hariù oà tat sat

bhagavad-gé tä kiàcid adhé tä gaìga-jala-lava-kaëikä pé tä

yasya kathaàcin murä ri-samarcä kriyate tasya yamena na carcä

çré -veda-vyä sa-praëé ta-mahä bhä ratä ntargatä

çré -çré mad-bhagavad-gé tä

nä rä yaëaà namaskå tya naraà caiva narottamam | devé à sarasvaté à vyä saà

tato jayam udé rayet ||

atha dhyänam

oà pärthäya pratibodhitäà bhagavatä näräyaëena svayaà vyäsena grathitäà puräëa-muninä madhye-mahäbhäratäm |

advaitämå ta-varñ iëé à bhagavaté m añ ö adaçädhyäyiné m amba tväm anusandadhämi bhagavad-gé te bhava-dveñ iëé m ||1||

atha maìgalä caraëam

oà väg-é çädyäù sumanasaù sarvärthänäm upakrame |

yaà natvä kå ta-kå tyäù syus taà namämi gajänanam ||2||

namo’stu te vyäsa viçäla-buddhe phulläravindäyata-padma-netre | yena tvayä bhärata-taila-pürëaù

prajvälito jïäna-mayaù pradé paù ||3||

prapanna-parijätäya totra-vetraika-päëaye | jïäna-mudräya kå ñ ëäya gé tämå ta-duhe namaù ||4||

sarvopaniñ ado gävo dogdhä gopäla-nandanaù | pärtho vatsaù sudhé r bhoktä dugdhaà gé tämå taà mahat ||5||

vasudeva-sutaà devaà kaàsa-cäëüra-mardanam | devaké -paramänandaà kå ñ ëaà vande jagad-gurum ||6||

bhé ñ ma-droëa-taö ä jayadratha-jalä gändhära-né lotpalä

çälya-grähavatä kå peëa vahané karëena veläkulä |

açvatthäma-vikarëa-ghora-makarä duryodhanävartiné sotté rëä khalu päëòavai raëa-nadé kaivartakaù keçavaù ||7||

päräçarya-vacaù sarojam amalaà gé tärtha-gandhotkaö aà

nänäkhyänaka-keçaraà hari-kathä-sambodhanäbodhitam | loke sajjana-ñ aö padair aharahaù pepé yamänaà mudä

bhüyäd bhärata-paìkajaà kali-mala-pradhvaàsi naù çreyase ||8||

mükaà karoti väcälaà paìguà laìghäyate girim | yat-kå pä tam ahaà vande paramänanda-mädhavam ||9||

yaà brahmä varuëendra-rudra-marutaù stunvanti divyaiù stavair

vedaiù säìga-pada-kramopaniñ adair gäyanti yaà säma-gäù | dhyänävasthita-tad-gatena manasä paçyanti yaà yogino

yasyäntaà na viduù suräsura-gaëä deväya tasmai namaù ||10||

—o)0(o—

(1)

atha prathamo’dhyäyaù

arjuna-viñ ä da-yogaù

dhå tarä ñ ö ra uvä ca dharma-kñetre kuru-kñetre samavetä yuyutsavaù |

mä makä ù pä ëòavä ç caiva kim akurvata saàjaya ||1||

saàjaya uvä ca då ñ ö vä tu pä ëòavä né kaà vyüòhaà duryodhanas tadä |

ä cä ryam upasaàgamya rä jä vacanam abravé t ||2|| paçyaitä à pä ëòu-puträ ëä m ä cä rya mahaté à camüm | vyüòhä à drupada-putreëa tava çiñyeëa dhé matä ||3||

atra çürä maheñvä sä bhé mä rjuna-samä yudhi | yuyudhä no virä ö aç ca drupadaç ca mahä rathaù ||4||

dhå ñ ö aketuç cekitä naù kä çirä jaç ca vé ryavä n | purujit kuntibhojaç ca çaibyaç ca nara-puàgavaù ||5|| yudhä manyuç ca vikrä nta uttamaujä ç ca vé ryavä n |

saubhadro draupadeyä ç ca sarva eva mahä -rathä ù ||6|| asmä kaà tu viçiñ ö ä ye tä n nibodha dvijottama |

nä yakä mama sainyasya saàjïä rthaà tä n bravé mi te ||7|| bhavä n bhé ñmaç ca karëaç ca kå paç ca samitiàjayaù | açvatthä mä vikarëaç ca saumadattir jayadrathaù ||8||

anye ca bahavaù çürä mad-arthe tyakta-jé vitä ù |

nä nä -çastra-praharaëä ù sarve yuddha-viçä radä ù ||9|| aparyä ptaà tad asmä kaà balaà bhé ñmä bhirakñ itam |

paryä ptaà tv idam eteñä à balaà bhé mä bhirakñ itam ||10|| ayaneñu ca sarveñu yathä -bhä gam avasthitä ù |

bhé ñmam evä bhirakñantu bhavantaù sarva eva hi ||11|| tasya saàjanayan harñaà kuru-vå ddhaù pitä mahaù |

siàha-nä daà vinadyoccaiù çaìkhaà dadhmau pratä pavä n ||12|| tataù çaìkhä ç ca bheryaç ca paëavä naka-gomukhä ù | sahasaivä bhyahanyanta sa çabdas tumulo’bhavat ||13|| tataù çvetair hayair yukte mahati syandane sthitau |

mä dhavaù pä ëòavaç caiva divyau çaìkhau pradadhmatuù ||14|| pä ïcajanyaà hå ñ é keço devadattaà dhanaàjayaù |

pauëòraà dadhmau mahä -çaìkhaà bhé ma-karmä vå kodaraù ||15|| ananta-vijayaà rä jä kunté -putro yudhiñ ö hiraù |

nakulaù sahadevaç ca sughoña-maëipuñpakau ||16|| kä çyaç ca parameñvä saù çikhaëòé ca mahä -rathaù | dhå ñ ö adyumno virä ö aç ca sä tyakiç cä parä jitaù ||17||

drupado draupadeyä ç ca sarvaçaù på thivé -pate | saubhadraç ca mahä bä huù çaìkhä n dadhmuù på thak på thak ||18||

sa ghoño dhä rtarä ñ ö rä ëä à hå dayä ni vyadä rayat | nabhaç ca på thivé à caiva tumulo vyanunä dayan ||19||

atha vyavasthitä n då ñ ö vä dhä rtarä ñ ö rä n kapi-dhvajaù | pravå tte çastra-saàpä te dhanur udyamya pä ëòavaù ||20||

hå ñ é keçaà tadä vä kyam idam ä ha mahé -pate | senayor ubhayor madhye rathaà sthä paya me’cyuta ||21||

yä vad etä n niré kñe’haà yoddhu-kä mä n avasthitä n | kair mayä saha yoddhavyam asmin raëa-samudyame ||22||

yotsyamä nä n avekñe’haà ya ete’tra samä gatä ù | dhä rtarä ñ ö rasya durbuddher yuddhe priya-ciké rñavaù ||23||

evam ukto hå ñ é keço guòä keçena bhä rata | senayor ubhayor madhye sthä payitvä rathottamam ||24|| bhé ñma-droëa-pramukhataù sarveñä à ca mahé kñ itä m |

uvä ca pä rtha paçyaitä n samavetä n kurün iti ||25|| taträ paçyat sthitä n pä rthaù pitè n atha pitä mahä n |

ä cä ryä n mä tulä n bhrä tè n puträ n pauträ n sakhé às tathä ||26|| çvaçurä n suhå daç caiva senayor ubhayor api |

tä n samé kñya sa kaunteyaù sarvä n bandhün avasthitä n ||27|| kå payä parayä viñ ö o viñ é dann idam abravé t |

då ñ ö vemaà svajanaà kå ñëa yuyutsuà samupasthitam ||28|| sé danti mama gä trä ëi mukhaà ca pariçuñyati |

vepathuç ca çaré re me romaharñaç ca jä yate ||29|| gä ëòé vaà sraàsate hastä t tvak caiva paridahyate |

na ca çaknomy avasthä tuà bhramaté va ca me manaù ||30|| nimittä ni ca paçyä mi viparé tä ni keçava |

na ca çreyo’nupaçyä mi hatvä svajanam ä have ||31||

na kä ìkñe vijayaà kå ñëa na ca rä jyaà sukhä ni ca | kià no rä jyena govinda kià bhogair jé vitena vä ||32||

yeñä m arthe kä ìkñ itaà no rä jyaà bhogä ù sukhä ni ca | ta ime’vasthitä yuddhe prä ëä às tyaktvä dhanä ni ca ||33||

ä cä ryä ù pitaraù puträ s tathaiva ca pitä mahä ù | mä tulä ù çvaçurä ù pauträ ù çyä lä ù saàbandhinas tathä ||34||

etä n na hantum icchä mi ghnato’pi madhusüdana | api trailokya-rä jyasya hetoù kià nu mahé -kå te ||35||

nihatya dhä rtarä ñ ö rä n naù kä pré tiù syä j janä rdana | pä pam evä çrayed asmä n hatvaitä n ä tatä yinaù ||36||

tasmä n nä rhä vayaà hantuà dhä rtarä ñ ö rä n sva-bä ndhavä n | svajanaà hi kathaà hatvä sukhinaù syä ma mä dhava ||37||

yady apy ete na paçyanti lobhopahata-cetasaù | kula-kñaya-kå taà doñaà mitra-drohe ca pä takam ||38|| kathaà na jïeyam asmä bhiù pä pä d asmä n nivartitum | kula-kñaya-kå taà doñaà prapaçyadbhir janä rdana ||39||

kula-kñaye praëaçyanti kula-dharmä ù sanä tanä ù | dharme nañ ö e kulaà kå tsnam adharmo’bhibhavaty uta ||40||

adharmä bhibhavä t kå ñëa praduñyanti kula-striyaù | stré ñu duñ ö ä su vä rñëeya jä yate varëa-saàkaraù ||41||

saàkaro narakä yaiva kula-ghnä nä à kulasya ca | patanti pitaro hy eñä à lupta-piëòodaka-kriyä ù ||42|| doñair etaiù kula-ghnä nä à varëa-saàkara-kä rakaiù |

utsä dyante jä ti-dharmä ù kula-dharmä ç ca çä çvatä ù ||43|| utsanna-kula-dharmä ëä à manuñyä ëä à janä rdana | narake niyataà vä so bhavaté ty anuçuçruma ||44|| aho bata mahat pä paà kartuà vyavasitä vayam |

yad rä jya-sukha-lobhena hantuà svajanam udyatä ù ||45|| yadi mä m apraté kä ram açastraà çastra-pä ëayaù |

dhä rtarä ñ ö rä raëe hanyus tan me kñemataraà bhavet ||46|| evam uktvä rjunaù saàkhye rathopastha upä viçat |

viså jya saçaraà cä paà çoka-saàvigna-mä nasaù ||47||

iti çré -mahäbhärate çata-sähasrayäà saàhitäyäà vaiyäsikyäà bhé ñ ma-parvaëi çré mad-bhagavad-gé täsüpaniñ atsu brahma-vidyäyäà yoga-çästre çré -kå ñ ëärjuna-saàväde

arjuna-viñ äda-yogo näma prathamo’dhyäyaù ||

—o)0(o—

(2)

atha dvité yo’dhyäyaù

sä ìkhya-yogaù

saàjaya uvä ca taà tathä kå payä viñ ö am açru-pürëä kulekñaëam |

viñ é dantam idaà vä kyam uvä ca madhusüdanaù ||1||

çré -bhagavä n uvä ca kutas tvä kaçmalam idaà viñame samupasthitam | anä rya-juñ ö am asvargyam aké rti-karam arjuna ||2||

klaibyaà mä sma gamaù pä rtha naitat tvayy upapadyate | kñudraà hå daya-daurbalyaà tyaktvottiñ ö ha parantapa ||3||

arjuna uvä ca

kathaà bhé ñmam ahaà saàkhye droëaà ca madhusüdana | iñubhiù pratiyotsyä mi püjä rhä v arisüdana ||4||

gurün ahatvä hi mahä nubhä vä ï çreyo bhoktuà bhaikñyam apé ha loke |

hatvä rtha-kä mä às tu gurün ihaiva bhuïjé ya bhogä n rudhira-pradigdhä n ||5||

na caitad vidmaù kataran no garé yo yad vä jayema yadi vä no jayeyuù |

yä n eva hatvä na jijé viñ ä mas te’vasthitä ù pramukhe dhä rtarä ñ ö rä ù ||6||

kä rpaëya-doñopahata-svabhä vaù på cchä mi tvä à dharma-saàmüòha-cetä ù | yac chreyaù syä n niçcitaà brühi tan me

çiñyas te’haà çä dhi mä à tvä à prapannam ||7|| na hi prapaçyä mi mamä panudyä d

yac chokam ucchoñaëam indriyä ëä m | avä pya bhümä v asapatnam å ddhaà

rä jyaà surä ëä m api cä dhipatyam ||8||

saàjaya uvä ca evam uktvä hå ñ é keçaà guòä keçaù parantapaù |

na yotsya iti govindam uktvä tüñëé à babhüva ha ||9|| tam uvä ca hå ñ é keçaù prahasann iva bhä rata |

senayor ubhayor madhye viñ é dantam idaà vacaù ||10||

çré -bhagavä n uvä ca açocyä n anvaçocas tvaà prajïä -vä dä àç ca bhä ñase | gatä sün agatä süàç ca nä nuçocanti paëòitä ù ||11||

na tv evä haà jä tu nä saà na tvaà neme janä dhipä ù |

na caiva na bhaviñyä maù sarve vayam ataù param ||12|| dehino’smin yathä dehe kaumä raà yauvanaà jarä |

tathä dehä ntara-prä ptir dhé ras tatra na muhyati ||13|| mä trä -sparçä s tu kaunteya çé toñëa-sukha-duùkha-dä ù |

ä gamä pä yino’nityä s tä às titikñasva bhä rata ||14|| yaà hi na vyathayanty ete puruñaà puruñarñabha |

sama-duùkha-sukhaà dhé raà so’må tatvä ya kalpate ||15|| nä sato vidyate bhä vo nä bhä vo vidyate sataù |

ubhayor api då ñ ö o’ntas tv anayos tattvadarçibhiù ||16|| avinä çi tu tad viddhi yena sarvam idaà tatam |

vinä çam avyayasyä sya na kaçcit kartum arhati ||17|| antavanta ime dehä nityasyoktä ù çaré riëaù |

anä çino’prameyasya tasmä d yudhyasva bhä rata ||18|| ya enaà vetti hantä raà yaç cainaà manyate hatam | ubhau tau na vijä né to nä yaà hanti na hanyate ||19||

na jä yate mriyate vä kadä cin nä yaà bhütvä bhavitä vä na bhüyaù |

ajo nityaù çä çvato’yaà purä ëo na hanyate hanyamä ne çaré re ||20||

vedä vinä çinaà nityaà ya enam ajam avyayam | kathaà sa puruñaù pä rtha kaà ghä tayati hanti kam ||21||

vä sä àsi jé rëä ni yathä vihä ya navä ni gå hëä ti naro’parä ëi |

tathä çaré rä ëi vihä ya jé rëä ni anyä ni saàyä ti navä ni dehé ||22||

nainaà chindanti çasträ ëi nainaà dahati pä vakaù | na cainaà kledayanty ä po na çoñayati mä rutaù ||23||

acchedyo’yam adä hyo’yam akledyo’çoñya eva ca | nityaù sarva-gataù sthä ëur acalo’yaà sanä tanaù ||24||

avyakto’yam acintyo’yam avikä ryo’yam ucyate | tasmä d evaà viditvainaà nä nuçocitum arhasi ||25|| atha cainaà nitya-jä taà nityaà vä manyase må tam | tathä pi tvaà mahä -bä ho naivaà çocitum arhasi ||26||

jä tasya hi dhruvo må tyur dhruvaà janma må tasya ca | tasmä d aparihä rye’rthe na tvaà çocitum arhasi ||27||

avyaktä dé ni bhütä ni vyakta-madhyä ni bhä rata | avyakta-nidhanä ny eva tatra kä paridevanä ||28||

