godavari puskara dharshini mana manthani

1

eTq eT+<∏äì >√<ëe] |ü⁄wüÿs¡<ä]Ùì

2


3


4


5


6


7


1. »\eTT ` »qeTT eTqeT+<∏äì ............................. 03`09

2. |ü⁄wüÿsê\˝À <ëq <Ûäsêà\ jÓTTø£ÿ |òü*‘ê\T ................ 10`13

3. Á|ü|ü+#·+˝Àì q<äT\T yêÏ |ü⁄wüÿsê\T ..................... 14`23

4. >√<ëeØ |ü⁄wüÿs¡ eTVæ≤eT\T ` ø±fi‚X«s¡πøåÁ‘·+ ............. 24`26

5. ‘Ó\+>±D˝À |ü⁄wüÿs¡ø±\+ ................................... 27`31

6. düT+~fifl jÓ÷>∑q]‡+Vü≤kÕ«$T ~e´#·]Á‘· ................. 32`33

7. |ü⁄wüÿsê\˝À eTVæ≤fi\ $~Û, $<ÛëHê\T .................... 34`37

8. eTqÁbÕ+‘ê\˝À |ü⁄wüÿsê\T ................................. 38`38

9. |ü⁄wüÿs¡ eTVü‰‘· + .............................................. 39`40

10. |ü⁄wüÿsê\˝À eTq ] |ü⁄s√Væ≤‘·T\T ....................... 41`42

11. s√E yê] <ëHê\ $•wü‘· .................................. 42`43

12. |ü⁄wüÿs¡ kÕïq+ ................................................. 44`50

13. eTVü‰ dü+ø£\Œ+ ............................................... 51`54

14. ‘·s¡ŒD≤\T ...................................................... 55`56

15. n<Ûëc º‘·Ôs¡ X‘·Hêe÷e[' ................................... 57`60

16. >ö‘·MT nc º‘·Ôs¡ X‘·Hêe÷e[ ' ............................ 60`65

17. |ü⁄wüÿs¡ Væ≤s¡D´ ÁXÊ<ä∆ $~Û' ................................... 66`68

18. <Ûäs¡à |æ+&Ü' ................................................... 68`70

19. ø±o >∑+>± kÕïq dü+ø£\ŒeTT ............................... 70`71

20. ì‘· |æ‘·è ‘·s¡ŒDeTT .......................................... 71`73

21. eT+<∏äì |ü⁄s√Væ≤‘·T\T ........................................ 74`74

22. eT+<∏äì bÕø£XÊÁdüÔ Á|üMDT\T ............................... 75`76

$wüj·Tdü÷∫ø£

8


Hê e÷≥

eTq eT+<∏äì, eTq R eTqdüT‡, eT+<∏äì R ∫*πø~ ø£qTø£H eTq eT+<∏äìì

eTq+ Áù|$TkÕÔ+. eTqdüT‡\T ∫*øÏ qe˙‘êìï |ü\Te⁄]øÏ |ü+#~ n~.

n+<äTπø $<ë´ bÂs√Væ≤‘· , yÓ’<ä ` yê´bÕs¡ ` ≈£î\eè‹Ô ` e+≥ ` ø£fi

` e´ekÕj·T - yêDÏ»´ Hê´j·Tyê<ä bÂs√Væ≤‘· s¡+>±\˝À sêDÏdüTÔHêïs¡T

eTq eT+<∏äì Á|ü»\T.

ø£sêÔ ø±s¡sTT‘ê#Ó’e Áù|s¡ø£XÊÃqTyÓ÷<äø£'

düTø£è‘ <äTwüßÿ‘#Ó’e #·‘ê«s¡' düeTuÛ≤–q '

@ |üì¬ø’Hê #ùdyêfiófl, |ü⁄s¡e÷sTT+# yêfiófl, ÄyÓ÷~+# yêfiflì

q\T>∑Ts¡T ñ+≤s¡T. eT+#Ó’Hê #Ó&Ó’Hê á q\TZπs u≤<ÛäT´\ì dü$qj·T+>±

$qï$+#·T≈£î+≥÷

MT

ne<ÛëqT\. q]‡+Vü≤ Á|ükÕ<é

eTq eT+<∏äì

[email protected]

9


»\eTT ` »qeTT

eTq eT+<∏äì

- s¡+– dü‘· Hêsêj·TD

MA, B.Ed, M. Phil

9440495525

ÁbÕDø√Ï eTqT>∑&É≈£î Ä<Ûës¡+ »\+. »\+ qT+&˚ Jeø√Ïì

ñ<ä“¤$+|üCÒXÊ&ÉT ÁãVü≤à<e⁄&ÉT. Ç~ dü+Væ≤‘· 3 ø±+&É+˝À ªªÁ|üC≤|ü‹s¡ø±

eTj·T‘·μμ qT eT+Á‘·+˝À $e]+#·ã&ç+~. ˙s¡T+fÒH JesêXó\≈£î Jeq+.

n+<äTπø eTVü‰q>∑sê …H√ï Ï rs¡+˝ÀH yÓ*XÊsTT. ªª Ä|ü' |ü⁄qdüTÔ |üè~∏M+

|üè~ÛM|üP‘ê |ü⁄Hê‘·Te÷+μμ á |ü$Á‘·»\+ qqTï |ü$Á‘·TDÏï #˚j·÷\ì

ÁbÕs¡úqeT+Á‘·+. »˝≤ìï <e‘·>± Äsê~ÛkÕÔ+, q~ì e÷‘·>± ø=\TkÕÔ+. n<

eTq Væ≤+<ä÷ dü+Á|ü<ëj·T+, ˙s¡T Je⁄\≈£î ãVæ≤:X¯ó~∆ì n+‘·:X¯ó~∆ì

Á|ükÕ~düTÔ+~, ˙Ïì |ü$Á‘·‘·¬ø’ dü+Áb˛øÏådü÷Ô+≤+, ˙s¡T \_Û+#ê\ì ˙s¡T

Xó<ä∆+>± dü«#·Ã¤+>± ñ+&Ü\ì á ÁøÏ+~ eT+Á‘·+ #ÓãT‘·T+~.

ªªÇe÷ ' Ä|ü ' •yê ' düqTÔ XóuÛ≤ ' düqTÔ#· ìs¡à˝≤ ' ˆ

bÕeHê ' o‘· ≤ ' düqTÔ |üP‘ê ' dü÷s¡ dü s¡•à_Û ' ˆˆ

á s¡T XóuÛ≤\ì#·TÃ>±ø£, ìs¡à\yÓTÆj·TT+&ÉT >±ø£, bÕeqyÓTÆ, #·\¢>±

Á|üeVæ≤+#·T>±ø£, dü÷s¡ s¡•à k˛øÏq »\+ |ü$Á‘·e+‘·eT>∑T>±ø£ ! n+≥÷

˙Ïì ÁbÕ]úkÕÔeTT, uÛÑ÷$Tì, q~ì e÷‘·>± ø=*# <X+ eTq uÛ≤s¡‘·<X+.

qB|üP» #dæ, q~øÏ Vü‰s¡‹∫Ã >ös¡$+# ñ‘·ÿèwüº C≤‹ eTq~, eT+>∑fi

kÕïHê\T, |ü⁄D≤´Vü≤ yê#·q+, e÷|òüTkÕïHê\T, ø±ØÔø£ kÕïHê\T, rs¡úkÕïHê\T,

»\ ‘·s¡ŒD≤<äT\T, dü+<Ûë´e+<äHê\T, •yê_Ûùwø±\T, yÓTT<ä\>∑Tq$ ˙Ï‘√H

eTT&ç|ü&çj·TTHêïsTT. ‘Ó’‹ÔØj·T ñ|üìwü‘Y Ç˝≤ n+≥T+~.

10


Äø±XÊ<é yêj·TT ', yêjÓ÷s¡–ï ', nπ>ïsê|ü', n<éuÛÑ ' |üè~∏ , |üè~∏yê´

zwü<Ûäj·T', zwüBÛuÛÀ´qïyéT, nì μμ

|üs¡®qT´&ÉT e]¸ùdÔH nqï+ dü+uÛÑ$düTÔ+~. á $<Ûä+>± »˝≤ìøÏ n~Ûø£

ÁbÕ<Ûë´q´‘·ì#Ã~ eTqyT. Ç˝≤ »\ ÁbÕeTTU≤´ìï >∑Ts¡TÔ #dü÷Ô ÇVü≤|üs¡düTU≤\

ì#˚Ãy˚ |ü⁄wüÿsê\T, 12 dü+e‘·‡sê\T @<√ ˇø£ q~øÏ |ü⁄wüÿsê\T edü÷Ô

ñ+≤sTT. á kÕ] eTq >√<ëe]øÏ |ü⁄wüÿsê\T e#êÃsTT. qB kÕïqyT nq+‘·yÓTÆq

|ü⁄D≤´ìïdüTÔ+<äì eTq$XÊ«dü+. Ç˝≤ ˙Ï ÁbÕeTTK´‘·HÓ]– #·T≥÷º ˙Ï eqs¡T\T

#Ós¡Te⁄\‘√ n\sêπs |ü⁄s¡yT eT+Á‘·|ü⁄]/ eT+Á‘·≈£L≥+/ eT+<∏äì

ªª$+<Ûë´Á~ <äøÏåDÒÁbÕ+‘ $\dü<é >ö‘·MT ‘·fÒ

eT+Á‘·≈£L≥+ düVü≤ÁkÕD≤+ *+>±Hê+ kÕúqeTT‘·ÔeT+μμ(ø±oK+&É+)

nì |ü⁄sêDe#·q+, $+<Ûä |üs¡«‘êìøÏ <äøÏåD ~X˝À Á|üeTTK >ö‘·$T

rs¡+˝À yÓ\dæq ñ‘·ÔeTyÓTÆq düVü≤Ádü*+>∑πøåÁ‘·+. eTq eT+<∏äì ~>∑Teq eT]j·TT

ø±o˝À e÷Á‘·yT ñ‘·Ôs¡yêVæ≤ì, Ç#·Ã≥ <äøÏåD≤_ÛeTTK+>± <äøÏåD≤eT÷]Ô *+>∑+

|ü•Ãe÷_ÛeTTK πøåÁ‘·+ _ÛπøåX¯«sê\j·T+˝À ø£\<äT. XÊdüHê\˝À mH√ïe÷s¡T¢

eTqeT+<∏äì ù|s¡T ñ Ò¢œ+#·ã&çq~. ‘·eTà#Ós¡Te⁄ ø£≥ºXÊdüq+ ªªeT+Á‘· ≈£L≥

>√|”»qe\¢uÛ≤j·TqeT'ˆˆ Ç<˚yêø£´+ ø±• •˝≤ XÊdüq+˝À ø£\<äì |ü⁄sêedüTÔ

|ü]XÀ<Ûä≈£î\T Áyêdæj·TTHêïs¡T. Á|ü‘ê|üs¡TÁ<äTì ªª>∑j·Tμμ XÊdüq+˝À eT+Á‘·≈£L≥

Á|ükÕÔeq ø£\<äT. $»j·Tyê&É <ä>∑Z] sêeTes¡|ü⁄XÊdüq+˝Àq÷ eTq eT+<∏äì Á|üX+dü

ø£\<äT. n<ä›]q ≈£î+<ës¡|ü⁄XÊdüqeT÷ ø°]Ô+∫+~. ysTT düÔ+uÛ≤\>∑T&ç Vü≤qTeT

ø=+&ÉXÊdüq+˝À XÊ.X. 1084, Áø°. X. 1162) Ç˝≤ XÀ¢ø£s¡÷|ü+˝À ñqï~.

ø£è<Û˚›k˛<äs¡ eT+Á‘·≈£L≥q>∑Ø Hê<∏√<∏äyÓ÷ìÁdüÔb˛

<äT+&É' K+&ç‘·@ eT+&ç‘·•s¡' Áø√&Ü+ø£ eø£ådüú\ ' !

@&√ &ç+uÛÑø£ e‘·‡˝≤j·Tq |üs√ C≤‘√ >∑‘·' kÕ«+ |ü⁄Ø+

ÄVüA‘√|æ qèù|X«s¡dü |ü⁄s¡‘·' Áb˛yq j·TT<ë∆j·T j·T‘Y ˆ

11


Ç+ø√ $wüj·T+ ãTTwæ |ü⁄+>∑e⁄&ÉT >ö‘·eTT&ÉT ÄÁXe÷ìï ì]à+#·Tø=ì

ìedæ+∫ •e⁄ìøÏ Ä\j·T+ ì]à+∫q~#√Ã≥H. ø±[<ëdüT yT|òüT<ä÷‘·+˝À

e]í+∫q sêeT–sê´ÁXeT+ Ç#·ÏøÏ ø=~›<ä÷s¡+˝ÀH j·TTqï<äì ô|<ä›\ uÛ≤eq.

lsêeT#·+Á<äeT÷]Ô <ä+&Éø±s¡D´+˝À dü+#·]+∫q|ü⁄&ÉT n&ÉT¶e∫Ãq |üs¡«‘·

sêC≤ìï u≤D≤\‘√ eT+<∏äq(∫\ø±&Éì) #dæ Á‘√e Hs¡Œs¡#ê&Éì ø=+<ä]j·T_Û

ÁbÕj·T+, >∑+>±rs¡+˝À n‘· +‘· düT+<äs¡yÓTÆq ãèVü≤‘Y •e*+>∑+‘√u≤≥T,

>∑+>±e÷‘·, düs¡dü«r, lsêeT, •e |ü+#êj·T‘·q, ∫Á‘·>∑T|üÔ, Ms¡Vü≤qTeT

<ë\j·÷\T uÛÑ≈£îÔ\ ø√¬sÿ©&πsÃ ø=+>∑T ã+>±sê\T, ldüs¡dü«r <yê\j·÷ìøÏ

mì$T~ ~≈£îÿ\≈£î Ç+Á<ë–ïj·TeTìãTTs¡T‹ es¡TDyêj·TT ≈£îuÒs¡ áXó\T,

◊sêe‘·|ü⁄+&ÉØø£ yêeTq≈£îeTT<ë+»q |ü⁄wüŒ<ä+‘· kÕs¡«uÛÖeT düTÁ|ürø£ nH

nwüº~>∑ZC≤\T n‘·´+‘· düT+<äs¡+>± #Óø£ÿã&Ü¶sTT. >√Vü≤‘ê´bÕ‘·ø£ ìeè‹Ô

>ö‘·eTTìøÏ Çø£ÿ&É »]–+<äì Á|ür‹. eTqeT+<∏äì˝À Ïeqs¡T\T |ü⁄wüÿ\+,

#Ós¡Te⁄\T ≈£î+≥ Òø±ø£, ~>∑T&ÉT u≤e⁄\T, n\T>∑Tø±\«\T, #<äu≤e⁄\T, ø√Hs¡T¢,

yê>∑T, >√<ëeØ Ç˝≤ nìï ~X˝À¢ ˙Ï kÕúesê\T mH√ï eTq <ëVü‰]Ôì rπsÃ

»\uÛ≤+&Ü\T.

eT+<∏äì˝À ˙Ï dü<äTbÕj·÷\T

Jeø√Ï eTqT>∑&É≈£î πs eT÷˝≤<Ûës¡+. n+<äTπø y<äe÷‘· ªªÄ|ü' |ü⁄qqTÔ

|üè~∏M+μμ nì ˙Ï $\TeqT ‘Ó*j·TC…|æŒ+~. ˙ÏøÏ ªªJeqyéTμμ nH ù|s¡T

Á|üdæ<ä∆eTT. n˝≤+Ï Ï Ò$T u≤<ÛäqT ‘=\–+#·T≥≈£î, >√Vü≤‘ê´<√wü ìyês¡D≈£î,

ãTTwæ |ü‘·Tï\T <ä÷sêìï+∫ ≈£î+&É\‘√ s¡T ‘Ó#·TÃø=H u≤<ÛäqT ìyê]+#·T≥≈£î,

n|üs¡uÛÑ s¡<ÛäT&ÉT dü|üÔãTTwüß\˝À¢ ÁX‚wüß&ÉT, >ö‘·eTT&ÉT uÛÑs¡‘· uÛÑ÷$Tô|’q bÕ]+∫q

Jeq~jT >√<ëe]. s¡TÁ<ä>∑&É¶jÓÆTq j·TeT≈£î+&É+, Á‹*+>∑πøåÁ‘·+, eTTøÏÔ<ÛëeT+,

ø±fi‚X«s¡+ eTq eT+<∏Óqï≈£î eT÷&ÉT jÓ÷»Hê\ <ä÷s¡+˝À ‘·÷s¡TŒq ø£\<äT.

á πøåÁ‘·sêC≤ìøÏ |ü&ÉeTs¡>± bı+~+#·ã&çq y<äuÛÑ÷$T, ø£s¡àuÛÑ÷$T, ‘·b˛uÛÑ÷$T

eTq eT+<∏Óq.

12


XÀ¢ ˆˆ ≈£î+&Édü |ü•ÃyT uÛ≤π> jÓ÷»qÁ‹‘·j·÷qÔπs ˆ

eT+Á‘· ≈£L≥ Ç‹ U≤´‘√ eTT˙Hêe÷ÁXeT ' |ü⁄sê ˆ

|ü⁄wüÿ\yÓTÆq »\eqs¡T\qT eTq»qT Ò ø£*Œ+#·T≈£îHêïs¡T. s¡T#·T≥÷º Äs¡T

#Ós¡Te⁄\‘√, ¬s+&ÉT e+<ä\≈£î ô|’>± #<ä ~>∑T&ÉT u≤e⁄\‘√, |ü<äT\ dü+K´˝À

>∑\ ≈£î+≥\‘√, ¬s+&ÉT Jeq<äT\‘√ Ï nedüsê*ï BπsÃ »˝≤Xj·÷*e˙ï.

Ç$ eTq Ï ≈£LÏ nedüsê\T rs¡TdüTÔHêïsTT. MÏ À >∑‘·+˝À mH√ïkÕs¡T¢

ø£s¡Tys¡Œ&É¶|ü⁄&ÉT ≈£L&Ü m+&Éì u≤e⁄\T mH√ï. neTè‘·‘·T\´yÓTÆq »\<Ûëe÷\T,

eTq eT+<∏Óqï˝À>∑\ >√kÕ$T d”‘·eTà (>√kÕ«$T) u≤$, <äT~›fifl yêfiflu≤$,

s√&ÉT¶ MT<äTqï sêe⁄\ #Ós¡T ø£≥º (>∑&û\>∑T&çyÓqTø£) u≤$, sê$ø£+Ï yê]

u≤$, yê>∑Z&É¶>ö+&É¢ M~Ûu≤$, s¡+>∑ì u≤$, u≤sTTã+&É\ e<ä›qTqï

k˛e÷j·÷E\ u≤$, yÓ’<ä sê» k˛eTj·÷E\ ø£èwüíj·T´ u≤$, u…’s¡e⁄ì #Ó\eT\T,

Ç˝≤ mH√ï eTq <ëVü≤]Ôì ø£s¡Te⁄ø±\+˝À r]Ãq ø£\Œ\‘·\T. Çø£ #ÓiTe⁄\

Á|ükÕÔeq eùdÔ yêj·TTyê´q nj·T´>±] #ÓiTe⁄ neTè‘· ≈£î+&ÉeTT. ø=ìï+Ïì

Á|üuÛÑTe⁄\ düVü≤ø±s¡+‘√ ø=ìï+Ïì eT+<äT#·÷|ü⁄‘√ Á|ü»\ düVü≤ø±s¡+‘√

ì]à+#·T≈£îqï »\ uÛ≤+&Ü*$. eTq eT+<∏äìøÏ <äøÏåD≤q ¬s&ç¶ #ÓiTe⁄, Äô|’

s¡+>∑ dü+Á<ä+, yê>∑T, »\>∑\e+‘·, ñ‘·Ôsêq ‘·$Tà #Ós¡Te⁄, >√<ëe], ‘·÷s¡TŒq

ãÁ¬s≈£î+≥, yê>∑T >∑+>±dü+>∑eT+, <ä+&çyÓ+#·yê>∑T, ô|<ä›ø±\«n\T>∑T, ô|<ä›

#ÓiTe⁄ (ô|+CÒs¡T H&ÉT ø£qTeTs¡T¬>’ uÛÑeHê\T yÓ*XÊsTT), áXÊHê´q ãHÓï

#Ós¡Te⁄, |ü&ÉeT≥ |üdæ&ç ø£\Te\ sêE sêe⁄\ #Ós¡Te⁄, ø£Hêï\&Ü´+, o\düeTTÁ<ä+

˝≤+Ï yÓH√ï eTq Á‘ê>∑T`kÕ>∑T nedüsê\T rs¡TdüTÔqï ø±eT<ÛqT düe÷\T.

˙Ïm<ä›&ç ˝Òì á ÁbÕ+‘·+˝À e+<ä>∑&É|ü\T e÷Á‘·y˚T ñ+fÒ y˚˝≤~>±

e\düsêe&É+‘√ ªdüVü≤Ádü>∑&É|üμ >± e÷]+~.

mì$T~ ~≈£îÿ\ >∑\ uÀj·T*+>±\ s¡ø£åD˝À uÀÁ&ÜsTTøÏ q\T yÓ’|ü⁄˝≤ $düÔ]+∫q

q>∑s¡+ ãVüQC≤‘·T\ düe÷Vü‰s¡+ eTq eT+<∏äì. bı+~¬ø’q á s¡T #·T≥÷º

nHø£ yê&É\THêïsTT. XÊ+‹ kÂuÛ≤>±´\≈£î <Ûäq<ÛëHê´\≈£î ì\j·T+ eTq

s¡T.

13


eT+<∏äì uÛ≤wü $•wüºyÓTÆq~. eTq eT+<∏äì e+≥\T, e+≥yêfiófl

K+&Ü+‘·s¡U≤´‹Hê]®+#ês¡T. Ç#·ÃÏ |üP»\T |ü⁄qkÕÿsê\T, H√eTT\T, Áe‘ê\T

|ü+&ÉT>∑\T |üu≤“\T, >∑Tfiófl>√|ü⁄sê\T, $<ë´, $<ë´e+‘·T\T, nìï $•wüºeTT Ò,

düVü≤Ádü Á|üuÛÀ»Hê\T eTq eT+<∏äì Á|ü‘´ø£‘·. <ädüsê s√E (d”yÓ÷\¢+|òüTq+)

»$Tà, qesêÁ‹ >√bÕ\ø£fiÀ‘·‡yê\T, ø√\\T, C≤õ], ã‘·Tø£eTà, u§&Ó¶eTà\T

yÏø£y >=|üŒ$. eTq eT+<∏äì bÕ≥\T (Memory ì) C≤„|üø£XøÏÔì ô|+#$>±

ñ+≤sTT. Ä≥\T, bÕ≥\T, eT+<∏äì <ä]Ùì (eT÷´õj·T+) yÓTT<ä\>∑Tq$

eT+<∏äì #·]Á‘·qT ‘Ó*Œ e÷qdæø£ ñ˝≤¢kÕìï ø£*ZkÕÔsTT. >∑Tfiófl >√|ü⁄sê\T,

<ë‘·\ W<ës¡ + e]í+#·<ä>∑Zy, <X, $<XÊ\˝À dæús¡|ü&Ü¶eT+<∏äìì eTs¡Teì

eTqyêfifl ì»+>± <ÛäqT´ Ò, ≈£î\+ @<Ó’Hê eT+<∏äì yês¡+fÒ #ê\T @<√ ˇø£

$X‚wü Á|ü‹uÛ≤ dü+|üqTï\T>± ñ+≤s¡T. eTq yÓ’<äT´\T, dæ<ë∆+‘·T\T, sê»˙‹E„\T

bÂsêDÏ≈£î\T, ø£fi≤ø±s¡T\T Ç+õ˙s¡T¢, <ë‘·\T, XÊÁdüTÔ\T, ø£e⁄\T, >±j·T≈£î\T

|òüTHêbÕØƒ\T, $<ë«+düT\T, |òüTqø°]Ôì ø£*Z+#ês¡T. á |òüTq‘· #·÷# ø£<ë

mø£ÿ&√ ôV’≤<äsêu≤<äT˝À <Ûë]à≈£î …’q Äs¡ yÓ’Xó´\T eT+<∏äì Áu≤Vü≤àDT\≈£î HÓ]dæq

ãT#·Ãj·T´ <Ûäs¡àXÊ\qT <ëq$T∫Ã Ä#·+Á<ä ‘êsês¡ÿ+ ø°]Ô eT+‘·T …’Hês¡T.

