chattha sanghayana cd - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/bdlm/sutra/pali/khuddaka/...25....

314
Paµisambhid±maggap±¼i : 1 - 419 Namo tassa bhagavato arahato samm±sambuddhassa Khuddakanik±ye Paµisambhid±maggap±¼i 1. Mah±vaggo M±tik± 1. Sot±vadh±ne (..0001) paññ± sutamaye ñ±ºa½. 2. Sutv±na sa½vare paññ± s²lamaye ñ±ºa½. 3. Sa½varitv± sam±dahane paññ± sam±dhibh±van±maye ñ±ºa½. 4. Paccayapariggahe paññ± dhammaµµhitiñ±ºa½. 5. At²t±n±gatapaccuppann±na½ dhamm±na½ saªkhipitv± vavatth±ne paññ± sammasane ñ±ºa½. 6. Paccuppann±na½ dhamm±na½ vipariº±m±nupassane paññ± udayabbay±nu- passane ñ±ºa½. 7. ¾rammaºa½ paµisaªkh± bhaªg±nupassane paññ± vipassane ñ±ºa½. 8. Bhayatupaµµh±ne paññ± ±d²nave ñ±ºa½. 9. Muñcitukamyat±paµisaªkh±santiµµhan± paññ± saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½. 10. Bahiddh± vuµµh±navivaµµane paññ± gotrabhuñ±ºa½. 11. Dubhato vuµµh±navivaµµane paññ± magge ñ±ºa½. 12. Payogappaµippassaddhi paññ± phale ñ±ºa½. 13. Chinnavaµum±nupassane (..0002) paññ± vimuttiñ±ºa½. 14. Tad± samud±gate dhamme passane paññ± paccavekkhaºe ñ±ºa½. 15. Ajjhattavavatth±ne paññ± vatthun±natte ñ±ºa½. 16. Bahiddh±vavatth±ne paññ± gocaran±natte ñ±ºa½. 17. Cariy±vavatth±ne paññ± cariy±n±natte ñ±ºa½. 18. Catudhammavavatth±ne paññ± bh³min±natte ñ±ºa½. 19. Navadhammavavatth±ne paññ± dhamman±natte ñ±ºa½. 20. Abhiññ±paññ± ñ±taµµhe ñ±ºa½. 21. Pariññ±paññ± t²raºaµµhe ñ±ºa½. 22. Pah±ne paññ± paricc±gaµµhe ñ±ºa½. 23. Bh±van±paññ± ekarasaµµhe ñ±ºa½. 24. Sacchikiriy±paññ± phassanaµµhe ñ±ºa½.

Upload: others

Post on 18-Jan-2020

7 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Paµisambhid±maggap±¼i : 1 - 419 Namo tassa bhagavato arahato samm±sambuddhassa Khuddakanik±ye Paµisambhid±maggap±¼i 1. Mah±vaggo M±tik± 1. Sot±vadh±ne (..0001) paññ± sutamaye ñ±ºa½. 2. Sutv±na sa½vare paññ± s²lamaye ñ±ºa½. 3. Sa½varitv± sam±dahane paññ± sam±dhibh±van±maye ñ±ºa½. 4. Paccayapariggahe paññ± dhammaµµhitiñ±ºa½. 5. At²t±n±gatapaccuppann±na½ dhamm±na½ saªkhipitv± vavatth±ne paññ±sammasane ñ±ºa½. 6. Paccuppann±na½ dhamm±na½ vipariº±m±nupassane paññ± udayabbay±nu-passane ñ±ºa½. 7. ¾rammaºa½ paµisaªkh± bhaªg±nupassane paññ± vipassane ñ±ºa½. 8. Bhayatupaµµh±ne paññ± ±d²nave ñ±ºa½. 9. Muñcitukamyat±paµisaªkh±santiµµhan± paññ± saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½. 10. Bahiddh± vuµµh±navivaµµane paññ± gotrabhuñ±ºa½. 11. Dubhato vuµµh±navivaµµane paññ± magge ñ±ºa½. 12. Payogappaµippassaddhi paññ± phale ñ±ºa½. 13. Chinnavaµum±nupassane (..0002) ‚ paññ± vimuttiñ±ºa½. 14. Tad± samud±gate ‚ dhamme passane paññ± paccavekkhaºe ñ±ºa½. 15. Ajjhattavavatth±ne paññ± vatthun±natte ñ±ºa½. 16. Bahiddh±vavatth±ne paññ± gocaran±natte ñ±ºa½. 17. Cariy±vavatth±ne paññ± cariy±n±natte ñ±ºa½. 18. Catudhammavavatth±ne paññ± bh³min±natte ñ±ºa½. 19. Navadhammavavatth±ne paññ± dhamman±natte ñ±ºa½. 20. Abhiññ±paññ± ñ±taµµhe ñ±ºa½. 21. Pariññ±paññ± t²raºaµµhe ñ±ºa½. 22. Pah±ne paññ± paricc±gaµµhe ñ±ºa½. 23. Bh±van±paññ± ekarasaµµhe ñ±ºa½. 24. Sacchikiriy±paññ± phassanaµµhe ‚ ñ±ºa½.

Page 2: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide ñ±ºa½. 27. Niruttin±natte paññ± niruttipaµisambhide ñ±ºa½. 28. Paµibh±nan±natte paññ± ‚ paµibh±napaµisambhide ñ±ºa½. 29. Vih±ran±natte paññ± vih±raµµhe ñ±ºa½. 30. Sam±pattin±natte paññ± sam±pattaµµhe ñ±ºa½. 31. Vih±rasam±pattin±natte paññ± vih±rasam±pattaµµhe ñ±ºa½. 32. Avikkhepaparisuddhatt± ±savasamucchede paññ± ±nantarikasam±dhimhiñ±ºa½. 33. Dassan±dhipateyya½ santo ca vih±r±dhigamo paº²t±dhimuttat± paññ± ara-ºavih±re ñ±ºa½. 34. Dv²hi (..0003) balehi samann±gatatt± tayo ca saªkh±r±na½ paµippassa-ddhiy± so¼asahi ñ±ºacariy±hi navahi sam±dhicariy±hi vasibh±vat± paññ± nirodha-sam±pattiy± ñ±ºa½. 35. Sampaj±nassa pavattapariy±d±ne paññ± parinibb±ne ñ±ºa½. 36. Sabbadhamm±na½ samm± samucchede nirodhe ca anupaµµh±nat± paññ±samas²saµµhe ñ±ºa½. 37. Puthun±nattatejapariy±d±ne paññ± sallekhaµµhe ñ±ºa½. 38. Asall²nattapahitattapaggahaµµhe paññ± v²riy±rambhe ñ±ºa½. 39. N±n±dhammappak±sanat± paññ± atthasandassane ñ±ºa½. 40. Sabbadhamm±na½ ekasaªgahat±n±nattekattapaµivedhe paññ± dassanavi-suddhiñ±ºa½. 41. Viditatt± paññ± khantiñ±ºa½. 42. Phuµµhatt± paññ± pariyog±haºe ‚ ñ±ºa½. 43. Samodahane paññ± padesavih±re ñ±ºa½. 44. Adhipatatt± paññ± saññ±vivaµµe ñ±ºa½. 45. N±natte paññ± cetovivaµµe ñ±ºa½. 46. Adhiµµh±ne paññ± cittavivaµµe ñ±ºa½. 47. Suññate paññ± ñ±ºavivaµµe ñ±ºa½. 48. Vosagge ‚ paññ± vimokkhavivaµµe ñ±ºa½. 49. Tathaµµhe paññ± saccavivaµµe ñ±ºa½. 50. K±yampi cittampi ekavavatth±nat± sukhasaññañca lahusaññañca adhiµµh±-navasena ijjhanaµµhe paññ± iddhividhe ñ±ºa½. 51. Vitakkavipph±ravasena n±nattekattasaddanimitt±na½ pariyog±haºe paññ±sotadh±tuvisuddhiñ±ºa½. 52. Tiººanna½ (..0004) citt±na½ vipph±ratt± indriy±na½ pas±davasena n±natte-kattaviññ±ºacariy± pariyog±haºe paññ± cetopariyañ±ºa½. 53. Paccayappavatt±na½ dhamm±na½ n±nattekattakammavipph±ravasenapariyog±haºe paññ± pubbeniv±s±nussatiñ±ºa½. 54. Obh±savasena n±nattekattar³panimitt±na½ dassanaµµhe paññ± dibbaca-kkhuñ±ºa½. 55. Catusaµµhiy± ±k±rehi tiººanna½ indriy±na½ vas²bh±vat± paññ± ±sav±na½

Page 3: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

khaye ñ±ºa½. 56. Pariññaµµhe paññ± dukkhe ñ±ºa½. 57. Pah±naµµhe paññ± samudaye ñ±ºa½. 58. Sacchikiriyaµµhe paññ± nirodhe ñ±ºa½. 59. Bh±vanaµµhe paññ± magge ñ±ºa½. 60. Dukkhe ñ±ºa½. 61. Dukkhasamudaye ñ±ºa½. 62. Dukkhanirodhe ñ±ºa½. 63. Dukkhanirodhag±miniy± paµipad±ya ñ±ºa½. 64. Atthapaµisambhide ñ±ºa½. 65. Dhammapaµisambhide ñ±ºa½. 66. Niruttipaµisambhide ñ±ºa½. 67. Paµibh±napaµisambhide ñ±ºa½. 68. Indriyaparopariyatte ñ±ºa½. 69. Satt±na½ ±say±nusaye ñ±ºa½. 70. Yamakap±µih²re ñ±ºa½. 71. Mah±karuº±sam±pattiy± ñ±ºa½. 72. Sabbaññutañ±ºa½. 73. An±varaºañ±ºa½ (..0005). Im±ni tesattati ñ±º±ni. Imesa½ tesattatiy± ñ±º±na½ sattasaµµhi ñ±º±ni s±vaka-s±dh±raº±ni; cha ñ±º±ni as±dh±raº±ni s±vakehi. M±tik± niµµhit±. 1. ѱºakath± 1. Sutamayañ±ºaniddeso 1. Katha½ sot±vadh±ne paññ± sutamaye ñ±ºa½? “Ime dhamm± abhiññeyy±”ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan± paññ± sutamayeñ±ºa½. “Ime dhamm± pariññeyy±”ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan± paññ± sutamayeñ±ºa½. “Ime dhamm± pah±tabb±”ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan± paññ± sutamayeñ±ºa½. “Ime dhamm± bh±vetabb±”ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan± paññ± sutamayeñ±ºa½. “Ime dhamm± sacchik±tabb±”ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan± paññ± sutamayeñ±ºa½.

Page 4: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ñ±ºa½. “Ime dhamm± µhitibh±giy±”ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan± paññ± sutamayeñ±ºa½. “Ime dhamm± visesabh±giy±”ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan± paññ± sutamayeñ±ºa½. “Ime dhamm± nibbedhabh±giy±”ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan± paññ± suta-maye ñ±ºa½. “Sabbe (..0006) saªkh±r± anicc±”ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan± paññ± suta-maye ñ±ºa½. “Sabbe saªkh±r± dukkh±”ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan± paññ± sutamayeñ±ºa½. “Sabbe dhamm± anatt±”ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan± paññ± sutamaye ñ±ºa½. “Ida½ dukkha½ ariyasaccan”ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan± paññ± sutamayeñ±ºa½. “Ida½ dukkhasamudaya½ ‚ ariyasaccan”ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan±paññ± sutamaye ñ±ºa½. “Ida½ dukkhanirodha½ ‚ ariyasaccan”ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan± paññ±sutamaye ñ±ºa½. “Ida½ dukkhanirodhag±min² paµipad± ariyasaccan”ti sot±vadh±na½, ta½paj±-nan± paññ± sutamaye ñ±ºa½. 2. Katha½ “ime dhamm± abhiññeyy±”ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan± paññ±sutamaye ñ±ºa½? Eko dhammo abhiññeyyo– sabbe satt± ±h±raµµhitik±. Dve dhamm± abhiññeyy±–dve dh±tuyo. Tayo dhamm± abhiññeyy±– tisso dh±tuyo. Catt±ro dhamm± abhi-ññeyy±– catt±ri ariyasacc±ni. Pañca dhamm± abhiññeyy±– pañca vimutt±yata-n±ni. Cha dhamm± abhiññeyy±– cha anuttariy±ni. Satta dhamm± abhiññeyy±–satta niddasavatth³ni. Aµµha dhamm± abhiññeyy±– aµµha abhibh±yatan±ni. Navadhamm± abhiññeyy±– nava anupubbavih±r±. Dasa dhamm± abhiññeyy±– dasanijjaravatth³ni. 3. “Sabba½, bhikkhave, abhiññeyya½. Kiñca, bhikkhave, sabba½ abhiññeyya½?Cakkhu ‚, bhikkhave, abhiññeyya½; r³p± abhiññeyy±; cakkhuviññ±ºa½ abhi-ññeyya½; cakkhusamphasso abhiññeyyo; yampida½ ‚ cakkhusamphassapa-ccay± uppajjati vedayita½ sukha½ v± dukkha½ v± adukkhamasukha½ v±, tampiabhiññeyya½. Sota½ abhiññeyya½; sadd± (..0007) abhiññeyy± …pe… gh±na½abhiññeyya½; gandh± abhiññeyy±… jivh± abhiññeyy±; ras± abhiññeyy±… k±yoabhiññeyyo; phoµµhabb± abhiññeyy±… mano abhiññeyyo; dhamm± abhiññeyy±;manoviññ±ºa½ abhiññeyya½, manosamphasso abhiññeyyo; yampida½ manosa-mphassapaccay± uppajjati vedayita½ sukha½ v± dukkha½ v± adukkhamasukha½v±, tampi abhiññeyya½.” R³pa½ abhiññeyya½; vedan± abhiññeyy±; saññ± abhiññeyy±; saªkh±r± abhi-ññeyy±; viññ±ºa½ abhiññeyya½.

Page 5: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Cakkhu abhiññeyya½; sota½ abhiññeyya½; gh±na½ abhiññeyya½; jivh± abhi-ññeyy±; k±yo abhiññeyyo; mano abhiññeyyo. R³p± abhiññeyy±; sadd± abhi-ññeyy±; gandh± abhiññeyy±; ras± abhiññeyy±; phoµµhabb± abhiññeyy±; dhamm±abhiññeyy±. Cakkhuvttññ±ºa½ abhiññeyya½; sotaviññ±ºa½ abhiññeyya½;gh±naviññ±ºa½ abhiññeyya½; jivh±viññ±ºa½ abhiññeyya½; k±yaviññ±ºa½ abhi-ññeyya½; manoviññ±ºa½ abhiññeyya½. Cakkhusamphasso abhiññeyyo; sotasa-mphasso abhiññeyyo; gh±nasamphasso abhiññeyyo; jivh±samphasso abhi-ññeyyo; k±yasamphasso abhiññeyyo; manosamphasso abhiññeyyo; cakkhusa-mphassaj± vedan± abhiññeyy±; sotasamphassaj± vedan± abhiññeyy±; gh±nasa-mphassaj± vedan± abhiññeyy±; jivh±samphassaj± vedan± abhiññeyy±; k±yasa-mphassaj± vedan± abhiññeyy±; manosamphassaj± vedan± abhiññeyy±. R³pa-saññ± abhiññeyy±; saddasaññ± abhiññeyy±; gandhasaññ± abhiññeyy±; rasa-saññ± abhiññeyy±; phoµµhabbasaññ± abhiññeyy±; dhammasaññ± abhiññeyy±.R³pasañcetan± abhiññeyy±; saddasañcetan± abhiññeyy±; gandhasañcetan±abhiññeyy±; rasasañcetan± abhiññeyy±; phoµµhabbasañcetan± abhiññeyy±;dhammasañcetan± abhiññeyy±. R³pataºh± abhiññeyy±; saddataºh± abhiññeyy±;gandhataºh± abhiññeyy±; rasataºh± abhiññeyy±; phoµµhabbataºh± abhiññeyy±;dhammataºh± abhiññeyy±. R³pavitakko abhiññeyyo; saddavitakko abhiññeyyo;gandhavitakko abhiññeyyo; rasavitakko abhiññeyyo; phoµµhabbavitakko abhi-ññeyyo; dhammavitakko abhiññeyyo. R³pavic±ro abhiññeyyo; saddavic±ro abhi-ññeyyo (..0008); gandhavic±ro abhiññeyyo; rasavic±ro abhiññeyyo; phoµµhabbavi-c±ro abhiññeyyo; dhammavic±ro abhiññeyyo. 4. Pathav²dh±tu abhiññeyy±; ±podh±tu abhiññeyy±; tejodh±tu abhiññeyy±; v±yo-dh±tu abhiññeyy±; ±k±sadh±tu abhiññeyy±; viññ±ºadh±tu abhiññeyy±. Pathav²kasiºa½ abhiññeyya½; ±pokasiºa½ abhiññeyya½; tejokasiºa½ abhi-ññeyya½; v±yokasiºa½ abhiññeyya½; n²lakasiºa½ abhiññeyya½; p²takasiºa½abhiññeyya½; lohitakasiºa½ abhiññeyya½; od±takasiºa½ abhiññeyya½; ±k±saka-siºa½ abhiññeyya½; viññ±ºakasiºa½ abhiññeyya½. Kes± abhiññeyy±; lom± abhiññeyy±; nakh± abhiññeyy±; dant± abhiññeyy±;taco abhiññeyyo, ma½sa½ abhiññeyya½; nh±r³ ‚ abhiññeyy±; aµµh² abhiññeyy±;aµµhimiñj± abhiññeyy± ‚; vakka½ abhiññeyya½; hadaya½ abhiññeyya½; yakana½abhiññeyya½; kilomaka½ abhiññeyya½; pihaka½ abhiññeyya½; papph±sa½abhiññeyya½; anta½ abhiññeyya½ antaguºa½ abhiññeyya½; udariya½ abhi-ññeyya½; kar²sa½ abhiññeyya½; pitta½ abhiññeyya½; semha½ abhiññeyya½;pubbo abhiññeyyo; lohita½ abhiññeyya½; sedo abhiññeyyo; medo abhiññeyyo;assu abhiññeyya½; vas± abhiññeyy±; khe¼o abhiññeyyo; siªgh±ºik± abhiññeyy±;lasik± abhiññeyy±; mutta½ abhiññeyya½; matthaluªga½ abhiññeyya½. Cakkh±yatana½ abhiññeyya½; r³p±yatana½ abhiññeyya½. Sot±yatana½ abhi-ññeyya½; sadd±yatana½ abhiññeyya½. Gh±n±yatana½ abhiññeyya½; gandh±ya-tana½ abhiññeyya½. Jivh±yatana½ abhiññeyya½; ras±yatana½ abhiññeyya½.K±y±yatana½ abhiññeyya½; phoµµhabb±yatana½ abhiññeyya½. Man±yatana½abhiññeyya½; dhamm±yatana½ abhiññeyya½.

Page 6: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Cakkhudh±tu abhiññeyy±; r³padh±tu abhiññeyy±; cakkhuviññ±ºadh±tu abhi-ññeyy±. Sotadh±tu abhiññeyy±; saddadh±tu abhiññeyy±; sotaviññ±ºadh±tu abhi-ññeyy±. Gh±nadh±tu abhiññeyy±; gandhadh±tu abhiññeyy±; gh±naviññ±ºadh±tuabhiññeyy±. Jivh±dh±tu abhiññeyy±; rasadh±tu (..0009) abhiññeyy±; jivh±viññ±ºa-dh±tu abhiññeyy±. K±yadh±tu abhiññeyy±; phoµµhabbadh±tu abhiññeyy±; k±yavi-ññ±ºadh±tu abhiññeyy±. Manodh±tu abhiññeyy±; dhammadh±tu abhiññeyy±;manoviññ±ºadh±tu abhiññeyy±. Cakkhundriya½ abhiññeyya½; sotindriya½ abhiññeyya½; gh±nindriya½ abhi-ññeyya½; jivhindriya½ abhiññeyya½; k±yindriya½ abhiññeyya½; manindriya½abhiññeyya½; j²vitindriya½ abhiññeyya½; itthindriya½ abhiññeyya½; purisindriya½abhiññeyya½; sukhindriya½ abhiññeyya½; dukkhindriya½ abhiññeyya½; somana-ssindriya½ abhiññeyya½; domanassindriya½ abhiññeyya½; upekkhindriya½abhiññeyya½; saddhindriya½ abhiññeyya½; v²riyindriya½ ‚ abhiññeyya½; sati-ndriya½ abhiññeyya½; sam±dhindriya½ abhiññeyya½; paññindriya½ abhi-ññeyya½; anaññ±taññass±m²tindriya½ abhiññeyya½; aññindriya½ abhiññeyya½;aññ±t±vindriya½ abhiññeyya½. 5. K±madh±tu abhiññeyy±; r³padh±tu abhiññeyy±; ar³padh±tu abhiññeyy±.K±mabhavo abhiññeyyo; r³pabhavo abhiññeyyo; ar³pabhavo abhiññeyyo. Saññ±-bhavo abhiññeyyo; asaññ±bhavo abhiññeyyo; nevasaññ±n±saññ±bhavo abhi-ññeyyo. Ekavok±rabhavo abhiññeyyo; catuvok±rabhavo abhiññeyyo; pañcavok±-rabhavo abhiññeyyo. 6. Paµhama½ jh±na½ ‚ abhiññeyya½; dutiya½ jh±na½ abhiññeyya½; tatiya½jh±na½ abhiññeyya½; catuttha½ jh±na½ abhiññeyya½. Mett±cetovimutti abhi-ññeyy±; karuº±cetovimutti abhiññeyy±; mudit±cetovimutti abhiññeyy±; upekkh±ce-tovimutti abhiññeyy±. ¾k±s±nañc±yatanasam±patti abhiññeyy±; viññ±ºañc±yata-nasam±patti abhiññeyy±; ±kiñcaññ±yatanasam±patti abhiññeyy±; nevasaññ±n±-saññ±yatanasam±patti abhiññeyy±. Avijj± abhiññeyy±; saªkh±r± abhiññeyy±; viññ±ºa½ abhiññeyya½; n±mar³pa½abhiññeyya½; sa¼±yatana½ abhiññeyya½; phasso abhiññeyyo; vedan± abhi-ññeyy±; taºh± abhiññeyy±; up±d±na½ abhiññeyya½; bhavo abhiññeyyo; j±ti abhi-ññeyy±; jar±maraºa½ abhiññeyya½. 7. Dukkha½ (..0010) abhiññeyya½; dukkhasamudayo abhiññeyyo; dukkhani-rodho abhiññeyyo; dukkhanirodhag±min² paµipad± abhiññeyy±. R³pa½ abhi-ññeyya½; r³pasamudayo abhiññeyyo; r³panirodho abhiññeyyo; r³panirodhag±-min² paµipad± abhiññeyy±. Vedan± abhiññeyy± …pe… saññ± abhiññeyy± …pe…saªkh±r± abhiññeyy± …pe… viññ±ºa½ abhiññeyya½. Cakkhu abhiññeyya½…pe… jar±maraºa½ abhiññeyya½; jar±maraºasamudayo abhiññeyyo; jar±mara-ºanirodho abhiññeyyo; jar±maraºanirodhag±min² paµipad± abhiññeyy±. Dukkhassa pariññaµµho abhiññeyyo; dukkhasamudayassa pah±naµµho abhi-ññeyyo; dukkhanirodhassa sacchikiriyaµµho abhiññeyyo; dukkhanirodhag±miniy±paµipad±ya bh±vanaµµho abhiññeyyo. R³passa pariññaµµho abhiññeyyo; r³pasamu-dayassa pah±naµµho abhiññeyyo; r³panirodhassa sacchikiriyaµµho abhiññeyyo;

Page 7: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

r³panirodhag±miniy± paµipad±ya bh±vanaµµho abhiññeyyo. Vedan±ya …pe…saññ±ya… saªkh±r±na½… viññ±ºassa… cakkhussa …pe… jar±maraºassa pari-ññaµµho abhiññeyyo; jar±maraºasamudayassa pah±naµµho abhiññeyyo; jar±mara-ºanirodhassa sacchikiriyaµµho abhiññeyyo; jar±maraºanirodhag±miniy± paµipa-d±ya bh±vanaµµho abhiññeyyo. Dukkhassa pariññ±paµivedhaµµho abhiññeyyo; dukkhasamudayassa pah±napa-µivedhaµµho abhiññeyyo; dukkhanirodhassa sacchikiriy±paµivedhaµµho abhiññeyyo;dukkhanirodhag±miniy± paµipad±ya bh±van±paµivedhaµµho abhiññeyyo. R³passapariññ±paµivedhaµµho abhiññeyyo; r³pasamudayassa pah±napaµivedhaµµho abhi-ññeyyo; r³panirodhassa sacchikiriy±paµivedhaµµho abhiññeyyo; r³panirodhag±mi-niy± paµipad±ya bh±van±paµivedhaµµho abhiññeyyo. Vedan±ya …pe… saññ±ya…saªkh±r±na½… viññ±ºassa… cakkhussa …pe… jar±maraºassa pariññ±paµive-dhaµµho abhiññeyyo; jar±maraºasamudayassa pah±napaµivedhaµµho abhiññeyyo;jar±maraºanirodhassa sacchikiriy±paµivedhaµµho abhiññeyyo; jar±maraºanirodha-g±miniy± paµipad±ya bh±van±paµivedhaµµho abhiññeyyo. 8. Dukkha½ abhiññeyya½; dukkhasamudayo abhiññeyyo; dukkhanirodho abhi-ññeyyo; dukkhassa samudayanirodho abhiññeyyo; dukkhassa chandar±gani-rodho abhiññeyyo; dukkhassa ass±do abhiññeyyo; dukkhassa ±d²navo (..0011)abhiññeyyo; dukkhassa nissaraºa½ abhiññeyya½. R³pa½ abhiññeyya½; r³pasa-mudayo abhiññeyyo; r³panirodho abhiññeyyo; r³passa samudayanirodho abhi-ññeyyo; r³passa chandar±ganirodho abhiññeyyo; r³passa ass±do abhiññeyyo;r³passa ±d²navo abhiññeyyo; r³passa nissaraºa½ abhiññeyya½. Vedan± abhi-ññeyy± …pe… saññ± abhiññeyy±… saªkh±r± abhiññeyy±… viññ±ºa½ abhiññe-yya½… cakkhu

Page 8: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

abhiññeyya½ …pe… jar±maraºa½ abhiññeyya½; jar±maraºasamudayo abhi-ññeyyo; jar±maraºanirodho abhiññeyyo; jar±maraºassa samudayanirodho abhi-ññeyyo; jar±maraºassa chandar±ganirodho abhiññeyyo; jar±maraºassa ass±doabhiññeyyo; jar±maraºassa ±d²navo abhiññeyyo; jar±maraºassa nissaraºa½abhiññeyya½. Dukkha½ abhiññeyya½; dukkhasamudayo abhiññeyyo; dukkhanirodho abhi-ññeyyo; dukkhanirodhag±min² paµipad± abhiññeyy±; dukkhassa ass±do abhi-ññeyyo; dukkhassa ±d²navo abhiññeyyo; dukkhassa nissaraºa½ abhiññeyya½.R³pa½ abhiññeyya½; r³pasamudayo abhiññeyyo; r³panirodho abhiññeyyo; r³pa-nirodhag±min² paµipad± abhiññeyy±; r³passa ass±do abhiññeyyo; r³passa ±d²-navo abhiññeyyo; r³passa nissaraºa½ abhiññeyya½. Vedan± abhiññeyy± …pe…saññ± abhiññeyy±… saªkh±r± abhiññeyy±… viññ±ºa½ abhiññeyya½… cakkhuabhiññeyya½ …pe… jar±maraºa½ abhiññeyya½; jar±maraºasamudayo abhi-ññeyyo; jar±maraºanirodho abhiññeyyo; jar±maraºanirodhag±min² paµipad± abhi-ññeyy±; jar±maraºassa ass±do abhiññeyyo; jar±maraºassa ±d²navo abhiññeyyo;jar±maraºassa nissaraºa½ abhiññeyya½. 9. Anicc±nupassan± abhiññeyy±; dukkh±nupassan± abhiññeyy±; anatt±nupa-ssan± abhiññeyy±; nibbid±nupassan± abhiññeyy±; vir±g±nupassan± abhiññeyy±;nirodh±nupassan± abhiññeyy±; paµinissagg±nupassan± abhiññeyy±. R³pe anicc±-nupassan± abhiññeyy±; r³pe dukkh±nupassan± abhiññeyy±; r³pe anatt±nupa-ssan± abhiññeyy±; r³pe nibbid±nupassan± abhiññeyy±; r³pe vir±g±nupassan±abhiññeyy±; r³pe nirodh±nupassan± abhiññeyy±; r³pe paµinissagg±nupassan±abhiññeyy±. Vedan±ya …pe… saññ±ya… saªkh±resu… viññ±ºe… cakkhusmi½…pe… jar±maraºe anicc±nupassan± (..0012) abhiññeyy±; jar±maraºe dukkh±nu-passan± abhiññeyy±; jar±maraºe anatt±nupassan± abhiññeyy±; jar±maraºenibbid±nupassan± abhiññeyy±; jar±maraºe vir±g±nupassan± abhiññeyy±; jar±ma-raºe nirodh±nupassan± abhiññeyy±; jar±maraºe paµinissagg±nupassan± abhi-ññeyy±. 10. Upp±do abhiññeyyo; pavatta½ abhiññeyya½; nimitta½ abhiññeyya½; ±y³-han± ‚ abhiññeyy±; paµisandhi abhiññeyy±; gati abhiññeyy±; nibbatti abhiññeyy±;upapatti abhiññeyy±; j±ti abhiññeyy±; jar± abhiññeyy±; by±dhi abhiññeyyo,maraºa½ abhiññeyya½; soko abhiññeyyo; paridevo abhiññeyyo; up±y±so abhi-ññeyyo. Anupp±do abhiññeyyo; appavatta½ abhiññeyya½; animitta½ abhiññeyya½;an±y³han± ‚ abhiññeyy±; appaµisandhi abhiññeyy±; agati abhiññeyy±; anibbattiabhiññeyy±; anupapatti abhiññeyy±; aj±ti abhiññeyy±; ajar± abhiññeyy±; aby±dhiabhiññeyyo; amata½ abhiññeyya½; asoko abhiññeyyo; aparidevo abhiññeyyo;anup±y±so abhiññeyyo. Upp±do abhiññeyyo; anupp±do abhiññeyyo; pavatta½ abhiññeyya½; appa-vatta½ abhiññeyya½. Nimitta½ abhiññeyya½; animitta½ abhiññeyya½. ¾y³han±abhiññeyy±; an±y³han± abhiññeyy±. Paµisandhi abhiññeyy±; appaµisandhi abhi-ññeyy±. Gati abhiññeyy±; agati abhiññeyy±. Nibbatti abhiññeyy±; anibbatti abhi-

Page 9: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ññeyy±. Upapatti abhiññeyy±; anupapatti abhiññeyy±. J±ti abhiññeyy±; aj±ti abhi-ññeyy±. Jar± abhiññeyy±; ajar± abhiññeyy±. By±dhi abhiññeyyo; aby±dhi abhi-ññeyyo. Maraºa½ abhiññeyya½; amata½ abhiññeyya½. Soko abhiññeyyo; asokoabhiññeyyo. Paridevo abhiññeyyo; aparidevo abhiññeyyo. Up±y±so abhiññeyyo;anup±y±so abhiññeyyo. Upp±do dukkhanti abhiññeyya½. Pavatta½ dukkhanti abhiññeyya½. Nimitta½dukkhanti abhiññeyya½. ¾y³han± dukkhanti abhiññeyya½. Paµisandhi dukkhantiabhiññeyya½. Gati (..0013) dukkhanti abhiññeyya½. Nibbatti dukkhanti abhi-ññeyya½. Upapatti dukkhanti abhiññeyya½. J±ti dukkhanti abhiññeyya½. Jar±dukkhanti abhiññeyya½. By±dhi dukkhanti abhiññeyya½. Maraºa½ dukkhantiabhiññeyya½. Soko dukkhanti abhiññeyya½. Paridevo dukkhanti abhiññeyya½.Up±y±so dukkhanti abhiññeyya½. Anupp±do sukhanti abhiññeyya½. Appavatta½ sukhanti abhiññeyya½. Ani-mitta½ sukhanti abhiññeyya½. An±y³han± sukhanti abhiññeyya½. Appaµisandhisukhanti abhiññeyya½. Agati sukhanti abhiññeyya½. Anibbatti sukhanti abhi-ññeyya½. Anupapatti sukhanti abhiññeyya½. Aj±ti sukhanti abhiññeyya½. Ajar±sukhanti abhiññeyya½. Aby±dhi sukhanti abhiññeyya½. Amata½ sukhanti abhi-ññeyya½. Asoko sukhanti abhiññeyya½. Aparidevo sukhanti abhiññeyya½. Anu-p±y±so sukhanti abhiññeyya½. Upp±do dukkha½, anupp±do sukhanti abhiññeyya½. Pavatta½ dukkha½, appa-vatta½ sukhanti abhiññeyya½. Nimitta½ dukkha½, animitta½ sukhanti abhi-ññeyya½. ¾y³han± dukkha½, an±y³han± sukhanti abhiññeyya½. Paµisandhidukkha½, appaµisandhi sukhanti abhiññeyya½. Gati dukkha½, agati sukhantiabhiññeyya½. Nibbatti dukkha½, anibbatti sukhanti abhiññeyya½. Upapattidukkha½, anupapatti sukhanti abhiññeyya½. J±ti dukkha½, aj±ti sukhanti abhi-ññeyya½. Jar± dukkha½, ajar± sukhanti abhiññeyya½. By±dhi dukkha½, aby±dhisukhanti abhiññeyya½. Maraºa½ dukkha½, amata½ sukhanti abhiññeyya½. Sokodukkha½, asoko sukhanti abhiññeyya½. Paridevo dukkha½, aparidevo sukhantiabhiññeyya½. Up±y±so dukkha½, anup±y±so sukhanti abhiññeyya½. Upp±do bhayanti abhiññeyya½. Pavatta½ bhayanti abhiññeyya½. Nimitta½bhayanti abhiññeyya½. ¾y³han± bhayanti abhiññeyya½. Paµisandhi bhayantiabhiññeyya½. Gati bhayanti abhiññeyya½. Nibbatti bhayanti abhiññeyya½. Upa-patti bhayanti abhiññeyya½. J±ti bhayanti abhiññeyya½. Jar± bhayanti abhi-ññeyya½. By±dhi bhayanti abhiññeyya½. Maraºa½ bhayanti abhiññeyya½. Sokobhayanti abhiññeyya½. Paridevo bhayanti abhiññeyya½. Up±y±so bhayanti abhi-ññeyya½. Anupp±do khemanti abhiññeyya½. Appavatta½ khemanti abhiññeyya½. Ani-mitta½ khemanti abhiññeyya½. An±y³han± khemanti abhiññeyya½. Appaµi-sandhi khemanti (..0014) abhiññeyya½. Agati khemanti abhiññeyya½. Anibbattikhemanti abhiññeyya½. Anupapatti khemanti abhiññeyya½. Aj±ti khemanti abhi-ññeyya½. Ajar± khemanti abhiññeyya½. Aby±dhi khemanti abhiññeyya½. Amata½khemanti abhiññeyya½. Asoko khemanti abhiññeyya½. Aparidevo khemanti abhi-

Page 10: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ññeyya½. Anup±y±so khemanti abhiññeyya½. Upp±do bhaya½, anupp±do khemanti abhiññeyya½. Pavatta½ bhaya½, appa-vatta½ khemanti abhiññeyya½. Nimitta½ bhaya½, animitta½ khemanti abhi-ññeyya½. ¾y³han± bhaya½, an±y³han± khemanti abhiññeyya½. Paµisandhibhaya½, appaµisandhi khemanti abhiññeyya½. Gati bhaya½, agati khemanti abhi-ññeyya½. Nibbatti bhaya½, anibbatti khemanti abhiññeyya½. Upapatti bhaya½,anupapatti khemanti abhiññeyya½. J±ti bhaya½, aj±ti khemanti abhiññeyya½.Jar± bhaya½, ajar± khemanti abhiññeyya½. By±dhi bhaya½, aby±dhi khemantiabhiññeyya½. Maraºa½ bhaya½, amata½ khemanti abhiññeyya½. Soko bhaya½,asoko khemanti abhiññeyya½. Paridevo bhaya½, aparidevo khemanti abhi-ññeyya½. Up±y±so bhaya½, anup±y±so khemanti abhiññeyya½. Upp±do s±misanti abhiññeyya½. Pavatta½ s±misanti abhiññeyya½. Nimitta½s±misanti abhiññeyya½. ¾y³han± s±misanti abhiññeyya½. Paµisandhi s±misantiabhiññeyya½. Gati s±misanti abhiññeyya½. Nibbatti s±misanti abhiññeyya½. Upa-patti s±misanti abhiññeyya½. J±ti s±misanti abhiññeyya½. Jar± s±misanti abhi-ññeyya½. By±dhi s±misanti abhiññeyya½. Maraºa½ s±misanti abhiññeyya½.Soko s±misanti abhiññeyya½. Paridevo s±misanti abhiññeyya½. Up±y±so s±mi-santi abhiññeyya½. Anupp±do nir±misanti abhiññeyya½. Appavatta½ nir±misanti abhiññeyya½.Animitta½ nir±misanti abhiññeyya½. An±y³han± nir±misanti abhiññeyya½. Appa-µisandhi nir±misanti abhiññeyya½. Agati nir±misanti abhiññeyya½. Anibbatti nir±-misanti abhiññeyya½. Anupapatti nir±misanti abhiññeyya½. Aj±ti nir±misanti abhi-ññeyya½. Ajar± nir±misanti abhiññeyya½. Aby±dhi nir±misanti abhiññeyya½.Amata½ nir±misanti abhiññeyya½. Asoko nir±misanti abhiññeyya½. Aparidevonir±misanti abhiññeyya½. Anup±y±so nir±misanti abhiññeyya½. Upp±do (..0015) s±misa½, anupp±do nir±misanti abhiññeyya½. Pavatta½s±misa½, appavatta½ nir±misanti abhiññeyya½. Nimitta½ s±misa½, animitta½nir±misanti abhiññeyya½. ¾y³han± s±misa½, an±y³han± nir±misanti abhi-ññeyya½. Paµisandhi s±misa½, appaµisandhi nir±misanti abhiññeyya½. Gatis±misa½, agati nir±misanti abhiññeyya½. Nibbatti s±misa½, anibbatti nir±misantiabhiññeyya½. Upapatti s±misa½, anupapatti nir±misanti abhiññeyya½. J±tis±misa½, aj±ti nir±misanti abhiññeyya½. Jar± s±misa½, ajar± nir±misanti abhi-ññeyya½. By±dhi s±misa½, aby±dhi nir±misanti abhiññeyya½. Maraºa½ s±misa½,amata½ nir±misanti abhiññeyya½. Soko s±misa½, asoko nir±misanti abhi-ññeyya½. Paridevo s±misa½, aparidevo nir±misanti abhiññeyya½. Up±y±sos±misa½, anup±y±so nir±misanti abhiññeyya½. Upp±do saªkh±r±ti abhiññeyya½. Pavatta½ saªkh±r±ti abhiññeyya½. Nimitta½saªkh±r±ti abhiññeyya½. ¾y³han± saªkh±r±ti abhiññeyya½. Paµisandhi saªkh±-r±ti abhiññeyya½. Gati saªkh±r±ti abhiññeyya½. Nibbatti saªkh±r±ti abhiññeyya½.Upapatti saªkh±r±ti abhiññeyya½. J±ti saªkh±r±ti abhiññeyya½. Jar± saªkh±r±tiabhiññeyya½. By±dhi saªkh±r±ti abhiññeyya½. Maraºa½ saªkh±r±ti abhi-ññeyya½. Soko saªkh±r±ti abhiññeyya½. Paridevo saªkh±r±ti abhiññeyya½. Up±-

Page 11: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

y±so saªkh±r±ti abhiññeyya½. Anupp±do nibb±nanti abhiññeyya½. Appavatta½ nibb±nanti abhiññeyya½. Ani-mitta½ nibb±nanti abhiññeyya½. An±y³han± nibb±nanti abhiññeyya½. Appaµi-sandhi nibb±nanti abhiññeyya½. Agati nibb±nanti abhiññeyya½. Anibbatti nibb±-nanti abhiññeyya½. Anupapatti nibb±nanti abhiññeyya½. Aj±ti nibb±nanti abhi-ññeyya½. Ajara½ nibb±nanti abhiññeyya½. Aby±dhi nibb±nanti abhiññeyya½.Amata½ nibb±nanti abhiññeyya½. Asoko nibb±nanti abhiññeyya½. Aparidevonibb±nanti abhiññeyya½. Anup±y±so nibb±nanti abhiññeyya½. Upp±do saªkh±r±, anupp±do nibb±nanti abhiññeyya½. Pavatta½ saªkh±r±,appavatta½ nibb±nanti abhiññeyya½. Nimitta½ saªkh±r±, animitta½ nibb±nantiabhiññeyya½. ¾y³han± saªkh±r±, an±y³han± nibb±nanti abhiññeyya½. Paµi-sandhi saªkh±r±, appaµisandhi nibb±nanti abhiññeyya½. Gati saªkh±r±, agatinibb±nanti abhiññeyya½. Nibbatti saªkh±r±, anibbatti nibb±nanti abhiññeyya½.Upapatti saªkh±r±, anupapatti nibb±nanti abhiññeyya½. J±ti saªkh±r±, aj±ti nibb±-nanti abhiññeyya½. Jar± saªkh±r±, ajar± nibb±nanti (..0016) abhiññeyya½.By±dhi saªkh±r±, aby±dhi nibb±nan”ti abhiññeyya½. Maraºa½ saªkh±r±, amata½nibb±nanti abhiññeyya½. Soko saªkh±r±, asoko nibb±nanti abhiññeyya½. Pari-devo saªkh±r±, aparidevo nibb±nanti abhiññeyya½. Up±y±so saªkh±r±, anup±-y±so nibb±nanti abhiññeyya½. Paµhamabh±ºav±ro. 11. Pariggahaµµho abhiññeyyo; pariv±raµµho abhiññeyyo; parip³raµµho ‚ abhi-ññeyyo; ekaggaµµho abhiññeyyo; avikkhepaµµho abhiññeyyo; paggahaµµho abhi-ññeyyo; avis±raµµho abhiññeyyo; an±vilaµµho abhiññeyyo; aniñjanaµµho abhiññeyyo;

Page 12: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ekattupaµµh±navasena cittassa µhitaµµho abhiññeyyo; ±rammaºaµµho abhiññeyyo;gocaraµµho abhiññeyyo; pah±naµµho abhiññeyyo; paricc±gaµµho abhiññeyyo;vuµµh±naµµho abhiññeyyo; vivaµµanaµµho ‚ abhiññeyyo; santaµµho abhiññeyyo;paº²taµµho abhiññeyyo; vimuttaµµho abhiññeyyo; an±savaµµho abhiññeyyo; tara-ºaµµho abhiññeyyo; animittaµµho abhiññeyyo; appaºihitaµµho abhiññeyyo; suñña-taµµho abhiññeyyo; ekarasaµµho abhiññeyyo; anativattanaµµho abhiññeyyo; yugana-ddhaµµho ‚ abhiññeyyo; niyy±naµµho abhiññeyyo; hetuµµho ‚ abhiññeyyo; dassa-naµµho abhiññeyyo; ±dhipateyyaµµho abhiññeyyo. 12. Samathassa avikkhepaµµho abhiññeyyo; vipassan±ya anupassanaµµho abhi-ññeyyo; samathavipassan±na½ ekarasaµµho abhiññeyyo; yuganaddhassa anativa-ttanaµµho abhiññeyyo; sikkh±ya sam±d±naµµho abhiññeyyo; ±rammaºassa goca-raµµho abhiññeyyo; l²nassa cittassa paggahaµµho abhiññeyyo; uddhatassa cittassaniggahaµµho abhiññeyyo; ubhovisuddh±na½ ajjhupekkhanaµµho abhiññeyyo; vise-s±dhigamaµµho abhiññeyyo; uttari paµivedhaµµho abhiññeyyo; sacc±bhisamayaµµhoabhiññeyyo; nirodhe patiµµh±pakaµµho abhiññeyyo. Saddhindriyassa (..0017) adhimokkhaµµho abhiññeyyo; v²riyindriyassa pagga-haµµho abhiññeyyo; satindriyassa upaµµh±naµµho abhiññeyyo; sam±dhindriyassaavikkhepaµµho abhiññeyyo; paññindriyassa dassanaµµho abhiññeyyo. Saddh±balassa assaddhiye akampiyaµµho abhiññeyyo; v²riyabalassa kosajjeakampiyaµµho abhiññeyyo; satibalassa pam±de akampiyaµµho abhiññeyyo; sam±-dhibalassa uddhacce akampiyaµµho abhiññeyyo; paññ±balassa avijj±ya akampi-yaµµho abhiññeyyo. Satisambojjhaªgassa upaµµh±naµµho abhiññeyyo; dhammavicayasambojjha-ªgassa pavicayaµµho abhiññeyyo; v²riyasambojjhaªgassa paggahaµµho abhi-ññeyyo; p²tisambojjhaªgassa pharaºaµµho abhiññeyyo; passaddhisambojjha-ªgassa upasamaµµho abhiññeyyo; sam±dhisambojjhaªgassa avikkhepaµµho abhi-ññeyyo; upekkh±sambojjhaªgassa paµisaªkh±naµµho abhiññeyyo. Samm±diµµhiy± dassanaµµho abhiññeyyo; samm±saªkappassa abhiniropanaµµhoabhiññeyyo; samm±v±c±ya pariggahaµµho abhiññeyyo; samm±kammantassasamuµµh±naµµho abhiññeyyo; samm±-±j²vassa vod±naµµho abhiññeyyo; samm±v±-y±massa paggahaµµho abhiññeyyo; samm±satiy± upaµµh±naµµho abhiññeyyo;samm±sam±dhissa avikkhepaµµho abhiññeyyo. 13. Indriy±na½ ±dhipateyyaµµho abhiññeyyo; bal±na½ akampiyaµµho abhi-ññeyyo; bojjhaªg±na½ niyy±naµµho abhiññeyyo; maggassa hetuµµho abhiññeyyo;satipaµµh±n±na½ upaµµh±naµµho abhiññeyyo; sammappadh±n±na½ padahanaµµhoabhiññeyyo; iddhip±d±na½ ijjhanaµµho abhiññeyyo; sacc±na½ tathaµµho abhi-ññeyyo; payog±na½ ‚ paµippassaddhaµµho abhiññeyyo; phal±na½ sacchikiri-yaµµho abhiññeyyo. Vitakkassa abhiniropanaµµho abhiññeyyo; vic±rassa upavic±raµµho abhiññeyyo;p²tiy± pharaºaµµho abhiññeyyo; sukhassa abhisandanaµµho abhiññeyyo. Cittassaekaggaµµho abhiññeyyo. ¾vajjanaµµho abhiññeyyo; vij±nanaµµho abhiññeyyo; paj±-nanaµµho abhiññeyyo; sañj±nanaµµho abhiññeyyo; ekodaµµho abhiññeyyo (..0018).

Page 13: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Abhiññ±ya ñ±taµµho abhiññeyyo; pariññ±ya t²raºaµµho abhiññeyyo; pah±nassaparicc±gaµµho abhiññeyyo; bh±van±ya ekarasaµµho abhiññeyyo; sacchikiriy±yaphassanaµµho abhiññeyyo; khandh±na½ khandhaµµho abhiññeyyo; dh±t³na½dh±tuµµho ‚ abhiññeyyo; ±yatan±na½ ±yatanaµµho abhiññeyyo; saªkhat±na½saªkhataµµho abhiññeyyo; asaªkhatassa asaªkhataµµho abhiññeyyo. 14. Cittaµµho abhiññeyyo; citt±nantariyaµµho abhiññeyyo; cittassa vuµµh±naµµhoabhiññeyyo; cittassa vivaµµanaµµho abhiññeyyo; cittassa hetuµµho abhiññeyyo;cittassa paccayaµµho abhiññeyyo; cittassa vatthuµµho ‚ abhiññeyyo; cittassabh³maµµho ‚ abhiññeyyo; cittassa ±rammaºaµµho abhiññeyyo; cittassa gocaraµµhoabhiññeyyo; cittassa cariyaµµho abhiññeyyo; cittassa gataµµho abhiññeyyo; cittassaabhin²h±raµµho abhiññeyyo; cittassa niyy±naµµho abhiññeyyo; cittassa nissara-ºaµµho abhiññeyyo. 15. Ekatte ±vajjanaµµho abhiññeyyo; ekatte vij±nanaµµho abhiññeyyo; ekatte paj±-nanaµµho abhiññeyyo; ekatte sañj±nanaµµho abhiññeyyo; ekatte ekadaµµho abhi-ññeyyo; ekatte upanibandhaµµho abhiññeyyo; ekatte pakkhandanaµµho abhiññeyyo;ekatte pas²danaµµho abhiññeyyo; ekatte santiµµhanaµµho abhiññeyyo; ekatte vimu-ccanaµµho abhiññeyyo; ekatte “eta½ santan”ti passanaµµho abhiññeyyo; ekattey±n²kataµµho abhiññeyyo; ekatte vatthukataµµho abhiññeyyo; ekatte anuµµhitaµµhoabhiññeyyo; ekatte paricitaµµho abhiññeyyo; ekatte susam±raddhaµµho abhiññeyyo; ekatte pariggahaµµho abhiññeyyo; ekatte pariv±raµµho abhiññeyyo; ekatte parip³-raµµho abhiññeyyo; ekatte samodh±naµµho abhiññeyyo; ekatte adhiµµh±naµµho abhi-ññeyyo; ekatte ±sevanaµµho abhiññeyyo; ekatte bh±vanaµµho abhiññeyyo; ekattebahul²kammaµµho abhiññeyyo; ekatte susamuggataµµho abhiññeyyo; ekatte suvi-muttaµµho abhiññeyyo (..0019); ekatte bujjhanaµµho abhiññeyyo; ekatte anubujjha-naµµho abhiññeyyo; ekatte paµibujjhanaµµho abhiññeyyo; ekatte sambujjhanaµµhoabhiññeyyo; ekatte bodhanaµµho abhiññeyyo; ekatte anubodhanaµµho abhiññeyyo;ekatte paµibodhanaµµho abhiññeyyo; ekatte sambodhanaµµho abhiññeyyo; ekattebodhipakkhiyaµµho abhiññeyyo; ekatte anubodhipakkhiyaµµho abhiññeyyo; ekattepaµibodhipakkhiyaµµho abhiññeyyo; ekatte sambodhipakkhiyaµµho abhiññeyyo;ekatte jotanaµµho abhiññeyyo; ekatte ujjotanaµµho abhiññeyyo; ekatte anujota-naµµho abhiññeyyo; ekatte paµijotanaµµho abhiññeyyo; ekatte sañjotanaµµho abhi-ññeyyo. 16. Pat±panaµµho ‚ abhiññeyyo; virocanaµµho abhiññeyyo; kiles±na½ sant±pa-naµµho abhiññeyyo; amalaµµho abhiññeyyo; vimalaµµho abhiññeyyo; nimmalaµµhoabhiññeyyo; samaµµho abhiññeyyo; samayaµµho abhiññeyyo; vivekaµµho abhi-ññeyyo; vivekacariyaµµho abhiññeyyo; vir±gaµµho abhiññeyyo; vir±gacariyaµµhoabhiññeyyo; nirodhaµµho abhiññeyyo; nirodhacariyaµµho abhiññeyyo; vosaggaµµho‚ abhiññeyyo; vosaggacariyaµµho abhiññeyyo; vimuttaµµho abhiññeyyo; vimuttica-riyaµµho abhiññeyyo. Chandaµµho abhiññeyyo; chandassa m³laµµho abhiññeyyo; chandassa p±daµµhoabhiññeyyo; chandassa padh±naµµho abhiññeyyo; chandassa ijjhanaµµho abhi-ññeyyo; chandassa adhimokkhaµµho abhiññeyyo; chandassa paggahaµµho abhi-

Page 14: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ññeyyo; chandassa upaµµh±naµµho abhiññeyyo; chandassa avikkhepaµµho abhi-ññeyyo; chandassa dassanaµµho abhiññeyyo. V²riyaµµho abhiññeyyo; v²riyassa m³laµµho abhiññeyyo; v²riyassa p±daµµho abhi-ññeyyo; v²riyassa padh±naµµho abhiññeyyo; v²riyassa ijjhanaµµho abhiññeyyo; v²ri-yassa adhimokkhaµµho abhiññeyyo; v²riyassa paggahaµµho abhiññeyyo; v²riyassaupaµµh±naµµho abhiññeyyo; v²riyassa avikkhepaµµho abhiññeyyo; v²riyassa dassa-naµµho abhiññeyyo. Cittaµµho (..0020) abhiññeyyo; cittassa m³laµµho abhiññeyyo; cittassa p±daµµhoabhiññeyyo; cittassa padh±naµµho abhiññeyyo; cittassa ijjhanaµµho abhiññeyyo;cittassa adhimokkhaµµho abhiññeyyo; cittassa paggahaµµho abhiññeyyo; cittassaupaµµh±naµµho abhiññeyyo; cittassa avikkhepaµµho abhiññeyyo; cittassa dassa-naµµho abhiññeyyo. V²ma½saµµho abhiññeyyo; v²ma½s±ya m³laµµho abhiññeyyo; v²ma½s±yap±daµµho abhiññeyyo; v²ma½s±ya padh±naµµho abhiññeyyo; v²ma½s±ya ijjha-naµµho abhiññeyyo; v²ma½s±ya adhimokkhaµµho abhiññeyyo; v²ma½s±ya pagga-haµµho abhiññeyyo; v²ma½s±ya upaµµh±naµµho abhiññeyyo; v²ma½s±ya avikkhe-paµµho abhiññeyyo; v²ma½s±ya dassanaµµho abhiññeyyo. 17. Dukkhaµµho abhiññeyyo; dukkhassa p²¼anaµµho abhiññeyyo; dukkhassasaªkhataµµho abhiññeyyo; dukkhassa sant±paµµho abhiññeyyo; dukkhassa vipari-º±maµµho abhiññeyyo. Samudayaµµho abhiññeyyo; samudayassa ±y³hanaµµho ‚abhiññeyyo; samudayassa nid±naµµho abhiññeyyo; samudayassa saññogaµµhoabhiññeyyo; samudayassa palibodhaµµho abhiññeyyo; nirodhaµµho abhiññeyyo;nirodhassa nissaraºaµµho abhiññeyyo; nirodhassa vivekaµµho abhiññeyyo; niro-dhassa asaªkhataµµho abhiññeyyo; nirodhassa amataµµho abhiññeyyo. Maggaµµhoabhiññeyyo; maggassa niyy±naµµho abhiññeyyo; maggassa hetuµµho abhiññeyyo;maggassa dassanaµµho abhiññeyyo; maggassa ±dhipateyyaµµho abhiññeyyo. Tathaµµho abhiññeyyo; anattaµµho abhiññeyyo; saccaµµho abhiññeyyo; paµive-dhaµµho abhiññeyyo; abhij±nanaµµho abhiññeyyo; parij±nanaµµho abhiññeyyo;dhammaµµho abhiññeyyo; dh±tuµµho abhiññeyyo; ñ±taµµho abhiññeyyo; sacchikiri-yaµµho abhiññeyyo; phassanaµµho abhiññeyyo; abhisamayaµµho abhiññeyyo. 18. Nekkhamma½ abhiññeyya½; aby±p±do abhiññeyyo; ±lokasaññ± abhi-ññeyy±; avikkhepo abhiññeyyo; dhammavavatth±na½ abhiññeyya½; ñ±ºa½ abhi-ññeyya½; p±mojja½ ‚ abhiññeyya½. Paµhama½ (..0021) jh±na½ abhiññeyya½; dutiya½ jh±na½ abhiññeyya½;tatiya½ jh±na½ abhiññeyya½; catuttha½ jh±na½ abhiññeyya½. ¾k±s±nañc±yata-nasam±patti abhiññeyy±; viññ±ºañc±yatanasam±patti abhiññeyy±; ±kiñcaññ±ya-tanasam±patti abhiññeyy±; nevasaññ±n±saññ±yatanasam±patti abhiññeyy±. Anicc±nupassan± abhiññeyy±; dukkh±nupassan± abhiññeyy±; anatt±nupa-ssan± abhiññeyy±; nibbid±nupassan± abhiññeyy±; vir±g±nupassan± abhiññeyy±;nirodh±nupassan± abhiññeyy±; paµinissagg±nupassan± abhiññeyy±; khay±nupa-ssan± abhiññeyy±; vay±nupassan± abhiññeyy±; vipariº±m±nupassan± abhi-ññeyy±; animitt±nupassan± abhiññeyy±; appaºihit±nupassan± abhiññeyy±;

Page 15: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

suññat±nupassan± abhiññeyy±; adhipaññ±dhammavipassan± abhiññeyy±; yath±-bh³tañ±ºadassana½ abhiññeyya½; ±d²nav±nupassan± abhiññeyy±; paµisaªkh±-nupassan± abhiññeyy±; vivaµµan±nupassan± abhiññeyy±. 19. Sot±pattimaggo abhiññeyyo; sot±pattiphalasam±patti abhiññeyy±; sakad±-g±mimaggo abhiññeyyo; sakad±g±miphalasam±patti abhiññeyy±; an±g±mimaggoabhiññeyyo; an±g±miphalasam±patti abhiññeyy±; arahattamaggo abhiññeyyo;arahattaphalasam±patti abhiññeyy±. Adhimokkhaµµhena saddhindriya½ abhiññeyya½; paggahaµµhena v²riyindriya½abhiññeyya½; upaµµh±naµµhena satindriya½ abhiññeyya½; avikkhepaµµhena sam±-dhindriya½ abhiññeyya½; dassanaµµhena paññindriya½ abhiññeyya½; assa-ddhiye akampiyaµµhena saddh±bala½ abhiññeyya½; kosajje akampiyaµµhena v²ri-yabala½ abhiññeyya½; pam±de akampiyaµµhena satibala½ abhiññeyya½;uddhacce akampiyaµµhena sam±dhibala½ abhiññeyya½; avijj±ya akampiyaµµhenapaññ±bala½ abhiññeyya½; upaµµh±naµµhena satisambojjhaªgo abhiññeyyo; pavi-cayaµµhena dhammavicayasambojjhaªgo abhiññeyyo; paggahaµµhena v²riyasa-mbojjhaªgo abhiññeyyo; pharaºaµµhena p²tisambojjhaªgo abhiññeyyo; upasama-µµhena passaddhisambojjhaªgo abhiññeyyo; avikkhepaµµhena sam±dhisambo-jjhaªgo abhiññeyyo; paµisaªkh±naµµhena upekkh±sambojjhaªgo abhiññeyyo. Dassanaµµhena (..0022) samm±diµµhi abhiññeyy±; abhiniropanaµµhena samm±sa-ªkappo abhiññeyyo; pariggahaµµhena samm±v±c± abhiññeyy±; samuµµh±naµµhenasamm±kammanto abhiññeyyo; vod±naµµhena samm±-±j²vo abhiññeyyo; paggaha-µµhena samm±v±y±mo abhiññeyyo; upaµµh±naµµhena samm±sati abhiññeyy±; avi-kkhepaµµhena samm±sam±dhi abhiññeyyo.

Page 16: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

¾dhipateyyaµµhena indriy± abhiññeyy±; akampiyaµµhena bal± abhiññeyy±; niyy±-naµµhena bojjhaªg± abhiññeyy±; hetuµµhena maggo abhiññeyyo; upaµµh±naµµhenasatipaµµh±n± abhiññeyy±; padahanaµµhena sammappadh±n± abhiññeyy±; ijjhana-µµhena iddhip±d± abhiññeyy±; tathaµµhena sacc± abhiññeyy±; avikkhepaµµhenasamatho abhiññeyyo; anupassanaµµhena vipassan± abhiññeyy±; ekarasaµµhenasamathavipassan± abhiññeyy±; anativattanaµµhena yuganaddha½ abhiññeyya½. Sa½varaµµhena s²lavisuddhi abhiññeyy±; avikkhepaµµhena cittavisuddhi abhi-ññeyy±; dassanaµµhena diµµhivisuddhi abhiññeyy±; muttaµµhena vimokkho abhi-ññeyyo; paµivedhaµµhena vijj± abhiññeyy±; paricc±gaµµhena vimutti abhiññeyy±;samucchedaµµhena khaye ñ±ºa½ abhiññeyya½; paµippassaddhaµµhena anupp±deñ±ºa½ abhiññeyya½. 20. Chando m³laµµhena abhiññeyyo; manasik±ro samuµµh±naµµhena abhiññeyyo;phasso samodh±naµµhena abhiññeyyo; vedan± samosaraºaµµhena abhiññeyy±;sam±dhi pamukhaµµhena abhiññeyyo; sati ±dhipateyyaµµhena abhiññeyy±; paññ±tatuttaraµµhena abhiññeyy±; vimutti s±raµµhena abhiññeyy±; amatogadha½nibb±na½ pariyos±naµµhena abhiññeyya½. Ye ye dhamm± abhiññ±t± honti te te dhamm± ñ±t± honti. Ta½ ñ±taµµhenañ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “ime dhamm± abhiññeyy±ti sot±va-dh±na½, ta½paj±nan± paññ± sutamaye ñ±ºan”ti. Dutiyabh±ºav±ro. 21. Katha½ (..0023) “ime dhamm± pariññeyy±”ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan±paññ± sutamaye ñ±ºa½? Eko dhammo pariññeyyo– phasso s±savo up±d±niyo. Dve dhamm± pariññeyy±–n±mañca r³pañca. Tayo dhamm± pariññeyy±– tisso vedan±. Catt±ro dhamm±pariññeyy±– catt±ro ±h±r±. Pañca dhamm± pariññeyy±– pañcup±d±nakkhandh±.Cha dhamm± pariññeyy±– cha ajjhattik±ni ±yatan±ni. Satta dhamm± pariññeyy±–satta viññ±ºaµµhitiyo. Aµµha dhamm± pariññeyy±– aµµha lokadhamm±. Navadhamm± pariññeyy±– nava satt±v±s±. Dasa dhamm± pariññeyy±– das±yatan±ni. “Sabba½, bhikkhave, pariññeyya½. Kiñca, bhikkhave, sabba½ pariññeyya½?Cakkhu, bhikkhave, pariññeyya½; r³p± pariññeyy±; cakkhuviññ±ºa½ pariññeyya½;cakkhusamphasso pariññeyyo; yampida½ cakkhusamphassapaccay± uppajjativedayita½ sukha½ v± dukkha½ v± adukkhamasukha½ v±, tampi pariññeyya½.Sota½ pariññeyya½; sadd± pariññeyy± …pe… gh±na½ pariññeyya½, gandh±pariññeyy±… jivh± pariññeyy±; ras± pariññeyy±… k±yo pariññeyyo; phoµµhabb±pariññeyy± …pe… mano pariññeyyo; dhamm± pariññeyy±… manoviññ±ºa½ pari-ññeyya½; manosamphasso pariññeyyo; yampida½ manosamphassapaccay±uppajjati vedayita½ sukha½ v± dukkha½ v± adukkhamasukha½ v±, tampi pari-ññeyya½.” R³pa½ pariññeyya½ …pe… vedan± pariññeyy±… saññ± pariññeyy±…saªkh±r± pariññeyy±… viññ±ºa½ pariññeyya½… cakkhu pariññeyya½ …pe…jar±maraºa½ pariññeyya½… amatogadha½ nibb±na½ pariyos±naµµhena pari-

Page 17: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ññeyya½. Yesa½ yesa½ dhamm±na½ paµil±bhatth±ya v±yamantassa te tedhamm± paµiladdh± honti, eva½ te dhamm± pariññ±t± ceva honti t²rit± ca. 22. Nekkhamma½ paµil±bhatth±ya v±yamantassa nekkhamma½ paµiladdha½hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hoti t²rito ca. Aby±p±da½ paµil±bhatth±yav±yamantassa aby±p±do paµiladdho hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hotit²rito ca. ¾lokasañña½ paµil±bhatth±ya v±yamantassa ±lokasaññ± paµiladdh± hoti.Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hoti t²rito ca. Avikkhepa½ paµil±bhatth±ya v±ya-mantassa avikkhepo paµiladdho hoti. Eva½ so dhammo (..0024) pariññ±to cevahoti t²rito ca. Dhammavavatth±na½ paµil±bhatth±ya v±yamantassa dhammavava-tth±na½ paµiladdha½ hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hoti t²rito ca. ѱºa½paµil±bhatth±ya v±yamantassa ñ±ºa½ paµiladdha½ hoti. Eva½ so dhammo pari-ññ±to ceva hoti t²rito ca. P±mojja½ paµil±bhatth±ya v±yamantassa p±mojja½ paµi-laddha½ hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hoti t²rito ca. Paµhama½ jh±na½ paµil±bhatth±ya v±yamantassa paµhama½ jh±na½ paµi-laddha½ hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hoti t²rito ca. Dutiya½ jh±na½…pe… tatiya½ jh±na½… catuttha½ jh±na½ paµil±bhatth±ya v±yamantassacatuttha½ jh±na½ paµiladdha½ hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hoti t²rito ca.¾k±s±nañc±yatanasam±patti½ paµil±bhatth±ya v±yamantassa ±k±s±nañc±yatana-sam±patti paµiladdh± hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hoti t²rito ca. Viññ±ºa-ñc±yatanasam±patti½ paµil±bhatth±ya v±yamantassa viññ±ºañc±yatanasam±-patti paµiladdh± hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hoti t²rito ca. ¾kiñcaññ±ya-tanasam±patti½ paµil±bhatth±ya v±yamantassa ±kiñcaññ±yatanasam±patti paµi-laddh± hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hoti t²rito ca. Nevasaññ±n±saññ±ya-tanasam±patti½ paµil±bhatth±ya v±yamantassa nevasaññ±n±saññ±yatanasam±-patti paµiladdh± hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hoti t²rito ca. Anicc±nupassana½ paµil±bhatth±ya v±yamantassa anicc±nupassan± paµi-laddh± hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hoti t²rito ca. Dukkh±nupassana½paµil±bhatth±ya v±yamantassa dukkh±nupassan± paµiladdh± hoti. Eva½ sodhammo pariññ±to ceva hoti t²rito ca. Anatt±nupassana½ paµil±bhatth±ya v±yama-ntassa anatt±nupassan± paµiladdh± hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hotit²rito ca. Nibbid±nupassana½ paµil±bhatth±ya v±yamantassa nibbid±nupassan±paµiladdh± hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hoti t²rito ca. Vir±g±nupassana½paµil±bhatth±ya v±yamantassa vir±g±nupassan± paµiladdh± hoti. Eva½ sodhammo pariññ±to ceva hoti t²rito ca. Nirodh±nupassana½ (..0025) paµil±bha-tth±ya v±yamantassa nirodh±nupassan± paµiladdh± hoti. Eva½ so dhammo pari-ññ±to ceva hoti t²rito ca. Paµinissagg±nupassana½ paµil±bhatth±ya v±yamantassapaµinissagg±nupassan± paµiladdh± hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hotit²rito ca. Khay±nupassana½ paµil±bhatth±ya v±yamantassa khay±nupassan± paµi-laddh± hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hoti t²rito ca. Vay±nupassana½paµil±bhatth±ya v±yamantassa vay±nupassan± paµiladdh± hoti. Eva½ so dhammopariññ±to ceva hoti t²rito ca. Vipariº±m±nupassana½ paµil±bhatth±ya v±yama-ntassa vipariº±m±nupassan± paµiladdh± hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva

Page 18: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

hoti t²rito ca. Animitt±nupassana½ paµil±bhatth±ya v±yamantassa animitt±nupa-ssan± paµiladdh± hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hoti t²rito ca. Appaºihit±-nupassana½ paµil±bhatth±ya v±yamantassa appaºihit±nupassan± paµiladdh±hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hoti t²rito ca. Suññat±nupassana½ paµil±-bhatth±ya v±yamantassa suññat±nupassan± paµiladdh± hoti. Eva½ so dhammopariññ±to ceva hoti t²rito ca. Adhipaññ±dhammavipassana½ paµil±bhatth±ya v±yamantassa adhipaññ±dha-mmavipassan± paµiladdh± hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hoti t²rito ca.Yath±bh³tañ±ºadassana½ paµil±bhatth±ya v±yamantassa yath±bh³tañ±ºada-ssana½ paµiladdha½ hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hoti t²rito ca. ¾d²nav±-nupassana½ paµil±bhatth±ya v±yamantassa ±d²nav±nupassan± paµiladdh± hoti.Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hoti t²rito ca. Paµisaªkh±nupassana½ paµil±bha-tth±ya v±yamantassa paµisaªkh±nupassan± paµiladdh± hoti. Eva½ so dhammopariññ±to ceva hoti t²rito ca. Vivaµµan±nupassana½ paµil±bhatth±ya v±yamantassavivaµµan±nupassan± paµiladdh± hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hoti t²ritoca. Sot±pattimagga½ paµil±bhatth±ya v±yamantassa sot±pattimaggo paµiladdhohoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hoti t²rito ca. Sakad±g±mimagga½ paµil±-bhatth±ya v±yamantassa sakad±g±mimaggo paµiladdho hoti. Eva½ so dhammopariññ±to ceva hoti t²rito ca. An±g±mimagga½ (..0026) paµil±bhatth±ya v±yama-ntassa an±g±mimaggo paµiladdho hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hotit²rito ca. Arahattamagga½ paµil±bhatth±ya v±yamantassa arahattamaggo paµi-laddho hoti. Eva½ so dhammo pariññ±to ceva hoti t²rito ca. Yesa½ yesa½ dhamm±na½ paµil±bhatth±ya v±yamantassa te te dhamm± paµi-laddh± honti. Eva½ te dhamm± pariññ±t± ceva honti t²rit± ca. Ta½ ñ±taµµhenañ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “ime dhamm± pariññeyy±ti sot±va-dh±na½, ta½paj±nan± paññ± sutamaye ñ±ºan”ti. 23. Katha½ “ime dhamm± pah±tabb±”ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan± paññ±sutamaye ñ±ºa½? Eko dhammo pah±tabbo– asmim±no. Dve dhamm± pah±tabb±– avijj± ca bhava-taºh± ca. Tayo dhamm± pah±tabb±– tisso taºh±. Catt±ro dhamm± pah±tabb±–catt±ro ogh±. Pañca dhamm± pah±tabb±– pañca n²varaº±ni. Cha dhamm± pah±-tabb±– cha taºh±k±y±. Satta dhamm± pah±tabb±– satt±nusay±. Aµµha dhamm±pah±tabb±– aµµha micchatt±. Nava dhamm± pah±tabb±– nava taºh±m³lak±. Dasadhamm± pah±tabb±– dasa micchatt±. 24. Dve pah±n±ni– samucchedappah±na½, paµippassaddhippah±na½. Samu-cchedappah±nañca lokuttara½ khayag±mimagga½ bh±vayato; paµippassaddhi-ppah±nañca phalakkhaºe. T²ºi pah±n±ni– k±m±nameta½ nissaraºa½ yadida½nekkhamma½; r³p±nameta½ nissaraºa½ yadida½ ±ruppa½; ya½ kho pana kiñcibh³ta½ saªkhata½ paµiccasamuppanna½, nirodho tassa nissaraºa½.Nekkhamma½ paµiladdhassa k±m± pah²n± ceva honti pariccatt± ca. ¾ruppa½paµiladdhassa r³p± pah²n± ceva honti pariccatt± ca. Nirodha½ paµiladdhassa

Page 19: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

saªkh±r± pah²n± ceva honti pariccatt± ca. Catt±ri pah±n±ni dukkhasacca½ pari-ññ±paµivedha½ paµivijjhanto pajahati; samudayasacca½ pah±napaµivedha½ paµi-vijjhanto pajahati; nirodhasacca½ sacchikiriy±paµivedha½ paµivijjhanto pajahati;maggasacca½ bh±van±paµivedha½ paµivijjhanto pajahati. Pañca pah±n±ni–vikkhambhanappah±na½, tadaªgappah±na½, samucchedappah±na½, paµippa-ssaddhippah±na½, nissaraºappah±na½. Vikkhambhanappah±nañca n²vara-º±na½ paµhama½ jh±na½ bh±vayato; tadaªgappah±nañca diµµhigat±na½ nibbe-dhabh±giya½ (..0027) sam±dhi½ bh±vayato; samucchedappah±nañca lokuttara½khayag±mimagga½ bh±vayato; paµippassaddhippah±nañca phalakkhaºe; nissara-ºappah±nañca nirodho nibb±na½. “Sabba½, bhikkhave, pah±tabba½. Kiñca, bhikkhave, sabba½ pah±tabba½?Cakkhu, bhikkhave, pah±tabba½; r³p± pah±tabb±; cakkhuviññ±ºa½ pah±tabba½;cakkhusamphasso pah±tabbo; yampida½ cakkhusamphassapaccay± uppajjativedayita½ sukha½ v± dukkha½ v± adukkhamasukha½ v±, tampi pah±tabba½.Sota½ pah±tabba½; sadd± pah±tabb± …pe… gh±na½ pah±tabba½; gandh±pah±tabb±… jivh± pah±tabb±; ras± pah±tabb±… k±yo pah±tabbo; phoµµhabb±pah±tabb±… mano pah±tabbo; dhamm± pah±tabb±… manoviññ±ºa½ pah±ta-bba½;… manosamphasso pah±tabbo; yampida½ manosamphassapaccay± uppa-jjati vedayita½ sukha½ v± dukkha½ v± adukkhamasukha½ v±, tampi pah±tabba½.”-R³pa½ passanto pajahati, vedana½ passanto pajahati, sañña½ passanto paja-hati, saªkh±re passanto pajahati, viññ±ºa½ passanto pajahati. Cakkhu½ …pe…jar±maraºa½ …pe… amatogadha½ nibb±na½ pariyos±naµµhena passanto paja-hati. Ye ye dhamm± pah²n± honti te te dhamm± pariccatt± honti. Ta½ ñ±taµµhenañ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “ime dhamm± pah±tabb±ti sot±va-dh±na½, ta½ paj±nan± paññ± sutamaye ñ±ºan”ti. Tatiyabh±ºav±ro. 25. Katha½ “ime dhamm± bh±vetabb±”ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan± paññ±sutamaye ñ±ºa½? Eko dhammo bh±vetabbo– k±yagat±sati s±tasahagat±. Dve dhamm± bh±ve-tabb±– samatho ca vipassan± ca. Tayo dhamm± bh±vetabb±– tayo sam±dh².Catt±ro dhamm± bh±vetabb±– catt±ro satipaµµh±n±.

Page 20: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Pañca dhamm± bh±vetabb±– pañcaªgiko sam±dhi ‚. Cha dhamm± bh±vetabb±–cha anussatiµµh±n±ni. Satta dhamm± bh±vetabb±– satta bojjhaªg±. Aµµha dhamm±bh±vetabb±– ariyo aµµhaªgiko maggo. Nava dhamm± bh±vetabb±– nava p±risu-ddhipadh±niyaªg±ni. Dasa dhamm± bh±vetabb±– dasa kasiº±yatan±ni. 26. Dve (..0028) bh±van±– lokiy± ca bh±van±, lokuttar± ca bh±van±. Tissobh±van±– r³p±vacarakusal±na½ dhamm±na½ bh±van±, ar³p±vacarakusal±na½dhamm±na½ bh±van±, apariy±pannakusal±na½ dhamm±na½ bh±van±. R³p±va-carakusal±na½ dhamm±na½ bh±van± atthi h²n±, atthi majjhim±, atthi paº²t±. Ar³-p±vacarakusal±na½ dhamm±na½ bh±van± atthi h²n±, atthi majjhim±, atthi paº²t±.Apariy±pannakusal±na½ dhamm±na½ bh±van± paº²t±. 27. Catasso bh±van±– dukkhasacca½ pariññ±paµivedha½ paµivijjhanto bh±veti,samudayasacca½ pah±nappaµivedha½ paµivijjhanto bh±veti, nirodhasacca½sacchikiriy±paµivedha½ paµivijjhanto bh±veti, maggasacca½ bh±van±paµivedha½paµivijjhanto bh±veti. Im± catasso bh±van±. Apar±pi catasso bh±van±– esan±bh±van±, paµil±bh±bh±van±, ekaras±bh±van±,±sevan±bh±van±. Katam± esan±bh±van±? Sabbesa½ sam±dhi½ sam±pajja-nt±na½ tattha j±t± dhamm± ekaras± hont²ti– aya½ esan±bh±van±. Katam± paµil±-bh±bh±van±? Sabbesa½ sam±dhi½ sam±pann±na½ tattha j±t± dhamm± añña-mañña½ n±tivattant²ti– aya½ paµil±bh±bh±van±. Katam± ekaras±bh±van±? Adhi-mokkhaµµhena saddhindriya½ bh±vayato saddhindriyassa vasena catt±ri indri-y±ni ekaras± hont²ti– indriy±na½ ekarasaµµhena bh±van±. Paggahaµµhena v²riyi-ndriya½ bh±vayato v²riyindriyassa vasena catt±ri indriy±ni ekaras± hont²ti– indri-y±na½ ekarasaµµhena bh±van±. Upaµµh±naµµhena satindriya½ bh±vayato satindri-yassa vasena catt±ri indriy±ni ekaras± hont²ti– indriy±na½ ekarasaµµhena bh±van±.Avikkhepaµµhena sam±dhindriya½ bh±vayato sam±dhindriyassa vasena catt±riindriy±ni ekaras± hont²ti– indriy±na½ ekarasaµµhena bh±van±. Dassanaµµhenapaññindriya½ bh±vayato paññindriyassa vasena catt±ri indriy±ni ekaras± hont²ti–indriy±na½ ekarasaµµhena bh±van±. Assaddhiye akampiyaµµhena saddh±bala½ bh±vayato saddh±balassa vasenacatt±ri bal±ni ekaras± hont²ti– bal±na½ ekarasaµµhena bh±van±. Kosajje akampiya-µµhena v²riyabala½ bh±vayato v²riyabalassa vasena catt±ri (..0029) bal±ni ekaras±hont²ti– bal±na½ ekarasaµµhena bh±van±. Pam±de akampiyaµµhena satibala½bh±vayato satibalassa vasena catt±ri bal±ni ekaras± hont²ti– bal±na½ ekarasa-µµhena bh±van±. Uddhacce akampiyaµµhena sam±dhibala½ bh±vayato sam±dhiba-lassa vasena catt±ri bal±ni ekaras± hont²ti– bal±na½ ekarasaµµhena bh±van±. Avi-jj±ya akampiyaµµhena paññ±bala½ bh±vayato paññ±balassa vasena catt±ribal±ni ekaras± hont²ti– bal±na½ ekarasaµµhena bh±van±. Upaµµh±naµµhena satisambojjhaªga½ bh±vayato satisambojjhaªgassa vasenacha bojjhaªg± ekaras± hont²ti– bojjhaªg±na½ ekarasaµµhena bh±van±. Pavicaya-µµhena dhammavicayasambojjhaªga½ bh±vayato dhammavicayasambojjha-ªgassa vasena cha bojjhaªg± ekaras± hont²ti– bojjhaªg±na½ ekarasaµµhenabh±van±. Paggahaµµhena v²riyasambojjhaªga½ bh±vayato v²riyasambojjhaªgassa

Page 21: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

vasena cha bojjhaªg± ekaras± hont²ti– bojjhaªg±na½ ekarasaµµhena bh±van±.Pharaºaµµhena p²tisambojjhaªga½ bh±vayato p²tisambojjhaªgassa vasena chabojjhaªg± ekaras± hont²ti– bojjhaªg±na½ ekarasaµµhena bh±van±. Upasama-µµhena passaddhisambojjhaªga½ bh±vayato passaddhisambojjhaªgassa vasenacha bojjhaªg± ekaras± hont²ti– bojjhaªg±na½ ekarasaµµhena bh±van±. Avikkhepa-µµhena sam±dhisambojjhaªga½ bh±vayato sam±dhisambojjhaªgassa vasena chabojjhaªg± ekaras± hont²ti– bojjhaªg±na½ ekarasaµµhena bh±van±. Paµisaªkh±na-µµhena upekkh±sambojjhaªga½ bh±vayato upekkh±sambojjhaªgassa vasena chabojjhaªg± ekaras± hont²ti– bojjhaªg±na½ ekarasaµµhena bh±van±. Dassanaµµhena samm±diµµhi½ bh±vayato samm±diµµhiy± vasena sattamaggaªg± ekaras± hont²ti– maggaªg±na½ ekarasaµµhena bh±van±. Abhiniropana-µµhena samm±saªkappa½ bh±vayato samm±saªkappassa vasena sattamaggaªg± ekaras± hont²ti– maggaªg±na½ ekarasaµµhena bh±van±. Pariggaha-µµhena samm±v±ca½ bh±vayato samm±v±c±ya vasena satta maggaªg± ekaras±hont²ti– maggaªg±na½ ekarasaµµhena bh±van±. Samuµµh±naµµhena samm±ka-mmanta½ bh±vayato samm±kammantassa vasena satta maggaªg± ekaras±hont²ti– maggaªg±na½ ekarasaµµhena bh±van±. Vod±naµµhena samm±-±j²va½bh±vayato samm±-±j²vassa vasena satta maggaªg± ekaras± hont²ti– magga-ªg±na½ ekarasaµµhena bh±van± (..0030). Paggahaµµhena samm±v±y±ma½ bh±va-yato samm±v±y±massa vasena satta maggaªg± ekaras± hont²ti– maggaªg±na½ekarasaµµhena bh±van±. Upaµµh±naµµhena samm±sati½ bh±vayato samm±satiy±vasena satta maggaªg± ekaras± hont²ti– maggaªg±na½ ekarasaµµhena bh±van±.Avikkhepaµµhena samm±sam±dhi½ bh±vayato samm±sam±dhissa vasena sattamaggaªg± ekaras± hont²ti– maggaªg±na½ ekarasaµµhena bh±van±. Aya½ ekara-s±bh±van±. Katam± ±sevan±bh±van±? Idha bhikkhu pubbaºhasamaya½ ±sevati, majjha-nhikasamayampi ‚ ±sevati, s±yanhasamayampi ±sevati, purebhattampi ±sevati,pacch±bhattampi ±sevati, purimepi y±me ±sevati, majjhimepi y±me ±sevati,pacchimepi y±me ±sevati, rattimpi ±sevati, div±pi ±sevati, rattindiv±pi ‚ ±sevati,k±¼epi ±sevati, juºhepi ±sevati, vassepi ±sevati, hemantepi ±sevati, gimhepi ±se-vati, purimepi vayokhandhe ±sevati, majjhimepi vayokhandhe ±sevati, pacchi-mepi vayokhandhe ±sevati– aya½ ±sevan±bh±van±. Im± catasso bh±van±. 28. Apar±pi catasso bh±van±– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhenabh±van±, indriy±na½ ekarasaµµhena bh±van±, tadupagav²riyav±hanaµµhenabh±van±, ±sevanaµµhena bh±van±. Katha½ tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativatta-naµµhena bh±van±? K±macchanda½ pajahato nekkhammavasena j±t± dhamm±aññamañña½ n±tivattant²ti– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhenabh±van±. By±p±da½ pajahato aby±p±davasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±ti-vattant²ti– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. Thina-middha½ ‚ pajahato ±lokasaññ±vasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti–tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. Uddhacca½ pajahatoavikkhepavasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti– tattha j±t±na½

Page 22: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. Vicikiccha½ pajahato dhammavava-tth±navasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti– tattha j±t±na½dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. Avijja½ pajahato ñ±ºavasena j±t±dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattana-µµhena bh±van± (..0031). Arati½ pajahato p±mojjavasena j±t± dhamm± añña-mañña½ n±tivattant²ti– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±.N²varaºe pajahato paµhamajjh±navasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±tivatta-nt²ti– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. Vitakkavic±re paja-hato dutiyajjh±navasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti– tattha j±t±na½dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. P²ti½ pajahato tatiyajjh±navasena j±t±dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattana-µµhena bh±van±. Sukhadukkhe pajahato catutthajjh±navasena j±t± dhamm± añña-mañña½ n±tivattant²ti– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. R³pasañña½ paµighasañña½ n±nattasañña½ pajahato ±k±s±nañc±yatanasa-m±pattivasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti– tattha j±t±na½dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. ¾k±s±nañc±yatanasañña½ pajahatoviññ±ºañc±yatanasam±pattivasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti–tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. Viññ±ºañc±yatana-sañña½ pajahato ±kiñcaññ±yatanasam±pattivasena j±t± dhamm± aññamañña½n±tivattant²ti– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. ¾kiñcaññ±-yatanasañña½ pajahato nevasaññ±n±saññ±yatanasam±pattivasena j±t±dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattana-µµhena bh±van±. Niccasañña½ pajahato anicc±nupassan±vasena j±t± dhamm± aññamañña½n±tivattant²ti– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. Sukha-sañña½ pajahato dukkh±nupassan±vasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±tivatta-nt²ti– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. Attasañña½ paja-hato anatt±nupassan±vasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti– tatthaj±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. Nandi½ pajahato nibbid±nupa-ssan±vasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti– tattha j±t±na½dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. R±ga½ pajahato vir±g±nupassan±va-sena j±t± dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anati-vattanaµµhena bh±van±. Samudaya½ pajahato nirodh±nupassan±vasena j±t±dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattana-µµhena bh±van± (..0032). ¾d±na½ pajahato paµinissagg±nupassan±vasena j±t±dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattana-µµhena bh±van±. Ghanasañña½ pajahato khay±nupassan±vasena j±t± dhamm±aññamañña½ n±tivattant²ti– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhenabh±van±. ¾y³hana½ pajahato vay±nupassan±vasena j±t± dhamm± aññamañña½n±tivattant²ti– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. Dhuva-sañña½ pajahato vipariº±m±nupassan±vasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±ti-vattant²ti– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. Nimitta½ paja-

Page 23: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

hato animitt±nupassan±vasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti– tatthaj±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. Paºidhi½ pajahato appaºihit±-nupassan±vasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti– tattha j±t±na½dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. Abhinivesa½ pajahato suññat±nupa-ssan±vasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti– tattha j±t±na½dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. S±r±d±n±bhinivesa½ pajahato adhi-paññ± dhammavipassan±vasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti– tatthaj±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. Sammoh±bhinivesa½ paja-hato yath±bh³tañ±ºadassanavasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti–tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. ¾lay±bhinivesa½ paja-hato ±d²nav±nupassan±vasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti– tatthaj±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. Appaµisaªkha½ pajahato paµi-saªkh±nupassan±vasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti– tattha j±t±na½dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. Saññog±bhinivesa½ pajahato vivaµµa-n±nupassan±vasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti– tattha j±t±na½dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. Diµµhekaµµhe kilese pajahato sot±pattimaggavasena j±t± dhamm± aññamañña½n±tivattant²ti– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. O¼±rikekilese pajahato sakad±g±mimaggavasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±tivatta-nt²ti– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. Anusahagatekilese pajahato an±g±mimaggavasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti–tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. Sabbakilese pajahatoarahattamaggavasena j±t± dhamm± aññamañña½ n±tivattant²ti (..0033)– tatthaj±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. Eva½ tattha j±t±na½dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±. Katha½ indriy±na½ ekarasaµµhena bh±van±? K±macchanda½ pajahato nekkha-mmavasena pañcindriy±ni ekaras± hont²ti– indriy±na½ ekarasaµµhena bh±van±.By±p±da½ pajahato aby±p±davasena pañcindriy±ni ekaras± hont²ti– indriy±na½ekarasaµµhena bh±van± …pe… sabbakilese pajahato arahattamaggavasenapañcindriy±ni ekaras± hont²ti– indriy±na½ ekarasaµµhena bh±van±. Eva½ indri-y±na½ ekarasaµµhena bh±van±. Katha½ tadupagav²riyav±hanaµµhena bh±van±? K±macchanda½ pajahatonekkhammavasena v²riya½ v±het²ti– tadupagav²riyav±hanaµµhena bh±van±.By±p±da½ pajahato aby±p±davasena v²riya½ v±het²ti– tadupagav²riyav±hana-µµhena bh±van± …pe… sabbakilese pajahato arahattamaggavasena v²riya½ v±he-t²ti– tadupagav²riyav±hanaµµhena bh±van±. Eva½ tadupagav²riyav±hanaµµhenabh±van±.

Page 24: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

±sevat²ti– ±sevanaµµhena bh±van±. By±p±da½ pajahanto aby±p±da½ ±sevat²ti–±sevanaµµhena bh±van± …pe… sabbakilese pajahanto arahattamagga½ ±seva-t²ti– ±sevanaµµhena bh±van±. Eva½ ±sevanaµµhena bh±van±. Im± catasso bh±van± r³pa½ passanto bh±veti, vedana½ passanto bh±veti,sañña½ passanto bh±veti, saªkh±re passanto bh±veti, viññ±ºa½ passantobh±veti, cakkhu½ …pe… jar±maraºa½ …pe… amatogadha½ nibb±na½ pariyos±-naµµhena passanto bh±veti. Ye ye dhamm± bh±vit± honti te te dhamm± ekaras±honti. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “imedhamm± bh±vetabb±ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan± paññ± sutamaye ñ±ºan”ti. Catutthabh±ºav±ro. 29. Katha½ (..0034) “ime dhamm± sacchik±tabb±”ti sot±vadh±na½, ta½paj±-nan± paññ± sutamaye ñ±ºa½? Eko dhammo sacchik±tabbo– akupp± cetovimutti. Dve dhamm± sacchik±tabb±–vijj± ca vimutti ca. Tayo dhamm± sacchik±tabb±– tisso vijj±. Catt±ro dhamm±sacchik±tabb±– catt±ri s±maññaphal±ni. Pañca dhamm± sacchik±tabb±– pañcadhammakkhandh±. Cha dhamm± sacchik±tabb±– cha abhiññ±. Satta dhamm±sacchik±tabb±– satta kh²º±savabal±ni. Aµµha dhamm± sacchik±tabb±– aµµhavimokkh±. Nava dhamm± sacchik±tabb±– nava anupubbanirodh±. Dasa dhamm±sacchik±tabb±– dasa asekkh± dhamm±. “Sabba½, bhikkhave, sacchik±tabba½. Kiñca, bhikkhave, sabba½ sacchik±-tabba½? Cakkhu, bhikkhave, sacchik±tabba½; r³p± sacchik±tabb±; cakkhuvi-ññ±ºa½ sacchik±tabba½; cakkhusamphasso sacchik±tabbo; yampida½ cakkhu-samphassapaccay± uppajjati vedayita½ sukha½ v± dukkha½ v± adukkhama-sukha½ v±, tampi sacchik±tabba½. Sota½ sacchik±tabba½; sadd± sacchik±tabb±…pe… gh±na½ sacchik±tabba½; gandh± sacchik±tabb±… jivh± sacchik±tabb±;ras± sacchik±tabb±… k±yo sacchik±tabbo; phoµµhabb± sacchik±tabb±… manosacchik±tabbo; dhamm± sacchik±tabb±; manoviññ±ºa½ sacchik±tabba½; mano-samphasso sacchik±tabbo; yampida½ manosamphassapaccay± uppajjati veda-yita½ sukha½ v± dukkha½ v± adukkhamasukha½ v±, tampi sacchik±tabba½”.R³pa½ passanto sacchikaroti, vedana½ passanto sacchikaroti, sañña½ passantosacchikaroti, saªkh±re passanto sacchikaroti, viññ±ºa½ passanto sacchikaroti.Cakkhu½ …pe… jar±maraºa½ …pe… amatogadha½ nibb±na½ pariyos±na-µµhena passanto sacchikaroti. Ye ye dhamm± sacchikat± honti te te dhamm±phassit± ‚ honti. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati–“ime dhamm± sacchik±tabb±ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan± paññ± sutamayeñ±ºan”ti. 30. Katha½ “ime dhamm± h±nabh±giy±, ime dhamm± µhitibh±giy±, imedhamm± visesabh±giy±, ime dhamm± nibbedhabh±giy±”ti sot±vadh±na½, ta½pa-j±nan± paññ± sutamaye ñ±ºa½?

Page 25: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Paµhamassa (..0035) jh±nassa l±bhi½ k±masahagat± saññ±manasik±r± samu-d±caranti– h±nabh±giyo dhammo. Tadanudhammat± sati santiµµhati– µhitibh±giyodhammo. Avitakkasahagat± saññ±manasik±r± samud±caranti– visesabh±giyodhammo. Nibbid±sahagat± saññ±manasik±r± samud±caranti vir±g³pasa½hit±–nibbedhabh±giyo dhammo. Dutiyassa jh±nassa l±bhi½ vitakkasahagat± saññ±manasik±r± samud±caranti–h±nabh±giyo dhammo. Tadanudhammat± sati santiµµhati– µhitibh±giyo dhammo.Upekkh±sukhasahagat± saññ±manasik±r± samud±caranti– visesabh±giyodhammo. Nibbid±sahagat± saññ±manasik±r± samud±caranti vir±g³pasa½hit±–nibbedhabh±giyo dhammo. Tatiyassa jh±nassa l±bhi½ p²tisukhasahagat± saññ±manasik±r± samud±ca-ranti– h±nabh±giyo dhammo. Tadanudhammat± sati santiµµhati– µhitibh±giyodhammo. Adukkhamasukhasahagat± saññ±manasik±r± samud±caranti– visesa-bh±giyo dhammo. Nibbid±sahagat± saññ±manasik±r± samud±caranti vir±g³pa-sa½hit±– nibbedhabh±giyo dhammo. Catutthassa jh±nassa l±bhi½ upekkh±sahagat± saññ±manasik±r± samud±ca-ranti– h±nabh±giyo dhammo. Tadanudhammat± sati santiµµhati– µhitibh±giyodhammo. ¾k±s±nañc±yatanasahagat± saññ±manasik±r± samud±caranti– visesa-bh±giyo dhammo. Nibbid±sahagat± saññ±manasik±r± samud±caranti vir±g³pa-sa½hit±– nibbedhabh±giyo dhammo. ¾k±s±nañc±yatanassa l±bhi½ r³pasahagat± saññ±manasik±r± samud±caranti–h±nabh±giyo dhammo. Tadanudhammat± sati santiµµhati– µhitibh±giyo dhammo.Viññ±ºañc±yatanasahagat± saññ±manasik±r± samud±caranti– visesabh±giyodhammo. Nibbid±sahagat± saññ±manasik±r± samud±caranti vir±g³pasa½hit±–nibbedhabh±giyo dhammo. Viññ±ºañc±yatanassa l±bhi½ ±k±s±nañc±yatanasahagat± saññ±manasik±r±samud±caranti– h±nabh±giyo dhammo. Tadanudhammat± sati santiµµhati– µhitibh±-giyo dhammo. ¾kiñcaññ±yatanasahagat± saññ±manasik±r± samud±caranti– vise-sabh±giyo dhammo. Nibbid±sahagat± saññ±manasik±r± samud±caranti vir±g³pa-sa½hit±– nibbedhabh±giyo dhammo. ¾kiñcaññ±yatanassa (..0036) l±bhi½ viññ±ºañc±yatanasahagat± saññ±mana-sik±r± samud±caranti– h±nabh±giyo dhammo. Tadanudhammat± sati santiµµhati–µhitibh±giyo dhammo. Nevasaññ±n±saññ±yatanasahagat± saññ±manasik±r±samud±caranti– visesabh±giyo dhammo. Nibbid±sahagat± saññ±manasik±r±samud±caranti vir±g³pasa½hit±– nibbedhabh±giyo dhammo. Ta½ ñ±taµµhenañ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “ime dhamm± h±nabh±giy±, imedhamm± µhitibh±giy±, ime dhamm± visesabh±giy±, ime dhamm± nibbedhabh±gi-y±ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan± paññ± sutamaye ñ±ºa½”. 31. Katha½ “sabbe saªkh±r± anicc±, sabbe saªkh±r± dukkh±, sabbe dhamm±anatt±”ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan± paññ± sutamaye ñ±ºa½? “R³pa½ anicca½khayaµµhena, dukkha½ bhayaµµhena, anatt± as±rakaµµhen±”ti sot±vadh±na½,ta½paj±nan± paññ± sutamaye ñ±ºa½. “Vedan± …pe… saññ±… saªkh±r±…

Page 26: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

viññ±ºa½… cakkhu …pe… jar±maraºa½ anicca½ khayaµµhena, dukkha½ bhaya-µµhena, anatt± as±rakaµµhen±”ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan± paññ± sutamayeñ±ºa½. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “sabbesaªkh±r± anicc±, sabbe saªkh±r± dukkh±, sabbe dhamm± anatt±”ti sot±vadh±na½,ta½paj±nan± paññ± sutamaye ñ±ºa½. 32. Katha½ “ida½ dukkha½ ariyasacca½, ida½ dukkhasamudaya½ ariya-sacca½, ida½ dukkhanirodha½ ariyasacca½, ida½ dukkhanirodhag±min² paµi-pad± ariyasaccan”ti sot±vadh±na½, ta½paj±nan± paññ± sutamaye ñ±ºa½? 33. Tattha katama½ dukkha½ ariyasacca½? J±tipi dukkh±, jar±pi dukkh±, mara-ºampi dukkha½, sokaparidevadukkhadomanassup±y±s±pi dukkh±, appiyehisampayogo dukkho, piyehi vippayogo dukkho, yampiccha½ na labhati tampidukkha½; saªkhittena pañcup±d±nakkhandh± ‚ dukkh±. Tattha katam± j±ti? Y± tesa½ tesa½ satt±na½ tamhi tamhi sattanik±ye j±tisañj±ti okkanti abhinibbatti khandh±na½ p±tubh±vo ±yatan±na½ paµil±bho– aya½vuccati j±ti. Tattha (..0037) katam± jar± y± tesa½ tesa½ satt±na½ tamhi tamhi sattanik±yejar± j²raºat± khaº¹icca½ p±licca½ valittacat± ±yuno sa½h±ni indriy±na½ parip±ko–aya½ vuccati jar±. Tattha katama½ maraºa½? Y± tesa½ tesa½ satt±na½ tamh± tamh± sattani-k±y± cuti cavanat± bhedo antaradh±na½ maccu maraºa½ k±lakiriy± ‚khandh±na½ bhedo ka¼evarassa nikkhepo j²vitindriyassupacchedo– ida½ vuccatimaraºa½. Tattha katamo soko? ѱtibyasanena ‚ v± phuµµhassa, bhogabyasanena v±phuµµhassa, rogabyasanena v± phuµµhassa, s²labyasanena v± phuµµhassa, diµµhi-byasanena v± phuµµhassa, aññataraññatarena byasanena samann±gatassa, añña-taraññatarena dukkhadhammena phuµµhassa soko socan± socitatta½ antosokoantoparisoko cetaso parijjh±yan± domanassa½ sokasalla½– aya½ vuccati soko. Tattha katamo paridevo? ѱtibyasanena v± phuµµhassa, bhogabyasanena v±phuµµhassa, rogabyasanena v± phuµµhassa, s²labyasanena v± phuµµhassa, diµµhi-byasanena v± phuµµhassa, aññataraññatarena byasanena samann±gatassa, añña-taraññatarena dukkhadhammena phuµµhassa ±devo paridevo ±devan±, paride-van± ±devitatta½ paridevitatta½ v±c± pal±po vippal±po l±lappo l±lappan± l±lappi-tatta½– aya½ vuccati paridevo. Tattha katama½ dukkha½? Ya½ k±yika½ as±ta½ k±yika½ dukkha½ k±yasa-mphassaja½ as±ta½ dukkha½ vedayita½, k±yasamphassaj± as±t± dukkh±vedan±– ida½ vuccati dukkha½. Tattha katama½ domanassa½? Ya½ cetasika½ as±ta½ cetasika½ dukkha½,cetosamphassaja½ as±ta½ vedayita½, cetosamphassaj± as±t± dukkh± vedan±–ida½ vuccati domanassa½. Tattha katamo up±y±so? ѱtibyasanena v± phuµµhassa, bhogabyasanena v±phuµµhassa, rogabyasanena v± phuµµhassa, s²labyasanena v± phuµµhassa, diµµhi-byasanena v± phuµµhassa, aññataraññatarena byasanena samann±gatassa, añña-

Page 27: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

taraññatarena (..0038) dukkhadhammena phuµµhassa ±y±so up±y±so ±y±san±up±y±san± ±y±sitatta½ up±y±sitatta½– aya½ vuccati up±y±so. Tattha katamo appiyehi sampayogo dukkho? Idha yassa te honti aniµµh± akant±aman±p± r³p± sadd± gandh± ras± phoµµhabb±, ye v± panassa te honti anattha-k±m± ahitak±m± aph±suk±m± ayogakkhemak±m±, y± tehi saddhi½ saªgati sam±-gamo samodh±na½ miss²bh±vo– aya½ vuccati appiyehi sampayogo dukkho. Tattha katamo piyehi vippayogo dukkho? Idha yassa te honti iµµh± kant±man±p± r³p± sadd± gandh± ras± phoµµhabb±, ye v± panassa te honti atthak±m±hitak±m± ph±suk±m± yogakkhemak±m± m±t± v± pit± v± bh±t± v± bhagin² v± mitt±v± amacc± v± ñ±t² v± s±lohit± v±, y± tehi saddhi½ asaªgati asam±gamo asamo-dh±na½ amiss²bh±vo– aya½ vuccati piyehi vippayogo dukkho. Tattha katama½ yampiccha½ na labhati tampi dukkha½? J±tidhamm±na½satt±na½ eva½ icch± uppajjati– “aho vata maya½ na j±tidhamm± ass±ma, na cavata no j±ti ±gaccheyy±”ti. Na kho paneta½ icch±ya pattabba½– idampiyampiccha½ na labhati tampi dukkha½. Jar±dhamm±na½ satt±na½ …pe…by±dhidhamm±na½ satt±na½… maraºadhamm±na½ satt±na½… sokaparideva-dukkhadomanassup±y±sadhamm±na½ satt±na½ eva½ icch± uppajjati– “aho vatamaya½ na sokaparidevadukkhadomanassup±y±sadhamm± ass±ma, na ca vatano sokaparidevadukkhadomanassup±y±s± ±gaccheyyun”ti. Na kho paneta½icch±ya pattabba½– idampi yampiccha½ na labhati tampi dukkha½. Tattha katame saªkhittena pañcup±d±nakkhandh± dukkh±? Seyyathida½ ‚–r³pup±d±nakkhandho, ‚, vedanup±d±nakkhandho

Page 28: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

saññup±d±nakkhandho, saªkh±rup±d±nakkhandho, viññ±ºup±d±nakkhandho–ime vuccanti saªkhittena pañcup±d±nakkhandh± dukkh±. Ida½ vuccati dukkha½ariyasacca½. 34. Tattha (..0039) katama½ dukkhasamudaya½ ariyasacca½? Y±ya½ taºh±ponobhavik± ‚ nandir±gasahagat± tatratatr±bhinandin², seyyathida½– k±mataºh±bhavataºh± vibhavataºh±, s± kho panes± taºh± kattha uppajjam±n± uppajjati,kattha nivisam±n± nivisati? Ya½ loke piyar³pa½ s±tar³pa½, etthes± taºh± uppa-jjam±n± uppajjati, ettha nivisam±n± nivisati. Kiñca loke piyar³pa½ s±tar³pa½?Cakkhu loke piyar³pa½ s±tar³pa½, etthes± taºh± uppajjam±n± uppajjati, etthanivisam±n± nivisati. Sota½ loke …pe… gh±na½ loke… jivh± loke… k±yo loke…mano loke piyar³pa½ s±tar³pa½, etthes± taºh± uppajjam±n± uppajjati, ettha nivi-sam±n± nivisati. R³p± loke piyar³pa½ s±tar³pa½, etthes± taºh± uppajjam±n±uppajjati, ettha nivisam±n± nivisati. Sadd± loke piyar³pa½ s±tar³pa½ …pe…dhamm± loke… cakkhuviññ±ºa½ loke …pe… manoviññ±ºa½ loke… cakkhusa-mphasso loke …pe… manosamphasso loke… cakkhusamphassaj± vedan± loke…pe… manosamphassaj± vedan± loke… r³pasaññ± loke …pe… dhammasaññ±loke… r³pasañcetan± loke …pe… dhammasañcetan± loke… r³pataºh± loke…pe… dhammataºh± loke… r³pavitakko loke …pe… dhammavitakko loke…r³pavic±ro loke …pe… dhammavic±ro loke piyar³pa½ s±tar³pa½, etthes± taºh±uppajjam±n± uppajjati, ettha nivisam±n± nivisati. Ida½ vuccati dukkhasamudaya½ariyasacca½. 35. Tattha katama½ dukkhanirodha½ ariyasacca½? Yo tass±yeva taºh±ya ase-savir±ganirodho c±go paµinissaggo mutti an±layo, s± kho panes± taºh± katthapah²yam±n± pah²yati, kattha nirujjham±n± nirujjhati? Ya½ loke piyar³pa½ s±ta-r³pa½, etthes± taºh± pah²yam±n± pah²yati, ettha nirujjham±n± nirujjhati. Kiñcaloke piyar³pa½ s±tar³pa½? Cakkhuloke piyar³pa½ s±tar³pa½, etthes± taºh±pah²yam±n± pah²yati, ettha nirujjham±n± nirujjhati …pe… dhammavic±ro lokepiyar³pa½ s±tar³pa½, etthes± taºh± pah²yam±n± pah²yati, ettha nirujjham±n±nirujjhati. Ida½ vuccati dukkhanirodha½ ariyasacca½. 36. Tattha (..0040) katama½ dukkhanirodhag±min² paµipad± ariyasacca½? Aya-meva ariyo aµµhaªgiko maggo, seyyathida½– samm±diµµhi samm±saªkapposamm±v±c± samm±kammanto samm±-±j²vo samm±v±y±mo samm±sati samm±-sam±dhi. Tattha katam± samm±diµµhi? Dukkhe ñ±ºa½, dukkhasamudaye ñ±ºa½,dukkhanirodhe ñ±ºa½, dukkhanirodhag±miniy± paµipad±ya ñ±ºa½– aya½vuccati samm±diµµhi. Tattha katamo samm±saªkappo? Nekkhammasaªkappo, aby±p±dasaªkappo,avihi½s±saªkappo– aya½ vuccati samm±saªkappo. Tattha katam± samm±v±c±? Mus±v±d± veramaº² ‚, pisuº±ya v±c±ya vera-maº², pharus±ya v±c±ya veramaº², samphappal±p± veramaº²– aya½ vuccatisamm±v±c±. Tattha katamo samm±kammanto? P±º±tip±t± veramaº², adinn±d±n± veramaº²,k±mesumicch±c±r± veramaº²– aya½ vuccati samm±kammanto.

Page 29: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Tattha katamo samm±-±j²vo? Idha ariyas±vako micch±-±j²va½ pah±yasamm±-±j²vena j²vika½ ‚ kappeti– aya½ vuccati samm±-±j²vo. Tattha katamo samm±v±y±mo? Idha bhikkhu anuppann±na½ p±pak±na½ aku-sal±na½ dhamm±na½ anupp±d±ya chanda½ janeti v±yamati v²riya½ ±rabhaticitta½ paggaºh±ti padahati, uppann±na½ p±pak±na½ akusal±na½ dhamm±na½pah±n±ya …pe… anuppann±na½ kusal±na½ dhamm±na½ upp±d±ya …pe…uppann±na½ kusal±na½ dhamm±na½ µhitiy± asammos±ya bhiyyobh±v±ya vepu-ll±ya bh±van±ya p±rip³riy± chanda½ janeti v±yamati v²riya½ ±rabhati citta½paggaºh±ti padahati– aya½ vuccati samm±v±y±mo. Tattha katam± samm±sati? Idha bhikkhu k±ye k±y±nupass² viharati ±t±p²sampaj±no satim± vineyya loke abhijjh±domanassa½. Vedan±su …pe… citte…pe… dhammesu dhamm±nupass² viharati ±t±p² sampaj±no satim± vineyya lokeabhijjh±domanassa½– aya½ vuccati samm±sati. Tattha katamo samm±sam±dhi? Idha bhikkhu vivicceva k±mehi vivicca akusa-lehi dhammehi savitakka½ savic±ra½ vivekaja½ p²tisukha½ paµhama½ jh±na½upasampajja (..0041) viharati. Vitakkavic±r±na½ v³pasam± ajjhatta½ sampas±-dana½ cetaso ekodibh±va½ avitakka½ avic±ra½ sam±dhija½ p²tisukha½ dutiya½jh±na½ upasampajja viharati. P²tiy± ca vir±g± upekkhako ca viharati sato casampaj±no sukhañca k±yena paµisa½vedeti, ya½ ta½ ariy± ±cikkhanti– “upe-kkhako satim± sukhavih±r²”ti tatiya½ jh±na½ upasampajja viharati. Sukhassa capah±n± dukkhassa ca pah±n± pubbeva somanassadomanass±na½ atthaªgam±adukkhamasukha½ upekkh±satip±risuddhi½ catuttha½ jh±na½ upasampajja viha-rati. Aya½ vuccati samm±sam±dhi. Ida½ vuccati dukkhanirodhag±min² paµipad±ariyasacca½. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “ida½dukkha½ ariyasacca½, ida½ dukkhasamudaya½ ariyasacca½, ida½ dukkhani-rodha½ ariyasacca½, ida½ dukkhanirodhag±min² paµipad± ariyasaccan”ti sot±va-dh±na½, ta½paj±nan± paññ± sutamaye ñ±ºa½. Eva½ sot±vadh±ne paññ± suta-maye ñ±ºa½. Sutamayañ±ºaniddeso paµhamo. 2. S²lamayañ±ºaniddeso 37. Katha½ sutv±na sa½vare paññ± s²lamaye ñ±ºa½? Pañca s²l±ni– pariyanta-p±risuddhis²la½, apariyantap±risuddhis²la½, paripuººap±risuddhis²la½, apar±ma-µµhap±risuddhis²la½, paµippassaddhip±risuddhis²lanti. Tattha katama½ pariyantap±risuddhis²la½? Anupasampann±na½ pariyantasi-kkh±pad±na½– ida½ pariyantap±risuddhis²la½. Katama½ apariyantap±risuddhi-s²la½? Upasampann±na½ apariyantasikkh±pad±na½– ida½ apariyantap±risu-ddhis²la½. Katama½ paripuººap±risuddhis²la½? Puthujjanakaly±ºak±na½ kusala-dhamme yutt±na½ sekkhapariyante ‚ parip³rak±r²na½ k±ye ca j²vite ca anape-

Page 30: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

kkh±na½ pariccattaj²vit±na½– ida½ paripuººap±risuddhis²la½. Katama½ apar±ma-µµhap±risuddhis²la½? Sattanna½ sekkh±na½– ida½ apar±maµµhap±risuddhis²la½.Katama½ paµippassaddhip±risuddhis²la½? Tath±gatas±vak±na½ kh²º±sav±na½paccekabuddh±na½ tath±gat±na½ arahant±na½ samm±sambuddh±na½– ida½paµippassaddhip±risuddhis²la½. 38. Atthi (..0042) s²la½ pariyanta½, atthi s²la½ apariyanta½. Tattha katama½ta½ s²la½ pariyanta½? Atthi s²la½ l±bhapariyanta½, atthi s²la½ yasapariyanta½,atthi s²la½ ñ±tipariyanta½, atthi s²la½ aªgapariyanta½, atthi s²la½ j²vitapariyanta½. Katama½ ta½ s²la½ l±bhapariyanta½? Idhekacco l±bhahetu l±bhapaccay±l±bhak±raº± yath±sam±dinna½ ‚ sikkh±pada½ v²tikkamati– ida½ ta½ s²la½ l±bha-pariyanta½. Katama½ ta½ s²la½ yasapariyanta½? Idhekacco yasahetu yasapa-ccay± yasak±raº± yath±sam±dinna½ sikkh±pada½ v²tikkamati– ida½ ta½ s²la½yasapariyanta½. Katama½ ta½ s²la½ ñ±tipariyanta½? Idhekacco ñ±tihetu ñ±tipa-ccay± ñ±tik±raº± yath±sam±dinna½ sikkh±pada½ v²tikkamati– ida½ ta½ s²la½ñ±tipariyanta½. Katama½ ta½ s²la½ aªgapariyanta½? Idhekacco aªgahetu aªga-paccay± aªgak±raº± yath±sam±dinna½ sikkh±pada½ v²tikkamati– ida½ ta½ s²la½aªgapariyanta½. Katama½ ta½ s²la½ j²vitapariyanta½? Idhekacco j²vitahetu j²vita-paccay± j²vitak±raº± yath±sam±dinna½ sikkh±pada½ v²tikkamati– ida½ ta½ s²la½j²vitapariyanta½. Evar³p±ni s²l±ni khaº¹±ni chidd±ni sabal±ni kamm±s±ni nabhujiss±ni na viññuppasatth±ni ‚ par±maµµh±ni asam±dhisa½vattanik±ni ‚ naavippaµis±ravatthuk±ni na p±mojjavatthuk±ni na p²tivatthuk±ni na passaddhivatthu-k±ni na sukhavatthuk±ni na sam±dhivatthuk±ni na yath±bh³tañ±ºadassanavatthu-k±ni na ekantanibbid±ya na vir±g±ya na nirodh±ya na upasam±ya na abhiññ±yana sambodh±ya na nibb±n±ya sa½vattanti– ida½ ta½ s²la½ pariyanta½. Katama½ ta½ s²la½ apariyanta½? Atthi s²la½ na l±bhapariyanta½, atthi s²la½na yasapariyanta½, atthi s²la½ na ñ±tipariyanta½, atthi s²la½ na aªgapariyanta½,atthi s²la½ na j²vitapariyanta½. Katama½ ta½ s²la½ na l±bhapariyanta½? Idhekacco l±bhahetu l±bhapaccay±l±bhak±raº± yath±sam±dinna½ sikkh±pada½ v²tikkam±ya cittampi na upp±deti,ki½ so v²tikkamissati! Ida½ ta½ s²la½ na l±bhapariyanta½. Katama½ ta½ s²la½ nayasapariyanta½? Idhekacco yasahetu yasapaccay± yasak±raº± yath±sam±-dinna½ sikkh±pada½ v²tikkam±ya cittampi na upp±deti (..0043), ki½ so v²tikkami-ssati! Ida½ ta½ s²la½ na yasapariyanta½. Katama½ ta½ s²la½ na ñ±tipariyanta½?Idhekacco ñ±tihetu ñ±tipaccay± ñ±tik±raº± yath±sam±dinna½ sikkh±pada½ v²ti-kkam±ya cittampi na upp±deti, ki½ so v²tikkamissati! Ida½ ta½ s²la½ na ñ±tipari-yanta½. Katama½ ta½ s²la½ na aªgapariyanta½? Idhekacco aªgahetu aªgapa-ccay± aªgak±raº± yath±sam±dinna½ sikkh±pada½ v²tikkam±ya cittampi na upp±-deti, ki½ so v²tikkamissati! Ida½ ta½ s²la½ na aªgapariyanta½. Katama½ ta½s²la½ na j²vitapariyanta½? Idhekacco j²vitahetu j²vitapaccay± j²vitak±raº± yath±sa-m±dinna½ sikkh±pada½ v²tikkam±ya cittampi na upp±deti, ki½ so v²tikkamissati!Ida½ ta½ s²la½ na j²vitapariyanta½. Evar³p±ni s²l±ni akhaº¹±ni acchidd±ni asaba-l±ni akamm±s±ni bhujiss±ni viññuppasatth±ni apar±maµµh±ni sam±dhisa½vattani-

Page 31: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

k±ni avippaµis±ravatthuk±ni p±mojjavatthuk±ni p²tivatthuk±ni passaddhivatthu-k±ni sukhavatthuk±ni sam±dhivatthuk±ni yath±bh³tañ±ºadassanavatthuk±ni eka-ntanibbid±ya vir±g±ya nirodh±ya upasam±ya abhiññ±ya sambodh±ya nibb±n±yasa½vattanti– ida½ ta½ s²la½ apariyanta½. 39. Ki½ s²la½? Kati s²l±ni? Ki½ samuµµh±na½ s²la½? Kati dhammasamodh±na½s²la½? Ki½ s²lanti cetan± s²la½, cetasika½ s²la½, sa½varo s²la½, av²tikkamo s²la½. Katis²l±n²ti t²ºi s²l±ni– kusalas²la½, akusalas²la½, aby±katas²la½.Ki½ samuµµh±na½ s²la-nti kusalacittasamuµµh±na½ kusalas²la½, akusalacittasamuµµh±na½ akusalas²la½,aby±katacittasamuµµh±na½ aby±katas²la½. Kati dhammasamodh±na½ s²lantisa½varasamodh±na½ s²la½, av²tikkamasamodh±na½ s²la½, tath±bh±ve j±taceta-n±samodh±na½ s²la½. 40. P±º±tip±ta½ sa½varaµµhena s²la½, av²tikkamaµµhena s²la½. Adinn±d±na½sa½varaµµhena s²la½, av²tikkamaµµhena s²la½. K±mesumicch±c±ra½ sa½vara-µµhena s²la½, av²tikkamaµµhena s²la½. Mus±v±da½ sa½varaµµhena s²la½, av²tikka-maµµhena s²la½. Pisuºa½ v±ca½ ‚ sa½varaµµhena s²la½, av²tikkamaµµhena s²la½.Pharusa½ v±ca½ ‚ sa½varaµµhena s²la½, av²tikkamaµµhena s²la½. Samphappa-l±pa½ sa½varaµµhena s²la½, av²tikkamaµµhena s²la½ (..0044). Abhijjha½ sa½vara-µµhena s²la½, av²tikkamaµµhena s²la½. By±p±da½ sa½varaµµhena s²la½, av²tikkama-µµhena s²la½. Micch±diµµhi½ sa½varaµµhena s²la½, av²tikkamaµµhena s²la½. 41. Nekkhammena k±macchanda½ sa½varaµµhena s²la½, av²tikkamaµµhenas²la½. Aby±p±dena by±p±da½ sa½varaµµhena s²la½, av²tikkamaµµhena s²la½. ¾lo-kasaññ±ya thinamiddha½ …pe… avikkhepaµµhena uddhacca½… dhammavava-tth±nena vicikiccha½… ñ±ºena avijja½… p±mojjena arati½…. Paµhamena jh±nena ‚ n²varaºe …pe… dutiyena jh±nena vitakkavic±re… tati-yena jh±nena p²ti½… catutthena jh±nena sukhadukkha½… ±k±s±nañc±yatanasa-m±pattiy± r³pasañña½ paµighasañña½ n±nattasañña½… viññ±ºañc±yatanasa-m±pattiy±

Page 32: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

±k±s±nañc±yatanasañña½… ±kiñcaññ±yatanasam±pattiy± viññ±ºañc±yatanasa-ñña½… nevasaññ±n±saññ±yatanasam±pattiy± ±kiñcaññ±yatanasañña½. Anicc±nupassan±ya niccasañña½ …pe… dukkh±nupassan±ya sukhasañña½…anatt± anupassan±ya attasañña½… nibbid±nupassan±ya nandi½… vir±g±nupa-ssan±ya r±ga½… nirodh± anupassan±ya samudaya½… paµinissagg±nupassa-n±ya ±d±na½… khay±nupassan±ya ghanasañña½… vay±nupassan±ya ±y³-hana½.. vipariº±m±nupassan±ya dhuvasañña½… animitt±nupassan±ya nimitta½appaºihit±nupassan±ya paºidhi½… suññat±nupassan±ya abhinivesa½… adhipa-ññ±dhammavipassan±ya s±r±d±n±bhinivesa½… yath±bh³tañ±ºadassanenasammoh±bhinivesa½… ±d²nav±nupassan±ya ±lay±bhinivesa½… paµisaªkh±nu-passan±ya appaµisaªkha½… vivaµµan±nupassan±ya saññog±bhinivesa½…. Sot±pattimaggena diµµhekaµµhe kilese …pe… sakad±g±mimaggena o¼±rike kile-se… an±g±mimaggena aºusahagate kilese… arahattamaggena sabbakilesesa½varaµµhena s²la½, av²tikkamaµµhena s²la½. Pañca s²l±ni– p±º±tip±tassa pah±na½ s²la½, veramaº² s²la½, cetan± s²la½,sa½varo s²la½, av²tikkamo s²la½. Evar³p±ni s²l±ni cittassa avippaµis±r±ya sa½va-ttanti, p±mojj±ya sa½vattanti, p²tiy± sa½vattanti, passaddhiy± (..0045) sa½va-ttanti, somanass±ya sa½vattanti, ±sevan±ya sa½vattanti, bh±van±ya sa½vattanti,bahul²kamm±ya sa½vattanti, alaªk±r±ya sa½vattanti, parikkh±r±ya sa½vattanti,pariv±r±ya sa½vattanti, p±rip³riy± sa½vattanti, ekantanibbid±ya vir±g±ya niro-dh±ya upasam±ya abhiññ±ya sambodh±ya nibb±n±ya sa½vattanti. Evar³p±na½ s²l±na½ sa½varap±risuddhi adhis²la½, sa½varap±risuddhiy±µhita½ citta½ na vikkhepa½ gacchati, avikkhepap±risuddhi adhicitta½ sa½varap±-risuddhi½ samm± passati, avikkhepap±risuddhi½ samm± passati. Dassanap±ri-suddhi adhipaññ±. Yo tattha sa½varaµµho, aya½ adhis²lasikkh±. Yo tattha avikkhe-paµµho, aya½ adhicittasikkh±. Yo tattha dassanaµµho, aya½ adhipaññ±sikkh±. Im± tisso sikkh±yo ±vajjanto sikkhati, j±nanto sikkhati, passanto sikkhati, pacca-vekkhanto sikkhati, citta½ adhiµµhahanto sikkhati, saddh±ya adhimuccantosikkhati, v²riya½ paggaºhanto sikkhati, sati½ upaµµhapento sikkhati, citta½ sam±-dahanto sikkhati, paññ±ya paj±nanto sikkhati, abhiññeyya½ abhij±nanto sikkhati,pariññeyya½ parij±nanto sikkhati, pah±tabba½ pajahanto sikkhati, sacchik±-tabba½ sacchikaronto sikkhati, bh±vetabba½ bh±vento sikkhati. Pañca s²l±ni– adinn±d±nassa …pe… k±mesumicch±c±rassa… mus±v±dassa…pisuº±ya v±c±ya… pharus±ya v±c±ya… samphappal±passa… abhijjh±ya…by±p±dassa… micch±diµµhiy±… bh±vetabba½ bh±vento sikkhanti. Nekkhammena k±macchandassa …pe… aby±p±dena by±p±dassa… ±lokasa-ññ±ya thinamiddhassa… avikkhepena uddhaccassa… … dhammavavatth±nenavicikicch±ya… ñ±ºena avijj±ya… p±mojjena aratiy±… bh±vetabba½ bh±ventosikkhati. Paµhamena jh±nena n²varaº±na½ …pe… dutiyena jh±nena vitakkavic±r±na½…tatiyena jh±nena p²tiy±… catutthena jh±nena sukhadukkh±na½… ±k±s±nañc±ya-tanasam±pattiy± r³pasaññ±ya paµighasaññ±ya n±nattasaññ±ya… viññ±ºañc±ya-

Page 33: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

tanasam±pattiy± ±k±s±nañc±yatanasaññ±ya… ±kiñcaññ±yatanasam±pattiy±viññ±ºañc±yatanasaññ±ya… nevasaññ±n±saññ±yatanasam±pattiy± ±kiñcaññ±-yatanasaññ±ya… bh±vetabba½ bh±vento sikkhati. Anicc±nupassan±ya (..0046) niccasaññ±ya …pe… dukkh±nupassan±ya sukha-saññ±ya… anatt±nupassan±ya attasaññ±ya… nibbid±nupassan±ya nandiy±…vir±g±nupassan±ya r±gassa… nirodh±nupassan±ya samudayassa… paµinissa-gg±nupassan±ya ±d±nassa… khay±nupassan±ya ghanasaññ±ya… vay±nupassa-n±ya ±y³hanassa… vipariº±m±nupassan±ya dhuvasaññ±ya… animitt±nupassa-n±ya nimittassa… appaºihit±nupassan±ya paºidhiy±… suññat±nupassan±yaabhinivesassa… adhipaññ±dhammavipassan±ya s±r±g±bhinivesassa… yath±-bh³tañ±ºadassanena sammoh±bhinivesassa… ±d²nav±nupassan±ya ±lay±bhini-vesassa… paµisaªkh±nupassan±ya appaµisaªkh±ya… vivaµµan±nupassan±yasaññog±bhinivesassa bh±vetabba½ bh±vento sikkhati. Sot±pattimaggena diµµhekaµµh±na½ kiles±na½ …pe… sakad±g±mimaggena o¼±-rik±na½ kiles±na½… an±g±mimaggena anusahagat±na½ kiles±na½… arahatta-maggena sabbakiles±na½ pah±na½ s²la½, veramaº² s²la½, cetan± s²la½,sa½varo s²la½, av²tikkamo s²la½. Evar³p±ni s²l±ni cittassa avippaµis±r±ya sa½va-ttanti, p±mojj±ya sa½vattanti, p²tiy± sa½vattanti, passaddhiy± sa½vattanti, soma-nass±ya sa½vattanti, ±sevan±ya sa½vattanti, bh±van±ya sa½vattanti, bahul²ka-mm±ya sa½vattanti, alaªk±r±ya sa½vattanti, parikkh±r±ya sa½vattanti, pariv±-r±ya sa½vattanti, p±rip³riy± sa½vattanti, ekantanibbid±ya vir±g±ya nirodh±ya upa-sam±ya abhiññ±ya sambodh±ya nibb±n±ya sa½vattanti. 42. Evar³p±na½ s²l±na½ sa½varap±risuddhi adhis²la½. Sa½varap±risuddhiy±µhita½ citta½ avikkhepa½ gacchati, avikkhepap±risuddhi adhicitta½. Sa½varap±-risuddhi½ samm± passati, avikkhepap±risuddhi½ samm± passati. Dassanap±ri-suddhi adhipaññ±. Yo tattha sa½varaµµho, aya½ adhis²lasikkh±. Yo tattha avikkhe-paµµho, aya½ adhicittasikkh±. Yo tattha dassanaµµho, aya½ adhipaññ±sikkh±. Im±tisso sikkh±yo ±vajjanto sikkhati, j±nanto sikkhati, passanto sikkhati, paccave-kkhanto sikkhati, citta½ adhiµµhahanto sikkhati, saddh±ya adhimuccanto sikkhati,v²riya½ paggaºhanto sikkhati, sati½ upaµµhapento sikkhati, citta½ sam±dahantosikkhati, paññ±ya paj±nanto sikkhati, abhiññeyya½ abhij±nanto sikkhati, pari-ññeyya½ parij±nanto sikkhati pah±tabba½ pajahanto sikkhati, sacchik±tabba½sacchikaronto sikkhati, bh±vetabba½ (..0047) bh±vento sikkhati. Ta½ ñ±taµµhenañ±ºa½ paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “sutv±na sa½vare paññ± s²lamayeñ±ºa½”. S²lamayañ±ºaniddeso dutiyo. 3. Sam±dhibh±van±mayañ±ºaniddeso 43. Katha½ sa½varitv± sam±dahane paññ± sam±dhibh±van±maye ñ±ºa½?

Page 34: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Eko sam±dhi– cittassa ekaggat±. Dve sam±dh²– lokiyo sam±dhi, lokuttarosam±dhi. Tayo sam±dh²– savitakkasavic±ro sam±dhi, avitakkavic±ramattosam±dhi, avitakka-avic±ro sam±dhi. Catt±ro sam±dh²– h±nabh±giyo sam±dhi,µhitibh±giyo sam±dhi, visesabh±giyo sam±dhi, nibbedhabh±giyo sam±dhi. Pañcasam±dh²– p²tipharaºat±, sukhapharaºat±, cetopharaºat±, ±lokapharaºat±, pacca-vekkhaº±nimitta½ ‚. Cha sam±dh²– buddh±nussativasena cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi,dhamm±nussativasena cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi, saªgh±nussativa-sena cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi, s²l±nussativasena cittassa ekaggat±avikkhepo sam±dhi, c±g±nussativasena cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi,devat±nussativasena cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi. Satta sam±dh²–sam±dhikusalat±, sam±dhissa sam±pattikusalat±, sam±dhissa µhitikusalat±, sam±-dhissa vuµµh±nakusalat±, sam±dhissa kallat±kusalat± ‚, sam±dhissa gocarakusa-lat±, sam±dhissa abhin²h±rakusalat±. Aµµha sam±dh²– pathav²kasiºavasenacittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi, ±pokasiºavasena …pe… tejokasiºavase-na… v±yokasiºavasena… n²lakasiºavasena… p²takasiºavasena… lohitakasiºa-vasena… od±takasiºavasena cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi. Navasam±dh²– r³p±vacaro sam±dhi atthi h²no, atthi majjhomo, atthi paº²to; ar³p±vacarosam±dhi atthi h²no, atthi majjhomo, atthi paº²to; suññato sam±dhi, animittosam±dhi, appaºihito sam±dhi. Dasa sam±dh²– uddhum±takasaññ±vasena cittassa(..0048) ekaggat± avikkhepo sam±dhi, vin²lakasaññ±vasena …pe… vipubbakasa-ññ±vasena… vicchiddakasaññ±vasena… vikkh±yitakasaññ±vasena… vikkhittaka-saññ±vasena… hatavikkhittakasaññ±vasena… lohitakasaññ±vasena… pu¼avaka-saññ±vasena ‚ … aµµhikasaññ±vasena cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi.Ime pañcapaññ±sa sam±dhi. 44. Api ca, pañcav²sati sam±dhissa sam±dhiµµh±– pariggahaµµhena sam±dhi,pariv±raµµhena sam±dhi, parip³raµµhena sam±dhi, ekaggaµµhena sam±dhi, avikkhe-paµµhena sam±dhi, avis±raµµhena sam±dhi, an±vilaµµhena sam±dhi, aniñjanaµµhenasam±dhi, vimuttaµµhena sam±dhi, ekattupaµµh±navasena cittassa µhitatt± sam±dhi,sama½ esat²ti sam±dhi, visama½ nesat²ti sam±dhi, sama½ esitatt± sam±dhi,visama½ nesitatt± sam±dhi, sama½ ±diyat²ti sam±dhi, visama½ n±diyat²tisam±dhi, sama½ ±dinnatt± sam±dhi, visama½ an±dinnatt± sam±dhi, sama½ paµi-pajjat²ti sam±dhi, visama½ nappaµipajjat²ti sam±dhi, sama½ paµipannatt±sam±dhi, visama½ nappaµipannatt± sam±dhi, sama½ jh±yat²ti sam±dhi, visama½jh±pet²ti sam±dhi, sama½ jh±tatt± sam±dhi, visama½ jh±pitatt± sam±dhi, samo cahito ca sukho c±ti sam±dhi. Ime pañcav²sati sam±dhissa sam±dhiµµh±. Ta½ ñ±ta-µµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “sa½varitv± sam±dahanepaññ± sam±dhibh±van±maye ñ±ºa½”. Sam±dhibh±van±mayañ±ºaniddeso tatiyo.

