çré-mathurä-mähätmyam by Srila Rupa Gosvami

harir api bhajamänebhyaù präyo muktià dadäti na tu bhaktim | vihita-tad-unnati-satraà mäthure dhanyaà namämi tväm ||1||

dhanyänäà hådayänanda-pradaà saìgåhyate mudä |

mähätmyaà mathurä-puryäù sarva-tértha-çiromaëeù ||2||

taträsyäù päpa-häritvam ädi-värähe –

viàçatir yojanänäà tu mathuräà mama maëòalam | yatra tatra naro snäto mucyate sarva-pätakaiù ||3|| pade pade tértha-phalaà mathuräyä vasundhare | yatra tatra naro snäto mucyate ghora-kilbiñaiù ||4|| sarva-dharma-vihénänäà puruñäëäà durätmanäm | narakärti-harä devi mathurä päpa-ghätiné ||5|| kåtaghnaç ca surapaç ca cauro bhagna-vratas tathä | mathuräà präpya manujo mucyate sarva-kilbiñaiù ||6|| süryodaye tamo naçyed yathä vajra-bhayän nagaù | tarkñaà dåñövä yathä sarpä meghä väta-hatä iva ||7|| tattva-jïänäd yathä duhkhaà siàhaà dåñövä yathä mrgäù | tathä päpäni naçyanti

mathurä-darçanat kñanät ||8|| çraddhayä bhakti-yuktaç ca gatvä madhupuréà naraù | brahmahäpi viçuddhyeta kià punas tv anya-pätaké ||9|| mathurä-snäna-kämasya gacchatas tu pade pade | niräçäni vräjanty asya päpäny eva çarérataù ||10|| anuñaìgena gacchan hi väëijyenäpi sevayä | mathurä-snäna-mätreëa päpaà tyaktvä divaà vrajet ||11|| nämäni gåhëatäm asyäù sadaiva tv aàhasaù kñayaù | sadä kåta-yugaà cätra sadä caivottaräyaëam ||12|| yaù çåëoti varärohe mathuräà mama maëòalam | anyenoccäritaà çaçvat so’pi päpaiù pramucyate ||13|| tri-ratram api ye tatra vasanti manujä mune | teñäà punanti niyataà spåñöaç caraëa-reëavaù ||14||

pädme pätäla-khaëòe hara-gauré-saàväde –

kåñëa-kréòä-karaà sthänaà mathuräyäs tataà bhuvi | puëya-madhu-puré yatra sarva-päpa-praëäçiné ||15|| yathä tåëa-samühaà tu jvalayanti sphuliìgikäù | tathä mahänti päpäni dahate mathurä-puré ||16||

skände käçé-khaëòe –

hådyaà madhu-vanaà präyo yamunäyäs taöe mahat | ädyaà bhagavataù sthänaà yat puëyaà hari-medhasaù | päpo’pi jantus tat präpya niñpäpo jäyate dhruvam ||17||

atha puëya-pradatvam yathä ädi-värähe –

yat puëyam açvamedhena yat puëyaà räjasüyataù | mathuräyäà tad äpnoti tri-rätra-çayanäd yamé ||18|| viàçatir yojanänäà tu mathuräà mama maëòalam | pade pade’çvamedhéyaà puëyaà nätra vicäraëä ||19|| snänena sarva-térthänäà yat syät sukåta-saïcayaù | tato’dhikataraà proktam mäthure sarva-maëòale ||20|| catürëäm api vedänäà puëyam adhyäyanäc ca yat | tat puëyaà jäyate puàsäà mathuräà vadatäà satäm ||21||

svodbhava-papa-haritvam yathä ädi-värähe –

anyatra hi kåtaà papaà tértham äsädya naçyati | térthe tu yat kåtaà päpaà vajra-lepo bhaved dhruvam ||22||

mathuräyäà kåtaà päpaà mathuräyäà vinaçyati |

jïänato’jïänato väpi yat päpaà samupärjitam | sukåtaà duskåtaà väpi mathuräyäà praëaçyati ||23||

yatra kåñëena saàcérëaà kréòitaà ca yathä-sukham | cakräìkita-pade tena sthäne brahma-maye çubhe ||24||

eñä divyä puré devi nitya-kälaà su-gopitä | bhaktä tvaà mama çiñyä ca kathitä te vasundhare ||25||

na mayä kathitaà devi brahmaëäç ca mahätmanaù | rudrasya na mayä pürvaà kathitaà ca vasundhare | mayä su-gopitaà hy etad guhyäd guhyatamaà småtam ||26||

anyatra daçabhir varñaih prärabdhaà bhujyate tu yat | kilbiñaà tan mahä-devi mäthure daçabhir dinaiù ||27||

atha sarva-térthädhikatvam yathä ädi-värähe –

na vidyate hi pätäle näntarékñe na mänuñe | samaà tu mathuräyä hi térthaà mama vasundhare ||28||

tatra dharaëé-praçnaù –

naimiñaà puñkaraà caiva puréà väräëaséà tathä | etän hitvä mahä-bhäga mathuräà kià praçamsasi ||29||

çré-varahenoktam –

mathureti su-vikhyätam asti kñetraà paraà mama | su-ramyä ca praçastä ca janma-bhümiù priyä mama ||30|| sarveñäà devi térthänäà mathuräà paramaà mahat | kåñëena kréòitaà yatra tac ca çuddhaà pade pade ||31|| cakräìkitaà hi tat sarvaà kåñëasyaiva padena tu | bäla-kréòana-rupäëi kåtäni saha gopakaiù ||32|| yäni térthäni täny eva sthäpitäni maharñibhiù | etat te kathitaà säram mayä satyena suvrate ||33|| na térthaà mathuräyä hi na devaù keçavät paraù ||34||

värähe –

çåëu tattvena me bhümi kathyamänam atho’naghe | mathureti su-vikhyätä yasmin kñetre priyä mama ||35|| su-ramyä su-praçastä ca janma-bhümir mama priye | bhaviñyati varärohe dväpare saàsthite yuge ||36|| yayäti-nåpa-vaàçe’ham utpatsyämi vasundhare | çatäni païca varñäëäm atra sthäsyämi niçcayaù ||37||

skände mathurä-khaëòe närada-vakyam –

çåëu dharmaà mahä-präjïa yat tvaà påcchasi dharma-vit |

gopyaà sapta-puréëäà tu mathurä-maëòalaà småtam ||38|| triàçad-varña-sahasräëi triàçad-varña-çatäni ca | yat phalaà bhärate varñe tat phalaà mathuräà smaran ||39||

tathä hi ädi-värähe –

mahä-mäghyaà prayäge ca yat phalaà labhate naraù | tat phalaà labhate devi mathuräyäà dine dine ||40|| kärttikyäà caiva yat puëyam puskare tu vasundhare | tat phalaà labhate martyo mathuräyäà dine dine ||41|| väräëasyäà tu yat puëyaà rähu-graste diväkare | tat phalaà labhate devi mathuräyäà jitendriyaù ||42|| pürëe varñe sahasre tu väräëasyäà tu yat phalam | tat phalaà labhate devi mathuräyäà kñaëena hi ||43||

pädme pätäla-khaëòe –

pürëe varña-sahasre tu tértha-rajeñu yat phalam | tat phalaà labhate devi mathuräyäà dine dine ||44|| godävari-dvädaçako naro yaù kñetre kurüëäà kñiti-däyako yaù | ñaë-mäsakän sädhayate gayäyäà samaà bhaven no dinam ekaà mäthure ||45|| na dvärakä käçé käïcé na mäyä gadäbhåto yasya samaà na tértham | santarpitä yad yamunä-jalena

väïchanti no pitaraù piëòa-dänam ||46|| ata evottara-khaëòe –

mathuräyäà prakurvanti puré-sädhäraëé-dåçam | ye naräs te’pi vijïeyäù päpa-räçibhir anvitäù ||47|| çré-kåñëäkhyaà paraà brahma yatra kréòati sarvadä tad-anyäkhila-térthebhyo 'dhikaà yat tat kim ucyate ||48||

nirmäëa-khaëòe ca

täà puréà präpya mathuräà madéyäà sura-durlabhäm | khaïjo bhütvändhako väpi präëän eva parityajet ||49||

pätäla-khaëòe ca

na dåñöä mathurä yena didåkñä yasya jäyate | yatra tatra måtasyäpi mäthure janma jäyate ||50||

asaìkhya-térthäçrayatvam yathä ädi-värähe –

ñañöhi-koöi-sahasräëi ñañöhi-koöi-çatäni ca | tértha-säìkhyä tu vasudhe mathuräyäà mayoditä ||51||

skände mathurä-khaëòe –

bhüme rajäàsi gananä kälenäpi bhaven nåpa | mäthure yani térthäni teñäà saìkhyä na vartate ||52||

atha niväsopadeçaù pädme pätäla-khaëòe –

kuru bhoù kuru bho väsaà mathuräyäù puréà prati | yatra gopyaç ca govindas trailokyasya prakäçakäù ||53||

re re saàsära-magnädya çikñäm ekaà tu me çåëu | yadécchasi sukhaà sändraà väsaà kuru madhoù pure ||54||

yadéccheù para-saàsäraà vahitraà mathuräà kuru | nauko sa prerakaù kåñëo bhoù çive pära-kärakaù ||55|| aho loko mahän andho netra-yukto na paçyati | mäthure vidyamäne’pi saàsåtià bhajate sadä ||56|| mänuñéà yonim atuläà labdhvä bhägyasya yogataù | våthaiväyur gataà teñäà na dåñövä mathuräà purém ||57|| aho mateù sudaurbalyaà aho bhägyasya daurvidham | aho mohasya mahimä mathurä naiva sevyate ||58|| sa-padaà sampadam jïätvä säpäyaà käyam uccakaiù | capaläà caïcaläà caiva dåñövä mat-puram äçrayet ||59||

skände mathurä-khaëòe –

tatraiva bhavatäà bandhuù päëòavänäà suhåt sakhä | sätvatänäà priyaù säkñäd yädavänäà kuleçvaraù ||60||

kåñëaù kamala-paträkñaù so’vatérëo yudhiñöhira | rämeëa saha devakyäà vasudeva-gåhottame ||61|| tasya karmäëy anekäni parigétäni süribhiù | jätäni mäthure deçe täà puréà ko na sevate ||62||

ata evädi-värähe –

mathuräà ca parityajya yo’nyatra kurute ratim | müòho bhramati saàsäre mohito mama mäyayä ||63||

skände mathurä-khaëòe –

mathuräm api sampräpya yo’nyatra kurute spåhäm | durbuddhes tasya kià jïänam ajïänena vimohitaù ||64||

athägati-gatitvam ädi-värähe –

mäträ piträ parityaktä ye tyaktä nija-bandhubhiù | yeñäà kväpi gatir nästi teñäà madhu-puré gatiù ||65|| päpa-räçibhir äkräntä ye däridrya-paräjitäù | yeñäà kväpi gatir nästi teñäà madhu-puré gatiù ||66|| ye ca yoga-paribhrañöä ye tapo-däna-varjitäù | yeñäà kväpi gatir nästi teñäà madhu-puré gatiù ||67||

