sanskritdocuments.orgtejobindu upanishad , philosophy \\hinduism keywords sanskrit , doc_upanishhat...

તે ે બ દૂપિનષત્

Tejobindu Upanishad

sanskritdocuments.org

February 10, 2019

Tejobindu Upanishad

તે ે બ દૂપિનષત્

Sanskrit Document Information

Text title : Tejobindu Upanishad

File name : tejobindu.itx

Category : upanishhat, upanishad

Location : doc_upanishhat

Author : Vedic tradition

Transliterated by : Sunder Hattangadi (sunderh at hotmail.com)

Proofread by : Sunder Hattangadi (sunderh at hotmail.com)

Description-comments : 37/108; Krishna Yajurveda- Yoga upanishad

Latest update : Feb. 3, 2000, October 7, 2016

Send corrections to : Sanskrit@cheerful.com

This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study and research. The

file is not to be copied or reposted without permission, for promotion of any website or

individuals or for commercial purpose.

Please help to maintain respect for volunteer spirit.

February 10, 2019

sanskritdocuments.org

Tejobindu Upanishad

તે ે બ દૂપિનષત્

યત્ર ચન્માત્રકલના યાત્યપહ્નવમ જસા ।ત ચ્ચન્માત્રમખ ડકૈરસં બ્રહ્મ ભવા યહમ્॥ૐ સહ નાવવતુ॥ સહ નાૈ ભનુક્તુ॥ સહ વીય કરવાવહૈ॥તજે વનાવધીતમ તુ મા િવ દ્વષાવહૈ॥ૐ શા તઃ શા તઃ શા તઃ॥ૐ તે ે બ દુઃ પરં યાનં િવશ્વાત્મહૃિદસં સ્થતમ્ ।આણવં શા ભવં શા તં સ્થૂલં સૂ મં પરં ચ યત્॥ ૧॥દુઃખાઢ ં ચ દુરારા યં દુ પ્રેકં્ષ્ય મુક્તમવ્યયમ્ ।દુલર્ભં ત વયં યાનં મનુીનાં ચ મની ષણામ્॥ ૨॥યતાહારાે જતક્રાેધાે જતસઙ્ગાે જતે દ્રયઃ ।િનદ્વર્ દ્વાે િનરહઙ્કારાે િનરાશીરપિરગ્રહઃ॥ ૩॥અગ યાગમકતાર્ યાે ગ યાઽગમયમાનસઃ ।મખુે ત્રી ણ ચ િવ દ ત િત્રધામા હંસ ઉચ્યતે॥ ૪॥પરં ગુહ્યતમં િવ દ્ધ હ્ય તત દ્રાે િનરાશ્રયઃ ।સાેમ પકલા સૂ મા િવ ણાે ત પરમં પદમ્॥ ૫॥િત્રવક્તં્ર િત્રગુણં સ્થાનં િત્રધાતું પવ જતમ્ ।િનશ્ચલં િનિવક પં ચ િનરાકારં િનરાશ્રયમ્॥ ૬॥ઉપાિધરિહતં સ્થાનં વાઙ્મનાેઽતીતગાેચરમ્ ।વભાવં ભાવસઙ્ગ્રાહ્યમસઙ્ઘાતં પદાચ્ચ્યુતમ્॥ ૭॥

અનાનાન દનાતીતં દુ પ્રેકં્ષ્ય મુ ક્તમવ્યયમ્ ।ચ ત્યમવંે િવિનમુર્ક્તં શાશ્વતં ધ્રવુમચ્યુતમ્॥ ૮॥

1

તે ે બ દૂપિનષત્

તદ્બ્રહ્મણ તદ યાત્મં ત દ્વ ણાે ત પરાયણમ્ ।અ ચ ત્યં ચન્મયાત્માનં યદ્વ્યાેમ પરમં સ્થતમ્॥ ૯॥અશૂ યં શૂ યભાવં તુ શૂ યાતીતં હૃિદ સ્થતમ્ ।ન યાનં ચ ન ચ યાતા ન યેયાે યેય અેવ ચ॥ ૧૦॥સવ ચ ન પરં શૂ યં ન પરં નાપરા પરમ્ ।અ ચ ત્યમપ્રબુદં્ધ ચ ન સતં્ય ન પરં િવદુઃ॥ ૧૧॥મનુીનાં સ પ્રયુક્તં ચ ન દેવા ન પરં િવદુઃ ।લાેભં માેહં ભયં દપ કામં ક્રાેધં ચ િક બષમ્॥ ૧૨॥શીતાે ણે પપાસે ચ સઙ્ક પકિવક પકમ્ ।ન બ્રહ્મકુલદપ ચ ન મુ ક્તગ્ર થસ ચયમ્॥ ૧૩॥ન ભયં ન સખંુ દુઃખં તથા માનાવમાનયાેઃ ।અેતદ્ભાવિવિનમુર્ક્તં તદ્ગ્રાહં્ય બ્રહ્મ ત પરમ્॥ ૧૪॥યમાે િહ િનયમ ત્યાગાે માનંૈ દેશશ્ચ કાલતઃ ।આસનં મૂલબ ધશ્ચ દેહસા યં ચ દિૃ થ તઃ॥ ૧૫॥પ્રાણસયંમનં ચવૈ પ્રત્યાહારશ્ચ ધારણા ।આત્મ યાનં સમાિધશ્ચ પ્રાેક્તા યઙ્ગાિન વૈ ક્રમાત્॥ ૧૬॥સવ બ્રહ્મે ત વૈ જ્ઞાનાિદ દ્રયગ્રામસયંમઃ ।યમાેઽઽય મ ત સ પ્રાેક્તાેઽ યસનીયાે મુહુમુર્હુઃ॥ ૧૭॥સ તીયપ્રવાહશ્ચ િવ તીય તરસૃ્ક તઃ ।િનયમાે િહ પરાન દાે િનયમા ક્રયતે બુધૈઃ॥ ૧૮॥ત્યાગઃ પ્રપ ચ પસ્ય સ ચ્ચદાત્માવલાેકનાત્ ।ત્યાગાે િહ મહતા પજૂ્યઃ સદ્યાે માેક્ષપ્રદાયકઃ॥ ૧૯॥ય માદ્વાચાે િનવતર્ તે અપ્રા ય મનસા સહ ।યન્માનૈં યાે ગ ભગર્ યં તદ્ભજે સવર્દા બુધઃ॥ ૨૦॥વાચાે ય માિન્નવતર્ તે તદ્વક્તું કેન શક્યતે ।પ્રપ ચાે યિદ વક્તવ્યઃ સાેઽિપ શ દિવવ જતઃ॥ ૨૧॥ઇ ત વા તદ્ભવને્માનૈં સવ સહજસં જ્ઞતમ્ ।ગરાં માનંૈ તુ બાલાનામયુક્તં બ્રહ્મવાિદનામ્॥ ૨૨॥

2 sanskritdocuments.org

તે ે બ દૂપિનષત્

આદાવ તે ચ મ યે ચ જનાે ય મન્ન િવદ્યતે ।યનેેદં સતતં વ્યાપ્તં સ દેશાે િવજનઃ તઃ॥ ૨૩॥ક પના સવર્ભૂતાનાં બ્રહ્માદ નાં િનમષેતઃ ।કાલશ દેન િનિદષં્ટ હ્યખ ડાન દમદ્વયમ્॥ ૨૪॥સખુનેવૈ ભવેદ્ય મન્નજસ્રં બ્રહ્મ ચ તનમ્ ।આસનં ત દ્વ નીયાદ ય સખુિવનાશનમ્॥ ૨૫॥સદ્ધયે સવર્ભૂતાિદ િવશ્વાિધષ્ઠાનમદ્વયમ્ ।ય મ સ દ્ધ ગતાઃ સદ્ધા ત સદ્ધાસનમુચ્યતે॥ ૨૬॥યન્મૂલં સવર્લાેકાનાં યન્મૂલં ચત્તબ ધનમ્ ।મૂલબ ધઃ સદા સવે્યાે યાેગ્યાેઽસાૈ બ્રહ્મવાિદનામ્॥ ૨૭॥અઙ્ગાનાં સમતાં િવદ્યા સમે બ્રહ્મ ણ લીયતે ।નાે ચેન્નવૈ સમાન વ જુ વં શુ ક ક્ષવત્॥ ૨૮॥દષૃ્ટ ં જ્ઞાનમયી ં કૃ વા પ યેદ્બ્રહ્મમયં જગત્ ।સા દૃ ષ્ટઃ પરમાેદારા ન નાસાગ્રાવલાેિકની॥ ૨૯॥દ્રષૃ્ટદશર્નદૃ યાનાં િવરામાે યત્ર વા ભવેત્ ।દૃ ષ્ટ તત્રવૈ કતર્વ્યા ન નાસાગ્રાવલાેિકની॥ ૩૦॥ચત્તાિદસવર્ભાવષેુ બ્રહ્મ વનેવૈ ભાવનાત્ ।િનરાેધઃ સવર્ ત્તીનાં પ્રાણાયામઃ સ ઉચ્યતે॥ ૩૧॥િનષેધનં પ્રપ ચસ્ય રેચકાખ્યઃ સમીિરતઃ ।બ્રહ્મવૈા મી ત યા ત્તઃ પૂરકાે વાયુ ચ્યતે॥ ૩૨॥તત તદ્વ ૃ ત્તનૈશ્ચલં્ય કુ ભકઃ પ્રાણસયંમઃ ।અયં ચાિપ પ્રબુદ્ધાનામજ્ઞાનાં ઘ્રાણપીડનમ્॥ ૩૩॥િવષયે વાત્મતાં દૃ ટ્વા મનસ શ્ચત્તર જકમ્ ।પ્રત્યાહારઃ સ િવજ્ઞેયાેઽ યસનીયાે મુહુમુર્હુઃ॥ ૩૪॥યત્ર યત્ર મનાે યા ત બ્રહ્મણ તત્ર દશર્નાત્ ।મનસા ધારણં ચવૈ ધારણા સા પરા મતા॥ ૩૫॥બ્રહ્મવૈા મી ત સદ્વતૃ્ત્યા િનરાલ બતયા સ્થ તઃ ।

tejobindu.pdf 3

તે ે બ દૂપિનષત્

યાનશ દેન િવખ્યાતઃ પરમાન દદાયકઃ॥ ૩૬॥િનિવકારતયા ત્ત્યા બ્રહ્માકારતયા પનુઃ ।ત્તિવ મરણં સ યક્સમાિધર ભધીયતે॥ ૩૭॥

ઇમં ચાકૃિત્રમાન દં તાવ સાધુ સમ યસતે્ ।લક્ષ્યાે યાવ ક્ષણા પુંસઃ પ્રત્ય વં સ ભવે વયમ્॥ ૩૮॥તતઃ સાધનિનમુર્ક્તઃ સદ્ધાે ભવ ત યાે ગરાટ્ ।ત વં પં ભવેત્તસ્ય િવષયાે મનસાે ગરામ્॥ ૩૯॥સમાધાૈ િક્રયમાણે તુ િવઘ્ના યાયા ત વૈ બલાત્ ।અનુસ ધાનરાિહત્યમાલસ્યં ભાેગલાલસમ્॥ ૪૦॥લય તમશ્ચ િવક્ષપે તજેઃ વેદશ્ચ શૂ યતા ।અેવં િહ િવઘ્નબાહુલ્યં ત્યાજં્ય બ્રહ્મિવશારદૈઃ॥ ૪૧॥ભાવ ત્ત્યા િહ ભાવ વં શૂ ય ત્ત્યા િહ શૂ યતા ।બ્રહ્મ ત્ત્યા િહ પૂણર્ વં તયા પૂણર્ વમ યસતે્॥ ૪૨॥યે િહ ત્ત િવહાયનૈાં બ્રહ્માખ્યાં પાવની ં પરામ્ ।થવૈ તે તુ વ ત પશુ ભશ્ચ સમા નરાઃ॥ ૪૩॥

યે તુ ત્ત િવ ન ત જ્ઞા વા વૈ વધર્ય ત યે ।તે વૈ સ પુ ષા ધ યા વ દ્યા તે ભવુનત્રયે॥ ૪૪॥યષેાં ત્તઃ સમા દ્ધા પિરપક્વા ચ સા પનુઃ ।તે વૈ સદ્બ્રહ્મતાં પ્રાપ્તા નેતરે શ દવાિદનઃ॥ ૪૫॥કુશલા બ્રહ્મવાતાર્યાં ત્તહીનાઃ સરુા ગણઃ ।તેઽ યજ્ઞાનતયા નનંૂ પનુરાયા ત યા ત ચ॥ ૪૬॥િન મષાધ ન તષ્ઠ ત ત્ત બ્રહ્મમયીં િવના ।યથા તષ્ઠ ત બ્રહ્માદ્યાઃ સનકાદ્યાઃ શકુાદયઃ॥ ૪૭॥કારણં યસ્ય વૈ કાય કારણં તસ્ય યતે ।કારણં ત વતાે ન યે કાયાર્ભાવે િવચારતઃ॥ ૪૮॥અથ શદંુ્ધ ભવેદ્વ તુ યદ્વૈ વાચામગાેચરમ્ ।ઉદે ત શદુ્ધ ચત્તાનાં ત્તજ્ઞાનં તતઃ પરમ્॥ ૪૯॥

4 sanskritdocuments.org

તે ે બ દૂપિનષત્

ભાિવતં તીવ્રવેગને યદ્વ તુ િનશ્ચયાત્મકમ્ ।દૃ યં હ્યદૃ યતાં ની વા બ્રહ્માકારેણ ચ તયેત્॥ ૫૦॥િવદ્વાિન્નત્યં સખુે તષે્ઠ દ્ધયા ચદ્રસપૂણર્યા॥ઇ ત પ્રથમાેઽ યાયઃ॥ ૧॥