Page 35: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

4. Dhammaµµhitiñ±ºaniddeso 45. Katha½ paccayapariggahe paññ± dhammaµµhitiñ±ºa½? Avijj± saªkh±r±na½upp±daµµhiti ca pavattaµµhiti ca nimittaµµhiti ca ±y³hanaµµhiti ca saññogaµµhiti ca pali-bodhaµµhiti ca samudayaµµhiti ca hetuµµhiti ca paccayaµµhiti ca. Imehi navah±k±rehiavijj± paccayo, saªkh±r± paccayasamuppann±. Ubhopete dhamm± paccayasamu-ppann±ti– paccayapariggahe paññ± dhammaµµhitiñ±ºa½. At²tampi addh±na½…an±gatampi addh±na½ avijj± saªkh±r±na½ upp±daµµhiti ca pavattaµµhiti ca nimitta-µµhiti ca ±y³hanaµµhiti ca saññogaµµhiti ca palibodhaµµhiti ca samudayaµµhiti ca hetu-µµhiti (..0049) ca paccayaµµhiti ca. Imehi navah±k±rehi avijj± paccayo, saªkh±r±paccayasamuppann±. Ubhopete dhamm± paccayasamuppann±ti– paccayapari-ggahe paññ± dhammaµµhitiñ±ºa½. Saªkh±r± viññ±ºassa …pe… viññ±ºa½ n±mar³passa… n±mar³pa½ sa¼±yata-nassa… sa¼±yatana½ phassassa… phasso vedan±ya… vedan± taºh±ya… taºh±up±d±nassa… up±d±na½ bhavassa… bhavo j±tiy±… j±ti jar±maraºassa upp±da-µµhiti ca pavattaµµhiti ca nimittaµµhiti ca ±y³hanaµµhiti ca saññogaµµhiti ca palibodha-µµhiti ca samudayaµµhiti ca hetuµµhiti ca paccayaµµhiti ca. Imehi navah±k±rehi j±tipaccayo, jar±maraºa½ paccayasamuppanna½. Ubhopete dhamm± paccayasamu-ppann±ti– paccayapariggahe paññ± dhammaµµhitiñ±ºa½. At²tampi addh±na½…an±gatampi addh±na½ j±ti jar±maraºassa upp±daµµhiti ca pavattaµµhiti ca nimitta-µµhiti ca ±y³hanaµµhiti ca saññogaµµhiti ca palibodhaµµhiti ca samudayaµµhiti ca hetu-µµhiti ca paccayaµµhiti ca. Imehi navah±k±rehi j±ti paccayo, jar±maraºa½ paccaya-samuppanna½. Ubhopete dhamm± paccayasamuppann±ti– paccayapariggahepaññ± dhammaµµhitiñ±ºa½. 46. Avijj± hetu, saªkh±r± hetusamuppann±. Ubhopete dhamm± hetusamuppa-nn±ti– paccayapariggahe paññ± dhammaµµhitiñ±ºa½. At²tampi addh±na½… an±-gatampi addh±na½ avijj± hetu, saªkh±r± hetusamuppann±. Ubhopete dhamm±hetusamuppann±ti– paccayapariggahe paññ± dhammaµµhitiñ±ºa½. Saªkh±r± hetu, viññ±ºa½ hetusamuppanna½ …pe… viññ±ºa½ hetu, n±ma-r³pa½ hetusamuppanna½… n±mar³pa½ hetu, sa¼±yatana½ hetusamuppanna½…sa¼±yatana½ hetu, phasso hetusamuppanno… phasso hetu, vedan±

Page 36: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

hetusamuppann±… vedan± hetu, taºh± hetusamuppann±… taºh± hetu, up±-d±na½ hetusamuppanna½… up±d±na½ hetu, bhavo hetusamuppanno… bhavohetu, j±ti hetusamuppann±… j±ti hetu, jar±maraºa½ hetusamuppanna½. Ubho-pete dhamm± hetusamuppann±ti– paccayapariggahe paññ± dhammaµµhitiñ±ºa½.At²tampi addh±na½… an±gatampi addh±na½ j±ti hetu, jar±maraºa½ hetusamu-ppanna½. Ubhopete dhamm± hetusamuppann±ti– paccayapariggahe paññ±dhammaµµhitiñ±ºa½. Avijj± paµicc±, saªkh±r± paµiccasamuppann±. Ubhopete dhamm± paµiccasamu-ppann±ti– paccayapariggahe paññ± dhammaµµhitiñ±ºa½. At²tampi addh±na½…an±gatampi addh±na½ avijj± (..0050) paµicc±, saªkh±r± paµiccasamuppann±.Ubhopete dhamm± paµiccasamuppann±ti– paccayapariggahe paññ± dhammaµµhi-tiñ±ºa½. Saªkh±r± paµicc±, viññ±ºa½ paµiccasamuppanna½ …pe… viññ±ºa½ paµicc±,n±mar³pa½ paµiccasamuppanna½… n±mar³pa½ paµicc±, sa¼±yatana½ paµiccasa-muppanna½… sa¼±yatana½ paµicc±, phasso paµiccasamuppanno… phassopaµicc±, vedan± paµiccasamuppann±… vedan± paµicc±, taºh± paµiccasamuppa-nn±… taºh± paµicc±, up±d±na½ paµiccasamuppanna½… up±d±na½ paµicc±,bhavo paµiccasamuppanno… bhavo paµicc±, j±ti paµiccasamuppann±… j±tipaµicc±, jar±maraºa½ paµiccasamuppanna½. Ubhopete dhamm± paµiccasamuppa-nn±ti– paccayapariggahe paññ± dhammaµµhitiñ±ºa½. At²tampi addh±na½… an±-gatampi addh±na½ j±ti paµicc±, jar±maraºa½ paµiccasamuppanna½. Ubhopetedhamm± paµiccasamuppann±ti– paccayapariggahe paññ± dhammaµµhitiñ±ºa½. Avijj± paccayo, saªkh±r± paccayasamuppann±. Ubhopete dhamm± paccayasa-muppann±ti– paccayapariggahe paññ± dhammaµµhitiñ±ºa½. At²tampi addh±na½…an±gatampi addh±na½ avijj± paccayo, saªkh±r± paccayasamuppann±. Ubhopetedhamm± paccayasamuppann±ti– paccayapariggahe paññ± dhammaµµhitiñ±ºa½. Saªkh±r± paccay±, viññ±ºa½ paccayasamuppanna½ …pe… viññ±ºa½paccayo, n±mar³pa½ paccayasamuppanna½… n±mar³pa½ paccayo, sa¼±ya-tana½ paccayasamuppanna½… sa¼±yatana½ paccayo, phasso paccayasamuppa-nno… phasso paccayo, vedan± paccayasamuppann±… vedan± paccayo, taºh±paccayasamuppann±… taºh± paccayo, up±d±na½ paccayasamuppanna½… up±-d±na½ paccayo, bhavo paccayasamuppanno… bhavo paccayo, j±ti paccayasamu-ppann±… j±ti paccayo, jar±maraºa½ paccayasamuppanna½. Ubhopete dhamm±paccayasamuppann±ti– paccayapariggahe paññ± dhammaµµhitiñ±ºa½. At²tampiaddh±na½… an±gatampi addh±na½ j±ti paccayo, jar±maraºa½ paccayasamu-ppanna½. Ubhopete dhamm± paccayasamuppann±ti– paccayapariggahe paññ±dhammaµµhitiñ±ºa½. 47. Purimakammabhavasmi½ moho avijj±, ±y³han± saªkh±r±, nikanti taºh±,upagamana½ up±d±na½, cetan± bhavo. Ime pañca dhamm± purimakammabha-vasmi½ idha paµisandhiy± paccay±. Idha paµisandhi viññ±ºa½, okkanti n±ma-r³pa½, pas±do ±yatana½, phuµµho phasso, vedayita½ vedan±. Ime pañcadhamm± idhupapattibhavasmi½ purekatassa kammassa paccay±. Idha paripa-

Page 37: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

kkatt± ±yatan±na½ moho avijj±, ±y³han± saªkh±r±, nikanti taºh± upagamana½up±d±na½, cetan± (..0051) bhavo. Ime pañca dhamm± idha kammabhavasmi½±yati½ paµisandhiy± paccay±. ¾yati½ paµisandhi viññ±ºa½, okkanti n±mar³pa½,pas±do ±yatana½, phuµµho phasso, vedayita½ vedan±. Ime pañca dhamm± ±yati½upapattibhavasmi½ idha katassa kammassa paccay±. Itime catusaªkhepe tayoaddhe tisandhi½ v²satiy± ±k±rehi paµiccasamupp±da½ j±n±ti passati aññ±ti paµivi-jjhati. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “paccayapa-riggahe paññ± dhammaµµhitiñ±ºa½”. Dhammaµµhitiñ±ºaniddeso catuttho. 5. Sammasanañ±ºaniddeso 48. Katha½ at²t±n±gatapaccuppann±na½ dhamm±na½ saªkhipitv± vavatth±nepaññ± sammasane ñ±ºa½? Ya½ kiñci r³pa½ at²t±n±gatapaccuppanna½ ajjhatta½ v± bahiddh± v± o¼±rika½v± sukhuma½ v± h²na½ v± paº²ta½ v± ya½ d³re santike v±, sabba½ r³pa½ ani-ccato vavattheti eka½ sammasana½, dukkhato vavattheti eka½ sammasana½,anattato vavattheti eka½ sammasana½. Y± k±ci vedan± …pe… y± k±ci saññ±… ye keci saªkh±r±… ya½ kiñci viññ±ºa½at²t±n±gatapaccuppanna½ ajjhatta½ v± bahiddh± v± o¼±rika½ v± sukhuma½ v±h²na½ v± paº²ta½ v± ya½ d³re santike v±, sabba½ viññ±ºa½ aniccato vavatthetieka½ sammasana½, dukkhato vavattheti eka½ sammasana½, anattato vava-ttheti eka½ sammasana½. Cakkhu½ …pe… jar±maraºa½ at²t±n±gatapaccuppanna½ aniccato vavatthetieka½ sammasana½, dukkhato vavattheti eka½ sammasana½, anattato vava-ttheti eka½ sammasana½. R³pa½ at²t±n±gatapaccuppanna½ anicca½ khayaµµhena, dukkha½ bhaya-µµhena anatt± as±rakaµµhen±ti saªkhipitv± vavatth±ne paññ± sammasane ñ±ºa½.Vedan± …pe… saññ± …pe… saªkh±r± …pe… viññ±ºa½ …pe… cakkhu …pe…jar±maraºa½ at²t±n±gatapaccuppanna½ anicca½ khayaµµhena, dukkha½ bhaya-µµhena, anatt± as±rakaµµhen±ti saªkhipitv± vavatth±ne paññ± sammasane ñ±ºa½. R³pa½ (..0052) at²t±n±gatapaccuppanna½ anicca½ saªkhata½ paµiccasamu-ppanna½ khayadhamma½ vayadhamma½ vir±gadhamma½ nirodhadhammantisaªkhipitv± vavatth±ne paññ± sammasane ñ±ºa½. Vedan± …pe… saññ±…saªkh±r±… viññ±ºa½… cakkhu …pe… jar±maraºa½ at²t±n±gatapaccuppanna½anicca½ saªkhata½ paµiccasamuppanna½ khayadhamma½ vayadhamma½ vir±-gadhamma½ nirodhadhammanti saªkhipitv± vavatth±ne paññ± sammasaneñ±ºa½. J±tipaccay± jar±maraºa½, asati j±tiy± natthi jar±maraºanti saªkhipitv± vava-tth±ne paññ± sammasane ñ±ºa½. At²tampi addh±na½… an±gatampi addh±na½

Page 38: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

j±tipaccay± jar±maraºa½, asati j±tiy± natthi jar±maraºanti saªkhipitv± vavatth±nepaññ± sammasane ñ±ºa½. Bhavapaccay± j±ti, asati …pe… up±d±napaccay±bhavo, asati …pe… taºh±paccay± up±d±na½, asati …pe… vedan±paccay± taºh±,asati …pe… phassapaccay± vedan±, asati …pe… sa¼±yatanapaccay± phasso,asati …pe… n±mar³papaccay± sa¼±yatana½, asati …pe… viññ±ºapaccay± n±ma-r³pa½, asati …pe… saªkh±rapaccay± viññ±ºa½, asati …pe… avijj±paccay±saªkh±r±, asati avijj±ya natthi saªkh±r±ti saªkhipitv± vavatth±ne paññ± samma-sane ñ±ºa½. At²tampi addh±na½… an±gatampi addh±na½ avijj±paccay±saªkh±r±, asati avijj±ya natthi saªkh±r±ti saªkhipitv± vavatth±ne paññ± samma-sane ñ±ºa½. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “at²t±-n±gatapaccuppann±na½ dhamm±na½ saªkhipitv± vavatth±ne paññ± samma-sane ñ±ºa½”. Sammasanañ±ºaniddeso pañcamo. 6. Udayabbayañ±ºaniddeso 49. Katha½ paccuppann±na½ dhamm±na½ vipariº±m±nupassane paññ± uda-yabbay±nupassane ñ±ºa½? J±ta½ r³pa½ paccuppanna½, tassa nibbattila-kkhaºa½ udayo, vipariº±malakkhaºa½ vayo, anupassan± ñ±ºa½. J±t± vedan±…pe… j±t± saññ±… j±t± saªkh±r±… j±ta½ viññ±ºa½… j±ta½ cakkhu …pe… j±tobhavo paccuppanno, tassa nibbattilakkhaºa½ udayo, vipariº±malakkhaºa½ vayo,anupassan± ñ±ºa½. 50. Pañcanna½ khandh±na½ udaya½ passanto kati lakkhaº±ni passati, vaya½passanto kati lakkhaº±ni passati, udayabbaya½ passanto kati lakkhaº±ni (..0053)passati? Pañcanna½ khandh±na½ udaya½ passanto pañcav²sati lakkhaº±nipassati, vaya½ passanto pañcav²sati lakkhaº±ni passati; udayabbaya½ passantopaññ±sa lakkhaº±ni passati. R³pakkhandhassa udaya½ passanto kati lakkhaº±ni passati, vaya½ passantokati lakkhaº±ni passati, udayabbaya½ passanto kati lakkhaº±ni passati? Vedan±-kkhandhassa …pe… saññ±kkhandhassa …pe… saªkh±rakkhandhassa …pe…viññ±ºakkhandhassa udaya½ passanto kati lakkhaº±ni passati, vaya½ passantokati lakkhaº±ni passati, udayabbaya½ passanto kati lakkhaº±ni passati? R³pa-kkhandhassa udaya½ passanto pañca lakkhaº±ni passati, vaya½ passantopañca lakkhaº±ni passati; udayabbaya½ passanto dasa lakkhaº±ni passati. Veda-n±kkhandhassa …pe… saññ±kkhandhassa… saªkh±rakkhandhassa… viññ±ºa-kkhandhassa udaya½ passanto pañca lakkhaº±ni passati, vaya½ passantopañca lakkhaº±ni passati; udayabbaya½ passanto dasa lakkhaº±ni passati. R³pakkhandhassa udaya½ passanto katam±ni pañca lakkhaº±ni passati? Avi-jj±samuday± r³pasamudayoti– paccayasamudayaµµhena r³pakkhandhassaudaya½ passati. Taºh±samuday± r³pasamudayoti– paccayasamudayaµµhena

Page 39: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

r³pakkhandhassa udaya½ passati. Kammasamuday± r³pasamudayoti– paccaya-samudayaµµhena r³pakkhandhassa udaya½ passati. ¾h±rasamuday± r³pasamu-dayoti– paccayasamudayaµµhena r³pakkhandhassa udaya½ passati. Nibbattila-kkhaºa½ passantopi r³pakkhandhassa udaya½ passati. R³pakkhandhassaudaya½ passanto im±ni pañca lakkhaº±ni passati. Vaya½ passanto katam±ni pañca lakkhaº±ni passati? Avijj±nirodh± r³paniro-dhoti– paccayanirodhaµµhena r³pakkhandhassa vaya½ passati. Taºh±nirodh±r³panirodhoti– paccayanirodhaµµhena r³pakkhandhassa vaya½ passati. Kamma-nirodh± r³panirodhoti– paccayanirodhaµµhena r³pakkhandhassa vaya½ passati.¾h±ranirodh± r³panirodhoti– paccayanirodhaµµhena r³pakkhandhassa vaya½passati. Vipariº±malakkhaºa½ passantopi r³pakkhandhassa vaya½ passati.R³pakkhandhassa vaya½ passanto im±ni pañca lakkhaº±ni passati. Udaya-bbaya½ passanto im±ni dasa lakkhaº±ni passati. Vedan±kkhandhassa (..0054) udaya½ passanto katam±ni pañca lakkhaº±nipassati? Avijj±samuday± vedan±samudayoti– paccayasamudayaµµhena vedan±-kkhandhassa udaya½ passati. Taºh±samuday± vedan±samudayoti– paccayasa-mudayaµµhena vedan±kkhandhassa udaya½ passati. Kammasamuday± vedan±-samudayoti– paccayasamudayaµµhena vedan±kkhandhassa udaya½ passati.Phassasamuday± vedan±samudayoti– paccayasamudayaµµhena vedan±kkha-ndhassa udaya½ passati. Nibbattilakkhaºa½ passantopi vedan±kkhandhassaudaya½ passati. Vedan±kkhandhassa udaya½ passanto im±ni pañca lakkhaº±nipassati. Vaya½ passanto katam±ni pañca lakkhaº±ni passati? Avijj±nirodh± vedan±niro-dhoti– paccayanirodhaµµhena vedan±kkhandhassa vaya½ passati. Taºh±nirodh±vedan±nirodhoti– paccayanirodhaµµhena vedan±kkhandhassa vaya½ passati.Kammanirodh± vedan±nirodhoti– paccayanirodhaµµhena vedan±kkhandhassavaya½ passati. Phassanirodh± vedan±nirodhoti– paccayanirodhaµµhena vedan±-kkhandhassa vaya½ passati. Vipariº±malakkhaºa½ passantopi vedan±kkha-ndhassa vaya½ passati. Vedan±kkhandhassa vaya½ passanto im±ni pañcalakkhaº±ni passati. Udayabbaya½ passanto im±ni dasa lakkhaº±ni passati. Saññ±kkhandhassa …pe… saªkh±rakkhandhassa …pe… viññ±ºakkha-ndhassa udaya½ passanto katam±ni pañca lakkhaº±ni passati? Avijj±samuday±viññ±ºasamudayoti– paccayasamudayaµµhena viññ±ºakkhandhassa udaya½passati. Taºh±samuday± viññ±ºasamudayotipaccayasamudayaµµhena viññ±ºa-kkhandhassa udaya½ passati. Kammasamuday± viññ±ºasamudayoti– paccayasa-mudayaµµhena viññ±ºakkhandhassa udaya½ passati. N±mar³pasamuday± viññ±-ºasamudayoti– paccayasamudayaµµhena viññ±ºakkhandhassa udaya½ passati.Nibbattilakkhaºa½ passantopi viññ±ºakkhandhassa udaya½ passati. Viññ±ºa-kkhandhassa udaya½ passanto im±ni pañca lakkhaº±ni passati.

Page 40: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

rodhoti– paccayanirodhaµµhena viññ±ºakkhandhassa vaya½ passati. Taºh±ni-rodh± viññ±ºanirodhoti– paccayanirodhaµµhena viññ±ºakkhandhassa vaya½passati. Kammanirodh± viññ±ºanirodhoti– paccayanirodhaµµhena viññ±ºakkha-ndhassa vaya½ passati. N±mar³panirodh± viññ±ºanirodhoti– paccayanirodha-µµhena viññ±ºakkhandhassa vaya½ passati. Vipariº±malakkhaºa½ passantopiviññ±ºakkhandhassa (..0055) vaya½ passati. Viññ±ºakkhandhassa vaya½passanto im±ni pañca lakkhaº±ni passati. Udayabbaya½ passanto im±ni dasalakkhaº±ni passati. Pañcanna½ khandh±na½ udaya½ passanto im±ni pañcav²sati lakkhaº±nipassati, vaya½ passanto im±ni pañcav²sati lakkhaº±ni passati, udayabbaya½passanto im±ni paññ±sa lakkhaº±ni passati. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nana-µµhena paññ±. Tena vuccati– “paccuppann±na½ dhamm±na½ vipariº±m±nupa-ssane paññ± udayabbay±nupassane ñ±ºa½”. R³pakkhandho ‚ ±h±rasamudayo. Vedan±, saññ±, saªkh±r±– tayo ‚ khandh± phassasamuday±. Viññ±ºakkhandhon±mar³pasamudayo. Udayabbayañ±ºaniddeso chaµµho. 7. Bhaªg±nupassan±ñ±ºaniddeso 51. Katha½ ±rammaºa½ paµisaªkh± bhaªg±nupassane paññ± vipassaneñ±ºa½? R³p±rammaºat± citta½ uppajjitv± bhijjati. Ta½ ±rammaºa½ paµisaªkh±tassa cittassa bhaªga½ anupassati. Anupassat²ti, katha½ anupassati? Aniccatoanupassati, no niccato. Dukkhato anupassati, no sukhato. Anattato anupassati, noattato. Nibbindati, no nandati, virajjati, no rajjati. Nirodheti, no samudeti. Paµinissa-jjati, no ±diyati. 52. Aniccato anupassanto niccasañña½ pajahati. Dukkhato anupassanto sukha-sañña½ pajahati. Anattato anupassanto attasañña½ pajahati. Nibbindanto nandi½pajahati. Virajjanto r±ga½ pajahati. Nirodhento samudaya½ pajahati. Paµinissa-jjanto ±d±na½ pajahati. Vedan±rammaºat± …pe… saññ±rammaºat±… saªkh±r±rammaºat±… viññ±º±-rammaºat±… cakkhu …pe… jar±maraº±rammaºat± citta½ uppajjitv± bhijjati. Ta½±rammaºa½ paµisaªkh± tassa cittassa bhaªga½ anupassati. Anupassat²ti, katha½anupassati? Aniccato anupassati, no niccato. Dukkhato anupassati, no (..0056)sukhato. Anattato anupassati, no attato. Nibbindati, no nandati. Virajjati, no rajjati.Nirodheti, no samudeti. Paµinissajjati, no ±diyati. Aniccato anupassanto niccasañña½ pajahati. Dukkhato anupassanto sukha-sañña½ pajahati. Anattato anupassanto attasañña½ pajahati. Nibbindanto nandi½pajahati. Virajjanto r±ga½ pajahati. Nirodhento samudaya½ pajahati. Paµinissa-jjanto ±d±na½ pajahati.

Page 41: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Vatthusaªkaman± ceva, paññ±ya ca vivaµµan±; ±vajjan± balañceva, paµisaªkh± vipassan±. ¾rammaºa-anvayena, ubho ekavavatthan± ‚; nirodhe adhimuttat±, vayalakkhaºavipassan±. ¾rammaºañca paµisaªkh±, bhaªgañca anupassati; suññato ca upaµµh±na½, adhipaññ± vipassan±. Kusalo t²su anupassan±su, catasso ca ‚ vipassan±su; tayo upaµµh±ne kusalat±, n±n±diµµh²su na kampat²ti. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “±rammaºa½paµisaªkh± bhaªg±nupassane paññ± vipassane ñ±ºa½”. Bhaªg±nupassan±ñ±ºaniddeso sattamo. 8. ¾d²navañ±ºaniddeso 53. Katha½ bhayatupaµµh±ne paññ± ±d²nave ñ±ºa½? Upp±do bhayanti– bhaya-tupaµµh±ne paññ± ±d²nave ñ±ºa½. Pavatta½ bhayanti– bhayatupaµµh±ne paññ±±d²nave ñ±ºa½. Nimitta½ bhayanti …pe… ±y³han± bhayanti …pe… paµisandhibhayanti… gati bhayanti… nibbatti bhayanti… upapatti bhayanti… j±ti bhayanti…jar± bhayanti… by±dhi bhayanti … maraºa½ bhayanti… soko bhayanti… pari-devo bhayanti… up±y±so bhayanti– bhayatupaµµh±ne paññ± ±d²nave ñ±ºa½. Anupp±do (..0057) khemanti– santipade ñ±ºa½. Appavatta½ khemanti– santi-pade ñ±ºa½ …pe… anup±y±so khemanti– santipade ñ±ºa½. Upp±do bhaya½, anupp±do khemanti– santipade ñ±ºa½. Pavatta½ bhaya½,appavatta½ khemanti– santipade ñ±ºa½ …pe… up±y±so bhaya½, anup±y±sokhemanti– santipade ñ±ºa½. Upp±do dukkhanti– bhayatupaµµh±ne paññ± ±d²nave ñ±ºa½. Pavatta½dukkhanti– bhayatupaµµh±ne paññ± ±d²nave ñ±ºa½ …pe… up±y±so dukkhanti–bhayatupaµµh±ne paññ± ±d²nave ñ±ºa½. Anupp±do sukhanti– santipade ñ±ºa½. Appavatta½ sukhanti– santipade ñ±ºa½…pe… anup±y±so sukhanti– santipade ñ±ºa½. Upp±do dukkha½, anupp±do sukhanti– santipade ñ±ºa½. Pavatta½ dukkha½,appavatta½ sukhanti– santipade ñ±ºa½ …pe… up±y±so dukkha½, anup±y±sosukhanti– santipade ñ±ºa½. Upp±do s±misanti– bhayatupaµµh±ne paññ± ±d²nave ñ±ºa½. Pavatta½ s±mi-santi– bhayatupaµµh±ne paññ± ±d²nave ñ±ºa½ …pe… up±y±so s±misanti– bhaya-tupaµµh±ne paññ± ±d²nave ñ±ºa½. Anupp±do nir±misanti– santipade ñ±ºa½. Appavatta½ nir±misanti– santipadeñ±ºa½ …pe… anup±y±so nir±misanti– santipade ñ±ºa½. Upp±do s±misa½, anupp±do nir±misanti– santipade ñ±ºa½. Pavatta½ s±misa½,appavatta½ nir±misanti– santipade ñ±ºa½ …pe… up±y±so s±misa½, anup±y±so

Page 42: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

nir±misanti– santipade ñ±ºa½. Upp±do saªkh±r±ti– bhayatupaµµh±ne paññ± ±d²nave ñ±ºa½. Pavatta½ saªkh±-r±ti– bhayatupaµµh±ne paññ± ±d²nave ñ±ºa½ …pe… up±y±so saªkh±r±ti– bhayatu-paµµh±ne paññ± ±d²nave ñ±ºa½. Anupp±do nibb±nanti– santipade ñ±ºa½. Appavatta½ nibb±nanti– santipadeñ±ºa½ …pe… anup±y±so nibb±nanti– santipade ñ±ºa½. Upp±do (..0058) saªkh±r±, anupp±do nibb±nanti– santipade ñ±ºa½. Pavatta½saªkh±r±, appavatta½ nibb±nanti– santipade ñ±ºa½ …pe… up±y±so saªkh±r±,anup±y±so nibb±nanti– santipade ñ±ºa½. Upp±dañca pavattañca, nimitta½ dukkhanti passati; ±y³hana½ paµisandhi½, ñ±ºa½ ±d²nave ida½. Anupp±da½ appavatta½, animitta½ sukhanti ca; an±y³hana½ appaµisandhi½, ñ±ºa½ santipade ida½. Ida½ ±d²nave ñ±ºa½, pañcaµh±nesu j±yati; pañcaµh±ne santipade, dasa ñ±ºe paj±n±ti; dvinna½ ñ±º±na½ kusalat±, n±n±diµµh²su na kampat²ti. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “bhayatupa-µµh±ne paññ± ±d²nave ñ±ºa½”. ¾d²navañ±ºaniddeso aµµhamo. 9. Saªkh±rupekkh±ñ±ºaniddeso 54. Katha½ muñcitukamyat±paµisaªkh±santiµµhan± ‚ paññ± saªkh±rupekkh±suñ±ºa½? Upp±da½ muñcitukamyat±paµisaªkh±santiµµhan± ‚ paññ± saªkh±rupe-kkh±su ñ±ºa½, pavatta½ muñcitukamyat±paµisaªkh±santiµµhan± paññ± saªkh±ru-pekkh±su ñ±ºa½, nimitta½ muñcitukamyat± …pe… ±y³hana½ muñcitukamyat±…paµisandhi½ muñcitukamyat±… gati½ muñcitukamyat±… nibbatti½ muñcituka-myat±… upapatti½ muñcitukamyat±… j±ti½ muñcitukamyat±… jara½ muñcituka-myat±… by±dhi½ muñcitukamyat±… maraºa½ muñcitukamyat±… soka½ muñci-tukamyat±… parideva½ muñcitukamyat± …pe… up±y±sa½ muñcitukamyat±paµi-saªkh±santiµµhan± paññ± saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½. Upp±do dukkhanti– muñcitukamyat±paµisaªkh±santiµµhan± paññ± saªkh±rupe-kkh±su ñ±ºa½. Pavatta½ dukkhanti– muñcitukamyat±paµisaªkh±santiµµhan±paññ± saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½ …pe… up±y±so dukkhanti– muñcitukamyat±pa-µisaªkh±santiµµhan± paññ± saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½. Upp±do (..0059) bhayanti– muñcitukamyat±paµisaªkh±santiµµhan± paññ±saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½. Pavatta½ bhayanti– muñcitukamyat±paµisaªkh±santi-µµhan± paññ± saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½ …pe… up±y±so bhayanti– muñcituka-myat±paµisaªkh±santiµµhan± paññ± saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½. Upp±do s±misanti– muñcitukamyat±paµisaªkh±santiµµhan± paññ± saªkh±rupe-

Page 43: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

kkh±su ñ±ºa½. Pavatta½ s±misanti– muñcitukamyat±paµisaªkh±santiµµhan±paññ± saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½ …pe… up±y±so s±misanti– muñcitukamyat±pa-µisaªkh±santiµµhan± paññ± saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½. Upp±do saªkh±r±ti– muñcitukamyat±paµisaªkh±santiµµhan± paññ± saªkh±rupe-kkh±su ñ±ºa½. Pavatta½ saªkh±r±ti– muñcitukamyat±paµisaªkh±santiµµhan±paññ± saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½ …pe… up±y±so saªkh±r±ti– muñcitukamyat±pa-µisaªkh±santiµµhan± paññ± saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½. Upp±do saªkh±r±, te saªkh±re ajjhupekkhat²ti– saªkh±rupekkh±. Ye casaªkh±r± y± ca upekkh± ubhopete saªkh±r±, te saªkh±re ajjhupekkhat²ti– saªkh±-rupekkh±. Pavatta½ saªkh±r± …pe… nimitta½ saªkh±r±… ±y³han± saªkh±r±…paµisandhi saªkh±r±… gati saªkh±r±… nibbatti saªkh±r±… upapatti saªkh±r±…j±ti saªkh±r±… jar± saªkh±r±… by±dhi saªkh±r±… maraºa½ saªkh±r±… sokosaªkh±r±… paridevo saªkh±r± …pe… up±y±so saªkh±r±, te saªkh±re ajjhupe-kkhat²ti– saªkh±rupekkh±. Ye ca saªkh±r± y± ca upekkh± ubhopete saªkh±r±, tesaªkh±re ajjhupekkhat²ti– saªkh±rupekkh±. 55. Katih±k±rehi saªkh±rupekkh±ya cittassa abhin²h±ro hoti? Aµµhah±k±rehisaªkh±rupekkh±ya cittassa

Page 44: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

abhin²h±ro hoti. Puthujjanassa katih±k±rehi saªkh±rupekkh±ya cittassa abhin²-h±ro hoti? Sekkhassa katih±k±rehi saªkh±rupekkh±ya cittassa abhin²h±ro hoti?V²tar±gassa katih±k±rehi saªkh±rupekkh±ya cittassa abhin²h±ro hoti? Puthujja-nassa dv²h±k±rehi saªkh±rupekkh±ya cittassa abhin²h±ro hoti. Sekkhassa t²h±k±-rehi saªkh±rupekkh±ya cittassa abhin²h±ro hoti. V²tar±gassa t²h±k±rehi saªkh±ru-pekkh±ya cittassa abhin²h±ro hoti. Puthujjanassa (..0060) katamehi dv²h±k±rehi saªkh±rupekkh±ya cittassa abhi-n²h±ro hoti? Puthujjano saªkh±rupekkha½ abhinandati v± vipassati v±. Puthujja-nassa imehi dv²h±k±rehi saªkh±rupekkh±ya cittassa abhin²h±ro hoti. Sekkhassakatamehi t²h±k±rehi saªkh±rupekkh±ya cittassa abhin²h±ro hoti? Sekkho saªkh±-rupekkha½ abhinandati v± vipassati v± paµisaªkh±ya v± phalasam±patti½ sam±-pajjati. Sekkhassa imehi t²h±k±rehi saªkh±rupekkh±ya cittassa abhin²h±ro hoti.V²tar±gassa katamehi t²h±k±rehi saªkh±rupekkh±ya cittassa abhin²h±ro hoti? V²ta-r±go saªkh±rupekkha½ vipassati v± paµisaªkh±ya v± phalasam±patti½ sam±pa-jjati, tadajjhupekkhitv± suññatavih±rena v± animittavih±rena v± appaºihitavih±-rena v± viharati. V²tar±gassa imehi t²h±k±rehi saªkh±rupekkh±ya cittassa abhin²-h±ro hoti. 56. Katha½ puthujjanassa ca sekkhassa ca saªkh±rupekkh±ya cittassa abhin²-h±ro ekatta½ hoti? Puthujjanassa saªkh±rupekkha½ abhinandato citta½ kilissati,bh±van±ya paripantho hoti, paµivedhassa antar±yo hoti, ±yati½ paµisandhiy±paccayo hoti. Sekkhassapi saªkh±rupekkha½ abhinandato citta½ kilissati, bh±va-n±ya paripantho hoti, uttaripaµivedhassa antar±yo hoti, ±yati½ paµisandhiy±paccayo hoti. Eva½ puthujjanassa ca sekkhassa ca saªkh±rupekkh±ya cittassaabhin²h±ro ekatta½ hoti abhinandaµµhena. Katha½ puthujjanassa ca sekkhassa ca v²tar±gassa ca saªkh±rupekkh±yacittassa abhin²h±ro ekatta½ hoti? Puthujjano saªkh±rupekkha½ aniccatopidukkhatopi anattatopi vipassati. Sekkhopi saªkh±rupekkha½ aniccatopi dukkha-topi anattatopi vipassati. V²tar±gopi saªkh±rupekkha½ aniccatopi dukkhatopi ana-ttatopi vipassati. Eva½ puthujjanassa ca sekkhassa ca v²tar±gassa ca saªkh±rupe-kkh±ya cittassa abhin²h±ro ekatta½ hoti anupassanaµµhena. Katha½ puthujjanassa ca sekkhassa ca v²tar±gassa ca saªkh±rupekkh±yacittassa abhin²h±ro n±natta½ hoti? Puthujjanassa saªkh±rupekkh± kusal± hoti.Sekkhassapi saªkh±rupekkh± kusal± hoti. V²tar±gassa saªkh±rupekkh± (..0061)aby±kat± hoti. Eva½ puthujjanassa ca sekkhassa ca v²tar±gassa ca saªkh±rupe-kkh±ya cittassa abhin²h±ro n±natta½ hoti kusal±by±kataµµhena. Katha½ puthujjanassa ca sekkhassa ca v²tar±gassa ca saªkh±rupekkh±yacittassa abhin²h±ro n±natta½ hoti? Puthujjanassa saªkh±rupekkh± kiñcik±le suvi-dit± hoti, kiñcik±le na suvidit± hoti. Sekkhassapi saªkh±rupekkh± kiñcik±le suvi-dit± hoti, kiñcik±le na suvidit± hoti. V²tar±gassa saªkh±rupekkh± accanta½ suvi-dit± hoti. Eva½ puthujjanassa ca sekkhassa ca v²tar±gassa ca saªkh±rupekkh±yacittassa abhin²h±ro n±natta½ hoti viditaµµhena ca aviditaµµhena ca. Katha½ puthujjanassa ca sekkhassa ca v²tar±gassa ca saªkh±rupekkh±ya

Page 45: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

cittassa abhin²h±ro n±natta½ hoti? Puthujjano saªkh±rupekkha½ atittatt± vipa-ssati. Sekkhopi saªkh±rupekkha½ atittatt± vipassati. V²tar±go saªkh±rupekkha½tittatt± vipassati. Eva½ puthujjanassa ca sekkhassa ca v²tar±gassa ca saªkh±rupe-kkh±ya cittassa abhin²h±ro n±natta½ hoti tittaµµhena ca atittaµµhena ca. Katha½ puthujjanassa ca sekkhassa ca v²tar±gassa ca saªkh±rupekkh±yacittassa abhin²h±ro n±natta½ hoti? Puthujjano saªkh±rupekkha½ tiººa½ sa½yoja-n±na½ pah±n±ya sot±pattimagga½ paµil±bhatth±ya vipassati. Sekkho saªkh±ru-pekkha½ tiººa½ saññojan±na½ pah²natt± uttaripaµil±bhatth±ya vipassati. V²ta-r±go saªkh±rupekkha½ sabbakiles±na½ pah²natt± diµµhadhammasukhavih±ra-tth±ya vipassati. Eva½ puthujjanassa ca sekkhassa ca v²tar±gassa ca saªkh±rupe-kkh±ya cittassa abhin²h±ro n±natta½ hoti pah²naµµhena ca appah²naµµhena ca. Katha½ sekkhassa ca v²tar±gassa ca saªkh±rupekkh±ya cittassa abhin²h±ron±natta½ hoti? Sekkho saªkh±rupekkha½ abhinandati v± vipassati v± paµisa-ªkh±ya v± phalasam±patti½ sam±pajjati. V²tar±go saªkh±rupekkha½ vipassati v±paµisaªkh±ya v± phalasam±patti½ sam±pajjati, tadajjhupekkhitv± suññatavih±-rena v± animittavih±rena v± appaºihitavih±rena v± viharati. Eva½ sekkhassa cav²tar±gassa ca saªkh±rupekkh±ya cittassa abhin²h±ro n±natta½ hoti vih±rasam±-pattaµµhena. 57. Kati (..0062) saªkh±rupekkh± samathavasena uppajjanti? Kati saªkh±ru-pekkh± vipassan±vasena uppajjanti? Aµµha saªkh±rupekkh± samathavasenauppajjanti. Dasa saªkh±rupekkh± vipassan±vasena uppajjanti. Katam± aµµha saªkh±rupekkh± samathavasena uppajjanti? Paµhama½ jh±na½paµil±bhatth±ya n²varaºe paµisaªkh±santiµµhan± paññ± saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½.Dutiya½ jh±na½ paµil±bhatth±ya vitakkavic±re paµisaªkh±santiµµhan± paññ±saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½. Tatiya½ jh±na½ paµil±bhatth±ya p²ti½ paµisaªkh±sa-ntiµµhan± paññ± saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½. Catuttha½ jh±na½ paµil±bhatth±yasukhadukkhe paµisaªkh±santiµµhan± paññ± saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½. ¾k±s±na-ñc±yatanasam±patti½ paµil±bhatth±ya r³pasañña½ paµighasañña½ n±natta-sañña½ paµisaªkh±santiµµhan± paññ± saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½. Viññ±ºañc±ya-tanasam±patti½ paµil±bhatth±ya ±k±s±nañc±yatanasañña½ paµisaªkh±santi-µµhan± paññ± saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½. ¾kiñcaññ±yatanasam±patti½ paµil±bha-tth±ya viññ±ºañc±yatanasañña½ paµisaªkh±santiµµhan± paññ± saªkh±rupe-kkh±su ñ±ºa½. Nevasaññ±n±saññ±yatanasam±patti½ paµil±bhatth±ya ±kiñcaññ±-yatanasañña½ paµisaªkh±santiµµhan± paññ± saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½. Im±aµµha saªkh±rupekkh± samathavasena uppajjanti. Katam± dasa saªkh±rupekkh± vipassan±vasena uppajjanti? Sot±pattimagga½paµil±bhatth±ya upp±da½ pavatta½ nimitta½ ±y³hana½ paµisandhi½ gati½nibbatti½ upapatti½ j±ti½ jara½ by±dhi½ maraºa½ soka½ parideva½ up±y±sa½paµisaªkh±santiµµhan± paññ± saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½. Sot±pattiphalasam±pa-ttatth±ya upp±da½ pavatta½ nimitta½ ±y³hana½ paµisandhi½ …pe… paµisaªkh±-santiµµhan± paññ± saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½. Sakad±g±mimagga½ paµil±bha-tth±ya …pe… sakad±g±miphalasam±pattatth±ya …pe… an±g±mimagga½ paµil±-

Page 46: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

bhatth±ya …pe… an±g±miphalasam±pattatth±ya …pe… arahattamagga½ paµil±-bhatth±ya upp±da½ pavatta½ nimitta½ ±y³hana½ paµisandhi½ gati½ nibbatti½upapatti½ j±ti½ jara½ by±dhi½ maraºa½ soka½ parideva½ up±y±sa½ paµisaªkh±-santiµµhan± paññ± saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½. Arahattaphalasam±pattatth±ya…pe… suññatavih±rasam±pattatth±ya …pe… animittavih±rasam±pattatth±yaupp±da½ pavatta½ nimitta½ ±y³hana½ paµisandhi½ …pe… paµisaªkh±santi-µµhan± paññ± saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½. Im± dasa saªkh±rupekkh± vipassan±va-sena uppajjanti. 58. Kati (..0063) saªkh±rupekkh± kusal±, kati akusal±, kati aby±kat±? Panna-rasa saªkh±rupekkh± kusal±, tisso saªkh±rupekkh± aby±kat±. Natthi saªkh±ru-pekkh± akusal±. Paµisaªkh±santiµµhan± paññ±, aµµha cittassa gocar±; puthujjanassa dve honti, tayo sekkhassa gocar±; tayo ca v²tar±gassa, yehi citta½ vivaµµati. Aµµha sam±dhissa paccay±, dasa ñ±ºassa gocar±; aµµh±rasa saªkh±rupekkh±, tiººa½ vimokkh±na paccay±. Ime aµµh±ras±k±r±, paññ± yassa pariccit±; kusalo saªkh±rupekkh±su, n±n±diµµh²su na kampat²ti. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “muñcitukamya-t±paµisaªkh±santiµµhan± paññ± saªkh±rupekkh±su ñ±ºa½”. Saªkh±rupekkh±ñ±ºaniddeso navamo. 10. Gotrabhuñ±ºaniddeso 59. Katha½ bahiddh± vuµµh±navivaµµane paññ± gotrabhuñ±ºa½? Upp±da½abhibhuyyat²ti– gotrabhu. Pavatta½ abhibhuyyat²ti– gotrabhu. Nimitta½ abhibhu-yyat²ti– gotrabhu. ¾y³hana½ abhibhuyyat²ti– gotrabhu. Paµisandhi½ abhibhuyya-t²ti– gotrabhu. Gati½ abhibhuyyat²ti– gotrabhu. Nibbatti½ abhibhuyyat²ti– gotrabhu.Upapatti½ abhibhuyyat²ti– gotrabhu. J±ti½ abhibhuyyat²ti– gotrabhu. Jara½ abhi-bhuyyat²ti– gotrabhu. By±dhi½ abhibhuyyat²ti– gotrabhu. Maraºa½ abhibhuyyat²ti–gotrabhu. Soka½ abhibhuyyat²ti– gotrabhu. Parideva½ abhibhuyyat²ti– gotrabhu.Up±y±sa½ abhibhuyyat²ti– gotrabhu. Bahiddh± saªkh±ranimitta½ abhibhuyyat²ti–gotrabhu. Anupp±da½ pakkhandat²ti– gotrabhu. Appavatta½ pakkhandat²ti–gotrabhu …pe… nirodha½ nibb±na½ pakkhandat²ti– gotrabhu. Upp±da½ abhibhuyyitv± anupp±da½ pakkhandat²ti– gotrabhu. Pavatta½ abhi-bhuyyitv± appavatta½ pakkhandat²ti– gotrabhu. Nimitta½ abhibhuyyitv± animitta½pakkhandat²ti– gotrabhu (..0064) …pe… bahiddh± saªkh±ranimitta½ abhibhu-yyitv± nirodha½ nibb±na½ pakkhandat²ti– gotrabhu. Upp±d± vuµµh±t²ti– gotrabhu. Pavatt± vuµµh±t²ti– gotrabhu. Nimitt± vuµµh±t²ti–gotrabhu. ¾y³han± vuµµh±t²ti– gotrabhu. Paµisandhiy± vuµµh±t²ti– gotrabhu. Gatiy±

Page 47: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

vuµµh±t²ti– gotrabhu. Nibbattiy± vuµµh±t²ti– gotrabhu. Upapattiy± vuµµh±t²ti– gotrabhu.J±tiy± vuµµh±t²ti– gotrabhu. Jar±ya vuµµh±t²ti– gotrabhu. By±dhimh± vuµµh±t²ti–gotrabhu. Maraº± vuµµh±t²ti– gotrabhu. Sok± vuµµh±t²ti– gotrabhu. Paridev± vuµµh±-t²ti– gotrabhu. Up±y±s± vuµµh±t²ti– gotrabhu. Bahiddh± saªkh±ranimitt± vuµµh±t²ti–gotrabhu. Anupp±da½ pakkhandat²ti– gotrabhu. Appavatta½ pakkhandat²ti–gotrabhu …pe… nirodha½ nibb±na½ pakkhandat²ti– gotrabhu. Upp±d± vuµµhahitv± ‚ anupp±da½ pakkhandat²ti– gotrabhu. Pavatt± vuµµhahitv±appavatta½ pakkhandat²ti– gotrabhu. Nimitt± vuµµhahitv± animitta½ pakkhandat²ti–gotrabhu. ¾y³han± vuµµhahitv± an±y³hana½ pakkhandat²ti– gotrabhu. Paµisa-ndhiy± vuµµhahitv± appaµisandhi½ pakkhandat²ti– gotrabhu. Gatiy± vuµµhahitv±agati½ pakkhandat²ti– gotrabhu. Nibbattiy± vuµµhahitv± anibbatti½ pakkhandat²ti–gotrabhu. Upapattiy± vuµµhahitv± anupapatti½ pakkhandat²ti– gotrabhu. J±tiy±vuµµhahitv± aj±ti½ pakkhandat²ti– gotrabhu. Jar±ya vuµµhahitv± ajara½ pakkhanda-t²ti– gotrabhu. By±dhimh± vuµµhahitv± aby±dhi½ pakkhandat²ti– gotrabhu. Maraº±vuµµhahitv± amata½ pakkhandat²ti– gotrabhu. Sok± vuµµhahitv± asoka½ pakkha-ndat²ti– gotrabhu. Paridev± vuµµhahitv± aparideva½ pakkhandat²ti– gotrabhu. Up±-y±s± vuµµhahitv± anup±y±sa½ pakkhandat²ti– gotrabhu. Bahiddh± saªkh±ranimitt±vuµµhahitv± nirodha½ nibb±na½ pakkhandat²ti– gotrabhu. Upp±d± vivaµµat²ti– gotrabhu. Pavatt± vivaµµat²ti– gotrabhu …pe… bahiddh±saªkh±ranimitt± vivaµµat²ti– gotrabhu. Anupp±da½ pakkhandat²ti– gotrabhu. Appa-vatta½ pakkhandat²ti– gotrabhu …pe… nirodha½ nibb±na½ pakkhandat²ti–gotrabhu.

Page 48: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

vatta½ pakkhandat²ti– gotrabhu …pe… bahiddh± saªkh±ranimitt± vivaµµitv±nirodha½ nibb±na½ pakkhandat²ti– gotrabhu. 60. Kati (..0065) gotrabh³ dhamm± samathavasena uppajjanti? Kati gotrabh³dhamm± vipassan±vasena uppajjanti? Aµµha gotrabh³ dhamm± samathavasenauppajjanti. Dasa gotrabh³ dhamm± vipassan±vasena uppajjanti. Katame aµµha gotrabh³ dhamm± samathavasena uppajjanti? Paµhama½ jh±na½paµil±bhatth±ya n²varaºe abhibhuyyat²ti– gotrabhu. Dutiya½ jh±na½ paµil±bha-tth±ya vitakkavic±re abhibhuyyat²ti– gotrabhu. Tatiya½ jh±na½ paµil±bhatth±yap²ti½ abhibhuyyat²ti– gotrabhu. Catuttha½ jh±na½ paµil±bhatth±ya sukhadukkheabhibhuyyat²ti– gotrabhu. ¾k±s±nañc±yatanasam±patti½ paµil±bhatth±ya r³pa-sañña½ paµighasañña½ n±nattasañña½ abhibhuyyat²ti– gotrabhu. Viññ±ºañc±ya-tanasam±patti½ paµil±bhatth±ya ±k±s±nañc±yatanasañña½ abhibhuyyat²ti–gotrabhu. ¾kiñcaññ±yatanasam±patti½ paµil±bhatth±ya viññ±ºañc±yatanasañña½abhibhuyyat²ti– gotrabhu. Nevasaññ±n±saññ±yatanasam±patti½ paµil±bhatth±ya±kiñcaññ±yatanasañña½ abhibhuyyat²ti– gotrabhu. Ime aµµha gotrabh³ dhamm±samathavasena uppajjanti. Katame dasa gotrabh³ dhamm± vipassan±vasena uppajjanti? Sot±pattimagga½paµil±bhatth±ya upp±da½ pavatta½ nimitta½ ±y³hana½ paµisandhi½ gati½nibbatti½ upapatti½ j±ti½ jara½ by±dhi½ maraºa½ soka½ parideva½ up±y±sa½bahiddh± saªkh±ranimitta½ abhibhuyyat²ti– gotrabhu. Sot±pattiphalasam±patta-tth±ya upp±da½ pavatta½ nimitta½ ±y³hana½ paµisandhi½ …pe… abhibhuyya-t²ti– gotrabhu. Sakad±g±mimagga½ paµil±bhatth±ya …pe… sakad±g±miphalasa-m±pattatth±ya… an±g±mimagga½ paµil±bhatth±ya… an±g±miphalasam±patta-tth±ya… arahattamagga½ paµil±bhatth±ya upp±da½ pavatta½ nimitta½ ±y³hana½paµisandhi½ gati½ nibbatti½ upapatti½ j±ti½ jara½ by±dhi½ maraºa½ soka½ pari-deva½ up±y±sa½ bahiddh± saªkh±ranimitta½ abhibhuyyat²ti– gotrabhu. Arahatta-phalasam±pattatth±ya… suññatavih±rasam±pattatth±ya… animittavih±rasam±pa-ttatth±ya upp±da½ pavatta½ nimitta½ ±y³hana½ paµisandhi½ …pe… abhibhuyya-t²ti– gotrabhu. Ime dasa gotrabh³ dhamm± vipassan±vasena uppajjanti. Kati gotrabh³ dhamm± kusal±, kati akusal±, kati aby±kat±? Pannarasagotrabh³ dhamm± kusal±, tayo gotrabh³ dhamm± aby±kat±. Natthi gotrabh³dhamm± akusal±ti. S±misañca (..0066) nir±misa½, paºihitañca appaºihita½; saññuttañca visaññutta½, vuµµhitañca avuµµhita½. Aµµha sam±dhissa paccay±, dasa ñ±ºassa gocar±; aµµh±rasa gotrabh³ dhamm±, tiººa½ vimokkh±na paccay±. Ime aµµh±ras±k±r±, paññ± yassa pariccit±; kusalo vivaµµe vuµµh±ne, n±n±diµµh²su na kampat²ti. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “bahiddh± vuµµh±-navivaµµane paññ± gotrabhuñ±ºa½”.

Page 49: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Gotrabhuñ±ºaniddeso dasamo. 11. Maggañ±ºaniddeso 61. Katha½ dubhato vuµµh±navivaµµane paññ± magge ñ±ºa½? Sot±pattimagga-kkhaºe dassanaµµhena samm±diµµhi micch±diµµhiy± vuµµh±ti, tadanuvattakakile-sehi ca khandhehi ca vuµµh±ti, bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Tena vuccati–“dubhato vuµµh±navivaµµane paññ± magge ñ±ºa½”. Abhiniropanaµµhena samm±sa-ªkappo micch±saªkapp± vuµµh±ti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuµµh±ti,bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Tena vuccati– “dubhato vuµµh±navivaµµanepaññ± magge ñ±ºa½”. Pariggahaµµhena samm±v±c± micch±v±c±ya vuµµh±ti, tadanuvattakakilesehi cakhandhehi ca vuµµh±ti, bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Tena vuccati–“dubhato vuµµh±navivaµµane paññ± magge ñ±ºa½”. Samuµµh±naµµhena samm±kammanto micch±kammant± vuµµh±ti, tadanuvattaka-kilesehi ca khandhehi ca vuµµh±ti, bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Tenavuccati– “dubhato vuµµh±navivaµµane paññ± magge ñ±ºa½”. Vod±naµµhena samm±-±j²vo micch±-±j²v± vuµµh±ti, tadanuvattakakilesehi cakhandhehi ca vuµµh±ti, bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Tena vuccati–“dubhato vuµµh±navivaµµane paññ± magge ñ±ºa½”. Paggahaµµhena (..0067) samm±v±y±mo micch±v±y±m± vuµµh±ti, tadanuvattaka-kilesehi ca khandhehi ca vuµµh±ti, bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Tenavuccati– “dubhato vuµµh±navivaµµane paññ± magge ñ±ºa½”. Upaµµh±naµµhena samm±sati micch±satiy± vuµµh±ti, tadanuvattakakilesehi cakhandhehi ca vuµµh±ti, bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Tena vuccati–“dubhato vuµµh±navivaµµane paññ± magge ñ±ºa½”. Avikkhepaµµhena samm±sam±dhi micch±sam±dhito vuµµh±ti, tadanuvattakakile-sehi ca khandhehi ca vuµµh±ti, bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Tena vuccati–“dubhato vuµµh±navivaµµane paññ± magge ñ±ºa½”. Sakad±g±mimaggakkhaºe dassanaµµhena samm±diµµhi …pe… avikkhepa-µµhena samm±sam±dhi o¼±rik± k±mar±gasaññojan± paµighasaññojan± o¼±rik±k±mar±g±nusay± paµigh±nusay± vuµµh±ti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi cavuµµh±ti, bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Tena vuccati– “dubhato vuµµh±naviva-µµane paññ± magge ñ±ºa½”. An±g±mimaggakkhaºe dassanaµµhena samm±diµµhi …pe… avikkhepaµµhenasamm±sam±dhi anusahagat± k±mar±gasaññojan± paµighasaññojan± anusaha-gat± k±mar±g±nusay± paµigh±nusay± vuµµh±ti, tadanuvattakakilesehi cakhandhehi ca vuµµh±ti, bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Tena vuccati–“dubhato vuµµh±navivaµµane paññ± magge ñ±ºa½”. Arahattamaggakkhaºe dassanaµµhena samm±diµµhi …pe… avikkhepaµµhenasamm±sam±dhi r³par±g± ar³par±g± m±n± uddhacc± avijj±ya m±n±nusay± bhava-

Page 50: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

r±g±nusay± avijj±nusay± vuµµh±ti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuµµh±ti,bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Tena vuccati– “dubhato vuµµh±navivaµµanepaññ± magge ñ±ºa½”. 62. Aj±ta½ jh±peti j±tena, jh±na½ tena pavuccati; jh±navimokkhe kusalat±, n±n±diµµh²su na kampati. Sam±dahitv± yath± ce vipassati, vipassam±no tath± ce sam±dahe; vipassan± ca samatho tad± ahu, sam±nabh±g± yuganaddh± vattare. Dukkh± (..0068) saªkh±r± sukho, nirodho iti dassana½ ‚. dubhato vuµµhit± paññ±, phasseti amata½ pada½. Vimokkhacariya½ j±n±ti, n±nattekattakovido; dvinna½ ñ±º±na½ kusalat±, n±n±diµµh²su na kampat²ti. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “dubhato vuµµh±-navivaµµane paññ± magge ñ±ºa½”. Maggañ±ºaniddeso ek±dasamo. 12. Phalañ±ºaniddeso 63. Katha½ payogappaµippassaddhipaññ± phale ñ±ºa½? Sot±pattimagga-kkhaºe dassanaµµhena samm±diµµhi micch±diµµhiy± vuµµh±ti, tadanuvattakakile-sehi ca khandhehi ca vuµµh±ti, bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Ta½payoga-ppaµippassaddhatt± uppajjati samm±diµµhi. Maggasseta½ phala½. Abhiniropanaµµhena samm±saªkappo micch±saªkapp± vuµµh±ti tadanuvattaka-kilesehi ca khandhehi ca vuµµh±ti, bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Ta½payo-gappaµippassaddhatt± uppajjati samm±saªkappo. Maggasseta½ phala½. Pariggahaµµhena samm±v±c± micch±v±c±ya vuµµh±ti, tadanuvattakakilesehi cakhandhehi ca vuµµh±ti, bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Ta½payogappaµippa-ssaddhatt± uppajjati samm±v±c±. Maggasseta½ phala½. Samuµµh±naµµhena samm±kammanto micch±kammant± vuµµh±ti, tadanuvattaka-kilesehi ca khandhehi ca vuµµh±ti, bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Ta½payo-gappaµippassaddhatt± uppajjati samm±kammanto. Maggasseta½ phala½. Vod±naµµhena samm±-±j²vo micch±-±j²v± vuµµh±ti, tadanuvattakakilesehi cakhandhehi ca vuµµh±ti, bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Ta½payogappaµippa-ssaddhatt± uppajjati samm±-±j²vo. Maggasseta½ phala½. Paggahaµµhena (..0069) samm±v±y±mo micch±v±y±m± vuµµh±ti, tadanuvattaka-kilesehi ca khandhehi ca vuµµh±ti, bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Ta½payo-gappaµippassaddhatt± uppajjati samm±v±y±mo. Maggasseta½ phala½. Upaµµh±naµµhena samm±sati micch±satiy± vuµµh±ti, tadanuvattakakilesehi cakhandhehi ca vuµµh±ti, bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Ta½payogappaµippa-ssaddhatt± uppajjati samm±sati. Maggasseta½ phala½. Avikkhepaµµhena samm±sam±dhi micch±sam±dhito vuµµh±ti, tadanuvattakakile-

Page 51: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

sehi ca khandhehi ca vuµµh±ti, bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Ta½payoga-ppaµippassaddhatt± uppajjati samm±sam±dhi. Maggasseta½ phala½. Sakad±g±mimaggakkhaºe dassanaµµhena samm±diµµhi …pe… avikkhepa-µµhena samm±sam±dhi o¼±rik± k±mar±gasaññojan± paµighasaññojan± o¼±rik±k±mar±g±nusay± paµigh±nusay± vuµµh±ti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi cavuµµh±ti, bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Ta½payogappaµippassaddhatt±uppajjati samm±sam±dhi. Maggasseta½ phala½. An±g±mimaggakkhaºe dassanaµµhena samm±diµµhi …pe… avikkhepaµµhenasamm±sam±dhi anusahagat± k±mar±gasaññojan± paµighasaññojan± anusaha-gat± k±mar±g±nusay± paµigh±nusay± vuµµh±ti,

Page 52: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuµµh±ti, bahiddh± ca sabbanimittehivuµµh±ti. Ta½payogappaµippassaddhatt± uppajjati samm±sam±dhi. Maggasseta½phala½. Arahattamaggakkhaºe dassanaµµhena samm±diµµhi …pe… avikkhepaµµhenasamm±sam±dhi r³par±g± ar³par±g± m±n± uddhacc± avijj±ya m±n±nusay± bhava-r±g±nusay± avijj±nusay± vuµµh±ti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuµµh±ti,bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Ta½payogappaµippassaddhatt± uppajjatisamm±sam±dhi. Maggasseta½ phala½. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhenapaññ±. Tena vuccati– “payogappaµippassaddhipaññ± phale ñ±ºa½”. Phalañ±ºaniddeso dv±dasamo. 13. Vimuttiñ±ºaniddeso 64. Katha½ (..0070) chinnavaµum±nupassane paññ± vimuttiñ±ºa½? Sot±patti-maggena sakk±yadiµµhi, vicikicch±, s²labbatapar±m±so, diµµh±nusayo, vicikicch±nu-sayo attano cittassa upakkiles± samm± samucchinn± honti. Imehi pañcahi upakki-lesehi sapariyuµµh±nehi citta½ vimutta½ hoti suvimutta½. Ta½vimutti ñ±taµµhenañ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “chinnavaµum±nupassane paññ±vimuttiñ±ºa½”. Sakad±g±mimaggena o¼±rika½ k±mar±gasaññojana½, paµighasaññojana½, o¼±-riko k±mar±g±nusayo, paµigh±nusayo– attano cittassa upakkiles± samm± samu-cchinn± honti. Imehi cat³hi upakkilesehi sapariyuµµh±nehi citta½ vimutta½ hotisuvimutta½. Ta½vimutti ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati–“chinnavaµum±nupassane paññ± vimuttiñ±ºa½”. An±g±mimaggena anusahagata½ k±mar±gasaññojana½, paµighasaññojana½,anusahagato k±mar±g±nusayo, paµigh±nusayo– attano cittassa upakkiles±samm± samucchinn± honti. Imehi cat³hi upakkilesehi sapariyuµµh±nehi citta½vimutta½ hoti suvimutta½. Ta½vimutti ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±.Tena vuccati– “chinnavaµum±nupassane paññ± vimuttiñ±ºa½”. Arahattamaggena r³par±go, ar³par±go, m±no, uddhacca½, avijj±, m±n±nusayo,bhavar±g±nusayo, avijj±nusayo– attano cittassa upakkiles± samm± samucchinn±honti. Imehi aµµhahi upakkilesehi sapariyuµµh±nehi citta½ vimutta½ hoti suvimutta½.Ta½vimutti ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “chinnavaµu-m±nupassane paññ± vimuttiñ±ºa½”. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhenapaññ±. Tena vuccati– “chinnavaµum±nupassane paññ± vimuttiñ±ºa½”. Vimuttiñ±ºaniddeso terasamo. 14. Paccavekkhaºañ±ºaniddeso

Page 53: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

65. Katha½ tad± samud±gate dhamme passane paññ± paccavekkhaºe ñ±ºa½?Sot±pattimaggakkhaºe dassanaµµhena samm±diµµhi tad± samud±gat±. Abhiniropa-naµµhena (..0071) samm±saªkappo tad± samud±gato. Pariggahaµµhena samm±-v±c± tad± samud±gat±. Samuµµh±naµµhena samm±kammanto tad± samud±gato.Vod±naµµhena samm±-±j²vo tad± samud±gato. Paggahaµµhena samm±v±y±motad± samud±gato. Upaµµh±naµµhena samm±sati tad± samud±gat±. Avikkhepa-µµhena samm±sam±dhi tad± samud±gato. Upaµµh±naµµhena satisambojjhaªgo tad± samud±gato. Pavicayaµµhena dhamma-vicayasambojjhaªgo tad± samud±gato. Paggahaµµhena v²riyasambojjhaªgo tad±samud±gato. Pharaºaµµhena p²tisambojjhaªgo tad± samud±gato. Upasamaµµhenapassaddhisambojjhaªgo tad± samud±gato. Avikkhepaµµhena sam±dhisambo-jjhaªgo tad± samud±gato. Paµisaªkh±naµµhena upekkh±sambojjhaªgo tad± samu-d±gato. Assaddhiye akampiyaµµhena saddh±bala½ tad± samud±gata½. Kosajje akampi-yaµµhena v²riyabala½ tad± samud±gata½. Pam±de akampiyaµµhena satibala½tad± samud±gata½. Uddhacce akampiyaµµhena sam±dhibala½ tad± samud±gata½.Avijj±ya akampiyaµµhena paññ±bala½ tad± samud±gata½. Adhimokkhaµµhena saddhindriya½ tad± samud±gata½. Paggahaµµhena v²riyi-ndriya½ tad± samud±gata½. Upaµµh±naµµhena satindriya½ tad± samud±gata½.Avikkhepaµµhena sam±dhindriya½ tad± samud±gata½. Dassanaµµhena paññi-ndriya½ tad± samud±gata½. ¾dhipateyyaµµhena indriy± tad± samud±gat±. Akampiyaµµhena bal± tad± samu-d±gat±. Niyy±naµµhena sambojjhaªg± tad± samud±gat±. Hetuµµhena maggo tad±samud±gato. Upaµµh±naµµhena satipaµµh±n± tad± samud±gat±. Padahanaµµhenasammappadh±n± tad± samud±gat±. Ijjhanaµµhena iddhip±d± tad± samud±gat±.Tathaµµhena sacc± tad± samud±gat±. Avikkhepaµµhena samatho tad± samud±gato.Anupassanaµµhena vipassan± tad± samud±gat±. Ekarasaµµhena samathavipa-ssan± tad± samud±gat±. Anativattanaµµhena yuganaddha½ tad± samud±gata½.Sa½varaµµhena s²lavisuddhi tad± samud±gat±. Avikkhepaµµhena cittavisuddhi tad±samud±gat±. Dassanaµµhena diµµhivisuddhi tad± samud±gat±. Vimuttaµµhenavimokkho tad± samud±gato. Paµivedhaµµhena vijj± tad± samud±gat±. Paricc±ga-µµhena vimutti tad± samud±gat±. Samucchedaµµhena khaye ñ±ºa½ tad± samud±-gata½. Chando (..0072) m³laµµhena tad± samud±gato. Manasik±ro samuµµh±naµµhenatad± samud±gato. Phasso samodh±naµµhena tad± samud±gato. Vedan± samosa-raºaµµhena tad± samud±gat±. Sam±dhi pamukhaµµhena tad± samud±gato. Sati±dhipateyyaµµhena tad± samud±gat±. Paññ± taduttaraµµhena tad± samud±gat±.Vimutti s±raµµhena tad± samud±gat±. Amatogadha½ nibb±na½ pariyos±naµµhenatad± samud±gata½. Vuµµhahitv± paccavekkhati, ime dhamm± tad± samud±gat±. Sot±pattiphalakkhaºe dassanaµµhena samm±diµµhi tad± samud±gat±. Abhiniro-panaµµhena samm±saªkappo tad± samud±gato …pe… paµippassaddhaµµhena

Page 54: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

anupp±de ñ±ºa½ tad± samud±gata½. Chando m³laµµhena tad± samud±gato.Manasik±ro samuµµh±naµµhena tad± samud±gato. Phasso samodh±naµµhena tad±samud±gato. Vedan± samosaraºaµµhena tad± samud±gat±. Sam±dhi pamukha-µµhena tad± samud±gato. Sati ±dhipateyyaµµhena tad± samud±gat±. Paññ± tadutta-raµµhena tad± samud±gat±. Vimutti s±raµµhena tad± samud±gat±. Amatogadha½nibb±na½ pariyos±naµµhena tad± samud±gata½. Vuµµhahitv± paccavekkhati, imedhamm± tad± samud±gat±. Sakad±g±mimaggakkhaºe …pe… sakad±g±miphalakkhaºe …pe… an±g±mi-maggakkhaºe …pe… an±g±miphalakkhaºe …pe… arahattamaggakkhaºe dassa-naµµhena samm±diµµhi tad± samud±gat± …pe… samucchedaµµhena khaye ñ±ºa½tad± samud±gata½. Chando m³laµµhena tad± samud±gato …pe… amatogadha½nibb±na½ pariyos±naµµhena tad± samud±gata½. Vuµµhahitv± paccavekkhati, imedhamm± tad± samud±gat±. Arahattaphalakkhaºe dassanaµµhena samm±diµµhi tad± samud±gat± …pe…paµippassaddhaµµhena anupp±de ñ±ºa½ tad± samud±gata½. Chando m³laµµhenatad± samud±gato …pe… amatogadha½ nibb±na½ pariyos±naµµhena tad± samu-d±gata½. Vuµµhahitv± paccavekkhati, ime dhamm± tad± samud±gat±. Ta½ ñ±ta-µµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “tad± samud±gate dhammepassane paññ± paccavekkhaºe ñ±ºa½”. Paccavekkhaºañ±ºaniddeso cuddasamo. 15. Vatthun±nattañ±ºaniddeso 66. Katha½ (..0073) ajjhattavavatth±ne paññ± vatthun±natte ñ±ºa½? Katha½ajjhattadhamme vavattheti? Cakkhu½ ajjhatta½ vavattheti, sota½ ajjhatta½ vava-ttheti, gh±na½ ajjhatta½ vavattheti, jivha½ ajjhatta½ vavattheti, k±ya½ ajjhatta½vavattheti, mana½ ajjhatta½ vavattheti. Katha½ cakkhu½ ajjhatta½ vavattheti? Cakkhu avijj±sambh³tanti vavattheti,cakkhu taºh±sambh³tanti vavattheti, cakkhu kammasambh³tanti vavattheti,cakkhu ±h±rasambh³tanti vavattheti, cakkhu catunna½ mah±bh³t±na½ up±d±-y±ti vavattheti, cakkhu uppannanti vavattheti, cakkhu samud±gatanti vavattheti.Cakkhu ahutv± sambh³ta½, hutv± na bhavissat²ti vavattheti. Cakkhu½ antava-ntato vavattheti, cakkhu addhuva½ asassata½ vipariº±madhammanti vavattheti,cakkhu anicca½ saªkhata½ paµiccasamuppanna½ khayadhamma½ vaya-dhamma½ vir±gadhamma½ nirodhadhammanti vavattheti. Cakkhu½ aniccatovavattheti, no niccato; dukkhato vavattheti, no sukhato; anattato vavattheti, noattato; nibbindati, no nandati; virajjati, no rajjati; nirodheti, no samudeti; paµinissa-jjati, no ±diyati. Aniccato vavatthento niccasañña½ pajahati, dukkhato vavatthentosukhasañña½ pajahati, anattato vavatthento attasañña½ pajahati, nibbindantonandi½ pajahati, virajjanto r±ga½ pajahati, nirodhento samudaya½ pajahati, paµi-

Page 55: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

nissajjanto ±d±na½ pajahati. Eva½ cakkhu½ ajjhatta½ vavattheti. Katha½ sota½ ajjhatta½ vavattheti? Sota½ avijj±sambh³tanti vavattheti …pe…eva½ sota½ ajjhatta½ vavattheti. Katha½ gh±na½ ajjhatta½ vavattheti? Gh±na½avijj±sambh³tanti vavattheti …pe… eva½ gh±na½ ajjhatta½ vavattheti. Katha½jivha½ ajjhatta½ vavattheti? Jivh± avijj±sambh³t±ti vavattheti, jivh± taºh±sambh³-t±ti vavattheti, jivh± kammasambh³t±ti vavattheti, jivh± ±h±rasambh³t±ti vava-ttheti, jivh± catunna½ mah±bh³t±na½ up±d±y±ti vavattheti, jivh± uppann±ti vava-ttheti jivh± samud±gat±ti vavattheti. Jivh± ahutv± sambh³t±, hutv± na bhavissat²tivavattheti. Jivha½ antavantato vavattheti, jivh± addhuv± asassat± vipariº±madha-mm±ti vavattheti, jivh± anicc± saªkhat± paµiccasamuppann± khayadhamm± vaya-dhamm± vir±gadhamm± nirodhadhamm±ti vavattheti. Jivha½ aniccato vavattheti,no (..0074) niccato …pe… paµinissajjati, no ±diyati. Aniccato vavatthento nicca-sañña½ pajahati …pe… paµinissajjanto ±d±na½ pajahati. Eva½ jivha½ ajjhatta½vavattheti. Katha½ k±ya½ ajjhatta½ vavattheti? K±yo avijj±sambh³toti vavattheti, k±yotaºh±sambh³toti vavattheti, k±yo kammasambh³toti vavattheti, k±yo ±h±rasa-mbh³toti vavattheti, k±yo catunna½ mah±bh³t±na½ up±d±y±ti vavattheti, k±youppannoti vavattheti, k±yo samud±gatoti vavattheti. K±yo ahutv± sambh³to, hutv±na bhavissat²ti vavattheti. K±ya½ antavantato vavattheti, k±yo addhuvo asassatovipariº±madhammoti vavattheti, k±yo anicco saªkhato paµiccasamuppanno khaya-dhammo vayadhammo vir±gadhammo nirodhadhammoti vavattheti. K±ya½ ani-ccato vavattheti, no niccato; dukkhato vavattheti, no sukhato …pe… paµinissajjati,no ±diyati. Aniccato vavatthento niccasañña½ pajahati, dukkhato vavatthentosukhasañña½ pajahati …pe… paµinissajjanto ±d±na½ pajahati. Eva½ k±ya½ajjhatta½ vavattheti. Katha½ mana½ ajjhatta½ vavattheti? Mano avijj±sambh³toti vavattheti, manotaºh±sambh³toti vavattheti, mano kammasambh³toti vavattheti, mano ±h±rasa-mbh³toti vavattheti, mano uppannoti vavattheti, mano samud±gatoti vavattheti.Mano ahutv± sambh³to, hutv± na bhavissat²ti vavattheti. Mana½ antavantato vava-ttheti, mano addhuvo asassato vipariº±madhammoti vavattheti, mano aniccosaªkhato paµiccasamuppanno khayadhammo vayadhammo vir±gadhammo niro-dhadhammoti vavattheti. Mana½ aniccato vavattheti, no niccato; dukkhato vava-ttheti, no sukhato; anattato vavattheti, no attato; nibbindati, no nandati; virajjati, norajjati; nirodheti, no samudeti; paµinissajjati, no ±diyati. Aniccato vavatthento nicca-sañña½ pajahati, dukkhato vavatthento sukhasañña½ pajahati, anattato vava-tthento attasañña½ pajahati, nibbindanto nandi½ pajahati, virajjanto r±ga½ paja-hati, nirodhento samudaya½ pajahati, paµinissajjanto ±d±na½ pajahati. Eva½mana½ ajjhatta½ vavattheti. Eva½ ajjhattadhamme vavattheti. Ta½ ñ±taµµhena (..007ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “ajjhattavavatth±ne paññ± vatthun±-natte ñ±ºa½”. Vatthun±nattañ±ºaniddeso pannarasamo.

Page 56: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide
Page 57: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

16. Gocaran±nattañ±ºaniddeso 67. Katha½ bahiddh± vavatth±ne paññ± gocaran±natte ñ±ºa½? Katha½bahiddh± dhamme vavattheti? R³pe bahiddh± vavattheti, sadde bahiddh± vava-ttheti, gandhe bahiddh± vavattheti, rase bahiddh± vavattheti, phoµµhabbe bahiddh±vavattheti, dhamme bahiddh± vavattheti. Katha½ r³pe bahiddh± vavattheti? R³p± avijj±sambh³t±ti vavattheti r³p± taºh±-sambh³t±ti vavattheti, r³p± kammasambh³t±ti vavattheti, r³p± ±h±rasambh³t±tivavattheti, r³p± catunna½ mah±bh³t±na½ up±d±y±ti vavattheti, r³p± uppann±tivavattheti, r³p± samud±gat±ti vavattheti. R³p± ahutv± sambh³t±, hutv± na bhavi-ssant²ti vavattheti. R³pe antavantato vavattheti, r³p± addhuv± asassat± vipariº±-madhamm±ti vavattheti. R³p± anicc± saªkhat± paµiccasamuppann± khaya-dhamm± vayadhamm± vir±gadhamm± nirodhadhamm±ti vavattheti. R³pe ani-ccato vavattheti, no niccato; dukkhato vavattheti, no sukhato; anattato vavattheti,no attato; nibbindati, no nandati; virajjati, no rajjati; nirodheti, no samudeti; paµini-ssajjati, no ±diyati. Aniccato vavatthento niccasañña½ pajahati, dukkhato vava-tthento sukhasañña½ pajahati, anattato vavatthento attasañña½ pajahati, nibbi-ndanto nandi½ pajahati, virajjanto r±ga½ pajahati, nirodhento samudaya½ paja-hati, paµinissajjanto ±d±na½ pajahati. Eva½ r³pe bahiddh± vavattheti. Katha½ sadde bahiddh± vavattheti? Sadd± avijj±sambh³t±ti vavattheti …pe…sadd± catunna½ mah±bh³t±na½ up±d±y±ti vavattheti, sadd± uppann±ti vava-ttheti, sadd± samud±gat±ti vavattheti. Sadd± ahutv± sambh³t±, hutv± na bhavissa-nt²ti vavattheti. Sadde antavantato vavattheti, sadd± addhuv± (..0076) asassat±vipariº±madhamm±ti vavattheti, sadd± anicc± saªkhat± paµiccasamuppann±khayadhamm± vayadhamm± vir±gadhamm± nirodhadhamm±ti vavattheti. Saddeaniccato vavattheti, no niccato …pe… eva½ sadde bahiddh± vavattheti. Katha½ gandhe bahiddh± vavattheti? Gandh± avijj±sambh³t±ti vavattheti,gandh± taºh±sambh³t±ti vavattheti …pe… eva½ gandhe bahiddh± vavattheti.Katha½ rase bahiddh± vavattheti? Ras± avijj±sambh³t±ti vavattheti, ras± taºh±sa-mbh³t±ti vavattheti …pe… eva½ rase bahiddh± vavattheti. Katha½ phoµµhabbebahiddh± vavattheti? Phoµµhabb± avijj±sambh³t±ti vavattheti, phoµµhabb± taºh±sa-mbh³t±ti vavattheti, phoµµhabb± kammasambh³t±ti vavattheti, phoµµhabb± ±h±ra-sambh³t±ti vavattheti, phoµµhabb± uppann±ti vavattheti. Phoµµhabb± samud±ga-t±ti vavattheti …pe… eva½ phoµµhabbe bahiddh± vavattheti. Katha½ dhamme bahiddh± vavattheti? Dhamm± avijj±sambh³t±ti vavattheti,dhamm± taºh±sambh³t±ti vavattheti, dhamm± kammasambh³t±ti vavattheti,dhamm± ±h±rasambh³t±ti vavattheti, dhamm± uppann±ti vavattheti, dhamm±samud±gat±ti vavattheti. Dhamm± ahutv± sambh³t±, hutv± na bhavissant²ti vava-ttheti. Dhamme antavantato vavattheti, dhamm± addhuv± asassat± vipariº±ma-dhamm±ti vavattheti, dhamm± anicc± saªkhat± paµiccasamuppann± khaya-dhamm± vayadhamm± vir±gadhamm± nirodhadhamm±ti vavattheti. Dhamme ani-

Page 58: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ccato vavattheti, no niccato; dukkhato vavattheti, no sukhato; anattato vavattheti,no attato; nibbindati, no nandati; virajjati, no rajjati; nirodheti, no samudeti; paµini-ssajjati, no ±diyati …pe… aniccato vavatthento niccasañña½ pajahati, dukkhatovavatthento sukhasañña½ pajahati, anattato vavatthento attasañña½ pajahati,nibbindanto nandi½ pajahati, virajjanto r±ga½ pajahati, nirodhento samudaya½pajahati, paµinissajjanto ±d±na½ pajahati. Eva½ dhamme bahiddh± vavattheti.Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “bahiddh± vava-tth±ne paññ± gocaran±natte ñ±ºa½”. Gocaran±nattañ±ºaniddeso so¼asamo. 17. Cariy±n±nattañ±ºaniddeso 68. Katha½ (..0077) cariy±vavatth±ne paññ± cariy±n±natte ñ±ºa½? Cariy±titisso cariy±yo– viññ±ºacariy±, aññ±ºacariy±, ñ±ºacariy±. Katam± viññ±ºacariy±? Dassanatth±ya ±vajjanakiriy±by±kat± viññ±ºacariy±r³pesu, dassanaµµho cakkhuviññ±ºa½ viññ±ºacariy± r³pesu, diµµhatt± abhiniro-pan± vip±kamanodh±tu ‚ viññ±ºacariy± r³pesu, abhiniropitatt± vip±kamanoviññ±-ºadh±tu viññ±ºacariy± r³pesu. Savanatth±ya ±vajjanakiriy±by±kat± viññ±ºaca-riy± saddesu, savanattho sotaviññ±ºa½ viññ±ºacariy± saddesu, sutatt± abhiniro-pan± vip±kamanodh±tu viññ±ºacariy± saddesu, abhiniropitatt± vip±kamanoviññ±-ºadh±tu viññ±ºacariy± saddesu. Gh±yanatth±ya ±vajjanakiriy±by±kat± viññ±ºaca-riy± gandhesu, gh±yanaµµho ‚ gh±naviññ±ºa½ viññ±ºacariy± gandhesu, gh±yi-tatt± abhiniropan± vip±kamanodh±tu viññ±ºacariy± gandhesu, abhiniropitatt± vip±-kamanoviññ±ºadh±tu viññ±ºacariy± gandhesu. S±yanatth±ya ±vajjanakiriy±by±-kat± viññ±ºacariy± rasesu, s±yanaµµho jivh±viññ±ºa½ viññ±ºacariy± rasesu, s±yi-tatt± abhiniropan± vip±kamanodh±tu viññ±ºacariy± rasesu, abhiniropitatt± vip±ka-manoviññ±ºadh±tu viññ±ºacariy± rasesu. Phusanatth±ya ±vajjanakiriy±by±kat±viññ±ºacariy± phoµµhabbesu, phusanaµµho k±yaviññ±ºa½ viññ±ºacariy± phoµµha-bbesu, phuµµhatt± abhiniropan± vip±kamanodh±tu viññ±ºacariy± phoµµhabbesu,abhiniropitatt± vip±kamanoviññ±ºadh±tu viññ±ºacariy± phoµµhabbesu. Vij±nana-tth±ya ±vajjanakiriy±by±kat± viññ±ºacariy± dhammesu, vij±nanaµµho manovi-ññ±ºa½ viññ±ºacariy± dhammesu, viññ±tatt± abhiniropan± vip±kamanodh±tuviññ±ºacariy± dhammesu, abhiniropitatt± vip±kamanoviññ±ºadh±tu viññ±ºaca-riy± dhammesu. 69. Viññ±ºacariy±ti kenaµµhena viññ±ºacariy±? N²r±g± carat²ti– viññ±ºacariy±.Niddos± carat²ti– viññ±ºacariy±. Nimmoh± carat²ti– viññ±ºacariy±. Nimm±n± cara-t²ti– viññ±ºacariy±. Niddiµµhi carat²ti– viññ±ºacariy± (..0078) ni-uddhacc± carat²ti–viññ±ºacariy±. Nibbicikicch± carat²ti– viññ±ºacariy±. N±nusay± carat²ti– viññ±ºaca-riy±. R±gavippayutt± carat²ti– viññ±ºacariy±. Dosavippayutt± carat²ti– viññ±ºaca-riy±. Mohavippayutt± carat²ti– viññ±ºacariy±. M±navippayutt± carat²ti– viññ±ºaca-

Page 59: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

riy±. Diµµhivippayutt± carat²ti– viññ±ºacariy±. Uddhaccavippayutt± carat²ti– viññ±ºa-cariy±. Vicikicch±vippayutt± carat²ti– viññ±ºacariy±. Anusayavippayutt± carat²ti–viññ±ºacariy±. Kusalehi kammehi sampayutt± carat²ti– viññ±ºacariy±. Akusalehikammehi vippayutt± carat²ti– viññ±ºacariy±. S±vajjehi kammehi vippayutt± cara-t²ti– viññ±ºacariy±. Anavajjehi kammehi sampayutt± carat²ti– viññ±ºacariy±.Kaºhehi kammehi vippayutt± carat²ti– viññ±ºacariy±. Sukkehi kammehi sampa-yutt± carat²ti– viññ±ºacariy±. Sukhudrayehi kammehi sampayutt± carat²ti– viññ±ºa-cariy±. Dukkhudrayehi kammehi vippayutt± carat²ti– viññ±ºacariy±. Sukhavip±-kehi kammehi sampayutt± carat²ti– viññ±ºacariy±. Dukkhavip±kehi kammehivippayutt± carat²ti– viññ±ºacariy±. Viññ±te carat²ti– viññ±ºacariy±. Viññ±ºassaevar³p± cariy± hot²ti– viññ±ºacariy±. Pakatiparisuddhamida½ citta½ nikkilesaµµhe-n±ti– viññ±ºacariy±. Aya½ viññ±ºacariy±. Katam± aññ±ºacariy±? Man±piyesu r³pesu r±gassa javanatth±ya ±vajjanakiri-y±by±kat± viññ±ºacariy±; r±gassa javan± aññ±ºacariy±. Aman±piyesu r³pesudosassa javanatth±ya ±vajjanakiriy±by±kat± viññ±ºacariy±; dosassa javan± aññ±-ºacariy±. Tadubhayena asamapekkhanasmi½ vatthusmi½ mohassa javanatth±ya±vajjanakiriy±by±kat± viññ±ºacariy±; mohassa javan± aññ±ºacariy±. Viniba-ndhassa m±nassa javanatth±ya ±vajjanakiriy±by±kat± viññ±ºacariy±; m±nassajavan± aññ±ºacariy±. Par±maµµh±ya diµµhiy± javanatth±ya ±vajjanakiriy±by±kat±viññ±ºacariy±; diµµhiy± javan± aññ±ºacariy±. Vikkhepagatassa uddhaccassa java-natth±ya ±vajjanakiriy±by±kat± viññ±ºacariy±; uddhaccassa javan± aññ±ºacariy±.Aniµµhaªgat±ya vicikicch±ya javanatth±ya ±vajjanakiriy±by±kat± viññ±ºacariy±;vicikicch±ya javan± aññ±ºacariy±. Th±magatassa anusayassa javanatth±ya ±va-jjanakiriy±by±kat± viññ±ºacariy±; anusayassa javan± aññ±ºacariy±. Man±piyesu (..0079) saddesu …pe… man±piyesu gandhesu …pe… man±pi-yesu rasesu …pe… man±piyesu phoµµhabbesu …pe… man±piyesu dhammesur±gassa javanatth±ya ±vajjanakiriy±by±kat± viññ±ºacariy±; r±gassa javan± aññ±-ºacariy±. Aman±piyesu dhammesu dosassa javanatth±ya ±vajjanakiriy±by±kat±viññ±ºacariy±; dosassa javan± aññ±ºacariy±. Tadubhayena asamapekkha-nasmi½ vatthusmi½ mohassa javanatth±ya ±vajjanakiriy±by±kat± viññ±ºacariy±;mohassa javan± aññ±ºacariy±. Vinibandhassa m±nassa javanatth±ya ±vajjanaki-riy±by±kat± viññ±ºacariy±; m±nassa javan± aññ±ºacariy±. Par±maµµh±ya diµµhiy±javanatth±ya ±vajjanakiriy±by±kat± viññ±ºacariy±; diµµhiy± javan± aññ±ºacariy±.Vikkhepagatassa uddhaccassa javanatth±ya ±vajjanakiriy±by±kat± viññ±ºacariy±;uddhaccassa javan± aññ±ºacariy±; aniµµhaªgat±ya vicikicch±ya javanatth±ya ±va-jjanakiriy±by±kat± viññ±ºacariy±; vicikicch±ya javan± aññ±ºacariy±. Th±maga-tassa anusayassa javanatth±ya ±vajjanakiriy±by±kat± viññ±ºacariy±; anusayassajavan± aññ±ºacariy±. 70. Aññ±ºacariy±ti kenaµµhena aññ±ºacariy±? Sar±g± carat²ti– aññ±ºacariy±.Sados± carat²ti– aññ±ºacariy±. Samoh± carat²ti– aññ±ºacariy±. Sam±n± carat²ti–aññ±ºacariy±. Sadiµµhi carat²ti– aññ±ºacariy±. Sa-uddhacc± carat²ti– aññ±ºacariy±.Savicikicch± carat²ti– aññ±ºacariy±. S±nusay± carat²ti– aññ±ºacariy±. R±gasampa-

Page 60: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

yutt± carat²ti– aññ±ºacariy±. Dosasampayutt± carat²ti– aññ±ºacariy±. Mohasampa-yutt± carat²ti– aññ±ºacariy±. M±nasampayutt± carat²ti– aññ±ºacariy±. Diµµhisampa-yutt± carat²ti– aññ±ºacariy±. Uddhaccasampayutt± carat²ti– aññ±ºacariy±. Viciki-cch±sampayutt± carat²ti– aññ±ºacariy±. Anusayasampayutt± carat²ti– aññ±ºaca-riy±. Kusalehi kammehi vippayutt± carat²ti– aññ±ºacariy±. Akusalehi kammehisampayutt± carat²ti– aññ±ºacariy±. S±vajjehi kammehi sampayutt± carat²ti– aññ±-ºacariy±. Anavajjehi kammehi vippayutt± carat²ti– aññ±ºacariy±. Kaºhehikammehi sampayutt± carat²ti– aññ±ºacariy±. Sukkehi kammehi vippayutt± carat²ti–aññ±ºacariy±. Sukhudrayehi kammehi vippayutt± carat²ti– aññ±ºacariy±. Dukkhu-drayehi kammehi (..0080) sampayutt± carat²ti– aññ±ºacariy±. Sukhavip±kehikammehi vippayutt± carat²ti– aññ±ºacariy±. Dukkhavip±kehi kammehi sampayutt±carat²ti– aññ±ºacariy±. Aññ±te carat²ti– aññ±ºacariy±. Aññ±ºassa evar³p± cariy±hot²ti– aññ±ºacariy±. Aya½ aññ±ºacariy±. 71. Katam± ñ±ºacariy±? Anicc±nupassanatth±ya ±vajjanakiriy±by±kat± viññ±-ºacariy±; anicc±nupassan± ñ±ºacariy±. Dukkh±nupassanatth±ya ±vajjanakiriy±-by±kat± viññ±ºacariy±; dukkh±nupassan± ñ±ºacariy±. Anatt±nupassanatth±ya±vajjanakiriy±by±kat± viññ±ºacariy±; anatt±nupassan± ñ±ºacariy±. Nibbid±nupa-ssanatth±ya …pe… vir±g±nupassanatth±ya… nirodh±nupassanatth±ya… paµini-ssagg±nupassanatth±ya… khay±nupassanatth±ya… vay±nupassanatth±ya…vipariº±m±nupassanatth±ya… animitt±nupassanatth±ya… appaºihit±nupassana-tth±ya… suññat±nupassanatth±ya… adhipaññ±dhamm±nupassanatth±ya…yath±bh³tañ±ºadassanatth±ya… ±d²nav±nupassanatth±ya… paµisaªkh±nupassa-natth±ya ±vajjanakiriy±by±kat± viññ±ºacariy±; paµisaªkh±nupassan± ñ±ºacariy±.Vivaµµan±nupassan± ñ±ºacariy±. Sot±pattimaggo ñ±ºacariy±. Sot±pattiphalasa-m±patti ñ±ºacariy±.

Page 61: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Sakad±g±mimaggo ñ±ºacariy±. Sakad±g±miphalasam±patti ñ±ºacariy±. An±g±-mimaggo ñ±ºacariy±. An±g±miphalasam±patti ñ±ºacariy±. Arahattamaggo ñ±ºa-cariy±. Arahattaphalasam±patti ñ±ºacariy±. ѱºacariy±ti kenaµµhena ñ±ºacariy±? N²r±g± carat²ti– ñ±ºacariy±. Niddos± cara-t²ti– ñ±ºacariy± …pe… n±nusay± carat²ti– ñ±ºacariy±. R±gavippayutt± carat²ti–ñ±ºacariy±. Dosavippayutt± carat²ti– ñ±ºacariy±. Mohavippayutt± carat²ti– ñ±ºaca-riy±. M±navippayutt± …pe… diµµhivippayutt±… uddhaccavippayutt±… vicikicch±-vippayutt±… anusayavippayutt±… kusalehi kammehi sampayutt±… akusalehikammehi vippayutt±… s±vajjehi kammehi vippayutt±… anavajjehi kammehisampayutt±… kaºhehi kammehi vippayutt±… sukkehi kammehi sampayutt±…sukhudrayehi kammehi sampayutt±… dukkhudrayehi kammehi vippayutt±…sukhavip±kehi kammehi sampayutt± carat²ti– ñ±ºacariy±. Dukkhavip±kehikammehi vippayutt± carat²ti (..0081)– ñ±ºacariy±. ѱte carat²ti– ñ±ºacariy±.ѱºassa evar³p± cariy± hot²ti– ñ±ºacariy±. Aya½ ñ±ºacariy±. Aññ± viññ±ºaca-riy±, aññ± aññ±ºacariy±, aññ± ñ±ºacariy±ti. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nana-µµhena paññ±. Tena vuccati– “cariy±vavatth±ne paññ± cariy±n±natte ñ±ºa½”. Cariy±n±nattañ±ºaniddeso sattarasamo. 18. Bh³min±nattañ±ºaniddeso 72. Katha½ catudhammavavatth±ne paññ± bh³min±natte ñ±ºa½? Catassobh³miyo– k±m±vacar± bh³mi, r³p±vacar± bh³mi, ar³p±vacar± bh³mi, apariy±-pann± bh³mi. Katam± k±m±vacar± bh³mi? Heµµhato av²ciniraya½ pariyanta½karitv± uparito paranimmitavasavatt² deve ‚ antokaritv± ya½ etasmi½ antareetth±vacar± ettha pariy±pann± khandhadh±tu-±yatan± r³pa½ vedan± saññ±saªkh±r± viññ±ºa½– aya½ k±m±vacar± bh³mi. Katam± r³p±vacar± bh³mi? Heµµhato brahmaloka½ pariyanta½ karitv± uparitoakaniµµhe deve antokaritv± ya½ etasmi½ antare etth±vacar± ettha pariy±pann±sam±pannassa v± upapannassa v± diµµhadhammasukhavih±rissa v± cittacetasik±dhamm±– aya½ r³p±vacar± bh³mi. Katam± ar³p±vacar± bh³mi? Heµµhato ±k±s±nañc±yatan³page deve pariyanta½karitv± uparito nevasaññ±n±saññ±yatan³page deve antokaritv± ya½ etasmi½antare etth±vacar± ettha pariy±pann± sam±pannassa v± upapannassa v± diµµha-dhammasukhavih±rissa v± cittacetasik± dhamm±– aya½ ar³p±vacar± bh³mi. Katam± apariy±pann± bh³mi? Apariy±pann± magg± ca maggaphal±ni ca asa-ªkhat± ca dh±tu– aya½ apariy±pann± bh³mi. Im± catasso bh³miyo. Apar±pi catasso bh³miyo catt±ro satipaµµh±n± catt±ro sammappadh±n±, catt±roiddhip±d±, catt±ri jh±n±ni, catasso appamaññ±yo, catasso ar³pasam±pattiyo,catasso paµisambhid±, catasso (..0082) paµipad±, catt±ri ±rammaº±ni, catt±ro ari-yava½s±, catt±ri saªgahavatth³ni, catt±ri cakk±ni, catt±ri dhammapad±ni– im±

Page 62: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

catasso bh³miyo. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati–“catudhammavavatth±ne paññ± bh³min±natte ñ±ºa½”. Bh³min±nattañ±ºaniddeso aµµh±rasamo. 19. Dhamman±nattañ±ºaniddeso 73. Katha½ navadhammavavatth±ne paññ± dhamman±natte ñ±ºa½? Katha½dhamme vavattheti? K±m±vacare dhamme kusalato vavattheti, akusalato vava-ttheti, aby±katato vavattheti. R³p±vacare dhamme kusalato vavattheti, aby±katatovavattheti. Ar³p±vacare dhamme kusalato vavattheti, aby±katato vavattheti. Apa-riy±panne dhamme kusalato vavattheti, aby±katato vavattheti. Katha½ k±m±vacare dhamme kusalato vavattheti, akusalato vavattheti, aby±ka-tato vavattheti? Dasa kusalakammapathe kusalato vavattheti, dasa akusalaka-mmapathe akusalato vavattheti, r³pañca vip±kañca kiriyañca aby±katato vava-ttheti– eva½ k±m±vacare dhamme kusalato vavattheti, akusalato vavattheti, aby±-katato vavattheti. Katha½ r³p±vacare dhamme kusalato vavattheti, aby±katato vavattheti? Idha-µµhassa catt±ri jh±n±ni kusalato vavattheti, tatr³papannassa catt±ri jh±n±ni aby±ka-tato vavattheti– eva½ r³p±vacare dhamme kusalato vavattheti, aby±katato vava-ttheti. Katha½ ar³p±vacare dhamme kusalato vavattheti, aby±katato vavattheti? Idha-µµhassa catasso ar³p±vacarasam±pattiyo kusalato vavattheti, tatr³papannassacatasso ar³p±vacarasam±pattiyo aby±katato vavattheti– eva½ ar³p±vacaredhamme kusalato vavattheti, aby±katato vavattheti. Katha½ (..0083) apariy±panne dhamme kusalato vavattheti, aby±katato vava-ttheti? Catt±ro ariyamagge kusalato vavattheti, catt±ri ca s±maññaphal±ni nibb±-nañca aby±katato vavattheti– eva½ apariy±panne dhamme kusalato vavattheti,aby±katato vavattheti. Eva½ dhamme vavattheti. Nava p±mojjam³lak± dhamm±. Aniccato manasikaroto p±mojja½ j±yati, pamu-ditassa p²ti j±yati, p²timanassa k±yo passambhati, passaddhak±yo sukha½ vedeti,sukhino citta½ sam±dhiyati. Sam±hite citte yath±bh³ta½ paj±n±ti passati. Yath±-bh³ta½ j±na½ passa½ nibbindati, nibbinda½ virajjati, vir±g± vimuccati. Dukkhatomanasikaroto p±mojja½ j±yati …pe… anattato manasikaroto p±mojja½ j±yati…pe… vimuccati. R³pa½ aniccato manasikaroto p±mojja½ j±yati …pe… r³pa½ dukkhato mana-sikaroto …pe… vedana½… sañña½… saªkh±re… viññ±ºa½… cakkhu½ …pe…jar±maraºa½ aniccato manasikaroto p±mojja½ j±yati …pe… jar±maraºa½dukkhato manasikaroto p±mojja½ j±yati …pe… jar±maraºa½ anattato manasika-roto p±mojja½ j±yati, pamuditassa p²ti j±yati, p²timanassa k±yo passambhati,passaddhak±yo sukha½ vedeti, sukhino citta½ sam±dhiyati. Sam±hite citte yath±-

Page 63: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

bh³ta½ paj±n±ti passati. Yath±bh³ta½ j±na½ passa½ nibbindati, nibbinda½ vira-jjati, vir±g± vimuccati. Ime nava p±mojjam³lak± dhamm±. 74. Nava yoniso manasik±ram³lak± dhamm±. Aniccato yoniso manasikarotop±mojja½ j±yati, pamuditassa p²ti j±yati, p²timanassa k±yo passambhati, passa-ddhak±yo sukha½ vedeti, sukhino citta½ sam±dhiyati. Sam±hitena cittena “ida½dukkhan”ti yath±bh³ta½ paj±n±ti, “aya½ dukkhasamudayo”ti yath±bh³ta½ paj±-n±ti, “aya½ dukkhanirodho”ti yath±bh³ta½ paj±n±ti, “aya½ dukkhanirodhag±min²paµipad±”ti yath±bh³ta½ paj±n±ti. Dukkhato yoniso manasikaroto p±mojja½j±yati, pamuditassa p²ti j±yati, p²timanassa k±yo passambhati, passaddhak±yosukha½ vedeti, sukhino citta½ sam±dhiyati. Sam±hitena cittena “ida½ dukkhan”tiyath±bh³ta½ paj±n±ti, “aya½ dukkhasamudayo”ti yath±bh³ta½ paj±n±ti, “aya½dukkhanirodho”ti yath±bh³ta½ paj±n±ti, “aya½ (..0084) dukkhanirodhag±min²paµipad±”ti yath±bh³ta½ paj±n±ti. Anattato yoniso manasikaroto p±mojja½ j±yati…pe…. R³pa½ aniccato yoniso manasikaroto p±mojja½ j±yati …pe… r³pa½ dukkhatoyoniso manasikaroto p±mojja½ j±yati …pe… r³pa½ anattato yoniso manasikarotop±mojja½ j±yati …pe… vedana½… sañña½… saªkh±re… viññ±ºa½… cakkhu½…pe… jar±maraºa½ aniccato yoniso manasikaroto p±mojja½ j±yati …pe… jar±-maraºa½ dukkhato yoniso manasikaroto p±mojja½ j±yati …pe… jar±maraºa½anattato yoniso manasikaroto p±mojja½ j±yati, pamuditassa p²ti j±yati, p²tima-nassa k±yo passambhati, passaddhak±yo sukha½ vedeti, sukhino citta½ sam±-dhiyati. Sam±hitena cittena “ida½ dukkhan”ti yath±bh³ta½ paj±n±ti, “aya½dukkhasamudayo”ti yath±bh³ta½ paj±n±ti, “aya½ dukkhanirodho”ti yath±bh³ta½paj±n±ti, “aya½ dukkhanirodhag±min² paµipad±”ti yath±bh³ta½ paj±n±ti. Ime navayoniso manasik±ram³lak± dhamm±. Nava n±natt±– dh±tun±natta½ paµicca uppajjati phassan±natta½, phassan±-natta½ paµicca uppajjati vedan±n±natta½, vedan±n±natta½ paµicca uppajjatisaññ±n±natta½, saññ±n±natta½ paµicca uppajjati saªkappan±natta½, saªkappa-n±natta½ paµicca uppajjati chandan±natta½, chandan±natta½ paµicca uppajjatipari¼±han±natta½, pari¼±han±natta½ paµicca uppajjati pariyesan±n±natta½, pariye-san±n±natta½ paµicca uppajjati l±bhan±natta½– ime nava n±natt±. Ta½ ñ±ta-µµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “navadhammavavatth±nepaññ± dhamman±natte ñ±ºa½”. Dhamman±nattañ±ºaniddeso ek³nav²satimo. 20-24. ѱºapañcakaniddeso 75. Katha½ abhiññ±paññ± ñ±taµµhe ñ±ºa½, pariññ±paññ± t²raºaµµhe ñ±ºa½,pah±nepaññ± paricc±gaµµhe ñ±ºa½, bh±van± paññ± ekarasaµµhe ñ±ºa½, sacchi-kiriy±paññ± phassanaµµhe ñ±ºa½? Ye ye dhamm± abhiññ±t± honti, te te dhamm±

Page 64: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ñ±t± honti. Ye ye dhamm± pariññ±t± honti, te (..0085) te dhamm± t²rit± honti. Yeye dhamm± pah²n± honti, te te dhamm± pariccatt± honti. Ye ye dhamm± bh±vit±honti, te te dhamm± ekaras± honti. Ye ye dhamm± sacchikat± honti, te te dhamm±phassit± honti. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati–“abhiññ± paññ± ñ±taµµhe ñ±ºa½, pariññ± paññ± t²raºaµµhe ñ±ºa½, pah±ne paññ±paricc±gaµµhe ñ±ºa½, bh±van± paññ± ekarasaµµhe ñ±ºa½, sacchikiriy± paññ±phusanaµµhe ñ±ºa½”. ѱºapañcakaniddeso catuv²satimo. 25-28. Paµisambhid±ñ±ºaniddeso 76. Katha½ atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½, dhamman±nattepaññ± dhammapaµisambhide ñ±ºa½, niruttin±natte paññ± niruttipaµisambhideñ±ºa½, paµibh±nan±natte paññ± paµibh±napaµisambhide ñ±ºa½? Saddhindriya½dhammo, v²riyindriya½ dhammo, satindriya½ dhammo, sam±dhindriya½ dhammo,paññindriya½ dhammo. Añño saddhindriya½ dhammo, añño v²riyindriya½dhammo, añño satindriya½ dhammo, añño sam±dhindriya½ dhammo, aññopaññindriya½ dhammo. Yena ñ±ºena ime n±n± dhamm± ñ±t±, teneva ñ±ºenaime n±n± dhamm± paµividit±ti. Tena vuccati– “dhamman±natte paññ± dhammapa-µisambhide ñ±ºa½”. Adhimokkhaµµho attho, paggahaµµho attho, upaµµh±naµµho attho, avikkhepaµµhoattho, dassanaµµho attho. Añño adhimokkhaµµho attho, añño paggahaµµho attho,añño upaµµh±naµµho attho, añño avikkhepaµµho attho, añño dassanaµµho attho.Yena ñ±ºena ime n±n± atth± ñ±t±, teneva ñ±ºena ime n±n± atth± paµividit±ti.Tena vuccati “atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½”. Pañca dhamme sandassetu½ byañjananirutt±bhil±p±, pañca atthe sandassetu½byañjananirutt±bhil±p±. Aññ± dhammaniruttiyo, aññ± atthaniruttiyo. Yena ñ±ºenaim± n±n± niruttiyo ñ±t±, teneva ñ±ºena im± n±n± niruttiyo paµividit±ti. Tenavuccati– “niruttin±natte paññ± niruttipaµisambhide ñ±ºa½”. Pañcasu (..0086) dhammesu ñ±º±ni, pañcasu atthesu ñ±º±ni, dasasu nirutt²suñ±º±ni. Aññ±ni dhammesu ñ±º±ni, aññ±ni atthesu ñ±º±ni, aññ±ni nirutt²suñ±º±ni. Yena ñ±ºena ime n±n± ñ±º± ñ±t±, teneva ñ±ºena ime n±n± ñ±º±

Page 65: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

paµividit±ti. Tena vuccati– “paµibh±nan±natte paññ± paµibh±napaµisambhide ñ±ºa½”. 77. Saddh±bala½ dhammo, v²riyabala½ dhammo, satibala½ dhammo, sam±dhi-bala½ dhammo, paññ±bala½ dhammo. Añño saddh±bala½ dhammo, añño v²riya-bala½ dhammo, añño satibala½ dhammo, añño sam±dhibala½ dhammo, aññopaññ±bala½ dhammo. Yena ñ±ºena ime n±n± dhamm± ñ±t±, teneva ñ±ºena imen±n± dhamm± paµividit±ti. Tena vuccati– “dhamman±natte paññ± dhammapaµisa-mbhide ñ±ºa½”. Assaddhiye akampiyaµµho attho. Kosajje akampiyaµµho attho. Pam±de akampi-yaµµho attho. Uddhacce akampiyaµµho attho. Avijj±ya akampiyaµµho attho. Aññoassaddhiye akampiyaµµho attho, añño kosajje akampiyaµµho attho, añño pam±deakampiyaµµho attho, añño uddhacce akampiyaµµho attho, añño avijj±ya akampi-yaµµho attho. Yena ñ±ºena ime n±n± atth± ñ±t±, teneva ñ±ºena ime n±n± atth±paµividit±ti. Tena vuccati– “atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½”. Pañca dhamme sandassetu½ byañjananirutt±bhil±p±, pañca atthe sandassetu½byañjananirutt±bhil±p±. Aññ± dhammaniruttiyo, aññ± atthaniruttiyo. Yena ñ±ºenaim± n±n± niruttiyo ñ±t±, teneva ñ±ºena im± n±n± niruttiyo paµividit±ti. Tenavuccati– “niruttin±natte paññ± niruttipaµisambhide ñ±ºa½”. Pañcasu ‚ dhammesu ñ±º±ni, pañcasu ‚ atthesu ñ±º±ni, dasasu ‚ nirutt²suñ±º±ni. Aññ±ni dhammesu ñ±º±ni, aññ±ni atthesu ñ±º±ni, aññ±ni nirutt²suñ±º±ni. Yena ñ±ºena ime n±n± ñ±º± ñ±t±, teneva ñ±ºena ime n±n± ñ±º± paµividi-t±ti. Tena vuccati– “paµibh±nan±natte paññ± paµibh±napaµisambhide ñ±ºa½”. Satisambojjhaªgo (..0087) dhammo, dhammavicayasambojjhaªgo dhammo,v²riyasambojjhaªgo dhammo, p²tisambojjhaªgo dhammo, passaddhisambojjhaªgodhammo, sam±dhisambojjhaªgo dhammo, upekkh±sambojjhaªgo dhammo. Aññosatisambojjhaªgo dhammo, añño dhammavicayasambojjhaªgo dhammo, aññov²riyasambojjhaªgo dhammo, añño p²tisambojjhaªgo dhammo, añño passaddhisa-mbojjhaªgo dhammo, añño sam±dhisambojjhaªgo dhammo, añño upekkh±sambo-jjhaªgo dhammo. Yena ñ±ºena ime n±n± dhamm± ñ±t±, teneva ñ±ºena ime n±n±dhamm± paµividit±ti. Tena vuccati– “dhamman±natte paññ± dhammapaµisa-mbhide ñ±ºa½”. Upaµµh±naµµho attho, pavicayaµµho attho, paggahaµµho attho, pharaºaµµho attho,upasamaµµho attho, avikkhepaµµho attho, paµisaªkh±naµµho attho. Añño upaµµh±-naµµho attho, añño pavicayaµµho attho, añño paggahaµµho attho, añño pharaºaµµhoattho, añño upasamaµµho attho, añño avikkhepaµµho attho, añño paµisaªkh±naµµhoattho. Yena ñ±ºena ime n±n± atth± ñ±t±, teneva ñ±ºena ime n±n± atth± paµividi-t±ti. Tena vuccati– “atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½”. Satta dhamme sandassetu½ byañjananirutt±bhil±p±, satta atthe sandassetu½byañjananirutt±bhil±p±. Aññ± dhammaniruttiyo, aññ± atthaniruttiyo. Yena ñ±ºenaim± n±n± niruttiyo ñ±t±, teneva ñ±ºena im± n±n± niruttiyo paµividit±ti. Tenavuccati– “niruttin±natte paññ± niruttipaµisambhide ñ±ºa½”. Sattasu dhammesu ñ±º±ni, sattasu atthesu ñ±º±ni, cuddasasu nirutt²su ñ±º±ni.Aññ±ni dhammesu ñ±º±ni, aññ±ni atthesu ñ±º±ni, aññ±ni nirutt²su ñ±º±ni. Yena

Page 66: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ñ±ºena ime n±n± ñ±º± ñ±t±, teneva ñ±ºena ime n±n± ñ±º± paµividit±ti. Tenavuccati– “paµibh±nan±natte paññ± paµibh±napaµisambhide ñ±ºa½”. Samm±diµµhi dhammo, samm±saªkappo dhammo, samm±v±c± dhammo,samm±kammanto dhammo, samm±-±j²vo dhammo, samm±v±y±mo dhammo,samm±sati dhammo, samm±sam±dhi dhammo. Añño samm±diµµhi dhammo, aññosamm±saªkappo (..0088) dhammo, añño samm±v±c± dhammo, añño samm±ka-mmanto dhammo, añño samm±-±j²vo dhammo, añño samm±v±y±mo dhammo,añño samm±sati dhammo, añño samm±sam±dhi dhammo. Yena ñ±ºena imen±n± dhamm± ñ±t±, teneva ñ±ºena ime n±n± dhamm± paµividit±ti. Tena vuccati–“dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide ñ±ºa½”. Dassanaµµho attho, abhiniropanaµµho attho, pariggahaµµho attho, samuµµh±naµµhoattho, vod±naµµho attho, paggahaµµho attho, upaµµh±naµµho attho, avikkhepaµµhoattho. Añño dassanaµµho attho, añño abhiniropanaµµho attho, añño pariggahaµµhoattho, añño samuµµh±naµµho attho, añño vod±naµµho attho, añño paggahaµµho attho,añño upaµµh±naµµho attho, añño avikkhepaµµho attho. Yena ñ±ºena ime n±n± atth±ñ±t± teneva ñ±ºena ime n±n± atth± paµividit±ti. Tena vuccati– “atthan±natte paññ±atthapaµisambhide ñ±ºa½”. Aµµha dhamme sandassetu½ byañjananirutt±bhil±p±, aµµha atthe sandassetu½byañjananirutt±bhil±p±. Aññ± dhammaniruttiyo, aññ± atthaniruttiyo. Yena ñ±ºenaim± n±n± niruttiyo ñ±t±, teneva ñ±ºena im± n±n± niruttiyo paµividit±ti. Tenavuccati– “niruttin±natte paññ± niruttipaµisambhide ñ±ºa½”. Aµµhasu dhammesu ñ±º±ni, aµµhasu atthesu ñ±º±ni so¼asasu nirutt²su ñ±º±ni.Aññ±ni dhammesu ñ±º±ni, aññ±ni atthesu ñ±º±ni, aññ±ni nirutt²su ñ±º±ni. Yenañ±ºena ime n±n± ñ±º± ñ±t±, teneva ñ±ºena ime n±n± ñ±º± paµividit±ti. Tenavuccati– “paµibh±nan±natte paññ± paµibh±napaµisambhide ñ±ºa½”. Ta½ ñ±ta-µµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “atthan±natte paññ± atthapa-µisambhide ñ±ºa½. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide ñ±ºa½. Nirutti-n±natte paññ± niruttipaµisambhide ñ±ºa½. Paµibh±nan±natte paññ± paµibh±napa-µisambhide ñ±ºa½”. Paµisambhid±ñ±ºaniddeso aµµhav²satimo. 29-31. ѱºattayaniddeso 78. Katha½ (..0089) vih±ran±natte paññ± vih±raµµhe ñ±ºa½, sam±pattin±nattepaññ± sam±pattaµµhe ñ±ºa½, vih±rasam±pattin±natte paññ± vih±rasam±pattaµµheñ±ºa½? Nimitta½ bhayato sampassam±no animitte adhimuttatt± phussa phussavaya½ passati– animitto vih±ro. Paºidhi½ bhayato sampassam±no appaºihiteadhimuttatt± phussa phussa vaya½ passati– appaºihito vih±ro. Abhinivesa½bhayato sampassam±no suññate adhimuttatt± phussa phussa vaya½ passati–suññato vih±ro.

Page 67: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Nimitta½ bhayato sampassam±no animitte adhimuttatt± pavatta½ ajjhupe-kkhitv± nirodha½ nibb±na½ animitta½ ±vajjitv± sam±pajjati– animitt± sam±patti.Paºidhi½ bhayato sampassam±no appaºihite adhimuttatt± pavatta½ ajjhupe-kkhitv± nirodha½ nibb±na½ appaºihita½ ±vajjitv± sam±pajjati– appaºihit± sam±-patti. Abhinivesa½ bhayato sampassam±no suññate adhimuttatt± pavatta½ ajjhu-pekkhitv± nirodha½ nibb±na½ suññata½ ±vajjitv± sam±pajjati– suññat± sam±-patti. Nimitta½ bhayato sampassam±no animitte adhimuttatt± phussa phussa vaya½passati, pavatta½ ajjhupekkhitv± nirodha½ nibb±na½ animitta½ ±vajjitv± sam±pa-jjati– animittavih±rasam±patti. Paºidhi½ bhayato sampassam±no appaºihite adhi-muttatt± phussa phussa vaya½ passati, pavatta½ ajjhupekkhitv± nirodha½nibb±na½ appaºihita½ ±vajjitv± sam±pajjati– appaºihitavih±rasam±patti. Abhini-vesa½ bhayato sampassam±no suññate adhimuttatt± phussa phussa vaya½passati, pavatta½ ajjhupekkhitv± nirodha½ nibb±na½ suññata½ ±vajjitv± sam±pa-jjati– suññatavih±rasam±patti. 79. R³panimitta½ bhayato sampassam±no animitte adhimuttatt± phussaphussa vaya½ passati– animitto vih±ro. R³papaºidhi½ bhayato sampassam±noappaºihite adhimuttatt± phussa phussa vaya½ passati– appaºihito vih±ro. R³p±-bhinivesa½ bhayato sampassam±no suññate adhimuttatt± phussa phussa vaya½passati– suññato vih±ro. R³panimitta½ bhayato sampassam±no animitte adhimuttatt± pavatta½ ajjhupe-kkhitv± nirodha½ nibb±na½ animitta½ ±vajjitv± sam±pajjati– animitt± sam±patti (..009R³papaºidhi½ bhayato sampassam±no appaºihite adhimuttatt± pavatta½ ajjhupe-kkhitv± nirodha½ nibb±na½ appaºihita½ ±vajjitv± sam±pajjati– appaºihit± sam±-patti. R³p±bhinivesa½ bhayato sampassam±no suññate adhimuttatt± pavatta½ajjhupekkhitv± nirodha½ nibb±na½ suññata½ ±vajjitv± sam±pajjati– suññat± sam±-patti. R³panimitta½ bhayato sampassam±no animitte adhimuttatt± phussa phussavaya½ passati, pavatta½ ajjhupekkhitv± nirodha½ nibb±na½ animitta½ ±vajjitv±sam±pajjati– animittavih±rasam±patti. R³papaºidhi½ bhayato sampassam±noappaºihite adhimuttatt± phussa phussa vaya½ passati, pavatta½ ajjhupekkhitv±nirodha½ nibb±na½ appaºihita½ ±vajjitv± sam±pajjati– appaºihitavih±rasam±-patti. R³p±bhinivesa½ bhayato sampassam±no suññate adhimuttatt± phussaphussa vaya½ passati, pavatta½ ajjhupekkhitv± nirodha½ nibb±na½ suññata½±vajjitv± sam±pajjati– suññatavih±rasam±patti. Vedan±nimitta½ …pe… saññ±nimitta½… saªkh±ranimitta½… viññ±ºanimi-tta½… cakkhunimitta½ …pe… jar±maraºanimitta½ bhayato sampassam±no ani-mitte adhimuttatt± phussa phussa vaya½ passati– animitto vih±ro. Jar±maraºapa-ºidhi½ bhayato sampassam±no appaºihite adhimuttatt± phussa phussa vaya½passati– appaºihito vih±ro. Jar±maraº±bhinivesa½ bhayato sampassam±nosuññate adhimuttatt± phussa phussa vaya½ passati– suññato vih±ro. Jar±maraºanimitta½ bhayato sampassam±no animitte adhimuttatt± pavatta½

Page 68: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ajjhupekkhitv± nirodha½ nibb±na½ animitta½ ±vajjitv± sam±pajjati– animitt± sam±-patti. Jar±maraºapaºidhi½ bhayato sampassam±no appaºihite adhimuttatt±pavatta½ ajjhupekkhitv± nirodha½ nibb±na½ appaºihita½ ±vajjitv± sam±pajjati–appaºihit± sam±patti. Jar±maraº±bhinivesa½ bhayato sampassam±no suññateadhimuttatt± pavatta½ ajjhupekkhitv± nirodha½ nibb±na½ suññata½ ±vajjitv±sam±pajjati– suññat± sam±patti. Jar±maraºanimitta½ bhayato sampassam±no animitte adhimuttatt± phussaphussa vaya½ passati, pavatta½ ajjhupekkhitv± nirodha½ nibb±na½ animitta½±vajjitv± sam±pajjati– animittavih±rasam±patti. Jar±maraºapaºidhi½ bhayato (..0091sampassam±no appaºihite adhimuttatt± phussa phussa vaya½ passati, pavatta½ajjhupekkhitv± nirodha½ nibb±na½ appaºihita½ ±vajjitv± sam±pajjati– appaºihita-vih±rasam±patti. Jar±maraº±bhinivesa½ bhayato sampassam±no suññate adhi-muttatt± phussa phussa vaya½ passati, pavatta½ ajjhupekkhitv± nirodha½nibb±na½ suññata½ ±vajjitv± sam±pajjati– suññatavih±rasam±patti. Añño animittovih±ro, añño appaºihito vih±ro, añño suññato vih±ro. Aññ± animittasam±patti,aññ± appaºihitasam±patti, aññ± suññatasam±patti. Aññ± animitt± vih±rasam±-patti, aññ± appaºihit± vih±rasam±patti, aññ± suññat± vih±rasam±patti. Ta½ ñ±ta-µµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “vih±ran±natte paññ± vih±-raµµhe ñ±ºa½, sam±pattin±natte paññ± sam±pattaµµhe ñ±ºa½, vih±rasam±pattin±-natte paññ± vih±rasam±pattaµµhe ñ±ºa½”. ѱºattayaniddeso ekati½satimo. 32. ¾nantarikasam±dhiñ±ºaniddeso 80. Katha½ avikkhepaparisuddhatt± ±savasamucchede paññ± ±nantarikasam±-dhimhi ñ±ºa½? Nekkhammavasena cittassa

Page 69: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ekaggat± avikkhepo sam±dhi. Tassa sam±dhissa vasena uppajjati ñ±ºa½. Tenañ±ºena ±sav± kh²yanti. Iti paµhama½ samatho, pacch± ñ±ºa½. Tena ñ±ºena ±sa-v±na½ khayo hoti. Tena vuccati– “avikkhepaparisuddhatt± ±savasamucchedepaññ± ±nantarikasam±dhimhi ñ±ºa½”. ¾sav±ti katame te ±sav±? K±m±savo, bhav±savo, diµµh±savo, avijj±savo.Katthete ±sav± kh²yanti? Sot±pattimaggena anavaseso diµµh±savo kh²yati, ap±ya-gaman²yo k±m±savo kh²yati, ap±yagaman²yo bhav±savo kh²yati, ap±yagaman²yoavijj±savo kh²yati. Etthete ±sav± kh²yanti. Sakad±g±mimaggena o¼±riko k±m±savokh²yati, tadekaµµho bhav±savo kh²yati, tadekaµµho avijj±savo kh²yati. Etthete ±sav±kh²yanti. An±g±mimaggena anavaseso k±m±savo kh²yati, tadekaµµho bhav±savokh²yati, tadekaµµho (..0092) avijj±savo kh²yati. Etthete ±sav± kh²yanti. Arahattama-ggena anavaseso bhav±savo kh²yati, anavaseso avijj±savo kh²yati. Etthete ±sav±kh²yanti. Aby±p±davasena …pe… ±lokasaññ±vasena… avikkhepavasena… dhammava-vatth±navasena… ñ±ºavasena… p±mojjavasena… paµhamajjh±navasena… duti-yajjh±navasena… tatiyajjh±navasena… catutthajjh±navasena… ±k±s±nañc±yata-nasam±pattivasena… viññ±ºañc±yatanasam±pattivasena… ±kiñcaññ±yatanasa-m±pattivasena… nevasaññ±n±saññ±yatanasam±pattivasena… pathav²kasiºava-sena… ±pokasiºavasena … tejokasiºavasena… v±yokasiºavasena… n²lakasiºa-vasena… p²takasiºavasena… lohitakasiºavasena… od±takasiºavasena… ±k±sa-kasiºavasena… viññ±ºakasiºavasena… buddh±nussativasena… dhamm±nussa-tivasena… saªgh±nussativasena… s²l±nussativasena… c±g±nussativasena…devat±nussativasena… ±n±p±nassativasena… maraºassativasena… k±yagat±sa-tivasena… upasam±nussativasena… uddhum±takasaññ±vasena… vin²lakasaññ±-vasena… vipubbakasaññ±vasena… vicchiddakasaññ±vasena… vikkh±yitakasa-ññ±vasena… vikkhittakasaññ±vasena… hatavikkhittakasaññ±vasena … lohitaka-saññ±vasena… pu¼avakasaññ±vasena… aµµhikasaññ±vasena. 81. D²gha½ ass±savasena …pe… d²gha½ pass±savasena… rassa½ ass±sava-sena… rassa½ pass±savasena… sabbak±yapaµisa½ved² ass±savasena… sabba-k±yapaµisa½ved² pass±savasena… passambhaya½ k±yasaªkh±ra½ ass±savase-na… passambhaya½ k±yasaªkh±ra½ pass±savasena… p²tipaµisa½ved² ass±sa-vasena… p²tipaµisa½ved² pass±savasena… sukhapaµisa½ved² ass±savasena…sukhapaµisa½ved² pass±savasena… cittasaªkh±rapaµisa½ved² ass±savasena…cittasaªkh±rapaµisa½ved² pass±savasena… passambhaya½ cittasaªkh±ra½ass±savasena… passambhaya½ cittasaªkh±ra½ pass±savasena… cittapaµisa½-ved² ass±savasena… cittapaµisa½ved² pass±savasena… abhippamodaya½ citta½ass±savasena… abhippamodaya½ citta½ pass±savasena… sam±daha½ citta½…pe… vimocaya½ citta½… anicc±nupass² … vir±g±nupass²… nirodh±nupass²…paµinissagg±nupass² ass±savasena… paµinissagg±nupass² pass±savasena (..0093)cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi. Tassa sam±dhissa vasena uppajjati ñ±ºa½,tena ñ±ºena ±sav± kh²yanti. Iti paµhama½ samatho, pacch± ñ±ºa½. Tena ñ±ºena±sav±na½ khayo hoti. Tena vuccati– “avikkhepaparisuddhatt± ±savasamucchede

Page 70: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

paññ± ±nantarikasam±dhimhi ñ±ºa½”. ¾sav±ti katame te ±sav±? K±m±savo, bhav±savo, diµµh±savo, avijj±savo.Katthete ±sav± kh²yanti? Sot±pattimaggena anavaseso diµµh±savo kh²yati, ap±ya-gaman²yo k±m±savo kh²yati, ap±yagaman²yo bhav±savo kh²yati, ap±yagaman²yoavijj±savo kh²yati. Etthete ±sav± kh²yanti. Sakad±g±mimaggena o¼±riko k±m±savokh²yati, tadekaµµho bhav±savo kh²yati, tadekaµµho avijj±savo kh²yati. Etthete ±sav±kh²yanti. An±g±mimaggena anavaseso k±m±savo kh²yati, tadekaµµho bhav±savokh²yati, tadekaµµho avijj±savo kh²yati. Etthete ±sav± kh²yanti. Arahattamaggenaanavaseso bhav±savo kh²yati, anavaseso avijj±savo kh²yati. Etthete ±sav±kh²yanti. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “avikkhe-paparisuddhatt± ±savasamucchede paññ± ±nantarikasam±dhimhi ñ±ºa½”. ¾nantarikasam±dhiñ±ºaniddeso dvatti½satimo. 33. Araºavih±rañ±ºaniddeso 82. Katha½ dassan±dhipateyya½ santo ca vih±r±dhigamo paº²t±dhimuttat±paññ± araºavih±re ñ±ºa½? Dassan±dhipateyyanti anicc±nupassan± dassan±dhi-pateyya½, dukkh±nupassan± dassan±dhipateyya½, anatt±nupassan± dassan±-dhipateyya½, r³pe anicc±nupassan± dassan±dhipateyya½, r³pe dukkh±nupa-ssan± dassan±dhipateyya½, r³pe anatt±nupassan± dassan±dhipateyya½; veda-n±ya …pe… saññ±ya… saªkh±resu… viññ±ºe… cakkhusmi½ …pe… jar±ma-raºe anicc±nupassan± dassan±dhipateyya½, jar±maraºe dukkh±nupassan±dassan±dhipateyya½, jar±maraºe anatt±nupassan± dassan±dhipateyya½. Santo (..0094) ca vih±r±dhigamoti suññato vih±ro santo vih±r±dhigamo. Ani-mitto vih±ro santo vih±r±dhigamo. Appaºihito vih±ro santo vih±r±dhigamo. Paº²t±dhimuttat±ti suññate adhimuttat± paº²t±dhimuttat±. Animitte adhimuttat±paº²t±dhimuttat±. Appaºihite adhimuttat± paº²t±dhimuttat±. Araºavih±roti paµhama½ jh±na½ araºavih±ro. Dutiya½ jh±na½ araºavih±ro.Tatiya½ jh±na½ araºavih±ro. Catuttha½ jh±na½ araºavih±ro. ¾k±s±nañc±yatana-sam±patti araºavih±ro …pe… nevasaññ±n±saññ±yatanasam±patti araºavih±ro. Araºavih±roti kenaµµhena araºavih±ro? Paµhamena jh±nena n²varaºe harat²ti–araºavih±ro. Dutiyena jh±nena vitakkavic±re harat²ti– araºavih±ro. Tatiyenajh±nena p²ti½ harat²ti– araºavih±ro. Catutthena jh±nena sukhadukkhe harat²ti– ara-ºavih±ro. ¾k±s±nañc±yatanasam±pattiy± r³pasañña½ paµighasañña½ n±natta-sañña½ harat²ti– araºavih±ro. Viññ±ºañc±yatanasam±pattiy± ±k±s±nañc±yatana-sañña½ harat²ti– araºavih±ro. ¾kiñcaññ±yatanasam±pattiy± viññ±ºañc±yatana-sañña½ harat²ti– araºavih±ro. Nevasaññ±n±saññ±yatanasam±pattiy± ±kiñcaññ±-yatanasañña½ harat²ti– araºavih±ro. Aya½ araºavih±ro. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½,paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “dassan±dhipateyya½ santo ca vih±r±dhi-gamo paº²t±dhimuttat± paññ± araºavih±re ñ±ºa½”.

Page 71: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Araºavih±rañ±ºaniddeso tetti½satimo. 34. Nirodhasam±pattiñ±ºaniddeso 83. Katha½ dv²hi balehi samann±gatatt± tayo ca saªkh±r±na½ paµippassa-ddhiy± so¼asahi ñ±ºacariy±hi navahi sam±dhicariy±hi vasibh±vat± paññ± nirodha-sam±pattiy± ñ±ºa½? Dv²hi (..0095) baleh²ti dve bal±ni– samathabala½, vipassan±bala½. Katama½samathabala½? Nekkhammavasena cittassekaggat± avikkhepo samathabala½.Aby±p±davasena cittassekaggat± avikkhepo samathabala½. ¾lokasaññ±vasenacittassekaggat± avikkhepo samathabala½. Avikkhepavasena cittassekaggat± avi-kkhepo samathabala½ …pe… paµinissagg±nupass² ass±savasena cittasseka-ggat± avikkhepo samathabala½. Paµinissagg±nupass² pass±savasena cittasseka-ggat± avikkhepo samathabala½. Samathabalanti kenaµµhena samathabala½? Paµhamena jh±nena n²varaºe nakampat²ti– samathabala½. Dutiyena jh±nena vitakkavic±re na kampat²ti– samatha-bala½. Tatiyena jh±nena p²tiy± na kampat²ti– samathabala½. Catutthena jh±nenasukhadukkhe na kampat²ti– samathabala½. ¾k±s±nañc±yatanasam±pattiy± r³pa-saññ±ya paµighasaññ±ya n±nattasaññ±ya na kampat²ti– samathabala½. Viññ±ºa-ñc±yatanasam±pattiy± ±k±s±nañc±yatanasaññ±ya na kampat²ti– samathabala½.¾kiñcaññ±yatanasam±pattiy± viññ±ºañc±yatanasaññ±ya na kampat²ti– samatha-bala½. Nevasaññ±n±saññ±yatanasam±pattiy± ±kiñcaññ±yatanasaññ±ya nakampat²ti– samathabala½. Uddhacce ca uddhaccasahagatakilese ca khandhe cana kampati na calati na vedhat²ti– samathabala½. Ida½ samathabala½. Katama½ vipassan±bala½? Anicc±nupassan± vipassan±bala½. Dukkh±nupa-ssan± vipassan±bala½. Anatt±nupassan± vipassan±bala½. Nibbid±nupassan±vipassan±bala½. Vir±g±nupassan± vipassan±bala½. Nirodh±nupassan± vipassa-n±bala½. Paµinissagg±nupassan± vipassan±bala½. R³pe anicc±nupassan± vipa-ssan±bala½ …pe… r³pe paµinissagg±nupassan± vipassan±bala½. Vedan±ya…pe… saññ±ya… saªkh±resu… viññ±ºe… cakkhusmi½ …pe… jar±maraºe ani-cc±nupassan± vipassan±bala½ …pe… jar±maraºe paµinissagg±nupassan± vipa-ssan±bala½. Vipassan±balanti kenaµµhena vipassan±bala½? Anicc±nupassan±ya niccasa-ññ±ya na kampat²ti– vipassan±bala½. Dukkh±nupassan±ya sukhasaññ±ya nakampat²ti– vipassan±bala½. Anatt±nupassan±ya attasaññ±ya na kampat²ti– vipa-ssan±bala½. Nibbid±nupassan±ya nandiy± na kampat²ti– vipassan±bala½. Vir±g±-nupassan±ya r±ge na kampat²ti– vipassan±bala½. Nirodh±nupassan±ya samu-daye na kampat²ti– vipassan±bala½. Paµinissagg±nupassan±ya ±d±ne na kampa-t²ti (..0096)– vipassan±bala½. Avijj±ya ca avijj± sahagatakilese ca khandhe ca nakampati na calati na vedhat²ti– vipassan±bala½. Ida½ vipassan±bala½.

Page 72: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Tayo ca saªkh±r±na½ paµippassaddhiy±ti katamesa½ tiººanna½ saªkh±r±na½paµippassaddhiy±? Dutiya½ jh±na½ sam±pannassa vitakkavic±r± vac²saªkh±r±paµippassaddh± honti. Catuttha½ jh±na½ sam±pannassa ass±sapass±s± k±yasa-ªkh±r± paµippassaddh± honti. Saññ±vedayitanirodha½ sam±pannassa saññ± cavedan± ca cittasaªkh±r± paµippassaddh± honti. Imesa½ tiººanna½ saªkh±r±na½paµippassaddhiy±. 84. So¼asahi ñ±ºacariy±h²ti katam±hi so¼asahi ñ±ºacariy±hi? Anicc±nupassan±ñ±ºacariy±, dukkh±nupassan± ñ±ºacariy±, anatt±nupassan± ñ±ºacariy±, nibbid±-nupassan± ñ±ºacariy±, vir±g±nupassan± ñ±ºacariy±, nirodh±nupassan± ñ±ºaca-riy±, paµinissagg±nupassan± ñ±ºacariy±, vivaµµan±nupassan± ñ±ºacariy±, sot±pa-ttimaggo ñ±ºacariy±, sot±pattiphalasam±patti ñ±ºacariy±, sakad±g±mimaggoñ±ºacariy±, sakad±g±miphalasam±patti ñ±ºacariy±, an±g±mimaggo ñ±ºacariy±,an±g±miphalasam±patti ñ±ºacariy±, arahattamaggo ñ±ºacariy±, arahattaphalasa-m±patti ñ±ºacariy±– im±hi so¼asahi ñ±ºacariy±hi. 85. Navahi sam±dhicariy±h²ti katam±hi navahi sam±dhicariy±hi? Paµhama½jh±na½ sam±dhicariy±, dutiya½ jh±na½ sam±dhicariy±, tatiya½ jh±na½ sam±dhi-cariy±, catuttha½ jh±na½ sam±dhicariy±, ±k±s±nañc±yatanasam±patti …pe…viññ±ºañc±yatanasam±patti… ±kiñcaññ±yatanasam±patti… nevasaññ±n±saññ±-yatanasam±patti sam±dhicariy±. Paµhama½ jh±na½ paµil±bhatth±ya vitakko cavic±ro ca p²ti ca sukhañca cittekaggat± ca …pe… nevasaññ±n±saññ±yatanasam±-patti½ paµil±bhatth±ya vitakko ca vic±ro ca p²ti ca sukhañca cittekaggat± ca–im±hi navahi sam±dhicariy±hi. Vas²ti pañca vasiyo. ¾vajjanavas², sam±pajjanavas², adhiµµh±navas², vuµµh±na-vas², paccavekkhaº±vas². Paµhama½ jh±na½ yatthicchaka½ yadicchaka½ y±vati-cchaka½ ±vajjati; ±vajjan±ya dandh±yitatta½ natth²ti– ±vajjanavas². Paµhama½jh±na½

Page 73: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

yatthicchaka½ yadicchaka½ y±vaticchaka½ sam±pajjati; sam±pajjan±ya dandh±-yitatta½ natth²ti– sam±pajjanavas². Paµhama½ jh±na½ yatthicchaka½ yadicchaka½y±vaticchaka½ adhiµµh±ti (..0097); adhiµµh±ne dandh±yitatta½ natth²ti– adhiµµh±na-vas². Paµhama½ jh±na½ yatthicchaka½ yadicchaka½ y±vaticchaka½ vuµµh±ti;vuµµh±ne dandh±yitatta½ natth²ti– vuµµh±navas². Paµhama½ jh±na½ yatthicchaka½yadicchaka½ y±vaticchaka½ paccavekkhati; paccavekkhaº±ya dandh±yitatta½natth²ti– paccavekkhaº±vas². Dutiya½ jh±na½ …pe… nevasaññ±n±saññ±yatanasam±patti½ yatthicchaka½yadicchaka½ y±vaticchaka½ ±vajjati; ±vajjan±ya dandh±yitatta½ natth²ti– ±vajjana-vas². Nevasaññ±n±saññ±yatanasam±patti½ yatthicchaka½ yadicchaka½ y±vati-cchaka½ sam±pajjati …pe… adhiµµh±ti… vuµµh±ti… paccavekkhati; paccavekkha-º±ya dandh±yitatta½ natth²ti– paccavekkhaº±vas². Im± pañca vasiyo. Ta½ ñ±ta-µµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “dv²hi balehi samann±gatatt±tayo ca saªkh±r±na½ paµipassaddhiy± so¼asahi ñ±ºacariy±hi navahi sam±dhicari-y±hi vas²bh±vat± paññ± nirodhasam±pattiy± ñ±ºa½”. Nirodhasam±pattiñ±ºaniddeso catutti½satimo. 35. Parinibb±nañ±ºaniddeso 86. Katha½ sampaj±nassa pavattapariy±d±ne paññ± parinibb±ne ñ±ºa½? Idhasampaj±no nekkhammena k±macchandassa pavatta½ pariy±diyati, aby±p±denaby±p±dassa pavatta½ pariy±diyati, ±lokasaññ±ya thinamiddhassa pavatta½ pari-y±diyati, avikkhepena uddhaccassa pavatta½ pariy±diyati, dhammavavatth±nenavicikicch±ya …pe… ñ±ºena avijj±ya… p±mojjena aratiy± … paµhamena jh±nenan²varaº±na½ pavatta½ pariy±diyati …pe… arahattamaggena sabbakiles±na½pavatta½ pariy±diyati. Atha v± pana sampaj±nassa anup±dises±ya nibb±nadh±tuy± parinibb±ya-ntassa idañceva cakkhupavatta½ pariy±diyati, aññañca cakkhupavatta½ na uppa-jjati. Idañceva sotapavatta½ …pe… gh±napavatta½… jivh±pavatta½… k±yapava-tta½… manopavatta½ pariy±diyati, aññañca manopavatta½ na uppajjati. Ida½sampaj±nassa pavattapariy±d±ne (..0098) paññ± parinibb±ne ñ±ºa½. Ta½ ñ±ta-µµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “sampaj±nassa pavattapari-y±d±ne paññ± parinibb±ne ñ±ºa½”. Parinibb±nañ±ºaniddeso pañcati½satimo. 36. Samas²saµµhañ±ºaniddeso 87. Katha½ sabbadhamm±na½ samm± samucchede nirodhe ca anupaµµh±nat±

Page 74: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

paññ± samas²saµµhe ñ±ºa½? Sabbadhamm±nanti– pañcakkhandh±, dv±das±yata-n±ni, aµµh±rasa dh±tuyo, kusal± dhamm±, akusal± dhamm±, aby±kat± dhamm±,k±m±vacar± dhamm±, r³p±vacar± dhamm±, ar³p±vacar± dhamm±, apariy±pann±dhamm±. Samm± samucchedeti nekkhammena k±macchanda½ samm± samu-cchindati. Aby±p±dena by±p±da½ samm± samucchindati. ¾lokasaññ±ya thina-middha½ samm± samucchindati. Avikkhepena uddhacca½ samm± samucchi-ndati. Dhammavavatth±nena vicikiccha½ samm± samucchindati. ѱºena avijja½samm± samucchindati. P±mojjena arati½ samm± samucchindati. Paµhamenajh±nena n²varaºe samm± samucchindati …pe… arahattamaggena sabbakilesesamm± samucchindati. Nirodheti nekkhammena k±macchanda½ nirodheti. Aby±p±dena by±p±da½nirodheti. ¾lokasaññ±ya thinamiddha½ nirodheti. Avikkhepena uddhacca½ niro-dheti. Dhammavavatth±nena vicikiccha½ nirodheti. ѱºena avijja½ nirodheti.P±mojjena arati½ nirodheti. Paµhamena jh±nena n²varaºe nirodheti …pe… araha-ttamaggena sabbakilese nirodheti. Anupaµµh±nat±ti nekkhamma½ paµiladdhassa k±macchando na upaµµh±ti. Aby±-p±da½ paµiladdhassa by±p±do na upaµµh±ti. ¾lokasañña½ paµiladdhassa thina-middha½ na upaµµh±ti. Avikkhepa½ paµiladdhassa uddhacca½ na upaµµh±ti.Dhammavavatth±na½ paµiladdhassa vicikicch± na upaµµh±ti. ѱºa½ paµila-ddhassa avijj± na upaµµh±ti. P±mojja½ paµiladdhassa arati na upaµµh±ti. Paµhama½jh±na½ paµiladdhassa n²varaº± na upaµµhahanti …pe… arahattamagga½ paµila-ddhassa sabbakiles± na upaµµhahanti. Samanti k±macchandassa pah²natt± nekkhamma½ sama½. By±p±dassa pah²-natt± aby±p±do sama½. Thinamiddhassa pah²natt± ±lokasaññ± sama½. Uddha-ccassa (..0099) pah²natt± avikkhepo sama½. Vicikicch±ya pah²natt± dhammavava-tth±na½ sama½. Avijj±ya pah²natt± ñ±ºa½ sama½. Aratiy± pah²natt± p±mojja½sama½. N²varaº±na½ pah²natt± paµhama½ jh±na½ sama½ …pe… sabbakile-s±na½ pah²natt± arahattamaggo sama½. S²santi terasa s²s±ni– palibodhas²sañca taºh±, vinibandhanas²sañca m±no, par±-m±sas²sañca diµµhi, vikkhepas²sañca uddhacca½, sa½kilesas²sañca avijj±, adhimo-kkhas²sañca saddh±, paggahas²sañca v²riya½, upaµµh±nas²sañca sati, avikkhepa-s²sañca sam±dhi, dassanas²sañca paññ±, pavattas²sañca j²vitindriya½, gocaras²-sañca vimokkho, saªkh±ras²sañca nirodho. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nana-µµhena paññ±. Tena vuccati– “sabbadhamm±na½ samm± samucchede nirodhe caanupaµµh±nat± paññ± samas²saµµhe ñ±ºa½”. Samas²saµµhañ±ºaniddeso chatti½satimo. 37. Sallekhaµµhañ±ºaniddeso 88. Katha½ puthun±nattekattatejapariy±d±ne paññ± sallekhaµµhe ‚ ñ±ºa½?