ä çcarya-vat paçyati kaçcid enam ä çcarya-vad vadati tathaiva cä nyaù |

ä çcarya-vac cainam anyaù çå ëoti çrutvä py enaà veda na caiva kaçcit ||29||

dehé nityam avadhyo’yaà dehe sarvasya bhä rata | tasmä t sarvä ëi bhütä ni na tvaà çocitum arhasi ||30|| sva-dharmam api cä vekñya na vikampitum arhasi |

dharmyä d dhi yuddhä c chreyo’nyat kñatriyasya na vidyate ||31||

yadå cchayä copapannaà svargadvä ram apä vå tam | sukhinaù kñatriyä ù pä rtha labhante yuddham é då çam ||32||

atha cet tvam imaà dharmyaà saàgrä maà na kariñyasi | tataù sva-dharmaà ké rtià ca hitvä pä pam avä psyasi ||33||

aké rtià cä pi bhütä ni kathayiñyanti te’vyayä m | saàbhä vitasya cä ké rtir maraëä d atiricyate ||34||

bhayä d raëä d uparataà maàsyante tvä à mahä -rathä ù | yeñä à ca tvaà bahu-mato bhütvä yä syasi lä ghavam ||35||

avä cya-vä dä àç ca bahün vadiñyanti tavä hitä ù | nindantas tava sä marthyaà tato duùkhataraà nu kim ||36||

hato vä prä psyasi svargaà jitvä vä bhokñyase mahé m | tasmä d uttiñ ö ha kaunteya yuddhä ya kå ta-niçcayaù ||37||

sukha-duùkhe same kå tvä lä bhä lä bhau jayä jayau | tato yuddhä ya yujyasva naivaà pä pam avä psyasi ||38|| eñ ä te’bhihitä sä àkhye buddhir yoge tv imä à çå ëu |

buddhyä yukto yayä pä rtha karma-bandhaà prahä syasi ||39|| nehä bhikrama-nä ço’sti pratyavä yo na vidyate |

svalpam apy asya dharmasya trä yate mahato bhayä t ||40|| vyavasä yä tmikä buddhir ekeha kuru-nandana |

bahu-çä khä hy anantä ç ca buddhayo’vyavasä yinä m ||41|| yä m imä à puñpitä à vä caà pravadanty avipaçcitaù | veda-vä da-ratä ù pä rtha nä nyad asté ti vä dinaù ||42||

kä mä tmä naù svarga-parä janma-karma-phala-pradä m | kriyä -viçeña-bahulä à bhogaiçvarya-gatià prati ||43||

bhogaiçvarya-prasaktä nä à tayä pahå ta-cetasä m | vyavasä yä tmikä buddhiù samä dhau na vidhé yate ||44||

traiguëya-viñ ayä vedä nistraiguëyo bhavä rjuna | nirdvandvo nitya-sattva-stho niryoga-kñema ä tmavä n ||45||

yä vä n artha udapä ne sarvataù saàplutodake | tä vä n sarveñu vedeñu brä hmaëasya vijä nataù ||46||

karmaëy evä dhikä ras te mä phaleñu kadä cana | mä karma-phala-hetur bhür mä te saìgo’stv akarmaëi ||47||

yoga-sthaù kuru karmä ëi saìgaà tyaktvä dhanaàjaya | siddhy-asiddhyoù samo bhütvä samatvaà yoga ucyate ||48||

düreëa hy avaraà karma buddhi-yogä d dhanaàjaya | buddhau çaraëam anviccha kå paëä ù phala-hetavaù ||49||

buddhi-yukto jahä té ha ubhe sukå ta-duñkå te | tasmä d yogä ya yujyasva yogaù karmasu kauçalam ||50|| karmajaà buddhi-yuktä hi phalaà tyaktvä mané ñ iëaù |

janma-bandha-vinirmuktä ù padaà gacchanty anä mayam ||51|| yadä te moha-kalilaà buddhir vyatitariñyati |

tadä gantä si nirvedaà çrotavyasya çrutasya ca ||52|| çruti-vipratipannä te yadä sthä syati niçcalä |

samä dhä v acalä buddhis tadä yogam avä psyasi ||53||

arjuna uvä ca sthita-prajïasya kä bhä ñä samä dhisthasya keçava |

sthita-dhé ù kià prabhä ñeta kim ä sé ta vrajeta kim ||54||

çré -bhagavä n uvä ca prajahä ti yadä kä mä n sarvä n pä rtha manogatä n |

ä tmany evä tmanä tuñ ö aù sthita-prajïas tadocyate ||55|| duùkheñv anudvigna-manä ù sukheñu vigata-spå haù |

vé ta-rä ga-bhaya-krodhaù sthitadhé r munir ucyate ||56|| yaù sarvaträ nabhisnehas tat tat prä pya çubhä çubham | nä bhinandati na dveñ ö i tasya prajïä pratiñ ö hitä ||57||

yadä saàharate cä yaà kürmo’ìgä né va sarvaçaù | indriyä ëé ndriyä rthebhyas tasya prajïä pratiñ ö hitä ||58||

viñ ayä vinivartante nirä hä rasya dehinaù | rasa-varjaà raso’py asya paraà då ñ ö vä nivartate ||59||

yatato hy api kaunteya puruñasya vipaçcitaù | indriyä ëi pramä thé ni haranti prasabhaà manaù ||60||

tä ni sarvä ëi saàyamya yukta ä sé ta mat-paraù | vaçe hi yasyendriyä ëi tasya prajïä pratiñ ö hitä ||61||

dhyä yato viñ ayä n puàsaù saìgas teñüpajä yate | saìgä t saàjä yate kä maù kä mä t krodho’bhijä yate ||62||

krodhä d bhavati saàmohaù saàmohä t små ti-vibhramaù | små ti-bhraàçä d buddhi-nä ço buddhi-nä çä t praëaçyati ||63||

rä ga-dveña-viyuktais tu viñ ayä n indriyaiç caran | ä tma-vaçyair vidheyä tmä prasä dam adhigacchati ||64||

prasä de sarva-duùkhä nä à hä nir asyopajä yate | prasanna-cetaso hy ä çu buddhiù paryavatiñ ö hate ||65||

nä sti buddhir ayuktasya na cä yuktasya bhä vanä | na cä bhä vayataù çä ntir açä ntasya kutaù sukham ||66||

indriyä ëä à hi caratä à yan mano’nuvidhé yate | tad asya harati prajïä à vä yur nä vam ivä mbhasi ||67||

tasmä d yasya mahä -bä ho nigå hé tä ni sarvaçaù | indriyä ëé ndriyä rthebhyas tasya prajïä pratiñ ö hitä ||68||

yä niçä sarva-bhütä nä à tasyä à jä garti saàyamé | yasyä à jä grati bhütä ni sä niçä paçyato muneù ||69||

ä püryamä ëam acala-pratiñ ö haà samudram ä paù praviçanti yadvat | tadvat kä mä yaà praviçanti sarve

sa çä ntim ä pnoti na kä ma-kä mé ||70|| vihä ya kä mä n yaù sarvä n pumä àç carati niùspå haù | nirmamo nirahaàkä raù sa çä ntim adhigacchati ||71||

eñ ä brä hmé sthitiù pä rtha nainä à prä pya vimuhyati | sthitvä syä m anta-kä le’pi brahma-nirvä ëam å cchati ||72||

iti çré -mahäbhärate çata-sähasrayäà saàhitäyäà vaiyäsikyäà bhé ñ ma-parvaëi

çré mad-bhagavad-gé täsüpaniñ atsu brahma-vidyäyäà yoga-çästre çré -kå ñ ëärjuna-saàväde säìkhya-yogo näma dvité yo’dhyäyaù ||

—o)0(o—

(3)

atha tå té yo’dhyäyaù

karma-yogaù

arjuna uvä ca jyä yasé cet karmaëas te matä buddhir janä rdana | tat kià karmaëi ghore mä à niyojayasi keçava ||1||

vyä miçreëaiva vä kyena buddhià mohayasé va me | tad ekaà vada niçcitya yena çreyo’ham ä pnuyä m ||2||

çré -bhagavä n uvä ca

loke’smin dvividhä niñ ö hä purä proktä mayä nagha | jïä na-yogena sä àkhyä nä à karma-yogena yoginä m ||3||

na karmaëä m anä rambhä n naiñkarmyaà puruño’çnute | na ca saànyasanä d eva siddhià samadhigacchati ||4|| na hi kaçcit kñaëam api jä tu tiñ ö haty akarma-kå t |

kä ryate hy avaçaù karma sarvaù prakå ti-jair guëaiù ||5|| karmendriyä ëi saàyamya ya ä ste manasä smaran |

indriyä rthä n vimüòhä tmä mithyä cä raù sa ucyate ||6|| yas tv indriyä ëi manasä niyamyä rabhate’rjuna |

karmendriyaiù karma-yogam asaktaù sa viçiñyate ||7|| niyataà kuru karma tvaà karma jyä yo hy akarmaëaù |

çaré ra-yä trä pi ca te na prasidhyed akarmaëaù ||8|| yajïä rthä t karmaëo’nyatra loko’yaà karma-bandhanaù | tad-arthaà karma kaunteya mukta-saìgaù samä cara ||9||

saha-yajïä ù prajä ù så ñ ö vä purovä ca prajä patiù | anena prasaviñyadhvam eña vo’stv iñ ö a-kä ma-dhuk ||10||

devä n bhä vayatä nena te devä bhä vayantu vaù | parasparaà bhä vayantaù çreyaù param avä psyatha ||11||

iñ ö ä n bhogä n hi vo devä dä syante yajïa-bhä vitä ù | tair dattä n apradä yaibhyo yo bhuìkte stena eva saù ||12||

yajïa-çiñ ö ä çinaù santo mucyante sarva-kilbiñ aiù | bhuïjate te tv aghaà pä pä ye pacanty ä tma-kä raëä t ||13||

annä d bhavanti bhütä ni parjanyä d anna-saàbhavaù | yajïä d bhavati parjanyo yajïaù karma-samudbhavaù ||14||

karma brahmodbhavaà viddhi brahmä kñara-samudbhavam | tasmä t sarva-gataà brahma nityaà yajïe pratiñ ö hitam ||15||

evaà pravartitaà cakraà nä nuvartayaté ha yaù | aghä yur indriyä rä mo moghaà pä rtha sa jé vati ||16|| yas tv ä tma-ratir eva syä d ä tma-tå ptaç ca mä navaù |

ä tmany eva ca saàtuñ ö as tasya kä ryaà na vidyate ||17|| naiva tasya kå tenä rtho nä kå teneha kaçcana |

na cä sya sarva-bhüteñu kaçcid artha-vyapä çrayaù ||18|| tasmä d asaktaù satataà kä ryaà karma samä cara |

asakto hy ä caran karma param ä pnoti püruñaù ||19|| karmaëaiva hi saàsiddhim ä sthitä janakä dayaù |

loka-saàgraham evä pi saàpaçyan kartum arhasi ||20|| yad yad ä carati çreñ ö has tat tad evetaro janaù |

sa yat pramä ëaà kurute lokas tad anuvartate ||21|| na me pä rthä sti kartavyaà triñu lokeñu kiàcana |

nä navä ptam avä ptavyaà varta eva ca karmaëi ||22|| yadi hy ahaà na varteyaà jä tu karmaëy atandritaù |

mama vartmä nuvartante manuñyä ù pä rtha sarvaçaù ||23|| utsé deyur ime lokä na kuryä à karma ced aham |

saàkarasya ca kartä syä m upahanyä m imä ù prajä ù ||24|| saktä ù karmaëy avidvä àso yathä kurvanti bhä rata |

kuryä d vidvä às tathä saktaç ciké rñur loka-saàgraham ||25|| na buddhi-bhedaà janayed ajïä nä à karma-saìginä m |

joñayet sarva-karmä ëi vidvä n yuktaù samä caran ||26|| prakå teù kriyamä ëä ni guëaiù karmä ëi sarvaçaù | ahaàkä ra-vimüòhä tmä kartä ham iti manyate ||27|| tattva-vit tu mahä -bä ho guëa-karma-vibhä gayoù | guëä guëeñu vartanta iti matvä na sajjate ||28||

prakå ter guëa-saàmüòhä ù sajjante guëa-karmasu | tä n akå tsna-vido mandä n kå tsna-vin na vicä layet ||29||

mayi sarvä ëi karmä ëi saànyasyä dhyä tma-cetasä | nirä çé r nirmamo bhütvä yudhyasva vigata-jvaraù ||30||

ye me matam idaà nityam anutiñ ö hanti mä navä ù | çraddhä vanto’nasüyanto mucyante te’pi karmabhiù ||31||

ye tv etad abhyasüyanto nä nutiñ ö hanti me matam | sarva-jïä na-vimüòhä às tä n viddhi nañ ö ä n acetasaù ||32||

sadå çaà ceñ ö ate svasyä ù prakå ter jïä navä n api | prakå tià yä nti bhütä ni nigrahaù kià kariñyati ||33|| indriyasyendriyasyä rthe rä ga-dveñau vyavasthitau |

tayor na vaçam ä gacchet tau hy asya paripanthinau ||34|| çreyä n sva-dharmo viguëaù para-dharmä t svanuñ ö hitä t |

sva-dharme nidhanaà çreyaù para-dharmo bhayä vahaù ||35||

arjuna uvä ca atha kena prayukto’yaà pä paà carati püruñaù |

anicchann api vä rñëeya balä d iva niyojitaù ||36||

çré -bhagavä n uvä ca kä ma eña krodha eña rajo-guëa-samudbhavaù |

mahä çano mahä -pä pmä viddhy enam iha vairiëam ||37|| dhümenä vriyate vahnir yathä darço malena ca |

yatholbenä vå to garbhas tathä tenedam ä vå tam ||38|| ä vå taà jïä nam etena jïä nino nitya-vairiëä |

kä ma-rüpeëa kaunteya duñpüreëä nalena ca ||39|| indriyä ëi mano buddhir asyä dhiñ ö hä nam ucyate | etair vimohayaty eña jïä nam ä vå tya dehinam ||40||

tasmä t tvam indriyä ëy ä dau niyamya bharatarñabha | pä pmä naà prajahi hy enaà jïä na-vijïä na-nä çanam ||41||

indriyä ëi parä ëy ä hur indriyebhyaù paraà manaù | manasas tu parä buddhir yo buddheù paratas tu saù ||42||

evaà buddheù paraà buddhvä saàstabhyä tmä nam ä tmanä | jahi çatruà mahä -bä ho kä ma-rüpaà durä sadam ||43||

iti çré -mahäbhärate çata-sähasrayäà saàhitäyäà vaiyäsikyäà bhé ñ ma-parvaëi

çré mad-bhagavad-gé täsüpaniñ atsu brahma-vidyäyäà yoga-çästre çré -kå ñ ëärjuna-saàväde karma-yogo näma tå té yo’dhyäyaù ||

—o)0(o—

(4)

atha caturtho’dhyäyaù

jïä na-karma-sannyä sa-yogaù

çré -bhagavä n uvä ca imaà vivasvate yogaà proktavä n aham avyayam |

vivasvä n manave prä ha manur ikñvä kave’bravé t ||1|| evaà paramparä -prä ptam imaà rä jarñayo viduù | sa kä leneha mahatä yogo nañ ö aù parantapa ||2||

sa evä yaà mayä te’dya yogaù proktaù purä tanaù | bhakto’si me sakhä ceti rahasyaà hy etad uttamam ||3||

arjuna uvä ca

aparaà bhavato janma paraà janma vivasvataù | katham etad vijä né yä à tvam ä dau proktavä n iti ||4||

