ramcharitmanas itrans

321
( 1 ) SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS BAALKAANDAM .. shrI gaNeshAya namaH .. shrIjAnakIvallabho vijayate shrI rAmacharita mAnasa prathama sopAna (bAlakANDa) shloka varNAnAmarthasa.nghAnA.n rasAnA.n chhandasAmapi. ma~NgalAnA.n cha karttArau vande vANIvinAyakau .. 1 .. bhavAnIsha~Nkarau vande shraddhAvishvAsarUpiNau. yAbhyA.n vinA na pashyanti siddhAHsvAntaHsthamIshvaram .. 2 .. vande bodhamaya.n nitya.n guru.n sha~NkararUpiNam. yamAshrito hi vakro.api chandraH sarvatra vandyate .. 3 .. sItArAmaguNagrAmapuNyAraNyavihAriNau. vande vishuddhaviGYAnau kabIshvarakapIshvarau .. 4 .. udbhavasthitisa.nhArakAriNI.n kleshahAriNIm. sarvashreyaskarI.n sItA.n nato.aha.n rAmavallabhAm .. 5 .. yanmAyAvashavarti.n vishvamakhila.n brahmAdidevAsurA yatsatvAdamR^iShaiva bhAti sakala.n rajjau yathAherbhramaH. yatpAdaplavamekameva hi bhavAmbhodhestitIrShAvatA.n vande.aha.n tamasheShakAraNapara.n rAmAkhyamIsha.n harim .. 6 .. nAnApurANanigamAgamasammata.n yad rAmAyaNe nigadita.n kvachidanyato.api. svAntaHsukhAya tulasI raghunAthagAthA\- bhAShAnibandhamatima~njulamAtanoti .. 7 .. so\. jo sumirata sidhi ho_i gana nAyaka karibara badana. kara_u anugraha so_i buddhi rAsi subha guna sadana .. 1 .. mUka ho_i bAchAla pa.ngu chaDha_i giribara gahana. jAsu kR^ipA.N so dayAla drava_u sakala kali mala dahana .. 2 .. nIla saroruha syAma taruna aruna bArija nayana. kara_u so mama ura dhAma sadA chhIrasAgara sayana .. 3 .. ku.nda i.ndu sama deha umA ramana karunA ayana. jAhi dIna para neha kara_u kR^ipA mardana mayana .. 4 .. ba.nda_u guru pada ka.nja kR^ipA si.ndhu nararUpa hari. mahAmoha tama pu.nja jAsu bachana rabi kara nikara .. 5 .. ba.nda_u guru pada paduma parAgA. suruchi subAsa sarasa anurAgA .. amiya mUrimaya chUrana chArU. samana sakala bhava ruja parivArU .. sukR^iti sa.nbhu tana bimala bibhUtI. ma.njula ma.ngala moda prasUtI ..

Upload: ankurnagpal108

Post on 18-Apr-2015

1.690 views

Category:

Documents


2 download

DESCRIPTION

With this document you can easily find any chopai or doha from the whole Ramcharitmanas

TRANSCRIPT

Page 1: Ramcharitmanas ITRANS

( 1 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

.. shrI gaNeshAya namaH ..

shrIjAnakIvallabho vijayate

shrI rAmacharita mAnasa

prathama sopAna

(bAlakANDa)

shloka

varNAnAmarthasa.nghAnA.n rasAnA.n chhandasAmapi.

ma~NgalAnA.n cha karttArau vande vANIvinAyakau .. 1 ..

bhavAnIsha~Nkarau vande shraddhAvishvAsarUpiNau.

yAbhyA.n vinA na pashyanti siddhAHsvAntaHsthamIshvaram .. 2 ..

vande bodhamaya.n nitya.n guru.n sha~NkararUpiNam.

yamAshrito hi vakro.api chandraH sarvatra vandyate .. 3 ..

sItArAmaguNagrAmapuNyAraNyavihAriNau.

vande vishuddhaviGYAnau kabIshvarakapIshvarau .. 4 ..

udbhavasthitisa.nhArakAriNI.n kleshahAriNIm.

sarvashreyaskarI.n sItA.n nato.aha.n rAmavallabhAm .. 5 ..

yanmAyAvashavarti.n vishvamakhila.n brahmAdidevAsurA

yatsatvAdamR^iShaiva bhAti sakala.n rajjau yathAherbhramaH.

yatpAdaplavamekameva hi bhavAmbhodhestitIrShAvatA.n

vande.aha.n tamasheShakAraNapara.n rAmAkhyamIsha.n harim .. 6 ..

nAnApurANanigamAgamasammata.n yad

rAmAyaNe nigadita.n kvachidanyato.api.

svAntaHsukhAya tulasI raghunAthagAthA\-

bhAShAnibandhamatima~njulamAtanoti .. 7 ..

so\. jo sumirata sidhi ho_i gana nAyaka karibara badana.

kara_u anugraha so_i buddhi rAsi subha guna sadana .. 1 ..

mUka ho_i bAchAla pa.ngu chaDha_i giribara gahana.

jAsu kR^ipA.N so dayAla drava_u sakala kali mala dahana .. 2 ..

nIla saroruha syAma taruna aruna bArija nayana.

kara_u so mama ura dhAma sadA chhIrasAgara sayana .. 3 ..

ku.nda i.ndu sama deha umA ramana karunA ayana.

jAhi dIna para neha kara_u kR^ipA mardana mayana .. 4 ..

ba.nda_u guru pada ka.nja kR^ipA si.ndhu nararUpa hari.

mahAmoha tama pu.nja jAsu bachana rabi kara nikara .. 5 ..

ba.nda_u guru pada paduma parAgA. suruchi subAsa sarasa anurAgA ..

amiya mUrimaya chUrana chArU. samana sakala bhava ruja parivArU ..

sukR^iti sa.nbhu tana bimala bibhUtI. ma.njula ma.ngala moda prasUtI ..

Page 2: Ramcharitmanas ITRANS

( 2 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

jana mana ma.nju mukura mala haranI. ki_e.N tilaka guna gana basa karanI

..

shrIgura pada nakha mani gana jotI. sumirata dibya drR^iShTi hiya.N hotI

..

dalana moha tama so saprakAsU. ba.De bhAga ura Ava_i jAsU ..

ugharahi.n bimala bilochana hI ke. miTahi.n doSha dukha bhava rajanI ke ..

sUjhahi.n rAma charita mani mAnika. guputa pragaTa jaha.N jo jehi khAnika

..

do\. jathA su_a.njana a.nji dR^iga sAdhaka siddha sujAna.

kautuka dekhata saila bana bhUtala bhUri nidhAna .. 1 ..

guru pada raja mR^idu ma.njula a.njana. nayana ami_a dR^iga doSha

bibha.njana ..

tehi.n kari bimala bibeka bilochana. barana_u.N rAma charita bhava mochana

..

ba.nda_u.N prathama mahIsura charanA. moha janita sa.nsaya saba haranA ..

sujana samAja sakala guna khAnI. kara_u.N pranAma saprema subAnI ..

sAdhu charita subha charita kapAsU. nirasa bisada gunamaya phala jAsU ..

jo sahi dukha parachhidra durAvA. ba.ndanIya jehi.n jaga jasa pAvA ..

muda ma.ngalamaya sa.nta samAjU. jo jaga ja.ngama tIratharAjU ..

rAma bhakti jaha.N surasari dhArA. sarasa_i brahma bichAra prachArA ..

bidhi niShedhamaya kali mala haranI. karama kathA rabina.ndani baranI ..

hari hara kathA birAjati benI. sunata sakala muda ma.ngala denI ..

baTu bisvAsa achala nija dharamA. tIratharAja samAja sukaramA ..

sabahi.n sulabha saba dina saba desA. sevata sAdara samana kalesA ..

akatha alaukika tIratharA_U. de_i sadya phala pragaTa prabhA_U ..

do\. suni samujhahi.n jana mudita mana majjahi.n ati anurAga.

lahahi.n chAri phala achhata tanu sAdhu samAja prayAga .. 2 ..

majjana phala pekhi_a tatakAlA. kAka hohi.n pika baka_u marAlA ..

suni Acharaja karai jani ko_I. satasa.ngati mahimA nahi.n go_I ..

bAlamIka nArada ghaTajonI. nija nija mukhani kahI nija honI ..

jalachara thalachara nabhachara nAnA. je ja.Da chetana jIva jahAnA ..

mati kIrati gati bhUti bhalA_I. jaba jehi.n jatana jahA.N jehi.n pA_I ..

so jAnaba satasa.nga prabhA_U. lokahu.N beda na Ana upA_U ..

binu satasa.nga bibeka na ho_I. rAma kR^ipA binu sulabha na so_I ..

satasa.ngata muda ma.ngala mUlA. so_i phala sidhi saba sAdhana phUlA ..

saTha sudharahi.n satasa.ngati pA_I. pArasa parasa kudhAta suhA_I ..

bidhi basa sujana kusa.ngata parahI.n. phani mani sama nija guna

anusarahI.n ..

bidhi hari hara kabi kobida bAnI. kahata sAdhu mahimA sakuchAnI ..

so mo sana kahi jAta na kaise.n. sAka banika mani guna gana jaise.n ..

do\. ba.nda_u.N sa.nta samAna chita hita anahita nahi.n ko_i.

a.njali gata subha sumana jimi sama suga.ndha kara do_i .. 3(ka) ..

sa.nta sarala chita jagata hita jAni subhA_u sanehu.

bAlabinaya suni kari kR^ipA rAma charana rati dehu .. 3(kha) ..

Page 3: Ramcharitmanas ITRANS

( 3 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

bahuri ba.ndi khala gana satibhA_e.N. je binu kAja dAhinehu bA_e.N ..

para hita hAni lAbha jinha kere.n. ujare.n haraSha biShAda basere.n ..

hari hara jasa rAkesa rAhu se. para akAja bhaTa sahasabAhu se ..

je para doSha lakhahi.n sahasAkhI. para hita ghR^ita jinha ke mana mAkhI

..

teja kR^isAnu roSha mahiShesA. agha avaguna dhana dhanI dhanesA ..

udaya keta sama hita sabahI ke. ku.nbhakarana sama sovata nIke ..

para akAju lagi tanu pariharahI.n. jimi hima upala kR^iShI dali garahI.n

..

ba.nda_u.N khala jasa seSha saroShA. sahasa badana barana_i para doShA ..

puni pranava_u.N pR^ithurAja samAnA. para agha suna_i sahasa dasa kAnA ..

bahuri sakra sama binava_u.N tehI. sa.ntata surAnIka hita jehI ..

bachana bajra jehi sadA pi_ArA. sahasa nayana para doSha nihArA ..

do\. udAsIna ari mIta hita sunata jarahi.n khala rIti.

jAni pAni juga jori jana binatI kara_i saprIti .. 4 ..

mai.n apanI disi kInha nihorA. tinha nija ora na lA_uba bhorA ..

bAyasa pali_ahi.n ati anurAgA. hohi.n nirAmiSha kabahu.N ki kAgA ..

ba.nda_u.N sa.nta asajjana charanA. dukhaprada ubhaya bIcha kachhu baranA

..

bichhurata eka prAna hari lehI.n. milata eka dukha dAruna dehI.n ..

upajahi.n eka sa.nga jaga mAhI.n. jalaja jo.nka jimi guna bilagAhI.n ..

sudhA surA sama sAdhU asAdhU. janaka eka jaga jaladhi agAdhU ..

bhala anabhala nija nija karatUtI. lahata sujasa apaloka bibhUtI ..

sudhA sudhAkara surasari sAdhU. garala anala kalimala sari byAdhU ..

guna avaguna jAnata saba ko_I. jo jehi bhAva nIka tehi so_I ..

do\. bhalo bhalA_ihi pai laha_i laha_i nichA_ihi nIchu.

sudhA sarAhi_a amaratA.N garala sarAhi_a mIchu .. 5 ..

khala agha aguna sAdhU guna gAhA. ubhaya apAra udadhi avagAhA ..

tehi te.n kachhu guna doSha bakhAne. sa.ngraha tyAga na binu pahichAne ..

bhale_u pocha saba bidhi upajA_e. gani guna doSha beda bilagA_e ..

kahahi.n beda itihAsa purAnA. bidhi prapa.nchu guna avaguna sAnA ..

dukha sukha pApa punya dina rAtI. sAdhu asAdhu sujAti kujAtI ..

dAnava deva U.Ncha aru nIchU. ami_a sujIvanu mAhuru mIchU ..

mAyA brahma jIva jagadIsA. lachchhi alachchhi ra.nka avanIsA ..

kAsI maga surasari kramanAsA. maru mArava mahideva gavAsA ..

saraga naraka anurAga birAgA. nigamAgama guna doSha bibhAgA ..

do\. ja.Da chetana guna doShamaya bisva kInha karatAra.

sa.nta ha.nsa guna gahahi.n paya parihari bAri bikAra .. 6 ..

asa bibeka jaba de_i bidhAtA. taba taji doSha gunahi.n manu rAtA ..

kAla subhA_u karama bari_A_I. bhale_u prakR^iti basa chuka_i bhalA_I ..

so sudhAri harijana jimi lehI.n. dali dukha doSha bimala jasu dehI.n ..

khala_u karahi.n bhala pA_i susa.ngU. miTa_i na malina subhA_u abha.ngU ..

lakhi subeSha jaga ba.nchaka je_U. beSha pratApa pUji_ahi.n te_U ..

udharahi.n a.nta na ho_i nibAhU. kAlanemi jimi rAvana rAhU ..

ki_ehu.N kubeSha sAdhu sanamAnU. jimi jaga jAmava.nta hanumAnU ..

Page 4: Ramcharitmanas ITRANS

( 4 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

hAni kusa.nga susa.ngati lAhU. lokahu.N beda bidita saba kAhU ..

gagana cha.Dha_i raja pavana prasa.ngA. kIchahi.n mila_i nIcha jala sa.ngA

..

sAdhu asAdhu sadana suka sArI.n. sumirahi.n rAma dehi.n gani gArI ..

dhUma kusa.ngati kArikha ho_I. likhi_a purAna ma.nju masi so_I ..

so_i jala anala anila sa.nghAtA. ho_i jalada jaga jIvana dAtA ..

do\. graha bheShaja jala pavana paTa pA_i kujoga sujoga.

hohi kubastu subastu jaga lakhahi.n sulachchhana loga .. 7(ka) ..

sama prakAsa tama pAkha duhu.N nAma bheda bidhi kInha.

sasi soShaka poShaka samujhi jaga jasa apajasa dInha .. 7(kha) ..

ja.Da chetana jaga jIva jata sakala rAmamaya jAni.

ba.nda_u.N saba ke pada kamala sadA jori juga pAni .. 7(ga) ..

deva danuja nara nAga khaga preta pitara ga.ndharba.

ba.nda_u.N ki.nnara rajanichara kR^ipA karahu aba sarba .. 7(gha) ..

Akara chAri lAkha chaurAsI. jAti jIva jala thala nabha bAsI ..

sIya rAmamaya saba jaga jAnI. kara_u.N pranAma jori juga pAnI ..

jAni kR^ipAkara ki.nkara mohU. saba mili karahu chhA.Di chhala chhohU ..

nija budhi bala bharosa mohi nAhI.n. tAte.n binaya kara_u.N saba pAhI ..

karana chaha_u.N raghupati guna gAhA. laghu mati mori charita avagAhA ..

sUjha na eka_u a.nga upA_U. mana mati ra.nka manoratha rA_U ..

mati ati nIcha U.Nchi ruchi AchhI. chahi_a ami_a jaga jura_i na chhAchhI

..

chhamihahi.n sajjana mori DhiThA_I. sunihahi.n bAlabachana mana lA_I ..

jau bAlaka kaha totari bAtA. sunahi.n mudita mana pitu aru mAtA ..

ha.Nsihahi kUra kuTila kubichArI. je para dUShana bhUShanadhArI ..

nija kavita kehi lAga na nIkA. sarasa ho_u athavA ati phIkA ..

je para bhaniti sunata haraShAhI. te bara puruSha bahuta jaga nAhI.n ..

jaga bahu nara sara sari sama bhA_I. je nija bA.Dhi ba.Dhahi.n jala pA_I

..

sajjana sakR^ita si.ndhu sama ko_I. dekhi pUra bidhu bA.Dha_i jo_I ..

do\. bhAga chhoTa abhilAShu ba.Da kara_u.N eka bisvAsa.

paihahi.n sukha suni sujana saba khala karahahi.n upahAsa .. 8 ..

khala parihAsa ho_i hita morA. kAka kahahi.n kalaka.nTha kaThorA ..

ha.nsahi baka dAdura chAtakahI. ha.Nsahi.n malina khala bimala batakahI ..

kabita rasika na rAma pada nehU. tinha kaha.N sukhada hAsa rasa ehU ..

bhAShA bhaniti bhori mati morI. ha.Nsibe joga ha.Nse.n nahi.n khorI ..

prabhu pada prIti na sAmujhi nIkI. tinhahi kathA suni lAgahi phIkI ..

hari hara pada rati mati na kutarakI. tinha kahu.N madhura kathA raghuvara

kI ..

rAma bhagati bhUShita jiya.N jAnI. sunihahi.n sujana sarAhi subAnI ..

kabi na ho_u.N nahi.n bachana prabInU. sakala kalA saba bidyA hInU ..

Akhara aratha ala.nkR^iti nAnA. chha.nda praba.ndha aneka bidhAnA ..

bhAva bheda rasa bheda apArA. kabita doSha guna bibidha prakArA ..

kabita bibeka eka nahi.n more.n. satya kaha_u.N likhi kAgada kore ..

Page 5: Ramcharitmanas ITRANS

( 5 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

do\. bhaniti mori saba guna rahita bisva bidita guna eka.

so bichAri sunihahi.n sumati jinha ke.n bimala biveka .. 9 ..

ehi maha.N raghupati nAma udArA. ati pAvana purAna shruti sArA ..

ma.ngala bhavana ama.ngala hArI. umA sahita jehi japata purArI ..

bhaniti bichitra sukabi kR^ita jo_U. rAma nAma binu soha na so_U ..

bidhubadanI saba bhA.Nti sa.NvArI. sona na basana binA bara nArI ..

saba guna rahita kukabi kR^ita bAnI. rAma nAma jasa a.nkita jAnI ..

sAdara kahahi.n sunahi.n budha tAhI. madhukara sarisa sa.nta gunagrAhI ..

jadapi kabita rasa eka_u nAhI. rAma pratApa prakaTa ehi mAhI.n ..

so_i bharosa more.n mana AvA. kehi.n na susa.nga baDappanu pAvA ..

dhUma_u taja_i sahaja karu_A_I. agaru prasa.nga suga.ndha basA_I ..

bhaniti bhadesa bastu bhali baranI. rAma kathA jaga ma.ngala karanI ..

chha.n\. ma.ngala karani kali mala harani tulasI kathA raghunAtha kI ..

gati kUra kabitA sarita kI jyo.n sarita pAvana pAtha kI ..

prabhu sujasa sa.ngati bhaniti bhali ho_ihi sujana mana bhAvanI ..

bhava a.nga bhUti masAna kI sumirata suhAvani pAvanI ..

do\. priya lAgihi ati sabahi mama bhaniti rAma jasa sa.nga.

dAru bichAru ki kara_i ko_u ba.ndi_a malaya prasa.nga .. 10(ka) ..

syAma surabhi paya bisada ati gunada karahi.n saba pAna.

girA grAmya siya rAma jasa gAvahi.n sunahi.n sujAna .. 10(kha) ..

mani mAnika mukutA chhabi jaisI. ahi giri gaja sira soha na taisI ..

nR^ipa kirITa tarunI tanu pA_I. lahahi.n sakala sobhA adhikA_I ..

taisehi.n sukabi kabita budha kahahI.n. upajahi.n anata anata chhabi

lahahI.n ..

bhagati hetu bidhi bhavana bihA_I. sumirata sArada Avati dhA_I ..

rAma charita sara binu anhavA_e.N. so shrama jA_i na koTi upA_e.N ..

kabi kobida asa hR^idaya.N bichArI. gAvahi.n hari jasa kali mala hArI ..

kInhe.n prAkR^ita jana guna gAnA. sira dhuni girA lagata pachhitAnA ..

hR^idaya si.ndhu mati sIpa samAnA. svAti sAradA kahahi.n sujAnA ..

jau.n baraSha_i bara bAri bichArU. hohi.n kabita mukutAmani chArU ..

do\. juguti bedhi puni pohi_ahi.n rAmacharita bara tAga.

pahirahi.n sajjana bimala ura sobhA ati anurAga .. 11 ..

je janame kalikAla karAlA. karataba bAyasa beSha marAlA ..

chalata kupa.ntha beda maga chhA.N.De. kapaTa kalevara kali mala

bhA.N.De.n ..

ba.nchaka bhagata kahA_i rAma ke. ki.nkara ka.nchana koha kAma ke ..

tinha maha.N prathama rekha jaga morI. dhI.nga dharamadhvaja dha.ndhaka

dhorI ..

jau.n apane avaguna saba kaha_U.N. bA.Dha_i kathA pAra nahi.n laha_U.N ..

tAte mai.n ati alapa bakhAne. thore mahu.N jAnihahi.n sayAne ..

samujhi bibidhi bidhi binatI morI. ko_u na kathA suni de_ihi khorI ..

etehu para karihahi.n je asa.nkA. mohi te adhika te ja.Da mati ra.nkA ..

Page 6: Ramcharitmanas ITRANS

( 6 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

kabi na ho_u.N nahi.n chatura kahAva_u.N. mati anurUpa rAma guna gAva_u.N

..

kaha.N raghupati ke charita apArA. kaha.N mati mori nirata sa.nsArA ..

jehi.n mAruta giri meru u.DAhI.n. kahahu tUla kehi lekhe mAhI.n ..

samujhata amita rAma prabhutA_I. karata kathA mana ati kadarA_I ..

do\. sArada sesa mahesa bidhi Agama nigama purAna.

neti neti kahi jAsu guna karahi.n nira.ntara gAna .. 12 ..

saba jAnata prabhu prabhutA so_I. tadapi kahe.n binu rahA na ko_I ..

tahA.N beda asa kArana rAkhA. bhajana prabhA_u bhA.Nti bahu bhAShA ..

eka anIha arUpa anAmA. aja sachchidAna.nda para dhAmA ..

byApaka bisvarUpa bhagavAnA. tehi.n dhari deha charita kR^ita nAnA ..

so kevala bhagatana hita lAgI. parama kR^ipAla pranata anurAgI ..

jehi jana para mamatA ati chhohU. jehi.n karunA kari kInha na kohU ..

ga_I bahora garIba nevAjU. sarala sabala sAhiba raghurAjU ..

budha baranahi.n hari jasa asa jAnI. karahi punIta suphala nija bAnI ..

tehi.n bala mai.n raghupati guna gAthA. kahiha_u.N nA_i rAma pada mAthA ..

muninha prathama hari kIrati gA_I. tehi.n maga chalata sugama mohi bhA_I

..

do\. ati apAra je sarita bara jau.n nR^ipa setu karAhi.n.

chaDhi pipIlika_u parama laghu binu shrama pArahi jAhi.n .. 13 ..

ehi prakAra bala manahi dekhA_I. kariha_u.N raghupati kathA suhA_I ..

byAsa Adi kabi pu.ngava nAnA. jinha sAdara hari sujasa bakhAnA ..

charana kamala ba.nda_u.N tinha kere. puravahu.N sakala manoratha mere ..

kali ke kabinha kara_u.N paranAmA. jinha barane raghupati guna grAmA ..

je prAkR^ita kabi parama sayAne. bhAShA.N jinha hari charita bakhAne ..

bha_e je ahahi.n je ho_ihahi.n Age.n. pranava_u.N sabahi.n kapaTa saba

tyAge.n ..

hohu prasanna dehu baradAnU. sAdhu samAja bhaniti sanamAnU ..

jo praba.ndha budha nahi.n AdarahI.n. so shrama bAdi bAla kabi karahI.n ..

kIrati bhaniti bhUti bhali so_I. surasari sama saba kaha.N hita ho_I ..

rAma sukIrati bhaniti bhadesA. asama.njasa asa mohi a.NdesA ..

tumharI kR^ipA sulabha so_u more. si_ani suhAvani TATa paTore ..

do\. sarala kabita kIrati bimala so_i Adarahi.n sujAna.

sahaja bayara bisarA_i ripu jo suni karahi.n bakhAna .. 14(ka) ..

so na ho_i binu bimala mati mohi mati bala ati thora.

karahu kR^ipA hari jasa kaha_u.N puni puni kara_u.N nihora ..

14(kha) ..

kabi kobida raghubara charita mAnasa ma.nju marAla.

bAla binaya suni suruchi lakhi mopara hohu kR^ipAla .. 14(ga) ..

so\. ba.nda_u.N muni pada ka.nju rAmAyana jehi.n niramaya_u.

sakhara sukomala ma.nju doSha rahita dUShana sahita .. 14(gha) ..

Page 7: Ramcharitmanas ITRANS

( 7 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

ba.nda_u.N chAri_u beda bhava bAridhi bohita sarisa.

jinhahi na sapanehu.N kheda baranata raghubara bisada jasu ..

14(~Na) ..

ba.nda_u.N bidhi pada renu bhava sAgara jehi kInha jaha.N.

sa.nta sudhA sasi dhenu pragaTe khala biSha bArunI .. 14(cha) ..

do\. bibudha bipra budha graha charana ba.ndi kaha_u.N kara jori.

ho_i prasanna puravahu sakala ma.nju manoratha mori .. 14(chha) ..

puni ba.nda_u.N sArada surasaritA. jugala punIta manohara charitA ..

majjana pAna pApa hara ekA. kahata sunata eka hara abibekA ..

gura pitu mAtu mahesa bhavAnI. pranava_u.N dInaba.ndhu dina dAnI ..

sevaka svAmi sakhA siya pI ke. hita nirupadhi saba bidhi tulasIke ..

kali biloki jaga hita hara girijA. sAbara ma.ntra jAla jinha sirijA ..

anamila Akhara aratha na jApU. pragaTa prabhA_u mahesa pratApU ..

so umesa mohi para anukUlA. karihi.n kathA muda ma.ngala mUlA ..

sumiri sivA siva pA_i pasA_U. barana_u.N rAmacharita chita chA_U ..

bhaniti mori siva kR^ipA.N bibhAtI. sasi samAja mili manahu.N surAtI ..

je ehi kathahi saneha sametA. kahihahi.n sunihahi.n samujhi sachetA ..

ho_ihahi.n rAma charana anurAgI. kali mala rahita suma.ngala bhAgI ..

do\. sapanehu.N sAchehu.N mohi para jau.n hara gauri pasA_u.

tau phura ho_u jo kahe_u.N saba bhAShA bhaniti prabhA_u .. 15 ..

ba.nda_u.N avadha purI ati pAvani. sarajU sari kali kaluSha nasAvani ..

pranava_u.N pura nara nAri bahorI. mamatA jinha para prabhuhi na thorI ..

siya ni.ndaka agha ogha nasA_e. loka bisoka banA_i basA_e ..

ba.nda_u.N kausalyA disi prAchI. kIrati jAsu sakala jaga mAchI ..

pragaTe_u jaha.N raghupati sasi chArU. bisva sukhada khala kamala tusArU

..

dasaratha rA_u sahita saba rAnI. sukR^ita suma.ngala mUrati mAnI ..

kara_u.N pranAma karama mana bAnI. karahu kR^ipA suta sevaka jAnI ..

jinhahi birachi ba.Da bhaya_u bidhAtA. mahimA avadhi rAma pitu mAtA ..

so\. ba.nda_u.N avadha bhu_Ala satya prema jehi rAma pada.

bichhurata dInadayAla priya tanu tR^ina iva parihare_u .. 16 ..

pranava_u.N parijana sahita bidehU. jAhi rAma pada gU.Dha sanehU ..

joga bhoga maha.N rAkhe_u go_I. rAma bilokata pragaTe_u so_I ..

pranava_u.N prathama bharata ke charanA. jAsu nema brata jA_i na baranA ..

rAma charana pa.nkaja mana jAsU. lubudha madhupa iva taja_i na pAsU ..

ba.nda_u.N lachhimana pada jalajAtA. sItala subhaga bhagata sukha dAtA ..

raghupati kIrati bimala patAkA. da.nDa samAna bhaya_u jasa jAkA ..

seSha sahastrasIsa jaga kArana. jo avatare_u bhUmi bhaya TArana ..

sadA so sAnukUla raha mo para. kR^ipAsi.ndhu saumitri gunAkara ..

ripusUdana pada kamala namAmI. sUra susIla bharata anugAmI ..

mahAvIra binava_u.N hanumAnA. rAma jAsu jasa Apa bakhAnA ..

Page 8: Ramcharitmanas ITRANS

( 8 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

so\. pranava_u.N pavanakumAra khala bana pAvaka gyAnadhana.

jAsu hR^idaya AgAra basahi.n rAma sara chApa dhara .. 17 ..

kapipati rIchha nisAchara rAjA. a.ngadAdi je kIsa samAjA ..

ba.nda_u.N saba ke charana suhA_e. adhama sarIra rAma jinha pA_e ..

raghupati charana upAsaka jete. khaga mR^iga sura nara asura samete ..

ba.nda_u.N pada saroja saba kere. je binu kAma rAma ke chere ..

suka sanakAdi bhagata muni nArada. je munibara bigyAna bisArada ..

pranava_u.N sabahi.n dharani dhari sIsA. karahu kR^ipA jana jAni munIsA ..

janakasutA jaga janani jAnakI. atisaya priya karunA nidhAna kI ..

tAke juga pada kamala manAva_u.N. jAsu kR^ipA.N niramala mati pAva_u.N ..

puni mana bachana karma raghunAyaka. charana kamala ba.nda_u.N saba lAyaka

..

rAjivanayana dhare.n dhanu sAyaka. bhagata bipati bha.njana sukha dAyaka

..

do\. girA aratha jala bIchi sama kahi_ata bhinna na bhinna.

bada_u.N sItA rAma pada jinhahi parama priya khinna .. 18 ..

ba.nda_u.N nAma rAma raghuvara ko. hetu kR^isAnu bhAnu himakara ko ..

bidhi hari haramaya beda prAna so. aguna anUpama guna nidhAna so ..

mahAma.ntra jo_i japata mahesU. kAsI.n mukuti hetu upadesU ..

mahimA jAsu jAna ganarA_u. prathama pUji_ata nAma prabhA_U ..

jAna Adikabi nAma pratApU. bhaya_u suddha kari ulaTA jApU ..

sahasa nAma sama suni siva bAnI. japi je_I piya sa.nga bhavAnI ..

haraShe hetu heri hara hI ko. kiya bhUShana tiya bhUShana tI ko ..

nAma prabhA_u jAna siva nIko. kAlakUTa phalu dInha amI ko ..

do\. baraShA ritu raghupati bhagati tulasI sAli sudAsa ..

rAma nAma bara barana juga sAvana bhAdava mAsa .. 19 ..

Akhara madhura manohara do_U. barana bilochana jana jiya jo_U ..

sumirata sulabha sukhada saba kAhU. loka lAhu paraloka nibAhU ..

kahata sunata sumirata suThi nIke. rAma lakhana sama priya tulasI ke ..

baranata barana prIti bilagAtI. brahma jIva sama sahaja sa.NghAtI ..

nara nArAyana sarisa subhrAtA. jaga pAlaka biseShi jana trAtA ..

bhagati sutiya kala karana bibhUShana. jaga hita hetu bimala bidhu pUShana

.

svAda toSha sama sugati sudhA ke. kamaTha seSha sama dhara basudhA ke ..

jana mana ma.nju ka.nja madhukara se. jIha jasomati hari haladhara se ..

do\. eku chhatru eku mukuTamani saba baranani para jo_u.

tulasI raghubara nAma ke barana birAjata do_u .. 20 ..

samujhata sarisa nAma aru nAmI. prIti parasapara prabhu anugAmI ..

nAma rUpa du_i Isa upAdhI. akatha anAdi susAmujhi sAdhI ..

ko ba.Da chhoTa kahata aparAdhU. suni guna bheda samujhihahi.n sAdhU ..

dekhi_ahi.n rUpa nAma AdhInA. rUpa gyAna nahi.n nAma bihInA ..

rUpa biseSha nAma binu jAne.n. karatala gata na parahi.n pahichAne.n ..

sumiri_a nAma rUpa binu dekhe.n. Avata hR^idaya.N saneha biseShe.n ..

nAma rUpa gati akatha kahAnI. samujhata sukhada na parati bakhAnI ..

Page 9: Ramcharitmanas ITRANS

( 9 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

aguna saguna bicha nAma susAkhI. ubhaya prabodhaka chatura dubhAShI ..

do\. rAma nAma manidIpa dharu jIha deharI dvAra.

tulasI bhItara bAherahu.N jau.n chAhasi uji_Ara .. 21 ..

nAma jIha.N japi jAgahi.n jogI. birati bira.nchi prapa.ncha biyogI ..

brahmasukhahi anubhavahi.n anUpA. akatha anAmaya nAma na rUpA ..

jAnA chahahi.n gU.Dha gati je_U. nAma jIha.N japi jAnahi.n te_U ..

sAdhaka nAma japahi.n laya lA_e.N. hohi.n siddha animAdika pA_e.N ..

japahi.n nAmu jana Arata bhArI. miTahi.n kusa.nkaTa hohi.n sukhArI ..

rAma bhagata jaga chAri prakArA. sukR^itI chAri_u anagha udArA ..

chahU chatura kahu.N nAma adhArA. gyAnI prabhuhi biseShi pi_ArA ..

chahu.N juga chahu.N shruti nA prabhA_U. kali biseShi nahi.n Ana upA_U ..

do\. sakala kAmanA hIna je rAma bhagati rasa lIna.

nAma suprema piyUSha hada tinhahu.N ki_e mana mIna .. 22 ..

aguna saguna du_i brahma sarUpA. akatha agAdha anAdi anUpA ..

more.n mata ba.Da nAmu duhU te.n. ki_e jehi.n juga nija basa nija bUte.n

..

pro.Dhi sujana jani jAnahi.n jana kI. kaha_u.N pratIti prIti ruchi mana kI

..

eku dArugata dekhi_a ekU. pAvaka sama juga brahma bibekU ..

ubhaya agama juga sugama nAma te.n. kahe_u.N nAmu ba.Da brahma rAma te.n

..

byApaku eku brahma abinAsI. sata chetana dhana Ana.Nda rAsI ..

asa prabhu hR^idaya.N achhata abikArI. sakala jIva jaga dIna dukhArI ..

nAma nirUpana nAma jatana te.n. so_u pragaTata jimi mola ratana te.n ..

do\. niraguna te.n ehi bhA.Nti ba.Da nAma prabhA_u apAra.

kaha_u.N nAmu ba.Da rAma te.n nija bichAra anusAra .. 23 ..

rAma bhagata hita nara tanu dhArI. sahi sa.nkaTa ki_e sAdhu sukhArI ..

nAmu saprema japata anayAsA. bhagata hohi.n muda ma.ngala bAsA ..

rAma eka tApasa tiya tArI. nAma koTi khala kumati sudhArI ..

riShi hita rAma suketusutA kI. sahita sena suta kInha bibAkI ..

sahita doSha dukha dAsa durAsA. dala_i nAmu jimi rabi nisi nAsA ..

bha.nje_u rAma Apu bhava chApU. bhava bhaya bha.njana nAma pratApU ..

da.nDaka banu prabhu kInha suhAvana. jana mana amita nAma ki_e pAvana .. .

nisichara nikara dale raghuna.ndana. nAmu sakala kali kaluSha nika.ndana

..

do\. sabarI gIdha susevakani sugati dInhi raghunAtha.

nAma udhAre amita khala beda bidita guna gAtha .. 24 ..

rAma suka.nTha bibhIShana do_U. rAkhe sarana jAna sabu ko_U ..

nAma garIba aneka nevAje. loka beda bara birida birAje ..

rAma bhAlu kapi kaTaku baTorA. setu hetu shramu kInha na thorA ..

nAmu leta bhavasi.ndhu sukhAhI.n. karahu bichAru sujana mana mAhI.n ..

rAma sakula rana rAvanu mArA. sIya sahita nija pura pagu dhArA ..

rAjA rAmu avadha rajadhAnI. gAvata guna sura muni bara bAnI ..

Page 10: Ramcharitmanas ITRANS

( 10 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

sevaka sumirata nAmu saprItI. binu shrama prabala moha dalu jItI ..

phirata saneha.N magana sukha apane.n. nAma prasAda socha nahi.n sapane.n

..

do\. brahma rAma te.n nAmu ba.Da bara dAyaka bara dAni.

rAmacharita sata koTi maha.N liya mahesa jiya.N jAni .. 25 ..

mAsapArAyaNa, pahalA vishrAma

nAma prasAda sa.nbhu abinAsI. sAju ama.ngala ma.ngala rAsI ..

suka sanakAdi siddha muni jogI. nAma prasAda brahmasukha bhogI ..

nArada jAne_u nAma pratApU. jaga priya hari hari hara priya ApU ..

nAmu japata prabhu kInha prasAdU. bhagata siromani bhe prahalAdU ..

dhruva.N sagalAni jape_u hari nA_U.N. pAya_u achala anUpama ThA_U.N ..

sumiri pavanasuta pAvana nAmU. apane basa kari rAkhe rAmU ..

apatu ajAmilu gaju ganikA_U. bha_e mukuta hari nAma prabhA_U ..

kahau.n kahA.N lagi nAma ba.DA_I. rAmu na sakahi.n nAma guna gA_I ..

do\. nAmu rAma ko kalapataru kali kalyAna nivAsu.

jo sumirata bhayo bhA.Nga te.n tulasI tulasIdAsu .. 26 ..

chahu.N juga tIni kAla tihu.N lokA. bha_e nAma japi jIva bisokA ..

beda purAna sa.nta mata ehU. sakala sukR^ita phala rAma sanehU ..

dhyAnu prathama juga makhabidhi dUje.n. dvApara paritoShata prabhu pUje.n

..

kali kevala mala mUla malInA. pApa payonidhi jana jana mInA ..

nAma kAmataru kAla karAlA. sumirata samana sakala jaga jAlA ..

rAma nAma kali abhimata dAtA. hita paraloka loka pitu mAtA ..

nahi.n kali karama na bhagati bibekU. rAma nAma avala.nbana ekU ..

kAlanemi kali kapaTa nidhAnU. nAma sumati samaratha hanumAnU ..

do\. rAma nAma narakesarI kanakakasipu kalikAla.

jApaka jana prahalAda jimi pAlihi dali surasAla .. 27 ..

bhAya.N kubhAya.N anakha AlasahU.N. nAma japata ma.ngala disi dasahU.N ..

sumiri so nAma rAma guna gAthA. kara_u.N nA_i raghunAthahi mAthA ..

mori sudhArihi so saba bhA.NtI. jAsu kR^ipA nahi.n kR^ipA.N aghAtI ..

rAma susvAmi kusevaku moso. nija disi daikhi dayAnidhi poso ..

lokahu.N beda susAhiba rItI.n. binaya sunata pahichAnata prItI ..

ganI garIba grAmanara nAgara. pa.nDita mU.Dha malIna ujAgara ..

sukabi kukabi nija mati anuhArI. nR^ipahi sarAhata saba nara nArI ..

sAdhu sujAna susIla nR^ipAlA. Isa a.nsa bhava parama kR^ipAlA ..

suni sanamAnahi.n sabahi subAnI. bhaniti bhagati nati gati pahichAnI ..

yaha prAkR^ita mahipAla subhA_U. jAna siromani kosalarA_U ..

rIjhata rAma saneha nisote.n. ko jaga ma.nda malinamati mote.n ..

do\. saTha sevaka kI prIti ruchi rakhihahi.n rAma kR^ipAlu.

upala ki_e jalajAna jehi.n sachiva sumati kapi bhAlu .. 28(ka) ..

hauhu kahAvata sabu kahata rAma sahata upahAsa.

sAhiba sItAnAtha so sevaka tulasIdAsa .. 28(kha) ..

Page 11: Ramcharitmanas ITRANS

( 11 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

ati ba.Di mori DhiThA_I khorI. suni agha narakahu.N nAka sakorI ..

samujhi sahama mohi apaDara apane.n. so sudhi rAma kInhi nahi.n sapane.n

..

suni avaloki suchita chakha chAhI. bhagati mori mati svAmi sarAhI ..

kahata nasA_i ho_i hiya.N nIkI. rIjhata rAma jAni jana jI kI ..

rahati na prabhu chita chUka ki_e kI. karata surati saya bAra hi_e kI ..

jehi.n agha badhe_u byAdha jimi bAlI. phiri suka.nTha so_i kInha kuchAlI

..

so_i karatUti bibhIShana kerI. sapanehu.N so na rAma hiya.N herI ..

te bharatahi bhe.nTata sanamAne. rAjasabhA.N raghubIra bakhAne ..

do\. prabhu taru tara kapi DAra para te ki_e Apu samAna ..

tulasI kahU.N na rAma se sAhiba sIlanidhAna .. 29(ka) ..

rAma nikA_I.n rAvarI hai sabahI ko nIka.

jo.n yaha sA.NchI hai sadA tau nIko tulasIka .. 29(kha) ..

ehi bidhi nija guna doSha kahi sabahi bahuri siru nA_i.

barana_u.N raghubara bisada jasu suni kali kaluSha nasA_i .. 29(ga)

..

jAgabalika jo kathA suhA_I. bharadvAja munibarahi sunA_I ..

kahiha_u.N so_i sa.nbAda bakhAnI. sunahu.N sakala sajjana sukhu mAnI ..

sa.nbhu kInha yaha charita suhAvA. bahuri kR^ipA kari umahi sunAvA ..

so_i siva kAgabhusu.nDihi dInhA. rAma bhagata adhikArI chInhA ..

tehi sana jAgabalika puni pAvA. tinha puni bharadvAja prati gAvA ..

te shrotA bakatA samasIlA. sava.NdarasI jAnahi.n harilIlA ..

jAnahi.n tIni kAla nija gyAnA. karatala gata Amalaka samAnA ..

aura_u je haribhagata sujAnA. kahahi.n sunahi.n samujhahi.n bidhi nAnA ..

do\. mai puni nija gura sana sunI kathA so sUkarakheta.

samujhI nahi tasi bAlapana taba ati rahe_u.N acheta .. 30(ka) ..

shrotA bakatA gyAnanidhi kathA rAma kai gU.Dha.

kimi samujhau.n mai jIva ja.Da kali mala grasita bimU.Dha .. 30(kha)

tadapi kahI gura bArahi.n bArA. samujhi parI kachhu mati anusArA ..

bhAShAbaddha karabi mai.n so_I. more.n mana prabodha jehi.n ho_I ..

jasa kachhu budhi bibeka bala mere.n. tasa kahiha_u.N hiya.N hari ke

prere.n ..

nija sa.ndeha moha bhrama haranI. kara_u.N kathA bhava saritA taranI ..

budha bishrAma sakala jana ra.njani. rAmakathA kali kaluSha bibha.njani ..

rAmakathA kali pa.nnaga bharanI. puni bibeka pAvaka kahu.N aranI ..

rAmakathA kali kAmada gA_I. sujana sajIvani mUri suhA_I ..

so_i basudhAtala sudhA tara.ngini. bhaya bha.njani bhrama bheka

bhu_a.ngini ..

asura sena sama naraka nika.ndini. sAdhu bibudha kula hita girina.ndini ..

sa.nta samAja payodhi ramA sI. bisva bhAra bhara achala chhamA sI ..

jama gana muha.N masi jaga jamunA sI. jIvana mukuti hetu janu kAsI ..

rAmahi priya pAvani tulasI sI. tulasidAsa hita hiya.N hulasI sI ..

sivapraya mekala saila sutA sI. sakala siddhi sukha sa.npati rAsI ..

Page 12: Ramcharitmanas ITRANS

( 12 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

sadaguna suragana a.nba aditi sI. raghubara bhagati prema paramiti sI ..

do\. rAma kathA ma.ndAkinI chitrakUTa chita chAru.

tulasI subhaga saneha bana siya raghubIra bihAru .. 31 ..

rAma charita chi.ntAmani chArU. sa.nta sumati tiya subhaga si.ngArU ..

jaga ma.ngala guna grAma rAma ke. dAni mukuti dhana dharama dhAma ke ..

sadagura gyAna birAga joga ke. bibudha baida bhava bhIma roga ke ..

janani janaka siya rAma prema ke. bIja sakala brata dharama nema ke ..

samana pApa sa.ntApa soka ke. priya pAlaka paraloka loka ke ..

sachiva subhaTa bhUpati bichAra ke. ku.nbhaja lobha udadhi apAra ke ..

kAma koha kalimala karigana ke. kehari sAvaka jana mana bana ke ..

atithi pUjya priyatama purAri ke. kAmada ghana dArida davAri ke ..

ma.ntra mahAmani biShaya byAla ke. meTata kaThina ku_a.nka bhAla ke ..

harana moha tama dinakara kara se. sevaka sAli pAla jaladhara se ..

abhimata dAni devataru bara se. sevata sulabha sukhada hari hara se ..

sukabi sarada nabha mana uDagana se. rAmabhagata jana jIvana dhana se ..

sakala sukR^ita phala bhUri bhoga se. jaga hita nirupadhi sAdhu loga se ..

sevaka mana mAnasa marAla se. pAvaka ga.nga ta.nraga mAla se ..

do\. kupatha kutaraka kuchAli kali kapaTa da.nbha pASha.nDa.

dahana rAma guna grAma jimi i.ndhana anala pracha.nDa .. 32(ka) ..

rAmacharita rAkesa kara sarisa sukhada saba kAhu.

sajjana kumuda chakora chita hita biseShi ba.Da lAhu .. 32(kha) ..

kInhi prasna jehi bhA.Nti bhavAnI. jehi bidhi sa.nkara kahA bakhAnI ..

so saba hetu kahaba mai.n gA_I. kathApraba.ndha bichitra banA_I ..

jehi yaha kathA sunI nahi.n ho_I. jani Acharaju karai.n suni so_I ..

kathA alaukika sunahi.n je gyAnI. nahi.n Acharaju karahi.n asa jAnI ..

rAmakathA kai miti jaga nAhI.n. asi pratIti tinha ke mana mAhI.n ..

nAnA bhA.Nti rAma avatArA. rAmAyana sata koTi apArA ..

kalapabheda haricharita suhA_e. bhA.Nti aneka munIsanha gA_e ..

kari_a na sa.nsaya asa ura AnI. suni_a kathA sArada rati mAnI ..

do\. rAma ana.nta ana.nta guna amita kathA bistAra.

suni Acharaju na mAnihahi.n jinha ke.n bimala bichAra .. 33 ..

ehi bidhi saba sa.nsaya kari dUrI. sira dhari gura pada pa.nkaja dhUrI ..

puni sabahI binava_u.N kara jorI. karata kathA jehi.n lAga na khorI ..

sAdara sivahi nA_i aba mAthA. barana_u.N bisada rAma guna gAthA ..

sa.nbata soraha sai ekatIsA. kara_u.N kathA hari pada dhari sIsA ..

naumI bhauma bAra madhu mAsA. avadhapurI.n yaha charita prakAsA ..

jehi dina rAma janama shruti gAvahi.n. tIratha sakala tahA.N chali Avahi.n

..

asura nAga khaga nara muni devA. A_i karahi.n raghunAyaka sevA ..

janma mahotsava rachahi.n sujAnA. karahi.n rAma kala kIrati gAnA ..

do\. majjahi sajjana bR^i.nda bahu pAvana sarajU nIra.

japahi.n rAma dhari dhyAna ura su.ndara syAma sarIra .. 34 ..

Page 13: Ramcharitmanas ITRANS

( 13 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

darasa parasa majjana aru pAnA. hara_i pApa kaha beda purAnA ..

nadI punIta amita mahimA ati. kahi na saka_i sArada bimalamati ..

rAma dhAmadA purI suhAvani. loka samasta bidita ati pAvani ..

chAri khAni jaga jIva apArA. avadha taje tanu nahi sa.nsArA ..

saba bidhi purI manohara jAnI. sakala siddhiprada ma.ngala khAnI ..

bimala kathA kara kInha ara.nbhA. sunata nasAhi.n kAma mada da.nbhA ..

rAmacharitamAnasa ehi nAmA. sunata shravana pA_i_a bishrAmA ..

mana kari viShaya anala bana jara_I. ho_i sukhI jau ehi.n sara para_I ..

rAmacharitamAnasa muni bhAvana. birache_u sa.nbhu suhAvana pAvana ..

tribidha doSha dukha dArida dAvana. kali kuchAli kuli kaluSha nasAvana ..

rachi mahesa nija mAnasa rAkhA. pA_i susama_u sivA sana bhAShA ..

tAte.n rAmacharitamAnasa bara. dhare_u nAma hiya.N heri haraShi hara ..

kaha_u.N kathA so_i sukhada suhA_I. sAdara sunahu sujana mana lA_I ..

do\. jasa mAnasa jehi bidhi bhaya_u jaga prachAra jehi hetu.

aba so_i kaha_u.N prasa.nga saba sumiri umA bR^iShaketu .. 35 ..

sa.nbhu prasAda sumati hiya.N hulasI. rAmacharitamAnasa kabi tulasI ..

kara_i manohara mati anuhArI. sujana suchita suni lehu sudhArI ..

sumati bhUmi thala hR^idaya agAdhU. beda purAna udadhi ghana sAdhU ..

baraShahi.n rAma sujasa bara bArI. madhura manohara ma.ngalakArI ..

lIlA saguna jo kahahi.n bakhAnI. so_i svachchhatA kara_i mala hAnI ..

prema bhagati jo barani na jA_I. so_i madhuratA susItalatA_I ..

so jala sukR^ita sAli hita ho_I. rAma bhagata jana jIvana so_I ..

medhA mahi gata so jala pAvana. sakili shravana maga chale_u suhAvana ..

bhare_u sumAnasa suthala thirAnA. sukhada sIta ruchi chAru chirAnA ..

do\. suThi su.ndara sa.nbAda bara birache buddhi bichAri.

te_i ehi pAvana subhaga sara ghATa manohara chAri .. 36 ..

sapta prabandha subhaga sopAnA. gyAna nayana nirakhata mana mAnA ..

raghupati mahimA aguna abAdhA. baranaba so_i bara bAri agAdhA ..

rAma sIya jasa salila sudhAsama. upamA bIchi bilAsa manorama ..

pura_ini saghana chAru chaupA_I. juguti ma.nju mani sIpa suhA_I ..

chha.nda soraThA su.ndara dohA. so_i bahura.nga kamala kula sohA ..

aratha anUpa sumAva subhAsA. so_i parAga makara.nda subAsA ..

sukR^ita pu.nja ma.njula ali mAlA. gyAna birAga bichAra marAlA ..

dhuni avareba kabita guna jAtI. mIna manohara te bahubhA.NtI ..

aratha dharama kAmAdika chArI. kahaba gyAna bigyAna bichArI ..

nava rasa japa tapa joga birAgA. te saba jalachara chAru ta.DAgA ..

sukR^itI sAdhu nAma guna gAnA. te bichitra jala bihaga samAnA ..

sa.ntasabhA chahu.N disi ava.NrA_I. shraddhA ritu basa.nta sama gA_I ..

bhagati nirupana bibidha bidhAnA. chhamA dayA dama latA bitAnA ..

sama jama niyama phUla phala gyAnA. hari pata rati rasa beda bakhAnA ..

aura_u kathA aneka prasa.ngA. te_i suka pika bahubarana biha.ngA ..

do\. pulaka bATikA bAga bana sukha subiha.nga bihAru.

mAlI sumana saneha jala sI.nchata lochana chAru .. 37 ..

je gAvahi.n yaha charita sa.NbhAre. te_i ehi tAla chatura rakhavAre ..

sadA sunahi.n sAdara nara nArI. te_i surabara mAnasa adhikArI ..

Page 14: Ramcharitmanas ITRANS

( 14 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

ati khala je biSha_I baga kAgA. ehi.n sara nikaTa na jAhi.n abhAgA ..

sa.nbuka bheka sevAra samAnA. ihA.N na biShaya kathA rasa nAnA ..

tehi kArana Avata hiya.N hAre. kAmI kAka balAka bichAre ..

Avata ehi.n sara ati kaThinA_I. rAma kR^ipA binu A_i na jA_I ..

kaThina kusa.nga kupa.ntha karAlA. tinha ke bachana bAgha hari byAlA ..

gR^iha kAraja nAnA ja.njAlA. te ati durgama saila bisAlA ..

bana bahu biShama moha mada mAnA. nadI.n kutarka bhaya.nkara nAnA ..

do\. je shraddhA sa.nbala rahita nahi sa.ntanha kara sAtha.

tinha kahu.N mAnasa agama ati jinhahi na priya raghunAtha .. 38 ..

jau.n kari kaShTa jA_i puni ko_I. jAtahi.n nI.nda ju.DA_I ho_I ..

ja.DatA jA.Da biShama ura lAgA. ga_ehu.N na majjana pAva abhAgA ..

kari na jA_i sara majjana pAnA. phiri Ava_i sameta abhimAnA ..

jau.n bahori ko_u pUchhana AvA. sara ni.ndA kari tAhi bujhAvA ..

sakala bighna byApahi nahi.n tehI. rAma sukR^ipA.N bilokahi.n jehI ..

so_i sAdara sara majjanu kara_I. mahA ghora trayatApa na jara_I ..

te nara yaha sara tajahi.n na kA_U. jinha ke rAma charana bhala bhA_U ..

jo nahA_i chaha ehi.n sara bhA_I. so satasa.nga kara_u mana lA_I ..

asa mAnasa mAnasa chakha chAhI. bha_i kabi buddhi bimala avagAhI ..

bhaya_u hR^idaya.N Ana.nda uchhAhU. umage_u prema pramoda prabAhU ..

chalI subhaga kabitA saritA so. rAma bimala jasa jala bharitA so ..

sarajU nAma suma.ngala mUlA. loka beda mata ma.njula kUlA ..

nadI punIta sumAnasa na.ndini. kalimala tR^ina taru mUla nika.ndini ..

do\. shrotA tribidha samAja pura grAma nagara duhu.N kUla.

sa.ntasabhA anupama avadha sakala suma.ngala mUla .. 39 ..

rAmabhagati surasaritahi jA_I. milI sukIrati saraju suhA_I ..

sAnuja rAma samara jasu pAvana. mile_u mahAnadu sona suhAvana ..

juga bicha bhagati devadhuni dhArA. sohati sahita subirati bichArA ..

tribidha tApa trAsaka timuhAnI. rAma sarupa si.ndhu samuhAnI ..

mAnasa mUla milI surasarihI. sunata sujana mana pAvana karihI ..

bicha bicha kathA bichitra bibhAgA. janu sari tIra tIra bana bAgA ..

umA mahesa bibAha barAtI. te jalachara aganita bahubhA.NtI ..

raghubara janama ana.nda badhA_I. bhava.Nra tara.nga manoharatA_I ..

do\. bAlacharita chahu ba.ndhu ke banaja bipula bahura.nga.

nR^ipa rAnI parijana sukR^ita madhukara bAribiha.nga .. 40 ..

sIya svaya.nbara kathA suhA_I. sarita suhAvani so chhabi chhA_I ..

nadI nAva paTu prasna anekA. kevaTa kusala utara sabibekA ..

suni anukathana paraspara ho_I. pathika samAja soha sari so_I ..

ghora dhAra bhR^igunAtha risAnI. ghATa subaddha rAma bara bAnI ..

sAnuja rAma bibAha uchhAhU. so subha umaga sukhada saba kAhU ..

kahata sunata haraShahi.n pulakAhI.n. te sukR^itI mana mudita nahAhI.n ..

rAma tilaka hita ma.ngala sAjA. paraba joga janu jure samAjA ..

kA_I kumati keka_I kerI. parI jAsu phala bipati ghanerI ..

do\. samana amita utapAta saba bharatacharita japajAga.

kali agha khala avaguna kathana te jalamala baga kAga .. 41 ..

Page 15: Ramcharitmanas ITRANS

( 15 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

kIrati sarita chhahU.N ritu rUrI. samaya suhAvani pAvani bhUrI ..

hima himasailasutA siva byAhU. sisira sukhada prabhu janama uchhAhU ..

baranaba rAma bibAha samAjU. so muda ma.ngalamaya riturAjU ..

grIShama dusaha rAma banagavanU. pa.nthakathA khara Atapa pavanU ..

baraShA ghora nisAchara rArI. surakula sAli suma.ngalakArI ..

rAma rAja sukha binaya ba.DA_I. bisada sukhada so_i sarada suhA_I ..

satI siromani siya gunagAthA. so_i guna amala anUpama pAthA ..

bharata subhA_u susItalatA_I. sadA ekarasa barani na jA_I ..

do\. avalokani bolani milani prIti parasapara hAsa.

bhAyapa bhali chahu ba.ndhu kI jala mAdhurI subAsa .. 42 ..

Arati binaya dInatA morI. laghutA lalita subAri na thorI ..

adabhuta salila sunata gunakArI. Asa pi_Asa manomala hArI ..

rAma supremahi poShata pAnI. harata sakala kali kaluSha galAnau ..

bhava shrama soShaka toShaka toShA. samana durita dukha dArida doShA ..

kAma koha mada moha nasAvana. bimala bibeka birAga ba.DhAvana ..

sAdara majjana pAna ki_e te.n. miTahi.n pApa paritApa hi_e te.n ..

jinha ehi bAri na mAnasa dho_e. te kAyara kalikAla bigo_e ..

tR^iShita nirakhi rabi kara bhava bArI. phirihahi mR^iga jimi jIva dukhArI

..

do\. mati anuhAri subAri guna gani mana anhavA_i.

sumiri bhavAnI sa.nkarahi kaha kabi kathA suhA_i .. 43(ka) ..

aba raghupati pada pa.nkaruha hiya.N dhari pA_i prasAda .

kaha_u.N jugala munibarja kara milana subhaga sa.nbAda .. 43(kha) ..

bharadvAja muni basahi.n prayAgA. tinhahi rAma pada ati anurAgA ..

tApasa sama dama dayA nidhAnA. paramAratha patha parama sujAnA ..

mAgha makaragata rabi jaba ho_I. tIrathapatihi.n Ava saba ko_I ..

deva danuja ki.nnara nara shrenI. sAdara majjahi.n sakala tribenI.n ..

pUjahi mAdhava pada jalajAtA. parasi akhaya baTu haraShahi.n gAtA ..

bharadvAja Ashrama ati pAvana. parama ramya munibara mana bhAvana ..

tahA.N ho_i muni riShaya samAjA. jAhi.n je majjana tIratharAjA ..

majjahi.n prAta sameta uchhAhA. kahahi.n parasapara hari guna gAhA ..

do\. brahma nirUpama dharama bidhi baranahi.n tattva bibhAga.

kahahi.n bhagati bhagava.nta kai sa.njuta gyAna birAga .. 44 ..

ehi prakAra bhari mAgha nahAhI.n. puni saba nija nija Ashrama jAhI.n ..

prati sa.nbata ati ho_i ana.ndA. makara majji gavanahi.n munibR^i.ndA ..

eka bAra bhari makara nahA_e. saba munIsa Ashramanha sidhA_e ..

jagabAlika muni parama bibekI. bharavdAja rAkhe pada TekI ..

sAdara charana saroja pakhAre. ati punIta Asana baiThAre ..

kari pUjA muni sujasa bakhAnI. bole ati punIta mR^idu bAnI ..

nAtha eka sa.nsa_u ba.Da more.n. karagata bedatatva sabu tore.n ..

kahata so mohi lAgata bhaya lAjA. jau na kaha_u.N ba.Da ho_i akAjA ..

Page 16: Ramcharitmanas ITRANS

( 16 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

do\. sa.nta kahahi asi nIti prabhu shruti purAna muni gAva.

ho_i na bimala bibeka ura gura sana ki_e.N durAva .. 45 ..

asa bichAri pragaTa_u.N nija mohU. harahu nAtha kari jana para chhohU ..

rAsa nAma kara amita prabhAvA. sa.nta purAna upaniShada gAvA ..

sa.ntata japata sa.nbhu abinAsI. siva bhagavAna gyAna guna rAsI ..

Akara chAri jIva jaga ahahI.n. kAsI.n marata parama pada lahahI.n ..

sopi rAma mahimA munirAyA. siva upadesu karata kari dAyA ..

rAmu kavana prabhu pUchha_u.N tohI. kahi_a bujhA_i kR^ipAnidhi mohI ..

eka rAma avadhesa kumArA. tinha kara charita bidita sa.nsArA ..

nAri biraha.N dukhu lahe_u apArA. bhayahu roShu rana rAvanu mArA ..

do\. prabhu so_i rAma ki apara ko_u jAhi japata tripurAri.

satyadhAma sarbagya tumha kahahu bibeku bichAri .. 46 ..

jaise miTai mora bhrama bhArI. kahahu so kathA nAtha bistArI ..

jAgabalika bole musukA_I. tumhahi bidita raghupati prabhutA_I ..

rAmamagata tumha mana krama bAnI. chaturA_I tumhArI mai.n jAnI ..

chAhahu sunai rAma guna gU.DhA. kInhihu prasna manahu.N ati mU.DhA ..

tAta sunahu sAdara manu lA_I. kaha_u.N rAma kai kathA suhA_I ..

mahAmohu mahiShesu bisAlA. rAmakathA kAlikA karAlA ..

rAmakathA sasi kirana samAnA. sa.nta chakora karahi.n jehi pAnA ..

aise_i sa.nsaya kInha bhavAnI. mahAdeva taba kahA bakhAnI ..

do\. kaha_u.N so mati anuhAri aba umA sa.nbhu sa.nbAda.

bhaya_u samaya jehi hetu jehi sunu muni miTihi biShAda .. 47 ..

eka bAra tretA juga mAhI.n. sa.nbhu ga_e ku.nbhaja riShi pAhI.n ..

sa.nga satI jagajanani bhavAnI. pUje riShi akhilesvara jAnI ..

rAmakathA munIbarja bakhAnI. sunI mahesa parama sukhu mAnI ..

riShi pUchhI haribhagati suhA_I. kahI sa.nbhu adhikArI pA_I ..

kahata sunata raghupati guna gAthA. kachhu dina tahA.N rahe girinAthA ..

muni sana bidA mAgi tripurArI. chale bhavana sa.Nga dachchhakumArI ..

tehi avasara bha.njana mahibhArA. hari raghuba.nsa lInha avatArA ..

pitA bachana taji rAju udAsI. da.nDaka bana bicharata abinAsI ..

do\. hdaya.N bichArata jAta hara kehi bidhi darasanu ho_i.

gupta rupa avatare_u prabhu ga_e.N jAna sabu ko_i .. 48(ka) ..

so\. sa.nkara ura ati chhobhu satI na jAnahi.n maramu so_i ..

tulasI darasana lobhu mana Daru lochana lAlachI .. 48(kha) ..

rAvana marana manuja kara jAchA. prabhu bidhi bachanu kInha chaha sAchA ..

jau.n nahi.n jA_u.N raha_i pachhitAvA. karata bichAru na banata banAvA ..

ehi bidhi bha_e sochabasa IsA. tehi samaya jA_i dasasIsA ..

lInha nIcha mArIchahi sa.ngA. bhaya_u turata so_i kapaTa kura.ngA ..

kari chhalu mU.Dha harI baidehI. prabhu prabhA_u tasa bidita na tehI ..

mR^iga badhi bandhu sahita hari A_e. Ashramu dekhi nayana jala chhA_e ..

biraha bikala nara iva raghurA_I. khojata bipina phirata do_u bhA_I ..

kabahU.N joga biyoga na jAke.n. dekhA pragaTa biraha dukha tAke.n ..

Page 17: Ramcharitmanas ITRANS

( 17 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

do\. ati vichitra raghupati charita jAnahi.n parama sujAna.

je matima.nda bimoha basa hR^idaya.N dharahi.n kachhu Ana .. 49 ..

sa.nbhu samaya tehi rAmahi dekhA. upajA hiya.N ati harapu biseShA ..

bhari lochana chhabisi.ndhu nihArI. kusamaya jAnina kInhi chinhArI ..

jaya sachchidAna.nda jaga pAvana. asa kahi chale_u manoja nasAvana ..

chale jAta siva satI sametA. puni puni pulakata kR^ipAniketA ..

satI.n so dasA sa.nbhu kai dekhI. ura upajA sa.ndehu biseShI ..

sa.nkaru jagataba.ndya jagadIsA. sura nara muni saba nAvata sIsA ..

tinha nR^ipasutahi naha paranAmA. kahi sachchidAna.nda paradhamA ..

bha_e magana chhabi tAsu bilokI. ajahu.N prIti ura rahati na rokI ..

do\. brahma jo vyApaka biraja aja akala anIha abheda.

so ki deha dhari ho_i nara jAhi na jAnata veda .. 50 ..

biShnu jo sura hita naratanu dhArI. so_u sarbagya jathA tripurArI ..

khoja_i so ki agya iva nArI. gyAnadhAma shrIpati asurArI ..

sa.nbhugirA puni mR^iShA na ho_I. siva sarbagya jAna sabu ko_I ..

asa sa.nsaya mana bhaya_u apArA. ho_I na hR^idaya.N prabodha prachArA ..

jadyapi pragaTa na kahe_u bhavAnI. hara a.ntarajAmI saba jAnI ..

sunahi satI tava nAri subhA_U. sa.nsaya asa na dhari_a ura kA_U ..

jAsu kathA kubha.nja riShi gA_I. bhagati jAsu mai.n munihi sunA_I ..

so_u mama iShTadeva raghubIrA. sevata jAhi sadA muni dhIrA ..

chha.n\. muni dhIra jogI siddha sa.ntata bimala mana jehi dhyAvahI.n.

kahi neti nigama purAna Agama jAsu kIrati gAvahI.n ..

so_i rAmu byApaka brahma bhuvana nikAya pati mAyA dhanI.

avatare_u apane bhagata hita nijata.ntra nita raghukulamani ..

so\. lAga na ura upadesu jadapi kahe_u siva.N bAra bahu.

bole bihasi mahesu harimAyA balu jAni jiya.N .. 51 ..

jau.n tumhare.n mana ati sa.ndehU. tau kina jA_i parIchhA lehU ..

taba lagi baiTha aha_u.N baTachhAhi.n. jaba lagi tumha aihahu mohi pAhI ..

jaise.n jA_i moha bhrama bhArI. karehu so jatanu bibeka bichArI ..

chalI.n satI siva Ayasu pA_I. karahi.n bichAru karau.n kA bhA_I ..

ihA.N sa.nbhu asa mana anumAnA. dachchhasutA kahu.N nahi.n kalyAnA ..

morehu kahe.n na sa.nsaya jAhI.n. bidhI biparIta bhalA_I nAhI.n ..

ho_ihi so_i jo rAma rachi rAkhA. ko kari tarka ba.DhAvai sAkhA ..

asa kahi lage japana harinAmA. ga_I satI jaha.N prabhu sukhadhAmA ..

do\. puni puni hR^idaya.N vichAru kari dhari sItA kara rupa.

Age.n ho_i chali pa.ntha tehi jehi.n Avata narabhUpa .. 52 ..

lachhimana dIkha umAkR^ita beShA chakita bha_e bhrama hR^idaya.N biseShA

..

kahi na sakata kachhu ati ga.nbhIrA. prabhu prabhA_u jAnata matidhIrA ..

satI kapaTu jAne_u surasvAmI. sabadarasI saba a.ntarajAmI ..

sumirata jAhi miTa_i agyAnA. so_i sarabagya rAmu bhagavAnA ..

Page 18: Ramcharitmanas ITRANS

( 18 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

satI kInha chaha taha.Nhu.N durA_U. dekhahu nAri subhAva prabhA_U ..

nija mAyA balu hR^idaya.N bakhAnI. bole bihasi rAmu mR^idu bAnI ..

jori pAni prabhu kInha pranAmU. pitA sameta lInha nija nAmU ..

kahe_u bahori kahA.N bR^iShaketU. bipina akeli phirahu kehi hetU ..

do\. rAma bachana mR^idu gU.Dha suni upajA ati sa.nkochu.

satI sabhIta mahesa pahi.n chalI.n hR^idaya.N ba.Da sochu .. 53 ..

mai.n sa.nkara kara kahA na mAnA. nija agyAnu rAma para AnA ..

jA_i utaru aba deha_u.N kAhA. ura upajA ati dAruna dAhA ..

jAnA rAma satI.n dukhu pAvA. nija prabhA_u kachhu pragaTi janAvA ..

satI.n dIkha kautuku maga jAtA. Age.n rAmu sahita shrI bhrAtA ..

phiri chitavA pAchhe.n prabhu dekhA. sahita ba.ndhu siya su.ndara veShA ..

jaha.N chitavahi.n taha.N prabhu AsInA. sevahi.n siddha munIsa prabInA ..

dekhe siva bidhi biShnu anekA. amita prabhA_u eka te.n ekA ..

ba.ndata charana karata prabhu sevA. bibidha beSha dekhe saba devA ..

do\. satI bidhAtrI i.ndirA dekhI.n amita anUpa.

jehi.n jehi.n beSha ajAdi sura tehi tehi tana anurUpa .. 54 ..

dekhe jaha.N taha.N raghupati jete. saktinha sahita sakala sura tete ..

jIva charAchara jo sa.nsArA. dekhe sakala aneka prakArA ..

pUjahi.n prabhuhi deva bahu beShA. rAma rUpa dUsara nahi.n dekhA ..

avaloke raghupati bahutere. sItA sahita na beSha ghanere ..

so_i raghubara so_i lachhimanu sItA. dekhi satI ati bha_I sabhItA ..

hR^idaya ka.npa tana sudhi kachhu nAhI.n. nayana mUdi baiThI.n maga mAhI.n

..

bahuri biloke_u nayana ughArI. kachhu na dIkha taha.N dachchhakumArI ..

puni puni nA_i rAma pada sIsA. chalI.n tahA.N jaha.N rahe girIsA ..

do\. ga_I samIpa mahesa taba ha.Nsi pUchhI kusalAta.

lInhI parIchhA kavana bidhi kahahu satya saba bAta .. 55 ..

mAsapArAyaNa, dUsarA vishrAma

satI.n samujhi raghubIra prabhA_U. bhaya basa siva sana kInha durA_U ..

kachhu na parIchhA lInhi gosA_I. kInha pranAmu tumhArihi nA_I ..

jo tumha kahA so mR^iShA na ho_I. more.n mana pratIti ati so_I ..

taba sa.nkara dekhe_u dhari dhyAnA. satI.n jo kInha charita saba jAnA ..

bahuri rAmamAyahi siru nAvA. preri satihi jehi.n jhU.NTha kahAvA ..

hari ichchhA bhAvI balavAnA. hR^idaya.N bichArata sa.nbhu sujAnA ..

satI.n kInha sItA kara beShA. siva ura bhaya_u biShAda biseShA ..

jau.n aba kara_u.N satI sana prItI. miTa_i bhagati pathu ho_i anItI ..

do\. parama punIta na jA_i taji ki_e.N prema ba.Da pApu.

pragaTi na kahata mahesu kachhu hR^idaya.N adhika sa.ntApu .. 56 ..

taba sa.nkara prabhu pada siru nAvA. sumirata rAmu hR^idaya.N asa AvA ..

ehi.n tana satihi bheTa mohi nAhI.n. siva sa.nkalpu kInha mana mAhI.n ..

asa bichAri sa.nkaru matidhIrA. chale bhavana sumirata raghubIrA ..

chalata gagana bhai girA suhA_I. jaya mahesa bhali bhagati dR^i.DhA_I ..

asa pana tumha binu kara_i ko AnA. rAmabhagata samaratha bhagavAnA ..

Page 19: Ramcharitmanas ITRANS

( 19 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

suni nabhagirA satI ura sochA. pUchhA sivahi sameta sakochA ..

kInha kavana pana kahahu kR^ipAlA. satyadhAma prabhu dInadayAlA ..

jadapi satI.n pUchhA bahu bhA.NtI. tadapi na kahe_u tripura ArAtI ..

do\. satI.n hR^idaya anumAna kiya sabu jAne_u sarbagya.

kInha kapaTu mai.n sa.nbhu sana nAri sahaja ja.Da agya .. 57ka ..

hR^idaya.N sochu samujhata nija karanI. chi.ntA amita jA_i nahi baranI ..

kR^ipAsi.ndhu siva parama agAdhA. pragaTa na kahe_u mora aparAdhA ..

sa.nkara rukha avaloki bhavAnI. prabhu mohi taje_u hR^idaya.N akulAnI ..

nija agha samujhi na kachhu kahi jA_I. tapa_i avA.N iva ura adhikA_I ..

satihi sasocha jAni bR^iShaketU. kahI.n kathA su.ndara sukha hetU ..

baranata pa.ntha bibidha itihAsA. bisvanAtha pahu.Nche kailAsA ..

taha.N puni sa.nbhu samujhi pana Apana. baiThe baTa tara kari kamalAsana

..

sa.nkara sahaja sarupa samhArA. lAgi samAdhi akha.nDa apArA ..

do\. satI basahi kailAsa taba adhika sochu mana mAhi.n.

maramu na ko_U jAna kachhu juga sama divasa sirAhi.n .. 58 ..

nita nava sochu satI.n ura bhArA. kaba jaiha_u.N dukha sAgara pArA ..

mai.n jo kInha raghupati apamAnA. punipati bachanu mR^iShA kari jAnA ..

so phalu mohi bidhAtA.N dInhA. jo kachhu uchita rahA so_i kInhA ..

aba bidhi asa bUjhi_a nahi tohI. sa.nkara bimukha ji_Avasi mohI ..

kahi na jA_I kachhu hR^idaya galAnI. mana mahu.N rAmAhi sumira sayAnI ..

jau prabhu dInadayAlu kahAvA. AratI harana beda jasu gAvA ..

tau mai.n binaya kara_u.N kara jorI. chhUTa_u begi deha yaha morI ..

jau.n more siva charana sanehU. mana krama bachana satya bratu ehU ..

do\. tau sabadarasI suni_a prabhu kara_u so begi upA_i.

ho_i maranu jehI binahi.n shrama dusaha bipatti bihA_i .. 59 ..

so\. jalu paya sarisa bikA_i dekhahu prIti ki rIti bhali.

bilaga ho_i rasu jA_i kapaTa khaTA_I parata puni .. 57kha ..

ehi bidhi dukhita prajesakumArI. akathanIya dAruna dukhu bhArI ..

bIte.n sa.nbata sahasa satAsI. tajI samAdhi sa.nbhu abinAsI ..

rAma nAma siva sumirana lAge. jAne_u satI.n jagatapati jAge ..

jA_i sa.nbhu pada ba.ndanu kInhI. sanamukha sa.nkara Asanu dInhA ..

lage kahana harikathA rasAlA. dachchha prajesa bha_e tehi kAlA ..

dekhA bidhi bichAri saba lAyaka. dachchhahi kInha prajApati nAyaka ..

ba.Da adhikAra dachchha jaba pAvA. ati abhimAnu hR^idaya.N taba AvA ..

nahi.n ko_u asa janamA jaga mAhI.n. prabhutA pA_i jAhi mada nAhI.n ..

do\. dachchha li_e muni boli saba karana lage ba.Da jAga.

nevate sAdara sakala sura je pAvata makha bhAga .. 60 ..

ki.nnara nAga siddha ga.ndharbA. badhunha sameta chale sura sarbA ..

biShnu bira.nchi mahesu bihA_I. chale sakala sura jAna banA_I ..

Page 20: Ramcharitmanas ITRANS

( 20 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

satI.n biloke byoma bimAnA. jAta chale su.ndara bidhi nAnA ..

sura su.ndarI karahi.n kala gAnA. sunata shravana chhUTahi.n muni dhyAnA

..

pUchhe_u taba siva.N kahe_u bakhAnI. pitA jagya suni kachhu haraShAnI ..

jau.n mahesu mohi Ayasu dehI.n. kuchha dina jA_i rahau.n misa ehI.n ..

pati parityAga hR^idaya dukhu bhArI. kaha_i na nija aparAdha bichArI ..

bolI satI manohara bAnI. bhaya sa.nkocha prema rasa sAnI ..

do\. pitA bhavana utsava parama jau.n prabhu Ayasu ho_i.

tau mai jA_u.N kR^ipAyatana sAdara dekhana so_i .. 61 ..

kahehu nIka morehu.N mana bhAvA. yaha anuchita nahi.n nevata paThAvA ..

dachchha sakala nija sutA bolA_I. hamare.n bayara tumha_u bisarA_I ..

brahmasabhA.N hama sana dukhu mAnA. tehi te.n ajahu.N karahi.n apamAnA ..

jau.n binu bole.n jAhu bhavAnI. raha_i na sIlu sanehu na kAnI ..

jadapi mitra prabhu pitu gura gehA. jA_i_a binu bolehu.N na sa.NdehA ..

tadapi birodha mAna jaha.N ko_I. tahA.N ga_e.N kalyAnu na ho_I ..

bhA.Nti aneka sa.nbhu samujhAvA. bhAvI basa na gyAnu ura AvA ..

kaha prabhu jAhu jo binahi.n bolA_e.N. nahi.n bhali bAta hamAre bhA_e.N ..

do\. kahi dekhA hara jatana bahu raha_i na dachchhakumAri.

di_e mukhya gana sa.nga taba bidA kInha tripurAri .. 62 ..

pitA bhavana jaba ga_I bhavAnI. dachchha trAsa kAhu.N na sanamAnI ..

sAdara bhalehi.n milI eka mAtA. bhaginI.n milI.n bahuta musukAtA ..

dachchha na kachhu pUchhI kusalAtA. satihi biloki jare saba gAtA ..

satI.n jA_i dekhe_u taba jAgA. katahu.N na dIkha sa.nbhu kara bhAgA ..

taba chita cha.Dhe_u jo sa.nkara kahe_U. prabhu apamAnu samujhi ura dahe_U

..

pAchhila dukhu na hR^idaya.N asa byApA. jasa yaha bhaya_u mahA paritApA ..

jadyapi jaga dAruna dukha nAnA. saba te.n kaThina jAti avamAnA ..

samujhi so satihi bhaya_u ati krodhA. bahu bidhi jananI.n kInha prabodhA

..

do\. siva apamAnu na jA_i sahi hR^idaya.N na ho_i prabodha.

sakala sabhahi haThi haTaki taba bolI.n bachana sakrodha .. 63 ..

sunahu sabhAsada sakala muni.ndA. kahI sunI jinha sa.nkara ni.ndA ..

so phalu turata lahaba saba kAhU.N. bhalI bhA.Nti pachhitAba pitAhU.N ..

sa.nta sa.nbhu shrIpati apabAdA. suni_a jahA.N taha.N asi marajAdA ..

kATi_a tAsu jIbha jo basA_I. shravana mUdi na ta chali_a parA_I ..

jagadAtamA mahesu purArI. jagata janaka saba ke hitakArI ..

pitA ma.ndamati ni.ndata tehI. dachchha sukra sa.nbhava yaha dehI ..

tajiha_u.N turata deha tehi hetU. ura dhari cha.ndramauli bR^iShaketU ..

asa kahi joga agini tanu jArA. bhaya_u sakala makha hAhAkArA ..

do\. satI maranu suni sa.nbhu gana lage karana makha khIsa.

jagya bidha.nsa biloki bhR^igu rachchhA kInhi munIsa .. 64 ..

samAchAra saba sa.nkara pA_e. bIrabhadru kari kopa paThA_e ..

jagya bidha.nsa jA_i tinha kInhA. sakala suranha bidhivata phalu dInhA ..

Page 21: Ramcharitmanas ITRANS

( 21 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

bhe jagabidita dachchha gati so_I. jasi kachhu sa.nbhu bimukha kai ho_I ..

yaha itihAsa sakala jaga jAnI. tAte mai.n sa.nchhepa bakhAnI ..

satI.n marata hari sana baru mAgA. janama janama siva pada anurAgA ..

tehi kArana himagiri gR^iha jA_I. janamI.n pArabatI tanu pA_I ..

jaba te.n umA saila gR^iha jA_I.n. sakala siddhi sa.npati taha.N chhA_I ..

jaha.N taha.N muninha su_Ashrama kInhe. uchita bAsa hima bhUdhara dInhe ..

do\. sadA sumana phala sahita saba druma nava nAnA jAti.

pragaTI.n su.ndara saila para mani Akara bahu bhA.Nti .. 65 ..

saritA saba punita jalu bahahI.n. khaga mR^iga madhupa sukhI saba rahahI.n

..

sahaja bayaru saba jIvanha tyAgA. giri para sakala karahi.n anurAgA ..

soha saila girijA gR^iha A_e.N. jimi janu rAmabhagati ke pA_e.N ..

nita nUtana ma.ngala gR^iha tAsU. brahmAdika gAvahi.n jasu jAsU ..

nArada samAchAra saba pA_e. kautukahI.n giri geha sidhA_e ..

sailarAja ba.Da Adara kInhA. pada pakhAri bara Asanu dInhA ..

nAri sahita muni pada siru nAvA. charana salila sabu bhavanu si.nchAvA ..

nija saubhAgya bahuta giri baranA. sutA boli melI muni charanA ..

do\. trikAlagya sarbagya tumha gati sarbatra tumhAri ..

kahahu sutA ke doSha guna munibara hR^idaya.N bichAri .. 66 ..

kaha muni bihasi gU.Dha mR^idu bAnI. sutA tumhAri sakala guna khAnI ..

su.ndara sahaja susIla sayAnI. nAma umA a.nbikA bhavAnI ..

saba lachchhana sa.npanna kumArI. ho_ihi sa.ntata piyahi pi_ArI ..

sadA achala ehi kara ahivAtA. ehi te.n jasu paihahi.n pitu mAtA ..

ho_ihi pUjya sakala jaga mAhI.n. ehi sevata kachhu durlabha nAhI.n ..

ehi kara nAmu sumiri sa.nsArA. triya cha.Dhahahi.N patibrata asidhArA ..

saila sulachchhana sutA tumhArI. sunahu je aba avaguna du_i chArI ..

aguna amAna mAtu pitu hInA. udAsIna saba sa.nsaya chhInA ..

do\. jogI jaTila akAma mana nagana ama.ngala beSha ..

asa svAmI ehi kaha.N milihi parI hasta asi rekha .. 67 ..

suni muni girA satya jiya.N jAnI. dukha da.npatihi umA haraShAnI ..

nAradahu.N yaha bhedu na jAnA. dasA eka samujhaba bilagAnA ..

sakala sakhI.n girijA giri mainA. pulaka sarIra bhare jala nainA ..

ho_i na mR^iShA devariShi bhAShA. umA so bachanu hR^idaya.N dhari rAkhA ..

upaje_u siva pada kamala sanehU. milana kaThina mana bhA sa.ndehU ..

jAni ku_avasaru prIti durA_I. sakhI uchha.Nga baiThI puni jA_I ..

jhUThi na ho_i devariShi bAnI. sochahi da.npati sakhI.n sayAnI ..

ura dhari dhIra kaha_i girirA_U. kahahu nAtha kA kari_a upA_U ..

do\. kaha munIsa himava.nta sunu jo bidhi likhA lilAra.

deva danuja nara nAga muni ko_u na meTanihAra .. 68 ..

tadapi eka mai.n kaha_u.N upA_I. ho_i karai jau.n dai_u sahA_I ..

jasa baru mai.n barane_u.N tumha pAhI.n. milahi umahi tasa sa.nsaya nAhI.n

..

Page 22: Ramcharitmanas ITRANS

( 22 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

je je bara ke doSha bakhAne. te saba siva pahi mai.n anumAne ..

jau.n bibAhu sa.nkara sana ho_I. doSha_u guna sama kaha sabu ko_I ..

jau.n ahi seja sayana hari karahI.n. budha kachhu tinha kara doShu na

dharahI.n ..

bhAnu kR^isAnu sarba rasa khAhI.n. tinha kaha.N ma.nda kahata ko_u nAhI.n

..

subha aru asubha salila saba baha_I. surasari ko_u apunIta na kaha_I ..

samaratha kahu.N nahi.n doShu gosA_I. rabi pAvaka surasari kI nA_I ..

do\. jau.n asa hisiShA karahi.n nara ja.Di bibeka abhimAna.

parahi.n kalapa bhari naraka mahu.N jIva ki Isa samAna .. 69 ..

surasari jala kR^ita bAruni jAnA. kabahu.N na sa.nta karahi.n tehi pAnA ..

surasari mile.n so pAvana jaise.n. Isa anIsahi a.ntaru taise.n ..

sa.nbhu sahaja samaratha bhagavAnA. ehi bibAha.N saba bidhi kalyAnA ..

durArAdhya pai ahahi.n mahesU. AsutoSha puni ki_e.N kalesU ..

jau.n tapu karai kumAri tumhArI. bhAvi_u meTi sakahi.n tripurArI ..

jadyapi bara aneka jaga mAhI.n. ehi kaha.N siva taji dUsara nAhI.n ..

bara dAyaka pranatArati bha.njana. kR^ipAsi.ndhu sevaka mana ra.njana ..

ichchhita phala binu siva avarAdhe. lahi_a na koTi joga japa sAdhe.n ..

do\. asa kahi nArada sumiri hari girijahi dInhi asIsa.

ho_ihi yaha kalyAna aba sa.nsaya tajahu girIsa .. 70 ..

kahi asa brahmabhavana muni gaya_U. Agila charita sunahu jasa bhaya_U ..

patihi ekA.nta pA_i kaha mainA. nAtha na mai.n samujhe muni bainA ..

jau.n gharu baru kulu ho_i anUpA. kari_a bibAhu sutA anurupA ..

na ta kanyA baru raha_u ku_ArI. ka.nta umA mama prAnapi_ArI ..

jau.n na milahi baru girijahi jogU. giri ja.Da sahaja kahihi sabu logU ..

so_i bichAri pati karehu bibAhU. jehi.n na bahori ho_i ura dAhU ..

asa kahi pari charana dhari sIsA. bole sahita saneha girIsA ..

baru pAvaka pragaTai sasi mAhI.n. nArada bachanu anyathA nAhI.n ..

do\. priyA sochu pariharahu sabu sumirahu shrIbhagavAna.

pArabatihi niramaya_u jehi.n so_i karihi kalyAna .. 71 ..

aba jau tumhahi sutA para nehU. tau asa jA_i sikhAvana dehU ..

karai so tapu jehi.n milahi.n mahesU. Ana upAya.N na miTahi kalesU ..

nArada bachana sagarbha sahetU. su.ndara saba guna nidhi bR^iShaketU ..

asa bichAri tumha tajahu asa.nkA. sabahi bhA.Nti sa.nkaru akala.nkA ..

suni pati bachana haraShi mana mAhI.n. ga_I turata uThi girijA pAhI.n ..

umahi biloki nayana bhare bArI. sahita saneha goda baiThArI ..

bArahi.n bAra leti ura lA_I. gadagada ka.nTha na kachhu kahi jA_I ..

jagata mAtu sarbagya bhavAnI. mAtu sukhada bolI.n mR^idu bAnI ..

do\. sunahi mAtu mai.n dIkha asa sapana sunAva_u.N tohi.

su.ndara gaura subiprabara asa upadese_u mohi .. 72 ..

karahi jA_i tapu sailakumArI. nArada kahA so satya bichArI ..

mAtu pitahi puni yaha mata bhAvA. tapu sukhaprada dukha doSha nasAvA ..

tapabala racha_i prapa.ncha bidhAtA. tapabala biShnu sakala jaga trAtA ..

Page 23: Ramcharitmanas ITRANS

( 23 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

tapabala sa.nbhu karahi.n sa.nghArA. tapabala seShu dhara_i mahibhArA ..

tapa adhAra saba sR^iShTi bhavAnI. karahi jA_i tapu asa jiya.N jAnI ..

sunata bachana bisamita mahatArI. sapana sunAya_u girihi ha.NkArI ..

mAtu pituhi bahubidhi samujhA_I. chalI.n umA tapa hita haraShA_I ..

priya parivAra pitA aru mAtA. bha_e bikala mukha Ava na bAtA ..

do\. bedasirA muni A_i taba sabahi kahA samujhA_i ..

pArabatI mahimA sunata rahe prabodhahi pA_i .. 73 ..

ura dhari umA prAnapati charanA. jA_i bipina lAgI.n tapu karanA ..

ati sukumAra na tanu tapa jogU. pati pada sumiri taje_u sabu bhogU ..

nita nava charana upaja anurAgA. bisarI deha tapahi.n manu lAgA ..

sa.nbata sahasa mUla phala khA_e. sAgu khA_i sata baraSha gavA.Ne ..

kachhu dina bhojanu bAri batAsA. ki_e kaThina kachhu dina upabAsA ..

bela pAtI mahi para_i sukhA_I. tIni sahasa sa.nbata so_I khA_I ..

puni parihare sukhAne_u paranA. umahi nAma taba bhaya_u aparanA ..

dekhi umahi tapa khIna sarIrA. brahmagirA bhai gagana gabhIrA ..

do\. bhaya_u manoratha suphala tava sunu girijAkumAri.

pariharu dusaha kalesa saba aba milihahi.n tripurAri .. 74 ..

asa tapu kAhu.N na kInha bhavAnI. bha_u aneka dhIra muni gyAnI ..

aba ura dharahu brahma bara bAnI. satya sadA sa.ntata suchi jAnI ..

Avai pitA bolAvana jabahI.n. haTha parihari ghara jA_ehu tabahI.n ..

milahi.n tumhahi jaba sapta riShIsA. jAnehu taba pramAna bAgIsA ..

sunata girA bidhi gagana bakhAnI. pulaka gAta girijA haraShAnI ..

umA charita su.ndara mai.n gAvA. sunahu sa.nbhu kara charita suhAvA ..

jaba te.n satI jA_i tanu tyAgA. taba se.n siva mana bhaya_u birAgA ..

japahi.n sadA raghunAyaka nAmA. jaha.N taha.N sunahi.n rAma guna grAmA ..

do\. chidAnanda sukhadhAma siva bigata moha mada kAma.

bicharahi.n mahi dhari hR^idaya.N hari sakala loka abhirAma .. 75 ..

katahu.N muninha upadesahi.n gyAnA. katahu.N rAma guna karahi.n bakhAnA ..

jadapi akAma tadapi bhagavAnA. bhagata biraha dukha dukhita sujAnA ..

ehi bidhi gaya_u kAlu bahu bItI. nita nai ho_i rAma pada prItI ..

naimu premu sa.nkara kara dekhA. abichala hR^idaya.N bhagati kai rekhA ..

pragaTai rAmu kR^itagya kR^ipAlA. rUpa sIla nidhi teja bisAlA ..

bahu prakAra sa.nkarahi sarAhA. tumha binu asa bratu ko nirabAhA ..

bahubidhi rAma sivahi samujhAvA. pArabatI kara janmu sunAvA ..

ati punIta girijA kai karanI. bistara sahita kR^ipAnidhi baranI ..

do\. aba binatI mama sunehu siva jau.n mo para nija nehu.

jA_i bibAhahu sailajahi yaha mohi mAge.n dehu .. 76 ..

kaha siva jadapi uchita asa nAhI.n. nAtha bachana puni meTi na jAhI.n ..

sira dhari Ayasu kari_a tumhArA. parama dharamu yaha nAtha hamArA ..

mAtu pitA gura prabhu kai bAnI. binahi.n bichAra kari_a subha jAnI ..

tumha saba bhA.Nti parama hitakArI. agyA sira para nAtha tumhArI ..

prabhu toShe_u suni sa.nkara bachanA. bhakti bibeka dharma juta rachanA ..

Page 24: Ramcharitmanas ITRANS

( 24 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

kaha prabhu hara tumhAra pana rahe_U. aba ura rAkhehu jo hama kahe_U ..

a.ntaradhAna bha_e asa bhAShI. sa.nkara so_i mUrati ura rAkhI ..

tabahi.n saptariShi siva pahi.n A_e. bole prabhu ati bachana suhA_e ..

do\. pArabatI pahi.n jA_i tumha prema parichchhA lehu.

girihi preri paTha_ehu bhavana dUri karehu sa.ndehu .. 77 ..

riShinha gauri dekhI taha.N kaisI. mUratima.nta tapasyA jaisI ..

bole muni sunu sailakumArI. karahu kavana kArana tapu bhArI ..

kehi avarAdhahu kA tumha chahahU. hama sana satya maramu kina kahahU ..

kahata bachata manu ati sakuchA_I. ha.Nsihahu suni hamAri ja.DatA_I ..

manu haTha parA na suna_i sikhAvA. chahata bAri para bhIti uThAvA ..

nArada kahA satya so_i jAnA. binu pa.nkhanha hama chahahi.n u.DAnA ..

dekhahu muni abibeku hamArA. chAhi_a sadA sivahi bharatArA ..

do\. sunata bachana bihase riShaya girisa.nbhava taba deha.

nArada kara upadesu suni kahahu base_u kisu geha .. 78 ..

dachchhasutanha upadesenhi jA_I. tinha phiri bhavanu na dekhA A_I ..

chitraketu kara gharu una ghAlA. kanakakasipu kara puni asa hAlA ..

nArada sikha je sunahi.n nara nArI. avasi hohi.n taji bhavanu bhikhArI ..

mana kapaTI tana sajjana chInhA. Apu sarisa sabahI chaha kInhA ..

tehi ke.n bachana mAni bisvAsA. tumha chAhahu pati sahaja udAsA ..

nirguna nilaja kubeSha kapAlI. akula ageha diga.nbara byAlI ..

kahahu kavana sukhu asa baru pA_e.N. bhala bhUlihu Thaga ke baurA_e.N ..

pa.ncha kahe.n siva.N satI bibAhI. puni avaDeri marA_enhi tAhI ..

do\. aba sukha sovata sochu nahi bhIkha mAgi bhava khAhi.n.

sahaja ekAkinha ke bhavana kabahu.N ki nAri khaTAhi.n .. 79 ..

ajahU.N mAnahu kahA hamArA. hama tumha kahu.N baru nIka bichArA ..

ati su.ndara suchi sukhada susIlA. gAvahi.n beda jAsu jasa lIlA ..

dUShana rahita sakala guna rAsI. shrIpati pura baiku.nTha nivAsI ..

asa baru tumhahi milA_uba AnI. sunata bihasi kaha bachana bhavAnI ..

satya kahehu giribhava tanu ehA. haTha na chhUTa chhUTai baru dehA ..

kanaka_u puni paShAna te.n ho_I. jArehu.N sahaju na parihara so_I ..

nArada bachana na mai.n parihara_U.N. basa_u bhavanu ujara_u nahi.n

Dara_U.N ..

gura ke.n bachana pratIti na jehI. sapanehu.N sugama na sukha sidhi tehI

..

do\. mahAdeva avaguna bhavana biShnu sakala guna dhAma.

jehi kara manu rama jAhi sana tehi tehI sana kAma .. 80 ..

jau.n tumha milatehu prathama munIsA. sunati_u.N sikha tumhAri dhari sIsA

..

aba mai.n janmu sa.nbhu hita hArA. ko guna dUShana karai bichArA ..

jau.n tumhare haTha hR^idaya.N biseShI. rahi na jA_i binu ki_e.N bareShI

..

tau kautuki_anha Alasu nAhI.n. bara kanyA aneka jaga mAhI.n ..

janma koTi lagi ragara hamArI. bara_u.N sa.nbhu na ta raha_u.N ku_ArI ..

Page 25: Ramcharitmanas ITRANS

( 25 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

taja_u.N na nArada kara upadesU. Apu kahahi sata bAra mahesU ..

mai.n pA para_u.N kaha_i jagada.nbA. tumha gR^iha gavanahu bhaya_u

bila.nbA ..

dekhi premu bole muni gyAnI. jaya jaya jagada.nbike bhavAnI ..

do\. tumha mAyA bhagavAna siva sakala jagata pitu mAtu.

nA_i charana sira muni chale puni puni haraShata gAtu .. 81 ..

jA_i muninha himava.ntu paThA_e. kari binatI girajahi.n gR^iha lyA_e ..

bahuri saptariShi siva pahi.n jA_I. kathA umA kai sakala sunA_I ..

bha_e magana siva sunata sanehA. haraShi saptariShi gavane gehA ..

manu thira kari taba sa.nbhu sujAnA. lage karana raghunAyaka dhyAnA ..

tAraku asura bhaya_u tehi kAlA. bhuja pratApa bala teja bisAlA ..

te.nhi saba loka lokapati jIte. bha_e deva sukha sa.npati rIte ..

ajara amara so jIti na jA_I. hAre sura kari bibidha larA_I ..

taba bira.nchi sana jA_i pukAre. dekhe bidhi saba deva dukhAre ..

do\. saba sana kahA bujhA_i bidhi danuja nidhana taba ho_i.

sa.nbhu sukra sa.nbhUta suta ehi jIta_i rana so_i .. 82 ..

mora kahA suni karahu upA_I. ho_ihi Isvara karihi sahA_I ..

satI.n jo tajI dachchha makha dehA. janamI jA_i himAchala gehA ..

tehi.n tapu kInha sa.nbhu pati lAgI. siva samAdhi baiThe sabu tyAgI ..

jadapi aha_i asama.njasa bhArI. tadapi bAta eka sunahu hamArI ..

paThavahu kAmu jA_i siva pAhI.n. karai chhobhu sa.nkara mana mAhI.n ..

taba hama jA_i sivahi sira nA_I. karavA_uba bibAhu bari_A_I ..

ehi bidhi bhalehi devahita ho_I. mara ati nIka kaha_i sabu ko_I ..

astuti suranha kInhi ati hetU. pragaTe_u biShamabAna jhaShaketU ..

do\. suranha kahI.n nija bipati saba suni mana kInha bichAra.

sa.nbhu birodha na kusala mohi bihasi kahe_u asa mAra .. 83 ..

tadapi karaba mai.n kAju tumhArA. shruti kaha parama dharama upakArA ..

para hita lAgi taja_i jo dehI. sa.ntata sa.nta prasa.nsahi.n tehI ..

asa kahi chale_u sabahi siru nA_I. sumana dhanuSha kara sahita sahA_I ..

chalata mAra asa hR^idaya.N bichArA. siva birodha dhruva maranu hamArA ..

taba Apana prabhA_u bistArA. nija basa kInha sakala sa.nsArA ..

kope_u jabahi bAricharaketU. chhana mahu.N miTe sakala shruti setU ..

brahmacharja brata sa.njama nAnA. dhIraja dharama gyAna bigyAnA ..

sadAchAra japa joga birAgA. sabhaya bibeka kaTaku saba bhAgA ..

chha.n\. bhAge_u bibeka sahAya sahita so subhaTa sa.njuga mahi mure.

sadagra.ntha parbata ka.ndaranhi mahu.N jA_i tehi avasara dure ..

honihAra kA karatAra ko rakhavAra jaga kharabharu parA.

du_i mAtha kehi ratinAtha jehi kahu.N kopi kara dhanu saru dharA ..

do\. je sajIva jaga achara chara nAri puruSha asa nAma.

te nija nija marajAda taji bha_e sakala basa kAma .. 84 ..

saba ke hR^idaya.N madana abhilAShA. latA nihAri navahi.n taru sAkhA ..

nadI.n umagi a.nbudhi kahu.N dhA_I. sa.ngama karahi.n talAva talA_I ..

Page 26: Ramcharitmanas ITRANS

( 26 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

jaha.N asi dasA ja.Danha kai baranI. ko kahi saka_i sachetana karanI ..

pasu pachchhI nabha jala thalachArI. bha_e kAmabasa samaya bisArI ..

madana a.ndha byAkula saba lokA. nisi dinu nahi.n avalokahi.n kokA ..

deva danuja nara ki.nnara byAlA. preta pisAcha bhUta betAlA ..

inha kai dasA na kahe_u.N bakhAnI. sadA kAma ke chere jAnI ..

siddha birakta mahAmuni jogI. tepi kAmabasa bha_e biyogI ..

chha.n\. bha_e kAmabasa jogIsa tApasa pAva.Nranhi kI ko kahai.

dekhahi.n charAchara nArimaya je brahmamaya dekhata rahe ..

abalA bilokahi.n puruShamaya jagu puruSha saba abalAmaya.n.

du_i da.nDa bhari brahmA.nDa bhItara kAmakR^ita kautuka aya.n ..

so\. dharI na kAhU.N dhira sabake mana manasija hare.

je rAkhe raghubIra te ubare tehi kAla mahu.N .. 85 ..

ubhaya gharI asa kautuka bhaya_U. jau lagi kAmu sa.nbhu pahi.n gaya_U ..

sivahi biloki sasa.nke_u mArU. bhaya_u jathAthiti sabu sa.nsArU ..

bha_e turata saba jIva sukhAre. jimi mada utari ga_e.N matavAre ..

rudrahi dekhi madana bhaya mAnA. durAdharaSha durgama bhagavAnA ..

phirata lAja kachhu kari nahi.n jA_I. maranu ThAni mana rachesi upA_I ..

pragaTesi turata ruchira riturAjA. kusumita nava taru rAji birAjA ..

bana upabana bApikA ta.DAgA. parama subhaga saba disA bibhAgA ..

jaha.N taha.N janu umagata anurAgA. dekhi mu_ehu.N mana manasija jAgA ..

chha.n\. jAga_i manobhava mu_ehu.N mana bana subhagatA na parai kahI.

sItala suga.ndha suma.nda mAruta madana anala sakhA sahI ..

bikase saranhi bahu ka.nja gu.njata pu.nja ma.njula madhukarA.

kalaha.nsa pika suka sarasa rava kari gAna nAchahi.n apachharA ..

do\. sakala kalA kari koTi bidhi hAre_u sena sameta.

chalI na achala samAdhi siva kope_u hR^idayaniketa .. 86 ..

dekhi rasAla biTapa bara sAkhA. tehi para cha.Dhe_u madanu mana mAkhA ..

sumana chApa nija sara sa.ndhAne. ati risa tAki shravana lagi tAne ..

chhA.De biShama bisikha ura lAge. chhuTi samAdhi sa.nbhu taba jAge ..

bhaya_u Isa mana chhobhu biseShI. nayana ughAri sakala disi dekhI ..

saurabha pallava madanu bilokA. bhaya_u kopu ka.npe_u trailokA ..

taba siva.N tIsara nayana ughArA. chitavata kAmu bhaya_u jari chhArA ..

hAhAkAra bhaya_u jaga bhArI. Darape sura bha_e asura sukhArI ..

samujhi kAmasukhu sochahi.n bhogI. bha_e aka.nTaka sAdhaka jogI ..

chha.n\. jogi aka.nTaka bha_e pati gati sunata rati muruchhita bha_I.

rodati badati bahu bhA.Nti karunA karati sa.nkara pahi.n ga_I.

ati prema kari binatI bibidha bidhi jori kara sanmukha rahI.

prabhu AsutoSha kR^ipAla siva abalA nirakhi bole sahI ..

do\. aba te.n rati tava nAtha kara ho_ihi nAmu ana.ngu.

binu bapu byApihi sabahi puni sunu nija milana prasa.ngu .. 87 ..

jaba jaduba.nsa kR^iShna avatArA. ho_ihi harana mahA mahibhArA ..

Page 27: Ramcharitmanas ITRANS

( 27 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

kR^iShna tanaya ho_ihi pati torA. bachanu anyathA ho_i na morA ..

rati gavanI suni sa.nkara bAnI. kathA apara aba kaha_u.N bakhAnI ..

devanha samAchAra saba pA_e. brahmAdika baiku.nTha sidhA_e ..

saba sura biShnu bira.nchi sametA. ga_e jahA.N siva kR^ipAniketA ..

pR^ithaka pR^ithaka tinha kInhi prasa.nsA. bha_e prasanna cha.ndra

avata.nsA ..

bole kR^ipAsi.ndhu bR^iShaketU. kahahu amara A_e kehi hetU ..

kaha bidhi tumha prabhu a.ntarajAmI. tadapi bhagati basa binava_u.N svAmI

..

do\. sakala suranha ke hR^idaya.N asa sa.nkara parama uchhAhu.

nija nayananhi dekhA chahahi.n nAtha tumhAra bibAhu .. 88 ..

yaha utsava dekhi_a bhari lochana. so_i kachhu karahu madana mada mochana.

kAmu jAri rati kahu.N baru dInhA. kR^ipAsi.ndhu yaha ati bhala kInhA ..

sAsati kari puni karahi.n pasA_U. nAtha prabhunha kara sahaja subhA_U ..

pArabatI.n tapu kInha apArA. karahu tAsu aba a.ngIkArA ..

suni bidhi binaya samujhi prabhu bAnI. aise_i ho_u kahA sukhu mAnI ..

taba devanha du.ndubhI.n bajA_I.n. baraShi sumana jaya jaya sura sA_I ..

avasaru jAni saptariShi A_e. turatahi.n bidhi giribhavana paThA_e ..

prathama ga_e jaha.N rahI bhavAnI. bole madhura bachana chhala sAnI ..

do\. kahA hamAra na sunehu taba nArada ke.n upadesa.

aba bhA jhUTha tumhAra pana jAre_u kAmu mahesa .. 89 ..

mAsapArAyaNa,tIsarA vishrAma

suni bolI.n musakA_i bhavAnI. uchita kahehu munibara bigyAnI ..

tumhare.n jAna kAmu aba jArA. aba lagi sa.nbhu rahe sabikArA ..

hamare.n jAna sadA siva jogI. aja anavadya akAma abhogI ..

jau.n mai.n siva seye asa jAnI. prIti sameta karma mana bAnI ..

tau hamAra pana sunahu munIsA. karihahi.n satya kR^ipAnidhi IsA ..

tumha jo kahA hara jAre_u mArA. so_i ati ba.Da abibeku tumhArA ..

tAta anala kara sahaja subhA_U. hima tehi nikaTa jA_i nahi.n kA_U ..

ga_e.N samIpa so avasi nasA_I. asi manmatha mahesa kI nA_I ..

do\. hiya.N haraShe muni bachana suni dekhi prIti bisvAsa ..

chale bhavAnihi nA_i sira ga_e himAchala pAsa .. 90 ..

sabu prasa.ngu giripatihi sunAvA. madana dahana suni ati dukhu pAvA ..

bahuri kahe_u rati kara baradAnA. suni himava.nta bahuta sukhu mAnA ..

hR^idaya.N bichAri sa.nbhu prabhutA_I. sAdara munibara li_e bolA_I ..

sudinu sunakhatu sugharI sochA_I. begi bedabidhi lagana dharA_I ..

patrI saptariShinha so_i dInhI. gahi pada binaya himAchala kInhI ..

jA_i bidhihi dInhi so pAtI. bAchata prIti na hR^idaya.N samAtI ..

lagana bAchi aja sabahi sunA_I. haraShe muni saba sura samudA_I ..

sumana bR^iShTi nabha bAjana bAje. ma.ngala kalasa dasahu.N disi sAje ..

do\. lage sa.NvArana sakala sura bAhana bibidha bimAna.

hohi saguna ma.ngala subhada karahi.n apachharA gAna .. 91 ..

Page 28: Ramcharitmanas ITRANS

( 28 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

sivahi sa.nbhu gana karahi.n si.ngArA. jaTA mukuTa ahi mauru sa.NvArA ..

ku.nDala ka.nkana pahire byAlA. tana bibhUti paTa kehari chhAlA ..

sasi lalATa su.ndara sira ga.ngA. nayana tIni upabIta bhuja.ngA ..

garala ka.nTha ura nara sira mAlA. asiva beSha sivadhAma kR^ipAlA ..

kara trisUla aru Damaru birAjA. chale basaha.N cha.Dhi bAjahi.n bAjA ..

dekhi sivahi suratriya musukAhI.n. bara lAyaka dulahini jaga nAhI.n ..

biShnu bira.nchi Adi surabrAtA. cha.Dhi cha.Dhi bAhana chale barAtA ..

sura samAja saba bhA.Nti anUpA. nahi.n barAta dUlaha anurUpA ..

do\. biShnu kahA asa bihasi taba boli sakala disirAja.

bilaga bilaga ho_i chalahu saba nija nija sahita samAja .. 92 ..

bara anuhAri barAta na bhA_I. ha.NsI karaihahu para pura jA_I ..

biShnu bachana suni sura musakAne. nija nija sena sahita bilagAne ..

manahI.n mana mahesu musukAhI.n. hari ke bi.ngya bachana nahi.n jAhI.n ..

ati priya bachana sunata priya kere. bhR^i.ngihi preri sakala gana Tere ..

siva anusAsana suni saba A_e. prabhu pada jalaja sIsa tinha nA_e ..

nAnA bAhana nAnA beShA. bihase siva samAja nija dekhA ..

ko_u mukhahIna bipula mukha kAhU. binu pada kara ko_u bahu pada bAhU ..

bipula nayana ko_u nayana bihInA. riShTapuShTa ko_u ati tanakhInA ..

chha.n\. tana khIna ko_u ati pIna pAvana ko_u apAvana gati dhare.n.

bhUShana karAla kapAla kara saba sadya sonita tana bhare.n ..

khara svAna su_ara sR^ikAla mukha gana beSha aganita ko ganai.

bahu jinasa preta pisAcha jogi jamAta baranata nahi.n banai ..

so\. nAchahi.n gAvahi.n gIta parama tara.ngI bhUta saba.

dekhata ati biparIta bolahi.n bachana bichitra bidhi .. 93 ..

jasa dUlahu tasi banI barAtA. kautuka bibidha hohi.n maga jAtA ..

ihA.N himAchala rache_u bitAnA. ati bichitra nahi.n jA_i bakhAnA ..

saila sakala jaha.N lagi jaga mAhI.n. laghu bisAla nahi.n barani sirAhI.n

..

bana sAgara saba nadI.n talAvA. himagiri saba kahu.N nevata paThAvA ..

kAmarUpa su.ndara tana dhArI. sahita samAja sahita bara nArI ..

ga_e sakala tuhinAchala gehA. gAvahi.n ma.ngala sahita sanehA ..

prathamahi.n giri bahu gR^iha sa.NvarA_e. jathAjogu taha.N taha.N saba

chhA_e ..

pura sobhA avaloki suhA_I. lAga_i laghu bira.nchi nipunA_I ..

chha.n\. laghu lAga bidhi kI nipunatA avaloki pura sobhA sahI.

bana bAga kUpa ta.DAga saritA subhaga saba saka ko kahI ..

ma.ngala bipula torana patAkA ketu gR^iha gR^iha sohahI.n ..

banitA puruSha su.ndara chatura chhabi dekhi muni mana mohahI.n ..

do\. jagada.nbA jaha.N avatarI so puru barani ki jA_i.

riddhi siddhi sa.npatti sukha nita nUtana adhikA_i .. 94 ..

nagara nikaTa barAta suni A_I. pura kharabharu sobhA adhikA_I ..

kari banAva saji bAhana nAnA. chale lena sAdara agavAnA ..

hiya.N haraShe sura sena nihArI. harihi dekhi ati bha_e sukhArI ..

Page 29: Ramcharitmanas ITRANS

( 29 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

siva samAja jaba dekhana lAge. biDari chale bAhana saba bhAge ..

dhari dhIraju taha.N rahe sayAne. bAlaka saba lai jIva parAne ..

ga_e.N bhavana pUchhahi.n pitu mAtA. kahahi.n bachana bhaya ka.npita gAtA

..

kahi_a kAha kahi jA_i na bAtA. jama kara dhAra kidhau.n bari_AtA ..

baru baurAha basaha.N asavArA. byAla kapAla bibhUShana chhArA ..

chha.n\. tana chhAra byAla kapAla bhUShana nagana jaTila bhaya.nkarA.

sa.Nga bhUta preta pisAcha jogini bikaTa mukha rajanIcharA ..

jo ji_ata rahihi barAta dekhata punya ba.Da tehi kara sahI.

dekhihi so umA bibAhu ghara ghara bAta asi larikanha kahI ..

do\. samujhi mahesa samAja saba janani janaka musukAhi.n.

bAla bujhA_e bibidha bidhi niDara hohu Daru nAhi.n .. 95 ..

lai agavAna barAtahi A_e. di_e sabahi janavAsa suhA_e ..

mainA.N subha AratI sa.NvArI. sa.nga suma.ngala gAvahi.n nArI ..

ka.nchana thAra soha bara pAnI. parichhana chalI harahi haraShAnI ..

bikaTa beSha rudrahi jaba dekhA. abalanha ura bhaya bhaya_u biseShA ..

bhAgi bhavana paiThI.n ati trAsA. ga_e mahesu jahA.N janavAsA ..

mainA hR^idaya.N bhaya_u dukhu bhArI. lInhI boli girIsakumArI ..

adhika saneha.N goda baiThArI. syAma saroja nayana bhare bArI ..

jehi.n bidhi tumhahi rUpu asa dInhA. tehi.n ja.Da baru bA_ura kasa kInhA

..

chha.n\. kasa kInha baru baurAha bidhi jehi.n tumhahi su.ndaratA da_I.

jo phalu chahi_a surataruhi.n so barabasa babUrahi.n lAga_I ..

tumha sahita giri te.n girau.n pAvaka jarau.n jalanidhi mahu.N

parau.n ..

gharu jA_u apajasu ho_u jaga jIvata bibAhu na hau.n karau.n ..

do\. bha_I bikala abalA sakala dukhita dekhi girinAri.

kari bilApu rodati badati sutA sanehu sa.NbhAri .. 96 ..

nArada kara mai.n kAha bigArA. bhavanu mora jinha basata ujArA ..

asa upadesu umahi jinha dInhA. baure barahi lagi tapu kInhA ..

sAchehu.N unha ke moha na mAyA. udAsIna dhanu dhAmu na jAyA ..

para ghara ghAlaka lAja na bhIrA. bAjha.N ki jAna prasava kai.n pIrA ..

jananihi bikala biloki bhavAnI. bolI juta bibeka mR^idu bAnI ..

asa bichAri sochahi mati mAtA. so na Tara_i jo racha_i bidhAtA ..

karama likhA jau bA_ura nAhU. tau kata dosu lagA_i_a kAhU ..

tumha sana miTahi.n ki bidhi ke a.nkA. mAtu byartha jani lehu kala.nkA ..

chha.n\. jani lehu mAtu kala.nku karunA pariharahu avasara nahI.n.

dukhu sukhu jo likhA lilAra hamare.n jAba jaha.N pA_uba tahI.n ..

suni umA bachana binIta komala sakala abalA sochahI.n ..

bahu bhA.Nti bidhihi lagA_i dUShana nayana bAri bimochahI.n ..

do\. tehi avasara nArada sahita aru riShi sapta sameta.

samAchAra suni tuhinagiri gavane turata niketa .. 97 ..

Page 30: Ramcharitmanas ITRANS

( 30 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

taba nArada sabahi samujhAvA. pUruba kathAprasa.ngu sunAvA ..

mayanA satya sunahu mama bAnI. jagada.nbA tava sutA bhavAnI ..

ajA anAdi sakti abinAsini. sadA sa.nbhu aradha.nga nivAsini ..

jaga sa.nbhava pAlana laya kArini. nija ichchhA lIlA bapu dhArini ..

janamI.n prathama dachchha gR^iha jA_I. nAmu satI su.ndara tanu pA_I ..

taha.Nhu.N satI sa.nkarahi bibAhI.n. kathA prasiddha sakala jaga mAhI.n ..

eka bAra Avata siva sa.ngA. dekhe_u raghukula kamala pata.ngA ..

bhaya_u mohu siva kahA na kInhA. bhrama basa beShu sIya kara lInhA ..

chha.n\. siya beShu satI jo kInha tehi aparAdha sa.nkara pariharI.n.

hara biraha.N jA_i bahori pitu ke.n jagya jogAnala jarI.n ..

aba janami tumhare bhavana nija pati lAgi dAruna tapu kiyA.

asa jAni sa.nsaya tajahu girijA sarbadA sa.nkara priyA ..

do\. suni nArada ke bachana taba saba kara miTA biShAda.

chhana mahu.N byApe_u sakala pura ghara ghara yaha sa.nbAda .. 98 ..

taba mayanA himava.ntu ana.nde. puni puni pArabatI pada ba.nde ..

nAri puruSha sisu jubA sayAne. nagara loga saba ati haraShAne ..

lage hona pura ma.ngalagAnA. saje sabahi hATaka ghaTa nAnA ..

bhA.Nti aneka bha_I jevarAnA. sUpasAstra jasa kachhu byavahArA ..

so jevanAra ki jA_i bakhAnI. basahi.n bhavana jehi.n mAtu bhavAnI ..

sAdara bole sakala barAtI. biShnu bira.nchi deva saba jAtI ..

bibidhi pA.Nti baiThI jevanArA. lAge parusana nipuna su_ArA ..

nAribR^i.nda sura jeva.Nta jAnI. lagI.n dena gArI.n mR^idu bAnI ..

chha.n\. gArI.n madhura svara dehi.n su.ndari bi.ngya bachana

sunAvahI.n.

bhojanu karahi.n sura ati bila.nbu binodu suni sachu pAvahI.n ..

jeva.Nta jo ba.Dhyo ana.ndu so mukha koTihU.N na parai kahyo.

achavA.Ni dInhe pAna gavane bAsa jaha.N jAko rahyo ..

do\. bahuri muninha himava.nta kahu.N lagana sunA_I A_i.

samaya biloki bibAha kara paTha_e deva bolA_i .. 99 ..

boli sakala sura sAdara lInhe. sabahi jathochita Asana dInhe ..

bedI beda bidhAna sa.NvArI. subhaga suma.ngala gAvahi.n nArI ..

si.nghAsanu ati dibya suhAvA. jA_i na barani bira.nchi banAvA ..

baiThe siva bipranha siru nA_I. hR^idaya.N sumiri nija prabhu raghurA_I ..

bahuri munIsanha umA bolA_I. kari si.ngAru sakhI.n lai A_I ..

dekhata rUpu sakala sura mohe. baranai chhabi asa jaga kabi ko hai ..

jagada.nbikA jAni bhava bhAmA. suranha manahi.n mana kInha pranAmA ..

su.ndaratA marajAda bhavAnI. jA_i na koTihu.N badana bakhAnI ..

chha.n\. koTihu.N badana nahi.n banai baranata jaga janani sobhA mahA.

sakuchahi.n kahata shruti seSha sArada ma.ndamati tulasI kahA ..

chhabikhAni mAtu bhavAni gavanI madhya ma.nDapa siva jahA.N ..

avaloki sakahi.n na sakucha pati pada kamala manu madhukaru tahA.N

..

Page 31: Ramcharitmanas ITRANS

( 31 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

do\. muni anusAsana ganapatihi pUje_u sa.nbhu bhavAni.

ko_u suni sa.nsaya karai jani sura anAdi jiya.N jAni .. 100 ..

jasi bibAha kai bidhi shruti gA_I. mahAmuninha so saba karavA_I ..

gahi girIsa kusa kanyA pAnI. bhavahi samarapI.n jAni bhavAnI ..

pAnigrahana jaba kInha mahesA. hi.nya.N haraShe taba sakala suresA ..

beda ma.ntra munibara uchcharahI.n. jaya jaya jaya sa.nkara sura karahI.n

..

bAjahi.n bAjana bibidha bidhAnA. sumanabR^iShTi nabha bhai bidhi nAnA ..

hara girijA kara bhaya_u bibAhU. sakala bhuvana bhari rahA uchhAhU ..

dAsI.n dAsa turaga ratha nAgA. dhenu basana mani bastu bibhAgA ..

anna kanakabhAjana bhari jAnA. dA_ija dInha na jA_i bakhAnA ..

chha.n\. dA_ija diyo bahu bhA.Nti puni kara jori himabhUdhara kahyo.

kA de_u.N pUranakAma sa.nkara charana pa.nkaja gahi rahyo ..

siva.N kR^ipAsAgara sasura kara sa.ntoShu saba bhA.Ntihi.n kiyo.

puni gahe pada pAthoja mayanA.N prema paripUrana hiyo ..

do\. nAtha umA mana prAna sama gR^ihaki.nkarI karehu.

chhamehu sakala aparAdha aba ho_i prasanna baru dehu .. 101 ..

bahu bidhi sa.nbhu sAsa samujhA_I. gavanI bhavana charana siru nA_I ..

jananI.n umA boli taba lInhI. lai uchha.nga su.ndara sikha dInhI ..

karehu sadA sa.nkara pada pUjA. nAridharamu pati de_u na dUjA ..

bachana kahata bhare lochana bArI. bahuri lA_i ura lInhi kumArI ..

kata bidhi sR^ijI.n nAri jaga mAhI.n. parAdhIna sapanehu.N sukhu nAhI.n ..

bhai ati prema bikala mahatArI. dhIraju kInha kusamaya bichArI ..

puni puni milati parati gahi charanA. parama prema kachhu jA_i na baranA

..

saba nArinha mili bheTi bhavAnI. jA_i janani ura puni lapaTAnI ..

chha.n\. jananihi bahuri mili chalI uchita asIsa saba kAhU.N da_I.n.

phiri phiri bilokati mAtu tana taba sakhI.n lai siva pahi.n ga_I ..

jAchaka sakala sa.ntoShi sa.nkaru umA sahita bhavana chale.

saba amara haraShe sumana baraShi nisAna nabha bAje bhale ..

do\. chale sa.nga himava.ntu taba pahu.NchAvana ati hetu.

bibidha bhA.Nti paritoShu kari bidA kInha bR^iShaketu .. 102 ..

turata bhavana A_e girirA_I. sakala saila sara li_e bolA_I ..

Adara dAna binaya bahumAnA. saba kara bidA kInha himavAnA ..

jabahi.n sa.nbhu kailAsahi.n A_e. sura saba nija nija loka sidhA_e ..

jagata mAtu pitu sa.nbhu bhavAnI. tehI si.ngAru na kaha_u.N bakhAnI ..

karahi.n bibidha bidhi bhoga bilAsA. gananha sameta basahi.n kailAsA ..

hara girijA bihAra nita naya_U. ehi bidhi bipula kAla chali gaya_U ..

taba janame_u ShaTabadana kumArA. tAraku asura samara jehi.n mArA ..

Agama nigama prasiddha purAnA. Shanmukha janmu sakala jaga jAnA ..

chha.n\. jagu jAna Shanmukha janmu karmu pratApu puruShArathu mahA.

Page 32: Ramcharitmanas ITRANS

( 32 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

tehi hetu mai.n bR^iShaketu suta kara charita sa.nchhepahi.n kahA ..

yaha umA sa.ngu bibAhu je nara nAri kahahi.n je gAvahI.n.

kalyAna kAja bibAha ma.ngala sarbadA sukhu pAvahI.n ..

do\. charita si.ndhu girijA ramana beda na pAvahi.n pAru.

baranai tulasIdAsu kimi ati matima.nda gavA.Nru .. 103 ..

sa.nbhu charita suni sarasa suhAvA. bharadvAja muni ati sukha pAvA ..

bahu lAlasA kathA para bA.DhI. nayananhi nIru romAvali ThA.DhI ..

prema bibasa mukha Ava na bAnI. dasA dekhi haraShe muni gyAnI ..

aho dhanya tava janmu munIsA. tumhahi prAna sama priya gaurIsA ..

siva pada kamala jinhahi rati nAhI.n. rAmahi te sapanehu.N na sohAhI.n ..

binu chhala bisvanAtha pada nehU. rAma bhagata kara lachchhana ehU ..

siva sama ko raghupati bratadhArI. binu agha tajI satI asi nArI ..

panu kari raghupati bhagati dekhA_I. ko siva sama rAmahi priya bhA_I ..

do\. prathamahi.n mai kahi siva charita bUjhA maramu tumhAra.

suchi sevaka tumha rAma ke rahita samasta bikAra .. 104 ..

mai.n jAnA tumhAra guna sIlA. kaha_u.N sunahu aba raghupati lIlA ..

sunu muni Aju samAgama tore.n. kahi na jA_i jasa sukhu mana more.n ..

rAma charita ati amita munisA. kahi na sakahi.n sata koTi ahIsA ..

tadapi jathAshruta kaha_u.N bakhAnI. sumiri girApati prabhu dhanupAnI ..

sArada dArunAri sama svAmI. rAmu sUtradhara a.ntarajAmI ..

jehi para kR^ipA karahi.n janu jAnI. kabi ura ajira nachAvahi.n bAnI ..

pranava_u.N so_i kR^ipAla raghunAthA. barana_u.N bisada tAsu guna gAthA ..

parama ramya giribaru kailAsU. sadA jahA.N siva umA nivAsU ..

do\. siddha tapodhana jogijana sUra ki.nnara munibR^i.nda.

basahi.n tahA.N sukR^itI sakala sevahi.n siba sukhaka.nda .. 105 ..

hari hara bimukha dharma rati nAhI.n. te nara taha.N sapanehu.N nahi.n

jAhI.n ..

tehi giri para baTa biTapa bisAlA. nita nUtana su.ndara saba kAlA ..

tribidha samIra susItali chhAyA. siva bishrAma biTapa shruti gAyA ..

eka bAra tehi tara prabhu gaya_U. taru biloki ura ati sukhu bhaya_U ..

nija kara DAsi nAgaripu chhAlA. baiThai sahajahi.n sa.nbhu kR^ipAlA ..

ku.nda i.ndu dara gaura sarIrA. bhuja prala.nba paridhana munichIrA ..

taruna aruna a.nbuja sama charanA. nakha duti bhagata hR^idaya tama haranA

..

bhujaga bhUti bhUShana tripurArI. Ananu sarada cha.nda chhabi hArI ..

do\. jaTA mukuTa surasarita sira lochana nalina bisAla.

nIlaka.nTha lAvanyanidhi soha bAlabidhu bhAla .. 106 ..

baiThe soha kAmaripu kaise.n. dhare.n sarIru sA.ntarasu jaise.n ..

pArabatI bhala avasaru jAnI. ga_I sa.nbhu pahi.n mAtu bhavAnI ..

jAni priyA Adaru ati kInhA. bAma bhAga Asanu hara dInhA ..

baiThI.n siva samIpa haraShA_I. pUruba janma kathA chita A_I ..

pati hiya.N hetu adhika anumAnI. bihasi umA bolI.n priya bAnI ..

kathA jo sakala loka hitakArI. so_i pUchhana chaha sailakumArI ..

Page 33: Ramcharitmanas ITRANS

( 33 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

bisvanAtha mama nAtha purArI. tribhuvana mahimA bidita tumhArI ..

chara aru achara nAga nara devA. sakala karahi.n pada pa.nkaja sevA ..

do\. prabhu samaratha sarbagya siva sakala kalA guna dhAma ..

joga gyAna bairAgya nidhi pranata kalapataru nAma .. 107 ..

jau.n mo para prasanna sukharAsI. jAni_a satya mohi nija dAsI ..

tau.n prabhu harahu mora agyAnA. kahi raghunAtha kathA bidhi nAnA ..

jAsu bhavanu surataru tara ho_I. sahi ki daridra janita dukhu so_I ..

sasibhUShana asa hR^idaya.N bichArI. harahu nAtha mama mati bhrama bhArI

..

prabhu je muni paramArathabAdI. kahahi.n rAma kahu.N brahma anAdI ..

sesa sAradA beda purAnA. sakala karahi.n raghupati guna gAnA ..

tumha puni rAma rAma dina rAtI. sAdara japahu ana.Nga ArAtI ..

rAmu so avadha nR^ipati suta so_I. kI aja aguna alakhagati ko_I ..

do\. jau.n nR^ipa tanaya ta brahma kimi nAri biraha.N mati bhori.

dekha charita mahimA sunata bhramati buddhi ati mori .. 108 ..

jau.n anIha byApaka bibhu ko_U. kabahu bujhA_i nAtha mohi so_U ..

agya jAni risa ura jani dharahU. jehi bidhi moha miTai so_i karahU ..

mai bana dIkhi rAma prabhutA_I. ati bhaya bikala na tumhahi sunA_I ..

tadapi malina mana bodhu na AvA. so phalu bhalI bhA.Nti hama pAvA ..

ajahU.N kachhu sa.nsa_u mana more. karahu kR^ipA binava_u.N kara jore.n ..

prabhu taba mohi bahu bhA.Nti prabodhA. nAtha so samujhi karahu jani

krodhA ..

taba kara asa bimoha aba nAhI.n. rAmakathA para ruchi mana mAhI.n ..

kahahu punIta rAma guna gAthA. bhujagarAja bhUShana suranAthA ..

do\. ba.nda_u pada dhari dharani siru binaya kara_u.N kara jori.

baranahu raghubara bisada jasu shruti siddhA.nta nichori .. 109 ..

jadapi joShitA nahi.n adhikArI. dAsI mana krama bachana tumhArI ..

gU.Dha_u tatva na sAdhu durAvahi.n. Arata adhikArI jaha.N pAvahi.n ..

ati Arati pUchha_u.N surarAyA. raghupati kathA kahahu kari dAyA ..

prathama so kArana kahahu bichArI. nirguna brahma saguna bapu dhArI ..

puni prabhu kahahu rAma avatArA. bAlacharita puni kahahu udArA ..

kahahu jathA jAnakI bibAhI.n. rAja tajA so dUShana kAhI.n ..

bana basi kInhe charita apArA. kahahu nAtha jimi rAvana mArA ..

rAja baiThi kInhI.n bahu lIlA. sakala kahahu sa.nkara sukhalIlA ..

do\. bahuri kahahu karunAyatana kInha jo acharaja rAma.

prajA sahita raghuba.nsamani kimi gavane nija dhAma .. 110 ..

puni prabhu kahahu so tatva bakhAnI. jehi.n bigyAna magana muni gyAnI ..

bhagati gyAna bigyAna birAgA. puni saba baranahu sahita bibhAgA ..

aura_u rAma rahasya anekA. kahahu nAtha ati bimala bibekA ..

jo prabhu mai.n pUchhA nahi ho_I. so_u dayAla rAkhahu jani go_I ..

tumha tribhuvana gura beda bakhAnA. Ana jIva pA.Nvara kA jAnA ..

prasna umA kai sahaja suhA_I. chhala bihIna suni siva mana bhA_I ..

hara hiya.N rAmacharita saba A_e. prema pulaka lochana jala chhA_e ..

Page 34: Ramcharitmanas ITRANS

( 34 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

shrIraghunAtha rUpa ura AvA. paramAna.nda amita sukha pAvA ..

do\. magana dhyAnarasa da.nDa juga puni mana bAhera kInha.

raghupati charita mahesa taba haraShita baranai lInha .. 111 ..

jhUThe_u satya jAhi binu jAne.n. jimi bhuja.nga binu raju pahichAne.n ..

jehi jAne.n jaga jA_i herA_I. jAge.n jathA sapana bhrama jA_I ..

ba.nda_u.N bAlarUpa so_I rAmU. saba sidhi sulabha japata jisu nAmU ..

ma.ngala bhavana ama.ngala hArI. drava_u so dasaratha ajira bihArI ..

kari pranAma rAmahi tripurArI. haraShi sudhA sama girA uchArI ..

dhanya dhanya girirAjakumArI. tumha samAna nahi.n ko_u upakArI ..

pU.Nchhehu raghupati kathA prasa.ngA. sakala loka jaga pAvani ga.ngA ..

tumha raghubIra charana anurAgI. kInhahu prasna jagata hita lAgI ..

do\. rAmakR^ipA te.n pArabati sapanehu.N tava mana mAhi.n.

soka moha sa.ndeha bhrama mama bichAra kachhu nAhi.n .. 112 ..

tadapi asa.nkA kInhihu so_I. kahata sunata saba kara hita ho_I ..

jinha hari kathA sunI nahi.n kAnA. shravana ra.ndhra ahibhavana samAnA ..

nayananhi sa.nta darasa nahi.n dekhA. lochana morapa.nkha kara lekhA ..

te sira kaTu tu.nbari samatUlA. je na namata hari gura pada mUlA ..

jinha haribhagati hR^idaya.N nahi.n AnI. jIvata sava samAna te_i prAnI ..

jo nahi.n kara_i rAma guna gAnA. jIha so dAdura jIha samAnA ..

kulisa kaThora niThura so_i chhAtI. suni haricharita na jo haraShAtI ..

girijA sunahu rAma kai lIlA. sura hita danuja bimohanasIlA ..

do\. rAmakathA suradhenu sama sevata saba sukha dAni.

satasamAja suraloka saba ko na sunai asa jAni .. 113 ..

rAmakathA su.ndara kara tArI. sa.nsaya bihaga uDAvanihArI ..

rAmakathA kali biTapa kuThArI. sAdara sunu girirAjakumArI ..

rAma nAma guna charita suhA_e. janama karama aganita shruti gA_e ..

jathA ana.nta rAma bhagavAnA. tathA kathA kIrati guna nAnA ..

tadapi jathA shruta jasi mati morI. kahiha_u.N dekhi prIti ati torI ..

umA prasna tava sahaja suhA_I. sukhada sa.ntasa.nmata mohi bhA_I ..

eka bAta nahi mohi sohAnI. jadapi moha basa kahehu bhavAnI ..

tuma jo kahA rAma ko_u AnA. jehi shruti gAva dharahi.n muni dhyAnA ..

do\. kahahi sunahi asa adhama nara grase je moha pisAcha.

pASha.nDI hari pada bimukha jAnahi.n jhUTha na sAcha .. 114 ..

agya akobida a.ndha abhAgI. kA_I biShaya mukara mana lAgI ..

la.npaTa kapaTI kuTila biseShI. sapanehu.N sa.ntasabhA nahi.n dekhI ..

kahahi.n te beda asa.nmata bAnI. jinha ke.n sUjha lAbhu nahi.n hAnI ..

mukara malina aru nayana bihInA. rAma rUpa dekhahi.n kimi dInA ..

jinha ke.n aguna na saguna bibekA. jalpahi.n kalpita bachana anekA ..

harimAyA basa jagata bhramAhI.n. tinhahi kahata kachhu aghaTita nAhI.n ..

bAtula bhUta bibasa matavAre. te nahi.n bolahi.n bachana bichAre ..

jinha kR^ita mahAmoha mada pAnA. tin kara kahA kari_a nahi.n kAnA ..

Page 35: Ramcharitmanas ITRANS

( 35 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

so\. asa nija hR^idaya.N bichAri taju sa.nsaya bhaju rAma pada.

sunu girirAja kumAri bhrama tama rabi kara bachana mama .. 115 ..

sagunahi agunahi nahi.n kachhu bhedA. gAvahi.n muni purAna budha bedA ..

aguna arupa alakha aja jo_I. bhagata prema basa saguna so ho_I ..

jo guna rahita saguna so_i kaise.n. jalu hima upala bilaga nahi.n jaise.n

..

jAsu nAma bhrama timira pata.ngA. tehi kimi kahi_a bimoha prasa.ngA ..

rAma sachchidAna.nda dinesA. nahi.n taha.N moha nisA lavalesA ..

sahaja prakAsarupa bhagavAnA. nahi.n taha.N puni bigyAna bihAnA ..

haraSha biShAda gyAna agyAnA. jIva dharma ahamiti abhimAnA ..

rAma brahma byApaka jaga jAnA. paramAnanda paresa purAnA ..

do\. puruSha prasiddha prakAsa nidhi pragaTa parAvara nAtha ..

raghukulamani mama svAmi so_i kahi siva.N nAya_u mAtha .. 116 ..

nija bhrama nahi.n samujhahi.n agyAnI. prabhu para moha dharahi.n ja.Da

prAnI ..

jathA gagana ghana paTala nihArI. jhA.Npe_u mAnu kahahi.n kubichArI ..

chitava jo lochana a.nguli lA_e.N. pragaTa jugala sasi tehi ke bhA_e.N ..

umA rAma biSha_ika asa mohA. nabha tama dhUma dhUri jimi sohA ..

biShaya karana sura jIva sametA. sakala eka te.n eka sachetA ..

saba kara parama prakAsaka jo_I. rAma anAdi avadhapati so_I ..

jagata prakAsya prakAsaka rAmU. mAyAdhIsa gyAna guna dhAmU ..

jAsu satyatA te.n jaDa mAyA. bhAsa satya iva moha sahAyA ..

do\. rajata sIpa mahu.N mAsa jimi jathA bhAnu kara bAri.

jadapi mR^iShA tihu.N kAla so_i bhrama na saka_i ko_u TAri .. 117 ..

ehi bidhi jaga hari Ashrita raha_I. jadapi asatya deta dukha aha_I ..

jau.n sapane.n sira kATai ko_I. binu jAge.n na dUri dukha ho_I ..

jAsu kR^ipA.N asa bhrama miTi jA_I. girijA so_i kR^ipAla raghurA_I ..

Adi a.nta ko_u jAsu na pAvA. mati anumAni nigama asa gAvA ..

binu pada chala_i suna_i binu kAnA. kara binu karama kara_i bidhi nAnA ..

Anana rahita sakala rasa bhogI. binu bAnI bakatA ba.Da jogI ..

tanu binu parasa nayana binu dekhA. graha_i ghrAna binu bAsa aseShA ..

asi saba bhA.Nti alaukika karanI. mahimA jAsu jA_i nahi.n baranI ..

do\. jehi imi gAvahi beda budha jAhi dharahi.n muni dhyAna ..

so_i dasaratha suta bhagata hita kosalapati bhagavAna .. 118 ..

kAsI.n marata ja.ntu avalokI. jAsu nAma bala kara_u.N bisokI ..

so_i prabhu mora charAchara svAmI. raghubara saba ura a.ntarajAmI ..

bibasahu.N jAsu nAma nara kahahI.n. janama aneka rachita agha dahahI.n ..

sAdara sumirana je nara karahI.n. bhava bAridhi gopada iva tarahI.n ..

rAma so paramAtamA bhavAnI. taha.N bhrama ati abihita tava bAnI ..

asa sa.nsaya Anata ura mAhI.n. gyAna birAga sakala guna jAhI.n ..

suni siva ke bhrama bha.njana bachanA. miTi gai saba kutaraka kai rachanA

..

bha_i raghupati pada prIti pratItI. dAruna asa.nbhAvanA bItI ..

Page 36: Ramcharitmanas ITRANS

( 36 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

do\. puni puni prabhu pada kamala gahi jori pa.nkaruha pAni.

bolI girijA bachana bara manahu.N prema rasa sAni .. 119 ..

sasi kara sama suni girA tumhArI. miTA moha saradAtapa bhArI ..

tumha kR^ipAla sabu sa.nsa_u hare_U. rAma svarupa jAni mohi pare_U ..

nAtha kR^ipA.N aba gaya_u biShAdA. sukhI bhaya_u.N prabhu charana prasAdA

..

aba mohi Apani ki.nkari jAnI. jadapi sahaja jaDa nAri ayAnI ..

prathama jo mai.n pUchhA so_i kahahU. jau.n mo para prasanna prabhu ahahU

..

rAma brahma chinamaya abinAsI. sarba rahita saba ura pura bAsI ..

nAtha dhare_u naratanu kehi hetU. mohi samujhA_i kahahu bR^iShaketU ..

umA bachana suni parama binItA. rAmakathA para prIti punItA ..

do\. hi.Nya.N haraShe kAmAri taba sa.nkara sahaja sujAna

bahu bidhi umahi prasa.nsi puni bole kR^ipAnidhAna .. 120(ka) ..

navAnhapArAyana,pahalA vishrAma

mAsapArAyaNa, chauthA vishrAma

so\. sunu subha kathA bhavAni rAmacharitamAnasa bimala.

kahA bhusu.nDi bakhAni sunA bihaga nAyaka garuDa .. 120(kha) ..

so sa.nbAda udAra jehi bidhi bhA Age.n kahaba.

sunahu rAma avatAra charita parama su.ndara anagha .. 120(ga) ..

hari guna nAma apAra kathA rUpa aganita amita.

mai.n nija mati anusAra kaha_u.N umA sAdara sunahu .. 120(gha ..

sunu girijA haricharita suhA_e. bipula bisada nigamAgama gA_e ..

hari avatAra hetu jehi ho_I. idamittha.n kahi jA_i na so_I ..

rAma atarkya buddhi mana bAnI. mata hamAra asa sunahi sayAnI ..

tadapi sa.nta muni beda purAnA. jasa kachhu kahahi.n svamati anumAnA ..

tasa mai.n sumukhi sunAva_u.N tohI. samujhi para_i jasa kArana mohI ..

jaba jaba ho_i dharama kai hAnI. bADhahi.n asura adhama abhimAnI ..

karahi.n anIti jA_i nahi.n baranI. sIdahi.n bipra dhenu sura dharanI ..

taba taba prabhu dhari bibidha sarIrA. harahi kR^ipAnidhi sajjana pIrA ..

do\. asura mAri thApahi.n suranha rAkhahi.n nija shruti setu.

jaga bistArahi.n bisada jasa rAma janma kara hetu .. 121 ..

so_i jasa gA_i bhagata bhava tarahI.n. kR^ipAsi.ndhu jana hita tanu

dharahI.n ..

rAma janama ke hetu anekA. parama bichitra eka te.n ekA ..

janama eka du_i kaha_u.N bakhAnI. sAvadhAna sunu sumati bhavAnI ..

dvArapAla hari ke priya do_U. jaya aru bijaya jAna saba ko_U ..

bipra shrApa te.n dUna_u bhA_I. tAmasa asura deha tinha pA_I ..

kanakakasipu aru hATaka lochana. jagata bidita surapati mada mochana ..

bija_I samara bIra bikhyAtA. dhari barAha bapu eka nipAtA ..

ho_i narahari dUsara puni mArA. jana prahalAda sujasa bistArA ..