Page 75: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Puth³ti– r±go puthu, doso puthu, moho puthu, kodho …pe… upan±ho… makkho…pa¼±so… iss±… macchariya½… m±y±… s±µheyya½… thambho… s±rambho…m±no… atim±no… mado… pam±do… sabbe kiles±… sabbe duccarit±… sabbeabhisaªkh±r±… sabbe bhavag±mikamm±. N±nattekattanti k±macchando n±natta½, nekkhamma½ ekatta½. By±p±don±natta½, aby±p±do ekatta½. Thinamiddha½ n±natta½, ±lokasaññ± ekatta½.Uddhacca½ n±natta½, avikkhepo ekatta½. Vicikicch± n±natta½, dhammavava-tth±na½ ekatta½. Avijj± n±natta½, ñ±ºa½ ekatta½. Arati n±natta½, p±mojja½ekatta½. N²varaº± n±natta½, paµhama½ jh±na½ ekatta½ …pe… sabbe kiles±n±natta½, arahattamaggo ekatta½. Tejoti pañca tej±– caraºatejo, guºatejo, paññ±tejo, puññatejo, dhammatejo.Caraºatejena tejitatt± duss²lyateja½ pariy±diyati. Guºatejena tejitatt± aguºateja½pariy±diyati. Paññ±tejena tejitatt± duppaññateja½ pariy±diyati. Puññatejena teji-tatt± (..0100) apuññateja½ pariy±diyati. Dhammatejena tejitatt± adhammateja½pariy±diyati. Sallekhoti k±macchando asallekho, nekkhamma½ sallekho. By±p±do asallekho,aby±p±do sallekho. Thinamiddha½ asallekho, ±lokasaññ± sallekho. Uddhacca½asallekho, avikkhepo sallekho. Vicikicch± asallekho, dhammavavatth±na½sallekho. Avijj± asallekho, ñ±ºa½ sallekho. Arati asallekho, p±mojja½ sallekho.N²varaº± asallekho, paµhama½ jh±na½ sallekho …pe… sabbakiles± asallekho,arahattamaggo sallekho. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tenavuccati– “puthun±nattatejapariy±d±ne paññ± sallekhaµµhe ñ±ºa½”. Sallekhaµµhañ±ºaniddeso sattati½satimo. 38. V²riy±rambhañ±ºaniddeso 89. Katha½ asall²nattapahitattapaggahaµµhe paññ± v²riy±rambhe ñ±ºa½? Anu-ppann±na½ p±pak±na½ akusal±na½ dhamm±na½ anupp±d±ya asall²nattapahita-ttapaggahaµµhe paññ± v²riy±rambhe ñ±ºa½. Uppann±na½ p±pak±na½ akusa-l±na½ dhamm±na½ pah±n±ya asall²nattapahitattapaggahaµµhe paññ± v²riy±-rambhe ñ±ºa½. Anuppann±na½ kusal±na½ dhamm±na½ upp±d±ya asall²nattapa-hitattapaggahaµµhe paññ± v²riy±rambhe ñ±ºa½. Uppann±na½ kusal±na½dhamm±na½ µhitiy± asammos±ya bhiyyobh±v±ya vepull±ya bh±van±ya p±rip³riy±asall²nattapahitattapaggahaµµhe paññ± v²riy±rambhe ñ±ºa½. Anuppannassa k±macchandassa anupp±d±ya asall²nattapahitattapaggahaµµhepaññ± v²riy±rambhe ñ±ºa½. Uppannassa k±macchandassa pah±n±ya asall²natta-pahitattapaggahaµµhe paññ± v²riy±rambhe ñ±ºa½. Anuppannassa nekkha-mmassa upp±d±ya asall²nattapahitattapaggahaµµhe paññ± v²riy±rambhe ñ±ºa½.Uppannassa nekkhammassa µhitiy± asammos±ya bhiyyobh±v±ya vepull±yabh±van±ya p±rip³riy± asall²nattapahitattapaggahaµµhe paññ± v²riy±rambhe ñ±ºa½

Page 76: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

…pe…. Anuppann±na½ sabbakiles±na½ anupp±d±ya asall²nattapahitattapaggahaµµhepaññ± v²riy±rambhe ñ±ºa½. Uppann±na½ sabbakiles±na½ pah±n±ya asall²natta-pahitattapaggahaµµhe (..0101) paññ± v²riy±rambhe ñ±ºa½ …pe… anuppannassaarahattamaggassa upp±d±ya asall²nattapahitattapaggahaµµhe paññ± v²riy±rambheñ±ºa½. Uppannassa arahattamaggassa µhitiy± asammos±ya bhiyyobh±v±yavepull±ya bh±van±ya p±rip³riy± asall²nattapahitattapaggahaµµhe paññ± v²riy±-rambhe ñ±ºa½. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati–“asall²nattapahitattapaggahaµµhe paññ± v²riy±rambhe ñ±ºa½”. V²riy±rambhañ±ºaniddeso aµµhati½satimo. 39. Atthasandassanañ±ºaniddeso 90. Katha½ n±n±dhammappak±sanat± paññ± atthasandassane ñ±ºa½? N±n±-dhamm±ti pañcakkhandh±, dv±das±yatan±ni, aµµh±rasa dh±tuyo, kusal± dhamm±,akusal± dhamm±, aby±kat± dhamm±, k±m±vacar± dhamm±, r³p±vacar± dhamm±,ar³p±vacar± dhamm±, apariy±pann± dhamm±. Pak±sanat±ti r³pa½ aniccato pak±seti, r³pa½ dukkhato pak±seti, r³pa½ ana-ttato pak±seti. Vedana½ …pe… sañña½… saªkh±re… viññ±ºa½… cakkhu½…pe… jar±maraºa½ aniccato pak±seti, jar±maraºa½ dukkhato pak±seti, jar±ma-raºa½ anattato pak±seti. Atthasandassaneti k±macchanda½ pajahanto nekkhammattha½ sandasseti.By±p±da½ pajahanto aby±p±dattha½ sandasseti. Thinamiddha½ pajahanto ±loka-saññattha½ sandasseti. Uddhacca½ pajahanto avikkhepattha½ sandasseti. Vici-kiccha½ pajahanto dhammavavatth±nattha½ sandasseti. Avijja½ pajahantoñ±ºattha½ sandasseti. Arati½ pajahanto p±mojjattha½ sandasseti. N²varaºe paja-hanto paµhamajh±nattha½ sandasseti …pe… sabbakilese pajahanto arahattama-ggattha½ sandasseti. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tenavuccati– “n±n±dhammapak±sanat± paññ± atthasandassane ñ±ºa½”. Atthasandassanañ±ºaniddeso navati½satimo. 40. Dassanavisuddhiñ±ºaniddeso 91. Katha½ (..0102) sabbadhamm±na½ ekasaªgahat±n±nattekattapaµivedhepaññ± dassanavisuddhiñ±ºa½? Sabbadhamm±nanti pañcakkhandh± …pe… apa-riy±pann± dhamm±. Ekasaªgahat±ti dv±dasahi ±k±rehi sabbe dhamm± ekasaªgahit±. Tathaµµhena,anattaµµhena, saccaµµhena, paµivedhaµµhena, abhij±nanaµµhena, parij±nanaµµhena,

Page 77: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

dhammaµµhena, dh±tuµµhena, ñ±taµµhena, sacchikiriyaµµhena, phusanaµµhena, abhi-samayaµµhena– imehi dv±dasahi ±k±rehi sabbe dhamm± ekasaªgahit±. N±nattekattanti k±macchando n±natta½, nekkhamma½

Page 78: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ekatta½ …pe… sabbakiles± n±natta½, arahattamaggo ekatta½. Paµivedheti dukkhasacca½ pariññ±paµivedha½ paµivijjhati. Samudayasacca½pah±napaµivedha½ paµivijjhati. Nirodhasacca½ sacchikiriy±paµivedha½ paµivi-jjhati. Maggasacca½ bh±van±paµivedha½ paµivijjhati. Dassanavisuddh²ti sot±pattimaggakkhaºe dassana½ visujjhati; sot±pattiphala-kkhaºe dassana½ visuddha½. Sakad±g±mimaggakkhaºe dassana½ visujjhati;sakad±g±miphalakkhaºe dassana½ visuddha½. An±g±mimaggakkhaºedassana½ visujjhati; an±g±miphalakkhaºe dassana½ visuddha½. Arahattamagga-kkhaºe dassana½ visujjhati; arahattaphalakkhaºe dassana½ visuddha½. Ta½ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “sabbadhamm±na½ eka-saªgahat±n±nattekattapaµivedhe paññ± dassanavisuddhiñ±ºa½”. Dassanavisuddhiñ±ºaniddeso catt±l²samo. 41. Khantiñ±ºaniddeso 92. Katha½ viditatt± paññ± khantiñ±ºa½? R³pa½ aniccato vidita½, r³pa½dukkhato vidita½, r³pa½ anattato vidita½. Ya½ ya½ vidita½ ta½ ta½ khamat²ti–viditatt± paññ± khantiñ±ºa½. Vedan± …pe… saññ±… saªkh±r±… viññ±ºa½…cakkhu …pe… jar±maraºa½ aniccato vidita½, jar±maraºa½ dukkhato vidita½,jar±maraºa½ anattato vidita½. Ya½ ya½ vidita½ ta½ ta½ khamat²ti– viditatt±paññ± khantiñ±ºa½. Ta½ (..0103) ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±.Tena vuccati– “viditatt± paññ± khantiñ±ºa½”. Khantiñ±ºaniddeso ekacatt±l²samo. 42. Pariyog±haºañ±ºaniddeso 93. Katha½ phuµµhatt± paññ± pariyog±haºe ñ±ºa½? R³pa½ aniccato phusati,r³pa½ dukkhato phusati, r³pa½ anattato phusati. Ya½ ya½ phusati ta½ ta½ pari-yog±hat²ti– phuµµhatt± paññ± pariyog±haºe ñ±ºa½. Vedana½ …pe… sañña½…saªkh±re… viññ±ºa½… cakkhu½ …pe… jar±maraºa½ aniccato phusati,dukkhato phusati, anattato phusati. Ya½ ya½ phusati ta½ ta½ pariyog±hat²ti–phuµµhatt± paññ± pariyog±haºe ñ±ºa½. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhenapaññ±. Tena vuccati– “phuµµhatt± paññ± pariyog±haºe ñ±ºa½”. Pariyog±haºañ±ºaniddeso dvecatt±l²samo. 43. Padesavih±rañ±ºaniddeso

Page 79: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

94. Katha½ samodahane paññ± padesavih±re ñ±ºa½? Micch±diµµhipaccay±pivedayita½, micch±diµµhiv³pasamapaccay±pi vedayita½. Samm±diµµhipaccay±pivedayita½, samm±diµµhiv³pasamapaccay±pi vedayita½. Micch±saªkappapacca-y±pi vedayita½, micch±saªkappav³pasamapaccay±pi vedayita½. Samm±saªka-ppapaccay±pi vedayita½, samm±saªkappav³pasamapaccay±pi vedayita½ …pe…micch±vimuttipaccay±pi vedayita½, micch±vimuttiv³pasamapaccay±pi vedayita½.Samm±vimuttipaccay±pi vedayita½, samm±vimuttiv³pasamapaccay±pi vedayita½.Chandapaccay±pi vedayita½, chandav³pasamapaccay±pi vedayita½. Vitakkapa-ccay±pi vedayita½, vitakkav³pasamapaccay±pi vedayita½. Saññ±paccay±pi veda-yita½, saññ±v³pasamapaccay±pi vedayita½. Chando ca av³pasanto hoti, vitakko ca av³pasanto hoti, saññ± ca av³pasant±hoti, tappaccay±pi vedayita½. Chando ca v³pasanto (..0104) hoti, vitakko ca av³-pasanto hoti, saññ± ca av³pasant± hoti, tappaccay±pi vedayita½. Chando cav³pasanto hoti, vitakko ca v³pasanto hoti, saññ± ca av³pasant± hoti, tappacca-y±pi vedayita½. Chando ca v³pasanto hoti, vitakko ca v³pasanto hoti, saññ± cav³pasant± hoti, tappaccay±pi vedayita½. Appattassa pattiy± atthi ±sava½,tasmimpi µh±ne anuppatte tappaccay±pi vedayita½. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±-nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “samodahane paññ± padesavih±re ñ±ºa½”. Padesavih±rañ±ºaniddeso tecatt±l²samo. 44-49. Chavivaµµañ±ºaniddeso 95. Katha½ adhipatatt± paññ± saññ±vivaµµe ñ±ºa½? Nekkhamm±dhipatatt±paññ± k±macchandato saññ±ya vivaµµat²ti– adhipatatt± paññ± saññ±vivaµµe ñ±ºa½.Aby±p±d±dhipatatt± paññ± by±p±dato saññ±ya vivaµµat²ti– adhipatatt± paññ±saññ±vivaµµe ñ±ºa½. ¾lokasaññ±dhipatatt± paññ± thinamiddhato saññ±ya vivaµµa-t²ti– adhipatatt± paññ± saññ±vivaµµe ñ±ºa½. Avikkhep±dhipatatt± paññ± uddha-ccato saññ±ya vivaµµat²ti– adhipatatt± paññ± saññ±vivaµµe ñ±ºa½. Dhammavava-tth±n±dhipatatt± paññ± vicikicch±ya saññ±ya vivaµµat²ti– adhipatatt± paññ± saññ±-vivaµµe ñ±ºa½. ѱº±dhipatatt± paññ± avijj±ya saññ±ya vivaµµat²ti– adhipatatt±paññ± saññ±vivaµµe ñ±ºa½. P±mojj±dhipatatt± paññ± aratiy± saññ±ya vivaµµat²ti–adhipatatt± paññ± saññ±vivaµµe ñ±ºa½. Paµhamajjh±n±dhipatatt± paññ± n²vara-ºehi saññ±ya vivaµµat²ti– adhipatatt± paññ± saññ±vivaµµe ñ±ºa½ …pe… arahatta-magg±dhipatatt± paññ± sabbakilesehi saññ±ya vivaµµat²ti– adhipatatt± paññ±saññ±vivaµµe ñ±ºa½. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tenavuccati– “adhipatatt± paññ± saññ±vivaµµe ñ±ºa½”. 96. Katha½ n±natte paññ± cetovivaµµe ñ±ºa½? K±macchando n±natta½,nekkhamma½ ekatta½. Nekkhammekatta½ cetayato k±macchandato citta½ viva-µµat²ti– n±natte (..0105) paññ± cetovivaµµe ñ±ºa½. By±p±do n±natta½, aby±p±do

Page 80: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ekatta½. Aby±p±dekatta½ cetayato by±p±dato citta½ vivaµµat²ti– n±natte paññ±cetovivaµµe ñ±ºa½. Thinamiddha½ n±natta½, ±lokasaññ± ekatta½. ¾lokasaññe-katta½ cetayato thinamiddhato citta½ vivaµµat²ti– n±natte paññ± cetovivaµµe ñ±ºa½…pe… sabbakiles± n±natta½, arahattamaggo ekatta½. Arahattamaggekatta½cetayato sabbakilesehi citta½ vivaµµat²ti– n±natte paññ± cetovivaµµe ñ±ºa½. Ta½ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “n±natte paññ± cetovi-vaµµe ñ±ºa½”. 97. Katha½ adhiµµh±ne paññ± cittavivaµµe ñ±ºa½? K±macchanda½ pajahantonekkhammavasena citta½ adhiµµh±t²ti– adhiµµh±ne paññ± cittavivaµµe ñ±ºa½.By±p±da½ pajahanto aby±p±davasena citta½ adhiµµh±t²ti– adhiµµh±ne paññ± citta-vivaµµe ñ±ºa½. Thinamiddha½ pajahanto ±lokasaññ±vasena citta½ adhiµµh±t²ti–adhiµµh±ne paññ± cittavivaµµe ñ±ºa½ …pe… sabbakilese pajahanto arahattama-ggavasena citta½ adhiµµh±t²ti– adhiµµh±ne paññ± cittavivaµµe ñ±ºa½. Ta½ ñ±ta-µµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “adhiµµh±ne paññ± cittavi-vaµµe ñ±ºa½”. 98. Katha½ suññate paññ± ñ±ºavivaµµe ñ±ºa½? “Cakkhu suñña½ attena v±attaniyena v± niccena v± dhuvena v± sassatena v± avipariº±madhammena v±”tiyath±bh³ta½ j±nato ‚ passato cakkh±bhinivesato ‚ ñ±ºa½ vivaµµat²ti– suññatepaññ± ñ±ºavivaµµe ñ±ºa½. “Sota½ suñña½ …pe… gh±na½ suñña½… jivh±suññ±… k±yo suñño… mano suñño attena v± attaniyena v± niccena v± dhuvenav± sassatena v± avipariº±madhammena v±”ti yath±bh³ta½ j±nato passato man±-bhinivesato ñ±ºa½ vivaµµat²ti– suññate paññ± ñ±ºavivaµµe ñ±ºa½. Ta½ ñ±taµµhenañ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “suññate paññ± ñ±ºavivaµµe ñ±ºa½”. 99. Katha½ vosagge paññ± vimokkhavivaµµe ñ±ºa½? Nekkhammena k±ma-cchanda½ vosajjat²ti– vosagge paññ± vimokkhavivaµµe ñ±ºa½. Aby±p±denaby±p±da½ vosajjat²ti– vosagge paññ± vimokkhavivaµµe ñ±ºa½. ¾lokasaññ±yathinamiddha½ vosajjat²ti– vosagge paññ± vimokkhavivaµµe ñ±ºa½ (..0106). Avi-kkhepena uddhacca½ vosajjat²ti– vosagge paññ± vimokkhavivaµµe ñ±ºa½.Dhammavavatth±nena vicikiccha½ vosajjat²ti– vosagge paññ± vimokkhavivaµµeñ±ºa½ …pe… arahattamaggena sabbakilese vosajjat²ti– vosagge paññ± vimo-kkhavivaµµe ñ±ºa½. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati–“vosagge paññ± vimokkhavivaµµe ñ±ºa½”. 100. Katha½ tathaµµhe paññ± saccavivaµµe ñ±ºa½? Dukkhassa p²¼anaµµha½saªkhataµµha½ sant±paµµha½ vipariº±maµµha½ parij±nanto vivaµµat²ti– tathaµµhepaññ± saccavivaµµe ñ±ºa½. Samudayassa ±y³hanaµµha½ nid±naµµha½ sañño-gaµµha½ palibodhaµµha½ pajahanto vivaµµat²ti– tathaµµhe paññ± saccavivaµµe ñ±ºa½.Nirodhassa nissaraºaµµha½ vivekaµµha½ asaªkhataµµha½ amataµµha½ sacchika-ronto vivaµµat²ti– tathaµµhe paññ± saccavivaµµe ñ±ºa½. Maggassa niyy±naµµha½hetuµµha½ dassanaµµha½ ±dhipateyyaµµha½ bh±vento vivaµµat²ti– tathaµµhe paññ±saccavivaµµe ñ±ºa½. Saññ±vivaµµo, cetovivaµµo, cittavivaµµo, ñ±ºavivaµµo, vimokkhavivaµµo, saccavi-vaµµo. Sañj±nanto vivaµµat²ti– saññ±vivaµµo. Cetayanto vivaµµat²ti– cetovivaµµo. Vij±-

Page 81: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

nanto vivaµµat²ti– cittavivaµµo. ѱºa½ karonto vivaµµat²ti– ñ±ºavivaµµo. Vosajjantovivaµµat²ti– vimokkhavivaµµo. Tathaµµhe vivaµµat²ti– saccavivaµµo. Yattha saññ±vivaµµo, tattha cetovivaµµo. Yattha cetovivaµµo, tattha saññ±vivaµµo.Yattha saññ±vivaµµo cetovivaµµo tattha cittavivaµµo. Yattha cittavivaµµo, tattha saññ±-vivaµµo cetovivaµµo. Yattha saññ±vivaµµo cetovivaµµo cittavivaµµo, tattha ñ±ºavivaµµo.Yattha ñ±ºavivaµµo, tattha saññ±vivaµµo cetovivaµµo cittavivaµµo. Yattha saññ±vi-vaµµo cetovivaµµo cittavivaµµo ñ±ºavivaµµo, tattha vimokkhavivaµµo. Yattha vimokkha-vivaµµo, tattha saññ±vivaµµo cetovivaµµo cittavivaµµo ñ±ºavivaµµo. Yattha saññ±vi-vaµµo cetovivaµµo cittavivaµµo ñ±ºavivaµµo vimokkhavivaµµo, tattha saccavivaµµo.Yattha saccavivaµµo, tattha saññ±vivaµµo cetovivaµµo cittavivaµµo ñ±ºavivaµµo vimo-kkhavivaµµo. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati–“tathaµµhe paññ± saccavivaµµe ñ±ºa½”. Chavivaµµañ±ºaniddeso navacatt±l²samo. 50. Iddhividhañ±ºaniddeso 101. Katha½ (..0107) k±yampi cittampi ekavavatth±nat± sukhasaññañca lahusa-ññañca adhiµµh±navasena ijjhanaµµhe paññ± iddhividhe ñ±ºa½? Idha bhikkhuchandasam±dhipadh±nasaªkh±rasamann±gata½ iddhip±da½ bh±veti, v²riyasa-m±dhipadh±nasaªkh±rasamann±gata½ iddhip±da½ bh±veti, cittasam±dhipadh±-nasaªkh±rasamann±gata½ iddhip±da½ bh±veti, v²ma½s±sam±dhipadh±nasa-ªkh±rasamann±gata½ iddhip±da½ bh±veti. So imesu cat³su iddhip±desu citta½paribh±veti paridameti, mudu½ karoti kammaniya½. So imesu cat³su iddhip±desucitta½ paribh±vetv± paridametv± mudu½ karitv± kammaniya½ k±yampi cittesamodahati, cittampi k±ye samodahati, k±yavasena citta½ pariº±meti, cittavasenak±ya½ pariº±meti, k±yavasena citta½ adhiµµh±ti, cittavasena k±ya½ adhiµµh±ti;k±yavasena citta½ pariº±metv± cittavasena k±ya½ pariº±metv± k±yavasenacitta½ adhiµµhahitv± cittavasena k±ya½ adhiµµhahitv± sukhasaññañca lahusa-ññañca k±ye okkamitv± viharati. So tath±bh±vitena cittena parisuddhena pariyod±-tena iddhividhañ±º±ya citta½ abhin²harati abhininn±meti. So anekavihita½ iddhi-vidha½ paccanubhoti. 102. Ekopi hutv± bahudh± hoti, bahudh±pi hutv± eko hoti; ±vibh±va½ tiro-bh±va½; tirokuµµa½ ‚ tirop±k±ra½ tiropabbata½ asajjam±no gacchati, seyyath±pi±k±se; pathaviy±pi ummujjanimujja½ karoti, seyyath±pi udake; udakepi abhijja-m±ne gacchati, seyyath±pi pathaviya½; ±k±sepi pallaªkena kamati ‚ seyyath±pipakkh² sakuºo imepi candimas³riye eva½mahiddhike eva½mah±nubh±ve p±ºin±par±masati ‚ parimajjati; y±va brahmalok±pi k±yena vasa½ vatteti. Ta½ ñ±ta-µµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “k±yampi cittampi ekavava-tth±nat± sukhasaññañca lahusaññañca adhiµµh±navasena ijjhanaµµhe paññ± iddhi-vidhe ñ±ºa½”.

Page 82: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Iddhividhañ±ºaniddeso paññ±samo. 51. Sotadh±tuvisuddhiñ±ºaniddeso 103. Katha½ (..0108) vitakkavipph±ravasena n±nattekattasaddanimitt±na½pariyog±haºe paññ± sotadh±tuvisuddhiñ±ºa½? Idha bhikkhu chandasam±dhi…pe… v²riyasam±dhi… cittasam±dhi… v²ma½s±sam±dhipadh±nasaªkh±rasama-nn±gata½ iddhip±da½ bh±veti. So imesu cat³su iddhip±desu citta½ paribh±vetiparidameti, mudu½ karoti kammaniya½. So imesu cat³su iddhip±desu citta½ pari-bh±vetv± paridametv±, mudu½ karitv± kammaniya½ d³repi sadd±na½ saddani-mitta½ manasi karoti, santikepi sadd±na½ saddanimitta½ manasi karoti, o¼±rik±-nampi sadd±na½ saddanimitta½ manasi karoti, sukhum±nampi sadd±na½ sadda-nimitta½ manasi karoti, saºhasaºh±nampi sadd±na½ saddanimitta½ manasikaroti, puratthim±yapi dis±ya sadd±na½ saddanimitta½ manasi karoti, pacchim±-yapi dis±ya sadd±na½ saddanimitta½ manasi karoti, uttar±yapi dis±ya sadd±na½saddanimitta½ manasi karoti, dakkhiº±yapi dis±ya sadd±na½ saddanimitta½manasi karoti, puratthim±yapi anudis±ya sadd±na½ saddanimitta½ manasi karoti,pacchim±yapi anudis±ya sadd±na½ saddanimitta½ manasi karoti, uttar±yapi anu-dis±ya sadd±na½ saddanimitta½ manasi karoti, dakkhiº±yapi anudis±yasadd±na½ saddanimitta½ manasi karoti, heµµhim±yapi dis±ya sadd±na½ saddani-mitta½ manasi karoti, uparim±yapi dis±ya sadd±na½ saddanimitta½ manasikaroti. So tath±bh±vitena cittena parisuddhena pariyod±tena sotadh±tuvisuddhiñ±-º±ya citta½ abhin²harati abhininn±meti. So dibb±ya sotadh±tuy± visuddh±ya ati-kkantam±nusik±ya ubho sadde suº±ti– dibbe ca m±nuse ca ye d³re santike ca.Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “vitakkavipph±rava-sena n±nattekattasaddanimitt±na½ pariyog±haºe paññ± sotadh±tuvisuddhiñ±ºa½”. Sotadh±tuvisuddhiñ±ºaniddeso ekapaññ±samo. 52. Cetopariyañ±ºaniddeso 104. Katha½ tiººa½ citt±na½ vipph±ratt± indriy±na½ pas±davasena n±natteka-ttaviññ±ºacariy±pariyog±haºe paññ± cetopariyañ±ºa½? Idha bhikkhu (..0109)chandasam±dhipadh±nasaªkh±rasamann±gata½ iddhip±da½ bh±veti, v²riyasa-m±dhi …pe… cittasam±dhi …pe… v²ma½s±sam±dhipadh±nasaªkh±rasamann±-gata½ iddhip±da½ bh±veti. So imesu cat³su iddhip±desu citta½ paribh±veti pari-dameti, mudu½ karoti kammaniya½. So imesu cat³su iddhip±desu citta½ paribh±-vetv± paridametv±, mudu½ karitv± kammaniya½ eva½ paj±n±ti– “ida½ r³pa½somanassindriyasamuµµhita½, ida½ r³pa½ domanassindriyasamuµµhita½, ida½

Page 83: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

r³pa½ upekkhindriyasamuµµhitan”ti. So tath±bh±vitena cittena parisuddhena pari-yod±tena cetopariyañ±º±ya citta½ abhin²harati abhininn±meti. So parasatt±na½parapuggal±na½ cetas± ceto paricca paj±n±ti– sar±ga½ v± citta½ “sar±ga½ cittan”-ti paj±n±ti, v²tar±ga½ v± citta½ “v²tar±ga½ cittan”ti paj±n±ti, sadosa½ v± citta½…pe… v²tadosa½ v± citta½… samoha½ v± citta½… v²tamoha½ v± citta½…sa½khitta½ v± citta½… vikkhitta½ v± citta½… mahaggata½ v± citta½… amaha-ggata½ v± citta½… sa-uttara½ v± citta½… anuttara½ v± citta½… sam±hita½ v±citta½… asam±hita½ v± citta½… vimutta½ v± citta½… avimutta½ v± citta½ “avi-mutta½ cittanti paj±n±ti. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tenavuccati– “tiººa½ citt±na½ vipph±ratt± indriy±na½ pas±davasena n±nattekattavi-ññ±ºacariy±pariyog±haºe paññ± cetopariyañ±ºa½”. Cetopariyañ±ºaniddeso dvepaññ±samo. 53. Pubbeniv±s±nussatiñ±ºaniddeso 105. Katha½ paccayapavatt±na½ dhamm±na½ n±nattekattakammavipph±rava-sena pariyog±haºe paññ± pubbeniv±s±nussatiñ±ºa½? Idha bhikkhu chandasa-m±dhi …pe… mudu½ karitv± kammaniya½ eva½ paj±n±ti– “imasmi½ sati ida½hoti, imassupp±d± ida½ uppajjati, yadida½– avijj±paccay± saªkh±r±, saªkh±rapa-ccay± viññ±ºa½, viññ±ºapaccay± n±mar³pa½, n±mar³papaccay± sa¼±yatana½,sa¼±yatanapaccay± phasso, phassapaccay± vedan±, vedan±paccay± taºh±,taºh±paccay± up±d±na½, up±d±napaccay± bhavo, bhavapaccay± j±ti, j±tipa-ccay± jar±maraºa½ sokaparidevadukkhadomanassup±y±s± sambhavanti; evame-tassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti”. So (..0110) tath±bh±vitena cittena parisuddhena pariyod±tena pubbeniv±s±nu-ssatiñ±º±ya citta½ abhin²harati abhininn±meti. So anekavihita½ pubbeniv±sa½anussarati, seyyathida½– ekampi j±ti½ dvepi j±tiyo tissopi j±tiyo catassopi j±tiyopañcapi j±tiyo dasapi j±tiyo v²sampi j±tiyo ti½sampi j±tiyo catt±l²sampi j±tiyo paññ±-sampi j±tiyo, j±tisatampi j±tisahassampi j±tisatasahassampi, anekepi sa½vaµµa-kappe anekepi vivaµµakappe anekepi sa½vaµµavivaµµakappe– “amutr±si½ eva½-n±mo eva½gotto eva½vaººo evam±h±ro eva½sukhadukkhappaµisa½ved² evam±-yupariyanto, so tato cuto amutra udap±di½; tatr±p±si½ eva½n±mo eva½gottoeva½vaººo evam±h±ro eva½sukhadukkhappaµisa½ved² evama ±yupariyanto, sotato cuto idh³papanno”ti. Iti s±k±ra½ sa-uddesa½ anekavihita½ pubbeniv±sa½anussarati. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “pacca-yapavatt±na½ dhamm±na½ n±nattekattakammavipph±ravasena pariyog±haºepaññ± pubbeniv±s±nussatiñ±ºa½”. Pubbeniv±s±nussatiñ±ºaniddeso tepaññ±samo.

Page 84: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

54. Dibbacakkhuñ±ºaniddeso 106. Katha½ obh±savasena n±nattekattar³panimitt±na½ dassanaµµhe paññ±dibbacakkhuñ±ºa½? Idha bhikkhu chandasam±dhipadh±nasaªkh±rasamann±-gata½ iddhip±da½ bh±veti, v²riyasam±dhi …pe… cittasam±dhi …pe… v²ma½s±-sam±dhipadh±nasaªkh±rasamann±gata½ iddhip±da½ bh±veti. So imesu cat³suiddhip±desu citta½ paribh±veti paridameti, mudu½ karoti kammaniya½. So imesucat³su iddhip±desu citta½ paribh±vetv± paridametv±, mudu½ karitv± kamma-niya½ ±lokasañña½ manasi karoti, div±sañña½ adhiµµh±ti– “yath± div± tath± ratti½,yath± ratti½ tath± div±”. Iti vivaµena cetas± apariyonaddhena sappabh±sa½ citta½bh±veti. So tath±bh±vitena cittena parisuddhena pariyod±tena satt±na½ cut³pap±-tañ±º±ya citta½ abhin²harati abhininn±meti. So dibbena cakkhun± visuddhena ati-kkantam±nusakena, satte passati cavam±ne upapajjam±ne h²ne paº²te suvaººedubbaººe (..0111) sugate duggate yath±kamm³page satte paj±n±ti– “ime vatabhonto satt± k±yaduccaritena samann±gat±, vac²duccaritena samann±gat±, mano-duccaritena samann±gat±, ariy±na½ upav±dak±, micch±diµµhik±, micch±diµµhika-mmasam±d±n±; te k±yassa bhed± para½ maraº± ap±ya½ duggati½ vinip±ta½niraya½ upapann±. Ime v± pana bhonto satt± k±yasucaritena samann±gat±, vac²-sucaritena samann±gat±, manosucaritena samann±gat± ariy±na½ anupav±dak±,samm±diµµhik± samm±diµµhikammasam±d±n±; te k±yassa bhed± para½ maraº±sugati½ sagga½ loka½ upapann±”ti. Iti dibbena cakkhun± visuddhena atikkanta-m±nusakena satte passati cavam±ne upapajjam±ne h²ne paº²te suvaººedubbaººe, sugate duggate yath±kamm³page satte paj±n±ti. Ta½ ñ±taµµhenañ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “obh±savasena n±nattekattar³pani-mitt±na½ dassanaµµhe paññ± dibbacakkhuñ±ºa½”. Dibbacakkhuñ±ºaniddeso catupaññ±samo. 55. ¾savakkhayañ±ºaniddeso 107. Katha½ catusaµµhiy± ±k±rehi tiººanna½ indriy±na½ vasibh±vat± paññ±±sav±na½ khaye ñ±ºa½? Katamesa½ tiººanna½ indriy±na½? Anaññ±taññass±-m²tindriyassa aññindriyassa aññ±t±vindriyassa. Anaññ±taññass±m²tindriya½ kati µh±n±ni gacchati, aññindriya½ kati µh±n±nigacchati, aññ±t±vindriya½ kati µh±n±ni gacchati? Anaññ±taññass±m²tindriya½eka½ µh±na½ gacchati– sot±pattimagga½. Aññindriya½ cha µh±n±ni gacchati–sot±pattiphala½, sakad±g±mimagga½, sakad±g±miphala½, an±g±mimagga½,an±g±miphala½, arahattamagga½. Aññ±t±vindriya½ eka½ µh±na½ gacchati– ara-hattaphala½. Sot±pattimaggakkhaºe anaññ±taññass±m²tindriyassa saddhindriya½ adhimo-

Page 85: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

kkhapariv±ra½ hoti, v²riyindriya½ paggahapariv±ra½ hoti, satindriya½ upaµµh±na-pariv±ra½ hoti, sam±dhindriya½ avikkhepapariv±ra½ hoti, paññindriya½ dassana-pariv±ra½ hoti, manindriya½ vij±nanapariv±ra½ hoti, somanassindriya½ abhisa-ndanapariv±ra½ (..0112) hoti, j²vitindriya½ pavattasantat±dhipateyyapariv±ra½hoti. Sot±pattimaggakkhaºe j±t± dhamm± µhapetv± cittasamuµµh±na½ r³pa½sabbeva kusal± honti, sabbeva an±sav± honti, sabbeva niyy±nik± honti, sabbevaapacayag±mino honti, sabbeva lokuttar± honti, sabbeva nibb±n±rammaº± honti.Sot±pattimaggakkhaºe anaññ±taññass±m²tindriyassa im±ni aµµhindriy±ni sahaj±ta-pariv±r± honti, aññamaññapariv±r± honti, nissayapariv±r± honti, sampayuttapari-v±r± honti, sahagat± honti, sahaj±t± honti, sa½saµµh± honti, sampayutt± honti.Teva tassa ±k±r± ceva honti pariv±r± ca. Sot±pattiphalakkhaºe aññindriyassa saddhindriya½ adhimokkhapariv±ra½hoti, v²riyindriya½ paggahapariv±ra½ hoti, satindriya½ upaµµh±napariv±ra½ hoti,sam±dhindriya½ avikkhepapariv±ra½ hoti, paññindriya½ dassanapariv±ra½ hoti,manindriya½ vij±nanapariv±ra½ hoti, somanassindriya½ abhisandanapariv±ra½hoti, j²vitindriya½ pavattasantat±dhipateyyapariv±ra½ hoti. Sot±pattiphalakkhaºej±t± dhamm± sabbeva aby±kat± honti, µhapetv± cittasamuµµh±na½ r³pa½ sabbevaan±sav± honti, sabbeva lokuttar± honti, sabbeva nibb±n±rammaº± honti. Sot±pa-ttiphalakkhaºe aññindriyassa im±ni aµµhindriy±ni sahaj±tapariv±r± honti, aññama-ññapariv±r± honti, nissayapariv±r± honti, sampayuttapariv±r± honti, sahagat±honti, sahaj±t± honti, sa½saµµh± honti, sampayutt± honti. Teva tassa ±k±r± cevahonti pariv±r± ca. Sakad±g±mimaggakkhaºe …pe… sakad±g±miphalakkhaºe …pe… an±g±mi-maggakkhaºe …pe… an±g±miphalakkhaºe …pe… arahattamaggakkhaºe aññi-ndriyassa saddhindriya½ adhimokkhapariv±ra½ hoti …pe… j²vitindriya½ pavatta-santat±dhipateyyapariv±ra½ hoti. Arahattamaggakkhaºe j±t± dhamm± µhapetv±cittasamuµµh±na½ r³pa½ sabbeva kusal± honti, sabbeva an±sav± honti, sabbevaniyy±nik± honti, sabbeva apacayag±mino honti, sabbeva lokuttar± honti, sabbevanibb±n±rammaº± honti. Arahattamaggakkhaºe aññindriyassa im±ni aµµhindriy±nisahaj±tapariv±r± honti, aññamaññapariv±r± honti, nissayapariv±r± honti, sampa-yuttapariv±r± honti, sahagat± (..0113) honti, sahaj±t± honti, sa½saµµh± honti,sampayutt± honti. Teva tassa ±k±r± ceva honti pariv±r± ca. Arahattaphalakkhaºe aññ±t±vindriyassa saddhindriya½ adhimokkhapariv±ra½hoti, v²riyindriya½ paggahapariv±ra½ hoti, satindriya½ upaµµh±napariv±ra½ hoti,sam±dhindriya½ avikkhepapariv±ra½ hoti, paññindriya½ dassanapariv±ra½ hoti,manindriya½ vij±nanapariv±ra½ hoti, somanassindriya½ abhisandanapariv±ra½hoti, j²vitindriya½ pavattasantat±dhipateyyapariv±ra½ hoti. Arahattaphalakkhaºej±t± dhamm± sabbeva aby±kat± honti, µhapetv± cittasamuµµh±na½ r³pa½ sabbevaan±sav± honti, sabbeva lokuttar± honti, sabbeva nibb±n±rammaº± honti. Arahatta-phalakkhaºe aññ±t±vindriyassa im±ni aµµhindriy±ni sahaj±tapariv±r± honti, añña-maññapariv±r± honti, nissayapariv±r± honti, sampayuttapariv±r± honti, sahagat±honti, sahaj±t± honti, sa½saµµh± honti, sampayutt± honti. Teva tassa ±k±r± ceva

Page 86: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

honti pariv±r± ca. Iti im±ni aµµhaµµhak±ni catusaµµhi honti.

Page 87: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

¾sav±ti katame te ±sav±? K±m±savo, bhav±savo, diµµh±savo, avijj±savo.Katthete ±sav± kh²yanti? Sot±pattimaggena anavaseso diµµh±savo kh²yati, ap±ya-gaman²yo k±m±savo kh²yati, ap±yagaman²yo bhav±savo kh²yati, ap±yagaman²yoavijj±savo kh²yati. Etthete ±sav± kh²yanti. Sakad±g±mimaggena o¼±riko k±m±savokh²yati, tadekaµµho bhav±savo kh²yati, tadekaµµho avijj±savo kh²yati. Etthete ±sav±kh²yanti. An±g±mimaggena anavaseso k±m±savo kh²yati, tadekaµµho bhav±savokh²yati, tadekaµµho avijj±savo kh²yati. Etthete ±sav± kh²yanti. Arahattamaggenaanavaseso bhav±savo kh²yati, anavaseso avijj±savo kh²yati. Etthete ±sav±kh²yanti. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “catusa-µµhiy± ±k±rehi tiººanna½ indriy±na½ vasibh±vat± paññ± ±sav±na½ khaye ñ±ºa½”. ¾savakkhayañ±ºaniddeso pañcapaññ±samo. 56-63. Saccañ±ºacatukkadvayaniddeso 108. Katha½ (..0114) pariññaµµhe paññ± dukkhe ñ±ºa½, pah±naµµhe paññ±samudaye ñ±ºa½, sacchikiriyaµµhe paññ± nirodhe ñ±ºa½, bh±vanaµµhe paññ±magge ñ±ºa½? Dukkhassa p²¼anaµµho saªkhataµµho sant±paµµho vipariº±maµµhopariññ±taµµho; samudayassa ±y³hanaµµho nid±naµµho saññogaµµho palibodhaµµhopah±naµµho; nirodhassa nissaraºaµµho vivekaµµho asaªkhataµµho amataµµho sacchi-kiriyaµµho; maggassa niyy±naµµho hetuµµho dassanaµµho ±dhipateyyaµµho bh±va-naµµho. Ta½ ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “pari-ññaµµhe paññ± dukkhe ñ±ºa½, pah±naµµhe paññ± samudaye ñ±ºa½, sacchikiri-yaµµhe paññ± nirodhe ñ±ºa½, bh±vanaµµhe paññ± magge ñ±ºa½”. 109. Katha½ dukkhe ñ±ºa½, dukkhasamudaye ñ±ºa½, dukkhanirodhe ñ±ºa½,dukkhanirodhag±miniy± paµipad±ya ñ±ºa½? Maggasamaªgissa ñ±ºa½ dukkhepeta½ ñ±ºa½, dukkhasamudaye peta½ ñ±ºa½, dukkhanirodhe peta½ ñ±ºa½,dukkhanirodhag±miniy± paµipad±ya peta½ ñ±ºa½. Tattha katama½ dukkhe ñ±ºa½? Dukkha½ ±rabbha y± uppajjati paññ± paj±-nan± vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaº± upalakkhaº± paccupalakkhaº±paº¹icca½ kosalla½ nepuñña½ vebhaby± cint± upaparikkh± bh³ri medh± pariº±-yik± vipassan± sampajañña½ patodo paññ± paññindriya½ paññ±bala½ paññ±-sattha½ paññ±p±s±do paññ±-±loko paññ±-obh±so paññ±pajjoto paññ±ratana½amoho dhammavicayo samm±diµµhi– ida½ vuccati dukkhe ñ±ºa½. Dukkhasamu-daya½ ±rabbha …pe… dukkhanirodha½ ±rabbha …pe… dukkhanirodhag±mini½paµipada½ ±rabbha y± uppajjati paññ± paj±nan± …pe… amoho dhammavicayosamm±diµµhi– ida½ vuccati dukkhanirodhag±miniy± paµipad±ya ñ±ºa½. Ta½ ñ±ta-µµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “dukkhe ñ±ºa½, dukkhasa-mudaye ñ±ºa½, dukkhanirodhe ñ±ºa½, dukkhanirodhag±miniy± paµipad±yañ±ºa½”.

Page 88: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Saccañ±ºacatukkadvayaniddeso tesaµµhimo. 64-67. Suddhikapaµisambhid±ñ±ºaniddeso 110. Katha½ (..0115) atthapaµisambhide ñ±ºa½, dhammapaµisambhide ñ±ºa½,niruttipaµisambhide ñ±ºa½, paµibh±napaµisambhide ñ±ºa½? Atthesu ñ±ºa½ attha-paµisambhid±, dhammesu ñ±ºa½ dhammapaµisambhid±, nirutt²su ñ±ºa½ niruttipa-µisambhid±, paµibh±nesu ñ±ºa½ paµibh±napaµisambhid±. Atthan±natte paññ±atthapaµisambhide ñ±ºa½, dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide ñ±ºa½,niruttin±natte paññ± niruttipaµisambhide ñ±ºa½, paµibh±nan±natte paññ± paµibh±-napaµisambhide ñ±ºa½, atthavavatth±ne paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½,dhammavavatth±ne paññ± dhammapaµisambhide ñ±ºa½ niruttivavatth±ne paññ±niruttipaµisambhide ñ±ºa½, paµibh±navavatth±ne paññ± paµibh±napaµisambhideñ±ºa½. Atthasallakkhaºe paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½, dhammasallakkhaºe paññ±dhammapaµisambhide ñ±ºa½, niruttisallakkhaºe paññ± niruttipaµisambhide ñ±ºa½,paµibh±nasallakkhaºe paññ± paµibh±napaµisambhide ñ±ºa½. Atth³palakkhaºepaññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½, dhamm³palakkhaºe paññ± dhammapaµisa-mbhide ñ±ºa½, nirutt³palakkhaºe paññ± niruttipaµisambhide ñ±ºa½, paµibh±n³pa-lakkhaºe paññ± paµibh±napaµisambhide ñ±ºa½. Atthappabhede paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½, dhammappabhede paññ±dhammapaµisambhide ñ±ºa½, niruttippabhede paññ± niruttipaµisambhide ñ±ºa½,paµibh±nappabhede paññ± paµibh±napaµisambhide ñ±ºa½. Atthappabh±vanepaññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½, dhammappabh±vane paññ± dhammapaµisa-mbhide ñ±ºa½, niruttippabh±vane paññ± niruttipaµisambhide ñ±ºa½, paµibh±na-ppabh±vane paññ± paµibh±napaµisambhide ñ±ºa½. Atthajotane paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½, dhammajotane paññ± dhamma-paµisambhide ñ±ºa½, niruttijotane paññ± niruttipaµisambhide ñ±ºa½, paµibh±najo-tane paññ± paµibh±napaµisambhide ñ±ºa½. Atthavirocane paññ± atthapaµisa-mbhide ñ±ºa½, dhammavirocane paññ± dhammapaµisambhide ñ±ºa½, niruttiviro-cane paññ± niruttipaµisambhide ñ±ºa½, paµibh±navirocane paññ± paµibh±napaµi-sambhide ñ±ºa½. Atthappak±sane paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½, dhamma-ppak±sane paññ± dhammapaµisambhide ñ±ºa½, niruttippak±sane paññ± niruttipa-µisambhide ñ±ºa½, paµibh±nappak±sane paññ± paµibh±napaµisambhide ñ±ºa½.Ta½ (..0116) ñ±taµµhena ñ±ºa½, paj±nanaµµhena paññ±. Tena vuccati– “atthapaµi-sambhide ñ±ºa½, dhammapaµisambhide ñ±ºa½, niruttipaµisambhide ñ±ºa½, paµi-bh±napaµisambhide ñ±ºa½”. Suddhikapaµisambhid±ñ±ºaniddeso sattasaµµhimo.

Page 89: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

68. Indriyaparopariyattañ±ºaniddeso 111. Katama½ tath±gatassa indriyaparopariyatta ñ±ºa½? Idha tath±gato sattepassati apparajakkhe mah±rajakkhe tikkhindriye mudindriye sv±k±re dv±k±resuviññ±paye duviññ±paye appekacce paralokavajjabhayadass±vino appekaccena paralokavajjabhayadass±vino. Apparajakkhe mah±rajakkheti saddho puggalo apparajakkho, assaddhopuggalo mah±rajakkho. ¾raddhav²riyo puggalo apparajakkho, kus²to puggalomah±rajakkho. Upaµµhitassati puggalo apparajakkho, muµµhassati puggalo mah±ra-jakkho. Sam±hito puggalo apparajakkho, asam±hito puggalo mah±rajakkho.Paññav± puggalo apparajakkho, duppañño puggalo mah±rajakkho. Tikkhindriye mudindriyeti saddho puggalo tikkhindriyo, assaddho puggalo mudi-ndriyo. ¾raddhav²riyo puggalo tikkhindriyo, kus²to puggalo mudindriyo. Upaµµhita-ssati puggalo tikkhindriyo, muµµhassati puggalo mudindriyo. Sam±hito puggalotikkhindriyo, asam±hito puggalo mudindriyo. Paññav± puggalo tikkhindriyo,duppañño puggalo mudindriyo. Sv±k±re dv±k±reti saddho puggalo sv±k±ro, assaddho puggalo dv±k±ro. ¾ra-ddhav²riyo puggalo sv±k±ro, kus²to puggalo dv±k±ro. Upaµµhitassati puggalosv±k±ro, muµµhassati puggalo dv±k±ro. Sam±hito puggalo sv±k±ro, asam±hitopuggalo dv±k±ro. Paññav± puggalo sv±k±ro, duppañño puggalo dv±k±ro. Suviññ±paye duviññ±payeti saddho puggalo suviññ±payo, assaddho puggaloduviññ±payo. ¾raddhav²riyo puggalo suviññ±payo, kus²to puggalo duviññ±payo.Upaµµhitassati puggalo suviññ±payo, muµµhassati puggalo duviññ±payo. Sam±hitopuggalo suviññ±payo (..0117), asam±hito puggalo duviññ±payo. Paññav±puggalo suviññ±payo, duppañño puggalo duviññ±payo. Appekacce paralokavajjabhayadass±vino, appekacce na paralokavajjabhayada-ss±vinoti saddho puggalo paralokavajjabhayadass±v², assaddho puggalo na para-lokavajjabhayadass±v². ¾raddhav²riyo puggalo paralokavajjabhayadass±v², kus²topuggalo na paralokavajjabhayadass±v². Upaµµhitassati puggalo paralokavajjabha-yadass±v², muµµhassati puggalo na paralokavajjabhayadass±v². Sam±hito puggaloparalokavajjabhayadass±v², asam±hito puggalo na paralokavajjabhayadass±v².Paññav± puggalo paralokavajjabhayadass±v², duppañño puggalo na paralokava-jjabhayadass±v². 112. Lokoti– khandhaloko, dh±tuloko, ±yatanaloko, vipattibhavaloko, vipattisa-mbhavaloko, sampattibhavaloko, sampattisambhavaloko. Eko loko– sabbe satt± ±h±raµµhitik±. Dve lok±– n±mañca, r³pañca. Tayo lok±–tisso vedan±. Catt±ro lok±– catt±ro ±h±r±. Pañca lok±– pañcup±d±nakkhandh±.Cha lok±– cha ajjhattik±ni ±yatan±ni. Satta lok±– satta viññ±ºaµµhitiyo. Aµµha lok±–aµµha lokadhamm±. Nava lok±– nava satt±v±s±. Dasa lok±– das±yatan±ni. Dv±da-salok±– dv±das±yatan±ni. Aµµh±rasa lok±– aµµh±rasa dh±tuyo. Vajjanti sabbe kiles± vajj±, sabbe duccarit± vajj±, sabbe abhisaªkh±r± vajj±,sabbe bhavag±mikamm± vajj±. Iti imasmiñca loke imasmiñca vajje tibb± bhaya-

Page 90: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

saññ± paccupaµµhit± hoti, seyyath±pi ukkhitt±sike vadhake. Imehi paññ±s±ya ±k±-rehi im±ni pañcindriy±ni j±n±ti passati aññ±ti paµivijjhati– ida½ tath±gatassa indri-yaparopariyatte ñ±ºa½. Indriyaparopariyattañ±ºaniddeso aµµhasaµµhimo. 69. ¾say±nusayañ±ºaniddeso 113. Katama½ tath±gatassa satt±na½ ±say±nusaye ñ±ºa½? Idha tath±gatosatt±na½ ±saya½ j±n±ti, anusaya½ j±n±ti, carita½ j±n±ti (..0118), adhimutti½j±n±ti, bhabb±bhabbe satte paj±n±ti. Katamo ‚ satt±na½ ±sayo? “Sassato loko”tiv±, “asassato loko”ti v±, “antav± loko”ti v±, “anantav± loko”ti v±, “ta½ j²va½ ta½sar²ran”ti v±, “añña½ j²va½ añña½ sar²ran”ti v±, “hoti tath±gato para½ maraº±”tiv±, “na hoti tath±gato para½ maraº±”ti v±, “hoti ca na ca hoti tath±gato para½maraº±”ti v±, “neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±”ti v±. Iti bhavadiµµhisa-nnissit± v± satt± honti vibhavadiµµhisannissit± v±. Ete v± pana ubho ante anupagamma idappaccayat±paµiccasamuppannesudhammesu anulomik± khanti paµiladdh± hoti, yath±bh³ta½ v± ñ±ºa½. K±ma½sevantaññeva j±n±ti– “aya½ puggalo k±magaruko k±m±sayo k±m±dhimutto”ti.K±ma½ sevantaññeva j±n±ti– “aya½ puggalo nekkhammagaruko nekkhamm±-sayo nekkhamm±dhimutto”ti. Nekkhamma½ sevantaññeva j±n±ti– “aya½ puggalo(nekkhammagaruko nekkhamm±sayo nekkhamm±dhimutto”ti. Nekkhamma½sevantaññeva j±n±ti– “aya½ puggalo k±magaruko k±m±sayo k±m±dhimutto”ti.By±p±da½ sevantaññeva j±n±ti) ‚– “aya½ puggalo by±p±dagaruko by±p±d±sayoby±p±d±dhimutto”ti. By±p±da½ sevantaññeva j±n±ti– “aya½ puggalo (aby±p±da-garuko aby±p±d±sayo aby±p±d±dhimutto”ti. Aby±p±da½ sevantaññeva j±n±ti–“aya½ puggalo aby±p±dagaruko aby±p±d±sayo aby±p±d±dhimutto”ti. Aby±p±da½sevantaññeva j±n±ti– “aya½ puggalo by±p±dagaruko by±p±d±sayo by±p±d±dhi-mutto”ti. Thinamiddha½ sevantaññeva j±n±ti)– “aya½ puggalo thinamiddhagarukothinamiddh±sayo thinamiddh±dhimutto”ti. Thinamiddha½ sevantaññeva j±n±ti–“aya½ puggalo ±lokasaññ±garuko ±lokasaññ±sayo ±lokasaññ±dhimutto”ti. ¾loka-sañña½ sevantaññeva j±n±ti– “aya½ puggalo (±lokasaññ±garuko ±lokasaññ±-sayo ±lokasaññ±dhimutto”ti.

Page 91: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

¾lokasañña½ sevantaññeva j±n±ti– “aya½ puggalo thinamiddhagaruko thinami-ddh±sayo thinamiddh±dhimutto”ti.) Aya½ satt±na½ ±sayo. 114. Katamo (..0119) ca satt±na½ anusayo? Satt±nusay±– k±mar±g±nusayo,paµigh±nusayo, m±n±nusayo, diµµh±nusayo, vicikicch±nusayo, bhavar±g±nusayo, avijj±nusayo. Ya½ loke piyar³pa½ s±tar³pa½, ettha satt±na½ k±mar±g±nusayoanuseti. Ya½ loke appiyar³pa½ as±tar³pa½, ettha satt±na½ paµigh±nusayo anu-seti. Iti imesu dv²su dhammesu avijj± anupatit±, tadekaµµho m±no ca diµµhi ca vici-kicch± ca daµµhabb±. Aya½ satt±na½ anusayo. Katamañca satt±na½ carita½? Puññ±bhisaªkh±ro apuññ±bhisaªkh±ro ±neñj±-bhisaªkh±ro parittabh³mako v± mah±bh³mako v±. Ida½ satt±na½ carita½. 115. Katam± ca satt±na½ adhimutti? Santi satt± h²n±dhimuttik±, santi satt±paº²t±dhimuttik±. H²n±dhimuttik± satt± h²n±dhimuttike satte sevanti bhajanti payi-rup±santi. Paº²t±dhimuttik± satt± paº²t±dhimuttike satte sevanti bhajanti payirup±-santi. At²tampi addh±na½ h²n±dhimuttik± satt± h²n±dhimuttike satte sevi½subhaji½su payirup±si½su; paº²t±dhimuttik± satt± paº²t±dhimuttike satte sevi½subhaji½su payirup±si½su. An±gatampi addh±na½ h²n±dhimuttik± satt± h²n±dhimu-ttike satte sevissanti bhajissanti payirup±sissanti; paº²t±dhimuttik± satt± paº²t±-dhimuttike satte sevissanti bhajissanti payirup±sissanti. Aya½ satt±na½ adhi-mutti. Katame satt± abhabb±? Ye te satt± kamm±varaºena samann±gat±, kiles±vara-ºena samann±gat±, vip±k±varaºena samann±gat±, assaddh± acchandik±duppaññ±, abhabb± niy±ma½ okkamitu½ kusalesu dhammesu sammatta½– imete satt± abhabb±. Katame satt± bhabb±? Ye te satt± na kamm±varaºena samann±gat±, na kiles±-varaºena samann±gat±, na vip±k±varaºena samann±gat±, saddh± chandik±paññavanto, bhabb± niy±ma½ okkamitu½ kusalesu dhammesu sammatta½– imete satt± bhabb±. Ida½ tath±gatassa satt±na½ ±say±nusaye ñ±ºa½. ¾say±nusayañ±ºaniddeso navasaµµhimo. 70. Yamakap±µih²rañ±ºaniddeso 116. Katama½ (..0120) tath±gatassa yamakap±µih²re ñ±ºa½? Idha tath±gatoyamakap±µih²ra½ karoti as±dh±raºa½ s±vakehi. Uparimak±yato aggikkhandhopavattati, heµµhimak±yato udakadh±r± pavattati; heµµhimak±yato aggikkhandhopavattati, uparimak±yato udakadh±r± pavattati; puratthimak±yato aggikkhandhopavattati, pacchimak±yato udakadh±r± pavattati; pacchimak±yato aggikkhandhopavattati, puratthimak±yato udakadh±r± pavattati; dakkhiºa-akkhito aggikkhandhopavattati, v±ma-akkhito udakadh±r± pavattati; v±ma-akkhito aggikkhandho pava-ttati, dakkhiºa-akkhito udakadh±r± pavattati; dakkhiºakaººasotato aggikkhandhopavattati, v±makaººasotato udakadh±r± pavattati; v±makaººasotato aggi-

Page 92: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

kkhandho pavattati, dakkhiºakaººasotato udakadh±r± pavattati; dakkhiºan±sik±-sotato aggikkhandho pavattati, v±man±sik±sotato udakadh±r± pavattati; v±man±-sik±sotato aggikkhandho pavattati, dakkhiºan±sik±sotato udakadh±r± pavattati;dakkhiºa-a½sak³µato aggikkhandho pavattati, v±ma-a½sak³µato udakadh±r±pavattati; v±ma-a½sak³µato aggikkhandho pavattati, dakkhiºa-a½sak³µato udaka-dh±r± pavattati; dakkhiºahatthato aggikkhandho pavattati, v±mahatthato udaka-dh±r± pavattati; v±mahatthato aggikkhandho pavattati, dakkhiºahatthato udaka-dh±r± pavattati; dakkhiºapassato aggikkhandho pavattati, v±mapassato udaka-dh±r± pavattati; v±mapassato aggikkhandho pavattati, dakkhiºapassato udaka-dh±r± pavattati; dakkhiºap±dato aggikkhandho pavattati, v±map±dato udaka-dh±r± pavattati; v±map±dato aggikkhandho pavattati, dakkhiºap±dato udaka-dh±r± pavattati; aªgulaªgulehi aggikkhandho pavattati, aªgulantarik±hi udaka-dh±r± pavattati; aªgulantarik±hi aggikkhandho pavattati, aªgulaªgulehi udaka-dh±r± pavattati; ekekalomato aggikkhandho pavattati, ekekalomato udakadh±r±pavattati; lomak³pato lomak³pato aggikkhandho pavattati, lomak³pato lomak³-pato udakadh±r± pavattati. Channa½ (..0121) vaºº±na½– n²l±na½, p²tak±na½, lohitak±na½, od±t±na½,mañjiµµh±na½ ‚, pabhassar±na½ bhagav± caªkamati, nimmito tiµµhati v± nis²dativ± seyya½ v± kappeti. Bhagav± tiµµhati, nimmito caªkamati v± nis²dati v± seyya½v± kappeti. Bhagav± nis²dati, nimmito caªkamati v± tiµµhati v± seyya½ v± kappeti.Bhagav± seyya½ kappeti, nimmito caªkamati v± tiµµhati v± nis²dati v±. Nimmitocaªkamati, bhagav± tiµµhati v± nis²dati v± seyya½ v± kappeti. Nimmito tiµµhati,bhagav± caªkamati v± nis²dati v± seyya½ v± kappeti. Nimmito nis²dati, bhagav±caªkamati v± tiµµhati v± seyya½ v± kappeti. Nimmito seyya½ kappeti, bhagav±caªkamati v± tiµµhati v± nis²dati v±. Ida½ tath±gatassa yamakap±µih²re ñ±ºa½. Yamakap±µih²rañ±ºaniddeso sattatimo. 71. Mah±karuº±ñ±ºaniddeso 117. Katama½ tath±gatassa mah±karuº±sam±pattiy± ñ±ºa½? Bahukehi ±k±-rehi passant±na½ buddh±na½ bhagavant±na½ sattesu mah±karuº± okkamati.¾ditto lokasanniv±soti– passant±na½ buddh±na½ bhagavant±na½ sattesu mah±-karuº± okkamati. Uyyutto lokasanniv±soti– passant±na½ buddh±na½ bhagava-nt±na½ sattesu mah±karuº± okkamati. Pay±to lokasanniv±soti– passant±na½buddh±na½ bhagavant±na½ sattesu mah±karuº± okkamati. Kummaggappaµi-panno ‚ lokasanniv±soti– passant±na½ buddh±na½ bhagavant±na½ sattesumah±karuº± okkamati. Upan²yati loko addhuvoti– passant±na½ buddh±na½bhagavant±na½ sattesu mah±karuº± okkamati. At±ºo ‚ loko anabhissaroti–passant±na½ buddh±na½ bhagavant±na½ sattesu mah±karuº± okkamati.Assako loko, sabba½ pah±ya gaman²yanti– passant±na½ buddh±na½ bhagava-

Page 93: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

nt±na½ sattesu mah±karuº± okkamati. Ðno loko at²to taºh±d±soti– passant±na½buddh±na½ bhagavant±na½ sattesu mah±karuº± okkamati. At±yano lokasanniv±-soti– passant±na½ …pe… aleºo lokasanniv±soti– passant±na½ (..0122) …pe…asaraºo lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… asaraº²bh³to lokasanniv±soti–passant±na½ …pe…. Uddhato loko av³pasantoti– passant±na½ …pe… sasallo lokasanniv±so,viddho puthusallehi; tassa natthañño koci sall±na½ uddhat±, aññatra may±ti–passant±na½ …pe… avijjandhak±r±varaºo lokasanniv±so aº¹abh³to kilesapañja-rapakkhitto; tassa natthañño koci ±loka½ dasset±, aññatra may±ti– passant±na½…pe… avijj±gato lokasanniv±so aº¹abh³to pariyonaddho tant±kulakaj±to ‚ kul±-gaº¹ikaj±to ‚ muñjapabbajabh³to ap±ya½ duggati½ vinip±ta½ sa½s±ra½ n±tiva-ttat²ti– passant±na½ …pe… avijj±visadosasa½litto lokasanniv±so kilesakalal²bh³-toti– passant±na½ …pe… r±gadosamohajaµ±jaµito lokasanniv±so; tassanatthañño koci jaµa½ vijaµet±, aññatra may±ti– passant±na½ …pe…. Taºh±saªgh±µapaµimukko lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… taºh±j±lenaotthaµo ‚ lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… taºh±sotena vuyhati lokasanniv±-soti– passant±na½ …pe… taºh±saññojanena saññutto lokasanniv±soti– passa-nt±na½ …pe… taºh±nusayena anusaµo lokasanniv±soti– passant±na½ …pe…taºh±sant±pena santappati lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… taºh±pari¼±-hena pari¹ayhati lokasanniv±soti– passant±na½ …pe…. Diµµhisaªgh±µapaµimukko lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… diµµhij±lenaotthaµo lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… diµµhisotena vuyhati lokasanniv±-soti– passant±na½ …pe… diµµhisaññojanena saññutto lokasanniv±soti– passa-nt±na½ …pe… diµµh±nusayena anusaµo lokasanniv±soti– passant±na½ …pe…diµµhisant±pena santappati lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… diµµhipari¼±henapari¹ayhati lokasanniv±soti– passant±na½ …pe…. J±tiy± (..0123) anugato lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… jar±ya anusaµolokasanniv±soti– passant±na½ …pe… by±dhin± abhibh³to lokasanniv±soti–passant±na½ …pe… maraºena abbh±hato lokasanniv±soti– passant±na½ …pe…dukkhe patiµµhito lokasanniv±soti– passant±na½ …pe…. Taºh±ya u¹¹ito lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… jar±p±k±raparikkhittolokasanniv±soti– passant±na½ …pe… maccup±sena parikkhitto lokasanniv±soti–passant±na½ …pe… mah±bandhanabandho lokasanniv±so– r±gabandhanenadosabandhanena mohabandhanena m±nabandhanena diµµhibandhanena kilesa-bandhanena duccaritabandhanena; tassa natthañño koci bandhana½ mocet±,aññatra may±ti– passant±na½ …pe… mah±samb±dhappaµipanno lokasanniv±so;tassa natthañño koci ok±sa½ dasset±, aññatra may±ti– passant±na½… mah±pali-bodhena palibuddho lokasanniv±so; tassa natthañño koci palibodha½ chet±,aññatra may±ti– passant±na½ …pe… mah±pap±te patito lokasanniv±so; tassanatthañño koci pap±t± uddhat±, aññatra may±ti– passant±na½ …pe… mah±kant±-rappaµipanno lokasanniv±so; tassa natthañño koci kant±ra½ t±ret±, aññatramay±ti– passant±na½ …pe… mah±sa½s±rappaµipanno lokasanniv±so; tassa

Page 94: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

natthañño koci sa½s±r± mocet±, aññatra may±ti– passant±na½ …pe… mah±vi-dugge samparivattati lokasanniv±so; tassa natthañño koci vidugg± uddhat±,aññatra may±ti– passant±na½ …pe… mah±palipe ‚ palipanno lokasanniv±so;tassa natthañño koci palip± uddhat±, aññatra may±ti– passant±na½ …pe…. Abbh±hato lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… ±ditto lokasanniv±so– r±ga-ggin± dosaggin± mohaggin± j±tiy± jar±ya maraºena sokehi paridevehi dukkhehidomanassehi up±y±sehi; tassa natthañño koci nibb±pet±, aññatra may±ti– passa-nt±na½ …pe… unn²tako lokasanniv±so haññati niccamat±ºo pattadaº¹o takka-roti– passant±na½ …pe… vajjabandhanabaddho lokasanniv±so ±gh±tanapaccu-paµµhito; tassa natthañño koci bandhana½ mocet±, aññatra (..0124) may±ti– passa-nt±na½ …pe… an±tho lokasanniv±so paramak±ruññappatto; tassa natthaññokoci t±yet±, aññatra may±ti– passant±na½ …pe… dukkh±bhitunno ‚ lokasanni-v±so ciraratta½ p²¼itoti– passant±na½ …pe… gadhito lokasanniv±so nicca½ pip±-sitoti– passant±na½ …pe…. Andho lokasanniv±so acakkhukoti– passant±na½ …pe… hatanetto lokasanni-v±so apariº±yakoti– passant±na½ …pe… vipathapakkhando ‚ lokasanniv±soañjas±paraddho; tassa natthañño koci ariyapatha½ ±net±, aññatra may±ti– passa-nt±na½ …pe… mahoghapakkhando lokasanniv±so; tassa natthañño koci ogh±uddhat±, aññatra may±ti– passant±na½ …pe…. 118. Dv²hi diµµhigatehi pariyuµµhito lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… t²hiduccaritehi vippaµipanno lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… cat³hi yogehiyutto lokasanniv±so catuyogayojitoti– passant±na½ …pe… cat³hi ganthehi ‚ganthito lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… cat³hi up±d±nehi up±diyati lokasa-nniv±soti– passant±na½ …pe… pañcagatisam±ru¼ho lokasanniv±soti– passa-nt±na½ …pe… pañcahi k±maguºehi rajjati lokasanniv±soti– passant±na½ …pe…pañcahi

Page 95: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

n²varaºehi otthaµo lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… chahi viv±dam³lehi viva-dati lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… chahi taºh±k±yehi rajjati lokasanniv±-soti– passant±na½ …pe… chahi diµµhigatehi pariyuµµhito lokasanniv±soti– passa-nt±na½ …pe… sattahi anusayehi anusaµo lokasanniv±soti– passant±na½ …pe…sattahi saññojanehi saññutto lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… sattahim±nehi unnato ‚ lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… aµµhahi lokadhammehisamparivattati lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… aµµhahi micchattehi niyy±tolokasanniv±soti– passant±na½ …pe… aµµhahi purisadosehi dussati lokasanniv±-soti– passant±na½ …pe… navahi ±gh±tavatth³hi ±gh±tito lokasanniv±soti– passa-nt±na½ (..0125) …pe… navavidham±nehi unnato lokasanniv±soti– passant±na½…pe… navahi taºh±m³lakehi dhammehi rajjati lokasanniv±soti– passant±na½…pe… dasahi kilesavatth³hi kilissati lokasanniv±soti– passant±na½ …pe…dasahi ±gh±tavatth³hi ±gh±tito lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… dasahi aku-salakammapathehi samann±gato lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… dasahisaññojanehi saññutto lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… dasahi micchattehiniyy±to lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… dasavatthuk±ya micch±diµµhiy±samann±gato lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… dasavatthuk±ya antagg±hi-k±ya diµµhiy± samann±gato lokasanniv±soti– passant±na½ …pe… aµµhasatataºh±-papañcasatehi papañcito lokasanniv±soti– passant±na½ buddh±na½ bhagava-nt±na½ sattesu mah±karuº± okkamati. Dv±saµµhiy± diµµhigatehi pariyuµµhito lokasa-nniv±soti– passant±na½ buddh±na½ bhagavant±na½ sattesu mah±karuº± okka-mati. Ahañcamhi tiººo, loko ca atiººo aha½ camhi mutto, loko ca amutto; ahañcamhidanto, loko ca adanto; aha½ camhi santo, loko ca asanto; aha½ camhi assattho,loko ca anassattho; aha½ camhi parinibbuto, loko ca aparinibbuto; pahomikhv±ha½ tiººo t±retu½, mutto mocetu½, danto dametu½, santo sametu½,assattho ass±setu½, parinibbuto pare ca parinibb±petunti– passant±na½buddh±na½ bhagavant±na½ sattesu mah±karuº± okkamati. Ida½ tath±gatassamah±karuº±sam±pattiy± ñ±ºa½. Mah±karuº±ñ±ºaniddeso ekasattatimo. 72-73. Sabbaññutañ±ºaniddeso 119. Katama½ tath±gatassa sabbaññutaññ±ºa½? Sabba½ saªkhatamasa-ªkhata½ anavasesa½ j±n±t²ti– sabbaññutaññ±ºa½. Tattha ±varaºa½ natth²ti– an±-varaºañ±ºa½ ‚. 120. At²ta½ (..0126) sabba½ j±n±t²ti– sabbaññutaññ±ºa½. Tattha ±varaºa½natth²ti– an±varaºañ±ºa½. An±gata½ sabba½ j±n±t²ti– sabbaññutaññ±ºa½.Tattha ±varaºa½ natth²ti– an±varaºañ±ºa½. Paccuppanna½ sabba½ j±n±t²ti–sabbaññutaññ±ºa½. Tattha ±varaºa½ natth²ti– an±varaºañ±ºa½.

Page 96: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Cakkhu ceva r³p± ca, eva½ ta½ sabba½ j±n±t²ti– sabbaññutaññ±ºa½. Tattha±varaºa½ natth²ti– an±varaºañ±ºa½. Sotañceva sadd± ca …pe… gh±nañcevagandh± ca… jivh± ceva ras± ca… k±yo ceva phoµµhabb± ca… mano cevadhamm± ca, eva½ ta½ sabba½ j±n±t²ti– sabbaññutaññ±ºa½. Tattha ±varaºa½natth²ti– an±varaºañ±ºa½. Y±vat± aniccaµµha½ dukkhaµµha½ anattaµµha½, ta½ sabba½ j±n±t²ti– sabbaññu-taññ±ºa½. Tattha ±varaºa½ natth²ti– an±varaºañ±ºa½. Y±vat± r³passa ani-ccaµµha½ dukkhaµµha½ anattaµµha½, ta½ sabba½ j±n±t²ti– sabbaññutaññ±ºa½.Tattha ±varaºa½ natth²ti– an±varaºañ±ºa½. Y±vat± vedan±ya …pe… y±vat±saññ±ya …pe… y±vat± saªkh±r±na½ …pe… y±vat± viññ±ºassa …pe… y±vat±cakkhussa …pe… jar±maraºassa aniccaµµha½ dukkhaµµha½ anattaµµha½, ta½sabba½ j±n±t²ti– sabbaññutaññ±ºa½. Tattha ±varaºa½ natth²ti– an±varaºañ±ºa½. Y±vat± abhiññ±ya abhiññaµµha½, ta½ sabba½ j±n±t²ti– sabbaññutaññ±ºa½.Tattha ±varaºa½ natth²ti– an±varaºañ±ºa½. Y±vat± pariññ±ya pariññaµµha½…pe… y±vat± pah±nassa ‚ pah±naµµha½ …pe… y±vat± bh±van±ya bh±va-naµµha½ …pe… y±vat± sacchikiriy±ya sacchikiriyaµµha½, ta½ sabba½ j±n±t²ti–sabbaññutaññ±ºa½. Tattha ±varaºa½ natth²ti– an±varaºañ±ºa½. Y±vat± khandh±na½ khandhaµµha½, ta½ sabba½ j±n±t²ti– sabbaññutaññ±ºa½.Tattha ±varaºa½ natth²ti– an±varaºañ±ºa½. Y±vat± dh±t³na½ dh±tuµµha½ …pe…y±vat± ±yatan±na½ ±yatanaµµha½ …pe… y±vat± saªkhat±na½ saªkhataµµha½…pe… y±vat± asaªkhatassa asaªkhataµµha½, ta½ sabba½ j±n±t²ti– sabbaññuta-ññ±ºa½. Tattha ±varaºa½ natth²ti– an±varaºañ±ºa½. Y±vat± kusale dhamme, sabba½ ‚ j±n±t²ti– sabbaññutaññ±ºa½. Tattha ±va-raºa½ natth²ti– an±varaºañ±ºa½. Y±vat± akusale dhamme …pe… y±vat± aby±-kate dhamme… y±vat± k±m±vacare dhamme… y±vat± r³p±vacare (..0127)dhamme… y±vat± ar³p±vacare dhamme… y±vat± apariy±panne dhamme,sabba½ ‚ j±n±t²ti– sabbaññutaññ±ºa½. Tattha ±varaºa½ natth²ti– an±varaºa-ñ±ºa½. Y±vat± dukkhassa dukkhaµµha½, ta½ sabba½ j±n±t²ti– sabbaññutaññ±ºa½.Tattha ±varaºa½ natth²ti– an±varaºañ±ºa½. Y±vat± samudayassa samuda-yaµµha½ …pe… y±vat± nirodhassa nirodhaµµha½ …pe… y±vat± maggassamaggaµµha½, ta½ sabba½ j±n±t²ti– sabbaññutaññ±ºa½. Tattha ±varaºa½ natth²ti–an±varaºañ±ºa½. Y±vat± atthapaµisambhid±ya atthapaµisambhidaµµha½, ta½ sabba½ j±n±t²ti–sabbaññutaññ±ºa½. Tattha ±varaºa½ natth²ti– an±varaºañ±ºa½. Y±vat±dhammapaµisambhid±ya dhammapaµisambhidaµµha½ …pe… y±vat± niruttipaµisa-mbhid±ya niruttipaµisambhidaµµha½ …pe… y±vat± paµibh±napaµisambhid±ya paµi-bh±napaµisambhidaµµha½, ta½ sabba½ j±n±t²ti– sabbaññutaññ±ºa½. Tattha ±va-raºa½ natth²ti– an±varaºañ±ºa½. Y±vat± indriyaparopariyattañ±ºa½, ta½ sabba½ j±n±t²ti– sabbaññutaññ±ºa½.Tattha ±varaºa½ natth²ti– an±varaºañ±ºa½. Y±vat± satt±na½ ±say±nusayeñ±ºa½ …pe… y±vat± yamakap±µih²re ñ±ºa½ …pe… y±vat± mah±karuº±sam±pa-

Page 97: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ttiy± ñ±ºa½, ta½ sabba½ j±n±t²ti– sabbaññutaññ±ºa½. Tattha ±varaºa½ natth²ti–an±varaºañ±ºa½. Y±vat± sadevakassa lokassa sam±rakassa sabrahmakassa sassamaºabr±hma-ºiy± paj±ya sadevamanuss±ya diµµha½ suta½ muta½ viññ±ta½ patta½ pariyesita½anuvicarita½ manas±, ta½ sabba½ j±n±t²ti– sabbaññutaññ±ºa½. Tattha ±varaºa½natth²ti– an±varaºañ±ºa½. 121. Na tassa addiµµhamidhatthi kiñci, atho aviññ±tamaj±nitabba½. sabba½ abhiññ±si yadatthi neyya½, tath±gato tena samantacakkh³ti ‚. Samantacakkh³ti kenaµµhena samantacakkhu? Cuddasa buddhañ±º±ni.Dukkhe ñ±ºa½ buddhañ±ºa½, dukkhasamudaye ñ±ºa½ buddhañ±ºa½, dukkha-nirodhe ñ±ºa½ buddhañ±ºa½, dukkhanirodhag±miniy± (..0128) paµipad±yañ±ºa½ buddhañ±ºa½, atthapaµisambhide ñ±ºa½ buddhañ±ºa½, dhammapaµisa-mbhide ñ±ºa½ buddhañ±ºa½, niruttipaµisambhide ñ±ºa½ buddhañ±ºa½, paµibh±-napaµisambhide ñ±ºa½ buddhañ±ºa½, indriyaparopariyatte ñ±ºa½ buddhañ±ºa½,satt±na½ ±say±nusaye ñ±ºa½ buddhañ±ºa½, yamakap±µih²re ñ±ºa½ buddha-ñ±ºa½, mah±karuº±sam±pattiy± ñ±ºa½ buddhañ±ºa½, sabbaññutaññ±ºa½buddhañ±ºa½, an±varaºañ±ºa½ buddhañ±ºa½– im±ni cuddasa buddhañ±º±ni.Imesa½ cuddasanna½ buddhañ±º±na½ aµµha ñ±º±ni s±vakas±dh±raº±ni; chañ±º±ni as±dh±raº±ni s±vakehi. Y±vat± dukkhassa dukkhaµµho, sabbo ñ±to; aññ±to dukkhaµµho natth²ti– sabba-ññutaññ±ºa½. Tattha ±varaºa½ natth²ti– an±varaºañ±ºa½. Y±vat± dukkhassadukkhaµµho, sabbo ñ±to, sabbo diµµho, sabbo vidito, sabbo sacchikato, sabbophassito paññ±ya; aphassito paññ±ya dukkhaµµho natth²ti– sabbaññutaññ±ºa½.Tattha ±varaºa½ natth²ti– an±varaºañ±ºa½. Y±vat± samudayassa samudayaµµho…pe… y±vat± nirodhassa nirodhaµµho… y±vat± maggassa maggaµµho …pe…y±vat± atthapaµisambhid±ya atthapaµisambhidaµµho… y±vat± dhammapaµisambhi-d±ya dhammapaµisambhidaµµho… y±vat± niruttipaµisambhid±ya niruttipaµisambhi-daµµho… y±vat± paµibh±napaµisambhid±ya paµibh±napaµisambhidaµµho, sabboñ±to, sabbo diµµho, sabbo vidito, sabbo sacchikato, sabbo phassito paññ±ya; apha-ssito paññ±ya paµibh±napaµisambhidaµµho natth²ti– sabbaññutaññ±ºa½. Tattha±varaºa½ natth²ti– an±varaºañ±ºa½. Y±vat± indriyaparopariyattañ±ºa½ …pe… y±vat± satt±na½ ±say±nusayeñ±ºa½… y±vat± yamakap±µih²re ñ±ºa½… y±vat± mah±karuº±sam±pattiy± ñ±ºa½;sabba ñ±ta½, sabba½ diµµha½, sabba½ vidita½, sabba½ sacchikata½, sabba½phassita½ paññ±ya; aphassita½ paññ±ya mah±karuº±sam±pattiy± ñ±ºa½natth²ti– sabbaññutaññ±ºa½. Tattha ±varaºa½ natth²ti– an±varaºañ±ºa½. Y±vat± sadevakassa lokassa sam±rakassa sabrahmakassa sassamaºabr±hma-ºiy± paj±ya sadevamanuss±ya diµµha½ suta½ muta½ viññ±ta½ patta½ pariyesita½anuvicarita½ manas±, sabba½ ñ±ta½, sabba½ diµµha½, sabba½ vidita½, sabba½sacchikata½, sabba½ phassita½ paññ±ya; aphassita½ paññ±ya natth²ti– sabba-ññutaññ±ºa½. Tattha ±varaºa½ natth²ti– an±varaºañ±ºa½. Na (..0129) tassa addiµµhamidhatthi kiñci, atho aviññ±tamaj±nitabba½;

Page 98: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

sabba½ abhiññ±si yadatthi neyya½, tath±gato tena samantacakkh³ti. Sabbaññutañ±ºaniddeso tesattatimo. ѱºakath± niµµhit±. 2. Diµµhikath± 122. K± diµµhi, kati diµµhiµµh±n±ni, kati diµµhipariyuµµh±n±ni, kati diµµhiyo, kati diµµh±-bhinives±, katamo diµµhiµµh±nasamuggh±toti? [1] K± diµµh²ti abhinivesapar±m±so diµµhi. [2] Kati diµµhiµµh±n±n²ti aµµha diµµhiµµh±-n±ni. [3] Kati diµµhipariyuµµh±n±n²ti aµµh±rasa diµµhipariyuµµh±n±ni. [4] Kati diµµhiyotiso¼asa diµµhiyo. [5] Kati diµµh±bhinives±ti t²ºi sata½ diµµh±bhinives±. [6] Katamodiµµhiµµh±nasamuggh±toti sot±pattimaggo diµµhiµµh±nasamuggh±to. 123. Katha½ abhinivesapar±m±so diµµhi? ‚ R³pa½ eta½ mama, esohamasmi,eso me att±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. Vedana½ eta½ mama …pe… sañña½eta½ mama… saªkh±re eta½ mama… viññ±ºa½ eta½ mama, esohamasmi, esome att±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. Cakkhu½ eta½ mama …pe… sota½ eta½mama… gh±na½ eta½ mama… jivha½ eta½ mama… k±ya½ eta½ mama…mana½ eta½ mama, esohamasmi, eso me att±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi.R³pe ‚ eta½ mama …pe… sadde eta½ mama… gandhe eta½ mama… raseeta½ mama… phoµµhabbe eta½ mama… dhamme eta½ mama, esohamasmi, esome att±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. Cakkhuviññ±ºa½ eta½ mama …pe… sota-viññ±ºa½ eta½ mama… gh±naviññ±ºa½ eta½ mama… jivh±viññ±ºa½ eta½mama… k±yaviññ±ºa½

Page 99: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

eta½ mama… manoviññ±ºa½ eta½ mama, esohamasmi, eso me att±ti– abhinive-sapar±m±so diµµhi. Cakkhusamphassa½ eta½ mama …pe… sotasamphassa½eta½ mama… gh±nasamphassa½ eta½ mama… jivh±samphassa½ eta½ mama…k±yasamphassa½ (..0130) eta½ mama… manosamphassa½ eta½ mama, esoha-masmi, eso me att±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. Cakkhusamphassaja½ vedana½…pe… sotasamphassaja½ vedana½… gh±nasamphassaja½ vedana½… jivh±sa-mphassaja½ vedana½… k±yasamphassaja½ vedana½… manosamphassaja½vedana½ eta½ mama, esohamasmi, eso me att±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. R³pasañña½ eta½ mama …pe… saddasañña½ eta½ mama… gandhasañña½eta½ mama… rasasañña½ eta½ mama… phoµµhabbasañña½ eta½ mama…dhammasañña½ eta½ mama, esohamasmi, eso me att±ti– abhinivesapar±m±sodiµµhi. R³pasañcetana½ eta½ mama …pe… saddasañcetana½ eta½ mama…gandhasañcetana½ eta½ mama… rasasañcetana½ eta½ mama… phoµµhabbasa-ñcetana½ eta½ mama… dhammasañcetana½ eta½ mama, esohamasmi, eso meatt±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. R³pataºha½ eta½ mama …pe… saddataºha½eta½ mama… gandhataºha½ eta½ mama… rasataºha½ eta½ mama… phoµµha-bbataºha½ eta½ mama… dhammataºha½ eta½ mama, esohamasmi, eso meatt±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. R³pavitakka½ eta½ mama …pe… saddavi-takka½ eta½ mama… gandhavitakka½ eta½ mama… rasavitakka½ eta½ mama…phoµµhabbavitakka½ eta½ mama… dhammavitakka½ eta½ mama, esohamasmi,eso me att±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. R³pavic±ra½ eta½ mama …pe…saddavic±ra½ eta½ mama… gandhavic±ra½ eta½ mama… rasavic±ra½ eta½mama… phoµµhabbavic±ra½ eta½ mama… dhammavic±ra½ eta½ mama, esoha-masmi, eso me att±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. Pathav²dh±tu½ eta½ mama …pe… ±podh±tu½ eta½ mama… tejodh±tu½ eta½mama… v±yodh±tu½ eta½ mama… ±k±sadh±tu½ eta½ mama… viññ±ºadh±tu½eta½ mama, esohamasmi, eso me att±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. Pathav²ka-siºa½ eta½ mama …pe… ±pokasiºa½… tejokasiºa½… v±yokasiºa½ … n²lakasi-ºa½… p²takasiºa½… lohitakasiºa½… od±takasiºa½… ±k±sakasiºa½… viññ±ºa-kasiºa½ eta½ mama, esohamasmi, eso me att±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. Kesa½ eta½ mama …pe… loma½ eta½ mama… nakha½ eta½ mama…danta½ eta½ mama… taca½ eta½ mama… ma½sa½ eta½ mama… nh±ru½ eta½mama… aµµhi½ eta½ mama… aµµhimiñja½ eta½ mama… vakka½ eta½ mama…hadaya½ eta½ mama… yakana½ eta½ mama… kilomaka½ eta½ mama…pihaka½ eta½ mama… papph±sa½ eta½ mama… anta½ eta½ mama… anta-guºa½ eta½ mama… udariya½ eta½ mama… kar²sa½ eta½ mama… pitta½ eta½mama… semha½ eta½ mama… pubba½ eta½ mama (..0131) … lohita½ eta½mama… seda½ eta½ mama… meda½ eta½ mama… assu½ eta½ mama…vasa½ eta½ mama … khe¼a½ eta½ mama… siªgh±ºika½ eta½ mama… lasika½eta½ mama… mutta½ eta½ mama… matthaluªga½ eta½ mama, esohamasmi,eso me att±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. Cakkh±yatana½ eta½ mama …pe… r³p±yatana½ eta½ mama… sot±yatana½

Page 100: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

eta½ mama… sadd±yatana½ eta½ mama… gh±n±yatana½ eta½ mama…gandh±yatana½ eta½ mama… jivh±yatana½ eta½ mama… ras±yatana½ eta½mama… k±y±yatana½ eta½ mama… phoµµhabb±yatana½ eta½ mama… man±ya-tana½ eta½ mama… dhamm±yatana½ eta½ mama, esohamasmi, eso me att±ti–abhinivesapar±m±so diµµhi. Cakkhudh±tu½ eta½ mama …pe… r³padh±tu½ eta½ mama… cakkhuviññ±ºa-dh±tu½ eta½ mama… sotadh±tu½ eta½ mama… saddadh±tu½ eta½ mama…sotaviññ±ºadh±tu½ eta½ mama… gh±nadh±tu½ eta½ mama… gandhadh±tu½eta½ mama… gh±naviññ±ºadh±tu½ eta½ mama… jivh±dh±tu½ eta½ mama…rasadh±tu½ eta½ mama… jivh±viññ±ºadh±tu½ eta½ mama… k±yadh±tu½ eta½mama… phoµµhabbadh±tu½ eta½ mama… k±yaviññ±ºadh±tu½ eta½ mama…manodh±tu½ eta½ mama… dhammadh±tu½ eta½ mama… manoviññ±ºadh±tu½eta½ mama, esohamasmi, eso me att±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. Cakkhundriya½ eta½ mama …pe… sotindriya½ eta½ mama… gh±nindriya½eta½ mama… jivhindriya½ eta½ mama… k±yindriya½ eta½ mama… manindriya½eta½ mama… j²vitindriya½ eta½ mama… itthindriya½ eta½ mama… purisindriya½eta½ mama… sukhindriya½ eta½ mama… dukkhindriya½ eta½ mama… somana-ssindriya½ eta½ mama… domanassindriya½ eta½ mama… upekkhindriya½ eta½mama… saddhindriya½ eta½ mama… v²riyindriya½ eta½ mama… satindriya½eta½ mama… sam±dhindriya½ eta½ mama… paññindriya½ eta½ mama, esoha-masmi, eso me att±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. K±madh±tu½ eta½ mama …pe… r³padh±tu½ eta½ mama… ar³padh±tu½eta½ mama… k±mabhava½ eta½ mama… r³pabhava½ eta½ mama… ar³pa-bhava½ eta½ mama… saññ±bhava½ eta½ mama… asaññ±bhava½ eta½mama… nevasaññ±n±saññ±bhava½ eta½ mama… ekavok±rabhava½ eta½mama… catuvok±rabhava½ eta½ mama… pañcavok±rabhava½ eta½ mama…paµhamajjh±na½ eta½ mama… dutiyajjh±na½ eta½ mama… tatiyajjh±na½ eta½mama… catutthajjh±na½ eta½ mama… metta½ cetovimutti½ eta½ mama…karuºa½ cetovimutti½ eta½ mama… mudita½ cetovimutti½ eta½ mama…upekkha½ cetovimutti½ eta½ mama… ±k±s±nañc±yatanasam±patti½ eta½mama… viññ±ºañc±yatanasam±patti½ (..0132) eta½ mama… ±kiñcaññ±yatana-sam±patti½ eta½ mama… nevasaññ±n±saññ±yatanasam±patti½ eta½ mama,esohamasmi, eso me att±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. Avijja½ eta½ mama …pe… saªkh±re eta½ mama… viññ±ºa½ eta½ mama…n±mar³pa½ eta½ mama… sa¼±yatana½ eta½ mama… phassa½ eta½ mama…vedana½ eta½ mama… taºha½ eta½ mama… up±d±na½ eta½ mama… bhava½eta½ mama … j±ti½ eta½ mama… jar±maraºa½ eta½ mama, esohamasmi, esome att±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. Eva½ abhinivesapar±m±so diµµhi. 124. Katam±ni aµµha diµµhiµµh±n±ni? Khandh±pi diµµhiµµh±na½, avijj±pi diµµhi-µµh±na½, phassopi diµµhiµµh±na½, saññ±pi diµµhiµµh±na½, vitakkopi ‚ diµµhiµµh±na½,ayoniso manasik±ropi diµµhiµµh±na½, p±pamittopi diµµhiµµh±na½, paratoghosopidiµµhiµµh±na½.

Page 101: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Khandh± hetu khandh± paccayo diµµhiµµh±na½ up±d±ya samuµµh±naµµhena–eva½ khandh±pi diµµhiµµh±na½. Avijj± hetu avijj± paccayo diµµhiµµh±na½ up±d±yasamuµµh±naµµhena– eva½ avijj±pi diµµhiµµh±na½. Phasso hetu phasso paccayodiµµhiµµh±na½ up±d±ya samuµµh±naµµhena– eva½ phassopi diµµhiµµh±na½. Saññ±hetu saññ± paccayo diµµhiµµh±na½ up±d±ya samuµµh±naµµhena– eva½ saññ±pidiµµhiµµh±na½. Vitakko hetu vitakko paccayo diµµhiµµh±na½ up±d±ya, samuµµh±na-µµhena– eva½ vitakkopi diµµhiµµh±na½. Ayoniso manasik±ro hetu ayoniso manasi-k±ro paccayo diµµhiµµh±na½ up±d±ya samuµµh±naµµhena– eva½ ayoniso manasik±-ropi diµµhiµµh±na½. P±pamitto hetu p±pamitto paccayo diµµhiµµh±na½ up±d±ya,samuµµh±naµµhena– eva½ p±pamittopi diµµhiµµh±na½. Paratoghoso hetu parato-ghoso paccayo diµµhiµµh±na½ up±d±ya samuµµh±naµµhena– eva½ paratoghosopidiµµhiµµh±na½. Im±ni aµµha diµµhiµµh±n±ni. 125. Katam±ni aµµh±rasa diµµhipariyuµµh±n±ni? Y± diµµhi diµµhigata½, diµµhiga-hana½, diµµhikant±ra½, diµµhivis³ka½, diµµhivipphandita½, diµµhisaññojana½, diµµhi-salla½, diµµhisamb±dho, diµµhipalibodho, diµµhibandhana½, diµµhipap±to, diµµh±nu-sayo, diµµhisant±po, diµµhipari¼±ho (..0133), diµµhigantho, diµµhup±d±na½, diµµh±bhi-niveso, diµµhipar±m±so– im±ni aµµh±rasa diµµhipariyuµµh±n±ni. 126. Katam± so¼asa diµµhiyo? Ass±dadiµµhi, att±nudiµµhi, micch±diµµhi, sakk±ya-diµµhi, sakk±yavatthuk± sassatadiµµhi, sakk±yavatthuk± ucchedadiµµhi, antagg±hik±-diµµhi, pubbant±nudiµµhi, aparant±nudiµµhi, saññojanik± diµµhi, ahanti m±navini-bandh± diµµhi, mamanti m±navinibandh± diµµhi, attav±dapaµisa½yutt± diµµhi, lokav±-dapaµisa½yutt± diµµhi, bhavadiµµhi, vibhavadiµµhi– im± so¼asa diµµhiyo. 127. Katame t²ºi sata½ diµµh±bhinives±? Ass±dadiµµhiy± katih±k±rehi abhini-veso hoti? Att±nudiµµhiy± katih±k±rehi abhiniveso hoti? Micch±diµµhiy± katih±k±-rehi abhiniveso hoti? Sakk±yadiµµhiy± katih±k±rehi abhiniveso hoti? Sakk±yava-tthuk±ya sassatadiµµhiy± katih±k±rehi abhiniveso hoti? Sakk±yavatthuk±ya ucche-dadiµµhiy± katih±k±rehi abhiniveso hoti? Antagg±hik±ya diµµhiy± katih±k±rehi abhi-niveso hoti? Pubbant±nudiµµhiy± katih±k±rehi abhiniveso hoti? Aparant±nudiµµhiy±katih±k±rehi abhiniveso hoti? Saññojanik±ya diµµhiy± katih±k±rehi abhiniveso hoti?Ahanti m±navinibandh±ya diµµhiy± katih±k±rehi abhiniveso hoti? Mamanti m±navi-nibandh±ya diµµhiy± katih±k±rehi abhiniveso hoti? Attav±dapaµisa½yutt±ya diµµhiy±katih±k±rehi abhiniveso hoti? Lokav±dapaµisa½yutt±ya diµµhiy± katih±k±rehi abhi-niveso hoti? Bhavadiµµhiy± katih±k±rehi abhiniveso hoti? Vibhavadiµµhiy± katih±k±-rehi abhiniveso hoti? Ass±dadiµµhiy± pañcati½s±ya ±k±rehi abhiniveso hoti. Att±nudiµµhiy± v²satiy±±k±rehi abhiniveso hoti. Micch±diµµhiy± dasah±k±rehi abhiniveso hoti. Sakk±yadi-µµhiy± v²satiy± ±k±rehi abhiniveso hoti. Sakk±yavatthuk±ya sassatadiµµhiy± panna-rasahi ±k±rehi abhiniveso hoti. Sakk±yavatthuk±ya ucchedadiµµhiy± pañcah±k±-rehi abhiniveso hoti. Antagg±hik±ya diµµhiy± paññ±s±ya ±k±rehi abhiniveso hoti (..01Pubbant±nudiµµhiy± aµµh±rasahi ±k±rehi abhiniveso hoti. Aparant±nudiµµhiy± catu-catt±l²s±ya ±k±rehi abhiniveso hoti. Saññojanik±ya diµµhiy± aµµh±rasahi ±k±rehiabhiniveso hoti. Ahanti m±navinibandh±ya diµµhiy± aµµh±rasahi ±k±rehi abhiniveso

Page 102: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

hoti. Mamanti m±navinibandh±ya diµµhiy± aµµh±rasahi ±k±rehi abhiniveso hoti. Atta-v±dapaµisa½yutt±ya diµµhiy± v²satiy± ±k±rehi abhiniveso hoti. Lokav±dapaµisa½yu-tt±ya diµµhiy± aµµhahi ±k±rehi abhiniveso hoti. Bhavadiµµhiy± ekena ±k±rena ‚abhiniveso hoti. Vibhavadiµµhiy± ekena ±k±rena abhiniveso hoti. 1. Ass±dadiµµhiniddeso 128. Ass±dadiµµhiy± katamehi pañcati½s±ya ±k±rehi abhiniveso hoti? Ya½r³pa½ paµicca uppajjati sukha½ somanassa½, aya½ r³passa ass±doti– abhinive-sapar±m±so diµµhi. Diµµhi na ass±do, ass±do na diµµhi. Aññ± diµµhi, añño ass±do. Y±ca diµµhi yo ca ass±do– aya½ vuccati ass±dadiµµhi. Ass±dadiµµhi micch±diµµhi diµµhivipatti. T±ya diµµhivipattiy± samann±gato puggalodiµµhivipanno. Diµµhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirup±si-tabbo. Ta½ kissa hetu? Diµµhi hissa p±pik±. Yo diµµhiy± r±go ‚, so na diµµhi. Diµµhina r±go. Aññ± diµµhi, añño r±go. Y± ca diµµhi yo ca r±go– aya½ vuccati diµµhir±go.T±ya ca diµµhiy± tena ca r±gena samann±gato puggalo diµµhir±garatto. Diµµhir±ga-ratte puggale dinna½ d±na½ na mahapphala½ hoti na mah±nisa½sa½. Ta½kissa hetu? Diµµhi hissa p±pik± ass±dadiµµhi micch±diµµhi. Micch±diµµhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo– nirayo v± tiracch±nayoni v±.Micch±diµµhikassa purisapuggalassa yañceva k±yakamma½ yath±diµµhi samatta½sam±dinna½, yañca vac²kamma½ …pe… yañca manokamma½ yath±diµµhisamatta½ sam±dinna½, y± ca cetan± y± ca patthan± yo ca paºidhi ye casaªkh±r±, sabbe (..0135) te dhamm± aniµµh±ya akant±ya aman±p±ya ahit±yadukkh±ya sa½vattanti. Ta½ kissa hetu? Diµµhi hissa p±pik±. Seyyath±pi nimba-b²ja½ v± kos±tak²b²ja½ v± tittak±l±bub²ja½ v± all±ya pathaviy± nikkhitta½ ya½ceva pathavirasa½ up±diyati, yañca ±porasa½ up±diyati, sabba½ ta½ tittakatt±yakaµukatt±ya as±tatt±ya ‚ sa½vattati. Ta½ kissa hetu? B²ja½ hissa p±pika½. Eva-meva½ micch±diµµhikassa purisapuggalassa yañceva k±yakamma½ yath±diµµhisamatta½ sam±dinna½, yañca vac²kamma½ …pe… yañca manokamma½ yath±-diµµhi samatta½ sam±dinna½, y± ca cetan± y± ca patthan± yo ca paºidhi ye casaªkh±r±, sabbe te dhamm± aniµµh±ya akant±ya aman±p±ya ahit±ya dukkh±yasa½vattanti. Ta½ kissa hetu? Diµµhi hissa p±pik± ass±dadiµµhi micch±diµµhi.

Page 103: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Micch±diµµhi diµµhigata½, diµµhigahana½, diµµhikant±ra½, diµµhivis³ka½, diµµhivi-pphandita½, diµµhisaññojana½, diµµhisalla½, diµµhisamb±dho, diµµhipalibodho, diµµhi-bandhana½, diµµhipap±to, diµµh±nusayo, diµµhisant±po, diµµhipari¼±ho, diµµhigantho,diµµhup±d±na½, diµµh±bhiniveso, diµµhipar±m±so– imehi aµµh±rasahi ±k±rehi pariyu-µµhitacittassa saññogo. 129. Atthi saññojan±ni ceva diµµhiyo ca, atthi saññojan±ni na ca diµµhiyo. Kata-m±ni saññojan±ni ceva diµµhiyo ca? Sakk±yadiµµhi, s²labbatapar±m±so– im±nisaññojan±ni ceva diµµhiyo ca. Katam±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo? K±mar±gasa-ññojana½, paµighasaññojana½, m±nasaññojana½, vicikicch±saññojana½, bhava-r±gasaññojana½, iss±saññojana½, macchariyasaññojana½, anunayasaññojana½,avijj±saññojana½– im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Ya½ vedana½ paµicca …pe… ya½ sañña½ paµicca …pe… ya½ saªkh±re ‚paµicca …pe… ya½ viññ±ºa½ paµicca… ya½ cakkhu½ paµicca… ya½ sota½ paµi-cca… ya½ gh±na½ paµicca… ya½ jivha½ paµicca… ya½ k±ya½ paµicca… ya½mana½ paµicca… ya½ r³pe paµicca… ya½ sadde paµicca… ya½ gandhe paµicca …ya½ rase paµicca… ya½ phoµµhabbe paµicca… ya½ dhamme paµicca… ya½cakkhuviññ±ºa½ paµicca… ya½ sotaviññ±ºa½ paµicca… ya½ gh±naviññ±ºa½paµicca… ya½ jivh±viññ±ºa½ paµicca… ya½ k±yaviññ±ºa½ paµicca… ya½ mano-viññ±ºa½ paµicca (..0136) … ya½ cakkhusamphassa½ paµicca… ya½ sotasa-mphassa½ paµicca… ya½ gh±nasamphassa½ paµicca… ya½ jivh±samphassa½paµicca… ya½ k±yasamphassa½ paµicca… ya½ manosamphassa½ paµicca…ya½ cakkhusamphassaja½ vedana½ paµicca… ya½ sotasamphassaja½ vedana½paµicca… ya½ gh±nasamphassaja½ vedana½ paµicca… ya½ jivh±samphassaja½vedana½ paµicca… ya½ k±yasamphassaja½ vedana½ paµicca… ya½ manosa-mphassaja½ vedana½ paµicca uppajjati sukha½ somanassa½, aya½ manosa-mphassaj±ya vedan±ya ass±doti– abhinivesapar±m±so diµµhi. Diµµhi na ass±do,ass±do na diµµhi. Aññ± diµµhi, añño ass±do. Y± ca diµµhi yo ca ass±do– aya½vuccati ass±dadiµµhi. Ass±dadiµµhi micch±diµµhi diµµhivipatti. T±ya diµµhivipattiy± samann±gato puggalodiµµhivipanno. Diµµhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirup±si-tabbo. Ta½ kissa hetu? Diµµhi hissa p±pik±. Yo diµµhiy± r±go, so na diµµhi. Diµµhi nar±go. Aññ± diµµhi, añño r±go. Y± ca diµµhi yo ca r±go, aya½ vuccati diµµhir±go. T±yaca diµµhiy± tena ca r±gena samann±gato puggalo diµµhir±garatto. Diµµhir±garattepuggale dinna½ d±na½ na mahapphala½ hoti na mah±nisa½sa½. Ta½ kissa hetu?Diµµhi hissa p±pik± ass±dadiµµhi micch±diµµhi. Micch±diµµhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo– nirayo v± tiracch±nayoni v±.Micch±diµµhikassa purisapuggalassa yañceva k±yakamma½ yath±diµµhi samatta½sam±dinna½, yañca vac²kamma½ …pe… yañca manokamma½ yath±diµµhisamatta½ sam±dinna½, y± ca cetan± y± ca patthan± yo ca paºidhi ye casaªkh±r±, sabbe te dhamm± aniµµh±ya akant±ya aman±p±ya ahit±ya dukkh±yasa½vattanti. Ta½ kissa hetu? Diµµhi hissa p±pik±. Seyyath±pi nimbab²ja½ v± kos±-tak²b²ja½ v± tittak±l±bub²ja½ v± all±ya pathaviy± nikkhitta½ yañceva pathavirasa½

Page 104: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

up±diyati yañca ±porasa½ up±diyati, sabba½ ta½ tittakatt±ya kaµukatt±ya as±ta-tt±ya sa½vattati. Ta½ kissa hetu? B²ja½ hissa p±pika½. Evameva½ micch±diµµhi-kassa purisapuggalassa yañceva k±yakamma½ yath±diµµhi samatta½ sam±-dinna½ yañca vac²kamma½ …pe… yañca manokamma½ yath±diµµhi samatta½sam±dinna½, y± ca cetan± y± ca patthan± yo ca paºidhi ye ca saªkh±r±, sabbe tedhamm± aniµµh±ya akant±ya aman±p±ya (..0137) ahit±ya dukkh±ya sa½vattanti.Ta½ kissa hetu? Diµµhi hissa p±pik± ass±dadiµµhi micch±diµµhi. Micch±diµµhi diµµhigata½ diµµhigahana½ …pe… diµµh±bhiniveso diµµhipar±m±so–imehi aµµh±rasahi ±k±rehi pariyuµµhitacittassa saññogo. Atthi saññojan±ni ceva diµµhiyo ca, atthi saññojan±ni na ca diµµhiyo. Katam±nisaññojan±ni ceva diµµhiyo ca? Sakk±yadiµµhi, s²labbatapar±m±so– im±ni saññoja-n±ni ceva diµµhiyo ca. Katam±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo? K±mar±gasañño-jana½, paµighasaññojana½, m±nasaññojana½, vicikicch±saññojana½, bhavar±ga-saññojana½, iss±saññojana½, macchariyasaññojana½, anunayasaññojana½, avi-jj±saññojana½– im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Ass±dadiµµhiy± imehi pañcati½-s±ya ±k±rehi abhiniveso hoti. Ass±dadiµµhiniddeso paµhamo. 2. Att±nudiµµhiniddeso 130. Att±nudiµµhiy± katamehi v²satiy± ±k±rehi abhiniveso hoti? Idha assutav±puthujjano ariy±na½ adass±v² ariyadhammassa akovido ariyadhamme avin²to,sappuris±na½ adass±v² sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avin²tor³pa½ attato samanupassati r³pavanta½ v± att±na½ attani v± r³pa½ r³pasmi½v± att±na½; vedana½ …pe… sañña½ …pe… saªkh±re …pe… viññ±ºa½ attatosamanupassati viññ±ºavanta½ v± att±na½ attani v± viññ±ºa½ viññ±ºasmi½ v±att±na½. 131. Katha½ r³pa½ attato samanupassati? Idhekacco pathav²kasiºa½ attatosamanupassati– “ya½ pathav²kasiºa½, so aha½; yo aha½, ta½ pathav²kasiºan”ti.Pathav²kasiºañca attañca advaya½ samanupassati. Seyyath±pi telappad²passajh±yato “y± acci so vaººo, yo vaººo s± acc²”ti– acciñca vaººañca advaya½ sama-nupassati. Evameva½ idhekacco pathav²kasiºa½ attato samanupassati– “ya½pathav²kasiºa½, so aha½; yo aha½ (..0138), ta½ pathav²kasiºan”ti. Pathav²kasi-ºañca attañca advaya½ samanupassati. Abhinivesapar±m±so diµµhi. Diµµhi navatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañca vatthu– aya½paµham± r³pavatthuk± att±nudiµµhi. Att±nudiµµhi micch±diµµhi diµµhivipatti …pe…att±nudiµµhi micch±diµµhi. Micch±diµµhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo …pe…im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Idhekacco ±pokasiºa½… tejokasiºa½… v±yokasiºa½… n²lakasiºa½… p²taka-siºa½… lohitakasiºa½… od±takasiºa½ attato samanupassati– “ya½ od±taka-

Page 105: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

siºa½, so aha½; yo aha½, ta½ od±takasiºan”ti. Od±takasiºañca attañca advaya½samanupassati. Seyyath±pi telappad²passa jh±yato “y± acci, so vaººo; yo vaººo,s± acc²”ti– acciñca vaººañca advaya½ samanupassati. Evameva idhekacco…pe… od±takasiºañca attañca advaya½ samanupassati. Abhinivesapar±m±sodiµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhiyañca vatthu– aya½ paµham± r³pavatthuk± att±nudiµµhi. Att±nudiµµhi micch±diµµhidiµµhivipatti …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Eva½ r³pa½ attato samanu-passati. Katha½ r³pavanta½ att±na½ samanupassati? Idhekacco vedana½… sañña½…saªkh±re… viññ±ºa½ attato samanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±.So kho pana me aya½ att± imin± r³pena r³pav±”ti. R³pavanta½ att±na½ samanu-passati. Seyyath±pi rukkho ch±y±sampanno assa. Tamena½ puriso eva½vadeyya– “aya½ rukkho, aya½ ch±y±. Añño rukkho, aññ± ch±y±. So kho pan±ya½rukkho im±ya ch±y±ya ch±y±v±”ti. Ch±y±vanta½ rukkha½ samanupassati. Eva-meva½ idhekacco vedana½ …pe… sañña½… saªkh±re… viññ±ºa½ attato sama-nupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±. So kho pana aya½ att± imin±r³pena r³pav±”ti. R³pavanta½ att±na½ samanupassati. Abhinivesapar±m±sodiµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhiyañca vatthu– aya½ dutiy± r³pavatthuk± att±nudiµµhi. Att±nudiµµhi micch±diµµhidiµµhivipatti …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Eva½ r³pavanta½ att±na½samanupassati. Katha½ (..0139) attani r³pa½ samanupassati? Idhekacco vedana½… sañña½…saªkh±re… viññ±ºa½ attato samanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±.Imasmiñca pana attani ida½ r³pan”ti. Attani r³pa½ samanupassati. Seyyath±pipuppha½ gandhasampanna½ assa. Tamena½ puriso eva½ vadeyya– “ida½puppha½, aya½ gandho; añña½ puppha½, añño gandho. So kho pan±ya½gandho imasmi½ pupphe”ti. Pupphasmi½ gandha½ samanupassati. Evameva½idhekacco vedana½ …pe… sañña½… saªkh±re… viññ±ºa½ attato samanupa-ssati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±. Imasmiñca pana attani ida½ r³pan”ti.Attani r³pa½ samanupassati. Abhinivesapar±m±so diµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthuna diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañca vatthu– aya½ tatiy± r³pava-tthuk± att±nudiµµhi. Att±nudiµµhi micch±diµµhi diµµhivipatti …pe… im±ni saññojan±ni,na ca diµµhiyo. Eva½ attani r³pa½ samanupassati. Katha½ r³pasmi½ att±na½ samanupassati? Idhekacco vedana½ …pe…sañña½… saªkh±re… viññ±ºa½ attato samanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½kho me att±. So kho pana me aya½ att± imasmi½ r³pe”ti. R³pasmi½ att±na½samanupassati. Seyyath±pi maºi karaº¹ake pakkhitto assa. Tamena½ purisoeva½ vadeyya– “aya½ maºi, aya½ karaº¹ako. Añño maºi, añño karaº¹ako. Sokho pan±ya½ maºi imasmi½ karaº¹ake”ti. Karaº¹akasmi½ maºi½ samanupa-ssati. Evameva½ idhekacco vedana½ …pe… sañña½… saªkh±re… viññ±ºa½attato samanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±. So kho pana meaya½ att± imasmi½ r³pe”ti. R³pasmi½ att±na½ samanupassati. Abhinivesapar±-

Page 106: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

m±so diµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± cadiµµhi yañca vatthu– aya½ catutth± r³pavatthuk± att±nudiµµhi. Att±nudiµµhi micch±-diµµhi diµµhivipatti …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Eva½ r³pasmi½att±na½ samanupassati. 132. Katha½ vedana½ attato samanupassati? Idhekacco cakkhusamphassaja½vedana½ sotasamphassaja½ vedana½ gh±nasamphassaja½ vedana½ jivh±sa-mphassaja½ vedana½ k±yasamphassaja½ vedana½ manosamphassaja½vedana½ attato samanupassati. “Y± manosamphassaj± vedan± so aha½, yoaha½ s± manosamphassaj± vedan±”ti– manosamphassaja½ vedanañca attañca(..0140) advaya½ samanupassati. Seyyath±pi telappad²passa jh±yato “y± acci sovaººo, yo vaººo s± acc²”ti– acciñca vaººañca advaya½ samanupassati. Eva-meva½ idhekacco manosamphassaja½ vedana½ attato samanupassati. “Y±manosamphassaj± vedan± so aha½, yo aha½ s± manosamphassaj± vedan±”ti–manosamphassaja½ vedanañca attañca advaya½ samanupassati. Abhinivesapa-r±m±so diµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± cadiµµhi yañca vatthu– aya½ paµham± vedan±vatthuk± att±nudiµµhi. Att±nudiµµhimicch±diµµhi diµµhivipatti …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Eva½ vedana½attato samanupassati. Katha½ vedan±vanta½ att±na½ samanupassati? Idhekacco sañña½ …pe…saªkh±re… viññ±ºa½… r³pa½ attato samanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½kho me att±. So kho pana me aya½ att± im±ya vedan±ya vedan±v±”ti. Vedan±-vanta½ att±na½ samanupassati. Seyyath±pi rukkho ch±y±sampanno assa.Tamena½ puriso eva½ vadeyya– “aya½ rukkho, aya½ ch±y±. Añño rukkho, aññ±ch±y±. So kho pan±ya½ rukkho im±ya ch±y±ya ch±y±v±”ti. Ch±y±vanta½rukkha½ samanupassati. Evameva½ idhekacco sañña½ …pe… saªkh±re…viññ±ºa½… r³pa½ attato samanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±.So kho pana me aya½ att± im±ya vedan±ya vedan±v±”ti. Vedan±vanta½ att±na½samanupassati. Abhinivesapar±m±so diµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ±diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañca vatthu– aya½ dutiy± vedan±vatthuk± att±-nudiµµhi. Att±nudiµµhi micch±diµµhi diµµhivipatti …pe… im±ni saññojan±ni, na cadiµµhiyo. Eva½

Page 107: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

vedan±vanta½ att±na½ samanupassati. Katha½ attani vedana½ samanupassati? Idhekacco sañña½ …pe… saªkh±re…viññ±ºa½… r³pa½ attato samanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±.Imasmiñca pana attani aya½ vedan±”ti. Attani vedana½ samanupassati. Seyya-th±pi puppha½ gandhasampanna½ assa. Tamena½ puriso eva½ vadeyya– “ida½puppha½, aya½ gandho; añña½ puppha½, añño gandho. So kho pan±ya½gandho imasmi½ pupphe”ti. Pupphasmi½ gandha½ samanupassati. Evameva½idhekacco sañña½ …pe… saªkh±re… viññ±ºa½… r³pa½ attato samanupassati.Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±. Imasmiñca pana attani aya½ vedan±”ti.Attani vedana½ samanupassati (..0141). Abhinivesapar±m±so diµµhi. Diµµhi navatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañca vatthu– aya½tatiy± vedan±vatthuk± att±nudiµµhi. Att±nudiµµhi micch±diµµhi diµµhivipatti …pe…im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Eva½ attani vedana½ samanupassati. Katha½ vedan±ya att±na½ samanupassati? Idhekacco sañña½ …pe… saªkh±-re… viññ±ºa½… r³pa½ attato samanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho meatt±. So kho pana me aya½ att± im±ya vedan±y±”ti. Vedan±ya att±na½ samanu-passati. Seyyath±pi maºi karaº¹ake pakkhitto assa. Tamena½ puriso eva½vadeyya– “aya½ maºi, aya½ karaº¹ako. Añño maºi, añño karaº¹ako. So khopan±ya½ maºi imasmi½ karaº¹ake”ti. Karaº¹akasmi½ maºi½ samanupassati.Evameva½ idhekacco sañña½… saªkh±re… viññ±ºa½… r³pa½ attato samanu-passati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±. So kho pana me aya½ att± im±yavedan±y±”ti. Vedan±ya att±na½ samanupassati. Abhinivesapar±m±so diµµhi.Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañcavatthu– aya½ catutth± vedan±vatthuk± att±nudiµµhi. Att±nudiµµhi micch±diµµhi diµµhi-vipatti …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Eva½ vedan±ya att±na½ samanu-passati. 133. Katha½ sañña½ attato samanupassati? Idhekacco cakkhusamphassaja½sañña½ …pe… sotasamphassaja½ sañña½… gh±nasamphassaja½ sañña½…jivh±samphassaja½ sañña½… k±yasamphassaja½ sañña½… manosampha-ssaja½ sañña½ attato samanupassati. Y± manosamphassaj± saññ± so aha½, yoaha½ s± manosamphassaj± saññ±”ti. Manosamphassaja½ saññañca attañcaadvaya½ samanupassati. Seyyath±pi telappad²passa jh±yato “y± acci so vaººo,yo vaººo s± acc²”ti– acciñca vaººañca advaya½ samanupassati. Evameva½ idhe-kacco manosamphassaja½ sañña½ attato samanupassati– “y± manosampha-ssaj± saññ± so aha½, yo aha½ s± manosamphassaj± saññ±”ti. Manosampha-ssaja½ saññañca attañca advaya½ samanupassati. Abhinivesapar±m±so diµµhi.Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañcavatthu– aya½ paµham± saññ±vatthuk± att±nudiµµhi. Att±nudiµµhi (..0142) micch±-diµµhi diµµhivipatti …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Eva½ sañña½ attatosamanupassati. Katha½ saññ±vanta½ att±na½ samanupassati? Idhekacco saªkh±re …pe…viññ±ºa½… r³pa½… vedana½ attato samanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½

Page 108: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

kho me att±. So kho pana me aya½ att± im±ya saññ±ya saññ±v±”ti. Saññ±vanta½att±na½ samanupassati. Seyyath±pi rukkho ch±y±sampanno assa. Tamena½puriso eva½ vadeyya– “aya½ rukkho, aya½ ch±y±. Añño rukkho, aññ± ch±y±. Sokho pan±ya½ rukkho im±ya ch±y±ya ch±y±v±”ti. Ch±y±vanta½ rukkha½ samanu-passati. Evameva½ idhekacco saªkh±re… viññ±ºa½… r³pa½… vedana½ attatosamanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±. So kho pana me aya½ att±im±ya saññ±ya saññ±v±”ti. Saññ±vanta½ att±na½ samanupassati. Abhinivesapa-r±m±so diµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± cadiµµhi yañca vatthu– aya½ dutiy± saññ±vatthuk± att±nudiµµhi. Att±nudiµµhi micch±-diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Eva½ saññ±vanta½ att±na½ sama-nupassati. Katha½ attani sañña½ samanupassati? Idhekacco saªkh±re …pe… viññ±-ºa½… r³pa½… vedana½ attato samanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho meatt±. Imasmiñca pana attani aya½ saññ±”ti. Attani sañña½ samanupassati. Seyya-th±pi puppha½ gandhasampanna½ assa. Tamena½ puriso eva½ vadeyya– “ida½puppha½, aya½ gandho. Añña½ puppha½, añño gandho. So kho pan±ya½gandho imasmi½ pupphe”ti. Pupphasmi½ gandha½ samanupassati. Evameva½idhekacco saªkh±re… viññ±ºa½… r³pa½… vedana½ attato samanupassati.Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±. Imasmiñca pana attani aya½ saññ±”ti.Attani sañña½ samanupassati. Abhinivesapar±m±so diµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthuna diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañca vatthu– aya½ tatiy± saññ±-vatthuk± att±nudiµµhi. Att±nudiµµhi micch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na cadiµµhiyo. Eva½ attani sañña½ samanupassati. Katha½ saññ±ya att±na½ samanupassati? Idhekacco saªkh±re …pe… viññ±-ºa½… r³pa½… vedana½ attato samanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho meatt±. So kho pana me aya½ att± im±ya saññ±y±”ti. Saññ±ya (..0143) att±na½samanupassati. Seyyath±pi maºi karaº¹ake pakkhitto assa. Tamena½ purisoeva½ vadeyya– “aya½ maºi, aya½ karaº¹ako. Añño maºi, añño karaº¹ako. Sokho pan±ya½ maºi imasmi½ karaº¹ake”ti. Karaº¹akasmi½ maºi½ samanupa-ssati. Evameva idhekacco saªkh±re… viññ±ºa½… r³pa½… vedana½ attatosamanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±. So kho pana me aya½ att±im±ya saññ±y±”ti. Saññ±ya att±na½ samanupassati. Abhinivesapar±m±so diµµhi.Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañcavatthu– aya½ catutth± saññ±vatthuk± att±nudiµµhi. Att±nudiµµhi micch±diµµhi …pe…im±ni saññojan±ni na ca diµµhiyo. Eva½ saññ±ya att±na½ samanupassati. 134. Katha½ saªkh±re attato samanupassati? Idhekacco cakkhusamphassaja½cetana½ sotasamphassaja½ cetana½ gh±nasamphassaja½ cetana½ jivh±sa-mphassaja½ cetana½ k±yasamphassaja½ cetana½ manosamphassaja½cetana½ attato samanupassati. “Y± manosamphassaj± cetan±, so aha½; yo aha½s± manosamphassaj± cetan±”ti– manosamphassaja½ cetanañca attañca advaya½samanupassati. Seyyath±pi telappad²passa jh±yato “y± acci so vaººo, yo vaººos± acc²”ti– acciñca vaººañca advaya½ samanupassati. Evameva½ idhekacco

Page 109: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

manosamphassaja½ cetana½ attato samanupassati. “Y± manosamphassaj±cetan± so aha½, yo aha½ s± manosamphassaj± cetan±”ti– manosamphassaja½cetanañca attañca advaya½ samanupassati. Abhinivesapar±m±so diµµhi. Diµµhi navatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañca vatthu– aya½paµham± saªkh±ravatthuk± att±nudiµµhi. Att±nudiµµhi micch±diµµhi …pe… im±nisaññojan±ni, na ca diµµhiyo. Eva½ saªkh±re attato samanupassati. Katha½ saªkh±ravanta½ att±na½ samanupassati? Idhekacco viññ±ºa½…r³pa½… vedana½… sañña½ attato samanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½ khome att±. So kho pana me aya½ att± imehi saªkh±rehi saªkh±rav±”ti. Saªkh±ra-vanta½ att±na½ samanupassati. Seyyath±pi rukkho ch±y±sampanno assa.Tamena½ puriso eva½ vadeyya– “aya½ rukkho, aya½ ch±y±. Añño rukkho, aññ±ch±y±. So kho pan±ya½ rukkho (..0144) im±ya ch±y±ya ch±y±v±”ti. Ch±y±vanta½rukkha½ samanupassati. Evameva idhekacco viññ±ºa½… r³pa½… vedana½…sañña½ attato samanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±. So kho paname aya½ att±. Imehi saªkh±rehi saªkh±rav±”ti. Saªkh±ravanta½ att±na½ sama-nupassati. Abhinivesapar±m±so diµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ±diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañca vatthu– aya½ dutiy± saªkh±ravatthuk± att±-nudiµµhi. Att±nudiµµhi micch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Eva½saªkh±ravanta½ att±na½ samanupassati. Katha½ attani saªkh±re samanupassati? Idhekacco viññ±ºa½… r³pa½… veda-na½… sañña½ attato samanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±. Ima-smiñca pana attani ime saªkh±r±”ti. Attani saªkh±re samanupassati. Seyyath±pipuppha½ gandhasampanna½ assa. Tamena½ puriso eva½ vadeyya– “ida½puppha½, aya½ gandho; añña½ puppha½, añño gandho. So kho pan±ya½gandho imasmi½ pupphe”ti. Pupphasmi½ gandha½ samanupassati. Evameva½idhekacco viññ±ºa½… r³pa½… vedana½… sañña½ attato samanupassati.Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±. Imasmiñca pana attani ime saªkh±r±”ti.Attani saªkh±re samanupassati. Abhinivesapar±m±so diµµhi. Diµµhi na vatthu,vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañca vatthu– aya½ tatiy±saªkh±ravatthuk± att±nudiµµhi. Att±nudiµµhi micch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni,na ca diµµhiyo. Eva½ attani saªkh±re samanupassati. Katha½ saªkh±resu att±na½ samanupassati? Idhekacco viññ±ºa½… r³pa½…vedana½… sañña½ attato samanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±.So kho pana me aya½ att± imesu saªkh±res³”ti. Saªkh±resu att±na½ samanupa-ssati. Seyyath±pi maºi karaº¹ake pakkhitto assa. Tamena½ puriso eva½vadeyya– “aya½ maºi, aya½ karaº¹ako. Añño maºi, añño karaº¹ako. So khopan±ya½ maºi imasmi½ karaº¹ake”ti. Karaº¹akasmi½ maºi½ samanupassati.Evameva idhekacco viññ±ºa½… r³pa½… vedana½… sañña½ attato samanupa-ssati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±. So kho pana me aya½ att± imesusaªkh±res³”ti. Saªkh±resu att±na½ samanupassati. Abhinivesapar±m±so diµµhi.Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañcavatthu (..0145)– aya½ catutth± saªkh±ravatthuk± att±nudiµµhi. Att±nudiµµhi micch±-

Page 110: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Eva½ saªkh±resu att±na½ sama-nupassati. 135. Katha½ viññ±ºa½ attato samanupassati? Idhekacco cakkhuviññ±ºa½…sotaviññ±ºa½… gh±naviññ±ºa½… jivh±viññ±ºa½ k±yaviññ±ºa½… manovi-ññ±ºa½ attato samanupassati. “Ya½ manoviññ±ºa½, so aha½; yo aha½, ta½manoviññ±ºan”ti– manoviññ±ºañca attañca advaya½ samanupassati. Seyya-th±pi telappad²passa jh±yato “y± acci so vaººo, yo vaººo s± acc²”ti– acciñcavaººañca advaya½ samanupassati. Evameva½ idhekacco manoviññ±ºa½ attatosamanupassati. “Ya½ manoviññ±ºa½, so aha½; yo aha½ ta½ manoviññ±ºan”ti–manoviññ±ºañca attañca advaya½ samanupassati. Abhinivesapar±m±so diµµhi.Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañcavatthu– aya½ paµham± viññ±ºavatthuk± att±nudiµµhi. Att±nudiµµhi micch±diµµhi…pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Eva½ viññ±ºa½ attato samanupassati. Katha½ viññ±ºavanta½ att±na½ samanupassati? Idhekacco r³pa½… veda-na½… sañña½… saªkh±re attato samanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½ khome att±. So kho pana me aya½ att± imin± viññ±ºena viññ±ºav±”ti. Viññ±ºavanta½att±na½ samanupassati. Seyyath±pi rukkho ch±y±sampanno assa. Tamena½puriso eva½ vadeyya– “aya½ rukkho, aya½ ch±y±. Añño rukkho, aññ± ch±y±. Sokho pan±ya½ rukkho im±ya ch±y±ya ch±y±v±”ti. Ch±y±vanta½ rukkha½ samanu-passati. Evameva½ idhekacco r³pa½… vedana½… sañña½… saªkh±re attatosamanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±. So kho pana me aya½ att±imin± viññ±ºena viññ±ºav±”ti. Viññ±ºavanta½ att±na½ samanupassati. Abhinive-sapar±m±so diµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y±ca diµµhi yañca vatthu– aya½ dutiy± viññ±ºavatthuk± att±nudiµµhi. Att±nudiµµhimicch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Eva½ viññ±ºavanta½att±na½ samanupassati.

Page 111: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

sañña½… saªkh±re attato samanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att± Katha½ attani viññ±ºa½ samanupassati? Idhekacco r³pa½… vedana½…sañña½… saªkh±re attato samanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±(..0146). Imasmiñca pana attani ida½ viññ±ºan”ti. Attani viññ±ºa½ samanupa-ssati. Seyyath±pi puppha½ gandhasampanna½ assa. Tamena½ puriso eva½vadeyya– “ida½ puppha½, aya½ gandho; añña½ puppha½, añño gandho. So khopan±ya½ gandho imasmi½ pupphe”ti. Pupphasmi½ gandha½ samanupassati.Evameva½ idhekacco r³pa½… vedana½… sañña½… saªkh±re attato samanupa-ssati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±. Imasmiñca pana attani ida½ viññ±ºan”-ti. Attani viññ±ºa½ samanupassati. Abhinivesapar±m±so diµµhi. Diµµhi na vatthu,vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañca vatthu– aya½ tatiy±viññ±ºavatthuk± att±nudiµµhi. Att±nudiµµhi micch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni,na ca diµµhiyo. Eva½ attani viññ±ºa½ samanupassati. Katha½ viññ±ºasmi½ att±na½ samanupassati? Idhekacco r³pa½… vedana½…sañña½… saªkh±re attato samanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±.So kho pana me aya½ att± imasmi½ viññ±ºe”ti. Viññ±ºasmi½ att±na½ samanupa-ssati. Seyyath±pi maºi karaº¹ake pakkhitto assa. Tamena½ puriso eva½vadeyya– “aya½ maºi, aya½ karaº¹ako. Añño maºi, añño karaº¹ako. So khopan±ya½ maºi imasmi½ karaº¹ake”ti. Karaº¹akasmi½ maºi½ samanupassati.Evameva½ idhekacco r³pa½… vedana½… sañña½… saªkh±re attato samanupa-ssati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±. So kho pana me aya½ att± imasmi½viññ±ºe”ti. Viññ±ºasmi½ att±na½ samanupassati. Abhinivesapar±m±so diµµhi.Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañcavatthu– aya½ catutth± viññ±ºavatthuk± att±nudiµµhi. Att±nudiµµhi micch±diµµhi…pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Eva½ viññ±ºasmi½ att±na½ samanupa-ssati. Att±nudiµµhiy± imehi v²satiy± ±k±rehi abhiniveso hoti. Att±nudiµµhiniddeso dutiyo. 3. Micch±diµµhiniddeso 136. Micch±diµµhiy± katamehi dasah±k±rehi abhiniveso hoti? “Natthi dinnan”ti–vatthu ‚. Eva½v±do micch±bhinivesapar±m±so ‚ diµµhi. Diµµhi (..0147) na vatthu,vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañca vatthu– aya½paµham± micch±vatthuk± micch±diµµhi. Micch±diµµhi diµµhivipatti …pe… im±nisaññojan±ni, na ca diµµhiyo. “Natthi yiµµhan”ti– vatthu …pe… “natthi hutan”ti–vatthu… “natthi sukatadukkaµ±na½ kamm±na½ phala½ vip±ko”ti– vatthu…“natthi aya½ loko”ti– vatthu… “natthi paro loko”ti– vatthu… “natthi m±t±”ti– vatthu…“natthi pit±”ti– vatthu… “natthi satt± opap±tik±”ti– vatthu… “natthi loke samaºabr±-hmaº± sammaggat± ‚ samm±paµipann±, ye imañca loka½, parañca loka½ saya½

Page 112: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

abhiññ± sacchikatv± pavedent²”ti– vatthu. Eva½v±do micch±bhinivesapar±m±sodiµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhiyañca vatthu– aya½ dasam± micch±vatthuk± micch±diµµhi. Micch±diµµhi diµµhivi-patti …pe… micch±diµµhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo …pe… im±nisaññojan±ni, na ca diµµhiyo. Micch±diµµhiy± imehi dasah±k±rehi abhiniveso hoti. Micch±diµµhiniddeso tatiyo. 4. Sakk±yadiµµhiniddeso 137. Sakk±yadiµµhiy± katamehi v²satiy± ±k±rehi abhiniveso hoti? Idha assutav±puthujjano ariy±na½ adass±v² ariyadhammassa akovido ariyadhamme avin²to,sappuris±na½ adass±v² sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avin²tor³pa½ attato samanupassati r³pavanta½ v± att±na½ attani v± r³pa½ r³pasmi½v± att±na½. Vedana½… sañña½… saªkh±re… viññ±ºa½ attato samanupassativiññ±ºavanta½ v± att±na½ attani v± viññ±ºa½ viññ±ºasmi½ v± att±na½. Katha½ r³pa½ attato samanupassati? Idhekacco pathav²kasiºa½ …pe… od±ta-kasiºa½ attato samanupassati. “Ya½ od±takasiºa½, so aha½; yo aha½, ta½ od±-takasiºan”ti– od±takasiºañca attañca advaya½ samanupassati. Seyyath±pi tela-ppad²passa jh±yato …pe… evameva½ idhekacco od±takasiºa½ attato samanupa-ssati. Abhinivesapar±m±so diµµhi …pe… aya½ paµham± r³pavatthuk± sakk±ya-diµµhi. Sakk±yadiµµhi micch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Eva½r³pa½ attato samanupassati …pe… sakk±yadiµµhiy± imehi v²satiy± ±k±rehi abhini-veso hoti. Sakk±yadiµµhiniddeso catuttho. 5. Sassatadiµµhiniddeso 138. Sakk±yavatthuk±ya (..0148) sassatadiµµhiy± katamehi pannarasahi ±k±-rehi abhiniveso hoti? Idha assutav± puthujjano ariy±na½ adass±v² ariyadha-mmassa akovido ariyadhamme avin²to sappuris±na½ adass±v² sappurisadha-mmassa akovido sappurisadhamme avin²to r³pavanta½ v± att±na½ attani v±r³pa½ r³pasmi½ v± att±na½. Vedan±vanta½ v± att±na½ …pe… saññ±vanta½ v±att±na½… saªkh±ravanta½ v± att±na½… viññ±ºavanta½ v± att±na½ attani v±viññ±ºa½ viññ±ºasmi½ v± att±na½. Katha½ r³pavanta½ att±na½ samanupassati? Idhekacco vedana½… sañña½…saªkh±re… viññ±ºa½ attato samanupassati. Tassa eva½ hoti– “aya½ kho me att±.So kho pana me aya½ att± imin± r³pena r³pav±”ti. R³pavanta½ att±na½ samanu-passati. Seyyath±pi rukkho ch±y±sampanno assa. Tamena½ puriso eva½

Page 113: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

vadeyya– “aya½ rukkho, aya½ ch±y±; añño rukkho, aññ± ch±y±. So kho pan±ya½rukkho im±ya ch±y±ya ch±y±v±”ti. Ch±y±vanta½ rukkha½ samanupassati. Eva-meva½ idhekacco vedana½ …pe… aya½ paµham± sakk±yavatthuk± sassata-diµµhi. Sassatadiµµhi micch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Eva½r³pavanta½ att±na½ samanupassati …pe… sakk±yavatthuk±ya sassatadiµµhiy±imehi pannarasahi ±k±rehi abhiniveso hoti. Sassatadiµµhiniddeso pañcamo. 6. Ucchedadiµµhiniddeso 139. Sakk±yavatthuk±ya ucchedadiµµhiy± katamehi pañcahi ±k±rehi abhinivesohoti? Idha assutav± puthujjano ariy±na½ adass±v² ariyadhammassa akovido ariya-dhamme avin²to sappuris±na½ adass±v² sappurisadhammassa akovido sappurisa-dhamme avin²to r³pa½ attato samanupassati, vedana½ attato samanupassati,sañña½ attato samanupassati, saªkh±re attato samanupassati, viññ±ºa½ attatosamanupassati. Katha½ r³pa½ attato samanupassati? Idhekacco pathav²kasiºa½ …pe… od±ta-kasiºa½ attato samanupassati. “Ya½ od±takasiºa½, so aha½ (..0149); yo aha½,ta½ od±takasiºan”ti– od±takasiºañca attañca advaya½ samanupassati. Seyya-th±pi telappad²passa jh±yato …pe… aya½ paµham± sakk±yavatthuk± uccheda-diµµhi. Ucchedadiµµhi micch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Eva½r³pa½ attato samanupassati …pe… sakk±yavatthuk±ya ucchedadiµµhiy± imehipañcahi ±k±rehi abhiniveso hoti. Ucchedadiµµhiniddeso chaµµho. 7. Antagg±hik±diµµhiniddeso 140. Antagg±hik±ya diµµhiy± katamehi paññ±s±ya ±k±rehi abhiniveso hoti?“Sassato loko”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± katih±k±rehi abhiniveso hoti? “Asassatoloko”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± katih±k±rehi abhiniveso hoti? “Antav± loko”ti– anta-gg±hik±ya diµµhiy±… “anantav± loko”ti– antagg±hik±ya diµµhiy±… “ta½ j²va½ ta½sar²ran”ti– antagg±hik±ya diµµhiy±… “añña½ j²va½ añña½ sar²ran”ti– antagg±hi-k±ya diµµhiy±… “hoti tath±gato para½ maraº±”ti …pe… na hoti tath±gato para½maraº±”ti… “hoti ca na ca hoti tath±gato para½ maraº±”ti… “neva hoti na na hotitath±gato para½ maraº±”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± katih±k±rehi abhiniveso hoti? “Sassato loko”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± pañcah±k±rehi abhiniveso hoti …pe…“neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± pañcah±-k±rehi abhiniveso hoti.

Page 114: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

[Ka] “sassato loko”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± katamehi pañcah±k±rehi abhini-veso hoti? R³pa½ loko ceva sassata½ c±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. T±yadiµµhiy± so anto gahitoti– antagg±hik± diµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ±diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañca vatthu– aya½ paµham± “sassato loko”ti–antagg±hik± diµµhi. Antagg±hik± diµµhi micch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, naca diµµhiyo. Vedan± loko ceva sassat± c±ti …pe… saññ± loko ceva sassat± c±ti …pe…saªkh±r± loko ceva sassat± c±ti …pe… viññ±ºa½ (..0150) loko ceva sassata-ñc±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. T±ya diµµhiy± so anto gahitoti– antagg±hik±diµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhiyañca vatthu– aya½ pañcam² sassato lokoti– antagg±hik± diµµhi. Antagg±hik±diµµhi micch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. “Sassato loko”ti– anta-gg±hik±ya diµµhiy± imehi pañcah±k±rehi abhiniveso hoti. [Kha] “asassato loko”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± katamehi pañcah±k±rehi abhini-veso hoti? R³pa½ loko ceva asassatañc±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. T±yadiµµhiy± so anto gahitoti– antagg±hik± diµµhi …pe… aya½ paµham± “asassato loko”-ti– antagg±hik± diµµhi. Antagg±hik± diµµhi micch±diµµhi diµµhivipatti …pe… im±nisaññojan±ni, na ca diµµhiyo. Vedan± loko ceva asassat± c±ti …pe… saññ± loko ceva asassat± c±ti …pe…saªkh±r± loko ceva asassat± c±ti …pe… viññ±ºa½ loko ceva asassatañc±ti–abhinivesapar±m±so diµµhi. T±ya diµµhiy± so anto gahitoti– antagg±hik± diµµhi. Anta-gg±hik± diµµhi micch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. “Asassatoloko”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± imehi pañcah±k±rehi abhiniveso hoti. [Ga] “antav± loko”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± katamehi pañcah±k±rehi abhini-veso hoti? Idhekacco paritta½ ok±sa½ n²lakato pharati. Tassa eva½ hoti– “antav±aya½ loko parivaµumo”ti. Antasaññ² hoti. Ya½ pharati, ta½ vatthu ceva loko ca.Yena pharati, so att± ceva loko c±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. T±ya diµµhiy± soanto gahitoti– antagg±hik± diµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi,añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañca vatthu– aya½ paµham± “antav± loko”ti antagg±-hik± diµµhi. Antagg±hik± diµµhi micch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na cadiµµhiyo.

Page 115: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

takato pharati… obh±sakato pharati. Tassa eva½ hoti– “antav± aya½ loko pariva-µumo”ti. Antasaññ² hoti. Ya½ pharati ta½ vatthu ceva loko ca. Yena pharati so att±ceva loko c±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. T±ya diµµhiy± so anto gahitoti– antagg±-hik± diµµhi …pe… antav± lokoti– antagg±hik±ya diµµhiy± imehi pañcah±k±rehi abhi-niveso hoti. [Gha] “anantav± loko”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± katamehi pañcah±k±rehi abhi-niveso hoti? Idhekacco vipula½ ok±sa½ n²lakato pharati. Tassa eva½ hoti– “ana-ntav± aya½ loko apariyanto”ti. Anantasaññ² hoti. Ya½ pharati ta½ vatthu cevaloko ca; yena pharati so att± ceva loko c±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. T±yadiµµhiy± so anto gahitoti– antagg±hik± diµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ±diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañca vatthu– aya½ paµham± “anantav± loko”ti–antagg±hik± diµµhi. Antagg±hik± diµµhi micch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, naca diµµhiyo. Idhekacco vipula½ ok±sa½ p²takato pharati… lohitakato pharati… od±takatopharati… obh±sakato pharati. Tassa eva½ hoti– “anantav± aya½ loko apariyanto”-ti. Anantasaññ² hoti. Ya½ pharati ta½ vatthu ceva loko ca; yena pharati so att±ceva loko c±ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. T±ya diµµhiy± so anto gahitoti– antagg±-hik± diµµhi …pe… anantav± lokoti– antagg±hik±ya diµµhiy± imehi pañcah±k±rehiabhiniveso hoti. [©a] “ta½ j²va½ ta½ sar²ran”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± katamehi pañcah±k±rehiabhiniveso hoti? R³pa½ j²vañceva sar²rañca; ya½ j²va½ ta½ sar²ra½, ya½ sar²ra½ta½ j²vanti– abhinivesapar±m±so diµµhi. T±ya diµµhiy± so anto gahitoti– antagg±hik±diµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhiyañca vatthu– aya½ paµham± “ta½ j²va½ ta½ sar²ran”ti– antagg±hik± diµµhi. Anta-gg±hik± diµµhi micch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Vedan± (..0152) j²v± ceva sar²ra½ ca… saññ± j²v± ceva sar²ra½ ca… saªkh±r±j²v± ceva sar²ra½ ca… viññ±ºa½ j²vañceva sar²rañca; ya½ j²va½ ta½ sar²ra½, ya½sar²ra½ ta½ j²vanti– abhinivesapar±m±so diµµhi. T±ya diµµhiy± so anto gahitoti– anta-gg±hik± diµµhi …pe… “ta½ j²va½ ta½ sar²ran”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± imehipañcah±k±rehi abhiniveso hoti. [Ca] “añña½ j²va½ añña½ sar²ran”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± katamehi pañcah±-k±rehi abhiniveso hoti? R³pa½ sar²ra½, na j²va½; j²va½ na sar²ra½. Añña½ j²va½añña½ sar²ranti– abhinivesapar±m±so diµµhi. T±ya diµµhiy± so anto gahitoti– anta-gg±hik± diµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± cadiµµhi yañca vatthu– aya½ paµham± “añña½ j²va½ añña½ sar²ran”ti– antagg±hik±diµµhi. Antagg±hik± diµµhi micch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Vedan± sar²ra½, na j²va½… saññ± sar²ra½, na j²va½… saªkh±r± sar²ra½, naj²va½… viññ±ºa½ sar²ra½, na j²va½; j²va½ na sar²ra½. Añña½ j²va½, añña½ sar²-ranti– abhinivesapar±m±so diµµhi. T±ya diµµhiy± so anto gahitoti– antagg±hik±diµµhi …pe… añña½ j²va½, añña½ sar²ranti– antagg±hik±ya diµµhiy± imehi pañcah±-k±rehi abhiniveso hoti.

Page 116: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

[Cha] “hoti tath±gato para½ maraº±”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± katamehi pañca-h±k±rehi abhiniveso hoti? R³pa½ idheva maraºadhamma½. Tath±gato k±yassabhed± hotipi tiµµhatipi uppajjatipi nibbattatip²ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. T±yadiµµhiy± so anto gahitoti– antagg±hik± diµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ±diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañca vatthu– aya½ paµham± “hoti tath±gatopara½ maraº±”ti– antagg±hik± diµµhi. Antagg±hik± diµµhi micch±diµµhi …pe…im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Vedan± idheva maraºadhamm± …pe… saññ± idheva maraºadhamm±…saªkh±r± idheva maraºadhamm±… viññ±ºa½ idheva maraºadhamma½. Tath±-gato k±yassa bhed± hotipi tiµµhatipi uppajjatipi nibbattatip²ti– abhinivesapar±m±sodiµµhi. T±ya diµµhiy± so anto gahitoti– antagg±hik± diµµhi …pe… “hoti tath±gato (..0153para½ maraº±”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± imehi pañcah±k±rehi abhiniveso hoti. [Ja] “na hoti tath±gato para½ maraº±”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± katamehi pañca-h±k±rehi abhiniveso hoti? R³pa½ idheva maraºadhamma½. Tath±gatopi k±yassabhed± ucchijjati vinassati; na hoti tath±gato para½ maraº±ti– abhinivesapar±m±sodiµµhi. T±ya diµµhiy± so anto gahitoti– antagg±hik± diµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu nadiµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañca vatthu– aya½ paµham± “nahoti tath±gato para½ maraº±”ti– antagg±hik± diµµhi. Antagg±hik± diµµhi micch±-diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Vedan± idheva maraºadhamm± …pe… saññ± idheva maraºadhamm±…saªkh±r± idheva maraºadhamm±… viññ±ºa½ idheva maraºadhamma½. Tath±-gatopi k±yassa bhed± ucchijjati vinassati. “Na hoti tath±gato para½ maraº±”ti–abhinivesapar±m±so diµµhi. T±ya diµµhiy± so anto gahitoti– antagg±hik± diµµhi…pe… “na hoti tath±gato para½ maraº±”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± imehi pañcah±-k±rehi abhiniveso hoti. [Jha] “hoti ca na ca hoti tath±gato para½ maraº±”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± kata-mehi pañcah±k±rehi abhiniveso hoti? R³pa½ idheva maraºadhamma½. Tath±-gato k±yassa bhed± hoti ca na ca hot²ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. T±ya diµµhiy±so anto gahitoti– antagg±hik± diµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi,añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañca vatthu– aya½ paµham± “hoti ca na ca hoti tath±-gato para½ maraº±”ti– antagg±hik± diµµhi. Antagg±hik± diµµhi micch±diµµhi …pe…im±ni saññojan±ni na ca diµµhiyo. Vedan± idheva maraºadhamm± …pe… saññ± idheva maraºadhamm±…saªkh±r± idheva maraºadhamm±… viññ±ºa½ idheva maraºadhamma½. Tath±-gato k±yassa bhed± hoti ca na ca hot²ti– abhinivesapar±m±so diµµhi. T±ya diµµhiy±so anto gahitoti– antagg±hik± diµµhi …pe… “hoti ca na ca hoti tath±gato para½maraº±”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± imehi pañcah±k±rehi abhiniveso hoti. [Ña] “neva (..0154) hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±”ti– antagg±hik±yadiµµhiy± katamehi pañcah±k±rehi abhiniveso hoti? R³pa½ idheva maraºa-dhamma½. Tath±gato k±yassa bhed± para½ maraº± neva hoti na na hot²ti– abhi-nivesapar±m±so diµµhi. T±ya diµµhiy± so anto gahitoti– antagg±hik± diµµhi. Diµµhi navatthu, vatthu na diµµhi, aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañca vatthu– aya½

Page 117: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

paµham± “neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±”ti– antagg±hik± diµµhi.Antagg±hik± diµµhi micch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Vedan± idheva maraºadhamm± …pe… saññ± idheva maraºadhamm±…saªkh±r± idheva maraºadhamm±… viññ±ºa½ idheva maraºadhamma½. Tath±-gato k±yassa bhed± para½ maraº± neva hoti na na hot²ti– abhinivesapar±m±sodiµµhi. T±ya diµµhiy± so anto gahitoti– antagg±hik± diµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu nadiµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañca vatthu– aya½ pañcam² “nevahoti na na hoti tath±gato para½ maraº±”ti– antagg±hik± diµµhi. Antagg±hik± diµµhimicch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. “Neva hoti na na hoti tath±-gato para½ maraº±”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± imehi pañcah±k±rehi abhinivesohoti. Antagg±hik±ya diµµhiy± imehi paññ±s±ya ±k±rehi abhiniveso hoti. Antagg±hik±diµµhiniddeso sattamo. 8. Pubbant±nudiµµhiniddeso 141. Pubbant±nudiµµhiy± katamehi aµµh±rasahi ±k±rehi abhiniveso hoti? Catt±rosassatav±d±, catt±ro ekaccasassatik±, catt±ro ant±nantik±, catt±ro amar±vikkhe-pik±, dve adhiccasamuppannik±– pubbant±nudiµµhiy± imehi aµµh±rasahi ±k±rehiabhiniveso hoti. Pubbant±nudiµµhiniddeso aµµhamo. 9. Aparant±nudiµµhiniddeso 142. Aparant±nudiµµhiy± katamehi catucatt±l²s±ya ±k±rehi abhiniveso hoti?So¼asa saññ²v±d±, aµµha asaññ²v±d±, aµµha nevasaññ²n±saññ²v±d± (..0155), sattaucchedav±d±, pañca diµµhadhammanibb±nav±d±– aparant±nudiµµhiy± imehi catu-catt±l²s±ya ±k±rehi abhiniveso hoti. Aparant±nudiµµhiniddeso navamo. 10-12. Saññojanik±didiµµhiniddeso 143. Saññojanik±ya diµµhiy± katamehi aµµh±rasahi ±k±rehi abhiniveso hoti? Y±diµµhi diµµhigata½ diµµhigahana½ …pe… diµµh±bhiniveso diµµhipar±m±so– saññoja-nik±ya diµµhiy± imehi aµµh±rasahi ±k±rehi abhiniveso hoti. 144. “Ahan”ti– m±navinibandh±ya diµµhiy± katamehi aµµh±rasahi ±k±rehi abhini-veso hoti? Cakkhu ahanti– abhinivesapar±m±so. Ahanti– m±navinibandh± diµµhi.