અથ હ કુમારઃ શવં પપ્રચ્છાઽખ ડકૈરસ-ચન્માત્ર વ પમનુબ્રૂહી ત । સ હાવેાચ પરમઃ શવઃ ।અખ ડકૈરસં દૃ યમખ ડકૈરસં જગત્ ।અખ ડકૈરસં ભાવમખ ડકૈરસં વયમ્॥ ૧॥અખ ડકૈરસાે મ ત્ર અખ ડકૈરસા િક્રયા ।અખ ડકૈરસં જ્ઞાનમખ ડકૈરસં જલમ્॥ ૨॥અખ ડકૈરસા ભૂ મરખ ડકૈરસં િવયત્ ।અખ ડકૈરસં શાસ્ત્રમખ ડકૈરસા ત્રયી॥ ૩॥અખ ડકૈરસં બ્રહ્મ ચાખ ડકૈરસં વ્રતમ્ ।અખ ડકૈરસાે વ અખ ડકૈરસાે હ્યજઃ॥ ૪॥અખ ડકૈરસાે બ્રહ્મા અખ ડકૈરસાે હિરઃ ।અખ ડકૈરસાે દ્ર અખ ડકૈરસાેઽ યહમ્॥ ૫॥અખ ડકૈરસાે હ્યાત્મા હ્યખ ડકૈરસાે ગુ ઃ ।અખ ડકૈરસં લક્ષ્યમખ ડકૈરસં મહઃ॥ ૬॥અખ ડકૈરસાે દેહ અખ ડકૈરસં મનઃ ।અખ ડકૈરસં ચત્તમખ ડકૈરસં સખુમ્॥ ૭॥અખ ડકૈરસા િવદ્યા અખ ડકૈરસાેઽવ્યયઃ ।અખ ડકૈરસં િનત્યમખ ડકૈરસં પરમ્॥ ૮॥અખ ડકૈરસં િક ચદખ ડકૈરસં પરમ્ ।અખ ડકૈરસાદ યન્ના ત ના ત ષડાનન॥ ૯॥અખ ડકૈરસાન્ના ત અખ ડકૈરસાન્ન િહ ।અખ ડકૈરસા ક ચદખ ડકૈરસાદહમ્॥ ૧૦॥અખ ડકૈરસં સ્થૂલં સૂ મં ચાખ ડ પકમ્ ।

tejobindu.pdf 5

તે ે બ દૂપિનષત્

અખ ડકૈરસં વેદ્યમખ ડકૈરસાે ભવાન્॥ ૧૧॥અખ ડકૈરસં ગુહ્યમખ ડકૈરસાિદકમ્ ।અખ ડકૈરસાે જ્ઞાતા હ્યખ ડકૈરસા સ્થ તઃ॥ ૧૨॥અખ ડકૈરસા માતા અખ ડકૈરરસઃ િપતા ।અખ ડકૈરસાે ભ્રાતા અખ ડકૈરસઃ પ તઃ॥ ૧૩॥અખ ડકૈરસં સતૂ્રમખ ડકૈરસાે િવરાટ્ ।અખ ડકૈરસં ગાત્રમખ ડકૈરસં શરઃ॥ ૧૪॥અખ ડકૈરસં ચા તરખ ડકૈરસં બિહઃ ।અખ ડકૈરસં પૂણર્મખ ડકૈરસા તમ્॥ ૧૫॥અખૈ ડકૈરસં ગાતે્રમખ ડકૈરસં ગ્ હમ્ ।અખ ડકૈરસં ગાે યમખ ડકૈરસશશી॥ ૧૬॥અખ ડકૈરસા તારા અખ ડકૈરસાે રિવઃ ।અખ ડકૈરસં ક્ષતે્રમખ ડકૈરસા ક્ષમા॥ ૧૭॥અખ ડકૈરસ શા ત અખ ડકૈરસાેઽગુણઃ ।અખ ડકૈરસઃ સાક્ષી અખ ડકૈરસઃ સહૃુત્॥ ૧૮॥અખ ડકૈરસાે બ ધુરખ ડકૈરસઃ સખા ।અખ ડકૈરસાે રા અખ ડકૈરસં પુરમ્॥ ૧૯॥અખ ડકૈરસં રાજ્યમખ ડકૈરસાઃ પ્ર ઃ ।અખ ડકૈરસં તારમખ ડકૈરસાે જપઃ॥ ૨૦॥અખ ડકૈરસં યાનમખ ડકૈરસં પદમ્ ।અખ ડકૈરસં ગ્રાહ્યમખ ડકૈરસં મહત્॥ ૨૧॥અખ ડકૈરસં જ્યાે તરખ ડકૈરસં ધનમ્ ।અખ ડકૈરસં ભાજે્યમખ ડકૈરસં હિવઃ॥ ૨૨॥અખ ડકૈરસાે હાેમ અખ ડકૈરસાે જપઃ ।અખ ડકૈરસં વગર્મખ ડકૈરસઃ વયમ્॥ ૨૩॥અખ ડકૈરસં સવ ચન્માત્ર મ ત ભાવયેત્ ।ચન્માત્રમવે ચન્માત્રમખ ડકૈરસં પરમ્॥ ૨૪॥

6 sanskritdocuments.org

તે ે બ દૂપિનષત્

ભવવ જત ચન્માત્રં સવ ચન્માત્રમવે િહ ।ઇદં ચ સવ ચન્માત્રમયં ચન્મયમવે િહ॥ ૨૫॥આત્મભાવં ચ ચન્માત્રમખ ડકૈરસં િવદુઃ ।સવર્લાેકં ચ ચન્માત્રં વત્તા મત્તા ચ ચન્મયમ્॥ ૨૬॥આકાશાે ભજૂર્લં વાયુર ગ્ બ્રર્હ્મા હિરઃ શવઃ ।ય ક ચદ્યન્ન િક ચચ્ચ સવ ચન્માત્રમવે િહ॥ ૨૭॥અખ ડકૈરસં સવ યદ્ય ચ્ચન્માત્રમવે િહ ।ભૂતં ભવં્ય ભિવ યચ્ચ સવ ચન્માત્રમવે િહ॥ ૨૮॥દ્રવં્ય કાલં ચ ચન્માત્રં જ્ઞાનં જ્ઞેયં ચદેવ િહ ।જ્ઞાતા ચન્માત્ર પશ્ચ સવ ચન્મયમવે િહ॥ ૨૯॥સ ભાષણં ચ ચન્માત્રં યદ્ય ચ્ચન્માત્રમવે િહ ।અસચ્ચ સચ્ચ ચન્માત્રમાદ્ય તં ચન્મયં સદા॥ ૩૦॥આિદર તશ્ચ ચન્માત્રં ગુ શ યાિદ ચન્મયમ્ ।દગૃ્દૃ યં યિદ ચન્માત્રમ ત ચે ચ્ચન્મયં સદા॥ ૩૧॥સવાર્શ્ચય િહ ચન્માત્રં દેહં ચન્માત્રમવે િહ ।લઙ્ગં ચ કારણં ચવૈ ચન્માત્રાન્ન િહ િવદ્યતે॥ ૩૨॥અહં વં ચવૈ ચન્માત્રં મૂતાર્મૂતાર્િદ ચન્મયમ્ ।પુ યં પાપં ચ ચન્માત્રં વ શ્ચન્માત્રિવગ્રહઃ॥ ૩૩॥ચન્માત્રાન્ના ત સઙ્ક પ શ્ચન્માત્રાન્ના ત વેદનમ્ ।ચન્માત્રાન્ના ત મ ત્રાિદ ચન્માત્રાન્ના ત દેવતા॥ ૩૪॥ચન્માત્રાન્ના ત િદક્પાલા શ્ચન્માત્રાદ્વ્યાવહાિરકમ્ ।ચન્માત્રા પરમં બ્રહ્મ ચન્માત્રાન્ના ત કાેઽિપ િહ॥ ૩૫॥ચન્માત્રાન્ના ત માયા ચ ચન્માત્રાન્ના ત પજૂનમ્ ।ચન્માત્રાન્ના ત મ તવં્ય ચન્માત્રાન્ના ત સત્યકમ્॥ ૩૬॥ચન્માત્રાન્ના ત કાેશાિદ ચન્માત્રાન્ના ત વૈ વસુ ।ચન્માત્રાન્ના ત માનંૈ ચ ચન્માત્રાન્ન ત્યમાનૈકમ્॥ ૩૭॥ચન્માત્રાન્ના ત વૈરાગ્યં સવ ચન્માત્રમવે િહ ।યચ્ચ યાવચ્ચ ચન્માત્રં યચ્ચ યાવચ્ચ દૃ યતે॥ ૩૮॥

tejobindu.pdf 7

તે ે બ દૂપિનષત્

યચ્ચ યાવચ્ચ દૂરસ્થં સવ ચન્માત્રમવે િહ ।યચ્ચ યાવચ્ચ ભૂતાિદ યચ્ચ યાવચ્ચ લક્ષ્યતે॥ ૩૯॥યચ્ચ યાવચ્ચ વેદા તાઃ સવ ચન્માત્રમવે િહ ।ચન્માત્રાન્ના ત ગમનં ચન્માત્રાન્ના ત માેક્ષકમ્॥ ૪૦॥ચન્માત્રાન્ના ત લકં્ષ્ય ચ સવ ચન્માત્રમવે િહ ।અખ ડકૈરસં બ્રહ્મ ચન્માત્રાન્ન િહ િવદ્યતે॥ ૪૧॥શાસે્ત્ર મિય વયીશે ચ હ્યખ ડકૈરસાે ભવાન્ ।ઇત્યેક પતયા યાે વા નાત્યહં વ ત॥ ૪૨॥સકૃજ્જ્ઞાનને મુ ક્તઃ સ્યા સ યગ્જ્ઞાને વયં ગુ ઃ॥ ૪૩॥ઇ ત દ્વતીયાેઽ યાયઃ॥ ૨॥

કુમારઃ િપતરમાત્માનુભવમનુબ્રૂહી ત પપ્રચ્છ ।સ હાવેાચ પરઃ શવઃ ।પરબ્રહ્મ વ પાેઽહં પરમાન દમ યહમ્ ।કેવલં જ્ઞાન પાેઽહં કેવલં પરમાેઽ યહમ્॥ ૧॥કેવલં શા ત પાેઽહં કેવલં ચન્મયાેઽ યહમ્ ।કેવલં િનત્ય પાેઽહં કેવલં શાશ્વતાેઽ યહમ્॥ ૨॥કેવલં સ વ પાેઽહમહં ત્ય વાહમ યહમ્ ।સવર્હીન વ પાેઽહં ચદાકાશમયાેઽ યહમ્॥ ૩॥કેવલં તુયર્ પાેઽ મ તુયાર્તીતાેઽ મ કેવલઃ ।સદા ચૈત ય પાેઽ મ ચદાન દમયાેઽ યહમ્॥ ૪॥કેવલાકાર પાેઽ મ શદુ્ધ પાેઽ યહં સદા ।કેવલં જ્ઞાન પાેઽ મ કેવલં પ્રયમ યહમ્॥ ૫॥િનિવક પ વ પાેઽ મ િનર હાેઽ મ િનરામયઃ ।સદાઽસઙ્ગ વ પાેઽ મ િનિવકારાેઽહમવ્યયઃ॥ ૬॥સદૈકરસ પાેઽ મ સદા ચન્માત્રિવગ્રહઃ ।અપિર ચ્છન્ન પાેઽ મ હ્યખ ડાન દ પવાન્॥ ૭॥

8 sanskritdocuments.org

તે ે બ દૂપિનષત્

સ પરાન દ પાેઽ મ ચ પરાન દમ યહમ્ ।અ તરા તર પાેઽહમવાઙ્મનસગાેચરઃ॥ ૮॥આત્માન દ વ પાેઽહં સત્યાન દાેઽ યહં સદા ।આત્મારામ વ પાેઽ મ હ્યયમાત્મા સદા શવઃ॥ ૯॥આત્મપ્રકાશ પાેઽ મ હ્યાત્મજ્યાે તરસાેઽ યહમ્ ।આિદમ યા તહીનાેઽ મ હ્યાકાશસદશૃાેઽ યહમ્॥ ૧૦॥િનત્યશદુ્ધ ચદાન દસત્તામાત્રાેઽહમવ્યયઃ ।િનત્યબુદ્ધિવશદુ્ધકૈસ ચ્ચદાન દમ યહમ્॥ ૧॥િનત્યશષે વ પાેઽ મ સવાર્તીતાેઽ યહં સદા ।પાતીત વ પાેઽ મ પરમાકાશિવગ્રહઃ॥ ૧૨॥

