÚ §¼Ýè ç}¢vGÎ¢Ú }¢ï´ Á¢± Ü ¢ |¢êS¢¢ x¢�Îé}¢ }¢ï´ ç}¢H¢

Îï¼¢, ²ïã ©S¢ Ü ¢ Ú¢ïÁ¢G Ü ¢ }¢¢�}¢êH �¢¢, Hx¢¼¢ ãñ ©S¢ï §S¢è (²¢�Ýè

ç}¢H¢±Å Üï ) x¢éÝ¢ã Ü è S¢Á¢G¢ Îè x¢§ü ãñ J�

ç}¢H¢±Å Ü ¢ à¢Ú-§üG ãGév}¢ç}¢H¢±Å ±¢H¢ }¢¢H Ï¢ïÓ¢Ýï Ü è Á¢¢§Á¢G S¢êÚ¼ï´ |¢è ãñ´ ¥¢ñÚ Ý¢

Á¢¢§Á¢G |¢è, Ó¢éÝ¢�Ó¢ï ¥¢�H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é�Ý¼, }¢¢ñH¢Ý¢ à¢¢ã

§}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý S¢ï ç}¢H¢±Å ±¢Hï Í¢è Ü è ¶GÚèÎ¢ï

ÈG Ú¢ïwG¼ Üï Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H ãé±¢ ¼¢ï ÈG ¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ çÁ¢ËÎ 17 S¢ÈG ãG¢

150 ÐÚ ÈG Ú}¢¢²¢ : �¥x¢Ú ²ïã }¢SÝê¥G Á¢¢�Hè (²¢�Ýè ÝvGHè) Í¢è ±ã¢æ

¥G¢}¢ ¼G¢ñÚ ÐÚ çÏ¢Ü ¼¢ ãñ çÜ ãÚ à¢wGS¢ ©S¢ Üï Á¢¢�H (²¢�Ýè ÝvGHè) ã¢ïÝï

ÐÚ }¢é�¢GH¥G ãñ ¥¢ñÚ Ï¢¢ ±éÁ¢êÎï §ç�¢GH¢¥G ¶GÚèÎ¼¢ ãñ ¼¢ï Ï¢à¢¼Gïü çÜ ¶GÚèÎ¢Ú

©S¢è Ï¢HÎ (²¢�Ýè Ï¢S¼è) Ü ¢ ã¢ï, Ý x¢GÚèÏ¢éH ±¼GÝ ¼¢Á¢G¢ ±¢çÚÎ Ý¢

±¢çÜG ÈG (²¢�Ýè }¢éS¢¢çÈG Ú, Ý²¢ ¥¢Ýï ±¢H¢ ¥¢ñÚ ¥ÝÁ¢¢Ý Ý ã¢ï) ¥¢ñÚ Í¢è }¢ï´

§S¢ ÜG ÎÚ }¢ïH (²¢�Ýè ç}¢H¢±Å) S¢ï çÁ¢¼Ý¢ ±ã¢æ ¥G¢}¢ ¼G¢ñÚ ÐÚ H¢ïx¢¢ï´ Üï

52


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼Á¢GïãìÝ }¢ï´ ãñ ¥ÐÝè ¼GÚÈG S¢ï ¥¢ñÚ Á¢G¢§Î Ý çÜ ²¢ Á¢¢» Ý çÜ S¢è ¼GÚãG ©S¢ Ü ¢

Á¢¢�Hè (²¢�Ýè ÝvGHè) ã¢ïÝ¢ ÀéÐ¢²¢ Á¢¢» J ¶GéH¢S¢¢ ²ïã çÜ Á¢Ï¢ ¶GÚèÎ¢Ú¢ïæ

ÐÚ ©S¢ Ü è ãG¢H¼ }¢và¢êÈG (²¢�Ýè Á¢G¢çãÚ) ã¢ï ¥¢ñÚ ÈG ÚïÏ¢ ± }¢éx¢G¢-H¼G¢Ú¢ã Ý Ð¢» (²¢�Ýè {¢ïÜ ¢ ÎïÝï Ü è Ü ¢ï§ü S¢êÚ¼ Ý Ð¢§ü Á¢¢») ¼¢ï ©S¢ (²¢�Ýè

ç}¢H¢±Å ±¢Hï Í¢è) Ü è ç¼Á¢¢Ú¼ Á¢¢§Á¢G ãñ, Í¢è Ï¢ïÓ¢Ý¢ |¢è Á¢¢§Á¢G ¥¢ñÚ Á¢¢ï

Ó¢èÁ¢G ©S¢ }¢ï´ ç}¢H¢§ü x¢§ü ©S¢ Ü ¢ Ï¢ïÓ¢Ý¢ |¢è, Á¢ñS¢ï Ï¢¢Á¢G¢Úè Îê{ çÜ S¢Ï¢Á¢¢Ý¼ï ãñ´ çÜ §S¢ }¢ï´ Ð¢Ýè ãñ ¥¢ñÚ Ï¢¢ ±SÈGï §GË}¢ (²¢�Ýè Á¢¢ÝÝï Üï Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ)

¶GÚèÎ¼ï ãñ´, ²ïã (²¢�Ýè Ý¢ Á¢¢§Á¢G ã¢ïÝ¢ ¼¢ï) §S¢ S¢êÚ¼ }¢ï´ ãñ Á¢Ï¢ çÜ Ï¢¢»¥G(²¢�Ýè Ï¢ïÓ¢Ýï ±¢H¢) ±vG¼ï Ï¢ñ¥G (²¢�Ýè Ï¢ïÓ¢¼ï ±vG¼) ¥SHè ãG¢H¼ ¶GÚèÎ¢Ú

ÐÚ Á¢G¢çãÚ Ý Ü Ú Îï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¶GéÎ Ï¢¼¢ Îï ¼¢ï Á¢G¢çãL<Ú±¢²ã1 ± }¢Á¢GãÏ¢ï

§}¢¢}¢ï ¥¢�Á¢G}¢ }¢ï´ }¢éyHÜG Ý Á¢¢§Á¢G ãñ wG±¢ã (Í¢è }¢ï) çÜ ¼Ý¢

ãè }¢ïH (²¢�Ýè ç}¢H¢±Å) ã¢ï, ¥x¢Ó¢ïü ¶GÚèÎ¢Ú x¢GÚèÏ¢éH ±¼GÝ (²¢�Ýè ÐÚÎïS¢è)

ã¢ï çÜ Ï¢¢�Îï Ï¢²¢Ý ÈG ÚïÏ¢ (²¢�Ýè {¢ïÜ ¢) Ý Úã¢ J çÏ¢H Á¢é}H¢ }¢Î¢Úï Ü ¢Ú

Á¢GéãêÚï ¥}¢í (²¢�Ýè ãÚ Ó¢èÁ¢G Ü ¢ Î¢Ú¢ï }¢Î¢Ú Á¢G¢çãÚ) ÐÚ ãñ wG±¢ã ¶GéÎ Á¢G¢çãÚ ã¢ï

Á¢ñS¢ï x¢ïãêæ }¢ï´ Á¢± (ÝÁ¢GÚ ¥¢ Úãï ã¢ï´), ²¢ Ï¢ çÁ¢ãì¼ï ©GÈG ü ± §çà¼ã¢Ú (²¢�Ýè

©GÈG ü ± à¢¢ïãÚ¼ Üï »�ç¼Ï¢¢Ú S¢ï) }¢éà¼Úè (²¢�Ýè ¶GÚèÎ¢Ú) ÐÚ ±¢Á¢GïãG ã¢ï Á¢ñS¢ï

(çÜ ) Îê{ Ü ¢ }¢¢�}¢êHè Ð¢Ýè, wG±¢ã ²ïã (Ï¢ïÓ¢Ýï ±¢H¢) ¶GéÎ ãG¢H¼ï ±¢ÜGï §Gü

(²¢�Ýè ãGÜG èÜG ¼ï ãG¢H) ¼}¢¢}¢ ± Ü }¢¢H (²¢�Ýè ¥ÓÀè ¼GÚãG) Ï¢²¢Ý Ü Úï J�

(ÈG ¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢, çÁ¢. 17, S¢. 150)

53

1 : çÈG vGãï ãG-ÝÈG è }¢ï Á¢G¢çãL<Ú±¢²ã ©Ý }¢S¢¢§H Ü ¢ï Ü ã¢ Á¢¢¼¢ ãñ Á¢¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢

}¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý ãGS¢Ý à¢ñÏ¢¢Ýè Ü è À çÜ ¼¢Ï¢¢ïæ (1) Á¢¢}¢ï¥G S¢x¢GèÚ (2) Á¢¢}¢ï¥G

Ü Ï¢èÚ (3) çS¢²Ú Ü Ï¢èÚ (4) çS¢²Ú S¢x¢GèÚ (5) çÁ¢G²¢Î¢¼ (6) }¢ÏS¢ê¼G }¢ï´ }¢ÁGÜê Ú ã¢ï´ J


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼(13) xG¢éSHï Á¢Ý¢Ï¢¼ }¢ï´ ¼¢¶GèÚ

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢¢Ý çÏ¢Ý¥GÏÎéËH¢ã Ï¢Á¢HèÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´ : ã}¢¢Ú¢ »Ü ÐÇG¢ïS¢è }¢Ú x¢²¢ ¼¢ï ã}¢ Ü ÈG Ý ± ÎzGÝ }¢ï´ à¢ÚèÜ

ãé» J Á¢Ï¢ ÜG Ï¢í ¶¢ïÎè x¢§ü ¼¢ï ©S¢ }¢ï´ çÏ¢ËHï Ü è ç}¢SH »Ü Á¢¢Ý±Ú �¢¢,ã}¢ Ýï ©S¢ Ü ¢ï }¢¢Ú¢ }¢x¢Ú ±¢ïã Ý ãÅ¢ J Ó¢éÝ¢�Ó¢ï ÎêS¢Úè ÜG Ï¢í ¶¢ïÎè x¢§ü ¼¢ï©S¢ }¢ï´ |¢è ±¢ïãè çÏ¢ËH¢ }¢¢ñÁ¢êÎ �¢¢ ! ©S¢ Üï S¢¢�¢ |¢è ±¢ïãè çÜ ²¢ x¢²¢ Á¢¢ïÐãHï Üï S¢¢�¢ çÜ ²¢ x¢²¢ �¢¢ HïçÜ Ý ±¢ïã ¥ÐÝè Á¢x¢ã S¢ï Ý çãH¢ J §S¢ Üï

Ï¢¢�Î ¼èS¢Úè ÜG Ï¢í ¶¢ïÎè x¢§ü ¼¢ï ©S¢ }¢ï´ |¢è ²ïãè }¢é¥G¢-}¢H¢ ãé±¢,¥¢ç¶GÚ H¢ïx¢¢ï´ Ýï }¢à±Ú¢ çÎ²¢ çÜ ¥Ï¢ §S¢ Ü ¢ï §S¢è ÜG Ï¢í }¢ï´ ÎzGÝ Ü Ú Î¢ï,Á¢Ï¢ ©S¢ Ü ¢ï ÎzGÝ Ü Ú çÎ²¢ x¢²¢ ¼¢ï ÜG Ï¢í }¢ï´ S¢ï »Ü ¶G¢ñÈG Ý¢Ü ¥¢±¢Á¢GS¢éÝè x¢§ü ! ¼¢ï ã}¢ ©S¢ à¢wGS¢ Ü è Ï¢ï±¢ Üï Ð¢S¢ x¢» ¥¢ñÚ ©S¢ �ï }¢ÚÝï ±¢Hï

Üï Ï¢¢Úï }¢ï´ ÎÚ²¢zG¼ çÜ ²¢ çÜ ©S¢ Ü ¢ ¥G}¢H v²¢ �¢¢ ? Ï¢ï±¢ Ýï Ï¢¼¢²¢ :�±¢ïã xG¢éSHï Á¢Ý¢Ï¢¼ (²¢�Ýè ÈG Á¢Gü x¢GéSH) Ýãè´ Ü Ú¼¢ �¢¢ J�

xG¢éSHï Á¢Ý¢Ï¢¼ }¢ï´ ¼¢¶GèÚ Ü Ï¢ ãGÚ¢}¢ ãñà¢ñ¶Gï ¼GÚèÜG ¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é�Ý¼ ¥ÐÝè

çÜ ¼¢Ï¢ �§SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ï´ Ü è Ý}¢¢Á¢G� Üï S¢ÈG ãG¢ 48 ÐÚ §S¢ çÚ±¢²¼ Ü ¢ï

ÝvGH Ü ÚÝï Üï Ï¢¢�Î çH¶¼ï ãñ´ : Îï¶¢ ¥¢Ð Ýï ! ±¢ïã Ï¢Î ÝS¢èÏ¢ x¢GéSHï

Á¢Ý¢Ï¢¼ Ü Ú¼¢ ãè Ýãè´ �¢¢ J x¢GéSHï Á¢Ý¢Ï¢¼ }¢ï´ ÎïÚ Ü Ú ÎïÝ¢ x¢éÝ¢ã Ýãè´

¥HÏ¢�¢¢ §¼Ýè ¼¢¶GèÚ ãGÚ¢}¢ ãñ çÜ Ý}¢¢Á¢G Ü ¢ ±vG¼ çÝÜ H Á¢¢» J

Ó¢éÝ¢�Ó¢ï Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ }¢ï´ ãñ : �çÁ¢S¢ ÐÚ x¢GéSH ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ ±¢ïã ¥x¢Ú§¼Ýè ÎïÚ Ü Ú Ó¢éÜ ¢ çÜ Ý}¢¢Á¢G Ü ¢ ¥¢ç¶GÚ ±vG¼ ¥¢ x¢²¢ ¼¢ï ¥Ï¢ ÈG ¢ñÚÝ

54


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼Ýã¢Ý¢ ÈG Á¢Gü ãñ, ¥Ï¢ ¼¢¶GèÚ Ü Úïx¢¢ x¢éÝãx¢¢Ú ã¢ïx¢¢ J�

(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 521)

Á¢Ý¢Ï¢¼ Ü è ãG¢H¼ }¢ï´ S¢¢ïÝï Üï ¥ãGÜ ¢}¢ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê S¢-H}¢ã Ü ã¼ï ãñ : ©}}¢éH

}¢é¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²-Î¼éÝ¢ ¥G¢§à¢¢ çS¢gèÜG ¢ S¢ï ÐêÀ¢

x¢²¢, v²¢ ÝçÏ¢Ä²ï ÚãG}¢¼, à¢ÈG è»G ©}}¢¼, ¼¢Á¢Î¢Ú ï çÚS¢¢H¼

Á¢Ý¢Ï¢¼ Ü è ãG¢H¼ }¢ï´ S¢¢ï¼ï �¢ï ? ©�ã¢ï´ Ýï Ï¢¼¢²¢ :

�ã¢æ ¥¢ñÚ ±éÁG¢ê ÈG Ú}¢¢ Hï¼ï �¢ï J�

¥}¢èLH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢ GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ©G}¢Ú ÈG ¢MÜG ï ¥¢�Á¢G}¢Ýï ÚS¢êHï ¥Ü Ú}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢ S¢ï

¼çÁGÜ Ú¢ çÜ ²¢ : Ú¢¼ }¢ï´ Ü |¢è Á¢Ý¢Ï¢¼ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ (¼¢ï v²¢ çÜ ²¢ Á¢¢» ?)

ÚS¢êHéËH¢ã Ýï ÈG Ú}¢¢²¢ : ±éÁG¢ê Ü Ú Üï ©GÁG±ï ¶G¢S¢ Ü ¢ï

{¢ï Ü Ú S¢¢ï Á¢¢²¢ Ü Ú¢ï J

à¢¢ÚïãG Ï¢é¶G¢Úè ãGÁ¢GÚ¼ ¥GËH¢}¢¢ }¢ézG¼è }¢éãG}}¢Î à¢ÚèÈGé H ãGÜG¥}Á¢Îè }¢ÁGÜê Ú¢ ¥ãG¢ÎèS¢ï }¢éÏ¢¢-ÚÜ ¢ Üï ¼ãGì¼ ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´ :

Á¢éÝéÏ¢è ã¢ïÝï (²¢�Ýè x¢GéSH ÈG Á¢Gü ã¢ïÝï) Üï Ï¢¢�Î ¥x¢Ú S¢¢ïÝ¢ Ó¢¢ãï ¼¢ï }¢éS¼ãGÏ¢ãñ çÜ ±éÁG¢ê Ü Úï, ÈG ¢ñÚÝ x¢GéSH Ü ÚÝ¢ ±¢çÁ¢Ï¢ Ýãè´ ¥HÏ¢�¢¢ §¼Ýè ¼¢¶GèÚ Ý

Ü Úï çÜ Ý}¢¢Á¢G Ü ¢ ±vG¼ çÝÜ H Á¢¢» J ²ïãè §S¢ ãGÎèS¢ Ü ¢ }¢ãGì}¢H (²¢�Ýè}¢¢�Ý¢) ãñ J ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè S¢ï ¥Ï¢ê Î¢±êÎ ± ÝS¢¢§ü ±x¢GñÚ¢ }¢ï´

}¢Ú±è ãñ çÜ ÈG Ú}¢¢²¢ : ©S¢ Í¢Ú }¢ï´ çÈG çÚà¼ï Ýãè´ Á¢¢¼ï çÁ¢S¢ }¢ï´ ¼S±èÚ ²¢

Üé �¢¢ ²¢ Á¢éÝéÏ¢è (²¢�Ýè Ï¢ï x¢GéSH¢) ã¢ï J

§S¢ ãGÎèS¢ S¢ï }¢éÚ¢Î ²ïãè ãñ çÜ §¼Ýè ÎïÚ ¼Ü x¢GéSH Ý Ü Úï çÜ Ý}¢¢Á¢G Ü ¢

±vG¼ çÝÜ H Á¢¢» ¥¢ñÚ ±¢ïã Á¢éÝéÏ¢è (²¢�Ýè Ï¢ï x¢GéSH¢) ÚãÝï Ü ¢ ¥G¢Îè ã¢ï

55


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼¥¢ñÚ ²ïãè }¢¼GHÏ¢ Ï¢éÁ¢Géx¢¢ïZ Üï §S¢ §à¢¢üÎ Ü ¢ ãñ çÜ ãG¢H¼ï Á¢Ý¢Ï¢¼ }¢ï´ ¶¢Ýï

ÐèÝï S¢ï çÚÁGÜG }¢ï´ ¼æx¢è ã¢ï¼è ãñ J (ÝéÁGã¼éH ÜG ¢Úè, çÁ¢. 1, S¢. 770, 771)

(14) S¢êÎ¶G¢ïÚ Ü ¢ ¥�Á¢¢}¢ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ §ÏÝï ãGÁ¢Ú }¢vÜ è ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´

çÜ Á¢Ï¢ }¢ñ´ À¢ïÅ¢ �¢¢ ¼¢ï Ð¢Ï¢�Îè S¢ï ¥ÐÝï ±¢çHÎï }¢¢çÁ¢Î

Ü è ÜG Ï¢í ÐÚ ãG¢çÁ¢GÚè Îï¼¢ ¥¢ñÚ ÜGé Ú¥¢Ýï Ð¢Ü Ü è ç¼H¢±¼ çÜ ²¢ Ü Ú¼¢�¢¢ J »Ü }¢Ú¼Ï¢¢ Ú-}¢Á¢G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜ }¢ï´ Ý}¢¢Á¢Gï ÈG Á¢í Üï ÈG ¢ñÚÝ Ï¢¢�Î

ÜG çÏ¢íS¼¢Ý x¢²¢ J ©S¢ ±vG¼ ÜG çÏ¢íS¼¢Ý }¢ï´ }¢ïÚï §GH¢±¢ Ü ¢ï§ü Ý �¢¢ J }¢ñ´ Ýï

¥ÐÝï ±¢çHÎ S¢¢çãGÏ¢ Ü è ÜG Ï¢í Üï ÜG ÚèÏ¢ Ï¢ñÆ Ü Ú ÜGé Ú¥¢ÝïÐ¢Ü Ü è ç¼H¢±¼ à¢éM¥G Ü Ú Îè, Üé À ãè ÎïÚ x¢éÁ¢GÚè �¢è çÜ ¥Ó¢¢ÝÜ }¢éÛ¢ï

çÜ S¢è Üï Á¢G¢ïÚ Á¢G¢ïÚ S¢ï Ú¢ïÝï Ü è ¥¢±¢Á¢G S¢éÝ¢§ü Îè J ²ïã ¥¢±¢Á¢G »Ü ÜG Ï¢íS¢ï ¥¢ Úãè �¢è J }¢ñ´ Í¢Ï¢Ú¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ ç¼H¢±¼ À¢ïÇG Ü Ú ÜG Ï¢í Ü è ¼GÚÈGÎï¶Ýï Hx¢¢, »ïS¢¢ Hx¢¼¢ �¢¢ Á¢ñS¢ï ÜG Ï¢í Üï ¥�ÎÚ çÜ S¢è Ü ¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ çÎ²¢Á¢¢ Úã¢ ã¢ï, ÜG Ï¢í }¢ï´ ÎzGÝ }¢éÎïü Ü è ¥¢ã¢ï Á¢G¢Úè S¢éÝ Ü Ú }¢éÛ¢ï ¶G¢ñÈG }¢ãGS¢êS¢ã¢ïÝï Hx¢¢ J Á¢Ï¢ çÎÝ wG¢êÏ¢ Ó¢ÉG x¢²¢ ¼¢ï ±¢ïã ¥¢±¢Á¢G S¢éÝ¢§ü ÎïÝ¢ Ï¢�Î ã¢ï

x¢§ü J »Ü à¢wGS¢ }¢ïÚï ÜG ÚèÏ¢ S¢ï x¢éÁ¢GÚ¢ ¼¢ï }¢ñ´ Ýï ©S¢ S¢ï ÜG Ï¢í Üï Ï¢¢Úï }¢ï´ ÐêÀ¢,©S¢ Ýï }¢éÛ¢ï Ï¢¼¢²¢ çÜ ²ïã ÈGé H¢æ Ü è ÜG Ï¢í ãñ J }¢ñ´ ©S¢ à¢wGS¢ Ü ¢ï ÐãÓ¢¢Ýx¢²¢, ²ïã Ï¢ÇG¢ ÐvÜ ¢ Ý}¢¢Á¢Gè �¢¢ ¥¢ñÚ Ï¢ï Á¢¢ x¢ézG¼-x¢ê S¢ï ÐÚãïÁ¢G çÜ ²¢

Ü Ú¼¢ �¢¢ J »ïS¢ï ÝïÜ à¢wGS¢ Ü è ÜG Ï¢í S¢ï Ú¢ïÝï ÐèÅÝï Ü è ¥¢±¢Á¢Gïæ S¢éÝ Ü Ú }¢ñ´Ï¢ÇG¢ ãGñÚ¢Ý �¢¢ J }¢ñ´ Ýï }¢¢�Hê}¢¢¼ Ü è´ ¼¢ï Ð¼¢ Ó¢H¢ çÜ ±¢ïã S¢êÎ¶G¢ïÚ �¢¢,

à¢¢²Î §S¢è ±Á¢ã S¢ï ©S¢ï ÜG Ï¢í }¢ï´ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ã¢ï Úã¢ �¢¢ J

56



§S¢ çãGÜ ¢²¼ S¢ï Ó¢�Î çS¢vÜ ¢ï´ Ü è ¶G¢ç¼GÚ ¥ÐÝï ¥¢Ð Ü ¢ï Á¢ã�Ý}¢

Üï à¢¢ï�H¢ï´ Ü è ÝÁ¢íG Ü ÚÝï Ü è çÁ¢S¢¢Ú¼ Ü ÚÝï ±¢Hï S¢êÎ¶G¢ïÚ¢ï´ Ü ¢ï §GÏ¢í¼

ÐÜ ÇGÝè Ó¢¢çã²ï çÜ Ü ãè´ }¢ÚÝï Üï Ï¢¢�Î §Ý Ü ¢ |¢è ²ïãè ¥�Á¢¢}¢ Ý ã¢ï !

}¢éÎ¢ü ©Æ Ï¢ñÆ¢Á¢¢ñãÚ¥¢Ï¢¢Î (Å�Ç¢ï ¥¢Î}¢) Üï »Ü Ü ÐÇGï Üï ¼¢çÁ¢Ú Ü è HÁ¢G¢ü

¶GñÁ¢G Î¢S¼¢Ý S¢éçÝ²ï ¥¢ñÚ Ü ¢æçÐ²ï ! ¥wGÏ¢¢Úè §ç�¢GH¢¥G Üï }¢é¼G¢çÏ¢ÜG ÜG çÏ¢íS¼¢Ý

}¢ï´ »Ü Á¢Ý¢Á¢G¢ H¢²¢ x¢²¢ J §}¢¢}¢ S¢¢çãGÏ¢ Ýï Á¢êæ ãè Ý}¢¢Á¢Gï Á¢Ý¢Á¢G¢ Ü è

çÝÄ²¼ Ï¢¢æ{è }¢éÎ¢ü ©Æ Ü Ú Ï¢ñÆ x¢²¢ ! H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ |¢x¢ÎÇG }¢Ó¢ x¢§ü J §}¢¢}¢

S¢¢çãGÏ¢ Ýï |¢è çÝÄ²¼ ¼¢ïÇG Îè ¥¢ñÚ Üé À H¢ïx¢¢ï´ Ü è }¢ÎÎ S¢ï ©S¢ Ü ¢ï çÈ Ú

çHÅ¢ çÎ²¢ J ¼èÝ }¢Ú¼Ï¢¢ }¢éÎ¢ü ©Æ Ü Ú Ï¢ñÆ¢ J §}¢¢}¢ S¢¢çãGÏ¢ Ýï }¢ãGêü}¢ Üï

çÚà¼ïÎ¢Ú¢ï´ S¢ï ÐêÀ¢ : v²¢ }¢ÚÝï ±¢H¢ S¢êÎ¶G¢ïÚ �¢¢ ? ©�ã¢ï´ Ýï §SÏ¢¢¼ (²¢�Ýè

¼SÎèÜG Ý ã¢æ) }¢ï´ Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ J §S¢ ÐÚ §}¢¢}¢ S¢¢çãGÏ¢ Ýï Ý}¢¢Á¢Gï Á¢Ý¢Á¢G¢

ÐÉG¢Ýï S¢ï §�Ü ¢Ú Ü Ú çÎ²¢ ! H¢ïx¢¢ï´ Ýï Á¢Ï¢ H¢à¢ ÜG Ï¢í }¢ï´ Ú¶è ¼¢ï ÜG Ï¢í

Á¢G}¢èÝ Üï ¥�ÎÚ {æS¢ x¢§ü J §S¢ ÐÚ H¢ïx¢¢ï´ Ýï H¢à¢ Ü ¢ï ç}¢^è ±x¢GñÚ¢ S¢ï ÎÏ¢¢

Ü Ú çÏ¢x¢GñÚ ÈG ¢ç¼ãG¢ ãè Í¢Ú Ü è Ú¢ã Hè J ã}¢ ÜG ãìÚï ÜG ¤ã¢Ú ¥¢ñÚ x¢G-Á¢GÏ¢ï

Á¢ÏÏ¢¢Ú S¢ï ©S¢è Ü è ÐÝ¢ã Üï ¼GHÏ¢ x¢¢Ú ãñ´ J

S¢êÎ¢ï çÚà±¼ }¢ï´ ÝéãGêS¢¼ ãñ Ï¢ÇGè

¥¢ñÚ Î¢ïÁ¢G¶G }¢ï´ S¢Á¢G¢ ã¢ïx¢è Ü ÇGè

(ÐéÚ ¥S¢Ú¢Ú ç|¢Ü ¢Úè, S¢. 12)

57



}¢¢æ S¢ï çÁ¢GÝ¢ Ü ÚÝï ±¢H¢ÝçÏ¢Ä² ï ¥Ü Ú}¢, Ý êÚ ï } ¢ éÁ ¢SS¢}¢, à¢ ¢ã ï Ï ¢Ýè ¥¢Î}¢

ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´ : S¢êÎ ¼ã�¢Ú x¢éÝ¢ã¢ï´ Ü ¢ }¢Á}¢ê¥G¢ ãñ, §Ý

S¢Ï¢ }¢ï´ ãHÜ ¢ ²ïã ãñ çÜ ¥¢Î}¢è ¥ÐÝè }¢¢æ S¢ï çÁ¢GÝ¢ Ü Úï J

ÐïÅ }¢ï´ S¢¢æÐS¢ÚÜ ¢Úï Ý¢}¢Î¢Ú, }¢ÎèÝï Üï ¼¢Á¢Î¢Ú, Á¢Ý¢Ï¢ï ¥ãG}¢Îï }¢éwG¼¢Ú

Ýï ÈG Ú}¢¢²¢ : }¢ï�Ú¢Á¢ Ü è Ú¢¼ }¢ïÚ¢ x¢éÁ¢GÚ Üé À »ïS¢ï

H¢ïx¢¢ï´ ÐÚ ãé±¢, çÁ¢Ý Üï ÐïÅ }¢Ü ¢Ý¢ï´ Ü è ¼GÚãG �¢ï, ©Ý }¢ï´ S¢¢æÐ �¢ï, Á¢¢ï ÐïÅ¢ï´ Üï

Ï¢¢ãÚ S¢ï |¢è ÝÁ¢GÚ ¥¢¼ï �¢ï J }¢ñ´ Ýï ÐêÀ¢ çÜ »ï çÁ¢Ï¢í§üH ! ( ) ²ïã

Ü ¢ñÝ H¢ïx¢ ãñ´ ? ©�ã¢ï´ Ýï ¥GÁ¢Gü Ü è : �S¢êÎ ¶¢Ýï ±¢Hï J�


¶G¢Ý §S¢ ãGÎèS¢ï Ð¢Ü Üï ¼ãGì¼ ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´ : ¥¢Á¢ ¥x¢Ú »Ü

}¢¢�}¢êHè Ü èÇG¢ ÐïÅ }¢ï´ ÐñÎ¢ ã¢ï Á¢¢», ¼¢ï ¼�ÎéLS¼è çÏ¢x¢ÇG Á¢¢¼è ãñ, ¥¢Î}¢è

Ï¢ï ÜG Ú¢Ú ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, ¼¢ï S¢}¢Û¢ H¢ï ! çÜ Á¢Ï¢ ©S¢ Ü ¢ ÐïÅ S¢¢æÐ¢ï´ çÏ¢ÓÀê¥¢ïæ

S¢ï |¢Ú Á¢¢», ¼¢ï ©S¢ Ü è ¼vHèÈG ± Ï¢ï ÜG Ú¢Úè Ü ¢ v²¢ ãG¢H ã¢ïx¢¢, ÚÏ¢

( ) Ü è ÐÝ¢ã J (ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, çÁ¢. 4, S¢. 952,

çÁ¢G²¢©H ÜGé Ú¥¢Ý ÐÏHèÜï à¢�Á¢G }¢Üü Á¢GéH ¥¢ñçH²¢ H¢ã¢ïÚ)

58



(15) }¢çSÁ¢Î }¢ï´ ãæS¢Ý¢ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜ

¶G¢-¼}¢é�ÝçÏ¢Ä²èÝ, S¢¢çãGÏ¢ï ÜGé Ú¥¢Ýï }¢éÏ¢èÝ Ýï

ÈG Ú}¢¢²¢ : }¢çSÁ¢Î }¢ï´ ãæS¢Ý¢ ÜG Ï¢í }¢ï´ ¼¢ÚèÜ è Ü ¢ Ï¢¢§GS¢ ãñ J

}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! }¢çSÁ¢Î }¢ï´ S¢�Á¢èÎ¢ ÚãÝï Üï çH²ï

