�హమ్��య్ ర�న్కర� -1 �ం� 2 ���

ఉ�త ���ల �దయ్ �ం�ష� www.freegurukul.org

“ఉ�త ���ల �దయ్ �ం�ష�” �వ్� ��వ�, ���య్ల� ��న �దయ్ ఉ�తం� + �లభం� + ఆకరష్�యం� +

�ణయ్త� �� అం�ం� �� �రయ్�మం� �గం� ఈ �సత్��న్ ఇంట�న్� �ం� �క�ం� అం��త్�న్�. �కరణ కరత్

�� �� ��య���, అ�� �� మం� �వ ��� ��న ఇం�� �� ��� కృతజఞ్త

��య���ం��న్�.

�� �� �� �వల �సత్రణ� �గం� ఈ �ం�ష� �థ్�ంచబ�న�. ���వ్�� అ�న్ �వ� అం�ంచబ��.

ఇ�వం� �సత్�� �� ��నటల్�� (�క) �క��త్ �� ��య�యం�. �� �� ��య్�ధ్� ఉ�తం� అం��

��త్�, త�వ్� ఉనన్త ��వ�, ���య్� క��న ��య్�ధ్ల� మన ���� అం�ంచవ�చ్. �� క�� నవ �రత

��మ్ణ �రయ్�మం� ప���ట�, �గ�వ్మయ్ం అ�ట� ఆస�త్ ఉం� సం��ంచగల�.

ఈ �ం�ల� ఉ�తం� ఆ� �� � చ��ట�, ��మ�(��ల్�) ����ట� గల ��గ్�:

1) ఉ�త ���ల �దయ్ �ం�ష� �� �� : www.freegurukul.org

2) �� �� �� �� : https://sites.google.com/site/sairealattitudemanagement

3) ��� ఆ�: Free Gurukul

గమ�క: భ�త్,�ఞ్న,ధరమ్ ���రధ్ం ఉ�తం� eBook �పం� ఇంట�న్� �ం� �క�ం� ఇవవ్డం జ��ం�. ఇ� ��రజ్న

దృ�ట్�� ఉ�త �వ. ఈ �వ� అంత�జ్లం��(ఇంట�న్�) ���స్ / ���� అభయ్ంత�� ��� అ��నన్ �సత్�ల�

��ంచటం జ��న�. అ���ం� ఏ�� అభయ్ంతరకర�న� ఉనన్� �� ��ప మన�, ��� �ల�ంచగల� అ�

మన� ���ం��న్�.

Website: www.freegurukul.org Mobile App: Free Gurukul email: support@freegurukul.org

Facebook: www.facebook.com/freegurukul Helpline/WhatsApp: 9042020123

“ మన లకష్�ం: ��వ�, ���య్ల� ��న �దయ్ అ�� ఉ�తం� + �లభం� + ఆకరష్�యం� + �ణయ్త� �� అంద�� అం�ంచబ�� “

ఉ�త ���ల �దయ్ �ం�ష� – Free Gurukul Education Foundation

సరవ్ం పర�తమ్ �ద సమరప్ణమ�త్

https://www.freegurukul.org/https://sites.google.com/site/sairealattitudemanagementhttps://www.freegurukul.org/mailto:support@freegurukul.orghttps://www.facebook.com/freegurukul

„|Ǩχq^•º ~°`åflHõ~°=Ú

„|Ǩχq^•º ã¨O„Ѩ^•Ü«∞=Ú

ã≤̂ •ú„â◊=∞O

„Ѩ̂ äŒ=∞ =Ú„ Œ̂} : "Õ∞, 2010

„Ñ̈ «̀∞ʼnõΩ : =º=™ê÷Ñ̈‰õΩÅ∞ :

ã≤^•ú„â◊=∞=Ú

âß «̀"åÇ̈Ï##QÆ~ü,=#ã÷̈eѨÙ~°O, ÃÇ·Ï„^•ÉÏ £̂ – 500 070.á¶È

„|Ǩχq^•º ~°`åflHõ~°=Ú

(„Ѩ̂ äŒ=∞ ã¨OѨÙ@=Ú)

㨠ܫ∞㨺 ™êH∆Í^Œƒù= Ѩ^Œ‡*Ïuaèó~°∂Ñ̈O kèÜ≥∂ =ã̈∞Î̀ «Ü≥∂ Ñ̈=i‚̀ «O=∞ø

J㨇^Œ∞æ~°∞ ã¨=∂~°OÉèÏO

Hõ$+¨‚ ™êOnѨ =∞^茺=∂O

N =∞Ǩ^Õ= Ѩ~°ºO`åO

=O^Õ QÆ∞~°∞ Ѩ~°OѨ~åO

"åb‡H˜ =∞ǨÏi¬ =∞é˜Ü«Ú "≥·+‚̈"å=`å~°=∞~Ú# "åºã¨ ÉèíQÆ"å#∞x Hõ$ѨKÕ – QÆ∞~°∞Ñ̈~°OÑ̈~° ™êÜ«∞=ÚKÕ „"åÜ«∞|_ç# ~¸ „QÆO ä̂Œ=Ú

[QÆ̂ Œ∞æ~°∞=QÆ∞ Dâ◊fi~°∞x̂H JOH̃ «̀O

"Õ̂ Œ=∂ «̀ J

=∞#q ............ 1

J=`åiHõ

1. HõeÜ«ÚQÆ=Ú ............ 32. „|Ǩχq^Œº ............ 93. "Õ^Œ=Ú ............ 134. "Õ̂ Œ=ÚHÍÅ=Ú

JѨ~°q Œ̂º – 2= ÉèÏQÆ=Ú20. ѨÙ}ºHõ~å‡#∞ëêª#=Ú ............ 14221. JyflǨϟ„`«=Ú ............ 14522. Ü«∞[˝Ü«∂QÍk „Hõ̀ «∞=ÙÅ∞ ............ 14623. Ñ≤̀ «$ Õ̂=`å~å è̂Œ# ............ 15024. ^•#^èŒ~°‡=ÚÅ∞ ............ 15225. f~°÷Ü«∂„ «̀Å∞ ............ 15826. Õ̂=`å~å è̂Œ# ............ 16227. ™êfi^蕺ܫ∞=Ú ............ 16728. =∞O„ «̀[Ѩ=Ú – ã¨O è̂•º=O Œ̂#=Ú ............ 16929. «̀Ѩã¨∞û – ≥̂·gã¨OѨ̂ Œ ............ 172

JѨ~°q Œ̂º – 3= ÉèÏQÆ==Ú30. q*Ï˝#âߢãÎ̈ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ ............ 174

JѨ~°q Œ̂º – 4= ÉèÏQÆ==Ú31. Éèí∂q∞ ............ 18832. [O|∂nfiѨ=Ú ............ 18933. Ѩ¡Hõ∆nfiѨ=Ú ............ 20334. âßŇbnfiѨ=Ú ............ 20435. ‰õΩâ◊nfiѨ=Ú ............ 20536. „H“OK«nfiѨ=Ú ............ 20637. âßHõnfiѨ=Ú ............ 20738. ѨÙ+¨¯~°nfiѨ=Ú ............ 20839. ã¨∞„w=Ù_»∞ K≥Ñ≤Ê# Éèí∂q∞ q=~°=Ú ............ 21040. PHÍâ◊=Ú ............ 21841. HÍÅ=Ú ............ 22142. â◊√Éèíâ◊‰õΩ#=ÚÅ∞ ............ 231

¢Hõ=∞

ã¨OYºq+¨Ü«∞=Ú

ѨÙ@

ã¨OYº

43. Jâ◊√Éèíâ◊‰õΩ#=ÚÅ∞ ............ 232LѨx+῭ ü „ѨHõ~°}=Ú

44. |∞∞ˆQfi Œ̂=Ú – S «̀ÎsÜ«∞ LѨx+῭ ü„Ѩ^äŒ=∂^蕺ܫ∞=Ú – „Ѩ^äŒ=∞ YO_»=Ú ............ 235

– nfifÜ«∞ YO_»=Ú ............ 253– «̀$fÜ«∞ YO_»=Ú ............ 261

kfifÜ«∂^蕺ܫ∞=Ú ............ 278`«$fÜ«∂^蕺ܫ∞=Ú ............ 292

45. ™ê=∞"Õ̂ Œ=Ú – ˆH# LѨx+῭ ü„Ѩ^äŒ=∞ YO_»=Ú ............ 304kfifÜ«∞ YO_»=Ú ............ 322

«̀$fÜ«∞ YO_»=Ú ............ 332K«̀ «∞~°÷ YO_»=Ú ............ 343

46. Hõ$+‚̈ Ü«∞Aˆ~fi Œ̂=ÚHõ~î°âßY – Hõ~îÀѨx+¨`ü„Ѩ^äŒ=∞=b¡ ............ 352kfifÜ«∞=b¡ ............ 388

«̀$fÜ«∞=b¡ ............ 412K«̀ «∞~°÷=b¡ ............ 425ѨOK«=∞=b¡ ............ 436+¨+‘ª=b¡ ............ 449

47. ≥̀·uÎsÜ«∞âßY – ≥̀·uÎsÜ«∞ LѨx+῭ ütH∆Í=b¡ ............ 466„|Ǩχ=b¡ (P#O Œ̂=b¡) ............ 520Éèí$QÆ∞=b¡ ............ 558

48. â◊√Hõ¡Ü«∞Aˆ~fi Œ̂=Ú – Dâ’Ѩx+῭ ü ............ 594

¢Hõ=∞

ã¨OYºq+¨Ü«∞=Ú

ѨÙ@

ã¨OYº

1

=∞#q

¢|Ç̈χ q Œ̂º‰õΩ "Õ̂ Œ=ÚÅ∞, LÑ̈x+̈ «̀∞ÎÅ∞, P~°}ºHõ=ÚÅ∞, ¢ÉÏÇ̈χ}=ÚÅ∞,¢Ñ¨=∂}=ÚÅ∞. g\˜H˜ ÉèÏ+¨º=ÚÅ~Ú# ~å=∂Ü«∞}, ÉèÏ~°̀ «, ÉèÏQÆ= «̀=ÚÅ∞,™êOYº=Ú, ÉèíH˜Î ã¨∂¢`«=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÅ~Ú#q ¢áê=∂}˜Hõ ¢QÆO^äŒ=ÚÅ∞QÍѨiQÆ}˜OѨ |_»∞#∞. D ¢|Ǩχq^•º~°̀ åflHõ~°=ÚÖ’ ¢áê=∂}˜Hõ ¢QÆO ä̂Œ=ÚÅÖ’q=iOѨ|_ç# XˆH q+¨Ü«∞=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ ¢HÀ_ôHõiOzXˆH ¢Ñ¨Hõ~°}=ÚQÍ XˆH KÀ@ á⁄O Œ̂∞ѨéK«|_ç#q.

Õ̂â◊=Ú x «̀º HõàϺ}=Ú, Ñ̈K«Û`À~°}=ÚQÍ ã≤iã̈OÑ̈ Œ̂Å`À ã̈∞YâßO «̀∞Å`Àã¨∞aèHõ∆=ÚQÍ q~ålÅ¡ =ÅÜ«Ú##flk |∞∞+¨µÅ PHÍOHõ∆. HÍ=Ù# ̂ Õâ◊=Ú#∞ ZÖÏfiÛ k Œ̂Ì=ÅÜ«Ú#∞ Jx |∞∞+¨µÅ∞ K≥Ñ≤Ê~À P ÉèÏ==ÚÅ#∞ Õ̂â◊=Ú J#∞¢Ñ¨Hõ~°}=ÚÖ’ q=iOѨ|_ç#k. Jqhu |O è̂Œ∞ ¢Ñ‘u, pHõ\˜ |*Ï~°∞ JÅ∞=Ú‰õΩ#fl D ̂ Õâ◊=Ú Z@∞kQÆ*Ï~°∞? J#fl ¢Ñ̈â◊fl‰õΩ ã̈=∂ è̂•#=ÚQÍ |∞∞+̈µÅ∞ K≥Ñ≤Ê#"å\˜x ѨiáêÅ# q è̂•#=ÚQÍ áêʼnõΩÅ∞, =∞O¢ «̀∞Å∞, ¢Ñ¨Éèí∞ «̀fi L^ÀºQÆ∞ʼnõΩLO_»=Åã≤# ÅHõ∆}=ÚÅ∞, QÆ∞}=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÅ~Ú# "å\˜x ѨiáêÅ#¢Ñ¨Hõ~°}=ÚÖ’ q=iOѨ|_ç#k. áœ~°∞Å =ºHÎ̃QÆ̀ « ÉÏ è̂Œº «̀Å∞, q è̂Œ∞Å∞ QÆ∞é˜Oz|∞∞+̈µÅ∞ K≥Ñ≤Ê# q+̈Ü«∞=ÚÅ#∞ =ºH̃ÎQÆ̀ « q è̂Œ∞Å∞ ÉÏ è̂Œº «̀Å∞ J#∞ ¢Ñ̈Hõ~°}=Ú#q=iOÑ̈|_ç#k. Dq è̂Œ=ÚQÍ D ¢QÆO ä̂Œ=ÚÖ’ ̂ Õâ◊Ñ̈Ù~Àaè=$kúH̃ J=ã̈~°=∞~Ú#q+̈Ü«∞=ÚÅ∞ q=iOÑ̈|_ç#q.

2

f¢="≥∂ˆH∆K«Ûù QÆÅ"åix L^ÕÌtOz K≥ѨÊ|_ç# J^蕺u‡Hõ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞LѨx+¨¢ «̀ÊHõ~°}=Ú, ã≤OǨ=Ö’Hõ#=Ú J#∞ ¢Ñ¨Hõ~°}=ÚÅÖ’#∂, ™ê è̂Œ##∞Ѩ~°q^ŒºÖ’#∂ q=iOѨ|_ç#k. LѨx+¨`«∞ÎʼnõΩ "åºMϺ#=Ú ~å=∂Ü«∞},ÉèÏQÆ= «̀=ÚÅ#∞ "Õ∞à◊qOz q=iOѨ|_ç#k. J è̂•º «̀‡ q+¨Ü«∞=ÚÅÖ’ âßGáê~î°=ÚQÍ Ñ̈Ù#â◊Û~°}Å~Ú# ™êOYºã̈∂¢ «̀=ÚÅ∞, ¢|Ç̈χ ã̈∂¢ «̀=ÚÅ#∞, ¢Ñ̈ Õ̀ºHõqÉèÏQÆ=ÚQÍ WO Œ̂∞ q=iOK«ÖË̂ Œ∞. ̂ ŒÑ≤ÊHõ Q˘#fl"åxH̃ ̂ •Ç̈Ï=Ú f~°∞@‰õΩ ̂ Àã≤_»∞#n[Å=Ú KåÅ∞#∞. #k h~°O`å ¢`åQÆ=Åã≤# ѨxÖË̂ Œx NHõ$+‚̈ ÉèíQÆ"å#∞_»∞K≥Ñ≤Ê#@∞¡, rq «̀™êѶ̈ź «̀‰õΩ HÍ=Åã≤# K«̂ Œ∞=ÙÅÖ’ =∞~°‡"≥∞Å¡ K«kqu Jx¢Ñ̈Ç̈¡̂ Œ∞_»∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ D ¢|Ç̈χq^•º~°̀ åflHõ~°=ÚÖ’ Ñ̈ Œ̂‡HõÅÊ=ÚÖ’ ¢|Ç̈χ‰õΩÑ̈~°=∂ «̀‡ É’kèOz# q+̈Ü«∞=ÚÅ

J=`åiHõ

VINODAddress

VINODSiddhashramam

3

HõeÜ«ÚQÆ=Ú

¢jHõ$+¨µ‚_»∞ x~åº}=Ú K≥Ok#

4

4.

5

= Œ̂∞Å∞ Œ̂∞~°∞. ̂ Œ∞+¨Êi„QÆÇ¨Ï qǨ~°∞Ö·̌, Ü«∞[˝ Ü«∂QÍk Hõ~°‡O|∞Å∞ Ѩ~å~°÷Ѩ~°∞Ö·̌̌·KÕÜ«ÚK«∞ Ç‘Ï#∞Ö̌· #tOK≥̂ Œ~°∞. "Õ̂ Œ=ÚÅ∞ J=Ú‡H˘O Œ̂∞~°∞. Ç‘Ï# =Oâ◊AÅ~Ú#~åAÅ#∞ ¿ãqO «̀∞~°∞. hK«∞Å ̂ ŒQÆæ~° KÕi ̂ èŒ#=Ú Ü«∂zOK≥̂ Œ~°∞. J

6

ѨÓ~å‚Ü«Ú~åÌÜ«∞=Ú Ñ¨̂ ŒÇ¨~°∞ ã¨O= «̀û~°=ÚÅ∞. PÜ«Ú=Ù «̀QÆ∞æ#∞. U_≥xq∞kã̈O= «̀û~°=ÚʼnõΩ „ã‘ÎÅ∞ ã̈O`å# =O «̀∞ÅQÆ∞ Œ̂∞~°∞. =∞#∞AÅ∞ J#fl, áê#, "≥∞ÿ̂ äŒ∞#,â◊Ü«∞#, Pã̈

7

H˘_»∞‰õΩ HÍh q#~°∞. Éèí∂+¨}ÏÅOHõ$`«∞Öˇ·# Hõ#ºÅ∞ ™êÜ«∞Oã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’L^•º#=#=ÚÅÖ’ qǨÏiOK« ÖË~°∞. |OQÍ~°∞ PÉèí~°}=ÚÅ∞ è̂ŒiOz „Ѩ[Å∞„Ñ̈Ü«∂}=Ú KÕÜ«Ú@‰õΩ ÉèíÜ«∞Ñ̈_»∞ Œ̂∞~°∞. „Ñ≤Ü«Ú~åO„_»̀ À Hõeã≤ x~°ƒùÜ«∞=ÚQÍã¨OK«iOѨÖË~°∞. =~°Î‰õΩÅ∞ =ã¨∞Î ã¨OÉèÏ~°=ÚÅ`À x~°ƒùÜ«∞=ÚQÍ „Ѩܫ∂}=ÚKÕÜ«∞ÖË~°∞. ^èŒx‰õΩÅ∞ x~°ƒùÜ«∞=ÚQÍ `«Å∞ѨÙÅ∞ `≥é∞K«∞H˘x x„kOѨÖË~°∞.HõeÜ«ÚQÆ=Ú QÆ∞é˜Oz ÉèÏQÆ= «̀=Ú ¢Ñ¨̂ äŒ=∞ ã¨̄ O è̂Œ=ÚÖ’ ̂ èŒ~°‡~åA cè=Úx`ÀK≥Ñ≤Ê#@∞¡QÍ W@∞¡ q=iOѨ |_ç#k.

ã‘. XHõ HÍÅ=Ú#ñ |O_»∞

8

QÍÅO|∞`Àñ QÆ∂_»ñ QÆÅ∞QÆ=Ù "å#Å∞á⁄Å∞¡Ö·̌ c[=ÚÖò "˘eã≤áÈ=Ùñ

¢QÆÜ«∞q¢HõÜ«∞O|∞Åñ QÆѨ@O|∞ ̂ ŒéK«QÆ∞ñQÆ_»ñy ~ÚÅ¡_» ™⁄=Ú‡ Å_»ñzH˘O¢_»∞

PI ™ê è̂Œ∞K«i «̀∞ Ö·̌# [#∞Å∞ ̂ Œ∞~°æ̀ «∞Å ~ÀQÆ=ÚÅñ ̂ ≥QÆ∞ Œ̂∞ ~°ÅÊHÍÅ=Ú##áêѨѨ~°∞Å∞ ÅQÆ∞æñ Ѩ~°=∂Ü«Ú=Ù#∞ #~ÀQÆ̀ «Ü«Ú ã≤iÜ«Úñ ÉÁO Œ̂ñ QÍO «̀∞ Ô~O Œ̂∞.