çré -bhagavä n uvä ca |

bahüni me vyaté tä ni janmä ni tava cä rjuna | tä ny ahaà veda sarvä ëi na tvaà vettha parantapa ||5||

ajo’pi sann avyayä tmä bhütä nä m é çvaro’pi san | prakå tià svä m adhiñ ö hä ya saàbhavä my ä tma-mä yayä ||6||

yadä yadä hi dharmasya glä nir bhavati bhä rata | abhyutthä nam adharmasya tadä tmä naà så jä my aham ||7||

pariträ ëä ya sä dhünä à vinä çä ya ca duñkå tä m | dharma-saàsthä panä rthä ya saàbhavä mi yuge yuge ||8||

janma karma ca me divyam evaà yo vetti tattvataù | tyaktvä dehaà punar janma naiti mä m eti so’rjuna ||9|| vé ta-rä ga-bhaya-krodhä man-mayä mä m upä çritä ù | bahavo jïä na-tapasä pütä mad-bhä vam ä gatä ù ||10||

ye yathä mä à prapadyante tä às tathaiva bhajä my aham | mama vartmä nuvartante manuñyä ù pä rtha sarvaçaù ||11||

kä ìkñantaù karmaëä à siddhià yajanta iha devatä ù | kñ ipraà hi mä nuñe loke siddhir bhavati karmajä ||12|| cä turvarëyaà mayä så ñ ö aà guëa-karma-vibhä gaçaù |

tasya kartä ram api mä à viddhy akartä ram avyayam ||13|| na mä à karmä ëi limpanti na me karma-phale spå hä | iti mä à yo’bhijä nä ti karmabhir na sa badhyate ||14|| evaà jïä tvä kå taà karma pürvair api mumukñubhiù |

kuru karmaiva tasmä t tvaà pürvaiù pürvataraà kå tam ||15|| kià karma kim akarmeti kavayo’py atra mohitä ù |

tat te karma pravakñyä mi yaj jïä tvä mokñyase’çubhä t ||16|| karmaëo hy api boddhavyaà boddhavyaà ca vikarmaëaù |

akarmaëaç ca boddhavyaà gahanä karmaëo gatiù ||17|| karmaëy akarma yaù paçyed akarmaëi ca karma yaù |

sa buddhimä n manuñyeñu sa yuktaù kå tsna-karma-kå t ||18|| yasya sarve samä rambhä ù kä ma-saàkalpa-varjitä ù |

jïä nä gni-dagdha-karmä ëaà tam ä huù paëòitaà budhä ù ||19|| tyaktvä karma-phalä saìgaà nitya-tå pto nirä çrayaù | karmaëy abhipravå tto’pi naiva kiàcit karoti saù ||20||

nirä çé r yata-cittä tmä tyakta-sarva-parigrahaù | çä ré raà kevalaà karma kurvan nä pnoti kilbiñam ||21|| yadå cchä -lä bha-saàtuñ ö o dvandvä té to vimatsaraù |

samaù siddhä v asiddhau ca kå tvä pi na nibadhyate ||22|| gata-saìgasya muktasya jïä nä vasthita-cetasaù |

yajïä yä carataù karma samagraà pravilé yate ||23|| brahmä rpaëaà brahma havir brahmä gnau brahmaëä hutam |

brahmaiva tena gantavyaà brahma-karma-samä dhinä ||24|| daivam evä pare yajïaà yoginaù paryupä sate |

brahmä gnä v apare yajïaà yajïenaivopajuhvati ||25|| çroträ dé né ndriyä ëy anye saàyamä gniñu juhvati | çabdä dé n viñ ayä n anya indriyä gniñu juhvati ||26|| sarvä ëé ndriya-karmä ëi prä ëa-karmä ëi cä pare |

ä tma-saàyama-yogä gnau juhvati jïä na-dé pite ||27|| dravya-yajïä s tapo-yajïä yoga-yajïä s tathä pare |

svä dhyä ya-jïä na-yajïä ç ca yatayaù saàçita-vratä ù ||28|| apä ne juhvati prä ëaà prä ëe’pä naà tathä pare |

prä ëä pä na-gaté ruddhvä prä ëä yä ma-parä yaëä ù ||29|| apare niyatä hä rä ù prä ëä n prä ëeñu juhvati |

sarve’py ete yajïa-vido yajïa-kñapita-kalmañä ù ||30|| yajïa-çiñ ö ä må ta-bhujo yä nti brahma sanä tanam |

nä yaà loko’sty ayajïasya kuto’nyaù kurusattama ||31|| evaà bahu-vidhä yajïä vitatä brahmaëo mukhe |

karma-jä n viddhi tä n sarvä n evaà jïä tvä vimokñyase ||32|| çreyä n dravya-mayä d yajïä j jïä na-yajïaù parantapa |

sarvaà karmä khilaà pä rtha jïä ne parisamä pyate ||33|| tad viddhi praëipä tena paripraçnena sevayä |

upadekñyanti te jïä naà jïä ninas tattva-darçinaù ||34|| yaj jïä tvä na punar moham evaà yä syasi pä ëòava |

yena bhütä ny açeñeëa drakñyasy ä tmany atho mayi ||35|| api ced asi pä pebhyaù sarvebhyaù pä pa-kå ttamaù | sarvaà jïä na-plavenaiva vå jinaà saàtariñyasi ||36||

yathaidhä àsi samiddho’gnir bhasmasä t kurute’rjuna | jïä nä gniù sarva-karmä ëi bhasmasä t kurute tathä ||37||

na hi jïä nena sadå çaà pavitram iha vidyate | tat svayaà yoga-saàsiddhaù kä lenä tmani vindati ||38|| çraddhä vä n labhate jïä naà tat-paraù saàyatendriyaù | jïä naà labdhvä parä à çä ntim acireëä dhigacchati ||39||

ajïaç cä çraddadhä naç ca saàçayä tmä vinaçyati | nä yaà loko’sti na paro na sukhaà saàçayä tmanaù ||40|| yoga-saànyasta-karmä ëaà jïä na-saàchinna-saàçayam | ä tmavantaà na karmä ëi nibadhnanti dhanaàjaya ||41|| tasmä d ajïä na-saàbhütaà hå t-sthaà jïä nä sinä tmanaù |

chittvainaà saàçayaà yogam ä tiñ ö hottiñ ö ha bhä rata ||42||

iti çré -mahäbhärate çata-sähasrayäà saàhitäyäà vaiyäsikyäà bhé ñ ma-parvaëi çré mad-bhagavad-gé täsüpaniñ atsu brahma-vidyäyäà yoga-çästre çré -kå ñ ëärjuna-saàväde

jïäna-karma-sannyäsa-yogo näma caturö ho’dhyäyaù || —o)0(o—

(5)

atha païcamo’dhyäyaù

sannyä sa-yogaù

arjuna uvä ca saànyä saà karmaëä à kå ñëa punar yogaà ca çaàsasi | yac chreya etayor ekaà tan me brühi suniçcitam ||1||

çré -bhagavä n uvä ca

saànyä saù karma-yogaç ca niùçreyasa-karä v ubhau | tayos tu karma-saànyä sä t karma-yogo viçiñyate ||2|| jïeyaù sa nityasaànyä sé yo na dveñ ö i na kä ìkñati |

nirdvandvo hi mahä -bä ho sukhaà bandhä t pramucyate ||3|| sä àkhya-yogau på thag bä lä ù pravadanti na paëòitä ù | ekam apy ä sthitaù samyag ubhayor vindate phalam ||4||

yat sä àkhyaiù prä pyate sthä naà tad yogair api gamyate | ekaà sä àkhyaà ca yogaà ca yaù paçyati sa paçyati ||5|| saànyä sas tu mahä -bä ho duùkham ä ptum ayogataù | yoga-yukto munir brahma nacireëä dhigacchati ||6||

yoga-yukto viçuddhä tmä vijitä tmä jitendriyaù | sarva-bhütä tma-bhütä tmä kurvann api na lipyate ||7||

naiva kiàcit karomé ti yukto manyeta tattva-vit | paçyaï çå ëvan spå çaï jighrann açnan gacchan svapaï çvasan ||8||

pralapan viså jan gå hëann unmiñan nimiñann api | indriyä ëé ndriyä rtheñu vartanta iti dhä rayan ||9||

brahmaëy ä dhä ya karmä ëi saìgaà tyaktvä karoti yaù | lipyate na sa pä pena padma-patram ivä mbhasä ||10||

kä yena manasä buddhyä kevalair indriyair api | yoginaù karma kurvanti saìgaà tyaktvä tma-çuddhaye ||11|| yuktaù karma-phalaà tyaktvä çä ntim ä pnoti naiñ ö hiké m |

ayuktaù kä ma-kä reëa phale sakto nibadhyate ||12|| sarva-karmä ëi manasä saànyasyä ste sukhaà vaçé | nava-dvä re pure dehé naiva kurvan na kä rayan ||13||

na kartå tvaà na karmä ëi lokasya så jati prabhuù | na karma-phala-saàyogaà svabhä vas tu pravartate ||14||

nä datte kasya cit pä paà na caiva sukå taà vibhuù | ajïä nenä vå taà jïä naà tena muhyanti jantavaù ||15|| jïä nena tu tad ajïä naà yeñä à nä çitam ä tmanaù |

teñä m ä dityavaj jïä naà prakä çayati tat-param ||16|| tad-buddhayas tad-ä tmä nas tan-niñ ö hä s tat-parä yaëä ù | gacchanty apunar-ä vå ttià jïä na-nirdhüta-kalmañä ù ||17||

vidyä -vinaya-saàpanne brä hmaëe gavi hastini | çuni caiva çvapä ke ca paëòitä ù sama-darçinaù ||18|| ihaiva tair jitaù sargo yeñä à sä mye sthitaà manaù |

nirdoñaà hi samaà brahma tasmä d brahmaëi te sthitä ù ||19|| na prahå ñyet priyaà prä pya nodvijet prä pya cä priyam |

sthira-buddhir asaàmüòho brahma-vid brahmaëi sthitaù ||20|| bä hya-sparçeñv asaktä tmä vindaty ä tmani yat sukham | sa brahma-yoga-yuktä tmä sukham akñayam açnute ||21||

ye hi saàsparça-jä bhogä duùkha-yonaya eva te | ä dy-anta-vantaù kaunteya na teñu ramate budhaù ||22|| çaknoté haiva yaù soòhuà prä k çaré ra-vimokñaëä t |

kä ma-krodhodbhavaà vegaà sa yuktaù sa sukhé naraù ||23|| yo’ntaù-sukho’ntar-ä rä mas tathä ntar-jyotir eva yaù |

sa yogé brahma-nirvä ëaà brahma-bhüto’dhigacchati ||24|| labhante brahma-nirvä ëam å ñayaù kñ é ëa-kalmañä ù |

chinna-dvaidhä yatä tmä naù sarva-bhüta-hite ratä ù ||25|| kä ma-krodha-viyuktä nä à yaté nä à yata-cetasä m |

abhito brahma-nirvä ëaà vartate viditä tmanä m ||26|| sparçä n kå tvä bahir bä hyä àç cakñuç caivä ntare bhruvoù |

prä ëä pä nau samau kå tvä nä sä bhyantara-cä riëau ||27|| yatendriya-mano-buddhir munir mokña-parä yaëaù |

vigatecchä -bhaya-krodho yaù sadä mukta eva saù ||28|| bhoktä raà yajïa-tapasä à sarva-loka-maheçvaram |

suhå daà sarva-bhütä nä à jïä tvä mä à çä ntim å cchati ||29||

iti çré -mahäbhärate çata-sähasrayäà saàhitäyäà vaiyäsikyäà bhé ñ ma-parvaëi çré mad-bhagavad-gé täsüpaniñ atsu brahma-vidyäyäà yoga-çästre çré -kå ñ ëärjuna-saàväde

sannyäsa-yogo näma païcamo’dhyäyaù || —o)0(o—

(6)

atha ñ añ ö ho’dhyäyaù

dhyä na-yogaù

çré -bhagavä n uvä ca anä çritaù karma-phalaà kä ryaà karma karoti yaù | sa saànyä sé ca yogé ca na niragnir na cä kriyaù ||1||

yaà saànyä sam iti prä hur yogaà taà viddhi pä ëòava | na hy asaànyasta-saàkalpo yogé bhavati kaçcana ||2||

ä rurukñor muner yogaà karma kä raëam ucyate | yogä rüòhasya tasyaiva çamaù kä raëam ucyate ||3|| yadä hi nendriyä rtheñu na karmasv anuñajjate |

sarva-saàkalpa-saànyä sé yogä rüòhas tadocyate ||4|| uddhared ä tmanä tmä naà nä tmä nam avasä dayet |

ä tmaiva hy ä tmano bandhur ä tmaiva ripur ä tmanaù ||5|| bandhur ä tmä tmanas tasya yenä tmaivä tmanä jitaù |

anä tmanas tu çatrutve vartetä tmaiva çatruvat ||6|| jitä tmanaù praçä ntasya paramä tmä samä hitaù |

ç é toñëa-sukha-duùkheñu tathä mä nä pamä nayoù ||7|| jïä na-vijïä na-tå ptä tmä küö astho vijitendriyaù |

yukta ity ucyate yogé sama-loñ ö ä çma-kä ïcanaù ||8|| suhå n-miträ ry-udä sé na-madhyastha-dveñya-bandhuñu |

sä dhuñv api ca pä peñu sama-buddhir viçiñyate ||9|| yogé yuïjé ta satatam ä tmä naà rahasi sthitaù | ekä ké yata-cittä tmä nirä çé r aparigrahaù ||10||

çucau deçe pratiñ ö hä pya sthiram ä sanam ä tmanaù | nä tyucchritaà nä tiné caà cailä jina-kuçottaram ||11|| tatraikä graà manaù kå tvä yata-cittendriya-kriyaù |

upaviçyä sane yuïjyä d yogam ä tma-viçuddhaye ||12|| samaà kä ya-çiro-gré vaà dhä rayann acalaà sthiraù |

saàprekñya nä sikä graà svaà diçaç cä navalokayan ||13|| praçä ntä tmä vigata-bhé r brahmacä ri-vrate sthitaù |

manaù saàyamya mac-citto yukta ä sé ta mat-paraù ||14|| yuïjann evaà sadä tmä naà yogé niyata-mä nasaù |

çä ntià nirvä ëa-paramä à mat-saàsthä m adhigacchati ||15|| nä tyaçnatas tu yogo’sti na caikä ntam anaçnataù | na cä tisvapna-çé lasya jä grato naiva cä rjuna ||16|| yuktä hä ra-vihä rasya yukta-ceñ ö asya karmasu |

yukta-svapnä vabodhasya yogo bhavati duùkhahä ||17|| yadä viniyataà cittam ä tmany evä vatiñ ö hate |

niùspå haù sarva-kä mebhyo yukta ity ucyate tadä ||18|| yathä dé po nivä ta-stho neìgate sopamä små tä | yogino yata-cittasya yuïjato yogam ä tmanaù ||19||

yatroparamate cittaà niruddhaà yoga-sevayä | yatra caivä tmanä tmä naà paçyann ä tmani tuñyati ||20||

sukham ä tyantikaà yat tad buddhi-grä hyam até ndriyam | vetti yatra na caivä yaà sthitaç calati tattvataù ||21||

yaà labdhvä cä paraà lä bhaà manyate nä dhikaà tataù | yasmin sthito na duùkhena guruëä pi vicä lyate ||22|| taà vidyä d duùkha-saàyoga-viyogaà yoga-saàjïitam |

sa niçcayena yoktavyo yogo’nirviëëa-cetasä ||23|| saàkalpa-prabhavä n kä mä às tyaktvä sarvä n açeñataù | manasaivendriya-grä maà viniyamya samantataù ||24|| çanaiù çanair uparamed buddhyä dhå ti-gå hé tayä |

ä tma-saàsthaà manaù kå tvä na kiàcid api cintayet ||25|| yato yato niçcarati manaç caïcalam asthiram |

tatas tato niyamyaitad ä tmany eva vaçaà nayet ||26|| praçä nta-manasaà hy enaà yoginaà sukham uttamam | upaiti çä nta-rajasaà brahma-bhütam akalmañam ||27||

yuïjann evaà sadä tmä naà yogé vigata-kalmañaù | sukhena brahma-saàsparçam atyantaà sukham açnute ||28||

sarva-bhüta-stham ä tmä naà sarva-bhütä ni cä tmani | é kñate yoga-yuktä tmä sarvatra sama-darçanaù ||29||

yo mä à paçyati sarvatra sarvaà ca mayi paçyati | tasyä haà na praëaçyä mi sa ca me na praëaçyati ||30|| sarva-bhüta-sthitaà yo mä à bhajaty ekatvam ä sthitaù |

sarvathä vartamä no’pi sa yogé mayi vartate ||31|| ä tmaupamyena sarvatra samaà paçyati yo’rjuna |

sukhaà vä yadi vä duùkhaà sa yogé paramo mataù ||32||

arjuna uvä ca yo’yaà yogas tvayä proktaù sä myena madhusüdana |

etasyä haà na paçyä mi caïcalatvä t sthitià sthirä m ||33|| caïcalaà hi manaù kå ñëa pramä thi balavad då òham | tasyä haà nigrahaà manye vä yor iva suduñkaram ||34||