}¢çSÁ¢Î S¢ï Ï¢¢ãÚ |¢è Ï¢ï Á¢¢ ãæS¢è }¢Á¢G¢ÜG ¥¢ñÚ ÈGé ÁG¢êH x¢¢ï§ü Ü è ¥G¢Î¼ ¼Üü

Ü Ú ÎèçÁ¢²ï J

}¢çSÁ¢Î¢ï´ Ü ¢ Üé À ¥ÎÏ¢ ã¢» ! Ý }¢éÛ¢ S¢ï ã¢ï S¢Ü ¢

ÎÚ x¢éÁ¢GÚ ÈG Ú}¢¢ §H¢ãè Ï¢ãÚï à¢¢ãï Ï¢ãGÚ¢ï Ï¢Ú

(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 743)

HÁGÁ¢G¼ ÐÚ Ýãè´ ãH¢Ü ¼ ÐÚ ÝÁ¢GÚ Úç¶²ï}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ¥¢Á¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ }¢ï´ HÁGÁ¢G¼ Á¢GMÚ

}¢ãGS¢êS¢ ã¢ï¼è ãñ }¢x¢Ú §Ý Ü è ãH¢Ü ¼ ¶GñçÁ¢G²¢æ ã}¢ï´ ©S¢ Á¢ã¢Ý }¢ï´ |¢éx¢¼Ýè

ã¢ï´x¢è Á¢ã¢æ S¢ï ±¢ÐS¢è Ü è Ü ¢ï§ü S¢êÚ¼ Ýãè´ ãñ ! §Ý x¢éÝ¢ã¢ï´ Ü ¢ï À¢ïÇGÝ¢ Ü ÇG±è

x¢¢ïHè Ü è ç}¢SH S¢ãè }¢x¢Ú çS¢¤GãG¼ Ü ¢ wG±¢çãà¢ }¢�Î Î±¢ Ü è Ü ÇG±¢ãÅ

Ü è ÐÚ±¢ã Ýãè´ Ü Ú¼¢ Ï¢çËÜ çà¢ÈG ¢ Ü ¢ï ¥ÐÝ¢ }¢vGS¢êÎ Á¢¢Ý¼¢ ãñ J §S¢ Ï¢¢¼

Ü ¢ï »Ü çãGÜ ¢²¼ S¢ï S¢}¢Û¢Ýï Ü è Ü ¢ïçà¢à¢ Ü èçÁ¢²ï, �éÝ¢��ï

»Ü à¢wGS¢ çÁ¢S¢ï Î¢H Ï¢ÇGè ÐS¢�Î �¢è ¥¢ñÚ ±¢ïã çÜ S¢è ÎêS¢Úï ¶¢Ýï

ãG�¢¢ çÜ x¢¢ïà¼ Ü ¢ï |¢è ¶G¢ç¼GÚ }¢ï´ Ý H¢¼¢ �¢¢ J ©S¢ Ü ¢ Î¢ïS¼ ©S¢ï }¢éx¢Gèü ¶¢Ýï

59



Ü è Î¢�±¼ Îï¼¢ HïçÜ Ý ±¢ïã ²ïã Ü ã Ü Ú ©S¢ Î¢�±¼ Ü ¢ï ÆéÜ Ú¢ Îï¼¢ çÜ

§S¢ Î¢H }¢ï´ Á¢¢ï HÁGÁ¢G¼ ãñ çÜ S¢è ¥¢ñÚ ¶¢Ýï }¢ï´ Ü ã¢æ ? ¥¢ç¶GÚ Ü ¢Ú »Ü

çÎÝ Á¢Ï¢ ©S¢ Üï Î¢ïS¼ Ýï ©S¢ï }¢éx¢Gèü ¶¢Ýï Ü è Î¢�±¼ Îè ¼¢ï ©S¢ Ýï S¢¢ïÓ¢¢

çÜ ¥¢Á¢ }¢éx¢Gèü |¢è ¶¢ Ü Ú Îï¶ Hï¼ï ãñ´ çÜ §S¢ Ü ¢ Á¢G¢»ÜG ¢ Üñ S¢¢ ãñ ¥¢ñÚ

}¢éx¢Gèü ¶¢Ýï Hx¢¢ J Á¢Ï¢ ©S¢ Ýï ÐãH¢ HévG}¢¢ }¢éæã }¢ï´ Ú¶¢ ¼¢ï ©S¢ï §¼Ýè

HÁGÁ¢G¼ }¢ãGS¢êS¢ ãé§ü çÜ ¥ÐÝè }¢Ý ÐS¢�Î Î¢H Ü ¢ï |¢êH x¢²¢ ¥¢ñÚ Ü ãÝï

Hx¢¢ : �ãÅ¢¥¢ï §S¢ Î¢H Ü ¢ï, ¥Ï¢ }¢ñ´ }¢éx¢Gèü ãè ¶¢²¢ Ü Mæx¢¢ J� çÏ¢H¢

¼àÏ¢èã Á¢Ï¢ ¼Ü Ü ¢ï§ü à¢wGS¢ }¢ãGìÁ¢G x¢éÝ¢ã¢ï´ Ü è HÁGÁ¢G¼ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ¥¢ñÚ

ÝïçÜ ²¢ï´ Üï S¢éÜê Ý S¢ï Ý¢ ¥¢à¢Ý¢ ã¢ï¼¢ ãñ, ©S¢ï ²ïã x¢éÝ¢ã ãè Ú¢ñÝÜGï çÁ¢G�Îx¢è

}¢ãGS¢êS¢ ã¢ï¼ï ãñ´ HïçÜ Ý Á¢Ï¢ ©S¢ï ÝïçÜ ²¢ï´ Ü ¢ ÝêÚ ãG¢çS¢H ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï ±¢ïã

x¢éÝ¢ã¢ï´ Ü è HÁGÁ¢G¼ Ü ¢ï |¢êH Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÝïçÜ ²¢ï´ Üï Á¢GÚè»G S¢éÜê Ýï ÜG ËÏ¢

Ü ¢ }¢é-¼H¢à¢è ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J

ÝïçÜ ²¢ï´ }¢ï´ ²¢ ÚS¢êHËH¢ã ÎèH Hx¢ Á¢¢» Ü ¢à¢ ! ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï }¢éÛ¢ï ã¢ï Á¢¢» ÝzGÚ¼ ²¢ ÚS¢êH

H}ãG¢ H}ãG¢ Ï¢ÉG Úãè ãñ´ ã¢» ! Ý¢ ÈG Ú}¢¢çÝ²¢æ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ Ü è Ýãè´ Á¢¢¼è ãñ ¥G¢Î¼ ²¢ ÚS¢êH

(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 77)

(²¢�Ýè ¥ËH¢ã Ü è Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ ¼¢ñÏ¢¢ Ü Ú¢ï)

(}¢ñ´ ¥ËH¢ã Ü è Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ ¼¢ñÏ¢¢ Ü Ú¼¢ ãêæ J)

60


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼ÜG Ï¢í Ü ¢ï Á¢�Ý¼ Ü ¢ Ï¢¢x¢G Ï¢Ý¢Ýï ±¢Hï ¥¢�}¢¢H}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ²ïã Îé�²¢ Î¢LH ¥G}¢H (²¢�Ýè

¥G}¢H Ü ÚÝï Ü è Á¢x¢ã) ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ Î¢LH Á¢Á¢G¢ (²¢�Ýè Ï¢ÎH¢ ç}¢HÝïÜ è Á¢x¢ã) ãñ, Á¢¢ï ã}¢ ²ã¢æ Ï¢¢ï»´x¢ï ±¢ïãè ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ Ü ¢Åï´x¢ï, x¢�Îé}¢ Ï¢¢ï Ü Ú

Ó¢¢±H Ü è ÈG SH ãG¢çS¢H Ü ÚÝï Ü è Ó¢¢ã¼ Ü ¢ï Îè±¢Ýï Ü ¢ wG±¢Ï¢ ãè Ü ã¢ Á¢¢

S¢Ü ¼¢ ãñ J §S¢ çH²ï S¢}¢Û¢Î¢Úè Ü ¢ ¼ÜG ¢Á¢G¢ ²ïãè ãñ çÜ Á¢¢ï ¥¢Ð Ü ¢ÅÝ¢

Ó¢¢ã¼ï ãñ´ ©S¢è Ü ¢ Ï¢èÁ¢ Ï¢¢ï§²ï J çHã¢Á¢G¢ Á¢�Ý¼ }¢ï´ Á¢¢Ýï Üï çH²ï Á¢�Ý¼ }¢ï´

Hï Á¢¢Ýï ±¢Hï ¥¢�}¢¢H Ü ÚÝï ã¢ï´x¢ï, ±¢ïã Á¢�Ý¼ Á¢ã¢æ »Ü §ç�¼ã¢§ü wG¢êÏ¢

S¢êÚ¼ Á¢ã¢Ý ¥¢Ï¢¢Î ãñ, çÁ¢S¢ }¢ï´ }¢¢ñ¼ Ü ¢ ¥¢Á¢G¢Ú Ýãè´, Ï¢è}¢¢çÚ²¢æ ¥¢ñÚ ÜG Á¢Gü

Î¢çÚ²¢æ Ýãè´, çÁ¢S¢ }¢ï´ Ï¢éÉG¢Ðï Ü è Ü }¢Á¢G¢ïÚè Ýãè´, x¢GÚèÏ¢è, Ý¢Î¢Úè, }¢¢�ÁG¢êÚè

¥¢ñÚ }¢Á¢Ï¢êÚè Ýãè´ Ï¢çËÜ ²ïã ±¢ïã }¢ÜG ¢}¢ ãñ Á¢ã¢æ çÁ¢G�Îx¢è Ü è S¢¢Úè

Ú¢�Ý¢§²¢æ Á¢}¥G Ü Ú Îè x¢§ü ãñ´ J ãGS¢èÝ ãGêÚï´, }¢Á¢GïÎ¢Ú ¶¢Ýï ¥¢ñÚ È H »ïS¢ï çÜ

H¢ïx¢ ¼S¢Ã±éÚ Ýãè´ Ü Ú S¢Ü ¼ï, çÏ¢S¼Ú ¥¢ñÚ çHÏ¢¢S¢ »ïS¢ï ©G}Î¢ çÜ ¥¢Á¢

Ï¢¢Îà¢¢ã¢ï´ Ü ¢ï ÝS¢èÏ¢ Ýãè´, Ü }¢Úï ¥¢ñÚ }¢ãGH »ïS¢ï à¢¢ÝÎ¢Ú çÜ Îé�²¢ Üï Ï¢ÇGï

Ï¢ÇGï }¢ãGËH¢¼ ©Ý Üï S¢¢}¢Ýï À¢ïÅï çÎ¶¢§ü Îï´ J çÈ Ú ²ïã S¢Ï¢ Üé À ã}¢ïà¢¢ Üï

çH²ï ç}¢Hïx¢¢, §S¢ }¢ï´ Ü }¢è Ü ¢ ¥�Îïà¢¢ ãñ Ý çÀÝ Á¢¢Ýï Ü ¢ ¶ÅÜ ¢, HïçÜ Ý

ÝïçÜ ²¢æ Ü }¢¢Ýï Üï çH²ï Üé À ¼¢ï }¢ïãGÝ¼ Ü ÚÝè ÐÇGïx¢è, §�S¢¢Ý Ú¢ïÁ¢Gx¢¢Ú }¢ï´ |¢è

¼¢ï }¢à¢vGÜG ¼ ©Æ¢¼¢ ãñ çÜ §S¢ Üï Ý¼èÁ¢ï }¢ï´ Ú¢ïÁ¢Gè ç}¢H¼è ãñ J ¥¢Á¢ ã}¢

}¢¢H Ü ¢ï Ï¢ãé¼ ¥ã}¢ S¢}¢Û¢¼ï ãñ´ }¢x¢Ú ²¢Î Úç¶²ï çÜ çÏ¢HÈG Á¢Gü ã}¢¢Úè

ÜG Ï¢í S¢¢ïÝï S¢ï |¢Ú Îè Á¢¢», ã}¢¢Ú¢ S¢¢Ú¢ S¢Ú}¢¢²¢ ©S¢ }¢ï´ }¢é�¼çÜG H Ü ÚçÎ²¢ Á¢¢» ¼¢ï |¢è ã}¢ï´ Ú¢ãG¼ Ü ¢ »Ü H}ãG¢ Ýãè´ çÎH±¢ S¢Ü ¼¢, ²ïã Á¢G}¢èÝ

²ïã �H¢õÅ |¢è ã}¢¢Úï çÜ S¢è Ü ¢}¢ Ý ¥¢»æx¢ï, ã}¢ S¢}¢Û¢¼ï ãñ´ çÜ ²ïã Á¢G}¢èÝ

61



ã}¢¢Úè ãñ ? Ýãè´ ! Ï¢çËÜ ã}¢ §S¢ Üï ãñ´ çÜ »Ü çÎÝ §S¢è }¢ï´ S¢}¢¢

Á¢¢»æx¢ï J ¥¢ñH¢Î ± ¥ãGÏ¢¢Ï¢ ¥¢ñÚ çÚà¼ïÎ¢Ú çS¢ÈG ü ¶G¢Ü }¢ï´ çHÅ¢Ý¢ Á¢¢Ý¼ï

ãñ´, çÈ Ú çS¢ÈG ü ¥¢�}¢¢H ãè ã}¢¢Úï ÚÈG èÜGï ÜG Ï¢í ã¢ï´x¢ï J Îé�²¢ ±¢H¢ï´ Ü è ¥àÜ

Ï¢¢çÚ²¢æ ¥¢ñÚ ©Î¢çS¢²¢æ Ï¢ÚÁ¢G¶G }¢ï´ ã}¢¢Úï v²¢ Ü ¢}¢ ¥¢»æx¢è, S¢¢ïx¢-±¢Ú¢ï´

Ü è Ü S¢Ú¼ v²¢ ÈG ¢»Î¢ Îïx¢è ! Ü |¢è ¥¢Ð Ýï S¢¢ïÓ¢¢ ? »ï Ü ¢à¢ ! çÈG Rï

¥¢ç¶GÚ¼ ã}¢ ÐÚ »ïS¢è x¢G¢çHÏ¢ ã¢ï Á¢¢» çÜ Á¢Ï¢ ¼¢ÚèÜ è Îï¶ï´ ¼¢ï ÜG Ï¢í Ü ¢

¥æ{ïÚ¢ ²¢Î ¥¢ Á¢¢», Ü ¢ï§ü ¼vHèÈG ÐãéæÓ¢ï ¼¢ï ÜG Ï¢í ± ãGàÚ Ü è ÐÚïà¢¢çÝ²¢æ

S¢¢}¢Ýï ¥¢ Á¢¢»æ, S¢¢ïÝï Hx¢ï´ ¼¢ï }¢¢ñ¼ ¥¢ñÚ ÜG Ï¢í }¢ï´ HñÅÝ¢ ²¢Î ¥¢ Á¢¢», »ï

Ü ¢à¢ ! ã}¢¢Ú¢ çÎH ÝïçÜ ²¢ï´ }¢ï´ »ïS¢¢ Hx¢ Á¢¢» çÜ x¢éÝ¢ã Üï ¶G²¢H S¢ï |¢è

ÎêÚ |¢¢x¢ï´ ! ¥¢§²ï ! ÜG Ï¢í Ü ¢ï Ú¢ñÝÜG Ï¢wGà¢Ýï ¥¢ñÚ §S¢ï ¥¢Ú¢}¢ Îïã Ï¢Ý¢Ýï±¢Hï Ó¢�Î ¥¢�}¢¢H Üï Ï¢¢Úï }¢ï´ Á¢¢Ý¼ï ãñ´ : Ó¢éÝ¢�Ó¢ï

(1 ¼¢ 5) Ý}¢¢Á¢G, Ú¢ïÁ¢G¢ ãGÁ¢ ¥¢ñÚ Á¢GÜ ¢¼ ±x¢GñÚ¢ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ Ü ¢�Ï¢ S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜ Á¢Ï¢ ÝïÜ

¥¢Î}¢è Ü ¢ï ÜG Ï¢í }¢ï´ Ú¶¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ Üï ¥¢�}¢¢Hï S¢¢çHãG¢, Ý}¢¢Á¢G,

Ú¢ïÁ¢G¢, ãGÁ¢, çÁ¢ã¢Î ¥¢ñÚ S¢-ÎÜG ¢ ±x¢GñÚ¢ ©S¢ Üï Ð¢S¢ Á¢}¥G ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ´,

Á¢Ï¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ Üï çÈG çÚà¼ï ©S¢ Üï ÐñÚ¢ï´ Ü è ¼GÚÈG S¢ï ¥¢¼ï ãñ´ ¼¢ï Ý}¢¢Á¢G Ü ã¼è

ãñ : §S¢ S¢ï ÎêÚ Úã¢ï, ¼é}ã¢Ú¢ ²ã¢æ Ü ¢ï§ü Ü ¢}¢ Ýãè´, ²ïã §Ý ÐñÚ¢ï´ ÐÚ ¶ÇG¢ ã¢ï

Ü Ú¥ËH¢ã Ü è §GÏ¢¢Î¼ çÜ ²¢ Ü Ú¼¢ �¢¢ J çÈ Ú ±¢ïã çÈG çÚà¼ï S¢Ú

Ü è ¼GÚÈG S¢ï ¥¢¼ï ãñ´ ¼¢ï Ú¢ïÁ¢G¢ Ü ã¼¢ ãñ : ¼é}ã¢Úï çH²ï §S¢ ¼GÚÈG Ü ¢ï§ü Ú¢ã

Ýãè´ ãñ v²êæ çÜ Îé�²¢ }¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ü è ¶GéàÝêÎè Üï çH²ï §S¢ Ýï

Ï¢ãé¼ Ú¢ïÁ¢Gï Ú¶ï ¥¢ñÚ ¼G±èH |¢êÜ �²¢S¢ Ï¢ÚÎ¢à¼ Ü è, çÈG çÚà¼ï ©S¢ Üï

62


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼çÁ¢S}¢ Üï ÎêS¢Úï çãGSS¢¢ï´ Ü è ¼GÚÈG S¢ï ¥¢¼ï ãñ´ ¼¢ï ãGÁ¢ ¥¢ñÚ çÁ¢ã¢Î Ü ã¼ï ãñ´çÜ ãÅ Á¢¢¥¢ï, §S¢ Ýï ¥ÐÝï çÁ¢S}¢ Ü ¢ï ¼vHèÈG }¢ï´ Ç¢H Ü Ú ¥ËH¢ã

¼¥G¢H¢ Ü è çÚÁ¢G¢ Üï çH²ï ãGÁ¢ ¥¢ñÚ çÁ¢ã¢Î çÜ ²¢ �¢¢ çHã¢Á¢G¢ ¼é}ã¢Úï çH²ï

²ã¢æ Ü ¢ï§ü Á¢x¢ã Ýãè´ ãñ J çÈ Ú ±¢ïã ã¢�¢¢ï´ Ü è ¼GÚÈG S¢ï ¥¢¼ï ãñ´ ¼¢ï S¢-ÎÜG ¢Ü ã¼¢ ãñ : }¢ïÚï Î¢ïS¼ S¢ï ãÅ Á¢¢¥¢ï, §Ý ã¢�¢¢ï´ S¢ï çÜ ¼Ýï S¢-ÎÜG ¢¼ çÝÜ Hï ãñ´

Á¢¢ï }¢ãGìÁ¢G ¥ËH¢ã Ü è çÚÁ¢G¢ Üï çH²ï çÎ²ï x¢» ¥¢ñÚ §Ý ã¢�¢¢ï´ S¢ï

çÝÜ H Ü Ú ±¢ïã Ï¢¢Úx¢¢ãï §H¢ãè }¢ï´ }¢vGÏ¢êçHÄ²¼ Üï Î-ÚÁ¢ï ÐÚ ÈG ¢§Á¢G ãé»

çHã¢Á¢G¢ ²ã¢æ ¼é}ã¢Ú¢ Ü ¢ï§ü Ü ¢}¢ Ýãè´ ãñ J çÈ Ú ©S¢ }¢çÄ²¼ Ü ¢ï Ü ã¢ Á¢¢¼¢ ãñ

çÜ ¼ïÚè çÁ¢G�Îx¢è ¥¢ñÚ }¢¢ñ¼ Î¢ïÝ¢ï Ï¢ïã¼ÚèÝ ãñ ¥¢ñÚ ÚãG}¢¼ Üï çÈG çÚà¼ï ©S¢ Ü è

ÜG Ï¢í }¢ï´ Á¢�Ý¼ Ü ¢ ÈG à¢ü çÏ¢À¢¼ï ãñ´, ©S¢ Üï çH²ï Á¢�Ý¼è çHÏ¢¢S¢ H¢¼ï ãñ´,ãGgï çÝx¢¢ã ¼Ü ©S¢ Ü è ÜG Ï¢í Ü ¢ï ÈG Ú¢¶G Ü Ú çÎ²¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢�Ý¼ Ü è»Ü çÜG �ÎèH ©S¢ Ü è ÜG Ï¢í }¢ï´ Ú¢ïà¢Ý Ü Ú Îè Á¢¢¼è ãñ çÁ¢S¢ S¢ï ±¢ïã çÜG ²¢}¢¼Üï çÎÝ ¼Ü Ú¢ïà¢Ýè ãG¢çS¢H Ü Ú¼¢ Úãïx¢¢ J

}¢éÛ¢ï Ý}¢¢Á¢G ÐÉGÝï Î¢ïãGÎèS¢ï }¢éÏ¢¢-ÚÜ ¢ }¢ï´ ãñ çÜ Á¢Ï¢ }¢çÄ²¼ ÜG Ï¢í }¢ï´ Î¢ç¶GH Ü è Á¢¢¼è

ãñ ¼¢ï ©S¢ï (²¢�Ýè }¢çÄ²¼ Ü ¢ï) S¢êÚÁ¢ ÇêÏ¢¼¢ (²¢�Ýè x¢GéMÏ¢ ã¢ï¼¢) ãé±¢

}¢¢�Hê}¢ ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï ±¢ïã ¥¢æ¶ï´ }¢H¼¢ ãé±¢ Ï¢ñÆ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ü ã¼¢ ãñ : }¢éÛ¢ï

À¢ïÇG¢ï }¢ñ´ Ý}¢¢Á¢G ÐÉG Hêæ J

ãGÁ¢GÚ¼ï }¢éËH¢ ¥GHè ÜG ¢Úè çH¶¼ï ãñ´ : �x¢¢ï²¢

±¢ïã ©S¢ ±vG¼ ¥ÐÝï ¥¢Ð Ü ¢ï Îé�²¢ ãè }¢ï´ ¼S¢Ã±éÚ Ü Ú¼¢ ãñ çÜ S¢é±¢H ±

Á¢±¢Ï¢ ÚãÝï Î¢ï }¢éÛ¢ï ÈG Á¢Gü ¥Î¢ Ü ÚÝï Î¢ï, ±vG¼ ¶Gy}¢ ãé±¢ Á¢¢ Úã¢ ãñ, }¢ïÚè

63



Ý}¢¢Á¢G Á¢¢¼è Úãïx¢è J� çÈ Ú çH¶¼ï ãñ´ : �²ïã Ï¢¢¼ ±¢ïãè Ü ãïx¢¢ Á¢¢ï Îé�²¢

}¢ï´ Ý}¢¢Á¢G Ü ¢ Ð¢Ï¢�Î �¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ü ¢ï ãÚ ±vG¼ Ý}¢¢Á¢G Ü ¢ ¶G²¢H Hx¢¢

Úã¼¢ �¢¢ J�

ÜG Ï¢í }¢ï´ Ý}¢¢Á¢G ÐÉGÝï ±¢Hï Ï¢éÁG¢éx¢üãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢¢çÏ¢¼ Ï¢éÝ¢Ýè Ýï »Ü }¢Ú¼Ï¢¢

Îé¥G¢ }¢¢æx¢è : �»ï ¥ËH¢ã ! ¥x¢Ú ¼ê çÜ S¢è Ü ¢ï ÜG Ï¢í }¢ï´ Ý}¢¢Á¢G

ÐÉGÝï Ü è §Á¢¢Á¢G¼ Îï ¼¢ï }¢éÛ¢ï Á¢GMÚ ÎïÝ¢ J� Á¢Ï¢ ©Ý Ü ¢ §ç�¼ÜG ¢H ãé±¢ ¼¢ï

ÜG Ï¢í }¢ï´ ©¼¢ÚÝï ±¢H¢ï´ Ü ¢ Ï¢²¢Ý ãñ çÜ Á¢Ï¢ ã}¢ §æüÅï´ Ú¶ Ó¢éÜï ¼¢ï ¥Ó¢¢ÝÜ

»Ü §æüÅ çx¢Ú ÐÇGè, ã}¢ Ýï Îï¶¢ çÜ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢¢çÏ¢¼ Ï¢éÝ¢Ýè

¥ÐÝè ÜG Ï¢í }¢ï´ Ý}¢¢Á¢G ÐÉG Úãï �¢ï J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §Ï¢í¢ãè}¢ çÏ¢Ý S¢}}¢¢

ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´ çÜ }¢éÛ¢ï ¥¢Ð Üï }¢Á¢G¢Ú Üï ÜG ÚèÏ¢ S¢ï x¢éÁ¢GÚÝï

±¢Hï Ü §ü H¢ïx¢¢ï Ýï Ï¢¼¢²¢ çÜ Á¢Ï¢ ã}¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢¢çÏ¢¼ Ï¢éÝ¢Ýè

Ü è ÜG Ï¢í Üï Ð¢S¢ S¢ï x¢éÁ¢GÚ¼ï ãñ ¼¢ï ÜGé Ú¥¢Ý ÐÉGÝï Ü è ¥¢±¢Á¢G S¢éÝ¢§ü Îï¼è ãñ J

Î¢ï ¥æ{ïÚï ÎêÚ ã¢ï´x¢ïà¢ñ¶Gï ¼GÚèÜG ¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é�Ý¼ �ÈGñ Á¢G¢Ýï

S¢é�Ý¼� çÁ¢ËÎ 1 Üï S¢ÈG ãG¢ 872 ÐÚ çH¶¼ï ãñ : }¢�ÜGê H ãñ çÜ ¥ËH¢ã

Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢êS¢¢ Ü Hè}¢éËH¢ã S¢ï

ÈG Ú}¢¢²¢ çÜ }¢ñ´ Ýï ©}}¢¼ï }¢éãG}}¢çÎÄ²ã Ü ¢ï Î¢ï ÝêÚ

¥G¼G¢ çÜ²ï ãñ ¼¢çÜ ±¢ïã Î¢ï ¥æ{ïÚ¢ï Üï Á¢GÚÚ (²¢�Ýè ÝévGS¢¢Ý) S¢ï }¢ãGÈGê Á¢G Úãï J

64


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢êS¢¢ Ü Hè}¢éËH¢ã Ýï ¥GÁ¢Gü Ü è : ²¢¥ËH¢ã ! ±¢ïã Î¢ï ÝêÚ Ü ¢ñÝ Ü ¢ñÝ S¢ï ãñ´ ? §à¢¢üÎ ãé±¢ : �ÝêÚïÚ-}¢Á¢G¢Ý ¥¢ñÚ ÝêÚï ÜGé Ú¥¢Ý J� ¥GÁ¢Gü Ü è : Î¢ï ¥æ{ïÚï Ü ¢ñÝ Ü ¢ñÝ S¢ï ãñ´ ?ÈG Ú}¢¢²¢, �»Ü ÜG Ï¢í Ü ¢ ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ çÜG ²¢}¢¼ Ü ¢ J�

wG¢éàÏ¢êÎ¢Ú ÜG Ï¢íãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý x¢G¢çHÏ¢ ãGg¢Ýè

Ü ¢ï Á¢Ï¢ ÎzGÝ çÜ ²¢ x¢²¢ ¼¢ï ©Ý Ü è ÜG Ï¢í S¢ï }¢éàÜ Ü è }¢ãÜ ¥¢Ýï Hx¢è J»Ü }¢Ú¼Ï¢¢ çÜ S¢è Ýï ©Ý Ü ¢ï wG±¢Ï¢ }¢ï´ Îï¶¢ ¼¢ï ÐêÀ¢ : �¥¢Ð Ü è ÜG Ï¢í S¢ï¶GéàÏ¢ê Üñ S¢è ¥¢¼è ãñ ?� ÈG Ú}¢¢²¢ : � ²¢�Ýè ²ïã

ç¼H¢±¼ ¥¢ñÚ Ú¢ïÁ¢Gï Ü è Ï¢-Ú-Ü ¼ ãñ J�

Ý}¢¢Á¢G¢ï Ú¢ïÁ¢G¢ ± ãGÁÁ¢¢ï Á¢GÜ ¢¼ Ü è ¼¢ñÈG èÜG

¥G¼G¢ ã¢ï ©}}¢¼ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ Ü ¢ï S¢Î¢ ²¢ ÚÏ¢

ÜG Ï¢í }¢ï´ ç¼H¢±¼ Ü ÚÝï ±¢Hï Ï¢éÁG¢éx¢üãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ Á¢H¢HégèÝ S¢é²êç¼Gàà¢¢ÈGï §üG

ÝvGH Ü Ú¼ï ãñ´ çÜ çÜ S¢è Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê Ï¢R çÏ¢Ý }¢éÁ¢¢çãÎ

Ü ¢ï wG±¢Ï¢ }¢ï´ Îï¶¢ çÜ ±¢ïã ÜGé Ú¥¢Ý ÐÉG Úãï ãñ´ J ÐêÀ¢ :

¥¢Ð ¼¢ï §ç�¼ÜG ¢H ÈG Ú}¢¢ Ó¢éÜï ãñ´, Üñ S¢ï ÐÉG Úãï ãñ´ ? Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ :

�§S¢ çH²ï çÜ }¢ñ´ ãÚ Ý}¢¢Á¢G ¥¢ñÚ ¶Gy}¢ï ÜGé Ú¥¢Ý Üï Ï¢¢�Î Îé¥G¢ çÜ ²¢

Ü Ú¼¢ �¢¢ : �»ï ¥ËH¢ã ! ¼ê }¢éÛ¢ï ÜG Ï¢í }¢ï´ ç¼H¢±¼ï ÜGé Ú¥¢Ý Ü è¼¢ñÈG èÜG ÎïÝ¢ J�

65



(6) S¢Ï¢í Üï ¥�±¢Ú»Ü ¼G±èH ãGÎèS¢ï Ð¢Ü }¢ï´ ²ïã |¢è ãñ çÜ Á¢Ï¢ }¢ÚÝï ±¢Hï Ü ¢ï ÜG Ï¢í

}¢ï´ Ú¶¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï Ý}¢¢Á¢G ©S¢ Ü è Î¢§æü ¼GÚÈG ¥¢¼è ãñ ¥¢ñÚ Ú¢ïÁ¢Gï Ï¢¢§æü¼GÚÈG ¥¢ñÚ ÜGé Ú¥¢Ý ± çÁ¢GR ¢ï ¥ÁGÜ ¢Ú ©S¢ Üï S¢Ú Üï Ð¢S¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ü ¢Ý}¢¢Á¢¢ï´ Ü è ¼GÚÈG Ó¢HÝ¢ ÜG Î}¢¢ï´ Ü è ¼GÚÈG ¥¢ñÚ S¢Ï¢í ÜG Ï¢í Üï »Ü x¢¢ïà¢ï }¢ï´¥¢¼¢ ãñ J çÈ Ú ¥ËH¢ã ¥GÁ¢G¢Ï¢ |¢ïÁ¢¼¢ ãñ ¼¢ï Ý}¢¢Á¢G Ü ã¼è ãñ :�ÐèÀï ãÅ çÜ ²ïã ¼}¢¢}¢ çÁ¢G�Îx¢è ¼Ü ¢HèÈG Ï¢ÚÎ¢à¼ Ü Ú¼¢ Úã¢, ¥Ï¢

