Download - DA-102 - angrau.ac.in · 1. ఆ ర యటల న వ , ధు్, క్కజనన, కజనన, వ ్వ యర ఇఖర ర యటల ా పప ాకటపజవ ద
ఆ��రయ ఎ.�రం�వయవవ �శ �య�ల
DA-102
CROP PRODUCTION-1
Dr. Laxminarayana, Vice Principal Agricultural Polytechnic, Jagityal
Dr. Y. Gurunadha Rao, Director, N.R.R. Agricultural Polytechnic, Neliparthi, Salur
CROP PRODUCTION -1 DA-102
2
ఆ�ర ��నయ పంట �రమయఖ: 1. ఆ�ర ����యటల�న వ�, ��ధు, �కకజనన, కజనన, వ��� వ�యర ఇఖర �ర� ����యటల పప కటపజవ�ద�
��న ఆ�రప �� ����ప బడఖత��నన.
2. వ� ��ధు ఖవ�ఖ పపప ట ��న ఆ�ర పం. వ� రమయప �� ఆఆ�యయ � �ుటకల రమయ ఆ�ర
పం ద���, ���ఖయ ���టట ��ధు ���ప ంకల .
3. ��రఖ �పట జ��ణ వ��� ట టకల వ� ��న ఆ�ర పం ద��� ఖఉర ��రఖప ట ��ధు ��న ఆ�ర పం ��
వ��ణ�ప బడఖతనన �.
4. ��ధు పప క����ట 10 ��యన కటకల ��న న ద��ర �ర నన �. ద�� ��రఖ �ప ట వ� ఖవ�ఖ
��ధు వ�పబ �� నప ట నన �.
5. �కకజనన ��న ��నయ న పం. ఈ పం కల �ట ��పజక ద�ఉ ��నయ న పంకల ట�జు . ుఉ ఖప
� నట, ద�ళ �ణ�ట �కకజనన రమ �ఖ తుఉ నన �. �కకజననట � � �కకజనన, �టయట
�కకజనన, �� ద�రన ఖయ��కప �� ���పప బడఖతనన �.
6. �కకజనన� ఖయయరనర �అక �వ�� టల ధ వ��టట ���పపబప ట ుఉ ఖప ఈ పం ఖయ��క
���నయఖ పఖవ�పపు ద పంంనన �.
7. కజనన ఆఆ�యయ, ఆ��ద� మపబ కటకల ��న ఆ�ర పం�� ననన �. �� నుప�� �న ���� � నట ఖ ��
�� బడఖతనన �.
8. �కకజనన, కజనన పంటట ��యక రద�టల � నట � ఖ కల రక ప �పప ��న . పం ��పక �టల
న ుకల�అ యప ట యపఖ �యప � �నన �నన రకటల �� (chaffing) ��ఆ� �ణ� �� �అక �ప��ట
�� బడపునన �. ప��ద�క ఖయ��కప �� పం �న నబడ � ద�పబర టను రకటల �� ��ఆ�
“ఆ��ట�జ” �� ఖయయర� ��ఆ� � నట �ణ� �� అఆ�న �ట ఖప ఉ �ర��రఖతప �.
9. �వ�, ఓట రమయ �రన � నట �ణ� �� �బం ��కలప�� �వబ యల ను �ర� ఖయయవ�ద� రమయ ర��
�రధప �� �బ బడపునన �.
10. వ��� రమయప �� జ��ణ ��రఖ �ప ట ��న ఆ�ర పం. ఇ � రమయప �� ఆవ��యకర �రన ప�� పం��
వ��ణ�ప బడపునన �.కనుక ��� ధ�కలటల, �జ �వ�ద� పజు �ంంట నపబబప ట ంకల �� �బడకట
నన �. రమయప �� ��� “ త�ర �య��” �ట �ర� �బడద� పు.
11. ����న �ర� ����యటల �అక �ప��ట రమయప �� ం ంజ��� �ప��ట వ�యర ద పబ �ప��ట ప���ఉ
��వ�కనుట ��న ఆ�ర పంటల �� పటయణ� నఖత��నన. ఇ ం ంజ���� ఖంం కలపం�న.
12. �ర�����యటల �ట ��ఆ�న నబడ �బ బట ట ��పకటకల ంంం పం న ప కట�కలప�� క ప 2-3
ప ఖరరటల �ట ��ుద� పు. పజు టన కర� న �న ప ఖవ�టట ఈ �ర� ���యట� నకల
ఆ��రప నఖత��నన.
13. �ర� ���యటట ��క పు �రధప నపబబప ట వ�ర ఆవ���య�ద� ప� �. ప����క ��క � ��ఆ� �ర�
�ం� ఆ�రప �� ���పపబప ట ట రధక �రన ఆ�రప ���అ ద�కలప�� పం�అ ఆక� అయజు. పపప
ట �అక క�ఖతట కటల �న ��నయ రద�టను ధ జధఖతటట ఆ�ర �వ�ధ టల�� ����పపు ద� బప �వ ప
�� ప
CROP PRODUCTION -1 DA-102
3
వ�
Oryza sativa (ఒవ��క� ఆ�ం�� �)
Family: Poaceae ( న నరఆ�)
ఆ��ధ లమయఖ:
• పపప ట ఖయ��క క����కల రమయ�రన ఆ�ర పం. రమయప �� ఆఆ�యయ మపబ న � కటకల
��న ఆ�ర పం.
• �యయయ�న అర���ఆ�న ఖవ�ఖ ����న �ఖఉం ంం (�బడ) ట ��క యప కృఖతఉ టల, ం�ను ప �
� నట �ణ� �� �బడ��ర�.
• �బడ నుప�� న�� క��� ���ఉ ర�. ఇ � ఆవ��యకర�రన న��
• వ� ంం ను ఇపధనప �� ���పపబ ద�కలప�� ఆ�ప �య �రధప �� �బబప టన �అట �వ��ణప
(soil structure) � ృ �ధ ��పజుఖతప �.
• వ� ంం ను “ఇనుట� ష” �రధప �� వ�యర ఆ��పంం, ద�ర�� బ ర�� ట ఖయయవ�ద� ����పప పు.
• వ� ంం ను �� ట ��వ�టట �ంర �� �బడ��ర�. ఇ � ��� � ద�న ఖవ�ఖ ఆ�ప �య ంర� న ��
అుద� పు.
• వ� ప��పపు �ప��ట వ� ���� ��న � నట ఖ�� �� �బడ��ర�.
• 90 % వ� రమయప �� ఆఆ�యయ ���టల�న �����,ఇప��యయ, ఇప��అ��యయ, �ద���ఉ ష, క �ష టట ప��ప
బడ�ప �.
వ�� �త రరం,ఉఖప త ,ఉ��పఖ వ��ల:
ఆ ఉ రరప(�.త�) ఖప ఉ (�.ం) ��పజకఖ (ం / త�)
పపప 150.0 573.0 3.8
��రఖ �ప 42.7 123.0 2.9
ఆపధ �� 3.8 11.4 2.9
���షర ���వఅ��ల:
• వ� �అక రద�ట �� ర ఆ� �ట ���టట ( ర పబట �ప��ట నుప�� �ఖట �ప��ట రకల)
ప��పప బడఖతనన �. ��ద� రమయ ద�రణప వ� ఆయయ �� ర ఆ�ఖతటట �అక అట ప ఖవ�ట నుప��
ప��పపబప ట, � ధయ �� ర ఆ�ఖతటకల ఖ�ర రద�టల ఖయయర బప ట 45 0 N నుప�� 45 0S ��పప
ట ధయ ఈ పం ఉవ�పప �� ప �.
• ��రఖ �ప ట 8 0-340N ��పప ట ధయ ప��పప బడఖతనన �. వ�ద� 20 0-350C �నర ��ఖ ట ధయ
��� రణప నుక�టప.
• వ�ద� ర పబటయటట ���ట ��క �� �ట �ప��టల నుక�టప.
CROP PRODUCTION -1 DA-102
4
• వ� �ర��రజట, � ృ �ధ � � న 25 0 - 300 C �నర ��ఖ రప ద�� ంకల వ� �నర ��ఖటల �క
�క ��ద��యను �వబ �ప� ఖయయర� ��య ��న �ప�� �� �రధరటను న రపును.పజు��ఖ
��క ��ర బడటకల 250 -330 C �ం �నర ��ఖ, 150 – 200 C వ� �నర ��ఖటల రప.
• వ�వ� �వ� �నర ��ఖ 25 0-300C �క �క క ఖద�టర ఖ���ప� న��పపపుంకల న ఖతపపును.
� ధప �� ఖకల వ�వ� �నర ��ఖ 15 0 క��న ఖకల �� నన�� �ర��రజట పజ��ప� �కటల
న��పపప న.
• �రయ రర� �� త�పు�� నన �ప��టల వ�ద� ��� ప. క పఖ�రన �రయ రర� �పంటను ఇ ��
ద�రణ కనయ ప�� ద��య వబంం ంకల కర� నద నును.
• అ�ప �� �పు ��టలటకల �క �� న నను. వ�యర ఖతయఖప ఉ జ ట నన నబడ ��పకటల క���
వ�� న నను. వ� �అక � ధయ వ�ఆ�ఖతట ట ప��పప బడఖతనన �. పజు టన వ�ద� ఖ��న �� ర
ఆ�ఖతటను �వ�ధ వ�పపుం క ర.
����ల:
• ��క ం �ట ��రధధప �ట వ�యర ��క కరకన �రధ ��ఖప �ట ర� �న �అటటల నుక�టప.
ద�� వ� �న రద�ట �అటట ���ర ��య బడపునన �.
• రర��ర ర� న న ��కరయరనన ��ర బడటల త�పు �� పును.
• �బడ భ�రట క��� ఖ��న యయకయనయ జధఖతటల �ంప� వ�� ప��పప పు.
ఖత �ధ :
ద�ట ఖఉ���ద� �బడ ��� రట ద�రకప��కప క� � 24 �పంట ఖవ�ఖ ��ర� ��ట కటల ద� ��. జప ��ర�
ళ కల న�� �ంర� ంద� 1 ��� ర ద�రకప��కప క� �, ఆ � ణప ట ఖఉ��టను 24 �పంటల ��న �ం , 24
�పంటల ప�� కం �టకటను జప ��ర��� ట పటల ద� ��. ద�ట ఖఉ��టల ��న �ం���ద� �ంర� పజు
ర� వ� న ఖతప �.
వ�� ఖత��� � వఅథ�ు���ం�థం:
ద�ఖ ద�ఆ�న పం�అ ఖఉ��టను �బడద� �టపంట వ� ��పకట � � � ను �నట��ప� ��క �టక ��ఖప వ� ం
���ద�, �ంర� ంద� ఖకల � � �ట ఖఉ��టకల న�� 6.3 �. � ట� � కబఖ టయపం ంకల � �
నన ఖఉ��టకల న�� 10 �. � ��ఢ న ద�ప క� � ఆ � ణప ట 24 �పంటల ��న �ం వ� 24 �పంట
�ంం ప�� కం� � .
ఖత ��థ:( �ల)
జప ��ర��� – 20 – 25 ద�ట టల
జకట���ద� (�ర� న భ�రట ) – 24 -30 ద�ట టల (ంకవ�కల)
�వర�� � ఖఉ���ద� ( వ�ష ��ర న వ�) 30-36 ద�ట టల
�� �ధ వ� ���ర : 2 ద�ట టల
CROP PRODUCTION -1 DA-102
5
��ర�డ��ల �త అం:
��ర� బడటల �నటకవ� �నటల �రపభప ���అ ఖయయర� ��ుద � న�� ష � టట వ� ��ర�
న ుకలపం�ర�. ��ర� యు 20-25 వ��టల ���అ పం �� ట ��ంం అుకలపం�ర�.
��ర���ఖ���:
వ� ��ర�ను ుఉ ఖప �అక ��టల �� ఖయయర� ��ుకలపంం��నర�. �ంట రమయప �� �ం ��ర� ��
వ�యర జప ��ర�బడటట ��ర� ను �పపు��ర�.
��ం��ర���:
�అటను ��� జుద� పు రకల జు�న, ర� �ంం ంకల ఖ�ర ధప �� ద�టట �అరపరపుద � ద�ట ఖఉ���ద�
�బడ ��� రట ద�రకప��కప క� � 24 �పంట ఖవ�ఖ ��ర� �� ట క�, ఖఉనప ��� �అటట క�ఆ�ంంం ��ఆ�
పం�అ ర� �ం� �. ఈ �ధ ట �అట ఖ�� ఆరకలప�� ర� �ంం ద� ��. ఈ �ధ ట కటల న ��
ద���టలపబబప ట కటల న �రక�టన ద�టప ట ��యయ�.
ంప��ర���:
�అటను ��� జర� ��ఆ�, ర� �ం���ద�, �య���ద� �టల�� ద�టటను రపరపు ద� ��. �ంర� ంద� 1
��� ర ద�రకప��కప క� �, ఆ � ణప ట ఖఉ��టను 24 �పంటల ��న �ం , 24 �పంటల ప�� కం �టద� ఉన
ఖఉ���న ఆ�పంం కల 5 ద�ట ట �వ నపన పటల ద� ��. ద�ట ఖఉ���న ��న �ం���ద� �ంర� పజు ర�
వ� న ఖతప �. ��ర� �ఆ� రకల ��ర� ��ట ర� ��ఉ రట ర� �ం �అట �� �రకలప�� ప�పుద� ��.
�� ప�ధ�ల��ర���:
• �� ��నప ట ��ర��� యయకయనయప ��న�రన �. � �న��ంం క��� .
• ఈ �ధ ట ఖఉనప ఖ�ర� ఖతప �. ఆ ఉ రరప క��� ఖ�ర� ఖతప �. ����రణ �ధ ట ంకవ� ��ంం ద� 25 -30
ద�ట ట ఖఉనప వ� న ఖతప �. ప�� ఖఉన మవ�జు ట �అ రక. 280/- ఆ �యప కన బడఖతప �. �� �ధ ట
ఒక ంకవ�కల ఒక ఆ�పంం ��ర��� వ� న ఖతప �. ప�� �� ఖయయవ� ట మర� 80% ఖ�ర� ఖతప �. �ంర�
బటలప, 40 �ంర� బ న ప�� ��� ంపపుకలపంట ంకవ� టయ�ద� ర�రన ��ర� �పపు
ద� ���ద� వ� న ఖతప �.
• ంప �క ��ుద నన (1 � x 40 � )�� పుం� బడ�ర బటలప ట 9 -10 ప�ర��ట ట ఖతన ం
�ఆ� ��ర� న ఆ� టప ���ప �� యయయ�. టయ ��యబప టన ����రణ టప క��న ��ర� న ఆ� �ప
ఒక ఆ�పం��ంర� ంఖతఉ �� ఖయయర� నఖతప �.
• టప క��న ��ర� న ఆ� �ప ంఖతఉ �� ప���. ��ర� న ఆ� ����న ంఖతఉ �� ��ఆ�ం నపబడ వ� క���ఖఉ
�ుద� ��. �� ద� ంపపుకలనన ���ప పుం� రం బ �టల ���, ��ం ��కటల ���, వ� ఇఖర
��కటల ��� �ట �ంన�� వ� ��ర�కల ర� పటల న నబడ ంఖతఉ �� ననన ం ర� పం బ �ట ట �ద�
CROP PRODUCTION -1 DA-102
6
ద�వ� న కలప�� ����ఉ న. టయపం వ�పంం ట�న నబడ ం� �ంం ద�వ� న ఖతనన ం ట ద �న ��పకటల
ద ంం కల న నర యజప ప �.
• ��ర��� ఖయయరనన ఖవ�ఖ � ద�న �ఖఉం � నట ంర� నను ఒక ర�� ప� �� �జ 24
�పంటల ప�� కం �టద� ఉన ఖఉ���న టలప�� పటయ �. ఖఉ��ట ��న రటయ వ� ర � నట
ంర� న ప� ���� క �ప�.
• �టక �న ఖవ�ఖ పం�అ ���� � �ఆ� అయయ�.వ� ��ర� �� ర� పటల ఖత పంట ం�� � వ� ��ర�
2 -3 ఆకలట� జృఢప�� �ర��రఖతప �.
• ��ర� �� నుప�� ��ర� కకలప��, ం� � �ళ��ప� టప ట �ద� �ుద��, ��పక రరజ � �
25 x 25 ఆ�ప. � ంబప �� రపజు�� యరర � ��ఖటల ��ుద �, ��ఖటల క�ఆ� �పఖప ట ఒద క
�కను �� �� న ��ం��. ఇటయ ��ంబప టన �కటల ఉ�� ట�కలప�� ఖర�� ఆ�ర �� ���
�ర��ర��న.
• ఇను వబకల� ��ర� ను �ళ��ప� టప ట �ద� �ుకల ళ పు.
ం� ఎన ంంర�����ం ంల��ర��రం�థ చ�ల:
• వ� ��ంం అయర యపఖ వ�కవ��న ���ప� టయట ��ంం అయరంకల � ఆ� ంట టట ��� � ఆ�
� ర� �� ��� ��ర� �పపు��ర�.
• ఈ యప�� ట �వ� ��ంం అయరంకల ంకవ�కల 85 � ఆ� ంట టట �ప�న వ� ��ర� ద� టఆ� ుఉ ప �.
• � ఆ� ంట టట ం �� య�న వ� ��పకటను ంటట ట యనప �� అఆ� ఖ�ర యఖప ర� న �ఉ
�పపు��ర�.