Page 37: Ramcharitmanas ITRANS

( 37 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

do\. bha_e nisAchara jA_i te_i mahAbIra balavAna.

ku.nbhakarana rAvaNa subhaTa sura bija_I jaga jAna .. 122 .

mukuta na bha_e hate bhagavAnA. tIni janama dvija bachana pravAnA ..

eka bAra tinha ke hita lAgI. dhare_u sarIra bhagata anurAgI ..

kasyapa aditi tahA.N pitu mAtA. dasaratha kausalyA bikhyAtA ..

eka kalapa ehi bidhi avatArA. charitra pavitra ki_e sa.nsArA ..

eka kalapa sura dekhi dukhAre. samara jala.ndhara sana saba hAre ..

sa.nbhu kInha sa.ngrAma apArA. danuja mahAbala mara_i na mArA ..

parama satI asurAdhipa nArI. tehi bala tAhi na jitahi.n purArI ..

do\. chhala kari TAre_u tAsu brata prabhu sura kAraja kInha ..

jaba tehi jAne_u marama taba shrApa kopa kari dInha .. 123 ..

tAsu shrApa hari dInha pramAnA. kautukanidhi kR^ipAla bhagavAnA ..

tahA.N jala.ndhara rAvana bhaya_U. rana hati rAma parama pada daya_U ..

eka janama kara kArana ehA. jehi lAgi rAma dharI naradehA ..

prati avatAra kathA prabhu kerI. sunu muni baranI kabinha ghanerI ..

nArada shrApa dInha eka bArA. kalapa eka tehi lagi avatArA ..

girijA chakita bha_I suni bAnI. nArada biShnubhagata puni gyAni ..

kArana kavana shrApa muni dInhA. kA aparAdha ramApati kInhA ..

yaha prasa.nga mohi kahahu purArI. muni mana moha Acharaja bhArI ..

do\. bole bihasi mahesa taba gyAnI mU.Dha na ko_i.

jehi jasa raghupati karahi.n jaba so tasa tehi chhana ho_i ..

124(ka) ..

so\. kaha_u.N rAma guna gAtha bharadvAja sAdara sunahu.

bhava bha.njana raghunAtha bhaju tulasI taji mAna mada .. 124(kha)

..

himagiri guhA eka ati pAvani. baha samIpa surasarI suhAvani ..

Ashrama parama punIta suhAvA. dekhi devariShi mana ati bhAvA ..

nirakhi saila sari bipina bibhAgA. bhaya_u ramApati pada anurAgA ..

sumirata harihi shrApa gati bAdhI. sahaja bimala mana lAgi samAdhI ..

muni gati dekhi suresa DerAnA. kAmahi boli kInha samAnA ..

sahita sahAya jAhu mama hetU. chake_u haraShi hiya.N jalacharaketU ..

sunAsIra mana mahu.N asi trAsA. chahata devariShi mama pura bAsA ..

je kAmI lolupa jaga mAhI.n. kuTila kAka iva sabahi DerAhI.n ..

do\. sukha hA.Da lai bhAga saTha svAna nirakhi mR^igarAja.

chhIni le_i jani jAna ja.Da timi surapatihi na lAja .. 125 ..

tehi Ashramahi.n madana jaba gaya_U. nija mAyA.N basa.nta niramaya_U ..

kusumita bibidha biTapa bahura.ngA. kUjahi.n kokila gu.njahi bhR^i.ngA ..

chalI suhAvani tribidha bayArI. kAma kR^isAnu ba.DhAvanihArI ..

ra.nbhAdika suranAri nabInA . sakala asamasara kalA prabInA ..

karahi.n gAna bahu tAna tara.ngA. bahubidhi krI.Dahi pAni pata.ngA ..

dekhi sahAya madana haraShAnA. kInhesi puni prapa.ncha bidhi nAnA ..

kAma kalA kachhu munihi na byApI. nija bhaya.N Dare_u manobhava pApI ..

Page 38: Ramcharitmanas ITRANS

( 38 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

sIma ki chA.Npi saka_i ko_u tAsu. ba.Da rakhavAra ramApati jAsU ..

do\. sahita sahAya sabhIta ati mAni hAri mana maina.

gahesi jA_i muni charana taba kahi suThi Arata baina .. 126 ..

bhaya_u na nArada mana kachhu roShA. kahi priya bachana kAma paritoShA ..

nA_i charana siru Ayasu pA_I. gaya_u madana taba sahita sahA_I ..

muni susIlatA Apani karanI. surapati sabhA.N jA_i saba baranI ..

suni saba ke.n mana acharaju AvA. munihi prasa.nsi harihi siru nAvA ..

taba nArada gavane siva pAhI.n. jitA kAma ahamiti mana mAhI.n ..

mAra charita sa.nkarahi.n sunA_e. atipriya jAni mahesa sikhA_e ..

bAra bAra binava_u.N muni tohI.n. jimi yaha kathA sunAyahu mohI.n ..

timi jani harihi sunAvahu kabahU.N. chalehu.N prasa.nga durA_eDu tabahU.N

..

do\. sa.nbhu dInha upadesa hita nahi.n nAradahi sohAna.

bhAradvAja kautuka sunahu hari ichchhA balavAna .. 127 ..

rAma kInha chAhahi.n so_i ho_I. karai anyathA asa nahi.n ko_I ..

sa.nbhu bachana muni mana nahi.n bhA_e. taba bira.nchi ke loka sidhA_e ..

eka bAra karatala bara bInA. gAvata hari guna gAna prabInA ..

chhIrasi.ndhu gavane muninAthA. jaha.N basa shrInivAsa shrutimAthA ..

haraShi mile uThi ramAniketA. baiThe Asana riShihi sametA ..

bole bihasi charAchara rAyA. bahute dinana kInhi muni dAyA ..

kAma charita nArada saba bhAShe. jadyapi prathama baraji siva.N rAkhe ..

ati pracha.nDa raghupati kai mAyA. jehi na moha asa ko jaga jAyA ..

do\. rUkha badana kari bachana mR^idu bole shrIbhagavAna .

tumhare sumirana te.n miTahi.n moha mAra mada mAna .. 128 ..

sunu muni moha ho_i mana tAke.n. gyAna birAga hR^idaya nahi.n jAke ..

brahmacharaja brata rata matidhIrA. tumhahi ki kara_i manobhava pIrA ..

nArada kahe_u sahita abhimAnA. kR^ipA tumhAri sakala bhagavAnA ..

karunAnidhi mana dIkha bichArI. ura a.nkure_u garaba taru bhArI ..

begi so mai DAriha_u.N ukhArI. pana hamAra sevaka hitakArI ..

muni kara hita mama kautuka ho_I. avasi upAya karabi mai so_I ..

taba nArada hari pada sira nA_I. chale hR^idaya.N ahamiti adhikA_I ..

shrIpati nija mAyA taba prerI. sunahu kaThina karanI tehi kerI ..

do\. birache_u maga mahu.N nagara tehi.n sata jojana bistAra.

shrInivAsapura te.n adhika rachanA bibidha prakAra .. 129 ..

basahi.n nagara su.ndara nara nArI. janu bahu manasija rati tanudhArI ..

tehi.n pura basa_i sIlanidhi rAjA. aganita haya gaya sena samAjA ..

sata suresa sama bibhava bilAsA. rUpa teja bala nIti nivAsA ..

bisvamohanI tAsu kumArI. shrI bimoha jisu rUpu nihArI ..

so_i harimAyA saba guna khAnI. sobhA tAsu ki jA_i bakhAnI ..

kara_i svaya.nbara so nR^ipabAlA. A_e taha.N aganita mahipAlA ..

muni kautukI nagara tehi.n gaya_U. purabAsinha saba pUchhata bhaya_U ..

suni saba charita bhUpagR^iha.N A_e. kari pUjA nR^ipa muni baiThA_e ..

Page 39: Ramcharitmanas ITRANS

( 39 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

do\. Ani dekhA_I nAradahi bhUpati rAjakumAri.

kahahu nAtha guna doSha saba ehi ke hR^idaya.N bichAri .. 130 ..

dekhi rUpa muni birati bisArI. ba.DI bAra lagi rahe nihArI ..

lachchhana tAsu biloki bhulAne. hR^idaya.N haraSha nahi.n pragaTa bakhAne

..

jo ehi bara_i amara so_i ho_I. samarabhUmi tehi jIta na ko_I ..

sevahi.n sakala charAchara tAhI. bara_i sIlanidhi kanyA jAhI ..

lachchhana saba bichAri ura rAkhe. kachhuka banA_i bhUpa sana bhAShe ..

sutA sulachchhana kahi nR^ipa pAhI.n. nArada chale socha mana mAhI.n ..

karau.n jA_i so_i jatana bichArI. jehi prakAra mohi barai kumArI ..

japa tapa kachhu na ho_i tehi kAlA. he bidhi mila_i kavana bidhi bAlA ..

do\. ehi avasara chAhi_a parama sobhA rUpa bisAla.

jo biloki rIjhai ku_a.Nri taba melai jayamAla .. 131 ..

hari sana mAgau.n su.ndaratA_I. ho_ihi jAta gaharu ati bhA_I ..

more.n hita hari sama nahi.n ko_U. ehi avasara sahAya so_i ho_U ..

bahubidhi binaya kInhi tehi kAlA. pragaTe_u prabhu kautukI kR^ipAlA ..

prabhu biloki muni nayana ju.DAne. ho_ihi kAju hi_e.N haraShAne ..

ati Arati kahi kathA sunA_I. karahu kR^ipA kari hohu sahA_I ..

Apana rUpa dehu prabhu mohI. Ana bhA.Nti nahi.n pAvau.n ohI ..

jehi bidhi nAtha ho_i hita morA. karahu so begi dAsa mai.n torA ..

nija mAyA bala dekhi bisAlA. hiya.N ha.Nsi bole dInadayAlA ..

do\. jehi bidhi ho_ihi parama hita nArada sunahu tumhAra.

so_i hama karaba na Ana kachhu bachana na mR^iShA hamAra .. 132 ..

kupatha mAga ruja byAkula rogI. baida na de_i sunahu muni jogI ..

ehi bidhi hita tumhAra mai.n Thaya_U. kahi asa a.ntarahita prabhu bhaya_U

..

mAyA bibasa bha_e muni mU.DhA. samujhI nahi.n hari girA nigU.DhA ..

gavane turata tahA.N riShirA_I. jahA.N svaya.nbara bhUmi banA_I ..

nija nija Asana baiThe rAjA. bahu banAva kari sahita samAjA ..

muni mana haraSha rUpa ati more.n. mohi taji Anahi bArihi na bhore.n ..

muni hita kArana kR^ipAnidhAnA. dInha kurUpa na jA_i bakhAnA ..

so charitra lakhi kAhu.N na pAvA. nArada jAni sabahi.n sira nAvA ..

do\. rahe tahA.N du_i rudra gana te jAnahi.n saba bhe_u.

biprabeSha dekhata phirahi.n parama kautukI te_u .. 133 ..

je.nhi samAja bai.nThe muni jA_I. hR^idaya.N rUpa ahamiti adhikA_I ..

taha.N baiTha mahesa gana do_U. biprabeSha gati lakha_i na ko_U ..

karahi.n kUTi nAradahi sunA_I. nIki dInhi hari su.ndaratA_I ..

rIjhahi rAjaku_a.Nri chhabi dekhI. inhahi barihi hari jAni biseShI ..

munihi moha mana hAtha parA_e.N. ha.Nsahi.n sa.nbhu gana ati sachu pA_e.N

..

jadapi sunahi.n muni aTapaTi bAnI. samujhi na para_i buddhi bhrama sAnI ..

kAhu.N na lakhA so charita biseShA. so sarUpa nR^ipakanyA.N dekhA ..

markaTa badana bhaya.nkara dehI. dekhata hR^idaya.N krodha bhA tehI ..

Page 40: Ramcharitmanas ITRANS

( 40 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

do\. sakhI.n sa.nga lai ku_a.Nri taba chali janu rAjamarAla.

dekhata phira_i mahIpa saba kara saroja jayamAla .. 134 ..

jehi disi baiThe nArada phUlI. so disi dehi na bilokI bhUlI ..

puni puni muni ukasahi.n akulAhI.n. dekhi dasA hara gana musakAhI.n ..

dhari nR^ipatanu taha.N gaya_u kR^ipAlA. ku_a.Nri haraShi mele_u jayamAlA

..

dulahini lai ge lachchhinivAsA. nR^ipasamAja saba bhaya_u nirAsA ..

muni ati bikala mo.nha.N mati nAThI. mani giri ga_I chhUTi janu gA.NThI ..

taba hara gana bole musukA_I. nija mukha mukura bilokahu jA_I ..

asa kahi do_u bhAge bhaya.N bhArI. badana dIkha muni bAri nihArI ..

beShu biloki krodha ati bA.DhA. tinhahi sarApa dInha ati gA.DhA ..

do\. hohu nisAchara jA_i tumha kapaTI pApI do_u.

ha.Nsehu hamahi so lehu phala bahuri ha.Nsehu muni ko_u .. 135 ..

puni jala dIkha rUpa nija pAvA. tadapi hR^idaya.N sa.ntoSha na AvA ..

pharakata adhara kopa mana mAhI.n. sapadI chale kamalApati pAhI.n ..

deha_u.N shrApa ki mariha_u.N jA_I. jagata mora upahAsa karA_I ..

bIchahi.n pa.ntha mile danujArI. sa.nga ramA so_i rAjakumArI ..

bole madhura bachana surasA_I.n. muni kaha.N chale bikala kI nA_I.n ..

sunata bachana upajA ati krodhA. mAyA basa na rahA mana bodhA ..

para sa.npadA sakahu nahi.n dekhI. tumhare.n iriShA kapaTa biseShI ..

mathata si.ndhu rudrahi baurAyahu. suranha prerI biSha pAna karAyahu ..

do\. asura surA biSha sa.nkarahi Apu ramA mani chAru.

svAratha sAdhaka kuTila tumha sadA kapaTa byavahAru .. 136 ..

parama svata.ntra na sira para ko_I. bhAva_i manahi karahu tumha so_I ..

bhalehi ma.nda ma.ndehi bhala karahU. bisamaya haraSha na hiya.N kachhu

dharahU ..

Dahaki Dahaki parichehu saba kAhU. ati asa.nka mana sadA uchhAhU ..

karama subhAsubha tumhahi na bAdhA. aba lagi tumhahi na kAhU.N sAdhA ..

bhale bhavana aba bAyana dInhA. pAvahuge phala Apana kInhA ..

ba.nchehu mohi javani dhari dehA. so_i tanu dharahu shrApa mama ehA ..

kapi AkR^iti tumha kInhi hamArI. karihahi.n kIsa sahAya tumhArI ..

mama apakAra kInhI tumha bhArI. nArI biraha.N tumha hoba dukhArI ..

do\. shrApa sIsa dharI haraShi hiya.N prabhu bahu binatI kInhi.

nija mAyA kai prabalatA karaShi kR^ipAnidhi lInhi .. 137 ..

jaba hari mAyA dUri nivArI. nahi.n taha.N ramA na rAjakumArI ..

taba muni ati sabhIta hari charanA. gahe pAhi pranatArati haranA ..

mR^iShA ho_u mama shrApa kR^ipAlA. mama ichchhA kaha dInadayAlA ..

mai.n durbachana kahe bahutere. kaha muni pApa miTihi.n kimi mere ..

japahu jA_i sa.nkara sata nAmA. ho_ihi hR^idaya.N tura.nta bishrAmA ..

ko_u nahi.n siva samAna priya more.n. asi paratIti tajahu jani bhore.n ..

jehi para kR^ipA na karahi.n purArI. so na pAva muni bhagati hamArI ..

asa ura dhari mahi bicharahu jA_I. aba na tumhahi mAyA ni_arA_I ..

Page 41: Ramcharitmanas ITRANS

( 41 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

do\. bahubidhi munihi prabodhi prabhu taba bha_e a.ntaradhAna ..

satyaloka nArada chale karata rAma guna gAna .. 138 ..

hara gana munihi jAta patha dekhI. bigatamoha mana haraSha biseShI ..

ati sabhIta nArada pahi.n A_e. gahi pada Arata bachana sunA_e ..

hara gana hama na bipra munirAyA. ba.Da aparAdha kInha phala pAyA ..

shrApa anugraha karahu kR^ipAlA. bole nArada dInadayAlA ..

nisichara jA_i hohu tumha do_U. baibhava bipula teja bala ho_U ..

bhujabala bisva jitaba tumha jahi_A. dharihahi.n biShnu manuja tanu

tahi_A.

samara marana hari hAtha tumhArA. ho_ihahu mukuta na puni sa.nsArA ..

chale jugala muni pada sira nA_I. bha_e nisAchara kAlahi pA_I ..

do\. eka kalapa ehi hetu prabhu lInha manuja avatAra.

sura ra.njana sajjana sukhada hari bha.njana bhubi bhAra .. 139 ..

ehi bidhi janama karama hari kere. su.ndara sukhada bichitra ghanere ..

kalapa kalapa prati prabhu avatarahI.n. chAru charita nAnAbidhi karahI.n

..

taba taba kathA munIsanha gA_I. parama punIta praba.ndha banA_I ..

bibidha prasa.nga anUpa bakhAne. karahi.n na suni Acharaju sayAne ..

hari ana.nta harikathA ana.ntA. kahahi.n sunahi.n bahubidhi saba sa.ntA ..

rAmacha.ndra ke charita suhA_e. kalapa koTi lagi jAhi.n na gA_e ..

yaha prasa.nga mai.n kahA bhavAnI. harimAyA.N mohahi.n muni gyAnI ..

prabhu kautukI pranata hitakArI .. sevata sulabha sakala dukha hArI ..

so\. sura nara muni ko_u nAhi.n jehi na moha mAyA prabala ..

asa bichAri mana mAhi.n bhaji_a mahAmAyA patihi .. 140 ..

apara hetu sunu sailakumArI. kaha_u.N bichitra kathA bistArI ..

jehi kArana aja aguna arUpA. brahma bhaya_u kosalapura bhUpA ..

jo prabhu bipina phirata tumha dekhA. ba.ndhu sameta dhare.n munibeShA ..

jAsu charita avaloki bhavAnI. satI sarIra rahihu baurAnI ..

ajahu.N na chhAyA miTati tumhArI. tAsu charita sunu bhrama ruja hArI ..

lIlA kInhi jo tehi.n avatArA. so saba kahiha_u.N mati anusArA ..

bharadvAja suni sa.nkara bAnI. sakuchi saprema umA musakAnI ..

lage bahuri barane bR^iShaketU. so avatAra bhaya_u jehi hetU ..

do\. so mai.n tumha sana kaha_u.N sabu sunu munIsa mana lA_I ..

rAma kathA kali mala harani ma.ngala karani suhA_i .. 141 ..

svAya.nbhU manu aru satarUpA. jinha te.n bhai narasR^iShTi anUpA ..

da.npati dharama Acharana nIkA. ajahu.N gAva shruti jinha kai lIkA ..

nR^ipa uttAnapAda suta tAsU. dhruva hari bhagata bhaya_u suta jAsU ..

laghu suta nAma priyrabrata tAhI. beda purAna prasa.nsahi jAhI ..

devahUti puni tAsu kumArI. jo muni kardama kai priya nArI ..

Adideva prabhu dInadayAlA. jaThara dhare_u jehi.n kapila kR^ipAlA ..

sA.nkhya sAstra jinha pragaTa bakhAnA. tatva bichAra nipuna bhagavAnA ..

tehi.n manu rAja kInha bahu kAlA. prabhu Ayasu saba bidhi pratipAlA ..

so\. ho_i na biShaya birAga bhavana basata bhA chauthapana.

Page 42: Ramcharitmanas ITRANS

( 42 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

hR^idaya.N bahuta dukha lAga janama gaya_u haribhagati binu .. 142

..

barabasa rAja sutahi taba dInhA. nAri sameta gavana bana kInhA ..

tIratha bara naimiSha bikhyAtA. ati punIta sAdhaka sidhi dAtA ..

basahi.n tahA.N muni siddha samAjA. taha.N hiya.N haraShi chale_u manu

rAjA ..

pa.ntha jAta sohahi.n matidhIrA. gyAna bhagati janu dhare.n sarIrA ..

pahu.Nche jA_i dhenumati tIrA. haraShi nahAne niramala nIrA ..

A_e milana siddha muni gyAnI. dharama dhura.ndhara nR^ipariShi jAnI ..

jaha.N ja.Nha tIratha rahe suhA_e. muninha sakala sAdara karavA_e ..

kR^isa sarIra munipaTa paridhAnA. sata samAja nita sunahi.n purAnA .

do\. dvAdasa achchhara ma.ntra puni japahi.n sahita anurAga.

bAsudeva pada pa.nkaruha da.npati mana ati lAga .. 143 ..

karahi.n ahAra sAka phala ka.ndA. sumirahi.n brahma sachchidAna.ndA ..

puni hari hetu karana tapa lAge. bAri adhAra mUla phala tyAge ..

ura abhilASha ni.nra.ntara ho_I. dekhA nayana parama prabhu so_I ..

aguna akha.nDa ana.nta anAdI. jehi chi.ntahi.n paramArathabAdI ..

neti neti jehi beda nirUpA. nijAna.nda nirupAdhi anUpA ..

sa.nbhu bira.nchi biShnu bhagavAnA. upajahi.n jAsu a.nsa te.n nAnA ..

aise_u prabhu sevaka basa aha_I. bhagata hetu lIlAtanu gaha_I ..

jau.n yaha bachana satya shruti bhAShA. tau hamAra pUjahi abhilAShA ..

do\. ehi bidhi bIte.n baraSha ShaTa sahasa bAri AhAra.

sa.nbata sapta sahastra puni rahe samIra adhAra .. 144 ..

baraSha sahasa dasa tyAge_u so_U. ThA.Dhe rahe eka pada do_U ..

bidhi hari tapa dekhi apArA. manu samIpa A_e bahu bArA ..

mAgahu bara bahu bhA.Nti lobhA_e. parama dhIra nahi.n chalahi.n chalA_e ..

asthimAtra ho_i rahe sarIrA. tadapi manAga manahi.n nahi.n pIrA ..

prabhu sarbagya dAsa nija jAnI. gati ananya tApasa nR^ipa rAnI ..

mAgu mAgu baru bhai nabha bAnI. parama gabhIra kR^ipAmR^ita sAnI ..

mR^itaka ji_Avani girA suhA_I. shrabana ra.ndhra ho_i ura jaba A_I ..

hraShTapuShTa tana bha_e suhA_e. mAnahu.N abahi.n bhavana te A_e ..

do\. shravana sudhA sama bachana suni pulaka praphullita gAta.

bole manu kari da.nDavata prema na hR^idaya.N samAta .. 145 ..

sunu sevaka surataru suradhenu. bidhi hari hara ba.ndita pada renU ..

sevata sulabha sakala sukha dAyaka. pranatapAla sacharAchara nAyaka ..

jau.n anAtha hita hama para nehU. tau prasanna ho_i yaha bara dehU ..

jo sarUpa basa siva mana mAhI.n. jehi kArana muni jatana karAhI.n ..

jo bhusu.nDi mana mAnasa ha.nsA. saguna aguna jehi nigama prasa.nsA ..

dekhahi.n hama so rUpa bhari lochana. kR^ipA karahu pranatArati mochana ..

da.npati bachana parama priya lAge. mudula binIta prema rasa pAge ..

bhagata bachhala prabhu kR^ipAnidhAnA. bisvabAsa pragaTe bhagavAnA ..

do\. nIla saroruha nIla mani nIla nIradhara syAma.

lAjahi.n tana sobhA nirakhi koTi koTi sata kAma .. 146 ..

Page 43: Ramcharitmanas ITRANS

( 43 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

sarada maya.nka badana chhabi sI.nvA. chAru kapola chibuka dara grIvA ..

adhara aruna rada su.ndara nAsA. bidhu kara nikara bini.ndaka hAsA ..

nava abu.nja a.nbaka chhabi nIkI. chitavani lalita bhAva.NtI jI kI ..

bhukuTi manoja chApa chhabi hArI. tilaka lalATa paTala dutikArI ..

ku.nDala makara mukuTa sira bhrAjA. kuTila kesa janu madhupa samAjA ..

ura shrIbatsa ruchira banamAlA. padika hAra bhUShana manijAlA ..

kehari ka.ndhara chAru jane_u. bAhu bibhUShana su.ndara te_U ..

kari kara sari subhaga bhujada.nDA. kaTi niSha.nga kara sara koda.nDA ..

do\. taDita bini.ndaka pIta paTa udara rekha bara tIni ..

nAbhi manohara leti janu jamuna bhava.Nra chhabi chhIni .. 147 ..

pada rAjIva barani nahi jAhI.n. muni mana madhupa basahi.n jenha mAhI.n ..

bAma bhAga sobhati anukUlA. Adisakti chhabinidhi jagamUlA ..

jAsu a.nsa upajahi.n gunakhAnI. aganita lachchhi umA brahmAnI ..

bhR^ikuTi bilAsa jAsu jaga ho_I. rAma bAma disi sItA so_I ..

chhabisamudra hari rUpa bilokI. ekaTaka rahe nayana paTa rokI ..

chitavahi.n sAdara rUpa anUpA. tR^ipti na mAnahi.n manu satarUpA ..

haraSha bibasa tana dasA bhulAnI. pare da.nDa iva gahi pada pAnI ..

sira parase prabhu nija kara ka.njA. turata uThA_e karunApu.njA ..

do\. bole kR^ipAnidhAna puni ati prasanna mohi jAni.

mAgahu bara jo_i bhAva mana mahAdAni anumAni .. 148 ..

suni prabhu bachana jori juga pAnI. dhari dhIraju bolI mR^idu bAnI ..

nAtha dekhi pada kamala tumhAre. aba pUre saba kAma hamAre ..

eka lAlasA ba.Di ura mAhI. sugama agama kahi jAta so nAhI.n ..

tumhahi deta ati sugama gosA_I.n. agama lAga mohi nija kR^ipanA_I.n ..

jathA daridra bibudhataru pA_I. bahu sa.npati mAgata sakuchA_I ..

tAsu prabhA jAna nahi.n so_I. tathA hR^idaya.N mama sa.nsaya ho_I ..

so tumha jAnahu a.ntarajAmI. puravahu mora manoratha svAmI ..

sakucha bihA_i mAgu nR^ipa mohi. more.n nahi.n adeya kachhu tohI ..

do\. dAni siromani kR^ipAnidhi nAtha kaha_u.N satibhA_u ..

chAha_u.N tumhahi samAna suta prabhu sana kavana durA_u .. 149 ..

dekhi prIti suni bachana amole. evamastu karunAnidhi bole ..

Apu sarisa khojau.n kaha.N jA_I. nR^ipa tava tanaya hoba mai.n A_I ..

satarUpahi biloki kara jore.n. debi mAgu baru jo ruchi tore ..

jo baru nAtha chatura nR^ipa mAgA. so_i kR^ipAla mohi ati priya lAgA ..

prabhu para.ntu suThi hoti DhiThA_I. jadapi bhagata hita tumhahi sohA_I ..

tumha brahmAdi janaka jaga svAmI. brahma sakala ura a.ntarajAmI ..

asa samujhata mana sa.nsaya ho_I. kahA jo prabhu pravAna puni so_I ..

je nija bhagata nAtha tava ahahI.n. jo sukha pAvahi.n jo gati lahahI.n ..

do\. so_i sukha so_i gati so_i bhagati so_i nija charana sanehu ..

so_i bibeka so_i rahani prabhu hamahi kR^ipA kari dehu .. 150 ..

sunu mR^idu gU.Dha ruchira bara rachanA. kR^ipAsi.ndhu bole mR^idu bachanA

..

Page 44: Ramcharitmanas ITRANS

( 44 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

jo kachhu ruchi tumhera mana mAhI.n. mai.n so dInha saba sa.nsaya nAhI.n

..

mAtu bibeka alokika tore.n. kabahu.N na miTihi anugraha more.n .

ba.ndi charana manu kahe_u bahorI. avara eka binati prabhu morI ..

suta biSha_ika tava pada rati ho_U. mohi ba.Da mU.Dha kahai kina ko_U ..

mani binu phani jimi jala binu mInA. mama jIvana timi tumhahi adhInA ..

asa baru mAgi charana gahi rahe_U. evamastu karunAnidhi kahe_U ..

aba tumha mama anusAsana mAnI. basahu jA_i surapati rajadhAnI ..

so\. taha.N kari bhoga bisAla tAta ga_u.N kachhu kAla puni.

ho_ihahu avadha bhu_Ala taba mai.n hoba tumhAra suta .. 151 ..

ichchhAmaya narabeSha sa.NvAre.n. ho_iha_u.N pragaTa niketa tumhAre ..

a.nsanha sahita deha dhari tAtA. kariha_u.N charita bhagata sukhadAtA ..

je suni sAdara nara ba.DabhAgI. bhava tarihahi.n mamatA mada tyAgI ..

Adisakti jehi.n jaga upajAyA. so_u avatarihi mori yaha mAyA ..

pura_uba mai.n abhilASha tumhArA. satya satya pana satya hamArA ..

puni puni asa kahi kR^ipAnidhAnA. a.ntaradhAna bha_e bhagavAnA ..

da.npati ura dhari bhagata kR^ipAlA. tehi.n Ashrama nivase kachhu kAlA ..

samaya pA_i tanu taji anayAsA. jA_i kInha amarAvati bAsA ..

do\. yaha itihAsa punIta ati umahi kahI bR^iShaketu.

bharadvAja sunu apara puni rAma janama kara hetu .. 152 ..

mAsapArAyaNa,pA.NchavA.N vishrAma

sunu muni kathA punIta purAnI. jo girijA prati sa.nbhu bakhAnI ..

bisva bidita eka kaikaya desU. satyaketu taha.N basa_i naresU ..

dharama dhura.ndhara nIti nidhAnA. teja pratApa sIla balavAnA ..

tehi ke.n bha_e jugala suta bIrA. saba guna dhAma mahA ranadhIrA ..

rAja dhanI jo jeTha suta AhI. nAma pratApabhAnu asa tAhI ..

apara sutahi arimardana nAmA. bhujabala atula achala sa.ngrAmA ..

bhA_ihi bhA_ihi parama samItI. sakala doSha chhala barajita prItI ..

jeThe sutahi rAja nR^ipa dInhA. hari hita Apu gavana bana kInhA ..

do\. jaba pratAparabi bhaya_u nR^ipa phirI dohA_I desa.

prajA pAla ati bedabidhi katahu.N nahI.n agha lesa .. 153 ..

nR^ipa hitakAraka sachiva sayAnA. nAma dharamaruchi sukra samAnA ..

sachiva sayAna ba.ndhu balabIrA. Apu pratApapu.nja ranadhIrA ..

sena sa.nga chatura.nga apArA. amita subhaTa saba samara jujhArA ..

sena biloki rA_u haraShAnA. aru bAje gahagahe nisAnA ..

bijaya hetu kaTaka_I banA_I. sudina sAdhi nR^ipa chale_u bajA_I ..

ja.Nha taha.N parI.n aneka larA_I.n. jIte sakala bhUpa bari_A_I ..

sapta dIpa bhujabala basa kInhe. lai lai da.nDa chhA.Di nR^ipa dInhe.n ..

sakala avani ma.nDala tehi kAlA. eka pratApabhAnu mahipAlA ..

do\. svabasa bisva kari bAhubala nija pura kInha prabesu.

aratha dharama kAmAdi sukha seva_i samaya.N naresu .. 154 ..

Page 45: Ramcharitmanas ITRANS

( 45 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

bhUpa pratApabhAnu bala pA_I. kAmadhenu bhai bhUmi suhA_I ..

saba dukha barajita prajA sukhArI. dharamasIla su.ndara nara nArI ..

sachiva dharamaruchi hari pada prItI. nR^ipa hita hetu sikhava nita nItI

..

gura sura sa.nta pitara mahidevA. kara_i sadA nR^ipa saba kai sevA ..

bhUpa dharama je beda bakhAne. sakala kara_i sAdara sukha mAne ..

dina prati deha bibidha bidhi dAnA. sunahu sAstra bara beda purAnA ..

nAnA bApI.n kUpa ta.DAgA. sumana bATikA su.ndara bAgA ..

biprabhavana surabhavana suhA_e. saba tIrathanha bichitra banA_e ..

do\. ja.Nha lagi kahe purAna shruti eka eka saba jAga.

bAra sahastra sahastra nR^ipa ki_e sahita anurAga .. 155 ..

hR^idaya.N na kachhu phala anusa.ndhAnA. bhUpa bibekI parama sujAnA ..

kara_i je dharama karama mana bAnI. bAsudeva arpita nR^ipa gyAnI ..

cha.Dhi bara bAji bAra eka rAjA. mR^igayA kara saba sAji samAjA ..

bi.ndhyAchala gabhIra bana gaya_U. mR^iga punIta bahu mArata bhaya_U ..

phirata bipina nR^ipa dIkha barAhU. janu bana dure_u sasihi grasi rAhU ..

ba.Da bidhu nahi samAta mukha mAhI.n. manahu.N krodhabasa ugilata nAhI.n

..

kola karAla dasana chhabi gA_I. tanu bisAla pIvara adhikA_I ..

ghurughurAta haya Arau pA_e.N. chakita bilokata kAna uThA_e.N ..

do\. nIla mahIdhara sikhara sama dekhi bisAla barAhu.

chapari chale_u haya suTuki nR^ipa hA.Nki na ho_i nibAhu .. 156 ..

Avata dekhi adhika rava bAjI. chale_u barAha maruta gati bhAjI ..

turata kInha nR^ipa sara sa.ndhAnA. mahi mili gaya_u bilokata bAnA ..

taki taki tIra mahIsa chalAvA. kari chhala su_ara sarIra bachAvA ..

pragaTata durata jA_i mR^iga bhAgA. risa basa bhUpa chale_u sa.nga lAgA ..

gaya_u dUri ghana gahana barAhU. jaha.N nAhina gaja bAji nibAhU ..

ati akela bana bipula kalesU. tadapi na mR^iga maga taja_i naresU ..

kola biloki bhUpa ba.Da dhIrA. bhAgi paiTha giriguhA.N gabhIrA ..

agama dekhi nR^ipa ati pachhitA_I. phire_u mahAbana pare_u bhulA_I ..

do\. kheda khinna chhuddhita tR^iShita rAjA bAji sameta.

khojata byAkula sarita sara jala binu bhaya_u acheta .. 157 ..

phirata bipina Ashrama eka dekhA. taha.N basa nR^ipati kapaTa munibeShA ..

jAsu desa nR^ipa lInha chha.DA_I. samara sena taji gaya_u parA_I ..

samaya pratApabhAnu kara jAnI. Apana ati asamaya anumAnI ..

gaya_u na gR^iha mana bahuta galAnI. milA na rAjahi nR^ipa abhimAnI ..

risa ura mAri ra.nka jimi rAjA. bipina basa_i tApasa ke.n sAjA ..

tAsu samIpa gavana nR^ipa kInhA. yaha pratAparabi tehi taba chInhA ..

rA_u tR^iShita nahi so pahichAnA. dekhi subeSha mahAmuni jAnA ..

utari turaga te.n kInha pranAmA. parama chatura na kahe_u nija nAmA ..

do0 bhUpati tR^iShita biloki tehi.n sarabaru dInha dekhA_i.

majjana pAna sameta haya kInha nR^ipati haraShA_i .. 158 ..

gai shrama sakala sukhI nR^ipa bhaya_U. nija Ashrama tApasa lai gaya_U ..

Page 46: Ramcharitmanas ITRANS

( 46 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

Asana dInha asta rabi jAnI. puni tApasa bole_u mR^idu bAnI ..

ko tumha kasa bana phirahu akele.n. su.ndara jubA jIva parahele.n ..

chakrabarti ke lachchhana tore.n. dekhata dayA lAgi ati more.n ..

nAma pratApabhAnu avanIsA. tAsu sachiva mai.n sunahu munIsA ..

phirata ahere.n pare_u.N bhulA_I. baDe bhAga dekha_u.N pada A_I ..

hama kaha.N durlabha darasa tumhArA. jAnata hau.n kachhu bhala honihArA ..

kaha muni tAta bhaya_u a.NdhiyArA. jojana sattari nagaru tumhArA ..

do\. nisA ghora gambhIra bana pa.ntha na sunahu sujAna.

basahu Aju asa jAni tumha jA_ehu hota bihAna .. 159(ka) ..

tulasI jasi bhavatabyatA taisI mila_i sahA_i.

Apunu Ava_i tAhi pahi.n tAhi tahA.N lai jA_i .. 159(kha) ..

bhalehi.n nAtha Ayasu dhari sIsA. bA.Ndhi turaga taru baiTha mahIsA ..

nR^ipa bahu bhAti prasa.nse_u tAhI. charana ba.ndi nija bhAgya sarAhI ..

puni bole mR^idu girA suhA_I. jAni pitA prabhu kara_u.N DhiThA_I ..

mohi munisa suta sevaka jAnI. nAtha nAma nija kahahu bakhAnI ..

tehi na jAna nR^ipa nR^ipahi so jAnA. bhUpa suhrada so kapaTa sayAnA ..

bairI puni chhatrI puni rAjA. chhala bala kInha chaha_i nija kAjA ..

samujhi rAjasukha dukhita arAtI. avA.N anala iva sulaga_i chhAtI ..

sarala bachana nR^ipa ke suni kAnA. bayara sa.NbhAri hR^idaya.N haraShAnA

..

do\. kapaTa bori bAnI mR^idula bole_u juguti sameta.

nAma hamAra bhikhAri aba nirdhana rahita niketi .. 160 ..

kaha nR^ipa je bigyAna nidhAnA. tumha sArikhe galita abhimAnA ..

sadA rahahi apanapau durA_e.N. saba bidhi kusala kubeSha banA_e.N ..

tehi te.n kahahi sa.nta shruti Tere.n. parama aki.nchana priya hari kere.n

..

tumha sama adhana bhikhAri agehA. hota bira.nchi sivahi sa.ndehA ..

josi sosi tava charana namAmI. mo para kR^ipA kari_a aba svAmI ..

sahaja prIti bhUpati kai dekhI. Apu biShaya bisvAsa biseShI ..

saba prakAra rAjahi apanA_I. bole_u adhika saneha janA_I ..

sunu satibhA_u kaha_u.N mahipAlA. ihA.N basata bIte bahu kAlA ..

do\. aba lagi mohi na mile_u ko_u mai.n na janAva_u.N kAhu.

lokamAnyatA anala sama kara tapa kAnana dAhu .. 161(ka) ..

so\. tulasI dekhi subeShu bhUlahi.n mU.Dha na chatura nara.

su.ndara kekihi pekhu bachana sudhA sama asana ahi .. 161(kha)

tAte.n guputa raha_u.N jaga mAhI.n. hari taji kimapi prayojana nAhI.n ..

prabhu jAnata saba binahi.n janA_e.N. kahahu kavani sidhi loka rijhA_e.N

..

tumha suchi sumati parama priya more.n. prIti pratIti mohi para tore.n ..

aba jau.n tAta durAva_u.N tohI. dAruna doSha ghaTa_i ati mohI ..

jimi jimi tApasu katha_i udAsA. timi timi nR^ipahi upaja bisvAsA ..

Page 47: Ramcharitmanas ITRANS

( 47 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

dekhA svabasa karma mana bAnI. taba bolA tApasa bagadhyAnI ..

nAma hamAra ekatanu bhA_I. suni nR^ipa bole puni siru nA_I ..

kahahu nAma kara aratha bakhAnI. mohi sevaka ati Apana jAnI ..

do\. AdisR^iShTi upajI jabahi.n taba utapati bhai mori.

nAma ekatanu hetu tehi deha na dharI bahori .. 162 ..

jani Acharuja karahu mana mAhI.n. suta tapa te.n durlabha kachhu nAhI.n ..

tapabala te.n jaga sR^ija_i bidhAtA. tapabala biShnu bha_e paritrAtA ..

tapabala sa.nbhu karahi.n sa.nghArA. tapa te.n agama na kachhu sa.nsArA ..

bhaya_u nR^ipahi suni ati anurAgA. kathA purAtana kahai so lAgA ..

karama dharama itihAsa anekA. kara_i nirUpana birati bibekA ..

udabhava pAlana pralaya kahAnI. kahesi amita Acharaja bakhAnI ..

suni mahipa tApasa basa bhaya_U. Apana nAma kahata taba laya_U ..

kaha tApasa nR^ipa jAna_u.N tohI. kInhehu kapaTa lAga bhala mohI ..

so\. sunu mahIsa asi nIti jaha.N taha.N nAma na kahahi.n nR^ipa.

mohi tohi para ati prIti so_i chaturatA bichAri tava .. 163 ..

nAma tumhAra pratApa dinesA. satyaketu tava pitA naresA ..

gura prasAda saba jAni_a rAjA. kahi_a na Apana jAni akAjA ..

dekhi tAta tava sahaja sudhA_I. prIti pratIti nIti nipunA_I ..

upaji pari mamatA mana more.n. kaha_u.N kathA nija pUchhe tore.n ..

aba prasanna mai.n sa.nsaya nAhI.n. mAgu jo bhUpa bhAva mana mAhI.n ..

suni subachana bhUpati haraShAnA. gahi pada binaya kInhi bidhi nAnA ..

kR^ipAsi.ndhu muni darasana tore.n. chAri padAratha karatala more.n ..

prabhuhi tathApi prasanna bilokI. mAgi agama bara ho_u.N asokI ..

do\. jarA marana dukha rahita tanu samara jitai jani ko_u.

ekachhatra ripuhIna mahi rAja kalapa sata ho_u .. 164 ..

kaha tApasa nR^ipa aise_i ho_U. kArana eka kaThina sunu so_U ..

kAla_u tu_a pada nA_ihi sIsA. eka biprakula chhA.Di mahIsA ..

tapabala bipra sadA bari_ArA. tinha ke kopa na ko_u rakhavArA ..

jau.n bipranha saba karahu naresA. tau tu_a basa bidhi biShnu mahesA ..

chala na brahmakula sana bari_A_I. satya kaha_u.N do_u bhujA uThA_I ..

bipra shrApa binu sunu mahipAlA. tora nAsa nahi kavanehu.N kAlA ..

haraShe_u rA_u bachana suni tAsU. nAtha na ho_i mora aba nAsU ..

tava prasAda prabhu kR^ipAnidhAnA. mo kahu.N sarba kAla kalyAnA ..

do\. evamastu kahi kapaTamuni bolA kuTila bahori.

milaba hamAra bhulAba nija kahahu ta hamahi na khori .. 165 ..

tAte.n mai tohi baraja_u.N rAjA. kahe.n kathA tava parama akAjA ..

chhaThe.n shravana yaha parata kahAnI. nAsa tumhAra satya mama bAnI ..

yaha pragaTe.n athavA dvijashrApA. nAsa tora sunu bhAnupratApA ..

Ana upAya.N nidhana tava nAhI.n. jau.n hari hara kopahi.n mana mAhI.n ..

satya nAtha pada gahi nR^ipa bhAShA. dvija gura kopa kahahu ko rAkhA ..

rAkha_i gura jau.n kopa bidhAtA. gura birodha nahi.n ko_u jaga trAtA ..

jau.n na chalaba hama kahe tumhAre.n. ho_u nAsa nahi.n socha hamAre.n ..

Page 48: Ramcharitmanas ITRANS

( 48 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

ekahi.n Dara Darapata mana morA. prabhu mahideva shrApa ati ghorA ..

do\. hohi.n bipra basa kavana bidhi kahahu kR^ipA kari so_u.

tumha taji dInadayAla nija hitU na dekha_u.N ko_u.N .. 166 ..

sunu nR^ipa bibidha jatana jaga mAhI.n. kaShTasAdhya puni hohi.n ki nAhI.n

..

aha_i eka ati sugama upA_I. tahA.N para.ntu eka kaThinA_I ..

mama AdhIna juguti nR^ipa so_I. mora jAba tava nagara na ho_I ..

Aju lage.n aru jaba te.n bhaya_U.N. kAhU ke gR^iha grAma na gaya_U.N ..

jau.n na jA_u.N tava ho_i akAjU. banA A_i asama.njasa AjU ..

suni mahIsa bole_u mR^idu bAnI. nAtha nigama asi nIti bakhAnI ..

ba.De saneha laghunha para karahI.n. giri nija sirani sadA tR^ina

dharahI.n ..

jaladhi agAdha mauli baha phenU. sa.ntata dharani dharata sira renU ..

do\. asa kahi gahe naresa pada svAmI hohu kR^ipAla.

mohi lAgi dukha sahi_a prabhu sajjana dInadayAla .. 167 ..

jAni nR^ipahi Apana AdhInA. bolA tApasa kapaTa prabInA ..

satya kaha_u.N bhUpati sunu tohI. jaga nAhina durlabha kachhu mohI ..

avasi kAja mai.n kariha_u.N torA. mana tana bachana bhagata tai.n morA ..

joga juguti tapa ma.ntra prabhA_U. phala_i tabahi.n jaba kari_a durA_U ..

jau.n naresa mai.n karau.n raso_I. tumha parusahu mohi jAna na ko_I ..

anna so jo_i jo_i bhojana kara_I. so_i so_i tava Ayasu anusara_I ..

puni tinha ke gR^iha jeva.Ni jo_U. tava basa ho_i bhUpa sunu so_U ..

jA_i upAya rachahu nR^ipa ehU. sa.nbata bhari sa.nkalapa karehU ..

do\. nita nUtana dvija sahasa sata barehu sahita parivAra.

mai.n tumhare sa.nkalapa lagi dinahi.nûkariba jevanAra .. 168 ..

ehi bidhi bhUpa kaShTa ati thore.n. ho_ihahi.n sakala bipra basa tore.n ..

karihahi.n bipra homa makha sevA. tehi.n prasa.nga sahajehi.n basa devA ..

aura eka tohi kaha_U.N lakhA_U. mai.n ehi beSha na A_uba kA_U ..

tumhare uparohita kahu.N rAyA. hari Anaba mai.n kari nija mAyA ..

tapabala tehi kari Apu samAnA. rakhiha_u.N ihA.N baraSha paravAnA ..

mai.n dhari tAsu beShu sunu rAjA. saba bidhi tora sa.NvAraba kAjA ..

gai nisi bahuta sayana aba kIje. mohi tohi bhUpa bhe.nTa dina tIje ..

mai.n tapabala tohi turaga sametA. pahu.Ncheha_u.N sovatahi niketA ..

do\. mai.n A_uba so_i beShu dhari pahichAnehu taba mohi.

jaba ekA.nta bolA_i saba kathA sunAvau.n tohi .. 169 ..

sayana kInha nR^ipa Ayasu mAnI. Asana jA_i baiTha chhalagyAnI ..

shramita bhUpa nidrA ati A_I. so kimi sova socha adhikA_I ..

kAlaketu nisichara taha.N AvA. jehi.n sUkara ho_i nR^ipahi bhulAvA ..

parama mitra tApasa nR^ipa kerA. jAna_i so ati kapaTa ghanerA ..

tehi ke sata suta aru dasa bhA_I. khala ati ajaya deva dukhadA_I ..

prathamahi bhUpa samara saba mAre. bipra sa.nta sura dekhi dukhAre ..

tehi.n khala pAchhila bayaru sa.NbharA. tApasa nR^ipa mili ma.ntra bichArA

..

Page 49: Ramcharitmanas ITRANS

( 49 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

jehi ripu chhaya so_i rachenhi upA_U. bhAvI basa na jAna kachhu rA_U ..

do\. ripu tejasI akela api laghu kari gani_a na tAhu.

ajahu.N deta dukha rabi sasihi sira avaseShita rAhu .. 170 ..

tApasa nR^ipa nija sakhahi nihArI. haraShi mile_u uThi bhaya_u sukhArI ..

mitrahi kahi saba kathA sunA_I. jAtudhAna bolA sukha pA_I ..

aba sAdhe_u.N ripu sunahu naresA. jau.n tumha kInha mora upadesA ..

parihari socha rahahu tumha so_I. binu auShadha bi_Adhi bidhi kho_I ..

kula sameta ripu mUla bahA_I. chauthe divasa milaba mai.n A_I ..

tApasa nR^ipahi bahuta paritoShI. chalA mahAkapaTI atiroShI ..

bhAnupratApahi bAji sametA. pahu.NchA_esi chhana mAjha niketA ..

nR^ipahi nAri pahi.n sayana karA_I. hayagR^iha.N bA.Ndhesi bAji banA_I ..

do\. rAjA ke uparohitahi hari lai gaya_u bahori.

lai rAkhesi giri khoha mahu.N mAyA.N kari mati bhori .. 171 ..

Apu birachi uparohita rUpA. pare_u jA_i tehi seja anUpA ..

jAge_u nR^ipa anabha_e.N bihAnA. dekhi bhavana ati acharaju mAnA ..

muni mahimA mana mahu.N anumAnI. uThe_u gava.Nhi jehi jAna na rAnI ..

kAnana gaya_u bAji cha.Dhi tehI.n. pura nara nAri na jAne_u kehI.n ..

ga_e.N jAma juga bhUpati AvA. ghara ghara utsava bAja badhAvA ..

uparohitahi dekha jaba rAjA. chakita biloki sumiri so_i kAjA ..

juga sama nR^ipahi ga_e dina tInI. kapaTI muni pada raha mati lInI ..

samaya jAni uparohita AvA. nR^ipahi mate saba kahi samujhAvA ..

do\. nR^ipa haraShe_u pahichAni guru bhrama basa rahA na cheta.

bare turata sata sahasa bara bipra kuTu.nba sameta .. 172 ..

uparohita jevanAra banA_I. chharasa chAri bidhi jasi shruti gA_I ..

mAyAmaya tehi.n kInha raso_I. bi.njana bahu gani saka_i na ko_I ..

bibidha mR^iganha kara AmiSha rA.NdhA. tehi mahu.N bipra mA.Nsu khala

sA.NdhA ..

bhojana kahu.N saba bipra bolA_e. pada pakhAri sAdara baiThA_e ..

parusana jabahi.n lAga mahipAlA. bhai akAsabAnI tehi kAlA ..

biprabR^i.nda uThi uThi gR^iha jAhU. hai ba.Di hAni anna jani khAhU ..

bhaya_u raso_I.n bhUsura mA.NsU. saba dvija uThe mAni bisvAsU ..

bhUpa bikala mati moha.N bhulAnI. bhAvI basa Ava mukha bAnI ..

do\. bole bipra sakopa taba nahi.n kachhu kInha bichAra.

jA_i nisAchara hohu nR^ipa mU.Dha sahita parivAra .. 173 ..

chhatraba.ndhu tai.n bipra bolA_I. ghAlai li_e sahita samudA_I ..

Isvara rAkhA dharama hamArA. jaihasi tai.n sameta parivArA ..

sa.nbata madhya nAsa tava ho_U. jaladAtA na rahihi kula ko_U ..

nR^ipa suni shrApa bikala ati trAsA. bhai bahori bara girA akAsA ..

biprahu shrApa bichAri na dInhA. nahi.n aparAdha bhUpa kachhu kInhA ..

chakita bipra saba suni nabhabAnI. bhUpa gaya_u jaha.N bhojana khAnI ..

taha.N na asana nahi.n bipra su_ArA. phire_u rA_u mana socha apArA ..

saba prasa.nga mahisuranha sunA_I. trasita pare_u avanI.n akulA_I ..

Page 50: Ramcharitmanas ITRANS

( 50 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

do\. bhUpati bhAvI miTa_i nahi.n jadapi na dUShana tora.

ki_e.N anyathA ho_i nahi.n biprashrApa ati ghora .. 174 ..

asa kahi saba mahideva sidhA_e. samAchAra puraloganha pA_e ..

sochahi.n dUShana daivahi dehI.n. bicharata ha.nsa kAga kiya jehI.n ..

uparohitahi bhavana pahu.NchA_I. asura tApasahi khabari janA_I ..

tehi.n khala jaha.N taha.N patra paThA_e. saji saji sena bhUpa saba dhA_e

..

gherenhi nagara nisAna bajA_I. bibidha bhA.Nti nita ho_I larA_I ..

jUjhe sakala subhaTa kari karanI. ba.ndhu sameta pare_u nR^ipa dharanI ..

satyaketu kula ko_u nahi.n bA.NchA. biprashrApa kimi ho_i asA.NchA ..

ripu jiti saba nR^ipa nagara basA_I. nija pura gavane jaya jasu pA_I ..

do\. bharadvAja sunu jAhi jaba ho_i bidhAtA bAma.

dhUri merusama janaka jama tAhi byAlasama dAma .. .175 ..

kAla pA_i muni sunu so_i rAjA. bhaya_u nisAchara sahita samAjA ..

dasa sira tAhi bIsa bhujada.nDA. rAvana nAma bIra bariba.nDA ..

bhUpa anuja arimardana nAmA. bhaya_u so ku.nbhakarana baladhAmA ..

sachiva jo rahA dharamaruchi jAsU. bhaya_u bimAtra ba.ndhu laghu tAsU ..

nAma bibhIShana jehi jaga jAnA. biShnubhagata bigyAna nidhAnA ..

rahe je suta sevaka nR^ipa kere. bha_e nisAchara ghora ghanere ..

kAmarUpa khala jinasa anekA. kuTila bhaya.nkara bigata bibekA ..

kR^ipA rahita hi.nsaka saba pApI. barani na jAhi.n bisva paritApI ..

do\. upaje jadapi pulastyakula pAvana amala anUpa.

tadapi mahIsura shrApa basa bha_e sakala agharUpa .. 176 ..

kInha bibidha tapa tInihu.N bhA_I. parama ugra nahi.n barani so jA_I ..

gaya_u nikaTa tapa dekhi bidhAtA. mAgahu bara prasanna mai.n tAtA ..

kari binatI pada gahi dasasIsA. bole_u bachana sunahu jagadIsA ..

hama kAhU ke marahi.n na mAre.n. bAnara manuja jAti du_i bAre.n ..

evamastu tumha ba.Da tapa kInhA. mai.n brahmA.N mili tehi bara dInhA ..

puni prabhu ku.nbhakarana pahi.n gaya_U. tehi biloki mana bisamaya bhaya_U

..

jau.n ehi.n khala nita karaba ahArU. ho_ihi saba ujAri sa.nsArU ..

sArada preri tAsu mati pherI. mAgesi nIda mAsa ShaTa kerI ..

do\. ga_e bibhIShana pAsa puni kahe_u putra bara mAgu.

tehi.n mAge_u bhagava.nta pada kamala amala anurAgu .. 177 ..

tinhi de_i bara brahma sidhA_e. haraShita te apane gR^iha A_e ..

maya tanujA ma.ndodari nAmA. parama su.ndarI nAri lalAmA ..

so_i maya.N dInhi rAvanahi AnI. ho_ihi jAtudhAnapati jAnI ..

haraShita bhaya_u nAri bhali pA_I. puni do_u ba.ndhu bi_Ahesi jA_I ..

giri trikUTa eka si.ndhu majhArI. bidhi nirmita durgama ati bhArI ..

so_i maya dAnava.N bahuri sa.NvArA. kanaka rachita manibhavana apArA ..

bhogAvati jasi ahikula bAsA. amarAvati jasi sakranivAsA ..

tinha te.n adhika ramya ati ba.nkA. jaga bikhyAta nAma tehi la.nkA ..

Page 51: Ramcharitmanas ITRANS

( 51 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

do\. khA_I.n si.ndhu gabhIra ati chArihu.N disi phiri Ava.

kanaka koTa mani khachita dR^i.Dha barani na jA_i banAva .. 178(ka)

..

hariprerita jehi.n kalapa jo_i jAtudhAnapati ho_i.

sUra pratApI atulabala dala sameta basa so_i .. 178(kha) ..

rahe tahA.N nisichara bhaTa bhAre. te saba suranha samara sa.nghAre ..

aba taha.N rahahi.n sakra ke prere. rachchhaka koTi jachchhapati kere ..

dasamukha katahu.N khabari asi pA_I. sena sAji ga.Dha gheresi jA_I ..

dekhi bikaTa bhaTa ba.Di kaTakA_I. jachchha jIva lai ga_e parA_I ..

phiri saba nagara dasAnana dekhA. gaya_u socha sukha bhaya_u biseShA ..

su.ndara sahaja agama anumAnI. kInhi tahA.N rAvana rajadhAnI ..

jehi jasa joga bA.NTi gR^iha dInhe. sukhI sakala rajanIchara kInhe ..

eka bAra kubera para dhAvA. puShpaka jAna jIti lai AvA ..

do\. kautukahI.n kailAsa puni lInhesi jA_i uThA_i.

manahu.N tauli nija bAhubala chalA bahuta sukha pA_i .. 179 ..

sukha sa.npati suta sena sahA_I. jaya pratApa bala buddhi ba.DA_I ..

nita nUtana saba bA.Dhata jA_I. jimi pratilAbha lobha adhikA_I ..

atibala ku.nbhakarana asa bhrAtA. jehi kahu.N nahi.n pratibhaTa jaga jAtA

..

kara_i pAna sova_i ShaTa mAsA. jAgata ho_i tihu.N pura trAsA ..

jau.n dina prati ahAra kara so_I. bisva begi saba chaupaTa ho_I ..

samara dhIra nahi.n jA_i bakhAnA. tehi sama amita bIra balavAnA ..

bAridanAda jeTha suta tAsU. bhaTa mahu.N prathama lIka jaga jAsU ..

jehi na ho_i rana sanamukha ko_I. surapura nitahi.n parAvana ho_I ..

do\. kumukha aka.npana kulisarada dhUmaketu atikAya.

eka eka jaga jIti saka aise subhaTa nikAya .. 180 ..

kAmarUpa jAnahi.n saba mAyA. sapanehu.N jinha ke.n dharama na dAyA ..

dasamukha baiTha sabhA.N eka bArA. dekhi amita Apana parivArA ..

suta samUha jana parijana nAtI. ge ko pAra nisAchara jAtI ..

sena biloki sahaja abhimAnI. bolA bachana krodha mada sAnI ..

sunahu sakala rajanIchara jUthA. hamare bairI bibudha barUthA ..

te sanamukha nahi.n karahI larA_I. dekhi sabala ripu jAhi.n parA_I ..

tenha kara marana eka bidhi ho_I. kaha_u.N bujhA_i sunahu aba so_I ..

dvijabhojana makha homa sarAdhA .. saba kai jA_i karahu tumha bAdhA ..

do\. chhudhA chhIna balahIna sura sahajehi.n milihahi.n A_i.

taba mAriha_u.N ki chhA.Diha_u.N bhalI bhA.Nti apanA_i .. 181 ..

meghanAda kahu.N puni ha.NkarAvA. dInhI sikha balu bayaru ba.DhAvA ..

je sura samara dhIra balavAnA. jinha ke.n laribe kara abhimAnA ..

tinhahi jIti rana Anesu bA.NdhI. uThi suta pitu anusAsana kA.NdhI ..

Page 52: Ramcharitmanas ITRANS

( 52 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

ehi bidhi sabahI agyA dInhI. Apunu chale_u gadA kara lInhI ..

chalata dasAnana Dolati avanI. garjata garbha stravahi.n sura ravanI ..

rAvana Avata sune_u sakohA. devanha take meru giri khohA ..

digapAlanha ke loka suhA_e. sUne sakala dasAnana pA_e ..

puni puni si.nghanAda kari bhArI. de_i devatanha gAri pachArI ..

rana mada matta phira_i jaga dhAvA. pratibhaTa khaujata katahu.N na pAvA

..

rabi sasi pavana baruna dhanadhArI. agini kAla jama saba adhikArI ..

ki.nnara siddha manuja sura nAgA. haThi sabahI ke pa.nthahi.n lAgA ..

brahmasR^iShTi jaha.N lagi tanudhArI. dasamukha basabartI nara nArI ..

Ayasu karahi.n sakala bhayabhItA. navahi.n A_i nita charana binItA ..

do\. bhujabala bisva basya kari rAkhesi ko_u na suta.ntra.

ma.nDalIka mani rAvana rAja kara_i nija ma.ntra .. 182(kha) ..

deva jachchha ga.ndharva nara ki.nnara nAga kumAri.

jIti barI.n nija bAhubala bahu su.ndara bara nAri .. 182kha ..

i.ndrajIta sana jo kachhu kahe_U. so saba janu pahilehi.n kari rahe_U ..

prathamahi.n jinha kahu.N Ayasu dInhA. tinha kara charita sunahu jo kInhA

..

dekhata bhImarUpa saba pApI. nisichara nikara deva paritApI ..

karahi upadrava asura nikAyA. nAnA rUpa dharahi.n kari mAyA ..

jehi bidhi ho_i dharma nirmUlA. so saba karahi.n beda pratikUlA ..

jehi.n jehi.n desa dhenu dvija pAvahi.n. nagara gA_u.N pura Agi lagAvahi.n

..

subha Acharana katahu.N nahi.n ho_I. deva bipra gurU mAna na ko_I ..

nahi.n haribhagati jagya tapa gyAnA. sapanehu.N suni_a na beda purAnA ..

chha.n\. japa joga birAgA tapa makha bhAgA shravana suna_i dasasIsA.

Apunu uThi dhAva_i rahai na pAva_i dhari saba ghAla_i khIsA ..

asa bhraShTa achArA bhA sa.nsArA dharma suni_a nahi kAnA.

tehi bahubidhi trAsa_i desa nikAsa_i jo kaha beda purAnA ..

so\. barani na jA_i anIti ghora nisAchara jo karahi.n.

hi.nsA para ati prIti tinha ke pApahi kavani miti .. 183 ..

mAsapArAyaNa, chhaThA vishrAma

bA.Dhe khala bahu chora ju_ArA. je la.npaTa paradhana paradArA ..

mAnahi.n mAtu pitA nahi.n devA. sAdhunha sana karavAvahi.n sevA ..

jinha ke yaha Acharana bhavAnI. te jAnehu nisichara saba prAnI ..

atisaya dekhi dharma kai glAnI. parama sabhIta dharA akulAnI ..

giri sari si.ndhu bhAra nahi.n mohI. jasa mohi garu_a eka paradrohI ..

sakala dharma dekha_i biparItA. kahi na saka_i rAvana bhaya bhItA ..

dhenu rUpa dhari hR^idaya.N bichArI. ga_I tahA.N jaha.N sura muni jhArI ..

nija sa.ntApa sunA_esi ro_I. kAhU te.n kachhu kAja na ho_I ..

chha.n\. sura muni ga.ndharbA mili kari sarbA ge bira.nchi ke lokA.

sa.Nga gotanudhArI bhUmi bichArI parama bikala bhaya sokA ..

brahmA.N saba jAnA mana anumAnA mora kachhU na basA_I.

Page 53: Ramcharitmanas ITRANS

( 53 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

jA kari tai.n dAsI so abinAsI hamare_u tora sahA_I ..

so\. dharani dharahi mana dhIra kaha bira.nchi haripada sumiru.

jAnata jana kI pIra prabhu bha.njihi dAruna bipati .. 184 ..

baiThe sura saba karahi.n bichArA. kaha.N pA_i_a prabhu kari_a pukArA ..

pura baiku.nTha jAna kaha ko_I. ko_u kaha payanidhi basa prabhu so_I ..

jAke hR^idaya.N bhagati jasi prIti. prabhu taha.N pragaTa sadA tehi.n rItI

..

tehi samAja girijA mai.n rahe_U.N. avasara pA_i bachana eka kahe_U.N ..

hari byApaka sarbatra samAnA. prema te.n pragaTa hohi.n mai.n jAnA ..

desa kAla disi bidisihu mAhI.n. kahahu so kahA.N jahA.N prabhu nAhI.n ..

aga jagamaya saba rahita birAgI. prema te.n prabhu pragaTa_i jimi AgI ..

mora bachana saba ke mana mAnA. sAdhu sAdhu kari brahma bakhAnA ..

do\. suni bira.nchi mana haraSha tana pulaki nayana baha nIra.

astuti karata jori kara sAvadhAna matidhIra .. 185 ..

chha.n\. jaya jaya suranAyaka jana sukhadAyaka pranatapAla bhagava.ntA.

go dvija hitakArI jaya asurArI sidhu.nsutA priya ka.ntA ..

pAlana sura dharanI adbhuta karanI marama na jAna_i ko_I.

jo sahaja kR^ipAlA dInadayAlA kara_u anugraha so_I ..

jaya jaya abinAsI saba ghaTa bAsI byApaka paramAna.ndA.

abigata gotIta.n charita punIta.n mAyArahita muku.ndA ..

jehi lAgi birAgI ati anurAgI bigatamoha munibR^i.ndA.

nisi bAsara dhyAvahi.n guna gana gAvahi.n jayati sachchidAna.ndA ..

jehi.n sR^iShTi upA_I tribidha banA_I sa.nga sahAya na dUjA.

so kara_u aghArI chi.nta hamArI jAni_a bhagati na pUjA ..

jo bhava bhaya bha.njana muni mana ra.njana ga.njana bipati barUthA.

mana bacha krama bAnI chhA.Di sayAnI sarana sakala sura jUthA ..

sArada shruti seShA riShaya aseShA jA kahu.N ko_u nahi jAnA.

jehi dIna pi_Are beda pukAre drava_u so shrIbhagavAnA ..

bhava bAridhi ma.ndara saba bidhi su.ndara gunama.ndira sukhapu.njA.

muni siddha sakala sura parama bhayAtura namata nAtha pada ka.njA ..

do\. jAni sabhaya surabhUmi suni bachana sameta saneha.

gaganagirA ga.nbhIra bha_i harani soka sa.ndeha .. 186 ..

jani Darapahu muni siddha suresA. tumhahi lAgi dhariha_u.N nara besA ..

a.nsanha sahita manuja avatArA. leha_u.N dinakara ba.nsa udArA ..

kasyapa aditi mahAtapa kInhA. tinha kahu.N mai.n pUraba bara dInhA ..

te dasaratha kausalyA rUpA. kosalapurI.n pragaTa narabhUpA ..

tinha ke gR^iha avatariha_u.N jA_I. raghukula tilaka so chAri_u bhA_I ..

nArada bachana satya saba kariha_u.N. parama sakti sameta avatariha_u.N ..

hariha_u.N sakala bhUmi garu_A_I. nirbhaya hohu deva samudA_I ..

gagana brahmabAnI sunI kAnA. turata phire sura hR^idaya ju.DAnA ..

taba brahmA dharanihi samujhAvA. abhaya bha_I bharosa jiya.N AvA ..

do\. nija lokahi bira.nchi ge devanha iha_i sikhA_i.

Page 54: Ramcharitmanas ITRANS

( 54 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

bAnara tanu dhari dhari mahi hari pada sevahu jA_i .. 187 ..

ga_e deva saba nija nija dhAmA. bhUmi sahita mana kahu.N bishrAmA .

jo kachhu Ayasu brahmA.N dInhA. haraShe deva bila.nba na kInhA ..

banachara deha dhari chhiti mAhI.n. atulita bala pratApa tinha pAhI.n ..

giri taru nakha Ayudha saba bIrA. hari mAraga chitavahi.n matidhIrA ..

giri kAnana jaha.N taha.N bhari pUrI. rahe nija nija anIka rachi rUrI ..

yaha saba ruchira charita mai.n bhAShA. aba so sunahu jo bIchahi.n rAkhA

..

avadhapurI.n raghukulamani rA_U. beda bidita tehi dasaratha nA_U.N ..

dharama dhura.ndhara gunanidhi gyAnI. hR^idaya.N bhagati mati sAra.NgapAnI

..

do\. kausalyAdi nAri priya saba Acharana punIta.

pati anukUla prema dR^i.Dha hari pada kamala binIta .. 188 ..

eka bAra bhUpati mana mAhI.n. bhai galAni more.n suta nAhI.n ..

gura gR^iha gaya_u turata mahipAlA. charana lAgi kari binaya bisAlA ..

nija dukha sukha saba gurahi sunAya_u. kahi basiShTha bahubidhi

samujhAya_u ..

dharahu dhIra ho_ihahi.n suta chArI. tribhuvana bidita bhagata bhaya hArI

..

sR^i.ngI riShahi basiShTha bolAvA. putrakAma subha jagya karAvA ..

bhagati sahita muni Ahuti dInhe.n. pragaTe agini charU kara lInhe.n ..

jo basiShTha kachhu hR^idaya.N bichArA. sakala kAju bhA siddha tumhArA ..

yaha habi bA.NTi dehu nR^ipa jA_I. jathA joga jehi bhAga banA_I ..

do\. taba adR^isya bha_e pAvaka sakala sabhahi samujhA_i ..

paramAna.nda magana nR^ipa haraSha na hR^idaya.N samA_i .. 189 ..

tabahi.n rAya.N priya nAri bolA_I.n. kausalyAdi tahA.N chali A_I ..

ardha bhAga kausalyAhi dInhA. ubhaya bhAga Adhe kara kInhA ..

kaike_I kaha.N nR^ipa so daya_U. rahyo so ubhaya bhAga puni bhaya_U ..

kausalyA kaike_I hAtha dhari. dInha sumitrahi mana prasanna kari ..

ehi bidhi garbhasahita saba nArI. bha_I.n hR^idaya.N haraShita sukha bhArI

..

jA dina te.n hari garbhahi.n A_e. sakala loka sukha sa.npati chhA_e ..

ma.ndira maha.N saba rAjahi.n rAnI. sobhA sIla teja kI khAnI.n ..

sukha juta kachhuka kAla chali gaya_U. jehi.n prabhu pragaTa so avasara

bhaya_U ..

do\. joga lagana graha bAra tithi sakala bha_e anukUla.

chara aru achara harShajuta rAma janama sukhamUla .. 190 ..

naumI tithi madhu mAsa punItA. sukala pachchha abhijita hariprItA ..

madhyadivasa ati sIta na ghAmA. pAvana kAla loka bishrAmA ..

sItala ma.nda surabhi baha bA_U. haraShita sura sa.ntana mana chA_U ..

bana kusumita girigana mani_ArA. stravahi.n sakala saritA.amR^itadhArA ..

so avasara bira.nchi jaba jAnA. chale sakala sura sAji bimAnA ..

gagana bimala sakula sura jUthA. gAvahi.n guna ga.ndharba barUthA ..

baraShahi.n sumana su_a.njali sAjI. gahagahi gagana du.ndubhI bAjI ..

Page 55: Ramcharitmanas ITRANS

( 55 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

astuti karahi.n nAga muni devA. bahubidhi lAvahi.n nija nija sevA ..

do\. sura samUha binatI kari pahu.Nche nija nija dhAma.

jaganivAsa prabhu pragaTe akhila loka bishrAma .. 191 ..

chha.n\. bha_e pragaTa kR^ipAlA dInadayAlA kausalyA hitakArI.

haraShita mahatArI muni mana hArI adbhuta rUpa bichArI ..

lochana abhirAmA tanu ghanasyAmA nija Ayudha bhuja chArI.

bhUShana banamAlA nayana bisAlA sobhAsi.ndhu kharArI ..

kaha du_i kara jorI astuti torI kehi bidhi karau.n ana.ntA.

mAyA guna gyAnAtIta amAnA beda purAna bhana.ntA ..

karunA sukha sAgara saba guna Agara jehi gAvahi.n shruti sa.ntA.

so mama hita lAgI jana anurAgI bhaya_u pragaTa shrIka.ntA ..

brahmA.nDa nikAyA nirmita mAyA roma roma prati beda kahai.

mama ura so bAsI yaha upahAsI sunata dhIra pati thira na rahai ..

upajA jaba gyAnA prabhu musakAnA charita bahuta bidhi kInha chahai.

kahi kathA suhA_I mAtu bujhA_I jehi prakAra suta prema lahai ..

mAtA puni bolI so mati DaulI tajahu tAta yaha rUpA.

kIjai sisulIlA ati priyasIlA yaha sukha parama anUpA ..

suni bachana sujAnA rodana ThAnA ho_i bAlaka surabhUpA.

yaha charita je gAvahi.n haripada pAvahi.n te na parahi.n bhavakUpA

..

do\. bipra dhenu sura sa.nta hita lInha manuja avatAra.

nija ichchhA nirmita tanu mAyA guna go pAra .. 192 ..

suni sisu rudana parama priya bAnI. sa.nbhrama chali A_I saba rAnI ..

haraShita jaha.N taha.N dhA_I.n dAsI. Ana.Nda magana sakala purabAsI ..

dasaratha putrajanma suni kAnA. mAnahu.N brahmAna.nda samAnA ..

parama prema mana pulaka sarIrA. chAhata uThata karata mati dhIrA ..

jAkara nAma sunata subha ho_I. more.n gR^iha AvA prabhu so_I ..

paramAna.nda pUri mana rAjA. kahA bolA_i bajAvahu bAjA ..

gura basiShTha kaha.N gaya_u ha.NkArA. A_e dvijana sahita nR^ipadvArA ..

anupama bAlaka dekhenhi jA_I. rUpa rAsi guna kahi na sirA_I ..

do\. na.ndImukha sarAdha kari jAtakarama saba kInha.

hATaka dhenu basana mani nR^ipa bipranha kaha.N dInha .. 193 ..

dhvaja patAka torana pura chhAvA. kahi na jA_i jehi bhA.Nti banAvA ..

sumanabR^iShTi akAsa te.n ho_I. brahmAna.nda magana saba lo_I ..

bR^i.nda bR^i.nda mili chalI.n logA_I. sahaja sa.ngAra ki_e.N uThi dhA_I

..

kanaka kalasa ma.ngala dhari thArA. gAvata paiThahi.n bhUpa du_ArA ..

kari Arati nevachhAvari karahI.n. bAra bAra sisu charananhi parahI.n ..

mAgadha sUta ba.ndigana gAyaka. pAvana guna gAvahi.n raghunAyaka ..

sarbasa dAna dInha saba kAhU. jehi.n pAvA rAkhA nahi.n tAhU ..

mR^igamada cha.ndana ku.nkuma kIchA. machI sakala bIthinha bicha bIchA ..

do\. gR^iha gR^iha bAja badhAva subha pragaTe suShamA ka.nda.

haraShava.nta saba jaha.N taha.N nagara nAri nara bR^i.nda .. 194 ..

Page 56: Ramcharitmanas ITRANS

( 56 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

kaikayasutA sumitrA do_U. su.ndara suta janamata bhai.n o_U ..

vaha sukha sa.npati samaya samAjA. kahi na saka_i sArada ahirAjA ..

avadhapurI soha_i ehi bhA.NtI. prabhuhi milana A_I janu rAtI ..

dekhi bhAnU janu mana sakuchAnI. tadapi banI sa.ndhyA anumAnI ..

agara dhUpa bahu janu a.Ndhi_ArI. u.Da_i abhIra manahu.N arunArI ..

ma.ndira mani samUha janu tArA. nR^ipa gR^iha kalasa so i.ndu udArA ..

bhavana bedadhuni ati mR^idu bAnI. janu khaga mUkhara samaya.N janu sAnI

..

kautuka dekhi pata.nga bhulAnA. eka mAsa te_i.N jAta na jAnA ..

do\. mAsa divasa kara divasa bhA marama na jAna_i ko_i.

ratha sameta rabi thAke_u nisA kavana bidhi ho_i .. 195 ..

yaha rahasya kAhU nahi.n jAnA. dina mani chale karata gunagAnA ..

dekhi mahotsava sura muni nAgA. chale bhavana baranata nija bhAgA ..

aura_u eka kaha_u.N nija chorI. sunu girijA ati dR^i.Dha mati torI ..

kAka bhusu.nDi sa.nga hama do_U. manujarUpa jAna_i nahi.n ko_U ..

paramAna.nda premasukha phUle. bIthinha phirahi.n magana mana bhUle ..

yaha subha charita jAna pai so_I. kR^ipA rAma kai jApara ho_I ..

tehi avasara jo jehi bidhi AvA. dInha bhUpa jo jehi mana bhAvA ..

gaja ratha turaga hema go hIrA. dInhe nR^ipa nAnAbidhi chIrA ..

do\. mana sa.ntoShe sabanhi ke jaha.N taha.N dehi asIsa.

sakala tanaya chira jIvahu.N tulasidAsa ke Isa .. 196 ..

kachhuka divasa bIte ehi bhA.NtI. jAta na jAni_a dina aru rAtI ..

nAmakarana kara avasaru jAnI. bhUpa boli paTha_e muni gyAnI ..

kari pUjA bhUpati asa bhAShA. dhari_a nAma jo muni guni rAkhA ..

inha ke nAma aneka anUpA. mai.n nR^ipa kahaba svamati anurUpA ..

jo Ana.nda si.ndhu sukharAsI. sIkara te.n trailoka supAsI ..

so sukha dhAma rAma asa nAmA. akhila loka dAyaka bishrAmA ..

bisva bharana poShana kara jo_I. tAkara nAma bharata asa ho_I ..

jAke sumirana te.n ripu nAsA. nAma satruhana beda prakAsA ..

do\. lachchhana dhAma rAma priya sakala jagata AdhAra.

guru basiShTa tehi rAkhA lachhimana nAma udAra .. 197 ..

dhare nAma gura hR^idaya.N bichArI. beda tatva nR^ipa tava suta chArI ..

muni dhana jana sarabasa siva prAnA. bAla keli tehi.n sukha mAnA ..

bArehi te nija hita pati jAnI. lachhimana rAma charana rati mAnI ..

bharata satruhana dUna_u bhA_I. prabhu sevaka jasi prIti ba.DA_I ..

syAma gaura su.ndara do_u jorI. nirakhahi.n chhabi jananI.n tR^ina torI ..

chAri_u sIla rUpa guna dhAmA. tadapi adhika sukhasAgara rAmA ..

hR^idaya.N anugraha i.ndu prakAsA. sUchata kirana manohara hAsA ..

kabahu.N uchha.nga kabahu.N bara palanA. mAtu dulAra_i kahi priya lalanA

..

do\. byApaka brahma nira.njana nirguna bigata binoda.

so aja prema bhagati basa kausalyA ke goda .. 198 ..

Page 57: Ramcharitmanas ITRANS

( 57 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

kAma koTi chhabi syAma sarIrA. nIla ka.nja bArida ga.nbhIrA ..

aruna charana paka.nja nakha jotI. kamala dalanhi baiThe janu motI ..

rekha kulisa dhavaja a.nkura sohe. nUpura dhuni suni muni mana mohe ..

kaTi ki.nkinI udara traya rekhA. nAbhi gabhIra jAna jehi dekhA ..

bhuja bisAla bhUShana juta bhUrI. hiya.N hari nakha ati sobhA rUrI ..

ura manihAra padika kI sobhA. bipra charana dekhata mana lobhA ..

ka.nbu ka.nTha ati chibuka suhA_I. Anana amita madana chhabi chhA_I ..

du_i du_i dasana adhara arunAre. nAsA tilaka ko baranai pAre ..

su.ndara shravana suchAru kapolA. ati priya madhura totare bolA ..

chikkana kacha ku.nchita gabhu_Are. bahu prakAra rachi mAtu sa.NvAre ..

pIta jhaguli_A tanu pahirA_I. jAnu pAni bicharani mohi bhA_I ..

rUpa sakahi.n nahi.n kahi shruti seShA. so jAna_i sapanehu.N jehi dekhA ..

do\. sukha sa.ndoha mohapara gyAna girA gotIta.

da.npati parama prema basa kara sisucharita punIta .. 199 ..

ehi bidhi rAma jagata pitu mAtA. kosalapura bAsinha sukhadAtA ..

jinha raghunAtha charana rati mAnI. tinha kI yaha gati pragaTa bhavAnI ..

raghupati bimukha jatana kara korI. kavana saka_i bhava ba.ndhana chhorI

..

jIva charAchara basa kai rAkhe. so mAyA prabhu so.n bhaya bhAkhe ..

bhR^ikuTi bilAsa nachAva_i tAhI. asa prabhu chhA.Di bhaji_a kahu kAhI ..

mana krama bachana chhA.Di chaturA_I. bhajata kR^ipA karihahi.n raghurA_I

..

ehi bidhi sisubinoda prabhu kInhA. sakala nagarabAsinha sukha dInhA ..

lai uchha.nga kabahu.Nka halarAvai. kabahu.N pAlane.n ghAli jhulAvai ..

do\. prema magana kausalyA nisi dina jAta na jAna.

suta saneha basa mAtA bAlacharita kara gAna .. 200 ..

eka bAra jananI.n anhavA_e. kari si.ngAra palanA.N pau.DhA_e ..

nija kula iShTadeva bhagavAnA. pUjA hetu kInha asnAnA ..

kari pUjA naibedya cha.DhAvA. Apu ga_I jaha.N pAka banAvA ..

bahuri mAtu tahavA.N chali A_I. bhojana karata dekha suta jA_I ..

gai jananI sisu pahi.n bhayabhItA. dekhA bAla tahA.N puni sUtA ..

bahuri A_i dekhA suta so_I. hR^idaya.N ka.npa mana dhIra na ho_I ..

ihA.N uhA.N du_i bAlaka dekhA. matibhrama mora ki Ana biseShA ..

dekhi rAma jananI akulAnI. prabhu ha.Nsi dInha madhura musukAnI ..

do\. dekharAvA mAtahi nija adabhuta rupa akha.nDa.

roma roma prati lAge koTi koTi brahma.nDa .. 201 ..

aganita rabi sasi siva chaturAnana. bahu giri sarita si.ndhu mahi kAnana

..

kAla karma guna gyAna subhA_U. so_u dekhA jo sunA na kA_U ..

dekhI mAyA saba bidhi gA.DhI. ati sabhIta jore.n kara ThA.DhI ..

dekhA jIva nachAva_i jAhI. dekhI bhagati jo chhora_i tAhI ..

tana pulakita mukha bachana na AvA. nayana mUdi charanani siru nAvA ..

bisamayava.nta dekhi mahatArI. bha_e bahuri sisurUpa kharArI ..

Page 58: Ramcharitmanas ITRANS

( 58 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

astuti kari na jA_i bhaya mAnA. jagata pitA mai.n suta kari jAnA ..

hari janani bahubidhi samujhA_I. yaha jani katahu.N kahasi sunu mA_I ..

do\. bAra bAra kausalyA binaya kara_i kara jori ..

aba jani kabahU.N byApai prabhu mohi mAyA tori .. 202 ..

bAlacharita hari bahubidhi kInhA. ati ana.nda dAsanha kaha.N dInhA ..

kachhuka kAla bIte.n saba bhA_I. ba.De bha_e parijana sukhadA_I ..

chU.DAkarana kInha guru jA_I. bipranha puni dachhinA bahu pA_I ..

parama manohara charita apArA. karata phirata chAri_u sukumArA ..

mana krama bachana agochara jo_I. dasaratha ajira bichara prabhu so_I ..

bhojana karata bola jaba rAjA. nahi.n Avata taji bAla samAjA ..

kausalyA jaba bolana jA_I. Thumaku Thumaku prabhu chalahi.n parA_I ..

nigama neti siva a.nta na pAvA. tAhi dharai jananI haThi dhAvA ..

dhUrasa dhUri bhare.n tanu A_e. bhUpati bihasi goda baiThA_e ..

do\. bhojana karata chapala chita ita uta avasaru pA_i.

bhAji chale kilakata mukha dadhi odana lapaTA_i .. 203 ..

bAlacharita ati sarala suhA_e. sArada seSha sa.nbhu shruti gA_e ..

jina kara mana inha sana nahi.n rAtA. te jana ba.nchita ki_e bidhAtA ..

bha_e kumAra jabahi.n saba bhrAtA. dInha jane_U guru pitu mAtA ..

guragR^iha.N ga_e pa.Dhana raghurA_I. alapa kAla bidyA saba A_I ..

jAkI sahaja svAsa shruti chArI. so hari pa.Dha yaha kautuka bhArI ..

bidyA binaya nipuna guna sIlA. khelahi.n khela sakala nR^ipalIlA ..

karatala bAna dhanuSha ati sohA. dekhata rUpa charAchara mohA ..

jinha bIthinha biharahi.n saba bhA_I. thakita hohi.n saba loga lugA_I ..

do\. kosalapura bAsI nara nAri bR^iddha aru bAla.

prAnahu te priya lAgata saba kahu.N rAma kR^ipAla .. 204 ..

ba.ndhu sakhA sa.nga lehi.n bolA_I. bana mR^igayA nita khelahi.n jA_I ..

pAvana mR^iga mArahi.n jiya.N jAnI. dina prati nR^ipahi dekhAvahi.n AnI ..

je mR^iga rAma bAna ke mAre. te tanu taji suraloka sidhAre ..

anuja sakhA sa.Nga bhojana karahI.n. mAtu pitA agyA anusarahI.n ..

jehi bidhi sukhI hohi.n pura logA. karahi.n kR^ipAnidhi so_i sa.njogA ..

beda purAna sunahi.n mana lA_I. Apu kahahi.n anujanha samujhA_I ..

prAtakAla uThi kai raghunAthA. mAtu pitA guru nAvahi.n mAthA ..

Ayasu mAgi karahi.n pura kAjA. dekhi charita haraSha_i mana rAjA ..

do\. byApaka akala anIha aja nirguna nAma na rUpa.

bhagata hetu nAnA bidhi karata charitra anUpa .. 205 ..

yaha saba charita kahA mai.n gA_I. Agili kathA sunahu mana lA_I ..

bisvAmitra mahAmuni gyAnI. basahi bipina subha Ashrama jAnI ..

jaha.N japa jagya muni karahI. ati mArIcha subAhuhi DarahI.n ..

dekhata jagya nisAchara dhAvahi. karahi upadrava muni dukha pAvahi.n ..

gAdhitanaya mana chi.ntA byApI. hari binu marahi na nisichara pApI ..

taba munivara mana kInha bichArA. prabhu avatare_u harana mahi bhArA ..

ehu.N misa dekhau.n pada jA_I. kari binatI Anau do_u bhA_I ..

gyAna birAga sakala guna ayanA. so prabhu mai dekhaba bhari nayanA ..

Page 59: Ramcharitmanas ITRANS

( 59 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

do\. bahubidhi karata manoratha jAta lAgi nahi.n bAra.

kari majjana sara_U jala ga_e bhUpa darabAra .. 206 ..

muni Agamana sunA jaba rAjA. milana gaya_U lai bipra samAjA ..

kari da.nDavata munihi sanamAnI. nija Asana baiThArenhi AnI ..

charana pakhAri kInhi ati pUjA. mo sama Aju dhanya nahi.n dUjA ..

bibidha bhA.Nti bhojana karavAvA. munivara hR^idaya.N haraSha ati pAvA ..

puni charanani mele suta chArI. rAma dekhi muni deha bisArI ..

bha_e magana dekhata mukha sobhA. janu chakora pUrana sasi lobhA ..

taba mana haraShi bachana kaha rA_U. muni asa kR^ipA na kInhihu kA_U ..

kehi kArana Agamana tumhArA. kahahu so karata na lAva_u.N bArA ..

asura samUha satAvahi.n mohI. mai jAchana Aya_u.N nR^ipa tohI ..

anuja sameta dehu raghunAthA. nisichara badha mai.n hoba sanAthA ..

do\. dehu bhUpa mana haraShita tajahu moha agyAna.

dharma sujasa prabhu tumha kau.n inha kaha.N ati kalyAna .. 207 ..

suni rAjA ati apriya bAnI. hR^idaya ka.npa mukha duti kumulAnI ..

chauthe.npana pAya_u.N suta chArI. bipra bachana nahi.n kahehu bichArI ..

mAgahu bhUmi dhenu dhana kosA. sarbasa de_u.N Aju saharosA ..

deha prAna te.n priya kachhu nAhI. so_u muni de_u.N nimiSha eka mAhI ..

saba suta priya mohi prAna ki nA_I.n. rAma deta nahi.n bana_i gosA_I ..

kaha.N nisichara ati ghora kaThorA. kaha.N su.ndara suta parama kisorA ..

suni nR^ipa girA prema rasa sAnI. hR^idaya.N haraSha mAnA muni gyAnI ..

taba basiShTa bahu nidhi samujhAvA. nR^ipa sa.ndeha nAsa kaha.N pAvA ..

ati Adara do_u tanaya bolA_e. hR^idaya.N lA_i bahu bhA.Nti sikhA_e ..

mere prAna nAtha suta do_U. tumha muni pitA Ana nahi.n ko_U ..

do\. sau.npe bhUpa riShihi suta bahu bidhi de_i asIsa.

jananI bhavana ga_e prabhu chale nA_i pada sIsa .. 208(ka) ..

so\. puruShasi.nha do_u bIra haraShi chale muni bhaya harana ..

kR^ipAsi.ndhu matidhIra akhila bisva kArana karana .. 208(kha)

aruna nayana ura bAhu bisAlA. nIla jalaja tanu syAma tamAlA ..

kaTi paTa pIta kase.n bara bhAthA. ruchira chApa sAyaka duhu.N hAthA ..

syAma gaura su.ndara do_u bhA_I. bisbAmitra mahAnidhi pA_I ..

prabhu brahmanyadeva mai jAnA. mohi niti pitA tajehu bhagavAnA ..

chale jAta muni dInhi dikhA_I. suni tA.DakA krodha kari dhA_I ..

ekahi.n bAna prAna hari lInhA. dIna jAni tehi nija pada dInhA ..

taba riShi nija nAthahi jiya.N chInhI. bidyAnidhi kahu.N bidyA dInhI ..

jAte lAga na chhudhA pipAsA. atulita bala tanu teja prakAsA ..

do\. AyuSha saba samarpi kai prabhu nija Ashrama Ani.

ka.nda mUla phala bhojana dInha bhagati hita jAni .. 209 ..

prAta kahA muni sana raghurA_I. nirbhaya jagya karahu tumha jA_I ..

homa karana lAge muni jhArI. Apu rahe makha kI.n rakhavArI ..

suni mArIcha nisAchara krohI. lai sahAya dhAvA munidrohI ..

Page 60: Ramcharitmanas ITRANS

( 60 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

binu phara bAna rAma tehi mArA. sata jojana gA sAgara pArA ..

pAvaka sara subAhu puni mArA. anuja nisAchara kaTaku sa.NghArA ..

mAri asura dvija nirmayakArI. astuti karahi.n deva muni jhArI ..

taha.N puni kachhuka divasa raghurAyA. rahe kInhi bipranha para dAyA ..

bhagati hetu bahu kathA purAnA. kahe bipra jadyapi prabhu jAnA ..

taba muni sAdara kahA bujhA_I. charita eka prabhu dekhi_a jA_I ..

dhanuShajagya muni raghukula nAthA. haraShi chale munibara ke sAthA ..

Ashrama eka dIkha maga mAhI.n. khaga mR^iga jIva ja.ntu taha.N nAhI.n ..

pUchhA munihi silA prabhu dekhI. sakala kathA muni kahA biseShI ..

do\. gautama nAri shrApa basa upala deha dhari dhIra.

charana kamala raja chAhati kR^ipA karahu raghubIra .. 210 ..

chha.n\. parasata pada pAvana soka nasAvana pragaTa bha_I tapapu.nja

sahI.

dekhata raghunAyaka jana sukha dAyaka sanamukha ho_i kara jori rahI

..

ati prema adhIrA pulaka sarIrA mukha nahi.n Ava_i bachana kahI.

atisaya ba.DabhAgI charananhi lAgI jugala nayana jaladhAra bahI ..

dhIraju mana kInhA prabhu kahu.N chInhA raghupati kR^ipA.N bhagati

pA_I.

ati nirmala bAnI.n astuti ThAnI gyAnagamya jaya raghurA_I ..

mai nAri apAvana prabhu jaga pAvana rAvana ripu jana sukhadA_I.

rAjIva bilochana bhava bhaya mochana pAhi pAhi saranahi.n A_I ..

muni shrApa jo dInhA ati bhala kInhA parama anugraha mai.n mAnA.

dekhe_u.N bhari lochana hari bhavamochana iha_i lAbha sa.nkara jAnA

..

binatI prabhu morI mai.n mati bhorI nAtha na mAga_u.N bara AnA.

pada kamala parAgA rasa anurAgA mama mana madhupa karai pAnA ..

jehi.n pada surasaritA parama punItA pragaTa bha_I siva sIsa dharI.

so_i pada pa.nkaja jehi pUjata aja mama sira dhare_u kR^ipAla harI

..

ehi bhA.Nti sidhArI gautama nArI bAra bAra hari charana parI.

jo ati mana bhAvA so baru pAvA gai patiloka ana.nda bharI ..

do\. asa prabhu dInaba.ndhu hari kArana rahita dayAla.

tulasidAsa saTha tehi bhaju chhA.Di kapaTa ja.njAla .. 211 ..

mAsapArAyaNa, sAtavA.N vishrAma

chale rAma lachhimana muni sa.ngA. ga_e jahA.N jaga pAvani ga.ngA ..

gAdhisUnu saba kathA sunA_I. jehi prakAra surasari mahi A_I ..

taba prabhu riShinha sameta nahA_e. bibidha dAna mahidevanhi pA_e ..

haraShi chale muni bR^i.nda sahAyA. begi bideha nagara ni_arAyA ..

pura ramyatA rAma jaba dekhI. haraShe anuja sameta biseShI ..

bApI.n kUpa sarita sara nAnA. salila sudhAsama mani sopAnA ..

gu.njata ma.nju matta rasa bhR^i.ngA. kUjata kala bahubarana biha.ngA ..

barana barana bikase bana jAtA. tribidha samIra sadA sukhadAtA ..

do\. sumana bATikA bAga bana bipula biha.nga nivAsa.

phUlata phalata supallavata sohata pura chahu.N pAsa .. 212 ..

Page 61: Ramcharitmanas ITRANS

( 61 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

bana_i na baranata nagara nikA_I. jahA.N jA_i mana taha.Ni.N lobhA_I ..

chAru bajAru bichitra a.NbArI. manimaya bidhi janu svakara sa.NvArI ..

dhanika banika bara dhanada samAnA. baiTha sakala bastu lai nAnA ..

chauhaTa su.ndara galI.n suhA_I. sa.ntata rahahi.n suga.ndha si.nchA_I ..

ma.ngalamaya ma.ndira saba kere.n. chitrita janu ratinAtha chitere.n ..

pura nara nAri subhaga suchi sa.ntA. dharamasIla gyAnI gunava.ntA ..

ati anUpa jaha.N janaka nivAsU. bithakahi.n bibudha biloki bilAsU ..

hota chakita chita koTa bilokI. sakala bhuvana sobhA janu rokI ..

do\. dhavala dhAma mani puraTa paTa sughaTita nAnA bhA.Nti.

siya nivAsa su.ndara sadana sobhA kimi kahi jAti .. 213 ..

subhaga dvAra saba kulisa kapATA. bhUpa bhIra naTa mAgadha bhATA ..

banI bisAla bAji gaja sAlA. haya gaya ratha sa.nkula saba kAlA ..

sUra sachiva senapa bahutere. nR^ipagR^iha sarisa sadana saba kere ..

pura bAhera sara sArita samIpA. utare jaha.N taha.N bipula mahIpA ..

dekhi anUpa eka a.NvarA_I. saba supAsa saba bhA.Nti suhA_I ..

kausika kahe_u mora manu mAnA. ihA.N rahi_a raghubIra sujAnA ..

bhalehi.n nAtha kahi kR^ipAniketA. utare taha.N munibR^i.nda sametA ..

bisvAmitra mahAmuni A_e. samAchAra mithilApati pA_e ..

do\. sa.nga sachiva suchi bhUri bhaTa bhUsura bara gura gyAti.

chale milana muninAyakahi mudita rA_u ehi bhA.Nti .. 214 ..

kInha pranAmu charana dhari mAthA. dInhi asIsa mudita muninAthA ..

biprabR^i.nda saba sAdara ba.nde. jAni bhAgya ba.Da rA_u ana.nde ..

kusala prasna kahi bArahi.n bArA. bisvAmitra nR^ipahi baiThArA ..

tehi avasara A_e do_u bhA_I. ga_e rahe dekhana phulavA_I ..

syAma gaura mR^idu bayasa kisorA. lochana sukhada bisva chita chorA ..

uThe sakala jaba raghupati A_e. bisvAmitra nikaTa baiThA_e ..

bha_e saba sukhI dekhi do_u bhrAtA. bAri bilochana pulakita gAtA ..

mUrati madhura manohara dekhI. bhaya_u bidehu bidehu biseShI ..

do\. prema magana manu jAni nR^ipu kari bibeku dhari dhIra.

bole_u muni pada nA_i siru gadagada girA gabhIra .. 215 ..

kahahu nAtha su.ndara do_u bAlaka. munikula tilaka ki nR^ipakula pAlaka ..

brahma jo nigama neti kahi gAvA. ubhaya beSha dhari kI so_i AvA ..

sahaja birAgarupa manu morA. thakita hota jimi cha.nda chakorA ..

tAte prabhu pUchha_u.N satibhA_U. kahahu nAtha jani karahu durA_U ..

inhahi bilokata ati anurAgA. barabasa brahmasukhahi mana tyAgA ..

kaha muni bihasi kahehu nR^ipa nIkA. bachana tumhAra na ho_i alIkA ..

e priya sabahi jahA.N lagi prAnI. mana musukAhi.n rAmu suni bAnI ..

raghukula mani dasaratha ke jA_e. mama hita lAgi naresa paThA_e ..

do\. rAmu lakhanu do_u ba.ndhubara rUpa sIla bala dhAma.

makha rAkhe_u sabu sAkhi jagu jite asura sa.ngrAma .. 216 ..

muni tava charana dekhi kaha rA_U. kahi na saka_u.N nija punya prAbhA_U ..

Page 62: Ramcharitmanas ITRANS

( 62 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

su.ndara syAma gaura do_u bhrAtA. Ana.NdahU ke Ana.Nda dAtA ..

inha kai prIti parasapara pAvani. kahi na jA_i mana bhAva suhAvani ..

sunahu nAtha kaha mudita bidehU. brahma jIva iva sahaja sanehU ..

puni puni prabhuhi chitava naranAhU. pulaka gAta ura adhika uchhAhU ..

mrunihi prasa.nsi nA_i pada sIsU. chale_u lavA_i nagara avanIsU ..

su.ndara sadanu sukhada saba kAlA. tahA.N bAsu lai dInha bhu_AlA ..

kari pUjA saba bidhi sevakA_I. gaya_u rA_u gR^iha bidA karA_I ..

do\. riShaya sa.nga raghuba.nsa mani kari bhojanu bishrAmu.

baiThe prabhu bhrAtA sahita divasu rahA bhari jAmu .. 217 ..

lakhana hR^idaya.N lAlasA biseShI. jA_i janakapura A_i_a dekhI ..

prabhu bhaya bahuri munihi sakuchAhI.n. pragaTa na kahahi.n manahi.n

musukAhI.n ..

rAma anuja mana kI gati jAnI. bhagata bachhalatA hi.nya.N hulasAnI ..

parama binIta sakuchi musukA_I. bole gura anusAsana pA_I ..

nAtha lakhanu puru dekhana chahahI.n. prabhu sakocha Dara pragaTa na

kahahI.n ..

jau.n rA_ura Ayasu mai.n pAvau.n. nagara dekhA_i turata lai Avau ..

suni munIsu kaha bachana saprItI. kasa na rAma tumha rAkhahu nItI ..

dharama setu pAlaka tumha tAtA. prema bibasa sevaka sukhadAtA ..

do\. jA_i dekhI Avahu nagaru sukha nidhAna do_u bhA_i.

karahu suphala saba ke nayana su.ndara badana dekhA_i .. 218 ..

mAsapArAyaNa, AThavA.N vishrAma

navAnhapArAyaNa, dUsarA vishrAma

muni pada kamala ba.ndi do_u bhrAtA. chale loka lochana sukha dAtA ..

bAlaka bR^i.ndi dekhi ati sobhA. lage sa.nga lochana manu lobhA ..

pIta basana parikara kaTi bhAthA. chAru chApa sara sohata hAthA ..

tana anuharata sucha.ndana khorI. syAmala gaura manohara jorI ..

kehari ka.ndhara bAhu bisAlA. ura ati ruchira nAgamani mAlA ..

subhaga sona sarasIruha lochana. badana maya.nka tApatraya mochana ..

kAnanhi kanaka phUla chhabi dehI.n. chitavata chitahi chori janu lehI.n ..

chitavani chAru bhR^ikuTi bara bA.NkI. tilaka rekhA sobhA janu chA.NkI ..

do\. ruchira chautanI.n subhaga sira mechaka ku.nchita kesa.

nakha sikha su.ndara ba.ndhu do_u sobhA sakala sudesa .. 219 ..

dekhana nagaru bhUpasuta A_e. samAchAra purabAsinha pA_e ..

dhA_e dhAma kAma saba tyAgI. manahu ra.nka nidhi lUTana lAgI ..

nirakhi sahaja su.ndara do_u bhA_I. hohi.n sukhI lochana phala pA_I ..

jubatI.n bhavana jharokhanhi lAgI.n. nirakhahi.n rAma rUpa anurAgI.n ..

kahahi.n parasapara bachana saprItI. sakhi inha koTi kAma chhabi jItI ..

sura nara asura nAga muni mAhI.n. sobhA asi kahu.N suni_ati nAhI.n ..

biShnu chAri bhuja bighi mukha chArI. bikaTa beSha mukha pa.ncha purArI ..

apara de_u asa ko_u na AhI. yaha chhabi sakhi paTatari_a jAhI ..

do\. baya kisora suShamA sadana syAma gaura sukha ghAma .

a.nga a.nga para vAri_ahi.n koTi koTi sata kAma .. 220 ..

Page 63: Ramcharitmanas ITRANS

( 63 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

kahahu sakhI asa ko tanudhArI. jo na moha yaha rUpa nihArI ..

ko_u saprema bolI mR^idu bAnI. jo mai.n sunA so sunahu sayAnI ..

e do_U dasaratha ke DhoTA. bAla marAlanhi ke kala joTA ..

muni kausika makha ke rakhavAre. jinha rana ajira nisAchara mAre ..

syAma gAta kala ka.nja bilochana. jo mArIcha subhuja madu mochana ..

kausalyA suta so sukha khAnI. nAmu rAmu dhanu sAyaka pAnI ..

gaura kisora beShu bara kAchhe.n. kara sara chApa rAma ke pAchhe.n ..

lachhimanu nAmu rAma laghu bhrAtA. sunu sakhi tAsu sumitrA mAtA ..

do\. biprakAju kari ba.ndhu do_u maga munibadhU udhAri.

A_e dekhana chApamakha suni haraShI.n saba nAri .. 221 ..

dekhi rAma chhabi ko_u eka kaha_I. jogu jAnakihi yaha baru aha_I ..

jau sakhi inhahi dekha naranAhU. pana parihari haThi kara_i bibAhU ..

ko_u kaha e bhUpati pahichAne. muni sameta sAdara sanamAne ..

sakhi para.ntu panu rA_u na taja_I. bidhi basa haThi abibekahi bhaja_I ..

ko_u kaha jau.n bhala aha_i bidhAtA. saba kaha.N suni_a uchita phaladAtA

..

tau jAnakihi milihi baru ehU. nAhina Ali ihA.N sa.ndehU ..

jau bidhi basa asa banai sa.NjogU. tau kR^itakR^itya ho_i saba logU ..

sakhi hamare.n Arati ati tAte.n. kabahu.Nka e Avahi.n ehi nAte.n ..

do\. nAhi.n ta hama kahu.N sunahu sakhi inha kara darasanu dUri.

yaha sa.nghaTu taba ho_i jaba punya purAkR^ita bhUri .. 222 ..

bolI apara kahehu sakhi nIkA. ehi.n bi_Aha ati hita sabahI.n kA ..

ko_u kaha sa.nkara chApa kaThorA. e syAmala mR^idugAta kisorA ..

sabu asama.njasa aha_i sayAnI. yaha suni apara kaha_i mR^idu bAnI ..

sakhi inha kaha.N ko_u ko_u asa kahahI.n. ba.Da prabhA_u dekhata laghu

ahahI.n ..

parasi jAsu pada pa.nkaja dhUrI. tarI ahalyA kR^ita agha bhUrI ..

so ki rahihi binu sivadhanu tore.n. yaha pratIti parihari_a na bhore.n ..

jehi.n bira.nchi rachi sIya sa.NvArI. tehi.n syAmala baru rache_u bichArI

..

tAsu bachana suni saba haraShAnI.n. aise_i ho_u kahahi.n mudu bAnI ..

do\. hiya.N haraShahi.n baraShahi.n sumana sumukhi sulochani bR^i.nda.

jAhi.n jahA.N jaha.N ba.ndhu do_u taha.N taha.N paramAna.nda ..

223 ..

pura pUraba disi ge do_u bhA_I. jaha.N dhanumakha hita bhUmi banA_I ..

ati bistAra chAru gacha DhArI. bimala bedikA ruchira sa.NvArI ..

chahu.N disi ka.nchana ma.ncha bisAlA. rache jahA.N beThahi.n mahipAlA ..

tehi pAchhe.n samIpa chahu.N pAsA. apara ma.ncha ma.nDalI bilAsA ..

kachhuka U.Nchi saba bhA.Nti suhA_I. baiThahi.n nagara loga jaha.N jA_I ..

tinha ke nikaTa bisAla suhA_e. dhavala dhAma bahubarana banA_e ..

jaha.N bai.nThai.n dekhahi.n saba nArI. jathA jogu nija kula anuhArI ..

pura bAlaka kahi kahi mR^idu bachanA. sAdara prabhuhi dekhAvahi.n rachanA

..

do\. saba sisu ehi misa premabasa parasi manohara gAta.

Page 64: Ramcharitmanas ITRANS

( 64 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

tana pulakahi.n ati haraShu hiya.N dekhi dekhi do_u bhrAta .. 224 ..

sisu saba rAma premabasa jAne. prIti sameta niketa bakhAne ..

nija nija ruchi saba le.nhi.n bolA_I. sahita saneha jAhi.n do_u bhA_I ..

rAma dekhAvahi.n anujahi rachanA. kahi mR^idu madhura manohara bachanA ..

lava nimeSha maha.N bhuvana nikAyA. racha_i jAsu anusAsana mAyA ..

bhagati hetu so_i dInadayAlA. chitavata chakita dhanuSha makhasAlA ..

kautuka dekhi chale guru pAhI.n. jAni bila.nbu trAsa mana mAhI.n ..

jAsu trAsa Dara kahu.N Dara ho_I. bhajana prabhA_u dekhAvata so_I ..

kahi bAte.n mR^idu madhura suhA_I.n. ki_e bidA bAlaka bari_A_I ..

do\. sabhaya saprema binIta ati sakucha sahita do_u bhA_i.

gura pada pa.nkaja nA_i sira baiThe Ayasu pA_i .. 225 ..

nisi prabesa muni Ayasu dInhA. sabahI.n sa.ndhyAba.ndanu kInhA ..

kahata kathA itihAsa purAnI. ruchira rajani juga jAma sirAnI ..

munibara sayana kInhi taba jA_I. lage charana chApana do_u bhA_I ..

jinha ke charana saroruha lAgI. karata bibidha japa joga birAgI ..

te_i do_u ba.ndhu prema janu jIte. gura pada kamala paloTata prIte ..

bArabAra muni agyA dInhI. raghubara jA_i sayana taba kInhI ..

chApata charana lakhanu ura lA_e.N. sabhaya saprema parama sachu pA_e.N ..

puni puni prabhu kaha sovahu tAtA. pau.Dhe dhari ura pada jalajAtA ..

do\. uThe lakhana nisi bigata suni arunasikhA dhuni kAna ..

gura te.n pahilehi.n jagatapati jAge rAmu sujAna .. 226 ..

sakala saucha kari jA_i nahA_e. nitya nibAhi munihi sira nA_e ..

samaya jAni gura Ayasu pA_I. lena prasUna chale do_u bhA_I ..

bhUpa bAgu bara dekhe_u jA_I. jaha.N basa.nta ritu rahI lobhA_I ..

lAge biTapa manohara nAnA. barana barana bara beli bitAnA ..

nava pallava phala sumAna suhA_e. nija sa.npati sura rUkha lajA_e ..

chAtaka kokila kIra chakorA. kUjata bihaga naTata kala morA ..

madhya bAga saru soha suhAvA. mani sopAna bichitra banAvA ..

bimala salilu sarasija bahura.ngA. jalakhaga kUjata gu.njata bhR^i.ngA ..

do\. bAgu ta.DAgu biloki prabhu haraShe ba.ndhu sameta.

parama ramya ArAmu yahu jo rAmahi sukha deta .. 227 ..

chahu.N disi chita_i pU.Nchhi mAligana. lage lena dala phUla mudita mana

..

tehi avasara sItA taha.N A_I. girijA pUjana janani paThA_I ..

sa.nga sakhI.n saba subhaga sayAnI. gAvahi.n gIta manohara bAnI ..

sara samIpa girijA gR^iha sohA. barani na jA_i dekhi manu mohA ..

majjanu kari sara sakhinha sametA. ga_I mudita mana gauri niketA ..

pUjA kInhi adhika anurAgA. nija anurUpa subhaga baru mAgA ..

eka sakhI siya sa.ngu bihA_I. ga_I rahI dekhana phulavA_I ..

tehi do_u ba.ndhu biloke jA_I. prema bibasa sItA pahi.n A_I ..

do\. tAsu dasA dekhi sakhinha pulaka gAta jalu naina.

kahu kAranu nija haraSha kara pUchhahi saba mR^idu baina .. 228 ..

Page 65: Ramcharitmanas ITRANS

( 65 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

dekhana bAgu ku_a.Nra du_i A_e. baya kisora saba bhA.Nti suhA_e ..

syAma gaura kimi kahau.n bakhAnI. girA anayana nayana binu bAnI ..

suni haraShI.N saba sakhI.n sayAnI. siya hiya.N ati utaka.nThA jAnI ..

eka kaha_i nR^ipasuta te_i AlI. sune je muni sa.Nga A_e kAlI ..

jinha nija rUpa mohanI DArI. kInha svabasa nagara nara nArI ..

baranata chhabi jaha.N taha.N saba logU. avasi dekhi_ahi.n dekhana jogU ..

tAsu vachana ati siyahi suhAne. darasa lAgi lochana akulAne ..

chalI agra kari priya sakhi so_I. prIti purAtana lakha_i na ko_I ..

do\. sumiri sIya nArada bachana upajI prIti punIta ..

chakita bilokati sakala disi janu sisu mR^igI sabhIta .. 229 ..

ka.nkana ki.nkini nUpura dhuni suni. kahata lakhana sana rAmu hR^idaya.N

guni ..

mAnahu.N madana du.ndubhI dInhI .. manasA bisva bijaya kaha.N kInhI ..

asa kahi phiri chita_e tehi orA. siya mukha sasi bha_e nayana chakorA ..

bha_e bilochana chAru acha.nchala. manahu.N sakuchi nimi taje diga.nchala

..

dekhi sIya sobhA sukhu pAvA. hR^idaya.N sarAhata bachanu na AvA ..

janu bira.nchi saba nija nipunA_I. birachi bisva kaha.N pragaTi dekhA_I ..

su.ndaratA kahu.N su.ndara kara_I. chhabigR^iha.N dIpasikhA janu bara_I ..

saba upamA kabi rahe juThArI. kehi.n paTatarau.n bidehakumArI ..

do\. siya sobhA hiya.N barani prabhu Apani dasA bichAri.

bole suchi mana anuja sana bachana samaya anuhAri .. 230 ..

tAta janakatanayA yaha so_I. dhanuShajagya jehi kArana ho_I ..

pUjana gauri sakhI.n lai A_I. karata prakAsu phira_i phulavA_I ..

jAsu biloki alokika sobhA. sahaja punIta mora manu chhobhA ..

so sabu kArana jAna bidhAtA. pharakahi.n subhada a.nga sunu bhrAtA ..

raghuba.nsinha kara sahaja subhA_U. manu kupa.ntha pagu dhara_i na kA_U ..

mohi atisaya pratIti mana kerI. jehi.n sapanehu.N paranAri na herI ..

jinha kai lahahi.n na ripu rana pIThI. nahi.n pAvahi.n paratiya manu DIThI

..

ma.ngana lahahi na jinha kai nAhI.n. te narabara thore jaga mAhI.n ..

do\. karata batakahi anuja sana mana siya rUpa lobhAna.

mukha saroja makara.nda chhabi kara_i madhupa iva pAna .. 231 ..

chitavahi chakita chahU.N disi sItA. kaha.N ga_e nR^ipakisora manu chi.ntA

..

jaha.N biloka mR^iga sAvaka nainI. janu taha.N barisa kamala sita shrenI

..

latA oTa taba sakhinha lakhA_e. syAmala gaura kisora suhA_e ..

dekhi rUpa lochana lalachAne. haraShe janu nija nidhi pahichAne ..

thake nayana raghupati chhabi dekhe.n. palakanhihU.N pariharI.n nimeShe.n

..

adhika saneha.N deha bhai bhorI. sarada sasihi janu chitava chakorI ..

lochana maga rAmahi ura AnI. dInhe palaka kapATa sayAnI ..

jaba siya sakhinha premabasa jAnI. kahi na sakahi.n kachhu mana sakuchAnI

..

Page 66: Ramcharitmanas ITRANS

( 66 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

do\. latAbhavana te.n pragaTa bhe tehi avasara do_u bhA_i.

nikase janu juga bimala bidhu jalada paTala bilagA_i .. 232 ..

sobhA sIva.N subhaga do_u bIrA. nIla pIta jalajAbha sarIrA ..

morapa.nkha sira sohata nIke. guchchha bIcha bicha kusuma kalI ke ..

bhAla tilaka shramabi.ndu suhA_e. shravana subhaga bhUShana chhabi chhA_e

..

bikaTa bhR^ikuTi kacha ghUgharavAre. nava saroja lochana ratanAre ..

chAru chibuka nAsikA kapolA. hAsa bilAsa leta manu molA ..

mukhachhabi kahi na jA_i mohi pAhI.n. jo biloki bahu kAma lajAhI.n ..

ura mani mAla ka.nbu kala gIvA. kAma kalabha kara bhuja balasI.nvA ..

sumana sameta bAma kara donA. sAva.Nra ku_a.Nra sakhI suThi lonA ..

do\. kehari kaTi paTa pIta dhara suShamA sIla nidhAna.

dekhi bhAnukulabhUShanahi bisarA sakhinha apAna .. 233 ..

dhari dhIraju eka Ali sayAnI. sItA sana bolI gahi pAnI ..

bahuri gauri kara dhyAna karehU. bhUpakisora dekhi kina lehU ..

sakuchi sIya.N taba nayana ughAre. sanamukha do_u raghusi.ngha nihAre ..

nakha sikha dekhi rAma kai sobhA. sumiri pitA panu manu ati chhobhA ..

parabasa sakhinha lakhI jaba sItA. bhaya_u gaharu saba kahahi sabhItA ..

puni A_uba ehi beri_A.N kAlI. asa kahi mana bihasI eka AlI ..

gU.Dha girA suni siya sakuchAnI. bhaya_u bila.nbu mAtu bhaya mAnI ..

dhari ba.Di dhIra rAmu ura Ane. phiri apanapa_u pitubasa jAne ..

do\. dekhana misa mR^iga bihaga taru phira_i bahori bahori.

nirakhi nirakhi raghubIra chhabi bA.Dha_i prIti na thori .. 234 ..

jAni kaThina sivachApa bisUrati. chalI rAkhi ura syAmala mUrati ..

prabhu jaba jAta jAnakI jAnI. sukha saneha sobhA guna khAnI ..

parama premamaya mR^idu masi kInhI. chAru chita bhItI.n likha lInhI ..

ga_I bhavAnI bhavana bahorI. ba.ndi charana bolI kara jorI ..

jaya jaya giribararAja kisorI. jaya mahesa mukha cha.nda chakorI ..

jaya gaja badana Sha.DAnana mAtA. jagata janani dAmini duti gAtA ..

nahi.n tava Adi madhya avasAnA. amita prabhA_u bedu nahi.n jAnA ..

bhava bhava bibhava parAbhava kArini. bisva bimohani svabasa bihArini ..

do\. patidevatA sutIya mahu.N mAtu prathama tava rekha.

mahimA amita na sakahi.n kahi sahasa sAradA seSha .. 235 ..

sevata tohi sulabha phala chArI. baradAyanI purAri pi_ArI ..

debi pUji pada kamala tumhAre. sura nara muni saba hohi.n sukhAre ..

mora manorathu jAnahu nIke.n. basahu sadA ura pura sabahI ke.n ..

kInhe_u.N pragaTa na kArana tehI.n. asa kahi charana gahe baidehI.n ..

binaya prema basa bha_I bhavAnI. khasI mAla mUrati musukAnI ..

sAdara siya.N prasAdu sira dhare_U. bolI gauri haraShu hiya.N bhare_U ..

sunu siya satya asIsa hamArI. pUjihi mana kAmanA tumhArI ..

nArada bachana sadA suchi sAchA. so baru milihi jAhi.n manu rAchA ..

Page 67: Ramcharitmanas ITRANS

( 67 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

chha.n\. manu jAhi.n rAche_u milihi so baru sahaja su.ndara sA.Nvaro.

karunA nidhAna sujAna sIlu sanehu jAnata rAvaro ..

ehi bhA.Nti gauri asIsa suni siya sahita hiya.N haraShI.n alI.

tulasI bhavAnihi pUji puni puni mudita mana ma.ndira chalI ..

so\. jAni gauri anukUla siya hiya haraShu na jA_i kahi.

ma.njula ma.ngala mUla bAma a.nga pharakana lage .. 236 ..

hR^idaya.N sarAhata sIya lonA_I. gura samIpa gavane do_u bhA_I ..

rAma kahA sabu kausika pAhI.n. sarala subhA_u chhu_ata chhala nAhI.n ..

sumana pA_i muni pUjA kInhI. puni asIsa duhu bhA_inha dInhI ..

suphala manoratha hohu.N tumhAre. rAmu lakhanu suni bha_e sukhAre ..

kari bhojanu munibara bigyAnI. lage kahana kachhu kathA purAnI ..

bigata divasu guru Ayasu pA_I. sa.ndhyA karana chale do_u bhA_I ..

prAchI disi sasi uya_u suhAvA. siya mukha sarisa dekhi sukhu pAvA ..

bahuri bichAru kInha mana mAhI.n. sIya badana sama himakara nAhI.n ..

do\. janamu si.ndhu puni ba.ndhu biShu dina malIna sakala.nka.

siya mukha samatA pAva kimi cha.ndu bApuro ra.nka .. 237 ..

ghaTa_i ba.Dha_i birahani dukhadA_I. grasa_i rAhu nija sa.ndhihi.n pA_I ..

koka sikaprada pa.nkaja drohI. avaguna bahuta cha.ndramA tohI ..

baidehI mukha paTatara dInhe. ho_i doSha ba.Da anuchita kInhe ..

siya mukha chhabi bidhu byAja bakhAnI. guru pahi.n chale nisA ba.Di jAnI

..

kari muni charana saroja pranAmA. Ayasu pA_i kInha bishrAmA ..

bigata nisA raghunAyaka jAge. ba.ndhu biloki kahana asa lAge ..

uda_u aruna avalokahu tAtA. pa.nkaja koka loka sukhadAtA ..

bole lakhanu jori juga pAnI. prabhu prabhA_u sUchaka mR^idu bAnI ..

do\. arunodaya.N sakuche kumuda uDagana joti malIna.

jimi tumhAra Agamana suni bha_e nR^ipati balahIna .. 238 ..

nR^ipa saba nakhata karahi.n uji_ArI. TAri na sakahi.n chApa tama bhArI ..

kamala koka madhukara khaga nAnA. haraShe sakala nisA avasAnA ..

aisehi.n prabhu saba bhagata tumhAre. ho_ihahi.n TUTe.n dhanuSha sukhAre

..

uya_u bhAnu binu shrama tama nAsA. dure nakhata jaga teju prakAsA ..

rabi nija udaya byAja raghurAyA. prabhu pratApu saba nR^ipanha dikhAyA ..

tava bhuja bala mahimA udaghATI. pragaTI dhanu bighaTana paripATI ..

ba.ndhu bachana suni prabhu musukAne. ho_i suchi sahaja punIta nahAne ..

nityakriyA kari guru pahi.n A_e. charana saroja subhaga sira nA_e ..

satAna.ndu taba janaka bolA_e. kausika muni pahi.n turata paThA_e ..

janaka binaya tinha A_i sunA_I. haraShe boli li_e do_u bhA_I ..

do\. satAna.ndaûpada ba.ndi prabhu baiThe gura pahi.n jA_i.

chalahu tAta muni kahe_u taba paThavA janaka bolA_i .. 239 ..

sIya svaya.nbaru dekhi_a jA_I. Isu kAhi dhau.n de_i ba.DA_I ..

lakhana kahA jasa bhAjanu so_I. nAtha kR^ipA tava jApara ho_I ..

haraShe muni saba suni bara bAnI. dInhi asIsa sabahi.n sukhu mAnI ..

Page 68: Ramcharitmanas ITRANS

( 68 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

puni munibR^i.nda sameta kR^ipAlA. dekhana chale dhanuShamakha sAlA ..

ra.ngabhUmi A_e do_u bhA_I. asi sudhi saba purabAsinha pA_I ..

chale sakala gR^iha kAja bisArI. bAla jubAna jaraTha nara nArI ..

dekhI janaka bhIra bhai bhArI. suchi sevaka saba li_e ha.NkArI ..

turata sakala loganha pahi.n jAhU. Asana uchita dehU saba kAhU ..

do\. kahi mR^idu bachana binIta tinha baiThAre nara nAri.

uttama madhyama nIcha laghu nija nija thala anuhAri .. 240 ..

rAjaku_a.Nra tehi avasara A_e. manahu.N manoharatA tana chhA_e ..

guna sAgara nAgara bara bIrA. su.ndara syAmala gaura sarIrA ..

rAja samAja birAjata rUre. uDagana mahu.N janu juga bidhu pUre ..

jinha ke.n rahI bhAvanA jaisI. prabhu mUrati tinha dekhI taisI ..

dekhahi.n rUpa mahA ranadhIrA. manahu.N bIra rasu dhare.n sarIrA ..

Dare kuTila nR^ipa prabhuhi nihArI. manahu.N bhayAnaka mUrati bhArI ..

rahe asura chhala chhonipa beShA. tinha prabhu pragaTa kAlasama dekhA ..

purabAsinha dekhe do_u bhA_I. narabhUShana lochana sukhadA_I ..

do\. nAri bilokahi.n haraShi hiya.N nija nija ruchi anurUpa.

janu sohata si.ngAra dhari mUrati parama anUpa .. 241 ..

biduShanha prabhu birATamaya dIsA. bahu mukha kara paga lochana sIsA ..

janaka jAti avalokahi.n kaisai.n. sajana sage priya lAgahi.n jaise.n ..

sahita bideha bilokahi.n rAnI. sisu sama prIti na jAti bakhAnI ..

joginha parama tatvamaya bhAsA. sA.nta suddha sama sahaja prakAsA ..

haribhagatanha dekhe do_u bhrAtA. iShTadeva iva saba sukha dAtA ..

rAmahi chitava bhAya.N jehi sIyA. so sanehu sukhu nahi.n kathanIyA ..

ura anubhavati na kahi saka so_U. kavana prakAra kahai kabi ko_U ..

ehi bidhi rahA jAhi jasa bhA_U. tehi.n tasa dekhe_u kosalarA_U ..

do\. rAjata rAja samAja mahu.N kosalarAja kisora.

su.ndara syAmala gaura tana bisva bilochana chora .. 242 ..

sahaja manohara mUrati do_U. koTi kAma upamA laghu so_U ..

sarada cha.nda ni.ndaka mukha nIke. nIraja nayana bhAvate jI ke ..

chitavata chAru mAra manu haranI. bhAvati hR^idaya jAti nahI.n baranI ..

kala kapola shruti ku.nDala lolA. chibuka adhara su.ndara mR^idu bolA ..

kumudaba.ndhu kara ni.ndaka hA.NsA. bhR^ikuTI bikaTa manohara nAsA ..

bhAla bisAla tilaka jhalakAhI.n. kacha biloki ali avali lajAhI.n ..

pIta chautanI.n siranhi suhA_I. kusuma kalI.n bicha bIcha banA_I.n ..

rekhe.n ruchira ka.nbu kala gIvA.N. janu tribhuvana suShamA kI sIvA.N ..

do\. ku.njara mani ka.nThA kalita uranhi tulasikA mAla.

bR^iShabha ka.ndha kehari Thavani bala nidhi bAhu bisAla .. 243 ..

kaTi tUnIra pIta paTa bA.Ndhe. kara sara dhanuSha bAma bara kA.Ndhe ..

pIta jagya upabIta suhA_e. nakha sikha ma.nju mahAchhabi chhA_e ..

dekhi loga saba bha_e sukhAre. ekaTaka lochana chalata na tAre ..

haraShe janaku dekhi do_u bhA_I. muni pada kamala gahe taba jA_I ..

kari binatI nija kathA sunA_I. ra.nga avani saba munihi dekhA_I ..

Page 69: Ramcharitmanas ITRANS

( 69 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

jaha.N jaha.N jAhi ku_a.Nra bara do_U. taha.N taha.N chakita chitava sabu

ko_U ..

nija nija rukha rAmahi sabu dekhA. ko_u na jAna kachhu maramu biseShA ..

bhali rachanA muni nR^ipa sana kahe_U. rAjA.N mudita mahAsukha lahe_U ..

do\. saba ma.nchanha te ma.nchu eka su.ndara bisada bisAla.

muni sameta do_u ba.ndhu taha.N baiThAre mahipAla .. 244 ..

prabhuhi dekhi saba nR^ipa hi.Nya.N hAre. janu rAkesa udaya bha_e.N tAre

..

asi pratIti saba ke mana mAhI.n. rAma chApa toraba saka nAhI.n ..

binu bha.njehu.N bhava dhanuShu bisAlA. melihi sIya rAma ura mAlA ..

asa bichAri gavanahu ghara bhA_I. jasu pratApu balu teju gavA.NI ..

bihase apara bhUpa suni bAnI. je abibeka a.ndha abhimAnI ..

torehu.N dhanuShu byAhu avagAhA. binu tore.n ko ku_a.Nri bi_AhA ..

eka bAra kAla_u kina ho_U. siya hita samara jitaba hama so_U ..

yaha suni avara mahipa musakAne. dharamasIla haribhagata sayAne ..

so\. sIya bi_Ahabi rAma garaba dUri kari nR^ipanha ke ..

jIti ko saka sa.ngrAma dasaratha ke rana bA.Nkure .. 245 ..

byartha marahu jani gAla bajA_I. mana modakanhi ki bhUkha butA_I ..

sikha hamAri suni parama punItA. jagada.nbA jAnahu jiya.N sItA ..

jagata pitA raghupatihi bichArI. bhari lochana chhabi lehu nihArI ..

su.ndara sukhada sakala guna rAsI. e do_u ba.ndhu sa.nbhu ura bAsI ..

sudhA samudra samIpa bihA_I. mR^igajalu nirakhi marahu kata dhA_I ..

karahu jA_i jA kahu.N jo_I bhAvA. hama tau Aju janama phalu pAvA ..

asa kahi bhale bhUpa anurAge. rUpa anUpa bilokana lAge ..

dekhahi.n sura nabha cha.Dhe bimAnA. baraShahi.n sumana karahi.n kala gAnA

..

do\. jAni su_avasaru sIya taba paTha_I janaka bolA_I.

chatura sakhI.n su.ndara sakala sAdara chalI.n lavA_I.n .. 246 ..

siya sobhA nahi.n jA_i bakhAnI. jagada.nbikA rUpa guna khAnI ..

upamA sakala mohi laghu lAgI.n. prAkR^ita nAri a.nga anurAgI.n ..

siya barani_a te_i upamA de_I. kukabi kahA_i ajasu ko le_I ..

jau paTatari_a tIya sama sIyA. jaga asi jubati kahA.N kamanIyA ..

girA mukhara tana aradha bhavAnI. rati ati dukhita atanu pati jAnI ..

biSha bArunI ba.ndhu priya jehI. kahi_a ramAsama kimi baidehI ..

jau chhabi sudhA payonidhi ho_I. parama rUpamaya kachchhapa so_I ..

sobhA raju ma.ndaru si.ngArU. mathai pAni pa.nkaja nija mArU ..

do\. ehi bidhi upajai lachchhi jaba su.ndaratA sukha mUla.

tadapi sakocha sameta kabi kahahi.n sIya samatUla .. 247 ..

chali.n sa.nga lai sakhI.n sayAnI. gAvata gIta manohara bAnI ..

soha navala tanu su.ndara sArI. jagata janani atulita chhabi bhArI ..

bhUShana sakala sudesa suhA_e. a.nga a.nga rachi sakhinha banA_e ..

ra.ngabhUmi jaba siya pagu dhArI. dekhi rUpa mohe nara nArI ..

haraShi suranha du.ndubhI.n bajA_I. baraShi prasUna apachharA gA_I ..

Page 70: Ramcharitmanas ITRANS

( 70 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

pAni saroja soha jayamAlA. avachaTa chita_e sakala bhu_AlA ..

sIya chakita chita rAmahi chAhA. bha_e mohabasa saba naranAhA ..

muni samIpa dekhe do_u bhA_I. lage lalaki lochana nidhi pA_I ..

do\. gurajana lAja samAju ba.Da dekhi sIya sakuchAni ..

lAgi bilokana sakhinha tana raghubIrahi ura Ani .. 248 ..

rAma rUpu aru siya chhabi dekhe.n. nara nArinha pariharI.n nimeShe.n ..

sochahi.n sakala kahata sakuchAhI.n. bidhi sana binaya karahi.n mana

mAhI.n ..

haru bidhi begi janaka ja.DatA_I. mati hamAri asi dehi suhA_I ..

binu bichAra panu taji naranAhu. sIya rAma kara karai bibAhU ..

jaga bhala kahahi bhAva saba kAhU. haTha kInhe a.ntahu.N ura dAhU ..

ehi.n lAlasA.N magana saba logU. baru sA.Nvaro jAnakI jogU ..

taba ba.ndIjana janaka baulA_e. biridAvalI kahata chali A_e ..

kaha nR^ipa jA_i kahahu pana morA. chale bhATa hiya.N haraShu na thorA ..

do\. bole ba.ndI bachana bara sunahu sakala mahipAla.

pana bideha kara kahahi.n hama bhujA uThA_i bisAla .. 249 ..

nR^ipa bhujabala bidhu sivadhanu rAhU. garu_a kaThora bidita saba kAhU ..

rAvanu bAnu mahAbhaTa bhAre. dekhi sarAsana gava.Nhi.n sidhAre ..

so_i purAri koda.nDu kaThorA. rAja samAja Aju jo_i torA ..

tribhuvana jaya sameta baidehI .. binahi.n bichAra bara_i haThi tehI ..

suni pana sakala bhUpa abhilAShe. bhaTamAnI atisaya mana mAkhe ..

parikara bA.Ndhi uThe akulA_I. chale iShTadevanha sira nA_I ..

tamaki tAki taki sivadhanu dharahI.n. uTha_i na koTi bhA.Nti balu karahI.n

..

jinha ke kachhu bichAru mana mAhI.n. chApa samIpa mahIpa na jAhI.n ..

do\. tamaki dharahi.n dhanu mU.Dha nR^ipa uTha_i na chalahi.n lajA_i.

manahu.N pA_i bhaTa bAhubalu adhiku adhiku garu_A_i .. 250 ..

bhUpa sahasa dasa ekahi bArA. lage uThAvana Tara_i na TArA ..

Daga_i na sa.nbhu sarAsana kaise.n. kAmI bachana satI manu jaise.n ..

saba nR^ipa bha_e jogu upahAsI. jaise.n binu birAga sa.nnyAsI ..

kIrati bijaya bIratA bhArI. chale chApa kara barabasa hArI ..

shrIhata bha_e hAri hiya.N rAjA. baiThe nija nija jA_i samAjA ..

nR^ipanha biloki janaku akulAne. bole bachana roSha janu sAne ..

dIpa dIpa ke bhUpati nAnA. A_e suni hama jo panu ThAnA ..

deva danuja dhari manuja sarIrA. bipula bIra A_e ranadhIrA ..

do\. ku_a.Nri manohara bijaya ba.Di kIrati ati kamanIya.

pAvanihAra bira.nchi janu rache_u na dhanu damanIya .. 251 ..

kahahu kAhi yahu lAbhu na bhAvA. kAhu.N na sa.nkara chApa cha.DhAvA ..

raha_u cha.DhA_uba toraba bhA_I. tilu bhari bhUmi na sake chha.DA_I ..

aba jani ko_u mAkhai bhaTa mAnI. bIra bihIna mahI mai.n jAnI ..

tajahu Asa nija nija gR^iha jAhU. likhA na bidhi baidehi bibAhU ..

sukR^ita jA_i jau.n panu parihara_U.N. ku_a.Nri ku_Ari raha_u kA kara_U.N

..

Page 71: Ramcharitmanas ITRANS

( 71 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

jo janate_u.N binu bhaTa bhubi bhA_I. tau panu kari hote_u.N na ha.NsA_I

..

janaka bachana suni saba nara nArI. dekhi jAnakihi bha_e dukhArI ..

mAkhe lakhanu kuTila bha_i.N bhau.nhe.n. radapaTa pharakata nayana

risau.nhe.n ..

do\. kahi na sakata raghubIra Dara lage bachana janu bAna.

nA_i rAma pada kamala siru bole girA pramAna .. 252 ..

raghuba.nsinha mahu.N jaha.N ko_u ho_I. tehi.n samAja asa kaha_i na ko_I

..

kahI janaka jasi anuchita bAnI. bidyamAna raghukula mani jAnI ..

sunahu bhAnukula pa.nkaja bhAnU. kaha_u.N subhA_u na kachhu abhimAnU ..

jau tumhAri anusAsana pAvau.n. ka.nduka iva brahmA.nDa uThAvau.n ..

kAche ghaTa jimi DArau.n phorI. saka_u.N meru mUlaka jimi torI ..

tava pratApa mahimA bhagavAnA. ko bApuro pinAka purAnA ..

nAtha jAni asa Ayasu ho_U. kautuku karau.n biloki_a so_U ..

kamala nAla jimi chApha cha.DhAvau.n. jojana sata pramAna lai dhAvau.n ..

do\. torau.n chhatraka da.nDa jimi tava pratApa bala nAtha.

jau.n na karau.n prabhu pada sapatha kara na dharau.n dhanu bhAtha

.. 253 ..

lakhana sakopa bachana je bole. DagamagAni mahi diggaja Dole ..

sakala loka saba bhUpa DerAne. siya hiya.N haraShu janaku sakuchAne ..

gura raghupati saba muni mana mAhI.n. mudita bha_e puni puni pulakAhI.n ..

sayanahi.n raghupati lakhanu nevAre. prema sameta nikaTa baiThAre ..

bisvAmitra samaya subha jAnI. bole ati sanehamaya bAnI ..

uThahu rAma bha.njahu bhavachApA. meTahu tAta janaka paritApA ..

suni guru bachana charana siru nAvA. haraShu biShAdu na kachhu ura AvA ..

ThA.Dhe bha_e uThi sahaja subhA_e.N. Thavani jubA mR^igarAju lajA_e.N ..

do\. udita udayagiri ma.ncha para raghubara bAlapata.nga.

bikase sa.nta saroja saba haraShe lochana bhR^i.nga .. 254 ..

nR^ipanha keri AsA nisi nAsI. bachana nakhata avalI na prakAsI ..

mAnI mahipa kumuda sakuchAne. kapaTI bhUpa ulUka lukAne ..

bha_e bisoka koka muni devA. barisahi.n sumana janAvahi.n sevA ..

gura pada ba.ndi sahita anurAgA. rAma muninha sana Ayasu mAgA ..

sahajahi.n chale sakala jaga svAmI. matta ma.nju bara ku.njara gAmI ..

chalata rAma saba pura nara nArI. pulaka pUri tana bha_e sukhArI ..

ba.ndi pitara sura sukR^ita sa.NbhAre. jau.n kachhu punya prabhA_u hamAre

..

tau sivadhanu mR^inAla kI nA_I.n. torahu.N rAma ganesa gosA_I.n ..

do\. rAmahi prema sameta lakhi sakhinha samIpa bolA_i.

sItA mAtu saneha basa bachana kaha_i bilakhA_i .. 255 ..

sakhi saba kautuka dekhanihAre. jeTha kahAvata hitU hamAre ..

ko_u na bujhA_i kaha_i gura pAhI.n. e bAlaka asi haTha bhali nAhI.n ..

rAvana bAna chhu_A nahi.n chApA. hAre sakala bhUpa kari dApA ..

Page 72: Ramcharitmanas ITRANS

( 72 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

so dhanu rAjaku_a.Nra kara dehI.n. bAla marAla ki ma.ndara lehI.n ..

bhUpa sayAnapa sakala sirAnI. sakhi bidhi gati kachhu jAti na jAnI ..

bolI chatura sakhI mR^idu bAnI. tejava.nta laghu gani_a na rAnI ..

kaha.N ku.nbhaja kaha.N si.ndhu apArA. soShe_u sujasu sakala sa.nsArA ..

rabi ma.nDala dekhata laghu lAgA. udaya.N tAsu tibhuvana tama bhAgA ..

do\. ma.ntra parama laghu jAsu basa bidhi hari hara sura sarba.

mahAmatta gajarAja kahu.N basa kara a.nkusa kharba .. 256 ..

kAma kusuma dhanu sAyaka lInhe. sakala bhuvana apane basa kInhe ..

debi taji_a sa.nsa_u asa jAnI. bha.njaba dhanuSha rAmu sunu rAnI ..

sakhI bachana suni bhai paratItI. miTA biShAdu ba.DhI ati prItI ..

taba rAmahi biloki baidehI. sabhaya hR^idaya.N binavati jehi tehI ..

manahI.n mana manAva akulAnI. hohu prasanna mahesa bhavAnI ..

karahu saphala Apani sevakA_I. kari hitu harahu chApa garu_A_I ..

gananAyaka baradAyaka devA. Aju lage.n kInhi_u.N tu_a sevA ..

bAra bAra binatI suni morI. karahu chApa gurutA ati thorI ..

do\. dekhi dekhi raghubIra tana sura manAva dhari dhIra ..

bhare bilochana prema jala pulakAvalI sarIra .. 257 ..

nIke.n nirakhi nayana bhari sobhA. pitu panu sumiri bahuri manu chhobhA ..

ahaha tAta dAruni haTha ThAnI. samujhata nahi.n kachhu lAbhu na hAnI ..

sachiva sabhaya sikha de_i na ko_I. budha samAja ba.Da anuchita ho_I ..

kaha.N dhanu kulisahu chAhi kaThorA. kaha.N syAmala mR^idugAta kisorA ..

bidhi kehi bhA.Nti dharau.n ura dhIrA. sirasa sumana kana bedhi_a hIrA ..

sakala sabhA kai mati bhai bhorI. aba mohi sa.nbhuchApa gati torI ..

nija ja.DatA loganha para DArI. hohi haru_a raghupatihi nihArI ..

ati paritApa sIya mana mAhI. lava nimeSha juga saba saya jAhI.n ..

do\. prabhuhi chita_i puni chitava mahi rAjata lochana lola.

khelata manasija mIna juga janu bidhu ma.nDala Dola .. 258 ..

girA alini mukha pa.nkaja rokI. pragaTa na lAja nisA avalokI ..

lochana jalu raha lochana konA. jaise parama kR^ipana kara sonA ..

sakuchI byAkulatA ba.Di jAnI. dhari dhIraju pratIti ura AnI ..

tana mana bachana mora panu sAchA. raghupati pada saroja chitu rAchA ..

tau bhagavAnu sakala ura bAsI. karihi.n mohi raghubara kai dAsI ..

jehi ke.n jehi para satya sanehU. so tehi mila_i na kachhu sa.nhehU ..

prabhu tana chita_i prema tana ThAnA. kR^ipAnidhAna rAma sabu jAnA ..

siyahi biloki take_u dhanu kaise. chitava garuru laghu byAlahi jaise ..

do\. lakhana lakhe_u raghuba.nsamani tAke_u hara koda.nDu.

pulaki gAta bole bachana charana chApi brahmA.nDu .. 259 ..

disaku.njarahu kamaTha ahi kolA. dharahu dharani dhari dhIra na DolA ..

rAmu chahahi.n sa.nkara dhanu torA. hohu sajaga suni Ayasu morA ..

chApa sapIpa rAmu jaba A_e. nara nArinha sura sukR^ita manA_e ..

saba kara sa.nsa_u aru agyAnU. ma.nda mahIpanha kara abhimAnU ..

bhR^igupati keri garaba garu_A_I. sura munibaranha keri kadarA_I ..

siya kara sochu janaka pachhitAvA. rAninha kara dAruna dukha dAvA ..

