महाराष्ट्र शासन - कृषि षि�भाग

शेती कौशल्य शेती शाळा तालुका कृषि अधि�कारी

चंदगड तथा

कृषि तंत्रज्ञान व्य�स्थापन यंत्रणा आत्मा, चंदगड

यशोगाथा शेती कौशल्य शेती शाळेची

कोल्हापूर जि�ल्हा म्हण� े नि�सर्ग�ते� े �टलेला त्यामध्य े चंदर्गड तालुका म्हण� े नि�सर्ग� संपन्न नि!नि!धते� े �टलेला तालुका. या तालुक्याच े भौर्गोलिलक के्षत्र मोठे आह े त्यामा�ा� े निपकाखालील क्षेत्र कमी आह े याकारणास्त! शेती पूरक व्य!सायाकडे या भार्गातील लोकांचा !ाढता कल आहे. शेती या व्य!सायामध्ये प्रामुख्या�े भात, �ार्गली ! ऊस या निपकांचा समा!ेश होतो. पण नि�सर्गा�च्या लहरी पणामुळे उत्पन्न कमी आहे. या!र मात करण्यासाठी मा. तालुका कृनि; अधिधकारी चंदर्गड यांच्या अंतर्ग�त शेती कौशल्य शेती शाळा या बाबीखाली �ाचणी प्रनि?या उद्योर्ग ! ऊस रोप !ाटिटका प्रलिशक्षण या नि!;यां!र शेतीशाळा आयोजि�त करण्यात आली.

या शेतीशाळेच्या काय�?मांतर्ग�त नि!नि!ध र्गा!ातील तीस लाभार्थ्यांयाCची नि�!ड करण्यात आली या मध्य े प्रामुख्या�े मनिहला स्!यंसहयता र्गट तसेच प्रर्गतशील शेतकऱ्यांच े मोलाच े योर्गदा� धिमळाले. या शेतीशाळेच े नि�यो�� शेती पूरक व्य!सायाशी नि�र्गडीत नि!;य घेऊ� करण्यात आले. �ाचणी प्रनि?या उद्योर्ग या नि!;याच्या शेतीशाळेमध्ये मनिहलांचा सहभार्ग मोठा होता. �!ळपास पाच !र्गा�च्या शेतीशाळेमध्ये ३६ मनिहलांचा सहभार्ग लक्षणीय होता. या पाच !र्गा�च्या शेतीशाळेमध्ये �ाचणीचे पीठ तयार करण्यापासू� त्याचे नि!नि!ध पदार्थ� तयार करणे ! पकेजि�ंर्ग करण्यापयCतचे मार्ग�दश�� करण्यात आले. यासाठी टिदशा सामाजि�क संस्था सातारा येर्थील प्रलिशक्षिक्षत मार्ग�दश�क सौ. मी�ा नि!ठ्ठल �ाध! तसेच सौ. शोभा र्गणेश मद�े यांचे मार्ग�दश�� धिमळाले. यामध्ये �ाचणी पासू� �ाचणी पापड, �ाचणी फेल्क्स, �ाचणी लिच!डा, �ाचणी लाडू, तांदळाचे पापड ! पोहा पापड इ. पदार्थ� तयार करण्याचे प्रात्यक्षिक्षकातू� प्रलिशक्षण देण्यात आले. तसेच या प्रलिशक्षणा दरम्या� दे!डP ता. आ�रा येर्थील श्री. कालिश�ार्थ र्गुलाबरा! मोरे यांचेही मोलाचे मार्ग�दश�� धिमळाले.

सांर्गता समारभा!ेळी आत्मा सधिमती सदस्य श्रीमती नि!द्या मुकंुद ता!डे यां�ी मा. तालुका कृनि; अधिधकारी श्री. आर. बी. र्गायक!ाड यांचे ! समस्त कृनि; नि!भार्गाचे आभार मा�ले. कृनि; नि!भार्गा�े �ाचणी प्रनि?या उद्यार्गाचे प्रलिशक्षण ! शेतीशाळा आयोजि�त करू� होतकरू मनिहलांसाठी �!े व्यासपीठ उघडे करू� टिदले असे प्रनितपाद� केले. भनि!ष्यात होतकरू ! र्गर�ू मनिहलां�ी �ाचणी प्रनि?या उद्योर्गासारखे व्य!साय सुरु करू� मनिहला सबलीकरण होईल असे मत मांडले.