• 15 – 20 వ��ట యు ��ర� ను ం� ష � పంర� �వ� 6 ట�క 8 ర�ట ఒదబ��వ� అుద� పు.
ఆ��గయవంఖ�����ర� క�థ�రం�థంల�అథసువ���న గ�ఖత�ల:
• ��ర� �� � 10 -12 వ��ట య �� ట �బడ జ��టల �� జర� ��ఆ� పజును ��యయ�. ర�
�ం���ద�, �య���ద� �టల�� ద�టల టను వ�పంం ��యయ�.
• 5 ఆ�పం ��ర���ద� 2 ద�ట ట నఖక� (1 ద�ట ఖఉనప అఆ� రపజు, వ� ద�ట ఉన 15 వ��టకల),
1 ద�ట ��రప వ�యర 1 ద�ట ం�ష ��� ంర� నటను జుద�ట అయయ�. ప� ంకల �� ప��
�ప��ట ��రప వ�ం ప న అయయ�.
• �టక కంన ఖఉ���న ఆ�పంం కల 5 ద�ట ట �వ నపన పటల ద� ��.
• ��ర� ఒక ఆకల �వ�ఉ�� పుకల�అ రకల ఆర� ఖబడటల ఇ� ఖర� �ఖ టలప�� ర� టప ట
�ట �ం� �.
• �పకల ట ��న ��ఆ�ఉ �ంర� ంద� 2 ��� �పకల ట�ట � ణ��న ��ద�వ� ��యయ�. ప� ంకల ��
ప�� ��� వ� ���రట �పకల ట టలణ�టల ుపంప �� క� ���ఉ న.
CROP PRODUCTION -1 DA-102
7
��ం�అల:
��ం ల � ం���ల �థన�అం:
�పఖప మవ�ఫ (��వ�) ర� ( ���)
కృ��ర , �� � వ�, ��టప��ణ� టల� ��ప ర�
ఖఉర ద���ఉ ఆ�ు న ప ర�
జ��ణ పబటప ఆ� �ప ర� న ప ర�
ఖయటప రష �ఖ పబటప టల� – ఆ� త ��ప ర�
��ం ��� స� � �� �ఖ�ర��డం:
��ంం అయ���ద� 15 వ��ట రపజు�� టయ�న జర� ��యరం �రప�ప� 2-3 జ��టల �� రర��ర జర�
��యయ�. ��ంం అయ టఆ�న టప ట � వవం ంర� న క�య జు��నటపంట క ప 20 -25 వ��ట రపజు
క�య జు�న ��� � ద�న ఖవ�ఖ ��ంం అయయ�. ఖర�� � కబప ద�ప ఆ�ప��ల � ర ��ఆ�పట క�
క�యజునన పు. ��ంం అయ���ద� రపజు టప�� యనప �� జర� ��క � ���, బ� � ���
టప పఖం� ఒదబ ట ఖత ర� ప��ంంం పజును ��ుద� ��. వబ��� భ�రట ��ంం అయ���ద� 2 వ��టల
రపజు ���అ జర� �వ�ఉ ��ఆ� ఆ ఖవ�ఖ ��ంం అఆ�ఉ ప� �.
��ం�ప ధఖత�ల:
����రణప �� వ� ర�ట ��ంంద పంట �అక టయ �టల ��నన. ద�� మర� � క���న � ద� ం ంకల
ఆ ఉ రరప ట (�కల ��ంం ) అయబ కర��రఖతనన �.
��ం :
• ��ర� �ఆ�ం నపబడ �కటల ట���కల ప �� నపంట�అ �న ఖర�� ర��రఖతప �.
• 4 -6 ఆకలటలనన ��ర� ను ���ప���. రజుర� ��ర� ��ం�� ��ర బడటల ఖ�ర� ��న.
• ��ంం �� ��న ��ం�� �టకటల ంకల �� �నబడ�రను.
• ��ంం అఆ�ం నపబడ భ���వ��న నువ�ప� మవ�ఫ ట ప � కల 33 �నటల, ర� ట 44 �నటల
ప��టయ ప����.
• ��ంట ం నపబడ టప ట ర� టలప�� ప���.
• ��ంన ఖవ�ఖ వ�పబడ �ంరకల 20 ఆ�ప. � �ంటల �యంప టన ��ర�కల ���, టలఖతర� ���
�న ద� �బ బట ధృ ద పఖ రకల జు న ��య పు.
• ంర� నటల, నర��ర పజుటల, కటల న పజుటల అయ���ద� ఇపద� ��ర� వ�ఆ� � ��పప���ద� ఈ
�ంటల �� బ��న.
• వ� రద�ట ద�ట వ��ఖతటను ం కలజుళ పమయ ను �వ�ధ వ�ప���.
CROP PRODUCTION -1 DA-102
8
వ��రస�స�ప��� బం� లథుళఅంమయ .
ద�ట వ�� ��ం టఆ�న జ�రప(ఆ�ప.�) ప.� కల పబ టఆ�న కలజుళ�
�ర ద��క రద�టల (150 వ��ట ��న) 20 x 15 33
ధయ ద��క రద�టల (125 -135 వ��టల) 15 x 15 44
టప ద��క రద�టల (110 -120 వ��టల) 15 x 10 66
లథర���ర���ం ప�డ��అథసువ���న గ�ఖత�ల:
• రజుర� ��ర� ��ంంన నబడ �వ�రఖ ఆ ఉ రరప ట కలజుళ పమయను �ప�, కలజుర� కల �కట పమయ ను
క��� �ప���(4 -5) . ప�� జ��ర జ��ర �� ��ం��.
• నఖక� ంర� నను ఆ���రు ��ఆ�న ��జు కపంట 25 % �ప� �బడ జ��టల �� ద�క వ�పబడ జ��టల
�� పంట 70 % జర�ట , ����న 30 % పకలర జట అయయ�.
• రజుర� ��ర� అఆ�ం నపబడ �కట � రటల 3 -4 ప�ర��ట రకల � �� ��ంం ద� బప ట �క
��� ఖతకలపంంప � .
• 60 వ��ట యు �ప� నన ��ర� ��ంక�బజు.
ర�వ���న�యం:(అగ� � ష�న�యం)
• భ���ర వ�రలణ కల, ఖప ఉ ఉ �ఖ ను ����పప���ద� ర��య�క ంర� నట � �ంం ఆ�ప �య ట� �
క న ంర� నటను ��� ��ర�కల ఖతటయప �� న క �వ�ధ ట ను పజకబయయ�.
• � నట ంర� న, కప న ు , ద�ళ ంర� న పం ఆ�ప �య ంర� నటను ర��య�క ంర� న � క� �
���నంన�� 20 -25 % నఖక�� ఆ � ��య పును.
• వ� య��ణరట వ�టల, కటల�, కనుర, �� �ర పం � వవం ��ర�ను �ప� క�య జుననబప
�వ� భ���రప �ర�బ ��క ుయర� 20-25 ��ఖప నఖక�, ��రప, ం�ష టను క��� ఆ �
��య పు.
• క ంర� నటల�న � ఆకల ప ��పు , క�ట, క�ఆ��పవ�టప, �న �న ప �ద�వ�యయ �జట�ర క న
ంర� నటను ��� నఖక�, ��ర ��జు టను 10-20 % ఖ���పప పు
• � ఆకల ప ��� టయటల – ��పు – �ం� వ� టప ట అఆ�ఉ ంకవ�కల 10 ద�ట ట నఖక� ��ర�కల
పజుఖతప �. ��పును �� ��ఆ� వ� ��ంం అఆ�న 7 -10 వ��ట ధయ �� ట టలప�� ర� �టల
�ం ంకవ�కల ��టల�ర ద�ట ట ��పు ��� ఇుక� క� � �� పం� యనప �� ��ంంం పటయ � .
• క�టయ - వ� టప జర�ట ంకవ�కల 50 ద�ట ట ఆ�ప��ల � ర ��ఆ�పట ను అఆ� టలప�� ర� �టకం
100 -150 ద�ట ట క�టయ అఆ� 2-3 �వ�టల �ర� �� �అటట క�య జు��న�. ంకవ�కల �బడ
ంనునట � వవం వ�యర 12 ద�ట ట నఖక�� �అటకల ��ర అుఉ ప �.
CROP PRODUCTION -1 DA-102
9
• కం� �కర: ంకవ�కల వ� �� ఖఉ���ద� 200 – 400 ��� క నపన కటర� ను ం ప���. ట� � ఒక ద�ట
కటర�ను 20 ద�ట ట � నట ంర� న � క� � ంకరప �అట �� పటయ � . �� ట ంకవ�కల 8 -16 ద�ట ట
నఖక� ��ర�కల పజుఖతప �.
• క� ఆ��పవ�టప: ��� క��� కం� �కర టల ����
• �న �న ప �ద�వ�యప: ఇ � ��ర క న ంర� న. భ��ట టభయప ద�� ఆ� ట � ��వ��న టభయనరయ
టయ ��ుఉ ప �. ంకవ�కల వ� �� ఖఉనప ం� 200 – 400 ��� రట కటర ను ం ప��� ట� � ఒక ద�ట
కటర ను ఇర � ద�ట ట � నట ంర� న � క� � ంకరప �అటట అయయ�.
• భ���వ��న ం ర��య�క ంర� నట ��జు �రరనప� నఖక�, ��రప, ం�ష, �పకల ���
ంర� నటను ఖతటయప �� ����.
• ధ �ప��టకల ఆ���రు ��ఆ�న న ద�ట ��జు, రద�ట ద�ట వ�� , �అట �� ప, భ���రప,
ఋఖత న, యయకయనయ జధఖతటను ం యర�ఖతప �.
• నఖక�� ద�ప � కల ంర� నట రక ప ట ��� య�వ�యయ రక ప ట ��� �బ పు
• నఖక� � �బడ ����టల �� ��ఆ� ��ంం కల రపజు జర� ట న�, జు రక ��ఆ� జ ట న�,
పకలరప జ ట న�, రరజ జునుట యఖ యనప �� జక� 36 -48 �పంట ఖవ�ఖ టప��
ర� �ం� �.
• 50 ద�ట ట య�వ�యయ ద� 10 ద�ట ట అ �ప�� ట�క 250 ద�ట ట �� క���న ం� ��� క� � , వ�పబడ
వ��టల �ట ప� జక��� నఖక� ���ప �ర��రఖతప �.
• �ఖఉప ��రప ంర� నను జర�ట �అ అయయ�.
• ం�ష ంర� నటను వబ��� �అటట ఆమవ� జర� ట �వ�ఉ�� ఒక��వ� అయయ�. పటయ (���క) �అటట ఆమవ�
జర� ట �ప, పకలర జట ���� ���న అయయ�.
• ద�ప � కల ంర� నటను �� �ంం�� జు రక ��ఆ� యప ట ���, పకలరప రప�� జ ట ���
అయక�బజు.
�ంల�లప�కష��ల:
• �� నుప�� �బడ ట� � ��టల�ర ఆకలట ధయ ఈ� �� న ఖతప �. ��ంన 2 నుప�� 4 ట� � 6 �వ�ట
రజువ�కల � రట , ధయ ఈ� కల ఇర� కటయ ఖత నప ట�క ఇంంక రప�ర పటల కన బ��న.
ఆకలటల �నన ��, �ళ�ు �� నప�� పప ���అ �ప ���ఉ వ��� న ��న. �కటల ��బ �వ�
జు రక ��య న.
• నఖక� ంర� న అఆ�న పంద� ��ర� ప బజు.
అవరష:
• ఒదబ వ� పం ప��ప�� భ�రట �బడ ��రకల ఒక ��వ�, వ�పబడ పంటల ప��ప�� టయట
ర� ఆ కష ట ఆమవ� జర�ట ంకవ�కల ఇర � ద�ట ట �పకల ట�ట అయయ� ట� � ��ర� �� �పకల ట ప
CROP PRODUCTION -1 DA-102
10
క� �పప ���అ �ంర� ంద� వ�పబడ ��� రట �పకల ట�ట క� � 5 వ��ట య �� ట 2 ,3, ��ర� ��ద�వ�
��యయ�.
గ :
• ��రప ంర� న� �పకల ట�ంం ను క� � అయవ�జు. క ప �బడ వ��ట య �� ప���.
• �పకల ట�ట � ణప ట నర��ర / ���రళ పజుటల కటల న వ�జు.
ఇథల�లప�కష��ల:
• ట�ఖ ��రవ�కలటల ��ట�� యవ� జృ ంకల �� నన నబడ ఇంంకరప�ర పటల � ఆకలటల �వ�� ప
న��న.
• �టకటల ఖ��� ంఖతఉ �ర�జు
• వ�ష ��ర ��ర� ళ ట , �ం వ�ట ఈ ట ప ంకల �� క� �ుఉ ప �.
అవరష:
• జప ��ర� ళ ట ఈ య వ�జు.
• �ంర� ంద� 20 ��� రట నన � � , 2 ��� రట �� నప క� � ��ద�వ� ��యయ�.
• �ం �నర ��ఖ ంకల �� నన నబడ ఖకల ��ఢఖ క��న � ణ��న (0.5 -1.0%) ����
�లప��న�యం:
• ��ర� ��ట ఊజ �రక�టన కల ంకవ� ��ర� �� ద� రం�ద� ర 50% , 1.5 �ంర� 200 �ంర ంట
క� � ఉన 7 ట�క 8 వ��న ��ట ం� �ఆ� అఆ� ��ద�వ� ��యయ� ట� � ఉన 14, 15 వ��ట నపబడ
ఆ���ట ��ప రయం��ల 10 % , 400 ml , 200 �ంర ంట క� � ��ద�వ� ��యయ�.
• య��ణ� వ�ట ఊజ �జటల�న క �వ�షక ���� క� �కటల నన నబడ �యం�ద� ర 50% , 1 -1.5 �
(ట� �) �ట ��స 30 % , 500 � � ట� � �ంటయ ద� ర 50 % , 500 ml – ఒక ��� ంకవ�కల
ఇర � ద�ట ట �� ఇుకట క� �, ��ంన 3-5 వ��టట టలప�� ర� �ం యనప �� జకటయ �.
ంకవ�కల 35 -50 ��� ఆద� బయవ��ల 80% �� పజు ను 500 �.� ంట క� �, ఆ � ణ��న
ంకవ�కల ఇర � ద�ట ట �� ఇుక� క� � ��ంన 3 -5 వ��ట టలప�� ర� ప� యనప ��
జకటయ �.
• ���� , ఖతప�, బటయపం ఆకల �కటల �ళట నన నబడ ంకవ�కల ��టల�ర ద�ట ట �యం�ద� ర
�ర�కటల వ�యర ��టల�ర ద�ట ట 2,4 D ఇ���ల ంర 4% �ర�కటల, ఇర � ద�ట ట �� ఇుకట క� �
��ంన 3 -5 వ��ట టలప�� ర� ప� యనప�� జకటయ �
• వ� ��ంం అఆ�న 8-10 వ��ట ఖవ�ఖ క��� ��రక�టలధవ�ష 5 % wp ంకవ�కల 80 ��� రటల ట� � 15
వ��ట ఖవ�ఖ క��� “ఇ�� టలధవ�ష” 15 % WDG ంకవ�కల 50 ��� �వ నపన 200 �ంర ంట
క� � టప ట ం� �ఆ� అఆ� యనప �� ��ద�వ� ��ఆ� కటల న � �రణ ��య పు
CROP PRODUCTION -1 DA-102
11
• ��ంన 25 -30 వ��ట నపబడ టప ట బటయపం కటల న �కట ధృ ంకల �� నన నబడ
ంకవ�కల 400 ��� రట 2,4 –D �న ��యప ��ల 80 % �� పజు ను 200 �ంర ంట క� � టప ట
ం� �ఆ� అఆ� కటల న �� ��ంంం ��ద�వ� ��యయ�.
�ం��న�యం:
• ��ంం అఆ�ం నపబడ టప ట ర� టలప�� ప���. ంపబటల ంకల �� పంట ఊ��న పం�అ �జు
ఆ�ప.� రకల ర� �ట�ం� �. (�న వ���న వ��నుప�� ��ర� జు రక ��యబప �రఉనరయ రకల టప
ట టలప�� పంట 2 -3 ఆ�ప. � ర� ప���. ర� ంకల �� నపంట ��ర� ��� జు రక ��యజు
వ�యర అర� ట ఖతకల న జు).
• �ర� ం జ నుప�� ��పక �ం �� రకల �జు ఆ�ప. � ట ఖత ర� ప���.
• ద�ఖకల 10 వ��ట రపజు�� ం� � � ��� ఖ���ప� ఆర �ం� �.
• వ� పంకల ం రర ుయర� 1250 �. �
పశ�కష��ల:
• కర� � �� ననన న�� ద�ఖ ద�యయ�
• నునట �� ��పకటల �ం ��న ఖవ�ఖ, ద��పజ ��పకటల �టల న ుద � �ం బంప �రపభ�రన ఖవ�ఖ
ద�ఖ ద�యయ�.
• 80% ��పకటల ��ధు రప�ర ట� � ు న రప�ర ఆ�ఉ ద�ఖకల ఖయయరననంం
• ద�ఖ యప ట బ ��పకట ట �� ��ఖప 20 -22 % రక� పంంప �.
పంంసుఖ:
• పబడ �ట ద బ ళ� �అటకల జ��ర�� ద�ఆ� నటల అయయ�.
