క వ క వ ంం

లవ స

Learning Stories (karivalik vēsuḍing) Fourth Book (nālgava pustak) A collection of stories for new readers of the Gondi language.

Original author: S. B. Jogalkar

First published in 1946 as: First Reader for Children, Hyderabad Gondi Literature, edited by Christoph von Fürer-Haimendorf, Government Central Press

Re-published by: Integrated Tribal Development Agency (I.T.D.A.) Utnoor, Adilabad District, Andhra Pradesh, India

In association with: SIL International – Partners in Language Development

Transliterated from Devanagari and edited by: Pendur Sungu Pendur Durnath Rao Mark Penny

Illustrations by: Kumra Manoj

First printing: January 2008, 1000 copies

Copyright: This compilation is copyright © 2008. Anyone is permitted to copy and distribute copies of this text or any portion of this text. It may be incorporated in a larger work, and/or quoted from, stored in a database retrieval system, photocopied, reprinted or otherwise duplicated by anyone without prior notification, permission, compensation to the holder, or any other restrictions. All rights to this text are released to everyone and no one can reduce these rights at any time.

1

క వ ం

లవ స

షయ క 1. య ం ..................................... 3 2. న జ .......................... 4 3. ం ................................................. 5 4. పహం ప ంగ .............................. 6 5. ......................................... 8 6. ల వ వ ........................................ 9 7. ర ................................................ 11 8. లం ............................................ 12 9. ................................................... 15 10. .................................................. 16 11. ............................................... 18 12. బహ టంత ............................... 19 13. తం ............................................... 21 14. పహం ప ంగ ం ... 22 15. ర న ం ............................... 24

క వ ం

2

క వ ం

3

1. య ం

వ డ ఉ మ ం. అ హంద ఉం త. అ ం . బత ఇ అ య .

అ తత పజ అ త మర . అ అ అ ప పం .

ం హం ంజ . ర, , ం , అ ఆ ఆ అ నట ద ఆంత. అ య . రతగట ర టంత, అ ర ంత. రం , ం

ంతం . అ న ద ద ఆంత. ద త ఆంత. న ం ఆంత ం త ఆంత. అ

మందంత. ఉం ం మ న ఉం వహ.

ఆతం తం ంత. త మందంత.

క వ ం

4

బత ం ? న ం డం రం క ం . రన గ తయ ం . అ మ ం . తంవం ఉం

తం , కం ం . ం సంత. అ ంత. డ ఆతం ఇ

ంతం . డ ఆత ప మ ం . అ కం ం .

డం ఉం త ఉ ంద ం . అ ఇ జ ం . ఇ జ న ద ఆంత.

తన వ అ న ఉం వ ఆం . తన గతగ మన . అహ అ ఉం ఇ న. అ న వ అ టన ఉహ న.

2. న జ

మ న ఆ డ త ఉదంత. ఇ

గ త కన జ ంగం . ం సగ ర ఆం సం క డ న జ ంగం . మ న ఆ

క డ అ ప స వ గం

క వ ం

5

ం తరం . తత పజ మరత గ ం . ం పల ం . స సం జమ ఆత పజ నర ( ) య

తగ బకం ం . స క డ అ ప ఉ మ య య ల అ య కం సం అ ం వ ం . ప టం రం . స ల న జ

అ న జ ఆంత. వ త ప తగ అగట మరల గడ తగ ం . ఆ ం నర జ ఙ స అ బకం జ ం జ ం

లం . క డ ం రం ర పజ జ సం . సం . బకం జడ జ

హస ం . న జ ఆత పజ స క జ ఙం . బక జడ హస ం . అ అటం . సం . ఉ

దం . స ర ఆంత. స క రం , అ ం ఇరం . మండ ం ంగం . నర

ప ం ందం తరం . ఇ ం దగ ం .

3. ం

జం ఉం డ మం . న డత క ం మ త ం ఉదంత. త క ం మతం . జం ం . జం ఉం త యం .

స డగ ఉ ఇ . లం మంత. బ జం ం డ మంత ఇం మం . స ం నవ మయన అ

తం . స త ం ం . ఆ మ . క -క నం న తంవం తలనగ

నగ హ ం మ . క తంవం మ ం ఉ మందం .

క వ ం

6

జం మర మర . క మ తగ ందం ఉ త . ఉం త మ

ఇ ం ఉ . త పజ ఊ . ం మంత. ఉం మంతం .

