-
I patl- yaeg-sUai[
Yoga Sutras
of
Maharishi Patajali
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 2 of 28
. mhi;R ptil [It< yaegdzRnm!. || Mahari Patajali Prata Yogadaranam ||
. wmae=Xyay>. || prathamo'dhyya ||
smaix-pad> samdhi-pda
Aw yaeganuzasnm!. 1. atha yognusanam || 1||
yaegiv&iinraex>. 2. yogacittavttinirodha || 2||
tda u> Svpe=vSwanm!. 3. tad drau svarpe'vasthnam || 3||
v&isaPym! #tr. 4. vttisrpyam itaratra || 4||
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 3 of 28
v&y> ptYy> ia=ia>. 5. vttaya pacatayya kli'kli || 5||
ma[ivpyRyivkLpinaSm&ty>. 6. pramaviparyayavikalpanidrsmtaya || 6||
Ty]anumanagma> ma[ain. 7. pratyaknumngam pramni || 7||
ivpyRyae imWya}anm! Atpitm!. 8. viparyayo mithyjnam atadrpapratiham || 8||
zBd}ananupatI vStuzUNyae ivkLp>. 9. abdajnnupt vastunyo vikalpa || 9||
AavTyyalMbna v&iinRa. 10. abhvapratyaylamban vttirnidr || 10||
AnuUtiv;yasMmae;> Sm&it>. 11. anubhtaviaysampramoa smti || 11||
A_yasvEraGya_ya< tiraex>. 12. abhysavairgybhy tannirodha || 12||
t iSwtaE yae=_yas>. 13. tatra sthitau yatno'bhysa || 13||
s tu dI"RkalnErNtyRsTkaraseivtae FUim>. 14. sa tu drghaklanairantaryasatkrsevito dhabhmi || 14||
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 4 of 28
anuivkiv;yivt&:[Sy vzIkars. 17. vitarkavicrnandsmitrpnugamt samprajta || 17||
ivramTyya_yaspUvR> s. 18. virmapratyaybhysaprva saskraeo'nya || 18||
vTyyae ivdehkitlyanam!. 19. bhavapratyayo videhapraktilaynm || 19||
avIyRSm&itsmaix}apUvRk #tre;am!. 20. raddhvryasmtisamdhiprajprvaka itarem || 20||
tIs. 21. tvrasavegnm sanna || 21||
m&mXyaixmaTvat! ttae=ip ivze;>. 22. mdumadhydhimtratvt tato'pi viea || 22||
$ri[xanaa. 23. varapraidhndv || 23||
ezkmRivpakazyErpram&> pu;ivze; $r>. 24. kleakarmavipkayairaparma puruaviea vara || 24||
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 5 of 28
t inritzy< svR}bIjm!. 25. tatra niratiaya sarvajabjam || 25||
s pUveR;am! Aip gu> kalenanvCDedat!. 26. sa prvem api guru klennavacchedt || 26||
tSy vack> [v>. 27. tasya vcaka praava || 27||
tpStdwRavnm!. 28. tajjapastadarthabhvanam || 28||
tt> Tyetnaixgmae=PyNtrayaav. 29. tata pratyakcetandhigamo'pyantarybhvaca || 29||
VyaixSTyans. 30. cittavikepste'ntary || 30||
>odaEmRnSyamejyTvasasa dukhadaurmanasygamejayatvavsapravs
iv]epshuv>. 31. vikepasahabhuva || 31||
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 6 of 28
tTit;exawRm! @ktva_yas>. 32. tatpratiedhrtham ekatattvbhysa || 32||
mEIk[amuidtaepe][a< suo>opu{yapu{yiv;ya[a< maitrkarumuditopeka sukhadukhapuypuyaviay
avnatisadnm!. 33. bhvantacittaprasdanam || 33||
CDdRnivxar[a_ya< va a[Sy. 34. pracchardanavidhrabhy v prasya || 34||
iv;yvtI va v&iTpa mns> iSwitinbNxnI. 35. viayavat v pravttirutpann manasa sthitinibandhan || 35||
