श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

82
शशशशशशश शशशशशश शशशशश . ददददददद ददददददददद दददददददददद दददददददददद दददददददददद दददद. ददददददद ददददददद दददददद ददद दद दददददद ददददददद दद दददद ददददद ददददद ददद दददद दददद. दददददद दद दददददददद ददद दददद.दददददददद दददद ददद द दददददददद ददद दददददददद ददद ददद दद ददददददद दददद. दद ददददद ददद दददद दददद दददददददद दददद दददद. दद ददददददद ददद दददददद ददद. दददददद दददद ददददददददददद दददद दद ददददददद दददददद ददददद. ‘दददददद ददददददददद दद ददददददद दददद ददददद ददद. दददददददददद दददददददद दद दददददद ददददद. ददददददददददद ददद ददददद ददददददद. ददददददद: दददददद दददददद ददददद ददददददददददद ददददददददद ददददद ददददद दद दददददददद ददद ददददद दद ददददददददद ददददद ददद. दददददददददददददद दद ददद दददददददद दददददददद ददददद ददद ददददददद दददददद दददददद ददद दददददद ददददद दददद ददददद दददद. दददददददद दददददददद ददद ददद ददददद दददददद ददददद दद दददददद दददददददद ददददददददद दददददद ददद दद दददद दद दददद ददद दददददददद दददददददद ददददद ददददद ददद दददददददद ददददददद दददददददददद दददद दददद. दद ददददददद ददददददददद ददददददद. दद दददददद दद ददद दददददद ददददद दददद दददददददद ददददद ददद ददददद. दददददद दददददददददद ददद दददददददददद दद ददद दददददद दद ददददददद दद ददददददद दद दददददद दददददददद ददददद ददद दददद, ददददददददद दददद दददद ददद दददद दददद ददददददददद दददद.दददददद दददददददद ददददददददद ददददद ददद दददददद ददददददददद दद ददददद. दददददददद ददददद ददददद ददद ददददददददद दददददद दददद दददददददददददद ददददद दददद दददद. ददद ददददददददददददद ददददद ददद. दददददददददद

Upload: swamiabhayanand

Post on 30-Nov-2015

161 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

tantra

TRANSCRIPT

Page 1: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

श्री�मत्‍� दा�सबोध नवन�त

१. दा�वशोधन�श्री�समर्थ��स�पू�र्ण�पूर्ण��अद्वै�तव�दिदा�तत्‍वज्ञा�न��होत�. त्‍यां��चे��व�रं�व�रं�स��गर्ण��अस��की#�आपूल्यां��दा�हो�सकीट�हो��स�रं��दृश्यां�विवश्व�सतत�बोदालत�असत�. म्होर्ण�न�त��सव�स्व��खरं��न�हो�.त्‍यां�च्यां��म�ग� �कीध��न�पू�लटर्ण�रं� � आणिर्ण�सव�स्व��खरं��अशो��एकी�सदावस्त� �असत�. त��स्वत3�अचेल�अस�न�सव��विवश्व�ल��आध�रं�दा�त�. त��ज्ञा�नमयां�आणिर्ण�आन�दामयां�आहो�. म्होर्ण�न�वितचे��स�क्षा�त्‍की�रं�झा�ल��की#�स�पू�र्ण��सम�ध�न�मिमळत�. ‘म�यां�’हो��सदावस्त�चे��एकी�विवलक्षार्ण�मठी9�शोक्ती#�आहो�. वितच्यां�म;ळ� �दृश्यां�चे��हो��दा�ख�व��दिदासत. अज्ञा�न�म;ळ� �जी�व�त्‍यां�त�ग;रंफटत. स्वरुपूत: मिमथ्यां��असल�ल� �दृष्यां�इन्द्रिCDयां�न��प्रत्‍यांक्षा�दिदासत��पूरं�त;�त��सव�स्व��खरं��व�टर्ण��हो��अज्ञा�न�चे� � लक्षार्ण �आहो�. स्वस्वरूपू�च्यां� �आड � यां�त � असल�ल्यां� � दृश्यां�चे� � जी�जी�ळ � दूरं�कीरंण्यां�स�जी�व�चे��अज्ञा�न�दूरं�कीरंण्यां��शिशोव�यां�अCयां�म�ग��न�हो�. विवव�की�न��दृश्यां�चे��शोध�घे�ऊ�ल�गल��म्होर्णजी��दृश्यां�हो��विवन�शो��तत्‍व��चे��त�त्‍पू;रंत��डल�रं��आहो��हो��पूटत��मग�सहोजीचे�जी�व�दा�हो�च्यां��अहो�की�रं�स�बो�जी�स�स�रंत�आणिर्ण�उरंल�ल्यां��विनग;�र्ण�आत्‍मरुपू�शो��समरंस�होत. यां��अन;भव�स�आत्‍मज्ञा�न�म्होर्णत�त. जी�पूयांOत�“म��दा�हो�आहो�”�अशो��भ�वन��असत��तपूयांOत�दृश्यां�खरं��व�टत�. म्होर्ण�न�आत्‍म�न�त्‍म�आणिर्ण�सग;र्णपू�सन��यां��दान�चे�की�वरं�जीरं�स�धन�चे� � रंर्थ�चे�लविवल� �तरं �अन�त्‍म�दृश्यां�चे� � विनरंसन�होत �जी�त�, अज्ञा�न�चे� �झा�कीर्ण�पू�तळ�होत�जी�ऊन�अ�त��आत्‍मदाशो�न�घेडत�.म्होर्ण�न�जी�गजी�ग��श्री�समर्थ��विवव�की�आणिर्ण�उपू�सन� �यां��च्यां�वरं�भरं�दा�त�त. बो;द्धीQन� � विवव�की�कीरं�व� �आणिर्ण�श्रीद्धी�न� �उपू�सन� �कीरून�स्वस्वरूपू�शो��तCमयां�होऊन�जी�व�. अशो��श्री�समर्थ�Oचे��शिशोकीवर्ण�आहो�. आत्‍मज्ञा�न��शिसद्धी�पू;रुष � हो� � समर्थ�Oचे� � उत्तम � पू;रुष � होयां.  दा�व�च्यां� � ज्ञा�न�न� � त्‍यां�स � अत्‍यां�त � सम�ध�न�ल�भत�.आत्‍मरूपू�हो�चे�खरं��दा�व�त्‍यां�चे��शोध�घे�व�न�प्रत्‍यांक्षा�पूहो�र्ण� �हो� �मन;ष्यां�चे� �प्रर्थम�कीत�व्य�आहो�. त �शोध�कीस� �कीरं�व� �हो� � शिशोकीण्यां�स�ठी9 �आत्‍मज्ञा�न� �पू;रुष�चे� �अन;ग्रहो�घ्यां�व�.ज्यां�चे��आपूर्ण�अन;ग्रहो�घे�त�त्‍यां�न��आपूर्ण�आपूल��सदाग;रुपूदा�दा�त.त��आपूल्यां�ल��शिशोष्यां�यां��न�त्‍यां�न��स्व�की�रंत�त. स्वस्वरूपू�चे��म�ग��अ�तरं�चे��आणिर्ण�स�क्ष्म�आहो�. त�र्थ� �स्व�न;भव�चे�म�ग�दाशो�की�होव�. सदाग;रु�आपूल��सदा�व�म�ग�दाशो�न�कीरंत�त. आपूल्यां��पू�ठी9शो��उभ� �असत�त. अन;ग्रहो � म्होर्णजी� �एकी�प्रकी�रंचे� �शोशिक्तीपू�तचे�असत. अन;ग्रविहोत � शिशोष्यां�कीठी� हो� �असल� �तरं� �सदाग;रुकीड�न � विनघे�ल�ल� �कीY पू�शोक्ती#चे� �स�क्ष्म �प्रव�हो � त्‍यां�च्यां�पूयांOत�पूचेत. त्‍यां�च्यां� �भवत� � रंक्षार्ण�वलयां�कीरून�स�धन�मध्यां� � त्‍यां�स�सतत�मदात�कीरंत. स�म�Cयां � जी�व � अल्पू � अस�न � त्‍यां�चे� � शोक्ती# �आणिर्ण � स�धन� � अल्पूचे � असत�. की� वळ�स्वप्रयांत्‍न�न� � स;क्ष्मत्‍व�च्यां� � वरंच्यां� � पू�तळQवरं �आर्णर्ण� � जी�व�ल� � अवघेड � असत�.त�र्थ��ब्रम्होज्ञा�न� � सदाग;रु �आपूलQ � शोक्ती# � स�धकी�ल� � दा�त�त �आणिर्ण � त्‍यां�स � वरं � उचेलत�त. दृश्यां�च्यां��कीक्षा�त;न�स;क्ष्म�च्यां��स�म्रा�ज्यां�त�न�त�त. त्‍यां�म;ळ� �जी�व�चे��अहो�की�रं�कीम��होत�आणिर्ण�स�धन��त्‍वरिरंत�फलद्रूपू�होत�. प्रर्थम�मन�एकी�ग्र�कीरं�व�.  जी��स��विगतल� �आहो� �त��अगदाQ�हृदायां�त�ठी� व�व�, बोलर्ण��स�वध�होऊन�ऐकी�व�. ज्यां��ग�व�त�आपूर्ण�स�व�स्तव्य�

Page 2: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

कीरं�वयां�चे� �त�र्थ�ल�रं�जी�, अमिधकी�रं��यां�न��भ�ट�न�ओळख�कीरून�घ्यां�व�, म्होर्णजी��इतरं�लकी�त्रा�स�दा�त�न�हो�त. यां�चे�प्रम�र्ण��ब्रम्हो��डन�यांकी�चे��भ�ट�घे�तल्यां��व�चे�न�जी�वन�स;ख��होर्ण��शोक्यांचे�न�हो�. श्री�समर्थ��म्होर्णत�त�“ग�व�त�ग्र�म�मिधपूत��वरिरंष्ठ�असत, त्‍यां�च्यां�हून�दा�शो�मिधपूत��वरिरंष्ठ, त्‍यां�हून�रं�जी��वरिरंष्ठ, असत. एकी��रं�ष्ट्रा�चे��अमिधपूत��त�रं�जी�, अन�की�रं�ष्ट्रा��चे��अमिधपूत��त�महो�रं�जी��आणिर्ण�अन�की�महो�रं�जी��चे��अमिधपूत��असत�त �सम्रा�ट�चेक्रवतh. यां��सगळ्यां��च्यां��विनम��त��ब्रम्होदा�व�आहो�. पूरं�त;�ब्रह्मदा�व�स�कीर्ण�विनम��र्ण�कीरंत? ब्रम्हो�. विवष्र्ण�, आणिर्ण�महो�श्वरं�यां�न��जी�विनम��र्ण�कीरंत�त�खरं��पूरंम�श्वरं�होयां. अन�की�प्रयांत्‍न�कीरून�त्‍यां�स�ओळख�व�. त�दा�व �जीरं�ओळखल��न�हो� �तरं �यांमयां�तन� �चे;कीत�न�हो�त�ब्रम्हो��ड�न�यांकी�पूरंम�त्‍म��ओळखत��यां�त�न�हो��हो��की��हो��बोरं��नव्हो�.  ज्यां��पूरंम�त्‍म्यां�न��आपूर्ण�स�यां��स�स�रं�त�जीCम�स�घे�तल�, ज्यां�न��हो��अव�ढव्य�विवश्व�विनम��र्ण�की� ल��त्‍यां�ल��जी�ओळख�न�की�ढQत�न�हो�, त�पूवितत�होयां. यां��व्य�ख्यां�न;स�रं�दा�होबो;द्धीQमध्यां� �जी�वन�जीगर्ण�रं��म�र्णस��किंकीoव��आत्‍मज्ञा�न�नसर्ण�रं��सगळQ�म�र्णस��पूविततचे�असत�त. आत्‍मज्ञा�न��त�व्होढ��पू�वन�असत. म्होर्ण�न�प्रत्‍यां�की�न��खरं��दा�व�ओळख�व�. आणिर्ण�आपूल्यां��जीCम�चे��स�र्थ�की�कीरून�घ्यां�व�. दा�व�कीस��ओळख�व��हो��म�हो�त�नस�ल�तरं�स�त��चे��स�गत��कीरं�व�, म्होर्णजी��त� �आपूआपू�कीळ�न �यां�ईल. श्री�समर्थ� �स�त��चे� �लक्षार्ण� �स��गत�न� � म्होर्णत�त �“� ज्यां�ल��भगव�त�चे��ज्ञा�न�असत��त्‍यां�न��स�त�म्होर्णत�त. शो�श्वत�की�यां�आणिर्ण�अशो�श्वत�की�यां�हो��त्‍यां��न��बोरंबोरं�विनवडल�ल��असत�. खरं��दा�व�कीध��बोदालत�न�हो��आणिर्ण�आपूल्यां��स्था�न�वरून�भ्रष्ट�होत�न�हो�, अशो��प्रचे�त��आपूल्यां��अ�तयां��म��झा�ल�लQ�असत�. त�र्थरं�स�क्षा�त्‍की�रिरं�स�त�अर्थव� �स�ध� �अस� �जी�र्ण�व�. जी�दा�हो�न� �लकी��मध्यां� �व�वरंत �पूरं�त; �स�म�Cयां�जीन�स�जी��डळ्यां�न� � दिदासत � न�हो�त �अशो� � प्रकी�रंच्यां� � दृश्यां��च्यां� �अत�त �असल�ल्यां� � स्वरुपू�बोद्दल�व�रं�व�रं�स��गत�आणिर्ण�ज्यां��च्यां��अ�तयां��म��आत्‍मज्ञा�न�सदा�व�जी�ग��असत�� तचे�खरं��स�ध��असत. पूरंम�त्‍म��वितCहो��ग;र्ण��च्यां��पूलQकीड��आहो�, अस��प्रत्‍यांक्षा�अन;भव�यां�र्ण��यां�स�ज्ञा�न�अस��म्होर्णत�त. यां��अन;भव�शिशोव�यां�अCयां�सव��की��हो��अज्ञा�न�समजी�व�. पूट�भरंण्यां�स�ठी9�लकी�अन�की�विवद्यां��चे��अभ्यां�स�कीरंत�त. लकी�त्‍यां�ल��ज्ञा�न�म्होर्णत�त�खरं�,  पूरं�त;�त्‍यां�न��जी�वन�चे� �स�र्थ�की�होत�न�हो�.  एकी��दा�व�चे��स�क्षा�त्‍की�रं�कीरून�घ्यां�व�. त�चे�खरं� �ज्ञा�न�आणिर्ण�त्‍यां�न�चे�जी�वन�चे��स�र्थ�की�होत�. बो�की#च्यां��विवद्यां��पूट-विवद्यां��अस�न�त्‍यां��जी�वन�चे��स�र्थ�की�कीरु�शोकी�त�न�हो�त. पूटविवद्यां��शिशोकी� न�जीCमभरं�पूट�भरंल��आणिर्ण�दा�हो�चे��स�रंक्षार्ण�की� ल� �तरं�, अ�तकी�ळQ�हो��सगळ� �व�यां��जी�त�. पूट�भरंण्यां�च्यां��विवद्यां�ल��आत्‍मविवद्यां��म्होर्ण��नयां�. सव�व्य�पूकी�पूरं�म�त्‍मवस्त��ज्यां��ज्ञा�न�न��प्र�प्त�होत��त��खरं��ज्ञा�न�होयां. पूरंम�त्‍मवस्त�चे��ज्ञा�न�ज्यां�च्यां��जीवळ� असत��त�खरं��स�त. किंकीoव��सज्जन�होयां. सम�ध�न�मिमळविवण्यां�चे��म�ग� � त्‍यां�न� � विवचे�रं�व�. एकी � अज्ञा�न� � अCयां � अज्ञा�न� �व्यक्ती#कीड� � ग�ल� � त्‍यां�च्यां�पू�शो��ज्ञा�नप्र�प्त� � होर्ण�रं � न�हो�. कीरं�ट्या� �अर्थव� � दा�वहो�न � म�र्णस�च्यां� � दाशो�न�न� �आपूल� � दा�व�उदायां�ल��यां�र्ण��अशोक्यां�आहो�. अशो��अन�की�उदा�होरंर्ण��न��श्री��समर्थ��समजी�ऊन�स��गत�त�की#�एकी��प्र�पू�चे�की�कीड� �दुसरं��प्र�पू�शिचेकी�ग�ल��तरं�त�शिसद्धी�होऊ�शोकीत�न�हो�. त्‍यां�चे�प्रम�र्ण��एकी��दा�होबो;द्धीQच्यां��म�र्णस�कीड��दुसरं��दा�होबो;द्धीQचे��मन;ष्यां�ग�ल��तरं�त�विवदा�हो��होऊ�शोकीत � न�हो�. म्होर्ण�न �आत्‍मज्ञा�न� � ग;रुव�चे�न �आत्‍मज्ञा�न�चे� � म�ग� � स�पूडत � न�हो�. यां��

Page 3: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

की�रंर्ण�न� �आत्‍मज्ञा�न� �शोध�न �की�ढ�व� �आणिर्ण � त्‍यां��चे� �अन;ग्रहो � घ्यां�व�. त्‍यां��चे� � शिशोष्यांत्‍व�विवध�पू�व�की�स्व�की�रं�व�, मग�त्‍यां��च्यां��म�ग�दाशो�न�ख�लQ�स�रं�स�रं�विवचे�रं�न� �जी�व�स�मक्षा�प्र�प्त�होत. श्री��समर्थ��यां��ओव�मध्यां��म्होर्णत�त�विवद्यां��मिमळविवण्यां�चे��श्रीम�न�कीरंत�, की� वळ�स�तसम�गम�की� ल� �तरं �सगळ� �शो�स्त्रा�र्थ� � सहोजीपूर्ण� �समजीत. स�तसम�गम�चे� �हो� �अस��रंहोस्यां�आहो�. की� वळ�विवद्वैत�न��जी��कीळत�न�हो��त��स�त�सम�गम�न��कीळत�, इतकी� चे�नव्हो��तरं�सगळ� �शो�स्त्रा�र्थ� �आपूल्यां� �अन;भव�च्यां� �कीक्षा�त � यां�त. पूरंम�र्थ��त �खरं� �ल�भ �पूदारं�त�पूडण्यां�स�स�तसम�गम�उपूयांग��पूडत. त��विवद्यां��मिमळविवण्यां�स�ठी9�आवश्यांकी�असल�ल्यां��श्रीम�चे��यां�र्थ� �गरंजी�नसत�. ज्यां�न� �जीCम�चे� �स�र्थ�की�होत� �त� �रंहोस्यां�की��हो��व�गळ�चे�आहो�. श्रीत्‍यां��न� �प्रश्न�विवचे�रंल��होत� �“� ग;रुदा�व, सत्‍सम�गम�की� ल� �असत��म;क्ती# � मिमळण्यां�स�विकीत�� दिदावस�ल�गत�त?”. यां��प्रश्न�चे� �उत्तरं�समर्थ��आत��दा�त�आहो�त�त� �ऐकी�व�. यां��उत्तरं�न� �प्रश्न�विवचे�रंर्ण�रं��पू�र्ण�पूर्ण��सम�ध�न�पू�व�ल. सत्‍सम�गम�चे��विवचे�रं�पू;ढQल�प्रम�र्ण��आहो���लख�ड�पूरं�स�ल��ल�गल�, पू�ण्यां�चे��र्थ|बो�सम;D�त�पूडल�, एकी�नदाQ�ग�ग�ल��यां�ऊन�मिमळ�लQ, ज्यां��क्षार्ण�चे�हो��घेडत��त्‍यां�चे�क्षार्ण��लख�ड�सन��बोनत�, र्थ|बो�स�गरं�बोनत, आणिर्ण�नदाQ�ग��ग�रूपू�बोनत�. त्‍यां�चे�प्रम�र्ण��जी�अत्‍यां�त�स�वध�आहो�, कीष्ट�ळ� �आहो��आणिर्ण�तत्‍पूरं�आहो��त्‍यां�स�सत्‍सम�गम��मध्यां��त�बोडतपू�मक्षा�प्र�प्त�होत. ज्यां�च्यां��अ�ग��हो��ग;र्ण�न�हो�त�त्‍यां�न� �अत्‍यां�त �स�क्ष्म �ब्रम्होस्वरूपू �पू�हू � म्होटल� � तरं� � पूहो�त� � यां�त � न�हो�. पूरंम�र्थ��च्यां��अन;भव�मध्यां��शिशोष्यां�चे��बो;द्धीQचे�तयां�रं�व्हो�व��ल�गत�, अत्‍यां�त�स�क्ष्म�बोन�व��ल�गत�. अशो��तयां�रं �बो;द्धीQ �ज्यां�च्यां� �जीवळ�असत�. त्‍यां�स�म;क्ती#च्यां� �प्र�प्त�स�ठी9 �अमिधकी�व�ळ�ल�गत�न�हो�. जी�अनCयां�होऊ�शोकीत�त्‍यां�स�त�बोडतपू�मक्षा�मिमळत. ज्यां�चे��बो;द्धीQ�स�क्ष्म�आहो��आणिर्ण�जी�अनCयां�होऊ�शोकीत�त्‍यां�स�स्वस्वरूपू�स�क्षा�त्‍की�रं�होण्यां�स�एकी�क्षार्ण�स;द्धी��ल�गत�न�हो�. अनCयां�श्रीद्धी��असल्यां�शिशोव�यां�न;सत��स�क्ष्म�बो;द्धीQ�की�म�स�यां�त�न�हो���

               

     

  २. ब्रम्होपू�वन�विनरुपूर्ण

सदाग;रु� पू�शो� �ब्रम्होविवद्यां� �अभ्यां�स�वयां�चे� �असत�. सदाग;रु � शिशोष्यां�स�प्रर्थम�शो�श्वत�की�यां�आणिर्ण�अशो�श्वत�की�यां�यां�चे��विनव�ड��कीरंण्यां�स�शिशोकीविवत�त. न�तरं�शो�श्वत�जी��ब्रम्हो�त्‍यां�चे��अन;स�ध�न�ठी� वण्यां�च्यां��कील�चे��अभ्यां�स�कीरंव�न�घे�त�त. स�रंरूपू�ब्रम्हो�सव��दृश्यां�सYष्ट�ल��व्य�पू�न�रं�होत�, दृश्यां�सYष्ट� �पू�चे�महो�भ�त��पू�स�न�बोनल�लQ�आहो�. वितचे� �न�म�आणिर्ण�रूपू�सतत�बोदालत�. पूरं�त;�ब्रम्हो�म�त्रा�अचेल�आणिर्ण�अढळ�असत�. आपूर्ण�इ�दिDयां��च्यां��कीक्षा�त�व�वरंत. त्‍यां�म;ळ��आपूर्ण�स�जी��दिदासत��त��खरं��व�टत�. पूरं�त;�हो��अज्ञा�न�त�न�जीCम�पू�वल�ल��

Page 4: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

भ्रम�आहो�. त � बो�जी�स �स�रून �स�क्ष्म �ब्रम्हो �कीस� � पूहो�व� � हो� � विवद्यां� �सदाग;रु �आपूर्ण�स�शिशोकीविवत�त. खरं��म्होर्णजी��स�क्ष्म, अदृश्यां�अत~दिDयां�आणिर्ण�अविवन�शो��सदावस्त��पूहो�ण्यां�चे��स�मथ्यां� �आपूल्यां� �अ�ग� �आर्णर्ण� �हो� �समस्त�पूरंम�र्थ� �स�धन��चे� �वम� �आहो�. जी��सदावस्त��विवश्व�त�व्य�पू�न �आहो� �त�चे�आत्‍मरूपू�न� �आपूल्यां� �अ�तयां��म� �व�स�कीरंत�.आपूल� �शोरं�रं�पू�चेमहो�भ�त��चे��ग�ठीड��आहो�. त��विवचे�रं�न��बो�जी�स�स�रंल� �तरं�स्वस्वरूपू�शिशोल्लकी�रं�होत�. म्होर्ण�न�श्री�समर्थ��म्होर्णत�त �“� विवव�की�न� �दा�होबो;द्धीQचे��बो�ध�उकील�व��आणिर्ण�स्वरुपू�स�ध�न�ठी� व�व��म्होर्णजी��दृश्यां�आपूआपू�ओसरू�ल�ग�ल�आणिर्ण�मक्षा�प्र�प्त��होईल. स�रं��शो�प्रर्थम�अध्यां�त्‍म�श्रीवर्ण�न�तरं�सदाग;रुवचेन�पू�लन, मग, सदाग;रु�चेरंर्ण��शोरंर्ण�गत��आणिर्ण�अ�त��त्‍यां��च्यां��कीY पू�न��स्वरुपू�न;भव, अस��हो��पूरंम�र्थ��स�धन�चे��म�ग��आहो�. यां��म�ग��न��जी�ऊन�आत्‍मस�क्षा�त्‍की�रं�झा�ल्यां�वरं�दा�हो�प्र�रंब्धा�वरं�ट�की�व��आणिर्ण�स्व�न�दा�त�रंहो�व�. श्री�समर्थ��पू;ढ� �म्होर्णत�त�“�शिशोष्यां�न, जी�उपूदा�शो�आचेरंर्ण�त�आर्णल�� असत��स�यां;ज्यांम;क्ती#चे��  प्र�प्त��होत��त्‍यां�चे��लक्षार्ण��ऐकी�व�त. यां��बो�बोत�त�अन�की�मत-मत��तरं��आहो�त�त्‍यां��चे��ज्ञा�न�म;ळQचे�उपूयांग� �पूडत �न�हो�. ध�Cयां �की�ढ�न �घे�तल�ल� �भ;स �जीस� �ख�त� �यां�त �न�हो�, तस� �ज्यां��उपूदा�शो�त�ब्रम्होज्ञा�न�न�हो��त��अर्थ�हो�न�आहो��अस��समजी�व�.  रंसरंविहोत�कीडबो��की; ट�व�, अर्थव� �लर्ण� �की�ढ�न �घे�तल�ल� �त�की�घे;सळ�व�, किंकीoव� �त��दुळ�चे� �ध;वर्ण� प्यां�व�. किंकीoव��फळ��च्यां� �स�लQचे�ख�व्य�त, किंकीoव� �रंसहो�न � चेईट्या��चेख�व्य�, किंकीoव� �खबोरं� �ट�की� न�नरंट्या� �ख�व्य��हो��जीस�� व्यर्थ��श्रीम�होत�त�त्‍यां�चे�प्रम�र्ण��ज्यां�त�ब्रम्होज्ञा�न�न�हो��त�उपूदा�शो�विवन�की�रंर्ण�श्रीम�असत�त. शोहो�र्ण��म�र्ण�स�स�रं�सड�न�अस�रं�चे� �स�वन�कीरं�त�न�हो�. आत��ग;र्ण�त�त�असर्ण�रं� �जी� �ब्रम्हो�त्‍यां�चे� �वर्ण�न�स��गत. श्रीत्‍यां��न��आपूल� �अ�त:कीरंर्ण �ऐकीण्यां�स�तत्‍पूरं�कीरं�व�.  हो� �स�पू�र्ण� � विवश्व�पू�चे�महो�भ�त��पू�स�न�बोनल�ल� �आहो�. पूरं�त; �त��की�यांम � दिटकीर्ण�रं� �न�हो�. पूYथ्व�, आपू, त�जी, व�यां�, आणिर्ण�आकी�शो�हो� �पू�चे �महो�भ�त��आहो�त. स�रंख��बोदाल�होत�रं�होर्ण��हो�� विवश्व�चे��म;ळ � स्वभ�व�आहो�. हो� � विवश्व�विनम��र्ण�होण्यां�च्यां��पू�वh�आणिर्ण�त��विनम��र्ण�झा�ल्यां�वरं�ग;र्ण�त�त�ब्रम्हो�जीस�च्यां��तस��रं�होत�. हो�चे�खरं��शो�श्वतपूर्ण�चे��ख;र्ण�आहो�. पू�चे�महो�भ�त��पू�स�न�विनम��र्ण�झा�ल�ल� �जी��इतरं�की��हो��आहो� �त��न�शोव�त�समजी�व�. विवश्व�आल� �आणिर्ण�ग�ल� �तरं��न्द्रिजीच्यां�मध्यां��किंकीoशिचेतहो��फरंकी�होत�न�हो��त�चे�सदावस्त� �होयां. ग;र्ण�त�त �ब्रम्हो �त�चे �आहो�. न;सत्‍यां� �स�ध्यां� �म�नव� �दृष्ट�न� � जीरं��विवश्व�कीड��पू�विहोल� �तरं��त��भ�त�आहो��अस��आढळत�. भ�त�शोब्दा�स�दान�अर्थ��आहो�त. भ�त�म्होर्णजी��झा�ल�ल� �आणिर्ण�दुसरं��अर्थ��भ�त�म्होर्णजी��विपूशो�च्च. पूविहोल्यां��अर्थ��न;स�रं�जी��झा�ल�ल��आहो��त��बोदालत�, म्होर्ण�न�त्‍यां�स�दा�व�म्होर्णत��यां�त�न�हो�. दुसयां�� �अर्थ��प्रम�र्ण��जी��विपूशो�च्च�आहो��त्‍यां�ल��दा�व�म्होर्णत��यां�त�न�हो�. भ�त�यां��न��व�न��कीर्ण�स�हो�की�म�रंल्यां�स�त्‍यां�स�व�ईट�व�टत�. मग�जी�एव्होढ��र्थरं�आहो��की#�ज्यां�चे��मविहोम��ब्रम्हो�दिदाकी�न��स;द्धी��कीळत�न�हो��आणिर्ण�जी�एव्होढ� � विवश्व�विनम��र्ण�कीरंत�त्‍यां��पूरंम�त्‍म्यां�स�भ�त�म्होर्णर्ण��अगदाQचे�अयांग्यां�आहो�. यां��जीग�चे��विनयां�त��पू�चे�महो�भ�त��स�रंख��आहो��अस��म्होर्णर्ण��फ�रंचे�सदाष�आहो�. आत्‍मज्ञा�न� �महो�पू;रुष �हो� �सव� �बोरंबोरं �जी�र्णत�त. म;ळ�शो;द्धी, विनम�ळ �आणिर्ण�ग;र्ण�त�त�पूरंब्रह्म�ल��यां��विवश्व�चे��पूत्त�हो��नसत. पूरं�त; �सच्च�दा�न�दा�हो��त्‍यां��पूरंब्रहो�चे��स्वभ�व�आहो��त्‍यां�त�ल �आन�दा�ल� � जी� �स्फु; रंर्ण � असत� � त्‍यां�स � म�यां� � म्होर्णत�त. म�यां�म;ळ� � पूरंम�त्‍म��

Page 5: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

ईश्वरंस्वरूपू�न��मन;ष्यां�च्यां��आटक्यां�त�यां�त. म�यां�मध्यां��अन�की�शोक्ती#�व�स�कीरंत�त. त्‍यां��पू�की#�प्रकीY त��हो��एकी�शोक्ती#�आहो�. त��हो��दृश्यां�विवश्व�विनम��र्ण�कीरंत�. त��स्वत3�अव्यक्ती�अस�न�सव��व्य्क्ती��चे��म;ळ�आहो�. वितच्यां�मध्यां��आठी�अ�ग��व�स�कीरंत�त. सत्‍व,रंजी, आणिर्ण�तम�हो��हो��त�न�ग;र्ण�आणिर्ण�पूYथ्व�, आपू, त�जी, व�यां��आणिर्ण�आकी�शो�हो��पू�चे�महो�भ�त��मिमळ�न�अष्टध��प्रकीY त��बोनत�. प्रकीY त��सव�विवश्वव्य�पू��असल्यां�न��व्यक्ती�अवस्था�स�यां�त�न��त�सव�व्य�विपूपूर्ण��स�म�Cयां�रुपू�न��की�यांम�ठी� वत�. म्होर्ण�न�जीग�त�ल�यांच्च�वत�वस्त;न��दान�अ�ग��असत�त, एकी�स�म�Cयां�अ�ग�आणिर्ण�दुसरं��विवशो�ष��चे� � अ�ग. विवशो�ष�ल��व्यक्ती#�किंकीoव��रूपू�अस��म्होर्णत�त. तरं�स�म�Cयां�ल��जी�त��किंकीoव��न�म�अस��म्होर्णत�त. स�म�Cयां�अव्यक्ती�असत��पूरं�त;�बो;द्धीQल��आकीलन�होत�. अव्यक्ती�मध�न�व्यक्ती�रूपू�ध�रंर्ण�कीरंत�. की��हो��की�ल�यां�र्थ��व�वरंत��पू;Cहो��अव्यक्ती�त�न�हो�स��होत�. प्रकीY त�च्यां��यां��ख�ळ�स�“दृश्यां”�अस��न��व�आहो�. हो��अ�वितम�सत्‍यां�न�हो�. म्होर्ण�न � प्र्त्‍यांक्षा� दिदासत�असल� �तरं� �भ्रमरूपूचे�आहो�.त� �बो�जी�स �स�रून�पूरंम�त्‍म��स्वरूपू�चे� �अन;भव� घ्यां�व� �ल�गत. पूYथ्व�, आपू, त�जी, व�यां�, आणिर्ण�आकी�शो�यां�न��पूरंम�त्‍म��आत�बो�हो�रं �व्य�पू�न�आहो�. पू�चे�महो�भ�त��चे� �न�शो�होत�पूरं�त; �पूरंम�त्‍म��म�त्रा�अविवन�शिशोपूर्ण�न�� तस�चे�रं�होत. जी��जी��रूपू�आणिर्ण�न�म�आहो��त�, त�� सव��भ्रमरूपू�आहो�. न�मरूपू��च्यां��पूलQकीड��असर्ण�रं��जी��पूरंम�त्‍मस्वरूपू�रंहोस्यां�आहो��त��स्व�न;भव�न��ओळख�व��पू�चे�महो�भ�त��आणिर्ण�त�न�ग;र्ण�मिमळ�न�अशो��आठी�प्रकी�रं��न��प्रकीY त��व्यक्ती�होत�. यां��अष्टध��प्रकीY त�ल� �‘दृश्यां’� अस��दुसरं� �न��व�आहो�. व�दा�आणिर्ण�श्री;त��अस��स��गत�त�की#�हो� �दृश्यां�न�शोव�त�आहो�. विनग;�र्ण�ब्रम्हो�त�व्होढ� �शो�श्वत�आहो�. त��ब्रम्हो�शोस्त्रा�न� �तडत��यां�त�न�हो�, विवस्त�व�न��जीळत�न�हो�, पू�ण्यां�त�की�ल्विल्वल� �जी�त�न�हो�. त��गवितम�न�व�यां;न�� उडत�न�हो�, त� � पूडत �न�हो�, झाडत�न�हो�, त� � घेडविवत� �यां�त � न�हो� �आणिर्ण �त� �छपूत �न�हो�. त्‍यां�ल��कीर्णत�हो� �रं�ग �न�हो�, त� �सव� �पूदा�र्थ��पू�क्षा� �व�गळ�चे�आहो�. त� �सदा� �सव�की�ळ�असत�.त��विनरं�तरं�दिटकीत�. ब्रम्हो�दिदासत�नसल� �तरं��त��सव�त्रा� भरून�रं�विहोल� �आहो�. त��स�क्ष्म�पूर्ण�न� �प्रत्‍यां�की�दिठीकी�र्ण��व्य�पू�ल�ल� �आहो�. आपूल्यां��दृष्ट�ल��अशो��सवयां�झा�ल�लQ�असत��की#�जी��दिदास�ल�त��पूहो�व��आणिर्ण�खरं��म�न�व�.पूरं�त;�जी��रंहोस्यां�असत��त��न�होम��ग;प्त�असत��हो��समजी�न�घ्यां�व�. जी��इन्द्रिCDयां�न��दिदासर्ण�रं��आणिर्ण�उघेड�असत��त��अस�रं�असत��मिमथ्यां��असत�. जी��ग;प्त�असत�, स�क्ष्म �असत�, त� �स�रं �असत�, सत्‍यां�असत�. ग;रुदा�व�कीड�न �प्रत्‍यांक्षा�ऐकील�ल्यां��उपूदा�शो�न��हो��विवव�चेन�बोरंबोरं�कीळ� �ल�गत�. जी��बो;द्धीQल��उकीलत�न�हो��त��उकील;न�घ्यां�व�, जी��इन्द्रिCDयां�न� � दिदासत�न�हो��त� �पूहो�व�, जी��कीळत�न�हो��त� � विवव�की�च्यां��जीरं�वरं�समजी�न�घ्यां�व�. स�धन� �कीरून�स�क्ष्म�ब्रम्हो�पूहो�ण्यां�चे�, अन;भवण्यां�चे� �स�मथ्यां� �अ�ग� �आर्ण�व�. त्‍यां�स�ठी9�दा�हो�चे��कीष्ट�ल�गत�न�हो�त. मन�चे��कीष्ट�म�त्रा�ल�गत�त. जी��ग;प्त�आहो��त��स्वत3चे�प्रकीट�कीरून�घ्यां�व�, जी��अस�ध्यां�आहो�, कीष्ट�स�ध्यां�आहो��त��आत्‍मस्वरूपू�स�ध्यां�कीरून�घ्यां�व�, जी��अवघेड�आहो� �त्‍यां�चे�� शिचेकी�टQन� �सतत�अभ्यां�स�कीरं�व�. व�दा,ब्रम्होदा�व�आणिर्ण�भगव�न�शो�ष�ज्यां��ब्रम्हो�चे� �वर्ण�न�कीरं�त�,कीरं�त��र्थकी� न�ग�ल�, अगदाQ�पूरं�भ�त�झा�ल� �त��पूरंब्रम्हो�आपूर्ण�विवशो�ष�प्रयांत्‍न�कीरून�स�ध�व�. आपूर्ण�त्‍यां�चे��प्रत्‍यांक्षा�अन;भव�घ्यां�व�. त��पूरंब्रम्हो�कीस��अन;भव�व��अस��विवचे�रं�ल�तरं�त्‍यां�चे��स्व�भ�विवकी�स�धन�स��गत. अध्यां�त्‍म�श्रीवर्ण�न��त��पूरंब्रम्हो�प्र�प्त�कीरून�घ्यां�व�. त��पूYथ्व��नव्हो�, की#, आपू�नव्हो�, की#,  त�जी�नव्हो�,

Page 6: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

की#. व�यां� �नव्हो�, की#�कीर्णत्‍यां��एकी��रं�ग�चे� �न�हो�. त� �व्यक्ती�न�हो�, इन्द्रिCDयां�न��दिदासर्ण�रं��न�हो�,त��अव्यक्ती�आहो�, अत~दिDयां�आहो��जी��व्यक्ती�आहो��त्‍यां�स�दा�व�म्होर्ण�व��अस��वरं, वरं �पूहो�त�असल�ल्यां�� अज्ञा�न� �लकी��चे��स्वभ�व�असत. म्होर्ण�न�स�म�Cयां�जीनत�ल��न्द्रिजीतकी#�ग��व�, वितत;की� �दा�व�असत�त. अशो��प्रकी�रं��खरं��दा�व�कीर्णत��हो��विनणि�तपूर्ण��कीळल��पू�विहोजी�. दा�व�विनग;�र्ण�आहो��अस��प्रत्‍य्क्षा�अन;भव�आल��म्होर्णजी��मग�आपूर्ण�आपूल्यां��अ�तयां��म��शोध�कीरं�व�. म�झा��शोरं�रं�अस��आपूर्ण�म्होर्णत, यां�चे��खरं��अर्थ��म��दा�हो�हून�व�गळ�चे�आहो�. म�झा��मन�अशो��जी�र्ण�व�आपूल्यां�ल��असत�. यां�चे��अर्थ��म��मनहो��न�हो�.  आपूल्यां��दा�हो�चे��विवचे�रं�की� ल��तरं�त�पू�चे�महो�भ�त�पू�स�न�बोनल�ल��आहो�.एकी��भ�त�मध्यां��दुसरं��भ�त�विवलQन�कीरं�त �ग�ल्यां�स�सव� �भ;त� �न�हो�शो� �होऊन�शो�वटQ �स�रं �रूपू�अविवन�शो� �आत्‍म��त�व्होढ��उरंत. दा�होबो;द्धीQचे��‘म�’�कीठी� �रं�होत�यां�चे��शोध�की� ल्यां�स�त्‍यां�ल��स्था�नचे�न�हो��अस��दिदास�न�यां�त�. मग�त्‍यां�ल��पूहो�ण्यां�चे��की�रंर्णचे�उरंत�न�हो�. ज्यां��पू�चे�महो�भ�त��चे��दा�हो�बोनल��आहो��त��भ;त��आपू�पूल्यां��दिठीकी�र्ण��विवभ�ग�न�नष्ट�होत�त. आपूल� �शोरं�रं�म्होर्णजी��पू�चे �महो�भ�त� � एकीत्रा�बो��ध�न �तयां�रं �की� ल�ल� � एकी�ग�ठीड� �आहो�. जीरं�कीर्ण� � विवचे�रं��च्यां��स�धन��न��त� �सड� �ल�गल��तरं�त� �ग�ठीड� �न�स�पूडत��विवलQन�होऊन�जी�त� �आणिर्ण�म��पूर्ण�न��व�वरंर्ण�रं��आपूर्ण�उरंत�न�हो�. की� वळ�विनरं�तरं�दिटकीर्ण�रं��आत्‍म��त�व्होढ��उरंत. जी�र्थ��‘म�’�पूर्ण�ल��जी�ग�चे�उरंत�न�हो��त�र्थ��जीCम�कीर्ण�चे��आणिर्ण�मYत्‍यां��कीर्ण�चे�? खरं��पू�विहोल��असत��पूरंम�त्‍म�वस्त�ल��पू�पू,पू;ण्यां�चे��स्पशो��होत�न�हो�. पू�पू,पू;ण्यां�आणिर्ण�यांम�यां�तन��यां��चे��विनग;�र्ण�शो��की��हो�चे�स�बो�ध�नसत. आपूल��खरं��म��विनग;�र्ण�आहो��त्‍यां�म;ळ� �त्‍यां�च्यां��दिठीकी�र्ण��जीCम-मरंर्ण�स�स्था�नचे�न�हो�. “म� �दा�होचे�आहो�”� हो� �धYढ �भ�वन� �आपूल्यां��बो�धन�स�की�रंर्ण�होत�. विवव�की�न��त��उकील�व�””�म��विनग;�र्ण�आत्‍म��आहो�, अस��विवव�की�न��ध्यां�न�त �आल्यां�न�तरं � त्‍यां�चे� �अख�ड �अन;स�ध�न �ठी� व�व�, त्‍यां�त�न � स्वस्वरूपू�न;भव �उदायां�पू�वत. आत्‍मज्ञा�न�प्र�प्त�कीरून�आत्‍मस्वरूपू� झा�ल्यां�वरं�दा�हो�प्र�रंब्धा�वरं�सड�न�आन�दा�त�रंहो�व�. अशो��रं�त�न��दा�व�आणिर्ण�भक्ती�यां��चे��ऐक्यां�घेड�न�यां�त�. म��दा�हो�चे�आहो��यां��भ�वन�न��जी�व�बो��धल�ल��असत. विवव�की�की� ल्यां�न��त्‍यां��बो�धन�त�न�त�मकीळ��होत. दा�होबो;द्धीQ�सड�न�त�दा�हो�च्यां��पूलQकीड��ग�ल��म्होर्णजी��मक्षापूदा�स�जी�व�न�पूहोचेत. विनग;�र्ण�आत्‍म�चे�हो��खरं��म� �आहो� �अस� �स�क्षा�त �अन;भव �यां�र्ण� � म्होर्णजी�चे �जी�वन�चे� �स�र्थ�की �होयां. हो� �अन;भव�यां�ण्यां�स � पू;Cहो�,पू;Cहो� � विवव�की �कीरं�व� � ल�गत. झापू�त�न �जी�ग� � झा�ल्यां�न�तरं � स्वप्न �जीस��आपूआपू� विवरंत�, तस� �स�रंख� � विवव�की �की� ल्यां�म;ळ� � दृश्यां �ओसरू�ल�गत�. स�ध�न�च्यां��म�ग�.म�ग��रं�होर्ण��यां�चे��न��व�अन;स�ध�न. स्वस्वरूपू�अर्थव��आत्‍मस्वरूपू�हो��आपूल��स�ध�न�आहो�. त्‍यां�च्यां� �म�ग� � रं�होर्ण� � म्होर्णजी� � त्‍यां�चे� �सतत� चिंचेoतन�कीरं�त�रं�होर्ण�. सतत�की� ल�ल्यां��चिंचेoतन�न� �मन�तदा�की�रं�होत�. अख�रं �‘म��आत्‍मस्वरूपू�आहो�’� अस��स�क्षा�त्‍की�रं�होत. आपूर्ण�स्वत3ल��स्वस्वरुपू�त�लQन�कीरं�व�. विवव�की�च्यां��अभ्यां�स�न��आपूर्ण�स्वस्वरूपू�हून�व�गळ� �रं�हूचे�नयां�. स्वस्वरुपू�त�लQन�होण्यां�च्यां��अवस्था�स�आत्‍मविनव�दान�अस��म्होर्णत�त. स्वस्वरुपू�च्यां��अन;स�ध�न�न�� जी�व� तरंत. प्रर्थम�अध्यां�त्‍म�श्रीवर्ण�कीरं�व�, मग�सदाग;रु� च्यां��चेरंर्ण��चे� � स�व� � कीरं�व�, पू;ढ� � सदाग;रु� च्यां� � कीY पू�प्रस�दा�न� � आत्‍मविनव�दान � स�ध�व�. आत्‍मविनव�दान�झा�ल्यां�वरं�की� वळ�शो�श्वत�आत्‍म�वस्त��त�व्होड��उरंत�. म��आणिर्ण�आत्‍म��एकीचे�

Page 7: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

आहोत�अस��ज्ञा�न�होत�. श्रीवर्ण, मनन, विनदिदाध्यां�स, आणिर्ण�स�क्षा�त्‍की�रं�हो��चे�रं�म�ग�Oचे��उपूविनषदा�शिसद्धी�पूरंम�र्थ��स�धन�चे�श्री�समर्थ�Oन��विनरं�ळ्यां��शोब्दा�त�यां�र्थ��स��विगतलQ�आहो�. त्‍यां��आत्‍मज्ञा�न�न��जी�व�ब्रह्मरूपू�होत. त्‍यां�चे��स�स�रं�त�ल�समस्त�दु3ख��न�हो�शो��होत�त. न�तरं�दा�हो�प्र�रंब्धा�वरं�सड�न�त�मन�न��स्वस्था�रं�होत. ज्ञा�न��म�र्णस�चे��की�यां�किंकीoव��अज्ञा�न��व्यक्ती#चे� �की�यां �जी�वन �यां�त्रा� � प्र�रंब्धागत�न�चे �चे�लत�. आत्‍मज्ञा�न� � पू;रुष�स � त� �कीळत��आणिर्णअज्ञा�न��पू;रुष�स�त��समजीत�न�हो�. म्होर्ण�न�ज्ञा�न�चे��प्र�प्त��झा�ल्यां�वरं�ज्ञा�न��पू;रुष�आपूल��दा�हो�प्र�रंब्धा�च्यां��स्व�ध�न�कीरंत. स�रं��शो�यां�ल��आत्‍मज्ञा�न�अस��म्होर्णत�त. यां�न��सम�ध�न�मिमळत�. जी�व�पूरंब्रह्म�मध्यां� �विवलQन�होऊन�एकीरूपू�होत.त�खरं��भक्ती�बोनत. श्री�समर्थ��पू;ढ� �स��गत�त�‘�आत��जी��व्हो�वयां�चे��अस�ल�त��होऊ�दा�, जी��जी�वयां�चे��अस�ल�त��जी�ऊ�दा�,’ अशो��मन�चे��विनभ�यां�आणिर्ण�विनश्चिं�oत�अवस्था��होत�.जीCम, मरंर्ण�चे��भयांचे�म;ळQ�मन�त�न�न�हो�स��होत�. स�त��च्यां��स�गत�चे��ल�भ�झा�ल��की#�म;ख्यां�दा�व�चे��ओळख�होत�. त��झा�लQ�की#�दा�व�आणिर्ण�भक्ती�एकीरूपू�होत�त. त्‍यां��च्यां��स�स�रं�त�ल�विहोसकी�-विहोसकी# �विवरं�म�पू�वत�.