çruti-småti-vihénä ye çaucäcära-vivarjitäù | yeñäà kväpi gatir nästi teñäà madhu-puré gatiù ||68|| parät parataraà sthänaà guhyänäà guhyam uttamam | gatim anveñamäëänäà mäthure paramä gatiù ||69|| pade pade samäkräntä ye vipadbhir ahar-niçam | yeñäà kväpi gatir nästi teñäà madhu-puré gatiù ||70||

atha nitya-hari-sannidhänatvam, ädi-värähe –

mathuräyäù paraà kñetraà trailokye näpi vartate | yasyäà vasämy ahaà devi mathuräyäà tu sarvadä ||71|| aho’ti-dhanyä mathurä yatra sannihito hariù | sarveñäà yatra päpänäà praveço na hi vidyate ||72||

pädme pätäla-khaëòe –

aho madhu-puré dhanyä yatra tiñöhati kaàsahä | tatra deva-muniù sarvo väsam icchati sarvadä ||73||

çré-bhägavate prathama-skände

aho alaà çläghyatamaà yadoù kulam aho alaà puëyatamaà madhor vanam | yad eñä puàsäà åñabhaù priyaù çriyaù sva-janmanä caìkramaëena cäïcati ||74||

caturtha-skände [BhP 4.8.42] –

tat täta gaccha bhadraà te yamunäyäs taöaà çucim | puëyaà madhuvanaà yatra sannidhyaà nityadä hareù ||75||

çré-daçame [BhP 10.1.28] –

räjadhäné tataù säbhüt sarva-yädava-bhübhujäm | mathurä bhagavän yatra nityaà sannihito hariù ||76||

çré-viñëu-puräëe prathame’àçe [1.12.4-5]

hatvä ca lavaëaà rakño- madhu-putraà mahä-balam | çatrughno mathuräà näma puréà tatra cakära vai ||77|| yatra vai deva-devasya sännidhyaà hari-medhasaù | sarva-päpa-hare tasmiàs tapas térthe cakära saù ||78||

väyu-puräëe –

catvariàçad yojanänäà tatas tu mathurä småtä | yatra devo hariù säkñät svayaà tiñöhati sarvadä ||79||

atha çré-bhagavat-kåpä-labhyatvam ädi-värähe –

na tat-puëyair na taj-jïänair na tapobhir na taj-japaiù | na labhyaà vividhair yajïair labhyaà mad-anubhävataù ||80||

çré-viñëoù kåpayä nünaà tatra väso bhaviñyati | vinä viñëoù prasädena kñaëam ekaà na tiñöhati ||81||

pädme uttara-khaëòe

harau yeñäà sthirä bhaktir bhüyasé yeñu tat-kåpä | teñäà eva hi dhanyänäà mathuräyäà bhaved ratiù ||82||

atha bhagavad-dhyanadi-labhyatvam ädi-värähe –

yadä viçuddhäs tapa-ädinä janäù çubhäçrayä dhyäna-dhanä nirantaraà | tadaiva paçyanti mamottamäà puréà na cänyathä kalpa-çatair dvijottama ||83||

mokña-pradatvam ädi-värähe –

yä gatir yoga-yuktasya brahmajïasya manéñiëaù | sa gatis tyajataù präëän mathuräyäà narasya ca ||84|| térthe caiva gåhe väpi catväre pathi caiva hi | yatra tatra måtä devi muktià yänti na cänyathä ||85|| käçy-ädi-puryo yä hi santi loke täsäà tu madhye mathuräiva dhanyä | ä janma-mauïji-vrata-måtyu-dähair nèëäà caturdhä vidadhäti mokñam ||86|| na yogair ya gatir labhyä manvantara-çatair api | anyatra helayä sätra labhyate mat-prasädataù ||87|| na papebhyo bhayaà yatra na bhayaà yatra vai yamät | na garbha-väsa-bhér yatra

tat kñetraà ko na saàçrayet ||88|| vinä säìkhyena yogena vinä svätma-vicintanam | vinä vrata-tapo-dänaih çreyo vai präëinäm iha ||89|| kåmi-kéöa-pataìgädyä mathuräyäà måtä hi ye | kulät patanti ye våkñäs te’pi yänti paräà gatim ||90||

värähe –

viàça-yojana-vistäro mathuräyäç ca maëòalam | yatra präëän vimuïcanti siddhä yänti paräà gatim ||91||

pädme pätäla-khaëòe –

caëòäla-jaòa-mükänäà jéva-hiàsä-ratasya ca | mathurä-piëòa-dänena punar janma na vidyate ||92||

präëälyäm iñöa-khacite çmaçäne vyomni maïcake | aööäle vä måto devi mäthure muktim äpnuyuù ||93||

vämana-puräëe –

mathurä-tértham atulam viçrutaà loka-sat-kåtam | yatra kåñëas tu gopälaiù samaà kréòitavän jale ||94|| tatra gatvä naro brahman mucyate sarva-pätakaiù | tri-rätram uñitas tatra nirähäro jitendriyaù | viharantaà jale kåñëaà dhyäyan mukto bhaven naraù ||95||

saura-puräëe –

astéha mathurä näma triñu lokeñu viçrutä | kåñëa-päda-rajo-miçra- bälukäpüta-véthikä | sparçanena naras tasya mucyate sarva-bandhanät ||96||

mathurä-khaëòe –

mathuräyäà vasiñyämi yäsyämi mathurä-purém | iti yasya bhaved buddhiù so’pi bandhäd vimucyate ||97||

atha viñëu-loka-pradatvaà brahmäëòe –

ye paçyanty acyutaà devaà mäthure devaké-sutam | te viñëu-lokam äsädya na cyavante kadäcana ||98||

yäträà karoti kåñëasya çraddhayä yaù samähitaù | sarva-päpair vinirmukto viñëu-lokaà sa gacchati ||99||

mükä jaòändha-vadhiräs tapo-niyama-varjitäù | kälenaiva måtä ye ca gacchanti viñëu-mandiram ||100|| sarpa-dañöäù paçu-hatäù pavakämbu-vinäçitäù | labdhäpa-måtyavo ye ca mäthure hari-loka-gäù ||101||

ädi-värähe –

kalpa-grämeëa kià tasya väraëäsyäà ca vä çubhe | mathuräyäà tu yat puëyaà tasya puëya-phalaà çåëu ||102||

mathuräà ca samäsädya yaù kaçcid mriyate bhuvi | api kéöaù pataìgo vä jäyate sa caturbhujaù ||103||

gautaméya-tantre –

mathnäti sarva-päpäni dadäti paramäà gatim | uttamo hi naro yatra tena sä mathurä småtä ||104||

sarväbhéñöa-pradatvaà brahmäëòa-puräëe –

satyaà satyaà muni-çreñöha bruve çapatha-pürvakam | sarväbhéñöa-pradaà nänyan mathuräyäù samaà kvacit ||105||

skände mathurä-khaëòe –

kñetra-pälo mahä-devo vartate yatra sarvadä | yatra viçränti-térthaà ca tatra kià durlabhaà phalam ||106||

pädmottara-khaëòe –

tri-varga-dä käminäà yä mumukñüëäà ca mokñadä | bhaktécchor bhaktidä kas täà mathuräà näçrayed budhaù ||107||

tatraiva pätäla-khaëòe pärvaté-prasnaù –

ukto’dbhutaç ca mahimä mathuräyä jaöädhara | muner bhuvo vä saritaù prabhävaù kena vä vibho | kåñëasya vä prabhävo’yam saàyogasya pratäpavän ||108||

tatraiva çré-mahädevottaram –

na bhümikä-prabhävaç ca sarito vä varäëane | åñéëäà na prabhävaç ca prabhävo viñëu-tärake ||109|| tathä päraka-cic-chakter ubhe tat-pada-kärake | tad eva çåëu bho devi prabhävo yena vartate ||110|| çré-kåñëa-mahimä sarvaç cic-chakter yaù pravartate | tärakaà pärakaà tasya prabhävo’yam anähataù | tärakaà jäyate muktiù prema-bhaktiç ca pärakät ||111||

tatraiva çré-bhagavad-väkyam –

ubhau mantrau ubhe nämni madéya-präëa-vallabhe | nänä-nämäni manträç ca tan-madhye säram ucyate ||112|| ajïätam athavä jïätaà tärakam japate yadi | yatra tatra bhaven måtyuù käçyäà tu phalam ädiçet ||113|| vartate yasya jihvägre sa pumän loka-pävanaù | chinatti sarva-päpäni käçé-väsa-phalaà labhet ||114|| iti täraka-mantro’yaà yas tu käçyäà pravartate | sa eva mäthure devi vartate’tra varäëane ||115|| atha pärakam ucyeta yathä-mantraà yathä-balam | pärakaà yatra varteta åddhi-siddhi-samägamaù ||116||

püjyo bhavati trailokye çatäyur jäyate pumän | añöa-siddhi-samäyukto vartate yatra pärakam ||117||