ભૂમાન દ વ પાેઽ મ ભાષાહીનાેઽ યહં સદા ।સવાર્િધષ્ઠાન પાેઽ મ સવર્દા ચદ્ઘનાેઽ યહમ્॥ ૧૩॥દેહભાવિવહીનાેઽ મ ચ તાહીનાેઽ મ સવર્દા ।ચત્ત ત્તિવહીનાેઽહં ચદાત્મૈકરસાેઽ યહમ્॥ ૧૪॥સવર્દૃ યિવહીનાેઽહં દગૃ્રપૂાેઽ યહમવે િહ ।સવર્દા પૂણર્ પાેઽ મ િનત્ય પ્તાેઽ યહં સદા॥ ૧૫॥અહં બ્રહ્મવૈ સવ સ્યાદહં ચૈત યમવે િહ ।અહમવેાહમવેા મ ભૂમાકાશ વ પવાન્॥ ૧૬॥અહમવે મહાનાત્મા હ્યહમવે પરા પરઃ ।અહમ યવદાભા મ હ્યહમવે શર રવત્॥ ૧૭॥અહં શ યવદાભા મ હ્યયં લાેકત્રયાશ્રયઃ ।અહં કાલત્રયાતીત અહં વેદૈ પા સતઃ॥ ૧૮॥અહં શાસે્ત્રણ િનણ ત અહં ચત્તે વ્યવ સ્થતઃ ।મત્ત્યકં્ત ના ત િક ચદ્વા મત્ત્યકં્ત થવી ચ વા॥ ૧૯॥મયા તિરક્તં યદ્યદ્વા તત્તન્ના તી ત િન શ્ચનુ ।અહં બ્રહ્મા મ સદ્ધાેઽ મ િનત્યશદુ્ધાેઽ યહં સદા॥ ૨૦॥િનગુર્ણઃ કેવલાત્મા મ િનરાકારાેઽ યહં સદા ।કેવલં બ્રહ્મમાત્રાેઽ મ હ્યજરાેઽ યમરાેઽ યહમ્॥ ૨૧॥

tejobindu.pdf 9

તે ે બ દૂપિનષત્

વયમવે વયં ભા મ વયમવે સદાત્મકઃ ।વયમવેાત્મિન વસ્થઃ વયમવે પરા ગ તઃ॥ ૨૨॥વયમવે વયં ભ જે વયમવે વયં રમે ।વયમવે વયં જ્યાે તઃ વયમવે વયં મહઃ॥ ૨૩॥વસ્યાત્મિન વયં રંસ્યે વાત્મ યવે િવલાેકયે ।વાત્મ યવે સખુાસીનઃ વાત્મમાત્રાવશષેકઃ॥ ૨૪॥વચૈત યે વયં સ્થાસ્યે વાત્મરાજે્ય સખુે રમે ।વાત્મ સહાસને સ્થ વા વાત્મનાેઽ યન્ન ચ તયે॥ ૨૫॥ચદૂ્રપમાતં્ર બ્રહ્મવૈ સ ચ્ચદાન દમદ્વયમ્ ।આન દઘન અેવાહમહં બ્રહ્મા મ કેવલમ્॥ ૨૬॥સવર્દા સવર્શૂ યાેઽહં સવાર્ત્માન દવાનહમ્ ।િનત્યાન દ વ પાેઽહમાત્માકાશાેઽ મ િનત્યદા॥ ૨૭॥અહમવે હૃદાકાશ શ્ચદાિદત્ય વ પવાન્ ।આત્મનાત્મિન પ્તાેઽ મ હ્ય પાેઽ યહમવ્યયઃ॥ ૨૮॥અેકસઙ્ખ્યાિવહીનાેઽ મ િનત્યમુક્ત વ પવાન્ ।આકાશાદિપ સૂ માેઽહમાદ્ય તાભાવવાનહમ્॥ ૨૯॥સવર્પ્રકાશ પાેઽહં પરાવરસખુાેઽ યહમ્ ।સત્તામાત્ર વ પાેઽહં શદુ્ધમાેક્ષ વ પવાન્॥ ૩૦॥સત્યાન દ વ પાેઽહં જ્ઞાનાન દઘનાેઽ યહમ્ ।િવજ્ઞાનમાત્ર પાેઽહં સ ચ્ચદાન દલક્ષણઃ॥ ૩૧॥બ્રહ્મમાત્ર મદં સવ બ્રહ્મણાેઽ યન્ન િક ચન ।તદેવાહં સદાન દં બ્રહ્મવૈાહં સનાતનમ્॥ ૩૨॥વ મત્યેતત્તિદત્યેતન્મત્તાેઽ યન્ના ત િક ચન ।ચચ્ચૈત ય વ પાેઽહમહમવે શવઃ પરઃ॥ ૩૩॥અ તભાવ વ પાેઽહમહમવે સખુાત્મકઃ ।સા ક્ષવ તુિવહીન વા સા ક્ષ વં ના ત મે સદા॥ ૩૪॥કેવલં બ્રહ્મમાત્ર વાદહમાત્મા સનાતનઃ ।

10 sanskritdocuments.org

તે ે બ દૂપિનષત્

અહમવેાિદશષેાેઽહમહં શષેાેઽહમવે િહ॥ ૩૫॥નામ પિવમુક્તાેઽહમહમાન દિવગ્રહઃ ।ઇ દ્રયાભાવ પાેઽહં સવર્ભાવ વ પકઃ॥ ૩૬॥બ ધમુ ક્તિવહીનાેઽહં શાશ્વતાન દિવગ્રહઃ ।આિદચૈત યમાત્રાેઽહમખ ડકૈરસાેઽ યહમ્॥ ૩૭॥વાઙ્મનાેઽગાેચરશ્ચાહં સવર્ત્ર સખુવાનહમ્ ।સવર્ત્ર પૂણર્ પાેઽહં ભૂમાન દમયાેઽ યહમ્॥ ૩૮॥સવર્ત્ર પ્ત પાેઽહં પરા તરસાેઽ યહમ્ ।અેકમવેા દ્વતીયં સદ્બ્રહ્મવૈાહં ન સશંયઃ॥ ૩૯॥સવર્શૂ ય વ પાેઽહં સકલાગમગાેચરઃ ।મુક્તાેઽહં માેક્ષ પાેઽહં િનવાર્ણસખુ પવાન્॥ ૪૦॥સત્યિવજ્ઞાનમાત્રાેઽહં સન્માત્રાન દવાનહમ્ ।તુર યાતીત પાેઽહં િનિવક પ વ પવાન્॥ ૪૧॥સવર્દા હ્યજ પાેઽહં નીરાગાેઽ મ િનર જનઃ ।અહં શદુ્ધાેઽ મ બુદ્ધાેઽ મ િનત્યાેઽ મ પ્રભુર યહમ્॥ ૪૨॥આેઙ્કારાથર્ વ પાેઽ મ િન કલઙ્કમયાેઽ યહમ્ ।ચદાકાર વ પાેઽ મ નાહમ મ ન સાેઽ યહમ્॥ ૪૩॥ન િહ િક ચ વ પાેઽ મ િનવ્યાર્પાર વ પવાન્ ।િનરંશાેઽ મ િનરાભાસાે ન મનાે ને દ્રયાેઽ યહમ્॥ ૪૪॥ન બુ દ્ધનર્ િવક પાેઽહં ન દેહાિદત્રયાેઽ યહમ્ ।ન ગ્ર વ પાેઽહં ન સષુુ પ્ત વ પવાન્॥ ૪૫॥ન તાપત્રય પાેઽહં નષેણાત્રયવાનહમ્ ।શ્રવણં ના ત મે સદ્ધમેર્નનં ચ ચદાત્મિન॥ ૪૬॥સ તીયં ન મે િક ચ દ્વ તીયં ન મે ક્વ ચત્ ।વગતં ચ ન મે િક ચન્ન મે ભેદત્રયં ક્વ ચત્॥ ૪૭॥

અસતં્ય િહ મનાે પમસતં્ય બુ દ્ધ પકમ્ ।અહઙ્કારમ સદ્ધ ત િનત્યાેઽહં શાશ્વતાે હ્યજઃ॥ ૪૮॥

tejobindu.pdf 11

તે ે બ દૂપિનષત્

દેહત્રયમસ દ્વ દ્ધ કાલત્રયમસ સદા ।ગુણત્રયમસ વ દ્ધ હ્યયં સત્યાત્મકઃ શુ ચઃ॥ ૪૯॥શ્રુતં સવર્મસિ દ્વ દ્ધ વેદં સવર્મસ સદા ।શાસં્ત્ર સવર્મસિ દ્વ દ્ધ હ્યહં સત્ય ચદાત્મકઃ॥ ૫૦॥મૂ તત્રયમસ દ્વ દ્ધ સવર્ભૂતમસ સદા ।સવર્ત વમસ દ્વ દ્ધ હ્યયં ભૂમા સદા શવઃ॥ ૫૧॥ગુ શ યમસ દ્વ દ્ધ ગુરાેમર્ ત્રમસત્તતઃ ।યદ્દ ૃ યં તદસ દ્વ દ્ધ ન માં િવ દ્ધ તથાિવધમ્॥ ૫૨॥ય ચ્ચ ત્યં તદસ દ્વ દ્ધ ય યાયં તદસ સદા ।ય દ્ધતં તદસ દ્વ દ્ધ ન માં િવ દ્ધ તથાિવધમ્॥ ૫૩॥સવાર્ પ્રાણાનસ દ્વ દ્ધ સવાર્ ભાેગાનસ વ ત ।દષંૃ્ટ શ્રુતમસ દ્વ દ્ધ આેતં પ્રાેતમસન્મયમ્॥ ૫૪॥કાયાર્કાયર્મસ દ્વ દ્ધ નષં્ટ પ્રાપ્તમસન્મયમ્ ।દુઃખાદુઃખમસ દ્વ દ્ધ સવાર્સવર્મન્મયમ્॥ ૫૫॥પૂણાર્પૂણર્મસ દ્વ દ્ધ ધમાર્ધમર્મસન્મયમ્ ।લાભાલાભાવસ દ્વ દ્ધ જયાજયમસન્મયમ્॥ ૫૬॥શ દં સવર્મસ દ્વ દ્ધ પશ સવર્મસ સદા ।પં સવર્મસ દ્વ દ્ધ રસં સવર્મસન્મયમ્॥ ૫૭॥

ગ ધં સવર્મસ દ્વ દ્ધ સવાર્જ્ઞાનમસન્મયમ્ ।અસદેવ સદા સવર્મસદેવ ભવાેદ્ભવમ્॥ ૫૮॥અસદેવ ગુણં સવ સન્માત્રમહમવે િહ ।વાત્મમ તં્ર સદા પ યે વાત્મમ તં્ર સદા યસતે્॥ ૫૯॥

અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયં દૃ યપાપં િવનાશયેત્ ।અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયમ યમ તં્ર િવનાશયેત્॥ ૬૦॥અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયં દેહદાષેં િવનાશયેત્ ।અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયં જન્મપાપં િવનાશયેત્॥ ૬૧॥અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયં ત્યુપાશં િવનાશયેત્ ।અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયં દ્વતૈદુઃખં િવનાશયેત્॥ ૬૨॥

12 sanskritdocuments.org

તે ે બ દૂપિનષત્

અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયં ભેદબુ દ્ધ િવનાશયેત્ ।અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયં ચ તાદુઃખં િવનાશયેત્॥ ૬૩॥અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયં બુ દ્ધવ્યાિધ િવનાશયેત્ ।અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયં ચત્તબ ધં િવનાશયેત્॥ ૬૪॥અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયં સવર્વ્યાધી વનાશયેત્ ।અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયં સવર્શાેકં િવનાશયેત્॥ ૬૫॥અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયં કામાદ ન્નાશયે ક્ષણાત્ ।અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયં ક્રાેધશ ક્ત િવનાશયેત્॥ ૬૬॥અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયં ચત્ત ત્ત િવનાશયેત્ ।અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયં સઙ્ક પાદ વનાશયેત્॥ ૬૭॥અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયં કાેિટદાષેં િવનાશયેત્ ।અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયં સવર્ત તં્ર િવનાશયેત્॥ ૬૮॥અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયમાત્માજ્ઞાનં િવનાશયેત્ ।અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયમાત્મલાેકજયપ્રદઃ॥ ૬૯॥અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયમપ્રતક્યર્સખુપ્રદઃ ।અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયમજડ વં પ્રયચ્છ ત॥ ૭૦॥અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયમનાત્માસરુમદર્નઃ ।અહં બ્રહ્મા મ વ ેઽયમનાત્માખ્ય ગર હરેત્॥ ૭૧॥અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયમનાત્માખ્યાસરુા હરેત્ ।અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયં સવા તાન્માેક્ષિય ય ત॥ ૭૨॥અહં બ્રહ્મા મ મ ત્રાેઽયં જ્ઞાનાન દં પ્રયચ્છ ત ।સપ્તકાેિટમહામ તં્ર જન્મકાેિટશતપ્રદમ્॥ ૭૩॥સવર્મ ત્રા સમુ જ્ય અેતં મ તં્ર સમ યસતે્ ।સદ્યાે માેક્ષમવા ાે ત નાત્ર સ દેહમ વિપ॥ ૭૪॥ઇ ત તીયાે યાયઃ॥ ૩॥