या शेतीशाळा ! प्रलिशक्षणाच े फलिलत असे निक स� २०१२/१३ मधील आयोजि�त केलेल्या तांदूळ महोत्स!ामध्ये प्रलिशक्षणार्थZ मनिहलां�ी �!ळपास ३ क्विक्!. �ाचणी चे पदार्था�ची नि!?ी केली. याबाबतचे बातमी नि!नि!ध !ृत्तपत्रामधू� प्रकालिशत झाल्या आहेत.

शेती कौशल्य शेतीशाळानाचणी प्रषि,या उद्योग

प्रधिशक्षक- 1) सौ मिमना षि�ठ्ठल जा�� 2) सौ शोभा गणेश मदणे 3) श्री काशीनाथ गुलाबरा� मोरे

ठि6काण- धिशरगा� ता. चंदगड जिज. कोल्हापूर

दे�ड9 ता. आजरा जिज. कोल्हापूर

शेती कौशल्य शेतीशाळा लाभार्थZ यादी नि!;य- �ाचणी प्रनि?या उद्योर्ग +.Gò. ¶ÉäiÉEò®úÒ/|

ÉʶÉIÉhÉÉlÉÔSÉä xÉÉÆ´É MÉÉÆ´É

1 अ�ं�ा रंु्गडू पाटील लिशरर्गा!

2 सुर्गंधा लिश!ा�ी !ाके लिशरर्गा!

3 कंच� �ंदू !ाके लिशरर्गा!

4 म�ी;ा बाबा�ी !ाके लिशरर्गा!

5 इंदुबई पांडुरंर्ग अ!डांकर लिशरर्गा!

6 सरिरता सुरेश कडते लिशरर्गा!

7 माधुरी महादे! सीताप लिशरर्गा!

8 त�ु अप्पा तुप्पट लिशरर्गा!

9 नि!मल मधुकर मुळीक लिशरर्गा!

10 शांता तुकाराम र्गा!डे हल्लार !ाडी

11 श्रीमंता पंुडलिलक क्षिभडले हल्लार !ाडी

12 कल्प�ा मुकंुद हेळ!े हल्लार !ाडी

13 लक्ष्मी लिश!ा�ी चांदेकर कुरत�!ाडी

14 रेशमा �ामदे! चांदेकर कुरत�!ाडी

15 सरस्!ती र्गणपनित बार्गडी कुरत�!ाडी

16 शांता धोंडीबा बार्गडी कुरत�!ाडी

17 र्गांर्गुबाई धोंडीबा र्गा!डे कुरत�!ाडी

18 नि!द्या मुकंुद ता!डे सदा!र!ाडी

19 श्रीमंता �ार्गेश �ाईक !रर्गा!

20 ��ाबाई !ै� �ाईक !रर्गा!

21 अक्षिe�ी लिश!ा�ी र्गा!डे �ेलुर्गडे

22 सु;मा सुभा; र्गा!डे �र्गाण!ाडी

23 कल्प�ा नि!ठ्ठल कांबळे सात!णे

24 सखूबाई रणू कांबळे सात!णे

25 चंद्रभार्गा कांबळे सात!णे

26 सारिरका कांबळे सात!णे

27 र्गोवि!ंद पांडुरंर्ग सुतार पारले

28 श्रद्धा र्गणपत ई�ामदार सात!णे

29 मेरी शालू फ�ाCनिडस यश!ंत�र्गर

30 यल्लुबई !ै� �ाईक !रर्गा!

नाचणी पासून तयार होणारे षि�षि�� उत्पादने

1) नाचणी पापड 2) नाचणी सत्त्� 3) नाचणी लाडू 4) नाचणी धिचप्स 5) नाचणीचे फ्लेक्स 6) तांदळाचे पापड 7) पोहा पापड

शेती कौशल्य शेती शाळा सन २०१२-२०१३

षि� य- शेती पूरक व्य!सायासाठी शेती कौशल्य नि!कास प्रलिशक्षण काय�?म स� २०१२-१३

उदे्दश- शेती पूरक व्य!सायकरिरता शेती कौशल्य !ृद्धी संदभा�त प्रलिशक्षण देऊ� शेतमालाची उत्पादकता !ाढनि!ण्याचे उदीष्टा लक्षात घेऊ� कौशल्य नि!कास काय�?म राबनि!णे ! त्याद्वारे शेतकऱ्यांची प्रर्गनित साधणे.