३. म�यांद्भव�विनरुपूर्ण

पूरंम�त्‍मस्वरूपू �अत्‍यां�त �व्य�पूकी, स�क्ष्म, आणिर्ण �शो�श्वत �आहो�. दृश्यां � विवश्व � एकीदा�स�, मयां��दिदात,स्था�ल�आणिर्ण�अशो�श्वत�आहो�. तरं�पूर्ण�त��सव��दृश्यां�पूरंम�त्‍मस्वरूपू�तचे�उत्‍पून्न�झा�ल�ल� �आहो�. त्‍यां�मध्यां�चे�त� �तगत� �आणिर्ण�आणिर्ण�त्‍यां�तचे� विवलQन�होऊन�जी�त�. म�यां��न�व�चे��पूरंम�त्‍मस्वरुपू�चे��शोक्ती#, दृश्यां�चे��हो��सगळ��ख�ळ�घेडव�न�आर्णत�. पूरंम�त्‍म� �विनव्वळ�चे�तCयांमयां�आहो�, तरं�दृश्यां�विवश्व�पू�चे�महो�भ;त��न�� भरंल�ल��आहो�. पूरंम�त्‍म��की� वल, विनग;�र्ण�आहो�. विवश्व�म�त्रा�सग;र्ण�आणिर्ण�विनग;�र्ण�चे��स;�दारं�मिमश्रीर्ण�आहो�. आपूल��दा�हो�पू�चे�महो�भ�त��न��बोनल�ल��आहो�, की�रंर्ण�त�विवश्व�चे��एकी�भ�ग�आहो�. विवव�की�न��दा�हो�चे��शोध�घे�तल��तरं�त�तत्‍व��चे��ग�ठीड��आहो��अस��प्रत्‍यांयां�स�यां�त�. मग�दा�होबो;द्धीQ�न�हो�शो��होऊन�शो;द्धी�आत्‍मस्वरूपू�उरंत�. त�चे �आत्‍मस्वरूपू�म��आहो��अस��अन;भव�आल��की#�आत्‍मज्ञा�न�होत��आणिर्ण�त्‍यां�न��सम�ध�न�ल�भत�. श्री�समर्थ��प्रर्थम�ब्रह्मस्वरूपू�कीस��आहो��त� �स��गत�त. त��स��गत�न� �‘न�हो�पूर्ण�चे�’� पूद्धीत �अवल�बो�व� �ल�गत�. यां�चे� �की�रंर्ण �अस� �की# �आपूल्यां��आजीच्यां��अवस्था�त�दृश्यां�चे��ग;र्णधम��आपूर्ण�स�म�हो�त�आहो�त. दृश्यां�आपूल� �ज्ञा�त�आहो��पूरं�त;�पूरंम�त्‍मस्वरूपू�अज्ञा�त�आहो�. ज्ञा�त�वरून �अज्ञा�त�कीड��जी�व��ल�गत�. म्होर्ण�न�दृश्यां�चे��ग;र्णधम��पूरंम�त्‍म्यां�च्यां��दिठीकी�र्ण��न�हो�त, अस��नकी�रं�त्‍मकी�वर्ण�न�कीरं�व��ल�गत�. ग;र्णमयां�प्रकीY त�च्यां� � पूलQकीड� � असल�ल� �आत्‍म� � अत्‍यां�त � विनम�ळ �आहो�. आकी�शो�चे� � पूकीळQ�ज्यां�प्रम�र्ण��सदादिदात�भरं�व, मल�रंविहोत,  आणिर्ण�चेलन�रंविहोत�असत��तस��आत्‍मस्वरूपू�

Page 8: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

सदा�-सव�की�ळ�घेनदा�ट, विनम�ळ, विन�ल�असत� � �त� �अख�ड�आहो�, की�रंर्ण�त्‍यां�चे� �भ�ग�कीरंत� �यां�त �न�हो�त. विवश्व�मध्यां� �जी�,जी� � विवशो�ल�आहो� � त्‍यां�हून �त� �अवितविवशो�ल�आहो�. त��आकी�शो�हून�स;द्धी�� विवशो�ल,व्य�पूकी�आणिर्ण�अमिधकी�स�क्ष्म�आहो�. इन्द्रिCDयां�न� �त� � दिदासत�न�हो�, मन�ल��त��भ�सत�न�हो�, त��कीठी� �जी�त�न�हो��अर्थव��यां�त�न�हो�. त��पूरंब्रम्हो�अस��आहो�� �चेळर्ण�, ढळर्ण��म्होर्णजी��बोदाल�होर्ण�., हो��दृश्यां�चे��ग;र्ण�त्‍यां�च्यां�त�न�हो�त. अर्थ��त�त��चेळत�न�हो�,  ढळत�न�हो�. त��त;टत�न�हो�, विकी�फ; टत�न�हो�,त्‍यां�च्यां��मध्यां��विवभ�ग�न�हो�त. त्‍यां�म;ळ� �त्‍यां�चे��रंचेन��कीरंत��यां�त�न�हो�. त��अक्षायां�असल्यां�न��त्‍यां�चे��न�शो�होत�न�हो�. त��पूरंब्रम्हो�आहो�. त� �सगळQकीड� �असल्यां�न� �सव�की�ळ�समरंचे�असत�. त� �अत्‍यां�त�विनदा�ष�आणिर्ण�अगदाQ�विनव्वळ�आहो�. त��आकी�शो�पू�त�ळ�व्य�पू�न�असल्यां�न��सव�Oच्यां��अ�तयां��म��विनव�स�कीरंत�. कीध�विहो�न�शो�नसल�ल��त��ब्रम्हो�विनग;�र्ण�आहो�. जी��न�शो�पू�वत��त��म�यां��आहो�. त� �सग;र्ण �असत�. म�यां�मध्यां� �सग;र्ण �आणिर्ण � विनग;�र्ण �यां��चे� � मिमश्रीर्ण�असत�. यां� �सग;र्ण�विनग;�र्ण�च्यां� � मिमश्रीर्ण� � बोरंबोरं � विवचे�रं �कीरंण्यां�चे� � रं�त � र्थरं � पू;रुष �जी�र्णत�त. रं�जीहो�स�ज्यां�प्रम�र्ण��दुध�त�मिमसळल�ल� �पू�र्ण��व�गळ� �कीरून�शो;द्धी�दुध�चे��स�वन�कीरून�पू�ण्यां�चे��त्‍यां�ग �कीरंत � त्‍यां�प्रम�र्ण�, ज्ञा�न� �पू;रुष �म�यां�त�ल �सग;र्ण � विनग;�र्ण�च्यां� � मिमश्रीर्ण�त�न �सग;र्ण�बो�जी�स�की�ढ�न�विनग;�र्ण�त�व्होढ� �स�वन�कीरंत�त. पू�चे�महो�भ�त��पू�स�न�जी�,जी��विनम��र्ण�होत��त�,त��मिमणिश्रीत�आणिर्ण�जीड�असत�. व्य�पूकी�आत्‍म��त्‍यां�मध्यां� �अ�तयां��म�पूर्ण�न� �असत. शो�श्वत�की�यां�आणिर्ण�अशो�श्वत�की�यां�यां�चे��विवव�की�की� ल्यां�न��त��समजीत�� �उस�ख�त�न��त्‍यां�चे��रंस�घे�ऊन�चेईट्या��ट�की� न�द्यां�वयां�च्यां��असत�त. विवश्व�हो��उस�आहो��अशो��कील्पून��की� लQ�तरं, पूरंम�त्‍म��हो��त्‍यां�त�ल�रंस�आहो��अस��समजी�व�. स�धकी�न��विवव�की�कीरं�व��आणिर्ण�विवश्व�त�ल�विवश्व�त्‍म��ओळख�व��आणिर्ण�बो�की#चे��दृश्यां�चेईट्या�प्रम�र्ण��ट�की� न�द्यां�व�.   आत्‍म��रंस�आहो��अशो��कील्पून��की� लQ�खरं��पूरं�त; �त��अगदाQ�अपू�र्ण��आहो�. की�रंर्ण�रंस�पू�तळ, न�शिशोव�त�असत, तरं�आत्‍म��विन�ळ�आणिर्ण�शो�श्वत�आहो�. शिशोव�यां�रंस�अपू�र्ण��असत�तरं�आत्‍म��सव��दृष्ट�न� �पूरिरंपू�र्ण��आहो��हो� �ओळख�व�.  यां��दृश्यां�मध्यां��अदृष्यां�स�रंख��एख�दाQ�वस्त��असत��तरं�वितच्यां�वरून�आत्‍म��कीस��आहो� �त� �बोरंबोरं�स��गत��आल� �असत�. पूरं�त; �यां��विवश्व�त�तशो��वस्त� �न�हो�. म्होर्ण�न�दृश्यां�च्यां�� विनमिमत्त�न� �आत्‍म��कीस��आहो� �हो� �कीस� �तरं��समजी�न�घ्यां�व�. अशो��रं�त�न��विनव्वळ�आत्‍मस्वरूपू�सगळQकीड��भरून�रं�विहोल� �असत��त्‍यां��मध्यां��म�यां��कीशो��उत्‍पून्न�झा�लQ�अस��प्रश्न�पूडत. त्‍यां�चे��उत्तरं�अस��की#�आकी�शो�त�व�यां�चे��झा;ळ�की�उठी�व��तशो��शो;द्धी�आत्‍मल्विस्थात��मध्यां��स्फु; रंर्ण�रुपू�न��म�यां��उत्‍पून्न�झा�लQ. व�यां��पू�स�न�अग्न��झा�ल�, अग्न�पू�स�न�पू�र्ण��झा�ल�, पू�ण्यां�पू�स�न�पूYथ्व�न� �आकी�रं�घे�तल�. पूYथ्व��पू�स�न�जी�व�सYष्ट��विनम��र्ण�झा�लQ. जी�व�विकीत��झा�ल��यां�चे��गर्णन��कीरंत��यां�त�न�हो�. पूरं�त;�सव�Oच्यां��आरं�भ��आणिर्ण�अ�त��ब्रम्हो�म�त्रा�व्य�पू�न�रं�विहोल� �आहो�. जी�,जी��की��हो��उत्‍पून्न�होत� �त�,त� �सगळ� �न�शो�पू�वत�. पूरं�त; � विवश्व�च्यां��म;ळ�शो��असल�ल� �ब्रम्हो�सव��न� �व्य�पू�न�असल्यां�न��जीस�च्यां��तस��रं�होत�. समजी��की;� भ�रं�न��एकी�घेड��तयां�रं�की� ल�. त�घेड��तयां�रं�होण्यां� �पू�वh �आकी�शो�असत�चे. घेट�तयां�रं �झा�ल्यां�वरं � त्‍यां�च्यां� �पूट�त�ल�पूकीळQत �त��असत�चे. पूरं�त;�घेट�फ; टल्यां�वरं�स;द्धी��म;ळचे�� आकी�शो�न�शो�पू�वत�न�हो��त��जीस�च्यां��तस�चे�रं�होत�. त्‍यां�चे � प्रम�र्ण� � विनव्वळ � एकीचे � एकी � असल�ल� � पूरंब्रम्हो � जीस�च्यां� � तस� � रं�होत�.

Page 9: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

त्‍यां�च्यां�मध्यां� �एव्होढ� �चेरं�चेरं�विवश्व�उत्‍पून्न�होत� �आणिर्ण�न�शो�पू�वत�. तरं��त� �ब्रम्हो�अगदाQ�विन�ळ�आणिर्ण�ल्विस्थारं�असत�.  जी�, जी��की��हो��विनम��र्ण�होत��त��पू�वhपू�स�न�ब्रम्हो�न��व्य�पूल�ल��असत� �आणिर्ण�उत्‍पून्न�झा�ल�ल� �सव� � न�शो �पू�वल्यां�वरं �शो�श्वत �ब्रम्हो �पू;Cहो� �जीस�च्यां� �तस��शिशोल्लकी�रं�होत�� �अस��कीध�हो��न�शो�न�पू�वर्ण�रं� �ब्रम्हो�आहो�. त्‍यां�चे��ज्ञा�त��पू;रुष�आश्रीयां�कीरंत�त. दृश्यां�चे��पू�र्ण��विनरं�स�झा�ल��की#�मग�आपूल्यां��खरं��असल�ल्यां�� “म�” चे��ल�भ�आपूर्ण�स�होत. दा�होबो;द्धीQच्यां� �न�दा�न� �आपूर्ण�दा�हो�ल� �भलत�चे �महोत्‍व�दा�त. विवव�की�न��दा�हो�कीड� �पू�विहोल� �तरं�पू�चे�महो�भ�त��चे� � विनरंसन�होऊन�दा�हो�अहो�त��आपूआपू�विवरंत�. त��विवरंलQ�की#�खरं��म��अन;भव�स�यां�त�आणिर्ण�विनग;�र्ण�ब्रह्म�शो��असल�ल��आपूल��म;ळचे��ऐक्यां�अन;भव�स�यां�त�. यां��अन;भव�मध्यां��सहो�भ�व�उदायां� पू�वत�आणिर्ण�दा�व�-भक्ती�चे��ऐक्यां�होत�. तत्‍व�ल��तत्‍व�मिमसळ�न�जी�आकी�रं�होत�त्‍यां�ल��दा�हो�अस��म्होर्णत�त. जी�र्णत�, विवचे�रं��पू;रुष�एकी��तत्‍व�चे��आध�रं�घे�त�त�आणिर्ण�त्‍यां�त�न�इतरं�तत्‍व��शोध�न�की�ढत�त. विवन�शो��तत्‍व��एकीदा��की��सगळQ�विवरंलQ�की#�दा�होचे�म��आहो��हो��भ�वन��स;द्धी��पू�रं�विवरून�जी�त�. अशो��रं�त�न��विनग;�र्ण�ब्रह्म�शो��की� वळ�विवव�की�न��जी�व�ल��ऐक्यां�प्र�प्त�होत�. विवव�की�न��जीरं�दा�हो�चे� �शोध �घे�तल� � तरं � एकी� � विवन�शो� � तत्‍व�न� � दुसरं� � विवन�शो� � तत्‍व �म�वळत� �आणिर्ण�दा�होबो;द्धीQचे� �म� �म;ळQचे�न�हो� �अस��प्रत्‍यांक्षा�अन;भव�यां�त.  आपूर्ण�आपूल��शोध�घे�व��ल�गल�तरं�“आपूर्ण”�अगदाQ�भ्रम�त्‍मकी�आहोत�किंकीoव��मिमथ्यां��आहोत�हो��समजीत�. अशो��रं�त�न��तत्‍व��चे��विनरं�स�झा�ल��की#�अख�रं�शो;द्धी�आणिर्ण�विनग;�र्ण�ब्रम्हो�त�व्होढ� �उरंत�. दा�होअहो�त��किंकीoव��मिमथ्यां��म��विवरं�म�पू�व�न�जी��उरंत��त��विनग;�र्ण�ब्रम्हो�होयां. हो�चे�आत्‍मसमपू�र्ण�चे��खरं��रंहोस्यां�समजी�व�. की�रंर्ण�विवन�शो��तत्‍व��विवरंलQ�की#�म�, त��पूर्ण�चे��द्वै�तभ�व�स;द्धी��न�हो�स��होत.  म��म्होर्ण�न�व�वरंत�असल�ल्यां��अहो�की�रं�चे��शोध�की� ल��तरं�त�स�पूडत�न�हो�. विनग;�र्ण � ब्रम्हो � जीस�च्यां� � तस� � रं�होत�. आपूर्ण � अगदाQ � त�चे � आहोत � पूरं�त; � सदाग;रु� च्यां��म�ग�दाशो�न�शिशोव�यां �हो� �कीळत�न�हो� � �यां� �सगळ्यां� � विवश्व�मध्यां� � तत्‍व �कीर्णत� �आणिर्ण�भ्रम�कीर्णत��किंकीoव�  �अस्सल � कीर्णत��आणिर्ण�नक्कील�कीर्णत��यां�चे��शोध�घे�तल��म्होर्णजी�, जी��भ्रमरूपू�आणिर्ण�नकीलQ�असत��त��न�हो�स��होत�, न�तरं�अस्सल �तत्‍व�जी��विनग;�र्ण�ब्रम्हो�त�व्होढ�  �शिशोल्लकी�रं�होत�. आरं�भ� �ज्यां��ब्रम्हो�चे� �वर्ण�न�स��विगतल� �त�चे�सगळ्यां�� विवश्व�ल� �व्य�पू�न�आहो�. स�पू�र्ण� � विवश्व�नष्ट�झा�ल� �तरं� �जी� � शिशोल्लकी�उरंत� �त� � विनव्वळ�ब्रम्हो�होयां, विवव�की�न��जीग�चे��शोध�कीरू�ल�गल� � म्होर्णजी��दृश्यां�चे�� विनरं�स�होत. त्‍यां�मध�न� दिटकीर्ण�रं� �कीर्णत��आणिर्ण�त�त्‍पू;रंत��कीर्णत��यां�चे��विनव�ड��होत�मग�आपूर्ण�खरं��कीर्ण�यां�चे��बोध�आपूल्यां��दिठीकी�र्ण��आपूल्यां�ल��होत. आपूल्यां�चे�कील्पून�न� �आपूर्ण�आपूल� �‘म�’� पूर्ण��विनम��र्ण�की� ल�ल��असत. विवव�की�न��त्‍यां�चे��शोध�की� ल��तरं�त�उरंत�न�हो�. हो��की�ल्पूविनकी�म��पूर्ण��ग�ल��की#�शो;द्धी�म��उरंत. त�चे�विनग;�र्ण�आत्‍मस्वरूपू�होयां. विवन�शो��तत्‍व��विवव�की�न��न�हो�शो��की� लQ�की#�विनग;�र्ण�आत्‍म��तचे�म��आहो��अस��स�क्षा�त्‍की�रं�होत. विवन�शो��तत्‍व��ओसरंल्यां��न�तरं �दा�हो�चे� �म� �पूर्ण� �व�गळ�पूर्ण�न� �दा�खविवत� �यां�त �न�हो�. तत्‍व� �आणिर्ण�म�पूर्ण� �दाCहो��विवन�शो��आणिर्ण�दृश्यां�असल्यां�न��तत्‍व��चे��विनरं�स�झा�ल��की#�म��पूर्ण��त्‍यां�बोरंबोरंचे�जी�त. मग�विनग;�र्ण�आत्‍म��त�व्होढ��शिशोल्लकी�उरंत. त्‍यां��दिठीकी�र्ण��“सहोम”�म्होर्णजी��म��तचे�आहो��अस��आत्‍मविनव�दान�चे��स�क्षा�त�अन;भव�यां�त. हो��आत्‍मविनव�दान�घेडल� �म्होर्णजी��दा�व�आणिर्ण�

Page 10: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

भक्ती�एकीरूपू�होऊन�जी�त�त. खरंखरंचे�व�गळ�पूर्ण��बो�जी�स�स�रून�भक्ती�दा�व�शो��एकीरूपू�बोनत. विनग;�र्ण�स्वरूपू�ल��जीCम-मरंर्ण�न�हो�, पू�पू-पू;ण्यां��न�हो�, जी�विनग;�र्ण�शो��समरंस�होत, त�म;क्ती�होत. जी�व�विवन�शो��तत्‍व��न��व�ढल�ल� � असत. त्‍यां�म;ळ� �त�स�शोयां�च्यां��चेक्र�त�अडकीत. मग�स्वत3चे�� स्वस्वरूपू�विवसरंत�आणिर्ण�“कीहोम”�म��कीर्ण�आहो��अस��विवचे�रंत. विवव�की�न��शोध�घे�व�न�तत्‍व��चे��विनरंसन�झा�ल��की#�“म��तचे�आहो�”�अस��जी�व�ल��अन;भव�यां�त. अख�रं�आत्‍मस्वरुपू�शो��एकीरूपू�होऊन�‘म�’�आणिर्ण�‘त�’ हो��भ�दा�उड�ल��की#�अहो� �सहोम�यां��भ�मिमकी��उरंत�न�हो�त. अशो��रं�त�न� �सव� �अवस्था��च्यां��पूलQकीड� �जी��विनव्वळ�स्वरूपू�त�असत�त, त��स�त�बोन�न�रं�होत�त. त��जीरं��दा�हो�मध्यां��दिदासत�असल��तरं��त��दा�हो�च्यां��पूलQकीड��रं�होर्ण�रं��आहो�त�अस��आपूर्ण�जी�र्णल� �पू�विहोजी�. स�धकी��चे��स�शोयां��वYत्त��एकीदाम�न�हो�शो��होत�न�हो��म्होर्ण�न�व�रं�व�रं�त��स��ग�व��ल�गत�.

५. म�यां�,ब्रम्हो�विनरुपूर्णयां��सम�स�मध्यां��श्री��समर्थ�Oन��म�यां��आणिर्ण�ब्रम्हो�यां��चे��स�बो�ध�कीस��आहो�, त्‍यां��चे��लक्षार्ण��कीशो��आहो�त�त��स��विगतल��आहो�. म�यां��हो��शोब्दा�‘म�’�ध�त�पू�स�न�तयां�रं�होत. ‘यां�’�म्होर्णजी��मजीर्ण�, म�वर्ण�, सम�व�शो �होर्ण�. म�यां� � म्होर्णजी� � विवश्वमत� �यांस्यां�म � न्द्रिजीच्यां� �मध्यां� � विवश्व�म�वत�, जी� � पूरंब्रह्म�ल� � मजीम�पू�त�आर्णत�, त��शोक्ती#�होयां. व�दा��त�त�हो� �महो�म�यां��शिशोरंलQ�कीठी�न? यां��प्रश्न�चे��उत्तरं�दा�त�न� � बोYहोदा�रंण्यांकी�उपूविनषदा�त�यां�ज्ञावल्की�ऋष�विन�स��विगतल��आहो��“�इदा��सव��यांदायां�त्‍म” �जी��आहो��त��सव��आत्‍मरूपू�आहो�. श्री�समर्थ�Oचे��स;द्धी��स��गर्ण� �अस�चे �आहो�. विवश्व�चे� �म�ळ �तत्‍व �एकीचे�एकी�आत्‍म� �आहो�. त्‍यां�च्यां� � दिठीकी�र्ण��अन�कीपूर्ण��न�हो�. यां�र्थ��यांत्किंत्‍कीoचे�तहो��अन�कीपूर्ण��न�हो�. आत्‍म्यां�व�चे�न�अCयां�वस्त�चे�न�हो�. ‘म�’� खरंखरं � आत्‍म�चे � आहो�.पूरं�त; � अज्ञा�न�म;ळ� � दा�होबो;द्धीQचे� � उदायां � झा�ल� � आणिर्ण�सत्‍यांस्वरूपू�“म�”�चे��जी�व�ल��विवसरं�पूडल�. त�स्वत3ल��दा�होरूपू�म�न��ल�गल�. त्‍यां�म;ळ��त्‍यां�ल��सगळ� �दृश्यां�विवश्व�खरं��व�ट� �ल�गल�. एकी#कीड��आत्‍मस्वरूपू�झा�कील� �ग�ल� �आणिर्ण�दुसरं�कीड��अन�कीपूर्ण�न� �भरंल�ल� �आणिर्ण�सतत�पू�लटर्ण�रं��विवश्व�त्‍यां�ल��सव�स्व��सत्‍यां�व�ट��ल�गल�. शो;द्धी, विनम�ळ, विनग;�र्ण�पूरंब्रम्हो�मध्यां��अक्षारंशो: अन�त�शोक्ती#�आहो�त�त्‍यां�पू�की#�दृश्यां�किंकीoव��न�मरूपू��किंकीoव��आकी�रं�विनम��र्ण�कीरंर्ण�रं��एकी�अवित�विवलक्षार्ण�शोक्ती#�आहो�. स�पू�र्ण��विनरं�की�रं�आणिर्ण�स्वत�त्रा�पूरंम�त्‍म�वस्त�ल��अन�त�आकी�रं�दा�र्ण�रं��आणिर्ण�दृश्यां�च्यां��कीक्षा�त�की�डर्ण�रं� � अशो��हो��शोक्ती#�प्रर्थम�आत्‍मरुपू�वरं�झा�कीर्ण�घे�लत�. यां��शोक्ती#चे��न��व�आहो��म�यां��आणिर्ण�झा�कीर्ण�चे��न��व�आहो��अज्ञा�न�किंकीoव��अविवद्यां�.  भ्रम, अध्यां�स. दा�होबो;द्धीQ �हो��सगळQ �म�यां�चे�चे�प्रजी� � आहो�. आत्‍मज्ञा�न� �पू;रुष�ल� �पूरंम�त्‍मवस्त� �जीशो� �आहो� �तशो�चे�अन;भव�स�यां�त�. अन�त�न�मरुपू�न��भरंल�ल� �आणिर्ण�क्षार्णक्षार्ण��बोदालर्ण�रं� �चेरं�चेरं� विवश्व�त्‍यां�ल��पूरंब्रह्म�चे��स्व�न�दा�लQल�चे�आहो��अस��व�टत�. म�यां�च्यां��प्रभ�व�न��फस�न�जी�ऊन�त�आत्‍मस्वरूपू�ल��विवसरंत�न�हो��आणिर्ण�दृष्यां�ल��खरं�पूर्ण��दा�त�न�हो�. पूरं�त;�अज्ञा�न��व्यक्ती#�म�यां�च्यां��अध�न�होऊन�अज्ञा�न�मध्यां� �जीगर्ण�रं��जी�व�स्थाळ,की�ळ�विनमिमत्त��च्यां� � बो�धन�त�व�वरंत. त्‍यां�म;ळ� �आत्‍मस्वरूपू �तरं � विवसरंतचे �पूरं�त; � त्‍यां�बोरंबोरंचे � विवश्व �स�पू�र्ण� � सत्‍यां�

Page 11: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

म�नत. आत्‍मज्ञा�न�च्यां� �भ�मिमकी� वरून�पू�विहोल��तरं�ब्रम्हो�आणिर्ण�त्‍यां�चे��शोक्ती#�दाCहो��अगदाQ�एकीरूपूचे�आहो�त. पूरं�त;�अज्ञा�न�च्यां��भ�मिमकी� वरून�पू�विहोल� �तरं�ब्रम्हो�आणिर्ण�म�यां��व�गळQ�व�टत�त. म्होर्ण�न�म�नव��बो;द्धीQच्यां��पूद्धीत�न��ज्ञा�नमयां�ब्रम्हो�आणिर्ण�अज्ञा�नमयां�म�यां�� यां��चे��त;लन� �श्री��समर्थ�Oन� �यां� �सम�स�त�की� लQ �आहो�. यां�त�उपूविनषदा�चे� �स�रं �ओतल� �आहो�. तत्‍वज्ञा�न�च्यां��दृष्ट�न��हो��सम�स�अवित�महोत्‍व�चे��आहो�. “म�यां��आणिर्ण�ब्रम्हो�कीशो��असत�त?” ब्रम्हो�विनग;�र्ण�विनरं�की�रं�तरं�म�यां��सग;र्ण�स�की�रं�आहो�. ब्रम्हो�अन�त�आहो��तरं�म�यां��पूरिरंमिमत�आहो�. ब्रम्हो�विनम�ल, विन�ल�तरं�म�यां�� चे�चेल, चेपूळ�आहो�. ब्रम्हो � विनव्वळ, अमयां��दिदात, आहो�. तरं�म�यां��मयां��दा�रूपूचे�आहो�. ब्रम्हो�दिदासत�न�हो� � तरं�म�यां��दिदासत�. ब्रम्हो�भ�सत�न�हो��पूरं�त;�म�यां��भ�सत�. ब्रम्हो�कील्पू��तकी�ळQ�स;द्धी��न�शो�पू�वत�न�हो��पूरं�त;�म�यां��न�शो�पू�वत�. ब्रम्हो�विनम��र्ण�होत�न�हो��तरं�म�यां��विनम��र्ण�होत�. ब्रम्हो�क्षायां�पू�वत�न�हो��तरं�म�यां��क्षायां�पू�वत�. ब्रम्हो�अज्ञा�न��जी�व�ल��आवडत�न�हो��पूरं�त;�म�यां��अज्ञा�न��जी�व�ल��आवडत�. ब्रम्हो�जीCमत�न�हो��तरं�म�यां��जीCमत�. ब्रम्हो�मरंत�न�हो��तरं�म�यां��मरंत�. ब्रम्हो�ध�रंर्ण�त�धरंत��यां�त�न�हो��पूरं�त;�म�यां��ध�रंर्ण�त�ध�रंर्ण�त�धरंत��यां�त�. ब्रम्हो�फ; टत�न�हो��तरं�म�यां��फ; टत�. ब्रम्हो�त;टत�न�हो��तरं�म�यां��त;टत�. ब्रम्हो�अविवन�शो��असल्यां�न��अव�ट�असत�. तरं�म�यां��विवन�शो��असल्यां�न��विवटत�. ब्रम्हो�विवकी�रं�पू�स�न�म;क्ती�आहो�. ब्रम्हो�की��हो�चे�कीरं�त�न�हो��तरं�म�यां��सव��की��हो��कीरंत�. ब्रम्हो�रूपू�रंविहोत�तरं�म�यां��न�न��रूपू��ध�रंर्ण�कीरंत�. ब्रम्हो�शो�श्वत�आणिर्ण�एकीचे�आहो� �पूरं�त; � म�यां� �पू�चे�महो�भ�त�त्‍मकी, अशो�श्वत�आणिर्ण�अन�कीपूर्ण�न� � भरंल�लQ�आहो�. जी� �आत्‍म�न�त्‍म � विवव�की# � असत�त � त�चे � ब्रम्हो �आणिर्ण � म�यां� � यां��चे� � खरं� � स्वरूपू�जी�र्णत�त. ब्रम्हो�विवशो�ल�तरं�म�यां��लहो�न�आहो�. ब्रम्हो�स�रं�सव�स्व�तरं�म�यां��स�रंरंविहोत�आहो�. ब्रम्हो �स्थाल�त�त �आहो� �तरं �म�यां� �स्थालयां;क्ती�आहो�. वितच्यां�कीड� �अलQकीड� �आणिर्ण�पूलQकीड� �अस� �स्थालभ�दा �आहो�. विवश्व�मध्यां� � न्द्रिजीकीड� � वितकीड� � म�यां� � पूसरंल�लQ �आहो�. त्‍यां�म;ळ� �ब्रम्हो�झा�कील��ग�ल��आहो�. पूरं�त;�स�ध��पू;रुष�म�यां�च्यां��विवस्त�रं�त�न� शो;द्धी�ब्रम्होस्वरूपू�विनवड�न�घे�त�त. पू�ण्यां�वरं�जीमल�ल� �शो�व�ळ� �बो�जी�स�स�रून�ख�लचे��स्वच्छ�पू�र्ण��घ्यां�व�, किंकीoव� � दुध �आणिर्ण�पू�र्ण� � मिमसळल� �असत� �पू�र्ण� �बो�जी�स �स�रून� त्‍यां�त�ल �दुध � प्यां�व��त्‍यां�प्रम�र्ण��यां��विवश्व�मध�ल�म�यां�-ब्रह्म�च्यां��मिमश्रीर्ण�त�न�म�यां��बो�जी�स�स�रून�शो;द्धी�ब्रह्म�चे��अन;भव�घ्यां�व�. ब्रम्हो�आकी�शो�प्रम�र्ण��विनम�ळ�तरं�म�यां��पूYथ्व��प्रम�र्ण��मलQन�आणिर्ण�गढ�ळ�आहो�. ब्रम्हो�अत्‍यां�त�स�क्ष्म�तरं�म�यां��आत-बो�हो�रं�स्था�ल�आहो�. ब्रम्हो �अत~दिDयां�तरं�म�यां��इ�दिDयां��च्यां��कीक्षा�त�आहो�. ब्रम्हो�सगळQकीड��सम�अर्थव��स�रंख��आहो��तरं�म�यां��सगळQकीड��विवषम�किंकीoव��कीम�-अमिधकी�प्रम�र्ण�त�आहो�. ब्रम्हो�ध्यां�न�चे��विवषयां�होऊ�शोकीत � न�हो��पूरं�त;�म�यां��ध्यां�न�चे��विवषयां�होऊ�शोकीत�. ब्रम्हो�पू;रं�व्य�न��शिसद्धी�कीरंत��यां�त�न�हो�. पूरं�त;�म�यां��पू;रं�व्य�न��शिसद्धी�कीरंत��यां�त�. ब्रम्हो�तकी��च्यां��पूलQकीड��असल्यां�न��त�र्थ��व�दा�चे��बो�जी�चे�न�हो�. म�यां��म�त्रा�तकी��च्यां��कीक्षा�मध्यां��यां�त�असल्यां�न��वितच्यां�त�पू;व�पूक्षा�आणिर्ण�उत्तरं�पूक्षा�अशो��व�दा�च्यां��दान�बो�जी��असत�त. ब्रम्हो�एकीम�व�शिसद्धी��त�तरं� म�यां�मध्यां��अन�की�पू;व�पूक्षा�आहो�त. ब्रम्हो�शो�श्वत�आणिर्ण�सत्‍यां�तरं�म�यां��अशो�श्वत�आणिर्ण�असत�आहो�. ब्रम्हो�कीम�रंविहोत�आणिर्ण�हो�त�रंविहोत�तरं�म�यां��कीम�मयां�आणिर्ण�हो�त;यां;क्ती�आहो�. ब्रम्हो�अख�ड�तरं�म�यां��ख�ड�त�

Page 12: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

होर्ण�रं��आहो�. ब्रम्हो�सगळQकीड��भरंगच्च�भरंल�ल� �आहो��तरं�म�यां��पू�चेभ�त�त्‍मकी�पूकीळ�आहो�. ब्रम्हो�की�यांमचे��पू�र्ण��रूपू�आहो��तरं�म�यां��जी;न�ट, की; चेकी#, न�शोव�त�आहो�. ब्रम्हो�स्वयां�भ��आहो��म्होर्ण�न�त��कीर्ण��घेडव�त�न�हो�, पूरं�त;�म�यां��घेडविवलQ�जी�त�, विनम��र्ण�कीरंत��यां�त�, ब्रम्हो�पूडत�न�हो�, स्था�न�भ्रष्ट�होत�न�हो�.तरं�म�यां��पूडत�, स्था�न�भ्रष्ट�होत�. वितचे��म�यां�पूर्ण�न�हो�स� �होत�. पूरं�त; �ब्रम्हो�चे� �ब्रह्मपूर्ण�कीध�चे�न�हो�स� �होत�न�हो�. ब्रम्हो�कीध��विबोघेडत�न�हो�, बो�मिधत�होत�न�हो��तरं�म�यां��विबोघेडत�, बो�मिधत�होत�. ब्रम्हो�जीस�च्यां��तस��रं�होत�. पूरं�त;�म�यां�मध्यां��बोदाल�घेड�न�यां�त, ब्रम्हो�न�हो��अस��कीध�चे�होत�न�हो��पूरं�त;�म�यां�चे��विनरं�स�की� ल्यां�स�न�हो�शो��होत�. ब्रम्हो�प्रलयां�रंविहोत�आहो�, त्‍यां�स�अ�त�न�हो��म�यां��म�त्रा�प्रलयां�यां;क्ती�आहो�, वितल��शो�वट, अ�त�आहो�. ब्रम्हो�अन�त�तरं�म�यां��अ�तव�त�आहो� �. ब्रम्हो�अत्‍यां�त�कीमल, मYदू, न�जी�की�आहो��तरं�म�यां��अत्‍यां�त�कीठी9र्ण�आहो�. ब्रम्हो�अवित�विवशो�ल�तरं� म�यां��आकी;� शिचेत�आहो�. ब्रम्हो�सव�की�ळ�दिटकीत��तरं�म�यां��न�शो�पू�वर्ण�रं��आहो�. ब्रम्हो�व�र्ण�न��वर्ण�न�कीरून�स��गत��यां�त�न�हो�. तरं�म�यां��जीस��वितचे� �वर्ण�न�कीरं�व� �तशो��असत�. ब्रम्हो�की�ळ�च्यां��सत्त�च्यां��पूलQकीड��आहो��तरं�म�यां��की�ळ�चे��भक्ष्यां�आहो�. ब्रम्हो�अभ�ग�असल्यां�न��मडत�न�हो�. जीस�च्यां� �तस� � रं�होत�. पूरं�त; �म�यां� �मडत�. म�यां� �अन�की�प्रकी�रंचे� � रं�गरूपू�विनम��र्ण�कीरंत�. हो��स�रं��म�यां�चे��ख�ळ�आहो�.  म�यां�,ब्रह्म�च्यां��लक्षार्ण��चे��विवस्त�रं�आत��पू;रं� �झा�ल�. यां��विवश्व�मध्यां� �जी�व्होढ� �की��हो� �सचे�तन�आणिर्ण�अचे�तन�दिदासत��आणिर्ण�बोदालत�जी�ऊन�न�शो�पू�वत�. त��सव��म�यां�चे��स्वरूपू�आहो�. यां��समस्त�चेरं�चेरं�विवश्व�ल��पूरंम�त्‍म��आतबो�हो�रं�व्य�पू�न�आहो�. दृश्यां�विवश्व�च्यां��समस्त�बो�धन��च्यां��स�म��च्यां��पूलQकीड��पूरंम�त्‍म��विनरं�ळ� �पूर्ण�न��रं�होत. आकी�शो�चे��प्रवितकिंबोoबो�पू�ण्यां�त�पूडल� �तरं��आकी�शो�पू�ण्यां�पू�स�न�अशिलप्त�असत� �तस�चे�पूरंम�त्‍म� �सव�Oमध्यां� �व्य�पूल�ल� �अस�न �अशिलप्त�रं�होत. विवव�की�व�पूरून�म�यां��आणिर्ण�ब्रम्हो�एकीम�की��पू�स�न�व�गळ� �की� ल� �तरं�जीCम-मरंर्ण�चे;कीत�. स�त�न��शोरंर्ण�ग�ल्यां�न��मक्षा�मिमळत. अहो�यां��स�त��चे��मठी� पूर्ण��स��ग�व��त�व्होढ��र्थड�चे�आहो�. त्‍यां��स��गण्यां�ल��स�म�चे�न�हो�. की�रंर्ण�जीग�त�भरून�रं�विहोल�ल��पूरंम�त्‍म��स�त��च्यां��कीY पू�न��आपूल्यां��अ�तयां��म��प्रकीट�होत.