pärakaà yasya jihvägre tasya santoña-vartitä | paripürëo bhavet kämaù satya-saìkalpatä tathä ||118|| dvi-vidhä prema-bhaktis tu çrutä dåñöä tathäiva ca | akhaëòa-paramänandas tad-gato jïeya-lakñanaù ||119|| açru-pätaà kvacin nåtyaà kvacit premäti-vihvalaù | kvacit tasya mahä-mürcchä mad-guëo géyate kvacit ||120||

atha prapaïcätétam ädi-värähe –

anyaiva käcit sä såñöir vidhätur vyatirekiëé na yat kñetra-guëän vaktum éçvaro’péçvaro yataù ||121||

skände mathurä-khaëòe –

tan-maëòalaà mäthuraà hi viñëu-cakropari sthitam | padmäkäraà sadä tatra vartate çäçvataà nåpa ||122||

pädme pätäla-khaëòe –

åñir mathurä-nämätra tapaù kurvati çäçvate | tato’sya mathuräà nämä- bhavad äòhyaà çriyä yutam ||123||

tatraiva nirmäëa-khaëòe –

nityaà me mathuräà viddhi vanaà våndävanaà tathä | yamunäà gopa-kanyäç ca tathä gopäla-bälakän ||124||

aho na jänanti narä duräçayäù puréà madéyäà paramäà sanätaném | surendra-nägendra-munéndra-saàstutaà manoramäà täà mathuräà paräà gatim ||125||

atha deva-traya-rupatvaà pädme pätäla-khaëòe –

ma-käre ca thu-käre ca rä-käre cänta-saàsthite | mathurä-çabda-niñpaëëa oà-kärasya tataù samaù ||126||

mahä-rudro ma-käraù syät thu-käro viñëu-saàjïakaù | rä-käro’ntyas tu brahmä syät tri-çabdaà mathuräà bhavet ||127||

tadä varaù çreñöha uktaù satya eväbhavat tataù | sä tri-devamayé mürtir mäthuré tiñöhate sadä ||128||

atha çré-viñëu-bhakti-pradatvaà pädme uttara-khaëòe –

anyeñu puëya-tértheñu muktir eva mahä-phalam | muktaiù prärthyä harer bhaktir mathuräyäà ca labhyate ||129||

tri-rätram api ye tatra vasanti manujä mune | harir dadyät sukhaà teñäà muktänäm api durlabham ||130||

brahmäëòa-puräëe –

trailokya-varti-térthänäà sevanäd durlabhä hi yä | paränandamayé siddhir mathurä-sparça-mätrataù ||131||

skände mathurä-khaëòe –

smaranti mathuräà ye ca mathureçaà viçämpate | sarva-tértha-phalaà teñäà syäc ca bhaktir harau parä ||132||

atha svataù parama-phalatvaà pädme pätäla-khaëòe

aho madhu-puré dhanyä vaikuëöhäc ca garéyasé | dinam ekaà niväsena harau bhaktiù prajäyate ||133||

atha sapta-puréëäà tu sarvotkåñöäà tu mathuräà | çrüyatäà mahimä devi vaikuëöha-bhuvanottamaù ||134||

ädi-värähe –

bhür-bhuvaù-svas-tale väpi na pätäla-tale’malam | nordhva-loke mayä dåñöaà tädåë kñetraà vasundhare ||135||

värähe –

läbhänäà mathurä-läbho jïänänäm jïänam uttamam | préténäà paramä prétir gaténäà gatir uttamä ||136||

rahasyänäà rahasyaà ca kriyäëäà ca mahä-kriyä |

etan maraëa-käle tu smartavyaà manasäpi ca | yadécchet paramäà siddhià saàsärasya ca mokñanam ||137||

atha mathurä-maëòala-sémä-jïänam ädi-värähe –

viàçatir yojanänäà tu mathuräà mama maëòalam ||138||

tathä pädme yamunä-mähätmye –

ramyam apsarasäà sthänam yasmimç caïcalatäà gataù | yäyävaraù purä vipras tapasvé vijitendriyaù ||139||

cira-kälaà prataptaà tam indra-çäpägni-narditam | spåñöa-väri-kaëenainaà mocayitvä tu pätakät | vimänenärka-varëena präpayat taà surälayam ||140||

püjyamäna-dareëärghyair vänaprasthair yathä-vidhi | mathurä-maëòalaà praptä tasmad devarñi-sevitä ||141||

pävayitvä kurün deçän çurasenän samäviçat | vanäni dvädaça sphéta- sphétäni guëa-sampadä ||142|| kramäd viçräntim äsädya viçräntä keçavälaye | sudarçanopari-gatä gata-çrama-samépa-gä ||143||

ity upakramya,

äçliñöä väsudevena

sat-kåtyäbhyarcya täpané | sampräptä puëya-salilä su-puëyaà dhrauvyam äçramam ||144||

sampräptä puëya-salilä su-puëyaà reëukäçramam | dékñito yatra rämo’bhüt sarva-kñatra-kñayädhvare ||145||

tataù prayätä yamunä bhäratasyäçvamedhikam | iñöaà çäkuntaleyena säraìgair yatra saptabhiù ||146||

atha sa saptabhir medhyaiù somapendro’py amadyata | tataù pratyaì-mukhé bhütvä sampräptaù çaukaréà purém | yasyäà dharäà samuddhartum utpannaç cädiçükaraù ||147||

tatas täà nägaréà çauré bhütvä pratyaì-mukhé punaù | parikramya viniñkräntä jihmä-gatyeva pannagé ||148||

tataù sä çürasenebhyaù päïcälänäà vimukti-dä | iñöakäçramam äpede väçiñöhäyatanaà mahat ||149||

etena yäyävaram adhikåtya çaukaré baöeçvara-paryantaà mathurä-maëòalam jïeyam | evam eva sarväsu dikñv api jïeyaà viàçati-yojanätmake bahu-térthavat tvayä viçeñaù ||150|| mathurä-khaëòe –

mathurä-maëòalaà tad dhi yojanänäà tu dvädaçe | yatra tértha-sahasräëi kåñëa-räma-kåtäni ca ||151||

tathä hi vaiçiñöhyam --

gavyütir dvädaça-mayé

dvädaçäraëya-saàyutä | taträpi mathurä devi sarva-siddhi-vidhäyiné ||152||

taträpi padmäkåter vaiçiñöhyam –

idaà padmaà mahä-bhage sarveñäà mukti-däyakam | karëikäyäà sthito devi keçavaù kleça-näçanaù ||153||

karëikäyäà måtä ye tu te narä mukti-bhäginaù | madhya-patre måtä ye ca teñäà muktir vasundhare ||154||

paçcime tu harià devaà govardhana-niväsinäm | dåñövä taà deva-deveçaà kià manaù paritapyate ||155||

uttareëa tu govindaà dåñövä devaà paraà çubham | näsau patati saàsäre yävad ähüta-samplavam ||156||

viçränti-samjïakaà térthaà pürva-patre vyavasthitam | yaà dåñövä tu naro yäti muktià nästy atra saàçayaù ||157|| dakñiëena tu mäà viddhi pratimäà divya-rüpiëém | mahä-käyaà su-rüpaà ca keçaväkära-sannibham | mäà dåñövä manujo devi brahma-loke mahéyate ||158||

athätra käla-viçeñe niväsa-phalam

tatra jyaiñöhe, ädi-värähe –

jyaiñöhasya çukla-dvädaçyäà snätvä tu niyatendriyaù |

mathuräyäà harià dåñövä präpnoti paramäà gatim ||159||

cäturmäsye, ädi-värähe –

påthivyäà yäni térthäni ä-samudra-säraàsi ca | mathuräyäà gamiñyanti supte caiva janärdane ||160|| caturo varñikän mäsän madhu-puryä vasemahi | sarväëi tatra térthäni vividhäni vasanti ca ||161||

tatraiva janmäñöamyäm –

janmäñöamé-dine präpte tatra yo maà prapaçyati | janma-koöi-kåtaà päpaà tat-kñaëäd eva naçyati ||162||

bhädre mäsi mamäñöamyäà yaù karoti mamärcanam | sarvaà päpaà parityajya mama sthänaà sa gacchati ||163|| sarvaà taptaà tapas tena sarvaà dänaà ca taiù kåtam | yaiù kåtaà mathuräà gatvä bhädre’ñöamyäà vasundhare ||164||

snätvä viçränti-tértheñu püjanaà me’valokänäm ||165||

viçeñataù kärttike, pädme kärttika-mähätmye närada-väkyam –

yatra kuträpi deçe ca kärttike snäna-dänataù | agni-hotra-samaà puëyaà püjäyäà tu viçeñataù ||166|| kurukñetre koöi-guno gaìgäyäm api tat-samaù | tato’dhikaù puñkare syäd

dvärakäyäà tu bhärgava ||167|| kåñëa-sälokya-do mäsaù püja-snänaiç ca kärttikaù | anyaù puryas tat-samänä bhavanti mathuräà vinä ||168|| dämodaratvaà hi hares tatraiväséd yataù kila | mathuräyäà tatas türjo vaikuëöha-préti-vardhanaù | kärttiko mathuräyäà vai paramävadhir iñyate ||169|| yathä mäghe prayägaù syäd vaiçäkhe jähnavé tathä | kärttike mathurä sevyä tatrotkarñaù paro na hi ||170|| mathuräyäà narair ürje snätvä dämodaro’rcitaù | kåñëa-rüpä hi te jïeyä nätra käryä vicäraëä ||171|| durlabhaù kärttiko vipra mathuräyäà nèëäm iha | yaträrcitaù svakaà rüpaà bhaktebhyaù samprayacchati ||172|| bhuktià muktià harir dadyäd arcito’nyatra sevinäm | bhaktià tu na dadäty eva yato vaçya-karé hareù ||173|| sa tv aïjasä harer bhaktir labhyate kärttike naraiù | mathuräyäà sakåd api çré-dämodara-sevanät ||174|| mantra-dravya-vihénaà ca vidhi-hénaà ca püjanam | manyate kärttike devo mathuräyäà mad-arcanam ||175|| yasya päpasya yujyeta