(J~°}º Ѩ~°fi=Ú – K«̀ «∞~å÷âßfiã¨=Ú – 293)

Hõe ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ J è̂Œ~°‡=Ú#‰õΩ „ѨfHõ. „áê}˜ = è̂Œ, ¢ã‘Î ̂ Œ∂º «̀, =∞ Œ̂ºáê#=ÚÅ∞,Jã῭ «º, =∞ Œ̂, HÍ=∞, Ç≤ÏOã¨, "≥·~°=ÚÅ∞ J#∞#q Hõe ѨÙ~°∞+¨µ#‰õΩ ™ê÷#=ÚÅ∞.Jã¨`«º=Ú, Ö’Éèí=Ú, =∂Ü«∞, HõѨ@=Ú, HõÅǨÏ=Ú, ^Ò~°˚#º=Ú, KÒ~°º=Ú,HõÅ∞+̈=Ú, ̂ Œ∞~åKå~°=Ú, JÅHõ∆º=Ú, "≥Ú Œ̂Ö̌·# ̂ èŒ~̂‡ «̀~° ã̈=¸Ç̈Ï=Ú Hõe Ñ̈Ù~°∞+̈µxP„â◊~ÚOK«∞#∞. HÍx nè~°∞ʼnõΩ Hõe =Å# ÉèíÜ«∞=Ú ÖË̂ Œ∞. HõeÜ«ÚQÍO «̀=Ú#â◊O|Å „QÍ=∞=Ú# q+¨µ‚ Ü«∞â◊√O_»#∞ q„ѨÙ#‰õΩ q+¨µ‚=Ù HõÖϯº=`å~°∞_≥·[x~ÚOK«∞#∞. â◊O «̀#∞x J#fl Õ̂"åÑ≤, WH∆Ífi‰õΩ =Oâ◊A_»QÆ∞ =∞~°∞ «̀∞Î g~°∞Ü≥∂QÆÜ«Ú‰õΩÎÖ̌· HõÖÏÑ̈ „QÍ=∞ xÅÜ«ÚÖ̌· HõeÜ«ÚQÍO «̀=Ú# ~å[ºO|∞ KÕã≤ ÔH·=źÑ̈ Œ̂ „áêÑ̈ÙÎÅQÆ∞ Œ̂∞~°∞.Hõ$ «̀Ü«ÚQÆ=Ú :– HõeÜ«ÚQÆ „Ñ̈=∂}"≥∞ÿ# 4ÅHõ∆Å ã̈O= «̀û~°=ÚÅ∞ QÆ_çz# Ñ≤̂ ŒÑ̈K«O„ Œ̂ ã¨∂~°º â◊√„Hõ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ UHõ~åt QÆ̀ «∞Å~Ú# Hõ$ «̀Ü«ÚQÆO|∞ „áê~°OÉèí=∞QÆ∞#∞. D HõeÜ«ÚQÆ=ÚÖ’

9

„|Ǩχq^Œº

x~°fiK«#=Ú : „|Ç̈χKÕ É’kèOÑ̈|_ç#k „|Ç̈χq Œ̂º. „|Ç̈χ QÆ∞é̃Oz É’kèOK«∞#k„|Ç̈χq Œ̂º. WÇ̈ÏÖ’Hõ=ÚʼnõΩ, Ñ̈~°Ö’Hõ=ÚʼnõΩ ã̈O|OkèOz# ã̈~°fi q+̈Ü«∞=ÚÅ∞âß„ã̈Î áê~î°=ÚQÍ#∞, PK«~°} q è̂•#=ÚQÍ#∞ K≥Ñ̈ÙÊ#k „|Ç̈χ q Œ̂º. „|Ç̈χq Œ̂ºÑ¨~°=∂ «̀‡KÕ

10

J~°∞›Å‰õΩ =∂„ «̀"Õ∞ É’kèO «̀∞~°∞. Ñ̈Ù}ºHõ~å‡#∞ëêª#=Ú KÕã≤ Ñ̈Ù}ºÑ¶ë «̀=Ú HÀ~°x"å~°∞ âßâ◊fi`« „|Ǩχ֒Hõ „áêÑ≤Îx á⁄O^Œ∞^Œ∞~°∞. g~°∞ [#‡Ñ¨~°OѨ~°ÅÖ’z‰õΩ¯H˘#~°∞. P «̀‡ «̀̀ «Îfi=Ú#∞ „|Ǩχ qKå~°}QÍ#∂, ã¨$+≤ì qKå~°}QÍ#∂,Õ̂Ç¨Ï qKå~°} QÍ#∂ qÉèílOz P «̀‡, PkѨÙ~°∞+¨µ_»∞, q~å\ò ѨÙ~°∞+¨µ_»∞, r=

Ñ̈Ù~°∞+̈µ_»∞, „Ñ̈Hõ$u, =∞Ç̈Ï ǜ, =∂Ü«∞, Jq Œ̂º, ̂ ÕÇ̈Ï=Ú, Hõ~°‡, r=Ù#‰õΩ ̂ ÕÇ̈Ï=Ú`ÀQÆÅ ã̈O|O è̂Œ=Ú, r=Ù_»∞ Ñ̈Ü«∞xOK«∞ =∂~°æ=ÚÅ∞ "≥Ú Œ̂Å~Ú#q D qÉèÏQÆ=Ú„H˜O Œ̂ É’kèO «̀∞~°∞. D qÉèÏQÆ=Ú#∞ xëê¯=∞ Ѩ~°∞Ö·̌# J~°∞›Å‰õΩ =∂„ «̀"Õ∞É’kèOK≥̂ Œ~°∞. "Õ̂ •O «̀ "åHõº=ÚÅ∞ «̀̀ «ÎfiO|∞

11

giH˜ K≥ѨÊ=K«∞Û#∞„â◊^•ú ã¨OѨ#∞fl#‰õΩ, q~°‰õΩ Î#‰õΩ,ã̈^•Kå~°∞#‰õΩ, =∞Oz QÆ∞}=ÚÅ∞ Hõey^Œ∞~°∞æ}=ÚÅ∞ ÖËx "åxH˜ J#QÍâ◊√^•ú`«∞‡_»∞, xëê¯=ÚxH˜, âßO`«z «̀∞ÎxH̃, ã̈~°fiÉèí∂ «̀ ã̈=ÚxH̃, x~°‡ «̀û~°∞xH̃, Jã̈∂Ü«∂ ~°Ç≤Ï «̀∞xH̃, «̀Ñ̈ã̈∞ûKÕÜ«Ú"åxH˜, Éèí‰õΩÎxH˜, QÆ∞~°∞ ¿ã"å«̀̀ «Ê~°∞_»∞ J~Ú# "åxH̃ K≥Ñ̈Ê=K«∞Û#∞.

QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ ̀ «=∞ „Ñ≤Ü«∞ t+̈µºÅ‰õΩ Ñ̈~°=∞~°Ç̈Ïã̈º=ÚÅ∞ ̀ ≥eÜ«∞ Ñ̈Å∞‰õΩ Œ̂∞~°∞.

giH˜ K≥ѨÊ~å Œ̂∞WO„kÜ«∞ Ö’Å∞#‰õΩ, Ñ̈Ù„̀ «̂ •~å Œ̂∞ÅO Œ̂∞J «̀ºO «̀ Pã̈H̃Î HõÅ"åxH̃, ̂ èŒ# ã̈Oáê Œ̂#Ü«∞O Œ̂∞ q∞H̃¯e „¿Ñ=∞ QÆÅ "åxH̃, Jqh`«∞#‰õΩ, ^Œ∞~åKå~°∞#‰õΩ, =ºã¨#Ѩ~°∞#‰õΩ, ^Œ∞~°∞æ}=ÚÅ∞ HõÅ"åxH˜,YÅ∞#‰õΩ, _®Oa‰õΩ#‰õΩ, ÉèíH̃Î Ç‘Ï#∞#‰õΩK≥Ñ̈Ê~å Œ̂∞.

Ñ̈~°q Œ̂º

J~°› «̀ ÖËx "åiH̃ „|Ç̈χ q Œ̂º#∞ K≥Ñ̈Ê~å Œ̂∞ J#∞ xÜ«∞=∞=Ú HõÅ Œ̂∞. JO Œ̂∞=Å#NHõ$+̈µ‚_»∞ J~°∞̊#∞x ̀ À

W Œ̂O ̀ Õ

12

K«II ZéỖQ_»∞ "åñ_»∞ Hõ~°‡K«Ü«∞"≥∞Å¡#∞ =∂x ǨÏiã¨fi~°∂Ѩ=Ú

13

"Õ^Œ=Ú

'q Œ̂— ̂ è• «̀∞=Ù #∞O_ç "Õ̂ Œ=Ú J#∞ Ѩ̂ Œ=Ú Ñ¨Ù\ì̃#k. q Œ̂ *Ï˝

14

|∞∞̂Qfi Œ̂=Ú

™ê=∞"Õ̂ Œ=Ú

Ü«∞Â~fi Œ̂=Ú

J ä̂Œ~°fi"Õ̂ Œ=Ú

S «̀Î~̂Ü«∞„ÉÏÇ̈χ}=Ú

≥̀·̀ «ÎsÜ«∞„ÉÏÇ̈χ}=Ú

S «̀Î~̂Ü«∞LÑ̈x+̈ ǜ

Ĥ# LÑ̈x+̈ ǜKèåO^ÀQƺLÑ̈x+̈ ǜ

S «̀Î~̂Ü«∞P~°}ºHõ=Ú

≥̀·̀ «ÎsÜ«∞P~°}ºHõ=Ú

|$Ç̈Ï^•~°}ºHõ=Ú

–––––––

=ÚO_»HõLÑ̈x+̈ ǜ=∂O_»∞HõºLÑ̈x+̈ ǜ

„Ñ̈â◊fl LÑ̈x+̈ ǜÔH·=ź LÑ̈x+̈`ü

«̀Å=~°¢ÉÏÇ̈χ}=Ú

*·̌q∞x¢ÉÏÇ̈χ}=Ú

––––––––––––––

≥̀·̀ «ÎsÜ«∞LÑ̈x+̈ ǜ

Hõ~îÀÑ̈x+̈ ǜDâ’Ñ̈x+̈ ǜ

K«̂ Œ==ÅÜ«Ú#∞. "Õ̂ Œ "Õ̂ •OQÆ=ÚÅ#∞ K«̂ Œ∞=Ù@ JÑ̈~° q Œ̂º. P K«kq# K«̂ Œ∞=Ù#∞™ê è̂Œ# KÕã≤ Ѩ~°=∂ «̀‡#∞ á⁄O Œ̂∞@ Ѩ~°q Œ̂º. Ö∫H˜Hõ *Ï˝#=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#JѨ~°q^ŒºÜ«Ú, JHõ∆~° Ѩ~°„|Ǩχ#∞ KÕ~°∞ Ѩ~°q^ŒºÜ«Ú "Õ^Œ=ÚÅO^Œ∞`≥ÅÊ|_ç#q. ѨÓ~°fi=Ú Pk ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ =∞`åûº=`å~°=ÚÖ’ "Õ^Œ=ÚÅ∞Hõeã≤áȉõΩO_® qÉèÏyOz "≥·=ã̈fi «̀ =∞#∞=Ù "Õà◊ „|Ç̈χ‰õΩ WK≥Û#∞. "≥·=ã̈fi «̀ =∞#∞=ÙHÍÅ=ÚÖ’

15

[#‡ã¨O™ê¯~°=ÚKÕ ™ê^èŒ# K«`«∞+¨ìÜ«∞=Ú ã¨OáêkOz „uQÆ∞}=ÚÅ#∞[~ÚOz#"åiH˜ "Õ^Œ=ÚÅ∞ K«Hõ¯QÍ J~°÷=∞QÆ∞#∞. J#QÍ "Õ^Œ=Ú #O^Œ∞q=iOÑ̈|_ç# q+̈Ü«∞=ÚÅ∞ ã̈OÑ̈Ó~°‚=ÚQÍ ̀ ≥eÜ«Ú#∞. "Õ̂ Œ=Ú J~°÷ÉÏÇ̈ïà◊º=ÚÉèÏ=ÉÏǨïà◊º=Ú QÆÅk. Hõ~°Î Hõ~°‡ „H˜Ü«∞Å`À ѨÓiÎ "åHõº=ÚO_»̂ Œ∞. Ѩ̂ Œ=ÚÅã̈=ÚK«ÛùÜ«∞=ÚO_»∞#∞. g\̃x |∞∞+̈µÅ ÉèÏ+̈º=ÚÅ ##∞ã̈iOz „QÆÇ≤ÏOK«=Åã≤LO_»∞#∞. ÉèÏ=ÉÏǨïà◊º=Ú#‰õΩ L^•Ç¨Ï~°} :- WO„^Œ Ѩ^Œ=Ú#‰õΩ J

16

ÜÕ∞ Éèí∂`å

17

"Õ̂ Œ=ÚÅ∞ K«̂ Œ=xKÀ J*Ï˝#=O «̀∞_»QÆ∞#∞. K«kq#KÀ ã῭ ü U^À– Jã῭ ü U^À≥̀eÜ«Ú#∞. HÍ=Ù# "Õ̂ Œ=ÚÅ∞ ã¨~°fi [#∞Å∞ J#QÍ „ã‘ΠѨÙ~°∞+¨µÅO Œ̂é∞ K«̂ Œ=

=ÅÜ«Ú#∞. P «̀‡ Œ̂~°≈#=Ú KÕã≤# ÃÑ Œ̂ÌÅ = Œ̂Ì "åiH˜ â◊√„â◊¥+¨ KÕã≤

18

"Õ^Œ=ÚÅÖ’ W`«~° q+¨Ü«∞=ÚÖˇ·# *’ºu+¨º=Ú, =ÚǨ˙~°Î=Ú, "åã¨∞Î, ǨÏã¨Î

™ê=Ú„kHõ=Ú, "≥Ú Œ̂Ö̌·# q+̈Ü«∞=ÚÅ∞ ‰õÄ_® LO_»∞#∞. D âߢã̈Î q+̈Ü«∞=ÚÅ∞

"Õ̂ Œ=ÚÅÖ’ J~°\̃ Ñ̈O_»∞ =Åz

19

"Õ̂ Œ=ÚÖ’ Ѩ~°q Œ̂º, ̂ Õ=`å ã¨∞Î̀ «∞Å∞, ã¨∂HõÎ=ÚÅ`Àáê@∞ JѨ~°q Œ̂ºÖ’D kQÆ∞= L Œ̂ǨÏiOz# âß„ãÎ̈ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ (Theory) K≥ѨÊ|_»∞#∞.

q*Ï̋# âß„ã̈Î q+̈Ü«∞=ÚÅ∞1. PÜ«Ú̂~fi Œ̂=Ú (Medicine)2. YQÀà◊ q+̈Ü«∞=ÚÅ∞ (Astronomy)

YQÀà◊ q+̈Ü«∞=ÚÖÖ’(Jkè Éè∫uHõ=Ú)J) ã¨∂~°∞ºx QÆ∞é˜Oz ( Helio centric) Jkè̂ ≥·qHõ=∞~Ú#

J è̂•ºu‡Hõ=∞~Ú#ã¨∂~°º ÉèíQÆ"å#∞xQÆ∞é̃Oz

P) „QÆǨÏ=ÚÅ QÆ∞é˜OzW) ~åǨï, ̂H «̀∞=ÙÅ#∞ x~°‚~ÚOK«∞@ QÆ∞é˜OzD) #Hõ∆„ «̀=ÚÅ QÆ∞é˜OzL) HÍÅ=Ú#∞ QÆ}˜OK«∞@ QÆ∞é˜Oz Jkè ̂ ≥·qHõ=∞~Ú#

HÍÅ=Ú. =∞é̃Ü«Ú

ѨsHõ∆ ÃÑ\ì̃ P ѨsHõ∆Ö’ LfÎ~°‚̀ « á⁄Ok# "åiÖ’ H˘O Œ̂é˜H˜ =∂„ «̀"Õ∞ WO[hiOQ∑

HõàÏâßÅÖ’ „Ѩ"Õâ◊=Ú QÆeyOK«∞K«∞

20

3. Éèí∂QÀà◊=Ú (Geography) Jkè ̂ ≥·qHõ=∞~Ú# Éèí∂q∞Éèí∂q∞ QÆ∞é˜Oz– (Jkè Éè∫uHõ=ÚQÍ) QÆ∞é˜Oz J#QÍJ+ì̈ ̂ è• «̀∞=ÙÅ QÆ∞é˜Oz (Metolargy) Éèí∂q∞x "≥∂Ü«ÚK«∞#fl

J+ì̈ kQÆæ[=ÚÅ∞, áêÅã̈=Ú„ Œ̂=Ú, ã̈Ñ̈ÎnfiÑ̈=ÚÅ∞, ã̈Ñ̈Îã̈=Ú„ Œ̂=ÚÅ∞"≥Ú Œ̂Ö~Ú#q.

4. J}∞ âß„ãÎ̈=Ú ( Atomic energy)

5. QÆ}˜̀ « „âß„ãÎ̈=Ú (Mathematics)

6. ã¨$+≤ì QÆ∞é˜Oz ( Evolution theory) JkèÉè∫uHõ=Ú,K≥Ñ̈Ê|_»∞#∞. Jkè̂ ≥·qHõ=Ú QÆ∞é̃Oz

J è̂•ºu‡Hõ=∞~Ú#P «̀‡QÆ∞é˜Oz P «̀‡ ã¨$+≤ìKÕã≤# q è̂•#=Ú J#QÍ14Ö’Hõ=ÚÅ∞, q~å\òÑ̈Ù~°∞+̈µx #∞Oz =zÛ#Õ̂= «̀Å QÆ∞é˜Oz

K≥Ñ̈Ê|_»∞#∞.

Ñ̈Ù}ºHõ~å‡#∞ëêª#=Ú : Ñ̈Ù}ºHõ~å‡#∞ëêª#=Ú KÕÜ«Ú qkè q è̂•#=Ú "Õ̂ Œ=Ú #O Œ̂∞q=iOÑ̈|_»∞#∞. D Ñ̈Ù}ºHõ~å‡#∞ëêª#=Ú =¸_»∞ q è̂Œ=ÚÅ∞.

1. WÇ̈ÏÖ’Hõ ã̈∞Y=ÚÅÔH· KÕÜ«Ú Ñ̈Ù}ºHõ~å‡#∞ëêª#=Ú2. Ñ̈~°Ö’Hõ ã̈∞M=ÚÅÔH· KÕÜ«Ú Ñ̈Ù}ºHõ~å‡#∞ëêª#=Ú3. "≥∂Hõ∆=Ú#∞ á⁄O Œ̂∞@‰õΩ KÕÜ«Ú Ñ̈Ù}ºHõ~å‡#∞ëêª#=Ú

21

WǨÏÖ’Hõ Ѩ~°Ö’Hõ ã¨∞Y=ÚÅÔH· KÕÜ«Ú Hõ~°‡#∞ „Ѩ=$uÎ Hõ~°‡QÍ K≥ѨÙÊ Œ̂∞~°∞. g\˜Ñ¶ë «̀=Ú Jâßâ◊fi «̀=Ú. Jâßâ◊fi «̀ Ѷë «̀=Ú#ÔH· „áê‰õΩÖÏ_»∞ "å~°∞ "Õ∞ è̂• qÇ‘Ï#∞Å∞.g~°∞ "Õ̂ Œ=ÚÖ’x qÉèÏQÆ=Ú

22

3. Kè«O Œ̂ã̈∞û : ̀ ≥Å∞QÆ∞Ö’ HõO Œ̂ Ñ̈ Œ̂º=Ú, P@"≥Åk, ̀ Õ@wu J#∞ Kè«O Œ̂ã̈∞ûÅ=Ö̌L+≤‚Hõ, ^è•„u, „u+¨µìÑπ, J#∞+¨µìÑπ, [QÆf,ѨOH˜Î, |$ǨÏf "≥Ú^ŒÅ~Ú# J

23

6. *’ºu+̈º=Ú : Ñ̈Ó~°fi[#‡ Hõ~å‡#∞™ê~°=Ú r=Ù_»∞ Éèí∂Ö’Hõ=Ú#‰õΩ =zÛ

24

g∞‰õΩ QÆÅ â◊‰õΩÎÅ#∞ WK≥Û#x K≥Ñ≤Ê#k. P «̀‡=Å#

25

=Úxy LO_»∞#∞. J\ì̃ =ºHÎ̃ „áê}Ü«∂=∞=Ú J=ÅOaOK«=ÅÜ«Ú#∞. W Õ̂„Ѩ*ÏѨu "åÜ«Ú=ÙQÍ ã¨OK«iOK«∞@. JѨÙÊ_»∞ „áê}=Ú Ç¨ÏOã¨QÍ =∂~°∞#∞.W «̀_Õ =~åǨÏ=Ú. P ǨÏO㨠P è̂•~° K«„Hõ=ÚÖ’x ‰õΩO_»eh â◊HÎ̃x L Œ̂úiOK«∞#∞.P‰õΩO_»eh â◊H̃Î ̂ ÕÇ̈Ï=∞O`å qã̈ÎiOK«∞#∞. JÑ̈ÙÊ_»∞ ™ê è̂Œ‰õΩ_»∞ Ñ̈~°=∞Ç̈ÏOã̈ JQÆ∞#∞.D =∞O„ «̀=Ú J~°÷=∞QÆ∞@‰õΩ ÉèÏQÆ= «̀=ÚÖ’ Ü«∞[˝=~åǨ=`å~° Hõ̂ äŒQÍ K≥ѨÊ|_ç#k. W@∞Å "Õ̂ Œ =∞O„ «̀=ÚÅ∞ J~°÷=∞QÆ∞@‰õΩ z#fl z#fl Hõ̂ äŒÅ∞ K≥Ñ̈Ê|_»∞#∞.J~Ú Õ̀ P Hõ̂ äŒÅ∞ âı¡+῭ À ‰õÄ_ç LO_»∞#∞.