ivzaeka va Jyaeit:mtI. 36. viok v jyotimat || 36||
vItragiv;y< va icm!. 37. vtargaviaya v cittam || 37||
Svina}analMbn< va. 38. svapnanidrjnlambana v || 38||
ywaimtXyanaa. 39. yathbhimatadhyndv || 39||
prma[u prmmhvaNtae=Sy vzIkar>. 40. paramu paramamahattvnto'sya vakra || 40||
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 7 of 28
]I[v&erijatSyev m[eRhIt&h[ae;u kavtterabhijtasyeva maergrahtgrahaagrhyeu
tTSwtdnta smapi>. 41. tatsthatadajanat sampatti || 41||
t zBdawR}anivkLpE> s. 42. tatra abdrthajnavikalpai sakr savitark sampatti || 42||
Sm&itpirzuaE SvpzUNyevawRmainaRsa inivRtkaR. 43. smtipariuddhau svarpanyevrthamtranirbhs nirvitark || 43||
@tyEv sivcara inivRcara c sUmiv;ya VyaOyata. 44. etayaiva savicr nirvicr ca skmaviay vykhyt || 44||
sUmiv;yTv< cailpyRvsanm!. 45. skmaviayatva cligaparyavasnam || 45||
ta @v sbIj> smaix>. 46. t eva sabja samdhi || 46||
inivRcarvEzar*e=XyaTmsad>. 47. nirvicravairadye'dhytmaprasda || 47||
\tMra t }a. 48. tambhar tatra praj || 48||
utanuman}a_yam! ANyiv;ya ivze;awRTvat!. 49. rutnumnaprajbhym anyaviay vierthatvt || 49||
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 8 of 28
t> s
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 9 of 28
. itIyae=Xyay>. || dvityo'dhyya ||
saxn-pad> sdhana-pda
tp>SvaXyayeri[xanain iyayaeg>. 1. tapasvdhyyevarapraidhnni kriyyoga || 1||
smaixavnawR> eztnUkr[awR. 2. samdhibhvanrtha kleatankararthaca || 2||
Aiv*aiSmtarage;aiinveza> eza>. 3. avidysmitrgadvebhinive kle || 3||
Aiv*a ]em! %re;a< sutnuiviCDaedara[am!. 4. avidy ketram uttare prasuptatanuvicchinnodrm || 4||
AinTyazuic>oanaTmsu inTyzuicsuoaTmOyaitriv*a. 5. anityucidukhntmasu nityaucisukhtmakhytiravidy || 5||
GdzRnzyaerekaTmtevaiSmta. 6. dgdaranaaktyorektmatevsmit || 6||
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 10 of 28
suoanuzyI rag>. 7. sukhnuay rga || 7||
>oanuzyI e;>. 8. dukhnuay dvea || 8||
SvrsvahI iv;ae=ip twaFae=iinvez>. 9. svarasavh viduo'pi tathrho'bhinivea || 9||
te itsvheya> sUma>. 10. te pratiprasavahey skm || 10||
XyanheyaSty>. 11. dhynaheystadvttaya || 11||
ezmUl> kmaRzyae ajNmvednIy>. 12. kleamla karmayo ddajanmavedanya || 12||
sit mUle tipakae jaTyayuaeRga>. 13. sati mle tadvipko jtyyurbhog || 13||
te adpirtap)la> pu{yapu{yhetuTvat!. 14. te hldaparitpaphal puypuyahetutvt || 14||
pir[amtapsoEguR[v&iivraexa parimatpasaskradukhairguavttivirodhcca
>omev sv ivveikn>. 15. dukhameva sarva vivekina || 15||
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 11 of 28
hey< >om! Anagtm!. 16. heya dukham angatam || 16||
&Zyyae> s. 17. dradyayo sayogo heyahetu || 17||
kaziyaiSwitzIl< UteiNyaTmk< prakakriysthitila bhtendriytmaka
aegapvgaRw Zym!. 18. bhogpavargrtha dyam || 18||
ivze;aivze;ilmaailain gu[pvaRi[. 19. vieviealigamtrligni guaparvi || 19||