• బ ��పకట �� ఖ�����ద� టప ట �అ 3 -4 వ��టల నటల ఆర �బ��ర�.
ూ��ప��:
• న నుప�� బ ��పకటను అర� ��య���న ‘న�ర�ప’ పం�ర�. న�వ�ప�� నటను ట �� ద ం ట� �
నటను �రపబప �� �వ� � నట� �నద�ప� ��పకటను అర� ����ఉ ర�. ద �న ��ం వ� వ�టర� ను
ు న ట�� టయ��ప� న�ర���ర�.
• ం� కర� � నటను �నద�ప�� �ధ ఇ నపబడ ంకల �� టల ట ప��. �� టన న�ర�ప ఖర��
నఖతప �.
ఖ��పరబండం:
• న�ర�ప నన ఖవ�ఖ టల ��పకటల, ����ఉ �� �రప ను అర� ��య���ద� ��ంట� జటను ��� �టల
ను నువ�ప� ంఖతఉ నుప�� ద��పజకల ఒక �ధ ట న ఆ�న�� �ం ��పక �ం�ర� �� �, టల జ�రప ��
బడఖతప �. ��� ట�న నబడ ఖతవ�పర ంట�ర.
• ుఉ ఖప �� � ట�క ం� కర� � నబ �� పద�టల � ���ద� న యబప ుటభప నయప �.
CROP PRODUCTION -1 DA-102
12
వడ థఆరబబం ం:
• బను �టల ��ఆ� రపజు వ�పబడ వ��టల పజప �� ఖర� �ఖ ట�� ఆర �ం� �. బ ట ��
ఒక��వ��� ఖ��వ�జు. పజు��ఖ � �రన ంపబట ఆర �ంబప ప� � ద�జు.
• బట �� 14 ��ఖప ట�క పఖకపంట ఖకల నన నబడ �టల ��యబప ప� �
• బను ఆర �ం ���ద� ���యర� �అ యప�� టల ����� ప� �. �� టన �� ��ఖప 12 -14 రకల
�ుకల �న నర��రటల ట�క ర�ప � టల టన క��బ న�� టను � �వ�పప పు
పంం�అర�:
వ� – వ� (�� � వ�, కృ��ర ��టయ టట వ�పబ పంకల ర� ఇ�న నబడ)
వ� – నప క� పంటల
వ� – ��రకల
వ� – అర�ఆ�న�
వ� – ���ఉ
వ� – వ���
వ� – ను నటల
�గలబ��స� హం����ం�ల�ల:
ఒక �వ�రఖ ఆ ఉ రరప ట (1 ప.�) నునట పమయ, నునట ��పకట పమయ 1000 ��పకట ర� న
��ర �� = ప. � కల నునట పమయ x నునకల ��పకట పమయ x క ��పకట ��ఖప x ��పక ర� న
� : ప.� 400 నునటల
నునకల 120 ��పకటల
క ��పక ��ఖప = 85
1000 ��పకట ర� న 24 ��� న�� ంకవ��ద� ��ర �� ంపఖ ?
��ర ��(ప.�) = 400 x 120 x 85/100 x 24/1000 = 979.2 ద�ట టల
ంకవ�కల (4000 ప.�) = 979.2 x 4000 =3916.8 ద�ట టల = 39.2 ద�పం�టల
ఒక ��ఉ (75 ద�ట టల)= 3916.8 /75 = 52 ��ఉ టల
గలస�సవ���ప�షల�ల:
• �యయర/��నయర ం�రఖతటల ����న ����యటల ట� � ఇఖర పంట� న � ప�ఆ�ఉ ��టయ ఖకల .
ం�రఖతటకల రమయప �� ఆర� రద�ట ప��టను వ��ణన ట �ద� �ుద పం�ర�. ఆ ప��టల....
1. ��ణయఖ ంకల �� �ట �యయప
2. ధయ ��ణయఖ � బ న ��పక
CROP PRODUCTION -1 DA-102
13
3. ం ��పక
4. నపబడ �యయప
5. ు �న
6. �� ంనస �యయప
��న �వవన ��న ప��ట ట ు �న ట�� ంకల ట� � ధయ ��ణయఖ క���న బ న ��పక వ�యర
క ��ద� వ�� �ద� ��ప �న ం ��పక రద�టల 90 ��ఖప ం�ర నఖత��నన.
ం�రఖతటకల �యయ న �� క టలణ�టల�న
1. ��పక బ న
2. ��పం ధృ
3. ద పఖ టలఖతర� వ�ప కబయ �ట ంప� ఆ�పర� �ట ��పకటల
4. వ��� రకటల�న ��పక ��ఖప
5. రప�ర �ట ట� � ��ట� ��పకటల
6. �� ��ఖప �జటల�న వ��ణన ట �ద� �ుకలపం�ర�.
��న �వవన ��న టలణ�టల �ట ు �న ట�� ంకల వ�యర ధయ ��ణయఖ క���న బ న ��పక వ�యర
క ��ద� వ�� �ద� ��ప �న ం ��పక రద�టల 90 ��ఖప ం�ర నఖత��నన. ఈ టలణ�టల �ట �యయప
రమయప �� ఆఆ� ట�యయ, �వ���ప,��నటయపడ, ఖఉర �వ�ద� టల ం�ర ��యర పునన .
ు �న �ట “ �� �యయప” పప యవ�ట కల ����న 10 ��ఖప ��రఖ �ప, �ద���ఉ ష ���టల ం�ర
��ుఉ ��నన.
వ��–�� ప�ధ�లవగల
• �� వ� ���ర జధ ట ఖకల మర� వ�యర ఖకల ం� ��క ��ర బడటల పజ పును.
• �� వ� ���ర �ధ 1980 జకప ట “బ��ర” �ప ట రక ప �పప ��ప �. ఈ రక న వ� ���ర
ఇ నప�� నప�� ���నయఖ పఖవ�పపు ద పంంనన �.
• ఈ జధ ట రమయప �� అర� ��ఉ రప �� �య �ఉ ��ప �, ట ఖతకల �వపుకల న న భ�� ట ట రట
నుప�� న క �వ�� టను �ుద��టల�ర ��న.
• వ� ��� �వ��� ��క ��ర బడటల ఇ �టపంట టప ట ం నపబ� ర� �ట ప��టను వ��ఖతటల
�� ��ఉ ర�. ద�� వ� ంట ఖక �టజు ��� ం �క ద�జు.
• ర� �ట నన నబడ వ� అళట ��� పపుటల ఖయయర� ��య���ద� ��టయ ద�ఉ ����పప
బడఖతప �. పంట ��నయప ��య���ద� �� ���న ద�ఉ ��� పపుటల ఖయయర� ��ఆ� ఖ �వ�
ఖక���ద� �బడ ద పంంప �.
• వ� �ఖ జ కల ��ం పంద� 70 ��ఖప అర� ర �వ�, ద టల కృరప� న ద�టల �ుద�ట�� ఆ� ట
పం�న. �� జధ వ� టప ట ర� �టల పబకలప�� ప����. కనుక య�టల �ధ ట
���ప �� ంట 1/3 నుప�� ½ ర� వ� న ఖతప �.
CROP PRODUCTION -1 DA-102
14
1. ��ఖ��ర���ండం: 8 -12 వ��ట యు �ట వ�పబడ ఆకలట ��ర�ను యఖ ��ం��. �� టన ��క
పమయ ట �టకటల �న���� అళ� ��� �య ���ఉ న.
2. న గ�ఖత ���ండం: ��ర� �� నుప�� �కను క���ఖఉ �� అర�, రరజ, ��పక � � �ఆ� టప ట ��
��న ��ద� �ం� �. ట ఖత�� ��ంక�బజు. �� టన దబం నపబడ సకప �� ప�� � �రన ఒ ఉ��ద�
�క �రవ� ద�కలప�� ద� ఖర�� �వ��� ��కప �� �టకటల �బడఖతప �.
3. ూరం���ండం . �కకల �కకల, ��టలకల ��టలకల 25 ఆ�ప.� జ�రప ప��ంంం ��ం��.
భ���రప ంకల �� �ట టయట ఇపద� ంకల ంబప ట ��ంంద� పు
4. �లప� రష: టప ట ర� �ట బకలప�� ప���ఉ ప ద�ం కటల న �బజ ంకల . కటల న � �రణ కల
వ�ంవ�/ద��� �బర �, ��ంన 10 వ��ట ద క ��వ�, ఆ ఖవ�ఖ 10 వ��ట య �� ట వ� �బడ ��ర�
�అటను క ��ఆ�ఉ కటల న �కటల �అటట క�ఆ� న ��న. ఈ ధప �� క�య �ంబప టన ��వ�
ుయర� త�దబర�కల ఒక ంనున � వవం భ�� ద� ��వ� ఆ�ప �య ంర� న �� � ��ుఉ ప �. వ�ంవ� / ద���
�బర� �బబప ట �అటను కజు నఖత పబబప ట అళ కల ఖ��నపఖ ఆద�కష పజుఖతప �. �ప�
�ల� క నటల � ృ �ధ ��ప � నఖక�� ఆ�ఉ వ�కవ���ఉ న. ప����క వ�ంవ� /ద��� �బర� �బబప ట �ఖ
అళ� ���� ద � ఖఉ అళ� ృ �ధ ద� సజ బడఖతప �.
5. �ం��న�యం : టప ఖ���� నప��� ��� ర� �ట క�బజు. ర� ంకల న�� ఆయఖకల
న ���ద� �టల�� � వ�పబడ �ంరకల ఒక ద�టల వ�పంం ��యయ�. ధయ ధయ టప ఆవ��� ర�
�బడఖతప���. �ప� అర� ఆవ��యప �� ృ �ధ ��పజు��న.
6. ��ం � ర�వ��ల: ఆ�ప �య ంర� నటల ��� ��� భ���రప �ప���. ుఉ ఖ వ�ఆ�ఖతటట ర��య�క
ంర� నటల క��� ��ర�కల �న� జ ట �బ పు. ద�� రపజు రపజు ఆ�ప �య ంర� నటల ంకల ��
�బడఖత ర��య�క ంర� నట ��జు ఖ���పపుకలపం� న ��.
�� ���ర ట ��న �వవన ��న 6 యయకయనయ జధఖతటల ఆపవ�పపబప టన �క కల 50 -100 రకల ట�రన
�టకటల � �న �టకట నుప�� ట�రన నునటల ��ఉ న. ఒద క నున ట 400 ��పకటల రక�
పం�న.
క� పమయ యప ��ప �య జ� �� �ధ
1 ఖఉన వ�యణప(ంకవ�కల) 30 ద�ట టల 2 ద�ట టల
2 ��ర� యు (వ��టల ) 21 -30 8 - 12
3 �కట ధయ జ�రప (ఆ�ప. �) 10 -15 25
4 కలజుర� కల �కట పమయ 2 -3 1
5 ంర� నట ���ప ర��యనంర� నట �బకప ఖకల ఆ�ప �యంర� నట �బకప
ంకల
CROP PRODUCTION -1 DA-102
15
��ర��ల�ల �న�� ప�ధ�లవ��వగల:
• ధ �ప��ట ��ం���ద� ను �న ప���ట� ��ట రకల �అర��� జక� ప��పప���ద�
నుక�టర
• ద�పబప �ం �� ప��, �� న � రద�టను ంప �క ��ుద� ��.
• టప ట రర��ర ర� న ���ద� ద�టటల వ�పంం ��ుద� ��.
• టయ�న 15 వ��ట రపజు �� జర� ��ఆ� ఖర� �ఖ ఖఉ���ద� 4 వ��ట రపజు వవక ��వ� జర�
��ఆ� యనప �� పజును ��ఆ�, ం �ర�ద నన ఖవ�ఖ వ�పబడ �ంరకల 20 ఆ�ప.� ద�టల
రపరపు ద� ��.
• �టద� ఉన ఖఉ���న(రకల యంద� వ����అ) టప ట టలప�� ం నుప� యనప �� జకటయ �.
• �కటల �జం ఆకల �వ�ఉ�� పు కల�అ రక� ( ుయర� 7-10 వ��టల) పంకల ఆర�ఖ�� �ం� �.
• �అర��� ఉ ప��ప�� టయట కటల న �బజ ంకల . కటల న �రక�టన కల ంకవ��ద� �ప��� ద�రక
1.25 �. ��� �యం�ద� ర +ఆ�ఫనర 1.25 � ���, �ట ��స 0.5 � ��� ఉన 8 -10 వ��టట 25
ద�ట ట ఇుక � క� � టప�� టలప� ం� యనప �� పటయ �.
• �టద� ఉన 20 -25 వ��టకల బటయపకల కటల న ంకల �� ఆ�ఉ �ంర� ంద� 2.0 ��� ��వ�నద�ష (2, 4-D
�న ��యప ట ణప) ను క� � టప ట ం� �ఆ� అఆ� కటల న �కట �� బడనంం ��ద�వ� ��యయ�.
కటల న �కటల �నన �� నన న�� కటల న ��ర� � ��ద�వ� ��ఆ� ప� ఫ����న పజ పు.
• ఆ���రు ��ఆ�న �వ�ఉ ��రప వ�యర �ప ం�ష ంర� నను ఆమవ� జర� ట అఆ� క�య
జు��న�. ����న �ప ం�ష ను పకలరప జ ట ����. ఆ���రు ��య ��న నఖక� � �బడ
����టల �� ��ఆ� ఉన 15 వ��టకల , 35 వ��టకల , 60 వ��టకల ర� �వ�ఉ�� �ఆ� అఆ� రరజ
బడను ట అయయ�.
�ం వ� ���ర: (వ�� వ��స)
• భ� �రభ కటయటల బడ�పం న న న జృ�� ధ, జర� ��యకలప�� , ���� � ���, ం� కర � ��� 3 -4
��ర� �ఖఉ� జుద� ��టయ జు��న�.
• ���� ట� � �వర�� � వ� ఖఉ��టల �ట ���ద� వ� �� �� పబబప రప.
• ంకవ��ద� 25 -30 ద�ట ట ఖఉనప అుద� ��.
• ఖఉనప భ�� �వ� �య �ప�� ���రళ టన �టకటల య�� న కలప�� ప��టపంట 30 ద�ట ట
ఖఉ���ద� 60 ��� రట ద�రకప��కప , 50 % ం రల �బర � క� � ఖఉబప ఖ ప�వ�.
• ఉన ఖవ�ఖ �రపంక �టయ�.
• ��ర� నటల, కలపంటల వ�ష టకల �ప��న ఖవ�ఖ య��ణ� పం�� యవ� ప��పప పు
• ఉన 15 వ��టకల ర�ట ంకల నన �కటల ద� మయ�టట ��ం ఒక ఖ�� �ం� �. ట�� లప ట
టప ట ఖ��నపఖ �� నన నబడ �కటల ద� అ �కటను మయ� టట ��ంంద� పు
CROP PRODUCTION -1 DA-102
16
• ఉన ఖవ�ఖ కటల న �ట క రప � భ��ట �� నన నబడ �ప�� ����ష పజు ను ంకవ�కల
ఒక �ంర� �వ నపన భ�� �� ��ద�వ� ��ఆ� కటల న ను � �వ�పప పు.
• ఉన �అట వ��టకల 2,4- D (��వ�నద�ష) కటల న పజు ను ంకవ�కల 800 ��� �వ నపన ��� బటయపం
ఆకలటల �ట కటల నను � �వ�పప పు.
• త�దబర� కల 180 ద�ట ట నఖక� రక� �అటట ��ను ం అుద� పు
�యయ న ��నయ న ం�రఖతటల ����న ����యటల ట� � ఇఖర పంట� ��� ��టయ ఖకల . ం�రఖతటకల
రమయప �� ఆర� రద�ట ప��టను వ��ణ���ఉ ర�. ..
1. ంకల ��ణయఖ
2. ధయ ��ణయఖ � బ న ��పక
3. ం ��పక
4. నపబడ �యయప (parboiled rice)
5. ు �న( �� �యయప)
6. �� ంనస �యయప
��న �వవన ��న ప��టట ు �న ట�� ంకల వ�యర ధయ ��ణయఖ క���న బ న ��పక వ�యర
“క ��ద�” కల ��ప �న ం ��పక రద�టల 90 ��ఖప ం�ర నఖత��నన.
ం�రఖతటకల �యయ న �� క టలణ�టల�న ��పక బ న, ��పం ధృ , వ���న ��పకట ��ఖప, రప�ర �ట ట� �
��ట� ��పకటల, ద పఖ టలఖతర� వ�ప కబఆ� ంప� ఆ�పర� �ట ��పకటల, �� ��ఖప, ��పక ��ణయఖ టను వ��ణన
ట �ద� �ుద పం�ర�. ��న �వవన ��న టలణ�టల �ట �యయప రమయప�� ఆఆ� ట�యయ, ువబ�యప, ర��బ,
��నటయపడ , ఖఉర �వ�ద�టల ం�ర ��యరపునన .
ు �న �ట �యయప( �� రకప) పప యవ�ట కల �వ�ఉ�� (�ఖఉప �యయప ం�రఖతటట 10 ��ఖప)
��రఖ , �ద���ఉ ష ట నుప�� ం�ర �రపునన .