ఉం పం , ర ం , ఉ ం ఇ లం మంతం . , , , , , ఈత స

మ మంత . ర నం మంతం . జం ఆ . ఇ

. మర ఉం పం నం మంతం . ం అ సంత పం నం . ఉం క మ ం

మంతం . జం తన క మ ం . మ ం మ . క నం

మంతం రం రం నం క ం జం ఆ . క అ , అ . జం

ఆం అ . న జం ఆ . జం న . జం త స , , అ ఇ

మ . జం అ పం ం . ఇ మంత ఆయ ఇం మ ఇ

మ . ఇ జం తన న అ న ఆం అ తన న హ .

4. పహం ప ంగ

ల జ అ న ర మం . ర వ డన జన ఆత . న కయ ద వ ం ,

వ ం , ం వ ం త వ ం న త వ ం మంత. ర అవ ఇంత నన ఇ గ అ గ సంత.

క వ ం

7

ఇ అ డ డ ర మత. అగ మ త. అగ డ అ మం .

అ ం వకం త కస ం . కస డన . తన ర

, అ తన గ . . ఉ . మం . ర

ం . ం ర ం . న త పహం ప ంగ . ల , అవ ర న

పహం వ మంత. డం క ండ య ట ం అ క డ ఆ . అ

మందం . డ ఆం . అ క సం . ట క య . మర ట బత

మ ం . క , ప క ం . ఉం ద ం రం సద న రం బ పహ కరం ఆ స స ంగ ల త. మ

అ నం , ం ం ఇం ఇ . అవ న ం . ం రచ లం . అవ

య . జర రచ , అవ డ బ య పహం ప ంగ అవ బత జ

ం . నన న ఆం ? అవ ఇంత , ఆం ట? డ ఇం బ మ మం ? ఇం

మ మం . ఉం బత ? ట. నన ఆం . డ నన ఆం . వ . మర నం హ. 1. ఆహ , 2. మహ 3. , 4. ం ,5. ర , 6. . నన న

క వ ం

8

పహం ప ంగన ఆం . అ ఆత మ ఇం . ల పహం ప ంగ .

5. : ఇ మ న ర మ న త న . ఇ

ప (స ) ంగం . న త న ఇం ఆం . ఆ చం మనం

మ ం ంగం . ఇ మ న అరంతం . అ వ ం .

ర ం తరం . : య ం అ రం అ మ న

న న ఆం ఇం మందం . న ఆ క జ ంగం .

: ఇ మ న న ఆ ం సం . అ ఆ అ న ఇం ఉం స ంగం ,

ఆ : ఇ మ న ంగం . ంగ పజ య క జం అ సం .

అ జ ద ం . న ఆ ంగం . ఆ ఆ ండం .

ర: రత ం ం ల పంచ ంగం . ఆ రత స ంగం .

ఇ బడ డం . అ : ఇ మ న బ స .

: ఇ మ న వం ం యం . దసరత స ంగం . ఇ మ న ఉం ద

క వ ం

9

జ ంగం . ఇ మ న మం రన స ంత, ం . అ డం

ందం య ట డం ం . అ ట డం వ

ంత. ఊ - ం . క డం ఉం యంత. ల ఆత పజ డం

ంద బం ం . : ఇ మ న ం ంగం . ఇ

మ న త డం న మజ మందంత. స : ఇ మ న స మ ంగం .

: ఇ మ న ఉం ద జ ంగం . అ జం నం ఉం జ ంగం . ఆ

కన తర ఉదంత. అ ఆ ప పజ న తర ం ఉదంత.

మ : న వ న ంగం . అం డ ం ంతం . ఇ మ న స ం

మందంత. : ఇ మ న త ఆం . క టం అ

రం అ ర డ ం సం . ఆ స ం ంగం .

6. ల వ వ

క జ త అ నగ ద న జల ఆత. ఆత పజ బర వన జల ఆత.