कौशल्य शेती शाळे अंतगCत घेण्यात आलेले षि� य –

1) �ाचणी प्रनि?या उद्योर्ग 2) रोप!ाटिटका व्य!स्थाप�

षि� य - �ाचणी प्रनि?या उद्योर्गा अंतर्ग�त नि!नि!ध पदार्थ� तयार करणे

नाचणीचे पापड –

साषिहत्य – नि�!डलेले ! सडलेल्या �ाचणीचे २ निकलो पीठ, दीड लिलटर पाणी, ३० ग्रॅम पापड खार, विहंर्ग, मीठ, तीळ, जि�रे, पुरी पे्रस इ. कृती – �ाचणी पीठ तयार करण्याची कृती.1) नि�!डलेली ! सडलेली �ाचणी १२ तास क्षिभ�त घालणे.2) ४-५ तास !ाळ!ू� घेणे.3) !ाळ!लेली �ाचणी दळू� घेणे.4) दळलेले �ाचणी पीठ झारू� घेणे.5) पापड तयार करणेसाठी पीठ तयार झाले.

नाचणी पापड तयार करणेचो कृती –

1) पाणी उकळू� घेणे.

1) पाणी उकळल्या�ंतर सानिहत्याप्रमाण े स!� पदार्थ� पाण्यात टाकण े ! धिमश्रण लिश�!ू� घेणे. धिमश्रण मंद आचे!र लिश�!णे.

2) लिश�!लेले धिमश्रण उतर!ू� घेणे ! रं्थड झाले�ंतर त्याचे लहा� लहा� आकाराचे घोळे तयार करणे.3) तयार झालेले पापड उन्हामध्ये २-३ टिद!स !ळनि!णे.

५) पापड कोरड्या निपश!ीत !ा बॉक्स मध्ये साठनि!णे.

षिनरीक्षण –

1) तयार झालेले पापड हे काळसर तांबूस रंर्गाचे टिदसू� येतात. 2) पापड स्!छ उन्हात सूती कपड्या!र !ाळ!ा!े.3) प्लॅस्टिस्टक कार्गदा!र पापड !लनि!ल्यास पापड तडकतात. 4) तळल्या�ंतर पापड चनि!स्ट ! रुचकर लार्गतात. 5) स्थानि�क बा�ारपेठ उपलब्ध असल्यामुळे सदर उत्पाद�स सं्थनि�करीत्या मार्गणी मोठी आहे. त्यामुळे

बा�ार व्य!स्थाप�ाची सोय करणे सुलभ आहे. 6) तसेच सदर उत्पाद�ाच े बा�ार व्य!स्थाप� मनिहला सह�रीत्या करू शकत असल्यामुळे मनिहलां�ा

रा�र्गरची मोठ्या प्रमाणात संधिध उपलब्ध होऊ शकते. 7) �ाचणी उत्पाद� े सत्!युक्त असल्यामुळे बा�ारामध्य े मार्गणी असू� भा! चांर्गला धिमळतो त्यामुळे

उत्पाटिदत मालाचा उठा! होऊ शकतो ! नि!?ी सह�रीत्या होणे शक्य आहे.

नाचणीचे पापड नाचणी सत्� –

साषिहत्य – �ाचणी १ निकलो, निपठी साखर, !ेलची इ.कृती – 1) नि�!डलेली ! सडलेली �ाचणी १२ तास क्षिभ�त घालणे.2) मोड आलेली �ाचणी ५-६ तास सुक!णे ! दळू� घेणे.3) दळलेले पीठ !स्त्रर्गाळ करू� घेणे.4) !स्त्रर्गाळ केलेल्या पीठामध्ये अधा� निकलो निपठी साखर ! १०० ग्रॅम !ेलची घालणे.5) स!� धिमश्रण एकत्र केल्या�ंतर सत्! तयार होते.6) लहा� मुलांसाठी यामध्ये स!� प्रकारचे पौधिष्टक सत्! ! काबyदके धिमळतात.