કુમારઃ પરમેશ્વરં પપ્રચ્છ વન્મુક્તિવદેહમુક્તયાેઃ

tejobindu.pdf 13

તે ે બ દૂપિનષત્

સ્થ તમનુબ્રૂહી ત । સ હાવેાચ પરઃ શવઃ ।ચદાત્માહં પરાત્માહં િનગુર્ણાેઽહં પરા પરઃ ।આત્મમાત્રેણ ય તષે્ઠ સ વન્મુક્ત ઉચ્યતે॥ ૧॥દેહત્રયા તિરક્તાેઽહં શદુ્ધચૈત યમ યહમ્ ।બ્રહ્માહ મ ત યસ્યા તઃ સ વનમુક્ત ઉચ્યતે॥ ૨॥આન દઘન પાેઽ મ પરાન દઘનાેઽ યહમ્ ।યસ્ય દેહાિદકં ના ત યસ્ય બ્રહ્મે ત િનશ્ચયઃ ।પરમાન દપૂણા યઃ સ વન્મુક્ત ઉચ્યતે॥ ૩॥યસ્ય િક ચદહં ના ત ચન્માત્રેણાવ તષ્ઠતે ।ચૈત યમાત્રાે યસ્યા ત શ્ચન્માત્રૈક વ પવાન્॥ ૪॥સવર્ત્ર પૂણર્ પાત્મા સવર્ત્રાત્માવશષેકઃ ।આન દર તરવ્યક્તઃ પિરપૂણર્ શ્ચદાત્મકઃ॥ ૫॥શદુ્ધચૈત ય પાત્મા સવર્સઙ્ગિવવ જતઃ ।િનત્યાન દઃ પ્રસન્નાત્મા હ્ય ય ચ તાિવવ જતઃ॥ ૬િક ચદ ત વહીનાે યઃ સ વન્મુક્ત ઉચ્યતે ।ન મે ચતં્ત ન મે બુ દ્ધનાર્હઙ્કારાે ન ચે દ્રયમ્॥ ૭॥ન મે દેહઃ કદા ચદ્વા ન મે પ્રાણાદયઃ ક્વ ચત્ ।ન મે માયા ન મે કામાે ન મે ક્રાેધઃ પરાેઽ યહમ્॥ ૮॥ન મે િક ચિદદં વાિપ ન મે િક ચ ક્વ ચ જગત્ ।ન મે દાષેાે ન મે લઙ્ગં ન મે ચ નર્ મે મનઃ॥ ૯॥ન મે શ્રાતંે્ર ન મે નાસા ન મે જહ્વા ન મે કરઃ ।ન મે ગ્રન્ન મે વ ં ન મે કારણમ વિપ॥ ૧૦॥ન મે તુર ય મ ત યઃ સ વન્મુક્ત ઉચ્યતે ।ઇદં સવ ન મે િક ચદયં સવ ન મે ક્વ ચત્॥ ૧૧॥ન મે કાલાે ન મે દેશાે ન મે વ તુ ન મે મ તઃ ।ન મે નાનં ન મે સ યા ન મે દૈવં ન મે સ્થલમ્॥ ૧૨॥ન મે તીથ ન મે સવેા ન મે જ્ઞાનં ન મે પદમ્ ।ન મે બ ધાે ન મે જન્મ ન મે વાક્યં ન મે રિવઃ॥ ૧૩॥

14 sanskritdocuments.org

તે ે બ દૂપિનષત્

ન મે પુ યં ન મે પાપં ન મે કાય ન મે શભુમ્ ।ને મે વ ઇ ત વાત્મા ન મે િક ચ જગત્રયમ્॥ ૧૪॥ન મે માેક્ષાે ન મે દ્વતંૈ ન મે વેદાે ન મે િવિધઃ ।ન મેઽ તકં ન મે દૂરં ન મે બાેધાે ન મે રહઃ॥ ૧૫॥ન મે ગુ નર્ મે શ યાે ન મે હીનાે ન ચાિધકઃ ।ન મે બ્રહ્મ ન મે િવ નર્ મે દ્રાે ન ચ દ્રમાઃ॥ ૧૬॥ન મે વી ન મે તાેયં ન મે વાયનુર્ મે િવયત્ ।ન મે વિહ્નનર્ મે ગાતે્રં ન મે લકં્ષ્ય ન મે ભવઃ॥ ૧૭॥ન મે યાતા ન મે યેયં ન મે યાનં ન મે મનુઃ ।ન મે શીતં ન મે ચાે ણં ન મે ણા ન મે ધા॥ ૧૮॥ન મે મતં્ર ન મે શત્રનુર્ મે માેહાે ન મે જયઃ ।ન મે પવૂ ન મે પશ્ચાન્ન મે ચાે વ ન મે િદશઃ॥ ૧૯॥ન મે વક્તવ્યમ પં વા ન મે શ્રાેતવ્યમ વિપ ।ન મે ગ તવ્યમીષદ્વા ન મે યાતવ્યમ વિપ॥ ૨૦॥ન મે ભાેક્તવ્યમીષદ્વા ન મે મતર્વ્યમ વિપ ।ન મે ભાેગાે ન મે રાગાે ન મે યાગાે ન મે લયઃ॥ ૨૧॥ન મે માખૈ્ય ન મે શા તં ન મે બ ધાે ન મે પ્રયમ્ ।ન મે માેદઃ પ્રમાેદાે વા ન મે સ્થૂલં ન મે કૃશમ્॥ ૨૨॥ન મે દ ઘ ન મે હ્ર વં ન મે દ્ધનર્ મે ક્ષયઃ ।અ યારાપેાેઽપવાદાે વા ન મે ચૈકં ન મે બહુ॥ ૨૩॥ન મે આ યં ન મે મા દં્ય ન મે પિટ્વદમ વિપ ।ન મે માંસં ન મે રકં્ત ન મે મેદાે ન મે હ્ય ક્॥ ૨૪॥ન મે મ ન મેઽ સ્થવાર્ ન મે વગ્ધાતુ સપ્તકમ્ ।ન મે શકુ્લં ન મે રકં્ત ન મે નીલં નમે થક્॥ ૨૫॥ન મે તાપાે ન મે લાભાે મખુ્યં ગાૈણં ન મે ક્વ ચત્ ।ન મે ભ્રા તનર્ મે સ્થૈય ન મે ગુહ્યં ન મે કુલમ્॥ ૨૬॥ન મે ત્યાજં્ય ન મે ગ્રાહ્યં ન મે હાસ્યં ન મે નયઃ ।ન મે તં્ત ન મે ગ્લાિનનર્ મે શાે યં ન મે સખુમ્॥ ૨૭॥

tejobindu.pdf 15

તે ે બ દૂપિનષત્

ન મે જ્ઞાતા ન મે જ્ઞાનં ન મે જ્ઞેયં ન મે વયમ્ ।ન મે તુ યં નમે મહં્ય ન મે વં ચ ન મે વહમ્॥ ૨૮॥ન મે જરા ન મે બાલ્યં ન મે યાવૈનમ વિપ ।અહં બ્રહ્મા યહં બ્રહ્મા યહં બ્રહ્મે ત િનશ્ચયઃ॥ ૨૯॥ચદહં ચદહં ચે ત સ વન્મુક્ત ઉચ્યતે ।બ્રહ્મવૈાહં ચદેવાહં પરાે વાહં ન સશંયઃ॥ ૩૦॥વયમવે વયં હંસઃ વયમવે વયં સ્થતઃ ।વયમવે વયં પ યે વાત્મરાજ્યે સખંુ વસતે્॥ ૩૧॥વાત્માન દં વયં ભાેકે્ષ્ય સ વન્મુક્ત ઉચ્યતે ।વયમવેૈકવીરાેઽગ્રે વયમવે પ્રભુઃ તઃ॥ ૩૨॥

બ્રહ્મભૂતઃ પ્રશા તાત્મા બ્રહ્માન દમયઃ સખુી ।વચ્છ પાે મહામાનૈી વૈદેહી મુક્ત અેવ સઃ॥ ૩૩॥

સવાર્ત્મા સમ પાત્મા શદુ્ધાત્મા વહમુ થતઃ ।અેકવ જત અેકાત્મા સવાર્ત્મા વાત્મમાત્રકઃ॥ ૩૪॥અ ત્મા ચા તાત્માહં વયમાત્માહમવ્યયઃ ।લક્ષ્યાત્મા લ લતાત્માહં તૂ ણીમાત્મ વભાવવાન્॥ ૩૫॥આન દાત્મા પ્રયાે હ્યાત્મા માેક્ષાત્મા બ ધવ જતઃ ।બ્રહ્મવૈાહં ચદેવાહમવેં વાિપ ન ચ ત્યતે॥ ૩૬॥ચન્માત્રેણવૈ ય તષે્ઠદ્વદેૈહી મુક્ત અેવ સઃ॥ ૩૭॥િનશ્ચયં ચ પિરત્યજ્ય અહં બ્રહ્મે ત િનશ્ચયમ્ ।આન દભિરત વા તાે વૈદેહી મુક્ત અેવ સઃ॥ ૩૮॥સવર્મ તી ત ના તી ત િનશ્ચયં ત્યજ્ય તષ્ઠ ત ।અહં બ્રહ્મા મ ના મી ત સ ચ્ચદાન દમાત્રકઃ॥ ૩૯॥િક ચ ક્વ ચ કદા ચચ્ચ આત્માનં ન શત્યસાૈ ।તૂ ણીમવે સ્થત તૂ ણી ં તૂ ણી ં સતં્ય ન િક ચન॥ ૪૦॥પરમાત્મા ગુણાતીતઃ સવાર્ત્મા ભૂતભાવનઃ ।કાલભેદં વ તુભેદં દેશભેદં વભેદકમ્॥ ૪૧॥

16 sanskritdocuments.org

તે ે બ દૂપિનષત્

િક ચદ્ભેદં ન તસ્યા ત િક ચદ્વાિપ ન િવદ્યતે ।અહં વં તિદદં સાેઽયં કાલાત્મા કાલહીનકઃ॥ ૪૨॥શૂ યાત્મા સૂ મ પાત્મા િવશ્વાત્મા િવશ્વહીનકઃ ।દેવાત્માદેવહીનાત્મા મેયાત્મા મેયવ જતઃ॥ ૪૩॥સવર્ત્ર જડહીનાત્મા સવષામ તરાત્મકઃ ।સવર્સઙ્ક પહીનાત્મા ચન્માત્રાેઽ મી ત સવર્દા॥ ૪૪॥કેવલઃ પરમાત્માહં કેવલાે જ્ઞાનિવગ્રહઃ ।સત્તામાત્ર વ પાત્મા ના ય ક ચ જગદ્ભયમ્॥ ૪૫॥વેશ્વરે ત વાક્ક્વે ત વેદશાસ્ત્રાદ્યહં વ ત ।

ઇદં ચૈત યમવેે ત અહં ચૈત ય મત્યિપ॥ ૪૬॥ઇ ત િનશ્ચયશૂ યાે યાે વૈદેહી મુક્ત અેવ સઃ ।ચૈત યમાત્રસં સદ્ધઃ વાત્મારામઃ સખુાસનઃ॥ ૪૭॥અપિર ચ્છન્ન પાત્મા અ સ્થૂલાિદવ જતઃ ।તુયર્તુયાર્ પરાન દાે વૈદેહી મુક્ત અેવ સઃ॥ ૪૮॥નામ પિવહીનાત્મા પરસિંવ સખુાત્મકઃ ।તુર યાતીત પાત્મા શભુાશભુિવવ જતઃ॥ ૪૯॥યાેગાત્મા યાેગયુક્તાત્મા બ ધમાેક્ષિવવ જતઃ ।ગુણાગુણિવહીનાત્મા દેશકાલાિદવ જતઃ॥ ૫૦॥સાક્ષ્યસા ક્ષ વહીનાત્મા િક ચ ક ચન્ન િક ચન ।યસ્ય પ્રપ ચમાનં ન બ્રહ્માકારમપીહ ન॥ ૫૧॥વ વ પે વય જ્યાે તઃ વ વ પે વયંર તઃ ।

વાચામગાેચરાન દાે વાઙ્મનાેગાેચરઃ વયમ્॥ ૫૨॥અતીતાતીતભાવાે યાે વૈદેહી મુક્ત અેવ સઃ ।ચત્ત ત્તેરતીતાે ય શ્ચત્ત ત્ત્યવભાસકઃ॥ ૫૩॥સવર્ ત્તિવહીનાત્મા વૈદેહી મુક્ત અેવ સઃ ।ત મ કાલે િવદેહી ત દેહ મરણવ જતઃ॥ ૫૪॥ઈષન્માત્રં તં ચેદ્ય તદા સવર્સમ વતઃ ।

tejobindu.pdf 17

તે ે બ દૂપિનષત્

પરૈરદષૃ્ટબાહ્યાત્મા પરમાન દ ચદ્ધનઃ॥ ૫૫॥પરૈરદષૃ્ટબાહ્યાત્મા સવર્વેદા તગાેચરઃ ।બ્રહ્મા તરસા વાદાે બ્રહ્મા તરસાયનઃ॥ ૫૬॥બ્રહ્મા તરસાસક્તાે બ્રહ્મા તરસઃ વયમ્ ।બ્રહ્મા તરસે મગ્ ાે બ્રહ્માન દ શવાચર્નઃ॥ ૫૭॥બ્રહ્મા તરસે પ્તાે બ્રહ્માન દાનુભાવકઃ ।બ્રહ્માન દ શવાન દાે બ્રહ્માન દરસપ્રભઃ॥ ૫૮॥બ્રહ્માન દપરં જ્યાે તબ્રર્હ્માન દિનર તરઃ ।બ્રહ્માન દરસાન્નાદાે બ્રહ્માન દકુટુ બકઃ॥ ૫૯॥બ્રહ્માન દરસા ઢાે બ્રહ્માન દૈક ચદ્ધનઃ ।બ્રહ્માન દરસાેદ્બાહાે બ્રહ્માન દરસ ભરઃ॥ ૬૦॥બ્રહ્માન દજનૈયુર્ક્તાે બ્રહ્માન દાત્મિન સ્થતઃ ।આત્મ પ મદં સવર્માત્મનાેઽ યન્ન ક ચન॥ ૬૧॥સવર્માત્માહમાત્મા મ પરમાત્મા પરાત્મકઃ ।િનત્યાન દ વ પાત્મા વૈદેહી મુક્ત અેવ સઃ॥ ૬૨॥પૂણર્ પાે મહાનાત્મા પ્રીતાત્મા શાશ્વતાત્મકઃ ।સવાર્ તયાર્ મ પાત્મા િનમર્લાત્મા િનરાત્મકઃ॥ ૬૩॥િનિવકાર વ પાત્મા શદુ્ધાત્મા શા ત પકઃ ।શા તાશા ત વ પાત્મા નૈકાત્મ વિવવ જતઃ॥ ૬૪॥વાત્મપરમાત્મે ત ચ તાસવર્ વવ જતઃ ।