+¨\ò ̂ Œ~°≈#=ÚÅ∞JÑ̈~°q Œ̂º Ñ̈~°q Œ̂ºÅÖ’ K≥Ñ≤Ê# âß„ã̈Îq+̈Ü«∞=ÚÅ#∞ (theory) PK«~°} q è̂•#=Ú#ÔH·K≥Ñ≤Ê#q +¨\ò Œ̂~°≈#=ÚÅ∞. J}∞ âß„ãÎ̈=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞Hõ}Ï Œ̂∞_»∞ "≥·âı+≤Hõ=Ú# K≥ÃÑÊ#∞. ѨÙ}ºHõ~å‡#∞ëêª#=Ú QÆ∞é˜Oz *·̌q∞x ѨÓ~°fig∞=∂Oã¨Ö’ q=iOK≥#∞. Ü≥∂QÆ=Ú, Ü≥∂QÆ ~°Ç¨Ï㨺=ÚÅ∞ "≥Ú Œ̂Ö·̌# "å\˜xQÆ∞é˜Oz P è̂•ºu‡Hõ ™ê è̂Œ# ~°Ç¨Ï㨺=ÚÅ#∞ QÆ∞é˜Oz ™êOYº=ÚQÍ HõÑ≤Å∞_»∞q=iOK≥#∞. z`«Î=Ú, Ü≥∂QÆâ◊‰õΩÎÅ∞, Ü≥∂QÆ qѶ¨∞fl=ÚÅ QÆ∞é˜Oz Ѩ`«O[eq=iOK≥#∞. Ü≥∂QÆ=ÚÖ’ QÆÅ∞QÆ∞ ã≤̂ Œ∞úÅ#∞ «̀$}©HõiOz QÆ∞}=ÚÅ#∞ = Œ̂ex~°∞æ}∞_»QÆ∞ q è̂•#=Ú#∞

26

è̂Œ~°‡=ÚÅ∞, ~å[ è̂Œ~°‡=ÚÅ∞, ¢ã‘ÎÑ̈Ù~°∞+̈ q è̂Œ∞Å∞ ÉÏ è̂Œº «̀Å∞QÍ K≥Ñ̈Ê|_»∞#∞. "≥·*Ï̋xHõq+¨Ü«∞=ÚÅ∞ K≥ѨÊ|_»∞#∞. Ô~O_»= qÉèÏQÆ=ÚÖ’ ѨÙ}ºÖ’Hõ=ÚÅ∞ á⁄O Œ̂∞@‰õΩѨÙ}ºHõ~å‡#∞ëêª#=Ú U q è̂Œ=ÚQÍ KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú

27

"Õ̂ Œ HÍÅ=Ú

28

=„ã̈Î̂ è•~°} :–

29

«̀Ѩã¨∞û :– ̀ «áÈ x~°̀ «∞Å∞. ã≤÷~åã¨#=Ú# H˘O Œ̂é∞, HõO~î°=ÚÖ’ «̀∞ hà◊¡Ö’#∞O_çH˘O Œ̂é∞, Ñ̈OKåyfl =∞ è̂Œº=Ú# #∞O_ç H˘O Œ̂é∞, PHÍâ◊"Õ∞ Ñ̈OkiQÍ QÆey ZO_»‰õΩ,

"å#‰õΩ, K«eH̃ ̀ «Ñ≤OÑ̈Hõ ã̈~°fi HÍÅ=ÚÅÖ’#∞ ̀ «Ñ̈ã̈∞û KÕÜ«ÚK«∞O_≥_ç"å~°∞. ̀ «áÈâ◊HÎ̃ ã¨OѨ#∞flÅ∞. J~Ú

30

LO_≥_çq. ¢|ǨχK«~庢â◊=∞=Ú #∞O_ç ã¨

31

ѨÙ~å}=ÚÅ∞

ѨÙ~å}=ÚÅ P=â◊ºHõ̀ « : "Õ̂ Œ=ÚÅ#∞ "Õ̂ •OQÆ=ÚÅ`À HõeÑ≤ K«kq ™ê~°=Ú#∞„QÆÇ≤ÏOK«∞@ Hõ+̈ì=Ú. "Õ̂ Œ=ÚÖ’x ÉèÏ+̈ ã̈∞ÅÉèí=ÚQÍ L#fl#∞ ÉèÏ==Ú JO «̀∞|@ì̂ Œ∞."Õ̂ Œ=ÚÅ#∞ P «̀‡ Œ̂~°≈#=Ú KÕã≤# P~°∞ºÅ = Œ̂Ì

32

ã‘̀ « J#QÍ [#‰õΩx ‰õÄ «̀∞~°∞ Wk ~°∂_èçHÍ~°÷=Ú. J Õ̂ Ü«∞øyHÍ~°÷=ÚÖ’ ã‘̀ «J#QÍ =∞Ç̈Ï ǜ. „Ñ̈Hõ$u. ã‘̀ « Jyfl „Ñ̈"Õâ◊=Ú, ã‘̀ å Ñ̈i`åºQÆ=ÚÅ∞ Ü«∞øyHÍ~°÷=ÚÖ’K≥Ñ≤Ê# Hõ̂ äŒÅ∞.

W@∞Å

33

~å=∂Ü«∞}=Ú

~å=∂Ü«∞}=Ú#∞ "åb‡H˜=∞ǨÏi¬ "åi t+¨µºÅ~Ú# ‰õΩjÅ=ÙʼnõΩ K≥Ñ≤Êi. P‰õΩjÅ=ÙÅ∞ "≥Ú Œ̂@ |∞∞+¨µÅ ã¨ÉèíÖÖ’ ~å=∂Ü«∞}=Ú#∞ K≥Ñ≤Êi. |∞∞+¨µÅ∞„Ñ̈â◊Oã≤Ozi. P ̀ «~åfi «̀ ‰õΩjÅ=ÙÅ∞ ~å=∂Ü«∞}=Ú#∞ JÜ≥∂ è̂ŒºÖ’x „Ñ̈[ʼnõΩK≥Ñ≤Êi. ~å=Ú_»∞ H˘Å∞=Ù fi LO_»QÍ ‰õΩjÅ=ÙÅ∞ ~å=Úx̂H ~å=∞Hõ̂ äŒ#∞ K≥Ñ≤Êi.J#QÍ r=ÙxH˜ [#‡™êѶ̈ź «̀ á⁄O Œ̂∞ qkè q è̂•#=Ú#∞ K≥Ñ≤Êi.

~å=∂Ü«∞}=Ú .........W Œ̂O Ѩq„ «̀O áêѨѶ̈∞flO ѨÙ}ºO "Õ̂ ≥·â◊Û ã¨q∞‡ «̀"£∞Ü«∞ó Ѩ̂~î„^•=∞ K«i «̀O ã¨~°fiáêÃÑ· ó „Ѩ=ÚK«º Õ̀ (ÉÏÅHÍO_»–1=ã̈~°æ–98)

W Œ̂"£∞ ́ D ~å=∂Ü«∞}=Ú† "Õ̂ ≥·ó{K«{ã¨q∞‡ «̀"£∞ ́ "Õ̂ Œ ã¨=∞‡ «̀=Ú. J#QÍ"Õ̂ Œ=ÚÖ’ QÆÅ ã̈~°fi q+̈Ü«∞=ÚÅ∞ ~å=∂Ü«∞}=ÚÖ’ á⁄O Œ̂∞Ñ̈éK« |_çÜ«Ú#flq.r=Ù_»∞ Ñ̈Ù}ºÖ’Hõ „áêÑ≤ÎH̃, P «̀‡™ê÷#=Ú á⁄O Œ̂∞@‰õΩ =ÅÜ«Ú ™ê è̂Œ# ~°Ç̈Ïã̈º=ÚÅ∞#flq. HÍ=Ù# D ™ê è̂Œ#Å∞ PK«iOz#† ã̈~°fiáêÃÑ·ó ́ ã̈~°fi áêÑ̈=ÚÅ #∞Oz†„Ñ̈=ÚK«º Õ̀ ́ q_»∞=|_»∞#∞ J#QÍ ã̈~°fi|O è̂Œ=ÚÅ∞ ̀ ˘Åy |O è̂Œ~°Ç≤Ï «̀∞_»QÆ∞#∞.HÍ=Ù# Wk† áêѨѶ̈∞fl"£∞ ´ áêѨ=ÚÅ#∞ `˘ÅyOK«∞#k† Ѩq„ «̀O ´ Ѩq„ «̀¢QÆO ä̂Œ=Ú† ѨÙ}ºO ́ ѨÙ}º„Ѩ̂ Œ"≥∞ÿ#k† Ü«∞ó ́ Z=_»∞† ~å=∞ K«i «̀O ́ r=Ù_»∞|O è̂Œ~°Ç≤Ï «̀∞_≥· Dâ◊fi~°∞_»QÆ∞ q è̂•#=Ú#∞† Ñ̂̈~î̀ ü ́ K«kq „QÆÇ≤ÏOz PK«iOz#KÀJ#QÍ áê~åÜ«∞} KÕã≤#KÀ Dâ◊fi~°∞_»QÆ∞#∞. áê~åÜ«∞} J#QÍ K«kq „QÆÇ≤ÏOzPK«iOK«∞@ Jx J~°÷=Ú.

"Õ̂ ÀѨ |$OǨÏ~°}Ï~å÷Ü«∞ ̀ å=„QÍǨÏÜ«∞ «̀ „ѨÉèí∞ó ( ÉÏÅHÍO_»–4=ã¨~°æ–6)

„Ñ̈Éèí∞ó ́ r=#ƒO è̂Œ q=Ú‰õΩÎ_»~Ú# "åb‡H̃ =∞Ç̈Ïi¬† "Õ̂ Œ { LÑ̈|$OÇ̈Ï }Ï~å÷Ü«∞´"Õ̂ Œ=Ú qÑ̈ÙÅ=ÚQÍ J~°÷=∞QÆ∞@ H˘é‰õΩ† ̀ Ò´ P ‰õΩjÅ=ÙʼnõΩ† J„QÍÇ̈ÏÜ«∞ «́̀É’kèOK≥#∞. |O è̂Œ ~åÇ≤Ï «̀º=Ú#ÔH· "Õ̂ Œ=Ú#‰õΩ ÉèÏ+̈º=∞~Ú# D ~å=∂Ü«∞}=Ú#∞J~°∞›Å~Ú# ‰õΩjÅ=ÙʼnõΩ, "å~°∞ ~å=ÚxH˜ qxÑ≤Ozi.

34

~°Ãã·ó â◊$*Ï˝~° HÍ~°∞}º Ǩ㨺 g~° ÉèíÜ«∂#ÔH·ó~“„^•kaèâ◊Ûã̈OÜ«ÚHõÎO HÍ=º"Õ∞ «̂̀ ŒQÍÜ«∞`å"£∞ (ÉÏÅ HÍO_»– 4= ã¨~°æ–9)

â◊$OQÍ~°, HÍ~°∞}º, Ç̈ã̈º, g~°, ÉèíÜ«∂#Hõ, ~“„ Œ̂, "≥Ú Œ̂Å~Ú# ~°ã̈=ÚÅ`À ‰õÄ_ç#~å=∂Ü«∞}=Ú#∞ ‰õΩjÅ=ÙÅ∞ QÍ#=Ú KÕã≤i.

HÍ=∂~°÷ QÆ∞} ã¨OÜ«ÚHõÎO ̂ èŒ~å‡~°÷ QÆ∞} qãÎ̈~°"£∞ã¨=Ú„ Œ̂ q∞= ~°̀ åfl_軺O ã¨~°fi„â◊√u =∞

35

Hõ∆„uÜ«∞ó´Hõ∆„uÜ«ÚÅ∞– ~åAÅ∞ K«kq#KÀ† Éèí∂q∞{Ñ̈u «̀fi"£∞{ DÜ«∂ ǘ̀ Q˘Ñ̈Ê™ê„=∂[º=Ú#∞ á⁄O Œ̂∞ Œ̂∞~°∞. ~åA, ~å[ã¨fiÉèÏ==Ú Ñ¨iáêÅ# ZÖÏ KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞ ZÖÏ KÕÜ«∞‰õÄ_»̂ Œ∞ J

36

„áêÑÎ̈ ~å[ºã¨º ~å=∞㨺 "åb‡H˜ ~°ƒùQÆ"å#$+≤:K«HÍ~° K«i «̀O Hõ$ «̀û flO qz„ «̀ Ѩ̂ Œ=∂ «̀‡"å

37

ÉèÏ~°`«=Ú

"Õ̂ Œ=ÚÖ’ QÆÅ ã¨~°fi q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ ÉèÏ~°̀ «=Ú# LO_»∞@KÕ ÉèÏ~°̀ «=Ú Ñ¨OK«=∞"Õ̂ Œ=∞x Ñ≤Å∞=|_≥#∞. JÑ̈~°q Œ̂º‰õΩ ã̈O|OkèOz# PÜ«Ú̂~fi Œ̂, YQÀà◊, Éèí∂QÀà◊=Ú"≥Ú Œ̂Å~Ú# q+̈Ü«∞=ÚÅ∞, Ñ̈Ù}ºHõ~°‡Å∞, "å\̃x KÕÜ«Ú qkèq è̂•#=Ú, WÇ̈ÏÖ’Hõ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# è̂Œ~°‡, J~°÷, HÍ=∞=ÚÅ∞QÍ =sæHõiOѨ |_ç# q è̂Œ∞Å∞ÉÏ è̂Œº «̀Å∞ WO Œ̂∞ q=iOѨ|_ç#q.

Ѩ~°q Œ̂º‰õΩ ã¨O|OkèOz# LѨx+῭ «∞ÎÅxflO\˜Ö’ QÆÅ ™ê~°=Ú#∞, P «̀‡™ê÷#=ÚKÕ~°∞@‰õΩ K≥ѨÊ|_ç# PK«~°} q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ ÉèíQÆ=næ̀ «Ö’ K≥Ñ≤Ê ã¨O Œ̂~åƒù#∞™ê~°=Ú Ü≥∂QÆ~°Ç̈Ïã̈º=ÚÅ#∞ q=iOK≥#∞. ÉèíQÆ=næ̀ « Ñ̈~°q Œ̂º‰õΩ ã̈O|OkèOz#kJQÆ∞@=Å# WO Œ̂e Ñ̈ Œ̂=ÚÅxflÜ«Ú Ü«∞øyHÍ~°÷=Ú# „QÆÇ≤ÏOK«=ÅÜ«Ú#∞. W@∞ÅJÑ̈~°q Œ̂º – Ñ̈~°q Œ̂ºÅ ã̈"Õ∞‡à◊#=Ú ÉèÏ~°̀ «=Ú. D ÉèÏ~°̀ «=Ú#∞ K«kq „QÆÇ≤ÏOzPK«iOK«∞@ J

38

ÉèÏQÆ=`«=Ú

"Õ̂ Œ=ÚÖ’ K≥ѨÊ|_ç# JѨ~°q Œ̂º Ѩ~°q Œ̂ºÅ∞ ÉèÏQÆ= «̀=Ú# K≥ѨÊ|_ç#q. HÍ=Ù#"åºã̈ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ÉèíH̃Î Ü«ÚHõÎO|~Ú# z «̀ÎO|∞# Ñ̈iÑ̈Ó~°∞‚O_≥·# Dâ◊fi~°∞x QÍOzÉèí∞=# ̂H∆=∞Hõ~°O|~Ú# ÉèÏQÆ=`å=∂flÜ«∞=Ú#∞ ~°zOK≥#∞. HÍ=Ù# ÉèÏQÆ= «̀=Úq «̀̀ « xQÆ=∂~°÷O|∞. ã¨=∞ãÎ̈O|∞ QÍHõÜ«Ú #Ü«Úº#∞O_»∞ =ã¨∞Î "≥é∞QÆOQÆ̂ ŒQÆ∞ÉèÏQÆ= «̀=Ú#O Œ̂∞ Jx K≥ѨÙÊK«∂ "≥∂Hõ∆HÍ=Ú#‰õΩ "≥∂Hõ∆=Ú ã≤kúOK«∞#∞ JxK≥Ñ̈Ê|_ç#k.

ÉèÏQÆ= «̀ x~°fiK«#=Ú : ''ã῭ «ºO Ѩ~°O nè=∞Ç≤Ï—— J#∞ QÍÜ«∞„f „áê~°OÉèí=Ú#QÍÜ«∞„u

39

HõÅk. r=Ùx J=™ê÷„ «̀Ü«∞=ÚÅ∞ =¸_»∞. HÍ=Ù# D J~°÷=Ú#∞ „ѨuaOaOK«∞@‰õΩ QÍÜ«∞„uH˜ S Œ̂∞ =ÚY=ÚÅ∞ (ѨOK«Éèí∂`å «̀‡Hõ=Ú), Pé∞ á⁄@ìÅ∞(Ji+¨\ò=~°æ=ÚÅ∞), =¸_»∞ áê Œ̂=ÚÅ∞ („ «̀Ü«∂=ã÷̈Å∞) QÆÅkQÍ =i‚Ozi.

Jyfl~°∞‡YO „|Ǩ‡ t~°ó q+¨µ‚ó ǨÏ$ Œ̂Ü«∞Q∑O ~°∞„ Œ̂t≈MÏ Ñ¨$käg Ü≥∂xó„áê}Ï áê# "åº

40

q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ K≥Ñ≤Ê#q. Ѩ~°̂ èŒ~°‡O|∞Å∞ q™êÎ~°=ÚQÍ#∂ JѨ~° è̂Œ~°‡=ÚÅ∞ã¨O Œ̂~åƒù#∞™ê~°=Ú K≥ѨÊ|_»∞@ÜÕ∞ ̂ èŒ~°‡ qãÎ̈~°=Ú. g\˜x ~å=∂Ü«∞}=ÚÖ’ã¨=∞áêà◊√§QÍ#∂ ÉèÏ~°̀ «=ÚÖ’ JѨ~° ̂ èŒ~°‡=ÚÅ∞ q™êÎ~°=ÚQÍ Ñ¨~°̂ èŒ~°‡=ÚÅ∞ã̈O Œ̂~åƒù#∞™ê~°=Ú K≥Ñ̈Ê|_ç#q. W Õ̂ D=¸_»∞ „QÆO ä̂Œ=ÚÅÖ’ QÆÅ z#fl ̀ Õ_®.[## =∞~°} =ÅÜ«∞=ÚÅ∞ =$ «̀Î=Ú. K«xáÈ «̀∂ ѨÙ_»∞ «̀∂ K«xáÈ «̀∂ ѨÙ_»∞ «̀∂r=Ù_»∞ D =$`«Î=ÚÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ

41

aè#fl~°∂Ñ̈ÙÖ̌· ÅÜ«∞HÍÅ=Ú# ã̈$+≤ì #tOK«QÍ uiy „Ñ̈à◊Ü«∂#O «̀~°=Ú XHȭ _»QÆ∞#∞.HÍ=Ù# Wk JO`å P «̀‡ÜÕ∞. P P «̀‡ QÆ∞é̃Oz K≥Ñ̈ÙÊ# Õ̂ ÉèÏQÆ= «̀O. "Õ̂ Œ=Ú`Àã̈=∂#=Ú. ã̈HõÅ Ñ̈Ù~å} ~å[=Ú. Ñ̈Ù~å}=Ú ̂ Œâ◊ ÅHõ∆}=ÚÅ`À ‰õÄ_ç LO_»∞#∞.D Ѩk ÅHõ∆}=ÚÅ∞ ~å=∂Ü«∞} ÉèÏ~°̀ «=ÚÅÖ’ L#fl#∂, U ÅHõ∆}=Ú#‰õΩ PÅHõ∆}=Ú q_çq_çQÍ LO_»=Ù. HÍx ÉèÏQÆ=`«=Ú# q_çq_çQÍ qÉèílOѨ|_çLO_»∞#∞. „Ѩ̂ äŒèŒ=∞ã¨̄ O è̂Œ=ÚÖ’ Œ̂â◊ ÅHõ∆}=ÚÅ „Ѩ™ê÷=# LO_»∞#∞. kfifÜ«∞ã̈¯O è̂ŒOÖ’ ã̈~°æ=Ú, ̀ «$fÜ«∞ã̈¯O è̂ŒOÖ’ qã̈~°æO, K«̀ «∞~°÷, Ñ̈OK«=∞, +̈+̈ì ã̈¯O è̂Œ=ÚÅÖ’ =∞#fiO «̀~°=ÚÅ∞, áÈ+¨}† ã¨ÑÎ̈=∞ J+ì̈=∞ã¨̄ O è̂Œ=ÚÅÖ’ ™ê÷#O, T «̀∞ÅQÆ∞é˜Oz† "≥·=ã¨fi «̀ =∞#∞=Ù QÆ∞é˜Oz #==∞ã¨̄ O è̂Œ=ÚÖ’, Œ̂â◊=∞ ã¨̄ O è̂ŒOÖ’Dâß#∞ K«i «̀O, UHÍ Œ̂â◊, ̂ •fi Œ̂â◊ã̈¯O è̂Œ=ÚÅÖ’ x~À è̂ŒO, =ÚH̃Î, P„â◊Ü«∞=ÚÅ∞qÑ̈ÙÅ=ÚQÍ q=iOÑ̈|_ç#q. "Õ̂ ÕuÇ̈ã̈=ÚÅ™ê~°=Ú. ÉèÏQÆ= «̀=Ú "Õ̂ Œ™ê~°=Ú=∞é̃Ü«Ú JHȭ _»Hȭ _® WuÇ̈ã̈=ÚÅ∞ ‰õÄ_® HõÅ=Ù. ''Hõe HÍÅ ̂ ÀëêO è̂ŒHÍ~°O|∞##+ì̈ Œ̂~°≈#∞Ö·̌# [#∞ʼnõΩ xѨÙÊ_ô ѨÙ~å}=Ú Hõ=∞Å |O è̂Œ∞x ÉèíOyÜ«Ú#flk."Õ̂ Œ HõÅÊ =$Hõ∆ qQÆo «̀"≥∞ÿ â◊√Hõ =ÚMÏ ã¨∞ è̂• „ Œ̂==Ú# "≥Ú#ã≤ Ü«Ú#flk. Ü≥∂y=~°∞ʼnõΩ JaèÅ+≤̀ «O|∞. N=∞O «̀O|∞. Ñ̈~°=∂~°÷Éèí∂ «̀=Ú. JdÅ ã̈∞Y Œ̂=Ú——.