षिनरीक्षणे –

1) साधे सत्! – लहा� बाळाला देता�ा मीठ घालणे.2) र्गोड सत्! – प्रौढ लोकां�ा खाण्यास उत्तम 3) मधुमेह असणाऱ्या लोकां�ा साधे सत्! आरोग्यास उत्तम असते.4) सत्! तयार करणे अनितशय सोपे आहे.

5) अत्यंत कमी खचा�मध्ये पौधिष्टक उत्पाद� तयार होते.

टीप- स!�सामान्य अप्रलिशक्षिक्षत मनिहला ! इतर उत्पाद� करू शकतात.

नाचणी धिचप्स – साषिहत्य – २ निकलो पीठ, दीड लिलटर पाणी, पापड खार, विहंर्ग, मीठ, तीळ, जि�रे, पुरी पे्रस इ.कृती-1) नि�!डलेली ! सडलेली �ाचणी १२ तासपयCत क्षिभ�त घालणे.2) मोड आलेले �ाचणी ४-५ तास !ळनि!णे ! दळू� पीठ तयार करणे.3) पीठ !स्त्रर्गाळ करू� घेणे.4) !स्त्रर्गाळ केलेले पीठ उकळत्या पाण्यात टाकू� त्यामध्ये पापड खार, विहंर्ग, मीठ च!ीप्रमाणे , जि�रे, तीळ

टाका!ेत.5) धिमश्रण मंद आचे!र लिश�!ू� घ्या!े.6) लिश�ल्या�ंतर पीठ र्गार करू� घ्या!े ! त्याचे लहा� लहा� घोळे करा!ेत.7) हे घोळे पुरी पे्रस मध्ये पे्रस करू� लिचप्स तयार करा!ेत.षिनरीक्षण –

1) र्गोळे �ाचणी पापड प्रमाणेच करा!ेत.2) त्याचा आकार लहा� असा!ा.3) लिचप्स सा!लीत !ाळनि!ले तरी चालतात. उन्हामध्ये !ाळनि!णे र्गर�ेचे �ाही.4) लिचप्स चा रंर्ग पापडप्रमाणेच तांबूस काळा येतो.५)लिचप्सला ही बा�ारात चांर्गली मार्गणी आहे ! भा! ही चांर्गला धिमळतो.

नाचणीचे धिचप्स तयार करताना मषिहला � तयार झालेले धिचप्स

पोहा पापड – साषिहत्य – २ निकलो पोहे, विहंर्ग, मीठ, पाणी, पुरी पे्रस, इकृती –1) पोहे पीठ तयार करू� घेणे.2) १ लिलटर पाणी उकळू� घेणे.3) त्यामध्ये विहंर्ग, मीठ, इ टाकू� धिमश्रण तयार करणे.4) पीठ धिमश्रणात घालणे पण र्गरम असता�ा घोटणे �ाही.5) धिमश्रण र्गॅस !रू� उतर!ू� ५-६ धिमनि�टां�ी घोटू� घेणे.6) धिमश्रण पुन्हा मंद आचे!र लिश�!ू� घ्या!े.7) पातेले झाकण ला!ू� ठे!ा!े.

8) पीठ तयार झाल्या!र र्गरम असता�ा मळू� घ्या!े. मळता�ा हाता!र तेल ला!ू� घ्या!े.9) बारीक र्गोळे तयार करू� घ्या!े.10) र्गोळे पुरी पे्रस मध्ये घालू� पापड तयार करू� घ्या!ेत.11) पापड उन्हामध्ये २-३ टिद!स सुक!ा!ेत.12) पापड �ेहमी सूती कपडा!र !ाळ!ा!ेत.13) पापड �ेहमी बॉक्स मध्ये !ा प्लॅस्टिस्टक बॅर्ग मध्ये ठे!ा!ेत.

षिनरीक्षण- 1) पापड !ाळनि!ता�ा सूती कापड !ापरा!े.2) प्लॅस्टिस्टक पॅविकंर्ग मुळे पापड !;�भर टिटकतात.3) पापड रंर्गा�े पांढरे ! मऊ असतात.4) चनि!ष्ट ! रुचकर पापड तयार होतात.५)बा�ारातील मार्गनि��ूसार पापड मुख्य बा�ारपेठेत आणता येतात.६)चांर्गला भा! धिमळतो.नि!?ी व्य!स्था होऊ शकते.