મુક્તામુક્ત વ પાત્મા મુક્તામુક્તિવવ જતઃ॥ ૬૫॥બ ધમાેક્ષ વ પાત્મા બ ધમાેક્ષિવવ જતઃ ।દ્વતૈાદ્વતૈ વ પાત્મા દ્વતૈાદ્વતૈિવવ જતઃ॥ ૬૬॥સવાર્સવર્ વ પાત્મા સવાર્સવર્િવવ જતઃ ।માેદપ્રમાેદ પાત્મા માેદાિદિવિનવ જતઃ॥ ૬૭॥સવર્સઙ્ક પહીનાત્મા વૈદેહી મુક્ત અેવ સઃ ।િન કલાત્મા િનમર્લાત્મા બુદ્ધાત્માપુ ષાત્મકઃ॥ ૬૮॥

18 sanskritdocuments.org

તે ે બ દૂપિનષત્

આન દાિદિવહીનાત્મા અ તાત્મા તાત્મકઃ ।કાલત્રય વ પાત્મા કાલત્રયિવવ જતઃ॥ ૬૯॥અ ખલાત્મા હ્યમેયાત્મા માનાત્મા માનવ જતઃ ।િનત્યપ્રત્યક્ષ પાત્મા િનત્યપ્રત્યક્ષિનણર્યઃ॥ ૭૦॥અ યહીન વભાવાત્મા અ યહીન વય પ્રભઃ ।િવદ્યાિવદ્યાિદમેયાત્મા િવદ્યાિવદ્યાિદવ જતઃ॥ ૭૧॥િનત્યાિનત્યિવહીનાત્મા ઇહામતુ્રિવવ જતઃ ।શમાિદષટ્કશૂ યાત્મા મુમુ વાિદવ જતઃ॥ ૭૨॥સ્થૂલદેહિવહીનાત્મા સૂ મદેહિવવ જતઃ ।કારણાિદિવહીનાત્મા તુર યાિદિવવ જતઃ॥ ૭૩॥અન્નકાેશિવહીનાત્મા પ્રાણકાેશિવવ જતઃ ।મનઃકાેશિવહીનાત્મા િવજ્ઞાનાિદિવવ જતઃ॥ ૭૪॥આન દકાેશહીનાત્મા પ ચકાેશિવવ જતઃ ।િનિવક પ વ પાત્મા સિવક પિવવ જતઃ॥ ૭૫॥દૃ યાનુિવદ્ધહીનાત્મા શ દિવદ્ધિવવ જતઃ ।સદા સમાિધશૂ યાત્મા આિદમ યા તવ જતઃ॥ ૭૬॥પ્રજ્ઞાનવાક્યહીનાત્મા અહ બ્રહ્મા મવ જતઃ ।ત વમસ્યાિદહીનાત્મા અયમાત્મેત્યભાવકઃ॥ ૭૭॥આેઙ્કારવાચ્યહીનાત્મા સવર્વાચ્યિવવ જતઃ ।અવસ્થાત્રયહીનાત્મા અક્ષરાત્મા ચદાત્મકઃ॥ ૭૮॥આત્મજ્ઞેયાિદહીનાત્મા ય ક ચિદદમાત્મકઃ ।ભાનાભાનિવહીનાત્મા વૈદેહી મુક્ત અેવ સઃ॥ ૭૯॥આત્માનમવે વીક્ષ વ આત્માનં બાેધય વકમ્ ।વમાત્માનં વયં ભુઙ્ વ વસ્થાે ભવ ષડાનન॥ ૮૦॥વમાત્મિન વયં પ્તઃ વમાત્માનં વયં ચર ।

આત્માનમવે માેદ વ વૈદેહી મુ ક્તકાે ભવેત્યુપિનષત્॥ઇ ત ચતુથાઽ યાયઃ॥ ૪॥

tejobindu.pdf 19

તે ે બ દૂપિનષત્

િનદાઘાે નામ વૈ મુિનઃ પપ્રચ્છ ઋભુંભગવ તમાત્માનાત્મિવવેકમનુબ્રૂહી ત ।સ હાવેાચ ઋભુઃ ।સવર્વાચાેઽવિધબ્રર્હ્મ સવર્ ચ તાવિધગુર્ ઃ ।સવર્કારણકાયાર્ત્મા કાયર્કારણવ જતઃ॥ ૧॥સવર્સઙ્ક પરિહતઃ સવર્નાદમયઃ શવઃ ।સવર્વ જત ચન્માત્રઃ સવાર્ન દમયઃ પરઃ॥ ૨॥સવર્તજેઃપ્રકાશાત્મા નાદાન દમયાત્મકઃ ।સવાર્નુભવિનમુર્ક્તઃ સવર્ યાનિવવ જતઃ॥ ૩॥સવર્નાદકલાતીત અેષ આત્માહમવ્યયઃ ।આત્માનાત્મિવવેકાિદભેદાભેદિવવ જતઃ॥ ૪॥શા તાશા તાિદહીનાત્મા નાદા તજ્યા ત પકઃ ।મહાવાક્યાથર્તાે દૂરાે બ્રહ્મા મીત્ય તદૂરતઃ॥ ૫॥તચ્છ દવજ્યર્ વંશ દહીનાે વાક્યાથર્વ જતઃ ।ક્ષરાક્ષરિવહીનાે યાે નાદા તજ્યા તરેવ સઃ॥ ૬॥અખ ડકૈરસાે વાહમાન દાેઽ મી ત વ જતઃ ।સવાર્તીત વભાવાત્મા નાદા તજ્યા તરેવ સઃ॥ ૭॥આત્મે ત શ દહીનાે ય આત્મશ દાથર્વ જતઃ ।સ ચ્ચદાન દહીનાે ય અેષવૈાત્મા સનાતનઃ॥ ૮॥સ િનદષુ્ટમશક્યાે યાે વેદવાક્યૈરગ યતઃ ।યસ્ય િક ચદ્બિહનાર્ ત િક ચદ તઃ િકયન્ન ચ॥ ૯॥યસ્ય લઙ્ગં પ્રપ ચં વા બ્રહ્મવૈાત્મા ન સશંયઃ ।ના ત યસ્ય શર રં વા વાે વા ભૂતભાૈ તકઃ॥ ૧૦॥નામ પાિદકં ના ત ભાજંે્ય વા ભાેગભુક્ચ વા ।સદ્વાઽસદ્વા સ્થ તવાર્િપ યસ્ય ના ત ક્ષરાક્ષરમ્॥ ૧૧॥ગુણં વા િવગુણં વાિપ સમ આત્મા ન સશંયઃ ।યસ્ય વાચ્યં વાચકં વા શ્રવણં મનનં ચ વા॥ ૧૨॥

20 sanskritdocuments.org

તે ે બ દૂપિનષત્

ગુ શ યાિદભેદં વા દેવલાેકાઃ સરુાસરુાઃ ।યત્ર ધમર્મધમ વા શદંુ્ધ વાશદુ્ધમ વિપ॥ ૧૩॥યત્ર કાલમકાલં વા િનશ્ચયઃ સશંયાે ન િહ ।યત્ર મ ત્રમમ તં્ર વા િવદ્યાિવદ્યે ન િવદ્યતે॥ ૧૪॥દ્રષૃ્ટદશર્નદૃ યં વા ઈષન્માત્રં કલાત્મકમ્ ।અનાત્મે ત પ્રસઙ્ગાે વા હ્યનાત્મે ત મનાેઽિપ વા॥ ૧૫॥અનાત્મે ત જગદ્વાિપ ના ત ના ત િન શ્ચનુ ।સવર્સઙ્ક પશૂ ય વા સવર્કાયર્િવવજર્નાત્॥ ૧૬॥કેવલં બ્રહ્મમાત્ર વાન્ના ત્યનાત્મે ત િન શ્ચનુ ।દેહત્રયિવહીન વા કાલત્રયિવવજર્નાત્॥ ૧૭॥વત્રયગુણાભાવાત્તાપત્રયિવવજર્નાત્ ।

લાેકત્રયિવહીન વા સવર્માત્મે ત શાસનાત્॥ ૧૮॥ચત્તાભા ચ્ચ તનીયં દેહાભાવા જરા ન ચ ।પાદાભાવાદ્ગ તનાર્ ત હ તાભાવા ક્રયા ન ચ॥ ૧૯॥ત્યુનાર્ ત જનાભાવાદુ્બદ્ યભાવા સખુાિદકમ્ ।

ધમા ના ત શુ ચનાર્ ત સતં્ય ના ત ભયં ન ચ॥ ૨૦॥અક્ષરાેચ્ચારણં ના ત ગુ શ યાિદ ના ત્યિપ ।અેકાભાવે દ્વતીયં ન ન દ્વતીયે ન ચૈકતા॥ ૨૧॥સત્ય વમ ત ચે ક ચદસતં્ય ન ચ સ ભવેત્ ।અસત્ય વં યિદ ભવે સત્ય વં ન ઘિટ ય ત॥ ૨૨॥શભંુ યદ્યશભંુ િવ દ્ધ અશભુાચ્છુભ મ યતે ।ભયં યદ્યભવં િવ દ્ધ અભયાદ્ભયમાપતેત્॥ ૨૩॥બ ધ વમિપ ચને્માેક્ષાે બ ધાભાવે ક્વ માેક્ષતા ।મરણં યિદ ચે જન્મ જન્માભાવે તનર્ ચ॥ ૨૪॥વ મત્યિપ ભવેચ્ચાહં વં નાે ચેદહમવે ન ।ઇદં યિદ તદેવા ત તદભાિદદં ન ચ॥ ૨૫॥અ તી ત ચેન્ના ત તદા ના ત ચેદ ત િક ચન ।કાય ચે કારણં િક ચ કાયાર્ભાવે ન કારણમ્॥ ૨૬॥

tejobindu.pdf 21

તે ે બ દૂપિનષત્

દ્વતંૈ યિદ તદાઽદ્વતંૈ દ્વતૈાભાવે દ્વયં ન ચ ।દૃ યં યિદ દગૃ ય ત દૃ યાભાવે દગૃને ન॥ ૨૭॥અ તયર્િદ બિહઃ સત્યમ તા ભાવે બિહનર્ ચ ।પૂણર્ વમ ત ચે ક ચદપૂણર્ વં પ્રસજ્યતે॥ ૨૮॥ત માદેત ક્વ ચન્ના ત વં ચાહં વા ઇમે ઇદમ્ ।ના ત દષૃ્ટા તકં સત્યે ના ત દાષ્ટાર્ તકં હ્યજે॥ ૨૯॥પર બ્રહ્માહમ મી ત મરણસ્ય મનાે ન િહ ।બ્રહ્મમાતં્ર જગિદદં બ્રહ્મમાતં્ર વમ યહમ્॥ ૩૦॥ચન્માત્રં કેવલં ચાહં ના ત્યના યે ત િન શ્ચનુ ।ઇદં પ્રપ ચં ના ત્યેવ નાે પનં્ન નાે સ્થતં ક્વ ચત્॥ ૩૧॥ચત્તં પ્રપ ચ મત્યાહુનાર્ ત ના ત્યેવ સવર્દા ।ન પ્રપ ચં ન ચત્તાિદ નાહઙ્કારાે ન વકઃ॥ ૩૨॥માયાકાયાર્િદકં ના ત માયા ના ત ભયં નિહ ।કતાર્ ના ત િક્રયા ના ત શ્રવણં મનનં નિહ॥ ૩૩॥સમાિધ દ્વતયં ના ત મા માનાિદ ના ત િહ ।અજ્ઞાનં ચાિપ ના ત્યેવ હ્યિવવેકં કદાચન॥ ૩૪॥અનુબ ધચતુ કં ન સ બ ધત્રયમવે ન ।ન ગઙ્ગા ન ગયા સતેનુર્ ભૂતં ના યદ ત િહ॥ ૩૫॥ન ભૂ મનર્ જલં ના ગ્ નર્ ન વાયનુર્ ચ ખં ક્વ ચત્ ।ન દેવા ન ચ િદક્પાલા ન વેદા ન ગુ ઃ ક્વ ચત્॥ ૩૬॥ન દૂરં ના તકં નાલં ન મ યં ન ક્વ ચિ સ્થતમ્ ।નાદ્વતંૈ દ્વતૈસતં્ય વા હ્યસતં્ય વા ઇદં ન ચ॥ ૩૭॥બ ધમાેક્ષાિદકં ના ત સદ્વાઽસદ્વા સખુાિદ વા ।

તનાર્ ત ગ તનાર્ ત વણા ના ત ન લાૈિકકમ્॥ ૩૮॥સવ બ્રહ્મે ત ના ત્યેવ બ્રહ્મ ઇત્યિપ ના ત િહ ।ચિદત્યેવે ત ના ત્યેવ ચદહ ભાષણં ન િહ॥ ૩૯॥અહં બ્રહ્મા મ ના ત્યેવ િનત્યશદુ્ધાેઽ મ ન ક્વ ચત્ ।