maraëäntä hi niskåtiù | tac-chuddhy-artham idaà proktam präyaçcittaà su-niçcitam | kärttike mathuräyäà vai çré-dämodara-püjanam ||176|| sulabhä mathurä loke pratyabdaà kärttikas tathä | tathäpi saàsarantéha narä müòhä bhavämbudhau ||177|| kià yajïaiù kià tapobhir vä térthair anyaiç ca sevitaiù | kärttike mathuräyäà ced arcyate rädhikä-priyaù ||178|| yäni sarväëi térthäni nadä nädyaù saräàsi ca | kärttike nivasanty atra mäthure sarva-maëòale ||179|| paropahäsam uddiçya kärttike hari-sevayä mathuräyäà labhed bhaktià kià punaù çraddhayä naraù ||180||

tatraiva dhümra-keçaà prati yama-väkyam –

tasmän nåpätmaja çreyaù paraà kiïcin na vidyate | kärttike mathuräyäà ca çré-dämodara-püjanät ||181|| na cätra saàçayaù käryaù éçitåtvam idaà hareù | räjä hi kasyacid dhåtvä sarvasvaà cet prayacchati | parasmai kasya kas tatra niyantä syät prabhor yathä ||182|| ayaà sarveçvaraù çrémän anyathä kartum éçvaraù | aty-alpaà bhüri kurute bahu tucchaà ca manyate ||183||

taträpi prabodhinyäm ati-viçeñaù, pädme kärttika-mähätmye –

tävad garjanti térthäni väjimedhädayo makhäù | mathuräyäà priyä viñëor yävan näyäti bodhiné ||184|| saàsära-däva-taptänäà käma-saukhya-pipäsinäm | çré-kåñëa-päda-padmasya sannidhyaà çétalaà gåham ||185|| mathuräyäà tu kià väcyaà jägare hari-sannidhau | kärttike bodhinéà präpya tataù çreyaù paraà hi na ||186|| räjyam anyatra santyajya sphétaà nihata-kaëöakam | kärttike mathuräyäà vai kaimutyaà jägaraà caret ||187||

atha dvädaçyäà viñëu-puräëe –

ürjasya çukla-dvädaçyäà snätvä vai yamunä-jale | mathuräyäà harià dåñövä präpnoti paramäà gatim ||188||

atha bhéñma-païcake, pädme bhéñmaà prati çré-kåñëa-vacanam –

tvayä kåte vrate paçcät khyäsyate bhéñma-païcakam | ye tatra janma-bhümau me kariñyanti mahä-vratam | mathuräyäà tu gäìgeyä teñäà bhaktiù kare sthitä ||189|| särvabhaumas tv indra-padaà brahmalokas tathäkñayam | yoga-siddhià ca muktià ca préto yacchämi sarvaçaù ||190|| durlabho bhakti-yogo me mama vaçya-vidhäyakaù |

kärttike mathuräyäà ca vratenänena labhyate ||191||

puräëäntare ca –

sarväbhéñöa-pradaà proktaà mäthure bhéñma-païcakam ||192||

yathä bhaviñye –

bhéñma-païca-dine präpte mathurä-maëòale hareù | nidrä-ccheda-kare puëye päduke cävalokayet ||193||

atha mathurä-vanantargata-madhupuré-mähätmyaà skände mathurä-khaëòe –

madhor vanaà prathamato yatra vai mathurä-puré | madhu-daityo hato yatra hariëä viçva-mürtinä ||194|| tatraiva bhagavad-vaça ävirbhävo harer nåpa | viçrämaç ca hares tatra devänäà ca nåpottama ||195|| yo vai madhu-vane snäti yamunä-jalam äçritaù | sarva-tértheñu sa snätas tat-phalaà labhate dhruvam ||196|| sarveñäà nåpa siddhiù syät tasmin madhuvane nèëäm | tapasä bhakti-yogena snäna-mätreëa karmaëä ||197|| aho madhu-vanaà dhanyaà yatra rämaù sahänujaù | karoti karma lokänäm hitäya ca manéñiëäm ||198||

mardito yatra kåñëena cograsenätmajo’suraù | pävitaù sparsa-mätreëa gatià nétaç ca yoginäm ||199|| tasmin madhuvane räjan durghaöaà kià hari-priye | vaktuà nämäni térthänäà çakyante na mayädhunä | tasmin madhu-vane yäni mähätmyaà ca nåpottama ||200|| aho madhuvanaà dåñöaà çrutaà vä tat su-sevinam | sthitaà vä yaiù surätétaà dhanyäs te bhuvi mänaväù ||201|| evaà pradakñinaà kåtvä navaméà çukla-kaumudém | sarvän kulän samädäya viñëu-loke mahéyate ||202|| kramataù pada-vinyäsä yävantaù sarvato diçaù | tävantaù kula-sambhütäù svarge tiñöhänti çaçvataù ||203|| anya-deça-gato dürät parikrämati yo naraù | tasya sandarçanäd eva pütäù syur gata-kalmañäù ||204|| çruto yais tu vidura-sthaiù kåta-yätro naro naraiù | sarva-päpa-vinirmuktäs te’pi yänti paräà gatim ||205|| mathuräyäà naro gatvä dåñövä devaà sväyambhuvam | pradakñiëäyäà yat puëyaà tat puëyaà labhate hi saù ||206||

atha janma-sthäna-mähätmyaà skände

japopaväsa-nirato

mathuräyäà ñaòänana | janma-sthänaà samäsädya sarva-päpaiù pramucyate ||207||

atha kärttike pädme –

kärttike janma-sadane keçavasya ca ye naräù | sakåt praviñöäù çré-kåñëam te yänti param avyayam ||208||

tatraiva prabodhanyäm –

ekaivaikädaçé kåñëa- janma-gehe kåtä naraiù | tato’dhikaà prakartavyaà loke kiïcin na vidyate ||209||

rätrau jägaraëaà tatra prétyä kurvanti ye naräù | saàsära-moha-svapnänte sadä jägrati jägrati ||210||

anyaträpi priyä viñëor jägare syät prabodhiné | kià punar mathuräyäà sä tato vai janma-sadmani ||211||

atha çré-keçavasya mähätmyam, ädi-värähe –

pradakñiëé-kåtä tena sapta-dvépä vasundharä | pradakñiëé-kåto yena mathuräyäà tu keçavaù ||212||

iha janma-kåtaà päpam anya-janma-kåtaà ca yat | tat sarvaà naçyate çéghraà kértane keçavasya ca ||213||

tatraiva suptotthita-keçavasya darçana-phalam

suptotthitaà harià dåñövä mathuräyäà vasundhare | na tasya punar ävåttir

jäyate sa catur-bhujaù ||214|| pädme kärttika-mähätmye –

suptam utthäpya govindaà tan mukhaà sütikä-gåhe | paçyanti kåta-puëya ye teñäà kià bhägyam ucyate ||215||

viñëu-puräëe ñañöhe’àçe –

ürjasya çukla-dvädaçyäà snätvä vai yamunä-jale | mathuräyäà harià dåñövä präpnoti paramäà gatim ||216||

atha çré-bhagavan-mürténäà mähätmyam ädi-värähe –

dérgha-viñëuà samälokya padmanäbhaà sväyambhuvam | mathuräyäà sakåd devi sarväbhéñöam aväpnuyät ||217||

tathä –

viçränti-saàjïakaà dåñövä dérgha-viñëuà ca keçavam | sarveñäà darçanät puëyam ebhir dåñöaiù phalaà labhet ||218||

udaye mämakaà tejaù sadä viçränti-saàjïake | madhyähne mämakaà tejo dérgha-viñëau vyavasthitam | keçave mämakaà tejo dina-bhäge caturthake ||219||

atha çré-kåñëa-pariväräëäm

ekänaàçaà tato devéà yaçodäà devakéà tadä |

mahä-vidyeçvaréà dåñövä mucyate brahma-hatyayä ||220||

atha bhuteçvarasya –

mathuräyäà ca deva tvaà kñetra-pälo bhaviñyasi | tvayi dåñöe mahä-deva mama kñetra-phalaà labhet ||221||

[punas tatraiva --

dåñövä bhüta-patià devaà varadaà päpa-näçanam | tena dåñöena vasudhe mäthuraà phalam äpnuyät ||Brk 5.227||]

nirmäëa-khaëòe –

yatra bhüteçvaro devo mokñadaù päpinäm api | mama priyatamo nityaà deva bhüteçvaraù paraù ||222|| kathaà vä mayi bhaktià sa labhate päpa-püruñaù | yo madéyaà paraà bhaktaà çivaà sampüjayen na hi ||223|| man-mäyä-mohita-dhiyaù präyas te mänavädhamäù | bhüteçvaraà na smaranti na namanti stuvanti vä ||224||

atha viçränti-mähätmyaà skände –

tatra térthaà mahäräja viçränti-loka-viçrutam | bhramitvä sarva-térthäni viçräntià yänti sattvataù ||225||

tatraiva bädaré-mähätmye –

viçränti-térthe vidhivat snätvä kåtvä tilodakam | pitèë uddhåtya narakäd viñëu-lokaà prapadyate ||226||

yadi kuryät pramädena pätakaà tatra mänavaù | viçränti-snäna-mätreëa bhasmé-bhavati tat-kñanät ||227||

saura-puräëe –

tato viçränti-térthäkhyaà tértham aàho-vinäçanam | saàsära-maru-saïcära- kleça-viçränti-daà nèëäm ||228|| tatra térthe kåta-snäno yo’rcayed acyutaà naram | sa mukto bhava-santäpäd amåtatväya kalpate ||229||

pädme yamunä-mähätmye –

kalinda-parvatodbhede mathuräyäà tathä puré | pratyaì-mukhyaà ca saukäryam bhagérathyäç ca saìgame ||230||

phalam uttara-kuloktaà tat-kalindyäà çatädhikam | tad eva koöi-guëitam viçräntau kathyate budhaiù ||231||