तांदळाचे पापड – साषिहत्य- १ निकलो तांदूळ, शाबु, ३ लिलटर पाणी, मीठ, पापडखार, जि�रे, तीळ, कंकण खार, इ. कृती-

1) १ निकलो तांदूळ ! सव्!ाशे गॅ्रम शाबु, यांचे एकनित्रत पीठ तयार करणे.2) हे पीठ ३ लिलटर पाण्यात उकळू� घेणे ! त्यात पापड खार ! कंकण खार घालणे.3) त्या�ंतर त्यामध्य े !रील सानिहत्यात �मूद केलेल्या प्रमाण े च!ी �ुसार जि�रे, मीठ, तीळ, इ

घालणे.4) पीठ तयार झाल्या�ंतर र्गरम असता�ा हाताला तेल ला!ू� त्याचे र्गोळे तयार करू� घेणे.5) हे र्गोळे पापड पे्रस मध्ये घालू� पापड तयार करू� घेणे.6) तयार झालेले पापड सूती कपडा!र उन्हात !ाळत घाला!े.7) पापड २-३ टिद!स !ाळत घाला!े.

षिनरीक्षण- 1) पापड रंर्गा�े पांढरे ! मऊ होतात.2) पापड करता�ा शाबु पीठामध्ये एकत्र केल्या�े पीठ एकसंध होते.3) पापड च!ीला रुचकर ! चनि!ष्ठ असतात.

तांदळाचे पापड

नाचणी लाडू – साषिहत्य – �ाचणी पीठ १ निकलो, पा! निकलो तूप, र्गूळ पा! निकलो, पांढरे तीळ, �ायफळ, इ कृती-

1) �ाचणी पीठ तयार करू� घेणे.2) हे पीठ ५ – ७ धिमनि�ट भा�ू� घेणे.3) प्रर्थम !�स्पनित तुपामध्ये रू्गळ नि!तळ!ू� घेणे.4) त्यामध्ये भा�लेले �ाचणीचे पीठ टाकणे.5) त्या�ंतर �ायफळ, पांढरे तीळ टाकू� धिमश्रण तयार करणे.6) धिमश्रणाचे लाडू !ळू� घेणे.7) पाऊण निकलो पीठामध्ये ३५ लाडू सरासरी तयार होतात.

षिनरीक्षण-1) लाडू पांढरे होण्यासाठी पीठ !स्त्रर्गाळ करू� घेणे.2) पीठ तुपात भा�ू� घ्या!े.3) लाडू चा आकार र्गोल येण्यासाठी !ळू� घेण्यासाठी हाताला तेल ला!ा!े.

नाचणीचे लाडू बनषि�ताना � तयार झालेले लाडू

नाचणी पासून बनषि�लेले षि�षि�� पदाथCप्रधिशक्षणाथH अभिभप्राय – �ा! – श्रीमती. नि!द्या मुकंुद ता!डे कृनि; नि!भार्गांतर्ग�त धिमळालेल्या �ाचणी प्रनि?या उद्योर्गसंबंधीच्या प्रलिशक्षणामुळे मनिहलांसाठी मोठ्या रो�र्गारची संधिध नि�मा�ण झाली आहे. यामुळे होतकरू मनिहलांसाठी यापुढे ही अशी प्रलिशक्षणे आयोजि�त करा!ीत.मा. तालुका कृनि; अधिधकारी श्री. आर. बी. र्गायक!ाड यां�ी मनिहलांच े सबलीकरण हा नि!;य हाताशी धरू� या प्रलिशक्षणाचे आयो�� उत्तमरीत्या केले त्यासाठी मी ! स!� मनिहला कृनि; नि!भार्गाचे ! स!� अधिधकारी, कम�चारी !र्गा�चे आभारी आहोत. कृनि; नि!भार्गा�े मनिहलांसाठी रो�र्गारचे �!ी� दाल� उघडू� टिदले त्याबदल धन्य!ाद.