Page 118: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañcavatthu– aya½ paµham± “ahan”ti– m±navinibandh± diµµhi. M±navinibandh± diµµhimicch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Sota½ ahanti …pe… gh±na½ ahanti …pe… jivh± ahanti …pe… k±yo ahanti…pe… mano ahanti …pe… r³p± ahanti …pe… dhamm± ahanti… cakkhuvi-ññ±ºa½ ahanti …pe… manoviññ±ºa½ ahanti– abhinivesapar±m±so. Ahanti–m±navinibandh± diµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu.Y± ca diµµhi yañca vatthu– aya½ aµµh±rasam² “ahan”ti– m±navinibandh± diµµhi.M±navinibandh± diµµhi micch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. “Aha-n”ti– m±navinibandh±ya diµµhiy± imehi aµµh±rasahi ±k±rehi abhiniveso hoti. 145. “Maman”ti– m±navinibandh±ya diµµhiy± katamehi aµµh±rasahi ±k±rehi abhi-niveso hoti? Cakkhu mamanti– abhinivesapar±m±so. Mamanti– m±navinibandh±diµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhiyañca vatthu– aya½ paµham± “maman”ti– m±navinibandh± diµµhi. M±navinibandh±diµµhi micch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Sota½ mamanti …pe… gh±na½ mamanti …pe… jivh± mamanti …pe… k±yomamanti …pe… mano mamanti …pe… r³p± mamanti …pe… dhamm± mamanti…pe… cakkhuviññ±ºa½ mamanti …pe… manoviññ±ºa½ mamanti abhinivesapa-r±m±so. Mamanti (..0156) m±navinibandh± diµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi.Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañca

Page 119: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

vatthu– aya½ aµµh±rasam² “maman”ti– m±navinibandh± diµµhi. M±navinibandh±diµµhi micch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. “Maman”ti– m±navini-bandh±ya diµµhiy± imehi aµµh±rasahi ±k±rehi abhiniveso hoti. Saññojanik±didiµµhiniddeso dv±dasamo. 13. Attav±dapaµisa½yuttadiµµhiniddeso 146. Attav±dapaµisa½yutt±ya diµµhiy± katamehi v²satiy± ±k±rehi abhiniveso hoti?Idha assutav± puthujjano ariy±na½ adass±v² ariyadhammassa akovido ariya-dhamme avin²to sappuris±na½ adass±v² sappurisadhammassa akovido sappurisa-dhamme avin²to r³pa½ attato samanupassati r³pavanta½ v± att±na½ attani v±r³pa½ r³pasmi½ v± att±na½ …pe… vedana½… sañña½… saªkh±re… viññ±ºa½attato samanupassati viññ±ºavanta½ v± att±na½ attani v± viññ±ºa½ viññ±-ºasmi½ v± att±na½ …pe…. Katha½ r³pa½ attato samanupassati? Idhekacco pathav²kasiºa½ …pe… od±ta-kasiºa½ attato samanupassati. “Ya½ od±takasiºa½, so aha½; yo aha½, ta½ od±-takasiºan”ti– od±takasiºañca attañca advaya½ samanupassati. Seyyath±pi tela-ppad²passa jh±yato “y± acci, so vaººo; yo vaººo, s± acc²”ti– acciñca vaººañcaadvaya½ samanupassati. Evameva½ idhekacco od±takasiºa½ attato samanupa-ssati …pe… aya½ paµham± r³pavatthuk± attav±dapaµisa½yutt± diµµhi. Attav±dapa-µisa½yutt± diµµhi micch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Eva½r³pa½ attato samanupassati …pe… attav±dapaµisa½yutt±ya diµµhiy± imehi v²sa-tiy± ±k±rehi abhiniveso hoti. Attav±dapaµisa½yuttadiµµhiniddeso terasamo. 14. Lokav±dapaµisa½yuttadiµµhiniddeso 147. Lokav±dapaµisa½yutt±ya diµµhiy± katamehi aµµhahi ±k±rehi abhiniveso hoti?Sassato att± ca loko c±ti– abhinivesapar±m±so lokav±dapaµisa½yutt± diµµhi. Diµµhina vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ±, diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhi yañca vatthu–aya½ paµham± lokav±dapaµisa½yutt± diµµhi. Lokav±dapaµisa½yutt± diµµhi micch±-diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Asassato (..0157) att± ca loko c±ti …pe… sassato ca asassato ca att± ca lokoc±ti …pe… neva sassato n±sassato att± ca loko c±ti… antav± att± ca loko c±ti…anantav± att± ca loko c±ti… antav± ca anantav± ca att± ca loko c±ti… nevaantav± na anantav± att± ca loko c±ti abhinivesapar±m±so lokav±dapaµisa½yutt±diµµhi. Diµµhi na vatthu, vatthu na diµµhi. Aññ± diµµhi, añña½ vatthu. Y± ca diµµhiyañca vatthu– aya½ aµµham² lokav±dapaµisa½yutt± diµµhi. Lokav±dapaµisa½yutt±

Page 120: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

diµµhi micch±diµµhi …pe… im±ni saññojan±ni, na ca diµµhiyo. Lokav±dapaµisa½yu-tt±ya diµµhiy± imehi aµµhahi ±k±rehi abhiniveso hoti. Lokav±dapaµisa½yuttadiµµhiniddeso cuddasamo. 15-16. Bhava-vibhavadiµµhiniddeso 148. Ol²yan±bhiniveso bhavadiµµhi. Atidh±van±bhiniveso vibhavadiµµhi. Ass±da-diµµhiy± pañcati½s±ya ±k±rehi abhiniveso kati bhavadiµµhiyo, kati vibhavadiµµhiyo?Att±nudiµµhiy± v²satiy± ±k±rehi abhiniveso kati bhavadiµµhiyo kati vibhavadiµµhiyo…pe… lokav±dapaµisa½yutt±ya diµµhiy± aµµhahi ±k±rehi abhiniveso kati bhavadi-µµhiyo kati vibhavadiµµhiyo? Ass±dadiµµhiy± pañcati½s±ya ±k±rehi abhiniveso siy± bhavadiµµhiyo, siy± vibha-vadiµµhiyo. Att±nudiµµhiy± v²satiy± ±k±rehi abhiniveso pannarasa bhavadiµµhiyo,pañca vibhavadiµµhiyo. Micch±diµµhiy± dasahi ±k±rehi abhiniveso sabb±va t± vibha-vadiµµhiyo. Sakk±yadiµµhiy± v²satiy± ±k±rehi abhiniveso pannarasa bhavadiµµhiyo,pañca vibhavadiµµhiyo. Sakk±yavatthuk±ya sassatadiµµhiy± pannarasahi ±k±rehiabhiniveso sabb±va t± bhavadiµµhiyo. Sakk±yavatthuk±ya ucchedadiµµhiy± pañca-h±k±rehi abhiniveso sabb±va t± vibhavadiµµhiyo. “Sassato loko”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± pañcah±k±rehi abhiniveso sabb±va t±bhavadiµµhiyo. “Asassato loko”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± pañcah±k±rehi abhini-veso sabb±va t± vibhavadiµµhiyo (..0158). “Antav± loko”ti– antagg±hik±ya diµµhiy±pañcah±k±rehi abhiniveso siy± bhavadiµµhiyo, siy± vibhavadiµµhiyo. “Anantav±loko”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± pañcah±k±rehi abhiniveso siy± bhavadiµµhiyo, siy±vibhavadiµµhiyo. “Ta½ j²va½ ta½ sar²ran”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± pañcah±k±rehiabhiniveso sabb±va t± vibhavadiµµhiyo. “Añña½ j²va½ añña½ sar²ran”ti– antagg±-hik±ya diµµhiy± pañcah±k±rehi abhiniveso sabb±va t± bhavadiµµhiyo. “Hoti tath±-gato para½ maraº±”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± pañcah±k±rehi abhiniveso sabb±vat± bhavadiµµhiyo. “Na hoti tath±gato para½ maraº±”ti– antagg±hik±ya diµµhiy±pañcah±k±rehi abhiniveso sabb±va t± vibhavadiµµhiyo. “Hoti ca na ca hoti tath±-gato para½ maraº±”ti– antagg±hik±ya diµµhiy± pañcah±k±rehi abhiniveso siy±bhavadiµµhiyo, siy± vibhavadiµµhiyo “neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±”-ti– antagg±hik±ya diµµhiy± pañcah±k±rehi abhiniveso siy± bhavadiµµhiyo, siy± vibha-vadiµµhiyo. Pubbant±nudiµµhiy± aµµh±rasahi ±k±rehi abhiniveso siy± bhavadiµµhiyo, siy±vibhavadiµµhiyo. Aparant±nudiµµhiy± catucatt±r²s±ya ±k±rehi abhiniveso siy± bhava-diµµhiyo, siy± vibhavadiµµhiyo. Saññojanik±ya diµµhiy± aµµh±rasahi ±k±rehi abhini-veso siy± bhavadiµµhiyo, siy± vibhavadiµµhiyo. Ahanti– m±navinibandh±ya diµµhiy±aµµh±rasahi ±k±rehi abhiniveso sabb±va t± vibhavadiµµhiyo. Mamanti– m±naviniba-ndh±ya diµµhiy± aµµh±rasahi ±k±rehi abhiniveso sabb±va t± bhavadiµµhiyo. Attav±-dapaµisa½yutt±ya diµµhiy± v²satiy± ±k±rehi abhiniveso pannarasa bhavadiµµhiyo,

Page 121: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

pañca vibhavadiµµhiyo. Lokav±dapaµisa½yutt±ya diµµhiy± aµµhahi ±k±rehi abhini-veso siy± bhavadiµµhiyo, siy± vibhavadiµµhiyo. Sabb±va t± diµµhiyo ass±dadiµµhiyo. Sabb±va t± diµµhiyo att±nudiµµhiyo. Sabb±vat± diµµhiyo micch±diµµhiyo. Sabb±va t± diµµhiyo sakk±yadiµµhiyo. Sabb±va t± diµµhiyoantagg±hik± diµµhiyo. Sabb±va t± diµµhiyo saññojanik± diµµhiyo. Sabb±va t± diµµhiyoattav±dapaµisa½yutt± diµµhiyo. Bhavañca (..0159) diµµhi½ vibhavañca diµµhi½, eta½ dvaya½ takkik± nissi-t±se; tesa½ nirodhamhi na hatthi ñ±ºa½, yatth±ya½ loko vipar²tasaññ²ti. 149. “Dv²hi, bhikkhave, diµµhigatehi pariyuµµhit± devamanuss± ol²yanti ‚ eke, ati-dh±vanti eke; cakkhumanto ca passanti. Kathañca, bhikkhave, ol²yanti eke?Bhav±r±m±, bhikkhave, devamanuss± bhavarat± bhavasammudit±. Tesa½ bhava-nirodh±ya dhamme desiyam±ne citta½ na pakkhandati na pas²dati na santiµµhatin±dhimuccati. Eva½ kho, bhikkhave, ol²yanti eke. “Kathañca, bhikkhave, atidh±vanti eke? Bhaveneva kho paneke aµµ²yam±n± ‚har±yam±n± jiguccham±n± vibhava½ abhinandanti– “yato kira, bho, aya½ att±k±yassa bhed± para½ maraº± ucchijjati vinassati na hoti para½ maraº±, eta½santa½ eta½ paº²ta½ eta½ y±th±vanti. Eva½ kho, bhikkhave, atidh±vanti eke. “Kathañca, bhikkhave, cakkhumanto ca passanti? Idha, bhikkhave, bhikkhubh³ta½ bh³tato passati. Bh³ta½ bh³tato disv± bh³tassa nibbid±ya vir±g±ya niro-dh±ya paµipanno hoti. Eva½ kho, bhikkhave, cakkhumanto ca passanti. “Yo ‚ bh³ta½ bh³tato disv±, bh³tassa ca atikkama½; yath±bh³tedhimuccati, bhavataºh± parikkhay±. “Sa ve bh³tapariññ±to, v²tataºho bhav±bhave; bh³tassa vibhav± bhikkhu, n±gacchati punabbhavan”ti. 150. Tayo puggal± vipannadiµµh², tayo puggal± sampannadiµµh². Katame tayopuggal± vipannadiµµh²? Titthiyo ca, titthiyas±vako ca, yo ca micch±diµµhiko– imetayo puggal± vipannadiµµh². Katame tayo puggal± sampannadiµµh²? Tath±gato ca, tath±gatas±vako ca, yo casamm±diµµhiko– ime tayo puggal± sampannadiµµh². “Kodhano (..0160) upan±h² ca, p±pamakkh² ca yo naro; vipannadiµµhi m±y±v², ta½ jaññ± vasalo iti” ‚. Akkodhano anupan±h², visuddho ‚ suddhata½ gato. sampannadiµµhi medh±v², ta½ jaññ± ariyo it²ti. Tisso vipannadiµµhiyo, tisso sampannadiµµhiyo. Katam± tisso vipannadiµµhiyo?Eta½ mam±ti– vipannadiµµhi. Esohamasm²ti– vipannadiµµhi. Eso me att±ti– vipanna-diµµhi. Im± tisso vipannadiµµhiyo. Katam± tisso sampannadiµµhiyo? Neta½ mam±ti– sampannadiµµhi. Nesohama-sm²ti– sampannadiµµhi. Na meso att±ti– sampannadiµµhi. Im± tisso sampannadi-µµhiyo. Eta½ mam±ti– k± diµµhi, kati diµµhiyo, katamant±nuggahit± t± diµµhiyo? Esohama-sm²ti– k± diµµhi, kati diµµhiyo, katamant±nuggahit± t± diµµhiyo? Eso me att±ti– k±

Page 122: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

diµµhi, kati diµµhiyo, katamant±nuggahit± t± diµµhiyo? Eta½ mam±ti– pubbant±nudiµµhi. Aµµh±rasa diµµhiyo. Pubbant±nuggahit± t±diµµhiyo. Esohamasm²ti– aparant±nudiµµhi. Catucatt±r²sa½ diµµhiyo. Aparant±nugga-hit± t± diµµhiyo. Eso me att±ti– v²sativatthuk± att±nudiµµhi. V²sativatthuk± sakk±ya-diµµhi. Sakk±yadiµµhippamukh±ni ‚ dv±saµµhi diµµhigat±ni. Pubbant±parant±nugga-hit± t± diµµhiyo. 151. “Ye keci, bhikkhave, mayi niµµha½ gat±, sabbe te diµµhisampann±. Tesa½diµµhisampann±na½ pañcanna½ idha niµµh±, pañcanna½ idha vih±ya niµµh±. Kata-mesa½ pañcanna½ idha niµµh±? Sattakkhattuparamassa, kola½kolassa, ekab²-jissa, sakad±g±missa, yo ca diµµheva dhamme arah±– imesa½ pañcanna½ idhaniµµh±. “Katamesa½ pañcanna½ idha vih±ya niµµh±? Antar±parinibb±yissa, upahacca-parinibb±yissa, asaªkh±raparinibb±yissa, sasaªkh±raparinibb±yissa, uddha½so-tassa, akaniµµhag±mino– imesa½ pañcanna½ idha vih±ya niµµh±.

Page 123: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Tesa½ diµµhisampann±na½ imesa½ pañcanna½ idha niµµh±, imesa½ pañcanna½idha vih±ya niµµh±. “Ye keci, bhikkhave, mayi aveccappasann±, sabbe te sot±pann±. Tesa½ sot±pa-nn±na½ pañcanna½ idha niµµh±, pañcanna½ idha vih±ya niµµh±. Katamesa½pañcanna½ idha niµµh±? Sattakkhattuparamassa, kola½kolassa, ekab²jissa, saka-d±g±missa, yo ca diµµheva dhamme arah±– imesa½ pañcanna½ idha niµµh±. “Katamesa½ pañcanna½ idha vih±ya niµµh±? Antar±parinibb±yissa, upahacca-parinibb±yissa, asaªkh±raparinibb±yissa, sasaªkh±raparinibb±yissa, uddha½so-tassa, akaniµµhag±mino– imesa½ pañcanna½ idha vih±ya niµµh±. “Ye keci, bhikkhave, mayi aveccappasann±, sabbe te sot±pann±. Tesa½ sot±pa-nn±na½ imesa½ pañcanna½ idha niµµh±. Imesa½ pañcanna½ idha vih±ya niµµh±ti”. Bhavavibhavadiµµhiniddeso so¼asamo. Diµµhikath± niµµhit±. 3. ¾n±p±nassatikath± 1. Gaºanav±ra 152. So¼asavatthuka½ ±n±p±nassatisam±dhi½ ‚ bh±vayato sam±dhik±ni dveñ±ºasat±ni uppajjanti– aµµha paripanthe ‚ ñ±º±ni, aµµha ca upak±re ñ±º±ni, aµµh±-rasa upakkilese ñ±º±ni, terasa vod±ne ñ±º±ni, b±tti½sa satok±rissa ‚ ñ±º±ni,catuv²sati sam±dhivasena ñ±º±ni, dvesattati vipassan±vasena ñ±º±ni, aµµha nibbi-d±ñ±º±ni, aµµha nibbid±nulomañ±º±ni, aµµha nibbid±paµippassaddhiñ±º±ni, ekav²-sati vimuttisukhe ñ±º±ni. Katam±ni aµµha paripanthe ñ±º±ni, aµµha ca upak±re ñ±º±ni? K±macchandosam±dhissa paripantho, nekkhamma½ sam±dhissa upak±ra½. By±p±do sam±-dhissa (..0162) paripantho, aby±p±do sam±dhissa upak±ra½. Thinamiddha½sam±dhissa paripantho, ±lokasaññ± sam±dhissa upak±ra½. Uddhacca½ sam±-dhissa paripantho, avikkhepo sam±dhissa upak±ra½. Vicikicch± sam±dhissa pari-pantho, dhammavavatth±na½ sam±dhissa upak±ra½. Avijj± sam±dhissa pari-pantho, ñ±ºa½ sam±dhissa upak±ra½. Arati sam±dhissa paripantho, p±mojja½sam±dhissa upak±ra½. Sabbepi akusal± dhamm± sam±dhissa paripanth±,sabbepi kusal± dhamm± sam±dhissa upak±r±. Im±ni aµµha paripanthe ñ±º±ni,aµµha ca upak±re ñ±º±ni. Gaºanav±ro paµhamo.

Page 124: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

2. So¼asañ±ºaniddeso 153. Imehi so¼asahi ±k±rehi uducitta½ citta½ samuducita½ citta½ ekatte santi-µµhati, n²varaºehi visujjhati. Katame te ekatt±? Nekkhamma½ ekatta½, aby±p±doekatta½, ±lokasaññ± ekatta½, avikkhepo ekatta½, dhammavavatth±na½ ekatta½,ñ±ºa½ ekatta½, p±mojja½ ekatta½, sabbepi kusal± dhamm± ekatt±. N²varaº±ti, katame te n²varaº±? K±macchando n²varaºa½, by±p±do n²varaºa½,thinamiddha½ n²varaºa½, uddhaccakukkucca½ n²varaºa½, vicikicch± n²varaºa½,avijj± n²varaºa½, arati n²varaºa½, sabbepi akusal± dhamm± n²varaº±. N²varaº±ti, kenaµµhena n²varaº±? Niyy±n±varaºaµµhena n²varaº±. Katame teniyy±n±? Nekkhamma½ ariy±na½ niyy±na½. Tena ca nekkhammena ariy±niyyanti. K±macchando niyy±n±varaºa½. Tena ca k±macchandena nivutatt±nekkhamma½ ariy±na½ niyy±na½ nappaj±n±t²ti– k±macchando niyy±n±varaºa½.Aby±p±do ariy±na½ niyy±na½. Tena ca aby±p±dena ariy± niyyanti. By±p±doniyy±n±varaºa½. Tena ca by±p±dena nivutatt± aby±p±da½ ariy±na½ niyy±na½nappaj±n±t²ti– by±p±do niyy±n±varaºa½. ¾lokasaññ± ariy±na½ niyy±na½. T±yaca ±lokasaññ±ya ariy± niyyanti. Thinamiddha½ niyy±n±varaºa½. Tena ca thina-middhena nivutatt± ±lokasañña½ ariy±na½ niyy±na½ nappaj±n±t²ti– thinamiddha½niyy±n±varaºa½. Avikkhepo ariy±na½ niyy±na½. Tena ca avikkhepena ariy±niyyanti. Uddhacca½ niyy±n±varaºa½ (..0163). Tena ca uddhaccena nivutatt±avikkhepa½ ariy±na½ niyy±na½ nappaj±n±t²ti– uddhacca½ niyy±n±varaºa½.Dhammavavatth±na½ ariy±na½ niyy±na½. Tena ca dhammavavatth±nena ariy±niyyanti. Vicikicch± niyy±n±varaºa½. T±ya ca vicikicch±ya nivutatt± dhammavava-tth±na½ ariy±na½ niyy±na½ nappaj±n±t²ti– vicikicch± niyy±n±varaºa½. ѱºa½ariy±na½ niyy±na½. Tena ca ñ±ºena ariy± niyyanti. Avijj± niyy±n±varaºa½. T±yaca avijj±ya nivutatt± ñ±ºa½ ariy±na½ niyy±na½ nappaj±n±t²ti– avijj± niyy±n±va-raºa½. P±mojja½ ariy±na½ niyy±na½. Tena ca p±mojjena ariy± niyyanti. Aratiniyy±n±varaºa½. T±ya ca aratiy± nivutatt± p±mojja½ ariy±na½ niyy±na½ nappaj±-n±t²ti– arati niyy±n±varaºa½. Sabbepi kusal± dhamm± ariy±na½ niyy±na½. Tehica kusalehi dhammehi ariy± niyyanti. Sabbepi akusal± dhamm± niyy±n±varaº±.Tehi ca akusalehi dhammehi nivutatt± kusale dhamme ariy±na½ niyy±na½ nappa-j±n±t²ti– sabbepi akusal± dhamm± niyy±n±varaº±. Imehi ca pana n²varaºehi visu-ddhacittassa so¼asavatthuka½ ±n±p±nassatisam±dhi½ bh±vayato khaºikasamo-dh±n±. So¼asañ±ºaniddeso dutiyo. 3. Upakkilesañ±ºaniddeso

Page 125: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Paµhamacchakka½ 154. Imehi ca pana n²varaºehi visuddhacittassa so¼asavatthuka½ ±n±p±nassa-tisam±dhi½ bh±vayato khaºikasamodh±n± katame aµµh±rasa upakkiles± uppa-jjanti? Ass±s±dimajjhapariyos±na½ satiy± anugacchato ajjhattavikkhepagata½citta½ sam±dhissa paripantho. Pass±s±dimajjhapariyos±na½ satiy± anugacchatobahiddh±vikkhepagata½ citta½ sam±dhissa paripantho. Ass±sapaµikaªkhan±nikanti taºh±cariy± sam±dhissa paripantho. Pass±sapaµikaªkhan± nikanti taºh±-cariy± sam±dhissa paripantho. Ass±sen±bhitunnassa pass±sapaµil±bhemucchan± sam±dhissa paripantho. Pass±sen±bhitunnassa ass±sapaµil±bhemucchan± sam±dhissa paripantho. Anugacchan± (..0164) ca ass±sa½, pass±sa½ anugacchan±; sati ajjhattavikkhep±, kaªkhan± bahiddh±vikkhepapatthan± ‚. Ass±sen±bhitunnassa, pass±sapaµil±bhe mucchan±; pass±sen±bhitunnassa, ass±sapaµil±bhe mucchan±. Cha ete upakkiles±, ±n±p±nassatisam±dhissa; yehi vikkhippam±nassa ‚, no ca citta½ vimuccati. vimokkha½ appaj±nant±, te honti parapattiy±ti. Dutiyacchakka½ 155. Nimitta½ ±vajjato ass±se citta½ vikampati– sam±dhissa paripantho.Ass±sa½ ±vajjato nimitte citta½ vikampati– sam±dhissa paripantho. Nimitta½ ±va-jjato pass±se citta½ vikampati– sam±dhissa paripantho. Pass±sa½ ±vajjatonimitte citta½ vikampati– sam±dhissa paripantho. Ass±sa½ ±vajjato pass±secitta½ vikampati– sam±dhissa paripantho. Pass±sa½ ±vajjato ass±se citta½ vika-mpati– sam±dhissa paripantho. Nimitta½ ±vajjam±nassa, ass±se vikkhipate mano; ass±sa½ ±vajjam±nassa, nimitte citta½ vikampati. Nimitta½ ±vajjam±nassa, pass±se vikkhipate mano; pass±sa½ ±vajjam±nassa, nimitte citta½ vikampati. Ass±sa½ ±vajjam±nassa, pass±se vikkhipate mano; pass±sa½ ±vajjam±nassa, ass±se citta½ vikampati. Cha ete upakkiles±, ±n±p±nassatisam±dhissa; Yehi vikkhippam±nassa, no ca citta½ vimuccati; vimokkha½ appaj±nant±, te honti parapattiy±ti. Tatiyacchakka½ 156. At²t±nudh±vana½ citta½ vikkhep±nupatita½– sam±dhissa paripantho. An±-gatapaµikaªkhana½ citta½ vikampita½– sam±dhissa paripantho. L²na½ citta½

Page 126: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

kosajj±nupatita½ (..0165)– sam±dhissa paripantho. Atipaggahita½ citta½ uddha-cc±nupatita½– sam±dhissa paripantho. Abhinata½ citta½ r±g±nupatita½– sam±-dhissa paripantho. Apanata½ citta½ by±p±d±nupatita½– sam±dhissa paripantho. At²t±nudh±vana½ citta½, an±gatapaµikaªkhana½ l²na½; atipaggahita½ abhinata½, apanata½ citta½ na sam±dhiyati. Cha ete upakkiles±, ±n±p±nassatisam±dhissa; yehi upakkiliµµhasaªkappo, adhicitta½ nappaj±n±t²ti. 157. Ass±s±dimajjhapariyos±na½ satiy± anugacchato ajjhatta½ vikkhepaga-tena cittena k±yopi cittampi s±raddh± ca honti iñjit± ca phandit± ca. Pass±s±dima-jjhapariyos±na½ satiy± anugacchato bahiddh±vikkhepagatena cittena k±yopicittampi s±raddh± ca honti iñjit± ca phandit± ca. Ass±sapaµikaªkhan±ya nikantiy±taºh±cariy±ya k±yopi cittampi s±raddh± ca honti iñjit± ca phandit± ca. Pass±sapa-µikaªkhan±ya nikantiy± taºh±cariy±ya k±yopi cittampi s±raddh± ca honti iñjit± caphandit± ca. Ass±sen±bhitunnassa pass±sapaµil±bhe mucchitatt± k±yopi cittampis±raddh± ca honti iñjit± ca phandit± ca. Pass±sen±bhitunnassa ass±sapaµil±bhemucchitatt± k±yopi cittampi s±raddh± ca honti iñjit± ca phandit± ca. Nimitta½ ±va-jjato ass±se citta½ vikampitatt± k±yopi cittampi s±raddh± ca honti iñjit± caphandit± ca. Ass±sa½ ±vajjato nimitte citta½ vikampitatt± k±yopi cittampis±raddh± ca honti iñjit± ca phandit± ca. Nimitta½ ±vajjato pass±se citta½ vikampi-tatt± k±yopi cittampi s±raddh± ca honti iñjit± ca phandit± ca. Pass±sa½ ±vajjatonimitte citta½ vikampitatt± k±yopi cittampi s±raddh± ca honti iñjit± ca phandit± ca.Ass±sa½ ±vajjato pass±se citta½ vikampitatt± k±yopi cittampi s±raddh± ca hontiiñjit± ca phandit± ca. Pass±sa½ ±vajjato ass±se citta½ vikampitatt± k±yopicittampi s±raddh± ca honti iñjit± ca phandit± ca. At²t±nudh±vanena cittena vikkhe-p±nupatitena k±yopi cittampi s±raddh± ca honti iñjit± ca phandit± ca. An±gatapaµi-kaªkhanena cittena vikampitena k±yopi cittampi s±raddh±

Page 127: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ca honti iñjit± ca phandit± ca. L²nena cittena (..0166) kosajj±nupatitena k±yopicittampi s±raddh± ca honti iñjit± ca phandit± ca. Atipaggahitena cittena uddhacc±-nupatitena k±yopi cittampi s±raddh± ca honti iñjit± ca phandit± ca. Abhinatenacittena r±g±nupatitena k±yopi cittampi s±raddh± ca honti iñjit± ca phandit± ca.Apanatena cittena by±p±d±nupatitena k±yopi cittampi s±raddh± ca honti iñjit± caphandit± ca. ¾n±p±nassati yassa, paripuºº± abh±vit±; K±yopi iñjito hoti, cittampi hoti iñjita½; k±yopi phandito hoti, cittampi hoti phandita½. ¾n±p±nassati yassa, paripuºº± subh±vit±; k±yopi aniñjito hoti, cittampi hoti aniñjita½; k±yopi aphandito hoti, cittampi hoti aphanditanti. Imehi ca pana n²varaºehi visuddhacittassa so¼asavatthuka½ ±n±p±nassatisa-m±dhi½ bh±vayato khaºikasamodh±n± ime aµµh±rasa upakkiles± uppajjanti. Upakkilesañ±ºaniddeso tatiyo. 4. Vod±nañ±ºaniddeso 158. Katam±ni terasa vod±ne ñ±º±ni? At²t±nudh±vana½ citta½ vikkhep±nupa-tita½; ta½ vivajjayitv± ekaµµh±ne sam±dahati– evampi citta½ na vikkhepa½gacchati. An±gatapaµikaªkhana½ citta½ vikampita½; ta½ vivajjayitv± tatthevaadhimoceti– evampi citta½ na vikkhepa½ gacchati. L²na½ citta½ kosajj±nupatita½;ta½ paggaºhitv± kosajja½ pajahati– evampi citta½ na vikkhepa½ gacchati. Atipa-ggahita½ citta½ uddhacc±nupatita½; ta½ viniggaºhitv± uddhacca½ pajahati–evampi citta½ na vikkhepa½ gacchati. Abhinata½ citta½ r±g±nupatita½; ta½sampaj±no hutv± r±ga½ pajahati– evampi citta½ na vikkhepa½ gacchati. Apa-nata½ citta½ by±p±d±nupatita½; ta½ sampaj±no hutv± by±p±da½ pajahati–evampi citta½ na vikkhepa½ gacchati. Imehi chahi µh±nehi parisuddha½ citta½pariyod±ta½ ekattagata½ hoti. Katame (..0167) te ekatt±? D±navosaggupaµµh±nekatta½, samathanimittupaµµh±-nekatta½, vayalakkhaºupaµµh±nekatta½, nirodhupaµµh±nekatta½. D±navosaggupa-µµh±nekatta½ c±g±dhimutt±na½, samathanimittupaµµh±nekattañca adhicittamanu-yutt±na½, vayalakkhaºupaµµh±nekattañca vipassak±na½, nirodhupaµµh±neka-ttañca ariyapuggal±na½– imehi cat³hi µh±nehi ekattagata½ citta½ paµipad±visu-ddhipakkhandañceva hoti, upekkh±nubr³hitañca, ñ±ºena ca sampaha½sita½. Paµhamassa jh±nassa ko ±di, ki½ majjhe, ki½ pariyos±na½? Paµhamassajh±nassa paµipad±visuddhi ±di, upekkh±nubr³han± majjhe, sampaha½san± pari-yos±na½. Paµhamassa jh±nassa paµipad±visuddhi ±di. ¾dissa kati lakkhaº±ni?¾dissa t²ºi lakkhaº±ni. Yo tassa paripantho tato citta½ visujjhati, visuddhatt± citta½majjhima½ samathanimitta½ paµipajjati, paµipannatt± tattha citta½ pakkhandati.

Page 128: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Yañca paripanthato citta½ visujjhati, yañca visuddhatt± citta½ majjhima½ sama-thanimitta½ paµipajjati, yañca paµipannatt± tattha citta½ pakkhandati. Paµhamassajh±nassa paµipad±visuddhi ±di. ¾dissa im±ni t²ºi lakkhaº±ni. Tena vuccati–“paµhama½ jh±na½ ±dikaly±ºañceva hoti lakkhaºasampannañca”. Paµhamassa jh±nassa upekkh±nubr³han± majjhe. Majjhassa kati lakkhaº±ni?Majjhassa t²ºi lakkhaº±ni. Visuddha½ citta½ ajjhupekkhati, samathapaµipanna½ajjhupekkhati, ekattupaµµh±na½ ajjhupekkhati. Yañca visuddha½ citta½ ajjhupe-kkhati, yañca samathapaµipanna½ ajjhupekkhati, yañca ekattupaµµh±na½ ajjhupe-kkhati– paµhamassa jh±nassa upekkh±nubr³han± majjhe. Majjhassa im±ni t²ºilakkhaº±ni. Tena vuccati– “paµhama½ jh±na½ majjhekaly±ºañceva hoti lakkhaºa-sampannañca”. Paµhamassa jh±nassa sampaha½san± pariyos±na½. Pariyos±nassa katilakkhaº±ni? Pariyos±nassa catt±ri lakkhaº±ni. Tattha j±t±na½ dhamm±na½ ana-tivattanaµµhena sampaha½san±, indriy±na½ ekarasaµµhena sampaha½san±, tadu-pagav²riyav±hanaµµhena sampaha½san±, ±sevanaµµhena sampaha½san±. Paµha-massa jh±nassa sampaha½san± pariyos±na½. Pariyos±nassa im±ni catt±rilakkhaº±ni. Tena vuccati– “paµhama½ jh±na½ pariyos±nakaly±ºañceva hotilakkhaºasampannañca”. Eva½ tivattagata½ citta½ tividhakaly±ºaka½ dasala-kkhaºasampanna½ vitakkasampannañceva hoti vic±rasampannañca p²tisampa-nnañca sukhasampannañca cittassa adhiµµh±nasampannañca saddh±sampa-nnañca v²riyasampannañca satisampannañca sam±dhisampannañca paññ±sa-mpannañca. Dutiyassa (..0168) jh±nassa ko ±di, ki½ majjhe, ki½ pariyos±na½? Dutiyassajh±nassa paµipad±visuddhi ±di, upekkh±nubr³han± majjhe, sampaha½san± pari-yos±na½ …pe… eva½ tivattagata½ citta½ tividhakaly±ºaka½ dasalakkhaºasa-mpanna½ p²tisampannañceva hoti sukhasampannañca cittassa adhiµµh±nasampa-nnañca saddh±sampannañca v²riyasampannañca satisampannañca sam±dhisa-mpannañca paññ±sampannañca. Tatiyassa jh±nassa ko ±di, ki½ majjhe, ki½ pariyos±na½ …pe… eva½ tivatta-gata½ citta½ tividhakaly±ºaka½ dasalakkhaºasampanna½ sukhasampanna-ñceva hoti cittassa adhiµµh±nasampannañca saddh±sampannañca v²riyasampa-nnañca satisampannañca sam±dhisampannañca paññ±sampannañca. Catutthassa jh±nassa ko ±di, ki½ majjhe, ki½ pariyos±na½ …pe… eva½ tivatta-gata½ citta½ tividhakaly±ºaka½ dasalakkhaºasampannañca upekkh±sampanna-ñceva hoti cittassa adhiµµh±nasampannañca saddh±sampannañca v²riyasampa-nnañca satisampannañca sam±dhisampannañca paññ±sampannañca. ¾k±s±nañc±yatanasam±pattiy± …pe… viññ±ºañc±yatanasam±pattiy±… ±ki-ñcaññ±yatanasam±pattiy±… nevasaññ±n±saññ±yatanasam±pattiy± ko ±di, ki½majjhe, ki½ pariyos±na½ …pe… eva½ tivattagata½ citta½ tividhakaly±ºaka½dasalakkhaºasampanna½ upekkh±sampannañceva hoti cittassa adhiµµh±nasa-mpanna½ ca …pe… paññ±sampannañca. Anicc±nupassan±ya ko ±di, ki½ majjhe, ki½ pariyos±na½ …pe… eva½ tivatta-

Page 129: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

gata½ citta½ tividhakaly±ºaka½ dasalakkhaºasampanna½ vitakkasampanna-ñceva hoti vic±rasampannañca p²tisampannañca sukhasampannañca cittassaadhiµµh±nasampannañca saddh±sampannañca v²riyasampannañca satisampa-nnañca sam±dhisampannañca paññ±sampannañca. Dukkh±nupassan±ya …pe…anatt±nupassan±ya… nibbid±nupassan±ya… vir±g±nupassan±ya… nirodh±nupa-ssan±ya… paµinissagg±nupassan±ya… khay±nupassan±ya… vay±nupassan±-ya… vipariº±m±nupassan±ya… animitt±nupassan±ya… appaºihit±nupassan±-ya… suññat±nupassan±ya… adhipaññ±dhammavipassan±ya… yath±bh³tañ±ºa-dassan±ya… ±d²nav±nupassan±ya… paµisaªkh±nupassan±ya… vivaµµan±nupa-ssan±ya… paññ±sampannañca. Sot±pattimaggassa …pe… sakad±g±mimaggassa… an±g±mimaggassa… ara-hattamaggassa ko ±di, ki½ majjhe, ki½ pariyos±na½? Arahattamaggassa paµipa-d±visuddhi (..0169) ±di upekkh±nubr³han± majjhe, sampaha½san± pariyos±na½.Arahattamaggassa paµipad±visuddhi ±di. ¾dissa kati lakkhaº±ni? ¾dissa t²ºilakkhaº±ni. Yo tassa paripantho tato citta½ visujjhati, visuddhatt± citta½majjhima½ samathanimitta½ paµipajjati, paµipannatt± tattha citta½ pakkhandati.Yañca paripanthato citta½ visujjhati, yañca visuddhatt± citta½ majjhima½ sama-thanimitta½ paµipajjati, yañca paµipannatt± tattha citta½ pakkhandati– arahattama-ggassa paµipad±visuddhi ±di. ¾dissa im±ni t²ºi lakkhaº±ni. Tena vuccati– “araha-ttamaggo ±dikaly±ºo ceva hoti lakkhaºasampanno ca”. Arahattamaggassa upekkh±nubr³han± majjhe. Majjhassa kati lakkhaº±ni?Majjhassa t²ºi lakkhaº±ni. Visuddha½ citta½ ajjhupekkhati, samathapaµipanna½ajjhupekkhati, ekattupaµµh±na½ ajjhupekkhati. Yañca visuddha½ citta½ ajjhupe-kkhati, yañca samathapaµipanna½ ajjhupekkhati, yañca ekattupaµµh±na½ ajjhupe-kkhati. Tena vuccati– “arahattamaggo majjhekaly±ºo ceva hoti lakkhaºasa-mpanno ca”. Arahattamaggassa sampaha½san± pariyos±na½. Pariyos±nassa kati lakkha-º±ni? Pariyos±nassa catt±ri lakkhaº±ni. Tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativatta-naµµhena sampaha½san±, indriy±na½ ekarasaµµhena sampaha½san±, tadupaga-v²riyav±hanaµµhena sampaha½san±, ±sevanaµµhena sampaha½san±. Arahattama-ggassa sampaha½san± pariyos±na½. Pariyos±nassa im±ni catt±ri lakkhaº±ni.Tena vuccati– “arahattamaggo pariyos±nakaly±ºo ceva hoti lakkhaºasampannoca”. Eva½ tivattagata½ citta½ tividhakaly±ºaka½ dasalakkhaºasampanna½ vita-kkasampannañceva hoti vic±rasampannañca p²tisampannañca sukhasampa-nnañca cittassa adhiµµh±nasampannañca saddh±sampannañca v²riyasampa-nnañca satisampannañca sam±dhisampannañca paññ±sampannañca. 159. Nimitta½ ass±sapass±s±, an±rammaºamekacittassa; aj±nato ca tayo dhamme, bh±van± nupalabbhati. Nimitta½ ass±sapass±s±, an±rammaºamekacittassa; j±nato ca tayo dhamme, bh±van± upalabbhat²ti. Katha½ ime tayo dhamm± ekacittassa ±rammaº± na honti, na cime tayodhamm± avidit± honti, na ca citta½ vikkhepa½ gacchati, padh±nañca paññ±yati,

Page 130: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

payogañca s±dheti, visesamadhigacchati? Seyyath±pi rukkho (..0170) samebh³mibh±ge nikkhitto. Tamena½ puriso kakacena chindeyya. Rukkhe phuµµhaka-kacadant±na½ vasena purisassa sati upaµµhit± hoti; na ±gate v± gate v± kakaca-dante manasi karoti. Na ±gat± v± gat± v± kakacadant± avidit± honti, padh±nañcapaññ±yati, payogañca s±dheti. Yath± rukkho same bh³mibh±ge nikkhitto. Eva½upanibandhan± nimitta½. Yath± kakacadant±, eva½ ass±sapass±s±. Yath±rukkhe phuµµhakakacadant±na½ vasena purisassa sati upaµµhit± hoti, na ±gate v±gate v± kakacadante manasi karoti, na ±gat± v± gat± v± kakacadant± avidit±honti, padh±nañca paññ±yati, payogañca s±dheti. Evameva½ bhikkhu n±sikaggev± mukhanimitte v± sati½ upaµµhapetv± nisinno hoti, na ±gate v± gate v± ass±sa-pass±se manasi karoti, na ±gat± v± gat± v± ass±sapass±s± avidit± honti, padh±-nañca paññ±yati, payogañca s±dheti. Visesamadhigacchati padh±nañca. Katama½ padh±na½? ¾raddhav²riyassa k±yopi cittampi kammaniya½ hoti–ida½ padh±na½. Katamo payogo? ¾raddhav²riyassa upakkiles± pah²yanti, vitakk±v³pasamanti– aya½ payogo. Katamo viseso? ¾raddhav²riyassa saññojan± pah²-yanti, anusay± byant²honti ‚. Aya½ viseso. Eva½ ime tayo dhamm± ekacittassa±rammaº± na honti, na cime tayo dhamm± avidit± honti, na ca citta½ vikkhepa½gacchati, padh±nañca paññ±yati, payogañca s±dheti, visesamadhigacchati. 160. ¾n±p±nassati yassa, paripuºº± subh±vit±; anupubba½ paricit±, yath± buddhena desit±; so ima½ loka½ pabh±seti, abbh± muttova candim±ti. ¾nanti ass±so, no pass±so. Ap±nanti ‚ pass±so, no ass±so. Ass±savasenaupaµµh±na½

Page 131: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

sati, pass±savasena upaµµh±na½ sati. Yo assasati tassupaµµh±ti, yo passasati tassupaµµh±ti. Paripuºº±ti pariggaha-µµhena paripuºº±, pariv±raµµhena paripuºº±, parip³raµµhena paripuºº±. Subh±vi-t±ti catasso bh±van±– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena (..0171)bh±van±, indriy±na½ ekarasaµµhena bh±van±, tadupagav²riyav±hanaµµhenabh±van±, ±sevanaµµhena bh±van±. Tassime catt±ro bh±vanaµµh± y±n²kat± hontivatthukat± anuµµhit± paricit± susam±raddh±. Y±n²kat±ti yattha yattha ±kaªkhati tattha tattha vasippatto hoti balappatto ves±-rajjappatto. Tassa me te dhamm± ±vajjanapaµibaddh± ‚ honti ±kaªkhapaµibaddh±manasik±rapaµibaddh± cittupp±dapaµibaddh±. Tena vuccati– “y±n²kat±”ti. Vatthuka-t±ti yasmi½ yasmi½ vatthusmi½ citta½ sv±dhiµµhita½ hoti, tasmi½ tasmi½vatthusmi½ sati supaµµhit± hoti. Yasmi½ yasmi½ v± pana vatthusmi½ sati s³pa-µµhit± ‚ hoti, tasmi½ tasmi½ vatthusmi½ citta½ sv±dhiµµhita½ hoti. Tena vuccati–“vatthukat±”ti. Anuµµhit±ti vatthusmi½ yena yena citta½ abhin²harati tena tena satianuparivattati. Yena yena v± pana sati anuparivattati tena tena citta½ abhin²ha-rati. Tena vuccati– “anuµµhit±”ti. Paricit±ti pariggahaµµhena paricit±, pariv±raµµhenaparicit±, parip³raµµhena paricit±. Satiy± pariggaºhanto jin±ti p±pake akusaledhamme. Tena vuccati– “paricit±”ti. Susam±raddh±ti catt±ro susam±raddh±–tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena susam±raddh±, indriy±na½ ekara-saµµhena susam±raddh±, tadupagav²riyav±hanaµµhena susam±raddh±, tappacca-n²k±na½ kiles±na½ susam³hatatt± ‚ susam±raddh±. 161. Susamanti atthi sama½, atthi susama½. Katama½ sama½? Ye tattha j±t±anavajj± kusal± bodhipakkhiy±– ida½ sama½. Katama½ susama½? Ya½ tesa½tesa½ dhamm±na½ ±rammaºa½ nirodho nibb±na½– ida½ susama½. Iti idañcasama½ idañca susama½ ñ±ta½ hoti diµµha½ vidita½ sacchikata½ phassita½paññ±ya. ¾raddha½ hoti v²riya½ asall²na½, upaµµhit± sati asamm³¼± ‚,passaddho k±yo as±raddho, sam±hita½ citta½ ekagga½. Tena vuccati– “susam±-raddh±”ti. Anupubba½ paricit±ti d²gha½ ass±savasena purim± purim± paricit±, pacchim±pacchim± anuparicit±. D²gha½ pass±savasena purim± purim± paricit±, pacchim±pacchim± anuparicit±. Rassa½ ass±savasena purim± purim± paricit± (..0172),pacchim± pacchim± anuparicit±. Rassa½ pass±savasena purim± purim± paricit±,pacchim± pacchim± anuparicit± …pe… paµinissagg±nupass² ass±savasenapurim± purim± paricit±, pacchim± pacchim± anuparicit±. Paµinissagg±nupass²pass±savasena purim± purim± paricit±, pacchim± pacchim± anuparicit±. Sabb±piso¼asavatthuk± ±n±p±nassatiyo aññamañña½ paricit± ceva honti anuparicit± ca.Tena vuccati– “anupubbaparicit±”ti. Yath±ti dasa yathatth±– attadamathattho yathattho, attasamathattho yathattho,attaparinibb±panattho yathattho, abhiññattho yathattho, pariññattho yathattho,pah±nattho yathattho, bh±vanattho yathattho, sacchikiriyattho yathattho, sacc±-bhisamayattho yathattho, nirodhe patiµµh±pakattho yathattho. Buddhoti yo so bhagav± sayambh³ an±cariyako pubbe ananussutesu

Page 132: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

dhammesu s±ma½ sacc±ni abhisambujjhi, tattha ca sabbaññuta½ p±puºi, balesuca vas²bh±va½. 162. Buddhoti kenaµµhena buddho? Bujjhit± sacc±n²ti– buddho. Bodhet± paj±-y±ti– buddho. Sabbaññut±ya buddho. Sabbadass±vit±ya buddho. Anaññaneyya-t±ya buddho. Visavit±ya ‚ buddho. Kh²º±savasaªkh±tena buddho. Nirupalepasa-ªkh±tena ‚ buddho. Ekantav²tar±goti– buddho. Ekantav²tadosoti– buddho. Ekanta-v²tamohoti– buddho. Ekantanikkilesoti– buddho. Ek±yanamagga½ gatoti– buddho.Eko anuttara½ samm±sambodhi½ abhisambuddhoti– buddho. Abuddhivihatatt±buddhipaµil±bh±– buddho. Buddhoti neta½ n±ma½ m±tar± kata½, na pitar± kata½,na bh±tar± kata½, na bhaginiy± kata½, na mitt±maccehi kata½, na ñ±tis±lohitehikata½, na samaºabr±hmaºehi kata½, na devat±hi kata½. Vimokkhantikameta½buddh±na½ bhagavant±na½ bodhiy± m³le saha sabbaññutañ±ºassa paµil±bh±sacchik± paññatti yadida½– buddhoti. Desit±ti attadamathattho yathattho yath±buddhena desito, attasamathattho yathattho yath± buddhena desito, attaparinibb±-panattho yathattho yath± buddhena desito …pe… nirodhe patiµµh±pakatthoyathattho yath± buddhena desito. Soti (..0173) gahaµµho v± hoti pabbajito v±. Lokoti. Khandhaloko dh±tuloko ±ya-tanaloko vipattibhavaloko vipattisambhavaloko sampattibhavaloko sampattisa-mbhavaloko. Eko loko– sabbe satt± ±h±raµµhitik± …pe… aµµh±rasa lok±– aµµh±rasadh±tuyo. Pabh±set²ti attadamathattha½ yathattha½ abhisambuddhatt±. So ima½loka½ obh±seti bh±seti pabh±seti. Attasamathattha½ yathattha½ abhisambu-ddhatt±. So ima½ loka½ obh±seti bh±seti pabh±seti. Attaparinibb±panattha½yathattha½ abhisambuddhatt±. So ima½ loka½ obh±seti bh±seti pabh±seti …pe…nirodhe patiµµh±pakattha½ yathattha½ abhisambuddhatt±. So ima½ loka½ obh±-seti bh±seti pabh±seti. Abbh± muttova candim±ti yath± abbh±, eva½ kiles±. Yath± cando, eva½ ariya-ñ±ºa½. Yath± candim± devaputto, eva½ bhikkhu. Yath± cando abbh± muttomahik± mutto dh³maraj± mutto r±hugahaº± ‚ vippamutto bh±sate ca tapate cavirocate ‚ ca, evameva½ bhikkhu sabbakilesehi vippamutto bh±sate ca tapate cavirocate ca. Tena vuccati– abbh± muttova candim±ti. Im±ni terasa vod±ne ñ±º±ni. Vod±nañ±ºaniddeso catuttho. Bh±ºav±ro. 5. Satok±riñ±ºaniddeso 163. Katam±ni b±tti½sa satok±rissa ñ±º±ni? Idha bhikkhu araññagato v±rukkham³lagato v± suññ±g±ragato v± nis²dati pallaªka½ ±bhujitv± uju½ k±ya½paºidh±ya parimukha½ sati½ upaµµhapetv±. So satova assasati sato passasati.

Page 133: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

D²gha½ v± assasanto “d²gha½ assas±m²”ti paj±n±ti. D²gha½ v± passasanto“d²gha½ passas±m²”ti paj±n±ti. Rassa½ v± assasanto “rassa½ assas±m²”ti paj±-n±ti. Rassa½ v± passasanto “rassa½ passas±m²”ti paj±n±ti. “Sabbak±yapaµisa½-ved² assasiss±m²”ti sikkhati. “Sabbak±yapaµisa½ved² passasiss±m²”ti sikkhati.“Passambhaya½ (..0174) k±yasaªkh±ra½ assasiss±m²”ti sikkhati. “Passa-mbhaya½ k±yasaªkh±ra½ passasiss±m²”ti sikkhati. P²tipaµisa½ved² …pe… sukha-paµisa½ved²… cittasaªkh±rapaµisa½ved² … passambhaya½ cittasaªkh±ra½…cittapaµisa½ved²… abhippamodaya½ citta½… sam±daha½ citta½… vimocaya½citta½… anicc±nupass²… vir±g±nupass²… nirodh±nupass²… “paµinissagg±nu-pass² assasiss±m²”ti sikkhati. “Paµinissagg±nupass² passasiss±m²”ti sikkhati. 164. Idh±ti imiss± diµµhiy±, imiss± khantiy±, imiss± ruciy±, imasmi½ ±d±ye,imasmi½ dhamme, imasmi½ vinaye, imasmi½ dhammavinaye, imasmi½ p±va-cane, imasmi½ brahmacariye, imasmi½ satthus±sane. Tena vuccati– “idh±”ti.Bhikkh³ti puthujjanakaly±ºako v± hoti bhikkhu sekkho v± arah± v± akuppa-dhammo. Araññanti nikkhamitv± bahi indakh²l± sabbameta½ arañña½. Rukkham³-lanti yattha bhikkhuno ±sana½ paññatta½ hoti mañco v± p²µha½ v± bhisi v± taµµik±v± cammakhaº¹o v± tiºasantharo ‚ v± paººasantharo v± pal±lasantharo ‚ v±,tattha bhikkhu caªkamati v± tiµµhati v± nis²dati v± seyya½ v± kappeti. Suññantikenaci an±kiººa½ hoti gahaµµhehi v± pabbajitehi v±. Ag±ranti ‚ vih±ro a¹¹hayogop±s±do hammiya½ guh±. Nis²dati pallaªka½ ±bhujitv±ti nisinno hoti pallaªka½±bhujitv±. Uju½ k±ya½ paºidh±y±ti ujuko hoti k±yo µhito ‚ supaºihito. Parimukha½sati½ upaµµhapetv±ti. Par²ti pariggahaµµho. Mukhanti niyy±naµµho. Sat²ti upaµµh±-naµµho. Tena vuccati– “parimukha½ sati½ upaµµhapetv±”ti. 165. Satova assasati, sato passasat²ti b±tti½s±ya ±k±rehi sato k±r² hoti. D²gha½ass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nato sati upaµµhit± hoti. T±yasatiy± tena ñ±ºena sato k±r² hoti. D²gha½ pass±savasena cittassa ekaggata½avikkhepa½ paj±nato sati upaµµhit± hoti. T±ya satiy± tena ñ±ºena sato k±r² hoti.Rassa½ ass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nato sati upaµµhit±hoti. T±ya satiy± tena ñ±ºena sato k±r² hoti. Rassa½ pass±savasena cittassa eka-ggata½ (..0175) avikkhepa½ paj±nato sati upaµµhit± hoti. T±ya satiy± tena ñ±ºenasato k±r² hoti …pe… paµinissagg±nupass² ass±savasena paµinissagg±nupass²pass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nato sati upaµµhit± hoti. T±yasatiy± tena ñ±ºena sato k±r² hoti. Paµhamacatukkaniddeso 166. Katha½ d²gha½ assasanto “d²gha½ assas±m²”ti paj±n±ti, d²gha½ passa-santo “d²gha½ passas±m²”ti paj±n±ti? D²gha½ ass±sa½ addh±nasaªkh±te assa-sati, d²gha½ pass±sa½ addh±nasaªkh±te passasati, d²gha½ ass±sapass±sa½addh±nasaªkh±te assasatipi passasatipi. D²gha½ ass±sapass±sa½ addh±nasa-ªkh±te assasatopi passasatopi chando uppajjati. Chandavasena tato sukhuma-tara½ d²gha½ ass±sa½ addh±nasaªkh±te assasati, chandavasena tato sukhuma-

Page 134: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

tara½ d²gha½ pass±sa½ addh±nasaªkh±te passasati, chandavasena tato sukhu-matara½ d²gha½ ass±sapass±sa½ addh±nasaªkh±te assasatipi passasatipi.Chandavasena tato sukhumatara½ d²gha½ ass±sapass±sa½ addh±nasaªkh±teassasatopi passasatopi p±mojja½ uppajjati. P±mojjavasena tato sukhumatara½d²gha½ ass±sa½ addh±nasaªkh±te assasati, p±mojjavasena tato sukhumatara½d²gha½ pass±sa½ addh±nasaªkh±te passasati, p±mojjavasena tato sukhuma-tara½ d²gha½ ass±sapass±sa½ addh±nasaªkh±te assasatipi passasatipi. P±mo-jjavasena tato sukhumatara½ d²gha½ ass±sapass±sa½ addh±nasaªkh±te assasa-topi passasatopi d²gha½ ass±sapass±s±pi citta½ vivattati, upekkh± saºµh±ti.Imehi navah±k±rehi d²gha½ ass±sapass±s± k±yo. Upaµµh±na½ sati. Anupassan±ñ±ºa½. K±yo upaµµh±na½, no sati; sati upaµµh±nañceva sati ca. T±ya satiy± tenañ±ºena ta½ k±ya½ anupassati. Tena vuccati– “k±ye k±y±nupassan±satipaµµh±na-bh±van±”ti. 167. Anupassat²ti katha½ ta½ k±ya½ anupassati? Aniccato anupassati, noniccato. Dukkhato anupassati, no sukhato. Anattato anupassati, no attato. Nibbi-ndati, no nandati. Virajjati, no rajjati. Nirodheti, no samudeti. Paµinissajjati, no ±di-yati. Aniccato (..0176) anupassanto niccasañña½ pajahati. Dukkhato anupa-ssanto sukhasañña½ pajahati. Anattato anupassanto attasañña½ pajahati. Nibbi-ndanto nandi½ pajahati. Virajjanto r±ga½ pajahati. Nirodhento samudaya½ paja-hati. Paµinissajjanto ±d±na½ pajahati. Eva½ ta½ k±ya½ anupassati. Bh±van±ti catasso bh±van±– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhenabh±van±, indriy±na½ ekarasaµµhena bh±van±, tadupagav²riyav±hanaµµhenabh±van±, ±sevanaµµhena bh±van±. D²gha½

Page 135: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ass±sapass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nato vidit± vedan±uppajjanti, vidit± upaµµhahanti, vidit± abbhattha½ gacchanti. Vidit± saññ± uppa-jjanti, vidit± upaµµhahanti, vidit± abbhattha½ gacchanti. Vidit± vitakk± uppajjanti,vidit± upaµµhahanti, vidit± abbhattha½ gacchanti. Katha½ vidit± vedan± uppajjanti, vidit± upaµµhahanti, vidit± abbhattha½gacchanti? Katha½ vedan±ya upp±do vidito hoti? Avijj±samuday± vedan±samuda-yoti– paccayasamudayaµµhena vedan±ya upp±do vidito hoti. Taºh±samuday±vedan±samudayoti… kammasamuday± vedan±samudayoti… phassasamuday±vedan±samudayoti paccayasamudayaµµhena vedan±ya upp±do vidito hoti. Nibba-ttilakkhaºa½ passatopi vedan±ya upp±do vidito hoti. Eva½ vedan±ya upp±dovidito hoti. Katha½ vedan±ya upaµµh±na½ vidita½ hoti? Aniccato manasikaroto khayatupa-µµh±na½ vidita½ hoti. Dukkhato manasikaroto bhayatupaµµh±na½ vidita½ hoti. Ana-ttato manasikaroto suññatupaµµh±na½ vidita½ hoti. Eva½ vedan±ya upaµµh±na½vidita½ hoti. Katha½ vedan±ya atthaªgamo vidito hoti? Avijj±nirodh± vedan±nirodhoti–paccayanirodhaµµhena vedan±ya atthaªgamo vidito hoti. Taºh±nirodh± vedan±ni-rodhoti …pe… kammanirodh± vedan±nirodhoti …pe… phassanirodh± vedan±niro-dhoti paccayanirodhaµµhena vedan±ya atthaªgamo vidito hoti. Vipariº±mala-kkhaºa½ passatopi vedan±ya atthaªgamo vidito hoti. Eva½ vedan±ya attha-ªgamo vidito hoti. Eva½ vidit± vedan± uppajjanti, vidit± upaµµhahanti, vidit±abbhattha½ gacchanti. Katha½ (..0177) vidit± saññ± uppajjanti, vidit± upaµµhahanti, vidit± abbhattha½gacchanti? Katha½ saññ±ya upp±do vidito hoti? Avijj±samuday± saññ±samuda-yoti– paccayasamudayaµµhena saññ±ya upp±do vidito hoti. Taºh±samuday±saññ±samudayoti …pe… kammasamuday± saññ±samudayoti …pe… phassasa-muday± saññ±samudayoti– paccayasamudayaµµhena saññ±ya upp±do vidito hoti.Nibbattilakkhaºa½ passatopi saññ±ya upp±do vidito hoti. Eva½ saññ±ya upp±dovidito hoti. Katha½ saññ±ya upaµµh±na½ vidita½ hoti? Aniccato manasikaroto khayatupa-µµh±na½ vidita½ hoti. Dukkhato manasikaroto bhayatupaµµh±na½ vidita½ hoti. Ana-ttato manasikaroto suññatupaµµh±na½ vidita½ hoti. Eva½ saññ±ya upaµµh±na½vidita½ hoti. Katha½ saññ±ya atthaªgamo vidito hoti? Avijj±nirodh± saññ±nirodhoti– pacca-yanirodhaµµhena saññ±ya atthaªgamo vidito hoti. Taºh±nirodh± saññ±nirodhoti…pe… kammanirodh± saññ±nirodhoti …pe… phassanirodh± saññ±nirodhoti–paccayanirodhaµµhena saññ±ya atthaªgamo vidito hoti. Vipariº±malakkhaºa½passatopi saññ±ya atthaªgamo vidito hoti. Eva½ saññ±ya atthaªgamo vidito hoti.Eva½ vidit± saññ± uppajjanti, vidit± upaµµhahanti, vidit± abbhattha½ gacchanti. Katha½ vidit± vitakk± uppajjanti, vidit± upaµµhahanti, vidit± abbhattha½gacchanti? Katha½ vitakk±na½ upp±do vidito hoti? Avijj±samuday± vitakkasamu-dayoti– paccayasamudayaµµhena vitakk±na½ upp±do vidito hoti. Taºh±samuday±

Page 136: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

vitakkasamudayoti …pe… kammasamuday± vitakkasamudayoti …pe… saññ±sa-muday± vitakkasamudayoti– paccayasamudayaµµhena vitakk±na½ upp±do viditohoti. Nibbattilakkhaºa½ passatopi vitakk±na½ upp±do vidito hoti. Eva½ vita-kk±na½ upp±do vidito hoti. Katha½ vitakk±na½ upaµµh±na½ vidita½ hoti? Aniccato manasikaroto khayatu-paµµh±na½ vidita½ hoti. Dukkhato manasikaroto bhayatupaµµh±na½ vidita½ hoti.Anattato manasikaroto suññatupaµµh±na½ vidita½ hoti. Eva½ vitakk±na½ upa-µµh±na½ vidita½ hoti. Katha½ (..0178) vitakk±na½ atthaªgamo vidito hoti? Avijj±nirodh± vitakkaniro-dhoti– paccayanirodhaµµhena vitakk±na½ atthaªgamo vidito hoti. Taºh±nirodh±vitakkanirodhoti …pe… kammanirodh± vitakkanirodhoti …pe… saññ±nirodh± vita-kkanirodhoti– paccayanirodhaµµhena vitakk±na½ atthaªgamo vidito hoti. Vipariº±-malakkhaºa½ passatopi vitakk±na½ atthaªgamo vidito hoti. Eva½ vitakk±na½atthaªgamo vidito hoti. Eva½ vidit± vitakk± uppajjanti, vidit± upaµµhahanti, vidit±abbhattha½ gacchanti. 168. D²gha½ ass±sapass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nantoindriy±ni samodh±neti, gocarañca paj±n±ti, samatthañca paµivijjhati …pe…magga½ samodh±neti, dhamme samodh±neti, gocarañca paj±n±ti, samatthañcapaµivijjhati. Indriy±ni samodh±net²ti katha½ indriy±ni samodh±neti? Adhimokkhaµµhenasaddhindriya½ samodh±neti, paggahaµµhena v²riyindriya½ samodh±neti, upaµµh±-naµµhena satindriya½ samodh±neti, avikkhepaµµhena sam±dhindriya½ samodh±-neti, dassanaµµhena paññindriya½ samodh±neti. Aya½ puggalo im±ni indriy±niimasmi½ ±rammaºe samodh±neti. Tena vuccati– “indriy±ni samodh±net²”ti. Gocarañca paj±n±t²ti ya½ tassa ±rammaºa½, ta½ tassa gocara½. Ya½ tassagocara½, ta½ tassa ±rammaºa½. Paj±n±t²ti puggalo. Paj±nan± paññ±. Samanti ±rammaºassa upaµµh±na½ sama½, cittassa avikkhepo sama½,cittassa adhiµµh±na½ sama½, cittassa vod±na½ sama½. Atthoti anavajjaµµho nikki-lesaµµho vod±naµµho paramaµµho. Paµivijjhat²ti ±rammaºassa upaµµh±naµµha½ paµi-vijjhati, cittassa avikkhepaµµha½ paµivijjhati, cittassa adhiµµh±naµµha½ paµivijjhati,cittassa vod±naµµha½ paµivijjhati. Tena vuccati– “samatthañca paµivijjhat²”ti. Bal±ni samodh±net²ti katha½ bal±ni samodh±neti? Assaddhiye akampiyaµµhenasaddh±bala½ samodh±neti, kosajje akampiyaµµhena v²riyabala½ samodh±neti,pam±de akampiyaµµhena satibala½ samodh±neti, uddhacce akampiyaµµhenasam±dhibala½ samodh±neti, avijj±ya akampiyaµµhena paññ±bala½ samodh±neti.Aya½ puggalo im±ni bal±ni imasmi½ ±rammaºe samodh±neti (..0179). Tenavuccati– bal±ni samodh±net²ti. Gocarañca paj±n±t²ti …pe… tena vuccati– “sama-tthañca paµivijjhat²”ti. Bojjhaªge samodh±net²ti katha½ bojjhaªge samodh±neti? Upaµµh±naµµhenasatisambojjhaªga½ samodh±neti, pavicayaµµhena dhammavicayasambojjhaªga½samodh±neti, paggahaµµhena v²riyasambojjhaªga½ samodh±neti, pharaºaµµhenap²tisambojjhaªga½ samodh±neti, upasamaµµhena passaddhisambojjhaªga½

Page 137: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

samodh±neti, avikkhepaµµhena sam±dhisambojjhaªga½ samodh±neti, paµisaªkh±-naµµhena upekkh±sambojjhaªga½ samodh±neti. Aya½ puggalo ime bojjhaªgeimasmi½ ±rammaºe samodh±neti. Tena vuccati– “bojjhaªge samodh±net²”ti.Gocarañca paj±n±t²ti …pe… tena vuccati– “samatthañca paµivijjhat²”ti. Magga½ samodh±net²ti katha½ magga½ samodh±neti? Dassanaµµhena samm±-diµµhi½ samodh±neti, abhiniropanaµµhena samm±saªkappa½ samodh±neti, pari-ggahaµµhena samm±v±ca½ samodh±neti, samuµµh±naµµhena samm±kammanta½samodh±neti, vod±naµµhena samm±-±j²va½ samodh±neti, paggahaµµhena samm±-v±y±ma½ samodh±neti, upaµµh±naµµhena samm±sati½ samodh±neti, avikkhepa-µµhena samm±sam±dhi½ samodh±neti. Aya½ puggalo ima½ magga½ imasmi½±rammaºe samodh±neti. Tena vuccati– “magga½ samodh±net²”ti. Gocarañcapaj±n±t²ti …pe… tena vuccati– “samatthañca paµivijjhat²”ti. Dhamme samodh±net²ti katha½ dhamme samodh±neti? ¾dhipateyyaµµhenaindriy±ni samodh±neti, akampiyaµµhena bal±ni samodh±neti, niyy±naµµhenabojjhaªge samodh±neti, hetuµµhena magga½ samodh±neti, upaµµh±naµµhena sati-paµµh±na½ samodh±neti, padahanaµµhena sammappadh±na½ samodh±neti, ijjha-naµµhena iddhip±da½ samodh±neti tathaµµhena sacca½ samodh±neti, avikkhepa-µµhena samatha½ samodh±neti, anupassanaµµhena vipassana½ samodh±neti, eka-rasaµµhena samathavipassana½ samodh±neti, anativattanaµµhena yuganaddha½samodh±neti, sa½varaµµhena s²lavisuddhi½ samodh±neti, avikkhepaµµhena cittavi-suddhi½ samodh±neti, dassanaµµhena diµµhivisuddhi½ samodh±neti, vimutta-µµhena vimokkha½ samodh±neti, paµivedhaµµhena vijja½ samodh±neti, paricc±ga-µµhena vimutti½ samodh±neti, samucchedaµµhena khaye ñ±ºa½ samodh±neti,paµippassaddhaµµhena anupp±de ñ±ºa½ samodh±neti, chanda½ (..0180) m³la-µµhena samodh±neti, manasik±ra½ samuµµh±naµµhena samodh±neti, phassa½samodh±naµµhena samodh±neti, vedana½ samosaraºaµµhena samodh±neti,sam±dhi½ pamukhaµµhena samodh±neti, sati½ ±dhipateyyaµµhena samodh±neti,pañña½ tatuttaraµµhena samodh±neti, vimutti½ s±raµµhena samodh±neti, amato-gadha½ nibb±na½ pariyos±naµµhena samodh±neti. Aya½ puggalo ime dhammeimasmi½ ±rammaºe samodh±neti. Tena vuccati– “dhamme samodh±net²”ti. Gocarañca paj±n±t²ti ya½ tassa ±rammaºa½, ta½ tassa gocara½. Ya½ tassagocara½, ta½ tassa ±rammaºa½ paj±n±t²ti puggalo. Paj±nan± paññ±. Samanti±rammaºassa upaµµh±na½ sama½, cittassa avikkhepo sama½, cittassa adhi-µµh±na½ sama½, cittassa vod±na½ sama½. Atthoti anavajjaµµho nikkilesaµµho vod±-naµµho paramaµµho. Paµivijjhat²ti ±rammaºassa upaµµh±naµµha½ paµivijjhati, cittassaavikkhepaµµha½ paµivijjhati, cittassa adhiµµh±naµµha½ paµivijjhati, cittassa vod±-naµµha½ paµivijjhati. Tena vuccati– “samatthañca paµivijjhat²”ti. 169. Katha½ rassa½ assasanto “rassa½ assas±m²”ti paj±n±ti, rassa½ passa-santo “rassa½ passas±m²”ti paj±n±ti? Rassa½ ass±sa½ ittarasaªkh±te assasati,rassa½ pass±sa½ ittarasaªkh±te passasati, rassa½ ass±sapass±sa½ ittarasa-ªkh±te assasatipi passasatipi. Rassa½ ass±sapass±sa½ ittarasaªkh±te assasa-topi passasatopi chando uppajjati. Chandavasena tato sukhumatara½ rassa½

Page 138: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ass±sa½ ittarasaªkh±te assasati. Chandavasena tato sukhumatara½ rassa½pass±sa½ ittarasaªkh±te passasati. Chandavasena tato sukhumatara½ rassa½ass±sapass±sa½ ittarasaªkh±te assasatipi passasatipi. Chandavasena tatosukhumatara½ rassa½ ass±sapass±sa½ ittarasaªkh±te assasatopi passasatopip±mojja½ uppajjati. P±mojjavasena tato sukhumatara½ rassa½ ass±sa½ ittarasa-ªkh±te assasati, p±mojjavasena tato sukhumatara½ rassa½ pass±sa½ ittarasa-ªkh±te passasati, p±mojjavasena tato sukhumatara½ rassa½ ass±sapass±sa½ittarasaªkh±te assasatipi passasatipi. P±mojjavasena tato sukhumatara½ rassa½ass±sapass±sa½ ittarasaªkh±te assasatopi passasatopi rass± ass±sapass±s±citta½ vivattati, upekkh± saºµh±ti. Imehi navah±k±rehi rass± ass±sapass±s± (..0181)k±yo upaµµh±na½ sati anupassan± ñ±ºa½. K±yo upaµµh±na½, no sati; sati upaµµh±-nañceva sati ca. T±ya satiy± tena ñ±ºena ta½ k±ya½ anupassati. Tena vuccati–“k±ye k±y±nupassan±satipaµµh±nabh±van±”ti. Anupassat²ti katha½ ta½ k±ya½ anupassati …pe… eva½ ta½ k±ya½ anupa-ssati. Bh±van±ti catasso bh±van± …pe… ±sevanaµµhena bh±van±. Rassa½ ass±-sapass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nato vidit± vedan± uppa-jjanti …pe… rassa½ ass±sapass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±-nanto indriy±ni samodh±neti …pe… tena vuccati– “samatthañca paµivijjhat²”ti. 170. Katha½ “sabbak±yapaµisa½ved² assasiss±m²”ti sikkhati, “sabbak±yapaµi-sa½ved² passasiss±m²”ti sikkhati? K±yoti dve k±y±– n±mak±yo ca r³pak±yo ca.Katamo n±mak±yo? Vedan±, saññ±, cetan±, phasso, manasik±ro, n±mañca n±ma-k±yo ca, ye ca vuccanti cittasaªkh±r±– aya½ n±mak±yo. Katamo r³pak±yo?Catt±ro ca mah±bh³t±, catunnañca mah±bh³t±na½ up±d±yar³pa½, ass±so capass±so ca, nimittañca upanibandhan±, ye ca vuccanti k±yasaªkh±r±– aya½ r³pa-k±yo. Katha½ te k±y± paµividit± honti? D²gha½ ass±savasena

Page 139: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nato sati upaµµhit± hoti. T±ya satiy± tenañ±ºena te k±y± paµividit± honti. D²gha½ pass±savasena cittassa ekaggata½ avi-kkhepa½ paj±nato sati upaµµhit± hoti. T±ya satiy± tena ñ±ºena te k±y± paµividit±honti. Rassa½ ass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nato sati upa-µµhit± hoti. T±ya satiy± tena ñ±ºena te k±y± paµividit± honti. Rassa½ pass±sava-sena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nato sati upaµµhit± hoti. T±ya satiy±tena ñ±ºena te k±y± paµividit± honti. ¾vajjato te k±y± paµividit± honti, paj±nato te k±y± paµividit± honti, passato tek±y± paµividit± honti, paccavekkhato (..0182) te k±y± paµividit± honti, citta½ adhi-µµhahato te k±y± paµividit± honti, saddh±ya adhimuccato te k±y± paµividit± honti,v²riya½ paggaºhato te k±y± paµividit± honti, sati½ upaµµh±payato te k±y± paµividit±honti, citta½ sam±dahato te k±y± paµividit± honti, paññ±ya paj±nato te k±y± paµivi-dit± honti, abhiññeyya½ abhij±nato te k±y± paµividit± honti, pariññeyya½ parij±-nato te k±y± paµividit± honti, pah±tabba½ pajahato te k±y± paµividit± honti, bh±ve-tabba½ bh±vayato te k±y± paµividit± honti, sacchik±tabba½ sacchikaroto te k±y±paµividit± honti. Eva½ te k±y± paµividit± honti. Sabbak±yapaµisa½ved² ass±sapa-ss±s± k±yo upaµµh±na½ sati anupassan± ñ±ºa½. K±yo upaµµh±na½, no sati. Satiupaµµh±nañceva sati ca. T±ya satiy± tena ñ±ºena ta½ k±ya½ anupassati. Tenavuccati– “k±ye k±y±nupassan±satipaµµh±nabh±van±”ti. Anupassat²ti katha½ ta½ k±ya½ anupassati …pe… eva½ ta½ k±ya½ anupa-ssati. Bh±van±ti catasso bh±van± …pe… ±sevanaµµhena bh±van±. Sabbak±yapaµisa½ved² ass±sapass±s±na½ ‚ sa½varaµµhena s²lavisuddhi, avi-kkhepaµµhena cittavisuddhi, dassanaµµhena diµµhivisuddhi. Yo tattha sa½varaµµho,aya½ adhis²lasikkh±. Yo tattha avikkhepaµµho, aya½ adhicittasikkh±. Yo tatthadassanaµµho, aya½ adhipaññ±sikkh±. Im± tisso sikkh±yo ±vajjanto sikkhati,j±nanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, citta½ adhiµµhahantosikkhati, saddh±ya adhimuccanto sikkhati, v²riya½ paggaºhanto sikkhati, sati½upaµµhapento sikkhati, citta½ sam±dahanto sikkhati, paññ±ya paj±nanto sikkhati,abhiññeyya½ abhij±nanto sikkhati, pariññeyya½ parij±nanto sikkhati, pah±tabba½pajahanto sikkhati, bh±vetabba½ bh±vento sikkhati, sacchik±tabba½ sacchika-ronto sikkhati. Sabbak±yapaµisa½ved² (..0183) ass±sapass±savasena cittassa ekaggata½ avi-kkhepa½ paj±nato vidit± vedan± uppajjanti …pe… sabbak±yapaµisa½ved² ass±sa-pass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nanto indriy±ni samodh±-neti …pe… tena vuccati– “samatthañca paµivijjhat²”ti. 171. Katha½ “passambhaya½ k±yasaªkh±ra½ assasiss±m²”ti sikkhati, “passa-mbhaya½ k±yasaªkh±ra½ passasiss±m²”ti sikkhati? Katamo k±yasaªkh±ro?D²gha½ ass±s± k±yik±. Ete dhamm± k±yapaµibaddh± k±yasaªkh±r±. Te k±yasa-ªkh±re passambhento nirodhento v³pasamento sikkhati. D²gha½ pass±s± k±yik±.Ete dhamm± k±yapaµibaddh± k±yasaªkh±r±. Te k±yasaªkh±re passambhentonirodhento v³pasamento sikkhati. Rassa½ ass±s± rassa½ pass±s±. Sabbak±ya-paµisa½ved² ass±s± sabbak±yapaµisa½ved² pass±s± k±yik±. Ete dhamm± k±yapa-

Page 140: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

µibaddh± k±yasaªkh±r±. Te k±yasaªkh±re passambhento nirodhento v³pasa-mento sikkhati. Yath±r³pehi k±yasaªkh±rehi y± k±yassa ±naman± vinaman± sannaman± paºa-man± iñjan± phandan± calan± pakampan±– passambhaya½ k±yasaªkh±ra½assasiss±m²ti sikkhati, passambhaya½ k±yasaªkh±ra½ passasiss±m²ti sikkhati.Yath±r³pehi k±yasaªkh±rehi y± k±yassa na ±naman± na vinaman± na sanna-man± na paºaman± aniñjan± aphandan± acalan± akampan± santa½ sukhuma½passambhaya½ k±yasaªkh±ra½ assasiss±m²ti sikkhati, passambhaya½ k±yasa-ªkh±ra½ passasiss±m²ti sikkhati. Iti kira “passambhaya½ k±yasaªkh±ra½ assasiss±m²”ti sikkhati, “passa-mbhaya½ k±yasaªkh±ra½ passasiss±m²”ti sikkhati. Eva½ sante v±t³paladdhiy±ca pabh±van± na hoti, ass±sapass±s±nañca pabh±van± na hoti, ±n±p±nassatiy±ca pabh±van± na hoti, ±n±p±nassatisam±dhissa ca pabh±van± na hoti; na ca na½ta½ sam±patti½ paº¹it± sam±pajjantipi vuµµhahantipi. Iti kira “passambhaya½ k±yasaªkh±ra½ assasiss±m²”ti sikkhati, “passa-mbhaya½ k±yasaªkh±ra½ passasiss±m²”ti sikkhati. Eva½ sante v±t³paladdhiy±ca pabh±van± hoti, ass±sapass±s±nañca pabh±van± hoti, ±n±p±nassatiy± capabh±van± hoti. ¾n±p±nassatisam±dhissa (..0184) ca pabh±van± hoti; tañca na½sam±patti½ paº¹it± sam±pajjantipi vuµµhahantipi. Yath± katha½ viya? Seyyath±pika½se ±koµite paµhama½ o¼±rik± sadd± pavattanti. O¼±rik±na½ sadd±na½nimitta½ suggahitatt± sumanasikatatt± s³padh±ritatt± niruddhepi o¼±rike sadde,atha pacch± sukhumak± sadd± pavattanti. Sukhumak±na½ sadd±na½ nimitta½suggahitatt± sumanasikatatt± s³padh±ritatt± niruddhepi sukhumake sadde, athapacch± sukhumasaddanimitt±rammaºat±pi citta½ pavattati. Evameva½paµhama½ o¼±rik± ass±sapass±s± pavattanti; o¼±rik±na½ ass±sapass±s±na½nimitta½ suggahitatt± sumanasikatatt± s³padh±ritatt± niruddhepi o¼±rike ass±sa-pass±se, atha pacch± sukhumak± ass±sapass±s± pavattanti. Sukhumak±na½ass±sapass±s±na½ nimitta½ suggahitatt± sumanasikatatt± s³padh±ritatt± niru-ddhepi sukhumake ass±sapass±se, atha pacch± sukhumaka-ass±sapass±s±na½nimitt±rammaºat±pi citta½ na vikkhepa½ gacchati. Eva½ sante v±t³paladdhiy± ca pabh±van± hoti, ass±sapass±s±nañca pabh±-van± hoti, ±n±p±nassatiy± ca pabh±van± hoti, ±n±p±nassatisam±dhissa ca pabh±-van± hoti; tañca na½ sam±patti½ paº¹it± sam±pajjantipi vuµµhahantipi. Passa-mbhaya½ k±yasaªkh±ra½ ass±sapass±s± k±yo upaµµh±na½ sati anupassan±ñ±ºa½. K±yo upaµµh±na½, no sati; sati upaµµh±nañceva sati ca. T±ya satiy± tenañ±ºena ta½ k±ya½ anupassati. Tena vuccati– “k±ye k±y±nupassan±satipaµµh±na-bh±van±”ti. Anupassat²ti katha½ ta½ k±ya½ anupassati …pe… eva½ ta½ k±ya½ anupa-ssati. Bh±van±ti catasso bh±van± …pe… ±sevanaµµhena bh±van±. Passa-mbhaya½ k±yasaªkh±ra½, ass±sapass±s±na½ sa½varaµµhena s²lavisuddhi, avi-kkhepaµµhena cittavisuddhi, dassanaµµhena diµµhivisuddhi. Yo tattha sa½varaµµho,aya½ adhis²lasikkh±; yo tattha avikkhepaµµho, aya½ adhicittasikkh±; yo tattha

Page 141: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

dassanaµµho aya½ adhipaññ±sikkh±. Im± tisso sikkh±yo ±vajjanto sikkhati …pe…sacchik±tabba½ sacchikaronto sikkhati, passambhaya½ k±yasaªkh±ra½ ass±sa-pass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nato vidit± vedan± uppa-jjanti …pe… passambhaya½ k±yasaªkh±ra½ ass±sapass±savasena cittassa eka-ggata½ avikkhepa½ paj±nanto (..0185) indriy±ni samodh±neti …pe… tenavuccati– “samatthañca paµivijjhat²”ti. Aµµha anupassan±ñ±º±ni, aµµha ca upaµµh±n±nussatiyo, catt±ri suttantikava-tth³ni k±ye k±y±nupassan±ya. Bh±ºav±ro. Dutiyacatukkaniddeso 172. Katha½ “p²tipaµisa½ved² assasiss±m²”ti sikkhati “p²tipaµisa½ved² passasi-ss±m²”ti sikkhati? Katam± p²ti? D²gha½ ass±savasena cittassa ekaggata½ avi-kkhepa½ paj±nato uppajjati p²ti p±mojja½. Y± p²ti p±mojja½ ±modan± pamodan±h±so pah±so vitti odagya½ attamanat±. Cittassa d²gha½ pass±savasena cittassaekaggata½ avikkhepa½ paj±nato uppajjati p²ti p±mojja½ …pe… rassa½ ass±sava-sena, rassa½ pass±savasena, sabbak±yapaµisa½ved² ass±savasena, sabbak±ya-paµisa½ved² pass±savasena, passambhaya½ k±yasaªkh±ra½ ass±savasena,passambhaya½ k±yasaªkh±ra½ pass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½paj±nato uppajjati p²ti p±mojja½. Y± p²ti p±mojja½ ±modan± pamodan± h±sopah±so vitti odagya½ attamanat± cittassa– aya½ p²ti. Katha½ s± p²ti paµividit± hoti? D²gha½ ass±sapass±savasena cittassa eka-ggata½ avikkhepa½ paj±nato sati upaµµhit± hoti. T±ya satiy± tena ñ±ºena s± p²tipaµividit± hoti. D²gha½ pass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±natosati upaµµhit± hoti. T±ya satiy± tena ñ±ºena s± p²ti paµividit± hoti. Rassa½ ass±sa-vasena …pe… rassa½ pass±savasena… sabbak±yapaµisa½ved² ass±savasena…sabbak±yapaµisa½ved² pass±savasena… passambhaya½ k±yasaªkh±ra½ ass±-savasena… passambhaya½ k±yasaªkh±ra½ pass±savasena cittassa ekaggata½avikkhepa½ paj±nato sati upaµµhit± hoti. T±ya satiy± tena ñ±ºena s± p²ti paµividit±hoti. ¾vajjato s± p²ti paµividit± hoti, j±nato …pe… passato… paccavekkhato…citta½ adhiµµhahato… saddh±ya (..0186) adhimuccato… v²riya½ paggaºhato…sati½ upaµµh±payato… citta½ sam±dahato… paññ±ya paj±nato… abhiññeyya½abhij±nato… pariññeyya½ parij±nato… pah±tabba½ pajahato… bh±vetabba½bh±vayato… sacchik±tabba½ sacchikaroto s± p²ti paµividit± hoti. Eva½ s± p²ti paµi-vidit± hoti. P²tipaµisa½ved² ass±sapass±savasena vedan± upaµµh±na½ sati anupassan±ñ±ºa½. Vedan± upaµµh±na½, no sati; sati upaµµh±nañceva sati ca. T±ya satiy±tena ñ±ºena ta½ vedana½ anupassati. Tena vuccati– “vedan±su vedan±nupassa-n±satipaµµh±nabh±van±”ti.

Page 142: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Anupassat²ti katha½ ta½ vedana½ anupassati? Aniccato anupassati …pe…eva½ ta½ vedana½ anupassati. Bh±van±ti catasso bh±van± …pe… ±sevana-µµhena bh±van±. P²tipaµisa½ved² ass±sapass±s±na½ sa½varaµµhena s²lavisuddhi…pe… p²tipaµisa½ved² ass±sapass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½paj±nato …pe… paj±nanto indriy±ni samodh±neti. Tena vuccati– “samatthañcapaµivijjhat²”ti. 173. Katha½ “sukhapaµisa½ved² assasiss±m²”ti sikkhati, “sukhapaµisa½ved²passasiss±m²”ti sikkhati? Sukhanti dve sukh±ni– k±yikañca sukha½, cetasikañcasukha½. Katama½ k±yika½ sukha½? Ya½ k±yika½ s±ta½ k±yika½ sukha½, k±ya-samphassaja½ s±ta½ sukha½ vedayita½, k±yasamphassaj± s±t± sukh± vedan±–ida½ k±yika½ sukha½. Katama½ cetasika½ sukha½? Ya½ cetasika½ s±ta½ ceta-sika½ sukha½, cetosamphassaja½ s±ta½ sukha½ vedayita½, cetosamphassaj±s±t± sukh± vedan±– ida½ cetasika½ sukha½. Katha½ te sukh± paµividit± honti? D²gha½ ass±savasena cittassa ekaggata½avikkhepa½ paj±nato sati upaµµhit± hoti. T±ya satiy± tena ñ±ºena te sukh± paµivi-dit± honti. D²gha½ pass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nato satiupaµµhit± hoti. T±ya satiy± tena ñ±ºena te sukh± paµividit± honti …pe… sacchik±-tabba½ sacchikaroto te sukh± paµividit± honti. Eva½ te sukh± paµividit± honti.Sukhapaµisa½ved² ass±sapass±savasena vedan± upaµµh±na½ sati anupassan±ñ±ºa½. Vedan± upaµµh±na½, no sati; sati upaµµh±nañceva sati (..0187) ca. T±yasatiy± tena ñ±ºena ta½ vedana½ anupassati. Tena vuccati– “vedan±su vedan±nu-passan±satipaµµh±nabh±van±”ti. Anupassat²ti katha½ ta½ vedana½ anupassati. Aniccato anupassati …pe…eva½ ta½ vedana½ anupassati. Bh±van±ti catasso bh±van± …pe… ±sevana-µµhena bh±van±. Sukhapaµisa½ved² ass±sapass±s±na½ sa½varaµµhena s²lavi-suddhi …pe… sukhapaµisa½ved²

Page 143: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ass±sapass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nato …pe… paj±-nanto indriy±ni samodh±neti. Tena vuccati– “samatthañca paµivijjhat²”ti. 174. Katha½ “cittasaªkh±rapaµisa½ved² assasiss±m²”ti sikkhati, “cittasaªkh±ra-paµisa½ved² passasiss±m²”ti sikkhati? Katamo cittasaªkh±ro? D²gha½ ass±sava-sena saññ± ca vedan± ca cetasik±– ete dhamm± cittapaµibaddh± cittasaªkh±r±.D²gha½ pass±savasena saññ± ca vedan± ca cetasik±– ete dhamm± cittapaµi-baddh± cittasaªkh±r± …pe… sukhapaµisa½ved² ass±savasena… sukhapaµisa½-ved² pass±savasena saññ± ca vedan± ca cetasik±– ete dhamm± cittapaµibaddh±cittasaªkh±r±– aya½ cittasaªkh±ro. Katha½ te cittasaªkh±r± paµividit± honti? D²gha½ ass±savasena cittassa eka-ggata½ avikkhepa½ paj±nato sati upaµµhit± hoti. T±ya satiy± tena ñ±ºena te citta-saªkh±r± paµividit± honti. D²gha½ pass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½paj±nato sati upaµµhit± hoti. T±ya satiy± tena ñ±ºena te cittasaªkh±r± paµividit±honti …pe… sacchik±tabba½ sacchikaroto te cittasaªkh±r± paµividit± honti. Eva½te cittasaªkh±r± paµividit± honti. Cittasaªkh±rapaµisa½ved² ass±sapass±savasenavedan± upaµµh±na½ sati anupassan± ñ±ºa½ vedan± upaµµh±na½, no sati; sati upa-µµh±nañceva sati ca. T±ya satiy± te ñ±ºena ta½ vedana½ anupassati. Tenavuccati– “vedan±su vedan±nupassan±satipaµµh±nabh±van±”ti. Anupassat²ti katha½ ta½ vedana½ anupassati? Aniccato anupassati …pe…eva½ ta½ vedana½ anupassati. Bh±van±ti catasso bh±van± …pe… ±sevana-µµhena bh±van±. Cittasaªkh±rapaµisa½ved² ass±sapass±s±na½ sa½varaµµhenas²lavisuddhi …pe… cittasaªkh±rapaµisa½ved² ass±sapass±savasena cittassa (..0188ekaggata½ avikkhepa½ paj±nato …pe… paj±nanto indriy±ni samodh±neti. Tenavuccati– “samatthañca paµivijjhat²”ti. 175. Katha½ “passambhaya½ cittasaªkh±ra½ assasiss±m²”ti sikkhati, “passa-mbhaya½ cittasaªkh±ra½ passasiss±m²”ti sikkhati? Katamo cittasaªkh±ro?D²gha½ ass±savasena saññ± ca vedan± ca cetasik±– ete dhamm± cittapaµi-baddh± cittasaªkh±r±. Te cittasaªkh±re passambhento nirodhento v³pasamentosikkhati. D²gha½ pass±savasena saññ± ca vedan± ca cetasik±– ete dhamm± citta-paµibaddh± cittasaªkh±r±. Te cittasaªkh±re passambhento nirodhento v³pasa-mento sikkhati. Cittasaªkh±rapaµisa½ved² ass±savasena… cittasaªkh±rapaµisa½-ved² pass±savasena saññ± ca vedan± ca cetasik±– ete dhamm± cittapaµibaddh±cittasaªkh±r±. Te cittasaªkh±re passambhento nirodhento v³pasamento sikkhati.Passambhaya½ cittasaªkh±ra½ ass±sapass±savasena vedan± upaµµh±na½ satianupassan± ñ±ºa½. Vedan± upaµµh±na½, no sati; sati upaµµh±nañceva sati ca.T±ya satiy± tena ñ±ºena ta½ vedana½ anupassati. Tena vuccati– “vedan±suvedan±nupassan±satipaµµh±nabh±van±”ti. Anupassat²ti katha½ ta½ vedana½ anupassati …pe… eva½ ta½ vedana½ anu-passati. Bh±van±ti catasso bh±van± …pe… ±sevanaµµhena bh±van±. Passa-mbhaya½ cittasaªkh±ra½ ass±sapass±s±na½ sa½varaµµhena s²lavisuddhi …pe…passambhaya½ cittasaªkh±ra½ ass±sapass±savasena cittassa ekaggata½ avi-kkhepa½ paj±nato …pe… paj±nanto indriy±ni samodh±neti. Tena vuccati– “sama-

Page 144: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

tthañca paµivijjhat²”ti. Aµµha anupassan±ñ±º±ni aµµha ca upaµµh±n±nussatiyo catt±ri suttantikavatth³nivedan±su vedan±nupassan±ya. Tatiyacatukkaniddeso 176. Katha½ “cittapaµisa½ved² assasiss±m²”ti sikkhati, “cittapaµisa½ved² passa-siss±m²”ti sikkhati? Katama½ ta½ citta½? D²gha½ ass±savasena viññ±ºa½ citta½.Ya½ citta½ mano m±nasa½ hadaya½ paº¹ara½ mano man±yatana½ mani-ndriya½ viññ±ºa½ viññ±ºakkhandho tajj± manoviññ±ºadh±tu. D²gha½ pass±sava-sena …pe… passambhaya½ cittasaªkh±ra½ ass±savasena… passambhaya½cittasaªkh±ra½ pass±savasena (..0189) viññ±ºa½ citta½. Ya½ citta½ manom±nasa½ hadaya½ paº¹ara½ mano m±nayatana½ manindriya½ viññ±ºa½ viññ±-ºakkhandho tajj± manoviññ±ºadh±tu– ida½ citta½. Katha½ ta½ citta½ paµividita½ hoti? D²gha½ ass±savasena cittassa ekaggata½avikkhepa½ paj±nato sati upaµµhit± hoti. T±ya satiy± tena ñ±ºena ta½ citta½ paµi-vidita½ hoti. D²gha½ pass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±natosati upaµµhit± hoti. T±ya satiy± tena ñ±ºena ta½ citta½ paµividita½ hoti …pe…sacchik±tabba½ sacchikaroto ta½ citta½ paµividita½ hoti. Eva½ ta½ citta½ paµivi-dita½ hoti. Cittapaµisa½ved² ass±sapass±savasena viññ±ºa½ citta½ upaµµh±na½sati anupassan± ñ±ºa½. Citta½ upaµµh±na½, no sati; sati upaµµh±nañceva sati ca.T±ya satiy± tena ñ±ºena ta½ citta½ anupassati. Tena vuccati– “citte citt±nupassa-n±satipaµµh±nabh±van±”ti. Anupassat²ti katha½ ta½ citta½ anupassati …pe… eva½ ta½ citta½ anupa-ssati. Bh±van±ti catasso bh±van± …pe… ±sevanaµµhena bh±van±. Cittapaµisa½-ved² ass±sapass±s±na½ sa½varaµµhena s²lavisuddhi …pe… cittapaµisa½ved²ass±sapass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nato …pe… paj±-nanto indriy±ni samodh±neti. Tena vuccati– “samatthañca paµivijjhat²”ti. 177. Katha½ “abhippamodaya½ citta½ assasiss±m²”ti, “abhippamodaya½citta½ passasiss±m²”ti sikkhati? Katamo cittassa abhippamodo? D²gha½ ass±sa-vasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nato uppajjati cittassa abhippamodo.Y± cittassa ±modan± pamodan± h±so pah±so vitti odagya½ attamanat±. Cittassad²gha½ ass±sapass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nato uppa-jjati cittassa abhippamodo. Y± cittassa ±modan± pamodan± h±so pah±so vittiodagya½ attamanat± cittassa …pe… cittapaµisa½ved² ass±savasena… cittapaµi-sa½ved² pass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nato uppajjaticittassa abhippamodo. Y± cittassa ±modan± pamodan± h±so pah±so vittiodagya½ attamanat± cittassa– aya½ cittassa abhippamodo. Abhippamodaya½citta½ ass±sapass±savasena viññ±ºa½ citta½ upaµµh±na½ sati (..0190) anupa-ssan± ñ±ºa½. Citta½ upaµµh±na½, no sati; sati upaµµh±nañceva sati ca. T±yasatiy± tena ñ±ºena ta½ citta½ anupassati. Tena vuccati– “citte citt±nupassan±sa-tipaµµh±nabh±van±”ti.

Page 145: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Anupassat²ti katha½ ta½ citta½ anupassati …pe… eva½ ta½ citta½ anupassa-t²ti. Bh±van±ti catasso bh±van± …pe… ±sevanaµµhena bh±van±. Abhippamo-daya½ citta½ ass±sapass±s±na½ sa½varaµµhena s²lavisuddhi …pe… abhippamo-daya½ citta½ ass±sapass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nato…pe… paj±nanto indriy±ni samodh±neti. Tena vuccati– “samatthañca paµivijjhat²”-ti. 178. Katha½ “sam±daha½ citta½ assasiss±m²”ti sikkhati, “sam±daha½ citta½passasiss±m²”ti sikkhati? Katamo sam±dhi ‚? D²gha½ ass±savasena cittassaekaggat± avikkhepo sam±dhi, y± cittassa µhiti saºµhiti avaµµhiti ‚ avis±h±ro avi-kkhepo avis±haµam±nasat± ‚ samatho sam±dhindriya½ sam±dhibala½ samm±-sam±dhi. D²gha½ pass±savasena cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi …pe…sam±daha½ citta½ ass±savasena …pe… sam±daha½ citta½ pass±savasenacittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi. Y± cittassa µhiti saºµhiti avaµµhiti avis±h±roavikkhepo avis±haµam±nasat± samatho sam±dhindriya½ sam±dhibala½ samm±-sam±dhi– aya½ sam±dhi. Sam±daha½ citta½ ass±sapass±savasena viññ±ºa½citta½ upaµµh±na½ sati anupassan± ñ±ºa½. Citta½ upaµµh±na½, no sati; sati upa-µµh±nañceva sati ca. T±ya satiy± tena ñ±ºena ta½ citta½ anupassati. Tenavuccati– “citte citt±nupassan±satipaµµh±nabh±van±”ti. Anupassat²ti katha½ ta½ citta½ anupassati …pe… eva½ ta½ citta½ anupa-ssati. Bh±van±ti catasso bh±van± …pe… ±sevanaµµhena bh±van±. Sam±daha½citta½ ass±sapass±s±na½ sa½varaµµhena s²lavisuddhi …pe… sam±daha½ citta½ass±sapass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nato …pe… paj±-nanto indriy±ni samodh±neti. Tena vuccati– “samatthañca paµivijjhat²”ti. 179. Katha½ (..0191) “vimocaya½ citta½ assasiss±m²”ti sikkhati, “vimocaya½citta½ passasiss±m²”ti sikkhati? “R±gato vimocaya½ citta½ assasiss±m²”tisikkhati, “r±gato vimocaya½ citta½ passasiss±m²”ti sikkhati. “Dosato vimocaya½citta½ assasiss±m²”ti sikkhati, “dosato vimocaya½ citta½ passasiss±m²”ti sikkhati.“Mohato vimocaya½ citta½ assasiss±m²”ti sikkhati …pe… m±nato vimocaya½citta½… diµµhiy± vimocaya½ citta½… vicikicch±ya vimocaya½ citta½… thinatovimocaya½ citta½… uddhaccato vimocaya½ citta½… ahirikato vimocaya½citta½… “anottappato vimocaya½ citta½ assasiss±m²”ti sikkhati, “anottappatovimocaya½ citta½ passasiss±m²”ti sikkhati. Vimocaya½ citta½ ass±sapass±sava-sena viññ±ºa½ citta½ upaµµh±na½ sati …pe…. Anupassat²ti katha½ ta½ citta½ anupassati …pe… eva½ ta½ citta½ anupassati.Bh±van±ti catasso bh±van± …pe… ±sevanaµµhena bh±van±. Vimocaya½ citta½ass±sapass±s±na½ sa½varaµµhena s²lavisuddhi …pe… vimocaya½ citta½ ass±-sapass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nato …pe… paj±nantoindriy±ni samodh±neti. Tena vuccati– “samatthañca paµivijjhat²”ti. Aµµha anupassan±ñ±º±ni aµµha ca upaµµh±n±nussatiyo catt±ri suttantikavatth³nicitte citt±nupassan±ya. Catutthacatukkaniddeso

Page 146: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

180. Katha½ “anicc±nupass² assasiss±m²”ti sikkhati, “anicc±nupass² passasi-ss±m²”ti sikkhati? Aniccanti ki½ anicca½? Pañcakkhandh± anicc±. Kenaµµhenaanicc±? Upp±davayaµµhena anicc±. Pañcanna½ khandh±na½ udaya½ passantokati lakkhaº±ni passati, vaya½ passanto kati lakkhaº±ni passati, udayabbaya½passanto kati lakkhaº±ni passati? Pañcanna½ khandh±na½ udaya½ passantopañcav²sati lakkhaº±ni passati, vaya½ passanto pañcav²sati lakkhaº±ni passati.Pañcanna½ khandh±na½ udayabbaya½ passanto im±ni paññ±sa lakkhaº±nipassati. “R³pe anicc±nupass² assasiss±m²”ti sikkhati, “r³pe anicc±nupass² passasiss±-m²”ti sikkhati. “Vedan±ya …pe… saññ±ya… saªkh±resu… viññ±ºe… cakkhusmi½…pe… jar±maraºe anicc±nupass² assasiss±m²”ti sikkhati, “jar±maraºe (..0192)anicc±nupass² passasiss±m²”ti sikkhati. Anicc±nupass² ass±sapass±savasenadhamm± upaµµh±na½ sati anupassan± ñ±ºa½. Dhamm± upaµµh±na½, no sati;sati upaµµh±nañceva sati ca. T±ya satiy± tena ñ±ºena te dhamme anupassati.Tena vuccati– “dhammesu dhamm±nupassan±satipaµµh±nabh±van±”ti. Anupassat²ti katha½ te dhamme anupassati …pe… eva½ te dhamme anupa-ssati. Bh±van±ti catasso bh±van± …pe… ±sevanaµµhena bh±van±. Anicc±nu-pass² ass±sapass±s±na½ sa½varaµµhena s²lavisuddhi …pe… anicc±nupass² ass±-sapass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nato …pe… paj±nantoindriy±ni samodh±neti. Tena vuccati– “samatthañca paµivijjhat²”ti. Katha½ “vir±g±nupass² assasiss±m²”ti sikkhati,

Page 147: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

“vir±g±nupass² passasiss±m²”ti sikkhati? R³pe ±d²nava½ disv± r³pavir±gechandaj±to hoti saddh±dhimutto, cittañcassa sv±dhiµµhita½. “R³pe vir±g±nupass²assasiss±m²”ti sikkhati, “r³pe vir±g±nupass² passasiss±m²”ti sikkhati. Vedan±ya…pe… saññ±ya… saªkh±resu… viññ±ºe… cakkhusmi½ …pe… jar±maraºe ±d²-nava½ disv± jar±maraºavir±ge chandaj±to hoti saddh±dhimutto, cittañcassasv±dhiµµhita½. “Jar±maraºe vir±g±nupass² assasiss±m²”ti sikkhati, “jar±maraºevir±g±nupass² passasiss±m²”ti sikkhati. Vir±g±nupass² ass±sapass±savasenadhamm± upaµµh±na½ sati anupassan± ñ±ºa½. Dhamm± upaµµh±na½, no sati;sati upaµµh±nañceva sati ca. T±ya satiy± tena ñ±ºena te dhamme anupassati.Tena vuccati– “dhammesu dhamm±nupassan±satipaµµh±nabh±van±”ti. Anupassat²ti katha½ te dhamme anupassati …pe… eva½ te dhamme anupa-ssati. Bh±van±ti catasso bh±van± …pe… ±sevanaµµhena bh±van±. Vir±g±nu-pass² ass±sapass±s±na½ sa½varaµµhena s²lavisuddhi …pe… vir±g±nupass² ass±-sapass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nato …pe… paj±nantoindriy±ni samodh±neti. Tena vuccati– “samatthañca paµivijjhat²”ti. Katha½ (..0193) “nirodh±nupass² assasiss±m²”ti sikkhati, “nirodh±nupass²passasiss±m²”ti sikkhati? R³pe ±d²nava½ disv± r³panirodhe chandaj±to hotisaddh±dhimutto, cittañcassa sv±dhiµµhita½. “R³pe nirodh±nupass² assasiss±m²”tisikkhati, “r³pe nirodh±nupass² passasiss±m²”ti sikkhati. Vedan±ya …pe… saññ±-ya… saªkh±resu… viññ±ºe… cakkhusmi½ …pe… jar±maraºe ±d²nava½ disv±jar±maraºanirodhe chandaj±to hoti saddh±dhimutto, cittañcassa sv±dhiµµhita½.“Jar±maraºe nirodh±nupass² assasiss±m²”ti sikkhati, “jar±maraºe nirodh±nu-pass² passasiss±m²”ti sikkhati. 181. Katih±k±rehi avijj±ya ±d²navo hoti? Katih±k±rehi avijj± nirujjhati? Pañcah±-k±rehi avijj±ya ±d²navo hoti. Aµµhah±k±rehi avijj± nirujjhati. Katamehi pañcah±k±rehi avijj±ya ±d²navo hoti? Aniccaµµhena avijj±ya ±d²navohoti, dukkhaµµhena avijj±ya ±d²navo hoti, anattaµµhena avijj±ya ±d²navo hoti, sant±-paµµhena avijj±ya ±d²navo hoti, vipariº±maµµhena avijj±ya ±d²navo hoti– imehipañcah±k±rehi avijj±ya ±d²navo hoti. Katamehi aµµhah±k±rehi avijj± nirujjhati? Nid±nanirodhena avijj± nirujjhati, samu-dayanirodhena avijj± nirujjhati, j±tinirodhena avijj± nirujjhati, pabhavanirodhena ‚avijj± nirujjhati, hetunirodhena avijj± nirujjhati, paccayanirodhena avijj± nirujjhati,ñ±ºupp±dena avijj± nirujjhati, nirodhupaµµh±nena avijj± nirujjhati– imehi aµµhah±k±-rehi avijj± nirujjhati. Imehi pañcah±k±rehi avijj±ya ±d²nava½ disv±– imehi aµµhah±-k±rehi avijj±nirodhe chandaj±to hoti saddh±dhimutto, cittañcassa sv±dhiµµhita½.“Avijj±ya nirodh±nupass² assasiss±m²”ti sikkhati, “avijj±ya nirodh±nupass² passa-siss±m²”ti sikkhati. Katih±k±rehi saªkh±resu ±d²navo hoti, katih±k±rehi saªkh±r± nirujjhanti …pe…katih±k±rehi viññ±ºe ±d²navo hoti, katih±k±rehi viññ±ºa½ nirujjhati… katih±k±-rehi n±mar³pe ±d²navo (..0194) hoti, katih±k±rehi n±mar³pa½ nirujjhati… katih±-k±rehi sa¼±yatane ±d²navo hoti, katih±k±rehi sa¼±yatana½ nirujjhati… katih±k±-rehi phasse ±d²navo hoti, katih±k±rehi phasso nirujjhati… katih±k±rehi vedan±ya

Page 148: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

±d²navo hoti, katih±k±rehi vedan± nirujjhati… katih±k±rehi taºh±ya ±d²navo hoti,katih±k±rehi taºh± nirujjhati… katih±k±rehi up±d±ne ±d²navo hoti, katih±k±rehiup±d±na½ nirujjhati… katih±k±rehi bhave ±d²navo hoti, katih±k±rehi bhavo niru-jjhati… katih±k±rehi j±tiy± ±d²navo hoti, katih±k±rehi j±ti nirujjhati… katih±k±rehijar±maraºe ±d²navo hoti, katih±k±rehi jar±maraºa½ nirujjhati? Pañcah±k±rehi jar±-maraºe ±d²navo hoti, aµµhah±k±rehi jar±maraºa½ nirujjhati. Katamehi pañcah±k±rehi jar±maraºe ±d²navo hoti? Aniccaµµhena jar±maraºe±d²navo hoti, dukkhaµµhena …pe… anattaµµhena …pe… sant±paµµhena …pe…vipariº±maµµhena jar±maraºe ±d²navo hoti– imehi pañcah±k±rehi jar±maraºe ±d²-navo hoti. Katamehi aµµhah±k±rehi jar±maraºa½ nirujjhati? Nid±nanirodhena jar±maraºa½nirujjhati, samudayanirodhena …pe… j±tinirodhena …pe… pabhavanirodhena ‚… hetunirodhena… paccayanirodhena… ñ±ºupp±dena …pe… nirodhupaµµh±-nena jar±maraºa½ nirujjhati– imehi aµµhah±k±rehi jar±maraºa½ nirujjhati. Imehipañcah±k±rehi jar±maraºe ±d²nava½ disv± imehi aµµhah±k±rehi jar±maraºani-rodhe chandaj±to hoti saddh±dhimutto, cittañcassa sv±dhiµµhita½. “Jar±maraºenirodh±nupass² assasiss±m²”ti sikkhati, “jar±maraºe nirodh±nupass² passasiss±-m²”ti sikkhati. Nirodh±nupass² ass±sapass±savasena dhamm± upaµµh±na½ satianupassan± ñ±ºa½. Dhamm± upaµµh±na½, no sati; sati upaµµh±nañceva sati ca.T±ya satiy± tena ñ±ºena te dhamme anupassati. Tena vuccati– “dhammesudhamm±nupassan±satipaµµh±nabh±van±”ti. Anupassat²ti (..0195) katha½ te dhamme anupassati …pe… eva½ te dhammeanupassati. Bh±van±ti catasso bh±van± …pe… ±sevanaµµhena bh±van±. Nirodh±-nupass² ass±sapass±s±na½ sa½varaµµhena s²lavisuddhi …pe… nirodh±nupass²ass±sapass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½ paj±nato …pe… paj±-nanto indriy±ni samodh±neti. Tena vuccati– “samatthañca paµivijjhat²”ti. 182. Katha½ “paµinissagg±nupass² assasiss±m²”ti sikkhati, “paµinissagg±nu-pass² passasiss±m²”ti sikkhati? Paµinissagg±ti dve paµinissagg±– paricc±gapaµini-ssaggo ca pakkhandanapaµinissaggo ca. R³pa½ pariccajat²ti– paricc±gapaµini-ssaggo. R³panirodhe nibb±ne citta½ pakkhandat²ti– pakkhandanapaµinissaggo.“R³pe paµinissagg±nupass² assasiss±m²”ti sikkhati, “r³pe paµinissagg±nupass²passasiss±m²”ti sikkhati. Vedana½ …pe… sañña½… saªkh±re… viññ±ºa½…cakkhu½ …pe… jar±maraºa½ pariccajat²ti– paricc±gapaµinissaggo. Jar±maraºa-nirodhe nibb±ne citta½ pakkhandat²ti– pakkhandanapaµinissaggo. “Jar±maraºepaµinissagg±nupass² assasiss±m²”ti sikkhati, “jar±maraºe paµinissagg±nupass²passasiss±m²”ti sikkhati. Paµinissagg±nupass² ass±sapass±savasena dhamm±upaµµh±na½ sati anupassan± ñ±ºa½. Dhamm± upaµµh±na½, no sati; sati upaµµh±-nañceva sati ca. T±ya satiy± tena ñ±ºena te dhamme anupassati. Tena vuccati–“dhammesu dhamm±nupassan±satipaµµh±nabh±van±”ti. Anupassat²ti katha½ te dhamme anupassati? Aniccato anupassati, no niccato…pe… paµinissajjati, no ±diyati. Aniccato anupassanto niccasañña½ pajahati…pe… paµinissajjanto ±d±na½ pajahati. Eva½ te dhamme anupassati. Bh±van±ti

Page 149: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

catasso bh±van±. Tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±…pe… ±sevanaµµhena bh±van±. Paµinissagg±nupass² ass±sapass±s±na½ sa½va-raµµhena s²lavisuddhi, avikkhepaµµhena cittavisuddhi, dassanaµµhena diµµhivisuddhi.Yo tattha sa½varaµµho, aya½ adhis²lasikkh±; yo tattha avikkhepaµµho, aya½ adhici-ttasikkh±; yo tattha dassanaµµho, aya½ adhipaññ±sikkh±– im± tisso sikkh±yo ±va-jjanto sikkhati j±nanto sikkhati …pe… sacchik±tabba½ sacchikaronto sikkhati. Paµinissagg±nupass² ass±sapass±savasena cittassa ekaggata½ avikkhepa½paj±nato vidit± vedan± uppajjanti, vidit± upaµµhahanti, vidit± abbhattha½gacchantntti (..0196) …pe… paµinissagg±nupass² ass±sapass±savasena cittassaekaggata½ avikkhepa½ paj±nanto indriy±ni samodh±neti gocarañca paj±n±tisamatthañca paµivijjhati; bal±ni samodh±neti… bojjhaªge samodh±neti… magga½samodh±neti… dhamme samodh±neti gocarañca paj±n±ti samatthañca paµivi-jjhati. Indriy±ni samodh±net²ti katha½ indriy±ni samodh±neti? Adhimokkhaµµhenasaddhindriya½ samodh±neti …pe… tena vuccati– “samatthañca paµivijjhat²”ti. Aµµha anupassane ñ±º±ni aµµha ca upaµµh±n±nussatiyo catt±ri suttantikava-tth³ni dhammesu dhamm±nupassan±ya. Im±ni b±tti½sa satok±rissa ñ±º±ni. Satok±riñ±ºaniddeso pañcamo. 6. ѱºar±sichakkaniddeso 183. Katam±ni catuv²sati sam±dhivasena ñ±º±ni? D²gha½ ass±savasenacittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi, d²gha½ pass±savasena cittassa ekaggat±avikkhepo sam±dhi …pe… vimocaya½ citta½ ass±savasena cittassa ekaggat±avikkhepo sam±dhi, vimocaya½ citta½ pass±savasena cittassa ekaggat± avi-kkhepo sam±dhi. Im±ni catuv²sati sam±dhivasena ñ±º±ni. Katam±ni dvesattati vipassan±vasena ñ±º±ni? D²gha½ ass±sa½ aniccato anu-passanaµµhena vipassan±, dukkhato anupassanaµµhena vipassan±, anattato anu-passanaµµhena vipassan±, d²gha½ pass±sa½ aniccato anupassanaµµhena vipa-ssan±, dukkhato anupassanaµµhena vipassan±, anattato anupassanaµµhena vipa-ssan± …pe… vimocaya½ citta½ ass±sa½, vimocaya½ citta½ pass±sa½ aniccatoanupassanaµµhena vipassan±, dukkhato anupassanaµµhena vipassan±, anattatoanupassanaµµhena vipassan±. Im±ni dvesattati vipassan±vasena ñ±º±ni. Katam±ni (..0197) aµµha nibbid±ñ±º±ni? Anicc±nupass² ass±sa½ yath±bh³ta½j±n±ti passat²ti– nibbid±ñ±ºa½, anicc±nupass² pass±sa½ yath±bh³ta½ j±n±tipassat²ti– nibbid±ñ±ºa½ …pe… paµinissagg±nupass² ass±sa½ yath±bh³ta½j±n±ti passat²ti– nibbid±ñ±ºa½, paµinissagg±nupass² pass±sa½ yath±bh³ta½j±n±ti passat²ti– nibbid±ñ±ºa½. Im±ni aµµha nibbid±ñ±º±ni. Katam±ni aµµha nibbid±nulome ñ±º±ni? Anicc±nupass² ass±sa½ bhayatupa-µµh±ne paññ± nibbid±nulome ñ±ºa½, anicc±nupass² pass±sa½ bhayatupaµµh±ne

Page 150: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

paññ± nibbid±nulome ñ±ºa½ …pe… paµinissagg±nupass² ass±sa½ bhayatupa-µµh±ne paññ± nibbid±nulome ñ±ºa½, paµinissagg±nupass² pass±sa½ bhayatupa-µµh±ne paññ± nibbid±nulome ñ±ºa½– im±ni aµµha nibbid±nulome ñ±º±ni. Katam±ni aµµha nibbid±paµippassaddhiñ±º±ni? Anicc±nupass² ass±sa½ paµi-saªkh± santiµµhan± paññ± nibbid±paµippassaddhiñ±ºa½, anicc±nupass² pass±sa½paµisaªkh± santiµµhan± paññ± nibbid±paµippassaddhiñ±ºa½ …pe… paµinissagg±-nupass² ass±sa½ paµisaªkh± santiµµhan± paññ± nibbid±paµippassaddhiñ±ºa½,paµinissagg±nupass² pass±sa½ paµisaªkh± santiµµhan± paññ± nibbid±paµippassa-ddhiñ±ºa½– im±ni aµµha nibbid±paµippassaddhiñ±º±ni. Katam±ni ekav²sati vimuttisukhe ñ±º±ni? Sot±pattimaggena sakk±yadiµµhiy±pah²natt± samucchinnatt± uppajjati vimuttisukhe ñ±ºa½, vicikicch±ya pah²natt±samucchinnatt± uppajjati vimuttisukhe ñ±ºa½, s²labbatapar±m±sassa …pe…diµµh±nusayassa, vicikicch±nusayassa pah²natt± samucchinnatt± uppajjati vimutti-sukhe ñ±ºa½, sakad±g±mimaggena o¼±rikassa, k±mar±gasaññojanassa …pe…paµighasaññojanassa, o¼±rikassa k±mar±g±nusayassa, paµigh±nusayassa pah²-natt± samucchinnatt± uppajjati vimuttisukhe

Page 151: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ñ±ºa½, an±g±mimaggena anusahagatassa k±mar±gasaññojanassa …pe… paµi-ghasaññojanassa, anusahagatassa k±mar±g±nusayassa, paµigh±nusayassapah²natt± samucchinnatt± uppajjati vimuttisukhe ñ±ºa½, arahattamaggena, r³pa-r±gassa …pe… ar³par±gassa, m±nassa, uddhaccassa, avijj±ya, m±n±nusayassa,bhavar±g±nusayassa, avijj±nusayassa pah²natt± samucchinnatt± uppajjati vimutti-sukhe (..0198) ñ±ºa½. Im±ni ekav²sati vimuttisukhe ñ±º±ni. So¼asavatthuka½ ±n±-p±nassatisam±dhi½ bh±vayato samadhik±ni im±ni dve ñ±ºasat±ni uppajjanti. ѱºar±sichakkaniddeso chaµµho. ¾n±p±nassatikath± ‚ niµµhit±. 4. Indriyakath± 1. Paµhamasuttantaniddeso 184. Eva½ me suta½– eka½ samaya½ bhagav± s±vatthiya½ viharati jetavanean±thapiº¹ikassa ±r±me. Tatra kho bhagav± bhikkh³ ±mantesi– “bhikkhavo”ti.“Bhadante”ti ‚ te bhikkh³ bhagavato paccassosu½. Bhagav± etadavoca– “Pañcim±ni, bhikkhave, indriy±ni. Katam±ni pañca? Saddhindriya½, v²riyi-ndriya½, satindriya½, sam±dhindriya½, paññindriya½– im±ni kho, bhikkhave,pañcindriy±ni” ‚. 185. Im±ni pañcindriy±ni katih±k±rehi visujjhanti? Im±ni pañcindriy±ni pannara-sahi ±k±rehi visujjhanti. Assaddhe puggale parivajjayato, saddhe puggale sevatobhajato payirup±sato, pas±dan²ye suttante paccavekkhato– imehi t²h±k±rehisaddhindriya½ visujjhati. Kus²te puggale parivajjayato, ±raddhav²riye puggalesevato bhajato payirup±sato, sammappadh±ne paccavekkhato– imehi t²h±k±rehiv²riyindriya½ visujjhati. Muµµhassat² puggale parivajjayato, upaµµhitassat² puggalesevato bhajato payirup±sato, satipaµµh±ne paccavekkhato– imehi t²h±k±rehi sati-ndriya½ visujjhati. Asam±hite puggale parivajjayato, sam±hite puggale sevatobhajato payirup±sato, jh±navimokkhe paccavekkhato– imehi t²h±k±rehi sam±dhi-ndriya½ visujjhati. Duppaññe puggale parivajjayato, paññavante puggale sevatobhajato payirup±sato, gambh²rañ±ºacariya½ paccavekkhato– imehi t²h±k±rehipaññindriya½ visujjhati. Iti ime pañca puggale parivajjayato, pañca puggale (..0199)sevato bhajato payirup±sato, pañca suttantakkhandhe paccavekkhato– imehipannarasahi ±k±rehi im±ni pañcindriy±ni visujjhanti. Katih±k±rehi pañcindriy±ni bh±viyanti, katih±k±rehi pañcanna½ indriy±na½bh±van± hoti? Dasah±k±rehi pañcindriy±ni bh±viyanti, dasah±k±rehi pañcanna½indriy±na½ bh±van± hoti. Assaddhiya½ pajahanto saddhindriya½ bh±veti, saddhi-ndriya½ bh±vento assaddhiya½ pajahati; kosajja½ pajahanto v²riyindriya½

Page 152: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

bh±veti, v²riyindriya½ bh±vento kosajja½ pajahati; pam±da½ pajahanto sati-ndriya½ bh±veti, satindriya½ bh±vento pam±da½ pajahati; uddhacca½ pajahantosam±dhindriya½ bh±veti, sam±dhindriya½ bh±vento uddhacca½ pajahati; avijja½pajahanto paññindriya½ bh±veti, paññindriya½ bh±vento avijja½ pajahati. Imehidasah±k±rehi pañcindriy±ni bh±viyanti, imehi dasah±k±rehi pañcanna½ indri-y±na½ bh±van± hoti. Katih±k±rehi pañcindriy±ni bh±vit±ni honti subh±vit±ni? Dasah±k±rehi pañci-ndriy±ni bh±vit±ni honti subh±vit±ni. Assaddhiyassa pah²natt± suppah²natt±saddhindriya½ bh±vita½ hoti subh±vita½; saddhindriyassa bh±vitatt± subh±vitatt±assaddhiya½ pah²na½ hoti suppah²na½. Kosajjassa pah²natt± suppah²natt± v²riyi-ndriya½ bh±vita½ hoti subh±vita½; v²riyindriyassa bh±vitatt± subh±vitatt± kosajja½pah²na½ hoti suppah²na½. Pam±dassa pah²natt± suppah²natt± satindriya½bh±vita½ hoti subh±vita½; satindriyassa bh±vitatt± subh±vitatt± pam±do pah²nohoti suppah²no. Uddhaccassa pah²natt± suppah²natt± sam±dhindriya½ bh±vita½hoti subh±vita½; sam±dhindriyassa bh±vitatt± subh±vitatt± uddhacca½ pah²na½hoti suppah²na½. Avijj±ya pah²natt± paññindriya½ bh±vita½ hoti subh±vita½;paññindriyassa bh±vitatt± subh±vitatt± avijj± pah²n± hoti suppah²n±. Imehi dasah±-k±rehi pañcindriy±ni bh±vit±ni honti subh±vit±ni. 186. Katih±k±rehi pañcindriy±ni bh±viyanti, katih±k±rehi pañcindriy±ni bh±vi-t±ni ceva honti subh±vit±ni ca paµippassaddh±ni ca suppaµippassaddh±ni ca?Cat³h±k±rehi pañcindriy±ni bh±viyanti cat³h±k±rehi pañcindriy±ni bh±vit±ni cevahonti subh±vit±ni ca paµippassaddh±ni ca suppaµippassaddh±ni ca. Sot±pattima-ggakkhaºe pañcindriy±ni bh±viyanti; sot±pattiphalakkhaºe (..0200) pañcindriy±nibh±vit±ni ceva honti subh±vit±ni ca paµippassaddh±ni ca suppaµippassaddh±ni ca.Sakad±g±mimaggakkhaºe pañcindriy±ni bh±viyanti; sakad±g±miphalakkhaºepañcindriy±ni bh±vit±ni ceva honti subh±vit±ni ca paµippassaddh±ni ca suppaµi-ppassaddh±ni ca. An±g±mimaggakkhaºe pañcindriy±ni bh±viyanti; an±g±miphala-kkhaºe pañcindriy±ni bh±vit±ni ceva honti subh±vit±ni ca paµippassaddh±ni casuppaµippassaddh±ni ca. Arahattamaggakkhaºe pañcindriy±ni bh±viyanti; araha-ttaphalakkhaºe pañcindriy±ni bh±vit±ni ceva honti subh±vit±ni ca paµippassa-ddh±ni ca suppaµippassaddh±ni ca. Iti catasso maggavisuddhiyo, catasso phalavi-suddhiyo, catasso samucchedavisuddhiyo, catasso paµippassaddhivisuddhiyo.Imehi cat³h±k±rehi pañcindriy±ni bh±viyanti; imehi cat³h±k±rehi pañcindriy±nibh±vit±ni ceva honti subh±vit±ni ca paµippassaddh±ni ca suppaµippassaddh±ni ca. Katina½ puggal±na½ indriyabh±van±; kati puggal± bh±vitindriy±? Aµµhanna½puggal±na½ indriyabh±van±; tayo puggal± bh±vitindriy±. Katamesa½ aµµhanna½puggal±na½ indriyabh±van±? Sattannañca sekkh±na½, puthujjanakaly±ºakassaca– imesa½ aµµhanna½ puggal±na½ indriyabh±van±. Katame tayo puggal± bh±vi-tindriy±? Savanena buddho tath±gatassa s±vako kh²º±savo bh±vitindriyo, saya½bh³taµµhena paccekasambuddho bh±vitindriyo, appameyyaµµhena tath±gatoaraha½ samm±sambuddho bh±vitindriyo– ime tayo puggal± bh±vitindriy±. Itiimesa½ aµµhanna½ puggal±na½ indriyabh±van±; ime tayo puggal± bh±vitindriy±.

Page 153: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Suttantaniddeso paµhamo. 2. Dutiyasuttantaniddeso 187. S±vatthinid±na½. “Pañcim±ni, bhikkhave, indriy±ni. Katam±ni pañca?Saddhindriya½, v²riyindriya½, satindriya½, sam±dhindriya½, paññindriya½. Ye hikeci, bhikkhave, samaº± v± br±hmaº± v± imesa½ pañcanna½ indriy±na½ samu-dayañca atthaªgamañca ass±dañca ±d²navañca nissaraºañca yath±bh³ta½nappaj±nanti, na me te, bhikkhave, samaº± v± br±hmaº± v± samaºesu ‚ v±samaºasammat±, br±hmaºesu (..0201) v± br±hmaºasammat±; na ca panete ±ya-smant± ‚ s±maññattha½ v± brahmaññattha½ v± diµµheva dhamme saya½abhiññ± sacchikatv± upasampajja viharanti. Ye ca kho keci ‚ bhikkhave samaº±v± br±hmaº± v± imesa½ pañcanna½ indriy±na½ samudayañca atthaªgamañcaass±dañca ±d²navañca nissaraºañca yath±bh³ta½ paj±nanti, te kho me,bhikkhave, samaº± v± br±hmaº± v± samaºesu v± samaºasammat±, br±hmaºesuv± br±hmaºasammat±; te ca pan±yasmant± s±maññatthañca brahmaññatthañcadiµµheva dhamme saya½ abhiññ± sacchikatv± upasampajja viharant²”ti. 188. Katih±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ samudayo hoti; katih±k±rehipañcanna½ indriy±na½ samudaya½ paj±n±ti? Katih±k±rehi pañcanna½ indri-y±na½ atthaªgamo hoti; katih±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ atthaªgama½ paj±-n±ti? Katih±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ ass±do hoti, katih±k±rehi pañcanna½indriy±na½ ass±da½ paj±n±ti? Katih±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ ±d²navo hoti;katih±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ ±d²nava½ paj±n±ti? Katih±k±rehi pañcanna½indriy±na½ nissaraºa½ hoti; katih±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ nissaraºa½paj±n±ti? Catt±r²s±ya ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ samudayo hoti; catt±r²s±ya ±k±-rehi pañcanna½ indriy±na½ samudaya½ paj±n±ti. Catt±r²s±ya ±k±rehi pañcanna½indriy±na½ atthaªgamo hoti; catt±r²s±ya ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ attha-ªgama½ paj±n±ti. Pañcav²satiy± ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ ass±do hoti;pañcav²satiy± ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ ass±da½ paj±n±ti. Pañcav²satiy±±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ ±d²navo hoti; pañcav²satiy± ±k±rehi pañcanna½indriy±na½ ±d²nava½ paj±n±ti. As²tisata½ ±k±rehi ‚ pañcanna½ indriy±na½nissaraºa½ hoti; as²tisata½ ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ nissaraºa½ paj±n±ti. Katamehi (..0202) catt±r²s±ya ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ samudayo hoti;katamehi catt±r²s±ya ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ samudaya½ paj±n±ti? Adhi-mokkhatth±ya ±vajjan±ya samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, adhimo-kkhavasena chandassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, adhimokkha-vasena manasik±rassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, saddhindri-yassa vasena ekattupaµµh±na½ saddhindriyassa samudayo hoti; paggahatth±ya±vajjan±ya samudayo v²riyindriyassa samudayo hoti, paggahavasena chandassa

Page 154: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

samudayo v²riyindriyassa samudayo hoti, paggahavasena manasik±rassa samu-dayo v²riyindriyassa samudayo hoti, v²riyindriyassa vasena ekattupaµµh±na½ v²riyi-ndriyassa samudayo hoti; upaµµh±natth±ya ±vajjan±ya samudayo satindriyassasamudayo hoti, upaµµh±navasena chandassa samudayo satindriyassa samudayohoti, upaµµh±navasena manasik±rassa samudayo satindriyassa samudayo hoti,satindriyassa vasena ekattupaµµh±na½ satindriyassa samudayo hoti; avikkhepa-tth±ya ±vajjan±ya samudayo sam±dhindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasenachandassa samudayo sam±dhindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena mana-sik±rassa samudayo sam±dhindriyassa samudayo hoti, sam±dhindriyassavasena ekattupaµµh±na½ sam±dhindriyassa samudayo hoti; dassanatth±ya ±vajja-n±ya samudayo paññindriyassa samudayo hoti, dassanavasena chandassa samu-dayo paññindriyassa samudayo hoti, dassanavasena manasik±rassa samudayopaññindriyassa samudayo hoti, paññindriyassa vasena ekattupaµµh±na½ paññi-ndriyassa samudayo hoti. Adhimokkhatth±ya ±vajjan±ya samudayo saddhindri-yassa samudayo hoti, paggahatth±ya ±vajjan±ya samudayo v²riyindriyassa samu-dayo hoti, upaµµh±natth±ya ±vajjan±ya samudayo satindriyassa samudayo hoti,avikkhepatth±ya ±vajjan±ya samudayo sam±dhindriyassa samudayo hoti, dassa-natth±ya ±vajjan±ya samudayo paññindriyassa samudayo hoti. Adhimokkhava-sena chandassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, paggahavasenachandassa samudayo v²riyindriyassa samudayo (..0203) hoti, upaµµh±navasenachandassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena chandassasamudayo sam±dhindriyassa samudayo hoti, dassanavasena chandassa samu-dayo paññindriyassa samudayo hoti. Adhimokkhavasena manasik±rassa samu-dayo saddhindriyassa samudayo hoti, paggahavasena manasik±rassa samudayov²riyindriyassa samudayo hoti, upaµµh±navasena manasik±rassa samudayo sati-ndriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena manasik±rassa samudayo sam±dhi-ndriyassa samudayo hoti, dassanavasena manasik±rassa samudayo paññindri-yassa samudayo hoti. Saddhindriyassa vasena ekattupaµµh±na½ saddhindriyassasamudayo hoti v²riyindriyassa vasena ekattupaµµh±na½ v²riyindriyassa samudayohoti, satindriyassa vasena ekattupaµµh±na½ satindriyassa samudayo hoti, sam±-dhindriyassa vasena ekattupaµµh±na½ sam±dhindriyassa samudayo hoti, paññi-ndriyassa vasena ekattupaµµh±na½ paññindriyassa samudayo hoti. Imehi catt±r²s±ya ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ samudayo hoti, imehi catt±r²-s±ya ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ samudaya½ paj±n±ti. Katamehi catt±r²s±ya ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ atthaªgamo hoti; kata-mehi catt±r²s±ya ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ atthaªgama½ paj±n±ti? Adhimo-kkhatth±ya ±vajjan±ya atthaªgamo saddhindriyassa atthaªgamo hoti, adhimo-kkhavasena chandassa atthaªgamo saddhindriyassa

Page 155: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

atthaªgamo hoti, adhimokkhavasena manasik±rassa atthaªgamo saddhindri-yassa atthaªgamo hoti, saddhindriyassa vasena ekatta-anupaµµh±na½ ‚ saddhi-ndriyassa vasena atthaªgamo hoti; paggahatth±ya ±vajjan±ya atthaªgamo v²riyi-ndriyassa atthaªgamo hoti, paggahavasena chandassa atthaªgamo v²riyindri-yassa atthaªgamo hoti, paggahavasena manasik±rassa atthaªgamo v²riyindri-yassa atthaªgamo hoti, v²riyindriyassa vasena ekatta-anupaµµh±na½ v²riyindri-yassa atthaªgamo hoti; upaµµh±natth±ya ±vajjan±ya atthaªgamo satindriyassaatthaªgamo hoti, upaµµh±navasena chandassa atthaªgamo satindriyassa attha-ªgamo hoti, upaµµh±navasena manasik±rassa atthaªgamo satindriyassa attha-ªgamo hoti, satindriyassa vasena (..0204) ekatta-anupaµµh±na½ satindriyassaatthaªgamo hoti; avikkhepatth±ya ±vajjan±ya atthaªgamo sam±dhindriyassaatthaªgamo hoti, avikkhepavasena chandassa atthaªgamo sam±dhindriyassaatthaªgamo hoti, avikkhepavasena manasik±rassa atthaªgamo sam±dhindri-yassa atthaªgamo hoti, sam±dhindriyassa vasena ekatta-anupaµµh±na½ sam±dhi-ndriyassa atthaªgamo hoti; dassanatth±ya ±vajjan±ya atthaªgamo paññindri-yassa atthaªgamo hoti, dassanavasena chandassa atthaªgamo paññindriyassaatthaªgamo hoti, dassanavasena manasik±rassa atthaªgamo paññindriyassaatthaªgamo hoti, paññindriyassa vasena ekatta-anupaµµh±na½ paññindriyassaatthaªgamo hoti. Adhimokkhatth±ya ±vajjan±ya atthaªgamo saddhindriyassa atthaªgamo hoti,paggahatth±ya ±vajjan±ya atthaªgamo v²riyindriyassa atthaªgamo hoti, upaµµh±na-tth±ya ±vajjan±ya atthaªgamo satindriyassa atthaªgamo hoti, avikkhepatth±ya±vajjan±ya atthaªgamo sam±dhindriyassa atthaªgamo hoti, dassanatth±ya ±vajja-n±ya atthaªgamo paññindriyassa atthaªgamo hoti. Adhimokkhavasenachandassa atthaªgamo saddhindriyassa atthaªgamo hoti, paggahavasenachandassa atthaªgamo v²riyindriyassa atthaªgamo hoti, upaµµh±navasenachandassa atthaªgamo satindriyassa atthaªgamo hoti, avikkhepavasenachandassa atthaªgamo sam±dhindriyassa atthaªgamo hoti, dassanavasenachandassa atthaªgamo paññindriyassa atthaªgamo hoti. Adhimokkhavasenamanasik±rassa atthaªgamo saddhindriyassa atthaªgamo hoti, paggahavasenamanasik±rassa atthaªgamo v²riyindriyassa atthaªgamo hoti, upaµµh±navasenamanasik±rassa atthaªgamo satindriyassa atthaªgamo hoti, avikkhepavasenamanasik±rassa atthaªgamo sam±dhindriyassa atthaªgamo hoti, dassanavasenamanasik±rassa atthaªgamo paññindriyassa atthaªgamo hoti. Saddhindriyassavasena ekatta-anupaµµh±na½ saddhindriyassa atthaªgamo hoti, v²riyindriyassavasena ekatta-anupaµµh±na½ v²riyindriyassa atthaªgamo hoti, satindriyassavasena ekatta-anupaµµh±na½ satindriyassa atthaªgamo hoti, sam±dhindriyassavasena ekatta-anupaµµh±na½ sam±dhindriyassa atthaªgamo hoti, paññindriyassavasena ekatta-anupaµµh±na½ paññindriyassa atthaªgamo hoti. Imehi (..0205) catt±r²s±ya ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ atthaªgamo hoti;imehi catt±r²s±ya ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ atthaªgama½ paj±n±ti.