22 sanskritdocuments.org

તે ે બ દૂપિનષત્

વાચા યદુચ્યતે િક ચન્મનસા મનુતે ક્વ ચત્॥ ૪૦॥બુદ્ યા િન શ્ચનુતે ના ત ચત્તને જ્ઞાયતે નિહ ।યાેગી યાેગાિદકં ના ત સદા સવ સદા ન ચ॥ ૪૧॥અહાેરાત્રાિદકં ના ત નાન યાનાિદકં નિહ ।ભ્રા તરભ્રા તનાર્ ત્યેવ ના ત્યનાત્મે ત િન શ્ચનુ॥ ૪૨॥વેદશાસં્ત્ર પુરાણં ચ કાય કારણમીશ્વરઃ ।લાેકાે ભૂતં જન વૈક્યં સવ મ યા ન સશંયઃ॥ ૪૩॥બ ધાે માેક્ષઃ સખંુ દુઃખં યાનં ચત્તં સરુાસરુાઃ ।ગાૈણં મખુ્યં પરં ચા ય સવ મ યા ન સશંયઃ॥ ૪૪॥વાચા વદ ત ય ક ચ સઙ્ક પૈઃ ક યતે ચ યત્ ।મનસા ચ ત્યતે યદ્ય સવ મ યા ન સશંયઃ॥ ૪૫॥બુદ્ યા િનશ્ચીયતે િક ચ ચ્ચત્તે િનશ્ચીયતે ક્વ ચત્ ।શાસૈ્ત્રઃ પ્રપ ચ્યતે યદ્યન્નતે્રેણવૈ િનર ક્ષ્યતે॥ ૪૬॥શ્રાતે્રા યાં શ્રૂયતે યદ્યદ ય સદ્ભાવમવે ચ ।નતંે્ર શ્રાતંે્ર ગાત્રમવે મ યે ત ચ સિુન શ્ચતમ્॥ ૪૭॥ઇદ મત્યેવ િનિદષ્ટમય મત્યેવ ક યતે ।વમહં તિદદં સાેઽહમ ય સદ્ભાવમવે ચ॥ ૪૮॥યદ્ય સ ભાવ્યતે લાેકે સવર્સઙ્ક પસ ભ્રમઃ ।સવાર્ યાસં સવર્ગાે યં સવર્ભાેગપ્રભેદકમ્॥ ૪૯॥સવર્દાષેપ્રભેદાચ્ચ ના ત્યનાત્મે ત િન શ્ચનુ ।મદ યં ચ વદ યં ચ મમે ત ચ તવે ત ચ॥ ૫૦॥મહં્ય તુ યં મયેત્યાિદ ત સવ િવતથં ભવેત્ ।રક્ષકાે િવ િરત્યાિદ બ્રહ્મા ષ્ટે તુ કારણમ્॥ ૫૧॥સહંારે દ્ર ઇત્યેવં સવ મ યે ત િન શ્ચનુ ।નાનં જપ તપાે હાેમઃ વા યાયાે દેવપજૂનમ્॥ ૫૨॥

મ તં્ર ત તં્ર ચ સ સઙ્ગાે ગુણદાષેિવજૃ ભણમ્ ।અ તઃકરણસદ્ભાવ અિવદ્યાશ્ચ સ ભવઃ॥ ૫૩॥

tejobindu.pdf 23

તે ે બ દૂપિનષત્

અનેકકાેિટબ્રહ્મા ડં સવ મ યે ત િન શ્ચનુ ।સવર્દે શકવાક્યાે ક્તયન કેનાિપ િન શ્ચતમ્॥ ૫૪॥દૃ યતે જગ ત યદ્યદ્યદ્ય જગ ત વીક્ષ્યતે ।વતર્તે જગ ત યદ્ય સવ મ યે ત િન શ્ચનુ॥ ૫૫॥યને કેનાક્ષરેણાેક્તં યને કેન િવિન શ્ચતમ્ ।યને કેનાિપ ગિદતં યને કેનાિપ માેિદતમ્॥ ૫૬॥યને કેનાિપ યદ્દતં્ત યને કેનાિપ ય કૃતમ્ ।યત્ર યત્ર શભંુ કમર્ યત્ર યત્ર ચ દુ કૃતમ્॥ ૫૭॥યદ્ય કરાે ષ સત્યેન સવ મ યે ત િન શ્ચનુ ।વમવે પરમાત્મા સ વમવે પરમાે ગુ ઃ॥ ૫૮॥વમવેાકાશ પાેઽ સ સા ક્ષહીનાેઽ સ સવર્દા ।વમવે સવર્ભાવાેઽ સ વં બ્રહ્મા સ ન સશંયઃ॥ ૫૯॥કાલહીનાેઽ સ કાલાેઽ સ સદા બ્રહ્મા સ ચદ્ઘનઃ ।સવર્તઃ વ વ પાેઽ સ ચૈત યઘનવાન સ॥ ૬૦॥સત્યાેઽ સ સદ્ધાેઽ સ સનાતનાેઽ સ

મુક્તાેઽ સ માેક્ષાેઽ સ મુદા તાેઽ સ ।દેવાેઽ સ શા તાેઽ સ િનરામયાેઽ સ

બ્રહ્મા સ પૂણાઽ સ પરા પરાેઽ સ॥ ૬૧॥સમાેઽ સ સચ્ચાિપ સનાતનાેઽ સ

સત્યાિદવાક્યૈઃ પ્ર તબાેિધતાેઽ સ ।સવાર્ઙ્ગહીનાેઽ સ સદા સ્થતાેઽ સ

બ્રહ્મે દ્ર દ્રાિદિવભાિવતાેઽ સ॥ ૬૨॥સવર્પ્રપ ચભ્રમવ જતાેઽ સ

સવષુ ભૂતષેુ ચ ભા સતાેઽ સ ।સવર્ત્ર સઙ્ક પિવવ જતાેઽ સ

સવાર્ગમા તાથર્િવભાિવતાેઽ સ॥ ૬૩॥સવર્ત્ર સ તાષેસખુાસનાેઽ સ

સવર્ત્ર ગત્યાિદિવવ જતાેઽ સ ।સવર્ત્ર લક્ષ્યાિદિવવ જતાેઽ સ

24 sanskritdocuments.org

તે ે બ દૂપિનષત્

યાતાેઽ સ િવ વાિદસરૈુરજસ્રમ્॥ ૬૪॥ચદાકાર વ પાેઽ સ ચન્માત્રાેઽ સ િનરઙુ્કશઃ ।આત્મ યવે સ્થતાેઽ સ વં સવર્શૂ યાેઽ સ િનગુર્ણઃ॥ ૬૫॥આન દાેઽ સ પરાેઽ સ વમેક અેવા દ્વતીયકઃ ।ચદ્ઘનાન દ પાેઽ સ પિરપૂણર્ વ પકઃ॥ ૬૬॥સદ સ વમ સ જ્ઞાેઽ સ સાેઽ સ ના સ વીક્ષ સ ।સ ચ્ચદાન દ પાેઽ સ વાસદેુવાેઽ સ વૈ પ્રભુઃ॥ ૬૭॥અ તાેઽ સ િવભુશ્ચા સ ચ ચલાે હ્યચલાે હ્ય સ ।સવાઽ સ સવર્હીનાેઽ સ શા તાશા તિવવ જતઃ॥ ૬૮॥સત્તામાત્રપ્રકાશાેઽ સ સત્તાસામા યકાે હ્ય સ ।િનત્ય સ દ્ધ વ પાેઽ સ સવર્ સ દ્ધિવવ જતઃ॥ ૬૯॥ઈષન્માત્રિવશૂ યાેઽ સ અ માત્રિવવ જતઃ ।અ ત વવ જતાેઽ સ વં ના ત વાિદિવવ જતઃ॥ ૭૦॥લક્ષ્યલક્ષણહીનાેઽ સ િનિવકારાે િનરામયઃ ।સવર્નાદા તરાેઽ સ વં કલાકાષ્ઠાિવવ જતઃ॥ ૭૧॥બ્રહ્મિવ વીશહીનાેઽ સ વ વ પં પ્રપ ય સ ।વ વ પાવશષેાેઽ સ વાન દા ધાૈ િનમ જ સ॥ ૭૨॥વાત્મરાજે્ય વમવેા સ વય ભાવિવવ જતઃ ।શષ્ટપૂણર્ વ પાેઽ સ વ મા ક ચન્ન પ ય સ॥ ૭૩॥વ વ પાન્ન ચલ સ વ વ પેણ જૃ ભ સ ।વ વ પાદન યાેઽ સ હ્યહમવેા સ િન શ્ચનુ॥ ૭૪॥

ઇદં પ્રપ ચં ય ક ચદ્યદ્ય જગ ત િવદ્યતે ।દૃ ય પં ચ દગૃ્રપંૂ સવ શશિવષાણવત્॥ ૭૫॥ભૂ મરાપાેઽનલાે વાયુઃ ખં મનાે બુ દ્ધરેવ ચ ।અહઙ્કારશ્ચ તજેશ્ચ લાેકં ભવુનમ ડલમ્॥ ૭૬॥નાશાે જન્મ ચ સતં્ય ચ પુ યપાપજયાિદકમ્ ।રાગઃ કામઃ ક્રાેધલાેભાૈ યાનં યેયં ગુણં પરમ્॥ ૭૭॥

tejobindu.pdf 25

તે ે બ દૂપિનષત્

ગુ શ યાપેદેશાિદરાિદર તં શમં શભુમ્ ।ભૂતં ભવં્ય વતર્માનં લકં્ષ્ય લક્ષણમદ્વયમ્॥ ૭૮॥શમાે િવચારઃ સ તાષેાે ભાે ભાજે્યાિદ પકમ્ ।યમાદ્યષ્ટાઙ્ગયાેગં ચ ગમનાગમનાત્મકમ્॥ ૭૯॥આિદમ યા તરઙ્ગં ચ ગ્રાહં્ય ત્યાજં્ય હિરઃ શવઃ ।ઇ દ્રયા ણ મનશ્ચવૈ અવસ્થાિત્રતયં તથા॥ ૮૦॥ચતુિવશ તત વં ચ સાધનાનાં ચતુષ્ટયમ્ ।સ તીયં િવ તીયં લાેકા ભૂરાદયઃ ક્રમાત્॥ ૮૧॥સવર્વણાર્શ્રમાચારં મ ત્રત ત્રાિદસઙ્ગ્રહમ્ ।િવદ્યાિવદ્યાિદ પં ચ સવર્વેદં જડાજડમ્॥ ૮૨॥બ ધમાેક્ષિવભાગં ચ જ્ઞાનિવજ્ઞાન પકમ્ ।બાેધાબાેધ વ પં વા દ્વતૈાદ્વતૈાિદભાષણમ્॥ ૮૩॥સવર્વેદા ત સદ્ધા તં સવર્શાસ્ત્રાથર્િનણર્યમ્ ।અનેક વસદ્ભાવમેક વાિદિનણર્યમ્॥ ૮૪॥યદ્યદ્ યાય ત ચત્તને યદ્ય સઙ્ક પતે ક્વ ચત્ ।બુદ્ યા િનશ્ચીયતે યદ્યદુ્ગ ણા સં ણાે ત યત્॥ ૮૫॥યદ્યદ્વાચા વ્યાકરાે ત યદ્યદાચાયર્ભાષણમ્ ।યદ્ય વરે દ્રયૈભાર્વં્ય યદ્યન્મીમાંસતે થક્॥ ૮૬॥યદ્ય યાયને િનણ તં મહદ્ ભવદપારગૈઃ ।શવઃ ક્ષર ત લાેકા વૈ િવ ઃ પા ત જગ ત્રયમ્॥ ૮૭॥બ્રહ્મા જ ત લાેકા વૈ અેવમાિદિક્રયાિદકમ્ ।યદ્યદ ત પુરાણષેુ યદ્યદ્વદેેષુ િનણર્યમ્॥ ૮૮॥સવાપિનષદાં ભાવં સવ શશિવષાણવત્ ।દેહાેઽહ મ ત સઙ્ક પં તદ તઃકરણં તમ્॥ ૮૯॥દેહાેઽહ મ ત સઙ્ક પાે મહ સસંાર ઉચ્યતે ।દેહાેઽહ મ ત સઙ્ક પ તદ્બ ધ મ ત ચાેચ્યતે॥ ૯૦॥દેહાેઽહ મ ત સઙ્ક પ તદ્દઃુખ મ ત ચાેચ્યતે ।દેહાેઽહ મ ત યદ્ભાનં તદેવ નરકં તમ્॥ ૯૧॥

26 sanskritdocuments.org

તે ે બ દૂપિનષત્

દેહાેઽહ મ ત સઙ્ક પાે જગ સવર્ મતીયર્તે ।દેહાેઽહ મ ત સઙ્ક પાે હૃદયગ્ર થર િર તઃ॥ ૯૨॥દેહાેઽહ મ ત યજ્જ્ઞાનં તદેવાજ્ઞાનમુચ્યતે ।દેહાેઽહ મ ત યજ્જ્ઞાનં તદસદ્ભાવમવે ચ॥ ૯૩॥દેહાેઽહ મ ત યા બુ દ્ધઃ સા ચાિવદ્યે ત ભ યતે ।દેહાેઽહ મ ત યજ્જ્ઞાનં તદેવ દ્વતૈમુચ્યતે॥ ૯૪॥દેહાેઽહ મ ત સઙ્ક પઃ સત્ય વઃ સ અેવ િહ ।દેહાેઽહ મ ત યજ્જ્ઞાનં પિર ચ્છન્ન મતીિરતમ્॥ ૯૫॥દેહાેઽહ મ ત સઙ્ક પાે મહાપાપ મ ત સુ્ફટમ્ ।દેહાેઽહ મ ત યા બુ દ્ધ ણા દાષેામયઃ િકલ॥ ૯૬॥ય ક ચદિપ સઙ્ક પ તાપત્રય મતીિરતમ્ ।કામં ક્રાેધં બ ધનં સવર્દુઃખં

િવશ્વં દાષેં કાલનાના વ પમ્ ।ય ક ચેદં સવર્સઙ્ક પ લં

ત ક ચેદં માનસં સાેમ િવ દ્ધ॥ ૯૭॥મન અેવ જગ સવ મન અેવ મહાિરપુઃ ।મન અેવ િહ સસંારાે મન અેવ જગ ત્રયમ્॥ ૯૮॥મન અેવ મહદ્દઃુખં મન અેવ જરાિદકમ્ ।મન અેવ િહ કાલશ્ચ મન અેવ મલં તથા॥ ૯૯॥મન અેવ િહ સઙ્ક પાે મન અેવ િહ વકઃ ।મન અેવ િહ ચત્તં ચ મનાેઽહઙ્કાર અેવ ચ॥ ૧૦૦॥મન અેવ મહદ્બ ધં મનાેઽ તઃકરણં ચ તત્ ।મન અેવ િહ ભૂ મશ્ચ મન અેવ િહ તાેયકમ્॥ ૧૦૧॥મન અેવ િહ તજેશ્ચ મન અેવ મ ન્મહાન્ ।મન અેવ િહ ચાકાશં મન અેવ િહ શ દકમ્॥ ૧૦૨॥પશ પં રસં ગ ધં કાેશાઃ પ ચ મનાેભવાઃ ।ગ્ર વ સષુુ યાિદ મનાેમયિરતીિરતમ્॥ ૧૦૩॥

tejobindu.pdf 27

તે ે બ દૂપિનષત્

િદક્પાલા વસવાે દ્રા આિદત્યાશ્ચ મનાેમયાઃ ।દૃ યં જડં દ્વ દ્વ તમજ્ઞાનં માનસં તમ્॥ ૧૦૪॥સઙ્ક પમવે ય ક ચત્તત્તન્ના તી ત િન શ્ચનુ ।ના ત ના ત જગ સવ ગુ શ યાિદકં નહીત્યુપિનષત્॥ ૧૦૫॥ઇ ત પ ચમાેઽ યાયઃ॥ ૫॥