¥¢Ú¢}¢ S¢ï HñÅ¢ ãñ J� çÈ Ú ¥GÁ¢G¢Ï¢ Ï¢¢§æü ¼GÚÈG S¢ï ¥¢¼¢ ãñ ¼¢ï Ú¢ïÁ¢Gï ²ïãèÁ¢±¢Ï¢ Îï¼ï ãñ´, S¢Ú Ü è Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï ¥¢¼¢ ãñ ¼¢ï ²ïãè Á¢±¢Ï¢ ç}¢H¼¢ ãñ J ÐS¢

¥GÁ¢G¢Ï¢ çÜ S¢è Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï |¢è ©S¢ Üï Ð¢S¢ Ýãè´ ÐãéæÓ¢¼¢ J çÁ¢S¢ Ú¢ã S¢ï

Á¢¢Ý¢ Ó¢¢ã¼¢ ãñ ©S¢è ¼GÚÈG S¢ï¥ËH¢ã Üï Î¢ïS¼ Ü ¢ï }¢ãGÈGê Á¢G Ð¢¼¢

ãñ çHã¢Á¢G¢ ±¢ïã ±ã¢æ S¢ï Ó¢H¢ Á¢¢¼¢ ãñ J ©S¢ ±vG¼ S¢Ï¢í ¼}¢¢}¢ ¥¢�}¢¢H S¢ïÜ ã¼¢ ãñ çÜ }¢ñ´ §S¢ çH²ï Ý Ï¢¢ïH¢ çÜ ¥x¢Ú ¼é}¢ S¢Ï¢ ¥G¢çÁ¢Á¢G ã¢ï Á¢¢¼ï ¼¢ï

}¢ñ´ Ï¢¢ïH¼¢, HïçÜ Ý }¢ñ´ ¥Ï¢ ÐéH çS¢Ú¢¼G ¥¢ñÚ }¢èÁ¢G¢Ý ÐÚ Ü ¢}¢ ¥¢ªæx¢¢ J

Ï¢Î ¥GÜG è-Îx¢è S¢ï ¼¢ñÏ¢¢}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Ü ¢ç}¢H }¢éS¢Ë}¢¢Ý Ï¢ÝÝï, x¢GèÏ¢¼

Ü ÚÝï S¢éÝÝï Ü è ¥G¢Î¼ çÝÜ ¢HÝï, Ý}¢¢Á¢G¢ï ¥¢ñÚ S¢é�Ý¼¢ï Ü è ¥G¢Î¼ Ç¢HÝï Üï

çH²ï Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Üï }¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH S¢ï ãÚ Î}¢ ±¢Ï¢S¼¢ Úçã²ï,S¢é�Ý¼¢ï´ Ü è ¼ÚçÏ¢Ä²¼ Üï çH²ï }¢-ÎÝè ÜG ¢çÈG H¢ï´ }¢ï´ ¥G¢çà¢ÜG ¢Ýï ÚS¢êHÜï S¢¢�¢ S¢é�Ý¼¢ï´ |¢Ú¢ S¢ÈG Ú Ü èçÁ¢²ï ¥¢ñÚ Ü ¢}²¢Ï¢ çÁ¢G�Îx¢è x¢éÁ¢G¢ÚÝï ¥¢ñÚ

¥¢ç¶GÚ¼ S¢æ±¢ÚÝï Üï çH²ï }¢-ÎÝè §�¥G¢}¢¢¼ Üï }¢é¼G¢çÏ¢ÜG ¥G}¢H Ü Ú ÜïÚ¢ïÁ¢G¢Ý¢ çÈG Rï }¢ÎèÝ¢ Üï Á¢GÚè»G çÚS¢¢H¢ ÐéÚ Ü èçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ãÚ }¢-ÎÝè

66


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼}¢¢ã Ü è 10 ¼¢Úè¶G Üï ¥�ÎÚ ¥�ÎÚ ¥ÐÝï çÁ¢G}}¢ïÎ¢Ú Ü ¢ï Á¢}¥G Ü Ú±¢§²ï¥¢ñÚ ãzG¼¢±¢Ú S¢é�Ý¼¢ï |¢Úï §çÁ¼}¢¢¥G }¢ï ¥Ã±H ¼¢ ¥¢ç¶GÚ çà¢Üü ¼ Ü èçÁ¢²ï J¥¢Ð Ü è ¼Úx¢GèÏ¢ Üï çH²ï §ü}¢¢Ý ¥zGÚ¢ïÁ¢G }¢-ÎÝè Ï¢ã¢Ú Ðïà¢ Ü è Á¢¢¼è ãñÓ¢éÝ¢�Ó¢ï H¼GèÈG ¥¢Ï¢¢Î ãGñÎÚ¥¢Ï¢¢Î (Ï¢¢Ï¢éH §SH¢}¢ çS¢�{) Üï »Ü §SH¢}¢è|¢¢§ü Ýï Üé À §S¢ ¼GÚãG Ï¢¼¢²¢ : Ï¢¢�Á¢G H¢ïx¢¢ï´ Ü è S¢¢ïãGÏ¢¼ }¢ï´ Ï¢ñÆÝï Ü è çÏ¢Ý¢ÐÚ }¢ïÚ¢ Á¢GïãìÝ ¶GÚ¢Ï¢ ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ }¢ñ´ ¼èÝ S¢¢H ¼Ü çÝ²¢Á¢G à¢ÚèÈG ¥¢ñÚ}¢èH¢Î à¢ÚèÈG ±x¢GñÚ¢ ÐÚ Í¢Ú }¢ï´ »�ç¼Ú¢Á¢G Ü Ú¼¢ Úã¢ }¢éÛ¢ï ÐãHï ÎéMÎà¢ÚèÈG S¢ï Ï¢ãé¼ à¢x¢GÈG �¢¢ (²¢�Ýè Ï¢ïãGÎ çÎHÓ¢SÐè ± ÚxGÏ¢¼ �¢è) }¢x¢Úx¢GH¼G S¢¢ïãGÏ¢¼ Üï S¢Ï¢Ï¢ ÎéMÎï Ð¢Ü ÐÉGÝï Ü ¢ Á¢ÁGÏ¢¢ ãè Î}¢ ¼¢ïÇG x¢²¢ J§ç�¢ÈG ¢ÜG S¢ï »Ü Ï¢¢Ú }¢ñ´ Ýï ÎéMÎ à¢ÚèÈG Ü è ÈG Á¢GèH¼ ÐÉGè ¼¢ï ±¢ïã Á¢ÁGÏ¢¢Î¢ïÏ¢¢Ú¢ Á¢¢x¢¢ ¥¢ñÚ }¢ñ´ Ýï Ü S¢Ú¼ Üï S¢¢�¢ ÎéMÎï Ð¢Ü ÐÉGÝï Ü ¢ }¢¢�}¢êHÏ¢Ý¢ çH²¢ J »Ü Ú¢¼ Á¢Ï¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈG ÐÉG¼ï ÐÉG¼ï S¢¢ï x¢²¢ ¼¢ï}¢éÛ¢ï wG±¢Ï¢ }¢ï´ S¢ÏÁ¢G x¢é}Ï¢Î Ü ¢ ÎèÎ¢Ú ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ Ï¢ï S¢¢wG¼¢ }¢ïÚè Á¢GÏ¢¢ÝS¢ï Á¢¢Úè ã¢ï x¢²¢ J S¢éÏãG Á¢Ï¢ ©Æ¢ ¼¢ï }¢ïÚï çÎH Üï¥�ÎÚ ãHÓ¢H }¢Ó¢è ãé§ü �¢è, }¢ñ´ §S¢ S¢¢ïÓ¢ }¢ï´ ÐÇG x¢²¢ çÜ ¥¢ç¶GÚ ãGÜG Ü ¢Ú¢S¼¢ Ü ¢ñÝ S¢¢ ãñ ? ãGéSÝï §ç�¢ÈG ¢ÜG S¢ï Î¢�±¼ï §SH¢}¢è ±¢Hï ¥G¢çà¢ÜG ¢ÝïÚS¢êH Ü ¢ S¢é�Ý¼¢ï´ Ü è ¼ÚçÏ¢Ä²¼ Ü ¢ }¢-ÎÝè ÜG ¢çÈG H¢ ã}¢¢Úï Í¢Ú Ü èÜG ÚèÏ¢è }¢çSÁ¢Î }¢ï´ ¥¢²¢ ¼¢ï çÜ S¢è Ýï }¢éÛ¢ï }¢-ÎÝè ÜG ¢çÈG Hï }¢ï´ S¢ÈG Ú Ü èÎ¢�±¼ Îè, }¢ñ´ Ó¢êæÜï }¢é-¼Á¢GÏ¢-çÁ¢GÏ¢ (Confuse) �¢¢ §S¢ çH²ï ¼H¢à¢ïãGÜG Üï Á¢ÁGÏ¢ï Üï ¼ãGì¼ }¢-ÎÝè ÜG ¢çÈG Hï Ü ¢ }¢éS¢¢çÈG Ú Ï¢Ý x¢²¢ J }¢ñ´ ÝïS¢ÈGï Î §G}¢¢}¢¢ Ï¢¢æ{¢ �¢ }¢x¢Ú S¢ÏÁ¢G §G}¢¢}¢ï ±¢Hï }¢-ÎÝè ÜG ¢çÈG Hï ±¢H¢ï´Ýï S¢ÈG Ú Üï Î¢ñÚ¢Ý }¢éÛ¢ ÐÚ Ý çÜ S¢è çÜG S}¢ Ü è ¼�ÜG èÎ Ü è Ý ãè ¼G�Á¢G çÜ ²¢Ï¢çËÜ ¥ÁÝçÏ¢Ä²¼ ãè }¢ãGS¢êS¢ Ý ã¢ïÝï Îè J ¥}¢èÚï ÜG ¢çÈG H¢ Ýï }¢-ÎÝè§�¥G¢}¢¢¼ Ü ¢ ¼¥G¢LÈG Ü Ú±¢²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Üï }¢é¼G¢çÏ¢ÜG }¢¢�}¢êH Ú¶Ýï Ü ¢}¢à±Ú¢ çÎ²¢ J }¢ñ´ Ýï }¢-ÎÝè §�¥G¢}¢¢¼ Ü ¢ Ï¢x¢G¢ñÚ }¢é¼G¢-H¥G¢ çÜ ²¢ ¼¢ï

67


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼Ó¢¢ñæÜ ©Æ¢ v²êæ çÜ }¢ñ´ Ýï §¼Ýï Á¢GÏ¢Ú ÎS¼ ¼ÚçÏ¢Ä²¼è }¢-ÎÝè Èê H çÁ¢G�Îx¢è}¢ï´ ÐãHè ãè Ï¢¢Ú ÐÉGï �¢ï J ¥G¢çà¢ÜG ¢Ýï ÚS¢êH Ü è S¢¢ïãGÏ¢¼ ¥¢ñÚ }¢-ÎÝè§�¥G¢}¢¢¼ Ü è Ï¢-Ú-Ü ¼ S¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ ÚÏÏ¢ï H}¢ ²Á¢GH Ü ¢ ÈG ÁGH

ã¢ï x¢²¢ J }¢ñ´ Ýï }¢-ÎÝè ÜG ¢çÈG Hï Üï ¼}¢¢}¢ }¢éS¢¢çÈG Ú¢ï´ Ü ¢ï Á¢}¥G Ü Ú Üï

»�H¢Ý çÜ ²¢ çÜ Ü H ¼Ü }¢ñ´ Ï¢Î ¥GÜG èÎ¢ �¢¢ ¥¢Ð S¢Ï¢ x¢±¢ã ã¢ï Á¢¢§²ï

çÜ ¥¢Á¢ S¢ï ¼¢ñÏ¢¢ Ü Ú¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Üï }¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH S¢ï±¢Ï¢S¼¢ ÚãÝï Ü è çÝÄ²¼ Ü Ú¼¢ ãêæ J §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï´ Ýï §S¢ ÐÚ ÈG ÚãG¼ ±

}¢éS¢Úü¼ Ü ¢ §ÁGã¢Ú çÜ ²¢ J ÎêS¢Úï çÎÝ 30 LÐñ Ü è Ýév¼è (Ï¢ïS¢Ý Ü è ç}¢Æ¢§üÁ¢¢ï }¢¢ï¼è Üï Î¢Ý¢ï´ Ü è ¼GÚãG Ï¢Ýè ã¢ï¼è ãñ) }¢æx¢±¢ Ü Ú }¢ñ´ Ýï S¢ÚÜ ¢Úï Ï¢x¢GÎ¢Î

ãGéÁG¢êÚï x¢G¢ñS¢ï ¥¢�Á¢G}¢ à¢ñ¶G ¥GÏÎéH ÜG ¢çÎÚ Á¢èH¢Ýè Ü è

çÝ²¢Á¢G çÎH±¢§ü ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ã¢�¢¢ï´ S¢ï ¼vGS¢è}¢ Ü è J }¢ñ´ 35 S¢¢H S¢ï S¢¢æS¢Üï }¢ÚÁ¢G }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ �¢¢, Ü ¢ï§ü Ú¢¼ çÏ¢x¢GñÚ ¼vHèÈG Üï Ý x¢éÁ¢GÚ¼è �¢è, ÝèÁ¢G}¢ïÚè S¢è{è Î¢ÉG }¢ï´ ¼vHèÈG �¢è çÁ¢S¢ Üï Ï¢¢§GS¢ S¢ãGèãG ¼GÚãG ¶¢ |¢è Ýãè´S¢Ü ¼¢ �¢¢ J ! }¢-ÎÝè ÜG ¢çÈG Hï Ü è Ï¢-Ú-Ü ¼ S¢ï Î¢ñÚ¢ÝïS¢ÈG Ú }¢éÛ¢ï S¢¢æS¢ Ü è Ü ¢ï§ü ¼vHèÈG Ý ãé§ü ¥¢ñÚ ! }¢ñ´ S¢è{è

Î¢ÉG S¢ï çÏ¢x¢GñÚ çÜ �è ¼vHèÈG Üï ¶¢Ý¢ |¢è ¶¢ Úã¢ ãêæ J }¢ïÚ¢ çÎH x¢±¢ãè

Îï¼¢ ãñ çÜ ¥GÜG ¢§Îï ¥ãHï S¢é�Ý¼ ãGÜG ãñ´ ¥¢ñÚ }¢ïÚ¢ ãGéSÝï Á¢GÝ ãñ çÜÎ¢�±¼ï §SH¢}¢è Ü ¢ }¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH ¥ËH¢ã ¥¢ñÚ ©S¢ Üï

�²¢Úï ÚS¢êH Ü è Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ }¢vGÏ¢êH ãñ

À¢» x¢Ú à¢ñ¼GÝ¼, ¼¢ï Ü Úï´ ÎïÚ }¢¼ ÜG ¢çÈG Hï }¢ï´ Ó¢Hï´, ÜG ¢çÈG Hï }¢ï´ Ó¢H¢ï

S¢¢ïãGÏ¢¼ï Ï¢Î }¢ï´ ÐÇG, Ü Ú ¥GÜG èÎ¢ çÏ¢x¢ÇG x¢Ú x¢²¢ ã¢ï Ó¢Hï, ÜG ¢çÈG Hï }¢ï Ó¢H¢ï

(x¢GèÏ¢¼ Ü è ¼Ï¢¢ã Ü ¢çÚ²¢æ, S¢. 60)

68



(7) }¢çSÁ¢Î Ú¢ïà¢Ý Ü ÚÝï Ü è Ï¢-Ú-Ü ¼ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ©G}¢Ú Ýï }¢ÚÈGê ¥GÝ çÚ±¢²¼ Ü è,

çÜ �çÁ¢S¢ Ýï ¥ËH¢ã Ü è }¢S¢¢çÁ¢Î Ü ¢ï Ú¢ïà¢Ý çÜ ²¢ ¥ËH¢ã

©S¢ Ü è ÜG Ï¢í Ü ¢ï Ú¢ïà¢Ý ÈG Ú}¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ Ýï §S¢ }¢ï´ wG¢éàÏ¢ê»æ Ú¶è´

¼¢ï ¥ËH¢ã Á¢�Ý¼ }¢ï´ ©S¢ Üï çH²ï ¶GéàÏ¢ê }¢éãÄ²¢ Ü Úïx¢¢ J�

¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é�Ý¼ §S¢ çÚ±¢²¼ Ü ¢ï ÝvGH

Ü ÚÝï Üï Ï¢¢�Î çH¶¼ï ãñ´ : }¢¢�Hê}¢ ãé±¢ }¢çSÁ¢Îï´ Ï¢Ý¢Ý¢ ¥¢ñÚ §�ãï´ ªGÎ,

HêÏ¢¢Ý ¥¢ñÚ ¥x¢ÚÏ¢�¢è ±x¢GñÚ¢ S¢ï ¶GéàÏ¢êÎ¢Ú Ú¶Ý¢ Ü ¢Úï S¢±¢Ï¢ ãñ J }¢x¢Ú

}¢çSÁ¢Î }¢ï´ çÎ²¢ S¢H¢§ü (²¢�Ýè }¢¢çÓ¢S¢ Ü è ¼èHè) Ý Á¢H¢§²ï çÜ §S¢ S¢ï

Ï¢¢MÎ Ü è Ï¢ÎÏ¢ê çÝÜH¼è ãñ ¥¢ñÚ }¢çSÁ¢Î Ü ¢ï Ï¢ÎÏ¢ê S¢ï Ï¢Ó¢¢Ý¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ JÏ¢¢MÎ Ü ¢ Ï¢ÎÏ¢êÎ¢Ú {é±¢æ ¥�ÎÚ Ý ¥¢Ýï Ð¢» §¼Ýè ÎêÚ Ï¢¢ãÚ S¢ï HêÏ¢¢Ý ²¢

¥x¢ÚÏ¢�¢è ±x¢GñÚ¢ S¢éHx¢¢ Ü Ú }¢çSÁ¢Î }¢ï´ H¢§²ï J ¥x¢ÚÏ¢ç�¢²¢ï´ Ü ¢ï çÜ S¢è

Ï¢ÇGï ¼Gà¼ ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ Ú¶Ý¢ Á¢GMÚè ãñ ¼¢çÜ §S¢ Ü è Ú¢¶ }¢çSÁ¢Î Üï ÈG à¢ü

±x¢GñÚ¢ ÐÚ Ý çx¢Úï J ¥x¢ÚÏ¢�¢è Üï ÐïçÜ Å ÐÚ ¥x¢Ú Á¢¢ÝÎ¢Ú Ü è ¼S±èÚ Ï¢Ýè

ãé§ü ã¢ï ¼¢ï ©S¢ Ü ¢ï ¶éÚÓ¢ Ç¢çH²ï J }¢çSÁ¢Î (ÝèÁ¢G Í¢Ú¢ï´ ¥¢ñÚ Ü ¢Ú¢ï´ ±x¢GñÚ¢) }¢ï´

�»Ú ÈGíï àÝÚ� (AIR FRESHNER) S¢ï ¶GéàÏ¢ê Ü ¢ çÀÇGÜ ¢± }¢¼ Ü èçÁ¢²ï

çÜ ©S¢ Üï Ü èç}¢²¢±è }¢¢gï ÈG Á¢G¢ }¢ï´ Èñ H Á¢¢¼ï ¥¢ñÚ S¢¢æS¢ Üï Á¢GÚè»G Èï È ÇG¢ï´

}¢ï´ ÐãéæÓ¢ Ü Ú ÝévGS¢¢Ý ÐãéæÓ¢¢¼ï ãñ´ J »Ü ç¼GÏÏ¢è ¼ãGÜG èÜG Üï }¢é¼G¢çÏ¢ÜG »Ú

ÈGíï àÝÚ Üï §çS¼�}¢¢H S¢ï çÁ¢ËÎ Ü ¢ S¢Ú¼G¢Ý ²¢�Ýè (SKIN CANCER) ã¢ï

S¢Ü ¼¢ ãñ J (}¢çSÁ¢Îï´ ¶GéàÏ¢êÎ¢Ú Úç¶²ï, S¢. 2,3)

69


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼}¢Á¢GèÎ }¢¢�Hê}¢¢¼ Üï çH²ï }¢Ü -¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ Üï }¢yGÏ¢ê¥G¢

çÚS¢¢Hï �}¢çSÁ¢Îï´ wG¢éàÏ¢êÎ¢Ú Úç¶²ï� Ü ¢ }¢é¼G¢-H¥G¢ Ü èçÁ¢²ï J

(8) }¢ÚèÁ¢G Ü è §G²¢Î¼ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê Ï¢R çS¢gèÜG S¢ï çÚ±¢²¼

ãñ çÜ ãGéÁG¢êÚï Ð¢Ü , S¢¢çãGÏ¢ï H¢ñH¢Ü , S¢Ä²¢ãGï ¥zGH¢Ü

Ýï §à¢¢üÎ ÈG Ú}¢¢²¢ : �ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢êS¢¢ Ýï

¥ËH¢ã S¢ï ¥GÁ¢Gü Ü è, çÜ �}¢ÚèÁ¢G Ü è §G²¢Î¼ Ü ÚÝï ±¢Hï Ü ¢ï

v²¢ ¥Á¢í ç}¢Hïx¢¢ ?� ¼¢ï ¥ËH¢ã Ýï §à¢¢üÎ ÈG Ú}¢¢²¢ : �©S¢ Üï

çH²ï Î¢ï çÈG çÚà¼ï }¢éÜG ÚüÚ çÜ ²ï Á¢¢»æx¢ï Á¢¢ï çÜG ²¢}¢¼ ¼Ü ©S¢ Ü è ÜG Ï¢í }¢ï´

Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ©S¢ Ü è §G²¢Î¼ Ü Úïx¢ï J�

§G²¢Î¼ Üï }¢-ÎÝè Èê HÎ¢�±¼ï §SH¢}¢è Üï §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢Ü -¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ Ü è

}¢yGÏ¢ê¥G¢ 310 S¢ÈG ãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÜ ¼¢Ï¢ �Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼� Üï çãGSS¢¢

16 S¢ÈG ãG¢ 148 ÐÚ S¢ÎLàà¢Úè¥Gã, Ï¢ÎL�¢GÚèÜG ã ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢

}¢¢ñH¢Ý¢ }¢ézG¼è }¢éãG}}¢Î ¥}¢Á¢Î ¥GHè ¥¢�Á¢G}¢è ÈG Ú}¢¢¼ï

ãñ´ : y }¢ÚèÁ¢G Ü è §G²¢Î¼ Ü ÚÝ¢ S¢é�Ý¼ ãñ y ¥x¢Ú }¢¢�Hê}¢ ãñ çÜ §G²¢Î¼

Ü ¢ï Á¢¢»x¢¢ ¼¢ï ©S¢ Ï¢è}¢¢Ú ÐÚ çx¢Ú¢æ x¢éÁ¢GÚïx¢¢ »ïS¢è ãG¢H¼ }¢ï´ §G²¢Î¼ Ý Ü Úï

y §G²¢Î¼ Ü ¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ }¢ÚÁ¢G Ü è S¢wG¼è Îï¶ï ¼¢ï }¢ÚèÁ¢G Üï S¢¢}¢Ýï ²ïã

Á¢G¢çãÚ Ý Ü Úï çÜ ¼é}ã¢Úè ãG¢H¼ ¶GÚ¢Ï¢ ãñ ¥¢ñÚ Ý S¢Ú çãH¢» çÁ¢S¢ S¢ï

ãG¢H¼ Ü ¢ ¶GÚ¢Ï¢ ã¢ïÝ¢ S¢}¢Û¢¢ Á¢¢¼¢ ãñ y ©S¢ Üï S¢¢}¢Ýï »ïS¢è Ï¢¢¼ï´ Ü ÚÝè

70



Ó¢¢çã»æ Á¢¢ï ©S¢ Üï çÎH Ü ¢ï |¢Hè }¢¢�Hê}¢ ã¢ï´ y ©S¢ Ü è ç}¢Á¢G¢Á¢ ÐéS¢èü Ü Úï

y ©S¢ Üï S¢Ú ÐÚ ã¢�¢ Ý Ú¶ï }¢x¢Ú Á¢Ï¢ çÜ ±¢ïã ¶GéÎ §S¢ Ü è wG±¢çãà¢

Ü Úï J y ÈG ¢çS¢ÜG Ü è §G²¢Î¼ |¢è Á¢¢§Á¢G ãñ v²êæ çÜ §G²¢Î¼ ãGéÜGê ÜGï §SH¢}¢

S¢ï ãñ ¥¢ñÚ ÈG ¢çS¢ÜG |¢è }¢éçSH}¢ ãñ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 16, S¢. 148)

}¢ÚèÁ¢G Üï çH²ï »Ü Îé¥G¢ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜ

ÝêÚ Üï ÐñÜ Ú, ¼}¢¢}¢ ÝçÏ¢²¢ï´ Üï S¢Ú±Ú, Î¢ï Á¢ã¢æ Üï ¼¢Á¢±Ú, S¢éË¼G¢Ýï Ï¢ãGÚ¢ï

Ï¢Ú Ýï ÈG Ú}¢¢²¢ çÜ �çÁ¢S¢ Ýï çÜ S¢è »ïS¢ï }¢ÚèÁ¢G Ü è

§G²¢Î¼ Ü è çÁ¢S¢ Ü è }¢¢ñ¼ Ü ¢ ±vG¼ ÜG ÚèÏ¢ Ý ¥¢²¢ ã¢ï ¥¢ñÚ S¢¢¼ }¢Ú¼Ï¢¢

²ïã ¥ËÈG ¢Á¢G Ü ãï ¼¢ï ¥ËH¢ã ©S¢ï ©S¢ }¢ÚÁ¢G S¢ï çà¢ÈG ¢ ¥G¼G¢

ÈG Ú}¢¢»x¢¢ : ²¢�Ýè }¢ñ´ ¥G-Á¢G}¢¼

±¢Hï, ¥Gà¢ïü ¥GÁ¢Gè}¢ Üï }¢¢çHÜ ²¢�Ýè ¥ËH¢ã S¢ï ¼ïÚï çH²ï çà¢ÈG ¢ Ü ¢

S¢é±¢H Ü Ú¼¢ ãêæ J�

}¢-ÎÝè §�¥G¢}¢¢¼ ¥¢ñÚ §G²¢Î¼¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é�Ý¼ Ýï §S¢ ÐéÚ çÈG ¼Ý Î¢ñÚ }¢ï´

¥¢S¢¢Ýè S¢ï ÝïçÜ ²¢æ Ü ÚÝï ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï S¢ï Ï¢Ó¢Ýï Üï ¼GÚèÜG » Ü ¢Ú ÐÚ }¢éà¼ç}¢H

à¢Úè¥G¼ ± ¼GÚèÜG ¼ Ü ¢ Á¢¢}¢ï¥G }¢Á}¢ê¥G¢ Ï¢Ý¢}¢ �}¢-ÎÝè §�¥G¢}¢¢¼� Ï¢

S¢êÚ¼ï S¢é±¢H¢¼ }¢éÚ�¢Ï¢ çÜ ²¢ ãñ J §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï´ Üï çH²ï 72, §SH¢}¢è

Ï¢ãÝ¢ïæ Üï çH²ï 63, ¼G-H-Ï¢» §GË}¢ï ÎèÝ Üï çH²ï 92, ÎèÝè ¼G¢çHÏ¢¢¼ Üï

çH²ï 83, }¢-ÎÝè }¢é�Ý¢ïæ ¥¢ñÚ }¢-ÎÝè }¢éç�Ý²¢ï´ Üï çH²ï 40 Á¢Ï¢ çÜ ¶GéS¢êS¢è

71



§SH¢}¢è |¢¢§²¢ï´ (²¢�Ýè x¢êæx¢ï Ï¢ãÚ¢ï´) Üï çH²ï 27 }¢-ÎÝè §�¥G¢}¢¢¼ ãñ´ J Ï¢ï

à¢é}¢¢Ú §SH¢}¢è |¢¢§ü, §SH¢}¢è Ï¢ãÝï´ ¥¢ñÚ ¼G-HÏ¢¢ }¢-ÎÝè §�¥G¢}¢¢¼ Üï

}¢é¼G¢çÏ¢ÜG ¥G}¢H Ü Ú Üï Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ S¢¢ïÝï S¢ï ÜG ÏH �çÈG Rï }¢ÎèÝ¢ Ü Ú¼ï

ãé»� ²¢�Ýè ¥ÐÝï ¥¢�}¢¢H Ü ¢ Á¢¢»Á¢G¢ Hï Ü Ú }¢-ÎÝè §�¥G¢}¢¢¼ ÜïÁ¢ïÏ¢è S¢¢§Á¢G çÚS¢¢Hï }¢ï´ çÎ²ï x¢» ¶G¢Ýï ÐéÚ Ü Ú¼ï ãñ´ J §Ý }¢-ÎÝè §�¥G¢}¢¢¼

Ü ¢ï §wGH¢S¢ Üï S¢¢�¢ ¥ÐÝ¢ HïÝï Üï Ï¢¢�Î ÝïÜ Ï¢ÝÝï ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢Ýï

Ü è Ú¢ã }¢ï´ ãG¢§H LÜ ¢±Åï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Üï ÈG ÁGH¢ï Ü Ú}¢ S¢ï ¥vS¢Ú

ÎêÚ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ´ ¥¢ñÚ §S¢ Ü è Ï¢-Ú-Ü ¼ S¢ï Ð¢Ï¢�Îï S¢é�Ý¼

Ï¢ÝÝï, x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï ÝzGÚ¼ Ü ÚÝï ¥¢ñÚ §ü}¢¢Ý Ü è çãGÈG ¢Á¢G¼ Üï çH²ï Üé ÉGÝï Ü ¢

Á¢GïãìÝ |¢è Ï¢Ý¼¢ ãñ J §Ý }¢-ÎÝè §�¥G¢}¢¢¼ }¢ï´ S¢ï »Ü }¢-ÎÝè §�¥G¢}¢

}¢ÚèÁ¢G Ü è §G²¢Î¼ |¢è ãñ, Ó¢éÝ¢�Ó¢ï Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Üï §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï

}¢Ü -¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ Üï }¢yGÏ¢ê¥G¢ 23 S¢ÈG ãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÚS¢¢Hï

�}¢-ÎÝè §�¥G¢}¢¢¼� Üï S¢ÈG ãG¢ 17 ÐÚ }¢-ÎÝè §�¥G¢}¢ Ý}Ï¢Ú 53 ãñ :

v²¢ ¥¢Ð Ýï §S¢ ãzG¼ï Ü }¢ ¥Á¢G Ü }¢ »Ü }¢ÚèÁ¢G ²¢ Îé¶è Ü è Í¢Ú ²¢

¥SÐ¼¢H Á¢¢ Ü Ú S¢é�Ý¼ Üï }¢é¼G¢çÏ¢ÜG x¢G}¢ wG±¢Úè Ü è ¥¢ñÚ ©S¢ Ü ¢ï¼¢ïãGÈG ¢ (wG±¢ã }¢Ü -¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ Ü ¢ à¢¢»¥G Ü Î¢ü çÚS¢¢H¢ ²¢ Ðï}ÈG HïÅ)

Ðïà¢ Ü ÚÝï Üï S¢¢�¢ S¢¢�¢ ¼¢�±èÁ¢G¢¼ï ¥G�¢G¢çÚÄ²¢ Üï §çS¼�}¢¢H Ü ¢

}¢à±Ú¢ çÎ²¢ ?