పజ ణ న వన జల ఆత. పజ సం మ వన జల

క వ ం

10

ఆత. ఆత పజ ద ఇ ఇ గ అ ం అయన ఇం , ఉం కం త ం జల రం గ మడస న

కం ర త ం , ఇం ద ం ఆ న ం ం . త పజ న

ంగం వన ఆంత. త పజ ద ఇం కం త ం నం , ం జల ర బం వర. బం డవ త

క. ఇ వ ఇం అ ! ఇ ద యం బర వ యం . య పజ ఇం

వ ం త ం రంజ నం కం చ గ జ ర బం ఇ వ ం , ర

ం . ఇ బర వ ఇం . వ ం త త స

అ ర ఆత అ అ బ గంత న ర . ర క ద క ఆత. ఆ క బత

ఇంత బర వ ం ఇం వ ం త ం ఆయ మంత ఇ ర బత ఇంత

వ ం త న ఆ . ఇ బర వ ఇం జర ల వడ న. కర వ వ ం త

ం మం . ఇం ద న హ. ఇ ర బత ఇంత బర వ – మ నన గవ ం . ఇం ఊ ఇ ఆ ర . అ బర వ ఇం . నన జ

ఆ ఇ ల ఆ గవ క ర త, . ద ం . క

, కర మ ఇం హంత ( ం మం ఇం హంత). అ ఇంత. ఇ క అ

మంత కర ల ఇం ఇంత న డం

క వ ం

11

ప ఉ . ఇ వ ర ఇ పజ క ద క ర తల ల ం- ఇం యంత.

ల వడ గ ఇత .

7. ర

ర గ జ మంత. అ ంత, న ఉం ఆం . న ద ద ఆంత. ద ఆత పజ న

ం . న ం ండం , ం క న ం . అ మర ంత . ర మ జ ఆం . ర ర య వహంత. అ డ ఆత పజ

మర క ంత . క అ ర ఉం ం ర మర స ంత . ర వ

బం ఆ య . బం ఆ నం ం . అ ం క ం ం . ర డ

మ ఆం . ఇం మర య న.

క వ ం

12

ర ం మందంతం నం నగ ం మందంతం . ం మందంతం .

అ అ హ ంత. తన య తగ ంత. రం డం మందంతం . డ డ

ప మందంతం . డ డ ప మ ం , అ ప జట ంత. అ ఆ ంగంత. ట తగ త

న త తం ం మర ంతం . అ జ మరల ంగంత. హ య ఇం . ర తగ మన

అల మ . అ తగ న ఇ యంత. ర మ డ యంత. ంత.

ర గ ప అ ర ట ర మందన. ట ద ం - ం అ . ం

యన, న స ండన. స ం స క అరంతం అ రం కర ఆంతం . అ న ఉ స ఇ న. ట సన. ఇ మర ర యన

అ య య .

8. లం

న డతం ం ఆతం . స ం . మండ , అ ం

. అ త ప ట ( )మంత. రగ అ ల మంత. త

గ ఉం ం మ . ం క స. తల బ బ మంత.

. మర ం . గట ం ఆ మంతం , ఉం క ఆత,

క వ ం

13

ఆ ట హంద ం మంత. స అ రగ అ ల గ.

ట హంద త. ఆ గ వ . డ . ం ం : ంద యంత?

ఇం : , స ఇ పజట యంత. అ అ ట హంద యంత.

ఇం : ం , అ త యంత బత ?

ం ఇం : , అ పజట యంత.

: ం ం నన హ మం , బ క .

(స బ ) : డ , అ బ త. ఇఙ

. ఇఙ వ వ ల ఆం . అ ల ం , ల ఇం . వ ఇం . వ

పజ అ ట మంత పజ యంత. అ ల ర ం ఇం , న

ఇం . హ వ ంద మంతం ? ం : ం , ల .

: వ ంద మంత. ం : ర ం ల .

క వ ం

14

: ం ల వ ల, అ వం ం ం చహ. ం ఇమ

డ న న ఉం ల . అ న మ ల మంత. న న

ఙ ల హంత, అ న మ ల ల హంత, ఇం హ లం బ మంతం ?

ం : ం , యంత అ ం , యంత, అ ల ర ం , ం

న య ల ఙ , మ య ల ల . : వ త డ ట బ ల మంత వం నగ

త ఇం హ .

క వ ం

15

9.

న త ఆవ ం ఇం బ వ స నగ క అ తర . అ న

తగ . ఇం వ స . ఇం వ స డ ం బ తం . ఇం , ం బ స ఆయన. !

అ ం .

గమ గ ( ) హ ం . ఇం బ, " బ త త బహ తంత?"