a izma> zuae=ip TyyanupZy>. 20. dra dimtra uddho'pi pratyaynupaya || 20||
tdwR @v ZySyaTma. 21. tadartha eva dyasytm || 21||
ktaw it nm! APyn< tdNysaxar[Tvat!. 22. ktrtha prati naam apyanaa tadanyasdhraatvt || 22||
SvSvaimzyae> SvpaepliBxhetu> s. 23. svasvmiaktyo svarpopalabdhihetu sayoga || 23||
tSy heturiv*a. 24. tasya heturavidy || 24||
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 12 of 28
tdavat! s kEvLym!. 25. tadabhvt sayogbhvo hna tadde kaivalyam || 25||
ivvekOyaitrivPlva hanaepay>. 26. vivekakhytiraviplav hnopya || 26||
tSy sxa aNtUim> }a. 27. tasya saptadh prntabhmi praj || 27||
yaegaanuanad Azui]ye }andIira ivvekOyate>. 28. yoggnuhnd auddhikaye jnadptir vivekakhyte || 28||
yminymasna[ayamTyaharxar[aXyan- yamaniyamsanaprymapratyhradhradhyna-
smaxyae=avain. 29. samdhayo'vagni || 29||
Aih. 30. ahissatysteyabrahmacaryparigrah yam || 30||
jaitdezkalsmyanviCDa> savRaEma mhatm!. 31. jtideaklasamaynavacchinn srvabhaum mahvratam || 31||
zaEcsSvaXyayeri[xanain inyma>. 32. aucasantoatapasvdhyyevarapraidhnni niyam || 32||
ivtkRbaxne itp]avnm!. 33. vitarkabdhane pratipakabhvanam || 33||
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 13 of 28
ivtkaR ih ktkairtanumaeidta vitark hisdaya ktakritnumodit
laeaexmaehpUvRka m&mXyaixmaa lobhakrodhamohaprvak mdumadhydhimtr
>oa}ananNt)la #it itp]avnm!. 34. dukhjnnantaphal iti pratipakabhvanam || 34||
Aih. 35. ahispratihy tatsannidhau vairatyga || 35||
sTyitaya< iya)layTvm!. 36. satyapratihy kriyphalrayatvam || 36||
ASteyitaya< svRraepSwanm!. 37. asteyapratihy sarvaratnopasthnam || 37||
cyRitaya< vIyRla>. 38. brahmacaryapratihy vryalbha || 38||
ApirhSwEyeR jNmkw. 39. aparigrahasthairye janmakathantsambodha || 39||
zaEcat! SvajuguPsa prErs. 40. auct svgajugups parairasasarga || 40||
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 14 of 28
svzuisaEmnSyEka(eiNyjyaTmdzRn- sattvauddhisaumanasyaikgryendriyajaytmadarana-
yaeGyTvain c. 41. yogyatvni ca || 41||
s suola>. 42. santod anuttama sukhalbha || 42||
kayeiNyisirzui]yat! tps>. 43. kyendriyasiddhirauddhikayt tapasa || 43||
SvaXyayad #devtasMyaeg>. 44. svdhyyd iadevatsamprayoga || 44||
smaixisirIri[xanat!. 45. samdhisiddhirvarapraidhnt || 45||
iSwrsuom! Aasnm!. 46. sthirasukham sanam || 46||
yzEiwLyanNtsmapi_yam!. 47. prayatnaaithilynantasampattibhym || 47||
ttae Nani"at>. 48. tato dvandvnabhighta || 48||
tiSmn! sit asasyaegRitivCDed> a[ayam>. 49. tasmin sati vsapravsayorgativiccheda pryma || 49||
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 15 of 28
baa_yNtrStMv&ideRzkals bhybhyantarastambhavttirdeaklasakhybhi
pirae dI"RsUm>. 50. parido drghaskma || 50||
baa_yNtriv;ya]epI ctuwR>. 51. bhybhyantaraviaykep caturtha || 51||
tt> ]Iyte kazavr[m!. 52. tata kyate prakvaraam || 52||