©¼¢Ú Îï }¢ïÚè ÝS¢ ÝS¢ }¢ï´ �}¢-ÎÝè §�¥G¢}¢¢¼�

ÝS¢èÏ¢ ã¢ï¼¢ Úãï �}¢-ÎÝè ÜG ¢çÈG H¢� ²¢ ÚÏ¢

72



(9) S¢êÚ» }¢éËÜ ÐÉGÝï Ü ¢ §�¥G¢}¢ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý }¢SªGÎ S¢ï

çÚ±¢²¼ ãñ çÜ �Á¢Ï¢ Ï¢�Î¢ ÜG Ï¢í }¢ï´ Á¢¢»x¢¢ ¼¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ ©S¢ Üï ÜG Î}¢¢ï´ Ü è

Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï ¥¢»x¢¢ ¼¢ï ©S¢ Üï ÜG Î}¢ Ü ãï´x¢ï : �¼ïÚï çH²ï }¢ïÚè ¼GÚÈG S¢ï Ü ¢ï§ü

Ú¢S¼¢ Ýãè´, v²êæ çÜ ²ïã Ú¢¼ }¢ï´ S¢êÚ» }¢éËÜ ÐÉG¢ Ü Ú¼¢ �¢¢ J� çÈ Ú ¥GÁ¢G¢Ï¢

©S¢ Üï S¢èÝï ²¢ ÐïÅ Ü è ¼GÚÈG S¢ï ¥¢»x¢¢ ¼¢ï ±¢ïã Ü ãïx¢¢ çÜ �¼é}ã¢Úï çH²ï

}¢ïÚè Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï Ü ¢ï§ü Ú¢S¼¢ Ýãè´, v²êæ çÜ ²ïã Ú¢¼ }¢ï´ S¢êÚ» }¢éËÜ ÐÉG¢ Ü Ú¼¢

�¢¢ J� çÈ Ú ±¢ïã ©S¢ Üï S¢Ú Ü è ¼GÚÈG S¢ï ¥¢»x¢¢ ¼¢ï S¢Ú Ü ãïx¢¢ çÜ �¼é}ã¢Úï

çH²ï }¢ïÚè ¼ÚÈG S¢ï Ü ¢ï§ü Ú¢S¼¢ Ýãè´, v²êæ çÜ ²ïã Ú¢¼ }¢ï´ S¢êÚ» }¢éËÜ ÐÉG¢

Ü Ú¼¢ �¢¢ J� ¼¢ï ²ïã S¢êÚ¼ Ú¢ïÜ Ýï ±¢Hè ãñ, ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜG Ï¢í S¢ï Ú¢ïÜ ¼è ãñ, ¼¢ñÚ¢¼

}¢ï´ §S¢ Ü ¢ Ý¢}¢ S¢êÚ» }¢éËÜ ãñ J Á¢¢ï §S¢ï Ú¢¼ }¢ï´ ÐÉG¼¢ ãñ Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ ¥¢ñÚ

¥ÓÀ¢ ¥G}¢H Ü Ú¼¢ ãñ J

ÜG Ï¢í }¢ï´ S¢êÚ» }¢éËÜ ÐÉGè Á¢¢ Úãè �¢è¶G¼GèÏ¢ ï S¢¢}¢Ú¢ ãGÁ¢ GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ éH ãGS¢Ý S¢¢}¢Úè

Ï¢ãé¼ ÐÚãïÁ¢G x¢¢Ú Ï¢éÁ¢Géx¢ü �¢ï, ©�ã¢ï´ Ýï H¢ïx¢¢ï´ Ü ¢ï S¢¢}¢Ú¢ Üï

ÜG çÏ¢íS¼¢Ý }¢ï´ »Ü ÜG Ï¢í çÎ¶¢§ü çÜ }¢éÛ¢ï ²ã¢æ S¢ï }¢éS¢ËS¢H S¢êÚ» }¢éËÜ

ÐÉGÝï Ü è ¥¢±¢Á¢G S¢éÝ¢§ü Îè �¢è J

}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! S¢êÚ» }¢éËÜ Ü è ç¼H¢±¼ Ü ÚÝ¢

»Ü }¢-ÎÝè §�¥G¢}¢ |¢è ãñ Ó¢éÝ¢�Ó¢ï }¢-ÎÝè §�¥G¢}¢ Ý}Ï¢Ú 3 ãñ : v²¢

¥¢Á¢ ¥¢Ð Ýï Ý}¢¢Á¢Gï Ð�Á¢x¢¢Ý¢ Üï Ï¢¢�Î ÝèÁ¢G S¢¢ï¼ï ±vG¼ Ü }¢ ¥Á¢G Ü }¢

73



»Ü »Ü Ï¢¢Ú ¥¢-²¼éH Üé S¢èü, S¢ê-Ú¼éH §wGH¢S¢ ¥¢ñÚ ¼SÏ¢èãGï ÈG ¢ç¼G}¢¢

ÐÉGè ? ÝèÁ¢G Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ Ú¢¼ }¢ï S¢ê-Ú¼éH }¢éËÜ ÐÉG ²¢ S¢éÝ Hè ?

ÜG Ï¢í }¢ï´ çÈG çÚà¼¢ ÜGé Ú¥¢Ý ÐÉG¢»x¢¢ÚS¢êHï S¢-ÜG HñÝ, S¢éË¼G¢Ýï Ü ¢ñÝñÝ Ýï

ÈG Ú}¢¢²¢ : �Á¢¢ï à¢wGS¢ ÜGé Ú¥¢Ý ÐÉGÝ¢ à¢éM¥G Ü Úï ¥¢ñÚ ©S¢ï ¥ÁGÏ¢Ú Ü ÚÝï

S¢ï ÐãHï ãè }¢Ú Á¢¢» ¼¢ï ©S¢ Ü è ÜG Ï¢í }¢ï´ »Ü çÈG çÚà¼¢ ©S¢ï ÜGé Ú¥¢Ý

à¢ÚèÈG çS¢¶¢¼¢ ãñ ¼¢ï §S¢ ãG¢H }¢ï´ ±¢ïã ¥ËH¢ã S¢ï }¢éH¢ÜG ¢¼

Ü Úïx¢¢ çÜ ©S¢ï ÐêÚ¢ ÜGé Ú¥¢Ý çãGzGÁ¢G ã¢ïx¢¢ J�

(10) S¢êÚ» ²¢S¢èÝ à¢ÚèÈG Ü è Ï¢-Ú-Ü ¼}¢éËÜï ²}¢Ý }¢ï´ Á¢Ï¢ H¢ïx¢ »Ü }¢éÎïü Ü ¢ï ÎzGÝ Ü Ú Üï ±¢ÐS¢ ã¢ïÝï

Hx¢ï ¼¢ï ©�ã¢ï´ Ýï ÜG Ï¢í }¢ï´ }¢¢ÚÝï ÐèÅÝï Ü è ¥¢±¢Á¢G S¢éÝè J çÈ Ú ¥Ó¢¢ÝÜ

ÜG Ï¢í S¢ï »Ü Ü ¢H¢ Üé �¢¢ Ýé}¢êÎ¢Ú ãé±¢ J »Ü à¢wGS¢ Ýï ÐêÀ¢ : �¼ê Ü ¢ñÝ

ãñ ?� ©S¢ Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : �}¢ñ´ }¢çÄ²¼ Ü ¢ Ï¢éÚ¢ ¥G}¢H ãêæ J� ÐêÀ¢ :

�çÐÅ¢§ü ¼é}ã¢Úè ã¢ï Úãè �¢è ²¢ ©S¢ }¢éÎïü Ü è ?� ©S¢ Ýï Ü ã¢ : �}¢ïÚè ãè ã¢ï

Úãè �¢è, S¢êÚ» ²¢S¢èÝ ¥¢ñÚ ÎêS¢Úè S¢êÚ¼ï´ §S¢ Üï Ð¢S¢ �¢è´, ±¢ïã }¢ïÚï ¥¢ñÚ

§S¢ Üï ÎÚç}¢²¢Ý ãG¢§H ã¢ï x¢§æü ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ Ü ¢ï }¢¢Ú |¢x¢¢²¢ J�

(11) S¢êÚ» S¢ÁÎã à¢ÈG ¢¥G¼ Ü Úïx¢èãGÁ¢GÚ¼ï ¶G¢çHÎ çÏ¢Ý }¢¢�Î¢Ý ¼¢Ï¢ï§Gü S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ

74



çÜ S¢êÚ» S¢ÁÎã ÜG Ï¢í }¢ï´ ¥ÐÝï ÐÉGÝï ±¢Hï Üï Ï¢¢Úï }¢ï´ Û¢x¢ÇG¢ Ü Úïx¢è ¥¢ñÚ

¥GÁ¢Gü Ü Úïx¢è : �²¢¥ËH¢ã ! ¥x¢Ú }¢ñ´ ¼ïÚè çÜ ¼¢Ï¢ }¢ï´ S¢ï ãêæ ¼¢ï §S¢

Üï Ï¢¢Úï }¢ï´ }¢ïÚè çS¢ÈG ¢çÚà¢ ÜG Ï¢êH ÈG Ú}¢¢ Hï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú }¢ñ´ ¼ïÚè çÜ ¼¢Ï¢ }¢ï´ S¢ï

Ýãè´ ãêæ ¼¢ï }¢éÛ¢ï ¥ÐÝè çÜ ¼¢Ï¢ S¢ï ç}¢Å¢ Îï J� S¢êÚ» S¢ÁÎã ÐçÚ�Îï Ü è

}¢¢çÝ�Î ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÐÚ¢ï´ Ü ¢ï ÐÉGÝï ±¢Hï ÐÚ Èñ H¢ Îïx¢è, ©S¢ Üï ãGÜG }¢ï´

à¢ÈG ¢¥G¼ Ü Úïx¢è ¥¢ñÚ ©S¢ï ÜG Ï¢í Üï ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï Ï¢Ó¢¢»x¢è J

(12) S¢êÚ» çÁ¢GHÁ¢G¢H ÐÉGÝï Ü è Ï¢-Ú-Ü ¼ï´ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ :

çÁ¢S¢ Ýï Á¢é}¢é¥G¢ Üï çÎÝ }¢x¢GçÚÏ¢ Üï Ï¢¢�Î Î¢ï Úv¥G¼ Ý}¢¢Á¢G ÐÉGè ¥¢ñÚ ãÚ

Úv¥G¼ }¢ï´ S¢êÚ» ÈG ¢ç¼ãG¢ Üï Ï¢¢�Î � (²¢�Ýè S¢êÚ» çÁ¢GHÁ¢G¢H)

Ð�ÎÚã }¢Ú¼Ï¢¢ ÐÉGè ¼¢ï¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ ÐÚ S¢vÚ¢¼ï }¢¢ñ¼ Ü è S¢wG¼è

Ý}¢ü Ü Ú Îïx¢¢, ©S¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜG Ï¢í S¢ï }¢ãGÈGê Á¢G ÈG Ú}¢¢ Îïx¢¢ ¥¢ñÚ ÐéH çS¢Ú¢¼G ÐÚ

S¢¢çÏ¢¼ ÜG Î}¢è ¥G¼G¢ ÈG Ú}¢¢»x¢¢ J

}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Á¢Ï¢ }¢çÄ²¼ ÜG Ï¢í }¢ï´ ÎzGÝ Ü è

Á¢¢¼è ãñ ¼¢ï ÜG Ï¢í ©S¢ï ÎÏ¢¢¼è ãñ, ÜG Ï¢í Üï ÎÏ¢¢Ýï S¢ï Ý }¢¢ïç}¢Ý Ï¢Ó¢¼¢ ãñ Ý

Ü ¢çÈG Ú, Ý ÝïÜ Ý Ï¢Î, Ï¢ÓÓ¢¢ Ý Á¢±¢Ý, ÈG ÜG ü çS¢ÈG ü ²ïã ãñ çÜ Ü ¢çÈG Ú S¢wG¼

ÎÏ¢¢± }¢ï´ ÐÜ ÇG¢ Á¢¢¼¢ ãñ ©S¢ Ü è ÐçSH²¢æ §{Ú ©{Ú ã¢ï Á¢¢¼è ãñ´ ¥¢ñÚ

}¢¢ïç}¢Ý Üï çH²ï ÎÏ¢¢± »ïS¢¢ ã¢ï¼¢ ãñ çÁ¢S¢ ¼GÚãG }¢¢æ ¥ÐÝï Ï¢ÓÓ¢ï Ü ¢ï �²¢Ú S¢ï

ÎÏ¢¢¼è ãñ, çÏ¢ËHè ¥ÐÝï Ï¢ÓÓ¢ï Ü ¢ï |¢è }¢éæã }¢ï´ ÎÏ¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ Ó¢êãï Ü ¢ï |¢è

}¢x¢Ú Î¢ïÝ¢ï´ }¢ï´ ÈG ÜG ü ãñ J

(}¢¢wG¢êÁ¢G ¥Á¢G ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, çÁ¢. 1, S¢. 141 ± çÁ¢. 2, S¢. 456, 457)

75



(13) S¢êÚ» §wGH¢S¢ ÐÉGÝï Ü ¢ ÈG ¢»Î¢ãGéÁG¢êÚï ¥Ü Ú}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢ Ýï §à¢¢üÎ

ÈG Ú}¢¢²¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢-ÚÁ¢GéH }¢¢ñ¼ }¢ï´ S¢êÚ» §wGH¢S¢ ÐÉGè ¼¢ï ±¢ïã ÜG Ï¢í Üï

çÈG ¼Ýï ¥¢ñÚ §S¢ Üï ÎÏ¢¢Ýï S¢ï }¢GãÈGê Á¢G Úãïx¢¢ J

(14) à¢Ï¢ï Á¢é}¢é¥G¢ Ü ¢ ÎéMÎÏ¢éÁG¢éx¢¢üÝï ÎèÝ Ýï ÈG Ú}¢¢²¢ çÜ Á¢¢ï à¢wGS¢ ãÚ

à¢Ï¢ï Á¢é}¢é¥G¢ (Á¢é}¢é¥G¢ ¥¢ñÚ Á¢é}¢¢�Ú¢¼ Ü è ÎÚç}¢²¢Ýè Ú¢¼) §S¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈG

Ü ¢ï Ð¢Ï¢�Îè S¢ï Ü }¢ ¥Á¢G Ü }¢ »Ü }¢Ú¼Ï¢¢ ÐÉGïx¢¢ :

±¢ïã }¢¢ñ¼ Üï ±vG¼ S¢ÚÜ ¢Úï }¢ÎèÝ¢ Ü è çÁ¢G²¢Ú¼ Ü Úïx¢¢

¥¢ñÚ ÜG Ï¢í }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï¼ï ±vG¼ |¢è, ²ã¢æ ¼Ü çÜ ±¢ïã Îï¶ïx¢¢ çÜ S¢ÚÜ ¢Úï

}¢ÎèÝ¢ ©S¢ï ÜG Ï¢í }¢ï´ ¥ÐÝï ÚãG}¢¼ |¢Úï ã¢�¢¢ï´ S¢ï ©¼¢Ú

Úãï ãñ´ J

(15) ÜG Ï¢í Ü è x¢G}¢ x¢éS¢¢ÚãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §Ï¢í¢ãè}¢ çÏ¢Ý ¥Îã}¢ ÈG Ú}¢¢¼ï

ãñ´ çÜ }¢ñ´ Ýï »Ü Á¢Ý¢Á¢Gï Ü ¢ï Ü �{¢ ÎïÝï Üï Ï¢¢�Î Ü ã¢ çÜ ¥ËH¢ã

}¢ïÚï çH²ï }¢¢ñ¼ }¢ï´ Ï¢-Ú-Ü ¼ Îï J ¼¢ï »Ü x¢GñÏ¢è ¥¢±¢�G S¢éÝ¢§ü Îè : �¥¢ñÚ

}¢¢ñ¼ Üï Ï¢¢�Î |¢è J� ²ïã S¢éÝ Ü Ú }¢éÛ¢ ÐÚ Ï¢ãé¼ ¶G¢ñÈG ¼G¢Úè ãé±¢ J Á¢Ï¢

76



H¢ïx¢ ©S¢ï ÎzGÝ Ü Ú Ó¢éÜï ¼¢ï }¢ñ´ ÜG Ï¢í Üï Ð¢S¢ Ï¢ñÆ Ü Ú ¥ãG±¢Hï ¥¢ç¶GÚ¼ ÐÚ

x¢G¢ñÚ¢ï çÈG R Ü ÚÝï Hx¢¢ J ¥Ó¢¢ÝÜ ÜG Ï¢í S¢ï »Ü ãGS¢èÝ¢ï Á¢}¢èH à¢wGS¢ Ï¢¢ãÚ

çÝÜ H¢, ©S¢ Ýï S¢¢ÈG S¢é�¢Úï Ü ÐÇGï ÐãÝ Ú¶ï �¢ï çÁ¢Ý S¢ï ¶GéàÏ¢ê }¢ãÜ Úãè

�¢è J ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ S¢ï Ü ã¢ çÜ : �»ï §Ï¢í¢ãè}¢ !� }¢ñ´ Ýï Ü ã¢ : �HÏÏ¢ñÜ J�

çÈ Ú }¢ñ´ Ýï ©Ý S¢ï ÐêÀ¢ : �¶GéÎ¢ ¥¢Ð ÐÚ ÚãGì}¢ ÈG Ú}¢¢», ¥¢Ð Ü ¢ñÝ

ãñ´ ?� ©�ã¢ï´ Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : ¼wG¼ ÐÚ S¢ï �}¢¢ñ¼ Üï Ï¢¢�Î |¢è� Ü ãÝï ±¢H¢

}¢ñ´ ãè ãêæ J }¢ñ´ Ýï Ü ã¢ çÜ ¥¢ç¶GÚ ¥¢Ð Ü ¢ Ý¢}¢ v²¢ ãñ ? ¼¢ï ©�ã¢ï´ Ýï Ü ã¢ çÜ

}¢ïÚ¢ Ý¢}¢ S¢é�Ý¼ ãñ }¢ñ´ Îé�²¢ }¢ï´ §�S¢¢Ý Ü è ã}¢ÎÎü ã¢ï¼è ãêæ ¥¢ñÚ ÜG Ï¢í }¢ï´ ÝêÚ

± }¢êçÝS¢ ± x¢G}¢ x¢éS¢¢Ú ¥¢ñÚ çÜG ²¢}¢¼ }¢ï´ Á¢�Ý¼ Ü è ¼GÚÈG ÚãÝé}¢¢ ¥¢ñÚ

ÜG ¢§Î Ï¢Ý¼è ãêæ J

(16) ¼ãÁÁ¢éÎ Ü ¢ ÝêÚ¼¢Á¢Î¢Úï ãGÚ}¢, S¢Ú¢Ð¢ Á¢êÎ¢ï Ü Ú}¢ Ýï

»Ü }¢Ú¼Ï¢¢ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Á¢GÚ çx¢GÈG ¢Úè S¢ï ÈG Ú}¢¢²¢ : �Á¢Ï¢

¼é}¢ Ü ãè´ S¢ÈG Ú ÐÚ Ú±¢Ý¢ ã¢ï¼ï ã¢ï ¼¢ï çÜ ¼Ýè ¼Ä²¢Úè Ü Ú¼ï ã¢ï ! çÜG ²¢}¢¼

Ü è ¼Ä²¢Úè Ü ¢ ¥G¢H}¢ v²¢ ã¢ïx¢¢ ! »ï ¥Ï¢ê Á¢GÚ ( ) ! v²¢ }¢ñ´

¼é}¢ Ü ¢ï »ïS¢è à¢ñ Ü è ¶GÏ¢Ú Ý Îêæ Á¢¢ï ¼é}ãï´ çÜG ²¢}¢¼ Üï çÎÝ ÝzG¥G Îï ?�

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê Á¢GÚ çx¢GÈG ¢Úè Ýï ¥GÁ¢Gü Ü è : }¢ïÚï }¢¢æ Ï¢¢Ð

¥¢Ð ÐÚ ÜGé ÚÏ¢¢Ý Á¢GMÚ §à¢¢üÎ ÈG Ú}¢¢§²ï ¼¢ï ¥¢Ð

Ýï §à¢¢üÎ ÈG Ú}¢¢²¢ : �S¢wG¼ x¢Ú}¢è Üï }¢¢ñçS¢}¢ }¢ï´

ãGàÚ Üï çH²ï Ú¢ïÁ¢G¢ Ú¶¢ï ¥¢ñÚ Ú¢¼ Ü è ¼¢ÚèÜ è }¢ï´ Î¢ï Úv¥G¼ï´ ÐÉG¢ï ¼¢çÜ ÜG Ï¢í

77



}¢ï´ Ú¢ïà¢Ýè ã¢ï J�

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢ÈG èÜG Ï¢Ë¶Gè ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´ :

ã}¢ Ýï Ð¢æÓ¢ Ó¢èÁ¢G¢ï´ Ü ¢ï Ð¢æÓ¢ }¢ï´ Ð¢²¢ (1) x¢éÝ¢ã¢ï´ Üï §GH¢Á¢ Ü ¢ï Ý}¢¢Á¢Gï Ó¢¢à¼

}¢ï´ (2) ÜG Ï¢í¢ï´ Ü è Ú¢ïà¢Ýè Ü ¢ï ¼ãÁÁ¢éÎ }¢ï´ (3) }¢é�Ü Ú ÝÜ èÚ Üï Á¢±¢Ï¢¢¼ Ü ¢ï

ç¼H¢±¼ï ÜGé Ú¥¢Ý }¢ï´ (4) ÐéH çS¢Ú¢¼G ÐÚ S¢ï S¢H¢}¢¼ x¢éÁ¢GÚÝï Ü ¢ï Ú¢ïÁ¢G¢ ¥¢ñÚ

S¢-ÎÜG ¢ ± ¶GñÚ¢¼ }¢ï´ (5) ãGàÚ }¢ï´ S¢¢²» ¥Gà¢ü Ð¢Ýï Ü ¢ï x¢¢ïà¢¢ Ýà¢èÝè }¢ï´ J

Ý}¢¢Á¢Gï ¼ãÁÁ¢éÎ ¥Î¢ Ü ÚÝ¢ »Ü }¢-ÎÝè §�¥G¢}¢ |¢è ãñ Ó¢éÝ¢�Ó¢ï

}¢-ÎÝè §�¥G¢}¢ Ý}Ï¢Ú 19 ãñ : v²¢ ¥¢Á¢ ¥¢Ð Ýï Ý}¢¢Á¢Gï ¼ãÁÁ¢éÎ,§à¢Ú¢ÜG ± Ó¢¢à¼ ¥¢ñÚ ¥Ã±¢Ï¢èÝ ¥Î¢ ÈG Ú}¢¢» ?

(17) »Ü ãÁ¢G¢Ú ¥�±¢ÚS¢çÄ²ÎéH }¢éÏ¢çËHx¢GèÝ, ÚãG ì}¢¼éçËHH ¥G¢-H}¢èÝ

§à¢¢üÎ ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´ çÜ �çÁ¢S¢ à¢wGS¢ Ýï §üGÎ Üï çÎÝ¼èÝ S¢¢ï }¢Ú¼Ï¢¢ ÐÉG¢ ¥¢ñÚ ÈG ¢ñ¼ ã¢ï Á¢¢Ýï ±¢Hï }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï

Ü è MãG¢ï´ Ü ¢ï §S¢ Ü ¢ S¢±¢Ï¢ ãçÎÄ²¢ çÜ ²¢ ¼¢ï ãÚ }¢éS¢Ë}¢¢Ý Ü è ÜG Ï¢í }¢ï´

»Ü ãÁ¢G¢Ú ¥�±¢Ú Î¢ç¶GH ã¢ï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ±¢ïã }¢Úïx¢¢ ¥ËH¢ã

©S¢ Ü è ÜG Ï¢í }¢ï´ »Ü ãÁ¢G¢Ú ¥�±¢Ú Î¢ç¶GH ÈG Ú}¢¢»x¢¢ J�

78



(18) ÝïÜ è Ü è Î¢�±¼¥ËH¢ã ¼Ï¢¢-Ú-Ü ± ¼¥G¢H¢ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢êS¢¢

Ü Hè}¢éËH¢ã Ü è ¼GÚÈG ±ãGì² ÈG Ú}¢¢§ü : �|¢H¢§ü

Ü è Ï¢¢¼ï´ wG¢éÎ |¢è S¢è¶¢ï ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ï´ Ü ¢ï |¢è çS¢¶¢¥¢ï, }¢ñ´ |¢H¢§ü

S¢è¶Ýï ¥¢ñÚ çS¢¶¢Ýï ±¢H¢ï´ Ü è ÜG Ï¢í¢ï´ Ü ¢ï Ú¢ïà¢Ý ÈG Ú}¢¢ªæx¢¢ ¼¢çÜ

©Ý Ü ¢ï çÜ S¢è çÜG S}¢ Ü è ±ãGìà¢¼ Ý ã¢ï J�

}¢éÏ¢çËHx¢GèÝ Ü è ÜG Ï¢íï´ Á¢x¢-}¢x¢¢»æx¢è¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é�Ý¼ §S¢ çÚ±¢²¼ Ü ¢ï ÝvGH

Ü ÚÝï Üï Ï¢¢�Î çH¶¼ï ãñ´ : §S¢ çÚ±¢²¼ S¢ï ÝïÜ è Ü è Ï¢¢¼ S¢è¶Ýï çS¢¶¢Ýï

Ü ¢ ¥Á¢í¢ï S¢±¢Ï¢ }¢¢�Hê}¢ ãé±¢ J S¢é�Ý¼¢ï´ |¢Ú¢ Ï¢²¢Ý Ü ÚÝï ²¢ ÎS¢ü ÎïÝï

¥¢ñÚ S¢éÝÝï ±¢H¢ï´ Üï ¼¢ï ±¢Úï ãè �²¢Úï ã¢ï Á¢¢»æx¢ï, ©Ý Ü è ÜG Ï¢íï´

¥�ÎÚ S¢ï Á¢x¢}¢x¢ Á¢x¢}¢x¢ Ü Ú Úãè ã¢ï´x¢è ¥¢ñÚ ©�ãï´ çÜ S¢è çÜG S}¢ Ü ¢ ¶G¢ñÈG

}¢ãGS¢êS¢ Ýãè´ ã¢ïx¢¢ J §ç�ÈG Ú¢Îè Ü ¢ïçà¢à¢ Ü Ú¼ï ãé» ÝïÜ è Ü è Î¢�±¼ ÎïÝï

±¢H¢ï´, }¢-ÎÝè ÜG ¢çÈG Hï }¢ï´ S¢ÈG Ú ¥¢ñÚ çÈG Rï }¢ÎèÝ¢ Ü Ú Üï }¢-ÎÝè

§�¥G¢}¢¢¼ Ü ¢ çÚS¢¢H¢ Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ÐéÚ Ü ÚÝï Ü è ¼Úx¢GèÏ¢ çÎH¢Ýï ±¢H¢ï´ ¥¢ñÚ

S¢é�Ý¼¢ï´ |¢Úï §çÁ¼}¢¢¥G Ü è Î¢�±¼ Ðïà¢ Ü ÚÝï ±¢H¢ï´ ÝèÁ¢G }¢éÏ¢çËHx¢GèÝ

Ü è ÝïÜ è Ü è Î¢�±¼ Ü ¢ï S¢éÝÝï ±¢H¢ï´ Ü è ÜGé Ï¢êÚ |¢è ãGéÁG¢êÚ

}¢éÈG èÁG¢é�ÝêÚ Üï ÝêÚ Üï S¢ÎÜGï ÝêLÝ ¥GH¢ ÝêÚ ã¢ï´x¢è J

¥G¼G¢ ã¢ï �ÝïÜ è Ü è Î¢�±¼� Ü ¢ wG¢êÏ¢ Á¢ÁGÏ¢¢ çÜ

Îêæ {ê}¢ S¢é�Ý¼ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ Ü è }¢Ó¢¢ ²¢ ÚÏ¢

79



(19) Îé�²¢ }¢ï´ }¢éS¢èÏ¢¼ ©Æ¢Ý¢çÜ S¢è Ï¢éÁ¢Géx¢ü Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ãGS¢Ý çÏ¢Ý

Á¢GÜ ±¢Ý Ü ¢ï ©Ý Ü è ±ÈG ¢¼ Üï »Ü S¢¢H Ï¢¢�Î wG±¢Ï¢ }¢ï´

Îï¶¢ ¼¢ï §çS¼zGS¢¢Ú çÜ ²¢ : Ü ¢ñÝ S¢è ÜG Ï¢íï´ çÁ¢G²¢Î¢ Ú¢ïà¢Ý ãñ´ ? ÈG Ú}¢¢²¢,

Îé�²¢ }¢ï´ }¢éS¢èÏ¢¼ï´ ©Æ¢Ýï ±¢H¢ï´ Ü è J

}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Îï¶¢ ¥¢Ð Ýï ! ±¢ïã Í¢éÐ ¥æ{ïÚè

ÜG Ï¢í çÁ¢S¢ï Îé�²¢ Ü ¢ Ü ¢ï§ü Ï¢ÜG èü Ï¢ËÏ¢ Ú¢ïà¢Ý Ýãè´ Ü Ú S¢Ü ¼¢

±¢ïã }¢èÆï }¢èÆï ¥¢ÜG ¢ Üï ÝêÚ Üï S¢ÎÜGï ÐÚïà¢¢Ý ãG¢H¢ï

Üï çH²ï ÝêÚ ÝêÚ ã¢ï Ü Ú Á¢x¢-}¢x¢¢ ©Æïx¢è J

wG±¢Ï¢ }¢ï´ |¢è »ïS¢¢ ¥�{ïÚ¢ Ü |¢è Îï¶¢ Ý �¢¢ Á¢ñS¢¢ ¥�{ïÚ¢ ã}¢¢Úè ÜG Ï¢í }¢ï´ S¢ÚÜ ¢Ú ãñ

²¢ ÚS¢êHËH¢ã ¥¢ Ü Ú ÜG Ï¢í Ú¢ïà¢Ý Ü èçÁ¢²ï Á¢G¢¼ Ï¢ïà¢Ü ¥¢Ð Ü è ¼¢ï }¢}Ï¢»G ¥�±¢Ú ãñ

(20) H¢ïx¢¢ïæ Ü ¢ïï ¼vHèÈG Ý ÐãéæÓ¢¢Ýï Ü ¢ §�¥G¢}¢ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê Ü ¢çãH S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜ Á¢¢ï

H¢ïx¢¢ï´ Ü ¢ï ¼vHèÈG ÐãéæÓ¢¢Ýï S¢ï Ï¢¢Á¢G Úã¢, ¥ËH¢ã ©S¢ï ÜG Ï¢í Ü è

¼vHèÈG S¢ï Ï¢Ó¢¢»x¢¢ J

}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! çÜ S¢è }¢éS¢Ë}¢¢Ý Ü è çÏ¢H¢ ±Áãï

à¢Ú-§Gü çÎH ¥¢Á¢G¢Úè Ü Ï¢èÚ¢ x¢éÝ¢ã, ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ Á¢ã�Ý}¢ }¢ï´ Hï Á¢¢Ýï ±¢H¢

80



Ü ¢}¢ ãñ J S¢éË¼G¢Ýï Î¢ï Á¢ã¢Ý Ü ¢ ÈG Ú}¢¢Ýï §GÏ¢í¼ çÝà¢¢Ý

ãñ : � ²¢�Ýè çÁ¢S¢ Ýï (çÏ¢H¢

±Áãï à¢Ú-§Gü) çÜ S¢è }¢éS¢Ë}¢¢Ý Ü ¢ï §üÁ¢G¢ Îè ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ï §üÁ¢G¢ Îè ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ï

§üÁ¢G¢ Îè ©S¢ Ýï ¥ËH¢ã Ü ¢ï §üÁ¢G¢ Îè J�

(21) §üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢à¢ÈG è©GH }¢éçÁGÝÏ¢èÝ, Á¢Ý¢Ï¢ï ÚãGì}¢¼éçËHH ¥G¢-H}¢èÝ