áÈ «̀# ̂ Œ$+≤ìÖ’ ÉèÏQÆ= «̀=Ú :Åe «̀ ã¨̄ O è̂Œ=Ú, Hõ$+‚̈̈‚=¸Å=Ú, â◊√HÍÖÏáêaè~å=∞O|∞ =∞OAÅ`å â’aè̀ «=Ú

42

â’aèÅ∞¡#k. =∞Oz q+̈Ü«∞=ÚÅ∞ QÆÅk (ã̈∞=~°‚=Ú). =∞Oz =∞#ã̈∞û QÆÅ *Ï̋#∞ʼnõΩJ~°÷=∞QÆ∞#k L[fiÅ"≥∞ÿ#k. ã̈∞O Œ̂~°"≥∞ÿ#k ÔH·=ź ѶÅ̈ „áêÑ≤Î QÆÅk. q=∞Å"≥∞ÿ#k.^À+̈~°Ç≤Ï «̀"≥∞ÿ#k.

HõÅÊ=$Hõ∆Ñ̈~°OQÍ ã̈∞O Œ̂~°"≥∞ÿ# "≥Ú Œ̂Å∞ QÆÅk #Å¡x „"Õà◊√§ QÆÅk. zÅHõ Ñ̈Å∞‰õΩÅ`À=∞

43

ã̈=∞ã̈Î=Ú P «̀‡ J~Ú LO_»∞#∞. W «̀_Õ q~å\ò Ñ̈Ù~°∞+̈µ_»∞. W «̀xx ̂ Œi≈OK«∞@ÜÕ∞qâ◊fi~°∂Ñ̈ ã̈O Œ̂~°≈#=Ú. ã̈$ëêìºk Ü«∞O Œ̂∞ QÆÅ P «̀‡Ö’ D qâ◊fi=Ú ÖË̂ Œ∞. HÍ=Ù#D qâ◊fi=Ú P «̀‡ HÍ Œ̂∞. Pk ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ HÍ_»∞. HÍ=Ù# J «̀_»∞ D ã¨=∞ãÎ̈=ÚQÍHõ LO_»∞. HÍ=Ù# ã¨=∞ãÎ̈=Ú QÍHõÜ«Ú JÜ«Úº LO_»∞ =ã¨∞Î=~Ú# P «̀‡#∞™êfi#∞Éèí=OÖ’ ÉèÏQÆ= «̀O K«kq ™ê è̂Œ# KÕã≤ Œ̂i≈OK«=ÅÜ«Ú#∞. ÉèÏQÆ= «̀=ÚK«kq# "åxH̃ q+̈µ‚ ¿ã"å|∞kú qã̈ÎiÅ∞¡. ã̈O™êi ÉèÏ~åº Ñ̈Ù„`å Œ̂∞ʼnõΩ ¿ã= KÕÜ«Ú#∞."≥∂H∆Íi÷ q+¨µ‚=Ù#∞ ¿ãqOK«∞#∞. P q è̂Œ=ÚQÍ q+¨µ‚=Ù#∞ ¿ãqOK«=ÅÜ«Ú#

44

Jx ≥̀·̀ «ÎsÜ«∞ LÑ̈x+̈ ǜ K≥Ñ≤Ê# ^•xx XHõ Ñ̈ Œ̂=ÚÖ’ K≥Ñ≤̀ Õ áê~åÜ«∞}. P„QÆO ä̂Œ=ÚÖ’ K≥Ñ≤Ê# q+̈Ü«∞=ÚÅ∞ J~°÷=Ú KÕã̈∞H˘x K«kq# „Ñ̈Ü≥∂[#=Ú LO_»∞#∞.

ÉèÏ~°̀ «, ÉèÏQÆ= «̀ ~å=∂Ü«∞}=ÚÖÖ’ #~°∞_»∞,

45

Éèí∂QÀà◊=Ú "≥Ú Œ̂Å~Ú# "å\̃H̃ ã̈O|OkèOz# âß„ã̈Îq+̈Ü«∞=ÚÅ∞ *’ºu+̈º=Ú,"åã̈∞Î , ™ê=Ú„kHõ=ÚÅ QÆ∞é̃Oz† 3. Ñ̈Ù}ºHõ~å‡#∞ëêª#=Ú QÆ∞é̃Oz† 4. Ñ̈~°q Œ̂º‰õΩã̈O|OkèOz P «̀‡ Pk Ñ̈Ù~°∞+̈µ_»∞, „Ñ̈Hõ$u, Jq Œ̂º, =∂Ü«∞, r=Ù_»∞, r=ÅHõ∆}=ÚÅ∞ uiy r=Ù_»∞ Dâ◊fi~°∞_»QÆ∞@‰õΩ KÕÜ«∞=Åã≤# ™ê è̂Œ#Å∞ q=iOK«|_»∞#∞. J#QÍ Hõ~°‡ Ü≥∂QÆ ÉèíH˜Î ™ê^èŒ#=ÚÅ∞ q=iOK«|_»∞#∞. ^èŒ~°‡=ÚJÑ̈~°̂ èŒ~°‡=Ú, Ñ̈~°̂ èŒ~°‡=Ú Jx Ô~O_»∞ qÉèÏQÆ=ÚÅ∞. JÑ̈~° ̂ èŒ~°‡=ÚÅÖ’ ™ê=∂#ºè̂Œ~°‡=Ú, PÑ̈`å¯Å è̂Œ~°‡=Ú, qâı+̈ è̂Œ~°‡=Ú Jx LO_»∞#∞. g\̃x QÆ∞é̃Oz

qÑ̈ÙÅ=ÚQÍ K≥Ñ̈Ê|_»∞#∞. q+̈Ü«∞=Ú J~°÷=∞QÆ∞@‰õΩ L^•Ç̈Ï~°}QÍ Hõ̂ äŒÅ∞O_»∞#∞.Ѩ~°q^Œº‰õΩ ã¨O|OkèOz#q P`«‡q^Œº `≥eã≤# QÆ∞~°∞=ÙÅ =^ŒÌ

46

Jã̈∂Ü«∂k ̂ Œ∞~°∞æ}=ÚÅ∞,JǨÏOHÍ~°=Ú ÖËHõ q#Ü«∞jÅ∞_≥· q+¨Ü«∞Ѩi*Ï˝# l*Ï˝ã¨QÆey LO_»=ÅÜ«Ú#∞.

«̀"≥∂QÆ∞}=Ú, ~°*’ QÆ∞}=ÚÖËHõ ã῭ «fi QÆ∞}Ï„â◊Ü«Ú_≥·LO_»=ÅÜ«Ú#∞. W «̀x

47

5. xëê¯=∞ Ñ̈Ù}ºHõ~å‡#∞ëêª# Ñ̈~°∞_≥·LO_»=ÅÜ«Ú#∞.

6. =∞Ç̈ Ü≥∂yÜ≥ÿ∞ LO_»=ÅÜ«Ú#∞.

7. q~°HÎ̃ Hõey q*Ï˝# Ü«Ú «̀∞_≥·LO_»=ÅÜ«Ú#∞.

8. ̂ èŒ# Hõ#Hõ =ã¨∞Î"åÇ̈Ï#=ÚÅÜ«∞O Œ̂∞ P¿ÑHõ∆ ,P_»O|~°=Ú ÖËx "å_≥·LO_»=ÅÜ«Ú#∞.

9. t+̈µºÅ‰õΩ J~°÷=∞QÆ∞#@∞¡q+̈Ü«∞=Ú#∞ É’kèOÑ̈ QÆÅ"å_≥·LO_»=ÅÜ«Ú#∞. W «̀x

48

¢|Ǩχ‰õΩ, J «̀_»∞ ã¨∂ «̀ =∞ǨÏi¬H˜, P ã¨∂ «̀ =∞ǨÏi¬ â∫#HÍ Œ̂∞ʼnõΩ ÉèÏQÆ= «̀=Úq=iOz

49

ÉèíQÆ=O «̀∞x ¿ã= KÕÜ«∞xKÀ L «̀Î=∞ ‰õΩÅ=Ú #O Œ̂∞ Ñ̈Ù\̃ì##∞, Ñ̈Ù}ºHõ~å‡#∞ëêª#=ÚKÕã≤##∂ P`«‡™ê÷#=Ú#∞ Zxfl [#‡Å‰õΩ á⁄O^ŒÖË~°∞. D Ѩ^Œº=Ú#‰õΩL^•Ç̈Ï~°}QÍ

H“~°=ÙʼnõΩ áêO_»=ÙʼnõΩ~°̂ äŒ=ÚÅ∞–11,000 ... 6000U#∞QÆ∞Å∞–10,700 ... 3000QÆ∞é]=ÚÅ∞–2,00,000 ... 1,00,000Ѩ̂ •u|Å=Ú–3 HÀ@∞¡ ... XHõ HÀ\˜ Éèí@∞Å∞

=∞~°Å ¢ã‘ΠѨ~°fi=ÚÖ’ Ü«Ú^Œú=ÚÖ’ 76 HÀ@¡ 20 "ÕÅ L`«Î=∞ Ü≥∂^èŒ∞Å∞=∞~°}̃Oz#@∞¡ K≥Ñ̈Ê|_ç#k. D JOÔHÅ∞ XHõ ̂ •x`À XHõ\̃ á⁄O «̀# ‰õΩ Œ̂∞~°∞@ÖË̂ Œ∞.

3. WÖÏ Hõ#ºHõ ã̈∞ Œ̂∞º=ÚflO_»#∞ ‰õΩ=∂~°∞O_»~Ú ~å[ºO|∞ ¿ãÜ«ÚK«∞ XHõ

JѨ~°q Œ̂º – 1= qÉèÏQÆ=Ú

VINODAddress

VINODSiddhashramam

51

^Õâ◊=Ú(Country Planning and Town Planning)

Õ̂â◊=Ú U q è̂Œ=ÚQÍ LO_»=ÅÜ«Ú

52

Hõ@ì_»=ÚÅ`À Hõ$„u=∞=ÚQÍ xi‡Oz# Ѩ~°fi «̀=ÚÅ`À â’ÉèÏÜ«∞=∂#=ÚQÍLO_≥#∞. ã̈ÉèÏã̈ Œ̂∞Å∞ ‰õÄ~˘Û#∞@‰õΩ |OQÍ~°∞ Pã̈#=ÚÅ∞ HõÅ=Ù.

HÀ@ ֒ѨŠ– HÀ@ "≥Å∞ѨŠQÆÅ ~°Hõ∆} =º=㨠÷:"ÕÅH˘Åk ~åHõ∆ã¨∞Å∞ P „áê™ê Œ̂=Ú#∞ ~°H∆̃OK«∞ K«∞O_çi. S~å= «̀=Ú =O\˜L «̀Î=∞ *Ïu U#∞QÆ∞Å∞ =∞Ǩ "ÕQÆ=ÚQÆÅ ≥̀Å¡x, H˘OK≥O ≥̀Å¡x ~°OQÆ∞ QÆÅQÆ∞é]=ÚÅ∞, ~°̂ äŒèŒ=ÚÅ∞ QÆey LO_≥#∞. (~å=}∞x QÆ$Ç̈Ï=Ú #O Œ̂∞)HÀ@ Ö’Ñ̈Å,|Ü«∞@ "Õ~Ú ¿ã

53

Ñ̈Ù\̃ì# L «̀Î=∂â◊fi=ÚÅ`À xO_çÜ«Ú#flq. J

54

L^•º#=#=Ú : L^•º#=# =~°‚#QÍ Jâ’Hõ =#=Ú =~°‚# KÕÜ«∞|_ç#k.(Jâ’Hõ=#=Ú). P =#=ÚÖ’ =∞kÌ, ã¨OÃÑOQÆ, qiy, á⁄#fl, Hõ~°g~° =$Hõ∆=ÚÅ∞,fQÆ QÍ#∞QÆK≥@∞¡ LO_≥#∞. =∂q∞_ç "≥Ú Œ̂Å~Ú# Ѷ̈Å =$Hõ∆=ÚÅ∞, ѨÓÅ K≥@∞¡ ,ѨO_»∞¡ ѨÓÅ ÉèÏ~°=Ú`À LO_≥#∞. P K≥@¡‰õΩ J

55

=∂}˜Hõº=ÚÅ`À#∂ „ѨHÍtOK«∞ K«∞O_≥#∞. "≥∞@∞¡ "≥·_»∂~°º =∂}˜Hõº=ÚÅ`Àxi‡OÑ̈|_≥#∞. P QÆ$Ç̈Ï=ÚÅÖ’ JHȭ _»Hȭ _» |OQÍ~°∞ =∞ Œ̂Ñ̈Ù>Ë#∞QÆ∞Å ÉÁ=∞‡Å∞QÆÅ=Ù. QÆ$ǨÏ=ÚŠ֒ѨŠ(~å„u) nѨ=ÚÅ∞ "≥Å∞QÆ∞ K«∞O_≥#∞. „áêHÍ~å Œ̂∞ÅÖ’Ñ̈Å ã̈Ê\̃Hõ =∂}̃Hõº=ÚÅ Ñ̈~åQÆ=Ú LO_≥#∞. nxx |\̃ì K«i¢ «̀Ö’ K≥Ñ̈Ê|_ç#ǨÏ~°áêÊ, =∞ǨϟO[^•~å Ѩ@ì}=ÚÅÖ’ =i‚OѨ|_ç# ˇ =ÚO Õ̂=∞# JÜ≥∂ è̂•º #QÆ~°=Ú

56

PÇ̈~°=Ú :– =∞$ëêì#fl=ÚÅ∞ Éèí∞lOK≥_ç"å~°∞. ‰õΩO‰õΩ=∞ Ñ̈Ù=Ùfi, Hõã̈∂Îi=Ú#flQÆ∞Ñ̈i=∞à◊ „ Œ̂=º=ÚÅ#∞ ¿ãqOK≥_ç"å~°∞.

„Ѩ[Å∞ :- hK«∞_»∞QÍx, ^˘OQÆQÍx, =~°‚ ã¨OHõ~°∞_»∞ QÍx,

57

â◊¥„ Œ̂∞Å∞ : ( Éèí$ «̀∞ºÅ∞, ¿ã=‰õΩÅ∞, ~å*’^ÀºQÆ∞Å∞ "≥Ú Œ̂Å~Ú#"å~°∞). Dâ◊¥„ Œ̂∞Å∞ ̂ èŒ~°‡Ñ̈~°∞Å∞. ã̈ «̀º=O «̀∞Å∞. ~å[ Éèí@∞Å∞ ~åAÅ#∞ ¿ãqOK≥_ç"å~°∞.q∞ye# "å~°∞ „ÉÏÇ̈χ}, Hõ∆„uÜ«∞, "≥·â◊√ºÅ#∞ ¿ãqOK≥_ç"å~°∞. ÅOHõÖ’ ~å[Éèí@∞Å∞PÜ«Ú è̂Œ=ÚÅ∞ è̂ŒiOz Ü«Ú Œ̂ú=Ú#‰õΩ ã¨~°fi ã¨#fl Œ̂ú"≥∞ÿ LO_çi. JÜ≥∂ è̂•º ѨÙ~°=~°‚#Ö’ Kå «̀∞~°fi~°‚=ÚÅ "å~°∞ ̂ èŒ~°‡Ñ̈~°∞Å∞. ÅOHõÖ’x "å~°∞ ̂ èŒ~°‡Ñ̈~°∞Å∞ HÍ~°∞.¢Ñ¨[Å∞ ̂ èŒ~°‡Ñ¨~°∞Å∞QÍ hu x*Ï~ÚfÅ∞ QÆÅ"åiQÍ LO_»=ÅÜ«Ú#∞.

„Ñ̈[Å∞ – "å~°ÅÖ’ QÆÅ ÉèË̂ Œ=ÚÅ∞ : 1. ̂ Œ∞~å‡~°∞æÅ∞ : Ñ̈~°∞ÅÖ’x ã̈∞QÆ∞}=ÚÅ#∞Œ̂∞~°∞æ}=ÚÅ∞QÍ PáêkO «̀∞~°∞. 2. =∞ è̂Œºã¨∞÷Å∞ : Ѩ~°∞Å Œ̂∞~°∞æ}=ÚÅO Œ̂∞

^À+̈=ÚÅ#∞ K≥Ñ̈ÙÊ Œ̂∞~°∞. 3. ™ê è̂Œ∞=~°Î#∞Å∞ : Ñ̈~°∞Å ̂ À+̈=ÚÅ#∞ "ÕÖ̌uÎ K«∂Ñ̈~°∞.4. L «̀Î=ÚÅ∞ : Ñ̈~°∞ÅÖ’ QÆÅ ã̈ Œ̂∞æ}=ÚÅ#∞ ÔQ·H˘O Œ̂∞~°∞. ~å=}∞_»∞ ̂ Œ∞~å‡~°∞æ_»∞.~å=ÚxÖ’x ã̈∞QÆ∞}=ÚÅ#∞ ̂ À+̈=ÚÅ∞QÍ PáêkOK≥#∞.

Œ̂∞j≈Åó Hõ~°̄ â◊ ã‘ÎH∆À ‚ =¸~Àö Å∞É’Ì - - - - - l Õ̀O„kÜ«∞ó«̀ºHõÎ ̂ èŒ~À‡ Ç̈Ϻ è̂Œ~å‡`å‡ Éèí∂`å

58

3. #QÆ~°=Ú : „`åQÆ∞ h~°∞ ã¨̂ Œ∞áêÜ«∞=Ú, =ÚiH˜ h~°∞ áÈ=Ù ã¨̂ Œ∞áêÜ«∞=Ú,qâßÅ"≥∞ÿ# g è̂Œ∞Å∞, K«Hȭ x Éèí=O «̀∞Å∞, L^•º#=#=ÚÅ∞, [O «̀∞ âßÅÅ∞, Ñ̈Ù~å=ã̈∞΄Ѩ̂ Œ~°≈# âßÅÅ∞ Hõey ™êÇ≤Ï «̀º ã¨Ow «̀

59

q=iOK«|_»∞#∞. JѨ~° è̂Œ~°‡=ÚÖ’ ™ê=∂#º è̂Œ~°‡=ÚÅ∞, qâı+¨ è̂Œ~°‡=ÚÅxè̂Œ~°‡=ÚÅ∞ Ô~O_»∞ ̀ ≥éOQÆ∞Å∞.

cè+¨µ‡x = Œ̂Ì è̂Œ~°‡~åA #~°*Ïu ™ê è̂•~°}O|∞ÅQÆ∞ è̂Œ~°‡O|∞Å#∞, =~å‚„â◊=∞è̂Œ~°‡O|∞Å∞#∞, ~åQÆ "≥·~åQÀºáê è̂Œ∞Å`À QÆ∂_ç „Ñ¨=$uÎ è̂Œ~°‡O|∞Å∞#∞, ^•#è̂Œ~°‡O|∞Å∞#∞, ~å[ ̂ èŒ~°‡O|∞Å∞#∞, ¢ã‘Î ̂ èŒ~°‡O|∞Å∞#∞, â◊=∞ Œ̂=∂kHõO|∞Å∞#∞,

Ç̈Ïi`À+̈}O|∞ÅQÆ∞ ̂ èŒ~°‡O|∞Å∞#∞, ̂ èŒ~å‡~°÷HÍ=∞ "≥∂Hõ∆=ÚÅ∞#∞ ̀ ≥Å∞ã̈∞H˘

60

=~å‚„â◊=∞ è̂Œ~°‡O|∞ʼnõΩ =∂ è̂Œ=Ù_»∞ ã¨O`À+≤OK«∞@ÜÕ∞ ã≤kú Jx ÉèÏQÆ= «̀=Ú#K≥Ñ̈Ê|_ç#k.

«̀̀ «Îfi Œ̂~°≈#∞Ö·̌# |∞∞+¨µÅKÕ WǨÏÖ’Hõ r=

61

Õ̂â◊=Ú ã̈∞Y âßO «̀∞Å`À q~ålÅ∞¡#∞. ã̈OѶ∞̈ q„^ÀÇ̈ïÅ∞ #tOK≥̂ Œ~°∞. ã̈ «̀∞Ê~°∞+̈µÅPK«~°}ÜÕ∞ ̂ èŒ~°‡ „Ñ̈Kå~°=Ú. D JÑ̈~°̂ èŒ~å‡K«~°} =Å# H©iÎ, ̂ èŒ#=Ú =K«∞Û

62

è̂Œ~°‡=Ú =Å# QÍHõ |Å=Ú =Å# HÍ~°º™ê è̂Œ# QÆey#@¡~Ú# ̂ èŒ~°‡=Ú#∞ q_»z|Å=Ú#∞ P„â◊~ÚOÑ̈Ù=Ú.