ઋભુઃ॥ સવ સ ચ્ચન્મયં િવ દ્ધ સવ સ ચ્ચન્મયં તતમ્ ।સ ચ્ચદાન દમદ્વતંૈ સ ચ્ચદાન દમદ્વયમ્॥ ૧॥સ ચ્ચદાન દમાતં્ર િહ સ ચ્ચદાન દમ યકમ્ ।સ ચ્ચદાન દ પાેઽહં સ ચ્ચદાન દમવે ખમ્॥ ૨॥સ ચ્ચદાન દમવે વં સ ચ્ચદાન દકાેઽ યહમ્ ।મનાેબુ દ્ધરહઙ્કાર ચત્તસઙ્ઘાતકા અમી॥ ૩॥ન વં નાહં ન ચા યદ્વા સવ બ્રહ્મવૈ કેવલમ્ ।ન વાક્યં ન પદં વેદં નાક્ષરં ન જડં ક્વ ચત્॥ ૪॥ન મ યં નાિદ ના તં વા ન સતં્ય ન િનબ ધજમ્ ।ન દુઃખં ન સખંુ ભાવં ન માયા પ્રકૃ ત તથા॥ ૫॥ન દેહં ન મખંુ ઘ્રાણં ન જહ્વા ન ચ તાલનુી ।ન દ તાેષ્ઠાૈ લલાટં ચ િનશ્વાસાેચ્છ્વાસ અેવ ચ॥ ૬॥ન વેદમ સ્થ માંસં ચ ન રકં્ત ન ચ મતૂ્રકમ્ ।ન દૂરં ના તકં નાઙ્ગં નાેદરં ન િકર ટકમ્॥ ૭॥ન હ તપાદચલનં ન શાસં્ત્ર ન ચ શાસનમ્ ।ન વેત્તા વેદનં વેદ્યં ન ગ્ર વ સપુ્તયઃ॥ ૮॥તુયાર્તીતં ન મે િક ચ સવ સ ચ્ચન્મયં તતમ્ ।ના યા ત્મકં નાિધભૂતં નાિધદૈવં ન માિયકમ્॥ ૯॥ન િવશ્વતજૈસઃ પ્રાજ્ઞાે િવરાટ્સતૂ્રાત્મકેશ્વરઃ ।ન ગમાગમચેષ્ટા ચ ન નષં્ટ ન પ્રયાજેનમ્॥ ૧૦॥ત્યાજં્ય ગ્રાહં્ય ન દૂ યં વા હ્યમે યામે યકં તથા ।ન પીનં ન કૃશં ક્લેદં ન કાલં દેશભાષણમ્॥ ૧૧॥

28 sanskritdocuments.org

તે ે બ દૂપિનષત્

ન સવ ન ભયં દ્વતંૈ ન ક્ષ ણપવર્તાઃ ।ન યાનં યાેગસં સ દ્ધનર્ બ્રહ્મવૈ યક્ષત્રકમ્॥ ૧૨॥ન પક્ષી ન ગાે નાઙ્ગી ન લાેભાે માેહ અેવ ચ ।ન મદાે ન ચ મા સય કામક્રાેધાદય તથા॥ ૧૩॥ન સ્ત્રીશદૂ્ર બડાલાિદ ભક્ષ્યભાજે્યાિદકં ચ યત્ ।ન પ્રાૈઢહીનાે ના તક્યં ન વાતાર્વસરાેઽ ત િહ॥ ૧૪॥ન લાૈિકકાે ન લાેકાે વા ન વ્યાપારાે ન મૂઢતા ।ન ભાેક્તા ભાજેનં ભાજંે્ય ન પાતં્ર પાનપેયકમ્॥ ૧૫॥ન શત્રુ મત્રપુત્રાિદનર્ માતા ન િપતા વસા ।ન જન્મ ન ત ર્ દ્ધનર્ દેહાેઽહ મ ત ભ્રમઃ॥ ૧૬॥ન શૂ યં નાિપ ચાશૂ યં ના તઃકરણસં તઃ ।ન રાિત્રનર્ િદવા નક્તં ન બ્રહ્મા ન હિરઃ શવઃ॥ ૧૭॥ન વારપક્ષમાસાિદ વ સરં ન ચ ચ ચલમ્ ।ન બ્રહ્મલાેકાે વૈકુ ઠાે ન કૈલાસાે ન ચા યકઃ॥ ૧૮॥ન વગા ન ચ દેવે દ્રાે ના ગ્ લાેકાે ન ચા ગ્ કઃ ।ન યમાે યમલાેકાે વા ન લાેકા લાેકપાલકાઃ॥ ૧૯॥ન ભૂભુર્વઃ વસૈ્ત્રલાેક્યં ન પાતાલં ન ભૂતલમ્ ।નાિવદ્યા ન ચ િવદ્યા ચ ન માયા પ્રકૃ તજર્ડા॥ ૨૦॥ન સ્થરં ક્ષ ણકં નાશં ન ગ તનર્ ચ ધાવનમ્ ।ન યાતવં્ય ન મે યાનં ન મ ત્રાે ન જપઃ ક્વ ચત્॥ ૨૧॥ન પદાથાર્ ન પૂ હ ના ભષેકાે ન ચાચર્નમ્ ।ન પુ પં ન ફલં પતં્ર ગ ધપુ પાિદધપૂકમ્॥ ૨૨॥ન તાતંે્ર ન નમસ્કારાે ન પ્રદ ક્ષણમ વિપ ।ન પ્રાથર્ના થગ્ભાવાે ન હિવનાર્ ગ્ વ દનમ્॥ ૨૩॥ન હાેમાે ન ચ કમાર્ ણ ન દુવાર્ક્યં સભુાષણમ્ ।ન ગાયત્રી ન વા સ ધનર્ મનસં્ય ન દુઃ સ્થ તઃ॥ ૨૪॥ન દુરાશા ન દુષ્ટાત્મા ન ચા ડાલાે ન પાૈલ્કસઃ ।

tejobindu.pdf 29

તે ે બ દૂપિનષત્

ન દુઃસહં દુરાલાપં ન િકરાતાે ન કૈતવમ્॥ ૨૫॥ન પક્ષપાતં ન પકં્ષ વા ન િવભષૂણતસ્કરાૈ ।ન ચ દ ભાે દા ભકાે વા ન હીનાે નાિધકાે નરઃ॥ ૨૬॥નૈકં દ્વયં ત્રયં તુય ન મહ વં ન ચા પતા ।ન પૂણ ન પિર ચ્છનં્ન ન કાશી ન વ્રતં તપઃ॥ ૨૭॥ન ગાતંે્ર ન કુલં સતંૂ્ર ન િવભુ વં ન શૂ યતા ।ન સ્ત્રી ન યાે ષન્નાે દ્ધા ન ક યા ન િવત તુતા॥ ૨૮॥ન સતૂકં ન તં વા ના તમુર્ખસિુવભ્રમઃ ।ન મહાવાક્યમૈક્યં વા ના ણમાિદિવભૂતયઃ॥ ૨૯॥સવર્ચૈત યમાત્ર વા સવર્દાષેઃ સદા ન િહ ।સવ સન્માત્ર પ વા સ ચ્ચદાન દમાત્રકમ્॥ ૩૦॥બ્રહ્મવૈ સવ ના યાેઽ ત તદહં તદહં તથા ।તદેવાહં તદેવાહં બ્રહ્મવૈાહં સનાતનમ્॥ ૩૧॥બ્રહ્મવૈાહં ન સસંાર બ્રહ્મવૈાહં ન મે મનઃ ।બ્રહ્મવૈાહં ન મે બુ દ્ધબ્રર્હ્મવૈાહં ન ચે દ્રયઃ॥ ૩૨॥બ્રહ્મવૈાહં ન દેહાેઽહં બ્રહ્મવૈાહં ન ગાેચરઃ ।બ્રહ્મવૈાહં ન વાેઽહં બ્રહ્મવૈાહં ન ભેદભૂઃ॥ ૩૩॥બ્રહ્મવૈાહં જડાે નાહમહં બ્રહ્મ ન મે તઃ ।બ્રહ્મવૈાહં ન ચ પ્રાણાે બ્રહ્મવૈાહં પરા પરઃ॥ ૩૪॥ઇદં બ્રહ્મ પરં બ્રહ્મ સતં્ય બ્રહ્મ પ્રભુિહ સઃ ।કાલાે બ્રહ્મ કલા બ્રહ્મ સખંુ બ્રહ્મ વય પ્રભમ્॥ ૩૫॥અેકં બ્રહ્મ દ્વયં બ્રહ્મ માેહાે બ્રહ્મ શમાિદકમ્ ।દાષેાે બ્રહ્મ ગુણાે બ્રહ્મ દમઃ શા તં િવભુઃ પ્રભુઃ॥ ૩૬॥લાેકાે બ્રહ્મ ગુ બ્રર્હ્મ શ યાે બ્રહ્મ સદા શવઃ ।પવૂ બ્રહ્મ પરં બ્રહ્મ શદંુ્ધ બ્રહ્મ શભુાશભુમ્॥ ૩૭॥વ અેવ સદા બ્રહ્મ સ ચ્ચદાન દમ યહમ્ ।

સવ બ્રહ્મમયં પ્રાેક્તં સવ બ્રહ્મમયં જગત્॥ ૩૮॥

30 sanskritdocuments.org

તે ે બ દૂપિનષત્

વયં બ્રહ્મ ન સ દેહઃ વ માદ યન્ન િક ચન ।સવર્માત્મવૈ શદુ્ધાત્મા સવ ચન્માત્રમદ્વયમ્॥ ૩૯॥િનત્યિનમર્લ પાત્મા હ્યાત્મનાેઽ યન્ન િક ચન ।અ માત્રલસદૂ્રપમ માત્ર મદં જગત્॥ ૪૦॥અ માતં્ર શર રં વા હ્ય માત્રમસત્યકમ્ ।અ માત્રમ ચ તં્ય વા ચ ત્યં વા હ્ય માત્રકમ્॥ ૪૧॥બ્રહ્મવૈ સવ ચન્માત્રં બ્રહ્મમાતં્ર જગ ત્રયમ્ ।આન દં પરમાન દમ ય ક ચન્ન િક ચન॥ ૪૨॥ચૈત યમાત્રમાેઙ્કારં બ્રહ્મવૈ સકલં વયમ્ ।અહમવે જગ સવર્મહમવે પરં પદમ્॥ ૪૩॥અહમવે ગુણાતીત અહમવે પરા પરઃ ।અહમવે પરં બ્રહ્મ અહમવે ગુરાેગુર્ ઃ॥ ૪૪॥અહમવેા ખલાધાર અહમવે સખુા સખુમ્ ।આત્મનાેઽ ય જગન્ના ત આત્મનાેઽ ય સખંુ ન ચ॥ ૪૫॥આત્મનાેઽ યા ગ તનાર્ ત સવર્માત્મમયં જગત્ ।આત્મનાેઽ યન્નિહ ક્વાિપ આત્મનાેઽ ય ણં નિહ॥ ૪૬॥આત્મનાેઽ યત્તષંુ ના ત સવર્માત્મમયં જગત્ ।બ્રહ્મમાત્ર મદં સવ બ્રહ્મમાત્રમસન્ન િહ॥ ૪૭॥બ્રહ્મમાતં્ર શ્રુતં સવ વયં બ્રહ્મવૈ કેવલમ્ ।બ્રહ્મમાતં્ર તં સવ બ્રહ્મમાતં્ર રસં સખુમ્॥ ૪૮॥બ્રહ્મમાતં્ર ચદાકાશં સ ચ્ચદાન દમવ્યયમ્ ।બ્રહ્મણાેઽ યતરન્ના ત બ્રહ્મણાેઽ ય જગન્ન ચ॥ ૪૯॥બ્રહ્મણાેઽ યદહ ના ત બ્રહ્મણાેઽ ય ફલં નિહ ।બ્રહ્મણાેઽ ય ણં ના ત બ્રહ્મણાેઽ ય પદં નિહ॥ ૫૦॥બ્રહ્મણાેઽ યદુ્ગ નાર્ ત બ્રહ્મણાેઽ યમસદ્વપુઃ ।બ્રહ્મણાેઽ યન્ન ચાહ તા વત્તેદ તે નિહ ક્વ ચત્॥ ૫૧॥વયં બ્રહ્માત્મકં િવ દ્ધ વ માદ યન્ન િક ચન ।