तांदूळ महोत्स� 2012-13 मध्ये नाचणीचे प्रधिशक्षण घेऊन पे्ररिरत झालेल्या मषिहलांनी बन�लेले पदाथC षि�,ी करताना

शेती कौशल्य शेतीशाळा

रोप�ाठिOका व्य�स्थापन

प्रधिशक्षक- 1) श्री रघुनाथ बाळू खाडे2) श्री अशोक काशीराम पेडणेकर

ठि6काण- धिशरद�ाड ता. धिशरोळ जिज. कोल्हापूर न्हा�ेली ता. चंदगड जिज. कोल्हापूर

यशोगाथा शेती कौशल्य शेती शाळेची

कोल्हापूर जि�ल्हा म्हण� े नि�सर्ग�ते� े �टलेला त्यामध्य े चंदर्गड तालुका म्हण� े नि�सर्ग� संपन्न नि!नि!धते� े �टलेला तालुका. या तालुक्याच े भौर्गोलिलक के्षत्र मोठे आह े त्यामा�ा� े निपकाखालील क्षेत्र कमी आह े याकारणास्त! शेती पूरक व्य!सायाकडे या भार्गातील लोकांचा !ाढता कल आहे. शेती या व्य!सायामध्ये प्रामुख्या�े भात, �ार्गली ! ऊस या निपकांचा समा!ेश होतो. पण नि�सर्गा�च्या लहरी पणामुळे उत्पन्न कमी आहे. या!र मात करण्यासाठी मा. तालुका कृनि; अधिधकारी चंदर्गड यांच्या अंतर्ग�त शेती कौशल्य शेती शाळा या बाबीखाली �ाचणी प्रनि?या उद्योर्ग ! ऊस रोप !ाटिटका प्रलिशक्षण या नि!;यां!र शेतीशाळा आयोजि�त करण्यात आली.

या शेतीशाळेच्या काय�?मांतर्ग�त नि!नि!ध र्गा!ातील तीस लाभार्थ्यांयाCची नि�!ड करण्यात आली या मध्ये प्रामुख्या�े ऊस रोप!ाटिटका शेतीशाळेसाठी ऊस रोप!ाटिटका करण्यास इचु्छक असणाऱ्या शेतकयाC�ा सहभार्गी करण्यात आले. या शेतीशाळेची र्गर� म्हण�े चंदर्गड तालुक्यामध्ये उसाचे के्षत्र मोठ्या प्रमाणात आहे त्यामा�ा�े उत्पादकता �ेमतेम सरासरी ४० क्!ी. आहे. याला अ�ुसरू� चांर्गल्या उत्तम प्रतीचे उस रोपे तयार करता या!ीत ! शेती पूरक व्य!साय ही करता या!ा हा उदे्दश नि!चारात घेऊ� या शेतीशालेचे आयो�� करण्यात आले. या शेतीशाळेमध्ये मार्ग�दश��ासाठी श्री. रघु�ार्थ बाळू खाडे, खाडे रोप!ाटिटका लिशरद!ाड ! श्री. अशोक काशीराम पेडणेकर न्हा!ेली चंदर्गड यांचे मोलाचे योर्गदा� धिमळाले.

या शेतीशालेमध्य े उत्तम प्रतीच े बेण े नि�!डणे बी� प्रनि?या तसेच बेण े ट्रय े तयार करणे ! रोपाद्वार े ऊस लार्गण याबाबतचे प्रलिशक्षण ! मार्ग�दश�� देण्यात आले. यासाठी प्रलिशक्षा�ार्थZ�ा खाडे यांच्या रोप!ाटिटके मध्ये प्रात्याक्षिक्षके दाखनि!ण्यात आली. बेणे कसे तयार करा!े, बी� प्रनि?या, ट्रये भरणे कोकोपीट भरणे यासंबंधीचे प्रलिशक्षण धिमळाले.

शेतीशाळेच्या सांर्गता समारंभा!ेळी श्री. अशोक काशीराम पेडणेकर यां�ी कृनि; नि!भार्गाचे आभार मा�ले ! इर्थू� पुढेही कृनि; नि!भार्गामाफ� त असेच मार्ग�दश�� धिमळा! े अशी अपेक्षा व्यक्त केली. तसेच हा ऊस रोप!ाटिटका हा शेतीपूरक व्य!साय असू� अर्था����ाचे मोठे साध� आहे असे मत व्यक्त केले.

या शेतीशालेचे फलिलत म्हण�े श्री. अशोक काशीराम पेडणेकर यां�ी न्हा!ेली येर्थे स्!तःची ऊस रोप!ाटिटका तयार केली आहे. त्यां�ी या !;Z ५०००० रोपे तयार करण्याचे उटिदष्ट ठे!ले आहे.