çré -bhagavä n uvä ca

asaàçayaà mahä -bä ho mano durëigrahaà calam | abhyä sena tu kaunteya vairä gyeëa ca gå hyate ||35||

asaàyatä tmanä yogo duñprä pa iti me matiù | vaçyä tmanä tu yatatä çakyo’vä ptum upä yataù ||36||

arjuna uvä ca

ayatiù çraddhayopeto yogä c calita-mä nasaù | aprä pya yoga-saàsiddhià kä à gatià kå ñëa gacchati ||37|| kaccin nobhaya-vibhrañ ö aç chinnä bhram iva naçyati |

apratiñ ö ho mahä -bä ho vimüòho brahmaëaù pathi ||38|| etan me saàçayaà kå ñëa chettum arhasy açeñataù |

tvad-anyaù saàçayasyä sya chettä na hy upapadyate ||39||

çré -bhagavä n uvä ca pä rtha naiveha nä mutra vinä ças tasya vidyate |

na hi kalyä ëa-kå t kaçcid durgatià tä ta gacchati ||40|| prä pya puëya-kå tä à lokä n uñ itvä çä çvaté ù samä ù | çucé nä à çré matä à gehe yoga-bhrañ ö o’bhijä yate ||41||

atha vä yoginä m eva kule bhavati dhé matä m | etad dhi durlabhataraà loke janma yad é då çam ||42|| tatra taà buddhi-saàyogaà labhate paurvadehikam | yatate ca tato bhüyaù saàsiddhau kurunandana ||43||

pürvä bhyä sena tenaiva hriyate hy avaço’pi saù | jijïä sur api yogasya çabda-brahmä tivartate ||44||

prayatnä d yatamä nas tu yogé saàçuddha-kilbiñ aù | aneka-janma-saàsiddhas tato yä ti parä à gatim ||45|| tapasvibhyo’dhiko yogé jïä nibhyo’pi mato’dhikaù |

karmibhyaç cä dhiko yogé tasmä d yogé bhavä rjuna ||46|| yoginä m api sarveñä à mad-gatenä ntarä tmanä |

çraddhä vä n bhajate yo mä à sa me yuktatamo mataù ||47||

iti çré -mahäbhärate çata-sähasrayäà saàhitäyäà vaiyäsikyäà bhé ñ ma-parvaëi çré mad-bhagavad-gé täsüpaniñ atsu brahma-vidyäyäà yoga-çästre çré -kå ñ ëärjuna-saàväde

dhyäna-yogo näma ñ añ ö ho’dhyäyaù || —o)0(o—

(7)

atha saptamo’dhyäyaù

jïä na-vijïä na-yogaù

çré -bhagavä n uvä ca mayy ä sakta-manä ù pä rtha yogaà yuïjan mad-ä çrayaù | asaàçayaà samagraà mä à yathä jïä syasi tac chå ëu ||1||

jïä naà te’haà sa-vijïä nam idaà vakñyä my açeñataù | yaj jïä tvä neha bhüyo’nyaj jïä tavyam avaçiñyate ||2||

manuñyä ëä à sahasreñu kaçcid yatati siddhaye | yatatä m api siddhä nä à kaçcin mä à vetti tattvataù ||3||

bhümir ä po’nalo vä yuù khaà mano buddhir eva ca | ahaàkä ra ité yaà me bhinnä prakå tir añ ö adhä ||4||

apareyam itas tv anyä à prakå tià viddhi me parä m | jé va-bhütä à mahä -bä ho yayedaà dhä ryate jagat ||5||

etad-yoné ni bhütä ni sarvä ëé ty upadhä raya | ahaà kå tsnasya jagataù prabhavaù pralayas tathä ||6||

mattaù parataraà nä nyat kiàcid asti dhanaàjaya | mayi sarvam idaà protaà sütre maëi-gaëä iva ||7||

raso’ham apsu kaunteya prabhä smi çaçi-süryayoù | praëavaù sarva-vedeñu çabdaù khe pauruñaà nå ñu ||8|| puëyo gandhaù på thivyä à ca tejaç cä smi vibhä vasau |

jé vanaà sarva-bhüteñu tapaç cä smi tapasviñu ||9|| bé jaà mä à sarva-bhütä nä à viddhi pä rtha sanä tanam |

buddhir buddhimatä m asmi tejas tejasvinä m aham ||10|| balaà balavatä à cä haà kä ma-rä ga-vivarjitam |

dharmä viruddho bhüteñu kä mo’smi bharatarñabha ||11|| ye caiva sä ttvikä bhä vä rä jasä s tä masä ç ca ye |

matta eveti tä n viddhi na tv ahaà teñu te mayi ||12|| tribhir guëa-mayair bhä vair ebhiù sarvam idaà jagat |

mohitaà nä bhijä nä ti mä m ebhyaù param avyayam ||13|| daivé hy eñä guëa-mayé mama mä yä duratyayä |

mä m eva ye prapadyante mä yä m etä à taranti te ||14|| na mä à duñkå tino müòhä ù prapadyante narä dhamä ù |

mä yayä pahå ta-jïä nä ä suraà bhä vam ä çritä ù ||15|| catur-vidhä bhajante mä à janä ù sukå tino’rjuna |

ä rto jijïä sur arthä rthé jïä né ca bharatarñabha ||16|| teñä à jïä né nitya-yukta eka-bhaktir viçiñyate |

priyo hi jïä nino’tyartham ahaà sa ca mama priyaù ||17|| udä rä ù sarva evaite jïä né tv ä tmaiva me matam |

ä sthitaù sa hi yuktä tmä mä m evä nuttamä à gatim ||18|| bahünä à janmanä m ante jïä navä n mä à prapadyate | vä sudevaù sarvam iti sa mahä tmä sudurlabhaù ||19||

kä mais tais tair hå ta-jïä nä ù prapadyante’nya-devatä ù |

taà taà niyamam ä sthä ya prakå tyä niyatä ù svayä ||20|| yo yo yä à yä à tanuà bhaktaù çraddhayä rcitum icchati |

tasya tasyä calä à çraddhä à tä m eva vidadhä my aham ||21|| sa tayä çraddhayä yuktas tasyä rä dhanam é hate |

labhate ca tataù kä mä n mayaiva vihitä n hi tä n ||22|| antavat tu phalaà teñä à tad bhavaty alpa-medhasä m |

devä n deva-yajo yä nti mad-bhaktä yä nti mä m api ||23|| avyaktaà vyaktim ä pannaà manyante mä m abuddhayaù | paraà bhä vam ajä nanto mamä vyayam anuttamam ||24||

nä haà prakä çaù sarvasya yoga-mä yä -samä vå taù | müòho’yaà nä bhijä nä ti loko mä m ajam avyayam ||25||

vedä haà samaté tä ni vartamä nä ni cä rjuna | bhaviñyä ëi ca bhütä ni mä à tu veda na kaçcana ||26|| icchä -dveña-samutthena dvandva-mohena bhä rata | sarva-bhütä ni saàmohaà sarge yä nti parantapa ||27||

yeñä à tv anta-gataà pä paà janä nä à puëya-karmaëä m | te dvandva-moha-nirmuktä bhajante mä à då òha-vratä ù ||28||

jarä -maraëa-mokñä ya mä m ä çritya yatanti ye | te brahma tad viduù kå tsnam adhyä tmaà karma cä khilam ||29||

sä dhibhütä dhidaivaà mä à sä dhiyajïaà ca ye viduù | prayä ëa-kä le’pi ca mä à te vidur yukta-cetasaù ||30||

iti çré -mahäbhärate çata-sähasrayäà saàhitäyäà vaiyäsikyäà bhé ñ ma-parvaëi

çré mad-bhagavad-gé täsüpaniñ atsu brahma-vidyäyäà yoga-çästre çré -kå ñ ëärjuna-saàväde jïäna-vijïäna-yogo näma saptamo’dhyäyaù ||

—o)0(o—

(8)

athäñ ö amo’dhyäyaù

tä raka-brahma-yogaù

arjuna uvä ca — kià tad brahma kim adhyä tmaà kià karma puruñottama |

adhibhütaà ca kià proktam adhidaivaà kim ucyate ||1|| adhiyajïaù kathaà ko’tra dehe’smin madhusüdana | prayä ëa-kä le ca kathaà jïeyo’si niyatä tmabhiù ||2||

çré -bhagavä n uvä ca —

akñaraà brahma paramaà svabhä vo’dhyä tmam ucyate | bhütabhä vodbhava-karo visargaù karma-saàjïitaù ||3|| adhibhütaà kñaro bhä vaù puruñaç cä dhidaivatam |

adhiyajïo’ham evä tra dehe deha-bhå tä à vara ||4||

anta-kä le ca mä m eva smaran muktvä kalevaram | yaù prayä ti sa mad-bhä vaà yä ti nä sty atra saàçayaù ||5||

yaà yaà vä pi smaran bhä vaà tyajaty ante kalevaram | taà tam evaiti kaunteya sadä tad-bhä va-bhä vitaù ||6|| tasmä t sarveñu kä leñu mä m anusmara yudhya ca |

mayy arpita-mano-buddhir mä m evaiñyasy asaàçayaù ||7|| abhyä sa-yoga-yuktena cetasä nä nya-gä minä |

paramaà puruñaà divyaà yä ti pä rthä nucintayan ||8|| kavià purä ëam anuçä sitä ram

aëor aëé yä àsam anusmared yaù | sarvasya dhä tä ram acintya-rüpam

ä ditya-varëaà tamasaù parastä t ||9|| prayä ëa-kä le manasä calena

bhaktyä yukto yoga-balena caiva | bhruvor madhye prä ëam ä veçya samyak sa taà paraà puruñam upaiti divyam ||10||

yad akñaraà veda-vido vadanti viçanti yad yatayo vé ta-rä gä ù |

yad icchanto brahmacaryaà caranti tat te padaà saàgraheëa pravakñye ||11||

sarva-dvä rä ëi saàyamya mano hå di nirudhya ca | mürdhny ä dhä yä tmanaù prä ëam ä sthito yoga-dhä raëä m ||12||

om ity ekä kñaraà brahma vyä haran mä m anusmaran | yaù prayä ti tyajan dehaà sa yä ti paramä à gatim ||13||

ananya-cetä ù satataà yo mä à smarati nityaçaù | tasyä haà sulabhaù pä rtha nitya-yuktasya yoginaù ||14|| mä m upetya punar-janma duùkhä layam açä çvatam |

nä pnuvanti mahä tmä naù saàsiddhià paramä à gatä ù ||15|| ä brahma-bhuvanä l lokä ù punar-ä vartino’rjuna |

mä m upetya tu kaunteya punar-janma na vidyate ||16|| sahasra-yuga-paryantam ahar yad brahmaëo viduù | rä trià yuga-sahasrä ntä à te’ho-rä tra-vido janä ù ||17||

avyaktä d vyaktayaù sarvä ù prabhavanty ahar-ä game | rä try-ä game pralé yante tatraivä vyakta-saàjïake ||18|| bhüta-grä maù sa evä yaà bhütvä bhütvä pralé yate |

rä try-ä game’vaçaù pä rtha prabhavaty ahar-ä game ||19|| paras tasmä t tu bhä vo’nyo’vyakto’vyaktä t sanä tanaù |

yaù sa sarveñu bhüteñu naçyatsu na vinaçyati ||20|| avyakto’kñara ity uktas tam ä huù paramä à gatim |

yaà prä pya na nivartante tad dhä ma paramaà mama ||21|| puruñaù sa paraù pä rtha bhaktyä labhyas tv ananyayä | yasyä ntaù-sthä ni bhütä ni yena sarvam idaà tatam ||22||

yatra kä le tv anä vå ttim ä vå ttià caiva yoginaù | prayä tä yä nti taà kä laà vakñyä mi bharatarñabha ||23||

agnir jyotir ahaù çuklaù ñaë-mä sä uttarä yaëam |

tatra prayä tä gacchanti brahma brahma-vido janä ù ||24|| dhümo rä tris tathä kå ñëaù ñaëmä sä dakñ iëä yanam | tatra cä ndramasaà jyotir yogé prä pya nivartate ||25||

çukla-kå ñëe gaté hy ete jagataù çä çvate mate | ekayä yä ty anä vå ttim anyayä vartate punaù ||26|| naite så té pä rtha jä nan yogé muhyati kaçcana |

tasmä t sarveñu kä leñu yoga-yukto bhavä rjuna ||27|| vedeñu yajïeñu tapaùsu caiva

dä neñu yat puëya-phalaà pradiñ ö am | atyeti tat sarvam idaà viditvä

yogé paraà sthä nam upaiti cä dyam ||28||

iti çré -mahäbhärate çata-sähasrayäà saàhitäyäà vaiyäsikyäà bhé ñ ma-parvaëi çré mad-bhagavad-gé täsüpaniñ atsu brahma-vidyäyäà yoga-çästre çré -kå ñ ëärjuna-saàväde

täraka-brahma-yogo nämäñ ö amo’dhyäyaù || —o)0(o—

(9)

atha navamo’dhyäyaù

rä ja-vidyä -rä ja-guhya-yogaù

çré -bhagavä n uvä ca idaà tu te guhyatamaà pravakñyä my anasüyave |

jïä naà vijïä na-sahitaà yaj jïä tvä mokñyase’çubhä t ||1|| rä ja-vidyä rä ja-guhyaà pavitram idam uttamam |

pratyakñä vagamaà dharmyaà susukhaà kartum avyayam ||2|| açraddadhä nä ù puruñä dharmasyä sya parantapa |

aprä pya mä à nivartante må tyu-saàsä ra-vartmani ||3|| mayä tatam idaà sarvaà jagad avyakta-mürtinä |

matsthä ni sarva-bhütä ni na cä haà teñv avasthitaù ||4|| na ca mat-sthä ni bhütä ni paçya me yogam aiçvaram |

bhüta-bhå n na ca bhüta-stho mamä tmä bhüta-bhä vanaù ||5|| yathä kä ça-sthito nityaà vä yuù sarvatra-go mahä n |

tathä sarvä ëi bhütä ni mat-sthä né ty upadhä raya ||6|| sarva-bhütä ni kaunteya prakå tià yä nti mä mikä m |

kalpa-kñaye punas tä ni kalpä dau viså jä my aham ||7|| prakå tià svä m avañ ö abhya viså jä mi punaù punaù |

bhüta-grä mam imaà kå tsnam avaçaà prakå ter vaçä t ||8|| na ca mä à tä ni karmä ëi nibadhnanti dhanaàjaya |

udä sé navad ä sé nam asaktaà teñu karmasu ||9|| mayä dhyakñeëa prakå tiù süyate sa-carä caram | hetunä nena kaunteya jagad viparivartate ||10||

avajä nanti mä à müòhä mä nuñ é à tanum ä çritam | paraà bhä vam ajä nanto mama bhüta-maheçvaram ||11||

moghä çä mogha-karmä ëo mogha-jïä nä vicetasaù | rä kñasé m ä suré à caiva prakå tià mohiné à çritä ù ||12|| mahä tmä nas tu mä à pä rtha daivé à prakå tim ä çritä ù | bhajanty ananya-manaso jïä tvä bhütä dim avyayam ||13||

satataà ké rtayanto mä à yatantaç ca då òha-vratä ù | namasyantaç ca mä à bhaktyä nitya-yuktä upä sate ||14||

jïä na-yajïena cä py anye yajanto mä m upä sate | ekatvena på thaktvena bahudhä viçvato-mukham ||15|| ahaà kratur ahaà yajïaù svadhä ham aham auñadham |

mantro’ham aham evä jyam aham agnir ahaà hutam ||16|| pitä ham asya jagato mä tä dhä tä pitä mahaù |

vedyaà pavitram oàkä ra å k sä ma yajur eva ca ||17|| gatir bhartä prabhuù sä kñ é nivä saù çaraëaà suhå t |

prabhavaù pralayaù sthä naà nidhä naà bé jam avyayam ||18|| tapä my aham ahaà varñaà nigå hëä my utså jä mi ca | amå taà caiva må tyuç ca sad asac cä ham arjuna ||19||

traividyä mä à somapä ù püta-pä pä yajïair iñ ö vä svar-gatià prä rthayante |

te puëyam ä sä dya surendra-lokam açnanti divyä n divi deva-bhogä n ||20|| te taà bhuktvä svarga-lokaà viçä laà kñ é ëe puëye martya-lokaà viçanti | evaà trayé -dharmam anuprapannä

gatä gataà kä ma-kä mä labhante ||21|| ananyä ç cintayanto mä à ye janä ù paryupä sate |

teñä à nityä bhiyuktä nä à yoga-kñemaà vahä my aham ||22|| ye’py anya-devatä -bhaktä yajante çraddhayä nvitä ù |

te’pi mä m eva kaunteya yajanty avidhi-pürvakam ||23|| ahaà hi sarva-yajïä nä à bhoktä ca prabhur eva ca |

na tu mä m abhijä nanti tattvenä taç cyavanti te ||24|| yä nti deva-vratä devä n pitè n yä nti pitå -vratä ù |

bhütä ni yä nti bhütejyä yä nti mad-yä jino’pi mä m ||25|| patraà puñpaà phalaà toyaà yo me bhaktyä prayacchati | tad ahaà bhakty-upahå tam açnä mi prayatä tmanaù ||26||

yat karoñ i yad açnä si yaj juhoñ i dadä si yat | yat tapasyasi kaunteya tat kuruñva mad-arpaëam ||27||