xar[asu c yaeGyta mns>. 53. dhrasu ca yogyat manasa || 53||
Sviv;yasMyaege icSy svaviaysamprayoge cittasya
Svpanukar #veiNya[a< Tyahar>. 54. svarpnukra ivendriy pratyhra || 54||
tt> prma vZyteiNya[am!. 55. tata param vayatendriym || 55||
. #it ptil-ivricte yaeg-sUe itIy> saxn-pad>. || iti patajali-viracite yoga-stre dvitya sdhana-pda ||
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 16 of 28
. t&tIyae=Xyay>. || ttyo'dhyya ||
ivUit-pad> vibhti-pda
dezbNxiSy xar[a. 1. deabandhacittasya dhra || 1||
t TyyEktanta Xyanm!. 2. tatra pratyayaikatnat dhynam || 2||
td @vawRmainaRs< SvpzUNym! #v smaix>. 3. tad evrthamtranirbhsa svarpanyam iva samdhi || 3||
ym! @k s. 4. trayam ekatra sayama || 4||
tyat! }alaek>. 5. tajjayt prajloka || 5||
tSy Uim;u ivinyaeg>. 6. tasya bhmiu viniyoga || 6||
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 17 of 28
ym! ANtr< pUveR_y>. 7. trayam antaraga prvebhya || 7||
td Aip bihr< inbIRjSy. 8. tad api bahiraga nirbjasya || 8||
VyuTwaninraexs. 9. nirodhakaacittnvayo nirodhaparima || 9||
tSy zaNtvaihta s ]yaedyaE icSy smaixpir[am>. 11. sarvrthataikgratayo kayodayau cittasya samdhiparima || 11||
tt> pun> zaNtaeidtaE tuLyTyyaE tata puna ntoditau tulyapratyayau
icSyEkatapir[am>. 12. cittasyaikgratparima || 12||
@ten UteiNye;u xmRl][avSwapir[ama VyaOyata>. 13. etena bhtendriyeu dharmalakavasthparim vykhyt || 13||
zaNtaeidtaVypdeZyxmaRnupatI xmIR. 14. ntoditvyapadeyadharmnupt dharm || 14||
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 18 of 28
maNyTv< pir[amaNyTve hetu>. 15. kramnyatva parimnyatve hetu || 15||
pir[amys
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 19 of 28
saepm< inpm< c kmR tTs
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 20 of 28
kmRnaf(a< SwEyRm!. 31. krmany sthairyam || 31||
mUxRJyaeiti; isdzRnm!. 32. mrdhajyotii siddhadaranam || 32||
aitaa svRm!. 33. prtibhdv sarvam || 33||
dye ics sattvapuruayoratyantsakrayo pratyayvieo bhoga
prawRTvat! SvawRs aitav[vednadzaRSvadvataR jayNte. 36. tata prtibharvaavedandarsvdavrt jyante || 36||
te smaxavupsgaR VyuTwane isy>. 37. te samdhvupasarg vyutthne siddhaya || 37||
bNxkar[zEiwLyat! cars. 38. cittasya paraarrvea || 38||
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 21 of 28
%danjyalpk{qkaid:vs %TaiNt. 39. udnajayjjalapakakaakdivasaga utkrntica || 39||
smanjyaJJvlnm!. 40. samnajayjjvalanam || 40||
aeakazyae> sMbNxs sMbNxs
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 22 of 28
ttae mnaejivTv< ivkr[av> xanjy. 48. tato manojavitva vikaraabhva pradhnajayaca || 48||
svpu;aNytaOyaitmaSy svRavaixat&Tv< sattvapurunyatkhytimtrasya sarvabhvdhihttva
svR}at&Tv< c. 49. sarvajttva ca || 49||
tEraGyadip dae;bIj]ye kEvLym!. 50. tadvairgydapi doabjakaye kaivalyam || 50||