Page 73: Ramcharitmanas ITRANS

( 73 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

sa.nbhuchApa baDa bohitu pA_I. chaDhe jA_i saba sa.ngu banA_I ..

rAma bAhubala si.ndhu apArU. chahata pAru nahi ko_u ka.DahArU ..

do\. rAma biloke loga saba chitra likhe se dekhi.

chita_I sIya kR^ipAyatana jAnI bikala biseShi .. 260 ..

dekhI bipula bikala baidehI. nimiSha bihAta kalapa sama tehI ..

tR^iShita bAri binu jo tanu tyAgA. mu_e.N kara_i kA sudhA ta.DAgA ..

kA baraShA saba kR^iShI sukhAne.n. samaya chuke.n puni kA pachhitAne.n ..

asa jiya.N jAni jAnakI dekhI. prabhu pulake lakhi prIti biseShI ..

gurahi pranAmu manahi mana kInhA. ati lAghava.N uThA_i dhanu lInhA ..

damake_u dAmini jimi jaba laya_U. puni nabha dhanu ma.nDala sama bhaya_U

..

leta cha.DhAvata khai.nchata gA.Dhe.n. kAhu.N na lakhA dekha sabu

ThA.Dhe.n ..

tehi chhana rAma madhya dhanu torA. bhare bhuvana dhuni ghora kaThorA ..

chha.n\. bhare bhuvana ghora kaThora rava rabi bAji taji mAragu chale.

chikkarahi.n diggaja Dola mahi ahi kola kUruma kalamale ..

sura asura muni kara kAna dInhe.n sakala bikala bichArahI.n.

koda.nDa kha.nDe_u rAma tulasI jayati bachana uchArahI ..

so\. sa.nkara chApu jahAju sAgaru raghubara bAhubalu.

bU.Da so sakala samAju cha.DhA jo prathamahi.n moha basa .. 261 ..

prabhu do_u chApakha.nDa mahi DAre. dekhi loga saba bha_e sukhAre ..

kosikarupa payonidhi pAvana. prema bAri avagAhu suhAvana ..

rAmarUpa rAkesu nihArI. ba.Dhata bIchi pulakAvali bhArI ..

bAje nabha gahagahe nisAnA. devabadhU nAchahi.n kari gAnA ..

brahmAdika sura siddha munIsA. prabhuhi prasa.nsahi dehi.n asIsA ..

barisahi.n sumana ra.nga bahu mAlA. gAvahi.n ki.nnara gIta rasAlA ..

rahI bhuvana bhari jaya jaya bAnI. dhanuShabha.nga dhuni jAta na jAnI ..

mudita kahahi.n jaha.N taha.N nara nArI. bha.nje_u rAma sa.nbhudhanu bhArI

..

do\. ba.ndI mAgadha sUtagana biruda badahi.n matidhIra.

karahi.n nichhAvari loga saba haya gaya dhana mani chIra .. 262 ..

jhA.Njhi mR^ida.nga sa.nkha sahanA_I. bheri Dhola du.ndubhI suhA_I ..

bAjahi.n bahu bAjane suhA_e. jaha.N taha.N jubatinha ma.ngala gA_e ..

sakhinha sahita haraShI ati rAnI. sUkhata dhAna parA janu pAnI ..

janaka lahe_u sukhu sochu bihA_I. pairata thake.n thAha janu pA_I ..

shrIhata bha_e bhUpa dhanu TUTe. jaise.n divasa dIpa chhabi chhUTe ..

sIya sukhahi barani_a kehi bhA.NtI. janu chAtakI pA_i jalu svAtI ..

rAmahi lakhanu bilokata kaise.n. sasihi chakora kisoraku jaise.n ..

satAna.nda taba Ayasu dInhA. sItA.N gamanu rAma pahi.n kInhA ..

do\. sa.nga sakhI.n suda.nra chatura gAvahi.n ma.ngalachAra.

gavanI bAla marAla gati suShamA a.nga apAra .. 263 ..

Page 74: Ramcharitmanas ITRANS

( 74 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

sakhinha madhya siya sohati kaise. chhabigana madhya mahAchhabi jaise.n ..

kara saroja jayamAla suhA_I. bisva bijaya sobhA jehi.n chhA_I ..

tana sakochu mana parama uchhAhU. gU.Dha premu lakhi para_i na kAhU ..

jA_i samIpa rAma chhabi dekhI. rahi janu ku.Nari chitra avarekhI ..

chatura sakhI.n lakhi kahA bujhA_I. pahirAvahu jayamAla suhA_I ..

sunata jugala kara mAla uThA_I. prema bibasa pahirA_i na jA_I ..

sohata janu juga jalaja sanAlA. sasihi sabhIta deta jayamAlA ..

gAvahi.n chhabi avaloki sahelI. siya.N jayamAla rAma ura melI ..

so\. raghubara ura jayamAla dekhi deva barisahi.n sumana.

sakuche sakala bhu_Ala janu biloki rabi kumudagana .. 264 ..

pura aru byoma bAjane bAje. khala bha_e malina sAdhu saba rAje ..

sura ki.nnara nara nAga munIsA. jaya jaya jaya kahi dehi.n asIsA ..

nAchahi.n gAvahi.n bibudha badhUTI.n. bAra bAra kusumA.njali chhUTI.n ..

jaha.N taha.N bipra bedadhuni karahI.n. ba.ndI biradAvali uchcharahI.n ..

mahi pAtAla nAka jasu byApA. rAma barI siya bha.nje_u chApA ..

karahi.n AratI pura nara nArI. dehi.n nichhAvari bitta bisArI ..

sohati sIya rAma kai jaurI. chhabi si.ngAru manahu.N eka ThorI ..

sakhI.n kahahi.n prabhupada gahu sItA. karati na charana parasa ati bhItA

..

do\. gautama tiya gati surati kari nahi.n parasati paga pAni.

mana bihase raghuba.nsamani prIti alaukika jAni .. 265 ..

taba siya dekhi bhUpa abhilAShe. kUra kapUta mU.Dha mana mAkhe ..

uThi uThi pahiri sanAha abhAge. jaha.N taha.N gAla bajAvana lAge ..

lehu chha.DA_i sIya kaha ko_U. dhari bA.Ndhahu nR^ipa bAlaka do_U ..

tore.n dhanuShu chA.Da nahi.n sara_I. jIvata hamahi ku_a.Nri ko bara_I ..

jau.n bidehu kachhu karai sahA_I. jItahu samara sahita do_u bhA_I ..

sAdhu bhUpa bole suni bAnI. rAjasamAjahi lAja lajAnI ..

balu pratApu bIratA ba.DA_I. nAka pinAkahi sa.nga sidhA_I ..

so_i sUratA ki aba kahu.N pA_I. asi budhi tau bidhi muha.N masi lA_I ..

do\. dekhahu rAmahi nayana bhari taji iriShA madu kohu.

lakhana roShu pAvaku prabala jAni salabha jani hohu .. 266 ..

bainateya bali jimi chaha kAgU. jimi sasu chahai nAga ari bhAgU ..

jimi chaha kusala akArana kohI. saba sa.npadA chahai sivadrohI ..

lobhI lolupa kala kIrati chaha_I. akala.nkatA ki kAmI laha_I ..

hari pada bimukha parama gati chAhA. tasa tumhAra lAlachu naranAhA ..

kolAhalu suni sIya sakAnI. sakhI.n lavA_i ga_I.n jaha.N rAnI ..

rAmu subhAya.N chale guru pAhI.n. siya sanehu baranata mana mAhI.n ..

rAninha sahita sochabasa sIyA. aba dhau.n bidhihi kAha karanIyA ..

bhUpa bachana suni ita uta takahI.n. lakhanu rAma Dara boli na sakahI.n ..

do\. aruna nayana bhR^ikuTI kuTila chitavata nR^ipanha sakopa.

manahu.N matta gajagana nirakhi si.nghakisorahi chopa .. 267 ..

kharabharu dekhi bikala pura nArI.n. saba mili dehi.n mahIpanha gArI.n ..

Page 75: Ramcharitmanas ITRANS

( 75 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

tehi.n avasara suni siva dhanu bha.ngA. Ayasu bhR^igukula kamala pata.ngA

..

dekhi mahIpa sakala sakuchAne. bAja jhapaTa janu lavA lukAne ..

gauri sarIra bhUti bhala bhrAjA. bhAla bisAla tripu.nDa birAjA ..

sIsa jaTA sasibadanu suhAvA. risabasa kachhuka aruna ho_i AvA ..

bhR^ikuTI kuTila nayana risa rAte. sahajahu.N chitavata manahu.N risAte ..

bR^iShabha ka.ndha ura bAhu bisAlA. chAru jane_u mAla mR^igachhAlA ..

kaTi muni basana tUna du_i bA.Ndhe.n. dhanu sara kara kuThAru kala

kA.Ndhe.n ..

do\. sA.nta beShu karanI kaThina barani na jA_i sarupa.

dhari munitanu janu bIra rasu Aya_u jaha.N saba bhUpa .. 268 ..

dekhata bhR^igupati beShu karAlA. uThe sakala bhaya bikala bhu_AlA ..

pitu sameta kahi kahi nija nAmA. lage karana saba da.nDa pranAmA ..

jehi subhAya.N chitavahi.n hitu jAnI. so jAna_i janu A_i khuTAnI ..

janaka bahori A_i siru nAvA. sIya bolA_i pranAmu karAvA ..

AsiSha dInhi sakhI.n haraShAnI.n. nija samAja lai ga_I sayAnI.n ..

bisvAmitru mile puni A_I. pada saroja mele do_u bhA_I ..

rAmu lakhanu dasaratha ke DhoTA. dInhi asIsa dekhi bhala joTA ..

rAmahi chita_i rahe thaki lochana. rUpa apAra mAra mada mochana ..

do\. bahuri biloki bideha sana kahahu kAha ati bhIra ..

pUchhata jAni ajAna jimi byApe_u kopu sarIra .. 269 ..

samAchAra kahi janaka sunA_e. jehi kArana mahIpa saba A_e ..

sunata bachana phiri anata nihAre. dekhe chApakha.nDa mahi DAre ..

ati risa bole bachana kaThorA. kahu ja.Da janaka dhanuSha kai torA ..

begi dekhA_u mU.Dha na ta AjU. ulaTa_u.N mahi jaha.N lahi tava rAjU ..

ati Daru utaru deta nR^ipu nAhI.n. kuTila bhUpa haraShe mana mAhI.n ..

sura muni nAga nagara nara nArI .. sochahi.n sakala trAsa ura bhArI ..

mana pachhitAti sIya mahatArI. bidhi aba sa.NvarI bAta bigArI ..

bhR^igupati kara subhA_u suni sItA. aradha nimeSha kalapa sama bItA ..

do\. sabhaya biloke loga saba jAni jAnakI bhIru.

hR^idaya.N na haraShu biShAdu kachhu bole shrIraghubIru .. 270 ..

mAsapArAyaNa, navA.N vishrAma

nAtha sa.nbhudhanu bha.njanihArA. ho_ihi ke_u eka dAsa tumhArA ..

Ayasu kAha kahi_a kina mohI. suni risA_i bole muni kohI ..

sevaku so jo karai sevakA_I. ari karanI kari kari_a larA_I ..

sunahu rAma jehi.n sivadhanu torA. sahasabAhu sama so ripu morA ..

so bilagA_u bihA_i samAjA. na ta mAre jaihahi.n saba rAjA ..

suni muni bachana lakhana musukAne. bole parasudharahi apamAne ..

bahu dhanuhI.n torI.n larikA_I.n. kabahu.N na asi risa kInhi gosA_I.n ..

ehi dhanu para mamatA kehi hetU. suni risA_i kaha bhR^igukulaketU ..

do\. re nR^ipa bAlaka kAlabasa bolata tohi na sa.NmAra ..

dhanuhI sama tipurAri dhanu bidita sakala sa.nsAra .. 271 ..

lakhana kahA ha.Nsi hamare.n jAnA. sunahu deva saba dhanuSha samAnA ..

Page 76: Ramcharitmanas ITRANS

( 76 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

kA chhati lAbhu jUna dhanu taure.n. dekhA rAma nayana ke bhore.n ..

chhu_ata TUTa raghupatihu na dosU. muni binu kAja kari_a kata rosU .

bole chita_i parasu kI orA. re saTha sunehi subhA_u na morA ..

bAlaku boli badha_u.N nahi.n tohI. kevala muni ja.Da jAnahi mohI ..

bAla brahmachArI ati kohI. bisva bidita chhatriyakula drohI ..

bhujabala bhUmi bhUpa binu kInhI. bipula bAra mahidevanha dInhI ..

sahasabAhu bhuja chhedanihArA. parasu biloku mahIpakumArA ..

do\. mAtu pitahi jani sochabasa karasi mahIsakisora.

garbhanha ke arbhaka dalana parasu mora ati ghora .. 272 ..

bihasi lakhanu bole mR^idu bAnI. aho munIsu mahA bhaTamAnI ..

puni puni mohi dekhAva kuThArU. chahata u.DAvana phU.Nki pahArU ..

ihA.N kumha.DabatiyA ko_u nAhI.n. je tarajanI dekhi mari jAhI.n ..

dekhi kuThAru sarAsana bAnA. mai.n kachhu kahA sahita abhimAnA ..

bhR^igusuta samujhi jane_u bilokI. jo kachhu kahahu saha_u.N risa rokI ..

sura mahisura harijana aru gA_I. hamare.n kula inha para na surA_I ..

badhe.n pApu apakIrati hAre.n. mAratahU.N pA pari_a tumhAre.n ..

koTi kulisa sama bachanu tumhArA. byartha dharahu dhanu bAna kuThArA ..

do\. jo biloki anuchita kahe_u.N chhamahu mahAmuni dhIra.

suni saroSha bhR^iguba.nsamani bole girA gabhIra .. 273 ..

kausika sunahu ma.nda yahu bAlaku. kuTila kAlabasa nija kula ghAlaku ..

bhAnu ba.nsa rAkesa kala.nkU. nipaTa nira.nkusa abudha asa.nkU ..

kAla kavalu ho_ihi chhana mAhI.n. kaha_u.N pukAri khori mohi nAhI.n ..

tumha haTaka_u jau.n chahahu ubArA. kahi pratApu balu roShu hamArA ..

lakhana kahe_u muni sujasa tumhArA. tumhahi achhata ko baranai pArA ..

apane mu.Nha tumha Apani karanI. bAra aneka bhA.Nti bahu baranI ..

nahi.n sa.ntoShu ta puni kachhu kahahU. jani risa roki dusaha dukha sahahU

..

bIrabratI tumha dhIra achhobhA. gArI deta na pAvahu sobhA ..

do\. sUra samara karanI karahi.n kahi na janAvahi.n Apu.

bidyamAna rana pA_i ripu kAyara kathahi.n pratApu .. 274 ..

tumha tau kAlu hA.Nka janu lAvA. bAra bAra mohi lAgi bolAvA ..

sunata lakhana ke bachana kaThorA. parasu sudhAri dhare_u kara ghorA ..

aba jani de_i dosu mohi logU. kaTubAdI bAlaku badhajogU ..

bAla biloki bahuta mai.n bA.NchA. aba yahu maranihAra bhA sA.NchA ..

kausika kahA chhami_a aparAdhU. bAla doSha guna ganahi.n na sAdhU ..

khara kuThAra mai.n akaruna kohI. Age.n aparAdhI gurudrohI ..

utara deta chho.Da_u.N binu mAre.n. kevala kausika sIla tumhAre.n ..

na ta ehi kATi kuThAra kaThore.n. gurahi urina hote_u.N shrama thore.n ..

do\. gAdhisUnu kaha hR^idaya.N ha.Nsi munihi hari_ara_i sUjha.

ayamaya khA.NDa na Ukhamaya ajahu.N na bUjha abUjha .. 275 ..

kahe_u lakhana muni sIlu tumhArA. ko nahi jAna bidita sa.nsArA ..

mAtA pitahi urina bha_e nIke.n. gura rinu rahA sochu ba.Da jIke.n ..

so janu hamarehi mAthe kA.DhA. dina chali ga_e byAja ba.Da bA.DhA ..

Page 77: Ramcharitmanas ITRANS

( 77 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

aba Ani_a byavahari_A bolI. turata de_u.N mai.n thailI kholI ..

suni kaTu bachana kuThAra sudhArA. hAya hAya saba sabhA pukArA ..

bhR^igubara parasu dekhAvahu mohI. bipra bichAri bacha_u.N nR^ipadrohI ..

mile na kabahu.N subhaTa rana gA.Dhe. dvija devatA gharahi ke bA.Dhe ..

anuchita kahi saba loga pukAre. raghupati sayanahi.n lakhanu nevAre ..

do\. lakhana utara Ahuti sarisa bhR^igubara kopu kR^isAnu.

ba.Dhata dekhi jala sama bachana bole raghukulabhAnu .. 276 ..

nAtha karahu bAlaka para chhohU. sUdha dUdhamukha kari_a na kohU ..

jau.n pai prabhu prabhA_u kachhu jAnA. tau ki barAbari karata ayAnA ..

jau.n larikA kachhu achagari karahI.n. gura pitu mAtu moda mana bharahI.n

..

kari_a kR^ipA sisu sevaka jAnI. tumha sama sIla dhIra muni gyAnI ..

rAma bachana suni kachhuka ju.DAne. kahi kachhu lakhanu bahuri musakAne ..

ha.Nsata dekhi nakha sikha risa byApI. rAma tora bhrAtA ba.Da pApI ..

gaura sarIra syAma mana mAhI.n. kAlakUTamukha payamukha nAhI.n ..

sahaja Te.Dha anuhara_i na tohI. nIchu mIchu sama dekha na mauhI.n ..

do\. lakhana kahe_u ha.Nsi sunahu muni krodhu pApa kara mUla.

jehi basa jana anuchita karahi.n charahi.n bisva pratikUla .. 277 ..

mai.n tumhAra anuchara munirAyA. parihari kopu kari_a aba dAyA ..

TUTa chApa nahi.n jurahi risAne. baiThi_a ho_ihi.n pAya pirAne ..

jau ati priya tau kari_a upA_I. jori_a ko_u ba.Da gunI bolA_I ..

bolata lakhanahi.n janaku DerAhI.n. maShTa karahu anuchita bhala nAhI.n ..

thara thara kApahi.n pura nara nArI. chhoTa kumAra khoTa ba.Da bhArI ..

bhR^igupati suni suni nirabhaya bAnI. risa tana jara_i ho_i bala hAnI ..

bole rAmahi de_i nihorA. bacha_u.N bichAri ba.ndhu laghu torA ..

manu malIna tanu su.ndara kaise.n. biSha rasa bharA kanaka ghaTu jaisai.n

..

do\. suni lachhimana bihase bahuri nayana tarere rAma.

gura samIpa gavane sakuchi parihari bAnI bAma .. 278 ..

ati binIta mR^idu sItala bAnI. bole rAmu jori juga pAnI ..

sunahu nAtha tumha sahaja sujAnA. bAlaka bachanu kari_a nahi.n kAnA ..

bararai bAlaka eku subhA_U. inhahi na sa.nta bidUShahi.n kA_U ..

tehi.n nAhI.n kachhu kAja bigArA. aparAdhI me.n nAtha tumhArA ..

kR^ipA kopu badhu ba.Ndhaba gosA_I.n. mo para kari_a dAsa kI nA_I ..

kahi_a begi jehi bidhi risa jA_I. muninAyaka so_i karau.n upA_I ..

kaha muni rAma jA_i risa kaise.n. ajahu.N anuja tava chitava anaise.n ..

ehi ke ka.nTha kuThAru na dInhA. tau mai.n kAha kopu kari kInhA ..

do\. garbha stravahi.n avanipa ravani suni kuThAra gati ghora.

parasu achhata dekha_u.N ji_ata bairI bhUpakisora .. 279 ..

baha_i na hAthu daha_i risa chhAtI. bhA kuThAru ku.nThita nR^ipaghAtI ..

bhaya_u bAma bidhi phire_u subhA_U. more hR^idaya.N kR^ipA kasi kA_U ..

Aju dayA dukhu dusaha sahAvA. suni saumitra bihasi siru nAvA ..

bA_u kR^ipA mUrati anukUlA. bolata bachana jharata janu phUlA ..

Page 78: Ramcharitmanas ITRANS

( 78 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

jau.n pai kR^ipA.N jarihi.n muni gAtA. krodha bha_e.N tanu rAkha bidhAtA

..

dekhu janaka haThi bAlaka ehU. kInha chahata ja.Da jamapura gehU ..

begi karahu kina A.Nkhinha oTA. dekhata chhoTa khoTa nR^ipa DhoTA ..

bihase lakhanu kahA mana mAhI.n. mUde.n A.Nkhi katahu.N ko_u nAhI.n ..

do\. parasurAmu taba rAma prati bole ura ati krodhu.

sa.nbhu sarAsanu tori saTha karasi hamAra prabodhu .. 280 ..

ba.ndhu kaha_i kaTu sa.nmata tore.n. tU chhala binaya karasi kara jore.n

..

karu paritoShu mora sa.ngrAmA. nAhi.n ta chhA.Da kahA_uba rAmA ..

chhalu taji karahi samaru sivadrohI. ba.ndhu sahita na ta mAra_u.N tohI ..

bhR^igupati bakahi.n kuThAra uThA_e.N. mana musakAhi.n rAmu sira nA_e.N ..

gunaha lakhana kara hama para roShU. katahu.N sudhA_ihu te ba.Da doShU ..

Te.Dha jAni saba ba.nda_i kAhU. bakra cha.ndramahi grasa_i na rAhU ..

rAma kahe_u risa taji_a munIsA. kara kuThAru Age.n yaha sIsA ..

je.nhi.n risa jA_i kari_a so_i svAmI. mohi jAni Apana anugAmI ..

do\. prabhuhi sevakahi samaru kasa tajahu biprabara rosu.

beShu biloke.n kahesi kachhu bAlakahU nahi.n dosu .. 281 ..

dekhi kuThAra bAna dhanu dhArI. bhai larikahi risa bIru bichArI ..

nAmu jAna pai tumhahi na chInhA. ba.nsa subhAya.N utaru te.nhi.n dInhA ..

jau.n tumha autehu muni kI nA_I.n. pada raja sira sisu dharata gosA_I.n ..

chhamahu chUka anajAnata kerI. chahi_a bipra ura kR^ipA ghanerI ..

hamahi tumhahi saribari kasi nAthA .. kahahu na kahA.N charana kaha.N

mAthA ..

rAma mAtra laghu nAma hamArA. parasu sahita ba.Da nAma tohArA ..

deva eku gunu dhanuSha hamAre.n. nava guna parama punIta tumhAre.n ..

saba prakAra hama tumha sana hAre. chhamahu bipra aparAdha hamAre ..

do\. bAra bAra muni biprabara kahA rAma sana rAma.

bole bhR^igupati saruSha hasi tahU.N ba.ndhu sama bAma .. 282 ..

nipaTahi.n dvija kari jAnahi mohI. mai.n jasa bipra sunAva_u.N tohI ..

chApa struvA sara Ahuti jAnU. kopa mora ati ghora kR^isAnu ..

samidhi sena chatura.nga suhA_I. mahA mahIpa bha_e pasu A_I ..

mai ehi parasu kATi bali dInhe. samara jagya japa koTinha kInhe ..

mora prabhA_u bidita nahi.n tore.n. bolasi nidari bipra ke bhore.n ..

bha.nje_u chApu dApu ba.Da bA.DhA. ahamiti manahu.N jIti jagu ThA.DhA ..

rAma kahA muni kahahu bichArI. risa ati ba.Di laghu chUka hamArI ..

chhu_atahi.n TUTa pinAka purAnA. mai.n kahi hetu karau.n abhimAnA ..

do\. jau.n hama nidarahi.n bipra badi satya sunahu bhR^igunAtha.

tau asa ko jaga subhaTu jehi bhaya basa nAvahi.n mAtha .. 283 ..

deva danuja bhUpati bhaTa nAnA. samabala adhika ho_u balavAnA ..

jau.n rana hamahi pachArai ko_U. larahi.n sukhena kAlu kina ho_U ..

chhatriya tanu dhari samara sakAnA. kula kala.nku tehi.n pAva.Nra AnA ..

Page 79: Ramcharitmanas ITRANS

( 79 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

kaha_u.N subhA_u na kulahi prasa.nsI. kAlahu Darahi.n na rana raghuba.nsI

..

bipraba.nsa kai asi prabhutA_I. abhaya ho_i jo tumhahi DerA_I ..

sunu mR^idu gU.Dha bachana raghupati ke. ughare paTala parasudhara mati ke

..

rAma ramApati kara dhanu lehU. khai.nchahu miTai mora sa.ndehU ..

deta chApu Apuhi.n chali gaya_U. parasurAma mana bisamaya bhaya_U ..

do\. jAnA rAma prabhA_u taba pulaka praphullita gAta.

jori pAni bole bachana hdaya.N na premu amAta .. 284 ..

jaya raghuba.nsa banaja bana bhAnU. gahana danuja kula dahana kR^isAnu ..

jaya sura bipra dhenu hitakArI. jaya mada moha koha bhrama hArI ..

binaya sIla karunA guna sAgara. jayati bachana rachanA ati nAgara ..

sevaka sukhada subhaga saba a.ngA. jaya sarIra chhabi koTi ana.ngA ..

karau.n kAha mukha eka prasa.nsA. jaya mahesa mana mAnasa ha.nsA ..

anuchita bahuta kahe_u.N agyAtA. chhamahu chhamAma.ndira do_u bhrAtA ..

kahi jaya jaya jaya raghukulaketU. bhR^igupati ga_e banahi tapa hetU ..

apabhaya.N kuTila mahIpa DerAne. jaha.N taha.N kAyara gava.Nhi.n parAne ..

do\. devanha dInhI.n du.ndubhI.n prabhu para baraShahi.n phUla.

haraShe pura nara nAri saba miTI mohamaya sUla .. 285 ..

ati gahagahe bAjane bAje. sabahi.n manohara ma.ngala sAje ..

jUtha jUtha mili sumukha sunayanI.n. karahi.n gAna kala kokilabayanI ..

sukhu bideha kara barani na jA_I. janmadaridra manahu.N nidhi pA_I ..

gata trAsa bha_i sIya sukhArI. janu bidhu udaya.N chakorakumArI ..

janaka kInha kausikahi pranAmA. prabhu prasAda dhanu bha.nje_u rAmA ..

mohi kR^itakR^itya kInha duhu.N bhA_I.n. aba jo uchita so kahi_a gosA_I ..

kaha muni sunu naranAtha prabInA. rahA bibAhu chApa AdhInA ..

TUTatahI.n dhanu bhaya_u bibAhU. sura nara nAga bidita saba kAhu ..

do\. tadapi jA_i tumha karahu aba jathA ba.nsa byavahAru.

bUjhi bipra kulabR^iddha gura beda bidita AchAru .. 286 ..

dUta avadhapura paThavahu jA_I. Anahi.n nR^ipa dasarathahi bolA_I ..

mudita rA_u kahi bhalehi.n kR^ipAlA. paTha_e dUta boli tehi kAlA ..

bahuri mahAjana sakala bolA_e. A_i sabanhi sAdara sira nA_e ..

hATa bATa ma.ndira surabAsA. nagaru sa.NvArahu chArihu.N pAsA ..

haraShi chale nija nija gR^iha A_e. puni parichAraka boli paThA_e ..

rachahu bichitra bitAna banA_I. sira dhari bachana chale sachu pA_I ..

paTha_e boli gunI tinha nAnA. je bitAna bidhi kusala sujAnA ..

bidhihi ba.ndi tinha kInha ara.nbhA. birache kanaka kadali ke kha.nbhA ..

do\. harita maninha ke patra phala padumarAga ke phUla.

rachanA dekhi bichitra ati manu bira.nchi kara bhUla .. 287 ..

beni harita manimaya saba kInhe. sarala saparaba parahi.n nahi.n chInhe

..

kanaka kalita ahibela banA_I. lakhi nahi para_i saparana suhA_I ..

tehi ke rachi pachi ba.ndha banA_e. bicha bicha mukatA dAma suhA_e ..

Page 80: Ramcharitmanas ITRANS

( 80 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

mAnika marakata kulisa pirojA. chIri kori pachi rache sarojA ..

ki_e bhR^i.nga bahura.nga biha.ngA. gu.njahi.n kUjahi.n pavana prasa.ngA

..

sura pratimA kha.nbhana ga.DhI kA.DhI. ma.ngala drabya li_e.N saba ThA.DhI

..

chau.nke.n bhA.Nti aneka purA_I.n. si.ndhura manimaya sahaja suhA_I ..

do\. saurabha pallava subhaga suThi ki_e nIlamani kori ..

hema baura marakata ghavari lasata pATamaya Dori .. 288 ..

rache ruchira bara ba.ndanibAre. manahu.N manobhava.N pha.nda sa.NvAre ..

ma.ngala kalasa aneka banA_e. dhvaja patAka paTa chamara suhA_e ..

dIpa manohara manimaya nAnA. jA_i na barani bichitra bitAnA ..

jehi.n ma.nDapa dulahini baidehI. so baranai asi mati kabi kehI ..

dUlahu rAmu rUpa guna sAgara. so bitAnu tihu.N loka ujAgara ..

janaka bhavana kai saubhA jaisI. gR^iha gR^iha prati pura dekhi_a taisI ..

jehi.n terahuti tehi samaya nihArI. tehi laghu lagahi.n bhuvana dasa chArI

..

jo sa.npadA nIcha gR^iha sohA. so biloki suranAyaka mohA ..

do\. basa_i nagara jehi lachchha kari kapaTa nAri bara beShu ..

tehi pura kai sobhA kahata sakuchahi.n sArada seShu .. 289 ..

pahu.Nche dUta rAma pura pAvana. haraShe nagara biloki suhAvana ..

bhUpa dvAra tinha khabari janA_I. dasaratha nR^ipa suni li_e bolA_I ..

kari pranAmu tinha pAtI dInhI. mudita mahIpa Apu uThi lInhI ..

bAri bilochana bAchata pA.NtI. pulaka gAta A_I bhari chhAtI ..

rAmu lakhanu ura kara bara chIThI. rahi ga_e kahata na khATI mIThI ..

puni dhari dhIra patrikA bA.NchI. haraShI sabhA bAta suni sA.NchI ..

khelata rahe tahA.N sudhi pA_I. A_e bharatu sahita hita bhA_I ..

pUchhata ati saneha.N sakuchA_I. tAta kahA.N te.n pAtI A_I ..

do\. kusala prAnapriya ba.ndhu do_u ahahi.n kahahu kehi.n desa.

suni saneha sAne bachana bAchI bahuri naresa .. 290 ..

suni pAtI pulake do_u bhrAtA. adhika sanehu samAta na gAtA ..

prIti punIta bharata kai dekhI. sakala sabhA.N sukhu lahe_u biseShI ..

taba nR^ipa dUta nikaTa baiThAre. madhura manohara bachana uchAre ..

bhaiyA kahahu kusala do_u bAre. tumha nIke.n nija nayana nihAre ..

syAmala gaura dhare.n dhanu bhAthA. baya kisora kausika muni sAthA ..

pahichAnahu tumha kahahu subhA_U. prema bibasa puni puni kaha rA_U ..

jA dina te.n muni ga_e lavA_I. taba te.n Aju sA.Nchi sudhi pA_I ..

kahahu bideha kavana bidhi jAne. suni priya bachana dUta musakAne ..

do\. sunahu mahIpati mukuTa mani tumha sama dhanya na ko_u.

rAmu lakhanu jinha ke tanaya bisva bibhUShana do_u .. 291 ..

pUchhana jogu na tanaya tumhAre. puruShasi.ngha tihu pura uji_Are ..

jinha ke jasa pratApa ke.n Age. sasi malIna rabi sItala lAge ..

tinha kaha.N kahi_a nAtha kimi chInhe. dekhi_a rabi ki dIpa kara lInhe ..

sIya svaya.nbara bhUpa anekA. samiTe subhaTa eka te.n ekA ..

Page 81: Ramcharitmanas ITRANS

( 81 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

sa.nbhu sarAsanu kAhu.N na TArA. hAre sakala bIra bari_ArA ..

tIni loka maha.N je bhaTamAnI. sabha kai sakati sa.nbhu dhanu bhAnI ..

saka_i uThA_i sarAsura merU. so_u hiya.N hAri gaya_u kari pherU ..

jehi kautuka sivasailu uThAvA. so_u tehi sabhA.N parAbha_u pAvA ..

do\. tahA.N rAma raghuba.nsa mani suni_a mahA mahipAla.

bha.nje_u chApa prayAsa binu jimi gaja pa.nkaja nAla .. 292 ..

suni saroSha bhR^igunAyaku A_e. bahuta bhA.Nti tinha A.Nkhi dekhA_e ..

dekhi rAma balu nija dhanu dInhA. kari bahu binaya gavanu bana kInhA ..

rAjana rAmu atulabala jaise.n. teja nidhAna lakhanu puni taise.n ..

ka.npahi bhUpa bilokata jAke.n. jimi gaja hari kisora ke tAke.n ..

deva dekhi tava bAlaka do_U. aba na A.Nkhi tara Avata ko_U ..

dUta bachana rachanA priya lAgI. prema pratApa bIra rasa pAgI ..

sabhA sameta rA_u anurAge. dUtanha dena nichhAvari lAge ..

kahi anIti te mUdahi.n kAnA. dharamu bichAri sabahi.n sukha mAnA ..

do\. taba uThi bhUpa basiShTha kahu.N dInhi patrikA jA_i.

kathA sunA_I gurahi saba sAdara dUta bolA_i .. 293 ..

suni bole gura ati sukhu pA_I. punya puruSha kahu.N mahi sukha chhA_I ..

jimi saritA sAgara mahu.N jAhI.n. jadyapi tAhi kAmanA nAhI.n ..

timi sukha sa.npati binahi.n bolA_e.N. dharamasIla pahi.n jAhi.n subhA_e.N

..

tumha gura bipra dhenu sura sebI. tasi punIta kausalyA debI ..

sukR^itI tumha samAna jaga mAhI.n. bhaya_u na hai ko_u hone_u nAhI.n ..

tumha te adhika punya ba.Da kAke.n. rAjana rAma sarisa suta jAke.n ..

bIra binIta dharama brata dhArI. guna sAgara bara bAlaka chArI ..

tumha kahu.N sarba kAla kalyAnA. sajahu barAta bajA_i nisAnA ..

do\. chalahu begi suni gura bachana bhalehi.n nAtha siru nA_i.

bhUpati gavane bhavana taba dUtanha bAsu devA_i .. 294 ..

rAjA sabu ranivAsa bolA_I. janaka patrikA bAchi sunA_I ..

suni sa.ndesu sakala haraShAnI.n. apara kathA saba bhUpa bakhAnI.n ..

prema praphullita rAjahi.n rAnI. manahu.N sikhini suni bArida banI ..

mudita asIsa dehi.n guru nArI.n. ati Ana.nda magana mahatArI.n ..

lehi.n paraspara ati priya pAtI. hR^idaya.N lagA_i ju.DAvahi.n chhAtI ..

rAma lakhana kai kIrati karanI. bArahi.n bAra bhUpabara baranI ..

muni prasAdu kahi dvAra sidhA_e. rAninha taba mahideva bolA_e ..

di_e dAna Ana.nda sametA. chale biprabara AsiSha detA ..

so\. jAchaka li_e ha.NkAri dInhi nichhAvari koTi bidhi.

chiru jIvahu.N suta chAri chakrabarti dasarattha ke .. 295 ..

kahata chale pahire.n paTa nAnA. haraShi hane gahagahe nisAnA ..

samAchAra saba loganha pA_e. lAge ghara ghara hone badhA_e ..

bhuvana chAri dasa bharA uchhAhU. janakasutA raghubIra bi_AhU ..

suni subha kathA loga anurAge. maga gR^iha galI.n sa.NvArana lAge ..

jadyapi avadha sadaiva suhAvani. rAma purI ma.ngalamaya pAvani ..

tadapi prIti kai prIti suhA_I. ma.ngala rachanA rachI banA_I ..

Page 82: Ramcharitmanas ITRANS

( 82 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

dhvaja patAka paTa chAmara chAru. chhAvA parama bichitra bajArU ..

kanaka kalasa torana mani jAlA. harada dUba dadhi achchhata mAlA ..

do\. ma.ngalamaya nija nija bhavana loganha rache banA_i.

bIthI.n sIchI.n chaturasama chauke.n chAru purA_i .. 296 ..

jaha.N taha.N jUtha jUtha mili bhAmini. saji nava sapta sakala duti dAmini

..

bidhubadanI.n mR^iga sAvaka lochani. nija sarupa rati mAnu bimochani ..

gAvahi.n ma.ngala ma.njula bAnI.n. sunikala rava kalaka.nThi lajAnI.n ..

bhUpa bhavana kimi jA_i bakhAnA. bisva bimohana rache_u bitAnA ..

ma.ngala drabya manohara nAnA. rAjata bAjata bipula nisAnA ..

katahu.N birida ba.ndI uchcharahI.n. katahu.N beda dhuni bhUsura karahI.n

..

gAvahi.n su.ndari ma.ngala gItA. lai lai nAmu rAmu aru sItA ..

bahuta uchhAhu bhavanu ati thorA. mAnahu.N umagi chalA chahu orA ..

do\. sobhA dasaratha bhavana ka_i ko kabi baranai pAra.

jahA.N sakala sura sIsa mani rAma lInha avatAra .. 297 ..

bhUpa bharata puni li_e bolA_I. haya gaya sya.ndana sAjahu jA_I ..

chalahu begi raghubIra barAtA. sunata pulaka pUre do_u bhrAtA ..

bharata sakala sAhanI bolA_e. Ayasu dInha mudita uThi dhA_e ..

rachi ruchi jIna turaga tinha sAje. barana barana bara bAji birAje ..

subhaga sakala suThi cha.nchala karanI. aya iva jarata dharata paga

dharanI ..

nAnA jAti na jAhi.n bakhAne. nidari pavanu janu chahata u.DAne ..

tinha saba chhayala bha_e asavArA. bharata sarisa baya rAjakumArA ..

saba su.ndara saba bhUShanadhArI. kara sara chApa tUna kaTi bhArI ..

do\. chhare chhabIle chhayala saba sUra sujAna nabIna.

juga padachara asavAra prati je asikalA prabIna .. 298 ..

bA.Ndhe birada bIra rana gA.Dhe. nikasi bha_e pura bAhera ThA.Dhe ..

pherahi.n chatura turaga gati nAnA. haraShahi.n suni suni pavana nisAnA ..

ratha sArathinha bichitra banA_e. dhvaja patAka mani bhUShana lA_e ..

chava.Nra chAru ki.nkina dhuni karahI. bhAnu jAna sobhA apaharahI.n ..

sAva.Nkarana aganita haya hote. te tinha rathanha sArathinha jote ..

su.ndara sakala ala.nkR^ita sohe. jinhahi bilokata muni mana mohe ..

je jala chalahi.n thalahi kI nA_I. TApa na bU.Da bega adhikA_I ..

astra sastra sabu sAju banA_I. rathI sArathinha li_e bolA_I ..

do\. cha.Dhi cha.Dhi ratha bAhera nagara lAgI jurana barAta.

hota saguna sundara sabahi jo jehi kAraja jAta .. 299 ..

kalita karibaranhi parI.n a.NbArI.n. kahi na jAhi.n jehi bhA.Nti

sa.NvArI.n ..

chale mattagaja gha.nTa birAjI. manahu.N subhaga sAvana ghana rAjI ..

bAhana apara aneka bidhAnA. sibikA subhaga sukhAsana jAnA ..

tinha cha.Dhi chale biprabara bR^indA. janu tanu dhare.n sakala shruti

chha.ndA ..

Page 83: Ramcharitmanas ITRANS

( 83 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

mAgadha sUta ba.ndi gunagAyaka. chale jAna cha.Dhi jo jehi lAyaka ..

besara U.NTa bR^iShabha bahu jAtI. chale bastu bhari aganita bhA.NtI ..

koTinha kA.Nvari chale kahArA. bibidha bastu ko baranai pArA ..

chale sakala sevaka samudA_I. nija nija sAju samAju banA_I ..

do\. saba ke.n ura nirbhara haraShu pUrita pulaka sarIra.

kabahi.n dekhibe nayana bhari rAmu lakhanU do_u bIra .. 300 ..

garajahi.n gaja gha.nTA dhuni ghorA. ratha rava bAji hi.nsa chahu orA ..

nidari ghanahi ghurmmarahi.n nisAnA. nija parA_i kachhu suni_a na kAnA ..

mahA bhIra bhUpati ke dvAre.n. raja ho_i jA_i paShAna pabAre.n ..

cha.DhI aTArinha dekhahi.n nArI.n. li.Ne.N AratI ma.ngala thArI ..

gAvahi.n gIta manohara nAnA. ati Ana.ndu na jA_i bakhAnA ..

taba suma.ntra du_i spa.ndana sAjI. jote rabi haya ni.ndaka bAjI ..

do_u ratha ruchira bhUpa pahi.n Ane. nahi.n sArada pahi.n jAhi.n bakhAne

..

rAja samAju eka ratha sAjA. dUsara teja pu.nja ati bhrAjA ..

do\. tehi.n ratha ruchira basiShTha kahu.N haraShi cha.DhA_i naresu.

Apu cha.Dhe_u spa.ndana sumiri hara gura gauri ganesu .. 301 ..

sahita basiShTha soha nR^ipa kaise.n. sura gura sa.nga pura.ndara jaise.n

..

kari kula rIti beda bidhi rA_U. dekhi sabahi saba bhA.Nti banA_U ..

sumiri rAmu gura Ayasu pA_I. chale mahIpati sa.nkha bajA_I ..

haraShe bibudha biloki barAtA. baraShahi.n sumana suma.ngala dAtA ..

bhaya_u kolAhala haya gaya gAje. byoma barAta bAjane bAje ..

sura nara nAri suma.ngala gA_I. sarasa rAga bAjahi.n sahanA_I ..

gha.nTa gha.nTi dhuni barani na jAhI.n. sarava karahi.n pA_ika phaharAhI.n

..

karahi.n bidUShaka kautuka nAnA. hAsa kusala kala gAna sujAnA .

do\. turaga nachAvahi.n ku.Nara bara akani mR^ida.nga nisAna ..

nAgara naTa chitavahi.n chakita Dagahi.n na tAla ba.NdhAna .. 302 ..

bana_i na baranata banI barAtA. hohi.n saguna su.ndara subhadAtA ..

chArA chAShu bAma disi le_I. manahu.N sakala ma.ngala kahi de_I ..

dAhina kAga sukheta suhAvA. nakula darasu saba kAhU.N pAvA ..

sAnukUla baha tribidha bayArI. saghaTa savAla Ava bara nArI ..

lovA phiri phiri darasu dekhAvA. surabhI sanamukha sisuhi pi_AvA ..

mR^igamAlA phiri dAhini A_I. ma.ngala gana janu dInhi dekhA_I ..

chhemakarI kaha chhema biseShI. syAmA bAma sutaru para dekhI ..

sanamukha Aya_u dadhi aru mInA. kara pustaka du_i bipra prabInA ..

do\. ma.ngalamaya kalyAnamaya abhimata phala dAtAra.

janu saba sAche hona hita bha_e saguna eka bAra .. 303 ..

ma.ngala saguna sugama saba tAke.n. saguna brahma su.ndara suta jAke.n ..

rAma sarisa baru dulahini sItA. samadhI dasarathu janaku punItA ..

suni asa byAhu saguna saba nAche. aba kInhe bira.nchi hama sA.Nche ..

ehi bidhi kInha barAta payAnA. haya gaya gAjahi.n hane nisAnA ..

Page 84: Ramcharitmanas ITRANS

( 84 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

Avata jAni bhAnukula ketU. saritanhi janaka ba.NdhA_e setU ..

bIcha bIcha bara bAsa banA_e. surapura sarisa sa.npadA chhA_e ..

asana sayana bara basana suhA_e. pAvahi.n saba nija nija mana bhA_e ..

nita nUtana sukha lakhi anukUle. sakala barAtinha ma.ndira bhUle ..

do\. Avata jAni barAta bara suni gahagahe nisAna.

saji gaja ratha padachara turaga lena chale agavAna .. 304 ..

mAsapArAyaNa,dasavA.N vishrAma

kanaka kalasa bhari kopara thArA. bhAjana lalita aneka prakArA ..

bhare sudhAsama saba pakavAne. nAnA bhA.Nti na jAhi.n bakhAne ..

phala aneka bara bastu suhA_I.n. haraShi bhe.nTa hita bhUpa paThA_I.n ..

bhUShana basana mahAmani nAnA. khaga mR^iga haya gaya bahubidhi jAnA ..

ma.ngala saguna suga.ndha suhA_e. bahuta bhA.Nti mahipAla paThA_e ..

dadhi chi_urA upahAra apArA. bhari bhari kA.Nvari chale kahArA ..

agavAnanha jaba dIkhi barAtA.ura Ana.ndu pulaka bhara gAtA ..

dekhi banAva sahita agavAnA. mudita barAtinha hane nisAnA ..

do\. haraShi parasapara milana hita kachhuka chale bagamela.

janu Ana.nda samudra du_i milata bihA_i subela .. 305 ..

baraShi sumana sura su.ndari gAvahi.n. mudita deva du.ndubhI.n bajAvahi.n

..

bastu sakala rAkhI.n nR^ipa Age.n. binaya kInha tinha ati anurAge.n ..

prema sameta rAya.N sabu lInhA. bhai bakasIsa jAchakanhi dInhA ..

kari pUjA mAnyatA ba.DA_I. janavAse kahu.N chale lavA_I ..

basana bichitra pA.Nva.De parahI.n. dekhi dhanahu dhana madu pariharahI.n

..

ati su.ndara dInhe_u janavAsA. jaha.N saba kahu.N saba bhA.Nti supAsA ..

jAnI siya.N barAta pura A_I. kachhu nija mahimA pragaTi janA_I ..

hR^idaya.N sumiri saba siddhi bolA_I. bhUpa pahuna_I karana paThA_I ..

do\. sidhi saba siya Ayasu akani ga_I.n jahA.N janavAsa.

li_e.N sa.npadA sakala sukha surapura bhoga bilAsa .. 306 ..

nija nija bAsa biloki barAtI. sura sukha sakala sulabha saba bhA.NtI ..

bibhava bheda kachhu ko_u na jAnA. sakala janaka kara karahi.n bakhAnA ..

siya mahimA raghunAyaka jAnI. haraShe hR^idaya.N hetu pahichAnI ..

pitu Agamanu sunata do_u bhA_I. hR^idaya.N na ati Ana.ndu amA_I ..

sakuchanha kahi na sakata guru pAhI.n. pitu darasana lAlachu mana mAhI.n

..

bisvAmitra binaya ba.Di dekhI. upajA ura sa.ntoShu biseShI ..

haraShi ba.ndhu do_u hR^idaya.N lagA_e. pulaka a.nga a.nbaka jala chhA_e

..

chale jahA.N dasarathu janavAse. manahu.N sarobara take_u pi_Ase ..

do\. bhUpa biloke jabahi.n muni Avata sutanha sameta.

uThe haraShi sukhasi.ndhu mahu.N chale thAha sI leta .. 307 ..

munihi da.nDavata kInha mahIsA. bAra bAra pada raja dhari sIsA ..

kausika rA_u liye ura lA_I. kahi asIsa pUchhI kusalA_I ..

Page 85: Ramcharitmanas ITRANS

( 85 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

puni da.nDavata karata do_u bhA_I. dekhi nR^ipati ura sukhu na samA_I ..

suta hiya.N lA_i dusaha dukha meTe. mR^itaka sarIra prAna janu bhe.nTe ..

puni basiShTha pada sira tinha nA_e. prema mudita munibara ura lA_e ..

bipra bR^i.nda ba.nde duhu.N bhA_I.n. mana bhAvatI asIse.n pA_I.n ..

bharata sahAnuja kInha pranAmA. li_e uThA_i lA_i ura rAmA ..

haraShe lakhana dekhi do_u bhrAtA. mile prema paripUrita gAtA ..

do\. purajana parijana jAtijana jAchaka ma.ntrI mIta.

mile jathAbidhi sabahi prabhu parama kR^ipAla binIta .. 308 ..

rAmahi dekhi barAta ju.DAnI. prIti ki rIti na jAti bakhAnI ..

nR^ipa samIpa sohahi.n suta chArI. janu dhana dharamAdika tanudhArI ..

sutanha sameta dasarathahi dekhI. mudita nagara nara nAri biseShI ..

sumana barisi sura hanahi.n nisAnA. nAkanaTI.n nAchahi.n kari gAnA ..

satAna.nda aru bipra sachiva gana. mAgadha sUta biduSha ba.ndIjana ..

sahita barAta rA_u sanamAnA. Ayasu mAgi phire agavAnA ..

prathama barAta lagana te.n A_I. tAte.n pura pramodu adhikA_I ..

brahmAna.ndu loga saba lahahI.n. ba.Dhahu.N divasa nisi bidhi sana

kahahI.n ..

do\. rAmu sIya sobhA avadhi sukR^ita avadhi do_u rAja.

jaha.N jaha.N purajana kahahi.n asa mili nara nAri samAja .. .309 ..

janaka sukR^ita mUrati baidehI. dasaratha sukR^ita rAmu dhare.n dehI ..

inha sama kA.Nhu na siva avarAdhe. kAhi.N na inha samAna phala lAdhe ..

inha sama ko_u na bhaya_u jaga mAhI.n. hai nahi.n katahU.N hone_u nAhI.n

..

hama saba sakala sukR^ita kai rAsI. bha_e jaga janami janakapura bAsI ..

jinha jAnakI rAma chhabi dekhI. ko sukR^itI hama sarisa biseShI ..

puni dekhaba raghubIra bi_AhU. leba bhalI bidhi lochana lAhU ..

kahahi.n parasapara kokilabayanI.n. ehi bi_Aha.N ba.Da lAbhu sunayanI.n ..

ba.De.n bhAga bidhi bAta banA_I. nayana atithi ho_ihahi.n do_u bhA_I ..

do\. bArahi.n bAra saneha basa janaka bolA_uba sIya.

lena A_ihahi.n ba.ndhu do_u koTi kAma kamanIya .. 310 ..

bibidha bhA.Nti ho_ihi pahunA_I. priya na kAhi asa sAsura mA_I ..

taba taba rAma lakhanahi nihArI. ho_ihahi.n saba pura loga sukhArI ..

sakhi jasa rAma lakhanakara joTA. taise_i bhUpa sa.nga du_i DhoTA ..

syAma gaura saba a.nga suhA_e. te saba kahahi.n dekhi je A_e ..

kahA eka mai.n Aju nihAre. janu bira.nchi nija hAtha sa.NvAre ..

bharatu rAmahI kI anuhArI. sahasA lakhi na sakahi.n nara nArI ..

lakhanu satrusUdanu ekarUpA. nakha sikha te saba a.nga anUpA ..

mana bhAvahi.n mukha barani na jAhI.n. upamA kahu.N tribhuvana ko_u nAhI.n

..

chha.n\. upamA na ko_u kaha dAsa tulasI katahu.N kabi kobida kahai.n.

bala binaya bidyA sIla sobhA si.ndhu inha se e_i ahai.n ..

pura nAri sakala pasAri a.nchala bidhihi bachana sunAvahI.n ..

byAhi_ahu.N chAri_u bhA_i ehi.n pura hama suma.ngala gAvahI.n ..

Page 86: Ramcharitmanas ITRANS

( 86 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

so\. kahahi.n paraspara nAri bAri bilochana pulaka tana.

sakhi sabu karaba purAri punya payonidhi bhUpa do_u .. 311 ..

ehi bidhi sakala manoratha karahI.n. Ana.Nda umagi umagi ura bharahI.n ..

je nR^ipa sIya svaya.nbara A_e. dekhi ba.ndhu saba tinha sukha pA_e ..

kahata rAma jasu bisada bisAlA. nija nija bhavana ga_e mahipAlA ..

ga_e bIti kuchha dina ehi bhA.NtI. pramudita purajana sakala barAtI ..

ma.ngala mUla lagana dinu AvA. hima ritu agahanu mAsu suhAvA ..

graha tithi nakhatu jogu bara bArU. lagana sodhi bidhi kInha bichArU ..

paThai dInhi nArada sana so_I. ganI janaka ke ganakanha jo_I ..

sunI sakala loganha yaha bAtA. kahahi.n jotiShI Ahi.n bidhAtA ..

do\. dhenudhUri belA bimala sakala suma.ngala mUla.

bipranha kahe_u bideha sana jAni saguna anukula .. 312 ..

uparohitahi kahe_u naranAhA. aba bila.nba kara kAranu kAhA ..

satAna.nda taba sachiva bolA_e. ma.ngala sakala sAji saba lyA_e ..

sa.nkha nisAna panava bahu bAje. ma.ngala kalasa saguna subha sAje ..

subhaga su_Asini gAvahi.n gItA. karahi.n beda dhuni bipra punItA ..

lena chale sAdara ehi bhA.NtI. ga_e jahA.N janavAsa barAtI ..

kosalapati kara dekhi samAjU. ati laghu lAga tinhahi surarAjU ..

bhaya_u sama_u aba dhAri_a pA_U. yaha suni parA nisAnahi.n ghA_U ..

gurahi pUchhi kari kula bidhi rAjA. chale sa.nga muni sAdhu samAjA ..

do\. bhAgya bibhava avadhesa kara dekhi deva brahmAdi.

lage sarAhana sahasa mukha jAni janama nija bAdi .. 313 ..

suranha suma.ngala avasaru jAnA. baraShahi.n sumana bajA_i nisAnA ..

siva brahmAdika bibudha barUthA. cha.Dhe bimAnanhi nAnA jUthA ..

prema pulaka tana hR^idaya.N uchhAhU. chale bilokana rAma bi_AhU ..

dekhi janakapuru sura anurAge. nija nija loka sabahi.n laghu lAge ..

chitavahi.n chakita bichitra bitAnA. rachanA sakala alaukika nAnA ..

nagara nAri nara rUpa nidhAnA. sughara sudharama susIla sujAnA ..

tinhahi dekhi saba sura suranArI.n. bha_e nakhata janu bidhu uji_ArI.n ..

bidhihi bhayaha Acharaju biseShI. nija karanI kachhu katahu.N na dekhI ..

do\. siva.N samujhA_e deva saba jani Acharaja bhulAhu.

hR^idaya.N bichArahu dhIra dhari siya raghubIra bi_Ahu .. 314 ..

jinha kara nAmu leta jaga mAhI.n. sakala ama.ngala mUla nasAhI.n ..

karatala hohi.n padAratha chArI. te_i siya rAmu kahe_u kAmArI ..

ehi bidhi sa.nbhu suranha samujhAvA. puni Age.n bara basaha chalAvA ..

devanha dekhe dasarathu jAtA. mahAmoda mana pulakita gAtA ..

sAdhu samAja sa.nga mahidevA. janu tanu dhare.n karahi.n sukha sevA ..

sohata sAtha subhaga suta chArI. janu apabaraga sakala tanudhArI ..

marakata kanaka barana bara jorI. dekhi suranha bhai prIti na thorI ..

puni rAmahi biloki hiya.N haraShe. nR^ipahi sarAhi sumana tinha baraShe ..

do\. rAma rUpu nakha sikha subhaga bArahi.n bAra nihAri.

pulaka gAta lochana sajala umA sameta purAri .. 315 ..

Page 87: Ramcharitmanas ITRANS

( 87 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

keki ka.nTha duti syAmala a.ngA. ta.Dita bini.ndaka basana sura.ngA ..

byAha bibhUShana bibidha banA_e. ma.ngala saba saba bhA.Nti suhA_e ..

sarada bimala bidhu badanu suhAvana. nayana navala rAjIva lajAvana ..

sakala alaukika su.ndaratA_I. kahi na jA_i manahI.n mana bhA_I ..

ba.ndhu manohara sohahi.n sa.ngA. jAta nachAvata chapala tura.ngA ..

rAjaku_a.Nra bara bAji dekhAvahi.n. ba.nsa prasa.nsaka birida sunAvahi.n

..

jehi tura.nga para rAmu birAje. gati biloki khaganAyaku lAje ..

kahi na jA_i saba bhA.Nti suhAvA. bAji beShu janu kAma banAvA ..

chha.n\. janu bAji beShu banA_i manasiju rAma hita ati soha_I.

Apane.n baya bala rUpa guna gati sakala bhuvana bimoha_I ..

jagamagata jInu jarAva joti sumoti mani mAnika lage.

ki.nkini lalAma lagAmu lalita biloki sura nara muni Thage ..

do\. prabhu manasahi.n layalIna manu chalata bAji chhabi pAva.

bhUShita u.Dagana ta.Dita ghanu janu bara barahi nachAva .. 316 ..

jehi.n bara bAji rAmu asavArA. tehi sArada_u na baranai pArA ..

sa.nkaru rAma rUpa anurAge. nayana pa.nchadasa ati priya lAge ..

hari hita sahita rAmu jaba johe. ramA sameta ramApati mohe ..

nirakhi rAma chhabi bidhi haraShAne. ATha_i nayana jAni pachhitAne ..

sura senapa ura bahuta uchhAhU. bidhi te Deva.Dha lochana lAhU ..

rAmahi chitava suresa sujAnA. gautama shrApu parama hita mAnA ..

deva sakala surapatihi sihAhI.n. Aju pura.ndara sama ko_u nAhI.n ..

mudita devagana rAmahi dekhI. nR^ipasamAja duhu.N haraShu biseShI ..

chha.n\. ati haraShu rAjasamAja duhu disi du.ndubhI.n bAjahi.n ghanI.

baraShahi.n sumana sura haraShi kahi jaya jayati jaya raghukulamanI

..

ehi bhA.Nti jAni barAta Avata bAjane bahu bAjahI.n.

rAni su_Asini boli parichhani hetu ma.ngala sAjahI.n ..

do\. saji AratI aneka bidhi ma.ngala sakala sa.NvAri.

chalI.n mudita parichhani karana gajagAmini bara nAri .. 317 ..

bidhubadanI.n saba saba mR^igalochani. saba nija tana chhabi rati madu

mochani ..

pahire.n barana barana bara chIrA. sakala bibhUShana saje.n sarIrA ..

sakala suma.ngala a.nga banA_e.N. karahi.n gAna kalaka.nThi lajA_e.N ..

ka.nkana ki.nkini nUpura bAjahi.n. chAli biloki kAma gaja lAjahi.n ..

bAjahi.n bAjane bibidha prakArA. nabha aru nagara suma.ngalachArA ..

sachI sAradA ramA bhavAnI. je suratiya suchi sahaja sayAnI ..

kapaTa nAri bara beSha banA_I. milI.n sakala ranivAsahi.n jA_I ..

karahi.n gAna kala ma.ngala bAnI.n. haraSha bibasa saba kAhu.N na jAnI ..

chha.n\. ko jAna kehi Ana.nda basa saba brahmu bara parichhana chalI.

kala gAna madhura nisAna baraShahi.n sumana sura sobhA bhalI ..

Ana.ndaka.ndu biloki dUlahu sakala hiya.N haraShita bha_I ..

a.nbhoja a.nbaka a.nbu umagi su_a.nga pulakAvali chha_I ..

Page 88: Ramcharitmanas ITRANS

( 88 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

do\. jo sukha bhA siya mAtu mana dekhi rAma bara beShu.

so na sakahi.n kahi kalapa sata sahasa sAradA seShu .. 318 ..

nayana nIru haTi ma.ngala jAnI. parichhani karahi.n mudita mana rAnI ..

beda bihita aru kula AchArU. kInha bhalI bidhi saba byavahArU ..

pa.ncha sabada dhuni ma.ngala gAnA. paTa pA.Nva.De parahi.n bidhi nAnA ..

kari AratI araghu tinha dInhA. rAma gamanu ma.nDapa taba kInhA ..

dasarathu sahita samAja birAje. bibhava biloki lokapati lAje ..

samaya.N samaya.N sura baraShahi.n phUlA. sA.nti pa.Dhahi.n mahisura

anukUlA ..

nabha aru nagara kolAhala ho_I. Apani para kachhu suna_i na ko_I ..

ehi bidhi rAmu ma.nDapahi.n A_e. araghu de_i Asana baiThA_e ..

chha.n\. baiThAri Asana AratI kari nirakhi baru sukhu pAvahI.n ..

mani basana bhUShana bhUri vArahi.n nAri ma.ngala gAvahI.n ..

brahmAdi surabara bipra beSha banA_i kautuka dekhahI.n.

avaloki raghukula kamala rabi chhabi suphala jIvana lekhahI.n ..

do\. nA_U bArI bhATa naTa rAma nichhAvari pA_i.

mudita asIsahi.n nA_i sira haraShu na hR^idaya.N samA_i .. 319 ..

mile janaku dasarathu ati prItI.n. kari baidika laukika saba rItI.n ..

milata mahA do_u rAja birAje. upamA khoji khoji kabi lAje ..

lahI na katahu.N hAri hiya.N mAnI. inha sama e_i upamA ura AnI ..

sAmadha dekhi deva anurAge. sumana baraShi jasu gAvana lAge ..

jagu bira.nchi upajAvA jaba te.n. dekhe sune byAha bahu taba te.n ..

sakala bhA.Nti sama sAju samAjU. sama samadhI dekhe hama AjU ..

deva girA suni su.ndara sA.NchI. prIti alaukika duhu disi mAchI ..

deta pA.Nva.De araghu suhA_e. sAdara janaku ma.nDapahi.n lyA_e ..

chha.n\. ma.nDapu biloki bichItra rachanA.N ruchiratA.N muni mana hare

..

nija pAni janaka sujAna saba kahu.N Ani si.nghAsana dhare ..

kula iShTa sarisa basiShTa pUje binaya kari AsiSha lahI.

kausikahi pUjata parama prIti ki rIti tau na parai kahI ..

do\. bAmadeva Adika riShaya pUje mudita mahIsa.

di_e dibya Asana sabahi saba sana lahI asIsa .. 320 ..

bahuri kInha kosalapati pUjA. jAni Isa sama bhA_u na dUjA ..

kInha jori kara binaya ba.DA_I. kahi nija bhAgya bibhava bahutA_I ..

pUje bhUpati sakala barAtI. samadhi sama sAdara saba bhA.NtI ..

Asana uchita di_e saba kAhU. kahau.n kAha mUkha eka uchhAhU ..

sakala barAta janaka sanamAnI. dAna mAna binatI bara bAnI ..

bidhi hari haru disipati dinarA_U. je jAnahi.n raghubIra prabhA_U ..

kapaTa bipra bara beSha banA_e.N. kautuka dekhahi.n ati sachu pA_e.N ..

pUje janaka deva sama jAne.n. di_e su_Asana binu pahichAne.n ..

chha.n\. pahichAna ko kehi jAna sabahi.n apAna sudhi bhorI bha_I.

Ana.nda ka.ndu biloki dUlahu ubhaya disi Ana.Nda ma_I ..

Page 89: Ramcharitmanas ITRANS

( 89 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

sura lakhe rAma sujAna pUje mAnasika Asana da_e.

avaloki sIlu subhA_u prabhu ko bibudha mana pramudita bha_e ..

do\. rAmacha.ndra mukha cha.ndra chhabi lochana chAru chakora.

karata pAna sAdara sakala premu pramodu na thora .. 321 ..

sama_u biloki basiShTha bolA_e. sAdara satAna.ndu suni A_e ..

begi ku_a.Nri aba Anahu jA_I. chale mudita muni Ayasu pA_I ..

rAnI suni uparohita bAnI. pramudita sakhinha sameta sayAnI ..

bipra badhU kulabR^iddha bolA_I.n. kari kula rIti suma.ngala gA_I.n ..

nAri beSha je sura bara bAmA. sakala subhAya.N su.ndarI syAmA ..

tinhahi dekhi sukhu pAvahi.n nArI.n. binu pahichAni prAnahu te pyArI.n ..

bAra bAra sanamAnahi.n rAnI. umA ramA sArada sama jAnI ..

sIya sa.NvAri samAju banA_I. mudita ma.nDapahi.n chalI.n lavA_I ..

chha.n\. chali lyA_i sItahi sakhI.n sAdara saji suma.ngala bhAminI.n.

navasapta sAje.n su.ndarI saba matta ku.njara gAminI.n ..

kala gAna suni muni dhyAna tyAgahi.n kAma kokila lAjahI.n.

ma.njIra nUpura kalita ka.nkana tAla gatI bara bAjahI.n ..

do\. sohati banitA bR^i.nda mahu.N sahaja suhAvani sIya.

chhabi lalanA gana madhya janu suShamA tiya kamanIya .. 322 ..

siya su.ndaratA barani na jA_I. laghu mati bahuta manoharatA_I ..

Avata dIkhi barAtinha sItA .. rUpa rAsi saba bhA.Nti punItA ..

sabahi manahi.n mana ki_e pranAmA. dekhi rAma bha_e pUranakAmA ..

haraShe dasaratha sutanha sametA. kahi na jA_i ura Ana.Ndu jetA ..

sura pranAmu kari barasahi.n phUlA. muni asIsa dhuni ma.ngala mUlA ..

gAna nisAna kolAhalu bhArI. prema pramoda magana nara nArI ..

ehi bidhi sIya ma.nDapahi.n A_I. pramudita sA.nti pa.Dhahi.n munirA_I ..

tehi avasara kara bidhi byavahArU. duhu.N kulagura saba kInha achArU ..

chha.n\. AchAru kari gura gauri ganapati mudita bipra pujAvahI.n.

sura pragaTi pUjA lehi.n dehi.n asIsa ati sukhu pAvahI.n ..

madhuparka ma.ngala drabya jo jehi samaya muni mana mahu.N chahai.n.

bhare kanaka kopara kalasa so saba li_ehi.n parichAraka rahai.n .. 1

..

kula rIti prIti sameta rabi kahi deta sabu sAdara kiyo.

ehi bhA.Nti deva pujA_i sItahi subhaga si.nghAsanu diyo ..

siya rAma avalokani parasapara prema kAhu na lakhi parai ..

mana buddhi bara bAnI agochara pragaTa kabi kaise.n karai .. 2 ..

do\. homa samaya tanu dhari analu ati sukha Ahuti lehi.n.

bipra beSha dhari beda saba kahi bibAha bidhi dehi.n .. 323 ..

Page 90: Ramcharitmanas ITRANS

( 90 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

janaka pATamahiShI jaga jAnI. sIya mAtu kimi jA_i bakhAnI ..

sujasu sukR^ita sukha suda.nratA_I. saba sameTi bidhi rachI banA_I ..

sama_u jAni munibaranha bolA_I. sunata su_Asini sAdara lyA_I ..

janaka bAma disi soha sunayanA. himagiri sa.nga bani janu mayanA ..

kanaka kalasa mani kopara rUre. suchi su.ngadha ma.ngala jala pUre ..

nija kara mudita rAya.N aru rAnI. dhare rAma ke Age.n AnI ..

pa.Dhahi.n beda muni ma.ngala bAnI. gagana sumana jhari avasaru jAnI ..

baru biloki da.npati anurAge. pAya punIta pakhArana lAge ..

chha.n\. lAge pakhArana pAya pa.nkaja prema tana pulakAvalI.

nabha nagara gAna nisAna jaya dhuni umagi janu chahu.N disi chalI ..

je pada saroja manoja ari ura sara sadaiva birAjahI.n.

je sakR^ita sumirata bimalatA mana sakala kali mala bhAjahI.n .. 1

..

je parasi munibanitA lahI gati rahI jo pAtakama_I.

makara.ndu jinha ko sa.nbhu sira suchitA avadhi sura barana_I ..

kari madhupa mana muni jogijana je se_i abhimata gati lahai.n.

te pada pakhArata bhAgyabhAjanu janaku jaya jaya saba kahai .. 2 ..

bara ku_a.Nri karatala jori sAkhochAru do_u kulagura karai.n.

bhayo pAnigahanu biloki bidhi sura manuja muni A.Nnada bharai.n ..

sukhamUla dUlahu dekhi da.npati pulaka tana hulasyo hiyo.

kari loka beda bidhAnu kanyAdAnu nR^ipabhUShana kiyo .. 3 ..

himava.nta jimi girijA mahesahi harihi shrI sAgara da_I.

timi janaka rAmahi siya samarapI bisva kala kIrati na_I ..

kyo.n karai binaya bidehu kiyo bidehu mUrati sAva.NrI.

kari homa bidhivata gA.NThi jorI hona lAgI bhAva.NrI .. 4 ..

do\. jaya dhuni ba.ndI beda dhuni ma.ngala gAna nisAna.

suni haraShahi.n baraShahi.n bibudha surataru sumana sujAna .. 324

..

ku_a.Nru ku_a.Nri kala bhAva.Nri dehI.n .. nayana lAbhu saba sAdara lehI.n

..

jA_i na barani manohara jorI. jo upamA kachhu kahau.n so thorI ..

rAma sIya su.ndara pratichhAhI.n. jagamagAta mani kha.nbhana mAhI.n .

manahu.N madana rati dhari bahu rUpA. dekhata rAma bi_Ahu anUpA ..

darasa lAlasA sakucha na thorI. pragaTata durata bahori bahorI ..

bha_e magana saba dekhanihAre. janaka samAna apAna bisAre ..

pramudita muninha bhAva.NrI pherI. negasahita saba rIti niberI.n ..

rAma sIya sira se.ndura dehI.n. sobhA kahi na jAti bidhi kehI.n ..

aruna parAga jalaju bhari nIke.n. sasihi bhUSha ahi lobha amI ke.n ..

bahuri basiShTha dInha anusAsana. baru dulahini baiThe eka Asana ..

chha.n\. baiThe barAsana rAmu jAnaki mudita mana dasarathu bha_e.

tanu pulaka puni puni dekhi apane.n sukR^ita surataru phala na_e ..

bhari bhuvana rahA uchhAhu rAma bibAhu bhA sabahI.n kahA.

kehi bhA.Nti barani sirAta rasanA eka yahu ma.ngalu mahA .. 1 ..

Page 91: Ramcharitmanas ITRANS

( 91 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

taba janaka pA_i basiShTha Ayasu byAha sAja sa.NvAri kai.

mA.NDavI shrutikIrati uramilA ku_a.Nri la_I.n ha.NkAri ke ..

kusaketu kanyA prathama jo guna sIla sukha sobhAma_I.

saba rIti prIti sameta kari so byAhi nR^ipa bharatahi da_I .. 2 ..

jAnakI laghu bhaginI sakala su.ndari siromani jAni kai.

so tanaya dInhI byAhi lakhanahi sakala bidhi sanamAni kai ..

jehi nAmu shrutakIrati sulochani sumukhi saba guna AgarI.

so da_I ripusUdanahi bhUpati rUpa sIla ujAgarI .. 3 ..

anurupa bara dulahini paraspara lakhi sakucha hiya.N haraShahI.n.

saba mudita su.ndaratA sarAhahi.n sumana sura gana baraShahI.n ..

su.ndarI su.ndara baranha saha saba eka ma.nDapa rAjahI.n.

janu jIva ura chAri_u avasthA bimuna sahita birAjahI.n .. 4 ..

do\. mudita avadhapati sakala suta badhunha sameta nihAri.

janu pAra mahipAla mani kriyanha sahita phala chAri .. 325 ..

jasi raghubIra byAha bidhi baranI. sakala ku_a.Nra byAhe tehi.n karanI ..

kahi na jA_i kachhu dA_ija bhUrI. rahA kanaka mani ma.nDapu pUrI ..

ka.nbala basana bichitra paTore. bhA.Nti bhA.Nti bahu mola na thore ..

gaja ratha turaga dAsa aru dAsI. dhenu ala.nkR^ita kAmaduhA sI ..

bastu aneka kari_a kimi lekhA. kahi na jA_i jAnahi.n jinha dekhA ..

lokapAla avaloki sihAne. lInha avadhapati sabu sukhu mAne ..

dInha jAchakanhi jo jehi bhAvA. ubarA so janavAsehi.n AvA ..

taba kara jori janaku mR^idu bAnI. bole saba barAta sanamAnI ..

chha.n\. sanamAni sakala barAta Adara dAna binaya ba.DA_i kai.

pramudita mahA muni bR^i.nda ba.nde pUji prema la.DA_i kai ..

siru nA_i deva manA_i saba sana kahata kara sa.npuTa ki_e.N.

sura sAdhu chAhata bhA_u si.ndhu ki toSha jala a.njali di_e.N .. 1

..

kara jori janaku bahori ba.ndhu sameta kosalarAya so.n.

bole manohara bayana sAni saneha sIla subhAya so.n ..

sa.nba.ndha rAjana rAvare.n hama ba.De aba saba bidhi bha_e.

ehi rAja sAja sameta sevaka jAnibe binu gatha la_e .. 2 ..

e dArikA parichArikA kari pAlibI.n karunA na_I.

aparAdhu chhamibo boli paTha_e bahuta hau.n DhITyo ka_I ..

puni bhAnukulabhUShana sakala sanamAna nidhi samadhI ki_e.

kahi jAti nahi.n binatI paraspara prema paripUrana hi_e .. 3 ..

bR^i.ndArakA gana sumana barisahi.n rA_u janavAsehi chale.

du.ndubhI jaya dhuni beda dhuni nabha nagara kautUhala bhale ..

taba sakhI.n ma.ngala gAna karata munIsa Ayasu pA_i kai.

dUlaha dulahininha sahita su.ndari chalI.n kohabara lyA_i kai .. 4

..

Page 92: Ramcharitmanas ITRANS

( 92 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

do\. puni puni rAmahi chitava siya sakuchati manu sakuchai na.

harata manohara mIna chhabi prema pi_Ase naina .. 326 ..

mAsapArAyaNa, gyArahavA.N vishrAma

syAma sarIru subhAya.N suhAvana. sobhA koTi manoja lajAvana ..

jAvaka juta pada kamala suhA_e. muni mana madhupa rahata jinha chhA_e ..

pIta punIta manohara dhotI. harati bAla rabi dAmini jotI ..

kala ki.nkini kaTi sUtra manohara. bAhu bisAla bibhUShana su.ndara ..

pIta jane_u mahAchhabi de_I. kara mudrikA chori chitu le_I ..

sohata byAha sAja saba sAje. ura Ayata urabhUShana rAje ..

pi_ara uparanA kAkhAsotI. duhu.N A.Ncharanhi lage mani motI ..

nayana kamala kala ku.nDala kAnA. badanu sakala sau.ndarja nidhAnA ..

su.ndara bhR^ikuTi manohara nAsA. bhAla tilaku ruchiratA nivAsA ..

sohata mauru manohara mAthe. ma.ngalamaya mukutA mani gAthe ..

chha.n\. gAthe mahAmani maura ma.njula a.nga saba chita chorahI.n.

pura nAri sura su.ndarI.n barahi biloki saba tina torahI.n ..

mani basana bhUShana vAri Arati karahi.n ma.ngala gAvahi.n.

sura sumana barisahi.n sUta mAgadha ba.ndi sujasu sunAvahI.n .. 1 ..

kohabarahi.n Ane ku.Nara ku.Nari su_Asininha sukha pA_i kai.

ati prIti laukika rIti lAgI.n karana ma.ngala gA_i kai ..

lahakauri gauri sikhAva rAmahi sIya sana sArada kahai.n.

ranivAsu hAsa bilAsa rasa basa janma ko phalu saba lahai.n .. 2 ..

nija pAni mani mahu.N dekhi_ati mUrati surUpanidhAna kI.

chAlati na bhujaballI bilokani biraha bhaya basa jAnakI ..

kautuka binoda pramodu premu na jA_i kahi jAnahi.n alI.n.

bara ku_a.Nri su.ndara sakala sakhI.n lavA_i janavAsehi chalI.n .. 3

..

tehi samaya suni_a asIsa jaha.N taha.N nagara nabha Ana.Ndu mahA.

chiru ji_ahu.N jorI.n chAru chArayo mudita mana sabahI.n kahA ..

jogIndra siddha munIsa deva biloki prabhu du.ndubhi hanI.

chale haraShi baraShi prasUna nija nija loka jaya jaya jaya bhanI ..

4 ..

do\. sahita badhUTinha ku_a.Nra saba taba A_e pitu pAsa.

sobhA ma.ngala moda bhari umage_u janu janavAsa .. 327 ..

puni jevanAra bha_I bahu bhA.NtI. paTha_e janaka bolA_i barAtI ..

parata pA.Nva.De basana anUpA. sutanha sameta gavana kiyo bhUpA ..

sAdara sabake pAya pakhAre. jathAjogu pI.Dhanha baiThAre ..

dho_e janaka avadhapati charanA. sIlu sanehu jA_i nahi.n baranA ..

bahuri rAma pada pa.nkaja dho_e. je hara hR^idaya kamala mahu.N go_e ..

tIni_u bhA_I rAma sama jAnI. dho_e charana janaka nija pAnI ..

Asana uchita sabahi nR^ipa dInhe. boli sUpakArI saba lInhe ..

sAdara lage parana panavAre. kanaka kIla mani pAna sa.NvAre ..

Page 93: Ramcharitmanas ITRANS

( 93 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

do\. sUpodana surabhI sarapi su.ndara svAdu punIta.

chhana mahu.N saba ke.n parusi ge chatura su_Ara binIta .. 328 ..

pa.ncha kavala kari jevana lAge. gAri gAna suni ati anurAge ..

bhA.Nti aneka pare pakavAne. sudhA sarisa nahi.n jAhi.n bakhAne ..

parusana lage su_Ara sujAnA. bi.njana bibidha nAma ko jAnA ..

chAri bhA.Nti bhojana bidhi gA_I. eka eka bidhi barani na jA_I ..

chharasa ruchira bi.njana bahu jAtI. eka eka rasa aganita bhA.NtI ..

jeva.Nta dehi.n madhura dhuni gArI. lai lai nAma puruSha aru nArI ..

samaya suhAvani gAri birAjA. ha.Nsata rA_u suni sahita samAjA ..

ehi bidhi sabahI.n bhaujanu kInhA. Adara sahita Achamanu dInhA ..

do\. de_i pAna pUje janaka dasarathu sahita samAja.

janavAsehi gavane mudita sakala bhUpa siratAja .. 329 ..

nita nUtana ma.ngala pura mAhI.n. nimiSha sarisa dina jAmini jAhI.n ..

ba.De bhora bhUpatimani jAge. jAchaka guna gana gAvana lAge ..

dekhi ku_a.Nra bara badhunha sametA. kimi kahi jAta modu mana jetA ..

prAtakriyA kari ge guru pAhI.n. mahApramodu premu mana mAhI.n ..

kari pranAma pUjA kara jorI. bole girA ami_a.N janu borI ..

tumharI kR^ipA.N sunahu munirAjA. bhaya_u.N Aju mai.n pUranakAjA ..

aba saba bipra bolA_i gosA_I.n. dehu dhenu saba bhA.Nti banA_I ..

suni gura kari mahipAla ba.DA_I. puni paTha_e muni bR^i.nda bolA_I ..

do\. bAmade_u aru devariShi bAlamIki jAbAli.

A_e munibara nikara taba kausikAdi tapasAli .. 330 ..

da.nDa pranAma sabahi nR^ipa kInhe. pUji saprema barAsana dInhe ..

chAri lachchha bara dhenu magA_I. kAmasurabhi sama sIla suhA_I ..

saba bidhi sakala ala.nkR^ita kInhI.n. mudita mahipa mahidevanha dInhI.n

..

karata binaya bahu bidhi naranAhU. lahe_u.N Aju jaga jIvana lAhU ..

pA_i asIsa mahIsu ana.ndA. li_e boli puni jAchaka bR^i.ndA ..

kanaka basana mani haya gaya sya.ndana. di_e bUjhi ruchi rabikulana.ndana

..

chale pa.Dhata gAvata guna gAthA. jaya jaya jaya dinakara kula nAthA ..

ehi bidhi rAma bi_Aha uchhAhU. saka_i na barani sahasa mukha jAhU ..

do\. bAra bAra kausika charana sIsu nA_i kaha rA_u.

yaha sabu sukhu munirAja tava kR^ipA kaTAchchha pasA_u .. 331 ..

janaka sanehu sIlu karatUtI. nR^ipu saba bhA.Nti sarAha bibhUtI ..

dina uThi bidA avadhapati mAgA. rAkhahi.n janaku sahita anurAgA ..

nita nUtana Adaru adhikA_I. dina prati sahasa bhA.Nti pahunA_I ..

nita nava nagara ana.nda uchhAhU. dasaratha gavanu sohA_i na kAhU ..

bahuta divasa bIte ehi bhA.NtI. janu saneha raju ba.Ndhe barAtI ..

kausika satAna.nda taba jA_I. kahA bideha nR^ipahi samujhA_I ..

aba dasaratha kaha.N Ayasu dehU. jadyapi chhA.Di na sakahu sanehU ..

bhalehi.n nAtha kahi sachiva bolA_e. kahi jaya jIva sIsa tinha nA_e ..

do\. avadhanAthu chAhata chalana bhItara karahu janA_u.

Page 94: Ramcharitmanas ITRANS

( 94 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

bha_e premabasa sachiva suni bipra sabhAsada rA_u .. 332 ..

purabAsI suni chalihi barAtA. bUjhata bikala paraspara bAtA ..

satya gavanu suni saba bilakhAne. manahu.N sA.Njha sarasija sakuchAne ..

jaha.N jaha.N Avata base barAtI. taha.N taha.N siddha chalA bahu bhA.NtI

..

bibidha bhA.Nti mevA pakavAnA. bhojana sAju na jA_i bakhAnA ..

bhari bhari basaha.N apAra kahArA. paTha_I janaka aneka susArA ..

turaga lAkha ratha sahasa pachIsA. sakala sa.NvAre nakha aru sIsA ..

matta sahasa dasa si.ndhura sAje. jinhahi dekhi disiku.njara lAje ..

kanaka basana mani bhari bhari jAnA. mahiShI.n dhenu bastu bidhi nAnA ..

do\. dA_ija amita na saki_a kahi dInha bideha.N bahori.

jo avalokata lokapati loka sa.npadA thori .. 333 ..

sabu samAju ehi bhA.Nti banA_I. janaka avadhapura dInha paThA_I ..

chalihi barAta sunata saba rAnI.n. bikala mInagana janu laghu pAnI.n ..

puni puni sIya goda kari lehI.n. de_i asIsa sikhAvanu dehI.n ..

ho_ehu sa.ntata piyahi pi_ArI. chiru ahibAta asIsa hamArI ..

sAsu sasura gura sevA karehU. pati rukha lakhi Ayasu anusarehU ..

ati saneha basa sakhI.n sayAnI. nAri dharama sikhavahi.n mR^idu bAnI ..

sAdara sakala ku_a.Nri samujhA_I. rAninha bAra bAra ura lA_I ..

bahuri bahuri bheTahi.n mahatArI.n. kahahi.n bira.nchi rachI.n kata nArI.n

..

do\. tehi avasara bhA_inha sahita rAmu bhAnu kula ketu.

chale janaka ma.ndira mudita bidA karAvana hetu .. 334 ..

chAri_a bhA_i subhAya.N suhA_e. nagara nAri nara dekhana dhA_e ..

ko_u kaha chalana chahata hahi.n AjU. kInha bideha bidA kara sAjU ..

lehu nayana bhari rUpa nihArI. priya pAhune bhUpa suta chArI ..

ko jAnai kehi sukR^ita sayAnI. nayana atithi kInhe bidhi AnI ..

maranasIlu jimi pAva pi_UShA. surataru lahai janama kara bhUkhA ..

pAva nArakI haripadu jaise.n. inha kara darasanu hama kaha.N taise ..

nirakhi rAma sobhA ura dharahU. nija mana phani mUrati mani karahU ..

ehi bidhi sabahi nayana phalu detA. ga_e ku_a.Nra saba rAja niketA ..

do\. rUpa si.ndhu saba ba.ndhu lakhi haraShi uThA ranivAsu.

karahi nichhAvari AratI mahA mudita mana sAsu .. 335 ..

dekhi rAma chhabi ati anurAgI.n. premabibasa puni puni pada lAgI.n ..

rahI na lAja prIti ura chhA_I. sahaja sanehu barani kimi jA_I ..

bhA_inha sahita ubaTi anhavA_e. chharasa asana ati hetu jevA.Ne ..

bole rAmu su_avasaru jAnI. sIla saneha sakuchamaya bAnI ..

rA_u avadhapura chahata sidhA_e. bidA hona hama ihA.N paThA_e ..

mAtu mudita mana Ayasu dehU. bAlaka jAni karaba nita nehU ..

sunata bachana bilakhe_u ranivAsU. boli na sakahi.n premabasa sAsU ..

hR^idaya.N lagA_i ku_a.Nri saba lInhI. patinha sau.npi binatI ati kInhI ..

chha.n\. kari binaya siya rAmahi samarapI jori kara puni puni kahai.

bali jA.Nu tAta sujAna tumha kahu.N bidita gati saba kI ahai ..

Page 95: Ramcharitmanas ITRANS

( 95 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

parivAra purajana mohi rAjahi prAnapriya siya jAnibI.

tulasIsa sIlu sanehu lakhi nija ki.nkarI kari mAnibI ..

so\. tumha paripUrana kAma jAna siromani bhAvapriya.

jana guna gAhaka rAma doSha dalana karunAyatana .. 336 ..

asa kahi rahI charana gahi rAnI. prema pa.nka janu girA samAnI ..

suni sanehasAnI bara bAnI. bahubidhi rAma sAsu sanamAnI ..

rAma bidA mAgata kara jorI. kInha pranAmu bahori bahorI ..

pA_i asIsa bahuri siru nA_I. bhA_inha sahita chale raghurA_I ..

ma.nju madhura mUrati ura AnI. bha_I saneha sithila saba rAnI ..

puni dhIraju dhari ku_a.Nri ha.NkArI. bAra bAra bheTahi.n mahatArI.n ..

pahu.NchAvahi.n phiri milahi.n bahorI. ba.DhI paraspara prIti na thorI ..

puni puni milata sakhinha bilagA_I. bAla bachchha jimi dhenu lavA_I ..

do\. premabibasa nara nAri saba sakhinha sahita ranivAsu.

mAnahu.N kInha bidehapura karunA.N biraha.N nivAsu .. 337 ..

suka sArikA jAnakI jyA_e. kanaka pi.njaranhi rAkhi pa.DhA_e ..

byAkula kahahi.n kahA.N baidehI. suni dhIraju parihara_i na kehI ..

bha_e bikala khaga mR^iga ehi bhA.Nti. manuja dasA kaise.n kahi jAtI ..

ba.ndhu sameta janaku taba A_e. prema umagi lochana jala chhA_e ..

sIya biloki dhIratA bhAgI. rahe kahAvata parama birAgI ..

lInhi rA.Nya ura lA_i jAnakI. miTI mahAmarajAda gyAna kI ..

samujhAvata saba sachiva sayAne. kInha bichAru na avasara jAne ..

bArahi.n bAra sutA ura lA_I. saji su.ndara pAlakI.n magA_I ..

do\. premabibasa parivAru sabu jAni sulagana naresa.

ku.Nari cha.DhA_I pAlakinha sumire siddhi ganesa .. 338 ..

bahubidhi bhUpa sutA samujhA_I. nAridharamu kularIti sikhA_I ..

dAsI.n dAsa di_e bahutere. suchi sevaka je priya siya kere ..

sIya chalata byAkula purabAsI. hohi.n saguna subha ma.ngala rAsI ..

bhUsura sachiva sameta samAjA. sa.nga chale pahu.NchAvana rAjA ..

samaya biloki bAjane bAje. ratha gaja bAji barAtinha sAje ..

dasaratha bipra boli saba lInhe. dAna mAna paripUrana kInhe ..

charana saroja dhUri dhari sIsA. mudita mahIpati pA_i asIsA ..

sumiri gajAnanu kInha payAnA. ma.ngalamUla saguna bha_e nAnA ..

do\. sura prasUna baraShahi haraShi karahi.n apachharA gAna.

chale avadhapati avadhapura mudita bajA_i nisAna .. 339 ..

nR^ipa kari binaya mahAjana phere. sAdara sakala mAgane Tere ..

bhUShana basana bAji gaja dInhe. prema poShi ThA.Dhe saba kInhe ..

bAra bAra biridAvali bhAShI. phire sakala rAmahi ura rAkhI ..

bahuri bahuri kosalapati kahahI.n. janaku premabasa phirai na chahahI.n ..

puni kaha bhUpati bachana suhA_e. phiri_a mahIsa dUri ba.Di A_e ..

rA_u bahori utari bha_e ThA.Dhe. prema prabAha bilochana bA.Dhe ..

taba bideha bole kara jorI. bachana saneha sudhA.N janu borI ..

karau kavana bidhi binaya banA_I. mahArAja mohi dInhi ba.DA_I ..

Page 96: Ramcharitmanas ITRANS

( 96 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

do\. kosalapati samadhI sajana sanamAne saba bhA.Nti.

milani parasapara binaya ati prIti na hR^idaya.N samAti .. 340 ..

muni ma.nDalihi janaka siru nAvA. AsirabAdu sabahi sana pAvA ..

sAdara puni bhe.nTe jAmAtA. rUpa sIla guna nidhi saba bhrAtA ..

jori pa.nkaruha pAni suhA_e. bole bachana prema janu jA_e ..

rAma karau kehi bhA.Nti prasa.nsA. muni mahesa mana mAnasa ha.nsA ..

karahi.n joga jogI jehi lAgI. kohu mohu mamatA madu tyAgI ..

byApaku brahmu alakhu abinAsI. chidAna.ndu niraguna gunarAsI ..

mana sameta jehi jAna na bAnI. taraki na sakahi.n sakala anumAnI ..

mahimA nigamu neti kahi kaha_I. jo tihu.N kAla ekarasa raha_I ..

do\. nayana biShaya mo kahu.N bhaya_u so samasta sukha mUla.

saba_i lAbhu jaga jIva kaha.N bha_e.N Isu anukula .. 341 ..

sabahi bhA.Nti mohi dInhi ba.DA_I. nija jana jAni lInha apanA_I ..

hohi.n sahasa dasa sArada seShA. karahi.n kalapa koTika bhari lekhA ..

mora bhAgya rA_ura guna gAthA. kahi na sirAhi.n sunahu raghunAthA ..

mai kachhu kaha_u.N eka bala more.n. tumha rIjhahu saneha suThi thore.n ..

bAra bAra mAga_u.N kara jore.n. manu pariharai charana jani bhore.n ..

suni bara bachana prema janu poShe. pUranakAma rAmu paritoShe ..

kari bara binaya sasura sanamAne. pitu kausika basiShTha sama jAne ..

binatI bahuri bharata sana kInhI. mili sapremu puni AsiSha dInhI ..

do\. mile lakhana ripusUdanahi dInhi asIsa mahIsa.

bha_e paraspara premabasa phiri phiri nAvahi.n sIsa .. 342 ..

bAra bAra kari binaya ba.DA_I. raghupati chale sa.nga saba bhA_I ..

janaka gahe kausika pada jA_I. charana renu sira nayananha lA_I ..

sunu munIsa bara darasana tore.n. agamu na kachhu pratIti mana more.n ..

jo sukhu sujasu lokapati chahahI.n. karata manoratha sakuchata ahahI.n ..

so sukhu sujasu sulabha mohi svAmI. saba sidhi tava darasana anugAmI ..

kInhi binaya puni puni siru nA_I. phire mahIsu AsiShA pA_I ..

chalI barAta nisAna bajA_I. mudita chhoTa ba.Da saba samudA_I ..

rAmahi nirakhi grAma nara nArI. pA_i nayana phalu hohi.n sukhArI ..

do\. bIcha bIcha bara bAsa kari maga loganha sukha deta.

avadha samIpa punIta dina pahu.NchI A_i janeta .. 343 .. û

hane nisAna panava bara bAje. bheri sa.nkha dhuni haya gaya gAje ..

jhA.Njhi birava Di.nDamI.n suhA_I. sarasa rAga bAjahi.n sahanA_I ..

pura jana Avata akani barAtA. mudita sakala pulakAvali gAtA ..

nija nija su.ndara sadana sa.NvAre. hATa bATa chauhaTa pura dvAre ..

galI.n sakala aragajA.N si.nchA_I. jaha.N taha.N chauke.n chAru purA_I ..

banA bajAru na jA_i bakhAnA. torana ketu patAka bitAnA ..

saphala pUgaphala kadali rasAlA. rope bakula kada.nba tamAlA ..

lage subhaga taru parasata dharanI. manimaya AlabAla kala karanI ..

do\. bibidha bhA.Nti ma.ngala kalasa gR^iha gR^iha rache sa.NvAri.

sura brahmAdi sihAhi.n saba raghubara purI nihAri .. 344 ..

Page 97: Ramcharitmanas ITRANS

( 97 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

bhUpa bhavana tehi avasara sohA. rachanA dekhi madana manu mohA ..

ma.ngala saguna manoharatA_I. ridhi sidhi sukha sa.npadA suhA_I ..

janu uchhAha saba sahaja suhA_e. tanu dhari dhari dasaratha dasaratha

gR^iha.N chhA_e ..

dekhana hetu rAma baidehI. kahahu lAlasA hohi na kehI ..

jutha jUtha mili chalI.n su_Asini. nija chhabi nidarahi.n madana bilAsani

..

sakala suma.ngala saje.n AratI. gAvahi.n janu bahu beSha bhAratI ..

bhUpati bhavana kolAhalu ho_I. jA_i na barani sama_u sukhu so_I ..

kausalyAdi rAma mahatArI.n. prema bibasa tana dasA bisArI.n ..

do\. di_e dAna bipranha bipula pUji ganesa purArI.

pramudita parama daridra janu pA_i padAratha chAri .. 345 ..

moda pramoda bibasa saba mAtA. chalahi.n na charana sithila bha_e gAtA ..

rAma darasa hita ati anurAgI.n. parichhani sAju sajana saba lAgI.n ..

bibidha bidhAna bAjane bAje. ma.ngala mudita sumitrA.N sAje ..

harada dUba dadhi pallava phUlA. pAna pUgaphala ma.ngala mUlA ..

achchhata a.nkura lochana lAjA. ma.njula ma.njari tulasi birAjA ..

chhuhe puraTa ghaTa sahaja suhA_e. madana sakuna janu nI.Da banA_e ..

saguna su.ngadha na jAhi.n bakhAnI. ma.ngala sakala sajahi.n saba rAnI ..

rachI.n AratI.n bahuta bidhAnA. mudita karahi.n kala ma.ngala gAnA ..

do\. kanaka thAra bhari ma.ngalanhi kamala karanhi li_e.N mAta.

chalI.n mudita parichhani karana pulaka pallavita gAta .. 346 ..

dhUpa dhUma nabhu mechaka bhaya_U. sAvana ghana ghama.nDu janu Thaya_U ..

surataru sumana mAla sura baraShahi.n. manahu.N balAka avali manu

karaShahi.n ..

ma.njula manimaya ba.ndanivAre. manahu.N pAkaripu chApa sa.NvAre ..

pragaTahi.n durahi.n aTanha para bhAmini. chAru chapala janu damakahi.n

dAmini ..

du.ndubhi dhuni ghana garajani ghorA. jAchaka chAtaka dAdura morA ..

sura sugandha suchi baraShahi.n bArI. sukhI sakala sasi pura nara nArI ..

sama_u jAnI gura Ayasu dInhA. pura prabesu raghukulamani kInhA ..

sumiri sa.nbhu girajA ganarAjA. mudita mahIpati sahita samAjA ..

do\. hohi.n saguna baraShahi.n sumana sura du.ndubhI.n bajA_i.

bibudha badhU nAchahi.n mudita ma.njula ma.ngala gA_i .. 347 ..

mAgadha sUta ba.ndi naTa nAgara. gAvahi.n jasu tihu loka ujAgara ..

jaya dhuni bimala beda bara bAnI. dasa disi suni_a suma.ngala sAnI ..

bipula bAjane bAjana lAge. nabha sura nagara loga anurAge ..

bane barAtI barani na jAhI.n. mahA mudita mana sukha na samAhI.n ..

purabAsinha taba rAya johAre. dekhata rAmahi bha_e sukhAre ..

karahi.n nichhAvari manigana chIrA. bAri bilochana pulaka sarIrA ..

Arati karahi.n mudita pura nArI. haraShahi.n nirakhi ku.Nara bara chArI ..

sibikA subhaga ohAra ughArI. dekhi dulahininha hohi.n sukhArI ..

do\. ehi bidhi sabahI deta sukhu A_e rAjadu_Ara.

mudita mAtu paruchhani karahi.n badhunha sameta kumAra .. 348 ..

Page 98: Ramcharitmanas ITRANS

( 98 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

karahi.n AratI bArahi.n bArA. premu pramodu kahai ko pArA ..

bhUShana mani paTa nAnA jAtI .. karahI nichhAvari aganita bhA.NtI ..

badhunha sameta dekhi suta chArI. paramAna.nda magana mahatArI ..

puni puni sIya rAma chhabi dekhI .. mudita saphala jaga jIvana lekhI ..

sakhI.n sIya mukha puni puni chAhI. gAna karahi.n nija sukR^ita sarAhI ..

baraShahi.n sumana chhanahi.n chhana devA. nAchahi.n gAvahi.n lAvahi.n

sevA ..

dekhi manohara chAri_u jorI.n. sArada upamA sakala Dha.NDhorI.n ..

deta na banahi.n nipaTa laghu lAgI. ekaTaka rahI.n rUpa anurAgI.n ..

do\. nigama nIti kula rIti kari aragha pA.Nva.De deta.

badhunha sahita suta parichhi saba chalI.n lavA_i niketa .. 349 ..

chAri si.nghAsana sahaja suhA_e. janu manoja nija hAtha banA_e ..

tinha para ku_a.Nri ku_a.Nra baiThAre. sAdara pAya punita pakhAre ..

dhUpa dIpa naibeda beda bidhi. pUje bara dulahini ma.ngalanidhi ..

bArahi.n bAra AratI karahI.n. byajana chAru chAmara sira DharahI.n ..

bastu aneka nichhAvara hohI.n. bharI.n pramoda mAtu saba sohI.n ..

pAvA parama tatva janu jogI.n. amR^ita lahe_u janu sa.ntata rogI.n ..

janama ra.nka janu pArasa pAvA. a.ndhahi lochana lAbhu suhAvA ..

mUka badana janu sArada chhA_I. mAnahu.N samara sUra jaya pA_I ..

do\. ehi sukha te sata koTi guna pAvahi.n mAtu ana.ndu ..

bhA_inha sahita bi_Ahi ghara A_e raghukulacha.ndu .. 350(ka) ..

loka rIta jananI karahi.n bara dulahini sakuchAhi.n.

modu binodu biloki ba.Da rAmu manahi.n musakAhi.n .. 350(kha) ..

deva pitara pUje bidhi nIkI. pUjI.n sakala bAsanA jI kI ..

sabahi.n ba.ndi mAgahi.n baradAnA. bhA_inha sahita rAma kalyAnA ..

a.ntarahita sura AsiSha dehI.n. mudita mAtu a.nchala bhari le.nhI.n ..

bhUpati boli barAtI lInhe. jAna basana mani bhUShana dInhe ..

Ayasu pA_i rAkhi ura rAmahi. mudita ga_e saba nija nija dhAmahi ..

pura nara nAri sakala pahirA_e. ghara ghara bAjana lage badhA_e ..

jAchaka jana jAchahi jo_i jo_I. pramudita rA_u dehi.n so_i so_I ..

sevaka sakala bajani_A nAnA. pUrana ki_e dAna sanamAnA ..

do\. de.nhi.n asIsa johAri saba gAvahi.n guna gana gAtha.

taba gura bhUsura sahita gR^iha.N gavanu kInha naranAtha .. 351 ..

jo basiShTha anusAsana dInhI. loka beda bidhi sAdara kInhI ..

bhUsura bhIra dekhi saba rAnI. sAdara uThI.n bhAgya ba.Da jAnI ..

pAya pakhAri sakala anhavA_e. pUji bhalI bidhi bhUpa jevA.Ne ..

Adara dAna prema paripoShe. deta asIsa chale mana toShe ..

bahu bidhi kInhi gAdhisuta pUjA. nAtha mohi sama dhanya na dUjA ..

kInhi prasa.nsA bhUpati bhUrI. rAninha sahita lInhi paga dhUrI ..

bhItara bhavana dInha bara bAsu. mana jogavata raha nR^ipa ranivAsU ..

pUje gura pada kamala bahorI. kInhi binaya ura prIti na thorI ..

do\. badhunha sameta kumAra saba rAninha sahita mahIsu.

Page 99: Ramcharitmanas ITRANS

( 99 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

puni puni ba.ndata gura charana deta asIsa munIsu .. 352 ..

binaya kInhi ura ati anurAge.n. suta sa.npadA rAkhi saba Age.n ..

negu mAgi muninAyaka lInhA. AsirabAdu bahuta bidhi dInhA ..

ura dhari rAmahi sIya sametA. haraShi kInha gura gavanu niketA ..

biprabadhU saba bhUpa bolA_I. chaila chAru bhUShana pahirA_I ..

bahuri bolA_i su_Asini lInhI.n. ruchi bichAri pahirAvani dInhI.n ..

negI nega joga saba lehI.n. ruchi anurupa bhUpamani dehI.n ..

priya pAhune pUjya je jAne. bhUpati bhalI bhA.Nti sanamAne ..

deva dekhi raghubIra bibAhU. baraShi prasUna prasa.nsi uchhAhU ..

do\. chale nisAna bajA_i sura nija nija pura sukha pA_i.

kahata parasapara rAma jasu prema na hR^idaya.N samA_i .. 353 ..

saba bidhi sabahi samadi naranAhU. rahA hR^idaya.N bhari pUri uchhAhU ..

jaha.N ranivAsu tahA.N pagu dhAre. sahita bahUTinha ku_a.Nra nihAre ..

li_e goda kari moda sametA. ko kahi saka_i bhaya_u sukhu jetA ..

badhU saprema goda baiThArI.n. bAra bAra hiya.N haraShi dulArI.n ..

dekhi samAju mudita ranivAsU. saba ke.n ura ana.nda kiyo bAsU ..

kahe_u bhUpa jimi bhaya_u bibAhU. suni haraShu hota saba kAhU ..

janaka rAja guna sIlu ba.DA_I. prIti rIti sa.npadA suhA_I ..

bahubidhi bhUpa bhATa jimi baranI. rAnI.n saba pramudita suni karanI ..

do\. sutanha sameta nahA_i nR^ipa boli bipra gura gyAti.

bhojana kInha aneka bidhi gharI pa.ncha ga_i rAti .. 354 ..

ma.ngalagAna karahi.n bara bhAmini. bhai sukhamUla manohara jAmini ..

a.Ncha_i pAna saba kAhU.N pA_e. straga suga.ndha bhUShita chhabi chhA_e ..

rAmahi dekhi rajAyasu pA_I. nija nija bhavana chale sira nA_I ..

prema pramoda binodu ba.DhA_I. sama_u samAju manoharatA_I ..

kahi na sakahi sata sArada sesU. beda bira.nchi mahesa ganesU ..

so mai kahau.n kavana bidhi baranI. bhUminAgu sira dhara_i ki dharanI ..

nR^ipa saba bhA.Nti sabahi sanamAnI. kahi mR^idu bachana bolA_I rAnI ..

badhU larikanI.n para ghara A_I.n. rAkhehu nayana palaka kI nA_I ..

do\. larikA shramita unIda basa sayana karAvahu jA_i.

asa kahi ge bishrAmagR^iha.N rAma charana chitu lA_i .. 355 ..

bhUpa bachana suni sahaja suhA_e. jarita kanaka mani pala.Nga DasA_e ..

subhaga surabhi paya phena samAnA. komala kalita supetI.n nAnA ..

upabarahana bara barani na jAhI.n. straga suga.ndha manima.ndira mAhI.n ..

ratanadIpa suThi chAru cha.NdovA. kahata na bana_i jAna jehi.n jovA ..

seja ruchira rachi rAmu uThA_e. prema sameta pala.Nga pau.DhA_e ..

agyA puni puni bhA_inha dInhI. nija nija seja sayana tinha kInhI ..

dekhi syAma mR^idu ma.njula gAtA. kahahi.n saprema bachana saba mAtA ..

mAraga jAta bhayAvani bhArI. kehi bidhi tAta tA.DakA mArI ..

do\. ghora nisAchara bikaTa bhaTa samara ganahi.n nahi.n kAhu ..

mAre sahita sahAya kimi khala mArIcha subAhu .. 356 ..

muni prasAda bali tAta tumhArI. Isa aneka karavare.n TArI ..

Page 100: Ramcharitmanas ITRANS

( 100 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

makha rakhavArI kari duhu.N bhA_I. guru prasAda saba bidyA pA_I ..

munitaya tarI lagata paga dhUrI. kIrati rahI bhuvana bhari pUrI ..

kamaTha pIThi pabi kUTa kaThorA. nR^ipa samAja mahu.N siva dhanu torA ..

bisva bijaya jasu jAnaki pA_I. A_e bhavana byAhi saba bhA_I ..

sakala amAnuSha karama tumhAre. kevala kausika kR^ipA.N sudhAre ..

Aju suphala jaga janamu hamArA. dekhi tAta bidhubadana tumhArA ..

je dina ga_e tumhahi binu dekhe.n. te bira.nchi jani pArahi.n lekhe.n ..

do\. rAma pratoShI.n mAtu saba kahi binIta bara baina.

sumiri sa.nbhu gura bipra pada ki_e nIdabasa naina .. 357 ..

nIda_u.N badana soha suThi lonA. manahu.N sA.Njha sarasIruha sonA ..

ghara ghara karahi.n jAgarana nArI.n. dehi.n parasapara ma.ngala gArI.n ..

purI birAjati rAjati rajanI. rAnI.n kahahi.n bilokahu sajanI ..

su.ndara badhunha sAsu lai so_I. phanikanha janu siramani ura go_I ..

prAta punIta kAla prabhu jAge. arunachU.Da bara bolana lAge ..

ba.ndi mAgadhanhi gunagana gA_e. purajana dvAra johArana A_e ..

ba.ndi bipra sura gura pitu mAtA. pA_i asIsa mudita saba bhrAtA ..

jananinha sAdara badana nihAre. bhUpati sa.nga dvAra pagu dhAre ..

do\. kInha saucha saba sahaja suchi sarita punIta nahA_i.

prAtakriyA kari tAta pahi.n A_e chAri_u bhA_i .. 358 ..

navAnhapArAyaNa,tIsarA vishrAma

bhUpa biloki li_e ura lA_I. baiThai haraShi rajAyasu pA_I ..

dekhi rAmu saba sabhA ju.DAnI. lochana lAbha avadhi anumAnI ..

puni basiShTu muni kausika A_e. subhaga Asananhi muni baiThA_e ..

sutanha sameta pUji pada lAge. nirakhi rAmu do_u gura anurAge ..

kahahi.n basiShTu dharama itihAsA. sunahi.n mahIsu sahita ranivAsA ..

muni mana agama gAdhisuta karanI. mudita basiShTa bipula bidhi baranI ..

bole bAmade_u saba sA.NchI. kIrati kalita loka tihu.N mAchI ..

suni Ana.ndu bhaya_u saba kAhU. rAma lakhana ura adhika uchhAhU ..

do\. ma.ngala moda uchhAha nita jAhi.n divasa ehi bhA.Nti.

umagI avadha ana.nda bhari adhika adhika adhikAti .. 359 ..

sudina sodhi kala ka.nkana chhaure. ma.ngala moda binoda na thore ..

nita nava sukhu sura dekhi sihAhI.n. avadha janma jAchahi.n bidhi pAhI.n

..

bisvAmitru chalana nita chahahI.n. rAma saprema binaya basa rahahI.n ..

dina dina sayaguna bhUpati bhA_U. dekhi sarAha mahAmunirA_U ..

mAgata bidA rA_u anurAge. sutanha sameta ThA.Dha bhe Age ..

nAtha sakala sa.npadA tumhArI. mai.n sevaku sameta suta nArI ..

karaba sadA larikanaH para chhohU. darasana deta rahaba muni mohU ..

asa kahi rA_u sahita suta rAnI. pare_u charana mukha Ava na bAnI ..

dInha asIsa bipra bahu bhA.NtI. chale na prIti rIti kahi jAtI ..

rAmu saprema sa.nga saba bhA_I. Ayasu pA_i phire pahu.NchA_I ..

do\. rAma rUpu bhUpati bhagati byAhu uchhAhu ana.ndu.

jAta sarAhata manahi.n mana mudita gAdhikulacha.ndu .. 360 ..

Page 101: Ramcharitmanas ITRANS

( 101 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – BAALKAANDAM

bAmadeva raghukula gura gyAnI. bahuri gAdhisuta kathA bakhAnI ..

suni muni sujasu manahi.n mana rA_U. baranata Apana punya prabhA_U ..

bahure loga rajAyasu bhaya_U. sutanha sameta nR^ipati gR^iha.N gaya_U ..

jaha.N taha.N rAma byAhu sabu gAvA. sujasu punIta loka tihu.N chhAvA ..

A_e byAhi rAmu ghara jaba te.n. basa_i ana.nda avadha saba taba te.n ..

prabhu bibAha.N jasa bhaya_u uchhAhU. sakahi.n na barani girA ahinAhU ..

kabikula jIvanu pAvana jAnI .. rAma sIya jasu ma.ngala khAnI ..

tehi te mai.n kachhu kahA bakhAnI. karana punIta hetu nija bAnI ..

chha.n\. nija girA pAvani karana kArana rAma jasu tulasI kahyo.

raghubIra charita apAra bAridhi pAru kabi kaune.n lahyo ..

upabIta byAha uchhAha ma.ngala suni je sAdara gAvahI.n.

baidehi rAma prasAda te jana sarbadA sukhu pAvahI.n ..

so\. siya raghubIra bibAhu je saprema gAvahi.n sunahi.n.

tinha kahu.N sadA uchhAhu ma.ngalAyatana rAma jasu .. 361 ..

mAsapArAyaNa, bArahavA.N vishrAma

iti shrImadrAmacharitamAnase sakalakalikaluShabidhva.nsane

prathamaH sopAnaH samAptaH.

(bAlakANDa samApta)

Page 102: Ramcharitmanas ITRANS

( 1 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

shrIgaNeshAyanamaH

shrIjAnakIvallabho vijayate

shrIrAmacharitamAnasa

dvitIya sopAna

ayodhyA\-kANDa

shloka

yasyA~Nke cha vibhAti bhUdharasutA devApagA mastake

bhAle bAlavidhurgale cha garala.n yasyorasi vyAlarAT.

so.aya.n bhUtivibhUShaNaH suravaraH sarvAdhipaH sarvadA

sharvaH sarvagataH shivaH shashinibhaH shrIsha~NkaraH pAtu mAm .. 1 ..

prasannatA.n yA na gatAbhiShekatastathA na mamle vanavAsaduHkhataH.

mukhAmbujashrI raghunandanasya me sadAstu sA ma~njulama.ngalapradA .. 2 ..

nIlAmbujashyAmalakomalA~Nga.n sItAsamAropitavAmabhAgam.

pANau mahAsAyakachAruchApa.n namAmi rAma.n raghuva.nshanAtham .. 3 ..

do\. shrIguru charana saroja raja nija manu mukuru sudhAri.

barana_u.N raghubara bimala jasu jo dAyaku phala chAri ..

jaba te.n rAmu byAhi ghara A_e. nita nava ma.ngala moda badhA_e ..

bhuvana chAridasa bhUdhara bhArI. sukR^ita megha baraShahi sukha bArI ..

ridhi sidhi sa.npati nadI.n suhA_I. umagi avadha a.nbudhi kahu.N A_I ..

manigana pura nara nAri sujAtI. suchi amola su.ndara saba bhA.NtI ..

kahi na jA_i kachhu nagara bibhUtI. janu etani_a bira.nchi karatUtI ..

saba bidhi saba pura loga sukhArI. rAmacha.nda mukha cha.ndu nihArI ..

mudita mAtu saba sakhI.n sahelI. phalita biloki manoratha belI ..

rAma rUpu gunasIlu subhA_U. pramudita ho_i dekhi suni rA_U ..

do\. saba ke.n ura abhilAShu asa kahahi.n manA_i mahesu.

Apa achhata jubarAja pada rAmahi de_u naresu .. 1 ..

eka samaya saba sahita samAjA. rAjasabhA.N raghurAju birAjA ..

sakala sukR^ita mUrati naranAhU. rAma sujasu suni atihi uchhAhU ..

nR^ipa saba rahahi.n kR^ipA abhilAShe.n. lokapa karahi.n prIti rukha

rAkhe.n ..

tibhuvana tIni kAla jaga mAhI.n. bhUri bhAga dasaratha sama nAhI.n ..

ma.ngalamUla rAmu suta jAsU. jo kachhu kahija thora sabu tAsU ..

rAya.N subhAya.N mukuru kara lInhA. badanu biloki mukuTa sama kInhA ..

shravana samIpa bha_e sita kesA. manahu.N jaraThapanu asa upadesA ..

nR^ipa jubarAja rAma kahu.N dehU. jIvana janama lAhu kina lehU ..

do\. yaha bichAru ura Ani nR^ipa sudinu su_avasaru pA_i.

prema pulaki tana mudita mana gurahi sunAya_u jA_i .. 2 ..

kaha_i bhu_Alu suni_a muninAyaka. bha_e rAma saba bidhi saba lAyaka ..

sevaka sachiva sakala purabAsI. je hamAre ari mitra udAsI ..

sabahi rAmu priya jehi bidhi mohI. prabhu asIsa janu tanu dhari sohI ..

bipra sahita parivAra gosA_I.n. karahi.n chhohu saba raurihi nA_I ..

Page 103: Ramcharitmanas ITRANS

( 2 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

je gura charana renu sira dharahI.n. te janu sakala bibhava basa karahI.n

..

mohi sama yahu anubhaya_u na dUje.n. sabu pAya_u.N raja pAvani pUje.n ..

aba abhilAShu eku mana more.n. pUjahi nAtha anugraha tore.n ..

muni prasanna lakhi sahaja sanehU. kahe_u naresa rajAyasu dehU ..

do\. rAjana rA_ura nAmu jasu saba abhimata dAtAra.

phala anugAmI mahipa mani mana abhilAShu tumhAra .. 3 ..

saba bidhi guru prasanna jiya.N jAnI. bole_u rA_u raha.Nsi mR^idu bAnI ..

nAtha rAmu kari_ahi.n jubarAjU. kahi_a kR^ipA kari kari_a samAjU ..

mohi achhata yahu ho_i uchhAhU. lahahi.n loga saba lochana lAhU ..

prabhu prasAda siva saba_i nibAhI.n. yaha lAlasA eka mana mAhI.n ..

puni na socha tanu raha_u ki jA_U. jehi.n na ho_i pAchhe.n pachhitA_U ..

suni muni dasaratha bachana suhA_e. ma.ngala moda mUla mana bhA_e ..

sunu nR^ipa jAsu bimukha pachhitAhI.n. jAsu bhajana binu jarani na jAhI.n

..

bhaya_u tumhAra tanaya so_i svAmI. rAmu punIta prema anugAmI ..

do\. begi bila.nbu na kari_a nR^ipa sAji_a sabu_i samAju.

sudina suma.ngalu tabahi.n jaba rAmu hohi.n jubarAju .. 4 ..

mudita mahipati ma.ndira A_e. sevaka sachiva suma.ntru bolA_e ..

kahi jayajIva sIsa tinha nA_e. bhUpa suma.ngala bachana sunA_e ..

jau.n pA.Nchahi mata lAgai nIkA. karahu haraShi hiya.N rAmahi TIkA ..

ma.ntrI mudita sunata priya bAnI. abhimata birava.N pare_u janu pAnI ..

binatI sachiva karahi kara jorI. ji_ahu jagatapati barisa karorI ..

jaga ma.ngala bhala kAju bichArA. begi_a nAtha na lA_i_a bArA ..

nR^ipahi modu suni sachiva subhAShA. ba.Dhata bau.n.Da janu lahI susAkhA

..

do\. kahe_u bhUpa munirAja kara jo_i jo_i Ayasu ho_i.

rAma rAja abhiSheka hita begi karahu so_i so_i .. 5 ..

haraShi munIsa kahe_u mR^idu bAnI. Anahu sakala sutIratha pAnI ..

auShadha mUla phUla phala pAnA. kahe nAma gani ma.ngala nAnA ..

chAmara charama basana bahu bhA.NtI. roma pATa paTa aganita jAtI ..

manigana ma.ngala bastu anekA. jo jaga jogu bhUpa abhiShekA ..

beda bidita kahi sakala bidhAnA. kahe_u rachahu pura bibidha bitAnA ..

saphala rasAla pUgaphala kerA. ropahu bIthinha pura chahu.N pherA ..

rachahu ma.nju mani chauke.n chArU. kahahu banAvana begi bajArU ..

pUjahu ganapati gura kuladevA. saba bidhi karahu bhUmisura sevA ..

do\. dhvaja patAka torana kalasa sajahu turaga ratha nAga.

sira dhari munibara bachana sabu nija nija kAjahi.n lAga .. 6 ..

jo munIsa jehi Ayasu dInhA. so tehi.n kAju prathama janu kInhA ..

bipra sAdhu sura pUjata rAjA. karata rAma hita ma.ngala kAjA ..

sunata rAma abhiSheka suhAvA. bAja gahAgaha avadha badhAvA ..

rAma sIya tana saguna janA_e. pharakahi.n ma.ngala a.nga suhA_e ..

pulaki saprema parasapara kahahI.n. bharata Agamanu sUchaka ahahI.n ..

Page 104: Ramcharitmanas ITRANS

( 3 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

bha_e bahuta dina ati avaserI. saguna pratIti bhe.nTa priya kerI ..

bharata sarisa priya ko jaga mAhI.n. iha_i saguna phalu dUsara nAhI.n ..

rAmahi ba.ndhu socha dina rAtI. a.nDanhi kamaTha hrada_u jehi bhA.NtI ..

do\. ehi avasara ma.ngalu parama suni raha.Nse_u ranivAsu.

sobhata lakhi bidhu ba.Dhata janu bAridhi bIchi bilAsu .. 7 ..

prathama jA_i jinha bachana sunA_e. bhUShana basana bhUri tinha pA_e ..

prema pulaki tana mana anurAgI.n. ma.ngala kalasa sajana saba lAgI.n ..

chauke.n chAru sumitrA.N purI. manimaya bibidha bhA.Nti ati rurI ..

Ana.Nda magana rAma mahatArI. di_e dAna bahu bipra ha.NkArI ..

pUjI.n grAmadebi sura nAgA. kahe_u bahori dena balibhAgA ..

jehi bidhi ho_i rAma kalyAnU. dehu dayA kari so baradAnU ..

gAvahi.n ma.ngala kokilabayanI.n. bidhubadanI.n mR^igasAvakanayanI.n ..

do\. rAma rAja abhiSheku suni hiya.N haraShe nara nAri.

lage suma.ngala sajana saba bidhi anukUla bichAri .. 8 ..

taba naranAha.N basiShThu bolA_e. rAmadhAma sikha dena paThA_e ..

gura Agamanu sunata raghunAthA. dvAra A_i pada nAya_u mAthA ..

sAdara aragha de_i ghara Ane. soraha bhA.Nti pUji sanamAne ..

gahe charana siya sahita bahorI. bole rAmu kamala kara jorI ..

sevaka sadana svAmi AgamanU. ma.ngala mUla ama.ngala damanU ..

tadapi uchita janu boli saprItI. paTha_i_a kAja nAtha asi nItI ..

prabhutA taji prabhu kInha sanehU. bhaya_u punIta Aju yahu gehU ..

Ayasu ho_i so karau.n gosA_I. sevaka laha_i svAmi sevakA_I ..

do\. suni saneha sAne bachana muni raghubarahi prasa.nsa.

rAma kasa na tumha kahahu asa ha.nsa ba.nsa avata.nsa .. 9 ..

barani rAma guna sIlu subhA_U. bole prema pulaki munirA_U ..

bhUpa saje_u abhiSheka samAjU. chAhata dena tumhahi jubarAjU ..

rAma karahu saba sa.njama AjU. jau.n bidhi kusala nibAhai kAjU ..

guru sikha de_i rAya pahi.n gaya_u. rAma hR^idaya.N asa bisama_u bhaya_U

..

janame eka sa.nga saba bhA_I. bhojana sayana keli larikA_I ..

karanabedha upabIta bi_AhA. sa.nga sa.nga saba bha_e uchhAhA ..

bimala ba.nsa yahu anuchita ekU. ba.ndhu bihA_i ba.Dehi abhiShekU ..

prabhu saprema pachhitAni suhA_I. hara_u bhagata mana kai kuTilA_I ..

do\. tehi avasara A_e lakhana magana prema Ana.nda.

sanamAne priya bachana kahi raghukula kairava cha.nda .. 10 ..

bAjahi.n bAjane bibidha bidhAnA. pura pramodu nahi.n jA_i bakhAnA ..

bharata Agamanu sakala manAvahi.n. Avahu.N begi nayana phalu pAvahi.n ..

hATa bATa ghara galI.n athA_I. kahahi.n parasapara loga logA_I ..

kAli lagana bhali ketika bArA. pUjihi bidhi abhilAShu hamArA ..

kanaka si.nghAsana sIya sametA. baiThahi.n rAmu ho_i chita chetA ..

sakala kahahi.n kaba ho_ihi kAlI. bighana manAvahi.n deva kuchAlI ..

tinhahi sohA_i na avadha badhAvA. chorahi cha.ndini rAti na bhAvA ..

sArada boli binaya sura karahI.n. bArahi.n bAra pAya lai parahI.n ..

Page 105: Ramcharitmanas ITRANS

( 4 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

do\. bipati hamAri biloki ba.Di mAtu kari_a so_i Aju.

rAmu jAhi.n bana rAju taji ho_i sakala surakAju .. 11 ..

suni sura binaya ThA.Dhi pachhitAtI. bha_i_u.N saroja bipina himarAtI ..

dekhi deva puni kahahi.n nihorI. mAtu tohi nahi.n thori_u khorI ..

bisamaya haraSha rahita raghurA_U. tumha jAnahu saba rAma prabhA_U ..

jIva karama basa sukha dukha bhAgI. jA_i_a avadha deva hita lAgI ..

bAra bAra gahi charana sa.Nkochau. chalI bichAri bibudha mati pochI ..

U.Ncha nivAsu nIchi karatUtI. dekhi na sakahi.n parA_i bibhUtI ..

Agila kAju bichAri bahorI. karahahi.n chAha kusala kabi morI ..

haraShi hR^idaya.N dasaratha pura A_I. janu graha dasA dusaha dukhadA_I ..

do\. nAmu ma.ntharA ma.ndamati cherI kaike_i keri.

ajasa peTArI tAhi kari ga_I girA mati pheri .. 12 ..

dIkha ma.ntharA nagaru banAvA. ma.njula ma.ngala bAja badhAvA ..

pUchhesi loganha kAha uchhAhU. rAma tilaku suni bhA ura dAhU ..

kara_i bichAru kubuddhi kujAtI. ho_i akAju kavani bidhi rAtI ..

dekhi lAgi madhu kuTila kirAtI. jimi gava.N taka_i le_u.N kehi bhA.NtI ..

bharata mAtu pahi.n ga_i bilakhAnI. kA anamani hasi kaha ha.Nsi rAnI ..

Utaru de_i na le_i usAsU. nAri charita kari DhAra_i A.NsU ..

ha.Nsi kaha rAni gAlu ba.Da tore.n. dInha lakhana sikha asa mana more.n ..

tabahu.N na bola cheri ba.Di pApini. chhA.Da_i svAsa kAri janu sA.Npini ..

do\. sabhaya rAni kaha kahasi kina kusala rAmu mahipAlu.

lakhanu bharatu ripudamanu suni bhA kubarI ura sAlu .. 13 ..

kata sikha de_i hamahi ko_u mA_I. gAlu karaba kehi kara balu pA_I ..

rAmahi chhA.Di kusala kehi AjU. jehi janesu de_i jubarAjU ..

bhaya_u kausilahi bidhi ati dAhina. dekhata garaba rahata ura nAhina ..

dekhehu kasa na jA_i saba sobhA. jo avaloki mora manu chhobhA ..

pUtu bidesa na sochu tumhAre.n. jAnati hahu basa nAhu hamAre.n ..

nIda bahuta priya seja turA_I. lakhahu na bhUpa kapaTa chaturA_I ..

suni priya bachana malina manu jAnI. jhukI rAni aba rahu aragAnI ..

puni asa kabahu.N kahasi gharaphorI. taba dhari jIbha ka.DhAva_u.N torI ..

do\. kAne khore kUbare kuTila kuchAlI jAni.

tiya biseShi puni cheri kahi bharatamAtu musukAni .. 14 ..

priyabAdini sikha dInhi_u.N tohI. sapanehu.N to para kopu na mohI ..

sudinu suma.ngala dAyaku so_I. tora kahA phura jehi dina ho_I ..

jeTha svAmi sevaka laghu bhA_I. yaha dinakara kula rIti suhA_I ..

rAma tilaku jau.n sA.Nchehu.N kAlI. de_u.N mAgu mana bhAvata AlI ..

kausalyA sama saba mahatArI. rAmahi sahaja subhAya.N pi_ArI ..

mo para karahi.n sanehu biseShI. mai.n kari prIti parIchhA dekhI ..

jau.n bidhi janamu de_i kari chhohU. hohu.N rAma siya pUta putohU ..

prAna te.n adhika rAmu priya more.n. tinha ke.n tilaka chhobhu kasa tore.n

..

do\. bharata sapatha tohi satya kahu parihari kapaTa durA_u.

Page 106: Ramcharitmanas ITRANS

( 5 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

haraSha samaya bisama_u karasi kArana mohi sunA_u .. 15 ..

ekahi.n bAra Asa saba pUjI. aba kachhu kahaba jIbha kari dUjI ..

phorai jogu kapAru abhAgA. bhale_u kahata dukha ra_urehi lAgA ..

kahahi.n jhUThi phuri bAta banA_I. te priya tumhahi karu_i mai.n mA_I ..

hamahu.N kahabi aba ThakurasohAtI. nAhi.n ta mauna rahaba dinu rAtI ..

kari kurUpa bidhi parabasa kInhA. bavA so luni_a lahi_a jo dInhA ..

ko_u nR^ipa ho_u hamahi kA hAnI. cheri chhA.Di aba hoba ki rAnI ..

jArai jogu subhA_u hamArA. anabhala dekhi na jA_i tumhArA ..

tAte.n kachhuka bAta anusArI. chhami_a debi ba.Di chUka hamArI ..

do\. gU.Dha kapaTa priya bachana suni tIya adharabudhi rAni.

suramAyA basa bairinihi suhda jAni pati_Ani .. 16 ..

sAdara puni puni pU.Nchhati ohI. sabarI gAna mR^igI janu mohI ..

tasi mati phirI aha_i jasi bhAbI. rahasI cheri ghAta janu phAbI ..

tumha pU.Nchhahu mai.n kahata DerA_U.N. dhare_u mora gharaphorI nA_U.N ..

saji pratIti bahubidhi ga.Dhi chholI. avadha sA.DhasAtI taba bolI ..

priya siya rAmu kahA tumha rAnI. rAmahi tumha priya so phuri bAnI ..

rahA prathama aba te dina bIte. sama_u phire.n ripu hohi.n pi.nrIte ..

bhAnu kamala kula poShanihArA. binu jala jAri kara_i so_i chhArA ..

jari tumhAri chaha savati ukhArI. rU.Ndhahu kari upA_u bara bArI ..

do\. tumhahi na sochu sohAga bala nija basa jAnahu rA_u.

mana malIna muha mITha nR^ipa rA_ura sarala subhA_u .. 17 ..

chatura ga.NbhIra rAma mahatArI. bIchu pA_i nija bAta sa.NvArI ..

paTha_e bharatu bhUpa nani_a_ure.n. rAma mAtu mata jAnava ra_ure.n ..

sevahi.n sakala savati mohi nIke.n. garabita bharata mAtu bala pI ke.n ..

sAlu tumhAra kausilahi mA_I. kapaTa chatura nahi.n ho_i janA_I ..

rAjahi tumha para premu biseShI. savati subhA_u saka_i nahi.n dekhI ..

rachI pra.npachu bhUpahi apanA_I. rAma tilaka hita lagana dharA_I ..

yaha kula uchita rAma kahu.N TIkA. sabahi sohA_i mohi suThi nIkA ..

Agili bAta samujhi Daru mohI. de_u dai_u phiri so phalu ohI ..

do\. rachi pachi koTika kuTilapana kInhesi kapaTa prabodhu ..

kahisi kathA sata savati kai jehi bidhi bA.Dha birodhu .. 18 ..

bhAvI basa pratIti ura A_I. pU.Nchha rAni puni sapatha devA_I ..

kA pUchhahu.N tumha abahu.N na jAnA. nija hita anahita pasu pahichAnA ..

bhaya_u pAkhu dina sajata samAjU. tumha pA_I sudhi mohi sana AjU ..

khA_i_a pahiri_a rAja tumhAre.n. satya kahe.n nahi.n doShu hamAre.n ..

jau.n asatya kachhu kahaba banA_I. tau bidhi de_ihi hamahi sajA_I ..

rAmahi tilaka kAli jau.n bhaya_U.þ tumha kahu.N bipati bIju bidhi baya_U

..

rekha kha.NchA_i kaha_u.N balu bhAShI. bhAmini bha_ihu dUdha ka_i mAkhI ..

jau.n suta sahita karahu sevakA_I. tau ghara rahahu na Ana upA_I ..

do\. kadrU.N binatahi dInha dukhu tumhahi kausilA.N deba.

bharatu ba.ndigR^iha se_ihahi.n lakhanu rAma ke neba .. 19 ..

Page 107: Ramcharitmanas ITRANS

( 6 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

kaikayasutA sunata kaTu bAnI. kahi na saka_i kachhu sahami sukhAnI ..

tana pase_u kadalI jimi kA.NpI. kubarI.n dasana jIbha taba chA.NpI ..

kahi kahi koTika kapaTa kahAnI. dhIraju dharahu prabodhisi rAnI ..

phirA karamu priya lAgi kuchAlI. bakihi sarAha_i mAni marAlI ..

sunu ma.ntharA bAta phuri torI. dahini A.Nkhi nita pharaka_i morI ..

dina prati dekha_u.N rAti kusapane. kaha_u.N na tohi moha basa apane ..

kAha karau sakhi sUdha subhA_U. dAhina bAma na jAna_u.N kA_U ..

do\. apane chalata na Aju lagi anabhala kAhuka kInha.

kehi.n agha ekahi bAra mohi dai_a.N dusaha dukhu dInha .. 20 ..

naihara janamu bharaba baru jA_i. ji_ata na karabi savati sevakA_I ..

ari basa dai_u ji_Avata jAhI. maranu nIka tehi jIvana chAhI ..

dIna bachana kaha bahubidhi rAnI. suni kubarI.n tiyamAyA ThAnI ..

asa kasa kahahu mAni mana UnA. sukhu sohAgu tumha kahu.N dina dUnA ..

jehi.n rA_ura ati anabhala tAkA. so_i pA_ihi yahu phalu paripAkA ..

jaba te.n kumata sunA mai.n svAmini. bhUkha na bAsara nI.nda na jAmini ..

pU.Nchhe_u guninha rekha tinha khA.NchI. bharata bhu_Ala hohi.n yaha

sA.NchI ..

bhAmini karahu ta kahau.n upA_U. hai tumharI.n sevA basa rA_U ..

do\. para_u.N kUpa tu_a bachana para saka_u.N pUta pati tyAgi.

kahasi mora dukhu dekhi ba.Da kasa na karaba hita lAgi .. 21 ..

kubarI.n kari kabulI kaike_I. kapaTa chhurI ura pAhana Te_I ..

lakha_i na rAni nikaTa dukhu kai.nse. chara_i harita tina balipasu jaise.n

..

sunata bAta mR^idu a.nta kaThorI. deti manahu.N madhu mAhura ghorI ..

kaha_i cheri sudhi aha_i ki nAhI. svAmini kahihu kathA mohi pAhI.n ..

du_i baradAna bhUpa sana thAtI. mAgahu Aju ju.DAvahu chhAtI ..

sutahi rAju rAmahi banavAsU. dehu lehu saba savati hulAsu ..

bhUpati rAma sapatha jaba kara_I. taba mAgehu jehi.n bachanu na Tara_I ..

ho_i akAju Aju nisi bIte.n. bachanu mora priya mAnehu jI te.n ..

do\. ba.Da kughAtu kari pAtakini kahesi kopagR^iha.N jAhu.

kAju sa.NvArehu sajaga sabu sahasA jani pati_Ahu .. 22 ..

kubarihi rAni prAnapriya jAnI. bAra bAra ba.Di buddhi bakhAnI ..

tohi sama hita na mora sa.nsArA. bahe jAta ka_i bha_isi adhArA ..

jau.n bidhi puraba manorathu kAlI. karau.n tohi chakha pUtari AlI ..

bahubidhi cherihi Adaru de_I. kopabhavana gavani kaike_I ..

bipati bIju baraShA ritu cherI. bhu_i.N bha_i kumati kaike_I kerI ..

pA_i kapaTa jalu a.nkura jAmA. bara do_u dala dukha phala parinAmA ..

kopa samAju sAji sabu so_I. rAju karata nija kumati bigo_I ..

rA_ura nagara kolAhalu ho_I. yaha kuchAli kachhu jAna na ko_I ..

do\. pramudita pura nara nAri. saba sajahi.n suma.ngalachAra.

eka prabisahi.n eka nirgamahi.n bhIra bhUpa darabAra .. 23 ..

bAla sakhA suna hiya.N haraShAhI.n. mili dasa pA.Ncha rAma pahi.n jAhI.n

..

Page 108: Ramcharitmanas ITRANS

( 7 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

prabhu Adarahi.n premu pahichAnI. pU.Nchhahi.n kusala khema mR^idu bAnI ..

phirahi.n bhavana priya Ayasu pA_I. karata parasapara rAma ba.DA_I ..

ko raghubIra sarisa sa.nsArA. sIlu saneha nibAhanihArA.

je.nhi je.nhi joni karama basa bhramahI.n. taha.N taha.N Isu de_u yaha

hamahI.n ..

sevaka hama svAmI siyanAhU. ho_u nAta yaha ora nibAhU ..

asa abhilAShu nagara saba kAhU. kaikayasutA hdaya.N ati dAhU ..

ko na kusa.ngati pA_i nasA_I. raha_i na nIcha mate.n chaturA_I ..

do\. sA.Nsa samaya sAna.nda nR^ipu gaya_u kaike_I geha.N.

gavanu niThuratA nikaTa kiya janu dhari deha saneha.N .. 24 ..

kopabhavana suni sakuche_u rA_u. bhaya basa agahu.Da para_i na pA_U ..

surapati basa_i bAha.Nbala jAke. narapati sakala rahahi.n rukha tAke.n ..

so suni tiya risa gaya_u sukhA_I. dekhahu kAma pratApa ba.DA_I ..

sUla kulisa asi a.NgavanihAre. te ratinAtha sumana sara mAre ..

sabhaya naresu priyA pahi.n gaya_U. dekhi dasA dukhu dAruna bhaya_U ..

bhUmi sayana paTu moTa purAnA. di_e DAri tana bhUShaNa nAnA ..

kumatihi kasi kubeShatA phAbI. ana ahivAtu sUcha janu bhAbI ..

jA_i nikaTa nR^ipu kaha mR^idu bAnI. prAnapriyA kehi hetu risAnI ..

chha.n\. kehi hetu rAni risAni parasata pAni patihi nevAra_I.

mAnahu.N saroSha bhu_a.nga bhAmini biShama bhA.Nti nihAra_I ..

do_u bAsanA rasanA dasana bara marama ThAharu dekha_I.

tulasI nR^ipati bhavatabyatA basa kAma kautuka lekha_I ..

so\. bAra bAra kaha rA_u sumukhi sulochini pikabachani.

kArana mohi sunA_u gajagAmini nija kopa kara .. 25 ..

anahita tora priyA ke_i.N kInhA. kehi du_i sira kehi jamu chaha lInhA ..

kahu kehi ra.nkahi karau naresU. kahu kehi nR^ipahi nikAsau.n desU ..

saka_u.N tora ari amara_u mArI. kAha kITa bapure nara nArI ..

jAnasi mora subhA_u barorU. manu tava Anana cha.nda chakorU ..

priyA prAna suta sarabasu more.n. parijana prajA sakala basa tore.n ..

jau.n kachhu kahau kapaTu kari tohI. bhAmini rAma sapatha sata mohI ..

bihasi mAgu manabhAvati bAtA. bhUShana sajahi manohara gAtA ..

gharI kugharI samujhi jiya.N dekhU. begi priyA pariharahi kubeShU ..

do\. yaha suni mana guni sapatha ba.Di bihasi uThI matima.nda.

bhUShana sajati biloki mR^igu manahu.N kirAtini pha.nda .. 26 ..

puni kaha rA_u suhrada jiya.N jAnI. prema pulaki mR^idu ma.njula bAnI ..

bhAmini bhaya_u tora manabhAvA. ghara ghara nagara ana.nda badhAvA ..

rAmahi de_u.N kAli jubarAjU. sajahi sulochani ma.ngala sAjU ..

dalaki uThe_u suni hrada_u kaThorU. janu chhu_i gaya_u pAka baratorU ..

aisi_u pIra bihasi tehi go_I. chora nAri jimi pragaTi na ro_I ..

lakhahi.n na bhUpa kapaTa chaturA_I. koTi kuTila mani gurU pa.DhA_I ..

jadyapi nIti nipuna naranAhU. nAricharita jalanidhi avagAhU ..

kapaTa sanehu ba.DhA_i bahorI. bolI bihasi nayana muhu morI ..

do\. mAgu mAgu pai kahahu piya kabahu.N na dehu na lehu.

Page 109: Ramcharitmanas ITRANS

( 8 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

dena kahehu baradAna du_i te_u pAvata sa.ndehu .. 27 ..

jAne_u.N maramu rA_u ha.Nsi kaha_I. tumhahi kohAba parama priya aha_I ..

thAti rAkhi na mAgihu kA_U. bisari gaya_u mohi bhora subhA_U ..

jhUThehu.N hamahi doShu jani dehU. du_i kai chAri mAgi maku lehU ..

raghukula rIti sadA chali A_I. prAna jAhu.N baru bachanu na jA_I ..

nahi.n asatya sama pAtaka pu.njA. giri sama hohi.n ki koTika gu.njA ..

satyamUla saba sukR^ita suhA_e. beda purAna bidita manu gA_e ..

tehi para rAma sapatha kari A_I. sukR^ita saneha avadhi raghurA_I ..

bAta dR^i.DhA_i kumati ha.Nsi bolI. kumata kubihaga kulaha janu kholI ..

do\. bhUpa manoratha subhaga banu sukha subiha.nga samAju.

bhillani jimi chhA.Dana chahati bachanu bhaya.nkaru bAju .. 28 ..

mAsapArAyaNa, terahavA.N vishrAma

sunahu prAnapriya bhAvata jI kA. dehu eka bara bharatahi TIkA ..

mAga_u.N dUsara bara kara jorI. puravahu nAtha manoratha morI ..

tApasa beSha biseShi udAsI. chaudaha barisa rAmu banabAsI ..

suni mR^idu bachana bhUpa hiya.N sokU. sasi kara chhu_ata bikala jimi kokU

..

gaya_u sahami nahi.n kachhu kahi AvA. janu sachAna bana jhapaTe_u lAvA ..

bibarana bhaya_u nipaTa narapAlU. dAmini hane_u manahu.N taru tAlU ..

mAthe hAtha mUdi do_u lochana. tanu dhari sochu lAga janu sochana ..

mora manorathu surataru phUlA. pharata karini jimi hate_u samUlA ..

avadha ujAri kInhi kaike_I.n. dInhasi achala bipati kai ne_I.n ..

do\. kavane.n avasara kA bhaya_u gaya_u.N nAri bisvAsa.

joga siddhi phala samaya jimi jatihi abidyA nAsa .. 29 ..

ehi bidhi rA_u manahi.n mana jhA.NkhA. dekhi kubhA.Nti kumati mana mAkhA

..

bharatu ki rA_ura pUta na hohI.n. Anehu mola besAhi ki mohI ..

jo suni saru asa lAga tumhAre.n. kAhe na bolahu bachanu sa.NbhAre ..

dehu utaru anu karahu ki nAhI.n. satyasa.ndha tumha raghukula mAhI.n ..

dena kahehu aba jani baru dehU. tajahu.N satya jaga apajasu lehU ..

satya sarAhi kahehu baru denA. jAnehu le_ihi mAgi chabenA ..

sibi dadhIchi bali jo kachhu bhAShA. tanu dhanu taje_u bachana panu rAkhA

..

ati kaTu bachana kahati kaike_I. mAnahu.N lona jare para de_I ..

do\. dharama dhura.ndhara dhIra dhari nayana ughAre rAya.N.

siru dhuni lInhi usAsa asi mAresi mohi kuThAya.N .. 30 ..