ªªeTq eT+<∏äìμμ bÕø£XÊg Á|üMDT\T

y˚<ä$<ë´#·DT\T, ø£fi≤XÊg|òüTqT Ò ø±<äT, bÕø£XÊg Á|üMDT\q÷

>∑qï e÷‘·èuÛÑ÷$T eTq eT+<∏äì. q\;ÛeTbÕø£+‘√ q\T>∑T]ì yÓT|æŒ+# ì|ü⁄DT\T

e+≥yês¡T. y˚<ë\T #·~$Hê, e∫Ãq e+≥ |üì#˚j·TT≥qT e<ä\˝Ò<äT.

e´ekÕj·T+ô|’ e#˚Ã sêã&ç dü]b˛ø£ ø=+<äs¡T y˚s¡T sêÁcÕº\≈£î Á|üyêdü+

(|üs¡yêdü+) yÓ[¢. n#·Ï yê]øÏ q#Ã s¡T#·T\T e+&ç yê]ì yÓT|æŒ+#yês¡T.

wüÁ&Ék˛ù|‘·eT>∑T $+<äT e+≥\T yê]¬ø’ e+&çHê, eT<Ûë´Vü≤ïø±\+ UÀ©øÏ

(Room) #] ìkÕ«s¡ú+>± uÒdüHé nqï+, |ü|ü⁄Œø±j·Tqï+‘√H ‘·è|æÔ #Ó+<Ó&ç

yês¡T. e+≥\T #ôd’Hê u≤<Ûä ‘·>± ‘·eT |æ\¢\qT &Üø£ºs¡¢qT Ç+õ˙s¡¢qT, #dæq

eTVü‰˙j·TT\T eTq eT+<∏äì ‘·+Á&ÉT\T, ‘ê‘·\T. dü+e‘·‡s¡+˝À \>∑ZdüsêsTT

14


ø±\+˝À e÷Á‘·yT ‘Ó\+>±D≤˝ÀH ø±ø£ Ç‘·s¡ sêÁcÕº …’q eTVü≤sêÁwüº Àì

Hê>∑|üPsY, yêsê∆, |üPdü<é, »\>±+, |üs¡“¤DÏ, nÁe÷e‹, Ws¡+>±u≤<é,

>∑T»sê‘Y Àì dü÷s¡‘Y, ãs√&Ü e+Ï |ü≥ºD≤\≈£î yÓ[¢ yê] e+≥ø±\T yês¡T

yÓT#˚Ã Ø‹q e+&ç yÓT|ü⁄Œ >∑&ç+#˚yês¡T eTqyêfi¯ófl. Çø£yês¡T ñqï#√≥

dæú‹eT+‘·T\T eTT>∑T∆ …’ yê] ø√dü+ <Ûäs¡àXÊ\\T, eT+~sê\T <ëq$T∫Ã edü‹

@s¡Œs¡# yês¡≥. <ëìøÏ düJekÕø£å + eTq ôV’≤<äsêu≤<äT >ö©>∑÷&Ü˝Àì

<Ûäs¡àXÊ\. yês¡T e+& Á|üU≤´‘· s¡T∫ø£s¡ e+≥ø±\˝À eTTK´yÓTÆq |üø±«\T

ø=ìï Ç˝≤ ñ+≤sTT. ã÷&ç<ä >∑TeTà&çø±j·T <√düø±j·T ãs¡&Ü,

>∑TeTà&çø±j·T Vü≤˝≤«, e&çj·÷\T, sê#·>∑TeTà&ç ø±j·T≈£Ls¡, uÀ&Éø±ø£s¡

ø±j·T≈£Ls¡, <√düø±j·T ô|s¡T>∑T |ü#·Ã&ç, Äeø±j·T, eTT<ä›>∑÷s¡, |ü⁄\>∑+,

bÕ\≈£Ls¡, #· ≤¢ |ü⁄\TdüT, yÓ÷‹#·÷sY \&ÉT¶ (ã÷+~ \&ÉT¶), n≥T≈£î\ bò D°,

kÕu≤›q øÏ∫&û, bÕ\s=f…º, ãs¡&Ü >√fi≤\T, u§+&É\T, u§+>∑sê\T, #·øÏÿ˝≤\T,

|æ*¢$‘êÔ≈£î, n$ùd|üP\ ãJ®\T, >±¬su§+&É\T, ø±ø£s¡ø±j·T |ü+#êeTè‘·+,

bò DÏq÷HÓ, õ Ò;, K]j·T\T (q÷\T ø=ã“]$) n]ôd\T, lK+&é,

u≤düT+~, s¡e«\&ÉT¶, eTTK$˝≤dt \&É÷¶, |üPsêí∫b˛∞, e+ø±j·Tu≤J, fifl˝À

_fifl\T, ñ*¢>∑&É¶ p Ÿø£, eTT<ë&ç |æ+&ç (ô|düs¡|æ+&ç) eTT<ä›\T, _j·T´|ü⁄

bÕj·Tdü+, #·\¢ $Ts¡|üø±j·T\T, yÓTT<ä …’q$. n+‘ø±≈£î+&Ü |ü∫Ã ≈£Ls¡>±j·T\qT

m+&Éu…Ïº es¡T>∑T\T>± e÷]Ã ≈£Ls¡>±j·T\T \_Û+#·ì ø±\+˝À Ä es¡T>∑T\

≈£Ls¡\T e+&É&É+˝À eTq eT+<∏äì yêfifl <ä÷s¡<äèwæº Á|üdüTŒ¤≥ eTe⁄‘·T+~.

eTq eT+<∏äì neTàeTà\T, Hêj·TqeTà\T, u≤*+‘·\≈£î bÂwæºø± Vü‰sêìï

n+~+#·&ÜìøÏ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq ÁX¯<ä∆ #·÷|æ+∫, X§+]ƒ‘√ #˚dæq ø±j·÷ìï

‘·j·÷s¡T#dæ ‘·eT _&É¶\≈£î, ø√&Éfifl≈£î Á|ür‹>± ô|fÒºyês¡T.

Ç+‘Ó+<äT≈£î eTqeT+<∏äì. com ˇø£ÿÏ #ê\<ë eTq eT+<∏äìì

|ü]#·j·T+ #j·TT≥≈£î? n+<äTπø eTqeT+<∏äì $TÁ‘·T˝≤sê >√<ëe] |ü⁄wüÿsê\T

edüTÔHêïsTT. eTqM\T>± eTq eT+<∏äìøÏ e∫Ã >∑‘· yÓ’uÛÑyêìï >∑Ts¡TÔ #düT≈£î+<ë+,

uÛÑ$wü ‘Y ‘·sê\≈£î yês¡~Û>± ì\T<ë›+. eTq eT+<∏äì Á|ü‘´ø£‘·qT #ê≥T<ë+.

15


sêe⁄\#Ós¡Tø£≥º, s¡+¬>’q eT+<ë≥,

‘·s¡#·T>± ‘·$Tà#Ós¡Te⁄ ø£≥º,

y&ÉTø£\ q&çM~Û, yÓ\j·T+>∑yê>∑Z&É¶

ù|s¡T¬øøÏÿq M~Û ù|+CÒs¡T ø£≥º

XóuÛÑeTdüTÔ

XÀ¢:` yTùw >∑+>± eèùwπsyê $T<ÛäTH#· düs¡dü«r

j·TeTTHêj·÷+≈£î∞πs‘·T dæ+ùV≤>√<ëe] dæú‘

ø£Hê´j·÷+ ø£èwüíyD≤´+‘·T ø±ysê´+#· ‘·T˝≤>∑‘

<∏ë´+ eè•Ãπø;ÛeTs¡+‘·T #êù| |ü⁄wüÿs¡ yêVæ≤˙

eTèπø‘·T+>± |òüTfÒdæ+<ÛäT' MTH ÁbÕDVæ≤‘êqB

@e+ <ë«<äX sêoHê+ >∑Ts¡T#êπs j·T<∏ë Áø£eTyéT

16


ªªlsêeTμμ

ˆˆ l\ø°åà y˚+ø£fÒX¯«sêj·T qeT'ˆˆ

ˆˆ|ü⁄wüÿs¡eTVæ≤eT ˆ

Áãˆˆ l q\¢>=+&É|ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeT Xs¡à

leT<ëq+<ädü«s¡÷|ü⁄&ÉT |üs¡eT<äj·÷eTj·TT&ÉTq>∑T

•e⁄&ÉT nwüºeT÷]Ôj·T÷ uÛÑø£Ô|üs¡eX¯ó&Ó’ n;Ûwüºes¡Á|ü<ë‘·j·T÷ ÁbÕDÏø√ÏøÏ

uÛÑTøÏÔeTT≈£îÔ\qT Á|ükÕ~+#·T#·THêï&ÉT. á Á|ü|ü+#·eT+‘·j·TT nwüºeT÷]ÔeTj·TeTT

|ü+#·eTVü‰uÛÑ÷‘·eTT\T dü÷s¡ #·+Á<äT\T j·T»„, ø£s¡Ôj·T>∑T »j·Te÷qT&ÉqT Ä

|üs¡eT •e⁄ì eT÷s¡TÔ …’ (XØs¡eTT …’) $sêõ\T¢#·Tqï$. ‘êqT <Ûä]+∫q á

mì$T~ X¯Øs¡eTT\‘√ •e⁄&ÉT ˝Àø£eTTq≈£î düs¡«$<Ûä kÂK´eTT\qT

Á|ükÕ~+#·T#·THêï&ÉT. ñ<ëVü≤s¡DeTTq≈£î |üè~∏M s¡÷|üyÓTÆq •eXØs¡eTT eTqeTT

ìedæ+#·T≥≈£î Ä<Ûës¡yÓTÆ bÕŒs¡T#·Tqï~. ÁbÕDÏø√ÏøÏ Ä<Ûës¡eTT Òì eTqT>∑&É

ndü+uÛÑeyTø£<ë. Ç≥T¢ •e⁄&ÉT ‘·q mì$T~ eT÷s¡TÔ\‘√ ˝Àø£eTTq≈£î m≥T¢

kÂK´eTTqT Á|ükÕ~+#ÓH√ ‘Ó\T|ü⁄qÏº Á|üe÷DeTT

ø±fi‚X«s¡ K+&ÉeTTq Ç≥T¢ ñ>∑Z&ç+#·ã&çq~ #·÷&ÉT&ÉT.

Ä<Ûësêj·T<Ûäsê_Ûe‘·ÔqTuÛÑè‘ê

e÷bÕ´j·TH√<äø£+

bÕø±j·÷–ï s¡TBs¡D≤j·T |üeq'

Xàu≤›j·THêj·÷+ãs¡+

ÄVü‰¢<ëj·T düT<Ûëø£s¡düT‡ $X<ë

˝Àø±j·TuÛ≤qTdü«j·T+

>√<ëeØ |ü⁄wüÿsê\˝À <ëq<Ûäsêà\ jÓTTø£ÿ |òü*‘ê\T

17


kÕcÂ<ä<Ûä«s¡ø£è<ä @e »>∑‘ê+

uÛÑ÷j·÷‘Y$uÛÑ÷‘Ó’ qeT' ˆ

ÁbÕDÏø√Ï ìedæ+#·T≥≈£î •e⁄&ÉT |üè~∏Ms¡÷|üeTTq Ä<Ûës¡yÓTÆ, »\s¡÷|üeTTq

e÷*q´eTTqT ‘=\–+#·T≥, <ëVü≤eTT rs¡TÃ≥ yÓTT<ä\>∑T ãVüQfi Á|üjÓ÷»q

eTT\qT ÁbÕDÏø√ÏøÏ #≈£Ls¡TÃ#·THêï&ÉT. e+≥ø£eTT# dæ<ä∆eT>∑T ÄVü‰sê<äT\

qqT uÛÑ$+#·T≥≈£î n–ïs¡÷|üeTT nqTÁ>∑Væ≤+#·T#·THêï&ÉT.

e÷≥˝≤&ÉT≥≈£î J$+#·T≥≈£î yêj·TTs¡÷|üeTTq Xã∆‘·s¡+>∑eTT\ <ë«sê

uÛ≤cÕÁ|üø£≥qeTTqT nqTÁ>∑Væ≤+#·T#·THêï&ÉT. X¯uÀ›‘·Œ‹Ô ø±s¡DyÓTÆq Äø±X¯

s¡÷|üeTTq yÓ\T>=+<äT#·THêï&ÉT. #·+Á<äs¡÷|üeTTq, Äq+<äeTTqT düdü eè~∆ì

Á|ükÕ~+#·T#·THêï&ÉT. yÓ\T>∑TqT Äs√>∑ eTTqT Á|ükÕ~+#·T≥¬ø’ dü÷s¡ XØs¡eTT‘√

Á|üø±•+#·T#·THêï&ÉT. j·÷>±<äT\#˚ esê¸~ (yêq) Á|üjÓ÷»q eTT\qT

nqTÁ>∑Væ≤+#·T≥¬ø’ j·T»„ø£s¡Ôj·T>∑T BøÏå‘·Tì s¡÷|üeTTq Á|ü‘· ø£åeTT>∑ >√#·]+#·T#·T

˝Àø£s¡ø£åDeTT #j·TT#·THêï&ÉT. á $<ÛäeTT>∑ nwüºeT÷]Ô s¡÷|üeTTq ñqï •e⁄&ÉT

Jeø√ÏøÏ Äj·÷ Je⁄\ jÓTTø£ÿ <Ûäsêà <Ûäs¡às¡÷|üeT>∑T n<äèwüºeTTqqT dü]+∫

Á|ü‘· ø£åeTT>∑H√, |üs√ø£åeTT>∑H√ düTK<äTKeTT\qT nquÛÑ$+|ü CÒj·TT#·THêï&ÉT.

‘·q≈£î >∑\ ÇÏº XØs¡eTT\˝À »\ XØs¡eTT |ü⁄wüÿs¡eTT>± ˇbÕŒs¡T#·Tqï~.

ªª b˛wüj·Tr‹ |ü⁄wüÿs¡yéT μμ nì »qT\qT b˛wæ+#·T≥≈£îq÷, |ü$Ár ø£]+#·T≥≈£îqT

nqTÁ>∑Væ≤+#·ã&ÉT#·Tqï~. •e⁄ìeT÷]Ô>∑ ˇbÕŒs¡T#·Tqï »\X¯Øs¡eTT

|üs¡e÷DTs¡÷|üyÓTÆ eTq≈£î>√#·s¡eT>∑T dü÷ú\ »\uÛ≤>∑eTTq≈£î ø±s¡DyÓTÆ

$\dæ\T¢#·Tqï~. dü÷ú\ »\eTTq≈£î Á|ücÂ\D dü«uÛ≤eeTTqïqî »˝≤~Û<e‘·\>∑T

>∑+>±~qBeT‘·*¢øÏ ø£\ Á|üuÛ≤eeTT# |ü$Á‘·eTT …’q Äq »\eTT\T bÕ|üe÷*q´

HêXø£eTT\ì y<ä|ü⁄sêD≤<äT\T<√Èwæ+#·Tqï$.

◊qqT »qT\ bÕbÕ~Ûø£ dü+düs¡ZeTT# Hs¡Œ&ÉT <√wüeTT eTVü≤s¡T¸\

qBkÕïqdü+düŒs¡Ù# ‘=\>∑Tqìj·TT |ü⁄sêDeTT\T ‘Ó\T|ü⁄#·Tqï$.

ÇÏº eTVü‰qTuÛ≤e⁄\˝À#]q |ü$Á‘·eT÷]ÔjT |ü⁄wüÿs¡T&ÉqT eTVü‰qTuÛ≤e⁄&ÉT.

23


Á|ü‘´ø£kÕúq+ ñ+~. BìøÏ $düÔè‘· |ü⁄sêDÁbÕXdüÔ + ñ+~. á q~øÏ düT$kÕÔs¡

#·]Á‘·, düT$XÊ\ |üØ yêVü≤ø£ÁbÕ+‘·+, düTBs¡È HÍø±j·÷q kÂø£s¡ eT÷ ñqï$.

nHø£ ñ|üq<äT\‘√, $$<Ûä ù|s¡¢‘√ |æ\eã&ÉT‘·Tqï á q~ |üPs¡«>±<∏äqT

|ü]o*<ë›+.

|ü•ÃeT ø£qTeT˝À n+‘·sê“¤>∑yÓTÆq ÁãVü≤à–]˝Àì Hêdæø±Á‘· +ãø£eTT

Bì »qàkÕúqeTT Ç~ düeTTÁ<äeT≤ºìøÏ 3000 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ À ñ+~. Bì

|ü]yêVü≤qÁ|ü<X+ 120000 #·<äs¡|ü⁄ yÓTÆfifl≈£î $T+#·TqT. á q~ eTVü‰sêÁwüº,

eT<Ûä Á|ü<XŸ\˝À düTe÷s¡T 400yÓTÆfió¢ Á|üeVæ≤+∫ Ä~˝≤u≤<é õ˝≤¢ Àì u≤düs¡e<ä›

Ä+Á<ÛäsêÁwüº+˝À Á|üy•+∫ <ë<ë|ü⁄ 500 yÓTÆfi¢ ÁbÕ+‘êìï düdü XÊ´eT\+ #dæ

ã+>±fi≤U≤‘·+˝À dü+>∑$Tk Ô+~. kÕ>∑s¡dü+>∑eTeTTq≈£î eTT+<äT sê»eTùV≤+Á<ä

es¡eTT e<ä› @&ÉTbÕj·T\T>± N* á >√<ëe] dü|üÔkÕ>∑s¡eTH˚ ù|s¡T‘√

|æ\Teã&ÉT‘√+~. Bì ñ|üq<äT\˝À eT+Jsê, eTT∫≈£î+<ä, ÁbÕDVæ≤‘·, eTHïs¡T.

X¯ã], øÏHÓïs¡kÕì, Ç+Á<ëe‹, |üPsêD yÓTT<ä\>∑Tq$ Á|ü<ÛëHê\T. mH√ï

Ä\j·÷\≈£î ì\j·÷\T.

>ö‘·eTTì# uÛÑ÷˝Àø±ìøÏ ne‘·]+#·&É+ e\¢ >ö‘·MTq~ nì, >√e⁄≈£î

ÁbÕD<ëq+ #j·T&É+ e\¢ >√<ëe] nì, >ö‘·eTT&ÉT ydæq ≈£îX ~≈£îÿ>±

|üj·Tì+#·&É+ e\¢ ≈£îXÊes¡ÔeTH kÕs¡úø£HêeT<Ûj·÷\‘√ XÀ_Û\T¢‘·÷, düTe÷s¡T

900 yÓTÆfiófl Á|üeVæ≤+∫ kÕ>∑s¡+‘√ ◊ø£ eTÚ‘√+~.

á bÕeq>ö‘·$T uÛÑ÷|ü‘·qyÓTÆq Á|ü<X+ >√eTTU≤ø±s¡+˝À ñqï

•˝≤eTj·TÁ|ü<X+. n#·Ã≥Tqï≥T¢ sêfiflqT+&ç _+<äT_+<äTe⁄>± ñ<ä“¤$+∫q

>ö‘·$T Ä |ü]düs¡+˝À ñqï ‘·≤ø£+˝ÀøÏ Á|üy•dü÷Ô nø£ÿ&ç qT+&ç øÏ+<äøÏ

»\bÕ‘·+>± <ä÷øÏ ‘·÷s¡TŒeTTK+>± Á|üeVæ≤düTÔ+~. á düú ≤ìøÏ >∑+>±<ë«s¡+,

>∑+>±kÕ>∑s¡+ nH ù|s¡T¢ ñHêïsTT. ø=+‘·<ä÷s¡+ Á|üeVæ≤+∫q ‘·sê«‘· á

q~˝À Á|üesê, bÕs¡≈£LsY, Á<äyê, Ä ‘·sê«‘· eT+Jsê, ô|qT >∑+>± nH

24


ñ|üq<äT\T #˚s¡T‘·THêïsTT. n≥T ‘·sê«‘· eTVü‰sêÁwüº dü]Vü≤<äT›\T <ëÏ,

Ä~˝≤u≤<é˝À u≤düs¡e<ä› ‘Ó\+>±D˝À >√<ëe] Á|üy˚•k˛Ô+~. Ä ô|’q

eT<Ûä Á|ü<XŸ qT+&ç e#·TÃ ô|qT >∑+>± ñ|üq~‘√qT, ‘·sê«‘· ˇ]kÕ‡ qT+&ç

e#·TÃ Ç+Á<ëe‹‘√ ø£*dæ ‘·÷s¡TŒeTTK+>± Á|üeVæ≤dü÷Ô, Á|üø£è‹ kÂ+<äs¡ dæs¡T

\˝À $sêõ\T¢‘·Tqï bÕ|æø=+&É\ s¡eT´ÁbÕ+‘êìï |ü⁄˙‘·+ #k Ô+~. n≥T

yÓqTø£ b˛\es¡+ e<ä› >√<ëe] eT+&É\+ #], ø=ìï yÓTÆfifl<ä÷s¡+ Á|üeVæ≤+∫

uÛÑÁ<ëÁ~ Vü≤è<äj·÷Á~ô|’ yÓ\dæq d”‘êsêeTT\qT n_ÛùwøÏk Ô+~. Ä eTVü≤

<ë“¤>±´ìï H√#·T≈£îqï+<äTø√ nqï≥T¢, n≥Tô|’q >√<ëe] e÷‘· ˇfió¢eT]∫

neT+<ëq+<ä+‘√ |üj·Tì+∫ sê»eTùV≤+Á<ä es¡|ü⁄ ÁbÕ+‘êìï #s¡Tø=+À+~.

Çø£ÿ&ç qT+&ç ¬s+&ÉTyÓTÆfi¢ yÓ’XÊ\´+‘√ Á|üeVæ≤dü÷Ô uÛÑs¡Ô s¡‘êïø£s¡Tì #s¡Tø√yê*.

nH Äq+<äyÓ÷ nqï≥T¢ ‘·q ñ<Ûäè‘·y>±\qT ô|+#·T≈£î+≥Tqï<ë qBeT ‘·*¢.

á ndü<äèX´yÓTÆq s¡e&çì, nq+‘· »\sê•˝Àì n+‘·s¡Z‘·XøÏÔì Ä+Á<Ûä Á|ü»\≈£î

|ü+∫ô|≥Tº≥≈£î düsY Äs¡∆sY ø±≥Hé <Ûäefi‚X«s¡+ e<ä› >∑‘·X‘êã›+˝À Äqø£≥º

ø£≤º&ÉT. düTe÷s¡T ¬s+&ÉTyÓTÆfió¢ bı&ÉTe⁄>∑\ Äqø£≥º 1852e dü+e‘·‡s¡eTTq

ø£≥ºã&ç eTs¡TuÛÑ÷$T>± ñqï |ü]düs¡ ÁbÕ+‘êìï q+<äqeq+>± s¡÷bı+~+∫+~.

Ä Ä+π>¢j·T <=s¡ nK+&É yT<ÛëXøÏÔ, Ä+Á<ÛäsêÁcÕºìøÏ nqï |üPs¡íH Á|ükÕ~+∫+~.

á Äqø£≥º ‘·sê«‘·, dü|ü ÔãTTwüß\ ÁbÕs¡úqqT n+^ø£]+∫ >√<ëe]

@&ÉTbÕj·T\T>± N* kÕ>∑s¡+˝À dü+>∑$Tk˛Ô+~. á @&ÉTbÕj·T\T `

dü|üÔãTTwüß …’q »eT<ä–ï, ÄÁ‘j·T, uÛ≤s¡<ë«», >ö‘·eT, $XÊ«$TÁ‘·, e•wü,

ø±X´|ü ù|s¡¢‘√ |æ\eã&ÉT‘·÷ >√<ëe]ì düeTTÁ<ä+˝À ø£\T|ü⁄‘·THêïsTT. MÏ À

e•wü >ö‘·MT bÕj·T Ò Á|ü<ÛëHê\T. <äè>√Z#·sê\T ≈£L&ÜqT. e•wü>√<ëe]

qs¡kÕ|ü⁄s¡+ e<ä›qT, >ö‘·MT >√<ëe] j·÷Hê+ e<ä›qT kÕ>∑s¡+ #s¡T#·THêïsTT.

$T–*q ◊<äT bÕj·T\T n+‘·sê«Væ≤qT‘· …’ ã+>±fiU≤‘·+˝À ©qeTe⁄‘·THêïsTT.

á |ü$Á‘· ñuÛÑj·Trsê˝À¢ nHø£ •e, yÓ’wüíe Ä\j·÷\T, Hês¡dæ+Vü≤

πøåÁ‘ê\T yÓ\dæ düTÁ|üdæ<ä∆ j·÷Á‘êdüú ≤ …’ düeTdüÔ uÛ≤s¡‘· uÛÑø£Ôø√ÏøÏ eTTøÏÔì

25


Á|ükÕ~düTÔHêïsTT. nÁ|ü‹Væ≤‘· XÖs¡ <ÛäqT\T, Ä<Ûë´‹àø£∫+‘·Hê|üs¡T …’q sê»

e+XdüTú\ Ä<äs¡Db˛wüD\‘√ Ç$ uÛ≤s¡rj·Tdü+düÿèr` kÕ+Á|ü<ëj·÷\qT K+&É

K+&Ü+‘·sê˝À¢ yê´|æÔ #j·TT#·THêïsTT. yê]˝À XÊ‘· yêVü≤qT\T, yêø±≥T\T,

#êfi¯ó≈£î´\T, ¬s&ç¶sêE\T, $»j·Tq>∑s¡#·Áø£es¡TÔ\T, >√˝§ÿ+&É qyêãT\T

∫s¡düàs¡D°j·TT\T. Ä Ä<äs¡Ωsê»qT´\ ÁbÕ|üø£+# nqq´ kÕe÷q´ •\Œø£fi≤

yÓ’uÛÑe+‘√, $•wüº kÕ+Á|ü<ëj·÷\‘√ »>∑~«U≤´‹>±+∫q Ä\j·÷\qT ø=ìï+Ïì

e÷Á‘·+ <ä]Ù+∫ »qà<Ûäq´+ #düTø=+<ë+.

MÏ À Á|üÁ|ü<∏äeT+>± eTq≈£î <äs¡Ùq$TdüTÔqï~ Hêdæø±Á‘· +ãø£eTT.