CROP PRODUCTION -1 DA-102
17
�క కజనన (Zea mays)
ఆ �భవం: �క కజనన పంను �ం �జం ��వ��� �రక, � � యయ, ఈద���ర ట � ం���ఉన ���టట
ఆ రభ ప�నంం �రవ�ఉప��ర�. జ��ణ �ద�ద� వ�యర ధయ �వ�ద� ట ఆ రభ ప�నంం ద పఖ ప � �� �ఉ ర�.
ఉరణ: పప ���టట �వ�ద� ట ంకల ఆ ఉ రరప ట �కకజనన���ర ��య బడఖతనన �. �ఖఉప ఖప ఉ
ట 57% �వ�ద�ట కర��రఖతప �. ఇఖర, రమయ�రన ���టట �����, ��ల, ర��య , ఇప��యయ ంకల ���ర
��ుఉ ��నర�.
ఇప��యయ ట �క కజనన ను �రకవ��, వ�క�� ష, పక�బ, సవ�య��, ధయ ��, ఖఉర ��, ఆపధ ��,
వ�యర తయపల ��, క�� ద���ర, వ�యర ��ర ట ���ర ��ుఉ ��నర�. న వ� టప ట 758 టలట
త�ద�ర ఆ ఉ రరప ట ���ర ��ుఉ ��నర�. ఖప ఉ 38. 87 టలట ంనునటల. మవ�ఫ ట 35.38 ద�ట టల / త�ద� ర� కల ,
ర� ట 59.98 ద�ట టల / త�ద� ర�కల
ఉపఉఖపఖతత �ల:
1. �క కజనన ఆకలటల, ద�పబప, ఆ��ట�జ ��న�, � ర ఖయయవ� ట న�, వ� �పం (wrapping) � ర
ఖయయవ�ట న�, ంప��న ఖవ�ఖ �ఖఉప �క పం ��రకల ��న� ట�క soil conditioner ��న�
�� బడఖతప �.
2. �కకజనన ఈ జ ట � ��� � నట ఖ ��న�, �ఖ జ ట ద�య ��ర ��న�, �టల న ుద�ను
జ ట ద�� �అ కప�� ��న�, ��పక ర �వ�న ఖవ�ఖ �అక రద�ట వ�� ట ర�� ర�కల ��న�
�బ బడఖతప �.
3. ఖఉనప � నట ద�ళ �ణ� �� , �ంం వ�యర �కవ� టట �బ బడఖతనన �.
4. ��పక నుప�� �� వ� �� ద�జ, ుద�� జ, dextrose, cellulose, gums �జటల�న ర��యన �వ�ధ టల
ఖయయర� ��య పును.
5. �క కజనన నుప�� ఆట�ల, ఇథ��ల పం ర��యన �వ�ధ టల ఖయయర� ��య పు.
6. �క కజనన న�� ను �అక ���ట పం న�� �� �బడపు��నర�. ఇ � సృజయ ప ప��ఖ వ���టకల
ప� �. ఈ న�� ట ���� వ�యర ఓ�న ఆయటల ంకల �� పం�న. ద టల�� ట ల ఖకల ��
పంంప �.
7. corn flakes, soup mix, instant corns, puffs, upma mix, kesari bath �జటల�న �అక ద�ర న,
� � �ప�� �వ�ధ టల ఖయయర� ��య పును.
�క కజనన వ��కరణ: classification �క ��పక ట � endosperm �� ��న ం బడ ��� నటల �� భ�ప��ర� .
1. DENT corn: Zea mays indenta: ఈ రకప ��పకటట రమవ��� ���ప ట ు న ట� �, ��టల న
రప�రట ��పట పంంప �. ఈ ��పట �ప�� �ర�ప �నపజర�� ంప�� కలప�పపుకల న బప టన రప��ప �.
ఈ రకప ంకల �� �వ�ద�ట ���రట ప �.
CROP PRODUCTION -1 DA-102
18
2. Flint Corn: Zea mays indurata: ఈ రకప ��పకటట రమవ��� ���ప కలప�పపుకల నపంంప �. �ంట
ద�వ�క త����ట ట వ�యణప ంకల �� పంంప �. ��న పఖర పం�� ����పపబప ట ంకల
���ర ట ప �.
3. Pop Corn: Zea mays everta: �టయటల ��య���ద� నుక�ట�రన �. ��పక �నన ��� ప�� ంకల
��ఖప ద�వ�కత����ట క��� పంంప �.
4. Flour Corn: Zea mays amylacea; �ంట ��పకటల ంకల �� నప వ�యర ద�వ�కత����ట టను
క��� పం�న.
5. Sweet Corn: Zea mays Saccarata: ��పకటల ంప��న ఖవ�ఖ ంకల �� పకరటల వ��� పం�న.
6. Pod Corn: Zea mays tunicata: ఇ ఖకల నుక�ట�రన �. ంకల ఆ ఉ రరప ట �ణ�కయ రప ��
���ర ��ుఉ ��నర�.
7. Axy Corn: Zea mays cerabina: �� ��పకటల ���న ఖవ�ఖ ���జ రరప �ట �ర�ప
క� �ుఉ ప �. �ం� gums ఖయయవ�ట textiles వ�యర � ర వ���ధనట �����ఉ ర�.
�క కజనన రద�టల:
రకప పం ద�టప ��ర �� /
ంకవ�
�రణ �ణ�టల
త���డ
DHM - 103 105-120 22-25 Q ద � ద�పబప కలళ� ���రళను �వ���పప �టజు
DHM-105 105-120 25-30 Q ఆకల యబడ, రకల కలళ� ���రళ ను �వ���పప �టజు .
ఆ�ర �రన ��క ��ర �� � ఇపును.
DHM-1 85-90 18-20 Q టప ద��క త���డ, ఆకల యబడ ���రటల ను రధ
పఖప �� �వ���పప �టజు.
TRISULATHA 105-120 25-30 Q �క కలళ� ���రళ�ను ఖంం ద న�టజు
DHM-107 88-95 22-25Q ధయ ద��క త���డ, పకర క� ప�బప
DHM-109 85-90 22-25 Q టప ద��క త���డ
ద�ప న �ట/
ఆ�పధం
ర�/సరష/ ర�ణ 90-100 18-20 Q వ�ష ��ర వ�ఆ�ఖతటకల నుక�టప, టల�న ��క ��ర ��
� �ట రకప
��యక రకప
ప ర �ప ద�రన 95-100 18-20 Q �టయటల ��యరంకల నుక�ట �రన
యధువ� 65-70 30-35 అట
� కప��టల
� � కపబ రకప, 30-35% పకర క���, ��ద�ప� (� �
రకప) నుంకల ను �న .
CROP PRODUCTION -1 DA-102
19
�యయ ఆ ట ద�రన 70-75 30-35 అట
� కప��టల
� � కపబ రకప, 30-35 % పకర � న��ద�ప� నుంకల
ను �న . కప�� వ�యణప యధువ� కపంట �జ� � ��
పంంప �.
��వరషం:
�కకజనన పం ప� ��� రణ��న ఇ బడఖతప �. 85 % రకల �కకజనన ను మవ�ఫ ట ���ర
����ఉ ర�. ంపజుకన�� ఈ పం వ� �నర ��ఖ 15.60C క��న ఖకల ననంన�� �ర��రజట ఆ�� న ఖతప �. ఈ
పం పపును ఈ జ ట న� ఖంం ద�ట�జు. ఈ పంను ప ఖరప రష �ఖప 600 mm ననన �న �ప��ట
ప� �� ���ర ��య పు. ం �ట ను ంం వ�ఆ�ఖతటట న� ఖంం ద�ట�జు.
����ల:
1. ఇుక, వబ���, �ర� వ�యర ట ���న ధయ రకప �అటటల నుక�టప
2. రర��ర ర� న నర �ట వ�యర జక� ��క 6.5-7.5 రకల �ట �అటటల నుక�టప
3. ఆ, ��ర, �బడ వ�యర ర� �ట ప�� భ�రటల �ద� వ� న.
�త అం:
�కకజనన ను మవ�ఫ ట వ� టప ట �న �ప��టట ష 15- టల� 15 రకల ఖతఉ ద� పు. ర�ట ��టప��ణ�,
వ�యట ఆ �ప��ట ద� ర 15 -న ప ర 15 రకల ఖతఉ ద� పు . ద���ఉ ట ద� ర 15 –కన వ� 15 రకల
���ర ��ుద� పు. వ�ష �� వ�ఆ�ఖతట ఆ�ు ట న ఖతఉ ద� ��.
�త ప�ధ:
1. బ � ���� � ర�ట ధయ 60-75 mm �కట ధయ 20-25mm ంబప ప��ంంం ���ర ��ళ�
��ుద� ��.
2. బ � ��ళ� కల�� � న 1/3 ంఖతఉ ట వ�పబడ ఆ�పం��ంర� ట ఖత ట ఖతఉ ద� ��.
3. ఈ రకప �� ంకవ�కల 26,666 �కట ��పజఖ � ఖతఉ ద� ��.
4. ��యక రద�టకల ర� ర�కల ధయ 60cm, ర�ట య�� 20 cm వ� న ఖతప �.
5. బ � ��ళ� ం �ర�జటకల, ��క ం� �ఆ� అయ���ద� వ�యర పం �ర��రజట కల ��
బ��న.
6. ంకవ��ద� ����రణ రద�టకల 7 ద�ట టల , యధువ� రద��ద� 4-5 ద�ట టల ఖఉనప రప
7. ద�ట ఖఉ���ద� �బడ ��� రట పద�క�బ ట� � ఇ��� ద� �డ ట ఖఉన � �ధ ��యయ�.
CROP PRODUCTION -1 DA-102
20
ర�వ��ల/ �ల
మవ�ఫ ర�
నఖక� 40 kg 48 kg
��రప 20 kg 24 kg
ం�ష 16 kg 20 kg
1. ం �ర�జట ద��పజ నఖక� � ��ఉ ం నపబడ ¼ పఖత ఉన �అట వ��టకల ½ పఖత , 50-55 వ��టకల
¼ పఖత అయయ�.
2. వ�ష ��ర పంకల 2/3 పఖత నఖక� � ��ఉ యప ట ����న నఖక� � ఉన 30-40 వ��టకల
అయయ�.
3. �ఖఉప ��రప ను వ�యర ం�ష ను ంర� నటల ��ఉ యప ట అయయ�.
4. ంకవ�కల 20 ద�ట ట �ప ట�ట ను �బడ పంట కల ఒక��వ� జుద� ట అయయ�.
5. �కటట �పకల ట ప ఆకలటల ు న ప రప�ర ట ద� యరబప ట� � ట�ఖ, ��ర� ��ట ��� ��
క� �ఆ�ఉ �ంర� ంద� 2 ��� రట �పకల ట�ట ను క� � ��ర� �� ��ద�వ� ��యయ�.
6. �� �ంం ంర� నటల అఆ�ం నపబడ భ��ట ఖ��నపఖ �� ప���.
7. ంర� నటల అఆ�న ఖవ�ఖ ��ళట ం ం� యయ�.
�లప� రష:
1. ంకవ��ద� 1-1/2 ద�ట ట ం�ష 50% �� పజు ను 200 �ంర ంట క� � ఉన పం�అ ట� � 2,3
వ��ట భ�� �� ��ద�వ� ��యయ�.
2. 30-45 వ��ట జ ట పఖర కృ�� ��ఆ� ఖవ�ఖ బ � ���� � ��ళ� ��ుద� ��.
�ం��న�యం:
1. �క కజనన �ంకల రపజు, �ఖ జ ట , ��పక �టల న ుకల�అ జ ట ��� ర� �ంబప
రప
2. 30-40 వ��ట ట న ట�ఖ ��ర� కల ��క ర� ��కరప.
3. ఉన ఖవ�ఖ ��ట ర� ��ఆ�ఉ ఖఉనప �టద�ఖఉజు.
�ంఖరపంం�ల:
1. �క కజననను కప � � ��� ఇఖర వ�ట� ��� పఖర పం �� 2:1 ��ళ ట ఖతఉ ద� ��.
2. క�ర��యటట క��� పఖర ఖన �� ���ర ��ుద� పు.
3. �కకజనన + �ర – 1:2
�కకజనన + �నుర – 1:2
�కకజనన + �న యయ�కలబడ -1:2
CROP PRODUCTION -1 DA-102
21
�క కజనన + రటప�� – 1:1
4. పబ �ంట �జం 3-5 ప ఖవ�ట రకల పఖర పం �� ���ర ��ుద� పు
5. �క కజనన ఖర� �ఖ అర���న� ట జు� ర��రబడ ట� � కప � � అుద� పు.
పంంసుఖ:
1. కప�� �� �ట రటల ంప��, ��పక �జం� నటం ��రటల రప�� పం వ� కఖ ను ����ఉ న.
2. ఆ జ ట ుయర� �� 25-30% �� పంంప �. కప�� టను �కట నుప�� అర� ��ఆ� 3-4 వ��టల
ంపబట ��� ఆర �ం� �.
3. కప�� ట నుప� ��పకటను అర� ��య���ద� ��టర �అ ��పకట న�వ�ప�� యప�� �న ����.
4. �టయట రకప అఆ�న నబడ ��పకట 30-35% �� నన నబడ కప�� టల ద�ఆ� ంట ఆర �ం� �.
5. ంపబట ఆర ����� వ�న�రన �టయటల �� యరక ��పక ���, ��ణయఖ ఖ�ర� ఖతప �.
6. � � రకప అఆ�న నపబడ �టల న ుద �అ జ ట కప�� టల �ుద� ��.
7. ప ర �ప ద�రన వ�యర యధువ� రద�టను కప�� �ఖ జ ట �అ ద�ఆ� �� ద�రన �� �బడద� పు
8. �క కజనన ను � నట ఖ ద రకల అఆ�న నబడ 50% �ఖ జ ట ��ర� ను ద�యయ�.
కజనన (Sorghum vulgare)
ఆపధ �� ట కజననను మవ�ఫ ట 4.5 టలట ంకవ�టట , ర�ట 6.5 టలట ంకవ�టట ���ర ��ుఉ ��నర�.
ంకవ�కల వ�వ� ��ర �� మవ�ఫ ట 612 ద�ట టల, ర�ట 530 ద�ట టల �� న జు �రపునన �.
ఆ వ�భ ప: ద పఖ ప � ఆ��ద� � వ� ద పఖ ప � �ఆ �యయ � �� ��ఉ ర�.
ఉరణ: కజనన రమయ �రన పం �� ఇప��యయ, �����, ఆ��ద�, �వ�ద� టట ���ర��ుఉ ��నర�. ఇవ�ష, �ద���ఉ ష,
ద వ�యయ, ఆఆ� ట�యయ ���టట ద పఖ రకల ఈ పం ���రట నన �. ఇప��యయ ట �న వ��� ట టట ���రట
నన �. ద�� ��కప �� ఖకల రష �ఖప నన వ��� ట టట న�� �వ� ట, కవ�ర ంక, ఆపధ ��, ధయ ��,
ఖఉర ��, పక�బ, ��ర, ఒవ���, వ�క��ఉ ష టట ���ర ట నన �.
ఆపధ �� ట కజనన ప��ప�� �ప��టల: �ఖఉప ఆర� ...
1. మవ�ఫ ట ఖకల రష �ఖప ప�� ంర� పటయ �అటటల �ట స �బ న�ర, నట�� పబ, కరకనల, కబ
2. ��క రష �ఖ �ప��టల: ఆ �టయ �ద, �జ, రప��వ���� , వ�యర ద�ప
CROP PRODUCTION -1 DA-102
22
3. య�� �పఖప: మ�ప, రప�ల, నట�� పబ
4. నప �యట ట య: కరకనల, కబ �టయ టల
5. ����రణ ర� �పఖప: ఆ �టయ �ద, రప��వ���� , కవ�ప న�ర, �జ, �క�య �ద, కరకనల, స �బ
న�ర �టయ టల
6. ఆటయప �� కజనన ప��ప�� ర� �ప��టల: � ట� ర� వ�యర వ�ర �ప��టల�న ద�ప �టయ టల
రస�ల:
త���డ/ వ��ం� ఋఖత న
పం
ద�టప
వ��ట
��ర �� (ద�/ం)
�రణ �ణ�టల
����ర
CSH-5 �న ద�టయటకల
ను �న � 105-110 14-16
కపద� కప�� ఆద�రప ట నప�� �� ���రటల ను
ఖంం కలపంంప �.
CSH-9 మవ�ఫ – ర� 105-110 16-18 �న టలణ�టల CSH-5 య �వ� ���అ పం�న.
CSH-13 మవ�ఫ – ర� 110-115 12-14 ంఖతఉ �� �ర��రఖతప �. �వ ప ంకల �� ుఉ ప �.
CSH-16 మవ�ఫ 105-110 15-17 �� వ�యర ఆకల ప���రళను ఖంం కలపంంప �.
రస�ల
PSV-1 మవ�ఫ 105-110 10-12 ��పక ��టల న, �వ ప � నటల నుంకల నుక�టప
�� పంంప �.
CSV-15 మవ�ఫ 110 10-12 �న టలణ�టల ుయర� PSV-1 య �వ� ���అ
పం�న.
NDL-��ట
కజనన -1 య��- ర� 105-110 10-12
�ంకల ఖంం కలపంంప �. ��పక వ�టలం ట ఇ కప � ట�క
��� వ�టలఖతప �.
NDL-��ట
కజనన-2 య��, ర� 95-100 12-14
పం ఖర�� ద�ఖకల ుఉ ప �. ��పకటల టయ న�� ��ట��
�ర��ఉ పం�న. ��పకటల ుటభప �� వ�టల��న.
