bmz 1034--morfologi

7/24/2019 BMZ 1034--Morfologi

1/37

SelamatSejahtera


2/37

Morfologi


3/37

Apakah maksud morfogi?

Morfologi ialah satu bidang ilmu yang mengkaji bentuk perkataan.

Istilah ini dipinjam daripada bidang biologi yang bermaksud kajian yang mengenai bentuk tubuh haiwan dan tumbuhan-tumbuhan.

Konsep ini diterapkan kepada bentuk perkataan daripada bahasa manusia.

Sebagai contoh dalam bahasa melayu , inilah kebiasaannya kita menuliskan perkataan dalam ejaan Rumi , iaitu berjalan , menangis,rumah, pelatih, langit-langit, kereta api, antarabangsa dan lain-lain.

engenalan


4/37

!akrif Morfologi

Morfologi merupakan

bidang tatabahasayang mengkajiperkataan dan cara-cara pembentukannya.


5/37

Struktur kata bermaksud

susunan bentuk bunyi ujaranatau lambang tulisan .

"entuk kata pula ialah unittatabahasa sama ada

berbentuk tunggal atau hasildaripada pengimbuhan ,pemajmukan danpenggandaan.

#olongan kata ialah proses

mengkategorikan perkataanberdasarkan keserupaanbentuk atau fungsi dengananggota lain dalam golonganyang sama.

Morfologi

ialahbidang ilmu

bahasayang

mengkajistruktur,bentuk,

dangolongankata.


6/37

$nit terkecil dalam morfologi ialah morfem. Morfem berperanan menbentuk perkataan. Morfem dibahagikan kepada dua jenis iaitu

morfem terikat dan morfem bebas. Morfem terikat dapat disamakan dengan

imbuhan.%ontohnya,

I. &atuh-satu morfem

II. !erjatuh-dua morfem'ter(jatuh)III. Menjatuhkan *tiga morfem 'men(jatuh(kan)

'Sesuatu perkataan terdiri daripada satu,dua,tigaatau lebih morfem.+al menunjukkan bahawa

imbuhan juga ialah morfem.) Manakala morfem bebas dapat disamakan

dengan kata tunggal , iaitu bentuk kata yangmempunyai makna dan dapat berdiri sendiritanpa imbuhan.%ontohnya, lina , cantik ,duduk , sedang , dan sebagainya.


7/37

Istilah berkaitam dengan morfem ialah morfdan alomorf.

$nit-unit morfem yang direalisasikan disebut

morf, iaitu elemen dalam bentuk kata yangkita gunakan dalam pertuturan. Misalnya,I. perkataan memakan/, morfnya ialah

me(makan/II. erkataan bertahun/ ,morfnya ialah

ber(tahun/lomorf ialah 0ariasi yang terdapat dalam

morfem terikat.

I. Morfem me-/mempunyai enam alomorf,iaitu me- , mem-, men- , meng-,meny-, menge-

II. Morfem ter/mempunyai dua alomorf iaituter- , te-.


8/37

roses embentukan Kata roses pembentukan kata ialah cara sesuatu perkataan

dibina.

Kata tunggal tidak terlibat apa-apa proses.

!etapi, tiga bentuk kata yang lain mengalami prosespembentukan tersendiri, iaitu

Membentuk kataterbitan

rosespengimbu

han

Membentuk katamajmuk

roses

pemajmukan

Membentuk kataganda

rosespenggand

aan


9/37

Kata !unggal

Kata tunggal S!$ suku kata merupakan katapinjaman daripada bahasa asing.

1k2konsonan , 020okal


10/37

Kata tunggal 3$ suku kata banyak terdapatalam bahasa melayu.


11/37

Kata tunggal !I# suku kata merupakan kata-kata pinjaman


12/37

Kata tunggal 4M! suku kata dan 54"I+.Sebahagian daripada kata ini adalah daripadakata pinjaman seperti contoh yang berikut6


13/37

Kata !erbitan

Kata !erbitan

walan

pitan

an


14/37

Imbuhan walan

3alam bahasa Melayu,terdapat tiga jenisimbuhan awalan, iaitu

a) walan kata nama

b) walan kata kerja

c) walan kata adjektif


15/37

walan kata nama

walan kata nama ialah awalanyang apabila bergabung dengan katadasar,membentuk kata

nama.%ontohnya6


16/37

Awalan Perkataan

pe7- 2 pe- elukis,pewangi

pem- embeli,pemberi

pen- endatang,pencari peng- engguna,pengukur

penge- engebom,pengetin

per- erasap,perbara

pe- ekedai,peguam

ke- Ketua,kehendak

juru- &urubahasa,jurujual

maha- Mahasiswa,mahaguru

tata- !atabahasa,tatanama

pra- rasejarah,prasangka

sub- Subbidang,subsistem

supra- Suprakelas,suprasistem

eka- 4kabahasa,ekasuku

dwi- 3wibahasa,dwifungsi


17/37

walan kata kerjawalan kata kerja ialah awalan yang apabila

bergabung dengan kata dasar, membentuk katakerja.

%ontohnya6Awalan Perkataan

me7- 2 me- Melukis,menari

mem- Membeli,memberi men- Mendaki,mencari

meng- Mengasuh,menghasut

menge- Mengebom,mengetin

memper- Memperisteri,memperbesarbeR- "erkata,bersetuju

ter- !erkata,terasa

di- 3iatur,dibeli

diper- 3iperisteri,diperbesar


18/37

walan kata adjektif

walan kata adjektif ialah awalan yang apabilabergabung dengan kata dasar, membentuk kataadjektif .

