starożytne indie - mt. suhora astronomical observatorygreg/zajecia/hfia/hfia - wyklad 2.pdf ·...

38
Historia Fizyki i Astronomii 1 Starożytne Indie

Upload: lydiep

Post on 20-Mar-2018

225 views

Category:

Documents


4 download

TRANSCRIPT

Page 1: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 1

Starożytne Indie

Page 2: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 2

Page 3: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 3

Page 4: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 4

Yavanajātaka

ok. 150 n.e.

Romaka Siddhanta

II wiek n.e.

Grecja

Rzym +Bizancjum

Page 5: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 5

13107200000

Page 6: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 6

LokavibhagaIndie, 458 n.e.

13107200000

Page 7: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 7

Brāhmasphu asiddhāntaṭ

'Otwarcie Wszechświata'

Indie, ok. 628 n.e.

Page 8: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 8

Brāhmasphu asiddhāntaṭ

'Otwarcie Wszechświata'

Indie, ok. 628 n.e.

Reguły opisujące obliczeniaz liczbami ujemnymi i zerem

Page 9: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 9

आयरभट

Āryabha aṭ

476–550 n.e.

'Āryabha īya'ṭi

'Aryabhatasiddhanta'

Page 10: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 10

बरहगुपत

Brahmagupta

598–668 n.e.

'Brāhmasphu asiddhānta'ṭ

Page 11: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 11

Złoty Wiek Islamu750 – 1258 n.e.

Page 12: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 12

Złoty Wiek Islamu750 – 1258 n.e.

początek kalifatuAbbasydów zdobycie Bagdadu przez

Mongołów

Page 13: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 13

Złoty Wiek Islamu750 – 1258 n.e.

początek kalifatuAbbasydów zdobycie Bagdadu przez

Mongołów

850

Page 14: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 14

ابو جعفر عبدالله بن محمد المنصور

Al-Mansur

(714-(754)-775)

Brāhmasphu asiddhāntaṭ

Page 15: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 15

هارون الرشيد

Hārūn al-Rashīd

(763-(786)-809)

ابوجعفر عبدالله المأمون

Al-Mā mūnʾ

(786-(813)-833)

Page 16: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 16

بيت الحكمة

Bait al-Hikma

Dom Mądrości

Page 17: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 17

Sahl ibn Bishr al-Israili

"Za(h)el"

(786–845)

al-majis ī - ṭ Almagest

Mathēmatikē Syntaxis

Page 18: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 18

Brāhmasphu asiddhāntaṭ

Mu ammad ibn Ibrāhīm al-Fazārīḥ

Ibrāhīm al-Fazārī

Ya qūb ibn āriqʿ Ṭ

Az-Zīj ‛alā Sinī al-‛Arab

Page 19: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 19

Abū Abdallāh Mu ammad ibn Mūsāʿ ḥ

al-Khwārizmī

(780-850)

algorytmal-jabra

algebra

Page 20: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 20

al-Khwārizmī

cyfry arabskie + system dziesiętny + zero(importowany z Indii z Āryabha īyaṭ )

tablice trygonometryczne

rozwiązywanie równań

٩ ٨ ٧ ٦ ٥ ٤ ٣ ٢ ١ ٠

Hisab al-jabr w’al-muqabala

Algoritmi de numero Indorum

Page 21: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 21

al-Khwārizmī

Zīj al-Sindhind

tablice astronomiczne

(+trygonometryczne, geograficzne)

pierwszy z wielu arabskichZij

Page 22: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 22

Az-Zīj ‛alā Sinī al-‛Arab — Ibrahim al-Fazari (d. 777) i Muhammad al-Fazari (d. 796/806)

Az-Zīj al-Mahlul min as-Sindhind li-Darajat Daraja — Yaqūb ibn Tāriq (d. 796)

Zīj al-Sindhind — al-Khwarizmi (c. 780-850)

Az-Zij as-Sabi — Muhammad ibn Jābir al-Harrānī al-Battānī (853-929)

Zij al-Safa'ih (tablice astrolabium) — Abū Ja'far al-Khāzin (900-971)

Księga gwiazd nieruchomych (964) — Abd al-Rahman al-Sufi (903-986)

Almanac of Azarqueil (1088) — Abū Ishāq Ibrāhīm al-Zarqālī (1028–1087)

Tablice z Toledo — Abū Ishāq Ibrāhīm al-Zarqālī (1028–1087)

Zij-i Ilkhani — by Nasīr al-Dīn al-Tūsī (1201–1274)

Page 23: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 23

Page 24: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 24

Page 25: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 25

Mu ammad ibn Jābir al- arrānī ḥ Ḥ

al-Battānī

"Albategnius"

(858-929)

obserwacjemechanika nieba

Page 26: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 26

Abd al-Rahman al-Sufi

"Azophi"

(903-986)

kitab suwar al kawaki

Księga gwiazdnieruchomych

~964

Page 27: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 27

Page 28: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 28

Abū Alī al- asan ibn al- asan ibn al-Haythamʿ Ḥ Ḥ

"Alhazen"

(965-1040)

optykamechanikaastronomiaastrofizykagrawitacja

Page 29: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 29

Alhazen

Page 30: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 30

Abū al-Ray ān Mu ammad ibn A madḥ ḥ ḥ

al-Bīrūnī

(973-1048)

trygonometriaruch planet, Słońca, Księżyca

podróże w Indii

Page 31: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 31

Abū Alī al- usayn ibn Abd Allāh ibn Sīnāʿ Ḥ ʿ

"Avicenna"

(980-1037)

mechanika (inercja, pęd, opór powietrza)

optyka(skończona prędkość światła)

astronomia

Page 32: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 32

Abū Is āq Ibrāhīm ibn Ya yā al-Naqqāsh ḥ ḥal-Zarqālī

"Arzachel"

(1029-1087)

instrumenty astronomiczne zegary

obserwacjetablice astronomiczne

Tablice z Toledo

~1080

Page 33: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 33

Omar Khayyám

(1048-1131)

algebra i geometriaobserwatorium

kalendarzmapa nieba

Page 34: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 34

Mu ammad ibn Mu ammad ibn asan ūsīḥ ḥ Ḥ Ṭ

Na īr al-Dīn al- ūsīṣ Ṭ(1201-1274)

obserwatorium Maraghehruch planet

tablice ruchu planetkrytyka Ptolemeusza

Zij-i Ilkhani

Tablice Ilkhańskie

Page 35: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 35

Na īr al-Dīn al- ūsīṣ Ṭ

"Jeśli wewnątrz dużego okręgu toczy się bez poślizgu okrąg o promieniu dwa razy mniejszym, to dowolny, lecz ustalony punkt małego okręgu porusza się prostoliniowo po średnicy dużego.".

Twierdzenie KopernikaTusi-Couple

Page 36: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 36

Ala Al-Din Abu'l-Hasan Ali Ibn Ibrahim

Ibn al-Shatir

(1304-1375)

reforma systemu Ptolemeusza

Page 37: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 37

Page 38: Starożytne Indie - Mt. Suhora Astronomical Observatorygreg/zajecia/hfia/HFiA - Wyklad 2.pdf · Historia Fizyki i Astronomii 9 आयरभट Āryabhaaṭ 476–550 n.e. 'Āryabhaīya'ṭ

Historia Fizyki i Astronomii 38