NDL-��ట
కజనన-3 య��-ర� 100-105 12-14
�వ ప ంకల �� ుఉ ప �. �ం ను ఆకల ప ���రళ
ను ఖంం కలపంంప �.
N-13 ప
కజనన య�� –ర� 95-100 7-8
�వ ప ంకల �� � ��ణయప �� పంంప �. కజనన
టల ను �ం ను ఖంం కలపంంప �.
N-14 ప
కజనన య��-ర� 110-115 10-12
N-13 కపంట ��పకటల వ�యర �వ ప ంకల ��
ఇుఉ ప �.
CSV 216R ర� 110-115 12-14 ��పక ��టల న, �వ ప ంకల �� � , ��ణయప ��
పంంప �.
�టలప-2 మవ�ఫ 105-110 11-12 ��పక ��టల న, ��క �వ ప ��ర �� � ఇుఉ ప �. ��
���రటల ను ద పఖ రకల ఖంం కలపంంప �.
CROP PRODUCTION -1 DA-102
23
NTG-4 ర�-య�� 90-98 13-15
నట ద�పబ కలళ� ���రటల ను ద పఖ రకల, � న
పప న ఈ� వ�యర న� ప నర��ర ను ద పఖ
రకల ఖంం కలపంంప �.
M-35-1 ర�-య�� 115-120 10-12 ��పకటల వ�యర �వ ప ��ణయప �� పం�న.
��వరషం:
కజనన పం ��క �నర ��ఖ వ�యర ��క నఖక� ంజ��� � ఖంం ద��టజు. కజనన పంకల ���ట �నర ��ఖ
15-400C రకల వ�యర 400-1000mm ప ఖర రష �ఖప నన �ప��టట ఈ పం ను ���ర
��య పు. ఖఉర ��రఖ �ప ట � ���ద�టప ట �ట ఖకల �నర ��ఖ కల కజనన పం వ��� పబజు. �
యప ట ���ద�టప ట ధయ వ�యర జ��ణ ��రఖ �ప ట కజనన పం ను ���ర ��య పు. ంపజుకపంట
ఖఉర ��రఖ �ప ట కపంట కబ ంకల �నర ��ఖ పంంప �.
����ల:
1. కజననను �న రద�ట �అటట ట ప��పప పు ద�� ఆ�ప �య న ంర� న ంకల �� నన పకనున
�అటటల ఖయపఖ నుక�ట�రన
2. ���క �ం ఆయ �న వ�యర ���క �ం ��ర���న PH 5.5 నుప�� 8 రకల ఖంం ద��టజు
3. ప� కజనన ���ర ��ఆ� �అటట రర��ర ర� న నర క��� ప���
4. �క కజనన కపంట కజనన పం ం �ట ఖంం కలపంంప �.
�త అం:
మవ�ఫ – ష
య�� – ఆ� �ప ర
ర� – ద� ర
ట�ట ర� – న ప ర
అ – కన వ�
ఖత ��థ: ఒక ంకవ� కల 3-4 ద�ట టల
ఖత �ధ : ద�ట ఖఉ���ద� 3 ��� రట ���వ�ప ట� � ద� � ష పజు ను క� � ఖఉన � �ధ ��యయ�.
�త ూరం: 45 X 12-15 cm
ర�వ��ల: ంకవ�కల ��టల�ర ంనునట FYM ను ఆమవ� జుద� ట అఆ� ��� క�య జు��న�. ��రప, ం�ష
ను � వ� జుద� ట అయయ�.
ం �ర�జట పం వ�ష ��ర న పం
నఖక� 32-40 kg 24-32
��రప 24 kg 16 kg
ం�ష 16 kg 12 kg
CROP PRODUCTION -1 DA-102
24
నఖక� ంర� నటను జ��టల �� ��ఉ ం నపబడ , ద�టలఖతఉ ��ర� జ ట అయయ�
�ం��న�యం:
1. మవ�ఫ ట క�ననకల ర� �ం� �న రప ట�జు
2. ���క �ంం �అటట �వ��ద� ఒక ��వ�, నట వబ��� �అటట �త�ను వ��టకల ఒక��వ� ఖ�� ఇ ��
3. �ఖ వ�యర ��పక �టల న ుకల�అ జ టల ం ద�టక జటల
�ంఖరపంం�ల: కజనన + కప � – 2: 1
�లప� రష–�ంఖరృ�� :
1. ఉన 30 వ��టకల �రపంక ట� � జప � పఖర కృ�� ��యబప టన �� ��� �కటల ���
�ర��ర��న
2. కటల నను � �వ�ప��పజుకల ం�ష (50%) ంకవ�కల 800 ��� రట �వ నపన 250 �ంర ంట క� �
ఉన పం�అ ట� � 2-3 వ��ట ట ట �� నన నబడ ��ద�వ� ��యయ�.
3. కజనన ఉన 35, 40 వ��టకల కజనన టల �టద�ఖతఉ ఖతప � . కజనన టల (straiga) �టద� ఉన
ఖవ�ఖ �ంర� ంద� 50 ��� రట ��యప ట�ంం ���, 200 ��� రట య�వ�యయ ��� క� �
టల �� ��ద�వ� ��ఆ� � �వ�పప పు. ట� � 2,4 –D sodium salt , 2 ��� రటల �ంర� ంద� క� �
��ద�వ� ��ఆ� క��� కజనన టల ను � �వ�పప పు.
పంంసుఖ:
కపద� ద�పజ ర�టట � ��పకటల ఆకల ప రప�ర నుప�� ��ట�� యవ� ��పక ట ననన �టల ంప�� న న �ప�� ��
యవ�న నబడ ��పక ద��ప � ���ప ట నట� ��ర రప��న ఖర� �ఖ పం ను ద�యయ�. ద�ఆ�న కపకలటను 2-3
వ��టల ంపబ ట ఆర �ం కం�ట� ���, ం� కర � ��� న�వ�ప�� ��ఆ� , ��పకటను ఆర �ం �ట ��ుద� ��.
క� ట� � �పం (BAJRA)
��ఆ ఉ య ��ర: Pennicitum typhoideum
���అ pearl millet, cat tail millet, Bulrush millet � క��� పం�ర�.
ఆపధ �� ట క� పం 1.45 టలట త�ద� ర ట ���ర ��య బడఖత 1.50 టలట ంనునట ఖప ఉ� ఇుఉ నన �.
ంకవ�కల వ�వ� ��ర �� 4 ద�పం�ళ�
ఆ �భవం: ఆ��ద� వ�యర ఇప��యయ
��వరషం:
1. ఈ పంను ధ ��� రణ వ�ఆ�ఖతట ���ర ��య పు. క� పం ��� రణప ట � �నర ��ఖ , ం
ంజ���, � ఖంం ద � ప� ��ర ��� ఇుఉ ప �.
2. క� ట ధ రద�టల photosensitive పజు ట ఈ పం ను ధ ద�టయట ���ర ��య పు.
3. ఈ పంకల ఖకల రష �ఖప (400-500mm) వ�యర �� ��� రణప రప
CROP PRODUCTION -1 DA-102
25
4. పం న �� �వ��బ జ ట �� �ట ��� రణప, రష �ఖప , ప� �రయ రర� రప
5. పం �ఖ జ ట వ�ష �ద� �రవ� ద�కలప�� ప�ుద� ��. రషప ననంన�� న ప�� రషప ళట
ద ంం ద � న బప వ�యర వ�� ప రప ఖకల �� పంంప �. �� ట ��ర �� ఖ�ర� ను.
6. క జ ట �� ��� రణప � క���న ��క �రయ రర� రప
7. క� పం ం ంజ��� � ��� ఖంం ద పఖతప �. ద�� ��క రష �ఖప, పపు ను ఖంం ద�ట�జు.
����ల:
1. ���క నుప�� ధయ రకప �అటట ���ర ��ుద� పు
2. ర� ఇపదబ రర��ర ర� న నర �ట �అటటల నుక�టర
�త అం: మవ�ఫ – ష, టల� , అ – కన వ�
ఖత ��థ: ంకవ�కల 1.6 ద�ట టల
ఖత �ధ : 2% (2 gr/lit) నప ం � ణప ట ఖఉ��టను 10 ����టల నపపబప �వ� ‘ంవ�� ట’ ర�పజ
����టను ��ట�ంంం ��ఆ� �నట��పప పు. ఆవ�న ద�ట ఖఉ���ద� 3 ��� రట ‘���వ�మ’ ను క� � ఖఉన � �ధ
��యయ� .
�త ూరం: ర�ట ధయ 45 ఆ�ప. � X �కట ధయ 12 నుప�� 15 ఆ�ప. � . ంకవ��ద� 58000 నుప��
72000 �కటల ప���.
��ండం: ��ర� న ఆ� �త�ను వ��ట యు �ట ��ర� �కటను ��న ��� �న జ�రప ట ��ం పు
రస�ల:రకప ఋఖత న పంద�టప
వ��ట
��ర �� ద�/ం �రణ �ణ�టల
WCC-75
composite
మవ�ఫ, అ 85-90 8-10 ��ర� 180 cm ంఖతఉ �వ��� కలజుర� కల 2-3
�టకటల అుఉ ప �. కపద� బ న 25-30cm
కపకలటల టయ న�� నప�� ��పకటల టయ న�� ���జ
రప�ర ట పం�న. వ�� కపద� ���రటలను
ఖంం కలపంంప �. �న �టయ టకల ను �న �.
ICMH-45I మవ�ఫ, అ 85-90 10-12 పకర రకప ��ర� 185 cm ంఖతఉ ం ���, 2,3
�టకటల అుఉ ప �. ��పకటల ధయ టయ న ��
���జ రప�ర ట పం�న. వ�� కపద� ���రటలను
ఖంం కలపంంప �. �న �ప��టకల నుక�టప
mallikarjuna మవ�ఫ, ర� 80-85 8-10 వ�ష �� వ�ఆ�ఖతటకల ఖంం కలపంంప �. క� ���ర
��ఆ� �న �ప��టకల నుక�టప
ICTP 8203 మవ�ఫ, ర� 80-85 8-10 ��పకటల టయ న��, ��ట�� పం�న. వ�� కపద�
���రళ ను, �ం ను ఖంం కలపంంప �.
CROP PRODUCTION -1 DA-102
26
ICMU 221 మవ�ఫ, ర� 85-90 8-10 వ�� కపద� � ఖంం ద��ట ద�ప న �ట రకప,�న
�ప��టకలనుక�టప. WCC-75 కపంట టల�న �.
AP51 నపఖ మవ�ఫ 80-85 8-10 వ�� కపద� � ఖంం కలపంంప �. ఖకల రష �ఖప
ట క��� ప� ��ర �� � ఇుఉ ప �.
ర�వ��ల:
ంకవ��ద� 4 ంనునట FYM ంర� నను ఆమవ� జుద� ట అఆ� క�య జు��న�.
ం �ర�జట పం వ�ష ��ర న పం
నఖక� 32kg 24kg
��రప 16kg 12kg
ం�ష 12kg 8kg
�ం��న�యం:
1. క� ట పం జు రక ��ఆ� జ, �టక జ, �ఖ జ, వ�యర �టల న ుద�ను జ �జటల�న జటల
ద�టక�రన . ఈ యప ట �అటట ఖ��న �� ప���.
2. �కటను 30 వ��ట యు ట ంకవ��ద� వ�పబడ ంనునటల అర���న� ంం �అట �జ రపబప �వ�
భ�� ట � ��ను ఆ వ� ద�కలప�� ద� �బడద� పు.
�లప� రష/�ంఖరృ��:
1. ఉన వ�పబడ �వ�ట ట న కటల న �ఆ� అయయ�.
2. ఉన పం�అ ట� � వ�పబడ, �బడ వ��ట ం�ష 50% �� పజు ంకవ��ద� 400-600 ��� రట
�వ నపన 200 �ంర� ంట క� � �� నన నబడ ��ద�వ� ��యయ�.
3. 25,30 వ��ట నపబడ �రపంక ట� � జప � పఖర కృ�� ��యయ�.
�ంఖరపంం:
క� + కప � -2:1
పంంసుఖ���ప��:
క� పం ట �టక కపకలట కపంట ��న ద�పబ న కపద� �జం ద�ఖకల ుఉ ప �. వ�పబడ ట� � �బడ జ ట
కపకలటల ద�యయ� ుఉ ప �. ద�ఆ�న కపకలటను ��� ఆర �ం కం�ట� ట� � ం� కర � ��� న�వ�ప�� ��ఆ� ��పకటను
అర� ��య పు. ��పకటను ��� ఆర �ం �టల ��యయ�. నపబ నపబడ ��పకటను ంపబ బ ఆ�నంన��
నర��రట �వ� నుప�� ద� �బ పును.
CROP PRODUCTION -1 DA-102
27
వ���/ ���జటల/����
Eleucine coracana
Family: Poaceae ( న నరఆ�)
ఆవ�ధక �రమయఖ:
• ఇ � �ర�����యటట రమయ�రన ఆ�ర న పం
• ��పక రక ప ట ద �న ��యక రద�టల ‘ �ప’ ��య���ద� �� బ��న.
• వ��� �ప�� � �అక ఆ�ర న పంద�ట ట �����ఉ ర�. �� నుప�� ��యక�రన ను ప��వ�టల�న
��ద ట�ట టల, టబ�� టల, ఆ�టల, �యప వ�యర �అక ఇఖర ను ప��వ�ట ఖయయవ�ట
������ఉ ర�.
• ఆ�ర న పంటల �నంట క��న వ���ట ుననప (ద��షయప) ంకల �� ట�పపబప టన వ��� యటల
రక ప ట న� ఇఖర పపం �టట ఆ�వ�ట ఖయయవ� ట న� ����ుఉ ��నర�.
• ��ర వ� టర ట � నయ కటల వ��� నుప�� ��వ�న � ద�� ����ుఉ ��నర�.
• పకర �య��� ��కప ద�కలప�� పప���ద� వ���� � �య ఉప �� �బడఖత��నర�.
• వ��� �వ ప ��టయ �ప��టట � నట ఆ�రప �� ����ుఉ ��నర�.
ఆ ఉ రరప:
• ఆపధ �� ట వ��� 1.13 టలట ంకవ�ట ప��ుఉ ��నర�. రమయప �� �ఖతఉ ర�, స �బ న�ర,
కయ న�రప, ��మ ంనప �టయ ట ���ర ��ుఉ ��నర�. వ� టప ట ఖప ఉ 49 అట ంనునటల ద���
ంకవ��ద� 4.35 ద�పం�ళ ��ర �� ����ుఉ ��నర�.
• �ప ట కవ�ర ంక , ఒ����, ��ర�, ఖఉర ��, ఖ�ళ ��బడ వ��� ట టట ప��ుఉ ��నర�.
• ఖఉరద���ఉ �టయ టల�న ��ద�కలళప, కయన�రప, �టయ టట రపజు�� ��న వ�ష టను ఆ��రప �� ��ుద �
వ� ప��ప�� పం టయటట జనప �� ఒక పం �� “ రరజ ����” � ప��పపబప వ� �ం.
• వ� ద�ఆ�న ఖవ�ఖ య��ణ� �అటట ట న�, �ం భ�రట ట న� ద �� �ం ం �ర�జట ద��పజ వ��� �
వ�పబ పం �� ���ర ��ుఉ ��నర�.
CROP PRODUCTION -1 DA-102
28
నప ����యటల: న �ప ట 2.4 ద�ం త�ద� ర ట ధ రద�ట నప ����యటల ప��ుఉ ��నర�. ఖప ఉ 1.4 ద�ం ంనునటల.
ఆపధ �� ట 20 టలట త�ద� ర� . � �ంం ��పజకఖ త�ద� ర�కల 600 ద�ట టల పబ�� వ� ట ��పజకఖ 676
ద�ట టల . �ఖఉప ఆ�ర పంట ఆ ఉ రరప ట నప ����యటల 19 % ఆక��ప��న. �ప ట ��నప �� నప
����యటల ప��ప�� �ప��టల ధయ ��, ఖఉర ��, �వ� ట, వ�క�� ష 81 % రకల ఖప ఉ ��ుఉ ��నన.
ఆపధ �� ట నప ����యటల ప��ప�� �టయ టల �రపం�ర�, ద�ప, ఖతర�ప �� � వ�, కరకనటల, స �బ
న�ర, నపఖ �ర �జటల�న . �ప ట ప�� నప ����యటట రమయ�రన �నుర, ఆ�న�, కప �, �ర,
����న �న రద�టల క� � 40 % ��నన. ఆపధ �� ట ��న నప ��నయ పంటల ఆ�న�, �నుర,
కప �, �ర, ట టల, ఇఖర నప ����యటల.
పపప ట నప ����యట ఖయ��క ఆ ఉ రరప, ఖప ఉ న �ప ట �అ నన �. పప ఖప ఉ ట 25% న
�ప ట �అ ఖప ఉ నఖతనన �. ఖయ��క ���ప క��� న �ప ట �అ నన �. నప ����యటల ��ర
��ుద �అ ���ట న ���� � �� �� నప. య���ర( వ��), �ద���ఉ ష, ద�న��, ం�పక��యయ, ంవ� ,
ఆఆ� ట�యయ నుప� ుయర� వ�పబడ అట ద�ం రక �యటల టల ��ఆ� 16 టలట ంనునట నప ����యటల
��ర ��ుకలపంం��నప.