QÆ=∞xHõ : ~å=Ú_»∞ D =∂@Å#∞ q#ÖË̂ Œ∞. JѨ~°̂ èŒ~å‡K«~°} =Å# ~å=ÚxH˜Q˘Ñ¨Ê H©iÎ =zÛ#k. JѨ~°^èŒ~å‡K«~°} =Å# Éèí∂Ö’Hõ=Ú# H©iÎ „Ѩu+¨ªÅ∞Ñ̈~°Ö’Hõ=Ú# ã̈fi~°æ„áêÑ≤Î QÆÅ∞QÆ∞#∞. JÑ̈~° ̂ èŒ~°‡=Ú PK«iOK«xKÀ Éèí∂Ö’Hõ=Ú#Œ̂O_»# (*·̌Å∞) Ѩ~°Ö’Hõ=Ú# #~°Hõ „áêÑ≤Î QÆÅ∞QÆ∞#∞. è̂Œ~å‡K«~°}‰õΩ Ѷ̈Å=Ú

L «̀Î=∞Ö’Hõ=Ú. D q+¨Ü«∞=Ú#∞ K≥ѨÙÊ@‰õΩ „â◊=}‰õΩ=∂~°∞x Hõ̂ äŒK≥ѨÊ|_ç#k.„â◊=} ‰õΩ=∂~°∞_»∞ =∂`åÑ≤̀ «~°∞Å#∞ ¿ãqOz

63

Ñ̈iáêÅ# (Public Administration)

áêʼnõΩÅ∞ – ~åA

~åA QÆ∞é̃Oz K≥Ñ≤Ê# q+̈Ü«∞=ÚÅ#∞ ̂ Õâ◊=Ú#∞ áêeOK«∞ Ñ̈iáêʼnõΩxH̃ J#fi~ÚOK«∞H˘#=ÅÜ«Ú#∞. D qÉèÏQÆ=Ú#∞ K«kq ѨiáêÅ##∞ "≥∞é∞QÆ∞ѨéK«∞ H˘#=ÅÜ«Ú#∞. D ÅHõ∆}=ÚÅ#∞ K«kq „QÆÇ≤ÏOz áêʼnõΩÅ∞ PK«iOK«=ÅÜ«Ú#∞.Õ̂â◊=Ú#∞ ѨiáêeOK«∞"å_»∞ ~åA. D ~åAÅÖ’ =∞Oz"å~°∞ K≥_»¤"å~°∞ Jx

Ô~O_»∞ qÉèÏQÆ=ÚÅ∞. =∞Oz ~åAʼnõΩ „Ñ̈uxkè ~å=Ú_»∞. K≥_»¤ ~åAʼnõΩ „Ñ̈uxkè~å=}∞_»∞. D W Œ̂Ìé˜x J è̂ŒºÜ«∞#=Ú KÕã≤#KÀ ~åA (áêʼnõΩ_»∞) =∞Oz"å_»QÆ∞@‰õΩ J=HÍâ◊=Ú HõÅ Œ̂∞. «̀# «̀ѨÙÊÅ#∞ „QÆÇ≤ÏOz ã¨ik Œ̂∞ÌH˘x# â◊√ÉèíÅHõ∆}Ü«Ú «̀∞_≥·# ~åA (áêʼnõΩ_»∞) JQÆ∞#∞.

~åAʼnõΩ LO_»=Åã≤# ÅHõ∆}=ÚÅ∞ QÆey Œ̂∞+ì̈ ÅHõ∆}=ÚÅ∞ ÖËx "å~°∞ =∞Oz~åA. =∞OzÑ̈iáêÅ

65

Pé= áêÅ∞ Ѩ#∞flQÍ fã¨∞H˘x, „Ѩ[Å#∞ Hõ#fla_»¤Å =Öˇ áêeOK«x J è̂Œ~°‡Ñ¶̈e «̀=Ú =Å# ~åA‰õΩ #~°Hõ„áêÑ≤Î HõÅ∞QÆ∞#∞.

ѨÙ}ºHÍ~°º=ÚÅ∞ : ~åAÅ∞ HÍ=∞, Ö’Éèí, ÉèíÜ«∞, Õ̂fi+¨Ü«Ú «̀∞Å∞. "å~°∞ WO„ Œ̂Ü«∂QÆ=Ú KÕÜ«Ú Œ̂∞~°∞. JÖÏ KÕÜ«∞‰õΩO_ç# ̂ Õâ◊=Ú#‰õΩ Jâ◊√Éèí=Ú QÆÅ∞QÆ∞#∞.

~åA ã¨fiÉèÏ==Ú : ~åAÅ∞ ™ê è̂•~°}=ÚQÍ =∞Oz "åix ‰õÄ_® â◊OH˜OK≥̂ Œ~°∞.Sâ◊fi~°º=Ú`À L#fl"å~°∞ W «̀~°∞Å#∞ á⁄QÆ_»∞K«∞O_»QÍ ã̈Ç≤ÏOK«~°∞.

~åA‰õΩ LO_»=Åã≤# ÅHõ∆}=ÚÅ∞ : QÆ∞}=O «̀∞Å#∞, ã῭ «º=Ú#∞, è̂Œ~°‡=Ú#∞~°H̃∆OK«∞"å_Õ ~åA. „Ñ̈[ʼnõΩ Ç≤Ï «̀=Ú KÕÜ«Ú"å_Õ ~åA. J#QÍ ã̈¢ «̀Ê=~°Î# QÆeyLO_»=ÅÜ«Ú#∞.

1. âßs~°Hõ |Å=Ú : |Å=O «̀∞_»∞. Ju~°̂ äŒ∞_»∞.=∞Ǩ Õ̀[âß≈e. â◊„ «̀∞=ÙÅ#∞[~ÚOz# "å_»∞. Q˘Ñ̈Ê Õ̀*’=O «̀∞_»∞, Ñ̈~å„Hõ=∞ =O «̀∞_»∞QÍ LO_»=ÅÜ«Ú#∞.

2. ÅHõ∆}=ÚÅ∞ : ~å[i¬ . =∞Ç̈Ïi¬ ̀ «∞Å∞º_»∞. "Õ̂ ŒA̋_»∞, ̂ èŒ~°‡Ñ̈~°∞_»∞, ã̈ «̀ºã̈O è̂Œ∞_»∞,l`ÕO„kÜ«Ú_»∞, |∞kú=∞O`«∞_»∞, Ü«∞[˝=ÚÅ∞ PK«iOK«∞"å_»∞, ^Œ∂~°^Œ$+≤ìQÆÅ"å_»∞, Ñ̈iáêÅ

66

qÉèílOz PK«iOK« =ÅÜ«Ú#∞. Ö’Hõ "≥∞é̃y ™ê=∞ ̂ •# ÉèË̂ Œ ̂ ŒO_ÀáêÜ«∞=ÚÅ#∞~åA PK«iOK« =ÅÜ«Ú#∞. J\̃ì ~åA, Ö’Hõ=ÚÖ’ PÑ̈ Œ̂Å∞ á⁄O Œ̂_»∞. ̂ Õ= «̀Å#∞,QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞, Ñ̈Ù~ÀÇ≤Ï «̀∞Å#∞, „ÉÏÇ̈χ}∞Å#∞ ̀ «O„_ç̀ À ã̈=∂#∞Ö̌·# |O è̂Œ∞=ÙÅ#∞=$^Œ∞úÅ#∞ Q“~°qOѨ=Öˇ#∞. =∞Oz q∞„`«∞Å#∞ ã¨OáêkOK« =ÅÜ«Ú#∞.â◊„ «̀∞=ÙÅ#∞ =kèOK« =ÅÜ«Ú#∞. â◊„ «̀∞=ÙÅ∞ K≥_çáÈ=Ù@, q∞„ «̀∞Å Jaè=$kú ~åA‰õΩ=∞Ozk. ̀ «QÆ∞ HÍÅ=Ú QÆ∞iÎOK«∞K«∂, q∞„ «̀∞Å q+̈Ü«∞=Ú# K«Hȭ QÍ „Ñ̈=iÎOK«∞"åx~å[º=Ú, H©iÎ, „Ñ̈`åÑ̈=Ú =$kú á⁄O Œ̂∞#∞. ̂ èŒ

67

3. HÀ@Å∞ : ̂ èŒ#=Ú, PÇ̈~° ̂ è•#º=ÚÅ∞, Ñ̈â◊√=ÙʼnõΩ QÆ_ç¤, hà◊√§, =O@ Hõ>̌ìÅ∞,Ü«Ú Œ̂ú g~°∞Å∞, PÜ«Ú è̂Œ=ÚÅ∞, Ü«Ú Œ̂úÑ̈iHõ~° Ü«∞O„ «̀=ÚÅ∞ HÀ@Ö’ Ñ̈Ù+̈¯Å=ÚQÍHõey LO_»∞#@∞¡ K«∂_»=ÅÜ«Ú#∞.

~åA‰õΩ LO_»‰õÄ_»x ÅHõ∆}=ÚÅ∞ :

68

q è̂Œ∞Å∞ – ÉÏ è̂Œº «̀Å∞ : „Ѩ[Å#∞ ̂ èŒ~°‡=Ú`À áêeOK« =ÅÜ«Ú#∞. ~å[º=Ú#∞,~å[ è̂•xx ~°H∆̃OK«=ÅÜ«Ú#∞. =∞O„ «̀∞Å`À#∂ q∞„ «̀∞Å`À#∂ PÖ’zOz ̀ «#|∞kú̀ À ‰õÄ_» PÖ’zOÑ̈ =ÅÜ«Ú#∞. hu =∂~°æ=Ú#O Œ̂∞#fl"å_»∞ =∞O„ «̀∞Å`ÀPÖ’zOz âß„™êÎ#∞™ê~°=Ú x~°‚Ü«∞=Ú KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. ̂ èŒ~å‡~°÷ HÍ=∞=ÚÅ#∞HÍÖÏ#∞™ê~°=Ú PK«iOK«=ÅÜ«Ú#∞. J\̃ì "å_»∞ Ö’Hõ=ÚÖ’ PÑ̈ Œ̂Å∞ á⁄O Œ̂_»∞.|∞kú=∞O`«∞Å~Ú# =∞O„`«∞Å`À PÖ’zOz HÍ~°º=Ú#∞ KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞.âß„ãÎ̈*Ï˝#=Ú, J~°÷ âß„ãÎ̈ *Ï˝#=Ú ̀ ≥eÜ«∞x |∞kú Ç‘Ï#∞Å`À PÖ’zOK«~å Œ̂∞.H˘O Œ̂é∞ =∞O„ «̀∞Å∞ â◊„ «̀∞=ÙÅ`À HõÅã≤ ̀ «=∞ „Ñ̈Éèí∞=Ù#‰õΩ JÑ̈HÍ~°=Ú HõeyOK«∞K≥_»¤Ñ̈#∞Å∞ J «̀x KÕ̀ « KÕ~ÚOK≥̂ Œ~°∞. â◊„ «̀∞=ÙÅ #∞O_ç ÅOK«=Ú fã̈∞H˘x ~åA‰õΩJѨHÍ~°=Ú KÕÜ«Ú Œ̂∞~°∞. J\ì̃ =∞O„ «̀∞Å#∞"åi =º=Ǩ~°=ÚÅ#∞ |\ì̃ ~åAQÆ∞iÎOK«=ÅÜ«Ú#∞. Z=~°∞ Ç≤Ï «̀∞Å=Ö̌ Hõ#|_ç JÇ≤Ï «̀=Ú LÑ̈ Õ̂tOK≥̂ Œ~À "åix~åA Œ̂∂~°=ÚQÍ LOK«=ÅÜ«Ú#∞. ÖËxKÀ ~åA‰õΩ H©_»∞ HõÅ∞QÆ∞#∞. „¿Ñq∞OK«

«̀y# QÆ∞}=ÚÅ∞ ÖËx ~åA#∞ Ü«Ú Œ̂ú=ÚÖ’ Ãã·x‰õΩÅ∞ q_çz "ÕÜ«Ú Œ̂∞~°∞.Ãã·#º=Ú#‰õΩ PǨ~°=Ú r «̀=Ú ã¨HÍÅ=ÚÖ’ W=fi=ÅÜ«Ú#∞. ÖËxKÀ Ãã·#º=Úu~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ KÕÜ«Ú#∞. Ü«Ú Œ̂ú=ÚÖ’ =∞~°}̃Oz# Ãã·xHõ ‰õΩ@∞O|=ÚʼnõΩ ‰õÄ_»∞,QÆ∞_»¤‰õΩ Ö’Ñ̈=Ú ÖˉõΩO_® áÈ+≤OK«=ÅÜ«Ú#∞. x„ Œ̂‰õΩ =â◊=Ú HÍ~å Œ̂∞. ̀ ≥Å¡"å~°∞~°≠Ï=Ú#

64

KÕÜ«Ú Œ̂∞##fl =¸~°ö"åKåÅ∞_»∞. (JÜ≥∂ è̂ŒºHÍO_»–Ñ̈ Œ̂=ã̈~°æ–32,33) x~°Ñ̈~åkèxK«OѨÙ@ ~å[ è̂Œ~°‡=Ú HÍ Œ̂∞. W «̀_»∞ ~å[ è̂Œ~°‡ „Éèí+¨µì_»∞. ‰õΩO_≥_»∞ áêÅÖ’ XHõz#fl q+¨Ñ¨Ù ÉÁ@∞ì "≥Ú «̀ÎO áêÅ#∞ áê_»∞ KÕÜ«Ú#@∞¡ D XHȭ HÍ=ÚHõ̀ «fi=∞

69

KÕ~°nÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. ̂ èŒ

70

Œ̂Ü«∞ ÖËHõ ã¨fi=∂„ «̀ áÈ+¨‰õΩÅQÆ∞K«∂ x~°#∞„HÀâ◊O|∞QÍ Éèí∂ «̀„^ÀǨïÖ·̌ =iÎOK«∞"åix =kèOz##∂ áêÑ̈=Ú á⁄O Œ̂~°∞. =∞Oz K≥_»∞ ̀ ≥eÜ«∞Hõ ã̈

71

L#flKÀ ã¨Okè KÕã¨∞H˘#=ÅÜ«Ú#∞. â◊„ «̀∞=Ù HõO>ˇ ̀ «#∞ JkèHõ |Å=O «̀∞_≥·#KÀ(Ü«Ú Œ̂ú=Ú) q~À è̂Œ=Ú ÃÑ@∞ìH˘#=K«∞Û#∞. â◊„ «̀∞=ÙÅ |ÖÏ|Å=ÚÅ#∞ „QÆÇ≤ÏOK«=ÅÜ«Ú#∞. P «̀‡~°Hõ∆} Hõ~°Î=º=Ú. Ü«Ú Œ̂ú=ÚÖ’ «̀ѨÊHõ q[Ü«∞"Õ∞ ÅaèOѨ̂ Œ∞.g~°∞_»∞ Ü«Ú Œ̂ú=ÚÖ’ â◊„ «̀∞=Ù#∞ K«OÑ̈Ù#∞ ÖË̂ • "åxKÕ K«xáÈ=Ù#∞. Ü«Ú Œ̂ú=ÚÖ’=∞~°}˜Oz# g~°∞x QÆ∂iÛ qKåiOѨ‰õÄ_»̂ Œ∞. â◊„ «̀∞~åAÅ#∞ L¿ÑH∆̃OK«~å Œ̂∞.â◊„ «̀∞=ÙÅ Hõ̂ ŒeHõÅ#∞ „QÆÇ≤ÏOK«=ÅÜ«Ú#∞. Jˇ Jkè‰õΩÅ`À Ü«Ú Œ̂ú=Ú KÕã≤ÔQez# áœ~°∞+¨O. Ü«Ú^Œúã¨=∞Ü«∞=Ú# â◊„`«∞ ѨHõ∆=Ú#∞Oz =zÛ# "åxxqâ◊fiã≤OÑ̈~å Œ̂∞. ‰õΩ\̃Å |∞kúQÆÅ"å~°∞ ̀ «# =∞#ã̈∞ûÖ’x ÉèÏ==ÚÅ#∞ J}K«∞H˘xã¨=∞Ü«∞=Ú =zÛ#ѨÙ_»∞ ≥̂|ƒ fÜ«Ú Œ̂∞~°∞. nx

72

=∂~°æ=Ú#∞ ÉÏQÆ∞ KÕ~ÚOK«=ÅÜ«Ú#∞. Ãã·#º=Ú#‰õΩ ‰õΩ_ç, Z_»=∞, z=~° J#QÍ¿ã# K«∞@∂ì ~°Hõ∆} LOz ~åA Ãã·#º=Ú Ü≥ÚHȭ =∞ è̂ŒºÖ’ LO_ç Ü«Ú Œ̂ú=Ú#‰õΩ|Ü«∞Å∞^Õ~° =ÅÜ«Ú#∞. ¿ãË Ñ¨ÓiÎQÍ ÉèíÜ«∞Ѩ_»~å^Œ∞. J#QÍ ~åAx~°O‰õΩâ◊√_»∞ H͉õÄ_»̂ Œ∞.

~åA Ñ̈eH̃# =∂@ʼnõΩ =O «̀ Ñ̈êH ~å*’^ÀºQÆ∞Å∞, „Ñ̈[Å∞ J

73

Œ̂∞~å‡~°æѨ٠~åAŒ̂∞~å‡~°æÑ̈Ù ~åA =Å# ã̈OÑ̈#fl=ÚÅ~Ú# ̂ Õâ◊=ÚÅ∞, P ̂ Õâ◊=Ú#O Œ̂e „Ñ̈[Å∞

#tOK≥̂ Œ~°∞.

ã¨fiÉèÏ==Ú : «̀e¡ «̀O„_ç, J#fl Œ̂=Ú‡Å∞, ã¨Y∞Å∞, |O è̂Œ∞[#∞Å#∞ J~Ú

74

~°Hõ ∆} Ü«∞O^Œ∞ „Ѩu‰õÄÅ∞_»∞, fHõ∆} ã¨fiÉèÏ==Ú QÆÅ"å_»∞, „Ѩ[ʼnõΩ„Ѩu‰õÄÅ=ÚQÍ „Ѩ=iÎOK«∞"å_»∞, q#Ü«∞=Ú ÖËx"å_»∞, ~å[º=Ú#∞ áêeOѨKåÅ_»∞. „‰õÄ~°∞_»∞, ̂ Œ∞~°∞ƒkú, WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ [~ÚOѨx ~åA =Å# P ̂ Õâ◊„Ñ̈[ÅO Œ̂é∞ ̀ «Ñ̈ÊHõ #tOÑ̈QÆÅ~°∞. D Ö’Hõ=ÚÖ’ ã̈ì̌Å∞, =∞\ì̃ɡ_»¤Å∞,|∂_ç̂ Œ XHõ "Õà◊ LÑ̈Ü≥∂QÆÑ̈_ç

75

ѨÙ}ºHõ~å‡#∞ëêª# ã¨ÅǨ ̂ •~°∞Å∞

Ñ̈Ù~ÀÇ≤Ï «̀∞_»∞ : L «̀Î=∞ ‰õΩÅ=Ú #O Œ̂∞ Ñ̈Ù\̃ì#"å_»∞, Q˘Ñ̈Êâß„ã̈Î *Ï̋#=Ú QÆÅ"å_»∞,JQÆ∞flÅÜ«∞O Œ̂∞ „â◊̂ Œú HõÅ"å_»∞, |∞kú=∞O «̀∞_»∞, Hõ~°Î=º=ÚÅ#∞ É’kèOK«∞"å_»∞,q#Ü«∞ ã̈OÑ̈#∞fl_»∞, Jã̈∂Ü«∞ HõÑ̈@=Ú ÖËx "å_»∞ J~Ú LO_»=ÅÜ«Ú#∞.

QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ : ~å[hu âß„ã̈Î qâß~°̂ Œ∞Å∞, Ü«Ú Œ̂úxÑ̈Ù}∞Å∞ J~Ú LO_»=ÅÜ«Ú#∞.

~å[ºÑ¨iáêÅ#Ö’ ã¨ÅǨ^•~°∞Å∞ =∞O„`«∞Å∞ : =∞O„`«∞ʼnõΩ LO_»=Åã≤#ÅHõ∆}=ÚÅ∞ : ~åAÃÑ· „¿Ñ=∞ QÆÅ"åÔ~· LO_»=ÅÜ«Ú#∞. q^•º=O`«∞Å∞,"Õ̂ Œ"Õ̂ •OQÆ=ÚÅ#∞ J~°÷=Ú KÕã̈∞‰õΩ#fl"å~°∞, ã̈~°fi âß„ã̈Î=ÚÅ∞ J#QÍ ̂ èŒ~°‡ âß„ã̈Î=Ú– J~°÷ âß„ã̈Î=Ú– Ñ̈iáêÅ# – q*Ï̋# âß„ã̈Î=ÚÅ~Ú# YQÀà◊, Éèí∂QÀà◊, J}∞, ̂ Õâ◊#QÆ~åaè=$kú, Ü«∞O„ «̀=ÚÅ ™ê÷Ѩ# (factories), =º=™êÜ«∞ ~°OQÆ=Ú, Ѩi„â◊=∞Å~°OQÆ=Ú, J}∞q*Ï̋#=Ú "≥Ú Œ̂Å~Ú# "å\̃Ö’ „áêg}º=Ú L#fl"å~°∞, ~å[huHÀq Œ̂∞Å∞,âß„ã̈Î "Õ̀ «ÎÅ∞, "Õ∞ è̂•=O «̀∞Å∞, Ñ̈O_ç̀ «∞Å∞ J~Ú LO_»=ÅÜ«Ú#∞.

H©iÎ : ã¨~°fi âß„ãÎ̈=ÚÅ∞ ≥̀eã≤# "å~°∞. Õ̂â◊ q Õ̂â◊=ÚÅÖ’ H©iÎx QÆ_çOz#"å~°∞.H©iÎ=O «̀∞Å∞, „Ñ̈ã≤kú á⁄Ok#"å~°∞, =∞Ç̈ «̀∞‡Å∞, L «̀Î=∞ =Oâ◊ ã̈O*Ï «̀∞Å∞ =∞OzjÅ=Ú, =∞Oz #_»=_çQÆÅ"å~°∞. ̂ Œ∞~°fiºã¨#=ÚÅ~Ú# =ºaèKå~°=Ú, „`åQÆ∞_»∞,ÅOK«Q˘O_ç̀ «#=Ú, E Œ̂=Ú "≥Ú Œ̂Å~Ú#q ÖËx "å~°∞. JHÍ~°º=Ú KÕÜ«Ú@Ü«∞O Œ̂∞ ã≤QÆ∞æÑ̈_»∞ "å~°∞ J~Ú LO_»=ÅÜ«Ú#∞.