Ç~ eTVü≤‘·Ôs¡yÓTÆq XË’eπøåÁ‘·+. Á|üU≤´‘· <ë«<äX¯CÀ´‹]¢+>±\˝À ˇø£f…Æq

Á‘· +ãπøX«s¡ *+>∑$Tø£ÿ&É >ö‘·eTeTVü≤]¸# Á|ü‹wæ+#·ã&çq~. eTVü‰sêÁwüº À

ñqï á XË’eπøåÁ‘·yÓTTø£ Á|üdæ<ä∆j·÷Á‘êdüú\+. ¬s+&Ée~ ‘Ó\+>±D˝À u≤düs¡

e<ä›j·TTqï düs¡dü«r|”sƒ¡+. Ç~ eT<Û√\Te<ä› ñqï~. ‘Ó\+>±D˝À nK+&É

Á|üU≤´‹>±+∫q á düs¡dü«r Ä\j·TeTT yê´düJ$‘·+‘√ ô|qydæø=ì ñ+~.

á ÄsêÃeT÷]Ôì yê´dü eTVü≤]¸ Á|ü‹wü#j·T&É+ e\¢ á πøåÁ‘êìøÏ yêdüs¡ nì

ù|s=∫Ã+~. yêdüs¡H u≤düs¡>± |æ\eã&ÉT‘√+~. Ç~ kÕVæ≤r Á|æj·TT\ø£ìyês¡

<äs¡Ù˙j·TπøåÁ‘·+. ‘·sê«‘·~ |üÏºkÕÏ\eTT. á Ä\j·T eT÷\$sê≥Tº

uÛ ÑÁ<˚X¯«s¡kÕ«$T uÛÑÁ<äø±∞düy˚T‘·T&Ó ’ uÛ Ñø£ Ôø√ÏøÏ eTTøÏ ÔìdüTÔHêï&ÉT. Ç~

|ü⁄sê‘·qj·÷Á‘êdüú\eTT. n≥T yÓqTø£ ø£+#Ós¡¢>√|üqïqT düTÁ|üdæ<ä∆ yêπ>Zj·Tø±s¡T

ì>±, sêeT<ëdüT>± e÷]Ãq uÛÑÁ<ë#·\+ #ê]Á‘·ø£ Ä<Ûësê\‘√ yÓ\dæq πøåÁ‘·+.

<ëì ‘·sê«‘· >ö‘·MT ‘·÷s¡TŒrs¡+˝À yÓ\dæq ø£åDeTTπøÔX«sê\j·T+ $∫Á‘·

|ü⁄sêD+‘√ $\dæ\T¢‘√+~. |ü⁄≥º À ìøÏå|üÔyÓTÆq CÀ´‹]¢+>±ìï |üPõ+∫q ÁXeTDÏ

nqT <eø£q´≈£î XÊ|ü$yÓ÷#·q+ #dæq |ü⁄D´<ÛëeT$T~. lsêeT#·+Á<äTì ø√]

ø£ô|’ •e⁄&ÉT, ÁX¯eTDÏ ì\T#·Tqï πøåÁ‘·+‘√ *+¬>’ø£´uÛ≤>±´ìï Á|ükÕ~+∫q

|üs¡eTbÕeq |ü⁄D πøåÁ‘·+. n+<äTø£ì á πøåÁ‘·+ ø£åDeTTø°ÔX«sê\j·TeTH nq«s¡ú

HêeT+‘√ $\dæ\T¢‘·÷ ñ+~.

27


k˛\T‡& m≈£îÿe uÛÑøÏÔ‘√ »s¡T|ü⁄≈£î+≥THêïs¡T. |üPC≤$<Ûëq+˝À e÷s¡TŒ\THêï

eTs¡DÏ+∫q yê]ì düà]+#·T Ä#ês¡+ yê]˝À ñ+~. n|ü⁄Œ&ÉT qB»˝≤ìï

ñ|üjÓ÷–+#·T≥ nìyês¡´+>± uÛ≤$+|üã&ÉT‘√+~. Ms¡T ˙ÏøÏ ~e´X¯øÏÔ

ñqï<äì Á>∑Væ≤+#ês¡T. Á^düT<˚X¯+˝À eTs¡DÏ+∫qyê]øÏ eT÷&Ées√Eq

ñ‘·Ôs¡ÁøÏj·T\T »s¡T|ü⁄ Ä#ês¡+ düHê‘·q+>± ñ+~. |ü<äeT÷&ÉT dü÷‘·ø£~Hê\

‘·sê«‘· eTs¡DÏ+∫q yê] Ä‘·àXÊ+‹øÏ yê] edüTÔe⁄\ô|’ »\Áb˛ø£åD+ #ùd

kÕ+Á|ü<ëj·T+ nø£ÿ&É ø£q|ü&ÉT‘√+~. ‘·eT Ä|ü⁄Ô\T, ã+<ÛäTe⁄\qT ÄVü‰«ì+#·T

Ä#ês¡+ ≈£L&Ü ñ+~. n+‘ø±ø£, »qà~Hê\T, »j·T+‘·T\T, eTs¡DÏ+∫q

yê] es¡∆+‘·T\T ≈£L&Ü yês¡T bÕÏdüTÔHêïs¡T. Ä s√E˝À¢ »s¡T|ü⁄ ø£s¡àø±+&É\qT

XÊgã<ä∆+>± yês¡T #düTÔHêïs¡T. yê] |üPsê«#ês¡ Á|üø±s¡+ #·ìb˛sTTqyê]ì

<ä]Ù+∫ Ä düeTj·T+˝À me«s¡÷ s√<äq\T #j·Ts¡T. Ä|ü⁄Ô\T e#Ã düeTj·T+˝À

»˝≤X¯j·÷\ qT+&ç>±ì, q<äT\ qT+&ç >±ì ˙Ïì rdüTø=ì e∫Ã

eTè‘·ø£fi‚ãs¡+ô|’q #·\T¢ dü+Á|ü<ëj·T+ nø£ÿ&É ø£q|ü&ÉT‘√+~. ‘·sê«‘· yês¡T

ø=ìï ÁbÕs¡úHê|ü<ë´\qT bÕ&ÉT‘ês¡T. Ä ø±s¡ Áø£e÷ …’q ‘·sê«‘· kÕeT÷Væ≤ø£

uÛÀ»q+ #kÕÔs¡T. Ç~ eTq<XeTT˝À es¡∆+‹ »s¡T|ü⁄ |ü<ä∆‹øÏ Ç+#·T$T+#·T>±

düe÷q+. s¡cÕ´<X+˝À eTs=ø£ $+‘· Ä <X+˝À eTq+ #j·TT |æ+&ÉÁ|ü<ëHêìï

b˛* ñ+~. dü+e‘·‡s¡ eTTq ø=ø£kÕ] eTs¡DÏ+∫q yê] ~Hêq, qBrsêq

yês¡T Ä|ü⁄Ô\‘√ düVü‰, düe÷yXyÓTÆ Hêqu…Ïºq Áu…&é ô|’q #·ìb˛sTTqyê] ù|s¡T

Áyêdæ q~˝ÀìøÏ bÕs¡yj·TT Ä#ês¡eTTqï~. ãVüQX ' eTq dü+Á|ü<ëj·T+

Á|üø±s¡+ #j·TT |æ+&ÉÁ|ü<ëq+‘√ Ç~ dü]‘·÷>∑T‘√+~.

s√eTqT\T eTs¡DÏ+∫q yê] uÛÑkÕàìï bÕÁ‘· À uÛÑÁ<ä|üs¡∫ <ëìô|’

düe÷~Ûì ø£Ïº ‘=$Tà~s√E\T eTs¡Dø£s¡àø±+&ÉqT »s¡T|ü⁄‘ês¡T. dü+e‘·‡s¡+

»]–q ‘·sê«‘·, düe÷~ÛøÏ ‘·\kÕïq+ #kÕÔs¡T. ∫es¡>± kÕeT÷Væ≤ø£ uÛÀ»q+,

eTq<XÊ˝À¢ #j·TT yÓ’≈£î+sƒ¡düe÷sê<Ûäq‘√ düe÷q+>± ñ+≥T+~. ÄÁ|òæø± <X|ü⁄

eTs=ø£ Ä#ês¡+ eTq≈£î $ÁuÛ≤+‹øÏ ø£*Zk Ô+~. Äs¡T dü+e‘·‡s¡eTT\ø=ø£kÕ]

28


Ä C≤‹ yÓTT‘·Ô+ ø£ qBrs¡+˝À düe÷yXyÓTÆ me¬s’‘ ‘·eT ‘·+Á&çì ø√˝ÀŒj·÷s√

yê] u§eTà\qT ã+ø£eTÏº‘√ ‘·j·÷s¡T#dæ, HÓ’y<ë´\]Œ+∫, Ä u§eTà\qT

q~˝ÀìøÏ C≤s¡ykÕÔs¡T. kÕeT÷Væ≤ø£ uÛÀ»q+‘√ yê] Ä ø±s¡ Áø£eT+ eTT>∑TdüTÔ+~.

n+‘·ø£+fÒ n‹ $∫Á‘·yÓTÆq~ yês¡T #·ìb˛sTTq yê] Ä‘·àqT ø£ ∫qïsê‹øÏ

e÷s¡TÃ≥. yês¡T Ä sê‹q |üHÓï+&&ÉT¢ uÛÑøÏÔuÛ≤e+‘√ |üPõkÕÔs¡T. Ä ‘·sê«‘·

yês¡T ‘·eT ã+<ÛäT Ä|üÔes¡Z+‘√ qBrsêq #] Ä sê‹ì q~˝ÀìøÏ C≤s¡ykÕÔs¡T.

rs¡+˝À ñqï eT]ø=ìïsêfi¢qT ≈£L&Ü Ä düeTÁ<ä>∑s¡“¤+˝À $dæ]ykÕÔs¡T. n≥T

‘·sê«‘· kÕïHê\T #dæ |ü+øÏÔuÛÀ»q+ #kÕÔs¡T. á $<ÛäeTT>± eTs¡DÏ+∫qyê]øÏ

#˚j·TT ø£s¡à\T uÛÑøÏÔ|üPs¡«ø£+>±H˚ ñ+≤sTT. @ <˚X¯+˝ÀHÓ’Hê Bìï ãÏº

e÷qe⁄ …ø£ÿ&Ó’Hê, @ ø±\+˝À ìedæ+∫Hê eTÚ*ø£ $wüj·÷\˝À ◊ø£ ‘· ñ

qï<äì, ø£s¡àø±+&É, <˚X¯|ü]dæú‹ eT]j·TT ÁbÕ+‘·uÛÑ÷$T HÓ’dü]Zø£‘·qT ãÏº

ø=+‘·e÷s¡TŒ düVü≤»eTì ‘Ó\Tk Ô+~. ô|’q #Ó|æŒq n+XÊ\ìï eTq qB|ü⁄wüÿsê\

düeTj·÷˝À¢ #ùd ø±s¡ Áø£e÷\qT b˛* ñHêïsTT. Bìï ãÏº nìï <XÊ˝À¢

qBeT÷˝≤\T #ê˝≤ >ös¡euÛÑøÏÔ Á|ü|ü‘·TÔ\qT n+<äTø=+≥Tqïeì $~Û‘·eTe⁄

‘√+~. Á|ü‹ eT‘·+˝À ≈£L&Ü ø£s¡àø±+&ÉqT XÊgj·TTø£Ô+>± |ü⁄s√Væ≤‘·T\ <ë«sê

#sTT+#·&É+ $<XÊ\˝À ≈£L&Ü ø£ìŒk Ô+~. Ç+‘·ø£+fÒ m≈£îÿe>± eTq<X+˝À

q<äT\≈£î #ùd |ü⁄wüÿsê˝≤¢+Ï ø±s¡ Áø£e÷\T $<XÊ\˝À ø£qã&É≥+ Ò<äT.

ÁbÕNq<XÊ˝À¢ eTTK´+>± uÛ≤s¡‘êeì˝À Ä#ês¡ dü+Á|ü<ëj·÷\qT

bÕÏ+#·&É+˝À m+‘√ >∑÷&Üs¡ú+, Ä<Ûë´‹àø£‘·‘·«+ $T[‘·yÓTÆ ñ+~. Væ≤+<ä÷

Ä<Ûë´‹àø£ $wüj·÷\T eTs¡à>∑]“¤‘·+>± ñ+&ç yêÏ ~e´‘·«+ n+‘·sês¡ú+>±

ñ+≥THêïsTT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î |ü⁄wüÿs¡|üsê«\T, ≈£î+uÛÑyTfi≤\T Á|ü»\T yêÏ À

bÕ˝§ZH |ü<ä∆‘·T\T. #ê˝≤ uÛÑøÏÔj·TT‘·+>± ñ+≤sTT. |ü⁄wüÿs¡ düeTj·÷˝À¢ q<äT\qT

|üPõ+# $<Ûëq+, bÕ˝§Zqï yê] J$‘ê˝À¢ ø=‘·Ô eTqXÊÙ+‹˙, ø=‘·ÔJ$‘·

XÀuÛÑqT ø£\T>∑CÒkÕÔsTT. uÛÑ>∑e<ä“¤øÏÔì ÇqTeT&ç+|ü#kÕÔsTT. bÕ˝§ZH Á|ü»˝À¢

dü«‘·'dæ<ä∆+>±H ñqï‘· |ü⁄wüÿs¡ düeTj·÷˝À¢ qB q<ë\T Á|ü‘´ø£ |ü]|üPs¡í‘·qT,

30


Á‘· +ãø£ »À<ä÷“¤‘ >±‘·eTkÕ´|òüTHê•˙

dü|üÔ<Ûë kÕ>∑s¡+,j·÷+‹ >√<ëe] qyÓ÷düTÔ‘ ˆ

Hêdæø± Á‘· +ãπøX«s¡+˝À >√ eTTK+ qT+∫ ñ<ä“¤$+∫, >ö‘·eTVü≤]¸

>√Vü≤‘ê´ bÕ‘·ø±ìï q•+|üCÒdæ, ‘·T\´, ÄÁ‘j·÷, uÛÑs¡<ë«», eè<ä∆ >ö‘·MT,

øö•ø±, e•cÕ nH @&ÉTbÕj·T\T>± N* kÕ>∑s¡+ (ã+>±fi≤U≤‘·+)˝À ø£*dæq

>√<ëeØ ! ˙≈£î e÷ qeTkÕÿs¡eTT.

>√<ëe] eTVü‰sêÁwüº˝À |ü⁄Ïº, ‘Ó\+>±D≤ >∑T+&Ü Á|üeVæ≤+∫,

Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ À kÕ>∑s¡>∑s¡“¤+˝À #s¡T‘√+~. eT+Jsê, ø£&Ó+, e÷+&É$ (e÷Hs¡T),

ÁbÕDVæ≤‘ê, Ç+Á<ëer, øÏHÓïs¡kÕì, X¯ã] yÓTT<ä˝…’q ñ|üq<äT\‘√ $sê

õ\T¢‘√+~. n≥Te+Ï >√<ëeØq~˝À Á|üdüTÔ‘·+ l eTqà<∏äHêeT dü+e‘·‡s¡

n~Ûø£ ÄcÕ&ÛÉ ãˆˆ Á‘·jÓ÷<ä•, eT+>∑fiyês¡+ 14`07`2015 s√Eq |ü⁄wüÿs¡

Á|üyX+ »s¡T>∑T‘√+~. á |ü⁄wüÿs¡ ø±\+ ø£ dü+e‘·‡s¡+ nsTTq|üŒÏø° yÓTT<äÏ

12 s√E\T Ä~ |ü⁄wüÿs¡+>±qT, ∫e] 12 s√E\T n+‘· |ü⁄wüÿs¡+>±qT

$X‚wüyÓTÆq$>± uÛ≤$kÕÔs¡T. |ü⁄wüÿsêìï dæ+Vü≤düúeTì ( dæ+>∑düÔeTì ) e´eVü≤]kÕÔs¡T.

<e>∑Ts¡TyÓ’q ãèVü≤düŒ‹ dæ+Vü≤sê•˝À Á|üy•+#·&É+ e\q ª|ü⁄wüÿs¡+μ @s¡Œ&ÉT‘·T+~.

ªª ‹Ádü : ø√≥´s¡ú ø√°#· rsêúì uÛÑTeqÁ‘·jT

Äj·÷+‘·T, >ö‘·MT>∑+>±+ dæ+Vü≤j·TTπøÔ ãèVü≤düŒ‹ 'μμ n+≤s¡T.

dæ+Vü≤düú+ (dæ+>∑düÔ+)

>√<ëeØ |ü⁄wüÿs¡ eTVæ≤eT\T ` ø±fi‚X¯«s¡πøåÁ‘·+

(kÕs¡úÁ‹ ø√Ï |ü⁄wüÿs¡DÏ)

- &Ü. e÷&ÉT>∑T\ uÛ≤düÿs¡Xs¡à

MA, M.Ed, Ph.D 9866845979

31


Á‹uÛÑTeHê\˝À >∑\ eT÷&ÉTqïs¡ø√≥¢ <˚e‘·\T |ü⁄wüÿs¡düeTj·T+˝À

>√<ëe]˝À ìedækÕÔs¡T. uÛÑ≈£îÔ\≈£î ÄodüT‡\T, esê\T, nqTÁ>∑Vü‰\T n+~kÕÔs¡T.

eTVü‰ yÓ’uÛÑe+>± »]π> |ü⁄wüÿsê\T |üHÓï+&˚fi¯¢ø=ø£kÕ] ekÕÔsTT.

ˇø=ÿø£ÿq~øÏ ø£ dü+e‘·‡s¡+ #=|ü⁄Œq |ü⁄wüÿs¡T&ÉT eTq Äsê´es¡Ô+ (uÛ≤s¡‘·<X+)

˝Àì |üHÓï+&ÉTq<äT˝À¢ Á|üy•kÕÔ&ÉT.

|ü⁄wüÿs¡ ø£<∏ä

|ü⁄wüÿs¡T&ÉT Áu≤Vü≤àDj·TTe≈£î&ÉT, Á|ü‹ $wüj·T+ düùV≤‘·Tø£+>± XÊgã<ä∆+>±

ñ+&Ü\ì uÛ≤$+#yê&ÉT. HÓ’$TcÕs¡D´+˝À dü÷‘·T&ÉT XÖqø±<äT\≈£î #Ó|æŒq

ø£<∏ä Bìï $e]k Ô+~. |ü⁄wüÿs¡T&ÉT •e⁄ì nwüºeT÷]Ô‘·«+˝À >∑\ ªª»\‘·«dæ~∆μì

bı+<ä&ÜìøÏ 12 dü+e‘·‡sê\T ‘·|üdüT‡ #XÊ&ÉT. •e⁄&ÉT Áu≤Vü≤àDs¡÷|ü+˝À

kÕøå±‘·ÿ]+∫ |ü⁄wüÿs¡TìøÏ esê*#êÃ&ÉT. |ü⁄wüÿs¡T&ÉT ñqï#√≥ »\ düeTè~∆ ø£*–,

n+<äT˝À eT÷&ÉTqïs¡ ø√≥¢ <e‘·\T edækÕÔs¡ì nqTÁ>∑Væ≤+#ê&ÉT. ÁãVü≤à<e⁄&ÉT

•e⁄&ÉT |ü⁄wüÿs¡TìøÏ∫Ãq es¡+ #·÷dæ Ä+<√fiq #Ó+<ë&ÉT. nsTTq|üŒÏø° |ü⁄wüÿs¡

‘·‘êÔ«ìï ø£eT+&É\+˝Àì »\+˝ÀH˚ ñ+&˚≥≥T¢>± •e⁄ì düTÔ‹+∫ es¡+

bı+<ë&ÉT.

dü«sêZ~Û|ü‹ Ç+Á<äT&ÉT nVü≤˝≤´yÓ÷Vü≤+˝À |ü&ç >ö‘·eTTì XÊ|ü+ e\q

düVü≤ÁkÕ≈£åî&Í‘ê&ÉT. n+fÒ Ç+Á<äTì XØs¡+ jÓ÷ìeTj·TyÓTÆb˛‘·T+~. XÊ|ü |ü]

Vü‰s¡+ ø√dü+ >ö‘·eTTì y&ÉTø=qï|üŒÏø° |òü*‘·+ \_Û+#·<äT. n|ü⁄Œ&ÉT BHêedüú À

|ü&ç, <e>∑Ts¡TyÓ’q ãèVü≤düŒ‹ì ÄÁXsTTkÕÔ&ÉT. ãèVü≤düŒ‹ $ø±s¡s¡÷|ü⁄&Ó’q <y+

Á<äTì ÁãVü≤àe<ä›≈£î rdüT≈£îyÓfi≤Ô&ÉT. ÁãVü≤à<e⁄&ÉT, ãèVü≤düŒ‹ ø£*dæ Ç+Á<äTì

rdüTø=ìyÓ[¢ >∑+>±kÕïq+ #sTTkÕÔs¡T. nsTTHê XN|ü‹ ≈£îs¡÷|ü+ <ä÷s¡+ ø± Ò<äT.

n|ü⁄Œ&ÉT ÁãVü≤à ø£ Ï ø=\qT (düs¡düT‡)qT @sêŒ≥T #dæ, n+<äT˝À |ü⁄wüÿs¡‘·‘·Ô«+

ø£*–q ‘·q ø£eT+&É\+˝Àì Ïì ø£\T|ü⁄‘ê&ÉT. Ä |ü⁄wüÿs¡ »\+˝À <y+Á<äTì

#‘· eTTqø£ ysTTkÕÔ&ÉT. <y+Á<äT&ÉT |ü⁄wüÿs¡ eTVæ≤eT e\q ‘êqT #dæq C≤„q,

nC≤„q ø£è‘·düeTdüÔ <√cÕ\qT b˛>=≥Tºø=ì ~e´düT+<äs¡ <Vü‰ìï bı+<äT‘ê&ÉT.

32


|ü⁄wüÿs¡Tì‘√ Ç+Á<äT&ÉT |ü⁄wüÿs¡ eTVæ≤eTqT Á|ü#ês¡+ #kÕÔq+≤&ÉT. |ü⁄wüÿs¡dæ~∆

ø=s¡≈£î >∑+>± yÓTT<ä …’q q<äT\˙ï ÁbÕ]úkÕÔsTT. nsTTHê |ü⁄wüÿs¡T&ÉT n+^ø±s¡+

‘Ó\T|ü&ÉT. ∫e]øÏ ÁãVü≤à |ü⁄wüÿs¡TìøÏ ãèVü≤düŒ‹ >=|üŒ‘·Hêìï, q<äT\

Á|üjÓ÷»Hê\qT ‘Ó*j·TCÒdæ, yêÏ À edæ+#ê\ì ø√s¡T‘ê&ÉT. ˝Àø£ ø£fi≤´D+

ø=i≈£î |ü⁄wüÿs¡T&ÉT n+^ø£]kÕÔ&ÉT. k˛<äs¡ uÛ≤e+‘√ uÛ≤s¡‘·<X+˝Àì 12

Á|ü<Ûëq q<äT\˝À ˇø=ÿø£ÿ dü+ˆˆ ìedæ+#·&ÜìøÏ ˇ|ü⁄Œø=+≤&ÉT. |ü⁄wüÿs¡Tì‘√

bÕ≥T>± eT÷&ÉTqïs¡ ø√≥¢ <˚e‘·\T ãèVü≤düŒ‹ j˚T sê•˝À Á|üy˚•kÕÔ&√,

<ëì˝À ìedædü÷Ô uÛÑ≈£îÔ\≈£î esê©j·T≥+ |ü⁄wüÿs¡ eTôVA‘·‡eyÓTÆ ì*Ã+~.

>ö‘·eT eTVü≤]¸ >√Vü≤‘ê´ bÕ‘·ø±ìï Vü≤]+#·&ÜìøÏ •e⁄ì »≤

p≥+ qT+∫ ~– e∫Ãq >∑+>∑ >√<ëe]>±qT, >ö‘·$T>±qT Á|üdæ~∆¬øøÏÿ+~.

>√<ëe]øÏ |ü⁄wüÿsê\T e∫Ãq|ü⁄&ÉT uÛÑ≈£îÔ\ s¡T>∑à‘·\qT, bÕbÕ\qT b˛>=Ïº,

|æ‘·è<e‘·\≈£î ÁãVü≤à˝Àø£ ÁbÕ|æÔøÏ eTTøÏÔe÷s¡Z+ düT\uÛÑ‘·s¡+ #düTÔ+~. ª>∑+μ

n+fÒ bÕ|üeTT\qT ª>∑μ n+fÒ b˛>=≥Tºq~ nì ns¡ú+.

ªª πsyê rπs ‘·|ü ' ≈£îsê´‘Y, eTs¡D+ C≤Vü≤ïM‘·fÒ μ

<ëq+ <ä<ë´‘Y ≈£îs¡TπøåÁ‘ Á‹$<Ûä+ >ö‘·MT‘·fÒ ˆ

qs¡à<ëqB rs¡+˝À »|ü ‘·bÕ<äT\T, >∑+>± rs¡+˝À eTs¡D+, ≈£îs¡TπøåÁ‘·+˝À

<ëq <Ûäsêà\T m+‘·Ï |ü⁄D≤´ìï n+<äCÒkÕÔjÓ÷, ˇø£ÿ >√<ëe] rs¡+˝ÀH á

|òü*‘ê\T ø£\T>∑T‘êsTT. >√<ëeØ rs¡+˝À ‘·|üdüT‡ #dæHê, eTs¡D+ dü+uÛÑ$+∫Hê,

<ëqe÷#·]+∫Hê nq+‘·|ü⁄D´+,

ªª>√<ë ‘·fÒ dæ+Vü≤>∑‘˚ düTπs»´ ' |ü⁄wüÿsê DÏ#·,

edü+‹ es¡ yTø£+ Væ≤ \ø£å >√<ëq»+ |òü\+ μμ nHêïs¡T.

dæ+Vü≤sê•˝À >∑Ts¡T Á|üyX+ yÓTT<ä\Tø=ì >√<ëeØ qB rs¡+˝Àì

πøåÁ‘ê\T, ÄÁXe÷\T, ns¡D≤´˝À¢, q~˝À eT÷&ÉTqïs¡ø√≥¢ <e‘·\T, dæ<äT∆\T

ìedækÕÔs¡T. |æ‘·è <e‘·\≈£î Ä düeTj·T+˝À <ëq, »|ü, ‘·|ü, ÁXÊ<ë∆<äT\T

33


#düTø=+fÒ ÇVü≤+˝ÀqT, |üs¡+˝ÀqT düø£\düTU≤\T, yÓ÷ø£åÁbÕ|æÔ ø£\T>∑T‘êsTT.