%ontohnya6

Awalan PerkataanteR- !erpandai,termerah

se- Seputih,sehalus


19/37

Imbuhan khirankhiran kata namakhiran kata nama ialah akhiran yangbergabung dengan kata dasar, dan

membentuk kata nama.%ontohnya6Akhiran Perkataan

-an jaran,silaan

-wan Ilmuwan,budayawan

-man "udiman,seniman

-wati Seniwati,peragawati

-isme 7asionalisme,sosialisme

-in +adirin,muslimin

-at +adirat,muslimat

-ah $staah,sultanah


20/37

khiran kata kerja

khiran kata kerja ialah akhiran yang

bergabung dengan kata dasar, membentuk katakerja.!erdapat hanya dua akhiran katakerja,iaitu *kan, -i.

Akhiran Perkataan

-kan 5ahirkan,ambilkan

-i Ikuti,jalani


21/37

Imbuhan pitanpitan kata namapitan kata nama ialah apitan yang apabilabergabung dengan kata dasar,,membentuk

kata nama.%ontohnya,Apitan Perkataanpe7-8-an6 pe-8-an erusuhan,penyuluhan

pem-8-an embukaan,pemburuan

pen-8-an endakian,pencucian

peng-8-an engunduran,penggandaan

peng-8-an engesahan,pengeboman


22/37

pitan kata kerjapitan kata kerja ialah apitanyang apabila bergabung dengankata dasar, membentuk kata

kerja.%ontohnya6


23/37


24/37

pitan kata adjektifpitan kata adjektif ialah apitan yangapabila digabungkan dengan kata

dasar,membentuk kata adjektif .+anyaterdapat satu apitan kata adjektif,iaitu ke-.-an.

%ontohnya6Apitan Perkataan

Ke-8-an kemelayuan

Ke-8-an keinggerisan

Ke-8-an kearaban


25/37


26/37

Sisipan kata adjektifSisipan kata adjektif ialah sisipan yangapabila hadir di celahan kata dasar,membentuk kata adjektif.%ontohnya6

Sisipan Perkataan

-el- Selerak,gelembung

-er- Serabut,gerodak

-em- #emilang,gemuruh

-in- Sinambung


27/37

Kata MajmukKata majmuk ialah perkataan yang

dibentuk dengan merangkaikan dua katadasar atau lebih dan perkataan yang yangterhasil membawa makna tertentu.

Kata majmuk bertindak sebagai satu unittetapi tidak boleh menerima sebarangpenyisipan.

%ontohnya , rumah batu,misalnya tidak

dapat disisipkan perkataan yang'rumahyang batu) atau perkataan dan'rumah danbatu)


28/37

Katamajmu

k Kata majmuk rangkai

kata bebasKata majmuk rangkai

kata setaraKata majmuk istilah

khusus

Kata majmuksimpulan bahasa


29/37

Kata majmuk rangkai kata bebas Ialah bentuk kata majmuk yang tidak mempunyai

hubungan makna antara perkataan pertama

dengan perkataan kedua, yakni kedua-duaperkataan itu mendukung makna tersendiri.

Sebagai contoh,

jamMenunjukkan

waktu

tangan

Salah satu

anggota padatubuh manusia

Membawamaksud bendayang dipakai di

tangan bagi

menunjukkanwaktu.

Alat tulis jalan raya

"otol susu !erima kasih


30/37

Kata majmuk rangkai kata setara!erdiri daripada rangkai kata yang setarasifatnya walaupun bertentangan dari segimakna perkataan pertama dan perkataankedua.

%ontohnya,

Kata majmuk istilah khusus3igunakan bagi merujuk kapada istilah-istilahtertentu dalam sesuatu bidang ilmu iaitu sains,matematik dan geogra9.

Tua muda Panjang pendek

+idup mati Kerusi meja!inggi rendah eriuk belanga

Keratan rentas Tabung uji

#aris lurus &angka lukis


31/37

Kata majmuk simpulan bahasa ataukiasan

Ialah rangkai kata yang terhasil daripadasimpulan bahasa.

Cepat tangan Batu api

Makan hati Senyum simpul

"uah hati 3uit kopi


32/37

Kekecualian bentuk kata majmuk

Kata ini dieja sebagai satu perkataan walaupunsebenarnya terdiri daripada dua kata dasar .

enggandaan kata majmukpabila kata majmuk digandakan hanya melibatkanunsur pertama sahaja.

Apabila Jawatankuasa lahraga

"agaimana "umiputera !andatangan

Manakala Kakitangan :arganegara

Jam!jam tangan "arganegara!warganegara

&alan-jalan raya "uah hati-buah hati


33/37

Kata #andaKata #anda

ialahperkataan

yang

mengalamiproses ,

pengulanganpada kata

dasar , sama

adapenggandaan

penuh dansebahagian.

!erdapat tigabentuk kata

ganda, iaitu Kata ganda

penuh Kata ganda

separa

Kata gandaberentak


34/37

a) enggandaan penuh

b) enggandaan separa

&ika penggandaan separa digunakan pada kataterbitan

Cantik!#antik Penderma!penderma

&alan-jalan "angunan-bangunan

Tolong!menolong Tinjau!meninjau

+ormat-menghormati "enci-membenci

Sesiku $elangit

&ejari Kekuda


35/37

enggandaan berentak

a) enggandaan berentak pengulangan 0okal

b) enggandaan berentak pengulangankonsonan

c) enggandaan berentak bebaserkataan pertama dan kedua yang bergabung

itu adaah berbentuk umum danbebas.

$auk!pauk Selok!belok

Kuih-muih Karut-marut

%opoh!gapah &undar!mundir

+uru-hara Mandi-manda

'par!duai Tungkus!lumus

5intang-pukang Kusut-masai


36/37


37/37

5$ SI$ ;44

KRIS7

bmz 1034--morfologi

Documents