Page 156: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Ka. ass±daniddeso 189. Katamehi pañcav²satiy± ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ ass±do hoti; kata-mehi pañcav²satiy± ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ ass±da½ paj±n±ti? Assaddhi-yassa anupaµµh±na½ saddhindriyassa ass±do hoti, assaddhiyapari¼±hassa anupa-µµh±na½ saddhindriyassa ass±do hoti, adhimokkhacariy±ya ves±rajja½ saddhi-ndriyassa ass±do hoti, santo ca vih±r±dhigamo saddhindriyassa ass±do hoti, ya½saddhindriya½ paµicca uppajjati sukha½ somanassa½ aya½ saddhindriyassaass±do. Kosajjassa anupaµµh±na½ v²riyindriyassa ass±do hoti, kosajjapari¼±hassa anupa-µµh±na½ v²riyindriyassa ass±do hoti, paggahacariy±ya ves±rajja½ v²riyindriyassaass±do hoti, santo ca vih±r±dhigamo v²riyindriyassa ass±do hoti, ya½ v²riyindriya½paµicca uppajjati sukha½ somanassa½ aya½ v²riyindriyassa ass±do. Pam±dassa anupaµµh±na½ satindriyassa ass±do hoti, pam±dapari¼±hassa anu-paµµh±na½ satindriyassa ass±do hoti, upaµµh±nacariy±ya ves±rajja½ satindriyassaass±do hoti, santo ca vih±r±dhigamo satindriyassa ass±do hoti, ya½ satindriya½paµicca uppajjati sukha½ somanassa½ aya½ satindriyassa ass±do. Uddhaccassa anupaµµh±na½ sam±dhindriyassa ass±do hoti, uddhaccapari¼±-hassa anupaµµh±na½ sam±dhindriyassa ass±do hoti, avikkhepacariy±ya ves±-rajja½ sam±dhindriyassa ass±do hoti, santo ca vih±r±dhigamo sam±dhindriyassaass±do hoti, ya½ sam±dhindriya½ paµicca uppajjati sukha½ somanassa½ aya½sam±dhindriyassa ass±do. Avijj±ya anupaµµh±na½ paññindriyassa ass±do hoti, avijj±pari¼±hassa anupa-µµh±na½ paññindriyassa ass±do hoti, dassanacariy±ya ves±rajja½ paññindriyassaass±do hoti, santo ca vih±r±dhigamo paññindriyassa (..0206) ass±do hoti, ya½paññindriya½ paµicca uppajjati sukha½ somanassa½ aya½ paññindriyassaass±do. Imehi pañcav²satiy± ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ ass±do hoti; imehi pañca-v²satiy± ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ ass±da½ paj±n±ti. Kha. ±d²navaniddeso 190. Katamehi pañcav²satiy± ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ ±d²navo hoti; kata-mehi pañcav²satiy± ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ ±d²nava½ paj±n±ti? Assa-ddhiyassa upaµµh±na½ saddhindriyassa ±d²navo hoti, assaddhiyapari¼±hassa upa-µµh±na½ saddhindriyassa ±d²navo hoti, aniccaµµhena saddhindriyassa ±d²navohoti, dukkhaµµhena saddhindriyassa ±d²navo hoti, anattaµµhena saddhindriyassa±d²navo hoti. Kosajjassa upaµµh±na½ v²riyindriyassa ±d²navo hoti, kosajjapari¼±hassa upa-µµh±na½ v²riyindriyassa ±d²navo hoti, aniccaµµhena v²riyindriyassa ±d²navo hoti,dukkhaµµhena …pe… anattaµµhena v²riyindriyassa ±d²navo hoti. Pam±dassa upaµµh±na½ satindriyassa ±d²navo hoti, pam±dapari¼±hassa upa-

Page 157: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

µµh±na½ satindriyassa ±d²navo hoti, aniccaµµhena satindriyassa ±d²navo hoti,dukkhaµµhena …pe… anattaµµhena satindriyassa ±d²navo hoti. Uddhaccassa upaµµh±na½ sam±dhindriyassa ±d²navo hoti, uddhaccapari¼±-hassa upaµµh±na½ sam±dhindriyassa ±d²navo hoti, aniccaµµhena sam±dhindri-yassa ±d²navo hoti, dukkhaµµhena …pe… anattaµµhena sam±dhindriyassa ±d²navohoti. Avijj±ya upaµµh±na½ paññindriyassa ±d²navo hoti, avijj±pari¼±hassa upaµµh±na½paññindriyassa ±d²navo hoti, aniccaµµhena paññindriyassa ±d²navo hoti, dukkha-µµhena paññindriyassa ±d²navo hoti, anattaµµhena paññindriyassa ±d²navo hoti. Imehi (..0207) pañcav²satiy± ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ ±d²navo hoti;imehi pañcav²satiy± ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ ±d²nava½ paj±n±ti. Ga. nissaraºaniddeso 191. Katamehi as²tisata½ ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ nissaraºa½ hoti; kata-mehi as²tisata½ ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ nissaraºa½ paj±n±ti? Adhimo-kkhaµµhena saddhindriya½ assaddhiy± nissaµa½ hoti, assaddhiyapari¼±h±nissaµa½ hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaµa½ hoti, bahiddh± casabbanimittehi nissaµa½ hoti, tato paº²tatarasaddhindriyassa paµil±bh± purimatara-saddhindriy± nissaµa½ hoti; paggahaµµhena v²riyindriya½ kosajj± nissaµa½ hoti,kosajjapari¼±h± nissaµa½ hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaµa½hoti, bahiddh± ca sabbanimittehi nissaµa½ hoti, tato paº²tatarav²riyindriyassa paµi-l±bh± purimatarav²riyindriy± nissaµa½ hoti; upaµµh±naµµhena satindriya½ pam±d±nissaµa½ hoti, pam±dapari¼±h± nissaµa½ hoti, tadanuvattakakilesehi cakhandhehi ca nissaµa½ hoti, bahiddh± ca sabbanimittehi nissaµa½ hoti, tato paº²ta-tarasatindriyassa paµil±bh± purimatarasatindriy± nissaµa½ hoti; avikkhepaµµhenasam±dhindriya½ uddhacc± nissaµa½ hoti, uddhaccapari¼±h± nissaµa½ hoti, tadanu-vattakakilesehi ca khandhehi ca nissaµa½ hoti, bahiddh± ca sabbanimittehinissaµa½ hoti, tato paº²tatarasam±dhindriyassa paµil±bh± purimatarasam±dhi-ndriy± nissaµa½ hoti; dassanaµµhena paññindriya½ avijj±ya nissaµa½ hoti, avijj±pa-ri¼±h± nissaµa½ hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaµa½ hoti,bahiddh± ca sabbanimittehi nissaµa½ hoti, tato paº²tatarapaññindriyassa paµi-l±bh± purimatarapaññindriy± nissaµa½ hoti. 192. Pubbabh±ge pañcahi indriyehi paµhamajjh±navasena pañcindriy±ni nissa-µ±ni honti, paµhame jh±ne pañcahindriyehi dutiyajjh±navasena pañcindriy±ni nissa-µ±ni honti, dutiye jh±ne pañcahindriyehi tatiyajjh±navasena pañcindriy±ni nissa-µ±ni honti, tatiye jh±ne pañcahindriyehi catutthajjh±navasena pañcindriy±ni nissa-µ±ni honti, catutthe jh±ne pañcahindriyehi ±k±s±nañc±yatanasam±pattivasenapañcindriy±ni nissaµ±ni honti (..0208), ±k±s±nañc±yatanasam±pattiy± pañcahi-ndriyehi viññ±ºañc±yatanasam±pattivasena pañcindriy±ni nissaµ±ni honti, viññ±-ºañc±yatanasam±pattiy± pañcahindriyehi ±kiñcaññ±yatanasam±pattivasenapañcindriy±ni nissaµ±ni honti, ±kiñcaññ±yatanasam±pattiy± pañcahindriyehi neva-

Page 158: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

saññ±n±saññ±yatanasam±pattivasena pañcindriy±ni nissaµ±ni honti, nevasaññ±-n±saññ±yatanasam±pattiy± pañcahindriyehi anicc±nupassan±vasena pañcindri-y±ni nissaµ±ni honti. Anicc±nupassan± pañcahindriyehi dukkh±nupassan±vase pañcindriy±ni nissa-µ±ni honti, dukkh±nupassan± pañcahindriyehi anatt±nupassan±vase pañcindri-y±ni nissaµ±ni honti, anatt±nupassan± pañcahindriyehi nibbid±nupassan±vasenapañcindriy±ni nissaµ±ni honti, nibbid±nupassan±ya pañcahindriyehi vir±g±nupa-ssan±vasena pañcindriy±ni nissaµ±ni honti, vir±g±nupassan±ya pañcahindriyehinirodh±nupassan±vasena pañcindriy±ni nissaµ±ni honti, nirodh±nupassan±yapañcahindriyehi paµinissagg±nupassan±vasena pañcindriy±ni nissaµ±ni honti,paµinissagg±nupassan±ya pañcahindriyehi khay±nupassan±vasena pañcindri-y±ni nissaµ±ni honti, khay±nupassan±ya pañcahindriyehi vay±nupassan±vasenapañcindriy±ni nissaµ±ni honti, vay±nupassan±ya pañcahindriyehi vipariº±m±nupa-ssan±vasena pañcindriy±ni nissaµ±ni honti, vipariº±m±nupassan±ya pañcahindri-yehi animitt±nupassan±vasena pañcindriy±ni nissaµ±ni honti, animitt±nupassa-n±ya pañcahindriyehi appaºihit±nupassan±vasena pañcindriy±ni nissaµ±ni honti,appaºihit±nupassan±ya pañcahindriyehi suññat±nupassan±vasena pañcindri-y±ni nissaµ±ni honti suññat±nupassan±ya pañcahindriyehi adhipaññ±dhammavi-passan±vasena pañcindriy±ni nissaµ±ni honti. Adhipaññ±dhammavipassan±yapañcahindriyehi yath±bh³tañ±ºadassanavasena pañcindriy±ni nissaµ±ni honti,yath±bh³tañ±ºadassane pañcahindriyehi ±d²nav±nupassan±vasena pañcindri-y±ni nissaµ±ni honti, ±d²nav±nupassan±ya pañcahindriyehi paµisaªkh±nupassan±-vasena pañcindriy±ni nissaµ±ni honti, paµisaªkh±nupassan±ya pañcahindriyehivivaµµan±nupassan±vasena pañcindriy±ni nissaµ±ni honti. Vivaµµan±nupassan±yapañcahindriyehi sot±pattimaggavasena pañcindriy±ni nissaµ±ni honti. Sot±pattimagge (..0209) pañcahindriyehi sot±pattiphalasam±pattivasena pañci-ndriy±ni nissaµ±ni honti, sot±pattiphalasam±pattiy± pañcahindriyehi sakad±g±mi-maggavasena pañcindriy±ni nissaµ±ni honti, sakad±g±mimagge pañcahindriyehisakad±g±miphalasam±pattivasena

Page 159: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

pañcindriy±ni nissaµ±ni honti, sakad±g±miphalasam±pattiy± pañcahindriyehi an±-g±mimaggavasena pañcindriy±ni nissaµ±ni honti, an±g±mimagge pañcahindri-yehi an±g±miphalasam±pattivasena pañcindriy±ni nissaµ±ni honti, an±g±miphala-sam±pattiy± pañcahindriyehi arahattamaggavasena pañcindriy±ni nissaµ±ni honti,arahattamagge pañcahindriyehi arahattaphalasam±pattivasena pañcindriy±ninissaµ±ni honti. Nekkhamme pañcindriy±ni k±macchandato nissaµ±ni honti, aby±p±de pañci-ndriy±ni by±p±dato nissaµ±ni honti, ±lokasaññ±ya pañcindriy±ni thinamiddhatonissaµ±ni honti, avikkhepe pañcindriy±ni uddhaccato nissaµ±ni honti, dhammavava-tth±ne pañcindriy±ni vicikicch±ya nissaµ±ni honti, ñ±ºe pañcindriy±ni avijj±yanissaµ±ni honti, p±mojje pañcindriy±ni aratiy± nissaµ±ni honti. 193. Paµhame jh±ne pañcindriy±ni n²varaºehi nissaµ±ni honti, dutiye jh±nepañcindriy±ni vitakkavic±rehi nissaµ±ni honti, tatiye jh±ne pañcindriy±ni p²tiy±nissaµ±ni honti, catutthe jh±ne pañcindriy±ni sukhadukkhehi nissaµ±ni honti, ±k±s±-nañc±yatanasam±pattiy± pañcindriy±ni r³pasaññ±ya paµighasaññ±ya n±nattasa-ññ±ya nissaµ±ni honti, viññ±ºañc±yatanasam±pattiy± pañcindriy±ni ±k±s±nañc±-yatanasaññ±ya nissaµ±ni honti, ±kiñcaññ±yatanasam±pattiy± pañcindriy±ni viññ±-ºañc±yatanasaññ±ya nissaµ±ni honti, nevasaññ±n±saññ±yatanasam±pattiy±pañcindriy±ni ±kiñcaññ±yatanasaññ±ya nissaµ±ni honti. Anicc±nupassan± pañcindriy±ni niccasaññ±ya nissaµ±ni honti, dukkh±nupa-ssan± pañcindriy±ni sukhasaññ±ya nissaµ±ni honti, anatt±nupassan± pañcindri-y±ni attasaññ±ya nissaµ±ni honti, nibbid±nupassan±ya pañcindriy±ni nandiy±nissaµ±ni honti, vir±g±nupassan±ya pañcindriy±ni r±gato nissaµ±ni honti, nirodh±-nupassan±ya pañcindriy±ni samudayato nissaµ±ni (..0210) honti, paµinissagg±nu-passan±ya pañcindriy±ni ±d±nato nissaµ±ni honti, khay±nupassan±ya pañcindri-y±ni ghanasaññ±ya nissaµ±ni honti, vay±nupassan±ya pañcindriy±ni ±y³hanatonissaµ±ni honti, vipariº±m±nupassan±ya pañcindriy±ni dhuvasaññ±ya nissaµ±nihonti, animitt±nupassan±ya pañcindriy±ni nimittato nissaµ±ni honti, appaºihit±nu-passan±ya pañcindriy±ni paºidhiy± nissaµ±ni honti, suññat±nupassan±ya pañci-ndriy±ni abhinivesato nissaµ±ni honti. Adhipaññ±dhammavipassan±ya pañcindri-y±ni s±r±d±n±bhinivesato nissaµ±ni honti, yath±bh³tañ±ºadassane pañcindriy±nisammoh±bhinivesato nissaµ±ni honti, ±d²nav±nupassan±ya pañcindriy±ni ±lay±-bhinivesato nissaµ±ni honti, paµisaªkh±nupassan±ya pañcindriy±ni appaµisa-ªkh±ya nissaµ±ni honti, vivaµµan±nupassan±ya pañcindriy±ni saññog±bhinivesatonissaµ±ni honti. Sot±pattimagge pañcindriy±ni diµµhekaµµhehi kilesehi nissaµ±ni honti, sakad±g±-mimagge pañcindriy±ni o¼±rikehi kilesehi nissaµ±ni honti, an±g±mimagge pañci-ndriy±ni anusahagatehi kilesehi nissaµ±ni honti, arahattamagge pañcindriy±nisabbakilesehi nissaµ±ni honti, sabbesaññeva kh²º±sav±na½ tattha tattha pañci-ndriy±ni nissaµ±ni ceva honti sunissaµ±ni ca paµippassaddh±ni ca suppaµippassa-ddh±ni ca. Imehi as²tisata½ ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ nissaraºa½ hoti; imehi as²ti-

Page 160: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

sata½ ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ nissaraºa½ paj±n±ti. Suttantaniddeso dutiyo. Paµhamabh±ºav±ro. 3. Tatiyasuttantaniddeso 194. S±vatthinid±na½ ‚. “Pañcim±ni, bhikkhave, indriy±ni. Katam±ni pañca?Saddhindriya½, v²riyindriya½, satindriya½, sam±dhindriya½, paññindriya½.Kattha ca, bhikkhave, saddhindriya½ daµµhabba½? Cat³su sot±pattiyaªgesu–ettha saddhindriya½ daµµhabba½. Kattha ca, bhikkhave, v²riyindriya½ daµµhabba½?Cat³su sammappadh±nesu– ettha v²riyindriya½ daµµhabba½. Kattha ca (..0211),bhikkhave, satindriya½ daµµhabba½? Cat³su satipaµµh±nesu– ettha satindriya½daµµhabba½. Kattha ca, bhikkhave, sam±dhindriya½ daµµhabba½? Cat³su jh±nesu–ettha sam±dhindriya½ daµµhabba½. Kattha ca, bhikkhave, paññindriya½daµµhabba½? Cat³su ariyasaccesu– ettha paññindriya½ daµµhabba½”. Cat³su sot±pattiyaªgesu saddhindriyassa vasena katih±k±rehi pañcindriy±nidaµµhabb±ni? Cat³su sammappadh±nesu v²riyindriyassa vasena katih±k±rehipañcindriy±ni daµµhabb±ni? Cat³su satipaµµh±nesu satindriyassa vasena katih±k±-rehi pañcindriy±ni daµµhabb±ni? Cat³su jh±nesu sam±dhindriyassa vasena katih±-k±rehi pañcindriy±ni daµµhabb±ni? Cat³su ariyasaccesu paññindriyassa vasenakatih±k±rehi pañcindriy±ni daµµhabb±ni? Cat³su sot±pattiyaªgesu saddhindriyassa vasena v²satiy± ±k±rehi pañcindri-y±ni daµµhabb±ni. Cat³su sammappadh±nesu v²riyindriyassa vasena v²satiy± ±k±-rehi pañcindriy±ni daµµhabb±ni. Cat³su satipaµµh±nesu satindriyassa vasena v²sa-tiy± ±k±rehi pañcindriy±ni daµµhabb±ni. Cat³su jh±nesu sam±dhindriyassa vasenav²satiy± ±k±rehi pañcindriy±ni daµµhabb±ni. Cat³su ariyasaccesu paññindriyassavasena v²satiy± ±k±rehi pañcindriy±ni daµµhabb±ni. Ka. pabhedagaºananiddeso 195. Cat³su sot±pattiyaªgesu saddhindriyassa vasena katamehi v²satiy± ±k±-rehi pañcindriy±ni daµµhabb±ni? Sappurisasa½seve sot±pattiyaªge adhimokkh±-dhipateyyaµµhena saddhindriya½ daµµhabba½, saddhindriyassa vasena paggaha-µµhena v²riyindriya½ daµµhabba½, upaµµh±naµµhena satindriya½ daµµhabba½, avi-kkhepaµµhena sam±dhindriya½ daµµhabba½, dassanaµµhena paññindriya½daµµhabba½; saddhammasavane sot±pattiyaªge… yonisomanasik±re sot±pattiya-ªge… dhamm±nudhammapaµipattiy± sot±pattiyaªge adhimokkh±dhipateyya-µµhena saddhindriya½ daµµhabba½, saddhindriyassa vasena paggahaµµhena v²riyi-

Page 161: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ndriya½ daµµhabba½, upaµµh±naµµhena satindriya½ daµµhabba½, avikkhepaµµhenasam±dhindriya½ daµµhabba½, dassanaµµhena paññindriya½ daµµhabba½. Cat³susot±pattiyaªgesu saddhindriyassa vasena imehi v²satiy± ±k±rehi pañcindriy±nidaµµhabb±ni. Cat³su (..0212) sammappadh±nesu v²riyindriyassa vasena katamehi v²satiy±±k±rehi pañcindriy±ni daµµhabb±ni? Anuppann±na½ p±pak±na½ akusal±na½dhamm±na½ anupp±d±ya sammappadh±ne paggah±dhipateyyaµµhena v²riyi-ndriya½ daµµhabba½, v²riyindriyassa vasena upaµµh±naµµhena satindriya½daµµhabba½, avikkhepaµµhena sam±dhindriya½ daµµhabba½, dassanaµµhenapaññindriya½ daµµhabba½, adhimokkhaµµhena saddhindriya½ daµµhabba½. Uppa-nn±na½ p±pak±na½ akusal±na½ dhamm±na½ pah±n±ya sammappadh±ne…pe… anuppann±na½ kusal±na½ dhamm±na½ upp±d±ya sammappadh±ne…pe… uppann±na½ kusal±na½ dhamm±na½ µhitiy± asammos±ya bhiyyobh±-v±ya vepull±ya bh±van±ya p±rip³riy± sammappadh±ne paggah±dhipateyyaµµhenav²riyindriya½ daµµhabba½, v²riyindriyassa vasena upaµµh±naµµhena satindriya½daµµhabba½, avikkhepaµµhena sam±dhindriya½ daµµhabba½, dassanaµµhenapaññindriya½ daµµhabba½, adhimokkhaµµhena saddhindriya½ daµµhabba½.Cat³su sammappadh±nesu v²riyindriyassa vasena imehi v²satiy± ±k±rehi pañci-ndriy±ni daµµhabb±ni. Cat³su satipaµµh±nesu satindriyassa vasena katamehi v²satiy± ±k±rehi pañci-ndriy±ni daµµhabb±ni? K±ye k±y±nupassan±satipaµµh±ne upaµµh±n±dhipateyya-µµhena satindriya½ daµµhabba½, satindriyassa vasena avikkhepaµµhena sam±dhi-ndriya½ daµµhabba½, dassanaµµhena paññindriya½ daµµhabba½, adhimokkha-µµhena saddhindriya½ daµµhabba½, paggahaµµhena v²riyindriya½ daµµhabba½.Vedan±su vedan±nupassan±satipaµµh±ne …pe… citte citt±nupassan±satipaµµh±-ne… dhammesu dhamm±nupassan±satipaµµh±ne upaµµh±n±dhipateyyaµµhenasatindriya½ daµµhabba½, satindriyassa vasena avikkhepaµµhena sam±dhindriya½daµµhabba½, dassanaµµhena paññindriya½ daµµhabba½, adhimokkhaµµhenasaddhindriya½ daµµhabba½, paggahaµµhena v²riyindriya½ daµµhabba½. Cat³susatipaµµh±nesu satindriyassa vasena imehi v²satiy± ±k±rehi pañcindriy±ni daµµha-bb±ni. Cat³su jh±nesu sam±dhindriyassa vasena katamehi v²satiy± ±k±rehi pañcindri-y±ni daµµhabb±ni? Paµhame jh±ne avikkhep±dhipateyyaµµhena sam±dhindriya½daµµhabba½, sam±dhindriyassa vasena dassanaµµhena paññindriya½ daµµhabba½,adhimokkhaµµhena saddhindriya½ daµµhabba½, paggahaµµhena v²riyindriya½daµµhabba½, upaµµh±naµµhena satindriya½ daµµhabba½. Dutiye jh±ne …pe… tatiyejh±ne… catutthe jh±ne avikkhep±dhipateyyaµµhena sam±dhindriya½ daµµhabba½,sam±dhindriyassa vasena dassanaµµhena paññindriya½ daµµhabba½, adhimokkha-µµhena saddhindriya½ daµµhabba½, paggahaµµhena v²riyindriya½ (..0213)daµµhabba½, upaµµh±naµµhena satindriya½ daµµhabba½. Cat³su jh±nesu sam±dhi-ndriyassa vasena imehi v²satiy± ±k±rehi pañcindriy±ni daµµhabb±ni. Cat³su ariyasaccesu paññindriyassa vasena katamehi v²satiy± ±k±rehi pañci-

Page 162: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ndriy±ni daµµhabb±ni? Dukkhe ariyasacce dassan±dhipateyyaµµhena paññindriya½daµµhabba½, paññindriyassa vasena adhimokkhaµµhena saddhindriya½daµµhabba½, paggahaµµhena v²riyindriya½ daµµhabba½, upaµµh±naµµhena sati-ndriya½ daµµhabba½, avikkhepaµµhena sam±dhindriya½ daµµhabba½. Dukkhasa-mudaye ariyasacce …pe… dukkhanirodhe ariyasacce… dukkhanirodhag±miniy±paµipad±ya ariyasacce dassan±dhipateyyaµµhena paññindriya½ daµµhabba½,paññindriyassa vasena adhimokkhaµµhena saddhindriya½ daµµhabba½, paggaha-µµhena v²riyindriya½ daµµhabba½, upaµµh±naµµhena satindriya½ daµµhabba½, avi-kkhepaµµhena sam±dhindriya½ daµµhabba½. Cat³su ariyasaccesu paññindriyassavasena imehi v²satiy± ±k±rehi pañcindriy±ni daµµhabb±ni. Kha. cariyav±ro 196. Cat³su sot±pattiyaªgesu saddhindriyassa vasena katih±k±rehi pañcanna½indriy±na½ cariy± daµµhabb±? Cat³su sammappadh±nesu …pe… cat³su satipaµµh±nesu… cat³su jh±nesu…cat³su ariyasaccesu paññindriyassa vasena katih±k±rehi pañcanna½ indriy±na½cariy± daµµhabb±? Cat³su sot±pattiyaªgesu saddhindriyassa vasena v²satiy± ±k±-rehi pañcanna½ indriy±na½ cariy± daµµhabb±. Cat³su sammappadh±nesu …pe…cat³su satipaµµh±nesu… cat³su jh±nesu… cat³su ariyasaccesu paññindriyassavasena v²satiy± ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ cariy± daµµhabb±. Cat³su sot±pattiyaªgesu saddhindriyassa vasena katamehi v²satiy± ±k±rehipañcanna½ indriy±na½ cariy± daµµhabb±? Sappurisasa½seve sot±pattiyaªgeadhimokkh±dhipateyyaµµhena saddhindriyassa cariy± daµµhabb±, saddhindriyassavasena paggahaµµhena v²riyindriyassa cariy± daµµhabb±, upaµµh±naµµhena satindri-yassa cariy± daµµhabb±, avikkhepaµµhena sam±dhindriyassa cariy± daµµhabb±,dassanaµµhena paññindriyassa cariy± daµµhabb±. Saddhammasavane sot±patti-yaªge …pe… yoniso manasik±re sot±pattiyaªge… dhamm±nudhammapaµipattiy±sot±pattiyaªge adhimokkh±dhipateyyaµµhena saddhindriyassa cariy± daµµhabb±,saddhindriyassa vasena paggahaµµhena v²riyindriyassa cariy± (..0214) daµµhabb±,upaµµh±naµµhena satindriyassa cariy± daµµhabb±, avikkhepaµµhena sam±dhindri-yassa cariy± daµµhabb±, dassanaµµhena paññindriyassa cariy± daµµhabb±. Cat³susot±pattiyaªgesu saddhindriyassa vasena imehi v²satiy± ±k±rehi pañcanna½indriy±na½ cariy± daµµhabb±. Cat³su sammappadh±nesu v²riyindriyassa vasena katamehi v²satiy± ±k±rehipañcanna½ indriy±na½ cariy± daµµhabb±? Anuppann±na½ p±pak±na½ akusa-l±na½ dhamm±na½ anupp±d±ya sammappadh±ne paggah±dhipateyyaµµhenav²riyindriyassa cariy± daµµhabb±, v²riyindriyassa vasena upaµµh±naµµhena satindri-yassa cariy± daµµhabb±, avikkhepaµµhena sam±dhindriyassa cariy± daµµhabb±,dassanaµµhena paññindriyassa cariy±

Page 163: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

daµµhabb±, adhimokkhaµµhena saddhindriyassa cariy± daµµhabb±. Uppann±na½p±pak±na½ akusal±na½ dhamm±na½ pah±n±ya sammappadh±ne …pe… anu-ppann±na½ kusal±na½ dhamm±na½ upp±d±ya sammappadh±ne …pe… uppa-nn±na½ kusal±na½ dhamm±na½ µhitiy± asammos±ya bhiyyobh±v±ya vepull±yabh±van±ya p±rip³riy± sammappadh±ne paggah±dhipateyyaµµhena v²riyindriyassacariy± daµµhabb± …pe… cat³su sammappadh±nesu v²riyindriyassa vasena imehiv²satiy± ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ cariy± daµµhabb±. Cat³su satipaµµh±nesu satindriyassa vasena katamehi v²satiy± ±k±rehipañcanna½ indriy±na½ cariy± daµµhabb±? K±ye k±y±nupassan±satipaµµh±ne upa-µµh±n±dhipateyyaµµhena satindriyassa cariy± daµµhabb±, satindriyassa vasena avi-kkhepaµµhena sam±dhindriyassa cariy± daµµhabb±, dassanaµµhena paññindriyassacariy± daµµhabb±, adhimokkhaµµhena saddhindriyassa cariy± daµµhabb±, paggaha-µµhena v²riyindriyassa cariy± daµµhabb±. Vedan±su vedan±nupassan±satipaµµh±ne…pe… citte citt±nupassan±satipaµµh±ne …pe… dhammesu dhamm±nupassan±-satipaµµh±ne upaµµh±n±dhipateyyaµµhena satindriyassa cariy± daµµhabb± …pe…cat³su satipaµµh±nesu satindriyassa vasena imehi v²satiy± ±k±rehi pañcanna½indriy±na½ cariy± daµµhabb±. Cat³su jh±nesu sam±dhindriyassa vasena katamehi v²satiy± ±k±rehipañcanna½ indriy±na½ cariy± daµµhabb±? Paµhame jh±ne avikkhep±dhipateyya-µµhena sam±dhindriyassa cariy± daµµhabb±, sam±dhindriyassa vasena dassana-µµhena paññindriyassa cariy± daµµhabb±, adhimokkhaµµhena saddhindriyassacariy± daµµhabb±, paggahaµµhena v²riyindriyassa cariy± daµµhabb±, upaµµh±na-µµhena satindriyassa (..0215) cariy± daµµhabb±. Dutiye jh±ne …pe… tatiye jh±ne…pe… catutthe jh±ne avikkhep±dhipateyyaµµhena sam±dhindriyassa cariy±daµµhabb± …pe… cat³su jh±nesu sam±dhindriyassa vasena imehi v²satiy± ±k±-rehi pañcanna½ indriy±na½ cariy± daµµhabb±. Cat³su ariyasaccesu paññindriyassa vasena katamehi v²satiy± ±k±rehipañcanna½ indriy±na½ cariy± daµµhabb±? Dukkhe ariyasacce dassan±dhipateyya-µµhena paññindriyassa cariy± daµµhabb±, paññindriyassa vasena adhimokkha-µµhena saddhindriyassa cariy± daµµhabb±, paggahaµµhena v²riyindriyassa cariy±daµµhabb±, upaµµh±naµµhena satindriyassa cariy± daµµhabb±, avikkhepaµµhenasam±dhindriyassa cariy± daµµhabb±. Dukkhasamudaye ariyasacce …pe… dukkha-nirodhe ariyasacce… dukkhanirodhag±miniy± paµipad±ya ariyasacce dassan±dhi-pateyyaµµhena paññindriyassa cariy± daµµhabb±, paññindriyassa vasena adhimo-kkhaµµhena saddhindriyassa cariy± daµµhabb±, paggahaµµhena v²riyindriyassacariy± daµµhabb±, upaµµh±naµµhena satindriyassa cariy± daµµhabb±, avikkhepa-µµhena sam±dhindriyassa cariy± daµµhabb±. Cat³su ariyasaccesu paññindriyassavasena imehi v²satiy± ±k±rehi pañcanna½ indriy±na½ cariy± daµµhabb±. Ga. c±ravih±raniddeso 197. C±ro ca vih±ro ca anubuddho hoti paµividdho, yath±caranta½ yath±viha-

Page 164: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ranta½ viññ³ sabrahmac±r² gambh²resu µh±nesu okappeyyu½– “addh±, ayam±-yasm± patto v± p±puºissati v±”. Cariy±ti aµµha cariy±yo– iriy±pathacariy±, ±yatanacariy±, saticariy±, sam±dhica-riy±, ñ±ºacariy±, maggacariy±, patticariy±, lokatthacariy±ti. Iriy±pathacariy±ticat³su iriy±pathesu. ¾yatanacariy±ti chasu ajjhattikab±hiresu ±yatanesu. Saticari-y±ti cat³su satipaµµh±nesu. Sam±dhicariy±ti cat³su jh±nesu. ѱºacariy±ti cat³suariyasaccesu. Maggacariy±ti cat³su ariyamaggesu. Patticariy±ti cat³su s±mañña-phalesu. Lokatthacariy±ti tath±gatesu arahantesu samm±sambuddhesu, padesepaccekabuddhesu, padese s±vakesu. Iriy±pathacariy± ca paºidhisampann±na½,±yatanacariy± ca indriyesu (..0216) guttadv±r±na½, saticariy± ca appam±davih±-r²na½, sam±dhicariy± ca adhicittamanuyutt±na½, ñ±ºacariy± ca buddhisampa-nn±na½, maggacariy± ca samm±paµipann±na½, patticariy± ca adhigataphal±na½,lokatthacariy± ca tath±gat±na½ arahant±na½ samm±sambuddh±na½, padesepaccekabuddh±na½, padese s±vak±na½. Im± aµµha cariy±yo. Apar±pi aµµha cariy±yo. Adhimuccanto saddh±ya carati, paggaºhanto v²riyenacarati, upaµµh±pento satiy± carati, avikkhepa½ karonto sam±dhin± carati, paj±-nanto paññ±ya carati, vij±nanto viññ±ºacariy±ya carati, eva½ paµipannassakusal± dhamm± ±y±pent²ti ±yatanacariy±ya carati, eva½ paµipanno visesamadhi-gacchat²ti visesacariy±ya carati– im± aµµha cariy±yo. Apar±pi aµµha cariy±yo. Dassanacariy± ca samm±diµµhiy±, abhiniropanacariy±ca samm±saªkappassa, pariggahacariy± ca samm±v±c±ya, samuµµh±nacariy± casamm±kammantassa, vod±nacariy± ca samm±-±j²vassa, paggahacariy± casamm±v±y±massa, upaµµh±nacariy± ca samm±satiy±, avikkhepacariy± ca samm±-sam±dhissa– im± aµµha cariy±yo. Vih±roti adhimuccanto saddh±ya viharati, paggaºhanto v²riyena viharati, upa-µµh±pento satiy± viharati, avikkhepa½ karonto sam±dhin± viharati, paj±nantopaññ±ya viharati. Anubuddhoti saddhindriyassa adhimokkhaµµho anubuddho hoti, v²riyindriyassapaggahaµµho anubuddho hoti, satindriyassa upaµµh±naµµho anubuddho hoti, sam±-dhindriyassa avikkhepaµµho anubuddho hoti, paññindriyassa dassanaµµho anu-buddho hoti. Paµividdhoti saddhindriyassa adhimokkhaµµho paµividdho hoti, v²riyindriyassapaggahaµµho paµividdho hoti, satindriyassa upaµµh±naµµho paµividdho hoti, sam±-dhindriyassa avikkhepaµµho paµividdho hoti, paññindriyassa dassanaµµho paµi-viddho hoti. Yath±carantanti eva½ saddh±ya caranta½, eva½ v²riyena caranta½,eva½ satiy± caranta½, eva½ sam±dhin± caranta½, eva½ paññ±ya caranta½.Yath±viharantanti eva½ saddh±ya viharanta½, eva½ v²riyena viharanta½, eva½satiy± viharanta½, eva½ sam±dhin± viharanta½, eva½ paññ±ya viharanta½.Viññ³ti viññ³ (..0217) vibh±v² medh±v² paº¹it± buddhisampann±. Sabrahmac±r²tiekakamma½ ekuddeso samasikkhat±. Gambh²resu µh±nes³ti gambh²r±ni µh±n±nivuccanti jh±n± ca vimokkh± ca sam±dh² ca sam±pattiyo ca magg± ca phal±ni caabhiññ±yo ca paµisambhid± ca. Okappeyyunti saddaheyyu½ adhimucceyyu½.

Page 165: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Addh±ti eka½savacanameta½ nissa½sayavacanameta½ nikkaªkhavacanameta½advejjhavacanameta½ adve¼hakavacanameta½ niyogavacanameta½ apaººaka-vacanameta½ avatth±panavacanameta½– addh±ti. ¾yasm±ti piyavacanameta½garuvacanameta½ sag±ravasappatiss±dhivacanameta½– ±yasm±ti. Patto v±tiadhigato v±. P±puºissati v±ti adhigamissati v±. Suttantaniddeso tatiyo. 4. Catutthasuttantaniddeso 198. Purimanid±na½ ‚. “Pañcim±ni, bhikkhave, indriy±ni. Katam±ni pañca?Saddhindriya½, v²riyindriya½, satindriya½, sam±dhindriya½, paññindriya½– im±nikho, bhikkhave, pañcindriy±ni. Im±ni pañcindriy±ni katih±k±rehi kenaµµhena daµµha-bb±ni? Im±ni pañcindriy±ni chah±k±rehi tenaµµhena daµµhabb±ni– ±dhipateyya-µµhena ±divisodhanaµµhena adhimattaµµhena, adhiµµh±naµµhena, pariy±d±naµµhena,patiµµh±pakaµµhena”. Ka. ±dhipateyyaµµhaniddeso 199. Katha½ ±dhipateyyaµµhena indriy±ni daµµhabb±ni? Assaddhiya½ pajahatoadhimokkh±dhipateyyaµµhena saddhindriya½ daµµhabba½, saddhindriyassavasena paggahaµµhena v²riyindriya½ daµµhabba½, upaµµh±naµµhena satindriya½daµµhabba½, avikkhepaµµhena sam±dhindriya½ daµµhabba½, dassanaµµhenapaññindriya½ daµµhabba½. Kosajja½ pajahato paggah±dhipateyyaµµhena v²riyi-ndriya½ daµµhabba½, v²riyindriyassa vasena upaµµh±naµµhena satindriya½daµµhabba½, avikkhepaµµhena sam±dhindriya½ daµµhabba½, dassanaµµhenapaññindriya½ daµµhabba½, adhimokkhaµµhena saddhindriya½ daµµhabba½.Pam±da½ pajahato upaµµh±n±dhipateyyaµµhena satindriya½ daµµhabba½, satindri-yassa vasena avikkhepaµµhena sam±dhindriya½ daµµhabba½, dassanaµµhenapaññindriya½ daµµhabba½, adhimokkhaµµhena saddhindriya½ daµµhabba½, pagga-haµµhena v²riyindriya½ (..0218) daµµhabba½. Uddhacca½ pajahato avikkhep±dhipa-teyyaµµhena sam±dhindriya½ daµµhabba½, sam±dhindriyassa vasena dassana-µµhena paññindriya½ daµµhabba½, adhimokkhaµµhena saddhindriya½ daµµhabba½,paggahaµµhena v²riyindriya½ daµµhabba½, upaµµh±naµµhena satindriya½daµµhabba½. Avijja½ pajahato dassan±dhipateyyaµµhena paññindriya½daµµhabba½, paññindriyassa vasena adhimokkhaµµhena saddhindriya½daµµhabba½, paggahaµµhena v²riyindriya½ daµµhabba½, upaµµh±naµµhena sati-ndriya½ daµµhabba½, avikkhepaµµhena sam±dhindriya½ daµµhabba½, dassana-µµhena paññindriya½ daµµhabba½. K±macchanda½ pajahato nekkhammavasena adhimokkh±dhipateyyaµµhenasaddhindriya½ daµµhabba½, saddhindriyassa vasena paggahaµµhena v²riyindriya½

Page 166: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

daµµhabba½, upaµµh±naµµhena satindriya½ daµµhabba½, avikkhepaµµhena sam±dhi-ndriya½ daµµhabba½, dassanaµµhena paññindriya½ daµµhabba½. K±macchanda½pajahato nekkhammavasena paggah±dhipateyyaµµhena v²riyindriya½ daµµhabba½,v²riyindriyassa vasena upaµµh±naµµhena satindriya½ daµµhabba½, avikkhepaµµhenasam±dhindriya½ daµµhabba½, dassanaµµhena paññindriya½ daµµhabba½, adhimo-kkhaµµhena saddhindriya½ daµµhabba½. K±macchanda½ pajahato nekkhammava-sena upaµµh±n±dhipateyyaµµhena satindriya½ daµµhabba½, satindriyassa vasenaavikkhepaµµhena sam±dhindriya½ daµµhabba½, dassanaµµhena paññindriya½daµµhabba½, adhimokkhaµµhena saddhindriya½ daµµhabba½, paggahaµµhena v²riyi-ndriya½ daµµhabba½. K±macchanda½ pajahato nekkhammavasena avikkhep±-dhipateyyaµµhena sam±dhindriya½ daµµhabba½, sam±dhindriyassa vasena dassa-naµµhena paññindriya½ daµµhabba½, adhimokkhaµµhena saddhindriya½daµµhabba½, paggahaµµhena v²riyindriya½ daµµhabba½, upaµµh±naµµhena sati-ndriya½ daµµhabba½. K±macchanda½ pajahato nekkhammavasena dassan±dhi-pateyyaµµhena paññindriya½ daµµhabba½, paññindriyassa vasena adhimokkha-µµhena saddhindriya½ daµµhabba½, paggahaµµhena v²riyindriya½ daµµhabba½, upa-µµh±naµµhena satindriya½ daµµhabba½, avikkhepaµµhena sam±dhindriya½daµµhabba½. By±p±da½ pajahato aby±p±davasena …pe… thinamiddha½ pajahato ±lokasa-ññ±vasena …pe… sabbakilese pajahato arahattamaggavasena adhimokkh±dhi-pateyyaµµhena saddhindriya½ daµµhabba½, saddhindriyassa vasena paggaha-µµhena v²riyindriya½ daµµhabba½, upaµµh±naµµhena satindriya½ daµµhabba½, avi-kkhepaµµhena sam±dhindriya½ daµµhabba½, dassanaµµhena paññindriya½daµµhabba½ …pe… sabbakilese pajahato arahattamaggavasena dassan±dhipate-yyaµµhena paññindriya½ daµµhabba½, paññindriyassa vasena adhimokkhaµµhenasaddhindriya½ daµµhabba½, paggahaµµhena v²riyindriya½ daµµhabba½, upaµµh±na-µµhena (..0219) satindriya½ daµµhabba½, avikkhepaµµhena sam±dhindriya½daµµhabba½. Eva½ ±dhipateyyaµµhena indriy±ni daµµhabb±ni. Kha. ±divisodhanaµµhaniddeso 200. Katha½ ±divisodhanaµµhena indriy±ni daµµhabb±ni? Adhimokkhaµµhenasaddhindriya½, assaddhiyasa½varaµµhena ‚ s²lavisuddhi– saddhindriyassa ±divi-sodhan±. Paggahaµµhena v²riyindriya½, kosajjasa½varaµµhena s²lavisuddhi– v²riyi-ndriyassa ±divisodhan±. Upaµµh±naµµhena satindriya½, pam±dasa½varaµµhenas²lavisuddhi– satindriyassa ±divisodhan±. Avikkhepaµµhena sam±dhindriya½,uddhaccasa½varaµµhena s²lavisuddhi– sam±dhindriyassa ±divisodhan±. Dassana-µµhena paññindriya½, avijj±sa½varaµµhena s²lavisuddhi– paññindriyassa ±diviso-dhan±. Nekkhamme pañcindriy±ni, k±macchandasa½varaµµhena s²lavisuddhi–pañcanna½ indriy±na½ ±divisodhan±. Aby±p±de pañcindriy±ni, by±p±dasa½vara-µµhena s²lavisuddhi– pañcanna½ indriy±na½ ±divisodhan± …pe… arahattamaggepañcindriy±ni, sabbakilesasa½varaµµhena s²lavisuddhi– pañcanna½ indriy±na½

Page 167: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

±divisodhan±. Eva½ ±divisodhanaµµhena indriy±ni daµµhabb±ni. Ga. adhimattaµµhaniddeso

Page 168: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

201. Katha½ adhimattaµµhena indriy±ni daµµhabb±ni? Saddhindriyassa bh±va-n±ya chando uppajjati– chandavasena saddh±vasena saddhindriya½ adhimatta½hoti. Chandavasena p±mojja½ uppajjati– p±mojjavasena saddh±vasena saddhi-ndriya½ adhimatta½ hoti. P±mojjavasena p²ti uppajjati– p²tivasena saddh±vasenasaddhindriya½ adhimatta½ hoti. P²tivasena passaddhi uppajjati– passaddhiva-sena saddh±vasena saddhindriya½ adhimatta½ hoti. Passaddhivasena sukha½uppajjati– sukhavasena saddh±vasena saddhindriya½ adhimatta½ hoti. Sukhava-sena obh±so uppajjati– obh±savasena saddh±vasena saddhindriya½ adhimatta½hoti. Obh±savasena sa½vego uppajjati– sa½vegavasena saddh±vasena saddhi-ndriya½ adhimatta½ hoti. Sa½vejetv± citta½ sam±dahati– sam±dhivasenasaddh±vasena saddhindriya½ adhimatta½ hoti. Tath± sam±hita½ citta½s±dhuka½ paggaºh±ti– paggahavasena saddh±vasena saddhindriya½ adhi-matta½ hoti. Tath±paggahita½ citta½ s±dhuka½ ajjhupekkhati– upekkh±vasenasaddh±vasena saddhindriya½ adhimatta½ hoti. Upekkh±vasena n±nattakilesehi (..02citta½ vimuccati– vimokkhavasena saddh±vasena saddhindriya½ adhimatta½hoti. Vimuttatt± te dhamm± ekaras± honti– ekarasaµµhena bh±van±vasena saddh±-vasena saddhindriya½ adhimatta½ hoti. Bh±vitatt± tato paº²tatare vivaµµanti– viva-µµan±vasena saddh±vasena saddhindriya½ adhimatta½ hoti. Vivaµµitatt± tato vosa-jjati ‚– vosaggavasena saddh±vasena saddhindriya½ adhimatta½ hoti. Vosajji-tatt± tato nirujjhanti– nirodhavasena saddh±vasena saddhindriya½ adhimatta½hoti. Nirodhavasena dve vosagg±– paricc±gavosaggo ca, pakkhandanavosaggoca. Kilese ca khandhe ca pariccajat²ti– paricc±gavosaggo. Nirodhanibb±nadh±-tuy± citta½ pakkhandat²ti– pakkhandanavosaggo. Nirodhavasena ime dvevosagg±. Assaddhiyassa pah±n±ya chando uppajjati …pe… assaddhiyapari¼±hassapah±n±ya chando uppajjati… diµµhekaµµh±na½ kiles±na½ pah±n±ya chando uppa-jjati… o¼±rik±na½ kiles±na½ pah±n±ya chando uppajjati… anusahagat±na½ kile-s±na½ pah±n±ya chando uppajjati… sabbakiles±na½ pah±n±ya chando uppajjati–chandavasena saddh±vasena saddhindriya½ adhimatta½ hoti …pe… v²riyindri-yassa bh±van±ya chando uppajjati …pe… kosajjassa pah±n±ya chando uppajja-ti… kosajjapari¼±hassa pah±n±ya chando uppajjati… diµµhekaµµh±na½ kiles±na½pah±n±ya chando uppajjati …pe… sabbakiles±na½ pah±n±ya chando uppajjati…satindriyassa bh±van±ya chando uppajjati …pe… pam±dassa pah±n±ya chandouppajjati… pam±dapari¼±hassa pah±n±ya chando uppajjati …pe… sabbakile-s±na½ pah±n±ya chando uppajjati… sam±dhindriyassa bh±van±ya chando uppa-jjati …pe… uddhaccassa pah±n±ya chando uppajjati uddhaccapari¼±hassa pah±-n±ya chando uppajjati …pe… sabbakiles±na½ pah±n±ya chando uppajjati…paññindriyassa bh±van±ya chando uppajjati …pe… avijj±ya pah±n±ya chandouppajjati… avijj±pari¼±hassa pah±n±ya chando uppajjati… diµµhekaµµh±na½ kile-s±na½ pah±n±ya chando uppajjati… o¼±rik±na½ kiles±na½ pah±n±ya chandouppajjati… anusahagat±na½ kiles±na½ pah±n±ya chando uppajjati… sabbakile-s±na½ pah±n±ya chando uppajjati– chandavasena paññ±vasena paññindriya½

Page 169: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

adhimatta½ hoti. Chandavasena p±mojja½ uppajjati– p±mojjavasena paññ±va-sena (..0221) paññindriya½ adhimatta½ hoti. P±mojjavasena p²ti uppajjati– p²tiva-sena paññ± vasena paññindriya½ adhimatta½ hoti. P²tivasena passaddhi uppa-jjati– passaddhivasena paññ±vasena paññindriya½ adhimatta½ hoti. Passaddhiva-sena sukha½ uppajjati– sukhavasena paññ±vasena paññindriya½ adhimatta½hoti. Sukhavasena obh±so uppajjati– obh±savasena paññ±vasena paññindriya½adhimatta½ hoti. Obh±savasena sa½vego uppajjati– sa½vegavasena paññ±va-sena paññindriya½ adhimatta½ hoti. Sa½vejetv± citta½ sam±dahati– sam±dhiva-sena paññ±vasena paññindriya½ adhimatta½ hoti. Tath±sam±hita½ citta½s±dhuka½ paggaºh±ti– paggahavasena paññ±vasena paññindriya½ adhimatta½hoti. Tath±paggahita½ citta½ s±dhuka½ ajjhupekkhati– upekkh±vasena paññ±va-sena paññindriya½ adhimatta½ hoti. Upekkh±vasena n±nattakilesehi citta½ vimu-ccati– vimokkhavasena paññ±vasena paññindriya½ adhimatta½ hoti. Vimuttatt± tedhamm± ekaras± honti– bh±van±vasena ‚ paññ±vasena paññindriya½ adhi-matta½ hoti. Bh±vitatt± tato paº²tatare vivaµµanti– vivaµµan±vasena paññ±vasenapaññindriya½ adhimatta½ hoti. Vivaµµitatt± tato vosajjati– vosaggavasena paññ±va-sena paññindriya½ adhimatta½ hoti. Vosajjitatt± tato nirujjhanti– nirodhavasenapaññ±vasena paññindriya½ adhimatta½ hoti. Nirodhavasena dve vosagg±– pari-cc±gavosaggo ca, pakkhandanavosaggo ca. Kilese ca khandhe ca pariccajat²ti–paricc±gavosaggo. Nirodhanibb±nadh±tuy± citta½ pakkhandat²ti– pakkhandanavo-saggo. Nirodhavasena ime dve vosagg±. Eva½ adhimattaµµhena indriy±ni daµµha-bb±ni. Dutiyabh±ºav±ro. Gha. adhiµµh±naµµhaniddeso 202. Katha½ adhiµµh±naµµhena indriy±ni daµµhabb±ni? Saddhindriyassa bh±va-n±ya chando uppajjati– chandavasena saddh±vasena saddhindriya½ adhiµµh±ti.Chandavasena p±mojja½ uppajjati– p±mojjavasena saddh±vasena saddhindriya½adhiµµh±ti …pe… eva½ adhiµµh±naµµhena indriy±ni daµµhabb±ni. ©a. pariy±d±naµµhaniddeso Katha½ (..0222) pariy±d±naµµhena indriy±ni daµµhabb±ni? Adhimokkhaµµhenasaddhindriya½ assaddhiya½ pariy±diyati, assaddhiyapari¼±ha½ pariy±diyati.Paggahaµµhena v²riyindriya½ kosajja½ pariy±diyati, kosajjapari¼±ha½ pariy±diyati.Upaµµh±naµµhena satindriya½ pam±da½ pariy±diyati, pam±dapari¼±ha½ pariy±di-yati. Avikkhepaµµhena sam±dhindriya½ uddhacca½ pariy±diyati, uddhaccapari-¼±ha½ pariy±diyati. Dassanaµµhena paññindriya½ avijja½ pariy±diyati, avijj±pari-¼±ha½ pariy±diyati. Nekkhamme pañcindriy±ni k±macchanda½ pariy±diyanti.

Page 170: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Aby±p±de pañcindriy±ni by±p±da½ pariy±diyanti. ¾lokasaññ±ya pañcindriy±nithinamiddha½ pariy±diyanti. Avikkhepe pañcindriy±ni uddhacca½ pariy±diyanti…pe… arahattamagge pañcindriy±ni sabbakilese pariy±diyanti. Eva½ pariy±d±na-µµhena indriy±ni daµµhabb±ni. Ca. patiµµh±pakaµµhaniddeso 203. Katha½ patiµµh±pakaµµhena indriy±ni daµµhabb±ni? Saddho saddhindriya½adhimokkhe patiµµh±peti, saddhassa saddhindriya½ adhimokkhe patiµµh±peti. V²ri-yav± v²riyindriya½ paggahe patiµµh±peti, v²riyavato v²riyindriya½ paggahe patiµµh±-peti. Satim± satindriya½ upaµµh±ne patiµµh±peti, satimato satindriya½ upaµµh±nepatiµµh±peti. Sam±hito sam±dhindriya½ avikkhepe patiµµh±peti, sam±hitassa sam±-dhindriya½ avikkhepe patiµµh±peti. Paññav± paññindriya½ dassane patiµµh±peti,paññavato paññindriya½ dassane patiµµh±peti. Yog±vacaro pañcindriy±ninekkhamme patiµµh±peti, yog±vacarassa pañcindriy±ni nekkhamme patiµµh±penti.Yog±vacaro pañcindriy±ni aby±p±de patiµµh±peti, yog±vacarassa pañcindriy±niaby±p±de patiµµh±penti. Yog±vacaro pañcindriy±ni ±lokasaññ±ya patiµµh±peti,yog±vacarassa pañcindriy±ni ±lokasaññ±ya patiµµh±penti. Yog±vacaro pañcindri-y±ni avikkhepe patiµµh±peti, yog±vacarassa pañcindriy±ni avikkhepe patiµµh±penti…pe… yog±vacaro pañcindriy±ni arahattamagge patiµµh±peti, yog±vacarassapañcindriy±ni arahattamagge patiµµh±penti. Eva½ patiµµh±pakaµµhena indriy±nidaµµhabb±ni. Suttantaniddeso catuttho. 5. Indriyasamodh±na½ 204. Puthujjano (..0223) sam±dhi½ bh±vento katih±k±rehi upaµµh±nakusalohoti? Sekkho sam±dhi½ bh±vento katih±k±rehi upaµµh±nakusalo hoti? V²tar±gosam±dhi½ bh±vento katih±k±rehi upaµµh±nakusalo hoti? Puthujjano sam±dhi½bh±vento sattahi ±k±rehi upaµµh±nakusalo hoti. Sekkho sam±dhi½ bh±ventoaµµhahi ±k±rehi upaµµh±nakusalo hoti. V²tar±go sam±dhi½ bh±vento dasahi ±k±-rehi upaµµh±nakusalo hoti. Puthujjano sam±dhi½ bh±vento katamehi sattah±k±rehi upaµµh±nakusalo hoti?¾vajjitatt± ±rammaº³paµµh±nakusalo hoti, samathanimitt³paµµh±nakusalo hoti,paggahanimitt³paµµh±nakusalo hoti, avikkhep³paµµh±nakusalo hoti, obh±s³paµµh±-nakusalo hoti, sampaha½san³paµµh±nakusalo hoti, upekkh³paµµh±nakusalo hoti–puthujjano sam±dhi½ bh±vento imehi sattahi ±k±rehi upaµµh±nakusalo hoti. Sekkho sam±dhi½ bh±vento katamehi aµµhahi ±k±rehi upaµµh±nakusalo hoti?¾vajjitatt± ±rammaº³paµµh±nakusalo hoti, samathanimitt³paµµh±nakusalo hoti,paggahanimitt³paµµh±nakusalo hoti, avikkhep³paµµh±nakusalo hoti, obh±s³paµµh±-

Page 171: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

nakusalo hoti, sampaha½san³paµµh±nakusalo hoti, upekkh³paµµh±nakusalo hoti,ekatt³paµµh±nakusalo hoti– sekkho sam±dhi½ bh±vento imehi aµµhahi ±k±rehi upa-µµh±nakusalo hoti. V²tar±go sam±dhi½ bh±vento katamehi dasahi ±k±rehi upaµµh±nakusalo hoti?¾vajjitatt± ±rammaº³paµµh±nakusalo hoti …pe… ekatt³paµµh±nakusalo hoti, ñ±º³-paµµh±nakusalo hoti, vimutt³paµµh±nakusalo hoti– v²tar±go sam±dhi½ bh±ventoimehi dasahi ±k±rehi upaµµh±nakusalo hoti. 205. Puthujjano vipassana½ bh±vento katih±k±rehi upaµµh±nakusalo hoti, kati-h±k±rehi anupaµµh±nakusalo hoti? Sekkho vipassana½ bh±vento katih±k±rehi upa-µµh±nakusalo hoti (..0224), katih±k±rehi anupaµµh±nakusalo hoti? V²tar±go vipa-ssana½ bh±vento katih±k±rehi upaµµh±nakusalo hoti, katih±k±rehi anupaµµh±naku-salo hoti? Puthujjano vipassana½ bh±vento navahi ±k±rehi upaµµh±nakusalo hoti, navahi±k±rehi anupaµµh±nakusalo hoti. Sekkho vipassana½ bh±vento dasahi ±k±rehiupaµµh±nakusalo hoti, dasahi ±k±rehi anupaµµh±nakusalo hoti. V²tar±go vipa-ssana½ bh±vento dv±dasahi ±k±rehi upaµµh±nakusalo hoti, dv±dasahi ±k±rehianupaµµh±nakusalo hoti. Puthujjano vipassana½ bh±vento katamehi navahi ±k±rehi upaµµh±nakusalohoti, katamehi navahi ±k±rehi anupaµµh±nakusalo hoti? Aniccato upaµµh±nakusalohoti, niccato anupaµµh±nakusalo hoti. Dukkhato upaµµh±nakusalo hoti, sukhato anu-paµµh±nakusalo hoti. Anattato upaµµh±nakusalo hoti, attato anupaµµh±nakusalohoti. Khayato upaµµh±nakusalo hoti, ghanato anupaµµh±nakusalo hoti. Vayato upa-µµh±nakusalo hoti, ±y³han±nupaµµh±nakusalo hoti. Vipariº±m³paµµh±nakusalohoti, dhuvato anupaµµh±nakusalo hoti. Animitt³paµµh±nakusalo hoti, nimitt±nupa-µµh±nakusalo hoti. Appaºihit³paµµh±nakusalo hoti, paºidhi-anupaµµh±nakusalo ‚hoti. Suññat³paµµh±nakusalo hoti, abhinives±nupaµµh±nakusalo hoti– puthujjanovipassana½ bh±vento imehi navahi ±k±rehi upaµµh±nakusalo hoti, imehi navahi±k±rehi anupaµµh±nakusalo hoti. 206. Sekkho vipassana½ bh±vento katamehi dasahi ±k±rehi upaµµh±nakusalohoti, katamehi dasahi ±k±rehi anupaµµh±nakusalo hoti? Aniccato upaµµh±nakusalohoti, niccato anupaµµh±nakusalo hoti …pe… suññat³paµµh±nakusalo hoti, abhinive-s±n³paµµh±nakusalo hoti. ѱº³paµµh±nakusalo hoti, añ±ºa-anupaµµh±nakusalohoti– sekkho vipassana½ bh±vento imehi (..0225) dasahi ±k±rehi upaµµh±nakusalohoti, imehi dasahi ±k±rehi anupaµµh±nakusalo hoti. V²tar±go vipassana½ bh±vento katamehi dv±dasahi ±k±rehi upaµµh±nakusalohoti, katamehi dv±dasahi ±k±rehi anupaµµh±nakusalo hoti? Aniccato upaµµh±naku-salo hoti, niccato anupaµµh±nakusalo hoti …pe… ñ±º³paµµh±nakusalo hoti, añ±º±-nupaµµh±nakusalo hoti. Visaññog³paµµh±nakusalo hoti, saññog±nupaµµh±nakusalohoti. Nirodh³paµµh±nakusalo hoti, saªkh±r±nupaµµh±nakusalo hoti– v²tar±go vipa-ssana½ bh±vento imehi dv±dasahi ±k±rehi upaµµh±nakusalo hoti,

Page 172: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

imehi dv±dasahi ±k±rehi anupaµµh±nakusalo hoti. ¾vajjitatt± ±rammaº³paµµh±nakusalavasena indriy±ni samodh±neti, gocarañcapaj±n±ti, samatthañca paµivijjhati …pe… dhamme samodh±neti, gocarañca paj±-n±ti, samatthañca paµivijjhati. Indriy±ni samodh±net²ti katha½ indriy±ni samodh±-neti? Adhimokkhaµµhena saddhindriya½ samodh±neti …pe… samathanimitt³pa-µµh±nakusalavasena, paggahanimitt³paµµh±nakusalavasena, avikkhep³paµµh±na-kusalavasena, obh±s³paµµh±nakusalavasena, sampaha½san³paµµh±nakusalava-sena, upekkh³paµµh±nakusalavasena, ekatt³paµµh±nakusalavasena, ñ±º³paµµh±-nakusalavasena, vimutt³paµµh±nakusalavasena. Aniccato upaµµh±nakusalavasena, niccato anupaµµh±nakusalavasena, dukkhatoupaµµh±nakusalavasena, sukhato anupaµµh±nakusalavasena, anattato upaµµh±na-kusalavasena, attato anupaµµh±nakusalavasena, khayato upaµµh±nakusalavasena,ghanato anupaµµh±nakusalavasena, vayato upaµµh±nakusalavasena, ±y³han±nu-paµµh±nakusalavasena, vipariº±m³paµµh±nakusalavasena, dhuvato anupaµµh±na-kusalavasena, animitt³paµµh±nakusalavasena, nimitt±nupaµµh±nakusalavasena,appaºihit³paµµh±nakusalavasena, paºidhi-anupaµµh±nakusalavasena, suññat³pa-µµh±nakusalavasena, abhinives±nupaµµh±nakusalavasena, ñ±º³paµµh±nakusalava-sena, añ±º±nupaµµh±nakusalavasena, visaññog³paµµh±nakusalavasena, saññog±-nupaµµh±nakusalavasena (..0226), nirodh³paµµh±nakusalavasena, saªkh±r±nupa-µµh±nakusalavasena indriy±ni samodh±neti, gocarañca paj±n±ti, samatthañcapaµivijjhati. 207. Catusaµµhiy± ±k±rehi tiººanna½ indriy±na½ vas²bh±vat±paññ± ±sav±na½khaye ñ±ºa½. Katamesa½ tiººanna½ indriy±na½? Anaññ±taññass±m²tindriyassa,aññindriyassa, aññ±t±vindriyassa. Anaññ±taññass±m²tindriya½ kati µh±n±ni gacchati? Aññindriya½ kati µh±n±nigacchati? Aññ±t±vindriya½ kati µh±n±ni gacchati? Anaññ±taññass±m²tindriya½eka½ µh±na½ gacchati– sot±pattimagga½. Aññindriya½ cha µh±n±ni gacchati–sot±pattiphala½, sakad±g±mimagga½, sakad±g±miphala½, an±g±mimagga½,an±g±miphala½, arahattamagga½. Aññ±t±vindriya½ eka½ µh±na½ gacchati– ara-hattaphala½. Sot±pattimaggakkhaºe anaññ±taññass±m²tindriyassa saddhindriya½ adhimo-kkhapariv±ra½ hoti, v²riyindriya½ paggahapariv±ra½ hoti, satindriya½ upaµµh±na-pariv±ra½ hoti, sam±dhindriya½ avikkhepapariv±ra½ hoti, paññindriya½ dassana-pariv±ra½ hoti, manindriya½ vij±nanapariv±ra½ hoti, somanassindriya½ abhisa-ndanapariv±ra½ hoti, j²vitindriya½ pavattasantat±dhipateyyapariv±ra½ hoti. Sot±-pattimaggakkhaºe j±t± dhamm±, µhapetv± cittasamuµµh±na½ r³pa½, sabbevakusal± honti, sabbeva an±sav± honti, sabbeva niyy±nik± honti, sabbeva apacaya-g±mino honti, sabbeva lokuttar± honti, sabbeva nibb±n±rammaº± honti. Sot±patti-maggakkhaºe anaññ±taññass±m²tindriyassa im±ni aµµhindriy±ni sahaj±tapariv±r±honti, aññamaññapariv±r± honti, nissayapariv±r± honti, sampayuttapariv±r± honti,sahagat± honti, sahaj±t± honti, sa½saµµh± honti, sampayutt± honti. Teva tassa±k±r± ceva honti pariv±r± ca.

Page 173: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Sot±pattiphalakkhaºe …pe… arahattaphalakkhaºe aññ±t±vindriyassa saddhi-ndriya½ adhimokkhapariv±ra½ hoti …pe… j²vitindriya½ pavattasantat±dhipateyya-pariv±ra½ hoti. Arahattaphalakkhaºe j±t± dhamm± sabbeva aby±kat± honti,µhapetv± cittasamuµµh±na½ r³pa½ sabbeva an±sav± honti, sabbeva lokuttar±honti, sabbeva nibb±n±rammaº± honti. Arahattaphalakkhaºe aññ±t±vindriyassaim±ni aµµhindriy±ni sahaj±tapariv±r± honti (..0227). Teva tassa ±k±r± ceva hontipariv±r± ca. Iti im±ni aµµha aµµhak±ni catusaµµhi honti. ¾sav±ti katame te ±sav±? K±m±savo, bhav±savo, diµµh±savo, avijj±savo.Katthete ±sav± kh²yanti ‚? Sot±pattimaggena anavaseso diµµh±savo kh²yati. Ap±-yagaman²yo k±m±savo kh²yati, ap±yagaman²yo bhav±savo kh²yati, ap±yagama-n²yo avijj±savo kh²yati. Etthete ±sav± kh²yanti. Sakad±g±mimaggena o¼±riko k±m±-savo kh²yati, tadekaµµho bhav±savo kh²yati, tadekaµµho avijj±savo kh²yati. Etthete±sav± kh²yanti. An±g±mimaggena anavaseso k±m±savo kh²yati, tadekaµµho bhav±-savo kh²yati, tadekaµµho avijj±savo kh²yati. Etthete ±sav± kh²yanti. Arahattama-ggena anavaseso bhav±savo kh²yati, anavaseso avijj±savo kh²yati. Etthete ±sav±kh²yanti. 208. Na tassa addiµµhamidhatthi kiñci, atho aviññ±tamaj±nitabba½; sabba½ abhiññ±si yadatthi neyya½, tath±gato tena samantacakkh³ti. Samantacakkh³ti kenaµµhena samantacakkhu? Cuddasa buddhañ±º±ni–dukkhe ñ±ºa½ buddhañ±ºa½, dukkhasamudaye ñ±ºa½ buddhañ±ºa½ …pe…sabbaññutañ±ºa½ buddhañ±ºa½, an±varaºañ±ºa½ buddhañ±ºa½. Im±nicuddasa buddhañ±º±ni. Imesa½ cuddasanna½ buddhañ±º±na½ aµµha ñ±º±nis±vakas±dh±raº±ni, cha ñ±º±ni as±dh±raº±ni s±vakehi. Y±vat± dukkhassa dukkhaµµho ñ±to, aññ±to dukkhaµµho natth²ti– samantacakkhu.Ya½ samantacakkhu ta½ paññindriya½. Paññindriyassa vasena adhimokkha-µµhena saddhindriya½, paggahaµµhena v²riyindriya½, upaµµh±naµµhena satindriya½,avikkhepaµµhena sam±dhindriya½. Y±vat± dukkhassa dukkhaµµho diµµho viditosacchikato phassito paññ±ya; aphassito paññ±ya dukkhaµµho natth²ti– samanta-cakkhu. Ya½ samantacakkhu ta½ paññindriya½. Paññindriyassa vasena adhimo-kkhaµµhena saddhindriya½, paggahaµµhena v²riyindriya½, upaµµh±naµµhena sati-ndriya½, avikkhepaµµhena sam±dhindriya½. Y±vat± (..0228) samudayassa samu-dayaµµho …pe… y±vat± nirodhassa nirodhaµµho… y±vat± maggassa maggaµµho…y±vat± atthapaµisambhid±ya atthapaµisambhidaµµho… y±vat± dhammapaµisambhi-d±ya dhammapaµisambhidaµµho… y±vat± niruttipaµisambhid±ya niruttipaµisambhi-daµµho… y±vat± paµibh±napaµisambhid±ya paµibh±napaµisambhidaµµho… y±vat±indriyaparopariyatte ñ±ºa½… y±vat± satt±na½ ±say±nusaye ñ±ºa½… y±vat±yamakap±µih²re ñ±ºa½… y±vat± mah±karuº±sam±pattiy± ñ±ºa½… y±vat± sade-vakassa lokassa sam±rakassa sabrahmakassa sassamaºabr±hmaºiy± paj±yasadevamanuss±ya diµµha½ suta½ muta½ viññ±ta½ patta½ pariyesita½ anuvica-rita½ manas±, ta½ ñ±ta½ diµµha½ vidita½ sacchikata½ phassita½ paññ±ya. Apha-ssita½ paññ±ya natth²ti– samantacakkhu. Ya½ samantacakkhu ta½ paññindriya½.Paññindriyassa vasena adhimokkhaµµhena saddhindriya½, paggahaµµhena v²riyi-

Page 174: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ndriya½, upaµµh±naµµhena satindriya½, avikkhepaµµhena sam±dhindriya½. Saddahanto paggaºh±ti, paggaºhanto saddahati. Saddahanto upaµµh±peti, upa-µµh±pento saddahati. Saddahanto sam±dahati, sam±dahanto saddahati. Sadda-hanto paj±n±ti, paj±nanto saddahati. Paggaºhanto upaµµh±peti, upaµµh±pentopaggaºh±ti. Paggaºhanto sam±dahati, sam±dahanto paggaºh±ti. Paggaºhantopaj±n±ti, paj±nanto paggaºh±ti. Paggaºhanto saddahati, saddahanto paggaºh±ti.Upaµµh±pento sam±dahati, sam±dahanto upaµµh±peti. Upaµµh±pento paj±n±ti, paj±-nanto upaµµh±peti. Upaµµh±pento saddahati, saddahanto upaµµh±peti. Upaµµh±-pento paggaºh±ti, paggaºhanto upaµµh±peti. Sam±dahanto paj±n±ti, paj±nantosam±dahati. Sam±dahanto saddahati, saddahanto sam±dahati. Sam±dahantopaggaºh±ti, paggaºhanto sam±dahati. Sam±dahanto upaµµh±peti, upaµµh±pentosam±dahati. Paj±nanto saddahati, saddahanto paj±n±ti. Paj±nanto paggaºh±ti,paggaºhanto paj±n±ti. Paj±nanto upaµµh±peti, upaµµh±pento paj±n±ti. Paj±nantosam±dahati, sam±dahanto paj±n±ti. Saddahitatt± paggahita½, paggahitatt± saddahita½. Saddahitatt± upaµµh±pita½,upaµµh±pitatt± saddahita½. Saddahitatt± sam±dahita½, sam±dahitatt± saddahita½.Saddahitatt± paj±nita½, paj±nitatt± saddahita½. Paggahitatt± upaµµh±pita½ (..0229),upaµµh±pitatt± paggahita½. Paggahitatt± sam±dahita½, sam±dahitatt± paggahita½.Paggahitatt± paj±nita½ paj±nitatt± paggahita½. Paggahitatt± saddahita½, sadda-hitatt± paggahita½. Upaµµh±pitatt± sam±dahita½, sam±dahitatt± upaµµh±pita½.Upaµµh±pitatt± paj±nita½, paj±nitatt± upaµµh±pita½. Upaµµh±pitatt± saddahita½,saddahitatt± upaµµh±pita½. Upaµµh±pitatt± paggahita½, paggahitatt± upaµµh±pita½.Sam±dahitatt± paj±nita½, paj±nitatt± sam±dahita½. Sam±dahitatt± saddahita½,saddahitatt± sam±dahita½. Sam±dahitatt± paggahita½, paggahitatt± sam±dahita½.Sam±dahitatt± upaµµh±pita½, upaµµh±pitatt± sam±dahita½. Paj±nitatt± saddahita½,saddahitatt± paj±nita½. Paj±nitatt± paggahita½, paggahitatt± paj±nita½. Paj±ni-tatt± upaµµh±pita½, upaµµh±pitatt± paj±nita½. Paj±nitatt± sam±dahita½, sam±dahi-tatt± paj±nita½. Ya½ buddhacakkhu ta½ buddhañ±ºa½, ya½ buddhañ±ºa½ ta½ buddhacakkhu,yena cakkhun± tath±gato satte passati apparajakkhe mah±rajakkhe tikkhindriyemudindriye sv±k±re dv±k±re suviññ±paye duviññ±paye appekacce paralokavajja-bhayadass±vino ‚, appekacce naparalokavajjabhayadass±vino. Apparajakkhe mah±rajakkheti saddho puggalo apparajakkho, assaddhopuggalo mah±rajakkho. ¾raddhav²riyo puggalo apparajakkho, kus²to puggalomah±rajakkho. Upaµµhitassati puggalo apparajakkho, muµµhassati puggalo mah±ra-jakkho. Sam±hito puggalo apparajakkho, asam±hito puggalo mah±rajakkho.Paññav± puggalo apparajakkho, duppañño puggalo mah±rajakkho. Tikkhindriye mudindriyeti saddho puggalo tikkhindriyo, assaddho puggalo mudi-ndriyo …pe… paññav± puggalo tikkhindriyo, duppañño puggalo mudindriyo.Sv±k±re dv±k±reti saddho puggalo sv±k±ro, assaddho puggalo dv±k±ro …pe…paññav± puggalo sv±k±ro, duppañño puggalo dv±k±ro. Suviññ±paye duviññ±pa-yeti saddho puggalo suviññ±payo, assaddho puggalo duviññ±payo …pe…

Page 175: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

paññav± puggalo suviññ±payo, duppañño puggalo duviññ±payo. Appekacce (..0230) paralokavajjabhayadass±vino, appekacce naparalokavajja-bhayadass±vinoti saddho puggalo paralokavajjabhayadass±v², assaddho puggalonaparalokavajjabhayadass±v². ¾raddhav²riyo puggalo paralokavajjabhayada-ss±v², kus²to puggalo naparalokavajjabhayadass±v² …pe… paññav± puggalo para-lokavajjabhayadass±v², duppañño puggalo naparalokavajjabhayadass±v². Lokoti khandhaloko dh±tuloko ±yatanaloko vipattibhavaloko vipattisambhava-loko sampattibhavaloko sampattisambhavaloko. Eko loko– sabbe satt± ±h±raµµhitik±. Dve lok±– n±mañca r³pañca. Tayo lok±–tisso vedan±. Catt±ro lok±– catt±ro ±h±r±. Pañca lok±– pañcup±d±nakkhandh±.Cha lok±– cha ajjhattik±ni ±yatan±ni. Satta lok±– satta viññ±ºaµµhitiyo. Aµµha lok±–aµµha lokadhamm±. Nava lok±– nava satt±v±s±. Dasa lok±– das±yatan±ni.Dv±dasa lok±– dv±das±yatan±ni. Aµµh±rasa lok±– aµµh±rasa dh±tuyo. Vajjanti sabbe kiles± vajj±, sabbe duccarit± vajj±, sabbe abhisaªkh±r± vajj±,sabbe bhavag±mikamm± vajj±. Iti imasmiñca loke imasmiñca vajje tibb± bhaya-saññ± paccupaµµhit± honti, seyyath±pi ukkhitt±sike vadhake. Imehi paññ±s±ya±k±rehi im±ni pañcindriy±ni j±n±ti passati aññ±ti paµivijjhat²ti. Indriyasamodh±no pañcamo. Tatiyabh±ºav±ro. Indriyakath± niµµhit±. 5. Vimokkhakath± 1. Uddeso

Page 176: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

209. Purimanid±na½. “Tayome, bhikkhave, vimokkh±. Katame tayo? Suññatovimokkho, animitto vimokkho, appaºihito vimokkho– ime kho, bhikkhave, tayovimokkh±. “Api (..0231) ca, aµµhasaµµhi vimokkh±– suññato vimokkho, animitto vimokkho,appaºihito vimokkho; ajjhattavuµµh±no vimokkho, bahiddh±vuµµh±no vimokkho,dubhato vuµµh±no vimokkho; ajjhattavuµµh±n± catt±ro vimokkh±, bahiddh±vuµµh±n±catt±ro vimokkh±, dubhato vuµµh±n± catt±ro vimokkh±; ajjhattavuµµh±n±na½ anu-lom± catt±ro vimokkh±, bahiddh±vuµµh±n±na½ anulom± catt±ro vimokkh±,dubhato vuµµh±n±na½ anulom± catt±ro vimokkh±; ajjhattavuµµh±napaµippassaddh²‚ catt±ro vimokkh±, bahiddh±vuµµh±napaµippassaddh² catt±ro vimokkh±, dubhatovuµµh±napaµippassaddh² catt±ro vimokkh±; r³p² r³p±ni passat²ti vimokkho,ajjhatta½ ar³pasaññ² bahiddh± r³p±ni passat²ti vimokkho, subha½ teva adhimuttohot²ti vimokkho; ±k±s±nañc±yatanasam±patti vimokkho, viññ±ºañc±yatanasam±-patti vimokkho, ±kiñcaññ±yatanasam±patti vimokkho; nevasaññ±n±saññ±yatana-sam±patti vimokkho, saññ±vedayitanirodhasam±patti vimokkho; samayavi-mokkho, asamayavimokkho; s±mayiko vimokkho, as±mayiko vimokkho; kuppovimokkho, akuppo vimokkho; lokiyo vimokkho, lokuttaro vimokkho; s±savovimokkho, an±savo vimokkho; s±miso vimokkho, nir±miso vimokkho; nir±mis±nir±-misataro vimokkho, paºihito vimokkho, appaºihito vimokkho, paºihitappaµippa-ssaddhi vimokkho; saññutto vimokkho, visaññutto vimokkho; ekattavimokkho,n±nattavimokkho, saññ±vimokkho, ñ±ºavimokkho; s²tisiy±vimokkho ‚, jh±navi-mokkho, anup±d±cittassa vimokkho”. 2. Niddeso 210. Katamo suññato vimokkho? Idha bhikkhu araññagato v± rukkham³lagatov± suññ±g±ragato v± iti paµisañcikkhati– “suññamida½ attena v± attaniyena v±”ti.So tattha abhinivesa½ na karot²ti– suññato vimokkho. Aya½ suññato vimokkho. Katamo (..0232) animitto vimokkho? Idha bhikkhu araññagato v± rukkham³la-gato v± suññ±g±ragato v± iti paµisañcikkhati– “suññamida½ attena v± attaniyenav±”ti. So tattha nimitta½ na karot²ti– animitto vimokkho. Aya½ animitto vimokkho. Katamo appaºihito vimokkho? Idha bhikkhu araññagato v± rukkham³lagato v±suññ±g±ragato v± iti paµisañcikkhati– “suññamida½ attena v± attaniyena v±”ti. Sotattha paºidhi½ na karot²ti– appaºihito vimokkho. Aya½ appaºihito vimokkho. Katamo ajjhattavuµµh±no vimokkho? Catt±ri jh±n±ni– aya½ ajjhattavuµµh±novimokkho. Katamo bahiddh±vuµµh±no vimokkho? Catasso ar³pasam±pattiyo–aya½ bahiddh±vuµµh±no vimokkho. Katamo dubhato vuµµh±no vimokkho? Catt±roariyamagg±– aya½ dubhato vuµµh±no vimokkho. Katame ajjhattavuµµh±n± catt±ro vimokkh±? Paµhama½ jh±na½ n²varaºehivuµµh±ti. Dutiya½ jh±na½ vitakkavic±rehi vuµµh±ti. Tatiya½ jh±na½ p²tiy± vuµµh±ti.Catuttha½ jh±na½ sukhadukkhehi vuµµh±ti. Ime ajjhattavuµµh±n± catt±ro vimokkh±. Katame bahiddh±vuµµh±n± catt±ro vimokkh±? ¾k±s±nañc±yatanasam±patti

Page 177: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

r³pasaññ±ya paµighasaññ±ya n±nattasaññ±ya vuµµh±ti. Viññ±ºañc±yatanasam±-patti ±k±s±nañc±yatanasaññ±ya vuµµh±ti. ¾kiñcaññ±yatanasam±patti viññ±ºañc±-yatanasaññ±ya vuµµh±ti. Nevasaññ±n±saññ±yatanasam±patti ±kiñcaññ±yatanasa-ññ±ya vuµµh±ti. Ime bahiddh±vuµµh±n± catt±ro vimokkh±. Katame dubhato vuµµh±n± catt±ro vimokkh±? Sot±pattimaggo sakk±yadiµµhivici-kicch±s²labbatapar±m±s± diµµh±nusay± vicikicch±nusay± vuµµh±ti, tadanuvattaka-kilesehi ca khandhehi ca vuµµh±ti, bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Sakad±g±-mimaggo o¼±rik± k±mar±gasaññojan± paµighasaññojan± o¼±rik± k±mar±g±nusay±paµigh±nusay± vuµµh±ti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuµµh±ti, bahiddh±ca sabbanimittehi vuµµh±ti (..0233). An±g±mimaggo anusahagat± k±mar±gasañño-jan± paµighasaññojan± anusahagat± k±mar±g±nusay± paµigh±nusay± vuµµh±ti,tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuµµh±ti, bahiddh± ca sabbanimittehivuµµh±ti. Arahattamaggo r³par±g± ar³par±g± m±n± uddhacc± avijj±ya m±n±nu-say± bhavar±g±nusay± avijj±nusay± vuµµh±ti, tadanuvattakakilesehi cakhandhehi ca vuµµh±ti, bahiddh± ca sabbanimittehi vuµµh±ti. Ime dubhato vuµµh±n±catt±ro vimokkh±. 211. Katame ajjhattavuµµh±n±na½ anulom± catt±ro vimokkh±? Paµhama½jh±na½ paµil±bhatth±ya vitakko ca vic±ro ca p²ti ca sukhañca cittekaggat± ca,dutiya½ jh±na½ paµil±bhatth±ya …pe… tatiya½ jh±na½ paµil±bhatth±ya …pe…catuttha½ jh±na½ paµil±bhatth±ya vitakko ca vic±ro ca p²ti ca sukhañca citteka-ggat± ca– ime ajjhattavuµµh±n±na½ anulom± catt±ro vimokkh±. Katame bahiddh±vuµµh±n±na½ anulom± catt±ro vimokkh±? ¾k±s±nañc±yatana-sam±patti½ paµil±bhatth±ya vitakko ca vic±ro ca p²ti ca sukhañca cittekaggat± ca,viññ±ºañc±yatanasam±patti½ …pe… ±kiñcaññ±yatanasam±patti½ …pe… neva-saññ±n±saññ±yatanasam±patti½ paµil±bhatth±ya vitakko ca vic±ro ca p²ti casukhañca cittekaggat± ca– ime bahiddh±vuµµh±n±na½ anulom± catt±ro vimokkh±. Katame dubhato vuµµh±n±na½ anulom± catt±ro vimokkh±? Sot±pattimagga½paµil±bhatth±ya anicc±nupassan±, dukkh±nupassan±, anatt±nupassan±. Sakad±-g±mimagga½ paµil±bhatth±ya …pe… an±g±mimagga½ paµil±bhatth±ya …pe…arahattamagga½ paµil±bhatth±ya anicc±nupassan±, dukkh±nupassan±, anatt±nu-passan±– ime dubhato vuµµh±n±na½ anulom± catt±ro vimokkh±. Katame ajjhattavuµµh±napaµippassaddh² catt±ro vimokkh±? Paµhamassajh±nassa paµil±bho v± vip±ko v±, dutiyassa jh±nassa …pe… tatiyassa jh±nassa…pe… catutthassa jh±nassa paµil±bho v± vip±ko v±– ime ajjhattavuµµh±napaµippa-ssaddh² catt±ro vimokkh±. Katame (..0234) bahiddh±vuµµh±napaµippassaddh² catt±ro vimokkh±? ¾k±s±na-ñc±yatanasam±pattiy± paµil±bho v± vip±ko v±, viññ±ºañc±yatanasam±pattiy±…pe… ±kiñcaññ±yatanasam±pattiy± …pe… nevasaññ±n±saññ±yatanasam±pa-ttiy± paµil±bho v± vip±ko v±– ime bahiddh±vuµµh±napaµippassaddh² catt±rovimokkh±. Katame dubhato vuµµh±napaµippassaddh² catt±ro vimokkh±? Sot±pattima-ggassa sot±pattiphala½, sakad±g±mimaggassa sakad±g±miphala½, an±g±mima-

Page 178: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ggassa an±g±miphala½, arahattamaggassa arahattaphala½– ime dubhato vuµµh±-napaµippassaddh² catt±ro vimokkh±. 212. Katha½ r³p² r³p±ni passat²ti– vimokkho? Idhekacco ajjhatta½ paccatta½n²lanimitta½ manasikaroti, n²lasañña½ paµilabhati. So ta½ nimitta½ suggahita½karoti, s³padh±rita½ upadh±reti, sv±vatthita½ avatth±peti. So ta½ nimitta½ sugga-hita½ katv± s³padh±rita½ ‚ upadh±retv± sv±vatthita½ avatth±petv± bahiddh±n²lanimitte citta½ upasa½harati, n²lasañña½ paµilabhati. So ta½ nimitta½ sugga-hita½ karoti, s³padh±rita½ upadh±reti, sv±vatthita½ avatth±peti. So ta½ nimitta½suggahita½ katv± upadh±retv± sv±vatthita½ avatth±petv± ±sevati bh±veti bahul²-karoti. Tassa eva½ hoti– “ajjhattañca bahiddh± ca ubhayamida½ r³pan”ti, r³pa-saññ² hoti. Idhekacco ajjhatta½ paccatta½ p²tanimitta½ …pe… lohitanimitta½…pe… od±tanimitta½ manasikaroti, od±tasañña½ paµilabhati. So ta½ nimitta½suggahita½ karoti, s³padh±rita½ upadh±reti, sv±vatthita½ avatth±peti. So ta½nimitta½ suggahita½ katv± s³padh±rita½ upadh±retv± sv±vatthita½ avatth±petv±bahiddh± od±tanimitte citta½ upasa½harati, od±tasañña½ paµilabhati. So ta½nimitta½ suggahita½ karoti, s³padh±rita½ upadh±reti, sv±vatthita½ avatth±peti.So ta½ nimitta½ suggahita½ katv± s³padh±rita½ upadh±retv± sv±vatthita½ ava-tth±petv± ±sevati bh±veti bahul²karoti. Tassa eva½ hoti– “ajjhattañca bahiddh± caubhayamida½ r³pan”ti, r³pasaññ² hoti. Eva½ r³p² r³p±ni passat²ti– vimokkho. Katha½ (..0235) ajjhatta½ ar³pasaññ² bahiddh± r³p±ni passat²ti– vimokkho?Idhekacco ajjhatta½ paccatta½ n²lanimitta½ na manasikaroti, n²lasañña½ na paµi-labhati; bahiddh± n²lanimitte citta½ upasa½harati, n²lasañña½ paµilabhati. So ta½nimitta½ suggahita½ karoti, s³padh±rita½ upadh±reti, sv±vatthita½ avatth±peti.So ta½ nimitta½ suggahita½ katv± s³padh±rita½ upadh±retv± sv±vatthita½ ava-tth±petv± ±sevati bh±veti bahul²karoti. Tassa eva½ hoti– “ajjhatta½ ar³pa½,bahiddh± r³pamidan”ti, r³pasaññ² hoti. Idhekacco ajjhatta½ paccatta½ p²tani-mitta½ …pe… lohitanimitta½ …pe… od±tanimitta½ na manasikaroti, od±ta-sañña½ na paµilabhati; bahiddh± od±tanimitte citta½ upasa½harati, od±tasañña½paµilabhati. So ta½ nimitta½ suggahita½ karoti, s³padh±rita½ upadh±reti, sv±va-tthita½ avatth±peti. So ta½ nimitta½ suggahita½ katv± s³padh±rita½ upadh±retv±sv±vatthita½ avatth±petv± ±sevati bh±veti bahul²karoti. Tassa eva½ hoti–“ajjhatta½ ar³pa½ bahiddh± r³pamidan”ti, r³pasaññ² hoti. Eva½ ajjhatta½ ar³pa-saññ² bahiddh± r³p±ni passat²ti– vimokkho. Katha½ “subhan”teva adhimutto hot²ti– vimokkho? Idha bhikkhu mett±sahaga-tena cetas± eka½ disa½ pharitv± viharati, tath± dutiya½, tath± tatiya½, tath±catuttha½. Iti uddhamadho tiriya½ sabbadhi sabbattat±ya sabb±vanta½ loka½mett±sahagatena cetas± vipulena mahaggatena appam±ºena averena aby±pa-jjena ‚ pharitv± viharati. Mett±ya bh±vitatt± satt± appaµik³l± honti. Karuº±sahaga-tena cetas± …pe… karuº±ya bh±vitatt± satt± appaµik³l± honti. Mudit±sahagatenacetas± …pe… mudit±ya bh±vitatt± satt± appaµik³l± honti. Upekkh±sahagatenacetas± eka½ disa½ pharitv± viharati …pe… upekkh±ya bh±vitatt± satt± appaµi-k³l± honti. Eva½ “subha½” teva adhimutto hot²ti– vimokkho.

Page 179: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

213. Katamo ±k±s±nañc±yatanasam±patti vimokkho? Idha bhikkhu sabbasor³pasaññ±na½ samatikkam± paµighasaññ±na½ atthaªgam± n±nattasaññ±na½ (..02amanasik±r± “ananto ±k±so”ti ±k±s±nañc±yatana½ upasampajja viharati– aya½±k±s±nañc±yatanasam±patti vimokkho. Katamo viññ±ºañc±yatanasam±patti vimokkho? Idha bhikkhu sabbaso ±k±s±-nañc±yatana½ samatikkamma “ananta½ viññ±ºan”ti viññ±ºañc±yatana½ upasa-mpajja viharati– aya½ viññ±ºañc±yatanasam±patti vimokkho. Katamo ±kiñcaññ±yatanasam±patti vimokkho? Idha bhikkhu sabbaso viññ±ºa-ñc±yatana½ samatikkamma “natthi kiñc²”ti ±kiñcaññ±yatana½ upasampajja viha-rati– aya½ ±kiñcaññ±yatanasam±patti vimokkho. Katamo nevasaññ±n±saññ±yatanasam±patti vimokkho? Idha bhikkhu sabbaso±kiñcaññ±yatana½ samatikkamma nevasaññ±n±saññ±yatana½ upasampajjaviharati– aya½ nevasaññ±n±saññ±yatanasam±patti vimokkho. Katamo saññ±vedayitanirodhasam±patti vimokkho? Idha

Page 180: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

bhikkhu sabbaso nevasaññ±n±saññ±yatana½ samatikkamma saññ±vedayitani-rodha½ upasampajja viharati– aya½ saññ±vedayitanirodhasam±patti vimokkho. Katamo samayavimokkho? Catt±ri ca jh±n±ni catasso ca ar³pasam±pattiyo–aya½ samayavimokkho. Katamo asamayavimokkho? Catt±ro ca ariyamagg±, catt±ri ca s±maññapha-l±ni, nibb±nañca– aya½ asamayavimokkho. Katamo s±mayiko vimokkho? Catt±ri ca jh±n±ni, catasso ca ar³pasam±pattiyo–aya½ s±mayiko vimokkho. Katamo as±mayiko vimokkho? Catt±ro ca ariyamagg±, catt±ri ca s±maññapha-l±ni, nibb±nañca– aya½ as±mayiko vimokkho. Katamo kuppo vimokkho? Catt±ri ca jh±n±ni, catasso ca ar³pasam±pattiyo–aya½ kuppo vimokkho. Katamo (..0237) akuppo vimokkho? Catt±ro ca ariyamagg±, catt±ri ca s±mañña-phal±ni, nibb±nañca– aya½ akuppo vimokkho. Katamo lokiyo vimokkho? Catt±ri ca jh±n±ni, catasso ca ar³pasam±pattiyo–aya½ lokiyo vimokkho. Katamo lokuttaro vimokkho? Catt±ro ca ariyamagg±, catt±ri ca s±maññapha-l±ni, nibb±nañca– aya½ lokuttaro vimokkho. Katamo s±savo vimokkho? Catt±ri ca jh±n±ni, catasso ca ar³pasam±pattiyo–aya½ s±savo vimokkho. Katamo an±savo vimokkho? Catt±ro ca ariyamagg±, catt±ri ca s±maññapha-l±ni, nibb±nañca– aya½ an±savo vimokkho. Katamo s±miso vimokkho? R³pappaµisaññutto vimokkho– aya½ s±misovimokkho. Katamo nir±miso vimokkho? Ar³pappaµisaññutto vimokkho– aya½ nir±misovimokkho. Katamo nir±mis± nir±misataro vimokkho? Catt±ro ca ariyamagg±, catt±ri cas±maññaphal±ni, nibb±nañca– aya½ nir±mis±nir±misataro vimokkho. Katamo paºihito vimokkho? Catt±ri ca jh±n±ni, catasso ca ar³pasam±pattiyo–aya½ paºihito vimokkho. Katamo appaºihito vimokkho? Catt±ro ca ariyamagg±,catt±ri ca s±maññaphal±ni, nibb±nañca– aya½ appaºihito vimokkho. Katamo paºihitappaµippassaddhi vimokkho? Paµhamassa jh±nassa paµil±bhov± vip±ko v± …pe… nevasaññ±n±saññ±yatanasam±pattiy± paµil±bho v± vip±kov±– aya½ paºihitappaµippassaddhi vimokkho. Katamo saññutto vimokkho? Catt±ri ca jh±n±ni, catasso ca ar³pasam±pattiyo–aya½ saññutto vimokkho. Katamo visaññutto vimokkho? Catt±ro ca ariyamagg±, catt±ri ca s±maññapha-l±ni, nibb±nañca– aya½ visaññutto vimokkho. Katamo (..0238) ekattavimokkho? Catt±ro ca ariyamagg±, catt±ri ca s±mañña-phal±ni, nibb±nañca– aya½ ekattavimokkho. Katamo n±nattavimokkho? Catt±ri ca jh±n±ni, catasso ca ar³pasam±pattiyo–aya½ n±nattavimokkho.

Page 181: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

214. Katamo saññ±vimokkho? Siy± eko saññ±vimokkho dasa saññ±vimokkh±honti, dasa saññ±vimokkh± eko saññ±vimokkho hoti, vatthuvasena pariy±yena.Kathañca siy±? Anicc±nupassan±ñ±½ niccato saññ±ya muccat²ti– saññ±vi-mokkho. Dukkh±nupassan±ñ±½ sukhato saññ±ya muccat²ti– saññ±vimokkho.Anatt±nupassan±ñ±ºa½ attato saññ±ya muccat²ti– saññ±vimokkho. Nibbid±nupa-ssan±ñ±ºa½ nandiy± saññ±ya muccat²ti– saññ±vimokkho. Vir±g±nupassan±-ñ±ºa½ r±gato saññ±ya muccat²ti– saññ±vimokkho. Nirodh±nupassan±ñ±ºa½samudayato saññ±ya muccat²ti– saññ±vimokkho. Paµinissagg±nupassan±ñ±ºa½±d±nato saññ±ya muccat²ti– saññ±vimokkho. Animitt±nupassan±ñ±ºa½ nimittatosaññ±ya muccat²ti– saññ±vimokkho. Appaºihit±nupassan±ñ±ºa½ paºidhiy±saññ±ya muccat²ti– saññ±vimokkho. Suññat±nupassan±ñ±ºa½ abhinivesatosaññ±ya muccat²ti– saññ±vimokkho. Eva½ siy± eko saññ±vimokkho dasa saññ±-vimokkh± honti, dasa saññ±vimokkh± eko saññ±vimokkho hoti vatthuvasena pari-y±yena. R³pe anicc±nupassan±ñ±ºa½ niccato saññ±ya muccat²ti– saññ±vimokkho…pe… r³pe suññat±nupassan±ñ±ºa½ abhinivesato saññ±ya muccat²ti– saññ±vi-mokkho. Eva½ siy± eko saññ±vimokkho dasa saññ±vimokkh± honti, dasa saññ±-vimokkh± eko saññ±vimokkho hoti vatthuvasena pariy±yena. Vedan±ya …pe… saññ±ya… saªkh±resu… viññ±ºe… cakkhusmi½ …pe…jar±maraºe anicc±nupassan±ñ±ºa½ niccato saññ±ya muccat²ti– saññ±vimokkho…pe… jar±maraºe suññat±nupassan±ñ±ºa½ abhinivesato saññ±ya muccat²ti–saññ±vimokkho (..0239). Eva½ siy±, eko saññ±vimokkho dasa saññ±vimokkh±honti, dasa saññ±vimokkh± eko saññ±vimokkho hoti vatthuvasena pariy±yena–aya½ saññ±vimokkho. 215. Katamo ñ±ºavimokkho? Siy± eko ñ±ºavimokkho dasa ñ±ºavimokkh±honti, dasa ñ±ºavimokkh± eko ñ±ºavimokkho hoti vatthuvasena pariy±yenasiy±ti. Kathañca siy±? Anicc±nupassan± yath±bh³ta½ ñ±ºa½ niccato sammoh±aññ±º± muccat²ti– ñ±ºavimokkho. Dukkh±nupassan± yath±bh³ta½ ñ±ºa½sukhato sammoh± aññ±º± muccat²ti– ñ±ºavimokkho. Anatt±nupassan± yath±-bh³ta½ ñ±ºa½ attato sammoh± aññ±º± muccat²ti– ñ±ºavimokkho. Nibbid±nupa-ssan± yath±bh³ta½ ñ±ºa½ nandiy± sammoh± aññ±º± muccat²ti– ñ±ºavimokkho.Vir±g±nupassan± yath±bh³ta½ ñ±ºa½ r±gato sammoh± aññ±º± muccat²ti– ñ±ºa-vimokkho. Nirodh±nupassan± yath±bh³ta½ ñ±ºa½ samudayato sammoh±aññ±º± muccat²ti– ñ±ºavimokkho. Paµinissagg±nupassan± yath±bh³ta½ ñ±ºa½±d±nato sammoh± aññ±º± muccat²ti– ñ±ºavimokkho. Animitt±nupassan± yath±-bh³ta½ ñ±ºa½ nimittato sammoh± aññ±º± muccat²ti– ñ±ºavimokkho. Appaºihit±-nupassan± th±bh³ta½ ñ±ºa½ paºidhiy± sammoh± aññ±º± muccat²ti– ñ±ºavi-mokkho. Suññat±nupassan± yath±bh³ta½ ñ±ºa½ abhinivesato sammoh± aññ±º±muccat²ti– ñ±ºavimokkho. Eva½ siy± eko ñ±ºavimokkho dasa ñ±ºavimokkh±honti, dasa ñ±ºavimokkh± eko ñ±ºavimokkho hoti vatthuvasena pariy±yena. R³pe anicc±nupassan± yath±bh³ta½ ñ±ºa½ niccato sammoh± aññ±º± mucca-t²ti– ñ±ºavimokkho …pe… r³pe suññat±nupassan± yath±bh³ta½ ñ±ºa½ abhinive-

Page 182: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

sato sammoh± aññ±º± muccat²ti– ñ±ºavimokkho. Eva½ siy± eko ñ±ºavimokkhodasa ñ±ºavimokkh± honti, dasa ñ±ºavimokkh± eko ñ±ºavimokkho hoti vatthuva-sena pariy±yena. Vedan±ya (..0240) …pe… saññ±ya… saªkh±resu… viññ±ºe… cakkhusmi½…pe… jar±maraºe anicc±nupassan± yath±bh³ta½ ñ±ºa½ niccato sammoh±aññ±º± muccat²ti– ñ±ºavimokkho …pe… jar±maraºe suññat±nupassan± yath±-bh³ta½ ñ±ºa½ abhinivesato sammoh± aññ±º± muccat²ti– ñ±ºavimokkho. Eva½siy± eko ñ±ºavimokkho dasa ñ±ºavimokkh± honti, dasa ñ±ºavimokkh± eko ñ±ºa-vimokkho hoti vatthuvasena pariy±yena– aya½ ñ±ºavimokkho. 216. Katamo s²tisiy±vimokkho? Siy± eko s²tisiy±vimokkho dasa s²tisiy±vi-mokkh± honti, dasa s²tisiy±vimokkh± eko s²tisiy±vimokkho hoti vatthuvasena pari-y±yena siy±ti. Kathañca siy±? Anicc±nupassan± anuttara½ s²tibh±va½ ñ±ºa½niccato sant±papari¼±hadarath± muccat²ti– s²tisiy±vimokkho. Dukkh±nupassan±anuttara½ s²tibh±va½ ñ±ºa½ sukhato sant±papari¼±hadarath± muccat²ti– s²tisiy±-vimokkho. Anatt±nupassan± anuttara½ s²tibh±va½ ñ±ºa½ attato sant±papari¼±ha-darath± muccat²ti– s²tisiy±vimokkho. Nibbid±nupassan± anuttara½ s²tibh±va½ñ±ºa½ nandiy± sant±papari¼±hadarath± muccat²ti– s²tisiy±vimokkho. Vir±g±nupa-ssan± anuttara½ s²tibh±va½ ñ±ºa½ r±gato sant±papari¼±hadarath± muccat²ti– s²ti-siy±vimokkho. Nirodh±nupassan± anuttara½ s²tibh±va½ ñ±ºa½ samudayatosant±papari¼±hadarath± muccat²ti– s²tisiy±vimokkho. Paµinissagg±nupassan± anu-ttara½ s²tibh±va½ ñ±ºa½ ±d±nato sant±papari¼±hadarath± muccat²ti– s²tisiy±vi-mokkho. Animitt±nupassan± anuttara½ s²tibh±va½ ñ±ºa½ nimittato sant±papari¼±-hadarath± muccat²ti– s²tisiy±vimokkho. Appaºihit±nupassan± anuttara½ s²ti-bh±va½ ñ±ºa½ paºidhiy± sant±papari¼±hadarath± muccat²ti– s²tisiy±vimokkho.Suññat±nupassan± anuttara½ s²tibh±va½ ñ±ºa½ abhinivesato sant±papari¼±hada-rath± muccat²ti– s²tisiy±vimokkho. Eva½ siy± eko s²tisiy±vimokkho dasa s²tisiy±vi-mokkh± honti, dasa s²tisiy±vimokkh± eko s²tisiy±vimokkho hoti vatthuvasena pari-y±yena. R³pe (..0241) anicc±nupassan± anuttara½ s²tibh±va½ ñ±ºa½ niccato sant±pa-pari¼±hadarath± muccat²ti– s²tisiy±vimokkho …pe… r³pe suññat±nupassan± anu-ttara½ s²tibh±va½ ñ±ºa½ abhinivesato sant±papari¼±hadarath± muccat²ti– s²tisiy±-vimokkho. Eva½ siy± eko s²tisiy±vimokkho dasa s²tisiy±vimokkh± honti, dasa s²ti-siy±vimokkh± eko s²tisiy±vimokkho hoti vatthuvasena pariy±yena. Vedan±ya …pe… saññ±ya… saªkh±resu… viññ±ºe… cakkhusmi½ …pe…jar±maraºe anicc±nupassan± anuttara½ s²tibh±va½ ñ±ºa½ niccato sant±papari¼±-hadarath± muccat²ti– s²tisiy±vimokkho …pe… jar±maraºe suññat±nupassan± anu-ttara½ s²tibh±va½ ñ±ºa½ abhinivesato sant±papari¼±hadarath± muccat²ti– s²tisiy±-vimokkho. Eva½ siy± eko s²tisiy±vimokkho dasa s²tisiy±vimokkh± honti, dasa s²ti-siy±vimokkh± eko s²tisiy±vimokkho hoti vatthuvasena pariy±yena– aya½ s²tisiy±vi-mokkho. 217. Katamo jh±navimokkho? Nekkhamma½ jh±yat²ti ‚ jh±na½. K±ma-cchanda½ jh±pet²ti– jh±na½. Jh±yanto ‚ muccat²ti– jh±navimokkho. Jh±pento

Page 183: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

muccat²ti– jh±navimokkho. Jh±yant²ti– dhamm±. Jh±pet²ti– kilese. Jh±te ca jh±peca j±n±t²ti– jh±navimokkho. Aby±p±do jh±yat²ti– jh±na½. By±p±da½ jh±pet²ti–jh±na½. Jh±yanto muccat²ti– jh±navimokkho. Jh±pento muccat²ti– jh±navimokkho.Jh±yant²ti– dhamm±. Jh±pet²ti– kilese. Jh±te ca jh±pe ca j±n±t²ti– jh±navimokkho.¾lokasaññ± jh±yat²ti– jh±na½. Thinamiddha½ jh±pet²ti– jh±na½ …pe… avikkhepojh±yat²ti– jh±na½. Uddhacca½ jh±pet²ti– jh±na½. Dhammavavatth±na½ jh±yat²ti–jh±na½. Vicikiccha½ jh±pet²ti– jh±na½. ѱºa½ jh±yat²ti– jh±na½. Avijja½ jh±pet²ti–jh±na½.

Page 184: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

P±mojja½ jh±yat²ti– jh±na½. Arati½ jh±pet²ti– jh±na½. Paµhama½ jh±na½ jh±yat²ti–jh±na½. N²varaºe jh±pet²ti– jh±na½ …pe… arahattamaggo jh±yat²ti– jh±na½.Sabbakilese jh±pet²ti– jh±na½. Jh±yanto muccat²ti– jh±navimokkho. Jh±pentomuccat²ti– jh±navimokkho. Jh±yant²ti– dhamm±. Jh±pet²ti– kilese. Jh±te ca jh±peca j±n±t²ti– jh±navimokkho– aya½ jh±navimokkho. 218. Katamo (..0242) anup±d± cittassa vimokkho? Siy± eko anup±d±cittassavimokkho dasa anup±d±cittassa vimokkh± honti, dasa anup±d±cittassa vimokkh±eko anup±d±cittassa vimokkho hoti vatthuvasena pariy±yena siy±ti. Kathañcasiy±? Anicc±nupassan±ñ±ºa½ niccato up±d±n± muccat²ti– anup±d±cittassavimokkho. Dukkh±nupassan±ñ±ºa½ sukhato up±d±n± muccat²ti– anup±d±cittassavimokkho. Anatt±nupassan±ñ±ºa½ attato up±d±n± muccat²ti– anup±d±cittassavimokkho. Nibbid±nupassan±ñ±ºa½ nandiy± up±d±n± muccat²ti– anup±d±cittassavimokkho. Vir±g±nupassan±ñ±ºa½ r±gato up±d±n± muccat²ti– anup±d±cittassavimokkho. Nirodh±nupassan±ñ±ºa½ samudayato up±d±n± muccat²ti– anup±d±ci-ttassa vimokkho. Paµinissagg±nupassan±ñ±ºa½ ±d±nato up±d±n± muccat²ti– anu-p±d±cittassa vimokkho. Animitt±nupassan±ñ±ºa½ nimittato up±d±n± muccat²ti–anup±d±cittassa vimokkho. Appaºihit±nupassan±ñ±ºa½ paºidhiy± up±d±n±muccat²ti– anup±d±cittassa vimokkho. Suññat±nupassan±ñ±ºa½ abhinivesatoup±d±n± muccat²ti– anup±d±cittassa vimokkho. Eva½ siy± eko anup±d±cittassavimokkho dasa anup±d±cittassa vimokkh± honti, dasa anup±d±cittassa vimokkh±eko anup±d±cittassa vimokkho hoti vatthuvasena pariy±yena. R³pe anicc±nupassan±ñ±ºa½ niccato up±d±n± muccat²ti– anup±d±cittassavimokkho …pe… r³pe suññat±nupassan±ñ±ºa½ abhinivesato up±d±n± mucca-t²ti– anup±d±cittassa vimokkho. Eva½ siy± eko anup±d±cittassa vimokkho dasaanup±d±cittassa vimokkh± honti, dasa anup±d±cittassa vimokkh± eko anup±d±ci-ttassa vimokkho hoti vatthuvasena pariy±yena. Vedan±ya …pe… saññ±ya… saªkh±resu… viññ±ºe… cakkhusmi½ …pe…jar±maraºe anicc±nupassan±ñ±ºa½ niccato up±d±n± muccat²ti– anup±d±cittassavimokkho …pe… jar±maraºe suññat±nupassan±ñ±ºa½ abhinivesato up±d±n±muccat²ti– anup±d±cittassa vimokkho. Eva½ siy± eko anup±d±cittassa vimokkhodasa anup±d±cittassa vimokkh± honti (..0243), dasa anup±d±cittassa vimokkh±eko anup±d±cittassa vimokkho hoti vatthuvasena pariy±yena. Anicc±nupassan±ñ±ºa½ katihup±d±nehi muccati? Dukkh±nupassan±ñ±ºa½katihup±d±nehi muccati? Anatt±nupassan±ñ±ºa½ katihup±d±nehi muccati?Nibbid±nupassan±ñ±ºa½ …pe… vir±g±nupassan±ñ±ºa½… nirodh±nupassan±-ñ±ºa½… paµinissagg±nupassan±ñ±ºa½… animitt±nupassan±ñ±ºa½… appaºihi-t±nupassan±ñ±ºa½… suññat±nupassan±ñ±ºa½ katihup±d±nehi muccat²ti? Anicc±nupassan±ñ±ºa½ t²hup±d±nehi muccati. Dukkh±nupassan±ñ±ºa½ eku-p±d±n± muccati. Anatt±nupassan±ñ±ºa½ t²hup±d±nehi muccati. Nibbid±nupassa-n±ñ±ºa½ ekup±d±n± muccati. Vir±g±nupassan±ñ±ºa½ ekup±d±n± muccati. Niro-dh±nupassan±ñ±ºa½ cat³hup±d±nehi muccati. Paµinissagg±nupassan±ñ±ºa½cat³hup±d±nehi muccati. Animitt±nupassan±ñ±ºa½ t²hup±d±nehi muccati. Appa-

Page 185: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ºihit±nupassan±ñ±ºa½ ekup±d±n± muccati. Suññat±nupassan±ñ±ºa½ t²hup±d±-nehi muccati. Anicc±nupassan±ñ±ºa½ katamehi t²hup±d±nehi muccati? Diµµhup±d±n±, s²la-bbatup±d±n±, attav±dup±d±n±– anicc±nupassan±ñ±ºa½ imehi t²hup±d±nehimuccati. Dukkh±nupassan±ñ±ºa½ katam± ekup±d±n± ‚ muccati? K±mup±d±n±–dukkh±nupassan±ñ±ºa½ ida½ ekup±d±n± muccati. ‚ Anatt±nupassan±ñ±ºa½katamehi t²hup±d±nehi muccati? Diµµhup±d±n±, s²labbatup±d±n±, attav±dup±d±n±–anatt±nupassan±ñ±ºa½ imehi t²hup±d±nehi muccati. Nibbid±nupassan±ñ±ºa½katam± ekup±d±n± muccati? K±mup±d±n±– nibbid±nupassan±ñ±ºa½ ida½ eku-p±d±n± muccati. Vir±g±nupassan±ñ±ºa½ katam± ekup±d±n± muccati? K±mup±-d±n±– vir±g±nupassan±ñ±ºa½ ida½ ekup±d±n± muccati. Nirodh±nupassan±-ñ±ºa½ katamehi cat³hup±d±nehi muccati? K±mup±d±n±, diµµhup±d±n±, s²labbatu-p±d±n±, attav±dup±d±n±– nirodh±nupassan±ñ±ºa½ imehi cat³hup±d±nehimuccati. Paµinissagg±nupassan±ñ±ºa½ katamehi cat³hup±d±nehi muccati?K±mup±d±n±, diµµhup±d±n±, s²labbatup±d±n±, attav±dup±d±n±– paµinissagg±nu-passan±ñ±ºa½ imehi cat³hup±d±nehi muccati. Animitt±nupassan±ñ±ºa½ kata-mehi t²hup±d±nehi muccati? Diµµhup±d±n±, s²labbatup±d±n±, attav±dup±d±n± (..0244animitt±nupassan±ñ±ºa½ imehi t²hup±d±nehi muccati. Appaºihit±nupassan±-ñ±ºa½ katam± ekup±d±n± muccati? K±mup±d±n±– appaºihit±nupassan±ñ±ºa½ida½ ekup±d±n± muccati. Suññat±nupassan±ñ±ºa½ katamehi t²hup±d±nehimuccati? Diµµhup±d±n±, s²labbatup±d±n±, attav±dup±d±n±– suññat±nupassan±-ñ±ºa½ imehi t²hup±d±nehi muccati. Yañca anicc±nupassan±ñ±ºa½, yañca anatt±nupassan±ñ±ºa½, yañca animitt±-nupassan±ñ±ºa½, yañca suññat±nupassan±ñ±ºa½– im±ni catt±ri ñ±º±ni t²hup±-d±nehi muccanti– diµµhup±d±n±, s²labbatup±d±n±, attav±dup±d±n±. Yañca dukkh±-nupassan±ñ±ºa½, ya½ ca nibbid±nupassan±ñ±ºa½, yañca vir±g±nupassan±-ñ±ºa½, yañca appaºihit±nupassan±ñ±ºa½– im±ni catt±ri ñ±º±ni ekup±d±n±muccanti– k±mup±d±n±. Yañca nirodh±nupassan±ñ±ºa½, yañca paµinissagg±nu-passan±ñ±ºa½– im±ni dve ñ±º±ni cat³hup±d±nehi muccanti– k±mup±d±n±, diµµhu-p±d±n±, s²labbatup±d±n±, attav±dup±d±n±– aya½ anup±d±cittassa vimokkho. Vimokkhakath±ya paµhamabh±ºav±ro. 219. T²ºi kho panim±ni vimokkhamukh±ni lokaniyy±n±ya sa½vattanti. Sabbasa-ªkh±re paricchedaparivaµumato ‚ samanupassanat±ya animitt±ya ca dh±tuy±cittasampakkhandanat±ya, sabbasaªkh±resu manosamuttejanat±ya appaºihit±yaca dh±tuy± cittasampakkhandanat±ya, sabbadhamme parato samanupassana-t±ya suññat±ya ca dh±tuy± cittasampakkhandanat±ya– im±ni t²ºi vimokkhamu-kh±ni lokaniyy±n±ya sa½vattanti. Aniccato manasikaroto katha½ saªkh±r± upaµµhanti? Dukkhato manasikarotokatha½ saªkh±r± upaµµhanti? Anattato manasikaroto katha½ saªkh±r± upaµµhanti?Aniccato manasikaroto khayato saªkh±r± upaµµhanti, dukkhato manasikaroto

Page 186: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

bhayato saªkh±r± upaµµhanti, anattato manasikaroto suññato saªkh±r± upaµµhanti. Aniccato (..0245) manasikaroto ki½ bahula½ citta½ hoti? Dukkhato manasika-roto ki½ bahula½ citta½ hoti? Anattato manasikaroto ki½ bahula½ citta½ hoti?Aniccato manasikaroto adhimokkhabahula½ citta½ hoti. Dukkhato manasikarotopassaddhibahula½ citta½ hoti. Anattato manasikaroto vedabahula½ citta½ hoti. Aniccato manasikaronto adhimokkhabahulo katamindriya½ paµilabhati?Dukkhato manasikaronto passaddhibahulo katamindriya½ paµilabhati? Anattatomanasikaronto vedabahulo katamindriya½ paµilabhati? Aniccato manasikarontoadhimokkhabahulo saddhindriya½ paµilabhati. Dukkhato manasikaronto passa-ddhibahulo sam±dhindriya½ paµilabhati. Anattato manasikaronto vedabahulopaññindriya½ paµilabhati. Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa katamindriya½ ±dhipateyya½hoti, bh±van±ya katindriy±ni tadanvay± ‚ honti, sahaj±tapaccay± honti, aññama-ññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti, ekaras±honti, kenaµµhena bh±van±, ko bh±veti? Dukkhato manasikaroto passaddhibahu-lassa katamindriya½ ±dhipateyya½ hoti, bh±van±ya katindriy±ni tadanvay± honti,sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampa-yuttapaccay± honti, ekaras± honti, kenaµµhena bh±van±, ko bh±veti? Anattatomanasikaroto vedabahulassa katamindriya½ ±dhipateyya½ hoti, bh±van±ya kati-ndriy±ni tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissa-yapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti, ekaras± honti, kenaµµhena bh±van±,ko bh±veti? Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa saddhindriya½ ±dhipa-teyya½ hoti. Bh±van±ya catt±rindriy±ni tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti,aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti, eka-ras± honti. Ekarasaµµhena bh±van±. Yo samm±paµipanno so bh±veti; natthimicch±paµipannassa indriyabh±van±. Dukkhato manasikaroto passaddhibahu-lassa sam±dhindriya½ ±dhipateyya½ hoti. Bh±van±ya catt±rindriy±ni tadanvay±honti (..0246), sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay±honti, sampayuttapaccay± honti, ekaras± honti. Ekarasaµµhena bh±van±. Yosamm±paµipanno so bh±veti; natthi micch±paµipannassa indriyabh±van±. Anattatomanasikaroto vedabahulassa paññindriya½ ±dhipateyya½ hoti. Bh±van±ya catt±-rindriy±ni tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti,nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti, ekaras± honti. Ekarasaµµhenabh±van±. Yo samm±paµipanno so bh±veti; natthi micch±paµipannassa indriyabh±-van±. 220. Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa katamindriya½ ±dhipa-teyya½ hoti? Bh±van±ya katindriy±ni tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti,aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti? Paµi-vedhak±le katamindriya½ ±dhipateyya½ hoti? Paµivedh±ya katindriy±ni tada-nvay± honti, sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay±honti, sampayuttapaccay± honti, ekaras± honti? Kenaµµhena bh±van±? Kena-µµhena paµivedho? Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa katamindriya½

Page 187: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

±dhipateyya½ hoti? Bh±van±ya katindriy±ni tadanvay± honti, sahaj±tapaccay±honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay±honti? Paµivedhak±le katamindriya½ ±dhipateyya½ hoti? Paµivedh±ya katindri-y±ni tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissaya-paccay± honti, sampayuttapaccay± honti, ekaras± honti? Kenaµµhena bh±van±?Kenaµµhena paµivedho? Anattato manasikaroto vedabahulassa katamindriya½±dhipateyya½ hoti? Bh±van±ya katindriy±ni tadanvay± honti, sahaj±tapaccay±honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay±honti? Paµivedhak±le katamindriya½ ±dhipateyya½ hoti? Paµivedh±ya katindri-y±ni tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissaya-paccay± honti, sampayuttapaccay± honti, ekaras± honti? Kenaµµhena bh±van±?Kenaµµhena paµivedho? Aniccato (..0247) manasikaroto adhimokkhabahulassa saddhindriya½ ±dhipa-teyya½ hoti. Bh±van±ya catt±rindriy±ni tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti,aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti. Paµi-vedhak±le paññindriya½ ±dhipateyya½ hoti. Paµivedh±ya catt±rindriy±ni tada-nvay± honti, sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay±honti, sampayuttapaccay± honti, ekaras± honti. Ekarasaµµhena bh±van±. Dassana-µµhena paµivedho. Eva½ paµivijjhantopi bh±veti, bh±ventopi paµivijjhati. Dukkhatomanasikaroto passaddhibahulassa sam±dhindriya½ ±dhipateyya½ hoti. Bh±va-n±ya catt±rindriy±ni tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay±honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti. Paµivedhak±le paññi-ndriya½ ±dhipateyya½ hoti. Paµivedh±ya catt±rindriy±ni tadanvay± honti, sahaj±ta-paccay± honti,

Page 188: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti, eka-ras± honti. Ekarasaµµhena bh±van±. Dassanaµµhena paµivedho. Eva½ paµivijjha-ntopi bh±veti, bh±ventopi paµivijjhati. Anattato manasikaroto vedabahulassapaññindriya½ ±dhipateyya½ hoti. Bh±van±ya catt±rindriy±ni tadanvay± honti,sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampa-yuttapaccay± honti. Paµivedhak±lepi paññindriya½ ±dhipateyya½ hoti. Paµive-dh±ya catt±rindriy±ni tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapa-ccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti, ekaras± honti. Eka-rasaµµhena bh±van±. Dassanaµµhena paµivedho. Eva½ paµivijjhantopi bh±veti,bh±ventopi paµivijjhati. 221. Aniccato manasikaroto katamindriya½ adhimatta½ hoti? Katamindriyassaadhimattatt± saddh±vimutto ‚ hoti? Dukkhato manasikaroto katamindriya½ adhi-matta½ hoti? Katamindriyassa adhimattatt± k±yasakkh² ‚ hoti? Anattato manasi-karoto katamindriya½ adhimatta½ hoti? Katamindriyassa adhimattatt± diµµhippattohoti? Aniccato (..0248) manasikaroto saddhindriya½ adhimatta½ hoti. Saddhindri-yassa adhimattatt± saddh±vimutto hoti. Dukkhato manasikaroto sam±dhindriya½adhimatta½ hoti. Sam±dhindriyassa adhimattatt± k±yasakkh² hoti. Anattato mana-sikaroto paññindriya½ adhimatta½ hoti. Paññindriyassa adhimattatt± diµµhippattohoti. Saddahanto vimuttoti– saddh±vimutto. Phuµµhatt± sacchikatoti ‚– k±yasakkh².Diµµhatt± pattoti– diµµhippatto. Saddahanto vimuccat²ti– saddh±vimutto. Jh±na-phassa½ paµhama½ phusati, pacch± nirodha½ nibb±na½ sacchikarot²ti– k±ya-sakkh². “Dukkh± saªkh±r±, sukho nirodho”ti ñ±ta½ hoti diµµha½ vidita½ sacchi-kata½ phassita½ paññ±y±ti– diµµhippatto. Yo c±ya½ puggalo saddh±vimutto, yo cak±yasakkh², yo ca diµµhippatto, siy± ime tayo puggal± saddh±vimutt±pi k±yasa-kkh²pi diµµhippatt±pi vatthuvasena pariy±yena siy±ti. Kathañca siy±? Aniccatomanasikaroto saddhindriya½ adhimatta½ hoti. Saddhindriyassa adhimattatt±saddh±vimutto hoti. Dukkhato manasikaroto saddhindriya½ adhimatta½ hoti.Saddhindriyassa adhimattatt± saddh±vimutto hoti. Anattato manasikaroto saddhi-ndriya½ adhimatta½ hoti. Saddhindriyassa adhimattatt± saddh±vimutto hoti. Eva½ime tayo puggal± saddhindriyassa vasena saddh±vimutt±. Dukkhato manasikaroto sam±dhindriya½ adhimatta½ hoti. Sam±dhindriyassaadhimattatt± k±yasakkh² hoti. Anattato manasikaroto sam±dhindriya½ adhimatta½hoti. Sam±dhindriyassa adhimattatt± k±yasakkh² hoti. Aniccato manasikarotosam±dhindriya½ adhimatta½ hoti. Sam±dhindriyassa adhimattatt± k±yasakkh²hoti. Eva½ ime tayo puggal± sam±dhindriyassa vasena k±yasakkh². Anattato manasikaroto paññindriya½ adhimatta½ hoti. Paññindriyassa adhima-ttatt± diµµhippatto hoti. Aniccato manasikaroto paññindriya½ adhimatta½ hoti.Paññindriyassa adhimattatt± diµµhippatto hoti. Dukkhato manasikaroto paññi-ndriya½ adhimatta½ hoti. Paññindriyassa adhimattatt± diµµhippatto (..0249) hoti.Eva½ ime tayo puggal± paññindriyassa vasena diµµhippatt±.

Page 189: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Yo c±ya½ puggalo saddh±vimutto, yo ca k±yasakkh², yo ca diµµhippatto, eva½siy± ime tayo puggal± saddh±vimutt±pi k±yasakkh²pi diµµhippatt±pi vatthuvasenapariy±yena. Yo c±ya½ puggalo saddh±vimutto, yo ca k±yasakkh², yo ca diµµhi-ppatto, siy± ime tayo puggal± …pe… aññoyeva saddh±vimutto, añño k±yasakkh²,añño diµµhippatto siy±ti. Kathañca siy±? Aniccato manasikaroto saddhindriya½adhimatta½ hoti. Saddhindriyassa adhimattatt± saddh±vimutto hoti. Dukkhatomanasikaroto sam±dhindriya½ adhimatta½ hoti. Sam±dhindriyassa adhimattatt±k±yasakkh² hoti. Anattato manasikaroto paññindriya½ adhimatta½ hoti. Paññindri-yassa adhimattatt± diµµhippatto hoti. Yo c±ya½ puggalo saddh±vimutto, yo ca k±ya-sakkh², yo ca diµµhippatto, eva½ siy± ime tayo puggal± saddh±vimutt±pi k±yasa-kkh²pi diµµhippatt±pi vatthuvasena pariy±yena. Aññoyeva saddh±vimutto, aññok±yasakkh², añño diµµhippatto. Aniccato manasikaroto saddhindriya½ adhimatta½ hoti, saddhindriyassa adhi-mattatt± sot±pattimagga½ paµilabhati; tena vuccati– “saddh±nus±r²”. Catt±rindri-y±ni tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissaya-paccay± honti, sampayuttapaccay± honti. Saddhindriyassa vasena catunna½indriy±na½ bh±van± hoti. Ye hi keci saddhindriyassa vasena sot±pattimagga½paµilabhanti, sabbe te saddh±nus±rino. Aniccato manasikaroto saddhindriya½ adhimatta½ hoti, saddhindriyassa adhi-mattatt± sot±pattiphala½ sacchikata½ hoti; tena vuccati– “saddh±vimutto”. Catt±-rindriy±ni tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti,nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti. Saddhindriyassa vasena catt±ri-ndriy±ni bh±vit±ni honti subh±vit±ni (..0250). Yehi keci saddhindriyassa vasenasot±pattiphala½ sacchikat±, sabbe te saddh±vimutt±. Aniccato manasikaroto saddhindriya½ adhimatta½ hoti, saddhindriyassa adhi-mattatt± sakad±g±mimagga½ paµilabhati …pe… sakad±g±miphala½ sacchikata½hoti …pe… an±g±mimagga½ paµilabhati… an±g±miphala½ sacchikata½ hoti…pe… arahattamagga½ paµilabhati… arahatta½ ‚ sacchikata½ hoti; tenavuccati– “saddh±vimutto”. Catt±rindriy±ni tadanvay± honti …pe… sampayuttapa-ccay± honti. Saddhindriyassa vasena catt±rindriy±ni bh±vit±ni honti subh±vit±ni.Yehi keci saddhindriyassa vasena arahatta½ sacchikat±, sabbe te saddh±vimutt±. Dukkhato manasikaroto sam±dhindriya½ adhimatta½ hoti, sam±dhindriyassaadhimattatt± sot±pattimagga½ paµilabhati; tena vuccati– “k±yasakkh²”. Catt±rindri-y±ni tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissaya-paccay± honti, sampayuttapaccay± honti. Sam±dhindriyassa vasena catunna½indriy±na½ bh±van± hoti. Ye hi keci sam±dhindriyassa vasena sot±pattimagga½paµilabhanti, sabbe te k±yasakkh². Dukkhato manasikaroto sam±dhindriya½ adhimatta½ hoti, sam±dhindriyassaadhimattatt± sot±pattiphala½ sacchikata½ hoti …pe… sakad±g±mimagga½ paµila-bhati …pe… sakad±g±miphala½ sacchikata½ hoti …pe… an±g±mimagga½ paµila-bhati …pe… an±g±miphala½ sacchikata½ hoti …pe… arahattamagga½ paµila-bhati …pe… arahatta½ sacchikata½ hoti; tena vuccati– “k±yasakkh²”. Catt±rindri-

Page 190: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

y±ni tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissaya-paccay± honti, sampayuttapaccay± honti. Sam±dhindriyassa vasena catt±rindri-y±ni bh±vit±ni honti subh±vit±ni. Yehi keci sam±dhindriyassa vasena arahatta½sacchikat±, sabbe te k±yasakkh². Anattato manasikaroto paññindriya½ adhimatta½ hoti, paññindriyassa adhima-ttatt± sot±pattimagga½ paµilabhati; tena vuccati– “dhamm±nus±r²”. Catt±rindri-y±ni tadanvay± honti …pe… sampayuttapaccay± honti. Paññindriyassa vasena (..02catunna½ indriy±na½ bh±van± hoti. Ye hi keci paññindriyassa vasena sot±patti-magga½ paµilabhanti, sabbe te dhamm±nus±rino. Anattato manasikaroto paññindriya½ adhimatta½ hoti, paññindriyassa adhima-ttatt± sot±pattiphala½ sacchikata½ hoti; tena vuccati– “diµµhippatto”. Catt±rindri-y±ni tadanvay± honti …pe… sampayuttapaccay± honti. Paññindriyassa vasenacatt±rindriy±ni bh±vit±ni honti subh±vit±ni. Yehi keci paññindriyassa vasena sot±-pattiphala½ sacchikat±, sabbe te diµµhippatt±. Anattato manasikaroto paññindriya½ adhimatta½ hoti, paññindriyassa adhima-ttatt± sakad±g±mimagga½ paµilabhati …pe… sakad±g±miphala½ sacchikata½hoti …pe… an±g±mimagga½ paµilabhati …pe… an±g±miphala½ sacchikata½hoti …pe… arahattamagga½ paµilabhati …pe… arahatta½ sacchikata½ hoti; tenavuccati– “diµµhippatto”. Catt±rindriy±ni tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti,aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti.Paññindriyassa vasena catt±rindriy±ni bh±vit±ni honti subh±vit±ni. Yehi kecipaññindriyassa vasena arahatta½ sacchikat±, sabbe te diµµhippatt±. 222. Ye hi keci nekkhamma½ bh±vit± v± bh±venti v± bh±vissanti v±, adhigat±v± adhigacchanti v± adhigamissanti v±, patt± v± p±puºanti v± p±puºissanti v±,paµiladdh± v± paµilabhanti v± paµilabhissanti v±, paµividdh± v± paµivijjhanti v± paµi-vijjhissanti v±, sacchikat± v± sacchikaronti v± sacchikarissanti v±, phassit± v±phassanti v± phassissanti v±, vasippatt± v± p±puºanti v± p±puºissanti v±, p±rami-ppatt± v± p±puºanti v± p±puºissanti v±, ves±rajjappatt± v± p±puºanti v± p±puºi-ssanti v±, sabbe te saddhindriyassa vasena saddh±vimutt±, sam±dhindriyassavasena k±yasakkh², paññindriyassa vasena diµµhippatt±. Ye hi keci aby±p±da½ …pe… ±lokasañña½… avikkhepa½… dhammavavatth±-na½… ñ±ºa½… p±mojja½… paµhama½ jh±na½… dutiya½ jh±na½… tatiya½jh±na½… catuttha½ jh±na½… ±k±s±nañc±yatanasam±patti½… viññ±ºañc±yata-nasam±patti½ … ±kiñcaññ±yatanasam±patti½… nevasaññ±n±saññ±yatanasam±-patti½… anicc±nupassana½… dukkh±nupassana½… anatt±nupassana½…nibbid±nupassana½… vir±g±nupassana½ (..0252) … nirodh±nupassana½… paµi-nissagg±nupassana½… khay±nupassana½… vay±nupassana½… vipariº±m±nu-passana½… animitt±nupassana½… appaºihit±nupassana½… suññat±nupassa-na½… adhipaññ±dhammavipassana½… yath±bh³tañ±ºadassana½… ±d²nav±nu-passana½… paµisaªkh±nupassana½… vivaµµan±nupassana½… sot±pattima-gga½… sakad±g±mimagga½… an±g±mimagga½… arahattamagga½…. Ye hi keci catt±ro satipaµµh±ne… catt±ro sammappadh±ne… catt±ro iddhip±de…

Page 191: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

pañcindriy±ni… pañca bal±ni… satta bojjhaªge… ariya½ aµµhaªgika½ magga½…ye hi keci aµµha vimokkhe bh±vit± v± bh±venti v± bh±vissanti v±, adhigat± v± adhi-gacchanti v± adhigamissanti v±, patt± v± p±puºanti v± p±puºissanti v±, paµiladdh±v± paµilabhanti v± paµilabhissanti v±, paµividdh± v± paµivijjhanti v± paµivijjhissantiv±, sacchikat± v± sacchikaronti v± sacchikarissanti v±, phassit± v± phassanti v±phassissanti v±, vasippatt± v± p±puºanti v± p±puºissanti v± p±ramippatt± v±p±puºanti v± p±puºissanti v±, ves±rajjappatt± v± p±puºanti v± p±puºissanti v±,sabbe te saddhindriyassa vasena saddh±vimutt±, sam±dhindriyassa vasena k±ya-sakkh², paññindriyassa vasena diµµhippatt±. Ye hi keci catasso paµisambhid± patt± v± p±puºanti v± p±puºissanti v± …pe…sabbe te saddhindriyassa vasena saddh±vimutt±, sam±dhindriyassa vasena k±ya-sakkh², paññindriyassa vasena diµµhippatt±. Ye hi keci tisso vijj± paµividdh± v± paµivijjhanti v± paµivijjhissanti v± …pe…sabbe te saddhindriyassa vasena saddh±vimutt±, sam±dhindriyassa vasena k±ya-sakkh², paññindriyassa vasena diµµhippatt±. Ye hi keci tisso sikkh± sikkhit± v± sikkhanti v± sikkhissanti v±, sacchikat± v±sacchikaronti v± sacchikarissanti v±, phassit± v± phassanti v± phassissanti v±,

Page 192: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

vasippatt± v± p±puºanti v± p±puºissanti v±, p±ramippatt± v± p±puºanti v± p±pu-ºissanti v±, ves±rajjappatt± v± p±puºanti v± p±puºissanti v±, sabbe te saddhindri-yassa vasena saddh±vimutt±, sam±dhindriyassa vasena k±yasakkh², paññindri-yassa vasena diµµhippatt±. Ye (..0253) hi keci dukkha½ parij±nanti samudaya½ pajahanti nirodha½ sacchi-karonti magga½ bh±venti, sabbe te saddhindriyassa vasena saddh±vimutt±, sam±-dhindriyassa vasena k±yasakkh², paññindriyassa vasena diµµhippatt±. Katih±k±rehi saccappaµivedho hoti? Katih±k±rehi sacc±ni paµivijjhati? Cat³h±k±-rehi saccappaµivedho hoti. Cat³h±k±rehi sacc±ni paµivijjhati. Dukkhasacca½ pari-ññ±paµivedha½ paµivijjhati, samudayasacca½ pah±nappaµivedha½ paµivijjhati,nirodhasacca½ sacchikiriy±paµivedha½ paµivijjhati, maggasacca½ bh±van±paµi-vedha½ paµivijjhati. Imehi cat³h±k±rehi saccappaµivedho hoti. Imehi cat³h±k±rehisacc±ni paµivijjhanto saddhindriyassa vasena saddh±vimutto, sam±dhindriyassavasena k±yasakkh², paññindriyassa vasena diµµhippatto. Katih±k±rehi saccappaµivedho hoti? Katih±k±rehi sacc±ni paµivijjhati? Navah±-k±rehi saccappaµivedho hoti, navah±k±rehi sacc±ni paµivijjhati. Dukkhasacca½pariññ±paµivedha½ paµivijjhati, samudayasacca½ pah±nappaµivedha½ paµivijjhati,nirodhasacca½ sacchikiriy±paµivedha½ paµivijjhati, maggasacca½ bh±van±paµi-vedha½ paµivijjhati. Abhiññ±paµivedho ca sabbadhamm±na½, pariññ±paµivedhoca sabbasaªkh±r±na½, pah±nappaµivedho ca sabb±kusal±na½, bh±van±paµi-vedho ca catunna½ magg±na½, sacchikiriy±paµivedho ca nirodhassa. Imehi nava-h±k±rehi saccappaµivedho hoti. Imehi navah±k±rehi sacc±ni paµivijjhanto saddhi-ndriyassa vasena saddh±vimutto, sam±dhindriyassa vasena k±yasakkh², paññi-ndriyassa vasena diµµhippatto. Dutiyabh±ºav±ro. 223. Aniccato manasikaroto katha½ saªkh±r± upaµµhanti? Dukkhato manasika-roto katha½ saªkh±r± upaµµhanti? Anattato manasikaroto katha½ saªkh±r± upa-µµhanti? Aniccato manasikaroto khayato saªkh±r± upaµµhanti. Dukkhato manasika-roto bhayato saªkh±r± upaµµhanti. Anattato manasikaroto suññato saªkh±r± upa-µµhanti. Aniccato manasikaroto ki½ bahula½ citta½ hoti? Dukkhato manasikaroto ki½bahula½ citta½ hoti? Anattato manasikaroto ki½ (..0254) bahula½ citta½ hoti?Aniccato manasikaroto adhimokkhabahula½ citta½ hoti. Dukkhato manasikarotopassaddhibahula½ citta½ hoti. Anattato manasikaroto vedabahula½ citta½ hoti. Aniccato manasikaronto adhimokkhabahulo katama½ vimokkha½ paµilabhati?Dukkhato manasikaronto passaddhibahulo katama½ vimokkha½ paµilabhati? Ana-ttato manasikaronto vedabahulo katama½ vimokkha½ paµilabhati? Aniccato mana-sikaronto adhimokkhabahulo animitta½ vimokkha½ paµilabhati. Dukkhato manasi-karonto passaddhibahulo appaºihita½ vimokkha½ paµilabhati. Anattato manasika-ronto vedabahulo suññata½ vimokkha½ paµilabhati.

Page 193: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

224. Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa katamo vimokkho ±dhipa-teyyo hoti, bh±van±ya kati vimokkh± tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti,aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti, eka-ras± honti, kenaµµhena bh±van±, ko bh±veti? Dukkhato manasikaroto passaddhi-bahulassa katamo vimokkho ±dhipateyyo hoti, bh±van±ya kati vimokkh± tada-nvay± honti, sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay±honti, sampayuttapaccay± honti, ekaras± honti, kenaµµhena bh±van±, ko bh±veti?Anattato manasikaroto vedabahulassa katamo vimokkho ±dhipateyyo hoti, bh±va-n±ya kati vimokkh± tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay±honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti, ekaras± honti, kenaµµhenabh±van±, ko bh±veti? Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa animitto vimokkho ±dhipateyyohoti. Bh±van±ya dve vimokkh± tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti, aññama-ññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti, ekaras±honti. Ekarasaµµhena bh±van±. Yo samm±paµipanno so bh±veti; natthi micch±paµi-pannassa vimokkhabh±van±. Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa appa-ºihito vimokkho ±dhipateyyo hoti. Bh±van±ya dve vimokkh± tadanvay± (..0255)honti, sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti,sampayuttapaccay± honti, ekaras± honti. Ekarasaµµhena bh±van±. Yo samm±paµi-panno so bh±veti; natthi micch±paµipannassa vimokkhabh±van±. Anattato mana-sikaroto vedabahulassa suññato vimokkho ±dhipateyyo hoti. Bh±van±ya dvevimokkh± tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti,nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti, ekaras± honti. Ekarasaµµhenabh±van±. Yo samm±paµipanno so bh±veti; natthi micch±paµipannassa vimokkha-bh±van±. Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa katamo vimokkho ±dhipateyyohoti, bh±van±ya kati vimokkh± tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti, aññama-ññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti, ekaras±honti, paµivedhak±le katamo vimokkho ±dhipateyyo hoti, paµivedh±ya kativimokkh± tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti,nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti, ekaras± honti, kenaµµhenabh±van±, kenaµµhena paµivedho? Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassakatamo vimokkho ±dhipateyyo hoti, bh±van±ya kati vimokkh± tadanvay± honti,sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampa-yuttapaccay± honti, ekaras± honti, paµivedhak±le katamo vimokkho ±dhipateyyohoti, paµivedh±ya kati vimokkh± tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti, aññama-ññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti, ekaras±honti, kenaµµhena bh±van±, kenaµµhena paµivedho? Anattato manasikaroto vedaba-hulassa katamo vimokkho ±dhipateyyo hoti, bh±van±ya kati vimokkh± tadanvay±honti, sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti,sampayuttapaccay± honti, ekaras± honti, paµivedhak±le katamo vimokkho ±dhipa-teyyo hoti, paµivedh±ya kativimokkh± tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti,

Page 194: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

aññamaññapaccay± honti (..0256), nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay±honti, ekaras± honti, kenaµµhena bh±van±, kenaµµhena paµivedho? 225. Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa animitto vimokkho ±dhipa-teyyo hoti, bh±van±ya dve vimokkh± tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti,aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti, eka-ras± honti, paµivedhak±lepi animitto vimokkho ±dhipateyyo hoti, paµivedh±ya dvevimokkh± tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti,nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti, ekaras± honti, ekarasaµµhenabh±van±, dassanaµµhena paµivedho, eva½ paµivijjhantopi bh±veti, bh±ventopi paµi-vijjhati. Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa appaºihito vimokkho ±dhipa-teyyo hoti, bh±van±ya dve vimokkh± tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti,aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti, eka-ras± honti, paµivedhak±lepi appaºihito vimokkho ±dhipateyyo hoti, paµivedh±yadve vimokkh± tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti,nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti, ekaras± honti, ekarasaµµhenabh±van±, dassanaµµhena paµivedho, eva½ paµivijjhantopi bh±veti, bh±ventopi paµi-vijjhati. Anattato manasikaroto vedabahulassa suññato vimokkho ±dhipateyyohoti, bh±van±ya dve vimokkh± tadanvay± honti sahaj±tapaccay± honti, aññama-ññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti, ekaras±honti, paµivedhak±lepi suññato vimokkho ±dhipateyyo hoti, paµivedh±ya dvevimokkh± tadanvay± honti, sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti,nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti, ekaras± honti, ekarasaµµhenabh±van±, dassanaµµhena paµivedho, eva½ paµivijjhantopi bh±veti, bh±ventopi paµi-vijjhati. 226. Aniccato manasikaroto katamo vimokkho adhimatto hoti? Katamavimo-kkhassa adhimattatt± saddh±vimutto hoti? Dukkhato (..0257) manasikarotokatamo vimokkho adhimatto hoti? Katamavimokkhassa adhimattatt± k±yasakkh²hoti? Anattato manasikaroto katamo vimokkho adhimatto hoti? Katamavimo-kkhassa adhimattatt± diµµhippatto hoti? Aniccato manasikaroto animitto vimokkho adhimatto hoti. Animittavimokkhassaadhimattatt± saddh±vimutto hoti. Dukkhato manasikaroto appaºihito vimokkhoadhimatto hoti. Appaºihitavimokkhassa adhimattatt± k±yasakkh² hoti. Anattatomanasikaroto suññato vimokkho adhimatto hoti. Suññatavimokkhassa adhima-ttatt± diµµhippatto hoti. Saddahanto vimuttoti– saddh±vimutto. Phuµµhatt± sacchikatoti– k±yasakkh².Diµµhatt± pattoti– diµµhippatto. Saddahanto vimuccat²ti– saddh±vimutto. Jh±na-phassa½ paµhama½ phusati, pacch± nirodha½ nibb±na½ sacchikarot²ti– k±ya-sakkh². “Dukkh± saªkh±r±, sukho nirodho”ti viññ±ta½ hoti diµµha½ vidita½ sacchi-kata½ phassita½ paññ±y±ti– diµµhippatto …pe… ye hi keci nekkhamma½ bh±vit±v± bh±venti v± bh±vissanti v± …pe… sabbe te animittavimokkhassa vasenasaddh±vimutt±, appaºihitavimokkhassa vasena k±yasakkh², suññatavimokkhassavasena diµµhippatt±.