>√<ëeØ rs¡+˝À |ü⁄wüÿs¡ kÕïq+, |æ‘·è<e‘·\≈£î |æ+&É Á|ü<ëHê\T, nqï,

eÁdüÔ, düTes¡í <ëHê\T, ‹\‘·s¡ŒD≤\T #dæqf…Æ¢‘ |æ‘·è <e‘·\T |ü⁄HêïeT qs¡ø£+

qT+∫ $eTTøÏÔì bı+<äT‘ês¡T. uÛÑ s¡<∏äT&ÉT ‘·q |üPØ«≈£î\ ø√dü+ ‘·|üdüT‡ #dæ

>∑+>∑eTàqT uÛÑT$˝ÀìøÏ ‘Ó#êÃ&ÉT. uÛÑ÷$Tô|’q ‘·eT ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T dü+bÕ~+∫q

dü+|ü<ä\qT nqTuÛÑ$düTÔqï yês¡T ‘·eT ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ ø√dü+ |æ‘·èø±sê´\T

ìs¡«Væ≤+#·&É+ ‘·|üŒìdü]. ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T ÄdæÔbÕdüTÔ\T Çe«ø£b˛sTTq|üŒÏø° yê]ì

Áã‹øÏj·TTqï‘· ø±\+ u≤>± #·÷düTø=ì, eTs¡D≤q+‘·s¡+ ÁXÊ<ë∆\T, rs¡ú $<ÛäT\T

ìs¡«Væ≤düTÔqï kÕ+Á|ü<ëj·T ≈£î≥T+u≤\ yês¡T m+‘√eT+~ ñHêïs¡T. ‘Ó\+>±D≤

ÁbÕ+‘·+˝Àì yês¡T, eTVü‰sêÁwüº yêdüT\T ø£ dü+e‘·‡s¡ø±\+ bÕ≥T |ü⁄wüÿsê\qT

»s¡T|ü⁄ø=+≤s¡T. nø±ÿ #Ó …¢fiófl ‘·eT |ü⁄Ïºì+ÏøÏ yÓ[fl nqï<äeTTà\≈£î |òü\,

‘ê+ã÷˝≤\T Ç∫Ã dü‘·ÿ]ùdÔ, nqï<äeTTà\T yê]øÏ N¬s\T, kÕ¬s\T, eT+>∑fi

Á<äyê´\T Ç∫Ã n‘êÔ]+ÏøÏ kÕ>∑q+|ü⁄‘ês¡T.

‘Ó\+>±D˝À ø±fi‚X¯«s¡+ ` |ü⁄wüÿs¡ ø±\+

eT+<∏äì (eT+Á‘·≈£L≥+) |ü≥ºD+ >ö‘·e÷ÁXeTyÓTÆ‘ <ëìøÏ πø+Á<ä+

ø±fi‚X«s¡+, Á‹*+>∑πøåÁ‘ê\˝À ˇø£Ï. Á<ëøå±sêeT, lXË’\, ø±fi‚X«sê\˝À >∑\

eT÷&ÉT *+>±\ eT<Ûä Á|ü<XyT Á‹*+>∑<X+, Á‹*+>∑+ qT+# ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü

ñ<ä“¤$+∫q≥T¢ #ÓãT‘ês¡T. >√<ëeØ rs¡ ÁbÕ+‘·+˝Àì rs¡ú πøåÁ‘ê\˝À m≈£îÿe

Á|üdæ~∆ #Ó+~q~ ø±fi‚X«s¡ πøåÁ‘·+, <X+˝À Á|üdæ~∆ #Ó+~q>√<ëeØ, ÁbÕDVæ≤‘ê,

düs¡dü«r q<äT\ dü+>∑eT+ Á‹y˚D° dü+>∑eT+ Çø£ÿ&É ñ+~. ø±fi‚X¯«s¡+˝À

dæ+Vü≤sê•˝À >∑Ts¡Te⁄ Á|üy•+∫q|ü⁄&ÉT >√<ëe]øÏ, $T<∏äTq+˝À >∑Ts¡T Á|üyX+

»]–q|ü⁄&ÉT düs¡dü«‹øÏ, MTq+˝À >∑Ts¡Te⁄ #˚]q|ü⁄&ÉT ÁbÕDVæ≤‘·≈£î, Ç˝≤

eT÷&ÉTkÕs¡T¢ |ü⁄wüÿsê\T »s¡T>∑T‘êsTT. >√<ëeØ rs¡+˝Àì @ πøåÁ‘·+˝ÀqT

Ç+‘· $•wüº‘· ø£ì|æ+#·<äT. ø±\T&ÉT ì]à+∫q |ü≥ºD+ ø±e&É+ e\¢ Bìï

ªø±fi‚X«s¡+μ nHêïs¡T. »qT\ bÕ|ü |ü⁄D≤´\qT #·÷dæ •øÏå+# j·TeTT&ÉT, nø±\

34


eTè‘·T´e⁄ sê≈£î+&Ü #·÷ùd •e⁄&ÉT Çø£ÿ&É ñHêïs¡T. Çø£ÿ&ç l ø±fi‚X«s¡ eTTπøÔX«s¡T\T

πø bÕq|ü≥º+ô|’ ì*∫ <äs¡Ùq e÷Á‘·+ #˚‘· bÕbÕ\qT b˛>=Ïº eTTøÏÔì

Á|ükÕ~düTÔHêïs¡T.

XÀ¢ nôVA! ø±fi‚X«πs ∫Á‘·+ q *+>√ q qsêø£è‹'!

<äsêÙHê‘Y eTTøÏÔ Hê<∏ädü |ü⁄qs¡®qà »qà q$<ä ‘ ˆ

á ø±fi‚X«s¡ eT]j·TT eTTø°ÔX«s¡Tì <ä]Ù+∫q+‘·H |ü⁄qs¡®qà ñ+&É<äì $X«dækÕÔs¡T

uÛÑ≈£îÔ\T. ∫Á‘·yT+≥+fÒ Ç#·≥ *+>∑eTT, Äø£è‹ ¬s+&É÷ ø£\>∑*dæ ñ+≤sTT.

lø±≈£îfi+˝Àì leTTK *+>∑+e ….

ø±• ø£+fÒ á πøåÁ‘·+ ªj·Tesê•μ |ü]e÷D+ m≈£îÿe nì #Óù|Œ kÕÿ+<ä|ü⁄sêD

ø£<∏ä\T ø±fi‚X«s¡ πøåÁ‘· eTVæ≤eTqT ‘Ó*j·TCÒdüTÔHêïsTT. ø±fi‚X«s¡+ πø+Á<ä+>±

ˇø£yÓ’|ü⁄ eT+<∏äì es¡≈£î eTs√yÓ’|ü⁄ #Óq÷ïs¡T es¡≈£î, Ç+ø=ø£ e+ø£ eTVü‰sêÁwüº Àì

dæs√+#·, #Û·rÔdt>∑&Ûé Àì Ç+Á<ëer dü+>∑eT+ es¡≈£î |ü]~Û $düÔ]+∫ ñ+~.

ø±fi‚X«s¡ K+&É+˝Àì |ü<äVü‰s¡T n<Ûë´j·÷˝À¢ πøåÁ‘· es¡íq eTq≈£î \_ÛdüTÔ+~.

ÁãVü≤à düMT|ü+˝À >∑+>∑, >√<ëeØq<äT\T ñqï düeTj·T+˝À ø£\Vü‰X

qT&Ó’q Hês¡<äT&ÉT e∫Ã z >∑+>± ! >√<ëeØ ! MT sTT<ä›]˝À mes¡T >=|üŒ rs¡ú

sêõ„jÓ÷ yê]øÏ Hê qeTkÕÿs¡+ nHêï&É≥. Ç<ä›]øÏ $yê<ä+ @s¡Œ&ç+~. >ö‘·eTT&ÉT

Áu≤Vü≤àDT&ÉT ø£qTø£ Äj·Tq|ü⁄Á‹ø£HÓ’q HH >=|üŒ nqï~ >√<ëe] ø±ì Hê

rs¡+˝À eTs¡DÏùdÔ eTTøÏÔì#Ã $X‚«X«s¡T&ÉT ø±o˝À ñHêï&ÉT n+<äTπø HH >=|üŒ

nqï~ >∑+>∑. n|ü⁄Œ&ÉT >√<ëe] •e⁄&ç >∑T]+∫ ‘·|üdüT‡ #dæ <äs¡ÙHêqTàøÏÔ ì#Ã

eTTπøÔX«s¡T&ÉT>± ‘·q rs¡+˝À ñ+&Ü\ì y&ÉTø=+~. n˝≤ yÓ\dæq CÀ´‹]¢+>∑

yÓTÆq eTTπøÔX«s¡T&ÉT <äs¡Ùq e÷Á‘·+ #‘· n+<ä]ø° eTTøÏÔì#êÃ&ÉT. B+‘√ j·TeTTì

q>∑sêìøÏ mes¡÷ yÓfi¢ Ò<äT. @+ #j·÷˝À ‘√#·ì j·TeT<Ûäs¡àsêE eTTπøÔX«s¡Tì

ÁbÕ]ú+#ê&ÉT. ‘·q bÕqe≥º+ô|’ ø±fi‚X«s¡ *+>±ìï Á|ü‹wæ+∫ ‘·q |ü]yês¡

düyT‘·+>± Çø£ÿ&É j·TeTTìï ñ+&ç bıeTàì ø√sê&ÉT •e⁄&ÉT. mes¡T á πøåÁ‘êìøÏ

e∫Ãq|üŒÏø° yÓTT<ä≥ ø±fi‚X«s¡Tì, ‘·s¡Tyê‘· eTTπøÔX«s¡Tì |üPõ+#ê\ì ‘Ó*bÕ&ÉT.

35


n˝≤ #j·Tø£, eTT+<äT eTTø°ÔX«s¡Tì ‘·sê«‘· ø±fi‚X«s¡Tì |üPõ+∫q yês¡T ˙

qs¡ø±ìøÏ ekÕÔs¡ì #ÓbÕŒ&ÉT. n+<äTπø Á|ü‹ yês¡T eTT+<äT>± ø±fi‚X«s¡Tì Ä

‘·s¡Tyê‘· eTTπøÔX«s¡Tì |üP» #j·÷*. Ç˝≤ ¬s+&ÉT *+>±\T πø bÕq|ü≥º+ô|’

mø£ÿ&Ü ø£ì|æ+#·e⁄. Ç+ø± Çø£ÿ&É l eTVü‰ düs¡dü«r <yê\j·T+ ñ+~.

yê´düT&ÉT Á|ü‹wæ+∫q u≤düs¡, ø±oàs¡T, ø±fi‚X«s¡ düs¡dü«‘·T\˝À ø£Ï. ø±oàs¡T˝À

u≤\düs¡dü«‹ u≤düs¡ À C≤„qdüs¡dü«‹, ø±fi‚X«s¡+˝À eTVü‰düs¡dü«‹ s¡÷|ü+˝À

ÁãVü≤à sêDÏjÓÆTq yêDÏ á Á|ü|ü+#êìøÏ $<ä q+~k Ô+~. dü+^‘· kÕVæ≤‘· ø±s¡T\

Vü≤è<äj·T+˝ÀqT, >∑fi+˝ÀqT ì\Tk Ô+~. áyÓTqT <ä]Ù+∫q m+<äs√ uÛÑ≈£îÔ\T

ñqï‘·•Ksê\q~Û s√Væ≤+#ês¡T. Çø£ÿ&ç bÕs¡«r<$ù|s¡T XóuÛ≤q+<ë<$, áyÓTqT

|üPõùdÔ düø£\ ø√]ø£\T rs¡T‘êsTT. Ç+‘· >=|üŒ πøåÁ‘·+ >√<ëeØ rs¡+˝À ñ+

&É≥+ e\q |ü⁄wüÿsê\˝À á πøåÁ‘·+ m+‘√ >=|üŒ‘·Hêìï dü+‘·]+#·Tø=+~.

ªªkÕï‘«e dü+>∑yTX+#· düàè‘ê´ ø±fi‚X«πs•e+

|æ+&É Á|ü<ëq+ø£s¡Ôe´+ |æ‘·è≤D≤+ yÓ÷ø£å <ëj·Tø£+μμ

ø±fi‚X¯«s¡+˝Àì Á‹y˚D°dü+>∑eT+ e<ä› >√<ëe]˝À <ä+|ürkÕïq+,

ÁbÕj·T•Ã‘·Ô, dü+ø£\Œ |üPs¡«ø£ kÕïq+, #dæ l ø±fi‚X«s¡ eTTø°ÔX«s¡Tì <ä]ÙùdÔ

yÓ÷ø£å+ ø£\T>∑T‘·T+~. |æ‘·è<e‘·\≈£î Çø£ÿ&É |æ+&ÉÁ|ü<ëq+ »]|æ‘ |æ‘·s¡T\

ÄodüT‡\‘√ eTT+<äT ‘·sê\ yês¡T πøåeT+>± düTK+>± ◊X«s¡ +‘√ ‘·T\ <ä÷>∑T

‘ês¡T. n+<äTπø eTq+, eTq‘·s¡Tyê‘· ‘·sê\ yês¡T n_Ûeè~∆ ÀìøÏ sêyê\+fÒ,

‘·*¢ ‘·+Á&ç eTè‹#Ó+~q yês¡T Çø£ÿ&É |ü⁄wüÿs¡ düeTj·T+˝À rs¡ú ÁXÊ<ë∆\T

ìs¡«Væ≤+#·Tø√yê*.

ªª Ä<Í|æ‘ê ‘·<∏ëe÷‘ê, kÕ|ürï »q˙ ‘·<∏ë ! e÷‘êeTVü‰dü‡|ürïø± '

Ä‘·à|ü‹ïdüÔ<ÛÓ’e#·, ˆ düT‘·, ÁuÛ≤‘·è, |æ‘·èyê´XÃ, e÷‘·T˝≤dü‡Vü≤uÛ≤s¡ ø±' ˆ

<äTVæ≤‘ê, uÛÑ–˙#Ó’e <ÍVæ≤Á‘√ uÛ≤–Hj·Tø£ ' ˆ |æ‘·èX«kÕ e÷‘·èX«kÕ

C≤e÷‘ê, uÛ≤e⁄ø£ ' düTïcÕ ˆ X«Xós¡ kÕ´\ø£ XË’Ãe kÕ«$TH√ >∑Ts¡T ]øÏúq ' ˆ

36


eTT+<äT>± ‘·+Á&ç, ‘ê‘·, eTT‘êÔ‘·≈£î / ‘·*¢, Hêj·TqeTà, eTT‘êÔ‘·‘·*¢øÏ, düe‹

‘·\T¢\≈£î, neTà ‘·+Á&ç, Äj·Tq ‘·Á+&ç, Äj·Tq ‘·+Á&çøÏ / ø=&ÉT≈£î\≈£î, nqï

<äeTTà\≈£î, ∫Hêïqï ô|<ä›Hêqï\≈£î, yTqe÷eT\≈£î yê] uÛ≤s¡ \≈£î, ≈£L‘·Tfi¢≈£î,

nø±ÿ #Ó˝…¢fi¯¢≈£î, (≈£L‘·Ts¡T ø=&ÉT≈£î) eTqTeTìøÏ, y˚Tqfi¯ófl\≈£î, y˚Tq‘·Ô

(‘·+Á&ç‘√ãT≥Tº)\≈£î, ∫qïeTà ô|<ä›eTà\≈£î yê] uÛÑs¡Ô\≈£î, n\T¢fifl≈£î, u≤e\≈£î,

ø√&Éfifl≈£î, uÛ≤s¡ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ (e÷eT, n‘·Ô)≈£î, u≤eeTs¡T<äT\≈£î, ≈£î\>∑Ts¡Te⁄,

yÓ÷ø£å >∑Ts¡Te⁄, ñ|ü<X>∑Ts¡Te⁄\≈£î, Ç+ø± me¬s’Hê ‘Ó*dæqyê]øÏ, eTs¡DÏ+∫q

yê] ø£+<ä]ø° |æ+&ÉÁ|ü<ëq+ #j·÷*.

>√<ëe]˝À |ü⁄wüÿs¡ düeTj·T+˝À rs¡ú ÁXÊ<ë∆\T #j·T>± ø±•, >∑j·T

Á|üj·÷>∑\˝À |æ‘·èø±sê´\T #dæq <ëìø£Hêï m≈£îÿe |òü*‘·+ edüTÔ+~. @<Ó’Hê

ø±s¡D+ e\q |æ+&ÉÁ|ü<ëq+ #j·T Òì yês¡T ‹\‘·s¡ŒD+ #dæq|üŒÏø° Ä

|òü*‘êìï bı+<äT‘ês¡T. jÓ÷>∑T\≈£î, eTTqT\≈£î, \_Û+∫q $<Ûä+>± ñ‘·ÔeT>∑‘·T\T

ø£\T>∑&É+ ø√dü+ >√<ëe]˝À |ü⁄wüÿs¡ kÕïq+ #j·÷*. eTVü‰bÕ‘·ø±\qT |ü⁄wüÿs¡

kÕïq+˝À b˛>=≥Tºø√e#·TÃ. ‘Ó*d”, ‘Ó*j·Tø£ #dæq ‘·|ü⁄Œ\ìï+ÏøÏ ÁbÕj·T•Ã‘·Ô+>±

>√<ëeØ kÕïq+ #j·÷*. lsêeT#·+Á<äT&ÉT ôd’‘·+ ‘·q 14 dü+e‘·‡sê\

eqyêdü+˝À ø±fi‚X«sêìï <ä]Ù+∫ q≥T¢ kÕÿ+<ä |ü⁄sêD+˝À $e]+#ês¡T.

|ü⁄wüÿs¡düeTj·T+˝À >√<ëe]˝À ÁãVü≤àeTT&ç ydæø=ì uÛ≤sê´uÛÑs¡Ô\T

ÁbÕj·T•Ã‘·Ô dü+ø£\Œ+, eTVü‰dü+ø£\Œ+‘√ kÕïHê\T #dæ >√<ëe]ì |üPõ+#ê*.

>öØ dü«s¡÷|æDTjÓÆTq Áu≤Vü≤àD eTT‘ÓÔ<äTe\≈£î #≥\˝À eT+>∑fiÁ<äyê´\T,

eT+>∑fidü÷Á‘ê\T, yÓTf…º\T, Ns¡, C≤¬ø≥Tº, n<ä›+, <äTyÓ«q, |üP\T, >±E\T,

yêj·Tq+ sTT#·TÃø√yê*. >√e÷‘·≈£î Á|ü<äøÏåD+ #j·T≥+, >√<ëq+ #j·T≥+

$X‚wü |òü*‘êìïdüTÔ+~. Á|ü<Ûëq<yê\j·÷ìøÏ yÓ[¢ l ø±fi‚X«s¡ eTTπøÔX«s¡T\

<äs¡Ùq+ l XóuÛ≤q+<ë <$ <äs¡Ùq+ #düTø=ì ù|<ä\≈£î, Áu≤Vü≤àDT\≈£î <ëq

<Ûäsêà\T #j·TeTì XÊÁkÕÔ\T #ÓãT‘·THêïsTT. BìøÏ e\q nX«yT<Ûä Áø£‘·T

düVü≤Ádü |òü*‘·+ \_ÛdüTÔ+<ä+≤s¡T.

38


l jÓ÷>∑qèdæ+Vü≤ kÕ«$T yê] ~e´ #·]Á‘·

` &ç©¢ $»jYT≈£îe÷sY

Á|ü|ü+#· Á|üU≤´‹>±+∫q l jÓ÷>∑qèdæ+Vü≤kÕ«$T yê] <yê\j·T+

ø£Ø+q>∑sY õ˝≤¢, ø£e÷Hé|üPsY eT+&É\+, >√<ëe]Kì |ü≥ºDeTTq≈£î 5 øÏ.MT.

<ä÷s¡+˝À>∑\ ªª düT+~fiflμμ Á>±eTeTT˝À ø£\<äT.

kÕ«$T yê] |üPs¡«#· ]Á‘· :

á <˚yê\j·TeTT 13e X¯‘êã∆eTT˝À ø±ø£rj·TT\ ø±\eTTq ì]à+∫q≥T¢

düÿ+<ä|ü⁄sêDeTT˝À #Ó|üŒã&çq~ ªªVæ≤s¡D´ ø£X´|ü⁄ìμμ e~Û+∫ ñ‘·Ôsê_ÛeTTK+>±

yÓ&ÉT‘·Tqï kÕ«$Tyê]ì Á|üVü‰¢<äT&ÉT |æ\Te>±H ‹]– u≤\Tì #·÷∫ n˝≤π> kÕ«$Tyês¡T

jÓ÷>±düqeTT˝À <äø£åD≤_ÛeTTKT&Ó’ yÓ\dæj·TT+&ÉT≥ á <yê\j·TeTT jÓTTø£ÿ $•wü‘·.

jÓ÷>±düqeTT˝À kÕ«$Tyês¡T ñ+&ÉT≥e\q jÓ÷>±q+<ä qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T>±

Á|üdæ~∆¬øøÏÿq~. >∑‘· 25 dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘·eTT qT+&ç ªªl \øÏåà neTàyê]ìμμ

Á|ü‹wæ+#ês¡T. ‘·<ë«sê á kÕ«$Tyê]ì l \øÏåàqèdæ+Vü≤ kÕ«$T>± ø=\TdüTÔHêïs¡T.

düT+~fifl Á>±eTeTTqT |üPs¡« ø±\eTT˝À eTVü≤eTàBj·TT\T ªª#·T+&ç Ÿμμ nì

|æ*#Ó&çyês¡ì á Á>±eT ejÓ÷eè<äT∆\T ‘Ó*|æ]. ø±s¡D≤+‘·s¡eTTq Áø£eTÁø£eT+>±

á Á>±eT HêeT+ ªªdüT+~fi¢μμ>± s¡÷bÕ+‘·s¡+ #Ó+~+~. á <yê\j·TeTT˝Àì

kÕ«$Tyê]ì ªª&ç©¢μμ e+X¯düTÔ\T ø=*∫q≥T¢>± ªªl sêeT–] #·]Á‘· μμ <ë«sê

$~‘·eT>∑T#·Tqï~. á e+X+˝Àì yê¬s’q yÓ+ø£j·T´ >±]‘√ kÕ«$T Á|ü‘´ø£+>±

e÷≤¢&˚yês¡ì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. á $wüj·T+ &ç©¢ yê] Ä&É|ü&ÉT#·T »q>±eT

$eT˝≤u≤sTT >±s¡T ‘Ó*|æ]. HêÏøÏ &ç©¢ e+XdüTÔ\T á Á>±eTeTTq+<äT j·TT+&ç].

Á|üdüTÔ‘·+ ø±s¡D≤+‘·sê\# $$<Ûä ÁbÕ+‘ê\˝À ìedæ+#·T#·T+&ç]. Ç+ø± ø=+<äs¡T

|üPØ«≈£î\T sê»eTùV≤+Á<ä es¡eTT˝À (HÏ sê»eT+Á&ç À) ø£\s¡ì Ä e+XdüTÔ\>∑T

&ç©¢ qs¡Vü≤]sêe⁄, &ç©¢ sêCÒX¯«sYsêe⁄, X¯+ø£sYsêe⁄ >±s¡T¢ ‘Ó*|æj·TT+&ç], á

<yê\j·÷ìøÏ øÏ ÀMT≥s¡T <ä÷s¡+˝À ø√Hs¡T ø£\<äT. n#·Ã≥H ø=+‘·<ä÷s¡+˝À

ˇø£ •˝≤XÊdüq+ ø£\<äT. Ç~ ø±ø£rj·T sêE\T ysTT+∫q≥T¢>± n#·Ï Á>±eTdüTÔ\T

39


‘Ó*|æj·TT+&ç~. |üPs¡«ø±\eTT˝À ø√Hs¡T˝À kÕïq+#dæ, l \ø°åàqs¡dæ+Vü≤<e⁄ì

<ä]Ù+#Ó&çyês¡ì ‘Ó*j·TT#·Tqï~.

Á|üdüTÔ‘· |ü]dæú‹

á kÕ«$Tyê] <yê\j·TeTTq≈£î ˇø£ øÏ ÀMT≥s¡T <ä÷s¡eTT˝À |ü$Á‘· >√<ëe]

ø£\<äT. á q~˝À kÕïqe÷#·]+∫, kÕ«$Tyê]ì <ä]Ù+∫q düs¡«bÕ|ü $yÓ÷#·q

eT>∑TqT. eTTK´eTT>± l kÕ«$Tyê] düìï<ÛëqeTT˝À dü+‘êqV”≤qT\T,

nHês√>∑ eTT‘√ u≤<Ûä|ü&yês¡T, eT‹#·*+∫qyês¡T eT]j·TT uÛÑ÷‘·, Á>∑Vü≤, |æXÊ#ê~

u≤~Û‘·T\T eT+&É\eTT s√E\T nq>± q\uÛ…’ s√E\T ‘·|üdüT‡ (Á|ü‘´ø£ |üP»\T)

Ä#·]+∫ yê] n;ÛwüºeTT\qT HÓs¡ys¡TÃø=ì yÓfiófl#·T+<äTs¡T. n+‘ø±≈£î+&Ü á

<yê\j·TeTTq l kÕ«$Tyê] |üP»\T dü‘· Hêsêj·TD Áe‘·eTT\T eT]j·TT XÊX«‘·

|üP»\T ≈£L&Ü »s¡T|üã&ÉTqT.