ädi-värähe –

viçränti-saàjïakaà näma térthaà trailokya-durlabham | yasmin snäto naro devi mama loke mahéyate ||232|| gaìgä-çata-guëaà proktaà yatra keçé-nipatitaù | keçyäù çata-guëaà proktaà yatra viçräntito hariù ||233||

tathä –

ardha-candräd viçeño’sti térthe viçränti-saàjïake | dähädi-karaëe tatra gadarbho’pi catur-bhujaù ||234|| väsudevo vasen nityaà tasmin sthäne nåpottama | viçräntià kurute yena tena viçränti-saàjïakam ||235||

puräëäntare’pi –

kalpa-koöi-çatenäpi viçräntau roma-romäsu | kñaura-karmaëi dähe ca punar-janma na vidyate ||236||

atha gataçrama-deva-mähätmyam ädi-värähe –

sarva-tértheñu yat snänaiù sarva-tértheñu yat phalam | tat phalaà labhate devi dåñövä devaà gataçramam ||237|| käla-trayaà tu vasudhe yaù paçyati gataçramam | kåtvä pradakñinaà bhéru viñëu-lokaà sa gacchati ||238||

athärdhacandra-sthitäni yamunä-térthäni catur-viàçatiù ädi-värähe –

avimukte naraù snätvä muktià prapnoty asaàçayam | taträtha muïcati präëän mama lokaà sa gacchati ||239||

viçränti-saàjïakaà näma

térthaà trailokya-viçrutam | yasmin snätvä naro devi mama loke mahéyate ||240|| asti cänyataraà guhyaà sarva-saàsära-mokñaëam | tasmin snäto naro devi mama loke mahéyate ||241|| prayägaà näma térthaà tu devänäm api durlabham | yasmin snäto naro devi agniñöoma-phalaà labhet ||242||

saura-puräëe –

tatas térthaà prayägäkhyaà pavitraà päpa-näçanam | pitåbhyas tatra yad dattaà tad akñayataraà bhavet ||243|| tat térthaà sevamänasya kåñëaà ca jagatäà gurum | nihsaàçayaà manuñyasya na punar-janma-sambhavaù ||244||

ädi-värähe –

tathä kanakhalaà térthaà guhyaà térthaà paraà mama | snäna-mätreëa taträpi näka-påñöhe sa modate ||245|| asti kñetraà paraà guhyaà tindukam mama nämataù | tasmin snätvä naro devi mama loke mahéyate ||246|| tataù paraà sürya-térthaà sarva-päpa-praëaçanam | vairocanena balinä süryas tv ärädhitaù purä ||247|| äditye’hani saìkräntau grahaëe candra-süryayoù |

tasmin snäto naro devi räjasüya-phalaà labhet ||248||

saura-puräëe –

tataù paraà baöa-svämé térthänäà tértham uttamam | baöa-sväméti vikhyäto yatra devo diväkaraù ||249|| tat térthaà caiva yo bhaktyä ravi-väre niñevate | präpnoty ärogyam aéçvaryam ante ca gatim uttamam ||250||

ädi-värähe –

yatra dhruvena santaptam icchayä paramaà tapaù | tatra vai snäna-mätreëa dhruva-loke mahéyate ||251|| dhruva-térthe tu vasudhe yaù çraddhäà kurute naraù | pitèn santärayet sarvän pitå-pakñe viçeñataù ||252||

saura-puräëe –

dhruva-tértham iti khyätaà térthaà mukhyaà tataù param | yatra snänavato mokño dhruva eva na saàçayaù ||253||

skände mathurä-khaëòe –

gayäyäà piëòa-dänena yat phalaà hi nèëäà bhavet | tasmäc chata-guëaà térthe piëòa-dänäd dhruvasya ca ||254|| dhruva-térthe japo homas tapo dänaà surärcanam | sarva-térthäc chata-guëaà nèëäà tatra phalaà labhet ||255||

ädi-väräha-puräëe –

dakñiëe dhruva-térthasya åñi-térthaà prakértitam | tatra snäto naro devi mama loke mahéyate ||256||

skände mathurä-khaëòe –

tasmin madhuvane puëyaà åñi-térthaà hareù priyam | snäna-mätreëa bhü-päla harau bhaktiù parä bhavet ||257||

dakñine åñi-térthasya mokña-térthaà vasundhare | snäna-mätreëa vasudhe mokñaà präpnoti mänavaù ||258||

ädi-värähe –

tatraiva koöi-térthaà tu devänäm api durlabham | tatra snänena dänena mama loke mahéyate ||259|| tatraiva bodhi-térthaà hi pitèëäm ati-durlabham | piëòän dattvä tu vasudhe pitå-lokaà sa gacchati ||260||

dvädaçaitani térthäni devänäà durlabhäni ca | teñäà smaraëa-mätreëa sarva-päpaiù pramucyate ||261||

uttare tv asi-kuëòasya térthaà tu nara-saàjïakam | nara-térthat paraà térthaà na bhütaà na bhaviñyati ||262|| tataù saàyamanaà näma térthaà trailokya-viçrutam | tatra snäto naro devi

mama lokaà sa gacchati ||263|| dhärä-patanake snätvä näka-påñöhe sa modate | athätra muïcate präëän mama lokaà sa gacchati ||264|| ataù paraà näga-térthaà térthänäm uttamottamam | yatra snätvä divaà yänti ye måtäs te’punar-bhaväù ||265|| ghaëöäbharaëakaà tértham sarva-päpa-pramocanam | yatra snäto naro devi sürya-loke mahéyate ||266|| térthänäm uttamaà térthaà brahmaloketi viçrutam | tatra snätvä ca pétvä ca saàyato niyatäsanaù | brahmaëä samanujïäto viñëu-lokaà sa gacchati ||267|| soma-térthe tu vasudhe pavitre yamunämbhasi | taträbhiñekaà kurvéta sva-sva-karma-pratiñöhitaù | modate soma-loke tu evam eva na saàçayaù ||268|| sarasvatyäç ca patanam sarva-päpa-haraà çubham | tatra snätvä naro devi avarëo’pi yatir bhavet ||269|| cakra-térthaà tu vikhyätaà mäthure mama maëòale | yas tatra kurute snänaà tri-rätropoñito naraù | snäna-mätreëa manujo mucyate brahma-hatyayä ||270|| daçäçvamedham åñibhiù püjitaà sarvadä purä |

tatra ye snänti niyatäs teñäà svargo na durlabhaù ||271|| térthaà tu vighna-räjasya puëyaà päpa-haraà çubham | tatra snätaà ca manujaà vighna-räjo na péòayet ||272|| tataç ca koöi-térthaà tu pavitraà paramaà çubham | tatraiva snäna-mätreëa gaìgä-koöi-phalaà labhet ||273||

mathurä-khaëòa-mate tu viçräntià vinä caturviàçatitvam, tathä hi –

catur-viàçati-térthäni tat-térthad dakñinottare | dasäçvamedha-paryantaà mokñäntaà ca yudhiñöhira ||274||

athäträtya-parama-prasiddha-térthänäà mähätmyam atra gokarëasya, yathä saura-puräëe –

tato gokarëa-térthakhyaà térthaà tri-bhuvana-çrutam | vidyate viçvanäthasya viñëor atyanta-vallabham ||275||

kåñëa-gaìgäyäù, ädi-värähe –

païca-térthäbhiñekäc ca yat phalaà labhate naraù | kåñëa-gaìgä daça-guëaà diçate tu dine dine ||276||

vaikuëöha-térthasya –

vaikuëöha-térthe yaù snäti mucyate sarva-pätakaiù | sarva-päpa-vinirmukto viñëu-lokaà sa gacchati ||277||

asi-kuëòasya –

ekä varäha-saàjïa ca tathä näräyaëé parä | vämanä ca tåtéyä vai caturthé laìgalé çubhä ||278|| etäç catasro yaù pasyet snätvä kuëòe’si-saàjïake | catuù-sägara-paryantä kräntä tena dharä dhruvam | térthänäà mathuränaà ca sarveñäà phalam açnute ||279||

catuùsämudrikasya –

catuù-sämudriko näma küpaù lokeñu viçrutaù | tatra snäto naro bhadre devais tu saha modate ||280||

atha kalindi-mähätmyam ädi-värähe –

gaìgä-çata-guëä proktä mäthure mama maëòale | yamunä viçrutä devi nätra käryä vicäraëä ||281|| tatra térthäni guhyäni bhaviñyanti mamänaghe | yeñu snäto naro devi mama loke mahéyate ||282||

yamunä-salile snätaù çucir bhütvä jitendriyaù | samabhyarcyäcyutaà samyak präpnoti paramäà gatim ||283||

värähe –

nadé tatra varärohe çubhä puëyojjvalodakä | vivasvataù sutä puëyä yamunä vai bhaviñyati ||284||

sa prayäge tu suçroëi brahma-kñetre mahä-yasaù | sameñyati na sandeho gaìgäyäs tad-anantaram ||285||

mätsye yudhisthira-närada-saàväde –

tatra snätvä ca pétvä ca yamunäyäà yudhiñöhira | kértanäl labhate puëyaà dåñövä bhadräëi paçyati ||286|| avagähya ca pétvä ca punäty ä-saptamaà kulam | präëäàs tyajati yas tatra sa yati paramäà gatim ||287||

viñëu-dharmottare –

yatra kvacana kälindyäà kåtvä çräddhaà narädhipa | akñayaà phalam äpnoti näka-påñöhe sa modate ||288||

padma-puräëe pätäla-khaëòe –

raso yaù paramädhäraù sac-cid-änanda-lakñaëaù | brahmety-upaniñad-gétaù sa eva yamunä svayam | pävanäyäsya jagataù sarid bhütvä sasära ha ||289||

tathä –

pätaki pätakän muktaù puëyäòhyaù syäd apätaké | phaläbhisandhi-rahitaù kälindyäm eva mucyate ||290|| snänädi-karma kälindyäà yena kenäpi yat kåtam | yathävad ayathävad vä tat sädhu phalavad bhavet ||291||

viçeña eva kälindyäà måte yäti hareù padam | mathurä-saìgatäyäà tu harir eva bhaven naraù ||292||

tatraiva hara-gauri-saàväde –

brahma-jïänena mucyante käçyäà ca maraëe naraù | athavä snäna-mätreëa kåñëäyäà kåñëa-sannidhau ||293||

yamunä-jala-kallole kréòäte devaké-sutaù | tatra snätvä mahä-devi sarva-tértha-phalaà labhet ||294|| aho abhägyaà lokasya na pétaà yamunä-jalam | go-gopa-gopikä-saìge yatra kréòäti kaàsa-hä ||295||

tatraiva nirmäëa-khaëòe –

cid-änandamayé säkñäd yamunä yama-bhéti-nut ||296||

käla-viçeñe tatra snänädi-phalam ädi-värähe –

jyaiñöhasya çukla-dvädaçyäà samabhyarcya janärdanam | dhanyo’sau piëòa-nirväpaà yamunäyäà kariñyati ||297||

