1
उन्नत शतेी समृद्ध शतेकरी
मोहीम
2017-18
महाराष्ट्र शासन कृषी विभाग
गाि- बेल,ूता.वसन्नर, वि.नावशक
2
प्रस्तािना
• सन २०२२ पयतं शेतकऱयाांचे दपु्पट उत्पन्न
• या सन २०१७-१८ पासनू उन्नत शेती समृद्धी शेतकरी मोहीम
• विविध योिनाांची अांमलबिािणीत सुटसुटीतपणा ि सुसूत्रता
• विविध योिनेत पारदशशकपणे ि प्रभािीपणे राबिणे
• आधुवनक कृषी तांत्रज्ञान शेतकऱयापयंत पोहचिणे
• वपक उत्पादकता तफाित कमी करणे
• वपक किाशच्या रक्कमपेेक्षा अवधक आर्थथक उत्पन्न प्राप्त करून दणेे
• नैसर्थगक आपत्तीमुळे होणाऱया वपक नुकसानीस वपक विमा
योिनातून सांरक्षण
3
“तालुका” हा वनयोिन घटक
• “तालुका” हा कृषी विकास उत्पादन िाढीसाठी वनयोिनाचा घटक
• आर्थथक उत्पन्नात िाढ करणे, शेती पूरक व्यिसायाांना चालना दणेे
• वपक उत्पादकता त्याांच्या अनुिांवशक उत्पादन क्षमतेपयंत िाढविणे
• वपकाांचे िैविध्यीकरण करणे, वपकाांचा उत्पादन खचश कमी करणे
• बािार भािातील चढ-उतारानुसार शेतमाल विक्रीचे तांत्र अिगत
• शेतकरी उत्पादन सांघटन ि क्षमता बाांधणी
• काढणी पश्चात शेतमाल हाताळणी ि मूल्यिधशन
• सिश अनुदान थेट शेतकऱयाांच्या आधार सलग्न बँक खात्यात िमा
4
शासन वनणशय
• कृषी आयुक्त पुणे याांनी राज्यस्तरािरून सवनयांत्रण
• मोवहमचे उद्दिष्टे
• उत्पादकता िाढ, वपक किाशपेक्षा अवधक उत्पन्न, वपक विमाव्दारे शेतकरी
सांरक्षण
• तालुका हा वनयोिनाचा घटक
• वपक किाशच्या रक्कमेपेक्षा िास्त उत्पन्न िाढीचा लक्षाांक
• ज्या वपकाचे उत्पन्न वपक किाशपेक्षा अवधक आहे त्या वपकाचे उत्पन्न िाढीचा
लक्षाांक २० % ने िास्त
• तालुक्यातील प्रमुख वपकाांची उत्पादकता िाढण्यासाठी योिनाची वनविष्ठा
वनवश्चत करणे
• आधुवनक तांत्रज्ञान प्रसार करण्यासाठी बाबींचे एकसुत्रीकरण
5
वपक प्रात्यवक्षके
• एकाच गािात सलग, रस्त्यालगत, चे क्षेत्र १० ह.े मयाशद्ददत
• प्रती िषी प्रती कृषी सहय्याक २ कमाल ५ प्रात्यावक्षके
• कृषी विद्यापीठे, प्रगतशील शेतकरी याांची उत्पादकता ि सरासरी उत्पादकता
याच्यात मोठी तफाित
• विभागीय कृषी सह सांचालकाांनी कृषी सांशोधन सांस्था, कृषी विभाग, प्रगतशील
शेतकरी ि अन्य सांस्थाशी समन्िय साधून आधुवनक तांत्रज्ञान वनवश्चत करून
त्यानुसार वपक प्रात्यवक्षकाचे वनयोिन करािे.
• शेतकऱयाांचे गट/समूह माफश त अमलबिािणी करणे
• वनवश्चत केलेले तांत्रज्ञानाप्रमाणे वपक प्रात्यावक्षके आयोिन करण्यास तयार
असलेले गट/समूह वनिडले िातील.
6
वपक प्रात्यवक्षके
• लॉटरी पद्धतीन ेवनिड करण्यात येईल.