ñ‘·‡yê\T :

á <yê\j·TeTTq+<äT Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ ªªñ>±~μμ dü+<äs¡“¤eTT>± ø£s√E

C≤‘·s¡ ìs¡«Væ≤+#·ã&ÉTqT. Ä s√Eq kÕ«$Tyê]ì <ä]Ù+#·T≥≈£î <ä÷s¡ ÁbÕ+‘·eTT\

qT+&ç uÛÑ≈£îÔ\T n~Ûø£ dü+K´˝À bÕ˝§Z+<äTs¡T. n<s√E düMT|ü Á>±eTeTT\ qT+&ç

m<äT›\ ã+&É¢‘√ e∫Ãq uÛÑ≈£îÔ\T ã+&É¢‘√ kÕ«$Tyê] #·T≥÷º Á|ü<äøÏåDeTT\T #j·TT≥

#·÷#·Tyês¡\≈£î qj·THêq+<äø£s¡+>± ñ+&ÉTqT. á s√Eq kÕj·T+Á‘·+

|ü+#ê+>∑ÁXeD+ »s¡T|üã&ÉTqT. Á|ü‹ yÓ’XÊK e<ä› #·‘·Ts¡∆• s√Eq ªªqèdæ+Vü≤

»j·T+‹μμ »s¡T|üã&ÉTqT. Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTTq <ÛäqTsêàdü dü+<äs¡“¤eTTq ªª dü+Áø±+‹μμ

eTT+<äT »qe] HÓ\˝À ªªuÛÑÛÑ»q dübÕÔVü≤eTTμμ »s¡T|üã&ÉTqT. á ø±s¡ Áø£eTeTT˝À

<ë‘·\T s√E≈£î ˇø£ÿs¡T #=|ü⁄Œq nqï<ëq ø±s¡´Áø£eTeTT ìs¡«Væ≤+‘·Ts¡T. á

ø±s¡ Áø£eTeTT˝À ÁbÕs¡+uÛÑ+ qT+&ç yês¡+ s√E\T πssTT+ãefió¢ Vü≤]HêeT düàs¡D‘√

uÛÑ»Hê ø±s¡ Áø£eT+ »s¡>∑&É+ á <yê\j·T+ jÓTTø£ÿ $•wüº‘·

Á|üdüTÔ‘·+ Á|ü<Ûëq ns¡Ã≈£î\T>± l s¡TÁ<äuÛÑ≥¢ »j·T+‘Y Xs¡à>±s¡T ø=q

kÕ>∑T#·THêïs¡T. á kÕ«$Tyê] MT<ä #ê˝≤eT+~ ø£e⁄\T $$<Ûä bÕ≥\ s¡÷|üeTT˝À,

eT+>∑fi¯Vü‰s¡‘·T\ s¡÷|üeTT˝À ø=*∫j·TT+&ç]. n+<äT˝À Á|üeTTK |ü+&ç‘·T\T

sêe÷õù|≥ yêdüÔe⁄´\T l s¡Tø±àuÛÑ≥¢ $<ÛäTeTÚ[XÊÁdæÔ >±s¡T eTTKT´\T. Á|üdüTÔ‘·+

<yê<ëj·T XÊK ÄBÛqyÓTÆq~ á <yê\j·T+.

41


$ìjÓ÷–+#·Tø√yê\qï, $~Û, $<ÛëHê Òy√ ‘Ó*j·TCÒkÕs¡T. ì‘· + kÕïq+

#ùd≥|ü⁄Œ&ÉT ªª >∑+π>#· j·TeTTH#Ó’e, >√<ëe], düs¡dü«r, qs¡à<, dæ+<ÛäT ø±yØ

» ÒdæàHé düìï~Û+≈£îs¡Tμμ

nì uÛ≤$+#·eTHêïs¡T.μμ qBHê+ kÕ>∑s√+ >∑‹' μμ nì Çe˙ï düeTTÁ<ä+˝À

ø£\TkÕÔsTT. Á|ü‘· ø£å <Ó’eyÓTÆq dü÷s¡ uÛÑ>∑yêqTì nq+‘· øÏs¡D≤\‘√ Á>∑Væ≤+#·ã&ç

yT|òü÷ Òs¡Œ&ÉT‘·THêïsTT. Äø±X+˝À m+‘· ô|<ä› s¡kÕj·Tq ≤´uŸ ñqï<√ me]øÏ

‘Ó*j·T<äT. ø±ì, ñ|ü⁄Œ˙fi¢ìï eT+∫˙fió¢>± e÷] eTqø£+<äT‘·THêïsTT. Ç~

ìs¡+‘·s¡ Á|üÁøÏj·T. ø=+&É\MT<ä |ü&çq es¡+ n&Ée⁄\T, ø=+&É\T, ø√q\T

<ë≥T‘·÷, nX‚wüyÓTÆq eHÍwü<ÛäT\T, $$<Ûä Kì» \eD≤\qT ‘·q˝À

s¡+>∑]+#·Tø=ì Jeq<äT\T>± Á|üeVæ≤düTÔqï$. MÏ À kÕïqe÷#·]+#·≥+

e\q Äj·TTwüß¸ Äs√>∑ +‘√bÕ≥T q÷‘·H√‘ê‡Vü≤+ |ü⁄+E≈£î+≥T+~ XØs¡+.

n+‘ø±ø£ nHø£ #·s¡às√>±\T k˛ø£≈£î+&Ü ø±bÕ&ÉT‘êj·Tì |üPØ«≈£î\T #Ó|ü⁄ÔHêïs¡T.

n+<äTπø qB kÕïq+ n+<ä]øÏ nedüs¡+. Äj·TTπs«<ä yÓ’<äT´\T Ç|ü⁄Œ&ç< #Ó|ü⁄ÔHêïs¡T.

uÛ≤s¡‘·<X+˝À Á|üeVæ≤düTÔqï ô|<ä› q<äT\˝À >√<ëe] ˇø£Ï. á

q~øÏ bÂsêDÏø£ ÁbÕXdüÔø£yÓT+‘√ ñqï~.

ªªÁ‘· +ãø£ »À<ä÷“¤‘, >ö‘·eTkÕ´|òüT Hê•ì

dü|üÔ<Ûë kÕ>∑s¡+ j·÷+‹ >√<ëe] qyÓ÷düTÔ‘ μμ

ãèVü≤düŒ‹ dæ+Vü≤sê•˝ÀøÏ Á|üy•+∫q|ü⁄&ÉT >√<ëe]q~øÏ |ü⁄wüÿsê\T

ekÕÔsTT. |ü⁄wüÿs¡+ n+fÒ |üHï+&fi¢H ø±<äT. |ü⁄wæº ≈£L&Ü Ç#Ã~. |ü⁄wüÿs¡Tì

ø√]ø£ yTs¡≈£î eTTø√ÿÏ <e‘·\T sTTø£ÿ&É ñ+≤s¡ì |üs¡eT•e⁄&ÉT es¡$TkÕÔ&ÉT.

ˇø√ÿq~˝À Äj·÷sêdüT\T, Äj·÷q<äT˝À¢ Á|üy•+∫q|üŒÏ qT+&ç yÓTT<äÏ

|üHÓï+&ÉTs√E\T Ä~ |ü⁄wüÿsê\ì, dü+ˆˆs¡eTT ∫e] |üHÓï+&ÉT s√E\T

n+‘· |ü⁄wüÿsê\ì Á|ür‹. eT+<∏äì˝À >√<ëe]ì >∑+>∑ nH |æ\TkÕÔs¡T. m+<äTø£+fÒ

ø±yØ ‘·T+>∑uÛÑÁ<ë#·, ø£èwüíyD°#· >ö‘·MT

uÛ≤^s¡B∏‹ $U≤´‘ê ' |ü+#·>∑+>±' Á|üø°]Ô‘ê ' ˆˆ

42


á ◊~+Ïì >∑+>∑\H n+≤s¡T.

>∑+>± |üP»\T : `qB Xã›+ ªáμ ø±sê+‘· Ád”Ô *+>∑+. ÁbÕNq

ø£e⁄\T ‘·eT ø±yê´˝À¢ qBeT ‘·*¢>± e]í+#ês¡T. <˚X¯e÷‘·, <˚Vü≤e÷‘·,

uÛÑ÷e÷‘·, >√e÷‘·, y<äe÷‘· e …H q~ì |üPõ+∫ >ös¡$+#ês¡T. ‘·q _&É¶\

<ëVü‰]Ôì, nHêï]Ôì rπsÃ ‘·*¢ì Á|ü‹s√E düà]+#·Tø√yê*. ø=‘·Ô s¡T sê>±H

Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT ÄVü‰«ì+∫, Vü‰s¡‹∫Ã |üPõkÕÔs¡T. ø=ìï ÁbÕ+‘ê˝À¢ |ü⁄wüÿsê˝À¢

eTTø√ÿÏ <˚e‘·\T ø=\TyÓ’q qBeT‘·*¢ì eTT‘Ó’Ô<äTe⁄\T ◊<äT eT+>∑fi¯ø£s¡

edüTÔe⁄\qT ìs¡+‘·s¡+ ‘·eT øÏeTàì y&ÉT≈£î+≥÷, Ä edüTÔe⁄\qT düeT]Œ+#·T

≈£î+≤s¡T. >∑+>± |üP»© $<Ûä+>± #düT≈£î+≤+.

ñ<äj·÷Hï q~øÏ yÓ[¢ ‘· ≤s¡ kÕïq+ #dæ, Xó∫ XóÁuÛÑ+>± ˙Ïì

Ä#·eTq+ #kÕÔs¡T. M …’‘ dü+ø£\ŒeTT, eTVü‰dü+ø£\Œ+ #Ó|æŒ+#·T≈£î+≤s¡T.

ˇø£ yÓTT+f… (#ê≥)˝À s¡$¬ø ã≥º ô|Ïº, |üdüT|ü⁄, ≈£î+≈£îeT, q\¢|üPdü\T n<ä›eTT,

<äTyÓ«q qT+∫ qBeT‘·*¢øÏ ÁyÓTTøÏÿ ˙Ï À $&ÉTkÕÔs¡T. qBrs¡+˝Àì eTT‘Ó’Ô<äT

e⁄\≈£î |üdüT|ü⁄ bÕsêDÏ, u§≥Tº (≈£î+≈£îeT) ô|Ïº yÓTT+f… yêsTTq+ sTT#·TÃ≈£î+≤s¡T.

#ê≥˝À Ns¡ C≤¬ø≥T ã≥º, n<ä›+, <äTyÓ«q, q\¢|üPdü\T, <äøÏåD (|ü⁄ôdÔ, eTf…º\T)

yê] yê] XøÏÔqqT≈£L\+ eTT>∑TZ]øÏ, ˇø£ÿ]øÏ, ◊<äT>∑T]øÏ sTT#·TÃ≈£î+≤s¡T.

12s√E\T |üdüT|ü⁄, ≈£î+≈£îeT C≤¬ø≥T ã≥º*#·TÃø√e#·TÃ. Ò<ë ˇø£ s√C…’Hê

sTT#·TÃø√yê*. #ê≥˝À ô|’q #Ó|æŒq eT+>∑fiø£s¡yÓTÆq edüTÔe⁄\T ô|Ïº eTs√

#ê≥ u§]¢+∫ ÄyÓT ø=+>∑T˝À ô|Ïºμμ ÇdæÔqeTà yêj·Tq+ n+fÒ rdüT≈£î+Ï

yêsTTq+ μμ nì eT÷&ÉTkÕs¡¢ì qeTdüÿ]+∫ ByÓq\+<ë*. n~Ûø£+>±

sTT#·TÃ≈£î+fÒ ªªn~Ûø£dü n~Ûø£|òü\+μμ.

á kÕïq+ <ëq+ dü÷s√´<äj·÷ìøÏ eTT+<äT#˚ùdÔ n~Ûø£|òü\+,

eT<Ûë´Vü≤ï+ eT<Ûä |òü\+. qB Á|üyêVü≤ø£ Á|ü<XÊ\≈£î |æ ≤¢ bÕ|ü\‘√ yÓfi≤Ôs¡T

ø£qTø£ dü÷s√´<äj·T düeTj·T+ ñ‘·ÔyÓ÷‘·ÔeT+. Vü≤&Üe⁄&ç |ü&É≈£î+&Ü #düT≈£î+fÒ

nbÕj·÷\≈£î >∑T]ø±s¡T. dü] >∑+>∑kÕïHê\T, »\Áø°&É\T #dü÷Ô #·T≥÷ºÁ|üø£ÿ\

|ü]düsê\qT eT]Ãb˛≈£L&É<äT. qB »˝≤ìï n|ü$Á‘·+ #j·T≈£L&É<äT

44


‘Ó\+>±D ÁbÕ+‘·eT+<ä* ø£Ø+q>∑sY õ˝≤¢ Àì eT+<∏äì / eT+Á‘·|ü⁄]

Á>±eT+ Á|üdæ~∆>±+∫q~. á Á>±eTeTTq+<äT >ö‘·eT eTVü‰eTTì ÄÁX¯eT

yTs¡Œs¡#·Tø=ì, |ü+≥\T |ü+&ç+∫, Áu≤Vü≤àDT\≈£î ì‘ê´qï<ëqeTT #ôd&çyê&ÉT.

Áu≤Vü≤àDT\T Ä ÁbÕ+‘·eT+<äT ˙Ï edü‹ Òø£ >ö‘·eTeTVü‰eTTì >∑+>∑qT ‘·|üdüT‡

#dæ ‘>∑\ ‘·|üdü‡+|üqTï&Éì uÛ≤$+∫, ˇø£ >√e⁄qT ø£*Œ+∫ >ö‘·eTTì e]|ü+≥

‹qTq≥T¢ #j·T>±. >ö‘·eTT&ÉT <äs¡“|ü⁄\¢# >√e⁄qT ø=≥º>± >√e⁄ eTè‹ #Ó+~+~.

n+‘·≥ Áu≤Vü≤àDT\T >ö‘·eTTìøÏ >√Vü≤‘· bÕ‘·ø£eTTqT n+≥ >∑Ïº, >√Vü≤‘· ìyês¡D≈£î

>∑+>∑qT >√e⁄#·ìb˛sTTq Á|ü<˚X¯+˝À Á|üeVæ≤+|ü#˚dæq m&É\ Ä <√X¯ ìyês¡D

ne⁄qq>± >ö‘·eTT&ÉT ‘·|üdüT‡ #dæ >∑+>∑qT Ä ÁbÕ+‘êq Á|üeVæ≤+|ü#ôdqT. ø±e⁄q

Ä Á|üyêVü‰ìøÏ >√<ëe] nH ù|s¡T e∫Ã+~. >ö‘·eT eTVü‰eTTì >ö‘·yTX«s¡T&ÉqT

ù|s¡T •e*+>∑ Á|ü‹cÕ|üq #ôdqT. ø±ø£rj·T sêC…’q Á|ü‘ê|üs¡TÁ<äT&ÉT >ö‘·yTX«s¡Tì

<yê\j·TeTTqT, eT]j·TT ñ|ü <yê\j·TeTT …’q sêe÷\j·T+, düs¡dü«r eT+~s¡+,

Ä+»H˚j·T kÕ«$T <˚yê\j·TeTT\qT ì]à+∫]. ø±\Áø£y˚TD <˚yê\j·TeTT\T

•~∏˝≤edüú˝À qT+&É>± Ä düeTj·TeTTq ø£Ø+q>∑sY õ˝≤¢≈£î ø£˝…ø£ºsY>± e∫Ãq

>√$+<äHêj·Tø˘ >±s¡T eT]j·TT <Ûäqe+‘·T\ düVü‰j·T+‘√ ‹]– <˚yê\j·T+qT

|ü⁄qs¡T<ä∆]+#ês¡T.

eT+<∏Óq Á>±eT Áu≤Vü≤àDT\T y<ë<Ûä j·Tq |üs¡T\T. ì‘· eTT >√<ëeØ kÕïq+,

>ö‘·yTX«s¡Tì <äs¡Ùq+, n_Ûùwø£eTT\T, >±j·TÁr»|ü+, |òüTHê+‘·eTT y<äbÕsêj·TD+,

ns¡D´eTTq <=s¡≈£î <äs¡ø±ÿj·T\qT XÊK+>± e+&ç kÕ‹«ø±Vü‰s¡+ ‹q&É+ e\q

eT+Á‘·|ü⁄]øÏ <äø±s¡ |ü+#·ø£eTì ù|s¡T e#ÓÃqT.

ãèVü≤düŒ‹ dæ+Vü≤sê•˝À Á|üy•+#·Tq|ü⁄&ÉT >√<ëeØ |ü⁄wüÿs¡eTT e#·TÃqT. |ü⁄wüÿs¡

düeTj·÷q 33 ø√≥¢ <e‘·\T >√<ëeØ q~j·T+<äT kÕïqe÷&ç n#·Ã≥H ìedæ+

‘·Ts¡T. nÏº <e‘·\T kÕïqe÷#·]+∫q q~˝À me¬s’Hê kÕïqe÷&ç dü+ø£\Œ+,

|æ‘·èø±s¡ +, nqTcÕq+, »|ü, ôVAeT <ëq ø±s¡ Áø£eTTqT Ä#·]+∫ |ü⁄wüÿs¡Tì

ø£è|ü≈£î bÕ‘·è\T ø±e&ÜìøÏ n~Ûø£ dü+K´˝À »qT\T |ü⁄wüÿs¡ |òü*‘·+ bı+<ë\ì

ø√s¡T#·THêïs¡T.

eTq ÁbÕ+‘·+˝À |ü⁄wüÿsê\T

>∑≥Tº. eT<Ûä÷ø£sYXs¡à

Ç≥T¢

>∑≥Tº. eT<Ûä÷ø£sYXs¡à

48


MT <äT~›fifl e÷s¡T‹Xs¡à, eT+<∏äì

á |ü⁄wüÿs¡ |üs¡«ø±\eTTq+<äT Á|ür ˇø£ÿs¡÷ kÕïHê~ø£eTT\T #dæ ‘·eT ‘·eT

|æÁ‘·T <e‘·\≈£î |æ+&É Á|ü<ëqeTT\T #dæ $X‚wüyÓTÆq <ëq<Ûäsêà\T #dæ |ü⁄˙‘·T\T

ø±yê\ì Äø±+øÏådü÷Ô

MT sêeT&ÉT>∑T lsêeTT\TXs¡à, eT+<∏äì

>√<ëeØ |ü⁄wüÿsê\ düeTj·TeTT˝À n+<äs¡÷ |ü$Á‘·T …’ dü‘êÿs¡ eTT\T #dæ

nqï dü+‘·s¡ŒDeTT\T #dæ <ëq <Ûäs¡àeTT\T CÒdæ düeTdüÔbÕ|üeTT\ qT+&ç

$eTTøÏÔ bı+<ë\ì ø√s¡T≈£î+≥÷

ãèVü≤düŒ‹ yTwüsê• dü+#ês¡+˝À >∑+>±q~øÏ |ü⁄wüÿs¡eTT\T

eèwüuÛÑ+ qs¡à<ë

$T<ÛäTq+ düs¡dü«‹

ø£sêÿ≥ø£+ j·TeTTq

dæ+Vü≤+ >√<ëe]

ø£Hê´ ø£èwüí

‘·T˝≤ ø±y]

eè•Ãø£+ ;Ûe÷ / ‘êÁeT|ü]í

<ÛäqTdüT‡ |ü⁄[+~ / ÁãVü≤à|ü⁄Á‘·

eTø£s¡+ ‘·T+>∑uÛÑÁ<ä

≈£î+uÛÑ+ dæ+<Ûä÷

MTq+ ÁbÕDVæ≤‘·

49


|ü⁄wüÿsê\ |üHÓï+&ÉT s√E\˝À @ s√E @ <ëq+ #j·÷* ?

1e s√E ã+>±s¡+, yÓ+&ç, <Ûëq´+, uÛÑ÷<ëqeTT\T

2e ˆˆ eÁdüÔeTT\T, \eD+, Äe⁄ (>√e⁄) s¡‘·ï<ëHê\T

3e ˆˆ u…\¢+, nX«eTT, ≈£Ls¡ø±j·T\T, |òü\<ëqeTT

4e ˆˆ Äe⁄HÓsTT´, qTe⁄«\q÷HÓ, bÕ\T, ‘HÓ <ëq+

5e ˆˆ <Ûëq´+, yêj·Tq+, <äTqïb˛‘·T, m<äT›, Hê>∑*<ëHê\T

6e ˆˆ Wwü<Ûä+(eT+<äT\T) ø£s¡÷Œs¡+, ø£dü÷Ô], #·+<äq<ëHê\T

7e ˆˆ >∑èVü≤eTT, ÄdüqeTT (≈£îØÃ/ |”≥) eT+#·eTT, j·T\<ëHê\T

8e ˆˆ >∑+<ÛäeTT, |üP\e÷\, n\¢+<ëHê\T

9e ˆˆ |æ+&É, <ëd”, ø£Hê´, ø£+ãfi (>=+>∑[)

10e ˆ Ä≈£î, ≈£Ls¡>±j·T\T kÕ\Á>±eT+, |ü⁄düÔø£<ëHê\T

11e ˆ >∑C≤~ <ëHê\T

12e ˆ qTe⁄«\T, yTø£ yÓTTˆˆ <ëHê\T, eTT‘Ó’Ô<äTe⁄\≈£î yêj·Tq<ëq+

50


|ü⁄wüÿs¡ kÕïq+

<Ó’edüTÔ‹

yê^XÊ<ë´' düTeTqdü ' düsê«sêúHêeTT|üÁø£yT ˆ

j·T+ q‘ê« ø£è‘·ø£è‘ê´ ' düT´'‘·+ qe÷$T >∑C≤qqyéT ˆˆ

Xs¡~+<äT düe÷ø±πs |üs¡ÁãVü≤à dü«s¡÷|æDÏ

yêdüsê |”sƒ¡ ì\jT düs¡dü«‹ qyÓ÷düTÔ‘ ˆ

>∑Ts¡T e+<äq+

dü<ë•e düe÷s¡+uÛ≤+ X+ø£sê#ês¡ eT<Ûä e÷+

ndüà<ë#ês¡ |üs¡ +‘ê+ e+< >∑Ts¡T |üs¡+|üsêyéT ˆ

>√<ëe] ÁbÕs¡úq

Á‘· +ãø£ »À<ä÷“¤‘ >ö‘·eTkÕ´|òüTHê•ì

dü|üÔ<Ûë kÕ>∑s¡+ j·÷+‹ >√<ëe] qyÓ÷düTÔ‘ ˆˆ

>∑+>± kÕìï<Ûää ÁbÕs¡úq

ñ‹øÏq eÁdüÔ<ä«j·T+ <Ûä]+∫ q~˝ÀøÏ ~– Xó∫>± kÕïq+ #dæ, Ä#·eTq+

#dæ, Á|üyêVü‰ìøÏ n_ÛeTTK+>± ì\TÃì rs¡∆ sêC≤j·TqeT.μμ nì qeTdüÿ]dü÷Ô

>∑+>∑qT ÁbÕ]ú+#ê*. +Ï>∑T&É¶‘√ kÕïq+ #j·Tsê<äT. ªªq q>∑ï' kÕïqe÷#·πs‘Yμμ

q>∑ï+>± ≈£L&Ü #j·Tsê<äT.