शेती कौशल्य शेतीशाळा लाभार्थZ यादी नि!;य- रोप!ाटिटका व्य!स्थाप� +.Gò

. ¶ÉäiÉEò®úÒ/|

ÉʶÉIÉhÉÉlÉÔSÉä xÉÉÆ´É

MÉÉÆ´É

1 रवि!ंद्र रमेश देशपांडे चंदर्गड

2 धिमलिलंद नि!ष्णु घोळसे चंदर्गड

3 सुधीर ब. देशपांडे चंदर्गड

4 नि!�य आ. र्गा!डे �ा!ले

5 सुरेश र्गणेश पाटील इ. कोळीन्दे्र

6 प्रल्हाद सट्टूपा पाटील हंबेरे

7 !संत र्गोवि!ंद पाटील �रे!ाडी

8 सदा�ंद यश!ंत देशपांडे इ. कोळीन्दे्र

9 उदय !संत पारुळेकर श्रीपाद!डी

10 नि�नित� �ारायण पाटील बेलेभाट

11 �रेंद्र भीमसे� पाटील कडलर्गे खू.

12 एक�ार्थ बाळू फणसुडकर �ंर्गमहट्टी

13 र्ग�ा�� पंुडलिलक भोसले �ंर्गमहट्टी

14 कृष्णा र्गा!डू पाटील मांडेदुर्ग�

15 बळाराम �ोनितबा फडके मा�र्गा!

16 �ीलकंठ परशराम र्गा!डे आसर्गा!

17 सार्गर ओमाणा पाटील आसर्गा!

18 प्र!ीण र्गणपनित र्गा!डे शे!ाळे

19 !ै�ू अण्णू र्गा!डे तुकP !ाडी

20 महादे! धिमण�ी �े!निर्गरे तुकP !ाडी

21 अशोक काशीराम पेडणेकर न्हा!ेली

22 दीपक �ा�बा कुबल कोर�

23 बब�रा! दत्तात्रय देसाई अडकूर

24 संदीप मारुनित खोत चंदर्गड

25 नि!लास रेडेकर ता!रे!ाडी

26 उत्तम तुकाराम मुरकुटे मुरकुटे!ाडी

27 नि!�य पाटील ता!रे!ाडी

28 रा�ाराम लक्ष्मण र्गा!डे शे!ाळे

29 धाको�ी र्गोपाळ रु्गर! दाटे

३० संतो; भीमा�ी �ा!ले �ा!ले

षि� य – रोप!ाटिटका व्य!स्थाप�

उदे्दश – चंदर्गड तालुक्यामध्ये ऊसाचे के्षत्र �ास्त असू� उत्पादकता कमी आहे. प्रती हेक्टरी उत्पादकता !ाढा!ी यासाठी ऊसाच्या लार्ग!डीमध्ये बदल करणे र्गर�ेचे आहे. त्यामध्ये रोप ला!ण महत्!ाची ! अधिधक उत्पाद� देणारी पद्धत ठरली आहे. त्यासाठी ऊसाची रोपे तयार करणे र्गर�ेचे आहे. त्यासंबंधीचे अद्या!त प्रलिशक्षण घेणे र्गर�ेचे असल्या� े शेती कौशल्य शेती शाळे अंतर्ग�त रोप!ाटिटका व्य!स्थाप� या नि!;याचे प्रलिशक्षण आयोजि�त करण्यात आले. त्याद्वारे रोप नि�र्मिमंती करू� रो�र्गार नि�र्मिमंती ही शक्य आहे.

साषिहत्य- कटर, प्लॅस्टिस्टक टे्र, कोकोपीट, चाळणी, ऊस बेणे, शेड�ेट, प्लास्टीक पेपर, बा!ीस्टी�, हुमीक अॅॅलिसड, कीटक �ाशके, इ.