QÆ∞}=ÚÅ∞ : ™ê= è̂•# z «̀Î=Ú HõÅ"å~°∞.J#QÍ ̀ ˘O Œ̂~°áê@∞ ̀ «#=Ú ÖËx"å~°∞.Õ̀[ã¨∞û–Hõ∆=∞–Ü«∞â◊ã¨∞û QÆÅ"å~°∞.QÆ∞} „QÆǨÏ} áê~°OQÆ̀ «∞Å∞. WOy «̀ *Ï˝#=Ú

ѨiáêÅ# – ~å*’^ÀºQÆ∞Å∞

PO «̀~°OyHõ ã¨ÅǨ^•~°∞Å∞

Ñ̈Ù}ºHõ~å‡#∞ëêª#=Ú#ÔH·ã̈ÅÇ̈^•~°∞Å∞

~å[ºÑ̈iáêÅ#Ö’ã̈ÅÇ̈^•~°∞Å∞

Ñ̈Ù~ÀÇ≤Ï «̀∞Å∞ =∞O„ «̀∞Å∞

HÍ~°º x~°fiǨÏ} KÕÜ«Ú"å~°∞

¿ã

76

HõÅ"å~°∞.W «̀~°∞Å =∞

77

~°Ç̈Ïã̈º=ÚÅ#∞ QÆ∞Ñ̈Î=ÚQÍ #∞OK≥_ç"å~°∞. =º=Ç̈~°̂ Œ‰õ∆ΩÅ∞. =∞O„`åÖ’K«# ̀ ≥eã≤#"å~°∞. QÆ∂_è»Kå~°∞Å =Å# Õ̂â◊ q Õ̂â◊ q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ ã¨~°fi=Ú „QÆÇ≤ÏOK≥_ç"å~°∞.„Ѩ*Ï~°Hõ∆‰õΩÅ∞. „ÉÏǨχ} Hõ∆„uÜ«∞Ç≤Ï`å#∞ ~°‰õΩÎÅ∞.

W\ì̃ ÅHõ∆}=ÚÅ∞ Hõey# =∞O„ «̀∞Å∞ Õ̂â◊=Ú#∞ Jaè=$kú HõÅ∞QÆKÕÜ«Ú Œ̂∞~°∞.W\̃ì ÅHõ∆}=ÚÅ∞ Hõey# "å~°∞ =∞O¢ «̀∞Å∞QÍ LO_»=ÅÜ«Ú#∞.

=∞O„`åÖ’K«# : (Cabinet decisions) : ~å[huâß„ãÎ̈=Ú Ñ¨ijeOz JO Œ̂é∞=∞O„`«∞Å∂ Hõeã≤ UHÍaè„áêÜ«∞=Ú "≥Å¡_çOz# Jk L`«Î=∞=Ú. "≥Ú^Œ@PÖ’K«#Å∞ aè#fl=ÚQÍ L#fl#∂, UHÍaè„áêÜ«∞=Ú#∞ „Ñ̈Hõ\̃OK«∞@ =∞ è̂Œº=∞=Ú.Z=i Jaè„áêÜ«∞=ÚÅ∞ "åi"≥· UHÍaè„áêÜ«∞=ÚÖËx =∞O„`åÖ’K«# J è̂Œ=∞=Ú.

=∞O„ «̀∞ÅÜ≥ÚHȭ q è̂Œ∞Å∞, ÉÏ è̂Œº «̀Å∞ : «̀# Jaè=$kúx HÀ~°∞ |∞kú=∞O «̀∞_≥·#=∞O„u ̀ «##∞ ~åA U ≥̂·

78

=∂@ÖÏ_Õ =∞O„ «̀∞Å =Å# HÍ~°º=Ú K≥_çáÈ=Ù#∞. 7. è̂Œ~å‡xH˜, =¸Å=Ú~å*Ë. JO^Œ∞=Å# ~åA K≥_»∞ JÅ"å@¡‰õΩ Ö’#∞ H͉õΩO_® =∞O„`«∞Å∞K«∂_»=ÅÜ«Ú#∞. J@∞Å

79

"≥·̂ Œ∞ºÅ∞ (Doctors) : ã¨=∞~°∞÷Ö·̌ Ö’HÍxH˜ "Õ∞Å∞ KÕÜ«Ú |∞kúQÆÅ"åÔ~· LO_»=ÅÜ«Ú#∞.

*’ºu+¨µºÅ∞ : ̂ Õ=`å ã¨O|O è̂Œ, Éèí∂ã¨O|O è̂Œ=ÚÖ~Ú# L`åÊ`åÅ#∞ HõxÃÑ\ì̃âßOu „Ñ̈„H̃Ü«∞#∞ KÕÜ«Ú"åÔ~· LO_»=ÅÜ«Ú#∞. J#QÍ Ñ¶Ö̈Ï# k#=Ú# ̀ «∞á¶ê#∞,Éèí∂HõOѨ=Ú "≥Ú Œ̂Å~Ú#q =KÕÛ ã¨∂K«#Å∞ L#flq Jx K≥Ñ≤Ê fã¨∞HÀ=Åã≤#

«̀QÆ∞*Ï„QÆ̀ «ÎÅ∞ K≥Ñ≤Ê „Ѩ[Å#∞ ã¨∞~°H∆̃̀ « „Ѩ̂ Õâ◊=Ú#‰õΩ «̀~°eOz "åiH˜ PǨ~°,=ã̈u q+̈Ü«∞=ÚÅÖ’ ̀ «QÆ∞ „â◊̂ Œú =Ç≤ÏOK«∞"åÔ~· LO_»=ÅÜ«Ú#∞.

Éèí$ «̀∞º_»∞ (All government servants) : Éèí$ «̀∞º=~°æ=Ú KÕÜ«Ú JÑ̈~å è̂Œ=Ú ™êfiq∞k.Éèí$ «̀∞ºÅ∞ KÕÜ«Ú JHõ$ «̀º=ÚʼnõΩ „ѨÉèí∞ «̀fi=Úk ÉÏ è̂Œº «̀. ~åA Éèí$ «̀∞º#‰õΩKÕÜ«Ú@‰õΩ KåÖÏ Hõ+ì̈"≥∞ÿ# Ѩx K≥Ñ≤Ê#ѨÙ_»∞ P Ѩxx J#∞~åQÆ=Ú`À KÕÜ«ÚÉèí$ «̀∞º_»∞ „âı+̈µª_»∞. |∞kú=∞O «̀∞_»∞ ã̈=∞~°∞÷_»∞ J~Ú# Éèí$ «̀∞º_»∞ ~åA‰õΩ „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ#HÍ~°º=Ú#∞ q∞H˜̄ e J#∞~åQÆ=Ú`À KÕÜ«∞Hõ „"≥Ú‰õΩ¯|_çQÍ KÕÜ«Ú

80

Õ̂â◊=ÚÅ∞ KÕã≤

81

Œ̂∂ «̀#∞ K«OÑ̈~å Œ̂∞ : ̂ Œ∂ «̀#∞ =kèOK«∞@ ~å[ è̂Œ~°‡q~°∞ Œ̂ú=Ú. J@∞Å KÕã≤#KÀÖ’Hõ=Ú# [#∞Å∞ ~åA#∞ xOkO «̀∞~°∞. Œ̂∂ «̀#∞ K«OѨ~å Œ̂∞. nxx qѨs «̀*Ï˝#=Ú`À PÖ’zOz, NHõ$+¨µ‚_»∞ ^Œ∂`«QÍ ~åQÍ J`«xx |OkèOѨŒ̂∞~Àº è̂Œ

82

KåÖÏ=∞Ok q∞„ «̀∞Å∞O Œ̂∞~°∞. HÍ=Ù# "åi q+¨Ü«∞=Ú# qâßfiã¨=Ú Ñ¨xH˜ ~å Œ̂∞.™ê=∂#º [#∞Å∞ "åi q+̈Ü«∞=Ú# *ÏQÆ~°∂Hõ̀ «̀ À LO_»=ÅÜ«Ú#∞. |Å=O «̀∞_»∞Œ̂∞~°ƒÅ∞x`À q~À è̂Œ=Ú KÕã≤ XHõKÀ@ LO_»=K«∞Û#∞. ̂ Œ∞~°ƒÅ∞_»∞ |Å=O «̀∞x`À

q~À è̂Œ=Ú ÃÑ@∞ìH˘#~å Œ̂∞. J@∞Å KÕã≤#KÀ ~°Hõ∆} Ü«ÚO_»̂ Œ∞. XˆH ‰õΩÅ=Ú#‰õΩK≥Ok# "åà◊√§, W~°∞QÆ∞ á⁄~°∞QÆ∞ Õ̂â◊=ÚÅÖ’ L#fl"åà◊√§ PѨ̂ ŒÖ’ L#fl "åà◊§x≥̂|ƒfÜ«Ú Œ̂∞~°∞. â◊„ «̀∞=ÙÅ∞ QÆ∞}=O «̀∞ÖË HÍ=K«∞Û, ã¨fi[#=Ú QÆ∞}~°Ç≤Ï «̀∞ÖË

HÍ=K«∞Û, QÆ∞}=ÚÅ∞ ÖËHõáÈ~Ú##∞ ã¨fi[#"Õ∞ "Õ∞Å∞. Ѩ~°∞Å∞ ZѨÊ\˜H© Ѩ~°∞ÖË.«̀# Ñ̈Hõ∆=Ú#∞ q_çz Ñ̈~°∞Å Ñ̈Hõ∆=ÚÖ’ KÕi# "åxx, "åx Ñ̈Hõ∆=Ú "å~°∞ #tOz#

Ñ≤=∞‡@ Ñ̈~°Ñ̈Hõ∆=Ú "å~°∞ J «̀xx K«OÑ≤"ÕÜ«Ú Œ̂∞~°∞. ã̈fi[#=Ú#∞ q_çz Ñ̈~°∞ʼnõΩÉèí$ «̀º «̀fi=Ú KÕÜ«Ú "åxx ã̈ «̀∞Ê~°∞+̈µÅ∞ xOkO «̀∞~°∞. ã̈fi Õ̂â◊=ÚÖ’ Ñ̈Ù\̃ì ÃÑiy*ÏuH˜ „^ÀǨÏ=Ú KÕÜ«Ú@ ̂ Õâ◊ „^ÀǨÏ=Ú.

ã̈ÉèÏ=∞~åº Œ̂ : ã̈ÉèÏ=∞~åº Œ̂ áê\̃Oz ‰õÄ~˘Û#=ÅÜ«Ú#∞. ã̈ÉèíÖ’ ̂ èŒ~°‡ã̈O Õ̂Ç̈Ï=ÚJ_çy#Ñ̈Ù_»∞ ̀ ≥eã≤Ü«Ú K≥Ñ̈Êx "åiH̃ Jã̈ «̀º^À+̈ Ѷë «̀=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞. ̂ èŒ~°‡=Ú

≥̀eã≤Ü«Ú J è̂Œ~°‡=Ú [~°∞QÆ∞ «̀∞#flѨÙ_»∞ ã¨ÉèíÖ’ «̀# ã¨fiÖÏÉèí=Ú H˘é‰õΩQÍx,Ö’Éèí=Ú =Å# QÍx, ѨHõ∆áê «̀ |∞kú=Å#QÍx, Ö’Å «̀fi=Ú =Å# QÍx ѨÅHõxKÀJã̈ «̀º=Ú Ñ̈eH̃# ̂ À+̈=Ú =K«∞Û#∞. ̂ èŒ~°‡=Ú HÀã̈=Ú ã̈Éèí‰õΩ =zÛ#Ñ̈Ù_»∞ ̂ èŒ~°‡=ÚK≥Ñ̈ÊxKÀ, HÍ=∞„HÀ è̂Œ=ÚÅ∞ = Œ̂e J è̂Œ~°‡=Ú#∞ JiHõ@ìxKÀ, P áêÑ̈=ÚÖ’ XHõáêÅ∞ ã̈Éèí‰õΩ#∞, XHõáêÅ∞ ~åA#‰õΩ, ̀ «H̃¯#k J è̂Œ~°‡=Ú KÕã≤# "åiH̃ QÆÅ∞QÆ∞#∞.(„^ÒÑ̈k ã̈ÉèíÖ’xH̃ =zÛ ̂ èŒ~°‡ ã̈O Õ̂Ç̈Ï=Ú J_çy#Ñ̈Ê\̃H̃ H“~°= =$ Œ̂∞úÅ∞ K≥Ñ̈ÊÖË̂ Œ∞.)ã̈Éèí"åi ̂ À+̈=ÚÅ

83

*Ïu ̂ èŒ~°‡=ÚÅ∞ (ã¨OѶ̈∞ xÜ«∞=∞=ÚÅ∞)

"Õ̂ ŒHÍÅ=ÚÖ’ Kå «̀∞~°fi~°‚ =º=ã÷̈ HõÅ Œ̂∞. ‰õΩÅ =º=ã÷̈ XHȭ ÉèÏ~°̀ «̂ Õâ◊=ÚÖ’

84

3. QÆ∞}=ÚÅ∞ : Œ̂Ü«∞ QÆey LO_»=ÅÜ«Ú#∞. Ãã·~°} J#QÍ F~°∞ÊQÆey LO_»=ÅÜ«Ú#∞. =∂~°Ì==Ú J#QÍ ™œ=∞º=ÚQÍ LO_»=ÅÜ«Ú#∞. ÃÑ Œ̂ÌʼnõΩ â◊√„â◊¥+¨KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. =∞#ã¨∞û#∞ K≥_»∞`«ÅOѨÙÅ #∞Oz x„QÆÇ≤ÏOK«=ÅÜ«Ú#∞.„QÍ=∞ºO|∞Å~Ú# HÀiHõÅ∞ =∂#=ÅÜ«Ú#∞.

4. KÕÜ«∞~åx Ñ̈#∞Å∞ : Ç≤ÏOã̈ KÕÜ«∞~å Œ̂∞. =ºaèKå~°=Ú KÕÜ«∞~å Œ̂∞. ̂ ˘OQÆ̀ «#=ÚKÕÜ«∞~å Œ̂∞. J

85

P «̀‡„áêÑ≤ÎÔH· =ÅÜ«Ú ™ê è̂Œ# KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. x[=Oâß#∞ QÆ̀ « qÇ≤Ï «̀ ̂ èŒ~°‡O|∞#=iÎOK«∞ #~°∞O_»∞ "≥∞Å¡# ™êfiÉèÏqHõ Hõ~°‡ Ѩ~°̀ «fi=Ú q_çz =ÚHÎ̃

86

"Õ̂ Œ=Ú x=$uÎ Hõ~å‡ =ÅO|∞Å~Ú# „ÉÏǨχ}∞Å#∞ „Ѩâ◊Oã≤Oz#k. gixÑ̈O_ç̀ «∞Åx K≥Ñ≤Ê#k . g~°∞ "Õ̂ ŒA̋Å∞. P «̀‡ ̂ Œ~°≈#=Ú KÕã≤#"å~°∞. ‰õΩHȭ Ü«∞O Œ̂∞,‰õΩHȭ =∂Oã̈=Ú u#∞"åxÜ«∞O Œ̂∞, QÀ=Ù#O Œ̂∞, „ÉÏÇ̈χ}∞xÜ«∞O Œ̂∞ QÆÅ P «̀‡#∞Œ̂i≈Oz# ã¨=∞ Œ̂~°≈#=Ú QÆÅ"å~°∞. „|Ǩχ֒Hõ „áêÑ≤Î á⁄Ok uiy [##=∞~°}

=ÅÜ«∞=ÚÖ’ z‰õΩ¯H˘#x"å~°∞ ã̈„^•ƒÇ̈χ}∞Å∞. "≥Ú Œ̂\̃ ̀ «~°QÆu "å~°∞ JO Œ̂é∂|∞∞+̈µÖË. gi =∞#ã̈∞û JÑ̈ÙÊ_Õ fã≤# "≥#fl =O\̃k. xO_»∞ =∞#O|∞ #=º #=h «̀ã¨=∂#=Ú Jx K≥ѨÊ|_»∞#∞. „Ѩ=$uÎ Hõ~å‡=ÅO|∞Å~Ú# Ô~O_»= «̀~°QÆu„ÉÏǨχ}∞Å#∞ "Õ̂ Œ=Ú x~°ã≤Oz#k. g~°∞ „|Ǩχ֒Hõ „áêÑ≤Î á⁄Ok ѨÙ}º=ÚH©∆}̃OK«QÍ uiy Éèí∂Ö’Hõ=Ú# [x‡OK≥̂ Œ~°∞. JO «̀\̃ J «̀∞º#fl «̀ ™ê÷#=Ú á⁄Okuiy Ѩ̀ «#=∞~Úi. gi Ѩ̀ «

87

...................................................................''h Œ̂‰õ∆Ωx#fl#∞=iÎOz#"å~°∞ ã¨Oã¨~°}Hõ~å‡~°OÉèí∞Ö·̌ xK«ÛÅ∞

88

ÉÏ è̂Œº`« : „ÉÏǨχ}∞_»∞ n#∞ÅQÆx L¿ÑH∆̃Oz# J «̀x «̀Ѩã¨∞û aè#fl ÉèÏO_»QÆ̀ «H©∆~°=Ú=Ö̌ =º~°÷=Ú.

WǨÏѨ~°™ê è̂Œ# =$ «̀∞ÎÅ∞ :

J è̂ŒºÜ«∞#=Ú :– "Õ̂ Œ "Õ̂ •OQÆ=ÚÅ∞ K«kq J~°÷=Ú „QÆÇ≤ÏOz, PK«iOK« =ÅÜ«Ú#∞.''â◊=∞â◊Û ™êfi è̂•ºÜ«∞ „Ñ̈=K«

89

„Ѩ[ʼnõΩ „ÉÏǨχ}∞Å Ü«∞O Œ̂∞ QÆÅ ÉÏ è̂Œº «̀ : q„ѨÙÅQÆx Ü«∞==∂xOѨ̂ ŒQÆ̂ Œ∞Ѷ∞̈# Ñ̈Ù}∞ºÅ‰õΩ

90

L^• :– cè+̈µ‡_»∞ ̂ Œ∞~Àº è̂Œ#∞x H˘Å∞=ÙÖ’ H“~°=¿ã

91

ÅHõ∆}=ÚÅ∞ : ZO «̀ è̂Œ#O ã¨OáêkOz

92

ã¨OHõ~° *Ï «̀∞Å∞

g~°∞ ‰õΩÖÏ#∞QÆ̀ «O|∞Ö·̌# KÒ~°º (^˘OQÆ̀ «#O) Ç≤ÏO㨠(^ÀÑ≤_ç) "≥Ú Œ̂Å~Ú#=$ «̀∞ÎÅ#∞ =i̊OÑ̈ =ÅÜ«Ú#∞.

ã̈~°∞fiÅ∞

‰õΩÅ è̂Œ~°‡=ÚÅ#∞ áê\̃OK«=ÅÜ«Ú#∞. ‰õΩÅ è̂Œ~°‡=ÚÅ#∞ áê\̃OK«HõáÈ=Ù@ áêÑ̈=Ú.«̀=∞ ã̈fiÉèÏ= Hõ~°‡ÅO Œ̂∞ x~°̀ «∞_≥·#"å_»∞ Ñ̈~°=∞ã≤kúx á⁄O Œ̂∞#∞. ã̈fi è̂Œ~å‡K«~°}

„âıÜ«∞ã̈∞û#∞ QÆeyOK«∞#∞. W «̀~° *Ïu ̂ èŒ~°‡=ÚÅ∞ Q˘Ñ̈Ê"≥·##∞ Jq PK«iOÑ̈~å Œ̂∞.«̀# *Ïu ̂ èŒ~°‡=Ú ̂ À+̈Ü«Ú «̀"≥∞ÿ##∞ ̀ «ºlOÑ̈~å Œ̂∞. J#QÍ Hõ∆¢uÜ«ÚÅ∞ Ü«Ú Œ̂ú=Ú

KÕÜ«∞‰õΩO_® LO_»~å Œ̂∞.

¢âıÜ«∂

93

P„â◊=∞ ̂ èŒ~°‡=ÚÅ∞ (ã¨OѶ̈∞ xÜ«∞=∞=ÚÅ∞)

ã¨~°fi P„â◊=∞ ̂ èŒ~°‡=ÚÅ∞ :ã¨~°fi P„â◊=∞ è̂Œ~°‡=ÚÖÖ’ x"åã¨=Ú, â∫K«O, PǨ~°áêhÜ«∞=ÚÅ∞, "å‰õΩ¯,â◊Ü«∞#O, ~°∂Ѩ=Ú, =„ãÎ̈̂ è•~°}, „Ѩ=~°Î# (QÆ∞}=ÚÅ∞), WO„kÜ«∞ [Ü«∞=Ú,QÆ∞~°∞¿ã=, q^•ºÉèϺã¨O, âß„ãÎ̈ ѨiK«Ü«∞O "≥Ú Œ̂ÅQÆ∞#q K≥ѨÊ|_»∞#∞. g\˜̀ Àáê@∞ qâı+̈ ̂ èŒ~°‡=ÚÅ∞ K≥Ñ̈Ê|_»∞#∞.