ఇం ఇ ( ) తగ ఇ ఉ గంత అ ఇ డ వ త ఆ తంత.

ఉం ం స త తగ సం . త తగ ం . ఉం ం ,

ం . అ మర త తగ సం . ఇం " బ ఇ స త త ం రగ సంత. అ య ఆంత".

క వ ం

16

ఇం త త క రగ ఆ న ఆంత అ హల ంత. గ ఆ డ ఆంత అ

హ ం . ఇఙ డ స మర ం హ ం . ఇ ం క స

ం . ఇం : బ మర బ త ం . ఇం : మర మ అ అ నం ( )

క ం చ ం . మర రనం డ ం త ం . ల వ త

బం ఆయ . అ తం ం . అ స .

10.

బత జ మంత. ఇ స మందంత. య ల అ

, ర బత ఊ కర ంత. ఉం ంద గ హ

ఊ కర ంత. గ ఆం . ఇ య రం త మంత. ఇ మంత. కపడగ చంద మంత.

ం ద ర త మంతం . అ క మంత. ద ర మంత. , అ

యం క ం ంత. అ రచ ం నర మందంత. చహ తం స ల మ . అ ఉం నర ప ం సడ సడ యంతం . అ క

క వ ం

17

వసంత. అ న ం స టత ం ం యం , ం ంతం .

ం బ ం . మం జ మంత. ల ం . ల ల అ ం తరంత. య

బ మ బ న యంత. ఊస న త యంత. య డ డ త

ంత. య చ ుత మందంత. ఇం ం .

డ ఉం మందంతం . డ క కర మందంత అ డతం జన ంతం . అ తంవం ం

హంతం . బ జ అ పజ గంతం . బ డ జ మ జవ

ం .

క వ ం

18

11.

త ం దహ ఆతం ఇ క అ నం క . ం ఆతం ఇ న త.

న ంక ఇ . అ అం రచ ం ఇం త హం .

స టన స య డ ం రం ంగ క ం త , త అ

ఉం పహ దహ యం , ంగ తరం . తత పజ ట రచ ఉ తం ం ం ం దహ

ం టం . ఉం లర హం . లర క టం లర య

గ టం . ట స రం ఉం ఇరం . ఇర

పజ త ద చ పజ త ద చం . సం . అ క టం సం . అ

లర సం అ రం కడ ం యం ం సం . అ హం . అ యం లర అరంత ఇ అ నగ ఇ ఇ నగ ఇ గ ం

లం . అ లర అ నటం ర ం అ ం హం . న త ం . అ రం

యం . త పజ ట సం . పజ స సం . ఉం గ ం . ం న

ం క ం త ం . అ నం ం . నం ం ఉ కబ కర ం . అ స

న అ ం ర ం క స త ఇరం . స ం ం వ అ డ ,

క వ ం

19

ట ం రం , ం , ం అ ందం త గతగ త అ త యం , అ వ ం .

స ఉ ం అ నర తతం న స ం . అ ఉం ఉ ఆ తగ టం .

అ టం . ంగడ రం హ సం , సం క గ టం . అ తం ం అ స

మందం .

12. బహ టంత

ం కర మత. స డ క అ మ . అవ నగ ం ఇం . " మంత. ఇ ఇంత", బ ,

ం . వ యం ?. క? "బ బహ టంత" ఇం , "ఇ

వ . ఇం మమ క . ఉ న హం . బహ

టంత?" త పజ . న మత.

మం ం ర ర త. ఇం బ డం బ ట ?

డం బ ందవస. ఇం "ఇ య డం ట ం , అ దంద య గ ".

ఇం : ఉం బత దంద. ఇం : ంజ నన త బ దంద హం .

న ఉం దంద య గంత. నన క ఊ

క వ ం

20

వం టం , గటం అ కచ డ, . త . ం త

న ఆత. ఉ వ ం . జ న జ దన. న

ర గ ఉం గ. . న తగ డ

. ఇ ం ం కం డ

. న డ ఆత. యం . ఇ బహ సంతం .

ఇం : పజ ఉం బత దంద య మంత? ఇం : నం ంద ం . అ న

ంద య య ం నం ం మహ ం . య డం ఆ ం , ఉ

న వత గ న న కడ ం క . ఉ ఊ కడ క . కడతగ త ట .