పప�పచ�యప�పంం� లమయఖ:
1. నప ����యటల ఆ�రప ట యప కృఖతట ద రఖను �ర���న. �వ��బ �టటల నుప�� ృజుధ ట రకల
�ుకల�అ ఆ�రప ట ఖ��నపఖ యప కృఖతటల ట���� �టట �ర��రజట �జ�ట �స ��ర�బయప
పబజు.
2. ఈ పం ట ం�ష, మ�క�టల, క��� ంకల �� ��నన. ం�ష A � � న 3-4% పంంప �.
3. వ�� వ��కల ���ర నఖతనన ���ర భ�రటను �ర న ఆ� ద� �ుకల వ� ���ద� క��� వ�ట
పంటల ంప� టల ����ఉ న.
4. అర� ��� రణప ట � నఖక�� ప��తప� అర� � �� �టల �వ� �అటకల ప ���ఉ న.
5. ఆకలటల ద�బటల కల� ఆ�ప �య �ర�ప �� యవ� �అట �� క వ�యర ర��య�క టలణ�టను �ర��ర
ర���ఉ న. ఈ �ల� క నట � ృ �ధ ద� �బపబ��న. ఈ �ల� క నటల �రపఖరప �� �ం క ద�రయ
కటయ �టల కర� నద పం� �అటను �రట ర� , �� ను �ట పపుద �, �అటట �ట న ద�టను
�కటల ����పపు ద �అ ధప �� యరబప ట �టల పపు ద పంం��నన.
6. నప ��నయ పంటల � నట ఖ �� �� బడఖత��నన.
7. ఈ పంటల ���ర ��యబప �వ� కటల న ధృ ఖ�ర� ఖతప �.
8. నప ����యట పంటను ���ర ��యబప ట �అట ద�ఖ వ�కం బడఖతప �.
CROP PRODUCTION -1 DA-102
29
s.no నప ����యటల న ం�ను % ��నయప పంటల న ం�ను %
1 ఆ�న� 21 వ� 8.5
2 కప � 22.3 ��ధు 12.8
3 �ర 24 �యయప 6.9
4 �నుర 24 �కకజనన 11.1
5 �వ� 11.5
పప�పచ���య�పంంవగల�లఅఅయ�ల:
��వరషప����ఖత�ల:
1. వ�ట ���ర ను 92% రకల వ�ష ��రప �� ప��ుఉ ��నర�
2. ద�టక జ ట ��క ం ంజ��� ద� వ�యర ంకల �నర ��ఖ కల �రవ� ద� బప కర��రఖతప �. ����రణ
వ�యర యన వ�ష ట టన ం ంజ���ద� వ�యర ం రప న కల పం �రవ�ద� బప కర��రఖతప �.
3. �అట ద�ఖకల �రవ��న ��ర పఖప ద�� �అటట వ�టను ప��పపబప టన ఖకల ��ర బడటల
ుఉ ��నన.
4. వ�టల ు�నఖ�రన పంటల. ఆ���న, ��ర���న, ం రప న ను ఖంం ద�ట� న. ం���ఉన
ం ంప నన �ప��ట ప��పప ��ద� �ద� వ� న.
5. ��క ��పజకఖ �ట రద�టల ట�క న బప
6. వ��ఖతటకల వ�టల ���ర ��యబప �� ��సన ట �పపబప
7. ��క ��జు ట కటల న ధృ పబబప
8. నర��రటల, ���రళ� ంకల �� ఆరపపబప
9. ద�ఖ ఖవ�ఖ ��పక �ట యప ట నర��రటల ఆరప� న ప ��యబప
10. ద�ఖ నపఖర ��పదబ క వ�క� నప ట క�ట ప��టల పబంప
పప�పచ���య�పంం�లపం��ం�డం�లపచ��ం �ల:
1. ను �న ఖకల ద�ట వ�� వ�యర ��క ��ర �� �పు ప���టను ���ర ��యబప �వ�
ంకల ఆ ఉ వ�ర �న వ�ట ���ర ట �ద� �ుకల వ� బప
2. వ�టను వ�ష ��ర వ�యర ం �ర�జట ద��పజ వ�యర ంకల ంబప ట కజనన, క� పం
పంటట � పం ��, పఖర పం ��, �� పం �� ���ర ��యబప �వ� ద ఖఉ పంట య
ను � ృ �ధ రపబప
3. ��క ��ర �� � ఇ�� రద�టను రక ప �ప� ఖఉ��� ృ �ధ ��యబప
4. ను �న యరలణ పరయటల �� ంబప
CROP PRODUCTION -1 DA-102
30
5. జుద� ట ��రప ంర� నటల అయబప, ఖఉన � �ధ ��యబప వ�యర వ��క��యప కటర� ఖఉ���ద�
క� � ���ర ��యబప �వ� ��క ��ర బడటల పజబప
6. నప ����యట పంటను ��ర పఖ�రన �అటట ���ర ��యబప ట ��క ��ర బడటల పజబప
7. భరఖప �వ� వ�ట ఖఉ��టను, ంర� నటను, యరలణ పరయటల �� ంట ��ధ��టను ��
రక ప ట ప �పపబప �వ� వ��ఖతటకల న ��సప ట�పపబప.
8. వ��ఖతటకల నప ����యట ���ర జధఖతటను �వ�ఉ�� ��టలుద � వ��న యయ�ద� పంను
ఖతఉ ద� బప, వ��న ంర� నటను అయబప, వ��న కటల న వ�యర ం యయకయనయప �� ంబప �వ�
��క ��ర ��� పజబప
ం �-Redgram- Pegionpea-Arhar
న స న ఆ �భవం: ఆ��ద�
�త రరం: పపప ట కప � � ఆ��ద�, �వ�ద�, ఆఆ� ట�యయ, స �న, ఆ�ట ష, � జవ� పడ,టయయ �జట�ర
�ప��ట ంకల �� ప����ఉ ర�. ఆ�ప� స, ఇప��యయ ����� , �ద���ఉ ష టట క��� ంకల �� ప����ఉ ర�.
కప �� �న �ప��టట ప��పప పు. ఖకల �నర ��ఖ నన �ప��ట ���రకల �ద� వ�జు. న �ప ట �అ
�ఖఉప కప � ���రట 87% రకల �వ� ట, ఖఉర ��, ధయ ��, �రకవ��, కవ�ర ంక వ�యర ఆపధ ��
వ��� ట ట ప���ఉ 84 % ఖప ఉ ��ుఉ ��నన.
ఉ��పఖ:
��ర: 1115 kg/ha
సవ�య�� : 1036 kg/ha
ఖఉర ��: 1029 kg/ha
ఆపధ ��: 250 kg/ha
కవ�ర ంక: 201 kg/ha
ం ��ల�చ� �గలబడ��లవచ�ం�డం�ల�డంల�ల:
1. కప � పం � వ� జ ట �ం కల �రవ�ద� బప
2. ���రళ� (ంపబడ, వ�� ���రళ�) , నర��రటల (ద�య �నటలపు నర��ర, ఆ�న� ప నర��ర) �బ బట
టన పంకల న ప కటల�రఖతప �.
3. కప � ��ర�ను స పం ��ను, �� పం ��న� ప��ప�న నబడ, పఖర పంను ద�ఆ�న ఖర� �ఖ
కప � � �జధ ��యబప.
4. �కట ��పజఖ ఖకల �� పబబప, ర�ట ధయ జ�రప ఆ���రు ��ఆ�న ��క��న ంకల జ�రప
ట అయబప, ��ర� కల వ� ��న ంర� నటల అయక న బప
CROP PRODUCTION -1 DA-102
31
5. ��క వ�ష టకల �ం కల ఖంం కల�అ రద�టను ంపపుద�క న బప
�త అం:
పబటర మవ�ఫ ర�
ఖఉర ��టప��ణ�, జ��ణ ��టప��ణ�,
ఖకల రష �ఖ పబటప
ష ఆ� �ప ర
కృ��ర -�� � వ� , జ��ణ పబటప, ఖఉర
ద���ఉ పబటప
ష – టల� ఆ� �ప ర-ద� ర
ర�ం �స�గ��వస�ం:
1. ద�రణ�పఖవ�ట టన �నటకవ� ట ��ర� అుకల�అపజుకల ద�ప ట�� �ప��టల
2. ��క వ�ష టకల �ం కల �జం పం �వ�ఉ�� � క నన నబడ
3. �నటకవ� ట టప ద��క పంటల( �ర, �నుర) అుద � వ�పబ పం �� కప � � అుద� పు.
4. �నటకవ� కప � ంకల ంఖతఉ �ర�బప ట ఈ పం ను ఆరప�� ద�య �నటలపు నర��ర వ�యర రకద�
పట నర��ర � �వ�పపుం క ప నఖతప �
5. ర� కప � ను �న ంఖతఉ ట నపబబప ట � �రణ ���క నఖతప �.
6. ర� కప � కన వ� ట �ఖకల ుఉ ప �. ఈ యప ట ఆ�న� ప నర��ర ధృ ఖకల ��
పంంప �.
��వరషం:
1. కప � �టక ��ం నపబడ �� వ�యర ప� ��� రణప రప
2. �ర��రజట జ ట ద పఖ ఖకల �నర ��ఖ (20-250C) రప
3. �ఖ వ�యర ద�యటల రప�� జ ట 15-180C రప
4. క జ ట ంకల �నర ��ఖ 35-400C రప
5. కప � ం �ట ను ���, ంకల రషప, పపు ను ��� ఖంం ద�జు
6. బ�ళ �న వ�యర రషప ��� క జ ట ���� ��కరప
����ల:
ర� ఖర�� ఇపద� న నర �ర �అటటల, ంర� వబ��� �అటటల, పటయ �అటటల వ�యర రర��ర ర� న నర �ట
నట వబ��� �అటటల ���ర ��ుద� పు. ం రప న నకల �రరనరయ �అటటల �ద� వ� న.
���ఖ���: భ��� ఒక ��వ� ���� � జు�న ఖర� �ఖ �వర�� � వ�పబడ ��ర� పజును ��ుద� ��.
CROP PRODUCTION -1 DA-102
32
రస�ల:
రకప పం ద�టప
(వ��ట ) ��ర �� (ద�/ం) �రణ�ణ�టల
టయనబడ LRG 30 మవ�ఫ – 170-180 8.8-10 �క �ర రర� �� �వ��� ద� న �జ కటకల �� న ఖతప �.
న నటల ు న ప �� నపం�న. ��పకటల ధయ టయ న
�� ��ధు రప�రట పం�న. న వ� టప ట �న
�ప��టకల ను �న రకప. ర� ద� క��� నుక�టప. ంపబడ,
వ�యర వ�� ���రళ ను ఖంం ద�ట�జు.
యర�
ICPL 8863
మవ�ఫ – 155-160 8 �క�ం�ర��� �ర��రఖతప �. ంపబడ���రటలను ఖంం
కలపంంప �. ��పకటల ధయ టయ న �� పం�న. వ� య��ణ�
�ం �జ �పప ���ద� ను �న �.
భయ మవ�ఫ-160-165 8-8.5 �కటల �ం�ర� �� �వ��� ద�యటల �రఖతఉ టల �� ద���ఉ న.
��పకటల ధయ టయ న�� ��ధు రప�ర ట పం�న. ద�య
�నటలపు నర��రను ద పఖ రకల ఖంం కలపంంప �.
ట���
ICPL 85063
మవ�ఫ 160-180 7.2-8 ��ంం �ర రర� �� ప�� ంకల ద �టల క��� పంంప �.
ంపబడ ���రటల ను ద పఖ రకల ఖంం కలపంంప �. ర� ట ఉ
న నబడ ��న �రన ద �టల ంకల �� ప�� ంకల
��ర �� � ఇుఉ ప �. ��పకటల టయ న�� రజుర� ��ధు రరప
ట నపం�న.
ఆ
ICPL 87119
మవ�ఫ- 170-180 7.2-8 �క �ం�ర� ��, �ర రర� �� �ర��రఖతప �. ంపబడ, వ��
���రళ ను ఖంం కలపంంప �. ��పకటల రజుర� ��ధు రప�రట
టయ న �� పం�న.
HY 3 C మవ�ఫ-190-200 6.4-7.2 ంర� �ఖ ప��, ద�యటల బటలప �� పం�న. ��పకటల
��టల న, ప ��పకటను క�ర �� ���పప పు.
��టప��ణ� �ప���ద� ను �న �. ంపబడ, వ�యర వ�� ���రటల
ను ఖంం కలపంంప �.
MRG 66 మవ�ఫ-180 8.8-9.6 నట వబ��� భ�రటకల ను �న �. ��పకటల ధయప ��
పం�న. యద�� �న ��� ���రళ ను ద పఖ రకల
ఖంం కలపంంప �.
LRG 38 మవ�ఫ-170
ర�-120-130
8-8.8 �కటల ంఖతఉ ��, �ర రర� �� �ర��ర��న. న నటల
ు న ప �� పం�న. ��పకటల టయ న��, ��ధు రరప ట
పం�న. �నటకవ� ర� ద� క��� నుక�టప
WRG 27 మవ�ఫ-180 8-8.8 �కటలంఖతఉ �� �ర��ర��న. న నటల ంర� న ��
CROP PRODUCTION -1 DA-102
33
ర� – 120-130 పం�న. ద�యటల ఆకల ప �� రజుర� ��ధు రప�ర
��రటల క��� పం�న. ��పకటల ��ధు రరప ట పం�న.
జుర�
ICPL 84031
మవ�ఫ-115-125 4.8-6 ��క ��ర �� �పు టపద��క రకప, ద�య �నటలపు
నర��ర �వ� నుప�� ఖ �పపపు కలపంంప �. ఖఉర ��టప��ణ�
�టయ టకల మవ�ఫ పం �� ను �న �.
PRG 100 మవ�ఫ- 145-150 8 ంపబడ ���రటలను ద పఖ రకల ఖంం కలపంంప �. ��టప��ణ�
వ�యర వ�యట ఆ ట � ద �న ���క �ం, ంర� పటయ
�అటట వ�ష ��రప �� ���ర ��య���ద� ను �న .
మ��ఫ,ర�ం ��రర���య����ల :
ర� పమయ టలణ�టల మవ�ఫ ర�
1 ��ఉ ద�టప ష- టల� ద� ర
2 పంటల � పం క పం / స పం
3 ఖఉన ��జు 2-3 6-8
4 ఖఉన జ�రప 150 X 12 cm
180 x 10 cm
45-90 X 10 cm
5 ద�ట వ�� 160-180 వ��టల 120-125 వ��టల
6 �క ంఖతఉ 2 �ంర� 1.2 �ంర�
7 ద �టల ��� ��ఉ న ఖ�ర� ��న.
8 ద�య ��పకటల
వ�యణప
��� పంంప � ఖ�ర� ఖతప �
9 �బ బటల ంకల ఖకల
10 ��ర �� 6-8 5-6
ఖత ��థ: మవ�ఫ 2-3 ద�ట టల/ంకవ��ద� , ర� ట 6-8 ద�ట టల / ంకవ��ద�
ఖతూరం:
మవ�ఫ – నట వబ��� �అటటల – 150 x 12 ట� � 180 x 10 cm
ంర� �అటటల – 70 x 20 cm
ర�: వ�ష ��రప �� 45-60 x 10cm
ం �ర�జట 75-90 x 10 cm
ఖత �ధ : �జం �� ఖఉ��టకల ���వ�మ ట� � ద� � ష ఒక ద�ట ఖఉ���ద� 3 ��� రట �వ నపన ం ప���. ఆ
ఖర� �ఖ ఖతఉ ద �అరపజు వ��క��యప ను ఖఉనప � క� � ��ంం ద� ��.
CROP PRODUCTION -1 DA-102
34
�త ప�ధ: ���� ప �� ���, ��ళట �వర�� � ��� ఖతఉ ద� ��.
ర�వ��ల: � వ� జుద� ట ంకవ�కల 2 ంనునట � నట ంర� న అుద� ��. మవ�ఫ ట నఖక� 8 ద�ట టల,
��రప 20 ద�ట టల, ర�ట నఖక� 16 ద�ట టల, ��రప 20 ద�ట టల అుద� ��.
�ం��న�యం:
1. మవ�ఫ ట వ�ష ��రప �� పబడఖతప �. ద�� � వ� జ ట �ంకల �రవ���� 1,2 ఖబడటల ఇ ������
��ర బడటల �పప పు.
2. ర�ట 2,3 ఖబడటల ఇ ��. ఈ ఖబడటల ��� వ� బ నర రపజు ఒక ��వ� , ద�యటల వ�క రపజు
వ���వ� ఇ ��.
�లప� రష:
1. ��ఉ రపజు � కల వ��ష 45 % ంకవ�కల �ంర� �వ నపన 200 �ంర ంట క� � ��ద�వ� ��యయ�.
2. �ప������ష 30% ంకవ�కల 1.3 నుప�� 1.6 �ంర� , 200 �ంర� ంట క� ��� �� య�న ఉన
పం�అ ��� ర�ం వ�� ��� �� �జ ��ద�వ� ��యయ�.
3. ఉన 30, 60 వ��టకల �రపంక � ���, �వర�� � ���, జప � ��� పఖరకృ�� ��యయ�.
�ంఖరపంం�ల:
1. ఖకల ద�ట వ�� �ట �నుర, �ర, ఖృణ ����యటల, అర���న� పంటకల పఖర పం ��
అుద� ��.