çré-viñëu purane –

yamunä-salile snätaù puruño muni-sattama | jyaiñöha-müle’male pakñe dvädaçyäà upaväsa-kåt ||298||

samabhyarcyäcyutaà samyag

yamunäyäà samähitaù | açvamedhasya yajïasya präpnoty adhikajaà phalam ||299||

tatraiva pitèëäà väkyam –

kaçcid asmat-kule jätaù kälindé-saliläplutaù | arcayiñyati govindaà mathuräyäà upoñitaù ||300|| jyaiñöha-müle’male pakñe yenaiva vayam apy uta | paräm åddhim aväpa syämas täritäù sva-kulodbhavaiù ||301||

jyaiñöhasya çukla-dvädaçyäà samabhyarcya janärdanam | dhanyo’sau piëòa-nirväpaà yamunäyäà kariñyati ||302||

brahma-vaivarte –

jyaiñöha-müla-site pakñe samabhyarcya janärdanam | dhanyänäà kulajaù piëòän yamunäyäà pradäsyati ||303||

båhan-näradéye –

jyaiñöhe mäsi paurëamäsyäà mülarkñe präyato naraù | snätvä ca yamunäyäà vai mathuräyäà upoñitaù ||304|| abhyarcya vidhinä viñëuà yat phalaà labhate dvijaù | tat pravakñyämi vaù samyak çåëudhvaà gadato mama ||305||

janmäyutärjitaiù päpair muktaù koöi-kulänvitaù | brahmaëaù padam äsädya tatraiva parimucyate ||306||

padma-puräëe –

saìkrantau ravi-väre ca saptamyäà vai dhåtau tathä | vyatipäte ca hastarkñe tvañöre pauïce punar-vasau ||307|| ekädaçyäà caturdaçyäm añöamyäà ca vidhu-kñaye | paurëamäsyäà ca pürvoktaà phalaà çata-guëaà bhavet ||308|| tad eva koöi-guëitaà grahaëe candra-süryayoù | dvädaçyäm arcayed viñëum ekädaçyäm upoñya yaù | kälindyäà tasya sulabhaà tad visnoù paramaà padam ||309||

atha mathurä-brähmaëa-mähätmyam ädi-värähe –

anåco mäthuro yaç ca catur-vedas tathäparaù | catur-vedaà parityajya mathuräà bhojayed dvijam ||310|| kåñé-balo duräcäro dharma-märga-paräì-mukhaù | édåço’pi püjanéyo mäthuro mama rüpa-dhåk ||311|| mäthuräëäà ca yad rüpaà tad rüpaà me vasundhare | ekasmin bhojite vipre koöér bhavati bhojitäù ||312|| mäthurä mama püjyä hi mäthurä mama vallabhäù | mäthure parituñöe vai tuñöo’haà nätra saàçayaù ||313|| bhavanti puëya-térthäni

puëyäny ayatanäni ca | maìgaläni ca sarväëi yatra tiñöhanti mäthuräù ||314||

atha mathurä-väsi-mähätmyam ädi-värähe –

ye vasanti mahä-bhäge mathuräm itare janäù | te’pi yänti paräà siddhià mat-prasädän na saàçayaù ||315|| yas tatra nivased devi saàyato hi jitendriyaù | tri-kälam api bhuïjäno väyu-bhakña-samo hi saù ||316|| mathuräyäà mahä-puryäà ye vasanti çuci-vratäù | bali-bhikñä-pradätäro deväs te nara-vigrahäù ||317|| mathurä-väsino lokäù sarve te mukti-bhäjanäù | api kéöa-pataìgä vä tiryag-yoni-gatä api ||318|| tiñöhed yuga-sahasraà tu padenaikena yaù pumän | tasyädhikaà bhavet puëyaà mathuräyäà niväsinaù ||319|| para-dära-ratä ye ca ye narä ajitendriyäù | mathurä-väsinaù sarve te deva nara-vigrahäù ||320|| siddhä bhüta-gaëäù sarve ye ca deva-gaëä bhuvi | mathurä-väsino lokäàs te paçyanti catur-bhujän ||321|| mathuräyäà ye vasanti

viñëu-rüpä hi te khalu | ajïänäs tän na paçyanti paçyanti jïäna-cakñuñaù ||322|| mathuräyäà pure yas tu prasädaà pura-väsinäm | kärayitvä tu manujo jäyate sa catur-bhujaù ||323||

skände –

mathurä-väsino lokän manasäpi dviñanti ye | na jätu bhavitä teñäà viraho nirayaiù saha ||324|| mathurä-väsinäà kurvanty upakärän manäg api | ye lokä nästi teñäà hi puëyasyäntaù kadäcana ||325||

pädme pätäla-khaëòe –

dhanyä mathurä-väsäs te vasanti hari-sannidhau | catur-varëa-varaù so’yam pibate yamunä-jalam ||326|| svapacaù pävanäs te’tra vasanti mathurä-pure | anya-deça-stha-vipräëäà mathurä-väsino’dhikäù ||327||

tatraiva nirmäëa-khaëòe –

mathurä-väsino dhanyä mänyä api divaukasäm | agaëya-mahimänas te sarva eva catur-bhujäù ||328|| mathurä-väsinäà ye tu doñaà paçyanti mänaväù | te sva-doñaà na paçyanti janma-måtyu-sahasra-dam ||329||

taträdi-väräha-mataà madhu-vanaà puradbhir apy astiti, tathä hi

tena dåñöa ca sä ramyä väsavasya puré yathä | vanair dvadaçabhir yuktä puëya-päpa-harä çubhä ||330||

atha dvädaça-vanänäà mähätmyam [tathä hi padma-puräëe –

bhadra-çré-lauha-bhäëòéra- mahä-täla-khadirakäù | bahulä kumudaà kämyaà madhu våndävanaà tathä || dvädaçaitäny araëyäni kälindyäù sapta paçcime | pürve païca vanaà proktaà taträsti guhyam uttamam || [Brk 5.397-398]

skände – pürve tu païca bhadrädyäs tälädyäù sapta paçcime | anyac copavanaà proktaà kåñëa-kréòä-rasa-sthalam || [Brk 5.399] tatra madhu-vanasya –

ramyaà madhu-vanaà näma viñëu-sthänam anuttamam | yad dåñövä manujo devi sarvän kämän aväpnuyät ||331||

täla-vanasya ädi-värähe –

vanaà täla-vanäkhyaà ca dvitéyaà vanam uttamam | yatra snätvä naro devi kåta-kåtyo’bhijäyate ||332||

tatra kuëòaà svaccha-jalaà

nélotpala-vibhüñitam | tatra snänena dänena väïchitaà phalam äpnuyät ||333||

skände mathurä-khaëòe –

aho täla-vanaà puëyaà yatra tälair hato’suräù | hitäya yädavänäà ca ätma-kréòänakäya ca ||334||

yas tatra kurute snänaà yatra kutra sthite jale | yädavatvam aväpnoti dehänte deva-darçanam ||335||

kumuda-vanasya, ädi-värähe –

vanaà kumud-vanäkhyaà ca tåtéyam uttamaà param | tatra gatvä naro devi kåta-kåtyo’bhijäyate ||336||

kämya-vanasya, ädi-värähe –

caturthaà kämyaka-vanam vanänäà vanam uttamam | tatra gatvä naro devi mama loke mahéyate ||337||

vimalasya ca kuëòe tu sarvaà papaà vimokñyate | yas tatra muïcati präëän mama lokaà sa gacchati ||338||

skände mathurä-khaëòe –

tataù kämya-vanaà räjan yatra bälye sthito hariù | snäna-mätreëa sarveñäà sarva-käma-phala-pradam ||339|| tatra käma-saro räjan gopikä-ramaëaà saraù | tatra tértha-sahasräëi

saräàsi ca påthaë påthak ||340|| bahulä-vanasya, ädi-värähe –

païcamaà bahulä-vanaà vanänäà vanam uttamam | tatra gatvä naro devi agni-sthänaà sa gacchati ||341||

skände mathurä-khaëòe –

bahulä çré-hareù patné tatra tiñöhati sarvadä | tasmin padma-vane räjan bahu-puëya-phaläni ca ||342||

tatraiva ramate viñëur lakñmyä särdhaà sadaiva hi | tatra saìkarñaëaà kuëòaà tatra mäna-saro nåpa ||343||

yas tatra kurute snänaà madhu-mäse nåpottama | sa paçyati harià tatra lakñmyä saha viçämpate ||344||

bhadra-vanasya, ädi-värähe –

tasmin bhadra-vanaà näma ñañöhaà ca vanam uttamam | tatra gatvä tu vasudhe mad-bhakto mat-paräyaëaù | tad-vanasya prabhävena näga-lokaà sa gacchati ||345||

khadira-vanasya, ädi-värähe –

saptamaà tu vanaà bhümau khadiraà loka-viçrutam | tatra gatvä naro bhadre mama lokaà sa gacchati ||346||

mahävanasya, ädi-värähe –

mahä-vanaà cäñöamaà tu

sadaiva hi mama priyam | tasmin gatvä tu manuja indraloke mahéyate ||347|| yamalärjuna-térthaà ca kuëòaà tatra ca vartate | paryastaà yatra çakaöaà bhinna-bhäëòa-kuöi-ghaöam ||348|| tatra snänopaväsena anantaà phalam äpnuyät | tatra gopéçvaro näma mahä-pätaka-näçanaù ||349|| sapta-sämudrikaà näma kuëòaà tu vimalodakam | devasyägre tu vasudhe gopéçasya mahätmanaù ||350|| pitaraç cäbhinandanti päëéyaà piëòam eva ca | soma-väre tv amävaçyäà piëòa-dänaà karoti yaù | gayä-piëòaà pradänaà ca kåtaà nästy atra saàçayaù ||351||

lohajaìgha-vanasya, ädi-värähe –

lohajaìgha-vanaà näma lohajaìghena rakñitam | navamaà tu vanaà devi sarva-pätaka-näçanam ||352||

bilva-vanasya –

vanaà bilva-vanaà näma daçamaà deva-püjitam | tatra gatvä tu manujo brahma-loke mahéyate ||353||

bhäëòéra-vanasya –

ekädaçaà tu bhäëòéram yoginäà priyam uttamam | tasya darçana-mätreëa

naro garbhaà na gacchati ||354|| bhäëòéraà samanupräpya vanänäà vanam uttamam | väsudevaà tato dåñövä punar-janma na vidyate ||355||

tasmin bhäëòérake snätvä saàyato niyatäsanaù | sarva-päpa-vinirmukta indra-lokaà sa gacchati ||356||