ందం త హ . న న త పజ క . ర పజ న న

ఆయ . అ న ం ం ంక . న న కడ ట ంద జమ ఇర .

ఇం : ఇ ఆత. ఉం నత నం ఆంతం . ఇ నం ం ఆంతం . న న

కడ ట ఇ ందన ఉం . బ, త నన దంద ం .

క వ ం

21

13. తం

బ ం ం వ ట ం మంత. తం . బ చం త ఉం త ం . బ ఉం త ం తం . ంనం ం ం త

మంత. బ చం త ఉం ఆన ం బ ఇ బత నన ం తం త అ ఇ దవ త

. ఇం : ం ఇం అ త ఆ , ఉం ఆన ఆం .

ం త ఉం ఆన ఆంత. ం ఇం : తం ఈత మందంతం బత .

బ: , ల ( ) తం హం . ఇ ఇం ఉం తం చం త ం . త

ఇం అ వ త ఆం త ఇం . మర ఆన ఇం ఇ డ

దవ త. ఆన ఇ ఇం అక ఆం .

ం : దవ త ఇం . బ ఇ స త ఇ ఆన మంత.

బ: ఇ చ ఆం . ఇ డ చ బ మన డ మన ఇ వ ఆం .

ం : ఇ ప ఆ బత . బ: ఇ డ ప . అ ప ఆ . అ అ ఆం .

ఇఙ డ ఇ ం తం . ఇ ం తం ఉం ఆన ఆంత.

క వ ం

22

రం ఆనన ఉం చ ఆంత. రం చ ఉం వ ఆంత. రం వ ఉం అ ఆంత.

రం అ ఉం ప ఆంత. ం ఇం : నన ర ప య మ నన

బత క. బ: ఇ డ హ ప ఆనం .

ఆ చ ం వలం రం అ ం .

ం : ఇం తం క తం . ం నన క అ ర

తం క. బ: మంత, ఇ హ ఉం

ఆన ం ం .

14. పహం ప ంగ ం

పజ పహం ప ంగ . వం నం ఏ ం ద జం ం . ండ పజ వం ం ం . ంద గట , గట ల డం . డ పజ ర ం

యం . త పజ ర ం ఙ ం మం ం . ం . ంద గట , గట అ గ త. త పజ

ద ం . త పజ ద ఆత. అ గ ద ఆత. బత ం మంద డం . పత

డం . చ బహ హంద గ

క వ ం

23

యం . అ గ ం , ం డం . హ మ .

ఇఙ బ క ఇం . ం డ పహం ప ంగ . త గతగ చ క త గ డం .

డ పజ జ అ మంద మ బగ ల తగ, బ అడం డ . జ అ

వ . త పజ ర బండతగ . త పజ అగట హ . య పజ ఆం . అంత పజ

ం , త పజ ర ర త . ఆత స మ మ ఇ న ఇ ,

ం మ ం . ఇఙ య గ . ఇం ద ఇంత నన వన అ . ఉం . ఉ మం అ య నన మందం ఇంత.

య య ఇం మంత. ఉం ఉం ఆడంతం . ఆడ పజ ం మంత. పజ పజ పజ ం అరంత. తల మ డ మ న ం ంత.

య గట పహం ప ంగ త పజ డం . డం . న జ త

ం టం . ం బహ ం అరంత.

క వ ం

24

15. ర న ం

ర బత ఇం ? పహం ప ంగ : ఇ మర మర బ డ మర మంత?

ం ం . ఉం ంగ సంత మర.

ంగ హం : మర డ మంత ? ర ఇం : అ ఆ ంగ, ంగ ఇ బ

ఆ . మర డ ఆం ంగ, న య క హ ఉం న స ం . ఆయ , ం ఆయ ,

మర మర ఇ , అ డ మర. ర ఇం : ల ల బ ఆం . ం ం

ంగ , ం మం . ంగ హం : ల ల త డ ల మంత.

ర ఇం : ఆ ంగ, ల ఇ వ ఆం ంగ వ ల . మర ట ఉ సంత,

ంత. ర ఇం : పజ హం హం , బ న

హం డ మంత. ంగ హం : పజ హం వడ హం

మంద . ర ఇం : ఆ ంగ, హం హం ఇ

మ య ఆ న ఆం న హం . అ డ హం ఆం .

Printed at ????????? Printers, Hyderabad