Age.n dIkhi jarata risa bhArI. manahu.N roSha taravAri ughArI ..

mUThi kubuddhi dhAra niThurA_I. dharI kUbarI.n sAna banA_I ..

lakhI mahIpa karAla kaThorA. satya ki jIvanu le_ihi morA ..

bole rA_u kaThina kari chhAtI. bAnI sabinaya tAsu sohAtI ..

priyA bachana kasa kahasi kubhA.NtI. bhIra pratIti prIti kari hA.NtI ..

more.n bharatu rAmu du_i A.NkhI. satya kaha_u.N kari sa.nkarU sAkhI ..

avasi dUtu mai.n paTha_iba prAtA. aihahi.n begi sunata do_u bhrAtA ..

sudina sodhi sabu sAju sajA_I. de_u.N bharata kahu.N rAju bajA_I ..

Page 110: Ramcharitmanas ITRANS

( 9 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

do\. lobhu na rAmahi rAju kara bahuta bharata para prIti.

mai.n ba.Da chhoTa bichAri jiya.N karata rahe_u.N nR^ipanIti .. 31

..

rAma sapatha sata kahU.N subhA_U. rAmamAtu kachhu kahe_u na kA_U ..

mai.n sabu kInha tohi binu pU.Nchhe.n. tehi te.n pare_u manorathu

chhUchhe.n ..

risa pariharU aba ma.ngala sAjU. kachhu dina ga_e.N bharata jubarAjU ..

ekahi bAta mohi dukhu lAgA. bara dUsara asama.njasa mAgA ..

ajahu.N hR^idaya jarata tehi A.NchA. risa parihAsa ki sA.Nchehu.N sA.NchA

..

kahu taji roShu rAma aparAdhU. sabu ko_u kaha_i rAmu suThi sAdhU ..

tuhU.N sarAhasi karasi sanehU. aba suni mohi bhaya_u sa.ndehU ..

jAsu subhA_u arihi anukUlA. so kimi karihi mAtu pratikUlA ..

do\. priyA hAsa risa pariharahi mAgu bichAri bibeku.

jehi.n dekhA.N aba nayana bhari bharata rAja abhiSheku .. 32 ..

ji_ai mIna barU bAri bihInA. mani binu phaniku ji_ai dukha dInA ..

kaha_u.N subhA_u na chhalu mana mAhI.n. jIvanu mora rAma binu nAhI.n ..

samujhi dekhu jiya.N priyA prabInA. jIvanu rAma darasa AdhInA ..

suni mradu bachana kumati ati jara_I. manahu.N anala Ahuti ghR^ita para_I

..

kaha_i karahu kina koTi upAyA. ihA.N na lAgihi rA_uri mAyA ..

dehu ki lehu ajasu kari nAhI.n. mohi na bahuta prapa.ncha sohAhI.n.

rAmu sAdhu tumha sAdhu sayAne. rAmamAtu bhali saba pahichAne ..

jasa kausilA.N mora bhala tAkA. tasa phalu unhahi de_u.N kari sAkA ..

do\. hota prAta munibeSha dhari jau.n na rAmu bana jAhi.n.

mora maranu rA_ura ajasa nR^ipa samujhi_a mana mAhi.n .. 33 ..

asa kahi kuTila bha_I uThi ThA.DhI. mAnahu.N roSha tara.ngini bA.DhI ..

pApa pahAra pragaTa bha_i so_I. bharI krodha jala jA_i na jo_I ..

do_u bara kUla kaThina haTha dhArA. bhava.Nra kUbarI bachana prachArA ..

DhAhata bhUparUpa taru mUlA. chalI bipati bAridhi anukUlA ..

lakhI naresa bAta phuri sA.NchI. tiya misa mIchu sIsa para nAchI ..

gahi pada binaya kInha baiThArI. jani dinakara kula hosi kuThArI ..

mAgu mAtha abahI.n de_u.N tohI. rAma biraha.N jani mArasi mohI ..

rAkhu rAma kahu.N jehi tehi bhA.NtI. nAhi.n ta jarihi janama bhari chhAtI

..

do\. dekhI byAdhi asAdha nR^ipu pare_u dharani dhuni mAtha.

kahata parama Arata bachana rAma rAma raghunAtha .. 34 ..

byAkula rA_u sithila saba gAtA. karini kalapataru manahu.N nipAtA ..

ka.nThu sUkha mukha Ava na bAnI. janu pAThInu dIna binu pAnI ..

puni kaha kaTu kaThora kaike_I. manahu.N ghAya mahu.N mAhura de_I ..

jau.n a.ntahu.N asa karatabu rahe_U. mAgu mAgu tumha kehi.n bala kahe_U ..

du_i ki ho_i eka samaya bhu_AlA. ha.Nsaba ThaThA_i phulA_uba gAlA ..

dAni kahA_uba aru kR^ipanA_I. ho_i ki khema kusala rautA_I ..

Page 111: Ramcharitmanas ITRANS

( 10 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

chhA.Dahu bachanu ki dhIraju dharahU. jani abalA jimi karunA karahU ..

tanu tiya tanaya dhAmu dhanu dharanI. satyasa.ndha kahu.N tR^ina sama

baranI ..

do\. marama bachana suni rA_u kaha kahu kachhu doShu na tora.

lAge_u tohi pisAcha jimi kAlu kahAvata mora .. 35 .. û

chahata na bharata bhUpatahi bhore.n. bidhi basa kumati basI jiya tore.n

..

so sabu mora pApa parinAmU. bhaya_u kuThAhara jehi.n bidhi bAmU ..

subasa basihi phiri avadha suhA_I. saba guna dhAma rAma prabhutA_I ..

karihahi.n bhA_i sakala sevakA_I. ho_ihi tihu.N pura rAma ba.DA_I ..

tora kala.nku mora pachhitA_U. mu_ehu.N na miTahi na jA_ihi kA_U ..

aba tohi nIka lAga karu so_I. lochana oTa baiThu muhu go_I ..

jaba lagi ji_au.n kaha_u.N kara jorI. taba lagi jani kachhu kahasi bahorI

..

phiri pachhitaihasi a.nta abhAgI. mArasi gA_i nahAru lAgI ..

do\. pare_u rA_u kahi koTi bidhi kAhe karasi nidAnu.

kapaTa sayAni na kahati kachhu jAgati manahu.N masAnu .. 36 ..

rAma rAma raTa bikala bhu_AlU. janu binu pa.nkha biha.nga behAlU ..

hR^idaya.N manAva bhoru jani ho_I. rAmahi jA_i kahai jani ko_I ..

uda_u karahu jani rabi raghukula gura. avadha biloki sUla ho_ihi ura ..

bhUpa prIti kaika_i kaThinA_I. ubhaya avadhi bidhi rachI banA_I ..

bilapata nR^ipahi bhaya_u bhinusArA. bInA benu sa.nkha dhuni dvArA ..

pa.Dhahi.n bhATa guna gAvahi.n gAyaka. sunata nR^ipahi janu lAgahi.n

sAyaka ..

ma.ngala sakala sohAhi.n na kaise.n. sahagAminihi bibhUShana jaise.n ..

tehi.n nisi nIda parI nahi kAhU. rAma darasa lAlasA uchhAhU ..

do\. dvAra bhIra sevaka sachiva kahahi.n udita rabi dekhi.

jAge_u ajahu.N na avadhapati kAranu kavanu biseShi .. 37 ..

pachhile pahara bhUpu nita jAgA. Aju hamahi ba.Da acharaju lAgA ..

jAhu suma.ntra jagAvahu jA_I. kIji_a kAju rajAyasu pA_I ..

ga_e suma.ntru taba rA_ura mAhI. dekhi bhayAvana jAta DerAhI.n ..

dhA_i khA_i janu jA_i na herA. mAnahu.N bipati biShAda baserA ..

pUchhe.n ko_u na Utaru de_I. ga_e je.nhi.n bhavana bhUpa kaikai_I ..

kahi jayajIva baiTha siru nA_I. daikhi bhUpa gati gaya_u sukhA_I ..

socha bikala bibarana mahi pare_U. mAnahu.N kamala mUlu parihare_U ..

sachi_u sabhIta saka_i nahi.n pU.NchhI. bolI asubha bharI subha chhUchhI

..

do\. parI na rAjahi nIda nisi hetu jAna jagadIsu.

rAmu rAmu raTi bhoru kiya kaha_i na maramu mahIsu .. 38 ..

Anahu rAmahi begi bolA_I. samAchAra taba pU.Nchhehu A_I ..

chale_u suma.ntra rAya rUkha jAnI. lakhI kuchAli kInhi kachhu rAnI ..

socha bikala maga para_i na pA_U. rAmahi boli kahihi kA rA_U ..

Page 112: Ramcharitmanas ITRANS

( 11 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

ura dhari dhIraju gaya_u du_Are.n. pUchha.Nhi.n sakala dekhi manu mAre.n

..

samAdhAnu kari so sabahI kA. gaya_u jahA.N dinakara kula TIkA ..

rAmu suma.ntrahi Avata dekhA. Adaru kInha pitA sama lekhA ..

nirakhi badanu kahi bhUpa rajA_I. raghukuladIpahi chale_u levA_I ..

rAmu kubhA.Nti sachiva sa.Nga jAhI.n. dekhi loga jaha.N taha.N bilakhAhI.n

..

do\. jA_i dIkha raghuba.nsamani narapati nipaTa kusAju ..

sahami pare_u lakhi si.nghinihi manahu.N bR^iddha gajarAju .. 39 ..

sUkhahi.n adhara jara_i sabu a.ngU. manahu.N dIna manihIna bhu_a.ngU ..

saruSha samIpa dIkhi kaike_I. mAnahu.N mIchu gharI gani le_I ..

karunAmaya mR^idu rAma subhA_U. prathama dIkha dukhu sunA na kA_U ..

tadapi dhIra dhari sama_u bichArI. pU.NchhI madhura bachana mahatArI ..

mohi kahu mAtu tAta dukha kArana. kari_a jatana jehi.n ho_i nivArana ..

sunahu rAma sabu kArana ehU. rAjahi tuma para bahuta sanehU ..

dena kahenhi mohi du_i baradAnA. mAge_u.N jo kachhu mohi sohAnA.

so suni bhaya_u bhUpa ura sochU. chhA.Di na sakahi.n tumhAra sa.NkochU ..

do\. suta saneha ita bachanu uta sa.nkaTa pare_u naresu.

sakahu na Ayasu dharahu sira meTahu kaThina kalesu .. 40 ..

nidharaka baiThi kaha_i kaTu bAnI. sunata kaThinatA ati akulAnI ..

jIbha kamAna bachana sara nAnA. manahu.N mahipa mR^idu lachchha samAnA ..

janu kaThorapanu dhare.n sarIrU. sikha_i dhanuShabidyA bara bIrU ..

saba prasa.ngu raghupatihi sunA_I. baiThi manahu.N tanu dhari niThurA_I ..

mana musakA_i bhAnukula bhAnu. rAmu sahaja Ana.nda nidhAnU ..

bole bachana bigata saba dUShana. mR^idu ma.njula janu bAga bibhUShana ..

sunu jananI so_i sutu ba.DabhAgI. jo pitu mAtu bachana anurAgI ..

tanaya mAtu pitu toShanihArA. durlabha janani sakala sa.nsArA ..

do\. munigana milanu biseShi bana sabahi bhA.Nti hita mora.

tehi maha.N pitu Ayasu bahuri sa.nmata jananI tora .. 41 ..

bharata prAnapriya pAvahi.n rAjU. bidhi saba bidhi mohi sanamukha Aju.

jo.n na jA_u.N bana aisehu kAjA. prathama gani_a mohi mU.Dha samAjA ..

sevahi.n ara.NDu kalapataru tyAgI. parihari amR^ita lehi.n biShu mAgI ..

te_u na pA_i asa sama_u chukAhI.n. dekhu bichAri mAtu mana mAhI.n ..

a.nba eka dukhu mohi biseShI. nipaTa bikala naranAyaku dekhI ..

thorihi.n bAta pitahi dukha bhArI. hoti pratIti na mohi mahatArI ..

rA_u dhIra guna udadhi agAdhU. bhA mohi te kachhu ba.Da aparAdhU ..

jAte.n mohi na kahata kachhu rA_U. mori sapatha tohi kahu satibhA_U ..

do\. sahaja sarala raghubara bachana kumati kuTila kari jAna.

chala_i jo.nka jala bakragati jadyapi salilu samAna .. 42 ..

rahasI rAni rAma rukha pA_I. bolI kapaTa sanehu janA_I ..

sapatha tumhAra bharata kai AnA. hetu na dUsara mai kachhu jAnA ..

tumha aparAdha jogu nahi.n tAtA. jananI janaka ba.ndhu sukhadAtA ..

rAma satya sabu jo kachhu kahahU. tumha pitu mAtu bachana rata ahahU ..

Page 113: Ramcharitmanas ITRANS

( 12 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

pitahi bujhA_i kahahu bali so_I. chauthe.npana jehi.n ajasu na ho_I ..

tumha sama su_ana sukR^ita jehi.n dInhe. uchita na tAsu nirAdaru kInhe ..

lAgahi.n kumukha bachana subha kaise. magaha.N gayAdika tIratha jaise ..

rAmahi mAtu bachana saba bhA_e. jimi surasari gata salila suhA_e ..

do\. ga_i muruchhA rAmahi sumiri nR^ipa phiri karavaTa lInha.

sachiva rAma Agamana kahi binaya samaya sama kInha .. 43 ..

avanipa akani rAmu pagu dhAre. dhari dhIraju taba nayana ughAre ..

sachiva.N sa.NbhAri rA_u baiThAre. charana parata nR^ipa rAmu nihAre ..

li_e saneha bikala ura lA_I. gai mani manahu.N phanika phiri pA_I ..

rAmahi chita_i rahe_u naranAhU. chalA bilochana bAri prabAhU ..

soka bibasa kachhu kahai na pArA. hR^idaya.N lagAvata bArahi.n bArA ..

bidhihi manAva rA_u mana mAhI.n. jehi.n raghunAtha na kAnana jAhI.n ..

sumiri mahesahi kaha_i nihorI. binatI sunahu sadAsiva morI ..

AsutoSha tumha avaDhara dAnI. Arati harahu dIna janu jAnI ..

do\. tumha preraka saba ke hR^idaya.N so mati rAmahi dehu.

bachanu mora taji rahahi ghara parihari sIlu sanehu .. 44 ..

ajasu ho_u jaga sujasu nasA_U. naraka parau baru surapuru jA_U ..

saba dukha dusaha sahAvahu mohI. lochana oTa rAmu jani ho.nhI ..

asa mana guna_i rA_u nahi.n bolA. pIpara pAta sarisa manu DolA ..

raghupati pitahi premabasa jAnI. puni kachhu kahihi mAtu anumAnI ..

desa kAla avasara anusArI. bole bachana binIta bichArI ..

tAta kaha_u.N kachhu kara_u.N DhiThA_I. anuchitu chhamaba jAni larikA_I ..

ati laghu bAta lAgi dukhu pAvA. kAhu.N na mohi kahi prathama janAvA ..

dekhi gosA_i.Nhi pU.Nchhi_u.N mAtA. suni prasa.ngu bha_e sItala gAtA ..

do\. ma.ngala samaya saneha basa socha parihari_a tAta.

Ayasu de_i_a haraShi hiya.N kahi pulake prabhu gAta .. 45 ..

dhanya janamu jagatItala tAsU. pitahi pramodu charita suni jAsU ..

chAri padAratha karatala tAke.n. priya pitu mAtu prAna sama jAke.n ..

Ayasu pAli janama phalu pA_I. aiha_u.N begihi.n ho_u rajA_I ..

bidA mAtu sana Ava_u.N mAgI. chaliha_u.N banahi bahuri paga lAgI ..

asa kahi rAma gavanu taba kInhA. bhUpa soka basu utaru na dInhA ..

nagara byApi ga_i bAta sutIchhI. chhu_ata cha.DhI janu saba tana bIchhI ..

suni bha_e bikala sakala nara nArI. beli biTapa jimi dekhi davArI ..

jo jaha.N suna_i dhuna_i siru so_I. ba.Da biShAdu nahi.n dhIraju ho_I ..

do\. mukha sukhAhi.n lochana stravahi soku na hR^idaya.N samA_i.

manahu.N ñkaruna rasa kaTaka_I utarI avadha bajA_i .. 46 ..

milehi mAjha bidhi bAta begArI. jaha.N taha.N dehi.n kaike_ihi gArI ..

ehi pApinihi bUjhi kA pare_U. chhA_i bhavana para pAvaku dhare_U ..

nija kara nayana kA.Dhi chaha dIkhA. DAri sudhA biShu chAhata chIkhA ..

kuTila kaThora kubuddhi abhAgI. bha_i raghuba.nsa benu bana AgI ..

pAlava baiThi pe.Du ehi.n kATA. sukha mahu.N soka ThATu dhari ThATA ..

sadA rAmu ehi prAna samAnA. kArana kavana kuTilapanu ThAnA ..

satya kahahi.n kabi nAri subhA_U. saba bidhi agahu agAdha durA_U ..

Page 114: Ramcharitmanas ITRANS

( 13 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

nija pratibi.nbu baruku gahi jA_I. jAni na jA_i nAri gati bhA_I ..

do\. kAha na pAvaku jAri saka kA na samudra samA_i.

kA na karai abalA prabala kehi jaga kAlu na khA_i .. 47 ..

kA sunA_i bidhi kAha sunAvA. kA dekhA_i chaha kAha dekhAvA ..

eka kahahi.n bhala bhUpa na kInhA. baru bichAri nahi.n kumatihi dInhA ..

jo haThi bhaya_u sakala dukha bhAjanu. abalA bibasa gyAnu gunu gA janu ..

eka dharama paramiti pahichAne. nR^ipahi dosu nahi.n dehi.n sayAne ..

sibi dadhIchi haricha.nda kahAnI. eka eka sana kahahi.n bakhAnI ..

eka bharata kara sa.nmata kahahI.n. eka udAsa bhAya.N suni rahahI.n ..

kAna mUdi kara rada gahi jIhA. eka kahahi.n yaha bAta alIhA ..

sukR^ita jAhi.n asa kahata tumhAre. rAmu bharata kahu.N prAnapi_Are ..

do\. cha.ndu chavai baru anala kana sudhA ho_i biShatUla.

sapanehu.N kabahu.N na karahi.n kichhu bharatu rAma pratikUla .. 48

..

eka bidhAtahi.n dUShanu de.nhI.n. sudhA dekhA_i dInha biShu jehI.n ..

kharabharu nagara sochu saba kAhU. dusaha dAhu ura miTA uchhAhU ..

biprabadhU kulamAnya jaTherI. je priya parama kaike_I kerI ..

lagI.n dena sikha sIlu sarAhI. bachana bAnasama lAgahi.n tAhI ..

bharatu na mohi priya rAma samAnA. sadA kahahu yahu sabu jagu jAnA ..

karahu rAma para sahaja sanehU. kehi.n aparAdha Aju banu dehU ..

kabahu.N na kiyahu savati AresU. prIti pratIti jAna sabu desU ..

kausalyA.N aba kAha bigArA. tumha jehi lAgi bajra pura pArA ..

do\. sIya ki piya sa.Ngu pariharihi lakhanu ki rahihahi.n dhAma.

rAju ki bhU.Njaba bharata pura nR^ipu ki jIhi binu rAma .. 49 ..

asa bichAri ura chhA.Dahu kohU. soka kala.nka koThi jani hohU ..

bharatahi avasi dehu jubarAjU. kAnana kAha rAma kara kAjU ..

nAhina rAmu rAja ke bhUkhe. dharama dhurIna biShaya rasa rUkhe ..

gura gR^iha basahu.N rAmu taji gehU. nR^ipa sana asa baru dUsara lehU ..

jau.n nahi.n lagihahu kahe.n hamAre. nahi.n lAgihi kachhu hAtha tumhAre ..

jau.n parihAsa kInhi kachhu ho_I. tau kahi pragaTa janAvahu so_I ..

rAma sarisa suta kAnana jogU. kAha kahihi suni tumha kahu.N logU ..

uThahu begi so_i karahu upA_I. jehi bidhi soku kala.nku nasA_I ..

chha.n\. jehi bhA.Nti soku kala.nku jA_i upAya kari kula pAlahI.

haThi pheru rAmahi jAta bana jani bAta dUsari chAlahI ..

jimi bhAnu binu dinu prAna binu tanu cha.nda binu jimi jAminI.

timi avadha tulasIdAsa prabhu binu samujhi dhau.n jiya.N bhAminI ..

so\. sakhinha sikhAvanu dInha sunata madhura parinAma hita.

te_i.N kachhu kAna na kInha kuTila prabodhI kUbarI .. 50 ..

utaru na de_i dusaha risa rUkhI. mR^iginha chitava janu bAghini bhUkhI ..

byAdhi asAdhi jAni tinha tyAgI. chalI.n kahata matima.nda abhAgI ..

rAju karata yaha dai_a.N bigo_I. kInhesi asa jasa kara_i na ko_I ..

ehi bidhi bilapahi.n pura nara nArI.n. dehi.n kuchAlihi koTika gArI.n ..

Page 115: Ramcharitmanas ITRANS

( 14 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

jarahi.n biShama jara lehi.n usAsA. kavani rAma binu jIvana AsA ..

bipula biyoga prajA akulAnI. janu jalachara gana sUkhata pAnI ..

ati biShAda basa loga logA_I. ga_e mAtu pahi.n rAmu gosA_I ..

mukha prasanna chita chauguna chA_U. miTA sochu jani rAkhai rA_U ..

do\. nava gaya.ndu raghubIra manu rAju alAna samAna.

chhUTa jAni bana gavanu suni ura ana.ndu adhikAna .. 51 ..

raghukulatilaka jori do_u hAthA. mudita mAtu pada nAya_u mAthA ..

dInhi asIsa lA_i ura lInhe. bhUShana basana nichhAvari kInhe ..

bAra bAra mukha chu.nbati mAtA. nayana neha jalu pulakita gAtA ..

goda rAkhi puni hR^idaya.N lagA_e. stravata prenarasa payada suhA_e ..

premu pramodu na kachhu kahi jA_I. ra.nka dhanada padabI janu pA_I ..

sAdara su.ndara badanu nihArI. bolI madhura bachana mahatArI ..

kahahu tAta jananI balihArI. kabahi.n lagana muda ma.ngalakArI ..

sukR^ita sIla sukha sIva.N suhA_I. janama lAbha ka_i avadhi aghA_I ..

do\. jehi chAhata nara nAri saba ati Arata ehi bhA.Nti.

jimi chAtaka chAtaki tR^iShita bR^iShTi sarada ritu svAti .. 52 ..

tAta jA_u.N bali begi nahAhU. jo mana bhAva madhura kachhu khAhU ..

pitu samIpa taba jA_ehu bhai_A. bha_i ba.Di bAra jA_i bali mai_A ..

mAtu bachana suni ati anukUlA. janu saneha surataru ke phUlA ..

sukha makara.nda bhare shriyamUlA. nirakhi rAma manu bhavaru.N na bhUlA ..

dharama dhurIna dharama gati jAnI. kahe_u mAtu sana ati mR^idu bAnI ..

pitA.N dInha mohi kAnana rAjU. jaha.N saba bhA.Nti mora ba.Da kAjU ..

Ayasu dehi mudita mana mAtA. jehi.n muda ma.ngala kAnana jAtA ..

jani saneha basa Darapasi bhore.n. Ana.Ndu a.nba anugraha tore.n ..

do\. baraSha chAridasa bipina basi kari pitu bachana pramAna.

A_i pAya puni dekhiha_u.N manu jani karasi malAna .. 53 ..

bachana binIta madhura raghubara ke. sara sama lage mAtu ura karake ..

sahami sUkhi suni sItali bAnI. jimi javAsa pare.n pAvasa pAnI ..

kahi na jA_i kachhu hR^idaya biShAdU. manahu.N mR^igI suni kehari nAdU ..

nayana sajala tana thara thara kA.NpI. mAjahi khA_i mIna janu mApI ..

dhari dhIraju suta badanu nihArI. gadagada bachana kahati mahatArI ..

tAta pitahi tumha prAnapi_Are. dekhi mudita nita charita tumhAre ..

rAju dena kahu.N subha dina sAdhA. kahe_u jAna bana kehi.n aparAdhA ..

tAta sunAvahu mohi nidAnU. ko dinakara kula bhaya_u kR^isAnU ..

do\. nirakhi rAma rukha sachivasuta kAranu kahe_u bujhA_i.

suni prasa.ngu rahi mUka jimi dasA barani nahi.n jA_i .. 54 ..

rAkhi na saka_i na kahi saka jAhU. duhU.N bhA.Nti ura dAruna dAhU ..

likhata sudhAkara gA likhi rAhU. bidhi gati bAma sadA saba kAhU ..

dharama saneha ubhaya.N mati gherI. bha_i gati sA.Npa chhuchhu.ndari kerI

..

rAkha_u.N sutahi kara_u.N anurodhU. dharamu jA_i aru ba.ndhu birodhU ..

kaha_u.N jAna bana tau ba.Di hAnI. sa.nkaTa socha bibasa bha_i rAnI ..

bahuri samujhi tiya dharamu sayAnI. rAmu bharatu do_u suta sama jAnI ..

sarala subhA_u rAma mahatArI. bolI bachana dhIra dhari bhArI ..

Page 116: Ramcharitmanas ITRANS

( 15 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

tAta jA_u.N bali kInhehu nIkA. pitu Ayasu saba dharamaka TIkA ..

do\. rAju dena kahi dInha banu mohi na so dukha lesu.

tumha binu bharatahi bhUpatihi prajahi pracha.nDa kalesu .. 55 ..

jau.n kevala pitu Ayasu tAtA. tau jani jAhu jAni ba.Di mAtA ..

jau.n pitu mAtu kahe_u bana jAnA. tau.n kAnana sata avadha samAnA ..

pitu banadeva mAtu banadevI. khaga mR^iga charana saroruha sevI ..

a.ntahu.N uchita nR^ipahi banabAsU. baya biloki hiya.N ho_i harA.NsU ..

ba.DabhAgI banu avadha abhAgI. jo raghuba.nsatilaka tumha tyAgI ..

jau.n suta kahau sa.nga mohi lehU. tumhare hR^idaya.N ho_i sa.ndehU ..

pUta parama priya tumha sabahI ke. prAna prAna ke jIvana jI ke ..

te tumha kahahu mAtu bana jA_U.N. mai.n suni bachana baiThi pachhitA_U.N

..

do\. yaha bichAri nahi.n kara_u.N haTha jhUTha sanehu ba.DhA_i.

mAni mAtu kara nAta bali surati bisari jani jA_i .. 56 ..

deva pitara saba tunhahi gosA_I. rAkhahu.N palaka nayana kI nA_I ..

avadhi a.nbu priya parijana mInA. tumha karunAkara dharama dhurInA ..

asa bichAri so_i karahu upA_I. sabahi ji_ata jehi.n bhe.nTehu A_I ..

jAhu sukhena banahi bali jA_U.N. kari anAtha jana parijana gA_U.N ..

saba kara Aju sukR^ita phala bItA. bhaya_u karAla kAlu biparItA ..

bahubidhi bilapi charana lapaTAnI. parama abhAgini Apuhi jAnI ..

dAruna dusaha dAhu ura byApA. barani na jAhi.n bilApa kalApA ..

rAma uThA_i mAtu ura lA_I. kahi mR^idu bachana bahuri samujhA_I ..

do\. samAchAra tehi samaya suni sIya uThI akulA_i.

jA_i sAsu pada kamala juga ba.ndi baiThi siru nA_i .. 57 ..

dInhi asIsa sAsu mR^idu bAnI. ati sukumAri dekhi akulAnI ..

baiThi namitamukha sochati sItA. rUpa rAsi pati prema punItA ..

chalana chahata bana jIvananAthU. kehi sukR^itI sana ho_ihi sAthU ..

kI tanu prAna ki kevala prAnA. bidhi karatabu kachhu jA_i na jAnA ..

chAru charana nakha lekhati dharanI. nUpura mukhara madhura kabi baranI ..

manahu.N prema basa binatI karahI.n. hamahi sIya pada jani pariharahI.n ..

ma.nju bilochana mochati bArI. bolI dekhi rAma mahatArI ..

tAta sunahu siya ati sukumArI. sAsu sasura parijanahi pi_ArI ..

do\. pitA janaka bhUpAla mani sasura bhAnukula bhAnu.

pati rabikula kairava bipina bidhu guna rUpa nidhAnu .. 58 ..

mai.n puni putrabadhU priya pA_I. rUpa rAsi guna sIla suhA_I ..

nayana putari kari prIti ba.DhA_I. rAkhe_u.N prAna jAnikihi.n lA_I ..

kalapabeli jimi bahubidhi lAlI. sI.nchi saneha salila pratipAlI ..

phUlata phalata bhaya_u bidhi bAmA. jAni na jA_i kAha parinAmA ..

pala.Nga pITha taji goda hi.n.DorA. siya.N na dInha pagu avani kaThorA ..

ji_anamUri jimi jogavata raha_U.N. dIpa bAti nahi.n TArana kaha_U.N ..

so_i siya chalana chahati bana sAthA. Ayasu kAha ho_i raghunAthA.

cha.nda kirana rasa rasika chakorI. rabi rukha nayana saka_i kimi jorI ..

Page 117: Ramcharitmanas ITRANS

( 16 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

do\. kari kehari nisichara charahi.n duShTa ja.ntu bana bhUri.

biSha bATikA.N ki soha suta subhaga sajIvani mUri .. 59 ..

bana hita kola kirAta kisorI. rachI.n bira.nchi biShaya sukha bhorI ..

pA_ina kR^imi jimi kaThina subhA_U. tinhahi kalesu na kAnana kA_U ..

kai tApasa tiya kAnana jogU. jinha tapa hetu tajA saba bhogU ..

siya bana basihi tAta kehi bhA.NtI. chitralikhita kapi dekhi DerAtI ..

surasara subhaga banaja bana chArI. DAbara jogu ki ha.nsakumArI ..

asa bichAri jasa Ayasu ho_I. mai.n sikha de_u.N jAnakihi so_I ..

jau.n siya bhavana rahai kaha a.nbA. mohi kaha.N ho_i bahuta avala.nbA ..

suni raghubIra mAtu priya bAnI. sIla saneha sudhA.N janu sAnI ..

do\. kahi priya bachana bibekamaya kInhi mAtu paritoSha.

lage prabodhana jAnakihi pragaTi bipina guna doSha .. 60 ..

mAsapArAyaNa, chaudahavA.N vishrAma

mAtu samIpa kahata sakuchAhI.n. bole sama_u samujhi mana mAhI.n ..

rAjakumAri sikhAvana sunahU. Ana bhA.Nti jiya.N jani kachhu gunahU ..

Apana mora nIka jau.n chahahU. bachanu hamAra mAni gR^iha rahahU ..

Ayasu mora sAsu sevakA_I. saba bidhi bhAmini bhavana bhalA_I ..

ehi te adhika dharamu nahi.n dUjA. sAdara sAsu sasura pada pUjA ..

jaba jaba mAtu karihi sudhi morI. ho_ihi prema bikala mati bhorI ..

taba taba tumha kahi kathA purAnI. su.ndari samujhA_ehu mR^idu bAnI ..

kaha_u.N subhAya.N sapatha sata mohI. sumukhi mAtu hita rAkha_u.N tohI ..

do\. gura shruti sa.nmata dharama phalu pA_i_a binahi.n kalesa.

haTha basa saba sa.nkaTa sahe gAlava nahuSha naresa .. 61 ..

mai.n puni kari pravAna pitu bAnI. begi phiraba sunu sumukhi sayAnI ..

divasa jAta nahi.n lAgihi bArA. su.ndari sikhavanu sunahu hamArA ..

jau haTha karahu prema basa bAmA. tau tumha dukhu pA_uba parinAmA ..

kAnanu kaThina bhaya.nkaru bhArI. ghora ghAmu hima bAri bayArI ..

kusa ka.nTaka maga kA.Nkara nAnA. chalaba payAdehi.n binu padatrAnA ..

charana kamala mudu ma.nju tumhAre. mAraga agama bhUmidhara bhAre ..

ka.ndara khoha nadI.n nada nAre. agama agAdha na jAhi.n nihAre ..

bhAlu bAgha bR^ika kehari nAgA. karahi.n nAda suni dhIraju bhAgA ..

do\. bhUmi sayana balakala basana asanu ka.nda phala mUla.

te ki sadA saba dina milihi.n sabu_i samaya anukUla .. 62 ..

nara ahAra rajanIchara charahI.n. kapaTa beSha bidhi koTika karahI.n ..

lAga_i ati pahAra kara pAnI. bipina bipati nahi.n jA_i bakhAnI ..

byAla karAla bihaga bana ghorA. nisichara nikara nAri nara chorA ..

Darapahi.n dhIra gahana sudhi A_e.N. mR^igalochani tumha bhIru subhA_e.N

..

ha.nsagavani tumha nahi.n bana jogU. suni apajasu mohi de_ihi logU ..

mAnasa salila sudhA.N pratipAlI. ji_a_i ki lavana payodhi marAlI ..

nava rasAla bana biharanasIlA. soha ki kokila bipina karIlA ..

rahahu bhavana asa hR^idaya.N bichArI. cha.ndabadani dukhu kAnana bhArI ..

do\. sahaja suhda gura svAmi sikha jo na kara_i sira mAni ..

Page 118: Ramcharitmanas ITRANS

( 17 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

so pachhitA_i aghA_i ura avasi ho_i hita hAni .. 63 ..

suni mR^idu bachana manohara piya ke. lochana lalita bhare jala siya ke ..

sItala sikha dAhaka bha_i kai.nse.n. chaka_ihi sarada cha.nda nisi

jai.nse.n ..

utaru na Ava bikala baidehI. tajana chahata suchi svAmi sanehI ..

barabasa roki bilochana bArI. dhari dhIraju ura avanikumArI ..

lAgi sAsu paga kaha kara jorI. chhamabi debi ba.Di abinaya morI ..

dInhi prAnapati mohi sikha so_I. jehi bidhi mora parama hita ho_I ..

mai.n puni samujhi dIkhi mana mAhI.n. piya biyoga sama dukhu jaga nAhI.n

..

do\. prAnanAtha karunAyatana su.ndara sukhada sujAna.

tumha binu raghukula kumuda bidhu surapura naraka samAna .. 64 ..

mAtu pitA bhaginI priya bhA_I. priya parivAru suhrada samudA_I ..

sAsu sasura gura sajana sahA_I. suta su.ndara susIla sukhadA_I ..

jaha.N lagi nAtha neha aru nAte. piya binu tiyahi taranihu te tAte ..

tanu dhanu dhAmu dharani pura rAjU. pati bihIna sabu soka samAjU ..

bhoga rogasama bhUShana bhArU. jama jAtanA sarisa sa.nsArU ..

prAnanAtha tumha binu jaga mAhI.n. mo kahu.N sukhada katahu.N kachhu

nAhI.n ..

jiya binu deha nadI binu bArI. taisi_a nAtha puruSha binu nArI ..

nAtha sakala sukha sAtha tumhAre.n. sarada bimala bidhu badanu nihAre.n ..

do\. khaga mR^iga parijana nagaru banu balakala bimala dukUla.

nAtha sAtha surasadana sama paranasAla sukha mUla .. 65 ..

banadevI.n banadeva udArA. karihahi.n sAsu sasura sama sArA ..

kusa kisalaya sAtharI suhA_I. prabhu sa.Nga ma.nju manoja turA_I ..

ka.nda mUla phala ami_a ahArU. avadha saudha sata sarisa pahArU ..

chhinu chhinu prabhu pada kamala biloki. rahiha_u.N mudita divasa jimi

kokI ..

bana dukha nAtha kahe bahutere. bhaya biShAda paritApa ghanere ..

prabhu biyoga lavalesa samAnA. saba mili hohi.n na kR^ipAnidhAnA ..

asa jiya.N jAni sujAna siromani. le_i_a sa.nga mohi chhA.Di_a jani ..

binatI bahuta karau.n kA svAmI. karunAmaya ura a.ntarajAmI ..

do\. rAkhi_a avadha jo avadhi lagi rahata na jani_ahi.n prAna.

dInaba.ndhu sa.ndara sukhada sIla saneha nidhAna .. 66 ..

mohi maga chalata na ho_ihi hArI. chhinu chhinu charana saroja nihArI ..

sabahi bhA.Nti piya sevA karihau.n. mAraga janita sakala shrama harihau.n

..

pAya pakhArI baiThi taru chhAhI.n. kariha_u.N bA_u mudita mana mAhI.n ..

shrama kana sahita syAma tanu dekhe.n. kaha.N dukha sama_u prAnapati

pekhe.n ..

sama mahi tR^ina tarupallava DAsI. pAga paloTihi saba nisi dAsI ..

bArabAra mR^idu mUrati johI. lAgahi tAta bayAri na mohI.

ko prabhu sa.Nga mohi chitavanihArA. si.nghabadhuhi jimi sasaka si_ArA ..

mai.n sukumAri nAtha bana jogU. tumhahi uchita tapa mo kahu.N bhogU ..

Page 119: Ramcharitmanas ITRANS

( 18 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

do\. aise_u bachana kaThora suni jau.n na hrada_u bilagAna.

tau prabhu biShama biyoga dukha sahihahi.n pAva.Nra prAna .. 67 ..

asa kahi sIya bikala bha_i bhArI. bachana biyogu na sakI sa.NbhArI ..

dekhi dasA raghupati jiya.N jAnA. haThi rAkhe.n nahi.n rAkhihi prAnA ..

kahe_u kR^ipAla bhAnukulanAthA. parihari sochu chalahu bana sAthA ..

nahi.n biShAda kara avasaru AjU. begi karahu bana gavana samAjU ..

kahi priya bachana priyA samujhA_I. lage mAtu pada AsiSha pA_I ..

begi prajA dukha meTaba A_I. jananI niThura bisari jani jA_I ..

phirahi dasA bidhi bahuri ki morI. dekhiha_u.N nayana manohara jorI ..

sudina sugharI tAta kaba ho_ihi. jananI ji_ata badana bidhu jo_ihi ..

do\. bahuri bachchha kahi lAlu kahi raghupati raghubara tAta.

kabahi.n bolA_i lagA_i hiya.N haraShi nirakhiha_u.N gAta .. 68 ..

lakhi saneha kAtari mahatArI. bachanu na Ava bikala bha_i bhArI ..

rAma prabodhu kInha bidhi nAnA. sama_u sanehu na jA_i bakhAnA ..

taba jAnakI sAsu paga lAgI. suni_a mAya mai.n parama abhAgI ..

sevA samaya dai_a.N banu dInhA. mora manorathu saphala na kInhA ..

tajaba chhobhu jani chhA.Di_a chhohU. karamu kaThina kachhu dosu na mohU

..

suni siya bachana sAsu akulAnI. dasA kavani bidhi kahau.n bakhAnI ..

bArahi bAra lA_i ura lInhI. dhari dhIraju sikha AsiSha dInhI ..

achala ho_u ahivAtu tumhArA. jaba lagi ga.nga jamuna jala dhArA ..

do\. sItahi sAsu asIsa sikha dInhi aneka prakAra.

chalI nA_i pada paduma siru ati hita bArahi.n bAra .. 69 ..

samAchAra jaba lachhimana pA_e. byAkula bilakha badana uThi dhA_e ..

ka.npa pulaka tana nayana sanIrA. gahe charana ati prema adhIrA ..

kahi na sakata kachhu chitavata ThA.Dhe. mInu dIna janu jala te.n kA.Dhe

..

sochu hR^idaya.N bidhi kA honihArA. sabu sukhu sukR^ita sirAna hamArA ..

mo kahu.N kAha kahaba raghunAthA. rakhihahi.n bhavana ki lehahi.n sAthA ..

rAma biloki ba.ndhu kara jore.n. deha geha saba sana tR^inu tore.n ..

bole bachanu rAma naya nAgara. sIla saneha sarala sukha sAgara ..

tAta prema basa jani kadarAhU. samujhi hR^idaya.N parinAma uchhAhU ..

do\. mAtu pitA guru svAmi sikha sira dhari karahi subhAya.N.

lahe_u lAbhu tinha janama kara nataru janamu jaga jAya.N .. 70 ..

asa jiya.N jAni sunahu sikha bhA_I. karahu mAtu pitu pada sevakA_I ..

bhavana bharatu ripusUdana nAhI.n. rA_u bR^iddha mama dukhu mana mAhI.n ..

mai.n bana jA_u.N tumhahi le_i sAthA. ho_i sabahi bidhi avadha anAthA ..

guru pitu mAtu prajA parivArU. saba kahu.N para_i dusaha dukha bhArU ..

rahahu karahu saba kara paritoShU. nataru tAta ho_ihi ba.Da doShU ..

jAsu rAja priya prajA dukhArI. so nR^ipu avasi naraka adhikArI ..

rahahu tAta asi nIti bichArI. sunata lakhanu bha_e byAkula bhArI ..

si_are.n bachana sUkhi ga_e kai.nse.n. parasata tuhina tAmarasu jaise.n ..

Page 120: Ramcharitmanas ITRANS

( 19 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

do\. utaru na Avata prema basa gahe charana akulA_i.

nAtha dAsu mai.n svAmi tumha tajahu ta kAha basA_i .. 71 ..

dInhi mohi sikha nIki gosA_I.n. lAgi agama apanI kadarA_I.n ..

narabara dhIra dharama dhura dhArI. nigama nIti kahu.N te adhikArI ..

mai.n sisu prabhu saneha.N pratipAlA. ma.ndaru meru ki lehi.n marAlA ..

gura pitu mAtu na jAna_u.N kAhU. kaha_u.N subhA_u nAtha pati_AhU ..

jaha.N lagi jagata saneha sagA_I. prIti pratIti nigama niju gA_I ..

more.n saba_i eka tumha svAmI. dInaba.ndhu ura a.ntarajAmI ..

dharama nIti upadesi_a tAhI. kIrati bhUti sugati priya jAhI ..

mana krama bachana charana rata ho_I. kR^ipAsi.ndhu parihari_a ki so_I ..

do\. karunAsi.ndhu suba.ndha ke suni mR^idu bachana binIta.

samujhA_e ura lA_i prabhu jAni saneha.N sabhIta .. 72 ..

mAgahu bidA mAtu sana jA_I. Avahu begi chalahu bana bhA_I ..

mudita bha_e suni raghubara bAnI. bhaya_u lAbha ba.Da ga_i ba.Di hAnI ..

haraShita hdaya.N mAtu pahi.n A_e. manahu.N a.ndha phiri lochana pA_e.

jA_i janani paga nAya_u mAthA. manu raghuna.ndana jAnaki sAthA ..

pU.Nchhe mAtu malina mana dekhI. lakhana kahI saba kathA biseShI ..

ga_I sahami suni bachana kaThorA. mR^igI dekhi dava janu chahu orA ..

lakhana lakhe_u bhA anaratha AjU. ehi.n saneha basa karaba akAjU ..

mAgata bidA sabhaya sakuchAhI.n. jA_i sa.nga bidhi kahihi ki nAhI ..

do\. samujhi sumitrA.N rAma siya rUpa susIlu subhA_u.

nR^ipa sanehu lakhi dhune_u siru pApini dInha kudA_u .. 73 ..

dhIraju dhare_u ku_avasara jAnI. sahaja suhda bolI mR^idu bAnI ..

tAta tumhAri mAtu baidehI. pitA rAmu saba bhA.Nti sanehI ..

avadha tahA.N jaha.N rAma nivAsU. taha.Ni.N divasu jaha.N bhAnu prakAsU ..

jau pai sIya rAmu bana jAhI.n. avadha tumhAra kAju kachhu nAhi.n ..

gura pitu mAtu ba.ndhu sura sA_I. se_i_ahi.n sakala prAna kI nA_I.n ..

rAmu prAnapriya jIvana jI ke. svAratha rahita sakhA sabahI kai ..

pUjanIya priya parama jahA.N te.n. saba mAni_ahi.n rAma ke nAte.n ..

asa jiya.N jAni sa.nga bana jAhU. lehu tAta jaga jIvana lAhU ..

do\. bhUri bhAga bhAjanu bhayahu mohi sameta bali jA_u.N.

jauma tumhare.n mana chhA.Di chhalu kInha rAma pada ThA_u.N .. 74 ..

putravatI jubatI jaga so_I. raghupati bhagatu jAsu sutu ho_I ..

nataru bA.Njha bhali bAdi bi_AnI. rAma bimukha suta te.n hita jAnI ..

tumharehi.n bhAga rAmu bana jAhI.n. dUsara hetu tAta kachhu nAhI.n ..

sakala sukR^ita kara ba.Da phalu ehU. rAma sIya pada sahaja sanehU ..

rAga roShu iriShA madu mohU. jani sapanehu.N inha ke basa hohU ..

sakala prakAra bikAra bihA_I. mana krama bachana karehu sevakA_I ..

tumha kahu.N bana saba bhA.Nti supAsU. sa.Nga pitu mAtu rAmu siya jAsU ..

jehi.n na rAmu bana lahahi.n kalesU. suta so_i karehu iha_i upadesU ..

chha.n\. upadesu yahu jehi.n tAta tumhare rAma siya sukha pAvahI.n.

pitu mAtu priya parivAra pura sukha surati bana bisarAvahI.n.

Page 121: Ramcharitmanas ITRANS

( 20 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

tulasI prabhuhi sikha de_i Ayasu dInha puni AsiSha da_I.

rati ho_u abirala amala siya raghubIra pada nita nita na_I ..

so\. mAtu charana siru nA_i chale turata sa.nkita hR^idaya.N.

bAgura biShama torA_i manahu.N bhAga mR^igu bhAga basa .. 75 ..

ga_e lakhanu jaha.N jAnakinAthU. bhe mana mudita pA_i priya sAthU ..

ba.ndi rAma siya charana suhA_e. chale sa.nga nR^ipama.ndira A_e ..

kahahi.n parasapara pura nara nArI. bhali banA_i bidhi bAta bigArI ..

tana kR^isa dukhu badana malIne. bikala manahu.N mAkhI madhu chhIne ..

kara mIjahi.n siru dhuni pachhitAhI.n. janu bina pa.nkha bihaga akulAhI.n

..

bha_i ba.Di bhIra bhUpa darabArA. barani na jA_i biShAdu apArA ..

sachiva.N uThA_i rA_u baiThAre. kahi priya bachana rAmu pagu dhAre ..

siya sameta do_u tanaya nihArI. byAkula bhaya_u bhUmipati bhArI ..

do\. sIya sahita suta subhaga do_u dekhi dekhi akulA_i.

bArahi.n bAra saneha basa rA_u le_i ura lA_i .. 76 ..

saka_i na boli bikala naranAhU. soka janita ura dAruna dAhU ..

nA_i sIsu pada ati anurAgA. uThi raghubIra bidA taba mAgA ..

pitu asIsa Ayasu mohi dIjai. haraSha samaya bisama_u kata kIjai ..

tAta ki_e.N priya prema pramAdU. jasu jaga jA_i ho_i apabAdU ..

suni saneha basa uThi naranAhA.N. baiThAre raghupati gahi bAhA.N ..

sunahu tAta tumha kahu.N muni kahahI.n. rAmu charAchara nAyaka ahahI.n ..

subha aru asubha karama anuhArI. Isa de_i phalu hdaya.N bichArI ..

kara_i jo karama pAva phala so_I. nigama nIti asi kaha sabu ko_I ..

do\. \-auru karai aparAdhu ko_u aura pAva phala bhogu.

ati bichitra bhagava.nta gati ko jaga jAnai jogu .. 77 ..

rAya.N rAma rAkhana hita lAgI. bahuta upAya ki_e chhalu tyAgI ..

lakhI rAma rukha rahata na jAne. dharama dhura.ndhara dhIra sayAne ..

taba nR^ipa sIya lA_i ura lInhI. ati hita bahuta bhA.Nti sikha dInhI ..

kahi bana ke dukha dusaha sunA_e. sAsu sasura pitu sukha samujhA_e ..

siya manu rAma charana anurAgA. gharu na sugamu banu biShamu na lAgA ..

aura_u sabahi.n sIya samujhA_I. kahi kahi bipina bipati adhikA_I ..

sachiva nAri gura nAri sayAnI. sahita saneha kahahi.n mR^idu bAnI ..

tumha kahu.N tau na dInha banabAsU. karahu jo kahahi.n sasura gura sAsU ..

do\. \-sikha sItali hita madhura mR^idu suni sItahi na sohAni.

sarada cha.nda cha.ndani lagata janu chaka_I akulAni .. 78 ..

sIya sakucha basa utaru na de_I. so suni tamaki uThI kaike_I ..

muni paTa bhUShana bhAjana AnI. Age.n dhari bolI mR^idu bAnI ..

nR^ipahi prAna priya tumha raghubIrA. sIla saneha na chhA.Dihi bhIrA ..

sukR^ita sujasu paraloku nasA_U. tumhahi jAna bana kahihi na kA_U ..

asa bichAri so_i karahu jo bhAvA. rAma janani sikha suni sukhu pAvA ..

bhUpahi bachana bAnasama lAge. karahi.n na prAna payAna abhAge ..

loga bikala muruchhita naranAhU. kAha kari_a kachhu sUjha na kAhU ..

rAmu turata muni beShu banA_I. chale janaka jananihi siru nA_I ..

Page 122: Ramcharitmanas ITRANS

( 21 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

do\. saji bana sAju samAju sabu banitA ba.ndhu sameta.

ba.ndi bipra gura charana prabhu chale kari sabahi acheta .. 79 ..

nikasi basiShTha dvAra bha_e ThA.Dhe. dekhe loga biraha dava dA.Dhe ..

kahi priya bachana sakala samujhA_e. bipra bR^i.nda raghubIra bolA_e ..

gura sana kahi baraShAsana dInhe. Adara dAna binaya basa kInhe ..

jAchaka dAna mAna sa.ntoShe. mIta punIta prema paritoShe ..

dAsI.n dAsa bolA_i bahorI. gurahi sau.npi bole kara jorI ..

saba kai sAra sa.NbhAra gosA_I.n. karabi janaka jananI kI nA_I ..

bArahi.n bAra jori juga pAnI. kahata rAmu saba sana mR^idu bAnI ..

so_i saba bhA.Nti mora hitakArI. jehi te.n rahai bhu_Ala sukhArI ..

do\. mAtu sakala more biraha.N jehi.n na hohi.n dukha dIna.

so_i upA_u tumha karehu saba pura jana parama prabIna .. 80 ..

ehi bidhi rAma sabahi samujhAvA. gura pada paduma haraShi siru nAvA.

ganapatI gauri girIsu manA_I. chale asIsa pA_i raghurA_I ..

rAma chalata ati bhaya_u biShAdU. suni na jA_i pura Arata nAdU ..

kusaguna la.nka avadha ati sokU. haharaSha biShAda bibasa suralokU ..

ga_i muruchhA taba bhUpati jAge. boli suma.ntru kahana asa lAge ..

rAmu chale bana prAna na jAhI.n. kehi sukha lAgi rahata tana mAhI.n.

ehi te.n kavana byathA balavAnA. jo dukhu pA_i tajahi.n tanu prAnA ..

puni dhari dhIra kaha_i naranAhU. lai rathu sa.nga sakhA tumha jAhU ..

do\. \-suThi sukumAra kumAra do_u janakasutA sukumAri.

ratha cha.DhA_i dekharA_i banu phirehu ga_e.N dina chAri .. 81 ..

jau nahi.n phirahi.n dhIra do_u bhA_I. satyasa.ndha dR^i.Dhabrata

raghurA_I ..

tau tumha binaya karehu kara jorI. pheri_a prabhu mithilesakisorI ..

jaba siya kAnana dekhi DerA_I. kahehu mori sikha avasaru pA_I ..

sAsu sasura asa kahe_u sa.NdesU. putri phiri_a bana bahuta kalesU ..

pitR^igR^iha kabahu.N kabahu.N sasurArI. rahehu jahA.N ruchi ho_i tumhArI

..

ehi bidhi karehu upAya kada.nbA. phira_i ta ho_i prAna avala.nbA ..

nAhi.n ta mora maranu parinAmA. kachhu na basA_i bha_e.N bidhi bAmA ..

asa kahi muruchhi parA mahi rA_U. rAmu lakhanu siya Ani dekhA_U ..

do\. \-pA_i rajAyasu nA_i siru rathu ati bega banA_i.

gaya_u jahA.N bAhera nagara sIya sahita do_u bhA_i .. 82 ..

taba suma.ntra nR^ipa bachana sunA_e. kari binatI ratha rAmu cha.DhA_e ..

cha.Dhi ratha sIya sahita do_u bhA_I. chale hR^idaya.N avadhahi siru nA_I

..

chalata rAmu lakhi avadha anAthA. bikala loga saba lAge sAthA ..

kR^ipAsi.ndhu bahubidhi samujhAvahi.n. phirahi.n prema basa puni phiri

Avahi.n ..

lAgati avadha bhayAvani bhArI. mAnahu.N kAlarAti a.Ndhi_ArI ..

ghora ja.ntu sama pura nara nArI. Darapahi.n ekahi eka nihArI ..

ghara masAna parijana janu bhUtA. suta hita mIta manahu.N jamadUtA ..

Page 123: Ramcharitmanas ITRANS

( 22 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

bAganha biTapa beli kumhilAhI.n. sarita sarovara dekhi na jAhI.n ..

do\. haya gaya koTinha kelimR^iga purapasu chAtaka mora.

pika rathA.nga suka sArikA sArasa ha.nsa chakora .. 83 ..

rAma biyoga bikala saba ThA.Dhe. jaha.N taha.N manahu.N chitra likhi

kA.Dhe ..

nagaru saphala banu gahabara bhArI. khaga mR^iga bipula sakala nara nArI

..

bidhi kaike_I kirAtini kInhI. je.nhi dava dusaha dasahu.N disi dInhI ..

sahi na sake raghubara birahAgI. chale loga saba byAkula bhAgI ..

sabahi.n bichAra kInha mana mAhI.n. rAma lakhana siya binu sukhu nAhI.n ..

jahA.N rAmu taha.N sabu_i samAjU. binu raghubIra avadha nahi.n kAjU ..

chale sAtha asa ma.ntru dR^i.DhA_I. sura durlabha sukha sadana bihA_I ..

rAma charana pa.nkaja priya jinhahI. biShaya bhoga basa karahi.n ki

tinhahI ..

do\. bAlaka bR^iddha bihA_i gR^i.Nha lage loga saba sAtha.

tamasA tIra nivAsu kiya prathama divasa raghunAtha .. 84 ..

raghupati prajA premabasa dekhI. sadaya hR^idaya.N dukhu bhaya_u biseShI

..

karunAmaya raghunAtha gosA.NI. begi pA_i_ahi.n pIra parA_I ..

kahi saprema mR^idu bachana suhA_e. bahubidhi rAma loga samujhA_e ..

ki_e dharama upadesa ghanere. loga prema basa phirahi.n na phere ..

sIlu sanehu chhA.Di nahi.n jA_I. asama.njasa basa bhe raghurA_I ..

loga soga shrama basa ga_e so_I. kachhuka devamAyA.N mati mo_I ..

jabahi.n jAma juga jAmini bItI. rAma sachiva sana kahe_u saprItI ..

khoja mAri rathu hA.Nkahu tAtA. Ana upAya.N banihi nahi.n bAtA ..

do\. rAma lakhana suya jAna cha.Dhi sa.nbhu charana siru nA_i ..

sachiva.N chalAya_u turata rathu ita uta khoja durA_i .. 85 ..

jAge sakala loga bha_e.N bhorU. ge raghunAtha bhaya_u ati sorU ..

ratha kara khoja katahahu.N nahi.n pAvahi.n. rAma rAma kahi chahu disi

dhAvahi.n ..

manahu.N bArinidhi bU.Da jahAjU. bhaya_u bikala ba.Da banika samAjU ..

ekahi eka de.nhi.n upadesU. taje rAma hama jAni kalesU ..

ni.ndahi.n Apu sarAhahi.n mInA. dhiga jIvanu raghubIra bihInA ..

jau.n pai priya biyogu bidhi kInhA. tau kasa maranu na mAge.n dInhA ..

ehi bidhi karata pralApa kalApA. A_e avadha bhare paritApA ..

biShama biyogu na jA_i bakhAnA. avadhi Asa saba rAkhahi.n prAnA ..

do\. rAma darasa hita nema brata lage karana nara nAri.

manahu.N koka kokI kamala dIna bihIna tamAri .. 86 ..

sItA sachiva sahita do_u bhA_I. sR^i.ngaberapura pahu.Nche jA_I ..

utare rAma devasari dekhI. kInha da.nDavata haraShu biseShI ..

lakhana sachiva.N siya.N ki_e pranAmA. sabahi sahita sukhu pAya_u rAmA ..

ga.nga sakala muda ma.ngala mUlA. saba sukha karani harani saba sUlA ..

kahi kahi koTika kathA prasa.ngA. rAmu bilokahi.n ga.nga tara.ngA ..

Page 124: Ramcharitmanas ITRANS

( 23 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

sachivahi anujahi priyahi sunA_I. bibudha nadI mahimA adhikA_I ..

majjanu kInha pa.ntha shrama gaya_U. suchi jalu pi_ata mudita mana bhaya_U

..

sumirata jAhi miTa_i shrama bhArU. tehi shrama yaha laukika byavahArU ..

do\. sudhda sachidAna.ndamaya ka.nda bhAnukula ketu.

charita karata nara anuharata sa.nsR^iti sAgara setu .. 87 ..

yaha sudhi guha.N niShAda jaba pA_I. mudita li_e priya ba.ndhu bolA_I ..

li_e phala mUla bhe.nTa bhari bhArA. milana chale_u hi.Nya.N haraShu apArA

..

kari da.nDavata bhe.nTa dhari Age.n. prabhuhi bilokata ati anurAge.n ..

sahaja saneha bibasa raghurA_I. pU.NchhI kusala nikaTa baiThA_I ..

nAtha kusala pada pa.nkaja dekhe.n. bhaya_u.N bhAgabhAjana jana lekhe.n ..

deva dharani dhanu dhAmu tumhArA. mai.n janu nIchu sahita parivArA ..

kR^ipA kari_a pura dhAri_a pA_U. thApiya janu sabu logu sihA_U ..

kahehu satya sabu sakhA sujAnA. mohi dInha pitu Ayasu AnA ..

do\. baraSha chAridasa bAsu bana muni brata beShu ahAru.

grAma bAsu nahi.n uchita suni guhahi bhaya_u dukhu bhAru .. 88 ..

rAma lakhana siya rUpa nihArI. kahahi.n saprema grAma nara nArI ..

te pitu mAtu kahahu sakhi kaise. jinha paTha_e bana bAlaka aise ..

eka kahahi.n bhala bhUpati kInhA. loyana lAhu hamahi bidhi dInhA ..

taba niShAdapati ura anumAnA. taru si.nsupA manohara jAnA ..

lai raghunAthahi ThA_u.N dekhAvA. kahe_u rAma saba bhA.Nti suhAvA ..

purajana kari johAru ghara A_e. raghubara sa.ndhyA karana sidhA_e ..

guha.N sa.NvAri sA.NtharI DasA_I. kusa kisalayamaya mR^idula suhA_I ..

suchi phala mUla madhura mR^idu jAnI. donA bhari bhari rAkhesi pAnI ..

do\. siya suma.ntra bhrAtA sahita ka.nda mUla phala khA_i.

sayana kInha raghuba.nsamani pAya paloTata bhA_i .. 89 ..

uThe lakhanu prabhu sovata jAnI. kahi sachivahi sovana mR^idu bAnI ..

kachhuka dUra saji bAna sarAsana. jAgana lage baiThi bIrAsana ..

gu.Nha bolA_i pAharU pratItI. ThAva.N ThA.Nva rAkhe ati prItI ..

Apu lakhana pahi.n baiThe_u jA_I. kaTi bhAthI sara chApa cha.DhA_I ..

sovata prabhuhi nihAri niShAdU. bhaya_u prema basa hdaya.N biShAdU ..

tanu pulakita jalu lochana baha_I. bachana saprema lakhana sana kaha_I ..

bhUpati bhavana subhAya.N suhAvA. surapati sadanu na paTatara pAvA ..

manimaya rachita chAru chaubAre. janu ratipati nija hAtha sa.NvAre ..

do\. suchi subichitra subhogamaya sumana suga.ndha subAsa.

pala.Nga ma.nju manidIpa jaha.N saba bidhi sakala supAsa .. 90 ..

bibidha basana upadhAna turA_I. chhIra phena mR^idu bisada suhA_I ..

taha.N siya rAmu sayana nisi karahI.n. nija chhabi rati manoja madu

harahI.n ..

te siya rAmu sAtharI.n so_e. shramita basana binu jAhi.n na jo_e ..

mAtu pitA parijana purabAsI. sakhA susIla dAsa aru dAsI ..

jogavahi.n jinhahi prAna kI nA_I. mahi sovata te_i rAma gosA_I.n ..

Page 125: Ramcharitmanas ITRANS

( 24 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

pitA janaka jaga bidita prabhA_U. sasura suresa sakhA raghurA_U ..

rAmacha.ndu pati so baidehI. sovata mahi bidhi bAma na kehI ..

siya raghubIra ki kAnana jogU. karama pradhAna satya kaha logU ..

do\. kaikayana.ndini ma.ndamati kaThina kuTilapanu kInha.

jehI.n raghuna.ndana jAnakihi sukha avasara dukhu dInha .. 91 ..

bha_i dinakara kula biTapa kuThArI. kumati kInha saba bisva dukhArI ..

bhaya_u biShAdu niShAdahi bhArI. rAma sIya mahi sayana nihArI ..

bole lakhana madhura mR^idu bAnI. gyAna birAga bhagati rasa sAnI ..

kAhu na ko_u sukha dukha kara dAtA. nija kR^ita karama bhoga sabu bhrAtA

..

joga biyoga bhoga bhala ma.ndA. hita anahita madhyama bhrama pha.ndA ..

janamu maranu jaha.N lagi jaga jAlU. sa.npatI bipati karamu aru kAlU ..

dharani dhAmu dhanu pura parivArU. saragu naraku jaha.N lagi byavahArU ..

dekhi_a suni_a guni_a mana mAhI.n. moha mUla paramArathu nAhI.n ..

do\. sapane.n ho_i bhikhAri nR^ipa ra.nku nAkapati ho_i.

jAge.n lAbhu na hAni kachhu timi prapa.ncha jiya.N jo_i .. 92 ..

asa bichAri nahi.n kIjA rosU. kAhuhi bAdi na de_i_a dosU ..

moha nisA.N sabu sovanihArA. dekhi_a sapana aneka prakArA ..

ehi.n jaga jAmini jAgahi.n jogI. paramArathI prapa.ncha biyogI ..

jAni_a tabahi.n jIva jaga jAgA. jaba jaba biShaya bilAsa birAgA ..

ho_i bibeku moha bhrama bhAgA. taba raghunAtha charana anurAgA ..

sakhA parama paramArathu ehU. mana krama bachana rAma pada nehU ..

rAma brahma paramAratha rUpA. abigata alakha anAdi anUpA ..

sakala bikAra rahita gatabhedA. kahi nita neti nirUpahi.n bedA.

do\. bhagata bhUmi bhUsura surabhi sura hita lAgi kR^ipAla.

karata charita dhari manuja tanu sunata miTahi jaga jAla .. 93 ..

mAsapArAyaNa, pa.ndrahavA vishrAma

sakhA samujhi asa parihari mohu. siya raghubIra charana rata hohU ..

kahata rAma guna bhA bhinusArA. jAge jaga ma.ngala sukhadArA ..

sakala socha kari rAma nahAvA. suchi sujAna baTa chhIra magAvA ..

anuja sahita sira jaTA banA_e. dekhi suma.ntra nayana jala chhA_e ..

hR^idaya.N dAhu ati badana malInA. kaha kara jori bachana ati dInA ..

nAtha kahe_u asa kosalanAthA. lai rathu jAhu rAma ke.n sAthA ..

banu dekhA_i surasari anhavA_I. Anehu pheri begi do_u bhA_I ..

lakhanu rAmu siya Anehu pherI. sa.nsaya sakala sa.Nkocha niberI ..

do\. nR^ipa asa kahe_u gosA_I.N jasa kaha_i karau.n bali so_i.

kari binatI pAyanha pare_u dInha bAla jimi ro_i .. 94 ..

tAta kR^ipA kari kIji_a so_I. jAte.n avadha anAtha na ho_I ..

ma.ntrahi rAma uThA_i prabodhA. tAta dharama matu tumha sabu sodhA ..

sibi dadhIchi haricha.nda naresA. sahe dharama hita koTi kalesA ..

ra.ntideva bali bhUpa sujAnA. dharamu dhare_u sahi sa.nkaTa nAnA ..

dharamu na dUsara satya samAnA. Agama nigama purAna bakhAnA ..

mai.n so_i dharamu sulabha kari pAvA. taje.n tihU.N pura apajasu chhAvA ..

Page 126: Ramcharitmanas ITRANS

( 25 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

sa.nbhAvita kahu.N apajasa lAhU. marana koTi sama dAruna dAhU ..

tumha sana tAta bahuta kA kaha_U.N. di_e.N utaru phiri pAtaku laha_U.N ..

do\. pitu pada gahi kahi koTi nati binaya karaba kara jori.

chi.ntA kavanihu bAta kai tAta kari_a jani mori .. 95 ..

tumha puni pitu sama ati hita more.n. binatI kara_u.N tAta kara jore.n ..

saba bidhi so_i karatabya tumhAre.n. dukha na pAva pitu socha hamAre.n ..

suni raghunAtha sachiva sa.nbAdU. bhaya_u saparijana bikala niShAdU ..

puni kachhu lakhana kahI kaTu bAnI. prabhu baraje ba.Da anuchita jAnI ..

sakuchi rAma nija sapatha devA_I. lakhana sa.Ndesu kahi_a jani jA_I ..

kaha suma.ntru puni bhUpa sa.NdesU. sahi na sakihi siya bipina kalesU ..

jehi bidhi avadha Ava phiri sIyA. so_i raghubarahi tumhahi karanIyA ..

nataru nipaTa avala.nba bihInA. mai.n na ji_aba jimi jala binu mInA ..

do\. ma_ike.n sasare.n sakala sukha jabahi.n jahA.N manu mAna ..

ta.Nha taba rahihi sukhena siya jaba lagi bipati bihAna .. 96 ..

binatI bhUpa kInha jehi bhA.NtI. Arati prIti na so kahi jAtI ..

pitu sa.Ndesu suni kR^ipAnidhAnA. siyahi dInha sikha koTi bidhAnA ..

sAsu sasura gura priya parivArU. phiratu ta saba kara miTai khabhArU ..

suni pati bachana kahati baidehI. sunahu prAnapati parama sanehI ..

prabhu karunAmaya parama bibekI. tanu taji rahati chhA.Nha kimi chhe.nkI

..

prabhA jA_i kaha.N bhAnu bihA_I. kaha.N cha.ndrikA cha.ndu taji jA_I ..

patihi premamaya binaya sunA_I. kahati sachiva sana girA suhA_I ..

tumha pitu sasura sarisa hitakArI. utaru de_u.N phiri anuchita bhArI ..

do\. Arati basa sanamukha bha_i_u.N bilagu na mAnaba tAta.

Arajasuta pada kamala binu bAdi jahA.N lagi nAta .. 97 ..

pitu baibhava bilAsa mai.n DIThA. nR^ipa mani mukuTa milita pada pIThA ..

sukhanidhAna asa pitu gR^iha more.n. piya bihIna mana bhAva na bhore.n ..

sasura chakkava_i kosalarA_U. bhuvana chAridasa pragaTa prabhA_U ..

Age.n ho_i jehi surapati le_I. aradha si.nghAsana Asanu de_I ..

sasuru etAdR^isa avadha nivAsU. priya parivAru mAtu sama sAsU ..

binu raghupati pada paduma parAgA. mohi ke_u sapanehu.N sukhada na lAgA ..

agama pa.ntha banabhUmi pahArA. kari kehari sara sarita apArA ..

kola kirAta kura.nga biha.ngA. mohi saba sukhada prAnapati sa.ngA ..

do\. sAsu sasura sana mori hu.Nti binaya karabi pari pAya.N ..

mora sochu jani kari_a kachhu mai.n bana sukhI subhAya.N .. 98 ..

prAnanAtha priya devara sAthA. bIra dhurIna dhare.n dhanu bhAthA ..

nahi.n maga shramu bhramu dukha mana more.n. mohi lagi sochu kari_a jani

bhore.n ..

suni suma.ntru siya sItali bAnI. bhaya_u bikala janu phani mani hAnI ..

nayana sUjha nahi.n suna_i na kAnA. kahi na saka_i kachhu ati akulAnA ..

rAma prabodhu kInha bahu bhA.Nti. tadapi hoti nahi.n sItali chhAtI ..

jatana aneka sAtha hita kInhe. uchita utara raghuna.ndana dInhe ..

meTi jA_i nahi.n rAma rajA_I. kaThina karama gati kachhu na basA_I ..

Page 127: Ramcharitmanas ITRANS

( 26 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

rAma lakhana siya pada siru nA_I. phire_u banika jimi mUra gavA.NI ..

do\. \-ratha hA.Nke_u haya rAma tana heri heri hihinAhi.n.

dekhi niShAda biShAdabasa dhunahi.n sIsa pachhitAhi.n .. 99 ..

jAsu biyoga bikala pasu aise. prajA mAtu pitu jIhahi.n kaise.n ..

barabasa rAma suma.ntru paThA_e. surasari tIra Apu taba A_e ..

mAgI nAva na kevaTu AnA. kaha_i tumhAra maramu mai.n jAnA ..

charana kamala raja kahu.N sabu kaha_I. mAnuSha karani mUri kachhu aha_I

..

chhu_ata silA bha_i nAri suhA_I. pAhana te.n na kATha kaThinA_I ..

tarani_u muni gharini ho_i jA_I. bATa para_i mori nAva u.DA_I ..

ehi.n pratipAla_u.N sabu parivArU. nahi.n jAna_u.N kachhu a_ura kabArU ..

jau prabhu pAra avasi gA chahahU. mohi pada paduma pakhArana kahahU ..

chha.n\. pada kamala dho_i cha.DhA_i nAva na nAtha utarA_I chahau.n.

mohi rAma rA_uri Ana dasaratha sapatha saba sAchI kahau.n ..

baru tIra mArahu.N lakhanu pai jaba lagi na pAya pakhArihau.n.

taba lagi na tulasIdAsa nAtha kR^ipAla pAru utArihau.n ..

so\. suni kebaTa ke baina prema lapeTe aTapaTe.

bihase karunA_aina chita_i jAnakI lakhana tana .. 100 ..

kR^ipAsi.ndhu bole musukA_I. so_i karu je.nhi tava nAva na jA_I ..

vegi Anu jala pAya pakhArU. hota bila.nbu utArahi pArU ..

jAsu nAma sumarata eka bArA. utarahi.n nara bhavasi.ndhu apArA ..

so_i kR^ipAlu kevaTahi nihorA. jehi.n jagu kiya tihu pagahu te thorA ..

pada nakha nirakhi devasari haraShI. suni prabhu bachana moha.N mati

karaShI ..

kevaTa rAma rajAyasu pAvA. pAni kaThavatA bhari le_i AvA ..

ati Ana.nda umagi anurAgA. charana saroja pakhArana lAgA ..

baraShi sumana sura sakala sihAhI.n. ehi sama punyapu.nja ko_u nAhI.n ..

do\. pada pakhAri jalu pAna kari Apu sahita parivAra.

pitara pAru kari prabhuhi puni mudita gaya_u le_i pAra .. 101 ..

utari ThA.Da bha_e surasari retA. sIyarAma guha lakhana sametA ..

kevaTa utari da.nDavata kInhA. prabhuhi sakucha ehi nahi.n kachhu dInhA ..

piya hiya kI siya jAnanihArI. mani mudarI mana mudita utArI ..

kahe_u kR^ipAla lehi utarA_I. kevaTa charana gahe akulA_I ..

nAtha Aju mai.n kAha na pAvA. miTe doSha dukha dArida dAvA ..

bahuta kAla mai.n kInhi majUrI. Aju dInha bidhi bani bhali bhUrI ..

aba kachhu nAtha na chAhi_a more.n. dInadayAla anugraha tore.n ..

phiratI bAra mohi je debA. so prasAdu mai.n sira dhari lebA ..

do\. bahuta kInha prabhu lakhana siya.N nahi.n kachhu kevaTu le_i.

bidA kInha karunAyatana bhagati bimala baru de_i .. 102 ..

taba majjanu kari raghukulanAthA. pUji pArathiva nAya_u mAthA ..

siya.N surasarihi kahe_u kara jorI. mAtu manoratha pura_ubi morI ..

pati devara sa.nga kusala bahorI. A_i karau.n jehi.n pUjA torI ..

Page 128: Ramcharitmanas ITRANS

( 27 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

suni siya binaya prema rasa sAnI. bha_i taba bimala bAri bara bAnI ..

sunu raghubIra priyA baidehI. tava prabhA_u jaga bidita na kehI ..

lokapa hohi.n bilokata tore.n. tohi sevahi.n saba sidhi kara jore.n ..

tumha jo hamahi ba.Di binaya sunA_I. kR^ipA kInhi mohi dInhi ba.DA_I ..

tadapi debi mai.n debi asIsA. saphala hopana hita nija bAgIsA ..

do\. prAnanAtha devara sahita kusala kosalA A_i.

pUjahi saba manakAmanA sujasu rahihi jaga chhA_i .. 103 ..

ga.nga bachana suni ma.ngala mUlA. mudita sIya surasari anukulA ..

taba prabhu guhahi kahe_u ghara jAhU. sunata sUkha mukhu bhA ura dAhU ..

dIna bachana guha kaha kara jorI. binaya sunahu raghukulamani morI ..

nAtha sAtha rahi pa.nthu dekhA_I. kari dina chAri charana sevakA_I ..

jehi.n bana jA_i rahaba raghurA_I. paranakuTI mai.n karabi suhA_I ..

taba mohi kaha.N jasi deba rajA_I. so_i kariha_u.N raghubIra dohA_I ..

sahaja saneha rAma lakhi tAsu. sa.nga lInha guha hR^idaya hulAsU ..

puni guha.N gyAti boli saba lInhe. kari paritoShu bidA taba kInhe ..

do\. taba ganapati siva sumiri prabhu nA_i surasarihi mAtha. ì

sakhA anuja siyA sahita bana gavanu kInha radhunAtha .. 104 ..

tehi dina bhaya_u biTapa tara bAsU. lakhana sakhA.N saba kInha supAsU ..

prAta prAtakR^ita kari radhusA_I. tIratharAju dIkha prabhu jA_I ..

sachiva satya shradhdA priya nArI. mAdhava sarisa mItu hitakArI ..

chAri padAratha bharA bha.NDAru. punya pradesa desa ati chAru ..

chhetra agama ga.Dhu gA.Dha suhAvA. sapanehu.N nahi.n pratipachchhinha

pAvA ..

sena sakala tIratha bara bIrA. kaluSha anIka dalana ranadhIrA ..

sa.ngamu si.nhAsanu suThi sohA. chhatru akhayabaTu muni manu mohA ..

chava.Nra jamuna aru ga.nga tara.ngA. dekhi hohi.n dukha dArida bha.ngA ..

do\. sevahi.n sukR^iti sAdhu suchi pAvahi.n saba manakAma.

ba.ndI beda purAna gana kahahi.n bimala guna grAma .. 105 ..

ko kahi saka_i prayAga prabhA_U. kaluSha pu.nja ku.njara mR^igarA_U ..

asa tIrathapati dekhi suhAvA. sukha sAgara raghubara sukhu pAvA ..

kahi siya lakhanahi sakhahi sunA_I. shrImukha tIratharAja ba.DA_I ..

kari pranAmu dekhata bana bAgA. kahata mahAtama ati anurAgA ..

ehi bidhi A_i bilokI benI. sumirata sakala suma.ngala denI ..

mudita nahA_i kInhi siva sevA. puji jathAbidhi tIratha devA ..

taba prabhu bharadvAja pahi.n A_e. karata da.nDavata muni ura lA_e ..

muni mana moda na kachhu kahi jA_i. brahmAna.nda rAsi janu pA_I ..

do\. dInhi asIsa munIsa ura ati ana.ndu asa jAni.

lochana gochara sukR^ita phala manahu.N ki_e bidhi Ani .. 106 ..

kusala prasna kari Asana dInhe. pUji prema paripUrana kInhe ..

ka.nda mUla phala a.nkura nIke. di_e Ani muni manahu.N amI ke ..

sIya lakhana jana sahita suhA_e. ati ruchi rAma mUla phala khA_e ..

bha_e bigatashrama rAmu sukhAre. bharavdAja mR^idu bachana uchAre ..

Aju suphala tapu tIratha tyAgU. Aju suphala japa joga birAgU ..

Page 129: Ramcharitmanas ITRANS

( 28 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

saphala sakala subha sAdhana sAjU. rAma tumhahi avalokata AjU ..

lAbha avadhi sukha avadhi na dUjI. tumhAre.n darasa Asa saba pUjI ..

aba kari kR^ipA dehu bara ehU. nija pada sarasija sahaja sanehU ..

do\. karama bachana mana chhA.Di chhalu jaba lagi janu na tumhAra.

taba lagi sukhu sapanehu.N nahI.n ki_e.N koTi upachAra ..

suni muni bachana rAmu sakuchAne. bhAva bhagati Ana.nda aghAne ..

taba raghubara muni sujasu suhAvA. koTi bhA.Nti kahi sabahi sunAvA ..

so baDa so saba guna gana gehU. jehi munIsa tumha Adara dehU ..

muni raghubIra parasapara navahI.n. bachana agochara sukhu anubhavahI.n ..

yaha sudhi pA_i prayAga nivAsI. baTu tApasa muni siddha udAsI ..

bharadvAja Ashrama saba A_e. dekhana dasaratha su_ana suhA_e ..

rAma pranAma kInha saba kAhU. mudita bha_e lahi loyana lAhU ..

dehi.n asIsa parama sukhu pA_I. phire sarAhata su.ndaratA_I ..

do\. rAma kInha bishrAma nisi prAta prayAga nahA_i.

chale sahita siya lakhana jana mudadita munihi siru nA_i .. 108 ..

rAma saprema kahe_u muni pAhI.n. nAtha kahi_a hama kehi maga jAhI.n ..

muni mana bihasi rAma sana kahahI.n. sugama sakala maga tumha kahu.N

ahahI.n ..

sAtha lAgi muni siShya bolA_e. suni mana mudita pachAsaka A_e ..

sabanhi rAma para prema apArA. sakala kahahi magu dIkha hamArA ..

muni baTu chAri sa.nga taba dInhe. jinha bahu janama sukR^ita saba kInhe

..

kari pranAmu riShi Ayasu pA_I. pramudita hR^idaya.N chale raghurA_I ..

grAma nikaTa jaba nikasahi jA_I. dekhahi darasu nAri nara dhA_I ..

hohi sanAtha janama phalu pA_I. phirahi dukhita manu sa.nga paThA_I ..

do\. bidA ki_e baTu binaya kari phire pA_i mana kAma.

utari nahA_e jamuna jala jo sarIra sama syAma .. 109 ..

sunata tIravAsI nara nArI. dhA_e nija nija kAja bisArI ..

lakhana rAma siya sundaratA_I. dekhi karahi.n nija bhAgya ba.DA_I ..

ati lAlasA basahi.n mana mAhI.n. nA_u.N gA_u.N bUjhata sakuchAhI.n ..

je tinha mahu.N bayabiridha sayAne. tinha kari juguti rAmu pahichAne ..

sakala kathA tinha sabahi sunA_I. banahi chale pitu Ayasu pA_I ..

suni sabiShAda sakala pachhitAhI.n. rAnI rAya.N kInha bhala nAhI.n ..

tehi avasara eka tApasu AvA. tejapu.nja laghubayasa suhAvA ..

kavi alakhita gati beShu birAgI. mana krama bachana rAma anurAgI ..

do\. sajala nayana tana pulaki nija iShTade_u pahichAni.

pare_u da.nDa jimi dharanitala dasA na jA_i bakhAni .. 110 ..

rAma saprema pulaki ura lAvA. parama ra.nka janu pArasu pAvA ..

manahu.N premu paramArathu do_U. milata dhare tana kaha sabu ko_U ..

bahuri lakhana pAyanha so_i lAgA. lInha uThA_i umagi anurAgA ..

puni siya charana dhUri dhari sIsA. janani jAni sisu dInhi asIsA ..

kInha niShAda da.nDavata tehI. mile_u mudita lakhi rAma sanehI ..

pi_ata nayana puTa rUpu piyUShA. mudita su_asanu pA_i jimi bhUkhA ..

te pitu mAtu kahahu sakhi kaise. jinha paTha_e bana bAlaka aise ..

Page 130: Ramcharitmanas ITRANS

( 29 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

rAma lakhana siya rUpu nihArI. hohi.n saneha bikala nara nArI ..

do\. taba raghubIra aneka bidhi sakhahi sikhAvanu dInha.

rAma rajAyasu sIsa dhari bhavana gavanu te.Ni.N kInha .. 111 ..

puni siya.N rAma lakhana kara jorI. jamunahi kInha pranAmu bahorI ..

chale sasIya mudita do_u bhA_I. rabitanujA ka_i karata ba.DA_I ..

pathika aneka milahi.n maga jAtA. kahahi.n saprema dekhi do_u bhrAtA ..

rAja lakhana saba a.nga tumhAre.n. dekhi sochu ati hR^idaya hamAre.n ..

mAraga chalahu payAdehi pA_e.N. jyotiShu jhUTha hamAre.n bhA_e.N ..

agamu pa.ntha giri kAnana bhArI. tehi maha.N sAtha nAri sukumArI ..

kari kehari bana jA_i na jo_I. hama sa.Nga chalahi jo Ayasu ho_I ..

jAba jahA.N lagi taha.N pahu.NchA_I. phiraba bahori tumhahi siru nA_I ..

do\. ehi bidhi pU.Nchhahi.n prema basa pulaka gAta jalu naina.

kR^ipAsi.ndhu pherahi tinhahi kahi binIta mR^idu baina .. 112 ..

je pura gA.Nva basahi.n maga mAhI.n. tinhahi nAga sura nagara sihAhI.n ..

kehi sukR^itI.n kehi gharI.n basA_e. dhanya punyamaya parama suhA_e ..

jaha.N jaha.N rAma charana chali jAhI.n. tinha samAna amarAvati nAhI.n ..

punyapu.nja maga nikaTa nivAsI. tinhahi sarAhahi.n surapurabAsI ..

je bhari nayana bilokahi.n rAmahi. sItA lakhana sahita ghanasyAmahi ..

je sara sarita rAma avagAhahi.n. tinhahi deva sara sarita sarAhahi.n ..

jehi taru tara prabhu baiThahi.n jA_I. karahi.n kalapataru tAsu ba.DA_I ..

parasi rAma pada paduma parAgA. mAnati bhUmi bhUri nija bhAgA ..

do\. chhA.Nha karahi ghana bibudhagana baraShahi sumana sihAhi.n.

dekhata giri bana bihaga mR^iga rAmu chale maga jAhi.n .. 113 ..

sItA lakhana sahita raghurA_I. gA.Nva nikaTa jaba nikasahi.n jA_I ..

suni saba bAla bR^iddha nara nArI. chalahi.n turata gR^ihakAju bisArI ..

rAma lakhana siya rUpa nihArI. pA_i nayanaphalu hohi.n sukhArI ..

sajala bilochana pulaka sarIrA. saba bha_e magana dekhi do_u bIrA ..

barani na jA_i dasA tinha kerI. lahi janu ra.nkanha suramani DherI ..

ekanha eka boli sikha dehI.n. lochana lAhu lehu chhana ehI.n ..

rAmahi dekhi eka anurAge. chitavata chale jAhi.n sa.Nga lAge ..

eka nayana maga chhabi ura AnI. hohi.n sithila tana mana bara bAnI ..

do\. eka dekhi.n baTa chhA.Nha bhali DAsi mR^idula tR^ina pAta.

kahahi.n gavA.Ni_a chhinuku shramu gavanaba abahi.n ki prAta .. 114

..

eka kalasa bhari Anahi.n pAnI. a.Ncha_i_a nAtha kahahi.n mR^idu bAnI ..

suni priya bachana prIti ati dekhI. rAma kR^ipAla susIla biseShI ..

jAnI shramita sIya mana mAhI.n. gharika bila.nbu kInha baTa chhAhI.n ..

mudita nAri nara dekhahi.n sobhA. rUpa anUpa nayana manu lobhA ..

ekaTaka saba sohahi.n chahu.N orA. rAmacha.ndra mukha cha.nda chakorA ..

taruna tamAla barana tanu sohA. dekhata koTi madana manu mohA ..

dAmini barana lakhana suThi nIke. nakha sikha subhaga bhAvate jI ke ..

munipaTa kaTinha kase.n tUnIrA. sohahi.n kara kamalini dhanu tIrA ..

Page 131: Ramcharitmanas ITRANS

( 30 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

do\. jaTA mukuTa sIsani subhaga ura bhuja nayana bisAla.

sarada paraba bidhu badana bara lasata sveda kana jAla .. 115 ..

barani na jA_i manohara jorI. sobhA bahuta thori mati morI ..

rAma lakhana siya su.ndaratA_I. saba chitavahi.n chita mana mati lA_I ..

thake nAri nara prema pi_Ase. manahu.N mR^igI mR^iga dekhi di_A se ..

sIya samIpa grAmatiya jAhI.n. pU.Nchhata ati saneha.N sakuchAhI.n ..

bAra bAra saba lAgahi.n pA_e.N. kahahi.n bachana mR^idu sarala subhA_e.N

..

rAjakumAri binaya hama karahI.n. tiya subhAya.N kachhu pU.Nchhata

DarahI.n.

svAmini abinaya chhamabi hamArI. bilagu na mAnaba jAni gavA.NrI ..

rAjaku_a.Nra do_u sahaja salone. inha te.n lahI duti marakata sone ..

do\. syAmala gaura kisora bara su.ndara suShamA aina.

sarada sarbarInAtha mukhu sarada saroruha naina .. 116 ..

mAsapArAyaNa, solahavA.N vishrAma

navAnhapArAyaNa, chauthA vishrAma

koTi manoja lajAvanihAre. sumukhi kahahu ko Ahi.n tumhAre ..

suni sanehamaya ma.njula bAnI. sakuchI siya mana mahu.N musukAnI ..

tinhahi biloki bilokati dharanI. duhu.N sakocha sakuchita barabaranI ..

sakuchi saprema bAla mR^iga nayanI. bolI madhura bachana pikabayanI ..

sahaja subhAya subhaga tana gore. nAmu lakhanu laghu devara more ..

bahuri badanu bidhu a.nchala DhA.NkI. piya tana chita_i bhau.nha kari

bA.NkI ..

kha.njana ma.nju tirIchhe nayanani. nija pati kahe_u tinhahi siya.N

sayanani ..

bha_i mudita saba grAmabadhUTI.n. ra.nkanha rAya rAsi janu lUTI.n ..

do\. ati saprema siya pAya.N pari bahubidhi dehi.n asIsa.

sadA sohAgini hohu tumha jaba lagi mahi ahi sIsa .. 117 ..

pArabatI sama patipriya hohU. debi na hama para chhA.Daba chhohU ..

puni puni binaya kari_a kara jorI. jau.n ehi mAraga phiri_a bahorI ..

darasanu deba jAni nija dAsI. lakhI.n sIya.N saba prema pi_AsI ..

madhura bachana kahi kahi paritoShI.n. janu kumudinI.n kaumudI.n poShI.n

..

tabahi.n lakhana raghubara rukha jAnI. pU.Nchhe_u magu loganhi mR^idu bAnI

..

sunata nAri nara bha_e dukhArI. pulakita gAta bilochana bArI ..

miTA modu mana bha_e malIne. bidhi nidhi dInha leta janu chhIne ..

samujhi karama gati dhIraju kInhA. sodhi sugama magu tinha kahi dInhA ..

do\. lakhana jAnakI sahita taba gavanu kInha raghunAtha.

phere saba priya bachana kahi li_e lA_i mana sAtha .. 118 .. ý

phirata nAri nara ati pachhitAhI.n. deahi doShu dehi.n mana mAhI.n ..

sahita biShAda parasapara kahahI.n. bidhi karataba ulaTe saba ahahI.n ..

nipaTa nira.nkusa niThura nisa.nkU. jehi.n sasi kInha saruja sakala.nkU ..

rUkha kalapataru sAgaru khArA. tehi.n paTha_e bana rAjakumArA ..

Page 132: Ramcharitmanas ITRANS

( 31 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

jau.n pe inhahi dInha banabAsU. kInha bAdi bidhi bhoga bilAsU ..

e bicharahi.n maga binu padatrAnA. rache bAdi bidhi bAhana nAnA ..

e mahi parahi.n DAsi kusa pAtA. subhaga seja kata sR^ijata bidhAtA ..

tarubara bAsa inhahi bidhi dInhA. dhavala dhAma rachi rachi shramu kInhA

..

do\. jau.n e muni paTa dhara jaTila su.ndara suThi sukumAra.

bibidha bhA.Nti bhUShana basana bAdi ki_e karatAra .. 119 ..

jau.n e ka.nda mUla phala khAhI.n. bAdi sudhAdi asana jaga mAhI.n ..

eka kahahi.n e sahaja suhA_e. Apu pragaTa bha_e bidhi na banA_e ..

jaha.N lagi beda kahI bidhi karanI. shravana nayana mana gochara baranI ..

dekhahu khoji bhu_ana dasa chArI. kaha.N asa puruSha kahA.N asi nArI ..

inhahi dekhi bidhi manu anurAgA. paTatara joga banAvai lAgA ..

kInha bahuta shrama aika na A_e. tehi.n iriShA bana Ani durA_e ..

eka kahahi.n hama bahuta na jAnahi.n. Apuhi parama dhanya kari mAnahi.n ..

te puni punyapu.nja hama lekhe. je dekhahi.n dekhihahi.n jinha dekhe ..

do\. ehi bidhi kahi kahi bachana priya lehi.n nayana bhari nIra.

kimi chalihahi mAraga agama suThi sukumAra sarIra .. 120 ..

nAri saneha bikala basa hohI.n. chaka_I sA.Njha samaya janu sohI.n ..

mR^idu pada kamala kaThina magu jAnI. gahabari hR^idaya.N kahahi.n bara

bAnI ..

parasata mR^idula charana arunAre. sakuchati mahi jimi hR^idaya hamAre ..

jau.n jagadIsa inhahi banu dInhA. kasa na sumanamaya mAragu kInhA ..

jau.n mAgA pA_i_a bidhi pAhI.n. e rakhi_ahi.n sakhi A.Nkhinha mAhI.n ..

je nara nAri na avasara A_e. tinha siya rAmu na dekhana pA_e ..

suni surupa bUjhahi.n akulA_I. aba lagi ga_e kahA.N lagi bhA_I ..

samaratha dhA_i bilokahi.n jA_I. pramudita phirahi.n janamaphalu pA_I ..

do\. abalA bAlaka bR^iddha jana kara mIjahi.n pachhitAhi.n ..

hohi.n premabasa loga imi rAmu jahA.N jaha.N jAhi.n .. 121 ..

gA.Nva gA.Nva asa ho_i ana.ndU. dekhi bhAnukula kairava cha.ndU ..

je kachhu samAchAra suni pAvahi.n. te nR^ipa rAnihi dosu lagAvahi.n ..

kahahi.n eka ati bhala naranAhU. dInha hamahi jo_i lochana lAhU ..

kahahi.n paraspara loga logA_I.n. bAte.n sarala saneha suhA_I.n ..

te pitu mAtu dhanya jinha jA_e. dhanya so nagaru jahA.N te.n A_e ..

dhanya so desu sailu bana gA_U.N. jaha.N jaha.N jAhi.n dhanya so_i ThA_U.N

..

sukha pAya_u bira.nchi rachi tehI. e jehi ke saba bhA.Nti sanehI ..

rAma lakhana pathi kathA suhA_I. rahI sakala maga kAnana chhA_I ..

do\. ehi bidhi raghukula kamala rabi maga loganha sukha deta.

jAhi.n chale dekhata bipina siya saumitri sameta .. 122 ..

Age rAmu lakhanu bane pAchhe.n. tApasa beSha birAjata kAchhe.n ..

ubhaya bIcha siya sohati kaise. brahma jIva bicha mAyA jaise ..

bahuri kaha_u.N chhabi jasi mana basa_I. janu madhu madana madhya rati

lasa_I ..

Page 133: Ramcharitmanas ITRANS

( 32 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

upamA bahuri kaha_u.N jiya.N johI. janu budha bidhu bicha rohini sohI ..

prabhu pada rekha bIcha bicha sItA. dharati charana maga chalati sabhItA

..

sIya rAma pada a.nka barA_e.N. lakhana chalahi.n magu dAhina lA_e.N ..

rAma lakhana siya prIti suhA_I. bachana agochara kimi kahi jA_I ..

khaga mR^iga magana dekhi chhabi hohI.n. li_e chori chita rAma baTohI.n ..

do\. jinha jinha dekhe pathika priya siya sameta do_u bhA_i.

bhava magu agamu ana.ndu te_i binu shrama rahe sirA_i .. 123 ..

ajahu.N jAsu ura sapanehu.N kA_U. basahu.N lakhanu siya rAmu baTA_U ..

rAma dhAma patha pA_ihi so_I. jo patha pAva kabahu.N muni ko_I ..

taba raghubIra shramita siya jAnI. dekhi nikaTa baTu sItala pAnI ..

taha.N basi ka.nda mUla phala khA_I. prAta nahA_i chale raghurA_I ..

dekhata bana sara saila suhA_e. bAlamIki Ashrama prabhu A_e ..

rAma dIkha muni bAsu suhAvana. su.ndara giri kAnanu jalu pAvana ..

sarani saroja biTapa bana phUle. gu.njata ma.nju madhupa rasa bhUle ..

khaga mR^iga bipula kolAhala karahI.n. birahita baira mudita mana

charahI.n ..

do\. suchi su.ndara Ashramu nirakhi haraShe rAjivanena.

suni raghubara Agamanu muni Age.n Aya_u lena .. 124 ..

muni kahu.N rAma da.nDavata kInhA. AsirabAdu biprabara dInhA ..

dekhi rAma chhabi nayana ju.DAne. kari sanamAnu Ashramahi.n Ane ..

munibara atithi prAnapriya pA_e. ka.nda mUla phala madhura magA_e ..

siya saumitri rAma phala khA_e. taba muni Ashrama di_e suhA_e ..

bAlamIki mana Ana.Ndu bhArI. ma.ngala mUrati nayana nihArI ..

taba kara kamala jori raghurA_I. bole bachana shravana sukhadA_I ..

tumha trikAla darasI muninAthA. bisva badara jimi tumhare.n hAthA ..

asa kahi prabhu saba kathA bakhAnI. jehi jehi bhA.Nti dInha banu rAnI ..

do\. tAta bachana puni mAtu hita bhA_i bharata asa rA_u.

mo kahu.N darasa tumhAra prabhu sabu mama punya prabhA_u .. 125 ..

dekhi pAya munirAya tumhAre. bha_e sukR^ita saba suphala hamAre ..

aba jaha.N rA_ura Ayasu ho_I. muni udabegu na pAvai ko_I ..

muni tApasa jinha te.n dukhu lahahI.n. te naresa binu pAvaka dahahI.n ..

ma.ngala mUla bipra paritoShU. daha_i koTi kula bhUsura roShU ..

asa jiya.N jAni kahi_a so_i ThA_U.N. siya saumitri sahita jaha.N jA_U.N ..

taha.N rachi ruchira parana tR^ina sAlA. bAsu karau kachhu kAla kR^ipAlA

..

sahaja sarala suni raghubara bAnI. sAdhu sAdhu bole muni gyAnI ..

kasa na kahahu asa raghukulaketU. tumha pAlaka sa.ntata shruti setU ..

chha.n\. shruti setu pAlaka rAma tumha jagadIsa mAyA jAnakI.

jo sR^ijati jagu pAlati harati rUkha pA_i kR^ipAnidhAna kI ..

jo sahasasIsu ahIsu mahidharu lakhanu sacharAchara dhanI.

sura kAja dhari nararAja tanu chale dalana khala nisichara anI ..

so\. rAma sarupa tumhAra bachana agochara buddhipara.

Page 134: Ramcharitmanas ITRANS

( 33 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

abigata akatha apAra neti nita nigama kaha .. 126 ..

jagu pekhana tumha dekhanihAre. bidhi hari sa.nbhu nachAvanihAre ..

te_u na jAnahi.n maramu tumhArA. auru tumhahi ko jAnanihArA ..

so_i jAna_i jehi dehu janA_I. jAnata tumhahi tumha_i ho_i jA_I ..

tumharihi kR^ipA.N tumhahi raghuna.ndana. jAnahi.n bhagata bhagata ura

cha.ndana ..

chidAna.ndamaya deha tumhArI. bigata bikAra jAna adhikArI ..

nara tanu dharehu sa.nta sura kAjA. kahahu karahu jasa prAkR^ita rAjA ..

rAma dekhi suni charita tumhAre. ja.Da mohahi.n budha hohi.n sukhAre ..

tumha jo kahahu karahu sabu sA.NchA. jasa kAchhi_a tasa chAhi_a nAchA ..

do\. pU.Nchhehu mohi ki rahau.n kaha.N mai.n pU.Nchhata sakuchA_u.N.

jaha.N na hohu taha.N dehu kahi tumhahi dekhAvau.n ThA_u.N .. 127 ..

suni muni bachana prema rasa sAne. sakuchi rAma mana mahu.N musukAne ..

bAlamIki ha.Nsi kahahi.n bahorI. bAnI madhura ami_a rasa borI ..

sunahu rAma aba kaha_u.N niketA. jahA.N basahu siya lakhana sametA ..

jinha ke shravana samudra samAnA. kathA tumhAri subhaga sari nAnA ..

bharahi.n nira.ntara hohi.n na pUre. tinha ke hiya tumha kahu.N gR^iha

rUre ..

lochana chAtaka jinha kari rAkhe. rahahi.n darasa jaladhara abhilAShe ..

nidarahi.n sarita si.ndhu sara bhArI. rUpa bi.ndu jala hohi.n sukhArI ..

tinha ke hR^idaya sadana sukhadAyaka. basahu ba.ndhu siya saha raghunAyaka

..

do\. jasu tumhAra mAnasa bimala ha.nsini jIhA jAsu.

mukutAhala guna gana chuna_i rAma basahu hiya.N tAsu .. 128 ..

prabhu prasAda suchi subhaga subAsA. sAdara jAsu laha_i nita nAsA ..

tumhahi nibedita bhojana karahI.n. prabhu prasAda paTa bhUShana dharahI.n

..

sIsa navahi.n sura guru dvija dekhI. prIti sahita kari binaya biseShI ..

kara nita karahi.n rAma pada pUjA. rAma bharosa hR^idaya.N nahi dUjA ..

charana rAma tIratha chali jAhI.n. rAma basahu tinha ke mana mAhI.n ..

ma.ntrarAju nita japahi.n tumhArA. pUjahi.n tumhahi sahita parivArA ..

tarapana homa karahi.n bidhi nAnA. bipra jevA.Ni dehi.n bahu dAnA ..

tumha te.n adhika gurahi jiya.N jAnI. sakala bhAya.N sevahi.n sanamAnI ..

do\. sabu kari mAgahi.n eka phalu rAma charana rati ho_u.

tinha ke.n mana ma.ndira basahu siya raghuna.ndana do_u .. 129 ..

kAma koha mada mAna na mohA. lobha na chhobha na rAga na drohA ..

jinha ke.n kapaTa da.nbha nahi.n mAyA. tinha ke.n hR^idaya basahu

raghurAyA ..

saba ke priya saba ke hitakArI. dukha sukha sarisa prasa.nsA gArI ..

kahahi.n satya priya bachana bichArI. jAgata sovata sarana tumhArI ..

tumhahi chhA.Di gati dUsari nAhI.n. rAma basahu tinha ke mana mAhI.n ..

jananI sama jAnahi.n paranArI. dhanu parAva biSha te.n biSha bhArI ..

je haraShahi.n para sa.npati dekhI. dukhita hohi.n para bipati biseShI ..

jinhahi rAma tumha prAnapi_Are. tinha ke mana subha sadana tumhAre ..

Page 135: Ramcharitmanas ITRANS

( 34 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

do\. svAmi sakhA pitu mAtu gura jinha ke saba tumha tAta.

mana ma.ndira tinha ke.n basahu sIya sahita do_u bhrAta .. 130 ..

avaguna taji saba ke guna gahahI.n. bipra dhenu hita sa.nkaTa sahahI.n ..

nIti nipuna jinha ka_i jaga lIkA. ghara tumhAra tinha kara manu nIkA ..

guna tumhAra samujha_i nija dosA. jehi saba bhA.Nti tumhAra bharosA ..

rAma bhagata priya lAgahi.n jehI. tehi ura basahu sahita baidehI ..

jAti pA.Nti dhanu dharama ba.DA_I. priya parivAra sadana sukhadA_I ..

saba taji tumhahi raha_i ura lA_I. tehi ke hR^idaya.N rahahu raghurA_I ..

saragu naraku apabaragu samAnA. jaha.N taha.N dekha dhare.n dhanu bAnA ..

karama bachana mana rA_ura cherA. rAma karahu tehi ke.n ura DerA ..

do\. jAhi na chAhi_a kabahu.N kachhu tumha sana sahaja sanehu.

basahu nira.ntara tAsu mana so rA_ura nija gehu .. 131 ..

ehi bidhi munibara bhavana dekhA_e. bachana saprema rAma mana bhA_e ..

kaha muni sunahu bhAnukulanAyaka. Ashrama kaha_u.N samaya sukhadAyaka ..

chitrakUTa giri karahu nivAsU. taha.N tumhAra saba bhA.Nti supAsU ..

sailu suhAvana kAnana chArU. kari kehari mR^iga bihaga bihArU ..

nadI punIta purAna bakhAnI. atripriyA nija tapabala AnI ..

surasari dhAra nA_u.N ma.ndAkini. jo saba pAtaka potaka DAkini ..

atri Adi munibara bahu basahI.n. karahi.n joga japa tapa tana kasahI.n ..

chalahu saphala shrama saba kara karahU. rAma dehu gaurava giribarahU ..

do\. chitrakUTa mahimA amita kahI.n mahAmuni gA_i.

A_e nahA_e sarita bara siya sameta do_u bhA_i .. 132 ..

raghubara kahe_u lakhana bhala ghATU. karahu katahu.N aba ThAhara ThATU ..

lakhana dIkha paya utara karArA. chahu.N disi phire_u dhanuSha jimi nArA

..

nadI panacha sara sama dama dAnA. sakala kaluSha kali sA_uja nAnA ..

chitrakUTa janu achala aherI. chuka_i na ghAta mAra muThabherI ..

asa kahi lakhana ThA_u.N dekharAvA. thalu biloki raghubara sukhu pAvA ..

rame_u rAma manu devanha jAnA. chale sahita sura thapati pradhAnA ..

kola kirAta beSha saba A_e. rache parana tR^ina sadana suhA_e ..

barani na jAhi ma.nju du_i sAlA. eka lalita laghu eka bisAlA ..

do\. lakhana jAnakI sahita prabhu rAjata ruchira niketa.

soha madanu muni beSha janu rati riturAja sameta .. 133 ..

mAsapArAyaNa, satraha.NvA vishrAma

amara nAga ki.nnara disipAlA. chitrakUTa A_e tehi kAlA ..

rAma pranAmu kInha saba kAhU. mudita deva lahi lochana lAhU ..

baraShi sumana kaha deva samAjU. nAtha sanAtha bha_e hama AjU ..

kari binatI dukha dusaha sunA_e. haraShita nija nija sadana sidhA_e ..

chitrakUTa raghuna.ndanu chhA_e. samAchAra suni suni muni A_e ..

Avata dekhi mudita munibR^i.ndA. kInha da.nDavata raghukula cha.ndA ..

muni raghubarahi lA_i ura lehI.n. suphala hona hita AsiSha dehI.n ..

siya saumitra rAma chhabi dekhahi.n. sAdhana sakala saphala kari lekhahi.n

..

Page 136: Ramcharitmanas ITRANS

( 35 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

do\. jathAjoga sanamAni prabhu bidA ki_e munibR^i.nda.

karahi joga japa jAga tapa nija Ashramanhi suchha.nda .. 134 ..

yaha sudhi kola kirAtanha pA_I. haraShe janu nava nidhi ghara A_I ..

ka.nda mUla phala bhari bhari donA. chale ra.nka janu lUTana sonA ..

tinha maha.N jinha dekhe do_u bhrAtA. apara tinhahi pU.Nchhahi magu jAtA

..

kahata sunata raghubIra nikA_I. A_i sabanhi dekhe raghurA_I ..

karahi.n johAru bhe.nTa dhari Age. prabhuhi bilokahi.n ati anurAge ..

chitra likhe janu jaha.N taha.N ThA.Dhe. pulaka sarIra nayana jala bA.Dhe

..

rAma saneha magana saba jAne. kahi priya bachana sakala sanamAne ..

prabhuhi johAri bahori bahorI. bachana binIta kahahi.n kara jorI ..

do\. aba hama nAtha sanAtha saba bha_e dekhi prabhu pAya.

bhAga hamAre Agamanu rA_ura kosalarAya .. 135 ..

dhanya bhUmi bana pa.ntha pahArA. jaha.N jaha.N nAtha pA_u tumha dhArA ..

dhanya bihaga mR^iga kAnanachArI. saphala janama bha_e tumhahi nihArI ..

hama saba dhanya sahita parivArA. dIkha darasu bhari nayana tumhArA ..

kInha bAsu bhala ThA_u.N bichArI. ihA.N sakala ritu rahaba sukhArI ..

hama saba bhA.Nti karaba sevakA_I. kari kehari ahi bAgha barA_I ..

bana beha.Da giri ka.ndara khohA. saba hamAra prabhu paga paga johA ..

taha.N taha.N tumhahi ahera khelA_uba. sara nirajhara jalaThA_u.N

dekhA_uba ..

hama sevaka parivAra sametA. nAtha na sakuchaba Ayasu detA ..

do\. beda bachana muni mana agama te prabhu karunA aina.

bachana kirAtanha ke sunata jimi pitu bAlaka baina .. 136 ..

rAmahi kevala premu pi_ArA. jAni le_u jo jAnanihArA ..

rAma sakala banachara taba toShe. kahi mR^idu bachana prema paripoShe ..

bidA ki_e sira nA_i sidhA_e. prabhu guna kahata sunata ghara A_e ..

ehi bidhi siya sameta do_u bhA_I. basahi.n bipina sura muni sukhadA_I ..

jaba te A_i rahe raghunAyaku. taba te.n bhaya_u banu ma.ngaladAyaku ..

phUlahi.n phalahi.n biTapa bidhi nAnA .. ma.nju balita bara beli bitAnA ..

surataru sarisa subhAya.N suhA_e. manahu.N bibudha bana parihari A_e ..

ga.nja ma.njutara madhukara shrenI. tribidha bayAri baha_i sukha denI ..

do\. nIlaka.nTha kalaka.nTha suka chAtaka chakka chakora.

bhA.Nti bhA.Nti bolahi.n bihaga shravana sukhada chita chora .. 137

..

keri kehari kapi kola kura.ngA. bigatabaira bicharahi.n saba sa.ngA ..

phirata ahera rAma chhabi dekhI. hohi.n mudita mR^igaba.nda biseShI ..

bibudha bipina jaha.N lagi jaga mAhI.n. dekhi rAma banu sakala sihAhI.n ..

surasari sarasa_i dinakara kanyA. mekalasutA godAvari dhanyA ..

saba sara si.ndhu nadI nada nAnA. ma.ndAkini kara karahi.n bakhAnA ..

udaya asta giri aru kailAsU. ma.ndara meru sakala surabAsU ..

saila himAchala Adika jete. chitrakUTa jasu gAvahi.n tete ..

Page 137: Ramcharitmanas ITRANS

( 36 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

bi.ndhi mudita mana sukhu na samA_I. shrama binu bipula ba.DA_I pA_I ..

do\. chitrakUTa ke bihaga mR^iga beli biTapa tR^ina jAti.

punya pu.nja saba dhanya asa kahahi.n deva dina rAti .. 138 ..

nayanava.nta raghubarahi bilokI. pA_i janama phala hohi.n bisokI ..

parasi charana raja achara sukhArI. bha_e parama pada ke adhikArI ..

so banu sailu subhAya.N suhAvana. ma.ngalamaya ati pAvana pAvana ..

mahimA kahi_a kavani bidhi tAsU. sukhasAgara jaha.N kInha nivAsU ..

paya payodhi taji avadha bihA_I. jaha.N siya lakhanu rAmu rahe A_I ..

kahi na sakahi.n suShamA jasi kAnana. jau.n sata sahasa ho.nhi.n

sahasAnana ..

so mai.n barani kahau.n bidhi kehI.n. DAbara kamaTha ki ma.ndara lehI.n ..

sevahi.n lakhanu karama mana bAnI. jA_i na sIlu sanehu bakhAnI ..

do\. \-chhinu chhinu lakhi siya rAma pada jAni Apu para nehu.

karata na sapanehu.N lakhanu chitu ba.ndhu mAtu pitu gehu .. 139 ..

rAma sa.nga siya rahati sukhArI. pura parijana gR^iha surati bisArI ..

chhinu chhinu piya bidhu badanu nihArI. pramudita manahu.N chakorakumArI

..

nAha nehu nita ba.Dhata bilokI. haraShita rahati divasa jimi kokI ..

siya manu rAma charana anurAgA. avadha sahasa sama banu priya lAgA ..

paranakuTI priya priyatama sa.ngA. priya parivAru kura.nga biha.ngA ..

sAsu sasura sama munitiya munibara. asanu ami_a sama ka.nda mUla phara ..

nAtha sAtha sA.NtharI suhA_I. mayana sayana saya sama sukhadA_I ..

lokapa hohi.n bilokata jAsU. tehi ki mohi saka biShaya bilAsU ..

do\. \-sumirata rAmahi tajahi.n jana tR^ina sama biShaya bilAsu.

rAmapriyA jaga janani siya kachhu na Acharaju tAsu .. 140 ..

sIya lakhana jehi bidhi sukhu lahahI.n. so_i raghunAtha karahi so_i

kahahI.n ..

kahahi.n purAtana kathA kahAnI. sunahi.n lakhanu siya ati sukhu mAnI.

jaba jaba rAmu avadha sudhi karahI.n. taba taba bAri bilochana bharahI.n

..

sumiri mAtu pitu parijana bhA_I. bharata sanehu sIlu sevakA_I ..

kR^ipAsi.ndhu prabhu hohi.n dukhArI. dhIraju dharahi.n kusama_u bichArI ..

lakhi siya lakhanu bikala ho_i jAhI.n. jimi puruShahi anusara parichhAhI.n

..

priyA ba.ndhu gati lakhi raghuna.ndanu. dhIra kR^ipAla bhagata ura

cha.ndanu ..

lage kahana kachhu kathA punItA. suni sukhu lahahi.n lakhanu aru sItA ..

do\. rAmu lakhana sItA sahita sohata parana niketa.

jimi bAsava basa amarapura sachI jaya.nta sameta .. 141 ..

jogavahi.n prabhu siya lakhanahi.n kaise.n. palaka bilochana golaka

jaise.n ..

sevahi.n lakhanu sIya raghubIrahi. jimi abibekI puruSha sarIrahi ..

Page 138: Ramcharitmanas ITRANS

( 37 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

ehi bidhi prabhu bana basahi.n sukhArI. khaga mR^iga sura tApasa hitakArI

..

kahe_u.N rAma bana gavanu suhAvA. sunahu suma.ntra avadha jimi AvA ..

phire_u niShAdu prabhuhi pahu.NchA_I. sachiva sahita ratha dekhesi A_I ..

ma.ntrI bikala biloki niShAdU. kahi na jA_i jasa bhaya_u biShAdU ..

rAma rAma siya lakhana pukArI. pare_u dharanitala byAkula bhArI ..

dekhi dakhina disi haya hihinAhI.n. janu binu pa.nkha bihaga akulAhI.n ..

do\. nahi.n tR^ina charahi.n pi_ahi.n jalu mochahi.n lochana bAri.

byAkula bha_e niShAda saba raghubara bAji nihAri .. 142 ..

dhari dhIraja taba kaha_i niShAdU. aba suma.ntra pariharahu biShAdU ..

tumha pa.nDita paramAratha gyAtA. dharahu dhIra lakhi bimukha bidhAtA

bibidha kathA kahi kahi mR^idu bAnI. ratha baiThAre_u barabasa AnI ..

soka sithila ratha saka_i na hA.NkI. raghubara biraha pIra ura bA.NkI ..

charapharAhi.N maga chalahi.n na ghore. bana mR^iga manahu.N Ani ratha

jore ..

a.Dhuki parahi.n phiri herahi.n pIchhe.n. rAma biyogi bikala dukha

tIchhe.n ..

jo kaha rAmu lakhanu baidehI. hi.nkari hi.nkari hita herahi.n tehI ..

bAji biraha gati kahi kimi jAtI. binu mani phanika bikala jehi bhA.NtI ..

do\. bhaya_u niShAda biShAdabasa dekhata sachiva tura.nga.

boli susevaka chAri taba di_e sArathI sa.nga .. 143 ..

guha sArathihi phire_u pahu.NchA_I. birahu biShAdu barani nahi.n jA_I ..

chale avadha le_i rathahi niShAdA. hohi chhanahi.n chhana magana biShAdA

..

socha suma.ntra bikala dukha dInA. dhiga jIvana raghubIra bihInA ..

rahihi na a.ntahu.N adhama sarIrU. jasu na lahe_u bichhurata raghubIrU ..

bha_e ajasa agha bhAjana prAnA. kavana hetu nahi.n karata payAnA ..

ahaha ma.nda manu avasara chUkA. ajahu.N na hR^idaya hota du_i TUkA ..

mIji hAtha siru dhuni pachhitA_I. manaha.N kR^ipana dhana rAsi gavA.NI ..

birida bA.Ndhi bara bIru kahA_I. chale_u samara janu subhaTa parA_I ..

do\. bipra bibekI bedabida sa.nmata sAdhu sujAti.

jimi dhokhe.n madapAna kara sachiva socha tehi bhA.Nti .. 144 ..

jimi kulIna tiya sAdhu sayAnI. patidevatA karama mana bAnI ..

rahai karama basa parihari nAhU. sachiva hR^idaya.N timi dAruna dAhu ..

lochana sajala DIThi bha_i thorI. suna_i na shravana bikala mati bhorI ..

sUkhahi.n adhara lAgi muha.N lATI. ji_u na jA_i ura avadhi kapATI ..

bibarana bhaya_u na jA_i nihArI. mAresi manahu.N pitA mahatArI ..

hAni galAni bipula mana byApI. jamapura pa.ntha socha jimi pApI ..

bachanu na Ava hR^idaya.N pachhitA_I. avadha kAha mai.n dekhaba jA_I ..

rAma rahita ratha dekhihi jo_I. sakuchihi mohi bilokata so_I ..

do\. \-dhA_i pU.Nchhihahi.n mohi jaba bikala nagara nara nAri.

utaru deba mai.n sabahi taba hR^idaya.N bajru baiThAri .. 145 ..

puchhihahi.n dIna dukhita saba mAtA. kahaba kAha mai.n tinhahi bidhAtA ..

Page 139: Ramcharitmanas ITRANS

( 38 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

pUchhihi jabahi.n lakhana mahatArI. kahiha_u.N kavana sa.Ndesa sukhArI ..

rAma janani jaba A_ihi dhA_I. sumiri bachchhu jimi dhenu lavA_I ..

pU.Nchhata utaru deba mai.n tehI. ge banu rAma lakhanu baidehI ..

jo_i pU.Nchhihi tehi Utaru debA.jA_i avadha aba yahu sukhu lebA ..

pU.Nchhihi jabahi.n rA_u dukha dInA. jivanu jAsu raghunAtha adhInA ..

deha_u.N utaru kaunu muhu lA_I. Aya_u.N kusala ku_a.Nra pahu.NchA_I ..

sunata lakhana siya rAma sa.NdesU. tR^ina jimi tanu pariharihi naresU ..

do\. \-hrada_u na bidare_u pa.nka jimi bichhurata prItamu nIru ..

jAnata hau.n mohi dInha bidhi yahu jAtanA sarIru .. 146 ..

ehi bidhi karata pa.ntha pachhitAvA. tamasA tIra turata rathu AvA ..

bidA ki_e kari binaya niShAdA. phire pAya.N pari bikala biShAdA ..

paiThata nagara sachiva sakuchA_I. janu mAresi gura bA.Nbhana gA_I ..

baiThi biTapa tara divasu gavA.NvA. sA.Njha samaya taba avasaru pAvA ..

avadha prabesu kInha a.Ndhi_Are.n. paiTha bhavana rathu rAkhi du_Are.n ..

jinha jinha samAchAra suni pA_e. bhUpa dvAra rathu dekhana A_e ..

rathu pahichAni bikala lakhi ghore. garahi.n gAta jimi Atapa ore ..

nagara nAri nara byAkula kai.nse.n. nighaTata nIra mInagana jai.nse.n ..

do\. \-sachiva Agamanu sunata sabu bikala bhaya_u ranivAsu.

bhavana bhaya.nkaru lAga tehi mAnahu.N preta nivAsu .. 147 ..

ati Arati saba pU.Nchhahi.n rAnI. utaru na Ava bikala bha_i bAnI ..

suna_i na shravana nayana nahi.n sUjhA. kahahu kahA.N nR^ipa tehi tehi

bUjhA ..

dAsinha dIkha sachiva bikalA_I. kausalyA gR^iha.N ga_I.n lavA_I ..

jA_i suma.ntra dIkha kasa rAjA. ami_a rahita janu cha.ndu birAjA ..

Asana sayana bibhUShana hInA. pare_u bhUmitala nipaTa malInA ..

le_i usAsu socha ehi bhA.NtI. surapura te.n janu kha.Nse_u jajAtI ..

leta socha bhari chhinu chhinu chhAtI. janu jari pa.nkha pare_u sa.npAtI

..

rAma rAma kaha rAma sanehI. puni kaha rAma lakhana baidehI ..

do\. dekhi sachiva.N jaya jIva kahi kInhe_u da.nDa pranAmu.

sunata uThe_u byAkula nR^ipati kahu suma.ntra kaha.N rAmu .. 148 ..

bhUpa suma.ntru lInha ura lA_I. bU.Data kachhu adhAra janu pA_I ..

sahita saneha nikaTa baiThArI. pU.Nchhata rA_u nayana bhari bArI ..

rAma kusala kahu sakhA sanehI. kaha.N raghunAthu lakhanu baidehI ..

Ane pheri ki banahi sidhA_e. sunata sachiva lochana jala chhA_e ..

soka bikala puni pU.Nchha naresU. kahu siya rAma lakhana sa.ndesU ..

rAma rUpa guna sIla subhA_U. sumiri sumiri ura sochata rA_U ..

rA_u sunA_i dInha banabAsU. suni mana bhaya_u na haraShu harA.NsU ..

so suta bichhurata ga_e na prAnA. ko pApI ba.Da mohi samAnA ..

do\. sakhA rAmu siya lakhanu jaha.N tahA.N mohi pahu.NchA_u.

nAhi.n ta chAhata chalana aba prAna kaha_u.N satibhA_u .. 149 ..

puni puni pU.Nchhata ma.ntrahi rA_U. priyatama su_ana sa.Ndesa sunA_U ..

karahi sakhA so_i begi upA_U. rAmu lakhanu siya nayana dekhA_U ..

Page 140: Ramcharitmanas ITRANS

( 39 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

sachiva dhIra dhari kaha mudu bAnI. mahArAja tumha pa.nDita gyAnI ..

bIra sudhIra dhura.ndhara devA. sAdhu samAju sadA tumha sevA ..

janama marana saba dukha bhogA. hAni lAbha priya milana biyogA ..

kAla karama basa hauhi.n gosA_I.n. barabasa rAti divasa kI nA_I.n ..

sukha haraShahi.n ja.Da dukha bilakhAhI.n. do_u sama dhIra dharahi.n mana

mAhI.n ..

dhIraja dharahu bibeku bichArI. chhA.Di_a socha sakala hitakArI ..

do\. prathama bAsu tamasA bhaya_u dUsara surasari tIra.

nhA_I rahe jalapAnu kari siya sameta do_u bIra .. 150 ..

kevaTa kInhi bahuta sevakA_I. so jAmini si.ngaraura gavA.NI ..

hota prAta baTa chhIru magAvA. jaTA mukuTa nija sIsa banAvA ..

rAma sakhA.N taba nAva magA_I. priyA cha.DhA_i cha.Dhe raghurA_I ..

lakhana bAna dhanu dhare banA_I. Apu cha.Dhe prabhu Ayasu pA_I ..

bikala biloki mohi raghubIrA. bole madhura bachana dhari dhIrA ..

tAta pranAmu tAta sana kahehu. bAra bAra pada pa.nkaja gahehU ..

karabi pAya.N pari binaya bahorI. tAta kari_a jani chi.ntA morI ..

bana maga ma.ngala kusala hamAre.n. kR^ipA anugraha punya tumhAre.n ..

chha.n\. tumhare anugraha tAta kAnana jAta saba sukhu pA_ihau.n.

pratipAli Ayasu kusala dekhana pAya puni phiri A_ihau.n ..

jananI.n sakala paritoShi pari pari pAya.N kari binatI ghanI.

tulasI karehu so_i jatanu jehi.n kusalI rahahi.n kosala dhanI ..

so\. gura sana kahaba sa.Ndesu bAra bAra pada paduma gahi.

karaba so_i upadesu jehi.n na socha mohi avadhapati .. 151 ..

purajana parijana sakala nihorI. tAta sunA_ehu binatI morI ..

so_i saba bhA.Nti mora hitakArI. jAte.n raha naranAhu sukhArI ..

kahaba sa.Ndesu bharata ke A_e.N. nIti na taji_a rAjapadu pA_e.N ..

pAlehu prajahi karama mana bAnI. seehu mAtu sakala sama jAnI ..

ora nibAhehu bhAyapa bhA_I. kari pitu mAtu sujana sevakA_I ..

tAta bhA.Nti tehi rAkhaba rA_U. socha mora jehi.n karai na kA_U ..

lakhana kahe kachhu bachana kaThorA. baraji rAma puni mohi nihorA ..

bAra bAra nija sapatha devA_I. kahabi na tAta lakhana larikA_I ..

do\. kahi pranAma kachhu kahana liya siya bha_i sithila saneha.

thakita bachana lochana sajala pulaka pallavita deha .. 152 ..

tehi avasara raghubara rUkha pA_I. kevaTa pArahi nAva chalA_I ..

raghukulatilaka chale ehi bhA.NtI. dekha_u.N ThA.Dha kulisa dhari chhAtI

..

mai.n Apana kimi kahau.n kalesU. ji_ata phire_u.N le_i rAma sa.NdesU ..

asa kahi sachiva bachana rahi gaya_U. hAni galAni socha basa bhaya_U ..

suta bachana sunatahi.n naranAhU. pare_u dharani ura dAruna dAhU ..

talaphata biShama moha mana mApA. mAjA manahu.N mIna kahu.N byApA ..

kari bilApa saba rovahi.n rAnI. mahA bipati kimi jA_i bakhAnI ..

suni bilApa dukhahU dukhu lAgA. dhIrajahU kara dhIraju bhAgA ..

do\. bhaya_u kolAhalu avadha ati suni nR^ipa rA_ura soru.

Page 141: Ramcharitmanas ITRANS

( 40 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

bipula bihaga bana pare_u nisi mAnahu.N kulisa kaThoru .. 153 ..

prAna ka.nThagata bhaya_u bhu_AlU. mani bihIna janu byAkula byAlU ..

idrI.n sakala bikala bha_i.N bhArI. janu sara sarasija banu binu bArI ..

kausalyA.N nR^ipu dIkha malAnA. rabikula rabi a.Nthaya_u jiya.N jAnA.

ura dhari dhIra rAma mahatArI. bolI bachana samaya anusArI ..

nAtha samujhi mana kari_a bichArU. rAma biyoga payodhi apArU ..

karanadhAra tumha avadha jahAjU. cha.Dhe_u sakala priya pathika samAjU ..

dhIraju dhari_a ta pA_i_a pArU. nAhi.n ta bU.Dihi sabu parivArU ..

jau.n jiya.N dhari_a binaya piya morI. rAmu lakhanu siya milahi.n bahorI

..

do\. \-priyA bachana mR^idu sunata nR^ipu chitaya_u A.Nkhi ughAri.

talaphata mIna malIna janu sI.nchata sItala bAri .. 154 ..

dhari dhIraju uThI baiTha bhu_AlU. kahu suma.ntra kaha.N rAma kR^ipAlU ..

kahA.N lakhanu kaha.N rAmu sanehI. kaha.N priya putrabadhU baidehI ..

bilapata rA_u bikala bahu bhA.NtI. bha_i juga sarisa sirAti na rAtI ..

tApasa a.ndha sApa sudhi A_I. kausalyahi saba kathA sunA_I ..

bhaya_u bikala baranata itihAsA. rAma rahita dhiga jIvana AsA ..

so tanu rAkhi karaba mai.n kAhA. je.nhi na prema panu mora nibAhA ..

hA raghuna.ndana prAna pirIte. tumha binu ji_ata bahuta dina bIte ..

hA jAnakI lakhana hA raghubara. hA pitu hita chita chAtaka jaladhara.

do\. rAma rAma kahi rAma kahi rAma rAma kahi rAma.

tanu parihari raghubara biraha.N rA_u gaya_u suradhAma .. 155 ..

ji_ana marana phalu dasaratha pAvA. a.nDa aneka amala jasu chhAvA ..

ji_ata rAma bidhu badanu nihArA. rAma biraha kari maranu sa.NvArA ..

soka bikala saba rovahi.n rAnI. rUpu sIla balu teju bakhAnI ..

karahi.n bilApa aneka prakArA. parahI.n bhUmitala bArahi.n bArA ..

bilapahi.n bikala dAsa aru dAsI. ghara ghara rudanu karahi.n purabAsI ..

a.Nthaya_u Aju bhAnukula bhAnU. dharama avadhi guna rUpa nidhAnU ..

gArI.n sakala kaika_ihi dehI.n. nayana bihIna kInha jaga jehI.n ..

ehi bidhi bilapata raini bihAnI. A_e sakala mahAmuni gyAnI ..

do\. taba basiShTha muni samaya sama kahi aneka itihAsa.

soka nevAre_u sabahi kara nija bigyAna prakAsa .. 156 ..

tela nA.Nva bhari nR^ipa tanu rAkhA. dUta bolA_i bahuri asa bhAShA ..

dhAvahu begi bharata pahi.n jAhU. nR^ipa sudhi katahu.N kahahu jani kAhU

..

etane_i kahehu bharata sana jA_I. gura bolA_I paThaya_u do_u bhA_I ..

suni muni Ayasu dhAvana dhA_e. chale bega bara bAji lajA_e ..

anarathu avadha ara.nbhe_u jaba te.n. kusaguna hohi.n bharata kahu.N taba

te.n ..

dekhahi.n rAti bhayAnaka sapanA. jAgi karahi.n kaTu koTi kalapanA ..

bipra jevA.Ni dehi.n dina dAnA. siva abhiSheka karahi.n bidhi nAnA ..

mAgahi.n hR^idaya.N mahesa manA_I. kusala mAtu pitu parijana bhA_I ..

do\. ehi bidhi sochata bharata mana dhAvana pahu.Nche A_i.

Page 142: Ramcharitmanas ITRANS

( 41 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

gura anusAsana shravana suni chale ganesu manA_i .. 157 ..

chale samIra bega haya hA.Nke. nAghata sarita saila bana bA.Nke ..

hR^idaya.N sochu ba.Da kachhu na sohA_I. asa jAnahi.n jiya.N jA_u.N u.DA_I

..

eka nimeSha barasa sama jA_I. ehi bidhi bharata nagara ni_arA_I ..

asaguna hohi.n nagara paiThArA. raTahi.n kubhA.Nti kukheta karArA ..

khara si_Ara bolahi.n pratikUlA. suni suni ho_i bharata mana sUlA ..

shrIhata sara saritA bana bAgA. nagaru biseShi bhayAvanu lAgA ..

khaga mR^iga haya gaya jAhi.n na jo_e. rAma biyoga kuroga bigo_e ..

nagara nAri nara nipaTa dukhArI. manahu.N sabanhi saba sa.npati hArI ..

do\. purajana milihi.n na kahahi.n kachhu gava.Nhi.n johArahi.n jAhi.n.

bharata kusala pU.Nchhi na sakahi.n bhaya biShAda mana mAhi.n .. 158

..

hATa bATa nahi.n jA_i nihArI. janu pura daha.N disi lAgi davArI ..

Avata suta suni kaikayana.ndini. haraShI rabikula jalaruha cha.ndini ..

saji AratI mudita uThi dhA_I. dvArehi.n bhe.nTi bhavana le_i A_I ..

bharata dukhita parivAru nihArA. mAnahu.N tuhina banaja banu mArA ..

kaike_I haraShita ehi bhA.Nti. manahu.N mudita dava lA_i kirAtI ..

sutahi sasocha dekhi manu mAre.n. pU.Nchhati naihara kusala hamAre.n ..

sakala kusala kahi bharata sunA_I. pU.NchhI nija kula kusala bhalA_I ..

kahu kaha.N tAta kahA.N saba mAtA. kaha.N siya rAma lakhana priya bhrAtA

..

do\. suni suta bachana sanehamaya kapaTa nIra bhari naina.

bharata shravana mana sUla sama pApini bolI baina .. 159 ..

tAta bAta mai.n sakala sa.NvArI. bhai ma.ntharA sahAya bichArI ..

kachhuka kAja bidhi bIcha bigAre_u. bhUpati surapati pura pagu dhAre_u ..

sunata bharatu bha_e bibasa biShAdA. janu sahame_u kari kehari nAdA ..

tAta tAta hA tAta pukArI. pare bhUmitala byAkula bhArI ..

chalata na dekhana pAya_u.N tohI. tAta na rAmahi sau.npehu mohI ..

bahuri dhIra dhari uThe sa.NbhArI. kahu pitu marana hetu mahatArI ..

suni suta bachana kahati kaike_I. maramu pA.Nchhi janu mAhura de_I ..

Adihu te.n saba Apani karanI. kuTila kaThora mudita mana baranI ..

do\. bharatahi bisare_u pitu marana sunata rAma bana gaunu.

hetu apanapa_u jAni jiya.N thakita rahe dhari maunu .. 160 ..

bikala biloki sutahi samujhAvati. manahu.N jare para lonu lagAvati ..

tAta rA_u nahi.n soche jogU. bi.Dha_i sukR^ita jasu kInhe_u bhogU ..

jIvata sakala janama phala pA_e. a.nta amarapati sadana sidhA_e ..

asa anumAni socha pariharahU. sahita samAja rAja pura karahU ..

suni suThi sahame_u rAjakumArU. pAke.n chhata janu lAga a.NgArU ..

dhIraja dhari bhari lehi.n usAsA. pApani sabahi bhA.Nti kula nAsA ..

jau.n pai kuruchi rahI ati tohI. janamata kAhe na mAre mohI ..

pe.Da kATi tai.n pAla_u sI.nchA. mIna ji_ana niti bAri ulIchA ..

do\. ha.nsaba.nsu dasarathu janaku rAma lakhana se bhA_i.

Page 143: Ramcharitmanas ITRANS

( 42 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

jananI tU.N jananI bha_I bidhi sana kachhu na basA_i .. 161 ..

jaba tai.n kumati kumata jiya.N Thaya_U. kha.nDa kha.nDa ho_i hrada_u na

gaya_U ..

bara mAgata mana bha_i nahi.n pIrA. gari na jIha muha.N pare_u na kIrA ..

bhUpa.N pratIta tori kimi kInhI. marana kAla bidhi mati hari lInhI ..

bidhihu.N na nAri hR^idaya gati jAnI. sakala kapaTa agha avaguna khAnI ..

sarala susIla dharama rata rA_U. so kimi jAnai tIya subhA_U ..

asa ko jIva ja.ntu jaga mAhI.n. jehi raghunAtha prAnapriya nAhI.n ..

bhe ati ahita rAmu te_u tohI. ko tU ahasi satya kahu mohI ..

jo hasi so hasi muha.N masi lA_I. A.Nkhi oTa uThi baiThahi.n jA_I ..

do\. rAma birodhI hR^idaya te.n pragaTa kInha bidhi mohi.

mo samAna ko pAtakI bAdi kaha_u.N kachhu tohi .. 162 ..

suni satrughuna mAtu kuTilA_I. jarahi.n gAta risa kachhu na basA_I ..

tehi avasara kubarI taha.N A_I. basana bibhUShana bibidha banA_I ..

lakhi risa bhare_u lakhana laghu bhA_I. barata anala ghR^ita Ahuti pA_I ..

humagi lAta taki kUbara mArA. pari muha bhara mahi karata pukArA ..

kUbara TUTe_u phUTa kapArU. dalita dasana mukha rudhira prachArU ..

Aha da_i_a mai.n kAha nasAvA. karata nIka phalu ana_isa pAvA ..

suni ripuhana lakhi nakha sikha khoTI. lage ghasITana dhari dhari jho.nTI

..

bharata dayAnidhi dInhi chha.DA_I. kausalyA pahi.n ge do_u bhA_I ..

do\. malina basana bibarana bikala kR^isa sarIra dukha bhAra.

kanaka kalapa bara beli bana mAnahu.N hanI tusAra .. 163 ..

bharatahi dekhi mAtu uThi dhA_I. muruchhita avani parI jha_i.N A_I ..

dekhata bharatu bikala bha_e bhArI. pare charana tana dasA bisArI ..

mAtu tAta kaha.N dehi dekhA_I. kaha.N siya rAmu lakhanu do_u bhA_I ..

kaika_i kata janamI jaga mAjhA. jau.n janami ta bha_i kAhe na bA.NjhA ..

kula kala.nku jehi.n janame_u mohI. apajasa bhAjana priyajana drohI ..

ko tibhuvana mohi sarisa abhAgI. gati asi tori mAtu jehi lAgI ..

pitu surapura bana raghubara ketU. mai.n kevala saba anaratha hetu ..

dhiga mohi bhaya_u.N benu bana AgI. dusaha dAha dukha dUShana bhAgI ..

do\. mAtu bharata ke bachana mR^idu suni suni uThI sa.NbhAri ..

li_e uThA_i lagA_i ura lochana mochati bAri .. 164 ..

sarala subhAya mAya.N hiya.N lA_e. ati hita manahu.N rAma phiri A_e ..

bhe.nTe_u bahuri lakhana laghu bhA_I. soku sanehu na hR^idaya.N samA_I ..

dekhi subhA_u kahata sabu ko_I. rAma mAtu asa kAhe na ho_I ..

mAtA.N bharatu goda baiThAre. A.Nsu pau.nchhi mR^idu bachana uchAre ..

ajahu.N bachchha bali dhIraja dharahU. kusama_u samujhi soka pariharahU ..

jani mAnahu hiya.N hAni galAnI. kAla karama gati aghaTita jAni ..

kAhuhi dosu dehu jani tAtA. bhA mohi saba bidhi bAma bidhAtA ..

jo etehu.N dukha mohi ji_AvA. ajahu.N ko jAna_i kA tehi bhAvA ..

do\. pitu Ayasa bhUShana basana tAta taje raghubIra.

bisama_u haraShu na hR^idaya.N kachhu pahire balakala chIra. 165 ..

Page 144: Ramcharitmanas ITRANS

( 43 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

mukha prasanna mana ra.nga na roShU. saba kara saba bidhi kari paritoShU

..

chale bipina suni siya sa.Nga lAgI. raha_i na rAma charana anurAgI ..

sunatahi.n lakhanu chale uThi sAthA. rahahi.n na jatana ki_e raghunAthA ..

taba raghupati sabahI siru nA_I. chale sa.nga siya aru laghu bhA_I ..

rAmu lakhanu siya banahi sidhA_e. ga_i_u.N na sa.nga na prAna paThA_e ..

yahu sabu bhA inha A.Nkhinha Age.n. ta_u na tajA tanu jIva abhAge.n ..

mohi na lAja nija nehu nihArI. rAma sarisa suta mai.n mahatArI ..

ji_ai marai bhala bhUpati jAnA. mora hR^idaya sata kulisa samAnA ..

do\. kausalyA ke bachana suni bharata sahita ranivAsa.

byAkula bilapata rAjagR^iha mAnahu.N soka nevAsu .. 166 ..

bilapahi.n bikala bharata do_u bhA_I. kausalyA.N li_e hR^idaya.N lagA_I ..

bhA.Nti aneka bharatu samujhA_e. kahi bibekamaya bachana sunA_e ..

bharatahu.N mAtu sakala samujhA_I.n. kahi purAna shruti kathA suhA_I.n ..

chhala bihIna suchi sarala subAnI. bole bharata jori juga pAnI ..

je agha mAtu pitA suta mAre.n. gA_i goTha mahisura pura jAre.n ..

je agha tiya bAlaka badha kInhe.n. mIta mahIpati mAhura dInhe.n ..

je pAtaka upapAtaka ahahI.n. karama bachana mana bhava kabi kahahI.n ..

te pAtaka mohi hohu.N bidhAtA. jau.n yahu ho_i mora mata mAtA ..

do\. je parihari hari hara charana bhajahi.n bhUtagana ghora.

tehi ka_i gati mohi de_u bidhi jau.n jananI mata mora .. 167 ..

bechahi.n bedu dharamu duhi lehI.n. pisuna parAya pApa kahi dehI.n ..

kapaTI kuTila kalahapriya krodhI. beda bidUShaka bisva birodhI ..

lobhI la.npaTa lolupachArA. je tAkahi.n paradhanu paradArA ..

pAvau.n mai.n tinha ke gati ghorA. jau.n jananI yahu sa.nmata morA ..

je nahi.n sAdhusa.nga anurAge. paramAratha patha bimukha abhAge ..

je na bhajahi.n hari naratanu pA_I. jinhahi na hari hara sujasu sohA_I ..

taji shrutipa.nthu bAma patha chalahI.n. ba.nchaka birachi beSha jagu

chhalahI.n ..

tinha kai gati mohi sa.nkara de_U. jananI jau.n yahu jAnau.n bhe_U ..

do\. mAtu bharata ke bachana suni sA.Nche sarala subhAya.N.

kahati rAma priya tAta tumha sadA bachana mana kAya.N .. 168 ..

rAma prAnahu te.n prAna tumhAre. tumha raghupatihi prAnahu te.n pyAre ..

bidhu biSha chavai stravai himu AgI. ho_i bArichara bAri birAgI ..

bha_e.N gyAnu baru miTai na mohU. tumha rAmahi pratikUla na hohU ..

mata tumhAra yahu jo jaga kahahI.n. so sapanehu.N sukha sugati na lahahI.n

..

asa kahi mAtu bharatu hiya.N lA_e. thana paya stravahi.n nayana jala

chhA_e ..

karata bilApa bahuta yahi bhA.NtI. baiThehi.n bIti ga_i saba rAtI ..

bAmade_u basiShTha taba A_e. sachiva mahAjana sakala bolA_e ..

muni bahu bhA.Nti bharata upadese. kahi paramAratha bachana sudese ..

do\. tAta hR^idaya.N dhIraju dharahu karahu jo avasara Aju.