ય ક ચદ્દ ૃ યતે લાેકે ય ક ચદ્ભા યતે જનૈઃ॥ ૫૨॥

tejobindu.pdf 31

તે ે બ દૂપિનષત્

ય ક ચદ્ભજુ્યતે ક્વાિપ ત સવર્મસદેવ િહ ।ક ર્ભેદં િક્રયાભેદં ગુણભેદં રસાિદકમ્॥ ૫૩॥લઙ્ગભેદ મદં સવર્મસદેવ સદા સખુમ્ ।કાલભેદં દેશભેદં વ તુભેદં જયાજયમ્॥ ૫૪॥યદ્યદ્ભેદં ચ ત સવર્મસદેવ િહ કેવલમ્ ।અસદ તઃકરણકમસદેવે દ્રયાિદકમ્॥ ૫૫॥અસ પ્રાણાિદકં સવ સઙ્ઘાતમસદાત્મકમ્ ।અસતં્ય પ ચકાેશાખ્યમસતં્ય પ ચ દેવતાઃ॥ ૫૬॥અસતં્ય ષિડ્વકારાિદ અસત્યમિરવગર્કમ્ ।અસતં્ય ષડૃતુશ્ચવૈ અસતં્ય ષડ્રસ તથા॥ ૫૭॥સ ચ્ચદાન દમાત્રાેઽહમનુ પન્ન મદં જગત્ ।આત્મવૈાહં પરં સતં્ય ના યાઃ સસંારદષૃ્ટયઃ॥ ૫૮॥સત્યમાન દ પાેઽહં ચદ્ઘનાન દિવગ્રહઃ ।અહમવે પરાન દ અહમવે પરા પરઃ॥ ૫૯॥જ્ઞાનાકાર મદં સવ જ્ઞાનાન દાેઽહમદ્વયઃ ।સવર્પ્રકાશ પાેઽહં સવાર્ભાવ વ પકમ્॥ ૬૦॥અહમવે સદા ભામીત્યેવં પં કુતાેઽ યસત્ ।વ મત્યેવં પરં બ્રહ્મ ચન્મયાન દ પવાન્॥ ૬૧॥ચદાકારં ચદાકાશં ચદેવ પરમં સખુમ્ ।આત્મવૈાહમસન્નાહં કૂટસ્થાેઽહં ગુ ઃ પરઃ॥ ૬૨॥સ ચ્ચદાન દમાત્રાેઽહમનુ પન્ન મદં જગત્ ।કાલાે ના ત જગન્ના ત માયાપ્રકૃ તરેવ ન॥ ૬૩॥અહમવે હિરઃ સાક્ષાદહમવે સદા શવઃ ।શદુ્ધચૈત યભાવાેઽહં શદુ્ધસ વાનુભાવનઃ॥ ૬૪॥અદ્વયાન દમાત્રાેઽહં ચદ્ઘનૈકરસાેઽ યહમ્ ।સવ બ્રહ્મવૈ સતતં સવ બ્રહ્મવૈ કેવલમ્॥ ૬૫॥સવ બ્રહ્મવૈ સતતં સવ બ્રહ્મવૈ ચેતનમ્ ।

32 sanskritdocuments.org

તે ે બ દૂપિનષત્

સવાર્ તયાર્ મ પાેઽહં સવર્સા ક્ષ વલક્ષણઃ॥ ૬૬॥પરમાત્મા પરં જ્યાે તઃ પરં ધામ પરા ગ તઃ ।સવર્વેદા તસારાેઽહં સવર્શાસ્ત્રસિુન શ્ચતઃ॥ ૬૭॥યાેગાન દ વ પાેઽહં મખુ્યાન દમહાેદયઃ ।સવર્જ્ઞાનપ્રકાશાેઽ મ મખુ્યિવજ્ઞાનિવગ્રહઃ॥ ૬૮॥તુયાર્તુયર્પ્રકાશાેઽ મ તુયાર્તુયાર્િદવ જતઃ ।ચદક્ષ્રાેઽન્ સત્યાેઽહં વાસદુવાેઽજરરાેઽમરઃ॥ ૬૯॥અહં બ્રહ્મ ચદાકાશં િનતં્ય બ્રહ્મ િનર જનમ્ ।શદંુ્ધ બુદં્ધ સદામુક્તમનામકમ પકમ્॥ ૭૦॥સ ચ્ચદાન દ પાેઽહમનુ પન્ન મદં જગત્ ।સત્યાસતં્ય જગન્ના ત સઙ્ક પકલનાિદકમ્॥ ૭૧॥િનત્યાન દમયં બ્રહ્મ કેવલં સવર્દા વયમ્ ।અન તમવ્યયં શા તમેક પમનામયમ્॥ ૭૨॥મત્તાેઽ યદ ત ચે ન્મ યા યથા મ મર ચકા ।વ યાકુમારવચને ભી તશ્ચેદ ત િક ચન॥ ૭૩॥શશ ઙ્ગેણ નાગે દ્રાે તશ્ચે જગદ ત તત્ ।ગ ણાજલં પી વા પ્તશ્ચેદિ વદં જગત્॥ ૭૪॥

નર ઙ્ગેણ નષ્ટશ્ચે ક શ્ચદિ વદમવે િહ ।ગ ધવર્નગરે સત્યે જગદ્ભવ ત સવર્દા॥ ૭૫॥ગગને ની લમાસત્યે જગ સતં્ય ભિવ ય ત ।શુ ક્તકારજતં સતં્ય ભષૂણં ચે જગદ્ભવેત્॥ ૭૬॥ર જુસપણ દષ્ટશ્ચેન્નરાે ભવતુ સં તઃ ।

ત પેણ બાણને વાલાગ્ ાૈ ના શતે જગત્॥ ૭૭॥િવ યાટવ્યાં પાયસાન્નમ ત ચે જગદુદ્ભવઃ ।ર ભા ત ભને કાષે્ઠન પાક સદ્ધાૈ જગદ્ભવેત્॥ ૭૮॥સદ્યઃ કુમાિરક પૈઃ પાકે સદ્ધે જગદ્ભવેત્ ।ચત્રસ્થદ પૈ તમસાે નાશશ્ચેદિ વદં જગત્॥ ૭૯॥

tejobindu.pdf 33

તે ે બ દૂપિનષત્

માસા પૂવ તાે મત્યા હ્યાગતશ્ચે જગદ્ભવેત્ ।તકં્ર ક્ષીર વ પં ચે ક્વ ચિન્નત્યં જગદ્ભવેત્॥ ૮૦॥ગાે તનાદુદ્ભવં ક્ષીરં પનુરારાપેણે જગત્ ।ભૂર ેઽ ધાૈ સમુ પન્ને જગદ્ભવતુ સવર્દા॥ ૮૧॥કૂમર્રાે ણા ગજે બદ્ધે જગદ તુ મદાે કટે ।નાલસ્થત તનુા મે શ્ચા લતશ્ચે જગદ્ભવેત્॥ ૮૨॥તરઙ્ગમાલયા સ ધુબર્દ્ધશ્ચેદિ વદં જગત્ ।અગ્ ેરધશ્ચે વલનં જગદ્ભવતુ સવર્દા॥ ૮૩॥વાલાવિહ્નઃ શીતલશ્ચેદ ત પ મદં જગત્ ।વાલા ગ્ મ ડલે પદ્મ દ્ધશ્ચે જગદિ વદમ્॥ ૮૪॥

મહચ્છૈલે દ્રનીલં વા સ ભવચ્ચેિદદં જગત્ ।મે રાગત્ય પદ્માક્ષે સ્થતશ્ચેદિ વદં જગત્॥ ૮૫॥િન ગરેચ્ચેદ્ ઙ્ગસનૂુમ ં ચલવદિ વદમ્ ।મશકેન હતે સહે જગ સતં્ય તદા તુ તે॥ ૮૬॥અ કાેટરિવ તીણ ત્રૈલાેક્યં ચે જગદ્ભવેત્ ।ણાનલશ્ચ િનત્યશ્ચે ક્ષ ણકં ત જગદ્ભવેત્॥ ૮૭॥વ દષંૃ્ટ ચ યદ્વ તુ ગરે ચે જગદ્ભવઃ ।

નદ વેગાે િનશ્ચલશ્ચે કેનાપીદં ભવે જગત્॥ ૮૮॥િધતસ્યા ગ્ ભાજ્યશ્ચેિન્ન મષં ક પતં ભવેત્ ।ત્ય ધૈ રત્નિવષયઃ સજુ્ઞાતશ્ચે જગ સદા॥ ૮૯॥

નપુંસકકુમારસ્ય સ્ત્રીસખંુ ચેદ્ભવ જગત્ ।િન મતઃ શશ ઙ્ગેણ રથશ્ચે જગદ ત તત્॥ ૯૦॥સદ્યાે તા તુ યા ક યા ભાેગયાેગ્યા ભવે જગત્ ।વ યા ગભાર્પ્તત સાખૈ્યં જ્ઞાતા ચેદિ વદં જગત્॥ ૯૧॥કાકાે વા હંસવદ્ગચ્છે જગદ્ભવતુ િનશ્ચલમ્ ।મહાખરાે વા સહેન યુ યતે ચે જગિ સ્થ તઃ॥ ૯૨॥મહાખરાે ગજગ ત ગતશ્ચે જગદ તુ તત્ ।સ પૂણર્ચ દ્રસયૂર્શ્ચે જગદ્ભાતુ વયં જડમ્॥ ૯૩॥

34 sanskritdocuments.org

તે ે બ દૂપિનષત્

ચ દ્રસયૂાર્િદકાૈ ત્ય વા રાહુશ્ચેદ્દ ૃ યતે જગત્ ।ષ્ટબીજસમુ પન્ન દ્ધશ્ચે જગદ તુ સત્॥ ૯૪॥

દિરદ્રાે ધિનકાનાં ચ સખંુ ભુઙ્ક્તે તદા જગત્ ।શનુા વીયણ સહ તુ જતાે યિદ જગત્તદા॥ ૯૫॥જ્ઞાિનનાે હૃદયં મૂઢૈજ્ઞાર્તં ચે ક પનં તદા ।શ્વાનને સાગરે પીતે િનઃશષેેણ મનાે ભવેત્॥ ૯૬॥શદુ્ધાકાશાે મનુ યષેુ પ તતશ્ચેત્તદા જગત્ ।ભૂમાૈ વા પ તતં વ્યાેમ વ્યાેમપુ પં સગુ ધકમ્॥ ૯૭॥શદુ્ધાકાશે વને તે ચ લતે તુ તદા જગત્ ।કેવલે દપર્ણે ના ત પ્ર ત બ બં તદા જગત્॥ ૯૮॥અજકુક્ષાૈ જગન્ના ત હ્યાત્મકુક્ષાૈ જગન્નિહ ।સવર્થા ભેદકલનં દ્વતૈાદ્વતંૈ ન િવદ્યતે॥ ૯૯॥માયાકાયર્ મદં ભેદમ ત ચેદ્બ્રહ્મભાવનમ્ ।દેહાેઽહ મ ત દુઃખં ચેદ્બ્રહ્માહ મ ત િનશ્ચયઃ॥ ૧૦૦॥હૃદયગ્ર થર ત વે છદ્યતે બ્રહ્મચક્રકમ્ ।સશંયે સમનપુ્રાપ્તે બ્રહ્મિનશ્ચયમાશ્રયેત્॥ ૧૦૧॥અનાત્મ પચાેરશ્ચેદાત્મરત્નસ્ય રક્ષણમ્ ।િનત્યાન દમયં બ્રહ્મ કેવલં સવર્દા વયમ્॥ ૧૦૨॥અેવમાિદસદુષૃ્ટા તૈઃ સાિધતં બ્રહ્મમાત્રકમ્ ।બ્રહ્મવૈ સવર્ભવનં ભવુનં નામ સ ત્યજ॥ ૧૦૩॥અહં બ્રહ્મે ત િન શ્ચત્ય અહ ભાવં પિરત્યજ ।સવર્મવે લયં યા ત સપુ્તહ તસ્થપુ પવત્॥ ૧૦૪॥ન દેહાે ન ચ કમાર્ ણ સવ બ્રહ્મવૈ કેવલમ્ ।ન ભૂતં ન ચ કાય ચ ન ચાવસ્થાચતુષ્ટયમ્॥ ૧૦૫॥લક્ષણાત્રયિવજ્ઞાનં સવ બ્રહ્મવૈ કેવલમ્ ।સવર્વ્યાપારમુ જ્ય હ્યહં બ્રહ્મે ત ભાવય॥ ૧૦૬॥અહં બ્રહ્મ ન સ દેહાે હ્યહં બ્રહ્મ ચદાત્મકમ્ ।

tejobindu.pdf 35

તે ે બ દૂપિનષત્

સ ચ્ચદાન દમાત્રાેઽહ મ ત િન શ્ચત્ય તત્ત્યજ॥ ૧૦૭॥શાઙ્કર યં મહાશાસં્ત્ર ન દેયં યસ્ય કસ્ય ચત્ ।ના તકાય કૃતઘ્નાય દુ ર્ત્તાય દુરાત્મને॥ ૧૦૮॥ગુ ભ ક્તિવશદુ્ધા તઃકરણાય મહાત્મને ।સ યક્પર ક્ષ્ય દાતવ્યં માસં ષા માસવ સરમ્॥ ૧૦૯॥સવાપિનષદ યાસં દૂરત ત્યજ્ય સાદરમ્ ।તે ે બ દૂપિનષદમ યસે સવર્દા મુદા॥ ૧૧૦॥સકૃદ યાસમાત્રેણ બ્રહ્મવૈ ભવ ત વયમ્ ।બ્રહ્મવૈ ભવ ત વય મત્યુપિનષત્॥ૐ સહ નાવવતુ॥ સહ નાૈ ભનુક્તુ॥સહ વીય કરવાવહૈ॥તજે વનાવધીતમ તુ મા િવ દ્વષાવહૈ॥ઇ ત તે ે બ દૂપિનષ સમાપ્તા॥

Encoded and proofread by Sunder Hattangadi sunderh at hotmail.com

Tejobindu Upanishad

pdf was typeset on February 10, 2019

Please send corrections to sanskrit@cheerful.com

36 sanskritdocuments.org