Page 195: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Ye hi keci aby±p±da½… ±lokasañña½… avikkhepa½… ye hi keci dukkha½parij±nanti, samudaya½ pajahanti, nirodha½ sacchikaronti, magga½ bh±venti,sabbe te animittavimokkhassa vasena saddh±vimutt±, appaºihitavimokkhassavasena k±yasakkh², suññatavimokkhassa vasena diµµhippatt±. Katih±k±rehi saccappaµivedho hoti? Katih±k±rehi sacc±ni paµivijjhati? Cat³h±k±-rehi saccappaµivedho hoti. Cat³h±k±rehi sacc±ni paµivijjhati. Dukkhasacca½ pari-ññ±paµivedha½ paµivijjhati, samudayasacca½ pah±napaµivedha½ paµivijjhati. Niro-dhasacca½ sacchikiriy±paµivedha½ paµivijjhati. Maggasacca½ bh±van±paµi-vedha½ paµivijjhati. Imehi cat³h±k±rehi saccappaµivedho hoti. Imehi cat³h±k±rehisacc±ni paµivijjhanto animittavimokkhassa vasena saddh±vimutto, appaºihitavimo-kkhassa vasena k±yasakkh², suññatavimokkhassa vasena diµµhippatto. Katih±k±rehi (..0258) saccappaµivedho hoti? Katih±k±rehi sacc±ni paµivijjhati?Navah±k±rehi saccappaµivedho hoti. Navah±k±rehi sacc±ni paµivijjhati. Dukkha-sacca½ pariññ±paµivedha½ paµivijjhati …pe… sacchikiriy±paµivedho ca niro-dhassa. Imehi navah±k±rehi saccappaµivedho hoti. Imehi navah±k±rehi sacc±nipaµivijjhanto animittavimokkhassa vasena saddh±vimutto, appaºihitavimokkhassavasena k±yasakkh², suññatavimokkhassa vasena diµµhippatto. 227. Aniccato manasikaronto katame dhamme yath±bh³ta½ j±n±ti passati?Katha½ samm±dassana½ hoti? Katha½ tadanvayena sabbe saªkh±r± aniccatosudiµµh± honti? Kattha kaªkh± pah²yati? Dukkhato manasikaronto katamedhamme yath±bh³ta½ j±n±ti passati? Katha½ samm±dassana½ hoti? Katha½tadanvayena sabbe saªkh±r± dukkhato sudiµµh± honti? Kattha kaªkh± pah²yati?Anattato manasikaronto katame dhamme yath±bh³ta½ j±n±ti passati? Katha½samm±dassana½ hoti? Katha½ tadanvayena sabbe dhamm± anattato sudiµµh±honti? Kattha kaªkh± pah²yati? Aniccato manasikaronto nimitta½ yath±bh³ta½ j±n±ti passati; tena vuccati–samm±dassana½. Eva½ tadanvayena sabbe saªkh±r±

Page 196: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

aniccato sudiµµh± honti. Ettha kaªkh± pah²yati. Dukkhato manasikaronto pavatta½yath±bh³ta½ j±n±ti passati; tena vuccati– samm±dassana½. Eva½ tadanvayenasabbe saªkh±r± dukkhato sudiµµh± honti. Ettha kaªkh± pah²yati. Anattato manasi-karonto nimittañca pavattañca yath±bh³ta½ j±n±ti passati; tena vuccati– samm±-dassana½. Eva½ tadanvayena sabbe dhamm± anattato sudiµµh± honti. Etthakaªkh± pah²yati. Yañca yath±bh³ta½ ñ±ºa½ yañca samm±dassana½ y± ca kaªkh±vitaraº±, imedhamm± n±natth± ceva n±n±byañjan± ca, ud±hu ekatth±, byañjanameva n±nanti?Yañca yath±bh³ta½ ñ±ºa½ yañca samm±dassana½ y± ca kaªkh±vitaraº±, imedhamm± ekatth±, byañjanameva n±na½. Aniccato manasikaroto ki½ bhayato upaµµh±ti? Dukkhato manasikaroto ki½bhayato upaµµh±ti? Anattato manasikaroto ki½ bhayato upaµµh±ti? Aniccato mana-sikaroto nimitta½ bhayato upaµµh±ti (..0259). Dukkhato manasikaroto pavatta½bhayato upaµµh±ti. Anattato manasikaroto nimittañca pavattañca bhayato upa-µµh±ti. Y± ca bhayatupaµµh±ne paññ± yañca ±d²nave ñ±ºa½ y± ca nibbid±, imedhamm± n±natth± ceva n±n±byañjan± ca, ud±hu ekatth±, byañjanameva n±nanti?Y± ca bhayatupaµµh±ne paññ± yañca ±d²nave ñ±ºa½ y± ca nibbid±, ime dhamm±ekatth±, byañjanameva n±na½. Y± ca anatt±nupassan± y± ca suññat±nupassan±, ime dhamm± n±natth± cevan±n±byañjan± ca, ud±hu ekatth±, byañjanameva n±nanti? Y± ca anatt±nupassan±y± ca suññat±nupassan±, ime dhamm± ekatth±, byañjanameva n±na½. Aniccato manasikaroto ki½ paµisaªkh± ñ±ºa½ uppajjati? Dukkhato manasika-roto ki½ paµisaªkh± ñ±ºa½ uppajjati? Anattato manasikaroto ki½ paµisaªkh±ñ±ºa½ uppajjati? Aniccato manasikaroto nimitta½ paµisaªkh± ñ±ºa½ uppajjati.Dukkhato manasikaroto pavatta½ paµisaªkh± ñ±ºa½ uppajjati. Anattato manasika-roto nimittañca pavattañca paµisaªkh± ñ±ºa½ uppajjati. Y± ca muccitukamyat± y± ca paµisaªkh±nupassan± y± ca saªkh±rupekkh±, imedhamm± n±natth± ceva n±n±byañjan± ca, ud±hu ekatth±, byañjanameva n±nanti?Y± ca muccitukamyat± y± ca paµisaªkh±nupassan± y± ca saªkh±rupekkh±, imedhamm± ekatth±, byañjanameva n±na½. Aniccato manasikaroto kuto citta½ vuµµh±ti, kattha citta½ pakkhandati?Dukkhato manasikaroto kuto citta½ vuµµh±ti, kattha citta½ pakkhandati? Anattatomanasikaroto kuto citta½ vuµµh±ti, kattha citta½ pakkhandati? Aniccato manasika-roto nimitt± citta½ vuµµh±ti, animitte citta½ pakkhandati. Dukkhato manasikarotopavatt± citta½ vuµµh±ti, appavatte citta½ pakkhandati. Anattato manasikarotonimitt± ca pavatt± ca citta½ vuµµh±ti, animitte appavatte nirodhe nibb±nadh±tuy± ‚citta½ pakkhandati. Y± ca bahiddh±vuµµh±navivaµµane paññ± ye ca gotrabh³ dhamm±, ime dhamm±n±natth± ceva n±n±byañjan± ca, ud±hu ekatth±, byañjanameva n±nanti? Y± cabahiddh±vuµµh±navivaµµane (..0260) paññ± ye ca gotrabh³ dhamm±, ime dhamm±ekatth±, byañjanameva n±na½.

Page 197: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Aniccato manasikaronto katamena vimokkhena vimuccati? Dukkhato manasika-ronto katamena vimokkhena vimuccati? Anattato manasikaronto katamena vimo-kkhena vimuccati? Aniccato manasikaronto animittavimokkhena vimuccati.Dukkhato manasikaronto appaºihitavimokkhena vimuccati. Anattato manasika-ronto suññatavimokkhena vimuccati. Y± ca dubhatovuµµh±navivaµµane paññ±yañca magge ñ±ºa½, ime dhamm± n±natth± ceva n±n±byañjan± ca, ud±huekatth±, byañjanameva n±nanti? Y± ca dubhatovuµµh±navivaµµane paññ± yañcamagge ñ±ºa½, ime dhamm± ekatth±, byañjanameva n±na½. 228. Katih±k±rehi tayo vimokkh± n±n±kkhaºe ‚ honti? Katih±k±rehi tayovimokkh± ekakkhaºe honti? Cat³h±k±rehi tayo vimokkh± n±n±kkhaºe honti.Sattah±k±rehi tayo vimokkh± ekakkhaºe honti. Katamehi cat³h±k±rehi tayo vimokkh± n±n±kkhaºe honti? ¾dhipateyyaµµhena,adhiµµh±naµµhena, abhin²h±raµµhena, niyy±naµµhena. Katha½ ±dhipateyyaµµhenatayo vimokkh± n±n±kkhaºe honti? Aniccato manasikaroto animitto vimokkho±dhipateyyo hoti, dukkhato manasikaroto appaºihito vimokkho ±dhipateyyo hoti,anattato manasikaroto suññato vimokkho ±dhipateyyo hoti. Eva½ ±dhipateyya-µµhena tayo vimokkh± n±n±kkhaºe honti. Katha½ adhiµµh±naµµhena tayo vimokkh± n±n±kkhaºe honti? Aniccato manasika-ronto animittavimokkhassa vasena citta½ adhiµµh±ti, dukkhato manasikarontoappaºihitavimokkhassa vasena citta½ adhiµµh±ti, anattato manasikaronto suññata-vimokkhassa vasena citta½ adhiµµh±ti. Eva½ adhiµµh±naµµhena tayo vimokkh±n±n±kkhaºe honti. Katha½ (..0261) abhin²h±raµµhena tayo vimokkh± n±n±kkhaºe honti? Aniccatomanasikaronto animittavimokkhassa vasena citta½ abhin²harati, dukkhato mana-sikaronto appaºihitavimokkhassa vasena citta½ abhin²harati, anattato manasika-ronto suññatavimokkhassa vasena citta½ abhin²harati. Eva½ abhin²h±raµµhenatayo vimokkh± n±n±kkhaºe honti. Katha½ niyy±naµµhena tayo vimokkh± n±n±kkhaºe honti? Aniccato manasika-ronto animittavimokkhassa vasena nirodha½ nibb±na½ niyy±ti, dukkhato manasi-karonto appaºihitavimokkhassa vasena nirodha½ nibb±na½ niyy±ti, anattatomanasikaronto suññatavimokkhassa vasena nirodha½ nibb±na½ niyy±ti. Eva½niyy±naµµhena tayo vimokkh± n±n±kkhaºe honti. Imehi cat³h±k±rehi tayovimokkh± n±n±kkhaºe honti. Katamehi sattah±k±rehi tayo vimokkh± ekakkhaºe honti? Samodh±naµµhena,adhigamanaµµhena, paµil±bhaµµhena paµivedhaµµhena, sacchikiriyaµµhena, phassa-naµµhena, abhisamayaµµhena. Katha½ samodh±naµµhena adhigamanaµµhena paµil±-bhaµµhena paµivedhaµµhena sacchikiriyaµµhena phassanaµµhena abhisamayaµµhenatayo vimokkh± ekakkhaºe honti? Aniccato manasikaronto nimitt± muccat²ti– ani-mitto vimokkho. Yato muccati, tattha na paºidahat²ti– appaºihito vimokkho. Yatthana paºidahati, tena suññoti– suññato vimokkho. Yena suñño, tena nimittena animi-ttoti– animitto vimokkho. Eva½ samodh±naµµhena adhigamanaµµhena paµil±bha-µµhena paµivedhaµµhena sacchikiriyaµµhena phassanaµµhena abhisamayaµµhena

Page 198: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

tayo vimokkh± ekakkhaºe honti. Dukkhato manasikaronto paºidhiy± muccat²ti– appaºihito vimokkho. Yattha napaºidahati, tena suññoti– suññato vimokkho. Yena suñño, tena nimittena animi-ttoti– animitto vimokkho. Yena nimittena animitto, tattha na paºidahat²ti– appaºi-hito vimokkho. Eva½ samodh±naµµhena adhigamanaµµhena paµil±bhaµµhena paµive-dhaµµhena sacchikiriyaµµhena phassanaµµhena abhisamayaµµhena tayo vimokkh±ekakkhaºe honti. Anattato (..0262) manasikaronto abhinives± muccat²ti– suññato vimokkho. Yenasuñño, tena nimittena animittoti– animitto vimokkho. Yena nimittena animitto,tattha na paºidahat²ti– appaºihito vimokkho. Yattha na paºidahati, tena suññoti–suññato vimokkho. Eva½ samodh±naµµhena adhigamanaµµhena paµil±bhaµµhenapaµivedhaµµhena sacchikiriyaµµhena phassanaµµhena abhisamayaµµhena tayovimokkh± ekakkhaºe honti. Imehi sattah±k±rehi tayo vimokkh± ekakkhaºe honti. 229. Atthi vimokkho, atthi mukha½, atthi vimokkhamukha½, atthi vimokkhapa-ccan²ka½, atthi vimokkh±nuloma½, atthi vimokkhavivaµµo, atthi vimokkhabh±van±,atthi vimokkhappaµippassaddhi. Katamo vimokkho? Suññato vimokkho, animitto vimokkho, appaºihito vimokkho.Katamo suññato vimokkho? Anicc±nupassan±ñ±ºa½ niccato abhinives± mucca-t²ti– suññato vimokkho. Dukkh±nupassan±ñ±ºa½ sukhato abhinives± muccat²ti–suññato vimokkho. Anatt±nupassan±ñ±ºa½ attato abhinives± muccat²ti– suññatovimokkho. Nibbid±nupassan±ñ±ºa½ nandiy± abhinives± muccat²ti– suññatovimokkho. Vir±g±nupassan±ñ±ºa½ r±gato abhinives± muccat²ti– suññatovimokkho. Nirodh±nupassan±ñ±ºa½ samudayato abhinives± muccat²ti– suññatovimokkho. Paµinissagg±nupassan±ñ±ºa½ ±d±nato abhinives± muccat²ti– suññatovimokkho. Animitt±nupassan±ñ±ºa½ nimittato abhinives± muccat²ti– suññatovimokkho. Appaºihit±nupassan±ñ±ºa½ paºidhiy± abhinives± muccat²ti– suññatovimokkho. Suññat±nupassan±ñ±ºa½ sabb±bhinivesehi muccat²ti– suññatovimokkho. R³pe anicc±nupassan±ñ±ºa½ niccato abhinives± muccat²ti– suññato vimokkho…pe… r³pe suññat±nupassan±ñ±ºa½ sabb±bhinivesehi muccat²ti– suññatovimokkho. Vedan±ya …pe… saññ±ya… saªkh±resu… viññ±ºe… cakkhusmi½…pe… jar±maraºe anicc±nupassan±ñ±ºa½ niccato abhinives± muccat²ti–suññato vimokkho …pe… jar±maraºe suññat±nupassan±ñ±ºa½ sabb±bhinive-sehi (..0263) muccat²ti– suññato vimokkho. Aya½ suññato vimokkho. Katamo animitto vimokkho? Anicc±nupassan±ñ±ºa½ niccato nimitt± muccat²ti–animitto vimokkho. Dukkh±nupassan±ñ±ºa½ sukhato nimitt± muccat²ti– animittovimokkho. Anatt±nupassan±ñ±ºa½ attato nimitt± muccat²ti– animitto vimokkho.Nibbid±nupassan±ñ±ºa½ nandiy± nimitt± muccat²ti– animitto vimokkho. Vir±g±nu-passan±ñ±ºa½ r±gato nimitt± muccat²ti– animitto vimokkho. Nirodh±nupassan±-ñ±ºa½ samudayato nimitt± muccat²ti– animitto vimokkho. Paµinissagg±nupassan±-ñ±ºa½ ±d±nato nimitt± muccat²ti– animitto vimokkho. Animitt±nupassan±ñ±ºa½sabbanimittehi muccat²ti– animitto vimokkho. Appaºihit±nupassan±ñ±ºa½ paºi-

Page 199: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

dhiy± nimitt± muccat²ti– animitto vimokkho. Suññat±nupassan±ñ±ºa½ abhinive-sato nimitt± muccat²ti– animitto vimokkho. R³pe anicc±nupassan±ñ±ºa½ niccato nimitt± muccat²ti– animitto vimokkho…pe… r³pe animitt±nupassan±ñ±ºa½ sabbanimittehi muccat²ti– animittovimokkho. R³pe appaºihit±nupassan±ñ±ºa½ paºidhiy± nimitt± muccat²ti– animittovimokkho. R³pe suññat±nupassan±ñ±ºa½ abhinivesato nimitt± muccat²ti– ani-mitto vimokkho. Vedan±ya …pe… saññ±ya… saªkh±resu… viññ±ºe…cakkhusmi½ …pe… jar±maraºe anicc±nupassan±ñ±ºa½ niccato nimitt± mucca-t²ti– animitto vimokkho …pe… jar±maraºe anicc±nupassan±ñ±ºa½ sabbanimi-ttehi muccat²ti– animitto vimokkho. Jar±maraºe appaºihit±nupassan±ñ±ºa½ paºi-dhiy± nimitt± muccat²ti– animitto vimokkho. Jar±maraºe suññat±nupassan±ñ±ºa½abhinivesato nimitt± muccat²ti– animitto vimokkho. Aya½ animitto vimokkho. Katamo appaºihito vimokkho? Anicc±nupassan±ñ±ºa½ niccato paºidhiy±muccat²ti– appaºihito vimokkho. Dukkh±nupassan±ñ±ºa½ sukhato paºidhiy±muccat²ti– appaºihito vimokkho. Anatt±nupassan±ñ±ºa½ attato paºidhiy± mucca-t²ti– appaºihito vimokkho. Nibbid±nupassan±ñ±ºa½ nandiy± paºidhiy± muccat²ti (..02appaºihito vimokkho. Vir±g±nupassan±ñ±ºa½ r±gato paºidhiy± muccat²ti

Page 200: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

– appaºihito vimokkho. Nirodh±nupassan±ñ±ºa½ samudayato paºidhiy± mucca-t²ti– appaºihito vimokkho. Paµinissagg±nupassan±ñ±ºa½ ±d±nato paºidhiy±muccat²ti– appaºihito vimokkho. Animitt±nupassan±ñ±ºa½ nimittato paºidhiy±muccat²ti– appaºihito vimokkho. Appaºihit±nupassan±ñ±ºa½ sabbapaºidh²himuccat²ti– appaºihito vimokkho. Suññat±nupassan±ñ±ºa½ abhinivesato paºi-dhiy± muccat²ti– appaºihito vimokkho. R³pe anicc±nupassan±ñ±ºa½ niccato paºidhiy± muccat²ti– appaºihitovimokkho …pe… r³pe appaºihit±nupassan±ñ±ºa½ sabbapaºidh²hi muccat²ti–appaºihito vimokkho. R³pe suññat±nupassan±ñ±ºa½ abhinivesato paºidhiy±muccat²ti– appaºihito vimokkho. Vedan±ya …pe… saññ±ya… saªkh±resu…viññ±ºe… cakkhusmi½ …pe… jar±maraºe anicc±nupassan±ñ±ºa½ niccato paºi-dhiy± muccat²ti– appaºihito vimokkho …pe… jar±maraºe appaºihit±nupassan±-ñ±ºa½ sabbapaºidh²hi muccat²ti– appaºihito vimokkho. Jar±maraºe suññat±nupa-ssan±ñ±ºa½ abhinivesato paºidhiy± muccat²ti– appaºihito vimokkho. Aya½ appa-ºihito vimokkho. Aya½ vimokkho. 230. Katama½ mukha½? Ye tattha j±t± anavajj± kusal± bodhipakkhiy±dhamm±,ida½ mukha½. Katama½ vimokkhamukha½? Ya½ tesa½ dhamm±na½ ±rammaºa½ nirodhonibb±na½, ida½ vimokkhamukha½. Vimokkhañca mukhañca vimokkhamukha½,ida½ vimokkhamukha½. Katama½ vimokkhapaccan²ka½? T²ºi akusalam³l±ni vimokkhapaccan²k±ni, t²ºiduccarit±ni vimokkhapaccan²k±ni, sabbepi akusal± dhamm± vimokkhapaccan²k±,ida½ vimokkhapaccan²ka½. Katama½ vimokkh±nuloma½? T²ºi kusalam³l±ni vimokkh±nulom±ni, t²ºi sucari-t±ni vimokkh±nulom±ni, sabbepi kusal± dhamm± vimokkh±nulom±, ida½ vimo-kkh±nuloma½. Katamo (..0265) vimokkhavivaµµo? Saññ±vivaµµo, cetovivaµµo, cittavivaµµo, ñ±ºa-vivaµµo, vimokkhavivaµµo, saccavivaµµo. Sañj±nanto vivaµµat²ti– saññ±vivaµµo. Ceta-yanto vivaµµat²ti– cetovivaµµo. Vij±nanto vivaµµat²ti– cittavivaµµo. ѱºa½ karonto viva-µµat²ti– ñ±ºavivaµµo. Vosajjanto vivaµµat²ti– vimokkhavivaµµo. Tathaµµhena vivaµµat²ti–saccavivaµµo. Yattha saññ±vivaµµo tattha cetovivaµµo, yattha cetovivaµµo tattha saññ±vivaµµo,yattha saññ±vivaµµo cetovivaµµo tattha cittavivaµµo, yattha cittavivaµµo tattha saññ±-vivaµµo cetovivaµµo. Yattha saññ±vivaµµo cetovivaµµo cittavivaµµo tattha ñ±ºavivaµµo,yattha ñ±ºavivaµµo tattha saññ±vivaµµo cetovivaµµo cittavivaµµo. Yattha saññ±vivaµµocetovivaµµo cittavivaµµo ñ±ºavivaµµo tattha vimokkhavivaµµo, yattha vimokkhavivaµµotattha saññ±vivaµµo cetovivaµµo cittavivaµµo ñ±ºavivaµµo. Yattha saññ±vivaµµo ceto-vivaµµo cittavivaµµo ñ±ºavivaµµo vimokkhavivaµµo tattha saccavivaµµo, yattha sacca-vivaµµo tattha saññ±vivaµµo cetovivaµµo cittavivaµµo ñ±ºavivaµµo vimokkhavivaµµo.Aya½ vimokkhavivaµµo. Katam± vimokkhabh±van±? Paµhamassa jh±nassa ±sevan± bh±van± bahul²-kamma½, dutiyassa jh±nassa ±sevan± bh±van± bahul²kamma½, tatiyassa

Page 201: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

jh±nassa ±sevan± bh±van± bahul²kamma½, catutthassa jh±nassa ±sevan±bh±van± bahul²kamma½, ±k±s±nañc±yatanasam±pattiy± ±sevan± bh±van± bahu-l²kamma½, viññ±ºañc±yatanasam±pattiy± …pe… ±kiñcaññ±yatanasam±pattiy±…nevasaññ±n±saññ±yatanasam±pattiy± ±sevan± bh±van± bahul²kamma½, sot±pa-ttimaggassa ±sevan± bh±van± bahul²kamma½, sakad±g±mimaggassa ±sevan±bh±van± bahul²kamma½, an±g±mimaggassa ±sevan± bh±van± bahul²kamma½,arahattamaggassa ±sevan± bh±van± bahul²kamma½, aya½ vimokkhabh±van±. Katam± vimokkhappaµippassaddhi? Paµhamassa jh±nassa paµil±bho v± vip±kov±, dutiyassa jh±nassa paµil±bho v± vip±ko v±, tatiyassa jh±nassa …pe… catu-tthassa jh±nassa… ±k±s±nañc±yatanasam±pattiy±… viññ±ºañc±yatanasam±pa-ttiy±… ±kiñcaññ±yatanasam±pattiy±… nevasaññ±n±saññ±yatanasam±pattiy±paµil±bho v± vip±ko (..0266) v±, sot±pattimaggassa sot±pattiphala½, sakad±g±mi-maggassa sakad±g±miphala½, an±g±mimaggassa an±g±miphala½, arahattama-ggassa arahattaphala½, aya½ vimokkhappaµippassaddh²ti. Tatiyabh±ºav±ro. Vimokkhakath± niµµhit±. 6. Gatikath± 231. Gatisampattiy± ñ±ºasampayutte katina½ het³na½ paccay± upapatti hoti?Khattiyamah±s±l±na½ br±hmaºamah±s±l±na½ gahapatimah±s±l±na½ k±m±vaca-r±na½ dev±na½ ñ±ºasampayutte katina½ het³na½ paccay± upapatti hoti? R³p±-vacar±na½ dev±na½ katina½ het³na½ paccay± upapatti hoti? Ar³p±vacar±na½dev±na½ katina½ het³na½ paccay± upapatti hoti? Gatisampattiy± ñ±ºasampayutte aµµhanna½ het³na½ paccay± upapatti hoti.Khattiyamah±s±l±na½ br±hmaºamah±s±l±na½ gahapatimah±s±l±na½ k±m±vaca-r±na½ dev±na½ ñ±ºasampayutte aµµhanna½ het³na½ paccay± upapatti hoti.R³p±vacar±na½ dev±na½ aµµhanna½ het³na½ paccay± upapatti hoti. Ar³p±vaca-r±na½ dev±na½ aµµhanna½ het³na½ paccay± upapatti hoti. 232. Gatisampattiy± ñ±ºasampayutte katamesa½ aµµhanna½ het³na½ paccay±upapatti hoti? Kusalakammassa javanakkhaºe tayo het³ kusal±; tasmi½ khaºej±tacetan±ya sahaj±tapaccay± honti. Tena vuccati– kusalam³lapaccay±pisaªkh±r±. Nikantikkhaºe dve het³ akusal±; tasmi½ khaºe j±tacetan±ya sahaj±ta-paccay± honti. Tena vuccati– akusalam³lapaccay±pi saªkh±r±. Paµisandhikkhaºetayo het³ aby±kat±; tasmi½ khaºe j±tacetan±ya sahaj±tapaccay± honti. Tenavuccati– “n±mar³papaccay±pi viññ±ºa½, viññ±ºapaccay±pi n±mar³pa½”. Paµisandhikkhaºe pañcakkhandh± sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay±honti, nissayapaccay± honti, vippayuttapaccay± honti. Paµisandhikkhaºe catt±ro (..02

Page 202: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

mah±bh³t± sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay±honti. Paµisandhikkhaºe tayo j²vitasaªkh±r± sahaj±tapaccay± honti, aññamañña-paccay± honti, nissayapaccay± honti, vippayuttapaccay± honti. Paµisandhikkhaºen±mañca r³pañca sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapa-ccay± honti, vippayuttapaccay± honti. Paµisandhikkhaºe ime cuddasa dhamm±sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, vippayu-ttapaccay± honti. Paµisandhikkhaºe catt±ro khandh± ar³pino sahaj±tapaccay±honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay±honti. Paµisandhikkhaºe pañcindriy±ni sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapa-ccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti. Paµisandhikkhaºetayo het³ sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay±honti, sampayuttapaccay± honti. Paµisandhikkhaºe n±mañca viññ±ºañca sahaj±-tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapa-ccay± honti. Paµisandhikkhaºe ime cuddasa dhamm± sahaj±tapaccay± honti,aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti. Paµi-sandhikkhaºe ime aµµhav²sati dhamm± sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapa-ccay± honti, nissayapaccay± honti, vippayuttapaccay± honti. Gatisampattiy± ñ±ºa-sampayutte imesa½ aµµhanna½ het³na½ paccay± upapatti hoti. Khattiyamah±s±l±na½ br±hmaºamah±s±l±na½ gahapatimah±s±l±na½ k±m±va-car±na½ dev±na½ ñ±ºasampayutte katamesa½ aµµhanna½ het³na½ paccay±upapatti hoti? Kusalakammassa javanakkhaºe tayo het³ kusal±; tasmi½ khaºej±tacetan±ya sahaj±tapaccay± honti. Tena vuccati– “kusalam³lapaccay±pisaªkh±r±”. Nikantikkhaºe dve het³ akusal±; tasmi½ khaºe j±tacetan±ya sahaj±ta-paccay± honti. Tena vuccati– “akusalam³lapaccay±pi saªkh±r±”. Paµisandhi-kkhaºe tayo het³ aby±kat±; tasmi½ khaºe j±tacetan±ya sahaj±tapaccay± honti.Tena vuccati– “n±mar³papaccay±pi viññ±ºa½, viññ±ºapaccay±pi n±mar³pa½”. Paµisandhikkhaºe (..0268) pañcakkhandh± sahaj±tapaccay± honti, aññamañña-paccay± honti, nissayapaccay± honti, vippayuttapaccay± honti. Paµisandhikkhaºecatt±ro mah±bh³t± sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapa-ccay± honti. Paµisandhikkhaºe tayo j²vitasaªkh±r± sahaj±tapaccay± honti, añña-maññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, vippayuttapaccay± honti. Paµisandhi-kkhaºe n±mañca r³pañca sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti,nissayapaccay± honti, vippayuttapaccay± honti. Paµisandhikkhaºe ime cuddasadhamm± sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay±honti, vippayuttapaccay± honti. Paµisandhikkhaºe catt±ro khandh± ar³pino sahaj±-tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapa-ccay± honti. Paµisandhikkhaºe pañcindriy±ni sahaj±tapaccay± honti, aññamañña-paccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti. Paµisandhi-kkhaºe tayo het³ sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapa-ccay± honti, sampayuttapaccay± honti. Paµisandhikkhaºe n±mañca viññ±ºañcasahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampa-yuttapaccay± honti. Paµisandhikkhaºe ime cuddasa dhamm± sahaj±tapaccay±

Page 203: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay±honti. Paµisandhikkhaºe ime aµµhav²sati dhamm± sahaj±tapaccay± honti, aññama-ññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, vippayuttapaccay± honti. Khattiyamah±-s±l±na½ br±hmaºamah±s±l±na½ gahapatimah±s±l±na½ k±m±vacar±na½dev±na½ ñ±ºasampayutte imesa½ aµµhanna½ het³na½ paccay± upapatti hoti. R³p±vacar±na½ dev±na½ katamesa½ aµµhanna½ het³na½ paccay± upapattihoti? Kusalakammassa javanakkhaºe tayo het³ kusal± …pe… r³p±vacar±na½dev±na½ imesa½ aµµhanna½ het³na½ paccay± upapatti hoti. Ar³p±vacar±na½ dev±na½ katamesa½ aµµhanna½ het³na½ paccay± upapattihoti? Kusalakammassa javanakkhaºe tayo het³ kusal±; tasmi½ khaºe j±taceta-n±ya sahaj±tapaccay± honti. Tena vuccati– “kusalam³lapaccay±pi saªkh±r±”.Nikantikkhaºe dve het³ akusal±; tasmi½ khaºe j±tacetan±ya (..0269) sahaj±tapa-ccay± honti. Tena vuccati– “akusalam³lapaccay±pi saªkh±r±”. Paµisandhikkhaºetayo het³ aby±kat±; tasmi½ khaºe j±tacetan±ya sahaj±tapaccay± honti. Tenavuccati– “n±mapaccay±pi viññ±ºa½ viññ±ºapaccay±pi n±ma½”. Paµisandhikkhaºe catt±ro khandh± ar³pino sahaj±tapaccay± honti, aññamañña-paccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti. Paµisandhi-kkhaºe pañcindriy±ni sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissaya-paccay± honti, sampayuttapaccay± honti. Paµisandhikkhaºe tayo het³ sahaj±tapa-ccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapa-ccay± honti. Paµisandhikkhaºe n±mañca viññ±ºañca sahaj±tapaccay± honti, añña-maññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti. Paµisa-ndhikkhaºe ime cuddasa dhamm± sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay±honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti. Ar³p±vacar±na½dev±na½ imesa½ aµµhanna½ het³na½ paccay± upapatti hoti. 233. Gatisampattiy± ñ±ºavippayutte katina½ het³na½ paccay± upapatti hoti?Khattiyamah±s±l±na½ br±hmaºamah±s±l±na½ gahapatimah±s±l±na½ k±m±vaca-r±na½ dev±na½ ñ±ºavippayutte katina½ het³na½

Page 204: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

paccay± upapatti hoti? Gatisampattiy± ñ±ºavippayutte channa½ het³na½ paccay± upapatti hoti.Khattiyamah±s±l±na½ br±hmaºamah±s±l±na½ gahapatimah±s±l±na½ k±m±vaca-r±na½ dev±na½ ñ±ºavippayutte channa½ het³na½ paccay± upapatti hoti. Gatisampattiy± ñ±ºavippayutte katamesa½ channa½ het³na½ paccay± upa-patti hoti? Kusalakammassa javanakkhaºe dve het³ kusal±; tasmi½ khaºe j±tace-tan±ya sahaj±tapaccay± honti. Tena vuccati– kusalam³lapaccay±pi saªkh±r±.Nikantikkhaºe dve het³ akusal±; tasmi½ khaºe j±tacetan±ya sahaj±tapaccay±honti. Tena vuccati– akusalam³lapaccay±pi saªkh±r±. Paµisandhikkhaºe dve het³aby±kat±; tasmi½ khaºe j±tacetan±ya (..0270) sahaj±tapaccay± honti. Tenavuccati– “n±mar³papaccay±pi viññ±ºa½, viññ±ºapaccay±pi n±mar³pa½”. Paµisandhikkhaºe pañcakkhandh± sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay±honti, nissayapaccay± honti, vippayuttapaccay± honti. Paµisandhikkhaºe catt±romah±bh³t± sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay±honti. Paµisandhikkhaºe tayo j²vitasaªkh±r± sahaj±tapaccay± honti, aññamañña-paccay± honti, nissayapaccay± honti, vippayuttapaccay± honti. Paµisandhikkhaºen±mañca r³pañca sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapa-ccay± honti, vippayuttapaccay± honti. Paµisandhikkhaºe ime cuddasa dhamm±sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, vippayu-ttapaccay± honti. Paµisandhikkhaºe catt±ro khandh± ar³pino sahaj±tapaccay±honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay±honti. Paµisandhikkhaºe catt±ri indriy±ni sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapa-ccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti. Paµisandhikkhaºedve het³ sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay±honti, sampayuttapaccay± honti. Paµisandhikkhaºe n±mañca viññ±ºañca sahaj±-tapaccay± honti, aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapa-ccay± honti. Paµisandhikkhaºe ime dv±dasa dhamm± sahaj±tapaccay± honti,aññamaññapaccay± honti, nissayapaccay± honti, sampayuttapaccay± honti. Paµi-sandhikkhaºe ime chabb²sati dhamm± sahaj±tapaccay± honti, aññamaññapa-ccay± honti, nissayapaccay± honti, vippayuttapaccay± honti. Gatisampattiy± ñ±ºa-vippayutte imesa½ channa½ het³na½ paccay± upapatti hoti. Khattiyamah±s±l±na½ br±hmaºamah±s±l±na½ gahapatimah±s±l±na½ k±m±va-car±na½ dev±na½ ñ±ºavippayutte katamesa½ channa½ het³na½ paccay± upa-patti hoti? Kusalakammassa javanakkhaºe dve het³ kusal±; tasmi½ khaºe j±tace-tan±ya sahaj±tapaccay± honti. Tena vuccati– “kusalam³lapaccay±pi saªkh±r±…pe… khattiyamah±s±l±na½ br±hmaºamah±s±l±na½ gahapatimah±s±l±na½ (..027k±m±vacar±na½ dev±na½ ñ±ºavippayutte imesa½ channa½ het³na½ paccay±upapatti hot²”ti. Gatikath± niµµhit±.

Page 205: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

7. Kammakath± 234. Ahosi kamma½, ahosi kammavip±ko. Ahosi kamma½, n±hosi kammavi-p±ko. Ahosi kamma½, atthi kammavip±ko. Ahosi kamma½, natthi kammavip±ko.Ahosi kamma½, bhavissati kammavip±ko. Ahosi kamma½, na bhavissati kamma-vip±ko. [At²takamma½] Atthi kamma½, atthi kammavip±ko. Atthi kamma½, natthi kammavip±ko. Atthikamma½, bhavissati kammavip±ko. Atthi kamma½, na bhavissati kammavip±ko. [Paccuppannakamma½] Bhavissati kamma½, bhavissati kammavip±ko. Bhavissati kamma½, na bhavi-ssati kammavip±ko. [An±gatakamma½] 235. Ahosi kusala½ kamma½, ahosi kusalassa kammassa vip±ko. Ahosikusala½ kamma½, n±hosi kusalassa kammassa vip±ko. Ahosi kusala½ kamma½,atthi kusalassa kammassa vip±ko. Ahosi kusala½ kamma½, natthi kusalassakammassa vip±ko. Ahosi kusala½ kamma½, bhavissati kusalassa kammassavip±ko. Ahosi kusala½ kamma½, na bhavissati kusalassa kammassa vip±ko. Atthi kusala½ kamma½, atthi kusalassa kammassa vip±ko. Atthi kusala½kamma½, natthi kusalassa kammassa vip±ko. Atthi kusala½ kamma½, bhavissatikusalassa kammassa vip±ko. Atthi kusala½ kamma½, na bhavissati kusalassakammassa vip±ko. Bhavissati kusala½ kamma½, bhavissati kusalassa kammassa vip±ko. Bhavi-ssati kusala½ kamma½, na bhavissati kusalassa kammassa vip±ko. Ahosi akusala½ kamma½, ahosi akusalassa kammassa vip±ko. Ahosi akusala½kamma½, n±hosi akusalassa kammassa vip±ko. Ahosi (..0272) akusala½kamma½, atthi akusalassa kammassa vip±ko. Ahosi akusala½ kamma½, natthiakusalassa kammassa vip±ko. Ahosi akusala½ kamma½, bhavissati akusalassakammassa vip±ko. Ahosi akusala½ kamma½, na bhavissati akusalassakammassa vip±ko. Atthi akusala½ kamma½, atthi akusalassa kammassa vip±ko. Atthi akusala½kamma½, natthi akusalassa kammassa vip±ko. Atthi akusala½ kamma½, bhavi-ssati akusalassa kammassa vip±ko. Atthi akusala½ kamma½, na bhavissati aku-salassa kammassa vip±ko. Bhavissati akusala½ kamma½, bhavissati akusalassa kammassa vip±ko.Bhavissati akusala½ kamma½, na bhavissati akusalassa kammassa vip±ko. Ahosi s±vajja½ kamma½ …pe… ahosi anavajja½ kamma½ …pe… ahosikaºha½ kamma½ …pe… ahosi sukka½ kamma½ …pe… ahosi sukhudraya½kamma½ …pe… ahosi dukkhudraya½ kamma½ …pe… ahosi sukhavip±ka½kamma½ …pe… ahosi dukkhavip±ka½ kamma½, ahosi dukkhavip±kassakammassa vip±ko. Ahosi dukkhavip±ka½ kamma½, n±hosi dukkhavip±kassakammassa vip±ko. Ahosi dukkhavip±ka½ kamma½, atthi dukkhavip±kassakammassa vip±ko. Ahosi dukkhavip±ka½ kamma½, natthi dukkhavip±kassakammassa vip±ko. Ahosi dukkhavip±ka½ kamma½, bhavissati dukkhavip±kassa

Page 206: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

kammassa vip±ko. Ahosi dukkhavip±ka½ kamma½, na bhavissati dukkhavip±-kassa kammassa vip±ko. Atthi dukkhavip±ka½ kamma½, atthi dukkhavip±kassa kammassa vip±ko. Atthidukkhavip±ka½ kamma½, natthi dukkhavip±kassa kammassa vip±ko. Atthidukkhavip±ka½ kamma½, bhavissati dukkhavip±kassa kammassa vip±ko. Atthidukkhavip±ka½ kamma½, na bhavissati dukkhavip±kassa kammassa vip±ko. Bhavissati dukkhavip±ka½ kamma½, bhavissati dukkhavip±kassa kammassavip±ko. Bhavissati dukkhavip±ka½ kamma½, na bhavissati dukkhavip±kassakammassa vip±koti. Kammakath± niµµhit±. 8. Vipall±sakath± 236. Purimanid±na½ (..0273). “Catt±rome, bhikkhave ‚, saññ±vipall±s± cittavi-pall±s± diµµhivipall±s±. Katame catt±ro? Anicce, bhikkhave, niccanti saññ±vipa-ll±so cittavipall±so diµµhivipall±so. Dukkhe, bhikkhave, sukhanti saññ±vipall±socittavipall±so diµµhivipall±so. Anattani, bhikkhave, att±ti saññ±vipall±so cittavipa-ll±so diµµhivipall±so. Asubhe, bhikkhave, subhanti saññ±vipall±so cittavipall±sodiµµhivipall±so. Ime kho, bhikkhave, catt±ro saññ±vipall±s± cittavipall±s± diµµhivipa-ll±s±. “Catt±rome, bhikkhave, nasaññ±vipall±s± nacittavipall±s± nadiµµhivipall±s±.Katame catt±ro? Anicce, bhikkhave, aniccanti nasaññ±vipall±so nacittavipall±sonadiµµhivipall±so. Dukkhe, bhikkhave, dukkhanti nasaññ±vipall±so nacittavipall±sonadiµµhivipall±so. Anattani, bhikkhave, anatt±ti nasaññ±vipall±so nacittavipall±sonadiµµhivipall±so. Asubhe, bhikkhave, asubhanti nasaññ±vipall±so nacittavipall±sonadiµµhivipall±so. Ime kho, bhikkhave, catt±ro nasaññ±vipall±s± nacittavipall±s±nadiµµhivipall±s±”ti. “Anicce niccasaññino, dukkhe ca sukhasaññino; anattani ca att±ti ‚, asubhe subhasaññino. micch±diµµhihat± satt±, khittacitt± visaññino. “Te yogayutt± m±rassa, ayogakkhemino jan±; satt± gacchanti sa½s±ra½, j±timaraºag±mino. “Yad± ca buddh± lokasmi½, uppajjanti pabhaªkar±; te ima½ dhamma½ pak±senti, dukkh³pasamag±mina½. “Tesa½ sutv±na sappaññ±, sacitta½ paccaladdhu ‚ te. anicca½ aniccato dakkhu½, dukkhamaddakkhu dukkhato. “Anattani (..0274) anatt±ti, asubha½ asubhataddasu½; samm±diµµhisam±d±n±, sabba½ dukkha½ upaccagun”ti. Ime catt±ro vipall±s± diµµhisampannassa puggalassa pah²n±, appah²n±ti. Kecipah²n±, keci appah²n±? Anicce niccanti saññ±vipall±so cittavipall±so diµµhivipa-

Page 207: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ll±so pah²no. Dukkhe sukhanti saññ± uppajjati, citta½ uppajjati, diµµhivipall±sopah²no. Anattani att±ti saññ±vipall±so cittavipall±so diµµhivipall±so pah²no. Asubhesubhanti saññ± uppajjati, citta½ uppajjati, diµµhivipall±so pah²no. Dv²su vatth³sucha vipall±s± pah²n±. Dv²su vatth³su dve vipall±s± pah²n±, catt±ro vipall±s± appa-h²n±. Cat³su vatth³su aµµha vipall±s± pah²n±, catt±ro vipall±s± appah²n±ti. Vipall±sakath± niµµhit±. 9. Maggakath± 237. Maggoti kenaµµhena maggo? Sot±pattimaggakkhaºe dassanaµµhenasamm±diµµhi micch±diµµhiy± pah±n±ya maggo ceva hetu ca, sahaj±t±na½dhamm±na½ upatthambhan±ya maggo ceva hetu ca, kiles±na½ pariy±d±n±yamaggo ceva hetu ca, paµivedh±divisodhan±ya maggo ceva hetu ca, cittassa adhi-µµh±n±ya maggo ceva hetu ca, cittassa vod±n±ya maggo ceva hetu ca, vises±dhi-gam±ya maggo ceva hetu ca, uttari paµivedh±ya ‚ maggo ceva hetu ca*, sacc±-bhisamay±ya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiµµh±pan±ya maggo ceva hetu ca. Abhiniropanaµµhena samm±saªkappo micch±saªkappassa pah±n±ya maggoceva hetu ca, sahaj±t±na½ dhamm±na½ upatthambhan±ya maggo ceva hetu ca,kiles±na½ pariy±d±n±ya maggo ceva hetu ca,

Page 208: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

paµivedh±divisodhan±ya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiµµh±n±ya maggo cevahetu ca, cittassa vod±n±ya maggo ceva hetu ca, vises±dhigam±ya maggo cevahetu ca, uttari (..0275) paµivedh±ya maggo ceva hetu ca, sacc±bhisamay±yamaggo ceva hetu ca, nirodhe patiµµh±pan±ya maggo ceva hetu ca. Pariggahaµµhena samm±v±c± micch±v±c±ya pah±n±ya maggo ceva hetu ca,sahaj±t±na½ dhamm±na½ upatthambhan±ya maggo ceva hetu ca, kiles±na½pariy±d±n±ya maggo ceva hetu ca, paµivedh±divisodhan±ya maggo ceva hetu ca,cittassa adhiµµh±n±ya maggo ceva hetu ca, cittassa vod±n±ya maggo ceva hetuca, vises±dhigam±ya maggo ceva hetu ca, uttari paµivedh±ya maggo ceva hetu ca,sacc±bhisamay±ya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiµµh±pan±ya maggo cevahetu ca. Samuµµh±naµµhena samm±kammanto micch±kammantassa pah±n±ya maggoceva hetu ca, sahaj±t±na½ dhamm±na½ upatthambhan±ya maggo ceva hetu ca,kiles±na½ pariy±d±n±ya maggo ceva hetu ca paµivedh±divisodhan±ya maggoceva hetu ca, cittassa adhiµµh±n±ya maggo ceva hetu ca, cittassa vod±n±yamaggo ceva hetu ca, vises±dhigam±ya maggo ceva hetu ca, uttari paµivedh±yamaggo ceva hetu ca, sacc±bhisamay±ya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiµµh±pa-n±ya maggo ceva hetu ca. Vod±naµµhena samm±-±j²vo micch±-±j²vassa pah±n±ya maggo ceva hetu ca…pe… paggahaµµhena samm±v±y±mo micch±v±y±massa pah±n±ya maggo cevahetu ca …pe… upaµµh±naµµhena samm±sati micch±satiy± pah±n±ya maggo cevahetu ca …pe… avikkhepaµµhena samm±sam±dhi micch±sam±dhissa pah±n±yamaggo ceva hetu ca, sahaj±t±na½ dhamm±na½ upatthambhan±ya maggo cevahetu ca, kiles±na½ pariy±d±n±ya maggo ceva hetu ca, paµivedh±divisodhan±yamaggo ceva hetu ca, cittassa adhiµµh±n±ya maggo ceva hetu ca, cittassa vod±-n±ya maggo ceva hetu ca, vises±dhigam±ya maggo ceva hetu ca, uttari paµive-dh±ya maggo ceva hetu ca, sacc±bhisamay±ya maggo ceva hetu ca, nirodhe pati-µµh±pan±ya maggo ceva hetu ca. Sakad±g±mimaggakkhaºe dassanaµµhena samm±diµµhi …pe… avikkhepa-µµhena samm±sam±dhi o¼±rikassa k±mar±gasaññojanassa paµighasaññojanassao¼±rikassa k±mar±g±nusayassa paµigh±nusayassa pah±n±ya maggo ceva (..0276)hetu ca, sahaj±t±na½ dhamm±na½ upatthambhan±ya maggo ceva hetu ca, kile-s±na½ pariy±d±n±ya maggo ceva hetu ca, paµivedh±divisodhan±ya maggo cevahetu ca, cittassa adhiµµh±n±ya maggo ceva hetu ca, cittassa vod±n±ya maggoceva hetu ca, vises±dhigam±ya maggo ceva hetu ca, uttari paµivedh±ya maggoceva hetu ca, sacc±bhisamay±ya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiµµh±pan±yamaggo ceva hetu ca. An±g±mimaggakkhaºe dassanaµµhena samm±diµµhi …pe… avikkhepaµµhenasamm±sam±dhi anusahagatassa k±mar±gasaññojanassa paµighasaññojanassa,anusahagatassa k±mar±g±nusayassa paµigh±nusayassa pah±n±ya maggo cevahetu ca, sahaj±t±na½ dhamm±na½ upatthambhan±ya maggo ceva hetu ca, kile-s±na½ pariy±d±n±ya maggo ceva hetu ca, paµivedh±divisodhan±ya maggo ceva

Page 209: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

hetu ca, cittassa adhiµµh±n±ya maggo ceva hetu ca, cittassa vod±n±ya maggoceva hetu ca, vises±dhigam±ya maggo ceva hetu ca, uttari paµivedh±ya maggoceva hetu ca, sacc±bhisamay±ya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiµµh±pan±yamaggo ceva hetu ca. Arahattamaggakkhaºe dassanaµµhena samm±diµµhi …pe… avikkhepaµµhenasamm±sam±dhi r³par±gassa ar³par±gassa m±nassa uddhaccassa avijj±ya,m±n±nusayassa bhavar±g±nusayassa avijj±nusayassa pah±n±ya maggo cevahetu ca, sahaj±t±na½ dhamm±na½ upatthambhan±ya maggo ceva hetu ca, kile-s±na½ pariy±d±n±ya maggo ceva hetu ca, paµivedh±divisodhan±ya maggo cevahetu ca, cittassa adhiµµh±n±ya maggo ceva hetu ca, cittassa, vod±n±ya maggoceva hetu ca, vises±dhigam±ya maggo ceva hetu ca, uttari paµivedh±ya maggoceva hetu ca, sacc±bhisamay±ya maggo ceva, hetu ca, nirodhe patiµµh±pan±yamaggo ceva hetu ca. Dassanamaggo samm±diµµhi, abhiniropanamaggo samm±saªkappo, pariggaha-maggo samm±v±c±, samuµµh±namaggo samm±kammanto, vod±namaggosamm±-±j²vo, paggahamaggo samm±v±y±mo, upaµµh±namaggo samm±sati, avi-kkhepamaggo samm±sam±dhi. Upaµµh±namaggo satisambojjhaªgo, pavicaya-maggo dhammavicayasambojjhaªgo, paggahamaggo v²riyasambojjhaªgo, phara-ºamaggo p²tisambojjhaªgo, upasamamaggo (..0277) passaddhisambojjhaªgo,avikkhepamaggo sam±dhisambojjhaªgo, paµisaªkh±namaggo upekkh±sambo-jjhaªgo. Assaddhiye akampiyamaggo saddh±bala½, kosajje akampiyamaggo v²riya-bala½, pam±de akampiyamaggo satibala½, uddhacce akampiyamaggo sam±dhi-bala½, avijj±ya akampiyamaggo paññ±bala½. Adhimokkhamaggo saddhindriya½,paggahamaggo v²riyindriya½, upaµµh±namaggo satindriya½, avikkhepamaggosam±dhindriya½, dassanamaggo paññindriya½. ¾dhipateyyaµµhena indriy± maggo, akampiyaµµhena bal± maggo, niyy±naµµhenabojjhaªg± maggo, hetuµµhena maggaªg± maggo, upaµµh±naµµhena satipaµµh±n±maggo, padahanaµµhena sammappadh±n± maggo, ijjhanaµµhena iddhip±d± maggo,tathaµµhena sacc±ni maggo, avikkhepaµµhena samatho maggo, anupassanaµµhenavipassan± maggo, ekarasaµµhena samathavipassan± maggo, anativattanaµµhenayuganaddh± maggo, sa½varaµµhena s²lavisuddhi maggo, avikkhepaµµhena cittavi-suddhi maggo, dassanaµµhena diµµhivisuddhi maggo, muttaµµhena vimokkhomaggo, paµivedhaµµhena vijj± maggo, paricc±gaµµhena vimutti maggo, samuccheda-µµhena khaye ñ±ºa½ maggo, chando m³laµµhena maggo, manasik±ro samuµµh±na-µµhena maggo, phasso samodh±naµµhena maggo, vedan± samosaraºaµµhenamaggo, sam±dhi pamukhaµµhena maggo, sati ±dhipateyyaµµhena maggo, paññ±tatuttaraµµhena maggo, vimutti s±raµµhena maggo, amatogadha½ nibb±na½ pariyo-s±naµµhena maggoti. Maggakath± niµµhit±.

Page 210: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

10. Maº¹apeyyakath± 238. “Maº¹apeyyamida½, bhikkhave, brahmacariya½. Satth± sammukh²bh³totidhattamaº¹o ‚. Satthari sammukh²bh³te desan±maº¹o, paµiggahamaº¹o,brahmacariyamaº¹o”. Katamo desan±maº¹o? Catunna½ ariyasacc±na½ ±cikkhan± desan± paññ±-pan± paµµhapan± vivaraº± vibhajan± utt±n²kamma½ ‚, catunna½ satipaµµh±n±na½…pe… catunna½ sammappadh±n±na½… catunna½ iddhip±d±na½… pañcanna½indriy±na½… pañcanna½ (..0278) bal±na½… sattanna½ bojjhaªg±na½… ari-yassa aµµhaªgikassa maggassa ±cikkhan± desan± paññ±pan± paµµhapan± viva-raº± vibhajan± utt±n²kamma½– aya½ desan±maº¹o. Katamo paµiggahamaº¹o? Bhikkh³ bhikkhuniyo up±sak± up±sik±yo dev±manuss± ye v± panaññepi keci viññ±t±ro– aya½ paµiggahamaº¹o. Katamo brahmacariyamaº¹o? Ayameva ariyo aµµhaªgiko maggo, seyyathida½–samm±diµµhi, samm±saªkappo, samm±v±c±, samm±kammanto, samm±-±j²vo,samm±v±y±mo, samm±sati, samm±sam±dhi– aya½ brahmacariyamaº¹o. 239. Adhimokkhamaº¹o saddhindriya½, assaddhiya½ kasaµo; assaddhiya½kasaµa½ cha¹¹etv± saddhindriyassa adhimokkhamaº¹a½ pivat²ti– maº¹apeyya½.Paggahamaº¹o v²riyindriya½, kosajja½ kasaµo; kosajja½ kasaµa½ cha¹¹etv± v²ri-yindriyassa paggahamaº¹a½ pivat²ti– maº¹apeyya½. Upaµµh±namaº¹o sati-ndriya½, pam±do kasaµo; pam±da½ kasaµa½ cha¹¹etv± satindriyassa upaµµh±na-maº¹a½ pivat²ti– maº¹apeyya½. Avikkhepamaº¹o sam±dhindriya½, uddhacca½kasaµo; uddhacca½ kasaµa½ cha¹¹etv± sam±dhindriyassa avikkhepamaº¹a½pivat²ti– maº¹apeyya½. Dassanamaº¹o paññindriya½, avijja½ kasaµo; avijja½kasaµa½ cha¹¹etv± paññindriyassa dassanamaº¹a½ pivat²ti– maº¹apeyya½. Assaddhiye akampiyamaº¹o saddh±bala½, assaddhiya½ kasaµo; assaddhiya½kasaµa½ cha¹¹etv± saddh±balassa assaddhiye akampiyamaº¹a½ pivat²ti– maº¹a-peyya½. Kosajje akampiyamaº¹o v²riyabala½, kosajja½ kasaµo; kosajja½ kasaµa½cha¹¹etv± v²riyabalassa kosajje akampiyamaº¹a½ pivat²ti– maº¹apeyya½.Pam±de akampiyamaº¹o satibala½, pam±do kasaµo; pam±da½ kasaµa½cha¹¹etv± satibalassa pam±de akampiyamaº¹a½ pivat²ti– maº¹apeyya½.Uddhacce akampiyamaº¹o sam±dhibala½, uddhacca½ kasaµo; uddhacca½kasaµa½ cha¹¹etv± sam±dhibalassa uddhacce akampiyamaº¹a½ pivat²ti– maº¹a-peyya½. Avijj±ya akampiyamaº¹o paññ±bala½, avijj± kasaµo; avijja½ kasaµa½cha¹¹etv± paññ±balassa avijj±ya akampiyamaº¹a½ pivat²ti– maº¹apeyya½. Upaµµh±namaº¹o (..0279) satisambojjhaªg±, pam±do kasaµo; pam±da½kasaµa½ cha¹¹etv± satisambojjhaªgassa upaµµh±namaº¹a½ pivat²ti– maº¹a-peyya½. Pavicayamaº¹o dhammavicayasambojjhaªgo, avijj± kasaµo; avijja½kasaµa½ cha¹¹etv± dhammavicayasambojjhaªgassa pavicayamaº¹a½ pivat²ti–maº¹apeyya½. Paggahamaº¹o v²riyasambojjhaªgo, kosajja½ kasaµo; kosajja½kasaµa½ cha¹¹etv± v²riyasambojjhaªgassa paggahamaº¹a½ pivat²ti– maº¹a-

Page 211: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

peyya½. Pharaºamaº¹o p²tisambojjhaªgo, pari¼±ho kasaµo; pari¼±ha½ kasaµa½cha¹¹etv± p²tisambojjhaªgassa pharaºamaº¹a½ pivat²ti– maº¹apeyya½. Upasa-mamaº¹o passaddhisambojjhaªgo, duµµhulla½ kasaµo; duµµhulla½ kasaµa½cha¹¹etv± passaddhisambojjhaªgassa upasamamaº¹a½ pivat²ti– maº¹apeyya½.Avikkhepamaº¹o sam±dhisambojjhaªgo, uddhacca½ kasaµo; uddhacca½kasaµa½ cha¹¹etv± sam±dhisambojjhaªgassa avikkhepamaº¹a½ pivat²ti– maº¹a-peyya½. Paµisaªkh±namaº¹o upekkh±sambojjhaªgo, appaµisaªkh± kasaµo; appa-µisaªkha½ kasaµa½ cha¹¹etv± upekkh±sambojjhaªgassa paµisaªkh±namaº¹a½pivat²ti– maº¹apeyya½. Dassanamaº¹o samm±diµµhi, micch±diµµhi kasaµo; micch±diµµhi½ kasaµa½cha¹¹etv± samm±diµµhiy± dassanamaº¹a½ pivat²ti– maº¹apeyya½. Abhiniropana-maº¹o samm±saªkappo, micch±saªkappo kasaµo; micch±saªkappa½ kasaµa½cha¹¹etv± samm±saªkappassa abhiniropanamaº¹a½ pivat²ti– maº¹apeyya½.Pariggahamaº¹o samm±v±c±, micch±v±c± kasaµo; micch±v±ca½ kasaµa½cha¹¹etv± samm±v±c±ya pariggahamaº¹a½ pivat²ti– maº¹apeyya½. Samuµµh±na-maº¹o samm±kammanto, micch±kammanto kasaµo; micch±kammanta½ kasaµa½cha¹¹etv± samm±kammantassa samuµµh±namaº¹a½ pivat²ti– maº¹apeyya½.Vod±namaº¹o samm±-±j²vo, micch±-±j²vo kasaµo; micch±-±j²va½ kasaµa½cha¹¹etv± samm±-±j²vassa vod±namaº¹a½ pivat²ti– maº¹apeyya½. Paggaha-maº¹o samm±v±y±mo, micch±v±y±mo kasaµo; micch±v±y±ma½ kasaµa½cha¹¹etv± samm±v±y±massa paggahamaº¹a½ pivat²ti– maº¹apeyya½. Upaµµh±-namaº¹o samm±sati, micch±sati kasaµo; micch±sati½ kasaµa½ cha¹¹etv±samm±satiy± upaµµh±namaº¹a½ pivat²ti– maº¹apeyya½. Avikkhepamaº¹osamm±sam±dhi, micch±sam±dhi kasaµo; micch±sam±dhi½ kasaµa½ cha¹¹etv±samm±sam±dhissa avikkhepamaº¹a½ pivat²ti– maº¹apeyya½. 240. Atthi maº¹o, atthi peyya½, atthi kasaµo. Adhimokkhamaº¹o saddhindriya½,assaddhiya½ kasaµo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso (..0280)– ida½peyya½. Paggahamaº¹o v²riyindriya½, kosajja½ kasaµo; yo tattha attharasodhammaraso vimuttiraso– ida½ peyya½. Upaµµh±namaº¹o satindriya½, pam±dokasaµo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso– ida½ peyya½. Avikkhepa-maº¹o sam±dhindriya½, uddhacca½ kasaµo; yo tattha attharaso dhammarasovimuttiraso– ida½ peyya½. Dassanamaº¹o paññindriya½, avijj± kasaµo; yo tatthaattharaso dhammaraso vimuttiraso– ida½ peyya½. Assaddhiye akampiyamaº¹o saddh±bala½, assaddhiya½ kasaµo; yo tatthaattharaso dhammaraso vimuttiraso– ida½ peyya½. Kosajje akampiyamaº¹o v²riya-bala½, kosajja½ kasaµo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso– ida½peyya½. Pam±de akampiyamaº¹o satibala½, pam±do kasaµo; yo tattha attharasodhammaraso vimuttiraso– ida½ peyya½. Uddhacce akampiyamaº¹o sam±dhi-bala½, uddhacca½ kasaµo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso– ida½peyya½. Avijj±ya akampiyamaº¹o paññ±bala½, avijj± kasaµo; yo tattha attharaso

Page 212: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

dhammaraso vimuttiraso– ida½ peyya½. Upaµµh±namaº¹o satisambojjhaªgo, pam±do kasaµo; yo tattha attharasodhammaraso vimuttiraso– ida½ peyya½. Pavicayamaº¹o dhammavicayasambo-jjhaªgo, avijj± kasaµo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso– ida½ peyya½.Paggahamaº¹o v²riyasambojjhaªgo, kosajja½ kasaµo; yo tattha attharasodhammaraso vimuttiraso– ida½ peyya½. Pharaºamaº¹o p²tisambojjhaªgo, pari-¼±ho kasaµo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso– ida½ peyya½. Upasa-mamaº¹o passaddhisambojjhaªgo, duµµhulla½ kasaµo; yo tattha attharasodhammaraso vimuttiraso– ida½ peyya½. Avikkhepamaº¹o sam±dhisambojjhaªgo,uddhacca½ kasaµo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso– ida½ peyya½.Paµisaªkh±namaº¹o upekkh±sambojjhaªgo, apaµisaªkh± kasaµo; yo tattha attha-raso dhammaraso vimuttiraso– ida½ peyya½. Dassanamaº¹o samm±diµµhi, micch±diµµhi kasaµo; yo tattha attharaso dhamma-raso vimuttiraso– ida½ peyya½. Abhiniropanamaº¹o samm±saªkappo, micch±sa-ªkappo kasaµo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso– ida½ (..0281)peyya½. Pariggahamaº¹o samm±v±c±, micch±v±c± kasaµo; yo tattha attharasodhammaraso vimuttiraso– ida½ peyya½. Samuµµh±namaº¹o samm±kammanto,micch±kammanto kasaµo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso– ida½peyya½. Vod±namaº¹o samm±-±j²vo, micch±-±j²vo kasaµo; yo tattha attharasodhammaraso vimuttiraso– ida½ peyya½. Paggahamaº¹o samm±v±y±mo, micch±-v±y±mo kasaµo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso– ida½ peyya½. Upa-µµh±namaº¹o samm±sati, micch±sati kasaµo; yo tattha attharaso dhammarasovimuttiraso– ida½ peyya½. Avikkhepamaº¹o samm±sam±dhi, micch±sam±dhikasaµo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso– ida½ peyya½. Dassanamaº¹o samm±diµµhi… abhiniropanamaº¹o samm±saªkappo… pari-ggahamaº¹o samm±v±c±… samuµµh±namaº¹o samm±kammanto… vod±na-maº¹o samm±-±j²vo… paggahamaº¹o samm±v±y±mo… upaµµh±namaº¹osamm±sati… avikkhepamaº¹o samm±sam±dhi. Upaµµh±namaº¹o satisambojjhaªgo… pavicayamaº¹o dhammavicayasambo-jjhaªgo… paggahamaº¹o v²riyasambojjhaªgo… pharaºamaº¹o p²tisambojjha-ªgo… upasamamaº¹o passaddhisambojjhaªgo… avikkhepamaº¹o sam±dhisa-mbojjhaªgo… paµisaªkh±namaº¹o upekkh±sambojjhaªgo. Assaddhiye akampiyamaº¹o saddh±bala½… kosajje akampiyamaº¹o v²riyaba-la½… pam±de akampiyamaº¹o satibala½… uddhacce akampiyamaº¹o sam±dhi-bala½… avijj±ya akampiyamaº¹o paññ±bala½. Adhimokkhamaº¹o saddhindriya½… paggahamaº¹o v²riyindriya½… upaµµh±na-maº¹o satindriya½… avikkhepamaº¹o sam±dhindriya½… dassanamaº¹o paññi-ndriya½. ¾dhipateyyaµµhena indriy± maº¹o, akampiyaµµhena bal± maº¹o, niyy±naµµhenabojjhaªg± maº¹o, hetuµµhena maggo maº¹o, upaµµh±naµµhena satipaµµh±n± maº¹o,padahanaµµhena sammappadh±n± maº¹o, ijjhanaµµhena iddhip±d± maº¹o, tatha-µµhena sacc± maº¹o, avikkhepaµµhena samatho maº¹o, anupassanaµµhena vipa-

Page 213: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ssan± maº¹o, ekarasaµµhena samathavipassan± maº¹o, anativattanaµµhena yuga-naddh± maº¹o, sa½varaµµhena s²lavisuddhi maº¹o, avikkhepaµµhena cittavi-suddhi maº¹o, dassanaµµhena diµµhivisuddhi maº¹o, muttaµµhena vimokkho (..0282)maº¹o, paµivedhaµµhena vijj± maº¹o, paricc±gaµµhena vimutti maº¹o, samuccheda-µµhena khaye ñ±ºa½ maº¹o, paµippassaddhaµµhena anupp±de ñ±ºa½ maº¹o,chando m³laµµhena maº¹o, manasik±ro samuµµh±naµµhena maº¹o, phasso samo-dh±naµµhena maº¹o, vedan± samosaraºaµµhena maº¹o, sam±dhi pamukhaµµhenamaº¹o, sati ±dhipateyyaµµhena maº¹o, paññ± tatuttaraµµhena maº¹o, vimutti s±ra-µµhena maº¹o, amatogadha½ nibb±na½ pariyos±naµµhena maº¹oti. Catutthabh±ºav±ro. Maº¹apeyyakath± niµµhit±. Mah±vaggo paµhamo. Tassudd±na½– ѱºadiµµh² ca ass±s±, indriya½ vimokkhapañcam±; gatikammavipall±s±, maggo maº¹ena te das±ti. Esa nik±yadharehi µhapito, asamo ‚ paµhamo pavaro Varavaggoti ‚. 2. Yuganaddhavaggo 1. Yuganaddhakath± 1. Eva½ (..0283) me suta½– eka½ samaya½ ±yasm± ±nando kosambiya½ viha-rati ghosit±r±me. Tatra kho ±yasm± ±nando bhikkh³ ±mantesi– “±vuso bhikkhavo”-ti. “¾vuso”ti kho te bhikkh³ ±yasmato ±nandassa paccassosu½. ¾yasm± ±nandoetadavoca– “Yo hi koci, ±vuso, bhikkhu v± bhikkhun² v± mama santike arahattapatta½ ‚by±karoti, sabbaso cat³hi maggehi etesa½ v± aññatarena. Katamehi cat³hi? “Idh±vuso, bhikkhu samathapubbaªgama½ vipassana½ bh±veti. Tassa sama-thapubbaªgama½ vipassana½ bh±vayato maggo sañj±yati. So ta½ magga½ ±se-vati bh±veti bahul²karoti ‚. Tassa ta½ magga½ ±sevato bh±vayato bahul²karotosaññojan±ni pah²yanti, anusay± byant²honti. “Puna capara½, ±vuso, bhikkhu vipassan±pubbaªgama½ samatha½ bh±veti.Tassa vipassan±pubbaªgama½ samatha½ bh±vayato maggo sañj±yati. So ta½

Page 214: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

magga½ ±sevati bh±veti bahul²karoti. Tassa ta½ magga½ ±sevato bh±vayatobahul²karoto saññojan±ni pah²yanti, anusay± byant²honti. “Puna capara½, ±vuso, bhikkhu samathavipassana½ yuganaddha½ ‚ bh±veti.Tassa samathavipassana½ yuganaddha½ bh±vayato maggo sañj±yati. So ta½magga½ ±sevati bh±veti bahul²karoti. Tassa ta½ magga½ ±sevato bh±vayatobahul²karoto saññojan±ni pah²yanti, anusay± byant²honti. “Puna capara½, ±vuso, bhikkhuno dhammuddhaccaviggahita½ m±nasa½ hoti.So, ±vuso, samayo ya½ ta½ citta½ ajjhattameva ‚ santiµµhati sannis²dati ekodi (..028hoti sam±dhiyati. Tassa maggo sañj±yati. So ta½ magga½ ±sevati bh±veti bahul²-karoti. Tassa ta½ magga½ ±sevato bh±vayato bahul²karoto saññojan±ni pah²-yanti, anusay± byant²honti. “Yo hi koci, ±vuso, bhikkhu v± bhikkhun² v± mama santike arahattapatta½by±karoti, sabbaso imehi cat³hi maggehi, etesa½ v± aññataren±”ti. 1. Suttantaniddeso 2. Katha½ samathapubbaªgama½ vipassana½ bh±veti? Nekkhammavasenacittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi. Tattha j±te dhamme aniccato anupassana-µµhena vipassan±, dukkhato anupassanaµµhena vipassan±, anattato anupassana-µµhena vipassan±. Iti paµhama½ samatho, pacch± vipassan±. Tena vuccati– “sama-thapubbaªgama½ vipassana½ bh±vet²”ti. Bh±vet²ti catasso bh±van±– tatthaj±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhena bh±van±, indriy±na½ ekarasaµµhenabh±van±, tadupagav²riyav±hanaµµhena bh±van±, ±sevanaµµhena bh±van±. Maggo sañj±yat²ti katha½ maggo sañj±yati? Dassanaµµhena samm±diµµhimaggo sañj±yati, abhiniropanaµµhena samm±saªkappo maggo sañj±yati, parigga-haµµhena samm±v±c± maggo sañj±yati, samuµµh±naµµhena samm±kammantomaggo sañj±yati, vod±naµµhena samm±-±j²vo maggo sañj±yati, paggahaµµhenasamm±v±y±mo maggo sañj±yati, upaµµh±naµµhena samm±sati maggo sañj±yati,avikkhepaµµhena samm±sam±dhi maggo sañj±yati– eva½ maggo sañj±yati. So ta½ magga½ ±sevati bh±veti bahul²karoti ±sevat²ti katha½ ±sevati? ¾va-jjanto ±sevati, j±nanto ±sevati, passanto ±sevati, paccavekkhanto ±sevati, citta½adhiµµhahanto ±sevati, saddh±ya adhimuccanto ±sevati, v²riya½ paggaºhanto ±se-vati, sati½ upaµµh±pento ±sevati, citta½ sam±dahanto ±sevati, paññ±ya paj±nanto±sevati, abhiññeyya½ abhij±nanto ±sevati, pariññeyya½ parij±nanto ±sevati, pah±-tabba½ pajahanto ±sevati (..0285), bh±vetabba½ bh±vento ±sevati, sacchik±-tabba½ sacchikaronto ±sevati– eva½ ±sevati. Bh±vet²ti katha½ bh±veti? ¾vajjanto bh±veti, j±nanto bh±veti, passanto bh±veti,paccavekkhanto bh±veti, citta½ adhiµµhahanto bh±veti, saddh±ya adhimuccantobh±veti, v²riya½ paggaºhanto bh±veti, sati½ upaµµh±pento bh±veti, citta½ sam±da-hanto bh±veti, paññ±ya paj±nanto bh±veti, abhiññeyya½ abhij±nanto bh±veti,pariññeyya½ parij±nanto bh±veti, pah±tabba½ pajahanto bh±veti, bh±vetabba½bh±vento bh±veti, sacchik±tabba½ sacchikaronto bh±veti– eva½ bh±veti.

Page 215: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Bahul²karot²ti katha½ bahul²karoti? ¾vajjanto bahul²karoti, j±nanto bahul²karoti,passanto bahul²karoti, paccavekkhanto bahul²karoti, citta½ adhiµµhahanto bahul²ka-roti, saddh±ya adhimuccanto bahul²karoti, v²riya½ paggaºhanto bahul²karoti, sati½upaµµh±pento bahul²karoti, citta½ sam±dahanto bahul²karoti, paññ±ya paj±nantobahul²karoti, abhiññeyya½ abhij±nanto bahul²karoti, pariññeyya½ parij±nantobahul²karoti, pah±tabba½ pajahanto bahul²karoti, bh±vetabba½ bh±vento bahul²ka-roti, sacchik±tabba½ sacchikaronto bahul²karoti– eva½ bahul²karoti. Tassa ta½ magga½ ±sevato bh±vayato bahul²karoto saññojan±ni pah²yanti anu-say± byant²hont²ti katha½ saññojan±ni pah²yanti, anusay± byant²honti? Sot±patti-maggena, sakk±yadiµµhi, vicikicch±, s²labbatapar±m±so– im±ni t²ºi saññojan±nipah²yanti; diµµh±nusayo, vicikicch±nusayo– ime dve anusay± byant²honti. Sakad±-g±mimaggena o¼±rika½ k±mar±gasaññojana½, paµighasaññojana½– im±ni dvesaññojan±ni pah²yanti; o¼±riko k±mar±g±nusayo, paµigh±nusayo– ime dve anu-say± byant²honti. An±g±mimaggena anusahagata½ k±mar±gasaññojana½, paµi-ghasaññojana½– im±ni dve saññojan±ni pah²yanti; anusahagato k±mar±g±nusayo,paµigh±nusayo– ime dve anusay± byant²honti. Arahattamaggena r³par±go, ar³pa-r±go, m±no, uddhacca½, avijj±– im±ni pañca saññojan±ni pah²yanti; m±n±nusayo,bhavar±g±nusayo (..0286), avijj±nusayo– ime tayo anusay± byant²honti. Eva½saññojan±ni pah²yanti, anusay± byant²honti. 3. Aby±p±davasena cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi …pe… ±lokasaññ±-vasena cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi …pe… paµinissagg±nupass² ass±sa-vasena paµinissagg±nupass² pass±savasena cittassa ekaggat± avikkheposam±dhi. Tattha j±te dhamme aniccato anupassanaµµhena vipassan±, dukkhatoanupassanaµµhena vipassan±, anattato anupassanaµµhena vipassan±. Itipaµhama½ samatho, pacch± vipassan±. Tena vuccati– “samathapubbaªgama½vipassana½ bh±vet²”ti. Bh±vet²ti catasso bh±van±– tattha j±t±na½ dhamm±na½anativattanaµµhena bh±van±, indriy±na½ ekarasaµµhena bh±van±, tadupagav²riya-v±hanaµµhena bh±van±, ±sevanaµµhena bh±van±.

Page 216: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Maggo sañj±yat²ti katha½ maggo sañj±yati? Dassanaµµhena samm±diµµhimaggo sañj±yati, abhiniropanaµµhena samm±saªkappo maggo sañj±yati …pe…avikkhepaµµhena samm±sam±dhi maggo sañj±yati. Eva½ maggo sañj±yati. So ta½ magga½ ±sevati bh±veti bahul²karoti ±sevat²ti katha½ ±sevati? ¾va-jjanto ±sevati …pe… sacchik±tabba½ sacchikaronto ±sevati, eva½ ±sevati. Bh±ve-t²ti katha½ bh±veti? ¾vajjanto bh±veti, j±nanto bh±veti …pe… sacchik±tabba½sacchikaronto bh±veti, eva½ bh±veti. Bahul²karot²ti katha½ bahul²karoti? ¾va-jjanto bahul²karoti, j±nanto bahul²karoti …pe… sacchik±tabba½ sacchikarontobahul²karoti, eva½ bahul²karoti. Tassa ta½ magga½ ±sevato bh±vayato bahul²karoto saññojan±ni pah²yanti,anusay± byant²hont²ti katha½ saññojan± pah²yanti, anusay± byant²honti? Sot±pa-ttimaggena sakk±yadiµµhi vicikicch± s²labbatapar±m±so– im±ni t²ºi saññojan±nipah²yanti; diµµh±nusayo, vicikicch±nusayo– ime dve anusay± byant²honti. Sakad±-g±mimaggena o¼±rika½ k±mar±gasaññojana½, paµighasaññojana½– im±ni dvesaññojan±ni pah²yanti; o¼±riko k±mar±g±nusayo paµigh±nusayo (..0287)– ime dveanusay± byant²honti. An±g±mimaggena anusahagata½ k±mar±gasaññojana½,paµighasaññojana½– im±ni dve saññojan±ni pah²yanti; anusahagato k±mar±g±nu-sayo, paµigh±nusayo– ime dve anusay± byant²honti. Arahattamaggena r³par±go,ar³par±go, m±no, uddhacca½, avijj±– im±ni pañca saññojan±ni pah²yanti; m±n±nu-sayo, bhavar±g±nusayo, avijj±nusayo– ime tayo anusay± byant²honti. Eva½ sañño-jan±ni pah²yanti, anusay± byant²honti. Eva½ samathapubbaªgama½ vipassana½bh±veti. 4. Katha½ vipassan±pubbaªgama½ samatha½ bh±veti? Aniccato anupassana-µµhena vipassan±, dukkhato anupassanaµµhena vipassan±, anattato anupassana-µµhena vipassan±. Tattha j±t±na½ dhamm±nañca vosagg±rammaºat± ‚ cittassaekaggat± avikkhepo. Sam±dhi iti paµhama½ vipassan±, pacch± samatho. Tenavuccati– “vipassan±pubbaªgama½ samatha½ bh±vet²”ti. Bh±vet²ti catassobh±van±– ±sevanaµµhena bh±van± …pe… maggo sañj±yat²ti katha½ maggo sañj±-yati …pe… eva½ maggo sañj±yati. Eva½ saññojan±ni pah²yanti, anusay± byant²-honti. R³pa½ aniccato anupassanaµµhena vipassan±, r³pa½ dukkhato anupassana-µµhena vipassan±, r³pa½ anattato anupassanaµµhena vipassan±. Tattha j±t±na½dhamm±nañca vosagg±rammaºat± cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi. Itipaµhama½ vipassan±, pacch± samatho. Tena vuccati– “vipassan±pubbaªgama½samatha½ bh±vet²”ti. Bh±vet²ti catasso bh±van±– ±sevanaµµhena bh±van± …pe…maggo sañj±yat²ti katha½ maggo sañj±yati …pe… eva½ maggo sañj±yati. Eva½saññojan±ni pah²yanti, anusay± byant²honti. Vedana½ …pe… sañña½ … saªkh±re… viññ±ºa½… cakkhu½ …pe… jar±ma-raºa½ aniccato anupassanaµµhena vipassan±, jar±maraºa½ dukkhato …pe… ana-ttato anupassanaµµhena vipassan±. Tattha j±t±na½ dhamm±nañca vosagg±ra-mmaºat± cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi. Iti paµhama½ vipassan±, pacch±samatho. Tena vuccati– “vipassan±pubbaªgama½ samatha½ bh±vet²”ti. Bh±ve-

Page 217: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

t²ti catasso bh±van±– ±sevanaµµhena bh±van± …pe… maggo sañj±yat²ti katha½ (..02maggo sañj±yati …pe… eva½ maggo sañj±yati. Eva½ saññojan±ni pah²yanti, anu-say± byant²honti. Eva½ vipassan±pubbaªgama½ samatha½ bh±veti. 5. Katha½ samathavipassana½ yuganaddha½ bh±veti? So¼asahi ±k±rehi sama-thavipassana½ yuganaddha½ bh±veti. ¾rammaºaµµhena gocaraµµhena pah±na-µµhena paricc±gaµµhena vuµµh±naµµhena vivaµµanaµµhena santaµµhena paº²taµµhenavimuttaµµhena an±savaµµhena taraºaµµhena animittaµµhena appaºihitaµµhena suñña-taµµhena ekarasaµµhena anativattanaµµhena yuganaddhaµµhena. Katha½ ±rammaºaµµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±veti?Uddhacca½ pajahato cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi nirodh±rammaºo,avijja½ pajahato anupassanaµµhena vipassan± nirodh±rammaº±. Iti ±rammaºa-µµhena samathavipassan± ekaras± honti, yuganaddh± honti, aññamañña½ n±tiva-ttant²ti. Tena vuccati– “±rammaºaµµhena samathavipassana½ yuganaddha½bh±vet²”ti. Bh±vet²ti catasso bh±van±– ±sevanaµµhena bh±van± …pe… maggosañj±yat²ti katha½ maggo sañj±yati …pe… eva½ maggo sañj±yati. Eva½ saññoja-n±ni pah²yanti, anusay± byant²honti. Eva½ ±rammaºaµµhena samathavipassana½yuganaddha½ bh±veti. Katha½ gocaraµµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±veti? Uddhacca½pajahato cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi nirodhagocaro, avijja½ pajahatoanupassanaµµhena vipassan± nirodhagocar±. Iti gocaraµµhena samathavipassan±ekaras± honti, yuganaddh± honti, aññamañña½ n±tivattant²ti. Tena vuccati– “goca-raµµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±vet²”ti. Katha½ pah±naµµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±veti? Uddhacca-sahagatakilese ca khandhe ca pajahato cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhinirodhagocaro, avijj±sahagatakilese ca khandhe ca pajahato anupassanaµµhenavipassan± nirodhagocar±. Iti pah±naµµhena samathavipassan± ekaras± honti,yuganaddh± honti, aññamañña½ n±tivattant²ti. Tena vuccati– “pah±naµµhena sama-thavipassana½ yuganaddha½ bh±vet²”ti. Katha½ paricc±gaµµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±veti? Uddha-ccasahagatakilese ca khandhe ca pariccajato cittassa ekaggat± avikkheposam±dhi nirodhagocaro, avijj±sahagatakilese ca khandhe ca pariccajato anupa-ssanaµµhena (..0289) vipassan± nirodhagocar±. Iti paricc±gaµµhena samathavipa-ssan± ekaras± honti, yuganaddh± honti, aññamañña½ n±tivattant²ti. Tena vuccati–“paricc±gaµµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±vet²”ti. Katha½ vuµµh±naµµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±veti? Uddhacca-sahagatakilesehi ca khandhehi ca vuµµhahato cittassa ekaggat± avikkheposam±dhi nirodhagocaro, avijj±sahagatakilesehi ca khandhehi ca vuµµhahato anupa-ssanaµµhena vipassan± nirodhagocar±. Iti vuµµh±naµµhena samathavipassan± eka-ras± honti, yuganaddh± honti, aññamañña½ n±tivattant²ti. Tena vuccati– “vuµµh±na-µµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±vet²”ti. Katha½ vivaµµanaµµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±veti? Uddha-ccasahagatakilesehi ca khandhehi ca vivaµµato cittassa ekaggat± avikkhepo

Page 218: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

sam±dhi nirodhagocaro, avijj±sahagatakilesehi ca khandhehi ca vivaµµato anupa-ssanaµµhena vipassan± nirodhagocar±. Iti vivaµµanaµµhena samathavipassan± eka-ras± honti, yuganaddh± honti, aññamañña½ n±tivattant²ti. Tena vuccati– “vivaµµa-naµµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±vet²”ti. Katha½ santaµµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±veti? Uddhacca½pajahato cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi santo honti nirodhagocaro, avijja½pajahato anupassanaµµhena vipassan± sant± hoti nirodhagocar±. Iti santaµµhenasamathavipassan± ekaras± honti, yuganaddh± honti, aññamañña½ n±tivattant²ti.Tena vuccati– “santaµµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±vet²”ti. Katha½ paº²taµµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±veti? Uddhacca½pajahato cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi paº²to hoti nirodhagocaro, avijja½pajahato anupassanaµµhena vipassan± paº²t± hoti nirodhagocar±. Iti paº²taµµhenasamathavipassan± ekaras± honti, yuganaddh± honti, aññamañña½ n±tivattant²ti.Tena vuccati– “paº²taµµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±vet²”ti. Katha½ vimuttaµµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±veti? Uddhacca½pajahato cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi k±m±sav± vimutto hoti nirodhago-caro, avijja½ pajahato anupassanaµµhena vipassan± avijj±sav± vimutt± (..0290)hoti nirodhagocar±. Iti r±gavir±g± cetovimutti avijj±vir±g± paññ± vimuttaµµhenasamathavipassan± ekaras± honti, yuganaddh± honti, aññamañña½ n±tivattant²ti.Tena vuccati– “vimuttaµµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±vet²”ti. Katha½ an±savaµµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±veti?Uddhacca½ pajahato cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi k±m±savena an±-savo hoti nirodhagocaro, avijja½ pajahato anupassanaµµhena vipassan± avijj±sa-vena an±sav± hoti nirodhagocar±. Iti an±savaµµhena samathavipassan± ekaras±honti, yuganaddh± honti, aññamañña½ n±tivattant²ti. Tena vuccati– “an±sava-µµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±vet²”ti. Katha½ taraºaµµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±veti? Uddhacca-sahagatakilese ca khandhe ca tarato cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi niro-dhagocaro, avijj±sahagatakilese ca khandhe ca tarato anupassanaµµhena vipa-ssan± nirodhagocar±. Iti taraºaµµhena samathavipassan± ekaras± honti, yuga-naddh± honti, aññamañña½ n±tivattant²ti. Tena vuccati– “taraºaµµhena samathavi-passana½ yuganaddha½ bh±vet²”ti. Katha½ animittaµµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±veti?Uddhacca½ pajahato cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi sabbanimittehi ani-mitto hoti nirodhagocaro, avijja½ pajahato anupassanaµµhena vipassan± sabbani-mittehi animitt± hoti nirodhagocar±. Iti animittaµµhena samathavipassan± ekaras±honti, yuganaddh± honti, aññamañña½ n±tivattant²ti. Tena vuccati– “animitta-µµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±vet²”ti. Katha½ appaºihitaµµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±veti?Uddhacca½ pajahato cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi sabbapaºidh²hi appa-ºihito hoti nirodhagocaro, avijja½ pajahato anupassanaµµhena vipassan± sabbapa-ºidh²hi appaºihit± hoti nirodhagocar±. Iti appaºihitaµµhena samathavipassan± eka-

Page 219: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ras± honti, yuganaddh± honti, aññamañña½ n±tivattant²ti. Tena vuccati– “appaºi-hitaµµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±vet²”ti. Katha½ (..0291) suññataµµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±veti?Uddhacca½ pajahato cittassa ekaggat± avikkhepo sam±dhi sabb±bhinivesehisuñño hoti nirodhagocaro, avijja½ pajahato anupassanaµµhena vipassan± sabb±-bhinivesehi suññ± hoti nirodhagocar±. Iti suññataµµhena samathavipassan± eka-ras± honti, yuganaddh± honti, aññamañña½ n±tivattant²ti. Tena vuccati– “suññata-µµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±vet²”ti. Bh±vet²ti catasso bh±van±–±sevanaµµhena bh±van± …pe… maggo sañj±yat²ti katha½ maggo sañj±yati …pe…eva½ maggo sañj±yati. Eva½ saññojan±ni pah²yanti, anusay± byant²honti. Eva½suññataµµhena samathavipassana½ yuganaddha½ bh±veti. Imehi so¼asahi ±k±-rehi samathavipassana½ yuganaddha½ bh±veti, eva½ samathavipassana½ yuga-naddha½ bh±veti. Suttantaniddeso. 2. Dhammuddhaccav±raniddeso 6. Katha½ dhammuddhaccaviggahita½ m±nasa½ hoti? Aniccato manasikarotoobh±so uppajjati, obh±so dhammoti obh±sa½ ±vajjati, tato vikkhepo uddhacca½.Tena uddhaccena viggahitam±naso aniccato upaµµh±na½ yath±bh³ta½ nappaj±-n±ti, dukkhato upaµµh±na½ yath±bh³ta½ nappaj±n±ti, anattato upaµµh±na½ yath±-bh³ta½ nappaj±n±ti. Tena vuccati– “dhammuddhaccaviggahitam±naso hoti sosamayo, ya½ ta½ citta½ ajjhattameva santiµµhati sannis²dati ekodi hoti sam±dhi-yati. Tassa maggo sañj±yat²”ti katha½ maggo

Page 220: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

sañj±yati …pe… eva½ maggo sañj±yati, eva½ saññojan±ni pah²yanti, anusay±byant²honti. Aniccato manasikaroto ñ±ºa½ uppajjati, p²ti uppajjati, passaddhi uppajjati,sukha½ uppajjati, adhimokkho uppajjati, paggaho uppajjati, upaµµh±na½ uppajjati,upekkh± uppajjati, nikanti uppajjati, ‘nikanti dhammo’ti nikanti½ ±vajjati. Tatovikkhepo uddhacca½. Tena uddhaccena viggahitam±naso aniccato upaµµh±na½yath±bh³ta½ nappaj±n±ti, dukkhato upaµµh±na½ yath±bh³ta½ nappaj±n±ti, ana-ttato upaµµh±na½ yath±bh³ta½ nappaj±n±ti. Tena vuccati– “dhammuddhaccavi-ggahitam±naso (..0292) hoti so samayo, ya½ ta½ citta½ ajjhattameva santiµµhatisannis²dati ekodi hoti sam±dhiyati. Tassa maggo sañj±yat²ti. Katha½ maggo sañj±-yati …pe… eva½ maggo sañj±yati, eva½ saññojan±ni pah²yanti, anusay± byant²-honti. Dukkhato manasikaroto …pe… anattato manasikaroto obh±so uppajjati …pe…ñ±ºa½ uppajjati, p²ti uppajjati, passaddhi uppajjati, sukha½ uppajjati, adhimokkhouppajjati, paggaho uppajjati, upaµµh±na½ uppajjati, upekkh± uppajjati, nikanti uppa-jjati, ‘nikanti dhammo’ti nikanti½ ±vajjati. Tato vikkhepo uddhacca½. Tena uddha-ccena viggahitam±naso anattato upaµµh±na½, aniccato upaµµh±na½, dukkhato upa-µµh±na½ yath±bh³ta½ nappaj±n±ti. Tena vuccati– “dhammuddhaccaviggahitam±-naso …pe… eva½ saññojan±ni pah²yanti, anusay± byant²honti”. R³pa½ aniccato manasikaroto …pe… r³pa½ dukkhato manasikaroto… r³pa½anattato manasikaroto… vedana½ …pe… sañña½… saªkh±re… viññ±ºa½…cakkhu½ …pe… jar±maraºa½ aniccato manasikaroto …pe… jar±maraºa½dukkhato manasikaroto, jar±maraºa½ anattato manasikaroto obh±so uppajjati…pe… ñ±ºa½ uppajjati, p²ti uppajjati, passaddhi uppajjati, sukha½ uppajjati, adhi-mokkho uppajjati, paggaho uppajjati, upaµµh±na½ uppajjati, upekkh± uppajjati,nikanti uppajjati, ‘nikanti dhammo’ti nikanti½ ±vajjati. Tato vikkhepo uddhacca½.Tena uddhaccena viggahitam±naso. Jar±maraºa½ anattato upaµµh±na½ yath±-bh³ta½ nappaj±n±ti. Jar±maraºa½ aniccato upaµµh±na½ yath±bh³ta½ nappaj±-n±ti, jar±maraºa½ dukkhato upaµµh±na½ yath±bh³ta½ nappaj±n±ti. Tena vuccati–“dhammuddhaccaviggahitam±naso hoti. So samayo, ya½ ta½ citta½ ajjhattamevasantiµµhati sannis²dati ekodi hoti sam±dhiyati. Tassa maggo sañj±yat²”ti. Katha½maggo sañj±yati …pe… eva½ maggo sañj±yati. Eva½ saññojan±ni pah²yanti, anu-say± byant²honti. Eva½ dhammuddhaccaviggahita½ m±nasa½ hoti. 7. Obh±se ceva ñ±ºe ca, p²tiy± ca vikampati; passaddhiy± sukhe ceva, yehi citta½ pavedhati. Adhimokkhe (..0293) ca pagg±he, upaµµh±ne ca kampati; upekkh±vajjan±ya ceva, upekkh±ya ca nikantiy±. Im±ni dasa µh±n±ni, paññ± yassa pariccit±; dhammuddhaccakusalo hoti, na ca sammoha gacchati. Vikkhipati ceva kilissati ca, cavati cittabh±van±; vikkhipati na kilissati, bh±van± parih±yati. Vikkhipati na kilissati, bh±van± na parih±yati;

Page 221: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

na ca vikkhipate citta½ na kilissati, na cavati cittabh±van±. Imehi cat³hi µh±nehi cittassa saªkhepavikkhepaviggahita½ ‚ dasa µh±nesampaj±n±t²ti. Yuganaddhakath± niµµhit±. 2. Saccakath± 8. Purimanid±na½. “Catt±rim±ni, bhikkhave ‚, tath±ni avitath±ni anaññath±ni.Katam±ni catt±ri? ‘Ida½ dukkhan’ti, bhikkhave, tathameta½ avitathameta½ ana-ññathameta½; ‘aya½ dukkhasamudayo’ti tathameta½ avitathameta½ anaññatha-meta½, ‘aya½ dukkhanirodho’ti tathameta½ avitathameta½ anaññathameta½,‘aya½ dukkhanirodhag±min² paµipad±’ti tathameta½ avitathameta½ anaññatha-meta½. Im±ni kho, bhikkhave, catt±ri tath±ni avitath±ni anaññath±ni”. 1. Paµhamasuttantaniddeso Katha½ dukkha½ tathaµµhena sacca½? Catt±ro dukkhassa dukkhaµµh± tath±avitath± anaññath±. Dukkhassa p²¼anaµµho, saªkhataµµho, sant±paµµho, vipariº±-maµµho– ime catt±ro dukkhassa dukkhaµµh± tath± avitath± anaññath±. Eva½dukkha½ tathaµµhena sacca½. Katha½ samudayo tathaµµhena sacca½? Catt±ro samudayassa samudayaµµh±tath± avitath± anaññath±. Samudayassa ±y³hanaµµho, nid±naµµho, sa½yogaµµho (..02palibodhaµµho– ime catt±ro samudayassa samudayaµµh± tath± avitath± anaññath±.Eva½ samudayo tathaµµhena sacca½. Katha½ nirodho tathaµµhena sacca½? Catt±ro nirodhassa nirodhaµµh± tath± avi-tath± anaññath±. Nirodhassa nissaraºaµµho, vivekaµµho, asaªkhataµµho, amataµµho–ime catt±ro nirodhassa nirodhaµµh± tath± avitath± anaññath±. Eva½ nirodho tatha-µµhena sacca½. Katha½ maggo tathaµµhena sacca½? Catt±ro maggassa maggaµµh± tath± avi-tath± anaññath±. Maggassa niyy±naµµho, hetuµµho, dassanaµµho, ±dhipateyyaµµho–ime catt±ro maggassa maggaµµh± tath± avitath± anaññath±. Eva½ maggo tatha-µµhena sacca½. 9. Katih±k±rehi catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni? Cat³h±k±rehi catt±ri sacc±niekappaµivedh±ni. Tathaµµhena, anattaµµhena, saccaµµhena, paµivedhaµµhena– imehicat³h±k±rehi catt±ri sacc±ni ekasaªgahit±ni. Ya½ ekasaªgahita½ ta½ ekatta½.Ekatta½ ekena ñ±ºena paµivijjhat²ti– catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni. Katha½ tathaµµhena catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni? Cat³h±k±rehi tathaµµhenacatt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni. Dukkhassa dukkhaµµho tathaµµho, samudayassasamudayaµµho tathaµµho, nirodhassa nirodhaµµho tathaµµho, maggassa maggaµµhotathaµµho– imehi cat³h±k±rehi tathaµµhena catt±ri sacc±ni ekasaªgahit±ni. Ya½

Page 222: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ekasaªgahita½ ta½ ekatta½. Ekatta½ ekena ñ±ºena paµivijjhat²ti– catt±ri sacc±niekappaµivedh±ni. Katha½ anattaµµhena catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni? Cat³h±k±rehi anatta-µµhena catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni. Dukkhassa dukkhaµµho anattaµµho, samu-dayassa samudayaµµho anattaµµho, nirodhassa nirodhaµµho anattaµµho, maggassamaggaµµho anattaµµho– imehi cat³h±k±rehi anattaµµhena catt±ri sacc±ni ekasaªga-hit±ni. Ya½ ekasaªgahita½ ta½ ekatta½. Ekatta½ ekena ñ±ºena paµivijjhat²ti–catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni. Katha½ saccaµµhena catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni? Cat³h±k±rehi sacca-µµhena catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni. Dukkhassa dukkhaµµho saccaµµho, samu-dayassa (..0295) samudayaµµho saccaµµho, nirodhassa nirodhaµµho saccaµµho,maggassa maggaµµho saccaµµho– imehi cat³h±k±rehi saccaµµhena catt±ri sacc±niekasaªgahit±ni. Ya½ ekasaªgahita½ ta½ ekatta½. Ekatta½ ekena ñ±ºena paµivi-jjhat²ti– catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni. Katha½ paµivedhaµµhena catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni? Cat³h±k±rehi paµive-dhaµµhena catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni. Dukkhassa dukkhaµµho paµivedhaµµho,samudayassa samudayaµµho paµivedhaµµho nirodhassa nirodhaµµho paµivedhaµµho,maggassa maggaµµho paµivedhaµµho– imehi cat³h±k±rehi paµivedhaµµhena catt±risacc±ni ekasaªgahit±ni ya½ ekasaªgahita½ ta½ ekatta½. Ekatta½ ekena ñ±ºenapaµivijjhat²ti– catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni. 10. Katih±k±rehi catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni? Ya½ anicca½ ta½ dukkha½,ya½ dukkha½ ta½ anicca½, ya½ aniccañca dukkhañca ta½ anatt±. Ya½ ani-ccañca dukkhañca anatt± ca ta½ tatha½. Ya½ anicca½ ca dukkhañca anatt± catathañca ta½ sacca½. Ya½ aniccañca dukkhañca anatt± ca tathañca saccañcata½ ekasaªgahita½. Ya½ ekasaªgahita½ ta½ ekatta½. Ekatta½ ekena ñ±ºenapaµivijjhat²ti– catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni. Katih±k±rehi catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni? Navah±k±rehi catt±ri sacc±niekappaµivedh±ni. Tathaµµhena, anattaµµhena, saccaµµhena, paµivedhaµµhena, abhi-ññaµµhena, pariññaµµhena, pah±naµµhena, bh±vanaµµhena, sacchikiriyaµµhena–imehi navah±k±rehi catt±ri sacc±ni ekasaªgahit±ni. Ya½ ekasaªgahita½ ta½ekatta½. Ekatta½ ekena ñ±ºena paµivijjhat²ti– catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni. Katha½ tathaµµhena catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni? Navah±k±rehi tathaµµhenacatt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni. Dukkhassa dukkhaµµho tathaµµho, samudayassasamudayaµµho tathaµµho, nirodhassa nirodhaµµho tathaµµho, maggassa maggaµµhotathaµµho, abhiññ±ya abhiññaµµho tathaµµho, pariññ±ya pariññaµµho tathaµµho, pah±-nassa pah±naµµho tathaµµho, bh±van±ya bh±vanaµµho tathaµµho, sacchikiriy±yasacchikiriyaµµho tathaµµho– imehi navah±k±rehi tathaµµhena catt±ri sacc±ni ekasa-ªgahit±ni. Ya½ ekasaªgahita½ ta½ ekatta½. Ekatta½ ekena ñ±ºena paµivijjhat²ti–catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni. Katha½ (..0296) anattaµµhena… saccaµµhena… paµivedhaµµhena catt±ri sacc±niekappaµivedh±ni? Navah±k±rehi paµivedhaµµhena catt±ri sacc±ni ekappaµive-dh±ni. Dukkhassa dukkhaµµho paµivedhaµµho, samudayassa samudayaµµho paµive-

Page 223: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

dhaµµho, nirodhassa nirodhaµµho paµivedhaµµho, maggassa maggaµµho paµive-dhaµµho, abhiññ±ya abhiññaµµho paµivedhaµµho, pariññ±ya pariññaµµho paµive-dhaµµho, pah±nassa pah±naµµho paµivedhaµµho, bh±van±ya bh±vanaµµho paµive-dhaµµho, sacchikiriy±ya sacchikiriyaµµho paµivedhaµµho– imehi navah±k±rehi paµive-dhaµµhena catt±ri sacc±ni ekasaªgahit±ni. Ya½ ekasaªgahita½ ta½ ekatta½.Ekatta½ ekena ñ±ºena paµivijjhat²ti– catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni. 11. Katih±k±rehi catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni? Dv±dasahi ±k±rehi catt±risacc±ni ekappaµivedh±ni. Tathaµµhena, anattaµµhena, saccaµµhena, paµivedha-µµhena, abhij±nanaµµhena, parij±nanaµµhena, dhammaµµhena, tathaµµhena, ñ±ta-µµhena, sacchikiriyaµµhena, phassanaµµhena, abhisamayaµµhena– imehi dv±dasahi±k±rehi catt±ri sacc±ni ekasaªgahit±ni. Ya½ ekasaªgahita½ ta½ ekatta½.Ekatta½ ekena ñ±ºena paµivijjhat²ti– catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni. Katha½ tathaµµhena catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni? So¼asahi ±k±rehi tatha-µµhena catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni. Dukkhassa p²¼anaµµho, saªkhataµµho,sant±paµµho, vipariº±maµµho, tathaµµho; samudayassa ±y³hanaµµho, nid±naµµho,sa½yogaµµho, palibodhaµµho tathaµµho; nirodhassa nissaraºaµµho, vivekaµµho, asa-ªkhataµµho, amataµµho tathaµµho; maggassa niyy±naµµho, hetuµµho, dassanaµµho,±dhipateyyaµµho tathaµµho– imehi so¼asahi ±k±rehi tathaµµhena catt±ri sacc±ni eka-saªgahit±ni. Ya½ ekasaªgahita½ ta½ ekatta½. Ekatta½ ekena ñ±ºena paµivijjha-t²ti– catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni. Katha½ anattaµµhena …pe… saccaµµhena… paµivedhaµµhena… abhij±nanaµµhe-na… parij±nanaµµhena… dhammaµµhena… tathaµµhena… ñ±taµµhena… sacchikiri-yaµµhena… phassanaµµhena…

Page 224: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

abhisamayaµµhena catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni? So¼asahi ±k±rehi abhisama-yaµµhena catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni. Dukkhassa p²¼anaµµho, saªkhataµµho,sant±paµµho, vipariº±maµµho, abhisamayaµµho; samudayassa ±y³hanaµµho, nid±-naµµho, sa½yogaµµho, palibodhaµµho, abhisamayaµµho; nirodhassa nissaraºaµµho (..029vivekaµµho, asaªkhataµµho, amataµµho, abhisamayaµµho; maggassa niyy±naµµho,hetuµµho, dassanaµµho, ±dhipateyyaµµho, abhisamayaµµho– imehi so¼asahi ±k±rehiabhisamayaµµhena catt±ri sacc±ni ekasaªgahit±ni. Ya½ ekasaªgahita½ ta½ekatta½. Ekatta½ ekena ñ±ºena paµivijjhat²ti– catt±ri sacc±ni ekappaµivedh±ni. 12. Sacc±na½ kati lakkhaº±ni? Sacc±na½ dve lakkhaº±ni. Saªkhatalakkha-ºañca, asaªkhatalakkhaºañca– sacc±na½ im±ni dve lakkhaº±ni. Sacc±na½ kati lakkhaº±ni? Sacc±na½ cha lakkhaº±ni. Saªkhat±na½sacc±na½ upp±do paññ±yati, vayo paññ±yati, µhit±na½ aññathatta½ paññ±yatiasaªkhatassa saccassa na upp±do paññ±yati, na vayo paññ±yati, na µhitassaaññathatta½ paññ±yati– sacc±na½ im±ni cha lakkhaº±ni. Sacc±na½ kati lakkhaº±ni? Sacc±na½ dv±dasa lakkhaº±ni. Dukkhasaccassaupp±do paññ±yati, vayo paññ±yati, µhitassa aññathatta½ paññ±yati; samudayasa-ccassa upp±do paññ±yati, vayo paññ±yati, µhitassa aññathatta½ paññ±yati;maggasaccassa upp±do paññ±yati, vayo paññ±yati, µhitassa aññathatta½ paññ±-yati; nirodhasaccassa na upp±do paññ±yati, na vayo paññ±yati, na µhitassa añña-thatta½ paññ±yati– sacc±na½ im±ni dv±dasa lakkhaº±ni. Catunna½ sacc±na½ kati kusal±, kati akusal±, kati aby±kat±? Samudaya-sacca½ akusala½, maggasacca½ kusala½, nirodhasacca½ aby±kata½. Dukkha-sacca½ siy± kusala½, siy± akusala½, siy± aby±kata½. Siy± t²ºi sacc±ni ekasaccena saªgahit±ni, ekasacca½ t²hi saccehi saªgahita½?Vatthuvasena pariy±yena siy±ti. Kathañca siy±? Ya½ dukkhasacca½ akusala½,samudayasacca½ akusala½– eva½ akusalaµµhena dve sacc±ni ekasaccenasaªgahit±ni, ekasacca½ dv²hi saccehi saªgahita½. Ya½ dukkhasacca½ kusala½,maggasacca½ kusala½– eva½ kusalaµµhena dve sacc±ni ekasaccena saªgahi-t±ni, ekasacca½ dv²hi saccehi saªgahita½. Ya½ dukkhasacca½ aby±kata½, niro-dhasacca½ aby±kata½– eva½ aby±kataµµhena dve sacc±ni ekasaccena saªgahi-t±ni, ekasacca½ dv²hi saccehi saªgahita½. Eva½ siy± t²ºi sacc±ni ekasaccenasaªgahit±ni, ekasacca½ t²hi saccehi saªgahita½ vatthuvasena pariy±yen±ti. 2. Dutiyasuttantap±¼i 13. “Pubbe (..0298) me, bhikkhave ‚, sambodh± anabhisambuddhassa bodhi-sattasseva sato etadahosi– ‘ko nu kho r³passa ass±do, ko ±d²navo, ki½ nissa-raºa½; ko vedan±ya ass±do, ko ±d²navo, ki½ nissaraºa½; ko saññ±ya ass±do, ko±d²navo, ki½ nissaraºa½; ko saªkh±r±na½ ass±do, ko ±d²navo, ki½ nissaraºa½;ko viññ±ºassa ass±do, ko ±d²navo, ki½ nissaraºan’ti? Tassa mayha½, bhikkhave,etadahosi– ‘ya½ kho r³pa½ paµicca uppajjati sukha½ somanassa½– aya½r³passa ass±do. Ya½ r³pa½ anicca½, ta½ dukkha½ vipariº±madhamma½– aya½

Page 225: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

r³passa ±d²navo. Yo r³pasmi½ chandar±gavinayo chandar±gappah±na½– ida½r³passa nissaraºa½. Ya½ vedana½ paµicca …pe… ya½ sañña½ paµicca… ya½saªkh±re paµicca… ya½ viññ±ºa½ paµicca uppajjati sukha½ somanassa½– aya½viññ±ºassa ass±do. Ya½ viññ±ºa½ anicca½ ta½ dukkha½ vipariº±madhamma½–aya½ viññ±ºassa ±d²navo. Yo viññ±ºasmi½ chandar±gavinayo chandar±gappa-h±na½– ida½ viññ±ºassa nissaraºa½”. “Y±vak²vañc±ha½, bhikkhave, imesa½ pañcanna½ up±d±nakkhandh±na½eva½ ass±dañca ass±dato ±d²navañca ±d²navato nissaraºañca nissaraºato yath±-bh³ta½ n±bbhaññ±si½, neva t±v±ha½, bhikkhave, sadevake loke sam±rakesabrahmake sassamaºabr±hmaºiy± paj±ya sadevamanuss±ya ‘anuttara½samm±sambodhi½ abhisambuddho’ti paccaññ±si½ ‚ yato ca khv±ha½,bhikkhave, imesa½ pañcanna½ up±d±nakkhandh±na½ eva½ ass±dañca ass±-dato ±d²navañca ±d²navato nissaraºañca nissaraºato yath±bh³ta½ abbhaññ±si½,ath±ha½, bhikkhave, ‘sadevake loke sam±rake sabrahmake sassamaºabr±hma-ºiy± paj±ya sadevamanuss±ya anuttara½ samm±sambodhi½ abhisambuddho’tipaccaññ±si½. ѱºañca pana me dassana½ udap±di– ‘akupp± me vimutti ‚. Aya-mantim± j±ti, natthi d±ni punabbhavo’”ti. 3. Dutiyasuttantaniddeso 14. Ya½ (..0299) r³pa½ paµicca uppajjati sukha½ somanassa½, aya½ r³passaass±doti– pah±nappaµivedho samudayasacca½. Ya½ r³pa½ anicca½ ta½dukkha½ vipariº±madhamma½, aya½ r³passa ±d²navoti– pariññ±paµivedhodukkhasacca½. Yo r³pasmi½ chandar±gavinayo chandar±gappah±na½, ida½r³passa nissaraºanti– sacchikiriy±paµivedho nirodhasacca½. Y± imesu t²suµh±nesu diµµhi saªkappo v±c± kammanto ±j²vo v±y±mo sati sam±dhi– bh±van±paµi-vedho maggasacca½. Ya½ vedana½ paµicca …pe… ya½ sañña½ paµicca… ya½ saªkh±re paµicca…ya½ viññ±ºa½ paµicca uppajjati sukha½ somanassa½, aya½ viññ±ºassa ass±-doti– pah±nappaµivedho samudayasacca½. Ya½ viññ±ºa½ anicca½ ta½ dukkha½vipariº±madhamma½, aya½ viññ±ºassa ±d²navoti– pariññ±paµivedho dukkha-sacca½. Yo viññ±ºasmi½ chandar±gavinayo chandar±gappah±na½, ida½ viññ±-ºassa nissaraºanti– sacchikiriy±paµivedho nirodhasacca½. Y± imesu t²su µh±nesudiµµhi saªkappo v±c± kammanto ±j²vo v±y±mo sati sam±dhi– bh±van±paµivedhomaggasacca½. 15. Saccanti katih±k±rehi sacca½? Esanaµµhena, pariggahaµµhena, paµivedha-µµhena. Katha½ esanaµµhena sacca½? Jar±maraºa½ ki½nid±na½, ki½samudaya½,ki½j±tika½, ki½pabhavanti– eva½ esanaµµhena sacca½. Jar±maraºa½ j±tinid±na½,j±tisamudaya½, j±tij±tika½, j±tippabhavanti– eva½ pariggahaµµhena sacca½. Jar±-maraºañca paj±n±ti, jar±maraºasamudayañca paj±n±ti, jar±maraºanirodhañcapaj±n±ti, jar±maraºanirodhag±mini½ paµipadañca paj±n±ti– eva½ paµivedhaµµhenasacca½.

Page 226: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

J±ti ki½nid±n±, ki½samuday±, ki½j±tik±, ki½pabhav±ti– eva½ esanaµµhenasacca½. J±ti bhavanid±n±, bhavasamuday±, bhavaj±tik±, bhavappabhav±ti– eva½pariggahaµµhena sacca½. J±tiñca paj±n±ti, j±tisamudayañca paj±n±ti, j±tiniro-dhañca paj±n±ti, j±tinirodhag±mini½ paµipadañca paj±n±ti– eva½ paµivedhaµµhenasacca½. Bhavo ki½nid±no, ki½samudayo, ki½j±tiko, ki½pabhavoti– eva½ esanaµµhenasacca½. Bhavo up±d±nanid±no, up±d±nasamudayo, up±d±naj±tiko, up±d±nappa-bhavoti– eva½ pariggahaµµhena sacca½. Bhava½ ca paj±n±ti, bhavasamuda-yañca (..0300) paj±n±ti, bhavanirodhañca paj±n±ti, bhavanirodhag±mini½ paµipa-dañca paj±n±ti– eva½ paµivedhaµµhena sacca½. Up±d±na½ ki½nid±na½, ki½samudaya½, ki½j±tika½, ki½pabhavanti– eva½ esa-naµµhena sacca½. Up±d±na½ taºh±nid±na½, taºh±samudaya½, taºh±j±tika½,taºh±pabhavanti– eva½ pariggahaµµhena sacca½. Up±d±nañca paj±n±ti, up±d±na-samudayañca paj±n±ti, up±d±nanirodhañca paj±n±ti up±d±nanirodhag±mini½paµipadañca paj±n±ti– eva½ paµivedhaµµhena sacca½. Taºh± ki½nid±n±, ki½samuday±, ki½j±tik±, ki½pabhav±ti– eva½ esanaµµhenasacca½. Taºh± vedan±nid±n±, vedan±samuday±, vedan±j±tik±, vedan±pabha-v±ti– eva½ pariggahaµµhena sacca½. Taºhañca paj±n±ti, taºh±samudayañca paj±-n±ti, taºh±nirodhañca paj±n±ti, taºh±nirodhag±mini½ paµipadañca paj±n±ti– eva½paµivedhaµµhena sacca½. Vedan± ki½nid±n±, ki½samuday±, ki½j±tik±, ki½pabhav±ti– eva½ esanaµµhenasacca½. Vedan± phassanid±n±, phassasamuday±, phassaj±tik±, phassappabha-v±ti– eva½ pariggahaµµhena sacca½. Vedanañca paj±n±ti, vedan±samudayañcapaj±n±ti, vedan±nirodhañca paj±n±ti, vedan±nirodhag±mini½ paµipadañca paj±-n±ti– eva½ paµivedhaµµhena sacca½. Phasso ki½nid±no, ki½samudayo, ki½j±tiko, ki½pabhavoti– eva½ esanaµµhenasacca½. Phasso sa¼±yatananid±no, sa¼±yatanasamudayo, sa¼±yatanaj±tiko, sa¼±-yatanappabhavoti– eva½ pariggahaµµhena sacca½. Phassañca paj±n±ti, phassa-samudayañca paj±n±ti, phassanirodhañca paj±n±ti, phassanirodhag±mini½ paµi-padañca paj±n±ti– eva½ paµivedhaµµhena sacca½. Sa¼±yatana½ ki½nid±na½, ki½samudaya½, ki½j±tika½, ki½pabhavanti– eva½esanaµµhena sacca½. Sa¼±yatana½ n±mar³panid±na½, n±mar³pasamudaya½,n±mar³paj±tika½, n±mar³pappabhavanti– eva½ pariggahaµµhena sacca½. Sa¼±ya-tanañca paj±n±ti, sa¼±yatanasamudayañca paj±n±ti, sa¼±yatananirodhañca paj±-n±ti, sa¼±yatananirodhag±mini½ paµipadañca paj±n±ti– eva½ paµivedhaµµhenasacca½. N±mar³pa½ ki½nid±na½, ki½samudaya½, ki½j±tika½, ki½pabhavanti– eva½esanaµµhena sacca½. N±mar³pa½ viññ±ºanid±na½, viññ±ºasamudaya½, viññ±-ºaj±tika½, viññ±ºappabhavanti (..0301)– eva½ pariggahaµµhena sacca½. N±mar³-pañca paj±n±ti, n±mar³pasamudayañca paj±n±ti, n±mar³panirodhañca paj±n±ti,n±mar³panirodhag±mini½ paµipadañca paj±n±ti– eva½ paµivedhaµµhena sacca½. Viññ±ºa½ ki½nid±na½, ki½samudaya½, ki½j±tika½, ki½pabhavanti– eva½ esa-

Page 227: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

naµµhena sacca½. Viññ±ºa½ saªkh±ranid±na½, saªkh±rasamudaya½, saªkh±ra-j±tika½, saªkh±rappabhavanti– eva½ pariggahaµµhena sacca½. Viññ±ºañca paj±-n±ti, viññ±ºasamudayañca paj±n±ti, viññ±ºanirodhañca paj±n±ti, viññ±ºanirodha-g±mini½ paµipadañca paj±n±ti– eva½ paµivedhaµµhena sacca½. Saªkh±r± ki½nid±n±, ki½samuday±, ki½j±tik±, ki½pabhav±ti– eva½ esana-µµhena sacca½. Saªkh±r± avijj±nid±n±, avijj±samuday±, avijj±j±tik±, avijj±pabha-v±ti– eva½ pariggahaµµhena sacca½. Saªkh±re ca paj±n±ti, saªkh±rasamuda-yañca paj±n±ti, saªkh±ranirodhañca paj±n±ti, saªkh±ranirodhag±mini½ paµipa-dañca paj±n±ti– eva½ paµivedhaµµhena sacca½. 16. Jar±maraºa½ dukkhasacca½, j±ti samudayasacca½, ubhinnampi nissa-raºa½ nirodhasacca½, nirodhappaj±nan± maggasacca½. J±ti dukkhasacca½,bhavo samudayasacca½, ubhinnampi nissaraºa½ nirodhasacca½, nirodhappaj±-nan± maggasacca½. Bhavo dukkhasacca½, up±d±na½ samudayasacca½, ubhi-nnampi nissaraºa½ nirodhasacca½, nirodhappaj±nan± maggasacca½. Up±-d±na½ dukkhasacca½, taºh± samudayasacca½, ubhinnampi nissaraºa½ nirodha-sacca½, nirodhappaj±nan± maggasacca½. Taºh± dukkhasacca½, vedan± samu-dayasacca½, ubhinnampi nissaraºa½ nirodhasacca½, nirodhappaj±nan± magga-sacca½. Vedan± dukkhasacca½, phasso samudayasacca½, ubhinnampi nissa-raºa½ nirodhasacca½, nirodhappaj±nan± maggasacca½. Phasso dukkhasacca½,sa¼±yatana½ samudayasacca½, ubhinnampi nissaraºa½ nirodhasacca½, nirodha-ppaj±nan± maggasacca½. Sa¼±yatana½ dukkhasacca½, n±mar³pa½ samudaya-sacca½, ubhinnampi nissaraºa½ nirodhasacca½, nirodhappaj±nan± magga-sacca½. N±mar³pa½ dukkhasacca½, viññ±ºa½ samudayasacca½, ubhinnampinissaraºa½ nirodhasacca½, nirodhappaj±nan± maggasacca½. Viññ±ºa½ dukkha-sacca½, saªkh±r± samudayasacca½, ubhinnampi nissaraºa½ nirodhasacca½,nirodhappaj±nan± maggasacca½. Saªkh±r± dukkhasacca½, avijj± samudaya-sacca½, ubhinnampi nissaraºa½ nirodhasacca½, nirodhappaj±nan± magga-sacca½. Jar±maraºa½ (..0302) siy± dukkhasacca½, siy± samudayasacca½, ubhi-nnampi nissaraºa½ nirodhasacca½, nirodhappaj±nan± maggasacca½. J±ti siy±dukkhasacca½, siy± samudayasacca½ …pe… bhavo siy± dukkhasacca½, siy±samudayasacca½,

Page 228: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ubhinnampi nissaraºa½ nirodhasacca½, nirodhappaj±nan± maggasaccanti. Bh±ºav±ro. Saccakath± niµµhit±. 3. Bojjhaªgakath± 17. S±vatthinid±na½. “Sattime, bhikkhave ‚, bojjhaªg±. Katame satta? Satisa-mbojjhaªgo, dhammavicayasambojjhaªgo, v²riyasambojjhaªgo, p²tisambojjhaªgo,passaddhisambojjhaªgo, sam±dhisambojjhaªgo, upekkh±sambojjhaªgo– ime kho,bhikkhave, satta bojjhaªg±”. Bojjhaªg±ti kenaµµhena bojjhaªg±? Bodh±ya sa½vattant²ti– bojjhaªg±. Bujjha-nt²ti– bojjhaªg±. Anubujjhant²ti– bojjhaªg±. Paµibujjhant²ti– bojjhaªg±. Sambujjha-nt²ti– bojjhaªg±. Bujjhanaµµhena bojjhaªg±, anubujjhanaµµhena bojjhaªg±, paµibujjhanaµµhenabojjhaªg±, sambujjhanaµµhena bojjhaªg±. Bodhent²ti– bojjhaªg±. Anubodhent²ti– bojjhaªg±. Paµibodhent²ti– bojjhaªg±.Sambodhent²ti– bojjhaªg±. Bodhanaµµhena bojjhaªg±, anubodhanaµµhena bojjhaªg±, paµibodhanaµµhenabojjhaªg±, sambodhanaµµhena bojjhaªg±. Bodhipakkhiyaµµhena bojjhaªg±, anubodhipakkhiyaµµhena bojjhaªg±, paµibodhi-pakkhiyaµµhena bojjhaªg±, sambodhipakkhiyaµµhena bojjhaªg±. Buddhilabhanaµµhena bojjhaªg±, buddhipaµilabhanaµµhena bojjhaªg±, buddhiro-panaµµhena bojjhaªg±, buddhi-abhiropanaµµhena bojjhaªg±, buddhip±panaµµhenabojjhaªg±, buddhisamp±panaµµhena bojjhaªg±. M³lam³lak±didasaka½ 18. M³laµµhena (..0303) bojjhaªg±, m³lacariyaµµhena bojjhaªg±, m³lapariggaha-µµhena bojjhaªg±, m³lapariv±raµµhena bojjhaªg±, m³laparip³raºaµµhena ‚bojjhaªg±, m³laparip±kaµµhena bojjhaªg±, m³lapaµisambhidaµµhena bojjhaªg±,m³lapaµisambhid±p±panaµµhena bojjhaªg±, m³lapaµisambhid±ya vas²bh±vaµµhenabojjhaªg±, m³lapaµisambhid±ya vas²bh±vappatt±nampi bojjhaªg±. Hetuµµhena bojjhaªg±, hetucariyaµµhena bojjhaªg±, hetupariggahaµµhenabojjhaªg±, hetupariv±raµµhena bojjhaªg±, hetuparip³raºaµµhena bojjhaªg±, hetupa-rip±kaµµhena bojjhaªg±, hetupaµisambhidaµµhena bojjhaªg±, hetupaµisambhid±p±-panaµµhena bojjhaªg±, hetupaµisambhid±ya vas²bh±vaµµhena bojjhaªg±, hetupaµi-sambhid±ya vas²bh±vappatt±nampi bojjhaªg±. Paccayaµµhena bojjhaªg±, paccayacariyaµµhena bojjhaªg±, paccayapariggaha-

Page 229: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

µµhena bojjhaªg±, paccayapariv±raµµhena bojjhaªg±, paccayaparip³raºaµµhenabojjhaªg±, paccayaparip±kaµµhena bojjhaªg±, paccayapaµisambhidaµµhenabojjhaªg±, paccayapaµisambhid±p±panaµµhena bojjhaªg±, paccayapaµisambhi-d±ya vas²bh±vaµµhena bojjhaªg±, paccayapaµisambhid±ya vas²bh±vappatt±nampibojjhaªg±. Visuddhaµµhena bojjhaªg±, visuddhicariyaµµhena bojjhaªg±, visuddhipariggaha-µµhena bojjhaªg±, visuddhipariv±raµµhena bojjhaªg±, visuddhiparip³raºaµµhenabojjhaªg±, visuddhiparip±kaµµhena bojjhaªg±, visuddhipaµisambhidaµµhenabojjhaªg±, visuddhipaµisambhid±p±panaµµhena bojjhaªg±, visuddhipaµisambhi-d±ya vas²bh±vaµµhena bojjhaªg±, visuddhipaµisambhid±ya vas²bh±vappatt±nampibojjhaªg±. Anavajjaµµhena bojjhaªg±, anavajjacariyaµµhena bojjhaªg±, anavajjapariggaha-µµhena bojjhaªg±, anavajjapariv±raµµhena bojjhaªg±, anavajjaparip³raºaµµhenabojjhaªg±, anavajjaparip±kaµµhena bojjhaªg±, anavajjapaµisambhidaµµhenabojjhaªg±, anavajjapaµisambhid±p±panaµµhena bojjhaªg±, anavajjapaµisambhi-d±ya vas²bh±vaµµhena bojjhaªg±, anavajjapaµisambhid±ya vas²bh±vappatt±nampibojjhaªg±. Nekkhammaµµhena bojjhaªg±, nekkhammacariyaµµhena bojjhaªg±, nekkhamma-pariggahaµµhena bojjhaªg±, nekkhammapariv±raµµhena bojjhaªg±, nekkhammapa-rip³raºaµµhena bojjhaªg±, nekkhammaparip±kaµµhena (..0304) bojjhaªg±, nekkha-mmapaµisambhidaµµhena bojjhaªg±, nekkhammapaµisambhid±p±panaµµhenabojjhaªg±, nekkhammapaµisambhid±ya vas²bh±vaµµhena bojjhaªg±, nekkhamma-paµisambhid±ya vas²bh±vappatt±nampi bojjhaªg±. Vimuttaµµhena bojjhaªg±, vimutticariyaµµhena bojjhaªg±, vimuttipariggahaµµhenabojjhaªg±, vimuttipariv±raµµhena bojjhaªg±, vimuttiparip³raºaµµhena bojjhaªg±,vimuttiparip±kaµµhena bojjhaªg±, vimuttipaµisambhidaµµhena bojjhaªg±, vimuttipaµi-sambhid±p±panaµµhena bojjhaªg±, vimuttipaµisambhid±ya vas²bh±vaµµhenabojjhaªg±, vimuttipaµisambhid±ya vas²bh±vappatt±nampi bojjhaªg±. An±savaµµhena bojjhaªg±, an±savacariyaµµhena bojjhaªg±, an±savapariggaha-µµhena bojjhaªg±, an±savapariv±raµµhena bojjhaªg±, an±savaparip³raºaµµhenabojjhaªg±, an±savaparip±kaµµhena bojjhaªg±, an±savapaµisambhidaµµhenabojjhaªg±, an±savapaµisambhid±p±panaµµhena bojjhaªg±, an±savapaµisambhi-d±ya vas²bh±vaµµhena bojjhaªg±, an±savapaµisambhid±ya vas²bh±vappatt±nampibojjhaªg±. Vivekaµµhena bojjhaªg±, vivekacariyaµµhena bojjhaªg±, vivekapariggahaµµhenabojjhaªg±, vivekapariv±raµµhena bojjhaªg±, vivekaparip³raºaµµhena bojjhaªg±,vivekaparip±kaµµhena bojjhaªg±, vivekapaµisambhidaµµhena bojjhaªg±, vivekapaµi-sambhid±p±panaµµhena bojjhaªg±, vivekapaµisambhid±ya vas²bh±vaµµhenabojjhaªg±, vivekapaµisambhid±ya vas²bh±vappatt±nampi bojjhaªg±. Vosaggaµµhena bojjhaªg±, vosaggacariyaµµhena bojjhaªg±, vosaggapariggaha-µµhena bojjhaªg±, vosaggapariv±raµµhena bojjhaªg±, vosaggaparip³raºaµµhenabojjhaªg±, vosaggaparip±kaµµhena bojjhaªg±, vosaggapaµisambhidaµµhena

Page 230: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

bojjhaªg±, vosaggapaµisambhid±p±panaµµhena bojjhaªg±, vosaggapaµisambhi-d±ya vas²bh±vaµµhena bojjhaªg±, vosaggapaµisambhid±ya vas²bh±vappatt±nampibojjhaªg±. 19. M³laµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Hetuµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Pacca-yaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Visuddhaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Anavajjaµµha½bujjhant²ti– bojjhaªg±. Nekkhammaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Vimuttaµµha½bujjhant²ti– bojjhaªg±. An±savaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Vivekaµµha½ bujjha-nt²ti– bojjhaªg±. Vosaggaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. M³lacariyaµµha½ (..0305) bujjhant²ti– bojjhaªg±. Hetucariyaµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Paccayacariyaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Visuddhicariyaµµha½ bujjha-nt²ti– bojjhaªg±. Anavajjacariyaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Nekkhammacari-yaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Vimutticariyaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. An±sava-cariyaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Vivekacariyaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Vosa-ggacariyaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. M³lapariggahaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg± …pe… vosaggapariggahaµµha½bujjhant²ti– bojjhaªg±. M³lapariv±raµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg± …pe… vosaggapa-riv±raµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. M³laparip³raºaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±…pe… vosaggaparip³raµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. M³laparip±kaµµha½ bujjha-nt²ti– bojjhaªg± …pe… vosaggaparip±kaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. M³lapaµisa-mbhidaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg± …pe… vosaggapaµisambhidaµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. M³lapaµisambhid±p±panaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg± …pe… vosagga-paµisambhid±p±panaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. M³lapaµisambhid±ya vas²bh±-vaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg± …pe… vosaggapaµisambhid±ya vas²bh±vaµµha½bujjhant²ti– bojjhaªg± …pe…. Pariggahaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Pariv±raµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±.Parip³raºaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekaggaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Avi-kkhepaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Paggahaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Avis±-raµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. An±vilaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Aniñjanaµµha½bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekattupaµµh±navasena cittassa µhitaµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. ¾rammaºaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Gocaraµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Pah±naµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Paricc±gaµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Vuµµh±naµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Vivaµµanaµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Santaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Paº²taµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±.Vimuttaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. An±savaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Tara-ºaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Animittaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Appaºihi-taµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Suññataµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekarasaµµha½bujjhant²ti– bojjhaªg±. Anativattanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Yuganaddhaµµha½bujjhant²ti– bojjhaªg±. Niyy±naµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Hetuµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Dassanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. ¾dhipateyyaµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Samathassa avikkhepaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Vipassan±ya anupassa-naµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Samathavipassan±na½ ekarasaµµha½ bujjhant²ti–

Page 231: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

bojjhaªg±. Yuganaddhassa anativattanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Sikkh±yasam±d±naµµha½ bujjhant²ti (..0306)– bojjhaªg±. ¾rammaºassa gocaraµµha½ bujjha-nt²ti– bojjhaªg±. L²nassa cittassa paggahaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Uddhatassacittassa niggahaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ubhovisuddh±na½ ajjhupekkha-naµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Vises±dhigamaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Uttaripaµivedhaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Sacc±bhisamayaµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Nirodhe patiµµh±pakaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Saddhindriyassa adhimokkhaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg± …pe… paññindri-yassa dassanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Saddh±balassa assaddhiye akampi-yaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg± …pe… paññ±balassa avijj±ya akampiyaµµha½bujjhant²ti– bojjhaªg±. Satisambojjhaªgassa upaµµh±naµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±…pe… upekkh±sambojjhaªgassa paµisaªkh±naµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±.Samm±diµµhiy± dassanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg± …pe… samm±sam±dhissaavikkhepaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Indriy±na½ ±dhipateyyaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Bal±na½ akampiyaµµha½bujjhant²ti– bojjhaªg±. Niyy±naµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Maggassa hetuµµha½bujjhant²ti– bojjhaªg±. Satipaµµh±n±na½ upaµµh±naµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±.Sammappadh±n±na½ padahanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Iddhip±d±na½ ijjha-naµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Sacc±na½ tathaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Payo-g±na½½½½½ paµippassaddhaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Phal±na½ sacchikiri-yaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Vitakkassa abhiniropanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Vic±rassa upavic±raµµha½bujjhant²ti– bojjhaªg±. P²tiy± pharaºaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Sukhassa abhisa-ndanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Cittassa ekaggaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. ¾vajjanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Vij±nanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Paj±-nanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Sañj±nanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Eko-daµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Abhiññ±ya ñ±taµµha½ ‚ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Pari-ññ±ya t²raºaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Pah±nassa paricc±gaµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Bh±van±ya ekarasaµµha½ bujjhant²ti–

Page 232: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

bojjhaªg±. Sacchikiriy±ya phassanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Khandh±na½khandhaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Dh±t³na½ dh±tuµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±.¾yatan±na½ ±yatanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Saªkhat±na½ saªkhataµµha½bujjhant²ti– bojjhaªg±. Asaªkhatassa asaªkhataµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Cittaµµha½ (..0307) bujjhant²ti– bojjhaªg±. Citt±nantariyaµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Cittassa vuµµh±naµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Cittassa vivaµµanaµµha½‚ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Cittassa hetuµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Cittassa pacca-yaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Cittassa vatthuµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Cittassabh³maµµha½ ‚ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Cittassa ±rammaºaµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Cittassa gocaraµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Cittassa cariyaµµha½bujjhant²ti– bojjhaªg±. Cittassa gataµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Cittassa abhin²h±-raµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Cittassa niyy±naµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±.Cittassa nissaraºaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte ±vajjanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte vij±nanaµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Ekatte paj±nanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte sañj±nanaµµha½bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte ekodaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. ( ) ‚. Ekattepakkhandanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte pas²danaµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Ekatte santiµµhanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte vimuccanaµµha½bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte eta½ santanti passanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±.Ekatte y±n²kataµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte vatthukataµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Ekatte anuµµhitaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte paricitaµµha½ bujjha-nt²ti– bojjhaªg±. Ekatte susam±raddhaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte parigga-haµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte pariv±raµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatteparip³raºaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte samodh±naµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Ekatte adhiµµh±naµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte ±sevanaµµha½bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte bh±vanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte bahul²ka-mmaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte susamuggataµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±.Ekatte suvimuttaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte bujjhanaµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Ekatte anubujjhanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte paµibujjha-naµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte sambujjhanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±.Ekatte bodhanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte anubodhanaµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Ekatte paµibodhanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte sambujjha-naµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte bodhipakkhiyaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±.Ekatte anubodhipakkhiyaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte paµibodhipakkhi-yaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte sambodhipakkhiyaµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Ekatte jotanaµµha½ (..0308) bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte ujjotanaµµha½bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte anujotanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte paµijota-naµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ekatte sañjotanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Pat±panaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Virocanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Kile-s±na½ sant±panaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Amalaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±.Vimalaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Nimmalaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±.Samaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Samayaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Vive-

Page 233: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

kaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Vivekacariyaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Vir±-gaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Vir±gacariyaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Niro-dhaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Nirodhacariyaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Vosa-ggaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Vosaggacariyaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Vimu-ttaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Vimutticariyaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Chandaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Chandassa m³laµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Chandassa p±daµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Chandassa padh±-naµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Chandassa ijjhanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±.Chandassa adhimokkhaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Chandassa paggahaµµha½bujjhant²ti– bojjhaªg±. Chandassa upaµµh±naµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±.Chandassa avikkhepaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Chandassa dassanaµµha½bujjhant²ti– bojjhaªg±. V²riyaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg± …pe… cittaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg± …pe…v²ma½saµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. V²ma½s±ya m³laµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±.V²ma½s±ya p±daµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. V²ma½s±ya padh±naµµha½ bujjha-nt²ti– bojjhaªg±. V²ma½s±ya ijjhanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. V²ma½s±ya adhi-mokkhaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. V²ma½s±ya paggahaµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. V²ma½s±ya upaµµh±naµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. V²ma½s±ya avikkhe-paµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. V²ma½s±ya dassanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Dukkhaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Dukkhassa p²¼anaµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Dukkhassa saªkhataµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Dukkhassa sant±-paµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Dukkhassa vipariº±maµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±.Samudayaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Samudayassa ±y³hanaµµha½ nid±naµµha½saññogaµµha½ palibodhaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Nirodhaµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Nirodhassa nissaraºaµµha½ vivekaµµha½ asaªkhataµµha½ amataµµha½bujjhant²ti– bojjhaªg±. Maggaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Maggassa niyy±naµµha½hetuµµha½ dassanaµµha½ ±dhipateyyaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Tathaµµha½ (..0309) bujjhant²ti– bojjhaªg±. Anattaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±.Saccaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Paµivedhaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Abhij±na-naµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Parij±nanaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±.Dhammaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Dh±tuµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. ѱtaµµha½bujjhant²ti– bojjhaªg±. Sacchikiriyaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Phassanaµµha½bujjhant²ti– bojjhaªg±. Abhisamayaµµha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Nekkhamma½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Aby±p±da½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. ¾loka-sañña½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Avikkhepa½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Dhammavava-tth±na½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. ѱºa½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. P±mojja½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Paµhama½ jh±na½ bujjhant²ti– bojjhaªg± …pe… arahattamagga½bujjhant²ti– bojjhaªg±. Arahattaphalasam±patti½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Adhimokkhaµµhena saddhindriya½ bujjhant²ti– bojjhaªg± …pe… dassanaµµhenapaññindriya½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Assaddhiye akampiyaµµhena saddh±bala½bujjhant²ti– bojjhaªg± …pe… avijj±ya akampiyaµµhena paññ±bala½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Upaµµh±naµµhena satisambojjhaªga½ bujjhant²ti– bojjhaªg± …pe… paµi-

Page 234: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

saªkh±naµµhena upekkh±sambojjhaªga½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Dassanaµµhena samm±diµµhi½ bujjhant²ti– bojjhaªg± …pe… avikkhepaµµhenasamm±sam±dhi½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. ¾dhipateyyaµµhena indriya½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Akampiyaµµhena bala½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Niyy±naµµha½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Hetuµµhena magga½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Upaµµh±naµµhena satipa-µµh±na½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Padahanaµµhena sammappadh±na½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Ijjhanaµµhena iddhip±da½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Tathaµµhena sacca½bujjhant²ti– bojjhaªg±. Avikkhepaµµhena samatha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Anupa-ssanaµµhe vipassana½ …pe… ekarasaµµhena samathavipassana½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Anativattanaµµhena yuganaddha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Sa½vara-µµhena s²lavisuddhi½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Avikkhepaµµhena cittavisuddhi½ bujjha-nt²ti– bojjhaªg±. Dassanaµµhena diµµhivisuddhi½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Muttaµµhenavimokkha½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Paµivedhaµµhena vijja½ bujjhant²ti– bojjhaªg±.Paricc±gaµµhena vimutti½ bujjhant²ti– bojjhaªg±. Samucchedaµµhena khaye ñ±ºa½bujjhant²ti– bojjhaªg±. Paµippassaddhaµµhena anupp±de ñ±ºa½ bujjhant²ti–bojjhaªg±. Chanda½ m³laµµhena bujjhant²ti– bojjhaªg±. Manasik±ra½ samuµµh±naµµhenabujjhant²ti– bojjhaªg±. Phassa½ samodh±naµµhena bujjhant²ti– bojjhaªg±. Vedana½samosaraºaµµhena bujjhant²ti– bojjhaªg±. Sam±dhi½ pamukhaµµhena bujjhant²ti–bojjhaªg±. Sati½ ±dhipateyyaµµhena (..0310) bujjhant²ti– bojjhaªg±. Pañña½ tatu-ttaraµµhena bujjhant²ti– bojjhaªg±. Vimutti½ s±raµµhena bujjhant²ti– bojjhaªg±. Ama-togadha½ nibb±na½ pariyos±naµµhena bujjhant²ti– bojjhaªg±. 20. S±vatthinid±na½. Tatra kho ±yasm± s±riputto bhikkh³ ±mantesi– “±vusobhikkhavo”ti ‚. “¾vuso”ti kho te bhikkh³ ±yasmato s±riputtassa paccassosu½.¾yasm± s±riputto etadavoca– “Sattime, ±vuso, bojjhaªg±. Katame satta? Satisambojjhaªgo, dhammavicayasa-mbojjhaªgo …pe… upekkh±sambojjhaªgo– ime kho, ±vuso, satta bojjhaªg±.Imesa½ khv±ha½, ±vuso, sattanna½ bojjhaªg±na½ yena yena bojjhaªgena ±ka-ªkh±mi pubbaºhasamaya½ viharitu½, tena tena bojjhaªgena pubbaºhasamaya½vihar±mi. Yena yena bojjhaªgena ±kaªkh±mi majjhanhikasamaya½ …pe… s±ya-nhasamaya½ viharitu½, tena tena bojjhaªgena s±yanhasamaya½ vihar±mi. Sati-sambojjhaªgo iti ce me, ‘±vuso, hoti, appam±ºo’ti me hoti, ‘susam±raddho’ti mehoti. Tiµµhantañca na½ ‚ ‘tiµµhat²’ti paj±n±mi. Sacepi me cavati, ‘idappaccay± mecavat²’ti paj±n±mi. Dhammavicayasambojjhaªgo …pe… upekkh±sambojjhaªgoiti ce me, ±vuso, hoti, ‘appam±ºo’ti me hoti, ‘susam±raddho’ti me hoti. Tiµµha-ntañca na½ ‘tiµµhat²’ti paj±n±mi. Sacepi me cavati, ‘idappaccay± me cavat²’ti paj±-n±mi. “Seyyath±pi, ±vuso, rañño v± r±jamah±mattassa v± n±n±ratt±na½ duss±na½dussakaraº¹ako p³ro assa. So yaññadeva dussayuga½ ±kaªkheyya pubbaºhasa-maya½ p±rupitu½, ta½ tadeva dussayuga½ pubbaºhasamaya½ p±rupeyya.Yaññadeva dussayuga½ ±kaªkheyya majjhanhikasamaya½ …pe… s±yanhasa-maya½ p±rupitu½, ta½ tadeva dussayuga½ s±yanhasamaya½ p±rupeyya. Eva-

Page 235: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

meva khv±ha½, ±vuso, imesa½ sattanna½ bojjhaªg±na½ yena yena bojjhaªgena±kaªkh±mi pubbaºhasamaya½ viharitu½, tena tena bojjhaªgena pubbaºhasa-maya½ vihar±mi. Yena yena bojjhaªgena ±kaªkh±mi majjhanhikasamaya½…pe… s±yanhasamaya½ (..0311) viharitu½, tena tena bojjhaªgena s±yanhasa-maya½ vihar±mi. Satisambojjhaªgo iti ce me, ±vuso, hoti, ‘appam±ºo’ti me hoti,‘susam±raddho’ti me hoti. Tiµµhantañca na½ ‘tiµµhat²’ti paj±n±mi. Sacepi me cavati,‘idappaccay± me cavat²’ti paj±n±mi …pe… upekkh±sambojjhaªgo iti ce me, ±vuso,hoti, ‘appam±ºo’ti me hoti, ‘susam±raddho’ti me hoti. Tiµµhantañca na½ ‘tiµµhat²’tipaj±n±mi. Sacepi me cavati, ‘idappaccay± me cavat²’ti paj±n±mi”. Suttantaniddeso 21. Katha½ satisambojjhaªgo iti ce me hot²ti bojjhaªgo? Y±vat± nirodh³paµµh±tit±vat± satisambojjhaªgo. Iti ce me hot²ti bojjhaªgo. Seyyath±pi telappad²passajh±yato y±vat± acci t±vat± vaººo, y±vat± vaººo t±vat± acci. Evameva y±vat± niro-dh³paµµh±ti t±vat± satisambojjhaªgo. Iti ce me hot²ti bojjhaªgo. Katha½ appam±ºo iti ce me hot²ti bojjhaªgo? Pam±ºabaddh± ‚ kiles±,

Page 236: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

sabbe ca pariyuµµh±n±, ye ca saªkh±r± ponobhavik± appam±ºo nirodho acala-µµhena asaªkhataµµhena. Y±vat± nirodh³paµµh±ti t±vat± appam±ºo. Iti ce me hot²tibojjhaªgo. Katha½ susam±raddho iti ce me hot²ti– bojjhaªgo? Visam± kiles±, sabbe capariyuµµh±n±, ye ca saªkh±r± ponobhavik±, samadhammo nirodho santaµµhenapaº²taµµhena. Y±vat± nirodh³paµµh±ti t±vat± susam±raddho iti ce me hot²tibojjhaªgo. Katha½ “tiµµhantañca na½ tiµµhat²”ti paj±n±mi; sacepi cavati “idappaccay± cava-t²”ti paj±n±mi? Katih±k±rehi satisambojjhaªgo tiµµhati? Katih±k±rehi satisambo-jjhaªgo cavati? Aµµhah±k±rehi satisambojjhaªgo tiµµhati. Aµµhah±k±rehi satisambo-jjhaªgo cavati. Katamehi (..0312) aµµhah±k±rehi satisambojjhaªgo tiµµhati? Anupp±da½ ±vajji-tatt± satisambojjhaªgo tiµµhati, upp±da½ an±vajjitatt± satisambojjhaªgo tiµµhati,appavatta½ ±vajjitatt± satisambojjhaªgo tiµµhati, pavatta½ an±vajjitatt± satisambo-jjhaªgo tiµµhati, animitta½ ±vajjitatt± satisambojjhaªgo tiµµhati, nimitta½ an±vajji-tatt± satisambojjhaªgo tiµµhati, nirodha½ ±vajjitatt± satisambojjhaªgo tiµµhati,saªkh±re an±vajjitatt± satisambojjhaªgo tiµµhati– imehi aµµhah±k±rehi satisambo-jjhaªgo tiµµhati. Katamehi aµµhah±k±rehi satisambojjhaªgo cavati? Upp±da½ ±vajjitatt± satisa-mbojjhaªgo cavati, anupp±da½ an±vajjitatt± satisambojjhaªgo cavati, pavatta½±vajjitatt± satisambojjhaªgo cavati, appavatta½ an±vajjitatt± satisambojjhaªgocavati, nimitta½ ±vajjitatt± satisambojjhaªgo cavati, animitta½ an±vajjitatt± satisa-mbojjhaªgo cavati, saªkh±re ±vajjitatt± satisambojjhaªgo cavati, nirodha½ an±va-jjitatt± satisambojjhaªgo cavati– imehi aµµhah±k±rehi satisambojjhaªgo cavati.Eva½ “tiµµhantañca na½ tiµµhat²”ti paj±n±mi. Sacepi cavati, “idappaccay± me cava-t²”ti paj±n±mi …pe…. Katha½ upekkh±sambojjhaªgo iti ce me hot²ti bojjhaªgo? Y±vat± nirodh³pa-µµh±ti t±vat± upekkh±sambojjhaªgo iti ce me hot²ti bojjhaªgo. Seyyath±pi telappa-d²passa jh±yato y±vat± acci t±vat± vaººo, y±vat± vaººo t±vat± acci. Evamevay±vat± nirodh³paµµh±ti t±vat± upekkh±sambojjhaªgo iti ce hot²ti bojjhaªgo. Katha½ appam±ºo iti ce hot²ti bojjhaªgo? Pam±ºabaddh± kiles±, sabbe ca pari-yuµµh±n±, ye ca saªkh±r± ponobhavik± appam±ºo nirodho acalaµµhena asaªkhata-µµhena. Y±vat± nirodh³paµµh±ti t±vat± appam±ºo iti ce hot²ti bojjhaªgo. Katha½ susam±raddho iti ce hot²ti bojjhaªgo? Visam± kiles±, sabbe ca pariyu-µµh±n±, ye ca saªkh±r± ponobhavik± samadhammo nirodho (..0313) santaµµhenapaº²taµµhena. Y±vat± nirodh³paµµh±ti t±vat± susam±raddho iti ce hot²ti bojjhaªgo. Katha½ “tiµµhantañca na½ tiµµhat²”ti paj±n±mi; sacepi cavati “idappaccay± mecavat²”ti paj±n±mi? Katih±k±rehi upekkh±sambojjhaªgo tiµµhati? Katih±k±rehi upe-kkh±sambojjhaªgo cavati? Aµµhah±k±rehi upekkh±sambojjhaªgo tiµµhati. Aµµhah±-k±rehi upekkh±sambojjhaªgo cavati. Katamehi aµµhah±k±rehi upekkh±sambojjhaªgo tiµµhati? Anupp±da½ ±vajjitatt±upekkh±sambojjhaªgo tiµµhati, upp±da½ an±vajjitatt± upekkh±sambojjhaªgo

Page 237: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

tiµµhati, appavatta½ ±vajjitatt± upekkh±sambojjhaªgo tiµµhati, pavatta½ an±vajji-tatt± upekkh±sambojjhaªgo tiµµhati, animitta½ ±vajjitatt± upekkh±sambojjhaªgotiµµhati, nimitta½ an±vajjitatt± upekkh±sambojjhaªgo tiµµhati, nirodha½ ±vajjitatt±upekkh±sambojjhaªgo tiµµhati, saªkh±re an±vajjitatt± upekkh±sambojjhaªgotiµµhati– imehi aµµhah±k±rehi upekkh±sambojjhaªgo tiµµhati. Katamehi aµµhah±k±rehi upekkh±sambojjhaªgo cavati? Upp±da½ ±vajjitatt±upekkh±sambojjhaªgo cavati, anupp±da½ an±vajjitatt± upekkh±sambojjhaªgocavati, pavatta½ ±vajjitatt± upekkh±sambojjhaªgo cavati, appavatta½ an±vajjitatt±upekkh±sambojjhaªgo cavati, nimitta½ ±vajjitatt± upekkh±sambojjhaªgo cavati,animitta½ an±vajjitatt± upekkh±sambojjhaªgo cavati, saªkh±re ±vajjitatt± upekkh±-sambojjhaªgo cavati, nirodha½ an±vajjitatt± upekkh±sambojjhaªgo cavati– imehiaµµhah±k±rehi upekkh±sambojjhaªgo cavati. Eva½ “tiµµhantañca na½ tiµµhat²”tipaj±n±mi; sacepi cavati, “idappaccay± me cavat²”ti paj±n±mi. Bojjhaªgakath± niµµhit±. 4. Mett±kath± 22. S±vatthinid±na½. “Mett±ya, bhikkhave, cetovimuttiy± ±sevit±ya bh±vit±yabahul²kat±ya y±n²kat±ya vatthukat±ya anuµµhit±ya (..0314) paricit±ya susam±ra-ddh±ya ek±das±nisa½s± p±µikaªkh±. Katame ek±dasa? Sukha½ supati, sukha½paµibujjhati, na p±paka½ supina½ passati, manuss±na½ piyo hoti, amanuss±na½piyo hoti, devat± rakkhanti, n±ssa aggi v± visa½ v± sattha½ v± kamati, tuvaµa½citta½ sam±dhiyati, mukhavaººo vippas²dati, asamm³¼ho k±laªkaroti, uttari ‚appaµivijjhanto brahmalok³pago hoti. Mett±ya, bhikkhave, cetovimuttiy± ±sevit±yabh±vit±ya bahul²kat±ya y±n²kat±ya vatthukat±ya anuµµhit±ya paricit±ya susam±ra-ddh±ya– ime ek±das±nisa½s± p±µikaªkh±”. Atthi anodhiso pharaº± mett±cetovimutti, atthi odhiso pharaº± mett±cetovimutti,atthi dis±pharaº± mett±cetovimutti. Katih±k±rehi anodhiso pharaº± mett±cetovi-mutti, katih±k±rehi odhiso pharaº± mett±cetovimutti, katih±k±rehi dis±pharaº±mett±cetovimutti? Pañcah±k±rehi anodhiso pharaº± mett±cetovimutti, sattah±k±-rehi odhiso pharaº± mett±cetovimutti, dasah±k±rehi dis±pharaº± mett±cetovi-mutti. Katamehi pañcah±k±rehi anodhiso pharaº± mett±cetovimutti? Sabbe satt±aver± aby±pajj± ‚ an²gh± sukh² att±na½ pariharantu. Sabbe p±º± …pe… sabbebh³t± …pe… sabbe puggal± …pe… sabbe attabh±vapariy±pann± aver± aby±-pajj± an²gh± sukh² att±na½ pariharant³ti. Imehi pañcah±k±rehi anodhiso pharaº±mett±cetovimutti. Katamehi sattah±k±rehi odhiso pharaº± mett±cetovimutti? Sabb± itthiyo aver±aby±pajj± an²gh± sukh² att±na½ pariharantu. Sabbe puris± …pe… sabbe ariy±…pe… sabbe anariy± …pe… sabbe dev± …pe… sabbe manuss± …pe… sabbe

Page 238: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

vinip±tik± aver± aby±pajj± an²gh± sukh² att±na½ pariharant³ti. Imehi sattah±k±-rehi odhiso pharaº± mett±cetovimutti. Katamehi dasah±k±rehi dis±pharaº± mett±cetovimutti? Sabbe puratthim±yadis±ya satt± aver± aby±pajj± an²gh± sukh² att±na½ pariharantu (..0315). Sabbepacchim±ya dis±ya satt± …pe… sabbe uttar±ya dis±ya satt± …pe… sabbedakkhiº±ya dis±ya satt± …pe… sabbe puratthim±ya anudis±ya satt± …pe…sabbe pacchim±ya anudis±ya satt± …pe… sabbe uttar±ya anudis±ya satt± …pe…sabbe dakkhiº±ya anudis±ya satt± …pe… sabbe heµµhim±ya dis±ya satt± …pe…sabbe uparim±ya dis±ya satt± aver± aby±pajj± an²gh± sukh² att±na½ pariharantu.Sabbe puratthim±ya dis±ya p±º± …pe… bh³t±… puggal±… attabh±vapariy±pa-nn±… sabb± itthiyo… sabbe puris±… sabbe ariy±… sabbe anariy±… sabbedev±… sabbe manuss±… sabbe vinip±tik± aver± aby±pajj± an²gh± sukh² att±na½pariharantu. Sabbe pacchim±ya dis±ya vinip±tik± …pe… sabbe uttar±ya dis±yavinip±tik±… sabbe dakkhiº±ya dis±ya vinip±tik±… sabbe puratthim±ya anudis±yavinip±tik±… sabbe pacchim±ya anudis±ya vinip±tik±… sabbe uttar±ya anudis±yavinip±tik±… sabbe dakkhiº±ya anudis±ya vinip±tik±… sabbe heµµhim±ya dis±yavinip±tik±… sabbe uparim±ya dis±ya vinip±tik± aver± aby±pajj± an²gh± sukh²att±na½ pariharant³ti. Imehi dasah±k±rehi dis±pharaº± mett±cetovimutti. 1. Indriyav±ro 23. Sabbesa½ satt±na½ p²¼ana½ vajjetv± ap²¼an±ya, upagh±ta½ vajjetv± anupa-gh±tena, sant±pa½ vajjetv± asant±pena, pariy±d±na½ vajjetv± apariy±d±nena,vihesa½ vajjetv± avihes±ya, sabbe satt± averino hontu m± verino, sukhino hontum± dukkhino, sukhitatt± hontu m± dukkhitatt±ti– imehi aµµhah±k±rehi sabbe sattemett±yat²ti– mett±. Ta½ dhamma½ cetayat²ti– ceto. Sabbaby±p±dapariyuµµh±nehivimuccat²ti– vimutti. Mett± ca ceto ca vimutti c±ti– mett±cetovimutti. Sabbe satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– saddh±ya adhimu-ccati. Saddhindriyaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Sabbe (..0316) satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– v²riya½paggaºh±ti. V²riyindriyaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Sabbe satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– sati½ upaµµh±peti.Satindriyaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Sabbe satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– citta½ sam±dahati.Sam±dhindriyaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Sabbe satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– paññ±ya paj±n±ti.Paññindriyaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Im±ni pañcindriy±ni mett±ya cetovimuttiy± ±sevan± honti. Imehi pañcahi indri-yehi mett±cetovimutti ±sev²yati. Im±ni pañcindriy±ni mett±ya cetovimuttiy±bh±van± honti. Imehi pañcahi indriyehi mett±cetovimutti bh±v²yati. Im±ni pañci-ndriy±ni mett±ya cetovimuttiy± bahul²kat± honti. Imehi pañcahi indriyehi mett±ceto-vimutti bahul²kar²yati. Im±ni pañcindriy±ni mett±ya cetovimuttiy± alaªk±r± honti.