ã̈OÉèÏ+̈} :– Éè’[#, ã̈Ç̈Ï"åã̈=ÚÅ∞ hK«∞Å`À KÕÜ«∞~å Œ̂∞.WO„kÜ«∞ [Ü«∞=Ú, =∞

94

Hõ$ëê‚l#=Ú, Ü«∞*’˝Ñ¨g «̀=Ú, =∞øOl, áêÖÏâ◊̂ ŒO_»=Ú, Hõ=∞O_»Å=Ú Hõey ,^Œ~°ƒùǨÏã¨∞Î_≥· JHõ∆=∂Å ([Ѩ=∂Å) Hõey ã¨O™ê¯~°Ç‘Ï# t~À~°∞ǨïO_»∞QÍLO_»=ÅÜ«Ú#∞. „Ѩ=~°Î#: l Õ̀O„kÜ«∞ «̀fi=Ú, jÅ=ÚQÆey LO_»=ÅÜ«Ú#∞.^•ã̈∞xK«O Œ̂O|∞# ÉèíH̃Î, q#Ü«∞, ™œ=∞#ã̈ºO|∞Å∞ QÆey J è̂ŒºÜ«∞

95

qK«e «̀∞ÅQÆ∞K«∞ [#‡ ~åÇ≤Ï «̀º=Ú QÆ∞é̃Oz ̀ ≥Å∞ã̈∞H˘#Hõ K«zÛ #~°Hõ=Ú# |_çuiy [x‡OK«∞K«∞ [## =∞~°} =ÅÜ«∞=ÚÅÖ’ u~°∞QÍ_»∞ "å~°∞. gix ã̈O™ê~°∞ÅJx JO Œ̂∞~°∞. =∞é˜Ü≥ÚHõ~°∞ |∞∞+¨µÅ∞, =∞Ǩ «̀∞‡Å∞, ѨO_ç̀ «∞Å∞,*Ï˝#∞Å∞.g~°∞ ã¨O™ê~°=ÚÖ’ ̀ å=∞~å‰õΩ ÃÑ· h\˜ÉÁ@∞ì =Öˇ LO_ç ã¨O™ê~° =$Hõ∆ ã¨fi~°∂Ѩã̈fiÉèÏ==ÚÅ#∞ „QÆÇ≤ÏOz, [#‡ ~åÇ≤Ï «̀º=Ú#ÔH· „Ñ̈Ü«∞ «̀fl=Ú KÕã≤ P «̀‡™ê÷#=Ú(„|Ǩχ֒Hõ=Ú) KÕ~°∞ "å~°∞. gix q^•fiOã¨∞Å∞ Jx JO Œ̂∞~°∞. ÉèÏ~°º Ü≥ÚHȭQ˘Ñ¨Ê «̀#=Ú („Ѩâ◊Oã¨): ѨÙ~°∞+¨µÅ‰õΩ (=∞QÆ"åiH˜) JOQÆ# =Å# (ÉèÏ~°º=Å#)è̂ŒŒ~å‡~°÷ HÍ=∞O|∞Å∞ ã≤kúOK«∞. ÉèÏ~°º Ü«∞O Œ̂∞ ã¨HõÅ QÆ$Ç¨Ï HÍ~°ºÉèÏ~°O|∞ KÕiÛ

ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ xtÛ «̀∞O_≥· ã¨∞d~ÚOK«∞ K«∞O_»∞#∞. W «̀~å„â◊=∞ Œ̂∞~°̊Ü«∞O|∞Ö·̌#~ÚO„kÜ«∞ â◊„ «̀∞ =~°æO|∞Å, ̂ Œ∞~åækèÑ̈u Ü≥ÿ∞# ~åA â◊„ «̀∞ ã̈OѶ∞̈O|∞Å [~ÚOK«∞K«O Œ̂O|∞#, QÆ$ǨÏã¨∞÷_»∞ bÖÏ =∂„ «̀O|∞# [~ÚOK«∞. W\ì̃ Hõà◊„ «̀O|∞#‰õΩ„Ѩ̀ «∞ºÑ¨HÍ~°=Ú KÕÜ«∞ ã¨HõÅQÆ∞}Ïaè~å=ÚÅQÆ∞ ã῭ «∞Ê~°∞+¨µÅ∞ #∂éËO_»¡‰õΩ#∞[

96

ã̈O™ê~° =$Hõ∆=Ú

=¸Å=Ú

„"Õà◊√§ ã̈ «̀ÎfiQÆ∞}=Ú ~°*’QÆ∞}=Ú «̀"≥∂ QÆ∞}=Ú

âßYÅ∞ è̂Œ~°‡=Ú J è̂Œ~°‡=ÚK≥@∞ì

H˘=∞‡Å∞PHÍâ◊=Ú"åÜ«Ú=Ù Jyfl [Å=Ú Éèí∂q∞ |∞kú =∞#ã¨∞û

JÇ̈ÏOHÍ~°=Ú

¢Ñ̈Hõ$u

K≥@∞ìP‰õΩÅ∞

„áê}=Ú Jáê#=Ú "åº#=Ú L^•#=Ú ã̈=∂#=ÚÑ̈OK« LÑ̈

„áê}=ÚÅ∞ Hõ~°‡Å∞

zQÆ∞à◊√§ â◊|Ì ã¨Ê~°≈ ~°∂Ѩ ~°ã̈ QÆO^èŒ=Úq+¨Ü«∞=ÚÅ∞

K≥@∞ì~°O„ è̂Œ=ÚÅ∞

Ô~O_»∞Hõà◊√§

Ô~O_»∞K≥=ÙÅ∞

Ô~O_»∞=Ú‰õΩ¯

~°O„ è̂Œ=ÚÅ∞

97

D K≥@∞ìÃÑ· r=Ù_»∞, Dâ◊fi~°∞_»∞ J

98

Jyfl =Å# ‰õΩO_» "Õ_≥H̃¯, JO Œ̂∞#fl [Å=Ú "Õ_≥H̃¯, P [Å=Ú #O Œ̂∞#fl aÜ«∞º=ÚL_çH˜ J#fl=∞QÆ∞#∞. =#"åã≤Ü≥ÿ∞##∞ l Õ̀O„kÜ«Ú_»∞ Q͉õΩO_≥

99

Hõ~å‡#∞ëêª#Ñ̈~°∞_≥· Hõ~̂‡O„kÜ«∞O|∞Å KÕ̀ « Hõ~°‡Å∞KÕÜ«ÚK«∂ *Ï̋

100

LѨ™êúk HÍ=∞ [x`« ã¨∞Y ÖËâ◊O|∞Å#

101

Jâ◊fi «̀÷ =$Hõ∆=Ú

=¸Å=Ú Dâ◊fi~°∞_»∞

„|Ǩχ q+̈µ‚=Ù t=Ù_»∞

™ê÷=~°=ÚÅ∞[OQÆ=∞=ÚÅ∞

ã̈$+≤ìã≤÷u

ÅÜ«∞=Ú

Hõ~°‡O|∞Å∞ ¿ãÜ«ÚK«∞O_ç Ñ̈@∞ì Ñ̈Ù~°∞QÆ∞ =Ö̌ ã̈O™ê~°O|∞# |_ç

102

T~°÷fi=¸Å =∞ è̂Œâß≈Y =∞â◊fi «̀÷O ¢áêÇ̈ï~°=fiÜ«∞"£∞Kè«O^•Oã≤ Ü«∞㨺 Ѩ~å‚x Ü«∞ãÎ̈O "Õ̂ Œ 㨠"Õ̂ Œq ǜ

(ÉèíQÆ=næ̀ «, Ñ̈Ù~°ëÈ «̀Î=∞ ¢áêÑ̈ÎÜ≥∂QÆ=Ú–1)

D =$Hõ∆=Ú J

103

=º=Ǩ~°=Ú : ã¨~°fiÉèí∂ «̀ ã¨∞ǨÏ$ «̀∞, âßO «̀∞ʼnõΩ, ã¨∞[#∞ʼnõΩ, QÆ~°fiÇ‘Ï#∞ʼnõΩ,„áêÑ̈Î ÖÏÉèíÑ̈~°∞ʼnõΩ ÉèíQÆ=O «̀∞_»∞ #=∞ã̈¯iOK«∞#x Zé̃Oy P q è̂Œ=ÚQÍ QÆ$Ç̈Ïã̈÷rq «̀=Ú QÆ_»∞Ñ̈=ÅÜ«Ú#∞. (W\̃ì Ü≥∂QÆ∞ºÅ~Ú# QÆ$Ç̈Ïã̈∞÷Å∞ "å# „Ñ̈™ê÷„â◊=∞=Úã‘fiHõiOK« J~°∞›Å∞).

"å# „Ñ̈™ê÷„â◊=∞=Ú

"≥∂Ç̈Ï=Ú ̀ ≥QÆ „QÀã≤, ã≤̂ Œú=Úx =~°Î#∞_≥·, ̂QÇ̈Ï=Ú (WÅ∞¡) "≥Å∞=_»∞ #~°∞x QÆ∞é̃OzJ#QÍ "å#¢Ñ¨ã¨∞÷_»∞ U q è̂Œ=ÚQÍ LO_»=ÅÜ«Ú

104

=ÚxÜ≥ÿ∞ K«iOÑ̈ÙK«∂, J=™ê# ã̈=∞Ü«∞O|∞# ̂ ≥·= =â◊O|∞# [~å~ÀQÆ=ÚÅ KÕ̀ «zH˜¯ x[ ^èŒ~å‡#∞ëêª# ã¨=∞~°∞÷O_»∞ QÍx ã¨=∞Ü«∞=Ú# x~°â◊# „=`«∞O_≥·ã¨#flºã≤Oz, Ü≥∂QÆ=ÚÖ’ ̂ ÕǨÏO|∞#∞ = Œ̂Å=ÅÜ«Ú#∞. ǨÏ#∞=∞O «̀∞xH˜ ã‘̀ «ÅOHõÖ’ Hõ#|_»#ѨÙ_»∞ "å#¢Ñ¨ã¨∞÷x QÆ∞é˜Oz D q è̂Œ=ÚQÍ =i‚OѨ |_ç#k.

Ç̈Ï™êÎ̂ •

105

~°∂Ñ̈=Ú : H“Ñ‘

106

=ºHÎ̃QÆ̀ « q è̂Œ∞Å∞ – ÉÏ è̂Œº «̀Å∞

KÕÜ«∞=Åã≤# Ѩ#∞Å#∞ ̂ èŒ~°‡=ÚÅ∞QÍ#∂ KÕÜ«∞‰õÄ_»x Ѩ#∞Å#∞ J è̂Œ~°‡=ÚÅ∞QÆ#∂ K≥ѨÙÊ^Œ∞~°∞. ^èŒ~°‡=ÚÅ#∞ ѨÙ}º=ÚÅx J^èŒ~°‡=ÚÅ#∞ áêѨ=ÚÅxJO Œ̂∞~°∞. áêÑ̈=ÚÅ#∞

107

#n™êfl#=Ú : L Œ̂Ü«∞O, =∞ è̂•ºÇ¨ÏflO, ™êÜ«∞O„ «̀=Ú ™êfl#O KÕã≤ â◊s~°=Ú#∞â◊√„Éèí=ÚQÍ LOK«∞H˘#=ÅÜ«Ú#∞. # Œ̂∞ÅÖ’ #k h\̃x JÑ̈i â◊√„Éèí=Ú KÕÜ«∞~å Œ̂∞.#kh\˜x JѨi â◊√¢Éèí=ÚQÍ LOK«∞@ áêѨ=Ú. J#QÍ ™êfl#O KÕÜ«Ú#ѨÙ_»∞ã̈|∞ƒ, #∂

108

=∞ è̂Œºáê#=Ú =Å# ̂ èŒ~°‡ J~°÷HÍ=∞=ÚÅ∞ ̀ «yæáÈ=Ù#∞. J#fláêhÜ«∞=ÚÅ∞ ̂ ˘~°Hõxã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ HõÅ∞¡ „`åy# áêѨ=Ú ÖË̂ Œ∞ Jx qâı+¨̂ èŒ~°‡=ÚQÍ K≥ѨÊ|_ç#k.^•Ç̈Ï=Ú`À#∞#fl"åiH̃ ¢`åQÆ∞@‰õΩ h~°∞ W=fiHõáÈ=Ù@ áêÑ̈=Ú.

x„ Œ̂ : |Å=O «̀∞x`À q~À è̂Œ=Ú ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl"å~°Å‰õΩ, ̂ èŒ#=Ú áÈ~Ú#"å~°Å‰õΩ,è̂Œ#=Ú ã̈OáêkOK« =ÅÜ«Ú#∞ Jx J#∞‰õΩ

109

Ñ̈eH̃# "åxx K«∂z ã̈ÉèíÖ’ Ñ̈iÇ̈Ïã≤O «̀∞~°∞. Jk ‰õΩ=∞u JQÆ∞"å_»∞ Zé∞OQÆ_»∞."Õ̂ Œ=Ú, Ñ̈Ù~å}=ÚÅ∞ P~°∞ºÖÁ Œ̂Ì ˇ, ^•#=Ú HõO>ˇ, Ü«∞[˝=ÚÅHõO>ˇ Q˘Ñ¨Êk.«̀O„_ç P[˝#∞ áê\˜Oz#KÀ ã¨~°fi=Ú KÕ‰õÄ~°∞#∞. «̀e¡x ¿ãqOz HÍâ◊ºÑ¨Ù_»∞

ã¨fi~°æ=Ú#‰õΩ "≥o§

110

J#fl ̂ Œ=Ú‡Å∞

XHõ~°O>Ë XHõ~°∞ „¿Ñ=∞ QÆÅ"å~°∞~å=Ú_»∞ J «̀x ™È Œ̂~°∞_»∞ Éèí~°̀ «∞_»∞

XHõ~°O>Ë XHõiH˜ y@ìx"å~°∞"åe ã̈∞„w=Ù_»∞

*Ï˝̀ «∞Å∞ : Jxfl ÉèíÜ«∞=ÚÅ HõO>ˇ *Ï˝u ÉèíÜ«∞"Õ∞ Q˘Ñ¨Êk. *Ï˝̀ «∞Å∞ ZšѨÙÊ_»∂«̀=∞ *Ï˝̀ «∞ʼnõΩ PѨ̂ ŒÅ∞ =zÛ#ѨÙÊ_»∞ ã¨O`À+≤OK≥̂ Œ~°∞. „‰õÄ~°∞Ö·̌# *Ï˝̀ «∞Å∞«̀=∞ ǨÏ$ Œ̂Ü«∞OÖ’x ÉèÏ==ÚÅ#∞ ̂ •K«∞H˘x „^ÀǨÏzO «̀ QÆÅ"åÔ~· ̀ «=∞ *Ï˝uH˜

PÑ̈ Œ̂ =zÛ#Ñ̈ÙÊ_»∞ "åiÖ’ "å~°∞ P#O Œ̂Ñ̈_»∞ Œ̂∞~°∞. Jyfl=Å#, â◊„ã̈Î=ÚÅ =Å#,Ü«∞=∞áêâ◊=Ú =Å# ÉèíÜ«∞=Ú ÖË̂ Œ∞ HÍx, „‰õÄ~°∞Å∞, ™êfi~°÷Ñ̈~°∞Å~Ú# *Ï̋ «̀∞Å=Å#

111

QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ : QÆ∞~°∞=Ù "≥∂Hõ∆=∂~°æ=Ú#∞ É’kèOK«=ÅÜ«Ú#∞. Ñ≤̀ «$, QÆ∞~°∞, [#x,|O è̂Œ∞, Ñ̈u, g~°ÅÖ’ Z=fi~°~Ú

112

=∂#=ÙʼnõΩ ̂ ≥·==Ú. Z=x Ü«∞O Œ̂∞ q„Ñ̈ÙÅ∞, Éèí=Ù_»∞, t=Ù_»∞, q+̈µ‚=Ù q+̈µ‚ Éèí‰õΩÎÅ∞„Ѩã¨#∞flÅQÆ∞ Œ̂∞~À "åiH˜ Éèí∞qx, kqx J™ê è̂Œº=Ú ÖË̂ Œ∞. q„ѨÙÅ ~°∂Ѩ=Ú#Ü≥∂wâ◊fi~°∞Å∞ J= è̂Œ∂ «̀ "Õ+̈=Ú# K«i~ÚOK«∞K«∞O Œ̂∞~°∞. q„Ñ̈ÙÅ#∞ ÃÑ Œ̂ÌÅ∞ Ñ≤#flÅ∞J#Hõ q„Ñ̈ÙÅO Œ̂é‰õΩ #=∞™ê¯~°=Ú KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. „ÉÏÇ̈χ} Ñ̈Ó[KÕ =∂#=Ù_»∞JdÅ ã̈OÑ̈ Œ̂Å#∞ á⁄O Œ̂∞#∞. =∞ Œ̂=Ú`À ã̈„^•ƒÇ̈χ}∞ʼnõΩ J==∂#=Ú KÕã≤#WO„ Œ̂Ñ̈ Œ̂q Ü«∞O Œ̂∞#fl#∞ „Éèí+̈µìÅQÆ∞ Œ̂∞~°∞.

LO_»=Åã≤# QÆ∞}=ÚÅ∞ – LO_»‰õÄ_»x QÆ∞}=ÚÅ∞jÅ=Ú:– KÕÜ«∞=Åã≤# Ѩ#∞Å∞ KÕÜ«ÚK«∂ LO_»‰õÄ_»x QÆ∞}=ÚÅ∞ ÖˉõΩO_®KÕÜ«∞‰õÄ_»x Ѩ#∞Å∞ KÕÜ«∞Hõ LO_»∞@ÜÕ∞ jÅ=Ú. ã῭ «∞¯Å=∞O Œ̂∞ ѨÙ\ì̃

113

Fi‡ :– JÅOHÍ~À Ç≤Ï

114

K«OÑ≤# áêѨ=Ú, XHõ QÀ=Ù#∞ ~ÚK≥Û Œ̂#x =∂@ ~ÚzÛ «̀Ñ≤Ê# "åxH˜ "Õ~ÚQÀ=ÙÅ#∞ K«OÑ≤# áêѨ=Ú =K«∞Û#∞. =∂@ ~ÚzÛ xÅɡ@∞ì H˘#=ÅÜ«Ú#∞.Jã¨`«º=Ú Éèí∂`«Ç≤Ï`«=ÚQÍ Ñ¨eH˜#KÀ ã¨`«º=Ú HõO>ˇ Q˘Ñ¨Êk. P_»"åiq+̈Ü«∞=Ú#, q"åÇ̈Ïã̈=∞Ü«∞=Ú#, „áê},q «̀«Î=∂#ÉèíOQÆ=ÚÅO Œ̂∞, QÀ, „ÉÏÇ̈χ}~°Hõ∆}=Ú#O Œ̂∞ (Pf‡Ü«ÚÅ ~°Hõ∆} q+̈Ü«∞=Ú# Jã̈ «̀º=Ú ̂ À+̈=Ú HÍ Œ̂∞. ã‘̀ «Ç¨Ï#∞=∞O «̀∞x QÆ∞é˜Oz ~åHõ∆㨠„ã‘ÎÅ`À J «̀_»∞ «̀#‰õΩ ≥̀eÜ«∞ Œ̂x Ѩe¯#k).ã¨fi[#=Ú#‰õΩ ÉÏ^èŒQÆÅ∞yOѨ‰õΩO_® LO_»∞ ã¨=∞Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ J|^Œú=ÚP_»=K«∞Û. (~å=Ú_»∞ ã̈∞=∞O «̀∞x`À ̂ Œâ◊~°̂ äŒ∞x =∂@ q#|_»ÖË̂ Œx K≥Ñ̈Ê=∞#∞#∞.)=∂@ WzÛ („Ѩu[˝ KÕã≤) JÖÏ KÕÜ«∞x "åxH˜ Wëêì ѨÓ~°Î=ÚÅ =Å# QÆey#Ñ̈Ù}º=Ú #tOK«∞#∞. (ÉÏÅHÍO_» 21–8).

LѨHÍ~°=Ú: JѨHÍiH˜ ‰õÄ_» LѨHÍ~°=Ú KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞ HÍ=Ù# ѨÙ}Ϻ «̀∞‡Å∞ã̈~°∞fiÅ Ü«∞O Œ̂∞ ̂ ŒÜ«∞ K«∂Ñ̈ =ÅÜ«Ú#∞. áêáê «̀∞‡Å‰õΩ ‰õÄ_» K≥_»∞ KÕÜ«∞~å Œ̂∞.LÑ̈HÍ~°=Ú KÕã≤# "åxH̃ „Ñ̈ «̀∞ºÑ̈HÍ~°=Ú KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. Wk ã̈

115

ã̈∞Îu : P «̀‡ã̈∞Îu ̂ À+̈=Ú, Ju¿ÇÏÜ«∞=Ú.P «̀‡ã̈∞Îu áêÑ̈=Ú.

ѨiǨã¨=Ú : ѨiǨã¨=Ú ~°Ç¨Ï㨺=ÚQÍ KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. „‰õÄ~°∞Å`À,J

116

Ö’Éèí=Ú : Ö’Éèí=Ú =Å# W «̀~°∞Å ™⁄=Ú‡ JѨǨÏiO «̀∞~°∞. ~å[ºã¨∞Y ÖÏÉèí=Ú=Å# ã̈fi[#∞Å#∞ K«OÑ̈ÙK«∞

117

W «̀_»∞ H∆Í~°Hõ=∞#∞ #~°Hõ=Ú# |_»∞#∞. Ü«∞=∞Éèí@∞Å∞ W «̀xx «̀Å„H˜O Œ̂∞QÆ„"ÕÖÏ_»nã≤ ÉÏkèO «̀∞~°∞. =∞Ǩ[

118

x~åÜ«Ú è̂Œ∞x K«OѨÙ@ áêѨ=Ú. ~åA#∞ K«OѨÙ@ áêѨ=Ú. Ѩâ◊√=ÙÅÖ’ P_»[O «̀∞=ÙÅ#∞ K«OѨ~å Œ̂∞. Œ̂∞+ì̈ [O «̀∞=ÙÅ#∞ K«OÑ≤

119

q+̈=Ú ÃÑ@∞ì@ : q+̈=ÚÃÑ\̃ì K«OÑ̈Ù@ áêÑ̈=Ú.