Ýï ÈG Ú}¢¢²¢ çÜ ÜG Ï¢í }¢ï´ }¢çÄ²¼ ÇêÏ¢¼ï ãé» ÈG çÚ²¢Îè

Ü è ¼GÚãG ã¢ï¼è ãñ çÜ }¢¢æ Ï¢¢Ð |¢¢§ü ²¢ Î¢ïS¼ Ü è Îé¥G¢» ¶GñÚ Üï ÐãéæÓ¢Ýï Ü è

}¢é�¼çÁ¢GÚ Úã¼è ãñ, çÈ Ú Á¢Ï¢ ©S¢ï Îé¥G¢ ÐãéæÓ¢ Á¢¢¼è ãñ ¼¢ï ²ïã ©S¢ï Îé�²¢ Ü è

¼}¢¢}¢ Ýï�}¢¼¢ï´ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ �²¢Úè ã¢ï¼è ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã Á¢G}¢èÝ

±¢H¢ï´ Ü è Îé¥G¢ S¢ï ÜG Ï¢í ±¢H¢ï´ Ü ¢ï S¢±¢Ï¢ Üï Ðã¢ÇG Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ²ÜG èÝÝ

çÁ¢G�Î¢ Ü ¢ }¢éÎ¢ïZ Üï çH²ï Îé¥G¢» }¢çxGÈG Ú¼ Ü ÚÝ¢ ©Ý Üï çH²ï ¼¢ïãGÈG ¢ ãñ J

çÁ¢G�Î¢ï´ Ü ¢ ¼¢ïãGÈG ¢ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢ ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ çÜ }¢ñ Ýï S¢ÚÜ ¢Úï

}¢ÎèÝ¢, S¢éË¼G¢Ýï Ï¢¢ ÜG ÚèÝ¢ S¢ï S¢éÝ¢ çÜ �Á¢Ï¢ Ü ¢ï§ü

}¢çÄ²¼ Ü ¢ï §üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢ Ü Ú¼¢ ãñ ¼¢ï çÁ¢Ï¢í¢§üH ( ) ©S¢ï »Ü ÝêÚ¢Ýè

¼GÏ¢¢ÜG }¢ï´ Ú¶ Ü Ú ÜG Ï¢í Üï Ü Ý¢Úï ¶ÇGï ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Ü ã¼ï ãñ´ : �»ï x¢ãÚè

ÜG Ï¢í Üï S¢¢�¢è ! ²ïã ¼¢ïãGÈG ¢ ¼ïÚï Í¢Ú ±¢H¢ï´ Ýï |¢ïÁ¢¢ ãñ, §S¢ï ÜG Ï¢êH Ü Ú Hï J�

çÈ Ú Á¢Ï¢ ±¢ïã S¢±¢Ï¢ ©S¢ Ü è ÜG Ï¢í }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï ±¢ïã }¢éÎ¢ü ©S¢ S¢ï

81



Ï¢ïãGÎ ¶Géà¢è }¢ãGS¢êS¢ Ü Ú¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ Üï ±¢ïã ÐÇG¢ïS¢è x¢G}¢x¢èÝ ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ´

çÁ¢Ý Ü è ¼GÚÈG Ü ¢ï§ü à¢ñ ãçÎÄ²¢ Ýãè´ Ü è x¢§ü ã¢ï¼è J�

�Ü Ú}¢� Üï ¼èÝ ãGéMÈG Ü è çÝSÏ¢¼ S¢ï§üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢ Ü è 3 çãGÜ ¢²¢¼(1) Ï¢¢x¢G S¢-ÎÜG ¢ Ü Ú çÎ²¢

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý ¥GÏÏ¢¢S¢ S¢ï

çÚ±¢²¼ ãñ çÜ »Ü S¢ãG¢Ï¢è Ýï ¥GÁ¢ G ü Ü è : �²¢ ÚS¢êHËH¢ã

! }¢ïÚè }¢¢æ ÈG ¢ñ¼ ã¢ï Ó¢éÜ è ãñ ¥x¢Ú }¢ñ´ ©S¢ Ü è ¼GÚÈG S¢ï

S¢-ÎÜG ¢ Îêæ ¼¢ï v²¢ ±¢ïã ©S¢ï ÝzG¥G ÐãéæÓ¢¢»x¢¢ ?� ÚãG}¢¼ï Î¢ÚñÝ, ¼¢Á¢Î¢Úï

ãG-Ú}¢ñÝ Ýï §à¢¢üÎ ÈG Ú}¢¢²¢ : �ã¢æ J� ©�ã¢ï´ Ýï ¥GÁ¢Gü

Ü è : �}¢ïÚï Ð¢S¢ »Ü Ï¢¢x¢G ãñ, ¥¢Ð x¢±¢ã Úçã²ï }¢ñ´ Ýï

²ïã Ï¢¢x¢G ©S¢ Ü è ¼GÚÈG S¢ï S¢-ÎÜG ¢ Ü Ú çÎ²¢ J�

(2) ÈG S¢¢Îè Ü è }¢çxGÈG Ú¼ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý S¢¢HïãG ÈG Ú}¢¢¼ï

ãñ´ çÜ }¢ñ´ Ýï ¥Ï¢ê Ý±¢S¢ Ü ¢ï (©S¢ Üï }¢ÚÝï Üï Ï¢¢�Î) wG±¢Ï¢ }¢ï´ Îï¶¢ çÜ ±¢ïã

Ï¢ÇGè Ýï�}¢¼¢ïæ }¢ï´ ãñ J }¢ñ´ Ýï ©S¢ S¢ï Ü ã¢ çÜ �¥ËH¢ã Ýï ¼ïÚï S¢¢�¢

v²¢ }¢é¥G¢-}¢H¢ çÜ ²¢ ?� ©S¢ Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ çÜ �¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢

Ýï }¢ïÚè Ï¢çwGà¢à¢ ÈG Ú}¢¢Ýï Üï S¢¢�¢ S¢¢�¢ ²ïã Ýï�}¢¼ï´ |¢è ¥G¼G¢ ÈG Ú}¢¢§ü ãñ´ J�

82


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼}¢ñ´ Ýï ÎÚ²¢zG¼ çÜ ²¢ çÜ �¼ïÚè }¢çxGÈG Ú¼ Ü ¢ S¢Ï¢Ï¢ v²¢ Ó¢èÁ¢G Ï¢Ýè ãG¢H¢æ çÜ

¼ê ¼¢ï ÈG S¢¢Îè �¢¢ ? � ©S¢ Ýï Ü ã¢ çÜ �ÎÚ ¥SH »Ü ÝïÜ à¢wGS¢ Ú¢¼ Ü ¢ï

ÜG çÏ¢íS¼¢Ý }¢ï´ ¥¢²¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè Ó¢¢ÎÚ çÏ¢À¢ Ü Ú ©S¢ ÐÚ Î¢ï Úv¥G¼ Ý}¢¢Á¢G

ÐÉGè ¥¢ñÚ §Ý Î¢ïÝ¢ï´ Úv¥G¼¢ï´ }¢ï´ Î¢ï ãÁ¢G¢Ú }¢Ú¼Ï¢¢ S¢êÚ» §wGH¢S¢ ²¢�Ýè

ÐÉG Ü Ú ©S¢ Ü ¢ S¢±¢Ï¢ ¼}¢¢}¢ ÜG çÏ¢íS¼¢Ý ±¢H¢ï´ Ü ¢ï Ï¢wGà¢

çÎ²¢ J Ó¢éÝ¢�Ó¢ï §S¢ Ü è Ï¢-Ú-Ü ¼ S¢ï¥ËH¢ã Ýï ¼}¢¢}¢ ÜG çÏ¢íS¼¢Ý

±¢H¢ï´ Ü è }¢çxGÈG Ú¼ ÈG Ú}¢¢ Îè ¥¢ñÚ Ó¢êæçÜ }¢ñ´ |¢è ©Ý ¼}¢¢}¢ }¢ï´ à¢¢ç}¢H �¢¢

çHã¢Á¢G¢ }¢éÛ¢ï |¢è Ï¢wGà¢ çÎ²¢ J�

(3) Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ »Ü ÜGé Ú¥¢Ýï Ð¢Ü§üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢ Ü ÚÝï ±¢H¢ Ý¢ñ Á¢±¢Ý»Ü Ï¢éÁ¢Géx¢ü §à¢¢üÎ ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´ çÜ çÜ S¢è à¢wGS¢ Ýï

wG±¢Ï¢ }¢ï´ Îï¶¢ çÜ ÜG çÏ¢íS¼¢Ý Ü è ¼}¢¢}¢ ÜG Ï¢íï´ È Å x¢§ü ãñ´ ¥¢ñÚ }¢éÎïü ©Ý S¢ï

Ï¢¢ãÚ çÝÜ H Ü Ú Á¢ËÎè Á¢ËÎè Á¢G}¢èÝ S¢ï Ü ¢ï§ü Ó¢èÁ¢G S¢}¢ïÅ Úãï ãñ´, HïçÜ Ý

}¢éÎ¢ïZ }¢ï´ S¢ï »Ü à¢wGS¢ ÈG ¢çÚx¢G Ï¢ñÆ¢ ãé±¢ ãñ, ±¢ïã Üé À Ýãè´ Ó¢éÝ¼¢ J §S¢

à¢wGS¢ Ýï ©S¢ï Á¢¢ Ü Ú S¢H¢}¢ çÜ ²¢ ¥¢ñÚ ÐêÀ¢ : �²ïã H¢ïx¢ v²¢ Ó¢éÝ Úãï

ãñ´ ?� ©S¢ Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : �çÁ¢G�Î¢ H¢ïx¢ Á¢¢ï Üé À S¢-ÎÜG ¢, Îé¥G¢ ²¢

ÎéMÎ ±x¢GñÚ¢ §S¢ ÜG çÏ¢íS¼¢Ý ±¢H¢ï´ Ü ¢ï |¢ïÁ¢¼ï ãñ´, ©S¢ Ü è Ï¢-ÚÜ ¢¼ S¢}¢ïÅ Úãï

ãñ´ J� §S¢ Ýï Ü ã¢ : �¼é}¢ v²êæ Ýãè´ Ó¢éÝ¼ï ?� Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : �}¢éÛ¢ï §S¢

±Á¢ã S¢ï ÈG Ú¢x¢G¼ ãñ çÜ }¢ïÚ¢ »Ü Ï¢ïÅ¢ ãG¢çÈG Á¢Gï ÜGé Ú¥¢Ý ãñ Á¢¢ï ÈGé H¢æ Ï¢¢Á¢G¢Ú

}¢ï´ ãGË±¢ Ï¢ïÓ¢¼¢ ãñ, ±¢ïã Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ »Ü ÜGé Ú¥¢Ýï Ð¢Ü ÐÉG Ü Ú }¢éÛ¢ï Ï¢wGà¢¼¢

(²¢�Ýè §üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢ Ü Ú¼¢) ãñ J� ²ïã à¢wGS¢ S¢éÏãG ©S¢è Ï¢¢Á¢G¢Ú }¢ï´ x¢²¢,

Îï¶¢ çÜ »Ü Ý¢ñ Á¢±¢Ý ãGË±¢ Ï¢ïÓ¢ Úã¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ Üï ã¢ï´Å çãH Úãï ãñ´ J §S¢

à¢wGS¢ Ýï Á¢Ï¢ Ý¢ñ Á¢±¢Ý S¢ï ÐêÀ¢ �¼é}¢ v²¢ ÐÉG Úãï ã¢ï ?� ¼¢ï ©S¢ Ýï Á¢±¢Ï¢

83



çÎ²¢ çÜ }¢ñ Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ »Ü ÜGé Ú¥¢Ýï Ð¢Ü ÐÉG Ü Ú ¥ÐÝï ±¢çHÎñÝ Ü ¢ï Ï¢wGà¢¼¢

(²¢�Ýè §üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢ Ü Ú¼¢) ãêæ, ©S¢è Ü è ç¼H¢±¼ Ü Ú Úã¢ ãêæ J Üé À ¥GS¢ïü

Ï¢¢�Î ©S¢ Ýï wG±¢Ï¢ }¢ï´ Î¢ïÏ¢¢Ú¢ ©S¢è ÜG çÏ¢íS¼¢Ý Üï }¢éÎ¢ïZ Ü ¢ï Üé À Ó¢éÝ¼ï ãé»

Îï¶¢, §S¢ }¢Ú¼Ï¢¢ ±¢ïã à¢wGS¢ |¢è Ó¢éÝÝï }¢ï´ }¢S¢MÈG �¢¢ çÜ çÁ¢S¢ Ü ¢ Ï¢ïÅ¢

©S¢ï ÜGé Ú¥¢Ýï Ð¢Ü ÐÉG Ü Ú Ï¢wGà¢¢ (²¢�Ýè §üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢) Ü Ú¼¢ �¢¢, ©S¢ï

Ó¢éÝ¼ï Îï¶ Ü Ú §S¢ï Ï¢ãé¼ ¼¥GÁÁ¢éÏ¢ ãé±¢, §¼Ýï }¢ï´ ©S¢ Ü è ¥¢æ¶ ¶éH

x¢§ü J S¢éÏãG ©Æ Ü Ú ©S¢è Ï¢¢Á¢G¢Ú }¢ï´ x¢²¢ ¥¢ñÚ ¼ãGÜG èÜG Ü è ¼¢ï }¢¢�Hê}¢ ãé±¢

çÜ ãGË±¢ Ï¢ïÓ¢Ýï ±¢Hï Ý¢ñ Á¢±¢Ý Ü ¢ |¢è §ç�¼ÜG ¢H ã¢ï Ó¢éÜ ¢ ãñ J

(22) S¢-ÎÜG ¢ ÎïÝï S¢ï ÜG Ï¢í Ü è x¢Ú}¢è ÎêÚ ã¢ï¼è ãñãGÁ¢ÚG¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ©GvGÏ¢¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜ

S¢çÄ²ÎéH }¢éÏ¢çËHx¢GèÝ, ÚãGì}¢¼éçËHH ¥G¢-H}¢èÝ

Ýï ÈG Ú}¢¢²¢ : �Ï¢ïà¢Ü çÜ S¢è à¢wGS¢ Ü ¢ S¢-ÎÜG ¢ ©S¢ Ü è ÜG Ï¢í S¢ï x¢Ú}¢è

Ü ¢ï ÎêÚ Ü Ú Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÜG ²¢}¢¼ Üï çÎÝ }¢¢ïç}¢Ý ¥ÐÝï S¢ÎÜGï Üï S¢¢» }¢ï´

ã¢ïx¢¢ J�

Ú¢ãï wG¢éÎ¢ }¢ï´ ¶GÓ¢ü Ü èçÁ¢²ï}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Îï¶¢ ¥¢Ð Ýï ! Ú¢ãï ¶GéÎ¢

}¢ï´ ¶GÓ¢ü Ü ÚÝï }¢ï´ ÈG ¢»Î¢ ãè ÈG ¢»Î¢ ãñ, ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ¥Á¢í¢ï S¢±¢Ï¢ Ü è

ãGÜG Î¢Úè ¼¢ï ãñ ãè, Ï¢¢�Á¢G ¥±ÜG ¢¼ Îé�²¢ }¢ï´ |¢è §Á¢G¢ÈGï Üï S¢¢�¢ ã¢�¢¢ï´ ã¢�¢

§S¢ Ü ¢ Ýï�}¢H Ï¢ÎH ¥G¼G¢ çÜ ²¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã ²ÜG èÝè Ï¢¢¼ ãñ çÜ

84



Ú¢ãï ¶GéÎ¢ }¢ï´ ÎïÝï S¢ï Ï¢ÉG¼¢ ãñ Í¢Å¼¢ Ýãè´ Á¢ñS¢¢ çÜ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢

¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ : Î¢ï ¥G¢H}¢ Üï }¢¢çHÜ ¢ï }¢éwG¼¢Ú, }¢vÜ è

}¢-ÎÝè S¢ÚÜ ¢Ú Ýï §à¢¢üÎ ÈG Ú}¢¢²¢ : S¢-ÎÜG ¢ }¢¢H }¢ï´

Ü }¢è Ýãè´ Ü Ú¼¢ ¥¢ñÚ¥ËH¢ã }¢é¥G¢ÈG Ü ÚÝï Ü è ±Á¢ã S¢ï Ï¢�Îï Ü è

§GÁGÁ¢G¼ ãè Ï¢ÉG¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ü è çÚÁ¢G¢ Ü è ¶G¢ç¼GÚ

§ç�Ü S¢¢Úè Ü Ú¼¢ ãñ ¼¢ï ¥ËH¢ã ©S¢ï Ï¢éH�Îè ¥G¼G¢ ÈG Ú}¢¢¼¢ ãñ J

¥ÐÝï S¢-ÎÜG ¢¼ Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Ü ¢ï ÎèçÁ¢²ï¼ÏHèx¢Gï ÜGé Ú¥¢Ý¢ï S¢é�Ý¼ Ü è ¥G¢H}¢x¢èÚ ¼ãGÚèÜ

Î¢�±¼ï §SH¢}¢è 41 S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ à¢¢ï�Ï¢¢Á¢¢¼ }¢ï´ }¢-ÎÝè Ü ¢}¢ Ü Ú Úãè ãñ J

Ï¢Ú¢» Ü Ú}¢ ! ¥ÐÝè Á¢GÜ ¢¼ ± ©GàÚ ¥¢ñÚ S¢-ÎÜG ¢¼ ± ¶GñÚ¢¼ Î¢�±¼ï

§SH¢}¢è Ü ¢ï ÎïÝï Üï S¢¢�¢ S¢¢�¢ ¥ÐÝï çÚà¼ïÎ¢Ú¢ï´, ÐÇG¢ïçS¢²¢ï´ ¥¢ñÚ Î¢ïS¼¢ï´ ÐÚ

|¢è §ç�ÈG Ú¢Îè Ü ¢ïçà¢à¢ ÈG Ú}¢¢ Ü Ú ©Ý Üï Á¢GÜ ¢¼ ± ©GàÚ ¥¢ñÚ Îèx¢Ú ¥Gç¼GÄ²¢¼

Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Üï }¢-ÎÝè }¢Üü Á¢G ÐÚ ÐãéæÓ¢¢ Ü Ú ²¢ çÜ S¢è çÁ¢G}}¢¢Î¢Ú

§SH¢}¢è |¢¢§ü Ü ¢ï Îï Ü Ú ²¢ }¢-ÎÝè }¢Üü Á¢G ÐÚ ÈG ¢ïÝ Ü Ú Üï çÜ S¢è §SH¢}¢è

|¢¢§ü Ü ¢ï ¼GHÏ¢ ÈG Ú}¢¢ Ü Ú ©�ãï´ §GÝ¢²¼ ÈG Ú}¢¢ ÎèçÁ¢²ï J ¥ËH¢ã

¥¢Ð Ü ¢ S¢èÝ¢ }¢ÎèÝ¢ Ï¢Ý¢» J

ÈGñ Á¢G¢Ýï }¢ÎèÝ¢, ~¢è Ü ¢ïçÝ²¢ Ï¢x¢GèÓ¢ï Üï Ð¢S¢,

ç}¢ÚÁ¢G¢ ÐêÚ, ¥ãG}¢Î¥¢Ï¢¢Î, x¢éÁ¢Ú¢¼

ÈG ¢ïÝ : 09327126325

85


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼(23 ¼¢ 29) ¶Gy}¢ Ý ã¢ïÝï ±¢Hï 7 ¥G}¢HãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜ

ãGéÁG¢êÚï Ð¢Ü , S¢¢çãGÏ¢ï H¢ñH¢Ü , S¢Ä²¢ãGï ¥zGH¢Ü Ýï

ÈG Ú}¢¢²¢ : �}¢¢ïç}¢Ý Üï §ç�¼ÜG ¢H Üï Ï¢¢�Î ©S¢ Üï ¥G}¢H ¥¢ñÚ ÝïçÜ ²¢ï´ }¢ï´

S¢ï Á¢¢ï Üé À ©S¢ï ç}¢H¼¢ Úãïx¢¢, ±¢ïã ²ïã ãñ : (1) §S¢ Ü ¢ ±¢ïã §GË}¢ çÁ¢S¢ï

§S¢ Ýï çS¢¶¢²¢ ¥¢ñÚ Èñ H¢²¢ ¥¢ñÚ (2) ÝïÜ Ï¢ïÅ¢ çÁ¢S¢ï §S¢ Ýï À¢ïÇG¢, ²¢

(3) ±¢ïã ÜGé Ú¥¢Ýï Ð¢Ü çÁ¢S¢ï ç±ÚS¢ï }¢ï´ À¢ïÇG¢, ²¢ (4) ±¢ïã }¢çSÁ¢Î çÁ¢S¢ï

§S¢ Ýï Ï¢Ý¢²¢, ²¢ (5) }¢éS¢¢çÈG Ú ¶G¢Ý¢ Ï¢Ý¢²¢, ²¢ (6) çÜ S¢è ÝãìÚ Ü ¢ï

Á¢¢Úè çÜ ²¢, ²¢ (7) ±¢ïã S¢-Î-ÜG » Á¢¢çÚ²¢ çÁ¢S¢ï §S¢ Ýï ãG¢H¼ï çS¢¤GãG¼

¥¢ñÚ çÁ¢G�Îx¢è }¢ï´ ¥ÐÝï }¢¢H S¢ï çÎ²¢, §Ý Ü ¢ S¢±¢Ï¢ §S¢ï }¢¢ñ¼ Üï Ï¢¢�Î|¢è ç}¢H¼¢ Úãïx¢¢ J�

§GË}¢ ÜG Ï¢í }¢ï´ S¢¢�¢ Úãïx¢¢S¢çÄ²ÎéH }¢éÚ-S¢HèÝ, Á¢Ý¢Ï¢ï ÚãGì}¢¼éçËHH ¥G¢-H}¢èÝ

Ýï ÈG Ú}¢¢²¢ çÜ Á¢Ï¢ ¥G¢çH}¢ ÈG ¢ñ¼ ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ Ü ¢

§GË}¢ çÜG ²¢}¢¼ ¼Ü ÜG Ï¢í }¢ï´ ©S¢ Ü ¢ï }¢¢ÝêS¢ Ü ÚÝï Üï çH²ï }¢é-¼à¢çvÜ Hã¢ï Ü Ú (²¢�Ýè à¢vH §çwG¼²¢Ú Ü Ú Üï ) Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ Üï Ü èÇG¢ï´ Ü ¢ï

ÎêÚ Ü Ú¼¢ ãñ J

¥¢ñH¢Î Ü ¢ï §GË}¢ï ÎèÝ çS¢¶¢Ýï Ü è Ï¢-Ú-Ü ¼ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §GüS¢¢ MãGéËH¢ã »Ü

ÜG Ï¢í Üï Ð¢S¢ S¢ï x¢éÁ¢GÚï ¼¢ï Îï¶¢ çÜ ÜG Ï¢í }¢ï´ }¢éÎïü Ü ¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ ã¢ï Úã¢ �¢¢ JÜé À ÎïÚ Ï¢¢�Î çÈ Ú x¢éÁ¢GÚï ¼¢ï Îï¶¢ çÜ ÜG Ï¢í }¢ï´ ÝêÚ ãè ÝêÚ ãñ ¥¢ñÚ ±ã¢æ¥ËH¢ã Ü è ÚãG}¢¼ Ï¢ÚS¢ Úãè ãñ J ¥¢Ð Ï¢ãé¼ ãGñÚ¢Ý ãé»

86


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼¥¢ñÚ ¥ËH¢ã Ü è Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ ¥GÁ¢Gü Ü è : ²¢ ¥ËH¢ã !

}¢éÛ¢ï §S¢ Ü ¢ Ú¢Á¢G Ï¢¼¢ Îï çÜ ÐãHï §S¢ ÐÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢ v²êæ ã¢ï Úã¢ �¢¢ ¥¢ñÚ

¥Ï¢ §S¢ï Á¢�Ý¼ Ü è Ýï�}¢¼ï´ Üñ S¢ï ç}¢H x¢§æü ? ¥ËH¢ã Ýï §à¢¢üÎ

ÈG Ú}¢¢²¢ : �»ï §GüS¢¢ ! ²ïã S¢wG¼ x¢éÝãx¢¢Ú ¥¢ñÚ Ï¢ÎÜ ¢Ú �¢¢, §S¢ ±Á¢ã S¢ï

¥GÁ¢G¢Ï¢ }¢ï´ x¢çÚzG¼¢Ú �¢¢, }¢ÚÝï Üï Ï¢¢�Î §S¢ Üï Í¢Ú HÇGÜ ¢ ÐñÎ¢ ãé±¢ ¥¢ñÚ¥¢Á¢ §S¢ Ü ¢ï }¢ÎíS¢ï |¢ïÁ¢¢ x¢²¢, ©S¼¢Á¢G Ýï §S¢ï çÏ¢çS}¢ËH¢ã ÐÉG¢§ü, }¢éÛ¢ïãG²¢ ¥¢§ü çÜ }¢ñ´ Á¢G}¢èÝ Üï ¥�ÎÚ ©S¢ à¢wGS¢ Ü ¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ Îêæ çÁ¢S¢ Ü ¢Ï¢ÓÓ¢¢ Á¢G}¢èÝ ÐÚ }¢ïÚ¢ Ý¢}¢ Hï Úã¢ ãñ J�

§GË}¢ï ÎèÝ çS¢¶¢Ýï Ü ¢ »Ü Á¢GÚè¥G¢ Î¢�±¼ï §SH¢}¢è

Üï }¢Î¢çÚS¢éH }¢ÎèÝ¢ ¥¢ñÚ Á¢¢ç}¢¥G¢¼éH }¢ÎèÝ¢ |¢è ãñ´ Á¢ã¢æ ÐÚ ãÁ¢G¢Úã¢

¼G-HÏ¢¢ ± ¼G¢çHÏ¢¢¼ ¥Hx¢ ¥Hx¢ §GË}¢ï ÎèÝ ãG¢çS¢H Ü Ú¼ï ãñ´ J

}¢ïÚè ¥¢Ýï ±¢Hè ÝSHï´ ¼ïÚï §GàÜG ãè }¢ï´ }¢Ó¢Hï´

©�ãï´ ÝïÜ ¼ê Ï¢Ý¢Ý¢ }¢-ÎÝè }¢ÎèÝï ±¢Hï

(30) }¢éS¢Ë}¢¢Ý Üï çÎH }¢ï´ wG¢éà¢è Î¢ç¶GH Ü ÚÝï Ü ¢ S¢±¢Ï¢ÝçÏ¢Ä²ï ÚãG}¢¼, à¢ÈG è»G ©}}¢¼, ÜG ¢çS¢}¢ï Ýï�}¢¼

Ýï §à¢¢üÎ ÈG Ú}¢¢²¢ : �Á¢¢ï à¢wGS¢ çÜ S¢è }¢¢ïç}¢Ý Üï çÎH }¢ï´ wG¢éà¢è Î¢ç¶GHÜ Ú¼¢ ãñ¥ËH¢ã ©S¢ ¶Géà¢è S¢ï »Ü çÈG çÚà¼¢ ÐñÎ¢ ÈG Ú}¢¢¼¢ ãñ Á¢¢ï

¥ËH¢ã Ü è §GÏ¢¢Î¼ ¥¢ñÚ çÁ¢GR }¢ï´ }¢S¢MÈG Úã¼¢ ãñ J Á¢Ï¢ ±¢ïã

Ï¢�Î¢ ¥ÐÝè ÜG Ï¢í }¢ï´ Ó¢H¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï ±¢ïã çÈG çÚà¼¢ ©S¢ Üï Ð¢S¢ ¥¢ Ü Ú

ÐêÀ¼¢ ãñ : �v²¢ ¼ê }¢éÛ¢ï Ýãè ÐãÓ¢¢Ý¼¢ ?� ±¢ïã Ü ã¼¢ ãñ çÜ �¼ê Ü ¢ñÝ ãñ ?�

87



¼¢ï ±¢ïã çÈG çÚà¼¢ Ü ã¼¢ ãñ çÜ �}¢ñ´ ±¢ïã wG¢éà¢è ãêæ çÁ¢S¢ï ¼êÝï ÈGé H¢æ Üï çÎH

}¢ï´ Î¢ç¶GH çÜ ²¢ �¢¢, ¥¢Á¢ }¢ñ´ ¼ïÚè ±ãGìà¢¼ }¢ï´ ¼éÛ¢ï ©�S¢ ÐãéæÓ¢¢ªæx¢¢ ¥¢ñÚ

S¢é±¢H¢¼ Üï Á¢±¢Ï¢¢¼ }¢ï´ S¢¢çÏ¢¼ ÜG Î}¢ Ú¶êæx¢¢ ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï Ú¢ïÁ¢Gï çÜG ²¢}¢¼ Üï

}¢Ý¢çÁ¢GÚ çÎ¶¢ªæx¢¢ ¥¢ñÚ ¼ïÚï çH²ï ¼ïÚï ÚÏ¢ Ü è Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ çS¢ÈG ¢çÚà¢

Ü Mæx¢¢ ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï Á¢�Ý¼ }¢ï´ ¼ïÚ¢ çÆÜ ¢Ý¢ çÎ¶¢ªæx¢¢ J�

! çÜ S¢è Üï çÎH }¢ï´ ¶Géà¢è Î¢ç¶GH Ü ÚÝ¢ çÜ ¼Ý¢

¥¢S¢¢Ý }¢x¢Ú §S¢ Ü ¢ §�¥G¢}¢ çÜ ¼Ý¢ à¢¢ÝÎ¢Ú ãñ, }¢x¢Ú ²ïã ÈG Á¢GèH¼ ©S¢è

±vG¼ ãG¢çS¢H ã¢ï S¢Üï x¢è Á¢Ï¢ ±¢ïã ¶Géà¢è »ïGÝ à¢Úè¥G¼ Üï }¢é¼G¢çÏ¢ÜG ã¢ï

Ó¢éÝ¢�Ó¢ï ¥x¢Ú ¥G¢ñÚ¼ Ýï à¢¢ïãÚ Ü ¢ï ¶Géà¢ Ü ÚÝï Üï çH²ï Ï¢ï ÐÎüx¢è Ü è ²¢ Ï¢ïÅï

Ýï Ï¢¢Ð Ü ¢ï ¶Géà¢ Ü ÚÝï Üï çH²ï Î¢ÉGè }¢éæÇ¢ Îè ²¢ »Ü }¢énè S¢ï Í¢Å¢ Îè ¼¢ï

±¢ïã §S¢ ÈG Á¢GèH¼ Ü ¢ ãÚçx¢Á¢G ãGÜG Î¢Ú Ýãè´ ã¢ïx¢¢ Ï¢çËÜ }¢éÏ¼H¢» ¥GÁ¢G¢Ï¢ï

Ý¢Ú ã¢ïx¢¢ J ã}¢ ¥ËH¢ã Üï x¢GÁ¢GÏ¢ S¢ï ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ©S¢ S¢ï

ÚãG}¢¼ Ü ¢ S¢é±¢H Ü Ú¼ï ãñ´ J

çÜ S¢è Üï çÎH }¢ï´ wG¢éà¢è Î¢ç¶GH Ü ÚÝï Üï Ó¢�Î Ü ¢}¢y çÜ S¢è �²¢S¢ï Ü ¢ï Ð¢Ýè çÐH¢ ÎïÝ¢ y çÜ S¢è |¢êÜï Ü ¢ï ¶¢Ý¢