                                                           

६. शो;द्धी�ज्ञा�न�विनरुपूर्ण�

” ज्ञा�न�म्होर्णजी��की� वळ�आत्‍मज्ञा�नचे. (अCयां�की��हो��न�हो�)  आपूर्ण�स्वत3स�पूहो�र्ण��यां�चे��न��वचे�ज्ञा�न. आपूल्यां��सत्‍यां�स्वरूपू�ल��जी�र्णर्ण�, अर्थ��त�म��कीर्ण�आहो��त��ओळखर्ण��हो�चे�ज्ञा�न�आहो�. म��दा�हो�न�हो��तरं�म��सतचे�दा�न�दा�स्वरूपू, अविवन�शो��अस��आत्‍म��आहो�. म�झा��दा�हो�हो��बो�हो�रं�ल�आवरंर्ण�आहो�. म;ख्यां�जी�ईश्वरं�त्‍यां�ल��जी�र्ण�व�. आपूल्यां�मध�ल�खरं��म� �(म्होर्णजी��आत्‍म�) त्‍यां�स�ओळख�व�. यां��विवश्व�त�की�यांम�दिटकीर्ण�रं� �की�यां�आहो��

Page 13: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

आणिर्ण�त�त्‍पू;रंत� �रं�होर्ण�रं� �की�यां�त� � विनणि�त�कीरं�व�. यां�ल��ज्ञा�न�अस��म्होर्णत�त. खरं��म��आत्‍मस्वरूपू�आहो�. तचे�ब्रह्मरूपू�असल्यां�न��ईश्वरं�आहो�. हो��स्वरूपूचे�की�यांम�दिटकीर्ण�रं��आहो�. म्होर्ण�न�एकी�चे�आत्‍मज्ञा�न�चे��हो��त�न�अणिभन्न�अ�ग��आहो�त. यां��स�दाभ��त�त�तरं�यां�उपूविनषदा�म्होर्णत��“सत्‍यांम �ज्ञा�नम�अन�त�ब्रम्होम”�तस�चे�एत्तरं�यां�उपूविनषदा�म्होर्णत��“प्रज्ञा�न��ब्रम्होम”. आत्‍मस्वरूपू�आणिर्ण�ज्ञा�न�अणिभन्न,एकीरूपूचे�आहो�त. ज्यां��अवस्था�मध्यां��प्रकीY त�चे��दृश्यां�पूस�रं��स�पूत�पू�चेभ�त��चे��डल�रं��म�वळत, आणिर्ण�म�,त��हो��दा�तव�दा�स�पू�र्ण�पूर्ण��नष्ट�होत, यां��अवस्था�स�ज्ञा�न�अस� � म्होर्णत�त. पूरंम�त्‍म�स्वरूपू�त � “अहोम” अशो��स्फु� तh�होण्यां�च्यां� �अगदारंचे� � जी� �अवस्था� � त्‍यां�त � दृश्यां�चे� � म�गम;सहो� � नसत, त्‍यां�म;ळ� � पू�चे�महो�भ�त��चे� � पूत्त�चे �नसत �आणिर्ण � त्‍यां�म;ळ� �भ�दा��चे� � न��वचे �नसत�. अशो� �जी� � दृश्यां�चे��विनर्मिमoत��होण्यां��पू�वhचे�� ल्विस्थात��वितल��ज्ञा�न�अस��म्होर्णत�त. ज्ञा�न�म्होर्णजी��प्रत्‍यांक्षा�पूरंम�त्‍म�स्वरूपूचे. जी � अन;भव � बो;द्धीQ �आणिर्ण � मन � यां�न� �आकीलन � होत � न�हो�, जी � तकी��न��विवचे�रं��च्यां� � कीक्षा�त �आर्णत� � यां�त � न�हो�, पूरं� � व�र्ण�च्यां�हो� � जी � पूलQकीड� � आहो� � त्‍यां��अन;भव�ल��ज्ञा�न�अस��म्होर्णत�त. मन, बो;द्धीQ�आणिर्ण�व�र्ण��आत्‍म्यां�च्यां��प्रकी�शो�न��सजी�व�रं�होत�त. त्‍यां�च्यां��सत्त�न�चे�की�यां�क्षाम�होत�त. जी�गYत�, स्वप्न�आणिर्ण�स;ष;प्त�, हो��त्‍यां��चे��प्र��त�असत. इतकी� चे�नव्हो��तरं�त;यां�च्यां��पूलQकीड� �ज्ञा�न�रं�होत��म्होर्ण�न�पूरं�व�र्ण��स;द्धी��वितर्थपूयांOत�पूहोचे��शोकीत�न�हो�. जी�र्थ��दृश्यां�चे��भ�न�स�पू�र्ण�पूर्ण��न�हो�स��होत�, जी�र्थ��म��जी�र्णत, मल��ज्ञा�न �आहो� � हो� � जी�र्ण�व �अज्ञा�न � समजील� � जी�त�, अस� �अत्‍यां�त � शो;द्धी, मलरंविहोत, जी��स्वरुपूभ�न�त्‍यां�ल��ज्ञा�न�म्होर्णत�त. स्वरुपूभ�न�मध्यां��म�यां��म�वळत��म्होर्ण�न�दृश्यां�चे��भ�न�उरंत�न�हो�. ज्ञा�न�न� �अज्ञा�न�नष्ट�होत��आणिर्ण�पू;ढ� �त� �ज्ञा�नस;द्धी��स्वरूपू�त�विवलQन�होत�. म्होर्ण�न�म��जी�र्णत�हो��स;द्धी��उरंत�न�हो�. कीर्णत्‍यां�हो��भ�दा�चे�, दृश्यां�चे�,विवकील्पू�चे��मळ�न�हो� �म्होर्ण�न�त� �स्वरूपू�अत्‍यां�त� विनम�ल�आणिर्ण�शो;द्धी�आहो�. दा�हो�बो;द्धीQच्यां��त�न�अवस्था��(जी�गYत�, स्वप्न, आणिर्ण�स;ष;प्त�) यां�न� �ओल��ड�न �चे�थ्यां� �अवस्था�त �प्रव�शो �की� ल� �की#�आत्‍मबो;द्धीQ �उदायां�पू�वत�. पूरं�त; �त� �स;द्धी� �म�वळ�न �की� वळ�स्वरूपू�उरंत�. हो� �खरं� �ज्ञा�न�समजी�व�. त;यां�� �हो��चे�र्थ��अवस्था��सव��स�णिक्षार्ण��असत�, म्होर्ण�न�वितल��आत्‍मज्ञा�न�अस��म्होर्णत�त. पूरं�त;�यां��अवस्था�मध्यां��स�णिक्षात्‍व�न��पूदा�र्थ�ज्ञा�न�असत�, यां�स�ठी9�त��पू�र्ण��ज्ञा�न�होऊ�शोकीत�न�हो�. पूदा�र्थ��ज्ञा�न�म्होर्णजी��दृश्यां�पूदा�र्थ��जी�र्णर्ण�� दृश्यां�रंविहोत�शो;द्धी�स्वरूपू�जी�र्णर्ण��म्होर्णजी�चे�आत्‍मज्ञा�न��ज्यां��आत्‍मस्वरूपू�चे��दिठीकी�र्ण��स्वरूपू��शिशोव�यां�की��हो�चे�उरंत�न�हो��त�र्थ��सव��स�णिक्षापूर्ण��अस��शोकीत�न�हो�. म्होर्ण�न�त;यां�मध्यां��होर्ण�रं��ज्ञा�न�शो;द्धी�आत्‍मज्ञा�न�म�न��नयां�. आत्‍मज्ञा�न�मध्यां� � स�पू�र्ण� � अद्वै�त �असत�, पूरं�त; � त;यां�� � अवस्था�त � तरं � प्रत्‍यांक्षा �द्वै�त�आढळत�. यां�स�ठी9�शो;द्धी�आत्‍मज्ञा�न�स्वत�त्रा�आहो�, विनरं�ळ�चे�आहो�.  म��दा�होचे�आहो�”� हो��धYढ �भ�वन� � म्होर्णजी� � दा�होबो;द्धीQ �आणिर्ण �म� �आत्‍म�चे �आहो� �अशो� � धYढ �भ�वन� � म्होर्णजी��आत्‍मबो;द्धीQ. जी�गYत�, स्वप्न, आणिर्ण �स;ष;प्त� � यां� � त�न �अवस्था� � दा�होबो;द्धीQच्यां� � तरं � त;यां���अवस्था��आत्‍मबो;द्धीQचे� � दा�होबो;द्धीQच्यां��ज्ञा�न�मध्यां� �ज्ञा�त��हो� �ज्ञा�यां�हून�विनरं�ळ��असत. म��म्होर्णजी��ज्ञा�त��आणिर्ण�त��म्होर्णजी��ज्ञा�यां�म्होर्ण�न�त�र्थ��द्वै�त�आढळत�. त;यां�च्यां� � ज्ञा�न�त�ज्ञा�त��“म�”�आत्‍म�चे�होत. यां��अवस्था�त�म��दा�हो�आहो��हो��भ�न�लपूत�. पूरं�त;�म��आत्‍म��आहो��दृश्यां�पू�दा�र्थ�Oहून�विनरं�ळ��आहो�, म��त्‍यां�न��व�गळ�पूर्ण�न��पूहो�त, अस��भ�न�असत�. यां�ल��

Page 14: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

सव�स�णिक्षार्ण��अवस्था��म्होर्णत�त. यां��अवस्था�त �“म��ज्ञा�त��आत्‍म�चे�आहो� �अस��प्रत्‍यांक्षा�अन;भव�यां�त. यां�र्थ��अज्ञा�न�उरंत�न�हो�. पूरं�त;�दृष्यां�ल��स�क्षा� � रं�हून�व�गळ�पूर्ण�न��पूहो�र्ण��शिशोल्लकी�रं�होत�. यां�चे�चे�अर्थ��अस��की#�दृश्यां�ज्ञा�यांप्रम�र्ण��ज्ञा�त�हून�व�गळ� �रं�होत�.हो�चे�द्वै�त�होयां. आत्‍मज्ञा�न�त�स�पू�र्ण��अद्वै�त�असल्यां�न��द्वै�त�असर्ण�रं��त;यां���अवस्था��शो;द्धी�आत्‍मज्ञा�न�नव्हो�. श्री��समर्थ��श्रीत्‍यां��न��पू;ढ� �स��गत�त, “ जी��शो;द्धी�पूरंम�त्‍वस्वरूपू�आहो��त�चे�आपूर्ण�आहोत.” अस��जी�स�क्षा�त�अन;भव�यां�त�त्‍यां�चे� �न��व�शो;द्धी�स्वरूपू�ज्ञा�न�हो� �श्रीत्‍यां��न��समजी�न�घ्यां�व�. .उपूविनषदा�त�ल�महो�व�क्यां�त�आत्‍मज्ञा�न�चे��स�पू�र्ण��स�रं�स�ठीवल�ल� �आहो�. पूरं�त; � त्‍यां�चे� � न;सत� � जीपू �कीरं�वयां�चे� � नसत. त्‍यां�चे� � मनन �कीरून � प्रत्‍यांक्षा � अन;भव�घ्यां�वयां�चे� �असत. महो�व�क्यां��चे� �न;सत� �जीपू�की� ल्यां�न� �अज्ञा�न�चे� �अ�धकी�रं �दूरं �होत�न�हो�. आत्‍म� � हो� � ब्रह्मस्वरूपू � किंकीoव� �आत्‍मस्वरूपू �आहो� �आणिर्ण �आपूर्ण � व�स्तविवकी�आत्‍मस्वरूपू�आहोत. म्होर्ण�न�आपूर्ण�ब्रह्मस्वरूपू�अर्थव��पूरंम�त्‍म�स्वरूपू�आहोत. सव��महो�व�क्यां��चे��अर्थ��अस�चे�आहो�. म��दा�हो�नस�न�आत्‍म�चे�आहो��आणिर्ण�आत्‍म��ब्रह्मस्वरूपू�असल्यां�न� �म��ब्रम्होस्वरुपूचे�आहो�. अस��प्रत्‍यांक्षा�अन;भव�यां�र्ण��म्होर्णजी��आत्‍मज्ञा�न�प्र�प्त�झा�ल� �अस� �समजी�व�. हो� �ज्ञा�न�अवितस�क्ष्म�विवचे�रं�न� � आपूल्यां�मध्यां� �उदायां � पू�वत� �आणिर्ण�त्‍यां�च्यां�मध्यां� �स�रं� � विवरंध�म�वळत�त. यां��स�दाभ��त �उपूविनषदा�मध्यां� �त�न� दिठीकी�र्ण��फ�रं�स;�दारं �वर्ण�न�आढळत�. त्‍यां��चे� �अर्थ� �अस��आहो�, (अ) ज्यां�प्रम�र्ण� � दिदाव्य�च्यां��सहो�यां�न��मन;ष्यां�वस्त��पूहो�त, त्‍यां�चे�प्रम�र्ण��यांग�, आत्‍मतत्‍व�च्यां��सहो�यां�न��अजी, धYव, पूरंमश्री�ष्ठ�आणिर्ण�की��वितम�न�ब्रम्हो�पूहो�त. (आ) सव�त्तम�ब्रम्हो�सव�Oचे��आत्‍म��आहो�, विवश्व�चे��म;ळ�आहो�, अवितशोयां�स�क्ष्म�आहो��आणिर्ण�विनत्‍यां�आहो�, त��त�चे�आहो�स, त�चे�आहो�स. म�झ्यां�त�न�सव��व्यक्ती�ल्विस्थात�स�यां�त�. म�झ्यां�मध्यां�चे�जीगत�, आणिर्ण�अ�त��म�झ्यां�तचे�लयां�पू�वत�. त��अद्वै�यां�ब्रम्हो�म�चे�आहो�. यां��महो�व�क्यां��चे��अर्थ��पू�विहोल��तरं�त�अस��आहो��की#�आपूर्ण�पूरंम�त्‍म�स्वरूपू�आहोत. पूरं�त;�अर्थ��न�पूहो�त��न;सत��त्‍यां�चे��जीपू�की� ल्यां�स�व्यर्थ��श्रीम�म�त्रा�होत�त. महो�व�क्यां�चे��मनन�कीरून�त्‍यां�मध�ल�अर्थ��चे��अन;भव�स्वत3�घे�र्ण��हो� �ज्ञा�न�चे��म;ख्यां�लक्षार्ण�आहो�. आपूर्ण�(म्होर्णजी��म�) ब्रह्मचे�आहोत�हो��यां��महो�व�क्यां��चे��खरं�, शो;द्धी, स�क्ष्म�अर्थ��आहो���आपूल��होरंविवल�ल� �स्वस्वरूपू�अर्थव��आत्‍मस्वरूपू�प्र�प्त�होर्ण�, आपूल��खरं��म��जी�र्णर्ण��हो� �ज्ञा�न�फ�रंचे�दुल�भ�आहो�. की�रंर्ण�त��ज्ञा�न�आरं�भ�पू�स�न�शो�वटपूयांOत�स्वयां�भ� � आत्‍मस्वरूपूचे � असत�. स्वयां�भ� � म्होर्णजी� � स्वत3शिसद्धी. आत्‍म्यां�ल� � जी�र्णर्ण�रं��आत्‍म्यां�शो� �त�दा�म्यां�पू�व�न �आत्‍मज्ञा�न� मिमळविवत. म्होर्ण�न � त्‍यां�च्यां� �ज्ञा�न�चे� � प्रम�र्ण�त्‍यां��ज्ञा�न�मध्यां�चे�अ�तभ��त�असत�, म्होर्ण�न�आत्‍मज्ञा�न�स्वत3शिसद्धी�असत�. एकी��म;ळ�स्वरूपू�त�न�हो� � स�रं� � विवश्व � व्यक्ती � दाशो�स � यां�त� � आणिर्ण � पू;Cहो� � त्‍यां�चे � स्वरूपू�त � लयां � पू�वत�. त्‍यां��आत्‍मस्वरूपू�चे��ज्ञा�न�झा�ल��की#�अज्ञा�न�न�हो�स��होत��मग�आपूर्ण�बो��धल��ग�ल�आहोत�अस��अज्ञा�न�त�न � विनम��र्ण � होर्ण�रं� � भ्रम � न�हो�स� � होत. आपूर्ण � विवश्व�पू�क्षा� � स;द्धी� � विवशो�ल�असत�न��स्थाळ, की�ळ�न��व�ढल्यां�म;ळ� �जीर्ण��की��हो��वYद्धी�आहोत�अस��व�टत�. विवश्वचे�म;ळQ�स्वरूपू�त � लQन � झा�ल्यां�न� � आत्‍मज्ञा�न� � पू;रुष�स � वYद्धीपूर्ण�चे� � भ�वन�चे � उरंत � न�हो�. स्वरूपू�चे��प्रत्‍यांक्षा�अन;भव�यां�ईपूयांOत�अन�की�मत��आणिर्ण�मत��तरं��यां��मध्यां��विवरंध�आढळत. पूरं�त;�आत्‍मज्ञा�न�झा�ल्यां�वरं�हो��सव��विवरंध�म�वळत. अवितस�क्ष्म�विवचे�रं�कीरून�पू�विहोल्यां�स�

Page 15: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

सव�Oमध्यां��ऐक्यां�स�पूडत�. आत्‍मस्वरूपू�अन�त�असल्यां�न��ज्यां�ल��ज्यां��अ�ग�चे��दाशो�न�होत��त्‍यां�ल��अन;सरून�त�आपूल� �मत�म��डत. आत्‍मज्ञा�न��पू;रुष�च्यां��अन;भव�मध्यां��सव��अ�ग��एकीत्‍व�न� � गळ� �होत�त. अवितशोयां �स�क्ष्म � म्होर्णजी� �खल �आणिर्ण �व्य�पूकी� विवचे�रं �की� ल��पू�विहोजी�. अज्ञा�न�चे��मळ � नसल�ल� �अगदाQ�शो;द्धी�आत्‍मस्वरूपू�यां��दृश्यां�चेरं�चेरं�चे��म;ळ�आहो��अस��प्रत्‍यांक्षा�अन;भव�यां�ऊन�ज्ञा�न�होत��त्‍यां�स�व�दा�Cत�मध्यां��शो;द्धी�ज्ञा�न�अस��म्होर्णत�त. आपूर्ण � आपूल्यां� � म�ळ � स्था�न�चे� � म्होर्णजी� � स्वरूपू�चे� � शोध � की� ल� � तरं � आपूर्ण�आत्‍मस्वरुपू�त � जी�त. त� �स्वरूपू�ज्ञा�नमयां � असल्यां�न� �त�र्थ� �अज्ञा�न�आपूआपू�न�हो�स��होत�. म्होर्ण�न�आत्‍मज्ञा�न�ल��मक्षा�दा�र्ण�रं��ब्रम्होज्ञा�न�अस��न��व�आहो�. आपूल्यां��मध�ल�खरं��म��कीर्ण�आहो� �यां�चे��शोध�कीरू�जी�त��आत्‍मज्ञा�न�होत�. आत्‍म��सव�व्य�पू��असल्यां�न��आपूर्ण�आत्‍मज्ञा�न�न� � सव�ज्ञा�बोनत. आपूर्ण�स�सव��ज्ञा�न�होस्तगत�होत�. सव��दिठीकी�र्ण��म�चे�व्य�पू�न �आहो� �अस� �अन;भव�आल्यां�म;ळ� �दा�हो�पू;रंत� �म� �आहो� �हो� �आकी;� शिचेत�वYत्त��शिशोल्लकी�उरंत�न�हो�. ” म��कीर्ण�आहो�?” हो��जी�र्णण्यां�चे��हो�त��बो�ळग�न�जीरं�आपूर्ण�शोध�घे�व��ल�गल�तरं�खरं��म��दा�हो�च्यां��पूलQकीड��आहो��अस��अन;भव�यां�त. दा�हो�च्यां��पूलQकीड��असल�ल्यां��“म�”�ल��पूहो�त��पूहो�त��आपूर्ण�विनणि�तपूर्ण��आत्‍मस्वरूपूचे�होत. यां�न�तरं�श्री��समर्थ�Oन��आत्‍मज्ञा�न�प्र�प्त�की� ल�ल्यां��र्थरं�महो�पू;रुष��चे��न��व� �स��विगतलQ. त्‍यां�त�महो�म;न��वशिशोष्ठ, व्य�स, शो;की, दा�वषh�न�रंदा, व�मदा�व, व�ल्विल्मकी#,अत्रा�, सनकी�दिदाकी�अशो��अन�की�ऋष�चे��सम�व�शो�आहो�. आत्‍मज्ञा�न�प्र�प्त�ऋष�, म;न�, दा�व�मिध�दा�व�महो�दा�व�यां��ज्ञा�न�च्यां��यांग�न� �आन�दा�न� �डलत�असत�त. हो� �जी� �सव� �शो�स्त्रा��चे� �स�रं�आहो� �त� �भ�ग्यां�न�चे�प्र�प्त�होत�.पू�वh�होऊन�ग�ल�ल� �स�त, पू;ढ� �होर्ण�रं��स�त�आणिर्ण�सध्यां��असल�ल� �स�त-सज्जन�यां��चे��ग;ह्य�असल�ल� �जी��आत्‍मज्ञा�न�त��आत��त;म्हो�स�स��गत. आत्‍मज्ञा�न�सव��ज्ञा�न�चे��शिशोखरं�आहो�. सदाग;रु� च्यां��कीY पू�न��त��विवन�स�यां�स�प्र�प्त�होत�. सदाग;रु� चे��वचेन�हो�चे�आत्‍मज्ञा�न�च्यां��बो�बोत�त�पूरंम�श्री�ष्ठ�प्रम�र्ण�आहो�. श्री�समर्थ��पू;ढ� �स��गत�त�त�र्थ�यां�त्रा�, तपू, व्रत, दा�न, पू�चे�ग्न��स�धन, गरं��जीन�यां��स�धन��न��आत्‍मज्ञा�न�प्र�प्त�होत�न�हो�. आत्‍मज्ञा�न�हो�चे�समस्त�पूरंम�र्थ��स�धन��चे��खरं��फळ�आहो�. त�चे�ज्ञा�न�चे��पूरंम�वध��आहो�. आत्‍मज्ञा�न�न�चे�स�शोयां�वYत्त�चे��म�ळ�स�पू�र्ण�पूर्ण��नष्ट�होत�. यां��विवश्व�त�ल�समस्त�भ�ष�त�ल�ग्र�र्थ��चे��तस�चे�व�दा��त�चे��गहोन�अर्थ��एकीचे�आहो��आणिर्ण�त�म्होर्णजी��आत्‍मज्ञा�न�पू;रं�र्ण��चे��अभ्यां�स�कीरून�आत्‍मज्ञा�न�प्र�प्त�होत�न�हो�. त��ज्ञा�न�स��गत�,स��गत��व�दा�र्थकील�. अस��विवलक्षार्ण�असर्ण�रं��आत्‍मज्ञा�न �आत� � यां�क्षार्ण� � ग;म्हो�स � ग;रुकीY पू�न� � त;म्हो�स � समजी�ऊन � स��गत. श्री�समर्थ��म्होर्णत�त �“� हो� �श्रीत्‍यां�न, म��स�स्कीY त � ग्र�र्थ��चे� �अध्यांयांन�की� ल� �न�हो�. प्र�कीY त�भ�ष�त�ल�ग्र�र्थ�त�म�झा��प्रव�शो�झा�ल�ल��न�हो�. पूरं�त;�म�झ्यां��हृदायां�त�सदाग;रु�स्व�म~चे��कीY पू�म�तh�म�त्रा�ल्विस्थारंपूर्ण��रं�विहोल�लQ�आहो�. आत��स�स्कीY त�अर्थव��प्र�कीY त�ग्र�र्थ��चे��गरंजी � की�यां�आहो�?. म�झा��स्व�म��कीY पू�चे��वष��व�कीरं�त�म�झ्यां��हृदायां�त�वसल�ल��आहो�. व�दा��चे��अभ्यां�स�न�कीरं�त��किंकीoव��श्रीवर्ण�चे��स�यां�स�न�घे�त� � मल��अगदाQ�प्रयांत्‍न�व�चे�न�गड�सदाग;रु�कीY पू��ल�भल�लQ�आहो�. मरं�ठी9�भ�ष�त�ल�ग्र�र्थ��पू�क्षा��स�स्कीY त�भ�ष�त�ल�ग्र�र्थ�श्री�ष्ठ�आहो�त. यां��च्यां��पू�क्षा��व�दा��त�ग्र�र्थ�श्री�ष्ठ�आहो�त. व�दा�Cत�पू�क्षा��की��हो�चे�श्री�ष्ठ�न�हो��की�रंर्ण�व�दा��चे��स�रं�व�दा�Cत��मध्यां��प्रकीट�झा�ल� �आहो�. व�दा��त�चे��जी�त�त्‍पूयां�र्थ��आहो��आणिर्ण�जी�अत्‍यां�त�खल�पूरंम�र्थ��

Page 16: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

आहो��त�त� �आत��ऐकी. अवितखल�आणिर्ण�अर्थ�ग�भ�रं�अस��की��हो��अस�ल�तरं�त��सदाग;रु�वचेन �आहो�. त्‍यां� �वचेन�न� � विनणि�तपूर्ण� �सम�ध�न � मिमळत�. सदाग;रु �वचेन �तचे �खरं��शिसद्धी��त�होयां. त��वचेन�हो�चे�प्रत्‍यांक्षा�अन;भविवल�ल� �ज्ञा�न�होयां. म�झ्यां��सदाग;रु�स्व�मिमचे��जी��वचेन�आहो��त��अवितशोयां�खल�अर्थ��न��भरंल�ल� �आहो�. त्‍यां��वचेन�न��म�झा��स�पू�र्ण��सम�ध�न�झा�ल�. त��वचेन�खरंखरं��म�झ्यां��जी�वन�चे��रंहोस्यां�आहो�, ग;विपूत�आहो��त��म��त;ल��अगदाQ�यां�चे�क्षार्ण��स��गत. शोरंर्ण�गत�होऊन�शिशोष्यां�न��श्री��समर्थ�Oचे��पू�यां�घेट्ट�धरंल��आणिर्ण�त�दिदान�स;रं�त�म्होर्ण�ल� �“ग;रुदा�व��म��अगदाQ�लक्षापू�व�की�ऐकीत. त्‍यां�व�ळQ�ग;रुदा�व��न��स��गण्यां�स�प्र�रं�भ�की� ल�. “अहो��ब्रम्हो�स्म�” हो��महो�व�क्यां�आहो�. म��ब्रम्हो�आहो��अस��यां�चे��अर्थ��आहो�. यां��अर्थ��चे��रंहोस्यां�तकी��न��समजीर्ण�रं�न�हो�. त��म��समजी�व�न�स��गत. त्‍यां��अर्थ��मध्यां��ग;रु�आणिर्ण�शिशोष्यां�दाघे��एकीरूपू�होऊन�जी�त�त. शिशोष्यां��यां��महो�व�क्यां�त�ल�मम��ऐकी. “त��स्वत3�ब्रह्मरूपू�आहो�स.” यां��बोद्दल�यांत्किंत्‍कीoशिचेतहो��स�शोयां�धरू�नकीस. भक्ती#चे��नउ�प्रकी�रं�आहो�त � त्‍यां�पू�की# �आत्‍मविनव�दान�त �आत� �स�पू�र्ण�पूर्ण� � विनव�दान�कीरंत.विवश्व� विनम��र्ण �होत��त्‍यां�व�ळQ�हो��पू�चेमहो�भ�त��क्रम�न��विनम��र्ण�होत�त. पूरं�त;�विवश्व�अशो�श्वत�आहो��कील्पू�Cत�च्यां��व�ळQ�त��न�शो�पू�वत�. त्‍यां�व�ळQ�हो��पू�चेमहो�भ�त��ज्यां��क्रम�न��विनम��र्ण�झा�लQ�त्‍यां�चे�क्रम�न��लयां�पू�वत�त. इतकी� चे �नव्हो� �तरं �अख�रं �उरंर्ण�रं� �दाघे� �प्रकीY त� �आणिर्ण�पू;रुष �त� �स;द्धी��पूरंब्रम्हो�त � विवलQन�होत�त. अशो��रं�त�न� �सव� �दृश्यां�वस्त� �न�शो�पू�वल्यां�वरं �म� �पूर्ण�न��व�वरंर्ण�रं��म��स;द्धी��उरंत�न�हो�. की�रंर्ण�म;ळ�तचे�पूरंम�त्‍म��एकीरूपू�असल्यां�न��एकीरूपू�होण्यां�स�विनरं�ळ� �की��हो��कीरं�व��ल�गत�न�हो�. सव� �सYष्ट��म;ळ� स्वरूपू�त�विवलQन�झा�ल्यां�वरं�की� वळ�एकी�स्वरूपू�ब्रम्हो�त�व्होढ� �उरंत�. त्‍यां�मध्यां��किंपूoड�आणिर्ण�ब्रम्हो��ड�पूहो�व��म्होटल� �तरं��त��आढळर्ण�रं�न�हो�. ज्ञा�न�चे��अग्न��एकीदा��पू�टल��म्होर्णजी��दृश्यां�चे��कीचेरं��त्‍यां�त�जीळ�न �भस्म � होत. ज्ञा�त�, ज्ञा�न�शो� � तदा�की�रं � झा�ल्यां�न�, ज्ञा�त� � स्वत3 � ज्ञा�नरूपूचे �झा�ल्यां�न��व�गळ�पूर्ण�चे� �म;ळचे�जीळ�न �जी�त�. ल�विकीकी�ज्ञा�न�मध्यां� �ज्ञा�त� � ज्ञा�यां�ल� �जी�र्णत�असत�आणिर्ण�त्‍यां�च्यां�हून�व�गळ��रं�होत. त्‍यां�म;ळ� �त्‍यां��ज्ञा�न�मध्यां��व�गळ�पूर्ण�चे��म;ळ�की�यांम�रं�होत�. अल�विकीकी�ज्ञा�न�मध्यां� �ज्ञा�त� �ज्ञा�यां�शो� �तदा�की�रं �झा�ल्यां�न� �त�र्थ� �व�गळ�पूर्ण��उरंतचे�न�हो�. शिशोव�यां � दाघे� � ग�ल्यां�वरं �की� वळ �ज्ञा�न � त�व्होड� � शिशोल्लकी� रं�होत�. हो� � ज्ञा�न � आत्‍मस्वरूपूचे�असल्यां�न��त्‍यां�मध्यां��दृष्यां�ल��दृष्यांपूर्ण�न��रं�होर्ण��शोक्यांचे�नसत�. दृश्यां�भ�सर्ण��हो��अज्ञा�न�चे��पूरिरंर्ण�म�असल्यां�न� �अज्ञा�न�नष्ट�झा�ल� �की#�दृश्यां�आपूआपू�अ�तध��न�पू�वत�. आपूल्यां��इन्द्रिCDयां�न��दिदासर्ण�रं��दृश्यां�विवश्व�हो��मिमथ्यां��आहो�, अस��पूटल� �म्होर्णजी��त��जीस��दिदासत��तस��न�हो� �अशो��ख�त्रा��पूटलQ�की# � दृश्यां�कीड� �ध�वर्ण�रं� �दृष्ट��आपूआपू�म�ग� � विफरंत� �अशो��रं�त�न��वYत्त��उलट�न�हृदायां�त�ल�आत्‍मस्वरूपू�कीड��ध�व�घे�व��ल�गत�. आणिर्ण�त्‍यां�ल��दृश्यां�अस�नहो��नसल्यां��स�रंख��होत�. त��अस�न�अन;भव�स�यां�त�न�हो�, अशो�रं�त�न��वYत्त��अ�तम;�ख�होऊन�स्वस्वरूपू�पूयांOत�पूहोचेलQ�की#�सहोजीचे�आत्‍मविनव�दान�होत�. जी�शिशोष्यां�आपूल्यां��ग;रू� शो��अनCयां�असत�त्‍यां�ल��आत्‍मविनव�दान�चे��की�ळजी��कीरंण्यां�चे��गरंजी�नसत�. अभक्ती�ज्यां�प्रम�र्ण��भगव�त��पू�स�न�व�गळ��रं�होत. तस��शिशोष्यां�सदाग;रु� पू�स�न�व�गळ��रं�होत��की�म��नयां�. शिशोष्यां�चे� �आणिर्ण�सदाग;रु� चे� �मनमिमलन�झा�ल� �पू�विहोजी�. शिशोष्यां�चे� �जी�वन�सदाग;रू� न��भरून�ग�ल्यां�वरं�आत्‍मविनव�दान�स�ठी9�व�गळ� �की��हो��कीरं�व��ल�गत�न�हो�. अस��आत्‍मविनव�दान�

Page 17: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

एकीदाम�स�धत�न�हो�. त��दृढ�होऊन�अन;भव�स�यां�ण्यां�स�ठी9�सदाग;रु� चे��चेरिरंत्रा, ग;र्ण,मविहोम�, रूपू�इत्‍यां�दा�चे��व�रं�व�रं�चिंचेoतन�कीरं�वयां�स�होव�. त्‍यां��च्यां��वचेन��चे��आठीवर्ण�कीरून�त्‍यां�चे��अर्थ� �पू;Cहो�,पू;Cहो� �मन�त�घेळव�व�. अशो��प्रकी�रं� �सदाग;रु �भजीन�की� ल� �तरं � विनणि�तपूर्ण��सम�ध�न�मिमळत�. श्री�समर्थ��पू;ढ� �म्होर्णत�त�हो��शिशोष्यां��यां�ल�चे�आत्‍मज्ञा�न�अस��म्होर्णत�त. यां�न��सम�ध�न�मिमळत�. स�स�रं�त�ल�चिंचेoत�,भयां��बो�धन��यां��चे��विनरंसन�होत�. म��दा�होचे�आहो��अस��ज्यां��म�र्णस�ल��व�टत�, त�आत्‍मघे�तकी#�असत. त्‍यां�ल��जीCम�मरंर्ण�च्यां��चेकीरं��व�रं�व�रं�घे�ल�व्य��ल�गत�त. व�स्तविवकी�खरं��म��आत्‍मस्वरूपू�चे�आहो�. म्होर्ण�न�म��स्था�ल, स�क्ष्म, की�रंर्ण, आणिर्ण�महो�की�रंर्ण�यां��चे�रं��दा�हो�हून�व�गळ��आहो�. “म�” ल��जीCम�-मरंर्ण�न�हो�. कीम�Oचे� �स्पशो� �होत �न�हो�. यां� �समस्त�दृश्यां�च्यां� � खिखचेड�ल�, अठीरं� �ध�Cयां�च्यां��कीडबोळ्यां�स �म� �आत�बो�हो�रं�व्य�पू�न�आहो�.. त�म��म्होर्णजी��आत्‍म�. त, हो��शिशोष्यां�, त�चे�आहो�स. खयां���ज्ञा�नदृष्ट�न��पूविहोल��असत��कीर्णत्‍यां�हो��जी�व�ल��बो�धन�न�हो�. म��बो��धल�ल��आहो��अस�� अज्ञा�न�न��व�टत�. त�भ्रम�आहो��आणिर्ण�लकी�त्‍यां�स�भ;लल��आहो�त.यां��भ्रम�त�न�स;टण्यां�स�ठी9�एकी�उपू�यां�कीरं�व�. आपूर्ण�एकी��त�त�बोस�व�, स्वस्वरुपू�त�लQन�व्हो�व�, त�र्थ��विवस�व��घ्यां�व�, हो��अभ्यां�स�कीरं�त�ग�ल्यां�न��पूरंम�र्थ��ल्विस्थारं�होत. आत्‍मज्ञा�न�चे��उत्‍कीष��होत. पूरंम�र्थ��चे� �अख�ड�श्रीवर्ण, मनन�कीरं�त�रं�विहोल्यां�स�सम�ध�न� मिमळत�. अज्ञा�न�पू�र्ण�पूर्ण� �न�हो�स� �होऊन�ब्रम्होज्ञा�न�पू�र्ण�त�स � पूहोचेल� �की# �अ�ग�त�व�रं�ग्यां�भरून�जी�त�. दृश्यां�बोद्दलचे��व�सन��अ�त:कीरंर्ण�त�यांत्किंत्‍कीoशिचेतहो��रंहो�त�न�हो�, कीर्णत्‍यां�हो��प्रकी�रंचे��बो�धन�न�घे�लत��इन्द्रिCDयां�न��मनसक्ती�भग�भग��दिदाल� �तरं�त्‍यां�चे��वख, वख�अमिधकीचे�व�ढत�. म्होर्ण�न�मकी�टपूर्ण��भग�भग�न�मन�चे��तळमळ�शो��त�होत�न�हो�. इ�दिDयां��चे��भग�सम�ध�न�दा�त�न�हो�त�हो��उमजी�न�ज्यां�चे��मन�त्‍यां��च्यां��बोद्दल�विवरंक्ती� बोनत��त्‍यां�ल�चे�स�पू�र्ण��आत्‍मज्ञा�न�प्र�प्त�होत�. उदा�. एकी��म�र्णस�न� �मर्ण� � ट�कील� � त्‍यां�व�ळQ � त्‍यां�ल� �ग�ल�ल� � रं�ज्यां�पू;Cहो��मिमळ�ल�. इ�दिDयां��चे� �भग�दिदासण्यां�स�स;�दारं�दिदासत�त�पूरं�त; �त्‍यां��च्यां��पू�यां��आपूर्ण�आपूल��स्वरं�ज्यां, स्व�न�दा�स�म्रा�ज्यां�अर्थव��आत्‍मज्ञा�न�गम�व�न�बोसत. त्‍यां��चे��न�दा�सडल��तरं�गम�वल�ल� �स्वस्वरूपू�पू;Cहो� � मिमळत�. श्री��समर्थ�, शिशोष्यां��न� � म्होर्ण�ल� �म��त;म्हो�ल��एकी�विनणि�त�भविवष्यां�स��गत. त��लक्षा�दा�व�न�ऐकी�. म�र्णस�ल��ज्यां��गष्ट�चे��ध्यां�स�ल�गत�त�चे�त्‍यां�ल� � मिमळत�. म्होर्ण�न � आपूर्ण � अविवद्यां� � त्‍यां�ग�व� � सदाविवद्यां�चे� � स्व�की�रं � कीरं�व�. भगव�त�च्यां��किंकीoव��आत्‍मस्वरूपू�च्यां��न�दिदा� ल�ग�व�. आत्‍मज्ञा�न�प्र�प्त� झा�ल्यां�वरं�आपूर्ण�जीग�ल��व�द्यां�होण्यां�स�ठी9�ल�गर्ण�रं��यांग्यांत��यां�ण्यां�स�व�ळ�ल�गत�न�हो�. समिन्नपू�त�ज्वरं�मठी��दाष��असत. त्‍यां�मध्यां��रंग्यां�स�भ्रम�होत�आणिर्ण�न�तरं�की��हो�तरं��भयां�कीरं�दृश्यां��दिदास��ल�गत�त. पूरं�त;�यांग्यां �उपूचे�रं�कीरून�त्‍यां�चे��त�पू�उतरंल��की#�भ्रम�न�हो�स��होत�आणिर्ण�त�खरं��आन�दा�भगत. त्‍यां�चे�प्रम�र्ण��अज्ञा�नरूपू�समिन्नपू�त�न��जी�व�ल��भ्रम�होत�आणिर्ण�त्‍यां�ल� �की��हो� �तरं�चे�भलत�चे�दृश्यां� दिदास� �ल�गत�त � त्‍यां�वरं �आत्‍मज्ञा�न�चे� �औषध�घे�तल��असत��अज्ञा�न�नष्ट �होव�न�मग�आपूर्ण�स�जी��दृश्यां�दिदासत�होत��त��म;लत:चे�नव्होत��अस��प्रत्‍यांक्षा�अन;भव�यां�त. एकी��झापूल�ल्यां��मन;ष्यां�स�भयां�कीरं�स्वप्न�पूडल��त�घे�बोरून�ओरंड��ल�गल�. पूरं�त;�त्‍यां�स�जी�ग��कीरंत�चे�त�आपूआपूचे�आपूल्यां��विनभ�यां�ल्विस्थात�स�आल�. त्‍यां�ल��पूडल�ल��स्वप्न�हो��खट��होत�, पूरं�त;�त्‍यां�ल��त��खरं��व�ट�न�दु3ख�झा�ल�. जी��खट��असत��

Page 18: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

त्‍यां�चे��स�पू�र्ण��विनरंसन�कीध�चे�होत�न�हो�, त्‍यां�चे��र्थड��तरं��पूरिरंर्ण�म�उरंतचे. जी�जी�ग��असत�त्‍यां�ल��स्वप्न�खट� �असत�. जी�झापूल�ल��असत�त्‍यां�ल��त� �सव� �बो�जी�न��व�ढ�न�ट�कीत�. पूरं�त;�तचे�म�र्ण�स�जी�ग��होत�चे�भ�त��उरंत�न�हो�. ज्यां�व�ळQ�अविवद्यां�रूपू��झापू�जी�व�ल� �अगदाQ �झा�पूड �घे�लत� � त्‍यां�व�ळQ � दृश्यां�चे� � व�ईट � स्वप्न� � पूडत�त. त्‍यां�म;ळ� � त�घे�बोरंत�आणिर्ण�त्‍यां�चे� �शोरं�रं�भयां�न� �की�पू� �ल�गत�. यां��अविवद्यां�रूपू��झापू�त�न�स�पू�र्ण�पूर्ण��जी�ग�यां�ण्यां�स�सतत�श्रीवर्ण�आणिर्ण�मनन�कीरं�व�. जी�ग�पूर्ण�कीस��ओळख�व��यां�चे��ख�र्ण�श्री�समर्थ� �स��गत�त �“जी�अगदाQ �मन�पू�स�न �इ�दिDयांभग� � विवषयां� � विवरंक्ती�असत � त्‍यां�ल��जी�ग��आहो��अस��ओळख�व�. ज्यां�ल��स�पू�र्ण��विवरंक्ती#�स�धलQ�न�हो��त्‍यां�स�स�धकी�अस��म्होर्णत�त. विवश्व�त�ल�आपूल� �मठी� पूर्ण�सड�न�त्‍यां�न��स�धन�कीरं�त�रंहो�व�. ज्यां�ल��स�धन�कीरं�व�स� � व�टत � न�हो� � त � शिसद्धीपूर्ण�च्यां� �अणिभम�न�न� � बो��धल� �जी�त. अशो� �अहो�की�रं��शिसद्धी�पू�क्षा��म;म;क्षा;�की| व्हो�हो��चे��गल��की�रंर्ण�त्‍यां�ल��ज्ञा�न�चे��तळमळ�असल्यां�न��त�ज्ञा�न�चे��अमिधकी�रं��असत. हो��ऐकी� न�शिशोष्यां�न��प्रश्न�की� ल��“ग;रुदा�व, बोद्धी�आणिर्ण�म;क्ती�यां��चे��लक्षार्ण��की�यां? स�धकी�आणिर्ण�शिसद्धी�कीस��ओळख�व�? सदाग;रु�म्होर्ण�ल� �यां��प्रश्न�चे��उत्तरं�पू;ढQल�सम�स�त�दिदाल��आहो�. त��श्रीत्‍यां��न��लक्षापू�व�की�ऐकी�व�.