çubhä çubha-phalair evaà mokñyase karma-bandhanaiù | saànyä sa-yoga-yuktä tmä vimukto mä m upaiñyasi ||28||

samo’haà sarva-bhüteñu na me dveñyo’sti na priyaù | ye bhajanti tu mä à bhaktyä mayi te teñu cä py aham ||29||

api cet sudurä cä ro bhajate mä m ananya-bhä k | sä dhur eva sa mantavyaù samyag vyavasito hi saù ||30|| kñ ipraà bhavati dharmä tmä çaçvac-chä ntià nigacchati |

kaunteya pratijä né hi na me bhaktaù praëaçyati ||31|| mä à hi pä rtha vyapä çritya ye’pi syuù pä pa-yonayaù |

striyo vaiçyä s tathä çüdrä s te’pi yä nti parä à gatim ||32|| kià punar brä hmaëä ù puëyä bhaktä rä jarñayas tathä |

anityam asukhaà lokam imaà prä pya bhajasva mä m ||33|| man-manä bhava mad-bhakto mad-yä jé mä à namaskuru | mä m evaiñyasi yuktvaivam ä tmä naà mat-parä yaëaù ||34||

iti çré -mahäbhärate çata-sähasrayäà saàhitäyäà vaiyäsikyäà bhé ñ ma-parvaëi

çré mad-bhagavad-gé täsüpaniñ atsu brahma-vidyäyäà yoga-çästre çré -kå ñ ëärjuna-saàväde räja-vidyä-räja-guhya-yogo näma navamo’dhyäyaù ||9||

—o)0(o—

(10)

atha daçamo’dhyäyaù

vibhüti-yogaù

çré -bhagavä n uvä ca bhüya eva mahä -bä ho çå ëu me paramaà vacaù |

yat te’haà pré yamä ëä ya vakñyä mi hitakä myayä ||1|| na me viduù suragaëä ù prabhavaà na maharñayaù | aham ä dir hi devä nä à maharñ é ëä à ca sarvaçaù ||2||

yo mä m ajam anä dià ca vetti loka-maheçvaram | asaàmüòhaù sa martyeñu sarva-pä paiù pramucyate ||3||

buddhir jïä nam asaàmohaù kñamä satyaà damaù çamaù | sukhaà duùkhaà bhavo’bhä vo bhayaà cä bhayam eva ca ||4||

ahiàsä samatä tuñ ö is tapo dä naà yaço’yaçaù | bhavanti bhä vä bhütä nä à matta eva på thag-vidhä ù ||5||

maharñayaù sapta pürve catvä ro manavas tathä | mad-bhä vä mä nasä jä tä yeñä à loka imä ù prajä ù ||6||

etä à vibhütià yogaà ca mama yo vetti tattvataù | so’vikampena yogena yujyate nä tra saàçayaù ||7||

ahaà sarvasya prabhavo mattaù sarvaà pravartate | iti matvä bhajante mä à budhä bhä va-samanvitä ù ||8|| mac-cittä mad-gata-prä ëä bodhayantaù parasparam | kathayantaç ca mä à nityaà tuñyanti ca ramanti ca ||9||

teñä à satata-yuktä nä à bhajatä à pré ti-pürvakam | dadä mi buddhi-yogaà taà yena mä m upayä nti te ||10||

teñä m evä nukampä rtham aham ajïä na-jaà tamaù | nä çayä my ä tma-bhä va-stho jïä na-dé pena bhä svatä ||11||

arjuna uvä ca |

paraà brahma paraà dhä ma pavitraà paramaà bhavä n | puruñaà çä çvataà divyam ä di-devam ajaà vibhum ||12||

ä hus tvä m å ñayaù sarve devarñ ir nä radas tathä | asito devalo vyä saù svayaà caiva bravé ñ i me ||13|| sarvam etad å taà manye yan mä à vadasi keçava |

na hi te bhagavan vyaktià vidur devä na dä navä ù ||14|| svayam evä tmanä tmä naà vettha tvaà puruñottama |

bhüta-bhä vana bhüteça deva-deva jagatpate ||15|| vaktum arhasy açeñeëa divyä hy ä tma-vibhütayaù |

yä bhir vibhütibhir lokä n imä às tvaà vyä pya tiñ ö hasi ||16|| kathaà vidyä m ahaà yogiàs tvä à sadä paricintayan | keñu keñu ca bhä veñu cintyo’si bhagavan mayä ||17||

vistareëä tmano yogaà vibhütià ca janä rdana | bhüyaù kathaya tå ptir hi çå ëvato nä sti me’må tam ||18||

çré -bhagavä n uvä ca

hanta te kathayiñyä mi divyä hy ä tma-vibhütayaù | prä dhä nyataù kuru-çreñ ö ha nä sty anto vistarasya me ||19||

aham ä tmä guòä keça sarva-bhütä çaya-sthitaù | aham ä diç ca madhyaà ca bhütä nä m anta eva ca ||20||

ä dityä nä m ahaà viñëur jyotiñ ä à ravir aàçumä n | maré cir marutä m asmi nakñaträ ëä m ahaà çaçé ||21||

vedä nä à sä ma-vedo’smi devä nä m asmi vä savaù | indriyä ëä à manaç cä smi bhütä nä m asmi cetanä ||22|| rudrä ëä à çaàkaraç cä smi vitteço yakña-rakñasä m |

vasünä à pä vakaçcä smi meruù çikhariëä m aham ||23|| purodhasä à ca mukhyaà mä à viddhi pä rtha bå haspatim |

senä né nä m ahaà skandaù sarasä m asmi sä garaù ||24|| maharñ é ëä à bhå gur ahaà girä m asmy ekam akñaram | yajïä nä à japa-yajïo’smi sthä varä ëä à himä layaù ||25|| açvatthaù sarva-vå kñä ëä à devarñ é ëä à ca nä radaù |

gandharvä ëä à citrarathaù siddhä nä à kapilo muniù ||26|| uccaiùçravasam açvä nä à viddhi mä m amå todbhavam | airä vataà gajendrä ëä à narä ëä à ca narä dhipam ||27||

ä yudhä nä m ahaà vajraà dhenünä m asmi kä ma-dhuk | prajanaç cä smi kandarpaù sarpä ëä m asmi vä sukiù ||28||

anantaç cä smi nä gä nä à varuëo yä dasä m aham | pitè ëä m aryamä cä smi yamaù saàyamatä m aham ||29||

prahlä daç cä smi daityä nä à kä laù kalayatä m aham | må gä ëä à ca må gendro’haà vainateyaç ca pakñ iëä m ||30||

pavanaù pavatä m asmi rä maù çastra-bhå tä m aham | jhañä ëä à makaraç cä smi srotasä m asmi jä hnavé ||31||

sargä ëä m ä dir antaç ca madhyaà caivä ham arjuna | adhyä tma-vidyä vidyä nä à vä daù pravadatä m aham ||32||

akñarä ëä m akä ro’smi dvandvaù sä mä sikasya ca |

aham evä kñayaù kä lo dhä tä haà viçvato-mukhaù ||33|| må tyuù sarva-haraç cä ham udbhavaç ca bhaviñyatä m |

ké rtiù çré r vä k ca nä ré ëä à små tir medhä dhå tiù kñamä ||34|| bå hat-sä ma tathä sä mnä à gä yatré chandasä m aham | mä sä nä à mä rgaçé rño’ham å tünä à kusumä karaù ||35||

dyütaà chalayatä m asmi tejas tejasvinä m aham | jayo’smi vyavasä yo’smi sattvaà sattvavatä m aham ||36|| vå ñëé nä à vä sudevo’smi pä ëòavä nä à dhanaàjayaù |

muné nä m apy ahaà vyä saù kavé nä m uçanä kaviù ||37|| daëòo damayatä m asmi né tir asmi jigé ñ atä m |

maunaà caivä smi guhyä nä à jïä naà jïä navatä m aham ||38|| yac cä pi sarva-bhütä nä à bé jaà tad aham arjuna |

na tad asti vinä yat syä n mayä bhütaà carä caram ||39|| nä nto’sti mama divyä nä à vibhüté nä à parantapa | eña tüddeçataù prokto vibhüter vistaro mayä ||40|| yad yad vibhütimat sattvaà çré mad ürjitam eva vä |

tat tad evä vagaccha tvaà mama tejo’àça-saàbhavam ||41|| atha vä bahunaitena kià jïä tena tavä rjuna |

viñ ö abhyä ham idaà kå tsnam ekä àçena sthito jagat ||42||

iti çré -mahäbhärate çata-sähasrayäà saàhitäyäà vaiyäsikyäà bhé ñ ma-parvaëi çré mad-bhagavad-gé täsüpaniñ atsu brahma-vidyäyäà yoga-çästre çré -kå ñ ëärjuna-saàväde

vibhüti-yogo näma daçamo’dhyäyaù || —o)0(o—

(11)

athaikädaço’dhyäyaù

viçva-rüpa-darçana-yogaù

arjuna uvä ca mad-anugrahä ya paramaà guhyam adhyä tma-saàjïitam |

yat tvayoktaà vacas tena moho’yaà vigato mama ||1|| bhavä pyayau hi bhütä nä à çrutau vistaraço mayä |

tvattaù kamala-paträ kña mä hä tmyam api cä vyayam ||2|| evam etad yathä ttha tvam ä tmä naà parameçvara |

drañ ö um icchä mi te rüpam aiçvaraà puruñottama ||3|| manyase yadi tac chakyaà mayä drañ ö um iti prabho | yogeçvara tato me tvaà darçayä tmä nam avyayam ||4||

çré -bhagavä n uvä ca

paçya me pä rtha rüpä ëi çataço’tha sahasraçaù | nä nä -vidhä ni divyä ni nä nä -varëä kå té ni ca ||5||

paçyä dityä n vasün rudrä n açvinau marutas tathä | bahüny adå ñ ö a-pürvä ëi paçyä çcaryä ëi bhä rata ||6|| ihaikasthaà jagat kå tsnaà paçyä dya sa-carä caram |

mama dehe guòä keça yac cä nyad drañ ö um icchasi ||7|| na tu mä à çakyase drañ ö um anenaiva sva-cakñuñä |

divyaà dadä mi te cakñuù paçya me yogam aiçvaram ||8||

saàjaya uvä ca evam uktvä tato rä jan mahä -yogeçvaro hariù |

darçayä m ä sa pä rthä ya paramaà rüpam aiçvaram ||9|| aneka-vaktra-nayanam anekä dbhuta-darçanam |

aneka-divyä bharaëaà divyä nekodyatä yudham ||10|| divya-mä lyä mbara-dharaà divya-gandhä nulepanam |

sarvä çcarya-mayaà devam anantaà viçvato-mukham ||11|| divi sürya-sahasrasya bhaved yugapad utthitä |

yadi bhä ù sadå çé sä syä d bhä sas tasya mahä tmanaù ||12|| tatraikasthaà jagat kå tsnaà pravibhaktam anekadhä |

apaçyad deva-devasya çaré re pä ëòavas tadä ||13|| tataù sa vismayä viñ ö o hå ñ ö a-romä dhanaàjayaù | praëamya çirasä devaà kå tä ïjalir abhä ñata ||14||

arjuna uvä ca

paçyä mi devä às tava deva dehe sarvä às tathä bhüta-viçeña-saàghä n | brahmä ëam é çaà kamalä sana-stham

å ñ é àç ca sarvä n uragä àç ca divyä n ||15|| aneka-bä hüdara-vaktra-netraà

paçyä mi tvä sarvato’nanta-rüpam | nä ntaà na madhyaà na punas tavä dià paçyä mi viçveçvara viçva-rüpa ||16||

kiré ö inaà gadinaà cakriëaà ca tejo-rä çià sarvato dé ptimantam |

paçyä mi tvä à durniré kñyaà samantä d dé ptä nalä rka-dyutim aprameyam ||17||

tvam akñaraà paramaà veditavyaà tvam asya viçvasya paraà nidhä nam | tvam avyayaù çä çvata-dharma-goptä sanä tanas tvaà puruño mato me ||18|| anä di-madhyä ntam ananta-vé ryam ananta-bä huà çaçi-sürya-netram |

paçyä mi tvä à dé pta-hutä ça-vaktraà sva-tejasä viçvam idaà tapantam ||19||

dyä v-ä på thivyor idam antaraà hi vyä ptaà tvayaikena diçaç ca sarvä ù | då ñ ö vä dbhutaà rüpam idaà tavograà

loka-trayaà pravyathitaà mahä tman ||20|| amé hi tvä sura-saàghä viçanti

kecid bhé tä ù prä ïjalayo gå ëanti | svasté ty uktvä maharñ i-siddha-saàghä ù

stuvanti tvä à stutibhiù puñkalä bhiù ||21|| rudrä dityä vasavo ye ca sä dhyä

viçve’çvinau marutaç coñmapä ç ca | gandharva-yakñä sura-siddha-saàghä

vé kñante tvä à vismitä ç caiva sarve ||22|| rüpaà mahat te bahu-vaktra-netraà mahä -bä ho bahu-bä hüru-pä dam | bahüdaraà bahu-daàñö rä -karä laà

då ñ ö vä lokä ù pravyathitä s tathä ham ||23|| nabhaù-spå çaà dé ptam aneka-varëaà

vyä ttä nanaà dé pta-viçä la-netram | då ñ ö vä hi tvä à pravyathitä ntarä tmä

dhå tià na vindä mi çamaà ca viñëo ||24|| daàñ ö rä -karä lä ni ca te mukhä ni då ñ ö vaiva kä lä nala-saànibhä ni | diço na jä ne na labhe ca çarma

prasé da deveça jagan-nivä sa ||25|| amé ca tvä à dhå tarä ñ ö rasya puträ ù

sarve sahaivä vanipä la-saàghaiù | bhé ñmo droëaù süta-putras tathä sau

sahä smadé yair api yodha-mukhyaiù ||26|| vakträ ëi te tvaramä ëä viçanti

daàñö rä -karä lä ni bhayä nakä ni | kecid vilagnä daçanä ntareñu

sandå çyante cürëitair uttamä ìgaiù ||27|| yathä nadé nä à bahavo’mbu-vegä ù samudram evä bhimukhä dravanti |

tathä tavä mé nara-loka-vé rä viçanti vakträ ëy abhivijvalanti ||28|| yathä pradé ptaà jvalanaà pataìgä viçanti nä çä ya samå ddha-vegä ù |