ç¶H¢ ÎïÝ¢ y Ü ¢ï§ü Îé¥G¢ Üï çH²ï Ü ãï ¼¢ï ÈG ¢ñÚÝ ©S¢ Üï çH²ï Îé¥G¢ Ü Ú

ÎïÝ¢ y Á¢GMÚ¼ }¢�Î Ü è }¢ÎÎ Ü ÚÝ¢ y ãG¢Á¢¼ }¢�Î Ü ¢ï ÜG Á¢Gü ÎïÝ¢ y

¼æx¢ÎS¼ }¢vGMÁ¢G Ü ¢ï ÜG Á¢Gü ¥Î¢ Ü ÚÝï }¢ï´ }¢¢ïãH¼ ÎïÝ¢ y x¢GÚèÏ¢ }¢ÚèÁ¢G Ü è

§G²¢Î¼ Ü ¢ï Á¢¢Ý¢ y }¢éSÜ Ú¢ Ü Ú Ï¢¢¼ Ü ÚÝ¢ y Ü ¢ï§ü x¢G-H¼Gè Ü Ú Ï¢ñÆï ¼¢ï

88



©S¢ S¢ï ÎÚ x¢éÁ¢GÚ Ü ÚÝ¢ y ÐS¢�ÎèÎ¢ Ó¢èÁ¢G ç¶H¢Ý¢ y ¥ã}¢ }¢±¢ÜGï ¥G ÐÚ

¼¢ïãGÈG ¢ ÎïÝ¢ y ±¢çHÎñÝ Ü è ç¶GÎ}¢¼ Ü ÚÝ¢ y }¢ÁGHê}¢ Ü è }¢ÎÎ Ü ÚÝ¢

y Î¢ñÚ¢Ýï S¢ÈG Ú Ï¢ñÆÝï Üï çH²ï Á¢x¢ã Îï ÎïÝ¢ J

Úãï´ |¢H¢§ü Ü è Ú¢ã¢ï´ }¢ï´ x¢¢}¢Á¢GÝ ãÚ Î}¢

Ü Úï´ Ý L¶G }¢ïÚï Ð¢©æ x¢éÝ¢ã Ü ¢ ²¢ ÚÏ¢

¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜG Ï¢í S¢ï }¢ãGÈGê Á¢G ÚãÝï ±¢Hï wG¢éà¢ ÝS¢èÏ¢(1) à¢ãèÎ ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜG Ï¢í S¢ï }¢ãGÈGê Á¢G Úã¼¢ ãñãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ç}¢vGÎ¢}¢ çÏ¢Ý }¢¢�Îè Ü çÚ-Ï¢

S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜ �à¢ã�à¢¢ãï ¶Géà¢ ç¶GS¢¢H, ÐñÜ Úï ãGéSÝ¢ï Á¢}¢¢H

Ýï ÈG Ú}¢¢²¢ : �Ï¢ïà¢Ü ¥ËH¢ã à¢ãèÎ Ü ¢ï À

§�¥G¢}¢ ¥G¼G¢ ÈG Ú}¢¢¼¢ ãñ : (1) ©S¢ Üï wG¢êÝ Ü ¢ ÐãH¢ ÜG ¼GÚ¢ çx¢Ú¼ï ãè ©S¢

Ü è }¢çxGÈG Ú¼ ÈG Ú}¢¢ Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢�Ý¼ }¢ï´ ©S¢ï ©S¢ Ü ¢ çÆÜ ¢Ý¢ çÎ¶¢ Îï¼¢

ãñ (2) ©S¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜG Ï¢í S¢ï }¢ãGÈGê Á¢G ÈG Ú}¢¢¼¢ ãñ (3) çÜG ²¢}¢¼ Üï çÎÝ ©S¢ï

Ï¢ÇGè Í¢Ï¢Ú¢ãÅ S¢ï ¥}Ý ¥G¼G¢ ÈG Ú}¢¢»x¢¢ (4) ©S¢ Üï S¢Ú ÐÚ ±ÜG ¢Ú Ü ¢

¼¢Á¢ Ú¶ïx¢¢ çÁ¢S¢ Ü ¢ ²¢ÜGê ¼ Îé�²¢ ¥¢ñÚ §S¢ Ü è ãÚ Ó¢èÁ¢G S¢ï Ï¢ïã¼Ú ã¢ïx¢¢

(5) ©S¢ Ü ¢ ãGêÚ¢ï´ }¢ï´ S¢ï 72 ãGêÚ¢ï´ Üï S¢¢�¢ çÝÜ ¢ãG Ü Ú¢»x¢¢ (6) ©S¢ Ü è S¢�¢Ú

çÚà¼ïÎ¢Ú¢ï´ Üï ãGÜG }¢ï´ à¢ÈG ¢¥G¼ ÜG Ï¢êH ÈG Ú}¢¢»x¢¢ J�

89



(2) ÐïÅ Üï }¢ÚÁ¢G }¢ï´ }¢ÚÝï ±¢H¢S¢çÄ²ÎéSS¢¢çHãGèÝ, S¢çÄ²ÎéH }¢éÚ-S¢HèÝ

Ýï ÈG Ú}¢¢²¢ çÜ çÁ¢S¢ï ©S¢ Üï ÐïÅ Ýï }¢¢Ú¢ (²¢�Ýè çÁ¢S¢ï ÐïÅ Ü è ¼vHèÈG Ü è

±Á¢ã S¢ï }¢¢ñ¼ ¥¢§ü) ¼¢ï ©S¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜG Ï¢í Ý ã¢ïx¢¢ J


¶G¢Ý ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´ : ÐïÅ Ü è Ï¢è}¢¢Úè S¢ï }¢ÚÝï ±¢H¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜG Ï¢í

S¢ï }¢ãGÈGê Á¢G ãñ v²êæ çÜ ©S¢ï Îé�²¢ }¢ï´ §S¢ }¢ÚÁ¢G Ü è ±Á¢ã S¢ï Ï¢ãé¼ ¼vHèÈG

ÐãéæÓ¢ Ó¢éÜ è ãñ, ²ïã ¼vHèÈGï ÜG Ï¢ í Ü ¢ ÎzG§GÄ²¢ Ï¢Ý x¢§ü J

(ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, çÁ¢. 2, S¢. 425, 426)

(3) Á¢é}¢é¥G¢ Üï çÎÝ ÈG ¢ñ¼ ã¢ïÝï ±¢H¢}¢éS¼GÈG ¢ Á¢¢Ýï ÚãG}¢¼, à¢}»G Ï¢ÁG}¢ï çãÎ¢²¼

Ýï ÈG Ú}¢¢²¢ : �Á¢¢ï }¢éS¢Ë}¢¢Ý Á¢é}¢é¥G¢ Üï çÎÝ ²¢ Á¢é}¢é¥G¢ Ü è Ú¢¼ ÈG ¢ñ¼ ã¢ï

Á¢¢» ¼¢ï ¥ËH¢ã ©S¢ Ü ¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜG Ï¢í S¢ï }¢ãGÈGê Á¢G Ú¶¼¢ ãñ J�


¶G¢Ý ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´ : ²¢�Ýè Á¢é}¢é¥G¢ Ü è à¢Ï¢ ²¢ Á¢é}¢é¥G¢ Üï çÎÝ

}¢ÚÝï ±¢Hï }¢¢ïç}¢Ý S¢ï Ý çãGS¢¢Ï¢ï ÜG Ï¢í ã¢ï Ý ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜG Ï¢í v²êæ çÜ §S¢ çÎÝ

Ü è }¢¢ñ¼ à¢ã¢Î¼ Ü è }¢¢ñ¼ ãñ ¥¢ñÚ à¢ãèÎ çãGS¢¢Ï¢ ± ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï }¢ãGÈGê Á¢G ãñ

90


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼Á¢ñS¢¢ çÜ Îèx¢Ú çÚ±¢²¢¼ }¢ï´ ãñ ã}¢ ÐãHï Ï¢¼¢ Ó¢éÜï ãñ´ çÜ ¥¢Æ à¢wGS¢¢ï´ S¢ï

çãGS¢¢Ï¢ï ÜG Ï¢í Ýãè´ ã¢ï¼¢ çÁ¢Ý }¢ï´ S¢ï »Ü ²ïã |¢è ãñ J

(ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, çÁ¢. 2, S¢. 328, 329)

(4) ÜG Ï¢í }¢ï´ ±ãGìà¢¼ Ý ã¢ïx¢èà¢ÈG è©GH }¢éçÁGÝÏ¢èÝ, ¥ÝèS¢éH x¢GÚèÏ¢èÝ

Ýï ÈG Ú}¢¢²¢ : çÁ¢S¢ Ýï çÎÝ }¢ï´ S¢¢ï }¢Ú¼Ï¢¢ � �

ÐÉG¢ ¼¢ï ±¢ïã ÈG vGÚ S¢ï }¢ãGÈGê Á¢G Úãïx¢¢, ©S¢ï ÜG Ï¢í }¢ï´ ±ãGìà¢¼ Ý ã¢ïx¢è ¥¢ñÚÁ¢�Ý¼ Üï ÎÚ±¢Á¢Gï ©S¢ Üï çH²ï ¶éH Á¢¢»æx¢ï J

ÜG Ï¢í }¢ï´ wG¢éà¢ ¶GÏ¢Úè Ð¢Ýï ±¢H¢ï´ Ü è çãGÜ ¢²¢¼(1) Ü çH}¢» à¢ã¢Î¼ Ü è ¼SÎèÜG Ü ÚÝï ±¢Hï Ü è Ï¢çwGà¢à¢ ã¢ï x¢§ü»Ü Ï¢S¢Úè Ï¢éÁ¢Géx¢ü Ü ¢ |¢¼èÁ¢¢ x¢GH¼G S¢¢ïãGÏ¢¼ }¢ï´

ÐÇG x¢²¢ ¥¢ñÚ ¼G±¢§ÈG ¢ï´ Üï Ð¢S¢ ¥¢Ýï Á¢¢Ýï Hx¢¢ J ±¢ïã Á¢Ï¢ |¢è ¥ÐÝï

|¢¼èÁ¢ï Ü ¢ï ÝS¢èãG¼ Ü Ú¼ï ±¢ïã S¢éÝè ¥ÝS¢éÝè Ü Ú Îï¼¢ J Ï¢¢�Îï §ç�¼ÜG ¢H

Á¢Ï¢ ©S¢ HÇGÜï Ü ¢ï ÜG Ï¢í }¢ï´ ©¼¢Ú çÎ²¢ x¢²¢ ¼¢ï H¢ïx¢¢ï´ Ü ¢ï Üé À à¢éÏ¢¢ ãé±¢,Ó¢éÝ¢�Ó¢ï »Ü §æüÅ ãÅ¢ Ü Ú ¥�ÎÚ Îï¶¢ x¢²¢ ¼¢ï }¢¢�Hê}¢ ãé±¢ çÜ ©S¢ Ü è ÜG Ï¢íÏ¢S¢Ú¢ Üï Í¢éÇGÎ¢ñÇG Üï }¢ñÎ¢Ý S¢ï |¢è ±S¢è¥G ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ÎÚç}¢²¢Ý }¢ï´ ¶ÇG¢

ãñ J §æüÅ Ü ¢ï ©S¢è Á¢x¢ã ±¢ÐS¢ Hx¢¢ çÎ²¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ Í¢Ú ¥¢ Ü Ú Á¢Ï¢ ©S¢ Ü è

Ï¢è±è S¢ï ©S¢ Üï ¥¢�}¢¢H Üï Ï¢¢Úï }¢ï´ ÎÚ²¢zG¼ çÜ ²¢ x¢²¢ ¼¢ï ©S¢ Ýï Ü ã¢ çÜ

²ïã Á¢Ï¢ }¢é¥çÁGÁ¢GÝ Ü ¢ï ²ïã Ü ã¼ï S¢éÝ¼¢ : �

(²¢�Ýè }¢ñ´ x¢±¢ãè Îï¼¢ ãêæ çÜ ¥ËH¢ã ( ) Üï çS¢±¢ Ü ¢ï§ü

91



}¢¢�Ï¢êÎ Ýãè´, ¥¢ñÚ }¢ñ´ x¢±¢ãè Îï¼¢ ãêæ çÜ }¢éãG}}¢Î ( )

¥ËH¢ã ( ) Üï ÚS¢êH ãñ)� ¼¢ï Ü ã¢ Ü Ú¼¢ : �

²¢�Ýè çÁ¢S¢ Ü è ¼ê x¢±¢ãè Îï¼¢ ãñ ©S¢è Ü è x¢±¢ãè }¢ñ´ |¢è Îï¼¢ ãêæ J� ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ï´

S¢ï |¢è Ü ã¼¢ �¢¢ çÜ ²ïãè Ü ã¢ï J

}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! çÁ¢S¢ ¼GÚãG ãÚ Ï¢éÚ¢§ü S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢

Á¢GMÚè ãñ §S¢è ¼GÚãG À¢ïÅè S¢ï À¢ïÅè ÝïÜ è À¢ïÇGÝè Ýãè´ Ó¢¢çã²ï v²¢

}¢¢�Hê}¢ çÜ ±¢ïã ÝïÜ è Á¢¢ï Ï¢ Á¢G¢çãÚ Ï¢ãé¼ ¥¢S¢¢Ý ÝÁ¢GÚ ¥¢¼è ãñ ã}¢¢Úè

Ï¢çwGà¢à¢ Ü ¢ ±S¢èH¢ Ï¢Ý Á¢¢» J §S¢ çãGÜ ¢²¼ S¢ï çÜ S¢è Ü ¢ï ²ïã x¢GH¼G

ÈG ã}¢è Ý ã¢ï Á¢¢» çÜ wG¢êÏ¢ Á¢è |¢Ú Üï x¢éÝ¢ã Ü Ú¼ï Úãï´x¢ï,

�¢¢ïÇGè Ï¢ãé¼ ÝïçÜ ²¢æ Ü Ú çH²¢ Ü Úï´x¢ï Ü ¢ï§ü Ý Ü ¢ï§ü ÝïÜ è Ï¢çwGà¢à¢ Ü ¢

S¢Ï¢Ï¢ Ï¢Ý ãè Á¢¢»x¢è, »ïS¢¢ S¢¢ïÓ¢Ý¢ Ý¢Î¢Ýè ãñ v²êæ çÜ ¥ËH¢ã

¼¥G¢H¢ Ï¢ï çÝ²¢Á¢G ãñ ±¢ïã Ó¢¢ãï ¼¢ï ÝïçÜ ²¢ï´ Üï Ðã¢ÇG ¶ÇGï Ü ÚÝï ±¢Hï Ü ¢ï

çS¢ÈG ü »Ü x¢éÝ¢ã Ü è ±Á¢ã S¢ï Á¢ã�Ý}¢ }¢ï´ |¢ïÁ¢ Îï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Ó¢¢ãï ¼¢ï

x¢éÝ¢ã¢ï´ Üï ÎzG¼Ú |¢Úï ã¢ïÝï Üï Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ çÜ S¢è Ü ¢ï }¢ãGìÁ¢G »Ü ÝïÜ è Ü è

±Á¢ã S¢ï Ï¢wGà¢ Îï, Ï¢ãÚ ãG¢H ²ïã S¢Ï¢ ©S¢ Ü è }¢ÚÁ¢Gè ÐÚ }¢¢ñÜGê ÈG ãñ,

ã}¢ï´ wG¢êÏ¢ wG¢êÏ¢ ÝïçÜ ²¢æ Ü ÚÝï ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢Ýï Ü è S¢¥Gì² Ü ÚÝè

Ó¢¢çã²ï J ÝèÁ¢G §S¢ çãGÜ ¢²¼ S¢ï çÁ¢G}ÝÝ ¥Á¢G¢Ý Ü ¢ Á¢±¢Ï¢ ÎïÝï Ü ¢

ÈG ¢»Î¢ |¢è }¢¢�Hê}¢ ãé±¢, Á¢±¢Ï¢ï ¥Á¢G¢Ý Ü è ¥ãG¢ÎèS¢ï }¢éÏ¢¢-ÚÜ ¢ }¢ï´

Ï¢ÇGè ÈG Á¢GèH¼ ¥¢§ü ãñ Ó¢éÝ¢�Ó¢ï Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Üï §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï

}¢Ü -¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ Üï }¢yGÏ¢ê¥G¢ çÚS¢¢Hï �ÈGñ Á¢G¢Ýï ¥Á¢G¢Ý� }¢ï´ ãñ :

92



¥Á¢G¢Ý Üï Á¢±¢Ï¢ Ü è ÈG Á¢GèH¼}¢ÎèÝï Üï ¼¢Á¢Î¢Ú Ýï »Ü Ï¢¢Ú ÈG Ú}¢¢²¢ : »ï

¥G¢ñÚ¼¢ï ! Á¢Ï¢ ¼é}¢ çÏ¢H¢H Ü ¢ï ¥Á¢G¢Ý ± §ÜG ¢}¢¼ Ü ã¼ï S¢éÝ¢ï ¼¢ï çÁ¢S¢ ¼GÚãG

±¢ïã Ü ã¼¢ ãñ ¼é}¢ |¢è Ü ã¢ï çÜ ¥ËH¢ã ¼é}ã¢Úï çH²ï ãÚ Ü çH}¢ï

Üï Ï¢ÎHï »Ü H¢¶ ÝïçÜ ²¢æ çH¶ïx¢¢ ¥¢ñÚ »Ü ãÁ¢G¢Ú Î-ÚÁ¢¢¼ Ï¢éH�Î

ÈG Ú}¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ »Ü ãÁ¢G¢Ú x¢éÝ¢ã ç}¢Å¢»x¢¢ J ¶G±¢¼èÝ Ýï ²ïã S¢éÝ Ü Ú

¥GÁ¢Gü Ü è, ²ïã ¼¢ï ¥G¢ñÚ¼¢ï´ Üï çH²ï ãñ }¢Î¢ïZ Üï çH²ï v²¢ ãñ ? ÈG Ú}¢¢²¢ }¢Î¢ïZ Üï

çH²ï Îéx¢Ý¢ J

3 Ü Ú¢ïÇG 24 H¢¶ ÝïçÜ ²¢æ Ü }¢¢§²ï}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ¥ËH¢ã Ü è ÚãG}¢¼ ÐÚ

ÜGé ÚÏ¢¢Ý ! ©S¢ Ýï ã}¢¢Úï çH²ï ÝïçÜ ²¢æ Ü }¢¢Ý¢, ¥ÐÝï Î-ÚÁ¢¢¼ Ï¢ÉG±¢Ý¢ ¥¢ñÚ

x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢±¢Ý¢ çÜ S¢ ÜG ÎÚ ¥¢S¢¢Ý ÈG Ú}¢¢ çÎ²¢ ãñ }¢x¢Ú ¥zGS¢¢ïS¢ ! §¼Ýè

¥¢S¢¢çÝ²¢ï´ Üï Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ |¢è ã}¢ x¢GzGH¼ Ü ¢ çà¢Ü ¢Ú Úã¼ï ãñ´ J Ðïà¢ Ü Î¢ü

ãGÎèS¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜ }¢ï´ Á¢±¢Ï¢ï ¥Á¢G¢Ý Ü è Á¢¢ï ÈG Á¢GèH¼ Ï¢²¢Ý ãé§ü ãñ ©S¢ Ü è

¼zGS¢èH }¢éH¢-ãGÁ¢G¢ ÈG Ú}¢¢§²ï :

²ïã Î¢ï Ü çH}¢¢¼ ãñ´ §S¢ ¼GÚãG ÐêÚè ¥Á¢G¢Ý }¢ï´

15 Ü çH}¢¢¼ ãñ´ J ¥x¢Ú Ü ¢ï§ü §SH¢}¢è Ï¢ãÝ »Ü ¥Á¢G¢Ý Ü ¢ Á¢±¢Ï¢ Îï

²¢�Ýè }¢é¥çÁGÁ¢GÝ Á¢¢ï Ü ã¼¢ Á¢¢» §SH¢}¢è Ï¢ãÝ |¢è Î¢ïãÚ¢¼è Á¢¢» ¼¢ï ©S¢

Ü ¢ï 15 H¢¶ ÝïçÜ ²¢æ ç}¢Hï´x¢è J 15 ãÁ¢G¢Ú Î-ÚÁ¢¢¼ Ï¢éH�Î ã¢ï´x¢ï ¥¢ñÚ 15

ãÁ¢G¢Ú x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈG ã¢ï´x¢ï J ¥¢ñÚ §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï´ Üï çH²ï ²ïã S¢Ï¢

93


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼Îéx¢Ý¢ ãñ J ÈG Á¢í Ü è ¥Á¢G¢Ý }¢ï´ Î¢ï }¢Ú¼Ï¢¢ ãñ ¼¢ï

ÈG Á¢í Ü è ¥Á¢G¢Ý }¢ï´ 17 Ü çH}¢¢¼ ã¢ï x¢» ¥¢ñÚ ²êæ ÈG Á¢í Ü è ¥Á¢G¢Ý ÜïÁ¢±¢Ï¢ }¢ï´ 17 H¢¶ ÝïçÜ ²¢æ, 17 ãÁ¢G¢Ú Î-ÚÁ¢¢¼ Ü è Ï¢éH�Îè ¥¢ñÚ 17

ãÁ¢G¢Ú x¢éÝ¢ã¢ï´ Ü è }¢é¥G¢ÈG è ç}¢Hè ¥¢ñÚ §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï´ Üï çH²ï Îéx¢Ý¢ J

§ÜG ¢}¢¼ }¢ï´ Î¢ï }¢Ú¼Ï¢¢ |¢è ãñ ²êæ §ÜG ¢}¢¼ }¢ï´ |¢è 17

Ü çH}¢¢¼ ãé» ¼¢ï §ÜG ¢}¢¼ Üï Á¢±¢Ï¢ Ü ¢ S¢±¢Ï¢ |¢è ÈG Á¢í Ü è ¥Á¢G¢Ý Üï

Á¢±¢Ï¢ çÁ¢¼Ý¢ ãé±¢ J ¥H ãG¢çS¢H ¥x¢Ú Ü ¢ï§ü §SH¢}¢è Ï¢ãÝ »ãç¼}¢¢}¢Üï S¢¢�¢ Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ Ð¢æÓ¢¢ï´ Ý}¢¢Á¢G¢ï´ Ü è ¥Á¢G¢Ý¢ï´ ¥¢ñÚ Ð¢æÓ¢¢ï´ §ÜG ¢}¢¼¢ï´Ü ¢ Á¢±¢Ï¢ ÎïÝï }¢ï´ Ü ¢}²¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ©S¢ï Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ »Ü Ü Ú¢ïÇGÏ¢¢S¢Æ H¢¶ ÝïçÜ ²¢æ ç}¢Hï´x¢è, »Ü H¢¶ Ï¢¢S¢Æ ãÁ¢G¢Ú Î-ÚÁ¢¢¼Ï¢éH�Î ã¢ï´x¢ï ¥¢ñÚ »Ü H¢¶ Ï¢¢S¢Æ ãÁ¢G¢Ú x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈG ã¢ï´x¢ï ¥¢ñÚ§SH¢}¢è |¢¢§ü Ü ¢ï Îéx¢Ý¢ ²¢�Ýè 3 Ü Ú¢ïÇG 24 H¢¶ ÝïçÜ ²¢æ ç}¢Hï´x¢è,3 H¢¶ 24 ãÁ¢G¢Ú Î-ÚÁ¢¢¼ Ï¢éH�Î ã¢ï´x¢ï ¥¢ñÚ 3 H¢¶ 24 ãÁ¢G¢Úx¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈG ã¢ï´x¢ï J

¥Á¢G¢Ý ± §ÜG ¢}¢¼ Üï Á¢±¢Ï¢ Ü ¢ ¼GÚèÜG ¢}¢é¥çÁGÁ¢GÝ S¢¢çãGÏ¢ Ü ¢ï Ó¢¢çã²ï çÜ ¥Á¢G¢Ý Üï Ü çH}¢¢¼ ÆãÚ

ÆãÚ Ü Ú Ü ãï´ J Î¢ïÝ¢ï´ ç}¢H Ü Ú (çÏ¢x¢GñÚ S¢v¼¢ çÜ ²ï »Ü

S¢¢�¢ ÐÉGÝï Üï »�ç¼Ï¢¢Ú S¢ï) »Ü Ü çH}¢¢ ãñ´ Î¢ïÝ¢ï´ Üï Ï¢¢�Î S¢v¼¢ Ü Úï(²¢�Ýè Ó¢éÐ ã¢ï Á¢¢») ¥¢ñÚ S¢v¼¢ Ü è ç}¢vGÎ¢Ú ²ïã ãñ çÜ Á¢±¢Ï¢ ÎïÝï ±¢H¢

Á¢±¢Ï¢ Îï Hï, S¢v¼¢ Ü ¢ ¼Üü }¢vMã ãñ ¥¢ñÚ »ïS¢è ¥Á¢G¢Ý Ü ¢ §¥G¢Î¢

}¢éS¼ãGÏ¢ ãñ J Á¢±¢Ï¢ ÎïÝï ±¢Hï Ü ¢ï Ó¢¢çã²ï çÜ

Á¢Ï¢ }¢é¥çÁGÁ¢GÝ S¢¢çãGÏ¢ Ü ã Ü Ú S¢v¼¢ Ü Úï´ ²¢�Ýè

94


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼¶G¢}¢¢ïà¢ ã¢ï´ ©S¢ ±vG¼ Ü ãï J §S¢è ¼GÚãG Îèx¢Ú Ü çH}¢¢¼

Ü ¢ Á¢±¢Ï¢ Îï J Á¢Ï¢ }¢é¥çÁGÁ¢GÝ ÐãHè Ï¢¢Ú Ü ãï

²ïã Ü ãï : ¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥¢Ð ÐÚ ÎéMÎ ã¢ï ²¢

ÚS¢êHËH¢ã ( )

Á¢Ï¢ Î¢ïÏ¢¢Ú¢ Ü ãï, ²ïã Ü ãï :²¢ ÚS¢êHËH¢ã ! ¥¢Ð S¢ï }¢ïÚè ¥¢æ¶¢ï´

Ü è Æ�ÇÜ ãñ

¥¢ñÚ ãÚ Ï¢¢Ú ¥æx¢êÆ¢ï´ Üï Ý¢¶GéÝ ¥¢æ¶¢ï´ S¢ï Hx¢¢ Hï, ¥¢ç¶GÚ }¢ï´ Ü ãï :

»ï ¥ËH¢ã ! }¢ïÚè S¢éÝÝï ¥¢ñÚ

Îï¶Ýï Ü è ÜGé Ã±¼ S¢ï }¢éÛ¢ï ÝzG¥G ¥G¼G¢

ÈG Ú}¢¢ J

Á¢¢ï »ïS¢¢ Ü Úï S¢ÚÜ ¢Úï }¢ÎèÝ¢ ©S¢ï ¥ÐÝï ÐèÀï

ÐèÀï Á¢�Ý¼ }¢ï´ Hï Á¢¢»æx¢ï J

¥¢ñÚ Üï Á¢±¢Ï¢ }¢ ï ´ (Ó¢¢Ú¢ ï ´ Ï¢¢Ú)

Ü ãï ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜ Î¢ïÝ¢ï Ü ãï (²¢�Ýè }¢é¥çÁGÁ¢GÝ

Ýï Á¢¢ï Ü ã¢ ±¢ïã |¢è Ü ãï ¥¢ñÚ H¢ãG¢ñH |¢è) Ï¢çËÜ }¢Á¢GèÎ ²ïã |¢è ç}¢H¢ Hï :

¼ÚÁ¢}¢¢ : Á¢¢ï ¥ËH¢ã Ýï Ó¢¢ã¢

ãé±¢, Á¢¢ï Ýãè´ Ó¢¢ã¢ Ý ãé±¢

Üï Á¢±¢Ï¢ }¢ï´ Ü ãï :

¼ÚÁ¢}¢¢ : ¼ê S¢ÓÓ¢¢ ¥¢ñÚ ÝïÜê Ü ¢Ú ãñ ¥¢ñÚ

¼êÝï ãGÜG Ü ã¢ ãñ J

95



§ÜG ¢}¢¼ Ü ¢ Á¢±¢Ï¢ }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ J §S¢ Ü ¢ Á¢±¢Ï¢ |¢è §S¢è ¼GÚãG

ãñ ÈG ÜG ü §¼Ý¢ ãñ çÜ Üï Á¢±¢Ï¢ }¢ï´ Ü ãï :

¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã ( ) §S¢ Ü ¢ï

ÜG ¢§}¢ Ú¶ï Á¢Ï¢ ¼Ü ¥¢S}¢¢Ý ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ

ãñ´ J

(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 473, ) (Ý}¢¢Á¢G Üï ¥ãGÜ ¢}¢, S¢. 4 ¼¢ 9)

(2) S¢êÚ» Ü ãìÈG Ü è ç¼H¢±¼ Ü è Ï¢-Ú-Ü ¼S¢ñÈGé gèÝ Ï¢HÏ¢¢Ý Ü ¢ Ï¢²¢Ý ãñ çÜ }¢ñ´ Ýï ÜG çÏ¢íS¼¢Ý }¢ï´ »Ü à¢wGS¢

Ü ¢ï Îï¶¢ çÜ ±¢ïã »Ü ÜG Ï¢í Üï Ð¢S¢ Ú¢ï¼ï ãé» ç¼H¢±¼ Ü Ú Úã¢ ãñ ¥¢ñÚ

Îé¥G¢»æ }¢¢æx¢ Úã¢ ãñ, }¢ïÚï ÐêÀÝï ÐÚ ©S¢ Ýï Ï¢¼¢²¢ : ²ïã }¢ïÚï Î¢ïS¼ Ü è ÜG Ï¢í

ãñ, §S¢ Ýï ç¼H¢±¼ Ü Ú¼ï ãé» }¢ïÚè çÝx¢¢ã¢ï´ Üï S¢¢}¢Ýï Î}¢ ¼¢ïÇG¢, ¼ÎÈG èÝ Üï

Ï¢¢�Î }¢ñ´ Ýï §S¢ï wG±¢Ï¢ }¢ï´ Îï¶¢ ¼¢ï ãG¢H ÎÚ²¢zG¼ çÜ ²¢, §S¢ Ýï Ï¢¼¢²¢ :

Á¢Ï¢ ¼é}¢ H¢ïx¢ }¢éÛ¢ï ÜG Ï¢í }¢ï´ Ú¶ Ü Ú Ó¢Hï x¢» ¼¢ï »Ü x¢GÁ¢GÏ¢ Ý¢Ü Üé �¢¢ }¢ïÚè

¼GÚÈG Ï¢ÉG¢, ÜG ÚèÏ¢ �¢¢ çÜ ±¢ïã }¢éÛ¢ ÐÚ ãG}H¢ Ü Ú Îï¼¢ }¢x¢Ú »Ü §ç�¼ã¢§ü

wG¢êÏ¢ S¢êÚ¼ ± Ð¢Ü èÁ¢G¢ Ï¢éÁ¢Géx¢ü ±ã¢æ ¼à¢ÚèÈG Hï ¥¢» ¥¢ñÚ Üé �¢ï Ü ¢ï ±ã¢æ S¢ï

|¢x¢¢ çÎ²¢ ¥¢ñÚ }¢ïÚï Ð¢S¢ Ï¢ñÆ x¢», ©Ý Ü è S¢¢ïãGÏ¢¼ S¢ï }¢éÛ¢ï Ï¢ãé¼ S¢éÜê Ý

ç}¢H¢, }¢ñ´ Ýï ©Ý S¢ï ÐêÀ¢ : ¥¢Ð Ü ¢ñÝ ãñ´ ? ÈG Ú}¢¢²¢ : ¼é}¢ Á¢é}¢é¥G¢ Üï çÎÝ

S¢êÚ» Ü ãìÈG ÐÉG¢ Ü Ú¼ï �¢ï }¢ñ´ ©S¢è Ü ¢ S¢±¢Ï¢ ãêæ J

96


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼(3) ÜG Ï¢í }¢ï´ H¢»Ï¢íïÚè

ãG¢çÈG Á¢G ¥Ï¢éH ©GH¢ ã}¢Î¢Ýè Ü ¢ï ©Ý Ü è ±ÈG ¢¼

Üï Ï¢¢�Î çÜ S¢è Ýï »Ü »ïS¢ï à¢ãÚï §GË}¢ }¢ï´ Îï¶¢ çÜ çÁ¢S¢ Üï ÎÚ¢ï Îè±¢Ú S¢Ï¢

çÜ ¼¢Ï¢¢ï´ Üï Ï¢Ýï ãé» �¢ï J ©Ý S¢ï §S¢ Ü ¢ S¢Ï¢Ï¢ ÐêÀ¢ x¢²¢ ¼¢ï Ï¢¼¢²¢ çÜ }¢ñ´

Ýï ¥ËH¢ã S¢ï Îé¥G¢ Ü è �¢è çÜ çÁ¢S¢ ¼GÚãG }¢ñ´ Îé�²¢ }¢ï´ §GË}¢ }¢ï´

}¢S¢MÈG ãêæ §S¢è ¼GÚãG ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ |¢è }¢S¢MÈG Úãêæ J çHã¢Á¢G¢ ²ã¢æ ÐÚ |¢è