2. కప �+కజనన/�క కజనన/క� – 1:2
కప �+ �ర/�నుర/�న యయ�కలబడ/ అర���న�-1:7
పంంసుఖ- �శ:
�న ద�యటల ంప��న ఖవ�ఖ�అ కప � పంను ద�యయ�. ంపజుకన�� �ఖ వ�పబడ � టట రకల ��ఉ �అ
పంంప �. ద�ఆ�న కప � కర�టను ంప��న ఖవ�ఖ కం�ట� ద ం ద�యట నుప�� ��పకట నుప�� అర� ��యయ�.
కపజుటను �ట ��ఆ�ం నపబడ నర��రటల ఆరపప కలప�� నప��పజుకల ���జ ���, అ ఆకలటల ��� క� �
�ట ��ుద� పు.
��న� –BENGAL GRAM- CHICKPEA
Cicer arietinum
ఆ �భవం: ర ఆఆ�యయ ట � ఆ ���ఉ ష, ఇప��యయ
అతరష : �ద���ఉ ష, ంవ�, �ద�ద�, వ��, ఆ ���ఉ ష, ఇప��యయ . ఇప��యయ ట ��ర, సవ�య��, ధయ ��,
�వ� ట, పక�బ, వ�క�� ష, ఖఉర �� వ��� ట టట ంకల �� ప��ుఉ ��నర�. పప �య ఉప �� 65%
ఆ ఉ రరప వ�యర 70% ఖప ఉ ��రఖ �ప ట నన �. ��రఖ �ప ట ��పజకఖ ట ధయ ��
CROP PRODUCTION -1 DA-102
35
�జం �� నప ట న�,వ�క�� ష వ�యర ఖఉర �� వ�పబడ �బడ �� ��ట ��నన. ఆపధ �� ట
ఆ�న� ర� పం �� నట వబ��� భ�రట ���ర ��య బడఖతప �. వ� టప ట ఆ�న� ఆ ఉ రరప ుయర� 11
టలట ంకవ�టల. ఖప ఉ 3.98 టలట ంనునటల ద��� ��ర �� ంకవ��ద� 362 ద�ట టల
��వరషం:
1. ఆ�న� పం పట� ��� రణ��న ద�ర�కలపంంప �.
2. ఇ � ఖకల రష �ఖప నన �ప��టకల (600-1000mm) ను �న �
3. ట ���న అర� య పబంప టన ఈ పం ట � రట నుప�� ��ను ��తపప �టజు.
4. ఈ పం ం �ట ను జ ట న� ఖంం ద�ట�జు. ద�� ���క �ం ఖబడటల �ఖ వ�యర ��పకటల
�ప�� యప ట ఇ బప ప� �
5. ఈ పంకల నుక�ట�రన వ�వ� �నర ��ఖ 24-300C
����ల:
1. ��ర పఖ�రన నట వబ��� �అటటల ��న� పం కల నుక�టప. నట వబ��� �అటట �ట ప�� ��ను
���పప కలప�� ���ద�టప ట � పపు ను ���పపుకలపం� �కటల �ర��ర��న.
2. �బడ భ�రటల �ద�వ� న
���ఖ���: �నటకవ� ట అఆ�న నపబడ ��ర� ద�ఆ�న ఖర� �ఖ భ��� ����� ఒక ��వ� �వర�� � వ�పబడ ��ర�
�ఖఉ�� జు�న పజును ��యయ�.
�త అం: ద� ర- న ప ర ఖర� �ఖ ఖఉన ��ర బడటల ఖ�ర� ��న.
ఖత ��థ: ంకవ�కల 20-26 ద�ట టల. ఆటయప �� అఆ�న నపబడ ఖఉన ��జు 20% �ప���.
ఖత �ధ : ంపబడ ���రటల నన�� ద�ట ఖఉ���ద� 4 ��� రట ం��ద���వ�� ����� ప� ఫ�ఖప పంంప �.
వ��క��యప కటర� ను ఖఉ���ద� ం ప� ఉ�� వ��క��యప ట�� భ�రట 20-30% ��క ��ర �� �
పజ పు. �ఖట ఖఉ���ద� వ��క��యప 250 ��� రటల ����.
ఖతడం: ���� ప �� ���, �వర�� � ��� ఖతఉ ద� పు.
ఖతూరం: 30 x 10 cm
ర�వ��ల: � వ� జుద� ట ంకవ�కల వ�పబడ ంనునటల � నట ంర� న అఆ� ��� క�య జు��న�. నఖక� 8
ద�ట టల, ��రప 20 ద�ట టల, వ�యర �పధకప 16 ద�ట టల అయయ�.
CROP PRODUCTION -1 DA-102
36
�ం��న�యం:
1. ��న� వ�ష ��ర పం, ���క �ం ం ఖబడటల ఇ� ��క ��ర �� � పజ పు. ం ఖబడటల
ఇ�న నబడ ర� �టల కలప�� ప����.
2. �ఖ జ కల రపజు ఒక ��వ�, ద�య జ ట వవక ��వ� ం ఖ�� ఇ ��.
�లప� రష:
��ఉ రపజు � కల వ��ష 45% (basalin)ంకవ�కల �ంర� �వ నపన 200 �ంర ంట క� � �అట �� ��ద�వ� ��ఆ�
భ��ట క�య జు��న�. ఉన ఖర� �ఖ �ప������ష 30% (stomp) ంకవ�కల 1.3 – 1.6 �ంర� 200
�ంర ంట క� � ��ద�వ� ��యయ�. ఉన 20-25 వ��టకల �వర�� � పఖర కృ�� ��యయ�.
Nipping: ��పంం : �గ�లస��థఖత ం�థం : 30-40 వ��ట జ ట ద �ట � ద�ణ�టను ఖత ప�
నంన�� వ��న ద �టల � ప� ��ంం ఖయయర నఖతప �. ంకల �ఖ � ��ర �� �ర��రఖతప �.
పం ద�ఖ: ద�ఖకల �న �కటను ద� �రప వ��ట రకల కల ప కం నప� ంప��న ఖర� �ఖ కం�ట
�యప � యర�ద� ��. అర� ��ఆ�న ��పకటను �భ ర� ఆర �ం �ట ��ుద� ��.
రస�ల: ��న� ట రమయప �� వ�పబడ రద�టల ��నన.
1. � �� రద�టల
2. ద� �� రద�టల
ద� �� వ�యర � �� రద�టకల �ట ����టల
� �� రద�టల ద� �� రద�టల
��పకటల �నన �� ంర� న రప�ర ట పం�న. �రటయ� రప�రట , టయ న �� పం�న
��పకట �� రబడఖటల పం�న. ��పకటల నునన �� పం�న
�ఖ ట�ఖ ంర� న రప�రట పంంప � �ఖ ��ట�� పంంప �
ఆకలటల �నన�� ంకల ద �టల పం�న. ఆకలటల �జ��� ప��, ఒకం ట� � వ�పబడ ద �టల పం�న
పం ద�టప 100-110 వ��టల పం ద�టప 80-95 వ��టల
�: � న��వ� �: ��ఖ
రకప పం ద�టప
(వ��ట )
��ర �� (ద�/ం) �రణ�ణ�టల
ద�� ప ICCC 37 100-110 7.2-10 �ర రర� �� �ర��రఖతప �. ��పకటల ధయప �� టయ న��
పం�న. ంపబడ ���రటల ను ఖంం ద��ట ��య రకప
SWETHA 80-85 6-6.4 ఖర�� ద� నకల �� రకప, ంపబడ ���రటల ను ఖంం ద��ట
CROP PRODUCTION -1 DA-102
37
ICCV 2 ద� �� రకప. ఆటయప �� అుద� ���ద� నుక�ట �రన
రకప
� న��వ� 100-110 7.2-10 �క �ర రర� �� �వ��� ద �టల ంకల �� అుఉ ప �.
��పకటల ��ధు రప�రట నన�� టయ న�� పం�న.
క�య 100-110 6.4-7.2 �క ద��పజ నుప�� �ర రర� �� ద �టల ��ఉ న. ��పకటల
�ర�కల �� ధయ టయ న �� ��ధు రప�ర ట పం�న.
ICCV 10 100-120 7.2-10 �క �ం�ర��� �వ��� ��� ద �టల అుఉ ప �. ంపబడ
���రటల ను ��� ఖంం కలపంంప �. అర� కలళ� ���రటల ను
ద పఖ రకల ఖంం కలపంంప �. ద� ర ట అుద� ���ద�
నుక�టప
KAK-2 100-105 7.2-8 టయ న�� ��పకటల �ట ద� �� రకప. �క ంఖతఉ ��
�ర��రఖతప �.
�ట� 93311 105-110 7.2-8 ద� �� రకప, ��పకటల టయ న�� పం�న.
�న యయ �కలబడ (���ఆ ష య)
ఆ �భవం: �����
ఖప ఉ :�న యయ �కలబడ ����� ట నం ���� ఆఆ�యయ ���ట� �ంం ఆఆ� ట�యయ, ఆ��ద� వ�యర �వ�ద�
���టట ���ర ��య బడపునన �. ఈ పం ఆపధ �� ట 0.88 టలట త�ద� ర ఆ ఉ రరప ట ���ర
��య బడపునన �.ఖప ఉ 1.73 టలట ంనునటల, ��పజకఖ 1979 ద�ట టల/ త�ద� ర�
ఆ��ధ లమయఖ:
�న యయ�కలబడ ట ఖయ��క న ం�ను (43%) వ�యర 20 % న�� క��� నన �. పజు టన ఈ పంను
నప ��నయ న పం ��న� వ�యర న�� ��పకట పం ��న� వ�పబడ రద�టల �� ���పప పు. �న యయ
��పకట నుప�� �ఆ�న న�� సృ �రటకల ంపఖ ���� �� బడపునన �.
��వరషం: �ం �నర ��ఖ 15-32 0C ధయ �న యయ �కలబడ �క �టక ��ఖప ంకల �� పబడను. ద��
� ృ �ధ వ�యర �ర��రజటకల ఇపద� ద� ఉ ంకల �నర ��ఖ రప. న�� 10 0C కపంట ఖకల వ�యర
400C క��న ంకల �నర ��ఖట జ� పం �ర��రజట ఆ�� న ఖతప �. ఈ పం 600-650 �.� వ�వ�
ప ఖర రష �ఖప నన �ప��ట ప��పప పును. ��క రషర క��� పంకల న ర కటల� కబయరను.
����ల: �న యయ �కలబడ కల ధయ �అటటల 6.5-7.5 జక� ��క నన �అటటల ��� ర. న�� ఈ పం
ద పఖ �బడను ఖంం ద��టజు. ద�� ఆఖర యఖర ఖంం ద�ట�జు. ఇుక, కరకన ��ఖర ంకల క���న
�అటటల ఈ పం ంకల ఇ బడఖతప �.
CROP PRODUCTION -1 DA-102
38
���ఖ���: �అటను ఒకం ట� � వ�పబడ ��ర� ట ఖత జుద� జు�న ఆ ఖవ�ఖ �రపంక ట� � క� ంర � నన�
�ళ పునంం ��య టలను. ఇటయ ఖయయర� ��ఆ�న �అటను పజును �� ��ుద � ఖఉనప ఖతఉ ద� టలను
రస�ల:రకప పం ద�టప
(వ��ట )
��ర �� (ద�/ం) �రణ�ణ�టల
JS-335 90 10-12 ద�య �� న��ర పబజు. ��పక �టక ద�ఉ ంకల , ద�యటల �ంబప
ఖకల . � న కలళ� ���రటల ను ద పఖ రకల ఖంం కలపంంప �.
PK-1029 100 10-12 �ం�ర� �� ధయ ంఖతఉ �� �ర��రఖతప �. ద� న ఖతఉ �� ద�ుఉ ప �.
�ఖ ��టల న రప�ర ట పంంప �. ఖత నప ���రటల ను ఖంం కలపంంప �.
MACS-450 100 10 �ం�ర� �� ధయ ంఖతఉ �� పంంప �. ద�యట �� ��ధు రప�ర న��ర
క��� పంంప �.
MACS-58 90-100 8-10 �ం�ర��� 65 ఆ�ప. � ంఖతఉ �ర��రఖతప �. ద�యటల ��ధు రప�ర ట
ప��, �ంబప ఖకల . ��పకటల ట�ఖ ు న రప�ర ట ఆకరషణణయప ��
పం�న.
PK-472 100 8-10 �ం�ర��� ధయ ంఖతఉ �� �ర��రఖతప �. ద� న ఖతఉ �� ద�ుఉ ప �.
ద�యటల ��ధు రప�ర�, న��ర క��� పం�న. �ం�ర��� బ న ��
�ర��రఖతప �.
MACS-124 110-200 8-10 టప ద��క ం రకప. ద� న �ర రర� ��, ఖతఉ �� ద�ుఉ ప �
LSB-1 65 2-7 ఉ , కప � ��ర ట పఖర పం �� ను �న �
ఖతం: ంకవ�కల 25-30 ద�ట టల
ఖత �ధ : ఈ పం ట���యప క� ద� ��ప �న � ద� ం వ��క��యప క ��కప �అ �ద�వ�యయ � ఖఉన � �ధ
��ఆ�న��, ���ట � నఖక��, అళ �క � �� �ట �� ఆ�వ�కవ�ప� నఖక� ంర� నను ఆ � ��యరను. 8-10
ద�ట ట ఖఉ���ద� 200��� రట కటర� ను క� � బట ఆర �ం ఖతఉ ద� ��. �� క��న రపజు ���వ�మ ట� �
ద� � ష వ�యర ఇ��� ద� �డ � ఖఉన � �ధ ��ుద� ��.
�త అం: మవ�ఫ- ష 15 నుప�� టల� రకల, ర�-ద� ర�, అ -�� వ� � టట ట ఖఉ టలను.
CROP PRODUCTION -1 DA-102
39
�త ూరల: నట వబ��� భ�రట 45 ఆ�ప. � x 5 ఆ�ప. �, ���క �అటట 30 ఆ�ప. � x 7.5 ఆ�ప.� ప��ంంం
ంం ద� టలను.ంకవ��ద� ఒక ట�� ర � అట �కటల ప���.
ర�వ��ల: 12 ద�ట ట నఖక�, 24 ద�ట ట ��రప, 16 ద�ట ట ం�ష � వ� జుద� ట అయయ�.
�లప� ర��/�ంఖరృ��:�న యయ �కలబడ ట కటల న వ�న�రన యప ట �రక��పపక �� � � న
6-27 ��ఖప ��ర �� ఖ��� న ఖతప �.పజు��ఖ ఈ పం ను ఉన ��ం నుప�� 40 వ��ట రకల కటల న ట�కలప��
క���ఖఉ ���. ��ద� ��ను టయద� ర ట� � �ప�� ����ష 1 �ంర� పజు ంకవ�కల ఉన 24-48 �పంట ట న
�అటట వ�న�రన బడను నన నబడ ��ద�వ� ��ఆ� కటల న ను ర� పఖప �� �రక��పప పు.
�ం��న�యల:
ఈ పంను మవ�ఫ ట ���ర ��ఆ�న నపబడ ం ఖబడటల రప పబజు. ద��, ర� ట అఆ�న నపబడ ంద�
ు�నఖ జ టట ర� �ం� �. అ ట క ప 5-6 ం ఖబడటల రప. ��క ��ర �� ద రకల ఈ పం కల
�టద���ఉ జ, వ�యర ద�య � ృ �ధ ��ప � జ ట ఖ పకలప�� ం ంజ��� ట�కలప�� క���ఖఉ ���.
�ంఖరపంం�ల:
�న యయ �కలబడ+కప � 7:1 ట� � 5:1
�న యయ �కలబడ + ఉ 2:1 ట� � 3:1
�నటకవ� ట �న యయ �కలబడ ఖవ�ఖ న�, ఆ �టల, ట� � �నుర ���ర ��ఆ�ఉ �ణ�కయ పంట కపంట ��క
ఆ �యప పజ పు.
పంంసుఖ: �న యయ �కలబడ పంను ద�యటల వ� కఖ ��పజ���అ ద�యయ�. ఆటయర ��ఆ�న నపబడ రప�ర
యవ� వ�� న బప �జటల ద����అ �కటను ద బ � � ద�య టలను. ద�ఆ�న �కటను కళర �� వ�పబడ
నుప�� �బడ వ��టల ంపబ�� కర�ట� ��� ట� � ం� కర� � ��� ��పకటను అర� ��యయ�.
��ంన� �శ: ��పకటను 11 ��ఖప �� ��పఖ రకల ంపబ �ం , �భర ��ఆ�న �� �రటట �ట
��ుద� టలను. ఖఉనర ద రకల �ట ��ఆ�న నపబడ ధయ ధయ ట ంపబ ట ఆర �ం టలను. �న యయ �కలబడ
ఖఉ��టకల ఒక ఆ కను రకల యఖ �టక ��ఖప ంకల �� పంంప �. పజు��ఖ ఖఉనప ద రకల �ట
��ఆ�న నపబడ ఖ��న క���ఖఉటల �ుద�న టలను.
CROP PRODUCTION -1 DA-102
40
�నుర (URD BEAN)- BLACK GRAM
VIGNA MUNGO
ఆ వ�భ ప: ��రఖ �ర
ఆ ఉ రరప: �ద���ఉ ష, ��రఖ �ర, ప�� ��, వ��, ��టపక, ఆ��ద� ���టట ���ర ��ుఉ ��నర�
ఇప��యయ ట ఆపజ ��, �వ� ట, ధయ ��, ఖఉర ��, ర �ప��ల �జటల�న వ��� ట ట ���ర
��ుఉ ��నర�.