                   

ब्रम्होविनरुपूर्णस�त �स�ध� �अस� �स��गत�त �की#, ब्रम्हो �ग;र्णरंविहोत, आकी�रंरंविहोत, रं�गरंविहोत, विवकी�रंरंविहोत�आणिर्ण�मयां��दा��रंविहोत�आहो�. ब्रम्हो�सव��न��व्य�पू�न�आहो�. अन�की��मध्यां��एकीपूर्ण�न��आहो�. त��शो�श्वत�आहो��अस��त्‍यां�चे��वर्ण�न�शो�स्त्रा�त�आढळत�.ब्रम्हो�कीध��न�ढळर्ण�रं� �अ�त�नसर्ण�रं��आहो�. त��सदा��सव�की�ळ�ल्विस्थारं�असत�. ब्रम्हो�बोद्दल�कील्पून��कीरंत��यां�त�न�हो�. त��कील्पून��रंविहोत�आहो�. ब्रम्हो�दृश्यां�हून�अगदाQ� विनरं�ळ� �आहो�. दृश्यां�लयां�पू�वल्यां�वरं�शो�Cयां�उरंत�. त्‍यां�हून�स;द्धी��ब्रम्हो�व�गळ�चे�आहो�. त��अत~दिDयां�असल्यां�न��सव��इ�दिDयां��न��मिमळ�न�प्रयांत्‍न�की� ल��तरं��त��त्‍यां�न��आकीलन�होर्ण�रं��न�हो�. ब्रम्हो�डळ्यां�न��दिदासत�न�हो��त्‍यां�म;ळ� �इ�दिDयां�दृष्ट�न��पू�हू�इल्विच्छत� म�ढ �लकी�न��त��नसल्यां��प्रम�र्ण��व�टत�. स�ध��च्यां��म�ग�दाशो�न�शिशोव�यां�ब्रम्हो�अन;भव�स�यां�त�न�हो�. ब्रम्हो�सगळ्यां�पू�क्षा��श्री�ष्ठ�आहो�. ब्रम्हो�स�रंख� �चे��गल� �दुसरं��की��हो�चे�न�हो�. ब्रम्हो�इतकी� �स�क्ष्म�आहो��की#�ब्रम्होदा�व�न��स;द्धी��त��जी�र्णर्ण��कीठी9र्ण�पूडत�.  ब्रम्हो�अस��आहो��ब्रम्हो�तस��आहो��अस��विकीत�हो��वर्ण�न�की� ल� �तरं��त��त्‍यां��वर्ण�न�हून�विनरं�ळ�चे�असत�. श्रीवर्ण�कीरून�स�धन�भ्यां�स �कीरंर्ण� � हो� � एकीचे�उपू�यां �ब्रम्होदाशो�न �कीरून�दा�त. ब्रह्म�ल� �अस�ख्यां �न��व� �आहो�त �हो� �खरं� � पूरं�त; � ब्रम्हो � त्‍यां� �सव� � न��व�च्यां� �पूलQकीड� �आहो�. कीर्णत�हो� � न�म�त्‍यां�चे� �स्वरूपू�जीस� �आहो� �तस� �स��ग� �शोकीत�न�हो�. दृश्यां�मध�ल�वस्त��चे��स�म्यां�ब्रह्म�स�ल�ग��पूडत�न�हो�. यां��ब्रह्म��ड�त�ब्रम्हो�स�रंख��दुसरं��की��हो�चे�न�हो�, त्‍यां�म;ळ��दृष्ट��त�दा�ऊन�ब्रम्हो�चे��वर्ण�न�कीरंण्यां�चे��प्रयांत्‍न�व�यां��जी�त. यां��स�दाभ��त�श्री;त��म्होर्णत� �“ यांत�व�चे�विनवत�Cत��अप्र�प्यां�म�र्णस��सहो”� व�र्ण��आणिर्ण�मन �“त��अप्र�प्यां�आहो�”�अस��

Page 19: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

म्होर्ण�न�पूरंत�यां�त�त. ब्रम्हो�पू�शो��व�र्ण��म�घे�रं�घे�त�. मन�ल��ब्रह्मप्र�प्त��होत�न�हो�. अस��अ�वितम�सत्‍यां�श्री;त� �बोललQ�आहो� � �स�रंख्यां� �कील्पून��कीरं�त � रं�होर्ण� � हो� �मन�चे� � स्वरूपू�आहो�.पूरं�त;�ब्रम्हो�मध्यां��कील्पून�ल�� व�व�न�हो�. म्होर्ण�न�श्री;त�न��स��विगतल�ल��शिसद्धी��त�म;ळQचे�खट� �न�हो�. आपूल्यां��इ�दिDयां��चे� �बो�ह्य�पूदा�र्थ�Oशो� �स�बो�ध�आल��की#�त्‍यां� �पूदा�र्थ�� �बोद्दल�र्थड�शो��म�विहोत��मन�समरं�यां�त�. पूरं�त;�की� वळ�विततक्यां�चे�म�विहोत�वरं�पूदा�र्थ��विवज्ञा�न�होऊ�शोकीत�न�हो�. मन�आपूल्यां� �कील्पून�न� � त्‍यां�त �भरं �घे�लत� �आणिर्ण�मग�आपूल्यां�ल� � त्‍यां��पूदा�र्थ��चे� �ज्ञा�न�होत�. अशो��प्रकी�रं� �इ�दिDयां� �जी�गYत�आहो�त�तपूयांOत�मन�स�रंख��कील्पून��कीरं�त�रं�होत�. स्वप्न�पूडत�असत�न��स;द्धी��मन�च्यां��न;सत्‍यां��कील्पून�चे�चे�ल� �असत�त. अशो��प्रकी�रं��त�न�अवस्था��पू�की#�दान�अवस्था��मध्यां��कील्पून�चे��प्र�ध�Cयां�पू�हून�“मन�कील्पून��रूपू �आहो�”� अस� � व�दा��त�त � म्होटल� �आहो�. कील्पून�, स्मYत�, विवचे�रं,लक्षा, इच्छ�शोक्ती#, भ�वन�, इत्‍यां�दाQ � मन�चे� � विवविवध �अ�ग� � स्वस्वरूपू�च्यां� � कीक्षा�त � लटकी# � पूडत�त. त�र्थ��जी�वपूर्ण��न�हो�स��व्हो�व��ल�गत. जी�वपूर्ण�द्वै�तमयां�असत�. त��न�हो�स��होण्यां�स�सदाग;रुन��शोरंर्ण�जी�र्ण��हो�चे�एकी�रं�जीम�ग��आहो�. श्री��समर्थ��म्होर्णत�त �“�आत��मन�ल��जी��प्र�प्त�कीरून�घे�त��यां�त�न�हो��त��कीस��प्र�प्त�कीरून�घ्यां�व��अस��प्रश्न � विवचे�रं�ल�तरं�त्‍यां�चे��उत्तरं�अस��की#�सदाग;रु�व�चे�न�हो��की�यां��शिसद्धी�होर्ण�रं�न�हो�. समजी��कीठी�रं��ध�Cयां�दिदाकी�वस्त��न��पू�र्ण��भरंल�लQ�आहो�त. पूरं�त;�त��सव��की; ल;पू��ल�ऊन�बो�दा�की� लQ�आहो�त. त्‍यां��चे��विकील्लQ�जीरं�आपूर्ण��जीवळ�नस�ल�तरं�त्‍यां�त�ल�वस्त��आपूर्ण�स�अप्र�प्यांचे�असत�त. हो��बोलर्ण��ऐकी� न�श्रीत��म्होर्ण�ल��“�ग;रुदा�व�त��विकील्लQ�कीर्णत��त��मल��स��ग�. ग;रुदा�व�म्होर्ण�ल��सदाग;रु�कीY पू��हो�चे�त��विकील्लQ�आहो�. वितच्यां�म;ळ� �बो;द्धीQमध्यां��आत्‍मज्ञा�न�चे��प्रकी�शो�पूडत, आणिर्ण�द्वै�त�चे��दा�रं� � एकीदाम � उघेडत�त. सदाग;रु � कीY पू�न� � दा�होबो;द्धीQ � जी�ऊन � आत्‍मबो;द्धीQ � प्रकीट � होत�. दा�होबो;द्धीQमध्यां��अज्ञा�न�चे��अ�धकी�रं�असत, तरं�आत्‍मबो;द्धीQमध्यां��ज्ञा�न�चे��प्रकी�शो�असत. दा�होबो;द्धीQम;ळ� �दा�हो �हो� �द्वै�त�च्यां� �की�ड�त, भ�दा��च्यां� � बो�जी�रं�त �की� दाQ �असत. आत्‍मबो;द्धीQ�विनम��र्ण�झा�लQ�की#�जी�व�चे� �व�गळ�पूर्ण�चेटकीन�गळ�न�पूडत�. त्‍यां�स�भ�दा�त�ल�अभ�दा�चे��स�क्षा�त �ज्ञा�न � होत�. आत्‍मबो;द्धीQमध्यां� � स;ख�ल� �की��हो� �कीमतरंत� � नसत�. त�र्थ� �अम�पू�स;ख�चे��प्र�प्त� �होत�. त�र्थ� �मन�चे� � शिशोरंकी�व�होत�न�हो�.पूरं�त; �मन�व�चे�न�स�धन� �चे�ल��रं�होत�. जीपूयांOत�जी�वपूर्ण��असत�तपूयांOत �‘मन�पूर्ण�न�’� मन�असत�. स;ख�भगण्यां�चे��मन�चे��शोक्ती#�ठीरंल�लQ�आहो�. त्‍यां�म;ळ� �जी�व�चे��स;ख�स;द्धी��म�पूल�ल� �आहो�. त्‍यां�चेप्रम�र्ण� �जीपूयांOत�मन, मनपूर्ण�न��असत��तपूयांOत�“�म��स�धन��कीरंत”�यां��भ�मिमकी� वरून�स�धकी�अन;स�ध�न�चे��अभ्यां�स�कीरंत.पूरं�त; �आत्‍मबो;द्धीQ�प्रकी�शोल्यां�वरं � जी�व�शिशोव�बोनत. त�र्थ��स;ख�ल� � व�र्ण � नसत�. आणिर्ण �अन;स�ध�नरूपू �झा�ल्यां�न� � व�गळ� � पूर्ण�न� � स�धन� � नसत�. स्वस्वरूपू�च्यां� � प्र�प्त�स�ठी9 � मन �ल�गत � न�हो�.त�र्थ� � व�सन� � तYप्त� � ल�भत�. अशो� � त्‍यां��अवस्था�चे� �कील्पून� �कीरून�त� �आकीलन�होर्ण� �अशोक्यांचे�असत�. सध्यां�च्यां� �अवस्था�त�आपूर्ण�स�मन�व�चे�न�अन;भव�घे�त��यां�त�न�हो�. व�सन��तYप्त�की� ल्यां�व�चे�न�सम�ध�न�मिमळत�न�हो�. पूरं�त;�स्वरुपूस�क्षा�त्‍की�रं��मध्यां��मन�नस�न�स;द्धी��अन;भव�यां�त. आणिर्ण�व�सन��नस�न�सम�ध�न� मिमळत�. सध्यां�च्यां� �अन;भव� �प्रम�र्ण� �जी� �आपूर्ण�अख�रंचे� �समजीतत्‍यां�च्यां�हो��पूलQकीड� � ब्रम्होस्वरूपू � आहो�. म्होर्ण�नचे � त� � आपूल्यां� � मन�च्यां� � आणिर्ण � बो;द्धीQच्यां��

Page 20: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

आटक्यां�बो�हो�रं�चे� �आहो�. पूरं�त; � म�र्णस�न� �जीरं�नरं-दा�हो�चे� �स�बो�ध �सडल��तरं � त� �ब्रम्हो¡�त�बोडतपू�प्र�प्त�होत�. आपूर्ण�आपूल्यां��दा�होबो;द्धीQचे� �स�बो�ध �सडल��मग�ब्रह्मस्वरूपू�पूहो�त� �यां�ईल. जी��स्व�न;भव��आहो�त�त��म�झ्यां��स��गण्यां�न��आन�दिदात�होत�ल. ज्यां�चे��स�ग�सड�वयां�चे��त�म्होर्णजी� �‘म�’पूर्ण�. पूरं�त; �‘म�पूर्ण�’� म्होर्णजी��जी�वपूर्ण�होयां. स्वरूपू�ल��अज्ञा�न�चे� �स�बो�ध �यां�र्ण� � म्होर्णजी� �जी�वपूर्ण�यां�र्ण� �अस� �समजी�व�. व�स्तविवकी� स्वस्वरूपूचे�स्वयां�प्रकी�शिशोत�आहो��पूरं�त; �अज्ञा�न�शो��सबो�ध�आल्यां�न��त्‍यां�चे��ज्ञा�न�झा�कील� �जी�त�. आणिर्ण�त्‍यां�चे��विवश्वव्य�विपूत्‍व�लपूत�. “म��जी�व�आहो�, अज्ञा�न��आहो�, दा�हो�पू;रंत�चे�मयां��दिदात�आहो��” अशो��दा�होबो;द्धीQ �बोळ�वत�. त्‍यां� �दा�हो�बो;द्धीQस�बो�जी�स�स�रंर्ण� � म्होर्णजी�चे�स�ग�सडर्ण� �होयां. जी�वपूर्ण�चे� � स�बो�ध � सडल� � की# � स�बो�ध � रंविहोत � ब्रम्होस्वरूपू�शो� � त�दा�त्‍म्यां � पू�वण्यां�चे��अमिधकी�रं�यां�त, स�मथ्यां��प्र�प्त�होत�. म��खरं��कीर्ण�आहो��त��न�कीळर्ण��यां�चे��न��व�अज्ञा�न�आहो�. त� �अज्ञा�न �न�हो�स� �झा�ल� �की# �पूरंब्रम्हो �होस्तगत �होत�. दा�होबो;द्धीQच्यां� �मठी� पूर्ण�ल��ब्रम्होस्वरूपू�च्यां� � दिठीकी�र्ण� �म;ळQचे � विकीमत �नसत�. की�रंर्ण �त�र्थ� � दा�हो�चे� �अहो�भ�व �स�फ�न�हो�स��कीरून�ट�की�वयां�चे��असत.  ब्रम्होस्वरूपू�मध्यां��उच्च,न�चे�अस� �भ�दाभ�व�न�हो�. त�र्थ� �रं�जी��आणिर्ण�रं�की�दाघे�हो� �स�रंख�चे�असत�त. स्त्रा�, अस�की#�पू;रुष�अस�सव��न��ब्रह्मपूदा �स�रंख�चे � प्र�प्त � होत�. ब्र�म्होर्ण��चे� � ब्रम्हो � सवळ� �आणिर्ण �शो�D�चे� �ओवळ� �अस��व�गळ�पूर्ण�चे�, लहो�न-मठी� � भ�दा � त�र्थ� � नसत�त. रं�जी�ल� � उत्तम �ब्रम्हो �आणिर्ण � त्‍यां�च्यां��पूरिरंव�रं�त�ल�नकीरं-चे�कीरं�न��कीम��प्रत�चे� � अर्थव��होलकी� �ब्रम्हो�अस��भ�दा�त�र्थ��म;ळQचे�नसत. अगदाQ�सगळ्यां��जी�व�न��ब्रम्हो�एकीचे�आहो�. त�र्थ��अन�कीपूर्ण��न�हो�. अगदाQ�रं�की�अस�अर्थव��ब्रह्म�दिदाकी�दा�व�अस�सव�जीर्ण � एकी�चे�पूरंब्रह्म�स�जी�ऊन�मिमळत�त. श्री��समर्थ�Oचे��तत्‍वदृष्ट��विकीत��व्य�पूकी, भ�दा�रंविहोत, स�क्ष्म, आणिर्ण�अवितम�नव��आहो��यां�चे��यां�र्थ��कील्पून��यां�त�. म�नव��जी�वन�भ�दा��न��भरंल�ल��आहो�. तरं�स्वस्वरूपू�न;भव�अभ�दा�न��पूरिरंपू�र्ण��आहो�. यां��दाघे��चे��स��गड�घे�लण्यां�त�श्री��समर्थ�Oचे��खरं��चे�त;यां��प्रकीट�होत�.  स्वग�, मYत्‍यां�, आणिर्ण�पू�त�ळ�यां��वितCहो��लकी�त�ल�सव��आत्‍मज्ञा�न��पू;रुष�न� � विवश्री��त�चे��स्था�न�एकीचे�आहो��आणिर्ण�त��म्होर्णजी��पूरंब्रम्हो�होयां. सदाग;रुन��जी��पूरंब्रम्होपूदा�मिमळत��त�चे�शिशोष्यां�ल��स;द्धी� �प्र�प्त�होत�. त�र्थ� �भ�दाभ�व�नसत. पूरं�त; �कीर्ण�हो��असल��तरं��ब्रह्मपूदा�प्र�प्त�होण्यां�स�शोरं�रं�च्यां��आपूल�पूर्ण�चे��स�बो�ध�स;टल��पू�विहोजी�. ज्यां�च्यां��दा�होबो;द्धीQचे��अ�त�घेड�न�यां�त�त्‍यां��सव��न��एकीचे�ब्रम्हो�प्र�प्त�होत�. “ब्रहो�एकीचे�एकी�अस��अविद्वैत�यां”�आहो��हो��श्री;त�चे��वचेन�प्रशिसद्धी�आहो�. स�ध�पू;रुष�दा�हो�न��व�गव�गळ� �दिदासत�त�पूरं�त;�अ�तरं�ग�च्यां��दृष्ट�न��त��एकी�चे�आत्‍मस्वरुपू�त�मिमसळ�न�जी�त�त. स्वरूपू�त�मिमसळल� �की#�सगळ� �मिमळ�न�एकीचे�दा�हो�च्यां��पूलQकीड�ल�ब्रम्होवस्त��बोन�न�जी�त�त. ब्रम्हो�नव��न�हो��जी;न� �न�हो�. नव�-जी;न��हो��की�लभ�दा�सदावस्त;चे��दिठीकी�र्ण��न�हो�. ब्रम्हो�मध्यां��उर्ण�पूर्ण�आहो��अस��ज्यां�ल��व�टत��त�दा�होबो;द्धीQचे��की; त्रा� � असत. सदावस्त�मध्यां� � अपू�र्ण�त� � पूहो�र्ण�रं� � मन;ष्यां � स्वत3 � अज्ञा�न� � असत. दा�होबो;द्धीQमध्यां� �अज्ञा�न�चे� � विवल�स�असत. अविवद्यां��हो��अन�की�स�शोयां�न� �जीCम�दा�त�.  त��स�शोयां�सम�ध�न�चे��न�शो�कीरंत�त. खरं��स��ग�वयां�चे��म्होर्णजी��दा�होबो;द्धीQच्यां��यांग�न��सम�ध�न�प्र�प्त�चे��स�ध��हुकीत�. म��दा�होचे�आहो��हो��धYढ�भ�वन��म्होर्णजी��दा�होबो;द्धीQ�होयां. म��आत्‍म�चे�आहो��अशो��धYढ�भ�वन��म्होर्णजी��आत्‍मबो;द्धीQ�होयां. दा�होबो;द्धीQ�हो��अज्ञा�न�चे��प्रध�न�लक्षार्ण�आहो��

Page 21: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

तरं�आत्‍मबो;द्धीQ�हो��आत्‍मज्ञा�न�चे��प्रध�न�लक्षार्ण�आहो�.दा�होबो;द्धीQच्यां��यांग�न��जी�व�आकी;� शिचेत�होऊन � दृश्यां�च्यां� � न�दिदा � ल�गत, तरं �आत्‍मबो;द्धीQच्यां� � प्रभ�व�न� � जी�व � विवशो�ल � होऊन�स्वस्वरूपू�शो��समरंस�होऊन�जी�त. दा�होबो;द्धीQ�हो� �जी;न�ट�आहो� �त��स;टत��स;टत�न�हो�. इतकी� चे�नव्हो��तरं�त��आत्‍मबो;द्धीQ�विनम��र्ण�होण्यां�स�व�रं�व�रं�आड�यां�त�. म्होर्ण�न � व�ट�ल�त��कीरून�दा�होबो;द्धीQ�न�हो�शो��कीरं�व�. अस��श्री��समर्थ��आजी�व�न�स��गत�आहो�त. सव�स्व�आहो��अस��व�टर्ण��हो�चे�दा�होबो;द्धीQचे��म;ख्यां�लक्षार्ण�आहो�. पूरं�त;�स;ज्ञा�लकी�दा�हो�चे��खट�पूर्ण, त्‍यां�चे��अशो�श्वतपूर्ण�बोरंबोरं�ओळखत�त�आणिर्ण�त्‍यां�चे��दाष�पूहो�त�त.  दा�होबो;द्धीQ�दा�हो�ल��पू;रून�उरंत��त��कीशो��त� �पूहो�. दा�हो�जी�विवत�आहो��तपूयांOत�जी�व�दा�हो�च्यां��म��पूर्ण�न� �अणिभम�न�धरंत. दा�हो�मरंर्ण�ध�न�झा�ल्यां�न�तरं�हो�चे�दा�होबो;द्धीQ�जी�व�स�पू;Cहो��जीCम�घ्यां�वयां�स�ल�वत�. दा�हो�बो;द्धीQम;ळ� �दा�हो�स�भलत�चे�महोत्‍व�यां�त�, पूरं�त; � त्‍यां��की�रंर्ण�न�चे�सम�ध�न�ल��उर्ण�पूर्ण��यां�त.  बोरं�, ज्यां��दा�हो�ल��एव्होढ� �महोत्‍व�दिदाल��जी�त��त�कीध��पूड�ल, कीस��पूड�ल�हो��स��गत��यां�त�न�हो�. दा�हो�च्यां��पूलQकीड��जी�ण्यां�त�जी�व�चे��कील्यां�र्ण�आहो�, अस��स�ध�,स�त�स��गत�त. म्होर्ण�न�दा�होबो;द्धीQ�व�ढविवण्यां�न��आपूल� �न;कीस�न�होत��हो� �उघेडचे�आहो�. यां��दा�होबो;द्धीQमध्यां��विवलक्षार्ण�शोक्ती#�असत�. यांग� �लकी�न� �स;द्धी��त� �त्रा�स�दा�त�. आपूल्यां��आध�न�कीरंत�. शिसद्धी�चे� �उपूयांग�कीरून� व्य�पू�व�ढविवर्ण��हो��दा�होबो;द्धीQचे�चे�प्रभ�व�आहो�. म्होर्ण�न�दा�होबो;द्धीQ�क्षा�र्ण�होईल�तरंचे�पूरंम�र्थ��ल�भ�ल�न�हो�तरं�न�हो�. दा�होबो;द्धीQम;ळ� �ब्रह्म�शो��समरंसत��होऊ�शोकीत�न�हो�. आत्‍म�न�त्‍म� विवव�की�जी�व�ल� �पूरंम�त्‍मवस्त;कीड� �ख�चेत. पूरं�त; �दा�होबो;द्धीQ�त्‍यां�ल��म�ग��ख�चेत�. त�त�र्थपूयांOत�पूहोचे��शोकीत�न�हो�. दा�होबो;द्धीQत�न�अहो�की�रं�विनम��र्ण�होत�आणिर्ण�जी�व�ल��सदावस्त;पू�स�न�व�गळ� �कीरंत.आणिर्ण�विनवड�न�व�गळ� �की�ढत. यां�चे��अर्थ��अस��की#�म�लत3�जी�व�ब्रह्मस्वरूपू�अस�न�स;द्धी��की� वळ�अहो�की�रं�न��त्‍यां�स�सदावस्त;मध्यां��मिमसळ�न�जी�त��यां�त�न�हो�. हो��सगळ��न�ट� ध्यां�न�त�आर्ण�न�स;ज्ञा�स�धकी�न��अध्यां�त्‍म�श्रीवर्ण�कीरं�व� � आणिर्ण � आपूलQ � दा�होबो;द्धीQ � स�पू�र्ण�पूर्ण� � सड�व�. अशो� � रं�त�न� � ब्रम्होस्वरूपू�त�खरंखरं�चे�मिमसळ�न�जी�व�. त्‍यां�च्यां�शो��ऐक्यां�पू�व�व�. हो��सदावस्त��कीशो��आहो��अस��प्रश्न�उत्‍पून्न �कीरून �श्री�समर्थ� � स��गत�त �“पूरंम�त्‍मवस्त� � अगदाQ � एकीचे �आहो�. पूरं�त; � वितच्यां��अन;भव�मध्यां��दान�गष्ट��लक्षा�त�ठी� वर्ण��आवश्यांकी�आहो�. पूविहोलQ�हो��की#�ब्रम्हो�सव��दृष्ट�न��अन�त�आहो�. त्‍यां�च्यां� � दिठीकी�र्ण��अन�त�ग;र्ण�आहो�त�आणिर्ण�शोक्ती#�अन�त�प्रम�र्ण�त�व�स�कीरंत�त. प्रत्‍यां�की �म�र्णस�चे� �मनरंचेन� � णिभन्न � णिभन्न �असल्यां�न� � विनरंविनरं�ळ्यां� �व्यक्ती#न��ब्रह्म�च्यां��व�गव�गळ्यां��अ�ग�चे��विवशो�षपूर्ण��अन;भव�यां�त. कीर्ण�ल��त्‍यां�च्यां��अन�तपूर्ण�चे� �तरं�कीर्ण�ल��त्‍यां�च्यां��अशिलप्तपूर्ण�चे��तरं�कीर्ण�ल��त्‍यां��च्यां��विनव��त�पूर्ण�चे��तरं�कीर्ण�ल��त्‍यां��च्यां��सव�ज्ञा�पूर्ण�चे��तरं�कीर्ण�ल��त्‍यां��च्यां��सत्त�रुपू�चे��जीबोरंदास्त�प्रचे�त��यां�त�. मग�त�त��न��व�ब्रह्म�ल��दा�त. दुसरं��गष्ट�अशो��की#�अत्‍यां�त�शो;द्धी�आणिर्ण�की� वळ�ब्रम्होरूपू�मध्यां��ब्रह्म�चे��अन;भव�यां�र्ण�रं��र्थड�चे�असत�त. ज्यां��चे��अन;भव�ज्यां��पू�तळQवरं�ल्विस्थारं�होत�त्‍यां��पू�तळQवरून�त�स�धकी�ब्रम्हो�चे��वर्ण�न�कीरंत. म्होर्ण�न�कीर्ण��ज्यांवितरूपू�तरं�कीर्ण��कीर्ण��स�णिक्षारुपू, तरं�कीर्ण��चे�तCयांरूपू�आहो��आहो��अस��स��गत�त. व�स्तविवकी�पूहो�त��ब्रम्हो�एकीचे�एकी�आहो�. त� �एकीचे�ब्रम्हो�अन�की�प्रकी�रं�न� �भ�सत�. विनरंविनरं�ळ्यां��व्यक्ती£चे��मनरंचेन��विनरंविनरं�ळQ �असत�. त्‍यां�म;ळ� � ब्रम्हो � णिभन्न,णिभन्न �प्रकी�रं��न� �अन;भव�स �यां�त�. स�धकी�ल��

Page 22: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

ज्यां�प्रकी�रं��ब्रम्हो�अन;भव�स�यां�त��तचे�प्रकी�रं�त्‍यां�स�खरं��व�टत. त्‍यां��स्वरुपू�बोद्दल�त्‍यां�च्यां��मन�त�ख�त्रा��विनम��र्ण�होत�.  वस्त;त3�ब्रम्हो�न�म-स्वरूपू�च्यां��पूलQकीड��आहो�. अस��असल��तरं��त्‍यां�ल��अन�की�न��व��आढळत�त. उदा�, विनम�ळ, विन�ल�इत्‍यां�दाQ�त��अत्‍यां�त�शो��त�आणिर्ण�स्वत3च्यां��आन�दा�त�रंमम�र्ण�असत�. ब्रम्हो�अरूपू�आहो��की�रंर्ण�त्‍यां�ल��आपूर्ण�पू�हू�शोकीत�न�हो�. त��अगचेरं�आहो�. त��इन्द्रिCDयां�न� �आकीलन�होत�न�हो�. त��अच्यां;त�आहो�. आपूल��स्था�न �सड�त �न�हो�. अन�त �आहो� �की�रंर्ण� त्‍यां�चे� �आदाQ �आणिर्ण�अ�त �कीळत�न�हो�. त��अपूरं�पू�रं �आहो� �की�रंर्ण�त्‍यां�ल� �कीसल्यां�हो� �मयां��दा� �न�हो�त. त� �अदृश्यां, अतक्यां� �आणिर्ण�अपू�रं �आहो�, ब्रह्म�चे� �अशो� � न��व� �आहो�त. ब्रम्हो � न�दारूपू �आहो�, ज्यांवितरूपू �आहो�, चे�तCयांरूपू �आहो�, सत्त�रूपू �आहो�,स�क्षा�रुपू �आहो�, स्वस्वरूपू �आहो�.  त� � शो�Cयां �आहो�, सन�तन�आहो�, सव�ज्ञा�आहो�, सव��त्‍म��आहो�, सव�श्वरं�आहो�, जीग�चे��जी�वन�आहो��त��सहोजी�आहो�,  सदादिदात�आहो�, शो;द्धी,बो;द्धी�आहो�. सव��त�त�आहो�, शो�श्वत�आहो�, शोब्दा��च्यां��पूलQकीड��आहो�. त� � विवशो�ल �आहो� � विवस्त�र्ण� �आहो�, विवश्व�ल� �भरून�आहो�. त� �आकी�शो� �स�रंख��मलहो�न � वस्त� �आहो�, आत्‍म�, पूरंम�त्‍म� �आणिर्ण�पूरंम�श्वरं�आहो�. ब्रम्हो�पूरंम�त्‍म� �आहो�, आत-बो�हो�रं�ज्ञा�न�न� �भरंल�ल� �आहो�,अगदाQ�एकीरूपू�आहो�, त��फ�रं�पू;रं�तन�आहो�, शिचेद्रूपू�आहो�, शिचेCम�त्रा�आहो�, ज्यां��ब्रह्म�ल��न��व�दा�त��यां�त�न�हो��अशो��अन�म�ब्रह्म�चे��हो��न��व��आहो�त�हो��ध्यां�न�त�ठी� व�व�. ब्रह्म�ल��अशो��अस�ख्यां�न��व��आहो�त. हो��जीरं��खरं��असल��तरं��त�पूरंम�श्वरं�न�म��च्यां��पूलQकीड� �आहो�. त्‍यां�च्यां��स्वरुपू�चे��की��हो�तरं�� विनणि�त�कील्पून��यां�व��म्होर्ण�न�हो��इतकी#�न��व��त्‍यां�ल��ठी� वलQ�आहो�त. यां�र्थ��विवश्री��त�ल��विवस�व��मिमळत, अस��त�आदिदापू;रुष�आहो�, आत्‍म�रं�म�आहो�. हो��न��व��णिभन्न�दिदासलQ�तरं��एकीचे�एकी�पूरंब्रम्हो�आहो��त�र्थ� �दुसरं��की��हो��न�हो�. हो��समजीण्यां�स�ठी9�आत��चे�दा��ब्रह्म�चे��लक्षार्ण��स��गत.त्‍यां�च्यां��श्रीवर्ण�न��न��व��अन�की�असलQ�तरं��ब्रम्हो�एकीचे�एकी�आहो��हो��तत्‍व�मन�मध्यां��ठीस�ल. जी�व्होढ�  �खट� �आहो� �त�व्होढ� �बो�जी�स�की�ढल�. जी��उरंल� � त� �स�रं� �खरं� �आहो�. चे�दा��ब्रम्हो�चे� �वर्ण�न�शो�स्त्रा�च्यां��आध�रं�न�चे�कीरू.

               

८. दा�हो��त�विनरुपूर्ण

   म�र्णस�ल��जीस��स्था�ल�दा�हो�असत�तस�चे�त्‍यां�ल��एकी�स�क्ष्म�दा�हो�असत. हो��स�क्ष्म�दा�हो�स्था�ल�दा�हो�च्यां��आध�रं�न��रं�होत, त्‍यां�ल��व्य�पू�न�असत. स�क्ष्म�दा�हो�स्था�ल�दा�हो�ल��शिचेकीट�न�असत. तपूयांOत�मन;ष्यां�न्द्रिजीव�त�असत. स�क्ष्म�दा�हो�स्था�ल�दा�हो�च्यां��बो�हो�रं�पूड�न�त्‍यां�च्यां�शो��की�यांमचे��स�बो�ध�सडत. त्‍यां�व�ळQ�मन;ष्यां�मYत्‍यां��पू�वत. त्‍वचे�, स्न�यां�, रंक्ती, अस्था�, ग्र�र्थ�, मज्ज�त�त�, न�ड्या��हो� �स्था�ल�दा�हो�चे��घेटकी�आहो�त. प्र�र्ण, मन, अहो�की�रं, व�सन��हो��स�क्ष्म�दा�हो�चे� �घेटकी�आहो�त. यां� �सव� �घेटकी�त�व�सन� �सव��त �प्रध�न �घेटकी�समजीलQ �जी�त�.

Page 23: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

त्‍यां�म;ळ� �स�क्ष्म�दा�हो�ल��व�सन�त्‍मकी�दा�हो�अस��अत्‍यां�त�स�र्थ��अस�� दुसरं��न��व�आहो�. व�सन��व�यां;रूपू �असत�त. त्‍यां� � इन्द्रिCDयां�न� � दिदास�न �यां�त �न�हो�त. पूरं�त; � त्‍यां�चे �व�सन� �जी�व�ल��नव�न,नव�न �जीCम� घ्यां�वयां�स�ल�वत�त. उपूविनषदा�त �यां� �स�दाभ��त �एकी�श्लोकी�आहो�. त्‍यां�चे��अर्थ��अस��आहो� �–�मरंर्ण�सन्न�मन;ष्यां�च्यां��हृदायां�चे��बो�हो�रं�जी�ण्यां�चे��द्वै�रं�प्रकी�शिशोत�होत�. त्‍यां��प्रकी�शो�न��जी�व�डळ्यां�त�न�किंकीoव��शोरं�रं�च्यां��इतरं�द्वै�रं�त�न�बो�हो�रं�विनघेत. जी�व�किंकीoव� �स�क्ष्म�दा�हो � शोरं�रं �सड�न �जी�ऊ�ल�गल� �असत��प्र�र्ण�त्‍यां�च्यां� �म�गम�ग�जी�त. प्र�र्ण��च्यां��म�गम�ग�स�रं��इ�दिDयां��जी�त�त�त्‍यां�समयां��स�क्ष्म�दा�हो�विवज्ञा�नमयां�बोनत. त्‍यां�चे��सव��स�स्की�रं�एकी� �दिठीकी�र्ण��गळ��होत�त. हो��सगळ� �स�स्की�रं�घे�ऊन�त�शोरं�रं�सडत.  आपूल� � ज्ञा�न, कीम�. पू�व� � प्रज्ञा� �सव� � बोरंबोरं � घे�ऊन � त � विनघे�न �जी�त.’व�सन�’� जीशो��स�त्वित्‍वकी, रं�जीस�, किंकीoव��त�मशिसकी�अस�ल�त्‍यां�प्रम�र्ण��त्‍यां�ल��पू;ढQल�जीCम�प्र�प्त�होत. अभ्यां�स�न��सत्‍वग;र्ण��चे� �उत्‍कीष��होऊन�जी�व�व�रं�ग्यांस�पून्न�झा�ल��की#�व�सन��क्षायां�पू�वत��आणिर्ण�त्‍यां�स�आत्‍मज्ञा�न�प्र�प्त�होत�. व�सन� �क्षायां�पू�वलQ�की# �पू;Cहो� �जीCम�यां�त �न�हो�. आत्‍मज्ञा�न�प्र�प्त�न�होत��मन;ष्यां�स�मYत्‍यां��आल��तरं�त्‍यां�चे��व�सन��शिशोल्लकी�रं�होत�. अर्थ��त�त्‍यां�ल��पू;Cहो��जीCम�घे�तल्यां�शिशोव�यां�गत्‍यां�तरं�नसत�. ज्ञा�न��मन;ष्यां�आत्‍मज्ञा�न�च्यां��प्र�प्त�म;ळ��जीCम-मरंर्ण�च्यां��चेक्र�त�न�स;टत�हो��अगदाQ�खरं��आहो�.पूरं�त;�अज्ञा�न��मन;ष्यां�ल��जीCम�कीस��यां�त? बोद्धी�मन;ष्यां�मYत्‍यां��पू�वल्यां�न�तरं�त्‍यां�चे��की�यां�उरंत��आणिर्ण�त��त्‍यां�स�पू;Cहो��जीCम�स�घे�लत�. यां��प्रश्न�स�उत्तरं�दा�त�न��श्री��समर्थ��म्होर्णत�त �“वरं,वरं�पू�विहोल� �तरं�बोद्धी�व्यक्ती#�मरंर्ण�पू�वल्यां��न�तरं�त्‍यां�चे��की��हो�चे�उरंत�न�हो��मYत्‍यां��अगदारं�त्‍यां�चे��जी�र्ण�व�स;द्धी��स�पू�र्ण��न�हो�शो��होत�. श्रीत्‍यां�न��अशो��शो�की��की�ढलQ�त्‍यां��शो�की� चे��विनरंसन�ऐकी�व�. मन�त�व्यग्रत��यां�व� �दा�व� �नयां�. मन;ष्यां�चे��स�क्ष्म�दा�हो�व�सन�त्‍मकी�असत. व�सन��व�यां;रूपू�असत�. त��दिदासत�न�हो��पूरं�त;�असत�. स्था�ल�दा�हो�स;टल��तरं��व�सन��जीशो�च्यां� �तस��रं�होत�. त��पू;Cहो�, पू;Cहो�, जीCम � घ्यां�वयां�स � ल�वत�. त� � जी�र्ण�वरूपू �असल्यां�न� � अगदाQ � म;ळम�यां� � पूयांOत�पूहोचेत�. पू�चेहो� �प्र�र्ण�शोरं�रं�त�ल�आपूल� �स्था�न�सडत�त. त्‍यां�व�ळQ �व�सन� � त्‍यां��च्यां��म�गम�ग�जी�त�. की�रंर्ण�व�सन��प्र�र्णरूपू�असत�. मYत्‍यां;च्यां��व�ळQ�व�सन��की�लविवल�ल��प्र�र्ण �दा�हो �सड�न �जी�त. प्र�र्ण �व�यां;रूपू �असत � व�यां;बोरंबोरं � व�सन� � दा�हो �सडत�. त��व�यां;रुपूचे� शिशोल्लकी�रं�होत� �आणिर्ण�मYत्‍यां;समयां� �जीस� �हो�त� �अस�ल�त्‍यां�प्रम�र्ण� �पू;Cहो� �जीCम�घे�ऊन�यां�त�. की��हो��व�ळ��एख�दा��म�र्ण�स�स�पू�र्ण�पूर्ण��मYत्‍यां;म;ख��पूडत. त्‍यां�चे��दा�हो�प्र�त�होत. पूरं�त;�पू;Cहो��त्‍यां�चे��जी�व�दा�हो�त�यां�त. प्र�त�म्होर्ण�न�ढकील�न�दिदाल्यां�स�त्‍यां�च्यां��हो�त�-पू�यां��न��आणिर्ण�इतरं�अवयांव�न��म�रं�ल�गत. एख�द्यां�ल��सपू��च्यां��नजीरं�चे��विवष�बो�धत��त्‍यां�म;ळ� �त�मYत्‍यां;म;ख��पूडत. पूरं�त;�त�न�दिदावस��न�तरं�मठी��म��वित्राकी�त्‍यां�चे��विवष�उतरंविवत�आणिर्ण�त्‍यां�ल��उठीविवत. मYत्‍यां;समयां��दा�हो�त�न�बो�हो�रं �पूडल�लQ�व�सन��पू;Cहो� �दा�हो�त�यां�त�. म्होर्ण�न�त�न्द्रिजीव�त�होऊन�उठीत. की��हो��म�र्णस��प्र�र्ण�विनघे�न�ग�ल्यां�न��प्र�त�होऊन�पूडत�त, त्‍यां�न��की��हो��लकी�न्द्रिजीव�त�कीरंत�त. म्होर्णजी��यां�म�लकी�त�न�पूरंत�घे�ऊन�यां�त�त. आपूर्ण�ऐकीत�की#�पू�वh�की��हो��ऋष��म;न~न��लकी�न��शो�पू�दिदाल� �होत�, त्‍यां�म;ळ� �त्‍यां�न��नव�न�दा�हो�घ्यां�व��ल�गल�. पूरं�त;�उ:शो�पू�च्यां��यांग�न��यांग्यां�की�ळQ�त��पू;Cहो��पूविहोल्यां��दा�हो�त�पूरंत�आल�. की��हो��लकी��न��पू;ष्कीळ�जीCम�घे�तल�. की��हो��लकी��न��पूरंकी�यां��प्रव�शो�की� ल�. अशो��रं�त�न��

Page 24: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

विकीत�तरं��लकी�जीCम�स�आल��आणिर्ण�मYत्‍यां��पू�वल�. म�लत3�व�यां��स्तब्धा�असत, फ;� कील��की#�त्‍यां�स�गत��मिमळत�, त�हो�लचे�ल�कीरू�ल�गल��की#�प्र�र्ण�विनम��र्ण�होत. प्र�र्ण�व�स�न�रूपू�असत�आणिर्ण�व�सन��जीCम �घ्यां�वयां�स�ल�वत�. म�ळ�व�सन��अवितस�क्ष्म�असत��पूहो�यांल��ग�ल� �तरं�त��आढळत�न�हो�. पूरं�त;�त��असत��यां�त�शो�की��न�हो�. आपूल्यां��मन�मध्यां��ज्यां��अन�की�वYत्त��विनम��र्ण�होत�त�त्‍यां��चे��म�ळ�व�सन�त�असत�. व�सन�त�न�वYत्त��विनम��र्ण�होत�त�आणिर्ण�वYत्त�मध�न�व�सन� �पूसलQ�जी�त�. दा�होबो;द्धीQमध्यां� �व�वरंर्ण�रं� �जी�र्ण�व�हो�त;सविहोत�असत�. अम;की�होव�, अम;की�नकी�अस� �व�टर्ण��हो� �जी�णिर्णव�चे� �स्वरूपू�असत�. हो� �स्वरूपू�म्होर्णजी�चे�व�सन��होयां. किंपूoड�मध्यां� �असल�ल्यां��जी�र्ण�व�चे� �स�बो�ध�अगदाQ�म�ळम�यां� �पूयांOत�पूहोचेत. जी�र्ण�व�चे��त�त� �म�ळ�म�यां�मध्यां� �पू�चे�महो�भ�त� �आणिर्ण�त�न�ग;र्ण�यां�च्यां�बोरंबोरं�मिमसळल�ल��असत. म�ळ�म�यां�मध्यां��“म��ब्रम्हो�आहो�”�अस��जी�णिर्णव�चे��अत्‍यां�त�शो;द्धी, विनम�ळ�अन�त�अपू�रं�आणिर्ण�विन�ल�स्वरूपू�आहो�. त्‍यां��ज्ञा�नमयां� स्वरूपू�ल��‘पू;रुष’, ‘इश्वरं’किंकीoव��‘शिशोव’ �अस��म्होर्णत�त. पूरं�त;�त्‍यां�चे�बोरंबोरं�म�ळ�म�यां�मध्यां��ग;र्ण�म�यां�चे��अमिधष्ठ�न�आहो�. हो��व�यां;रूपू�किंकीoव��शोशिक्तीरूपू�आहो�. त्‍यां�स�प्रकीY त��म�यां��अर्थव��शोक्ती#�अस��म्होर्णत�त. व�यां��आणिर्ण�जी�र्ण�व�प्रकीY त��आणिर्ण�पू;रुष�शिशोव�आणिर्ण�शोक्ती#�मिमळ�न�म�ळ�म�यां��असत�. ईश्वरं�चे��जीस��सत्‍यां�स�कील्पू�तशो�, जी�व�चे��व�सन��समजी�व�. व�सन��प्र�र्णरूपू��असत�. प्र�र्ण�व�यां;पू;त्रा � म्होर्ण�न �व�यां;रूपू�असत�आणिर्ण�म�ळ�म�यां�मध्यां� �व�यां� � जी�र्ण�व� �सविहोत�असत. अर्थ��त � व�सन� � जी�र्ण�वयां;क्ती � असत�. यां�चे � की�रंर्ण�न� � जी�र्ण�व�चे� � ध�ग� � अगदाQ � म�ळ�म�यां�पूयांOत�पूहोचेत. ब्रम्हो��ड�मध्यां��असर्ण�रं��जी�र्ण�व�की�रंर्णरूपू�आहो�. किंपूoड�मध्यां� �त��की�यां�रुपू�न� � व�वरंत�. वितचे��रूपू�आकीलन�होण्यां�स�व�ळ�ल�गत. ईश्वरं�न�� विवश्व�विनम��र्ण�कीरंण्यां�चे��स�कील्पू�की� ल��त�बो�जीरूपू�असल्यां�न��समस्त�दृश्यां�घेटन��चे��म�ळ�की�रंर्ण�आहो�. त्‍यां��स�कील्पू�मध्यां��जी�,जी��ग;प्त�आणिर्ण�स;प्त�आहो��त��त��सगळ��दृश्यां�रूपू�घे�ऊन�जीग�त�प्रकीट�होत�. म्होर्ण�न � दृश्यां � घेटन� � यां� � की�यां�रूपू �आहो�त. त्‍यां� � की�रंर्णरूपू �जी�र्ण�व�चे� � अर्थव��स�कील्पू�चे��आकीलन�होण्यां�स�ठी9�आपूलQ�बो;द्धीQ�अत्‍यां�त �स�क्ष्म�अस�व��ल�गत�� �व�सन��व�यां;स�रंख��स�क्ष्म�आहो�, म्होर्णजी��दा�व�स;द्धी��व�यां;रूपू�आहो�त. पू�चेभ�त�त्‍मकी�सYष्ट�चे�चे�त��एकी�भ�ग�आहो�त. व�यां�मध्यां��विकीत�तरं��प्रकी�रं�होत�त. अस��अस�नहो��त�दिदासत�न�हो�. त्‍यां�चे�प्रम�र्ण��जी�र्ण�वरूपू�व�सन��अवितस�क्ष्म�आहो��वितच्यां�मध्यां��न�न��प्रकी�रंचे��बोदाल�होत�त�पूरं�त;�त��दिदासत�न�हो�. त�न�ग;र्ण�आणिर्ण�पू�चे�महो�भ�त��अशो��हो��आठी�तत्‍व� � व�यां��मध्यां��मिमसळल�लQ�आहो�त. पूरं�त;�त्‍यां��चे��कील्पून��यां�त�न�हो�. म्होर्ण�न�त��तस��न�हो�त�अस��म�न��नयां�.   व�रं��सहोजी�व�विहोल��तरं�त्‍यां�म;ळ� �स;ग�ध�आणिर्ण�दुगOध�कीळ�न�यां�त, गरंम�पूदा�र्थ��र्थ�ड�होत�त. उष्र्णत�न� �त�पूल�ल� �प्र�र्ण��विनवत�त, र्थ�ड�होत�त. अस��प्रत्‍यांक्षा�अन;भव � यां�त. व�यां;न��ढग�हो�लचे�ल�कीरंत�त�आणिर्ण�पू�वस�चे��वष��व�कीरंत�त. व�यां;न��नक्षात्रा��विफरंत�त. विवश्व�मध्यां� �सगळQकीड� �व�यां;म;ळ� �गत� � मिमळत�. अशो��रं�त�न� � विवश्व�मध्यां� �व�यां� �सव� �की�यां��कीरंत �भ;त�, दा�वत� � किंकीoव� �होलक्यां� �दा�वत� �व�यां;रूपू�असत�त. त्‍यां� �एकी� �एकी# �अ�ग�त�स�चे�रंत �म�त्रा-त�त्रा�चे� �की��हो� �प्रकी�रं �की� ल� �असत� �प्र�त� �स;द्धी� � न्द्रिजीव�त �होत�त. “रं�हो�र्ण�” म्होर्णजी� �म�त्रा �व�पूरून�अ�ग�त �दा�वत�चे� �स�चे�रं �कीरंर्ण�. अशो� � प्रकी�रंच्यां� �स�चे�रं�न� � ब्रम्हो�सम�ध�स�की�ढ�न�ट�कीत��यां�त�. जीमिमन�त�पू;रून�ठी� वल�ल� �धन�शोध�न�की�ढत��यां�त�. तस�चे�

Page 25: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

अन�की�स�कीट�त�स�पूडल�ल्यां��लकी�न��त्‍यां�त�न�म;क्ती�कीरंत��यां�त�. अ�ग�त�स�चे�रंर्ण�रं��व�रं��दा�हो�शिशोव�यां�बोल� �शोकीत�न�हो�. त��कीर्णत्‍यां�तरं��दा�हो�त�स�चे�रं�कीरून�प्रकीट�होत�. अशो��प्रकी�रंचे��व�सन��घे�ऊन�विकीत्‍यां�की�जी�व�जीCम�स�यां�त�त. व�यां�चे��अस��हो��प्रकी�रं�आहो�त. स�गण्यां�चे��त�त्‍पूयां��अस��की#�व�यां;चे��विवस्त�रं�कीळर्ण� �अवित�कीठी9र्ण�आहो�. समस्त �चेरं�चेरं�विवश्व�मध�ल�सव� �व्यवहो�रं�व�यां;म;ल�चे�चे�लत�त.  व�यां�चे� �जी� � ल्विस्थारं�रूपू�आहो� �त� � विवश्व�ध�रंर्ण�कीरंत��आणिर्ण�दिटकीविवत�. व�यां�चे� �जी��गवितम�न�रूपू�आहो��विवश्व�विनर्मिमoत��कीरंत�. श्री��समर्थ��पू;ढ� �म्होर्णत�त�श्रीत्‍यां�न�“�म�झा��हो��म्होर्णर्ण��कीळत�नस�ल�तरं�सखल�विवचे�रं�कीरं�व��म्होर्णजी��त��समजी�ल. विवश्व�च्यां� �आरं�भ��पू�स�न�त��अ�त��पूयांOत�सगळ� �की��हो��व�यां��घेडव�न�आर्णत. त�र्थ� �व�यां;शिशोव�यां�अCयां�कीर्ण�चे� �कीतYत्‍व�आहो� �त� �शोहो�ण्यां��म�र्णस�न� �दा�खउन�द्यां�व�. श्री��समर्थ��‘व�यां�’�हो��शोब्दा�शोक्ती#�यां��अर्थ��न��व�पूरंत�त. म�ळम�यां��जी�र्ण�वरूपू�आहो�. स्वस्वरूपू �हो� �जी�णिर्णव�चे� �खरं� � म�ळकी�रंर्ण �आहो�. त�र्थ� � त� �सहोजी �जी�त�. स्वरूपू� �लQन�असर्ण�रं��जी�र्ण�व�स्तब्धा�असत�. विवश्व�मध्यां�� गवितम�न�होऊन�त��कीतY�त्‍व�ग�जी�विवत�. कीठी� �प्रगटपूर्ण��तरं�कीठी� �अप्रगटपूर्ण� � वितचे��की�यां��चे�ल� �असत�. ज्यां��प्रम�र्ण��पू�र्ण��जीमिमन�त�न�उफ�ळ�न � यां�त�, कीध� �आट�न �जी�त�. आटल्यां�न�तरं �की��हो� � दिदावस��न� � पू;Cहो� � त � प्रव�हो�जीमिमन�वरं �जीरं�न� �व�हू �ल�गत.त्‍यां�चे �प्रम�र्ण� �जी�र्ण�व �कीठी� �ग;प्त �तरं �कीठी� �प्रगटपूर्ण��दिदासत�, तरं�कीठी� �प्रगट�असल�लQ�ग;प्त�होत�. व�यां�मध्यां� �असल�ल्यां��जी�र्ण�व�चे��प्रकी�रं�अस�चे�आहो�. कीठी� � त��प्रगटपूर्ण��दिदासत��तरं�कीठी� �त��ग;प्त�होत�. कीठी� �वितच्यां�त�बोदाल�घेड�न�आल�ल��दिदासत�तरं�कीठी� �व�यां� �न;सत�चे�की�यां� �कीरंत.  व�रं� �अ�ग�वरून�ग�ल्यां�न��हो�त-पू�यां�स;कीत�त. व�रं��अवित�जीरं�त�व�विहोल्यां�न��विकीत्‍यां�की�व�ळ��चे��गलQ�भरंत�आल�लQ�विपूकी� �कीरंपू�न�जी�त�त. अन�की�प्रकी�रंच्यां��व�यां;म;ळ� � अन�की�प्रकी�रंचे��रंग�होत�त. पूYथ्व��वरं�ल � लकी�न� � त्‍यां�च्यां�पू�स�न � पू�ड� � होत�. व�यां;म;ळ�चे � व�जी � कीड�डत�. व�यां;म;ळ�चे�ग�यांन�त�ल�अन�की�रं�ग�ग�त��यां�त�त. व�यां;म;ळ�चे�श्रीत्‍यां�न��रं�ग�विनणि�तपूर्ण��कीळत. दाQपू�रं�ग�न��दिदाव��ल�गर्ण��म�घेमल्हो�रं�रं�ग�न��पू�उस�पूडर्ण��हो��रं�ग�चे��चेमत्‍की�रं�व�यां;म;ळ�चे�घेडत�त�व�यां� � फ;� कील्यां�न� � म�र्णस�न� � भ;रंळ � पूडत�. व�यां� � फ;� कील्यां�न� � अ�ग�वरं�ल � गळव� � कीरंड��पूडत�त. व�यां;म;ळ�चे�अन�की�प्रकी�रंचे��म�त्रा�पूरिरंर्ण�म�कीरंत�त. म�त्रा�न��दा�वत��प्रकीट�होत�त. म�त्रा�न��भ;त��समरं�आर्णत��यां�त�त. एकी�वस्त��बोदाल�न�दुसरं��वस्त��कीरंर्ण�, विनरंविनरं�ळQ�रूपू��घे�व�न �लकी�न� �चेविकीत�कीरंर्ण� �अशो� �जी�दूच्यां� �कीरं�मत� �म�त्रा �स�मथ्यां��न� �कीरंत� �यां�त�त. दा�व�दिदाकी��न��स;द्धी��न�कीळर्ण�रं��रं�क्षास�चे��म�यां�मयां�रंचेन��म�त्रा��च्यां��सहो�यां�न��कीरंत��यां�त�. एख�द्यां�स�एकी�चे�दिठीकी�र्ण� � खिखळव�न � ट�कीर्ण��किंकीoव��त्‍यां�ल��भ;रंळ�पू�डर्ण�, म�र्णस�ल��स�पू�र्ण�पूर्ण� �वशो�कीरून�घे�र्ण� �अशो� �प्रकी�रंचे� � विवशिचेत्रा�स�मथ्यां� �म�त्रा��च्यां� � दिठीकी�र्ण��असत�, चे�गल्यां��धडध�कीट�मन;ष्यां�स�व�ड��कीरं�व��आणिर्ण�व�ड्या��म�र्णस�ल��न�ट�कीरं�व��अस��व�यां�चे��(म�त्रा��चे�) अन�की� विवकी�रं �आहो�त. त� �स��ग�व� � विततकी� �कीम�चे�आहो�त �म�त्रा��च्यां� �सहो�यां�न��दा�व��च्यां��लढ�यां��चे�लत�त. ऋष~चे��दारं�रं��त्‍यां��च्यां��म�त्रा�स�मथ्यां��वरं�अवल�बो�न�असत. म�त्रा�स�मथ्यां��चे��मविहोम��कीर्ण�सहो��स�पू�र्ण�पूर्ण��स��गत��यां�त�न�हो�. म�त्रा��न��पूक्षा��त�ब्यां�त�ठी� वत��यां�त�त. म�त्रा�न��धनल�भ�कीरून�घे�त��यां�त. आत��हो��विवषयां�पू;रं��श्रीत्‍यां��च्यां��प्रश्न�ल��उत्तरं�दिदाल�. बोद्धी�ल��जीCम�कीस��यां�त�यां�चे��श्रीत्‍यां�न��उत्तरं�मिमळ�ल�.

Page 26: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

९. भक्ती�विनरुपूर्ण

मन;ष्यां�न� �आपूल्यां� �जी�वन�त � इहोलकी �आणिर्ण �पूरंलकी � किंकीoव� � प्रपू�चे �आणिर्ण �पूरंम�र्थ��दाCहो�चे� � विवचे�रं �कीरंर्ण� �यांग्यां�आहो�. प्रपू�चे�न�ट�होण्यां�स�ठी9 � त्‍यां�न� �जी�र्णत्‍यां�चे� �स�गत��धरं�व��आणिर्ण�पूरंम�र्थ��उत्तम�होण्यां�स�ठी9�त्‍यां�न��सदाग;रु� चे��शोरंर्ण�गत��पूत्‍कीरं�व�.  “दा�व�कीर्ण�आणिर्ण�म� �कीर्ण”� हो� � दान �प्रश्न�सदाग;रुन� �अनCयांपूर्ण� � विवचे�रं�व�. स�पू�र्ण� �शो�श्वत�असल�ल� �पूरंब्रम्हो�ओळखर्ण��हो�चे�पूरंम�र्थ��चे��खरं��रंहोस्यां�असल्यां�न��त्‍यां�चे��अन;भव�यां�व��म्होर्ण�न�स�रं�स�रं�विवचे�रं�कीरं�व�. हो��विवचे�रं�की� ल��तरं�अस��आढळत��की#� यां��विवश्व�त�दृश्यां�आणिर्ण�अदृश्यां�अस��दान�पूदा�र्थ��आहो�त. सव��जीड�पूदा�र्थ��दृश्यां�असत�त. पूरं�त;�अदृष्यां�मध्यां��चे�चेळ�आणिर्ण�विन�ळ � अस� �दान�प्रकी�रंचे� �पूदा�र्थ� �आहो�त. यां��पू�की#�जीड�आणिर्ण�चे�चेळ�पूदा�र्थ��म�मियांकी�असल्यां�न��अशो�श्वत�असत�त�आणिर्ण�विन�ळ�वस्त��म्होर्णजी��पूरंब्रम्हो�त�व्होढ� �शो�श्वत�असत�. विवव�की�न��त्रा�लक्यां�किंहोoड�व��आणिर्ण�शो�श्वत�आणिर्ण�अशो�श्वत�यां��चे��विनव�ड��कीरं�व�. शो�श्वत � विनर्विवoकी�रं� � पूरंब्रह्म�मध्यां� � विवकी�रं � विनम��र्ण � होऊन � म�ळम�यां� � आणिर्ण�अ�तरं�त्‍म��उदायां � पू�वल�. त्‍यां�पू�स�न�किंपूoड-ब्रम्हो��ड�चे� �आठी�दा�हो�होऊन�सगळ� �विवश्व�दिदास��ल�गल�. विवव�की�न� �म�मियांकी�आहो��त��ख�ड�व� �आणिर्ण�पूरंब्रम्हो�ध;�ड�न�की�ढ�व�. अशो��रं�त�न��शो�श्वत�दा�व �कीळल्यां�वरं �‘म� �कीर्ण’� यां�चे� �शोध�घ्यां�व�. यां� �‘म�’� चे� �शोध�अ�तरं�ग�त�घ्यां�वयां�चे��असत. त्‍यां�चे��शोध�घे�ऊ�ल�गल� �असत��खट� �म��पूर्ण��गळ�न�जी�त.  आपूर्ण�की� वळ�आत्‍म��आहोत�अस��अन;भव�यां�त. खट��म�पूर्ण��गळ�ल��की#�व�गळ�पूर्ण�जी�त��आणिर्ण�वYत्त�चे��विनवYत्त��होऊन�उCमन��अवस्था��स�धत�. यां��अवस्था�त�ज्ञा�न�चे��विवज्ञा�न�होत�. ध्यां�न�चे� � ध्यां�यां�बोनत�, सगळ� �पू�पू� विवलयां�स�जी�ऊन�जीCम�चे� �स�र्थ�की�होत�.  यां��पूदा�न��पूहोचेल�ल��भगव�त��चे��दा�सचे�इतरं�लकी�न��त�रंत�त. यां� �जीग�त�पू;ष्कीळ�म�र्णस� �आहो�त. त्‍यां� �सव��न� � विवव�कीपू�र्ण� � व�ग�व�. इहोलकी�आणिर्ण�पूरंलकी�दाCहो�चे��विवचे�रं�कीरं�व�. यां��विवश्व�त�यांशो�मिमळविवण्यां�स�ठी9�जी�र्णत्‍यां��चे��स�गत��धरं�व�. पूरंम�र्थ��त � यांशो � यां�ण्यां�स�ठी9 � सदाग;रु �आवश्यांकी � असत�त. सदाग;रुन� � की�यां�विवचे�रं�व��हो��अन�की��न��कीळत�न�हो�. सदाग;रु� शो��अनCयां�होऊन�अगदाQ�मन�पू�स�न �पू;ढQल�दान�गष्ट��त्‍यां�न��विवचे�रं�व्य�. त्‍यां��दान�गष्ट��अशो��आहो�त�(अ) दा�व�कीर्ण�(आ) आपूर्ण�किंकीoव��म��कीर्ण? विवव�की�न� �यां��गष्ट~चे� �व�रं�व�रं�मनन�कीरं�व�. प्रर्थम�दा�व�त�कीर्णत�? आणिर्ण�न�तरं�आपूर्ण, म��कीर्ण�आहो� �हो� �दान�प्रश्न�आहो�त. यां��चे� �उत्तरं� �शोधण्यां�स�ठी9�पू�चे�कीरंर्ण�आणिर्ण�महो�व�क्यां��चे��विवचे�रं�व�रं�व�रं�कीरं�व�. शो�श्वत�आणिर्ण�विन�ळ� पूरंब्रम्हो�ओळख�व�. हो�चे�सव��पूरंम�र्थ��की� ल्यां�चे��फळ�आहो�. की� वळ�शो;द्धी�म��कीर्ण�आहो��यां�चे�हो��शोध�घ्यां�व�� �शो�श्वत�की�यां�आणिर्ण�अशो�श्वत�की�यां�यां�चे��स�क्ष्म�विवचे�रं�की� ल��तरं, अस��प्रत्‍यांयां�स�यां�त� �की# �यां� �दृश्यां� � विवश्व�त � विन�ल, चे�चेल, आणिर्ण�जीड�अस� � विवविवध�भ�दा�आढळत. पूरं�त;�हो��स�रं�� म�यां�चे��पूस�रं��आहो�. शो�श्वत�ब्रम्होवस्त��यां�च्यां��पूलQकीड��रं�होत�. पूरंब्रम्हो �ध;�ड�न �की�ढ�व� � त्‍यां�स�ठी9 � विवव�की�च्यां� �बोळ�वरं �त्रा�लक्यां � किंहोoड�न �यां�व� �आणिर्ण �जी��

Page 27: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

म�यां�विनर्मिमoत�आहो��त��विवचे�रं�न��बो�जी�स�स�रं�व��हो�चे�स;ज्ञा�पूरिरंक्षा�वCत�चे��की�यां��समजी�व�. जी�खरं��पूरिरंक्षा��कीरंर्ण�रं��आहो��त्‍यां�न��खरं�, खरं��तपू�स�व�. खट� �बो�जी�स�स�रून�खरं��त�व्होढ� �स्व�की�रं�व�. म�यां�न��विनम��र्ण�की� ल�ल��सव��पूदा�र्थ��दिदासण्यां�स�खरं��दिदासल��तरं��त��खरं��न�हो�त�हो��पूक्की� �समजी�व�. म�यां�चे� �पूस�रं� �पू�चे �महो�भ�त�विन � भरंल�ल� �आहो�. पू��चेभ�वितकी�वस्त��समस्त�न�शोव�त�असत�त. यां��दृष्ट�न��किंपूoड, ब्रम्हो��ड�आणिर्ण�त्‍यां�चे��आठी�दा�हो�स�रं��न�शोव�त�आहो�, जी�, जी��इन्द्रिCDयां�न� �दिदासत��त��सव��न�शो�पू�वत�. जी�,जी��जीCम�घे�त��त��त��यां�र्थ�समयां��मरंर्ण�पू�वत�. जी�,जी� �बोनविवल�ल� �असत� �त�,त� �स�रं� �की�ल��तरं�न� �मडत�. अस� �हो� �म�यां�चे��स्वरूपू �आहो�. दा�हो �ध�रंर्ण �कीरंर्ण�रं� � प्र�र्ण� �की�ल��तरं�न� � न�शो �पू�वत�त. हो� � तरं �प्रत्‍यांक्षा�अन;भव�स�यां�त�, मन;ष्यां�शिशोव�यां�मन;ष्यां�उत्‍पून्न�होत�न�हो�. व�यां��व�चे�न� उत्‍पूत्त��होत�न�हो�. जी��,जी��व�ढत��त��स�रं��मडत��जी�,जी��यां�त��त��स�रं��जी�त�. कील्पूCत�च्यां��शो�वटQ�एकी�महो�भ�त�अCयां�महो�भ�त�स� विगळ�न�ट�कीत�.अन्न�व�चे�न�व�यां��उत्‍पून्न�होत�न�हो�, वनस्पत�व�चे�न�अन्न�विनम��र्ण�होत�न�हो�. पूYथ्व�व�चे�न�वनस्पत��विनम��र्ण�होत�न�हो�त. पू�र्ण��न�हो��तरं�पूYथ्व��न�हो�, त�जी �न�हो� �तरं �पू�र्ण� � न�हो�. व�यां� � न�हो� � तरं �त�जी �न�हो� �अस� �क्रम �जी�र्ण�व�. अ�तरं�त्‍म� �नस�ल �तरं �व�यां� � उत्‍पून्न �होउ �शोकीत�न�हो�. म;ळम�यां�चे� � विवकी�रं � नस�ल �तरं�अ�तरं�त्‍म��असत�न�हो��पूरं�त;, विनर्विवoकी�रं�पूरंब्र�म्हो�त�दिदासर्ण�रं��विवकी�रं�खरं��आहो��की�यां? यां�चे��न�ट�विवचे�रं�कीरं�व�. विनर्विवoकी�रं�पूरंब्रह्म�मध्यां��पूYथ्व�, आपू, त�जी, व�यां�. अ�तरं�त्‍म��आणिर्ण�म�ळम�यां��यां�पू�की#�एकीहो��आढळत�न�हो�. विनग;�र्ण�विनरं�की�रं�वस्त��हो�चे�शो�श्वत�चे��ख�र्ण �आहो�. अष्टध� � प्रकीY त� �स�पू�र्ण�पूर्ण� � न�शोव�त �आहो�. सगळ� � दृश्यां � न�शोव�त �आहो� � हो��ओळख�न�रं�विहोल��पू�विहोजी�. अस�न�नसल्यां��स�रंख��होत�. स�रं�स�रं�विवचे�रं�न��सम�ध�न�की�यां�आहो��त��बोरंबोरं�आकीलन�होत�. शो�श्वत�शोध�न�की�ढण्यां�स�ठी9�विवचे�रं�कीरू�ल�गल्यां�वरं, स�रं �कीर्णत� �आणिर्ण�अस�रं �कीर्णत� �यां�चे� �मन�त � विन�यां�होत. हो� � विन�यां�झा�ल� �की#�आत्‍म�न�त्‍म� विवचे�रं�बोलव�न�होत. विवचे�रं�कीरंण्यां�न� � विवचे�रं�कीरंण्यां�चे� �स�मथ्यां� �व�ढत�जी�त�. विवचे�रं�त�स�क्ष्म�त�शिशोरंण्यां�चे��शोक्ती#�यां�त�. विवचे�रं�ज्यां��प्रम�र्ण�त�स�क्ष्म�बोनत�त्‍यां��प्रम�र्ण�त�त�अशो�श्वत�चे�� कीवचे�भ�दून�शो�श्वत��पूयांOत�पूहोचेत. त�र्थ��त�न�हो�स��होऊन�सदावस्त;�दाशो�न�होत�. दा�व�शो�श्वत�आहो�, विनग;�र्ण�आहो�, अशो��ख�र्ण�स्व�न;भव�न��पूटलQ, दा�व�कीर्ण�त� �कीळल�. आत��म��कीर्ण�त� �कीळर्ण��आवश्यांकी�आहो�. म��कीर्ण�यां�चे��शोध�घे�त�,घे�त��म��शो;द्धी�विनम�ळ � विनरुपू�मिधकी�आत्‍म��आहो��अस��अन;भव�यां�त. म��कीर्ण�हो��कीळ�वयां�स�होव��अस�ल�तरं�दा�हो�मध�ल�तत्‍व��शोधलQ�पू�विहोजी�त. त��शोध�न�पू�विहोलQ�तरं�अस��समजीत��की#�मन�त�उत्‍पून्न�होत  �असल�ल्यां�� वYत्त�मध्यां��‘म�’, ‘त�’�पूर्ण�चे��म�ळ�आहो�. स्था�ल, स�क्ष्म�आणिर्ण�की�रंर्ण�यां��सव��दा�हो��चे��शोध�घे�तल��तरं�हो��खट��म��पूर्ण��कीठी� �दिदासत�न�हो�. त्‍यां��शोध�मध्यां��स�रं��‘म�’�,’त�; पूर्ण�पू�चेतत्‍व��मध्यां��विवलQन�होत�. त्‍यां�चे�शोध�त�दृश्यां�पूदा�र्थ��म�थ्यां�पूर्ण�न��बो�जी�स�सरंत�त. एकी�तत्‍व�दुसऱ्यां�मध्यां��लयां�पू�वत�. यां��दिठीकी�र्ण��म��त� � पूर्ण � उरंण्यां�स � जी�ग�चे � रंहो�त � न�हो�.  की� वळ � ब्रम्होवस्त� � त�व्होढQ � शिशोल्लकी � रं�होत�. पू�चे�कीरंर्ण�की�यां, तत्‍वविववरंर्ण�की�यां, महो�व�क्यां�चिंचेoतन�की�यां, यां��सव�Oचे��भ�व�र्थ��अस��आहो��की#�आपूर्ण�पूरंम�र्थ��स्वरूपू�आहोत. तस��अन;भव�यां�ण्यां�स�ठी9�आपूर्ण�अन�सक्ती�होऊन�आत्‍मवस्त;शो�� तदा�की�रं�झा�ल��पू�विहोजी�. त�त्‍पूयां��अस��की#�दा�व�आणिर्ण�भक्ती�यां��चे��म�ळ�

Page 28: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

शोध�न�पू�विहोल� �तरं�सव��उपू�ध��रंविहोत�अस��की� वळ�आत्‍म��शिशोल्लकी�उरंत. अशो��प्रकी�रं��‘म�’�पूर्ण�न�हो�स��झा�ल� �, आत्‍म�न�त्‍म�विवव�की�न��व�गळ�पूर्ण�न�हो�स��झा�ल�, म्होर्णजी��वYत्त��रंविहोत �अवस्था� �यां�ऊन �उCमविनपूदा �प्र�प्त �होत�. ज्ञा�न�चे� � रुपू��तरं � विवज्ञा�न�त �होत�. ध्यां�न�ध्यां�यांमयां�बोनत�, की�यां�की�रंर्ण�भ�व�मध्यां��अ�तभ��त�होर्ण�रं��स�रं��द्वै�तमयां�दृश्यां�बो�जी�स�स�रंल��जी�त�. जीCम-मरंर्ण�चे��चेक्र�स�पूत�. सव��पू�पू�विवलयां�स�जी�त�. यांमयां�तन��च्यां� �त�वड�त�न�स;टकी��होत�. सव��प्रकी�रंचे��बो�धन� �शिशोशिर्थल�होत�त, ब्रम्हो�विवचे�रं�न� �मक्षा�प्र�प्त�होत. जीCम�चे� �स�पू�र्ण� �स�र्थ�की�झा�ल� �अस� �व�टत�. न�न� �प्रकी�रंचे� �स�शोयां�न�हो�स� �होत�त. सव��स�कीट� � न�हो�शो� � होत�त. अशो� � रं�त�न� �आत्‍मज्ञा�न �आणिर्ण �आत्‍म�न�त्‍म � विवव�की � यां��च्यां��सहो�यां�न��अन�की�लकी�पू�वन�झा�ल�, पूवितत�न��पू�वन�कीरंर्ण�यां���पूरंम�त्‍म्यां�चे��दा�स�स;द्धी��यां��विवश्व�ल��पू�वन�कीरंत�त. अस��प्रत्‍यांक्षा�अन;भव�अन�की�लकी�न��आल��आहो�.

१०. श्री�ष्ठअ�तरं�त्‍म��विनरुपूर्ण

सव� � विवश्व�मध्यां� � पू�चे � महो�भ�त��चे� � पूस�रं� �असल� � तरं� � त्‍यां�मध्यां� � अ�तरं�त्‍म� �ओवल�ल��असत. त�तत्‍व��च्यां�पू�की#�असल��तरं��त्‍यां��च्यां��सत्त�न� �सव� �की��हो� �घेड�न�यां�त�. ज्यां��च्यां��दिठीकी�र्ण��अ�तरं�त्‍म्यां�चे��जी�र्ण�व�फ�रं�मठ्या��प्रम�र्ण�त�प्रकीट�होत��त्‍यां�न��अवत�रं��पू;रुष�अस� � म्होर्णत�त. यां� � दृश्यां � विवश्व�मध्यां� � पू�चेभ�त��च्यां� � मिमश्रीर्ण� �पू�स�न �झा�ल�ल� �भरंमस�ट�पूस�रं��दिदासत. त्‍यां�चे��म�ळ�अगदाQ�म�ळम�यां�मध्यां��आहो�. पूरं�त;�यां��सगळ्यां��विवस्त�रं��मध्यां��स�क्षा� �पूर्ण�न� �अर्थव� � दृष्ट� � पूर्ण�न� � रंहो�त �असल�ल्यां� � अ�तरं�त्‍म्यां�चे� �अख�ड �त�त� �आहो�. अर्थ��त�अ�तरं�त्‍म��तत्‍व��पू�की#चे�एकी�आहो�. एख�दा��रं�जी��उ�चे�चिंसoहो�सन�वरं�बोसत, त्‍यां�च्यां��दाCहो��बो�जी�स�स�Cयां�दा�टQव�टQन��उभ��असत�. त्‍यां�चे�प्रम�र्ण��यां��जीग�त�आढळर्ण�रं��तत्‍व��फ�जी��स�रंख��आहो�त, त्‍यां�च्यां�मध�ल�स�क्षा��अ�तरं�त्‍म��रं�जी�स�रंख��आहो�. यां�चे��विवचे�रं�मन�त�कीरून�त��समजी�न�घ्यां�व�. स�विनकी��चे��दा�हो�जीस��हो�ड�म�स��चे��बोनल�ल��असत,  तस�चे�रं�जी�चे��स;द्धी��दा�हो�हो�ड��म�स��चे�चे�बोनल�ल��असत.त्‍यां�चे�प्रम�र्ण��पू�चेभ�त�त्‍मकी�जीगत�आणिर्ण�त्‍यां�चे��स�क्षा��अ�तरं�त्‍म��दाCहो��तत्‍वरूपू�आहो�त�रं�जी�च्यां��सत्त�न��स�Cयां�चे�लत��पूरं�त; � रं�जी� �आणिर्ण� त्‍यां�चे� �स�विनकी�दाCहो� �पू�चेभ�त�त्‍मकी�असत�त. फरंकी�इतकी�चे �की#�रं�जी�च्यां�� दिठीकी�र्ण��सत्त�चे� �अमिधष्ठ�न�अमिधकी�असत�, अ�तरं�त्‍म्यां�च्यां�� दिठीकी�र्ण��म;ळ�तचे�जी�णिर्णव�चे��अमिधष्ठ�न�अमिधकी�असत�. यां��की�रंर्ण�न��त�दृष्ट��स�क्षा��बोनत. विवश्व�न�हो�स��झा�ल��की#�स�क्षा�पूर्ण�स�पूत�. यां��दृष्ट�न��दृष्ट�पूर्ण�त�त्‍पू;रंत��आहो�. म��दा�हो�नस�न�आत्‍म�चे�आहो��यां��विवव�की�न��जी��अवितविवशो�ल�झा�ल� �त्‍यां�न��अवत�रं��पू;रुष�अस��म्होर्णत�त. यां�चे�न�त्‍यां�न��महो�रं�जी�मन��चेक्रवतh�झा�ल�. ज्यां�च्यां��दिठीकी�र्ण��अवितविवशो�ल�जी�र्ण�व�असत��त�विततकी��भ�ग्यांव�न�असत. ज्यां�च्यां��दिठीकी�र्ण��अल्पू�जी�र्ण�व�असत��त��लकी�दुदा­व��असत�त. जी��म�र्णस��व्य�पू�व�ढविवत�त, खट�टपू�कीरंत�त, जी�वन�त�ल�धक्की� �आणिर्ण�भ�रं�ससत�त�त��म�र्णस��पूहो�त�, पूहो�त��भ�ग्यांव�न�होत�त. म�नव��जी�वन�आजीस;द्धी��अस�चे�आहो�. पूरं�त;�म;ख��लकी�न��त��कीळत�न�हो�.जी�विवव�की#�आहो��त्‍यां�ल��म�त्रा�हो��चे��गल��समजीत�. जीग�त�ल�

Page 29: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

खरं� � र्थरंपूर्ण �आणिर्ण �लघे;पूर्ण � म�र्णस�च्यां� � विवव�कीशोक्ती# � मध्यां� � असत�. पूरं�त; � स�म�Cयां�लकी�न� � हो� �कीळत�न�हो�. जी�अगदारं�जीCम�स�हो�त�त्‍यां�स�लकी�र्थरं�म्होर्णत�त.रं�जी��वयां�न��लहो�न�असल��तरं��वYद्धी�त्‍यां�ल��नमस्की�रं�कीरंत�त. विवव�की�शोक्ती#�अशो��विवशिचेत्रापूर्ण��की�म�कीरंत� �हो� �कीळर्ण��आवश्यांकी�आहो�. स�म�Cयां � लकी��चे� �ज्ञा�न�हो� �सव� �अन;म�न��वरं�आध�रंल�ल� �असत�. स�प्रदा�यां�दिदाक्षा��आणिर्ण�लकीपूरं�पूरं��दाCहो��अन;म�न��वरंचे�चे�लत�त. पूरं�त;�हो��खरं��न�हो��अस��विकीत��लकी�न��स��ग�व�? स�म�Cयां�जीनत�ल��त्‍यां�त�ल�फ�रंस��की��हो��कीळत�न�हो�. आणिर्ण�स�म�Cयां �लकी��चे�चे �स�ख्यां� �अमिधकी � असल्यां�न� �कीर्ण�,कीर्ण�ल��स��गत �बोस�यांचे� � त्‍यां�ल� �अ�तचे �न�हो�. आपूल्यां� �पू�क्षा� � वयां�न� �लहो�न �म�र्ण�स �भ�ग्यां�ल��चेढल� �तरं �लकी� त्‍यां�ल� �त;च्छ�ल�खत�त. त्‍यां�चे� �मत्‍सरं �कीरंत�त. त्‍यां�ल� �महोत्‍व �दा�त�न�हो�त. म्होर्ण�न�आपूल्यां�शो��सलग��कीरू�इल्विच्छत� आणिर्ण�सलग��असल�ल्यां��म�र्णस�न��दूरं�ठी� व�व�. बोलल�ल्यां� �शोब्दा��चे� �अर्थ� �ज्यां�न� � विनणि�तपूर्ण� �कीळत�न�हो�. त्‍यां�न� �रं�जीकी�रंर्ण�यांग्यांपूर्ण� � कीरंत� � यां�त � न�हो� � अस� � की��हो� � लकी � म;ख�पूर्ण�न� � उग�चे �आपूल� � मठी� पूर्ण�मिमरंविवत�त. ज्यां��म�र्णस�ल��विनणि�तपूर्ण��की��हो�चे�कीळत�न�हो�, ज्यां�ल��खरं��कीर्ण��म�न�त�न�हो�, अस��म�र्ण�स�की� वळ�आध��जीCमल��म्होर्ण�न�वड�ल�बोनत. त्‍यां��वड�ल�पूर्ण�ल��कीर्ण��विवचे�रं�त�न�हो�.   वयां�न��लहो�न�पूरं�त;�ज्ञा�न��म�र्णस�न��की��हो��स��विगतल� �तरं�वYद्धी�म�र्णस��म्होर्णत�त�आत��वविडल��चे��वड�लपूर्ण�उरंल� �न�हो�. लहो�न��न��लहो�नपूर्ण�सडल�. अस��जी��बोलत�त�त्‍यां�न��शोहो�र्णपूर्ण�नसत�. ग;र्ण�व�चे�न�वविडलपूर्ण�यां�त��अस��म�नर्ण��हो�चे�खट��आहो�. खयां���र्थरंपूर्ण��वरून�यां�चे��प्रचे�त��यां�त�. ग;र्ण�व�चे�न�खरं��र्थरंपूर्ण�अस��शोकीत�न�हो�. अस��अन;भव�यां�त. हो� �जीरं��खरं� �असल� �तरं��वयां�न� �वड�ल�असल�ल्यां��न��म�न�द्यां�व�. त्‍यां�न��स;द्धी��आपूल��वविडलपूर्ण�खरं��न�हो��हो��समजी�न�व�ग�व�. अस��की� ल��न�हो��तरं�आपूल्यां��वYध�पूकी�ळQ�आपूर्ण�स�त्रा�स�होईल� �हो� �सगळ� �स��गण्यां�चे��इत्‍यांर्थ� �अस��की#�अ�तरं�त्‍म��खरं��वड�ल�आहो�. त�ज्यां�च्यां��अ�त:कीरंर्ण�त�जी�ग��झा�ल��त�र्थ��मठी� पूर्ण�यां�त�. हो� �गष्ट �उघेड�आहो�. त� �स��विगतल्यां� �बोद्दल�म�झ्यां�कीड� �दाष �न�हो�. म्होर्ण�न �म�र्णस�न��विवव�की�च्यां��बोळ�वरं�शोहो�र्णपूर्ण�शिशोकी�व��जी�म�र्ण�स�विवव�की�कीरंण्यां�स�शिशोकीत�न�हो��त्‍यां�ल��सम�जी�त�की��हो��महोत्‍व�उरंत�न�हो�. ज्यां��म�र्णस�चे��लकी��मध्यां��की��हो��विकीमत�उरंत�न�हो�. त्‍यां�चे��जीCम�फ; कीटचे�ग�ल�. अस��मन;ष्यां�आपूर्णहून�आपूर्ण�स�हो�न�दाशो��प्र�प्त�कीरून�घे�त. सगळ्यां��स्त्रा�यां�स;द्धी��त्‍यां�ल��व�ट�ल�तशो��न��व��ठी�ऊ�ल�गत�त. त�अडगळQत�जी�ऊन�पूडल��अस��म्होर्णत�त. अशो�प्रकी�रं��म;ख�पूर्ण��पूदारं�त�पूडत. म�र्णस�न��अस��कीरू�नयां�. आपूल्यां��जी�वन�चे��स�र्थ�की�कीरून�घ्यां�व�. त��कीळत�नस�ल�तरं�ग्र�र्थ��चे��अभ्यां�स�कीरून�त्‍यां�त�न�शिशोकी�व�. स;ज्ञा�म�र्णस�ल��लकी�आपूर्णहून�बोल�वत�त. म;ख��लकी�न� �बो�जी�ल��स�रंत�त. ज्यां�ल� �स�पूत्त� �आवडत� �आणिर्ण�होव� �अस�ल�त्‍यां�न� �शोहो�र्ण� � व्हो�व�. अहो �हो��शोहो�र्णपूर्ण�शिशोकीण्यां�स�ठी9�पू;ष्कीळ�चे� �कीष्ट�कीरं�व� �ल�गत�त. हो� �खरं� �पूरं�त; � कीष्ट�कीरून�शोहो�र्णपूर्ण� शिशोकी�व�. की�रंर्ण � त्‍यां�स�रंख� �उत्तम�त �उत्तम �गष्ट �अCयां �न�हो�.  जी �ख�पू�लकी�न��म�Cयां�होत�त�शोहो�र्ण��झा�ल��अस��समजी�व�. शोहो�ण्यां��लकी�न��की��हो�चे�कीम��पूडत �न�हो�. जी �मन;ष्यां �आपूल� � विहोत �कीरून�घे�त �न�हो� �त �आत्‍मघे�तकी# �समजी�व�. त्‍यां�च्यां�इतकी��पू�पू��कीर्ण��न�हो�. त;म्हो��श्रीत��फ�रं�तत्‍पूरं�आहो�त. त;म्हो��अलक्षा�कीड� �

Page 30: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

लक्षा�ल�वत�. पूरंम�र्थ� �स्वरूपू�चे��ध्यां�न�कीरंत�. म��जी��स��विगतल� �त� �हो� �अगदाQ�स�म�Cयां�आहो�, दृश्यां�मध�ल �आहो�.                     

११. शो�श्वत�विनरुपूर्ण

स�धकी�न��आत्‍म�न�त्‍म�विवव�की�कीरून�जी�व�चे��की�त;की�पूहो�व�. “म��आत्‍म�चे�आहो�”  अस��प्रत्‍यांक्षा�अन;भव�त्‍यां�च्यां�त�यां�त. मग�स�रं�स�रं�विवचे�रं�न��ब्रम्हो��ड�रंचेन�चे��की�त;की�पूहो�व�. त्‍यां�त�न�शोव�त�अस�रं�विनघे�न�जी�त��आणिर्ण�शो�श्वत�स�रं�विततकी� � उरंत�. त�चे�पूरंब्रम्हो�होयां. अ�तरं�त्‍म� � सग;र्ण �आहो� � तचे � दा�व � समजी�व�. त्‍यां�चे� � ज्ञा�न � झा�ल� � की# � स�धकी � न�तरं �विनग;�र्ण�पूयांOत�पूहोचेत. विनग;�र्ण�च्यां��स�क्षा�त्‍की�रं�न��ज्ञा�न�चे��विवज्ञा�न �होत�. अज्ञा�न, विवपूरं�त�ज्ञा�न �आणिर्ण � ज्ञा�न � यां� � वितCहो�चे� � लपू � होत. त�व्हो��चे � विवज्ञा�न � उदायां � पू�वत�. विनरं�तरं�विनर्विवoकी�रंपूर्ण� �असर्ण�रं� �ब्रम्हो �ज्ञा�नदृष्ट�न� �पूहो�व� �आणिर्ण�त्‍यां�च्यां�शो� �अनCयां�व्हो�व�. अशो��अनCयांत�ल��आत्‍मविनव�दान�अस��म्होर्णत�त. म�यां�चे��भ�ड�न�धरंत��जी��भ्रमरूपू�आहो��त��स�रं��बो�जी�स�स�रं�व��म्होर्णजी��पूरंब्रहो�पू�वत�. आपूर्ण�जी�व�चे��की�त;की�पू�विहोल�. आत्‍म�न�त्‍म�विवव�की�न��किंपूoडरंचेन��शोध�न�पू�विहोलQ. त्‍यां�त�अस��प्रत्‍यांयां�स�आल��की#�दा�हो�अन�त्‍म��आहो��आणिर्ण�आत्‍म��एकी�आहो�. तचे�सव��की�यां�कीत���आहो�..“म��आत्‍म�चे�आहो�”�अस��व�दा��त�शो�स्त्रा�स��गत�. विवव�की�न��त्‍यां�चे��अन;भव�घ्यां�व�. आत� � ब्रम्हो��ड � रंचेन� �समजी�ऊन �घे�र्ण� �आवश्यांकी �आहो�. किंपूoड�चे� � रंचेन� �समजीण्यां�स�आत्‍म�न�त्‍म�विवव�की�ल�गत. तस�चे�ब्रम्हो��ड�रंचेन��समजीण्यां�स�स�रं�स�रं�विवचे�रं�ल�गत. सतत�अस��विवचे�रं�कीरं�त�ग�ल� �म्होर्णजी��त्‍यां�चे��गड��चे�ख�यांल��मिमळत�.  पू�चेभ�त�त्‍मकी�ब्रम्हो��ड�हो� �दा�हो�चे� �म;ख्यां�की�रंर्ण�आहो�. ब्रम्हो��ड�की�रंर्ण�तरं�दा�हो�त्‍यां�चे� �की�यां� �आहो�. यां�चे��विववरंर्ण�कीरंण्यां�स�ठी9�यां��सम�स�त�हो�चे�विवषयां�स��विगतल��आहो�. अस�रं�त��न�शोव�त�तरं�शो�श्वत�त��स�रं�होयां. ज्यां�चे��आजी�न��उद्यां��न�शो�होर्ण�रं�त��स�रं�नव्हो�. पू�ण्यां�पू�स�न�पूYथ्व��बोनलQ�पूरं�त;�पू;ढ� �त��पू�ण्यां�त�विवरंलQ. त�जी�पू�स�न�पू�ण्यां�चे��उत्‍पूत्त��झा�लQ. त�जी�पू�र्ण��शोष�न�ट�कीत�. महो�त�जी�न��स�रं��पू�र्ण��आट�न� ग�ल�. पू;ढ� �त�जी�त�व्होढ� �रं�विहोल�. व�यां��पू�स�न�त�जी�झा�ल�. व�यां��त�जी�ल��विवझाव�न�ट�कीत. न�तरं�त�जी�जी�ऊन�न्द्रिजीकीड��वितकीड��व�यां��गच्च�भरून�रं�होत. व�यां��आकी�शो��पू�स�न�झा�ल�ल��आहो��आणिर्ण�विफरून�त�आकी�शो�त�विवरंत. व�दा��त�शो�स्त्रा�त�कील्पू��त�कीस��होत�यां�चे��हो��वर्ण�न�आहो�. कील्पू��त��न�तरं�ग;र्णम�यां��आणिर्ण�म�ळम�यां� � यां� � पूरंब्रम्हो�मध्यां� � लयां � पू�वत�त. त्‍यां� � ब्रह्म�चे� �कील्पून� � यां�ण्यां�स�ठी9 � विवव�की�आवश्यांकी�आहो�.  सव� �उपू�ध~चे� �शो�वट�झा�ल� � म्होर्णजी� �त�र्थ� �दृश्यां�चे� �म�गम�सहो� �उरंत�न�हो�. त्‍यां�दिठीकी�र्ण��सगळQकीड� �गच्च�भरंल�ल� � विनग;�र्ण�पूरंब्रम्हो�असत�. मठी� �कील्पू��त�होऊन�स�रं��विवश्व�न�हो�स��झा�ल��तरं��पूरंब्रम्हो�न�शो�पू�वत�न�हो�. म�यां�चे��त्‍यां�ग�कीरून�अशो��त्‍यां��शो�श्वत�ल��ओळख�व�. अ�तरं�त्‍म��हो��खरं��दा�व. त�सग;र्ण�आहो�. त्‍यां�च्यां��आध�रं�न��विनग;�र्ण�पूयांOत � पूहोचेत� � यां�त�. विनग;�र्ण�चे� � ज्ञा�न �झा�ल� �की# � विवज्ञा�न � प्र�प्त � होत�. म�नव��कील्पून�च्यां��पूलQकीड� �असर्ण�रं� �ब्रम्हो�अत्‍यां�त�विनम�ळ�आहो�. त्‍यां�चे� � दिठीकी�र्ण��म�यां�चे��मळ�न�हो�. त्‍यां�चे��दिठीकी�र्ण��स�रं��दृश्यां�विनम��र्ण�होत��आणिर्ण�जी�त��पूरं�त;�त��खट��पूर्ण�न��घेडत�. जी��होत��आणिर्ण�की�ल��तरं�न� �न�हो�स��होत� �त��दृश्यां�अन;भव�ल��यां�त��पूरं�त; �पूरंब्रम्हो�मध्यां��होर्ण��

Page 31: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

न�हो��जी�र्ण��न�हो�. त��विवव�की�न��अन;भव�स�आर्ण�व�. एकी�ज्ञा�न�दुसरं��अज्ञा�नआणिर्ण�वितसरं��विवपूरं�त�ज्ञा�न�अशो��वित्रापू;टQ�आहो�. हो��वित्रापू;टQ�क्षा�र्ण�झा�लQ�की#�विवज्ञा�न�प्रगट�होत�. विवपूरं�त�ज्ञा�न �भ्रमरूपू�असत�, त��अज्ञा�न�चे��स्व�भ�विवकी�पूरिरंर्ण�म�आहो�. प्रर्थम�विवपूरं�त�ज्ञा�न�न�शो�पू�वत�,  पूरं�त;�अज्ञा�न�शिशोल्लकी�रं�होत�. आत्‍मज्ञा�न�न��त��न�शो�पू�वत�. पू;ढ� �अज्ञा�न�न�हो�स��कीरंर्ण�रं��ज्ञा�न�स;द्धी��शो��त�होत�. अख�रं�विवज्ञा�न�की�यांमपूर्ण��रं�होत�. व�दा��त�शिसद्धी��त�म्होर्णजी��शो�स्त्रा�प्रचे�त� �आणिर्ण�ध�दा��त � म्होर्णजी� �आत्‍मप्रचे�त�. यां� �सत्‍यां�प्रचे�त� �त�ड�न �पूहो�व्य�. विनर्विवoकी�रं�पूरंब्रम्हो�विनरं�तरं�जीस�च्यां��तस�चे�असत�. हो�चे�प्रचे�त�स�यां�ईल. पूरंब्रम्हो�ज्ञा�नदृष्ट�न��पूहो�व�. त� � तस� � पू�हून � त्‍यां�च्यां�शो� � तदा�की�रं � व्हो�व�. यां�ल�चे �आत्‍मविनव�दान � म्होर्णत�त. दृष्यां�ल��दृश्यां�दिदासत�, मन�ल��भ�स�होत.पूरं�त;�पूरंब्रम्हो�दृश्यां�आणिर्ण�भ�स�यां�च्यां��पूलQकीड��अविवन�शो�पूर्ण��रं�होर्ण�रं��आहो�.  हो�चे�पूरंब्रम्हो�होयां. दृश्यां�च्यां��दृष्ट�न��पूहो�यांल��ग�ल� �तरं�त��पूरंब्रम्हो�कीठील्यां��कीठी� �दूरं�आहो��अस��व�टत�. पूरं�त;�त��सव�दिठीकी�र्ण��आत-बो�हो�रं�भरंल�ल��आहो�. त��अन�त�आहो��त्‍यां�ल��कीठी�चे�अ�त�न�हो�. त्‍यां�चे��बोरंबोरं��कीरंर्ण�रं��अCयां�वस्त�चे�यां��विवश्व�त�न�हो�. जी��चे�चेल�असत��त��कीध�चे�एकी� �दिठीकी�र्ण��ल्विस्थारंपूर्ण��रंहो�त�न�हो�. जी��विन�ल�असत��त्‍यां�त�कीध�चे�अल्विस्थारंपूर्ण��यां�त�न�हो�. आकी�शो�त�आभ�ळ�(ढग) यां�त��आणिर्ण�जी�त��तरं� �आकी�शो�जीस�च्यां� �तस� � रं�होत�. तस�चे�पूरंब्रम्हो� विन�ल�आहो�. ज्यां�च्यां�मध्यां� � विवकी�रं�होत, आणिर्ण�त्‍यां�म;ळ� �जी��व�ढत�, मडत��त्‍यां�च्यां��बो�बोत�त�शो�श्वत�पूर्ण�चे��अपू�क्षा��कीरंत��यां�त�न�हो�. कील्पू��त�समयां��विवकी�रंशो�ल�स�रं��न�शो�पू�वत�. ज्यां��च्यां��अ�तयां��म��भ्रम�चे��ठी�र्ण�आहो�, म�यां�च्यां��अमल�न��जी��ग�धळ�न�ग�ल��आहो�त�त्‍यां�न��हो��विवलक्षार्ण�चेक्र�उलगडर्ण��शोक्यां�न�हो�. भ्रम�न��भ्रमिमत�झा�ल�ल्यां��मन;ष्यां�न� � हो��अवघेड � समस्यां��स;टत�न�हो�. दृश्यां�च्यां��भ्रम�त�रंहो�त�असल�ल्यां�� म�र्णस�ल��व्यवहो�रं�चे��रूपू�कीळत�न�हो�. त्‍यां�चे�दाडपूर्ण�न��शो�स्त्रा�शिसद्धी��त�की�यां�आहो��त��त्‍यां�स�समजीत�न�हो�. तस�चे�अ�तयां��म��न��दार्ण�रं��अ�तरं�त्‍म��त्‍यां�स�आकीलन�होत�न�हो�. समजी��एख�दा��रंग��एकी��व�द्यां�कीड��औषध�घे�त�आहो��पूरं�त;�त्‍यां�स�त्‍यां� �औषध�चे� �प्रचे�त� �यां�त � न�हो�. औषध��न� � रंग�त �की��हो�चे �कीम� � होत �न�हो� �अशो��पूरिरंल्विस्थात��आहो� �.पूरं�त; � रंग्यां�स�व�द्यां�चे��भ�ड�की��हो� �मडवत�न�हो�. त्‍यां�म;ळ� �त �अCयां�व�द्यां�कीड��जी�त�न�हो�. अस��रंग��की��हो��व�चेत�न�हो��अस��समजी�न�चे�ल�व�. जी�मन;ष्यां�रं�जी�स�बोरंबोरं�ओळखत�त�भलत्‍यां�चे�मन;ष्यां�स�रं�जी��म्होर्णर्ण�रं�न�हो�. त्‍यां�चे�प्रम�र्ण��जी�दा�व�ल��ओळखत�त�भलत्‍यां�ल�चे�दा�व�म्होर्णर्ण�रं�न�हो�. त�स्वत3�दा�वरूपू�बोन�न�जी�त. ज्यां�ल��म�मियांकी�अशो�स्वत�चे��भ�ड�पूडत�, त�दृश्यां�च्यां��बो�धन�त�  असत. त�दा�व�बोद्दल�बोरंबोरं�स��ग��शोकीत�न�हो�. आपूर्ण�विवचे�रं�की� ल��तरं�यां��समस्त�गष्ट��उघेडपूर्ण��कीळत�त. म�यां�चे� � दाडपूर्ण �अलQकीड� �आहो� �आणिर्ण �पूरंब्रम्हो � म�त्रा � म�यां�च्यां� � पूलQकीड� �आहो�. म�यां��अलQकीड��आणिर्ण�पूरंब्रम्हो�पूलQकीड��अस��हो��की�यांमचे��प्रकी�रं�आहो�. जी��खरं��न�हो��त्‍यां�चे��भ�ड�धरं�वयां�चे�, म�यां�च्यां��भ्रम�न��भलत�चे�की��हो��कीरं�वयां�चे�, हो��की��हो��विवव�की�चे��लक्षार्ण��न�हो�त. जी��म�मियांकी�आहो�, खट��आहो�, त��सगळ�च्यां��सगळ� �सड�व�. स्वत3�अन;भव�घे�व�न�खरं��की�यां�त��ओळख�व�. म�यां�चे��त्‍यां�ग�कीरून�पूरंब्रह्म�चे��दाशो�न�घे�व�. त्‍यां��म�यां�चे��लक्षार्ण�पू;ढQल�सम�स�त�न�टपूर्ण�� स��विगतल��आहो�. शो��त�मन�न��त्‍यां�चे��श्रीवर्ण�कीरं�वयां�स�होव�.