}¢éÛ¢ï ²ïãè }¢S¢MçÈG Ä²¼ ÝS¢èÏ¢ ãé§ü ãñ J

(4) à¢ñ¶GñÝ Üï Îè±¢Ýï Ü è ÝÁ¢¢¼à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜG ¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é�Ý¼ ¥ÐÝï çÚS¢¢Hï

�}¢éÎïü Üï S¢Î}¢ï� S¢ÈG ãG¢ 38 ÐÚ çH¶¼ï ãñ´ : �»Ü à¢wGS¢ Ü ¢ï §ç�¼ÜG ¢HÜï Ï¢¢�Î wG±¢Ï¢ }¢ï´ Îï¶ Ü Ú ÐêÀ¢ x¢²¢ : ²¢�Ýè ¥ËH¢ã

Ýï ¥¢Ð Üï S¢¢�¢ v²¢ }¢é¥G¢-}¢H¢ ÈG Ú}¢¢²¢ ? Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ :

¥ËH¢ã Ýï }¢ïÚè }¢çxGÈG Ú¼ ÈG Ú}¢¢ Îè J ÐêÀ¢ : }¢é�Ü Ú ÝÜ èÚ Üï S¢¢�¢

Üñ S¢è x¢éÁ¢GÚè ? Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : ¥ËH¢ã Üï Ü Ú}¢ S¢ï }¢ñ´ Ýï ©Ý S¢ï

¥GÁ¢Gü Ü è, ãGÁ¢GÚ¢¼ï ¥Ï¢ê Ï¢R çS¢gèÜG ± ©G}¢Ú ÈG ¢MÜGï ¥¢�Á¢G}¢Üï ±S¢èHï S¢ï }¢éÛ¢ï À¢ïÇG ÎèçÁ¢²ï J ¼¢ï ©Ý }¢ï´ S¢ï »Ü Ýï ÎêS¢Úï

S¢ï Ü ã¢ : §S¢ Ýï Ï¢ãé¼ ãè Ï¢éÁ¢Géx¢ü ãçS¼²¢ï´ Ü ¢ ±S¢èH¢ Ðïà¢ çÜ ²¢ ãñ çHã¢Á¢G¢

§S¢ Ü ¢ï À¢ïÇG Î¢ï J Ó¢éÝ¢�Ó¢ï ±¢ïã }¢éÛ¢ï À¢ïÇG Ü Ú ¼à¢ÚèÈG Hï x¢» J�

(5) ¥¢ñçH²¢ Üï Ý¢}¢ Hï±¢ Ü è ÝÁ¢¢¼»Ü ÝïÜ à¢wGS¢ Á¢¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ²Á¢GèÎ

Üï Îè±¢Ýï ¥¢ñÚ ¥¢Ð Üï x¢G¢çà¢²¢ Ï¢ÚÎ¢Ú ²¢�Ýè ÈG Ú}¢¢æ Ï¢ÚÎ¢Ú ¶G¢çÎ}¢ �¢ï,

97



©Ý Ü è ±ÈG ¢¼ ã¢ï x¢§ü, ¼ÎÈG èÝ Üï Ï¢¢�Î ÜG Ï¢í à¢ÚèÈG Üï Ð¢S¢ }¢¢ñÁ¢êÎ Ï¢¢��G

¥zGÚ¢Î Ýï S¢éÝ¢ ±¢ïã }¢é�Ü Ú ÝÜ èÚ S¢ï Ü ã Úãï �¢ï : �}¢éÛ¢ S¢ï v²êæ S¢é±¢H¢¼

Ü Ú¼ï ã¢ï }¢ñ´ ¼¢ï ¥Ï¢ê ²Á¢GèÎ Üï x¢G¢çà¢²¢ Ï¢ÚÎ¢Ú¢ï´ }¢ï´ S¢ï ãêæ J� Ó¢éÝ¢�Ó¢ï }¢é�Ü Ú

ÝÜ èÚ ©�ãï´ À¢ïÇG Ü Ú ¼à¢ÚèÈG Hï x¢» J

Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Üï S¢é�Ý¼¢ï´ Ü è ¼ÚçÏ¢Ä²¼ Üï çH²ï }¢-ÎÝè

ÜG ¢çÈG H¢ï }¢ï S¢ÈG Ú ¥¢ñÚ Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ çÈG Rï }¢ÎèÝ¢ Üï Á¢GÚè»G }¢-ÎÝè §�¥G¢}¢¢¼

Ü ¢ çÚS¢¢H¢ ÐéÚ Ü Ú Üï ãÚ }¢¢ã ¥ÐÝï ²ã¢æ Üï Á¢GñHè çÝx¢Ú¢Ý Ü ¢ï Á¢}¥G

Ü Ú±¢Ýï Ü ¢ }¢¢�}¢êH Ï¢Ý¢ HèçÁ¢²ï J §S¢ Ü è Ï¢-Ú-Ü ¼ S¢ï

§ü}¢¢Ý Ü è çãGÈG ¢Á¢G¼ ¥¢ñÚ S¢é�Ý¼¢ï´ ÐÚ ¥G}¢H Ü ¢ Á¢GïãìÝ Ï¢Ýïx¢¢ ÝèÁ¢G ¥GÁ¢G¢Ï¢ï

ÜG Ï¢í S¢ï ÝÁ¢¢¼ Ü ¢ S¢¢}¢¢Ý ã¢ïx¢¢ J� (}¢éÎïü Üï S¢Î}¢ï, S¢. 93)

(6) Ï¢ïà¢Ü }¢éÛ¢ï Î¢ï Á¢�Ý¼ï´ ¥G¼G¢ Ü è x¢§æü¥}¢èLH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ©G-}¢Úï ÈG ¢MÜG

Üï Á¢G}¢¢Ý» }¢éÏ¢¢ÚÜ }¢ï´ »Ü Ý¢ñ Á¢±¢Ý Ï¢ãé¼ }¢é�¢ÜG è ±

ÐÚãïÁ¢G x¢¢Ú ± §GÏ¢¢Î¼ x¢éÁ¢G¢Ú �¢¢ J ãGÁ¢GÚ¼ï ©G}¢Ú |¢è ©S¢ Ü è

§GÏ¢¢Î¼ ÐÚ ¼¥GÁÁ¢éÏ¢ çÜ ²¢ Ü Ú¼ï �¢ï J ±¢ïã Ý¢ñ Á¢±¢Ý Ý}¢¢Á¢Gï §Gà¢¢ }¢çSÁ¢Î

}¢ï´ ¥Î¢ Ü ÚÝï Üï Ï¢¢�Î ¥ÐÝï Ï¢êÉGï Ï¢¢Ð Ü è ç¶GÎ}¢¼ Ü ÚÝï Üï çH²ï Á¢¢²¢

Ü Ú¼¢ �¢¢ J Ú¢S¼ï }¢ï´ »Ü wG¢êÏ¢M ¥G¢ñÚ¼ ©S¢ï ¥ÐÝè ¼GÚÈG Ï¢éH¢¼è ¥¢ñÚ

ÀïÇG¼è �¢è, HïçÜ Ý ²ïã Ý¢ñ Á¢±¢Ý ©S¢ ÐÚ ¼±ÁÁ¢¢ïã çÎ²ï çÏ¢x¢GñÚ çÝx¢¢ãï´

Û¢éÜ ¢» Á¢¢²¢ Ü Ú¼¢ �¢¢ J ¥¢ç¶GÚ Ü ¢Ú »Ü çÎÝ ±¢ïã Ý¢ñ Á¢±¢Ý à¢ñ¼G¢Ý Üï

±Úx¢GH¢Ýï ¥¢ñÚ ©S¢ ¥G¢ñÚ¼ Ü è Î¢�±¼ ÐÚ Ï¢éÚ¢§ü Üï §Ú¢Îï S¢ï ©S¢ Ü è Á¢¢çÝÏ¢

Ï¢ÉG¢, HïçÜ Ý Á¢Ï¢ ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ ÐãéæÓ¢¢ ¼¢ï ©S¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ü ¢ ²ïã

98


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼ÈG Ú}¢¢Ýï ¥G¢Hèà¢¢Ý ²¢Î ¥¢ x¢²¢ :

¼Ú-Á¢-}¢» Ü �ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢Ü ±¢ïã

Á¢¢ï ÇÚ ±¢Hï ãñ´ Á¢Ï¢ ©�ãï´ çÜ S¢è à¢ñ¼G¢Ýè

¶G²¢H Ü è ÆïS¢ Hx¢¼è ãñ ã¢ïçà¢²¢Ú ã¢ï

Á¢¢¼ï ãñ´ ©S¢è ±vG¼ ©Ý Ü è ¥¢æ¶ï´ ¶éH

Á¢¢¼è ãñ´ J

§S¢ ¥¢²¼ï Ð¢Ü Üï ²¢Î ¥¢¼ï ãè ©S¢ Üï çÎH ÐÚ ¥ËH¢ã

¼¥G¢H¢ Ü ¢ ¶G¢ñÈG §S¢ ÜG ÎÚ x¢G¢çHÏ¢ ãé±¢ çÜ ±¢ïã Ï¢ïã¢ïà¢ ã¢ï Ü Ú Á¢G}¢èÝ ÐÚ

çx¢Ú x¢²¢ J Á¢Ï¢ ²ïã Ï¢ãé¼ ÎïÚ ¼Ü Í¢Ú Ý ÐãéæÓ¢¢ ¼¢ï ©S¢ Ü ¢ Ï¢êÉG¢ Ï¢¢Ð ©S¢ï

¼H¢à¢ Ü Ú¼¢ ãé±¢ ±ã¢æ ÐãéæÓ¢¢ ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ï´ Ü è }¢ÎÎ S¢ï ©S¢ï ©Æ±¢ Ü Ú Í¢Ú Hï

¥¢²¢ J ã¢ïà¢ ¥¢Ýï ÐÚ Ï¢¢Ð Ýï ¼}¢¢}¢ ±¢çÜG ¥G¢ ÎÚ²¢zG¼ çÜ ²¢, Ý¢ñ Á¢±¢Ý Ýï

ÐêÚ¢ ±¢çÜG ¥G¢ Ï¢²¢Ý Ü Ú Üï Á¢Ï¢ §S¢ ¥¢²¼ï Ð¢Ü Ü ¢ çÁ¢GR çÜ ²¢ ¼¢ï »Ü

}¢Ú¼Ï¢¢ çÈ Ú ©S¢ ÐÚ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ü ¢ à¢ÎèÎ ¶G¢ñÈG x¢G¢çHÏ¢ ãé±¢, ©S¢

Ýï »Ü Á¢G¢ïÚÎ¢Ú Ó¢è¶G }¢¢Úè ¥¢ñÚ ©S¢ Ü ¢ Î}¢ çÝÜ H x¢²¢ J Ú¢¼¢ï´ Ú¢¼ ãè ©S¢

Üï x¢GéSH ± Ü ÈG Ý ± ÎzGÝ Ü ¢ §ç�¼Á¢G¢}¢ Ü Ú çÎ²¢ x¢²¢ J S¢éÏãG Á¢Ï¢ ²ïã

±¢çÜG ¥G¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ©G-}¢Úï ÈG ¢MÜG Ü è ç¶GÎ}¢¼ }¢ï´

Ðïà¢ çÜ ²¢ x¢²¢ ¼¢ï ¥¢Ð ©S¢ Üï Ï¢¢Ð Üï Ð¢S¢ ¼¢�çÁ¢GÄ²¼ Üï çH²ï ¼à¢ÚèÈG

Hï x¢» J ¥¢Ð Ýï ©S¢ S¢ï ÈG Ú}¢¢²¢ çÜ �ã}¢ï´ Ú¢¼ Ü ¢ï ãè §ç�¢GH¢¥G v²êæ Ýãè´

Îè, ã}¢ |¢è Á¢Ý¢Á¢Gï }¢ï´ à¢ÚèÜ ã¢ï Á¢¢¼ï ?� ©S¢ Ýï ¥GÁ¢Gü Ü è, �¥}¢èLH

}¢é¥ç}¢ÝèÝ ! ¥¢Ð Üï ¥¢Ú¢}¢ Ü ¢ ¶G²¢H Ü Ú¼ï ãé» }¢éÝ¢çS¢Ï¢ }¢¢�Hê}¢ Ý

ãé±¢ J� ¥¢Ð Ýï ÈG Ú}¢¢²¢ çÜ �}¢éÛ¢ï ©S¢ Ü è ÜG Ï¢í ÐÚ Hï Ó¢H¢ï J� ±ã¢æÐãéæÓ¢ Ü Ú ¥¢Ð Ýï ²ïã ¥¢²¼ï }¢éÏ¢¢-ÚÜ ¢ ÐÉGè :

99



¼Ú-Á¢-}¢» Ü �ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ Á¢¢ï

¥ÐÝï ÚÏ¢ Üï ãGéÁG¢êÚ ¶ÇGï ã¢ïÝï S¢ï ÇÚï ©S¢

Üï çH²ï Î¢ï Á¢�Ý¼ï´ ãñ´ J

¼¢ï ÜG Ï¢í }¢ï´ S¢ï ©S¢ Ý¢ñ Á¢±¢Ý Ýï Ï¢éH�Î ¥¢±¢Á¢G Üï S¢¢�¢ ÐéÜ ¢Ú

Ü Ú Ü ã¢ : �²¢ ¥}¢èÚH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ! Ï¢ïà¢Ü }¢ïÚï ÚÏ¢ Ýï }¢éÛ¢ï Î¢ï

Á¢�Ý¼ï´ ¥G¼G¢ ÈG Ú}¢¢§ü ãñ´ J�

(7) Î-ÚÁ¢¢¼ }¢ï´ ÈG ÜG ü»Ü Ï¢éÁ¢Géx¢ü ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´ çÜ }¢ñ´ Ýï ¶GéÎ¢ ¼¥G¢H¢ S¢ï Îé¥G¢ Ü è, çÜ

±¢ïã }¢éÛ¢ï ¥ãHï ÜGé Ï¢êÚ Üï }¢ÜG ¢}¢¢¼ çÎ¶¢ Îï J »Ü Ú¢ïÁ¢G v²¢ Îï¶¼¢ ãêæ çÜ

ÜG Ï¢íï´ È Å x¢§æü J ¥Ï¢ ©Ý }¢ï´ S¢ï Üé À }¢éÎïü ¼¢ï �Úïà¢}¢� ÐÚ S¢¢ï Úãï ãñ´ ¥¢ñÚ Üé À

�ÎèÏ¢¢Á¢� ÐÚ, Üé À �Èê H¢ï´ Ü è S¢ïÁ¢� ÐÚ ¥¢ñÚ Üé À �¼wG¼¢ï´� ÐÚ, Üé À

ãæS¢ Úãï ãñ´ ¼¢ï Üé À Ú¢ï Úãï ãñ´ J ²ïã Îï¶ Ü Ú }¢ñ´ Ýï ¥GÁ¢Gü Ü è : ²¢¥ËH¢ã

¥x¢Ú ¼ê Ó¢¢ã¼¢ ¼¢ï §Ý S¢Ï¢ Ü ¢ï »Ü ãè }¢ÜG ¢}¢ ¥G¼G¢ ÈG Ú}¢¢ Îï¼¢ ! ¼¢ï

ÜG Ï¢í ±¢H¢ï´ ãè }¢ï´ S¢ï çÜ S¢è Ýï ÐéÜ ¢Ú¢ çÜ »ï ÈGé H¢æ ! ²ïã ÜG Ï¢íï´ ¥¢�}¢¢H Ü è

}¢Ý¢çÁ¢GH ãñ´, Á¢¢ï �S¢é�ÎéS¢ Ýà¢èÝ� ãñ´ ±¢ïã wG¢éà¢ wG¢éËÜG �¢ï, Á¢¢ï �ãGÚèÚ ±

ÎèÏ¢¢Á¢ Ýà¢èÝ� ãñ´ ±¢ïã à¢é-ãÎ¢ ãñ´, Á¢¢ï �Èê H¢ï´ Ü è S¢ïÁ¢� ÐÚ S¢¢ïÝï ±¢Hï ãñ´

±¢ïã Ú¢ïÁ¢G¢Î¢Ú ãñ´ ¥¢ñÚ �¼wG¼ ±¢Hï�¥ËH¢ã Üï çH²ï ¥¢ÐS¢ }¢ï´

}¢ãGÏÏ¢¼ Ü ÚÝï ±¢Hï ãñ´, Á¢Ï¢ çÜ Ú¢ïÝï ±¢Hï x¢éÝãx¢¢Ú ¥¢ñÚ ãæS¢Ýï ±¢Hï

¼¢ñÏ¢¢ çà¢¥G¢Ú ãñ´ J

100


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼(8) }¢éçzG¼²ï Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Ü è Á¢Ï¢ ÜG Ï¢í ¶éHèà¢ñ¶Gï ¼GÚèÜG ¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é�Ý¼ ¥ÐÝè çÜ ¼¢Ï¢

�x¢GèÏ¢¼ Ü è ¼Ï¢¢ã Ü ¢çÚ²¢æ� S¢ÈG ãG¢ 466 ÐÚ çH¶¼ï ãñ´ : ¼ÏHèx¢Gï

ÜGé Ú¥¢Ý¢ï S¢é�Ý¼ Ü è ¥G¢H}¢x¢èÚ x¢GñÚ çS¢²¢S¢è ¼ãGÚèÜ , Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Ü è

�}¢Üü Á¢Gè }¢Á¢çHS¢ï à¢êÚ¢� Üï LvÝ }¢éçzG¼²ï Î¢�±¼ï §SH¢}¢è ¥HãG¢Á¢ ¥H

ãG¢çÈG Á¢G ¥H ÜG ¢Úè ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ }¢ézG¼è }¢éãG}}¢Î ÈG ¢MÜG¥H ¥G�¢G¢çÚÄ²éH }¢-ÎÝè Üï Ï¢¢Úï }¢ï´ }¢ïÚ¢ ãGéSÝï Á¢GÝ ãñ çÜ

±¢ïã Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Üï }¢éçwGHS¢ }¢éÏ¢çËHx¢G ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã S¢ï

ÇÚÝï ±¢Hï Ï¢éÁ¢Géx¢ü �¢ï ¥¢ñÚ x¢¢ï²¢ §S¢ ãGÎèS¢ï Ð¢Ü Üï ç}¢SÎ¢ÜG �¢ï :

� ²¢�Ýè Îé�²¢ }¢ï´ §S¢ ¼GÚãG Úã¢ï çÜ x¢¢ï²¢ ¼é}¢ }¢éS¢¢çÈG Ú

ã¢ï J� 18 }¢éãGÚü}¢éH ãGÚ¢}¢ 1427

çã. Ï¢ }¢é¼G¢çÏ¢ÜG 17-2-2006 Ï¢Ú¢ïÁ¢G Á¢é}¢é¥G¢ Ý}¢¢Á¢Gï Á¢é}¢é¥G¢ Ü è ¥Î¢»x¢è

Üï Ï¢¢�Î ¥ÐÝè çÜG ²¢}¢ x¢¢ã (±¢ÜGï ¥G x¢éHà¢Ýï §vGÏ¢¢H, Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ Ü Ú¢Ó¢è)

}¢ï´ ¥Ó¢¢ÝÜ ãG-Ú-Ü ¼ï ÜG ËÏ¢ Ï¢�Î ã¢ïÝï Üï S¢Ï¢Ï¢ Ï¢ ©G}¢í ¼vGÚèÏ¢Ý 30 Ï¢ÚS¢

Á¢±¢Ýè Üï ¥G¢H}¢ }¢ï´ §ç�¼ÜG ¢H ÈG Ú}¢¢ x¢» �¢ï J ¥¢Ð Ü ¢ï

S¢ãGÚ¢» }¢ÎèÝ¢, Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ Ü Ú¢Ó¢è }¢ï´ ÎzGÝ çÜ ²¢ x¢²¢ J ç±S¢¢Hà¢ÚèÈG Üï ¼vGÚèÏ¢Ý 3 S¢¢H 7 }¢ãèÝï 10 çÎÝ Ï¢¢�Î ²¢�Ýè 25 Ú-Á¢Ï¢éH

}¢éÚÁÁ¢Ï¢ çS¢. 1430 çã. Ï¢ }¢é¼G¢çÏ¢ÜG 18-7-2009 ãzG¼¢ ¥¢ñÚ §¼±¢Ú Ü è

ÎÚç}¢²¢Ýè Ú¢¼ Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ Ü Ú¢Ó¢è }¢ï´ Ü §ü Í¢�Åï ¼Ü }¢êS¢H¢{¢Ú Ï¢ÚS¢¢¼

ãé§ü çÁ¢S¢ Ü è ±Á¢ã S¢ï }¢éçzG¼²ï Î¢�±¼ï §SH¢}¢è ãG¢çÈG Á¢G }¢éãG}}¢Î ÈG ¢MÜG

¥G�¢G¢Úè Ü è ÜG Ï¢í ÎÚç}¢²¢Ý S¢ï ¶éH x¢§ü J Á¢¢ï §SH¢}¢è |¢¢§üS¢ãGÚ¢» }¢ÎèÝ¢ }¢ï´ çãGÈG ¢Á¢G¼è ©}¢êÚ ÐÚ }¢é-¼¥GÄ²Ý ãñ´ ©�ã¢ï´ Ýï S¢éÏãG Üï±vG¼ Îï¶¢ çÜ ÜG Ï¢í S¢ï S¢ÏÁ¢G Úæx¢ Ü è Ú¢ïà¢Ýè çÝÜ H Úãè ãñ J ¥G¢çÚÁ¢Gè¼G¢ñÚ ÐÚ ÜG Ï¢í ÎéLS¼ Ü ÚÝï ±¢Hï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï´ Ü ¢ ãGHçÈG ²¢ (²¢�Ýè ÜG S¢}¢

101


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼¶¢ Ü Ú) Üé À ²êæ Ï¢²¢Ý ãñ çÜ ã}¢ Ýï Îï¶¢ çÜ ¼ÎÈG èÝ Üï ¼vGÚèÏ¢Ý S¢¢ÉGï¼èÝ S¢¢H Ï¢¢�Î |¢è }¢éçzG¼²ï Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Ü è }¢éÏ¢¢ÚÜH¢à¢ ¥¢ñÚ Ü ÈG Ý §S¢ ¼GÚãG S¢H¢}¢¼ �¢ï çÜ x¢¢ï²¢ ¥|¢è ¥|¢è§ç�¼ÜG ¢H ãé±¢ ã¢ï, ¼vÈG èÝ Üï ±vG¼ S¢Ú ÐÚ Ú¶¢ Á¢¢Ýï ±¢H¢ S¢ÏÁ¢GS¢ÏÁ¢G §G}¢¢}¢¢ à¢ÚèÈG ¥¢Ð Üï S¢Úï }¢éÏ¢¢ÚÜ ÐÚ ¥ÐÝï Á¢Ë±ï HéÅ¢ Úã¢ �¢¢,§G}¢¢}¢ï à¢ÚèÈG Ü è S¢è{è Á¢¢çÝÏ¢ Ü ¢Ý Üï ÝÁGÎèÜ ¥¢Ð Ü èÁ¢GéËÈG ¢ï´ Ü ¢ Üé À çãGSS¢¢ ¥ÐÝè Ï¢ã¢Úï´ çÎ¶¢ Úã¢ �¢¢, Ðïà¢¢Ýè ÝêÚ¢Ýè �¢è ¥¢ñÚÓ¢ïãÚ¢ }¢éÏ¢¢ÚÜ |¢è çÜG ÏH¢ L¶G �¢¢ J }¢éçzG¼²ï Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Ü è ÜG Ï¢í}¢éÏ¢¢ÚÜ S¢ï ¶GéàÏ¢ê Ü è »ïS¢è HÐÅï´ ¥¢ Úãè �¢è´ çÜ ã}¢¢Úï }¢à¢¢}¢ï Á¢¢æ }¢é¥G�¢GÚã¢ï x¢» J ÜG Ï¢í }¢ï´ Ï¢¢çÚà¢ Ü ¢ Ð¢Ýè ©¼Ú Á¢¢Ýï Ü è ±Á¢ã S¢ï ²ïã §}Ü ¢Ý �¢¢çÜ ÜG Ï¢í }¢Á¢GèÎ {æS¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ çS¢Hï´ }¢ãGêü}¢ Üï ±éÁ¢êÎï }¢SªGÎ Ü ¢ï S¢Î}¢¢ÐãéæÓ¢¢»æ çHã¢Á¢G¢ §S¢ ±¢çÜG »G Üï ¼vGÚèÏ¢Ý ÎS¢ Ú¢ïÁ¢G Ï¢¢�Î ²¢�Ýè à¢Ï¢ï Ï¢é{6 à¢¢�Ï¢¢ÝéH }¢é¥GÁGÁ¢G}¢ 1430 çã. (28-7-2009) Ï¢ à¢é}¢êH }¢éçzG¼²¢ÝïçÜ Ú¢}¢ ± ©G-H}¢¢» §GÁ¢G¢}¢ ãÁ¢G¢Úã¢ §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï´ Ü ¢ Ü S¢èÚ }¢Á}¢¥Gãé±¢, x¢GéH¢}¢ Á¢G¢Î¢ ¥Ï¢ê ©S¢ñÎ ãG¢Á¢è ©GÏ¢ñÎ ÚÁ¢G¢ §ÏÝï ¥G�¢G¢Ú }¢-ÎÝè

ÐãHï S¢ï }¢¢ñÁ¢êÎ çà¢x¢¢ÈG Üï Á¢GÚè»¥G ÜG Ï¢í Üï ¥�ÎÚ ©¼Úï¼¢çÜ ²ïã ¥�Î¢Á¢G¢ Hx¢¢»æ çÜ ¥¢²¢ }¢é�¼çÜG Hè Üï çH²ï çÁ¢S}¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜÏ¢¢ãÚ çÝÜ ¢HÝï Ü è ãG¢Á¢¼ ãñ ²¢ ¥�ÎÚ Úã¼ï ãé» |¢è ÜG Ï¢í à¢ÚèÈG Ü è¼¢�}¢èÚï Ý¢ñ }¢éç}Ü Ý ãñ J ©�ã¢ï´ Ýï ¥�ÎÚ Ü ¢ Á¢¢»Á¢G¢ çH²¢ ¥¢ñÚ ¥�ÎÚ ãè S¢ïÎ¢�±¼ï §SH¢}¢è Üï Î¢LH §zG¼¢ ¥ãHï S¢é�Ý¼ Üï }¢ézG¼è S¢¢çãGÏ¢ Ü ¢ï S¢êÚ¼ïãG¢H Ï¢²¢Ý Ü è ©�ã¢ï Ýï Ï¢ÎÝ }¢éÏ¢¢ÚÜ Ï¢¢ãÚ Ý çÝÜ ¢HÝï Ü ¢ ãGév}¢ ÈG Ú}¢¢²¢,x¢GéH¢}¢ Á¢G¢Î¢ ãG¢Á¢è ©GÏ¢ñÎ ÚÁ¢G¢ Ü ¢ï }¢ê±è Üï }¢ïÚ¢ çÎ²¢ x¢²¢ Ó¢éÝ¢�Ó¢ï ÐéÚ¢ÝèÜG Ï¢í Üï ¥�ÎMÝè }¢¢ãG¢ïH ¥¢ñÚ ªÐÚ S¢ï ç}¢^è ±x¢GñÚ¢ çx¢ÚÝï Üï Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ

©�ã¢ï´ Ýï §G}¢¢}¢¢ à¢ÚèÈG , Ðïà¢¢Ýè }¢éÏ¢¢ÚÜ ¥¢ñÚ ÁG¢éËÈG ¢ï´Üï Ï¢¢�Á¢G çãGSS¢ï Ü è Ü ¢}²¢Ï¢ }¢ê±è Ï¢Ý¢ Hè Á¢¢ï çÜ Üé À ãè ÎïÚ Ï¢¢�Î

102


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼�S¢ãGÚ¢» }¢ÎèÝ¢� }¢ï´ Hx¢¢§ü x¢§ü }¢éwG¼çHÈG SR èÝ¢ï´ ÐÚ ãÁ¢G¢Ú¢ï´ §SH¢}¢è|¢¢§²¢ï´ Ü ¢ï çÎ¶¢ Îè x¢§ü, ©S¢ ±vG¼ H¢ïx¢¢ï´ Üï Á¢ÁGÏ¢¢¼ Îè-ÎÝè �¢ï, ²ïã MãGÐÚ±Ú }¢�Á¢GÚ Îï¶ Ü Ú Ï¢ï à¢é}¢¢Ú §SH¢}¢è |¢¢§ü ¥àÜ Ï¢¢Ú ã¢ï x¢» J §S¢ ÜïÏ¢¢�Î ¥¢Ýï ±¢Hè Ú¢¼ ²¢�Ýè Ï¢é{ ¥¢ñÚ Á¢é}¢¢�Ú¢¼ Ü è ÎÚç}¢²¢Ýè à¢Ï¢ 7à¢¢�Ï¢¢ÝéH }¢é¥GÁGÁ¢G}¢ 1430 çã. (29-7-2009) Ü ¢ï Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Üï}¢-ÎÝè Ó¢ïÝH ÐÚ Ï¢Ú¢ãï Ú¢S¼ �¶GéS¢êS¢è }¢-ÎÝè }¢éÜ ¢-H}¢¢� ÝàÚ çÜ ²¢x¢²¢ çÁ¢S¢ }¢ï´ Îé�²¢ Üï }¢éwG¼çHÈG }¢é}¢¢çHÜ Üï H¢¶¢ï´ Ý¢çÁ¢GÚèÝ Ü ¢ï Üï }¢ïÚï Üï¥�ÎÚ }¢ãGÈGê Á¢G Ü Î¢ü ÜG Ï¢í Ü ¢ ¥�ÎMÝè }¢�Á¢GÚ ¥¢ñÚ }¢éçzG¼²ï Î¢�±¼ï §SH¢}¢è

Ü è ¼vGÚèÏ¢Ý S¢¢ÉGï ¼èÝ S¢¢H ÐéÚ¢Ýè S¢ãGèãG S¢H¢}¢¼ H¢à¢}¢éÏ¢¢ÚÜ Üï §G}¢¢}¢¢ à¢ÚèÈG , Ðïà¢¢Ýè }¢éÏ¢¢ÚÜ ¥¢ñÚ x¢ïS¢ê }¢éÏ¢¢ÚÜ Üï Üé À Ï¢¢H¢ï´Ü è çÁ¢G²¢Ú¼ Ü Ú±¢§ü x¢§ü J Ó¢êæçÜ ²ïã ¶GÏ¢Ú ãÚ ¼GÚÈG Á¢æx¢H Ü è ¥¢x¢ Ü è¼GÚãG Èñ H Ó¢éÜ è �¢è çHã¢Á¢G¢ }¢éwG¼çHÈG à¢ãÚ¢ï´ Üï Á¢éÎ¢ Á¢éÎ¢ ¥GH¢ÜG ¢ï´ Üï§SH¢}¢è |¢¢§²¢ï´ Üï Ï¢²¢Ý¢¼ Ü ¢ HéÏÏ¢ï HéÏ¢¢Ï¢ ãñ çÜ wG¢éS¢êS¢è }¢-ÎÝè}¢éÜ ¢-H}¢ï Üï Î¢ñÚ¢Ý Ü §ü x¢çH²¢æ ¥¢ñÚ Ï¢¢Á¢G¢Ú §S¢ ¼GÚãG S¢êÝï ã¢ï x¢» �¢ïçÁ¢S¢ ¼GÚãG }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï´ Üï ¥GH¢ÜG ¢ï´ }¢ï´ Ú-}¢Á¢G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜ }¢ï´ §zG¼G¢Ú Üï±vG¼ ã¢ï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ T.V. ÐÚ Í¢Ú Í¢Ú S¢ï �¶GéS¢êS¢è }¢-ÎÝè }¢éÜ ¢-H}¢ï� Ü è¥¢±¢Á¢G S¢éÝ¢§ü Îï Úãè �¢è J ã¢ïÅH¢ï´, Ý¢§ü Ü è ÎéÜ ¢Ý¢ï´ ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ Á¢ã¢æ Á¢ã¢æ T.V.