jÓ÷kÂ düs¡«>∑‘√ $wüßí' ∫Á<ä÷|” #· ìs¡+»q '

dü @e Á<äe s¡÷ù|D >∑+>±+uÛÀ HêÁ‘· dü+Xj·T ' ˆˆ

‘·«+sêC≤ düs¡« rsêúHê+ ‘·«yTe »>∑‘· ' |æ‘ê ˆ

j·÷∫‘·+ rs¡úyT <Væ≤ düs¡« bÕô|’ ' Á|üeTT#· ‘ ˆˆ

>∑+>± >∑+π>‹ jÓ÷Áã÷j·÷‘Y jÓ÷»HêHê+X‘êq´|æ

51


eTT#· ‘ düs¡« bÕù|uÛÀ´ $wüßí Àø£+ dü>∑#·Ã¤‹ ˆˆ

XØπs »s¡®πs uÛÑ÷‘ yê´~ÛÁ>∑ùdÔ ø£fi‚ ãπs

Wwü<Ûä+ C≤Vü≤ïM‘√j·T+ yÓ’<√´Hêsêj·TD√Vü≤] ' ˆˆ

>∑+π>#·j·TeTTH #Ó’e >√<ëe] düs¡dü«‹

ø±y] qs¡à< dæ+<Û√ » ÒdæàHé düìï~Û+≈£îs¡T ˆˆ

|ü⁄wüÿsê<ë´ì rsêúì >∑+>±<ë´ ' dü]‘·düÔ<ë ˆ

Ä>∑#Û·Ã+‘·T |ü$Á‘êDÏ kÕïqø± Ò dü<ëeTeT ˆˆ

uÛ…’s¡yêqTeT‹

n‹ rø£åí eTVü‰ø±j·Tø£ ≤Œ+‘· <äVü≤H√|üeT

uÛ…’s¡yêj·T qeTdüTÔuÛÑ + nqTC≤„+<ë‘·TeTs¡Ωdæ ˆ

|ü⁄wüÿs¡kÕïq dü+ø£\Œ+

>√$+<ä >√$+<ä l eTVü‰ $c ísê»„j·÷ Á|ües¡Ôe÷qdü

@e+>∑TD... XóuÛÑ‹<∏Í |ü⁄wüÿs¡ kÕïq |òü ≤yê|üÔ s¡ú+

dæ+Vü≤sê• >∑‘ <e>∑Tsö kÕs¡úÁ‹ø√Ï Á|üj·TTø£Ô >√<ëeØ

eTVü‰qB kÕïqeTVü≤+ ø£]ùw´ ! (Á|ü<∏äeTkÕïq+)

|æ|üŒ˝≤<ë‘Y düeTT‘·ŒHï ø£è‘´˝Àø£uÛÑj·T+ ø£]

bÕcÕD+‘ eTj·÷<ä‘·Ô eTVü‰sês¡ú+ Á|üø£\Œ´‘ê+ ˆˆ

•e⁄ìªªXøÏÔμμ ø£è‘· eTT nqTq~ kÕïq+ #dæq yê] |ü⁄D´|òü ≤ìï n~ Vü≤]düTÔ+~,

ø£qTø£ <ëìì XÊ+‘· |üs¡#·&ÜìøÏô|’ XÀ¢ø£eTTqT |ü]ƒdü÷Ô

sêsTTì>±ì, ∫Ï¬ø&ÉT eTÏºì>±ì rdæ ˇ&ÉT¶≈£î $düsê*)

rs¡úsê»qeTdüTÔuÛÑ + düs¡«˝À¬ø’ø£bÕeq

‘·«sTTkÕïq+ ø£s√eT´<ä uÛÑeã+<Ûä $eTTø£ÔjT ˆˆ

52


–]CÒ‘ qeTdüTÔuÛÑ + eTVü‰<edü e\¢uÛÒ

kÕïHHêHq yT bÕ|ü+ Vü≤s¡lVü≤s¡s¡÷|æD° ˆ

eTVü‰bÕ‘·ø£ ø√°ì ãVüQ»Hêà]®‘êq´|æ

Vü≤s¡TÔ+‘·«‘√Ô 2 ~Ûø±<$ HêHê´d”ÔVü≤ dü]<ä«πs ˆˆ

kÕïHê‘Y Á‹ dü|üÔeTqTC≤Hé e÷‘·è |æ‘·è≈£î˝À<ä“¤yêHé

eTTøÏÔ+ ÁbÕ|üsTT‘·T+ ø±eT ' ‘·«‘·‡MT|üeTTbÕ>∑‘·'ˆˆ

(~«rj·T kÕïq+, ‘·‘·' XØs¡ Xó<Ûä s¡úeT|òüTeTs¡D kÕïq+ ø£]ùw´)

qyÓ÷n>∑ïjT n|ü⁄‡eT‘ qeT Ç+Á<ëj·T qyÓ÷ es¡TD≤j·T qyÓ÷

yês¡TD…ÆÔ´ qyÓ÷ n<ä“¤´ ', j·T<äbÕ+ Á≈£Ls¡+ j·T<äy˚T<Ûä´+ j·T<äXÊ+‘·+

‘·<ä|ü>∑#·Ã¤‘ê‘Y

Hêø£dü |üèwüe÷s¡TVü≤´ >∑#ÛÃ<é ÁãVü≤àdü ˝Àø£‘ê+

j·TXÊÃ|ü⁄‡ es¡TD√<e dü‡|ü⁄Hê‘·«|òüTeTs¡D 'ˆˆ

ÇeTyTà >∑+π> j·TeTTH düs¡dü«‹ X‘·TÁ~k ÔeT>¥+ dü#·‘ê |üs¡Twæíj·÷

ndæøÏïj·÷ eTs¡T<«è<∏ $‘·düÔj·÷2 ØøÏjT XèDTVü‰´düTc˛eTj·÷ ˆˆ

ªªÄb˛wæcÕeTjÓ÷uÛÑTe'‘êq πs® <ä<Ûë‘·qμμ ` nqTeT+Á‘·+‘√ e÷s¡®q+.

(˙s¡T #·\T¢ø√yê*)

(‘·èrj·TkÕïq+→ ô|<ä›\ ø=s¡≈£î <äøÏåD+ yÓ’|ü⁄ ‹]– kÕïq+ #j·÷*)

eT∞¢ Á|üeVæ≤+# yÓ’|ü⁄ ‹]– ns¡È ´+ (<√dæ*‘√) e<ä ≤*

1. uÛ≤^s¡~∏ eTVü≤<$ düs¡«bÕ|ü Vü≤πs XóuÛÒ ˆ

kÕïq kÕ<äTZD´ dæ<Ûä s¡ú$T<ä eTs¡È ´+<ä<ëeT´Vü≤+ ˆˆ

>∑+>±q<Ó’ qeT ' Ç<äeTs¡È + düeTs¡Œj·÷$T

53


2. rs¡úsê» eTVü‰uÛ≤>∑ düs¡«rs¡ú düe÷eè‘· ˆˆ

Ç<äeTs¡È + Á|ü<ëkÕ´$T >∑èVü‰D es¡<√uÛÑe ˆˆ

rs¡úsêC≤j·TqeT ' (|ü⁄wüÿs¡Tì düà]+∫) Ç<äeTs¡È + düeTs¡Œj·÷$T

3. |ü⁄cÕ πsÿ »qàq πøåÁ‘ e´rbÕ‘#· yÓ’<Ûäèr

düø£è<é >√<ëeØ kÕïq+ ≈£î\ø√Ï+ düeTT<ä∆πs‘Y ˆˆ

>√<ëe¬s’ qeT ' Ç<äeTs¡È + düeTs¡Œj·÷$T.

4. ãèVü≤düŒ‘ düTsê<Ûä ø£å düs¡«<e qeTdüÿ è‘·

Ç<äeTs¡È ´+ Á|ü<ëkÕ´$T >∑èVü‰D‘·«+ eTVü‰eT‘ ˆˆ

<e>∑Ts¡y ãèVü≤düŒ‘·jTqeT ' Ç<äeTs¡È + düeTs¡Œj·÷$T,

5. l s¡e÷Hê<∏ä ! l$c í ! >∑+>√<ä“¤e |ü<ë+ãT» ˆ

dü+>∑èVü‰D »>∑Hêï<∏ä ! Ç<äeTs¡È ´+ <ä<ëeT´Vü≤yéT

$wüíy qeT' Ç<äeTs¡È + düeTs¡Œj·÷$T.

6. ñe÷Hê<∏äeTVü‰<e ! >∑+>±<Ûäs¡ ! eTùV≤X«s¡ !

Ç<äeTs¡È ´+ eTj·÷<ä‘·Ô+ >∑èVü‰DÒ2 X Á‘· +ãø£ ˆˆ

•yêj·TqeT ' Ç<äeTs¡È + düeTs¡Œj·÷$T.

7. ÁãùV≤à+Á<ë–ï eTTU≤ ' düπs« düTsê ' |ü⁄D´ |òü\Á|ü <ë ' ˆ

Ç<äeTs¡È ´+ Á|ü<ëkÕ´$T >∑èV”≤í<Ûä«+ $~ÛHê<ÛäTHê ˆˆ

ÁãVü‰à~ düs¡« <yuÛÀ´qeT ' Ç<äeTs¡È + düeTs¡Œj·÷$T

8. ø£X´b˛Á‹s¡“¤s¡<ë«» ' $XÊ«$TÁ‘·XÃ >ö‘·eT ' ˆ

»eT <ä–ïs¡«•wüXÊÃs¡È ´+ ‘uÛÑ ' <ë<ëeT´Vü≤yéT ˆˆ

e•cÕ~uÛÀ´ düs¡«ãTTwæuÛÀ´ qeT' Ç<äeTs¡È + düeTs¡Œj·÷$T

54


9. >∑+>±<ë´XÃ eTVü‰q<ä ' j·÷XÃ|ü⁄D≤´dü‡e÷>∑‘ê '

Ç<äeTs¡È + Á|ü<ëkÕ´$T >∑èVü≤í+‘·T $~ÛHê<ÛäTHê

kÕs¡∆Á‹ ø√Ï düs¡«q~uÛÀ´ qeT ' Ç<äeTs¡È + düeTs¡Œj·÷$T.

10. Á|üuÛ≤‘ ÁãVü≤às¡÷|”#· eT<Ûë´ùV≤ï‘·T eTùV≤X«s¡ '

kÕj·T+ ø± Ò dü<ë$wüßí ' Á‹eT÷]ÔXÃ ~yêø£s¡ ' ˆˆ

z+ $TÁ‘·, s¡$, dü÷s¡ , uÛ≤qT, K>∑, |üPwü, Væ≤s¡D´>∑s¡“¤, eT]∫,

Ä~‘· , dü$‘·è, ns¡ÿ uÛ≤düÿπsuÛÑ '

|ü~à˙, #Ûêj·÷, ñcÕ düyT‘· dü÷s¡ Hêsêj·TD

|üs¡ÁãVü≤àDÒ qeT ' Ç<äeTs¡È + düeTs¡Œj·÷$T.

eTVü‰dü+ø£\ŒÁXeD+

ªªø£Hê´ <ëH qB kÕïH eTVü‰dü+ø£\Œ e÷#·πs‘Yμμ

(ø£Hê´<ëq yfi˝À qBkÕïq+ düeTj·T+˝À eTVü‰dü+ø£\Œ e÷#·]+#· e …qT)

(Ä#·eT´, ÁbÕD≤Hêj·TeT´ eTVü‰ dü+ø£\Œ ÁXeD|üPs¡«ø£ nK+&É >ö‘·MT qB

|ü⁄wüÿs¡ kÕïqeTVü≤+ ø£]ùw´..........

ªª eT+<∏äì˝À kÕïq+ #ùd|ü⁄&ÉT dü+ø£\Œ+ á ÁøÏ+~ $<Ûä+>± #Ó|ü⁄Œø=ì

eTVü‰ dü+ø£\Œ+ Ä#·]+#ê*μμ

Ä#·eT´ ` πøXyêj·TkÕ«Vü‰........ lø£ècÕíj·TqeT '

XóuÛÒ .......... ø£ècÕí >√<ëes√´ ' eT<Û <X‚ >∑+>± >∑πs“¤ nkÕ´+>√<ëesê´+

<ä+&Éø±s¡DÒ Á|üC≤|ü‹ πøåÁ‘ eT+Á‘·≈£L≥ düVü≤Ádü *+>∑kÕúH, >ö‘·yTX«s¡

πøåÁ‘, düeTdüÔ <e‘ê Áu≤Vü≤àD Vü≤]Vü≤s¡ düìï<ÛÍ, >√$+<ä >√$+<ä l

eTVü‰ $c ísê»„j·÷ Á|ües¡Ôe÷qdü Ä<ä Áu≤Vü≤àD ' ~«rj·T |üsêπsú

.....XóuÛÑ‹ <ÛÍ` eTeT ÇVü≤ »qà »Hêà+‘· πswüß eTH√yêø±ÿj·T

55


ø£s¡à_Û ' C≤„q nC≤„q ø£è‘· <√wü HÁ‘· <√wü, yê>√›wü, XØs¡<√wü

düeTdüÔ<√wü |”&Ü |ü]Vü‰sês¡ú+ düπs«cÕ+ bÕbÕHê+ ÁbÕj·T•Ã‘êÔs¡ú+

kÕs¡úÁ‹ø√Ï |ü⁄wüÿ]D° düVæ≤‘·

` nK+&É >√<ëeØ qB kÕïq eTVü≤+ ø£]ùw´..........

>√<ëe]øÏ ns¡È ´+ : ` ÁãVü‰àø£eT+&É À<é uÛÑ÷‘ |üPs¡í #·+Á<äì uÛ≤qH

Á‘Ó’ Àø£ e+~‘ >∑+π> >∑èVü≤D≤s¡È ´+ qyÓ÷düTÔ‘ ˆ

j·T≈£åîà\≈£î ns¡È ´+ : ` j·Tqàj·÷ <ä÷wæ‘·+ ‘√j·T+ XÊØs¡ eTqT dü+uÛÑe+

‘·dü bÕ|ü $Xó<Ûä s¡ú+ j·Tøå±àD+ ‘·s¡Œj·÷eT´Vü≤+ˆˆ

ø£åe÷j·÷#·q : eTj·÷ø£è‘·+ eT÷Á‘·|ü⁄ØwüD+#· kÕï+#· >∑+&ÉdüÔq yTø£ ≤+#·

eÁdüÔdü dü+øå±fiq <äTwüßÿè‘·+#· ø£åeTdü« >∑+π> eTeTdüs¡«<√cÕHé ˆ

56


l ø±fi‚X«s¡ πøåÁ‘·+˝À kÕïq+ #ùd|ü⁄Œ&ÉT á ÁøÏ+~ dü+ø£\Œ+ |ü]ƒ+#ê*.

Ä#·eT´, z+ πøXyêj·TkÕ«Vü‰.... lø£ècÕíj·TqeT'

XóuÛÒ ......... ø£ècÕí>√<ëes√´s¡à<Û <X‚, nkÕ´+ >√<ëesê´+

eTVü‰Hê<ë´+, <äøÏåD≤≈£L Ò, <ä+&Éø±s¡DÒ , yÓ’Hê´, es¡<ë, düs¡dü«r, dü+>∑eT

rπsú wüŸ ≈£L\eT<Û , n+‘·πs«<ë´+, ø±fi‚X«s¡ kÕúH eTTø°ÔX«s¡ πøåÁ‘, Á‹yD°

dü+>∑eT düìï<ÛÍ düeTdüÔ <e‘ê Áu≤Vü≤àD Vü≤] Vü≤s¡ düìï<ÛÍ, ÁãVü≤àD '

~«rj·T |üsêπsú l.... XóuÛÑ‹<∏Í, eTeT ÇVü≤ »qÔ »Hêà+‘·πswüß, eTH√yêø±ÿj·T

ø£s¡à_Û ' , C≤„q nC≤„q ø£è‘·<√wü HÁ‘·<√wü, yê>√›wü,

XØs¡<√wü, düeTdüÔ<√wü, |”&Ü |ü]Vü‰sês¡ú+ düπs«cÕ+ bÕbÕHê+,

ÁbÕj·T•Ã‘êÔs¡ú+, nK+&É >√<ëeØ |ü+#·>∑+>± yÓ’Hê´, es¡<ë, ÁbÕDVæ≤‘ê,

>√<ëeØ, düs¡dü«r, kÕs¡úÁ‹ø√Ï |ü⁄wüÿ]D° düVæ≤‘·, Á‹yDÏ dü+>∑eT

kÕïq eTVü≤+ ø£]ùw´.....

>√<ëe]øÏ ns¡È ´+ : `

ÁãVü‰à ø£eT+&É À<é uÛÑ÷‘ ! |üPs¡í#·+Á<ä ìuÛ≤qH !

Á‘Ó’ Àø£ (e+~‘) >∑+π> ! >∑èVü‰D≤s¡È ´+ qyÓ÷düTÔ‘ ˆˆ

ÁbÕDVæ≤‘·, düs¡dü«‹øÏ ns¡È ´+ :`

Á|üD°‘êj·÷XÃ >ö‘·e÷´ ' eT<Û >∑T|üÔ düs¡dü«r

>∑èVü‰D≤s¡È ´+ eTj·÷<ä‘·Ô+ Á|üD°‘ ÁãVü≤à ì]à‘ ˆˆ

j·T≈£åîà\≈£î ns¡È + : `

j·Tqàj·÷ <ä÷wæ‘·+ ‘√j·T+ XÊØs¡ eTqTdü+uÛÑe+

‘·dü bÕ|ü $Xó<Ûä s¡ú+ j·Tøå±àD+ ‘·s¡Œj·÷eT´Vü≤yéT

n<∏äeTVü‰ dü+ø£\Œ ' ––––––––––

57


3. eTVü‰ dü+ø£\Œ+

Ä#·eT´.. ÁbÕD≤Hêj·TeT´ ! eTVü‰ dü+ø£\Œ ÁXeD |üPs¡«ø£ nK+&É.. >√<ëe]

qB |ü⁄wüÿs¡ kÕïq+ ø£]ùw´ ! z+ n<∏ëq+‘· Ms¡ dü leT<ë~ Hêsêj·TDdü

` n∫+‘ê´|ü]$T‘· X¯ø±Ô Á~Ûj·T e÷Ddü eTVü‰ »˝Ö|òüT eT<∏´ |ü]ÁuÛÑeT

e÷D≤Hê+. nH˚ø£ ø√Ï ÁãVü‰à+&ÜHê+, @ø£‘·y˚T2e´ø±Ô e´ø£Ô eTVü‰<äø£å

eTVü≤<äVü≤+ø±s¡ |üèB∏«yê´|üùdÔCÀ yêj·TTsêø±XÊ<ë´es¡D…Æ sêeè‘dæàHé eTVü≤‹

ÁãVü‰à+&É K+&ÉjÓ÷s¡à<Û˚ ..! Ä<Ûës¡ XøÏÔ l esêVü≤≈£Ls¡à nq+‘ê<ä wüº ~>∑ZCÀ|ü]

Á|ü‹wæ‘·dü ! n‘·\ $‘·\ düT‘·\ ‘· ≤‘·\ s¡kÕ‘·\ eTVü‰‘·\ bÕ‘êfi≤U≤´~dü|üÔ

bÕ‘êfik˛´|ü]‘· Ò, uÛÑ÷s√¢ø£, uÛÑ÷es√¢ø£, düTes√¢ø£, eTVü≤s√¢ø£, »H√˝Àø£, ‘·b˛˝Àø£,

dü‘ê´~˝Àø±Hê+ n<Û√~>±“¤π>, eTVü‰Hêfi≤j·Te÷q |òüDÏsê» sê» X‚wüdü´

düVü≤Ádü|òüD≤ |òüDÏ eT+&É\ eTDÏ¶‘, ◊sêe‘· |ü⁄D¶Øø£ yêeTq ≈£îeTT<ä n+»q

|ü⁄wüŒ<äqÔ kÕs¡«uÛÖeT düTÁ|ürø±K´ nwüº~>∑›ìÔXó+&Ü<ä+&√‘·Ô+_Û‘, neTsêe‘·

XÀø£eruÛÀ>∑er HÓ’eerdæ<ä∆e r>±+<Ûäs¡« erø±+#·qe‘· \ø±e‘ê´~ eTVü‰

|ü⁄D´|ü⁄Ø $sêõ‘ ˆ Ç+Á<ë–ï j·TeTHÓ’sY ãTT‹es¡TD yêj·TTe´ ≈£îuÒs¡ `

áXÊHê´~ nwüº~ø±Œ\ø£bÕ*‘ ˆ es¡, <Ûäèe, k˛eT, Ä|ü Á|üuÛÑ+»q, nq\,

Á|ü‘·÷´wü, Á|üuÛ≤kÕK´ nwüºedüT_Û]«sêõ‘ Vü≤s¡, Á‘· +ãø£ s¡TÁ<ä, eTè&É, yê´<Ûä,

n|üsêõ‘·, ø±bÕ*, uÛ…’s¡e, X+uÛÑT, ø£|ü]›, eècÕø£|æ ãVüQs¡÷bÕU…’ : @ø±<äX

s¡TÁ<Ó’ :, dü+XÀ_Û‘ ˆ $edü«‘Y, es¡TD√ù|+Á<ä dü$‘·è <Ûë‘·è‘·«Áwüº+Xó e÷©q

ns¡ eT$TÁ‘· uÛÑ>∑ |üPwüDÒ‹ <ë«<äXÊ ~‘Ó’ ' Á|üø±•‘ ˆj·TeT ìj·Te÷düq

ÁbÕD≤j·÷eT Á|ü‘ê´Vü‰s¡ <Ûë´q<Ûës¡D düe÷<Ûä cÕº+>∑ jÓ÷>∑ìs¡‘Ó’ : , e•wüº

yê\œ\´<äø£å ø±‘ê´j·Tq øö+&çq´ ø£X´|ü ÄÁ‘j·T ø£|æ\ >±πsZj·T >ö‘·eT

$XÊ«$TÁ‘· uÛÑè>∑T C≤eT<ä–ï bÕsêyês¡ |üsêXs¡ yê´dü yê©àø£, Xóø£ XÖqø£

Vü≤]‘· j·÷»„e\ÿ« ãTTwü´ X¯è+>∑ C≤u≤* uÀ<Ûëj·Tq ø£D« e÷<Ûä´+~q

ÄX«˝≤j·Tq Ä|üdüÔ+uÛÑ uÛ≤s¡<ë«» düqø£ düq+<äq düq‘·Tÿe÷s¡ düq‘·T‡C≤‘·

Hês¡<ë~ eTTK´ eTTìœ : Á|üe]Ô‘ ! eTùV≤+Á<ä eT\j·T düVü≤´XøÏÔ ãTTø£å

58


$+<Ûä bÕ]j·÷Á‘êK´ dü|üÔ ≈£î˝≤#·\ ˝Àø±˝Àø±#·\ e\sTT‘ ˆ eT‘·+>∑

Væ≤s¡D´Xè+>∑ e÷\é+‘· øÏwæÿ+<Ûä ãTTwü eT÷ø±~ |ü+#· eTVü‰q>∑düeT~Ûwæ‘

! ˆ \eDÒ≈£åî düTsêX]Œ <ä~Û ø°ås¡ ñ<äø£ ns¡íyÓ’ : |ü]eè‘ ˆ n+>∑e+>∑ ø£[+>∑

ø±[+>∑ ø±oàs¡ ø±+uÛÀ» ø±eTs¡÷|ü kÂMs¡ kÂsêÁwüº eTVü‰sêÁwüº ã+>±fi

Á‹*+>∑ eT>∑<Ûä e÷fie HbÕfi πøs¡fi #√fi bÕ+#êfi >öfi eTfij·÷fi dæ+Vü≤fi

Á<ä$fi Á<ë$&É ø£sêï≥ e÷sê≥ bÕHê≥ bÕ+&É |ü⁄[+<ë+Á<Ûä VüAD <äXÊs¡í

uÛÀ» ≈£îs¡T>±+<Ûës¡ $<äs¡“¤ $<Vü≤ u≤V”≤¢ø£ ãs¡“s¡ πøø£j·T ≈£î+‘·\ ø√dü\

øÏsê‘· XSs¡ùdq ø=+ø£D f…+ø£D eT‘·‡´ yÓTÆ<Ûäèe ôd’+<Ûäe bÕs¡oø£ |òüT÷s¡®s¡

j·Teq C≤˝≤+Á<Ûä kÕ\« #Û~ dæ+<Ûä÷s¡ e+‘ê´~ nHø£ <X uÛ≤cÕ uÛÑ÷$T

bÕ˝≤$∫Á‹‘ˆ »+ã÷ |ü¢ø£å XÊ\à* ≈£îXÁøö+#· XÊø£ |ü⁄wüÿsêU…’ : dü|üÔ B«ô|’Ø›|æ‘

ˆ Ç+Á<äB«|ü ≈£îXB«|ü ø£X‚s¡T ‘êÁeT >∑uÛÑdæÔ Hê>∑kÂeT´ uÛ≤s¡‘· dæ+Vü≤fi \+πø‹

qe K+&É eTDÏ¶‘ ˆ eTVü‰ e÷qdü düs√s¡TVü≤ø± Ò |ü+#êX‘√ÿÏ jÓ÷»q

$d”Ôππsí uÛÑ÷eT+&É˝Ò, Á|ü‘˚´ø£+ qedüVü≤Ádü jÓ÷»q $düÔè‘· ø£s¡àuÛÑ÷eTÚ,

düeTuÛÑ÷eTÚ, sêeTπøåÁ‘, uÛÑ÷eT<ä πsU≤j·÷ :, |üPs¡« ~>±“¤π>, $+<Ûä dü <äøÏåDÒ

uÛ≤π>, lXË’\k˛´‘·Ôs¡ ~øuÛ≤π>, (Á|ü<X+ ù|s¡T #Ó|ü⁄Œø=qe …qT) eT+Á‘·≈£L≥

düVü≤Ádü *+>∑ kÕúH / ( ø±fi‚X«s¡ eTTø°ÔX«s¡ kÕúH) uÛ≤^s¡B∏ >ö‘·MT qs¡à<ë

j·TeTTHê düs¡dü«r |ü⁄D≤´ ø£ècÕíy˚D°, ;ÛeTs¡B∏ ‘·T+>∑uÛÑÁ<ë ø±y˚Ø

ø£è‘·e÷˝≤πsDTø± eT˝≤|üVü‰]D° ‘êÁeT|üØí $XÊ˝≤ ns¡T®Hê e+»sê yÁ‘·er

y>∑er $XÀø± øö•ø° >∑+&Éø° e•cÕº Á|üesê ∫Á‘·ø± |òü\TZ ø±X´|” ‘·|ür

#·Áq›uÛ≤>± düs¡j·T÷ düs¡«bÕ|ü Vü≤sê<ä Hø£ |ü⁄D´qB $sêõ‘ ! njÓ÷<Ûë´

eT<ÛäTsê eTj·÷ ø±o ø±+N Vü≤éìÔø± |üPØ <ë«s¡er#‹ dü|üÔ |ü⁄D´|ü⁄Ø

$sêõ‘! #êeTìÔø± e≈£îfi #·+|üø£ bÕ≥˝≤ã® |ü⁄Hêï>∑ C≤õø£s¡Ms¡ s¡kÕ\

|ü⁄ôw’Œ : _\« Á|üyêfi ‘·T\d”<äfi Hê]πøfi |üqdü eT\j·T Áø£eTTø£ Ks¡÷®s¡ ‘êfi

Væ≤+‘êfi¯ ‘·e÷˝≤<ä´H˚ø£ ‘·s¡Twüq¶ eT+&ç‘˚ ! ø£\Œ‘·s¡T#êÃj·T $qú´dü´,

»>∑B›|ü e÷qdü s¡‘·ï dæ+Vü‰düqk˛é] dæú‘·dü l#·+<äq˝≤+∫Û‘· ñs¡ :

düú\dü´ leT<ë~Hêsê j·TDdü´ Hê_Û düs√CÒ $sê»e÷qdü´, uÛÑè>∑T

59


|ü⁄\düÔ |ü⁄\Vü≤Áø£‘·T eTØ#· Á‹ <äø£å e•wüº Hês¡<ë~ qe ÁãVü≤àD≤+ eT<Û ,

ø±s¡D ÁãVü≤àD : |üs¡e÷j·TTs¡«s¡ X‘·+, ‘·<äs¡∆+ j·÷‘·+, n‘· s¡∆«+ Á|ü<∏äeT

dü+e‘·‡πs Á|ü<∏äeT e÷ùd Á|ü<∏äeT|üπøå, Á|ü<∏äeT ~eùd|ü Vü≤ì, ~«rj·T j·÷yT,

‘·èrjT eTTVüAπsÔ ! kÕ«j·T+uÛÑTe kÕ«s√∫wü ñ‘·ÔeT ‘êeTdü ¬s’e‘· #ê≈£åîcÕUÒ wüß

wü≥T‡eTqTwüß e´r‘wüß Ç<ë˙+dü|üÔyT yÓ’edü«‘· eTq«+‘·πs! ø£è‘·Á‘‘· <ë«|üπswüß

>∑‘wüß, ø£*j·TTπ>Á|ü<∏äeTbÕ< ! eT‘·‡´ ≈£Ls¡à esêVü≤ Hês¡dæ+Vü≤ yêeTq sêeT

Á‘·j·TãT<ä∆ ø£©ÿHê+ eT<Û uÖ<ë∆e‘êπs ! j·TT~Ûwæs¡, $Áø£eT, XÊ*yêVü≤q,

Hê>±_Ûqq›q $»j·÷_Ûqq›HêHê+ eT<Û XÊ*yêVü≤qXπø ! Áu≤Vü≤à´+ ~e´+

‘·<∏ë|æÁ‘· + ÁbÕC≤|ü‘· + >∑Ts√düÔ<∏ë ! kÂs¡+#· u≤s¡ΩdüŒ‘· e÷Hq #ê+Á<äe÷Hq

qø£åÁ‘· eTHêHê+ eT<Û ... dü+e‘·‡πs ñ‘·Ôsêj·TDÒ / <äøÏåD≤j·TH....ãTT‘Í

ˆ.... e÷ùd .....‹<ÛÍ .....yêdüπs μ / nHê<ä $<ë´yêdüqj·÷ Á|ües¡Ôe÷HdæàHé

dü+kÕs¡#·Áπø $∫Á‘êdüT nHø£jÓ÷ìwüß |ü⁄q ' |ü⁄qsY»ì‘ê«πøqyê

ø£s¡à$X‚ùwD Ç<ë˙+ eTqTwü <ùV≤wüß neTTø£ <Vü≤+ ÁbÕ|ü e‘·: >√Á‘·dü ...