QÆ$Ç¨Ï Œ̂ǨÏ#=Ú : ~å[Ѩل «̀∞Å∞, ^˘OQÆÅ∞,g~°Å∞ è̂Œx‰õΩÅ „QÍ=∞=ÚÅÃÑ·|_çQÆ$Ç̈Ï Œ̂Ç̈Ï#=Ú KÕÜ«Ú@, q+̈=Ú ÃÑ@∞ì@ KÕã≤# áêÑ̈=Ú. gix ™ê~°"Õ∞Ü«∞=∞#∞#~°Hõ=ÚÖ’ Ñ̈_»"Õ̀ «∞~°∞. ‰õΩHȭ Å∞ "å\̃ HÀ~°Å`À gix Ñ‘‰õΩ¯u#∞#∞.

«̀QÆ∞Å Éˇ@∞ì@ : T~°∞,WÅ∞¡,J_»q ̀ «QÆ∞Å É̌@∞ì@ áêÑ̈=Ú. QÀ=ÙÅ "Õ∞ «̀ H˘é‰õΩJ_»q QÍÅ∞Û@ áêѨ=Ú HÍ Œ̂∞.

áê_»∞KÕÜ«Ú@ : Ñ̈O@Å∞ áê_»∞ KÕÜ«Ú@ áêÑ̈=Ú.

K≥é Ñ̈@∞ì@ : „ã‘ÎÅ#∞ K≥é Ñ̈@ì~å Œ̂∞.„ã‘ÎÅ#∞K≥éÑ̈@∞ì@ áêÑ̈=Ú. Ñ̈~°̂ èŒ

120

QÀǨÏ`«º áê`«Hõ=Ú. [O`«∞=ÙÅÖ’ P_»[O`«∞=ÙÅ#∞ K«OѨÙ@ áêѨ=Ú.Juâ◊Ü«∞=Ú# Ѩâ◊√=ÙÅ#∞ K«OÑ≤ Ü«∞[˝=Ú KÕÜ«Ú@ áêѨ=Ú. W «̀_»∞ qâ◊#=ÚJ#∞ #~°Hõ=Ú# Ñ̈_»∞#∞.

= è̂Œ : Ñ̈O@Å∞ áê_»∞ JQÆ∞K«∞#fl=x, =¸+̈HÍ Œ̂∞Å#∞ aÅ x~À è̂Œ=Ú KÕã≤ =kèOK«∞@áêѨ=Ú. W «̀_»∞ ‰õΩOcèáêHõ #~°Hõ=Ú# Ѩ_»∞#∞. W «̀xx =∞~°∞QÆ∞ «̀∞#fl #∂

121

áêѨ=Ú. "Õ^Œ =∂~°æ=Ú#∞ q_»z áê+¨O_» =∂~°æ=Ú# #_»K«∞@ áêѨ=Ú.è̂Œ~°‡=∂~°æ=Ú#∞ áê_»∞ KÕã≤

122

HõII X~°∞ÖË"Õ∞q∞ Ü≥Ú#iÛ##~°=~° Ü«∞¢Ñ≤Ü«∞=Ú ̀ «# =∞#O|∞# HõQÆ∞ñ^•

123

Hõ~°‡O|∞ʼnõΩ «̀y# Ѷ̈ÅO|∞xzÛ tH∆̃OK«∞K«∞O_»∞#∞. HÍ=Ù# Õ̂ǨÏ=ÚO_»QÍ

124

ÃÑ Œ̂ÌʼnõΩ LO_»=Åã≤# ÅHõ∆}=Ú

ÅHõ∆}=ÚÅ∞ : P~°̊==Ú |∞∞A „Ѩ=~°Î# J#QÍ =∂Ü«∞, HõѨ@=Ú, "≥∂ã¨=Ú,Œ̂QÍ ÖˉõΩO_»∞@. „HÀ è̂Œ~åÇ≤Ï «̀º=Ú HÍ=∞ Ö’ÉèÏ Œ̂∞Å∞ ÖˉõΩO_»∞@, Jã¨∂Ü«∞,

JÇ̈ÏOHÍ~°=ÚÅ∞ ÖˉõΩO_»∞@ n# «̀fi=Ú ÖˉõΩO_»∞@. _®OaHõ̀ «fi=Ú (=∂@ÅÖ’"Õ+¨=ÚÖ’) ÖˉõΩO_»∞@. JdÅ Éèí∂ «̀̂ ŒÜ«∞, x «̀ºã¨O`À+¨=Ú QÆey LO_»∞@.≥̀eÜ«∞Hõ KÕã≤# ̀ «Ñ̈ÙʉõΩ „áêÜ«∞tÛ «̀Î=Ú KÕã≤H˘#∞@. â◊~°}ÏQÆuH̃ â◊~°}∞ ~ÚK«∞Û@

ÅHõ∆}=ÚÅ∞. ã῭ «∞Ê~°∞+¨µÅ∞ ̂ ÕǨaè=∂#=Ú ÖˉõΩO_»∞@KÕã≤ Éèí∂ «̀O|∞Å Ü≥∞_»J#QÍ ã¨~°fi „áê}∞Å Ü≥∞_» „^ÀǨÏO|∞ PK«iOѨ~°∞. W «̀~°∞Å =Å# „^ÀǨÏ=ÚQÆey# Jk ≥̂·=Hõ$ «̀O|x «̀Å «̀∞~°∞. =∞#∞*’ «̀Î=ÚÅ∞ P «̀‡Ç≤Ï «̀=Ú z «̀Î=Ú#O Œ̂∞ HÀ~°~°∞. "å~°∞ [#∞ʼnõΩ J~°÷ã¨OѨuÎ , Sâ◊fi~°º=Ú, ã¨∞Y=Ú, „âıÜ«∞ã¨∞û,HÀ~°∞ Œ̂∞~°∞. g~°∞ â◊s~°=Ú#∞ Ñ̈~°∞Å ~°Hõ∆}ÔH· Ñ̈~ÀÑ̈HÍ~°=Ú#ÔH· qxÜ≥∂yO «̀∞~°∞.|∞kú=∞O «̀∞Å∞ ~°∂Ñ̈, Ü«∞ø=#, ̂ èŒ#, qÉèí=, „Ñ≤Ü«∞, ã̈O"åã̈O|∞Å∞ Jx «̀º=ÚÅxZé̃y "å\̃x "≥∂Ç≤ÏOÑ̈~°∞. ̂ èŒ~°‡A̋_»∞ W «̀~°∞Å∞ Jey

125

K≥Ñ≤Ê

126

LѨ^Õâ◊=ÚÅ∞

Z=~°∞ ZO «̀ |~°∞=Ù "≥∂Ü«∞QÆÅ~À JO «̀ ÉèÏ~°=Ú

127

q∞„̀ «∞_»∞

è̂Œ#=O «̀∞x`À ̂ Œi„ Œ̂∞#‰õΩ, ̀ «̀ «Îfiq Œ̂∞x`À =¸~°∞ö#‰õΩ, âßO «̀∞x`À „‰õÄ~°∞#‰õΩ,g~°∞x`À cè~°∞#‰õΩ, ã̈[̊#∞x`À ̂ Œ∞~°#̊∞#‰õΩ ¿ãflÇ̈Ï=Ú U~°Ê_»̂ Œ∞. ã̈`åûOQÆ̀ «º=Ú,

¿ãflǨÏ=Ú, ã¨OÉèÏ+¨}, «̀QÆ=Ù ~Úq ã¨=∂#™ê÷~Ú "åi`À KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞.

l «̀„HÀ è̂Œ∞_»∞, WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞ [~ÚOz# "åi`À |∞kú=∞O «̀∞_»∞ ¿ãflǨÏ=ÚKÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. ã¨`«∞Ê~°∞+¨µÅ`À ¿ãflǨÏ=Ú KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. ^•x=Å#

ã¨^Œ∞æ}=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ∞#∞. ¿ãflǨÏ=Ú Jkè‰õΩÅ`À QÍx, QÆ∞}Ç‘Ï#∞Å`À QÍx

KÕÜ«∞~å Œ̂∞. ¿ãflÇ≤Ï «̀∞#‰õΩ Ç≤Ï «̀=Ú K≥Ñ̈Ê=ÅÜ«Ú#∞. ã̈∞Y=ÚÖ’ L

128

LѨHÍ~°=Ú á⁄Ok „Ѩ̀ «∞ºÑ¨HÍ~°=Ú KÕÜ«∞Hõ áÈ=Ù@ è̂Œ~°‡=Ú HÍ Œ̂∞. «̀#‰õΩ

~ÚO «̀‰õΩ Ñ̈Ó~°fi=Ú LÑ̈HÍ~°=Ú KÕã≤#"å~°∞ XHõÑ̈x g∞ Œ̂ ̀ «# = Œ̂̉õΩ =zÛ#Ñ̈ÙÊ_»∞

"åi HÀiHõÅ#∞ f~°Ûx"å~°∞, `«=∞ Ѩ#∞Å∞

129

HÍ~°º=Ú

Ö’Hõ=ÚÖ’ KÕÜ«∞=Åã≤# HÍ~°º=Ú KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. J#QÍ `«# q^Œ∞ºHõÎè̂Œ~°‡=ÚÅ#∞ áê\˜OK«=ÅÜ«Ú#∞. Ö’Hõ=ÚÖ’ HÍ~°º=Ú ™êkèOK«∞@‰õΩ ã¨Ok,è

q„QÆǨÏ=Ú, Ü«∂#=Ú, Pã¨#=Ú, ≥̂·finÉèÏ=#=Ú, ã¨=∂„â◊Ü«∞=Ú J#∞ Pé∞LáêÜ«∞=ÚÅ∞#flq. XHõ HÍ~°º=Ú#∞ ™ê=∞, ^•#, ÉèË̂ ÀáêÜ«∞=ÚÅKÕ ™êkèOѨÖËx ã¨=∞Ü«∞=Ú# Ѩ~å„Hõ=∞=Ú ( Œ̂O_»=Ú) K«∂Ñ≤OK«=ÅÜ«Ú#∞. Ö’Hõ=ÚÖ’HÍ~°º™ê è̂Œ‰õΩÅ∞ L «̀Î=ÚÅ∞, =∞ è̂Œº=ÚÅ∞, J è̂Œ=ÚÅ∞ Jx =¸_»∞ q è̂Œ=ÚÅ∞.KÕÜ«∞=Åã≤# HÍ~°º=Ú#∞ Ñ̈ÓiÎ KÕÜ«∞QÆÅ"å̂~ |∞kú=∞O «̀∞Å∞. HÍ~°º™êѶÅ̈º=Ú#∞QÆ∂iÛ# Jxfl q+̈Ü«∞=ÚÅ∞ ̀ ≥eã≤ KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. HÍ~°º™êѶÅ̈º «̀ QÆ∂iÛ ̀ ≥eã≤≤#q∞„ «̀∞Å#∞ HÍ~°º=Ú QÆ∞é̃Oz ã̈O„Ñ̈kOK«=ÅÜ«Ú#∞. HÍ~°º=Ú Ñ̈ÓiÎKÕÜ«Ú "åxH̃^•x Ѷ̈Å=Ú «̀ѨÊHõ ÅaèOK«∞#∞. â◊¥~°̀ «fi=Ú J=ÅOaèOz# HÍ~°º™ê è̂Œ#=ÚJQÆ∞#∞. UѨx KÕÜ«Ú@ =Å# ̂ èŒ~°‡=Ú, Éèí∂Ö’Hõ=Ú# H©iÎ, PÜ«Ú+¨µ¬ HõÅ∞QÆ∞

130

Ü≥ÚHõ¯ =¸Å=Ú#∞ ~°H˜∆OK«∞H˘#=ÅÜ«Ú#∞. =¸Å=Ú ã≤÷~°=ÚQÍ L#flã̈~°fiQÆ∞}=ÚÅ∞ HÍ~°ºã≤kúx QÆÅ∞QÆKÕÜ«Ú#∞. (=¸Å=Ú J#QÍ HÍ~°ºx~åfiÇ̈ωõΩ_»∞~åAÖËHõ

131

J~°÷=Ú (P^•Ü«∞=Ú)

rqHÍ Œ̂∞ ÅxflÜ«Ú "Õ̂ ŒO|∞ =Å# „Ñ̈u áê Œ̂ºO|∞Å∞. Ñ̈QÆÅ∞ J~°÷ ̂ èŒ~°‡=ÚÅO Œ̂∞K«iOÑ̈ =ÅÜ«Ú#∞. ̂ èŒ#=Ú =Å#

132

ÅH©; x"åã̈=Ú : ã̈ «̀º„= «̀∞Å Ü«∞O Œ̂∞, â∫K«=Ú áê\̃OK«∞"åi Ü«∞O Œ̂∞, QÆ∞~°∞ÉèíH̃ÎQÆÅ"åiÜ«∞O Œ̂∞, J„Ñ̈=∞ «̀∞ÎÅ Ü«∞O Œ̂∞, ã̈ «̄̀ ~°‡Ñ̈~°∞Å Ü«∞O Œ̂∞, â◊=∞ Œ̂=∂ Œ̂∞Å∞QÆÅ "åiÜ«∞O Œ̂∞ ÅH©∆‡x"åã̈=ÚO_»∞#∞. J#QÍ =ºã̈#Ñ̈~°∞Å Ü«∞O Œ̂∞, E Œ̂=Ú,=ºaèKå~°=Ú,JkèHõ=ºÜ«∞=Ú, x~°¡Hõ∆º=Ú QÆÅ"åi Ü«∞O Œ̂∞ ÅH̃∆; z~°HÍÅ=ÚO_»̂ Œ∞.è̂Œ#=Ú gkè |_ç# ̂ ≥·==â◊=Ú# LO_»∞#∞. J#QÍ ̂ ≥·==Ú J#∞‰õÄeOz# #+̈ì=Ú

~å Œ̂∞.

è̂Œ#=Ú H˘é‰õΩ : ^˘OQÆ̀ «#O (=∂Ü«∞, "≥∂ã¨=Ú, HõѨ@O, HõbÎ, #Å¡|*Ï~°∞)^ÀÑ≤_ç Ç̈Ï «̀º J

133

è̂Œ#=Ú q+̈Ü«∞=Ú# KÕÜ«∞‰õÄ_»x Ñ̈#∞Å∞~åA x~°Ñ¨~å è̂Œ∞Å Ü≥ÚHȭ ̂ èŒ#=ÚÅ#∞ fã≤H˘#∞@ áêÑ̈=Ú. ¿ã=‰õΩx KÕ̀ « ѨxKÕ~ÚOK«∞H˘x r «̀=Ú W=fi‰õΩO_»∞@ áêÑ̈=Ú.

^˘OQÆ̀ «#=Ú : ^˘OQÆ̀ «#=Ú KÕÜ«Ú@ áêѨ=Ú. Ö’Éèí=Ú# Ѩ~°∞Å q «̀Î=ÚJѨǨÏiOK«∞@ áêѨ=Ú. #q∞‡# "åx ™⁄=Ú‡, W «̀~°∞Å ™⁄=Ú‡, qHõÖÏOQÆ∞Å™⁄=Ú‡, „ÉÏÇ̈χ}∞Å ̂ èŒ#=Ú JÑ̈Ç̈ÏiOK«∞@, "≥O_ç, |OQÍ~°O, QÆO è̂ŒÑ̈Ù =ã̈∞Î=ÙÅ∞^˘OyeOK«∞@ áêÑ̈=Ú. KÀ~°=$uÎKÕ „ÉÏÇ̈χ}Ï Œ̂∞Å Ç≤Ï~°}º ~°̀ åflk „ Œ̂=º=ÚÅ∞ǨÏiOK«∞"å_»∞ ã¨O Œ̂Oâ◊=∞

134

HÍ=∞=Ú

~å„u HÍ=∞=Ú #O^Œ∞ K«iOѨ=ÅÜ«Ú#∞. ^èŒ~°‡J~°÷=ÚÅ HõO>ˇ HÍ=∞=Ú|Å"≥∞ÿ#k. ^èŒ~°‡ J~°÷=ÚÅ#∞ q_»z HÍ=∞=Ú

135

HÍ=∞=Ú ZO «̀ J#∞ÉèíqOz

136

ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# Zxq∞k ~°Hõ=ÚÅ q"åǨÏ=ÚÅÖ’ KÕ~°x 9= Ѩ̂ Œúu. Hõ#º‰õΩ W+ì̈=ÚHÍh "åi |O è̂Œ∞=ÙʼnõΩ W+̈ì=Ú ÖË̂ Œ∞. JÑ̈ÙÊ_»∞ Hõ#º Ü≥ÚHȭ ã̈ÔH`å#∞ ™ê~°=Ú=~°∞_»∞ =zÛ Hõ#º#∞ fã̈∞H˘x áÈ~Ú q"åÇ̈Ï=Ú KÕã≤H˘#∞@. WO Œ̂∞ Hõ#º Ü≥ÚHȭJaè„áêÜ«∞=Ú#‰õΩ =~°∞x ™ê=∞~°÷º=Ú#‰õΩ qÅ∞=. L^•:– ~°∞H̃‡}© HõÖϺ}=Ú.

áêѨ=Ú: J#fl LO_»QÍ ̀ «=Ú‡_»∞ q"åǨÏ=∂_»∞@ ̂ èŒ~°‡q~°∞ Œ̂ú=Ú. q"åǨÏ=ÚKÕã̈∞H˘#Hõ áÈ=Ù@ áêÑ̈=Ú. ã̈O`å#=Ú ÖËHõ áÈ~Ú##∞ áêÑ̈=Ú. Jq"åÇ≤Ï «̀∞Ö̌·

137

K«∞O_≥#x, JyflÖ’ Ǩϟ=∞=Ú KÕÜ«ÚK«∞O_≥#x, ^Õ=`«Å‰õΩ [Å`«~°Ê}eK«∞ÛK«∞O_≥#∞ Jh JÜ≥∂ è̂ŒºHÍO_»Ö’ =i‚OѨ|_≥#∞. „ã‘ÎÅ∞ ‰õÄ_» uÖ’ Œ̂Hõ=ÚeK≥Û_ç"å~°∞. ã̈‡âß#=Ú#‰õΩ "≥à‹§_ç"å~°∞. "Õ̂ Œ "Õ̂ •OQÆ=ÚÅ∞ K«kq, P «̀‡ Œ̂~°≈#„áêÑ≤Î á⁄O Œ̂∞ ™ê è̂Œ# KÕÃã_ç"å~°∞. L^•:- HõÑ≤Å =∞ǨÏi¬ ̀ «e¡ ̂ Õ=Ǩ̇ u, QÍiæ.

™ê=∂#º „ã‘Î ã¨fiÉèÏ==Ú : „ã‘ÎÅ∞ ̀ «=∞ Éèí~°ÎÅ∞ Hõ+ì̈ HÍÅ=ÚÖ’ #∞#flѨÙÊ_»∞ "åixJ==∂xO «̀∞~°∞. ã̈∞Yã≤÷uÖ’#∞#fl "åiH̃ Éèí~°ÎÃÑ· J#∞~åQÆ=Ú LO_»∞#∞. J «̀_»∞Hõ+ì̈ ã≤÷uÖ’ L#flѨѨÙÊ_»∞ J «̀xx q_çz"ÕÜ«Ú@ „ã‘Î ã¨fiÉèÏ==Ú. (J~°}ºHÍO_»13–5) Éèí~°ÎÃÑ· J#∞~åQÆ=ÚO_»^Œ∞. „ã‘ÎÅÖ’ "≥∞é∞ѨىõΩ#fl K«OK«Å`«fi=Ú,PÜ«Ú è̂Œ=ÚʼnõΩ#fl fHõ∆} «̀fi=Ú, QÆ~°∞ «̀‡O «̀∞xH̃, "åÜ«Ú=Ù‰õΩ L#fl "ÕQÆ=Ú L#flq(J~°}ºHÍO_» 13–6). „ã‘ÎÅ∞ è̂Œ~å‡ è̂Œ~°‡ qK«Hõ∆} ÖËx"å~°∞. K«Ñ¨Å ã¨fiÉèÏ=ÙÅ∞,fHõ∆} ã¨fiÉèÏ==Ú HõÅ"å~°∞. ÉèË̂ Œ ÉèÏ=##∞ HõÅ∞QÆ KÕÜ«Ú"å~°∞ (J~°}ºHÍO_»,42–30). „ã‘ÎÅ#∞ |∞[̊yOz# H˘Åk Ñ̈Ù~°∞+̈µ_»∞ "åà◊§‰õΩ ™êfinè#∞_»QÆ∞#∞. =∞Oz=∂@Å`À K≥Ñ≤Ê# H˘Ån "åà◊√§ u~°ã¨̄ iO «̀∞~°∞. „ã‘ÎÅÖ’ Ü«∞ø=#=Ú ã≤÷~°=ÚHÍ Œ̂∞. Ü«∞ø=#=Ú QÆ_»z áÈHõ =ÚO Õ̂ ã̈∞dOK«=ÅÜ«Ú#∞. (ã̈∞O Œ̂~°HÍO_» 24–35).P_»"åi xq∞ «̀Î=Ú =∞Oz"å~°~Ú

138

ʼnõΩ WǨÏ=¸ Ѩ~°=¸ ÖË̂ Œ∞. JOQÆ

139

Œ̂~°≈#=Ú KÕÜ«∞~å Œ̂∞. „ã