Page 239: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Imehi pañcahi indriyehi mett±cetovimutti sv±laªkat± hoti. Im±ni pañcindriy±nimett±ya cetovimuttiy± parikkh±r± honti. Imehi pañcahi indriyehi mett±cetovimuttisuparikkhat± hoti. Im±ni pañcindriy±ni mett±ya cetovimuttiy± pariv±r± honti.Imehi pañcahi indriyehi mett±cetovimutti suparivut± hoti. Im±ni pañcindriy±nimett±ya cetovimuttiy± ±sevan± honti, bh±van± honti, bahul²kat± honti, alaªk±r±honti, parikkh±r± honti, pariv±r± honti, p±rip³r² honti, sahagat± honti, sahaj±t±honti, sa½saµµh± honti, sampayutt± honti, pakkhandan± honti, pas²dan± ‚ honti,santiµµhan± honti, vimuccan± honti, “eta½ santan”ti phassan± honti, y±n²kat±honti, vatthukat± honti, anuµµhit± (..0317) honti, paricit± honti, susam±raddh± honti,subh±vit± honti, sv±dhiµµhit± honti, susamuggat± honti, suvimutt± honti, nibba-ttenti jotenti pat±penti. 2. Balav±ro 24. Sabbe satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– assaddhiye nakampati. Saddh±balaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Sabbe satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti

Page 240: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

– kosajje na kampati. V²riyabalaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Sabbe satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– pam±de nakampati. Satibalaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Sabbe satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– uddhacce nakampati. Sam±dhibalaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Sabbe satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– avijj±ya nakampati. Paññ±balaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Im±ni pañca bal±ni mett±ya cetovimuttiy± ±sevan± honti. Imehi pañcahi balehimett±cetovimutti ±sev²yati. Im±ni pañca bal±ni mett±ya cetovimuttiy± bh±van±honti. Imehi pañcahi balehi mett±cetovimutti bh±v²yati. Im±ni pañca bal±nimett±ya cetovimuttiy± bahul²kat± honti. Imehi pañcahi balehi mett±cetovimuttibahul²kar²yati. Im±ni pañca bal±ni mett±ya cetovimuttiy± alaªk±r± honti. Imehipañcahi balehi mett±cetovimutti sv±laªkat± hoti. Im±ni pañca bal±ni mett±ya ceto-vimuttiy± parikkh±r± honti. Imehi pañcahi balehi mett±cetovimutti suparikkhat±hoti. Im±ni pañca bal±ni mett±ya cetovimuttiy± pariv±r± (..0318) honti. Imehipañcahi balehi mett±cetovimutti suparivut± hoti. Im±ni pañca bal±ni mett±ya ceto-vimuttiy± ±sevan± honti, bh±van± honti, bahul²kat± honti, alaªk±r± honti, pari-kkh±r± honti, pariv±r± honti, p±rip³r² honti, sahagat± honti, sahaj±t± honti,sa½saµµh± honti, sampayutt± honti, pakkhandan± honti, pas²dan± honti, santi-µµhan± honti, vimuccan± honti, “eta½ santan”ti phassan± honti, y±n²kat± honti,vatthukat± honti, anuµµhit± honti, paricit± honti, susam±raddh± honti, subh±vit±honti, sv±dhiµµhit± honti, susamuggat± honti, suvimutt± honti nibbattenti jotentipat±penti. 3. Bojjhaªgav±ro 25. Sabbe satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– sati½ upaµµh±-peti. Satisambojjhaªgaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Sabbe satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– paññ±ya pavicin±ti.Dhammavicayasambojjhaªgaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Sabbe satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– v²riya½ pagga-ºh±ti. V²riyasambojjhaªgaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Sabbe satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– pari¼±ha½ paµippa-ssambheti. P²tisambojjhaªgaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Sabbe satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– duµµhulla½ paµippa-ssambheti. Passaddhisambojjhaªgaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Sabbe satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– citta½ sam±dahati.Sam±dhisambojjhaªgaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Sabbe (..0319) satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– ñ±ºenakilese paµisaªkh±ti. Upekkh±sambojjhaªgaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Ime satta bojjhaªg± mett±ya cetovimuttiy± ±sevan± honti. Imehi sattahi bojjha-ªgehi mett±cetovimutti ±sev²yati. Ime satta bojjhaªg± mett±ya cetovimuttiy±

Page 241: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

bh±van± honti. Imehi sattahi bojjhaªgehi mett±cetovimutti bh±v²yati. Ime sattabojjhaªg± mett±ya cetovimuttiy± bahul²kat± honti. Imehi sattahi bojjhaªgehi mett±-cetovimutti bahul²kar²yati. Ime satta bojjhaªg± mett±ya cetovimuttiy± alaªk±r±honti. Imehi sattahi bojjhaªgehi mett±cetovimutti sv±laªkat± hoti. Ime sattabojjhaªg± mett±ya cetovimuttiy± parikkh±r± honti. Imehi sattahi bojjhaªgehi mett±-cetovimutti suparikkhat± hoti. Ime satta bojjhaªg± mett±ya cetovimuttiy± pariv±r±honti. Imehi sattahi bojjhaªgehi mett±cetovimutti suparivut± hoti. Ime sattabojjhaªg± mett±ya cetovimuttiy± ±sevan± honti, bh±van± honti, bahul²kat± honti,alaªk±r± honti, parikkh±r± honti, pariv±r± honti, p±rip³r² honti, sahagat± honti,sahaj±t± honti, sa½saµµh± honti, sampayutt± honti, pakkhandan± honti, pas²dan±honti, santiµµhan± honti, vimuccan± honti, “eta½ santan”ti phassan± honti, y±n²-kat± honti, vatthukat± honti, anuµµhit± honti, paricit± honti, susam±raddh± honti,subh±vit± honti, sv±dhiµµhit± honti, susamuggat± honti, suvimutt± honti, nibba-ttenti jotenti pat±penti. 4. Maggaªgav±ro 26. Sabbe satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– samm± passati.Samm±diµµhiparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Sabbe satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– samm± abhiniro-peti. Samm±saªkappaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Sabbe (..0320) satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– samm±pariggaºh±ti. Samm±v±c±paribh±vit± hoti mett±cetovimutti. Sabbe satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– samm± samuµµh±-peti. Samm±kammantaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Sabbe satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– samm± vod±peti.Samm±-±j²vaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Sabbe satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– samm± pagga-ºh±ti. Samm±v±y±maparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Sabbe satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– samm± upaµµh±-peti. Samm±satiparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Sabbe satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– samm± sam±da-hati. Samm±sam±dhiparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Ime aµµha maggaªg± mett±ya cetovimuttiy± ±sevan± honti. Imehi aµµhahi magga-ªgehi mett±cetovimutti ±sev²yati. Ime aµµha maggaªg± mett±ya cetovimuttiy±bh±van± honti. Imehi aµµhahi maggaªgehi mett±cetovimutti bh±v²yati. Ime aµµhamaggaªg± mett±ya cetovimuttiy± bahul²kat± honti. Imehi aµµhahi maggaªgehimett±cetovimutti bahul²kar²yati. Ime aµµha maggaªg± mett±ya cetovimuttiy± ala-ªk±r± honti. Imehi aµµhahi maggaªgehi mett±cetovimutti sv±laªkat± honti. Imeaµµha maggaªg± mett±ya cetovimuttiy± parikkh±r± honti. Imehi aµµhahi magga-ªgehi mett±cetovimutti suparikkhat± hoti. Ime aµµha maggaªg± mett±ya cetovimu-ttiy± pariv±r± honti. Imehi aµµhahi maggaªgehi mett±cetovimutti suparivut± hoti.

Page 242: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Ime aµµha maggaªg± mett±ya cetovimuttiy± ±sevan± (..0321) honti, bh±van±honti, bahul²kat± honti, alaªk±r± honti, parikkh±r± honti, pariv±r± honti, p±rip³r²honti, sahagat± honti, sahaj±t± honti, sa½saµµh± honti, sampayutt± honti, pakkha-ndan± honti, pas²dan± honti, santiµµhan± honti, vimuccan± honti, “eta½ santan”tiphassan± honti, y±n²kat± honti, vatthukat± honti, anuµµhit± honti, paricit± honti,susam±raddh± honti, subh±vit± honti, sv±dhiµµhit± honti, susamuggat± honti, suvi-mutt± honti nibbattenti jotenti pat±penti. 27. Sabbesa½ p±º±na½ …pe… sabbesa½ bh³t±na½… sabbesa½ puggal±-na½… sabbesa½ attabh±vapariy±pann±na½… sabb±sa½ itth²na½… sabbesa½puris±na½… sabbesa½ ariy±na½… sabbesa½ anariy±na½… sabbesa½ dev±-na½… sabbesa½ manuss±na½… sabbesa½ vinip±tik±na½ p²¼ana½ vajjetv± ap²¼a-n±ya, upagh±ta½ vajjetv± anupagh±tena, sant±pa½ vajjetv± asant±pena, pariy±-d±na½ vajjetv± apariy±d±nena, vihesa½ vajjetv± avihes±ya, sabbe vinip±tik± ave-rino hontu m± verino, sukhino hontu m± dukkhino, sukhitatt± hontu m± dukkhita-tt±ti– imehi aµµhah±k±rehi sabbe vinip±tike mett±yat²ti– mett±. Ta½ dhamma½ ceta-yat²ti– ceto. Sabbaby±p±dapariyuµµh±nehi vimuccat²ti– vimutti. Mett± ca ceto cavimutti c±ti– mett±cetovimutti. Sabbe vinip±tik± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti– saddh±yaadhimuccati. Saddhindriyaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti …pe… nibbattentijotenti pat±penti. Sabbesa½ puratthim±ya dis±ya satt±na½ …pe… sabbesa½ pacchim±yadis±ya satt±na½… sabbesa½ uttar±ya dis±ya satt±na½… sabbesa½ dakkhiº±yadis±ya satt±na½… sabbesa½ puratthim±ya anudis±ya satt±na½… sabbesa½pacchim±ya anudis±ya satt±na½… sabbesa½ uttar±ya anudis±ya satt±na½…sabbesa½ dakkhiº±ya anudis±ya satt±na½… sabbesa½ heµµhim±ya dis±ya satt±-na½… sabbesa½ uparim±ya dis±ya satt±na½ p²¼ana½ vajjetv± ap²¼an±ya, upa-gh±ta½ vajjetv± anupagh±tena, sant±pa½ vajjetv± asant±pena, pariy±d±na½vajjetv± apariy±d±nena, vihesa½ vajjetv± avihes±ya, sabbe uparim±ya dis±yasatt± averino hontu m± verino, sukhino hontu (..0322) m± dukkhino, sukhitatt±hontu m± dukkhitatt±ti– imehi aµµhah±k±rehi sabbe uparim±ya dis±ya satte mett±-yat²ti– mett±. Ta½ dhamma½ cetayat²ti– ceto. Sabbaby±p±dapariyuµµh±nehi vimu-ccat²ti– vimutti. Mett± ca ceto ca vimutti c±ti– mett±cetovimutti. Sabbe uparim±ya dis±ya satt± averino hontu, khemino hontu, sukhino hont³ti–saddh±ya adhimuccati. Saddhindriyaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti …pe…nibbattenti jotenti pat±penti. Sabbesa½ puratthim±ya dis±ya p±º±na½ …pe… bh³t±na½… puggal±na½ atta-bh±vapariy±pann±na½… sabb±sa½ itth²na½… sabbesa½ puris±na½…sabbesa½ ariy±na½… sabbesa½ anariy±na½… sabbesa½ dev±na½…sabbesa½ manuss±na½… sabbesa½ vinip±tik±na½… sabbesa½ pacchim±yadis±ya vinip±tik±na½… sabbesa½ uttar±ya dis±ya vinip±tik±na½… sabbesa½dakkhiº±ya dis±ya vinip±tik±na½… sabbesa½ puratthim±ya anudis±ya vinip±tik±-na½… sabbesa½ pacchim±ya anudis±ya vinip±tik±na½… sabbesa½ uttar±ya

Page 243: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

anudis±ya vinip±tik±na½… sabbesa½ dakkhiº±ya anudis±ya vinip±tik±na½…sabbesa½ heµµhim±ya dis±ya vinip±tik±na½… sabbesa½ uparim±ya dis±ya vinip±-tik±na½ p²¼ana½ vajjetv± ap²¼an±ya, upagh±ta½ vajjetv± anupagh±tena, sant±pa½vajjetv± asant±pena, pariy±d±na½ vajjetv± apariy±d±nena, vihesa½ vajjetv± avihe-s±ya, sabbe uparim±ya dis±ya vinip±tik± averino hontu m± verino, sukhino hontum± dukkhino, sukhitatt± hontu m± dukkhitatt±ti– imehi aµµhah±k±rehi sabbe upari-m±ya dis±ya vinip±tike mett±yat²ti– mett±. Ta½ dhamma½ cetayat²ti– ceto. Sabba-by±p±dapariyuµµh±nehi vimuccat²ti– vimutti. Mett± ca ceto ca vimutti c±ti– mett±ce-tovimutti. Sabbe uparim±ya dis±ya vinip±tik± averino hontu,

Page 244: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

khemino hontu, sukhino hont³ti– saddh±ya adhimuccati. Saddhindriyaparibh±vit±hoti mett±cetovimutti. Sabbe uparim±ya dis±ya vinip±tik± averino hontu, khemino hontu, sukhinohont³ti– v²riya½ paggaºh±ti. V²riyindriyaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Sati½ (..0323) upaµµh±peti. Satindriyaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Citta½sam±dahati. Sam±dhindriyaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Paññ±ya paj±n±ti.Paññindriyaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Im±ni pañcindriy±ni mett±ya cetovimuttiy± ±sevan± honti. Imehi pañcahi indri-yehi mett±cetovimutti ±sev²yati …pe… nibbattenti jotenti pat±penti. Sabbe uparim±ya dis±ya vinip±tik± averino hontu, khemino hontu, sukhinohont³ti– assaddhiye na kampati. Saddh±balaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti.Kosajje na kampati. V²riyabalaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Pam±de nakampati. Satibalaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Uddhacce na kampati. Sam±-dhibalaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Avijj±ya na kampati. Paññ±balaparibh±-vit± hoti mett±cetovimutti. Im±ni pañca bal±ni mett±ya cetovimuttiy± ±sevan± honti. Imehi pañcahi balehimett±cetovimutti ±sev²yati …pe… nibbattenti jotenti pat±penti. Sabbe uparim±ya dis±ya vinip±tik± averino hontu, khemino hontu, sukhinohont³ti– sati½ upaµµh±peti. Satisambojjhaªgaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Paññ±ya pavicin±ti. Dhammavicayasambojjhaªgaparibh±vit± hoti mett±cetovi-mutti. V²riya½ paggaºh±ti. V²riyasambojjhaªgaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti.Pari¼±ha½ paµippassambheti. P²tisambojjhaªgaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti.Duµµhulla½ paµippassambheti. Passaddhisambojjhaªgaparibh±vit± hoti mett±ceto-vimutti. Citta½ sam±dahati. Sam±dhisambojjhaªgaparibh±vit± hoti mett±cetovi-mutti. ѱºena kilese paµisaªkh±ti. Upekkh±sambojjhaªgaparibh±vit± hoti mett±ce-tovimutti. Ime satta bojjhaªg± mett±ya cetovimuttiy± ±sevan± honti. Imehi sattahi bojjha-ªgehi mett±cetovimutti ±sev²yati …pe… nibbattenti jotenti pat±penti. Sabbe (..0324) uparim±ya dis±ya vinip±tik± averino hontu, khemino hontu,sukhino hont³ti– samm± passati. Samm±diµµhi paribh±vit± hoti mett±cetovimutti.Samm± abhiniropeti. Samm±saªkappaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Samm±pariggaºh±ti. Samm±v±c±paribh±vit± hoti mett±cetovimutti. Samm± samuµµh±-peti. Samm±kammantaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Samm± vod±peti.Samm± ±j²vaparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Samm± paggaºh±ti. Samm±v±y±-maparibh±vit± hoti mett±cetovimutti. Samm± upaµµh±ti. Samm±satiparibh±vit±hoti mett±cetovimutti. Samm± sam±dahati. Samm±sam±dhiparibh±vit± hoti mett±-cetovimutti. Ime aµµha maggaªg± mett±ya cetovimuttiy± ±sevan± honti. Imehi aµµhahi magga-ªgehi mett±cetovimutti ±sev²yati …pe… ime aµµha maggaªg± mett±ya cetovimu-ttiy± paribh±vit± honti. Imehi aµµhahi maggaªgehi mett±cetovimutti suparivut± hoti.Ime aµµha maggaªg± mett±ya cetovimuttiy± ±sevan± honti, bh±van± honti, bahul²-kat± honti, alaªk±r± honti, parikkh±r± honti, pariv±r± honti, p±rip³r² honti, sahagat±

Page 245: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

honti, sahaj±t± honti, sa½saµµh± honti, sampayutt± honti, pakkhandan± honti, pas²-dan± honti, santiµµhan± honti, vimuccan± honti, “eta½ santan”ti phassan± honti,y±n²kat± honti, vatthukat± honti, anuµµhit± honti, paricit± honti, susam±raddh±honti, subh±vit± honti, sv±dhiµµhit± honti, susamuggat± honti, suvimutt± hontinibbattenti jotenti pat±pent²ti. Mett±kath± niµµhit±. 5. Vir±gakath± 28. Vir±go maggo, vimutti phala½. Katha½ vir±go maggo? Sot±pattimagga-kkhaºe dassanaµµhena samm±diµµhi micch±diµµhiy± virajjati, tadanuvattakakilesehica khandhehi ca virajjati, bahiddh± ca sabbanimittehi virajjati. Vir±go (..0325) vir±-g±rammaºo vir±gagocaro vir±ge samud±gato ‚ vir±ge µhito vir±ge patiµµhito. Vir±goti dve vir±g±– nibb±nañca vir±go, ye ca nibb±n±rammaºat±j±t± dhamm±sabbe vir±g± hont²ti– vir±g±. Sahaj±t±ni sattaªg±ni vir±ga½ gacchant²ti– vir±gomaggo. Etena maggena buddh± ca s±vak± ca agata½ disa½ nibb±na½ gaccha-nt²ti– aµµhaªgiko maggo. Y±vat± puthusamaºabr±hmaº±na½ parappav±d±na½magg±, ayameva ariyo aµµhaªgiko maggo aggo ca seµµho ca p±mokkho ‚ cauttamo ca pavaro c±ti– magg±na½ aµµhaªgiko seµµho. Abhiniropanaµµhena samm±saªkappo micch±saªkapp± virajjati. Pariggaha-µµhena samm±v±c± micch±v±c±ya virajjati. Samuµµh±naµµhena samm±kammantomicch±kammant± virajjati. Vod±naµµhena samm±-±j²vo micch±-±j²v± virajjati.Paggahaµµhena samm±v±y±mo micch±v±y±m± virajjati. Upaµµh±naµµhena samm±-sati micch±satiy± virajjati. Avikkhepaµµhena samm±sam±dhi micch±sam±dhito vira-jjati. Tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca virajjati. Bahiddh± ca sabbanimittehivirajjati. Vir±go vir±g±rammaºo vir±gagocaro vir±ge samud±gato vir±ge µhitovir±ge patiµµhito. Vir±goti dve vir±g±– nibb±nañca vir±go, ye ca nibb±n±rammaºat±j±t± dhamm±sabbe vir±g± hont²ti– vir±g±. Sahaj±t±ni sattaªg±ni vir±ga½ gacchant²ti– vir±gomaggo. Etena maggena buddh± ca s±vak± ca agata½ disa½ nibb±na½ gaccha-nt²ti– aµµhaªgiko maggo. Y±vat± puthusamaºabr±hmaº±na½ parappav±d±na½magg±, ayameva ariyo aµµhaªgiko maggo aggo ca seµµho ca p±mokkho ca uttamoca pavaro c±ti– magg±na½ aµµhaªgiko seµµho. Sakad±g±mimaggakkhaºe dassanaµµhena samm±diµµhi …pe… avikkhepa-µµhena samm±sam±dhi o¼±rik± k±mar±gasaññojan± paµighasaññojan± o¼±rik±k±mar±g±nusay± paµigh±nusay± virajjati, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi (..0326ca virajjati, bahiddh± ca sabbanimittehi virajjati. Vir±go vir±g±rammaºo vir±gago-caro vir±ge samud±gato vir±ge µhito vir±ge patiµµhito. Vir±goti dve vir±g±– nibb±nañca vir±go, ye ca nibb±n±rammaºat±j±t± dhamm±sabbe vir±g± hont²ti– vir±g±. Sahaj±t±ni sattaªg±ni vir±ga½ gacchant²ti– vir±go

Page 246: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

maggo. Etena maggena buddh± ca s±vak± ca agata½ disa½ nibb±na½ gaccha-nt²ti– aµµhaªgiko maggo. Y±vat± puthusamaºabr±hmaº±na½ parappav±d±na½magg±. Ayameva ariyo aµµhaªgiko maggo aggo ca seµµho ca p±mokkho ca uttamoca pavaro c±ti– magg±na½ aµµhaªgiko seµµho. An±g±mimaggakkhaºe dassanaµµhena samm±diµµhi …pe… avikkhepaµµhenasamm±sam±dhi anusahagat± k±mar±gasaññojan± paµighasaññojan± anusaha-gat± k±mar±g±nusay± paµigh±nusay± virajjati, tadanuvattakakilesehi cakhandhehi ca virajjati, bahiddh± ca sabbanimittehi virajjati. Vir±go vir±g±rammaºo…pe… magg±na½ aµµhaªgiko seµµho. Arahattamaggakkhaºe dassanaµµhena samm±diµµhi …pe… avikkhepaµµhenasamm±sam±dhi r³par±g± ar³par±g± m±n± uddhacc± avijj±ya m±n±nusay± bhava-r±g±nusay± avijj±nusay± virajjati, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca virajjati,bahiddh± ca sabbanimittehi virajjati vir±go vir±g±rammaºo vir±gagocaro vir±gesamud±gato vir±ge µhito vir±ge patiµµhito. Vir±goti dve vir±g±– nibb±nañca vir±go, ye ca nibb±n±rammaºat±j±t± dhamm±sabbe vir±g± hont²ti– vir±g±. Sahaj±t±ni sattaªg±ni vir±ga½ gacchant²ti– vir±gomaggo. Etena maggena buddh± ca s±vak± ca agata½ disa½ nibb±na½ gaccha-nt²ti– aµµhaªgiko maggo. Y±vat± puthusamaºabr±hmaº±na½ parappav±d±na½magg±. Ayameva ariyo aµµhaªgiko maggo aggo ca seµµho ca p±mokkho ca uttamoca pavaro c±ti– magg±na½ aµµhaªgiko seµµho. Dassanavir±go samm±diµµhi. Abhiniropanavir±go samm±saªkappo. Pariggaha-vir±go samm±v±c±. Samuµµh±navir±go samm±kammanto. Vod±navir±gosamm±-±j²vo (..0327). Paggahavir±go samm±v±y±mo. Upaµµh±navir±go samm±-sati. Avikkhepavir±go samm±sam±dhi. Upaµµh±navir±go satisambojjhaªgo. Pavi-cayavir±go dhammavicayasambojjhaªgo. Paggahavir±go v²riyasambojjhaªgo.Pharaºavir±go p²tisambojjhaªgo. Upasamavir±go passaddhisambojjhaªgo. Avi-kkhepavir±go sam±dhisambojjhaªgo. Paµisaªkh±navir±go upekkh±sambojjhaªgo.Assaddhiye akampiyavir±go saddh±bala½. Kosajje akampiyavir±go v²riyabala½.Pam±de akampiyavir±go satibala½. Uddhacce akampiyavir±go sam±dhibala½.Avijj±ya akampiyavir±go paññ±bala½. Adhimokkhavir±go saddhindriya½. Pagga-havir±go v²riyindriya½. Upaµµh±navir±go satindriya½. Avikkhepavir±go sam±dhi-ndriya½. Dassanavir±go paññindriya½. ¾dhipateyyaµµhena indriy±ni vir±go. Aka-mpiyaµµhena bala½ vir±go. Niyy±naµµhena bojjhaªg± vir±go. Hetuµµhena maggovir±go. Upaµµh±naµµhena satipaµµh±n± vir±go. Padahanaµµhena sammappadh±n±vir±go. Ijjhanaµµhena iddhip±d± vir±go. Tathaµµhena sacc± vir±go. Avikkhepa-µµhena samatho vir±go. Anupassanaµµhena vipassan± vir±go. Ekarasaµµhena sama-thavipassan± vir±go. Anativattanaµµhena yuganaddha½ vir±go. Sa½varaµµhenas²lavisuddhi vir±go. Avikkhepaµµhena cittavisuddhi vir±go. Dassanaµµhena diµµhivi-suddhi vir±go. Vimuttaµµhena vimokkho vir±go. Paµivedhaµµhena vijj± vir±go. Pari-cc±gaµµhena vimutti vir±go. Samucchedaµµhena khaye ñ±ºa½ vir±go. Chandom³laµµhena vir±go. Manasik±ro samuµµh±naµµhena vir±go. Phasso samodh±na-µµhena vir±go. Vedan± samosaraºaµµhena vir±go. Sam±dhi pamukhaµµhena vir±go.

Page 247: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Sati ±dhipateyyaµµhena vir±go. Paññ± tatuttaraµµhena vir±go. Vimutti s±raµµhenavir±go. Amatogadha½ nibb±na½ pariyos±naµµhena maggo. Dassanamaggo samm±diµµhi, abhiniropanamaggo samm±saªkappo …pe…amatogadha½ nibb±na½ pariyos±naµµhena maggo. Eva½ vir±go maggo. 29. Katha½ vimutti phala½? Sot±pattiphalakkhaºe dassanaµµhena samm±diµµhimicch±diµµhiy± vimutt± hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vimutt± hoti,bahiddh± ca sabbanimittehi vimutt± hoti, vimutti vimutt±rammaº± vimuttigocar±vimuttiy± samud±gat± vimuttiy± µhit± vimuttiy± patiµµhit±. Vimutt²ti dve muttiyo–nibb±nañca vimutti, ye ca nibb±n±rammaºat±j±t± dhamm± sabbe ca vimutt±hont²ti– vimutti phala½. Abhiniropanaµµhena (..0328) samm±saªkappo micch±saªkapp± vimutto hoti,tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vimutto hoti, bahiddh± ca sabbanimittehivimutto hoti, vimutti vimutt±rammaº± vimuttigocar± vimuttiy± samud±gat± vimu-ttiy± µhit± vimuttiy± patiµµhit±. Vimutt²ti dve vimuttiyo– nibb±nañca vimutti, ye canibb±n±rammaºat±j±t± dhamm± sabbe vimutt± hont²ti– vimutti phala½. Pariggahaµµhena samm±v±c± micch±v±c±ya vimutt± hoti, samuµµh±naµµhenasamm±kammanto micch±kammant± vimutto hoti, vod±naµµhena samm±-±j²vomicch±-±j²v± vimutto hoti, paggahaµµhena samm±v±y±mo

Page 248: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

micch±v±y±m± vimutto hoti, upaµµh±naµµhena samm±sati micch±satiy± vimutt±hoti, avikkhepaµµhena samm±sam±dhi micch±sam±dhito vimutto hoti, tadanuvatta-kakilesehi ca khandhehi ca vimutto hoti, bahiddh± ca sabbanimittehi vimutto hoti,vimutti vimutt±rammaº± vimuttigocar± vimuttiy± samud±gat± vimuttiy± µhit± vimu-ttiy± patiµµhit±. Vimutt²ti. Dve vimuttiyo– nibb±nañca vimutti, ye ca nibb±n±ramma-ºat±j±t± dhamm± sabbe vimutt± hont²ti– vimutti phala½. Sakad±g±miphalakkhaºe dassanaµµhena samm±diµµhi …pe… avikkhepaµµhenasamm±sam±dhi o¼±rik± k±mar±gasaññojan± paµighasaññojan± o¼±rik± k±mar±g±-nusay± paµigh±nusay± vimutto hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi cavimutto hoti, bahiddh± ca sabbanimittehi vimutto hoti, vimutti vimutt±rammaº±vimuttigocar± vimuttiy± samud±gat± vimuttiy± µhit± vimuttiy± patiµµhit±. Vimutt²tidve vimuttiyo– nibb±nañca vimutti, ye ca nibb±n±rammaºat±j±t± dhamm± sabbevimutt± hont²ti– vimutti phala½. An±g±miphalakkhaºe dassanaµµhena samm±diµµhi …pe… avikkhepaµµhenasamm±sam±dhi anusahagat± k±mar±gasaññojan± paµighasaññojan± anusaha-gat± k±mar±g±nusay± paµigh±nusay± vimutto hoti, tadanuvattakakilesehi cakhandhehi ca vimutto hoti, bahiddh± ca sabbanimittehi vimutto hoti, vimutti vimutt±-rammaº± vimuttigocar± vimuttiy± samud±gat± vimuttiy± µhit± vimuttiy± patiµµhit±…pe…. Arahattaphalakkhaºe (..0329) dassanaµµhena samm±diµµhi …pe… avikkhepa-µµhena samm±sam±dhi r³par±g± ar³par±g± m±n± uddhacc± avijj±ya m±n±nusay±bhavar±g±nusay± avijj±nusay± vimutto hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehica vimutto hoti, bahiddh± ca sabbanimittehi vimutto hoti, vimutti vimutt±rammaº±vimuttigocar± vimuttiy± samud±gat± vimuttiy± µhit± vimuttiy± patiµµhit±. Vimutt²tidve vimuttiyo– nibb±nañca vimutti, ye ca nibb±n±rammaºat± j±t± dhamm± sabbevimutt± hont²ti– vimutti phala½. Dassanavimutti samm±diµµhi …pe… avikkhepavimutti samm±sam±dhi, upaµµh±-navimutti satisambojjhaªgo, paµisaªkh±navimutti upekkh±sambojjhaªgo. Assa-ddhiye akampiyavimutti saddh±bala½ …pe… avijj±ya akampiyavimutti paññ±-bala½. Adhimokkhavimutti saddhindriya½ …pe… dassanavimutti paññindriya½. ¾dhipateyyaµµhena indriy± vimutti. Akampiyaµµhena bal± vimutti, niyy±naµµhenabojjhaªg± vimutti, hetuµµhena maggo vimutti, upaµµh±naµµhena satipaµµh±n± vimutti,padahanaµµhena sammappadh±n± vimutti, ijjhanaµµhena iddhip±d± vimutti, tatha-µµhena sacc± vimutti, avikkhepaµµhena samatho vimutti, anupassanaµµhena vipa-ssan± vimutti, ekarasaµµhena samathavipassan± vimutti, anativattanaµµhena yuga-naddha½ vimutti, sa½varaµµhena s²lavisuddhi vimutti, avikkhepaµµhena cittavi-suddhi vimutti, dassanaµµhena diµµhivisuddhi vimutti, vimuttaµµhena vimokkhovimutti, paµivedhaµµhena vijj± vimutti, paricc±gaµµhena vimutti vimutti, paµippassa-ddhiyaµµhena anupp±de ñ±ºa½ vimutti, chando m³laµµhena vimutti, manasik±rosamuµµh±naµµhena vimutti, phasso samodh±naµµhena vimutti, vedan± samosaraºa-µµhena vimutti, sam±dhi pamukhaµµhena vimutti, sati ±dhipateyyaµµhena vimutti,paññ± tatuttaraµµhena vimutti, vimutti s±raµµhena vimutti, amatogadha½ nibb±na½

Page 249: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

pariyos±naµµhena vimutti. Eva½ vimutti phala½. Eva½ vir±go maggo, vimuttiphalanti. Vir±gakath± niµµhit±. 6. Paµisambhid±kath± 1. Dhammacakkapavattanav±ro 30. Eva½ me suta½– eka½ samaya½ bhagav± b±r±ºasiya½ viharati isipatanemigad±ye. Tatra kho bhagav± pañcavaggiye bhikkh³ ±mantesi– “Dveme (..0330), bhikkhave, ant± pabbajitena na sevitabb±. Katame dve? Yoc±ya½ k±mesu k±masukhallik±nuyogo h²no gammo pothujjaniko anariyo anattha-sa½hito; yo c±ya½ attakilamath±nuyogo dukkho anariyo anatthasa½hito. Ete kho‚, bhikkhave, ubho ante anupagamma majjhim± paµipad± tath±gatena abhisa-mbuddh± cakkhukaraº² ñ±ºakaraº² upasam±ya abhiññ±ya sambodh±ya nibb±-n±ya sa½vattati. “Katam± ca s±, bhikkhave, majjhim± paµipad± tath±gatena abhisambuddh±cakkhukaraº² ñ±ºakaraº² upasam±ya abhiññ±ya sambodh±ya nibb±n±ya sa½va-ttati? Ayameva ariyo aµµhaªgiko maggo, seyyathida½– samm±diµµhi …pe…samm±sam±dhi. Aya½ kho s±, bhikkhave, majjhim± paµipad± tath±gatena abhisa-mbuddh± cakkhukaraº² ñ±ºakaraº² upasam±ya abhiññ±ya sambodh±ya nibb±-n±ya sa½vattati. “Ida½ kho pana, bhikkhave, dukkha½ ariyasacca½. J±tipi dukkh±, jar±pidukkh±, by±dhipi dukkho, maraºampi dukkha½, appiyehi sampayogo dukkho,piyehi vippayogo dukkho, yampiccha½ na labhati tampi dukkha½; sa½khittenapañcup±d±nakkhandh± dukkh±. Ida½ kho pana, bhikkhave, dukkhasamudaya½ariyasacca½– y±ya½ taºh± ponobhavik± nandir±gasahagat± tatratatr±bhinandin², seyyathida½– k±mataºh±, bhavataºh±, vibhavataºh±. Ida½ kho pana, bhikkhave,dukkhanirodha½ ariyasacca½– yo tass±yeva taºh±ya asesavir±ganirodho c±gopaµinissaggo mutti an±layo. Ida½ kho pana, bhikkhave, dukkhanirodhag±min² paµi-pad± ariyasacca½– ayameva ariyo aµµhaªgiko maggo, seyyathida½– samm±diµµhi…pe… samm±sam±dhi. “‘Ida½ dukkha½ ariyasaccan’ti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesucakkhu½ udap±di, ñ±ºa½ udap±di, paññ± udap±di, vijj± udap±di, ±loko udap±di.‘Ta½ kho panida½ dukkha½ ariyasacca½ pariññeyyan’ti me, bhikkhave …pe…pariññ±tanti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½ udap±di,ñ±ºa½ udap±di, paññ± udap±di, vijj± udap±di, ±loko udap±di. “‘Ida½ (..0331) dukkhasamudaya½ ariyasaccan’ti me, bhikkhave, pubbe ananu-ssutesu dhammesu cakkhu½ udap±di, ñ±ºa½ udap±di, paññ± udap±di, vijj± uda-

Page 250: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

p±di, ±loko udap±di. ‘Ta½ kho panida½ dukkhasamudaya½ ariyasacca½ pah±ta-bban’ti me, bhikkhave …pe… pah²nanti me, bhikkhave, pubbe ananussutesudhammesu cakkhu½ udap±di, ñ±ºa½ udap±di, paññ± udap±di, vijj± udap±di,±loko udap±di. “‘Ida½ dukkhanirodha½ ariyasaccan’ti me, bhikkhave, pubbe ananussutesudhammesu cakkhu½ udap±di, ñ±ºa½ udap±di, paññ± udap±di, vijj± udap±di,±loko udap±di. ‘Ta½ kho panida½ dukkhanirodha½ ariyasacca½ sacchik±tabban’-ti me, bhikkhave …pe… sacchikatanti me, bhikkhave, pubbe ananussutesudhammesu cakkhu½ udap±di, ñ±ºa½ udap±di, paññ± udap±di, vijj± udap±di,±loko udap±di. “‘Ida½ dukkhanirodhag±min² paµipad± ariyasaccan’ti me, bhikkhave, pubbe ana-nussutesu dhammesu cakkhu½ udap±di, ñ±ºa½ udap±di, paññ± udap±di, vijj±udap±di, ±loko udap±di. ‘Ta½ kho panida½ dukkhanirodhag±min² paµipad± ariya-sacca½ bh±vetabban’ti me, bhikkhave …pe… bh±vitanti me, bhikkhave, pubbeananussutesu dhammesu cakkhu½ udap±di, ñ±ºa½ udap±di, paññ± udap±di, vijj±udap±di, ±loko udap±di. “Y±vak²vañca me, bhikkhave, imesu cat³su ariyasaccesu eva½ tiparivaµµa½dv±das±k±ra½ yath±bh³ta½ ñ±ºadassana½ na suvisuddha½ ahosi, nevat±v±ha½, bhikkhave, sadevake loke sam±rake sabrahmake sassamaºabr±hma-ºiy± paj±ya sadevamanuss±ya ‘anuttara½ samm±sambodhi½ abhisambuddho’tipaccaññ±si½. Yato ca kho me, bhikkhave, imesu cat³su ariyasaccesu eva½ tipa-rivaµµa½ dv±das±k±ra½ yath±bh³ta½ ñ±ºadassana½ suvisuddha½ ahosi,ath±ha½, bhikkhave, sadevake loke sam±rake sabrahmake sassamaºabr±hma-ºiy± paj±ya sadevamanuss±ya ‘anuttara½ samm±sambodhi½ abhisambuddho’tipaccaññ±si½. ѱºañca pana me dassana½ udap±di– ‘akupp± me vimutti, ayama-ntim± j±ti, natthi d±ni punabbhavo’”ti. Idamavoca bhagav±. Attaman± pañcavaggiy± bhikkh³ bhagavato bh±sita½abhinandunti. Imasmiñca (..0332) pana veyy±karaºasmi½ bhaññam±ne ±yasmato koº¹a-ññassa viraja½ v²tamala½ dhammacakkhu½ udap±di– “ya½ kiñci samudaya-dhamma½, sabba½ ta½ nirodhadhamman”ti. Pavattite ca pana bhagavat± dhammacakke bhumm± ‚ dev± saddamanuss±-vesu½– “eta½ bhagavat± b±r±ºasiya½ isipatane migad±ye anuttara½ dhamma-cakka½ pavattita½ appaµivattiya½ samaºena v± br±hmaºena v± devena v±m±rena v± brahmun± v± kenaci v± lokasmin”ti. Bhumm±na½ dev±na½ sadda½sutv± c±tumah±r±jik± ‚ dev± saddamanuss±vesu½ …pe… c±tumah±r±jik±na½dev±na½ sadda½ sutv± t±vati½s± dev± …pe… y±m± dev± …pe… tusit± dev±…pe… nimm±narat² dev± …pe… paranimmitavasavatt² dev± …pe… brahmak±-yik± dev± saddamanuss±vesu½– “eta½ bhagavat± b±r±ºasiya½ isipatane miga-d±ye anuttara½ dhammacakka½ pavattita½ appaµivattiya½ samaºena v± br±hma-ºena v± devena v± m±rena v± brahmun± v± kenaci v± lokasmin”ti. Itiha tena khaºena tena layena tena muhuttena y±va brahmalok± saddo abbhu-

Page 251: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ggacchi. Ayañca dasasahass² lokadh±tu sa½kampi sampakampi sampavedhi,appam±ºo ca u¼±ro obh±so loke p±turahosi atikkamma ‚ dev±na½ dev±nubh±-vanti. Atha kho bhagav± ima½ ud±na½ ud±nesi– “aññ±si vata, bho, koº¹añño;aññ±si vata, bho, koº¹añño”ti. Iti hida½ ±yasmato koº¹aññassa aññ±sikoº¹aññotveva ‚ n±ma½ ahosi. [Ka] ‘ida½ dukkha½ ariyasaccan’ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½udap±di, ñ±ºa½ udap±di, paññ± udap±di, vijj± udap±di, ±loko udap±di”. Cakkhu½ udap±d²ti– kenaµµhena? ѱºa½ udap±d²ti– kenaµµhena? Paññ± udap±-d²ti– kenaµµhena? Vijj± udap±d²ti– kenaµµhena? ¾loko udap±d²ti– kenaµµhena?Cakkhu½ udap±d²ti– dassanaµµhena. ѱºa½ udap±d²ti– ñ±taµµhena. Paññ± udap±-d²ti– paj±nanaµµhena. Vijj± udap±d²ti– paµivedhaµµhena. ¾loko udap±d²ti– obh±sa-µµhena. Cakkhu½ (..0333) dhammo, ñ±ºa½ dhammo, paññ± dhammo, vijj± dhammo,±loko dhammo. Ime pañca dhamm± dhammapaµisambhid±ya ±rammaº± cevahonti gocar± ca. Ye tass± ±rammaº± te tass± gocar±. Ye tass± gocar± te tass±±rammaº±. Tena vuccati– “dhammesu ñ±ºa½ dhammapaµisambhid±”. Dassanaµµho attho, ñ±taµµho attho, paj±nanaµµho attho, paµivedhaµµho attho, obh±-saµµho attho. Ime pañca atth± atthapaµisambhid±ya ±rammaº± ceva honti gocar±ca. Ye tass± ±rammaº± te tass± gocar±. Ye tass± gocar± te tass± ±rammaº±.Tena vuccati– “atthesu ñ±ºa½ atthapaµisambhid±”. Pañca dhamme sandassetu½ byañjananirutt±bhil±p±, pañca atthe sandassetu½byañjananirutt±bhil±p±. Im± dasa niruttiy± niruttipaµisambhid±ya ±rammaº± cevahonti gocar± ca. Ye tass± ±rammaº± te tass± gocar±. Ye tass± gocar± te tass±±rammaº±. Tena vuccati– “nirutt²su ñ±ºa½ niruttipaµisambhid±”. Pañcasu dhammesu ñ±º±ni, pañcasu atthesu ñ±º±ni, dasasu nirutt²su ñ±º±ni.Im±ni v²sati ñ±º±ni paµibh±napaµisambhid±ya ±rammaº± ceva honti gocar± ca. Yetass± ±rammaº± te tass±

Page 252: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

gocar±. Ye tass± gocar± te tass± ±rammaº±. Tena vuccati– “paµibh±nesu ñ±ºa½paµibh±napaµisambhid±”. “‘Ta½ kho panida½ dukkha½ ariyasacca½ pariññeyyan’ti …pe… pariññ±tantipubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½ udap±di, ñ±ºa½ udap±di, paññ± uda-p±di, vijj± udap±di, ±loko udap±di”. Cakkhu½ udap±d²ti– kenaµµhena? ѱºa½ udap±d²ti– kenaµµhena? Paññ± udap±-d²ti– kenaµµhena? Vijj± udap±d²ti– kenaµµhena? ¾loko udap±d²ti– kenaµµhena?Cakkhu½ udap±d²ti– dassanaµµhena. ѱºa½ udap±d²ti– ñ±taµµhena. Paññ± udap±-d²ti– paj±nanaµµhena. Vijj± udap±d²ti– paµivedhaµµhena. ¾loko udap±d²ti– obh±sa-µµhena. Cakkhu½ dhammo, ñ±ºa½ dhammo, paññ± dhammo, vijj± dhammo, ±lokodhammo. Ime pañca dhamm± dhammapaµisambhid±ya ±rammaº± ceva hontigocar± ca (..0334). Ye tass± ±rammaº± te tass± gocar±. Ye tass± gocar± te tass±±rammaº±. Tena vuccati– “dhammesu ñ±ºa½ dhammapaµisambhid±”. Dassanaµµho attho, ñ±taµµho attho, paj±nanaµµho attho, paµivedhaµµho attho, obh±-saµµho attho. Ime pañca atth± atthapaµisambhid±ya ±rammaº± ceva honti gocar±ca. Ye tass± ±rammaº± te tass± gocar±. Ye tass± gocar± te tass± ±rammaº±.Tena vuccati– “atthesu ñ±ºa½ atthapaµisambhid±”. Pañca dhamme sandassetu½ byañjananirutt±bhil±p±, pañca atthe sandassetu½byañjananirutt±bhil±p±. Im± dasa niruttiyo niruttipaµisambhid±ya ±rammaº± cevahonti gocar± ca. Ye tass± ±rammaº± te tass± gocar±. Ye tass± gocar± te tass±±rammaº±. Tena vuccati– “nirutt²su ñ±ºa½ niruttipaµisambhid±”. Pañcasu dhammesu ñ±º±ni, pañcasu atthesu ñ±º±ni, dasasu nirutt²su ñ±º±ni.Im±ni v²sati ñ±º±ni paµibh±napaµisambhid±ya ±rammaº± ceva honti gocar± ca. Yetass± ±rammaº± te tass± gocar±. Ye tass± gocar± te tass± ±rammaº±. Tenavuccati– “paµibh±nesu ñ±ºa½ paµibh±napaµisambhid±”. Dukkhe ariyasacce pannarasa dhamm±, pannarasa atth±, ti½sa niruttiyo, saµµhiñ±º±ni. [Kha] “‘ida½ dukkhasamudaya½ ariyasaccan’ti pubbe ananussutesudhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di. ‘Ta½ kho panida½ dukkhasa-mudaya½ ariyasacca½ pah±tabban’ti …pe… pah²nanti pubbe ananussutesudhammesu cakkhu½ udap±di …pe. … ±loko udap±di …pe…”. Dukkhasamudaye ariyasacce pannarasa dhamm±, pannarasa atth±, ti½sa niru-ttiyo, saµµhi ñ±º±ni. [Ga] “‘ida½ dukkhanirodha½ ariyasaccan’ti pubbe ananussutesu dhammesucakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di. ‘Ta½ kho panida½ dukkhanirodha½ ari-yasacca½ sacchik±tabban’ti …pe… sacchikatanti pubbe ananussutesudhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di …pe…”. Dukkhanirodhe (..0335) ariyasacce pannarasa dhamm±, pannarasa atth±,ti½sa niruttiyo, saµµhi ñ±º±ni. [Gha] “‘ida½ dukkhanirodhag±min² paµipad± ariyasaccan’ti pubbe ananussu-tesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di. ‘Ta½ kho panida½

Page 253: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

dukkhanirodhag±min² paµipad± ariyasacca½ bh±vetabban’ti …pe… bh±vitantipubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di …pe…”. Dukkhanirodhag±miniy± paµipad±ya ariyasacce pannarasa dhamm±, panna-rasa atth±, ti½sa niruttiyo, saµµhi ñ±º±ni. Cat³su ariyasaccesu saµµhi dhamm±, saµµhi atth±, v²satisataniruttiyo, catt±l²-sañca dve ca ñ±ºasat±ni. 2. Satipaµµh±nav±ro 31. “‘Aya½ k±ye k±y±nupassan±’ti me, bhikkhave, pubbe ananussutesudhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di. S± kho pan±ya½ k±ye k±y±-nupassan± bh±vetabb±ti me, bhikkhave, …pe… bh±vit±ti me, bhikkhave, pubbeananussutesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di”. “Aya½ vedan±su …pe… aya½ citte …pe… aya½ dhammesu dhamm±nupassa-n±ti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe…±loko udap±di. S± kho pan±ya½ dhammesu dhamm±nupassan± bh±vetabb± ti…pe… bh±vit±ti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½ uda-p±di …pe… ±loko udap±di”. [Ka] “‘aya½ k±ye k±y±nupassan±’ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½udap±di …pe… ±loko udap±di …pe… s± kho pan±ya½ k±ye k±y±nupassan±bh±vetabb±ti …pe… bh±vit±ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½ uda-p±di, ñ±ºa½ udap±di, paññ± udap±di, vijj± udap±di, ±loko udap±di”. Cakkhu½ udap±d²ti– kenaµµhena? ѱºa½ udap±d²ti– kenaµµhena? Paññ± udap±-d²ti– kenaµµhena? Vijj± udap±d²ti– kenaµµhena? ¾loko udap±d²ti– kenaµµhena?Cakkhu½ udap±d²ti– dassanaµµhena. ѱºa½ udap±d²ti– ñ±taµµhena. Paññ± (..0336)udap±d²ti– paj±nanaµµhena. Vijj± udap±d²ti– paµivedhaµµhena. ¾loko udap±d²ti–obh±saµµhena. Cakkhu½ dhammo, ñ±ºa½ dhammo, paññ± dhammo, vijj± dhammo, ±lokodhammo. Ime pañca dhamm± dhammapaµisambhid±ya ±rammaº± ceva hontigocar± ca. Ye tass± ±rammaº± te tass± gocar±. Ye tass± gocar± te tass± ±ra-mmaº±. Tena vuccati– “dhammesu ñ±ºa½ dhammapaµisambhid±”. Dassanaµµho attho, ñ±taµµho attho, paj±nanaµµho attho, paµivedhaµµho attho, obh±-saµµho attho. Ime pañca atth± atthapaµisambhid±ya ±rammaº± ceva honti gocar±ca. Ye tass± ±rammaº± te tass± gocar±. Ye tass± gocar± te tass± ±rammaº±.Tena vuccati– “atthesu ñ±ºa½ atthapaµisambhid±”. Pañca dhamme sandassetu½ byañjananirutt±bhil±p±, pañca atthe sandassetu½byañjananirutt±bhil±p±. Im± dasa niruttiyo niruttipaµisambhid±ya ±rammaº± cevahonti gocar± ca. Ye tass± ±rammaº± te tass± gocar±. Ye tass± gocar± te tass±±rammaº±. Tena vuccati– “nirutt²su ñ±ºa½ niruttipaµisambhid±”. Pañcasu dhammesu ñ±º±ni, pañcasu atthesu ñ±º±ni, dasasu nirutt²su ñ±º±ni.Im±ni v²sati ñ±º±ni paµibh±napaµisambhid±ya ±rammaº± ceva honti gocar± ca. Yetass± ±rammaº± te tass± gocar±. Ye tass± gocar± te tass± ±rammaº±. Tena

Page 254: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

vuccati– “paµibh±nesu ñ±ºa½ paµibh±napaµisambhid±”. K±ye k±y±nupassan±satipaµµh±ne pannarasa dhamm±, pannarasa atth±, ti½saniruttiyo, saµµhi ñ±º±ni. [Kha-gha] “aya½ vedan±su …pe… aya½ citte …pe… aya½ dhammesudhamm±nupassan±ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe…±loko udap±di …pe… s± kho pan±ya½ dhammesu dhamm±nupassan± bh±ve-tabb± ti …pe… bh±vit±ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½ udap±di…pe… ±loko udap±di …pe…”. Dhammesu (..0337) dhamm±nupassan± satipaµµh±ne pannarasa dhamm±,pannarasa atth±, ti½sa niruttiyo, saµµhi ñ±º±ni. Cat³su satipaµµh±nesu saµµhi dhamm±, saµµhi atth±, v²satisataniruttiyo, catt±l²-sañca dve ca ñ±ºasat±ni. 3. Iddhip±dav±ro 32. “Aya½ chandasam±dhipadh±nasaªkh±rasamann±gato iddhip±doti me,bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko uda-p±di. So kho pan±ya½ chandasam±dhipadh±nasaªkh±rasamann±gato iddhip±dobh±vetabboti me, bhikkhave …pe… bh±vitoti me, bhikkhave, pubbe ananussutesudhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di. “Aya½ v²riyasam±dhi …pe… aya½ cittasam±dhi …pe… aya½ v²ma½s±sam±-dhipadh±nasaªkh±rasamann±gato iddhip±doti me, bhikkhave, pubbe ananussu-tesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di. So kho pan±ya½ v²ma½-s±sam±dhipadh±nasaªkh±rasamann±gato iddhip±do bh±vetabboti me, bhikkhave,pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di”. [Ka] “‘aya½ chandasam±dhipadh±nasaªkh±rasamann±gato iddhip±do’ti pubbeananussutesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di …pe… so khopan±ya½ chandasam±dhipadh±nasaªkh±rasamann±gato iddhip±do bh±veta-bboti …pe… bh±vitoti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½ udap±di, ñ±ºa½udap±di, paññ± udap±di, vijj± udap±di, ±loko udap±di”. Cakkhu½ udap±d²ti– kenaµµhena? ѱºa½ udap±d²ti– kenaµµhena? Paññ± udap±-d²ti– kenaµµhena? Vijj± udap±d²ti– kenaµµhena? ¾loko udap±d²ti– kenaµµhena?Cakkhu½ udap±d²ti– dassanaµµhena. ѱºa½ udap±d²ti– ñ±taµµhena. Paññ± udap±-d²ti– paj±nanaµµhena. Vijj± udap±d²ti– paµivedhaµµhena. ¾loko udap±d²ti– obh±sa-µµhena. Cakkhu½ dhammo, ñ±ºa½ dhammo, paññ± dhammo, vijj± dhammo, ±lokodhammo. Ime pañca dhamm± dhammapaµisambhid±ya ±rammaº± ceva hontigocar± ca. Ye (..0338) tass± ±rammaº± te tass± gocar±. Ye tass± gocar± te tass±±rammaº±. Tena vuccati– “dhammesu ñ±ºa½ dhammapaµisambhid±”. Dassanaµµho attho, ñ±taµµho attho, paj±nanaµµho attho, paµivedhaµµho attho, obh±-saµµho attho. Ime pañca atth± atthapaµisambhid±ya ±rammaº± ceva honti gocar±ca. Ye tass± ±rammaº± te tass± gocar±. Ye tass± gocar± te tass± ±rammaº±.

Page 255: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Tena vuccati– “atthesu ñ±ºa½ atthapaµisambhid±”. Pañca dhamme sandassetu½ byañjananirutt±bhil±p±, pañca atthe sandassetu½byañjananirutt±bhil±p±. Im± dasa niruttiyo niruttipaµisambhid±ya ±rammaº± cevahonti gocar± ca. Ye tass± ±rammaº± te tass± gocar±. Ye tass± gocar± te tass±±rammaº±. Tena vuccati– “nirutt²su ñ±ºa½ niruttipaµisambhid±”. Pañcasu dhammesu ñ±º±ni, pañcasu atthesu ñ±º±ni, dasasu nirutt²su ñ±º±ni.Im±ni v²sati ñ±º±ni paµibh±napaµisambhid±ya ±rammaº± ceva honti gocar± ca. Yetass± ±rammaº± te tass± gocar±. Ye tass± gocar± te tass± ±rammaº±. Tenavuccati– “paµibh±nesu ñ±ºa½ paµibh±napaµisambhid±”. Chandasam±dhipadh±nasaªkh±rasamann±gate iddhip±de pannarasa dhamm±,pannarasa atth±, ti½sa niruttiyo, saµµhi ñ±º±ni. [Kha-gha] “aya½ v²riyasam±dhi …pe… aya½

Page 256: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

cittasam±dhi …pe… aya½ v²ma½s±sam±dhipadh±nasaªkh±rasamann±gatoiddhip±doti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko uda-p±di …pe… so kho pan±ya½ v²ma½s±sam±dhipadh±nasaªkh±rasamann±gatoiddhip±do bh±vetabboti …pe… bh±vitoti pubbe ananussutesu dhammesucakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di …pe…”. V²ma½s±sam±dhipadh±nasaªkh±rasamann±gate iddhip±de pannarasadhamm±, pannarasa atth±, ti½sa niruttiyo, saµµhi ñ±º±ni. Cat³su iddhip±desu saµµhi dhamm±, saµµhi atth±, v²satisataniruttiyo, catt±l²sañcadve ca ñ±ºasat±ni. 4. Sattabodhisattav±ro 33. “‘Samudayo (..0339) samudayo’ti kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassapubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di.‘Nirodho nirodho’ti kho, bhikkhave, vipassissa bodhisattassa pubbe ananussutesudhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di”. Vipassissa bodhisattassaveyy±karaºe dasa dhamm±, dasa atth±, v²sati niruttiyo, catt±l²sa½ ‚ ñ±º±ni. “‘Samudayo samudayo’ti kho, bhikkhave, sikhissa bodhisattassa …pe… vessa-bhussa bodhisattassa …pe… kakusandhassa bodhisattassa …pe… koº±gama-nassa bodhisattassa …pe… kassapassa bodhisattassa pubbe ananussutesudhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di. ‘Nirodho nirodho’ti kho,bhikkhave, kassapassa bodhisattassa pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½udap±di …pe… ±loko udap±di”. Kassapassa bodhisattassa veyy±karaºe dasadhamm±, dasa atth±, v²sati niruttiyo, catt±l²sa ñ±º±ni. “‘Samudayo samudayo’ti kho, bhikkhave, gotamassa bodhisattassa pubbe ana-nussutesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di. ‘Nirodho nirodho’-ti kho, bhikkhave, gotamassa bodhisattassa pubbe ananussutesu dhammesucakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di”. Gotamassa bodhisattassa veyy±karaºedasa dhamm±, dasa atth±, v²sati niruttiyo, catt±l²sa ñ±º±ni. Sattanna½ bodhisatt±na½ sattasu veyy±karaºesu sattati dhamm±, sattati atth±,catt±l²sasata½ ‚ niruttiyo, as²ti ca dve ca ñ±ºasat±ni. 5. Abhiññ±div±ro 34. “‘Y±vat± abhiññ±ya abhiññaµµho ñ±to diµµho vidito sacchikato phassitopaññ±ya. Aphassito paññ±ya abhiññaµµho natth²’ti– cakkhu½ udap±di, ñ±ºa½ uda-p±di, paññ± udap±di, vijj± udap±di, ±loko udap±di”. Abhiññ±ya abhiññaµµhe pañca-v²sati dhamm±, pañcav²sati atth±, paññ±sa niruttiyo, sata½ ñ±º±ni. “‘Y±vat± (..0340) pariññ±ya pariññaµµho …pe… y±vat± pah±nassa pah±naµµho…pe… y±vat± bh±van±ya bh±vanaµµho …pe… y±vat± sacchikiriy±ya sacchikiri-yaµµho ñ±to diµµho vidito sacchikato phassito paññ±ya. Aphassito paññ±ya sacchi-kiriyaµµho natth²’ti– cakkhu½ udap±di, ñ±ºa½ udap±di, paññ± udap±di, vijj± uda-

Page 257: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

p±di, ±loko udap±di”. Sacchikiriy±ya sacchikiriyaµµhe pañcav²sati dhamm±, pañca-v²sati atth±, paññ±sa niruttiyo, sata½ ñ±º±ni. Abhiññ±ya abhiññaµµhe, pariññ±ya pariññaµµhe, pah±n±ya pah±naµµhe, bh±va-n±ya bh±vanaµµhe, sacchikiriy±ya sacchikiriyaµµhe pañcav²sasata½ dhamm±,pañcav²sasata½ atth±, a¹¹hateyy±ni niruttisat±ni, pañca ñ±ºasat±ni. 6. Khandh±div±ro 35. “‘Y±vat± khandh±na½ khandhaµµho, ñ±to diµµho vidito sacchikato phassitopaññ±ya. Aphassito paññ±ya khandhaµµho natth²’ti– cakkhu½ udap±di, ñ±ºa½ uda-p±di, paññ± udap±di, vijj± udap±di, ±loko udap±di”. Khandh±na½ khandhaµµhepañcav²sati dhamm±, pañcav²sati atth±, paññ±sa niruttiyo, sata½ ñ±º±ni. “‘Y±vat± dh±t³na½ dh±tuµµho …pe… y±vat± ±yatan±na½ ±yatanaµµho …pe…y±vat± saªkhat±na½ saªkhataµµho …pe… y±vat± asaªkhatassa asaªkhataµµhoñ±to diµµho vidito sacchikato phassito paññ±ya. Aphassito paññ±ya asaªkhataµµhonatth²’ti– cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di”. Asaªkhatassa asaªkhataµµhepañcav²sati dhamm±, pañcav²sati atth±, paññ±sa niruttiyo, sata½ ñ±º±ni. Khandh±na½ khandhaµµhe, dh±t³na½ dh±tuµµhe, ±yatan±na½ ±yatanaµµhesaªkhat±na½ saªkhataµµhe, asaªkhatassa asaªkhataµµhe pañcav²satisata½dhamm±, pañcav²satisata½ atth±, a¹¹hateyy±ni niruttisat±ni, pañca ñ±ºasat±ni. 7. Saccav±ro 36. “‘Y±vat± dukkhassa dukkhaµµho, ñ±to diµµho vidito sacchikato phassitopaññ±ya. Aphassito paññ±ya dukkhaµµho natth²’ti– cakkhu½ udap±di, ñ±ºa½ uda-p±di, paññ± udap±di, vijj± udap±di, ±loko udap±di”. Dukkhassa dukkhaµµhe (..0341)pañcav²sati dhamm±, pañcav²sati atth±, paññ±sa niruttiyo, sata½ ñ±º±ni. “‘Y±vat± samudayassa samudayaµµho …pe… y±vat± nirodhassa nirodhaµµho…pe… y±vat± maggassa maggaµµho ñ±to diµµho vidito sacchikato phassitopaññ±ya. Aphassito paññ±ya maggaµµho natth²’ti– cakkhu½ udap±di …pe… ±lokoudap±di”. Maggassa maggaµµhe pañcav²sati dhamm±, pañcav²sati atth±, paññ±saniruttiyo, sata½ ñ±º±ni. Cat³su ariyasaccesu sata½ dhamm±, sata½ atth±, dve niruttisat±ni, catt±riñ±ºasat±ni. 8. Paµisambhid±v±ro 37. “‘Y±vat± atthapaµisambhid±ya atthapaµisambhidaµµho, ñ±to diµµho viditosacchikato phassito paññ±ya. Aphassito paññ±ya atthapaµisambhidaµµho natth²’ti–cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di”. Atthapaµisambhid±ya atthapaµisambhi-daµµhe pañcav²sati dhamm±, pañcav²sati atth±, paññ±sa niruttiyo, sata½ ñ±º±ni. “‘Y±vat± dhammapaµisambhid±ya dhammapaµisambhidaµµho …pe… y±vat± niru-

Page 258: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ttipaµisambhid±ya niruttipaµisambhidaµµho …pe… y±vat± paµibh±napaµisambhi-d±ya paµibh±napaµisambhidaµµho, ñ±to diµµho vidito sacchikato phassito paññ±ya.Aphassito paññ±ya paµibh±napaµisambhidaµµho natth²’ti– cakkhu½ udap±di …pe…±loko udap±di”. Paµibh±napaµisambhidaµµhe pañcav²sati dhamm±, pañcav²satiatth±, paññ±sa niruttiyo, sata½ ñ±º±ni. Cat³su paµisambhid±su sata½ dhamm±, sata½ atth±, dve niruttisat±ni, catt±riñ±ºasat±ni. 9. Chabuddhadhammav±ro 38. “‘Y±vat± indriyaparopariyatte ñ±ºa½, ñ±ta½ diµµha½ vidita½ sacchikata½phassita½ paññ±ya. Aphassita½ paññ±ya indriyaparopariyatte ñ±ºa½ natth²’ti–cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di”. Indriyaparopariyatte ñ±ºe pañcav²satidhamm±, pañcav²sati atth±, paññ±sa niruttiyo, sata½ ñ±º±ni. “‘Y±vat± (..0342) satt±na½ ±say±nusaye ñ±ºa½ …pe… y±vat± yamakap±µih²reñ±ºa½ …pe… y±vat± mah±karuº±sam±pattiy± ñ±ºa½ …pe… y±vat± sabbaññu-taññ±ºa½ …pe… y±vat± an±varaºa½ ñ±ºa½, ñ±ta½ diµµha½ vidita½ sacchikata½phassita½ paññ±ya. Aphassita½ paññ±ya an±varaºa½ ñ±ºa½ natth²’ti– cakkhu½udap±di, ñ±ºa½ udap±di, paññ± udap±di, vijj± udap±di, ±loko udap±di”. An±va-raºe ñ±ºe pañcav²sati dhamm±, pañcav²sati atth±, paññ±sa niruttiyo, sata½ñ±º±ni. Chasu buddhadhammesu diya¹¹hasata½ dhamm±, diya¹¹hasata½ atth±, t²ºiniruttisat±ni, cha ñ±ºasat±ni. Paµisambhid±dhikaraºe ‚ a¹¹hanavadhammasat±ni ‚, a¹¹hanava-atthasa-t±ni, niruttisahassañca satta ca niruttisat±ni, t²ºi ca ñ±ºasahass±ni, catt±ri ca ñ±ºa-sat±n²ti. Paµisambhid±kath± niµµhit±. 7. Dhammacakkakath± 1. Saccav±ro 39. Eka½ samaya½ bhagav± b±r±ºasiya½ viharati …pe… iti hida½ ±yasmatokoº¹aññassa “aññ±sikoº¹añño” tveva n±ma½ ahosi. [Ka] “ida½ dukkha½ ariyasaccan”ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½udap±di, ñ±ºa½ udap±di, paññ± udap±di, vijj± udap±di, ±loko udap±di. Cakkhu½ udap±d²ti– kenaµµhena? ѱºa½ udap±d²ti– kenaµµhena? Paññ± udap±-d²ti– kenaµµhena? Vijj± udap±d²ti– kenaµµhena? ¾loko udap±d²ti– kenaµµhena?Cakkhu½ udap±d²ti– dassanaµµhena. ѱºa½ udap±d²ti– ñ±taµµhena. Paññ± udap±-

Page 259: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

d²ti– paj±nanaµµhena. Vijj± udap±d²ti– paµivedhaµµhena. ¾loko udap±d²ti– obh±sa-µµhena. Cakkhu½ dhammo, dassanaµµho attho. ѱºa½ dhammo, ñ±taµµho attho. Paññ±dhammo, paj±nanaµµho attho. Vijj± dhammo, paµivedhaµµho attho. ¾loko dhammo,obh±saµµho attho. Ime pañca dhamm± pañca atth± dukkhavatthuk± (..0343) sacca-vatthuk± sacc±rammaº± saccagocar± saccasaªgahit± saccapariy±pann± saccesamud±gat± sacce µhit± sacce patiµµhit±. 40. Dhammacakkanti kenaµµhena dhammacakka½? Dhammañca pavatteticakkañc±ti– dhammacakka½. Cakkañca pavatteti dhammañc±ti– dhammacakka½.Dhammena pavattet²ti– dhammacakka½. Dhammacariy±ya pavattet²ti– dhamma-cakka½. Dhamme µhito pavattet²ti– dhammacakka½. Dhamme patiµµhito pavatte-t²ti– dhammacakka½. Dhamme patiµµh±pento pavattet²ti– dhammacakka½.Dhamme vasippatto pavattet²ti– dhammacakka½. Dhamme vasi½ p±pento pava-ttet²ti– dhammacakka½. Dhamme p±ramippatto pavattet²ti– dhammacakka½.Dhamme p±rami½ p±pento pavattet²ti– dhammacakka½. Dhamme ves±rajja-ppatto pavattet²ti– dhammacakka½. Dhamme ves±rajja½ p±pento pavattet²ti–dhammacakka½. Dhamma½ sakkaronto pavattet²ti– dhammacakka½. Dhamma½garu½ karonto ‚ pavattet²ti– dhammacakka½. Dhamma½ m±nento pavattet²ti–dhammacakka½. Dhamma½ p³jento pavattet²ti– dhammacakka½. Dhamma½ apa-c±yam±no pavattet²ti– dhammacakka½. Dhammaddhajo pavattet²ti– dhamma-cakka½. Dhammaketu pavattet²ti– dhammacakka½. Dhamm±dhipateyyo pavatte-t²ti– dhammacakka½. Ta½ kho pana dhammacakka½ appaµivattiya½ samaºenav± br±hmaºena v± devena v± m±rena v± brahmun± v± kenaci v± lokasminti–dhammacakka½.

Page 260: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ndriya½ dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Satindriya½dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Sam±dhindriya½ dhammo.Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Paññindriya½ dhammo. Ta½dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Saddh±bala½ dhammo. Ta½ dhamma½pavattet²ti– dhammacakka½. V²riyabala½ dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti–dhammacakka½. Satibala½ dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhamma-cakka½. Sam±dhibala½ dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½.Paññ±bala½ dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Satisambo-jjhaªgo dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Dhammavicayasa-mbojjhaªgo dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. V²riyasambo-jjhaªgo dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. P²tisambojjhaªgodhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Passaddhisambojjhaªgodhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Sam±dhisambojjhaªgodhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Upekkh±sambojjhaªgodhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti (..0344)– dhammacakka½. Samm±diµµhidhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Samm±saªkappodhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Samm±v±c± dhammo.Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Samm±kammanto dhammo. Ta½dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Samm±-±j²vo dhammo. Ta½ dhamma½pavattet²ti– dhammacakka½. Samm±v±y±mo dhammo. Ta½ dhamma½ pavatte-t²ti– dhammacakka½. Samm±sati dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhamma-cakka½. Samm±sam±dhi dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. ¾dhipateyyaµµhena indriya½ dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhamma-cakka½. Akampiyaµµhena bala½ dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhamma-cakka½. Niyy±nikaµµhena bojjhaªgo dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti–dhammacakka½. Hetuµµhena maggo dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti–dhammacakka½. Upaµµh±naµµhena satipaµµh±n± dhammo. Ta½ dhamma½ pavatte-t²ti– dhammacakka½. Padahanaµµhena sammappadh±n± dhammo. Ta½dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Ijjhanaµµhena iddhip±d± dhammo. Ta½dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Tathaµµhena sacc± dhammo. Ta½dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Avikkhepaµµhena samatho dhammo. Ta½dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Anupassanaµµhena vipassan± dhammo.Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Ekarasaµµhena samathavipassan±dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Anativattanaµµhena yuga-naddha½ dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Sa½varaµµhenas²lavisuddhi dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Avikkhepa-µµhena cittavisuddhi dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Dassa-naµµhena diµµhivisuddhi dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½.Muttaµµhena vimokkho dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½.Paµivedhaµµhena vijj± dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Pari-cc±gaµµhena vimutti dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. Samu-

Page 261: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

cchedaµµhena khaye ñ±ºa½ dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½.Paµippassaddhaµµhena anupp±de ñ±ºa½ dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti–dhammacakka½. Chando m³laµµhena dhammo. Ta½ dhammo pavattet²ti–dhammacakka½. Manasik±ro samuµµh±naµµhena dhammo. Ta½ dhamma½ pava-ttet²ti– dhammacakka½. Phasso samodh±naµµhena dhammo. Ta½ dhamma½pavattet²ti– dhammacakka½. Vedan± samosaraºaµµhena dhammo. Ta½ dhamma½pavattet²ti– dhammacakka½. Sam±dhi pamukhaµµhena dhammo. Ta½ dhamma½pavattet²ti– dhammacakka½. Sati ±dhipateyyaµµhena dhammo. Ta½ dhamma½pavattet²ti– dhammacakka½. Paññ± tatuttaraµµhena dhammo. Ta½ dhamma½pavattet²ti– dhammacakka½. Vimutti s±raµµhena dhammo. Ta½ dhamma½ pavatte-t²ti– dhammacakka½. Amatogadha½ nibb±na½ pariyos±naµµhena dhammo. Ta½dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. “Ta½ (..0345) kho panida½ dukkha½ ariyasacca½ pariññeyyan”ti …pe… pari-ññ±tanti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko uda-p±di. Cakkhu½ udap±d²ti– kenaµµhena …pe… ±loko udap±d²ti– kenaµµhena? Cakkhu½udap±d²ti– dassanaµµhena …pe… ±loko udap±d²ti– obh±saµµhena. Cakkhu½dhammo, dassanaµµho attho …pe… ±loko dhammo, obh±saµµho attho. Ime pañcadhamm± pañca atth± dukkhavatthuk± saccavatthuk± sacc±rammaº± saccago-car± saccasaªgahit± saccapariy±pann± sacce samud±gat± sacce µhit± saccepatiµµhit±. Dhammacakkanti kenaµµhena dhammacakka½? Dhammañca pavatteti cakka-ñc±ti– dhammacakka½. Cakkañca pavatteti dhammañc±ti– dhammacakka½.Dhammena pavattet²ti– dhammacakka½. Dhammapariy±ya pavattet²ti– dhamma-cakka½. Dhamme µhito pavattet²ti– dhammacakka½. Dhamme patiµµhito pavatte-t²ti– dhammacakka½ …pe… amatogadha½ nibb±na½ pariyos±naµµhena dhammota½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. [Kha-gha] “ida½ dukkhasamudaya½ ariyasaccan”ti pubbe ananussutesudhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di …pe… “ta½ kho panida½dukkhasamudaya½ ariyasacca½ pah±tabban”ti …pe… “pah²nan”ti pubbe ananu-ssutesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di. Cakkhu½ udap±d²ti– kenaµµhena …pe… ±loko udap±d²ti– kenaµµhena? Cakkhu½udap±d²ti– dassanaµµhena …pe… ±loko udap±d²ti– obh±saµµhena. Cakkhu½ dhammo, dassanaµµho attho …pe… ±loko dhammo, obh±saµµho attho.Ime pañca dhamm± pañca atth± samudayavatthuk± saccavatthuk± …pe… niro-dhavatthuk± saccavatthuk± …pe… maggavatthuk± saccavatthuk± sacc±ra-mmaº± saccagocar± saccasaªgahit± saccapariy±pann± sacce samud±gat±sacce µhit± sacce patiµµhit±. Dhammacakkanti kenaµµhena dhammacakka½? Dhammañca pavatteti cakka-ñc±ti– dhammacakka½. Cakkañca pavatteti dhammañc±ti– dhammacakka½.Dhammena pavattet²ti– dhammacakka½. Dhammacariy±ya pavattet²ti– dhamma-cakka½. Dhamme µhito pavattet²ti– dhammacakka½. Dhamme patiµµhito pavatte-

Page 262: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

t²ti– dhammacakka½ …pe… amatogadha½ nibb±na½ pariyos±naµµhena dhammo.Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. 2. Satipaµµh±nav±ro 41. “‘Aya½ (..0346) k±ye k±y±nupassan±’ti me, bhikkhave, pubbe ananussu-tesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di. S± kho pan±ya½ k±yek±y±nupassan± bh±vetabb±ti me, bhikkhave, …pe… bh±vit±ti me, bhikkhave,pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di”. “Aya½ vedan±su …pe… aya½ citte… aya½ dhammesu dhamm±nupassan±time, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±lokoudap±di. S± kho pan±ya½ dhammesu dhamm±nupassan± bh±vetabb±ti me,bhikkhave …pe… bh±vit±ti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesucakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di”. Aya½ k±ye k±y±nupassan±ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½ uda-p±di …pe… ±loko udap±di …pe… s± kho pan±ya½ k±ye k±y±nupassan± bh±veta-bb±ti …pe… bh±vit±ti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe…±loko udap±di. Cakkhu½ udap±d²ti– kenaµµhena …pe… ±loko udap±d²ti– kenaµµhena? Cakkhu½udap±d²ti– dassanaµµhena …pe… ±loko udap±d²ti– obh±saµµhena. Cakkhu½ dhammo, dassanaµµho attho …pe… ±loko dhammo, obh±saµµho attho.Ime pañca dhamm± pañca atth± k±yavatthuk± satipaµµh±navatthuk± …pe… veda-n±vatthuk± satipaµµh±navatthuk±… cittavatthuk± satipaµµh±navatthuk±… dhamma-vatthuk± satipaµµh±navatthuk± satipaµµh±n±rammaº± satipaµµh±nagocar± satipa-µµh±nasaªgahit± satipaµµh±napariy±pann± satipaµµh±ne samud±gat± satipaµµh±neµhit± satipaµµh±ne patiµµhit±. Dhammacakkanti kenaµµhena dhammacakka½? Dhammañca pavatteti cakka-ñc±ti– dhammacakka½. Cakkañca pavatteti dhammañc±ti– dhammacakka½.Dhammena pavattet²ti– dhammacakka½. Dhammacariy±ya pavattet²ti– dhamma-cakka½. Dhamme µhito pavattet²ti– dhammacakka½. Dhamme patiµµhito pavatte-t²ti– dhammacakka½ …pe… amatogadha½ nibb±na½ pariyos±naµµhena dhammo.Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½. 3. Iddhip±dav±ro 42. “‘Aya½ (..0347) chandasam±dhipadh±nasaªkh±rasamann±gato iddhip±do’-ti me, bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±lokoudap±di. ‘So kho pan±ya½ chandasam±dhipadh±nasaªkh±rasamann±gato iddhi-p±do bh±vetabbo’ti me, bhikkhave …pe… bh±vitoti me, bhikkhave, pubbe ananu-ssutesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di. “Aya½ v²riyasam±dhi …pe… aya½ cittasam±dhi …pe… aya½ v²ma½s±sam±-dhipadh±nasaªkh±rasamann±gato iddhip±doti me, bhikkhave, pubbe ananussu-

Page 263: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

tesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di. So kho pan±ya½ v²ma½-s±sam±dhipadh±nasaªkh±rasamann±gato iddhip±do bh±vetabboti me, bhikkhave…pe… bh±vitoti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½ uda-p±di …pe… ±loko udap±di”. Aya½ chandasam±dhipadh±nasaªkh±rasamann±gato iddhip±doti pubbe ananu-ssutesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di …pe… so khopan±ya½ chandasam±dhipadh±nasaªkh±rasamann±gato iddhip±do bh±veta-bboti …pe… bh±vitoti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½ udap±di, ñ±ºa½udap±di, paññ± udap±di, vijj± udap±di, ±loko udap±di. Cakkhu½ udap±d²ti– kenaµµhena? ѱºa½ udap±d²ti– kenaµµhena? Paññ± udap±-d²ti– kenaµµhena? Vijj± udap±d²ti– kenaµµhena? ¾loko udap±d²ti– kenaµµhena?Cakkhu½ udap±d²ti– dassanaµµhena. ѱºa½ udap±d²ti– ñ±taµµhena. Paññ± udap±-d²ti– paj±nanaµµhena. Vijj± udap±d²ti– paµivedhaµµhena. ¾loko udap±d²ti– obh±sa-µµhena. Cakkhu½ dhammo, dassanaµµho attho. ѱºa½ dhammo, ñ±taµµho attho. Paññ±dhammo, paj±nanaµµho attho. Vijj± dhammo, paµivedhaµµho attho. ¾loko dhammo,obh±saµµho attho. Ime pañca dhamm± pañca atth± chandavatthuk± iddhip±dava-tthuk± iddhip±d±rammaº± iddhip±dagocar± iddhip±dasaªgahit± iddhip±dapariy±-pann± iddhip±de samud±gat± iddhip±de µhit± iddhip±de patiµµhit±. Dhammacakkanti kenaµµhena dhammacakka½? Dhammañca pavatteti cakka-ñc±ti– dhammacakka½. Cakkañca pavatteti dhammañc±ti– dhammacakka½.Dhammena pavattet²ti– dhammacakka½. Dhammacariy±ya pavattet²ti (..0348)–dhammacakka½. Dhamme µhito pavattet²ti– dhammacakka½. Dhamme patiµµhitopavattet²ti– dhammacakka½. Dhamme patiµµh±pento pavattet²ti– dhammacakka½.Dhamme vasippatto pavattet²ti– dhammacakka½. Dhamme vasi½ p±pento pava-ttet²ti– dhammacakka½. Dhamme p±ramippatto pavattet²ti– dhammacakka½.Dhamme p±rami½ p±pento pavattet²ti– dhammacakka½ …pe… dhamma½ apac±-yam±no pavattet²ti– dhammacakka½. Dhammaddhajo pavattet²ti– dhammacakka½.Dhammaketu pavattet²ti– dhammacakka½. Dhamm±dhipateyyo pavattet²ti–dhammacakka½. Ta½ kho pana dhammacakka½ appaµivattiya½ samaºena v±br±hmaºena v± devena v± m±rena v± brahmun± v± kenaci v± lokasminti–dhammacakka½. Saddhindriya½ dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakka½ …pe…amatogadha½ nibb±na½ pariyos±naµµhena dhammo. Ta½ dhamma½ pavattet²ti–dhammacakka½. Aya½ v²riyasam±dhipadh±nasaªkh±rasamann±gato iddhip±doti pubbe ananu-ssutesu dhammesu cakkhu½ udap±di …pe… ±loko udap±di …pe… so khopan±ya½ v²riyasam±dhipadh±nasaªkh±rasamann±gato iddhip±do bh±vetabboti…pe… bh±vitoti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhu½

Page 264: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

udap±di …pe… ±loko udap±di. Cakkhu½ udap±d²ti– kenaµµhena …pe… ±loko udap±d²ti– kenaµµhena? Cakkhu½udap±d²ti– dassanaµµhena …pe… ±loko udap±d²ti– obh±saµµhena. Cakkhu½ dhammo, dassanaµµho attho …pe… ±loko dhammo, obh±saµµho attho.Ime pañca dhamm± pañca atth± v²riyavatthuk± iddhip±davatthuk± …pe… cittava-tthuk± iddhip±davatthuk±… v²ma½s±vatthuk± iddhip±davatthuk± iddhip±d±ra-mmaº± iddhip±dagocar± iddhip±dasaªgahit± iddhip±dapariy±pann± iddhip±desamud±gat± iddhip±de µhit± iddhip±de patiµµhit±. Dhammacakkanti kenaµµhena dhammacakka½? Dhammañca pavatteti cakka-ñc±ti– dhammacakka½. Cakkañca pavatteti dhammañc±ti– dhammacakka½.Dhammena pavattet²ti– dhammacakka½. Dhammacariy±ya pavattet²ti– dhamma-cakka½. Dhamme µhito pavattet²ti– dhammacakka½. Dhamme patiµµhito pavatte-t²ti– dhammacakka½ …pe… amatogadha½ nibb±na½ pariyos±naµµhena dhammo.Ta½ dhamma½ pavattet²ti– dhammacakkanti. Dhammacakkakath± niµµhit±. 8. Lokuttarakath± 43. Katame (..0349) dhamm± lokuttar±? Catt±ro satipaµµh±n±, catt±ro samma-ppadh±n±, catt±ro iddhip±d±, pañcindriy±ni, pañca bal±ni, satta bojjhaªg±, ariyoaµµhaªgiko maggo, catt±ro ariyamagg±, catt±ri ca s±maññaphal±ni, nibb±nañca–ime dhamm± lokuttar±. Lokuttar±ti kenaµµhena lokuttar±? Loka½ tarant²ti– lokuttar±. Lok± uttarant²ti–lokuttar±. Lokato uttarant²ti– lokuttar±. Lokamh± uttarant²ti– lokuttar±. Loka½ atikka-mant²ti– lokuttar±. Loka½ samatikkamant²ti– lokuttar±. Loka½ samatikkant±ti– loku-ttar±. Lokena atirek±ti– lokuttar±. Lokanta½ tarant²ti– lokuttar±. Lok± nissarant²ti–lokuttar±. Lokato nissarant²ti– lokuttar±. Lokamh± nissarant²ti– lokuttar±. Lok±nissaµ±ti– lokuttar±. Lokena nissaµ±ti– lokuttar±. Lokamh± nissaµ±ti– lokuttar±. Lokena tiµµhant²ti– lokuttar±. Lokasmi½ na tiµµhant²ti– lokuttar±. Loke na limpant²ti– loku-ttar±. Lokena na limpant²ti– lokuttar±. Loke asa½litt±ti– lokuttar±. Lokena asa½li-tt±ti– lokuttar±. Loke anupalitt±ti– lokuttar±. Lokena anupalitt±ti– lokuttar±. Lokevippamutt±ti– lokuttar±. Lokena vippamutt±ti– lokuttar±. Lok± vippamutt±ti– loku-ttar±. Lokato vippamutt±ti– lokuttar±. Lokamh± vippamutt±ti– lokuttar±. Loke visa-ññutt±ti– lokuttar±. Lokena visaññutt±ti– lokuttar±. Lok± visaññutt±ti– lokuttar±.Lokasmi½ visaññutt±ti– lokuttar±. Lokato visaññutt±ti– lokuttar±. Lokamh± visaññu-tt±ti– lokuttar±. Lok± sujjhant²ti– lokuttar±. Lokato sujjhant²ti– lokuttar±. Lokamh±sujjhant²ti– lokuttar±. Lok± visujjhant²ti– lokuttar±. Lokato visujjhant²ti– lokuttar±.Lokamh± visujjhant²ti– lokuttar±. Lok± vuµµhahant²ti ‚– lokuttar±. Lokato vuµµhaha-nt²ti– lokuttar±. Lokamh± vuµµhahant²ti– lokuttar±. Lok± vivaµµant²ti– lokuttar± (..0350).Lokato vivaµµant²ti– lokuttar±. Lokamh± vivaµµant²ti– lokuttar±. Loke na sajjant²ti–

Page 265: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

lokuttar±. Loke na gayhant²ti– lokuttar±. Loke na bajjhant²ti– lokuttar±. Loka½ samu-cchindant²ti– lokuttar±. Loka½ samucchinnatt±ti– lokuttar±. Loka½ paµippassa-mbhent²ti– lokuttar±. Loka½ paµippassambhitatt±ti– lokuttar±. Lokassa apath±ti–lokuttar±. Lokassa agat²ti– lokuttar±. Lokassa avisay±ti– lokuttar±. Lokassa as±-dh±raº±ti– lokuttar±. Loka½ vamant²ti– lokuttar±. Loka½ na pacc±vamant²ti– loku-ttar±. Loka½ pajahant²ti– lokuttar±. Loka½ na up±diyant²ti– lokuttar±. Loka½ visine-nt²ti– lokuttar±. Loka½ na ussinent²ti– lokuttar±. Loka½ vidh³pent²ti– lokuttar±.Loka½ na sa½dh³pent²ti– lokuttar±. Loka½ samatikkamma abhibhuyya tiµµhant²ti–lokuttar±. Lokuttarakath± niµµhit±. 9. Balakath± 44. S±vatthinid±na½ ‚. “Pañcim±ni, bhikkhave, bal±ni. Katam±ni pañca?Saddh±bala½, v²riyabala½, satibala½, sam±dhibala½, paññ±bala½– im±ni kho,bhikkhave, pañca bal±ni. “Api ca, aµµhasaµµhi bal±ni– saddh±bala½, v²riyabala½, satibala½, sam±dhibala½,paññ±bala½, hiribala½, ottappabala½, paµisaªkh±nabala½, bh±van±bala½, anava-jjabala½, saªgahabala½, khantibala½, paññattibala½, nijjhattibala½, issariyabala½, adhiµµh±nabala½, samathabala½, vipassan±bala½, dasa sekhabal±ni, dasa ase-khabal±ni, dasa kh²º±savabal±ni, dasa iddhibal±ni, dasa tath±gatabal±ni”. Katama½ saddh±bala½? Assaddhiye na kampat²ti– saddh±bala½. Sahaj±t±na½dhamm±na½ upatthambhanaµµhena saddh±bala½, kiles±na½ pariy±d±naµµhenasaddh±bala½, paµivedh±divisodhanaµµhena saddh±bala½, cittassa adhiµµh±na-µµhena saddh±bala½, cittassa vod±naµµhena saddh±bala½, vises±dhigamaµµhenasaddh±bala½, uttari paµivedhaµµhena (..0351) saddh±bala½, sacc±bhisamaya-µµhena saddh±bala½, nirodhe patiµµh±pakaµµhena saddh±bala½. Ida½ saddh±-bala½. Katama½ v²riyabala½? Kosajje na kampat²ti– v²riyabala½. Sahaj±t±na½dhamm±na½ upatthambhanaµµhena v²riyabala½, kiles±na½ pariy±d±naµµhena v²ri-yabala½, paµivedh±divisodhanaµµhena v²riyabala½, cittassa adhiµµh±naµµhena v²ri-yabala½, cittassa vod±naµµhena v²riyabala½, vises±dhigamaµµhena v²riyabala½,uttari paµivedhaµµhena v²riyabala½, sacc±bhisamayaµµhena v²riyabala½, nirodhepatiµµh±pakaµµhena v²riyabala½. Ida½ v²riyabala½. Katama½ satibala½? Pam±de na kampat²ti– satibala½. Sahaj±t±na½dhamm±na½ upatthambhanaµµhena satibala½ …pe… nirodhe patiµµh±pakaµµhenasatibala½. Ida½ satibala½. Katama½ sam±dhibala½? Uddhacce na kampat²ti– sam±dhibala½. Sahaj±-t±na½ dhamm±na½ upatthambhanaµµhena sam±dhibala½ …pe… nirodhe patiµµh±-pakaµµhena sam±dhibala½. Ida½ sam±dhibala½.

Page 266: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Katama½ paññ±bala½? Avijj±ya na kampat²ti– paññ±bala½. Sahaj±t±na½dhamm±na½ upatthambhanaµµhena paññ±bala½ …pe… nirodhe patiµµh±paka-µµhena paññ±bala½. Ida½ paññ±bala½. Katama½ hiribala½? Nekkhammena k±macchanda½ hir²yat²ti ‚– hiribala½.Aby±p±dena by±p±da½ hir²yat²ti– hiribala½. ¾lokasaññ±ya thinamiddha½ hir²ya-t²ti– hiribala½. Avikkhepena uddhacca½ hir²yat²ti– hiribala½. Dhammavavatth±-nena vicikiccha½ hir²yat²ti– hiribala½. ѱºena avijja½ hir²yat²ti– hiribala½. P±mo-jjena arati½ hir²yat²ti– hiribala½. Paµhamena jh±nena n²varaºe hir²yat²ti– hiribala½…pe… arahattamaggena sabbakilese hir²yat²ti– hiribala½. Ida½ hiribala½. Katama½ ottappabala½? Nekkhammena k±macchanda½ ottappat²ti– ottappa-bala½. Aby±p±dena by±p±da½ ottappat²ti– ottappabala½. ¾lokasaññ±ya thina-middha½ ottappat²ti– ottappabala½. Avikkhepena uddhacca½ ottappat²ti– ottappa-bala½. Dhammavavatth±nena vicikiccha½ ottappat²ti– ottappabala½. ѱºenaavijja½ ottappat²ti– ottappabala½ (..0352). P±mojjena arati½ ottappat²ti– ottappa-bala½. Paµhamena jh±nena n²varaºe ottappat²ti– ottappabala½ …pe… arahatta-maggena sabbakilese ottappat²ti– ottappabala½. Ida½ ottappabala½. Katama½ paµisaªkh±nabala½? Nekkhammena k±macchanda½ paµisaªkh±t²ti–paµisaªkh±nabala½. Aby±p±dena by±p±da½ paµisaªkh±t²ti– paµisaªkh±nabala½.¾lokasaññ±ya thinamiddha½ paµisaªkh±t²ti– paµisaªkh±nabala½. Avikkhepenauddhacca½ paµisaªkh±t²ti– paµisaªkh±nabala½. Dhammavavatth±nena vici-kiccha½ paµisaªkh±t²ti– paµisaªkh±nabala½. ѱºena avijja½ paµisaªkh±t²ti– paµisa-ªkh±nabala½. P±mojjena arati½ paµisaªkh±t²ti– paµisaªkh±nabala½. Paµhamenajh±nena n²varaºe paµisaªkh±t²ti– paµisaªkh±nabala½ …pe… arahattamaggenasabbakilese paµisaªkh±t²ti– paµisaªkh±nabala½. Ida½ paµisaªkh±nabala½. Katama½ bh±van±bala½? K±macchanda½ pajahanto nekkhamma½ bh±vet²ti–bh±van±bala½. By±p±da½ pajahanto aby±p±da½ bh±vet²ti– bh±van±bala½.Thinamiddha½ pajahanto ±lokasañña½ bh±vet²ti– bh±van±bala½. Uddhacca½pajahanto avikkhepa½ bh±vet²ti– bh±van±bala½. Vicikiccha½ pajahanto dhamma-vavatth±na½ bh±vet²ti– bh±van±bala½. Avijja½ pajahanto ñ±ºa½ bh±vet²ti– bh±va-n±bala½. Arati½ pajahanto p±mojja½ bh±vet²ti– bh±van±bala½. N²varaºe paja-hanto paµhama½ jh±na½ bh±vet²ti– bh±van±bala½ …pe… sabbakilese pajahantoarahattamagga½ bh±vet²ti– bh±van±bala½. Ida½ bh±van±bala½. Katama½ anavajjabala½? K±macchandassa pah²natt± nekkhamme natthi kiñcivajjanti– anavajjabala½. By±p±dassa pah²natt± aby±p±de natthi kiñci vajjanti– ana-vajjabala½. Thinamiddhassa pah²natt± ±lokasaññ±ya natthi kiñci vajjanti– anavajja-bala½. Uddhaccassa pah²natt± avikkhepe natthi kiñci vajjanti– anavajjabala½.Vicikicch±ya pah²natt± dhammavavatth±ne natthi kiñci vajjanti– anavajjabala½.Avijj±ya pah²natt± ñ±ºe natthi kiñci vajjanti– anavajjabala½. Aratiy± pah²natt±p±mojje natthi kiñci vajjanti anavajjabala½. N²varaº±na½ pah²natt± paµhamajjh±nenatthi kiñci vajjanti– anavajjabala½ …pe… sabbakiles±na½ pah²natt± arahatta-magge natthi kiñci vajjanti– anavajjabala½. Ida½ anavajjabala½. Katama½ (..0353) saªgahabala½? K±macchanda½ pajahanto nekkhammava-

Page 267: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

sena citta½ saªgaºh±t²ti– saªgahabala½. By±p±da½ pajahanto aby±p±davasenacitta½ saªgaºh±t²ti– saªgahabala½. Thinamiddha½ pajahanto ±lokasaññ±vasenacitta½ saªgaºh±t²ti– saªgahabala½ …pe… sabbakilese pajahanto arahattamagga-vasena citta½ saªgaºh±t²ti– saªgahabala½. Ida½ saªgahabala½. Katama½ khantibala½? K±macchandassa pah²natt± nekkhamma½ khamat²ti–khantibala½. By±p±dassa pah²natt± aby±p±do khamat²ti– khantibala½. Thinami-ddhassa pah²natt± ±lokasaññ± khamat²ti– khantibala½. Uddhaccassa pah²natt±avikkhepo khamat²ti– khantibala½. Vicikicch±ya pah²natt± dhammavavatth±na½khamat²ti– khantibala½. Avijj±ya pah²natt± ñ±ºa½ khamat²ti– khantibala½. Aratiy±pah²natt± p±mojja½ khamat²ti– khantibala½. N²varaº±na½ pah²natt± paµhama½jh±na½ khamat²ti– khantibala½ …pe… sabbakiles±na½ pah²natt± arahattamaggokhamat²ti– khantibala½. Ida½ khantibala½. Katama½ paññattibala½? K±macchanda½ pajahanto nekkhammavasena citta½paññapet²ti– paññattibala½. By±p±da½ pajahanto aby±p±davasena citta½ pañña-pet²ti– paññattibala½. Thinamiddha½ pajahanto ±lokasaññ±vasena citta½ pañña-pet²ti– paññattibala½ …pe… sabbakilese pajahanto arahattamaggavasena citta½paññapet²ti– paññattibala½. Ida½ paññattibala½. Katama½ nijjhattibala½? K±macchanda½ pajahanto nekkhammavasena citta½nijjh±pet²ti– nijjhattibala½. By±p±da½ pajahanto aby±p±davasena citta½ nijjh±pe-t²ti– nijjhattibala½. Thinamiddha½ pajahanto ±lokasaññ±vasena citta½ nijjh±pet²ti–nijjhattibala½ …pe… sabbakilese pajahanto arahattamaggavasena citta½ nijjh±-pet²ti– nijjhattibala½. Ida½ nijjhattibala½.

Page 268: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

vasa½ vattet²ti– issariyabala½. By±p±da½ pajahanto aby±p±davasena citta½ Katama½ issariyabala½? K±macchanda½ pajahanto nekkhammavasena citta½vasa½ vattet²ti– issariyabala½. By±p±da½ pajahanto aby±p±davasena citta½vasa½ vattet²ti– issariyabala½. Thinamiddha½ pajahanto ±lokasaññ±vasenacitta½ vasa½ vattet²ti– issariyabala½ …pe… sabbakilese pajahanto arahattama-ggavasena citta½ vasa½ vattet²ti– issariyabala½. Ida½ issariyabala½. Katama½ adhiµµh±nabala½? K±macchanda½ pajahanto nekkhammavasenacitta½ adhiµµh±t²ti– adhiµµh±nabala½. By±p±da½ pajahanto aby±p±davasena citta½adhiµµh±t²ti (..0354)– adhiµµh±nabala½. Thinamiddha½ pajahanto ±lokasaññ±va-sena citta½ adhiµµh±t²ti– adhiµµh±nabala½ …pe… sabbakilese pajahanto arahatta-maggavasena citta½ adhiµµh±t²ti– adhiµµh±nabala½. Ida½ adhiµµh±nabala½. Katama½ samathabala½? Nekkhammavasena cittassa ekaggat± avikkheposamathabala½, aby±p±davasena cittassa ekaggat± avikkhepo samathabala½, ±lo-kasaññ±vasena cittassa ekaggat± avikkhepo samathabala½ …pe… paµinissagg±-nupass² ass±savasena cittassa ekaggat± avikkhepo samathabala½, paµinissagg±-nupass² pass±savasena cittassa ekaggat± avikkhepo samathabala½. Samathabalanti kenaµµhena samathabala½? Paµhamena jh±nena n²varaºe nakampat²ti– samathabala½. Dutiyena jh±nena vitakkavic±re na kampat²ti– samatha-bala½. Tatiyena jh±nena p²tiy± na kampat²ti– samathabala½. Catutthena jh±nenasukhadukkhe na kampat²ti– samathabala½. ¾k±s±nañc±yatanasam±pattiy± r³pa-saññ±ya paµighasaññ±ya n±nattasaññ±ya na kampat²ti– samathabala½. Viññ±ºa-ñc±yatanasam±pattiy± ±k±s±nañc±yatanasaññ±ya na kampat²ti– samathabala½.¾kiñcaññ±yatanasam±pattiy± viññ±ºañc±yatanasaññ±ya na kampat²ti– samatha-bala½. Nevasaññ±n±saññ±yatanasam±pattiy± ±kiñcaññ±yatanasaññ±ya nakampat²ti– samathabala½. Uddhacce ca uddhaccasahagatakilese ca khandhe cana kampat² na calati na vedhat²ti– samathabala½. Ida½ samathabala½. Katama½ vipassan±bala½? Anicc±nupassan± vipassan±bala½, dukkh±nupa-ssan± vipassan±bala½ …pe… paµinissagg±nupassan± vipassan±bala½, r³peanicc±nupassan± vipassan±bala½, r³pe dukkh±nupassan± vipassan±bala½…pe… r³pe paµinassagg±nupassan± vipassan±bala½, vedan±ya …pe… saññ±-ya… saªkh±resu… viññ±ºe… cakkhusmi½ …pe… jar±maraºe anicc±nupassan±vipassan±bala½, jar±maraºe dukkh±nupassan± vipassan±bala½ …pe… jar±ma-raºe paµinissagg±nupassan± vipassan±bala½. Vipassan±balanti kenaµµhena vipa-ssan±bala½? Anicc±nupassan±ya niccasaññ±ya na kampat²ti– vipassan±bala½.Dukkh±nupassan±ya sukhasaññ±ya na kampat²ti– vipassan±bala½. Anatt±nupa-ssan±ya attasaññ±ya kampat²ti– vipassan±bala½. Nibbid±nupassan±ya nandiy±na kampat²ti– vipassan±bala½. Vir±g±nupassan±ya r±ge na kampat²ti– vipassan±-bala½. Nirodh±nupassan± (..0355) samudaye na kampat²ti– vipassan±bala½.Paµinissagg±nupassan±ya ±d±ne na kampat²ti– vipassan±bala½. Avijj±ya avijj±sa-hagatakilese ca khandhe ca na kampati na calati na vedhat²ti– vipassan±bala½.Ida½ vipassan±bala½.

Page 269: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Katam±ni dasa sekhabal±ni, dasa asekhabal±ni? Samm±diµµhi½ ‚ sikkhat²ti–sekhabala½. Tattha sikkhitatt± asekhabala½. Samm±saªkappa½ sikkhat²ti–sekhabala½. Tattha sikkhitatt±– asekhabala½. Samm±v±ca½ …pe… samm±ka-mmanta½… samm±-±j²va½… samm±v±y±ma½… samm±sati½… samm±sam±-dhi½… samm±ñ±ºa½ …pe… samm±vimutti½ sikkhat²ti– sekhabala½. Tatthasikkhitatt±– asekhabala½. Im±ni dasa sekhabal±ni, dasa asekhabal±ni. Katam±ni dasa kh²º±savabal±ni? ‚ Idha kh²º±savassa bhikkhuno aniccatosabbe saªkh±r± yath±bh³ta½ sammappaññ±ya sudiµµh± honti. Yampi kh²º±sa-vassa bhikkhuno aniccato sabbe saªkh±r± yath±bh³ta½ sammappaññ±yasudiµµh± honti, idampi kh²º±savassa bhikkhuno bala½ hoti, ya½ bala½ ±gammakh²º±savo bhikkhu ±sav±na½ khaya½ paµij±n±ti– “kh²º± me ±sav±”ti. Puna capara½ kh²º±savassa bhikkhuno aªg±rak±s³pam± k±m± yath±bh³ta½sammappaññ±ya sudiµµh± honti. Yampi kh²º±savassa bhikkhuno aªg±rak±s³-pam± k±m± yath±bh³ta½ sammappaññ±ya sudiµµh± honti, idampi kh²º±savassabhikkhuno bala½ hoti, ya½ bala½ ±gamma kh²º±savo bhikkhu ±sav±na½ khaya½paµij±n±ti– “kh²º± me ±sav±”ti. Puna capara½ kh²º±savassa bhikkhuno vivekaninna½ citta½ hoti vivekapoºa½vivekapabbh±ra½ vivekaµµha½ nekkhamm±bhirata½ byant²bh³ta½ ‚ sabbaso±savaµµh±niyehi dhammehi. Yampi kh²º±savassa bhikkhuno vivekaninna½ citta½hoti vivekapoºa½ vivekapabbh±ra½ vivekaµµha½ nekkhamm±bhirata½ byanti-bh³ta½ sabbaso ±savaµµh±niyehi dhammehi, idampi kh²º±savassa bhikkhunobala½ hoti, ya½ bala½ ±gamma kh²º±savo bhikkhu ±sav±na½ khaya½ paµij±n±ti–“kh²º± me ±sav±”ti. Puna (..0356) capara½ kh²º±savassa bhikkhuno catt±ro satipaµµh±n± bh±vit±honti subh±vit±. Yampi kh²º±savassa bhikkhuno catt±ro satipaµµh±n± bh±vit±honti subh±vit±, idampi kh²º±savassa bhikkhuno bala½ hoti, ya½ bala½ ±gammakh²º±savo bhikkhu ±sav±na½ khaya½ paµij±n±ti– “kh²º± me ±sav±”ti. Puna capara½ kh²º±savassa bhikkhuno catt±ro sammappadh±n± bh±vit± hontisubh±vit± …pe… catt±ro iddhip±d± bh±vit± honti subh±vit±… pañcindriy±nibh±vit±ni honti subh±vit±ni… pañca bal±ni bh±vit±ni honti subh±vit±ni… sattabojjhaªg± bh±vit± honti subh±vit± …pe… ariyo aµµhaªgiko maggo bh±vito hotisubh±vito. Yampi kh²º±savassa bhikkhuno aµµhaªgiko maggo bh±vito hoti subh±-vito, idampi kh²º±savassa bhikkhuno bala½ hoti, ya½ bala½ ±gamma kh²º±savobhikkhu ±sav±na½ khaya½ paµij±n±ti– “kh²º± me ±sav±”ti. Im±ni dasa kh²º±sava-bal±ni. Katam±ni dasa iddhibal±ni? Adhiµµh±n± iddhi, vikubban± iddhi, manomay±iddhi, ñ±ºavipph±r± iddhi, sam±dhivipph±r± iddhi, ariy± iddhi, kammavip±kaj±iddhi, puññavato iddhi, vijj±may± iddhi, tattha tattha samm± payogappaccay± ijjha-naµµhena iddhi– im±ni dasa iddhibal±ni. Katam±ni dasa tath±gatabal±ni? Idha tath±gato µh±nañca µh±nato aµµh±nañcaaµµh±nato yath±bh³ta½ paj±n±ti. Yampi tath±gato µh±nañca µh±nato aµµh±nañcaaµµh±nato yath±bh³ta½ paj±n±ti, idampi tath±gatassa tath±gatabala½ hoti, ya½

Page 270: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

bala½ ±gamma tath±gato ±sabha½ µh±na½ paµij±n±ti paris±su s²han±da½ nadati,brahmacakka½ pavatteti. Puna capara½ tath±gato at²t±n±gatapaccuppann±na½ kammasam±d±n±na½µh±naso hetuso vip±ka½ yath±bh³ta½ paj±n±ti. Yampi tath±gato at²t±n±gatapa-ccuppann±na½ kammasam±d±n±na½ µh±naso hetuso vip±ka½ yath±bh³ta½paj±n±ti, idampi tath±gatassa tath±gatabala½ hoti, ya½ bala½ ±gamma tath±gato±sabha½ µh±na½ paµij±n±ti, paris±su s²han±da½, nadati, brahmacakka½ pava-tteti. Puna (..0357) capara½ tath±gato sabbatthag±mini½ paµipada½ ‚ yath±bh³ta½paj±n±ti. Yampi tath±gato sabbatthag±mini½ paµipada½ yath±bh³ta½ paj±n±ti,idampi tath±gatassa tath±gatabala½ hoti, ya½ bala½ ±gamma tath±gato ±sabha½µh±na½ paµij±n±ti, paris±su s²han±da½ nadati, brahmacakka½ pavatteti. Puna capara½ tath±gato anekadh±tun±n±dh±tuloka½ yath±bh³ta½ paj±n±ti.Yampi tath±gato anekadh±tun±n±dh±tuloka½ yath±bh³ta½ paj±n±ti, idampi tath±-gatassa …pe…. Puna capara½ tath±gato satt±na½ n±n±dhimuttikata½ yath±bh³ta½ paj±n±ti.Yampi tath±gato satt±na½ n±n±dhimuttikata½ yath±bh³ta½ paj±n±ti, idampi tath±-gatassa …pe…. Puna capara½ tath±gato parasatt±na½ parapuggal±na½ indriyaparopariyatta½yath±bh³ta½ paj±n±ti. Yampi tath±gato parasatt±na½ parapuggal±na½ indriyapa-ropariyatta½ yath±bh³ta½ paj±n±ti, idampi tath±gatassa …pe…. Puna capara½ tath±gato jh±navimokkhasam±dhisam±patt²na½ sa½kilesa½vod±na½ vuµµh±na½ yath±bh³ta½ paj±n±ti. Yampi tath±gato jh±navimokkhasam±-dhisam±patt²na½ sa½kilesa½ vod±na½ vuµµh±na½ yath±bh³ta½ paj±n±ti, idampitath±gatassa …pe…. Puna capara½ tath±gato anekavihita½ pubbeniv±sa½ anussarati, seyyathida½–ekampi j±ti½ dvepi j±tiyo …pe… iti s±k±ra½ sa-uddesa½ anekavihita½ pubbeni-v±sa½ anussarati. Yampi tath±gato anekavihita½ pubbeniv±sa½ anussarati.Seyyathida½– ekampi j±ti½ dvepi j±tiyo …pe… idampi tath±gatassa …pe…. Puna capara½ tath±gato dibbena cakkhun± visuddhena atikkantam±nusakenasatte passati cavam±ne upapajjam±ne …pe… yampi tath±gato dibbena cakkhun±visuddhena atikkantam±nusakena satte passati cavam±ne upapajjam±ne …pe…idampi tath±gatassa …pe…. Puna (..0358) capara½ tath±gato ±sav±na½ khay± an±sava½ cetovimutti½paññ±vimutti½ diµµheva dhamme saya½ abhiññ± sacchikatv± upasampajja viha-rati. Yampi tath±gato ±sav±na½ khay± an±sava½ cetovimutti½ paññ±vimutti½diµµheva dhamme saya½ abhiññ± sacchikatv± upasampajja viharati, idampi tath±-gatassa tath±gatabala½ hoti, ya½ bala½ ±gamma tath±gato ±sabha½ µh±na½paµij±n±ti, paris±su s²han±da½ nadati, brahmacakka½ pavatteti. Im±ni dasa tath±-gatabal±ni. 45. Kenaµµhena saddh±bala½? Kenaµµhena v²riyabala½? Kenaµµhena satibala½?Kenaµµhena sam±dhibala½? Kenaµµhena paññ±bala½? Kenaµµhena hiribala½?

Page 271: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Kenaµµhena ottappabala½? Kenaµµhena paµisaªkh±nabala½ …pe… kenaµµhenatath±gatabala½? Assaddhiye akampiyaµµhena saddh±bala½. Kosajje akampiyaµµhena v²riyabala½.Pam±de akampiyaµµhena satibala½. Uddhacce akampiyaµµhena sam±dhibala½.Avijj±ya akampiyaµµhena paññ±bala½. Hir²yati p±pake akusale dhammeti– hiri-bala½. Ottappati p±pake akusale dhammeti– ottappabala½. ѱºena kilese paµisa-ªkh±t²ti– paµisaªkh±nabala½. Tattha j±t± dhamm± ekaras± hont²ti– bh±van±bala½.Tattha natthi kiñci vajjanti– anavajjabala½. Tena citta½ saªgaºh±t²ti– saªgaha-bala½. Ta½ tassa khamat²ti– ‚ khantibala½. Tena citta½ paññapet²ti– paññatti-bala½. Tena citta½ nijjh±pet²ti– nijjhattibala½. Tena citta½ vasa½ vattet²ti– issariya-bala½. Tena citta½ adhiµµh±t²ti– adhiµµh±nabala½. Tena citta½ ekagganti– samatha-bala½. Tattha j±te dhamme anupassat²ti– vipassan±bala½. Tattha sikkhat²ti–sekhabala½. Tattha sikkhitatt±– asekhabala½. Tena ±sav± kh²º±ti– kh²º±sava-bala½. Tassa ijjhat²ti– iddhibala½. Appameyyaµµhena tath±gatabalanti. Balakath± niµµhit±. 10. Suññakath± 46. Eva½ me suta½– eka½ samaya½ bhagav± s±vatthiya½ viharati jetavanean±thapiº¹ikassa ±r±me. Atha kho ±yasm± ±nando yena bhagav± (..0359) tenu-pasaªkami; upasaªkamitv± bhagavanta½ abhiv±detv± ekamanta½ nis²di. Eka-manta½ nisinno kho ±yasm± ±nando bhagavanta½ etadavoca– “‘Suñño loko, suñño loko’ti, bhante, vuccati. Kitt±vat± nu kho, bhante, ‘suññoloko’ti vuccat²”ti? “Yasm±

Page 272: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

kho, ±nanda, suñña½ attena v± attaniyena v±, tasm± ‘suñño loko’ti vuccati. Kiñc±-nanda ‚, suñña½ attena v± attaniyena v±? Cakkhu kho, ±nanda, suñña½ attenav± attaniyena v±. R³p± suññ± attena v± attaniyena v±. Cakkhuviññ±ºa½ suñña½attena v± attaniyena v±. Cakkhusamphasso suñño attena v± attaniyena v±.Yampida½ ‚ cakkhusamphassapaccay± uppajjati vedayita½ sukha½ v± dukkha½v± adukkhamasukha½ v±, tampi suñña½ attena v± attaniyena v±. “Sota½ suñña½ …pe… sadd± suññ±… gh±na½ suñña½… gandh± suññ±…jivh± suññ±… ras± suññ±… k±yo suñño… phoµµhabb± suññ±… mano suññoattena v± attaniyena v±. Dhamm± suññ± attena v± attaniyena v±. Manoviññ±ºa½suñña½ attena v± attaniyena v±. Manosamphasso suñño attena v± attaniyena v±.Yampida½ manosamphassapaccay± uppajjati vedayita½ sukha½ v± dukkha½ v±adukkhamasukha½ v±, tampi suñña½ attena v± attaniyena v±. Yasm± kho,±nanda, suñña½ attena v± attaniyena v± tasm± ‘suñño loko’ti vuccat²”ti. 1. M±tik± 47. Suññasuñña½ ‚, saªkh±rasuñña½, vipariº±masuñña½, aggasuñña½,lakkhaºasuñña½, vikkhambhanasuñña½, tadaªgasuñña½, samucchedasuñña½,paµippassaddhisuñña½, nissaraºasuñña½, ajjhattasuñña½, bahiddh±suñña½,dubhatosuñña½, sabh±gasuñña½, visabh±gasuñña½, esan±suñña½, pariggaha-suñña½, paµil±bhasuñña½, paµivedhasuñña½, ekattasuñña½, n±nattasuñña½,khantisuñña½, adhiµµh±nasuñña½, pariyog±haºasuñña½ ‚, sampaj±nassa pava-ttapariy±d±na½ sabbasuññat±na½ paramatthasuñña½. 2. Niddeso 48. Katama½ (..0360) suññasuñña½? Cakkhu suñña½ attena v± attaniyena v±niccena v± dhuvena v± sassatena v± avipariº±madhammena v±. Sota½ suñña½…pe… gh±na½ suñña½… jivh± suññ±… k±yo suñño… mano suñño attena v±attaniyena v± niccena v± dhuvena v± sassatena v± avipariº±madhammena v±.Ida½ suññasuñña½. Katama½ saªkh±rasuñña½? Tayo saªkh±r±– puññ±bhisaªkh±ro, apuññ±bhisa-ªkh±ro, ±neñj±bhisaªkh±ro. Puññ±bhisaªkh±ro apuññ±bhisaªkh±rena ca ±neñj±-bhisaªkh±rena ca suñño. Apuññ±bhisaªkh±ro puññ±bhisaªkh±rena ca ±neñj±bhi-saªkh±rena ca suñño. ¾neñj±bhisaªkh±ro puññ±bhisaªkh±rena ca apuññ±bhisa-ªkh±rena ca suñño. Ime tayo saªkh±r±. Aparepi tayo saªkh±r±– k±yasaªkh±ro, vac²saªkh±ro, cittasaªkh±ro. K±yasa-ªkh±ro vac²saªkh±rena ca cittasaªkh±rena ca suñño. Vac²saªkh±ro k±yasaªkh±-rena ca cittasaªkh±rena ca suñño. Cittasaªkh±ro k±yasaªkh±rena ca vac²saªkh±-rena ca suñño. Ime tayo saªkh±r±. Aparepi tayo saªkh±r±– at²t± saªkh±r±, an±gat± saªkh±r±, paccuppann±saªkh±r±. At²t± saªkh±r± an±gatehi ca paccuppannehi ca saªkh±rehi suññ±. An±-

Page 273: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

gat± saªkh±r± at²tehi ca paccuppannehi ca saªkh±rehi suññ± paccuppann±saªkh±r± at²tehi ca an±gatehi ca saªkh±rehi suññ±. Ime tayo saªkh±r±; ida½saªkh±rasuñña½. Katama½ vipariº±masuñña½? J±ta½ r³pa½ sabh±vena suñña½. Vigata½r³pa½ vipariºatañceva suññañca. J±t± vedan± sabh±vena suññ±. Vigat± vedan±vipariºat± ceva suññ± ca …pe… j±t± saññ±… j±t± saªkh±r±… j±ta½ viññ±ºa½…j±ta½ cakkhu …pe… j±to bhavo sabh±vena suñño. Vigato bhavo vipariºato cevasuñño ca. Ida½ vipariº±masuñña½. Katama½ aggasuñña½? Aggameta½ pada½ seµµhameta½ pada½ visiµµha-meta½ ‚ pada½ yadida½ sabbasaªkh±rasamatho sabb³padhipaµinissaggotaºhakkhayo vir±go nirodho nibb±na½. Ida½ aggasuñña½. Katama½ (..0361) lakkhaºasuñña½? Dve lakkhaº±ni– b±lalakkhaºañca paº¹ita-lakkhaºañca. B±lalakkhaºa½ paº¹italakkhaºena suñña½. Paº¹italakkhaºa½b±lalakkhaºena suñña½. T²ºi lakkhaº±ni– upp±dalakkhaºa½, vayalakkhaºa½,µhitaññathattalakkhaºa½. Upp±dalakkhaºa½ vayalakkhaºena ca µhitaññathattala-kkhaºena ca suñña½. Vayalakkhaºa½ upp±dalakkhaºena ca µhitaññathattala-kkhaºena ca suñña½, µhitaññathattalakkhaºa½ upp±dalakkhaºena ca vayalakkha-ºena ca suñña½. R³passa upp±dalakkhaºa½ vayalakkhaºena ca µhitaññathattalakkhaºena casuñña½. R³passa vayalakkhaºa½ upp±dalakkhaºena ca µhitaññathattalakkha-ºena ca suñña½. R³passa µhitaññathattalakkhaºa½ upp±dalakkhaºena ca vayala-kkhaºena ca suñña½. Vedan±ya …pe… saññ±ya… saªkh±r±na½… viññ±ºassa…cakkhussa… jar±maraºassa upp±dalakkhaºa½ vayalakkhaºena ca µhitaññathatta-lakkhaºena ca suñña½. Jar±maraºassa vayalakkhaºa½ upp±dalakkhaºena caµhitaññathattalakkhaºena ca suñña½. Jar±maraºassa µhitaññathattalakkhaºa½upp±dalakkhaºena ca vayalakkhaºena ca suñña½. Ida½ lakkhaºasuñña½. Katama½ vikkhambhanasuñña½? Nekkhammena k±macchando vikkhambhitoceva suñño ca. Aby±p±dena by±p±do vikkhambhito ceva suñño ca. ¾lokasa-ññ±ya thinamiddha½ vikkhambhitañceva suññañca. Avikkhepena uddhacca½vikkhambhitañceva suññañca. Dhammavavatth±nena vicikicch± vikkhambhit±ceva suññ± ca. ѱºena avijj± vikkhambhit± ceva suññ± ca. P±mojjena arativikkhambhit± ceva suññ± ca. Paµhamena jh±nena n²varaº± vikkhambhit± cevasuññ± ca …pe… arahattamaggena sabbakiles± vikkhambhit± ceva suññ± ca.Ida½ vikkhambhanasuñña½. Katama½ tadaªgasuñña½? Nekkhammena k±macchando tadaªgasuñño. Aby±-p±dena by±p±do tadaªgasuñño. ¾lokasaññ±ya thinamiddha½ tadaªgasuñña½.Avikkhepena uddhacca½ tadaªgasuñña½. Dhammavavatth±nena vicikicch± tada-ªgasuññ±. ѱºena avijj± tadaªgasuññ±. P±mojjena arati tadaªgasuññ±. Paµha-mena jh±nena n²varaº± tadaªgasuññ± …pe… vivaµµan±nupassan±ya saññog±-bhiniveso tadaªgasuñño. Ida½ tadaªgasuñña½. Katama½ samucchedasuñña½? Nekkhammena k±macchando samucchinnoceva suñño ca. Aby±p±dena by±p±do samucchinno ceva suñño ca. ¾lokasa-

Page 274: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ññ±ya (..0362) thinamiddha½ samucchinnañceva suññañca. Avikkhepenauddhacca½ samucchinnañceva suññañca. Dhammavavatth±nena vicikicch±samucchinn± ceva suññ± ca. ѱºena avijj± samucchinn± ceva suññ± ca. P±mo-jjena arati samucchinn± ceva suññ± ca. Paµhamena jh±nena n²varaº± samu-cchinn± ceva suññ± ca …pe… arahattamaggena sabbakiles± samucchinn± cevasuññ± ca. Ida½ samucchedasuñña½. Katama½ paµippassaddhisuñña½? Nekkhammena k±macchando paµippa-ssaddho ceva suñño ca. Aby±p±dena by±p±do paµippassaddho ceva suñño ca.¾lokasaññ±ya thinamiddha½ paµippassaddhañceva suññañca. Avikkhepenauddhacca½ paµippassaddhañceva suññañca. Dhammavavatth±nena vicikicch±paµippassaddh± ceva suññ± ca. ѱºena avijj± paµippassaddh± ceva suññ± ca.P±mojjena arati paµippassaddh± ceva suññ± ca. Paµhamena jh±nena n²varaº±paµippassaddh± ceva suññ± ca …pe… arahattamaggena sabbakiles± paµippa-ssaddh± ceva suññ± ca. Ida½ paµippassaddhisuñña½. Katama½ nissaraºasuñña½? Nekkhammena k±macchando nissaµo cevasuñño ca. Aby±p±dena by±p±do nissaµo ceva suñño ca. ¾lokasaññ±ya thina-middha½ nissaµañceva suññañca. Avikkhepena uddhacca½ nissaµañcevasuññañca. Dhammavavatth±nena vicikicch± nissaµ± ceva suññ± ca. ѱºena avijj±nissaµ± ceva suññ± ca. P±mojjena arati nissaµ± ceva suññ± ca. Paµhamenajh±nena n²varaº± nissaµ± ceva suññ± ca …pe… arahattamaggena sabbakiles±nissaµ± ceva suññ± ca. Ida½ nissaraºasuñña½. Katama½ ajjhattasuñña½? Ajjhatta½ cakkhu½ suñña½ attena v± attaniyena v±niccena v± dhuvena v± sassatena v± avipariº±madhammena v±. Ajjhatta½ sota½suñña½… ajjhatta½ gh±na½ suñña½… ajjhatta½ jivh± suññ±… ajjhatta½ k±yosuñño… ajjhatta½ mano suñño attena v± attaniyena v± niccena v± dhuvena v±sassatena v± avipariº±madhammena v±. Ida½ ajjhattasuñña½. Katama½ bahiddh±suñña½? Bahiddh± r³p± suññ± …pe… bahiddh± dhamm±suññ± attena v± attaniyena v± niccena v± dhuvena v± sassatena v± avipariº±ma-dhammena v±. Ida½ bahiddh±suñña½. Katama½ (..0363) dubhatosuñña½? Yañca ajjhatta½ cakkhu ye ca bahiddh±r³p± ubhayameta½ suñña½ ‚ attena v± attaniyena v± niccena v± dhuvena v±sassatena v± avipariº±madhammena v±. Yañca ajjhatta½ sota½ ye ca bahiddh±sadd± …pe… yañca ajjhatta½ gh±na½ ye ca bahiddh± gandh±… y± ca ajjhatta½jivh± ye ca bahiddh± ras±… yo ca ajjhatta½ k±yo ye ca bahiddh± phoµµhabb±… yoca ajjhatta½ mano ye ca bahiddh± dhamm± ubhayameta½ suñña½ attena v± atta-niyena v± niccena v± dhuvena v± sassatena v± avipariº±madhammena v±. Ida½dubhatosuñña½. Katama½ sabh±gasuñña½? Cha ajjhattik±ni ±yatan±ni sabh±g±ni cevasuññ±ni ca. Cha b±hir±ni ±yatan±ni sabh±g±ni ceva suññ±ni ca. Cha viññ±ºa-k±y± sabh±g± ceva suññ± ca. Cha phassak±y± sabh±g± ceva suññ± ca. Chavedan±k±y± sabh±g± ceva suññ± ca. Cha saññ±k±y± sabh±g± ceva suññ± ca.Cha cetan±k±y± sabh±g± ceva suññ± ca. Ida½ sabh±gasuñña½.