HêeT<Ûj·Tdü ... »HêàuÛ≤´dü »qàÁ|üuÛÑè‹ @‘·‘Y ø£åD|üs¡ +‘·+ eT<Ûä es¡Ôìø± Ò

dü+uÛ≤$‘êHê+ bÕbÕHê+ u≤\´ øöe÷s¡ j·TÚeq yês¡úø±UÒ´|òüT ‘·‘·Ô‘Y

ejÓ÷$X‚ùwwüß C≤Á>∑‘Y dü«|üï düTwüß|æÔ nekÕúdüT s¡Vü≤dæ Á|üø±X‚#· eTH√yêø±ÿj·T

ø£s¡à_Û : ø£è‘êHê+ ˆ ø±eTÁø√<Ûä ÀuÛÑyÓ÷Vü≤eT<äeT‘·‡ ¬s’ : ø£è‘êHê+ yêøbÕDÏ

bÕ<äbÕj·TT ñ|üôd’ú' ø£è‘êHê+ ‘·«ø#·≈£åî : ÁXÀÁ‘·»Vü‰«ÁwüOD…Æ : ø£è‘êHê+ ˆ

Á|üø±Xø£è‘· ÁãVü≤à Vü≤‘ê´ düTsêbÕq dü«s¡íùdÔj·T >∑Ts¡T<ës¡>∑eTHê~ eTVü‰bÕ‘·

ø±Hê+ dü+ø£©ø£s¡D eT*˙ø£s¡D nbÕÁrø£s¡D. C≤‹ÁuÛÑ+Xø£s¡D≤Hê+ Á|üø°sêí

Hê+ s¡Vü≤dæ Á|ü‘·ø±X‚#· ø£è‘· eTVü‰bÕ‘·ø±Hê+ nC≤„q‘· ' C≤„q‘·XÃ ndüø£è‘Y

düø£è‘Y ø£è‘êHê+ düπs«cÕ+ bÕbÕHê+ ìsêkÕs¡ú+ eTj·÷düVü≤ <äX|üPπs«cÕ+ä

<äXÊ|üπscÕ+ eT<ä«+XÊ´Hê+, düπs«cÕ+ |æ‘·è≤D≤+ qs¡ø±‘Y ñrÔs¡ yÓ’≈£î+sƒ¡ Àπø

nø£åj·Tìyêdü dæ<Ûä s¡ú+ ˆ ‹ …’ : dü÷s¡ eT+&É\|üs¡ +‘·+ ø£è‘·sêX‚ : es¡

düVü≤ÁkÕekÕH @¬ø’ø£ ‹˝≤|üø£s¡ Áø£yTD düs¡«sê• n|üø£]¸‘· dü$Tà‘·ø± Ò ÁãVü‰à˝Àπø

60


nø£åj·T ìyêdüdæ<Ûä s¡ú+ ˆ j·TyÓ’ : #·+Á<äeT+&É\ |üs¡ ‘·+ ø£è‘·sêX‚ : es¡

düVü≤ÁkÕekÕH˚ @¬ø’ø£ j·Tyê|ü ø£s¡ Áø£y˚TD düs¡«sê• n|üø£]¸‘· dü$Tà‘·ø± Ò

ÁãôVAà˝Àπø nø£åj·T ìyêdüdæ<Ûä s¡ú+ˆ X‘·>∑e´ ÀeT_Û : <ÛäèeeT+&É\ |üs¡ +‘·+

ø£è‘·sêX‚ : es¡ düVü≤ÁkÕekÕH @¬ø’ø£ ˝Àe÷|ü ø£s¡ Áø£yTD düs¡«sê• n|üø£]¸‘·

dü$Tà‘·ø± Ò ÁãVü‰à˝Àπø nø£åj·T ìyêdüdæ<Ûä s¡ú+ Á‹>∑TD°ø£è‘· n–ïc ºeTn‹sêÁ‘·

yê»ù|j·T bÂ+&ÉØø±~ düs¡«Áø£‘·T |òü\dæ<Ûä s¡ú+ kÕ˝Àø£ kÕs¡÷|ü kÕMT|ü

kÕj·TT»´ eTTøÏÔ ÁbÕ|üÔ s¡ú+ ˆ

eTVü‰ dü+ø£\Œ+ ÁXeD |üPs¡«ø£ >√<ëeØ |ü⁄wüÿs¡ kÕïq+ nVü≤+ ø£]ùw´!

düTkÕï‘√uÛÑe........... (nì Áu≤Vü≤à&ÉT kÕï‘·T&çô|’ ˙s¡T #· ≤¢*)

XÀ¢ ˆˆ |æ|üŒ˝≤<ë‘Y düeTT‘·ŒHï ø£è‘´ ˝Àø£uÛÑj·T+ø£]ˆ

bÕcÕ+D+‘·T eTj·÷<ä‘·Ô+ ÄVü‰sês¡ú+ Á|üø£\Œj·T ˆˆ

4. <e ‘·s¡ŒDeTT

1. ‘·÷s¡TŒ~≈£îÿ eTTKeTT #˚j·Te …qT. 2. j·TCÀ„|üM‘·eTTqT düe´eTT>±

ñ+#·e …qT. 3. ≈£î&çyÓ÷ø±\TqT uÛÑ÷$T j·T+<äT+∫, ≈£Ls=Ãì ‘·s¡ŒDeTT

$&ÉTe …qT. #‹ yfiófl MT<äT>± ˙fió¢ $&ÉTee …qT.

1. ÁãVü‰à<äjÓ÷ jT <yê : ‘êHé <yê>¥ düÔs¡Œj·÷$T ˆˆ

2. düsê«Hé <yê>¥ düÔs¡Œj·÷$T ˆˆ

3. düsê«Hé <e>∑D≤>¥ düÔs¡Œj·÷$T ˆˆ

4. düsê« : <e|ürïdüÔs¡Œj·÷$T ˆˆ

5. düsê«Hé <e|ü⁄Á‘ê>¥ düÔs¡Œj·÷$T ˆˆ

6. düsê«Hé <e bÂÁ‘ê>¥ düÔs¡Œj·÷$T ˆˆ

7. uÛÑ÷πs›yê>¥ düÔs¡Œj·÷$T ˆ

61


8. uÛÑ÷eπs›yê>¥ düÔs¡Œj·÷$T ˆ

9. düTeπs›yê>¥ düÔs¡Œj·÷$T ˆˆ

10. uÛÑ÷s¡T“¤edüT‡eπs›yê>¥ düÔs¡Œj·÷$T ˆ

5. ãTTwæ ‘·s¡ŒDeTT

1. ñ‘·Ôs¡ ~≈£îÿq≈£î eTTKeTT ñ+&Ée …qT.

2. j·T»„|üM‘·eTTqT ìM‹ nq>± ù|s¡T/e÷\ e … <Ûä]+#·e …qT.

3. düø£\+eTT≈£îfi+>± ≈£Ls=Ãì #j·Te …qT.

4. ¬s+&ÉT kÕs¡T¢ ‘·s¡ŒD+ $&ÉTe yÓ\TqT ∫Ï¬øq y\T yÓTT<äÏ qT+&ç

1. ø£èwüí<Ó’«bÕj·THê<äjÓ÷ jT ãTwüj·T ' ‘êHé ãTTw”>¥ düÔs¡Œj·÷$T

2. düsê«Hé ãTTw”>¥ düÔs¡Œj·÷$T

3. düsê«Hé ãTTwæ>∑D≤>¥ düÔs¡Œj·÷$T

4. düsê« ' ãTTwæ|ürï düÔs¡Œj·÷$T

5. düsê«Hé ãTTwæ|ü⁄Á‘ê>¥ düÔs¡Œj·÷$T

6. düsê«Hé ãTTwæ bÂÁ‘ê>¥ düÔs¡Œj·÷$T

7. uÛÑ÷sYãTTw”>¥ düÔs¡Œj·÷$T

8. uÛÑTesYãTTw”>¥ düÔs¡Œj·÷$T

9. düTesYãTTw”>¥ düÔs¡Œj·÷$T

10. uÛÑ÷s¡T“¤edüT‡esY ãTTw”>¥ düÔs¡Œj·÷$T

63


z+ düTsê#êsê´j·TqeT ' ø£Ï+|üP»j·÷$T

z+ eTVü‰‘·àHqeT ' Hê_Û+|üP»j·÷$T

z+ Ç+Á<äes¡<ësTTHqeT ' eø£ådüú\+ |üP»j·÷$T

z+ ÄC≤qTu≤Vü≤yqeT ' u≤VüA|üP»j·÷$T

z+ ø£+ãTø£+sƒêqeT' ø£+sƒ¡+ |üP»j·÷$T

z+ s¡‘·ï≈£î+&É\ <Ûë]DÒqeT ' ø£söí|üP»j·÷$T

z+ düTHêkÕj·TqeT ' Hêdæø±+ |üP»j·÷$T

z+ düTe<äHêj·TqeT' e<äq+ |üP»j·÷$T

z+ |ü⁄+&ÉØø±øå±j·TqeT' HÁ‘|üP»j·÷$T

z+ ãèVü≤düŒ‘·jTqeT' •s¡ ' |üP»j·÷$T

z+ düsê«;ÛwüºÁ|ü<ëj·TqeT' düsê«D´+>±ì |üP»j·÷$T

n<Ûëc º‘·Ôs¡ X¯‘·Hêe÷e[ ' (>∑Ts¡T ')

1. z+ >∑Ts¡yqeT'

2. z+ >∑TDesêj·TqeT'

3. z+ >√Áù|ÔqeT'

4. z+ >√#·sêj·TqeT'

5. z+ >√|ü‹Á|æj·÷j·TqeT'

6. z+ >∑TDÏHqeT'

7. z+ yê#·düŒ‘·jTqeT'

8. z+ e•HqeT'

9. z+ eXÊ´j·TqeT'

10. z+ e]cÕºj·TqeT' 10

11. z+ yê–«#·ø£åD≤j·TqeT'

12. z+ ∫‘·ÔXó~∆ø£sêj·TqeT'

13. z+ >∑D|ü‹ ÁX‚cÕºj·TqeT'

14. z+ >∑Ts¡÷D≤+>∑Ts¡yqeT'

15. z+ ne´j·÷j·TqeT'

16. z+ CÒÁ‘qeT'

17. z+ »j·T+‘êj·TqeT'

18. z+ »j·T<ëj·TqeT'

64


19. z+ Jyêj·TqeT'

20. z+ nq+‘êj·TqeT+ 20 '

21. z+ »j·÷eVü‰j·TqeT'

22. z+ n+^s¡kÕj·TqeT'

23. z+ n<Ûä«sêdüø±Ôj·÷qeT'

24. z+ $eø±Ôj·TqeT'

25. z+ n~Û«s¡ø£è‘qeT'

26. z+ |üsêj·TqeT'

27.z+ nq|òü÷j·TqeT'

28. z+ Besêj·TqeT'

29. z+ ~ÛwüeD≤j·TqeT'

30. z+ <e|üPõ‘êj·TqeT ' 30

31. z+ <Ó’‘· Vü≤+Á‘qeT '

32. z+ <äj·÷kÕs¡j·TqeT'

33. z+ <ë]Á<ä HêXø±j·TqeT'

34. z+ <äøÏåD≤j·TD dü+uÛÑyêj·TqeT'

35. z+ dæ+<ÛäT<XÊ~ÛbÕj·TqeT'

38 z+ eT‘qeT'

39. z+ #Ó’Á‘êj·TqeT'

40. z+ ∫Á‘·•_Û+&çC≤j·TqeT' 40

41. z+ ãèVü≤Á<ä<Ûëj·TqeT'

42. z+ ãèVü≤<ë“¤qyqeT'

43. z+ ãèVü≤düŒ‘·jTqeT'

44. z+ n;Ûwüº<ëj·TqeT'

45. z+ dü÷sê#êsê´j·TqeT'

46. z+ düTsê<Ûä øå±j·T qeT'

47. z+ düTs¡ø±s¡ Væ≤‘·+ ø£sêj·TqeT'

48. z+ ^sê«Db˛wüø±j·TqeT'

49. z+ z+ <ÛäHê´j·TqeT '

50. z+ >√|ü‘·jTqeT' 50

51. z+ z+ –ØXÊj·TqeT'

52. z+ <Ûäs¡àbÕ\Hêj·TqeT'

53. z+ düs¡«y<ës¡ú‘·‘ê«j·TqeT'

54. z+ düs¡«eT‘êqT>∑‘êj·TqeT'

55. z+ ãTTπ>«<äbÕs¡>±j·TqeT'

56. z+ dü<ëq+<ëj·TqeT'

57. z+ z+ düsê«>∑eTC≤„j·TqeT'

58. z+ düs¡«C≤„j·TqeT'

59. z+ dü‘· dü+ø£\Œe÷qkÕj·T qeT '

60. z+ düs¡«y<ë+‘·$<qeT' 60

65


61. z+ esêj·TqeT'

62. z+ ÁãVü≤à|ü⁄Á‘êj·TqeT'

63. z+ #·‘·Ts¡T“¤C≤j·TqeT'

64. z+ ùV≤e÷+>∑<ëj·TqeT'

65. z+ ùV≤eTe|ü⁄ùwqeT'

66. ùV≤eT uÛÑ÷wüD uÛÑ÷wæ‘êj·T qeT'

67. z+ |ü⁄wü Hê<Ûëj·TqeT'

68. z+ |ü⁄wü sê>∑eTDÏeT+&Éq eT+&ç‘êj·T qeT '

69. z+ ø±X|ü⁄wüŒdüeTHêuÛ≤j·TqeT'

70. z+ Ç+Á<ëÁ~ <yêj·TqeT' 70

71. z+ <yXÊj·TqeT'

72. z+ <e‘ê;Ûwüº<ëj·TqeT'

73. z+ ndüe÷qã˝≤j·TqeT'

74. z+ ø£*<√wüìyês¡ø±j·TqeT'

75. z+ |ü⁄D´$es¡∆Hêj·TqeT'

76. z+ <Ûäs¡às¡÷bÕj·TqeT'

77. z+ <Ûäq<ëj·TqeT'

78. z+ Ä#êsê´j·TqeT'

79.z+ <ëqyês¡jTqeT '

80. z+ düTs¡eT+Á‹DÒqeT ' 80

81. z+ |ü⁄s√Væ≤‘êj·TqeT'

82. z+ ø±\C≤„j·TqeT'

83. z+ ∫‘·Ô>±j·TqeT'

84. z+ Á|üC≤|ü‘·jTqeT'

85. z+ s¡‘·ï≈£î+&É\ <Ûë]DÒ qeT'

86. z+ ÁãVü≤à $<ë´$XÊs¡<ëj·TqeT'

87. z+ düe÷Hê~Ûø£$qTs¡Tàø±Ôj·TqeT'

88. z+ |”‘· yêdüùd qeT'

89. z+ n~«rj·T s¡÷bÕj·TqeT'

90. z+ yê#·düŒ‘·jTqeT'90

91. z+ düs¡«˝Àø£eX+ø£sêj·TqeT'

92. z+ \+ã≈£LsêÃj·TqeT'

93. z+ Á|üVü≤èwüŒHÁ‘êj·TqeT'

94. z+ $ÁbÕD≤+ |ü‘·jTqeT'

95. z+ uÛ≤s¡Ze•cÕ´qeT'

96. z+ <äj·÷e‘qeT '

97. z+ XóuÛÑ\ø£åD≤j·TqeT'

98. z+ ˝Àø£Á‘·j·T >∑Ts¡yqeT'

99. z+ düs¡«bÕ|üVü≤sêj·TqeT'

66


1. z+ nwüºeT÷]Ô •s√yêkÕjÓÆT qeT'

2. z+ #·+Á<äX‚Ks¡ X‚KsêjÓÆT qeT'

3. z+ eT÷s¡Ô +‘·sêjÓÆT •eôd’Ô eqeT'

4. z+ ø£|üs¡∆ÁuÛÑeT dü+ÁuÛÑe÷jÓÆTqeT'

5. z+ y√´eTπøX»≤uÛÑ÷cÕjÓÆTqeT'

6. z+ •e˙qè‘·Ô $H√~HÓ’ qeT'

7. z+ •eeT÷sêú_Ûwæø±ÔjÓÆT qeT'

8. z+ •e‘ê+&Ée‘√wæD…Æ qeT '

9. z+ •y√‘ê‡Vü≤Á|ü<ëjÓÆT qeT'

10. z+ uÛÑyê´jÓÆT qeT'

11. z+ düs¡«eT+>∑fi<ësTTHÓ’ qeT'

12. z+ >∑>∑Hê<äersêíjÓÆT qeT'

13. z+ ‘·ôd’ qeT'

9. >ö‘·MT nc º‘·Ôs¡ X¯‘·Hêe÷e[

100. z+ <yêdüTs¡|üPõ‘êj·TqeT' 100

101. z+ z+ $wüíyqeT'

102. z+ lø£ècÕíj·TqeT' 100

103. z+ dü÷øå±àj·TqeT'

104. z+ Á|ü‹<y√»«\Á>∑Vü≤j·TqeT'

105. z+ nÁø√<ÛäHêj·TqeT'

106. z+ eTTì ÁX‚cÕj·TqeT'

107. z+ lãèVü≤düŒ‘·j·TqeT'

108. z+ |ü⁄+&ÉØø±ø£åj·T qeT'

ô|’$<ÛäeTT>± |üPõ+õq ‘·s¡Tyê‘·

eTs¡\ kÕïHê~ø£eTT\T Ä#·]+∫,

|ü⁄wüÿs¡ ø±\eT+<äT |æ+&ÉÁ|ü<ëqeTT,

<ëq <Ûäs¡àeTT\T Ä#·]+#·e\j·TTqT.

67


14. z+ >±+>∑‘êjÓÆT qeT'

15. z+ ø£s¡TD≤e‘Ó’ qeT '

16. z+ Vü≤s¡•s¡Ádü‡kÕÔjÓÆT qeT '

17. z+ ~yê´jÓÆT qeT '

18. z+ Vü≤]bÕ<ädüeTT<ä“¤yêjÓÆT qeT'

19. z+ >∑+π>‹$ÁXó‘êjÓÆT˝Àπø qeT'

20. z+ düs¡«bÕ|üì•HÓ’ ’/ ø£ ≤´D…Æ qeT'

21. z+ XóuÛÑ<ëjÓÆT qeT '

22. z+ ˝Àø£bÕeq‘·‘·ŒsêjÓÆT qeT'

23. z+ >ö‘·eT]¸‘·|ü' Á|”‘êjÓÆT qeT'

24. z+ >√Vü≤‘ê´bÕ|üHê•HÓ’ qeT'

25. z+ ÁãVü≤à–s¡ ersêíjÓÆT qeT'

26. z+ »≤p≤‘Y $ìdü‡è‘êjÓÆT qeT'

27. z+ >√eTTU≤‘Y $ìdü‡Œ‘êjÓÆT qeT'

28. z+ Hêdæø±UÒ dü]<ä«sêjÓÆT qeT'

29. z+ düs¡«|ü&ûVü≤sêjÓÆT qeT'

30. z+ düs¡«<yÓ’XÃ|üPõ‘êjÓÆT qeT'

31. z+ dæï>±∆jÓÆT qeT'

32. z+ <yêHê+‘ê|üVü‰]D…Æ qeT'

33. z+ düdü eè~∆Á|ü<ësTTHÓ’ qeT'

34. z+ <Ûäs¡àãT~∆Á|ü<ësTTHÓ’ qeT'

68


35. z+ s¡e÷´jÓÆT qeT '

36. z+ ø£$‘êdüdü e]∆HÓ’ qeT'

37. z+ ãTTwæ_ÛXÊÃ|æ dü+ùdyê´jÓÆT qeT'

38. z+ >ö‘·eT]¸‘·|ü' |òü ≤jÓÆT qeT'

39. z+ <yÓ’s¡|æø£è‘·kÕï‘êjÓÆT qeT'

40. z+ düsê«XóuÛÑìyê]D…Æ qeT'

41. z+ ‘»dæ«HÓ’ / |üj·T'|üPsêjÓÆT qeT'

42. z+ |ü⁄s¡TkÕs¡∆ÁbÕsTTHÓ’ qeT'

43. z+ n+‘·s¡“¤Væ≤‡ e÷sê<Ûë´jÓÆTqeT'

44. z+ u≤Væ≤sê+‘·s¡‘√wæD…Æ qeT'

45. z+ Á‘· +ãø±s¡Ãq dü+Á|”‘êjÓÆTqeT'

46. z+ Á‘· +ãø±_Ûqïs¡÷bÕjÓÆT qeT'

47. z+ Á‘· +ãø£ùdïVü≤e]¸DÒ qeT'

48. z+ Á‘· +ãø£dü ø£èbÕs¡÷bÕjÓÆT qeT'

49. z+ Á‹es¡Z<ëÁ‘´ qeT'

50. z+ düTK<ëjÓÆT qeT'

51. z+ y<ä‘·T\´düe÷ø£è‘Ó’ qeT'

52. z+ lsêeTùd$‘êjÓÆT |üPs¡«+ qeT'

53. z+ kÕ«q|üP‘·eTs¡T<äÈD≤jÓÆT qeT'

54. z+ düs¡«<edüe÷yêdü≈£L\<ä«j·T $XÀ_ÛHÓ’ qeT '

55. z+ |ü⁄sêDs¡#·Hêdü÷Œ¬s’Ô ´ qeT'

69


56. z+ düs¡«$<ë´Á|ü<ësTTHÓ’ qeT'

57. z+ •e‘ê+&Ée dü+ø±X|üj·T' |üPs¡ s¡yêì«‘êjÓÆT qeT'

58. z+ q+BX‘ê+&Éy√~«>∑ï eTùV≤X«s¡ eTVü‰ø£è‘·jT qeT'

59. z+ |ü⁄sêD s¡#·Hêdæ«qï yê´kÕÁXj·T ø£èbÕeT‘·jT qeT'

60. z+ eqyêdüÁøÏj·÷ÁXÊ+‘· sê|òüTy+Á<ädüe÷ø£è‘·jT qeT'

61. z+ <Ûäs¡à dü+kÕú|üHê˝À\ ø±fi‚X«s¡ düe÷ø£èÁ‘´ qeT'

62. z+ <äøå±<Ûä«s¡<Ûä«+düH√<äT´ø£Ô Ms¡uÛÑÁ<ä düe÷ø£è‘·jT qeT'