tathaiva nä çä ya viçanti lokä s tavä pi vakträ ëi samå ddha-vegä ù ||29||

lelihyase grasamä naù samantä l lokä n samagrä n vadanair jvaladbhiù |

tejobhir ä pürya jagat samagraà bhä sas tavogrä ù pratapanti viñëo ||30||

ä khyä hi me ko bhavä n ugra-rüpo namo’stu te deva-vara prasé da |

vijïä tum icchä mi bhavantam ä dyaà na hi prajä nä mi tava pravå ttim ||31||

çré -bhagavä n uvä ca

kä lo’smi loka-kñaya-kå t pravå ddho lokä n samä hartum iha pravå ttaù |

å te’pi tvä na bhaviñyanti sarve ye’vasthitä ù pratyané keñu yodhä ù ||32||

tasmä t tvam uttiñ ö ha yaço labhasva jitvä çatrün bhuìkñva rä jyaà samå ddham |

mayaivaite nihatä ù pürvam eva nimitta-mä traà bhava savyasä cin ||33|| droëaà ca bhé ñmaà ca jayadrathaà ca karëaà tathä nyä n api yodha-vé rä n |

mayä hatä às tvaà jahi mä vyathiñ ö hä yudhyasva jetä si raëe sapatnä n ||34||

saàjaya uvä ca

etac chrutvä vacanaà keçavasya kå tä ïjalir vepamä naù kiré ö é |

namaskå tvä bhüya evä ha kå ñëaà sa-gadgadaà bhé ta-bhé taù praëamya ||35||

arjuna uvä ca

sthä ne hå ñ é keça tava praké rtyä jagat prahå ñyaty anurajyate ca | rakñä àsi bhé tä ni diço dravanti

sarve namasyanti ca siddha-saàghä ù ||36|| kasmä c ca te na nameran mahä tman garé yase brahmaëo’py ä di-kartre |

ananta deveça jagan-nivä sa tvam akñaraà sad asat tat-paraà yat ||37||

tvam ä di-devaù puruñaù purä ëas tvam asya viçvasya paraà nidhä nam |

vettä si vedyaà ca paraà ca dhä ma tvayä tataà viçvam ananta-rüpa ||38|| vä yur yamo’gnir varuëaù çaçä ìkaù prajä patis tvaà prapitä mahaç ca | namo namas te’stu sahasra-kå tvaù

punaç ca bhüyo’pi namo namas te ||39|| namaù purastä d atha på ñ ö hatas te

namo’stu te sarvata eva sarva | ananta-vé ryä mita-vikramas tvaà

sarvaà samä pnoñ i tato’si sarvaù ||40|| sakheti matvä prasabhaà yad uktaà

he kå ñëa he yä dava he sakheti | ajä natä mahimä naà tavedaà

mayä pramä dä t praëayena vä pi ||41|| yac cä vahä sä rtham asatkå to’si vihä ra-çayyä sana-bhojaneñu |

eko’tha vä py acyuta tat-samakñaà tat kñä maye tvä m aham aprameyam ||42||

pitä si lokasya carä carasya tvam asya püjyaç ca gurur garé yä n |

na tvat-samo’sty abhyadhikaù kuto’nyo loka-traye’py apratima-prabhä va ||43|| tasmä t praëamya praëidhä ya kä yaà prasä daye tvä m aham é çam é òyam |

piteva putrasya sakheva sakhyuù priyaù priyä yä rhasi deva soòhum ||44||

adå ñ ö a-pürvaà hå ñ ito’smi då ñ ö vä bhayena ca pravyathitaà mano me |

tad eva me darçaya deva rüpaà prasé da deveça jagan-nivä sa ||45|| kiré ö inaà gadinaà cakra-hastam

icchä mi tvä à drañ ö um ahaà tathaiva | tenaiva rüpeëa catur-bhujena

sahasra-bä ho bhava viçva-mürte ||46||

çré -bhagavä n uvä ca mayä prasannena tavä rjunedaà

rüpaà paraà darçitam ä tma-yogä t | tejo-mayaà viçvam anantam

ä dyaà yan me tvad-anyena na då ñ ö a-pürvam ||47|| na veda yajïä dhyayanair na dä nair na ca kriyä bhir na tapobhir ugraiù |

evaà-rüpaù çakya ahaà nå -loke drañ ö uà tvad-anyena kuru-pravé ra ||48||

mä te vyathä mä ca vimüòha-bhä vo då ñ ö vä rüpaà ghoram é då ì mamedam | vyapeta-bhé ù pré ta-manä ù punas tvaà tad eva me rüpam idaà prapaçya ||49||

saàjaya uvä ca

ity arjunaà vä sudevas tathoktvä svakaà rüpaà darçayä m ä sa bhüyaù |

ä çvä sayä m ä sa ca bhé tam enaà bhütvä punaù saumya-vapur mahä tmä ||50||

arjuna uvä ca

då ñ ö vedaà mä nuñaà rüpaà tava saumyaà janä rdana | idä né m asmi saàvå ttaù sa-cetä ù prakå tià gataù ||51||

çré -bhagavä n uvä ca

sudurdarçam idaà rüpaà då ñ ö avä n asi yan mama | devä apy asya rüpasya nityaà darçana-kä ìkñ iëaù ||52||

nä haà vedair na tapasä na dä nena na cejyayä | çakya evaà-vidho drañ ö uà då ñ ö avä n asi mä à yathä ||53||

bhaktyä tv ananyayä çakya aham evaà-vidho’rjuna | jïä tuà drañ ö uà ca tattvena praveñ ö uà ca parantapa ||54|| mat-karma-kå n mat-paramo mad-bhaktaù saìga-varjitaù | nirvairaù sarva-bhüteñu yaù sa mä m eti pä ëòava ||55||

iti çré -mahäbhärate çata-sähasrayäà saàhitäyäà vaiyäsikyäà bhé ñ ma-parvaëi

çré mad-bhagavad-gé täsüpaniñ atsu brahma-vidyäyäà yoga-çästre çré -kå ñ ëärjuna-saàväde viçva-rüpa-yogo nämaikädaço’dhyäyaù ||

—o)0(o—

(12)

atha dvädaço’dhyäyaù

bhakti-yogaù

arjuna uvä ca evaà satata-yuktä ye bhaktä s tvä à paryupä sate |

ye cä py akñaram avyaktaà teñä à ke yoga-vittamä ù ||1|| çré -bhagavä n uvä ca

mayy ä veçya mano ye mä à nitya-yuktä upä sate | çraddhayä parayopetä s te me yuktatamä matä ù ||2|| ye tv akñaram anirdeçyam avyaktaà paryupä sate |

sarvatra-gam acintyaà ca küö astham acalaà dhruvam ||3|| saàniyamyendriya-grä maà sarvatra sama-buddhayaù | te prä pnuvanti mä m eva sarva-bhüta-hite ratä ù ||4||

kleço’dhikataras teñä m avyaktä sakta-cetasä m | avyaktä hi gatir duùkhaà dehavadbhir avä pyate ||5|| ye tu sarvä ëi karmä ëi mayi saànyasya mat-parä ù | ananyenaiva yogena mä à dhyä yanta upä sate ||6||

teñä m ahaà samuddhartä må tyu-saàsä ra-sä garä t | bhavä mi nacirä t pä rtha mayy ä veçita-cetasä m ||7|| mayy eva mana ä dhatsva mayi buddhià niveçaya | nivasiñyasi mayy eva ata ürdhvaà na saàçayaù ||8|| atha cittaà samä dhä tuà na çaknoñ i mayi sthiram |

abhyä sa-yogena tato mä m icchä ptuà dhanaàjaya ||9|| abhyä se’py asamartho’si mat-karma-paramo bhava |

mad-artham api karmä ëi kurvan siddhim avä psyasi ||10||

athaitad apy açakto’si kartuà mad-yogam ä çritaù | sarva-karma-phala-tyä gaà tataù kuru yatä tmavä n ||11|| çreyo hi jïä nam abhyä sä j jïä nä d dhyä naà viçiñyate |

dhyä nä t karma-phala-tyä gas tyä gä c chä ntir anantaram ||12|| adveñ ö ä sarva-hütä nä à maitraù karuëa eva ca |

nirmamo nirahaàkä raù sama-duùkha-sukhaù kñamé ||13|| saàtuñ ö aù satataà yogé yatä tmä då òha-niçcayaù |

mayy arpita-mano-buddhir yo mad-bhaktaù sa me priyaù ||14|| yasmä n nodvijate loko lokä n nodvijate ca yaù |

harñä marña-bhayodvegair mukto yaù sa ca me priyaù ||15|| anapekñaù çucir dakña udä sé no gata-vyathaù |

sarvä rambha-parityä gé yo mad-bhaktaù sa me priyaù ||16|| yo na hå ñyati na dveñ ö i na çocati na kä ìkñati |

çubhä çubha-parityä gé bhaktimä n yaù sa me priyaù ||17|| samaù çatrau ca mitre ca tathä mä nä pamä nayoù |

ç é toñëa-sukha-duùkheñu samaù saìga-vivarjitaù ||18|| tulya-nindä -stutir mauné saàtuñ ö o yena kenacit |

aniketaù sthira-matir bhaktimä n me priyo naraù ||19|| ye tu dharmyä må tam idaà yathoktaà paryupä sate |

çraddadhä nä mat-paramä bhaktä s te’té va me priyä ù ||20||

iti çré -mahäbhärate çata-sähasrayäà saàhitäyäà vaiyäsikyäà bhé ñ ma-parvaëi çré mad-bhagavad-gé täsüpaniñ atsu brahma-vidyäyäà yoga-çästre çré -kå ñ ëärjuna-saàväde

bhakti-yogo näma dvädaço’dhyäyaù || —o)0(o—

(13)

atha trayodaço’dhyäyaù

kñetra-kñetrajïa-yogaù

çré -bhagavä n uvä ca idaà çaré raà kaunteya kñetram ity abhidhé yate | etad yo vetti taà prä huù kñetrajïa iti tadvidaù ||1||

kñetrajïaà cä pi mä à viddhi sarva-kñetreñu bhä rata | kñetra-kñetrajïayor jïä naà yat taj jïä naà mataà mama ||2||

tat kñetraà yac ca yä då k ca yad-vikä ri yataç ca yat | sa ca yo yat-prabhä vaç ca tat samä sena me çå ëu ||3||

å ñ ibhir bahudhä gé taà chandobhir vividhaiù på thak | brahma-sütra-padaiç caiva hetumadbhir viniçcitaiù ||4||

mahä -bhütä ny ahaàkä ro buddhir avyaktam eva ca | indriyä ëi daçaikaà ca païca cendriya-gocarä ù ||5||

icchä dveñaù sukhaà duùkhaà saàghä taç cetanä dhå tiù |

etat kñetraà samä sena sa-vikä ram udä hå tam ||6|| amä nitvam adambhitvam ahiàsä kñä ntir ä rjavam |

ä cä ryopä sanaà çaucaà sthairyam ä tma-vinigrahaù ||7|| indriyä rtheñu vairä gyam anahaàkä ra eva ca |

janma-må tyu-jarä -vyä dhi-duùkha-doñä nudarçanam ||8|| asaktir anabhiñvaìgaù putra-dä ra-gå hä diñu |

nityaà ca sama-cittatvam iñ ö ä niñ ö opapattiñu ||9|| mayi cä nanya-yogena bhaktir avyabhicä riëé | vivikta-deça-sevitvam aratir jana-saàsadi ||10||

adhyä tma-jïä na-nityatvaà tattva-jïä nä rtha-darçanam | etaj jïä nam iti proktam ajïä naà yad ato’nyathä ||11|| jïeyaà yat tat pravakñyä mi yaj jïä tvä må tam açnute | anä dimat paraà brahma na sat tan nä sad ucyate ||12|| sarvataù pä ëi-pä daà tat sarvato’kñ i-çiro-mukham | sarvataù çrutimal loke sarvam ä vå tya tiñ ö hati ||13||

sarvendriya-guëä bhä saà sarvendriya-vivarjitam | asaktaà sarva-bhå c caiva nirguëaà guëa-bhoktå ca ||14||

bahir antaç ca bhütä nä m acaraà caram eva ca | sükñmatvä t tad avijïeyaà düra-sthaà cä ntike ca tat ||15||

avibhaktaà ca bhüteñu vibhaktam iva ca sthitam | bhüta-bhartå ca taj jïeyaà grasiñëu prabhaviñëu ca ||16||

jyotiñ ä m api taj jyotis tamasaù param ucyate | jïä naà jïeyaà jïä na-gamyaà hå di sarvasya viñ ö hitam ||17||

iti kñetraà tathä jïä naà jïeyaà coktaà samä sataù | mad-bhakta etad vijïä ya mad-bhä vä yopapadyate ||18||

prakå tià puruñaà caiva viddhy anä dé ubhä v api | vikä rä àç ca guëä àç caiva viddhi prakå ti-saàbhavä n ||19||

kä rya-kä raëa-kartå tve hetuù prakå tir ucyate | puruñaù sukha-duùkhä nä à bhoktå tve hetur ucyate ||20||

puruñaù prakå ti-stho hi bhuìkte prakå tijä n guëä n | kä raëaà guëa-saìgo’sya sad-asad-yoni-janmasu ||21|| upadrañ ö ä numantä ca bhartä bhoktä maheçvaraù |

paramä tmeti cä py ukto dehe’smin puruñaù paraù ||22|| ya evaà vetti puruñaà prakå tià ca guëaiù saha |

sarvathä vartamä no’pi na sa bhüyo’bhijä yate ||23|| dhyä nenä tmani paçyanti ke cid ä tmä nam ä tmanä | anye sä àkhyena yogena karma-yogena cä pare ||24|| anye tv evam ajä nantaù çrutvä nyebhya upä sate |

te’pi cä titaranty eva må tyuà çruti-parä yaëä ù ||25|| yä vat saàjä yate kiàcit sattvaà sthä vara-jaìgamam |

kñetra-kñetrajïa-saàyogä t tad viddhi bharatarñabha ||26|| samaà sarveñu bhüteñu tiñ ö hantaà parameçvaram | vinaçyatsv avinaçyantaà yaù paçyati sa paçyati ||27|| samaà paçyan hi sarvatra samavasthitam é çvaram |

na hinasty ä tmanä tmä naà tato yä ti parä à gatim ||28||

prakå tyaiva ca karmä ëi kriyamä ëä ni sarvaçaù | yaù paçyati tathä tmä nam akartä raà sa paçyati ||29|| yadä bhüta-på thag-bhä vam ekastham anupaçyati | tata eva ca vistä raà brahma saàpadyate tadä ||30|| anä ditvä n nirguëatvä t paramä tmä yam avyayaù | çaré ra-stho’pi kaunteya na karoti na lipyate ||31||

yathä sarva-gataà saukñmyä d ä kä çaà nopalipyate | sarvaträ vasthito dehe tathä tmä nopalipyate ||32||

yathä prakä çayaty ekaù kå tsnaà lokam imaà raviù | kñetraà kñetré tathä kå tsnaà prakä çayati bhä rata ||33||

kñetra-kñetrajïayor evam antaraà jïä na-cakñuñä | bhüta-prakå ti-mokñaà ca ye vidur yä nti te param ||34||

iti çré -mahäbhärate çata-sähasrayäà saàhitäyäà vaiyäsikyäà bhé ñ ma-parvaëi

çré mad-bhagavad-gé täsüpaniñ atsu brahma-vidyäyäà yoga-çästre çré -kå ñ ëärjuna-saàväde kñ etra-kñ etrajïa-yogo näma trayodaço’dhyäyaù ||13||