Page 145: Ramcharitmanas ITRANS

( 44 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

uThe bharata gura bachana suni karana kahe_u sabu sAju .. 169 ..

nR^ipatanu beda bidita anhavAvA. parama bichitra bimAnu banAvA ..

gahi pada bharata mAtu saba rAkhI. rahI.n rAni darasana abhilAShI ..

cha.ndana agara bhAra bahu A_e. amita aneka suga.ndha suhA_e ..

saraju tIra rachi chitA banA_I. janu surapura sopAna suhA_I ..

ehi bidhi dAha kriyA saba kInhI. bidhivata nhA_i tilA.njuli dInhI ..

sodhi sumR^iti saba beda purAnA. kInha bharata dasagAta bidhAnA ..

jaha.N jasa munibara Ayasu dInhA. taha.N tasa sahasa bhA.Nti sabu kInhA ..

bha_e bisuddha di_e saba dAnA. dhenu bAji gaja bAhana nAnA ..

do\. si.nghAsana bhUShana basana anna dharani dhana dhAma.

di_e bharata lahi bhUmisura bhe paripUrana kAma .. 170 ..

pitu hita bharata kInhi jasi karanI. so mukha lAkha jA_i nahi.n baranI ..

sudinu sodhi munibara taba A_e. sachiva mahAjana sakala bolA_e ..

baiThe rAjasabhA.N saba jA_I. paTha_e boli bharata do_u bhA_I ..

bharatu basiShTha nikaTa baiThAre. nIti dharamamaya bachana uchAre ..

prathama kathA saba munibara baranI. kaika_i kuTila kInhi jasi karanI ..

bhUpa dharamabratu satya sarAhA. jehi.n tanu parihari premu nibAhA ..

kahata rAma guna sIla subhA_U. sajala nayana pulake_u munirA_U ..

bahuri lakhana siya prIti bakhAnI. soka saneha magana muni gyAnI ..

do\. sunahu bharata bhAvI prabala bilakhi kahe_u muninAtha.

hAni lAbhu jIvana maranu jasu apajasu bidhi hAtha .. 171 ..

asa bichAri kehi de_i_a dosU. byaratha kAhi para kIji_a rosU ..

tAta bichAru kehi karahu mana mAhI.n. socha jogu dasarathu nR^ipu nAhI.n

..

sochi_a bipra jo beda bihInA. taji nija dharamu biShaya layalInA ..

sochi_a nR^ipati jo nIti na jAnA. jehi na prajA priya prAna samAnA ..

sochi_a bayasu kR^ipana dhanavAnU. jo na atithi siva bhagati sujAnU ..

sochi_a sUdru bipra avamAnI. mukhara mAnapriya gyAna gumAnI ..

sochi_a puni pati ba.nchaka nArI. kuTila kalahapriya ichchhAchArI ..

sochi_a baTu nija bratu parihara_I. jo nahi.n gura Ayasu anusara_I ..

do\. sochi_a gR^ihI jo moha basa kara_i karama patha tyAga.

sochi_a jati pra.npacha rata bigata bibeka birAga .. 172 ..

baikhAnasa so_i sochai jogu. tapu bihA_i jehi bhAva_i bhogU ..

sochi_a pisuna akArana krodhI. janani janaka gura ba.ndhu birodhI ..

saba bidhi sochi_a para apakArI. nija tanu poShaka niradaya bhArI ..

sochanIya sabahi bidhi so_I. jo na chhA.Di chhalu hari jana ho_I ..

sochanIya nahi.n kosalarA_U. bhuvana chAridasa pragaTa prabhA_U ..

bhaya_u na aha_i na aba honihArA. bhUpa bharata jasa pitA tumhArA ..

bidhi hari haru surapati disinAthA. baranahi.n saba dasaratha guna gAthA

..

do\. kahahu tAta kehi bhA.Nti ko_u karihi ba.DA_I tAsu.

rAma lakhana tumha satruhana sarisa su_ana suchi jAsu .. 173 ..

Page 146: Ramcharitmanas ITRANS

( 45 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

saba prakAra bhUpati ba.DabhAgI. bAdi biShAdu kari_a tehi lAgI ..

yahu suni samujhi sochu pariharahU. sira dhari rAja rajAyasu karahU ..

rA.Nya rAjapadu tumha kahu.N dInhA. pitA bachanu phura chAhi_a kInhA ..

taje rAmu jehi.n bachanahi lAgI. tanu parihare_u rAma birahAgI ..

nR^ipahi bachana priya nahi.n priya prAnA. karahu tAta pitu bachana

pravAnA ..

karahu sIsa dhari bhUpa rajA_I. ha_i tumha kaha.N saba bhA.Nti bhalA_I ..

parasurAma pitu agyA rAkhI. mArI mAtu loka saba sAkhI ..

tanaya jajAtihi jaubanu daya_U. pitu agyA.N agha ajasu na bhaya_U ..

do\. anuchita uchita bichAru taji je pAlahi.n pitu baina.

te bhAjana sukha sujasa ke basahi.n amarapati aina .. 174 ..

avasi naresa bachana phura karahU. pAlahu prajA soku pariharahU ..

surapura nR^ipa pA_ihi paritoShU. tumha kahu.N sukR^ita sujasu nahi.n

doShU ..

beda bidita sa.nmata sabahI kA. jehi pitu de_i so pAva_i TIkA ..

karahu rAju pariharahu galAnI. mAnahu mora bachana hita jAnI ..

suni sukhu lahaba rAma baidehI.n. anuchita kahaba na pa.nDita kehI.n ..

kausalyAdi sakala mahatArI.n. te_u prajA sukha hohi.n sukhArI.n ..

parama tumhAra rAma kara jAnihi. so saba bidhi tumha sana bhala mAnihi ..

sau.npehu rAju rAma kai A_e.N. sevA karehu saneha suhA_e.N ..

do\. kIji_a gura Ayasu avasi kahahi.n sachiva kara jori.

raghupati A_e.N uchita jasa tasa taba karaba bahori .. 175 ..

kausalyA dhari dhIraju kaha_I. pUta pathya gura Ayasu aha_I ..

so Adari_a kari_a hita mAnI. taji_a biShAdu kAla gati jAnI ..

bana raghupati surapati naranAhU. tumha ehi bhA.Nti tAta kadarAhU ..

parijana prajA sachiva saba a.nbA. tumhahI suta saba kaha.N avala.nbA ..

lakhi bidhi bAma kAlu kaThinA_I. dhIraju dharahu mAtu bali jA_I ..

sira dhari gura Ayasu anusarahU. prajA pAli parijana dukhu harahU ..

gura ke bachana sachiva abhina.ndanu. sune bharata hiya hita janu

cha.ndanu ..

sunI bahori mAtu mR^idu bAnI. sIla saneha sarala rasa sAnI ..

chha.n\. sAnI sarala rasa mAtu bAnI suni bharata byAkula bha_e.

lochana saroruha stravata sI.nchata biraha ura a.nkura na_e ..

so dasA dekhata samaya tehi bisarI sabahi sudhi deha kI.

tulasI sarAhata sakala sAdara sIva.N sahaja saneha kI ..

so\. bharatu kamala kara jori dhIra dhura.ndhara dhIra dhari.

bachana ami_a.N janu bori deta uchita uttara sabahi .. 176 ..

mAsapArAyaNa, aThArahavA.N vishrAma

mohi upadesu dInha gura nIkA. prajA sachiva sa.nmata sabahI kA ..

mAtu uchita dhari Ayasu dInhA. avasi sIsa dhari chAha_u.N kInhA ..

gura pitu mAtu svAmi hita bAnI. suni mana mudita kari_a bhali jAnI ..

uchita ki anuchita ki_e.N bichArU. dharamu jA_i sira pAtaka bhArU ..

tumha tau dehu sarala sikha so_I. jo Acharata mora bhala ho_I ..

jadyapi yaha samujhata ha_u.N nIke.n. tadapi hota paritoShu na jI ke.n ..

Page 147: Ramcharitmanas ITRANS

( 46 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

aba tumha binaya mori suni lehU. mohi anuharata sikhAvanu dehU ..

Utaru de_u.N chhamaba aparAdhU. dukhita doSha guna ganahi.n na sAdhU ..

do\. pitu surapura siya rAmu bana karana kahahu mohi rAju.

ehi te.n jAnahu mora hita kai Apana ba.Da kAju .. 177 ..

hita hamAra siyapati sevakA_I. so hari lInha mAtu kuTilA_I ..

mai.n anumAni dIkha mana mAhI.n. Ana upAya.N mora hita nAhI.n ..

soka samAju rAju kehi lekhe.n. lakhana rAma siya binu pada dekhe.n ..

bAdi basana binu bhUShana bhArU. bAdi birati binu brahma bichArU ..

saruja sarIra bAdi bahu bhogA. binu haribhagati jAya.N japa jogA ..

jAya.N jIva binu deha suhA_I. bAdi mora sabu binu raghurA_I ..

jA_u.N rAma pahi.n Ayasu dehU. ekahi.n A.Nka mora hita ehU ..

mohi nR^ipa kari bhala Apana chahahU. so_u saneha ja.DatA basa kahahU ..

do\. kaike_I su_a kuTilamati rAma bimukha gatalAja.

tumha chAhata sukhu mohabasa mohi se adhama ke.n rAja .. 178 ..

kaha_u.N sA.Nchu saba suni pati_AhU. chAhi_a dharamasIla naranAhU ..

mohi rAju haThi de_ihahu jabahI.n. rasA rasAtala jA_ihi tabahI.n ..

mohi samAna ko pApa nivAsU. jehi lagi sIya rAma banabAsU ..

rAya.N rAma kahu.N kAnanu dInhA. bichhurata gamanu amarapura kInhA ..

mai.n saThu saba anaratha kara hetU. baiTha bAta saba suna_u.N sachetU ..

binu raghubIra biloki abAsU. rahe prAna sahi jaga upahAsU ..

rAma punIta biShaya rasa rUkhe. lolupa bhUmi bhoga ke bhUkhe ..

kaha.N lagi kahau.n hR^idaya kaThinA_I. nidari kulisu jehi.n lahI ba.DA_I

..

do\. kArana te.n kAraju kaThina ho_i dosu nahi mora.

kulisa asthi te.n upala te.n loha karAla kaThora .. 179 ..

kaike_I bhava tanu anurAge. pA.Nvara prAna aghA_i abhAge ..

jau.n priya biraha.N prAna priya lAge. dekhaba sunaba bahuta aba Age ..

lakhana rAma siya kahu.N banu dInhA. paTha_i amarapura pati hita kInhA ..

lInha bidhavapana apajasu ApU. dInhe_u prajahi soku sa.ntApU ..

mohi dInha sukhu sujasu surAjU. kInha kaike_I.n saba kara kAjU ..

ehi te.n mora kAha aba nIkA. tehi para dena kahahu tumha TIkA ..

kaika_I jaThara janami jaga mAhI.n. yaha mohi kaha.N kachhu anuchita

nAhI.n ..

mori bAta saba bidhihi.n banA_I. prajA pA.Ncha kata karahu sahA_I ..

do\. graha grahIta puni bAta basa tehi puni bIchhI mAra.

tehi pi_A_i_a bArunI kahahu kAha upachAra .. 180 ..

kaika_i su_ana jogu jaga jo_I. chatura bira.nchi dInha mohi so_I ..

dasaratha tanaya rAma laghu bhA_I. dInhi mohi bidhi bAdi ba.DA_I ..

tumha saba kahahu ka.DhAvana TIkA. rAya rajAyasu saba kaha.N nIkA ..

utaru de_u.N kehi bidhi kehi kehI. kahahu sukhena jathA ruchi jehI ..

mohi kumAtu sameta bihA_I. kahahu kahihi ke kInha bhalA_I ..

mo binu ko sacharAchara mAhI.n. jehi siya rAmu prAnapriya nAhI.n ..

parama hAni saba kaha.N ba.Da lAhU. adinu mora nahi dUShana kAhU ..

Page 148: Ramcharitmanas ITRANS

( 47 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

sa.nsaya sIla prema basa ahahU. sabu_i uchita saba jo kachhu kahahU ..

do\. rAma mAtu suThi saralachita mo para premu biseShi.

kaha_i subhAya saneha basa mori dInatA dekhi .. 181.

gura bibeka sAgara jagu jAnA. jinhahi bisva kara badara samAnA ..

mo kaha.N tilaka sAja saja so_U. bha_e.N bidhi bimukha bimukha sabu ko_U

..

parihari rAmu sIya jaga mAhI.n. ko_u na kahihi mora mata nAhI.n ..

so mai.n sunaba sahaba sukhu mAnI. a.ntahu.N kIcha tahA.N jaha.N pAnI ..

Daru na mohi jaga kahihi ki pochU. paralokahu kara nAhina sochU ..

eka_i ura basa dusaha davArI. mohi lagi bhe siya rAmu dukhArI ..

jIvana lAhu lakhana bhala pAvA. sabu taji rAma charana manu lAvA ..

mora janama raghubara bana lAgI. jhUTha kAha pachhitA_u.N abhAgI ..

do\. Apani dAruna dInatA kaha_u.N sabahi siru nA_i.

dekhe.n binu raghunAtha pada jiya kai jarani na jA_i .. 182 ..

Ana upA_u mohi nahi sUjhA. ko jiya kai raghubara binu bUjhA ..

ekahi.n A.Nka iha_i mana mAhI.n. prAtakAla chaliha_u.N prabhu pAhI.n ..

jadyapi mai.n anabhala aparAdhI. bhai mohi kArana sakala upAdhI ..

tadapi sarana sanamukha mohi dekhI. chhami saba karihahi.n kR^ipA biseShI

..

sIla sakucha suThi sarala subhA_U. kR^ipA saneha sadana raghurA_U ..

arihuka anabhala kInha na rAmA. mai.n sisu sevaka jadyapi bAmA ..

tumha pai pA.Ncha mora bhala mAnI. Ayasu AsiSha dehu subAnI ..

jehi.n suni binaya mohi janu jAnI. Avahi.n bahuri rAmu rajadhAnI ..

do\. jadyapi janamu kumAtu te.n mai.n saThu sadA sadosa.

Apana jAni na tyAgihahi.n mohi raghubIra bharosa .. 183 ..

bharata bachana saba kaha.N priya lAge. rAma saneha sudhA.N janu pAge ..

loga biyoga biShama biSha dAge. ma.ntra sabIja sunata janu jAge ..

mAtu sachiva gura pura nara nArI. sakala saneha.N bikala bha_e bhArI ..

bharatahi kahahi sarAhi sarAhI. rAma prema mUrati tanu AhI ..

tAta bharata asa kAhe na kahahU. prAna samAna rAma priya ahahU ..

jo pAva.Nru apanI ja.DatA_I. tumhahi sugA_i mAtu kuTilA_I ..

so saThu koTika puruSha sametA. basihi kalapa sata naraka niketA ..

ahi agha avaguna nahi mani gaha_I. hara_i garala dukha dArida daha_I ..

do\. avasi chali_a bana rAmu jaha.N bharata ma.ntru bhala kInha.

soka si.ndhu bU.Data sabahi tumha avala.nbanu dInha .. 184 ..

bhA saba ke.n mana modu na thorA. janu ghana dhuni suni chAtaka morA ..

chalata prAta lakhi nirana_u nIke. bharatu prAnapriya bhe sabahI ke ..

munihi ba.ndi bharatahi siru nA_I. chale sakala ghara bidA karA_I ..

dhanya bharata jIvanu jaga mAhI.n. sIlu sanehu sarAhata jAhI.n ..

kahahi parasapara bhA ba.Da kAjU. sakala chalai kara sAjahi.n sAjU ..

jehi rAkhahi.n rahu ghara rakhavArI. so jAna_i janu garadani mArI ..

ko_u kaha rahana kahi_a nahi.n kAhU. ko na chaha_i jaga jIvana lAhU ..

Page 149: Ramcharitmanas ITRANS

( 48 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

do\. jara_u so sa.npati sadana sukhu suhada mAtu pitu bhA_i.

sanamukha hota jo rAma pada karai na sahasa sahA_i .. 185 ..

ghara ghara sAjahi.n bAhana nAnA. haraShu hR^idaya.N parabhAta payAnA ..

bharata jA_i ghara kInha bichArU. nagaru bAji gaja bhavana bha.NDArU ..

sa.npati saba raghupati kai AhI. jau binu jatana chalau.n taji tAhI ..

tau parinAma na mori bhalA_I. pApa siromani sA_i.N dohA_I ..

kara_i svAmi hita sevaku so_I. dUShana koTi de_i kina ko_I ..

asa bichAri suchi sevaka bole. je sapanehu.N nija dharama na Dole ..

kahi sabu maramu dharamu bhala bhAShA. jo jehi lAyaka so tehi.n rAkhA ..

kari sabu jatanu rAkhi rakhavAre. rAma mAtu pahi.n bharatu sidhAre ..

do\. Arata jananI jAni saba bharata saneha sujAna.

kahe_u banAvana pAlakI.n sajana sukhAsana jAna .. 186 ..

chakka chakki jimi pura nara nArI. chahata prAta ura Arata bhArI ..

jAgata saba nisi bhaya_u bihAnA. bharata bolA_e sachiva sujAnA ..

kahe_u lehu sabu tilaka samAjU. banahi.n deba muni rAmahi.n rAjU ..

begi chalahu suni sachiva johAre. turata turaga ratha nAga sa.NvAre ..

aru.ndhatI aru agini samA_U. ratha cha.Dhi chale prathama munirA_U ..

bipra bR^i.nda cha.Dhi bAhana nAnA. chale sakala tapa teja nidhAnA ..

nagara loga saba saji saji jAnA. chitrakUTa kaha.N kInha payAnA ..

sibikA subhaga na jAhi.n bakhAnI. cha.Dhi cha.Dhi chalata bha_I saba rAnI

..

do\. sau.npi nagara suchi sevakani sAdara sakala chalA_i.

sumiri rAma siya charana taba chale bharata do_u bhA_i .. 187 ..

rAma darasa basa saba nara nArI. janu kari karini chale taki bArI ..

bana siya rAmu samujhi mana mAhI.n. sAnuja bharata payAdehi.n jAhI.n ..

dekhi sanehu loga anurAge. utari chale haya gaya ratha tyAge ..

jA_i samIpa rAkhi nija DolI. rAma mAtu mR^idu bAnI bolI ..

tAta cha.Dhahu ratha bali mahatArI. ho_ihi priya parivAru dukhArI ..

tumhare.n chalata chalihi sabu logU. sakala soka kR^isa nahi.n maga jogU

..

sira dhari bachana charana siru nA_I. ratha cha.Dhi chalata bha_e do_u

bhA_I ..

tamasA prathama divasa kari bAsU. dUsara gomati tIra nivAsU ..

do\. paya ahAra phala asana eka nisi bhojana eka loga.

karata rAma hita nema brata parihari bhUShana bhoga .. 188 ..

sa_I tIra basi chale bihAne. sR^i.ngaberapura saba ni_arAne ..

samAchAra saba sune niShAdA. hR^idaya.N bichAra kara_i sabiShAdA ..

kArana kavana bharatu bana jAhI.n. hai kachhu kapaTa bhA_u mana mAhI.n ..

jau.n pai jiya.N na hoti kuTilA_I. tau kata lInha sa.nga kaTakA_I ..

jAnahi.n sAnuja rAmahi mArI. kara_u.N aka.nTaka rAju sukhArI ..

bharata na rAjanIti ura AnI. taba kala.nku aba jIvana hAnI ..

sakala surAsura jurahi.n jujhArA. rAmahi samara na jItanihArA ..

kA Acharaju bharatu asa karahI.n. nahi.n biSha beli ami_a phala pharahI.n

..

Page 150: Ramcharitmanas ITRANS

( 49 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

do\. asa bichAri guha.N gyAti sana kahe_u sajaga saba hohu.

hathavA.Nsahu borahu tarani kIji_a ghATArohu .. 189 ..

hohu sa.Njo_ila rokahu ghATA. ThATahu sakala marai ke ThATA ..

sanamukha loha bharata sana le_U.N. ji_ata na surasari utarana de_U.N ..

samara maranu puni surasari tIrA. rAma kAju chhanabha.ngu sarIrA ..

bharata bhA_i nR^ipu mai jana nIchU. ba.De.n bhAga asi pA_i_a mIchU ..

svAmi kAja kariha_u.N rana rArI. jasa dhavaliha_u.N bhuvana dasa chArI ..

taja_u.N prAna raghunAtha nihore.n. duhU.N hAtha muda modaka more.n ..

sAdhu samAja na jAkara lekhA. rAma bhagata mahu.N jAsu na rekhA ..

jAya.N ji_ata jaga so mahi bhArU. jananI jaubana biTapa kuThArU ..

do\. bigata biShAda niShAdapati sabahi ba.DhA_i uchhAhu.

sumiri rAma mAge_u turata tarakasa dhanuSha sanAhu .. 190 ..

begahu bhA_ihu sajahu sa.Njo_U. suni rajA_i kadarA_i na ko_U ..

bhalehi.n nAtha saba kahahi.n saharaShA. ekahi.n eka ba.DhAva_i karaShA ..

chale niShAda johAri johArI. sUra sakala rana rUcha_i rArI ..

sumiri rAma pada pa.nkaja panahI.n. bhAthI.n bA.Ndhi cha.DhA_inhi

dhanahI.n ..

a.NgarI pahiri kU.N.Di sira dharahI.n. pharasA bA.Nsa sela sama karahI.n

..

eka kusala ati o.Dana khA.N.De. kUdahi gagana manahu.N chhiti chhA.N.De ..

nija nija sAju samAju banA_I. guha rA_utahi johAre jA_I ..

dekhi subhaTa saba lAyaka jAne. lai lai nAma sakala sanamAne ..

do\. bhA_ihu lAvahu dhokha jani Aju kAja ba.Da mohi.

suni saroSha bole subhaTa bIra adhIra na hohi .. 191 ..

rAma pratApa nAtha bala tore. karahi.n kaTaku binu bhaTa binu ghore ..

jIvata pA_u na pAchhe.n dharahI.n. ru.nDa mu.nDamaya medini karahI.n ..

dIkha niShAdanAtha bhala TolU. kahe_u bajA_u jujhA_U DholU ..

etanA kahata chhI.nka bha_i bA.Ne. kahe_u saguni_anha kheta suhA_e ..

bU.Dhu eku kaha saguna bichArI. bharatahi mili_a na ho_ihi rArI ..

rAmahi bharatu manAvana jAhI.n. saguna kaha_i asa bigrahu nAhI.n ..

suni guha kaha_i nIka kaha bU.DhA. sahasA kari pachhitAhi.n bimU.DhA ..

bharata subhA_u sIlu binu bUjhe.n. ba.Di hita hAni jAni binu jUjhe.n ..

do\. gahahu ghATa bhaTa samiTi saba le_u.N marama mili jA_i.

bUjhi mitra ari madhya gati tasa taba kariha_u.N A_i .. 192 ..

lakhana sanehu subhAya.N suhA_e.N. bairu prIti nahi.n dura_i.N durA_e.N ..

asa kahi bhe.nTa sa.Njovana lAge. ka.nda mUla phala khaga mR^iga mAge ..

mIna pIna pAThIna purAne. bhari bhari bhAra kahAranha Ane ..

milana sAju saji milana sidhA_e. ma.ngala mUla saguna subha pA_e ..

dekhi dUri te.n kahi nija nAmU. kInha munIsahi da.nDa pranAmU ..

jAni rAmapriya dInhi asIsA. bharatahi kahe_u bujhA_i munIsA ..

rAma sakhA suni sa.ndanu tyAgA. chale utari umagata anurAgA ..

gA_u.N jAti guha.N nA_u.N sunA_I. kInha johAru mAtha mahi lA_I ..

Page 151: Ramcharitmanas ITRANS

( 50 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

do\. karata da.nDavata dekhi tehi bharata lInha ura lA_i.

manahu.N lakhana sana bhe.nTa bha_i prema na hR^idaya.N samA_i ..

193 ..

bhe.nTata bharatu tAhi ati prItI. loga sihAhi.n prema kai rItI ..

dhanya dhanya dhuni ma.ngala mUlA. sura sarAhi tehi barisahi.n phUlA ..

loka beda saba bhA.Ntihi.n nIchA. jAsu chhA.Nha chhu_i le_i_a sI.nchA ..

tehi bhari a.nka rAma laghu bhrAtA. milata pulaka paripUrita gAtA ..

rAma rAma kahi je jamuhAhI.n. tinhahi na pApa pu.nja samuhAhI.n ..

yaha tau rAma lA_i ura lInhA. kula sameta jagu pAvana kInhA ..

karamanAsa jalu surasari para_I. tehi ko kahahu sIsa nahi.n dhara_I ..

ulaTA nAmu japata jagu jAnA. bAlamIki bha_e brahma samAnA ..

do\. svapacha sabara khasa jamana ja.Da pAva.Nra kola kirAta.

rAmu kahata pAvana parama hota bhuvana bikhyAta .. 194 ..

nahi.n achiraju juga juga chali A_I. kehi na dInhi raghubIra ba.DA_I ..

rAma nAma mahimA sura kahahI.n. suni suni avadhaloga sukhu lahahI.n ..

rAmasakhahi mili bharata sapremA. pU.NchhI kusala suma.ngala khemA ..

dekhi bharata kara sIla sanehU. bhA niShAda tehi samaya bidehU ..

sakucha sanehu modu mana bA.DhA. bharatahi chitavata ekaTaka ThA.DhA ..

dhari dhIraju pada ba.ndi bahorI. binaya saprema karata kara jorI ..

kusala mUla pada pa.nkaja pekhI. mai.n tihu.N kAla kusala nija lekhI ..

aba prabhu parama anugraha tore.n. sahita koTi kula ma.ngala more.n ..

do\. samujhi mori karatUti kulu prabhu mahimA jiya.N jo_i.

jo na bhaja_i raghubIra pada jaga bidhi ba.nchita so_i .. 195 ..

kapaTI kAyara kumati kujAtI. loka beda bAhera saba bhA.NtI ..

rAma kInha Apana jabahI te.n. bhaya_u.N bhuvana bhUShana tabahI te.n ..

dekhi prIti suni binaya suhA_I. mile_u bahori bharata laghu bhA_I ..

kahi niShAda nija nAma subAnI.n. sAdara sakala johArI.n rAnI.n ..

jAni lakhana sama dehi.n asIsA. ji_ahu sukhI saya lAkha barIsA ..

nirakhi niShAdu nagara nara nArI. bha_e sukhI janu lakhanu nihArI ..

kahahi.n lahe_u ehi.n jIvana lAhU. bhe.nTe_u rAmabhadra bhari bAhU ..

suni niShAdu nija bhAga ba.DA_I. pramudita mana la_i chale_u levA_I ..

do\. sanakAre sevaka sakala chale svAmi rukha pA_i.

ghara taru tara sara bAga bana bAsa banA_enhi jA_i .. 196 ..

sR^i.ngaberapura bharata dIkha jaba. bhe saneha.N saba a.nga sithila taba

..

sohata di_e.N niShAdahi lAgU. janu tanu dhare.n binaya anurAgU ..

ehi bidhi bharata senu sabu sa.ngA. dIkhi jA_i jaga pAvani ga.ngA ..

rAmaghATa kaha.N kInha pranAmU. bhA manu maganu mile janu rAmU ..

karahi.n pranAma nagara nara nArI. mudita brahmamaya bAri nihArI ..

kari majjanu mAgahi.n kara jorI. rAmacha.ndra pada prIti na thorI ..

bharata kahe_u surasari tava renU. sakala sukhada sevaka suradhenU ..

jori pAni bara mAga_u.N ehU. sIya rAma pada sahaja sanehU ..

do\. ehi bidhi majjanu bharatu kari gura anusAsana pA_i.

Page 152: Ramcharitmanas ITRANS

( 51 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

mAtu nahAnI.n jAni saba DerA chale lavA_i .. 197 ..

jaha.N taha.N loganha DerA kInhA. bharata sodhu sabahI kara lInhA ..

sura sevA kari Ayasu pA_I. rAma mAtu pahi.n ge do_u bhA_I ..

charana chA.Npi kahi kahi mR^idu bAnI. jananI.n sakala bharata sanamAnI ..

bhA_ihi sau.npi mAtu sevakA_I. Apu niShAdahi lInha bolA_I ..

chale sakhA kara so.n kara jore.n. sithila sarIra saneha na thore.n ..

pU.Nchhata sakhahi so ThA_u.N dekhA_U. neku nayana mana jarani ju.DA_U ..

jaha.N siya rAmu lakhanu nisi so_e. kahata bhare jala lochana ko_e ..

bharata bachana suni bhaya_u biShAdU. turata tahA.N la_i gaya_u niShAdU ..

do\. jaha.N si.nsupA punIta tara raghubara kiya bishrAmu.

ati saneha.N sAdara bharata kInhe_u da.nDa pranAmu .. 198 ..

kusa sA.NtharIínihAri suhA_I. kInha pranAmu pradachchhina jA_I ..

charana rekha raja A.Nkhinha lA_I. bana_i na kahata prIti adhikA_I ..

kanaka bi.ndu du_i chArika dekhe. rAkhe sIsa sIya sama lekhe ..

sajala bilochana hR^idaya.N galAnI. kahata sakhA sana bachana subAnI ..

shrIhata sIya biraha.N dutihInA. jathA avadha nara nAri bilInA ..

pitA janaka de_u.N paTatara kehI. karatala bhogu jogu jaga jehI ..

sasura bhAnukula bhAnu bhu_AlU. jehi sihAta amarAvatipAlU ..

prAnanAthu raghunAtha gosA_I. jo ba.Da hota so rAma ba.DA_I ..

do\. pati devatA sutIya mani sIya sA.NtharI dekhi.

biharata hrada_u na hahari hara pabi te.n kaThina biseShi .. 199 ..

lAlana jogu lakhana laghu lone. bhe na bhA_i asa ahahi.n na hone ..

purajana priya pitu mAtu dulAre. siya raghubarahi prAnapi_Are ..

mR^idu mUrati sukumAra subhA_U. tAta bA_u tana lAga na kA_U ..

te bana sahahi.n bipati saba bhA.NtI. nidare koTi kulisa ehi.n chhAtI ..

rAma janami jagu kInha ujAgara. rUpa sIla sukha saba guna sAgara ..

purajana parijana gura pitu mAtA. rAma subhA_u sabahi sukhadAtA ..

bairi_u rAma ba.DA_I karahI.n. bolani milani binaya mana harahI.n ..

sArada koTi koTi sata seShA. kari na sakahi.n prabhu guna gana lekhA ..

do\. sukhasvarupa raghuba.nsamani ma.ngala moda nidhAna.

te sovata kusa DAsi mahi bidhi gati ati balavAna .. 200 ..

rAma sunA dukhu kAna na kA_U. jIvanataru jimi jogava_i rA_U ..

palaka nayana phani mani jehi bhA.NtI. jogavahi.n janani sakala dina rAtI

..

te aba phirata bipina padachArI. ka.nda mUla phala phUla ahArI ..

dhiga kaike_I ama.ngala mUlA. bha_isi prAna priyatama pratikUlA ..

mai.n dhiga dhiga agha udadhi abhAgI. sabu utapAtu bhaya_u jehi lAgI ..

kula kala.nku kari sR^ije_u bidhAtA.N. sA_i.Ndoha mohi kInha kumAtA.N ..

suni saprema samujhAva niShAdU. nAtha kari_a kata bAdi biShAdU ..

rAma tumhahi priya tumha priya rAmahi. yaha nirajosu dosu bidhi bAmahi ..

chha.n\. bidhi bAma kI karanI kaThina je.nhi.n mAtu kInhI bAvarI.

tehi rAti puni puni karahi.n prabhu sAdara sarahanA rAvarI ..

tulasI na tumha so rAma prItamu kahatu hau.n sauhe.n ki_e.N.

Page 153: Ramcharitmanas ITRANS

( 52 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

parinAma ma.ngala jAni apane Ani_e dhIraju hi_e.N ..

so\. a.ntarajAmI rAmu sakucha saprema kR^ipAyatana.

chali_a kari_a bishrAmu yaha bichAri dR^i.Dha Ani mana .. 201 ..

sakhA bachana suni ura dhari dhIrA. bAsa chale sumirata raghubIrA ..

yaha sudhi pA_i nagara nara nArI. chale bilokana Arata bhArI ..

paradakhinA kari karahi.n pranAmA. dehi.n kaika_ihi khori nikAmA ..

bharI bhari bAri bilochana le.nhI.n. bAma bidhAtAhi dUShana dehI.n ..

eka sarAhahi.n bharata sanehU. ko_u kaha nR^ipati nibAhe_u nehU ..

ni.ndahi.n Apu sarAhi niShAdahi. ko kahi saka_i bimoha biShAdahi ..

ehi bidhi rAti logu sabu jAgA. bhA bhinusAra gudArA lAgA ..

gurahi sunAva.N cha.DhA_i suhA_I.n. na_I.n nAva saba mAtu cha.DhA_I.n ..

da.nDa chAri maha.N bhA sabu pArA. utari bharata taba sabahi sa.NbhArA ..

do\. prAtakriyA kari mAtu pada ba.ndi gurahi siru nA_i.

Age.n ki_e niShAda gana dInhe_u kaTaku chalA_i .. 202 ..

kiya_u niShAdanAthu agu_A_I.n. mAtu pAlakI.n sakala chalA_I.n ..

sAtha bolA_i bhA_i laghu dInhA. bipranha sahita gavanu gura kInhA ..

Apu surasarihi kInha pranAmU. sumire lakhana sahita siya rAmU ..

gavane bharata payodehi.n pA_e. kotala sa.nga jAhi.n Dori_A_e ..

kahahi.n susevaka bArahi.n bArA. ho_i_a nAtha asva asavArA ..

rAmu payodehi pAya.N sidhA_e. hama kaha.N ratha gaja bAji banA_e ..

sira bhara jA_u.N uchita asa morA. saba te.n sevaka dharamu kaThorA ..

dekhi bharata gati suni mR^idu bAnI. saba sevaka gana garahi.n galAnI ..

do\. bharata tIsare pahara kaha.N kInha prabesu prayAga.

kahata rAma siya rAma siya umagi umagi anurAga .. 203 ..

jhalakA jhalakata pAyanha kai.nse.n. pa.nkaja kosa osa kana jaise.n ..

bharata payAdehi.n A_e AjU. bhaya_u dukhita suni sakala samAjU ..

khabari lInha saba loga nahA_e. kInha pranAmu tribenihi.n A_e ..

sabidhi sitAsita nIra nahAne. di_e dAna mahisura sanamAne ..

dekhata syAmala dhavala halore. pulaki sarIra bharata kara jore ..

sakala kAma prada tIratharA_U. beda bidita jaga pragaTa prabhA_U ..

mAga_u.N bhIkha tyAgi nija dharamU. Arata kAha na kara_i kukaramU ..

asa jiya.N jAni sujAna sudAnI. saphala karahi.n jaga jAchaka bAnI ..

do\. aratha na dharama na kAma ruchi gati na chaha_u.N nirabAna.

janama janama rati rAma pada yaha baradAnu na Ana .. 204 ..

jAnahu.N rAmu kuTila kari mohI. loga kaha_u gura sAhiba drohI ..

sItA rAma charana rati more.n. anudina ba.Dha_u anugraha tore.n ..

jaladu janama bhari surati bisAra_u. jAchata jalu pabi pAhana DAra_u ..

chAtaku raTani ghaTe.n ghaTi jA_I. ba.Dhe premu saba bhA.Nti bhalA_I ..

kanakahi.n bAna cha.Dha_i jimi dAhe.n. timi priyatama pada nema nibAhe.n

..

bharata bachana suni mAjha tribenI. bha_i mR^idu bAni suma.ngala denI ..

tAta bharata tumha saba bidhi sAdhU. rAma charana anurAga agAdhU ..

bAda galAni karahu mana mAhI.n. tumha sama rAmahi ko_u priya nAhI.n ..

Page 154: Ramcharitmanas ITRANS

( 53 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

do\. tanu pulake_u hiya.N haraShu suni beni bachana anukUla.

bharata dhanya kahi dhanya sura haraShita baraShahi.n phUla .. 205

..

pramudita tIratharAja nivAsI. baikhAnasa baTu gR^ihI udAsI ..

kahahi.n parasapara mili dasa pA.NchA. bharata saneha sIlu suchi sA.NchA

..

sunata rAma guna grAma suhA_e. bharadvAja munibara pahi.n A_e ..

da.nDa pranAmu karata muni dekhe. mUratima.nta bhAgya nija lekhe ..

dhA_i uThA_i lA_i ura lInhe. dInhi asIsa kR^itAratha kInhe ..

Asanu dInha nA_i siru baiThe. chahata sakucha gR^iha.N janu bhaji paiThe

..

muni pU.Nchhaba kachhu yaha ba.Da sochU. bole riShi lakhi sIlu sa.NkochU

..

sunahu bharata hama saba sudhi pA_I. bidhi karataba para kichhu na basA_I

..

do\. tumha galAni jiya.N jani karahu samujhI mAtu karatUti.

tAta kaika_ihi dosu nahi.n ga_I girA mati dhUti .. 206 ..

yaha_u kahata bhala kahihi na ko_U. loku beda budha sa.nmata do_U ..

tAta tumhAra bimala jasu gA_I. pA_ihi loka_u bedu ba.DA_I ..

loka beda sa.nmata sabu kaha_I. jehi pitu de_i rAju so laha_I ..

rA_u satyabrata tumhahi bolA_I. deta rAju sukhu dharamu ba.DA_I ..

rAma gavanu bana anaratha mUlA. jo suni sakala bisva bha_i sUlA ..

so bhAvI basa rAni ayAnI. kari kuchAli a.ntahu.N pachhitAnI ..

taha.Nu.N tumhAra alapa aparAdhU. kahai so adhama ayAna asAdhU ..

karatehu rAju ta tumhahi na doShU. rAmahi hota sunata sa.ntoShU ..

do\. aba ati kInhehu bharata bhala tumhahi uchita mata ehu.

sakala suma.ngala mUla jaga raghubara charana sanehu .. 207 ..

so tumhAra dhanu jIvanu prAnA. bhUribhAga ko tumhahi samAnA ..

yaha tamhAra Acharaju na tAtA. dasaratha su_ana rAma priya bhrAtA ..

sunahu bharata raghubara mana mAhI.n. pema pAtru tumha sama ko_u nAhI.n ..

lakhana rAma sItahi ati prItI. nisi saba tumhahi sarAhata bItI ..

jAnA maramu nahAta prayAgA. magana hohi.n tumhare.n anurAgA ..

tumha para asa sanehu raghubara ke.n. sukha jIvana jaga jasa ja.Da nara

ke.n ..

yaha na adhika raghubIra ba.DA_I. pranata kuTu.nba pAla raghurA_I ..

tumha tau bharata mora mata ehU. dhare.n deha janu rAma sanehU ..

do\. tumha kaha.N bharata kala.nka yaha hama saba kaha.N upadesu.

rAma bhagati rasa siddhi hita bhA yaha sama_u ganesu .. 208 ..

nava bidhu bimala tAta jasu torA. raghubara ki.nkara kumuda chakorA ..

udita sadA a.Ntha_ihi kabahU.N nA. ghaTihi na jaga nabha dina dina dUnA ..

koka tiloka prIti ati karihI. prabhu pratApa rabi chhabihi na harihI ..

nisi dina sukhada sadA saba kAhU. grasihi na kaika_i karatabu rAhU ..

pUrana rAma supema piyUShA. gura avamAna doSha nahi.n dUShA ..

Page 155: Ramcharitmanas ITRANS

( 54 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

rAma bhagata aba ami_a.N aghAhU.N. kInhehu sulabha sudhA basudhAhU.N ..

bhUpa bhagIratha surasari AnI. sumirata sakala su.nmagala khAnI ..

dasaratha guna gana barani na jAhI.n. adhiku kahA jehi sama jaga nAhI.n ..

do\. jAsu saneha sakocha basa rAma pragaTa bha_e A_i ..

je hara hiya nayanani kabahu.N nirakhe nahI.n aghA_i .. 209 ..

kIrati bidhu tumha kInha anUpA. jaha.N basa rAma pema mR^igarUpA ..

tAta galAni karahu jiya.N jA_e.N. Darahu daridrahi pArasu pA_e.N .. ..

sunahu bharata hama jhUTha na kahahI.n. udAsIna tApasa bana rahahI.n ..

saba sAdhana kara suphala suhAvA. lakhana rAma siya darasanu pAvA ..

tehi phala kara phalu darasa tumhArA. sahita payAga subhAga hamArA ..

bharata dhanya tumha jasu jagu jaya_U. kahi asa pema magana puni bhaya_U

..

suni muni bachana sabhAsada haraShe. sAdhu sarAhi sumana sura baraShe ..

dhanya dhanya dhuni gagana payAgA. suni suni bharatu magana anurAgA ..

do\. pulaka gAta hiya.N rAmu siya sajala saroruha naina.

kari pranAmu muni ma.nDalihi bole gadagada baina .. 210 ..

muni samAju aru tIratharAjU. sA.Nchihu.N sapatha aghA_i akAjU ..

ehi.n thala jau.n kichhu kahi_a banA_I. ehi sama adhika na agha adhamA_I

..

tumha sarbagya kaha_u.N satibhA_U. ura a.ntarajAmI raghurA_U ..

mohi na mAtu karataba kara sochU. nahi.n dukhu jiya.N jagu jAnihi pochU ..

nAhina Daru bigarihi paralokU. pitahu marana kara mohi na sokU ..

sukR^ita sujasa bhari bhu_ana suhA_e. lachhimana rAma sarisa suta pA_e ..

rAma biraha.N taji tanu chhanabha.ngU. bhUpa socha kara kavana prasa.ngU

..

rAma lakhana siya binu paga panahI.n. kari muni beSha phirahi.n bana

banahI ..

do\. ajina basana phala asana mahi sayana DAsi kusa pAta.

basi taru tara nita sahata hima Atapa baraShA bAta .. 211 ..

ehi dukha dAha.N daha_i dina chhAtI. bhUkha na bAsara nIda na rAtI ..

ehi kuroga kara auShadhu nAhI.n. sodhe_u.N sakala bisva mana mAhI.n ..

mAtu kumata ba.Dha_I agha mUlA. tehi.n hamAra hita kInha ba.NsUlA ..

kali kukATha kara kInha kuja.ntrU. gA.Di avadhi pa.Dhi kaThina kuma.ntru

..

mohi lagi yahu kuThATu tehi.n ThATA. ghAlesi saba jagu bArahabATA ..

miTa_i kujogu rAma phiri A_e.N. basa_i avadha nahi.n Ana upA_e.N ..

bharata bachana suni muni sukhu pA_I. sabahi.n kInha bahu bhA.Nti ba.DA_I

..

tAta karahu jani sochu biseShI. saba dukhu miTahi rAma paga dekhI ..

do\. kari prabodha munibara kahe_u atithi pemapriya hohu.

ka.nda mUla phala phUla hama dehi.n lehu kari chhohu .. 212 ..

suni muni bachana bharata hi.Nya sochU. bhaya_u ku_avasara kaThina

sa.NkochU ..

Page 156: Ramcharitmanas ITRANS

( 55 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

jAni garu_i gura girA bahorI. charana ba.ndi bole kara jorI ..

sira dhari Ayasu kari_a tumhArA. parama dharama yahu nAtha hamArA ..

bharata bachana munibara mana bhA_e. suchi sevaka siSha nikaTa bolA_e ..

chAhi_e kInha bharata pahunA_I. ka.nda mUla phala Anahu jA_I ..

bhalehI.n nAtha kahi tinha sira nA_e. pramudita nija nija kAja sidhA_e ..

munihi socha pAhuna ba.Da nevatA. tasi pUjA chAhi_a jasa devatA ..

suni ridhi sidhi animAdika A_I. Ayasu ho_i so karahi.n gosA_I ..

do\. rAma biraha byAkula bharatu sAnuja sahita samAja.

pahunA_I kari harahu shrama kahA mudita munirAja .. 213 ..

ridhi sidhi sira dhari munibara bAnI. ba.DabhAgini Apuhi anumAnI ..

kahahi.n parasapara sidhi samudA_I. atulita atithi rAma laghu bhA_I ..

muni pada ba.ndi kari_a so_i AjU. ho_i sukhI saba rAja samAjU ..

asa kahi rache_u ruchira gR^iha nAnA. jehi biloki bilakhAhi.n bimAnA ..

bhoga bibhUti bhUri bhari rAkhe. dekhata jinhahi amara abhilAShe ..

dAsI.n dAsa sAju saba lInhe.n. jogavata rahahi.n manahi manu dInhe.n ..

saba samAju saji sidhi pala mAhI.n. je sukha surapura sapanehu.N nAhI.n ..

prathamahi.n bAsa di_e saba kehI. su.ndara sukhada jathA ruchi jehI ..

do\. bahuri saparijana bharata kahu.N riShi asa Ayasu dInha.

bidhi bisamaya dAyaku bibhava munibara tapabala kInha .. 214 ..

muni prabhA_u jaba bharata bilokA. saba laghu lage lokapati lokA ..

sukha samAju nahi.n jA_i bakhAnI. dekhata birati bisArahI.n gyAnI ..

Asana sayana subasana bitAnA. bana bATikA bihaga mR^iga nAnA ..

surabhi phUla phala ami_a samAnA. bimala jalAsaya bibidha bidhAnA.

asana pAna sucha ami_a amI se. dekhi loga sakuchAta jamI se ..

sura surabhI surataru sabahI ke.n. lakhi abhilAShu suresa sachI ke.n ..

ritu basa.nta baha tribidha bayArI. saba kaha.N sulabha padAratha chArI ..

straka cha.ndana banitAdika bhogA. dekhi haraSha bisamaya basa logA ..

do\. sa.npata chaka_I bharatu chaka muni Ayasa khelavAra ..

tehi nisi Ashrama pi.njarA.N rAkhe bhA bhinusAra .. 215 ..

mAsapArAyaNa, unnIsavA.N vishrAma

kInha nimajjanu tIratharAjA. nA_i munihi siru sahita samAjA ..

riShi Ayasu asIsa sira rAkhI. kari da.nDavata binaya bahu bhAShI ..

patha gati kusala sAtha saba lInhe. chale chitrakUTahi.n chitu dInhe.n ..

rAmasakhA kara dInhe.n lAgU. chalata deha dhari janu anurAgU ..

nahi.n pada trAna sIsa nahi.n chhAyA. pemu nemu bratu dharamu amAyA ..

lakhana rAma siya pa.ntha kahAnI. pU.Nchhata sakhahi kahata mR^idu bAnI ..

rAma bAsa thala biTapa biloke.n. ura anurAga rahata nahi.n rokai.n ..

daikhi dasA sura barisahi.n phUlA. bha_i mR^idu mahi magu ma.ngala mUlA ..

do\. ki_e.N jAhi.n chhAyA jalada sukhada baha_i bara bAta.

tasa magu bhaya_u na rAma kaha.N jasa bhA bharatahi jAta .. 216 ..

ja.Da chetana maga jIva ghanere. je chita_e prabhu jinha prabhu here ..

te saba bha_e parama pada jogU. bharata darasa meTA bhava rogU ..

yaha ba.Di bAta bharata ka_i nAhI.n. sumirata jinahi rAmu mana mAhI.n ..

Page 157: Ramcharitmanas ITRANS

( 56 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

bAraka rAma kahata jaga je_U. hota tarana tArana nara te_U ..

bharatu rAma priya puni laghu bhrAtA. kasa na ho_i magu ma.ngaladAtA ..

siddha sAdhu munibara asa kahahI.n. bharatahi nirakhi haraShu hiya.N

lahahI.n ..

dekhi prabhA_u suresahi sochU. jagu bhala bhalehi pocha kahu.N pochU ..

gura sana kahe_u kari_a prabhu so_I. rAmahi bharatahi bhe.nTa na ho_I ..

do\. rAmu sa.NkochI prema basa bharata sapema payodhi.

banI bAta begarana chahati kari_a jatanu chhalu sodhi .. 217 ..

bachana sunata suraguru musakAne. sahasanayana binu lochana jAne ..

mAyApati sevaka sana mAyA. kara_i ta ulaTi para_i surarAyA ..

taba kichhu kInha rAma rukha jAnI. aba kuchAli kari ho_ihi hAnI ..

sunu suresa raghunAtha subhA_U. nija aparAdha risAhi.n na kA_U ..

jo aparAdhu bhagata kara kara_I. rAma roSha pAvaka so jara_I ..

lokahu.N beda bidita itihAsA. yaha mahimA jAnahi.n durabAsA ..

bharata sarisa ko rAma sanehI. jagu japa rAma rAmu japa jehI ..

do\. manahu.N na Ani_a amarapati raghubara bhagata akAju.

ajasu loka paraloka dukha dina dina soka samAju .. 218 ..

sunu suresa upadesu hamArA. rAmahi sevaku parama pi_ArA ..

mAnata sukhu sevaka sevakA_I. sevaka baira bairu adhikA_I ..

jadyapi sama nahi.n rAga na roShU. gahahi.n na pApa pUnu guna doShU ..

karama pradhAna bisva kari rAkhA. jo jasa kara_i so tasa phalu chAkhA ..

tadapi karahi.n sama biShama bihArA. bhagata abhagata hR^idaya anusArA ..

aguna alepa amAna ekarasa. rAmu saguna bha_e bhagata pema basa ..

rAma sadA sevaka ruchi rAkhI. beda purAna sAdhu sura sAkhI ..

asa jiya.N jAni tajahu kuTilA_I. karahu bharata pada prIti suhA_I ..

do\. rAma bhagata parahita nirata para dukha dukhI dayAla.

bhagata siromani bharata te.n jani Darapahu surapAla .. 219 ..

satyasa.ndha prabhu sura hitakArI. bharata rAma Ayasa anusArI ..

svAratha bibasa bikala tumha hohU. bharata dosu nahi.n rA_ura mohU ..

suni surabara suragura bara bAnI. bhA pramodu mana miTI galAnI ..

baraShi prasUna haraShi surarA_U. lage sarAhana bharata subhA_U ..

ehi bidhi bharata chale maga jAhI.n. dasA dekhi muni siddha sihAhI.n ..

jabahi.n rAmu kahi lehi.n usAsA. umagata pemu manaha.N chahu pAsA ..

dravahi.n bachana suni kulisa paShAnA. purajana pemu na jA_i bakhAnA ..

bIcha bAsa kari jamunahi.n A_e. nirakhi nIru lochana jala chhA_e ..

do\. raghubara barana biloki bara bAri sameta samAja.

hota magana bAridhi biraha cha.Dhe bibeka jahAja .. 220 ..

jamuna tIra tehi dina kari bAsU. bhaya_u samaya sama sabahi supAsU ..

rAtahi.n ghATa ghATa kI taranI. A_I.n aganita jAhi.n na baranI ..

prAta pAra bha_e ekahi khe.nvA.N. toShe rAmasakhA kI sevA.N ..

chale nahA_i nadihi sira nA_I. sAtha niShAdanAtha do_u bhA_I ..

Age.n munibara bAhana Achhe.n. rAjasamAja jA_i sabu pAchhe.n ..

Page 158: Ramcharitmanas ITRANS

( 57 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

tehi.n pAchhe.n do_u ba.ndhu payAde.n. bhUShana basana beSha suThi sAde.n

..

sevaka suhrada sachivasuta sAthA. sumirata lakhanu sIya raghunAthA ..

jaha.N jaha.N rAma bAsa bishrAmA. taha.N taha.N karahi.n saprema pranAmA

..

do\. magabAsI nara nAri suni dhAma kAma taji dhA_i.

dekhi sarUpa saneha saba mudita janama phalu pA_i .. 221 ..

kahahi.n sapema eka eka pAhI.n. rAmu lakhanu sakhi hohi.n ki nAhI.n ..

baya bapu barana rUpa so_i AlI. sIlu sanehu sarisa sama chAlI ..

beShu na so sakhi sIya na sa.ngA. Age.n anI chalI chatura.ngA ..

nahi.n prasanna mukha mAnasa khedA. sakhi sa.ndehu ho_i ehi.n bhedA ..

tAsu taraka tiyagana mana mAnI. kahahi.n sakala tehi sama na sayAnI ..

tehi sarAhi bAnI phuri pUjI. bolI madhura bachana tiya dUjI ..

kahi sapema saba kathAprasa.ngU. jehi bidhi rAma rAja rasa bha.ngU ..

bharatahi bahuri sarAhana lAgI. sIla saneha subhAya subhAgI ..

do\. chalata payAde.n khAta phala pitA dInha taji rAju.

jAta manAvana raghubarahi bharata sarisa ko Aju .. 222 ..

bhAyapa bhagati bharata AcharanU. kahata sunata dukha dUShana haranU ..

jo kachhu kahaba thora sakhi so_I. rAma ba.ndhu asa kAhe na ho_I ..

hama saba sAnuja bharatahi dekhe.n. bha_inha dhanya jubatI jana lekhe.n ..

suni guna dekhi dasA pachhitAhI.n. kaika_i janani jogu sutu nAhI.n ..

ko_u kaha dUShanu rAnihi nAhina. bidhi sabu kInha hamahi jo dAhina ..

kaha.N hama loka beda bidhi hInI. laghu tiya kula karatUti malInI ..

basahi.n kudesa kugA.Nva kubAmA. kaha.N yaha darasu punya parinAmA ..

asa ana.ndu achiriju prati grAmA. janu marubhUmi kalapataru jAmA ..

do\. bharata darasu dekhata khule_u maga loganha kara bhAgu.

janu si.nghalabAsinha bhaya_u bidhi basa sulabha prayAgu .. 223 ..

nija guna sahita rAma guna gAthA. sunata jAhi.n sumirata raghunAthA ..

tIratha muni Ashrama suradhAmA. nirakhi nimajjahi.n karahi.n pranAmA ..

manahI.n mana mAgahi.n baru ehU. sIya rAma pada paduma sanehU ..

milahi.n kirAta kola banabAsI. baikhAnasa baTu jatI udAsI ..

kari pranAmu pU.Nchhahi.n jehi.n tehI. kehi bana lakhanu rAmu baidehI ..

te prabhu samAchAra saba kahahI.n. bharatahi dekhi janama phalu lahahI.n

..

je jana kahahi.n kusala hama dekhe. te priya rAma lakhana sama lekhe ..

ehi bidhi bUjhata sabahi subAnI. sunata rAma banabAsa kahAnI ..

do\. tehi bAsara basi prAtahI.n chale sumiri raghunAtha.

rAma darasa kI lAlasA bharata sarisa saba sAtha .. 224 ..

ma.ngala saguna hohi.n saba kAhU. pharakahi.n sukhada bilochana bAhU ..

bharatahi sahita samAja uchhAhU. milihahi.n rAmu miTahi dukha dAhU ..

karata manoratha jasa jiya.N jAke. jAhi.n saneha surA.N saba chhAke ..

sithila a.nga paga maga Dagi Dolahi.n. bihabala bachana pema basa bolahi.n

..

Page 159: Ramcharitmanas ITRANS

( 58 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

rAmasakhA.N tehi samaya dekhAvA. saila siromani sahaja suhAvA ..

jAsu samIpa sarita paya tIrA. sIya sameta basahi.n do_u bIrA ..

dekhi karahi.n saba da.nDa pranAmA. kahi jaya jAnaki jIvana rAmA ..

prema magana asa rAja samAjU. janu phiri avadha chale raghurAjU ..

do\. bharata premu tehi samaya jasa tasa kahi saka_i na seShu.

kabihi.n agama jimi brahmasukhu aha mama malina janeShu .. 225.

sakala saneha sithila raghubara ke.n. ga_e kosa du_i dinakara Dharake.n ..

jalu thalu dekhi base nisi bIte.n. kInha gavana raghunAtha pirIte.n ..

uhA.N rAmu rajanI avaseShA. jAge sIya.N sapana asa dekhA ..

sahita samAja bharata janu A_e. nAtha biyoga tApa tana tA_e ..

sakala malina mana dIna dukhArI. dekhI.n sAsu Ana anuhArI ..

suni siya sapana bhare jala lochana. bha_e sochabasa socha bimochana ..

lakhana sapana yaha nIka na ho_I. kaThina kuchAha sunA_ihi ko_I ..

asa kahi ba.ndhu sameta nahAne. pUji purAri sAdhu sanamAne ..

chha.n\. sanamAni sura muni ba.ndi baiThe uttara disi dekhata bha_e.

nabha dhUri khaga mR^iga bhUri bhAge bikala prabhu Ashrama ga_e ..

tulasI uThe avaloki kAranu kAha chita sachakita rahe.

saba samAchAra kirAta kolanhi A_i tehi avasara kahe ..

do\. sunata suma.ngala baina mana pramoda tana pulaka bhara.

sarada saroruha naina tulasI bhare saneha jala .. 226 ..

bahuri sochabasa bhe siyaravanU. kArana kavana bharata AgavanU ..

eka A_i asa kahA bahorI. sena sa.nga chatura.nga na thorI ..

so suni rAmahi bhA ati sochU. ita pitu bacha ita ba.ndhu sakochU ..

bharata subhA_u samujhi mana mAhI.n. prabhu chita hita thiti pAvata nAhI

..

samAdhAna taba bhA yaha jAne. bharatu kahe mahu.N sAdhu sayAne ..

lakhana lakhe_u prabhu hR^idaya.N khabhArU. kahata samaya sama nIti

bichArU ..

binu pU.Nchha kachhu kaha_u.N gosA_I.n. sevaku samaya.N na DhITha DhiThA_I

..

tumha sarbagya siromani svAmI. Apani samujhi kaha_u.N anugAmI ..

do\. nAtha suhrada suThi sarala chita sIla saneha nidhAna ..

saba para prIti pratIti jiya.N jAni_a Apu samAna .. 227 ..

biSha_I jIva pA_i prabhutA_I. mU.Dha moha basa hohi.n janA_I ..

bharatu nIti rata sAdhu sujAnA. prabhu pada prema sakala jagu jAnA ..

te_U Aju rAma padu pA_I. chale dharama marajAda meTA_I ..

kuTila kuba.ndha ku_avasaru tAkI. jAni rAma banavAsa ekAkI ..

kari kuma.ntru mana sAji samAjU. A_e karai aka.nTaka rAjU ..

koTi prakAra kalapi kuTalA_I. A_e dala baTori do_u bhA_I ..

jau.n jiya.N hoti na kapaTa kuchAlI. kehi sohAti ratha bAji gajAlI ..

bharatahi dosu de_i ko jA_e.N. jaga baurA_i rAja padu pA_e.N ..

do\. sasi gura tiya gAmI naghuShu cha.Dhe_u bhUmisura jAna.

loka beda te.n bimukha bhA adhama na bena samAna .. 228 ..

Page 160: Ramcharitmanas ITRANS

( 59 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

sahasabAhu suranAthu trisa.nkU. kehi na rAjamada dInha kala.nkU ..

bharata kInha yaha uchita upA_U. ripu rina ra.ncha na rAkhaba kA_U ..

eka kInhi nahi.n bharata bhalA_I. nidare rAmu jAni asahA_I ..

samujhi parihi so_u Aju biseShI. samara saroSha rAma mukhu pekhI ..

etanA kahata nIti rasa bhUlA. rana rasa biTapu pulaka misa phUlA ..

prabhu pada ba.ndi sIsa raja rAkhI. bole satya sahaja balu bhAShI ..

anuchita nAtha na mAnaba morA. bharata hamahi upachAra na thorA ..

kaha.N lagi sahi_a rahi_a manu mAre.n. nAtha sAtha dhanu hAtha hamAre.n ..

do\. chhatri jAti raghukula janamu rAma anuga jagu jAna.

lAtahu.N mAre.n cha.Dhati sira nIcha ko dhUri samAna .. 229 ..

uThi kara jori rajAyasu mAgA. manahu.N bIra rasa sovata jAgA ..

bA.Ndhi jaTA sira kasi kaTi bhAthA. sAji sarAsanu sAyaku hAthA ..

Aju rAma sevaka jasu le_U.N. bharatahi samara sikhAvana de_U.N ..

rAma nirAdara kara phalu pA_I. sovahu.N samara seja do_u bhA_I ..

A_i banA bhala sakala samAjU. pragaTa kara_u.N risa pAchhila AjU ..

jimi kari nikara dala_i mR^igarAjU. le_i lapeTi lavA jimi bAjU ..

taisehi.n bharatahi sena sametA. sAnuja nidari nipAta_u.N khetA ..

jau.n sahAya kara sa.nkaru A_I. tau mAra_u.N rana rAma dohA_I ..

do\. ati saroSha mAkhe lakhanu lakhi suni sapatha pravAna.

sabhaya loka saba lokapati chAhata bhabhari bhagAna .. 230 ..

jagu bhaya magana gagana bha_i bAnI. lakhana bAhubalu bipula bakhAnI ..

tAta pratApa prabhA_u tumhArA. ko kahi saka_i ko jAnanihArA ..

anuchita uchita kAju kichhu ho_U. samujhi kari_a bhala kaha sabu ko_U ..

sahasA kari pAchhai.n pachhitAhI.n. kahahi.n beda budha te budha nAhI.n ..

suni sura bachana lakhana sakuchAne. rAma sIya.N sAdara sanamAne ..

kahI tAta tumha nIti suhA_I. saba te.n kaThina rAjamadu bhA_I ..

jo achava.Nta nR^ipa mAtahi.n te_I. nAhina sAdhusabhA jehi.n se_I ..

sunahu lakhana bhala bharata sarIsA. bidhi prapa.ncha maha.N sunA na dIsA

..

do\. bharatahi ho_i na rAjamadu bidhi hari hara pada pA_i ..

kabahu.N ki kA.NjI sIkarani chhIrasi.ndhu binasA_i .. 231 ..

timiru taruna taranihi maku gila_I. gaganu magana maku meghahi.n mila_I ..

gopada jala bU.Dahi.n ghaTajonI. sahaja chhamA baru chhA.Dai chhonI ..

masaka phU.Nka maku meru u.DA_I. ho_i na nR^ipamadu bharatahi bhA_I ..

lakhana tumhAra sapatha pitu AnA. suchi suba.ndhu nahi.n bharata samAnA ..

saguna khIru avaguna jalu tAtA. mila_i racha_i parapa.nchu bidhAtA ..

bharatu ha.nsa rabiba.nsa ta.DAgA. janami kInha guna doSha bibhAgA ..

gahi guna paya taji avaguna bArI. nija jasa jagata kInhi uji_ArI ..

kahata bharata guna sIlu subhA_U. pema payodhi magana raghurA_U ..

do\. suni raghubara bAnI bibudha dekhi bharata para hetu.

sakala sarAhata rAma so prabhu ko kR^ipAniketu .. 232 ..

Page 161: Ramcharitmanas ITRANS

( 60 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

jau.n na hota jaga janama bharata ko. sakala dharama dhura dharani dharata

ko ..

kabi kula agama bharata guna gAthA. ko jAna_i tumha binu raghunAthA ..

lakhana rAma siya.N suni sura bAnI. ati sukhu lahe_u na jA_i bakhAnI ..

ihA.N bharatu saba sahita sahA_e. ma.ndAkinI.n punIta nahA_e ..

sarita samIpa rAkhi saba logA. mAgi mAtu gura sachiva niyogA ..

chale bharatu jaha.N siya raghurA_I. sAtha niShAdanAthu laghu bhA_I ..

samujhi mAtu karataba sakuchAhI.n. karata kutaraka koTi mana mAhI.n ..

rAmu lakhanu siya suni mama nA_U.N. uThi jani anata jAhi.n taji ThA_U.N ..

do\. mAtu mate mahu.N mAni mohi jo kachhu karahi.n so thora.

agha avaguna chhami Adarahi.n samujhi ApanI ora .. 233 ..

jau.n pariharahi.n malina manu jAnI. jau sanamAnahi.n sevaku mAnI ..

more.n sarana rAmahi kI panahI. rAma susvAmi dosu saba janahI ..

jaga jasa bhAjana chAtaka mInA. nema pema nija nipuna nabInA ..

asa mana gunata chale maga jAtA. sakucha saneha.N sithila saba gAtA ..

pherata manahu.N mAtu kR^ita khorI. chalata bhagati bala dhIraja dhorI ..

jaba samujhata raghunAtha subhA_U. taba patha parata utA_ila pA_U ..

bharata dasA tehi avasara kaisI. jala prabAha.N jala ali gati jaisI ..

dekhi bharata kara sochu sanehU. bhA niShAda tehi samaya.N bidehU ..

do\. lage hona ma.ngala saguna suni guni kahata niShAdu.

miTihi sochu ho_ihi haraShu puni parinAma biShAdu .. 234 ..

sevaka bachana satya saba jAne. Ashrama nikaTa jA_i ni_arAne ..

bharata dIkha bana saila samAjU. mudita chhudhita janu pA_i sunAjU ..

Iti bhIti janu prajA dukhArI. tribidha tApa pI.Dita graha mArI ..

jA_i surAja sudesa sukhArI. hohi.n bharata gati tehi anuhArI ..

rAma bAsa bana sa.npati bhrAjA. sukhI prajA janu pA_i surAjA ..

sachiva birAgu bibeku naresU. bipina suhAvana pAvana desU ..

bhaTa jama niyama saila rajadhAnI. sA.nti sumati suchi su.ndara rAnI ..

sakala a.nga sa.npanna surA_U. rAma charana Ashrita chita chA_U ..

do\. jIti moha mahipAlu dala sahita bibeka bhu_Alu.

karata aka.nTaka rAju pura.N sukha sa.npadA sukAlu .. 235 ..

bana pradesa muni bAsa ghanere. janu pura nagara gA_u.N gana khere ..

bipula bichitra bihaga mR^iga nAnA. prajA samAju na jA_i bakhAnA ..

khagahA kari hari bAgha barAhA. dekhi mahiSha bR^iSha sAju sarAhA ..

bayaru bihA_i charahi.n eka sa.ngA. jaha.N taha.N manahu.N sena

chatura.ngA ..

jharanA jharahi.n matta gaja gAjahi.n. manahu.N nisAna bibidhi bidhi

bAjahi.n ..

chaka chakora chAtaka suka pika gana. kUjata ma.nju marAla mudita mana ..

aligana gAvata nAchata morA. janu surAja ma.ngala chahu orA ..

beli biTapa tR^ina saphala saphUlA. saba samAju muda ma.ngala mUlA ..

do\. rAma saila sobhA nirakhi bharata hR^idaya.N ati pemu.

tApasa tapa phalu pA_i jimi sukhI sirAne.n nemu .. 236 ..

mAsapArAyaNa, bIsavA.N vishrAma

Page 162: Ramcharitmanas ITRANS

( 61 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

navAhnapArAyaNa, pA.NchavA.N vishrAma

taba kevaTa U.Nche.n cha.Dhi dhA_I. kahe_u bharata sana bhujA uThA_I ..

nAtha dekhi_ahi.n biTapa bisAlA. pAkari ja.nbu rasAla tamAlA ..

jinha tarubaranha madhya baTu sohA. ma.nju bisAla dekhi manu mohA ..

nIla saghana pallva phala lAlA. abirala chhAha.N sukhada saba kAlA ..

mAnahu.N timira arunamaya rAsI. birachI bidhi sa.Nkeli suShamA sI ..

e taru sarita samIpa gosA.NI. raghubara paranakuTI jaha.N chhA_I ..

tulasI tarubara bibidha suhA_e. kahu.N kahu.N siya.N kahu.N lakhana lagA_e

..

baTa chhAyA.N bedikA banA_I. siya.N nija pAni saroja suhA_I ..

do\. jahA.N baiThi munigana sahita nita siya rAmu sujAna.

sunahi.n kathA itihAsa saba Agama nigama purAna .. 237 ..

sakhA bachana suni biTapa nihArI. umage bharata bilochana bArI ..

karata pranAma chale do_u bhA_I. kahata prIti sArada sakuchA_I ..

haraShahi.n nirakhi rAma pada a.nkA. mAnahu.N pArasu pAya_u ra.nkA ..

raja sira dhari hiya.N nayananhi lAvahi.n. raghubara milana sarisa sukha

pAvahi.n ..

dekhi bharata gati akatha atIvA. prema magana mR^iga khaga ja.Da jIvA ..

sakhahi saneha bibasa maga bhUlA. kahi supa.ntha sura baraShahi.n phUlA ..

nirakhi siddha sAdhaka anurAge. sahaja sanehu sarAhana lAge ..

hota na bhUtala bhA_u bharata ko. achara sachara chara achara karata ko ..

do\. pema ami_a ma.ndaru birahu bharatu payodhi ga.NbhIra.

mathi pragaTe_u sura sAdhu hita kR^ipAsi.ndhu raghubIra .. 238 ..

sakhA sameta manohara joTA. lakhe_u na lakhana saghana bana oTA ..

bharata dIkha prabhu Ashramu pAvana. sakala suma.ngala sadanu suhAvana ..

karata prabesa miTe dukha dAvA. janu jogI.n paramArathu pAvA ..

dekhe bharata lakhana prabhu Age. pU.Nchhe bachana kahata anurAge ..

sIsa jaTA kaTi muni paTa bA.Ndhe.n. tUna kase.n kara saru dhanu kA.Ndhe.n

..

bedI para muni sAdhu samAjU. sIya sahita rAjata raghurAjU ..

balakala basana jaTila tanu syAmA. janu muni beSha kInha rati kAmA ..

kara kamalani dhanu sAyaku pherata. jiya kI jarani harata ha.Nsi herata ..

do\. lasata ma.nju muni ma.nDalI madhya sIya raghucha.ndu.

gyAna sabhA.N janu tanu dhare bhagati sachchidAna.ndu .. 239 ..

sAnuja sakhA sameta magana mana. bisare haraSha soka sukha dukha gana ..

pAhi nAtha kahi pAhi gosA_I. bhUtala pare lakuTa kI nA_I ..

bachana sapema lakhana pahichAne. karata pranAmu bharata jiya.N jAne ..

ba.ndhu saneha sarasa ehi orA. uta sAhiba sevA basa jorA ..

mili na jA_i nahi.n gudarata bana_I. sukabi lakhana mana kI gati bhana_I

..

rahe rAkhi sevA para bhArU. cha.DhI cha.nga janu khai.ncha khelArU ..

kahata saprema nA_i mahi mAthA. bharata pranAma karata raghunAthA ..

uThe rAmu suni pema adhIrA. kahu.N paTa kahu.N niSha.nga dhanu tIrA ..

Page 163: Ramcharitmanas ITRANS

( 62 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

do\. barabasa li_e uThA_i ura lA_e kR^ipAnidhAna.

bharata rAma kI milani lakhi bisare sabahi apAna .. 240 ..

milani prIti kimi jA_i bakhAnI. kabikula agama karama mana bAnI ..

parama pema pUrana do_u bhA_I. mana budhi chita ahamiti bisarA_I ..

kahahu supema pragaTa ko kara_I. kehi chhAyA kabi mati anusara_I ..

kabihi aratha Akhara balu sA.NchA. anuhari tAla gatihi naTu nAchA ..

agama saneha bharata raghubara ko. jaha.N na jA_i manu bidhi hari hara ko

..

so mai.n kumati kahau.n kehi bhA.NtI. bAja surAga ki gA.NDara tA.NtI ..

milani biloki bharata raghubara kI. suragana sabhaya dhakadhakI dharakI ..

samujhA_e suraguru ja.Da jAge. baraShi prasUna prasa.nsana lAge ..

do\. mili sapema ripusUdanahi kevaTu bhe.nTe_u rAma.

bhUri bhAya.N bhe.nTe bharata lachhimana karata pranAma .. 241 ..

bhe.nTe_u lakhana lalaki laghu bhA_I. bahuri niShAdu lInha ura lA_I ..

puni munigana duhu.N bhA_inha ba.nde. abhimata AsiSha pA_i ana.nde ..

sAnuja bharata umagi anurAgA. dhari sira siya pada paduma parAgA ..

puni puni karata pranAma uThA_e. sira kara kamala parasi baiThA_e ..

sIya.N asIsa dInhi mana mAhI.n. magana saneha.N deha sudhi nAhI.n ..

saba bidhi sAnukUla lakhi sItA. bhe nisocha ura apaDara bItA ..

ko_u kichhu kaha_i na ko_u kichhu pU.NchhA. prema bharA mana nija gati

chhU.NchhA ..

tehi avasara kevaTu dhIraju dhari. jori pAni binavata pranAmu kari ..

do\. nAtha sAtha muninAtha ke mAtu sakala pura loga.

sevaka senapa sachiva saba A_e bikala biyoga .. 242 ..

sIlasi.ndhu suni gura AgavanU. siya samIpa rAkhe ripudavanU ..

chale sabega rAmu tehi kAlA. dhIra dharama dhura dInadayAlA ..

gurahi dekhi sAnuja anurAge. da.nDa pranAma karana prabhu lAge ..

munibara dhA_i li_e ura lA_I. prema umagi bhe.nTe do_u bhA_I ..

prema pulaki kevaTa kahi nAmU. kInha dUri te.n da.nDa pranAmU ..

rAmasakhA riShi barabasa bhe.nTA. janu mahi luThata saneha sameTA ..

raghupati bhagati suma.ngala mUlA. nabha sarAhi sura barisahi.n phUlA ..

ehi sama nipaTa nIcha ko_u nAhI.n. ba.Da basiShTha sama ko jaga mAhI.n ..

do\. jehi lakhi lakhanahu te.n adhika mile mudita munirA_u.

so sItApati bhajana ko pragaTa pratApa prabhA_u .. 243 ..

Arata loga rAma sabu jAnA. karunAkara sujAna bhagavAnA ..

jo jehi bhAya.N rahA abhilAShI. tehi tehi kai tasi tasi rukha rAkhI ..

sAnuja mili pala mahu saba kAhU. kInha dUri dukhu dAruna dAhU ..

yaha ba.Di bAta.N rAma kai nAhI.n. jimi ghaTa koTi eka rabi chhAhI.n ..

mili kevaTihi umagi anurAgA. purajana sakala sarAhahi.n bhAgA ..

dekhI.n rAma dukhita mahatArI.n. janu subeli avalI.n hima mArI.n ..

prathama rAma bhe.nTI kaike_I. sarala subhAya.N bhagati mati bhe_I ..

paga pari kInha prabodhu bahorI. kAla karama bidhi sira dhari khorI ..

do\. bheTI.n raghubara mAtu saba kari prabodhu paritoShu ..

Page 164: Ramcharitmanas ITRANS

( 63 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

a.nba Isa AdhIna jagu kAhu na de_i_a doShu .. 244 ..

guratiya pada ba.nde duhu bhA_I. sahita bipratiya je sa.Nga A_I ..

ga.nga gauri sama saba sanamAnI.n .. dehi.n asIsa mudita mR^idu bAnI ..

gahi pada lage sumitrA a.nkA. janu bheTI.n sa.npati ati ra.nkA ..

puni janani charanani do_u bhrAtA. pare pema byAkula saba gAtA ..

ati anurAga a.nba ura lA_e. nayana saneha salila anhavA_e ..

tehi avasara kara haraSha biShAdU. kimi kabi kahai mUka jimi svAdU ..

mili jananahi sAnuja raghurA_U. gura sana kahe_u ki dhAri_a pA_U ..

purajana pA_i munIsa niyogU. jala thala taki taki utare_u logU ..

do\. mahisura ma.ntrI mAtu gura gane loga li_e sAtha ..

pAvana Ashrama gavanu kiya bharata lakhana raghunAtha .. 245 ..

sIya A_i munibara paga lAgI. uchita asIsa lahI mana mAgI ..

gurapatinihi munitiyanha sametA. milI pemu kahi jA_i na jetA ..

ba.ndi ba.ndi paga siya sabahI ke. Asirabachana lahe priya jI ke ..

sAsu sakala jaba sIya.N nihArI.n. mUde nayana sahami sukumArI.n ..

parI.n badhika basa manahu.N marAlI.n. kAha kInha karatAra kuchAlI.n ..

tinha siya nirakhi nipaTa dukhu pAvA. so sabu sahi_a jo dai_u sahAvA ..

janakasutA taba ura dhari dhIrA. nIla nalina loyana bhari nIrA ..

milI sakala sAsunha siya jA_I. tehi avasara karunA mahi chhA_I ..

do\. lAgi lAgi paga sabani siya bhe.nTati ati anurAga ..

hR^idaya.N asIsahi.n pema basa rahi_ahu bharI sohAga .. 246 ..

bikala saneha.N sIya saba rAnI.n. baiThana sabahi kahe_u gura gyAnI.n ..

kahi jaga gati mAyika muninAthA. kahe kachhuka paramAratha gAthA ..

nR^ipa kara surapura gavanu sunAvA. suni raghunAtha dusaha dukhu pAvA ..

marana hetu nija nehu bichArI. bhe ati bikala dhIra dhura dhArI ..

kulisa kaThora sunata kaTu bAnI. bilapata lakhana sIya saba rAnI ..

soka bikala ati sakala samAjU. mAnahu.N rAju akAje_u AjU ..

munibara bahuri rAma samujhA_e. sahita samAja susarita nahA_e ..

bratu nira.nbu tehi dina prabhu kInhA. munihu kahe.n jalu kAhu.N na lInhA

..

do\. bhoru bha_e.N raghuna.ndanahi jo muni Ayasu dInha ..

shraddhA bhagati sameta prabhu so sabu sAdaru kInha .. 247 ..

kari pitu kriyA beda jasi baranI. bhe punIta pAtaka tama taranI ..

jAsu nAma pAvaka agha tUlA. sumirata sakala suma.ngala mUlA ..

suddha so bhaya_u sAdhu sa.nmata asa. tIratha AvAhana surasari jasa ..

suddha bha_e.N du_i bAsara bIte. bole gura sana rAma pirIte ..

nAtha loga saba nipaTa dukhArI. ka.nda mUla phala a.nbu ahArI ..

sAnuja bharatu sachiva saba mAtA. dekhi mohi pala jimi juga jAtA ..

saba sameta pura dhAri_a pA_U. Apu ihA.N amarAvati rA_U ..

bahuta kahe_u.N saba kiya_u.N DhiThA_I. uchita ho_i tasa kari_a gosA.NI ..

do\. dharma setu karunAyatana kasa na kahahu asa rAma.

loga dukhita dina du_i darasa dekhi lahahu.N bishrAma .. 248 ..

Page 165: Ramcharitmanas ITRANS

( 64 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

rAma bachana suni sabhaya samAjU. janu jalanidhi mahu.N bikala jahAjU ..

suni gura girA suma.ngala mUlA. bhaya_u manahu.N mAruta anukulA ..

pAvana paya.N tihu.N kAla nahAhI.n. jo biloki a.ngha ogha nasAhI.n ..

ma.ngalamUrati lochana bhari bhari. nirakhahi.n haraShi da.nDavata kari

kari ..

rAma saila bana dekhana jAhI.n. jaha.N sukha sakala sakala dukha nAhI.n ..

jharanA jharihi.n sudhAsama bArI. tribidha tApahara tribidha bayArI ..

biTapa beli tR^ina aganita jAtI. phala prasUna pallava bahu bhA.NtI ..

su.ndara silA sukhada taru chhAhI.n. jA_i barani bana chhabi kehi pAhI.n

..

do\. sarani saroruha jala bihaga kUjata gu.njata bhR^i.nga.

baira bigata biharata bipina mR^iga biha.nga bahura.nga .. 249 ..

kola kirAta bhilla banabAsI. madhu suchi su.ndara svAdu sudhA sI ..

bhari bhari parana puTI.n rachi rurI. ka.nda mUla phala a.nkura jUrI ..

sabahi dehi.n kari binaya pranAmA. kahi kahi svAda bheda guna nAmA ..

dehi.n loga bahu mola na lehI.n. pherata rAma dohA_I dehI.n ..

kahahi.n saneha magana mR^idu bAnI. mAnata sAdhu pema pahichAnI ..

tumha sukR^itI hama nIcha niShAdA. pAvA darasanu rAma prasAdA ..

hamahi agama ati darasu tumhArA. jasa maru dharani devadhuni dhArA ..

rAma kR^ipAla niShAda nevAjA. parijana praja_u chahi_a jasa rAjA ..

do\. yaha ji.Nya.N jAni sa.Nkochu taji kari_a chhohu lakhi nehu.

hamahi kR^itAratha karana lagi phala tR^ina a.nkura lehu .. 250 ..

tumha priya pAhune bana pagu dhAre. sevA jogu na bhAga hamAre ..

deba kAha hama tumhahi gosA.NI. Idhanu pAta kirAta mitA_I ..

yaha hamAri ati ba.Di sevakA_I. lehi na bAsana basana chorA_I ..

hama ja.Da jIva jIva gana ghAtI. kuTila kuchAlI kumati kujAtI ..

pApa karata nisi bAsara jAhI.n. nahi.n paTa kaTi nahi peTa aghAhI.n ..

saponehu.N dharama buddhi kasa kA_U. yaha raghuna.ndana darasa prabhA_U ..

jaba te.n prabhu pada paduma nihAre. miTe dusaha dukha doSha hamAre ..

bachana sunata purajana anurAge. tinha ke bhAga sarAhana lAge ..

chha.n\. lAge sarAhana bhAga saba anurAga bachana sunAvahI.n.

bolani milani siya rAma charana sanehu lakhi sukhu pAvahI.n ..

nara nAri nidarahi.n nehu nija suni kola bhillani kI girA.

tulasI kR^ipA raghuba.nsamani kI loha lai laukA tirA ..

so\. biharahi.n bana chahu ora pratidina pramudita loga saba.

jala jyo.n dAdura mora bha_e pIna pAvasa prathama .. 251 ..

pura jana nAri magana ati prItI. bAsara jAhi.n palaka sama bItI ..

sIya sAsu prati beSha banA_I. sAdara kara_i sarisa sevakA_I ..

lakhA na maramu rAma binu kAhU.N. mAyA saba siya mAyA mAhU.N ..

sIya.N sAsu sevA basa kInhI.n. tinha lahi sukha sikha AsiSha dInhI.n ..

lakhi siya sahita sarala do_u bhA_I. kuTila rAni pachhitAni aghA_I ..

avani jamahi jAchati kaike_I. mahi na bIchu bidhi mIchu na de_I ..

lokahu.N beda bidita kabi kahahI.n. rAma bimukha thalu naraka na lahahI.n

..

Page 166: Ramcharitmanas ITRANS

( 65 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

yahu sa.nsa_u saba ke mana mAhI.n. rAma gavanu bidhi avadha ki nAhI.n ..

do\. nisi na nIda nahi.n bhUkha dina bharatu bikala suchi socha.

nIcha kIcha bicha magana jasa mInahi salila sa.Nkocha .. 252 ..

kInhI mAtu misa kAla kuchAlI. Iti bhIti jasa pAkata sAlI ..

kehi bidhi ho_i rAma abhiShekU. mohi avakalata upA_u na ekU ..

avasi phirahi.n gura Ayasu mAnI. muni puni kahaba rAma ruchi jAnI ..

mAtu kahehu.N bahurahi.n raghurA_U. rAma janani haTha karabi ki kA_U ..

mohi anuchara kara ketika bAtA. tehi maha.N kusama_u bAma bidhAtA ..

jau.n haTha kara_u.N ta nipaTa kukaramU. haragiri te.n guru sevaka dharamU

..

eka_u juguti na mana ThaharAnI. sochata bharatahi raini bihAnI ..

prAta nahA_i prabhuhi sira nA_I. baiThata paTha_e riShaya.N bolA_I ..

do\. gura pada kamala pranAmu kari baiThe Ayasu pA_i.

bipra mahAjana sachiva saba jure sabhAsada A_i .. 253 ..

bole munibaru samaya samAnA. sunahu sabhAsada bharata sujAnA ..

dharama dhurIna bhAnukula bhAnU. rAjA rAmu svabasa bhagavAnU ..

satyasa.ndha pAlaka shruti setU. rAma janamu jaga ma.ngala hetU ..

gura pitu mAtu bachana anusArI. khala dalu dalana deva hitakArI ..

nIti prIti paramAratha svArathu. ko_u na rAma sama jAna jathArathu ..

bidhi hari haru sasi rabi disipAlA. mAyA jIva karama kuli kAlA ..

ahipa mahipa jaha.N lagi prabhutA_I. joga siddhi nigamAgama gA_I ..

kari bichAra ji.Nya.N dekhahu nIke.n. rAma rajA_i sIsa sabahI ke.n ..

do\. rAkhe.n rAma rajA_i rukha hama saba kara hita ho_i.

samujhi sayAne karahu aba saba mili sa.nmata so_i .. 254 ..

saba kahu.N sukhada rAma abhiShekU. ma.ngala moda mUla maga ekU ..

kehi bidhi avadha chalahi.n raghurA_U. kahahu samujhi so_i kari_a upA_U ..

saba sAdara suni munibara bAnI. naya paramAratha svAratha sAnI ..

utaru na Ava loga bha_e bhore. taba siru nA_i bharata kara jore ..

bhAnuba.nsa bha_e bhUpa ghanere. adhika eka te.n eka ba.Dere ..

janamu hetu saba kaha.N pitu mAtA. karama subhAsubha de_i bidhAtA ..

dali dukha saja_i sakala kalyAnA. asa asIsa rA_uri jagu jAnA ..

so gosA_i.N bidhi gati jehi.n chhe.nkI. saka_i ko TAri Teka jo TekI ..

do\. bUjhi_a mohi upA_u aba so saba mora abhAgu.

suni sanehamaya bachana gura ura umagA anurAgu .. 255 ..

tAta bAta phuri rAma kR^ipAhI.n. rAma bimukha sidhi sapanehu.N nAhI.n ..

sakucha_u.N tAta kahata eka bAtA. aradha tajahi.n budha sarabasa jAtA ..

tumha kAnana gavanahu do_u bhA_I. pheri_ahi.n lakhana sIya raghurA_I ..

suni subachana haraShe do_u bhrAtA. bhe pramoda paripUrana gAtA ..

mana prasanna tana teju birAjA. janu jiya rA_u rAmu bha_e rAjA ..

bahuta lAbha loganha laghu hAnI. sama dukha sukha saba rovahi.n rAnI ..

kahahi.n bharatu muni kahA so kInhe. phalu jaga jIvanha abhimata dInhe ..

kAnana kara_u.N janama bhari bAsU. ehi.n te.n adhika na mora supAsU ..

Page 167: Ramcharitmanas ITRANS

( 66 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

do\. a.NtarajAmI rAmu siya tumha sarabagya sujAna.

jo phura kahahu ta nAtha nija kIji_a bachanu pravAna .. 256 ..

bharata bachana suni dekhi sanehU. sabhA sahita muni bha_e bidehU ..

bharata mahA mahimA jalarAsI. muni mati ThA.Dhi tIra abalA sI ..

gA chaha pAra jatanu hiya.N herA. pAvati nAva na bohitu berA ..

auru karihi ko bharata ba.DA_I. sarasI sIpi ki si.ndhu samA_I ..

bharatu munihi mana bhItara bhA_e. sahita samAja rAma pahi.N A_e ..

prabhu pranAmu kari dInha su_Asanu. baiThe saba suni muni anusAsanu ..

bole munibaru bachana bichArI. desa kAla avasara anuhArI ..

sunahu rAma sarabagya sujAnA. dharama nIti guna gyAna nidhAnA ..

do\. saba ke ura a.ntara basahu jAnahu bhA_u kubhA_u.

purajana jananI bharata hita ho_i so kahi_a upA_u .. 257 ..

Arata kahahi.n bichAri na kA_U. sUjha jU_Arihi Apana dA_U ..

suni muni bachana kahata raghurA_U. nAtha tumhArehi hAtha upA_U ..

saba kara hita rukha rA_uri rAkhe.N. Ayasu ki_e.N mudita phura bhAShe.n ..

prathama jo Ayasu mo kahu.N ho_I. mAthe.N mAni karau sikha so_I ..

puni jehi kaha.N jasa kahaba gosA_I.N. so saba bhA.Nti ghaTihi sevakA_I.N

..

kaha muni rAma satya tumha bhAShA. bharata saneha.N bichAru na rAkhA ..

tehi te.n kaha_u.N bahori bahorI. bharata bhagati basa bha_i mati morI ..

more.N jAna bharata ruchi rAkhi. jo kIji_a so subha siva sAkhI ..

do\. bharata binaya sAdara suni_a kari_a bichAru bahori.

karaba sAdhumata lokamata nR^ipanaya nigama nichori .. 258 ..

guru anurAga bharata para dekhI. rAma hdaya.N Ana.ndu biseShI ..

bharatahi dharama dhura.ndhara jAnI. nija sevaka tana mAnasa bAnI ..

bole gura Ayasa anukUlA. bachana ma.nju mR^idu ma.ngalamUlA ..

nAtha sapatha pitu charana dohA_I. bhaya_u na bhu_ana bharata sama bhA_I

..

je gura pada a.nbuja anurAgI. te lokahu.N bedahu.N ba.DabhAgI ..

rA_ura jA para asa anurAgU. ko kahi saka_i bharata kara bhAgU ..

lakhi laghu ba.ndhu buddhi sakuchA_I. karata badana para bharata ba.DA_I

..

bharatu kahahI.n so_i ki_e.N bhalA_I. asa kahi rAma rahe aragA_I ..

do\. taba muni bole bharata sana saba sa.Nkochu taji tAta.

kR^ipAsi.ndhu priya ba.ndhu sana kahahu hR^idaya kai bAta .. 259 ..

suni muni bachana rAma rukha pA_I. guru sAhiba anukUla aghA_I ..

lakhi apane sira sabu chharu bhArU. kahi na sakahi.n kachhu karahi.n

bichArU ..

pulaki sarIra sabhA.N bha_e ThADhe.n. nIraja nayana neha jala bA.Dhe.n ..

kahaba mora muninAtha nibAhA. ehi te.n adhika kahau.n mai.n kAhA.

mai.n jAna_u.N nija nAtha subhA_U. aparAdhihu para koha na kA_U ..

mo para kR^ipA saneha biseShI. khelata khunisa na kabahU.N dekhI ..

sisupana tema parihare_u.N na sa.ngU. kabahu.N na kInha mora mana bha.ngU

..

Page 168: Ramcharitmanas ITRANS

( 67 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

mai.n prabhu kR^ipA rIti jiya.N johI. hArehu.N khela jitAvahi.n mohI ..

do\. mahU.N saneha sakocha basa sanamukha kahI na baina.

darasana tR^ipita na Aju lagi pema pi_Ase naina .. 260 ..

bidhi na sake_u sahi mora dulArA. nIcha bIchu jananI misa pArA.

yaha_u kahata mohi Aju na sobhA. apanI.n samujhi sAdhu suchi ko bhA ..

mAtu ma.ndi mai.n sAdhu suchAlI. ura asa Anata koTi kuchAlI ..

phara_i ki kodava bAli susAlI. mukutA prasava ki sa.nbuka kAlI ..

sapanehu.N dosaka lesu na kAhU. mora abhAga udadhi avagAhU ..

binu samujhe.n nija agha paripAkU. jAri_u.N jAya.N janani kahi kAkU ..

hR^idaya.N heri hAre_u.N saba orA. ekahi bhA.Nti bhalehi.n bhala morA ..

gura gosA_i.N sAhiba siya rAmU. lAgata mohi nIka parinAmU ..

do\. sAdhu sabhA gura prabhu nikaTa kaha_u.N suthala sati bhA_u.

prema prapa.nchu ki jhUTha phura jAnahi.n muni raghurA_u .. 261 ..

bhUpati marana pema panu rAkhI. jananI kumati jagatu sabu sAkhI ..

dekhi na jAhi bikala mahatArI. jarahi.n dusaha jara pura nara nArI ..

mahI.n sakala anaratha kara mUlA. so suni samujhi sahi_u.N saba sUlA ..

suni bana gavanu kInha raghunAthA. kari muni beSha lakhana siya sAthA ..

binu pAnahinha payAdehi pA_e.N. sa.nkaru sAkhi rahe_u.N ehi ghA_e.N ..

bahuri nihAra niShAda sanehU. kulisa kaThina ura bhaya_u na behU ..

aba sabu A.Nkhinha dekhe_u.N A_I. ji_ata jIva ja.Da saba_i sahA_I ..

jinhahi nirakhi maga sA.Npini bIchhI. tajahi.n biShama biShu tAmasa tIchhI

..

do\. te_i raghuna.ndanu lakhanu siya anahita lAge jAhi.

tAsu tanaya taji dusaha dukha dai_u sahAva_i kAhi .. 262 ..

suni ati bikala bharata bara bAnI. Arati prIti binaya naya sAnI ..

soka magana saba sabhA.N khabhArU. manahu.N kamala bana pare_u tusArU ..

kahi aneka bidhi kathA purAnI. bharata prabodhu kInha muni gyAnI ..

bole uchita bachana raghuna.ndU. dinakara kula kairava bana cha.ndU ..

tAta jA.Nya jiya.N karahu galAnI. Isa adhIna jIva gati jAnI ..

tIni kAla tibhu_ana mata more.n. punyasiloka tAta tara tore ..

ura Anata tumha para kuTilA_I. jA_i loku paraloku nasA_I ..

dosu dehi.n jananihi ja.Da te_I. jinha gura sAdhu sabhA nahi.n se_I ..

do\. miTihahi.n pApa prapa.ncha saba akhila ama.ngala bhAra.

loka sujasu paraloka sukhu sumirata nAmu tumhAra .. 263 ..

kaha_u.N subhA_u satya siva sAkhI. bharata bhUmi raha rA_uri rAkhI ..

tAta kutaraka karahu jani jA_e.N. baira pema nahi dura_i durA_e.N ..

muni gana nikaTa bihaga mR^iga jAhI.n. bAdhaka badhika biloki parAhI.n ..

hita anahita pasu pachchhi_u jAnA. mAnuSha tanu guna gyAna nidhAnA ..

tAta tumhahi mai.n jAna_u.N nIke.n. karau.n kAha asama.njasa jIke.n ..

rAkhe_u rAya.N satya mohi tyAgI. tanu parihare_u pema pana lAgI ..

tAsu bachana meTata mana sochU. tehi te.n adhika tumhAra sa.NkochU ..

tA para gura mohi Ayasu dInhA. avasi jo kahahu chaha_u.N so_i kInhA ..

Page 169: Ramcharitmanas ITRANS

( 68 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

do\. manu prasanna kari sakucha taji kahahu karau.n so_i Aju.

satyasa.ndha raghubara bachana suni bhA sukhI samAju .. 264 ..

sura gana sahita sabhaya surarAjU. sochahi.n chAhata hona akAjU ..

banata upA_u karata kachhu nAhI.n. rAma sarana saba ge mana mAhI.n ..

bahuri bichAri paraspara kahahI.n. raghupati bhagata bhagati basa ahahI.n.

sudhi kari a.nbarISha durabAsA. bhe sura surapati nipaTa nirAsA ..

sahe suranha bahu kAla biShAdA. narahari ki_e pragaTa prahalAdA ..

lagi lagi kAna kahahi.n dhuni mAthA. aba sura kAja bharata ke hAthA ..

Ana upA_u na dekhi_a devA. mAnata rAmu susevaka sevA ..

hiya.N sapema sumirahu saba bharatahi. nija guna sIla rAma basa karatahi

..

do\. suni sura mata suragura kahe_u bhala tumhAra ba.Da bhAgu.

sakala suma.ngala mUla jaga bharata charana anurAgu .. 265 ..

sItApati sevaka sevakA_I. kAmadhenu saya sarisa suhA_I ..

bharata bhagati tumhare.n mana A_I. tajahu sochu bidhi bAta banA_I ..

dekhu devapati bharata prabhA_U. sahaja subhAya.N bibasa raghurA_U ..

mana thira karahu deva Daru nAhI.n. bharatahi jAni rAma parichhAhI.n ..

suno suragura sura sa.nmata sochU. a.ntarajAmI prabhuhi sakochU ..

nija sira bhAru bharata jiya.N jAnA. karata koTi bidhi ura anumAnA ..

kari bichAru mana dInhI ThIkA. rAma rajAyasa Apana nIkA ..

nija pana taji rAkhe_u panu morA. chhohu sanehu kInha nahi.n thorA ..

do\. kInha anugraha amita ati saba bidhi sItAnAtha.

kari pranAmu bole bharatu jori jalaja juga hAtha .. 266 ..

kahau.n kahAvau.n kA aba svAmI. kR^ipA a.nbunidhi a.ntarajAmI ..

gura prasanna sAhiba anukUlA. miTI malina mana kalapita sUlA ..

apaDara Dare_u.N na socha samUle.n. rabihi na dosu deva disi bhUle.n ..

mora abhAgu mAtu kuTilA_I. bidhi gati biShama kAla kaThinA_I ..

pA_u ropi saba mili mohi ghAlA. pranatapAla pana Apana pAlA ..

yaha na_i rIti na rA_uri ho_I. lokahu.N beda bidita nahi.n go_I ..

jagu anabhala bhala eku gosA_I.n. kahi_a ho_i bhala kAsu bhalA_I.n ..

de_u devataru sarisa subhA_U. sanamukha bimukha na kAhuhi kA_U ..

do\. jA_i nikaTa pahichAni taru chhAha.N samani saba socha.

mAgata abhimata pAva jaga rA_u ra.nku bhala pocha .. 267 ..

lakhi saba bidhi gura svAmi sanehU. miTe_u chhobhu nahi.n mana sa.ndehU ..

aba karunAkara kIji_a so_I. jana hita prabhu chita chhobhu na ho_I ..

jo sevaku sAhibahi sa.NkochI. nija hita chaha_i tAsu mati pochI ..

sevaka hita sAhiba sevakA_I. karai sakala sukha lobha bihA_I ..

svArathu nAtha phire.n sabahI kA. ki_e.N rajA_i koTi bidhi nIkA ..

yaha svAratha paramAratha sAru. sakala sukR^ita phala sugati si.ngAru ..

deva eka binatI suni morI. uchita ho_i tasa karaba bahorI ..

tilaka samAju sAji sabu AnA. kari_a suphala prabhu jau.n manu mAnA ..

do\. sAnuja paTha_i_a mohi bana kIji_a sabahi sanAtha.

nataru pheri_ahi.n ba.ndhu do_u nAtha chalau.n mai.n sAtha .. 268 ..

Page 170: Ramcharitmanas ITRANS

( 69 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

nataru jAhi.n bana tIni_u bhA_I. bahuri_a sIya sahita raghurA_I ..

jehi bidhi prabhu prasanna mana ho_I. karunA sAgara kIji_a so_I ..

deva.N dInha sabu mohi abhAru. more.n nIti na dharama bichAru ..

kaha_u.N bachana saba svAratha hetU. rahata na Arata ke.n chita chetU ..

utaru de_i suni svAmi rajA_I. so sevaku lakhi lAja lajA_I ..

asa mai.n avaguna udadhi agAdhU. svAmi saneha.N sarAhata sAdhU ..

aba kR^ipAla mohi so mata bhAvA. sakucha svAmi mana jA_i.N na pAvA ..

prabhu pada sapatha kaha_u.N sati bhA_U. jaga ma.ngala hita eka upA_U ..

do\. prabhu prasanna mana sakucha taji jo jehi Ayasu deba.

so sira dhari dhari karihi sabu miTihi anaTa avareba .. 269 ..

bharata bachana suchi suni sura haraShe. sAdhu sarAhi sumana sura baraShe

..

asama.njasa basa avadha nevAsI. pramudita mana tApasa banabAsI ..

chupahi.n rahe raghunAtha sa.NkochI. prabhu gati dekhi sabhA saba sochI ..

janaka dUta tehi avasara A_e. muni basiShTha.N suni begi bolA_e ..

kari pranAma tinha rAmu nihAre. beShu dekhi bha_e nipaTa dukhAre ..

dUtanha munibara bUjhI bAtA. kahahu bideha bhUpa kusalAtA ..

suni sakuchA_i nA_i mahi mAthA. bole chara bara jore.n hAthA ..

bUjhaba rA_ura sAdara sA_I.n. kusala hetu so bhaya_u gosA_I.n ..

do\. nAhi ta kosala nAtha ke.n sAtha kusala ga_i nAtha.

mithilA avadha biseSha te.n jagu saba bhaya_u anAtha .. 270 ..

kosalapati gati suni janakaurA. bhe saba loka soka basa baurA ..

jehi.n dekhe tehi samaya bidehU. nAmu satya asa lAga na kehU ..

rAni kuchAli sunata narapAlahi. sUjha na kachhu jasa mani binu byAlahi ..

bharata rAja raghubara banabAsU. bhA mithilesahi hR^idaya.N harA.NsU ..

nR^ipa bUjhe budha sachiva samAjU. kahahu bichAri uchita kA AjU ..

samujhi avadha asama.njasa do_U. chali_a ki rahi_a na kaha kachhu ko_U ..

nR^ipahi dhIra dhari hR^idaya.N bichArI. paTha_e avadha chatura chara

chArI ..

bUjhi bharata sati bhA_u kubhA_U. A_ehu begi na ho_i lakhA_U ..

do\. ga_e avadha chara bharata gati bUjhi dekhi karatUti.

chale chitrakUTahi bharatu chAra chale terahUti .. 271 ..

dUtanha A_i bharata ka_i karanI. janaka samAja jathAmati baranI ..

suni gura parijana sachiva mahIpati. bhe saba socha saneha.N bikala ati ..

dhari dhIraju kari bharata ba.DA_I. li_e subhaTa sAhanI bolA_I ..

ghara pura desa rAkhi rakhavAre. haya gaya ratha bahu jAna sa.NvAre ..

dugharI sAdhi chale tatakAlA. ki_e bishrAmu na maga mahIpAlA ..

bhorahi.n Aju nahA_i prayAgA. chale jamuna utarana sabu lAgA ..

khabari lena hama paTha_e nAthA. tinha kahi asa mahi nAya_u mAthA ..

sAtha kirAta chha sAtaka dInhe. munibara turata bidA chara kInhe ..

do\. sunata janaka Agavanu sabu haraShe_u avadha samAju.

raghuna.ndanahi sakochu ba.Da socha bibasa surarAju .. 272 ..

Page 171: Ramcharitmanas ITRANS

( 70 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

gara_i galAni kuTila kaike_I. kAhi kahai kehi dUShanu de_I ..

asa mana Ani mudita nara nArI. bhaya_u bahori rahaba dina chArI ..

ehi prakAra gata bAsara so_U. prAta nahAna lAga sabu ko_U ..

kari majjanu pUjahi.n nara nArI. ganapa gauri tipurAri tamArI ..

ramA ramana pada ba.ndi bahorI. binavahi.n a.njuli a.nchala jorI ..

rAjA rAmu jAnakI rAnI. Ana.Nda avadhi avadha rajadhAnI ..

subasa basa_u phiri sahita samAjA. bharatahi rAmu karahu.N jubarAjA ..

ehi sukha sudhA.N sI.nchI saba kAhU. deva dehu jaga jIvana lAhU ..

do\. gura samAja bhA_inha sahita rAma rAju pura ho_u.

achhata rAma rAjA avadha mari_a mAga sabu ko_u .. 273 ..

suni sanehamaya purajana bAnI. ni.ndahi.n joga birati muni gyAnI ..

ehi bidhi nityakarama kari purajana. rAmahi karahi.n pranAma pulaki tana

..

U.Ncha nIcha madhyama nara nArI. lahahi.n darasu nija nija anuhArI ..

sAvadhAna sabahI sanamAnahi.n. sakala sarAhata kR^ipAnidhAnahi.n ..

larikA_ihi te raghubara bAnI. pAlata nIti prIti pahichAnI ..

sIla sakocha si.ndhu raghurA_U. sumukha sulochana sarala subhA_U ..

kahata rAma guna gana anurAge. saba nija bhAga sarAhana lAge ..

hama sama punya pu.nja jaga thore. jinhahi rAmu jAnata kari more ..

do\. prema magana tehi samaya saba suni Avata mithilesu.

sahita sabhA sa.nbhrama uThe_u rabikula kamala dinesu .. 274 ..

bhA_i sachiva gura purajana sAthA. Age.n gavanu kInha raghunAthA ..

giribaru dIkha janakapati jabahI.n. kari pranAma ratha tyAge_u tabahI.n ..

rAma darasa lAlasA uchhAhU. patha shrama lesu kalesu na kAhU ..

mana taha.N jaha.N raghubara baidehI. binu mana tana dukha sukha sudhi

kehI ..

Avata janaku chale ehi bhA.NtI. sahita samAja prema mati mAtI ..

A_e nikaTa dekhi anurAge. sAdara milana parasapara lAge ..

lage janaka munijana pada ba.ndana. riShinha pranAmu kInha raghuna.ndana

..

bhA_inha sahita rAmu mili rAjahi. chale lavA_i sameta samAjahi ..

do\. Ashrama sAgara sA.nta rasa pUrana pAvana pAthu.

sena manahu.N karunA sarita li_e.N jAhi.n raghunAthu .. 275 ..

borati gyAna birAga karAre. bachana sasoka milata nada nAre ..

socha usAsa samIra ta.nragA. dhIraja taTa tarubara kara bha.ngA ..

biShama biShAda torAvati dhArA. bhaya bhrama bhava.Nra abarta apArA ..

kevaTa budha bidyA ba.Di nAvA. sakahi.n na khe_i aika nahi.n AvA ..

banachara kola kirAta bichAre. thake biloki pathika hiya.N hAre ..

Ashrama udadhi milI jaba jA_I. manahu.N uThe_u a.nbudhi akulA_I ..

soka bikala do_u rAja samAjA. rahA na gyAnu na dhIraju lAjA ..

bhUpa rUpa guna sIla sarAhI. rovahi.n soka si.ndhu avagAhI ..

chha.n\. avagAhi soka samudra sochahi.n nAri nara byAkula mahA.

dai doSha sakala saroSha bolahi.n bAma bidhi kInho kahA ..

sura siddha tApasa jogijana muni dekhi dasA bideha kI.

Page 172: Ramcharitmanas ITRANS

( 71 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

tulasI na samarathu ko_u jo tari sakai sarita saneha kI ..

so\. ki_e amita upadesa jaha.N taha.N loganha munibaranha.

dhIraju dhari_a naresa kahe_u basiShTha bideha sana .. 276 ..

jAsu gyAnu rabi bhava nisi nAsA. bachana kirana muni kamala bikAsA ..

tehi ki moha mamatA ni_arA_I. yaha siya rAma saneha ba.DA_I ..

biSha_I sAdhaka siddha sayAne. tribidha jIva jaga beda bakhAne ..

rAma saneha sarasa mana jAsU. sAdhu sabhA.N ba.Da Adara tAsU ..

soha na rAma pema binu gyAnU. karanadhAra binu jimi jalajAnU ..

muni bahubidhi bidehu samujhA_e. rAmaghATa saba loga nahA_e ..

sakala soka sa.nkula nara nArI. so bAsaru bIte_u binu bArI ..

pasu khaga mR^iganha na kInha ahArU. priya parijana kara kauna bichArU ..

do\. do_u samAja nimirAju raghurAju nahAne prAta.

baiThe saba baTa biTapa tara mana malIna kR^isa gAta .. 277 ..

je mahisura dasaratha pura bAsI. je mithilApati nagara nivAsI ..

ha.nsa ba.nsa gura janaka purodhA. jinha jaga magu paramArathu sodhA ..

lage kahana upadesa anekA. sahita dharama naya birati bibekA ..

kausika kahi kahi kathA purAnI.n. samujhA_I saba sabhA subAnI.n ..

taba raghunAtha kosikahi kahe_U. nAtha kAli jala binu sabu rahe_U ..

muni kaha uchita kahata raghurA_I. gaya_u bIti dina pahara a.DhA_I ..

riShi rukha lakhi kaha terahutirAjU. ihA.N uchita nahi.n asana anAjU ..

kahA bhUpa bhala sabahi sohAnA. pA_i rajAyasu chale nahAnA ..

do\. tehi avasara phala phUla dala mUla aneka prakAra.

la_i A_e banachara bipula bhari bhari kA.Nvari bhAra .. 278 ..

kAmada me giri rAma prasAdA. avalokata apaharata biShAdA ..

sara saritA bana bhUmi bibhAgA. janu umagata Ana.Nda anurAgA ..

beli biTapa saba saphala saphUlA. bolata khaga mR^iga ali anukUlA ..

tehi avasara bana adhika uchhAhU. tribidha samIra sukhada saba kAhU ..

jA_i na barani manoharatA_I. janu mahi karati janaka pahunA_I ..

taba saba loga nahA_i nahA_I. rAma janaka muni Ayasu pA_I ..

dekhi dekhi tarubara anurAge. jaha.N taha.N purajana utarana lAge ..

dala phala mUla ka.nda bidhi nAnA. pAvana su.ndara sudhA samAnA ..

do\. sAdara saba kaha.N rAmagura paTha_e bhari bhari bhAra.

pUji pitara sura atithi gura lage karana pharahAra .. 279 ..

ehi bidhi bAsara bIte chArI. rAmu nirakhi nara nAri sukhArI ..

duhu samAja asi ruchi mana mAhI.n. binu siya rAma phiraba bhala nAhI.n ..

sItA rAma sa.nga banabAsU. koTi amarapura sarisa supAsU ..

parihari lakhana rAmu baidehI. jehi gharu bhAva bAma bidhi tehI ..

dAhina da_i_u ho_i jaba sabahI. rAma samIpa basi_a bana tabahI ..

ma.ndAkini majjanu tihu kAlA. rAma darasu muda ma.ngala mAlA ..

aTanu rAma giri bana tApasa thala. asanu ami_a sama ka.nda mUla phala ..

sukha sameta sa.nbata du_i sAtA. pala sama hohi.n na jani_ahi.n jAtA ..

do\. ehi sukha joga na loga saba kahahi.n kahA.N asa bhAgu ..

Page 173: Ramcharitmanas ITRANS

( 72 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

sahaja subhAya.N samAja duhu rAma charana anurAgu .. 280 ..

ehi bidhi sakala manoratha karahI.n. bachana saprema sunata mana harahI.n

..

sIya mAtu tehi samaya paThA_I.n. dAsI.n dekhi su_avasaru A_I.n ..

sAvakAsa suni saba siya sAsU. Aya_u janakarAja ranivAsU ..

kausalyA.N sAdara sanamAnI. Asana di_e samaya sama AnI ..

sIlu saneha sakala duhu orA. dravahi.n dekhi suni kulisa kaThorA ..

pulaka sithila tana bAri bilochana. mahi nakha likhana lagI.n saba sochana

..

saba siya rAma prIti ki si mUratI. janu karunA bahu beSha bisUrati ..

sIya mAtu kaha bidhi budhi bA.NkI. jo paya phenu phora pabi TA.NkI ..

do\. suni_a sudhA dekhi_ahi.n garala saba karatUti karAla.

jaha.N taha.N kAka ulUka baka mAnasa sakR^ita marAla .. 281 ..

suni sasocha kaha debi sumitrA. bidhi gati ba.Di biparIta bichitrA ..

jo sR^iji pAla_i hara_i bahorI. bAla keli sama bidhi mati bhorI ..

kausalyA kaha dosu na kAhU. karama bibasa dukha sukha chhati lAhU ..

kaThina karama gati jAna bidhAtA. jo subha asubha sakala phala dAtA ..

Isa rajA_i sIsa sabahI ke.n. utapati thiti laya biShahu amI ke.n ..

debi moha basa sochi_a bAdI. bidhi prapa.nchu asa achala anAdI ..

bhUpati ji_aba maraba ura AnI. sochi_a sakhi lakhi nija hita hAnI ..

sIya mAtu kaha satya subAnI. sukR^itI avadhi avadhapati rAnI ..

do\. lakhanu rAma siya jAhu.N bana bhala parinAma na pochu.

gahabari hiya.N kaha kausilA mohi bharata kara sochu .. 282 ..

Isa prasAda asIsa tumhArI. suta sutabadhU devasari bArI ..

rAma sapatha mai.n kInha na kA_U. so kari kaha_u.N sakhI sati bhA_U ..

bharata sIla guna binaya ba.DA_I. bhAyapa bhagati bharosa bhalA_I ..

kahata sAradahu kara mati hIche. sAgara sIpa ki jAhi.n ulIche ..

jAna_u.N sadA bharata kuladIpA. bAra bAra mohi kahe_u mahIpA ..

kase.n kanaku mani pArikhi pA_e.N. puruSha parikhi_ahi.n samaya.N

subhA_e.N.

anuchita Aju kahaba asa morA. soka saneha.N sayAnapa thorA ..

suni surasari sama pAvani bAnI. bha_I.n saneha bikala saba rAnI ..

do\. kausalyA kaha dhIra dhari sunahu debi mithilesi.

ko bibekanidhi ballabhahi tumhahi saka_i upadesi .. 283 ..

rAni rAya sana avasaru pA_I. apanI bhA.Nti kahaba samujhA_I ..

rakhi_ahi.n lakhanu bharatu gabanahi.n bana. jau.n yaha mata mAnai mahIpa

mana ..

tau bhala jatanu karaba subichArI. more.n sauchu bharata kara bhArI ..

gU.Dha saneha bharata mana mAhI. rahe.n nIka mohi lAgata nAhI.n ..

lakhi subhA_u suni sarala subAnI. saba bha_i magana karuna rasa rAnI ..

nabha prasUna jhari dhanya dhanya dhuni. sithila saneha.N siddha jogI muni

..

sabu ranivAsu bithaki lakhi rahe_U. taba dhari dhIra sumitrA.N kahe_U ..

debi da.nDa juga jAmini bItI. rAma mAtu sunI uThI saprItI ..

Page 174: Ramcharitmanas ITRANS

( 73 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

do\. begi pA_u dhAri_a thalahi kaha saneha.N satibhAya.

hamare.n tau aba Isa gati ke mithilesa sahAya .. 284 ..

lakhi saneha suni bachana binItA. janakapriyA gaha pAya punItA ..

debi uchita asi binaya tumhArI. dasaratha gharini rAma mahatArI ..

prabhu apane nIchahu AdarahI.n. agini dhUma giri sira tinu dharahI.n ..

sevaku rA_u karama mana bAnI. sadA sahAya mahesu bhavAnI ..

ra_ure a.nga jogu jaga ko hai. dIpa sahAya ki dinakara sohai ..

rAmu jA_i banu kari sura kAjU. achala avadhapura karihahi.n rAjU ..

amara nAga nara rAma bAhubala. sukha basihahi.n apane.n apane thala ..

yaha saba jAgabalika kahi rAkhA. debi na ho_i mudhA muni bhAShA ..

do\. asa kahi paga pari pema ati siya hita binaya sunA_i ..

siya sameta siyamAtu taba chalI su_Ayasu pA_i .. 285 ..

priya parijanahi milI baidehI. jo jehi jogu bhA.Nti tehi tehI ..

tApasa beSha jAnakI dekhI. bhA sabu bikala biShAda biseShI ..

janaka rAma gura Ayasu pA_I. chale thalahi siya dekhI A_I ..

lInhi lA_i ura janaka jAnakI. pAhuna pAvana pema prAna kI ..

ura umage_u a.nbudhi anurAgU. bhaya_u bhUpa manu manahu.N payAgU ..

siya saneha baTu bA.Dhata johA. tA para rAma pema sisu sohA ..

chirajIvI muni gyAna bikala janu. bU.Data lahe_u bAla avala.nbanu ..

moha magana mati nahi.n bideha kI. mahimA siya raghubara saneha kI ..

do\. siya pitu mAtu saneha basa bikala na sakI sa.NbhAri.

dharanisutA.N dhIraju dhare_u sama_u sudharamu bichAri .. 286 ..

tApasa beSha janaka siya dekhI. bhaya_u pemu paritoShu biseShI ..

putri pavitra ki_e kula do_U. sujasa dhavala jagu kaha sabu ko_U ..

jiti surasari kIrati sari torI. gavanu kInha bidhi a.nDa karorI ..

ga.nga avani thala tIni ba.Dere. ehi.n ki_e sAdhu samAja ghanere ..

pitu kaha satya saneha.N subAnI. sIya sakucha mahu.N manahu.N samAnI ..

puni pitu mAtu lInha ura lA_I. sikha AsiSha hita dInhi suhA_I ..

kahati na sIya sakuchi mana mAhI.n. ihA.N basaba rajanI.n bhala nAhI.n ..

lakhi rukha rAni janAya_u rA_U. hR^idaya.N sarAhata sIlu subhA_U ..

do\. bAra bAra mili bhe.nTa siya bidA kInha sanamAni.

kahI samaya sira bharata gati rAni subAni sayAni .. 287 ..

suni bhUpAla bharata byavahArU. sona suga.ndha sudhA sasi sArU ..

mUde sajala nayana pulake tana. sujasu sarAhana lage mudita mana ..

sAvadhAna sunu sumukhi sulochani. bharata kathA bhava ba.ndha bimochani ..

dharama rAjanaya brahmabichArU. ihA.N jathAmati mora prachArU ..

so mati mori bharata mahimAhI. kahai kAha chhali chhu_ati na chhA.NhI ..

bidhi ganapati ahipati siva sArada. kabi kobida budha buddhi bisArada ..

bharata charita kIrati karatUtI. dharama sIla guna bimala bibhUtI ..

samujhata sunata sukhada saba kAhU. suchi surasari ruchi nidara sudhAhU ..

do\. niravadhi guna nirupama puruShu bharatu bharata sama jAni.

kahi_a sumeru ki sera sama kabikula mati sakuchAni .. 288 ..

Page 175: Ramcharitmanas ITRANS

( 74 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

agama sabahi baranata barabaranI. jimi jalahIna mIna gamu dharanI ..

bharata amita mahimA sunu rAnI. jAnahi.n rAmu na sakahi.n bakhAnI ..

barani saprema bharata anubhA_U. tiya jiya kI ruchi lakhi kaha rA_U ..

bahurahi.n lakhanu bharatu bana jAhI.n. saba kara bhala saba ke mana

mAhI.n ..

debi para.ntu bharata raghubara kI. prIti pratIti jA_i nahi.n tarakI ..

bharatu avadhi saneha mamatA kI. jadyapi rAmu sIma samatA kI ..

paramAratha svAratha sukha sAre. bharata na sapanehu.N manahu.N nihAre ..

sAdhana siddha rAma paga nehU .. mohi lakhi parata bharata mata ehU ..

do\. bhorehu.N bharata na pelihahi.n manasahu.N rAma rajA_i.

kari_a na sochu saneha basa kahe_u bhUpa bilakhA_i .. 289 ..

rAma bharata guna ganata saprItI. nisi da.npatihi palaka sama bItI ..

rAja samAja prAta juga jAge. nhA_i nhA_i sura pUjana lAge ..

ge nahA_i gura pahI.n raghurA_I. ba.ndi charana bole rukha pA_I ..

nAtha bharatu purajana mahatArI. soka bikala banabAsa dukhArI ..

sahita samAja rA_u mithilesU. bahuta divasa bha_e sahata kalesU ..

uchita ho_i so_i kIji_a nAthA. hita sabahI kara raure.n hAthA ..

asa kahi ati sakuche raghurA_U. muni pulake lakhi sIlu subhA_U ..

tumha binu rAma sakala sukha sAjA. naraka sarisa duhu rAja samAjA ..

do\. prAna prAna ke jIva ke jiva sukha ke sukha rAma.

tumha taji tAta sohAta gR^iha jinhahi tinhahi.n bidhi bAma .. 290 ..

so sukhu karamu dharamu jari jA_U. jaha.N na rAma pada pa.nkaja bhA_U ..

jogu kujogu gyAnu agyAnU. jaha.N nahi.n rAma pema paradhAnU ..

tumha binu dukhI sukhI tumha tehI.n. tumha jAnahu jiya jo jehi kehI.n ..

rA_ura Ayasu sira sabahI ke.n. bidita kR^ipAlahi gati saba nIke.n ..

Apu Ashramahi dhAri_a pA_U. bhaya_u saneha sithila munirA_U ..

kari pranAma taba rAmu sidhA_e. riShi dhari dhIra janaka pahi.n A_e ..

rAma bachana guru nR^ipahi sunA_e. sIla saneha subhAya.N suhA_e ..

mahArAja aba kIji_a so_I. saba kara dharama sahita hita ho_I.

do\. gyAna nidhAna sujAna suchi dharama dhIra narapAla.

tumha binu asama.njasa samana ko samaratha ehi kAla .. 291 ..

suni muni bachana janaka anurAge. lakhi gati gyAnu birAgu birAge ..

sithila saneha.N gunata mana mAhI.n. A_e ihA.N kInha bhala nAhI ..

rAmahi rAya.N kahe_u bana jAnA. kInha Apu priya prema pravAnA ..

hama aba bana te.n banahi paThA_I. pramudita phiraba bibeka ba.DA_I ..

tApasa muni mahisura suni dekhI. bha_e prema basa bikala biseShI ..

sama_u samujhi dhari dhIraju rAjA. chale bharata pahi.n sahita samAjA ..

bharata A_i Age.n bha_i lInhe. avasara sarisa su_Asana dInhe ..

tAta bharata kaha terahuti rA_U. tumhahi bidita raghubIra subhA_U ..

do\. rAma satyabrata dharama rata saba kara sIlu sanehu ..

sa.nkaTa sahata sakocha basa kahi_a jo Ayasu dehu .. 292 ..

suni tana pulaki nayana bhari bArI. bole bharatu dhIra dhari bhArI ..

Page 176: Ramcharitmanas ITRANS

( 75 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

prabhu priya pUjya pitA sama ApU. kulaguru sama hita mAya na bApU ..

kausikAdi muni sachiva samAjU. gyAna a.nbunidhi Apunu AjU ..

sisu sevaka Ayasu anugAmI. jAni mohi sikha de_i_a svAmI ..

ehi.n samAja thala bUjhaba rA_ura. mauna malina mai.n bolaba bA_ura ..

chhoTe badana kaha_u.N ba.Di bAtA. chhamaba tAta lakhi bAma bidhAtA ..

Agama nigama prasiddha purAnA. sevAdharamu kaThina jagu jAnA ..

svAmi dharama svArathahi birodhU. bairu a.ndha premahi na prabodhU ..

do\. rAkhi rAma rukha dharamu bratu parAdhIna mohi jAni.

saba ke.n sa.nmata sarba hita kari_a pemu pahichAni .. 293 ..

bharata bachana suni dekhi subhA_U. sahita samAja sarAhata rA_U ..

sugama agama mR^idu ma.nju kaThore. arathu amita ati Akhara thore ..

jyau mukha mukura mukuru nija pAnI. gahi na jA_i asa adabhuta bAnI ..

bhUpa bharata muni sahita samAjU. ge jaha.N bibudha kumuda dvijarAjU ..

suni sudhi socha bikala saba logA. manahu.N mInagana nava jala jogA ..

deva.N prathama kulagura gati dekhI. nirakhi bideha saneha biseShI ..

rAma bhagatimaya bharatu nihAre. sura svArathI hahari hiya.N hAre ..

saba ko_u rAma pemamaya pekhA. bha_u alekha socha basa lekhA ..

do\. rAmu saneha sakocha basa kaha sasocha surarAja.

rachahu prapa.nchahi pa.ncha mili nAhi.n ta bhaya_u akAju .. 294 ..

suranha sumiri sAradA sarAhI. debi deva saranAgata pAhI ..

pheri bharata mati kari nija mAyA. pAlu bibudha kula kari chhala chhAyA ..

bibudha binaya suni debi sayAnI. bolI sura svAratha ja.Da jAnI ..

mo sana kahahu bharata mati pherU. lochana sahasa na sUjha sumerU ..

bidhi hari hara mAyA ba.Di bhArI. so_u na bharata mati saka_i nihArI ..

so mati mohi kahata karu bhorI. cha.ndini kara ki cha.nDakara chorI ..

bharata hR^idaya.N siya rAma nivAsU. taha.N ki timira jaha.N tarani

prakAsU ..

asa kahi sArada ga_i bidhi lokA. bibudha bikala nisi mAnahu.N kokA ..

do\. sura svArathI malIna mana kInha kuma.ntra kuThATu ..

rachi prapa.ncha mAyA prabala bhaya bhrama arati uchATu .. 295 ..

kari kuchAli sochata surarAjU. bharata hAtha sabu kAju akAjU ..

ga_e janaku raghunAtha samIpA. sanamAne saba rabikula dIpA ..

samaya samAja dharama abirodhA. bole taba raghuba.nsa purodhA ..

janaka bharata sa.nbAdu sunA_I. bharata kahA_uti kahI suhA_I ..

tAta rAma jasa Ayasu dehU. so sabu karai mora mata ehU ..

suni raghunAtha jori juga pAnI. bole satya sarala mR^idu bAnI ..

bidyamAna Apuni mithilesU. mora kahaba saba bhA.Nti bhadesU ..

rA_ura rAya rajAyasu ho_I. rA_uri sapatha sahI sira so_I ..

do\. rAma sapatha suni muni janaku sakuche sabhA sameta.

sakala bilokata bharata mukhu bana_i na utaru deta .. 296 ..

sabhA sakucha basa bharata nihArI. rAmaba.ndhu dhari dhIraju bhArI ..

kusama_u dekhi sanehu sa.NbhArA. ba.Dhata bi.ndhi jimi ghaTaja nivArA ..

soka kanakalochana mati chhonI. harI bimala guna gana jagajonI ..

Page 177: Ramcharitmanas ITRANS

( 76 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

bharata bibeka barAha.N bisAlA. anAyAsa udharI tehi kAlA ..

kari pranAmu saba kaha.N kara jore. rAmu rA_u gura sAdhu nihore ..

chhamaba Aju ati anuchita morA. kaha_u.N badana mR^idu bachana kaThorA ..

hiya.N sumirI sAradA suhA_I. mAnasa te.n mukha pa.nkaja A_I ..

bimala bibeka dharama naya sAlI. bharata bhAratI ma.nju marAlI ..

do\. nirakhi bibeka bilochananhi sithila saneha.N samAju.

kari pranAmu bole bharatu sumiri sIya raghurAju .. 297 ..

prabhu pitu mAtu suhrada gura svAmI. pUjya parama hita ata.nrajAmI ..

sarala susAhibu sIla nidhAnU. pranatapAla sarbagya sujAnU ..

samaratha saranAgata hitakArI. gunagAhaku avaguna agha hArI ..

svAmi gosA.Nihi sarisa gosA_I. mohi samAna mai.n sA_i.N dohA_I ..

prabhu pitu bachana moha basa pelI. Aya_u.N ihA.N samAju sakelI ..

jaga bhala pocha U.Ncha aru nIchU. ami_a amarapada mAhuru mIchU ..

rAma rajA_i meTa mana mAhI.n. dekhA sunA katahu.N ko_u nAhI.n ..

so mai.n saba bidhi kInhi DhiThA_I. prabhu mAnI saneha sevakA_I ..

do\. kR^ipA.N bhalA_I ApanI nAtha kInha bhala mora.

dUShana bhe bhUShana sarisa sujasu chAru chahu ora .. 298 ..

rA_uri rIti subAni ba.DA_I. jagata bidita nigamAgama gA_I ..

kUra kuTila khala kumati kala.nkI. nIcha nisIla nirIsa nisa.nkI ..

te_u suni sarana sAmuhe.n A_e. sakR^ita pranAmu kihe.n apanA_e ..

dekhi doSha kabahu.N na ura Ane. suni guna sAdhu samAja bakhAne ..

ko sAhiba sevakahi nevAjI. Apu samAja sAja saba sAjI ..

nija karatUti na samujhi_a sapane.n. sevaka sakucha sochu ura apane.n ..

so gosA_i.N nahi dUsara kopI. bhujA uThA_i kaha_u.N pana ropI ..

pasu nAchata suka pATha prabInA. guna gati naTa pAThaka AdhInA ..

do\. yo.n sudhAri sanamAni jana ki_e sAdhu siramora.

ko kR^ipAla binu pAlihai biridAvali barajora .. 299 ..

soka saneha.N ki bAla subhA_e.N. Aya_u.N lA_i rajAyasu bA_e.N ..

tabahu.N kR^ipAla heri nija orA. sabahi bhA.Nti bhala mAne_u morA ..

dekhe_u.N pAya suma.ngala mUlA. jAne_u.N svAmi sahaja anukUlA ..

ba.De.n samAja biloke_u.N bhAgU. ba.DI.n chUka sAhiba anurAgU ..

kR^ipA anugraha a.ngu aghA_I. kInhi kR^ipAnidhi saba adhikA_I ..

rAkhA mora dulAra gosA_I.n. apane.n sIla subhAya.N bhalA_I.n ..

nAtha nipaTa mai.n kInhi DhiThA_I. svAmi samAja sakocha bihA_I ..

abinaya binaya jathAruchi bAnI. chhamihi de_u ati Arati jAnI ..

do\. suhrada sujAna susAhibahi bahuta kahaba ba.Di khori.

Ayasu de_i_a deva aba saba_i sudhArI mori .. 300 ..

prabhu pada paduma parAga dohA_I. satya sukR^ita sukha sIva.N suhA_I ..

so kari kaha_u.N hi_e apane kI. ruchi jAgata sovata sapane kI ..

sahaja saneha.N svAmi sevakA_I. svAratha chhala phala chAri bihA_I ..

agyA sama na susAhiba sevA. so prasAdu jana pAvai devA ..

asa kahi prema bibasa bha_e bhArI. pulaka sarIra bilochana bArI ..

prabhu pada kamala gahe akulA_I. sama_u sanehu na so kahi jA_I ..

Page 178: Ramcharitmanas ITRANS

( 77 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

kR^ipAsi.ndhu sanamAni subAnI. baiThA_e samIpa gahi pAnI ..

bharata binaya suni dekhi subhA_U. sithila saneha.N sabhA raghurA_U ..

chha.n\. raghurA_u sithila saneha.N sAdhu samAja muni mithilA dhanI.

mana mahu.N sarAhata bharata bhAyapa bhagati kI mahimA ghanI ..

bharatahi prasa.nsata bibudha baraShata sumana mAnasa malina se.

tulasI bikala saba loga suni sakuche nisAgama nalina se ..

so\. dekhi dukhArI dIna duhu samAja nara nAri saba.

maghavA mahA malIna mu_e mAri ma.ngala chahata .. 301 ..

kapaTa kuchAli sIva.N surarAjU. para akAja priya Apana kAjU ..

kAka samAna pAkaripu rItI. chhalI malIna katahu.N na pratItI ..

prathama kumata kari kapaTu sa.NkelA. so uchATu saba ke.n sira melA ..

suramAyA.N saba loga bimohe. rAma prema atisaya na bichhohe ..

bhaya uchATa basa mana thira nAhI.n. chhana bana ruchi chhana sadana

sohAhI.n ..

dubidha manogati prajA dukhArI. sarita si.ndhu sa.ngama janu bArI ..

duchita katahu.N paritoShu na lahahI.n. eka eka sana maramu na kahahI.n ..

lakhi hiya.N ha.Nsi kaha kR^ipAnidhAnU. sarisa svAna maghavAna jubAnU ..

do\. bharatu janaku munijana sachiva sAdhu sacheta bihA_i.

lAgi devamAyA sabahi jathAjogu janu pA_i .. 302 ..

kR^ipAsi.ndhu lakhi loga dukhAre. nija saneha.N surapati chhala bhAre ..

sabhA rA_u gura mahisura ma.ntrI. bharata bhagati saba kai mati ja.ntrI ..

rAmahi chitavata chitra likhe se. sakuchata bolata bachana sikhe se ..

bharata prIti nati binaya ba.DA_I. sunata sukhada baranata kaThinA_I ..

jAsu biloki bhagati lavalesU. prema magana munigana mithilesU ..

mahimA tAsu kahai kimi tulasI. bhagati subhAya.N sumati hiya.N hulasI ..

Apu chhoTi mahimA ba.Di jAnI. kabikula kAni mAni sakuchAnI ..

kahi na sakati guna ruchi adhikA_I. mati gati bAla bachana kI nA_I ..

do\. bharata bimala jasu bimala bidhu sumati chakorakumAri.

udita bimala jana hR^idaya nabha ekaTaka rahI nihAri .. 303 ..

bharata subhA_u na sugama nigamahU.N. laghu mati chApalatA kabi chhamahU.N

..

kahata sunata sati bhA_u bharata ko. sIya rAma pada ho_i na rata ko ..

sumirata bharatahi premu rAma ko. jehi na sulabha tehi sarisa bAma ko ..

dekhi dayAla dasA sabahI kI. rAma sujAna jAni jana jI kI ..

dharama dhurIna dhIra naya nAgara. satya saneha sIla sukha sAgara ..

desu kAla lakhi sama_u samAjU. nIti prIti pAlaka raghurAjU ..

bole bachana bAni sarabasu se. hita parinAma sunata sasi rasu se ..

tAta bharata tumha dharama dhurInA. loka beda bida prema prabInA ..

do\. karama bachana mAnasa bimala tumha samAna tumha tAta.

gura samAja laghu ba.ndhu guna kusamaya.N kimi kahi jAta .. 304 ..

jAnahu tAta tarani kula rItI. satyasa.ndha pitu kIrati prItI ..

sama_u samAju lAja gurujana kI. udAsIna hita anahita mana kI ..

Page 179: Ramcharitmanas ITRANS

( 78 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

tumhahi bidita sabahI kara karamU. Apana mora parama hita dharamU ..

mohi saba bhA.Nti bharosa tumhArA. tadapi kaha_u.N avasara anusArA ..

tAta tAta binu bAta hamArI. kevala gurukula kR^ipA.N sa.NbhArI ..

nataru prajA parijana parivArU. hamahi sahita sabu hota khu_ArU ..

jau.n binu avasara athava.N dinesU. jaga kehi kahahu na ho_i kalesU ..

tasa utapAtu tAta bidhi kInhA. muni mithilesa rAkhi sabu lInhA ..

do\. rAja kAja saba lAja pati dharama dharani dhana dhAma.

gura prabhA_u pAlihi sabahi bhala ho_ihi parinAma .. 305 ..

sahita samAja tumhAra hamArA. ghara bana gura prasAda rakhavArA ..

mAtu pitA gura svAmi nidesU. sakala dharama dharanIdhara sesU ..

so tumha karahu karAvahu mohU. tAta taranikula pAlaka hohU ..

sAdhaka eka sakala sidhi denI. kIrati sugati bhUtimaya benI ..

so bichAri sahi sa.nkaTu bhArI. karahu prajA parivAru sukhArI ..

bA.NTI bipati sabahi.n mohi bhA_I. tumhahi avadhi bhari ba.Di kaThinA_I ..

jAni tumhahi mR^idu kaha_u.N kaThorA. kusamaya.N tAta na anuchita morA ..

hohi.n kuThAya.N suba.ndhu suhA_e. o.Di_ahi.n hAtha asanihu ke ghA_e ..

do\. sevaka kara pada nayana se mukha so sAhibu ho_i.

tulasI prIti ki rIti suni sukabi sarAhahi.n so_i .. 306 ..

sabhA sakala suni raghubara bAnI. prema payodhi ami_a janu sAnI ..

sithila samAja saneha samAdhI. dekhi dasA chupa sArada sAdhI ..

bharatahi bhaya_u parama sa.ntoShU. sanamukha svAmi bimukha dukha doShU ..

mukha prasanna mana miTA biShAdU. bhA janu gU.Ngehi girA prasAdU ..

kInha saprema pranAmu bahorI. bole pAni pa.nkaruha jorI ..

nAtha bhaya_u sukhu sAtha ga_e ko. lahe_u.N lAhu jaga janamu bha_e ko ..

aba kR^ipAla jasa Ayasu ho_I. karau.n sIsa dhari sAdara so_I ..

so avala.nba deva mohi de_I. avadhi pAru pAvau.n jehi se_I ..

do\. deva deva abhiSheka hita gura anusAsanu pA_i.

Ane_u.N saba tIratha salilu tehi kaha.N kAha rajA_i .. 307 ..

eku manorathu ba.Da mana mAhI.n. sabhaya.N sakocha jAta kahi nAhI.n ..

kahahu tAta prabhu Ayasu pA_I. bole bAni saneha suhA_I ..

chitrakUTa suchi thala tIratha bana. khaga mR^iga sara sari nirjhara

girigana ..

prabhu pada a.nkita avani biseShI. Ayasu ho_i ta Avau.n dekhI ..

avasi atri Ayasu sira dharahU. tAta bigatabhaya kAnana charahU ..

muni prasAda banu ma.ngala dAtA. pAvana parama suhAvana bhrAtA ..

riShinAyaku jaha.N Ayasu dehI.n. rAkhehu tIratha jalu thala tehI.n ..

suni prabhu bachana bharata sukha pAvA. muni pada kamala mudita siru nAvA

..

do\. bharata rAma sa.nbAdu suni sakala suma.ngala mUla.

sura svArathI sarAhi kula baraShata surataru phUla .. 308 ..

dhanya bharata jaya rAma gosA_I.n. kahata deva haraShata bari_A_I.

muni mithilesa sabhA.N saba kAhU. bharata bachana suni bhaya_u uchhAhU ..

bharata rAma guna grAma sanehU. pulaki prasa.nsata rA_u bidehU ..

Page 180: Ramcharitmanas ITRANS

( 79 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

sevaka svAmi subhA_u suhAvana. nemu pemu ati pAvana pAvana ..

mati anusAra sarAhana lAge. sachiva sabhAsada saba anurAge ..

suni suni rAma bharata sa.nbAdU. duhu samAja hiya.N haraShu biShAdU ..

rAma mAtu dukhu sukhu sama jAnI. kahi guna rAma prabodhI.n rAnI ..

eka kahahi.n raghubIra ba.DA_I. eka sarAhata bharata bhalA_I ..

do\. atri kahe_u taba bharata sana saila samIpa sukUpa.

rAkhi_a tIratha toya taha.N pAvana ami_a anUpa .. 309 ..

bharata atri anusAsana pA_I. jala bhAjana saba di_e chalA_I ..

sAnuja Apu atri muni sAdhU. sahita ga_e jaha.N kUpa agAdhU ..

pAvana pAtha punyathala rAkhA. pramudita prema atri asa bhAShA ..

tAta anAdi siddha thala ehU. lope_u kAla bidita nahi.n kehU ..

taba sevakanha sarasa thalu dekhA. kinha sujala hita kUpa biseShA ..

bidhi basa bhaya_u bisva upakArU. sugama agama ati dharama bichArU ..

bharatakUpa aba kahihahi.n logA. ati pAvana tIratha jala jogA ..

prema sanema nimajjata prAnI. ho_ihahi.n bimala karama mana bAnI ..

do\. kahata kUpa mahimA sakala ga_e jahA.N raghurA_u.

atri sunAya_u raghubarahi tIratha punya prabhA_u .. 310 ..

kahata dharama itihAsa saprItI. bhaya_u bhoru nisi so sukha bItI ..

nitya nibAhi bharata do_u bhA_I. rAma atri gura Ayasu pA_I ..

sahita samAja sAja saba sAde.n. chale rAma bana aTana payAde.n ..

komala charana chalata binu panahI.n. bha_i mR^idu bhUmi sakuchi mana

manahI.n ..

kusa ka.nTaka kA.NkarI.n kurA_I.n. kaTuka kaThora kubastu durA_I.n ..

mahi ma.njula mR^idu mAraga kInhe. bahata samIra tribidha sukha lInhe ..

sumana baraShi sura ghana kari chhAhI.n. biTapa phUli phali tR^ina

mR^idutAhI.n ..

mR^iga biloki khaga boli subAnI. sevahi.n sakala rAma priya jAnI ..

do\. sulabha siddhi saba prAkR^itahu rAma kahata jamuhAta.

rAma prAna priya bharata kahu.N yaha na ho_i ba.Di bAta .. 311 ..

ehi bidhi bharatu phirata bana mAhI.n. nemu premu lakhi muni sakuchAhI.n

..

punya jalAshraya bhUmi bibhAgA. khaga mR^iga taru tR^ina giri bana bAgA ..

chAru bichitra pabitra biseShI. bUjhata bharatu dibya saba dekhI ..

suni mana mudita kahata riShirA_U. hetu nAma guna punya prabhA_U ..

katahu.N nimajjana katahu.N pranAmA. katahu.N bilokata mana abhirAmA ..

katahu.N baiThi muni Ayasu pA_I. sumirata sIya sahita do_u bhA_I ..

dekhi subhA_u sanehu susevA. dehi.n asIsa mudita banadevA ..

phirahi.n ga_e.N dinu pahara a.DhA_I. prabhu pada kamala bilokahi.n A_I ..

do\. dekhe thala tIratha sakala bharata pA.Ncha dina mAjha.

kahata sunata hari hara sujasu gaya_u divasu bha_i sA.Njha .. 312 ..

bhora nhA_i sabu jurA samAjU. bharata bhUmisura terahuti rAjU ..

bhala dina Aju jAni mana mAhI.n. rAmu kR^ipAla kahata sakuchAhI.n ..

gura nR^ipa bharata sabhA avalokI. sakuchi rAma phiri avani bilokI ..