SwaNyupinm[e sSmyakr[< punrinsat!. 51. sthnyupanimantrae sagasmaykaraa punaraniaprasagt || 51||
][tTmyae> s itpi>. 53. jtilakaadeairanyatnavacchedt tulyayostata pratipatti || 53||
tark< svRiv;y< svRwaiv;ym! traka sarvaviaya sarvathviayam
Am< ceit ivvekj< }anm!. 54. akrama ceti vivekaja jnam || 54||
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 23 of 28
svpu;yae> zuisaMye kEvLyimit. 55. sattvapuruayo uddhismye kaivalyamiti || 55||
. #it ptil-ivricte yaeg-sUe t&tIyae ivUit-pad>. || iti patajali-viracite yoga-stre ttyo vibhti-pda ||
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 24 of 28
. ctuwaeR=Xyay>. || caturtho'dhyya ||
kEvLy-pad> kaivalya-pda
jNmaE;ixmtp>smaixja> isy>. 1. janmauadhimantratapasamdhij siddhaya || 1||
jaTyNtrpir[am> kTyapUrat!. 2. jtyantaraparima praktyprt || 2||
inimm! Ayaejk< ktIna< nimittam aprayojaka praktn
vr[edStu tt> ]eikvt!. 3. varaabhedastu tata ketrikavat || 3||
inmaR[icaNyiSmtamaat!. 4. nirmacittnyasmitmtrt || 4||
v&iede yaejk< icm! @km! Aneke;am!. 5. pravttibhede prayojaka cittam ekam anekem || 5||
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 25 of 28
t Xyanjm! Anazym!. 6. tatra dhynajam anayam || 6||
kmaRzuak:[< yaeigniivxm! #tre;am!. 7. karmuklka yoginastrividham itarem || 7||
ttStipakanugu[anam! @vaiVyivaRsnanam!. 8. tatastadvipknugunm evbhivyaktirvsannm || 8||
jaitdezkalVyvihtanam! APyanNty jtideaklavyavahitnm apynantarya
Sm&its s. 11. em abhve tadabhva || 11||
AtItanagt< Svptae=STyXvedad xmaR[am!. 12. attngata svarpato'styadhvabhedd dharmm || 12||
te VysUma gu[aTman>. 13. te vyaktaskm gutmna || 13||
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 26 of 28
pir[amEkTvad vStutvm!. 14. parimaikatvd vastutattvam || 14||
vStusaMye icedat! tyaeivR> pNwa>. 15. vastusmye cittabhedt tayorvibhakta panth || 15||
n cEkict< vStu td Ama[k< tda ik< Syat!. 16. na caikacittatantra vastu tad apramaka tad ki syt || 16||
tpragapei]TvaiSy vStu }ata}atm!. 17. tadupargpekitvccittasya vastu jtjtam || 17||
sda }ataiv&yStTae> pu;Syapir[aimTvat!. 18. sad jtcittavttayastatprabho puruasyparimitvt || 18||
n tt! Svaas< ZyTvat!. 19. na tat svbhsa dyatvt || 19||
@ksmye caeyanvxar[m!. 20. ekasamaye cobhaynavadhraam || 20||
icaNtrZye buibuerits> Sm&itsr. 21. cittntaradye buddhibuddheratiprasaga smtisakaraca || 21||
icterits
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 27 of 28
tds
-
Yoga Sutras of Maharishi Patajali Page 28 of 28
][ityaegI pir[amapraNtinaR> m>. 33. kaapratiyog parimparntanirgrhya krama || 33||
pu;awRzUNyana< gu[ana< itsv> pururthanyn gun pratiprasava
kEvLy< Svpita va icitziirit. 34. kaivalya svarpapratih v citiaktiriti || 34||
. #it ptil-ivricte yaeg-sUe ctuwR> kEvLy-pad>. || iti patajali-viracite yoga-stre caturtha kaivalya-pda ||
. #it I patl-yaeg-sUai[. || iti r ptajala-yoga-stri ||