• प्रत्येक शेतकरी गटात द्दकमान १० शेतकरी असण ेआिश्यक
• योिनेच्या मागशदशशक सूचननेुसार क्षेत्र ि आर्थथक लाभ अनुज्ञेय
• मृद आरोग्य पवत्रके/ मृद तपासणी आधारे वनविष्ठा वनवश्चत कराव्यात
• वनविष्ठा या प्राधान्याने महाबीि, राष्ट्रीय बीि वनगम, कृषी विद्यापीठ,
शासकीय सांस्था माफश त खरेदी, या व्यवतररक्त खुल्या बािारातनू खरेदी
• कीटकनाशके,खते ि औषध ेइ. ची िेनेररक नािाने वशफारस
• प्रात्यवक्षक प्रक्षेत्रािर शेतकऱयाच्या भेटी चे आयोिन
• वपक प्रात्यवक्षकाची वपक कापणी प्रयोग घणे्यात येईल ि अहिाल कृषी आयुक्त
याांना सादर करण्यात येईल.
7
कृषी तांत्रज्ञान प्रसार
• प्रमुख वपकाांची उत्पादकता िाढविण्याच्या दषृ्टीने वनवश्चत केलले्या कृषी
तांत्रज्ञानाचा प्रसार
• प्रचार ि प्रवसद्धीचे वनयोिन कृषी आयुक्त याांनी करािे.
• विल्हा मावसक चचाशसत्रास म.कृ.अ. याांना सामील करािे, यातील मावसक सांदेश
कृ.स. व्दारे गाितील िाताशफलकािर प्रवसद्ध करािा.
• ता.कृ.अ. याांनी िषश अखेरीस वनवश्चत केलेल्या उद्ददष्ट पतूीचा अहिाल सादर
• कृ.स. याांनी गाि भेटीचे िेळापत्रक नुसार गािात उपवस्थत राहािे.
• कृ.स. याांनी गािात कृषी िाताशफलक तयार करून त्यािर कृषी तांत्रज्ञान, योिना,
कायश बाबत मावहती वलहािी.
• २५ मे ते ८ िून २०१७ हा रोवहणी नक्षत्राचा कालािधी “उन्नत शतेी-समृद्धी
शेतकरी” पधांरिाडा यात कृषी तांत्रज्ञानाचा ि योिनाांची प्रचार प्रवसद्धी .
8
शेतकरी प्रवशक्षण ि सहली
• शेतकरी प्रवशक्षणा चा कायशक्रम प्राधान्याने कृषी सलग्न सांस्थामध्ये
आयोवित
• शेतकरी प्रवशक्षण ि सहली चे आयोिन प्रकल्प सांचालक आत्मा
• वपक प्रात्यवक्षकेच्या लाभाथीची वनिड शेतकरी प्रवशक्षण ि सहली
कररता वनिड करािी.
• प्रवशक्षण शास्त्रज्ञ ि प्रगतशील शेतकरी माफश त आयोवित करािे.
9
सूक्ष्म ससचन
• १ मे ते ३१ वडसेंबर २०१७ अखेर पयंत शेतकऱयाांनी online अिश
• शेतकऱयाना online पूिशसांमती प्रदान करण्यात येईल.
• पूिश सांमती वमल्यापासून १ मवहन्याच्या आत सूक्ष्म वसचन बसिून
वबल online अपलोड करािे. अन्यथा अिश रि करण्यात येईल.
• िेबसाईट – www.mahaethibak.gov.in
• आधार क्रमाांक हाच लाभाथीचा नोदणी क्रमाांक असले.
• मोबाईल नांबर िर विविध टप्प्यािर झालेली कायशिाहीची मावहती
10
सूक्ष्म ससचन
• आधार सलग्न बँक खात ेअचूक असाि े त्यात नांतर बदल करता
येत नाही
• कृषी पयशिेक्षक याांनी १० द्ददिसात १००% मोका तपासणी
• म.कृ.अ. याांनी अवभलेख/कागद पत्राांची तपासणी करािी.
• ता.कृ.अ. याांनी लाभार्थयाशस अनुज्ञेय अनुदानाची रक्कम आधार
सलग्न बँक खात्यात िगश करािी.
• सवनयांत्रण ि पयशिेक्षण उ.वि.कृ.अ. ते वि.कृ.स.सां.
11
कृषी याांवत्रकीकरण
• वनकड- घटलेली िमीन धारणा, बैलाांची सांख्या, मिुराांची कमतरता, िाढते मिुरीचे दर,
पेरणीचा कमी कालािधी, बहु वपक पद्धती, इ.