Page 181: Ramcharitmanas ITRANS

( 80 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

sIla sarAhi sabhA saba sochI. kahu.N na rAma sama svAmi sa.NkochI ..

bharata sujAna rAma rukha dekhI. uThi saprema dhari dhIra biseShI ..

kari da.nDavata kahata kara jorI. rAkhI.n nAtha sakala ruchi morI ..

mohi lagi sahe_u sabahi.n sa.ntApU. bahuta bhA.Nti dukhu pAvA ApU ..

aba gosA_i.N mohi de_u rajA_I. sevau.n avadha avadhi bhari jA_I ..

do\. jehi.n upAya puni pAya janu dekhai dInadayAla.

so sikha de_i_a avadhi lagi kosalapAla kR^ipAla .. 313 ..

purajana parijana prajA gosA_I. saba suchi sarasa saneha.N sagA_I ..

rA_ura badi bhala bhava dukha dAhU. prabhu binu bAdi parama pada lAhU ..

svAmi sujAnu jAni saba hI kI. ruchi lAlasA rahani jana jI kI ..

pranatapAlu pAlihi saba kAhU. de_u duhU disi ora nibAhU ..

asa mohi saba bidhi bhUri bharoso. ki_e.N bichAru na sochu kharo so ..

Arati mora nAtha kara chhohU. duhu.N mili kInha DhIThu haThi mohU ..

yaha ba.Da doShu dUri kari svAmI. taji sakocha sikha_i_a anugAmI ..

bharata binaya suni sabahi.n prasa.nsI. khIra nIra bibarana gati ha.nsI ..

do\. dInaba.ndhu suni ba.ndhu ke bachana dIna chhalahIna.

desa kAla avasara sarisa bole rAmu prabIna .. 314 ..

tAta tumhAri mori parijana kI. chi.ntA gurahi nR^ipahi ghara bana kI ..

mAthe para gura muni mithilesU. hamahi tumhahi sapanehu.N na kalesU ..

mora tumhAra parama puruShArathu. svArathu sujasu dharamu paramArathu ..

pitu Ayasu pAlihi.n duhu bhA_I. loka beda bhala bhUpa bhalA_I ..

gura pitu mAtu svAmi sikha pAle.n. chalehu.N kumaga paga parahi.n na

khAle.n ..

asa bichAri saba socha bihA_I. pAlahu avadha avadhi bhari jA_I ..

desu kosu parijana parivArU. gura pada rajahi.n lAga chharubhArU ..

tumha muni mAtu sachiva sikha mAnI. pAlehu puhumi prajA rajadhAnI ..

do\. mukhi_A mukhu so chAhi_ai khAna pAna kahu.N eka.

pAla_i poSha_i sakala a.Nga tulasI sahita bibeka .. 315 ..

rAjadharama sarabasu etano_I. jimi mana mAha.N manoratha go_I ..

ba.ndhu prabodhu kInha bahu bhA.NtI. binu adhAra mana toShu na sA.NtI ..

bharata sIla gura sachiva samAjU. sakucha saneha bibasa raghurAjU ..

prabhu kari kR^ipA pA.NvarI.n dInhI.n. sAdara bharata sIsa dhari lInhI.n

..

charanapITha karunAnidhAna ke. janu juga jAmika prajA prAna ke ..

sa.npuTa bharata saneha ratana ke. Akhara juga juna jIva jatana ke ..

kula kapATa kara kusala karama ke. bimala nayana sevA sudharama ke ..

bharata mudita avala.nba lahe te.n. asa sukha jasa siya rAmu rahe te.n ..

do\. mAge_u bidA pranAmu kari rAma li_e ura lA_i.

loga uchATe amarapati kuTila ku_avasaru pA_i .. 316 ..

so kuchAli saba kaha.N bha_i nIkI. avadhi Asa sama jIvani jI kI ..

nataru lakhana siya sama biyogA. hahari marata saba loga kurogA ..

rAmakR^ipA.N avareba sudhArI. bibudha dhAri bha_i gunada gohArI ..

Page 182: Ramcharitmanas ITRANS

( 81 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

bhe.nTata bhuja bhari bhA_i bharata so. rAma prema rasu kahi na parata so

..

tana mana bachana umaga anurAgA. dhIra dhura.ndhara dhIraju tyAgA ..

bArija lochana mochata bArI. dekhi dasA sura sabhA dukhArI ..

munigana gura dhura dhIra janaka se. gyAna anala mana kase.n kanaka se ..

je bira.nchi niralepa upA_e. paduma patra jimi jaga jala jA_e ..

do\. te_u biloki raghubara bharata prIti anUpa apAra.

bha_e magana mana tana bachana sahita birAga bichAra .. 317 ..

jahA.N janaka gura mati bhorI. prAkR^ita prIti kahata ba.Di khorI ..

baranata raghubara bharata biyogU. suni kaThora kabi jAnihi logU ..

so sakocha rasu akatha subAnI. sama_u sanehu sumiri sakuchAnI ..

bhe.nTi bharata raghubara samujhA_e. puni ripudavanu haraShi hiya.N lA_e

..

sevaka sachiva bharata rukha pA_I. nija nija kAja lage saba jA_I ..

suni dAruna dukhu duhU.N samAjA. lage chalana ke sAjana sAjA ..

prabhu pada paduma ba.ndi do_u bhA_I. chale sIsa dhari rAma rajA_I ..

muni tApasa banadeva nihorI. saba sanamAni bahori bahorI ..

do\. lakhanahi bhe.nTi pranAmu kari sira dhari siya pada dhUri.

chale saprema asIsa suni sakala suma.ngala mUri .. 318 ..

sAnuja rAma nR^ipahi sira nA_I. kInhi bahuta bidhi binaya ba.DA_I ..

deva dayA basa ba.Da dukhu pAya_u. sahita samAja kAnanahi.n Aya_u ..

pura pagu dhAri_a de_i asIsA. kInha dhIra dhari gavanu mahIsA ..

muni mahideva sAdhu sanamAne. bidA ki_e hari hara sama jAne ..

sAsu samIpa ga_e do_u bhA_I. phire ba.ndi paga AsiSha pA_I ..

kausika bAmadeva jAbAlI. purajana parijana sachiva suchAlI ..

jathA jogu kari binaya pranAmA. bidA ki_e saba sAnuja rAmA ..

nAri puruSha laghu madhya ba.Dere. saba sanamAni kR^ipAnidhi phere ..

do\. bharata mAtu pada ba.ndi prabhu suchi saneha.N mili bhe.nTi.

bidA kInha saji pAlakI sakucha socha saba meTi .. 319 ..

parijana mAtu pitahi mili sItA. phirI prAnapriya prema punItA ..

kari pranAmu bhe.nTI saba sAsU. prIti kahata kabi hiya.N na hulAsU ..

suni sikha abhimata AsiSha pA_I. rahI sIya duhu prIti samA_I ..

raghupati paTu pAlakI.n magA_I.n. kari prabodhu saba mAtu cha.DhA_I ..

bAra bAra hili mili duhu bhA_I. sama saneha.N jananI pahu.NchA_I ..

sAji bAji gaja bAhana nAnA. bharata bhUpa dala kInha payAnA ..

hR^idaya.N rAmu siya lakhana sametA. chale jAhi.n saba loga achetA ..

basaha bAji gaja pasu hiya.N hAre.n. chale jAhi.n parabasa mana mAre.n ..

do\. gura guratiya pada ba.ndi prabhu sItA lakhana sameta.

phire haraSha bisamaya sahita A_e parana niketa .. 320 ..

bidA kInha sanamAni niShAdU. chale_u hR^idaya.N ba.Da biraha biShAdU ..

kola kirAta bhilla banachArI. phere phire johAri johArI ..

prabhu siya lakhana baiThi baTa chhAhI.n. priya parijana biyoga

bilakhAhI.n ..

Page 183: Ramcharitmanas ITRANS

( 82 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

bharata saneha subhA_u subAnI. priyA anuja sana kahata bakhAnI ..

prIti pratIti bachana mana karanI. shrImukha rAma prema basa baranI ..

tehi avasara khaga mR^iga jala mInA. chitrakUTa chara achara malInA ..

bibudha biloki dasA raghubara kI. baraShi sumana kahi gati ghara ghara kI

..

prabhu pranAmu kari dInha bharoso. chale mudita mana Dara na kharo so ..

do\. sAnuja sIya sameta prabhu rAjata parana kuTIra.

bhagati gyAnu bairAgya janu sohata dhare.n sarIra .. 321 ..

muni mahisura gura bharata bhu_AlU. rAma biraha.N sabu sAju bihAlU ..

prabhu guna grAma ganata mana mAhI.n. saba chupachApa chale maga jAhI.n ..

jamunA utari pAra sabu bhaya_U. so bAsaru binu bhojana gaya_U ..

utari devasari dUsara bAsU. rAmasakhA.N saba kInha supAsU ..

sa_I utari gomatI.n nahA_e. chauthe.n divasa avadhapura A_e.

janaku rahe pura bAsara chArI. rAja kAja saba sAja sa.NbhArI ..

sau.npi sachiva gura bharatahi rAjU. terahuti chale sAji sabu sAjU ..

nagara nAri nara gura sikha mAnI. base sukhena rAma rajadhAnI ..

do\. rAma darasa lagi loga saba karata nema upabAsa.

taji taji bhUShana bhoga sukha ji_ata avadhi kI.n Asa .. 322 ..

sachiva susevaka bharata prabodhe. nija nija kAja pA_i pA_i sikha odhe ..

puni sikha dInha boli laghu bhA_I. sau.npI sakala mAtu sevakA_I ..

bhUsura boli bharata kara jore. kari pranAma baya binaya nihore ..

U.Ncha nIcha kAraju bhala pochU. Ayasu deba na karaba sa.NkochU ..

parijana purajana prajA bolA_e. samAdhAnu kari subasa basA_e ..

sAnuja ge gura geha.N bahorI. kari da.nDavata kahata kara jorI ..

Ayasu ho_i ta rahau.n sanemA. bole muni tana pulaki sapemA ..

samujhava kahaba karaba tumha jo_I. dharama sAru jaga ho_ihi so_I ..

do\. suni sikha pA_i asIsa ba.Di ganaka boli dinu sAdhi.

si.nghAsana prabhu pAdukA baiThAre nirupAdhi .. 323 ..

rAma mAtu gura pada siru nA_I. prabhu pada pITha rajAyasu pA_I ..

na.ndigAva.N kari parana kuTIrA. kInha nivAsu dharama dhura dhIrA ..

jaTAjUTa sira munipaTa dhArI. mahi khani kusa sA.NtharI sa.NvArI ..

asana basana bAsana brata nemA. karata kaThina riShidharama sapremA ..

bhUShana basana bhoga sukha bhUrI. mana tana bachana taje tina tUrI ..

avadha rAju sura rAju sihA_I. dasaratha dhanu suni dhanadu lajA_I ..

tehi.n pura basata bharata binu rAgA. cha.ncharIka jimi cha.npaka bAgA ..

ramA bilAsu rAma anurAgI. tajata bamana jimi jana ba.DabhAgI ..

do\. rAma pema bhAjana bharatu ba.De na ehi.n karatUti.

chAtaka ha.nsa sarAhi_ata Te.nka bibeka bibhUti .. 324 ..

deha dinahu.N dina dUbari ho_I. ghaTa_i teju balu mukhachhabi so_I ..

nita nava rAma prema panu pInA. ba.Dhata dharama dalu manu na malInA ..

jimi jalu nighaTata sarada prakAse. bilasata betasa banaja bikAse ..

sama dama sa.njama niyama upAsA. nakhata bharata hiya bimala akAsA ..

dhruva bisvAsa avadhi rAkA sI. svAmi surati surabIthi bikAsI ..

Page 184: Ramcharitmanas ITRANS

( 83 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – AYODHYAAKAANDAM

rAma pema bidhu achala adoShA. sahita samAja soha nita chokhA ..

bharata rahani samujhani karatUtI. bhagati birati guna bimala bibhUtI ..

baranata sakala sukachi sakuchAhI.n. sesa ganesa girA gamu nAhI.n ..

do\. nita pUjata prabhu pA.NvarI prIti na hR^idaya.N samAti ..

mAgi mAgi Ayasu karata rAja kAja bahu bhA.Nti .. 325 ..

pulaka gAta hiya.N siya raghubIrU. jIha nAmu japa lochana nIrU ..

lakhana rAma siya kAnana basahI.n. bharatu bhavana basi tapa tanu kasahI.n

..

do_u disi samujhi kahata sabu logU. saba bidhi bharata sarAhana jogU ..

suni brata nema sAdhu sakuchAhI.n. dekhi dasA munirAja lajAhI.n ..

parama punIta bharata AcharanU. madhura ma.nju muda ma.ngala karanU ..

harana kaThina kali kaluSha kalesU. mahAmoha nisi dalana dinesU ..

pApa pu.nja ku.njara mR^igarAjU. samana sakala sa.ntApa samAjU.

jana ra.njana bha.njana bhava bhArU. rAma saneha sudhAkara sArU ..

chha.n\. siya rAma prema piyUSha pUrana hota janamu na bharata ko.

muni mana agama jama niyama sama dama biShama brata Acharata ko ..

dukha dAha dArida da.nbha dUShana sujasa misa apaharata ko.

kalikAla tulasI se saThanhi haThi rAma sanamukha karata ko ..

so\. bharata charita kari nemu tulasI jo sAdara sunahi.n.

sIya rAma pada pemu avasi ho_i bhava rasa birati .. 326 ..

mAsapArAyaNa, ikkIsavA.N vishrAma

iti shrImadrAmacharitamAnase sakalakalikaluShavidhva.nsane

dvitIyaH sopAnaH samAptaH.

Page 185: Ramcharitmanas ITRANS

( 1 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – ARANYAKAANDAM

shrI gaNeshAya namaH

shrI jAnakIvallabho vijayate

shrI rAmacharitamAnasa

tR^itIya sopAna

(araNyakANDa)

shloka

mUla.n dharmatarorvivekajaladheH pUrNendumAnandada.n

vairAgyAmbujabhAskara.n hyaghaghanadhvAntApaha.n tApaham.

mohAmbhodharapUgapATanavidhau svaHsambhava.n sha~Nkara.n

vande brahmakula.n kala.nkashamana.n shrIrAmabhUpapriyam .. 1 ..

sAndrAnandapayodasaubhagatanu.n pItAmbara.n sundara.n

pANau bANasharAsana.n kaTilasattUNIrabhAra.n varam

rAjIvAyatalochana.n dhR^itajaTAjUTena sa.nshobhita.n

sItAlakShmaNasa.nyuta.n pathigata.n rAmAbhirAma.n bhaje .. 2 ..

so\. umA rAma guna gU.Dha pa.nDita muni pAvahi.n birati.

pAvahi.n moha bimU.Dha je hari bimukha na dharma rati ..

pura nara bharata prIti mai.n gA_I. mati anurUpa anUpa suhA_I ..

aba prabhu charita sunahu ati pAvana. karata je bana sura nara muni

bhAvana ..

eka bAra chuni kusuma suhA_e. nija kara bhUShana rAma banA_e ..

sItahi pahirA_e prabhu sAdara. baiThe phaTika silA para su.ndara ..

surapati suta dhari bAyasa beShA. saTha chAhata raghupati bala dekhA ..

jimi pipIlikA sAgara thAhA. mahA ma.ndamati pAvana chAhA ..

sItA charana chau.ncha hati bhAgA. mU.Dha ma.ndamati kArana kAgA ..

chalA rudhira raghunAyaka jAnA. sI.nka dhanuSha sAyaka sa.ndhAnA ..

do\. ati kR^ipAla raghunAyaka sadA dIna para neha.

tA sana A_i kInha chhalu mUrakha avaguna geha .. 1 ..

prerita ma.ntra brahmasara dhAvA. chalA bhAji bAyasa bhaya pAvA ..

dhari nija rupa gaya_u pitu pAhI.n. rAma bimukha rAkhA tehi nAhI.n ..

bhA nirAsa upajI mana trAsA. jathA chakra bhaya riShi durbAsA ..

brahmadhAma sivapura saba lokA. phirA shramita byAkula bhaya sokA ..

kAhU.N baiThana kahA na ohI. rAkhi ko saka_i rAma kara drohI ..

mAtu mR^ityu pitu samana samAnA. sudhA ho_i biSha sunu harijAnA ..

mitra kara_i sata ripu kai karanI. tA kaha.N bibudhanadI baitaranI ..

saba jagu tAhi analahu te tAtA. jo raghubIra bimukha sunu bhrAtA ..

nArada dekhA bikala jaya.ntA. lAgi dayA komala chita sa.ntA ..

paThavA turata rAma pahi.n tAhI. kahesi pukAri pranata hita pAhI ..

Atura sabhaya gahesi pada jA_I. trAhi trAhi dayAla raghurA_I ..

atulita bala atulita prabhutA_I. mai.n matima.nda jAni nahi.n pA_I ..

nija kR^ita karma janita phala pAya_u.N. aba prabhu pAhi sarana taki

Aya_u.N ..

suni kR^ipAla ati Arata bAnI. ekanayana kari tajA bhavAnI ..

so\. kInha moha basa droha jadyapi tehi kara badha uchita.

Page 186: Ramcharitmanas ITRANS

( 2 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – ARANYAKAANDAM

prabhu chhA.De_u kari chhoha ko kR^ipAla raghubIra sama .. 2 ..

raghupati chitrakUTa basi nAnA. charita ki_e shruti sudhA samAnA ..

bahuri rAma asa mana anumAnA. ho_ihi bhIra sabahi.n mohi jAnA ..

sakala muninha sana bidA karA_I. sItA sahita chale dvau bhA_I ..

atri ke Ashrama jaba prabhu gaya_U. sunata mahAmuni haraShita bhaya_U ..

pulakita gAta atri uThi dhA_e. dekhi rAmu Atura chali A_e ..

karata da.nDavata muni ura lA_e. prema bAri dvau jana anhavA_e ..

dekhi rAma chhabi nayana ju.DAne. sAdara nija Ashrama taba Ane ..

kari pUjA kahi bachana suhA_e. di_e mUla phala prabhu mana bhA_e ..

so\. prabhu Asana AsIna bhari lochana sobhA nirakhi.

munibara parama prabIna jori pAni astuti karata .. 3 ..

chha.n\. namAmi bhakta vatsala.n. kR^ipAlu shIla komala.n ..

bhajAmi te padA.nbuja.n. akAminA.n svadhAmada.n ..

nikAma shyAma su.ndara.n. bhavAmbunAtha ma.ndara.n ..

praphulla ka.nja lochana.n. madAdi doSha mochana.n ..

prala.nba bAhu vikrama.n. prabho.aprameya vaibhava.n ..

niSha.nga chApa sAyaka.n. dhara.n triloka nAyaka.n ..

dinesha va.nsha ma.nDana.n. mahesha chApa kha.nDana.n ..

munI.ndra sa.nta ra.njana.n. surAri vR^i.nda bha.njana.n ..

manoja vairi va.ndita.n. ajAdi deva sevita.n ..

vishuddha bodha vigraha.n. samasta dUShaNApaha.n ..

namAmi i.ndirA pati.n. sukhAkara.n satA.n gati.n ..

bhaje sashakti sAnuja.n. shachI pati.n priyAnuja.n ..

tvada.nghri mUla ye narAH. bhaja.nti hIna matsarA ..

pata.nti no bhavArNave. vitarka vIchi sa.nkule ..

vivikta vAsinaH sadA. bhaja.nti muktaye mudA ..

nirasya i.ndriyAdika.n. prayA.nti te gati.n svaka.n ..

tamekamabhduta.n prabhu.n. nirIhamIshvara.n vibhu.n ..

jagadguru.n cha shAshvata.n. turIyameva kevala.n ..

bhajAmi bhAva vallabha.n. kuyoginA.n sudurlabha.n ..

svabhakta kalpa pAdapa.n. sama.n susevyamanvaha.n ..

anUpa rUpa bhUpati.n. nato.ahamurvijA pati.n ..

prasIda me namAmi te. padAbja bhakti dehi me ..

paTha.nti ye stava.n ida.n. narAdareNa te pada.n ..

vraja.nti nAtra sa.nshaya.n. tvadIya bhakti sa.nyutA ..

do\. binatI kari muni nA_i siru kaha kara jori bahori.

charana saroruha nAtha jani kabahu.N tajai mati mori .. 4 ..

shrI gaNeshAya namaH

shrI jAnakIvallabho vijayate

shrI rAmacharitamAnasa

\-\-\-\-\-\-\-\-\-\-

tR^itIya sopAna

(araNyakANDa)

shloka

mUla.n dharmatarorvivekajaladheH pUrNendumAnandada.n

Page 187: Ramcharitmanas ITRANS

( 3 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – ARANYAKAANDAM

vairAgyAmbujabhAskara.n hyaghaghanadhvAntApaha.n tApaham.

mohAmbhodharapUgapATanavidhau svaHsambhava.n sha~Nkara.n

vande brahmakula.n kala.nkashamana.n shrIrAmabhUpapriyam .. 1 ..

sAndrAnandapayodasaubhagatanu.n pItAmbara.n sundara.n

pANau bANasharAsana.n kaTilasattUNIrabhAra.n varam

rAjIvAyatalochana.n dhR^itajaTAjUTena sa.nshobhita.n

sItAlakShmaNasa.nyuta.n pathigata.n rAmAbhirAma.n bhaje .. 2 ..

so\. umA rAma guna gU.Dha pa.nDita muni pAvahi.n birati.

pAvahi.n moha bimU.Dha je hari bimukha na dharma rati ..

pura nara bharata prIti mai.n gA_I. mati anurUpa anUpa suhA_I ..

aba prabhu charita sunahu ati pAvana. karata je bana sura nara muni

bhAvana ..

eka bAra chuni kusuma suhA_e. nija kara bhUShana rAma banA_e ..

sItahi pahirA_e prabhu sAdara. baiThe phaTika silA para su.ndara ..

surapati suta dhari bAyasa beShA. saTha chAhata raghupati bala dekhA ..

jimi pipIlikA sAgara thAhA. mahA ma.ndamati pAvana chAhA ..

sItA charana chau.ncha hati bhAgA. mU.Dha ma.ndamati kArana kAgA ..

chalA rudhira raghunAyaka jAnA. sI.nka dhanuSha sAyaka sa.ndhAnA ..

do\. ati kR^ipAla raghunAyaka sadA dIna para neha.

tA sana A_i kInha chhalu mUrakha avaguna geha .. 1 ..

prerita ma.ntra brahmasara dhAvA. chalA bhAji bAyasa bhaya pAvA ..

dhari nija rupa gaya_u pitu pAhI.n. rAma bimukha rAkhA tehi nAhI.n ..

bhA nirAsa upajI mana trAsA. jathA chakra bhaya riShi durbAsA ..

brahmadhAma sivapura saba lokA. phirA shramita byAkula bhaya sokA ..

kAhU.N baiThana kahA na ohI. rAkhi ko saka_i rAma kara drohI ..

mAtu mR^ityu pitu samana samAnA. sudhA ho_i biSha sunu harijAnA ..

mitra kara_i sata ripu kai karanI. tA kaha.N bibudhanadI baitaranI ..

saba jagu tAhi analahu te tAtA. jo raghubIra bimukha sunu bhrAtA ..

nArada dekhA bikala jaya.ntA. lAgi dayA komala chita sa.ntA ..

paThavA turata rAma pahi.n tAhI. kahesi pukAri pranata hita pAhI ..

Atura sabhaya gahesi pada jA_I. trAhi trAhi dayAla raghurA_I ..

atulita bala atulita prabhutA_I. mai.n matima.nda jAni nahi.n pA_I ..

nija kR^ita karma janita phala pAya_u.N. aba prabhu pAhi sarana taki

Aya_u.N ..

suni kR^ipAla ati Arata bAnI. ekanayana kari tajA bhavAnI ..

so\. kInha moha basa droha jadyapi tehi kara badha uchita.

prabhu chhA.De_u kari chhoha ko kR^ipAla raghubIra sama .. 2 ..

raghupati chitrakUTa basi nAnA. charita ki_e shruti sudhA samAnA ..

bahuri rAma asa mana anumAnA. ho_ihi bhIra sabahi.n mohi jAnA ..

sakala muninha sana bidA karA_I. sItA sahita chale dvau bhA_I ..

atri ke Ashrama jaba prabhu gaya_U. sunata mahAmuni haraShita bhaya_U ..

pulakita gAta atri uThi dhA_e. dekhi rAmu Atura chali A_e ..

karata da.nDavata muni ura lA_e. prema bAri dvau jana anhavA_e ..

dekhi rAma chhabi nayana ju.DAne. sAdara nija Ashrama taba Ane ..

Page 188: Ramcharitmanas ITRANS

( 4 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – ARANYAKAANDAM

kari pUjA kahi bachana suhA_e. di_e mUla phala prabhu mana bhA_e ..

so\. prabhu Asana AsIna bhari lochana sobhA nirakhi.

munibara parama prabIna jori pAni astuti karata .. 3 ..

chha.n\. namAmi bhakta vatsala.n. kR^ipAlu shIla komala.n ..

bhajAmi te padA.nbuja.n. akAminA.n svadhAmada.n ..

nikAma shyAma su.ndara.n. bhavAmbunAtha ma.ndara.n ..

praphulla ka.nja lochana.n. madAdi doSha mochana.n ..

prala.nba bAhu vikrama.n. prabho.aprameya vaibhava.n ..

niSha.nga chApa sAyaka.n. dhara.n triloka nAyaka.n ..

dinesha va.nsha ma.nDana.n. mahesha chApa kha.nDana.n ..

munI.ndra sa.nta ra.njana.n. surAri vR^i.nda bha.njana.n ..

manoja vairi va.ndita.n. ajAdi deva sevita.n ..

vishuddha bodha vigraha.n. samasta dUShaNApaha.n ..

namAmi i.ndirA pati.n. sukhAkara.n satA.n gati.n ..

bhaje sashakti sAnuja.n. shachI pati.n priyAnuja.n ..

tvada.nghri mUla ye narAH. bhaja.nti hIna matsarA ..

pata.nti no bhavArNave. vitarka vIchi sa.nkule ..

vivikta vAsinaH sadA. bhaja.nti muktaye mudA ..

nirasya i.ndriyAdika.n. prayA.nti te gati.n svaka.n ..

tamekamabhduta.n prabhu.n. nirIhamIshvara.n vibhu.n ..

jagadguru.n cha shAshvata.n. turIyameva kevala.n ..

bhajAmi bhAva vallabha.n. kuyoginA.n sudurlabha.n ..

svabhakta kalpa pAdapa.n. sama.n susevyamanvaha.n ..

anUpa rUpa bhUpati.n. nato.ahamurvijA pati.n ..

prasIda me namAmi te. padAbja bhakti dehi me ..

paTha.nti ye stava.n ida.n. narAdareNa te pada.n ..

vraja.nti nAtra sa.nshaya.n. tvadIya bhakti sa.nyutA ..

do\. binatI kari muni nA_i siru kaha kara jori bahori.

charana saroruha nAtha jani kabahu.N tajai mati mori .. 4 ..

anusu_iyA ke pada gahi sItA. milI bahori susIla binItA ..

riShipatinI mana sukha adhikA_I. AsiSha de_i nikaTa baiThA_I ..

dibya basana bhUShana pahirA_e. je nita nUtana amala suhA_e ..

kaha riShibadhU sarasa mR^idu bAnI. nAridharma kachhu byAja bakhAnI ..

mAtu pitA bhrAtA hitakArI. mitaprada saba sunu rAjakumArI ..

amita dAni bhartA bayadehI. adhama so nAri jo seva na tehI ..

dhIraja dharma mitra aru nArI. Apada kAla parikhi_ahi.n chArI ..

bR^iddha rogabasa ja.Da dhanahInA. adha.n badhira krodhI ati dInA ..

aisehu pati kara ki_e.N apamAnA. nAri pAva jamapura dukha nAnA ..

eka_i dharma eka brata nemA. kAya.N bachana mana pati pada premA ..

jaga pati bratA chAri bidhi ahahi.n. beda purAna sa.nta saba kahahi.n ..

uttama ke asa basa mana mAhI.n. sapanehu.N Ana puruSha jaga nAhI.n ..

madhyama parapati dekha_i kaise.n. bhrAtA pitA putra nija jai.nse.n ..

dharma bichAri samujhi kula raha_I. so nikiShTa triya shruti asa kaha_I ..

binu avasara bhaya te.n raha jo_I. jAnehu adhama nAri jaga so_I ..

pati ba.nchaka parapati rati kara_I. raurava naraka kalpa sata para_I ..

chhana sukha lAgi janama sata koTi. dukha na samujha tehi sama ko khoTI ..

Page 189: Ramcharitmanas ITRANS

( 5 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – ARANYAKAANDAM

binu shrama nAri parama gati laha_I. patibrata dharma chhA.Di chhala

gaha_I ..

pati pratikula janama jaha.N jA_I. bidhavA ho_I pA_I tarunA_I ..

so\. sahaja apAvani nAri pati sevata subha gati laha_i.

jasu gAvata shruti chAri ajahu tulasikA harihi priya .. 5ka ..

sanu sItA tava nAma sumira nAri patibrata karahi.

tohi prAnapriya rAma kahi_u.N kathA sa.nsAra hita .. 5kha ..

suni jAnakI.n parama sukhu pAvA. sAdara tAsu charana siru nAvA ..

taba muni sana kaha kR^ipAnidhAnA. Ayasu ho_i jA_u.N bana AnA ..

sa.ntata mo para kR^ipA karehU. sevaka jAni tajehu jani nehU ..

dharma dhura.ndhara prabhu kai bAnI. suni saprema bole muni gyAnI ..

jAsu kR^ipA aja siva sanakAdI. chahata sakala paramAratha bAdI ..

te tumha rAma akAma pi_Are. dIna ba.ndhu mR^idu bachana uchAre ..

aba jAnI mai.n shrI chaturA_I. bhajI tumhahi saba deva bihA_I ..

jehi samAna atisaya nahi.n ko_I. tA kara sIla kasa na asa ho_I ..

kehi bidhi kahau.n jAhu aba svAmI. kahahu nAtha tumha a.ntarajAmI ..

asa kahi prabhu biloki muni dhIrA. lochana jala baha pulaka sarIrA ..

chha.n\. tana pulaka nirbhara prema purana nayana mukha pa.nkaja di_e.

mana gyAna guna gotIta prabhu mai.n dIkha japa tapa kA ki_e ..

japa joga dharma samUha te.n nara bhagati anupama pAva_I.

radhubIra charita punIta nisi dina dAsa tulasI gAva_I ..

do\. kalimala samana damana mana rAma sujasa sukhamUla.

sAdara sunahi je tinha para rAma rahahi.n anukUla .. 6(ka) ..

so\. kaThina kAla mala kosa dharma na gyAna na joga japa.

parihari sakala bharosa rAmahi bhajahi.n te chatura nara .. 6(kha)

..

muni pada kamala nA_i kari sIsA. chale banahi sura nara muni IsA ..

Age rAma anuja puni pAchhe.n. muni bara beSha bane ati kAchhe.n ..

umaya bIcha shrI soha_i kaisI. brahma jIva bicha mAyA jaisI ..

saritA bana giri avaghaTa ghATA. pati pahichAnI dehi.n bara bATA ..

jaha.N jaha.N jAhi deva raghurAyA. karahi.n medha taha.N taha.N nabha

chhAyA ..

milA asura birAdha maga jAtA. AvatahI.n raghuvIra nipAtA ..

turatahi.n ruchira rUpa tehi.n pAvA. dekhi dukhI nija dhAma paThAvA ..

puni A_e jaha.N muni sarabha.ngA. su.ndara anuja jAnakI sa.ngA ..

do\. dekhI rAma mukha pa.nkaja munibara lochana bhR^i.nga.

sAdara pAna karata ati dhanya janma sarabha.nga .. 7 ..

kaha muni sunu raghubIra kR^ipAlA. sa.nkara mAnasa rAjamarAlA ..

jAta rahe_u.N bira.nchi ke dhAmA. sune_u.N shravana bana aihahi.n rAmA ..

chitavata pa.ntha rahe_u.N dina rAtI. aba prabhu dekhi ju.DAnI chhAtI ..

nAtha sakala sAdhana mai.n hInA. kInhI kR^ipA jAni jana dInA ..

Page 190: Ramcharitmanas ITRANS

( 6 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – ARANYAKAANDAM

so kachhu deva na mohi nihorA. nija pana rAkhe_u jana mana chorA ..

taba lagi rahahu dIna hita lAgI. jaba lagi milau.n tumhahi tanu tyAgI ..

joga jagya japa tapa brata kInhA. prabhu kaha.N de_i bhagati bara lInhA ..

ehi bidhi sara rachi muni sarabha.ngA. baiThe hR^idaya.N chhA.Di saba

sa.ngA ..

do\. sItA anuja sameta prabhu nIla jalada tanu syAma.

mama hiya.N basahu nira.ntara sagunarupa shrIrAma .. 8 ..

asa kahi joga agini tanu jArA. rAma kR^ipA.N baiku.nTha sidhArA ..

tAte muni hari lIna na bhaya_U. prathamahi.n bheda bhagati bara laya_U ..

riShi nikAya munibara gati dekhi. sukhI bha_e nija hR^idaya.N biseShI ..

astuti karahi.n sakala muni bR^i.ndA. jayati pranata hita karunA ka.ndA ..

puni raghunAtha chale bana Age. munibara bR^i.nda bipula sa.Nga lAge ..

asthi samUha dekhi raghurAyA. pUchhI muninha lAgi ati dAyA ..

jAnatahu.N pUchhi_a kasa svAmI. sabadarasI tumha a.ntarajAmI ..

nisichara nikara sakala muni khA_e. suni raghubIra nayana jala chhA_e ..

do\. nisichara hIna kara_u.N mahi bhuja uThA_i pana kInha.

sakala muninha ke Ashramanhi jA_i jA_i sukha dInha .. 9 ..

muni agasti kara siShya sujAnA. nAma sutIchhana rati bhagavAnA ..

mana krama bachana rAma pada sevaka. sapanehu.N Ana bharosa na devaka ..

prabhu Agavanu shravana suni pAvA. karata manoratha Atura dhAvA ..

he bidhi dInaba.ndhu raghurAyA. mo se saTha para karihahi.n dAyA ..

sahita anuja mohi rAma gosA_I. milihahi.n nija sevaka kI nA_I ..

more jiya.N bharosa dR^i.Dha nAhI.n. bhagati birati na gyAna mana mAhI.n

..

nahi.n satasa.nga joga japa jAgA. nahi.n dR^i.Dha charana kamala anurAgA

..

eka bAni karunAnidhAna kI. so priya jAke.n gati na Ana kI ..

ho_ihai.n suphala Aju mama lochana. dekhi badana pa.nkaja bhava mochana ..

nirbhara prema magana muni gyAnI. kahi na jA_i so dasA bhavAnI ..

disi aru bidisi pa.ntha nahi.n sUjhA. ko mai.n chale_u.N kahA.N nahi.n

bUjhA ..

kabahu.Nka phiri pAchhe.n puni jA_I. kabahu.Nka nR^itya kara_i guna gA_I

..

abirala prema bhagati muni pA_I. prabhu dekhai.n taru oTa lukA_I ..

atisaya prIti dekhi raghubIrA. pragaTe hR^idaya.N harana bhava bhIrA ..

muni maga mAjha achala ho_i baisA. pulaka sarIra panasa phala jaisA ..

taba raghunAtha nikaTa chali A_e. dekhi dasA nija jana mana bhA_e ..

munihi rAma bahu bhA.Nti jagAvA. jAga na dhyAnajanita sukha pAvA ..

bhUpa rUpa taba rAma durAvA. hR^idaya.N chaturbhuja rUpa dekhAvA ..

muni akulA_i uThA taba kaise.n. bikala hIna mani phani bara jaise.n ..

Age.n dekhi rAma tana syAmA. sItA anuja sahita sukha dhAmA ..

pare_u lakuTa iva charananhi lAgI. prema magana munibara ba.DabhAgI ..

bhuja bisAla gahi li_e uThA_I. parama prIti rAkhe ura lA_I ..

munihi milata asa soha kR^ipAlA. kanaka taruhi janu bhe.nTa tamAlA ..

rAma badanu biloka muni ThA.DhA. mAnahu.N chitra mAjha likhi kA.DhA ..

do\. taba muni hR^idaya.N dhIra dhIra gahi pada bArahi.n bAra.

Page 191: Ramcharitmanas ITRANS

( 7 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – ARANYAKAANDAM

nija Ashrama prabhu Ani kari pUjA bibidha prakAra .. 10 ..

kaha muni prabhu sunu binatI morI. astuti karau.n kavana bidhi torI ..

mahimA amita mori mati thorI. rabi sanmukha khadyota a.NjorI ..

shyAma tAmarasa dAma sharIra.n. jaTA mukuTa paridhana munichIra.n ..

pANi chApa shara kaTi tUNIra.n. naumi nira.ntara shrIraghuvIra.n ..

moha vipina ghana dahana kR^ishAnuH. sa.nta saroruha kAnana bhAnuH ..

nishichara kari varUtha mR^igarAjaH. trAtu sadA no bhava khaga bAjaH ..

aruNa nayana rAjIva suvesha.n. sItA nayana chakora nishesha.n ..

hara hradi mAnasa bAla marAla.n. naumi rAma ura bAhu vishAla.n ..

sa.nshaya sarpa grasana uragAdaH. shamana sukarkasha tarka viShAdaH ..

bhava bha.njana ra.njana sura yUthaH. trAtu sadA no kR^ipA varUthaH ..

nirguNa saguNa viShama sama rUpa.n. GYAna girA gotItamanUpa.n ..

amalamakhilamanavadyamapAra.n. naumi rAma bha.njana mahi bhAra.n ..

bhakta kalpapAdapa ArAmaH. tarjana krodha lobha mada kAmaH ..

ati nAgara bhava sAgara setuH. trAtu sadA dinakara kula ketuH ..

atulita bhuja pratApa bala dhAmaH. kali mala vipula vibha.njana nAmaH ..

dharma varma narmada guNa grAmaH. sa.ntata sha.n tanotu mama rAmaH ..

jadapi biraja byApaka abinAsI. saba ke hR^idaya.N nira.ntara bAsI ..

tadapi anuja shrI sahita kharArI. basatu manasi mama kAnanachArI ..

je jAnahi.n te jAnahu.N svAmI. saguna aguna ura a.ntarajAmI ..

jo kosala pati rAjiva nayanA. kara_u so rAma hR^idaya mama ayanA.

asa abhimAna jA_i jani bhore. mai.n sevaka raghupati pati more ..

suni muni bachana rAma mana bhA_e. bahuri haraShi munibara ura lA_e ..

parama prasanna jAnu muni mohI. jo bara mAgahu de_u so tohI ..

muni kaha mai bara kabahu.N na jAchA. samujhi na para_i jhUTha kA sAchA ..

tumhahi nIka lAgai raghurA_I. so mohi dehu dAsa sukhadA_I ..

abirala bhagati birati bigyAnA. hohu sakala guna gyAna nidhAnA ..

prabhu jo dInha so baru mai.n pAvA. aba so dehu mohi jo bhAvA ..

do\. anuja jAnakI sahita prabhu chApa bAna dhara rAma.

mama hiya gagana i.ndu iva basahu sadA nihakAma .. 11 ..

evamastu kari ramAnivAsA. haraShi chale kubha.nja riShi pAsA ..

bahuta divasa gura darasana pA_e.N. bha_e mohi ehi.n Ashrama A_e.N ..

aba prabhu sa.nga jA_u.N gura pAhI.n. tumha kaha.N nAtha nihorA nAhI.n ..

dekhi kR^ipAnidhi muni chaturA_I. li_e sa.nga bihasai dvau bhA_I ..

pa.ntha kahata nija bhagati anUpA. muni Ashrama pahu.Nche surabhUpA ..

turata sutIchhana gura pahi.n gaya_U. kari da.nDavata kahata asa bhaya_U

..

nAtha kausalAdhIsa kumArA. A_e milana jagata AdhArA ..

rAma anuja sameta baidehI. nisi dinu deva japata hahu jehI ..

sunata agasti turata uThi dhA_e. hari biloki lochana jala chhA_e ..

muni pada kamala pare dvau bhA_I. riShi ati prIti li_e ura lA_I ..

sAdara kusala pUchhi muni gyAnI. Asana bara baiThAre AnI ..

puni kari bahu prakAra prabhu pUjA. mohi sama bhAgyava.nta nahi.n dUjA ..

jaha.N lagi rahe apara muni bR^i.ndA. haraShe saba biloki sukhaka.ndA ..

do\. muni samUha maha.N baiThe sanmukha saba kI ora.

sarada i.ndu tana chitavata mAnahu.N nikara chakora .. 12 ..

Page 192: Ramcharitmanas ITRANS

( 8 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – ARANYAKAANDAM

taba raghubIra kahA muni pAhI.n. tumha sana prabhu durAva kachhu nAhI ..

tumha jAnahu jehi kArana Aya_u.N. tAte tAta na kahi samujhAya_u.N ..

aba so ma.ntra dehu prabhu mohI. jehi prakAra mArau.n munidrohI ..

muni musakAne suni prabhu bAnI. pUchhehu nAtha mohi kA jAnI ..

tumhare_i.N bhajana prabhAva aghArI. jAna_u.N mahimA kachhuka tumhArI ..

Umari taru bisAla tava mAyA. phala brahmA.nDa aneka nikAyA ..

jIva charAchara ja.ntu samAnA. bhItara basahi na jAnahi.n AnA ..

te phala bhachchhaka kaThina karAlA. tava bhaya.N Darata sadA so_u kAlA ..

te tumha sakala lokapati sA_I.n. pU.Nchhehu mohi manuja kI nA_I.n ..

yaha bara mAga_u.N kR^ipAniketA. basahu hR^idaya.N shrI anuja sametA ..

abirala bhagati birati satasa.ngA. charana saroruha prIti abha.ngA ..

jadyapi brahma akha.nDa ana.ntA. anubhava gamya bhajahi.n jehi sa.ntA ..

asa tava rUpa bakhAna_u.N jAna_u.N. phiri phiri saguna brahma rati

mAna_u.N ..

sa.ntata dAsanha dehu ba.DA_I. tAte.n mohi pU.Nchhehu raghurA_I ..

hai prabhu parama manohara ThA_U.N. pAvana pa.nchabaTI tehi nA_U.N ..

da.nDaka bana punIta prabhu karahU. ugra sApa munibara kara harahU ..

bAsa karahu taha.N raghukula rAyA. kIje sakala muninha para dAyA ..

chale rAma muni Ayasu pA_I. turatahi.n pa.nchabaTI ni_arA_I ..

do\. gIdharAja sai.n bhai.nTa bha_i bahu bidhi prIti ba.DhA_i ..

godAvarI nikaTa prabhu rahe parana gR^iha chhA_i .. 13 ..

jaba te rAma kInha taha.N bAsA. sukhI bha_e muni bItI trAsA ..

giri bana nadI.n tAla chhabi chhA_e. dina dina prati ati hauhi.n suhA_e ..

khaga mR^iga bR^i.nda ana.ndita rahahI.n. madhupa madhura ga.njata chhabi

lahahI.n ..

so bana barani na saka ahirAjA. jahA.N pragaTa raghubIra birAjA ..

eka bAra prabhu sukha AsInA. lachhimana bachana kahe chhalahInA ..

sura nara muni sacharAchara sA_I.n. mai.n pUchha_u.N nija prabhu kI nA_I

..

mohi samujhA_i kahahu so_i devA. saba taji karau.n charana raja sevA ..

kahahu gyAna birAga aru mAyA. kahahu so bhagati karahu jehi.n dAyA ..

do\. Isvara jIva bheda prabhu sakala kahau samujhA_i ..

jAte.n ho_i charana rati soka moha bhrama jA_i .. 14 ..

thorehi maha.N saba kaha_u.N bujhA_I. sunahu tAta mati mana chita lA_I ..

mai.n aru mora tora tai.n mAyA. jehi.n basa kInhe jIva nikAyA ..

go gochara jaha.N lagi mana jA_I. so saba mAyA jAnehu bhA_I ..

tehi kara bheda sunahu tumha so_U. bidyA apara abidyA do_U ..

eka duShTa atisaya dukharUpA. jA basa jIva parA bhavakUpA ..

eka racha_i jaga guna basa jAke.n. prabhu prerita nahi.n nija bala tAke.n

..

gyAna mAna jaha.N eka_u nAhI.n. dekha brahma samAna saba mAhI ..

kahi_a tAta so parama birAgI. tR^ina sama siddhi tIni guna tyAgI ..

do\. mAyA Isa na Apu kahu.N jAna kahi_a so jIva.

ba.ndha mochchha prada sarbapara mAyA preraka sIva .. 15 ..

dharma te.n birati joga te.n gyAnA. gyAna mochchhaprada beda bakhAnA ..

Page 193: Ramcharitmanas ITRANS

( 9 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – ARANYAKAANDAM

jAte.n begi drava_u.N mai.n bhA_I. so mama bhagati bhagata sukhadA_I ..

so suta.ntra avala.nba na AnA. tehi AdhIna gyAna bigyAnA ..

bhagati tAta anupama sukhamUlA. mila_i jo sa.nta ho_i.N anukUlA ..

bhagati ki sAdhana kaha_u.N bakhAnI. sugama pa.ntha mohi pAvahi.n prAnI ..

prathamahi.n bipra charana ati prItI. nija nija karma nirata shruti rItI

..

ehi kara phala puni biShaya birAgA. taba mama dharma upaja anurAgA ..

shravanAdika nava bhakti dR^i.DhAhI.n. mama lIlA rati ati mana mAhI.n ..

sa.nta charana pa.nkaja ati premA. mana krama bachana bhajana dR^i.Dha

nemA ..

guru pitu mAtu ba.ndhu pati devA. saba mohi kaha.N jAne dR^i.Dha sevA ..

mama guna gAvata pulaka sarIrA. gadagada girA nayana baha nIrA ..

kAma Adi mada da.nbha na jAke.n. tAta nira.ntara basa mai.n tAke.n ..

do\. bachana karma mana mori gati bhajanu karahi.n niHkAma ..

tinha ke hR^idaya kamala mahu.N kara_u.N sadA bishrAma .. 16 ..

bhagati joga suni ati sukha pAvA. lachhimana prabhu charananhi siru nAvA

..

ehi bidhi ga_e kachhuka dina bItI. kahata birAga gyAna guna nItI ..

sUpanakhA rAvana kai bahinI. duShTa hR^idaya dAruna jasa ahinI ..

pa.nchabaTI so ga_i eka bArA. dekhi bikala bha_i jugala kumArA ..

bhrAtA pitA putra uragArI. puruSha manohara nirakhata nArI ..

ho_i bikala saka manahi na rokI. jimi rabimani drava rabihi bilokI ..

ruchira rupa dhari prabhu pahi.n jA_I. bolI bachana bahuta musukA_I ..

tumha sama puruSha na mo sama nArI. yaha sa.Njoga bidhi rachA bichArI ..

mama anurUpa puruSha jaga mAhI.n. dekhe_u.N khoji loka tihu nAhI.n ..

tAte aba lagi rahi_u.N kumArI. manu mAnA kachhu tumhahi nihArI ..

sItahi chita_i kahI prabhu bAtA. aha_i ku_Ara mora laghu bhrAtA ..

ga_i lachhimana ripu bhaginI jAnI. prabhu biloki bole mR^idu bAnI ..

su.ndari sunu mai.n unha kara dAsA. parAdhIna nahi.n tora supAsA ..

prabhu samartha kosalapura rAjA. jo kachhu karahi.n unahi saba chhAjA ..

sevaka sukha chaha mAna bhikhArI. byasanI dhana subha gati bibhichArI ..

lobhI jasu chaha chAra gumAnI. nabha duhi dUdha chahata e prAnI ..

puni phiri rAma nikaTa so A_I. prabhu lachhimana pahi.n bahuri paThA_I ..

lachhimana kahA tohi so bara_I. jo tR^ina tori lAja parihara_I ..

taba khisi_Ani rAma pahi.n ga_I. rUpa bhaya.nkara pragaTata bha_I ..

sItahi sabhaya dekhi raghurA_I. kahA anuja sana sayana bujhA_I ..

do\. lachhimana ati lAghava.N so nAka kAna binu kInhi.

tAke kara rAvana kaha.N manau chunautI dInhi .. 17 ..

nAka kAna binu bha_i bikarArA. janu strava saila gairu kai dhArA ..

khara dUShana pahi.n ga_i bilapAtA. dhiga dhiga tava pauruSha bala bhrAtA

..

tehi pUchhA saba kahesi bujhA_I. jAtudhAna suni sena banA_I ..

dhA_e nisichara nikara barUthA. janu sapachchha kajjala giri jUthA ..

nAnA bAhana nAnAkArA. nAnAyudha dhara ghora apArA ..

supanakhA Age.n kari lInI. asubha rUpa shruti nAsA hInI ..

asaguna amita hohi.n bhayakArI. ganahi.n na mR^ityu bibasa saba jhArI ..

garjahi tarjahi.n gagana u.DAhI.n. dekhi kaTaku bhaTa ati haraShAhI.n ..

Page 194: Ramcharitmanas ITRANS

( 10 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – ARANYAKAANDAM

ko_u kaha ji_ata dharahu dvau bhA_I. dhari mArahu tiya lehu chha.DA_I ..

dhUri pUri nabha ma.nDala rahA. rAma bolA_i anuja sana kahA ..

lai jAnakihi jAhu giri ka.ndara. AvA nisichara kaTaku bhaya.nkara ..

rahehu sajaga suni prabhu kai bAnI. chale sahita shrI sara dhanu pAnI ..

dekhi rAma ripudala chali AvA. bihasi kaThina koda.nDa cha.DhAvA ..

chha.n\. koda.nDa kaThina cha.DhA_i sira jaTa jUTa bA.Ndhata soha kyo.n.

marakata sayala para larata dAmini koTi so.n juga bhujaga jyo.n ..

kaTi kasi niSha.nga bisAla bhuja gahi chApa bisikha sudhAri kai ..

chitavata manahu.N mR^igarAja prabhu gajarAja ghaTA nihAri kai ..

so\. A_i ga_e bagamela dharahu dharahu dhAvata subhaTa.

jathA biloki akela bAla rabihi gherata danuja .. 18 ..

prabhu biloki sara sakahi.n na DArI. thakita bha_I rajanIchara dhArI ..

sachiva boli bole khara dUShana. yaha ko_u nR^ipabAlaka nara bhUShana ..

nAga asura sura nara muni jete. dekhe jite hate hama kete ..

hama bhari janma sunahu saba bhA_I. dekhI nahi.n asi su.ndaratA_I ..

jadyapi bhaginI kInha kurUpA. badha lAyaka nahi.n puruSha anUpA ..

dehu turata nija nAri durA_I. jI_ata bhavana jAhu dvau bhA_I ..

mora kahA tumha tAhi sunAvahu. tAsu bachana suni Atura Avahu ..

dUtanha kahA rAma sana jA_I. sunata rAma bole musakA_I ..

hama chhatrI mR^igayA bana karahI.n. tumha se khala mR^iga khaujata

phirahI.n ..

ripu balava.nta dekhi nahi.n DarahI.n. eka bAra kAlahu sana larahI.n ..

jadyapi manuja danuja kula ghAlaka. muni pAlaka khala sAlaka bAlaka ..

jau.n na ho_i bala ghara phiri jAhU. samara bimukha mai.n hata_u.N na kAhU

..

rana cha.Dhi kari_a kapaTa chaturA_I. ripu para kR^ipA parama kadarA_I ..

dUtanha jA_i turata saba kahe_U. suni khara dUShana ura ati dahe_U ..

chha.n\. ura dahe_u kahe_u ki dharahu dhA_e bikaTa bhaTa rajanIcharA.

sara chApa tomara sakti sUla kR^ipAna parigha parasu dharA ..

prabhu kInha dhanuSha Takora prathama kaThora ghora bhayAvahA.

bha_e badhira byAkula jAtudhAna na gyAna tehi avasara rahA ..

do\. sAvadhAna ho_i dhA_e jAni sabala ArAti.

lAge baraShana rAma para astra sastra bahu bhA.Nti .. 19(ka) ..

tinha ke Ayudha tila sama kari kATe raghubIra.

tAni sarAsana shravana lagi puni chhA.N.De nija tIra .. 19(kha) ..

chha.n\. taba chale jAna babAna karAla. phu.nkarata janu bahu byAla ..

kope_u samara shrIrAma. chale bisikha nisita nikAma ..

avaloki kharatara tIra. muri chale nisichara bIra ..

bha_e kruddha tIni_u bhA_i. jo bhAgi rana te jA_i ..

tehi badhaba hama nija pAni. phire marana mana mahu.N ThAni ..

Ayudha aneka prakAra. sanamukha te karahi.n prahAra ..

ripu parama kope jAni. prabhu dhanuSha sara sa.ndhAni ..

chhA.N.De bipula nArAcha. lage kaTana bikaTa pisAcha ..

ura sIsa bhuja kara charana. jaha.N taha.N lage mahi parana ..

Page 195: Ramcharitmanas ITRANS

( 11 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – ARANYAKAANDAM

chikkarata lAgata bAna. dhara parata kudhara samAna ..

bhaTa kaTata tana sata kha.nDa. puni uThata kari pASha.nDa ..

nabha u.Data bahu bhuja mu.nDa. binu mauli dhAvata ru.nDa ..

khaga ka.nka kAka sR^igAla. kaTakaTahi.n kaThina karAla ..

chha.n\. kaTakaTahi.n za.nbuka bhUta preta pisAcha kharpara sa.nchahI.n.

betAla bIra kapAla tAla bajA_i jogini na.nchahI.n ..

raghubIra bAna pracha.nDa kha.nDahi.n bhaTanha ke ura bhuja sirA.

jaha.N taha.N parahi.n uThi larahi.n dhara dharu dharu karahi.n

bhayakara girA ..

a.ntAvarI.n gahi u.Data gIdha pisAcha kara gahi dhAvahI.n ..

sa.ngrAma pura bAsI manahu.N bahu bAla gu.DI u.DAvahI.n ..

mAre pachhAre ura bidAre bipula bhaTa kaha.Nrata pare.

avaloki nija dala bikala bhaTa tisirAdi khara dUShana phire ..

sara sakti tomara parasu sUla kR^ipAna ekahi bArahI.n.

kari kopa shrIraghubIra para aganita nisAchara DArahI.n ..

prabhu nimiSha mahu.N ripu sara nivAri pachAri DAre sAyakA.

dasa dasa bisikha ura mAjha mAre sakala nisichara nAyakA ..

mahi parata uThi bhaTa bhirata marata na karata mAyA ati ghanI.

sura Darata chaudaha sahasa preta biloki eka avadha dhanI ..

sura muni sabhaya prabhu dekhi mAyAnAtha ati kautuka kar yo.

dekhahi parasapara rAma kari sa.ngrAma ripudala lari mar yo ..

do\. rAma rAma kahi tanu tajahi.n pAvahi.n pada nirbAna.

kari upAya ripu mAre chhana mahu.N kR^ipAnidhAna .. 20(ka) ..

haraShita baraShahi.n sumana sura bAjahi.n gagana nisAna.

astuti kari kari saba chale sobhita bibidha bimAna .. 20(kha) ..

jaba raghunAtha samara ripu jIte. sura nara muni saba ke bhaya bIte ..

taba lachhimana sItahi lai A_e. prabhu pada parata haraShi ura lA_e.

sItA chitava syAma mR^idu gAtA. parama prema lochana na aghAtA ..

pa.nchavaTI.n basi shrIraghunAyaka. karata charita sura muni sukhadAyaka

..

dhu_A.N dekhi kharadUShana kerA. jA_i supanakhA.N rAvana prerA ..

boli bachana krodha kari bhArI. desa kosa kai surati bisArI ..

karasi pAna sovasi dinu rAtI. sudhi nahi.n tava sira para ArAtI ..

rAja nIti binu dhana binu dharmA. harihi samarpe binu satakarmA ..

bidyA binu bibeka upajA_e.N. shrama phala pa.Dhe ki_e.N aru pA_e.N ..

sa.nga te jatI kuma.ntra te rAjA. mAna te gyAna pAna te.n lAjA ..

prIti pranaya binu mada te gunI. nAsahi begi nIti asa sunI ..

so\. ripu ruja pAvaka pApa prabhu ahi gani_a na chhoTa kari.

asa kahi bibidha bilApa kari lAgI rodana karana .. 21(ka) ..

do\. sabhA mAjha pari byAkula bahu prakAra kaha ro_i.

tohi ji_ata dasaka.ndhara mori ki asi gati ho_i .. 21(kha) ..

sunata sabhAsada uThe akulA_I. samujhA_I gahi bAha.N uThA_I ..

kaha la.nkesa kahasi nija bAtA. ke.Ni.N tava nAsA kAna nipAtA ..

Page 196: Ramcharitmanas ITRANS

( 12 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – ARANYAKAANDAM

avadha nR^ipati dasaratha ke jA_e. puruSha si.ngha bana khelana A_e ..

samujhi parI mohi unha kai karanI. rahita nisAchara karihahi.n dharanI ..

jinha kara bhujabala pA_i dasAnana. abhaya bha_e bicharata muni kAnana ..

dekhata bAlaka kAla samAnA. parama dhIra dhanvI guna nAnA ..

atulita bala pratApa dvau bhrAtA. khala badha rata sura muni sukhadAtA ..

sobhAdhAma rAma asa nAmA. tinha ke sa.nga nAri eka syAmA ..

rupa rAsi bidhi nAri sa.NvArI. rati sata koTi tAsu balihArI ..

tAsu anuja kATe shruti nAsA. suni tava bhagini karahi.n parihAsA ..

khara dUShana suni lage pukArA. chhana mahu.N sakala kaTaka unha mArA ..

khara dUShana tisirA kara ghAtA. suni dasasIsa jare saba gAtA ..

do\. supanakhahi samujhA_i kari bala bolesi bahu bhA.Nti.

gaya_u bhavana ati sochabasa nIda para_i nahi.n rAti .. 22 ..

sura nara asura nAga khaga mAhI.n. more anuchara kaha.N ko_u nAhI.n ..

khara dUShana mohi sama balava.ntA. tinhahi ko mAra_i binu bhagava.ntA ..

sura ra.njana bha.njana mahi bhArA. jau.n bhagava.nta lInha avatArA ..

tau mai jA_i bairu haThi kara_U.N. prabhu sara prAna taje.n bhava tara_U.N

..

ho_ihi bhajanu na tAmasa dehA. mana krama bachana ma.ntra dR^i.Dha ehA ..

jau.n nararupa bhUpasuta ko_U. hariha_u.N nAri jIti rana do_U ..

chalA akela jAna chaDhi tahavA.N. basa mArIcha si.ndhu taTa jahavA.N ..

ihA.N rAma jasi juguti banA_I. sunahu umA so kathA suhA_I ..

do\. lachhimana ga_e banahi.n jaba lena mUla phala ka.nda.

janakasutA sana bole bihasi kR^ipA sukha bR^i.nda .. 23 ..

sunahu priyA brata ruchira susIlA. mai.n kachhu karabi lalita naralIlA ..

tumha pAvaka mahu.N karahu nivAsA. jau lagi karau.n nisAchara nAsA ..

jabahi.n rAma saba kahA bakhAnI. prabhu pada dhari hiya.N anala samAnI ..

nija pratibi.nba rAkhi taha.N sItA. taisa_i sIla rupa subinItA ..

lachhimanahU.N yaha maramu na jAnA. jo kachhu charita rachA bhagavAnA ..

dasamukha gaya_u jahA.N mArIchA. nA_i mAtha svAratha rata nIchA ..

navani nIcha kai ati dukhadA_I. jimi a.nkusa dhanu uraga bilA_I ..

bhayadAyaka khala kai priya bAnI. jimi akAla ke kusuma bhavAnI ..

do\. kari pUjA mArIcha taba sAdara pUchhI bAta.

kavana hetu mana byagra ati akasara Ayahu tAta .. 24 ..

dasamukha sakala kathA tehi Age.n. kahI sahita abhimAna abhAge.n ..

hohu kapaTa mR^iga tumha chhalakArI. jehi bidhi hari Anau nR^ipanArI ..

tehi.n puni kahA sunahu dasasIsA. te nararupa charAchara IsA ..

tAso.n tAta bayaru nahi.n kIje. mAre.n mari_a ji_A_e.N jIjai ..

muni makha rAkhana gaya_u kumArA. binu phara sara raghupati mohi mArA ..

sata jojana Aya_u.N chhana mAhI.n. tinha sana bayaru ki_e.N bhala nAhI.n

..

bha_i mama kITa bhR^i.nga kI nA_I. jaha.N taha.N mai.n dekha_u.N do_u

bhA_I ..

jau.n nara tAta tadapi ati sUrA. tinhahi birodhi na A_ihi pUrA ..

do\. jehi.n tA.DakA subAhu hati kha.nDe_u hara koda.nDa ..

Page 197: Ramcharitmanas ITRANS

( 13 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – ARANYAKAANDAM

khara dUShana tisirA badhe_u manuja ki asa bariba.nDa .. 25 ..

jAhu bhavana kula kusala bichArI. sunata jarA dInhisi bahu gArI ..

guru jimi mU.Dha karasi mama bodhA. kahu jaga mohi samAna ko jodhA ..

taba mArIcha hR^idaya.N anumAnA. navahi birodhe.n nahi.n kalyAnA ..

sastrI marmI prabhu saTha dhanI. baida ba.ndi kabi bhAnasa gunI ..

ubhaya bhA.Nti dekhA nija maranA. taba tAkisi raghunAyaka saranA ..

utaru deta mohi badhaba abhAge.n. kasa na marau.n raghupati sara lAge.n ..

asa jiya.N jAni dasAnana sa.ngA. chalA rAma pada prema abha.ngA ..

mana ati haraSha janAva na tehI. Aju dekhiha_u.N parama sanehI ..

chha.n\. nija parama prItama dekhi lochana suphala kari sukha

pA_ihau.n.

shrI sahita anuja sameta kR^ipAniketa pada mana lA_ihau.n ..

nirbAna dAyaka krodha jA kara bhagati abasahi basakarI.

nija pAni sara sa.ndhAni so mohi badhihi sukhasAgara harI ..

do\. mama pAchhe.n dhara dhAvata dhare.n sarAsana bAna.

phiri phiri prabhuhi bilokiha_u.N dhanya na mo sama Ana .. 26 ..

tehi bana nikaTa dasAnana gaya_U. taba mArIcha kapaTamR^iga bhaya_U ..

ati bichitra kachhu barani na jA_I. kanaka deha mani rachita banA_I ..

sItA parama ruchira mR^iga dekhA. a.nga a.nga sumanohara beShA ..

sunahu deva raghubIra kR^ipAlA. ehi mR^iga kara ati su.ndara chhAlA ..

satyasa.ndha prabhu badhi kari ehI. Anahu charma kahati baidehI ..

taba raghupati jAnata saba kArana. uThe haraShi sura kAju sa.NvArana ..

mR^iga biloki kaTi parikara bA.NdhA. karatala chApa ruchira sara sA.NdhA

..

prabhu lachhimanihi kahA samujhA_I. phirata bipina nisichara bahu bhA_I ..

sItA keri karehu rakhavArI. budhi bibeka bala samaya bichArI ..

prabhuhi biloki chalA mR^iga bhAjI. dhA_e rAmu sarAsana sAjI ..

nigama neti siva dhyAna na pAvA. mAyAmR^iga pAchhe.n so dhAvA ..

kabahu.N nikaTa puni dUri parA_I. kabahu.Nka pragaTa_i kabahu.N chhapA_I

..

pragaTata durata karata chhala bhUrI. ehi bidhi prabhuhi gaya_u lai dUrI

..

taba taki rAma kaThina sara mArA. dharani pare_u kari ghora pukArA ..

lachhimana kara prathamahi.n lai nAmA. pAchhe.n sumiresi mana mahu.N rAmA

..

prAna tajata pragaTesi nija dehA. sumiresi rAmu sameta sanehA ..

a.ntara prema tAsu pahichAnA. muni durlabha gati dInhi sujAnA ..

do\. bipula sumana sura baraShahi.n gAvahi.n prabhu guna gAtha.

nija pada dInha asura kahu.N dInaba.ndhu raghunAtha .. 27 ..

khala badhi turata phire raghubIrA. soha chApa kara kaTi tUnIrA ..

Arata girA sunI jaba sItA. kaha lachhimana sana parama sabhItA ..

jAhu begi sa.nkaTa ati bhrAtA. lachhimana bihasi kahA sunu mAtA ..

bhR^ikuTi bilAsa sR^iShTi laya ho_I. sapanehu.N sa.nkaTa para_i ki so_I ..

marama bachana jaba sItA bolA. hari prerita lachhimana mana DolA ..

bana disi deva sau.npi saba kAhU. chale jahA.N rAvana sasi rAhU ..

Page 198: Ramcharitmanas ITRANS

( 14 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – ARANYAKAANDAM

sUna bIcha dasaka.ndhara dekhA. AvA nikaTa jatI ke.n beShA ..

jAke.n Dara sura asura DerAhI.n. nisi na nIda dina anna na khAhI.n ..

so dasasIsa svAna kI nA_I. ita uta chita_i chalA bha.DihA_I ..

imi kupa.ntha paga deta khagesA. raha na teja budhi bala lesA ..

nAnA bidhi kari kathA suhA_I. rAjanIti bhaya prIti dekhA_I ..

kaha sItA sunu jatI gosA_I.n. bolehu bachana duShTa kI nA_I.n ..

taba rAvana nija rUpa dekhAvA. bha_I sabhaya jaba nAma sunAvA ..

kaha sItA dhari dhIraju gA.DhA. A_i gaya_u prabhu rahu khala ThA.DhA ..

jimi haribadhuhi chhudra sasa chAhA. bha_esi kAlabasa nisichara nAhA ..

sunata bachana dasasIsa risAnA. mana mahu.N charana ba.ndi sukha mAnA ..

do\. krodhava.nta taba rAvana lInhisi ratha baiThA_i.

chalA gaganapatha Atura bhaya.N ratha hA.Nki na jA_i .. 28 ..

hA jaga eka bIra raghurAyA. kehi.n aparAdha bisArehu dAyA ..

Arati harana sarana sukhadAyaka. hA raghukula saroja dinanAyaka ..

hA lachhimana tumhAra nahi.n dosA. so phalu pAya_u.N kInhe_u.N rosA ..

bibidha bilApa karati baidehI. bhUri kR^ipA prabhu dUri sanehI ..

bipati mori ko prabhuhi sunAvA. puroDAsa chaha rAsabha khAvA ..

sItA kai bilApa suni bhArI. bha_e charAchara jIva dukhArI ..

gIdharAja suni Arata bAnI. raghukulatilaka nAri pahichAnI ..

adhama nisAchara lInhe jA_I. jimi malechha basa kapilA gA_I ..

sIte putri karasi jani trAsA. kariha_u.N jAtudhAna kara nAsA ..

dhAvA krodhava.nta khaga kaise.n. chhUTa_i pabi parabata kahu.N jaise ..

re re duShTa ThA.Dha kina hohI. nirbhaya chalesi na jAnehi mohI ..

Avata dekhi kR^itA.nta samAnA. phiri dasaka.ndhara kara anumAnA ..

kI mainAka ki khagapati ho_I. mama bala jAna sahita pati so_I ..

jAnA jaraTha jaTAyU ehA. mama kara tIratha chhA.N.Dihi dehA ..

sunata gIdha krodhAtura dhAvA. kaha sunu rAvana mora sikhAvA ..

taji jAnakihi kusala gR^iha jAhU. nAhi.n ta asa ho_ihi bahubAhU ..

rAma roSha pAvaka ati ghorA. ho_ihi sakala salabha kula torA ..

utaru na deta dasAnana jodhA. tabahi.n gIdha dhAvA kari krodhA ..

dhari kacha biratha kInha mahi girA. sItahi rAkhi gIdha puni phirA ..

chauchanha mAri bidAresi dehI. da.nDa eka bha_i muruchhA tehI ..

taba sakrodha nisichara khisi_AnA. kA.Dhesi parama karAla kR^ipAnA ..

kATesi pa.nkha parA khaga dharanI. sumiri rAma kari adabhuta karanI ..

sItahi jAni cha.DhA_i bahorI. chalA utA_ila trAsa na thorI ..

karati bilApa jAti nabha sItA. byAdha bibasa janu mR^igI sabhItA ..

giri para baiThe kapinha nihArI. kahi hari nAma dInha paTa DArI ..

ehi bidhi sItahi so lai gaya_U. bana asoka maha.N rAkhata bhaya_U ..

do\. hAri parA khala bahu bidhi bhaya aru prIti dekhA_i.

taba asoka pAdapa tara rAkhisi jatana karA_i .. 29(ka) ..

navAnhapArAyaNa, chhaThA vishrAma

jehi bidhi kapaTa kura.nga sa.Nga dhA_i chale shrIrAma.

so chhabi sItA rAkhi ura raTati rahati harinAma .. 29(kha) ..

raghupati anujahi Avata dekhI. bAhija chi.ntA kInhi biseShI ..

janakasutA pariharihu akelI. Ayahu tAta bachana mama pelI ..

nisichara nikara phirahi.n bana mAhI.n. mama mana sItA Ashrama nAhI.n ..

Page 199: Ramcharitmanas ITRANS

( 15 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – ARANYAKAANDAM

gahi pada kamala anuja kara jorI. kahe_u nAtha kachhu mohi na khorI ..

anuja sameta ga_e prabhu tahavA.N. godAvari taTa Ashrama jahavA.N ..

Ashrama dekhi jAnakI hInA. bha_e bikala jasa prAkR^ita dInA ..

hA guna khAni jAnakI sItA. rUpa sIla brata nema punItA ..

lachhimana samujhA_e bahu bhA.NtI. pUchhata chale latA taru pA.NtI ..

he khaga mR^iga he madhukara shrenI. tumha dekhI sItA mR^iganainI ..

kha.njana suka kapota mR^iga mInA. madhupa nikara kokilA prabInA ..

ku.nda kalI dA.Dima dAminI. kamala sarada sasi ahibhAminI ..

baruna pAsa manoja dhanu ha.nsA. gaja kehari nija sunata prasa.nsA ..

shrIphala kanaka kadali haraShAhI.n. neku na sa.nka sakucha mana mAhI.n ..

sunu jAnakI tohi binu AjU. haraShe sakala pA_i janu rAjU ..

kimi sahi jAta anakha tohi pAhI.n . priyA begi pragaTasi kasa nAhI.n ..

ehi bidhi khaujata bilapata svAmI. manahu.N mahA birahI ati kAmI ..

pUranakAma rAma sukha rAsI. manuja charita kara aja abinAsI ..

Age parA gIdhapati dekhA. sumirata rAma charana jinha rekhA ..

do\. kara saroja sira parase_u kR^ipAsi.ndhu radhubIra ..

nirakhi rAma chhabi dhAma mukha bigata bha_I saba pIra .. 30 ..

taba kaha gIdha bachana dhari dhIrA . sunahu rAma bha.njana bhava bhIrA ..

nAtha dasAnana yaha gati kInhI. tehi khala janakasutA hari lInhI ..

lai dachchhina disi gaya_u gosA_I. bilapati ati kurarI kI nA_I ..

darasa lAgI prabhu rAkhe.nu.N prAnA. chalana chahata aba kR^ipAnidhAnA ..

rAma kahA tanu rAkhahu tAtA. mukha musakA_i kahI tehi.n bAtA ..

jA kara nAma marata mukha AvA. adhama_u mukuta ho_I shruti gAvA ..

so mama lochana gochara Age.n. rAkhau.n deha nAtha kehi khA.Nge.N ..

jala bhari nayana kahahi.N raghurA_I. tAta karma nija te gati.n pA_I ..

parahita basa jinha ke mana mAhI.N. tinha kahu.N jaga durlabha kachhu

nAhI.N ..

tanu taji tAta jAhu mama dhAmA. de_u.N kAha tumha pUranakAmA ..

do\. sItA harana tAta jani kahahu pitA sana jA_i ..

jau.N mai.N rAma ta kula sahita kahihi dasAnana A_i .. 31 ..

gIdha deha taji dhari hari rupA. bhUShana bahu paTa pIta anUpA ..

syAma gAta bisAla bhuja chArI. astuti karata nayana bhari bArI ..

chha.n\. jaya rAma rUpa anUpa nirguna saguna guna preraka sahI.

dasasIsa bAhu pracha.nDa kha.nDana cha.nDa sara ma.nDana mahI ..

pAthoda gAta saroja mukha rAjIva Ayata lochana.n.

nita naumi rAmu kR^ipAla bAhu bisAla bhava bhaya mochana.n .. 1 ..

balamaprameyamanAdimajamabyaktamekamagochara.n.

gobi.nda gopara dva.ndvahara bigyAnaghana dharanIdhara.n ..

je rAma ma.ntra japa.nta sa.nta ana.nta jana mana ra.njana.n.

nita naumi rAma akAma priya kAmAdi khala dala ga.njana.n .. 2.

jehi shruti nira.njana brahma byApaka biraja aja kahi gAvahI.n ..

kari dhyAna gyAna birAga joga aneka muni jehi pAvahI.n ..

so pragaTa karunA ka.nda sobhA bR^i.nda aga jaga moha_I.

Page 200: Ramcharitmanas ITRANS

( 16 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – ARANYAKAANDAM

mama hR^idaya pa.nkaja bhR^i.nga a.nga ana.nga bahu chhabi soha_I ..

3 ..

jo agama sugama subhAva nirmala asama sama sItala sadA.

pasya.nti ja.n jogI jatana kari karata mana go basa sadA ..

so rAma ramA nivAsa sa.ntata dAsa basa tribhuvana dhanI.

mama ura basa_u so samana sa.nsR^iti jAsu kIrati pAvanI .. 4 ..

do\. abirala bhagati mAgi bara gIdha gaya_u haridhAma.

tehi kI kriyA jathochita nija kara kInhI rAma .. 32 ..

komala chita ati dInadayAlA. kArana binu raghunAtha kR^ipAlA ..

gIdha adhama khaga AmiSha bhogI. gati dInhi jo jAchata jogI ..

sunahu umA te loga abhAgI. hari taji hohi.n biShaya anurAgI ..

puni sItahi khojata dvau bhA_I. chale bilokata bana bahutA_I ..

sa.nkula latA biTapa ghana kAnana. bahu khaga mR^iga taha.N gaja

pa.nchAnana ..

Avata pa.ntha kaba.ndha nipAtA. tehi.n saba kahI sApa kai bAtA ..

durabAsA mohi dInhI sApA. prabhu pada pekhi miTA so pApA ..

sunu ga.ndharba kaha_u.N mai tohI. mohi na sohA_i brahmakula drohI ..

do\. mana krama bachana kapaTa taji jo kara bhUsura seva.

mohi sameta bira.nchi siva basa tAke.n saba deva .. 33 ..

sApata tA.Data paruSha kaha.ntA. bipra pUjya asa gAvahi.n sa.ntA ..

pUji_a bipra sIla guna hInA. sUdra na guna gana gyAna prabInA ..

kahi nija dharma tAhi samujhAvA. nija pada prIti dekhi mana bhAvA ..

raghupati charana kamala siru nA_I. gaya_u gagana Apani gati pA_I ..

tAhi de_i gati rAma udArA. sabarI ke.n Ashrama pagu dhArA ..

sabarI dekhi rAma gR^iha.N A_e. muni ke bachana samujhi jiya.N bhA_e ..

sarasija lochana bAhu bisAlA. jaTA mukuTa sira ura banamAlA ..

syAma gaura su.ndara do_u bhA_I. sabarI parI charana lapaTA_I ..

prema magana mukha bachana na AvA. puni puni pada saroja sira nAvA ..

sAdara jala lai charana pakhAre. puni su.ndara Asana baiThAre ..

do\. ka.nda mUla phala surasa ati di_e rAma kahu.N Ani.

prema sahita prabhu khA_e bAra.nbAra bakhAni .. 34 ..

pAni jori Age.n bha_i ThA.DhI. prabhuhi biloki prIti ati bA.DhI ..

kehi bidhi astuti karau tumhArI. adhama jAti mai.n ja.Damati bhArI ..

adhama te adhama adhama ati nArI. tinha maha.N mai.n matima.nda aghArI ..

kaha raghupati sunu bhAmini bAtA. mAna_u.N eka bhagati kara nAtA ..

jAti pA.Nti kula dharma ba.DA_I. dhana bala parijana guna chaturA_I ..

bhagati hIna nara soha_i kaisA. binu jala bArida dekhi_a jaisA ..

navadhA bhagati kaha_u.N tohi pAhI.n. sAvadhAna sunu dharu mana mAhI.n ..

prathama bhagati sa.ntanha kara sa.ngA. dUsari rati mama kathA prasa.ngA

..

do\. gura pada pa.nkaja sevA tIsari bhagati amAna.

chauthi bhagati mama guna gana kara_i kapaTa taji gAna .. 35 ..

Page 201: Ramcharitmanas ITRANS

( 17 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – ARANYAKAANDAM

ma.ntra jApa mama dR^i.Dha bisvAsA. pa.nchama bhajana so beda prakAsA ..

chhaTha dama sIla birati bahu karamA. nirata nira.ntara sajjana dharamA ..

sAtava.N sama mohi maya jaga dekhA. mote.n sa.nta adhika kari lekhA ..

AThava.N jathAlAbha sa.ntoShA. sapanehu.N nahi.n dekha_i paradoShA ..

navama sarala saba sana chhalahInA. mama bharosa hiya.N haraSha na dInA ..

nava mahu.N eka_u jinha ke ho_I. nAri puruSha sacharAchara ko_I ..

so_i atisaya priya bhAmini more. sakala prakAra bhagati dR^i.Dha tore.n ..

jogi bR^i.nda duralabha gati jo_I. to kahu.N Aju sulabha bha_i so_I ..

mama darasana phala parama anUpA. jIva pAva nija sahaja sarUpA ..

janakasutA ka_i sudhi bhAminI. jAnahi kahu karibaragAminI ..

pa.npA sarahi jAhu raghurA_I. taha.N ho_ihi sugrIva mitA_I ..

so saba kahihi deva raghubIrA. jAnatahU.N pUchhahu matidhIrA ..

bAra bAra prabhu pada siru nA_I. prema sahita saba kathA sunA_I ..

chha.n\. kahi kathA sakala biloki hari mukha hR^idaya.N pada pa.nkaja

dhare.

taji joga pAvaka deha hari pada lIna bha_i jaha.N nahi.n phire ..

nara bibidha karma adharma bahu mata sokaprada saba tyAgahU.

bisvAsa kari kaha dAsa tulasI rAma pada anurAgahU ..

do\. jAti hIna agha janma mahi mukta kInhi asi nAri.

mahAma.nda mana sukha chahasi aise prabhuhi bisAri .. 36 ..

chale rAma tyAgA bana so_U. atulita bala nara kehari do_U ..

birahI iva prabhu karata biShAdA. kahata kathA aneka sa.nbAdA ..

lachhimana dekhu bipina ka_i sobhA. dekhata kehi kara mana nahi.n chhobhA

..

nAri sahita saba khaga mR^iga bR^i.ndA. mAnahu.N mori karata hahi.n ni.ndA

..

hamahi dekhi mR^iga nikara parAhI.n. mR^igI.n kahahi.n tumha kaha.N bhaya

nAhI.n ..

tumha Ana.nda karahu mR^iga jA_e. ka.nchana mR^iga khojana e A_e ..

sa.nga lA_i karinI.n kari lehI.n. mAnahu.N mohi sikhAvanu dehI.n ..

sAstra suchi.ntita puni puni dekhi_a. bhUpa susevita basa nahi.n lekhi_a

..

rAkhi_a nAri jadapi ura mAhI.n. jubatI sAstra nR^ipati basa nAhI.n ..

dekhahu tAta basa.nta suhAvA. priyA hIna mohi bhaya upajAvA ..

do\. biraha bikala balahIna mohi jAnesi nipaTa akela.

sahita bipina madhukara khaga madana kInha bagamela .. 37(ka) ..

dekhi gaya_u bhrAtA sahita tAsu dUta suni bAta.

DerA kInhe_u manahu.N taba kaTaku haTaki manajAta .. 37(kha) ..

biTapa bisAla latA arujhAnI. bibidha bitAna di_e janu tAnI ..

kadali tAla bara dhujA patAkA. daikhi na moha dhIra mana jAkA ..

bibidha bhA.Nti phUle taru nAnA. janu bAnaita bane bahu bAnA ..

kahu.N kahu.N sundara biTapa suhA_e. janu bhaTa bilaga bilaga ho_i chhA_e

..

kUjata pika mAnahu.N gaja mAte. Dheka mahokha U.NTa bisarAte ..

Page 202: Ramcharitmanas ITRANS

( 18 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – ARANYAKAANDAM

mora chakora kIra bara bAjI. pArAvata marAla saba tAjI ..

tItira lAvaka padachara jUthA. barani na jA_i manoja baruthA ..

ratha giri silA du.ndubhI jharanA. chAtaka ba.ndI guna gana baranA ..

madhukara mukhara bheri sahanA_I. tribidha bayAri basIThI.n A_I ..

chatura.nginI sena sa.Nga lInhe.n. bicharata sabahi chunautI dInhe.n ..

lachhimana dekhata kAma anIkA. rahahi.n dhIra tinha kai jaga lIkA ..

ehi ke.n eka parama bala nArI. tehi te.n ubara subhaTa so_i bhArI ..

do\. tAta tIni ati prabala khala kAma krodha aru lobha.

muni bigyAna dhAma mana karahi.n nimiSha mahu.N chhobha .. 38(ka) ..

lobha ke.n ichchhA da.nbha bala kAma ke.n kevala nAri.

krodha ke paruSha bachana bala munibara kahahi.n bichAri .. 38(kha)

..

gunAtIta sacharAchara svAmI. rAma umA saba a.ntarajAmI ..

kAminha kai dInatA dekhA_I. dhIranha ke.n mana birati dR^i.DhA_I ..

krodha manoja lobha mada mAyA. chhUTahi.n sakala rAma kI.n dAyA ..

so nara i.ndrajAla nahi.n bhUlA. jA para ho_i so naTa anukUlA ..

umA kaha_u.N mai.n anubhava apanA. sata hari bhajanu jagata saba sapanA ..

puni prabhu ga_e sarobara tIrA. pa.npA nAma subhaga ga.nbhIrA ..

sa.nta hR^idaya jasa nirmala bArI. bA.Ndhe ghATa manohara chArI ..

jaha.N taha.N pi_ahi.n bibidha mR^iga nIrA. janu udAra gR^iha jAchaka

bhIrA ..

do\. pura_ini sabana oTa jala begi na pA_i_a marma.

mAyAchhanna na dekhi_ai jaise nirguna brahma .. 39(ka) ..

sukhi mIna saba ekarasa ati agAdha jala mAhi.n.

jathA dharmasIlanha ke dina sukha sa.njuta jAhi.n .. 39(kha) ..

bikase sarasija nAnA ra.ngA. madhura mukhara gu.njata bahu bhR^i.ngA ..

bolata jalakukkuTa kalaha.nsA. prabhu biloki janu karata prasa.nsA ..

chakravAka baka khaga samudA_I. dekhata bana_i barani nahi.n jA_I ..

sundara khaga gana girA suhA_I. jAta pathika janu leta bolA_I ..

tAla samIpa muninha gR^iha chhA_e. chahu disi kAnana biTapa suhA_e ..

cha.npaka bakula kada.nba tamAlA. pATala panasa parAsa rasAlA ..

nava pallava kusumita taru nAnA. cha.ncharIka paTalI kara gAnA ..

sItala ma.nda suga.ndha subhA_U. sa.ntata baha_i manohara bA_U ..

kuhU kuhU kokila dhuni karahI.n. suni rava sarasa dhyAna muni TarahI.n ..

do\. phala bhArana nami biTapa saba rahe bhUmi ni_arA_i.

para upakArI puruSha jimi navahi.n susa.npati pA_i .. 40 ..

dekhi rAma ati ruchira talAvA. majjanu kInha parama sukha pAvA ..

dekhI su.ndara tarubara chhAyA. baiThe anuja sahita raghurAyA ..

taha.N puni sakala deva muni A_e. astuti kari nija dhAma sidhA_e ..

baiThe parama prasanna kR^ipAlA. kahata anuja sana kathA rasAlA ..

birahava.nta bhagava.ntahi dekhI. nArada mana bhA socha biseShI ..

mora sApa kari a.ngIkArA. sahata rAma nAnA dukha bhArA ..

aise prabhuhi biloka_u.N jA_I. puni na banihi asa avasaru A_I ..

Page 203: Ramcharitmanas ITRANS

( 19 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – ARANYAKAANDAM

yaha bichAri nArada kara bInA. ga_e jahA.N prabhu sukha AsInA ..

gAvata rAma charita mR^idu bAnI. prema sahita bahu bhA.Nti bakhAnI ..

karata da.nDavata li_e uThA_I. rAkhe bahuta bAra ura lA_I ..

svAgata pU.Nchhi nikaTa baiThAre. lachhimana sAdara charana pakhAre ..

do\. nAnA bidhi binatI kari prabhu prasanna jiya.N jAni.

nArada bole bachana taba jori saroruha pAni .. 41 ..

sunahu udAra sahaja raghunAyaka. su.ndara agama sugama bara dAyaka ..

dehu eka bara mAga_u.N svAmI. jadyapi jAnata a.ntarajAmI ..

jAnahu muni tumha mora subhA_U. jana sana kabahu.N ki kara_u.N durA_U ..

kavana bastu asi priya mohi lAgI. jo munibara na sakahu tumha mAgI ..

jana kahu.N kachhu adeya nahi.n more.n. asa bisvAsa tajahu jani bhore.n ..

taba nArada bole haraShA_I . asa bara mAga_u.N kara_u.N DhiThA_I ..

jadyapi prabhu ke nAma anekA. shruti kaha adhika eka te.n ekA ..

rAma sakala nAmanha te adhikA. ho_u nAtha agha khaga gana badhikA ..

do\. rAkA rajanI bhagati tava rAma nAma so_i soma.

apara nAma uDagana bimala basuhu.N bhagata ura byoma .. 42(ka) ..

evamastu muni sana kahe_u kR^ipAsi.ndhu raghunAtha.

taba nArada mana haraSha ati prabhu pada nAya_u mAtha .. 42(kha) ..

ati prasanna raghunAthahi jAnI. puni nArada bole mR^idu bAnI ..

rAma jabahi.n prere_u nija mAyA. mohehu mohi sunahu raghurAyA ..

taba bibAha mai.n chAha_u.N kInhA. prabhu kehi kArana karai na dInhA ..

sunu muni tohi kaha_u.N saharosA. bhajahi.n je mohi taji sakala bharosA ..

kara_u.N sadA tinha kai rakhavArI. jimi bAlaka rAkha_i mahatArI ..

gaha sisu bachchha anala ahi dhA_I. taha.N rAkha_i jananI aragA_I ..

prau.Dha bha_e.N tehi suta para mAtA. prIti kara_i nahi.n pAchhili bAtA ..

more prau.Dha tanaya sama gyAnI. bAlaka suta sama dAsa amAnI ..

janahi mora bala nija bala tAhI. duhu kaha.N kAma krodha ripu AhI ..

yaha bichAri pa.nDita mohi bhajahI.n. pA_ehu.N gyAna bhagati nahi.n

tajahI.n ..

do\. kAma krodha lobhAdi mada prabala moha kai dhAri.

tinha maha.N ati dAruna dukhada mAyArUpI nAri .. 43 ..

suni muni kaha purAna shruti sa.ntA. moha bipina kahu.N nAri basa.ntA ..

japa tapa nema jalAshraya jhArI. ho_i grIShama soSha_i saba nArI ..

kAma krodha mada matsara bhekA. inhahi haraShaprada baraShA ekA ..

durbAsanA kumuda samudA_I. tinha kaha.N sarada sadA sukhadA_I ..

dharma sakala sarasIruha bR^i.ndA. ho_i hima tinhahi daha_i sukha ma.ndA

..

puni mamatA javAsa bahutA_I. paluha_i nAri sisira ritu pA_I ..

pApa ulUka nikara sukhakArI. nAri nibi.Da rajanI a.Ndhi_ArI ..

budhi bala sIla satya saba mInA. banasI sama triya kahahi.n prabInA ..

do\. avaguna mUla sUlaprada pramadA saba dukha khAni.

tAte kInha nivArana muni mai.n yaha jiya.N jAni .. 44 ..

Page 204: Ramcharitmanas ITRANS

( 20 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – ARANYAKAANDAM

suni raghupati ke bachana suhA_e. muni tana pulaka nayana bhari A_e ..

kahahu kavana prabhu kai asi rItI. sevaka para mamatA aru prItI ..

je na bhajahi.n asa prabhu bhrama tyAgI. gyAna ra.nka nara ma.nda abhAgI

..

puni sAdara bole muni nArada. sunahu rAma bigyAna bisArada ..

sa.ntanha ke lachchhana raghubIrA. kahahu nAtha bhava bha.njana bhIrA ..

sunu muni sa.ntanha ke guna kaha_U.N. jinha te mai.n unha ke.n basa

raha_U.N ..

ShaTa bikAra jita anagha akAmA. achala aki.nchana suchi sukhadhAmA ..

amitabodha anIha mitabhogI. satyasAra kabi kobida jogI ..

sAvadhAna mAnada madahInA. dhIra dharma gati parama prabInA ..

do\. gunAgAra sa.nsAra dukha rahita bigata sa.ndeha ..

taji mama charana saroja priya tinha kahu.N deha na geha .. 45 ..

nija guna shravana sunata sakuchAhI.n. para guna sunata adhika haraShAhI.n

..

sama sItala nahi.n tyAgahi.n nItI. sarala subhA_u sabahi.n sana prItI ..

japa tapa brata dama sa.njama nemA. guru gobi.nda bipra pada premA ..

shraddhA chhamA mayatrI dAyA. muditA mama pada prIti amAyA ..

birati bibeka binaya bigyAnA. bodha jathAratha beda purAnA ..

da.nbha mAna mada karahi.n na kA_U. bhUli na dehi.n kumAraga pA_U ..

gAvahi.n sunahi.n sadA mama lIlA. hetu rahita parahita rata sIlA ..

muni sunu sAdhunha ke guna jete. kahi na sakahi.n sArada shruti tete ..

chha.n\. kahi saka na sArada seSha nArada sunata pada pa.nkaja gahe.

asa dInaba.ndhu kR^ipAla apane bhagata guna nija mukha kahe ..

siru nAha bArahi.n bAra charananhi brahmapura nArada ga_e ..

te dhanya tulasIdAsa Asa bihA_i je hari ra.Nga ra.Ne ..

do\. rAvanAri jasu pAvana gAvahi.n sunahi.n je loga.

rAma bhagati dR^i.Dha pAvahi.n binu birAga japa joga .. 46(ka) ..

dIpa sikhA sama jubati tana mana jani hosi pata.nga.

bhajahi rAma taji kAma mada karahi sadA satasa.nga .. 46(kha) ..

mAsapArAyaNa, bA_IsavA.N vishrAma

iti shrImadrAmacharitamAnase sakalakalikaluShavidhva.nsane

tR^itIyaH sopAnaH samAptaH.

Page 205: Ramcharitmanas ITRANS

( 1 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – KISHKINDHAKAANDAM

shrIgaNeshAya namaH

shrIjAnakIvallabho vijayate

shrIrAmacharitamAnasa

chaturtha sopAna

(kiShkindhAkANDa)

shloka

kundendIvarasundarAvatibalau viGYAnadhAmAvubhau

shobhADhyau varadhanvinau shrutinutau govipravR^indapriyau.

mAyAmAnuSharUpiNau raghuvarau saddharmavarmau.n hitau

sItAnveShaNatatparau pathigatau bhaktipradau tau hi naH .. 1 ..

brahmAmbhodhisamudbhava.n kalimalapradhva.nsana.n chAvyaya.n

shrImachchhambhumukhendusundaravare sa.nshobhita.n sarvadA.

sa.nsArAmayabheShaja.n sukhakara.n shrIjAnakIjIvana.n

dhanyAste kR^itinaH pibanti satata.n shrIrAmanAmAmR^itam .. 2 ..

so\. mukti janma mahi jAni gyAna khAni agha hAni kara

jaha.N basa sa.nbhu bhavAni so kAsI se_i_a kasa na ..

jarata sakala sura bR^i.nda biShama garala jehi.n pAna kiya.

tehi na bhajasi mana ma.nda ko kR^ipAla sa.nkara sarisa ..

Age.n chale bahuri raghurAyA. riShyamUka paravata ni_arAyA ..

taha.N raha sachiva sahita sugrIvA. Avata dekhi atula bala sI.nvA ..

ati sabhIta kaha sunu hanumAnA. puruSha jugala bala rUpa nidhAnA ..

dhari baTu rUpa dekhu tai.n jA_I. kahesu jAni jiya.N sayana bujhA_I ..

paTha_e bAli hohi.n mana mailA. bhAgau.n turata tajau.n yaha sailA ..

bipra rUpa dhari kapi taha.N gaya_U. mAtha nA_i pUchhata asa bhaya_U ..

ko tumha syAmala gaura sarIrA. chhatrI rUpa phirahu bana bIrA ..

kaThina bhUmi komala pada gAmI. kavana hetu bicharahu bana svAmI ..

mR^idula manohara su.ndara gAtA. sahata dusaha bana Atapa bAtA ..

kI tumha tIni deva maha.N ko_U. nara nArAyana kI tumha do_U ..

do\. jaga kArana tArana bhava bha.njana dharanI bhAra.

kI tumha akila bhuvana pati lInha manuja avatAra .. 1 ..

kosalesa dasaratha ke jA_e . hama pitu bachana mAni bana A_e ..

nAma rAma lachhimana da_U bhA_I. sa.nga nAri sukumAri suhA_I ..

ihA.N hari nisichara baidehI. bipra phirahi.n hama khojata tehI ..

Apana charita kahA hama gA_I. kahahu bipra nija kathA bujhA_I ..

prabhu pahichAni pare_u gahi charanA. so sukha umA nahi.n baranA ..

pulakita tana mukha Ava na bachanA. dekhata ruchira beSha kai rachanA ..

puni dhIraju dhari astuti kInhI. haraSha hR^idaya.N nija nAthahi chInhI ..

mora nyA_u mai.n pUchhA sA_I.n. tumha pUchhahu kasa nara kI nA_I.n ..

tava mAyA basa phira_u.N bhulAnA. tA te mai.n nahi.n prabhu pahichAnA ..

do\. eku mai.n ma.nda mohabasa kuTila hR^idaya agyAna.

puni prabhu mohi bisAre_u dInaba.ndhu bhagavAna .. 2 ..

jadapi nAtha bahu avaguna more.n. sevaka prabhuhi parai jani bhore.n ..

Page 206: Ramcharitmanas ITRANS

( 2 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – KISHKINDHAKAANDAM

nAtha jIva tava mAyA.N mohA. so nistara_i tumhArehi.n chhohA ..

tA para mai.n raghubIra dohA_I. jAna_u.N nahi.n kachhu bhajana upA_I ..

sevaka suta pati mAtu bharose.n. raha_i asocha bana_i prabhu pose.n ..

asa kahi pare_u charana akulA_I. nija tanu pragaTi prIti ura chhA_I ..

taba raghupati uThA_i ura lAvA. nija lochana jala sI.nchi ju.DAvA ..

sunu kapi jiya.N mAnasi jani UnA. tai.n mama priya lachhimana te dUnA ..

samadarasI mohi kaha saba ko_U. sevaka priya ananyagati so_U ..

do\. so ananya jAke.n asi mati na Tara_i hanuma.nta.

mai.n sevaka sacharAchara rUpa svAmi bhagava.nta .. 3 ..

dekhi pavana suta pati anukUlA. hR^idaya.N haraSha bItI saba sUlA ..

nAtha saila para kapipati raha_I. so sugrIva dAsa tava aha_I ..

tehi sana nAtha mayatrI kIje. dIna jAni tehi abhaya karIje ..

so sItA kara khoja karA_ihi. jaha.N taha.N marakaTa koTi paThA_ihi ..

ehi bidhi sakala kathA samujhA_I. li_e du_au jana pIThi cha.DhA_I ..

jaba sugrIva.N rAma kahu.N dekhA. atisaya janma dhanya kari lekhA ..

sAdara mile_u nA_i pada mAthA. bhai.nTe_u anuja sahita raghunAthA ..

kapi kara mana bichAra ehi rItI. karihahi.n bidhi mo sana e prItI ..

do\. taba hanuma.nta ubhaya disi kI saba kathA sunA_i ..

pAvaka sAkhI de_i kari jorI prItI dR^i.DhA_i .. 4 ..

kInhI prIti kachhu bIcha na rAkhA. lachhamina rAma charita saba bhAShA ..

kaha sugrIva nayana bhari bArI. milihi nAtha mithilesakumArI ..

ma.ntrinha sahita ihA.N eka bArA. baiTha rahe_u.N mai.n karata bichArA ..

gagana pa.ntha dekhI mai.n jAtA. parabasa parI bahuta bilapAtA ..

rAma rAma hA rAma pukArI. hamahi dekhi dInhe_u paTa DArI ..

mAgA rAma turata tehi.n dInhA. paTa ura lA_i socha ati kInhA ..

kaha sugrIva sunahu raghubIrA. tajahu socha mana Anahu dhIrA ..

saba prakAra kariha_u.N sevakA_I. jehi bidhi milihi jAnakI A_I ..

do\. sakhA bachana suni haraShe kR^ipAsidhu balasI.nva.

kArana kavana basahu bana mohi kahahu sugrIva .. 5 ..

nAta bAli aru mai.n dvau bhA_I. prIti rahI kachhu barani na jA_I ..

maya suta mAyAvI tehi nA_U.N. AvA so prabhu hamare.n gA_U.N ..

ardha rAti pura dvAra pukArA. bAlI ripu bala sahai na pArA ..

dhAvA bAli dekhi so bhAgA. mai.n puni gaya_u.N ba.ndhu sa.Nga lAgA ..

giribara guhA.N paiTha so jA_I. taba bAlI.n mohi kahA bujhA_I ..

parikhesu mohi eka pakhavArA. nahi.n Avau.n taba jAnesu mArA ..

mAsa divasa taha.N rahe_u.N kharArI. nisarI rudhira dhAra taha.N bhArI ..

bAli hatesi mohi mArihi A_I. silA de_i taha.N chale_u.N parA_I ..

ma.ntrinha pura dekhA binu sA_I.n. dInhe_u mohi rAja bari_A_I ..

bAli tAhi mAri gR^iha AvA. dekhi mohi jiya.N bheda ba.DhAvA ..

ripu sama mohi mAresi ati bhArI. hari lInhesi sarbasu aru nArI ..

tAke.n bhaya raghubIra kR^ipAlA. sakala bhuvana mai.n phire_u.N bihAlA ..

ihA.N sApa basa Avata nAhI.n. tadapi sabhIta raha_u.N mana mAhI.N ..

suni sevaka dukha dInadayAlA. pharaki uThI.n dvai bhujA bisAlA ..

do\. sunu sugrIva mAriha_u.N bAlihi ekahi.n bAna.

Page 207: Ramcharitmanas ITRANS

( 3 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – KISHKINDHAKAANDAM

bramha rudra saranAgata ga_e.N na ubarihi.n prAna .. 6 ..

je na mitra dukha hohi.n dukhArI. tinhahi bilokata pAtaka bhArI ..

nija dukha giri sama raja kari jAnA. mitraka dukha raja meru samAnA ..

jinha ke.n asi mati sahaja na A_I. te saTha kata haThi karata mitA_I ..

kupatha nivAri supa.ntha chalAvA. guna pragaTe avagunanhi durAvA ..

deta leta mana sa.nka na dhara_I. bala anumAna sadA hita kara_I ..

bipati kAla kara sataguna nehA. shruti kaha sa.nta mitra guna ehA ..

Age.n kaha mR^idu bachana banA_I. pAchhe.n anahita mana kuTilA_I ..

jA kara chita ahi gati sama bhA_I. asa kumitra pariharehi bhalA_I ..

sevaka saTha nR^ipa kR^ipana kunArI. kapaTI mitra sUla sama chArI ..

sakhA socha tyAgahu bala more.n. saba bidhi ghaTaba kAja mai.n tore.n ..

kaha sugrIva sunahu raghubIrA. bAli mahAbala ati ranadhIrA ..

du.ndubhI asthi tAla dekharA_e. binu prayAsa raghunAtha DhahA_e ..

dekhi amita bala bA.DhI prItI. bAli badhaba inha bha_i paratItI ..

bAra bAra nAva_i pada sIsA. prabhuhi jAni mana haraSha kapIsA ..

upajA gyAna bachana taba bolA. nAtha kR^ipA.N mana bhaya_u alolA ..

sukha sa.npati parivAra ba.DA_I. saba parihari kariha_u.N sevakA_I ..

e saba rAmabhagati ke bAdhaka. kahahi.n sa.nta taba pada avarAdhaka ..

satru mitra sukha dukha jaga mAhI.n. mAyA kR^ita paramAratha nAhI.n ..

bAli parama hita jAsu prasAdA. milehu rAma tumha samana biShAdA ..

sapane.n jehi sana ho_i larA_I. jAge.n samujhata mana sakuchA_I ..

aba prabhu kR^ipA karahu ehi bhA.NtI. saba taji bhajanu karau.n dina rAtI

..

suni birAga sa.njuta kapi bAnI. bole biha.Nsi rAmu dhanupAnI ..

jo kachhu kahehu satya saba so_I. sakhA bachana mama mR^iShA na ho_I ..

naTa marakaTa iva sabahi nachAvata. rAmu khagesa beda asa gAvata ..

lai sugrIva sa.nga raghunAthA. chale chApa sAyaka gahi hAthA ..

taba raghupati sugrIva paThAvA. garjesi jA_i nikaTa bala pAvA ..

sunata bAli krodhAtura dhAvA. gahi kara charana nAri samujhAvA ..

sunu pati jinhahi mile_u sugrIvA. te dvau ba.ndhu teja bala sI.nvA ..

kosalesa suta lachhimana rAmA. kAlahu jIti sakahi.n sa.ngrAmA ..

do\. kaha bAli sunu bhIru priya samadarasI raghunAtha.

jau.n kadAchi mohi mArahi.n tau puni ho_u.N sanAtha .. 7 ..

asa kahi chalA mahA abhimAnI. tR^ina samAna sugrIvahi jAnI ..

bhire ubhau bAlI ati tarjA . muThikA mAri mahAdhuni garjA ..

taba sugrIva bikala ho_i bhAgA. muShTi prahAra bajra sama lAgA ..

mai.n jo kahA raghubIra kR^ipAlA. ba.ndhu na ho_i mora yaha kAlA ..

ekarUpa tumha bhrAtA do_U. tehi bhrama te.n nahi.n mAre_u.N so_U ..

kara parasA sugrIva sarIrA. tanu bhA kulisa ga_I saba pIrA ..

melI ka.nTha sumana kai mAlA. paThavA puni bala de_i bisAlA ..

puni nAnA bidhi bha_I larA_I. biTapa oTa dekhahi.n raghurA_I ..

do\. bahu chhala bala sugrIva kara hiya.N hArA bhaya mAni.

mArA bAli rAma taba hR^idaya mAjha sara tAni .. 8 ..

parA bikala mahi sara ke lAge.n. puni uThi baiTha dekhi prabhu Age.n ..

syAma gAta sira jaTA banA_e.N. aruna nayana sara chApa cha.DhA_e.N ..

puni puni chita_i charana chita dInhA. suphala janma mAnA prabhu chInhA ..

Page 208: Ramcharitmanas ITRANS

( 4 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – KISHKINDHAKAANDAM

hR^idaya.N prIti mukha bachana kaThorA. bolA chita_i rAma kI orA ..

dharma hetu avatarehu gosA_I. mArehu mohi byAdha kI nA_I ..

mai.n bairI sugrIva pi_ArA. avaguna kabana nAtha mohi mArA ..

anuja badhU bhaginI suta nArI. sunu saTha kanyA sama e chArI ..

inhahi kuddaShTi biloka_i jo_I. tAhi badhe.n kachhu pApa na ho_I ..

mu.Dha tohi atisaya abhimAnA. nAri sikhAvana karasi na kAnA ..

mama bhuja bala Ashrita tehi jAnI. mArA chahasi adhama abhimAnI ..

do\. sunahu rAma svAmI sana chala na chAturI mori.

prabhu ajahU.N mai.n pApI a.ntakAla gati tori .. 9 ..

sunata rAma ati komala bAnI. bAli sIsa parase_u nija pAnI ..

achala karau.n tanu rAkhahu prAnA. bAli kahA sunu kR^ipAnidhAnA ..

janma janma muni jatanu karAhI.n. a.nta rAma kahi Avata nAhI.n ..

jAsu nAma bala sa.nkara kAsI. deta sabahi sama gati avinAsI ..

mama lochana gochara so_i AvA. bahuri ki prabhu asa banihi banAvA ..

chha.n\. so nayana gochara jAsu guna nita neti kahi shruti gAvahI.n.

jiti pavana mana go nirasa kari muni dhyAna kabahu.Nka pAvahI.n ..

mohi jAni ati abhimAna basa prabhu kahe_u rAkhu sarIrahI.

asa kavana saTha haThi kATi surataru bAri karihi babUrahI .. 1 ..

aba nAtha kari karunA bilokahu dehu jo bara mAga_U.N.

jehi.n joni janmau.n karma basa taha.N rAma pada anurAga_U.N ..

yaha tanaya mama sama binaya bala kalyAnaprada prabhu lIji_ai.

gahi bAha.N sura nara nAha Apana dAsa a.ngada kIji_ai .. 2 ..

do\. rAma charana dR^i.Dha prIti kari bAli kInha tanu tyAga.

sumana mAla jimi ka.nTha te girata na jAna_i nAga .. 10 ..

rAma bAli nija dhAma paThAvA. nagara loga saba byAkula dhAvA ..

nAnA bidhi bilApa kara tArA. chhUTe kesa na deha sa.NbhArA ..

tArA bikala dekhi raghurAyA . dInha gyAna hari lInhI mAyA ..

chhiti jala pAvaka gagana samIrA. pa.ncha rachita ati adhama sarIrA ..

pragaTa so tanu tava Age.n sovA. jIva nitya kehi lagi tumha rovA ..

upajA gyAna charana taba lAgI. lInhesi parama bhagati bara mAgI ..

umA dAru joShita kI nA_I. sabahi nachAvata rAmu gosA_I ..

taba sugrIvahi Ayasu dInhA. mR^itaka karma bidhibata saba kInhA ..

rAma kahA anujahi samujhA_I. rAja dehu sugrIvahi jA_I ..

raghupati charana nA_i kari mAthA. chale sakala prerita raghunAthA ..

do\. lachhimana turata bolA_e purajana bipra samAja.

rAju dInha sugrIva kaha.N a.ngada kaha.N jubarAja .. 11 ..

umA rAma sama hita jaga mAhI.n. guru pitu mAtu ba.ndhu prabhu nAhI.n ..

sura nara muni saba kai yaha rItI. svAratha lAgi karahi.n saba prItI ..

bAli trAsa byAkula dina rAtI. tana bahu brana chi.ntA.N jara chhAtI ..

so_i sugrIva kInha kapirA_U. ati kR^ipAla raghubIra subhA_U ..

jAnatahu.N asa prabhu pariharahI.n. kAhe na bipati jAla nara parahI.n ..

puni sugrIvahi lInha bolA_I. bahu prakAra nR^ipanIti sikhA_I ..

Page 209: Ramcharitmanas ITRANS

( 5 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – KISHKINDHAKAANDAM

kaha prabhu sunu sugrIva harIsA. pura na jA_u.N dasa chAri barIsA ..

gata grIShama baraShA ritu A_I. rahiha_u.N nikaTa saila para chhA_I ..

a.ngada sahita karahu tumha rAjU. sa.ntata hR^idaya dharehu mama kAjU ..

jaba sugrIva bhavana phiri A_e. rAmu prabaraShana giri para chhA_e ..

do\. prathamahi.n devanha giri guhA rAkhe_u ruchira banA_i.

rAma kR^ipAnidhi kachhu dina bAsa karahi.nge A_i .. 12 ..

su.ndara bana kusumita ati sobhA. gu.njata madhupa nikara madhu lobhA ..

ka.nda mUla phala patra suhA_e. bha_e bahuta jaba te prabhu A_e ..

dekhi manohara saila anUpA. rahe taha.N anuja sahita surabhUpA ..

madhukara khaga mR^iga tanu dhari devA. karahi.n siddha muni prabhu kai

sevA ..

ma.ngalarupa bhaya_u bana taba te . kInha nivAsa ramApati jaba te ..

phaTika silA ati subhra suhA_I. sukha AsIna tahA.N dvau bhA_I ..

kahata anuja sana kathA anekA. bhagati birati nR^ipanIti bibekA ..

baraShA kAla megha nabha chhA_e. garajata lAgata parama suhA_e ..

do\. lachhimana dekhu mora gana nAchata bArida paikhi.

gR^ihI birati rata haraSha jasa biShnu bhagata kahu.N dekhi .. 13 ..

ghana ghama.nDa nabha garajata ghorA. priyA hIna Darapata mana morA ..

dAmini damaka raha na ghana mAhI.n. khala kai prIti jathA thira nAhI.n ..

baraShahi.n jalada bhUmi ni_arA_e.N. jathA navahi.n budha bidyA pA_e.N ..

bU.Nda aghAta sahahi.n giri kai.nse.n . khala ke bachana sa.nta saha

jaise.n ..

chhudra nadI.n bhari chalI.n torA_I. jasa thorehu.N dhana khala itarA_I ..

bhUmi parata bhA DhAbara pAnI. janu jIvahi mAyA lapaTAnI ..

samiTi samiTi jala bharahi.n talAvA. jimi sadaguna sajjana pahi.n AvA ..

saritA jala jalanidhi mahu.N jA_I. ho_I achala jimi jiva hari pA_I ..

do\. harita bhUmi tR^ina sa.nkula samujhi parahi.n nahi.n pa.ntha.

jimi pAkha.nDa bAda te.n gupta hohi.n sadagra.ntha .. 14 ..

dAdura dhuni chahu disA suhA_I. beda pa.Dhahi.n janu baTu samudA_I ..

nava pallava bha_e biTapa anekA. sAdhaka mana jasa mile.n bibekA ..

arka jabAsa pAta binu bhaya_U. jasa surAja khala udyama gaya_U ..

khojata katahu.N mila_i nahi.n dhUrI. kara_i krodha jimi dharamahi dUrI ..

sasi sa.npanna soha mahi kaisI. upakArI kai sa.npati jaisI ..

nisi tama ghana khadyota birAjA. janu da.nbhinha kara milA samAjA ..

mahAbR^iShTi chali phUTi ki_ArI.n . jimi suta.ntra bha_e.N bigarahi.n

nArI.n ..

kR^iShI nirAvahi.n chatura kisAnA. jimi budha tajahi.n moha mada mAnA ..

dekhi_ata chakrabAka khaga nAhI.n. kalihi pA_i jimi dharma parAhI.n ..

UShara baraSha_i tR^ina nahi.n jAmA. jimi harijana hiya.N upaja na kAmA ..

bibidha ja.ntu sa.nkula mahi bhrAjA. prajA bA.Dha jimi pA_i surAjA ..

jaha.N taha.N rahe pathika thaki nAnA. jimi i.ndriya gana upaje.n gyAnA ..

do\. kabahu.N prabala baha mAruta jaha.N taha.N megha bilAhi.n.

jimi kapUta ke upaje.n kula saddharma nasAhi.n .. 15(ka) ..

Page 210: Ramcharitmanas ITRANS

( 6 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – KISHKINDHAKAANDAM

kabahu.N divasa maha.N nibi.Da tama kabahu.Nka pragaTa pata.nga.

binasa_i upaja_i gyAna jimi pA_i kusa.nga susa.nga .. 15(kha) ..

baraShA bigata sarada ritu A_I. lachhimana dekhahu parama suhA_I ..

phUle.n kAsa sakala mahi chhA_I. janu baraShA.N kR^ita pragaTa bu.DhA_I ..

udita agasti pa.ntha jala soShA. jimi lobhahi soSha_i sa.ntoShA ..

saritA sara nirmala jala sohA. sa.nta hR^idaya jasa gata mada mohA ..

rasa rasa sUkha sarita sara pAnI. mamatA tyAga karahi.n jimi gyAnI ..

jAni sarada ritu kha.njana A_e. pA_i samaya jimi sukR^ita suhA_e ..

pa.nka na renu soha asi dharanI. nIti nipuna nR^ipa kai jasi karanI ..

jala sa.nkocha bikala bha_i.N mInA. abudha kuTu.nbI jimi dhanahInA ..

binu dhana nirmala soha akAsA. harijana iva parihari saba AsA ..

kahu.N kahu.N bR^iShTi sAradI thorI. ko_u eka pAva bhagati jimi morI ..

do\. chale haraShi taji nagara nR^ipa tApasa banika bhikhAri.

jimi haribhagata pA_i shrama tajahi AshramI chAri .. 16 ..

sukhI mIna je nIra agAdhA. jimi hari sarana na eka_u bAdhA ..

phUle.n kamala soha sara kaisA. nirguna bramha saguna bha_e.N jaisA ..

gu.njata madhukara mukhara anUpA. su.ndara khaga rava nAnA rUpA ..

chakrabAka mana dukha nisi paikhI. jimi durjana para sa.npati dekhI ..

chAtaka raTata tR^iShA ati ohI. jimi sukha laha_i na sa.nkaradrohI ..

saradAtapa nisi sasi apahara_I. sa.nta darasa jimi pAtaka Tara_I ..

dekhi i.ndu chakora samudA_I. chitavatahi.n jimi harijana hari pA_I ..

masaka da.nsa bIte hima trAsA. jimi dvija droha ki_e.N kula nAsA ..

do\. bhUmi jIva sa.nkula rahe ga_e sarada ritu pA_i.

sadagura mile jAhi.n jimi sa.nsaya bhrama samudA_i .. 17 ..

baraShA gata nirmala ritu A_I. sudhi na tAta sItA kai pA_I ..

eka bAra kaisehu.N sudhi jAnau.n. kAlahu jIta nimiSha mahu.N Anau.n ..

katahu.N raha_u jau.n jIvati ho_I. tAta jatana kari Ane_u.N so_I ..

sugrIvahu.N sudhi mori bisArI. pAvA rAja kosa pura nArI ..

jehi.n sAyaka mArA mai.n bAlI. tehi.n sara hatau.n mU.Dha kaha.N kAlI ..

jAsu kR^ipA.N chhUTahI.n mada mohA. tA kahu.N umA ki sapanehu.N kohA ..

jAnahi.n yaha charitra muni gyAnI. jinha raghubIra charana rati mAnI ..

lachhimana krodhava.nta prabhu jAnA. dhanuSha cha.DhA_i gahe kara bAnA ..

do\. taba anujahi samujhAvA raghupati karunA sI.nva ..

bhaya dekhA_i lai Avahu tAta sakhA sugrIva .. 18 ..

ihA.N pavanasuta hR^idaya.N bichArA. rAma kAju sugrIva.N bisArA ..

nikaTa jA_i charananhi siru nAvA. chArihu bidhi tehi kahi samujhAvA ..

suni sugrIva.N parama bhaya mAnA. biShaya.N mora hari lInhe_u gyAnA ..

aba mArutasuta dUta samUhA. paThavahu jaha.N taha.N bAnara jUhA ..

kahahu pAkha mahu.N Ava na jo_I. more.n kara tA kara badha ho_I ..

taba hanuma.nta bolA_e dUtA. saba kara kari sanamAna bahUtA ..

bhaya aru prIti nIti dekhA_I. chale sakala charananhi sira nA_I ..

ehi avasara lachhimana pura A_e. krodha dekhi jaha.N taha.N kapi dhA_e ..

do\. dhanuSha cha.DhA_i kahA taba jAri kara_u.N pura chhAra.

Page 211: Ramcharitmanas ITRANS

( 7 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – KISHKINDHAKAANDAM

byAkula nagara dekhi taba Aya_u bAlikumAra .. 19 ..

charana nA_i siru binatI kInhI. lachhimana abhaya bA.Nha tehi dInhI ..

krodhava.nta lachhimana suni kAnA. kaha kapIsa ati bhaya.N akulAnA ..

sunu hanuma.nta sa.nga lai tArA. kari binatI samujhA_u kumArA ..

tArA sahita jA_i hanumAnA. charana ba.ndi prabhu sujasa bakhAnA ..

kari binatI ma.ndira lai A_e. charana pakhAri pala.Nga baiThA_e ..

taba kapIsa charananhi siru nAvA. gahi bhuja lachhimana ka.nTha lagAvA ..

nAtha biShaya sama mada kachhu nAhI.n. muni mana moha kara_i chhana mAhI.n

..

sunata binIta bachana sukha pAvA. lachhimana tehi bahu bidhi samujhAvA ..

pavana tanaya saba kathA sunA_I. jehi bidhi ga_e dUta samudA_I ..

do\. haraShi chale sugrIva taba a.ngadAdi kapi sAtha.

rAmAnuja Age.n kari A_e jaha.N raghunAtha .. 20 ..

nA_i charana siru kaha kara jorI. nAtha mohi kachhu nAhina khorI ..

atisaya prabala deva taba mAyA. chhUTa_i rAma karahu jau.n dAyA ..

biShaya basya sura nara muni svAmI. mai.n pAva.Nra pasu kapi ati kAmI ..

nAri nayana sara jAhi na lAgA. ghora krodha tama nisi jo jAgA ..

lobha pA.Nsa jehi.n gara na ba.NdhAyA. so nara tumha samAna raghurAyA ..

yaha guna sAdhana te.n nahi.n ho_I. tumharI kR^ipA.N pAva ko_i ko_I ..

taba raghupati bole musakA_I. tumha priya mohi bharata jimi bhA_I ..

aba so_i jatanu karahu mana lA_I. jehi bidhi sItA kai sudhi pA_I ..

do\. ehi bidhi hota batakahI A_e bAnara jUtha.

nAnA barana sakala disi dekhi_a kIsa barutha .. 21 ..

bAnara kaTaka umA me.n dekhA. so mUrukha jo karana chaha lekhA ..

A_i rAma pada nAvahi.n mAthA. nirakhi badanu saba hohi.n sanAthA ..

asa kapi eka na senA mAhI.n. rAma kusala jehi pUchhI nAhI.n ..

yaha kachhu nahi.n prabhu ka_i adhikA_I. bisvarUpa byApaka raghurA_I ..

ThA.Dhe jaha.N taha.N Ayasu pA_I. kaha sugrIva sabahi samujhA_I ..

rAma kAju aru mora nihorA. bAnara jUtha jAhu chahu.N orA ..

janakasutA kahu.N khojahu jA_I. mAsa divasa maha.N A_ehu bhA_I ..

avadhi meTi jo binu sudhi pA_e.N. Ava_i banihi so mohi marA_e.N ..

do\. bachana sunata saba bAnara jaha.N taha.N chale tura.nta .

taba sugrIva.N bolA_e a.ngada nala hanuma.nta .. 22 ..

sunahu nIla a.ngada hanumAnA. jAmava.nta matidhIra sujAnA ..

sakala subhaTa mili dachchhina jAhU. sItA sudhi pU.Nchhe_u saba kAhU ..

mana krama bachana so jatana bichArehu. rAmacha.ndra kara kAju sa.NvArehu

..

bhAnu pIThi se_i_a ura AgI. svAmihi sarba bhAva chhala tyAgI ..

taji mAyA se_i_a paralokA. miTahi.n sakala bhava sa.nbhava sokA ..

deha dhare kara yaha phalu bhA_I. bhaji_a rAma saba kAma bihA_I ..

so_i gunagya so_I ba.DabhAgI . jo raghubIra charana anurAgI ..

Ayasu mAgi charana siru nA_I. chale haraShi sumirata raghurA_I ..

pAchhe.n pavana tanaya siru nAvA. jAni kAja prabhu nikaTa bolAvA ..

parasA sIsa saroruha pAnI. karamudrikA dInhi jana jAnI ..

Page 212: Ramcharitmanas ITRANS

( 8 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – KISHKINDHAKAANDAM

bahu prakAra sItahi samujhA_ehu. kahi bala biraha begi tumha A_ehu ..

hanumata janma suphala kari mAnA. chale_u hR^idaya.N dhari kR^ipAnidhAnA

..

jadyapi prabhu jAnata saba bAtA. rAjanIti rAkhata suratrAtA ..

do\. chale sakala bana khojata saritA sara giri khoha.

rAma kAja layalIna mana bisarA tana kara chhoha .. 23 ..

katahu.N ho_i nisichara sai.n bheTA. prAna lehi.n eka eka chapeTA ..

bahu prakAra giri kAnana herahi.n. ko_u muni milata tAhi saba gherahi.n ..

lAgi tR^iShA atisaya akulAne. mila_i na jala ghana gahana bhulAne ..

mana hanumAna kInha anumAnA. marana chahata saba binu jala pAnA ..

cha.Dhi giri sikhara chahU.N disi dekhA. bhUmi bibira eka kautuka pekhA ..

chakrabAka baka ha.nsa u.DAhI.n. bahutaka khaga prabisahi.n tehi mAhI.n ..

giri te utari pavanasuta AvA. saba kahu.N lai so_i bibara dekhAvA ..

Age.n kai hanuma.ntahi lInhA. paiThe bibara bila.nbu na kInhA ..

do\. dIkha jA_i upavana bara sara bigasita bahu ka.nja.

ma.ndira eka ruchira taha.N baiThi nAri tapa pu.nja .. 24 ..

dUri te tAhi sabanhi sira nAvA. pUchhe.n nija bR^ittA.nta sunAvA ..

tehi.n taba kahA karahu jala pAnA. khAhu surasa su.ndara phala nAnA ..

majjanu kInha madhura phala khA_e. tAsu nikaTa puni saba chali A_e ..

tehi.n saba Apani kathA sunA_I. mai.n aba jAba jahA.N raghurA_I ..

mUdahu nayana bibara taji jAhU. paihahu sItahi jani pachhitAhU ..

nayana mUdi puni dekhahi.n bIrA. ThA.Dhe sakala si.ndhu ke.n tIrA ..

so puni ga_I jahA.N raghunAthA. jA_i kamala pada nA_esi mAthA ..

nAnA bhA.Nti binaya tehi.n kInhI. anapAyanI bhagati prabhu dInhI ..

do\. badarIbana kahu.N so ga_I prabhu agyA dhari sIsa .

ura dhari rAma charana juga je ba.ndata aja Isa .. 25 ..

ihA.N bichArahi.n kapi mana mAhI.n. bItI avadhi kAja kachhu nAhI.n ..

saba mili kahahi.n paraspara bAtA. binu sudhi la_e.N karaba kA bhrAtA ..

kaha a.ngada lochana bhari bArI. duhu.N prakAra bha_i mR^ityu hamArI ..

ihA.N na sudhi sItA kai pA_I. uhA.N ga_e.N mArihi kapirA_I ..

pitA badhe para mArata mohI. rAkhA rAma nihora na ohI ..

puni puni a.ngada kaha saba pAhI.n. marana bhaya_u kachhu sa.nsaya nAhI.n

..

a.ngada bachana sunata kapi bIrA. boli na sakahi.n nayana baha nIrA ..

chhana eka socha magana ho_i rahe. puni asa vachana kahata saba bha_e ..

hama sItA kai sudhi linhe.n binA. nahi.n jai.nhai.n jubarAja prabInA ..

asa kahi lavana si.ndhu taTa jA_I. baiThe kapi saba darbha DasA_I ..

jAmava.nta a.ngada dukha dekhI. kahi.n kathA upadesa biseShI ..

tAta rAma kahu.N nara jani mAnahu. nirguna bramha ajita aja jAnahu ..

do\. nija ichchhA prabhu avatara_i sura mahi go dvija lAgi.

saguna upAsaka sa.nga taha.N rahahi.n mochchha saba tyAgi .. 26 ..

ehi bidhi kathA kahahi bahu bhA.NtI giri ka.ndarA.N sunI sa.npAtI ..

bAhera ho_i dekhi bahu kIsA. mohi ahAra dInha jagadIsA ..

Page 213: Ramcharitmanas ITRANS

( 9 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – KISHKINDHAKAANDAM

Aju sabahi kaha.N bhachchhana kara_U.N. dina bahu chale ahAra binu

mara_U.N ..

kabahu.N na mila bhari udara ahArA. Aju dInha bidhi ekahi.n bArA ..

Darape gIdha bachana suni kAnA. aba bhA marana satya hama jAnA ..

kapi saba uThe gIdha kaha.N dekhI. jAmava.nta mana socha biseShI ..

kaha a.ngada bichAri mana mAhI.n. dhanya jaTAyU sama ko_u nAhI.n ..

rAma kAja kArana tanu tyAgI . hari pura gaya_u parama ba.Da bhAgI ..

suni khaga haraSha soka juta bAnI . AvA nikaTa kapinha bhaya mAnI ..

tinhahi abhaya kari pUchhesi jA_I. kathA sakala tinha tAhi sunA_I ..

suni sa.npAti ba.ndhu kai karanI. raghupati mahimA badhubidhi baranI ..

do\. mohi lai jAhu si.ndhutaTa de_u.N tilA.njali tAhi .

bachana sahA_i karavi mai.n paihahu khojahu jAhi .. 27 ..

anuja kriyA kari sAgara tIrA. kahi nija kathA sunahu kapi bIrA ..

hama dvau ba.ndhu prathama tarunA_I . gagana ga_e rabi nikaTa uDA_I ..

teja na sahi saka so phiri AvA . mai abhimAnI rabi ni_arAvA ..

jare pa.nkha ati teja apArA . pare_u.N bhUmi kari ghora chikArA ..

muni eka nAma cha.ndramA ohI. lAgI dayA dekhI kari mohI ..

bahu prakAra te.nhi gyAna sunAvA . dehi janita abhimAnI chha.DAvA ..

tretA.N brahma manuja tanu dharihI. tAsu nAri nisichara pati harihI ..

tAsu khoja paTha_ihi prabhU dUtA. tinhahi mile.n tai.n hoba punItA ..

jamihahi.n pa.nkha karasi jani chi.ntA . tinhahi dekhA_i dehesu tai.n sItA

..

muni ka_i girA satya bha_i AjU . suni mama bachana karahu prabhu kAjU ..

giri trikUTa Upara basa la.nkA . taha.N raha rAvana sahaja asa.nkA ..

taha.N asoka upabana jaha.N raha_I .. sItA baiThi socha rata aha_I ..

do\. mai.n dekha_u.N tumha nAhi gIghahi daShTi apAra ..

bUDha bhaya_u.N na ta karate_u.N kachhuka sahAya tumhAra .. 28 ..

jo nAgha_i sata jojana sAgara . kara_i so rAma kAja mati Agara ..

mohi biloki dharahu mana dhIrA . rAma kR^ipA.N kasa bhaya_u sarIrA ..

pApi_u jA kara nAma sumirahI.n. ati apAra bhavasAgara tarahI.n ..

tAsu dUta tumha taji kadarA_I. rAma hR^idaya.N dhari karahu upA_I ..

asa kahi garu.Da gIdha jaba gaya_U. tinha ke.n mana ati bisamaya bhaya_U

..

nija nija bala saba kAhU.N bhAShA. pAra jA_i kara sa.nsaya rAkhA ..

jaraTha bhaya_u.N aba kaha_i richhesA. nahi.n tana rahA prathama bala lesA

..

jabahi.n tribikrama bha_e kharArI. taba mai.n taruna rahe_u.N bala bhArI

..

do\. bali bA.Ndhata prabhu bADhe_u so tanu barani na jA_I.

ubhaya dharI maha.N dInhI sAta pradachchhina dhA_i .. 29 ..

a.ngada kaha_i jA_u.N mai.n pArA. jiya.N sa.nsaya kachhu phiratI bArA ..

jAmava.nta kaha tumha saba lAyaka. paTha_i_a kimi saba hI kara nAyaka ..

kaha_i rIchhapati sunu hanumAnA. kA chupa sAdhi rahehu balavAnA ..

pavana tanaya bala pavana samAnA. budhi bibeka bigyAna nidhAnA ..

kavana so kAja kaThina jaga mAhI.n. jo nahi.n ho_i tAta tumha pAhI.n ..

rAma kAja lagi taba avatArA. sunatahi.n bhaya_u parvatAkArA ..

Page 214: Ramcharitmanas ITRANS

( 10 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – KISHKINDHAKAANDAM

kanaka barana tana teja birAjA. mAnahu apara girinha kara rAjA ..

si.nhanAda kari bArahi.n bArA. lIlahI.n nASha_u.N jalanidhi khArA ..

sahita sahAya rAvanahi mArI. Ana_u.N ihA.N trikUTa upArI ..

jAmava.nta mai.n pU.Nchha_u.N tohI. uchita sikhAvanu dIjahu mohI ..

etanA karahu tAta tumha jA_I. sItahi dekhi kahahu sudhi A_I ..

taba nija bhuja bala rAjiva nainA. kautuka lAgi sa.nga kapi senA ..

chha.n\. \-kapi sena sa.nga sa.NghAri nisichara rAmu sItahi Anihai.n.

trailoka pAvana sujasu sura muni nAradAdi bakhAnihai.n ..

jo sunata gAvata kahata samujhata parama pada nara pAva_I.

raghubIra pada pAthoja madhukara dAsa tulasI gAva_I ..

do\. bhava bheShaja raghunAtha jasu sunahi je nara aru nAri.

tinha kara sakala manoratha siddha karihi trisirAri .. 30(ka) ..

so\. nIlotpala tana syAma kAma koTi sobhA adhika.

suni_a tAsu guna grAma jAsu nAma agha khaga badhika .. 30(kha) ..

mAsapArAyaNa, te_IsavA.N vishrAma

iti shrImadrAmacharitamAnase sakalakalikaluShavidhva.nsane

chaturtha sopAnaH samAptaH.

Page 215: Ramcharitmanas ITRANS

( 1 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – SUNDARAKAANDAM

shrIjAnakIvallabho vijayate

shrIrAmacharitamAnasa

pa~nchama sopAna

sundarakANDa

shloka

shAnta.n shAshvatamaprameyamanagha.n nirvANashAntiprada.n

brahmAshambhuphaNIndrasevyamanisha.n vedAntavedya.n vibhum .

rAmAkhya.n jagadIshvara.n suraguru.n mAyAmanuShya.n hari.n

vande.aha.n karuNAkara.n raghuvara.n bhUpAlachU.DAmaNim .. 1 ..

nAnyA spR^ihA raghupate hR^idaye.asmadIye

satya.n vadAmi cha bhavAnakhilAntarAtmA.

bhakti.n prayachchha raghupu~Ngava nirbharA.n me

kAmAdidoSharahita.n kuru mAnasa.n cha .. 2 ..

atulitabaladhAma.n hemashailAbhadeha.n

danujavanakR^ishAnu.n GYAninAmagragaNyam.

sakalaguNanidhAna.n vAnarANAmadhIsha.n

raghupatipriyabhakta.n vAtajAta.n namAmi .. 3 ..

jAmava.nta ke bachana suhA_e. suni hanuma.nta hR^idaya ati bhA_e ..

taba lagi mohi parikhehu tumha bhA_I. sahi dukha ka.nda mUla phala khA_I

..

jaba lagi Avau.n sItahi dekhI. ho_ihi kAju mohi haraSha biseShI ..

yaha kahi nA_i sabanhi kahu.N mAthA. chale_u haraShi hiya.N dhari

raghunAthA ..

si.ndhu tIra eka bhUdhara su.ndara. kautuka kUdi cha.Dhe_u tA Upara ..

bAra bAra raghubIra sa.NbhArI. tarake_u pavanatanaya bala bhArI ..

jehi.n giri charana de_i hanuma.ntA. chale_u so gA pAtAla tura.ntA ..

jimi amogha raghupati kara bAnA. ehI bhA.Nti chale_u hanumAnA ..

jalanidhi raghupati dUta bichArI. tai.n mainAka hohi shramahArI ..

do\. hanUmAna tehi parasA kara puni kInha pranAma.

rAma kAju kInhe.n binu mohi kahA.N bishrAma .. 1 ..

jAta pavanasuta devanha dekhA. jAnai.n kahu.N bala buddhi biseShA ..

surasA nAma ahinha kai mAtA. paTha_inhi A_i kahI tehi.n bAtA ..

Aju suranha mohi dInha ahArA. sunata bachana kaha pavanakumArA ..

rAma kAju kari phiri mai.n Avau.n. sItA ka_i sudhi prabhuhi sunAvau.n ..

taba tava badana paiThiha_u.N A_I. satya kaha_u.N mohi jAna de mA_I ..

kabanehu.N jatana de_i nahi.n jAnA. grasasi na mohi kahe_u hanumAnA ..

jojana bhari tehi.n badanu pasArA. kapi tanu kInha duguna bistArA ..

soraha jojana mukha tehi.n Thaya_U. turata pavanasuta battisa bhaya_U ..

jasa jasa surasA badanu ba.DhAvA. tAsu dUna kapi rUpa dekhAvA ..

sata jojana tehi.n Anana kInhA. ati laghu rUpa pavanasuta lInhA ..

badana pa_iThi puni bAhera AvA. mAgA bidA tAhi siru nAvA ..

mohi suranha jehi lAgi paThAvA. budhi bala maramu tora mai pAvA ..

Page 216: Ramcharitmanas ITRANS

( 2 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – SUNDARAKAANDAM

do\. rAma kAju sabu karihahu tumha bala buddhi nidhAna.

AsiSha deha ga_I so haraShi chale_u hanumAna .. 2 ..

nisichari eka si.ndhu mahu.N raha_I. kari mAyA nabhu ke khaga gaha_I ..

jIva ja.ntu je gagana u.DAhI.n. jala biloki tinha kai parichhAhI.n ..

gaha_i chhAha.N saka so na u.DA_I. ehi bidhi sadA gaganachara khA_I ..

so_i chhala hanUmAna kaha.N kInhA. tAsu kapaTu kapi turatahi.n chInhA ..

tAhi mAri mArutasuta bIrA. bAridhi pAra gaya_u matidhIrA ..

tahA.N jA_i dekhI bana sobhA. gu.njata cha.ncharIka madhu lobhA ..

nAnA taru phala phUla suhA_e. khaga mR^iga bR^i.nda dekhi mana bhA_e ..

saila bisAla dekhi eka Age.n. tA para dhA_i chaDhe_u bhaya tyAge.n ..

umA na kachhu kapi kai adhikA_I. prabhu pratApa jo kAlahi khA_I ..

giri para chaDhi la.nkA tehi.n dekhI. kahi na jA_i ati durga biseShI ..

ati uta.nga jalanidhi chahu pAsA. kanaka koTa kara parama prakAsA ..

chha.n=kanaka koTa bichitra mani kR^ita su.ndarAyatanA ghanA.

cha_uhaTTa haTTa subaTTa bIthI.n chAru pura bahu bidhi banA ..

gaja bAji khachchara nikara padachara ratha barUthinha ko ganai ..

bahurUpa nisichara jUtha atibala sena baranata nahi.n banai .. 1 ..

bana bAga upabana bATikA sara kUpa bApI.n sohahI.n.

nara nAga sura ga.ndharba kanyA rUpa muni mana mohahI.n ..

kahu.N mAla deha bisAla saila samAna atibala garjahI.n.

nAnA akhArenha bhirahi.n bahu bidhi eka ekanha tarjahI.n .. 2 ..

kari jatana bhaTa koTinha bikaTa tana nagara chahu.N disi rachchhahI.n.

kahu.N mahiSha mAnaShu dhenu khara aja khala nisAchara bhachchhahI.n ..

ehi lAgi tulasIdAsa inha kI kathA kachhu eka hai kahI.

raghubIra sara tIratha sarIranhi tyAgi gati paihahi.n sahI .. 3 ..

do\. pura rakhavAre dekhi bahu kapi mana kInha bichAra.

ati laghu rUpa dharau.n nisi nagara karau.n pa_isAra .. 3 ..

masaka samAna rUpa kapi dharI. la.nkahi chale_u sumiri naraharI ..

nAma la.nkinI eka nisicharI. so kaha chalesi mohi ni.ndarI ..

jAnehi nahI.n maramu saTha morA. mora ahAra jahA.N lagi chorA ..

muThikA eka mahA kapi hanI. rudhira bamata dharanI.n DhanamanI ..

puni sa.nbhAri uThi so la.nkA. jori pAni kara binaya sa.nsakA ..

jaba rAvanahi brahma bara dInhA. chalata bira.nchi kahA mohi chInhA ..

bikala hosi tai.n kapi ke.n mAre. taba jAnesu nisichara sa.nghAre ..

tAta mora ati punya bahUtA. dekhe_u.N nayana rAma kara dUtA ..

do\. tAta svarga apabarga sukha dhari_a tulA eka a.nga.

tUla na tAhi sakala mili jo sukha lava satasa.nga .. 4 ..

prabisi nagara kIje saba kAjA. hR^idaya.N rAkhi kausalapura rAjA ..

garala sudhA ripu karahi.n mitA_I. gopada si.ndhu anala sitalA_I ..

garu.Da sumeru renU sama tAhI. rAma kR^ipA kari chitavA jAhI ..

ati laghu rUpa dhare_u hanumAnA. paiThA nagara sumiri bhagavAnA ..

ma.ndira ma.ndira prati kari sodhA. dekhe jaha.N taha.N aganita jodhA ..

gaya_u dasAnana ma.ndira mAhI.n. ati bichitra kahi jAta so nAhI.n ..