çré-våndävanasya, ädi-värähe –

våndävanaà dvädaçamaà våndayä parirakñitam | mama caiva priyaà bhüme sarva-pätaka-näçanam ||357|| taträhaà kréòäyiñyämi gopé-gopälakaiù saha | su-ramyaà su-pratétaà ca deva-dänava-durlabham ||358||

skände mathurä-khaëòe –

tato våndävanaà puëyaà våndä-devi-samäçritam | hariëädhiñöhitaà tac ca rudra-brahmädi-sevitam ||359||

våndävanaà su-gahanaà viçälaà viståtaà bahu | munénäm äçramaiù pürëaà vanya-vånda-samanvitam ||360||

yathä lakñmiù priyatamä yathä bhakti-parä naräù | govindasya priyatamaà tathä våndävanaà bhuvi ||361|| vatsair vatsatarébhiç ca säkaà kréòäti mädhavaù | våndävanäntara-gataù sa-ramair bälakävåtaù ||362||

aho våndävanaà ramyaà yatra govardhano giriù | yatra térthany anekani viñëu-deva-kåtani ca ||363||

pädme nirmäëa-khaëòe –

paramänanda-kaëòäkhyaà mahä-pätaka-näçanam | samasta-duùkha-saàhantå- jéva-mätra-vimuktidam ||364||

çré-daçama-skände [BhP 10.11.28] –

vanaà våndävanaà näma paçavyaà nava-känanam | gopa-gopé-gaväà sevyaà puëyadri-tåëa-vérudham ||365||

[BhP 10.21.10]

våndävanaà sakhi bhuvo vitanoti kirtià yad devaké-suta-padämbuja-labdha-lakñmiù | govinda-veëum anu-matta-mayüra-nåtyaà prekñyädri-sänv-aparatänya-samasta-sattvam ||366||

kim idaà dvadaçäbhikhyaà våndäranyaà viçämpate | çrotum icchämi bhagavan yadi yogyo’sti me vada ||367||

tatra çré-kåñëasyottaram –

idaà våndävanaà ramyam mama dhämaiva kevalam | atra ye paçavaù pakñé- våkña-kéöa-narämaräù | ye ca santi mamadhiñöhe måtä yänti mamälayam ||368||

atra yä gopa-kanyäç ca nivasanti mamälaye | yoginyas tä mayä nityam mama sevä-paräyaëäù ||369||

païca-yojanam evästi vanaà me deha-rüpakam | kälindéyaà suñumëäkhyä paramämåta-vähiné | atra deväç ca bhütäni vartante sükñma-rüpataù ||370|| sarva-deva-mayaç cähaà na tyajämi vanaà kvacit | ävirbhävas tirobhävo bhaved atra yuge yuge | tejomayam idaà ramyam adåçyaà carma-cakñuñä ||371||

atha çré-govindasya, ädi-värähe –

våndävane ca govindaà ye paçyanti vasundhare | na te yama-puréà yänti yänti puëya-kåtäà gatim ||372||

skände mathurä-khaëòe çré-näradoktau

tasmin våndävane puëyam govindasya niketanaà | tat-sevaka-samäkérëaà tatraiva sthéyate mayä ||373|| bhuvi govinda-vaikuëöhaà tasmin våndävane nåpa | yatra våndädayo bhåtyäù santi govinda-mänasäù ||374|| våndävane mahä-sadma yair dåñöaà purusottamaiù | govindasya mahé-päla te kåtärthä mahé-tale ||375||

atha çré-govinda-térthasya, saura-puräëe –

govinda-svami-térthäkhyaà asti térthaà mahottamam | vasudeva-tanüjasya viñëor atyanta-vallabham ||376||

govinda-svämi-nämätra vasaty arcätmako’cyutaù | tatra snätvä tam abhyarcya muktim icchanti sädhavaù ||377||

atha çré-brahma-kuëòasya – ädi-värähe –

tatra brähme mahä-bhäge bahu-gulma-latävåte | tatra snänaà prakurvéta eka-ratroñito naraù ||378||

gandharvair apsarobhiç ca kréòamänaù sa modate | tathätra muïcate präëän mama lokaà sa gacchati ||379||

skände –

tatra kuëòaà mahä-bhage bahu-gulma-latävåtam | puëyam eva mahä-térthaà su-ramya-salilävåtam ||380|| tatra snänaà prakurvéta catuù-käloñito naraù | modate vimale divye gandharväëäà kule sukham ||381||

taträpi muïcate präëän satataà kåta-niçcayaù | gandharva-kulam utsåjya mama lokaà sa gacchati ||382||

taträçcaryaà pravakñyämi tat çåëuñva vasundhare | labhante manujäù siddhià mama kärya-paräyaëäù ||383|| tasya tatrottara-pärçve ’çoka-våkñaù sita-prabhaù | vaiçäkhasya tu mäsasya

çukla-pakñasya dvädaçé ||384||

sa puñpati ca madhyähne mama bhakta-sukhävahaù | na kaçcid abhijänäti vinä bhägavataà çucim ||385||

atha kesi-térthasya, ädi-värähe –

gaìgä-çata-guëaà puëyaà yatra keçé nipätitaù | taträpi ca viçeño’sti keçi-térthe vasundhare | tasmin piëòa-pradänena gaya-piëòa-phalaà labhet ||386||

atha käliya-hradasya, tatraiva

käliyasya hradaà gatvä kréòäà kåtvä vasundhare | snäna-mätreëa tatraiva sarva-päpaiù pramucyate ||387||

värähe –

käliyasya hradaà puëyam asti guhyaà paraà mama | yaträhaà kréòaye nityam vimale yamunämbhasi ||388|| taträbhiñekaà kurvéta aho-ratroñito naraù | takñakasya gåhaà gatvä mama loke mahéyate ||389|| aträpi mahad äçcaryaà paçyanti paëòitä naräù | käliya-hrada-pürveëa kadambo mahato drumaù ||390|| çata-çäkhaà viçäläkñi puñpaà surabhi-gandhi ca | sa ca dvädaça-mäseñu manojïaù çubha-sitalaù | puñpayati viçäläkñi

bhäsvaraàs tu diso dasa ||391|| saura-puräëe –

tataù käliya-térthäkhyaà tértham aàho-vinäçanam | anåtyad yatra bhagavän bälaù käliya-mastake ||392||

tatra yas tu kåta-snäno väsudevaà samarcayet | agaëya-janma-duñpräpaà kåñëa-säyujyam açnute ||393||

atha dvädaçäditya-saàjïasya, ädi-värähe –

sürya-térthe naraù snäto dåñövädityaà vasundhare | äditya-bhavanaà präpya kåta-kåtyaù sa modate ||394||

äditye’hani saìkräntäv asmin térthe vasundhare | manasäbhépsitaà kämaà sampräpnoti na saàçayaù ||395||

saura-puräëe –

dvädaçaditya-térthäkhyaà térthaà tad anu pävakam | tasya darçana-mätreëa nèëäm aàho vinaçyati ||396||

athokta-kramaà yäträyäù kartavyopadesaù ädi-värähe –

prathamaà madhu-vanaà proktaà dvädaçaà våndikä-vanam | etäni ye prapaçyanti na te naraka-bhojinaù ||397|| yathä-kramena ye yäträà vanänäà dvädaçasya tu |

kariñyanti varärohe yänti te brähmam älayam ||398||

atha çré-govardhanasya, tatraiva –

asti govardhanaà näma kñetraà parama-durlabhaà mathurä-paçcime bhäge adüräd yojana-dvayam ||399|| anna-küöaà tataù präpya tasya kuryät pradakñinäm | na tasya punar ävåttir devi sarvaà bravémi te ||400|| snätvä mänasa-gaìgäyäà dåñövä govardhane harim | anna-küöaà parikramya kià manaù paritapyase ||401|| indrasya varñato’tyarthaà gaväà pédä-karaà jalam | täsäà saàrakñanärthäya dhåto giri-varo mayä ||402|| anna-küöa iti khyätaù sarvataù çakra-püjitaù | soma-väre tv amävaçyäà präpya govardhanaà naraù dattvä piëòän pitåbhyaç ca räjasüya-phalaà labhet ||403||

skände mathurä-khaëòe –

govardhanaç ca bhagavän yatra govardhano dhåtaù | rakñitä yädaväù sarva indra-våñöi-niväraëät ||404|| aho govardhano viñëur yatra tiñöhati sarvadä | yatra brahmä çivo lakñmér vasaty eva na saàçayaù ||405||

värähe –

asti govardhanaà näma guhyaà kñetraà paraà mama | adüräd añöa-kroçät tu mathuräyäç ca paçcime ||406|| taträpi mahad äçcaryaà yat paçyanti su-cetasaù | tasmin saàvartate bhümir sarva-bhägavata-priyam ||407|| catur-viàçati-dvädaçyäà tasmin çikhara-parvate | sthülän paçyanti dipän vai dyotayanto diço daça ||408|| yaç ca tän paçyate dépän mama karma-paräyaëäù | labhate paramäà siddhim evam etän na saàçayaù ||409||

bhädre pärçva-parivartinyäm ekädaçyäà govardhana-yäträ ädi-värähe –

mäsi bhädra-pade yä tu çuklä caikädaçé çubhä | govardhane sopaväsaù kuryät tasya pradakñiëäm ||410||

govardhanaà parikräman dåñövä devaà harià prabhum | räjasüyäçvamedhäbhyäà phalaà prapnoty asaàçayaù ||411||