—o)0(o—

(14)

atha caturdaço’dhyäyaù

guëa-traya-vibhä ga-yogaù

çré -bhagavä n uvä ca paraà bhüyaù pravakñyä mi jïä nä nä à jïä nam uttamam | yaj jïä tvä munayaù sarve parä à siddhim ito gatä ù ||1||

idaà jïä nam upä çritya mama sä dharmyam ä gatä ù | sarge’pi nopajä yante pralaye na vyathanti ca ||2||

mama yonir mahad brahma tasmin garbhaà dadhä my aham | saàbhavaù sarva-bhütä nä à tato bhavati bhä rata ||3|| sarva-yoniñu kaunteya mürtayaù saàbhavanti yä ù |

tä sä à brahma mahad yonir ahaà bé ja-pradaù pitä ||4|| sattvaà rajas tama iti guëä ù prakå ti-saàbhavä ù |

nibadhnanti mahä -bä ho dehe dehinam avyayam ||5|| tatra sattvaà nirmalatvä t prakä çakam anä mayam | sukha-saìgena badhnä ti jïä na-saìgena cä nagha ||6||

rajo rä gä tmakaà viddhi tå ñëä saìga-samudbhavam | tan nibadhnä ti kaunteya karma-saìgena dehinam ||7|| tamas tv ajïä na-jaà viddhi mohanaà sarva-dehinä m | pramä dä lasya-nidrä bhis tan nibadhnä ti bhä rata ||8||

sattvaà sukhe saàjayati rajaù karmaëi bhä rata | jïä nam ä vå tya tu tamaù pramä de saàjayaty uta ||9|| rajas tamaç cä bhibhüya sattvaà bhavati bhä rata |

rajaù sattvaà tamaç caiva tamaù sattvaà rajas tathä ||10|| sarva-dvä reñu dehe’smin prakä ça upajä yate |

jïä naà yadä tadä vidyä d vivå ddhaà sattvam ity uta ||11|| lobhaù pravå ttir ä rambhaù karmaëä m açamaù spå hä |

rajasy etä ni jä yante vivå ddhe bharatarñabha ||12|| aprakä ço’pravå ttiç ca pramä do moha eva ca |

tamasy etä ni jä yante vivå ddhe kuru-nandana ||13|| yadä sattve pravå ddhe tu pralayaà yä ti deha-bhå t | tadottama-vidä à lokä n amalä n pratipadyate ||14||

rajasi pralayaà gatvä karma-saìgiñu jä yate | tathä pralé nas tamasi müòha-yoniñu jä yate ||15||

karmaëaù sukå tasyä huù sä ttvikaà nirmalaà phalam | rajasas tu phalaà duùkham ajïä naà tamasaù phalam ||16||

sattvä t saàjä yate jïä naà rajaso lobha eva ca | pramä da-mohau tamaso bhavato’jïä nam eva ca ||17||

ürdhvaà gacchanti sattva-sthä madhye tiñ ö hanti rä jasä ù | jaghanya-guëa-vå tta-sthä adho gacchanti tä masä ù ||18|| nä nyaà guëebhyaù kartä raà yadä drañ ö ä nupaçyati |

guëebhyaç ca paraà vetti mad-bhä vaà so’dhigacchati ||19|| guëä n etä n até tya tré n dehé deha-samudbhavä n |

janma-må tyu-jarä -duùkhair vimukto’må tam açnute ||20||

arjuna uvä ca kair liìgais tré n guëä n etä n até to bhavati prabho |

kim-ä cä raù kathaà caitä às tré n guëä n ativartate ||21||

çré -bhagavä n uvä ca prakä çaà ca pravå ttià ca moham eva ca pä ëòava |

na dveñ ö i saàpravå ttä ni na nivå ttä ni kä ìkñati ||22|| udä sé navad ä sé no guëair yo na vicä lyate |

guëä vartanta ity eva yo’vatiñ ö hati neìgate ||23|| sama-duùkha-sukhaù svasthaù sama-loñ ö ä çma-kä ïcanaù |

tulya-priyä priyo dhé ras tulya-nindä tma-saàstutiù ||24|| mä nä pamä nayos tulyas tulyo miträ ri-pakñayoù | sarvä rambha-parityä gé guëä té taù sa ucyate ||25||

mä à ca yo’vyabhicä reëa bhakti-yogena sevate | sa guëä n samaté tyaitä n brahma-bhüyä ya kalpate ||26||

brahmaëo hi pratiñ ö hä ham amå tasyä vyayasya ca | çä çvatasya ca dharmasya sukhasyaikä ntikasya ca ||27||

iti çré -mahäbhärate çata-sähasrayäà saàhitäyäà vaiyäsikyäà bhé ñ ma-parvaëi

çré mad-bhagavad-gé täsüpaniñ atsu brahma-vidyäyäà yoga-çästre çré -kå ñ ëärjuna-saàväde guëa-traya-vibhäga-yogo näma caturdaço’dhyäyaù ||

—o)0(o—

(15)

atha païcadaço’dhyäyaù

puruñottama-yogaù

çré -bhagavä n uvä ca ürdhva-mülam adhaù-çä kham açvatthaà prä hur avyayam |

chandä àsi yasya parëä ni yas taà veda sa vedavit ||1|| adhaç cordhvaà praså tä s tasya çä khä

guëa-pravå ddhä viñ aya-pravä lä ù | adhaç ca mülä ny anusaàtatä ni

karmä nubandhé ni manuñya-loke ||2|| na rüpam asyeha tathopalabhyate

nä nto na cä dir na ca saàpratiñ ö hä | açvattham enaà su-virüòha-mülam

asaìga-çastreëa då òhena chittvä ||3|| tataù padaà tat-parimä rgitavyaà

yasmin gatä na nivartanti bhüyaù | tam eva cä dyaà puruñaà prapadye

yataù pravå ttiù praså tä purä ëé ||4|| nirmä na-mohä jita-saìga-doñä

adhyä tma-nityä vinivå tta-kä mä ù | dvandvair vimuktä ù sukha-duùkha-saàjïair gacchanty amüòhä ù padam avyayaà tat ||5||

na tad bhä sayate süryo na çaçä ìko na pä vakaù | yad gatvä na nivartante tad dhä ma paramaà mama ||6||

mamaivä àço jé va-loke jé va-bhütaù sanä tanaù | manaù-ñañ ö hä né ndriyä ëi prakå ti-sthä ni karñati ||7||

çaré raà yad avä pnoti yac cä py utkrä maté çvaraù | gå hé tvaitä ni saàyä ti vä yur gandhä n ivä çayä t ||8||

çrotraà cakñuù sparçanaà ca rasanaà ghrä ëam eva ca | adhiñ ö hä ya manaç cä yaà viñayä n upasevate ||9||

utkrä mantaà sthitaà vä pi bhuïjä naà vä guëä nvitam | vimüòhä nä nupaçyanti paçyanti jïä na-cakñuñaù ||10|| yatanto yoginaç cainaà paçyanty ä tmany avasthitam |

yatanto’py akå tä tmä no nainaà paçyanty acetasaù ||11|| yad ä ditya-gataà tejo jagad bhä sayate’khilam |

yac candramasi yac cä gnau tat tejo viddhi mä makam ||12|| gä m ä viçya ca bhütä ni dhä rayä my aham ojasä |

puñëä mi cauñadhé ù sarvä ù somo bhütvä rasä tmakaù ||13|| ahaà vaiçvä naro bhütvä prä ëinä à deham ä çritaù |

prä ëä pä na-samä yuktaù pacä my annaà catur-vidham ||14|| sarvasya cä haà hå di saàniviñ ö o

mattaù små tir jïä nam apohanaà ca | vedaiç ca sarvair aham eva vedyo

vedä nta-kå d veda-vid eva cä ham ||15|| dvä v imau puruñau loke kñaraç cä kñara eva ca |

kñaraù sarvä ëi bhütä ni küö astho’kñara ucyate ||16|| uttamaù puruñas tv anyaù paramä tmety udä hå taù | yo loka-trayam ä viçya bibharty avyaya é çvaraù ||17||

yasmä t kñaram até to’ham akñarä d api cottamaù | ato’smi loke vede ca prathitaù puruñottamaù ||18|| yo mä m evam asaàmüòho jä nä ti puruñottamam |

sa sarva-vid bhajati mä à sarva-bhä vena bhä rata ||19|| iti guhyatamaà çä stram idam uktaà mayä nagha |

etad buddhvä buddhimä n syä t kå ta-kå tyaç ca bhä rata ||20||

iti çré -mahäbhärate çata-sähasrayäà saàhitäyäà vaiyäsikyäà bhé ñ ma-parvaëi çré mad-bhagavad-gé täsüpaniñ atsu brahma-vidyäyäà yoga-çästre çré -kå ñ ëärjuna-saàväde

puruñ ottama-yogo näma païcadaço’dhyäyaù || —o)0(o—

(16)

atha ñoòaço’dhyäyaù

daivä sura-sampad-vibhä ga-yogaù

çré -bhagavä n uvä ca abhayaà sattva-saàçuddhir jïä na-yoga-vyavasthitiù |

dä naà damaç ca yajïaç ca svä dhyä yas tapa ä rjavam ||1|| ahiàsä satyam akrodhas tyä gaù çä ntir apaiçunam |

dayä bhüteñv aloluptvaà mä rdavaà hré r acä palam ||2|| tejaù kñamä dhå tiù çaucam adroho nä timä nitä |

bhavanti saàpadaà daivé m abhijä tasya bhä rata ||3|| dambho darpo’timä naç ca krodhaù pä ruñyam eva ca | ajïä naà cä bhijä tasya pä rtha saàpadam ä suré m ||4|| daivé saàpad vimokñä ya nibandhä yä suré matä |

mä çucaù saàpadaà daivé m abhijä to’si pä ëòava ||5|| dvau bhüta-sargau loke’smin daiva ä sura eva ca |

daivo vistaraçaù prokta ä suraà pä rtha me çå ëu ||6|| pravå ttià ca nivå ttià ca janä na vidur ä surä ù |

na çaucaà nä pi cä cä ro na satyaà teñu vidyate ||7|| asatyam apratiñ ö haà te jagad ä hur ané çvaram |

aparaspara-saàbhütaà kim anyat kä ma-haitukam ||8|| etä à då ñ ö im avañ ö abhya nañ ö ä tmä no’lpa-buddhayaù | prabhavanty ugra-karmä ëaù kñayä ya jagato’hitä ù ||9||

kä mam ä çritya duñpüraà dambha-mä na-madä nvitä ù | mohä d gå hé tvä sad-grä hä n pravartante’çucivratä ù ||10||

cintä m aparimeyä à ca pralayä ntä m upä çritä ù | kä mopabhoga-paramä etä vad iti niçcitä ù ||11||

ä çä -pä ça-çatair baddhä ù kä ma-krodha-parä yaëä ù | é hante kä ma-bhogä rtham anyä yenä rtha-saàcayä n ||12|| idam adya mayä labdham idaà prä psye manoratham | idam asté dam api me bhaviñyati punar dhanam ||13||

asau mayä hataù çatrur haniñye cä parä n api | é çvaro’ham ahaà bhogé siddho’haà balavä n sukhé ||14||

ä òhyo’bhijanavä n asmi ko’nyo’sti sadå ço mayä | yakñye dä syä mi modiñya ity ajïä na-vimohitä ù ||15||

aneka-citta-vibhrä ntä moha-jä la-samä vå tä ù | prasaktä ù kä ma-bhogeñu patanti narake’çucau ||16||

ä tma-saàbhä vitä ù stabdhä dhana-mä na-madä nvitä ù | yajante nä ma-yajïais te dambhenä vidhi-pürvakam ||17|| ahaàkä raà balaà darpaà kä maà krodhaà ca saàçritä ù | mä m ä tma-para-deheñu pradviñanto’bhyasüyakä ù ||18||

tä n ahaà dviñataù krürä n saàsä reñu narä dhamä n | kñ ipä my ajasram açubhä n ä suré ñv eva yoniñu ||19||

ä suré à yonim ä pannä müòhä janmani janmani | mä m aprä pyaiva kaunteya tato yä nty adhamä à gatim ||20||

tri-vidhaà narakasyedaà dvä raà nä çanam ä tmanaù | kä maù krodhas tathä lobhas tasmä d etat trayaà tyajet ||21||

etair vimuktaù kaunteya tamo-dvä rais tribhir naraù | ä caraty ä tmanaù çreyas tato yä ti parä à gatim ||22|| yaù çä stra-vidhim utså jya vartate kä ma-kä rataù |

na sa siddhim avä pnoti na sukhaà na parä à gatim ||23|| tasmä c chä straà pramä ëaà te kä ryä kä rya-vyavasthitau | jïä tvä çä stra-vidhä noktaà karma kartum ihä rhasi ||24||

iti çré -mahäbhärate çata-sähasrayäà saàhitäyäà vaiyäsikyäà bhé ñ ma-parvaëi

çré mad-bhagavad-gé täsüpaniñ atsu brahma-vidyäyäà yoga-çästre çré -kå ñ ëärjuna-saàväde daiväsura-sampad-vibhäga-yogo näma ñ oòaço’dhyäyaù ||

—o)0(o—

(17)

atha saptadaço’dhyäyaù

çraddhä -traya-vibhä ga-yogaù

arjuna uvä ca ye çä stra-vidhim utså jya yajante çraddhayä nvitä ù |

teñä à niñ ö hä tu kä kå ñëa sattvam ä ho rajas tamaù ||1||

çré -bhagavä n uvä ca tri-vidhä bhavati çraddhä dehinä à sä svabhä vajä |

sä ttviké rä jasé caiva tä masé ceti tä à çå ëu ||2|| sattvä nurüpä sarvasya çraddhä bhavati bhä rata |

çraddhä mayo’yaà puruño yo yac-chraddhaù sa eva saù ||3|| yajante sä ttvikä devä n yakña-rakñä àsi rä jasä ù |

pretä n bhüta-gaëä àç cä nye yajante tä masä janä ù ||4|| açä stra-vihitaà ghoraà tapyante ye tapo janä ù |

dambhä haàkä ra-saàyuktä ù kä ma-rä ga-balä nvitä ù ||5|| karçayantaù çaré rasthaà bhüta-grä mam acetasaù |

mä à caivä ntaù-çaré ra-sthaà tä n viddhy ä sura-niçcayä n ||6|| ä hä ras tv api sarvasya tri-vidho bhavati priyaù |

yajïas tapas tathä dä naà teñä à bhedam imaà çå ëu ||7|| ä yuù-sattva-balä rogya-sukha-pré ti-vivardhanä ù |

rasyä ù snigdhä ù sthirä hå dyä ä hä rä ù sä ttvika-priyä ù ||8|| kaö v-amla-lavaëä tyuñëa-té kñëa-rükña-vidä hinaù | ä hä rä rä jasasyeñ ö ä duùkha-çokä maya-pradä ù ||9||

yä tayä maà gata-rasaà püti paryuñ itaà ca yat | ucchiñ ö am api cä medhyaà bhojanaà tä masa-priyam ||10||

aphalä kä ìkñ ibhir yajïo vidhi-då ñ ö o ya ijyate | yañ ö avyam eveti manaù samä dhä ya sa sä ttvikaù ||11|| abhisandhä ya tu phalaà dambhä rtham api caiva yat | ijyate bharata-çreñ ö ha taà yajïaà viddhi rä jasam ||12|| vidhi-hé nam aså ñ ö ä nnaà mantra-hé nam adakñ iëam |