Page 275: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Katama½ visabh±gasuñña½? Cha ajjhattik±ni ±yatan±ni chahi b±hirehi ±yata-nehi visabh±g±ni ceva suññ±ni ca. Cha b±hir±ni ±yatan±ni chahi viññ±ºak±yehivisabh±g±ni ceva suññ±ni ca. Cha viññ±ºak±y± chahi phassak±yehi visabh±g±ceva suññ± ca. Cha phassak±y± chahi vedan±k±yehi visabh±g± ceva suññ± ca.Cha vedan±k±y± chahi saññ±k±yehi visabh±g± ceva suññ± ca. Cha saññ±k±y±chahi cetan±k±yehi visabh±g± ceva suññ± ca. Ida½ visabh±gasuñña½. Katama½ esan±suñña½? Nekkhammesan± k±macchandena suññ±. Aby±p±de-san± by±p±dena suññ±. ¾lokasaññesan± thinamiddhena suññ±. Avikkhepesan±uddhaccena suññ±. Dhammavavatth±nesan± vicikicch±ya suññ±. ѱºesan± avi-jj±ya suññ±. P±mojjesan± aratiy± suññ±. Paµhamajjh±nesan± n²varaºehi suññ±…pe… arahattamaggesan± sabbakilesehi suññ±. Ida½ esan±suñña½. Katama½ pariggahasuñña½? Nekkhammapariggaho k±macchandena suñño.Aby±p±dapariggaho by±p±dena suñño. ¾lokasaññ±pariggaho thinamiddhena (..0364suñño. Avikkhepapariggaho uddhaccena suñño. Dhammavavatth±napariggahovicikicch±ya suñño. ѱºapariggaho avijj±ya suñño. P±mojjapariggaho aratiy±suñño. Paµhamajjh±napariggaho n²varaºehi suñño …pe… arahattamaggapari-ggaho sabbakilesehi suñño. Ida½ pariggahasuñña½. Katama½ paµil±bhasuñña½? Nekkhammapaµil±bho k±macchandena suñño.Aby±p±dapaµil±bho by±p±dena suñño. ¾lokasaññ±paµil±bho thinamiddhenasuñño. Avikkhepapaµil±bho uddhaccena suñño. Dhammavavatth±napaµil±bhovicikicch±ya suñño. ѱºapaµil±bho avijj±ya suñño. P±mojjapaµil±bho aratiy±suñño. Paµhamajjh±napaµil±bho n²varaºehi suñño …pe… arahattamaggapaµi-l±bho sabbakilesehi suñño. Ida½ paµil±bhasuñña½. Katama½ paµivedhasuñña½? Nekkhammappaµivedho k±macchandena

Page 276: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

suñño. Aby±p±dappaµivedho by±p±dena suñño. ¾lokasaññ±ppaµivedho thinami-ddhena suñño. Avikkhepappaµivedho uddhaccena suñño. Dhammavavatth±na-ppaµivedho vicikicch±ya suñño. ѱºappaµivedho avijj±ya suñño. P±mojjappaµi-vedho aratiy± suñño. Paµhamajjh±nappaµivedho n²varaºehi suñño …pe… araha-ttamaggappaµivedho sabbakilesehi suñño. Ida½ paµivedhasuñña½. Katama½ ekattasuñña½, n±nattasuñña½? K±macchando n±natta½,nekkhamma½ ekatta½. Nekkhammekatta½ cetayato k±macchandena suñña½.By±p±do n±natta½, aby±p±do ekatta½. Aby±p±dekatta½ cetayato by±p±denasuñña½. Thinamiddha½ n±natta½, ±lokasaññ± ekatta½. ¾lokasaññekatta½ ceta-yato thinamiddhena suñña½. Uddhacca½ n±natta½, avikkhepo ekatta½. Avikkhe-pekatta½ cetayato uddhaccena suñña½. Vicikicch± n±natta½, dhammavava-tth±na½ ekatta½. Dhammavavatth±nekatta½ cetayato vicikicch±ya suñña½.Avijj± n±natta½, ñ±ºa½ ekatta½. ѱºekatta½ cetayato avijj±ya suñña½. Aratin±natta½, p±mojja½ ekatta½. P±mojjekatta½ cetayato aratiy± suñña½. N²varaº±n±natta½, paµhamajjh±na½ ekatta½. Paµhamajjh±nekatta½ cetayato n²varaºehisuñña½ …pe… sabbakiles± n±natta½, arahattamaggo ekatta½. Arahattamagge-katta½ (..0365) cetayato sabbakilesehi suñña½. Ida½ ekattasuñña½ n±natta-suñña½. Katama½ khantisuñña½? Nekkhammakhanti k±macchandena suññ±. Aby±p±-dakhanti by±p±dena suññ±. ¾lokasaññ±khanti thinamiddhena suññ±. Avikkhepa-khanti uddhaccena suññ±. Dhammavavatth±nakhanti vicikicch±ya suññ±. ѱºa-khanti avijj±ya suññ±. P±mojjakhanti aratiy± suññ±. Paµhamajjh±nakhanti n²vara-ºehi suññ± …pe… arahattamaggakhanti sabbakilesehi suññ±. Ida½ khanti-suñña½. Katama½ adhiµµh±nasuñña½? Nekkhamm±dhiµµh±na½ k±macchandenasuñña½. Aby±p±d±dhiµµh±na½ by±p±dena suñña½. ¾lokasaññ±dhiµµh±na½ thina-middhena suñña½. Avikkhep±dhiµµh±na½ uddhaccena suñña½. Dhammavava-tth±n±dhiµµh±na½ vicikicch±ya suñña½. ѱº±dhiµµh±na½ avijj±ya suñña½. P±mo-jj±dhiµµh±na½ aratiy± suñña½. Paµhamajjh±n±dhiµµh±na½ n²varaºehi suñña½…pe… arahattamagg±dhiµµh±na½ sabbakilesehi suñña½. Ida½ adhiµµh±nasuñña½. Katama½ pariyog±haºasuñña½? Nekkhammapariyog±haºa½ k±macchandenasuñña½. Aby±p±dapariyog±haºa½ by±p±dena suñña½. ¾lokasaññ±pariyog±-haºa½ thinamiddhena suñña½. Avikkhepapariyog±haºa½ uddhaccena suñña½.Dhammavavatth±napariyog±haºa½ vicikicch±ya suñña½. ѱºapariyog±haºa½avijj±ya suñña½. P±mojjapariyog±haºa½ aratiy± suñña½. Paµhamajjh±napariyo-g±haºa½ n²varaºehi suñña½ …pe… arahattamaggapariyog±haºa½ sabbakile-sehi suñña½. Ida½ pariyog±haºasuñña½. Katama½ sampaj±nassa pavattapariy±d±na½ sabbasuññat±na½ paramattha-suñña½? Idha sampaj±no nekkhammena k±macchandassa pavatta½ pariy±di-yati, aby±p±dena by±p±dassa pavatta½ pariy±diyati, ±lokasaññ±ya thinami-ddhassa pavatta½ pariy±diyati, avikkhepena uddhaccassa pavatta½ pariy±diyati,dhammavavatth±nena vicikicch±ya pavatta½ pariy±diyati, ñ±ºena avijj±ya

Page 277: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

pavatta½ pariy±diyati, p±mojjena aratiy± pavatta½ pariy±diyati, paµhamenajh±nena n²varaº±na½ pavatta½ pariy±diyati …pe… arahattamaggena sabbakile-s±na½ pavatta½ pariy±diyati. Atha v± pana sampaj±nassa anup±dises±ya nibb±-nadh±tuy± parinibb±yantassa ida½ ceva cakkhupavatta½ pariy±diyati, aññañcacakkhupavatta½ na (..0366) uppajjati. Idañceva sotapavatta½ …pe… gh±napava-tta½… jivh±pavatta½… k±yapavatta½… manopavatta½ pariy±diyati, aññañcamanopavatta½ na uppajjati. Ida½ sampaj±nassa pavattapariy±d±na½ sabbasu-ññat±na½ paramatthasuññanti. Suññakath± niµµhit±. Yuganaddhavaggo dutiyo. Tassudd±na½– Yuganaddh± saccabojjhaªg±, mett± vir±gapañcam±; paµisambhid± dhammacakka½, lokuttarabalasuññ±ti. Esa nik±yadharehi µhapito, asamo dutiyo pavaro Varavaggoti. 3. Paññ±vaggo 1. Mah±paññ±kath± 1. Anicc±nupassan± (..0367) bh±vit± bahul²kat± katama½ pañña½ parip³reti?Dukkh±nupassan± bh±vit± bahul²kat± katama½ pañña½ parip³reti? Anatt±nupa-ssan± bh±vit± bahul²kat± katama½ pañña½ parip³reti …pe… paµinissagg±nupa-ssan± bh±vit± bahul²kat± katama½ pañña½ parip³reti? Anicc±nupassan± bh±vit± bahul²kat± javanapañña½ parip³reti. Dukkh±nupa-ssan± bh±vit± bahul²kat± nibbedhikapañña½ parip³reti. Anatt±nupassan± bh±vit±bahul²kat± mah±pañña½ parip³reti. Nibbid±nupassan± bh±vit± bahul²kat± tikkha-pañña½ parip³reti. Vir±g±nupassan± bh±vit± bahul²kat± vipulapañña½ parip³reti.Nirodh±nupassan± bh±vit± bahul²kat± gambh²rapañña½ parip³reti. Paµinissagg±-nupassan± bh±vit± bahul²kat± as±mantapañña½ ‚ parip³reti. Im± satta paññ±bh±vit± bahul²kat± paº¹icca½ parip³renti. Im± aµµha paññ± bh±vit± bahul²kat±puthupañña½ parip³renti. Im± nava paññ± bh±vit± bahul²kat± h±sapañña½ parip³-renti. H±sapaññ± paµibh±napaµisambhid±. Tass± atthavavatth±nato atthapaµisa-mbhid± adhigat± hoti sacchikat± phassit± paññ±ya. Dhammavavatth±nato

Page 278: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

dhammapaµisambhid± adhigat± hoti sacchikat± phassit± paññ±ya. Niruttivavatth±-nato niruttipaµisambhid± adhigat± hoti sacchikat± phassit± paññ±ya. Paµibh±nava-vatth±nato paµibh±napaµisambhid± adhigat± hoti sacchikat± phassit± paññ±ya.Tassim± catasso paµisambhid±yo adhigat± honti sacchikat± phassit± paññ±ya. R³pe anicc±nupassan± bh±vit± bahul²kat± katama½ pañña½ parip³reti …pe…r³pe paµinissagg±nupassan± bh±vit± bahul²kat± katama½ pañña½ parip³reti?R³pe anicc±nupassan± bh±vit± bahul²kat± javanapañña½ parip³reti …pe… r³pepaµinissagg±nupassan± bh±vit± bahul²kat± as±mantapañña½ parip³reti. Im± sattapaññ± bh±vit± bahul²kat± paº¹icca½ parip³renti. Im± aµµha paññ± (..0368) bh±vit±bahul²kat± puthupañña½ parip³renti. Im± nava paññ± bh±vit± bahul²kat± h±sa-pañña½ parip³renti. H±sapaññ± paµibh±napaµisambhid±. Tass± atthavavatth±nato atthapaµisa-mbhid± adhigat± hoti sacchikat± phassit± paññ±ya. Dhammavavatth±natodhammapaµisambhid± adhigat± hoti sacchikat± phassit± paññ±ya. Niruttivavatth±-nato niruttipaµisambhid± adhigat± hoti sacchikat± phassit± paññ±ya. Paµibh±nava-vatth±nato paµibh±napaµisambhid± adhigat± hoti, sacchikat± phassit± paññ±ya.Tassim± catasso paµisambhid±yo adhigat± honti sacchikat± phassit± paññ±ya. Vedan±ya …pe… saññ±ya… saªkh±resu… viññ±ºe… cakkhusmi½ …pe…jar±maraºe anicc±nupassan± bh±vit± bahul²kat± katama½ pañña½ parip³reti…pe… jar±maraºe paµinissagg±nupassan± bh±vit± bahul²kat± katama½ pañña½parip³reti? Jar±maraºe anicc±nupassan± bh±vit± bahul²kat± javanapañña½ pari-p³reti …pe… jar±maraºe paµinissagg±nupassan± bh±vit± bahul²kat± as±manta-pañña½ parip³reti. Im± satta paññ± bh±vit± bahul²kat± paº¹icca½ parip³renti.Im± aµµha paññ± bh±vit± bahul²kat± puthupañña½ parip³renti. Im± nava paññ±bh±vit± bahul²kat± h±sapañña½ parip³renti. H±sapaññ± paµibh±napaµisambhid±. Tass± atthavavatth±nato atthapaµisa-mbhid± adhigat± hoti sacchikat± phassit± paññ±ya. Dhammavavatth±natodhammapaµisambhid± adhigat± hoti sacchikat± phassit± paññ±ya. Niruttivavatth±-nato niruttipaµisambhid± adhigat± hoti sacchikat± phassit± paññ±ya. Paµibh±nava-vatth±nato paµibh±napaµisambhid± adhigat± hoti sacchikat± phassit± paññ±ya.Tassim± catasso paµisambhid±yo adhigat± honti sacchikat± phassit± paññ±ya. 2. R³pe anicc±nupassan± bh±vit± bahul²kat± katama½ pañña½ parip³reti? At²-t±n±gatapaccuppanne r³pe anicc±nupassan± bh±vit± bahul²kat± katama½pañña½ parip³reti? R³pe dukkh±nupassan± bh±vit± bahul²kat± katama½ pañña½parip³reti? At²t±n±gatapaccuppanne r³pe dukkh±nupassan± bh±vit± bahul²kat±katama½ pañña½ parip³reti? R³pe anatt±nupassan± (..0369) bh±vit± bahul²kat±katama½ pañña½ parip³reti? At²t±n±gatapaccuppanne r³pe anatt±nupassan±bh±vit± bahul²kat± katama½ pañña½ parip³reti? R³pe nibbid±nupassan± bh±vit±bahul²kat± katama½ pañña½ parip³reti? At²t±n±gatapaccuppanne r³pe nibbid±nu-passan± bh±vit± bahul²kat± katama½ pañña½ parip³reti? R³pe vir±g±nupassan±bh±vit± bahul²kat± katama½ pañña½ parip³reti? At²t±n±gatapaccuppanne r³pevir±g±nupassan± bh±vit± bahul²kat± katama½ pañña½ parip³reti? R³pe nirodh±-

Page 279: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

nupassan± bh±vit± bahul²kat± katama½ pañña½ parip³reti? At²t±n±gatapaccu-ppanne r³pe nirodh±nupassan± bh±vit± bahul²kat± katama½ pañña½ parip³reti?R³pe paµinissagg±nupassan± bh±vit± bahul²kat± katama½ pañña½ parip³reti?At²t±n±gatapaccuppanne r³pe paµinissagg±nupassan± bh±vit± bahul²kat±katama½ pañña½ parip³reti? R³pe anicc±nupassan± bh±vit± bahul²kat± javanapañña½ parip³reti. At²t±n±ga-tapaccuppanne r³pe anicc±nupassan± bh±vit± bahul²kat± javanapañña½ parip³-reti. R³pe dukkh±nupassan± bh±vit± bahul²kat± nibbedhikapañña½ parip³reti.At²t±n±gatapaccuppanne r³pe dukkh±nupassan± bh±vit± bahul²kat± javana-pañña½ parip³reti. R³pe anatt±nupassan± bh±vit± bahul²kat± mah±pañña½ pari-p³reti. At²t±n±gatapaccuppanne r³pe anatt±nupassan± bh±vit± bahul²kat± javana-pañña½ parip³reti. R³pe nibbid±nupassan± bh±vit± bahul²kat± tikkhapañña½parip³reti. At²t±n±gatapaccuppanne r³pe nibbid±nupassan± bh±vit± bahul²kat±javanapañña½ parip³reti. R³pe vir±g±nupassan± bh±vit± bahul²kat± vipula-pañña½ parip³reti. At²t±n±gatapaccuppanne r³pe vir±g±nupassan± bh±vit± bahu-l²kat± javanapañña½ parip³reti. R³pe nirodh±nupassan± bh±vit± bahul²kat±gambh²rapañña½ parip³reti. At²t±n±gatapaccuppanne r³pe nirodh±nupassan±bh±vit± bahul²kat± javanapañña½ parip³reti. R³pe paµinissagg±nupassan±bh±vit± bahul²kat± as±mantapañña½ parip³reti. At²t±n±gatapaccuppanne r³pepaµinissagg±nupassan± bh±vit± bahul²kat± javanapañña½ parip³reti. Im± sattapaññ± bh±vit± bahul²kat± paº¹icca½ parip³renti. Im± aµµha paññ± bh±vit± bahul²-kat± puthupañña½ parip³renti. Im± nava paññ± bh±vit± bahul²kat± h±sapañña½parip³renti. H±sapaññ± (..0370) paµibh±napaµisambhid±. Tass± atthavavatth±nato atthapa-µisambhid± adhigat± hoti sacchikat± phassit± paññ±ya. Dhammavavatth±natodhammapaµisambhid± adhigat± hoti sacchikat± phassit± paññ±ya. Niruttivavatth±-nato niruttipaµisambhid± adhigat± hoti sacchikat± phassit± paññ±ya. Paµibh±nava-vatth±nato paµibh±napaµisambhid± adhigat± hoti sacchikat± phassit± paññ±ya.Tassim± catasso paµisambhid±yo adhigat± honti sacchikat± phassit± paññ±ya. Vedan±ya …pe… saññ±ya… saªkh±resu… viññ±ºe… cakkhusmi½ …pe…jar±maraºe anicc±nupassan± bh±vit± bahul²kat± katama½ pañña½ parip³reti?At²t±n±gatapaccuppanne jar±maraºe anicc±nupassan± bh±vit± bahul²kat±katama½ pañña½ parip³reti …pe… jar±maraºe paµinissagg±nupassan± bh±vit±bahul²kat± katama½ pañña½ parip³reti? At²t±n±gatapaccuppanne jar±maraºepaµinissagg±nupassan±

Page 280: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

bh±vit± bahul²kat± katama½ pañña½ parip³reti? Jar±maraºe anicc±nupassan±bh±vit± bahul²kat± javanapañña½ parip³reti. At²t±n±gatapaccuppanne jar±ma-raºe anicc±nupassan± bh±vit± bahul²kat± javanapañña½ parip³reti …pe…tassim± catasso paµisambhid±yo adhigat± honti sacchikat± phassit± paññ±ya. 3. “Catt±rome, bhikkhave ‚, dhamm± bh±vit± bahul²kat± sot±pattiphalasacchi-kiriy±ya sa½vattanti. Katame catt±ro? Sappurisasa½sevo, saddhammassavana½,yonisomanasik±ro, dhamm±nudhammapaµipatti– ime kho, bhikkhave, catt±rodhamm± bh±vit± bahul²kat± sot±pattiphalasacchikiriy±ya sa½vattanti. “Catt±rome, bhikkhave, dhamm± bh±vit± bahul²kat± sakad±g±miphalasacchiki-riy±ya sa½vattanti …pe… an±g±miphalasacchikiriy±ya sa½vattanti …pe… araha-ttaphalasacchikiriy±ya sa½vattanti. Katame catt±ro? Sappurisasa½sevo, saddha-mmassavana½, yonisomanasik±ro, dhamm±nudhammapaµipatti– ime kho,bhikkhave, catt±ro dhamm± bh±vit± bahul²kat± arahattamaggaphalasacchikiri-y±ya sa½vattanti. “Catt±rome (..0371), bhikkhave, dhamm± bh±vit± bahul²kat± paññ±paµil±bh±yasa½vattanti …pe… paññ±buddhiy± sa½vattanti, paññ±vepull±ya sa½vattanti,mah±paññat±ya sa½vattanti, puthupaññat±ya sa½vattanti, vipulapaññat±yasa½vattanti, gambh²rapaññat±ya sa½vattanti, as±mantapaññat±ya ‚ sa½vattanti,bh³ripaññat±ya sa½vattanti, paññ±b±hull±ya sa½vattanti, s²ghapaññat±ya sa½va-ttanti, lahupaññat±ya sa½vattanti, h±sapaññat±ya sa½vattanti, javanapaññat±yasa½vattanti, tikkhapaññat±ya sa½vattanti, nibbedhikapaññat±ya sa½vattanti.Katame catt±ro? Sappurisasa½sevo, saddhammassavana½, yonisomanasik±ro,dhamm±nudhammapaµipatti– ime kho, bhikkhave, catt±ro dhamm± bh±vit± bahul²-kat± paññ±paµil±bh±ya sa½vattanti, paññ±buddhiy± sa½vattanti …pe… nibbedhi-kapaññat±ya sa½vattanti”. 1. So¼asapaññ±niddeso 4. Paññ±paµil±bh±ya sa½vattant²ti katamo paññ±paµil±bho? Catunna½ magga-ñ±º±na½, catunna½ phalañ±º±na½, catunna½ paµisambhid±ñ±º±na½, channa½abhiññ±ñ±º±na½, tesattat²na½ ñ±º±na½, sattasattat²na½ ñ±º±na½ l±bho paµi-l±bho patti sampatti phassan± ‚ sacchikiriy± upasampad±. Paññ±paµil±bh±yasa½vattant²ti– aya½ paññ± paµil±bho. Paññ±buddhiy± sa½vattant²ti katam± paññ±buddhi? Sattannañca sekkh±na½puthujjanakaly±ºakassa ca paññ± va¹¹hati, arahato paññ± va¹¹hati. Va¹¹hitava-¹¹han± paññ±buddhiy± sa½vattant²ti– aya½ paññ±buddhi. Paññ±vepull±ya sa½vattant²ti katama½ paññ±vepulla½? Sattanna½ sekkh±na½puthujjanakaly±ºakassa ca paññ±vepulla½ gacchati. Arahato paññ± vepullagat±paññ±vepull±ya sa½vattant²ti– ida½ paññ±vepulla½. Mah±paññat±ya sa½vattant²ti katam± mah±paññ±? Mahante atthe pariggaºh±-t²ti– mah±paññ±. Mahante dhamme pariggaºh±t²ti– mah±paññ±. Mahant± niruttiyopariggaºh±t²ti– mah±paññ±. Mahant±ni paµibh±n±ni pariggaºh±t²ti– mah±paññ±.

Page 281: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Mahante s²lakkhandhe pariggaºh±t²ti– mah±paññ±. Mahante sam±dhikkhandhepariggaºh±t²ti– mah±paññ±. Mahante paññ±kkhandhe pariggaºh±t²ti (..0372)–mah±paññ±. Mahante vimuttikkhandhe pariggaºh±t²ti– mah±paññ±. Mahantevimuttiñ±ºadassanakkhandhe pariggaºh±t²ti– mah±paññ±. Mahant±ni µh±n±µµh±-n±ni pariggaºh±t²ti– mah±paññ±. Mahant± vih±rasam±pattiyo pariggaºh±t²ti–mah±paññ±. Mahant±ni ariyasacc±ni pariggaºh±t²ti– mah±paññ±. Mahante satipa-µµh±ne pariggaºh±t²ti– mah±paññ±. Mahante sammappadh±ne pariggaºh±t²ti–mah±paññ±. Mahante iddhip±de pariggaºh±t²ti– mah±paññ±. Mahant±ni indriy±nipariggaºh±t²ti– mah±paññ±. Mahant±ni bal±ni pariggaºh±t²ti– mah±paññ±.Mahante bojjhaªge pariggaºh±t²ti– mah±paññ±. Mahanta½ ariyamagga½ ‚ pari-ggaºh±t²ti– mah±paññ±. Mahant±ni s±maññaphal±ni pariggaºh±t²ti– mah±paññ±.Mahant± abhiññ±yo ‚ pariggaºh±t²ti– mah±paññ±. Mahanta½ paramattha½nibb±na½ pariggaºh±t²ti– mah±paññ±. Mah±paññat±ya sa½vattant²ti– aya½ mah±-paññ±. Puthupaññat±ya sa½vattant²ti katam± puthupaññ±? Puthun±n±khandhesuñ±ºa½ pavattat²ti– puthupaññ±. Puthun±n±dh±t³su ñ±ºa½ pavattat²ti– puthu-paññ±. Puthun±n±-±yatanesu ñ±ºa½ pavattat²ti– puthupaññ±. Puthun±n±paµicca-samupp±desu ñ±ºa½ pavattat²ti– puthupaññ±. Puthun±n±suññatamanupala-bbhesu ñ±ºa½ pavattat²ti– puthupaññ±. Puthun±n±-atthesu ñ±ºa½ pavattat²ti–puthupaññ±. Puthun±n±dhammesu ñ±ºa½ pavattat²ti– puthupaññ±. Puthun±n±ni-rutt²su ñ±ºa½ pavattat²ti– puthupaññ±. Puthun±n±paµibh±nesu ñ±ºa½ pavattat²ti–puthupaññ±. Puthun±n±s²lakkhandhesu ñ±ºa½ pavattat²ti– puthupaññ±. Puthun±-n±sam±dhikkhandhesu ñ±ºa½ pavattat²ti– puthupaññ±. Puthun±n±paññ±kkha-ndhesu ñ±ºa½ pavattat²ti– puthupaññ±. Puthun±n±vimuttikkhandhesu ñ±ºa½pavattat²ti– puthupaññ±. Puthun±n±vimuttiñ±ºadassanakkhandhesu ñ±ºa½ pava-ttat²ti– puthupaññ±. Puthun±n±µh±n±µµh±nesu ñ±ºa½ pavattat²ti– puthupaññ±.Puthun±n±vih±rasam±patt²su ñ±ºa½ pavattat²ti– puthupaññ±. Puthun±n±-ariyasa-ccesu ñ±ºa½ pavattat²ti– puthupaññ±. Puthun±n±satipaµµh±nesu ñ±ºa½ pavatta-t²ti– puthupaññ±. Puthun±n±sammappadh±nesu ñ±ºa½ pavattat²ti– puthupaññ±.Puthun±n±-iddhip±desu ñ±ºa½ pavattat²ti– puthupaññ±. Puthun±n±-indriyesuñ±ºa½ pavattat²ti– puthupaññ±. Puthun±n±balesu ñ±ºa½ pavattat²ti (..0373)–puthupaññ±. Puthun±n±bojjhaªgesu ñ±ºa½ pavattat²ti– puthupaññ±. Puthun±n±-a-riyamaggesu ñ±ºa½ pavattat²ti– puthupaññ±. Puthun±n±s±maññaphalesu ñ±ºa½pavattat²ti– puthupaññ±. Puthun±n±-abhiññ±su ñ±ºa½ pavattat²ti– puthupaññ±.Puthujjanas±dh±raºe dhamme atikkamma ‚ paramatthe nibb±ne ñ±ºa½ pavatta-t²ti– puthupaññ±. Puthupaññat±ya sa½vattant²ti– aya½ puthupaññ±. Vipulapaññat±ya sa½vattant²ti katam± vipulapaññ±? Vipule atthe pariggaºh±-t²ti– vipulapaññ±. Vipule dhamme pariggaºh±t²ti– vipulapaññ±. Vipul± niruttiyo pari-ggaºh±t²ti– vipulapaññ±. Vipul±ni paµibh±n±ni pariggaºh±t²ti– vipulapaññ±. Vipules²lakkhandhe pariggaºh±t²ti– vipulapaññ±. Vipule sam±dhikkhandhe pariggaºh±-t²ti– vipulapaññ±. Vipule paññ±kkhandhe pariggaºh±t²ti– vipulapaññ±. Vipule vimu-ttikkhandhe pariggaºh±t²ti– vipulapaññ±. Vipule vimuttiñ±ºadassanakkhandhe

Page 282: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

pariggaºh±t²ti– vipulapaññ±. Vipul±ni µh±n±µµh±n±ni pariggaºh±t²ti– vipulapaññ±.Vipul± vih±rasam±pattiyo pariggaºh±t²ti– vipulapaññ±. Vipul±ni ariyasacc±ni pari-ggaºh±t²ti– vipulapaññ±. Vipule satipaµµh±ne pariggaºh±t²ti– vipulapaññ±. Vipulesammappadh±ne pariggaºh±t²ti– vipulapaññ±. Vipule iddhip±de pariggaºh±t²ti–vipulapaññ±. Vipul±ni indriy±ni pariggaºh±t²ti– vipulapaññ±. Vipul±ni bal±ni pari-ggaºh±t²ti– vipulapaññ±. Vipule bojjhaªge pariggaºh±t²ti– vipulapaññ±. Vipule ari-yamagge pariggaºh±t²ti– vipulapaññ±. Vipul±ni s±maññaphal±ni pariggaºh±t²ti–vipulapaññ±. Vipul± abhiññ±yo pariggaºh±t²ti– vipulapaññ±. Vipula½ paramattha½nibb±na½ pariggaºh±t²ti– vipulapaññ±. Vipulapaññat±ya sa½vattant²ti– aya½ vipu-lapaññ±. Gambh²rapaññat±ya sa½vattant²ti katam± gambh²rapaññ±? Gambh²resukhandhesu ñ±ºa½ pavattat²ti– gambh²rapaññ±. Gambh²r±su dh±t³su ñ±ºa½ pava-ttat²ti– gambh²rapaññ±. Gambh²resu ±yatanesu ñ±ºa½ pavattat²ti– gambh²rapaññ±.Gambh²resu paµiccasamupp±desu ñ±ºa½ pavattat²ti– gambh²rapaññ±. Gambh²-resu suññatamanupalabbhesu ñ±ºa½ pavattat²ti– gambh²rapaññ±. Gambh²resuatthesu ñ±ºa½ pavattat²ti– gambh²rapaññ±. Gambh²resu dhammesu ñ±ºa½ pava-ttat²ti– gambh²rapaññ±. Gambh²r±su nirutt²su ñ±ºa½ pavattat²ti– gambh²rapaññ±.Gambh²resu paµibh±nesu ñ±ºa½ pavattat²ti (..0374)– gambh²rapaññ±. Gambh²-resu s²lakkhandhesu ñ±ºa½ pavattat²ti– gambh²rapaññ±. Gambh²resu sam±dhi-kkhandhesu ñ±ºa½ pavattat²ti– gambh²rapaññ±. Gambh²resu paññ±kkhandhesuñ±ºa½ pavattat²ti– gambh²rapaññ±. Gambh²resu vimuttikkhandhesu ñ±ºa½ pava-ttat²ti– gambh²rapaññ±. Gambh²resu vimuttiñ±ºadassanakkhandhesu ñ±ºa½ pava-ttat²ti– gambh²rapaññ±. Gambh²resu µh±n±µµh±nesu ñ±ºa½ pavattat²ti– gambh²ra-paññ±. Gambh²r±su vih±rasam±patt²su ñ±ºa½ pavattat²ti– gambh²rapaññ±.Gambh²resu ariyasaccesu ñ±ºa½ pavattat²ti– gambh²rapaññ±. Gambh²resu satipa-µµh±nesu ñ±ºa½ pavattat²ti– gambh²rapaññ±. Gambh²resu sammappadh±nesuñ±ºa½ pavattat²ti– gambh²rapaññ±. Gambh²resu iddhip±desu ñ±ºa½ pavattat²ti–gambh²rapaññ±. Gambh²resu indriyesu ñ±ºa½ pavattat²ti– gambh²rapaññ±.Gambh²resu balesu ñ±ºa½ pavattat²ti– gambh²rapaññ±. Gambh²resu bojjhaªgesuñ±ºa½ pavattat²ti– gambh²rapaññ±. Gambh²resu ariyamaggesu ñ±ºa½ pavattat²ti–gambh²rapaññ±. Gambh²resu s±maññaphalesu ñ±ºa½ pavattat²ti– gambh²ra-paññ±. Gambh²r±su abhiññ±su ñ±ºa½ pavattat²ti– gambh²rapaññ±. Gambh²reparamatthe nibb±ne ñ±ºa½ pavattat²ti– gambh²rapaññ±. Gambh²rapaññat±yasa½vattant²ti– aya½ gambh²rapaññ±. As±mantapaññat±ya sa½vattant²ti katam± as±mantapaññ±? Yassa puggalassaatthavavatth±nato atthapaµisambhid± adhigat± hoti sacchikat± phassit± paññ±ya,dhammavavatth±nato dhammapaµisambhid± adhigat± hoti sacchikat± phassit±paññ±ya, niruttivavatth±nato niruttipaµisambhid± adhigat± hoti sacchikat± phassit±paññ±ya, paµibh±navavatth±nato paµibh±napaµisambhid± adhigat± hoti sacchikat±phassit± paññ±ya, tassa atthe ca dhamme ca niruttiy± ca paµibh±ne ca na aññokoci sakkoti abhisambhavitu½. Anabhisambhavan²yo ca so aññeh²ti– as±manta-pañño.

Page 283: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Puthujjanakaly±ºakassa paññ± aµµhamakassa paññ±ya d³re vid³re suvid³re nasantike na s±mant±. Puthujjanakaly±ºaka½ up±d±ya aµµhamako as±mantapañño.Aµµhamakassa paññ± sot±pannassa paññ±ya d³re vid³re suvid³re na santike nas±mant±. Aµµhamaka½ up±d±ya sot±panno as±mantapañño. Sot±pannassapaññ± sakad±g±missa paññ±ya d³re vid³re suvid³re na santike na s±mant±.Sot±panna½ up±d±ya sakad±g±mi as±mantapañño. Sakad±g±missa paññ± an±-g±missa paññ±ya d³re (..0375) vid³re suvid³re na santike na s±mant±. Sakad±-g±mi½ up±d±ya an±g±m² as±mantapañño. An±g±missa paññ± arahato paññ±yad³re vid³re suvid³re na santike na s±mant±. An±g±mi½ up±d±ya arah± as±manta-pañño. Arahato paññ± paccekasambuddhassa ‚ paññ±ya d³re vid³re suvid³rena santike na s±mant±. Arahanta½ up±d±ya paccekabuddho as±mantapañño.Paccekabuddhañca sadevakañca loka½ up±d±ya tath±gato araha½ samm±sa-mbuddho aggo as±mantapañño. 5. Paññ±pabhedakusalo pabhinnañ±ºo adhigatappaµisambhido catuves±rajja-ppatto dasabaladh±r² puris±sabho purisas²ho purisan±go puris±jañño purisadho-rayho anantañ±ºo anantatejo anantayaso a¹¹ho mahaddhano dhanav± net±vinet± anunet± paññ±pet± nijjh±pet± pekkhet± pas±det±. So hi bhagav± anuppa-nnassa maggassa upp±det±, asañj±tassa maggassa sañjanet± ‚, anakkh±tassamaggassa akkh±t±, maggaññ³ maggavid³ maggakovido magg±nug±m² ‚ capanassa etarahi s±vak± viharanti pacch± samann±gat±. So hi bhagav± j±na½ j±n±ti, passa½ passati, cakkhubh³to ñ±ºabh³to dhamma-bh³to brahmabh³to vatt± pavatt± atthassa ninnet± amatassa d±t± dhammass±m²tath±gato. Natthi tassa bhagavato aññ±ta½ adiµµha½ avidita½ asacchikata½ apha-ssita½ paññ±ya. At²ta½ an±gata½ paccuppanna½ ‚ up±d±ya sabbe dhamm±sabb±k±rena buddhassa bhagavato ñ±ºamukhe ±p±tha½ ±gacchanti. Ya½ kiñcineyya½ n±ma atthi ta½ sabba½ j±nitabba½ ‚. Attattho v± parattho v± ubhayatthov± diµµhadhammiko v± attho sampar±yiko v± attho utt±no v± attho gambh²ro v±attho g³¼ho v± attho paµicchanno v± attho neyyo

Page 284: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

v± attho n²to v± attho anavajjo v± attho nikkileso v± attho vod±no v± attho para-mattho v± attho, sabba½ ta½ antobuddhañ±ºe parivattati. Sabba½ (..0376) k±yakamma½ buddhassa bhagavato ñ±º±nuparivatti. Sabba½vac²kamma½ buddhassa bhagavato ñ±º±nuparivatti. Sabba½ manokamma½buddhassa bhagavato ñ±º±nuparivatti. At²te buddhassa bhagavato appaµihata½ñ±ºa½. An±gate buddhassa bhagavato appaµihata½ ñ±ºa½. Paccuppannebuddhassa bhagavato appaµihata½ ñ±ºa½. Y±vataka½ neyya½ t±vataka½ ñ±ºa½,y±vataka½ ñ±ºa½ t±vataka½ neyya½. Neyyapariyantika½ ñ±ºa½, ñ±ºapariya-ntika½ neyya½. Neyya½ atikkamitv± ñ±ºa½ nappavattati. ѱºa½ atikkamitv±neyyapatho natthi. Aññamaññapariyantaµµh±yino te dhamm±. Yath± dvinna½samuggapaµal±na½ samm± phusit±na½ ‚ heµµhima½ samuggapaµala½ uparima½n±tivattati, uparima½ samuggapaµala½ heµµhima½ n±tivattati, aññamaññapariya-ntaµµh±yino; evameva buddhassa bhagavato neyyañca ñ±ºañca aññamaññapari-yantaµµh±yino. Y±vataka½ neyya½ t±vataka½ ñ±ºa½, y±vataka½ ñ±ºa½ t±va-taka½ neyya½. Neyyapariyantika½ ñ±ºa½, ñ±ºapariyantika½ neyya½. Neyya½atikkamitv± ñ±ºa½ nappavattati. ѱºa½ atikkamitv± neyyapatho natthi. Aññama-ññapariyantaµµh±yino te dhamm±. Sabbadhammesu buddhassa bhagavato ñ±ºa½pavattati. Sabbe dhamm± buddhassa bhagavato ±vajjanappaµibaddh± ±kaªkhappaµi-baddh± manasik±rappaµibaddh± cittupp±dappaµibaddh±. Sabbasattesubuddhassa bhagavato ñ±ºa½ pavattati. Sabbesa½ satt±na½ buddho ±saya½j±n±ti, anusaya½ j±n±ti, carita½ ‚ j±n±ti, adhimutti½ j±n±ti. Apparajakkhe mah±ra-jakkhe tikkhindriye mudindriye sv±k±re dv±k±re suviññ±paye duviññ±payebhabb±bhabbe satte paj±n±ti. Sadevako loko sam±rako sabrahmako sassamaºa-br±hmaº² paj± sadevamanuss± antobuddhañ±ºe parivattati. Yath± ye keci macchakacchap±, antamaso timitimiªgala½ up±d±ya, antomah±-samudde parivattanti, evameva½ sadevako loko sam±rako sabrahmako sassama-ºabr±hmaº² paj± sadevamanuss± antobuddhañ±ºe parivattati. Yath± ye kecipakkhino, antamaso garu¼a½ venateyya½ up±d±ya, ±k±sassa padese pariva-ttanti; evameva yepi te s±riputtasam± paññ±ya tepi buddhañ±ºassa padese pari-vattanti. Buddhañ±ºa½ devamanuss±na½ (..0377) pañña½ pharitv± atigha½sitv±tiµµhati. Yepi te khattiyapaº¹it± br±hmaºapaº¹it± gahapatipaº¹it± samaºapaº¹it±nipuº± kataparappav±d± v±lavedhir³p± vobhindant± ‚ maññe caranti paññ±ga-tena diµµhigat±ni, te pañha½ abhisaªkharitv± abhisaªkharitv± tath±gata½ upasa-ªkamitv± pucchanti g³¼h±ni ca paµicchann±ni ca, kathit± visajjit± ca te pañh±bhagavat± honti niddiµµhak±raº± ‚. Upakkhittak± ca te bhagavato sampajjanti.Atha kho bhagav± tattha atirocati yadida½ paññ±y±ti. Aggo as±mantapañño, as±-mantapaññat±ya sa½vattant²ti– aya½ as±mantapaññ±. 6. Bh³ripaññat±ya sa½vattant²ti katam± bh³ripaññ±? R±ga½ abhibhuyyat²ti–bh³ripaññ±. Abhibhavit±ti– bh³ripaññ±. Dosa½ abhibhuyyat²ti– bh³ripaññ±. Abhi-bhavit±ti– bh³ripaññ±. Moha½ abhibhuyyat²ti– bh³ripaññ±. Abhibhavit±ti– bh³ri-paññ±. Kodha½ …pe… upan±ha½ … makkha½… pa¼±sa½… issa½… macchari-

Page 285: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ya½… m±ya½… s±µheyya½… thambha½… s±rambha½… m±na½… atim±na½…mada½… pam±da½… sabbe kilese… sabbe duccarite… sabbe abhisaªkh±re…pe… sabbe bhavag±mikamme abhibhuyyat²ti– bh³ripaññ±. Abhibhavit±ti– bh³ri-paññ±. R±go ari. Ta½ ari½ maddanipaññ±ti– bh³ripaññ±. Doso ari. Ta½ ari½maddanipaññ±ti– bh³ripaññ±. Moho ari. Ta½ ari½ maddanipaññ±ti– bh³ripaññ±.Kodho …pe… upan±ho… makkho… pa¼±so… iss±… macchariya½… m±y±…s±µheyya½… thambho… s±rambho… m±no… atim±no… mado… pam±do…sabbe kiles±… sabbe duccarit±… sabbe abhisaªkh±r± …pe… sabbe bhavag±mi-kamm± ari. Ta½ ari½ maddanipaññ±ti– bh³ripaññ±. Bh³ri vuccati pathav² ‚. T±yapathavisam±ya vitthat±ya vipul±ya paññ±ya samann±gatoti– bh³ripaññ±. Api ca,paññ±ya meta½ adhivacana½. Bh³ri medh± pariº±yik±ti– bh³ripaññ±. Bh³ripa-ññat±ya sa½vattant²ti– aya½ bh³ripaññ±. Paññ±b±hull±ya sa½vattant²ti katama½ paññ±b±hulla½? Idhekacco paññ±ga-ruko hoti paññ±carito paññ±sayo paññ±dhimutto paññ±dhajo paññ±ketu paññ±-dhipateyyo vicayabahulo pavicayabahulo okkh±yanabahulo samokkh±yanaba-hulo ‚ sampekkh±yanadhammo vibh³tavih±r² taccarito taggaruko tabbahulotanninno tappoºo (..0378) tappabbh±ro tadadhimutto tadadhipateyyo. Yath± gaºa-garuko vuccati “gaºab±huliko”ti, c²varagaruko vuccati “c²varab±huliko”ti, pattaga-ruko vuccati “pattab±huliko”ti, sen±sanagaruko vuccati “sen±sanab±huliko”ti; eva-meva½ idhekacco paññ± garuko hoti paññ±carito paññ±sayo paññ±dhimuttopaññ±dhajo paññ±ketu paññ±dhipateyyo vicayabahulo pavicayabahulo okkh±ya-nabahulo samokkh±yanabahulo sampekkh±yanadhammo vibh³tavih±r² taccaritotaggaruko tabbahulo tanninno tappoºo tappabbh±ro tadadhimutto tadadhipateyyo.Paññ±b±hull±ya sa½vattant²ti– ida½ paññ±b±hulla½. S²ghapaññat±ya sa½vattant²ti katam± s²ghapaññ±? S²gha½ s²gha½ s²l±ni pari-p³ret²ti– s²ghapaññ±. S²gha½ s²gha½ indriyasa½vara½ parip³ret²ti– s²ghapaññ±.S²gha½ s²gha½ bhojane mattaññuta½ parip³ret²ti– s²ghapaññ±. S²gha½ s²gha½j±gariy±nuyoga½ parip³ret²ti– s²ghapaññ±. S²gha½ s²gha½ s²lakkhandha½ parip³-ret²ti– s²ghapaññ±. S²gha½ s²gha½ sam±dhikkhandha½ parip³ret²ti– s²ghapaññ±.S²gha½ s²gha½ paññ±kkhandha½ parip³ret²ti– s²ghapaññ±. S²gha½ s²gha½ vimu-ttikkhandha½ parip³ret²ti– s²ghapaññ±. S²gha½ s²gha½ vimuttiñ±ºadassana-kkhandha½ parip³ret²ti– s²ghapaññ±. S²gha½ s²gha½ µh±n±µµh±n±ni paµivijjhat²ti–s²ghapaññ±. S²gha½ s²gha½ vih±rasam±pattiyo parip³ret²ti– s²ghapaññ±. S²gha½s²gha½ ariyasacc±ni paµivijjhat²ti– s²ghapaññ±. S²gha½ s²gha½ satipaµµh±ne bh±ve-t²ti– s²ghapaññ±. S²gha½ s²gha½ sammappadh±ne bh±vet²ti– s²ghapaññ±. S²gha½s²gha½ iddhip±de bh±vet²ti– s²ghapaññ±. S²gha½ s²gha½ indriy±ni bh±vet²ti– s²gha-paññ±. S²gha½ s²gha½ bal±ni bh±vet²ti– s²ghapaññ±. S²gha½ s²gha½ bojjhaªgebh±vet²ti– s²ghapaññ±. S²gha½ s²gha½ ariyamagga½ bh±vet²ti– s²ghapaññ±.S²gha½ s²gha½ s±maññaphal±ni sacchikarot²ti– s²ghapaññ±. S²gha½ s²gha½abhiññ±yo paµivijjhat²ti– s²ghapaññ±. S²gha½ s²gha½ paramattha½ nibb±na½sacchikarot²ti– s²ghapaññ±. S²ghapaññat±ya sa½vattant²ti– aya½ s²ghapaññ±. Lahupaññat±ya sa½vattant²ti katam± lahupaññ±? Lahu½ lahu½ s²l±ni parip³re-

Page 286: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

t²ti– lahupaññ±. Lahu½ lahu½ indriyasa½vara½ parip³ret²ti– lahupaññ±. Lahu½lahu½ bhojane mattaññuta½ parip³ret²ti– lahupaññ±. Lahu½ lahu½ j±gariy±nu-yoga½ parip³ret²ti– lahupaññ±. Lahu½ lahu½ s²lakkhandha½ …pe… sam±dhi-kkhandha½ (..0379) … paññ±kkhandha½… vimuttikkhandha½… vimuttiñ±ºada-ssanakkhandha½ parip³ret²ti– lahupaññ±. Lahu½ lahu½ µh±n±µµh±n±ni paµivijjha-t²ti– lahupaññ±. Lahu½ lahu½ vih±rasam±pattiyo parip³ret²ti– lahupaññ±. Lahu½lahu½ ariyasacc±ni paµivijjhat²ti– lahupaññ±. Lahu½ lahu½ satipaµµh±ne bh±vet²ti–lahupaññ±. Lahu½ lahu½ sammappadh±ne bh±vet²ti– lahupaññ±. Lahu½ lahu½iddhip±de bh±vet²ti– lahupaññ±. Lahu½ lahu½ indriy±ni bh±vet²ti– lahupaññ±.Lahu½ lahu½ bal±ni bh±vet²ti– lahupaññ±. Lahu½ lahu½ bojjhaªge bh±vet²ti– lahu-paññ±. Lahu½ lahu½ ariyamagga½ bh±vet²ti– lahupaññ±. Lahu½ lahu½ s±mañña-phal±ni sacchikarot²ti– lahupaññ±. Lahu½ lahu½ abhiññ±yo paµivijjhat²ti– lahu-paññ±. Lahu½ lahu½ paramattha½ nibb±na½ sacchikarot²ti– lahupaññ±. Lahupa-ññat±ya sa½vattant²ti– aya½ lahupaññ±. H±sapaññat±ya sa½vattant²ti katam± h±sapaññ±? Idhekacco h±sabahulo veda-bahulo tuµµhibahulo p±mojjabahulo s²l±ni parip³ret²ti– h±sapaññ±. H±sabahulovedabahulo tuµµhibahulo p±mojjabahulo indriyasa½vara½ parip³ret²ti– h±sapaññ±.H±sabahulo vedabahulo tuµµhibahulo p±mojjabahulo bhojane mattaññuta½ parip³-ret²ti– h±sapaññ±. H±sabahulo vedabahulo tuµµhibahulo p±mojjabahulo j±gariy±nu-yoga½ parip³ret²ti– h±sapaññ±. H±sabahulo vedabahulo tuµµhibahulo p±mojjaba-hulo s²lakkhandha½ …pe… sam±dhikkhandha½… paññ±kkhandha½… vimutti-kkhandha½… vimuttiñ±ºadassanakkhandha½ parip³ret²ti …pe… µh±n±µµh±n±nipaµivijjhat²ti… vih±rasam±pattiyo parip³ret²ti … ariyasacc±ni paµivijjhat²ti… satipa-µµh±ne bh±vet²ti… sammappadh±ne bh±vet²ti… iddhip±de bh±vet²ti… indriy±nibh±vet²ti… bal±ni bh±vet²ti… bojjhaªge bh±vet²ti … ariyamagga½ bh±vet²ti …pe…s±maññaphal±ni sacchikarot²ti– h±sapaññ±. H±sabahulo vedabahulo tuµµhibahulop±mojjabahulo abhiññ±yo paµivijjhat²ti– h±sapaññ±. H±sabahulo vedabahulo tuµµhi-bahulo p±mojjabahulo paramattha½ nibb±na½ sacchikarot²ti– h±sapaññ±. H±sapa-ññat±ya sa½vattant²ti– aya½ h±sapaññ±. 7. Javanapaññat±ya sa½vattant²ti katam± javanapaññ±? Ya½ kiñci r³pa½ at²t±-n±gatapaccuppanna½ ajjhatta½ v± bahiddh± v± o¼±rika½ v± sukhuma½ v± h²na½v± paº²ta½ (..0380) v± ya½ d³re santike v±, sabba½ r³pa½ aniccato khippa½javat²ti– javanapaññ±. Dukkhato khippa½ javat²ti– javanapaññ±. Anattato khippa½javat²ti– javanapaññ±. Y± k±ci vedan± …pe… y± k±ci saññ±… ye keci saªkh±r±…ya½ kiñci viññ±ºa½ at²t±n±gatapaccuppanna½ ajjhatta½ v± bahiddh± v± o¼±rika½v± sukhuma½ v± h²na½ v± paº²ta½ v± ya½ d³re santike v±, sabba½ viññ±ºa½aniccato khippa½ javat²ti– javanapaññ±. Dukkhato khippa½ javat²ti– javanapaññ±.Anattato khippa½ javat²ti– javanapaññ±. Cakkhu …pe… jar±maraºa½ at²t±n±gata-paccuppanna½ aniccato khippa½ javat²ti– javanapaññ±. Dukkhato khippa½ java-t²ti– javanapaññ±. Anattato khippa½ javat²ti– javanapaññ±. R³pa½ at²t±n±gatapaccuppanna½ anicca½ khayaµµhena dukkha½ bhayaµµhenaanatt± as±rakaµµhen±ti tulayitv± t²rayitv± vibh±vayitv± vibh³ta½ katv± r³panirodhe

Page 287: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

nibb±ne khippa½ javat²ti– javanapaññ±. Vedan± …pe… saññ±… saªkh±r±…viññ±ºa½… cakkhu …pe… jar±maraºa½ at²t±n±gatapaccuppanna½ anicca½khayaµµhena dukkha½ bhayaµµhena anatt± as±rakaµµhen±ti tulayitv± t²rayitv± vibh±-vayitv± vibh³ta½ katv± jar±maraºanirodhe ‚ nibb±ne khippa½ javat²ti– javana-paññ±. R³pa½ at²t±n±gatapaccuppanna½ anicca½ saªkhata½ paµiccasamuppanna½khayadhamma½ vayadhamma½ vir±gadhamma½ nirodhadhammanti tulayitv±t²rayitv± vibh±vayitv± vibh³ta½ katv± r³panirodhe nibb±ne khippa½ javat²ti– java-napaññ±. Vedan± …pe… saññ±… saªkh±r±… viññ±ºa½… cakkhu …pe… jar±-maraºa½ at²t±n±gatapaccuppanna½ anicca½ saªkhata½ paµiccasamuppanna½khayadhamma½ vayadhamma½ vir±gadhamma½ nirodhadhammanti tulayitv±t²rayitv± vibh±vayitv± vibh³ta½ katv± jar±maraºanirodhe nibb±ne khippa½ javat²ti–javanapaññ±. Javanapaññat±ya sa½vattant²ti– aya½ javanapaññ±. Tikkhapaññat±ya sa½vattant²ti katam± tikkhapaññ±? Khippa½ kilese chindat²ti–tikkhapaññ±. Uppanna½ k±mavitakka½ n±dhiv±seti pajahati vinodeti byant²karoti‚ anabh±va½ gamet²ti– tikkhapaññ±. Uppanna½ by±p±davitakka½ n±dhiv±setipajahati vinodeti byant²karoti anabh±va½ gamet²ti– tikkhapaññ±. Uppanna½ vihi½-s±vitakka½ n±dhiv±seti …pe… uppannuppanne p±pake akusale dhamme n±dhi-v±seti pajahati vinodeti byant²karoti anabh±va½ (..0381) gamet²ti– tikkhapaññ±.Uppanna½ r±ga½ n±dhiv±seti pajahati vinodeti byant²karoti anabh±va½ gamet²ti–tikkhapaññ±. Uppanna½ dosa½ …pe… uppanna½ moha½ … uppanna½kodha½… uppanna½ upan±ha½… makkha½… pa¼±sa½… issa½… macchari-ya½… m±ya½… s±µheyya½… thambha½… s±rambha½… m±na½… atim±na½…mada½… pam±da½… sabbe kilese… sabbe duccarite… sabbe abhisaªkh±re…pe… sabbe bhavag±mikamme n±dhiv±seti pajahati vinodeti byant²karoti ana-bh±va½ gamet²ti– tikkhapaññ±. Ekasmi½ ±sane catt±ro ca ariyamagg± catt±ri cas±maññaphal±ni catasso paµisambhid±yo cha abhiññ±yo adhigat± honti sacchi-kat± phassit± paññ±y±ti– tikkhapaññ±. Tikkhapaññat±ya sa½vattant²ti– aya½tikkhapaññ±. Nibbedhikapaññat±ya sa½vattant²ti katam± nibbedhikapaññ±?

Page 288: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

iñjat²ti– ±neñja½. Anapanata½ citta½by±p±de na iñjat²ti– ±neñja½. Anissita½ citta½ diµµhiy± na iñjat²ti– ±neñja½. Appaµi-baddha½ citta½ chandar±ge na iñjat²ti– ±neñja½. Vippamutta½ citta½ k±mar±gena iñjat²ti– ±neñja½. Visaññutta½ citta½ kilese na iñjat²ti– ±neñja½. Vimariy±di-kata½ citta½ kilesamariy±de (..0385) na iñjat²ti– ±neñja½. Ekattagata½ ‚ citta½n±nattakilesehi ‚ na iñjat²ti– ±neñja½. Saddh±ya pariggahita½ citta½ assaddhiyena iñjat²ti– ±neñja½. V²riyena pariggahita½ citta½ kosajje na iñjat²ti– ±neñja½.Satiy± pariggahita½ citta½ pam±de na iñjat²ti– ±neñja½. Sam±dhin± pariggahita½citta½ uddhacce na iñjat²ti– ±neñja½. Paññ±ya pariggahita½ citta½ avijj±ya na iñja-t²ti– ±neñja½. Obh±sagata½ citta½ avijjandhak±re na iñjat²ti– ±neñja½. Iddhiy±im±ni so¼asa m³l±ni iddhil±bh±ya iddhipaµil±bh±ya iddhivikubbanat±ya iddhivisa-vit±ya iddhivas²bh±v±ya iddhives±rajj±ya sa½vattant²ti. Dasa-iddhiniddeso 10. Katam± adhiµµh±n± iddhi? Idha bhikkhu anekavihita½ iddhividha½ paccanu-bhoti– ekopi hutv± bahudh± hoti, bahudh±pi hutv± eko hoti; ±vibh±va½ tirobh±va½;tirokuµµa½ tirop±k±ra½ tiropabbata½ asajjam±no gacchati, seyyath±pi ±k±se.Pathaviy±pi ummujjanimujja½ karoti, seyyath±pi udake. Udakepi abhijjam±ne ‚gacchati, seyyath±pi pathaviya½. ¾k±sepi pallaªkena kamati, seyyath±pi pakkh²sakuºo. Imepi candimas³riye eva½mahiddhike eva½mah±nubh±ve p±ºin± par±-masati parimajjati. Y±va brahmalok±pi k±yena vasa½ vattet²ti. Idh±ti imiss± diµµhiy± imiss± khantiy± imiss± ruciy± imasmi½ ±d±ye imasmi½dhamme imasmi½ vinaye imasmi½ dhammavinaye imasmi½ p±vacane imasmi½brahmacariye imasmi½ satthus±sane. Tena vuccati– “idh±”ti. Bhikkh³ti puthujjana-kaly±ºako v± hoti bhikkhu sekho v± arah± v± akuppadhammo. Anekavihita½iddhividha½ paccanubhot²ti n±nappak±ra½ iddhividha½ paccanubhoti. Ekopi hutv±bahudh± hot²ti pakatiy± eko bahuka½ ±vajjati, sata½ v± sahassa½ v± satasa-hassa½ v± ±vajjati. ¾vajjitv± ñ±ºena adhiµµh±ti– “bahulo hom²”ti ‚. Bahulo hoti.Yath±yasm± c³¼apanthako ‚ ekopi hutv± bahudh± hoti, evameva½ so (..0386)iddhim± cetovasippatto ekopi hutv± bahudh± hoti. Bahudh±pi hutv± eko hot²tipakatiy± bahuko eka½ ±vajjati; ±vajjitv± ñ±ºena adhiµµh±ti– “eko hom²”ti. Eko hoti.Yath±yasm± c³¼apanthako bahudh±pi hutv± eko hoti, evameva½ so iddhim± ceto-vasippatto bahudh±pi hutv± eko hoti. 11. ¾vibh±vanti kenaci an±vaµa½ hoti appaµicchanna½ vivaµa½ p±kaµa½. Tiro-bh±vanti kenaci ±vaµa½ hoti paµicchanna½ pihita½ paµikujjita½. Tirokuµµa½ tirop±-k±ra½ tiropabbata½ asajjam±no gacchati, seyyath±pi ±k±seti pakatiy± ±k±sakasi-ºasam±pattiy± l±bh² hoti. Tirokuµµa½ tirop±k±ra½ tiropabbata½ ±vajjati. ¾vajjitv±ñ±ºena adhiµµh±ti– “±k±so hot³”ti. ¾k±so hoti. Tirokuµµa½ tirop±k±ra½ tiropa-bbata½ asajjam±no gacchati. Yath± manuss± pakatiy± aniddhimanto kenaci an±-vaµe aparikkhitte asajjam±n± gacchanti, evameva½ so iddhim± cetovasippatto tiro-kuµµa½ tirop±k±ra½ tiropabbata½ asajjam±no gacchati, seyyath±pi ±k±se.

Page 289: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Pathaviy±pi ummujjanimujja½ karoti, seyyath±pi udaketi pakatiy± ±pokasiºasa-m±pattiy± l±bh² hoti. Pathavi½ ±vajjati. ¾vajjitv± ñ±ºena adhiµµh±ti– “udaka½ hot³”-ti. Udaka½ hoti. So pathaviy± ummujjanimujja½ karoti. Yath± manuss± pakatiy±aniddhimanto udake ummujjanimujja½ karonti, evameva½ so iddhim± cetovasi-ppatto pathaviy± ummujjanimujja½ karoti, seyyath±pi udake. Udakepi abhijjam±ne gacchati, seyyath±pi pathaviyanti pakatiy± pathav²kasiºa-sam±pattiy± l±bh² hoti. Udaka½ ±vajjati. ¾vajjitv± ñ±ºena adhiµµh±ti– “pathav² hot³”-ti. Pathav² hoti. So abhijjam±ne udake gacchati. Yath± manuss± pakatiy±

Page 290: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

aniddhimanto abhijjam±n±ya pathaviy± gacchanti, evameva½ so iddhim± cetova-sippatto abhijjam±ne udake gacchati, seyyath±pi pathaviya½. ¾k±sepi pallaªkena kamati, seyyath±pi pakkh² sakuºoti pakatiy± pathav²kasiºa-sam±pattiy± l±bh² hoti. ¾k±sa½ ±vajjati (..0387). ¾vajjitv± ñ±ºena adhiµµh±ti–“pathav² hot³”ti. Pathav² hoti. So ±k±se antalikkhe caªkamatipi tiµµhatipi nis²datipiseyyampi kappeti. Yath± manuss± pakatiy± aniddhimanto pathaviy± caªkama-ntipi tiµµhantipi nis²dantipi seyyampi kappenti, evameva½ so iddhim± cetovasi-ppatto ±k±se antalikkhe caªkamatipi tiµµhatipi nis²datipi seyyampi kappeti, seyya-th±pi pakkh² sakuºo. 12. Imepi candimas³riye eva½mahiddhike eva½mah±nubh±ve p±ºin± par±ma-sati parimajjat²ti idha so iddhim± cetovasippatto nisinnako v± nipannako v± candi-mas³riye ±vajjati. ¾vajjitv± ñ±ºena adhiµµh±ti– “hatthap±se hot³”ti. Hatthap±sehoti. So nisinnako v± nipannako v± candimas³riye p±ºin± ±masati par±masatiparimajjati. Yath± manuss± pakatiy± aniddhimanto kiñcideva r³pagata½ hattha-p±se ±masanti par±masanti parimajjanti, evameva½ so iddhim± cetovasippattonisinnako v± nipannako v± candimas³riye p±ºin± ±masati par±masati parimajjati. Y±va brahmalok±pi k±yena vasa½ vattet²ti sace so iddhim± cetovasippattobrahmaloka½ gantuk±mo hoti, d³repi santike adhiµµh±ti– “santike hot³”ti. Santikehoti. Santikepi d³re adhiµµh±ti– “d³re hot³”ti. D³re hoti. Bahukampi thoka½ adhi-µµh±ti– “thoka½ hot³”ti. Thoka½ hoti. Thokampi bahuka½ adhiµµh±ti– “bahuka½hot³”ti. Bahuka½ hoti. Dibbena cakkhun± tassa brahmuno r³pa½ passati.Dibb±ya sotadh±tuy± tassa brahmuno sadda½ suº±ti. Cetopariyañ±ºena tassabrahmuno citta½ paj±n±ti. Sace so iddhim± cetovasippatto dissam±nena k±yenabrahmaloka½ gantuk±mo hoti, k±yavasena citta½ pariº±meti, k±yavasena citta½adhiµµh±ti. K±yavasena citta½ pariº±metv±, k±yavasena citta½ adhiµµhahitv±,sukhasaññañca lahusaññañca okkamitv± dissam±nena k±yena brahmaloka½gacchati. Sace so iddhim± cetovasippatto adissam±nena k±yena brahmaloka½gantuk±mo hoti, cittavasena k±ya½ pariº±meti, cittavasena k±ya½ adhiµµh±ti.Cittavasena k±ya½ pariº±metv±, cittavasena k±ya½ adhiµµhahitv± sukhasa-ññañca lahusaññañca okkamitv± (..0388) adissam±nena k±yena brahmaloka½gacchati. So tassa brahmuno purato r³pi½ ‚ abhinimmin±ti manomaya½ sabba-ªgapaccaªgi½ ‚ ah²nindriya½. Sace so iddhim± caªkamati, nimmitopi tatthacaªkamati. Sace so iddhim± tiµµhati, nimmitopi tattha tiµµhati. Sace so iddhim± nis²-dati, nimmitopi tattha nis²dati. Sace so iddhim± seyya½ kappeti, nimmitopi tatthaseyya½ kappeti. Sace so iddhim± dh³m±yati, nimmitopi tattha dh³m±yati. Saceso iddhim± pajjalati, nimmitopi tattha pajjalati. Sace so iddhim± dhamma½bh±sati, nimmitopi tattha dhamma½ bh±sati. Sace so iddhim± pañha½ pucchati,nimmitopi tattha pañha½ pucchati. Sace so iddhim± pañha½ puµµho visajjeti,nimmitopi tattha pañha½ puµµho visajjeti. Sace so iddhim± tena brahmun± saddhi½santiµµhati sallapati s±kaccha½ sam±pajjati, nimmitopi tattha tena brahmun±saddhi½ santiµµhati sallapati s±kaccha½ sam±pajjati. Yaññadeva so iddhim±karoti, ta½ tadeva hi so nimmito karot²ti– aya½ adhiµµh±n± iddhi.

Page 291: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

13. Katam± vikubban± iddhi? Sikhissa bhagavato arahato samm±sambu-ddhassa abhibh³ n±ma s±vako brahmaloke µhito sahassilokadh±tu½ ‚ sarenaviññ±pesi. So dissam±nenapi k±yena dhamma½ desesi; adissam±nenapi k±yenadhamma½ desesi; dissam±nenapi heµµhimena upa¹¹hak±yena adissam±nenapiuparimena upa¹¹hak±yena dhamma½ desesi. Dissam±nenapi uparimena upa-¹¹hak±yena, adissam±nenapi heµµhimena upa¹¹hak±yena dhamma½ desesi. Sopakativaººa½ vijahitv± kum±rakavaººa½ v± dasseti, n±gavaººa½ v± dasseti,supaººavaººa½ v± dasseti, yakkhavaººa½ v± dasseti, indavaººa½ v± ‚ dasseti,devavaººa½ v± dasseti, brahmavaººa½ v± dasseti, samuddavaººa½ v± dasseti,pabbatavaººa½ v± dasseti, vanavaººa½ v± dasseti, s²havaººa½ v± dasseti,byagghavaººa½ v± dasseti, d²pivaººa½ v± dasseti, hatthimpi dasseti, assampidasseti, rathampi dasseti, pattimpi dasseti, vividhampi sen±by³ha½ dasset²ti–aya½ vikubban± iddhi. 14. Katam± (..0389) manomay± iddhi? Idha bhikkhu imamh± k±y± añña½k±ya½ abhinimmin±ti r³pi½ manomaya½ sabbaªgapaccaªgi½ ah²nindriya½.Seyyath±pi puriso muñjamh± ²sika½ pav±heyya. Tassa evamassa– “aya½ muñjo,aya½ ²sik±. Añño muñjo, aññ± ²sik±. Muñjamh± tveva ²sik± pav±¼h±”ti. Seyyath±v± pana puriso asi½ kosiy± pav±heyya. Tassa evamassa– “aya½ asi, aya½ kosi.Añño asi, aññ± kosi. Kosiy± tveva asi pav±¼ho”ti. Seyyath± v± pana puriso ahi½karaº¹± uddhareyya. Tassa evamassa– “aya½ ahi, aya½ karaº¹o. Añño ahi,añño karaº¹o. Karaº¹± tveva ahi ubbhato”ti. Evameva½ bhikkhu imamh± k±y±añña½ k±ya½ abhinimmin±ti r³pi½ manomaya½ sabbaªgapaccaªgi½ ah²ni-ndriya½. Aya½ manomay± iddhi. 15. Katam± ñ±ºavipph±r± iddhi? Anicc±nupassan± niccasaññ±ya pah±naµµhoijjhat²ti– ñ±ºavipph±r± iddhi. Dukkh±nupassan± sukhasaññ±ya… anatt±nupa-ssan± attasaññ±ya… nibbid±nupassan±ya nandiy±… vir±g±nupassan±ya r±ga-ssa… nirodh±nupassan±ya samudayassa… paµinissagg±nupassan±ya ±d±nassapah±naµµho ijjhat²ti– ñ±ºavipph±r± iddhi. ¾yasmato b±kulassa ñ±ºavipph±r± iddhi,±yasmato sa½kiccassa ñ±ºavipph±r± iddhi, ±yasmato bh³tap±lassa ñ±ºavi-pph±r± iddhi. Aya½ ñ±ºavipph±r± iddhi. 16. Katam± sam±dhivipph±r± iddhi? Paµhamena jh±nena n²varaº±na½ pah±-naµµho ijjhat²ti– sam±dhivipph±r± iddhi. Dutiyena jh±nena vitakkavic±r±na½ pah±-naµµho ijjhat²ti– sam±dhivipph±r± iddhi. Tatiyena jh±nena p²tiy± pah±naµµho ijjhat²ti…pe… catutthena jh±nena sukhadukkh±na½ pah±naµµho ijjhat²ti …pe… ±k±s±na-ñc±yatanasam±pattiy± r³pasaññ±ya paµighasaññ±ya n±nattasaññ±ya pah±naµµhoijjhat²ti …pe… viññ±ºañc±yatanasam±pattiy± ±k±s±nañc±yatanasaññ±ya pah±-naµµho ijjhat²ti …pe… ±kiñcaññ±yatanasam±pattiy± viññ±ºañc±yatanasaññ±yapah±naµµho ijjhat²ti …pe… nevasaññ±n±saññ±yatanasam±pattiy± ±kiñcaññ±yata-nasaññ±ya pah±naµµho ijjhat²ti– sam±dhivipph±r± iddhi. ¾yasmato s±riputtassasam±dhivipph±r± iddhi, ±yasmato sañj²vassa sam±dhivipph±r± iddhi (..0390), ±ya-smato kh±ºukoº¹aññassa sam±dhivipph±r± iddhi, uttar±ya up±sik±ya sam±dhivi-pph±r± iddhi, s±m±vatiy± up±sik±ya sam±dhivipph±r± iddhi. Aya½ sam±dhivi-

Page 292: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

pph±r± iddhi. 17. Katam± ariy± iddhi? Idha bhikkhu ‚ sace ±kaªkhati– “paµik³le appaµik³la-saññ² vihareyyan”ti, appaµik³lasaññ² tattha viharati. Sace ±kaªkhati– “appaµik³lepaµik³lasaññ² vihareyyan”ti, paµik³lasaññ² tattha viharati. Sace ±kaªkhati– “paµi-k³le ca appaµik³le ca appaµik³lasaññ² vihareyyan”ti, appaµik³lasaññ² tattha viha-rati. Sace ±kaªkhati– “appaµik³le ca paµik³le ca paµik³lasaññ² vihareyyan”ti, paµik³-lasaññ² tattha viharati. Sace ±kaªkhati– “paµik³le ca appaµik³le ca tadubhaya½abhinivajjetv± upekkhako vihareyya½ sato sampaj±no”ti, upekkhako tattha viha-rati sato sampaj±no. Katha½ paµik³le appaµik³lasaññ² viharati? Aniµµhasmi½ vatthusmi½ mett±ya v±pharati, dh±tuto v± upasa½harati. Eva½ paµik³le appaµik³lasaññ² viharati. Katha½ appaµik³le paµik³lasaññ² viharati? Iµµhasmi½ vatthusmi½ asubh±ya v±pharati, aniccato v± upasa½harati. Eva½ appaµik³le paµik³lasaññ² viharati. Katha½ paµik³le ca appaµik³le ca appaµik³lasaññ² viharati? Aniµµhasmiñca iµµha-smiñca vatthusmi½ mett±ya v± pharati, dh±tuto v± upasa½harati. Eva½ paµik³leca appaµik³le ca appaµik³lasaññ² viharati. Katha½ appaµik³le ca paµik³le ca paµik³lasaññ² viharati? Iµµhasmiñca aniµµha-smiñca vatthusmi½ asubh±ya v± pharati, aniccato v± upasa½harati. Eva½ appaµi-k³le ca paµik³le ca paµik³lasaññ² viharati. Katha½ paµik³le ca appaµik³le ca tadubhaya½ abhinivajjetv± upekkhako viha-rati sato sampaj±no? Idha bhikkhu cakkhun± r³pa½ disv± neva sumano hoti nadummano, upekkhako viharati sato sampaj±no. Sotena sadda½ sutv± …pe…gh±nena gandha½ gh±yitv±… jivh±ya rasa½ s±yitv±… k±yena (..0391)phoµµhabba½ phusitv±… manas± dhamma½ viññ±ya neva sumano hoti nadummano, upekkhako viharati sato sampaj±no. Eva½ paµik³le ca appaµik³le catadubhaya½ abhinivajjetv± upekkhako viharati sato sampaj±no. Aya½ ariy± iddhi. 18. Katam± kammavip±kaj± iddhi? Sabbesa½ pakkh²na½, sabbesa½ dev±na½,ekacc±na½ manuss±na½, ekacc±na½ vinip±tik±na½. Aya½ kammavip±kaj±iddhi. Katam± puññavato iddhi? R±j± cakkavatt² ‚ veh±sa½ gacchati saddhi½ catura-ªginiy± sen±ya, antamaso assabandhagopurise ‚ up±d±ya. Jotikassa gahapa-tissa puññavato iddhi, jaµilassa gahapatissa puññavato iddhi, meº¹akassa gahapa-tissa puññavato iddhi, ghositassa gahapatissa puññavato iddhi, pañcanna½ mah±-puññ±na½ puññavato iddhi. Aya½ puññavato iddhi. Katam± vijj±may± iddhi? Vijj±dhar± vijja½ parijappetv± veh±sa½ gacchanti,±k±se antalikkhe hatthimpi dassenti, assampi dassenti, rathampi dassenti,pattimpi dassenti, vividhampi sen±by³ha½ dassenti. Aya½ vijj±may± iddhi. Katha½ tattha tattha samm± payogapaccay± ijjhanaµµhena iddhi? Nekkha-mmena k±macchandassa pah±naµµho ijjhat²ti– tattha tattha samm± payogapa-ccay± ijjhanaµµhena iddhi. Aby±p±dena by±p±dassa pah±naµµho ijjhat²ti– tatthatattha samm± payogapaccay± ijjhanaµµhena iddhi …pe… arahattamaggena sabba-kiles±na½ pah±naµµho ijjhat²ti– tattha tattha samm± payogapaccay± ijjhanaµµhena

Page 293: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

iddhi. Eva½ tattha tattha samm± payogapaccay± ijjhanaµµhena iddhi. Im± dasaiddhiyo. Iddhikath± niµµhit±. 3. Abhisamayakath± 19. Abhisamayoti. Kena abhisameti? Cittena abhisameti. Hañci cittena abhisameti, tena hi aññ±º² abhisameti? Na aññ±º² abhisameti.ѱºena abhisameti. Hañci (..0392) ñ±ºena abhisameti, tena hi acittena ca ñ±ºena ca acittako ‚abhisameti? Na acittako abhisameti. Cittena ca ñ±ºena ca abhisameti. Hañci cittena ca ñ±ºena ca abhisameti, tena hi k±m±vacaracittena ca ñ±ºenaca abhisameti? Na k±m±vacaracittena ca ñ±ºena ca abhisameti.

Page 294: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ñ±ºena ca abhisameti. Tena hi ar³p±vacaracittena ca ñ±ºena ca abhisameti? Na ar³p±vacaracittenaca ñ±ºena ca abhisameti. Tena hi kammassakatacittena ca ñ±ºena ca abhisameti? Na kammassakataci-ttena ca ñ±ºena ca abhisameti. Tena hi sacc±nulomikacittena ca ñ±ºena ca abhisameti? Na sacc±nulomikaci-ttena ca ñ±ºena ca abhisameti. Tena hi at²tacittena ca ñ±ºena ca abhisameti? Na at²tacittena ca ñ±ºena caabhisameti. Tena hi an±gatacittena ca ñ±ºena ca abhisameti? Na an±gatacittena cañ±ºena ca abhisameti. Tena hi paccuppannalokiyacittena ca ñ±ºena ca abhisameti? Na paccuppanna-lokiyacittena ca ñ±ºena ca abhisameti. Lokuttaramaggakkhaºe paccuppannaci-ttena ca ñ±ºena ca abhisameti. Katha½ lokuttaramaggakkhaºe paccuppannacittena ca ñ±ºena ca abhisameti?Lokuttaramaggakkhaºe upp±d±dhipateyya½ citta½ ñ±ºassa hetu paccayo ca.Ta½sampayutta½ nirodhagocara½ dassan±dhipateyya½ ñ±ºa½ cittassa hetupaccayo ca. Ta½sampayutta½ ñ±ºa½ nirodhagocara½. Eva½ lokuttaramagga-kkhaºe paccuppannacittena ca ñ±ºena ca abhisameti. 20. Ki½ (..0393) nu ettakoyeva abhisamayoti? Na hi. Lokuttaramaggakkhaºedassan±bhisamayo samm±diµµhi, abhiniropan±bhisamayo samm±saªkappo, pari-ggah±bhisamayo samm±v±c±, samuµµh±n±bhisamayo samm±kammanto, vod±n±-bhisamayo samm±-±j²vo, paggah±bhisamayo samm±v±y±mo, upaµµh±n±bhisa-mayo samm±sati, avikkhep±bhisamayo samm±sam±dhi; upaµµh±n±bhisamayosatisambojjhaªgo, pavicay±bhisamayo dhammavicayasambojjhaªgo, paggah±-bhisamayo v²riyasambojjhaªgo, pharaº±bhisamayo p²tisambojjhaªgo, upasam±-bhisamayo passaddhisambojjhaªgo, avikkhep±bhisamayo sam±dhisambojjhaªgo,paµisaªkh±n±bhisamayo upekkh±sambojjhaªgo; assaddhiye akampiy±bhisamayosaddh±bala½, kosajje akampiy±bhisamayo v²riyabala½, pam±de akampiy±bhisa-mayo satibala½, uddhacce akampiy±bhisamayo sam±dhibala½, avijj±ya akampi-y±bhisamayo paññ±bala½; adhimokkh±bhisamayo saddhindriya½, paggah±bhisa-mayo v²riyindriya½, upaµµh±n±bhisamayo satindriya½, avikkhep±bhisamayo sam±-dhindriya½, dassan±bhisamayo paññindriya½. ¾dhipateyyaµµhena indriy±bhisa-mayo, akampiyaµµhena bal±bhisamayo, niyy±naµµhena bojjhaªg±bhisamayo, hetu-µµhena magg±bhisamayo, upaµµh±naµµhena satipaµµh±n±bhisamayo, padahaµµhenasammappadh±n±bhisamayo, ijjhanaµµhena iddhip±d±bhisamayo, tathaµµhenasacc±bhisamayo, avikkhepaµµhena samath±bhisamayo, anupassanaµµhena vipa-ssan±bhisamayo, ekarasaµµhena samathavipassan±bhisamayo, anativattana-µµhena yuganaddh±bhisamayo, sa½varaµµhena s²lavisuddhi-abhisamayo, avikkhe-paµµhena visuddhi-abhisamayo, dassanaµµhena diµµhivisuddhi-abhisamayo, mutta-µµhena vimokkh±bhisamayo, paµivedhaµµhena vijj±bhisamayo, paricc±gaµµhena

Page 295: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

vimutti-abhisamayo, samucchedaµµhena khaye ñ±ºa½ abhisamayo. Chando m³la-µµhena abhisamayo, manasik±ro samuµµh±naµµhena abhisamayo, phasso samodh±-naµµhena abhisamayo, vedan± samosaraºaµµhena abhisamayo, sam±dhi pamukha-µµhena abhisamayo, sati ±dhipateyyaµµhena abhisamayo, paññ± tatuttaraµµhenaabhisamayo, vimutti s±raµµhena abhisamayo, amatogadha½ nibb±na½ pariyos±na-µµhena abhisamayo. 21. Ki½ (..0394) nu ettakoyeva abhisamayoti? Na hi. Sot±pattimaggakkhaºedassan±bhisamayo samm±diµµhi …pe… amatogadha½ nibb±na½ pariyos±na-µµhena abhisamayo. Ki½ nu ettakoyeva abhisamayoti? Na hi. Sot±pattiphalakkhaºe dassan±bhisa-mayo samm±diµµhi …pe… paµippassaddhaµµhena anupp±de ñ±ºa½ abhisamayo.Chando m³laµµhena abhisamayo …pe… amatogadha½ nibb±na½ pariyos±na-µµhena abhisamayo. Ki½ nu ettakoyeva abhisamayoti? Na hi. Sakad±g±mimaggakkhaºe …pe… sakad±g±miphalakkhaºe… an±g±mi-maggakkhaºe… an±g±miphalakkhaºe… arahattamaggakkhaºe …pe… arahatta-phalakkhaºe dassan±bhisamayo samm±diµµhi, abhiniropan±bhisamayo samm±sa-ªkappo …pe… paµippassaddhaµµhena anupp±de ñ±ºa½ abhisamayo. Chandom³laµµhena abhisamayo …pe… amatogadha½ nibb±na½ pariyos±naµµhena abhi-samayo. Yv±ya½ ‚ kilese pajahati, at²te kilese pajahati …pe… an±gate kilese pajahati,paccuppanne kilese pajahati, at²te kilese pajahat²ti. Hañci at²te kilese pajahati,tena hi kh²ºa½ khepeti, niruddha½ nirodheti, vigata½ vigameti, atthaªgata½ attha-ªgameti, at²ta½ ya½ na atthi ta½ pajahat²ti? Na at²te kilese pajahat²ti. An±gatekilese pajahat²ti. Hañci an±gate kilese pajahati, tena hi aj±ta½ pajahati, anibbatta½pajahati, anuppanna½ pajahati, ap±tubh³ta½ pajahati, an±gata½ ya½ na atthi ta½pajahat²ti? Na an±gate kilese pajahat²ti. Paccuppanne kilese pajahat²ti. Hañcipaccuppanne kilese pajahati, tena hi ratto r±ga½ pajahati, duµµho dosa½ pajahati,m³¼ho moha½ pajahati, vinibaddho m±na½ pajahati, par±maµµho diµµhi½ pajahati, Vikkhepagato uddhacca½ pajahati, aniµµhaªgato vicikiccha½ pajahati, th±ma-gato anusaya½ pajahati, kaºhasukkadhamm± yuganaddh± samameva vattanti,sa½kilesik± ‚ maggabh±van± hoti? Na hi at²te kilese pajahati, na an±gate kilese pajahati, na paccuppanne kilesepajahat²ti. Hañci na at²te kilese pajahati, na (..0395) an±gate …pe… na paccu-ppanne kilese pajahati, tena hi natthi maggabh±van±, natthi phalasacchikiriy±,natthi kilesappah±na½, natthi dhamm±bhisamayoti? Atthi maggabh±van±, atthiphalasacchikiriy±, atthi kilesappah±na½, atthi dhamm±bhisamayo. Yath± katha½viya? Seyyath±pi taruºo rukkho aj±taphalo. Tamena½ puriso m³la½ chindeyya.Ye tassa rukkhassa aj±taphal±, te aj±t±yeva na j±yanti, anibbatt±yeva na nibba-ttanti, anuppann±yeva na uppajjanti, ap±tubh³t±yeva na p±tubhavanti. Evameva½upp±do hetu, upp±do paccayo kiles±na½ nibbattiy±ti. Upp±de ±d²nava½ disv±anupp±de citta½ pakkhandati. Anupp±de cittassa pakkhandatt± ye upp±dapa-

Page 296: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ccay± kiles± nibbatteyyu½, te aj±t±yeva na j±yanti, anibbatt±yeva na nibbattanti,anuppann±yeva na uppajjanti, ap±tubh³t±yeva na p±tubhavanti. Eva½ hetuni-rodh± dukkhanirodho. Pavatta½ hetu, nimitta½ hetu, ±y³han± hetu. ¾y³han±paccayo kiles±na½ nibbattiy±ti. ¾y³hane ±d²nava½ disv± an±y³hane citta½pakkhandati. An±y³hane cittassa pakkhandatt±, ye ±y³hanapaccay± kiles± nibba-tteyyu½, te aj±t±yeva na j±yanti, anibbatt±yeva na nibbattanti, anuppann±yeva nauppajjanti, ap±tubh³t±yeva na p±tubhavanti. Eva½ hetunirodh± dukkhanirodho.Eva½ atthi maggabh±van±, atthi phalasacchikiriy±, atthi kilesappah±na½, atthidhamm±bhisamayoti. Abhisamayakath± niµµhit±. 4. Vivekakath± 22. S±vatthinid±na½ ‚. “Seyyath±pi, bhikkhave, ye keci balakaraº²y±kammant± kar²yanti, sabbe te pathavi½ niss±ya pathaviya½ patiµµh±ya evametebalakaraº²y± kammant± kar²yanti, evameva½, bhikkhave, bhikkhu s²la½ niss±yas²le patiµµh±ya ariya½ aµµhaªgika½ magga½ bh±veti, ariya½ aµµhaªgika½ magga½bahul²karoti. “Kathañca, bhikkhave, bhikkhu s²la½ niss±ya s²le patiµµh±ya ariya½ aµµhaªgika½magga½ bh±veti, ariya½ aµµhaªgika½ magga½ bahul²karoti? Idha, bhikkhave,bhikkhu (..0396) samm±diµµhi½ bh±veti vivekanissita½ vir±ganissita½ nirodhani-ssita½ vossaggapariº±mi½. Samm±saªkappa½ …pe… samm±v±ca½… samm±-kammanta½… samm±-±j²va½… samm±v±y±ma½… samm±sati½… samm±sa-m±dhi½ bh±veti vivekanissita½ vir±ganissita½ nirodhanissita½ vossaggapari-º±mi½. Eva½ kho, bhikkhave, bhikkhu s²la½ niss±ya s²le patiµµh±ya ariya½ aµµha-ªgika½ magga½ bh±veti, ariya½ aµµhaªgika½ magga½ bahul²karoti. 23. “Seyyath±pi, bhikkhave, ye keci ‚ b²jag±mabh³tag±m± vuddhi½ vir³¼hi½vepulla½ ±pajjanti, sabbe te pathavi½ niss±ya pathaviya½ patiµµh±ya evamete b²ja-g±mabh³tag±m± vuddhi½ vir³¼hi½ vepulla½ ±pajjanti; evameva½ kho, bhikkhave,bhikkhu s²la½ niss±ya s²le patiµµh±ya ariya½ aµµhaªgika½ magga½ bh±ventoariya½ aµµhaªgika½ magga½ bahul²karonto vuddhi½ vir³¼hi½ vepulla½ p±puº±tidhammesu. “Kathañca, bhikkhave, bhikkhu s²la½ niss±ya s²le patiµµh±ya ariya½ aµµhaªgika½magga½ bh±vento ariya½ aµµhaªgika½ magga½ bahul²karonto vuddhi½ vir³¼hi½vepulla½ p±puº±ti dhammesu? Idha, bhikkhave, bhikkhu samm±diµµhi½ bh±vetivivekanissita½ vir±ganissita½ nirodhanissita½ vossaggapariº±mi½. Samm±sa-ªkappa½ bh±veti …pe… samm±v±ca½ bh±veti… samm±kammanta½ bh±veti…samm±-±j²va½ bh±veti… samm±v±y±ma½ bh±veti… samm±sati½ bh±veti…samm±sam±dhi½ bh±veti vivekanissita½ vir±ganissita½ nirodhanissita½ vossa-ggapariº±mi½. Eva½ kho, bhikkhave, bhikkhu s²la½ niss±ya s²le patiµµh±ya ariya½

Page 297: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

aµµhaªgika½ magga½ bh±vento ariya½ aµµhaªgika½ magga½ bahul²karontovuddhi½ vir³¼hi½ vepulla½ p±puº±ti dhammes³”ti. 1. Maggaªganiddeso 24. Samm±diµµhiy± pañca vivek±, pañca vir±g±, pañca nirodh±, pañca vossagg±,dv±dasa nissay±. Samm±saªkappassa …pe… samm±v±c±ya… samm±kamma-ntassa… samm±-±j²vassa… samm±v±y±massa… samm±satiy±… samm±sam±-dhissa pañca vivek±, pañca vir±g±, pañca nirodh±, pañca vossagg±, dv±dasanissay±. Samm±diµµhiy± (..0397) katame pañca vivek±? Vikkhambhanaviveko, tadaªga-viveko samucchedaviveko, paµippassaddhiviveko, nissaraºaviveko. Vikkhambha-naviveko ca n²varaº±na½ paµhamajjh±na½ bh±vayato, tadaªgaviveko ca diµµhiga-t±na½ nibbedhabh±giya½ sam±dhi½ bh±vayato, samucchedaviveko ca loku-ttara½ khayag±mimagga½ bh±vayato, paµippassaddhiviveko ca phalakkhaºe,nissaraºaviveko ca nirodho nibb±na½. Samm±diµµhiy± ime pañca vivek±. Imesupañcasu vivekesu chandaj±to hoti saddh±dhimutto, cittañcassa sv±dhiµµhita½. Samm±diµµhiy± katame pañca vir±g±? Vikkhambhanavir±go, tadaªgavir±go,samucchedavir±go, paµippassaddhivir±go, nissaraºavir±go. Vikkhambhanavir±goca n²varaº±na½ paµhamajjh±na½ bh±vayato, tadaªgavir±go ca diµµhigat±na½nibbedhabh±giya½ sam±dhi½ bh±vayato, samucchedavir±go ca lokuttara½khayag±mimagga½ bh±vayato, paµippassaddhivir±go ca phalakkhaºe, nissaraºa-vir±go ca nirodho nibb±na½. Samm±diµµhiy± ime pañca vir±g±. Imesu pañcasuvir±gesu chandaj±to hoti saddh±dhimutto, cittañcassa sv±dhiµµhita½. Samm±diµµhiy± katame pañca nirodh±? Vikkhambhananirodho, tadaªganirodho,samucchedanirodho, paµippassaddhinirodho, nissaraºanirodho. Vikkhambhanani-rodho ca n²varaº±na½ paµhamajjh±na½ bh±vayato, tadaªganirodho ca diµµhiga-t±na½ nibbedhabh±giya½ sam±dhi½ bh±vayato, samucchedanirodho ca loku-ttara½ khayag±mimagga½ bh±vayato, paµippassaddhinirodho ca phalakkhaºe,nissaraºanirodho ca amat± dh±tu. Samm±diµµhiy± ime pañca nirodh±. Imesupañcasu nirodhesu chandaj±to hoti saddh±dhimutto, cittañcassa sv±dhiµµhita½.

Page 298: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ssaggo, samucchedavossaggo, paµippassaddhivossaggo, nissaraºavossaggo. Samm±diµµhiy± katame pañca vossagg±? Vikkhambhanavossaggo, tadaªgavo-ssaggo, samucchedavossaggo, paµippassaddhivossaggo, nissaraºavossaggo.Vikkhambhanavossaggo ca n²varaº±na½ paµhamajjh±na½ bh±vayato, tadaªgavo-ssaggo ca diµµhigat±na½ nibbedhabh±giya½ sam±dhi½ bh±vayato, samuccheda-vossaggo ca lokuttara½ khayag±mimagga½ bh±vayato, paµippassaddhivossaggoca phalakkhaºe, nissaraºavossaggo ca nirodho nibb±na½. Samm±diµµhiy± imepañca vossagg±. Imesu pañcasu vossaggesu chandaj±to hoti (..0398) saddh±dhi-mutto, cittañcassa sv±dhiµµhita½. Samm±diµµhiy± ime pañca vivek±, pañca vir±g±,pañca nirodh±, pañca vossagg±, dv±dasa nissay±. 25. Samm±saªkappassa …pe… samm±v±c±ya… samm±kammantassa…samm±-±j²vassa… samm±v±y±massa… samm±satiy±… samm±sam±dhissakatame pañca vivek±? Vikkhambhanaviveko, tadaªgaviveko, samucchedaviveko,paµippassaddhiviveko, nissaraºaviveko. Vikkhambhanaviveko ca n²varaº±na½paµhamajjh±na½ bh±vayato, tadaªgaviveko ca diµµhigat±na½ nibbedhabh±giya½sam±dhi½ bh±vayato, samucchedaviveko ca lokuttara½ khayag±mimagga½bh±vayato, paµippassaddhiviveko ca phalakkhaºe nissaraºaviveko ca nirodhonibb±na½. Samm±sam±dhissa ime pañca vivek±. Imesu pañcasu vivekesuchandaj±to hoti saddh±dhimutto, cittañcassa sv±dhiµµhita½. Samm±sam±dhissa katame pañca vir±g±? Vikkhambhanavir±go, tadaªgavi-r±go, samucchedavir±go, paµippassaddhivir±go, nissaraºavir±go. Vikkhambhana-vir±go ca n²varaº±na½ paµhamajjh±na½ bh±vayato, tadaªgavir±go ca diµµhiga-t±na½ nibbedhabh±giya½ sam±dhi½ bh±vayato, samucchedavir±go ca lokuttara½khayag±mimagga½ bh±vayato, paµippassaddhivir±go ca phalakkhaºe, nissaraºa-vir±go ca nirodho nibb±na½. Samm±sam±dhissa ime pañca vir±g±. Imesupañcasu vir±gesu chandaj±to hoti saddh±dhimutto, cittañcassa sv±dhiµµhita½. Samm±sam±dhissa katame pañca nirodh±? Vikkhambhananirodho, tadaªgani-rodho, samucchedanirodho, paµippassaddhinirodho, nissaraºanirodho. Vikkha-mbhananirodho ca n²varaº±na½ paµhamajjh±na½ bh±vayato, tadaªganirodho cadiµµhigat±na½ nibbedhabh±giya½ sam±dhi½ bh±vayato, samucchedanirodho calokuttara½ khayag±mimagga½ bh±vayato, paµippassaddhinirodho ca phala-kkhaºe, nissaraºanirodho ca amat± dh±tu. Samm±sam±dhissa ime pañcanirodh±. Imesu pañcasu nirodhesu chandaj±to hoti saddh±dhimutto, cittañcassasv±dhiµµhita½. Samm±sam±dhissa katame pañca vossagg±? Vikkhambhanavossaggo, tada-ªgavossaggo, samucchedavossaggo, paµippassaddhivossaggo, nissaraºavo-ssaggo. Vikkhambhanavossaggo ca n²varaº±na½ paµhamajjh±na½ bh±vayato,tadaªgavossaggo ca diµµhigat±na½ nibbedhabh±giya½ sam±dhi½ bh±vayato,samucchedavossaggo ca lokuttara½ (..0399) khayag±mimagga½ bh±vayato, paµi-ppassaddhivossaggo ca phalakkhaºe, nissaraºavossaggo ca nirodho nibb±na½.Samm±sam±dhissa ime pañca vossagg±. Imesu pañcasu vossaggesu chandaj±to

Page 299: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

hoti saddh±dhimutto, cittañcassa sv±dhiµµhita½. Samm±sam±dhissa ime pañcavivek±, pañca vir±g±, pañca nirodh±, pañca vossagg±, dv±dasa nissay±. 26. “Seyyath±pi, bhikkhave, ye keci balakaraº²y± kammant± kar²yanti, sabbe tepathavi½ niss±ya pathaviya½ patiµµh±ya evamete balakaraº²y± kammant± kar²-yanti; evameva½ kho, bhikkhave, bhikkhu s²la½ niss±ya s²le patiµµh±ya sattabojjhaªge bh±veti, satta bojjhaªge bahul²karoti …pe… satta bojjhaªge bh±ventosatta bojjhaªge bahul²karonto vuddhi½ vir³¼hi½ vepulla½ p±puº±ti dhammesu…pe… pañca bal±ni bh±veti, pañca bal±ni bahul²karoti …pe… pañca bal±nibh±vento pañca bal±ni bahul²karonto vuddhi½ vir³¼hi½ vepulla½ p±puº±tidhammesu …pe… pañcindriy±ni bh±veti, pañcindriy±ni bahul²karoti …pe…. “Seyyath±pi, bhikkhave, ye keci b²jag±mabh³tag±m± vuddhi½ vir³¼hi½ vepulla½±pajjanti, sabbe te pathavi½ niss±ya pathaviya½ patiµµh±ya evamete b²jag±mabh³-tag±m± vuddhi½ vir³¼hi½ vepulla½ ±pajjanti, evameva½ kho, bhikkhave, bhikkhus²la½ niss±ya s²le patiµµh±ya pañcindriy±ni bh±vento pañcindriy±ni bahul²karontovuddhi½ vir³¼hi½ vepulla½ p±puº±ti dhammesu. “Kathañca, bhikkhave, bhikkhu s²la½ niss±ya s²le patiµµh±ya pañcindriy±nibh±vento pañcindriy±ni bahul²karonto vuddhi½ vir³¼hi½ vepulla½ p±puº±tidhammesu? Idha, bhikkhave, bhikkhu saddhindriya½ bh±veti vivekanissita½ vir±-ganissita½ nirodhanissita½ vossaggapariº±mi½. V²riyindriya½ bh±veti …pe…satindriya½ bh±veti …pe… sam±dhindriya½ bh±veti …pe… paññindriya½bh±veti vivekanissita½ vir±ganissita½ nirodhanissita½ vossaggapariº±mi½. Eva½kho, bhikkhave, bhikkhu s²la½ niss±ya …pe… p±puº±ti dhammes³”ti. 2. Indriyaniddeso 27. Saddhindriyassa pañca vivek±, pañca vir±g±, pañca nirodh±, pañcavossagg±, dv±dasa nissay±. V²riyindriyassa …pe… satindriyassa… sam±dhindri-yassa… paññindriyassa (..0400) pañca vivek±, pañca vir±g±, pañca nirodh±,pañca vossagg±, dv±dasa nissay±. Saddhindriyassa katame pañca vivek±? Vikkhambhanaviveko, tadaªgaviveko,samucchedaviveko, paµippassaddhiviveko, nissaraºaviveko. Vikkhambhanavi-veko ca n²varaº±na½ paµhamajjh±na½ bh±vayato, tadaªgaviveko ca diµµhiga-t±na½ nibbedhabh±giya½ sam±dhi½ bh±vayato, samucchedaviveko ca loku-ttara½ khayag±mimagga½ bh±vayato, paµippassaddhiviveko ca phalakkhaºe,nissaraºaviveko ca nirodho nibb±na½. Saddhindriyassa ime pañca vivek±. Imesupañcasu vivekesu chandaj±to hoti saddh±dhimutto, cittañcassa sv±dhiµµhita½…pe… saddhindriyassa ime pañca vivek±, pañca vir±g±, pañca nirodh±, pañcavossagg±, dv±dasa nissay±. V²riyindriyassa …pe… satindriyassa …pe… sam±dhindriyassa… paññindri-yassa katame pañca vivek±? Vikkhambhanaviveko, tadaªgaviveko, samuccheda-viveko, paµippassaddhiviveko, nissaraºaviveko …pe… paññindriyassa ime pañcavivek±, pañca vir±g±, pañca nirodh±, pañca vossagg±, dv±dasa nissay±ti.

Page 300: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Vivekakath± niµµhit±. 5. Cariy±kath± 28. Cariy±ti, aµµha cariy±yo– iriy±pathacariy±, ±yatanacariy±, saticariy±, sam±-dhicariy±, ñ±ºacariy±, maggacariy±, patticariy±, lokatthacariy±ti. Iriy±pathacariy±ti cat³su iriy±pathesu. ¾yatanacariy±ti chasu ajjhattikab±hiresu±yatanesu. Saticariy±ti cat³su satipaµµh±nesu. Sam±dhicariy±ti cat³su jh±nesu.ѱºacariy±ti cat³su ariyasaccesu. Maggacariy±ti cat³su ariyamaggesu. Patticari-y±ti cat³su s±maññaphalesu. Lokatthacariy±ti tath±gatesu arahantesu samm±sa-mbuddhesu padese ‚ paccekabuddhesu padese s±vakesu. Iriy±pathacariy± (..0401) ca paºidhisampann±na½. ¾yatanacariy± ca indriyesuguttadv±r±na½. Saticariy± ca appam±davih±r²na½. Sam±dhicariy± ca adhicittama-nuyutt±na½. ѱºacariy± ca buddhisampann±na½. Maggacariy± ca samm±paµipa-nn±na½. Patticariy± ca adhigataphal±na½. Lokatthacariy± ca tath±gat±na½ araha-nt±na½ samm±sambuddh±na½ padese paccekabuddh±na½ padese s±vak±na½.Im± aµµha cariy±yo. 29. Apar±pi aµµha cariy±yo. Adhimuccanto saddh±ya carati, paggaºhanto v²ri-yena carati, upaµµh±pento satiy± carati, avikkhepa½ karonto sam±dhin± carati,paj±nanto paññ±ya carati, vij±nanto viññ±ºacariy±ya carati, eva½ paµipannassakusal± dhamm± ±y±pent²ti ±yatanacariy±ya carati, eva½ paµipanno visesamadhi-gacchat²ti visesacariy±ya carati. Im± aµµha cariy±yo. Apar±pi aµµha cariy±yo. Dassanacariy± ca samm±diµµhiy±, abhiniropanacariy±ca samm±saªkappassa, pariggahacariy± ca samm±v±c±ya, samuµµh±nacariy± casamm±kammantassa, vod±nacariy± ca samm±-±j²vassa, paggahacariy± casamm±v±y±massa, upaµµh±nacariy± ca samm±satiy±, avikkhepacariy± ca samm±-sam±dhissa. Im± aµµha cariy±yoti. Cariy±kath± niµµhit±. 6. P±µih±riyakath± 30. “T²ºim±ni, bhikkhave ‚, p±µih±riy±ni. Katam±ni t²ºi? Iddhip±µih±riya½, ±de-san±p±µih±riya½, anus±san²p±µih±riya½. “Katamañca, bhikkhave, iddhip±µih±riya½? Idha, bhikkhave, ekacco anekavi-hita½ iddhividha½ paccanubhoti– ekopi hutv± bahudh± hoti, bahudh±pi hutv± ekohoti; ±vibh±va½ tirobh±va½ …pe… y±va brahmalok±pi k±yena vasa½ vatteti.Ida½ vuccati, bhikkhave, iddhip±µih±riya½. “Katamañca (..0402), bhikkhave, ±desan±p±µih±riya½? Idha, bhikkhave,

Page 301: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ekacco nimittena ±disati– ‘evampi te mano, itthampi te mano, itipi te cittan’ti. Sobahu½ cepi ±disati, tatheva ta½ hoti, no aññath±. Idha pana, bhikkhave, ekaccona heva kho nimittena ±disati, api ca kho manuss±na½ v± amanuss±na½ v± deva-t±na½ v± sadda½ sutv± ±disati– ‘evampi te mano, itthampi te mano, itipi te ci-n’ti. So bahu½ cepi ±disati, tatheva ta½ hoti, no aññath±. Idha pana, bhikkhave,ekacco na heva kho nimittena ±disati, napi manuss±na½ v± amanuss±na½ v±devat±na½ v± sadda½ sutv± ±disati, api ca kho vitakkayato vic±rayato vitakkavi-pph±rasadda½ sutv± ±disati– ‘evampi te mano, itthampi te mano, itipi te cittan’ti.So bahu½ cepi ±disati, tatheva ta½ hoti, no aññath±. Idha pana, bhikkhave,ekacco na heva kho nimittena ±disati, napi manuss±na½ v± amanuss±na½ v±devat±na½ v± sadda½ sutv± ±disati, napi vitakkayato vic±rayato vitakkavipph±ra-sadda½ sutv± ±disati, api ca kho avitakka½ avic±ra½ sam±dhi½ sam±pannassacetas± ceto paricca paj±n±ti– ‘yath± imassa bhoto manosaªkh±r± paºihit± imassa‚ cittassa anantar± amuka½ n±ma vitakka½ vitakkayissat²’ti ‚. So bahu½ cepi±disati, tatheva ta½ hoti, no aññath±. Ida½ vuccati, bhikkhave, ±desan±p±µih±-riya½. “Katamañca, bhikkhave, anus±san²p±µih±riya½? Idha, bhikkhave, ekacco eva-manus±sati– ‘eva½ vitakketha, m± eva½ vitakkayittha. Eva½ manasi karotha, m±eva½ manasi karittha. Ida½ pajahatha, ida½ upasampajja viharath±’ti. Ida½vuccati, bhikkhave, anus±san²p±µih±riya½. Im±ni kho, bhikkhave, t²ºi p±µih±riy±ni”. 31. Nekkhamma½ ijjhat²ti– iddhi. K±macchanda½ paµiharat²ti– p±µih±riya½. Yetena nekkhammena samann±gat±, sabbe te visuddhacitt± an±vilasaªkapp±ti– ±de-san±p±µih±riya½. “Ta½ kho pana nekkhamma½ eva½ ±sevitabba½, eva½ bh±ve-tabba½ (..0403),

Page 302: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

eva½ bahul²k±tabba½, eva½ tadanudhammat± sati upaµµh±petabb±”ti– anus±san²-p±µih±riya½. Aby±p±do ijjhat²ti– iddhi. By±p±da½ paµiharat²ti– p±µih±riya½. Ye tena aby±p±-dena samann±gat±, sabbe te visuddhacitt± an±vilasaªkapp±ti– ±desan±p±µih±-riya½. “So kho pana aby±p±do eva½ ±sevitabbo, eva½ bh±vetabbo, eva½ bahul²-k±tabbo, eva½ tadanudhammat± sati upaµµh±petabb±”ti– anus±san²p±µih±riya½. ¾lokasaññ± ijjhat²ti– iddhi. Thinamiddha½ paµiharat²ti– p±µih±riya½. Ye t±ya ±lo-kasaññ±ya samann±gat±, sabbe te visuddhacitt± an±vilasaªkapp±ti– ±desan±p±-µih±riya½. “S± kho pana ±lokasaññ± eva½ ±sevitabb±, eva½ bh±vetabb±, eva½bahul²k±tabb±, eva½ tadanudhammat± sati upaµµh±petabb±”ti– anus±san²p±µih±-riya½. Avikkhepo ijjhat²ti– iddhi. Uddhacca½ paµiharat²ti– p±µih±riya½. Ye tena avikkhe-pena samann±gat±, sabbe te visuddhacitt± an±vilasaªkapp±ti– ±desan±p±µih±-riya½. “So kho pana avikkhepo eva½ ±sevitabbo, eva½ bh±vetabbo, eva½ bahul²-k±tabbo, eva½ tadanudhammat± sati upaµµh±petabb±”ti– anus±san²p±µih±riya½. Dhammavavatth±na½ ijjhat²ti– iddhi. Vicikiccha½ paµiharat²ti– p±µih±riya½. Yetena dhammavavatth±nena samann±gat±, sabbe te visuddhacitt± an±vilasaªka-pp±ti– ±desan±p±µih±riya½. “Ta½ kho pana dhammavavatth±na½ eva½ ±sevi-tabba½, eva½ bh±vetabba½, eva½ bahul²k±tabba½, eva½ tadanudhammat±, satiupaµµh±petabb±”ti– anus±san²p±µih±riya½. ѱºa½ ijjhat²ti– iddhi. Avijja½ paµiharat²ti– p±µih±riya½. Ye tena ñ±ºena sama-nn±gat±, sabbe te visuddhacitt± an±vilasaªkapp±ti– ±desan±p±µih±riya½. “Ta½kho pana ñ±ºa½ eva½ ±sevitabba½, eva½ bh±vetabba½, eva½ bahul²k±tabba½,eva½ tadanudhammat± sati upaµµh±petabb±”ti– anus±san²p±µih±riya½. P±mojja½ ijjhat²ti– iddhi. Arati½ paµiharat²ti– p±µih±riya½. Ye tena p±mojjenasamann±gat±, sabbe te visuddhacitt± an±vilasaªkapp±ti– ±desan±p±µih±riya½.“Ta½ kho pana p±mojja½ eva½ ±sevitabba½, eva½ bh±vetabba½ (..0404), eva½bahul²k±tabba½, eva½ tadanudhammat± sati upaµµh±petabb±”ti– anus±san²p±µih±-riya½ …pe…. Paµhama½ jh±na½ ijjhat²ti– iddhi. N²varaºe paµiharat²ti– p±µih±riya½. Ye tenapaµhamena jh±nena samann±gat±, sabbe te visuddhacitt± an±vilasaªkapp±ti– ±de-san±p±µih±riya½. “Ta½ kho pana paµhama½ jh±na½ eva½ ±sevitabba½, eva½bh±vetabba½, eva½ bahul²k±tabba½, eva½ tadanudhammat± sati upaµµh±peta-bb±”ti– anus±san²p±µih±riya½ …pe…. Arahattamaggo ijjhat²ti– iddhi. Sabbakilese paµiharat²ti– p±µih±riya½. Ye tena ara-hattamaggena samann±gat±, sabbe te visuddhacitt± an±vilasaªkapp±ti– ±desan±-p±µih±riya½. “So kho pana arahattamaggo eva½ ±sevitabbo, eva½ bh±vetabbo,eva½ bahul²k±tabbo, eva½ tadanudhammat± sati upaµµh±petabb±”ti– anus±san²p±-µih±riya½. 32. Nekkhamma½ ijjhat²ti– iddhi. K±macchanda½ paµiharat²ti– p±µih±riya½. Y±ca iddhi yañca p±µih±riya½, ida½ vuccati iddhip±µih±riya½. Aby±p±do ijjhat²ti–iddhi. By±p±da½ paµiharat²ti– p±µih±riya½. Y± ca iddhi yañca p±µih±riya½, ida½

Page 303: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

vuccati iddhip±µih±riya½. ¾lokasaññ± ijjhat²ti– iddhi. Thinamiddha½ paµiharat²ti–p±µih±riya½ …pe… arahattamaggo ijjhat²ti– iddhi. Sabbakilese paµiharat²ti– p±µih±-riya½. Y± ca iddhi yañca p±µih±riya½, ida½ vuccati iddhip±µih±riyanti. P±µih±riyakath± niµµhit±. 7. Samas²sakath± 33. Sabbadhamm±na½ ‚ samm±samucchede nirodhe ca anupaµµh±nat±paññ± samas²saµµhe ñ±ºa½. Sabbadhamm±nanti pañcakkhandh±, dv±das±yatan±ni, aµµh±rasa dh±tuyo,kusal± dhamm±, akusal± dhamm±, aby±kat± dhamm±, k±m±vacar± dhamm±,r³p±vacar± dhamm±, ar³p±vacar± dhamm±, apariy±pann± dhamm±. Samm±samucchedeti nekkhammena (..0405) k±macchanda½ samm± samucchindati,aby±p±dena by±p±da½ samm± samucchindati, ±lokasaññ±ya thinamiddha½samm± samucchindati, avikkhepena uddhacca½ samm± samucchindati, dhamma-vavatth±nena vicikiccha½ samm± samucchindati, ñ±ºena avijja½ samm± samu-cchindati, p±mojjena arati½ samm± samucchindati, paµhamena jh±nena n²varaºesamm± samucchindati …pe… arahattamaggena sabbakilese samm± samucchi-ndati. Nirodheti nekkhammena k±macchanda½ nirodheti, aby±p±dena by±p±da½ niro-dheti, ±lokasaññ±ya thinamiddha½ nirodheti, avikkhepena uddhacca½ nirodheti,dhammavavatth±nena vicikiccha½ nirodheti, ñ±ºena avijja½ nirodheti, p±mojjenaarati½ nirodheti, paµhamena jh±nena n²varaºe nirodheti …pe… arahattamaggenasabbakilese nirodheti. Anupaµµh±nat±ti nekkhamma½ paµiladdhassa k±macchando na upaµµh±ti, aby±-p±da½ paµiladdhassa by±p±do na upaµµh±ti, ±lokasañña½ paµiladdhassa thina-middha½ na upaµµh±ti, avikkhepa½ paµiladdhassa uddhacca½ na upaµµh±ti,dhammavavatth±na½ paµiladdhassa vicikicch± na upaµµh±ti, ñ±ºa½ paµiladdhassaavijj± na upaµµh±ti, p±mojja½ paµiladdhassa arati na upaµµh±ti, paµhama½ jh±na½paµiladdhassa n²varaº± na upaµµhanti …pe… arahattamagga½ paµiladdhassasabbakiles± na upaµµhanti. Samanti k±macchandassa pah²natt± nekkhamma½ sama½, by±p±dassa pah²-natt± aby±p±do sama½, thinamiddhassa pah²natt± ±lokasaññ± sama½, uddha-ccassa pah²natt± avikkhepo sama½, vicikicch±ya pah²natt± dhammavavatth±na½sama½, avijj±ya pah²natt± ñ±ºa½ sama½, aratiy± pah²natt± p±mojja½ sama½,n²varaº±na½ pah²natt± paµhama½ jh±na½ sama½ …pe… sabbakiles±na½ pah²-natt± arahattamaggo sama½. S²santi terasa s²s±ni– palibodhas²sañca taºh±, vinibandhanas²sañca m±no, par±-m±sas²sañca diµµhi, vikkhepas²sañca uddhacca½, sa½kilesas²sañca avijj±, adhimo-kkhas²sañca saddh±, paggahas²sañca v²riya½, upaµµh±nas²sañca sati, avikkhepa-

Page 304: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

s²sañca sam±dhi, dassanas²sañca paññ±, pavattas²sañca j²vitindriya½, gocaras²-sañca vimokkho, saªkh±ras²sañca nirodhoti. Samas²sakath± niµµhit±. 8. Satipaµµh±nakath± 34. S±vatthinid±na½ (..0406). “Catt±rome, bhikkhave, satipaµµh±n±. Katamecatt±ro? Idha, bhikkhave, bhikkhu k±ye k±y±nupass² viharati ±t±p² sampaj±nosatim±, vineyya loke abhijjh±domanassa½. Vedan±su …pe… citte… dhammesudhamm±nupass² viharati ±t±p² sampaj±no satim±, vineyya loke abhijjh±doma-nassa½. Ime kho, bhikkhave, catt±ro satipaµµh±n±”ti. 35. [Ka] katha½ k±ye k±y±nupass² viharati? Idhekacco pathav²k±ya½ aniccatoanupassati, no niccato; dukkhato anupassati, no sukhato; anattato anupassati, noattato; nibbindati, no nandati; virajjati, no rajjati; nirodheti, no samudeti, paµinissa-jjati, no ±diyati. Aniccato anupassanto niccasañña½ pajahati, dukkhato anupa-ssanto sukhasañña½ pajahati, anattato anupassanto attasañña½ pajahati, nibbi-ndanto nandi½ pajahati, virajjanto r±ga½ pajahati, nirodhento samudaya½ paja-hati, paµinissajjanto ±d±na½ pajahati. Imehi sattahi ±k±rehi k±ya½ anupassati.K±yo upaµµh±na½, no sati. Sati upaµµh±nañceva sati ca. T±ya satiy± tena ñ±ºenata½ k±ya½ anupassati. Tena vuccati– “k±ye k±y±nupassan±satipaµµh±n±”. Bh±van±ti catasso bh±van±– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhenabh±van±, indriy±na½ ekarasaµµhena bh±van±, tadupagav²riyav±hanaµµhenabh±van±, ±sevanaµµhena bh±van±. Idhekacco ±pok±ya½ …pe… tejok±ya½… v±yok±ya½… kesak±ya½… lomak±-ya½… chavik±ya½… cammak±ya½… ma½sak±ya½… rudhirak±ya½… nh±ru-k±ya½ ‚ … aµµhik±ya½… aµµhimiñjak±ya½ aniccato anupassati, no niccato;dukkhato anupassati, no sukhato; anattato anupassati, no attato; nibbindati, nonandati; virajjati, no rajjati, nirodheti, no samudeti; paµinissajjati, no ±diyati. Ani-ccato anupassanto niccasañña½ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasañña½pajahati, anattato anupassanto attasañña½ pajahati, nibbindanto (..0407) nandi½pajahati, virajjanto r±ga½ pajahati, nirodhento samudaya½ pajahati, paµinissa-jjanto ±d±na½ pajahati. Imehi sattahi ±k±rehi k±ya½ anupassati. K±yo upaµµh±na½,no sati. Sati upaµµh±nañceva sati ca. T±ya satiy± tena ñ±ºena ta½ k±ya½ anupa-ssati. Tena vuccati– “k±ye k±y±nupassan±satipaµµh±n±”. Bh±van±ti catasso bh±van±– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhenabh±van±, indriy±na½ ekarasaµµhena bh±van±, tadupagav²riyav±hanaµµhenabh±van±, ±sevanaµµhena bh±van±. Eva½ k±ye k±y±nupass² viharati. [Kha] katha½ vedan±su vedan±nupass² viharati? Idhekacco sukha½ vedana½aniccato anupassati, no niccato …pe… paµinissajjati, no ±diyati. Aniccato anupa-ssanto niccasañña½ pajahati …pe… paµinissajjanto ±d±na½ pajahati. Imehi

Page 305: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

sattahi ±k±rehi vedana½ anupassati. Vedan± upaµµh±na½, no sati. Sati upaµµh±na-ñceva sati ca. T±ya satiy± tena ñ±ºena ta½ vedana½ anupassati. Tena vuccati–“vedan±su vedan±nupassan±satipaµµh±n±”. Bh±van±ti catasso bh±van± …pe… ±sevanaµµhena bh±van± …pe… idhekaccodukkha½ vedana½ …pe… adukkhamasukha½ vedana½… s±misa½ sukha½vedana½… nir±misa½ sukha½ vedana½… s±misa½ dukkha½ vedana½… nir±-misa½ dukkha½ vedana½… s±misa½ adukkhamasukha½ vedana½… nir±misa½adukkhamasukha½ vedana½… cakkhusamphassaja½ vedana½… sotasampha-ssaja½ vedana½… gh±nasamphassaja½ vedana½… jivh±samphassaja½ veda-na½… k±yasamphassaja½ vedana½… manosamphassaja½ vedana½ aniccatoanupassati, no niccato …pe… paµinissajjati, no ±diyati. Aniccato anupassantoniccasañña½ pajahati …pe… paµinissajjanto ±d±na½ pajahati. Imehi sattahi ±k±-rehi vedana½ anupassati. Vedan± upaµµh±na½, no sati. Sati upaµµh±nañceva satica. T±ya satiy± tena ñ±ºena ta½ vedana½ anupassati. Tena vuccati– “vedan±suvedan±nupassan±satipaµµh±n±”. Bh±van±ti catasso bh±van± …pe… eva½ vedan±su vedan±nupass² viharati. [Ga] katha½ (..0408) citte citt±nupass² viharati? Idhekacco sar±ga½ citta½ ani-ccato anupassati, no niccato …pe… paµinissajjati, no ±diyati. Aniccato anupa-ssanto niccasañña½ pajahati …pe… paµinissajjanto ±d±na½ pajahati. Imehisattahi ±k±rehi citta½ anupassati. Citta½ upaµµh±na½, no sati. Sati upaµµh±na-ñceva sati ca. T±ya satiy± tena ñ±ºena ta½ citta½ anupassati. Tena vuccati–“citte citt±nupassan±satipaµµh±n±”. Bh±van±ti catasso bh±van± …pe… ±sevanaµµhena bh±van±.

Page 306: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

samoha½ citta½… v²tamoha½ citta½… sa½khitta½ citta½… vikkhitta½ citta½…mahaggata½ citta½… amahaggata½ citta½… sa-uttara½ citta½… anuttara½citta½… sam±hita½ citta½… asam±hita½ citta½… vimutta½ citta½… avimutta½citta½… cakkhuviññ±ºa½… sotaviññ±ºa½… gh±naviññ±ºa½… jivh±viññ±ºa½…k±yaviññ±ºa½… manoviññ±ºa½ aniccato anupassati, no niccato …pe… paµini-ssajjati, no ±diyati. Aniccato anupassanto niccasañña½ pajahati …pe… paµinissa-jjanto ±d±na½ pajahati. Imehi sattahi ±k±rehi citta½ anupassati. Citta½ upa-µµh±na½, no sati. Sati upaµµh±nañceva sati ca. T±ya satiy± tena ñ±ºena ta½ citta½anupassati. Tena vuccati– “citte citt±nupassan±satipaµµh±n±”. Bh±van±ti catasso bh±van± …pe… ±sevanaµµhena bh±van±. Eva½ citte citt±nu-pass² viharati. [Gha] katha½ dhammesu dhamm±nupass² viharati? Idhekacco µhapetv± k±ya½µhapetv± vedana½ µhapetv± citta½ tadavasese dhamme aniccato anupassati, noniccato; dukkhato anupassati, no sukhato; anattato anupassati, no attato; nibbi-ndati, no nandati; virajjati, no rajjati; nirodheti, no samudeti; paµinissajjati, no ±di-yati. Aniccato anupassanto niccasañña½ pajahati, dukkhato anupassanto sukha-sañña½ pajahati, anattato anupassanto attasañña½ pajahati, nibbindanto nandi½pajahati, virajjanto r±ga½ pajahati, nirodhento samudaya½ pajahati, paµinissa-jjanto ±d±na½ pajahati. Imehi sattahi ±k±rehi te dhamme anupassati. Dhamm±upaµµh±na½, no sati. Sati upaµµh±nañceva sati ca. T±ya satiy± tena ñ±ºena te (..0409dhamme anupassati. Tena vuccati– “dhammesu dhamm±nupassan±satipaµµh±n±”. Bh±van±ti catasso bh±van±– tattha j±t±na½ dhamm±na½ anativattanaµµhenabh±van±, indriy±na½ ekarasaµµhena bh±van±, tadupagav²riyav±hanaµµhenabh±van±, ±sevanaµµhena bh±van±. Eva½ dhammesu dhamm±nupass² viharat²ti. Satipaµµh±nakath± niµµhit±. 9. Vipassan±kath± 36. Eva½ me suta½– eka½ samaya½ bhagav± s±vatthiya½ viharati jetavanean±thapiº¹ikassa ±r±me. Tatra kho bhagav± bhikkh³ ±mantesi– “bhikkhavo”ti.“Bhadante”ti te bhikkh³ bhagavato paccassosu½. Bhagav± etadavoca– “So vata, bhikkhave, bhikkhu kañci ‚ saªkh±ra½ niccato samanupassanto anu-lomik±ya khantiy± samann±gato bhavissat²ti– neta½ µh±na½ vijjati; anulomik±yakhantiy± asamann±gato sammattaniy±ma½ okkamissat²ti– neta½ µh±na½ vijjati;sammattaniy±ma½ anokkamam±no sot±pattiphala½ v± sakad±g±miphala½ v±an±g±miphala½ v± arahatta½ v± ‚ sacchikarissat²ti– neta½ µh±na½ vijjati. “So vata, bhikkhave, bhikkhu sabbasaªkh±re aniccato samanupassanto anulo-mik±ya khantiy± samann±gato bhavissat²ti– µh±nameta½ vijjati; anulomik±yakhantiy± samann±gato sammattaniy±ma½ okkamissat²ti– µh±nameta½ vijjati,

Page 307: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

sammattaniy±ma½ okkamam±no sot±pattiphala½ v± sakad±g±miphala½ v± an±-g±miphala½ v± arahatta½ v± sacchikarissat²ti– µh±nameta½ vijjati. “So vata, bhikkhave, bhikkhu kañci saªkh±ra½ sukhato samanupassanto anulo-mik±ya khantiy± samann±gato bhavissat²ti– neta½ µh±na½ vijjati; anulomik±yakhantiy± asamann±gato sammattaniy±ma½ okkamissat²ti– neta½ (..0410) µh±na½vijjati; sammattaniy±ma½ anokkamam±no sot±pattiphala½ v± sakad±g±miphala½v± an±g±miphala½ v± arahatta½ v± sacchikarissat²ti– neta½ µh±na½ vijjati. “So vata, bhikkhave, bhikkhu sabbasaªkh±re dukkhato samanupassanto anulo-mik±ya khantiy± samann±gato bhavissat²ti– µh±nameta½ vijjati; anulomik±yakhantiy± samann±gato sammattaniy±ma½ okkamissat²ti– µh±nameta½ vijjati;sammattaniy±ma½ okkamam±no sot±pattiphala½ v± sakad±g±miphala½ v± an±-g±miphala½ v± arahatta½ v± sacchikarissat²ti– µh±nameta½ vijjati. “So vata, bhikkhave, bhikkhu kañci dhamma½ attato samanupassanto anulomi-k±ya khantiy± samann±gato bhavissat²ti– neta½ µh±na½ vijjati; anulomik±yakhantiy± asamann±gato sammattaniy±ma½ okkamissat²ti– neta½ µh±na½ vijjati;sammattaniy±ma½ anokkamam±no sot±pattiphala½ v± sakad±g±miphala½ v±an±g±miphala½ v± arahatta½ v± sacchikarissat²ti– neta½ µh±na½ vijjati. “So vata, bhikkhave, bhikkhu sabbadhamme ‚ anattato samanupassanto anulo-mik±ya khantiy± samann±gato bhavissat²ti– µh±nameta½ vijjati; anulomik±yakhantiy± samann±gato sammattaniy±ma½ okkamissat²ti– µh±nameta½ vijjati;sammattaniy±ma½ okkamam±no sot±pattiphala½ v± sakad±g±miphala½ v± an±-g±miphala½ v± arahatta½ v± sacchikarissat²ti– µh±nameta½ vijjati. “So vata, bhikkhave, bhikkhu nibb±na½ dukkhato samanupassanto anulomi-k±ya khantiy± samann±gato bhavissat²ti– neta½ µh±na½ vijjati; anulomik±yakhantiy± asamann±gato sammattaniy±ma½ okkamissat²ti– neta½ µh±na½ vijjati;sammattaniy±ma½ anokkamam±no sot±pattiphala½ v± sakad±g±miphala½ v±an±g±miphala½ v± arahatta½ v± sacchikarissat²ti– neta½ µh±na½ vijjati. “So vata, bhikkhave, bhikkhu nibb±na½ sukhato samanupassanto anulomik±yakhantiy± samann±gato bhavissat²ti– µh±nameta½ vijjati; anulomik±ya (..0411)khantiy± samann±gato sammattaniy±ma½ okkamissat²ti– µh±nameta½ vijjati;sammattaniy±ma½ okkamam±no sot±pattiphala½ v± sakad±g±miphala½ v± an±-g±miphala½ v± arahatta½ v± sacchikarissat²ti– µh±nameta½ vijjati”. 37. Katih±k±rehi anulomika½ khanti½ paµilabhati, katih±k±rehi sammattani-y±ma½ okkamati? Catt±r²s±ya ±k±rehi anulomika½ khanti½ paµilabhati, catt±r²-s±ya ±k±rehi sammattaniy±ma½ okkamati. Katamehi catt±r²s±ya ±k±rehi anulomika½ khanti½ paµilabhati, katamahi catt±r²-s±ya ±k±rehi sammattaniy±ma½ okkamati? Pañcakkhandhe aniccato dukkhatorogato gaº¹ato sallato aghato ±b±dhato parato palokato ²tito upaddavato bhayatoupasaggato calato pabhaªguto ‚ addhuvato at±ºato ‚ aleºato asaraºato rittatotucchato suññato anattato ±d²navato vipariº±madhammato as±rakato agham³latovadhakato vibhavato s±savato saªkhatato m±r±misato j±tidhammato jar±dha-mmato by±dhidhammato maraºadhammato sokadhammato paridevadhammato

Page 308: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

up±y±sadhammato sa½kilesikadhammato. 38. Pañcakkhandhe aniccato passanto anulomika½ khanti½ paµilabhati.Pañcanna½ khandh±na½ nirodho nicca½ nibb±nanti passanto sammattaniy±ma½okkamati. Pañcakkhandhe dukkhato passanto anulomika½ khanti½ paµilabhati.Pañcanna½ khandh±na½ nirodho sukha½ nibb±nanti passanto sammattani-y±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe rogato passanto anulomika½ khanti½ paµila-bhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho ±rogya½ nibb±nanti passanto sammatta-niy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe gaº¹ato passanto anulomika½ khanti½ paµi-labhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho agaº¹a½ ‚ nibb±nanti passantosammattaniy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe sallato passanto anulomika½khanti½ paµilabhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho visalla½ ‚ nibb±nantipassanto sammattaniy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe (..0412) aghato passanto anulomika½ khanti½ paµilabhati.Pañcanna½ khandh±na½ nirodho anagho nibb±nanti passanto sammattani-y±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe ±b±dhato passanto anulomika½ khanti½ paµila-bhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho an±b±dho nibb±nanti passanto samma-ttaniy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe parato passanto anulomika½ khanti½ paµi-labhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho aparappaccaya½ nibb±nanti passantosammattaniy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe palokato passanto anulomika½khanti½ paµilabhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho apalokadhammo nibb±-nanti passanto sammattaniy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe ²tito passanto anulo-mika½ khanti½ paµilabhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho an²tika½ nibb±-nanti passanto sammattaniy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe upaddavato passanto anulomika½ khanti½ paµilabhati.Pañcanna½ khandh±na½ nirodho anupaddava½ nibb±nanti passanto sammatta-niy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe bhayato passanto anulomika½ khanti½ paµi-labhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho abhaya½ nibb±nanti passanto samma-ttaniy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe upasaggato passanto anulomika½ khanti½paµilabhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho anupasagga½ nibb±nanti passantosammattaniy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe calato passanto anulomika½khanti½ paµilabhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho acala½ nibb±nantipassanto sammattaniy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe pabhaªguto passantoanulomika½ khanti½ paµilabhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho apabhaªgu ‚nibb±nanti passanto sammattaniy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe addhuvato passanto anulomika½ khanti½ paµilabhati.Pañcanna½ khandh±na½ nirodho dhuva½ nibb±nanti passanto sammattani-y±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe at±ºato passanto anulomika½ khanti½ paµila-bhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho t±ºa½ nibb±nanti passanto sammattani-y±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe aleºato passanto anulomika½ khanti½ paµila-bhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho leºa½ nibb±nanti passanto sammattani-y±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe asaraºato passanto anulomika½ khanti½ paµi-labhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho saraºa½ nibb±nanti passanto samma-

Page 309: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

ttaniy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe (..0413) rittato passanto anulomika½khanti½ paµilabhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho aritta½ nibb±nantipassanto sammattaniy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe tucchato passanto anulomika½ khanti½ paµilabhati.Pañcanna½ khandh±na½ nirodho atuccha½ nibb±nanti passanto sammattani-y±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe suññato passanto anulomika½ khanti½ paµila-bhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho paramasuñña½ nibb±nanti passantosammattaniy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe anattato passanto anulomika½khanti½ paµilabhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho paramattha½ nibb±nantipassanto sammattaniy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe ±d²navato passanto anu-lomika½ khanti½ paµilabhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho an±d²nava½nibb±nanti passanto sammattaniy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe vipariº±ma-dhammato passanto anulomika½ khanti½ paµilabhati. Pañcanna½ khandh±na½nirodho avipariº±madhamma½ nibb±nanti passanto sammattaniy±ma½ okka-mati. Pañcakkhandhe as±rakato passanto anulomika½ khanti½ paµilabhati.Pañcanna½ khandh±na½ nirodho s±ra½ nibb±nanti passanto sammattaniy±ma½okkamati. Pañcakkhandhe agham³lato passanto anulomika½ khanti½ paµilabhati.Pañcanna½ khandh±na½ nirodho anagham³la½ nibb±nanti passanto sammatta-niy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe vadhakato passanto anulomika½ khanti½paµilabhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho avadhaka½ nibb±nanti passantosammattaniy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe vibhavato passanto anulomika½khanti½ paµilabhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho avibhava½ nibb±nantipassanto sammattaniy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe s±savato passanto anulo-mika½ khanti½ paµilabhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho an±sava½ nibb±-nanti passanto sammattaniy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe saªkhatato passanto anulomika½ khanti½ paµilabhati.Pañcanna½ khandh±na½ nirodho asaªkhata½ nibb±nanti passanto sammattani-y±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe

Page 310: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

m±r±misato passanto anulomika½ khanti½ paµilabhati. Pañcanna½ khandh±na½nirodho nir±misa½ nibb±nanti passanto sammattaniy±ma½ okkamati. Pañca-kkhandhe j±tidhammato passanto anulomika½ khanti½ paµilabhati. Pañcanna½khandh±na½ nirodho aj±ta½ nibb±nanti passanto sammattaniy±ma½ okkamati.Pañcakkhandhe jar±dhammato passanto anulomika½ khanti½ paµilabhati.Pañcanna½ khandh±na½ (..0414) nirodho ajara½ nibb±nanti passanto sammatta-niy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe by±dhidhammato passanto anulomika½khanti½ paµilabhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho aby±dhi ‚ nibb±nantipassanto sammattaniy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe maraºadhammato passanto anulomika½ khanti½ paµilabhati.Pañcanna½ khandh±na½ nirodho amata½ nibb±nanti passanto sammattani-y±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe sokadhammato passanto anulomika½ khanti½paµilabhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho asoka½ nibb±nanti passantosammattaniy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe paridevadhammato passanto anu-lomika½ khanti½ paµilabhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho aparideva½ nibb±-nanti passanto sammattaniy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhe up±y±sadhammatopassanto anulomika½ khanti½ paµilabhati. Pañcanna½ khandh±na½ nirodho anu-p±y±sa½ nibb±nanti passanto sammattaniy±ma½ okkamati. Pañcakkhandhesa½kilesikadhammato passanto anulomika½ khanti½ paµilabhati. Pañcanna½khandh±na½ nirodho asa½kiliµµha½ nibb±nanti passanto sammattaniy±ma½ okka-mati. 39. Aniccatoti, anicc±nupassan±. Dukkhatoti, dukkh±nupassan±. Rogatoti,dukkh±nupassan±. Gaº¹atoti, dukkh±nupassan±. Sallatoti, dukkh±nupassan±.Aghatoti, dukkh±nupassan±. ¾b±dhatoti, dukkh±nupassan±. Paratoti, anatt±nupa-ssan±. Palokatoti, anicc±nupassan±. ¿titoti, dukkh±nupassan±. Upaddavatoti, dukkh±nupassan±. Bhayatoti, dukkh±nupassan±. Upasaggatoti,dukkh±nupassan±. Calatoti, anicc±nupassan±. Pabhaªgutoti, anicc±nupassan±.Addhuvatoti, anicc±nupassan±. At±ºatoti, dukkh±nupassan±. Aleºatoti, dukkh±nu-passan±. Asaraºatoti, dukkh±nupassan±. Rittatoti, anatt±nupassan±. Tucchatoti, anatt±nupassan±. Suññatoti, anatt±nupassan±. Anattatoti, anatt±nu-passan±. ¾d²navatoti, dukkh±nupassan±. Vipariº±madhammatoti, anicc±nupa-ssan±. As±rakatoti, anatt±nupassan±. Agham³latoti (..0415), dukkh±nupassan±.Vadhakatoti, dukkh±nupassan±. Vibhavatoti, anicc±nupassan±. S±savatoti,dukkh±nupassan±. Saªkhatatoti, anicc±nupassan±. M±r±misatoti, dukkh±nupassan±. J±tidhamma-toti, dukkh±nupassan±. Jar±dhammatoti, dukkh±nupassan±. By±dhidhammatoti,dukkh±nupassan±. Maraºadhammatoti, anicc±nupassan±. Sokadhammatoti,dukkh±nupassan±. Paridevadhammatoti, dukkh±nupassan±. Up±y±sadhamma-toti, dukkh±nupassan±. Sa½kilesikadhammatoti, dukkh±nupassan±. Imehi catt±l²s±ya ±k±rehi anulomika½ khanti½ paµilabhati. Imehi catt±l²s±ya ±k±-rehi sammattaniy±ma½ okkamati. Imehi catt±l²s±ya ±k±rehi anulomika½ khanti½ paµilabhantassa, imehi catt±l²-

Page 311: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

s±ya ±k±rehi sammattaniy±ma½ okkamantassa kati anicc±nupassan±, katidukkh±nupassan±, kati anatt±nupassan±? Pañcav²sati anatt±nupassan±, paññ±sa anicc±nupassan±; sata½ pañcav²sati ceva, y±ni dukkhe pavuccareti. Vipassan±kath± niµµhit±. 10. M±tik±kath± 40. Nicch±to ‚, mokkho vimokkho, vijj±vimutti, adhis²la½, adhicitta½, adhipaññ±,passaddhi, ñ±ºa½, dassana½ visuddhi ‚ nekkhamma½, nissaraºa½ paviveko,vossaggo, cariy±, jh±navimokkho, bh±van±, adhiµµh±na½, j²vita½. 41. Nicch±toti (..0416) nekkhammena k±macchandato nicch±to, aby±p±denaby±p±dato nicch±to …pe… paµhamena jh±nena n²varaºehi nicch±to …pe… araha-ttamaggena sabbakilesehi nicch±to. Mokkho vimokkhoti nekkhammena k±macchandato muccat²ti– mokkhovimokkho. Aby±p±dena by±p±dato muccat²ti– mokkho vimokkho …pe… paµha-mena jh±nena n²varaºehi muccat²ti– mokkho vimokkho …pe… arahattamaggenasabbakilesehi muccat²ti– mokkho vimokkho. Vijj±vimutt²ti nekkhamma½ vijjat²ti vijj±, k±macchandato muccat²ti vimutti.Vijjanto muccati, muccanto vijjat²ti– vijj±vimutti. Aby±p±do ‚ vijjat²ti vijj±, by±p±-dato vimuccat²ti vimutti. Vijjanto muccati, muccanto vijjat²ti– vijj±vimutti …pe… ara-hattamaggo vijjat²ti vijj±, sabbakilesehi muccat²ti vimutti. Vijjanto muccati,muccanto vijjat²ti– vijj±vimutti. Adhis²la½ adhicitta½ adhipaññ±ti nekkhammena k±macchanda½, sa½vara-µµhena s²lavisuddhi, avikkhepaµµhena cittavisuddhi, dassanaµµhena diµµhivisuddhi.Yo tattha sa½varaµµho, aya½ adhis²lasikkh±. Yo tattha avikkhepaµµho, aya½ adhi-cittasikkh±. Yo tattha dassanaµµho, aya½ adhipaññ±sikkh±. Aby±p±denaby±p±da½ sa½varaµµhena s²lavisuddhi …pe… arahattamaggena sabbakilesesa½varaµµhena s²lavisuddhi, avikkhepaµµhena cittavisuddhi. Dassanaµµhena diµµhi-visuddhi. Yo tattha sa½varaµµho, aya½ adhis²lasikkh±. Yo tattha avikkhepaµµho,aya½ adhicittasikkh±. Yo tattha dassanaµµho, aya½ adhipaññ±sikkh±. Passaddh²ti nekkhammena k±macchanda½ paµippassambheti, aby±p±denaby±p±da½ paµippassambheti …pe… arahattamaggena sabbakilese paµippassa-mbheti. ѱºanti k±macchandassa pah²natt± nekkhamma½ ñ±taµµhena ñ±ºa½; by±p±-dassa pah²natt± aby±p±do ñ±taµµhena ñ±ºa½ …pe… sabbakiles±na½ pah²natt±arahattamaggo ñ±taµµhena ñ±ºa½. Dassananti k±macchandassa pah²natt± nekkhamma½ diµµhatt± dassana½.By±p±dassa pah²natt± aby±p±do diµµhatt± dassana½ …pe… sabbakiles±na½pah²natt± arahattamaggo diµµhatt± dassana½.

Page 312: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Visuddh²ti (..0417) k±macchanda½ pajahanto nekkhammena visujjhati.By±p±da½ pajahanto aby±p±dena visujjhati …pe… sabbakilese pajahanto araha-ttamaggena visujjhati. Nekkhammanti k±m±nameta½ nissaraºa½, yadida½ nekkhamma½. R³p±na-meta½ nissaraºa½, yadida½ ±ruppa½. Ya½ kho pana kiñci bh³ta½ saªkhata½paµiccasamuppanna½, nirodho tassa nekkhamma½. By±p±dassa aby±p±donekkhamma½. Thinamiddhassa ±lokasaññ± nekkhamma½ …pe… sabbakile-s±na½ arahattamaggo nekkhamma½. Nissaraºanti k±m±nameta½ nissaraºa½, yadida½ nekkhamma½. R³p±na-meta½ nissaraºa½, yadida½ ±ruppa½. Ya½ kho pana kiñci bh³ta½ saªkhata½paµiccasamuppanna½, nirodho tassa nissaraºa½. K±macchandassanekkhamma½ nissaraºa½. By±p±dassa aby±p±do nissaraºa½ …pe… sabbakile-s±na½ arahattamaggo nissaraºa½. Pavivekoti k±macchandassa nekkhamma½ paviveko …pe… sabbakiles±na½arahattamaggo paviveko. Vossaggoti nekkhammena k±macchanda½ vossajjat²ti– vossaggo. Aby±p±denaby±p±da½ vossajjat²ti– vossaggo …pe… arahattamaggena sabbakilese vossajja-t²ti– vossaggo. Cariy±ti k±macchanda½ pajahanto nekkhammena carati. By±p±da½ pajahantoaby±p±dena carati …pe… sabbakilese pajahanto arahattamaggena carati. Jh±navimokkhoti nekkhamma½ jh±yat²ti– jh±na½. K±macchanda½ jh±pet²ti–jh±na½. Jh±yanto muccat²ti– jh±navimokkho. Jh±pento muccat²ti– jh±navimokkho.Jh±yant²ti dhamm±. Jh±pent²ti kilese. Jh±te ca jh±pe ca j±n±t²ti– jh±najh±y² ‚.Aby±p±do jh±yat²ti jh±na½. By±p±da½ jh±pet²ti– jh±na½ …pe… ±lokasaññ± jh±ya-t²ti– jh±na½. Thinamiddha½ jh±pet²ti– jh±na½ …pe… arahattamaggo (..0418)jh±yat²ti– jh±na½. Sabbakilese jh±pet²ti– jh±na½. Jh±yanto muccat²ti– jh±navi-mokkho. Jh±pento muccat²ti– jh±navimokkho. Jh±yant²ti– dhamm±. Jh±pent²ti–kilese. Jh±te ca jh±pe ca j±n±t²ti– jh±najh±y². 42. Bh±van± adhiµµh±na½ j²vitanti k±macchanda½ pajahanto nekkhamma½bh±vet²ti– bh±van±sampanno. Nekkhammavasena citta½ adhiµµh±t²ti– adhiµµh±na-sampanno. Sv±ya½ eva½ bh±van±sampanno adhiµµh±nasampanno sama½ j²vati,no visama½; samm± j²vati, no micch±; visuddha½ j²vati, no kiliµµhanti– ±j²vasa-mpanno. Sv±ya½ eva½ bh±van±sampanno adhiµµh±nasampanno ±j²vasampannoyaññadeva parisa½ upasaªkamati– yadi khattiyaparisa½ yadi br±hmaºaparisa½yadi gahapatiparisa½ yadi samaºaparisa½– vis±rado upasaªkamati amaªku-bh³to. Ta½ kissa hetu? Tath± hi so bh±van±sampanno adhiµµh±nasampanno ±j²va-sampanno. By±p±da½ pajahanto aby±p±da½ bh±vet²ti– bh±van±sampanno …pe… thina-middha½ pajahanto ±lokasañña½ bh±vet²ti– bh±van±sampanno …pe…uddhacca½ pajahanto avikkhepa½ bh±vet²ti– bh±van±sampanno …pe… vici-kiccha½ pajahanto dhammavavatth±na½ bh±vet²ti– bh±van±sampanno …pe…avijja½ pajahanto vijja½ bh±vet²ti– bh±van±sampanno …pe… arati½ pajahanto

Page 313: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

p±mojja½ bh±vet²ti– bh±van±sampanno …pe… n²varaºe pajahanto paµhama½jh±na½ bh±vet²ti– bh±van±sampanno …pe… sabbakilese pajahanto arahatta-magga½ bh±vet²ti– bh±van±sampanno. Arahattamaggavasena citta½ adhiµµh±t²ti–adhiµµh±nasampanno. Sv±ya½ eva½ bh±van±sampanno adhiµµh±nasampannosama½ j²vati, no visama½; samm± j²vati, no micch±; visuddha½ j²vati, no kili-µµhanti– ±j²vasampanno. Sv±ya½ eva½ bh±van±sampanno adhiµµh±nasampanno±j²vasampanno yaññadeva parisa½ upasaªkamati– yadi khattiyaparisa½ yadibr±hmaºaparisa½ yadi gahapatiparisa½ yadi samaºaparisa½– vis±rado upasa-ªkamati amaªkubh³to. Ta½ kissa hetu? Tath± hi so bh±van±sampanno adhiµµh±-nasampanno ±j²vasampannoti. M±tik±kath± niµµhit±. Paññ±vaggo tatiyo. Tassudd±na½– Paññ± (..0419) iddhi abhisamayo, viveko cariyapañcamo; p±µih±ri samas²si, satipaµµh±n± vipassan±; tatiye paññ±vaggamhi, m±tik±ya ca te das±ti.

Page 314: Chattha Sanghayana CD - 國立臺灣大學buddhism.lib.ntu.edu.tw/BDLM/sutra/pali/Khuddaka/...25. Atthan±natte paññ± atthapaµisambhide ñ±ºa½. 26. Dhamman±natte paññ± dhammapaµisambhide

Mah±vaggo yuganaddho, paññ±vaggo ca n±mato; tayova vagg± imamhi ‚, paµisambhid±pakaraºe. Anantanayamaggesu, gambh²ro s±gar³pamo; nabhañca t±rak±kiººa½, th³lo j±tassaro yath±; kathik±na½ vis±l±ya, yog²na½ ñ±ºajotananti. Paµisambhid±maggap±¼i niµµhit±.