çré-daçame [BhP 10.21.18] –

hantäyam adrir abalä haridäsa-varyo yad räma-kåñëa-caraëa-sparaça-pramodaù | mänaà tanoti saha-go-gaëayos tayor yat pänéya-süyavasa-kandara-kanda-mülaiù ||412||

tatrastha-brahma-kuëòasya mathurä-khaëòe –

tatra snätvä brahma-kuëòe brahmaëä tosito hariù | indrädi-loka-pälänäà jätäni ca saräàsi hi ||413||

ädi-värähe –

hradaà tatra mahä-bhage druma-gulma-latävåtam | catväri tatra térthäni puëyäni ca çubhäni ca ||414||

aindraà pürvena pärçvena yama-térthaà tu dakñiëe | värunaà paçcime térthaà kauveraà cottarena tu | tatra madhye sthitaç cäham kréòayisye yad-icchayä ||415||

çré-govinda-kuëòasya mathurä-khaëòe

yaträbhiñikto bhagavän maghonä yadu-vairiëä | govinda-kuëòaà taj-jätaà snäna-mätreëa mokña-dam ||416||

ädi-värähe – anna-küöasya sännidhye térthaà çakra-vinirmitam | tasmin snäne tarpaëe ca çata-kratu-phalaà labhet ||417||

çré-rädhä-kuëòädikasya ädi-värähe –

ariñöa-rädhä-kuëòäbhyäà snänät phalam aväpyate | räjasüyaçvamedhäbhyäà nätra käryä vicäraëä ||418||

mathurä-khaëòe –

dépotsave kärttike ca rädhä-kuëòe yudhiñöhira | dåçyate sakalaà viçvaà bhåtyair viñëu-paräyaëaiù ||419||

pädme kärttika-mähätmye –

govardhane girau ramye rädhä-kuëòaà priyaà hareù | kärttike bahuläñöamyäà tatra snätvä hareù priyaù ||420|| naro bhakto bhaved vipras tat-sthitasya pratoñaëam | yathä rädhä priyä visnos tasyäù kuëòaà priyaà tathä ||421|| sarva-gopéñu saivaikä visnor atyanta-vallabhä | tat-kuëòe kärttikäñöamyäà tatra snätvä hareù priyaù ||422|| natvä stutvä ca sampüjyo deva-deva-janärdanaù | prabodhinyäà yathä prétas tathä prétas tato bhavet ||423||

athäkrura-térthasya saura-puräëe –

ananta-vasati-çreñöhaà sarva-päpa-vinäçanam | akrüra-tértham atyartham asti priyataraà hareù ||424||

pürëimäyäà tu yaù snäyät tatra tértha-vare naraù | sa mukta eva saàsärät kärttikyäà tu viçeñataù ||425||

ädi-värähe –

tértha-rajaà hi cäkrüraà

guhyänäà guhyam uttamaà | tat-phalaà samaväpnoti sarva-térthävagähanät ||426||

akrüre ca punaù snätvä rähu-graste diväkare | räjasüyäçvamedhäbhyäà phalaà präpnoti niçcitam ||427||

atha bhäëòägorasya värähe –

bhäëòägoram iti khyätaà guhyam asti tato mama | labhante manujä bhümi siddhià tatra na saàçayaù ||428||

tatra kuëòaà mahä-bhage druma-gulma-latävåtam | tatra snänaà prakurvéta aho-rätroñito naraù ||429|| lokaà vaidyädharaà gatvä modate kåta-niçcayaù | taträçcaryaà pravakñyämi bhümi guhyaà paraà mama ||430|| catur-viàçati-dvädaçyäà mama bhakti-vyavasthitaù | ardha-rätreñu çåëvanti gétaà karëa-sukhävaham ||431||

atha nändéçvarasya çré-daçame [BhP 10.44.13] –

puëyä bata vraja-bhuvo yad ayaà nå-liìga- güòhaù puräëa-puruño vana-citra-mälyaù | gäù pälayan saha-balaù kvaëayaàç ca veëuà vikréòayäïcati giritra-ramärcitäìghriù ||432||

tathä ca pathanti –

pävane sarasi snätvä kåñëaà nandéçvare girau | dåñövä nandaà yasodäà ca sarväbhéñöam aväpnuyät ||433||

çakaöärohaëasya, ädi-värähe –

çakaöärohaëaà näma tasmin kñetre paraà mama | mathurä-paçcime bhäge adüräd ardha-yojane ||434||

anekäni sahasräëi bhramaräëäà vasanti vai | taträbhiñekaà kurvéta eka-ratroñito naraù | sa tu vaidyädharaà lokaà gatvä tu ramate sukham ||435|| taträpi mahad açcaryaà paçyanti pathi saàsthitaù | sarva-puñpa-varaà kuëòaà mägha-mäse tu dvädaçé ||436||

atha grahaëa-snänädy-arthaà keñucit tértheñu kurukñetratvätideçaù

ädi-värähe –

govardhanaà tathäkrüraà dve koöé dakñinottare | praskandanaà ca bhäëòéraà kurukñetra-samäni sat ||437||

atha yathärtha-kathanaà tatraiva –

asi-kuëòaà ca vaikuëöhaà koöi-tirthottamaà tadä | avimuktaà soma-tértham

saàyamanaà tindukaà tathä ||438|| cakra-térthaà tathäkrüraà dvädaçäditya-saàjïakam | ete puëyäù paviträç ca mahä-pätaka-näçanaù | kurukñeträc chata-guëä mathuräyäà na saàçayaù ||439||

ye paöhanti mahä-bhäge çåëvanti ca samähitäù | mathuräyäç ca mähätmyaà te yänti paramäà gatim ||440||

te kuläni tärayanti dve çate pakñayor dvayoù | mähätmya-çravaëäd eva nätra käryä vicäraëä ||441||

mathurä-mahä-térthäni –

viçräntir asi-kuëòaà ca vaikuëöho dhruva eva ca | kåñëa-gaìga cakra-térthaà sarasvatyäç ca saìgamaù ||442||

catuù-sämudrikaù küpo gokarëäkhya-çivas tathä | govardhano nanda-gåham vatsa-kréòänakas tathä | vanäni dvädaça tathä mahä-térthäni mäthure ||443||

atha mäthure deva-varäù –

näräyaëänya-paryäyaù keçavo madhya-saàsthitaù | svayambhüù padmanäbhaç ca dérgha-viñëur gataçramaù | govindo hari-varähäv iti mathurä-devatäù ||444||

mathuräyäs tu mähätmyaà sa-vanäyä mahädbhutaà | gopalottara-täpanyäm anyad apy asti kértanam ||445||

térthany uktani bhüréëi puräneñv atra mäthure |

khyätäny evädhunä teñäà likhitänéha känicit ||446||

Other verses found in Bhakti-ratnäkara – ardha-candra-térthaù – tathä hi, ädi-värähe – tatra madhye tu yat sthänam ardha-candraà vyavasthitam | tatraiva väsino lokä muktià yänti na saàçayaù ||5.199|| ardha-candre tu yaù snänaà karoti nityatäçanaù | tenaiva cäkñayä lokäù präptä eva na saàçayaù ||5.200|| ardha-candre måtä devi mama lokaà vrajanti te | anyatra tu måtä devi ardha-candre kåta-kriyäù | te’pi muktià gamiñyanti dähädi-karaëair vinä ||5.201|| yävad asthény ardha-candre yasya tiñöhanti dehinaù | tävat sa päpa-kartäpi brahma-loke mahéyate ||5.202|| brahma-ghnaç ca suräpaç ca go-ghno bhagna-vratas tathä | mathuräà pradakñiëékåtya püto bhavati pätakät ||5.203|| anya-deçägato dürät parikrämati yo naraù | tasya sandarçanäd eva pütäù syur gata-kalmañäù ||5.204|| (yamunä tathä skände) Between 289-310 yathä sparça-maëi-sparçät lauhaà yäti suvarëatäm | tathä kåñëä-jala-sparçät

päpaà gacchati puëyatäm ||5.347|| (yamunä) yamunä-janakaà süryaà sarva-rogäpahärakam | maìgalälaya-rüpaà tat vande kåñëa-rati-pradam ||5.788]

çré-mathurä-mähätmyamtaträsyäù päpa-häritvamatha puëya-pradatvamsvodbhava-papa-haritvamatha sarva-térthädhikatvamasaìkhya-térthäçrayatvamatha niväsopadeçaùathägati-gatitvamatha çré-bhagavat-kåpä-labhyatvamatha bhagavad-dhyanadi-labhyatvammokña-pradatvamsarväbhéñöa-pradatvaàatha prapaïcätétamatha deva-traya-rupatvaàatha çré-viñëu-bhakti-pradatvaàatha svataù parama-phalatvaàatha mathurä-maëòala-sémä-jïänamathätra käla-viçeñe niväsa-phalamatha mathurä-vanantargata-madhupuré-mähätmyaàatha janma-sthäna-mähätmyaà skändetatraiva suptotthita-keçavasya darçana-phalamatha çré-bhagavan-mürténäà mähätmyamatha çré-kåñëa-pariväräëämatha viçränti-mähätmyaàatha gataçrama-deva-mähätmyamathärdhacandra-sthitäni yamunä-térthäni catur-athäträtya-parama-prasiddha-térthänäà mähätm�atha kalindi-mähätmyamkäla-viçeñe tatra snänädi-phalamatha mathurä-brähmaëa-mähätmyamatha mathurä-väsi-mähätmyamatha dvädaça-vanänäà mähätmyamathokta-kramaà yäträyäù kartavyopadesaùbhädre pärçva-parivartinyäm ekädaçyäà govard�çré-rädhä-kuëòädikasyaathäkrura-térthasyaatha bhäëòägorasyaatha nändéçvarasyaatha grahaëa-snänädy-arthaà keñucit tértheñu atha yathärtha-kathanaà