Page 217: Ramcharitmanas ITRANS

( 3 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – SUNDARAKAANDAM

sayana ki_e dekhA kapi tehI. ma.ndira mahu.N na dIkhi baidehI ..

bhavana eka puni dIkha suhAvA. hari ma.ndira taha.N bhinna banAvA ..

do\. rAmAyudha a.nkita gR^iha sobhA barani na jA_i.

nava tulasikA bR^i.nda taha.N dekhi haraShi kapirA_i .. 5 ..

la.nkA nisichara nikara nivAsA. ihA.N kahA.N sajjana kara bAsA ..

mana mahu.N taraka karai kapi lAgA. tehI.n samaya bibhIShanu jAgA ..

rAma rAma tehi.n sumirana kInhA. hR^idaya.N haraSha kapi sajjana chInhA ..

ehi sana haThi kariha_u.N pahichAnI. sAdhu te ho_i na kAraja hAnI ..

bipra rupa dhari bachana sunA_e. sunata bibhIShaNa uThi taha.N A_e ..

kari pranAma pU.NchhI kusalA_I. bipra kahahu nija kathA bujhA_I ..

kI tumha hari dAsanha maha.N ko_I. more.n hR^idaya prIti ati ho_I ..

kI tumha rAmu dIna anurAgI. Ayahu mohi karana ba.DabhAgI ..

do\. taba hanuma.nta kahI saba rAma kathA nija nAma.

sunata jugala tana pulaka mana magana sumiri guna grAma .. 6 ..

sunahu pavanasuta rahani hamArI. jimi dasananhi mahu.N jIbha bichArI ..

tAta kabahu.N mohi jAni anAthA. karihahi.n kR^ipA bhAnukula nAthA ..

tAmasa tanu kachhu sAdhana nAhI.n. prIti na pada saroja mana mAhI.n ..

aba mohi bhA bharosa hanuma.ntA. binu harikR^ipA milahi.n nahi.n sa.ntA ..

jau raghubIra anugraha kInhA. tau tumha mohi darasu haThi dInhA ..

sunahu bibhIShana prabhu kai rItI. karahi.n sadA sevaka para prItI ..

kahahu kavana mai.n parama kulInA. kapi cha.nchala sabahI.n bidhi hInA ..

prAta le_i jo nAma hamArA. tehi dina tAhi na milai ahArA ..

do\. asa mai.n adhama sakhA sunu mohU para raghubIra.

kInhI kR^ipA sumiri guna bhare bilochana nIra .. 7 ..

jAnatahU.N asa svAmi bisArI. phirahi.n te kAhe na hohi.n dukhArI ..

ehi bidhi kahata rAma guna grAmA. pAvA anirbAchya bishrAmA ..

puni saba kathA bibhIShana kahI. jehi bidhi janakasutA taha.N rahI ..

taba hanuma.nta kahA sunu bhrAtA. dekhI chaha_u.N jAnakI mAtA ..

juguti bibhIShana sakala sunA_I. chale_u pavanasuta bidA karA_I ..

kari so_i rUpa gaya_u puni tahavA.N. bana asoka sItA raha jahavA.N ..

dekhi manahi mahu.N kInha pranAmA. baiThehi.n bIti jAta nisi jAmA ..

kR^isa tana sIsa jaTA eka benI. japati hR^idaya.N raghupati guna shrenI ..

do\. nija pada nayana di_e.N mana rAma pada kamala lIna.

parama dukhI bhA pavanasuta dekhi jAnakI dIna .. 8 ..

taru pallava mahu.N rahA lukA_I. kara_i bichAra karau.n kA bhA_I ..

tehi avasara rAvanu taha.N AvA. sa.nga nAri bahu ki_e.N banAvA ..

bahu bidhi khala sItahi samujhAvA. sAma dAna bhaya bheda dekhAvA ..

kaha rAvanu sunu sumukhi sayAnI. ma.ndodarI Adi saba rAnI ..

tava anucharI.n kara_u.N pana morA. eka bAra biloku mama orA ..

tR^ina dhari oTa kahati baidehI. sumiri avadhapati parama sanehI ..

sunu dasamukha khadyota prakAsA. kabahu.N ki nalinI kara_i bikAsA ..

asa mana samujhu kahati jAnakI. khala sudhi nahi.n raghubIra bAna kI ..

saTha sUne hari Anehi mohi. adhama nilajja lAja nahi.n tohI ..

Page 218: Ramcharitmanas ITRANS

( 4 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – SUNDARAKAANDAM

do\. Apuhi suni khadyota sama rAmahi bhAnu samAna.

paruSha bachana suni kA.Dhi asi bolA ati khisi_Ana .. 9 ..

sItA tai.n mama kR^ita apamAnA. kaTiha_u.N tava sira kaThina kR^ipAnA ..

nAhi.n ta sapadi mAnu mama bAnI. sumukhi hoti na ta jIvana hAnI ..

syAma saroja dAma sama su.ndara. prabhu bhuja kari kara sama dasaka.ndhara

..

so bhuja ka.nTha ki tava asi ghorA. sunu saTha asa pravAna pana morA ..

cha.ndrahAsa haru mama paritApa.n. raghupati biraha anala sa.njAta.n ..

sItala nisita bahasi bara dhArA. kaha sItA haru mama dukha bhArA ..

sunata bachana puni mArana dhAvA. mayatanayA.N kahi nIti bujhAvA ..

kahesi sakala nisicharinha bolA_I. sItahi bahu bidhi trAsahu jA_I ..

mAsa divasa mahu.N kahA na mAnA. tau mai.n mArabi kA.Dhi kR^ipAnA ..

do\. bhavana gaya_u dasaka.ndhara ihA.N pisAchini bR^i.nda.

sItahi trAsa dekhAvahi dharahi.n rUpa bahu ma.nda .. 10 ..

trijaTA nAma rAchchhasI ekA. rAma charana rati nipuna bibekA ..

sabanhau boli sunA_esi sapanA. sItahi se_i karahu hita apanA ..

sapane.n bAnara la.nkA jArI. jAtudhAna senA saba mArI ..

khara ArU.Dha nagana dasasIsA. mu.nDita sira kha.nDita bhuja bIsA ..

ehi bidhi so dachchhina disi jA_I. la.nkA manahu.N bibhIShana pA_I ..

nagara phirI raghubIra dohA_I. taba prabhu sItA boli paThA_I ..

yaha sapanA me.n kaha_u.N pukArI. ho_ihi satya ga_e.N dina chArI ..

tAsu bachana suni te saba DarI.n. janakasutA ke charananhi parI.n ..

do\. jaha.N taha.N ga_I.n sakala taba sItA kara mana socha.

mAsa divasa bIte.n mohi mArihi nisichara pocha .. 11 ..

trijaTA sana bolI kara jorI. mAtu bipati sa.ngini tai.n morI ..

tajau.n deha karu begi upA_I. dusahu birahu aba nahi.n sahi jA_I ..

Ani kATha rachu chitA banA_I. mAtu anala puni dehi lagA_I ..

satya karahi mama prIti sayAnI. sunai ko shravana sUla sama bAnI ..

sunata bachana pada gahi samujhA_esi. prabhu pratApa bala sujasu sunA_esi

..

nisi na anala mila sunu sukumArI. asa kahi so nija bhavana sidhArI ..

kaha sItA bidhi bhA pratikUlA. milahi na pAvaka miTihi na sUlA ..

dekhi_ata pragaTa gagana a.ngArA. avani na Avata eka_u tArA ..

pAvakamaya sasi stravata na AgI. mAnahu.N mohi jAni hatabhAgI ..

sunahi binaya mama biTapa asokA. satya nAma karu haru mama sokA ..

nUtana kisalaya anala samAnA. dehi agini jani karahi nidAnA ..

dekhi parama birahAkula sItA. so chhana kapihi kalapa sama bItA ..

so\. kapi kari hR^idaya.N bichAra dInhi mudrikA DArI taba.

janu asoka a.ngAra dInhi haraShi uThi kara gahe_u .. 12 ..

taba dekhI mudrikA manohara. rAma nAma a.nkita ati su.ndara ..

chakita chitava mudarI pahichAnI. haraSha biShAda hR^idaya.N akulAnI ..

jIti ko saka_i ajaya raghurA_I. mAyA te.n asi rachi nahi.n jA_I ..

sItA mana bichAra kara nAnA. madhura bachana bole_u hanumAnA ..

Page 219: Ramcharitmanas ITRANS

( 5 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – SUNDARAKAANDAM

rAmacha.ndra guna baranai.n lAgA. sunatahi.n sItA kara dukha bhAgA ..

lAgI.n sunai.n shravana mana lA_I. Adihu te.n saba kathA sunA_I ..

shravanAmR^ita jehi.n kathA suhA_I. kahi so pragaTa hoti kina bhA_I ..

taba hanuma.nta nikaTa chali gaya_U. phiri bai.nThI.n mana bisamaya

bhaya_U ..

rAma dUta mai.n mAtu jAnakI. satya sapatha karunAnidhAna kI ..

yaha mudrikA mAtu mai.n AnI. dInhi rAma tumha kaha.N sahidAnI ..

nara bAnarahi sa.nga kahu kaise.n. kahi kathA bha_i sa.ngati jaise.n ..

do\. kapi ke bachana saprema suni upajA mana bisvAsa ..

jAnA mana krama bachana yaha kR^ipAsi.ndhu kara dAsa .. 13 ..

harijana jAni prIti ati gA.DhI. sajala nayana pulakAvali bA.DhI ..

bU.Data biraha jaladhi hanumAnA. bhaya_u tAta mo.n kahu.N jalajAnA ..

aba kahu kusala jA_u.N balihArI. anuja sahita sukha bhavana kharArI ..

komalachita kR^ipAla raghurA_I. kapi kehi hetu dharI niThurA_I ..

sahaja bAni sevaka sukha dAyaka. kabahu.Nka surati karata raghunAyaka ..

kabahu.N nayana mama sItala tAtA. ho_ihahi nirakhi syAma mR^idu gAtA ..

bachanu na Ava nayana bhare bArI. ahaha nAtha hau.n nipaTa bisArI ..

dekhi parama birahAkula sItA. bolA kapi mR^idu bachana binItA ..

mAtu kusala prabhu anuja sametA. tava dukha dukhI sukR^ipA niketA ..

jani jananI mAnahu jiya.N UnA. tumha te premu rAma ke.n dUnA ..

do\. raghupati kara sa.ndesu aba sunu jananI dhari dhIra.

asa kahi kapi gada gada bhaya_u bhare bilochana nIra .. 14 ..

kahe_u rAma biyoga tava sItA. mo kahu.N sakala bha_e biparItA ..

nava taru kisalaya manahu.N kR^isAnU. kAlanisA sama nisi sasi bhAnU ..

kubalaya bipina ku.nta bana sarisA. bArida tapata tela janu barisA ..

je hita rahe karata te_i pIrA. uraga svAsa sama tribidha samIrA ..

kahehU te.n kachhu dukha ghaTi ho_I. kAhi kahau.n yaha jAna na ko_I ..

tatva prema kara mama aru torA. jAnata priyA eku manu morA ..

so manu sadA rahata tohi pAhI.n. jAnu prIti rasu etenahi mAhI.n ..

prabhu sa.ndesu sunata baidehI. magana prema tana sudhi nahi.n tehI ..

kaha kapi hR^idaya.N dhIra dharu mAtA. sumiru rAma sevaka sukhadAtA ..

ura Anahu raghupati prabhutA_I. suni mama bachana tajahu kadarA_I ..

do\. nisichara nikara pata.nga sama raghupati bAna kR^isAnu.

jananI hR^idaya.N dhIra dharu jare nisAchara jAnu .. 15 ..

jau.n raghubIra hoti sudhi pA_I. karate nahi.n bila.nbu raghurA_I ..

rAmabAna rabi u_e.N jAnakI. tama barUtha kaha.N jAtudhAna kI ..

abahi.n mAtu mai.n jA_u.N lavA_I. prabhu Ayasu nahi.n rAma dohA_I ..

kachhuka divasa jananI dharu dhIrA. kapinha sahita a_ihahi.n raghubIrA ..

nisichara mAri tohi lai jaihahi.n. tihu.N pura nAradAdi jasu gaihahi.n ..

hai.n suta kapi saba tumhahi samAnA. jAtudhAna ati bhaTa balavAnA ..

more.n hR^idaya parama sa.ndehA. suni kapi pragaTa kInha nija dehA ..

kanaka bhUdharAkAra sarIrA. samara bhaya.nkara atibala bIrA ..

sItA mana bharosa taba bhaya_U. puni laghu rUpa pavanasuta laya_U ..

do\. sunu mAtA sAkhAmR^iga nahi.n bala buddhi bisAla.

Page 220: Ramcharitmanas ITRANS

( 6 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – SUNDARAKAANDAM

prabhu pratApa te.n garu.Dahi khA_i parama laghu byAla .. 16 ..

mana sa.ntoSha sunata kapi bAnI. bhagati pratApa teja bala sAnI ..

AsiSha dInhi rAmapriya jAnA. hohu tAta bala sIla nidhAnA ..

ajara amara gunanidhi suta hohU. karahu.N bahuta raghunAyaka chhohU ..

karahu.N kR^ipA prabhu asa suni kAnA. nirbhara prema magana hanumAnA ..

bAra bAra nA_esi pada sIsA. bolA bachana jori kara kIsA ..

aba kR^itakR^itya bhaya_u.N mai.n mAtA. AsiSha tava amogha bikhyAtA ..

sunahu mAtu mohi atisaya bhUkhA. lAgi dekhi su.ndara phala rUkhA ..

sunu suta karahi.n bipina rakhavArI. parama subhaTa rajanIchara bhArI ..

tinha kara bhaya mAtA mohi nAhI.n. jau.n tumha sukha mAnahu mana mAhI.n ..

do\. dekhi buddhi bala nipuna kapi kahe_u jAnakI.n jAhu.

raghupati charana hR^idaya.N dhari tAta madhura phala khAhu .. 17 ..

chale_u nA_i siru paiThe_u bAgA. phala khA_esi taru torai.n lAgA ..

rahe tahA.N bahu bhaTa rakhavAre. kachhu mAresi kachhu jA_i pukAre ..

nAtha eka AvA kapi bhArI. tehi.n asoka bATikA ujArI ..

khA_esi phala aru biTapa upAre. rachchhaka mardi mardi mahi DAre ..

suni rAvana paTha_e bhaTa nAnA. tinhahi dekhi garje_u hanumAnA ..

saba rajanIchara kapi sa.nghAre. ga_e pukArata kachhu adhamAre ..

puni paThaya_u tehi.n achchhakumArA. chalA sa.nga lai subhaTa apArA ..

Avata dekhi biTapa gahi tarjA. tAhi nipAti mahAdhuni garjA ..

do\. kachhu mAresi kachhu mardesi kachhu mila_esi dhari dhUri.

kachhu puni jA_i pukAre prabhu markaTa bala bhUri .. 18 ..

suni suta badha la.nkesa risAnA. paTha_esi meghanAda balavAnA ..

mArasi jani suta bA.ndhesu tAhI. dekhi_a kapihi kahA.N kara AhI ..

chalA i.ndrajita atulita jodhA. ba.ndhu nidhana suni upajA krodhA ..

kapi dekhA dAruna bhaTa AvA. kaTakaTA_i garjA aru dhAvA ..

ati bisAla taru eka upArA. biratha kInha la.nkesa kumArA ..

rahe mahAbhaTa tAke sa.ngA. gahi gahi kapi marda_i nija a.ngA ..

tinhahi nipAti tAhi sana bAjA. bhire jugala mAnahu.N gajarAjA.

muThikA mAri cha.DhA taru jA_I. tAhi eka chhana muruchhA A_I ..

uThi bahori kInhisi bahu mAyA. jIti na jA_i prabha.njana jAyA ..

do\. brahma astra tehi.n sA.NdhA kapi mana kInha bichAra.

jau.n na brahmasara mAna_u.N mahimA miTa_i apAra .. 19 ..

brahmabAna kapi kahu.N tehi mArA. paratihu.N bAra kaTaku sa.nghArA ..

tehi dekhA kapi muruchhita bhaya_U. nAgapAsa bA.Ndhesi lai gaya_U ..

jAsu nAma japi sunahu bhavAnI. bhava ba.ndhana kATahi.n nara gyAnI ..

tAsu dUta ki ba.ndha taru AvA. prabhu kAraja lagi kapihi.n ba.NdhAvA ..

kapi ba.ndhana suni nisichara dhA_e. kautuka lAgi sabhA.N saba A_e ..

dasamukha sabhA dIkhi kapi jA_I. kahi na jA_i kachhu ati prabhutA_I ..

kara jore.n sura disipa binItA. bhR^ikuTi bilokata sakala sabhItA ..

dekhi pratApa na kapi mana sa.nkA. jimi ahigana mahu.N garu.Da asa.nkA ..

do\. kapihi biloki dasAnana bihasA kahi durbAda.

suta badha surati kInhi puni upajA hR^idaya.N biShAda .. 20 ..

Page 221: Ramcharitmanas ITRANS

( 7 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – SUNDARAKAANDAM

kaha la.nkesa kavana tai.n kIsA. kehi.n ke bala ghAlehi bana khIsA ..

kI dhau.n shravana sunehi nahi.n mohI. dekha_u.N ati asa.nka saTha tohI ..

mAre nisichara kehi.n aparAdhA. kahu saTha tohi na prAna ka_i bAdhA ..

suna rAvana brahmA.nDa nikAyA. pA_i jAsu bala birachita mAyA ..

jAke.n bala bira.nchi hari IsA. pAlata sR^ijata harata dasasIsA.

jA bala sIsa dharata sahasAnana. a.nDakosa sameta giri kAnana ..

dhara_i jo bibidha deha suratrAtA. tumha te saThanha sikhAvanu dAtA.

hara koda.nDa kaThina jehi bha.njA. tehi sameta nR^ipa dala mada ga.njA ..

khara dUShana trisirA aru bAlI. badhe sakala atulita balasAlI ..

do\. jAke bala lavalesa te.n jitehu charAchara jhAri.

tAsu dUta mai.n jA kari hari Anehu priya nAri .. 21 ..

jAna_u.N mai.n tumhAri prabhutA_I. sahasabAhu sana parI larA_I ..

samara bAli sana kari jasu pAvA. suni kapi bachana bihasi biharAvA ..

khAya_u.N phala prabhu lAgI bhU.NkhA. kapi subhAva te.n tore_u.N rUkhA ..

saba ke.n deha parama priya svAmI. mArahi.n mohi kumAraga gAmI ..

jinha mohi mArA te mai.n mAre. tehi para bA.Ndhe_u tanaya.N tumhAre ..

mohi na kachhu bA.Ndhe ka_i lAjA. kInha chaha_u.N nija prabhu kara kAjA ..

binatI kara_u.N jori kara rAvana. sunahu mAna taji mora sikhAvana ..

dekhahu tumha nija kulahi bichArI. bhrama taji bhajahu bhagata bhaya hArI

..

jAke.n Dara ati kAla DerA_I. jo sura asura charAchara khA_I ..

tAso.n bayaru kabahu.N nahi.n kIjai. more kahe.n jAnakI dIjai ..

do\. pranatapAla raghunAyaka karunA si.ndhu kharAri.

ga_e.N sarana prabhu rAkhihai.n tava aparAdha bisAri .. 22 ..

rAma charana pa.nkaja ura dharahU. la.nkA achala rAja tumha karahU ..

riShi pulista jasu bimala ma.nyakA. tehi sasi mahu.N jani hohu kala.nkA ..

rAma nAma binu girA na sohA. dekhu bichAri tyAgi mada mohA ..

basana hIna nahi.n soha surArI. saba bhUShaNa bhUShita bara nArI ..

rAma bimukha sa.npati prabhutA_I. jA_i rahI pA_I binu pA_I ..

sajala mUla jinha saritanha nAhI.n. baraShi ga_e puni tabahi.n sukhAhI.n

..

sunu dasaka.nTha kaha_u.N pana ropI. bimukha rAma trAtA nahi.n kopI ..

sa.nkara sahasa biShnu aja tohI. sakahi.n na rAkhi rAma kara drohI ..

do\. mohamUla bahu sUla prada tyAgahu tama abhimAna.

bhajahu rAma raghunAyaka kR^ipA si.ndhu bhagavAna .. 23 ..

jadapi kahi kapi ati hita bAnI. bhagati bibeka birati naya sAnI ..

bolA bihasi mahA abhimAnI. milA hamahi kapi gura ba.Da gyAnI ..

mR^ityu nikaTa A_I khala tohI. lAgesi adhama sikhAvana mohI ..

ulaTA ho_ihi kaha hanumAnA. matibhrama tora pragaTa mai.n jAnA ..

suni kapi bachana bahuta khisi_AnA. begi na harahu.N mU.Dha kara prAnA ..

sunata nisAchara mArana dhA_e. sachivanha sahita bibhIShanu A_e.

nA_i sIsa kari binaya bahUtA. nIti birodha na mAri_a dUtA ..

Ana da.nDa kachhu kari_a gosA.NI. sabahI.n kahA ma.ntra bhala bhA_I ..

sunata bihasi bolA dasaka.ndhara. a.nga bha.nga kari paTha_i_a ba.ndara ..

Page 222: Ramcharitmanas ITRANS

( 8 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – SUNDARAKAANDAM

do\. kapi ke.n mamatA pU.Nchha para sabahi kaha_u.N samujhA_i.

tela bori paTa bA.Ndhi puni pAvaka dehu lagA_i .. 24 ..

pU.NchhahIna bAnara taha.N jA_ihi. taba saTha nija nAthahi la_i A_ihi ..

jinha kai kInhasi bahuta ba.DA_I. dekhe_u.Nûmai.n tinha kai prabhutA_I ..

bachana sunata kapi mana musukAnA. bha_i sahAya sArada mai.n jAnA ..

jAtudhAna suni rAvana bachanA. lAge rachai.n mU.Dha so_i rachanA ..

rahA na nagara basana ghR^ita telA. bA.DhI pU.Nchha kInha kapi khelA ..

kautuka kaha.N A_e purabAsI. mArahi.n charana karahi.n bahu hA.NsI ..

bAjahi.n Dhola dehi.n saba tArI. nagara pheri puni pU.Nchha prajArI ..

pAvaka jarata dekhi hanuma.ntA. bhaya_u parama laghu rupa tura.ntA ..

nibuki cha.Dhe_u kapi kanaka aTArI.n. bha_I sabhIta nisAchara nArI.n ..

do\. hari prerita tehi avasara chale maruta unachAsa.

aTTahAsa kari garzA kapi ba.Dhi lAga akAsa .. 25 ..

deha bisAla parama haru_A_I. ma.ndira te.n ma.ndira cha.Dha dhA_I ..

jara_i nagara bhA loga bihAlA. jhapaTa lapaTa bahu koTi karAlA ..

tAta mAtu hA suni_a pukArA. ehi avasara ko hamahi ubArA ..

hama jo kahA yaha kapi nahi.n ho_I. bAnara rUpa dhare.n sura ko_I ..

sAdhu avagyA kara phalu aisA. jara_i nagara anAtha kara jaisA ..

jArA nagaru nimiSha eka mAhI.n. eka bibhIShana kara gR^iha nAhI.n ..

tA kara dUta anala jehi.n sirijA. jarA na so tehi kArana girijA ..

ulaTi palaTi la.nkA saba jArI. kUdi parA puni si.ndhu majhArI ..

do\. pU.Nchha bujhA_i kho_i shrama dhari laghu rUpa bahori.

janakasutA ke Age.n ThA.Dha bhaya_u kara jori .. 26 ..

mAtu mohi dIje kachhu chInhA. jaise.n raghunAyaka mohi dInhA ..

chU.DAmani utAri taba daya_U. haraSha sameta pavanasuta laya_U ..

kahehu tAta asa mora pranAmA. saba prakAra prabhu pUranakAmA ..

dIna dayAla biridu sa.nbhArI. harahu nAtha mama sa.nkaTa bhArI ..

tAta sakrasuta kathA sunA_ehu. bAna pratApa prabhuhi samujhA_ehu ..

mAsa divasa mahu.N nAthu na AvA. tau puni mohi ji_ata nahi.n pAvA ..

kahu kapi kehi bidhi rAkhau.n prAnA. tumhahU tAta kahata aba jAnA ..

tohi dekhi sItali bha_i chhAtI. puni mo kahu.N so_i dinu so rAtI ..

do\. janakasutahi samujhA_i kari bahu bidhi dhIraju dInha.

charana kamala siru nA_i kapi gavanu rAma pahi.n kInha .. 27 ..

chalata mahAdhuni garjesi bhArI. garbha stravahi.n suni nisichara nArI ..

nAghi si.ndhu ehi pArahi AvA. sabada kilakilA kapinha sunAvA ..

haraShe saba biloki hanumAnA. nUtana janma kapinha taba jAnA ..

mukha prasanna tana teja birAjA. kInhesi rAmachandra kara kAjA ..

mile sakala ati bha_e sukhArI. talaphata mIna pAva jimi bArI ..

chale haraShi raghunAyaka pAsA. pU.Nchhata kahata navala itihAsA ..

taba madhubana bhItara saba A_e. a.ngada sa.nmata madhu phala khA_e ..

rakhavAre jaba barajana lAge. muShTi prahAra hanata saba bhAge ..

do\. jA_i pukAre te saba bana ujAra jubarAja.

suni sugrIva haraSha kapi kari A_e prabhu kAja .. 28 ..

Page 223: Ramcharitmanas ITRANS

( 9 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – SUNDARAKAANDAM

jau.n na hoti sItA sudhi pA_I. madhubana ke phala sakahi.n ki khA_I ..

ehi bidhi mana bichAra kara rAjA. A_i ga_e kapi sahita samAjA ..

A_i sabanhi nAvA pada sIsA. mile_u sabanhi ati prema kapIsA ..

pU.NchhI kusala kusala pada dekhI. rAma kR^ipA.N bhA kAju biseShI ..

nAtha kAju kInhe_u hanumAnA. rAkhe sakala kapinha ke prAnA ..

suni sugrIva bahuri tehi mile_U. kapinha sahita raghupati pahi.n chale_U.

rAma kapinha jaba Avata dekhA. ki_e.N kAju mana haraSha biseShA ..

phaTika silA baiThe dvau bhA_I. pare sakala kapi charananhi jA_I ..

do\. prIti sahita saba bheTe raghupati karunA pu.nja.

pU.NchhI kusala nAtha aba kusala dekhi pada ka.nja .. 29 ..

jAmava.nta kaha sunu raghurAyA. jA para nAtha karahu tumha dAyA ..

tAhi sadA subha kusala nira.ntara. sura nara muni prasanna tA Upara ..

so_i bija_I bina_I guna sAgara. tAsu sujasu treloka ujAgara ..

prabhu kI.n kR^ipA bhaya_u sabu kAjU. janma hamAra suphala bhA AjU ..

nAtha pavanasuta kInhi jo karanI. sahasahu.N mukha na jA_i so baranI ..

pavanatanaya ke charita suhA_e. jAmava.nta raghupatihi sunA_e ..

sunata kR^ipAnidhi mana ati bhA_e. puni hanumAna haraShi hiya.N lA_e ..

kahahu tAta kehi bhA.Nti jAnakI. rahati karati rachchhA svaprAna kI ..

do\. nAma pAharu divasa nisi dhyAna tumhAra kapATa.

lochana nija pada ja.ntrita jAhi.n prAna kehi.n bATa .. 30 ..

chalata mohi chU.DAmani dInhI. raghupati hR^idaya.N lA_i so_i lInhI ..

nAtha jugala lochana bhari bArI. bachana kahe kachhu janakakumArI ..

anuja sameta gahehu prabhu charanA. dIna ba.ndhu pranatArati haranA ..

mana krama bachana charana anurAgI. kehi aparAdha nAtha hau.n tyAgI ..

avaguna eka mora mai.n mAnA. bichhurata prAna na kInha payAnA ..

nAtha so nayananhi ko aparAdhA. nisarata prAna karihi.n haThi bAdhA ..

biraha agini tanu tUla samIrA. svAsa jara_i chhana mAhi.n sarIrA ..

nayana stravahi jalu nija hita lAgI. jarai.n na pAva deha birahAgI.

sItA ke ati bipati bisAlA. binahi.n kahe.n bhali dInadayAlA ..

do\. nimiSha nimiSha karunAnidhi jAhi.n kalapa sama bIti.

begi chaliya prabhu Ani_a bhuja bala khala dala jIti .. 31 ..

suni sItA dukha prabhu sukha ayanA. bhari A_e jala rAjiva nayanA ..

bachana kA.Nya mana mama gati jAhI. sapanehu.N bUjhi_a bipati ki tAhI ..

kaha hanuma.nta bipati prabhu so_I. jaba tava sumirana bhajana na ho_I ..

ketika bAta prabhu jAtudhAna kI. ripuhi jIti AnibI jAnakI ..

sunu kapi tohi samAna upakArI. nahi.n ko_u sura nara muni tanudhArI ..

prati upakAra karau.n kA torA. sanamukha ho_i na sakata mana morA ..

sunu suta urina mai.n nAhI.n. dekhe_u.N kari bichAra mana mAhI.n ..

puni puni kapihi chitava suratrAtA. lochana nIra pulaka ati gAtA ..

do\. suni prabhu bachana biloki mukha gAta haraShi hanuma.nta.

charana pare_u premAkula trAhi trAhi bhagava.nta .. 32 ..

bAra bAra prabhu chaha_i uThAvA. prema magana tehi uThaba na bhAvA ..

Page 224: Ramcharitmanas ITRANS

( 10 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – SUNDARAKAANDAM

prabhu kara pa.nkaja kapi ke.n sIsA. sumiri so dasA magana gaurIsA ..

sAvadhAna mana kari puni sa.nkara. lAge kahana kathA ati su.ndara ..

kapi uThA_i prabhu hR^idaya.N lagAvA. kara gahi parama nikaTa baiThAvA ..

kahu kapi rAvana pAlita la.nkA. kehi bidhi dahe_u durga ati ba.nkA ..

prabhu prasanna jAnA hanumAnA. bolA bachana bigata abhimAnA ..

sAkhAmR^iga ke ba.Di manusA_I. sAkhA te.n sAkhA para jA_I ..

nAghi si.ndhu hATakapura jArA. nisichara gana bidhi bipina ujArA.

so saba tava pratApa raghurA_I. nAtha na kachhU mori prabhutA_I ..

do\. tA kahu.N prabhu kachhu agama nahi.n jA para tumha anukula.

taba prabhAva.N ba.DavAnalahi.n jAri saka_i khalu tUla .. 33 ..

nAtha bhagati ati sukhadAyanI. dehu kR^ipA kari anapAyanI ..

suni prabhu parama sarala kapi bAnI. evamastu taba kahe_u bhavAnI ..

umA rAma subhA_u jehi.n jAnA. tAhi bhajanu taji bhAva na AnA ..

yaha sa.nvAda jAsu ura AvA. raghupati charana bhagati so_i pAvA ..

suni prabhu bachana kahahi.n kapibR^i.ndA. jaya jaya jaya kR^ipAla

sukhaka.ndA ..

taba raghupati kapipatihi bolAvA. kahA chalai.n kara karahu banAvA ..

aba bila.nbu kehi kArana kIje. turata kapinha kahu.N Ayasu dIje ..

kautuka dekhi sumana bahu baraShI. nabha te.n bhavana chale sura haraShI

..

do\. kapipati begi bolA_e A_e jUthapa jUtha.

nAnA barana atula bala bAnara bhAlu barUtha .. 34 ..

prabhu pada pa.nkaja nAvahi.n sIsA. garajahi.n bhAlu mahAbala kIsA ..

dekhI rAma sakala kapi senA. chita_i kR^ipA kari rAjiva nainA ..

rAma kR^ipA bala pA_i kapi.ndA. bha_e pachchhajuta manahu.N giri.ndA ..

haraShi rAma taba kInha payAnA. saguna bha_e su.ndara subha nAnA ..

jAsu sakala ma.ngalamaya kItI. tAsu payAna saguna yaha nItI ..

prabhu payAna jAnA baidehI.n. pharaki bAma a.Nga janu kahi dehI.n ..

jo_i jo_i saguna jAnakihi ho_I. asaguna bhaya_u rAvanahi so_I ..

chalA kaTaku ko baranai.n pArA. garjahi bAnara bhAlu apArA ..

nakha Ayudha giri pAdapadhArI. chale gagana mahi ichchhAchArI ..

keharinAda bhAlu kapi karahI.n. DagamagAhi.n diggaja chikkarahI.n ..

chha.n\. chikkarahi.n diggaja Dola mahi giri lola sAgara kharabhare.

mana haraSha sabha ga.ndharba sura muni nAga kinnara dukha Tare ..

kaTakaTahi.n markaTa bikaTa bhaTa bahu koTi koTinha dhAvahI.n.

jaya rAma prabala pratApa kosalanAtha guna gana gAvahI.n .. 1 ..

sahi saka na bhAra udAra ahipati bAra bArahi.n moha_I.

gaha dasana puni puni kamaTha pR^iShTa kaThora so kimi soha_I ..

raghubIra ruchira prayAna prasthiti jAni parama suhAvanI.

janu kamaTha kharpara sarparAja so likhata abichala pAvanI .. 2 ..

do\. ehi bidhi jA_i kR^ipAnidhi utare sAgara tIra.

jaha.N taha.N lAge khAna phala bhAlu bipula kapi bIra .. 35 ..

Page 225: Ramcharitmanas ITRANS

( 11 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – SUNDARAKAANDAM

uhA.N nisAchara rahahi.n sasa.nkA. jaba te jAri gaya_u kapi la.nkA ..

nija nija gR^iha.N saba karahi.n bichArA. nahi.n nisichara kula kera ubArA

..

jAsu dUta bala barani na jA_I. tehi A_e.N pura kavana bhalA_I ..

dUtanhi sana suni purajana bAnI. ma.ndodarI adhika akulAnI ..

rahasi jori kara pati paga lAgI. bolI bachana nIti rasa pAgI ..

ka.nta karaSha hari sana pariharahU. mora kahA ati hita hiya.N dharahu ..

samujhata jAsu dUta ka_i karanI. stravahI.n garbha rajanIchara dharanI ..

tAsu nAri nija sachiva bolA_I. paThavahu ka.nta jo chahahu bhalA_I ..

taba kula kamala bipina dukhadA_I. sItA sIta nisA sama A_I ..

sunahu nAtha sItA binu dInhe.n. hita na tumhAra sa.nbhu aja kInhe.n ..

do\. \-rAma bAna ahi gana sarisa nikara nisAchara bheka.

jaba lagi grasata na taba lagi jatanu karahu taji Teka .. 36 ..

shravana sunI saTha tA kari bAnI. bihasA jagata bidita abhimAnI ..

sabhaya subhA_u nAri kara sAchA. ma.ngala mahu.N bhaya mana ati kAchA ..

jau.n Ava_i markaTa kaTakA_I. ji_ahi.n bichAre nisichara khA_I ..

ka.npahi.n lokapa jAkI trAsA. tAsu nAri sabhIta ba.Di hAsA ..

asa kahi bihasi tAhi ura lA_I. chale_u sabhA.N mamatA adhikA_I ..

ma.ndodarI hR^idaya.N kara chi.ntA. bhaya_u ka.nta para bidhi biparItA ..

baiThe_u sabhA.N khabari asi pA_I. si.ndhu pAra senA saba A_I ..

bUjhesi sachiva uchita mata kahahU. te saba ha.Nse maShTa kari rahahU ..

jitehu surAsura taba shrama nAhI.n. nara bAnara kehi lekhe mAhI ..

do\. sachiva baida gura tIni jau.n priya bolahi.n bhaya Asa.

rAja dharma tana tIni kara ho_i begihI.n nAsa .. 37 ..

so_i rAvana kahu.N bani sahA_I. astuti karahi.n sunA_i sunA_I ..

avasara jAni bibhIShanu AvA. bhrAtA charana sIsu tehi.n nAvA ..

puni siru nA_i baiTha nija Asana. bolA bachana pA_i anusAsana ..

jau kR^ipAla pU.Nchhihu mohi bAtA. mati anurupa kaha_u.N hita tAtA ..

jo Apana chAhai kalyAnA. sujasu sumati subha gati sukha nAnA ..

so paranAri lilAra gosA_I.n. taja_u cha_uthi ke cha.nda ki nA_I ..

chaudaha bhuvana eka pati ho_I. bhUtadroha tiShTa_i nahi.n so_I ..

guna sAgara nAgara nara jo_U. alapa lobha bhala kaha_i na ko_U ..

do\. kAma krodha mada lobha saba nAtha naraka ke pa.ntha.

saba parihari raghubIrahi bhajahu bhajahi.n jehi sa.nta .. 38 ..

tAta rAma nahi.n nara bhUpAlA. bhuvanesvara kAlahu kara kAlA ..

brahma anAmaya aja bhagava.ntA. byApaka ajita anAdi ana.ntA ..

go dvija dhenu deva hitakArI. kR^ipAsi.ndhu mAnuSha tanudhArI ..

jana ra.njana bha.njana khala brAtA. beda dharma rachchhaka sunu bhrAtA ..

tAhi bayaru taji nA_i_a mAthA. pranatArati bha.njana raghunAthA ..

dehu nAtha prabhu kahu.N baidehI. bhajahu rAma binu hetu sanehI ..

sarana ga_e.N prabhu tAhu na tyAgA. bisva droha kR^ita agha jehi lAgA ..

jAsu nAma traya tApa nasAvana. so_i prabhu pragaTa samujhu jiya.N rAvana

..

do\. bAra bAra pada lAga_u.N binaya kara_u.N dasasIsa.

Page 226: Ramcharitmanas ITRANS

( 12 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – SUNDARAKAANDAM

parihari mAna moha mada bhajahu kosalAdhIsa .. 39(ka) ..

muni pulasti nija siShya sana kahi paTha_I yaha bAta.

turata so mai.n prabhu sana kahI pA_i su_avasaru tAta .. 39(kha) ..

mAlyava.nta ati sachiva sayAnA. tAsu bachana suni ati sukha mAnA ..

tAta anuja tava nIti bibhUShana. so ura dharahu jo kahata bibhIShana ..

ripu utakaraSha kahata saTha do_U. dUri na karahu ihA.N ha_i ko_U ..

mAlyava.nta gR^iha gaya_u bahorI. kaha_i bibhIShanu puni kara jorI ..

sumati kumati saba ke.n ura rahahI.n. nAtha purAna nigama asa kahahI.n ..

jahA.N sumati taha.N sa.npati nAnA. jahA.N kumati taha.N bipati nidAnA ..

tava ura kumati basI biparItA. hita anahita mAnahu ripu prItA ..

kAlarAti nisichara kula kerI. tehi sItA para prIti ghanerI ..

do\. tAta charana gahi mAga_u.N rAkhahu mora dulAra.

sIta dehu rAma kahu.N ahita na ho_i tumhAra .. 40 ..

budha purAna shruti sa.nmata bAnI. kahI bibhIShana nIti bakhAnI ..

sunata dasAnana uThA risA_I. khala tohi nikaTa mutyu aba A_I ..

ji_asi sadA saTha mora ji_AvA. ripu kara pachchha mU.Dha tohi bhAvA ..

kahasi na khala asa ko jaga mAhI.n. bhuja bala jAhi jitA mai.n nAhI ..

mama pura basi tapasinha para prItI. saTha milu jA_i tinhahi kahu nItI ..

asa kahi kInhesi charana prahArA. anuja gahe pada bArahi.n bArA ..

umA sa.nta ka_i iha_i ba.DA_I. ma.nda karata jo kara_i bhalA_I ..

tumha pitu sarisa bhalehi.n mohi mArA. rAmu bhaje.n hita nAtha tumhArA ..

sachiva sa.nga lai nabha patha gaya_U. sabahi sunA_i kahata asa bhaya_U ..

do0=rAmu satyasa.nkalpa prabhu sabhA kAlabasa tori.

mai raghubIra sarana aba jA_u.N dehu jani khori .. 41 ..

asa kahi chalA bibhIShanu jabahI.n. AyUhIna bha_e saba tabahI.n ..

sAdhu avagyA turata bhavAnI. kara kalyAna akhila kai hAnI ..

rAvana jabahi.n bibhIShana tyAgA. bhaya_u bibhava binu tabahi.n abhAgA ..

chale_u haraShi raghunAyaka pAhI.n. karata manoratha bahu mana mAhI.n ..

dekhiha_u.N jA_i charana jalajAtA. aruna mR^idula sevaka sukhadAtA ..

je pada parasi tarI riShinArI. da.nDaka kAnana pAvanakArI ..

je pada janakasutA.N ura lA_e. kapaTa kura.nga sa.nga dhara dhA_e ..

hara ura sara saroja pada je_I. ahobhAgya mai dekhiha_u.N te_I ..

do0= jinha pAyanha ke pAdukanhi bharatu rahe mana lA_i.

te pada Aju bilokiha_u.N inha nayananhi aba jA_i .. 42 ..

ehi bidhi karata saprema bichArA. Aya_u sapadi si.ndhu ehi.n pArA ..

kapinha bibhIShanu Avata dekhA. jAnA ko_u ripu dUta biseShA ..

tAhi rAkhi kapIsa pahi.n A_e. samAchAra saba tAhi sunA_e ..

kaha sugrIva sunahu raghurA_I. AvA milana dasAnana bhA_I ..

kaha prabhu sakhA bUjhi_ai kAhA. kaha_i kapIsa sunahu naranAhA ..

jAni na jA_i nisAchara mAyA. kAmarUpa kehi kArana AyA ..

bheda hamAra lena saTha AvA. rAkhi_a bA.Ndhi mohi asa bhAvA ..

sakhA nIti tumha nIki bichArI. mama pana saranAgata bhayahArI ..

suni prabhu bachana haraSha hanumAnA. saranAgata bachchhala bhagavAnA ..

Page 227: Ramcharitmanas ITRANS

( 13 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – SUNDARAKAANDAM

do0=saranAgata kahu.N je tajahi.n nija anahita anumAni.

te nara pAva.Nra pApamaya tinhahi bilokata hAni .. 43 ..

koTi bipra badha lAgahi.n jAhU. A_e.N sarana taja_u.N nahi.n tAhU ..

sanamukha ho_i jIva mohi jabahI.n. janma koTi agha nAsahi.n tabahI.n ..

pApava.nta kara sahaja subhA_U. bhajanu mora tehi bhAva na kA_U ..

jau.n pai duShTahadaya so_i ho_I. more.n sanamukha Ava ki so_I ..

nirmala mana jana so mohi pAvA. mohi kapaTa chhala chhidra na bhAvA ..

bheda lena paThavA dasasIsA. tabahu.N na kachhu bhaya hAni kapIsA ..

jaga mahu.N sakhA nisAchara jete. lachhimanu hana_i nimiSha mahu.N tete ..

jau.n sabhIta AvA saranA_I. rakhiha_u.N tAhi prAna kI nA_I ..

do0=ubhaya bhA.Nti tehi Anahu ha.Nsi kaha kR^ipAniketa.

jaya kR^ipAla kahi chale a.ngada hanU sameta .. 44 ..

sAdara tehi Age.n kari bAnara. chale jahA.N raghupati karunAkara ..

dUrihi te dekhe dvau bhrAtA. nayanAna.nda dAna ke dAtA ..

bahuri rAma chhabidhAma bilokI. rahe_u ThaTuki ekaTaka pala rokI ..

bhuja prala.nba ka.njAruna lochana. syAmala gAta pranata bhaya mochana ..

si.ngha ka.ndha Ayata ura sohA. Anana amita madana mana mohA ..

nayana nIra pulakita ati gAtA. mana dhari dhIra kahI mR^idu bAtA ..

nAtha dasAnana kara mai.n bhrAtA. nisichara ba.nsa janama suratrAtA ..

sahaja pApapriya tAmasa dehA. jathA ulUkahi tama para nehA ..

do\. shravana sujasu suni Aya_u.N prabhu bha.njana bhava bhIra.

trAhi trAhi Arati harana sarana sukhada raghubIra .. 45 ..

asa kahi karata da.nDavata dekhA. turata uThe prabhu haraSha biseShA ..

dIna bachana suni prabhu mana bhAvA. bhuja bisAla gahi hR^idaya.N lagAvA

..

anuja sahita mili Dhiga baiThArI. bole bachana bhagata bhayahArI ..

kahu la.nkesa sahita parivArA. kusala kuThAhara bAsa tumhArA ..

khala ma.nDalI.n basahu dinu rAtI. sakhA dharama nibaha_i kehi bhA.NtI ..

mai.n jAna_u.N tumhAri saba rItI. ati naya nipuna na bhAva anItI ..

baru bhala bAsa naraka kara tAtA. duShTa sa.nga jani de_i bidhAtA ..

aba pada dekhi kusala raghurAyA. jau.n tumha kInha jAni jana dAyA ..

do\. taba lagi kusala na jIva kahu.N sapanehu.N mana bishrAma.

jaba lagi bhajata na rAma kahu.N soka dhAma taji kAma .. 46 ..

taba lagi hR^idaya.N basata khala nAnA. lobha moha machchhara mada mAnA ..

jaba lagi ura na basata raghunAthA. dhare.n chApa sAyaka kaTi bhAthA ..

mamatA taruna tamI a.Ndhi_ArI. rAga dveSha ulUka sukhakArI ..

taba lagi basati jIva mana mAhI.n. jaba lagi prabhu pratApa rabi nAhI.n ..

aba mai.n kusala miTe bhaya bhAre. dekhi rAma pada kamala tumhAre ..

tumha kR^ipAla jA para anukUlA. tAhi na byApa tribidha bhava sUlA ..

mai.n nisichara ati adhama subhA_U. subha Acharanu kInha nahi.n kA_U ..

jAsu rUpa muni dhyAna na AvA. tehi.n prabhu haraShi hR^idaya.N mohi lAvA

..

Page 228: Ramcharitmanas ITRANS

( 14 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – SUNDARAKAANDAM

do\. \-ahobhAgya mama amita ati rAma kR^ipA sukha pu.nja.

dekhe_u.N nayana bira.nchi siba sebya jugala pada ka.nja .. 47 ..

sunahu sakhA nija kaha_u.N subhA_U. jAna bhusu.nDi sa.nbhu girijA_U ..

jau.n nara ho_i charAchara drohI. Ave sabhaya sarana taki mohI ..

taji mada moha kapaTa chhala nAnA. kara_u.N sadya tehi sAdhu samAnA ..

jananI janaka ba.ndhu suta dArA. tanu dhanu bhavana suhrada parivArA ..

saba kai mamatA tAga baTorI. mama pada manahi bA.Ndha bari DorI ..

samadarasI ichchhA kachhu nAhI.n. haraSha soka bhaya nahi.n mana mAhI.n ..

asa sajjana mama ura basa kaise.n. lobhI hR^idaya.N basa_i dhanu jaise.n

..

tumha sArikhe sa.nta priya more.n. dhara_u.N deha nahi.n Ana nihore.n ..

do\. saguna upAsaka parahita nirata nIti dR^i.Dha nema.

te nara prAna samAna mama jinha ke.n dvija pada prema .. 48 ..

sunu la.nkesa sakala guna tore.n. tAte.n tumha atisaya priya more.n ..

rAma bachana suni bAnara jUthA. sakala kahahi.n jaya kR^ipA barUthA ..

sunata bibhIShanu prabhu kai bAnI. nahi.n aghAta shravanAmR^ita jAnI ..

pada a.nbuja gahi bArahi.n bArA. hR^idaya.N samAta na premu apArA ..

sunahu deva sacharAchara svAmI. pranatapAla ura a.ntarajAmI ..

ura kachhu prathama bAsanA rahI. prabhu pada prIti sarita so bahI ..

aba kR^ipAla nija bhagati pAvanI. dehu sadA siva mana bhAvanI ..

evamastu kahi prabhu ranadhIrA. mAgA turata si.ndhu kara nIrA ..

jadapi sakhA tava ichchhA nAhI.n. mora darasu amogha jaga mAhI.n ..

asa kahi rAma tilaka tehi sArA. sumana bR^iShTi nabha bha_I apArA ..

do\. rAvana krodha anala nija svAsa samIra pracha.nDa.

jarata bibhIShanu rAkhe_u dInhehu rAju akha.nDa .. 49(ka) ..

jo sa.npati siva rAvanahi dInhi di_e.N dasa mAtha.

so_i sa.npadA bibhIShanahi sakuchi dInha raghunAtha .. 49(kha) ..

asa prabhu chhA.Di bhajahi.n je AnA. te nara pasu binu pU.Nchha biShAnA ..

nija jana jAni tAhi apanAvA. prabhu subhAva kapi kula mana bhAvA ..

puni sarbagya sarba ura bAsI. sarbarUpa saba rahita udAsI ..

bole bachana nIti pratipAlaka. kArana manuja danuja kula ghAlaka ..

sunu kapIsa la.nkApati bIrA. kehi bidhi tari_a jaladhi ga.nbhIrA ..

sa.nkula makara uraga jhaSha jAtI. ati agAdha dustara saba bhA.NtI ..

kaha la.nkesa sunahu raghunAyaka. koTi si.ndhu soShaka tava sAyaka ..

jadyapi tadapi nIti asi gA_I. binaya kari_a sAgara sana jA_I ..

do\. prabhu tumhAra kulagura jaladhi kahihi upAya bichAri.

binu prayAsa sAgara tarihi sakala bhAlu kapi dhAri .. 50 ..

sakhA kahI tumha nIki upA_I. kari_a daiva jau.n ho_i sahA_I ..

ma.ntra na yaha lachhimana mana bhAvA. rAma bachana suni ati dukha pAvA ..

nAtha daiva kara kavana bharosA. soShi_a si.ndhu kari_a mana rosA ..

kAdara mana kahu.N eka adhArA. daiva daiva AlasI pukArA ..

sunata bihasi bole raghubIrA. aisehi.n karaba dharahu mana dhIrA ..

asa kahi prabhu anujahi samujhA_I. si.ndhu samIpa ga_e raghurA_I ..

Page 229: Ramcharitmanas ITRANS

( 15 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – SUNDARAKAANDAM

prathama pranAma kInha siru nA_I. baiThe puni taTa darbha DasA_I ..

jabahi.n bibhIShana prabhu pahi.n A_e. pAchhe.n rAvana dUta paThA_e ..

do\. sakala charita tinha dekhe dhare.n kapaTa kapi deha.

prabhu guna hR^idaya.N sarAhahi.n saranAgata para neha .. 51 ..

pragaTa bakhAnahi.n rAma subhA_U. ati saprema gA bisari durA_U ..

ripu ke dUta kapinha taba jAne. sakala bA.Ndhi kapIsa pahi.n Ane ..

kaha sugrIva sunahu saba bAnara. a.nga bha.nga kari paThavahu nisichara ..

suni sugrIva bachana kapi dhA_e. bA.Ndhi kaTaka chahu pAsa phirA_e ..

bahu prakAra mArana kapi lAge. dIna pukArata tadapi na tyAge ..

jo hamAra hara nAsA kAnA. tehi kosalAdhIsa kai AnA ..

suni lachhimana saba nikaTa bolA_e. dayA lAgi ha.Nsi turata chhoDA_e ..

rAvana kara dIjahu yaha pAtI. lachhimana bachana bAchu kulaghAtI ..

do\. kahehu mukhAgara mU.Dha sana mama sa.ndesu udAra.

sItA de_i milehu na ta AvA kAla tumhAra .. 52 ..

turata nA_i lachhimana pada mAthA. chale dUta baranata guna gAthA ..

kahata rAma jasu la.nkA.N A_e. rAvana charana sIsa tinha nA_e ..

bihasi dasAnana pU.NchhI bAtA. kahasi na suka Apani kusalAtA ..

puni kahu khabari bibhIShana kerI. jAhi mR^ityu A_I ati nerI ..

karata rAja la.nkA saTha tyAgI. ho_ihi jaba kara kITa abhAgI ..

puni kahu bhAlu kIsa kaTakA_I. kaThina kAla prerita chali A_I ..

jinha ke jIvana kara rakhavArA. bhaya_u mR^idula chita si.ndhu bichArA ..

kahu tapasinha kai bAta bahorI. jinha ke hR^idaya.N trAsa ati morI ..

do\. \-kI bha_i bhe.nTa ki phiri ga_e shravana sujasu suni mora.

kahasi na ripu dala teja bala bahuta chakita chita tora .. 53 ..

nAtha kR^ipA kari pU.Nchhehu jaise.n. mAnahu kahA krodha taji taise.n ..

milA jA_i jaba anuja tumhArA. jAtahi.n rAma tilaka tehi sArA ..

rAvana dUta hamahi suni kAnA. kapinha bA.Ndhi dInhe dukha nAnA ..

shravana nAsikA kATai lAge. rAma sapatha dInhe hama tyAge ..

pU.Nchhihu nAtha rAma kaTakA_I. badana koTi sata barani na jA_I ..

nAnA barana bhAlu kapi dhArI. bikaTAnana bisAla bhayakArI ..

jehi.n pura dahe_u hate_u suta torA. sakala kapinha maha.N tehi balu thorA

..

amita nAma bhaTa kaThina karAlA. amita nAga bala bipula bisAlA ..

do\. dvibida maya.nda nIla nala a.ngada gada bikaTAsi.

dadhimukha kehari nisaTha saTha jAmava.nta balarAsi .. 54 ..

e kapi saba sugrIva samAnA. inha sama koTinha gana_i ko nAnA ..

rAma kR^ipA.N atulita bala tinhahI.n. tR^ina samAna trelokahi ganahI.n ..

asa mai.n sunA shravana dasaka.ndhara. paduma aThAraha jUthapa ba.ndara ..

nAtha kaTaka maha.N so kapi nAhI.n. jo na tumhahi jItai rana mAhI.n ..

parama krodha mIjahi.n saba hAthA. Ayasu pai na dehi.n raghunAthA ..

soShahi.n si.ndhu sahita jhaSha byAlA. pUrahI.n na ta bhari kudhara bisAlA

..

mardi garda milavahi.n dasasIsA. aise_i bachana kahahi.n saba kIsA ..

Page 230: Ramcharitmanas ITRANS

( 16 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – SUNDARAKAANDAM

garjahi.n tarjahi.n sahaja asa.nkA. mAnahu grasana chahata hahi.n la.nkA

..

do\. \-sahaja sUra kapi bhAlu saba puni sira para prabhu rAma.

rAvana kAla koTi kahu jIti sakahi.n sa.ngrAma .. 55 ..

rAma teja bala budhi bipulA_I. taba bhrAtahi pU.Nchhe_u naya nAgara ..

tAsu bachana suni sAgara pAhI.n. mAgata pa.ntha kR^ipA mana mAhI.n ..

sunata bachana bihasA dasasIsA. jau.n asi mati sahAya kR^ita kIsA ..

sahaja bhIru kara bachana dR^i.DhA_I. sAgara sana ThAnI machalA_I ..

mU.Dha mR^iShA kA karasi ba.DA_I. ripu bala buddhi thAha mai.n pA_I ..

sachiva sabhIta bibhIShana jAke.n. bijaya bibhUti kahA.N jaga tAke.n ..

suni khala bachana dUta risa bA.DhI. samaya bichAri patrikA kA.DhI ..

rAmAnuja dInhI yaha pAtI. nAtha bachA_i ju.DAvahu chhAtI ..

bihasi bAma kara lInhI rAvana. sachiva boli saTha lAga bachAvana ..

do\. \-bAtanha manahi rijhA_i saTha jani ghAlasi kula khIsa.

rAma birodha na ubarasi sarana biShnu aja Isa .. 56(ka) ..

kI taji mAna anuja iva prabhu pada pa.nkaja bhR^i.nga.

hohi ki rAma sarAnala khala kula sahita pata.nga .. 56(kha) ..

sunata sabhaya mana mukha musukA_I. kahata dasAnana sabahi sunA_I ..

bhUmi parA kara gahata akAsA. laghu tApasa kara bAga bilAsA ..

kaha suka nAtha satya saba bAnI. samujhahu chhA.Di prakR^iti abhimAnI ..

sunahu bachana mama parihari krodhA. nAtha rAma sana tajahu birodhA ..

ati komala raghubIra subhA_U. jadyapi akhila loka kara rA_U ..

milata kR^ipA tumha para prabhu karihI. ura aparAdha na eka_u dharihI ..

janakasutA raghunAthahi dIje. etanA kahA mora prabhu kIje.

jaba tehi.n kahA dena baidehI. charana prahAra kInha saTha tehI ..

nA_i charana siru chalA so tahA.N. kR^ipAsi.ndhu raghunAyaka jahA.N ..

kari pranAmu nija kathA sunA_I. rAma kR^ipA.N Apani gati pA_I ..

riShi agasti kI.n sApa bhavAnI. rAchhasa bhaya_u rahA muni gyAnI ..

ba.ndi rAma pada bArahi.n bArA. muni nija Ashrama kahu.N pagu dhArA ..

do\. binaya na mAnata jaladhi ja.Da ga_e tIna dina bIti.

bole rAma sakopa taba bhaya binu ho_i na prIti .. 57 ..

lachhimana bAna sarAsana AnU. soShau.n bAridhi bisikha kR^isAnU ..

saTha sana binaya kuTila sana prItI. sahaja kR^ipana sana su.ndara nItI ..

mamatA rata sana gyAna kahAnI. ati lobhI sana birati bakhAnI ..

krodhihi sama kAmihi hari kathA. Usara bIja ba_e.N phala jathA ..

asa kahi raghupati chApa cha.DhAvA. yaha mata lachhimana ke mana bhAvA ..

sa.nghAne_u prabhu bisikha karAlA. uThI udadhi ura a.ntara jvAlA ..

makara uraga jhaSha gana akulAne. jarata ja.ntu jalanidhi jaba jAne ..

kanaka thAra bhari mani gana nAnA. bipra rUpa Aya_u taji mAnA ..

do\. kATehi.n pa_i kadarI phara_i koTi jatana ko_u sI.ncha.

binaya na mAna khagesa sunu DATehi.n pa_i nava nIcha .. 58 ..

sabhaya si.ndhu gahi pada prabhu kere. chhamahu nAtha saba avaguna mere ..

Page 231: Ramcharitmanas ITRANS

( 17 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – SUNDARAKAANDAM

gagana samIra anala jala dharanI. inha ka_i nAtha sahaja ja.Da karanI ..

tava prerita mAyA.N upajA_e. sR^iShTi hetu saba gra.nthani gA_e ..

prabhu Ayasu jehi kaha.N jasa aha_I. so tehi bhA.Nti rahe sukha laha_I ..

prabhu bhala kInhI mohi sikha dInhI. marajAdA puni tumharI kInhI ..

Dhola gavA.Nra sUdra pasu nArI. sakala tA.DanA ke adhikArI ..

prabhu pratApa mai.n jAba sukhA_I. utarihi kaTaku na mori ba.DA_I ..

prabhu agyA apela shruti gA_I. karau.n so begi jau tumhahi sohA_I ..

do\. sunata binIta bachana ati kaha kR^ipAla musukA_i.

jehi bidhi utarai kapi kaTaku tAta so kahahu upA_i .. 59 ..

nAtha nIla nala kapi dvau bhA_I. larikA_I riShi AsiSha pA_I ..

tinha ke parasa ki_e.N giri bhAre. tarihahi.n jaladhi pratApa tumhAre ..

mai.n puni ura dhari prabhutA_I. kariha_u.N bala anumAna sahA_I ..

ehi bidhi nAtha payodhi ba.NdhA_i_a. jehi.n yaha sujasu loka tihu.N gA_i_a

..

ehi sara mama uttara taTa bAsI. hatahu nAtha khala nara agha rAsI ..

suni kR^ipAla sAgara mana pIrA. turatahi.n harI rAma ranadhIrA ..

dekhi rAma bala pauruSha bhArI. haraShi payonidhi bhaya_u sukhArI ..

sakala charita kahi prabhuhi sunAvA. charana ba.ndi pAthodhi sidhAvA ..

chha.n\. nija bhavana gavane_u si.ndhu shrIraghupatihi yaha mata

bhAya_U.

yaha charita kali malahara jathAmati dAsa tulasI gAya_U ..

sukha bhavana sa.nsaya samana davana biShAda raghupati guna ganA ..

taji sakala Asa bharosa gAvahi sunahi sa.ntata saTha manA ..

do\. sakala suma.ngala dAyaka raghunAyaka guna gAna.

sAdara sunahi.n te tarahi.n bhava si.ndhu binA jalajAna .. 60 ..

mAsapArAyaNa, chaubIsavA.N vishrAma

iti shrImadrAmacharitamAnase sakalakalikaluShavidhva.nsane

pa~nchamaH sopAnaH samAptaH

Page 232: Ramcharitmanas ITRANS

( 1 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

shrI gaNeshAya namaH

shrI jAnakIvallabho vijayate

shrI rAmacharitamAnasa

ShaShTha sopAna

(la.nkAkANDa)

shloka

rAma.n kAmArisevya.n bhavabhayaharaNa.n kAlamattebhasi.nha.n

yogIndra.n GYAnagamya.n guNanidhimajita.n nirguNa.n nirvikAram.

mAyAtIta.n suresha.n khalavadhanirata.n brahmavR^indaikadeva.n

vande kandAvadAta.n sarasijanayana.n devamurvIsharUpam .. 1 ..

sha.nkhendvAbhamatIvasundaratanu.n shArdUlacharmAmbara.n

kAlavyAlakarAlabhUShaNadhara.n ga.ngAshashA.nkapriyam.

kAshIsha.n kalikalmaShaughashamana.n kalyANakalpadruma.n

naumIDya.n girijApati.n guNanidhi.n kandarpaha.n sha~Nkaram .. 2 ..

yo dadAti satA.n shambhuH kaivalyamapi durlabham.

khalAnA.n daNDakR^idyo.asau sha~NkaraH sha.n tanotu me .. 3 ..

do\. lava nimeSha paramAnu juga baraSha kalapa sara cha.nDa.

bhajasi na mana tehi rAma ko kAlu jAsu koda.nDa ..

so\. si.ndhu bachana suni rAma sachiva boli prabhu asa kahe_u.

aba bila.nbu kehi kAma karahu setu utarai kaTaku ..

sunahu bhAnukula ketu jAmava.nta kara jori kaha.

nAtha nAma tava setu nara cha.Dhi bhava sAgara tarihi.n ..

yaha laghu jaladhi tarata kati bArA. asa suni puni kaha pavanakumArA ..

prabhu pratApa ba.DavAnala bhArI. soShe_u prathama payonidhi bArI ..

taba ripu nArI rudana jala dhArA. bhare_u bahori bhaya_u tehi.n khArA ..

suni ati ukuti pavanasuta kerI. haraShe kapi raghupati tana herI ..

jAmava.nta bole do_u bhA_I. nala nIlahi saba kathA sunA_I ..

rAma pratApa sumiri mana mAhI.n. karahu setu prayAsa kachhu nAhI.n ..

boli li_e kapi nikara bahorI. sakala sunahu binatI kachhu morI ..

rAma charana pa.nkaja ura dharahU. kautuka eka bhAlu kapi karahU ..

dhAvahu markaTa bikaTa barUthA. Anahu biTapa girinha ke jUthA ..

suni kapi bhAlu chale kari hUhA. jaya raghubIra pratApa samUhA ..

do\. ati uta.nga giri pAdapa lIlahi.n lehi.n uThA_i.

Ani dehi.n nala nIlahi rachahi.n te setu banA_i .. 1 ..

saila bisAla Ani kapi dehI.n. ka.nduka iva nala nIla te lehI.n ..

dekhi setu ati su.ndara rachanA. bihasi kR^ipAnidhi bole bachanA ..

parama ramya uttama yaha dharanI. mahimA amita jA_i nahi.n baranI ..

kariha_u.N ihA.N sa.nbhu thApanA. more hR^idaya.N parama kalapanA ..

suni kapIsa bahu dUta paThA_e. munibara sakala boli lai A_e ..

li.nga thApi bidhivata kari pUjA. siva samAna priya mohi na dUjA ..

siva drohI mama bhagata kahAvA. so nara sapanehu.N mohi na pAvA ..

sa.nkara bimukha bhagati chaha morI. so nArakI mU.Dha mati thorI ..

Page 233: Ramcharitmanas ITRANS

( 2 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

do\. sa.nkara priya mama drohI siva drohI mama dAsa.

te nara karahi kalapa bhari dhora naraka mahu.N bAsa .. 2 ..

je rAmesvara darasanu karihahi.n. te tanu taji mama loka sidharihahi.n ..

jo ga.ngAjalu Ani cha.DhA_ihi. so sAjujya mukti nara pA_ihi ..

ho_i akAma jo chhala taji se_ihi. bhagati mori tehi sa.nkara de_ihi ..

mama kR^ita setu jo darasanu karihI. so binu shrama bhavasAgara tarihI ..

rAma bachana saba ke jiya bhA_e. munibara nija nija Ashrama A_e ..

girijA raghupati kai yaha rItI. sa.ntata karahi.n pranata para prItI ..

bA.NdhA setu nIla nala nAgara. rAma kR^ipA.N jasu bhaya_u ujAgara ..

bU.Dahi.n Anahi borahi.n je_I. bha_e upala bohita sama te_I ..

mahimA yaha na jaladhi ka_i baranI. pAhana guna na kapinha ka_i karanI ..

do0=shrI raghubIra pratApa te si.ndhu tare pAShAna.

te matima.nda je rAma taji bhajahi.n jA_i prabhu Ana .. 3 ..

bA.Ndhi setu ati sudR^i.Dha banAvA. dekhi kR^ipAnidhi ke mana bhAvA ..

chalI sena kachhu barani na jA_I. garjahi.n markaTa bhaTa samudA_I ..

setuba.ndha Dhiga cha.Dhi raghurA_I. chitava kR^ipAla si.ndhu bahutA_I ..

dekhana kahu.N prabhu karunA ka.ndA. pragaTa bha_e saba jalachara bR^i.ndA

..

makara nakra nAnA jhaSha byAlA. sata jojana tana parama bisAlA ..

a_ise_u eka tinhahi je khAhI.n. ekanha ke.n Dara tepi DerAhI.n ..

prabhuhi bilokahi.n Tarahi.n na TAre. mana haraShita saba bha_e sukhAre ..

tinha kI oTa na dekhi_a bArI. magana bha_e hari rUpa nihArI ..

chalA kaTaku prabhu Ayasu pA_I. ko kahi saka kapi dala bipulA_I ..

do\. setuba.ndha bha_i bhIra ati kapi nabha pa.ntha u.DAhi.n.

apara jalacharanhi Upara cha.Dhi cha.Dhi pArahi jAhi.n .. 4 ..

asa kautuka biloki dvau bhA_I. biha.Nsi chale kR^ipAla raghurA_I ..

sena sahita utare raghubIrA. kahi na jA_i kapi jUthapa bhIrA ..

si.ndhu pAra prabhu DerA kInhA. sakala kapinha kahu.N Ayasu dInhA ..

khAhu jA_i phala mUla suhA_e. sunata bhAlu kapi jaha.N taha.N dhA_e ..

saba taru phare rAma hita lAgI. ritu aru kuritu kAla gati tyAgI ..

khAhi.n madhura phala baTapa halAvahi.n. la.nkA sanmukha sikhara

chalAvahi.n ..

jaha.N kahu.N phirata nisAchara pAvahi.n. gheri sakala bahu nAcha

nachAvahi.n ..

dasananhi kATi nAsikA kAnA. kahi prabhu sujasu dehi.n taba jAnA ..

jinha kara nAsA kAna nipAtA. tinha rAvanahi kahI saba bAtA ..

sunata shravana bAridhi ba.ndhAnA. dasa mukha boli uThA akulAnA ..

do\. bA.ndhyo bananidhi nIranidhi jaladhi si.ndhu bArIsa.

satya toyanidhi ka.npati udadhi payodhi nadIsa .. 5 ..

nija bikalatA bichAri bahorI. biha.Nsi gaya_u graha kari bhaya bhorI ..

ma.ndodarI.n sunyo prabhu Ayo. kautukahI.n pAthodhi ba.NdhAyo ..

kara gahi patihi bhavana nija AnI. bolI parama manohara bAnI ..

charana nA_i siru a.nchalu ropA. sunahu bachana piya parihari kopA ..

Page 234: Ramcharitmanas ITRANS

( 3 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

nAtha bayaru kIje tAhI so.n. budhi bala saki_a jIti jAhI so.n ..

tumhahi raghupatihi a.ntara kaisA. khalu khadyota dinakarahi jaisA ..

atibala madhu kaiTabha jehi.n mAre. mahAbIra ditisuta sa.nghAre ..

jehi.n bali bA.Ndhi sahajabhuja mArA. so_i avatare_u harana mahi bhArA ..

tAsu birodha na kIji_a nAthA. kAla karama jiva jAke.n hAthA ..

do\. rAmahi saupi jAnakI nA_i kamala pada mAtha.

suta kahu.N rAja samarpi bana jA_i bhaji_a raghunAtha .. 6 ..

nAtha dInadayAla raghurA_I. bAgha_u sanamukha ga_e.N na khA_I ..

chAhi_a karana so saba kari bIte. tumha sura asura charAchara jIte ..

sa.nta kahahi.n asi nIti dasAnana. chauthe.npana jA_ihi nR^ipa kAnana ..

tAsu bhajana kIji_a taha.N bhartA. jo kartA pAlaka sa.nhartA ..

so_i raghuvIra pranata anurAgI. bhajahu nAtha mamatA saba tyAgI ..

munibara jatanu karahi.n jehi lAgI. bhUpa rAju taji hohi.n birAgI ..

so_i kosaladhIsa raghurAyA. Aya_u karana tohi para dAyA ..

jau.n piya mAnahu mora sikhAvana. sujasu ho_i tihu.N pura ati pAvana ..

do\. asa kahi nayana nIra bhari gahi pada ka.npita gAta.

nAtha bhajahu raghunAthahi achala ho_i ahivAta .. 7 ..

taba rAvana mayasutA uThA_I. kahai lAga khala nija prabhutA_I ..

sunu tai priyA bR^ithA bhaya mAnA. jaga jodhA ko mohi samAnA ..

baruna kubera pavana jama kAlA. bhuja bala jite_u.N sakala digapAlA ..

deva danuja nara saba basa more.n. kavana hetu upajA bhaya tore.n ..

nAnA bidhi tehi kahesi bujhA_I. sabhA.N bahori baiTha so jA_I ..

ma.ndodarI.n hadaya.N asa jAnA. kAla basya upajA abhimAnA ..

sabhA.N A_i ma.ntrinha te.nhi bUjhA. karaba kavana bidhi ripu sai.n jUjhA

..

kahahi.n sachiva sunu nisichara nAhA. bAra bAra prabhu pUchhahu kAhA ..

kahahu kavana bhaya kari_a bichArA. nara kapi bhAlu ahAra hamArA ..

do\. saba ke bachana shravana suni kaha prahasta kara jori.

niti birodha na kari_a prabhu matri.nnha mati ati thori .. 8 ..

kahahi.n sachiva saTha ThakurasohAtI. nAtha na pUra Ava ehi bhA.NtI ..

bAridhi nAghi eka kapi AvA. tAsu charita mana mahu.N sabu gAvA ..

chhudhA na rahI tumhahi taba kAhU. jArata nagaru kasa na dhari khAhU ..

sunata nIka Age.n dukha pAvA. sachivana asa mata prabhuhi sunAvA ..

jehi.n bArIsa ba.NdhAya_u helA. utare_u sena sameta subelA ..

so bhanu manuja khAba hama bhA_I. bachana kahahi.n saba gAla phulA_I ..

tAta bachana mama sunu ati Adara. jani mana gunahu mohi kari kAdara ..

priya bAnI je sunahi.n je kahahI.n. aise nara nikAya jaga ahahI.n ..

bachana parama hita sunata kaThore. sunahi.n je kahahi.n te nara prabhu

thore ..

prathama basITha paTha_u sunu nItI. sItA de_i karahu puni prItI ..

do\. nAri pA_i phiri jAhi.n jau.n tau na ba.DhA_i_a rAri.

nAhi.n ta sanmukha samara mahi tAta kari_a haThi mAri .. 9 ..

yaha mata jau.n mAnahu prabhu morA. ubhaya prakAra sujasu jaga torA ..

Page 235: Ramcharitmanas ITRANS

( 4 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

suta sana kaha dasaka.nTha risA_I. asi mati saTha kehi.n tohi sikhA_I ..

abahI.n te ura sa.nsaya ho_I. benumUla suta bhayahu ghamo_I ..

suni pitu girA paruSha ati ghorA. chalA bhavana kahi bachana kaThorA ..

hita mata tohi na lAgata kaise.n. kAla bibasa kahu.N bheShaja jaise.n ..

sa.ndhyA samaya jAni dasasIsA. bhavana chale_u nirakhata bhuja bIsA ..

la.nkA sikhara upara AgArA. ati bichitra taha.N ho_i akhArA ..

baiTha jA_i tehI ma.ndira rAvana. lAge ki.nnara guna gana gAvana ..

bAjahi.n tAla pakhA_uja bInA. nR^itya karahi.n apachharA prabInA ..

do\. sunAsIra sata sarisa so sa.ntata kara_i bilAsa.

parama prabala ripu sIsa para tadyapi socha na trAsa .. 10 ..

ihA.N subela saila raghubIrA. utare sena sahita ati bhIrA ..

sikhara eka uta.nga ati dekhI. parama ramya sama subhra biseShI ..

taha.N taru kisalaya sumana suhA_e. lachhimana rachi nija hAtha DasA_e ..

tA para rUchira mR^idula mR^igachhAlA. tehI.n AsAna AsIna kR^ipAlA ..

prabhu kR^ita sIsa kapIsa uchha.ngA. bAma dahina disi chApa niSha.ngA ..

duhu.N kara kamala sudhArata bAnA. kaha la.nkesa ma.ntra lagi kAnA ..

ba.DabhAgI a.ngada hanumAnA. charana kamala chApata bidhi nAnA ..

prabhu pAchhe.n lachhimana bIrAsana. kaTi niSha.nga kara bAna sarAsana ..

do\. ehi bidhi kR^ipA rUpa guna dhAma rAmu AsIna.

dhanya te nara ehi.n dhyAna je rahata sadA layalIna .. 11(ka) ..

pUraba disA biloki prabhu dekhA udita ma.nyaka.

kahata sabahi dekhahu sasihi mR^igapati sarisa asa.nka .. 11(kha) ..

pUraba disi giriguhA nivAsI. parama pratApa teja bala rAsI ..

matta nAga tama ku.nbha bidArI. sasi kesarI gagana bana chArI ..

bithure nabha mukutAhala tArA. nisi su.ndarI kera si.ngArA ..

kaha prabhu sasi mahu.N mechakatA_I. kahahu kAha nija nija mati bhA_I ..

kaha suGIva sunahu raghurA_I. sasi mahu.N pragaTa bhUmi kai jhA.NI ..

mAre_u rAhu sasihi kaha ko_I. ura maha.N parI syAmatA so_I ..

ko_u kaha jaba bidhi rati mukha kInhA. sAra bhAga sasi kara hari lInhA ..

chhidra so pragaTa i.ndu ura mAhI.n. tehi maga dekhi_a nabha parichhAhI.n

..

prabhu kaha garala ba.ndhu sasi kerA. ati priya nija ura dInha baserA ..

biSha sa.njuta kara nikara pasArI. jArata birahava.nta nara nArI ..

do\. kaha hanuma.nta sunahu prabhu sasi tumhArA priya dAsa.

tava mUrati bidhu ura basati so_i syAmatA abhAsa .. 12(ka) ..

navAnhapArAyaNa .. sAtavA.N vishrAma

pavana tanaya ke bachana suni biha.Nse rAmu sujAna.

dachchhina disi avaloki prabhu bole kR^ipA nidhAna .. 12(kha) ..

dekhu bibhIShana dachchhina AsA. ghana gha.nmaDa dAmini bilAsA ..

madhura madhura garaja_i ghana ghorA. ho_i bR^iShTi jani upala kaThorA ..

kahata bibhIShana sunahu kR^ipAlA. ho_i na ta.Dita na bArida mAlA ..

la.nkA sikhara upara AgArA. taha.N dasaka.nghara dekha akhArA ..

chhatra meghaDa.nbara sira dhArI. so_i janu jalada ghaTA ati kArI ..

Page 236: Ramcharitmanas ITRANS

( 5 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

ma.ndodarI shravana tATa.nkA. so_i prabhu janu dAminI dama.nkA ..

bAjahi.n tAla mR^ida.nga anUpA. so_i rava madhura sunahu surabhUpA ..

prabhu musukAna samujhi abhimAnA. chApa cha.DhA_i bAna sa.ndhAnA ..

do\. chhatra mukuTa tATa.nka taba hate ekahI.n bAna.

sabake.n dekhata mahi pare maramu na ko_U jAna .. 13(ka) ..

asa kautuka kari rAma sara prabise_u A_i niSha.nga.

rAvana sabhA sasa.nka saba dekhi mahA rasabha.nga .. 13(kha) ..

ka.npa na bhUmi na maruta biseShA. astra sastra kachhu nayana na dekhA ..

sochahi.n saba nija hR^idaya majhArI. asaguna bhaya_u bhaya.nkara bhArI ..

dasamukha dekhi sabhA bhaya pA_I. bihasi bachana kaha juguti banA_I ..

sira_u gire sa.ntata subha jAhI. mukuTa pare kasa asaguna tAhI ..

sayana karahu nija nija gR^iha jA_I. gavane bhavana sakala sira nA_I ..

ma.ndodarI socha ura base_U. jaba te shravanapUra mahi khase_U ..

sajala nayana kaha juga kara jorI. sunahu prAnapati binatI morI ..

ka.nta rAma birodha pariharahU. jAni manuja jani haTha mana dharahU ..

do\. bisvarupa raghuba.nsa mani karahu bachana bisvAsu.

loka kalpanA beda kara a.nga a.nga prati jAsu .. 14 ..

pada pAtAla sIsa aja dhAmA. apara loka a.Nga a.Nga bishrAmA ..

bhR^ikuTi bilAsa bhaya.nkara kAlA. nayana divAkara kacha ghana mAlA ..

jAsu ghrAna asvinIkumArA. nisi aru divasa nimeSha apArA ..

shravana disA dasa beda bakhAnI. mAruta svAsa nigama nija bAnI ..

adhara lobha jama dasana karAlA. mAyA hAsa bAhu digapAlA ..

Anana anala a.nbupati jIhA. utapati pAlana pralaya samIhA ..

roma rAji aShTAdasa bhArA. asthi saila saritA nasa jArA ..

udara udadhi adhago jAtanA. jagamaya prabhu kA bahu kalapanA ..

do\. aha.nkAra siva buddhi aja mana sasi chitta mahAna.

manuja bAsa sacharAchara rupa rAma bhagavAna .. 15 ka ..

asa bichAri sunu prAnapati prabhu sana bayaru bihA_i.

prIti karahu raghubIra pada mama ahivAta na jA_i .. 15 kha ..

biha.NsA nAri bachana suni kAnA. aho moha mahimA balavAnA ..

nAri subhA_u satya saba kahahI.n. avaguna ATha sadA ura rahahI.n ..

sAhasa anR^ita chapalatA mAyA. bhaya abibeka asaucha adAyA ..

ripu kara rupa sakala tai.n gAvA. ati bisAla bhaya mohi sunAvA ..

so saba priyA sahaja basa more.n. samujhi parA prasAda aba tore.n ..

jAni_u.N priyA tori chaturA_I. ehi bidhi kahahu mori prabhutA_I ..

tava batakahI gU.Dha mR^igalochani. samujhata sukhada sunata bhaya mochani

..

ma.ndodari mana mahu.N asa Thaya_U. piyahi kAla basa matibhrama bhaya_U ..

do\. ehi bidhi karata binoda bahu prAta pragaTa dasaka.ndha.

sahaja asa.nka la.nkapati sabhA.N gaya_u mada a.ndha .. 16(ka) ..

Page 237: Ramcharitmanas ITRANS

( 6 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

so\. phUlaha phara_i na beta jadapi sudhA baraShahi.n jalada.

mUrukha hR^idaya.N na cheta jau.n gura milahi.n bira.nchi sama ..

16(kha) ..

ihA.N prAta jAge raghurA_I. pUchhA mata saba sachiva bolA_I ..

kahahu begi kA kari_a upA_I. jAmava.nta kaha pada siru nA_I ..

sunu sarbagya sakala ura bAsI. budhi bala teja dharma guna rAsI ..

ma.ntra kaha_u.N nija mati anusArA. dUta paThA_i_a bAlikumArA ..

nIka ma.ntra saba ke mana mAnA. a.ngada sana kaha kR^ipAnidhAnA ..

bAlitanaya budhi bala guna dhAmA. la.nkA jAhu tAta mama kAmA ..

bahuta bujhA_i tumhahi kA kaha_U.N. parama chatura mai.n jAnata aha_U.N ..

kAju hamAra tAsu hita ho_I. ripu sana karehu batakahI so_I ..

so\. prabhu agyA dhari sIsa charana ba.ndi a.ngada uThe_u.

so_i guna sAgara Isa rAma kR^ipA jA para karahu .. 17(ka) ..

svaya.n siddha saba kAja nAtha mohi Adaru diya_u.

asa bichAri jubarAja tana pulakita haraShita hiya_u .. 17(kha) ..

ba.ndi charana ura dhari prabhutA_I. a.ngada chale_u sabahi siru nA_I ..

prabhu pratApa ura sahaja asa.nkA. rana bA.NkurA bAlisuta ba.nkA ..

pura paiThata rAvana kara beTA. khelata rahA so ho_i gai bhai.nTA ..

bAtahi.n bAta karaSha ba.Dhi A_I. jugala atula bala puni tarunA_I ..

tehi a.ngada kahu.N lAta uThA_I. gahi pada paTake_u bhUmi bhavA.NI ..

nisichara nikara dekhi bhaTa bhArI. jaha.N taha.N chale na sakahi.n pukArI

..

eka eka sana maramu na kahahI.n. samujhi tAsu badha chupa kari rahahI.n ..

bhaya_u kolAhala nagara majhArI. AvA kapi la.nkA jehI.n jArI ..

aba dhau.n kahA karihi karatArA. ati sabhIta saba karahi.n bichArA ..

binu pUchhe.n magu dehi.n dikhA_I. jehi biloka so_i jA_i sukhA_I ..

do\. gaya_u sabhA darabAra taba sumiri rAma pada ka.nja.

si.nha Thavani ita uta chitava dhIra bIra bala pu.nja .. 18 ..

turata nisAchara eka paThAvA. samAchAra rAvanahi janAvA ..

sunata biha.Nsi bolA dasasIsA. Anahu boli kahA.N kara kIsA ..

Ayasu pA_i dUta bahu dhA_e. kapiku.njarahi boli lai A_e ..

a.ngada dIkha dasAnana bai.nse.n. sahita prAna kajjalagiri jaise.n ..

bhujA biTapa sira sR^i.nga samAnA. romAvalI latA janu nAnA ..

mukha nAsikA nayana aru kAnA. giri ka.ndarA khoha anumAnA ..

gaya_u sabhA.N mana neku na murA. bAlitanaya atibala bA.NkurA ..

uThe sabhAsada kapi kahu.N dekhI. rAvana ura bhA kraudha biseShI ..

do\. jathA matta gaja jUtha mahu.N pa.nchAnana chali jA_i.

rAma pratApa sumiri mana baiTha sabhA.N siru nA_i .. 19 ..

kaha dasaka.nTha kavana tai.n ba.ndara. mai.n raghubIra dUta dasaka.ndhara

..

mama janakahi tohi rahI mitA_I. tava hita kArana Aya_u.N bhA_I ..

uttama kula pulasti kara nAtI. siva bira.nchi pUjehu bahu bhA.NtI ..

bara pAyahu kInhehu saba kAjA. jItehu lokapAla saba rAjA ..

Page 238: Ramcharitmanas ITRANS

( 7 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

nR^ipa abhimAna moha basa ki.nbA. hari Anihu sItA jagada.nbA ..

aba subha kahA sunahu tumha morA. saba aparAdha chhamihi prabhu torA ..

dasana gahahu tR^ina ka.nTha kuThArI. parijana sahita sa.nga nija nArI ..

sAdara janakasutA kari Age.n. ehi bidhi chalahu sakala bhaya tyAge.n ..

do\. pranatapAla raghuba.nsamani trAhi trAhi aba mohi.

Arata girA sunata prabhu abhaya karaigo tohi .. 20 ..

re kapipota bolu sa.nbhArI. mU.Dha na jAnehi mohi surArI ..

kahu nija nAma janaka kara bhA_I. kehi nAte.n mAni_ai mitA_I ..

a.ngada nAma bAli kara beTA. tAso.n kabahu.N bha_I hI bheTA ..

a.ngada bachana sunata sakuchAnA. rahA bAli bAnara mai.n jAnA ..

a.ngada tahI.n bAli kara bAlaka. upajehu ba.nsa anala kula ghAlaka ..

garbha na gayahu byartha tumha jAyahu. nija mukha tApasa dUta kahAyahu ..

aba kahu kusala bAli kaha.N aha_I. biha.Nsi bachana taba a.ngada kaha_I ..

dina dasa ga_e.N bAli pahi.n jA_I. bUjhehu kusala sakhA ura lA_I ..

rAma birodha kusala jasi ho_I. so saba tohi sunA_ihi so_I ..

sunu saTha bheda ho_i mana tAke.n. shrIraghubIra hR^idaya nahi.n jAke.n ..

do\. hama kula ghAlaka satya tumha kula pAlaka dasasIsa.

a.ndha_u badhira na asa kahahi.n nayana kAna tava bIsa .. 21.

siva bira.nchi sura muni samudA_I. chAhata jAsu charana sevakA_I ..

tAsu dUta ho_i hama kula borA. a_isihu.N mati ura bihara na torA ..

suni kaThora bAnI kapi kerI. kahata dasAnana nayana tarerI ..

khala tava kaThina bachana saba saha_U.N. nIti dharma mai.n jAnata aha_U.N

..

kaha kapi dharmasIlatA torI. hamahu.N sunI kR^ita para triya chorI ..

dekhI nayana dUta rakhavArI. bU.Di na marahu dharma bratadhArI ..

kAna nAka binu bhagini nihArI. chhamA kInhi tumha dharma bichArI ..

dharmasIlatA tava jaga jAgI. pAvA darasu hamahu.N ba.DabhAgI ..

do\. jani jalpasi ja.Da ja.ntu kapi saTha biloku mama bAhu.

lokapAla bala bipula sasi grasana hetu saba rAhu .. 22(ka) ..

puni nabha sara mama kara nikara kamalanhi para kari bAsa.

sobhata bhaya_u marAla iva sa.nbhu sahita kailAsa .. 22(kha) ..

tumhare kaTaka mAjha sunu a.ngada. mo sana bhirihi kavana jodhA bada ..

tava prabhu nAri biraha.N balahInA. anuja tAsu dukha dukhI malInA ..

tumha sugrIva kUladruma do_U. anuja hamAra bhIru ati so_U ..

jAmava.nta ma.ntrI ati bU.DhA. so ki ho_i aba samarArU.DhA ..

silpi karma jAnahi.n nala nIlA. hai kapi eka mahA balasIlA ..

AvA prathama nagaru je.nhi.n jArA. sunata bachana kaha bAlikumArA ..

satya bachana kahu nisichara nAhA. sA.Nchehu.N kIsa kInha pura dAhA ..

rAvana nagara alpa kapi daha_I. suni asa bachana satya ko kaha_I ..

jo ati subhaTa sarAhehu rAvana. so sugrIva kera laghu dhAvana ..

chala_i bahuta so bIra na ho_I. paThavA khabari lena hama so_I ..

do\. satya nagaru kapi jAre_u binu prabhu Ayasu pA_i.

phiri na gaya_u sugrIva pahi.n tehi.n bhaya rahA lukA_i .. 23(ka) ..

Page 239: Ramcharitmanas ITRANS

( 8 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

satya kahahi dasaka.nTha saba mohi na suni kachhu koha.

ko_u na hamAre.n kaTaka asa to sana larata jo soha .. 23(kha) ..

prIti birodha samAna sana kari_a nIti asi Ahi.

jau.n mR^igapati badha me.Dukanhi bhala ki kaha_i ko_u tAhi ..

23(ga) ..

jadyapi laghutA rAma kahu.N tohi badhe.n ba.Da doSha.

tadapi kaThina dasaka.nTha sunu chhatra jAti kara roSha .. 23(gha)

..

bakra ukti dhanu bachana sara hR^idaya dahe_u ripu kIsa.

prati_uttara sa.Dasinha manahu.N kA.Dhata bhaTa dasasIsa .. 23(~Na)

..

ha.Nsi bole_u dasamauli taba kapi kara ba.Da guna eka.

jo pratipAla_i tAsu hita kara_i upAya aneka .. 23(chha) ..

dhanya kIsa jo nija prabhu kAjA. jaha.N taha.N nAcha_i parihari lAjA ..

nAchi kUdi kari loga rijhA_I. pati hita kara_i dharma nipunA_I ..

a.ngada svAmibhakta tava jAtI. prabhu guna kasa na kahasi ehi bhA.NtI ..

mai.n guna gAhaka parama sujAnA. tava kaTu raTani kara_u.N nahi.n kAnA ..

kaha kapi tava guna gAhakatA_I. satya pavanasuta mohi sunA_I ..

bana bidha.nsi suta badhi pura jArA. tadapi na tehi.n kachhu kR^ita

apakArA ..

so_i bichAri tava prakR^iti suhA_I. dasaka.ndhara mai.n kInhi DhiThA_I ..

dekhe_u.N A_i jo kachhu kapi bhAShA. tumhare.n lAja na roSha na mAkhA ..

jau.n asi mati pitu khA_e kIsA. kahi asa bachana ha.NsA dasasIsA ..

pitahi khA_i khAte_u.N puni tohI. abahI.n samujhi parA kachhu mohI ..

bAli bimala jasa bhAjana jAnI. hata_u.N na tohi adhama abhimAnI ..

kahu rAvana rAvana jaga kete. mai.n nija shravana sune sunu jete ..

balihi jitana eka gaya_u patAlA. rAkhe_u bA.Ndhi sisunha hayasAlA ..

khelahi.n bAlaka mArahi.n jA_I. dayA lAgi bali dInha chho.DA_I ..

eka bahori sahasabhuja dekhA. dhA_i dharA jimi ja.ntu biseShA ..

kautuka lAgi bhavana lai AvA. so pulasti muni jA_i chho.DAvA ..

do\. eka kahata mohi sakucha ati rahA bAli kI kA.Nkha.

inha mahu.N rAvana tai.n kavana satya badahi taji mAkha .. 24 ..

sunu saTha so_i rAvana balasIlA. haragiri jAna jAsu bhuja lIlA ..

jAna umApati jAsu surA_I. pUje_u.N jehi sira sumana cha.DhA_I ..

sira saroja nija karanhi utArI. pUje_u.N amita bAra tripurArI ..

bhuja bikrama jAnahi.n digapAlA. saTha ajahU.N jinha ke.n ura sAlA ..

jAnahi.n diggaja ura kaThinA_I. jaba jaba bhira_u.N jA_i bari_A_I ..

jinha ke dasana karAla na phUTe. ura lAgata mUlaka iva TUTe ..

jAsu chalata Dolati imi dharanI. cha.Dhata matta gaja jimi laghu taranI ..

so_i rAvana jaga bidita pratApI. sunehi na shravana alIka pralApI ..

do\. tehi rAvana kaha.N laghu kahasi nara kara karasi bakhAna.

re kapi barbara kharba khala aba jAnA tava gyAna .. 25 ..

Page 240: Ramcharitmanas ITRANS

( 9 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

suni a.ngada sakopa kaha bAnI. bolu sa.NbhAri adhama abhimAnI ..

sahasabAhu bhuja gahana apArA. dahana anala sama jAsu kuThArA ..

jAsu parasu sAgara khara dhArA. bU.De nR^ipa aganita bahu bArA ..

tAsu garba jehi dekhata bhAgA. so nara kyo.n dasasIsa abhAgA ..

rAma manuja kasa re saTha ba.ngA. dhanvI kAmu nadI puni ga.ngA ..

pasu suradhenu kalpataru rUkhA. anna dAna aru rasa pIyUShA ..

bainateya khaga ahi sahasAnana. chi.ntAmani puni upala dasAnana ..

sunu matima.nda loka baiku.nThA. lAbha ki raghupati bhagati aku.nThA ..

do\. sena sahita taba mAna mathi bana ujAri pura jAri ..

kasa re saTha hanumAna kapi gaya_u jo tava suta mAri .. 26 ..

sunu rAvana parihari chaturA_I. bhajasi na kR^ipAsi.ndhu raghurA_I ..

jau khala bha_esi rAma kara drohI. brahma rudra saka rAkhi na tohI ..

mU.Dha bR^ithA jani mArasi gAlA. rAma bayara asa ho_ihi hAlA ..

tava sira nikara kapinha ke Age.n. parihahi.n dharani rAma sara lAge.n ..

te tava sira ka.nduka sama nAnA. khelahahi.n bhAlu kIsa chaugAnA ..

jabahi.n samara kopahi raghunAyaka. chhuTihahi.n ati karAla bahu sAyaka ..

taba ki chalihi asa gAla tumhArA. asa bichAri bhaju rAma udArA ..

sunata bachana rAvana parajarA. jarata mahAnala janu ghR^ita parA ..

do\. ku.nbhakarana asa ba.ndhu mama suta prasiddha sakrAri.

mora parAkrama nahi.n sunehi jite_u.N charAchara jhAri .. 27 ..

saTha sAkhAmR^iga jori sahA_I. bA.NdhA si.ndhu iha_i prabhutA_I ..

nAghahi.n khaga aneka bArIsA. sUra na hohi.n te sunu saba kIsA ..

mama bhuja sAgara bala jala pUrA. jaha.N bU.De bahu sura nara sUrA ..

bIsa payodhi agAdha apArA. ko asa bIra jo pA_ihi pArA ..

digapAlanha mai.n nIra bharAvA. bhUpa sujasa khala mohi sunAvA ..

jau.n pai samara subhaTa tava nAthA. puni puni kahasi jAsu guna gAthA ..

tau basITha paThavata kehi kAjA. ripu sana prIti karata nahi.n lAjA ..

haragiri mathana nirakhu mama bAhU. puni saTha kapi nija prabhuhi sarAhU

..

do\. sUra kavana rAvana sarisa svakara kATi jehi.n sIsa.

hune anala ati haraSha bahu bAra sAkhi gaurIsa .. 28 ..

jarata biloke_u.N jabahi.n kapAlA. bidhi ke likhe a.nka nija bhAlA ..

nara ke.n kara Apana badha bA.NchI. hase_u.N jAni bidhi girA asA.NchI ..

so_u mana samujhi trAsa nahi.n more.n. likhA bira.nchi jaraTha mati

bhore.n ..

Ana bIra bala saTha mama Age.n. puni puni kahasi lAja pati tyAge ..

kaha a.ngada salajja jaga mAhI.n. rAvana tohi samAna ko_u nAhI.n ..

lAjava.nta tava sahaja subhA_U. nija mukha nija guna kahasi na kA_U ..

sira aru saila kathA chita rahI. tAte bAra bIsa tai.n kahI ..

so bhujabala rAkhe_u ura ghAlI. jItehu sahasabAhu bali bAlI ..

sunu matima.nda dehi aba pUrA. kATe.n sIsa ki ho_i_a sUrA ..

i.ndrajAli kahu kahi_a na bIrA. kATa_i nija kara sakala sarIrA ..

do\. jarahi.n pata.nga moha basa bhAra bahahi.n khara bR^i.nda.

Page 241: Ramcharitmanas ITRANS

( 10 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

te nahi.n sUra kahAvahi.n samujhi dekhu matima.nda .. 29 ..

aba jani bataba.DhAva khala karahI. sunu mama bachana mAna pariharahI ..

dasamukha mai.n na basIThI.n Aya_u.N. asa bichAri raghubISha paThAya_u.N

..

bAra bAra asa kaha_i kR^ipAlA. nahi.n gajAri jasu badhe.n sR^ikAlA ..

mana mahu.N samujhi bachana prabhu kere. sahe_u.N kaThora bachana saTha

tere ..

nAhi.n ta kari mukha bha.njana torA. lai jAte_u.N sItahi barajorA ..

jAne_u.N tava bala adhama surArI. sUne.n hari Anihi paranArI ..

tai.n nisichara pati garba bahUtA. mai.n raghupati sevaka kara dUtA ..

jau.n na rAma apamAnahi Dara_u.N. tohi dekhata asa kautuka kara_U.N ..

do\. tohi paTaki mahi sena hati chaupaTa kari tava gA_u.N.

tava jubatinha sameta saTha janakasutahi lai jA_u.N .. 30 ..

jau asa karau.n tadapi na ba.DA_I. mu_ehi badhe.n nahi.n kachhu manusA_I

..

kaula kAmabasa kR^ipina bimU.DhA. ati daridra ajasI ati bU.DhA ..

sadA rogabasa sa.ntata krodhI. biShnu bimUkha shruti sa.nta birodhI ..

tanu poShaka ni.ndaka agha khAnI. jIvana sava sama chaudaha prAnI ..

asa bichAri khala badha_u.N na tohI. aba jani risa upajAvasi mohI ..

suni sakopa kaha nisichara nAthA. adhara dasana dasi mIjata hAthA ..

re kapi adhama marana aba chahasI. chhoTe badana bAta ba.Di kahasI ..

kaTu jalpasi ja.Da kapi bala jAke.n. bala pratApa budhi teja na tAke.n ..

do\. aguna amAna jAni tehi dInha pitA banabAsa.

so dukha aru jubatI biraha puni nisi dina mama trAsa .. 31(ka) ..

jinha ke bala kara garba tohi a_ise manuja aneka.

khAhI.n nisAchara divasa nisi mU.Dha samujhu taji Teka .. 31(kha)

..

jaba tehi.n kInha rAma kai ni.ndA. krodhava.nta ati bhaya_u kapi.ndA ..

hari hara ni.ndA suna_i jo kAnA. ho_i pApa goghAta samAnA ..

kaTakaTAna kapiku.njara bhArI. duhu bhujada.nDa tamaki mahi mArI ..

Dolata dharani sabhAsada khase. chale bhAji bhaya mAruta grase ..

girata sa.NbhAri uThA dasaka.ndhara. bhUtala pare mukuTa ati su.ndara ..

kachhu tehi.n lai nija siranhi sa.NvAre. kachhu a.ngada prabhu pAsa pabAre

..

Avata mukuTa dekhi kapi bhAge. dinahI.n lUka parana bidhi lAge ..

kI rAvana kari kopa chalA_e. kulisa chAri Avata ati dhA_e ..

kaha prabhu ha.Nsi jani hR^idaya.N DerAhU. lUka na asani ketu nahi.n rAhU

..

e kirITa dasaka.ndhara kere. Avata bAlitanaya ke prere ..

do\. taraki pavanasuta kara gahe Ani dhare prabhu pAsa.

kautuka dekhahi.n bhAlu kapi dinakara sarisa prakAsa .. 32(ka) ..

uhA.N sakopi dasAnana saba sana kahata risA_i.

dharahu kapihi dhari mArahu suni a.ngada musukA_i .. 32(kha) ..

Page 242: Ramcharitmanas ITRANS

( 11 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

ehi bidhi begi sUbhaTa saba dhAvahu. khAhu bhAlu kapi jaha.N jaha.N pAvahu

..

markaTahIna karahu mahi jA_I. ji_ata dharahu tApasa dvau bhA_I ..

puni sakopa bole_u jubarAjA. gAla bajAvata tohi na lAjA ..

maru gara kATi nilaja kulaghAtI. bala biloki biharati nahi.n chhAtI ..

re triya chora kumAraga gAmI. khala mala rAsi ma.ndamati kAmI ..

sanyapAta jalpasi durbAdA. bha_esi kAlabasa khala manujAdA ..

yAko phalu pAvahigo Age.n. bAnara bhAlu chapeTanhi lAge.n ..

rAmu manuja bolata asi bAnI. girahi.n na tava rasanA abhimAnI ..

girihahi.n rasanA sa.nsaya nAhI.n. siranhi sameta samara mahi mAhI.n ..

so\. so nara kyo.n dasaka.ndha bAli badhyo jehi.n eka sara.

bIsahu.N lochana a.ndha dhiga tava janma kujAti ja.Da .. 33(ka) ..

taba sonita kI pyAsa tR^iShita rAma sAyaka nikara.

taja_u.N tohi tehi trAsa kaTu jalpaka nisichara adhama .. 33(kha) ..

mai tava dasana toribe lAyaka. Ayasu mohi na dInha raghunAyaka ..

asi risa hoti dasa_u mukha torau.n. la.nkA gahi samudra maha.N borau.n ..

gUlari phala samAna tava la.nkA. basahu madhya tumha ja.ntu asa.nkA ..

mai.n bAnara phala khAta na bArA. Ayasu dInha na rAma udArA ..

jugati sunata rAvana musukA_I. mU.Dha sikhihi kaha.N bahuta jhuThA_I ..

bAli na kabahu.N gAla asa mArA. mili tapasinha tai.n bha_esi labArA ..

sA.Nchehu.N mai.n labAra bhuja bIhA. jau.n na upAri_u.N tava dasa jIhA ..

samujhi rAma pratApa kapi kopA. sabhA mAjha pana kari pada ropA ..

jau.n mama charana sakasi saTha TArI. phirahi.n rAmu sItA mai.n hArI ..

sunahu subhaTa saba kaha dasasIsA. pada gahi dharani pachhArahu kIsA ..

i.ndrajIta Adika balavAnA. haraShi uThe jaha.N taha.N bhaTa nAnA ..

jhapaTahi.n kari bala bipula upA_I. pada na Tara_i baiThahi.n siru nA_I ..

puni uThi jhapaTahI.n sura ArAtI. Tara_i na kIsa charana ehi bhA.NtI ..

puruSha kujogI jimi uragArI. moha biTapa nahi.n sakahi.n upArI ..

do\. koTinha meghanAda sama subhaTa uThe haraShA_i.

jhapaTahi.n Tarai na kapi charana puni baiThahi.n sira nA_i ..

34(ka) ..

bhUmi na chhA.NData kapi charana dekhata ripu mada bhAga ..

koTi bighna te sa.nta kara mana jimi nIti na tyAga .. 34(kha) ..

kapi bala dekhi sakala hiya.N hAre. uThA Apu kapi ke.n parachAre ..

gahata charana kaha bAlikumArA. mama pada gahe.n na tora ubArA ..

gahasi na rAma charana saTha jA_I. sunata phirA mana ati sakuchA_I ..

bhaya_u tejahata shrI saba ga_I. madhya divasa jimi sasi soha_I ..

si.nghAsana baiThe_u sira nA_I. mAnahu.N sa.npati sakala ga.NvA_I ..

jagadAtamA prAnapati rAmA. tAsu bimukha kimi laha bishrAmA ..

umA rAma kI bhR^ikuTi bilAsA. ho_i bisva puni pAva_i nAsA ..

tR^ina te kulisa kulisa tR^ina kara_I. tAsu dUta pana kahu kimi Tara_I ..

puni kapi kahI nIti bidhi nAnA. mAna na tAhi kAlu ni_arAnA ..

ripu mada mathi prabhu sujasu sunAyo. yaha kahi chalyo bAli nR^ipa jAyo ..

hatau.n na kheta khelA_i khelA_I. tohi abahi.n kA karau.n ba.DA_I ..

Page 243: Ramcharitmanas ITRANS

( 12 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

prathamahi.n tAsu tanaya kapi mArA. so suni rAvana bhaya_u dukhArA ..

jAtudhAna a.ngada pana dekhI. bhaya byAkula saba bha_e biseShI ..

do\. ripu bala dharaShi haraShi kapi bAlitanaya bala pu.nja.

pulaka sarIra nayana jala gahe rAma pada ka.nja .. 35(ka) ..

sA.Njha jAni dasaka.ndhara bhavana gaya_u bilakhA_i.

ma.ndodarI rAvanahi bahuri kahA samujhA_i .. (kha) ..

ka.nta samujhi mana tajahu kumatihI. soha na samara tumhahi raghupatihI ..

rAmAnuja laghu rekha khachA_I. so_u nahi.n nAghehu asi manusA_I ..

piya tumha tAhi jitaba sa.ngrAmA. jAke dUta kera yaha kAmA ..

kautuka si.ndhu nAghI tava la.nkA. Aya_u kapi keharI asa.nkA ..

rakhavAre hati bipina ujArA. dekhata tohi achchha tehi.n mArA ..

jAri sakala pura kInhesi chhArA. kahA.N rahA bala garba tumhArA ..

aba pati mR^iShA gAla jani mArahu. mora kahA kachhu hR^idaya.N bichArahu

..

pati raghupatihi nR^ipati jani mAnahu. aga jaga nAtha atula bala jAnahu ..

bAna pratApa jAna mArIchA. tAsu kahA nahi.n mAnehi nIchA ..

janaka sabhA.N aganita bhUpAlA. rahe tumha_u bala atula bisAlA ..

bha.nji dhanuSha jAnakI bi_AhI. taba sa.ngrAma jitehu kina tAhI ..

surapati suta jAna_i bala thorA. rAkhA ji_ata A.Nkhi gahi phorA ..

sUpanakhA kai gati tumha dekhI. tadapi hR^idaya.N nahi.n lAja biSheShI ..

do\. badhi birAdha khara dUShanahi lI.NlA.N hatyo kaba.ndha.

bAli eka sara mArayo tehi jAnahu dasaka.ndha .. 36 ..

jehi.n jalanAtha ba.NdhAya_u helA. utare prabhu dala sahita subelA ..

kArunIka dinakara kula ketU. dUta paThAya_u tava hita hetU ..

sabhA mAjha jehi.n tava bala mathA. kari barUtha mahu.N mR^igapati jathA

..

a.ngada hanumata anuchara jAke. rana bA.Nkure bIra ati bA.Nke ..

tehi kaha.N piya puni puni nara kahahU. mudhA mAna mamatA mada bahahU ..

ahaha ka.nta kR^ita rAma birodhA. kAla bibasa mana upaja na bodhA ..

kAla da.nDa gahi kAhu na mArA. hara_i dharma bala buddhi bichArA ..

nikaTa kAla jehi Avata sA_I.n. tehi bhrama ho_i tumhArihi nA_I.n ..

do\. du_i suta mare dahe_u pura ajahu.N pUra piya dehu.

kR^ipAsi.ndhu raghunAtha bhaji nAtha bimala jasu lehu .. 37 ..

nAri bachana suni bisikha samAnA. sabhA.N gaya_u uThi hota bihAnA ..

baiTha jA_i si.nghAsana phUlI. ati abhimAna trAsa saba bhUlI ..

ihA.N rAma a.ngadahi bolAvA. A_i charana pa.nkaja siru nAvA ..

ati Adara sapIpa baiThArI. bole biha.Nsi kR^ipAla kharArI ..

bAlitanaya kautuka ati mohI. tAta satya kahu pUchha_u.N tohI .. .

rAvanu jAtudhAna kula TIkA. bhuja bala atula jAsu jaga lIkA ..

tAsu mukuTa tumha chAri chalA_e. kahahu tAta kavanI bidhi pA_e ..

sunu sarbagya pranata sukhakArI. mukuTa na hohi.n bhUpa guna chArI ..

sAma dAna aru da.nDa bibhedA. nR^ipa ura basahi.n nAtha kaha bedA ..

nIti dharma ke charana suhA_e. asa jiya.N jAni nAtha pahi.n A_e ..

do\. dharmahIna prabhu pada bimukha kAla bibasa dasasIsa.

Page 244: Ramcharitmanas ITRANS

( 13 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

tehi parihari guna A_e sunahu kosalAdhIsa .. 38(((ka) ..

parama chaturatA shravana suni biha.Nse rAmu udAra.

samAchAra puni saba kahe ga.Dha ke bAlikumAra .. 38(kha) ..

ripu ke samAchAra jaba pA_e. rAma sachiva saba nikaTa bolA_e ..

la.nkA bA.Nke chAri du_ArA. kehi bidhi lAgi_a karahu bichArA ..

taba kapIsa richchhesa bibhIShana. sumiri hR^idaya.N dinakara kula

bhUShana ..

kari bichAra tinha ma.ntra dR^i.DhAvA. chAri anI kapi kaTaku banAvA ..

jathAjoga senApati kInhe. jUthapa sakala boli taba lInhe ..

prabhu pratApa kahi saba samujhA_e. suni kapi si.nghanAda kari dhA_e ..

haraShita rAma charana sira nAvahi.n. gahi giri sikhara bIra saba

dhAvahi.n ..

garjahi.n tarjahi.n bhAlu kapIsA. jaya raghubIra kosalAdhIsA ..

jAnata parama durga ati la.nkA. prabhu pratApa kapi chale asa.nkA ..

ghaTATopa kari chahu.N disi gherI. mukhahi.n nisAna bajAvahI.n bherI ..

do\. jayati rAma jaya lachhimana jaya kapIsa sugrIva.

garjahi.n si.nghanAda kapi bhAlu mahA bala sI.nva .. 39 ..

la.nkA.N bhaya_u kolAhala bhArI. sunA dasAnana ati aha.NkArI ..

dekhahu banaranha keri DhiThA_I. biha.Nsi nisAchara sena bolA_I ..

A_e kIsa kAla ke prere. chhudhAva.nta saba nisichara mere ..

asa kahi aTTahAsa saTha kInhA. gR^iha baiThe ahAra bidhi dInhA ..

subhaTa sakala chArihu.N disi jAhU. dhari dhari bhAlu kIsa saba khAhU ..

umA rAvanahi asa abhimAnA. jimi TiTTibha khaga sUta utAnA ..

chale nisAchara Ayasu mAgI. gahi kara bhi.nDipAla bara sA.NgI ..

tomara mugdara parasu pracha.nDA. sula kR^ipAna parigha girikha.nDA ..

jimi arunopala nikara nihArI. dhAvahi.n saTha khaga mA.nsa ahArI ..

cho.ncha bha.nga dukha tinhahi na sUjhA. timi dhA_e manujAda abUjhA ..

do\. nAnAyudha sara chApa dhara jAtudhAna bala bIra.

koTa ka.NgUranhi cha.Dhi ga_e koTi koTi ranadhIra .. 40 ..

koTa ka.NgUranhi sohahi.n kaise. meru ke sR^i.ngani janu ghana baise ..

bAjahi.n Dhola nisAna jujhA_U. suni dhuni ho_i bhaTanhi mana chA_U ..

bAjahi.n bheri naphIri apArA. suni kAdara ura jAhi.n darArA ..

dekhinha jA_i kapinha ke ThaTTA. ati bisAla tanu bhAlu subhaTTA ..

dhAvahi.n ganahi.n na avaghaTa ghATA. parbata phori karahi.n gahi bATA ..

kaTakaTAhi.n koTinha bhaTa garjahi.n. dasana oTha kATahi.n ati tarjahi.n

..

uta rAvana ita rAma dohA_I. jayati jayati jaya parI larA_I ..

nisichara sikhara samUha DhahAvahi.n. kUdi dharahi.n kapi pheri

chalAvahi.n ..

do\. dhari kudhara kha.nDa pracha.nDa karkaTa bhAlu ga.Dha para

DArahI.n.

jhapaTahi.n charana gahi paTaki mahi bhaji chalata bahuri

pachArahI.n ..

Page 245: Ramcharitmanas ITRANS

( 14 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

ati tarala taruna pratApa tarapahi.n tamaki ga.Dha cha.Dhi cha.Dhi

ga_e.

kapi bhAlu cha.Dhi ma.ndiranha jaha.N taha.N rAma jasu gAvata bha_e

..

do\. eku eku nisichara gahi puni kapi chale parA_i.

Upara Apu heTha bhaTa girahi.n dharani para A_i .. 41 ..

rAma pratApa prabala kapijUthA. mardahi.n nisichara subhaTa barUthA ..

cha.Dhe durga puni jaha.N taha.N bAnara. jaya raghubIra pratApa divAkara

..

chale nisAchara nikara parA_I. prabala pavana jimi ghana samudA_I ..

hAhAkAra bhaya_u pura bhArI. rovahi.n bAlaka Atura nArI ..

saba mili dehi.n rAvanahi gArI. rAja karata ehi.n mR^ityu ha.NkArI ..

nija dala bichala sunI tehi.n kAnA. pheri subhaTa la.nkesa risAnA ..

jo rana bimukha sunA mai.n kAnA. so mai.n hataba karAla kR^ipAnA ..

sarbasu khA_i bhoga kari nAnA. samara bhUmi bha_e ballabha prAnA ..

ugra bachana suni sakala DerAne. chale krodha kari subhaTa lajAne ..

sanmukha marana bIra kai sobhA. taba tinha tajA prAna kara lobhA ..

do\. bahu Ayudha dhara subhaTa saba bhirahi.n pachAri pachAri.

byAkula ki_e bhAlu kapi parigha trisUlanhi mArI .. 42 ..

bhaya Atura kapi bhAgana lAge. jadyapi umA jItihahi.n Age ..

ko_u kaha kaha.N a.ngada hanuma.ntA. kaha.N nala nIla dubida balava.ntA ..

nija dala bikala sunA hanumAnA. pachchhima dvAra rahA balavAnA ..

meghanAda taha.N kara_i larA_I. TUTa na dvAra parama kaThinA_I ..

pavanatanaya mana bhA ati krodhA. garje_u prabala kAla sama jodhA ..

kUdi la.nka ga.Dha Upara AvA. gahi giri meghanAda kahu.N dhAvA ..

bha.nje_u ratha sArathI nipAtA. tAhi hR^idaya mahu.N mAresi lAtA ..

dusare.n sUta bikala tehi jAnA. sya.ndana ghAli turata gR^iha AnA ..

do\. a.ngada sunA pavanasuta ga.Dha para gaya_u akela.

rana bA.NkurA bAlisuta taraki cha.Dhe_u kapi khela .. 43 ..

juddha biruddha kruddha dvau ba.ndara. rAma pratApa sumiri ura a.ntara ..

rAvana bhavana cha.Dhe dvau dhA_I. karahi kosalAdhIsa dohA_I ..

kalasa sahita gahi bhavanu DhahAvA. dekhi nisAcharapati bhaya pAvA ..

nAri bR^i.nda kara pITahi.n chhAtI. aba du_i kapi A_e utapAtI ..

kapilIlA kari tinhahi DerAvahi.n. rAmacha.ndra kara sujasu sunAvahi.n ..

puni kara gahi ka.nchana ke kha.nbhA. kahenhi kari_a utapAta ara.nbhA ..

garji pare ripu kaTaka majhArI. lAge mardai bhuja bala bhArI ..

kAhuhi lAta chapeTanhi kehU. bhajahu na rAmahi so phala lehU ..

do\. eka eka so.n mardahi.n tori chalAvahi.n mu.nDa.

rAvana Age.n parahi.n te janu phUTahi.n dadhi ku.nDa .. 44 ..

mahA mahA mukhi_A je pAvahi.n. te pada gahi prabhu pAsa chalAvahi.n ..

kaha_i bibhIShanu tinha ke nAmA. dehi.n rAma tinhahU nija dhAmA ..

khala manujAda dvijAmiSha bhogI. pAvahi.n gati jo jAchata jogI ..

umA rAma mR^iduchita karunAkara. bayara bhAva sumirata mohi nisichara ..

Page 246: Ramcharitmanas ITRANS

( 15 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

dehi.n parama gati so jiya.N jAnI. asa kR^ipAla ko kahahu bhavAnI ..

asa prabhu suni na bhajahi.n bhrama tyAgI. nara matima.nda te parama

abhAgI ..

a.ngada aru hanuma.nta prabesA. kInha durga asa kaha avadhesA ..

la.nkA.N dvau kapi sohahi.n kaise.n. mathahi si.ndhu du_i ma.ndara jaise.n

..

do\. bhuja bala ripu dala dalamali dekhi divasa kara a.nta.

kUde jugala bigata shrama A_e jaha.N bhagava.nta .. 45 ..

prabhu pada kamala sIsa tinha nA_e. dekhi subhaTa raghupati mana bhA_e ..

rAma kR^ipA kari jugala nihAre. bha_e bigatashrama parama sukhAre ..

ga_e jAni a.ngada hanumAnA. phire bhAlu markaTa bhaTa nAnA ..

jAtudhAna pradoSha bala pA_I. dhA_e kari dasasIsa dohA_I ..

nisichara anI dekhi kapi phire. jaha.N taha.N kaTakaTA_i bhaTa bhire ..

dvau dala prabala pachAri pachArI. larata subhaTa nahi.n mAnahi.n hArI ..

mahAbIra nisichara saba kAre. nAnA barana balImukha bhAre ..

sabala jugala dala samabala jodhA. kautuka karata larata kari krodhA ..

prAbiTa sarada payoda ghanere. larata manahu.N mAruta ke prere ..

anipa aka.npana aru atikAyA. bichalata sena kInhi inha mAyA ..

bhaya_u nimiSha maha.N ati a.NdhiyArA. bR^iShTi ho_i rudhiropala chhArA ..

do\. dekhi nibi.Da tama dasahu.N disi kapidala bhaya_u khabhAra.

ekahi eka na dekha_I jaha.N taha.N karahi.n pukAra .. 46 ..

sakala maramu raghunAyaka jAnA. li_e boli a.ngada hanumAnA ..

samAchAra saba kahi samujhA_e. sunata kopi kapiku.njara dhA_e ..

puni kR^ipAla ha.Nsi chApa cha.DhAvA. pAvaka sAyaka sapadi chalAvA ..

bhaya_u prakAsa katahu.N tama nAhI.n. gyAna udaya.N jimi sa.nsaya jAhI.n

..

bhAlu balImukha pA_i prakAsA. dhA_e haraSha bigata shrama trAsA ..

hanUmAna a.ngada rana gAje. hA.Nka sunata rajanIchara bhAje ..

bhAgata paTa paTakahi.n dhari dharanI. karahi.n bhAlu kapi adbhuta karanI

..

gahi pada DArahi.n sAgara mAhI.n. makara uraga jhaSha dhari dhari khAhI.n

..

do\. kachhu mAre kachhu ghAyala kachhu ga.Dha cha.Dhe parA_i.

garjahi.n bhAlu balImukha ripu dala bala bichalA_i .. 47 ..

nisA jAni kapi chAri_u anI. A_e jahA.N kosalA dhanI ..

rAma kR^ipA kari chitavA sabahI. bha_e bigatashrama bAnara tabahI ..

uhA.N dasAnana sachiva ha.NkAre. saba sana kahesi subhaTa je mAre ..

AdhA kaTaku kapinha sa.nghArA. kahahu begi kA kari_a bichArA ..

mAlyava.nta ati jaraTha nisAchara. rAvana mAtu pitA ma.ntrI bara ..

bolA bachana nIti ati pAvana. sunahu tAta kachhu mora sikhAvana ..

jaba te tumha sItA hari AnI. asaguna hohi.n na jAhi.n bakhAnI ..

beda purAna jAsu jasu gAyo. rAma bimukha kAhu.N na sukha pAyo ..

do\. hiranyAchchha bhrAtA sahita madhu kaiTabha balavAna.

jehi mAre so_i avatare_u kR^ipAsi.ndhu bhagavAna .. 48(ka) ..

Page 247: Ramcharitmanas ITRANS

( 16 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

mAsapArAyaNa, pachIsavA.N vishrAma

kAlarUpa khala bana dahana gunAgAra ghanabodha.

siva bira.nchi jehi sevahi.n tAso.n kavana birodha .. 48(kha) ..

parihari bayaru dehu baidehI. bhajahu kR^ipAnidhi parama sanehI ..

tAke bachana bAna sama lAge. kari_A muha kari jAhi abhAge ..

bU.Dha bha_esi na ta marate_u.N tohI. aba jani nayana dekhAvasi mohI ..

tehi apane mana asa anumAnA. badhyo chahata ehi kR^ipAnidhAnA ..

so uThi gaya_u kahata durbAdA. taba sakopa bole_u ghananAdA ..

kautuka prAta dekhi_ahu morA. kariha_u.N bahuta kahau.n kA thorA ..

suni suta bachana bharosA AvA. prIti sameta a.nka baiThAvA ..

karata bichAra bhaya_u bhinusArA. lAge kapi puni chahU.N du_ArA ..

kopi kapinha durghaTa ga.Dhu gherA. nagara kolAhalu bhaya_u ghanerA ..

bibidhAyudha dhara nisichara dhA_e. ga.Dha te parbata sikhara DhahA_e ..

chha.n\. DhAhe mahIdhara sikhara koTinha bibidha bidhi golA chale.

ghaharAta jimi pabipAta garjata janu pralaya ke bAdale ..

markaTa bikaTa bhaTa juTata kaTata na laTata tana jarjara bha_e.

gahi saila tehi ga.Dha para chalAvahi.n jaha.N so taha.N nisichara

ha_e ..

do\. meghanAda suni shravana asa ga.Dhu puni chhe.nkA A_i.

utaryo bIra durga te.n sanmukha chalyo bajA_i .. 49 ..

kaha.N kosalAdhIsa dvau bhrAtA. dhanvI sakala loka bikhyAtA ..

kaha.N nala nIla dubida sugrIvA. a.ngada hanUma.nta bala sI.nvA ..

kahA.N bibhIShanu bhrAtAdrohI. Aju sabahi haThi mAra_u.N ohI ..

asa kahi kaThina bAna sa.ndhAne. atisaya krodha shravana lagi tAne ..

sara samuha so chhA.Dai lAgA. janu sapachchha dhAvahi.n bahu nAgA ..

jaha.N taha.N parata dekhi_ahi.n bAnara. sanmukha ho_i na sake tehi

avasara ..

jaha.N taha.N bhAgi chale kapi rIchhA. bisarI sabahi juddha kai IchhA ..

so kapi bhAlu na rana maha.N dekhA. kInhesi jehi na prAna avaseShA ..

do\. dasa dasa sara saba mAresi pare bhUmi kapi bIra.

si.nhanAda kari garjA meghanAda bala dhIra .. 50 ..

dekhi pavanasuta kaTaka bihAlA. krodhava.nta janu dhAya_u kAlA ..

mahAsaila eka turata upArA. ati risa meghanAda para DArA ..

Avata dekhi gaya_u nabha so_I. ratha sArathI turaga saba kho_I ..

bAra bAra pachAra hanumAnA. nikaTa na Ava maramu so jAnA ..

raghupati nikaTa gaya_u ghananAdA. nAnA bhA.Nti karesi durbAdA ..

astra sastra Ayudha saba DAre. kautukahI.n prabhu kATi nivAre ..

dekhi pratApa mU.Dha khisi_AnA. karai lAga mAyA bidhi nAnA ..

jimi ko_u karai garu.Da sai.n khelA. DarapAvai gahi svalpa sapelA ..

do\. jAsu prabala mAyA bala siva bira.nchi ba.Da chhoTa.

tAhi dikhAva_i nisichara nija mAyA mati khoTa .. 51 ..

nabha cha.Dhi baraSha bipula a.ngArA. mahi te pragaTa hohi.n jaladhArA ..

Page 248: Ramcharitmanas ITRANS

( 17 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

nAnA bhA.Nti pisAcha pisAchI. mAru kATu dhuni bolahi.n nAchI ..

biShTA pUya rudhira kacha hA.DA. baraSha_i kabahu.N upala bahu chhA.DA ..

baraShi dhUri kInhesi a.Ndhi_ArA. sUjha na Apana hAtha pasArA ..

kapi akulAne mAyA dekhe.n. saba kara marana banA ehi lekhe.n ..

kautuka dekhi rAma musukAne. bha_e sabhIta sakala kapi jAne ..

eka bAna kATI saba mAyA. jimi dinakara hara timira nikAyA ..

kR^ipAdR^iShTi kapi bhAlu biloke. bha_e prabala rana rahahi.n na roke ..

do\. Ayasu mAgi rAma pahi.n a.ngadAdi kapi sAtha.

lachhimana chale kruddha ho_i bAna sarAsana hAtha .. 52 ..

chhataja nayana ura bAhu bisAlA. himagiri nibha tanu kachhu eka lAlA ..

ihA.N dasAnana subhaTa paThA_e. nAnA astra sastra gahi dhA_e ..

bhUdhara nakha biTapAyudha dhArI. dhA_e kapi jaya rAma pukArI ..

bhire sakala jorihi sana jorI. ita uta jaya ichchhA nahi.n thorI ..

muThikanha lAtanha dAtanha kATahi.n. kapi jayasIla mAri puni DATahi.n ..

mAru mAru dharu dharu dharu mArU. sIsa tori gahi bhujA upArU ..

asi rava pUri rahI nava kha.nDA. dhAvahi.n jaha.N taha.N ru.nDa pracha.nDA

..

dekhahi.n kautuka nabha sura bR^i.ndA. kabahu.Nka bisamaya kabahu.N

ana.ndA ..

do\. rudhira gA.Da bhari bhari jamyo Upara dhUri u.DA_i.

janu a.NgAra rAsinha para mR^itaka dhUma rahyo chhA_i .. 53 ..

ghAyala bIra birAjahi.n kaise. kusumita ki.nsuka ke taru jaise ..

lachhimana meghanAda dvau jodhA. bhirahi.n parasapara kari ati krodhA ..

ekahi eka saka_i nahi.n jItI. nisichara chhala bala kara_i anItI ..

krodhava.nta taba bhaya_u ana.ntA. bha.nje_u ratha sArathI tura.ntA ..

nAnA bidhi prahAra kara seShA. rAchchhasa bhaya_u prAna avaseShA ..

rAvana suta nija mana anumAnA. sa.nkaTha bhaya_u harihi mama prAnA ..

bIraghAtinI chhA.Disi sA.NgI. teja pu.nja lachhimana ura lAgI ..

muruchhA bha_I sakti ke lAge.n. taba chali gaya_u nikaTa bhaya tyAge.n ..

do\. meghanAda sama koTi sata jodhA rahe uThA_i.

jagadAdhAra seSha kimi uThai chale khisi_A_i .. 54 ..

sunu girijA krodhAnala jAsU. jAra_i bhuvana chAridasa AsU ..

saka sa.ngrAma jIti ko tAhI. sevahi.n sura nara aga jaga jAhI ..

yaha kautUhala jAna_i so_I. jA para kR^ipA rAma kai ho_I ..

sa.ndhyA bha_i phiri dvau bAhanI. lage sa.NbhArana nija nija anI ..

byApaka brahma ajita bhuvanesvara. lachhimana kahA.N bUjha karunAkara ..

taba lagi lai Aya_u hanumAnA. anuja dekhi prabhu ati dukha mAnA ..

jAmava.nta kaha baida suShenA. la.nkA.N raha_i ko paTha_I lenA ..

dhari laghu rUpa gaya_u hanuma.ntA. Ane_u bhavana sameta tura.ntA ..

do\. rAma padArabi.nda sira nAya_u A_i suShena.

kahA nAma giri auShadhI jAhu pavanasuta lena .. 55 ..

rAma charana sarasija ura rAkhI. chalA prabha.njana suta bala bhAShI ..

uhA.N dUta eka maramu janAvA. rAvana kAlanemi gR^iha AvA ..

Page 249: Ramcharitmanas ITRANS

( 18 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

dasamukha kahA maramu tehi.n sunA. puni puni kAlanemi siru dhunA ..

dekhata tumhahi nagaru jehi.n jArA. tAsu pa.ntha ko rokana pArA ..

bhaji raghupati karu hita ApanA. chhA.N.Dahu nAtha mR^iShA jalpanA ..

nIla ka.nja tanu su.ndara syAmA. hR^idaya.N rAkhu lochanAbhirAmA ..

mai.n tai.n mora mU.DhatA tyAgU. mahA moha nisi sUtata jAgU ..

kAla byAla kara bhachchhaka jo_I. sapanehu.N samara ki jIti_a so_I ..

do\. suni dasaka.nTha risAna ati tehi.n mana kInha bichAra.

rAma dUta kara marau.n baru yaha khala rata mala bhAra .. 56 ..

asa kahi chalA rachisi maga mAyA. sara ma.ndira bara bAga banAyA ..

mArutasuta dekhA subha Ashrama. munihi bUjhi jala piyau.n jA_i shrama ..

rAchchhasa kapaTa beSha taha.N sohA. mAyApati dUtahi chaha mohA ..

jA_i pavanasuta nAya_u mAthA. lAga so kahai rAma guna gAthA ..

hota mahA rana rAvana rAmahi.n. jitahahi.n rAma na sa.nsaya yA mahi.n ..

ihA.N bha_e.N mai.n dekhe_u.N bhA_I. gyAna dR^iShTi bala mohi adhikA_I ..

mAgA jala tehi.n dInha kama.nDala. kaha kapi nahi.n aghA_u.N thore.n jala

..

sara majjana kari Atura Avahu. dichchhA de_u.N gyAna jehi.n pAvahu ..

do\. sara paiThata kapi pada gahA makarI.n taba akulAna.

mArI so dhari divya tanu chalI gagana cha.Dhi jAna .. 57 ..

kapi tava darasa bha_i_u.N niShpApA. miTA tAta munibara kara sApA ..

muni na ho_i yaha nisichara ghorA. mAnahu satya bachana kapi morA ..

asa kahi ga_I apachharA jabahI.n. nisichara nikaTa gaya_u kapi tabahI.n ..

kaha kapi muni guradachhinA lehU. pAchhe.n hamahi ma.ntra tumha dehU ..

sira la.ngUra lapeTi pachhArA. nija tanu pragaTesi maratI bArA ..

rAma rAma kahi chhA.Desi prAnA. suni mana haraShi chale_u hanumAnA ..

dekhA saila na auShadha chInhA. sahasA kapi upAri giri lInhA ..

gahi giri nisi nabha dhAvata bhaya_U. avadhapurI upara kapi gaya_U ..

do\. dekhA bharata bisAla ati nisichara mana anumAni.

binu phara sAyaka mAre_u chApa shravana lagi tAni .. 58 ..

pare_u muruchhi mahi lAgata sAyaka. sumirata rAma rAma raghunAyaka ..

suni priya bachana bharata taba dhA_e. kapi samIpa ati Atura A_e ..

bikala biloki kIsa ura lAvA. jAgata nahi.n bahu bhA.Nti jagAvA ..

mukha malIna mana bha_e dukhArI. kahata bachana bhari lochana bArI ..

jehi.n bidhi rAma bimukha mohi kInhA. tehi.n puni yaha dAruna dukha dInhA

..

jau.n more.n mana bacha aru kAyA. prIti rAma pada kamala amAyA ..

tau kapi ho_u bigata shrama sUlA. jau.n mo para raghupati anukUlA ..

sunata bachana uThi baiTha kapIsA. kahi jaya jayati kosalAdhIsA ..

so\. lInha kapihi ura lA_i pulakita tanu lochana sajala.

prIti na hR^idaya.N samA_i sumiri rAma raghukula tilaka .. 59 ..

tAta kusala kahu sukhanidhAna kI. sahita anuja aru mAtu jAnakI ..

kapi saba charita samAsa bakhAne. bha_e dukhI mana mahu.N pachhitAne ..

ahaha daiva mai.n kata jaga jAya_u.N. prabhu ke ekahu kAja na Aya_u.N ..

Page 250: Ramcharitmanas ITRANS

( 19 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

jAni ku_avasaru mana dhari dhIrA. puni kapi sana bole balabIrA ..

tAta gaharu ho_ihi tohi jAtA. kAju nasA_ihi hota prabhAtA ..

cha.Dhu mama sAyaka saila sametA. paThavau.n tohi jaha.N kR^ipAniketA ..

suni kapi mana upajA abhimAnA. more.n bhAra chalihi kimi bAnA ..

rAma prabhAva bichAri bahorI. ba.ndi charana kaha kapi kara jorI ..

do\. tava pratApa ura rAkhi prabhu jeha_u.N nAtha tura.nta.

asa kahi Ayasu pA_i pada ba.ndi chale_u hanuma.nta .. 60(ka) ..

bharata bAhu bala sIla guna prabhu pada prIti apAra.

mana mahu.N jAta sarAhata puni puni pavanakumAra .. 60(kha) ..

uhA.N rAma lachhimanahi.n nihArI. bole bachana manuja anusArI ..

ardha rAti ga_i kapi nahi.n Aya_u. rAma uThA_i anuja ura lAya_u ..

sakahu na dukhita dekhi mohi kA_U. ba.ndhu sadA tava mR^idula subhA_U ..

mama hita lAgi tajehu pitu mAtA. sahehu bipina hima Atapa bAtA ..

so anurAga kahA.N aba bhA_I. uThahu na suni mama bacha bikalA_I ..

jau.n janate_u.N bana ba.ndhu bichhohU. pitA bachana manate_u.N nahi.n ohU

..

suta bita nAri bhavana parivArA. hohi.n jAhi.n jaga bArahi.n bArA ..

asa bichAri jiya.N jAgahu tAtA. mila_i na jagata sahodara bhrAtA ..

jathA pa.nkha binu khaga ati dInA. mani binu phani karibara kara hInA ..

asa mama jivana ba.ndhu binu tohI. jau.n ja.Da daiva ji_Avai mohI ..

jaiha_u.N avadha kavana muhu lA_I. nAri hetu priya bhA_i ga.NvA_I ..

baru apajasa sahate_u.N jaga mAhI.n. nAri hAni biseSha chhati nAhI.n ..

aba apaloku soku suta torA. sahihi niThura kaThora ura morA ..

nija jananI ke eka kumArA. tAta tAsu tumha prAna adhArA ..

sau.npesi mohi tumhahi gahi pAnI. saba bidhi sukhada parama hita jAnI ..

utaru kAha daiha_u.N tehi jA_I. uThi kina mohi sikhAvahu bhA_I ..

bahu bidhi sichata socha bimochana. stravata salila rAjiva dala lochana ..

umA eka akha.nDa raghurA_I. nara gati bhagata kR^ipAla dekhA_I ..

so\. prabhu pralApa suni kAna bikala bha_e bAnara nikara.

A_i gaya_u hanumAna jimi karunA maha.N bIra rasa .. 61 ..

haraShi rAma bhe.nTe_u hanumAnA. ati kR^itagya prabhu parama sujAnA ..

turata baida taba kInha upA_I. uThi baiThe lachhimana haraShA_I ..

hR^idaya.N lA_i prabhu bhe.nTe_u bhrAtA. haraShe sakala bhAlu kapi brAtA

..

kapi puni baida tahA.N pahu.NchAvA. jehi bidhi tabahi.n tAhi la_i AvA ..

yaha bR^ittA.nta dasAnana sune_U. ati biShAda puni puni sira dhune_U ..

byAkula ku.nbhakarana pahi.n AvA. bibidha jatana kari tAhi jagAvA ..

jAgA nisichara dekhi_a kaisA. mAnahu.N kAlu deha dhari baisA ..

ku.nbhakarana bUjhA kahu bhA_I. kAhe tava mukha rahe sukhA_I ..

kathA kahI saba tehi.n abhimAnI. jehi prakAra sItA hari AnI ..

tAta kapinha saba nisichara mAre. mahAmahA jodhA sa.nghAre ..

durmukha suraripu manuja ahArI. bhaTa atikAya aka.npana bhArI ..

apara mahodara Adika bIrA. pare samara mahi saba ranadhIrA ..

do\. suni dasaka.ndhara bachana taba ku.nbhakarana bilakhAna.

jagada.nbA hari Ani aba saTha chAhata kalyAna .. 62 ..

Page 251: Ramcharitmanas ITRANS

( 20 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

bhala na kInha tai.n nisichara nAhA. aba mohi A_i jagA_ehi kAhA ..

ajahU.N tAta tyAgi abhimAnA. bhajahu rAma ho_ihi kalyAnA ..

hai.n dasasIsa manuja raghunAyaka. jAke hanUmAna se pAyaka ..

ahaha ba.ndhu tai.n kInhi khoTA_I. prathamahi.n mohi na sunA_ehi A_I ..

kInhehu prabhU birodha tehi devaka. siva bira.nchi sura jAke sevaka ..

nArada muni mohi gyAna jo kahA. kahate_u.N tohi samaya nirabahA ..

aba bhari a.nka bhe.nTu mohi bhA_I. lochana sUphala karau mai.n jA_I ..

syAma gAta sarasIruha lochana. dekhau.n jA_i tApa traya mochana ..

do\. rAma rUpa guna sumirata magana bhaya_u chhana eka.

rAvana mAge_u koTi ghaTa mada aru mahiSha aneka .. 63 ..

mahiSha khA_i kari madirA pAnA. garjA bajrAghAta samAnA ..

ku.nbhakarana durmada rana ra.ngA. chalA durga taji sena na sa.ngA ..

dekhi bibhIShanu Age.n Aya_u. pare_u charana nija nAma sunAya_u ..

anuja uThA_i hR^idaya.N tehi lAyo. raghupati bhakta jAni mana bhAyo ..

tAta lAta rAvana mohi mArA. kahata parama hita ma.ntra bichArA ..

tehi.n galAni raghupati pahi.n Aya_u.N. dekhi dIna prabhu ke mana

bhAya_u.N ..

sunu suta bhaya_u kAlabasa rAvana. so ki mAna aba parama sikhAvana ..

dhanya dhanya tai.n dhanya bibhIShana. bhayahu tAta nisichara kula

bhUShana ..

ba.ndhu ba.nsa tai.n kInha ujAgara. bhajehu rAma sobhA sukha sAgara ..

do\. bachana karma mana kapaTa taji bhajehu rAma ranadhIra.

jAhu na nija para sUjha mohi bhaya_u.N kAlabasa bIra. 64 ..

ba.ndhu bachana suni chalA bibhIShana. Aya_u jaha.N trailoka bibhUShana ..

nAtha bhUdharAkAra sarIrA. ku.nbhakarana Avata ranadhIrA ..

etanA kapinha sunA jaba kAnA. kilakilA_i dhA_e balavAnA ..

li_e uThA_i biTapa aru bhUdhara. kaTakaTA_i DArahi.n tA Upara ..

koTi koTi giri sikhara prahArA. karahi.n bhAlu kapi eka eka bArA ..

mur yo na mana tanu Tar yo na TAr yo. jimi gaja arka phalani ko mAryo ..

taba mArutasuta muThikA hanyo. par yo dharani byAkula sira dhunyo ..

puni uThi tehi.n mAre_u hanuma.ntA. ghurmita bhUtala pare_u tura.ntA ..

puni nala nIlahi avani pachhAresi. jaha.N taha.N paTaki paTaki bhaTa

DAresi ..

chalI balImukha sena parA_I. ati bhaya trasita na ko_u samuhA_I ..

do\. a.ngadAdi kapi muruchhita kari sameta sugrIva.

kA.Nkha dAbi kapirAja kahu.N chalA amita bala sI.nva .. 65 ..

umA karata raghupati naralIlA. khelata garu.Da jimi ahigana mIlA ..

bhR^ikuTi bha.nga jo kAlahi khA_I. tAhi ki soha_i aisi larA_I ..

jaga pAvani kIrati bistarihahi.n. gA_i gA_i bhavanidhi nara tarihahi.n ..

muruchhA ga_i mArutasuta jAgA. sugrIvahi taba khojana lAgA ..

sugrIvahu kai muruchhA bItI. nibuka gaya_u tehi mR^itaka pratItI ..

kATesi dasana nAsikA kAnA. garaji akAsa chala_u tehi.n jAnA ..

gahe_u charana gahi bhUmi pachhArA. ati lAghava.N uThi puni tehi mArA ..

puni Ayasu prabhu pahi.n balavAnA. jayati jayati jaya kR^ipAnidhAnA ..

Page 252: Ramcharitmanas ITRANS

( 21 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

nAka kAna kATe jiya.N jAnI. phirA krodha kari bha_i mana glAnI ..

sahaja bhIma puni binu shruti nAsA. dekhata kapi dala upajI trAsA ..

do\. jaya jaya jaya raghuba.nsa mani dhA_e kapi dai hUha.

ekahi bAra tAsu para chhA.Denhi giri taru jUha .. 66 ..

ku.nbhakarana rana ra.nga biruddhA. sanmukha chalA kAla janu kruddhA ..

koTi koTi kapi dhari dhari khA_I. janu TI.DI giri guhA.N samA_I ..

koTinha gahi sarIra sana mardA. koTinha mIji milava mahi gardA ..

mukha nAsA shravananhi kI.n bATA. nisari parAhi.n bhAlu kapi ThATA ..

rana mada matta nisAchara darpA. bisva grasihi janu ehi bidhi arpA ..

mure subhaTa saba phirahi.n na phere. sUjha na nayana sunahi.n nahi.n Tere

..

ku.nbhakarana kapi phauja biDArI. suni dhA_I rajanIchara dhArI ..

dekhi rAma bikala kaTakA_I. ripu anIka nAnA bidhi A_I ..

do\. sunu sugrIva bibhIShana anuja sa.NbhArehu saina.

mai.n dekha_u.N khala bala dalahi bole rAjivanaina .. 67 ..

kara sAra.nga sAji kaTi bhAthA. ari dala dalana chale raghunAthA ..

prathama kInha prabhu dhanuSha Ta.NkorA. ripu dala badhira bhaya_u suni

sorA ..

satyasa.ndha chhA.N.De sara lachchhA. kAlasarpa janu chale sapachchhA ..

jaha.N taha.N chale bipula nArAchA. lage kaTana bhaTa bikaTa pisAchA ..

kaTahi.n charana ura sira bhujada.nDA. bahutaka bIra hohi.n sata kha.nDA

..

ghurmi ghurmi ghAyala mahi parahI.n. uThi sa.nbhAri subhaTa puni larahI.n

..

lAgata bAna jalada jimi gAjahI.n. bahutaka dekhI kaThina sara bhAjahi.n ..

ru.nDa pracha.nDa mu.nDa binu dhAvahi.n. dharu dharu mArU mAru dhuni

gAvahi.n ..

do\. chhana mahu.N prabhu ke sAyakanhi kATe bikaTa pisAcha.

puni raghubIra niSha.nga mahu.N prabise saba nArAcha .. 68 ..

ku.nbhakarana mana dIkha bichArI. hati dhana mAjha nisAchara dhArI ..

bhA ati kruddha mahAbala bIrA. kiyo mR^iganAyaka nAda ga.NbhIrA ..

kopi mahIdhara le_i upArI. DAra_i jaha.N markaTa bhaTa bhArI ..