çraddhä -virahitaà yajïaà tä masaà paricakñate ||13|| deva-dvija-guru-prä jïa-püjanaà çaucam ä rjavam |

brahmacaryam ahiàsä ca çä ré raà tapa ucyate ||14|| anudvega-karaà vä kyaà satyaà priya-hitaà ca yat |

svä dhyä yä bhyasanaà caiva vä ì-mayaà tapa ucyate ||15|| manaù-prasä daù saumyatvaà maunam ä tma-vinigrahaù |

bhä va-saàçuddhir ity etat tapo mä nasam ucyate ||16|| çraddhayä parayä taptaà tapas tat tri-vidhaà naraiù | aphalä kä ìkñ ibhir yuktaiù sä ttvikaà paricakñate ||17|| satkä ra-mä na-püjä rthaà tapo dambhena caiva yat |

kriyate tad iha proktaà rä jasaà calam adhruvam ||18|| müòha-grä heëä tmano yat pé òayä kriyate tapaù |

parasyotsä danä rthaà vä tat tä masam udä hå tam ||19|| dä tavyam iti yad dä naà dé yate’nupakä riëe |

deçe kä le ca pä tre ca tad dä naà sä ttvikaà små tam ||20|| yat tu pratyupakä rä rthaà phalam uddiçya vä punaù | dé yate ca parikliñ ö aà tad dä naà rä jasaà små tam ||21||

adeça-kä le yad dä nam apä trebhyaç ca dé yate | asatkå tam avajïä taà tat tä masam udä hå tam ||22||

oà tat sad iti nirdeço brahmaëas tri-vidhaù små taù | brä hmaëä s tena vedä ç ca yajïä ç ca vihitä ù purä ||23||

tasmä d om ity udä hå tya yajïa-dä na-tapaù-kriyä ù | pravartante vidhä noktä ù satataà brahma-vä dinä m ||24||

tad ity anabhisandhä ya phalaà yajïa-tapaù-kriyä ù | dä na-kriyä ç ca vividhä ù kriyante mokña-kä ìkñ ibhiù ||25||

sad-bhä ve sä dhu-bhä ve ca sad ity etat prayujyate | praçaste karmaëi tathä sac-chabdaù pä rtha yujyate ||26||

yajïe tapasi dä ne ca sthitiù sad iti cocyate | karma caiva tad-arthé yaà sad ity evä bhidhé yate ||27|| açraddhayä hutaà dattaà tapas taptaà kå taà ca yat | asad ity ucyate pä rtha na ca tat pretya no iha ||28||

iti çré -mahäbhärate çata-sähasrayäà saàhitäyäà vaiyäsikyäà bhé ñ ma-parvaëi

çré mad-bhagavad-gé täsüpaniñ atsu brahma-vidyäyäà yoga-çästre çré -kå ñ ëärjuna-saàväde çraddhä-traya-vibhäga-yogo näma saptadaço’dhyäyaù ||

(18)

athäñ ö adaçamo’dhyäyaù

mokña-sannyä sa-yogaù

arjuna uvä ca saànyä sasya mahä -bä ho tattvam icchä mi veditum |

tyä gasya ca hå ñ é keça på thak keçi-niñüdana ||1|| çré -bhagavä n uvä ca |

kä myä nä à karmaëä à nyä saà saànyä saà kavayo viduù | sarva-karma-phala-tyä gaà prä hus tyä gaà vicakñaëä ù ||2||

tyä jyaà doñavad ity eke karma prä hur mané ñ iëaù | yajïa-dä na-tapaù-karma na tyä jyam iti cä pare ||3|| niçcayaà çå ëu me tatra tyä ge bharata-sattama |

tyä go hi puruña-vyä ghra tri-vidhaù saàpraké rtitaù ||4|| yajïa-dä na-tapaù-karma na tyä jyaà kä ryam eva tat | yajïo dä naà tapaç caiva pä vanä ni mané ñ iëä m ||5|| etä ny api tu karmä ëi saìgaà tyaktvä phalä ni ca |

kartavyä né ti me pä rtha niçcitaà matam uttamam ||6|| niyatasya tu saànyä saù karmaëo nopapadyate |

mohä t tasya parityä gas tä masaù pariké rtitaù ||7|| duùkham ity eva yat karma kä ya-kleça-bhayä t tyajet | sa kå tvä rä jasaà tyä gaà naiva tyä ga-phalaà labhet ||8||

kä ryam ity eva yat karma niyataà kriyate’rjuna | saìgaà tyaktvä phalaà caiva sa tyä gaù sä ttviko mataù ||9||

na dveñ ö y akuçalaà karma kuçale nä nuñajjate |

tyä gé sattva-samä viñ ö o medhä vé chinna-saàçayaù ||10|| na hi deha-bhå tä çakyaà tyaktuà karmä ëy açeñataù | yas tu karma-phala-tyä gé sa tyä gé ty abhidhé yate ||11||

aniñ ö am iñ ö aà miçraà ca tri-vidhaà karmaëaù phalam | bhavaty atyä ginä à pretya na tu saànyä sinä à kvacit ||12||

païcaitä ni mahä -bä ho kä raëä ni nibodha me | sä àkhye kå tä nte proktä ni siddhaye sarva-karmaëä m ||13||

adhiñ ö hä naà tathä kartä karaëaà ca på thag-vidham | vividhä ç ca på thak-ceñ ö ä daivaà caivä tra païcamam ||14||

çaré ra-vä ì-manobhir yat karma prä rabhate naraù | nyä yyaà vä viparé taà vä païcaite tasya hetavaù ||15||

tatraivaà sati kartä ram ä tmä naà kevalaà tu yaù | paçyaty akå ta-buddhitvä n na sa paçyati durmatiù ||16||

yasya nä haàkå to bhä vo buddhir yasya na lipyate | hatvä pi sa imä n lokä n na hanti na nibadhyate ||17||

jïä naà jïeyaà parijïä tä tri-vidhä karma-codanä | karaëaà karma karteti tri-vidhaù karma-saàgrahaù ||18||

jïä naà karma ca kartä ca tridhaiva guëa-bhedataù | procyate guëa-saàkhyä ne yathä vac chå ëu tä ny api ||19||

sarva-bhüteñu yenaikaà bhä vam avyayam é kñate | avibhaktaà vibhakteñu taj jïä naà viddhi sä ttvikam ||20|| på thaktvena tu yaj jïä naà nä nä bhä vä n på thag-vidhä n |

vetti sarveñu bhüteñu taj jïä naà viddhi rä jasam ||21|| yat tu kå tsnavad ekasmin kä rye saktam ahaitukam | atattvä rthavad alpaà ca tat tä masam udä hå tam ||22||

niyataà saìga-rahitam arä ga-dveñataù kå tam | aphala-prepsunä karma yat tat sä ttvikam ucyate ||23||

yat tu kä mepsunä karma sä haàkä reëa vä punaù | kriyate bahulä yä saà tad rä jasam udä hå tam ||24||

anubandhaà kñayaà hiàsä m anapekñya ca pauruñam | mohä d ä rabhyate karma yat tat tä masam ucyate ||25|| mukta-saìgo’nahaà-vä dé dhå ty-utsä ha-samanvitaù |

siddhy-asiddhyor nirvikä raù kartä sä ttvika ucyate ||26|| rä gé karma-phala-prepsur lubdho hiàsä tmako’çuciù |

harña-çokä nvitaù kartä rä jasaù pariké rtitaù ||27|| ayuktaù prä kå taù stabdhaù çaö ho naikå tiko’lasaù | viñ ä dé dé rgha-sütré ca kartä tä masa ucyate ||28||

buddher bhedaà dhå teç caiva guëatas tri-vidhaà çå ëu | procyamä nam açeñeëa på thaktvena dhanaàjaya ||29||

pravå ttià ca nivå ttià ca kä ryä kä rye bhayä bhaye | bandhaà mokñaà ca yä vetti buddhiù sä pä rtha sä ttviké ||30||

yayä dharmam adharmaà ca kä ryaà cä kä ryam eva ca | ayathä vat prajä nä ti buddhiù sä pä rtha rä jasé ||31||

adharmaà dharmam iti yä manyate tamasä vå tä | sarvä rthä n viparé tä àç ca buddhiù sä pä rtha tä masé ||32||

dhå tyä yayä dhä rayate manaù-prä ëendriya-kriyä ù | yogenä vyabhicä riëyä dhå tiù sä pä rtha sä ttviké ||33|| yayä tu dharma-kä mä rthä n dhå tyä dhä rayate’rjuna | prasaìgena phalä kä ìkñ é dhå tiù sä pä rtha rä jasé ||34|| yayä svapnaà bhayaà çokaà viñä daà madam eva ca |

na vimuïcati durmedhä dhå tiù sä pä rtha tä masé ||35|| sukhaà tv idä né à tri-vidhaà çå ëu me bharatarñabha | abhyä sä d ramate yatra duùkhä ntaà ca nigacchati ||36||

yat tadagre viñ am iva pariëä me’må topamam | tat sukhaà sä ttvikaà proktam ä tma-buddhi-prasä da-jam ||37||

viñ ayendriya-saàyogä d yat tadagre’må topamam | pariëä me viñam iva tat sukhaà rä jasaà små tam ||38|| yad agre cä nubandhe ca sukhaà mohanam ä tmanaù |

nidrä lasya-pramä dotthaà tat tä masam udä hå tam ||39|| na tad asti på thivyä à vä divi deveñu vä punaù |

sattvaà prakå ti-jair muktaà yad ebhiù syä t tribhir guëaiù ||40|| brä hmaëa-kñatriya-viçä à çüdrä ëä à ca parantapa |

karmä ëi pravibhaktä ni svabhä va-prabhavair guëaiù ||41|| çamo damas tapaù çaucaà kñä ntir ä rjavam eva ca |

jïä naà vijïä nam ä stikyaà brahma-karma svabhä vajam ||42|| çauryaà tejo dhå tir dä kñyaà yuddhe cä py apalä yanam |

dä nam é çvara-bhä vaç ca kñä traà karma svabhä va-jam ||43|| kå ñ i-go-rakñya-vä ëijyaà vaiçya-karma svabhä va-jam |

paricaryä tmakaà karma çüdrasyä pi svabhä va-jam ||44|| sve sve karmaëy abhirataù saàsiddhià labhate naraù |

sva-karma-nirataù siddhià yathä vindati tac chå ëu ||45|| yataù pravå ttir bhütä nä à yena sarvam idaà tatam |

sva-karmaëä tam abhyarcya siddhià vindati mä navaù ||46|| çreyä n sva-dharmo viguëaù para-dharmä t svanuñ ö hitä t | svabhä va-niyataà karma kurvan nä pnoti kilbiñam ||47||

sahajaà karma kaunteya sa-doñam api na tyajet | sarvä rambhä hi doñeëa dhümenä gnir ivä vå tä ù ||48||

asakta-buddhiù sarvatra jitä tmä vigata-spå haù | naiñkarmya-siddhià paramä à saànyä senä dhigacchati ||49||

siddhià prä pto yathä brahma tathä pnoti nibodha me | samä senaiva kaunteya niñ ö hä jïä nasya yä parä ||50||

buddhyä viçuddhayä yukto dhå tyä tmä naà niyamya ca | çabdä dé n viñ ayä às tyaktvä rä ga-dveñau vyudasya ca ||51||

vivikta-sevé laghv-ä çé yata-vä k-kä ya-mä nasaù | dhyä na-yoga-paro nityaà vairä gyaà samupä çritaù ||52|| ahaàkä raà balaà darpaà kä maà krodhaà parigraham |

vimucya nirmamaù çä nto brahma-bhüyä ya kalpate ||53|| brahma-bhütaù prasannä tmä na çocati na kä ìkñati |

samaù sarveñu bhüteñu mad-bhaktià labhate parä m ||54|| bhaktyä mä m abhijä nä ti yä vä n yaç cä smi tattvataù |

tato mä à tattvato jïä tvä viçate tad-anantaram ||55|| sarva-karmä ëy api sadä kurvä ëo mad-vyapä çrayaù |

mat-prasä dä d avä pnoti çä çvataà padam avyayam ||56|| cetasä sarva-karmä ëi mayi saànyasya mat-paraù |

buddhi-yogam upä çritya mac-cittaù satataà bhava ||57|| mac-cittaù sarva-durgä ëi mat-prasä dä t tariñyasi |

atha cet tvam ahaàkä rä n na çroñyasi vinaìkñyasi ||58|| yad ahaàkä ram ä çritya na yotsya iti manyase |

mithyaiña vyavasä yas te prakå tis tvä à niyokñyati ||59|| svabhä va-jena kaunteya nibaddhaù svena karmaëä |

kartuà necchasi yan mohä t kariñyasy avaço’pi tat ||60|| é çvaraù sarva-bhütä nä à hå d-deçe’rjuna tiñ ö hati |

bhrä mayan sarva-bhütä ni yanträ rüòhä ni mä yayä ||61|| tam eva çaraëaà gaccha sarva-bhä vena bhä rata |

tat-prasä dä t parä à çä ntià sthä naà prä psyasi çä çvatam ||62|| iti te jïä nam ä khyä taà guhyä d guhyataraà mayä | vimå çyaitad açeñeëa yathecchasi tathä kuru ||63||

sarva-guhyatamaà bhüyaù çå ëu me paramaà vacaù | iñ ö o’si me då òham iti tato vakñyä mi te hitam ||64||

man-manä bhava mad-bhakto mad-yä jé mä à namaskuru | mä m evaiñyasi satyaà te pratijä ne priyo’si me ||65|| sarva-dharmä n parityajya mä m ekaà çaraëaà vraja |

ahaà tvä sarva-pä pebhyo mokñayiñyä mi mä çucaù ||66|| idaà te nä tapaskä ya nä bhaktä ya kadä cana |

na cä çuçrüñave vä cyaà na ca mä à yo’bhyasüyati ||67|| ya idaà paramaà guhyaà mad-bhakteñv abhidhä syati |

bhaktià mayi parä à kå tvä mä m evaiñyaty asaàçayaù ||68|| na ca tasmä n manuñyeñu kaçcin me priya-kå ttamaù | bhavitä na ca me tasmä d anyaù priyataro bhuvi ||69|| adhyeñyate ca ya imaà dharmyaà saàvä dam ä vayoù | jïä na-yajïena tenä ham iñ ö aù syä m iti me matiù ||70||

çraddhä vä n anasüyaç ca çå ëuyä d api yo naraù | so’pi muktaù çubhä n lokä n prä pnuyä t puëya-karmaëä m ||71||

kaccid etac chrutaà pä rtha tvayaikä greëa cetasä | kaccid ajïä na-saàmohaù pranañ ö as te dhanaàjaya ||72||

arjuna uvä ca

nañ ö o mohaù små tir labdhä tvat-prasä dä n mayä cyuta | sthito’smi gata-sandehaù kariñye vacanaà tava ||73||

saàjaya uvä ca

ity ahaà vä sudevasya pä rthasya ca mahä tmanaù | saàvä dam imam açrauñam adbhutaà romaharñaëam ||74||

vyä sa-prasä dä c chrutavä n etad guhyam ahaà param | yogaà yogeçvarä t kå ñëä t sä kñä t kathayataù svayam ||75||

rä jan saàsmå tya saàsmå tya saàvä dam imam adbhutam | keçavä rjunayoù puëyaà hå ñyä mi ca muhur muhuù ||76|| tac ca saàsmå tya saàsmå tya rüpam atyadbhutaà hareù | vismayo me mahä n rä jan hå ñyä mi ca punaù punaù ||77||

yatra yogeçvaraù kå ñëo yatra pä rtho dhanurdharaù | tatra çré r vijayo bhütir dhruvä né tir matir mama ||78||

iti çré -mahäbhärate çata-sähasrayäà saàhitäyäà vaiyäsikyäà bhé ñ ma-parvaëi

çré mad-bhagavad-gé täsüpaniñ atsu brahma-vidyäyäà yoga-çästre çré -kå ñ ëärjuna-saàväde mokñ a-saànyäsa-yogo nämäñ ö ädaço’dhyäyaù ||18||

iti çré mad-bhagavad-gé tä samä ptä

atha gé tä -mä hä tmyam

gé tä-çästram idaà puëyaà yaù paö het prayataù pumän | viñ ëoù padam aväpnoti bhaya-çokädi-varjitaù ||1||

gé tädhyayana-çé lasya präëäyäma-parasya ca | naiva santi hi päpäni pürva-janma-kå täni ||2||

mala-nirmocanaà puàsäà jala-snänaà dine dine | sakå d-gé tämbhasi snänaà saàsära-mala-näçanam ||3||

gé tä sugé tä kartavyä kim anyaiù çästra-vistaraiù | yä svayaà padmanäbhasya mukha-padmäd viniùså tä ||4||

bhäratämå ta-sarvasvaà viñ ëor vakträd viniùså tam | gé tä-gaìgodakaà pé tvä punar-janma na vidyate ||5||

sarvopaniñ ado gävo dogdhä gopäla-nandanaù | pärtho vatsaù sudhé r bhoktä dugdhaà gé tämå taà mahat ||6||

ekaà çästraà devaké -putra-gé tam

eko devo devaké -putra eva | eko mantras tasya nämäni yäni

karmäpy ekaà tasya devasya sevä ||7||

iti gé tä-mähätmyam |