ఆపధ �� ట �నుర ను 13.8 టలట ంకవ�ట ���ర ��ుఉ ��నర�. ుఉ ఖప 3.66 టలట ంనునట ఖప ఉ �
వ�యర ంకవ�కల 266 ద�ట ట ��ర ��� ఇుఉ నన �. వ� టప ట �నుర ను �నటకవ�ట న�, ర� ట న� వ�యర
అ ట న� వ� ద�ఖట ఖవ�ఖ ప����ఉ ర�.
��� రణప:
• �నుర పం కల ప� ��� రణప నుక�టప
• �నుర ను 600-1000 mm రష �ఖప నన �ప��టట ప����ఉ ర�.
��ఉ యర:
మవ�ఫ : ష – టల�
ర� – ద� ర
వ� ద�ఆ�న ఖవ�ఖ య��ణ� టయట – న ప ర-��ప ర
అ – �� వ� – యవ�
ర� �నుర:
1. ర� ద�టప ట �నుర ను వ� య��ణరట ట ప��పపబప న వ� ట ��యకఖ
2. వ� ద�య���ద� వ�పబడ �బడ వ��టల రపజు�� �నుర ఖఉ���న జకటల ��ర�. ఈ ధప �� ప�న
ఖఉనప �ట� భ�� ట � ����న ��ను, ��వ��న ���ప� �వ��� పం ద�ఖ కల ుఉ ప �.
3. ఈ జధ ట భ��� ఖయయర� ��యంప, పఖర కృ��, ంర� నటల �బకప టయపం �టల బజు.
4. య��ణ� వ�ట ���రట కటల న య ��కప. పజుక� వ� య��ణరట ట ంప �క ��ుకల�అ రద�టల
ఖర�� �వ��� కటకల �య �ప� మయ�టల �వ�పప�ట���.
5. న�� జంప �� �వ��� కటల న �కటను ణ� అయ�ట���. ���జ, ంపబడ ���రళ ను
ఖంం ద��ట���.
6. �ంకల వ�క రప � ద�ంకల వ� ��.
�అటటల:
1. �నుర �న రద�ట �అటట ప��పప పు. ద�� ప� �నుర ప��ప��టపంట రర��ర న నర
�ట భ�రటల ను �న .
CROP PRODUCTION -1 DA-102
41
2. ఈ పం ద�ఖ రకల �అట ట � ��ర���న ఖంం కలపంంప �.
రకర పం ద�టర వ��ట ��ర �� (ద�/త�) �రణ �ణ�టల
LRG 20 (��క) 70-75 5.6-6.4 ��న రకప, ద�య ��న న��ర పబజు. టయ కల
���రటల ను ఖంం కలపంంప �.
T-9 70-75 4 – 4.8 �� � రకప, ద�య �జ న��ర పబజు.
టయ కల ���రటల ను ద పఖ రకల ఖంం కలపంంప �.
LBG-623 75-80 6 – 6.8 ��ష రకప, ��పకటల టయ న�� నపం�న. ��
���రటలను ను ద పఖ రకల ఖంం కలపంంప �.
WRG-26 70-75 4 – 4.8 �� � రకప, ద�యట �జ న��ర పబజు.
�కటల �ర రర� �� పం�న. ద� న బడ�ర
����న దబప � కృఖ �ర ఆకల � క ప ��
పంంప �. టయ కల ���రటల ను ఖంం కలపంంప �.
PBG-1 70-75 4 – 4.8 �� � రకప, ద�యట �జ న��ర పంంప �.
ఈ రద�ట న �న ద�టయటకల నుక����ఉ న. �ం� ర� వ�యర అ ట , �ం ట వ�యర వ�
య��ణరట క��� అుద� పు. ఇ ఖకల ద�టప ట ప��ప�� రద�టల ద� నన ��ను ంకల ��
�టల నకల�అ భ�రటకల నుక�టర.
ఖఉన ��జు, ��ఉ జ�రర :
టలణ�టల �నటకవ� ర� ర� అ అ
�ంం య��ణ� ఆర�ఖ�� య��ణ�
��ఉ యప ష/ టల� ద� ర న ప ర-
��ఆ�ప ర �జం
�రప
�� వ� యవ�
��ఉ ��జు 6.4 – 7.2 6.4 – 7.2 16 10-12 6-8
��ఉ జ�రప 30 x 10 30 x 10 జకటల 22.5 x 10 జకటల
ఖఉన � �ధ :
ద�ట ఖఉ���ద� 30 ��� రట ద�వ�క టయష 25 ��� రటల, ���రమ 25 ��� రటల పజు ను ��� ఖఉన � �ధ
��యయ�.
ంర� నటల:
� వ� జుద� ట ంకవ�కల 8 kg నఖక�, 20 kg ��రప, అుద� ��. వ�పబడ ంనునట � నట ంర� న
అుద� ��.
వ� య��ణరట �నుర ���ర ��ఆ� ం నపబడ ంర� నటల �బన రప ట�జు.
CROP PRODUCTION -1 DA-102
42
ం యయకయనయప:
• �నటకవ� ట వ�ష �� వ�ఆ�ఖతటల రప��న నపబడ ఒకం ట� � వ�పబడ ఖబడటల ఇఆ�ఉ ��ర బడటల
�ర��ర��న.
• ర�, అ , వ� య��ణరట ఒకం ట� � వ�పబడ ���క �ం ఖబడటల ��ంన 30 వ��ట ట న వ�యర
55 వ��ట ఖవ�ఖ ఇఆ�ఉ ��క ��ర బడటల ����పప పు.
కటల న � �రణ:
��ఉ రపజు � ద� వ��ష 45 %( ����ష) ఒక �ంర� ను 200 �ంర ంట క� � ��ద�వ� ��ఆ� భ�� ట క�య
జు��న�.
ఉన పం�అ��� ట� � ర�ం వ�� ��� �ప�� ����ష (stomp) 80% ంకవ��ద� 1.6 �ంరను 200 �ంర
ంట క� � ��ద�వ� ��యయ�.
ఉన 20-25 వ��టకల �వర�� � పఖర కృ�� ��యయ�.
పం ద�ఖ, �ట:
�నటకవ�ట ంప��న ద�యటను వ�పబడ ��ర� �� ద�ఆ� ంపబ �ంం ద � యర� ద� ��. ర� వ�యర అ ద�టప
పం �కటను �జటల రకల ద�ఆ� ంప��న ఖర� �ఖ యర�ద� ��. ఆ ఖర� �ఖ ంప��న ఖఉ���న �ట
��ుద� ��.
�ర: GREEN GRAM- MUNG BEAN
Vigna radiatus
�రమయఖ:
• �ర �బ �జ� వ�ట పం �� �� నపద� పు
• ఇ � ఖకల ద�ట వ�� �ట వ�ట పం ద� � ంకల పం ర� ����ట ���ర ��య���ద�
ను �న పం
• ద �న ����రణ వ�ట క��న �ర, � వవం ంర� నటల �� �అట ��వ��న , �అట ఆవ���య�న
ద� �బడఖతప �.
• �ర ట 25% న ం�ను క��� ప�� ఖర�� ర��రజట �ట నప ��నయ న పం
• �ర �టద� ఉన ఖఉ��టట ంకల ��ఖప ఆ��వ�క ఆర, వ�� బ �� ఆర, థయయ�ష
పబడం టన నుంకల ప� �.
• �ర ��టప��ణ�, వ�యటఆ ట �నటకవ�ట ద���ఉ పజ టట ర� పం ��, �బ పం �� వ�
య��ణరట ప��ుఉ ��నర�.
ఆ వ�భ ప: ��రఖ �ప, ధయ ఆఆ�యయ
CROP PRODUCTION -1 DA-102
43
ఆ ఉ రరప: న వ� టప ట �ర ���ర ఆ ఉ రరప 18.27 టలట ంకవ�టల, ఖప ఉ 3.84 టలట ంనునటల వ�యర
��పజకఖ ంకవ��ద� 2100 ద�ట టల
��రఖ �ప ట �ర ప��ప�� ��న వ��� ట ట ట ఆపధ ��, ఒ����, ధయ ��, �వ� ట, వ�క�� ష, ��ర
రమయ�రన .
��� రణప:
• �ర ���ర కల �� ��� రణప 600-800 �.� రష �ఖప నన �ప��టట ���ర ��య���ద�
నుక�టర.
• ఈ పం ఖకల �నర ��ఖ, ��క వ�ష �న ం �టను ఖంం ద�ట�జు
• �ర ����రణప �� 20-400C �నర ��ఖ జ� ��� పబడఖతప �. వ�వ� �నర ��ఖ 28-320C ప���
�అటటల:
• �ర ను �న రద�ట �అటట ���ర ��యర పు
• �బడ భ�రటల వ�యర రర��ర ర� �ట ప�� �అటటల �ద� వ� న.
• జక� ��క 6.7 నుప�� 7.5 ప���.
�అట ఖయయవ� :
ఒక ��వ� ���� �న�, వ�పబడ ��ర� �వర�� �న� �ఖఉ �� జు�న �రపంక �న� �అటను ఖయయర� ��యయ�. వ�
య��ణరట వ� ద�ఆ�న ఖవ�ఖ జుద� జునన టఆ�న రప ట�జు.
��ఉ యప:
మవ�ఫ: ఖఉర ��టప��ణ�, జ��ణ ��టప��ణ� వ�యర ఖకల రష �ఖ పబటయట టల� � టట K.G, జ��ణ
పబటప, ఖఉర ద���ఉ పబటయట ష- టల� � టట ఖతఉ ద� పు
ర�: ఖఉర ��టప��ణ�, K.G , జ��ణ పబటప , ఖఉర ద���ఉ పబటయట ద� ర ట ఖతఉ ద� పు, K.G
పబటయట వ� య��ణరట న ప ర- ��ప ర �జం �రప ట ఖతఉ ద� పు. అ ద�టప ట �� వ� ట
ఖతఉ ద� పు.
ఖఉన ��జు:
మవ�ఫ -6-6.4 ద�ట టల ంకవ��ద�
ర� య��ణరటల, వ�ద�ఖట ఖవ�ఖ అ వ� య��ణరట 12-14 ద�ట టల ంకవ��ద�
అ ట 6.4-7.2 ద�ట టల ంకవ��ద�
ఖఉన � �ధ :
ద�ట ఖఉ���ద� 30 ��� రట ద�వ�క టయష పజు ను ��� ఖఉన � �ధ ��యయ�. ఈ ��ర� ను ద ఖఉ �� ప��ప��
ం నపబడ వ��క��యప కటర ను ఖఉనప � క� � ఉ�� ��క ��ర బడటల ����పప పు.
ఖఉబప:
��టట �వర�� � ఖతఉ ద� ��. వ� య��ణరట వ�పబడ, �బడ వ��ట రపజు భ�� వ�ఆ� � ం ఖ�� ట� �
�� ఖఉ��టను జకటయ �.
CROP PRODUCTION -1 DA-102
44
��ఉ జ�రప: 30 x 10 cm
ంర� నటల: � వ� జుద� ట ంకవ�కల ు నట ంర� న వ�పబడ ంనునటల, నఖక� 8 ద�ట టల, ��రప 20 ద�ట టల
ఇ ��. వ� య��ణరట ంర� నటల ����న రప ట�జు.
ం యయకయనయప:
• �ర వ�ష ��ర పం ద�� వ�ష �� వ�ఆ�ఖతటల రప��న నపబడ 1,2 ఖబడటల ఇఆ�ఉ ప� ��ర బడటల
పజ పు
• వ� య��ణరట ం ఖ�� రప ట�జు.
• అ ట ప��ప�� �ర కల 25-30 వ��ట జ ట ఒక ��వ� 45-50 వ��ట జ ట వ� ��వ� ���క
ఖబడటల ఇ ��.
కటల న � �రణ:
��ఉ రపజు � ద� వ��ష 45 % ఒక �ంర� �వ నపన భ�� �� 200 �ంర� ంట క� � ��ద�వ� ��ఆ� క�య
జు��న�. ఉన పం�అ ��� ర�ం వ�� ��� �ప�� ����ష 30% (stomp) ంకవ��ద� 1.6 �ంర� 200
�ంర ంట భ�� �� �� నన నబడ ��ద�వ� ��ఆ� కటల న ను � �వ�పప పు. ఉన 20-25 వ��ట నపబడ
�వర�� � పఖర కృ�� ��యయ�.
పఖర పంటల:
�ర ను పఖర పం �� ఉ , కప � ట అుద� పును. �ర + ఉ / ర� కప � 3:1, �ర + �నటకవ� కప �
7:6 పఖర పం కల ను �న �ర రద�టల LGG-460, LGG-450, MGG-295, WGG-2, WGG-37, ML-
267
పం ద�ఖ , �ట:
�నటకవ� ట ప��న ద�యటను 1,2 ��ర� ద�ఆ� యర టలను. ర� ద�టప ట ��� అ ట ��� �కను
�జటల రకల ద�ఆ� ంప��న ఖవ�ఖ యర టలను. ఆ ఖవ�ఖ ంపబ �ంన ఖఉ��టను �ట ��ుద� ��.
రద�టల:
రకప పం ద�టప (వ�) ��ర �� �రణ �ణ�టల
LGG 407 70-75 5.6-6.4 �కటల �ం�ర� �� �వ��� ద�యటల �క �� ���ప
ట ద���ఉ న. ��పకటల �ర��ఉ ధయ టయ న ��
పం�న. ంట �క�న , నట ఆకల ప
���రటల ను ఖంం కలపంంప �. ��ంం ను క��� ద పఖ
రకల ఖంం కలపంంప �. �కటల �ం�ర� ��
�ర��ర��న.
LGG 410 70-75 5.6-6.4 �కటల �ం�ర� �� �ర రర� �� �ర��ర��న.
��పకటల �ర��ఉ ంట �క�న ను ఖంం కలపంంప �.
ఒదబ ��వ� ద�ఖకల ుఉ ప �.
CROP PRODUCTION -1 DA-102
45
LGG 450 న ర 65-70 5.2-6 �కటల ధయ ంఖతఉ ట ప�� �ర రర� ��
క� ���ఉ న. �క పం �� యప ట వ�ష టల
కలవ�ఆ�న పంద� ద�య ట � ��పకటల ద పఖ రకల
�బ కలప�� పం�న.
MGG 295 60-65 5.2-6 �కటల �ం�ర� �� �ర��ర ��న. ద� న �క ��
���ప ట ప�� ��పక ధయ టయ న�� ����రణప ��
పంంప �. నట ప ���రటల ను ఖంం కలపంంప �.
� న కలళ� ���రళ ను ద పఖ రకల
ఖంం కలపంంప �.
WGG 37 క �ట 60-65 4.8-5.6 ��పకటల ఆకరషణణయప �� ప �� �ర��ఉ పం�న.
వ� టపఖం� క �ట �న ద�టయట ప��పప ���ద�
నుక�ట �రన �. టయ కల ���రటల ను ఖంం కలపంంప �.
ఒదబ��వ� ద�ఖ కల ుఉ ప �.
WGG 2 65-70 4.8-5.6 ��పకటల �ం�ర��� ప�� �ర రర� �� �ర��ర��న.
��పకటల �ర��ఉ పం�న. నట ప ���రళ ను
ఖంం కలపంంప �.
LGG 460 60-65 4.8-6.0 ద�యటల �రఖతఉ టల �రఖతఉ టల �� �� ���ప ట ప��
ద�య���ద� ుటల న �� పంంప �. ఒదబ��వ� ద�ఖ కల
ుఉ ప �. టయ కల ���రటల ను ఖంం కలపంంప �. � న
కలళ� ���రటలను ద పఖ రకల ఖంం కలపంంప �.
ML 65 4.8-5.6 వ� టప ట � �న �ప��టకల ను �న �. �ం�ర���
�ర��రఖతప �. ద��పజ నుప�� �� � నకల ద� న ద�ుఉ ప �.
ద�యటల �రఖతఉ టల �రఖతఉ టల �� , ద�య ��పకటల
�నన �� పం�న.
PS 16 60 3.2-4 ఒదబ ��వ� ద�ఖకల ుఉ ప �. ప �� �ర�ుఉ ప �. వ� టప
ట � �న �ప��టకల ను �న �.
POOSA 105 65-70 4.8-6 వ� టప ట � �న �ప��టకల ను �న �. ద� న
�క �� ���ప నుప�� పంంప �. ఒదబ ��వ� ద�ఖకల
ుఉ ప �. ��పకటల ధయ టయ న �� �ర��ఉ
పం�న. టయ కల ���రటల , ఆకల ప ���రళ ను
ద పఖ రకల ఖంం కలపంంప �.
K 851 60 4-4.8 �క �ర రర� �� �వ��� ంకల ��ంంను
ఆక��ుఉ ప �. ద�యటల బ న �� �వ��� �రఖతఉ టల
క��� పం�న. ��పకటల ధయ టయ న �� �ర��ఉ
పం�న. ఒదబ ��వ� ద�ఖకల ుఉ ప �. టయ కల ���రటల,
CROP PRODUCTION -1 DA-102
46
నట ప ���రటల, వ�యర ���జ ���రటల ను
ఖంం ద�ట�జు.
MGG 348 65 4-5 �క ం �� ప�� పఖర పంటకల నుక�టప