Page 32: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

१२. विवषयांत्‍यां�ग

यां��सम�स�चे��प्र�रं�भ�एकी��महोत्‍व�च्यां��प्रश्न�न��होत�आहो�. शिशोष्यां�ग;रुदा�व�न��विवचे�रंत�त �“ग;रुदा�व � विवषयां��चे� � त्‍यां�ग � म्होर्णजी� � इ�दिDयां �स;ख�चे� �स�पू�र्ण� � त्‍यां�ग �की� ल्यां�शिशोव�यां �पूरंम�र्थ��स�धत�न�हो�. हो��जीरं�खरं��तरं�प्र�पू�शिचेकी�ल��पूरंम�र्थ��कीस��स�धर्ण�रं?” श्री�समर्थ��यां��प्रश्न�चे��उत्तरं�दा�त�न� � म्होर्णत�त� विवषयां� त्‍यां�ग�शिशोव�यां� किंकीoव� �व�रं�ग्यां� �व�चे�न �कीर्ण�सहो� �पूरंम�र्थ��स�धत�न�हो�. हो��विनर्विवoव�दा�आहो�.विवषयां�त्‍यां�ग�म्होर्णजी��की�यां�हो��जी�र्ण�न�घे�र्ण��आवश्यांकी�आहो�. प्र�पू�शिचेकी�ल��किंकीoव��पूरंम�र्थh�स�धकी�ल��ख�र्ण�,विपूर्ण�, विनजीर्ण�, बोसर्ण�, जी�र्ण�, यां�र्ण��वगरं��दा�होधम��व्यवल्विस्थात�कीरं�व��ल�गत�त. त��न �कीरं�त��कीर्ण�सहो��जीगत��यां�र्ण��शोक्यां�न�हो�. पूरं�त; �प्र�पू�शिचेकी�च्यां� � आणिर्ण�पू�रंम�र्थिर्थoकी�च्यां��अ�तरं�ग�त�मठी��फरंकी�असत. प्र�पू�शिचेकी�व्यक्ती#�अन;त�पू�न�कीरं�त��की� वळ�प्रपू�चे�स�ठी9�जीगत. त�ख�ण्यां�-विपूण्यां�स�ठी9, दा�हो�ल��स;ख � दा�ण्यां�स�ठी9 � जीगत � तस�चे � त � मत्‍सरं�न� � व�यां� � जी�त. पूरंम�र्थh � पू;रुष � स�धन��कीरंण्यां�स�ठी9, दा�हो �उपूयांग� �पूड�व� �यां� �उद्द�शो�न� � दा�हो�ल� �ख�ऊ-विपूऊ�घे�लत. आणिर्ण�आचे�रं, विवचे�रं�न� � पूविवत्रात� � पू�ळत. व�रं�ग्यां �हो� �मन�चे� �अवस्था� �आहो�, प्र�पू�शिचेकी�चे��व�रं�ग्यां�अस� � की# �भगव�त� �स�ठी9 �दा�हो �व्यवल्विस्थात�जीगविवर्ण� �आवश्यांकी � आहो�. त्‍यां�स�ठी9�अत्‍यां�त �प्रम�र्णशो�रं �दा�होस;ख �भग�वयां�स �की�हो~चे �होरंकीत�न�हो�. अत्‍यां�त �म�फकी�स;ख�भगर्ण��हो�चे�प्र�पू�शिचेकी�चे��त्‍यां�ग�आहो�. त�चे�त्‍यां�चे��व�रं�ग्यां. व�रं�ग्यांव�न� पू;रुष�म्होर्णजी��ईश्वरं��पू;रुषचे. अगदाQ�तकी� शो;द्धी�असल�ल� �स्पष्ट�बोलर्ण��पू;ष्कीळ� लकी�न��आवडत�न�हो�. पूरं�त;�ज्यां�प्रम�र्ण��पूट�त�मळ, मळ�असत�न��जी�वर्ण��चे��गल� �न�हो��त्‍यां�चे�प्रम�र्ण��मन��त�शो�की��ठी� व�न�श्रीवर्ण�कीरंर्ण��विहोत�चे��न�हो���त��शो�की��अशो�.- अन�की�लकी�विवषयां��चे�, दा�हो�स;ख�चे��किंनoदा��कीरंत�त�पूरं�त;�आपूर्ण�स्वत3�त्‍यां�चे��स�वन�कीरंत�त. खरं��म्होर्णजी��विवषयां��चे��त्‍यां�ग�की� ल��तरं�दा�होचे�चे�लर्ण�रं�न�हो�. बोलण्यां�-चे�लण्यां�त�म�ळ�नसर्ण��यां�ल��हो�न�विवव�की�म्होर्णत�त. अस��हो�न�विवव�की�मन;ष्यां�चे��होस��कीरंत. विवषयां��चे��त्‍यां�ग�की� ल्यां��शिशोव�यां�पूरंम�र्थ��स�धत�न�हो��अस��सगळQकीड��स��विगतल�ल� �आढळत�. पूरं�त;�प्रश्न�अस��की#�प्रपू�चे�कीरंर्ण�रं��त�व्होढ� �ख�त�त, विपूत�त, आणिर्ण�पूरंम�र्थ� �कीरंर्ण�रं� �की�यां �उपू�शो� � रं�होत�त? विवषयां �स�वन�च्यां��बो�बोत�त�दाघे�हो��स�रंख�चे�दिदासत�त. मन;ष्यां�न्द्रिजीव�त�आहो��तपूयांOत�विवषयां�स;टर्ण��अशोक्यां�आहो�. अस��कीर्ण��मन;ष्यां�जीग�त�आहो� �की�यां? यां�चे� �सम�ध�नकी�रंकी�उत्तरं�ग;रुदा�व��न��द्यां�व�. विवषयां��चे��स�पू�र्ण��त्‍यां�ग�की� ल��तरंचे�पूरंम�र्थ��कीरंत��यां�त�अस��म्होर्ण�ल� तरं�मठी��ग�धळ�होत. श्रीत्‍यां��न��आपूलQ�शो�की��सविवस्तरं�म��डलQ. ग;रुदा�व��न��त्‍यां�चे��समपू�की�उत्तरं�दिदाल�. त� �श्रीत्‍यां��न� �एकीशिचेत्त�न� �आणिर्ण�त्‍यां�� विवषयां�त�लक्षा�घे�ल�न�ऐकी�व�. व�रं�ग्यां�च्यां��पू�श्व�भ�म�वरं�विवषयां��चे��त्‍यां�ग�की� ल��तरंचे�पूरंम�र्थ��स�धण्यां�चे��यांग�यां�त. प्रपू�चे�चे�� त्‍यां�ग�की� ल्यां�न�चे � सव�Oग�र्ण � पूरंम�र्थ� � घेडत. पू�वh � जी� � महो�न � ज्ञा�न� � होऊन � ग�ल� � त्‍यां��न��पूरंम�र्थ��स�ठी9�पू;ष्कीळ�कीष्ट�ससल�. त्‍यां�न�तरं�त��जीग�त�विवख्यां�त�झा�ल�. बो�की#चे��प्र�पू�शिचेकी�लकी�आपू�पूस�त�मत्‍सरं�कीरं�त�रं�विहोल�. की��हो� �अन्न�न्न�दाशो� �होऊन�मरंर्ण�पू�वल�.तरं�की��हो� � पूट�स�ठी9 � भ्रष्ट �झा�ल�. ज्यां� �लकी�न� �अ�ग�चे� �खरं� � व�रं�ग्यां � न�हो�, स्वत3च्यां��

Page 33: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

अन;भव�चे��ज्ञा�न�न�हो�, शो;द्धी�आचे�रं�न�हो�, भजीन�पू�जीन�न�हो��अशो��प्रकी�रंचे��म�र्णस��सज्जन � म्होर्ण�न � मिमरंविवत�त.पूरं�त; � हो� � सज्जनपूर्ण� � की�ल्पूविनकी �असत. खरं� � नसत. आपूल� �आजीपूयांOतचे� �आयां;ष्यां � व�यां� � ग�ल� � अस� � अन;त�पू � न � होर्ण� � हो� � त्‍यां� � मन;ष्यां�चे��महो�पू�पूचे�आहो�. दुसयां�Oचे��उत्‍कीष��पू�हून�मन;ष्यां�च्यां��मन��त�मत्‍सरं�उत्‍पून्न�होत.   “जी��मल��न�हो��त��त;ल�हो��शोभत�न�हो�”�हो��मत्‍सरं�चे��दृष्ट�कीन�सव�Oच्यां��पूरिरंचेयां�चे��आहो�. ज्यां�ल� �ख�ण्यां�स �अन्न�न�हो� �त �अन्न�ख�र्ण�यां��स � विनम�ल �मन�न� �पू�हू �शोकीत�न�हो�त. भ�ग्यांव�त �अशो� � विनरंविनरं�ळ्यां� �र्थरं �पू;रुष��चे� �टव�ळखरं�लकी� किंनoदा� �कीरंत�त. सज्जन�म�र्णस�स�पू�हून�चेरं�चेरंकीत�त�तशो�तल�चे�हो��प्रकी�रं�व�रं�ग्यां��स�रंख��भ�ग्यां�न�हो�.व�रं�ग्यां�नस�ल�तरं�त� � दुभ��ग्यां. व�रं�ग्यां�च्यां��अभ�व��पूरंम�र्थ� �यांग्यां�प्रकी�रं� �होत�न�हो�. ज्यां�च्यां��जीवळ�अन;भव�चे��ज्ञा�न�आहो�, ज्यां�चे��आसक्ती#�स;टल�लQ�आहो�, विवव�की�च्यां��जीरं�वरं�ज्यां�न��सव�स्व�चे��त्‍यां�ग�की� ल��आहो��अस��पू;रुष�म्होर्णजी��महो�यांग��समजी�व�. त�ईश्वरं��पू;रुष�असत. श्री��शो�कीरं�हो��व�रं�ग्यां�चे��आदाशो��आहो�त. आठी�मठ्या��शिसद्धीQन��बो�जी�स�स�रून�श्री�महो�दा�व�न� �यांगदिदाक्षा� �घे�तलQ �आणिर्ण�त� �घेरंघेरं� � णिभक्षा� �म�गत� विफरंत�त. महो�दा�व��प्रम�र्ण� � व�शो � ध�रंर्ण �कीरंर्ण�रं� � त्‍यां��चे� � बोरंबोरं� �कीरू �शोकीर्ण�रं � न�हो�. म्होर्ण�न � बो�हो�रून�स�रंख�पूर्ण��दिदासल��तरं��सव�Oचे��यांग्यांत��स�रंख��नसत�. जी�अ�तरं��व�रं�ग्यां�स�पून्न�आणिर्ण�विवव�की#�असत�अशो��पू;रुष�ल��लकी�शोध�त�यां�त�त. यां�च्यां��उलट�जी�लभ�, आसक्ती�विवव�कीहो�न�असत, अशो��भ�ग्यांहो�न�म�र्णस��दाQनव�र्ण��जी�वन�जीगत�त��जी��म�र्णस��उच्च�विवचे�रं��पू�स�न �ख�लQ � घेसरंल�लQ �असत�त, जी� �आचे�रं�न� � भ्रष्ट �असत�त � त� � म�र्णस��विवषयां��च्यां��लभ�न��आत्‍म�न�त्‍म�विवचे�रं�कीरू�शोकीत�न�हो�त. स�रं�स�रं�विवचे�रं��चे��त्‍यां�न��विवसरं�पूडत. त्‍यां�न��भजीन�पू�जीन�आवडत�न�हो�. त्‍यां��च्यां��हो�त�न�पू;रं�रंर्ण�कीध��घेडत�न�हो�. यां�चे�की�रंर्ण�न��त्‍यां��चे��स�त�सज्जन��चे��जीमत�न�हो�. व�रं�ग्यां�स�पून्न�अस�न�जी�भ्रष्ट�होत�न�हो�, ज्ञा�न��अस�न�जी�भगव�त�चे��भजीन�सड�त�न�हो� � स्वत3�विवद्वै�न�अस�न�जी�व�दा�त�कीध��शिशोरंत�न�हो�. अशो��म�र्णस��फ�रं�र्थड��आढळत�त�  �कीष्ट�की� ल� �तरं�शो�त�त�उत्तम�पू�की�यां�त�. भ�रं��वस्त��अस�ल�त��बो�जी�रं�त�तत्‍की�ळ�विवकीलQ�जी�त�. त्‍यां�चे�प्रम�र्ण��जी�विवव�की�आणिर्ण�व�रं�ग्यां�न��स�पून्न�आहो��त्‍यां�च्यां�कीड��जी�र्णत्‍यां��लकी��च्यां��उड्या��पूडत�त. पूडत�त.  हो� � ज्यां�च्यां� � जीवळ � नसत� � त� � विनस्त�जीपूर्ण�न� � म�ग� � पूडत�त. मन��त �आशो��व�गविवल्यां�न��त� � खट� �पूडत�त�व�रं�ग्यां�भ्रष्ट�झा�ल्यां�न��त्‍यां��चे��ज्ञा�न�मिंमoध��बोनत�, की�नकी�ड��होत�� �समस्त�विवषयां��चे��त्‍यां�ग�कीरंर्ण�, शो;द्धी�की�यां��की�रंर्ण�भ�व�चे��स्व�की�रं�कीरंर्ण�. शोरं�रं�ध�रंर्ण�कीरंण्यां�स�ठी9�आवश्यांकी�त�व्होड�चे�शोरं�रं�स;ख�चे��स�वन�कीरंर्ण�, हो��विवषयां�त्‍यां�ग�चे��लक्षार्ण��आहो�त. हो��ओळख�न�व�ग�व�. हो��झा�ल��व�रं�ग्यां, आत��विवव�की�चे��लक्षार्ण��ऐकी�व�त. जी��जी��की��हो��घेडत��त्‍यां�चे��कीत���ईश्वरं�आहो�. प्रकीY त�च्यां��पू�स�यां��ल��खरं��अस्तिस्तत्‍व�न�हो�. अस��विन�यां�अ�तयां��म��ल्विस्थारं�होर्ण��हो��विवव�की�होयां. जी��खरं� � विवव�की#�असत�त�त्‍यां��न�चे�वरं�ल�विवव�की�चे��अर्थ��बोरंबोरं�कीळत. सव��प्रस�ग��जी�शो�यां��दा�खविवत�त्‍यां�ल�चे�लहो�न�र्थरं�सव��शो�रं�समजीत�त. जी�खरं��कीष्ट�कीरंर्ण�रं��आहो��आणिर्ण�त�जी�अ�गचेरं�आहो��यां� �दाघे��चे��बोरंबोरं��कीरंत��यां�त�न�हो�. कीशो�चे��त्‍यां�ग�कीरं�व��आणिर्ण�कीशो�चे��कीरू�नयां��हो��जी�शो;द्धी�तकी��न��जी�र्णत, आपूर्ण�जीस��बोलत�तस��व�गण्यां�चे��प्रयांत्‍न�कीरंत, किंपूoड,ब्रह्म�चे��

Page 34: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

रंचेन��जी�यांर्थ�-यांग्यांपूर्ण��जी�र्णत, अस��सव��जी�र्णर्ण�रं��अस�न�जी�उत्तम�ग;र्ण��न��स�पून्न�असत�त्‍यां�च्यां��स�गत�न��आपूल्यां��आयां;ष्यां�चे��स�र्थ�की�होत�. सध्यां�चे��आपूल��दृश्यां�विवश्व�चे��ज्ञा�न�‘आहो��पूर्ण�चे�’�आहो�. वस्त��अशो��आहो��तशो��आहो��अस��ज्ञा�न�स��गत�. पूरं�त;�ब्रम्होवस्त��अशो��दिदाव्य�असल्यां�न� � वितचे� �वर्ण�न �‘न�हो��पूर्ण�न�’� कीरं�व� �ल�गत�. सध्यां�चे� �आपूल� �मन�कील्पून� � कीरं�त � रं�होत�. दृश्यां � विवश्व�ल� � कील्पून�चे� � मयां��दा� �आहो�. पूरं�त; � हो� � कील्पून��ब्रम्होवस्त;ल� �आकीलन�कीरू�शोकीत�न�हो�. कील्पून� �त�र्थ� �शो�Cयांवत�होत�, लटकी# �पूडत��की�रंर्ण�ब्रम्हो�स्वभ�वत3चे�विनर्विवoकी�रं�आहो��मन�ल��जीशो��सवयां�ल�व�व��तशो��ल�गत�. ब्रम्हो�चिंचेoतन�चे��सवयां�जीरं�मन�ल��ल�वलQ�तरं�की�ल��तरं�न� �ब्रम्होस�क्षा�त्‍की�रं�होईल. त्‍यां�च्यां��जीड�ल� � विनत्‍यां�-विनत्‍यां � विवचे�रं �ठी� वल� �तरं �सम�ध�न �प्र�प्त �होईल. दृश्यां� चिंचेoतन �सड�न�ब्रम्होचिंचेoतन�मन�कीड�न�कीरंव�न�घ्यां�व�. हो�चे�रं�जी�म�ग��आहो���दा�होबो;द्धीQच्यां��पूटQ�जीCम�घे�र्ण�रं��‘म�’�पूर्ण��सगळQ�भ�नगड�उत्‍पून्न�कीरंत�आणिर्ण�खट्या�चे��खरं��कीरंत. त�न�न��प्रकी�रंचे��स�दा�हो�विनम��र्ण�कीरंत. त�प्रपू�चे�कीरू�दा�त�न�हो��आणिर्ण�पूरंम�र्थ��बोल� �दा�त�न�हो�. पू;ष्कीळ�प्रयांत्‍न�कीरून�स;द्धी��त�न�हो�स��होत�न�हो�. त�न�हो�स��कीरंण्यां�त�स�ध��चे��खरं��कीम�ल�असत�. म��पूर्ण��सड�न�रं�होत�तचे�खरं��सम�ध�न��असत. आपूल्यां��मन�ल��उग�चे�कील्पून� �कीरंण्यां�चे� �सवयां �ल�गलQ �आहो�. पूरं�त; � मन �जी� �जी� �कील्पून� �कीरंत� � त�, त��ब्रम्होस्वरूपू�नव्हो�. अशो��रं�त�न��कील्पून��लटकी#�पूडलQ�की#�म��पूर्ण��जीरं�कीरंत. न�तरं�न�न��स�शोयां�मन��त�ध;म�की� ळ�घे�लत�त.

         

१३. आत्‍मविनव�दान�भक्ती#

भक्ती#�आणिर्ण�ज्ञा�न�यां��चे��फ�रंकीत�कीरंत��यां�त�न�हो�. भगव�त�च्यां��स�मथ्यां��चे�, स±दायां��चे�, मविहोम्यां�चे��विकीमत�कीळलQ�पू�विहोजी�. यां��कीळण्यां�त�नचे�किंकीoव��भगव�त�बोद्दलचे��जी��श्रीद्धी�, भ�वन�, मदिदायांत�, आपूल�पूर्ण��विनम��र्ण�होत�त्‍यां�च्यां��पूटQ�भक्ती#�उदायां�पू�वत�. म्होर्ण�न�ज्ञा�न�मध्यां� �भक्ती#चे��जीCम�होत. त्‍यां�चे�प्रम�र्ण��भगव�त�च्यां��दिदाव्य�म�गल, मध;रं�म�तhचे�, लQल��चे�, कीर्थ��चे� �आणिर्ण�न�म�चे� �श्रीवर्ण, की#त�न, स्मरंर्ण�कीरं�त�ग�ल्यां�न� �मन�तदा�की�रं�होऊन�भगव�त�च्यां��अ�तरं�ग�त�शिशोरंत�. ज्यां��म�न�न��मन�च्यां��त�दा�की�रंत�चे� � खलQ�व�ढत��त्‍यां��म�न�न��भगव�त�चे��अमिधकी�मिधकी�ज्ञा�न�होत�. म्होर्ण�न�भक्ती#�हो��ज्ञा�न�चे��जीनन��आहो�. भगव�त�पूरंम�न�दा�स्वरूपू�आहो�त, रंसस्वरूपू�आहो�त. त्‍यां��च्यां��चिंचेoतन�त�मग्न�होऊन�भक्ती�स्वत3ल��स�पू�र्ण�पूर्ण� � विवसरंत. त्‍यां�व�ळQ�त�आन�दा�स�गरं�त�बो;चेकीळ्यां��म�रंत. म्होर्ण�न�स्व�न�दा�न;भव � हो� � भक्ती#चे� � चेरंम �फळ �आहो�. भगव�त � शो�श्वत �आहो�, सत्त�रूपू �आहो�, स�क्ष्म�हून�अवितस�क्ष्म�आहो�. त्‍यां�च्यां��शोध�ल��ल�गल्यां�वरं�विवव�की�च्यां��जीरं�वरं� अशो�श्वत, स्था�ल�दृश्यां�मन�त�न�बो�जी�ल� �सरंत�. व�रं�ग्यां�चे��उदायां�होऊन�दा�होबो;द्धीQ�नष्ट�होत� �आणिर्ण�आत्‍म�बो;द्धीQचे��उदायां�होत. “म��तचे�आहो�(तत्‍वमस�) हो��विवलक्षार्ण�स�क्षा�त्‍की�रं�होउन�ज्ञा�न��आन�दा�च्यां��स�गरं�त�स्वच्छ�दापूर्ण��बो;ड�न�जी�त. म्होर्ण�न�स्व�न�दा�न;भव�हो�चे�ज्ञा�न�चे��

Page 35: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

स;द्धी��चेरंम�फळ�आहो�. ज्ञा�न�त�की�यां�अर्थव� �भक्ती#त�की�यां � अविवद्यां� �स�पू�र्ण�पूर्ण� �न�शो�पू�वत�. फरंकी�इतकी�चे�असत�की# �ज्ञा�नम�ग��त �पूरंम�त्‍म� �सत्त�रुपू�न� �स�रंख��स्फु; रंत�आणिर्ण�भक्ती#म�ग��त�त�आन�दा�रुपू�न��स�रंख��स्फु; रंत. दाघे��च्यां��ब्रम्हो�स�क्षा�त्‍की�रं�मध्यां��र्थड�स;द्धी� �फरंकी�न�हो�. एकी�चे� �भरं �व�तरं�गप्रध�न �शो��त � रंस�वरं �तरं �दुसयां��चे� �भरं�अन;रं�ग�प्रध�न�सख्यां�रंस�वरं�असत. ज्ञा�नम�ग��त�स्वस्वरूपू�च्यां��विनरुपूम�अन�तपूर्ण�चे��स्व�नCदा��यां� � व�टत�, तरं �भक्ती# �म�ग��त � त �आन�दा � रुपू�न� �स्फु; रंत �असत. दाघे��च्यां��ब्रम्होस�क्षा�त्‍की�रं�मध्यां��यांत्किंत्‍कीoचे�तहो��फरंकी�नसत. श्री�समर्थ� � म्होर्णत�त �“� श्रीत्‍यां�न �म�ग�ल �सम�स�त �आठीव� �भक्ती# �कीशो� �कीरं�व� �यां�चे��विववरंर्ण�की� ल� �आत��नवव��भक्ती#�कीशो��असत��त��लक्षापू;व�की�ऐकी�”� �विनव�दान�ल��नवव��भक्ती#�म्होर्णत�त. आत्‍मविनव�दान�कीस�� कीरं�व��त��सपू��आणिर्ण�स्पष्ट�कीरून�स��गत. विनव�दान�म्होर्णजी� � समपू�र्ण � कीरंर्ण�, त�ब्यां�त � अर्थव� � हो�त�त � दा�र्ण�.  कीर्ण�कीड� � सपूविवर्ण�, यां��ध�त�पू�स�न� विनव�दान�हो��शोब्दा�बोनत. आत्‍मविनव�दान�अर्थ��त�आपूर्ण�भगव�त�ल��सव�स्व��समपू�र्ण�कीरंर्ण�, त्‍यां�च्यां��हो�त��सपूविवर्ण�. आपूर्ण�स्वत3ल��दा�व�स�व�होर्ण��हो��विनव�दान�चे��लक्षार्ण�आहो�. तत्‍व��चे��स्पष्ट�विवव�चेन�की� ल� �म्होर्णजी��विनव�दान�की�यां�त��कीळत�. दा�व�ल��व�होर्ण��म्होर्णजी� � दा�व�ल� � दा�व�न � ट�कीर्ण� � यां� � दा�ण्यां�त �त�न �गष्ट� �असत�त.(अ) दा�व�स �समपू�र्ण�कीरंत�न� �आपूर्ण � अत्‍यां�त �आदारं�न� �आणिर्ण � प्र�म�न� � दा�त. (आ)एकीदा� � दिदाल्यां�वरं � त्‍यां��वस्त�वरं�ल�ममत्‍व, म�झा�पूर्ण�चे��होक्की�आसक्ती#�आणिर्ण�प्र�त��आपूर्ण�सव�स्व��सडत. (इ) त्‍यां��वस्त�ल��आपूर्ण�विवसरून�जी�त. पू;ढ� � वितचे��की�यां�झा�ल� �यां�चे��विवचे�रं�मन�त�न�की�ढ�न�ट�कीत. तत्त्वविववरंर्ण�म्होर्णजी��की�यां? आजीचे��आपूल� �‘म�’� कीशो�चे��बोनल�ल��आहो�., हो��शोध�कीरं�त�जी�ऊन�अख�रं�कीर्णत��तत्‍व��उरंत�त�त��पूहो�व�. हो��तत्‍व��कीळलQ�की#�आपूर्ण�दा�व�ल��वहो�व��म्होर्णजी��की�यां�कीरं�व��त��समजीत�. एकी#कीड��म��भक्ती�आहो��अस��म्होर्ण�वयां�चे��आणिर्ण�दुसरं�कीड��व�गळ�पूर्ण�न��भगव�त�चे��भक्ती#�कीरं�वयां�चे�. हो��स�रं��की��हो��विवलक्षार्ण�व�टत�, भगव�त�हून�जी�व�गळ��उरंत�न�हो��त�भक्ती�बोनत. जी�व�गळ��रं�होत�त �भक्ती�नसत. म्होर्ण�न�भक्ती�आहो��आणिर्ण�व�गळ�पूर्ण�न��भगव�त�चे��भजीन�पू�जीन�कीरंत�यां��दान�गष्ट��पूरंस्परं�विवरंध� �आहो�त. एकी#कीड� �एख�द्यां�ल��ज्ञा�न�आहो� �अस��म्होर्ण�वयां�चे��आणिर्ण�लग�चे�दुसरं�कीड� �ज्ञा�न�न�हो��अस� �म्होर्ण�वयां�चे�. यां�चे�प्रम�र्ण��एकी�चे�व�ळQ�भक्ती�आणिर्ण�विवभक्ती�दाCहो��अस��शोकीत�न�हो�. श्री�समर्थ��म्होर्णत�त�जी�भक्ती�असत�त�विवभक्ती�कीध� � होऊचे �शोकीत �न�हो� �आणिर्ण �जी � विवभक्ती�आहो� � त �भक्ती�नव्हो�. पूरं�त; � यां� � गष्ट��समजीण्यां�कीरिरंत��आत्‍म�न�त्‍म�विवचे�रं�कीरंर्ण��आवश्यांकी�असत�. म��कीर्ण�आहो�? म�झा��खरं��स्वरूपू�की�यां�आहो�? यां�चे��स�रं�स�रं�विवचे�रं�कीरं�व�. तस�चे�भगव�त�कीर्ण�आहो��यां�चे��शोध�कीरंण्यां�स�ठी9�आपूर्ण�आपूल्यां��अ�तरं�ग�त�उतरून�खयां�� �‘म�’चे��ज्ञा�न�कीरून�घ्यां�व�. अस��श्री�समर्थ�Oचे��आग्रहो�आहो�. ‘म�’�चे��ज्ञा�न�झा�ल��की#�भगव�त�चे��ज्ञा�न�आपूआपू�घेडत�. म��कीर्ण�हो��प्रश्न�दिदासत�स�ध��पूरं�त;�त्‍यां�चे��उत्तरं�शोध��ग�ल्यां�स�म;लतत्‍व��चे��म�म��स��कीरं�व��ल�गत�. अशो��म�म��स��कीरंत�,कीरंत��अख�रं�ज्यां��‘म�’ल��आजी�आपूर्ण�म��म�नत�त�खरं��न�हो��अस��उघेडपूर्ण��दिदास�न�यां�त�. एकी��तत्‍व�न� �दुसयां�� �तत्‍व�चे��ज्यां�व�ळQ�विनरं�स�होत�जी�त, त्‍यां�व�ळQ � आपूर्ण � विनरं�ळ� � अस� � उरंत � न�हो�. अशो� � रं�त�न� � तत्‍व � विनरंसन�न��

Page 36: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

आत्‍मविनव�दान�सहोजीचे�घेडत�. मन;ष्यां�म्होर्णजी��दा�हो�+ मन�+आत्‍म�.  आत्‍म��हो��खरं��म��होयां. पूरं�त; �आजी�आपूर्ण�दा�हो �आणिर्ण �मन �यां��च्यां� � यां;त�स �‘म�’� अस� � म�नत. पूरं�त;�दा�होबो;द्धीQच्यां� �आश्रीयां�न� � व�वरंर्ण�रं� �‘म�’� तत्‍व�विवचे�रं�समरं � दिटकीत �न�हो�. खट� �‘म�’ न�हो�स��होर्ण��हो�चे�आत्‍मविनव�दान�होयां. स�पू�र्ण��दृश्यां�विवश्व�पू�चे�महो�भ�त�विन�बोनल�ल� �आहो�. त्‍यां��चे�� विवव�की�न��विवव�चेन�की� ल��तरं�सव�Oचे��विनरं�स�होत. अशो��प्रकी�रं��दृश्यां�विवश्व�चे��किंकीoव��प्रकीY त�चे� � विनरंसन�झा�ल� � विकी �आत्‍मस्वरूपू�त�व्होढ�  � शिशोल्लकी�रं�होत�. मग�आपूल� �‘म�’ व�गळ� � रं�होतचे �कीठी�? म;ख्यां �म�लतत्‍व� � दानचे �आहो�त. एकी�पूरंम�श्वरं �आणिर्ण �दुसरं��विवश्व�चे��आकी�रं�घे�व�न�दिदासर्ण�रं��प्रकीY त�. यां��दाघे��मध्यां��‘म�’�हो��वितसरं��चेरं�यां�तचे�कीठी�? पूरंम�त्‍म��आणिर्ण�प्रकीY त��हो��दान�म;लतत्‍व��स्वत3शिसद्धी�आहो�त. पूरं�त;�म;ळ�त�नसल�ल��आणिर्ण�खट��असल�ल��हो��दा�हो�की�रं�आपूल्यां�ल��शिचेटकीत. तरं�पूर्ण�विवचे�रं��न��शोध�घे�तल्यां�स�म;ळ�त�त्‍यां�ल��की��हो� �आध�रं�न�हो��अस� � विनणि�त�होत�. व्यक्ती#�आणिर्ण�विवश्व�यां�मध�ल�तत्‍व��चे��रंचेन��शोध�न�पू�विहोलQ, त्‍यां�चे�प्रम�र्ण��तत्‍व��चे��म�म��स��कीरून�पू�विहोलQ�तरं�अस��आढळत��की#�यां��विवश्व�मध�ल�अन�की�प्रकी�रंचे��अगणिर्णत�आकी�रं, किंकीoव��दृश्यां�वस्त�, हो��सगळ��तत्‍व��चे�चे�विवस्त�रं�आहो�. आपूल्यां��दा�हो�सकीट�यां�� विवश्व�कीड� � स�णिक्षात्‍व�न� �पू�हू�ल�गल�म्होर्णजी��की� वळ�बोघेर्ण�रं��अशो��भ�मिमकी��ठी� व�न�, पू�हू�ल�गल�तरं�त��तत्‍व��सहोजी�न�हो�शो��होत�त, न�तरं�प्रत्‍यांक्षा�आत्‍म्यां�चे��अन;भव�आल��की#�स�क्षा�पूर्ण�हो��उरंत�न�हो�.. विवश्व�च्यां��आरं�भ��की� वळ�आत्‍म�चे�होत�, तस�चे�विवश्व�च्यां��अ�त��स;द्धी��की� वळ�आत्‍म�चे�शिशोल्लकी�रं�होत. हो��जीरं�खरं��तरं�आपूल्यां� �‘म�’पूर्ण�ल��व�गळ� �अस्तिस्तत्‍वचे�रंहो�त�न�हो�. स�क्षा�त्‍की�रं� �पू;रुष�अस��स��गत�त�की#�म��पूर्ण��व�रंर्ण��(लयां�स�जी�र्ण�)  हो��आत्‍मविनव�दान�चे��मम��आहो�. आत्‍म��सगळQकीड��व्य�पू�न�आहो�. आपूल्यां��आन�दा�न��त�स�पू�र्ण�पूर्ण��भरंल�ल��आहो��आणिर्ण�म�चे�त�आत्‍म��सगळQकीड��व्य�पू�न�आहो�. अस��श्री;त��स��गत�. म्होर्णजी��खरं��म��सगळQकीड��व्य�पू�न�आहो��आणिर्ण�स्व�न�दा�न��स�पू�र्ण��भरंल�ल��आहो�. हो��जीरं�खरं��तरं �‘म�’ �आर्णख� �कीर्ण� � विनरं�ळ� � अस� � शोकीत � न�हो� � म्होर्ण�न � दा�हो�चे� � अहो�की�रं � असत्‍यां �आहो�. ‘कीहोम’� यां��प्रश्न�चे��उत्तरं �‘सहोम�हो�स’ � म��कीर्ण�आहो��यां��प्रश्न�चे� �उत्तरं�त�म��आहो��आणिर्ण�म��त�आहो��अस��आहो�. यां��उत्तरं�मध्यां��भरून�असल�ल��सव��अर्थ�� उकील;न�पूहो�व�. त्‍यां�च्यां��विवचे�रं�त�शिशोरंल� �की# �‘म�’�आर्णख��कीर्ण��विनरं�ळ��आहो��अस��शिसद्धी�होत�न�हो�. ‘सहोम’�म्होर्णजी��त�आत्‍म��म��आहो�. आत्‍म��विनग;�र्ण, विनरं�जीन�म्होर्णजी��दृश्यां�च्यां��पूलQकीड��आणिर्ण�मल�रंविहोत�आहो�. म��तचे�असल्यां�न��त्‍यां�च्यां�शो��अनCयां�आहो�. अनCयां�म्होर्णजी��म��आणिर्ण�त�व�गळ� �न�हो�त. अगदाQ�एकीरूपूचे�आहोत. हो��जीरं�खरं��तरं�‘म�’�कीर्ण��विनरं�ळ�, व�गळ��आहो� �अस� �कीस� �म्होर्णत��यां�ईल? म्होर्ण�न�दा�हो�चे��अहो�की�रं�म�लत3�असत्‍यां�आहो�. आत्‍म��अद्वै�त�आहो��अद्वै�त�म्होर्णजी��द्वै�त�न�हो��त�. ज्यां�त�दुसरं�पूर्ण��न�हो��त�. अन�त्‍म्यां�च्यां��प्र��त�मध्यां��न्द्रिजीकीड��वितकीड��द्वै�त� दुसरं�पूर्ण�, अन�कीपूर्ण��पूसरंल�ल��आहो�. ‘म��आणिर्ण�‘त�’ यां��चे��व�गळ�पूर्ण�असल्यां�व�चे�न�अन�त्‍म्यां�चे��पू�उल�होलतचे�न�हो�. आत्‍म्यां�च्यां�� प्र��त�त�म�, त�चे�असल्यां�न��त�र्थ��व�गळ�पूर्ण�ल��व�वचे�न�हो�. आत्‍म्यां�ल��द्वै�त�चे��स्पशो�चे�होत�न�हो�. अस� �असत�न� �त�र्थ� � व�गळ्यां� �म� �पूर्ण�चे� �की�रंर्ण�अस�चे �शोकीत�न�हो�. म्होर्ण�न �दा�हो�चे��अहो�की�रं�असत्‍यां�आहो�. आत्‍म��सव��बो�जी�न��पूरिरंपू�र्ण��आहो�. त�म�र्वितoम�त�पू�र्ण�त��आहो�. त�र्थ��

Page 37: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

ग;र्ण�आणिर्ण�अग;र्ण�दाCहो��न�हो�त. म�नव��बो;द्धीQल��ग;र्ण�व�चे�न�वस्त�चे��कील्पून�चे�कीरंत��यां�त�न�हो�. म्होर्ण�न�सव� �अन�त्‍म�वस्त� �आपूर्ण�सग;र्ण�म्होर्णत. पूरं�त; �आत्‍मवस्त� �म�नव��कील्पून��च्यां��पूलQकीड��असल्यां�न��वितल��विनग;�र्ण�म्होर्णत. व�स्तविवकी�पूहो�त�, आत्‍मस्वरूपू�ग;र्ण �आणिर्ण �अग;र्ण � यां� � कील्पून� � पू�स�न � सदा� � म;क्ती �आहो�. अस� � जी� � विनव्वळ � विनग;�र्ण�आत्‍मस्वरूपू�त्‍यां�मध्यां��“म��दा�हो�आहो�”�हो��क्षा;D�सग;र्ण�कील्पून��कीशो��असर्ण�रं? अर्थ��त�त��अस�चे �शोकीत�न�हो�. म्होर्ण�न �दा�हो�हो�त� �असत्‍यां �आहो�. “विनखळ� विनग;�र्ण”� हो� �समर्थ�Oचे��शोब्दाप्रयांग�मठी��अर्थ�पू�र्ण� �आहो�. “तत�त्‍व� �अस�” म्होर्णजी� �“त��त� �ब्रम्हो�आहो�स” � अस��उपूविनषदा�त�ल�स्व�न;भव�चे��महो�व�क्यां�आहो�. यां��मध�ल�वितCहो�हो��पूदा��चे��उल्ल�घेन�कीरून�जी �आत्‍मस्वरूपू� �पूयांOत �पूहोचेल� � त्‍यां�ल� �भ�दा, आणिर्ण�अभ�दा �दाCहो� �लटकी� �होत�त. व�स्तविवकी�आत्‍मवस्त��म;ळ�तचे�भ�दारंविहोत�असल्यां�न��वितल��भ�दा�आणिर्ण�अभ�दा�स्पशो��कीरं�त�न�हो�त. त��आत्‍मवस्त��जी�स्वत3�बोनल��त्‍यां�ल��म��दा�हो�आहो��अशो��म��पूर्ण�चे��विनरं�ळQ�अवस्था��कीशो��असर्ण�रं? म्होर्ण�न�म��पूर्ण��असत्‍यां�आहो�.  ‘म�’� जी�व�आहो� �आणिर्ण�त�‘शिशोव’�आहो��हो��विवद्यां��आणिर्ण�अविवद्यां��यां��न��विनम��र्ण�की� ल�ल��भ�दा�आहो�. त्‍यां��भ�दा�चे��उपू�ध��न�हो�शो��की� लQ�तरं�म�ळ�आत्‍मस्वरूपू�त� जी�व, शिशोव�अस��भ�दा�न�हो��हो��ध्यां�न�त�यां�ईल. जी�व,शिशोव�भ�दारंविहोत�असल�ल��आत्‍म��हो�चे�आपूल��खरं��स्वरूपू�आहो�. अस��विन�यां�झा�ल��की#�मग�म��दा�हो�आहो��अस��विनरं�ळ��म��पूर्ण��उरंतचे�न�हो�. म्होर्ण�न�आपूर्ण�कीर्ण��व�गळ��हो��दा�हो �अहो�त� �असत्‍यां�आहो�. दृश्यां�जीग�मध्यां� �स�म�Cयां�आणिर्ण�विवशो�ष�यां��चे� � रं�ज्यां�चे�लत�. अन�की�व्यक्ती#न��एकीचे �स�म�Cयां�व्य�पू�न �असत��उदा�, अन�की�म�र्णस��विवशो�ष�तरं�त्‍यां�न��चे�तCयां�प्रम�र्ण��व्य�पू�न�असर्ण�रं��आणिर्ण�उरंर्ण�रं��स�म�Cयां�म्होर्णजी��शिशोव�होयां. जी�व�आणिर्ण�शिशोव�एकीम�की��वरं�अवल�बो�न�असत�त. दाघे��मध्यां��भ�दा�आहो��तस�चे�अभ�दा�स;द्धी��आहो�. जी�व�चे��जी�वपूर्ण��विवरंल��की#�शिशोव�चे��शिशोवपूर्ण�� विवरंत. प्रर्थम�जी�व�स्वत3�शिशोव�बोनत�आणिर्ण�न�तरं�पूरंम�त्‍ममयां�होऊन�जी�त. म्होर्ण�न�‘म�’�कीर्ण��विनरं�ळ��आहो��अस��म�न�यांल��की��हो��आध�रंचे�उरंत�न�हो�. म��दा�हो�आहो��यां��भ�वन�म;ळ� �आपूर्ण�कीर्ण��व�गळ� �आहोत, स्वत�त्रा�आहोत�अस��जी�आपूल��दृढ�विवश्व�स�असत�त�भ्रम�असत. त�अगदाQ�असत्‍यां�आहो�. एकी�भगव�तचे�की�यां�त�सत्‍यां, खरं��आहो�. तस�चे�भगव�त�आणिर्ण�भक्ती�दिदास�वयां�स�णिभन्न � दिदासल� � तरं� � त� � व�गळ� � नसत�त. दाघे� � एकीम�की��शो� �अनCयां �असत�त, एकीरूपू�असत�त. हो� �जी� �म� �स��गत �आहो� � त्‍यां�चे� �अर्थ� � स्व�न;भव� �पू;रुष��न�चे �कीळ�ल �भक्ती�न��आपूल��स�पू�र्ण��म��पूर्ण��भगव�त�ल��अपू�र्ण�कीरून�त्‍यां�च्यां�शो��एकीरूपू�होऊन�जी�र्ण��यां�ल��आत्‍मविनव�दान�अस��म्होर्णत�त. आत्‍मविनव�दान�न�चे�ज्ञा�न��पू;रुष�न��सम�ध�न�ल�भत�. अस��हो��नवव्य��भक्ती#चे� �लक्षार्ण�आहो�. ज्यां��प्रम�र्ण� �पू�चे�महो�भ�त��मध्यां� �आकी�शो, श्री�ष्ठ, समस्त�दा�व��मध्यां��जीगदाQश्वरं�श्री�ष्ठ�त्‍यां�चे�प्रम�र्ण��भक्ती#मध्यां��आत्‍मविनव�दान�भक्ती#�सव��त�श्री�ष्ठ�आहो��आत्‍मविनव�दान �भक्ती# �स�धलQ �न�हो�तरं �मन;ष्यां�चे� �जीCम-मरंर्ण�चे;कीर्ण�रं �न�हो�. हो� �म�झा��स��गर्ण��अगदाQ�खरं��आहो�., अन;भव�ल��धरूनचे�आहो���नवविवध��भक्ती#�हो��अशो��आहो�. त��आचेरंलQ � तरं �स�यां;ज्यां �म;क्ती# � मिमळत�. यां� �स�पू�र्ण� � विवश्व�चे� �लयां �झा�ल� � तरं� �स�यां;ज्यां�म;क्ती#मध्यां��कीर्णत�हो��फ� रंबोदाल�होत�न�हो�. एकी� दारं�चे�रं�म;क्ती#�पू�की#�पूविहोल्यां��त�न�मध्यां��फरंकी�घेड�न�यां�त. स�यां;ज्यां�म;क्ती#�म�त्रा�अचेल�रं�होत�. वितच्यां�त�फरंकी�पूडत�न�हो�. व�दा�

Page 38: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

आणिर्ण�शो�स्त्रा� �यां��न��एकी� दारं�चे�रं�प्रकी�रंच्यां��म;क्ती#चे� � वर्ण�न�की� ल� �आहो�. त्‍यां�पू�की# � त�न�नश्वरं�आहो�त, अशो�श्वत�आहो�त�पूरं�त;�चे�र्थ��म�त्रा�शो�श्वत�आहो�. पूविहोलQ�म;क्ती#�स�लक्यांत�, दुसरं�, सम�पूत�, वितसरं��सरूपूत�, आणिर्ण�चे�र्थ��स�यां;ज्यांत�. यां��म;क्ती#�बोद्दलचे� �विवव�चेन�पू;ढQल�सम�स�त�की� ल��आहो��   

दाशोकी�आठीव��–�सम�स�स�तव��ओव��स�ख्यां��१८�त��२८�पू;ष्कीळ�जीCम�घे�व�न�झा�ल्यां�न�तरं�म�नव�दा�हो�चे��प्र�प्त��होत�. म�नव�चे��जीCम�यां�व�न�जीरं�आत्‍मज्ञा�न�कीरून�घे�त��आल� �न�हो��तरं�जी�वन�ल��सदागत��मिमळत�न�हो�. त्‍यां�चे��जीCम-मरंर्ण�चे��फ� रं��चे;कीत�न�हो�. (१८) यां��जीCम�त�आत्‍मज्ञा�न�न�होत��मYत्‍यां��आल��तरं�पू;Cहो� �गभ�व�स�मध्यां��म�नवदा�हो � मिमळ�ल�अस��घेडर्ण��फ�रंचे�विवरंळ�असत�. उलट�त्‍यां��जी�व�ल��ख�लच्यां��यांन�मध्यां� �जीCम�घ्यां�व��ल�गत. (१९) अन�की�शो�स्त्राकी�रं��न� �त्‍यां��च्यां�� विवविवध�शो�स्त्रा�त�हो�चे�गष्ट�अन�की�प्रकी�रं��विन�यां�त्‍मकी�रं�त�न��स��विगतलQ�आहो�, स�रं��शो�हो��की#�यां��स�स�रं�मध्यां� �पू;Cहो� �नरंदा�हो� मिमळर्ण��फ�रंचे�कीठी9र्ण�आहो�, (२०) पू�पू�आणिर्ण�पू;ण्यां�यां��चे��प्रम�र्ण�सम�झा�ल� �म्होर्णजी��म�नवदा�हो�प्र�प्त�होत. त��प्रम�र्ण�सम�न�हो��त�पूयांOत�हो��म�नव�दा�हो�मिमळत�न�हो�. अस� � श्री�मदा�भ�गवत�त�महोषh�व्य�स��चे� �वचेन�आहो�. (२१) महोषh�व्य�स�म्होर्णत�त� “�हो� � आद्यां�म�नव�दा�हो�स;लभ�आहो��पूरं�त;�तस�चे�दुल�भ�आहो�. चे��गल��स�कील्पू�हो��त्‍यां�चे� �स;की�र्ण� �आणिर्ण�ग;रु�हो� �स;की�र्ण� �धरंर्ण�रं��कीर्ण�ध�रं�आहो�. भगव�त�चे��अन;की� लत��अर्थव��कीY पू��हो�चे�व�रं��होयां. त्‍यां��गवितम�न�व�यां;न��ढकीलल��जी�र्ण�रं��हो��जीहो�जी�आहो�. अशो��सव��मदात�असत�न��जी�म�र्ण�स�भवस�गरं�तरुन� जी�त�न�हो��त�आत्‍मघे�तकी#�होयां. नरंदा�हो�दुल�भ�आहो��हो��उघेडचे�आहो�. पूरं�त;�दा�होबो;द्धीQन��की� ल�ल्यां��अल्पू�स�कील्पू�न��की��हो��तरं��व�सन��असल्यां�न��त्‍यां�चे��ल�भ�होत. त�प्र�प्त�झा�ल्यां�वरं�सदाग;रुन��कीर्ण�ध�रं�कीरं�व�. सदाग;रु �स्वत3शिसद्धी�न�व�ड� � किंकीoव� �म�ग� �दाशो�की�असत�त. त्‍यां��च्यां� �वचेन��न� �अन;सरून�व�गल��तरं�स;खप्र�प्त��होत�. (२२) दा�व�चे��अन;की� लत��ज्यां�ल��न�हो��त�प्र�र्ण��स्वत3�पू�पू��असत. हो��भवस�गरं�त्‍यां�ल��तरुन� जी�त��यां�त�न�हो�. म्होर्ण�न�त�आत्‍मघे�तकी#�समजी�व�. (२३) ज्यां��प्र�ण्यां�स�आत्‍मज्ञा�न�नसत��त्‍यां�ल��चे�यां�Oशो��लक्षा�व�ळ��जीCम�घ्यां�व��ल�गत�त�आणिर्ण�मरं�व��ल�गत�. न्द्रिजीतक्यां��व�ळ�स�त�ज्ञा�नहो�न�मरंत�विततक्यां��व�ळ��त्‍यां�स�आत्‍महोत्त्यां��घेडत�. म्होर्ण�न�त�आत्‍मघे�तकी#�समजी�व�. (२४) म�नव�दा�हो�प्र�प्त�झा�ल्यां�वरं�स;द्धी��जी�आत्‍मज्ञा�न�कीरून�घे�त�न�हो��त्‍यां�चे��जीCम-मरंर्ण�पूरं�पूरं��की��हो��चे;कीत�न�हो�. त्‍यां�ल��अत्‍यां�त�होलक्यां��यांन�मध्यां� �जीCम�घ्यां�व� �ल�गत. (२५) अस्वल, म�कीड, की; त्रा�, घेड�, बो�ल, रं�ड�, ग�ढव, म��जीरं,.सरंड�, बो�ड�की, म�शो� �(२६) इत्‍यां�दाQ�अगदाQ�होलक्यां��यांन�मध्यां�, आत्‍मज्ञा�न�नस�ल�तरं�जीCम�घ्यां�व��ल�गत. अस��अस�न�स;द्धी��म;ख��म�र्णस��पू;ढQल�जीCम�चे��

Page 39: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

आशो��बो�ळगत�त. यां�ल��की�यां�म्होर्ण�व�? (२७) सध्यां�चे��म�नव�दा�हो�मYयां��पू�वल्यां�वरं�पू;Cहो��तस�चे�म�नव�दा�हो�मिमळ�ल�अस��भरंवस��धरंर्ण�ऱ्यां�स�ल�जी�कीशो��व�टत�न�हो�?(२८)

                  दाशोकी�आठीव��सम�स�स�तव�- ओव��५७�आणिर्ण�५८�

जीCम-मYत्‍यां;च्यां��कीचे�ट्या�त�न�जी�स;टल��त्‍यां�स�मक्षा�मिमळ�ल��अस��समजी�व�. तत्‍व��चे��शोध�घे�त�, घे�त��म�र्ण�स�सदावस्त��म्होर्णजी��ब्रम्हो�अन;भवत. (५७) आपूर्ण�स्वत3�प्रत्‍यांक्षा�पूरंब्रम्हो�आहोत, अस��महो�व�क्यां��चे��खरं��अर्थ� �आहो�. स�ध�, स�त, आपूल्यां��म;ख�न� �हो� �अर्थ��समजी�ऊन�स��गत�त�(५८)

दाशोकी�९�व��सम�स�२�रं� �ओव��स�ख्यां��३३�आणिर्ण�३४श्री�समर्थ� � म्होर्णत�त�यां� �दृश्यां� विवश्व�त�ल�तत्‍व��चे� � विववरंर्ण�कीरं�व�, विनग;�र्ण �ब्रह्म�चे� �शोध�घ्यां�व�, आपूर्ण�कीर्ण �हो� � न�ट � पूहो�व�, म्होर्णजी� � स्वरूपू �कीस� � त� �कीळ� �ल�गत�. (३३) स्वरूपू�विवषयां��बोलर्ण��र्थ��बोव�न�त्‍यां�चे��अख�ड�मनन�कीरं�व�. मनन�कीरंत�, कीरंत��त्‍यां�तचे�लQन�होऊन�जी�व�. अशो��रं�त�न��स्वरूपू�शो��अनCयां�झा�ल्यां�वरं�म�र्ण�स�महो�पू;रुष�बोनत. त्‍यां��महो�पू;रुष�ल��म�न�फ�रं�शोभ�न�दिदासत�. (३४)

                     दाशोकी�११�व��सम�स�२�रं��ओव��क्रम��की�८�मन;ष्यां�च्यां��मन�वरं�म�यां�चे��दा�ट�आवरंर्ण�असत�, त्‍यां�म;ळ� �त्‍यां�स�स�शोयां, कील्पून�, भ्रम, वग�रं��पूछ�डत�त. यां��विवश्व�त�ल�सगळ��सचे�तन, अचे�तन, पूस�रं��म�यां�त�न�बो�हो�रं�पूडत. त�अशो�श्वत�आहो�, अमयां��दा�आहो�. स�शोयां�यां�र्ण�, कील्पून��कीरं�त�स;टर्ण��भ्रम�होर्ण�, यां��समस्त � गष्ट� � अशो�श्वत� � मध�ल �कीष्टप्रदा � घेटन� �आहो�त. शो�श्वत�मध्यां� � त्‍यां�न� �स्था�न�न�हो�.पूरं�त;�हो��रंहोस्यां�म�र्णस�ल��समजील��म�त्रा�पू�विहोजी�.(८)

   दाशोकी�१८�व��सम�स�८�व��ओव��क्रम��की�६. ७. ८, ९, १०)

दा�व�शोध�यांल��जी�व��तरं�दा�व�चे��पूत्त��ल�गत�न�हो�. क्षा�त्रा�त�ल�दा�व, प्रवितम�, अवत�रं, यां��सव�Oवरं�एकी��अ�तरं�त्‍म्यां�चे��सत्त��चे�लत�. तचे�खरं��कीत���आणिर्ण�भक्ती��आहो�. विवचे�रं�न��त्‍यां�चे��शोध�घ्यां�व�. म�र्णस�च्यां��अ�तयां��म��जी��शो;द्धी�जी�र्ण�व�असत��तचे�खरं��दा�व�होयां. क्षा�त्रा�त�ल�दा�व�पू�ष�र्ण�चे��की� ल�ल��असत. त�कीस��झा�ल��यां�चे��विवचे�रं�की� ल��तरं�त्‍यां�चे��म�ळ�एख�द्यां��अवत�रं�पूयांOत�पूचेत�. (६) अवत�रं��दा�व�तरं�स�पूल�. त��दा�हो�त�आल��आणिर्ण�मठी� �की�यां� �कीरून �ग�ल�. ब्रम्हो�, विवष्र्ण�, आणिर्ण�महो�श्वरं � हो� � त�न � दा�व � त्‍यां��च्यां�हून �र्थरं�असल्यां�चे��कील्पून��की� लQ. (७) पूरं�त;�यां��वितCहो��दा�व��वरं�अ�तरं�त्‍म्यां�चे��सत्त��चे�लत�. खरं��पू�विहोल��तरं�तचे�प्रत्‍यांक्षा �कीत���आहो�. आणिर्ण�भक्ती��आहो�.(८) म�र्णस�च्यां��अ�तयां��म� �जी��जी�र्ण�व�असत��त�चे�अ�तरं�त्‍म्यां�चे��स्वरूपू�होयां. त्‍यां�चे��प्रचे�त��यां�ण्यां�स�म�र्ण�स�अ�तम;�ख�पू�विहोजी�. विवव�की�न� �जी�अ�तयां��म��शोध�घे�त�जी�त, त्‍यां�ल��दा�व�स�पूडत. हो��अ�तरं�त्‍म��

Page 40: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

अन�की�यां;ग��वितCहो��लकी�चे�लव�त�आहो�. व�दाशो�स्त्रा�त�अस��विन�यांपू�व�की�विनर्ण�यां�की� ल�ल��आढळ�ल. (९) अ�तरं�त्‍म��शोरं�रं�चे�लविवत. त्‍यां�चे��शोध�की� ल��तरं�जी�र्ण�व�च्यां��रुपू�न��आणिर्ण�विवव�की�न��तचे�दा�व�शोरं�रं�चे�लविवत, अशो��प्रचे�त��यां�ईल�(१०)

दाशोकी�५�व��सम�स�६�व��ओव��४५“त��स्वत3�पूरंम�त्‍म��स्वरूपू�आहो�स” अस��स��ग�न�श्री��समर्थ��आत्‍मज्ञा�न�चे��सव��बो�जी�न��वर्ण�न�कीरंत�त. सदाग;रु� शो��अनCयां�होऊन�त��ज्ञा�न�प्र�प्त�होत��आणिर्ण�पू�र्ण��सम�ध�न�मिमळत�. दृश्यां� विवलQन�होऊन�आत्‍मविनव�दान�होर्ण� �म�त्रा �आवश्यांकी�आहो�. “अहोम�ब्रह्म�स्तिस्म”� हो��महो�व�क्यां �आहो�. म� � ब्रम्हो �आहो� �अस� � यां�चे� �अर्थ� �आहो�. यां� �अर्थ��चे� � रंहोस्यां �तकी��न��समजीर्ण�रं �न�हो�. त� � म� �समजी�ऊन �स��गत. त्‍यां� �अर्थ��मध्यां� � ग;रु �आणिर्ण � शिशोष्यां �दाघे��एकीरूपू�होऊन�जी�त�त�(४४) शिशोष्यां�, यां��महो�व�क्यां�त�ल�मम��ऐकी �“त��स्वत3चे�ब्रम्होरूपू�आहो�स”�यां�बोद्दल�किंकीoशिचेतहो��स�दा�हो�बो�ळग��नकीस.” (४५)

दाशोकी�१५�–�सम�स�१५- ओव��क्रम��की�१५�खरं��विवचे�रंव�त�महो�व�क्यां��चे��विवचे�रं�कीरून�विन:स�ग�बोनत�त. पूरंब्रम्हो�अ�तरं�� ठीसल्यां�वरं�म�यां��विवलQन�होत�. अद्वै�त�न;भव�चे��अवस्था�, मन, बो;द्धीQ, शोब्दा, कील्पून��यां��सव�Oच्यां��पूलQकीड��असत�. जी�स�Cयां�स��आहो��त्‍यां�ल�चे�महो�व�क्यां��चे��विवचे�रं�कीरंण्यां�चे��अमिधकी�रं�आहो�. ईश्वरं��कीY पू��ज्यां�च्यां�वरं�असत��अस��भ�ग्यांव�न�पू;रुष�स;द्धी��महो�व�क्यां��चे��विवचे�रं�कीरू�शोकीत. (१५)

                     दाशोकी�१६�=सम�स�७- ओव��क्रम��की�१�आणिर्ण�२� श्री� �समर्थ� � म्होर्णत�त �एकी�पूरंब्रम्हो �त�व्होढ� � विन�ळ � आहो�. बो�की#चे� �सव� �चे�चेळ� म्होर्णजी��विवकी�रं�, बोदालर्ण�रं��आहो�. विन�ळ�मध्यां��बोदालण्यां�च्यां��विक्रयां�चे��जी�आरं�भ�झा�ल��त�प्रर्थम�स्फु; रंर्ण�न� �झा�ल�. त�स्फु; रंर्णरूपू�स�कील्पू�हो�चे�अ�तरं�त्‍म्यां�चे� �शो;द्धीस्वरूपू�होयां. सव��त�ज्यां�ष्ठ�भ�त�म्होर्ण�न�यां��स्फु; रंर्ण�स�महोदाभ�त�अस��म्होर्णत�त. भ�त�यां�चे��अर्थ��झा�ल�ल��अस��आहो�. पूYथ्व�चे��म�ळ�पू�र्ण�, पू�ण्यां�चे��म�ळ�अग्न�, अग्न�चे��म�ळ�व�यां�, हो��पू�वh�स��विगतल��आहो�. आत��व�यां�चे��म�ळ�ऐकी�. अ�तरं�त्‍म��हो��व�यां�चे��म�ळ�आहो�. सव��सग;र्ण�मध्यां��त�चे�चेळ�आहो�. अ�तरं�त्‍म��यां�त�आणिर्ण�जी�त, पूरं�त;�त�दिदासत�न�हो�. त�कीध�हो��ल्विस्थारं�होऊन�बोसत�न�हो�. व�दा,श्री;त�न��त्‍यां�च्यां��रुपू�चे��कील्पून��कीरंत��यां�त�न�हो�. म�ळ�पूरंब्रह्म�मध्यां��अगदाQ�पूविहोल� � जी� � स्फु; रंर्ण � झा�ल� � त�चे � अ�तरं�त्‍म्यां�चे� � लक्षार्ण � होयां. तचे � जीगदाQश्वरं � अस�न�त्‍यां�च्यां�पू�स�न�पू;ढ� �त�न�ग;र्ण�झा�ल�. यां��त�न�ग;र्ण��पू�स�न�पू�चे�महो�भ�त��झा�लQ�आणिर्ण�पू;ढ� �त्‍यां�न� �व्यक्ती�दाशो��प्र�प्त�झा�लQ. सव� �भ�त�मध्यां� �पूरंम�श्री�ष्ठ�असर्ण�रं� �अ�तरं�त्‍म� � किंपूoड-ब्रम्हो��ड�चे� � स�रं� � की�रंभ�रं � घेडव�न �आर्णत. विवश्व�ल� � जी�वन � दा�र्ण�रं� � चे�तCयां � म्होर्णजी��अ�तरं�त्‍म��होयां. म�नव��जी�वन�त�जी�,जी��अन;भव�स�यां�त�, ज्यां�,ज्यां��की��हो��खटपूटQ�होत�त�त्‍यां��चे��प्र�रंर्ण��अतरं�त्‍म्यां�त�नचे�यांत�, (१,२)

                        दाशोकी�१६व��सम�स�१०व��–�ओव��९विव�

Page 41: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

ज्यां��भ�त��चे� �जी� �वम� �असत� �त� �अCयां�भ�त��च्यां��वम��न� �स�म्यां�होत�, म�दा�वत�. म्होर्ण�न�तरं�दृश्यां�चे��एव्होढ��मठी��पूस�रं��व�ढल�. यां�चे�यां;क्ती#न��प्र�र्ण�म�त्रा��चे��दा�हो�तयां�रं�झा�ल� �उदा�. अग्न�न� �उष्र्णत��विनम��र्ण�की� लQ�तरं�पू�ण्यां�न� �त��स�म्यां�की� लQ. पू�ण्यां�न� � विनम��र्ण�की� ल�ल��ग�रंव��स�यां��न� �कीम��की� ल�. पूरंस्परं��च्यां��अशो��समतल�ग;र्णध�म��न��न्द्रिजीव�त�किंपूoड�तयां�रं�होत. न्द्रिजीकीड� � वितकीड� �न;सत��ग�रं�ठी�चे�असत��तरं�सव� �प्र�र्ण�म�त्रा�मरून�ग�ल� �असत�. तस�चे�न;सत��उष्र्णत�चे�असत��तरं�सव��की��हो��कीरंपू�न�ग�ल��असत�. (९,१०)

दाशोकी�१७�व��सम�स�१�ल��ओव��२५,२६,२७.प्रपू�चे�आणिर्ण�पूरंम�र्थ��दाCहो��स�धण्यां�मध्यां��म�नव��जी�वन�चे��स�र्थ�की�आहो�. अ�तरं�त्‍म्यां�चे��सतत�अन;स�ध�न�असल�ल्यां�� चिंचेoतनशो�ल�म�र्णस�पू�शो��(स�ध�की�जीवळ) पूरंम�त्‍म��सदा�व�रं�होत.  अस��पू;रुषचे�यांग��होयां. त्‍यां�न��अन�की��न��भगव�त�च्यां��म�ग��स�ल�व�व�. स्था�ल�आणिर्ण�स�क्ष्म�तत्‍व��चे��शोध�घे�ऊन�आत्‍मप्रचे�त��घे�र्ण�रं��म�र्णस��र्थड�चे�असत�त�आपूर्ण�सत्‍स�ग�मध्यां� � सत �शो�स्त्रा�चे� � श्रीवर्ण �कीरं�व� �आणिर्ण �अ�तरं�त्‍म्यां�चे� � अख�ड � चिंचेoतन �कीरून�स�गत्‍यां�ग�स�ध�व�. जी�स्था�ल�आणिर्ण�स�क्ष्म�तत्‍व��चे��स�पू�र्ण��शोध�घे�त�आणिर्ण�किंपूoड�व�ब्रम्हो��ड�यां��चे��बोरंबोरं�विववरंर्ण�कीरंत�त्‍यां�ल��आत्‍मप्रचे�त��यां�त�. पूरं�त;�जीग�त�अशो��म�र्णस��र्थड��असत�त. (२५) हो��म�र्णस��व�दा�Cत�मध�ल�स�पू�र्ण��पू�चे�कीरंर्ण, अख�ड�विववरिरंत�असत�त. त्‍यां�चे�प्रम�र्ण��आपूल्यां��अ�त:कीरंर्ण�त�महो�व�क्यां��चे��रंहोस्यां�शोधत�त �(२६) जीग�त�अशो��जी� �म�र्णस� �आहो�त�त्‍यां��चे� �स�गत� �ल�भर्ण� �खरंखरं� �धCयां�होयां. त्‍यां��च्यां�कीड�न �पूरंम�र्थ��न;सत��श्रीवर्ण�कीरूनचे�स�म�Cयां�लकी�न��उत्तम�गत��प्र�प्त�होत�.(२७)

दाशोकी�१७व��–सम�स-२�रं��ओव��६. ७शो;द्धी�ब्रह्मस्वरूपू�अत्‍यां�त�भ�दारंविहोत�आणिर्ण�विन�ल�आहो�. त्‍यां�च्यां��दिठीकी�र्ण��स�कील्पू�स्फु; रंत�त�शिशोवशोक्ती#�रूपू�अस�न�त्‍यां�च्यां��मध्यां��असल�ल्यां� � ग;प्त�गष्ट��पू;ढ� �प्रगट�होत�त. अशो��त्‍यां��विन�ल�ब्रह्म�मध्यां��स्वत3चे��स्मरंर्ण�स्फु; रंत�. त��शिचेतस्वरूपू�आहो��अशो��कील्पून��की� लQ, त्‍यां��म;ळ�स�कील्पू�त�ग;र्ण��चे��समतलपूर्ण��असल्यां�न��ग;र्णस�म्यां�असत�. (६) आकी�शो�त�ज्यां�प्रम�र्ण� � अभ्र � यां�त� �आणिर्ण �आकी�शो �झा�कीत�, त्‍यां�चे � प्रम�र्ण� � ब्रम्हो�मध्यां� � स्मरंर्णरूपू�महो�म�यां��उत्‍पून्न�झा�लQ. त��विनम��र्ण�होण्यां�स�आणिर्ण�लयां�स�जी�ण्यां�स�व�ळ�ल�गत�न�हो�.(७)

श्री�मदा दा�सबोध�चे� मम�

Page 42: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

भक्ती#,ज्ञा�न, ब्रम्हो�आणिर्ण�म�यां��यां��चे��विवव�चेन.

१. आत्‍मविनव�दान�भक्ती#.पूरंम�श्वरं�प्र�प्त�स�ठी9, ज्ञा�नम�ग��आणिर्ण��कीम�म�ग�, यां��पू�क्षा��भक्ती#�म�ग��हो��सपू��रं�जीम�ग��अस�न�स�म�Cयां�जीन��स�ठी9�आचेरंण्यां�स�स;लभ�आहो��अस��श्री��समर्थ�Oचे��विन�यां�त्‍मकी�मत�आहो�. यां�म;ळ� � त्‍यां��न� �आपूल्यां� �ग्र�र्थ��मध्यां� �भक्ती#ल� �अमिधकी�प्र�ध�Cयां � दिदाल� �आहो�. अस��असल� � तरं� � यां� � ग्र�र्थ�त � विवषयां��चे� � � इतकी# � विवपू;लत� �आहो� � विकी � “यांदिदाहो�स्त� � तदाCयांत्रा, यां�न्न�हो�स्त��न�तक्वचे�त”�अर्थ��त�यां�र्थ��जी��आहो��त�चे�दुसरं�कीड��स�पूड�ल. यां�र्थ��जी��न�हो��त��अCयांत्रा�कीठी�चे�मिमळर्ण�रं�न�हो�. भक्ती#चे��नउ�प्रकी�रं�स��विगतल��आहो�त. त��अस�, भगव�त�चे��श्रीवर्ण, की#त�न, न�मस्मरंर्ण, पू�दास�वन, अचे�न, व�दान, दा�स्यां, सख्यां, आणिर्ण�आत्‍मविनव�दान. यां�त�ल�प्रत्‍यां�की�प्रकी�रं�चे��स्वत3चे��आपूल��एकी�व�शिशोष्टयां�आहो�. भगव�त��च्यां��दिदाव्य�लQल��चे�, कीर्थ��चे��श्रीवर्ण�त्‍यां�च्यां��ग;र्ण��चे��की#त�न, भजीन, मध;रं�न�म��चे��न�मस्मरंर्ण, चेरंर्ण��चे� � पू�दास�वन, व�दान, तस�चे � भगव�त��च्यां�प्रत� � अचे�न, दा�स्यां � सख्यां � आणिर्ण�आत्‍मविनव�दान, यां��नउ�प्रकी�रंच्यां��भक्ती#न��ईश्वरं�आपूल�स��कीरुन�घे�त��यां�त�अस��श्री��समर्थ��स��गत�त. भक्ती#�आणिर्ण�ज्ञा�न�यां��जीर्ण��एकी�चे�न�ण्यां�च्यां��दान�बो�जी��आहो�त. ज्ञा�न�त�नचे�भक्ती#चे� � उदायां � होत. भगव�त�च्यां� � स�मथ्यां��चे� � स±दायां��चे�, की�रुण्यां�चे�, तस�चे�भक्तीव�त्‍सल्यांत�च्यां� � ज्ञा�न�त�नचे �भगव�त�बोद्दलचे� �श्रीद्धी�भ�वन�, म�दिदायांत�, आपूल�पूर्ण��विनम��र्ण�होत�. त्‍यां�च्यां��पूटQ�भक्ती#चे��उदायां�होत. म्होर्ण�न�ज्ञा�न�मध्यां��भक्ती#चे��जीCम�होत. त्‍यां�चे�प्रम�र्ण��भगव�त�च्यां��दिदाव्य, म�गल, मध;रं�लQल��चे�, कीर्थ��चे�, न�म��चे��श्रीवर्ण, की#त�न, स्मरंर्ण, कीरं�त�ग�ल्यां�न��मन�तदा�की�रं�होऊन�भगव�त�च्यां��अ�तरं�ग�त�शिशोरंत�. ज्यां��म�न�न��तदा�की�रंत�चे��खलQ�व�ढत��त्‍यां��म�न�न��भगव�त�चे��अमिधकी�मिधकी�ज्ञा�न�होत�. म्होर्ण�न�भक्ती#�हो��ज्ञा�न�चे��जीनन��आहो�. भगव�त�पूरंम�न�दा�स्वरूपू�आहो�त. त्‍यां��च्यां��चिंचेoतन�त�मग्न�होऊन�भक्ती� स्वत3ल� �स�पू�र्ण�पूर्ण� � विवसरंत � त्‍यां� � व�ळQ � त �आन�दा �स�गरं�त �बो;चेकीळ्यां� �म�रं�त�असत. म्होर्ण�न�स्व�न�दा�न;भव�हो��भक्ती#चे��चेरंम�फळ�आहो�. श्री��समर्थ��श्रीत्‍यां��न��स��गत�त�आत्‍मविनव�दान�म्होर्णजी��समपू�र्ण�कीरंर्ण�, भगव�त�च्यां��हो�त��आपूर्ण�स्व3त�स�सपूविवर्ण�, दा�ऊन�ट�कीर्ण�. यां��सपूविवण्यां�त�त�न�गष्ट��असत�त. (अ) दा�व�स�समपू�र्ण�कीरंत�न��आपूर्ण�अत्‍यां�त�आदारं�न��आणिर्ण�प्र�म�न��दा�त. (आ) एकीदा��एकी�वस्त� �समपू�र्ण�की� ल्यां�वरं � त्‍यां� �वस्त�वरं�ल�ममत्‍व, म�झा�पूर्ण�चे� �होक्की, आसक्ती#�आणिर्ण�प्र�त�,आपूर्ण�सव�स्व��सड�न�दा�त. (इ) त्‍यां��वस्त�ल��आपूर्ण�विवसरंत. एकीदा��आपूर्ण�स्वत3स�भगव�त�स�समपू�र्ण�की� ल्यां�न�तरं�आपूर्ण�आपूल्यां��“म�”ल��स�पू�र्ण�पूर्ण� � विवसरून�जी�ऊन�भगव�त�च्यां��चेरंर्ण��अनCयां�व्हो�व�. श्री��समर्थ��पू;ढ� �म्होर्णत�त�श्रीत्‍यां�न, जी�भक्ती�असत�त�भगव�त�पू�स�न�कीध�चे�विवभक्ती�होत�न�हो��आणिर्ण�जी�विवभक्ती�असत�त�खरं��भक्ती�होऊ�शोकीत�न�हो�. म��कीर्ण�आहो�, म�झा��खरं��स्वरूपू�की�यां�आहो�? यां�चे��स�रं��स�रं�विवचे�रं �कीरं�वयां�स�होव�. तस�चे�भगव�त �कीर्ण�आहो� �यां�चे� �शोध�कीरंण्यां�स�ठी9 �आपूर्ण�आपूल्यां��अ�तरं�ग�त�उतरून�खऱ्यां��म��चे��ज्ञा�न�कीरुन�घ्यां�व�. खरं��म��हो��म�झा��दा�हो�नस�न�म��आत्‍म�चे�आहो��अशो��विन�यां�त्‍मकी�बो;द्धीQ�झा�लQ�म्होर्णजी��अर्थ��त�म��चे��ज्ञा�न�झा�ल� �की#�

Page 43: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

भगव�त�चे��ज्ञा�न�आपूआपू�होत�. म��कीर्ण�हो��प्रश्न�दिदासत�स�ध��पूरं�त;�त्‍यां�चे��उत्तरं�शोध��ल�गल्यां�स�म;लतत्‍व��चे��म�म��स��कीरं�व��ल�गत�. अशो��म�म��स��कीरंत�,कीरंत��अख�रं�ज्यां��“म�”ल��आपूर्ण�आजी�म��म�नत�त�म��म्होर्णजी��दा�हो�खरं��न�हो��अस��स्पष्टपूर्ण��दिदास�न�यां�त�. एकी��तत्‍व�न��दुसऱ्यां��तत्‍व�चे��ज्यां�व�ळQ�विनरं�स�होत�जी�त, त्‍यां�व�ळQ�आपूर्ण�विनरं�ळ��उरंत�न�हो�. अशो�प्रकी�रं��तत्‍व�विनरंसन�न��आत्‍मविनव�दान�सहोजीचे�घेडत�. मन;ष्यां�म्होर्णजी��दा�हो�+ मन�+ आत्‍म�. आत्‍म��हो��खरं��म��होयां. पूरं�त;�आजी�आपूर्ण�दा�हो�आणिर्ण�मन�यां��च्यां��यां;त�स�म��अस��म�नत. पूरं�त;�दा�होबो;द्धीQच्यां��आश्रीयां�न��व�वरंर्ण�रं��“म�”�तत्‍व�विवचे�रं��समरं�दिटकीत �न�हो�. खट� �म� �न�हो�स� � होर्ण� � हो�चे �आत्‍मविनव�दान �होयां. स�पू�र्ण� � विवश्व �हो� � पू�चे�महो�भ�त�विन�बोनल�ल��आहो�. त्‍यां�चे��विवव�की�न��विवव�चेन�की� ल��तरं, सव�Oचे��विनरं�स�होत. अशो��प्रकी�रं��दृष्यां�विवश्व�चे��किंकीoव��प्रकीY त�चे��विनरंसन�झा�ल��की#�आत्‍मस्वरूपू�तवढ� �शिशोल्लकी�रं�होत�. मग�आपूल��“म�”�व�गळ��रं�होतचे�कीठी�? यां��विवश्व�त�म;ख्यां�म�लतत्‍व��दानचे�आहो�त. एकी�पूरंम�श्वरं�आणिर्ण�दुसरं��विवश्व�चे��आकी�रं�घे�व�न�दिदासर्ण�रं��प्रकीY त�. यां��दाघे�मध्यां��“म�”�हो��चेरं�यां�तचे�कीठी�? आपूर्ण�यां��विवश्व�कीड��सणिक्षात्‍व�न��पू�हू�ल�गल्यां�स�त��तत्‍व��सहोजीपूर्ण��न�हो�शो��होत�त, न�तरं�प्रत्‍यांक्षा�आत्‍म्यां�चे��अन;भव�आल��की#�स�णिक्षापूर्ण��स;द्धी��उरंत�न�हो�. विवश्व�च्यां��आरं�भ��की� वळ�आत्‍म�चे�होत��आणिर्ण�विवश्व�च्यां��अ�त��स;द्धी��की� वळ�आत्‍म�चे�शिशोल्लकी�रं�होत. अस��असत�न��आपूल्यां��म��पूर्ण�ल��व�गळ� �अस्तिस्तत्‍वचे�उरंत�न�हो�. श्री��समर्थ��म्होर्णत�त�“म��पूर्ण��व�रंर्ण�� �अर्थ��त�लयां�स�जी�र्ण��हो�चे�आत्‍मविनव�दान�चे��मम��आहो�. आत्‍म� �सगळQकीड� �व्य�पू�न �आहो�. आपूल्यां� �सच्च�दा�न�दा � स्वरूपू�न� �त �भरंल�ल� �आहो��आणिर्ण�म�चे�त �आत्‍म��सगळQकीड� �व्य�पू�न�आहो� �अस� �श्री;त� �स��गत�. म्होर्णजी� �खरं� �म��सगळQकीड� �व्य�पू�न�आहो��आणिर्ण�स्व�न�दा�न� �स�पू�र्ण� �भरंल�ल��आहो�. हो� �खरं� �असत�न��म��अCयां�कीर्ण��विनरं�ळ��अस�चे�शोकीत�न�हो�. म्होर्ण�न�दा�हो�चे��अहो�की�रं�असत्‍यां�आहो�. “कीहोम”�अर्थ��त�म��कीर्ण�आहो�? यां�चे��उत्तरं�“सहोम”�अर्थ��त�त�म��आहो��आणिर्ण�म��त�आहो�. श्री��समर्थ���म्होर्णत�त�यां��उत्तरं�मध्यां��भरून�असल�ल��अर्थ��उकील;न�पू�हो�व�. त्‍यां�च्यां��विवचे�रं�त�शिशोरंल��की#�“म�”��आर्णख��कीर्ण��विनरं�ळ���आहो��अस��शिसद्धी�होत�न�हो�. “तत¡ � त्‍व� �अस�” � � म्होर्णजी� � “त� � त� � ब्रम्हो �आहो�स” � �अस� � उपूविनषदा�त�ल � स्व�न;भव�चे��महो�व�क्यां �आहो�. यां� �मध�ल � वितCहो� � पूदा��चे� � उल्ल�घेन �कीरुन � �जी �आत्‍मस्वरूपू�पूयांOत�पूहोचेल� � त्‍यां�ल� � भ�दा �आणिर्ण �अभ�दा � दाCहो�हो� � लटकी� � होत�त. आत्‍मवस्त� � म;ळ�तचे�भ�दारंविहोत�असल्यां�न��वितल��भ�दा�आणिर्ण�अभ�दा�स्पशो��कीरू�शोकीत�न�हो�त. त��आत्‍मवस्त��जी�स्वत3�बोनल��त्‍यां�ल��म��दा�हो�आहो��अशो��म��पूर्ण�चे��विनरं�ळQ�अवस्था��कीशो��असर्ण�रं? म्होर्ण�न�म��पूर्ण��असत्‍यां�आहो�. म��जी�व�आहो� �आणिर्ण�त� शिशोव�आहो� �हो� � विवद्यां��आणिर्ण�अविवद्यां��यां��न� � विनम��र्ण�की� ल�ल��भ�दा�आहो�. यां��भ�दा�चे��उपू�ध��न�हो�शो��की� लQ�तरं�म�ळ�आत्‍मस्वरुपू�त�जी�व, शिशोव�अस��भ�दा �न�हो� �हो� � ध्यां�न�त�यां�ईल. जी�व, शिशोव�भ�दारंविहोत�असल�ल��आत्‍म��हो�चे�आपूल��खरं��स्वरूपू�आहो�. अस��विन�यां�झा�ल��की#�म��दा�हो�आहो��हो��अहो�त��असत्‍यां�आहो�.भगव�त�आणिर्ण�भक्ती�दिदास�वयां�स�णिभन्न�दिदासल��तरं��त��व�गळ��नसत�त. त��दाघे��एकीम�की��शो��अनCयां�असत�त, एकीरूपू�असत�त. भक्ती�न��आपूल��स�पू�र्ण��म��पूर्ण��भगव�त�ल��अपू�र्ण�कीरुन��त्‍यां�च्यां�शो��एकीरूपू�होऊन�जी�र्ण�� �यां�ल�चे�आत्‍मविनव�दान�अस��

Page 44: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

म्होर्णत�त. ज्यां��प्रम�र्ण��पू�चे�महो�भ�त��मध्यां��आकी�शो�श्री�ष्ठ, समस्त�दा�व��मध्यां��जीगदाQवरं�श्री�ष्ठ�त्‍यां�चे�प्रम�र्ण� �सव� �भक्ती#च्यां� �प्रकी�रं�त�“आत्‍म� विनव�दान�भक्ती#”�सव��त �श्री�ष्ठ �आहो�. हो��आचेरंलQ�असत��स�यां;ज्यां�म;क्ती#� मिमळत�. यां��स�पू�र्ण� � विवश्व�चे��लयां�झा�ल��तरं��स�यां;ज्यां�म;क्ती#�मध्यां��कीर्णत�हो��फ� रंबोदाल�होत�न�हो�.