• ट्रक्टर /लहान ट्रक्टर एकूण वनधी पैकी ४० % वनधी ट्रक्टर /लहान ट्रक्टर कररता
• उिशररत महाराष्ट्र
• ४० % पैकी ४० % ट्रक्टर (२१-३५hp.) ६० % वनधी लहान ट्रक्टर (१२-२०hp.)
• कोकण ि नागपूर विभाग
• ४० % पैकी ३० % ट्रक्टर (२१-३५hp. )७० % वनधी लहान ट्रक्टर (१२-२०hp.)
• कृषी यांत्र ि औिारे
• एकूण वनधी पैकी ६० % वनधी कृषी यांत्र ि औिारे
• ट्रक्टर चवलत/स्ियांचवलत औिारे
12
कृषी याांवत्रकीकरण
• शेतकरी पसांती नुसार खुल्या बािारातून खरेदी
• १५ मे २०१७ अखेर अिश तालुका कृषी कायाशलयात िमा
• ट्रक्टर चवलत यांत्र कररता ट्रक्टर चे आर.सी. बुक आिश्यक
• पात्र लाभाथींची यादी प्रवसद्धी करण्यात येईल
• विल्हास्तरािर तालुकावनहाय लॉटरी पद्धती वनिड
• 1 मवहन्याचा आत यांत्र/औिारे खरेदी आिश्यक अन्यथा पूिश सांमती रि
• शासनाच्या अवधकृत सांस्थाांनी परीक्षण केलेल्या यांत्र/औिारे ची खरेदी
करणे आिश्यक ि त्या बाबतचे प्रमाणपत्र विके्रता कडून घ्यािे.
13
कृषी याांवत्रकीकरण
• लाभार्थयाशने स्ित:च्या बँक खात्यातूनच विके्रत्यास पूणश रक्कम अदा
करणे बांधनकारक
• खरेदी केल्यानांतर सिश कागद पत्रासह अनुदान प्रस्ताि म.कृ.अ.
याच्याकडे द्यािा. त्याांनी १० द्ददिसात मोका तपासणी करािी.
• ता.कृ.अ. याांनी त्यास वशफारस द्ददलेल्या पररपूणश प्रस्तािास
उ.वि.कृ.अ. याांनी अनुज्ञेय अनुदान आधार सलग्न बकँ खात्यात िगश
• सवनयांत्रण – विल्हा अधीक्षक कृषी अवधकारी,विभागीय कृषी सह
सांचालक
14
कृषी याांवत्रकीकरण
15
कृषी याांवत्रकीकरण
16
कृषी याांवत्रकीकरण
17
अन्य पायाभूत ि भौवतक सुविधा
• काांदाचाळ, शडेनटे, ग्रीन हाउस, सामदुावयक शतेतळे, प्लावस्टक अस्तरीकरण,
ऊस रोपिारटका, डाळ वमल इ
• काांदाचाळ
• ८००० नळीन काांदाचाली उभारणी• २ ऱाख मे.टन साठळणूक ऺमता ननर्मिती• वनयांवत्रत शतेी
• साधारण १०० कोटी चा नळीन कायिक्रम• ऊस रोपिारटका
• २५००० हेक्टर ऱागळडीसाठी १२०० रोऩळाटटका• डाळ वमल
• एकूण १००० युननटची उभारणी
18
अन्य पायाभूत ि भौवतक सुविधा
• हॉटशनेट प्रणाली व्दारे online अिश करण्याची सुविधा
• स्ियां:चवलत सांगणक प्रणाली व्दारे online पूिश सांमती
• पूिश सांमती वमळाल्यापासून २ मवहन्याच्या आत मांिूरबाबीची उभारणी
• अन्यथा पूिश सांमती सांगणकीय प्रणालीव्दारे अपोआप रि
• पररपूणश प्रस्ताि ता.कृ.अ. कायाशलयास सादर करून सांगणक प्रणाली व्दारे वबल
अपलोड करािे.
• म.कृ.अ. याांनी १० द्ददिसाच्या आत मोका तपासणी करून सांगणक प्रणाली व्दारे
अपलोड करािे
• ता.कृ.अ. याांनी वशफारस केलेल्या प्रस्तािास वि.अ.कृ.अ. याांनी लाभाथीस अनुज्ञेय
अनुदान अदा कराि.े
• सवनयांत्रण – उ.वि.कृ.अ. आवण वि.कृ.स.सां.
19