कृती-

1) ११ मही�े काला!धीचा सुधारिरत �ातीचा ! चांर्गल्या प्रतीचा ऊस घेणे.2) कटर �े बेणे एका कांडीस एक डोळा याप्रमाणे कट करू� घेणे.3) कोकोपीट चाळणी�े चाळू� घेऊ� त्यातील खर काढू� टाका!ी.4) कट केलेले बेणे बा!ीस्टी�, हुमीक अॅॅलिसड ! कीटक �ाशके यामध्ये बी� प्रनि?या करू� घेणे.5) बी� प्रनि?या झालेले बेणे टे्र मध्ये भरू� घ्या!े.6) टे्र मध्ये बेणे कोकोपीट�े कांडीचा डोळा पुण�पणे झाकला �ाईल याप्रमाणे भरू� घेणे.7) तयार झालेले टे्र शेड�ेट मध्ये ठे!ा!ेत. शेड�ेट उपलब्ध �सल्यास प्लॅस्टिस्टक पेपरचा !ापर करा!ा.8) निकमा� ७ टिद!सां�ी पेपर काढू� टाका!ा. रोपे चांर्गली उर्ग!लेली आढळतील.9) रोपे एक ते दीड मनिहन्यां�ंतर लार्ग!डीसाठी तयार होतात.

षिनरीक्षण –

1) पारंपरिरक लार्ग!डीपेक्षा रोप!ाटिटकेतील रोपे कमी काला!धीत �ोमा�े !ाढतात.2) उत्पाद� खच� कमी येतो ! उत्पन्न !ाढते.3) तसेच रोप नि!?ी तू� रो�र्गार नि�र्मिमंती होते.4) एका टे्र मधू� ४० ते ६० रोपे तयार होतात. साधारणपणे एका रोपाची नि!?ी २.५० रुपये याप्रमाणे होते.5) ऊसाची रोपे लार्ग!डीसाठी !ापरल्या�े ऊसाची उर्ग!ण शंभर टक्के होते.6) रोपांची संख्या मया�टिदत ठे!ता येते.7) रोप ला!ण केल्या�े कारखान्यामध्ये ला!ण एक मनिह�ा अर्गोदर �ोंदनि!ता येते.8) ला!णी साठी पारंपरिरक लार्ग!डीपेक्षा ऊस रोपे कमी लार्गतात.9) लार्ग!डीसाठी इतर पद्धतीपेक्षा रोप ला!ण हाताळणी साठी सुलभ असते.10) शेतकऱ्यांकडू� लार्ग!डीसाठी रोपांची मार्गणी �ास्त असल्यामुळे चांर्गल्या प्रतीची ! उत्तम �ातीची

रोपे तयार केल्यास नि!?ीमधू� चांर्गला फायदा धिमळू शकतो ! रो�र्गार नि�र्मिमतंी होऊ शकते.

टे्र मध्ये कांडी भरताना

टे्र म�ील ऊसला फुOा�ा आलेला असताना

रोप�ाठिOकेत तयार केलेली ऊसाची रोपे

प्रधिशक्षणाथH अभिभप्राय-

�ा! – श्री अशोक काशीराम पेडणेकर

कृनि; नि!भार्गामाफ� त झालेल्या प्रलिशक्षणामुळे शेतकऱ्यां�ा रो�र्गारची उत्तम संधिध धिमळाली आहे. या प्रलिशक्षणामध्ये टिदलेल्या रोप!ाटिटका व्य!स्थाप�ाचे ज्ञा� उत्तमरीत्या अ!र्गत झाले. तज्ञ प्रलिशक्षकांकडू� रोप!ाटिटका कशी तयार करा!ी याचे मूलभूत ज्ञा� धिमळाले. यासारखी प्रलिशक्षणे कृनि; नि!भार्गामाफ� त !ारं!ार आयोजि�त करा!ी �ेणेकरू� शेतकऱ्यां�ा अद्या!त तंत्रज्ञा� धिमळण्यास सोपे होईल. यासाठी मी ! स!� शेतकरी मा. तालुका कृनि; अधिधकारी श्री. आर. बी. र्गायक!ाड यांच े ! स!� कृनि; नि!भार्गाच े अधिधकारी, कम�चारी यांच े आभार मा�तो. या प्रलिशक्षणामुळे मला माझी रोप!ाटिटका उत्तम रिरत्या उभारता आली धन्य!ाद.

श्री. अशोक पेडणेकर यांची रोप!ाटिटका

श्री. अशोक पेडणेकर रोप!ाटिटकेत !ापरण्यात येणारे टे्र दाख!ता�ा