२. शो;द्धी�ज्ञा�न.स�मCयांपूर्ण��ज्ञा�न�म्होटल� �की#� �आपूल्यां��दृष्ट��समरं�विवविवध�शो�स्त्रा��त�ल�विवव�चेन�चे��दृश्यां�दिदासत�. पूरं�त; �श्री� �समर्थ� � म्होर्णत�त�ज्ञा�न�म्होर्णजी� �की� वळ�आत्‍मज्ञा�न�अCयां�की��हो� �न�हो�. आपूर्ण�आपूर्ण�स, स्वत:स�पूहो�र्ण�, आपूल्यां��सत्‍यां�स्वरूपू�ल��जी�र्णर्ण�, अर्थ��त�म��कीर्ण�त� �ओळखर्ण� �हो�चे �खरं� �ज्ञा�न �आहो�. म� � म्होर्णजी� � हो� � दा�हो �नस�न � �सल्विच्चदा�न�दा � स्वरूपू, अविवन�शो��अस��आत्‍म�चे�आहो�. म�झा��हो��पू�चेभ�त�न��बोनल�ल�� �दा�हो�न�रंळ�च्यां��कीवटQ�स�रंख��बो�हो�रं�ल�आवरंर्ण�आहो�. आपूर्ण�मध�ल�खरं��म��हो��आत्‍म��आहो��त्‍यां�स�ओळखल��पू�विहोजी�. यां��विवश्व�त�की�यांम�दिटकीर्ण�रं��की�यां�आणिर्ण�त�त्‍पू;रंत��रं�होर्ण�रं��की�यां�आहो��त��विनणि�त�कीरं�व�. यां�ल��ज्ञा�न�म्होर्णत�त. श्री��समर्थ��पू;ढ� �म्होर्णत�त, मन;ष्यां�चे��दा�हो�हो��त�त्‍पू;रंत��आणिर्ण�नश्वरं�आहो�. पूरं�त;�आत्‍म��म�त्रा�की�यांम�दिटकीर्ण�रं��आहो�. खरं��म��म्होर्णजी��हो��दा�हो�न�हो��तरं�म��आत्‍मस्वरूपू�आहो�. तचे�ब्रम्होस्वरूपू�न� �ईश्वरं�आहो�. हो� �स्वरूपूचे�की�यांम�दिटकीर्ण�रं��आहो�. यां��स�दाभ��त�त�त्तरिरंयांपूविनषदा�स��गत��“सत्‍यांम�ज्ञा�नम�अन�त�ब्रह्मम”�तस�चे�एतत्तरिरंयां�उपूविनषदा � स��गत� � “प्रज्ञा�न� � ब्रह्मम” �आत्‍मस्वरूपू �आणिर्ण � ज्ञा�न � अणिभन्न �आहो�त. ज्यां��अवस्था�मध्यां��प्रकीY त�चे��पूस�रं��स�पूत, पू�चेभ�त��चे��डल�रं��म�वळ�न�म�, त��हो��व्दा�तभ�व�स�पू�र्ण�पूर्ण��नष्ट�होत, त्‍यां��अवस्था�स�ज्ञा�न�अस��म्होर्णत�त. समर्थ��पू;ढ� �स��गत�त�जी�अन;भव�बो;द्धीQ, मन�यां��न��आकीलन�होत�न�हो�, जी�तकी��न��विवचे�रं��च्यां��कीक्षा�त�आर्णत��यां�त�न�हो�. पूरं���व�र्ण�च्यां�विहो�पूलQकीड��आहो��त्‍यां��अन;भव�ल��ज्ञा�न�अस��म्होर्णत�त. दा�हो�बो;द्धीQच्यां��त�न�अवस्था�- जी�गYत�, स्वप्न, आणिर्ण�स;ष;प्त��यां��वितघे�न��ओल��ड�न�चे�थ्यां��अवस्था�त�प्रव�शो�की� ल��की#��आत्‍मबो;द्धीQ�उदायां�पू�वत�. पूरं�त;�त��स;द्धी��म�वळ�न�की� वळ�स्वरूपू�उरंत�, हो��खरं��ज्ञा�न�आहो�. पूदा�र्थ� �ज्ञा�न�म्होर्णजी��दृश्यां�पूदा�र्थ��जी�र्णर्ण�, दृष्यांरंविहोत�शो;द्धी�स्वरूपू�जी�र्णर्ण��म्होर्णजी�चे �आत्‍मज्ञा�न. आत्‍म� � हो� � ब्रम्होस्वरूपू � किंकीoव� �आत्‍मरूपू �आहो� �आणिर्ण �आपूर्ण�आत्‍मस्वरूपू�आहोत�म्होर्ण�न�आपूर्ण�ब्रह्मस्वरूपू�अर्थव��पूरंम�त्‍म�स्वरूपू�आहोत. सव��महो�व�क्यां��चे��अर्थ��अस�चे�आहो�. म��दा�हो�नस�न�आत्‍म�चे�आहो��आणिर्ण�आत्‍म��ब्रह्मस्वरूपू�असल्यां�न� �म��ब्रह्मस्वरूपू�आहो� �अस��प्रत्‍यांक्षा�अन;भव�आल��म्होर्णजी��आत्‍मज्ञा�न�प्र�प्त�झा�ल� �अस� �समजी�व�. हो� �ज्ञा�न�अवित�स�क्ष्म�विवचे�रं��न��आपूल्यां�मध्यां� �उदायां�पू�वत� �आणिर्ण�त्‍यां�च्यां�मध्यां��स�रं��विवरंध�म�वळत�त. आत्‍मज्ञा�न�झा�ल��की#�आपूर्ण�बो��धल��ग�ल�आहोत�हो��अज्ञा�न�न�� �होर्ण�रं��भ्रम�नष्ट�होत. आत्‍मज्ञा�न�ल��मक्षा�दा�र्ण�रं��ब्रम्होज्ञा�न�अस��न��व�आहो�. आत्‍म� �सव�व्य�पू� �असल्यां�न� �आपूर्ण�आत्‍मज्ञा�न�न� �सव�ज्ञा �बोनत. सव� � दिठीकी�र्ण� �म�चे�व्य�पू�न�आहो��अस��अन;भव�आल्यां�न� �दा�हो�पू;रंत��म��आहो��हो��आकी;� शिचेत�वYत्त��शिशोल्लकी�रं�होत�न�हो�. श्री��समर्थ� �श्रीत्‍यां��न� �पू;ढ� �स��गत�त�आत्‍मज्ञा�न�सव� �ज्ञा�न�चे� � शिशोखरं�आहो�. सद्गुर̧ू� च्यां��कीY पू�न��त��विवन�स�यां�स�प्र�प्त�होत�. सद्गुर̧ू� चे��वचेन�हो�चे�आत्‍मज्ञा�न�च्यां��बो�बोत�त�

Page 45: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

पूरंम �श्री�ष्ठ � प्रम�र्ण �आहो�. अवित �खल �आणिर्ण �अवितग�भ�रं �अस� �की��हो� �अस�ल � तरं � त��सद्गुर̧ूवचेन�आहो�. सद्गुर̧ूवचेन�हो�चे�खरं��शिसद्धी��त�होयां. त��वचेनचे�खरं��अन;भवलQल�ल��ज्ञा�न�आहो�. श्री��समर्थ��पू;ढ� �म्होर्ण�ल� �“श्रीत्‍यां�न, त��वचेनचे�खरंखरं��म�झ्यां��जी�वन�चे��रंहोस्यां�आहो�, ग;विपूत�आहो�. त��म��आत��त;म्हो�ल��स��गत. “अहो��ब्रम्होस्म�”���हो��महो�व�क्यां�आहो�. “म��ब्रम्हो�आहो�”�अस��यां�चे��अर्थ��आहो�. यां��अर्थ��मध्यां� �ग;रु�आणिर्ण�शिशोष्यां�दाघे��एकीरूपू�होऊन �जी�त�त. श्रीत्‍यां�न �यां� �महो�व�क्यां�त�ल �मम� � ऐकी� � “त;म्हो� �सव� � स्वत3�ब्रम्होरूपू�आहो�त.” यां�बोद्दल� किंकीoशिचेतहो� �शो�की� �मन�त �बो�ळग� �नकी�. एवढ� �बोल�न �श्री��समर्थ�Oन��शो;द्धी�ज्ञा�न�चे��सम�स�स�पूविवल�.

३. ब्रम्हो�विनरुपूर्ण.हो��स�पू�र्ण��विवश्व�पू�चेमहो�भ�त��पू�स�न�विनम��र्ण�झा�ल�ल� �आहो�. पूरं�त;�त��की�यांम�दिटकीर्ण�रं��न�हो�. त्‍यां�त �सतत �बोदाल � होत � रं�होर्ण� � हो� � विवश्व�चे� � म�ळ � स्वभ�वचे �आहो�. हो� � विवश्व � विनम��र्ण�होण्यां�पू�वh �आणिर्ण� विनम��र्ण �झा�ल्यां�न�तरं �ग;र्ण�त�त �ब्रम्हो �जीस�च्यां� �तस� � रं�होत�. हो� �खरं��शो�श्वतपूर्ण�चे� � ख;र्ण � आहो�. पू�चेभ�त��पू�स�न � विनम��र्ण � होर्ण�ऱ्यां� � सव� � वस्त� � न�शोव�त�असत�त.विवश्व�आल��आणिर्ण�ग�ल��तरं��जी��वस्त��अबो�मिधत�रं�होत��त��विनग;�र्ण�ब्रम्हो�होयां. म�ळ, शो;द्धी, विनम�ळ, आणिर्ण�ग;र्ण�त�त�पूरंब्रह्म�ल��यां��विवश्व�चे��पूत्त��स;द्धी��नसत. सच्च�दा�न�दा�हो��त्‍यां��पूरंब्रह्म�चे��स्वभ�व�आहो�. त्‍यां�त�ल�आन�दा�ल��जी��स्फु; रंर्ण�असत��त्‍यां�ल��म�यां��अस��म्होर्णत�त. ब्रम्हो�शोस्त्रा�न��तडत��यां�त�न�हो�, विवस्तव�न��त��जीळत�न�हो�, पू�ण्यां�त�की�लविवल��जी�त�न�हो�, त��गवितम�न�व�यां;न��उडत�न�हो�. त��पूडत�न�हो�, झाडत�न�हो�, त्‍यां�ल��घेडविवत��यां�त �न�हो�. त्‍यां�ल� �कीर्णत�हो� � रं�ग �न�हो�, त� �सव� �पूदा�र्थ��पू�क्षा� �व�गळ�चे �आहो�. त� �सदा��सव�की�ळ �असत�, त� � विनरं�तरं � दिटकीत�. त� � दिदासत � नसल� � तरं� � सव�त्रा �भरून �आहो�. त��स�क्ष्मपूर्ण�न��प्रत्‍यां�की�दिठीकी�र्ण��व्य�पूल�ल��आहो�. जी��इन्द्रिCDयां�न��दिदासत��आणिर्ण�उघेड�असत��त��न�होम��अस�रं�असत�, मिमथ्यां��असत�. जी��ग;प्त�असत��त��स�क्ष्म�असत�, त��स�रं�असत�, सत्‍यां�असत�. ग;रुदा�व��कीड�न�प्रत्‍यांक्षा�ऐकील�ल्यां��उपूदा�शो�न� �हो� � विवव�चेन�बोरंबोरं�कीळत�. स�धन��कीरुन�स�क्ष्म �ब्रम्हो �पू�होण्यां�चे�, अन;भवण्यां�चे� �स�मथ्यां� �अ�ग� �आर्ण�व�. अध्यां�त्‍म�श्रीवर्ण�कीरुन�त��पूरंब्रम्हो�प्र�प्त�कीरुन�घ्यां�व�. पूरंब्रम्हो�हो��आपू, त�जी, व�यां��नव्हो�,त��व्यक्ती�न�हो�, इन्द्रिCDयां�न� � दिदासर्ण�रं� �न�हो�, त� �अव्यक्ती, अत~दिDयां�आहो�. ब्रम्हो�डळ्यां��न� � दिदासत�न�हो�. त्‍यां�म;ळ� �की� वळ�इ�दिDयां �दृष्ट�न� � पू�होर्ण�ऱ्यां� �म�ढ �लकी��न� �त� � नसल्यां� �प्रम�र्ण� �व�टत�. त��सव��पू�क्षा��श्री�ष्ठ�आहो�. ब्रम्हो�इतकी� �स�क्ष्म�आहो� �की#�ब्रम्होदा�व�न��स;द्धी��त� �जी�र्णर्ण��कीठी9र्ण�पूडत�. ब्रम्हो�अस� �आहो�, तस� �आहो�, अस� � विकीत�हो� �वर्ण�न�की� ल� �तरं� � त्‍यां� �वर्ण�न�हून�त��विनरं�ळ�चे�आहो�. श्रीवर्ण�कीरुन�स�धन�भ्यां�स�कीरंर्ण��हो��एकीचे�उपू�यां�ब्रम्होदाशो�न�कीरुन�दा�त. ब्रह्म�चे��अस�ख्यां�न��व��आहो�त�त��खरं��पूरं�त;�ब्रम्हो�त्‍यां��न��व�च्यां��पूलQकीड��आहो�. कीर्णत�हो��न��व�त्‍यां�चे��स्वरूपू�अस��आहो��हो��विनणि�त�पूर्ण�न��स��ग��शोकीत�न�हो�. ब्रम्हो�हो���“�ब्रम्होन�दा”�रूपू�आहो�, ज्यांवितरूपू�आहो�, चे�तCयां�रूपू�आहो�, सणिक्षारुपू�आहो�. त��सन�तन�आहो�. सव�ज्ञा�आहो�, सव��त्‍म��आहो�, सव�श्वरं�आहो�. त��सदादिदात�आहो�, शो�श्वत�आहो�. शोब्दा��च्यां��पूलQकीड��

Page 46: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

आहो�. त�� विवशो�ल�आहो�, विवस्त�र्ण��आहो�, विवश्व�ल�� �त� �भरून�आहो�. त��आकी�शो�प्रम�र्ण��मळहो�न�आहो�. त��आत्‍म�, पूरंम�त्‍म�, आणिर्ण�पूरंम�श्वरं�आहो�.

४. म�यां�चे��स्वरूपू. सच्च�दा�न�दा�स्वरूपू�त�ल�पूरंब्रम्हो�त�ल�आन�दा�ल��जी��स्फु; रंर्ण�यां�त��त्‍यां�ल��म�यां��अस��म्होर्णत�त. म�यां�म;ळ� �पूरंम�त्‍म��ईश्वरं�रुपू�न��मन;ष्यां�च्यां��आटक्यां�त�यां�त. म�यां�मध्यां��अन�की�शोक्ती#�व�स�कीरंत�त. त्‍यां�पू�की#�प्रकीY त��हो��एकी�शोक्ती#�आहो�. त��हो��दृष्यां�विवश्व�विनम��र्ण�कीरंत�. त��स्वत3�अव्यक्ती�अस�न�सव��व्यक्ती��चे��म�ळ�आहो�. वितच्यां�मध्यां��आठी�अ�ग��असत�त. त�न�ग;र्ण �सत्‍व, रंजी, तम �आणिर्ण �पू�चे �महो�भ�त� � मिमळ�न �अष्टध� �प्रकीY त� �बोनत�. प्रकीY त� � हो��विवश्वव्य�पू��असल्यां�न��व्यक्ती�अवस्था�स�यां�त�न��वितचे��सव��व्य�पू�पूर्ण��स�म�Cयांपूर्ण��की�यांम�ठी� वत�. यां�म;ळ� �जीग�त�ल�वस्त;न��दान�अ�ग��असत�त. एकी�स�म�Cयां�आणिर्ण�दुसरं��विवशो�ष��चे��अ�ग. विवशो�ष�ल��व्यक्ती#�किंकीoव��रूपू�अस��म्होर्णत�त�तरं�स�मCयां�ल��जी�त��किंकीoव��न�म�अस��म्होर्णत�त. स�Cयां��अव्यक्ती�असत��पूरं�त;�बो;द्धीQल��आकीलन�होत�. अव्यक्ती�मध�न�व्यक्ती�रूपू�ध�रंर्ण�कीरंत�. की��हो��की�ळ�त�र्थ��व�वरंत��न�तरं�पू;Cहो��अव्यक्ती�तविवलQन�होत�. यां��प्रकीY त�च्यां��ख�ळ�स�दृष्यां�अस��म्होर्णत�त. हो��अ�वितम�सत्‍यां�नसल्यां�न��प्रत्‍यांक्षा�दिदासत�असल��तरं��भ्रमरूपू�असत�. त��बो�जी�स�स�रून�पूरंम�त्‍म�स्वरूपू�चे��अन;भव�घ्यां�व��ल�गत. म�यां��हो��पूरंम�त्‍म�स्वरुपू�चे��शोक्ती#�दृश्यां�चे��स�रं��ख�ळ�घेडव�न�आर्णत�. म�यां��हो��शोब्दा�“म�”�यां��ध�त�पू�स�न�तयां�रं�होत. “यां�”�म्होर्णजी��मजीर्ण�, म�वर्ण�, सम�व�शो�होन�होन�. म�यां��म्होर्णजी��“विवश्वमत��यां�स्यां�म”�न्द्रिजीच्यां��मध्यां��विवश्व�स�म�वल� �जी�त�. जी��पूरंब्रम्होल��मजीम�पू�त�आर्णत�. शो;द्धी, विनम�ळ, विनग;�र्ण�पूरंब्रह्म�मध्यां��अन�त�शोक्ती#�आहो�त�त्‍यां�पू�की#�दृष्यां, न�मरूपू��किंकीoव��आकी�रं�विनम��र्ण�कीरंर्ण�रं��हो��एकी�विवलक्षार्ण�शोक्ती#�आहो�. हो��प्रर्थम�अत्‍म�रुपू�वरं�झा�कीर्ण�घे�लत�. यां��श्की#चे��न��व�आहो��म�यां��आणिर्ण�झा�कीर्ण�चे��न��व�आहो��अज्ञा�न. अविवद्यां�, अध्यां�स, भ्रम, दा�होबो;द्धीQ �हो� �स�रं� �म�यां�चे�चे �प्रजी� �आहो�. आत्‍मज्ञा�न� �पू;रुष �म�यां�च्यां� �प्रभ�व�न� �फस�न�जी�ऊन �त �आत्‍मस्वरुपू�स � विवसरंत �न�हो� �आणिर्ण �दृष्यां�ल� �खरं�पूर्ण� � दा�त � न�हो�. पूरं�त;�अज्ञा�न��व्यक्ती#�म�यां�च्यां��अध�न�होऊन�स्थाळ�की�ळ�विनमिमत्त��च्यां��बो�धन�त�व�वरंत�त्‍यां�म;ळ� �आत्‍मस्वरूपू�तरं�विवसरंतचे, पूरं�त;�त्‍यां�बोरंबोरंचे�स�पू�र्ण��विवश्व�सत्‍यां�म�नत. आत्‍मज्ञा�न�च्यां��भ�मिमकी� वरून � पूविहोल� � तरं � ब्रम्हो �आणिर्ण � त्‍यां�चे� � शोक्ती# � दाCहो� � एकीरूपूचे �आहो�त. पूरं�त;�आज्ञा�न�च्यां��भ�मिमकी� वरून�पू�विहोल्यां�स�ब्रम्हो�आणिर्ण�म�यां��व�गळQ�व�टत�त.म्होर्ण�न�म�नव��बो;द्धीQच्यां��पूद्धीत�न��श्री��समर्थ�Oन��ज्ञा�नमयां�ब्रम्हो�आणिर्ण�अज्ञा�नमयां�म�यां��यां��चे��त;लन��की� लQ�आहो�. त��म्होर्णत�त�ब्रम्हो�विनग;�र्ण�विनरं�की�रं�तरं�म�यां�सग;र्ण�स�की�रं, ब्रम्हो�अन�त�तरं�म�यां��पूरिरंमिमत�आहो�. ब्रम्हो�विनम�ळ�विन�ल, तरं�म�यां��चे�चेल,चेपूळ�आहो�. ब्रम्हो�दिदासत�न�हो��पूरं�त;�म�यां��दिदासत�. ब्रम्हो�भ�सत�न�हो��पूरं�त; �म�यां��भ�सत�. ब्रम्हो�कील्पू��त�की�ळQ�स;द्धी��न�शो�पू�वत�न�हो�, पूरं�त;�म�यां��न�शो�पू�वत�. ब्रम्हो�विनम��र्ण�होत�न�हो�, पूरं�त;�म�यां�विनम��र्ण�होत�. ब्रम्हो �क्षायां � पू�वत � न�हो� � पूरं�त; � म�यां �क्षायां � पू�वत�. ब्रम्हो � विवकी�रं��पू�स�न � म;की� � तरं � म�यां�विवकी�रंयां;क्ती�असत�. ब्रम्हो�की��हो�चे�कीरं�त�न�हो��पूरं�त;�म�यां��सव��की��हो��कीरंत�. विवश्व�मध्यां��सव�कीड��म�यां�पूसरंल�लQ�आहो��त्‍यां�म;ळ� �ब्रम्हो�झा�कील��ग�ल��आहो�. पूरं�त;�स�ध��पू;रुष�म�यां�च्यां��

Page 47: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

विवस्त�रं�त�न�शो;द्धी�ब्रम्हो�स्वरूपू�विनवड�न�घे�त�त. ब्रम्हो�अत्‍यां�त�स�क्ष्म, तरं�म�यां�आत�-बो�हो�रं�स्था�ल�आहो�. ब्रम्हो�व�र्ण�न��वर्ण�न�कीरुन�स��गत��यां�त�न�हो�. म�यां��जीस��वितचे��वर्ण�न�कीरं�व��तशो��असत�. विवव�की�व�पूरून�म�यां��आणिर्ण�ब्रम्हो�यां�न��व�गळ� �की� ल� �असत��जीCम�मरंर्ण�चे;कीत�.

भगव�त, भक्ती#, आणिर्ण�भक्ती

भक्ती#�म्होर्णजी��स�धकी�चे��भगव�त�प्रत��असल�लQ�प्र�म�चे��अत्‍यां;चे�अवस्था� �.पूरं�त; �भक्ती#�कीशो��कीरं�व��अस��प्रश्न�सव�Oन�चे�पूडत. “ईश्वरं�चे��भक्ती#�कीरं�वयां�चे��म्होर्णजी��भगव�त�चे��मविहोम� � जी�र्ण�व�,त्‍यां�च्यां� � लQल��चे� � वर्ण�न � ऐकी�व�, त्‍यां�चे� � रूपू � पू�हून � त्‍यां�त � विवभरं�व्हो�व�.स�त��च्यां� �स�गत�मध्यां� �प्रवचेन,कीर्थ�,की#त�न �यां��चे� �एकीशिचेत्त�न� �श्रीवर्ण�कीरून�त्‍यां�चे��मनन�कीरून�भगव�त�च्यां� � स्मYत�ल��मन�मध्यां� �व�रं�व�रं � घेळव�व� �आणिर्ण�त्‍यां��चे� �रंसपू�न�कीरं�व�. भक्ती#चे� � दुसरं� � प्रकी�रं � म्होर्णजी� �भगव�त�ल� �आपूल� �प्र�र्णसख� �म�न�व�.त्‍यां�ल��आपूलQ�स�रं��स;ख�दुख3� स��ग�व�त. आपूर्ण�जीग�चे��न�त�व�ईकी�नस�न�की� वळ�भगव�त�चे�चे�आहोत �अस� �पूक्की� �स�कील्पू�मन�त �सतत � ठी� व�व�.पूरंम�श्वरं�च्यां� �चेरंर्ण� �लQन �होऊन�त्‍यां�ल� �आपूर्ण�स �समस्त � दुग;�र्ण�पू�स�न � दूरं �कीरंण्यां�चे� � प्र�र्थ�न� �कीरं�व�.अहो�की�रं � हो�चे�आपूल��सव��त�मठी��शोत्रा��आहो�. त�भगव�त�च्यां��कीY पू�विवन��दूरं�होत�न�हो�.आपूल� �प्रयांत्‍न�यां��बो�बोत�त�तकीड��पूडत�त. अहो�की�रं�म�वळल��म्होर्णजी��भक्ती#चे��उदायां�होत.आपूल्यां��जी�वन�त�व�ट्या�स�आल�ल��कीम��भगव�त�स�आवड�ल�अश्यां��प्रकी�रं��कीरंर्ण��आणिर्ण�जी��मिमळ�ल�त्‍यां�त�सम�ध�न�न��रं�होर्ण��हो��स;द्धी��भक्ती#चे��एकी�प्रकी�रं�आहो�.जी��की��हो��कीम��कीरं�वयां�चे��त� � स�रं� � भगव�त�स�ठी9चे � कीरं�वयां�चे� �आणिर्ण � त� � भगव�त�ल�चे � अपू�र्ण � कीरं�वयां�चे�. भक्ती#मध्यां��कीम��आहो��ज्ञा�न�आहो��तस�चे�यांग�स;द्धी��आहो�. अस��आहो��भक्ती#चे��स्वरूपू.तरं�मग�आपूर्ण�चेल��धरूयां��भक्ती#चे��की�स. भक्ती��चे�� प्र�म;ख्यां�न��दान�प्रकी�रं�आहो�त.पूविहोल��सग;र्ण �भक्ती# �कीरंर्ण�रं� �आणिर्ण �दुसरं� � विनग;�र्ण �भक्ती# �कीरंर्ण�रं�, सग;र्ण �भक्ती# �कीरंर्ण�रं��दा�व�विवषयां��अत्‍यां�त�प्र�म�बो�ळगर्ण�रं� �असत.त�सतत�पूरंम�श्वरं�चे� �सग;र्ण�रुपू�त� चिंचेoतन�मनन �कीरं�त �असत. त्‍यां�च्यां� � न�त्रा��न� � सतत �भगव�त�च्यां� � दाशो�न�चे� �आस �ल�गल�लQ�असत�.की�न��न� � सदा�व � त्‍यां�च्यां� � कीर्थ�,की#त�न�,प्रवचेन� � ऐकीण्यां�चे� � ओढ � ल�गल�लQ�असत�.त्‍यां�चे� � व�र्ण� � अविवरंत � भगव�त�चे� � ग;र्णग�न � कीरंत�.यां� � भक्ती�चे� � पू�चे � इ�दिDयां��भगव�त�च्यां��चेरंर्ण��समर्विपूoत�की� ल�लQ�असत�त. त��डळ्यां��न��होरिरंरूपू�पू�होत�त,की�न��न��होरिरंकीर्थ� � ऐकीत�त,न्द्रिजीभ�न� � होरिरंन�म�चे� � उच्च�रंर्ण �कीरंत�त,पू�यां��न� � त�र्थ� � यां�त्रा� �कीरंत�त�आणिर्ण�हो�त�न��स�व��कीरंत�त.अश्यां��यां��सग;र्ण�भक्ती#�कीरंर्ण�ऱ्यां��भक्ती��न��आपूलQ�इ�दिDयां��फ; ल�स�रंख��व�टत�त�

Page 48: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

दुसरं��विनग;�र्ण�पूरंब्रम्हो�चे��भक्ती#�कीरंर्ण�रं��भक्ती�स्व�वल�बो�,सतत�इ�दिDयां��चे��विनग्रहो�कीरंत,त�सव��प्र�र्ण�म�त्रा��च्यां��विहोत�मध्यां��सदा�व�मग्न�असत.त�सम�जी�चे��विनष्की�म�भ�व�न� �स�व��कीरंत�आणिर्ण�त��कीरं�त�असत�न��त्‍यां�ल��भगव�त�चे��आठीवर्ण�स;द्धी��यां�त�न�हो�. यां��दान�प्रकी�रंच्यां��भक्ती#�मध्यां��कीर्णत��भक्ती#�श्री�ष्ठ�अस��प्रश्न�सव�Oन�चे�पूडत�तस�चे�त�ग�त��ऐकीत�न� �अजी;�न�स �स;द्धी� �पूडल� �होत�. त्‍यां�न� �भगव�त�स� विवचे�रंल� �“हो� �मध;स;दान� �जी��अनCयां � प्र�म� � भक्तीजीन � विनरं�तरं � आपूल्यां� � भजीन�त,ध्यां�न�त � मग्न � रं�हून � सग;र्णरूपू�पूरंम�श्वरं�चे��भक्ती#� कीरंत�त�आणिर्ण�दुसरं��जी��की� वळ�अविवन�शो��सल्विच्चदा�न�दाघेन, विनरं�की�रं�ब्रह्मचे��उपू�सन��कीरंत�त. यां��दाघे��मध्यां��उत्तम�भक्ती�कीर्ण? यां��प्रश्न�चे��उत्तरं�दा�त�न��भगव�न �क्षार्णभरं � भ��बो�वल�.त्‍यां��चे� �अवस्था� � त्‍यां� �म�त�स�रंख� �झा�लQ � न्द्रिजील� �दान �म;ल��अस�व�त�आणिर्ण�वितल�� विवचे�रंल� �की# �त्‍यां� �दाघे��मध्यां� � वितल��अमिधकी�विप्रयां�कीर्ण�आहो�? भगव�न�उत्तरंल� �“अरं��पू�र्थ���म�झ्यां��दिठीकी�र्ण��मन�एकी�ग्र�कीरून�विनरं�तरं�म�झ्यां��भजीन�ध्यां�न�त�रंत � झा�ल�ल� �जी� �भक्तीजीन�अवितशोयां�श्री�ष्ठ�श्रीद्धी�न� �यां;क्ती�होऊन�मजी�सग;र्ण�रूपू�भगव�त�ल��भजीत�त�त��मल��यांग्यां�त�ल�अवितउत्तम�यांग��व�टत�त.”पूरं�त;�जी��पू;रुष�इ�दिDयां��चे�गल्यां��प्रकी�रं��त�ब्यां�त�ठी�ऊन, मन,बो;द्धीQच्यां��पूलQकीड��असर्ण�ऱ्यां��सव�व्य�पू��अवर्ण�न�यां�स्वरूपू �आणिर्ण � सव�दा� � असर्ण�ऱ्यां� � विनत्‍यां � अचेल,विनरं�की�रं � अविवन�शो� � सल्विच्चदा�न�दाघेन�ब्रम्हो�चे��विनरं�तरं�ऐक्यां�भ�वन�न��ध्यां�न�कीरं�त�उपू�सन��कीरंत�त�तस�चे�जी�  �प्र�र्ण�म�त्रा��च्यां��कील्यां�र्ण�त � तत्‍पूरं � अस�न � सव��ठी�यां� � समभ�व � ठी� वत�त � त� � यांग� � मल�चे � यां�ऊन�मिमळत�त.”भगव�न�पू;ढ� � म्होर्ण�ल� �“विनग;�र्ण�भक्ती#�कीरंर्ण�ऱ्यां��स�धकी��च्यां��स�धन�त�कीष्ट�अमिधकी�असत�त�की�रंर्ण�दा�हो�चे��अणिभम�न�असर्ण�ऱ्यां��भक्ती�कीड�न�अव्यक्ती�ब्रह्मचे��प्र�प्त��कीष्ट�न�चे�होत�.जी��भक्तीजीन�मत्‍पूरं�यांर्ण�होऊन�सव��कीम��म�झ्यां��दिठीकी�र्ण��अपू�र्ण�कीरून�मजी�सग;र्णरूपू�पूरंम�श्वरं�चे�चे�अनCयां�भ�व�न� � विनरं�तरं � चिंचेoतन�कीरं�त�उपू�सन� �कीरंत�त�त्‍यां��चे��म��तत्‍की�ळ�मYत्‍यां;रूपू��स�स�रंस�गरं�त�न�उद्धी�रं�कीरंत.भगव�न�पू;ढ� �म्होर्ण�ल� �“हो��पू�र्थ�� � त� � म�झ्यां�तचे �मन �ठी� व.म�झ्यां� � दिठीकी�र्ण�चे �त;झा� � बो;द्धीQ �स्था�पून �कीरं � म्होर्णजी� � त��म�झ्यां�तचे�रं�होशो�ल�यां�त�शो�की�चे�न�हो�.जीरं�त��म�झ्यां�त�मन�विन�ल�ठी� वण्यां�स�असमर्थ��असशो�ल � तरं � हो� � अजी;�न� � त� � अभ्यां�स � रुपू�न� �–म्होर्णजी� � न�म��चे�,ग;र्ण��चे�,श्रीवर्ण, मनन,की#त�न,कीरून�श्व�स�द्वै�रं� �जीपू�कीरं.तस�चे �भगवतप्र�प्त� � विवषयां� �शो�स्त्रा��चे� �पूठीर्ण�पू�ठीन�कीरून�मल��प्र�प्त�होण्यां�चे��इच्छ��कीरं. यांद्यांविपू�त��यां��अभ्यां�स�ल��स;द्धी��समर्थ��नसशो�ल�तरं�की� वळ�म�झ्यां��स�ठी9�कीम��कीरंण्यां�स�पूरं�यांर्ण � हो. स्व�र्थ��चे��त्‍यां�ग�कीरून�मजी � पूरंम�श्वरं�ल� � आपूल� � पूरंम � सख�,आश्रीयां,आणिर्ण � गत� � समजी�न � विनष्की�म � प्र�म�भ�व�न�,मन�न�,व�र्ण�न� �आणिर्ण�शोरं�रं�न� �मजीस�ठी9चे � यांज्ञा,दा�न�तपू�आदाQ�स�पू�र्ण� �कीत�व्य�कीम��कीरं.अशो��रं�त�न��म�झ्यां�स�ठी9चे�कीम��की� ल्यां�न��स;द्धी��म�झा��प्र�प्त��होईल.यां��यांग�चे��स�धन�कीरंण्यां�सविहो�त��असमर्थ��असशो�ल�तरं�मन�बो;द्धीQ�इत्‍यां�दाQवरं�विवजीयां�मिमळव�न�सव��कीम�फल��चे��त्‍यां�ग�कीरं.की�रंर्ण�त्‍यां�ग�न�चे�पूरंम�शो��त��मिमळत�.  भगव�त�न� �भक्ती��चे� � त�न �प्रकी�रं �स��विगतल� �आहो�त  � .१) सकी�म �भक्ती# �कीरंर्ण�रं� �२) विनष्की�म�पूरं�त;�एकी��ग��भक्ती#�कीरंर्ण�रं��आणिर्ण�३) ज्ञा�न��म्होर्णजी��स�पू�र्ण��भक्ती#�कीरंर्ण�रं�. विनष्की�म�भक्ती��च्यां��पू;Cहो��त�न�शो�ख��आहो�त �अ)आत� �२) जी�ज्ञा�स;�आणिर्ण�की) अर्थ��र्थh  �

Page 49: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

सकी�म�भक्ती#�कीरंर्ण�रं��भक्ती�मन�त�एख�दाQ�की�मन��ठी� व�न�त��पू�र्ण��होण्यां�स�ठी9�दा�व��चे��भक्ती#�कीरंत. हो� � भक्ती#�जीरं��कीम��प्रत�चे��असलQ�तरं��भगव�न�म्होर्णत�त�म�झा��भक्ती�सकी�म�असल��तरं��म��त्‍यां�चे��भक्ती#�धYढ �कीरंत. त्‍यां�च्यां��मन�त�घेट�ळ� �उत्‍पून्न�कीरं�त�न�हो�. कीर्णत्‍यांहो��विनमिमत्त�न��की��होईन� � त�म�झ्यां�कीड��आल��तरं�म��त्‍यां�च्यां��पू�ठी9वरं�हो�त� विफरंव�न�त्‍यां�चे��की�त;कीचे�कीरंत.एकीदा��भक्ती#च्यां��म�दिदारं�त�प्रव�शो�झा�ल��विकी�सकी�म�भक्ती�स;द्धी��पू;ढ� � विनष्की��म � होत.आत��दुसरं��भक्ती�विनष्की�म�भ�व�न� �भगव�त�चे��भक्ती#�कीरंर्ण�रं�, त्‍यां�ल� � ल�विकीकी � विवश्व�त�ल � की��हो� � मिमळ�व� � अशो� � इच्छ�चे � नसत�.की� वळ�भगव�त�चे��दाशो�न�त्‍यां�चे�चे�चिंचेoतन, मनन�आणिर्ण�विनदिदाध्यां�स�घेड�व��अशो��त्‍यां�चे��ल�लस��असत�. यां��विनष्की�म�भक्ती�चे��त�न�प्रकी�रं�आहो�त- पूविहोल��आत��भक्ती�म्होर्णजी��ओल�व��पू�होर्ण�रं�, दा�व�स�ठी9�रंडर्ण�रं�,दा�व�चे��प्र�म�कीध��मिमळ�ल, त्‍यां�ल��मिमठी9�कीध��म�रं�न,त्‍यां�च्यां��पू�यां� �की� व्ह्ना��ल�ग�न � अशो��तळमळ�असर्ण�रं�. प्रत्‍यां�की�की�यां��मध्यां��न्द्रिजीव्हो�ळ��आहो��की��न�हो�, प्र�म�आहो��की��न�हो��यां��भ�व�न��पू�होर्ण�रं��असत. ज्ञा�नदा�व��न��न�मदा�व�ल��विवचे�रंल� �सव��स�त�म�डळQ�त�र्थ�यां�त्रा�स�जी�र्ण�रं�आहो�त�त��यां�तस�की�? न�मदा�व�ल��विवठ्ठ्ठी¡ल�चे��विवयांग�सहोन�कीरंर्ण��कीठी9र्ण�होत�. त�म्होर्ण�ल��पू��ड;रं�ग�ल��विवचे�रून�यां�त. त�पू��ड;रं�ग�च्यां��म�दिदारं�त�जी�व�न�पू��ड;रं�ग�च्यां��समरं�उभ��रं�विहोल��त्‍यां�व�ळQ�त्‍यां�च्यां� � न�त्रा��मध�न �झारं- झारं� � अश्री� � ध�रं� � व�हू � ल�गल्यां�. त्‍यां��न� � भगव�त�च्यां� � चेरंर्ण�कीमल�न��अणिभष�की�झा�ल�.अस��असत�आत��भक्ती. दुसरं��प्रकी�रं�न्द्रिजीज्ञा�स��भक्ती�चे�.यां��भक्ती�च्यां��मन�त�विनसग��त�ल�ग;ह्य�शोध�न�की�ढण्यां�चे��आत�त��असत�. अस��भक्ती�ग�रं�शो�कीरं�शिशोखरं�पू;Cहो��पू;Cहो��चेढत�त.कीर्ण��उत्तरं�ध्रु;व�च्यां��शोध�त �जी�त�त � तरं �कीर्ण� � दुग�म �अशो� � विगरं� �कीCदारं�त �जी�ऊन �स�धन� �कीरंत�त.यां��भक्ती�जीवळ�अदाम्यां�न्द्रिजीज्ञा�स��असत�. वितसरं� � प्रकी�रं � अर्थ��र्थh � भक्ती��चे� � त � प्रत्‍यां�की � गष्ट�त � अर्थ� � म्होर्णजी� � विहोत,कील्यां�र्ण�पू�होत.कीर्णत्‍यां�हो��गष्ट�चे��पूरं�क्षा��कीरंत�न��त्‍यां�न��सम�जी�चे��कील्यां�र्ण�कीस��होईल�यां�चे��कीसटQ �ल�ऊन�पू�होत.म�झा� �भ�षर्ण,ल�खन�आणिर्ण�स�रं� �कीम� � विवश्व�च्यां� � म��गल्यां�स�ठी9�कीस��होईल�यां�च्यां��कीड��त्‍यां�चे��ध्यां�न�सतत�ल�गल�ल� �असत�.विवश्व�चे��कील्यां�र्ण�हो�चे�त्‍यां�चे��आन�दा�असत.प्र�म�च्यां��दृष्ट�न��सव��क्र#यां��कीड� �पू�होर्ण�रं��आत��भक्ती,ज्ञा�न�च्यां��दृष्ट�न��पू�होर्ण�रं��न्द्रिजीज्ञा�स��भक्ती�आणिर्ण�सव�Oच्यां��कील्यां�र्ण�चे��विवचे�रं�कीरंर्ण�रं��अर्थ��र्थh�हो��वितघे��विनष्की�म�खरं��पूरं�त;�एकी��ग��असत�त�एकी�कीम��द्वै�रं�,दुसरं��हृदायांद्वै�रं��आणिर्ण�वितसरं��बो;द्धीQद्वै�रं��दा�व�कीड��यां�त.चे�र्थ��प्रकी�रं�पू�र्ण� �भक्ती�चे�. यां�ल� �ज्ञा�न� �भक्ती�अस� � म्होर्णत�त.यां��भक्ती�ल�� विवश्व�त�ल�प्रत्‍यां�की � प्र�र्ण�म�त्रा�त,पूशो;पूक्षा�त,वYक्षावल्लQमध्यां� � सव�त्रा � भगव�त�चे�चे � पू�वन � दाशो�न�घेडत�.त्‍यां�ल� �शो��त �ग�भ�रं �स�गरं�त�दा�व�चे� � विवल�स� दिदासत,ग�यां�मध्यां� �भगव�त�चे� �म�तh�दिदासत� �,रंव�,चे�D� �मध्यां� � त्‍यां�चे� �त�जी �आणिर्ण�भव्यत� � दिदासत� �तरं �फ; ल��मध्यां� �पूरंम�श्वरं�चे��कीमलत� � अन;भव�स � यां�त�.अशो� � रं�त�न� � एकीचे � पूरंम�त्‍म� � यां� � विवश्व�त �अन�की � रुपू�न��नटल�ल��दिदासत.यां��स�दाभ��त�स�त�त;की�रं�म��चे��ओव��समपू�की�व�टत�.          नरं,न�रं��बो�ल��अवघे��न�रं�यांर्ण�

Page 50: श्रीमत दासबोध नवनीत.docx

           ऐस��म�झा��मन�कीरं��दा�व��||आपूल्यां��विप्रयां�भक्ती�चे��लक्षार्ण��स��गत�न��भगव�न�म्होर्णत�त�“�त�कीर्णत्‍यां�हो��प्र�ण्यां�चे��द्वै�ष�कीरं�त�न�हो�.त�सव�Oवरं�प्र�म�कीरंत�आणिर्ण�अकी�रंर्ण�दायां��कीरंत.म�झ्यां��भक्ती�त�म��,म�झा� �पूर्ण�चे��लवल�शो�स;द्धी��नसत.त�स;ख�आणिर्ण�दु:ख�त�सम�भ�व�ठी� वत.त�विनरं�तरं�स�त;ष्ट�असत.त�क्षाम�व�न�म्होर्णजी��अपूरं�ध�कीरंर्ण�ऱ्यां�ल��स;द्धी��अभयां�दा�त.त्‍यां�न��मन, बो;द्धीQ, आणिर्ण�इ�दिDयां��आपूल्यां��स्व�ध�न�ठी� वल�लQ�असत�त.त्‍यां�चे��भगव�त�च्यां��चेरंर्ण��ग�ढ�विनष्ठ��अस�न�त्‍यां�न��आपूल� �मन,बो;द्धीQ�त्‍यां�च्यां��चेरंर्ण��अपू�र्ण�की� ल�लQ�असत�.त्‍यां�च्यां�पू�स�न�कीर्णत्‍यां�हो� �प्र�ण्यां�ल� �त्रा�स�होत �न�हो� �आणिर्ण� त्‍यां�ल� �कीर्णत्‍यांहो� �प्र�ण्यां�चे� �उबोग�यां�त�न�हो�.त � होष�, भ�त�,उद्वै�ग �आदाQपू�स�न � अशिलप्त � असत.त्‍यां�ल� � कीशो�चे�हो� � अपू�क्षा��नसत�.त�चेत;रं,तटस्था�आणिर्ण�दु:खम;क्ती�असत.त�आपूल्यां��कीतY�त्‍व�चे��अणिभम�न�म;ळQचे�बो�ळग�त�न�हो�.त�होष��न��फ; ल�न�जी�त�न�हो��आणिर्ण�दु:ख�न��त्रास्त�होत�न�हो�.त�शो;भ�आणिर्ण�अशो;भ�कीम�Oचे��त्‍यां�ग�कीरून�भक्ती#पू�र्ण��अ�त:कीरंर्ण�न��की� वळ�पूरंम�श्वरं�चे�चे�चिंचेoतन�कीरं�त�असत.त�शोत्रा��–�मिमत्रा�म�न�–�अपूम�न�यां�त�समभ�व�ठी� वत.स;ख�–�दुख�,र्थ�ड��–�उन�यां��स�रंख्यां��द्वै�दा�त�त्‍यां�चे��ल्विस्थात��स�रंख�चे�असत�.त्‍यां�ल��किंनoदा� �–�स्त;त��सम�नचे�व�टत�त. जी� �की��हो� � मिमळ�ल � त्‍यां�त � विनव��हो �कीरून �त �सव�दा� � सम�ध�न� �असत.त्‍यां�ल� � विनव�स�स्था�न�बोद्दल�ममत��किंकीoव��आसक्ती#�नसत�.त�सदा�व�इशोस्वरूपू�चे��  मनन�कीरंण्यां�त�व्यस्त�असत.भगव�न�पू;ढ� �म्होर्णत�त�यां��लक्षार्ण��न��यां;क्ती�जी��श्रीद्धी�ळ� �स�धकी�मत्‍पूरं�यांर्ण�होऊन�विनष्की�म�प्र�म�भ�वन�न��मल��भजीत�त�त��मल��अवितशोयां�विप्रयां �होत�त.                                            || होरं��ओम�तत्‍सत�||               

प्रभ�कीरं�ग�भ�रं��घेरं�न.१-४-२५०�Cयां��म�रुत�नगरं�कीर्थ�पू�ठी�हो�दारं�बो�दा�(आ.प्र)५०००३५�फन�न. २४ 0 ५०४४५�दिदान��की �२६�आक्टबोरं�२०११ �