63. z+ $T<Ûë´|üyê<ä dü+_Ûqï ìX¯Ã\<Ûë´qìs¡à>∑ï >ö‘·eT]¸ìuÛ≤ø£è‘·j˚T qeT'

64. z+ >±»qdüHêdü ìs¡÷∆‘·

65. z+ Vü≤]#·Áø£Áø£e÷ø±s¡ |üØyêVü≤|ü]Áø£e÷jÓÆT qeT'

66. z+ uÛÑÁ<äø±∞ düe÷j·TTø£Ô Ms¡uÛÑÁ<ä

69. z+ ø£åDeTTøÏÔÁ|ü<ëjÓÆT qeT'

68. z+ Äsê<Ûë´jÓÆT qeT'

69. z+ qèdæ+Vü‰yX<ä]ÙHÓ’ qeT'

70. z+ Ç+Á<ëe‘Ó’ / ÁbÕDÏVæ≤‘êjÓÆTqeT'

71. z+ XãØøÏqïsê]Ã‘êjÓÆT qeT'

72. z+ >ö‘·MT‹|ü]U≤´‘·yÓTÆ qeT'

73. z+ >ö‘·eT]¸eX+e<ëjÓÆT qeT'

74. z+ >√<ëe¬s’Ô qeT'

75. z+ |üPs¡«>∑+>±jÓÆT qeT'

76. z+ düs¡«dü+|ü‘YÁ|ü<ësTTHÓ’ qeT'

70


77. z+ yê•wü>ö‘·yÓTÆ qeT'

78. z+ ø±X´ô|’ qeT'

79. z+ øö•¬ø’ qeT'

80. z+ ÄÁ‘jÓÆT qeT'

81. z+ yÓ’q‘jÓÆT qeT'

82. z+ uÛ≤s¡<Ûë«C≤jÓÆT qeT'

83. z+ eTVü‰q<Ó’ qeT'

84. z+ »eT<ä–ïÁ|üD°‘êjÓÆT qeT'

85. z+ HêHêπøåÁ‘· $sêõ‘êjÓÆT qeT'

86. z+ dü|üÔ<ÛëkÕ>∑s¡+ j·÷+Á‘´ qeT'

87. z+ ˝Àø±qTÁ>∑Vü≤XÊ*HÓ’ qeT'

88. z+ eTqXÊÙ+‹ Á|ü<ëjÓÆT ì‘· + qeT'

89. z+ düs¡«düdü Á|ü<ësTTHÓ’ qeT'

90. z+ eTH√Vü≤sêjÓÆT qeT'

91. z+ ~e´s¡÷bÕjÓÆT qeT'

92. z+ HêHêsê»q´ ùd$‘êjÓÆTqeT'

93. z+ düs¡«e´‘·Ôdü kÕøÏåD…Æ qeT'

94. z+ y<äe~“¤dü‡eT]Ã‘êjÓÆT qeT'

95. z+ düs¡«rs¡ú düeTì«‘êjÓÆT qeT'

96. z+ eT+>∑fi≤Hê+Á|ü<ëÁ‘´ qeT'

97. z+ düs¡«eT+>∑fi <ëj·THÓ’ qeT'

98. z+ Hêsêj·TD…Æ qeT'

71


99. z+ ˝Àø£e÷Á‘ qeT'

100. z+ <Ûäq<Ûëq´$]∆HÓ’ qeT'

101. z+ Á•j·T+<ä<ÛëHêjÓÆT qeT'

102. z+ l<yÓ’ qeT'

103. z+ $wüßíbÕ<ës¡ÃqÁ|æj·÷jÓÆTqeT'

104. z+ $<ë´+ãT~∆+<ä<ëHêjÓÆTqeT'

105. z+ düs¡«$<ë´Á|ü<ësTTHÓ’ qeT'

106. z+ s¡eT´yêø Á|ü<ë‘Ó’ qeT'

107. z+ ÁãVü≤àkÕìï<Ûä e]ÔHÓ’ qeT'

108. z+ nHê<äjT qeT'

109. z+ n‘·T˝≤jÓÆT qeT'

110. z+ ì‘√´‘ê‡Vü≤Á|ü<ësTTHÓ’ qeT'

111. z+ n~≈£Ls¡àe|ü⁄düŒècÕºjÓÆT qeT'

112. z+ |ü⁄D´Á|ü<ëjÓÆT qeT'

113. z+ eTVü‰X¬ø’Ô qeT'

114. z+ |ü⁄D≤´jÓÆT qeT'

115. z+ >√<ëeØq<Ó’ qeT'

72


10. |ü⁄wüÿs¡ Væ≤s¡D´ ÁXÊ<ä∆ $~Û'

dü+ø£\Œ+...

l $wüßí qø£åÁ‘ l $wüßí jÓ÷π> l $wüßí ø£s¡DÒ @e+>∑TD $X‚wüD $•cÕºj·÷+

|ü⁄D´‹ <ÛÍ ÁbÕNHêM‹ |ü⁄wüÿs¡ Væ≤s¡D´ÁXÊ<ä∆+ ø£]ùw´ˆˆ ø± Ò n~Ûø±s¡ dæ<Ûä s¡ú+

j·T<∏ëXøÏÔ (düe´+) ø£s¡Ô Áu≤Vü≤à\≈£î ªªe÷+μμ nì ñ#·Ã]dü÷Ô qeTdüÿ]+#ê*

XÀ¢ ˆ düeTdüÔ dü+|ü‘·‡eT yê|æÔ ùV≤‘·e' | düeTT‹ú‘ê|ü‘·Tÿ\ <Ûä÷eTπø‘·e' |

nbÕs¡ dü+kÕs¡ düeTTÁ<ä ùd‘·e' | |ü⁄q+‘·Te÷+ Áu≤Vü≤àD bÕ<äbÕ+ düe' ||

XÀ¢ ˆ Ä|ü<äÈq<Ûë«+‘· düVü≤Ádü uÛ≤qe' | düMTVæ≤‘êsê∆s¡ŒD ø±eT<Ûqe' |

düeTdüÔ rsêú+ãT |ü$Á‘· eT÷s¡ÔjÓ÷ | s¡ø£å+‘·Te÷+ Áu≤Vü≤àD bÕ<äbÕ+düe'ˆˆ

XÀ¢ ˆ Ä~Ûyê´~Û Vü≤s¡+qè≤D≤+ eTè‘·T´ <ë]Á<ä HêXq+

l |ü⁄wæº ' ø°]Ô <ä+e+< $Á|ül'' bÕ<ä|ü+ø£»yéTˆˆ

XÀ¢ ˆˆ $ÁbÂ|òüT <äs¡ÙHê‘·‡<ä ' ø£åj·T+‘ bÕ|üsêXj·T'

e+<äHêqà+>∑fi≤ yê|æÔs¡s¡ÃHê <ä#·T´‘·+ |ü<ä+ˆ

XÀ¢ ˆ qyÓ÷ ÁãVü≤àD´ <yêj·T >√Áu≤Vü≤àD Væ≤‘êj·T#·

»>∑~∆‘êj·T ø£ècÕíj·T >√$+<ëj·T qyÓ÷qeT'ˆ

( eT÷&ÉT kÕs¡T¢ Á|ü<äø£åD+ #j·Te …qT )

j·÷er¬s’« <e‘êkÕÔ dü‡sê« y<ä $~

Áu≤Vü≤àDÒ edü+‹, ‘·kÕà Á<ë“Vü‰àDÒuÛÀ´

y<ä$<√“¤ ~y~y düeTdüTÿsê´Hêï o¢\+

ø°s¡ÔjT‘ê <@e<e‘ê' Á|”D≤‹ˆˆ

|æÁ‘ê~ düπs« ø±s¡TD≤´Hê+ nø£åj·T (n+<ä] ù|s¡T¢) |ü⁄D´|òü ≤yê|üÔ s¡ú+

74


|ü⁄D´˝Àø±yê|üÔ s¡ú+ ˆ dæ+ùV≤ <e>∑Tsö kÕs¡úÁ‹ ø√Ï rs¡ú düVæ≤‘· >√<ëeØ

|ü⁄wüÿs¡ Væ≤s¡D´ ÁXÊ´<ä∆+ ø£]ùw´. (‹\\˙fió¢ e<äT\T‘·÷ ÄVü‰«ì+#·e …qT).

XÀ¢ ˆˆ nÁø√<ÛäHÓ’' XÖ#·|ü¬s’ ' dü‘·‘·+ÁãVü≤à yê~_Û ' ‘êuÛ≤´+ #Ó’eqeTdüÿè‘·

‘·‘·' ÁXÊ<ä∆+ Á|ües¡ÔjT ( ø£åD+ Ç∫Ã nyêVü≤Hê~ ñ|ü#ês¡eTT\T

Áu≤Vü≤àDT\≈£î #j·Te …qT. ‘·<äT|ü]

|æÁ‘ê~ düs¡« ø±s¡TDéTTqT <äs¡“¤\MT<ä |æ+&ÉÁ|ü<ëqeTT #j·Te …qT.)

‘·<äT|ü] ù|s¡T >√Á‘·eTT #Ó|æŒ ªª@wü |æ+&ÉeTT|ü‹wüº‘·Tμμ nì ô|≥ºe …qT.

|æÁ‘ê~ düs¡« ø±s¡TDéTTq≈£î ªª≈£îXÀ<äø£eTTμμ $&ÉTe …qT. Ä ‘·s¡Tyê‘·

|æÁ‘ê~ düs¡« ø±s¡TDéTTq≈£î ‹\\˙fió¢ $&ÉTee …qT )

ªªeTj·÷<ä‘êÔ' |æ+&Ü' >∑j·÷|æ+&É dü<äèXÊ ' uÛÑedüTÔμμ

<Ûäs¡à|æ+&Ü '

XÀ¢ ˆˆ |æ‘·èe+X‚ eTè‘êj˚T#· >∑‹πsćÕ+ qü$<ä ‘˚ ˆ‘˚cÕ eTT<ä∆s¡D≤sêúj·T

ÇeT+|æ+&É+ <ä<ëeT´Vü≤yéT ˆ |æ‘·èe+X‚eTè‘êjTXÃ >∑‹πsćÕ+q $<ä ‘‘cÕ+

eTT<ä∆s¡D≤sêúj·T sTTeT+|æ+&É+<ä<ëeT´Vü≤+ ˆ e÷‘·èe+X‚ eTè‘êjT#· >∑‹

πsćÕ+ q$<ä´‘˚ ! ‘˚cÕeTT<ä›s¡....eT´Vü≤yéT ˆˆ e÷‘·èe+X‚eTè‘êj·÷X¯Ã

>∑‹sê´kÕ+q$<ä ‘ !

‘êkÕ...eT´Vü≤yéT ˆˆ e÷‘êeTVü≤≈£î Òj·÷ ' #· >∑‹πsćÕ+q$<ä ‘ ˆ‘êkÕ...

eT´Vü≤yéTˆˆ

e÷‘êeTVæ≤≈£î˝Òj·÷X¯Ã >∑‹πsćÕ+q$<ä´‘˚ ˆ ‘˚cÕ eTT<ä∆s¡...eT´Vü≤yéT ˆˆ

e÷‘êeTV”≤≈£î Òj·÷XÃ >∑‹sê´kÕ+q$<ä ‘‘êcÕeTT<ä∆s¡...eT´Vü≤yéTˆˆ ndüà‘·Tÿ

ÒeTè‘êjT#· >∑‹πsćÕ+ dü$<ä ‘ ˆ ‘cÕeTT<ä∆s¡D≤sêúj·Tsê ÇeT+|æ+&É+<ä

<ëeT´Vü≤+ ˆˆ ndüà‘·Tÿ Ò eTè‘êj·÷XÃ >∑‹sê´kÕ+q$<ä ‘ ˆ ‘êkÕeTT<ä›sê `

75


eTéTVü≤+ ˆˆ ã+<ÛäTesêZXÃ jT πø∫HêïeT>√Á‘·#·e]®‘ê ' dü«>√Á‘ |üs¡>√Á‘∫

ÇeT+... eT´Vü≤+ ˆ ñ<ä“+<ÛäqeTè‘êjT#· $wüX ÁdüÔVü‰‘êXÃjT Xè+–_Ûs¡›+Áwæº_Û

sê«‘uÛÑ ' |æ+&É+<ä <ëeT´Vü≤yéTˆ n–ï<ä>±∆eTè‘êjT#· dæ+Vü≤yê´Á|òüT Vü≤‘êXÃjT

ˆ Ä‘·àuÛÑ÷‹ »HêjT#· ‘uÛÑ ' |æ+&É+ <ä<ëeT´Vü≤yéTˆˆ sös¡y#ê+<Ûä‘ê$TÁùdø±\dü÷

Á‘#·jT Vü≤‘ê' ‘cÕeTT<ä∆s¡D≤sêúj·T ÇeT+|æ+&É+<ä<ëeT´Vü≤yéT ˆ Ädü+K´

j·÷‘·Hê dü+kÕú ' ‘·]®‘êj·TeTøÏ+ø£¬s’ ' ‘cÕeTT<ä∆s¡D≤sêúj·T ÇeT+|æ+&É+<ä

<ëeT´Vü≤yéT ˆˆ |üXó Xè+>∑>∑‘êjT #·|üøÏåø°≥dü]düèbÕ ' ˆ n<∏äyêeèø£åjÓ÷

ìcÕ‘uÛÑ ' |æ+&É+ <ä<ëeT´Vü≤yéT ˆ nHÓ’ s¡T›s¡às¡D…Æπs´#·≈£åî<Ûäj·÷#· ‘·ècÕ eTè‘ê'ˆ

uÛÑ÷‘·Áù|‘· |æXÊ#ê<ë´ ' ‘uÛÑ ' |æ+&É+<ä<ëeT´Vü≤yéT ˆ ~e´+‘·s¡ ]πøåwüß jTkÕú

' |æ‘·s√u≤+<Ûä yê<äj·T' ˆ ‘cÕeTT<ä›s¡D≤sê∆j·T ‘uÛÑ ' |æ+&É+<ä <ëeT´Vü≤yéT

ˆˆ C≤‘· +‘·s¡ düVü≤ÁkÕDÏ ÁuÛÑeT+‹ùd«qø£s¡àD≤ e÷qTwü+ <äTs¡¢uÛÑ+ ‘cÕ+ÇeT+

|æ+&É+ <ä<ëeT´Vü≤yéTˆˆ |æ‘·èe+X‚ eTè‘êjT#·e÷‘·èe+X‚‘· <ÛÓ’e#· >∑Ts¡TX«Xó

s¡ã+<ÛäTuÛÑ ' ÇeT+|æ+&É+ <ä<ëeT´Vü≤yéTˆˆ jTjT≈£î Ò\T|üÔ|æ+&Ü ' |ü⁄Á‘·<ës¡

$e]®‘ê ' ÁøÏj·÷˝À|ü>∑ ‘êjT#· ‘uÛÑ |æ+&É+<ä<ëeT´Vü≤yéT ˆ nC≤‘·<ä+‘êjTπ

ø∫ <´#·>∑πs“¤ Á|ü|”&ç‘ê' ‘cÕeTT<ä∆s¡ D≤sêúj·T ÇeT+|æ+&É+<ä <ëeT´Vü≤yéT ˆ

jT#êHú≤+<Ûä yêXË’Ãe C≤‘· +<Ûë ' e+XC≤XÃjTˆ jTπø∫Á‘Œ‘· s¡÷ù|D

ÇeT+ |æ+&É+<ä <ëeT´Vü≤yéT ˆˆ XMT|üÁ‘· Á|üe÷DÒq|æ+&É+<ä<ë´<äZ j·÷•πsñ

<ä∆πs‘·‡|üÔ>√Á‘êDÏ≈£î\ yTø√‘·Ôs¡+X‘·yéT j·THàe÷‘ê Á|üeTe÷<äj·T#·Ã #êsêqqT

Áe‘ê... |æ‘·èuÛÑ dü«<ë $uÛÑ dü«<ÛëqeT'

XÀ¢ ˆˆ áXÊq$wüßí ø£eT˝≤düq ø±]Ô πøj·TeVæ≤ï Á‘·j·÷s¡ÿ

s¡»˙X >∑DÒX«sêD≤+, düuÛ≤édü<Ûä <ä~Ûø£D« eT‘·+>∑C≤Hê+ˆ

Áøö+#êeTπs+Á<ä ø£\XÀ<ä“¤e ø£X´bÕHê+ bÕ<ëqïe÷$T

dü‘·‘·+ |æ‘·èeTTøÏÔ ùV≤‘·÷Hé...

kÕ<Ûës¡D+>± qBkÕïHê\˝À ‘·s¡ŒD+, |æ+&ÉÁ|ü<ëq+, ÁXÊ<ä∆ø£s¡à\T

Ä#·]+∫ |æ‘·è<e‘·\ ÄodüT‡\T bı+<ä&É+ XóuÛÑø£s¡eTì $X«dækÕÔ+. yÓTT<äÏ

76


s√Eq Væ≤s¡D´ÁXÊ<ä∆+, 9e s√Eq nqïÁXÊ<ä∆+, 12e s√Eq ÄeTÁXÊ<ä∆+

eT+∫<äì ãTTwæ yêø£ +.

11. ø±o >∑+>± kÕïqdü+ø£\ŒeTT

Ä#·eT´`ÁbÕDHêj·TeT´èTeT ñbÕ‘·Ô` <äT]‘·ø£åj·T<ë«sê l

|üs¡yTX«s¡ eTT~›X´ l|üs¡yTX«s¡ Á|”‘· s¡ú+ ............... XóuÛÒ XÀuÛÑH eTTVüAπsÔ

l ø±o $X‚«e«sê»„j·÷ Á|ües¡Ôe÷qdü´ n<ä´ÁãVü≤àD : ~«rj·T|üsêπsú

X‚«‘·esêVü≤ø£ ÒŒ yÓ’edü«‘· eTqq«+‘·πs, ncÕº$+X‹‘·yT ø£*j·TTπ> Á|ü<∏äeTbÕ<,

$Áø£eTXπø, uÖ<ë∆e‘êπs, »+ã÷B«ù| uÛÑs¡‘·eπs¸, uÛÑs¡‘·K+&, $+<Ûä dü ñ‘·Ôs¡

~>±“¤π> Äsêé¬s’Ôø£ <X‚, n$eTTø£Ô yêsêDd” πøåÁ‘, nd”es¡TDjÓ÷s¡à<Û˚ , Äq+<äeH,

eTVü‰düàXÊH, >öØeTTUÒ, Á‹ø£+≥ø£$sêõ‘, ñ‘·Ôs¡yêVæ≤Hê´' uÛ≤^s¡<∏ë´' |ü•ÃyT

rπs, ÁãVü≤àHêfi‚, eTVü‰eTDÏø£]íø±πøåÁ‘, l $X‚«e«sê~ Á‘·j·TdæÔ+X‘√ÿÏ |ü]yês¡

<e‘ê >√Áu≤eTàDVü≤]Vü≤s¡>∑Ts¡T#·s¡q düìï<ÛÍ, ndæàHé es¡Ôe÷q yêéVæ≤s¡ø£

dü+e‘·‡s¡.............. dü+ˆˆ πs ............ Äj·TH, ......... ãTT‘Í........

e÷ùd,............... |üπøå, .......... ‹<∏Í.............yêdüπs........ XóuÛÑqø£åÁ‘

XóuÛÑjÓ÷π> XóuÛÑø£s¡D @e+>∑TD $X‚wüD $•cÕºj·÷+ Xó uÛÑ‹<∏Í le÷Hé»

leTr....>√Á‘·' .................. >√Á‘·dü / >√Á‘êj·T ' HêeT<Ûj·Tdü /

HêeT<´j·÷j·÷ '............ <Ûäs¡à|ürï düyT‘·dü / düuÛÑs¡Ôèø±j·÷ ' ..............

dü≈£î≥T+ãdü / dü≈£î≥T+u≤j·÷' eTeT, πøåeT ôd’ús¡ <ÛÓ’s¡ $»j·T nuÛÑj·T Äj·TT

sês√>∑ ◊e«sê´_Ûeè<ä<Ûä s¡ú+, <äsêÿs¡ú ø±eT yÓ÷ø£å #·‘·T]«<Ûä |òü\|ü⁄s¡TcÕs¡ú

dæ<Ûä s¡ú+, >±&ÛÉã<ä∆ø£s¡àbÕX ìM‹ú <ësê düeTdüÔbÕ|üø£åj·÷s¡ú+, eTH√yêø±ÿj·T

ø£s¡à_Û' C≤„HêC≤„qø£è‘· düs¡«<√wü ìeè‘·Ô s¡ú+, >∑+>± $XÊ˝≤ø°å nqï|ü|üPsêídüyT‘·

l ø±o$X‚«X«s¡ <e‘êÁ|”‘· s¡ú+ eTVü‰ eTDÏø£]íø±/ uÛ≤^s¡B∏ eTeT ÇVü≤ »qàì

»Hêà+‘·s¡ø£è‘·, eTVü‰bÕ‘·ø£ ñ|übÕ‘·ø£, düeTdüÔ bÕ|ü ø£åj·÷s¡ú+, nK+&É uÛ≤^

s¡B∏ qB kÕïq eTVü≤+ ø£]ùw´ˆˆ

>∑+π> ! e÷+ bÕVæ≤ !!

79


24. X«düTs¡+ (|æ\¢ì∫Ãqe÷eT)

25. X«XS+ (n‘·Ô)

26. XÊ\ø± ' (u≤eeT]~)

27. Ä|üÔ$TÁ‘·+ (ùdïVæ≤‘·T&ÉT)

28. kÕ«$Tq+ (j·T»e÷ì)

29. >∑Ts¡T ' (‘·+Á&ç)

30. ñ|ü<X >∑Ts¡T+ >∑Ts¡T|ü‹ï+

jTπø #êdüà‘Y ≈£î ÒC≤‘ê ' n|ü⁄Á‘ê ' >√Á‹D√eTè‘ê '

‘>∑èVü≤í+‘·T eTj·÷<ä‘·Ô+ dü÷Á‘· ìw”Œ&ÉH√<äø£yéT

( j·TCÀí |üMÁ‘· ÁãVü≤àeTT&çì |æ+&ç ˙s¡T e<ä ≤* )

z+ ‘·‘·‡‘Y ÁãVü‰às¡ŒDeTdüTÔ

|æ‘·èD≤eTø£åj·TÁãVü≤à˝Àπø

ì‘· ìyêdü dæ~∆s¡düTÔ

z+ XÊìÔ ' XÊìÔ ' XÊìÔ '

80


Names Cell No.

Pendyala Suresh 9441878421

Avadhanula Kishore 9346489030

Nallagonda Narayana 9959376154

Palli Murali 9491364394

Kache Linganna 9440155257

Kudarapu Kittu 9948909046

Ramadugu Ranganna 9949505618

Ramadugu Sri Ramulu 9492050505

Madana Gopal 9676445161

Vojjala Ganesh 9492859824

Dulam Ramesh 9493472452

M.Shiva 9440728281

Marupaka Prashanth 9985992410

Avadhanula Srikanth 9948865747

Achalapur Srinivas 9441731248

Duddilla Santhosh 9440346972

Duddila Maruthi 08729 279353

Mallojjala Ganesh 9703614035

Gattu Ramu (Near Ganga) 9848558028

Chillappagari Viswanath ( Visu) 9394770550

Tiruvarangam Jagannatha Charyulu 9959925262

Tiruvarangam Ramesh Charyulu 9959037887

Vanamamulai Narsimha Charylu 9912352737

Tallam Srinivas 9963765585

Manthani Purohiths

81


Names Cell No.

Rangi Kishor( Kittu) 9441054865

Muddu Harish 9848691829

Papitla Satish 9966023418

Bobbili Srikanth 9848692665

Manthani Rahul 9618750503

Gattu Srinivas 9985571161

Gattu Bhaskar 8008067424

Rampalli Madu 8008776424

Rampalli Prasad 9908082091

Rampalli Rajamouli 9963002370

Gattu Jayanth 9010635396

Suvarna Satyanarayana

Suvarna Ganapathi 7799722848

Kache Rambav 9989442919

Gattu Srihari 08729 279560

Vojjala Kistayya 9440129770

Vojjala Rajanna 9494726174

Marupaka Prasad

Marupaka Prakash 9848849502

Marupaka Kittu 9948435562

Hyderabad Caterers

Avadhanula Kittu ( Annama Kittu) 9849414754

Gattu Ramesh 9440289797

Manthani caterers

82


NallaGonda Prabhakar 9949228810

Marupaka Manohar 9491137684

Varahala Ravindhar 9849362990

Gattu Srinivas ( Gunjapadugu) 9440737325

Duddilla Ramesh 9908610435

Warangal Caterers

Varahala Srinivas 9989963234

Varahala Ramesh 9908020744

SANSKRIT PANDITS

Duddilla. Narsimha Murthy

Nallagonda. Purushottam Sharma

Avadhani. Narayana ( Jakki)

Rangi. Satyanarayana

Duddilla. Naganna

Palli. Satyanarayana

Marupaka. Prahlad

Rampalli. Sadashiv

Avadhanula. Pushottam

Domala. Venkatarajam ( Dattagudi)

<Ûäs¡àdü $»jÓ÷düTÔ

n<Ûäs¡àdü HêXÀdüTÔ

ÁbÕDÏ|òüT dü<ë“¤eHêdüTÔ

$X«dü ø£fi≤´DeTdüTÔ

düπs«»Hê ' düTœH√uÛÑeqTÔ

83


84


85


86


87


88


89


90


91


92


93


94


95


96


godavari puskara dharshini mana manthani

Documents