S¢ïÅ }¢¢ñÁ¢êÎ �¢ï ±ã¢æ ¥G±¢}¢ ãéÁ¢ê}¢ ÎÚ ãéÁ¢ê}¢ Á¢}¥G ã¢ï Ü Ú }¢-ÎÝè Ó¢ïÝHÐÚ }¢éçzG¼²ï Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Ü è }¢-ÎÝè Ï¢ã¢Ú¢ïæ Üï ÝÁGÁ¢G¢Úï Ü ÚÚãï �¢ï J »Ü §ç�¢GH¢¥G Üï }¢é¼G¢çÏ¢ÜG }¢-ÎÝè Ó¢ïÝH ÐÚ �¶GéS¢êS¢è }¢-ÎÝè}¢éÜ ¢-H}¢¢� S¢éÝ Ü Ú ¥¢ñÚ }¢éçzG¼²ï Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Ü è¼vGÚèÏ¢Ý S¢¢ÉGï ¼èÝ S¢¢H ÐéÚ¢Ýè }¢éÏ¢¢ÚÜ H¢à¢ Ü è MãG ÐÚ±Ú Û¢çËÜ ²¢æ Îï¶Ü Ú »Ü x¢GñÚ }¢éçSH}¢ }¢éà¢ÚüÈG Ï¢ §SH¢}¢ ã¢ï x¢²¢ J Î¢�±¼ï§SH¢}¢è Üï §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢Ü -¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ Ýï §S¢ çS¢çËS¢Hï }¢ï´ à¢Ï¢ïÏ¢Ú¢¥¼ 1430 çã. Üï }¢éÏ¢¢ÚÜ }¢¢ñÜG ¥G ÐÚ »Ü ¼¢Úè¶Gè V.C.D Ï¢Ý¢}¢

103



�}¢éçzG¼²ï Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Ü è Á¢Ï¢ ÜG Ï¢í ¶éHè� Á¢¢Úè Ü Ú Îè Ó¢�Î ãè

Ú¢ïÁ¢G }¢ï´ Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè ¼¢�Î¢Î }¢ï´ V.C.Ds ÈG Ú¢ïwG¼ ã¢ï x¢§æü J

Á¢Ï¢è´ }¢ñHè Ýãè´ ã¢ï¼è ÎãÝ }¢ñH¢ Ýãè´ ã¢ï¼¢

x¢GéH¢}¢¢Ýï }¢éãG}}¢Î Ü ¢ Ü ÈG Ý }¢ñH¢ Ýãè´ ã¢ï¼¢

¥ËH¢ãé ÚÏÏ¢éH §GÁGÁ¢G¼ Ü è ©Ý ÐÚ ÚãG}¢¼ ã¢ï ¥¢ñÚ ©Ý

Üï S¢ÎÜGï ã}¢¢Úè }¢çxGÈG Ú¼ ã¢ï J

ÜG Ï¢í }¢ï´ }¢çÄ²¼ Üï S¢¢�¢ ¼Ï¢ÚéüÜ ¢¼ Úç¶²ïÁ¢Ï¢ çÜ S¢è §SH¢}¢è |¢¢§ü ²¢ §SH¢}¢è Ï¢ãÝ Ü ¢ §ç�¼ÜG ¢H ã¢ï

Á¢¢» ¼¢ï ¼ÎÈG èÝ Üï ±vG¼ Üé À Ý Üé À ¼Ï¢ÚéüÜ ¢¼ }¢çÄ²¼ Üï S¢¢�¢ Ú¶

ÎèçÁ¢²ï, ²ïã ¥G}¢H }¢çÄ²¼ Üï çH²ï S¢éÜê Ý ± §yG}¢èÝ¢Ý ¥¢ñÚ

ÝÜ èÚñÝ Üï S¢é±¢H¢¼ Üï Á¢±¢Ï¢ ÎïÝï }¢ï´ }¢ÎÎx¢¢Ú S¢¢çÏ¢¼ ã¢ïx¢¢ J

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥}¢èÚï }¢é¥G¢ç±²¢ Ü è ±çS¢Ä²¼ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥}¢èÚï }¢é¥G¢ç±²¢ Ýï ¥ÐÝï

§ç�¼ÜG ¢H Üï ±vG¼ ±çS¢Ä²¼ ÈG Ú}¢¢§ü : �»Ü çÎÝ ãGéÁG¢êÚï ¥vGÎS¢

ãG¢Á¢¼ Üï çH²ï ¼à¢ÚèÈG Hï x¢» J }¢ñ´ H¢ïÅ¢ Hï Ü Ú

ã}¢Ú¢ãï çÚÜ ¢Ï¢ S¢¥G¢Î¼ }¢¥¢Ï¢ ãé±¢ J ãGéÁG¢êÚï ÐéÚÝêÚ Ýï

¥ÐÝ¢ ÐãÝ¢ ãé±¢ »Ü Üé Ú¼¢ }¢éÛ¢ï Ï¢¼G¢ñÚï §�¥G¢}¢ ¥G¼G¢ ÈG Ú}¢¢²¢, ±¢ïã

Üé Ú¼¢ }¢ñ´ Ýï ¥¢Á¢ Üï çH²ï S¢æ|¢¢H Ú¶¢ �¢¢ J ¥¢ñÚ »Ü Ú¢ïÁ¢G ãGéÁG¢êÚï ¥�±Ú

Ýï Ý¢¶GéÝ ± }¢ê» }¢éÏ¢¢ÚÜ ¼Ú¢à¢ï, ±¢ïã }¢ñ´ Ýï Hï Ü Ú

104



§S¢ çÎÝ Üï çH²ï S¢æ|¢¢H Ú¶ï �¢ï, Á¢Ï¢ }¢ñ´ }¢Ú Á¢¢ªæ ¼¢ï ÜG }¢èS¢ï S¢Ú¢Ð¢

¼vGÎèS¢ Ü ¢ï }¢ïÚï Ü ÈG Ý }¢ï´ Ú¶Ý¢ ¥¢ñÚ }¢ê» }¢éÏ¢¢ÚÜ ± Ý¢¶GéÝã¢» }¢éÜG gS¢¢

Ü ¢ï }¢ïÚï }¢éæã ¥¢ñÚ ¥¢æ¶¢ï´ ¥¢ñÚ Ðïà¢¢Ýè ±x¢GñÚ¢ }¢±¢Á¢Gï»G S¢éÁ¢êÎ ÐÚ Ú¶ ÎïÝ¢ J�

¼Ï¢ÚéüÜ ¢¼ Ú¶Ýï Ü ¢ ¼GÚèÜG ¢¥¢�H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é�Ý¼ à¢¢ã §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢

¶G¢Ý ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ´ : �à¢-Á¢-Ú» ¼GçÄ²Ï¢¢ (¥¢ñÚ Îèx¢Ú

¼Ï¢ÚéüÜ ¢¼) ÜG Ï¢í }¢ï´ ¼G¢ÜG Ï¢Ý¢ Ü Ú Ú¶ï´ wG±¢ã çS¢Úã¢Ýï çÜ ÝÜ èÚñÝ Ð¢§æ¼è Ü è

¼GÚÈG S¢ï ¥¢¼ï ãñ´ ©Ý Üï Ðïà¢ï ÝÁ¢GÚ ã¢ï, wG±¢ã Á¢¢çÝÏ¢ï çÜG ÏH¢ çÜ }¢çÄ²¼ Üï

Ðïà¢ M (²¢�Ýè S¢¢}¢Ýï) Úãï ¥¢ñÚ ©S¢ Üï S¢éÜê Ý ± §yG}¢èÝ¢Ý ± §¥G¢Ý¼ï Á¢±¢Ï¢

Ü ¢ Ï¢¢§GS¢ ã¢ï J� (ÈG ¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢, çÁ¢. 9, S¢. 134)

ÜG Ï¢í ÐÚ ¼ËÜG èÝ Ü ¢ ¼GÚèÜG ¢ãGÎèS¢ }¢ï ãñ ãGéÁG¢êÚ S¢çÄ²Îï ¥G¢H}¢ ÈG Ú}¢¢¼ï ãñ :

Á¢Ï¢ ¼é}ã¢Úï çÜ S¢è }¢éS¢Ë}¢¢Ý |¢¢§ü Ü ¢ §ç�¼ÜG ¢H ã¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ Ü è ÜG Ï¢í ÐÚ

ç}¢^è Ï¢Ú¢Ï¢Ú Ü Ú Ó¢éÜ ¢ï ¼¢ï ¼é}¢ }¢ï´ S¢ï »Ü à¢wGS¢ ©S¢ Ü è ÜG Ï¢í Üï çS¢Úã¢Ýï

¶ÇG¢ ã¢ï Ü Ú Ü ãï çÜ ±¢ïã S¢éÝïx¢¢ ¥¢ñÚ Á¢±¢Ï¢ Ý Îïx¢¢ J çÈ Ú

Ü ãï : ±¢ïã S¢è{¢ ã¢ï Ü Ú Ï¢ñÆ Á¢¢»x¢¢, çÈ Ú Ü ãï :

±¢ïã Ü ãïx¢¢ : ã}¢ï §à¢¢üÎ Ü Ú, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼éÛ¢ ÐÚ ÚãGì}¢ ÈG Ú}¢¢» J }¢x¢Ú

105


¼Ü ÏÏ¢éÚÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢Ýï ±¢H¢ Î¢ïS¼¼é}ãï ©S¢ Üï Ü ãÝï Ü è ¶GÏ¢Ú Ýãè´ ã¢ï¼è J çÈ Ú Ü ãï :

ÝÜ èÚ ñÝ

»Ü ÎêS¢Úï Ü ¢ ã¢�¢ ÐÜ ÇG Ü Ú Ü ãï´x¢ï : Ó¢H¢ï ã}¢ ©S¢ Üï Ð¢S¢ v²¢ Ï¢ñÆï´

çÁ¢S¢ï H¢ïx¢ ©S¢ Ü è ãGéÁÁ¢¼ çS¢¶¢ Ó¢éÜï J §S¢ ÐÚ çÜ S¢è Ýï ¥GÁ¢Gü Ü è : ²¢

ÚS¢êHËH¢ã ! ¥x¢Ú ©S¢ Ü è }¢¢æ Ü ¢ Ý¢}¢ }¢¢�Hê}¢ Ý

ã¢ï, ÈG Ú}¢¢²¢ : �¼¢ï ãGÃ±¢ Ü è ¼GÚÈG çÝSÏ¢¼ Ü Úï J�

ÜG Ï¢í ÐÚ ¥Á¢G¢Ý ÎèçÁ¢²ï}¢è^è Ï¢Ú¢Ï¢Ú Ü ÚÝï Üï Ï¢¢�Î ÜG Ï¢í ÐÚ ¥Á¢G¢Ý ÎèçÁ¢²ï, }¢éÈG çSS¢Úï

à¢ãèÚ ãGÜ è}¢éH ©}}¢¼ }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú ¶G¢Ý ÈG Ú}¢¢¼ï

ãñ´ : �²ïã ±vG¼ §ç}¼ãG¢Ýï ÜG Ï¢í Ü ¢ ãñ, ¥Á¢G¢Ý }¢ï´ ÝÜ èÚñÝ Üï S¢¢Úï S¢é±¢H¢¼

Üï Á¢±¢Ï¢¢¼ Ü è ¼ËÜG èÝ |¢è ãñ ¥¢ñÚ §S¢ S¢ï }¢çÄ²¼ Üï çÎH Ü ¢ï ¼SÜ èÝ |¢è

ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ à¢²¢¼GèÝ Ü ¢ ÎzG§GÄ²¢ |¢è ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÜG Ï¢í }¢ï´ ¥¢x¢ ãñ ¼¢ï

§S¢ Ü è Ï¢-Ú-Ü ¼ S¢ï Ï¢éÛ¢¢ Îè Á¢¢»x¢è, §S¢è çH²ï ÐñÎ¢§à¢ Üï ±vG¼ Ï¢ÓÓ¢ï

Üï Ü ¢Ý }¢ï´, çÎH Ü è Í¢Ï¢Ú¢ãÅ, ¥¢x¢ Hx¢Ýï, çÁ¢�Ý¢¼ Üï x¢G-HÏ¢ï ±x¢GñÚ¢ ÐÚ

¥Á¢G¢Ý S¢é�Ý¼ ãñ J� (ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, çÁ¢. 2, S¢. 444)

106



Ü ÈG Ý Üï çH²ï ¼èÝ ¥Ý}¢¢ïH ¼¢ïãGÈGï(1) �¢ï ãÚ Ý}¢¢Á¢G (²¢�Ýè ÈG Á¢Gü S¢é�Ý¼ï´ ±x¢GñÚ¢ ÐÉGÝï) Üï Ï¢¢�Î ¥GãìÎ

Ý¢}¢¢ ÐÉGï, çÈG çÚà¼¢ ©S¢ï çH¶ Ü Ú }¢¢ïãÚ Hx¢¢ Ü Ú çÜG ²¢}¢¼ Üï çH²ï ©Æ¢

Ú¶ï, Á¢Ï¢ ¥ËH¢ã ©S¢ Ï¢�Îï Ü ¢ï ÜG Ï¢í S¢ï ©Æ¢», çÈG çÚà¼¢ ±¢ïã

Ýç±à¼¢ (²¢�Ýè ÎS¼¢±ïÁ¢G) S¢¢�¢ H¢» ¥¢ñÚ çÝÎ¢ Ü è Á¢¢» : ¥GãìÎ ±¢Hï

Ü ã¢æ ãñ´ ? ©�ãï´ ±¢ïã ¥GãìÎ Ý¢}¢¢ çÎ²¢ Á¢¢» J §}¢¢}¢ ãGÜ è}¢ ç¼Úç}¢Á¢Gè

Ýï §S¢ï çÚ±¢²¼ Ü Ú Üï ÈG Ú}¢¢²¢ : �§}¢¢}¢ ¼G¢ªS¢

Ü è ±çS¢Ä²¼ S¢ï ²ïã ¥GãìÎ Ý¢}¢¢ ©Ý Üï Ü ÈG Ý }¢ï´ çH¶¢

x¢²¢ J� §}¢¢}¢ ÈG ÜG èã §ÏÝï ¥GÁ¢èH

Ýï §S¢è Îé¥G¢» ¥GãìÎ Ý¢}¢¢ Ü è çÝSÏ¢¼ ÈG Ú}¢¢²¢, Á¢Ï¢ ²ïã

¥GãìÎ Ý¢}¢¢ çH¶ Ü Ú }¢çÄ²¼ Üï S¢¢�¢ ÜG Ï¢í }¢ï´ Ú¶ Îï´ ¼¢ï ¥ËH¢ã

¼¥G¢H¢ ©S¢ï S¢é±¢Hï ÝÜ èÚñÝ ± ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜG Ï¢í S¢ï ¥}¢¢Ý Îï, ¥GãìÎ Ý¢}¢¢ ²ïã ãñ

(2) Á¢¢ï ²ïã Îé¥G¢ }¢çÄ²¼ Üï Ü ÈG Ý }¢ï çH¶ï ¥ËH¢ã

çÜG ²¢}¢¼ ¼Ü ©S¢ S¢ ï ¥GÁ¢ G¢Ï¢ ©Æ¢ Hï J ±¢ïã Îé¥G¢ ²ïã ãñ :

107



(ÈG ¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚüÁ¢¢, Ï¢ ãG±¢H¢ ÈG ¼¢±¢ Üé Ï¢í¢, çÁ¢. 9, S¢. 110, }¢Üü Á¢GéH ¥¢ñçH²¢ H¢ã¢ïÚ)

(3) Á¢¢ï ²ïã Îé¥G¢ çÜ S¢è ÐÚÓ¢ï ÐÚ çH¶ Ü Ú S¢èÝï ÐÚ

Ü ÈG Ý Üï ÝèÓ¢ï Ú¶ Îï ©S¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜG Ï¢í Ý ã¢ï Ý }¢é�Ü Ú ÝÜ èÚ

ÝÁ¢GÚ ¥¢»æ, ¥¢ñÚ ±¢ïã Îé¥G¢ ²ïã ãñ � �

(ÈG ¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ �ÎèÎ, Ï¢ ãG±¢H¢ ÈG ¼¢±¢ Üé Ï¢í¢, çÁ¢. 9,

S¢. 108, }¢Üü Á¢GéH ¥¢ñçH²¢ H¢ã¢ïÚ)

}¢-ÎÝè Èê H : Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜ ¥GãìÎ Ý¢}¢¢ (Ï¢çËÜ ²ïã ÐÚÓ¢¢ ¥¢ñÚà¢-Á¢Ú¢ ±x¢GñÚ¢) }¢çÄ²¼ Üï }¢éæã Üï S¢¢}¢Ýï çÜG ÏH¢ Ü è Á¢¢çÝÏ¢ (ÜG Ï¢í Ü è

¥�ÎMÝè Îè±¢Ú }¢ï´) ¼G¢ÜG ¶¢ïÎ Ü Ú ©S¢ }¢ï´ Ú¶ï´ J

(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 4, �.164 }¢Ü -¼-Ï¢» Ú-Á¢Gç±Ä²¢ Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ Ü Ú¢Ó¢è)

}¢-ÎÝè }¢à±Ú¢ : Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Üï §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢Ü -¼-Ï¢¼éH}¢ÎèÝ¢ ¥¢ñÚ §S¢ Ü è ¼}¢¢}¢ à¢¢¶G¢ï´ S¢ï �Ü ÈG Ý Üï ¼èÝ ¥Ý}¢¢ïH ¼¢ïãGÈGï �Üï ÐÚÓ¢ï ãçÎÄ²¼Ý ¼GHÏ¢ Ü èçÁ¢²ï, Üé À ÐÚÓ¢ï ¥ÐÝï Ð¢S¢ Ú¶ HèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ

}¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï´ Ü è ÈG ¢ñ¼x¢è Üï }¢±¢ÜGï ¥G ÐÚ Ðïà¢ Ü Ú Üï S¢±¢Ï¢ Ü }¢¢§²ï ÝèÁ¢G

Ü ÈG Ý ÈG Ú¢ïà¢¢ï´ ¥¢ñÚ ¼ÁãèÁ¢G ± ¼vÈG èÝ Ü ÚÝï ±¢Hï S¢}¢¢Á¢è §Î¢Ú¢ï´ Ü ¢ï |¢è

Ðïà¢ Ü èçÁ¢²ï çÜ ±¢ïã ãÚ }¢éS¢Ë}¢¢Ý Üï çH²ï Ü ÈG Ý Üï S¢¢�¢ »Ü ÐÚÓ¢¢ ÈG èS¢Ï¢èçHËH¢ã Îï çÎ²¢ Ü Úï´ J



}¢Á¢çHS¢ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ Ü è ¼GÚÈG S¢ïÐïà¢ Ü Î¢ü ÜG ¢çÏ¢Hï }¢é¼G¢-H¥G¢ Üé ¼éÏ¢(à¢¢ï�Ï¢» Üé ¼éÏ¢ï ¥¢�H¢ ãGÁ¢GÚ¼ )

(1) ÜUÚ‹¨è ÝæïÅ ÜUï àæÚ-§Gü ¥ãGÜUæ}ææ„ : (¥H çÜ zGHéH ÈG ÜG èçãH ÈG ¢çã}¢

ÈG è çÜG Ú¼G¢çS¢gÚ¢çã}¢) (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 199)

(2) ç±Hæ²„ ÜUæ ¥æ¨æÝ ÚæS„æ („¨Ã±éÚï àæñ¶G) (¥H ²æÜGêUç„„éH ±æç¨„Gã)

(ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 60)

(3) §ü}ææÝ ÜUè Ðã™æÝ (ãGæçàæ²æ „}ãèÎï §ü}ææÝ) (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 74)

(4) }æ¥Gæàæè „ÚvGÜGUè ÜUæ Úæ…G (ãGæçàæ²æ ± „àæÚèãG „ÎÏæèÚï ÈGUHæãGæï Ý…æ„ ±

§SHæãG) (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 41)

(5) àæÚè¥G„ ± „GÚèÜGU„ (}æÜGUæHéH ©G-ÚÈGUæ¥ çÏæ §’…Gæç…G àæÚ-§G ± ©G-

H}ææ¥) (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 57)

(6) ¨éÏæê„ï çãHæH ÜUï „GÚèÜGUï („Gé-ÚçÜGU §SÏææç„ çãHæH)


(7) ¥æ’Hæ ãG…GÚ„ ¨ï ¨é±æH …±æÏæ (§ÁGãæçÚH ãGçvGÜGUH …Hè)


(8) §GüÎñÝ }æï¢ xæHï ç}æHÝæ ÜñU¨æ ? (ç±àææãGéH …èÎ ÈGUè „ãGHèçH }æé¥GæçÝ-



ÜGUç„H §GüÎ) (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 55)

(9) Úæãï ¶GéÎæ }æï¢ ¶G™ü ÜUÚÝï ÜUï ÈGU…Gæ§H (ÚçgH ÜUãGìç„G ±H ±Ïææ¥ çÏæ

Îæ’±ç„H …èÚæçÝ ± }æé±æ¨æç„H ÈGéU-ÜGUÚæ¥) (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 40)

(10) ±æçHÎñÝ, …Gæñ…ñÝ ¥æñÚ ¥¨æç„…Gæ ÜUï ãGéÜGêUÜGU (¥H ãGéÜGêUÜGU çH „G<ãGH

©GÜGêUÜGU) (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 125)

(11) Îé¥Gæ ÜUï ÈGU…Gæ§H (¥ãGì¨ÝéH ç±¥Gæ¥ çH ¥æÎæçÏægé¥Gæ¥ }æ¥Gãê …GñHéH

}æég¥Gæ çH ¥ãGì¨çÝH ç±¥Gæ¥) (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 140)

à¢¢»¥G ã¢ïÝï ±¢Hè ¥G-ÚÏ¢è Üé ¼éÏ¢

¥…G §}ææ}æï ¥ãHï ¨é‹Ý„ }æé…çgÎï ÎèÝæï ç}æËH„ }ææñHæÝæ ¥ãG}æÎ Ú…Gæ ¶GæÝ

(12) çÜUzGHéH ÈGUÜGUèçãH ÈGUæçã}æ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 74) J (13) „}ãèÎéH

§ü}ææÝ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 77) J (14) ¥H §…æ…Gæ„éH }æ„èÝã (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„

: 62) J (15) §ÜGUæ-}æ„éH çÜGU²æ}æã (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 60) J (16) ¥H

ÈGUÁGHéH }ææñãÏæè (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 46) J (17) ¥ÁHH »’Hæ}æ (ÜéUH

¨ÈGUãGæ„ : 70) J (18) ¥ÁG…G}æ-…G-}æ„éH ÜGU-}æçÚÄ²ã (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ :

93) J (19,20,21) …géH }¢é}¼¢Ú ¥GHæ ÚçgH }æéãG„æÚ (¥H }æé…ËHÎ ¥H

¥Ã±H ±SSææÝè) (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 713,677,570)



(à¢¢ï�Ï¢» §SH¢ãGè Üé ¼éÏ¢)

(22) ¶GæñÈGUï ¶GéÎæ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 160)

(23) §ç‹ÈGUÚæÎè ÜUæïçàæàæ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 200)

(24) ¼æx¢ ÎS¼è Üï ¥SÏ¢¢Ï¢ (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 33)

(25) çÈGUR ï }æÎèÝæ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 164)

(26) §ç}„ãGæÝ ÜUè „Ä²æÚè ÜñU¨ï ÜUÚï¢ ? (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 32)

(27) Ý}ææ…G }æï¢ HévG}¢æ ÜUï }æ¨æ§H (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 39)

(28) …‹Ý„ ÜUè Îæï ™æçÏæ²æ¢ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 152)

(29) ÜUæ}²æÏæ ©S„æ…G ÜUæñÝ ? (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 43)

(30) çÝ¨æÏæï }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 196)

(31) Ü ¢}²¢Ï¢ ¼G¢çHÏ¢ï §GË}¢ Ü ¢ñÝ ? (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : ¼vGÚèÏ¢Ý 63)

(32) ÈGñU…GæÝï »ãGì²æ©H ©GHê}æ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 325)

(33) }¢éçzG¼²ï Î¢�±¼ï §SH¢}¢è (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 96)

(34) ãGÜGU ± Ïææç„GH ÜUæ ÈGUÜGUü (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 50)

(35) „ãGÜGUèÜGUæ„ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 142)

(36) ¥Ú-Ïæ§GüÝï ãG-ÝçÈGUÄ²ã (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 112)

(37) ¥G�¢G¢Úè çÁ¢�Ý Ü ¢ x¢GéSHï }¢çÄ²¼ (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 24)



(38) „GHæÜGU ÜUï ¥æ¨æÝ }æ¨æ§H (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 30)

(39) „æñÏææ ÜUè çÚ±æ²æ„ ± çãGÜUæ²æ„ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 124)

(40) ÜG Ï¢í ¶éH x¢§ü (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 48)

(41) ¥æÎæÏæï }æé<àæÎï ÜUæç}æH (}æéÜU}}æH Ðæ¢™ çãGS¨ï) (ÜéUH ÈGUãGæ„ : 275)

(42) Åè ±è ¥æñÚ }æê±è (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 32)

(43 „æ 49) ÈGU„æ±æ ¥ãHï ¨é‹Ý„ (¨æ„ çãGS¨ï)

(50) ÜG çÏ¢íS¼¢Ý Ü è Ó¢éÇGñH (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 24)

(51) x¢G¢ñS¢ï Ð¢Ü Üï ãG¢H¢¼ (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ :106)

(52) ¼¥G¢LÈïG ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é�Ý¼ (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 100)

(53) ÚãÝé}¢¢» Á¢Î±H Ï¢Ú¢» }¢-ÎÝè ÜG ¢çÈG H¢ (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 255)

(54) Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Ü è Á¢ïH¶G¢Ý¢ Á¢¢¼ }¢ï´ ç¶GÎ}¢¢¼ (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 24)

(55) }¢-ÎÝè Ü ¢}¢¢ï´ Ü è ¼vGS¢è}¢ (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 68)

(56) Î¢�±¼ï §SH¢}¢è Ü è }¢-ÎÝè Ï¢ã¢Úï´ (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 220)

(57) ¼ÚçÏ¢Ä²¼ï ¥¢ñH¢Î (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 187)

(58) ¥¢²¢¼ï ÜGé Ú¥¢Ýè Üï ¥�±¢Ú (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 62)

(59) ¥ãG¢ÎèS¢ï }¢éÏ¢¢-ÚÜ ¢ Üï ¥�±¢Ú (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 66)

(60) ÈGñ Á¢G¢Ýï Ó¢ãìH ¥ãG¢ÎèS¢ (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 120)

114



(61) Ï¢Î x¢é}¢¢Ýè (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 57)

à¢¢ï�Ï¢» ¼Ú¢çÁ¢}¢ï Üé ¼éÏ¢

(62) …‹Ý„ }æï¢ Hï …æÝï ±æHï ¥æ’}ææH (¥H }¢éyÁ¢LÚ¢üÏ¢ïãG ÈG è S¢±¢çÏ¢H ¥G-}¢çHSS¢¢HïãGG)

(ÜéH S¢ÈG ãG¢¼ : 743)

(63) à¢¢ãÚ¢ãï ¥¢ñçH²¢ (ç}¢�ã¢Á¢éH ¥G¢çÚÈG èÝ) (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 36)

(64) ãGéSÝï ¥wGH¢ÜG (}¢Ü ¢çÚ}¢éH ¥wGH¢ÜG )(Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 74)

(65) Ú¢ãï §GË}¢ (¼¢�Hè}¢éH }¢é-¼¥GçËH}¢ ¼GÚèÜGé �¢¥GËHé}¢)

(Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 102)

(66) Ï¢ïÅï Ü ¢ï ÝS¢èãG¼ (¥Ä²éãH ±HÎ)(Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 64)

(67) ¥g¢�±ç¼ §ËH çÈG R (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 148)

(68) ¥¢æS¢ê¥¢ïæ Ü ¢ ÎçÚ²¢ (Ï¢ãGìLgé}¢ê¥G) (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 300)

(69) ÝïçÜ ²¢ï´ Ü è Á¢Á¢G¢»æ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ Ü è S¢Á¢G¢»æ (ÜGé Úü¼éH ©G²êÝ )

(Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 136)

(70) ©G²êçÝH çãGÜ ¢²¢¼ (}¢é¼Á¢ü}¢) (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 412)

à¢¢ï�Ï¢» ÎS¢èü Üé ¼éÏ¢

(71) „æ’ÚèÈGUæ„ï ÝãGìç±Ä²ã (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 45)

(72) çÜU„æÏæéH ¥GÜGUæ§Î (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 64)



(73) ÝéÁGã„é‹Ý…GÚ àæãïüG ÝwGÏæ„éH çÈGUR (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 175)

(74) ¥Ú-Ïæ§GüçÝÝ Ý-±ç±Ä²ã (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 121)

(75) çÝ¨æÏæé�¢Á±èÎ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 79)

(76) xæéHÎS„» ¥GÜGUæ§Îæï ¥æ’}ææH (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 180)

(77) ±ÜG ¢-²ç¼�ÝãGì± ÈG è à¢ãGïü çãÎ¢-²¼é�ÝãGì±

(78) S¢ÈGü Ï¢ã¢§ü }¢é¼Á¢ü}¢ }¢¥G ãG¢çà¢²¢ S¢ÈGü Ï¢Ý¢§ü

à¢¢ï�Ï¢» ¼wÚèÁ¢

(79) ¥G…æ§ÏæéH ÜGéU¥æüÝ }æ¥G xæGÚæ§ÏæéH ÜGéU¥æüÝ (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 422)

(80) Á¢�Ý¼è Á¢Gï±Ú (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 679)

(81 ¼¢ 85.86) Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ (Ð¢æÓ¢ çãGSS¢ï, çãGSS¢¢ : 16)

(87) §SH¢}¢è çÁ¢G�Îx¢è (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 170)

(88) ¥¢§üÝ» çÜG ²¢}¢¼ (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 108)

(89) ©}}¢ã¢¼éH }¢é¥ç}¢ÝèÝ (Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 59)

(90) S¢ãG¢Ï¢» çÜ Ú¢}¢ Ü ¢ §GàÜGï ÚS¢êH

(Üé H S¢ÈG ãG¢¼ : 274)

qabar me aane wala dost/कब्र में आने वाला दोस्त

Spiritual