Avata dekhi saila prabhU bhAre. saranhi kATi raja sama kari DAre .. .

puni dhanu tAni kopi raghunAyaka. chhA.N.De ati karAla bahu sAyaka ..

tanu mahu.N prabisi nisari sara jAhI.n. jimi dAmini ghana mAjha samAhI.n

..

sonita stravata soha tana kAre. janu kajjala giri geru panAre ..

bikala biloki bhAlu kapi dhA_e. biha.NsA jabahi.n nikaTa kapi A_e ..

do\. mahAnAda kari garjA koTi koTi gahi kIsa.

mahi paTaka_i gajarAja iva sapatha kara_i dasasIsa .. 69 ..

bhAge bhAlu balImukha jUthA. bR^iku biloki jimi meSha barUthA ..

chale bhAgi kapi bhAlu bhavAnI. bikala pukArata Arata bAnI ..

yaha nisichara dukAla sama aha_I. kapikula desa parana aba chaha_I ..

Page 253: Ramcharitmanas ITRANS

( 22 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

kR^ipA bAridhara rAma kharArI. pAhi pAhi pranatArati hArI ..

sakaruna bachana sunata bhagavAnA. chale sudhAri sarAsana bAnA ..

rAma sena nija pAchhai.n ghAlI. chale sakopa mahA balasAlI ..

khai.nchi dhanuSha sara sata sa.ndhAne. chhUTe tIra sarIra samAne ..

lAgata sara dhAvA risa bharA. kudhara Dagamagata Dolati dharA ..

lInha eka tehi.n saila upATI. raghukula tilaka bhujA so_i kATI ..

dhAvA bAma bAhu giri dhArI. prabhu so_u bhujA kATi mahi pArI ..

kATe.n bhujA soha khala kaisA. pachchhahIna ma.ndara giri jaisA ..

ugra bilokani prabhuhi bilokA. grasana chahata mAnahu.N trelokA ..

do\. kari chikkAra ghora ati dhAvA badanu pasAri.

gagana siddha sura trAsita hA hA heti pukAri .. 70 ..

sabhaya deva karunAnidhi jAnyo. shravana praja.nta sarAsanu tAnyo ..

bisikha nikara nisichara mukha bhare_U. tadapi mahAbala bhUmi na pare_U ..

saranhi bharA mukha sanmukha dhAvA. kAla trona sajIva janu AvA ..

taba prabhu kopi tIbra sara lInhA. dhara te bhinna tAsu sira kInhA ..

so sira pare_u dasAnana Age.n. bikala bhaya_u jimi phani mani tyAge.n ..

dharani dhasa_i dhara dhAva pracha.nDA. taba prabhu kATi kInha du_i

kha.nDA ..

pare bhUmi jimi nabha te.n bhUdhara. heTha dAbi kapi bhAlu nisAchara ..

tAsu teja prabhu badana samAnA. sura muni sabahi.n acha.nbhava mAnA ..

sura du.ndubhI.n bajAvahi.n haraShahi.n. astuti karahi.n sumana bahu

baraShahi.n ..

kari binatI sura sakala sidhA_e. tehI samaya devariShi A_e ..

gaganopari hari guna gana gA_e. ruchira bIrarasa prabhu mana bhA_e ..

begi hatahu khala kahi muni ga_e. rAma samara mahi sobhata bha_e ..

chha.n\. sa.ngrAma bhUmi birAja raghupati atula bala kosala dhanI.

shrama bi.ndu mukha rAjIva lochana aruna tana sonita kanI ..

bhuja jugala pherata sara sarAsana bhAlu kapi chahu disi bane.

kaha dAsa tulasI kahi na saka chhabi seSha jehi Anana ghane ..

do\. nisichara adhama malAkara tAhi dInha nija dhAma.

girijA te nara ma.ndamati je na bhajahi.n shrIrAma .. 71 ..

dina ke.n a.nta phirI.n do_u anI. samara bha_I subhaTanha shrama ghanI ..

rAma kR^ipA.N kapi dala bala bA.DhA. jimi tR^ina pA_i lAga ati DA.DhA ..

chhIjahi.n nisichara dinu aru rAtI. nija mukha kahe.n sukR^ita jehi

bhA.NtI ..

bahu bilApa dasaka.ndhara kara_I. ba.ndhu sIsa puni puni ura dhara_I ..

rovahi.n nAri hR^idaya hati pAnI. tAsu teja bala bipula bakhAnI ..

meghanAda tehi avasara Aya_u. kahi bahu kathA pitA samujhAya_u ..

dekhehu kAli mori manusA_I. abahi.n bahuta kA karau.n ba.DA_I ..

iShTadeva sai.n bala ratha pAya_u.N. so bala tAta na tohi dekhAya_u.N ..

ehi bidhi jalpata bhaya_u bihAnA. chahu.N du_Ara lAge kapi nAnA ..

ita kapi bhAlu kAla sama bIrA. uta rajanIchara ati ranadhIrA ..

larahi.n subhaTa nija nija jaya hetU. barani na jA_i samara khagaketU ..

do\. meghanAda mAyAmaya ratha cha.Dhi gaya_u akAsa ..

garje_u aTTahAsa kari bha_i kapi kaTakahi trAsa .. 72 ..

Page 254: Ramcharitmanas ITRANS

( 23 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

sakti sUla taravAri kR^ipAnA. astra sastra kulisAyudha nAnA ..

DAraha parasu parigha pAShAnA. lAge_u bR^iShTi karai bahu bAnA ..

dasa disi rahe bAna nabha chhA_I. mAnahu.N maghA megha jhari lA_I ..

dharu dharu mAru suni_a dhuni kAnA. jo mAra_i tehi ko_u na jAnA ..

gahi giri taru akAsa kapi dhAvahi.n. dekhahi tehi na dukhita phiri Avahi.n

..

avaghaTa ghATa bATa giri ka.ndara. mAyA bala kInhesi sara pa.njara ..

jAhi.n kahA.N byAkula bha_e ba.ndara. surapati ba.ndi pare janu ma.ndara

..

mArutasuta a.ngada nala nIlA. kInhesi bikala sakala balasIlA ..

puni lachhimana sugrIva bibhIShana. saranhi mAri kInhesi jarjara tana ..

puni raghupati sai.n jUjhe lAgA. sara chhA.N.Da_i ho_i lAgahi.n nAgA ..

byAla pAsa basa bha_e kharArI. svabasa ana.nta eka abikArI ..

naTa iva kapaTa charita kara nAnA. sadA svata.ntra eka bhagavAnA ..

rana sobhA lagi prabhuhi.n ba.NdhAyo. nAgapAsa devanha bhaya pAyo ..

do\. girijA jAsu nAma japi muni kATahi.n bhava pAsa.

so ki ba.ndha tara Ava_i byApaka bisva nivAsa .. 73 ..

charita rAma ke saguna bhavAnI. tarki na jAhi.n buddhi bala bAnI ..

asa bichAri je tagya birAgI. rAmahi bhajahi.n tarka saba tyAgI ..

byAkula kaTaku kInha ghananAdA. puni bhA pragaTa kaha_i durbAdA ..

jAmava.nta kaha khala rahu ThA.DhA. suni kari tAhi krodha ati bA.DhA ..

bU.Dha jAni saTha chhA.N.De_u.N tohI. lAgesi adhama pachArai mohI ..

asa kahi tarala trisUla chalAyo. jAmava.nta kara gahi so_i dhAyo ..

mArisi meghanAda kai chhAtI. parA bhUmi ghurmita suraghAtI ..

puni risAna gahi charana phirAyau. mahi pachhAri nija bala dekharAyo ..

bara prasAda so mara_i na mArA. taba gahi pada la.nkA para DArA ..

ihA.N devariShi garu.Da paThAyo. rAma samIpa sapadi so Ayo ..

do\. khagapati saba dhari khA_e mAyA nAga barUtha.

mAyA bigata bha_e saba haraShe bAnara jUtha. 74(ka) ..

gahi giri pAdapa upala nakha dhA_e kIsa risA_i.

chale tamIchara bikalatara ga.Dha para cha.Dhe parA_i .. 74(kha) ..

meghanAda ke murachhA jAgI. pitahi biloki lAja ati lAgI ..

turata gaya_u giribara ka.ndarA. karau.n ajaya makha asa mana dharA ..

ihA.N bibhIShana ma.ntra bichArA. sunahu nAtha bala atula udArA ..

meghanAda makha kara_i apAvana. khala mAyAvI deva satAvana ..

jau.n prabhu siddha ho_i so pA_ihi. nAtha begi puni jIti na jA_ihi ..

suni raghupati atisaya sukha mAnA. bole a.ngadAdi kapi nAnA ..

lachhimana sa.nga jAhu saba bhA_I. karahu bidha.nsa jagya kara jA_I ..

tumha lachhimana mArehu rana ohI. dekhi sabhaya sura dukha ati mohI ..

mArehu tehi bala buddhi upA_I. jehi.n chhIjai nisichara sunu bhA_I ..

jAmava.nta sugrIva bibhIShana. sena sameta rahehu tIni_u jana ..

jaba raghubIra dInhi anusAsana. kaTi niSha.nga kasi sAji sarAsana ..

prabhu pratApa ura dhari ranadhIrA. bole ghana iva girA ga.NbhIrA ..

jau.n tehi Aju badhe.n binu Avau.n. tau raghupati sevaka na kahAvau.n ..

jau.n sata sa.nkara karahi.n sahA_I. tadapi hata_u.N raghubIra dohA_I ..

Page 255: Ramcharitmanas ITRANS

( 24 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

do\. raghupati charana nA_i siru chale_u tura.nta ana.nta.

a.ngada nIla maya.nda nala sa.nga subhaTa hanuma.nta .. 75 ..

jA_i kapinha so dekhA baisA. Ahuti deta rudhira aru bhai.nsA ..

kInha kapinha saba jagya bidha.nsA. jaba na uTha_i taba karahi.n prasa.nsA

..

tadapi na uTha_i dharenhi kacha jA_I. lAtanhi hati hati chale parA_I ..

lai trisula dhAvA kapi bhAge. A_e jaha.N rAmAnuja Age ..

AvA parama krodha kara mArA. garja ghora rava bArahi.n bArA ..

kopi marutasuta a.ngada dhA_e. hati trisUla ura dharani girA_e ..

prabhu kaha.N chhA.N.Desi sUla pracha.nDA. sara hati kR^ita ana.nta juga

kha.nDA ..

uThi bahori mAruti jubarAjA. hatahi.n kopi tehi ghA_u na bAjA ..

phire bIra ripu mara_i na mArA. taba dhAvA kari ghora chikArA ..

Avata dekhi kruddha janu kAlA. lachhimana chhA.De bisikha karAlA ..

dekhesi Avata pabi sama bAnA. turata bhaya_u khala a.ntaradhAnA ..

bibidha beSha dhari kara_i larA_I. kabahu.Nka pragaTa kabahu.N duri jA_I

..

dekhi ajaya ripu Darape kIsA. parama kruddha taba bhaya_u ahIsA ..

lachhimana mana asa ma.ntra dR^i.DhAvA. ehi pApihi mai.n bahuta khelAvA ..

sumiri kosalAdhIsa pratApA. sara sa.ndhAna kInha kari dApA ..

chhA.DA bAna mAjha ura lAgA. maratI bAra kapaTu saba tyAgA ..

do\. rAmAnuja kaha.N rAmu kaha.N asa kahi chhA.N.Desi prAna.

dhanya dhanya tava jananI kaha a.ngada hanumAna .. 76 ..

binu prayAsa hanumAna uThAyo. la.nkA dvAra rAkhi puni Ayo ..

tAsu marana suni sura ga.ndharbA. cha.Dhi bimAna A_e nabha sarbA ..

baraShi sumana du.ndubhI.n bajAvahi.n. shrIraghunAtha bimala jasu gAvahi.n

..

jaya ana.nta jaya jagadAdhArA. tumha prabhu saba devanhi nistArA ..

astuti kari sura siddha sidhA_e. lachhimana kR^ipAsindhu pahi.n A_e ..

suta badha sunA dasAnana jabahI.n. muruchhita bhaya_u pare_u mahi tabahI.n

..

ma.ndodarI rudana kara bhArI. ura tA.Dana bahu bhA.Nti pukArI ..

nagara loga saba byAkula sochA. sakala kahahi.n dasaka.ndhara pochA ..

do\. taba dasaka.nTha bibidha bidhi samujhA_I.n saba nAri.

nasvara rUpa jagata saba dekhahu hR^idaya.N bichAri .. 77 ..

tinhahi gyAna upadesA rAvana. Apuna ma.nda kathA subha pAvana ..

para upadesa kusala bahutere. je Acharahi.n te nara na ghanere ..

nisA sirAni bhaya_u bhinusArA. lage bhAlu kapi chArihu.N dvArA ..

subhaTa bolA_i dasAnana bolA. rana sanmukha jA kara mana DolA ..

so abahI.n baru jA_u parA_I. sa.njuga bimukha bha_e.N na bhalA_I ..

nija bhuja bala mai.n bayaru ba.DhAvA. deha_u.N utaru jo ripu cha.Dhi AvA

..

asa kahi maruta bega ratha sAjA. bAje sakala jujhA_U bAjA ..

chale bIra saba atulita balI. janu kajjala kai A.NdhI chalI ..

asaguna amita hohi.n tehi kAlA. gana_i na bhujabala garba bisAlA ..

Page 256: Ramcharitmanas ITRANS

( 25 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

chha.n\. ati garba gana_i na saguna asaguna stravahi.n Ayudha hAtha te.

bhaTa girata ratha te bAji gaja chikkarata bhAjahi.n sAtha te ..

gomAya gIdha karAla khara rava svAna bolahi.n ati ghane.

janu kAladUta ulUka bolahi.n bachana parama bhayAvane ..

do\. tAhi ki sa.npati saguna subha sapanehu.N mana bishrAma.

bhUta droha rata mohabasa rAma bimukha rati kAma .. 78 ..

chale_u nisAchara kaTaku apArA. chatura.nginI anI bahu dhArA ..

bibidha bhA.Nti bAhana ratha jAnA. bipula barana patAka dhvaja nAnA ..

chale matta gaja jUtha ghanere. prAbiTa jalada maruta janu prere ..

barana barada biradaita nikAyA. samara sUra jAnahi.n bahu mAyA ..

ati bichitra bAhinI birAjI. bIra basa.nta sena janu sAjI ..

chalata kaTaka digasidhu.nra DagahI.n. chhubhita payodhi kudhara

DagamagahI.n ..

uThI renu rabi gaya_u chhapA_I. maruta thakita basudhA akulA_I ..

panava nisAna ghora rava bAjahi.n. pralaya samaya ke ghana janu gAjahi.n

..

bheri naphIri bAja sahanA_I. mArU rAga subhaTa sukhadA_I ..

kehari nAda bIra saba karahI.n. nija nija bala pauruSha uchcharahI.n ..

kaha_i dasAnana sunahu subhaTTA. mardahu bhAlu kapinha ke ThaTTA ..

hau.n mAriha_u.N bhUpa dvau bhA_I. asa kahi sanmukha phauja re.ngA_I ..

yaha sudhi sakala kapinha jaba pA_I. dhA_e kari raghubIra dohA_I ..

chha.n\. dhA_e bisAla karAla markaTa bhAlu kAla samAna te.

mAnahu.N sapachchha u.DAhi.n bhUdhara bR^i.nda nAnA bAna te ..

nakha dasana saila mahAdrumAyudha sabala sa.nka na mAnahI.n.

jaya rAma rAvana matta gaja mR^igarAja sujasu bakhAnahI.n ..

do\. duhu disi jaya jayakAra kari nija nija jorI jAni.

bhire bIra ita rAmahi uta rAvanahi bakhAni .. 79 ..

rAvanu rathI biratha raghubIrA. dekhi bibhIShana bhaya_u adhIrA ..

adhika prIti mana bhA sa.ndehA. ba.ndi charana kaha sahita sanehA ..

nAtha na ratha nahi.n tana pada trAnA. kehi bidhi jitaba bIra balavAnA ..

sunahu sakhA kaha kR^ipAnidhAnA. jehi.n jaya ho_i so sya.ndana AnA ..

sauraja dhIraja tehi ratha chAkA. satya sIla dR^i.Dha dhvajA patAkA ..

bala bibeka dama parahita ghore. chhamA kR^ipA samatA raju jore ..

Isa bhajanu sArathI sujAnA. birati charma sa.ntoSha kR^ipAnA ..

dAna parasu budhi sakti pracha.n.DA. bara bigyAna kaThina koda.nDA ..

amala achala mana trona samAnA. sama jama niyama silImukha nAnA ..

kavacha abheda bipra gura pUjA. ehi sama bijaya upAya na dUjA ..

sakhA dharmamaya asa ratha jAke.n. jItana kaha.N na katahu.N ripu tAke.n

..

do\. mahA ajaya sa.nsAra ripu jIti saka_i so bIra.

jAke.n asa ratha ho_i dR^i.Dha sunahu sakhA matidhIra .. 80(ka) ..

suni prabhu bachana bibhIShana haraShi gahe pada ka.nja.

ehi misa mohi upadesehu rAma kR^ipA sukha pu.nja .. 80(kha) ..

Page 257: Ramcharitmanas ITRANS

( 26 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

uta pachAra dasaka.ndhara ita a.ngada hanumAna.

larata nisAchara bhAlu kapi kari nija nija prabhu Ana .. 80(ga) ..

sura brahmAdi siddha muni nAnA. dekhata rana nabha cha.Dhe bimAnA ..

hamahU umA rahe tehi sa.ngA. dekhata rAma charita rana ra.ngA ..

subhaTa samara rasa duhu disi mAte. kapi jayasIla rAma bala tAte ..

eka eka sana bhirahi.n pachArahi.n. ekanha eka mardi mahi pArahi.n ..

mArahi.n kATahi.n dharahi.n pachhArahi.n. sIsa tori sIsanha sana mArahi.n

..

udara bidArahi.n bhujA upArahi.n. gahi pada avani paTaki bhaTa DArahi.n ..

nisichara bhaTa mahi gA.Dahi bhAlU. Upara DhAri dehi.n bahu bAlU ..

bIra balimukha juddha biruddhe. dekhi_ata bipula kAla janu kruddhe ..

chha.n\. kruddhe kR^itA.nta samAna kapi tana stravata sonita rAjahI.n.

mardahi.n nisAchara kaTaka bhaTa balava.nta ghana jimi gAjahI.n ..

mArahi.n chapeTanhi DATi dAtanha kATi lAtanha mIjahI.n.

chikkarahi.n markaTa bhAlu chhala bala karahi.n jehi.n khala

chhIjahI.n ..

dhari gAla phArahi.n ura bidArahi.n gala a.NtAvari melahI.n.

prahalAdapati janu bibidha tanu dhari samara a.ngana khelahI.n ..

dharu mAru kATu pachhAru ghora girA gagana mahi bhari rahI.

jaya rAma jo tR^ina te kulisa kara kulisa te kara tR^ina sahI ..

do\. nija dala bichalata dekhesi bIsa bhujA.N dasa chApa.

ratha cha.Dhi chale_u dasAnana phirahu phirahu kari dApa .. 81 ..

dhAya_u parama kruddha dasaka.ndhara. sanmukha chale hUha dai ba.ndara ..

gahi kara pAdapa upala pahArA. DArenhi tA para ekahi.n bArA ..

lAgahi.n saila bajra tana tAsU. kha.nDa kha.nDa ho_i phUTahi.n AsU ..

chalA na achala rahA ratha ropI. rana durmada rAvana ati kopI ..

ita uta jhapaTi dapaTi kapi jodhA. mardai lAga bhaya_u ati krodhA ..

chale parA_i bhAlu kapi nAnA. trAhi trAhi a.ngada hanumAnA ..

pAhi pAhi raghubIra gosA_I. yaha khala khA_i kAla kI nA_I ..

tehi dekhe kapi sakala parAne. dasahu.N chApa sAyaka sa.ndhAne ..

chha.n\. sa.ndhAni dhanu sara nikara chhA.Desi uraga jimi u.Di lAgahI.n.

rahe pUri sara dharanI gagana disi bidasi kaha.N kapi bhAgahI.n ..

bhayo ati kolAhala bikala kapi dala bhAlu bolahi.n Ature.

raghubIra karunA si.ndhu Arata ba.ndhu jana rachchhaka hare ..

do\. nija dala bikala dekhi kaTi kasi niSha.nga dhanu hAtha.

lachhimana chale kruddha ho_i nA_i rAma pada mAtha .. 82 ..

re khala kA mArasi kapi bhAlU. mohi biloku tora mai.n kAlU ..

khojata rahe_u.N tohi sutaghAtI. Aju nipAti ju.DAva_u.N chhAtI ..

asa kahi chhA.Desi bAna pracha.nDA. lachhimana ki_e sakala sata kha.nDA ..

koTinha Ayudha rAvana DAre. tila pravAna kari kATi nivAre ..

puni nija bAnanha kInha prahArA. sya.ndanu bha.nji sArathI mArA ..

sata sata sara mAre dasa bhAlA. giri sR^i.nganha janu prabisahi.n byAlA ..

puni sata sara mArA ura mAhI.n. pare_u dharani tala sudhi kachhu nAhI.n ..

Page 258: Ramcharitmanas ITRANS

( 27 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

uThA prabala puni muruchhA jAgI. chhA.Disi brahma dInhi jo sA.NgI ..

chha.n\. so brahma datta pracha.nDa sakti ana.nta ura lAgI sahI.

paryo bIra bikala uThAva dasamukha atula bala mahimA rahI ..

brahmA.nDa bhavana birAja jAke.n eka sira jimi raja kanI.

tehi chaha uThAvana mU.Dha rAvana jAna nahi.n tribhu_ana dhanI ..

do\. dekhi pavanasuta dhAya_u bolata bachana kaThora.

Avata kapihi hanyo tehi.n muShTi prahAra praghora .. 83 ..

jAnu Teki kapi bhUmi na girA. uThA sa.NbhAri bahuta risa bharA ..

muThikA eka tAhi kapi mArA. pare_u saila janu bajra prahArA ..

muruchhA gai bahori so jAgA. kapi bala bipula sarAhana lAgA ..

dhiga dhiga mama pauruSha dhiga mohI. jau.n tai.n ji_ata rahesi suradrohI

..

asa kahi lachhimana kahu.N kapi lyAyo. dekhi dasAnana bisamaya pAyo ..

kaha raghubIra samujhu jiya.N bhrAtA. tumha kR^itA.nta bhachchhaka sura

trAtA ..

sunata bachana uThi baiTha kR^ipAlA. ga_I gagana so sakati karAlA ..

puni koda.nDa bAna gahi dhA_e. ripu sanmukha ati Atura A_e ..

chha.n\. Atura bahori bibha.nji sya.ndana sUta hati byAkula kiyo.

gir yo dharani dasaka.ndhara bikalatara bAna sata bedhyo hiyo ..

sArathI dUsara ghAli ratha tehi turata la.nkA lai gayo.

raghubIra ba.ndhu pratApa pu.nja bahori prabhu charananhi nayo ..

do\. uhA.N dasAnana jAgi kari karai lAga kachhu jagya.

rAma birodha bijaya chaha saTha haTha basa ati agya .. 84 ..

ihA.N bibhIShana saba sudhi pA_I. sapadi jA_i raghupatihi sunA_I ..

nAtha kara_i rAvana eka jAgA. siddha bha_e.N nahi.n marihi abhAgA ..

paThavahu nAtha begi bhaTa ba.ndara. karahi.n bidha.nsa Ava dasaka.ndhara

..

prAta hota prabhu subhaTa paThA_e. hanumadAdi a.ngada saba dhA_e ..

kautuka kUdi cha.Dhe kapi la.nkA. paiThe rAvana bhavana asa.nkA ..

jagya karata jabahI.n so dekhA. sakala kapinha bhA krodha biseShA ..

rana te nilaja bhAji gR^iha AvA. ihA.N A_i baka dhyAna lagAvA ..

asa kahi a.ngada mArA lAtA. chitava na saTha svAratha mana rAtA ..

chha.n\. nahi.n chitava jaba kari kopa kapi gahi dasana lAtanha

mArahI.n.

dhari kesa nAri nikAri bAhera te.atidIna pukArahI.n ..

taba uThe_u kruddha kR^itA.nta sama gahi charana bAnara DAra_I.

ehi bIcha kapinha bidha.nsa kR^ita makha dekhi mana mahu.N hAra_I ..

do\. jagya bidha.nsi kusala kapi A_e raghupati pAsa.

chale_u nisAchara krurddha ho_i tyAgi jivana kai Asa .. 85 ..

chalata hohi.n ati asubha bhaya.nkara. baiThahi.n gIdha u.DA_i siranha

para ..

bhaya_u kAlabasa kAhu na mAnA. kahesi bajAvahu juddha nisAnA ..

Page 259: Ramcharitmanas ITRANS

( 28 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

chalI tamIchara anI apArA. bahu gaja ratha padAti asavArA ..

prabhu sanmukha dhA_e khala kai.nse.n. salabha samUha anala kaha.N

jai.nse.n ..

ihA.N devatanha astuti kInhI. dAruna bipati hamahi ehi.n dInhI ..

aba jani rAma khelAvahu ehI. atisaya dukhita hoti baidehI ..

deva bachana suni prabhu musakAnA. uThi raghubIra sudhAre bAnA.

jaTA jUTa dR^i.Dha bA.Ndhai mAthe. sohahi.n sumana bIcha bicha gAthe ..

aruna nayana bArida tanu syAmA. akhila loka lochanAbhirAmA ..

kaTitaTa parikara kasyo niSha.ngA. kara koda.nDa kaThina sAra.ngA ..

chha.n\. sAra.nga kara su.ndara niSha.nga silImukhAkara kaTi kasyo.

bhujada.nDa pIna manoharAyata ura dharAsura pada lasyo ..

kaha dAsa tulasI jabahi.n prabhu sara chApa kara pherana lage.

brahmA.nDa diggaja kamaTha ahi mahi si.ndhu bhUdhara Dagamage ..

do\. sobhA dekhi haraShi sura baraShahi.n sumana apAra.

jaya jaya jaya karunAnidhi chhabi bala guna AgAra .. 86 ..

ehI.n bIcha nisAchara anI. kasamasAta A_I ati ghanI.

dekhi chale sanmukha kapi bhaTTA. pralayakAla ke janu ghana ghaTTA ..

bahu kR^ipAna taravAri chama.nkahi.n. janu daha.N disi dAminI.n

dama.nkahi.n ..

gaja ratha turaga chikAra kaThorA. garjahi.n manahu.N balAhaka ghorA ..

kapi la.ngUra bipula nabha chhA_e. manahu.N i.ndradhanu u_e suhA_e ..

uTha_i dhUri mAnahu.N jaladhArA. bAna bu.nda bhai bR^iShTi apArA ..

duhu.N disi parbata karahi.n prahArA. bajrapAta janu bArahi.n bArA ..

raghupati kopi bAna jhari lA_I. ghAyala bhai nisichara samudA_I ..

lAgata bAna bIra chikkarahI.n. ghurmi ghurmi jaha.N taha.N mahi parahI.n

..

stravahi.n saila janu nirjhara bhArI. sonita sari kAdara bhayakArI ..

chha.n\. kAdara bhaya.nkara rudhira saritA chalI parama apAvanI.

do_u kUla dala ratha reta chakra abarta bahati bhayAvanI ..

jala ja.ntugaja padachara turaga khara bibidha bAhana ko gane.

sara sakti tomara sarpa chApa tara.nga charma kamaTha ghane ..

do\. bIra parahi.n janu tIra taru majjA bahu baha phena.

kAdara dekhi Darahi.n taha.N subhaTanha ke mana chena .. 87 ..

majjahi bhUta pisAcha betAlA. pramatha mahA jhoTi.nga karAlA ..

kAka ka.nka lai bhujA u.DAhI.n. eka te chhIni eka lai khAhI.n ..

eka kahahi.n aisi_u sau.nghA_I. saThahu tumhAra daridra na jA_I ..

kaha.Nrata bhaTa ghAyala taTa gire. jaha.N taha.N manahu.N ardhajala pare

..

khai.nchahi.n gIdha A.Nta taTa bha_e. janu ba.nsI khelata chita da_e ..

bahu bhaTa bahahi.n cha.Dhe khaga jAhI.n. janu nAvari khelahi.n sari

mAhI.n ..

jogini bhari bhari khappara sa.nchahi.n. bhUta pisAcha badhU nabha

na.nchahi.n ..

bhaTa kapAla karatAla bajAvahi.n. chAmu.nDA nAnA bidhi gAvahi.n ..

Page 260: Ramcharitmanas ITRANS

( 29 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

ja.nbuka nikara kaTakkaTa kaTTahi.n. khAhi.n hu_Ahi.n aghAhi.n dapaTTahi.n

..

koTinha ru.nDa mu.nDa binu Dollahi.n. sIsa pare mahi jaya jaya bollahi.n

..

chha.n\. bollahi.n jo jaya jaya mu.nDa ru.nDa pracha.nDa sira binu

dhAvahI.n.

khapparinha khagga alujjhi jujjhahi.n subhaTa bhaTanha DhahAvahI.n

..

bAnara nisAchara nikara mardahi.n rAma bala darpita bha_e.

sa.ngrAma a.ngana subhaTa sovahi.n rAma sara nikaranhi ha_e ..

do\. rAvana hR^idaya.N bichArA bhA nisichara sa.nghAra.

mai.n akela kapi bhAlu bahu mAyA karau.n apAra .. 88 ..

devanha prabhuhi payAde.n dekhA. upajA ura ati chhobha biseShA ..

surapati nija ratha turata paThAvA. haraSha sahita mAtali lai AvA ..

teja pu.nja ratha dibya anUpA. haraShi cha.Dhe kosalapura bhUpA ..

cha.nchala turaga manohara chArI. ajara amara mana sama gatikArI ..

rathArU.Dha raghunAthahi dekhI. dhA_e kapi balu pA_i biseShI ..

sahI na jA_i kapinha kai mArI. taba rAvana mAyA bistArI ..

so mAyA raghubIrahi bA.NchI. lachhimana kapinha so mAnI sA.NchI ..

dekhI kapinha nisAchara anI. anuja sahita bahu kosaladhanI ..

chha.n\. bahu rAma lachhimana dekhi markaTa bhAlu mana ati apaDare.

janu chitra likhita sameta lachhimana jaha.N so taha.N chitavahi.n

khare ..

nija sena chakita biloki ha.Nsi sara chApa saji kosala dhanI.

mAyA harI hari nimiSha mahu.N haraShI sakala markaTa anI ..

do\. bahuri rAma saba tana chita_i bole bachana ga.NbhIra.

dva.ndajuddha dekhahu sakala shramita bha_e ati bIra .. 89 ..

asa kahi ratha raghunAtha chalAvA. bipra charana pa.nkaja siru nAvA ..

taba la.nkesa krodha ura chhAvA. garjata tarjata sanmukha dhAvA ..

jItehu je bhaTa sa.njuga mAhI.n. sunu tApasa mai.n tinha sama nAhI.n ..

rAvana nAma jagata jasa jAnA. lokapa jAke.n ba.ndIkhAnA ..

khara dUShana birAdha tumha mArA. badhehu byAdha iva bAli bichArA ..

nisichara nikara subhaTa sa.nghArehu. ku.nbhakarana ghananAdahi mArehu ..

Aju bayaru sabu le_u.N nibAhI. jau.n rana bhUpa bhAji nahi.n jAhI.n ..

Aju kara_u.N khalu kAla havAle. parehu kaThina rAvana ke pAle ..

suni durbachana kAlabasa jAnA. biha.Nsi bachana kaha kR^ipAnidhAnA ..

satya satya saba tava prabhutA_I. jalpasi jani dekhA_u manusA_I ..

chha.n\. jani jalpanA kari sujasu nAsahi nIti sunahi karahi chhamA.

sa.nsAra maha.N pUruSha tribidha pATala rasAla panasa samA ..

eka sumanaprada eka sumana phala eka phala_i kevala lAgahI.n.

eka kahahi.n kahahi.n karahi.n apara eka karahi.n kahata na bAgahI.n

..

do\. rAma bachana suni biha.NsA mohi sikhAvata gyAna.

Page 261: Ramcharitmanas ITRANS

( 30 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

bayaru karata nahi.n taba Dare aba lAge priya prAna .. 90 ..

kahi durbachana kruddha dasaka.ndhara. kulisa samAna lAga chhA.N.Dai sara

..

nAnAkAra silImukha dhA_e. disi aru bidisa gagana mahi chhA_e ..

pAvaka sara chhA.N.De_u raghubIrA. chhana mahu.N jare nisAchara tIrA ..

chhA.Disi tIbra sakti khisi_A_I. bAna sa.nga prabhu pheri chalA_I ..

koTika chakra trisUla pabArai. binu prayAsa prabhu kATi nivArai ..

niphala hohi.n rAvana sara kaise.n. khala ke sakala manoratha jaise.n ..

taba sata bAna sArathI mAresi. pare_u bhUmi jaya rAma pukAresi ..

rAma kR^ipA kari sUta uThAvA. taba prabhu parama krodha kahu.N pAvA ..

chha.n\. bha_e kruddha juddha biruddha raghupati trona sAyaka kasamase.

koda.nDa dhuni ati cha.nDa suni manujAda saba mAruta grase ..

ma.NdodarI ura ka.npa ka.npati kamaTha bhU bhUdhara trase.

chikkarahi.n diggaja dasana gahi mahi dekhi kautuka sura ha.Nse ..

do\. tAne_u chApa shravana lagi chhA.N.De bisikha karAla.

rAma mAragana gana chale lahalahAta janu byAla .. 91 ..

chale bAna sapachchha janu uragA. prathamahi.n hate_u sArathI turagA ..

ratha bibha.nji hati ketu patAkA. garjA ati a.ntara bala thAkA ..

turata Ana ratha cha.Dhi khisi_AnA. astra sastra chhA.N.Desi bidhi nAnA ..

biphala hohi.n saba udyama tAke. jimi paradroha nirata manasA ke ..

taba rAvana dasa sUla chalAvA. bAji chAri mahi mAri girAvA ..

turaga uThA_i kopi raghunAyaka. khai.nchi sarAsana chhA.N.De sAyaka ..

rAvana sira saroja banachArI. chali raghubIra silImukha dhArI ..

dasa dasa bAna bhAla dasa mAre. nisari ga_e chale rudhira panAre ..

stravata rudhira dhAya_u balavAnA. prabhu puni kR^ita dhanu sara sa.ndhAnA

..

tIsa tIra raghubIra pabAre. bhujanhi sameta sIsa mahi pAre ..

kATatahI.n puni bha_e nabIne. rAma bahori bhujA sira chhIne ..

prabhu bahu bAra bAhu sira ha_e. kaTata jhaTiti puni nUtana bha_e ..

puni puni prabhu kATata bhuja sIsA. ati kautukI kosalAdhIsA ..

rahe chhA_i nabha sira aru bAhU. mAnahu.N amita ketu aru rAhU ..

chha.n\. janu rAhu ketu aneka nabha patha stravata sonita dhAvahI.n.

raghubIra tIra pracha.nDa lAgahi.n bhUmi girana na pAvahI.n ..

eka eka sara sira nikara chhede nabha u.Data imi sohahI.n.

janu kopi dinakara kara nikara jaha.N taha.N bidhu.ntuda pohahI.n ..

do\. jimi jimi prabhu hara tAsu sira timi timi hohi.n apAra.

sevata biShaya bibardha jimi nita nita nUtana mAra .. 92 ..

dasamukha dekhi siranha kai bA.DhI. bisarA marana bha_I risa gA.DhI ..

garje_u mU.Dha mahA abhimAnI. dhAya_u dasahu sarAsana tAnI ..

samara bhUmi dasaka.ndhara kopyo. baraShi bAna raghupati ratha topyo ..

da.nDa eka ratha dekhi na pare_U. janu nihAra mahu.N dinakara dure_U ..

hAhAkAra suranha jaba kInhA. taba prabhu kopi kAramuka lInhA ..

sara nivAri ripu ke sira kATe. te disi bidisa gagana mahi pATe ..

Page 262: Ramcharitmanas ITRANS

( 31 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

kATe sira nabha mAraga dhAvahi.n. jaya jaya dhuni kari bhaya upajAvahi.n

..

kaha.N lachhimana sugrIva kapIsA. kaha.N raghubIra kosalAdhIsA ..

chha.n\. kaha.N rAmu kahi sira nikara dhA_e dekhi markaTa bhaji chale.

sa.ndhAni dhanu raghuba.nsamani ha.Nsi saranhi sira bedhe bhale ..

sira mAlikA kara kAlikA gahi bR^i.nda bR^i.ndanhi bahu milI.n.

kari rudhira sari majjanu manahu.N sa.ngrAma baTa pUjana chalI.n ..

do\. puni dasaka.nTha kruddha ho_i chhA.N.DI sakti pracha.nDa.

chalI bibhIShana sanmukha manahu.N kAla kara da.nDa .. 93 ..

Avata dekhi sakti ati ghorA. pranatArati bha.njana pana morA ..

turata bibhIShana pAchhe.n melA. sanmukha rAma sahe_u so_i selA ..

lAgi sakti muruchhA kachhu bha_I. prabhu kR^ita khela suranha bikala_I ..

dekhi bibhIShana prabhu shrama pAyo. gahi kara gadA kruddha ho_i dhAyo ..

re kubhAgya saTha ma.nda kubuddhe. tai.n sura nara muni nAga biruddhe ..

sAdara siva kahu.N sIsa cha.DhA_e. eka eka ke koTinha pA_e ..

tehi kArana khala aba lagi bA.Nchyo. aba tava kAlu sIsa para nAchyo ..

rAma bimukha saTha chahasi sa.npadA. asa kahi hanesi mAjha ura gadA ..

chha.n\. ura mAjha gadA prahAra ghora kaThora lAgata mahi par yo.

dasa badana sonita stravata puni sa.nbhAri dhAyo risa bhar yo ..

dvau bhire atibala mallajuddha biruddha eku ekahi hanai.

raghubIra bala darpita bibhIShanu ghAli nahi.n tA kahu.N ganai ..

do\. umA bibhIShanu rAvanahi sanmukha chitava ki kA_u.

so aba bhirata kAla jyo.n shrIraghubIra prabhA_u .. 94 ..

dekhA shramita bibhIShanu bhArI. dhAya_u hanUmAna giri dhArI ..

ratha tura.nga sArathI nipAtA. hR^idaya mAjha tehi mAresi lAtA ..

ThA.Dha rahA ati ka.npita gAtA. gaya_u bibhIShanu jaha.N janatrAtA ..

puni rAvana kapi hate_u pachArI. chale_u gagana kapi pU.Nchha pasArI ..

gahisi pU.Nchha kapi sahita u.DAnA. puni phiri bhire_u prabala hanumAnA ..

larata akAsa jugala sama jodhA. ekahi eku hanata kari krodhA ..

sohahi.n nabha chhala bala bahu karahI.n. kajjala giri sumeru janu

larahI.n ..

budhi bala nisichara para_i na pAr yo. taba mAruta suta prabhu sa.nbhAr yo

..

chha.n\. sa.nbhAri shrIraghubIra dhIra pachAri kapi rAvanu hanyo.

mahi parata puni uThi larata devanha jugala kahu.N jaya jaya bhanyo

..

hanuma.nta sa.nkaTa dekhi markaTa bhAlu krodhAtura chale.

rana matta rAvana sakala subhaTa pracha.nDa bhuja bala dalamale ..

do\. taba raghubIra pachAre dhA_e kIsa pracha.nDa.

kapi bala prabala dekhi tehi.n kInha pragaTa pASha.nDa .. 95 ..

a.ntaradhAna bhaya_u chhana ekA. puni pragaTe khala rUpa anekA ..

raghupati kaTaka bhAlu kapi jete. jaha.N taha.N pragaTa dasAnana tete ..

Page 263: Ramcharitmanas ITRANS

( 32 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

dekhe kapinha amita dasasIsA. jaha.N taha.N bhaje bhAlu aru kIsA ..

bhAge bAnara dharahi.n na dhIrA. trAhi trAhi lachhimana raghubIrA ..

daha.N disi dhAvahi.n koTinha rAvana. garjahi.n ghora kaThora bhayAvana ..

Dare sakala sura chale parA_I. jaya kai Asa tajahu aba bhA_I ..

saba sura jite eka dasaka.ndhara. aba bahu bha_e takahu giri ka.ndara ..

rahe bira.nchi sa.nbhu muni gyAnI. jinha jinha prabhu mahimA kachhu jAnI

..

chha.n\. jAnA pratApa te rahe nirbhaya kapinha ripu mAne phure.

chale bichali markaTa bhAlu sakala kR^ipAla pAhi bhayAture ..

hanuma.nta a.ngada nIla nala atibala larata rana bA.Nkure.

mardahi.n dasAnana koTi koTinha kapaTa bhU bhaTa a.nkure ..

do\. sura bAnara dekhe bikala ha.Nsyo kosalAdhIsa.

saji sAra.nga eka sara hate sakala dasasIsa .. 96 ..

prabhu chhana mahu.N mAyA saba kATI. jimi rabi u_e.N jAhi.n tama phATI ..

rAvanu eku dekhi sura haraShe. phire sumana bahu prabhu para baraShe ..

bhuja uThA_i raghupati kapi phere. phire eka ekanha taba Tere ..

prabhu balu pA_i bhAlu kapi dhA_e. tarala tamaki sa.njuga mahi A_e ..

astuti karata devatanhi dekhe.n. bhaya_u.N eka mai.n inha ke lekhe.n ..

saThahu sadA tumha mora marAyala. asa kahi kopi gagana para dhAyala ..

hAhAkAra karata sura bhAge. khalahu jAhu kaha.N more.n Age ..

dekhi bikala sura a.ngada dhAyo. kUdi charana gahi bhUmi girAyo ..

chha.n\. gahi bhUmi pAr yo lAta mAr yo bAlisuta prabhu pahi.n gayo.

sa.nbhAri uThi dasaka.nTha ghora kaThora rava garjata bhayo ..

kari dApa chApa cha.DhA_i dasa sa.ndhAni sara bahu baraSha_I.

ki_e sakala bhaTa ghAyala bhayAkula dekhi nija bala haraSha_I ..

do\. taba raghupati rAvana ke sIsa bhujA sara chApa.

kATe bahuta ba.Dhe puni jimi tIratha kara pApa. 97 ..

sira bhuja bA.Dhi dekhi ripu kerI. bhAlu kapinha risa bha_I ghanerI ..

marata na mU.Dha kaTe_u bhuja sIsA. dhA_e kopi bhAlu bhaTa kIsA ..

bAlitanaya mAruti nala nIlA. bAnararAja dubida balasIlA ..

biTapa mahIdhara karahi.n prahArA. so_i giri taru gahi kapinha so mArA ..

eka nakhanhi ripu bapuSha bidArI. bhAgi chalahi.n eka lAtanha mArI ..

taba nala nIla siranhi cha.Dhi gaya_U. nakhanhi lilAra bidArata bhaya_U ..

rudhira dekhi biShAda ura bhArI. tinhahi dharana kahu.N bhujA pasArI ..

gahe na jAhi.n karanhi para phirahI.n. janu juga madhupa kamala bana

charahI.n ..

kopi kUdi dvau dharesi bahorI. mahi paTakata bhaje bhujA marorI ..

puni sakopa dasa dhanu kara lInhe. saranhi mAri ghAyala kapi kInhe ..

hanumadAdi muruchhita kari ba.ndara. pA_i pradoSha haraSha dasaka.ndhara

..

muruchhita dekhi sakala kapi bIrA. jAmava.nta dhAya_u ranadhIrA ..

sa.nga bhAlu bhUdhara taru dhArI. mArana lage pachAri pachArI ..

bhaya_u kruddha rAvana balavAnA. gahi pada mahi paTaka_i bhaTa nAnA ..

dekhi bhAlupati nija dala ghAtA. kopi mAjha ura mAresi lAtA ..

Page 264: Ramcharitmanas ITRANS

( 33 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

chha.n\. ura lAta ghAta pracha.nDa lAgata bikala ratha te mahi parA.

gahi bhAlu bIsahu.N kara manahu.N kamalanhi base nisi madhukarA ..

muruchhita biloki bahori pada hati bhAlupati prabhu pahi.n gayau.

nisi jAni sya.ndana ghAli tehi taba sUta jatanu karata bhayo ..

do\. muruchhA bigata bhAlu kapi saba A_e prabhu pAsa.

nisichara sakala rAvanahi gheri rahe ati trAsa .. 98 ..

mAsapArAyaNa, chhabbIsavA.N vishrAma

tehI nisi sItA pahi.n jA_I. trijaTA kahi saba kathA sunA_I ..

sira bhuja bA.Dhi sunata ripu kerI. sItA ura bha_i trAsa ghanerI ..

mukha malIna upajI mana chi.ntA. trijaTA sana bolI taba sItA ..

ho_ihi kahA kahasi kina mAtA. kehi bidhi marihi bisva dukhadAtA ..

raghupati sara sira kaTehu.N na mara_I. bidhi biparIta charita saba kara_I

..

mora abhAgya ji_Avata ohI. jehi.n hau hari pada kamala bichhohI ..

jehi.n kR^ita kapaTa kanaka mR^iga jhUThA. ajahu.N so daiva mohi para

rUThA ..

jehi.n bidhi mohi dukha dusaha sahA_e. lachhimana kahu.N kaTu bachana

kahA_e ..

raghupati biraha sabiSha sara bhArI. taki taki mAra bAra bahu mArI ..

aisehu.N dukha jo rAkha mama prAnA. so_i bidhi tAhi ji_Ava na AnA ..

bahu bidhi kara bilApa jAnakI. kari kari surati kR^ipAnidhAna kI ..

kaha trijaTA sunu rAjakumArI. ura sara lAgata mara_i surArI ..

prabhu tAte ura hata_i na tehI. ehi ke hR^idaya.N basati baidehI ..

chha.n\. ehi ke hR^idaya.N basa jAnakI jAnakI ura mama bAsa hai.

mama udara bhu_ana aneka lAgata bAna saba kara nAsa hai ..

suni bachana haraSha biShAda mana ati dekhi puni trijaTA.N kahA.

aba marihi ripu ehi bidhi sunahi su.ndari tajahi sa.nsaya mahA ..

do\. kATata sira ho_ihi bikala chhuTi jA_ihi tava dhyAna.

taba rAvanahi hR^idaya mahu.N marihahi.n rAmu sujAna .. 99 ..

asa kahi bahuta bhA.Nti samujhA_I. puni trijaTA nija bhavana sidhA_I ..

rAma subhA_u sumiri baidehI. upajI biraha bithA ati tehI ..

nisihi sasihi ni.ndati bahu bhA.NtI. juga sama bha_I sirAti na rAtI ..

karati bilApa manahi.n mana bhArI. rAma biraha.N jAnakI dukhArI ..

jaba ati bhaya_u biraha ura dAhU. pharake_u bAma nayana aru bAhU ..

saguna bichAri dharI mana dhIrA. aba milihahi.n kR^ipAla raghubIrA ..

ihA.N ardhanisi rAvanu jAgA. nija sArathi sana khIjhana lAgA ..

saTha ranabhUmi chha.DA_isi mohI. dhiga dhiga adhama ma.ndamati tohI ..

tehi.n pada gahi bahu bidhi samujhAvA. bhauru bha_e.N ratha cha.Dhi puni

dhAvA ..

suni Agavanu dasAnana kerA. kapi dala kharabhara bhaya_u ghanerA ..

jaha.N taha.N bhUdhara biTapa upArI. dhA_e kaTakaTA_i bhaTa bhArI ..

chha.n\. dhA_e jo markaTa bikaTa bhAlu karAla kara bhUdhara dharA.

ati kopa karahi.n prahAra mArata bhaji chale rajanIcharA ..

bichalA_i dala balava.nta kIsanha gheri puni rAvanu liyo.

chahu.N disi chapeTanhi mAri nakhanhi bidAri tanu byAkula kiyo ..

Page 265: Ramcharitmanas ITRANS

( 34 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

do\. dekhi mahA markaTa prabala rAvana kInha bichAra.

a.ntarahita ho_i nimiSha mahu.N kR^ita mAyA bistAra .. 100 ..

chha.n\. jaba kInha tehi.n pASha.nDa. bha_e pragaTa ja.ntu pracha.nDa ..

betAla bhUta pisAcha. kara dhare.n dhanu nArAcha .. 1 ..

jogini gahe.n karabAla. eka hAtha manuja kapAla ..

kari sadya sonita pAna. nAchahi.n karahi.n bahu gAna .. 2 ..

dharu mAru bolahi.n ghora. rahi pUri dhuni chahu.N ora ..

mukha bA_i dhAvahi.n khAna. taba lage kIsa parAna .. 3 ..

jaha.N jAhi.n markaTa bhAgi. taha.N barata dekhahi.n Agi ..

bha_e bikala bAnara bhAlu. puni lAga baraShai bAlu .. 4 ..

jaha.N taha.N thakita kari kIsa. garje_u bahuri dasasIsa ..

lachhimana kapIsa sameta. bha_e sakala bIra acheta .. 5 ..

hA rAma hA raghunAtha. kahi subhaTa mIjahi.n hAtha ..

ehi bidhi sakala bala tori. tehi.n kInha kapaTa bahori .. 6 ..

pragaTesi bipula hanumAna. dhA_e gahe pAShAna ..

tinha rAmu ghere jA_i. chahu.N disi barUtha banA_i .. 7 ..

mArahu dharahu jani jA_i. kaTakaTahi.n pU.Nchha uThA_i ..

daha.N disi la.NgUra birAja. tehi.n madhya kosalarAja .. 8 ..

chha.n\. tehi.n madhya kosalarAja su.ndara syAma tana sobhA lahI.

janu i.ndradhanuSha aneka kI bara bAri tu.nga tamAlahI ..

prabhu dekhi haraSha biShAda ura sura badata jaya jaya jaya karI.

raghubIra ekahi tIra kopi nimeSha mahu.N mAyA harI .. 1 ..

mAyA bigata kapi bhAlu haraShe biTapa giri gahi saba phire.

sara nikara chhA.De rAma rAvana bAhu sira puni mahi gire ..

shrIrAma rAvana samara charita aneka kalpa jo gAvahI.n.

sata seSha sArada nigama kabi te_u tadapi pAra na pAvahI.n .. 2 ..

do\. tAke guna gana kachhu kahe ja.Damati tulasIdAsa.

jimi nija bala anurUpa te mAchhI u.Da_i akAsa .. 101(ka) ..

kATe sira bhuja bAra bahu marata na bhaTa la.nkesa.

prabhu krI.Data sura siddha muni byAkula dekhi kalesa .. 101(kha) ..

kATata ba.Dhahi.n sIsa samudA_I. jimi prati lAbha lobha adhikA_I ..

mara_i na ripu shrama bhaya_u biseShA. rAma bibhIShana tana taba dekhA ..

umA kAla mara jAkI.n IchhA. so prabhu jana kara prIti parIchhA ..

sunu sarabagya charAchara nAyaka. pranatapAla sura muni sukhadAyaka ..

Page 266: Ramcharitmanas ITRANS

( 35 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

nAbhiku.nDa piyUSha basa yAke.n. nAtha ji_ata rAvanu bala tAke.n ..

sunata bibhIShana bachana kR^ipAlA. haraShi gahe kara bAna karAlA ..

asubha hona lAge taba nAnA. rovahi.n khara sR^ikAla bahu svAnA ..

bolahi khaga jaga Arati hetU. pragaTa bha_e nabha jaha.N taha.N ketU ..

dasa disi dAha hona ati lAgA. bhaya_u paraba binu rabi uparAgA ..

ma.ndodari ura ka.npati bhArI. pratimA stravahi.n nayana maga bArI ..

chha.n\. pratimA rudahi.n pabipAta nabha ati bAta baha Dolati mahI.

baraShahi.n balAhaka rudhira kacha raja asubha ati saka ko kahI ..

utapAta amita biloki nabha sura bikala bolahi jaya ja_e.

sura sabhaya jAni kR^ipAla raghupati chApa sara jorata bha_e ..

do\. khaichi sarAsana shravana lagi chhA.De sara ekatIsa.

raghunAyaka sAyaka chale mAnahu.N kAla phanIsa .. 102 ..

sAyaka eka nAbhi sara soShA. apara lage bhuja sira kari roShA ..

lai sira bAhu chale nArAchA. sira bhuja hIna ru.nDa mahi nAchA ..

dharani dhasa_i dhara dhAva pracha.nDA. taba sara hati prabhu kR^ita du_i

kha.nDA ..

garje_u marata ghora rava bhArI. kahA.N rAmu rana hatau.n pachArI ..

DolI bhUmi girata dasaka.ndhara. chhubhita si.ndhu sari diggaja bhUdhara

..

dharani pare_u dvau kha.nDa ba.DhA_I. chApi bhAlu markaTa samudA_I ..

ma.ndodari Age.n bhuja sIsA. dhari sara chale jahA.N jagadIsA ..

prabise saba niSha.nga mahu jA_I. dekhi suranha du.ndubhI.n bajA_I ..

tAsu teja samAna prabhu Anana. haraShe dekhi sa.nbhu chaturAnana ..

jaya jaya dhuni pUrI brahma.nDA. jaya raghubIra prabala bhujada.nDA ..

baraShahi sumana deva muni bR^i.ndA. jaya kR^ipAla jaya jayati muku.ndA ..

chha.n\. jaya kR^ipA ka.nda muka.nda dva.nda harana sarana sukhaprada

prabho.

khala dala bidArana parama kArana kArunIka sadA bibho ..

sura sumana baraShahi.n haraSha sa.nkula bAja du.ndubhi gahagahI.

sa.ngrAma a.ngana rAma a.nga ana.nga bahu sobhA lahI ..

sira jaTA mukuTa prasUna bicha bicha ati manohara rAjahI.n.

janu nIlagiri para ta.Dita paTala sameta u.Dugana bhrAjahI.n ..

bhujada.nDa sara koda.nDa pherata rudhira kana tana ati bane.

janu rAyamunI.n tamAla para baiThI.n bipula sukha Apane ..

do\. kR^ipAdR^iShTi kari prabhu abhaya ki_e sura bR^i.nda.

bhAlu kIsa saba haraShe jaya sukha dhAma muka.nda .. 103 ..

pati sira dekhata ma.ndodarI. muruchhita bikala dharani khasi parI ..

jubati bR^i.nda rovata uThi dhA_I.n. tehi uThA_i rAvana pahi.n A_I ..

pati gati dekhi te karahi.n pukArA. chhUTe kacha nahi.n bapuSha sa.NbhArA

..

ura tA.DanA karahi.n bidhi nAnA. rovata karahi.n pratApa bakhAnA ..

tava bala nAtha Dola nita dharanI. teja hIna pAvaka sasi taranI ..

seSha kamaTha sahi sakahi.n na bhArA. so tanu bhUmi pare_u bhari chhArA ..

baruna kubera suresa samIrA. rana sanmukha dhari kAhu.N na dhIrA ..

bhujabala jitehu kAla jama sA_I.n. Aju parehu anAtha kI nA_I.n ..

Page 267: Ramcharitmanas ITRANS

( 36 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

jagata bidita tumhArI prabhutA_I. suta parijana bala barani na jA_I ..

rAma bimukha asa hAla tumhArA. rahA na ko_u kula rovanihArA ..

tava basa bidhi prapa.ncha saba nAthA. sabhaya disipa nita nAvahi.n mAthA

..

aba tava sira bhuja ja.nbuka khAhI.n. rAma bimukha yaha anuchita nAhI.n ..

kAla bibasa pati kahA na mAnA. aga jaga nAthu manuja kari jAnA ..

chha.n\. jAnyo manuja kari danuja kAnana dahana pAvaka hari svaya.n.

jehi namata siva brahmAdi sura piya bhajehu nahi.n karunAmaya.n ..

Ajanma te paradroha rata pApaughamaya tava tanu aya.n.

tumhahU diyo nija dhAma rAma namAmi brahma nirAmaya.n ..

do\. ahaha nAtha raghunAtha sama kR^ipAsi.ndhu nahi.n Ana.

jogi bR^i.nda durlabha gati tohi dInhi bhagavAna .. 104 ..

ma.ndodarI bachana suni kAnA. sura muni siddha sabanhi sukha mAnA ..

aja mahesa nArada sanakAdI. je munibara paramArathabAdI ..

bhari lochana raghupatihi nihArI. prema magana saba bha_e sukhArI ..

rudana karata dekhI.n saba nArI. gaya_u bibhIShanu mana dukha bhArI ..

ba.ndhu dasA biloki dukha kInhA. taba prabhu anujahi Ayasu dInhA ..

lachhimana tehi bahu bidhi samujhAyo. bahuri bibhIShana prabhu pahi.n Ayo

..

kR^ipAdR^iShTi prabhu tAhi bilokA. karahu kriyA parihari saba sokA ..

kInhi kriyA prabhu Ayasu mAnI. bidhivata desa kAla jiya.N jAnI ..

do\. ma.ndodarI Adi saba de_i tilA.njali tAhi.

bhavana ga_I raghupati guna gana baranata mana mAhi .. 105 ..

A_i bibhIShana puni siru nAyo. kR^ipAsi.ndhu taba anuja bolAyo ..

tumha kapIsa a.ngada nala nIlA. jAmava.nta mAruti nayasIlA ..

saba mili jAhu bibhIShana sAthA. sArehu tilaka kahe_u raghunAthA ..

pitA bachana mai.n nagara na Ava_u.N. Apu sarisa kapi anuja paThAva_u.N ..

turata chale kapi suni prabhu bachanA. kInhI jA_i tilaka kI rachanA ..

sAdara si.nhAsana baiThArI. tilaka sAri astuti anusArI ..

jori pAni sabahI.n sira nA_e. sahita bibhIShana prabhu pahi.n A_e ..

taba raghubIra boli kapi lInhe. kahi priya bachana sukhI saba kInhe ..

chha.n\. ki_e sukhI kahi bAnI sudhA sama bala tumhAre.n ripu hayo.

pAyo bibhIShana rAja tihu.N pura jasu tumhAro nita nayo ..

mohi sahita subha kIrati tumhArI parama prIti jo gA_ihai.n.

sa.nsAra si.ndhu apAra pAra prayAsa binu nara pA_ihai.n ..

do\. prabhu ke bachana shravana suni nahi.n aghAhi.n kapi pu.nja.

bAra bAra sira nAvahi.n gahahi.n sakala pada ka.nja .. 106 ..

puni prabhu boli liya_u hanumAnA. la.nkA jAhu kahe_u bhagavAnA ..

samAchAra jAnakihi sunAvahu. tAsu kusala lai tumha chali Avahu ..

taba hanuma.nta nagara mahu.N A_e. suni nisicharI nisAchara dhA_e ..

bahu prakAra tinha pUjA kInhI. janakasutA dekhA_i puni dInhI ..

dUrahi te pranAma kapi kInhA. raghupati dUta jAnakI.n chInhA ..

kahahu tAta prabhu kR^ipAniketA. kusala anuja kapi sena sametA ..

Page 268: Ramcharitmanas ITRANS

( 37 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

saba bidhi kusala kosalAdhIsA. mAtu samara jItyo dasasIsA ..

abichala rAju bibhIShana pAyo. suni kapi bachana haraSha ura chhAyo ..

chha.n\. ati haraSha mana tana pulaka lochana sajala kaha puni puni

ramA.

kA de_u.N tohi treloka mahu.N kapi kimapi nahi.n bAnI samA ..

sunu mAtu mai.n pAyo akhila jaga rAju Aju na sa.nsaya.n.

rana jIti ripudala ba.ndhu juta pasyAmi rAmamanAmaya.n ..

do\. sunu suta sadaguna sakala tava hR^idaya.N basahu.N hanuma.nta.

sAnukUla kosalapati rahahu.N sameta ana.nta .. 107 ..

aba so_i jatana karahu tumha tAtA. dekhau.n nayana syAma mR^idu gAtA ..

taba hanumAna rAma pahi.n jA_I. janakasutA kai kusala sunA_I ..

suni sa.ndesu bhAnukulabhUShana. boli li_e jubarAja bibhIShana ..

mArutasuta ke sa.nga sidhAvahu. sAdara janakasutahi lai Avahu ..

turatahi.n sakala ga_e jaha.N sItA. sevahi.n saba nisicharI.n binItA ..

begi bibhIShana tinhahi sikhAyo. tinha bahu bidhi majjana karavAyo ..

bahu prakAra bhUShana pahirA_e. sibikA ruchira sAji puni lyA_e ..

tA para haraShi cha.DhI baidehI. sumiri rAma sukhadhAma sanehI ..

betapAni rachchhaka chahu.N pAsA. chale sakala mana parama hulAsA ..

dekhana bhAlu kIsa saba A_e. rachchhaka kopi nivArana dhA_e ..

kaha raghubIra kahA mama mAnahu. sItahi sakhA payAde.n Anahu ..

dekhahu.N kapi jananI kI nA_I.n. bihasi kahA raghunAtha gosA_I ..

suni prabhu bachana bhAlu kapi haraShe. nabha te suranha sumana bahu

baraShe ..

sItA prathama anala mahu.N rAkhI. pragaTa kInhi chaha a.ntara sAkhI ..

do\. tehi kArana karunAnidhi kahe kachhuka durbAda.

sunata jAtudhAnI.n saba lAgI.n karai biShAda .. 108 ..

prabhu ke bachana sIsa dhari sItA. bolI mana krama bachana punItA ..

lachhimana hohu dharama ke negI. pAvaka pragaTa karahu tumha begI ..

suni lachhimana sItA kai bAnI. biraha bibeka dharama niti sAnI ..

lochana sajala jori kara do_U. prabhu sana kachhu kahi sakata na o_U ..

dekhi rAma rukha lachhimana dhA_e. pAvaka pragaTi kATha bahu lA_e ..

pAvaka prabala dekhi baidehI. hR^idaya.N haraSha nahi.n bhaya kachhu tehI

..

jau.n mana bacha krama mama ura mAhI.n. taji raghubIra Ana gati nAhI.n ..

tau kR^isAnu saba kai gati jAnA. mo kahu.N ho_u shrIkha.nDa samAnA ..

chha.n\. shrIkha.nDa sama pAvaka prabesa kiyo sumiri prabhu maithilI.

jaya kosalesa mahesa ba.ndita charana rati ati nirmalI ..

pratibi.nba aru laukika kala.nka pracha.nDa pAvaka mahu.N jare.

prabhu charita kAhu.N na lakhe nabha sura siddha muni dekhahi.n

khare .. 1 ..

dhari rUpa pAvaka pAni gahi shrI satya shruti jaga bidita jo.

jimi chhIrasAgara i.ndirA rAmahi samarpI Ani so ..

so rAma bAma bibhAga rAjati ruchira ati sobhA bhalI.

nava nIla nIraja nikaTa mAnahu.N kanaka pa.nkaja kI kalI .. 2 ..

Page 269: Ramcharitmanas ITRANS

( 38 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

do\. baraShahi.n sumana haraShi suna bAjahi.n gagana nisAna.

gAvahi.n ki.nnara surabadhU nAchahi.n cha.DhI.n bimAna .. 109(ka) ..

janakasutA sameta prabhu sobhA amita apAra.

dekhi bhAlu kapi haraShe jaya raghupati sukha sAra .. 109(kha) ..

taba raghupati anusAsana pA_I. mAtali chale_u charana siru nA_I ..

A_e deva sadA svArathI. bachana kahahi.n janu paramArathI ..

dIna ba.ndhu dayAla raghurAyA. deva kInhi devanha para dAyA ..

bisva droha rata yaha khala kAmI. nija agha gaya_u kumAragagAmI ..

tumha samarUpa brahma abinAsI. sadA ekarasa sahaja udAsI ..

akala aguna aja anagha anAmaya. ajita amoghasakti karunAmaya ..

mIna kamaTha sUkara naraharI. bAmana parasurAma bapu dharI ..

jaba jaba nAtha suranha dukhu pAyo. nAnA tanu dhari tumha_i.N nasAyo ..

yaha khala malina sadA suradrohI. kAma lobha mada rata ati kohI ..

adhama siromani tava pada pAvA. yaha hamare mana bisamaya AvA ..

hama devatA parama adhikArI. svAratha rata prabhu bhagati bisArI ..

bhava prabAha.N sa.ntata hama pare. aba prabhu pAhi sarana anusare ..

do\. kari binatI sura siddha saba rahe jaha.N taha.N kara jori.

ati saprema tana pulaki bidhi astuti karata bahori .. 110 ..

chha.n\. jaya rAma sadA sukhadhAma hare. raghunAyaka sAyaka chApa dhare

..

bhava bArana dArana si.nha prabho. guna sAgara nAgara nAtha bibho ..

tana kAma aneka anUpa chhabI. guna gAvata siddha munI.ndra kabI ..

jasu pAvana rAvana nAga mahA. khaganAtha jathA kari kopa gahA ..

jana ra.njana bha.njana soka bhaya.n. gatakrodha sadA prabhu

bodhamaya.n ..

avatAra udAra apAra guna.n. mahi bhAra bibha.njana gyAnaghana.n ..

aja byApakamekamanAdi sadA. karunAkara rAma namAmi mudA ..

raghuba.nsa bibhUShana dUShana hA. kR^ita bhUpa bibhIShana dIna rahA

..

guna gyAna nidhAna amAna aja.n. nita rAma namAmi bibhu.n biraja.n ..

bhujada.nDa pracha.nDa pratApa bala.n. khala bR^i.nda nika.nda mahA

kusala.n ..

binu kArana dIna dayAla hita.n. chhabi dhAma namAmi ramA sahita.n ..

bhava tArana kArana kAja para.n. mana sa.nbhava dAruna doSha hara.n

..

sara chApa manohara trona dhara.n. jarajAruna lochana bhUpabara.n ..

sukha ma.ndira su.ndara shrIramana.n. mada mAra mudhA mamatA

samana.n ..

anavadya akha.nDa na gochara go. sabarUpa sadA saba ho_i na go ..

iti beda bada.nti na da.ntakathA. rabi Atapa bhinnamabhinna jathA ..

kR^itakR^itya bibho saba bAnara e. nirakha.nti tavAnana sAdara e ..

dhiga jIvana deva sarIra hare. tava bhakti binA bhava bhUli pare ..

aba dIna dayAla dayA kari_ai. mati mori bibhedakarI hari_ai ..

Page 270: Ramcharitmanas ITRANS

( 39 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

jehi te biparIta kriyA kari_ai. dukha so sukha mAni sukhI chari_ai

..

khala kha.nDana ma.nDana ramya chhamA. pada pa.nkaja sevita sa.nbhu

umA ..

nR^ipa nAyaka de baradAnamida.n. charanA.nbuja prema sadA subhada.n

..

do\. binaya kInhi chaturAnana prema pulaka ati gAta.

sobhAsi.ndhu bilokata lochana nahI.n aghAta .. 111 ..

tehi avasara dasaratha taha.N A_e. tanaya biloki nayana jala chhA_e ..

anuja sahita prabhu ba.ndana kInhA. AsirabAda pitA.N taba dInhA ..

tAta sakala tava punya prabhA_U. jItyo.n ajaya nisAchara rA_U ..

suni suta bachana prIti ati bA.DhI. nayana salila romAvali ThA.DhI ..

raghupati prathama prema anumAnA. chita_i pitahi dInhe_u dR^i.Dha gyAnA ..

tAte umA mochchha nahi.n pAyo. dasaratha bheda bhagati mana lAyo ..

sagunopAsaka mochchha na lehI.n. tinha kahu.N rAma bhagati nija dehI.n ..

bAra bAra kari prabhuhi pranAmA. dasaratha haraShi ga_e suradhAmA ..

do\. anuja jAnakI sahita prabhu kusala kosalAdhIsa.

sobhA dekhi haraShi mana astuti kara sura Isa .. 112 ..

chha.n\. jaya rAma sobhA dhAma. dAyaka pranata bishrAma ..

dhR^ita trona bara sara chApa. bhujada.nDa prabala pratApa .. 1 ..

jaya dUShanAri kharAri. mardana nisAchara dhAri ..

yaha duShTa mAre_u nAtha. bha_e deva sakala sanAtha .. 2 ..

jaya harana dharanI bhAra. mahimA udAra apAra ..

jaya rAvanAri kR^ipAla. ki_e jAtudhAna bihAla .. 3 ..

la.nkesa ati bala garba. ki_e basya sura ga.ndharba ..

muni siddha nara khaga nAga. haThi pa.ntha saba ke.n lAga .. 4 ..

paradroha rata ati duShTa. pAyo so phalu pApiShTa ..

aba sunahu dIna dayAla. rAjIva nayana bisAla .. 5 ..

mohi rahA ati abhimAna. nahi.n ko_u mohi samAna ..

aba dekhi prabhu pada ka.nja. gata mAna prada dukha pu.nja .. 6 ..

ko_u brahma nirguna dhyAva. abyakta jehi shruti gAva ..

mohi bhAva kosala bhUpa. shrIrAma saguna sarUpa .. 7 ..

baidehi anuja sameta. mama hR^idaya.N karahu niketa ..

mohi jAni_e nija dAsa. de bhakti ramAnivAsa .. 8 ..

de bhakti ramAnivAsa trAsa harana sarana sukhadAyaka.n.

sukha dhAma rAma namAmi kAma aneka chhabi raghunAyaka.n ..

sura bR^i.nda ra.njana dva.nda bha.njana manuja tanu atulitabala.n.

brahmAdi sa.nkara sebya rAma namAmi karunA komala.n ..

Page 271: Ramcharitmanas ITRANS

( 40 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

do\. aba kari kR^ipA biloki mohi Ayasu dehu kR^ipAla.

kAha karau.n suni priya bachana bole dInadayAla .. 113 ..

sunu surapati kapi bhAlu hamAre. pare bhUmi nisacharanhi je mAre ..

mama hita lAgi taje inha prAnA. sakala ji_A_u suresa sujAnA ..

sunu khagesa prabhu kai yaha bAnI. ati agAdha jAnahi.n muni gyAnI ..

prabhu saka tribhu_ana mAri ji_A_I. kevala sakrahi dInhi ba.DA_I ..

sudhA baraShi kapi bhAlu ji_A_e. haraShi uThe saba prabhu pahi.n A_e ..

sudhAbR^iShTi bhai duhu dala Upara. ji_e bhAlu kapi nahi.n rajanIchara ..

rAmAkAra bha_e tinha ke mana. mukta bha_e chhUTe bhava ba.ndhana ..

sura a.nsika saba kapi aru rIchhA. ji_e sakala raghupati kI.n IchhA ..

rAma sarisa ko dIna hitakArI. kInhe mukuta nisAchara jhArI ..

khala mala dhAma kAma rata rAvana. gati pA_I jo munibara pAva na ..

do\. sumana baraShi saba sura chale cha.Dhi cha.Dhi ruchira bimAna.

dekhi su_avasaru prabhu pahi.n Aya_u sa.nbhu sujAna .. 114(ka) ..

parama prIti kara jori juga nalina nayana bhari bAri.

pulakita tana gadagada girA.N binaya karata tripurAri .. 114(kha) ..

chha.n\. mAmabhirakShaya raghukula nAyaka. dhR^ita bara chApa ruchira

kara sAyaka ..

moha mahA ghana paTala prabha.njana. sa.nsaya bipina anala sura

ra.njana .. 1 ..

aguna saguna guna ma.ndira su.ndara. bhrama tama prabala pratApa

divAkara ..

kAma krodha mada gaja pa.nchAnana. basahu nira.ntara jana mana

kAnana .. 2 ..

biShaya manoratha pu.nja ka.nja bana. prabala tuShAra udAra pAra

mana ..

bhava bAridhi ma.ndara parama.n dara. bAraya tAraya sa.nsR^iti

dustara .. 3 ..

syAma gAta rAjIva bilochana. dIna ba.ndhu pranatArati mochana ..

anuja jAnakI sahita nira.ntara. basahu rAma nR^ipa mama ura a.ntara

.. 4 ..

muni ra.njana mahi ma.nDala ma.nDana. tulasidAsa prabhu trAsa

bikha.nDana .. 5 ..

do\. nAtha jabahi.n kosalapurI.n ho_ihi tilaka tumhAra.

kR^ipAsi.ndhu mai.n A_uba dekhana charita udAra .. 115 ..

kari binatI jaba sa.nbhu sidhA_e. taba prabhu nikaTa bibhIShanu A_e ..

nA_i charana siru kaha mR^idu bAnI. binaya sunahu prabhu sAra.NgapAnI ..

sakula sadala prabhu rAvana mAr yo. pAvana jasa tribhuvana bistAr yo ..

Page 272: Ramcharitmanas ITRANS

( 41 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

dIna malIna hIna mati jAtI. mo para kR^ipA kInhi bahu bhA.NtI ..

aba jana gR^iha punIta prabhu kIje. majjanu kari_a samara shrama chhIje ..

dekhi kosa ma.ndira sa.npadA. dehu kR^ipAla kapinha kahu.N mudA ..

saba bidhi nAtha mohi apanA_i_a. puni mohi sahita avadhapura jA_i_a ..

sunata bachana mR^idu dInadayAlA. sajala bha_e dvau nayana bisAlA ..

do\. tora kosa gR^iha mora saba satya bachana sunu bhrAta.

bharata dasA sumirata mohi nimiSha kalpa sama jAta .. 116(ka) ..

tApasa beSha gAta kR^isa japata nira.ntara mohi.

dekhau.n begi so jatanu karu sakhA nihora_u.N tohi .. 116(kha) ..

bIte.n avadhi jA_u.N jau.n ji_ata na pAva_u.N bIra.

sumirata anuja prIti prabhu puni puni pulaka sarIra .. 116(ga) ..

karehu kalpa bhari rAju tumha mohi sumirehu mana mAhi.n.

puni mama dhAma pA_ihahu jahA.N sa.nta saba jAhi.n .. 116(gha) ..

sunata bibhIShana bachana rAma ke. haraShi gahe pada kR^ipAdhAma ke ..

bAnara bhAlu sakala haraShAne. gahi prabhu pada guna bimala bakhAne ..

bahuri bibhIShana bhavana sidhAyo. mani gana basana bimAna bharAyo ..

lai puShpaka prabhu Age.n rAkhA. ha.Nsi kari kR^ipAsi.ndhu taba bhAShA ..

cha.Dhi bimAna sunu sakhA bibhIShana. gagana jA_i baraShahu paTa bhUShana

..

nabha para jA_i bibhIShana tabahI. baraShi di_e mani a.nbara sabahI ..

jo_i jo_i mana bhAva_i so_i lehI.n. mani mukha meli DAri kapi dehI.n ..

ha.Nse rAmu shrI anuja sametA. parama kautukI kR^ipA niketA ..

do\. muni jehi dhyAna na pAvahi.n neti neti kaha beda.

kR^ipAsi.ndhu so_i kapinha sana karata aneka binoda .. 117(ka) ..

umA joga japa dAna tapa nAnA makha brata nema.

rAma kR^ipA nahi karahi.n tasi jasi niShkevala prema .. 117(kha) ..

bhAlu kapinha paTa bhUShana pA_e. pahiri pahiri raghupati pahi.n A_e ..

nAnA jinasa dekhi saba kIsA. puni puni ha.Nsata kosalAdhIsA ..

chita_i sabanhi para kInhi dAyA. bole mR^idula bachana raghurAyA ..

tumhare.n bala mai.n rAvanu mAr yo. tilaka bibhIShana kaha.N puni sAr yo

..

nija nija gR^iha aba tumha saba jAhU. sumirehu mohi Darapahu jani kAhU ..

sunata bachana premAkula bAnara. jori pAni bole saba sAdara ..

prabhu jo_i kahahu tumhahi saba sohA. hamare hota bachana suni mohA ..

dIna jAni kapi ki_e sanAthA. tumha treloka Isa raghunAthA ..

suni prabhu bachana lAja hama marahI.n. masaka kahU.N khagapati hita

karahI.n ..

dekhi rAma rukha bAnara rIchhA. prema magana nahi.n gR^iha kai IchhA ..

do\. prabhu prerita kapi bhAlu saba rAma rUpa ura rAkhi.

haraSha biShAda sahita chale binaya bibidha bidhi bhAShi .. 118(ka)

..

Page 273: Ramcharitmanas ITRANS

( 42 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

kapipati nIla rIchhapati a.ngada nala hanumAna.

sahita bibhIShana apara je jUthapa kapi balavAna .. 118(kha) ..

do\. kahi na sakahi.n kachhu prema basa bhari bhari lochana bAri.

sanmukha chitavahi.n rAma tana nayana nimeSha nivAri .. 118(ga) ..

~

atisaya prIti dekha raghurA_I. linhe sakala bimAna cha.DhA_I ..

mana mahu.N bipra charana siru nAyo. uttara disihi bimAna chalAyo ..

chalata bimAna kolAhala ho_I. jaya raghubIra kaha_i sabu ko_I ..

si.nhAsana ati uchcha manohara. shrI sameta prabhu baiThai tA para ..

rAjata rAmu sahita bhAminI. meru sR^i.nga janu ghana dAminI ..

ruchira bimAnu chale_u ati Atura. kInhI sumana bR^iShTi haraShe sura ..

parama sukhada chali tribidha bayArI. sAgara sara sari nirmala bArI ..

saguna hohi.n su.ndara chahu.N pAsA. mana prasanna nirmala nabha AsA ..

kaha raghubIra dekhu rana sItA. lachhimana ihA.N hatyo i.NdrajItA ..

hanUmAna a.ngada ke mAre. rana mahi pare nisAchara bhAre ..

ku.nbhakarana rAvana dvau bhA_I. ihA.N hate sura muni dukhadA_I ..

do\. ihA.N setu bA.Ndhyo aru thApe_u.N siva sukha dhAma.

sItA sahita kR^ipAnidhi sa.nbhuhi kInha pranAma .. 119(ka) ..

jaha.N jaha.N kR^ipAsi.ndhu bana kInha bAsa bishrAma.

sakala dekhA_e jAnakihi kahe sabanhi ke nAma .. 119(kha) ..

turata bimAna tahA.N chali AvA. da.nDaka bana jaha.N parama suhAvA ..

ku.nbhajAdi muninAyaka nAnA. ga_e rAmu saba ke.n asthAnA ..

sakala riShinha sana pA_i asIsA. chitrakUTa A_e jagadIsA ..

taha.N kari muninha kera sa.ntoShA. chalA bimAnu tahA.N te chokhA ..

bahuri rAma jAnakihi dekhA_I. jamunA kali mala harani suhA_I ..

puni dekhI surasarI punItA. rAma kahA pranAma karu sItA ..

tIrathapati puni dekhu prayAgA. nirakhata janma koTi agha bhAgA ..

dekhu parama pAvani puni benI. harani soka hari loka nisenI ..

puni dekhu avadhapurI ati pAvani. tribidha tApa bhava roga nasAvani .. .

do\. sItA sahita avadha kahu.N kInha kR^ipAla pranAma.

sajala nayana tana pulakita puni puni haraShita rAma .. 120(ka) ..

puni prabhu A_i tribenI.n haraShita majjanu kInha.

kapinha sahita bipranha kahu.N dAna bibidha bidhi dInha .. 120(kha)

..

prabhu hanuma.ntahi kahA bujhA_I. dhari baTu rUpa avadhapura jA_I ..

bharatahi kusala hamAri sunA_ehu. samAchAra lai tumha chali A_ehu ..

turata pavanasuta gavanata bhaya_u. taba prabhu bharadvAja pahi.n gaya_U

..

nAnA bidhi muni pUjA kInhI. astutI kari puni AsiSha dInhI ..

muni pada ba.ndi jugala kara jorI. cha.Dhi bimAna prabhu chale bahorI ..

ihA.N niShAda sunA prabhu A_e. nAva nAva kaha.N loga bolA_e ..

surasari nAghi jAna taba Ayo. utare_u taTa prabhu Ayasu pAyo ..

Page 274: Ramcharitmanas ITRANS

( 43 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – LANKAKAANDAM

taba sItA.N pUjI surasarI. bahu prakAra puni charananhi parI ..

dInhi asIsa haraShi mana ga.ngA. su.ndari tava ahivAta abha.ngA ..

sunata guhA dhAya_u premAkula. Aya_u nikaTa parama sukha sa.nkula ..

prabhuhi sahita biloki baidehI. pare_u avani tana sudhi nahi.n tehI ..

prIti parama biloki raghurA_I. haraShi uThA_i liyo ura lA_I ..

chha.n\. liyo hR^idaya.N lA_i kR^ipA nidhAna sujAna rAya.N ramApatI.

baiThAri parama samIpa bUjhI kusala so kara bInatI.

aba kusala pada pa.nkaja biloki bira.nchi sa.nkara sebya je.

sukha dhAma pUranakAma rAma namAmi rAma namAmi te .. 1 ..

saba bhA.Nti adhama niShAda so hari bharata jyo.n ura lA_iyo.

matima.nda tulasIdAsa so prabhu moha basa bisarA_iyo ..

yaha rAvanAri charitra pAvana rAma pada ratiprada sadA.

kAmAdihara bigyAnakara sura siddha muni gAvahi.n mudA .. 2 ..

do\. samara bijaya raghubIra ke charita je sunahi.n sujAna.

bijaya bibeka bibhUti nita tinhahi dehi.n bhagavAna .. 121(ka) ..

yaha kalikAla malAyatana mana kari dekhu bichAra.

shrIraghunAtha nAma taji nAhina Ana adhAra .. 121(kha) ..

mAsapArAyaNa, sattA_IsavA.N vishrAma

iti shrImadrAmacharitamAnase sakalakalikaluShavidhva.nsane

ShaShThaH sopAnaH samAptaH

Page 275: Ramcharitmanas ITRANS

( 1 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

shrI gaNeshAya namaH

shrIjAnakIvallabho vijayate

shrIrAmacharitamAnasa

saptama sopAna

(uttarakANDa)

shloka

kekIkaNThAbhanIla.n suravaravilasadviprapAdAbjachihna.n

shobhADhya.n pItavastra.n sarasijanayana.n sarvadA suprasannam.

pANau nArAchachApa.n kapinikarayuta.n bandhunA sevyamAna.n

naumIDya.n jAnakIsha.n raghuvaramanisha.n puShpakArUDharAmam .. 1 ..

kosalendrapadaka~njama~njulau komalAvajamaheshavanditau.

jAnakIkarasarojalAlitau chintakasya manabhR^i~NgasaDginau .. 2 ..

kunda_indudaragaurasundara.n ambikApatimabhIShTasiddhidam.

kAruNIkakalaka~njalochana.n naumi sha.nkaramana.ngamochanam .. 3 ..

do\. rahA eka dina avadhi kara ati Arata pura loga.

jaha.N taha.N sochahi.n nAri nara kR^isa tana rAma biyoga ..

saguna hohi.n su.ndara sakala mana prasanna saba kera.

prabhu Agavana janAva janu nagara ramya chahu.N phera ..

kausalyAdi mAtu saba mana ana.nda asa ho_i.

Aya_u prabhu shrI anuja juta kahana chahata aba ko_i ..

bharata nayana bhuja dachchhina pharakata bArahi.n bAra.

jAni saguna mana haraSha ati lAge karana bichAra ..

rahe_u eka dina avadhi adhArA. samujhata mana dukha bhaya_u apArA ..

kArana kavana nAtha nahi.n Aya_u. jAni kuTila kidhau.n mohi bisarAya_u ..

ahaha dhanya lachhimana ba.DabhAgI. rAma padArabi.ndu anurAgI ..

kapaTI kuTila mohi prabhu chInhA. tAte nAtha sa.nga nahi.n lInhA ..

jau.n karanI samujhai prabhu morI. nahi.n nistAra kalapa sata korI ..

jana avaguna prabhu mAna na kA_U. dIna ba.ndhu ati mR^idula subhA_U ..

mori jiya.N bharosa dR^i.Dha so_I. milihahi.n rAma saguna subha ho_I ..

bIte.n avadhi rahahi jau.n prAnA. adhama kavana jaga mohi samAnA ..

do\. rAma biraha sAgara maha.N bharata magana mana hota.

bipra rUpa dhari pavana suta A_i gaya_u janu pota .. 1(ka) ..

baiThi dekhi kusAsana jaTA mukuTa kR^isa gAta.

rAma rAma raghupati japata stravata nayana jalajAta .. 1(kha) ..

dekhata hanUmAna ati haraShe_u. pulaka gAta lochana jala baraShe_u ..

mana maha.N bahuta bhA.Nti sukha mAnI. bole_u shravana sudhA sama bAnI ..

jAsu biraha.N sochahu dina rAtI. raTahu nira.ntara guna gana pA.NtI ..

raghukula tilaka sujana sukhadAtA. Aya_u kusala deva muni trAtA ..

ripu rana jIti sujasa sura gAvata. sItA sahita anuja prabhu Avata ..

sunata bachana bisare saba dUkhA. tR^iShAva.nta jimi pA_i piyUShA ..

ko tumha tAta kahA.N te A_e. mohi parama priya bachana sunA_e ..

mAruta suta mai.n kapi hanumAnA. nAmu mora sunu kR^ipAnidhAnA ..

Page 276: Ramcharitmanas ITRANS

( 2 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

dInaba.ndhu raghupati kara ki.nkara. sunata bharata bhe.nTe_u uThi sAdara

..

milata prema nahi.n hR^idaya.N samAtA. nayana stravata jala pulakita gAtA

..

kapi tava darasa sakala dukha bIte. mile Aju mohi rAma pirIte ..

bAra bAra bUjhI kusalAtA. to kahu.N de_u.N kAha sunu bhrAtA ..

ehi sa.ndesa sarisa jaga mAhI.n. kari bichAra dekhe_u.N kachhu nAhI.n ..

nAhina tAta urina mai.n tohI. aba prabhu charita sunAvahu mohI ..

taba hanuma.nta nA_i pada mAthA. kahe sakala raghupati guna gAthA ..

kahu kapi kabahu.N kR^ipAla gosA_I.n. sumirahi.n mohi dAsa kI nA_I.n ..

chha.n\. nija dAsa jyo.n raghuba.nsabhUShana kabahu.N mama sumirana kar

yo.

suni bharata bachana binIta ati kapi pulakita tana charananhi par yo

..

raghubIra nija mukha jAsu guna gana kahata aga jaga nAtha jo.

kAhe na ho_i binIta parama punIta sadaguna si.ndhu so ..

do\. rAma prAna priya nAtha tumha satya bachana mama tAta.

puni puni milata bharata suni haraSha na hR^idaya.N samAta .. 2(ka)

..

so\. bharata charana siru nA_i turita gaya_u kapi rAma pahi.n.

kahI kusala saba jA_i haraShi chale_u prabhu jAna cha.Dhi .. 2(kha)

..

haraShi bharata kosalapura A_e. samAchAra saba gurahi sunA_e ..

puni ma.ndira maha.N bAta janA_I. Avata nagara kusala raghurA_I ..

sunata sakala jananI.n uThi dhA_I.n. kahi prabhu kusala bharata samujhA_I

..

samAchAra purabAsinha pA_e. nara aru nAri haraShi saba dhA_e ..

dadhi durbA rochana phala phUlA. nava tulasI dala ma.ngala mUlA ..

bhari bhari hema thAra bhAminI. gAvata chali.n si.ndhu si.ndhuragAminI ..

je jaisehi.n taisehi.n uTi dhAvahi.n. bAla bR^iddha kaha.N sa.nga na

lAvahi.n ..

eka ekanha kaha.N bUjhahi.n bhA_I. tumha dekhe dayAla raghurA_I ..

avadhapurI prabhu Avata jAnI. bha_I sakala sobhA kai khAnI ..

baha_i suhAvana tribidha samIrA. bha_i sarajU ati nirmala nIrA ..

do\. haraShita gura parijana anuja bhUsura bR^i.nda sameta.

chale bharata mana prema ati sanmukha kR^ipAniketa .. 3(ka) ..

bahutaka cha.DhI aTArinha nirakhahi.n gagana bimAna.

dekhi madhura sura haraShita karahi.n suma.ngala gAna .. 3(kha) ..

rAkA sasi raghupati pura si.ndhu dekhi haraShAna.

ba.Dhayo kolAhala karata janu nAri tara.nga samAna .. 3(ga) ..

ihA.N bhAnukula kamala divAkara. kapinha dekhAvata nagara manohara ..

sunu kapIsa a.ngada la.nkesA. pAvana purI ruchira yaha desA ..

Page 277: Ramcharitmanas ITRANS

( 3 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

jadyapi saba baiku.nTha bakhAnA. beda purAna bidita jagu jAnA ..

avadhapurI sama priya nahi.n so_U. yaha prasa.nga jAna_i ko_u ko_U ..

janmabhUmi mama purI suhAvani. uttara disi baha sarajU pAvani ..

jA majjana te binahi.n prayAsA. mama samIpa nara pAvahi.n bAsA ..

ati priya mohi ihA.N ke bAsI. mama dhAmadA purI sukha rAsI ..

haraShe saba kapi suni prabhu bAnI. dhanya avadha jo rAma bakhAnI ..

do\. Avata dekhi loga saba kR^ipAsi.ndhu bhagavAna.

nagara nikaTa prabhu prere_u utare_u bhUmi bimAna .. 4(ka) ..

utari kahe_u prabhu puShpakahi tumha kubera pahi.n jAhu.

prerita rAma chale_u so haraShu birahu ati tAhu .. 4(kha) ..

A_e bharata sa.nga saba logA. kR^isa tana shrIraghubIra biyogA ..

bAmadeva basiShTha muninAyaka. dekhe prabhu mahi dhari dhanu sAyaka ..

dhA_i dhare gura charana saroruha. anuja sahita ati pulaka tanoruha ..

bhe.nTi kusala bUjhI munirAyA. hamare.n kusala tumhArihi.n dAyA ..

sakala dvijanha mili nAya_u mAthA. dharma dhura.ndhara raghukulanAthA ..

gahe bharata puni prabhu pada pa.nkaja. namata jinhahi sura muni sa.nkara

aja ..

pare bhUmi nahi.n uThata uThA_e. bara kari kR^ipAsi.ndhu ura lA_e ..

syAmala gAta roma bha_e ThA.Dhe. nava rAjIva nayana jala bA.Dhe ..

chha.n\. rAjIva lochana stravata jala tana lalita pulakAvali banI.

ati prema hR^idaya.N lagA_i anujahi mile prabhu tribhu_ana dhanI ..

prabhu milata anujahi soha mo pahi.n jAti nahi.n upamA kahI.

janu prema aru si.ngAra tanu dhari mile bara suShamA lahI .. 1 ..

bUjhata kR^ipAnidhi kusala bharatahi bachana begi na Ava_I.

sunu sivA so sukha bachana mana te bhinna jAna jo pAva_I ..

aba kusala kausalanAtha Arata jAni jana darasana diyo.

bU.Data biraha bArIsa kR^ipAnidhAna mohi kara gahi liyo .. 2 ..

do\. puni prabhu haraShi satruhana bhe.nTe hR^idaya.N lagA_i.

lachhimana bharata mile taba parama prema do_u bhA_i .. 5 ..

bharatAnuja lachhimana puni bhe.nTe. dusaha biraha sa.nbhava dukha meTe ..

sItA charana bharata siru nAvA. anuja sameta parama sukha pAvA ..

prabhu biloki haraShe purabAsI. janita biyoga bipati saba nAsI ..

premAtura saba loga nihArI. kautuka kInha kR^ipAla kharArI ..

amita rUpa pragaTe tehi kAlA. jathAjoga mile sabahi kR^ipAlA ..

kR^ipAdR^iShTi raghubIra bilokI. ki_e sakala nara nAri bisokI ..

chhana mahi.n sabahi mile bhagavAnA. umA marama yaha kAhu.N na jAnA ..

ehi bidhi sabahi sukhI kari rAmA. Age.n chale sIla guna dhAmA ..

kausalyAdi mAtu saba dhA_I. nirakhi bachchha janu dhenu lavA_I ..

chha.n\. janu dhenu bAlaka bachchha taji gR^iha.N charana bana parabasa

ga_I.n.

dina a.nta pura rukha stravata thana hu.nkAra kari dhAvata bha_I ..

ati prema saba mAtu bheTI.n bachana mR^idu bahubidhi kahe.

Page 278: Ramcharitmanas ITRANS

( 4 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

ga_i biShama biyoga bhava tinha haraSha sukha aganita lahe ..

do\. bheTe_u tanaya sumitrA.N rAma charana rati jAni.

rAmahi milata kaike_I hR^idaya.N bahuta sakuchAni .. 6(ka) ..

lachhimana saba mAtanha mili haraShe AsiSha pA_i.

kaike_i kaha.N puni puni mile mana kara chhobhu na jA_i .. 6 ..

sAsunha sabani milI baidehI. charananhi lAgi haraShu ati tehI ..

dehi.n asIsa bUjhi kusalAtA. ho_i achala tumhAra ahivAtA ..

saba raghupati mukha kamala bilokahi.n. ma.ngala jAni nayana jala rokahi.n

..

kanaka thAra Arati utArahi.n. bAra bAra prabhu gAta nihArahi.n ..

nAnA bhA.Nti nichhAvari karahI.n. paramAna.nda haraSha ura bharahI.n ..

kausalyA puni puni raghubIrahi. chitavati kR^ipAsi.ndhu ranadhIrahi ..

hR^idaya.N bichArati bArahi.n bArA. kavana bhA.Nti la.nkApati mArA ..

ati sukumAra jugala mere bAre. nisichara subhaTa mahAbala bhAre ..

do\. lachhimana aru sItA sahita prabhuhi bilokati mAtu.

paramAna.nda magana mana puni puni pulakita gAtu .. 7 ..

la.nkApati kapIsa nala nIlA. jAmava.nta a.ngada subhasIlA ..

hanumadAdi saba bAnara bIrA. dhare manohara manuja sarIrA ..

bharata saneha sIla brata nemA. sAdara saba baranahi.n ati premA ..

dekhi nagarabAsinha kai rItI. sakala sarAhahi prabhu pada prItI ..

puni raghupati saba sakhA bolA_e. muni pada lAgahu sakala sikhA_e ..

gura basiShTa kulapUjya hamAre. inha kI kR^ipA.N danuja rana mAre ..

e saba sakhA sunahu muni mere. bha_e samara sAgara kaha.N bere ..

mama hita lAgi janma inha hAre. bharatahu te mohi adhika pi_Are ..

suni prabhu bachana magana saba bha_e. nimiSha nimiSha upajata sukha na_e

..

do\. kausalyA ke charananhi puni tinha nAya_u mAtha ..

AsiSha dInhe haraShi tumha priya mama jimi raghunAtha .. 8(ka) ..

sumana bR^iShTi nabha sa.nkula bhavana chale sukhaka.nda.

cha.DhI aTArinha dekhahi.n nagara nAri nara bR^i.nda .. 8(kha) ..

ka.nchana kalasa bichitra sa.NvAre. sabahi.n dhare saji nija nija dvAre ..

ba.ndanavAra patAkA ketU. sabanhi banA_e ma.ngala hetU ..

bIthI.n sakala suga.ndha si.nchA_I. gajamani rachi bahu chauka purA_I ..

nAnA bhA.Nti suma.ngala sAje. haraShi nagara nisAna bahu bAje ..

jaha.N taha.N nAri nichhAvara karahI.n. dehi.n asIsa haraSha ura bharahI.n

..

ka.nchana thAra AratI nAnA. jubatI saje.n karahi.n subha gAnA ..

karahi.n AratI Aratihara ke.n. raghukula kamala bipina dinakara ke.n ..

pura sobhA sa.npati kalyAnA. nigama seSha sAradA bakhAnA ..

te_u yaha charita dekhi Thagi rahahI.n. umA tAsu guna nara kimi kahahI.n

..

do\. nAri kumudinI.n avadha sara raghupati biraha dinesa.

Page 279: Ramcharitmanas ITRANS

( 5 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

asta bha_e.N bigasata bha_I.n nirakhi rAma rAkesa .. 9(ka) ..

hohi.n saguna subha bibidha bidhi bAjahi.n gagana nisAna.

pura nara nAri sanAtha kari bhavana chale bhagavAna .. 9(kha) ..

prabhu jAnI kaike_I lajAnI. prathama tAsu gR^iha ga_e bhavAnI ..

tAhi prabodhi bahuta sukha dInhA. puni nija bhavana gavana hari kInhA ..

kR^ipAsi.ndhu jaba ma.ndira ga_e. pura nara nAri sukhI saba bha_e ..

gura basiShTa dvija li_e bulA_I. Aju sugharI sudina samudA_I ..

saba dvija dehu haraShi anusAsana. rAmacha.ndra baiThahi.n si.nghAsana ..

muni basiShTa ke bachana suhA_e. sunata sakala bipranha ati bhA_e ..

kahahi.n bachana mR^idu bipra anekA. jaga abhirAma rAma abhiShekA ..

aba munibara bila.nba nahi.n kIje. mahArAja kaha.N tilaka karIjai ..

do\. taba muni kahe_u suma.ntra sana sunata chale_u haraShA_i.

ratha aneka bahu bAji gaja turata sa.NvAre jA_i .. 10(ka) ..

jaha.N taha.N dhAvana paTha_i puni ma.ngala drabya magA_i.

haraSha sameta basiShTa pada puni siru nAya_u A_i .. 10(kha) ..

navAnhapArAyaNa, AThavA.N vishrAma

avadhapurI ati ruchira banA_I. devanha sumana bR^iShTi jhari lA_I ..

rAma kahA sevakanha bulA_I. prathama sakhanha anhavAvahu jA_I ..

sunata bachana jaha.N taha.N jana dhA_e. sugrIvAdi turata anhavA_e ..

puni karunAnidhi bharatu ha.NkAre. nija kara rAma jaTA niru_Are ..

anhavA_e prabhu tIni_u bhA_I. bhagata bachhala kR^ipAla raghurA_I ..

bharata bhAgya prabhu komalatA_I. seSha koTi sata sakahi.n na gA_I ..

puni nija jaTA rAma bibarA_e. gura anusAsana mAgi nahA_e ..

kari majjana prabhu bhUShana sAje. a.nga ana.nga dekhi sata lAje ..

do\. sAsunha sAdara jAnakihi majjana turata karA_i.

dibya basana bara bhUShana a.Nga a.Nga saje banA_i .. 11(ka) ..

rAma bAma disi sobhati ramA rUpa guna khAni.

dekhi mAtu saba haraShI.n janma suphala nija jAni .. 11(kha) ..

sunu khagesa tehi avasara brahmA siva muni bR^i.nda.

cha.Dhi bimAna A_e saba sura dekhana sukhaka.nda .. 11(ga) ..

prabhu biloki muni mana anurAgA. turata dibya si.nghAsana mAgA ..

rabi sama teja so barani na jA_I. baiThe rAma dvijanha siru nA_I ..

janakasutA sameta raghurA_I. pekhi praharaShe muni samudA_I ..

beda ma.ntra taba dvijanha uchAre. nabha sura muni jaya jayati pukAre ..

prathama tilaka basiShTa muni kInhA. puni saba bipranha Ayasu dInhA ..

suta biloki haraShI.n mahatArI. bAra bAra AratI utArI ..

bipranha dAna bibidha bidhi dInhe. jAchaka sakala ajAchaka kInhe ..

si.nghAsana para tribhu_ana sA_I. dekhi suranha du.ndubhI.n bajA_I.n ..

chha.n\. nabha du.ndubhI.n bAjahi.n bipula ga.ndharba ki.nnara gAvahI.n.

nAchahi.n apachharA bR^i.nda paramAna.nda sura muni pAvahI.n ..

bharatAdi anuja bibhIShanA.ngada hanumadAdi sameta te.

Page 280: Ramcharitmanas ITRANS

( 6 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

gahe.n chhatra chAmara byajana dhanu asi charma sakti birAjate .. 1

..

shrI sahita dinakara ba.nsa bUShana kAma bahu chhabi soha_I.

nava a.nbudhara bara gAta a.nbara pIta sura mana moha_I ..

mukuTA.ngadAdi bichitra bhUShana a.nga a.nganhi prati saje.

a.nbhoja nayana bisAla ura bhuja dhanya nara nirakha.nti je .. 2 ..

do\. vaha sobhA samAja sukha kahata na bana_i khagesa.

baranahi.n sArada seSha shruti so rasa jAna mahesa .. 12(ka) ..

bhinna bhinna astuti kari ga_e sura nija nija dhAma.

ba.ndI beSha beda taba A_e jaha.N shrIrAma .. 12(kha) ..

prabhu sarbagya kInha ati Adara kR^ipAnidhAna.

lakhe_u na kAhU.N marama kachhu lage karana guna gAna .. 12(ga) ..

chha.n\. jaya saguna nirguna rUpa anUpa bhUpa siromane.

dasaka.ndharAdi pracha.nDa nisichara prabala khala bhuja bala hane

..

avatAra nara sa.nsAra bhAra bibha.nji dAruna dukha dahe.

jaya pranatapAla dayAla prabhu sa.njukta sakti namAmahe .. 1 ..

tava biShama mAyA basa surAsura nAga nara aga jaga hare.

bhava pa.ntha bhramata amita divasa nisi kAla karma gunani bhare ..

je nAtha kari karunA biloke tribidhi dukha te nirbahe.

bhava kheda chhedana dachchha hama kahu.N rachchha rAma namAmahe ..

2 ..

je gyAna mAna bimatta tava bhava harani bhakti na AdarI.

te pA_i sura durlabha padAdapi parata hama dekhata harI ..

bisvAsa kari saba Asa parihari dAsa tava je ho_i rahe.

japi nAma tava binu shrama tarahi.n bhava nAtha so samarAmahe .. 3

..

je charana siva aja pUjya raja subha parasi munipatinI tarI.

nakha nirgatA muni ba.nditA treloka pAvani surasarI ..

dhvaja kulisa a.nkusa ka.nja juta bana phirata ka.nTaka kina lahe.

pada ka.nja dva.nda muku.nda rAma ramesa nitya bhajAmahe .. 4 ..

abyaktamUlamanAdi taru tvacha chAri nigamAgama bhane.

ShaTa ka.ndha sAkhA pa.ncha bIsa aneka parna sumana ghane ..

phala jugala bidhi kaTu madhura beli akeli jehi Ashrita rahe.

pallavata phUlata navala nita sa.nsAra biTapa namAmahe .. 5 ..

je brahma ajamadvaitamanubhavagamya manapara dhyAvahI.n.

te kahahu.N jAnahu.N nAtha hama tava saguna jasa nita gAvahI.n ..

karunAyatana prabhu sadagunAkara deva yaha bara mAgahI.n.

mana bachana karma bikAra taji tava charana hama anurAgahI.n .. 6 ..

Page 281: Ramcharitmanas ITRANS

( 7 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

do\. saba ke dekhata bedanha binatI kInhi udAra.

a.ntardhAna bha_e puni ga_e brahma AgAra .. 13(ka) ..

bainateya sunu sa.nbhu taba A_e jaha.N raghubIra.

binaya karata gadagada girA pUrita pulaka sarIra .. 13(kha) ..

chha.n\. jaya rAma ramAramana.n samana.n. bhava tApa bhayAkula pAhi

jana.n ..

avadhesa suresa ramesa bibho. saranAgata mAgata pAhi prabho .. 1 ..

dasasIsa binAsana bIsa bhujA. kR^ita dUri mahA mahi bhUri rujA ..

rajanIchara bR^i.nda pata.nga rahe. sara pAvaka teja pracha.nDa dahe

.. 2 ..

mahi ma.nDala ma.nDana chArutara.n. dhR^ita sAyaka chApa niSha.nga

bara.n ..

mada moha mahA mamatA rajanI. tama pu.nja divAkara teja anI .. 3 ..

manajAta kirAta nipAta ki_e. mR^iga loga kubhoga sarena hi_e ..

hati nAtha anAthani pAhi hare. biShayA bana pAva.Nra bhUli pare .. 4

..

bahu roga biyoganhi loga ha_e. bhavada.nghri nirAdara ke phala e ..

bhava si.ndhu agAdha pare nara te. pada pa.nkaja prema na je karate

.. 5 ..

ati dIna malIna dukhI nitahI.n. jinha ke pada pa.nkaja prIti nahI.n

..

avala.nba bhava.nta kathA jinha ke .. priya sa.nta ana.nta sadA

tinha ke.n .. 6 ..

nahi.n rAga na lobha na mAna madA .. tinha ke.n sama baibhava vA

bipadA ..

ehi te tava sevaka hota mudA. muni tyAgata joga bharosa sadA .. 7 ..

kari prema nira.ntara nema li_e.N. pada pa.nkaja sevata suddha

hi_e.N ..

sama mAni nirAdara AdarahI. saba sa.nta sukhI bichara.nti mahI .. 8

..

muni mAnasa pa.nkaja bhR^i.nga bhaje. raghubIra mahA ranadhIra aje

..

tava nAma japAmi namAmi harI. bhava roga mahAgada mAna arI .. 9 ..

guna sIla kR^ipA paramAyatana.n. pranamAmi nira.ntara shrIramana.n

..

raghuna.nda nika.ndaya dva.ndvaghana.n. mahipAla bilokaya dIna

jana.n .. 10 ..

Page 282: Ramcharitmanas ITRANS

( 8 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

do\. bAra bAra bara mAga_u.N haraShi dehu shrIra.nga.

pada saroja anapAyanI bhagati sadA satasa.nga .. 14(ka) ..

barani umApati rAma guna haraShi ga_e kailAsa.

taba prabhu kapinha divA_e saba bidhi sukhaprada bAsa .. 14(kha) ..

sunu khagapati yaha kathA pAvanI. tribidha tApa bhava bhaya dAvanI ..

mahArAja kara subha abhiShekA. sunata lahahi.n nara birati bibekA ..

je sakAma nara sunahi.n je gAvahi.n. sukha sa.npati nAnA bidhi pAvahi.n ..

sura durlabha sukha kari jaga mAhI.n. a.ntakAla raghupati pura jAhI.n ..

sunahi.n bimukta birata aru biSha_I. lahahi.n bhagati gati sa.npati na_I

..

khagapati rAma kathA mai.n baranI. svamati bilAsa trAsa dukha haranI ..

birati bibeka bhagati dR^i.Dha karanI. moha nadI kaha.N su.ndara taranI ..

nita nava ma.ngala kausalapurI. haraShita rahahi.n loga saba kurI ..

nita na_i prIti rAma pada pa.nkaja. sabake.n jinhahi namata siva muni aja

..

ma.ngana bahu prakAra pahirA_e. dvijanha dAna nAnA bidhi pA_e ..

do\. brahmAna.nda magana kapi saba ke.n prabhu pada prIti.

jAta na jAne divasa tinha ga_e mAsa ShaTa bIti .. 15 ..

bisare gR^iha sapanehu.N sudhi nAhI.n. jimi paradroha sa.nta mana mAhI ..

taba raghupati saba sakhA bolA_e. A_i sabanhi sAdara siru nA_e ..

parama prIti samIpa baiThAre. bhagata sukhada mR^idu bachana uchAre ..

tumha ati kInha mori sevakA_I. mukha para kehi bidhi karau.n ba.DA_I ..

tAte mohi tumha ati priya lAge. mama hita lAgi bhavana sukha tyAge ..

anuja rAja sa.npati baidehI. deha geha parivAra sanehI ..

saba mama priya nahi.n tumhahi samAnA. mR^iShA na kaha_u.N mora yaha bAnA

..

saba ke priya sevaka yaha nItI. more.n adhika dAsa para prItI ..

do\. aba gR^iha jAhu sakhA saba bhajehu mohi dR^i.Dha nema.

sadA sarbagata sarbahita jAni karehu ati prema .. 16 ..

suni prabhu bachana magana saba bha_e. ko hama kahA.N bisari tana ga_e ..

ekaTaka rahe jori kara Age. sakahi.n na kachhu kahi ati anurAge ..

parama prema tinha kara prabhu dekhA. kahA bibidha bidhi gyAna biseShA ..

prabhu sanmukha kachhu kahana na pArahi.n. puni puni charana saroja

nihArahi.n ..

taba prabhu bhUShana basana magA_e. nAnA ra.nga anUpa suhA_e ..

sugrIvahi prathamahi.n pahirA_e. basana bharata nija hAtha banA_e ..

prabhu prerita lachhimana pahirA_e. la.nkApati raghupati mana bhA_e ..

a.ngada baiTha rahA nahi.n DolA. prIti dekhi prabhu tAhi na bolA ..

do\. jAmava.nta nIlAdi saba pahirA_e raghunAtha.

hiya.N dhari rAma rUpa saba chale nA_i pada mAtha .. 17(ka) ..

taba a.ngada uThi nA_i siru sajala nayana kara jori.

Page 283: Ramcharitmanas ITRANS

( 9 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

ati binIta bole_u bachana manahu.N prema rasa bori .. 17(kha) ..

sunu sarbagya kR^ipA sukha si.ndho. dIna dayAkara Arata ba.ndho ..

maratI bera nAtha mohi bAlI. gaya_u tumhArehi ko.nchhe.n ghAlI ..

asarana sarana biradu sa.nbhArI. mohi jani tajahu bhagata hitakArI ..

more.n tumha prabhu gura pitu mAtA. jA_u.N kahA.N taji pada jalajAtA ..

tumhahi bichAri kahahu naranAhA. prabhu taji bhavana kAja mama kAhA ..

bAlaka gyAna buddhi bala hInA. rAkhahu sarana nAtha jana dInA ..

nIchi Tahala gR^iha kai saba kariha_u.N. pada pa.nkaja biloki bhava

tariha_u.N ..

asa kahi charana pare_u prabhu pAhI. aba jani nAtha kahahu gR^iha jAhI ..

do\. a.ngada bachana binIta suni raghupati karunA sI.nva.

prabhu uThA_i ura lAya_u sajala nayana rAjIva .. 18(ka) ..

nija ura mAla basana mani bAlitanaya pahirA_i.

bidA kInhi bhagavAna taba bahu prakAra samujhA_i .. 18(kha) ..

bharata anuja saumitra sametA. paThavana chale bhagata kR^ita chetA ..

a.ngada hR^idaya.N prema nahi.n thorA. phiri phiri chitava rAma kI.n orA

..

bAra bAra kara da.nDa pranAmA. mana asa rahana kahahi.n mohi rAmA ..

rAma bilokani bolani chalanI. sumiri sumiri sochata ha.Nsi milanI ..

prabhu rukha dekhi binaya bahu bhAShI. chale_u hR^idaya.N pada pa.nkaja

rAkhI ..

ati Adara saba kapi pahu.NchA_e. bhA_inha sahita bharata puni A_e ..

taba sugrIva charana gahi nAnA. bhA.Nti binaya kInhe hanumAnA ..

dina dasa kari raghupati pada sevA. puni tava charana dekhiha_u.N devA ..

punya pu.nja tumha pavanakumArA. sevahu jA_i kR^ipA AgArA ..

asa kahi kapi saba chale tura.ntA. a.ngada kaha_i sunahu hanuma.ntA ..

do\. kahehu da.nDavata prabhu sai.n tumhahi kaha_u.N kara jori.

bAra bAra raghunAyakahi surati karA_ehu mori .. 19(ka) ..

asa kahi chale_u bAlisuta phiri Aya_u hanuma.nta.

tAsu prIti prabhu sana kahi magana bha_e bhagava.nta .. !9(kha) ..

kulisahu chAhi kaThora ati komala kusumahu chAhi.

chitta khagesa rAma kara samujhi para_i kahu kAhi .. 19(ga) ..

puni kR^ipAla liyo boli niShAdA. dInhe bhUShana basana prasAdA ..

jAhu bhavana mama sumirana karehU. mana krama bachana dharma anusarehU ..

tumha mama sakhA bharata sama bhrAtA. sadA rahehu pura Avata jAtA ..

bachana sunata upajA sukha bhArI. pare_u charana bhari lochana bArI ..

charana nalina ura dhari gR^iha AvA. prabhu subhA_u parijananhi sunAvA ..

raghupati charita dekhi purabAsI. puni puni kahahi.n dhanya sukharAsI ..

rAma rAja bai.nThe.n trelokA. haraShita bha_e ga_e saba sokA ..

bayaru na kara kAhU sana ko_I. rAma pratApa biShamatA kho_I ..

do\. baranAshrama nija nija dharama banirata beda patha loga.

chalahi.n sadA pAvahi.n sukhahi nahi.n bhaya soka na roga .. 20 ..

Page 284: Ramcharitmanas ITRANS

( 10 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

daihika daivika bhautika tApA. rAma rAja nahi.n kAhuhi byApA ..

saba nara karahi.n paraspara prItI. chalahi.n svadharma nirata shruti nItI

..

chAri_u charana dharma jaga mAhI.n. pUri rahA sapanehu.N agha nAhI.n ..

rAma bhagati rata nara aru nArI. sakala parama gati ke adhikArI ..

alpamR^ityu nahi.n kavani_u pIrA. saba su.ndara saba biruja sarIrA ..

nahi.n daridra ko_u dukhI na dInA. nahi.n ko_u abudha na lachchhana hInA

..

saba nirda.nbha dharmarata punI. nara aru nAri chatura saba gunI ..

saba gunagya pa.nDita saba gyAnI. saba kR^itagya nahi.n kapaTa sayAnI ..

do\. rAma rAja nabhagesa sunu sacharAchara jaga mAhi.n ..

kAla karma subhAva guna kR^ita dukha kAhuhi nAhi.n .. 21 ..

bhUmi sapta sAgara mekhalA. eka bhUpa raghupati kosalA ..

bhu_ana aneka roma prati jAsU. yaha prabhutA kachhu bahuta na tAsU ..

so mahimA samujhata prabhu kerI. yaha baranata hInatA ghanerI ..

so_u mahimA khagesa jinha jAnI. phirI ehi.n charita tinhahu.N rati mAnI ..

so_u jAne kara phala yaha lIlA. kahahi.n mahA munibara damasIlA ..

rAma rAja kara sukha sa.npadA. barani na saka_i phanIsa sAradA ..

saba udAra saba para upakArI. bipra charana sevaka nara nArI ..

ekanAri brata rata saba jhArI. te mana bacha krama pati hitakArI ..

do\. da.nDa jatinha kara bheda jaha.N nartaka nR^itya samAja.

jItahu manahi suni_a asa rAmacha.ndra ke.n rAja .. 22 ..

phUlahi.n pharahi.n sadA taru kAnana. rahahi eka sa.Nga gaja pa.nchAnana

..

khaga mR^iga sahaja bayaru bisarA_I. sabanhi paraspara prIti ba.DhA_I ..

kUjahi.n khaga mR^iga nAnA bR^i.ndA. abhaya charahi.n bana karahi.n

ana.ndA ..

sItala surabhi pavana baha ma.ndA. gU.njata ali lai chali makara.ndA ..

latA biTapa mAge.n madhu chavahI.n. manabhAvato dhenu paya stravahI.n ..

sasi sa.npanna sadA raha dharanI. tretA.N bha_i kR^itajuga kai karanI ..

pragaTI.n girinha bibidha mani khAnI. jagadAtamA bhUpa jaga jAnI ..

saritA sakala bahahi.n bara bArI. sItala amala svAda sukhakArI ..

sAgara nija marajAdA.N rahahI.n. DArahi.n ratna taTanhi nara lahahI.n ..

sarasija sa.nkula sakala ta.DAgA. ati prasanna dasa disA bibhAgA ..

do\. bidhu mahi pUra mayUkhanhi rabi tapa jetanehi kAja.

mAge.n bArida dehi.n jala rAmacha.ndra ke rAja .. 23 ..

koTinha bAjimedha prabhu kInhe. dAna aneka dvijanha kaha.N dInhe ..

shruti patha pAlaka dharma dhura.ndhara. gunAtIta aru bhoga pura.ndara ..

pati anukUla sadA raha sItA. sobhA khAni susIla binItA ..

jAnati kR^ipAsi.ndhu prabhutA_I. sevati charana kamala mana lA_I ..

jadyapi gR^iha.N sevaka sevakinI. bipula sadA sevA bidhi gunI ..

nija kara gR^iha paricharajA kara_I. rAmacha.ndra Ayasu anusara_I ..

jehi bidhi kR^ipAsi.ndhu sukha mAna_i. so_i kara shrI sevA bidhi jAna_i ..

kausalyAdi sAsu gR^iha mAhI.n. seva_i sabanhi mAna mada nAhI.n ..

Page 285: Ramcharitmanas ITRANS

( 11 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

umA ramA brahmAdi ba.nditA. jagada.nbA sa.ntatamani.nditA ..

do\. jAsu kR^ipA kaTAchchhu sura chAhata chitava na so_i.

rAma padArabi.nda rati karati subhAvahi kho_i .. 24 ..

sevahi.n sAnakUla saba bhA_I. rAma charana rati ati adhikA_I ..

prabhu mukha kamala bilokata rahahI.n. kabahu.N kR^ipAla hamahi kachhu

kahahI.n ..

rAma karahi.n bhrAtanha para prItI. nAnA bhA.Nti sikhAvahi.n nItI ..

haraShita rahahi.n nagara ke logA. karahi.n sakala sura durlabha bhogA ..

ahanisi bidhihi manAvata rahahI.n. shrIraghubIra charana rati chahahI.n ..

du_i suta sundara sItA.N jA_e. lava kusa beda purAnanha gA_e ..

do_u bija_I bina_I guna ma.ndira. hari pratibi.nba manahu.N ati su.ndara

..

du_i du_i suta saba bhrAtanha kere. bha_e rUpa guna sIla ghanere ..

do\. gyAna girA gotIta aja mAyA mana guna pAra.

so_i sachchidAna.nda ghana kara nara charita udAra .. 25 ..

prAtakAla sara_U kari majjana. baiThahi.n sabhA.N sa.nga dvija sajjana ..

beda purAna basiShTa bakhAnahi.n. sunahi.n rAma jadyapi saba jAnahi.n ..

anujanha sa.njuta bhojana karahI.n. dekhi sakala jananI.n sukha bharahI.n

..

bharata satruhana dona_u bhA_I. sahita pavanasuta upabana jA_I ..

bUjhahi.n baiThi rAma guna gAhA. kaha hanumAna sumati avagAhA ..

sunata bimala guna ati sukha pAvahi.n. bahuri bahuri kari binaya

kahAvahi.n ..

saba ke.n gR^iha gR^iha hohi.n purAnA. rAmacharita pAvana bidhi nAnA ..

nara aru nAri rAma guna gAnahi.n. karahi.n divasa nisi jAta na jAnahi.n ..

do\. avadhapurI bAsinha kara sukha sa.npadA samAja.

sahasa seSha nahi.n kahi sakahi.n jaha.N nR^ipa rAma birAja .. 26 ..

nAradAdi sanakAdi munIsA. darasana lAgi kosalAdhIsA ..

dina prati sakala ajodhyA Avahi.n. dekhi nagaru birAgu bisarAvahi.n ..

jAtarUpa mani rachita aTArI.n. nAnA ra.nga ruchira gacha DhArI.n ..

pura chahu.N pAsa koTa ati su.ndara. rache ka.NgUrA ra.nga ra.nga bara ..

nava graha nikara anIka banA_I. janu gherI amarAvati A_I ..

mahi bahu ra.nga rachita gacha kA.NchA. jo biloki munibara mana nAchA ..

dhavala dhAma Upara nabha chu.nbata. kalasa manahu.N rabi sasi duti

ni.ndata ..

bahu mani rachita jharokhA bhrAjahi.n. gR^iha gR^iha prati mani dIpa

birAjahi.n ..

chha.n\. mani dIpa rAjahi.n bhavana bhrAjahi.n deharI.n bidruma rachI.

mani kha.nbha bhIti bira.nchi birachI kanaka mani marakata khachI ..

su.ndara manohara ma.ndirAyata ajira ruchira phaTika rache.

prati dvAra dvAra kapATa puraTa banA_i bahu bajranhi khache ..

do\. chAru chitrasAlA gR^iha gR^iha prati likhe banA_i.

rAma charita je nirakha muni te mana lehi.n chorA_i .. 27 ..

Page 286: Ramcharitmanas ITRANS

( 12 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

sumana bATikA sabahi.n lagA_I. bibidha bhA.Nti kari jatana banA_I ..

latA lalita bahu jAti suhA_I. phUlahi.n sadA ba.nsata ki nA_I ..

gu.njata madhukara mukhara manohara. mAruta tribidha sadA baha su.ndara ..

nAnA khaga bAlakanhi ji_A_e. bolata madhura u.DAta suhA_e ..

mora ha.nsa sArasa pArAvata. bhavanani para sobhA ati pAvata ..

jaha.N taha.N dekhahi.n nija parichhAhI.n. bahu bidhi kUjahi.n nR^itya

karAhI.n ..

suka sArikA pa.DhAvahi.n bAlaka. kahahu rAma raghupati janapAlaka ..

rAja du_Ara sakala bidhi chArU. bIthI.n chauhaTa rUchira bajArU ..

chha.n\. bAjAra ruchira na bana_i baranata bastu binu gatha pA_i_e.

jaha.N bhUpa ramAnivAsa taha.N kI sa.npadA kimi gA_i_e ..

baiThe bajAja sarApha banika aneka manahu.N kubera te.

saba sukhI saba sachcharita su.ndara nAri nara sisu jaraTha je ..

do\. uttara disi sarajU baha nirmala jala ga.nbhIra.

bA.Ndhe ghATa manohara svalpa pa.nka nahi.n tIra .. 28 ..

dUri pharAka ruchira so ghATA. jaha.N jala pi_ahi.n bAji gaja ThATA ..

panighaTa parama manohara nAnA. tahA.N na puruSha karahi.n asnAnA ..

rAjaghATa saba bidhi su.ndara bara. majjahi.n tahA.N barana chAri_u nara

..

tIra tIra devanha ke ma.ndira. chahu.N disi tinha ke upabana su.ndara ..

kahu.N kahu.N saritA tIra udAsI. basahi.n gyAna rata muni sa.nnyAsI ..

tIra tIra tulasikA suhA_I. bR^i.nda bR^i.nda bahu muninha lagA_I ..

pura sobhA kachhu barani na jA_I. bAhera nagara parama ruchirA_I ..

dekhata purI akhila agha bhAgA. bana upabana bApikA ta.DAgA ..

chha.n\. bApI.n ta.DAga anUpa kUpa manoharAyata sohahI.n.

sopAna su.ndara nIra nirmala dekhi sura muni mohahI.n ..

bahu ra.nga ka.nja aneka khaga kUjahi.n madhupa gu.njArahI.n.

ArAma ramya pikAdi khaga rava janu pathika ha.nkArahI.n ..

do\. ramAnAtha jaha.N rAjA so pura barani ki jA_i.

animAdika sukha sa.npadA rahI.n avadha saba chhA_i .. 29 ..

jaha.N taha.N nara raghupati guna gAvahi.n. baiThi parasapara iha_i

sikhAvahi.n ..

bhajahu pranata pratipAlaka rAmahi. sobhA sIla rUpa guna dhAmahi ..

jalaja bilochana syAmala gAtahi. palaka nayana iva sevaka trAtahi ..

dhR^ita sara ruchira chApa tUnIrahi. sa.nta ka.nja bana rabi ranadhIrahi

..

kAla karAla byAla khagarAjahi. namata rAma akAma mamatA jahi ..

lobha moha mR^igajUtha kirAtahi. manasija kari hari jana sukhadAtahi ..

sa.nsaya soka nibi.Da tama bhAnuhi. danuja gahana ghana dahana kR^isAnuhi

..

janakasutA sameta raghubIrahi. kasa na bhajahu bha.njana bhava bhIrahi ..

bahu bAsanA masaka hima rAsihi. sadA ekarasa aja abinAsihi ..

muni ra.njana bha.njana mahi bhArahi. tulasidAsa ke prabhuhi udArahi ..

Page 287: Ramcharitmanas ITRANS

( 13 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

do\. ehi bidhi nagara nAri nara karahi.n rAma guna gAna.

sAnukUla saba para rahahi.n sa.ntata kR^ipAnidhAna .. 30 ..

jaba te rAma pratApa khagesA. udita bhaya_u ati prabala dinesA ..

pUri prakAsa rahe_u tihu.N lokA. bahutenha sukha bahutana mana sokA ..

jinhahi soka te kaha_u.N bakhAnI. prathama abidyA nisA nasAnI ..

agha ulUka jaha.N tahA.N lukAne. kAma krodha kairava sakuchAne ..

bibidha karma guna kAla subhA_U. e chakora sukha lahahi.n na kA_U ..

matsara mAna moha mada chorA. inha kara hunara na kavanihu.N orA ..

dharama ta.DAga gyAna bigyAnA. e pa.nkaja bikase bidhi nAnA ..

sukha sa.ntoSha birAga bibekA. bigata soka e koka anekA ..

do\. yaha pratApa rabi jAke.n ura jaba kara_i prakAsa.

pachhile bA.Dhahi.n prathama je kahe te pAvahi.n nAsa .. 31 ..

bhrAtanha sahita rAmu eka bArA. sa.nga parama priya pavanakumArA ..

su.ndara upabana dekhana ga_e. saba taru kusumita pallava na_e ..

jAni samaya sanakAdika A_e. teja pu.nja guna sIla suhA_e ..

brahmAna.nda sadA layalInA. dekhata bAlaka bahukAlInA ..

rUpa dhare.n janu chAri_u bedA. samadarasI muni bigata bibhedA ..

AsA basana byasana yaha tinhahI.n. raghupati charita ho_i taha.N sunahI.n

..

tahA.N rahe sanakAdi bhavAnI. jaha.N ghaTasa.nbhava munibara gyAnI ..

rAma kathA munibara bahu baranI. gyAna joni pAvaka jimi aranI ..

do\. dekhi rAma muni Avata haraShi da.nDavata kInha.

svAgata pU.Nchhi pIta paTa prabhu baiThana kaha.N dInha .. 32 ..

kInha da.nDavata tIni_u.N bhA_I. sahita pavanasuta sukha adhikA_I ..

muni raghupati chhabi atula bilokI. bha_e magana mana sake na rokI ..

syAmala gAta saroruha lochana. su.ndaratA ma.ndira bhava mochana ..

ekaTaka rahe nimeSha na lAvahi.n. prabhu kara jore.n sIsa navAvahi.n ..

tinha kai dasA dekhi raghubIrA. stravata nayana jala pulaka sarIrA ..

kara gahi prabhu munibara baiThAre. parama manohara bachana uchAre ..

Aju dhanya mai.n sunahu munIsA. tumhare.n darasa jAhi.n agha khIsA ..

ba.De bhAga pA_iba satasa.ngA. binahi.n prayAsa hohi.n bhava bha.ngA ..

do\. sa.nta sa.nga apabarga kara kAmI bhava kara pa.ntha.

kahahi sa.nta kabi kobida shruti purAna sadagra.ntha .. 33 ..

suni prabhu bachana haraShi muni chArI. pulakita tana astuti anusArI ..

jaya bhagava.nta ana.nta anAmaya. anagha aneka eka karunAmaya ..

jaya nirguna jaya jaya guna sAgara. sukha ma.ndira su.ndara ati nAgara ..

jaya i.ndirA ramana jaya bhUdhara. anupama aja anAdi sobhAkara ..

gyAna nidhAna amAna mAnaprada. pAvana sujasa purAna beda bada ..

tagya kR^itagya agyatA bha.njana. nAma aneka anAma nira.njana ..

sarba sarbagata sarba urAlaya. basasi sadA hama kahu.N paripAlaya ..

dva.nda bipati bhava pha.nda bibha.njaya. hradi basi rAma kAma mada

ga.njaya ..

do\. paramAna.nda kR^ipAyatana mana paripUrana kAma.

Page 288: Ramcharitmanas ITRANS

( 14 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

prema bhagati anapAyanI dehu hamahi shrIrAma .. 34 ..

dehu bhagati raghupati ati pAvani. tribidha tApa bhava dApa nasAvani ..

pranata kAma suradhenu kalapataru. ho_i prasanna dIjai prabhu yaha baru ..

bhava bAridhi ku.nbhaja raghunAyaka. sevata sulabha sakala sukha dAyaka ..

mana sa.nbhava dAruna dukha dAraya. dInaba.ndhu samatA bistAraya ..

Asa trAsa iriShAdi nivAraka. binaya bibeka birati bistAraka ..

bhUpa mauli mana ma.nDana dharanI. dehi bhagati sa.nsR^iti sari taranI ..

muni mana mAnasa ha.nsa nira.ntara. charana kamala ba.ndita aja sa.nkara

..

raghukula ketu setu shruti rachchhaka. kAla karama subhA_u guna

bhachchhaka ..

tArana tarana harana saba dUShana. tulasidAsa prabhu tribhuvana bhUShana

..

do\. bAra bAra astuti kari prema sahita siru nA_i.

brahma bhavana sanakAdi ge ati abhIShTa bara pA_i .. 35 ..

sanakAdika bidhi loka sidhA_e. bhrAtanha rAma charana siru nA_e ..

pUchhata prabhuhi sakala sakuchAhI.n. chitavahi.n saba mArutasuta pAhI.n

..

suni chahahi.n prabhu mukha kai bAnI. jo suni ho_i sakala bhrama hAnI ..

a.ntarajAmI prabhu sabha jAnA. bUjhata kahahu kAha hanumAnA ..

jori pAni kaha taba hanuma.ntA. sunahu dInadayAla bhagava.ntA ..

nAtha bharata kachhu pU.Nchhana chahahI.n. prasna karata mana sakuchata

ahahI.n ..

tumha jAnahu kapi mora subhA_U. bharatahi mohi kachhu a.ntara kA_U ..

suni prabhu bachana bharata gahe charanA. sunahu nAtha pranatArati haranA

..

do\. nAtha na mohi sa.ndeha kachhu sapanehu.N soka na moha.

kevala kR^ipA tumhArihi kR^ipAna.nda sa.ndoha .. 36 ..

kara_u.N kR^ipAnidhi eka DhiThA_I. mai.n sevaka tumha jana sukhadA_I ..

sa.ntanha kai mahimA raghurA_I. bahu bidhi beda purAnanha gA_I ..

shrImukha tumha puni kInhi ba.DA_I. tinha para prabhuhi prIti adhikA_I ..

sunA chaha_u.N prabhu tinha kara lachchhana. kR^ipAsi.ndhu guna gyAna

bichachchhana ..

sa.nta asa.nta bheda bilagA_I. pranatapAla mohi kahahu bujhA_I ..

sa.ntanha ke lachchhana sunu bhrAtA. aganita shruti purAna bikhyAtA ..

sa.nta asa.ntanhi kai asi karanI. jimi kuThAra cha.ndana AcharanI ..

kATa_i parasu malaya sunu bhA_I. nija guna de_i suga.ndha basA_I ..

do\. tAte sura sIsanha cha.Dhata jaga ballabha shrIkha.nDa.

anala dAhi pITata ghanahi.n parasu badana yaha da.nDa .. 37 ..

biShaya ala.npaTa sIla gunAkara. para dukha dukha sukha sukha dekhe para

..

sama abhUtaripu bimada birAgI. lobhAmaraSha haraSha bhaya tyAgI ..

komalachita dInanha para dAyA. mana bacha krama mama bhagati amAyA ..

sabahi mAnaprada Apu amAnI. bharata prAna sama mama te prAnI ..

Page 289: Ramcharitmanas ITRANS

( 15 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

bigata kAma mama nAma parAyana. sA.nti birati binatI muditAyana ..

sItalatA saralatA mayatrI. dvija pada prIti dharma janayatrI ..

e saba lachchhana basahi.n jAsu ura. jAnehu tAta sa.nta sa.ntata phura ..

sama dama niyama nIti nahi.n Dolahi.n. paruSha bachana kabahU.N nahi.n

bolahi.n ..

do\. ni.ndA astuti ubhaya sama mamatA mama pada ka.nja.

te sajjana mama prAnapriya guna ma.ndira sukha pu.nja .. 38 ..

sanahu asa.ntanha kera subhA_U. bhUlehu.N sa.ngati kari_a na kA_U ..

tinha kara sa.nga sadA dukhadA_I. jimi kalapahi ghAla_i harahA_I ..

khalanha hR^idaya.N ati tApa biseShI. jarahi.n sadA para sa.npati dekhI ..

jaha.N kahu.N ni.ndA sunahi.n parA_I. haraShahi.n manahu.N parI nidhi pA_I

..

kAma krodha mada lobha parAyana. nirdaya kapaTI kuTila malAyana ..

bayaru akArana saba kAhU so.n. jo kara hita anahita tAhU so.n ..

jhUTha_i lenA jhUTha_i denA. jhUTha_i bhojana jhUTha chabenA ..

bolahi.n madhura bachana jimi morA. khA_i mahA ati hR^idaya kaThorA ..

do\. para drohI para dAra rata para dhana para apabAda.

te nara pA.Nvara pApamaya deha dhare.n manujAda .. 39 ..

lobha_i o.Dhana lobha_i DAsana. sistrodara para jamapura trAsa na ..

kAhU kI jau.n sunahi.n ba.DA_I. svAsa lehi.n janu jU.DI A_I ..

jaba kAhU kai dekhahi.n bipatI. sukhI bha_e mAnahu.N jaga nR^ipatI ..

svAratha rata parivAra birodhI. la.npaTa kAma lobha ati krodhI ..

mAtu pitA gura bipra na mAnahi.n. Apu ga_e aru ghAlahi.n Anahi.n ..

karahi.n moha basa droha parAvA. sa.nta sa.nga hari kathA na bhAvA ..

avaguna si.ndhu ma.ndamati kAmI. beda bidUShaka paradhana svAmI ..

bipra droha para droha biseShA. da.nbha kapaTa jiya.N dhare.n subeShA ..

do\. aise adhama manuja khala kR^itajuga tretA nAhi.n.

dvApara kachhuka bR^i.nda bahu ho_ihahi.n kalijuga mAhi.n .. 40 ..

para hita sarisa dharma nahi.n bhA_I. para pI.DA sama nahi.n adhamA_I ..

nirnaya sakala purAna beda kara. kahe_u.N tAta jAnahi.n kobida nara ..

nara sarIra dhari je para pIrA. karahi.n te sahahi.n mahA bhava bhIrA ..

karahi.n moha basa nara agha nAnA. svAratha rata paraloka nasAnA ..

kAlarUpa tinha kaha.N mai.n bhrAtA. subha aru asubha karma phala dAtA ..

asa bichAri je parama sayAne. bhajahi.n mohi sa.nsR^ita dukha jAne ..

tyAgahi.n karma subhAsubha dAyaka. bhajahi.n mohi sura nara muni nAyaka ..

sa.nta asa.ntanha ke guna bhAShe. te na parahi.n bhava jinha lakhi rAkhe

..

do\. sunahu tAta mAyA kR^ita guna aru doSha aneka.

guna yaha ubhaya na dekhi_ahi.n dekhi_a so abibeka .. 41 ..

shrImukha bachana sunata saba bhA_I. haraShe prema na hR^idaya.N samA_I ..

karahi.n binaya ati bArahi.n bArA. hanUmAna hiya.N haraSha apArA ..

puni raghupati nija ma.ndira ga_e. ehi bidhi charita karata nita na_e ..

bAra bAra nArada muni Avahi.n. charita punIta rAma ke gAvahi.n ..

Page 290: Ramcharitmanas ITRANS

( 16 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

nita nava charana dekhi muni jAhI.n. brahmaloka saba kathA kahAhI.n ..

suni bira.nchi atisaya sukha mAnahi.n. puni puni tAta karahu guna gAnahi.n

..

sanakAdika nAradahi sarAhahi.n. jadyapi brahma nirata muni Ahahi.n ..

suni guna gAna samAdhi bisArI .. sAdara sunahi.n parama adhikArI ..

do\. jIvanamukta brahmapara charita sunahi.n taji dhyAna.

je hari kathA.N na karahi.n rati tinha ke hiya pAShAna .. 42 ..

eka bAra raghunAtha bolA_e. gura dvija purabAsI saba A_e ..

baiThe gura muni aru dvija sajjana. bole bachana bhagata bhava bha.njana

..

sanahu sakala purajana mama bAnI. kaha_u.N na kachhu mamatA ura AnI ..

nahi.n anIti nahi.n kachhu prabhutA_I. sunahu karahu jo tumhahi sohA_I ..

so_i sevaka priyatama mama so_I. mama anusAsana mAnai jo_I ..

jau.n anIti kachhu bhAShau.n bhA_I. tau.n mohi barajahu bhaya bisarA_I ..

ba.De.n bhAga mAnuSha tanu pAvA. sura durlabha saba gra.nthinha gAvA ..

sAdhana dhAma mochchha kara dvArA. pA_i na jehi.n paraloka sa.NvArA ..

do\. so paratra dukha pAva_i sira dhuni dhuni pachhitA_i.

kAlahi karmahi Isvarahi mithyA doSha lagA_i .. 43 ..

ehi tana kara phala biShaya na bhA_I. svarga_u svalpa a.nta dukhadA_I ..

nara tanu pA_i biShaya.N mana dehI.n. palaTi sudhA te saTha biSha lehI.n

..

tAhi kabahu.N bhala kaha_i na ko_I. gu.njA graha_i parasa mani kho_I ..

Akara chAri lachchha chaurAsI. joni bhramata yaha jiva abinAsI ..

phirata sadA mAyA kara prerA. kAla karma subhAva guna gherA ..

kabahu.Nka kari karunA nara dehI. deta Isa binu hetu sanehI ..

nara tanu bhava bAridhi kahu.N bero. sanmukha maruta anugraha mero ..

karanadhAra sadagura dR^i.Dha nAvA. durlabha sAja sulabha kari pAvA ..

do\. jo na tarai bhava sAgara nara samAja asa pA_i.

so kR^ita ni.ndaka ma.ndamati AtmAhana gati jA_i .. 44 ..

jau.n paraloka ihA.N sukha chahahU. suni mama bachana hrR^idaya.N dR^i.Dha

gahahU ..

sulabha sukhada mAraga yaha bhA_I. bhagati mori purAna shruti gA_I ..

gyAna agama pratyUha anekA. sAdhana kaThina na mana kahu.N TekA ..

karata kaShTa bahu pAva_i ko_U. bhakti hIna mohi priya nahi.n so_U ..

bhakti suta.ntra sakala sukha khAnI. binu satasa.nga na pAvahi.n prAnI ..

punya pu.nja binu milahi.n na sa.ntA. satasa.ngati sa.nsR^iti kara a.ntA

..

punya eka jaga mahu.N nahi.n dUjA. mana krama bachana bipra pada pUjA ..

sAnukUla tehi para muni devA. jo taji kapaTu kara_i dvija sevA ..

do\. aura_u eka guputa mata sabahi kaha_u.N kara jori.

sa.nkara bhajana binA nara bhagati na pAva_i mori .. 45 ..

kahahu bhagati patha kavana prayAsA. joga na makha japa tapa upavAsA ..

Page 291: Ramcharitmanas ITRANS

( 17 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

sarala subhAva na mana kuTilA_I. jathA lAbha sa.ntoSha sadA_I ..

mora dAsa kahA_i nara AsA. kara_i tau kahahu kahA bisvAsA ..

bahuta kaha_u.N kA kathA ba.DhA_I. ehi Acharana basya mai.n bhA_I ..

baira na bigraha Asa na trAsA. sukhamaya tAhi sadA saba AsA ..

anAra.nbha aniketa amAnI. anagha aroSha dachchha bigyAnI ..

prIti sadA sajjana sa.nsargA. tR^ina sama biShaya svarga apabargA ..

bhagati pachchha haTha nahi.n saThatA_I. duShTa tarka saba dUri bahA_I ..

do\. mama guna grAma nAma rata gata mamatA mada moha.

tA kara sukha so_i jAna_i parAna.nda sa.ndoha .. 46 ..

sunata sudhAsama bachana rAma ke. gahe sabani pada kR^ipAdhAma ke ..

janani janaka gura ba.ndhu hamAre. kR^ipA nidhAna prAna te pyAre ..

tanu dhanu dhAma rAma hitakArI. saba bidhi tumha pranatArati hArI ..

asi sikha tumha binu de_i na ko_U. mAtu pitA svAratha rata o_U ..

hetu rahita jaga juga upakArI. tumha tumhAra sevaka asurArI ..

svAratha mIta sakala jaga mAhI.n. sapanehu.N prabhu paramAratha nAhI.n ..

sabake bachana prema rasa sAne. suni raghunAtha hR^idaya.N haraShAne ..

nija nija gR^iha ga_e Ayasu pA_I. baranata prabhu batakahI suhA_I ..

do\. \-umA avadhabAsI nara nAri kR^itAratha rUpa.

brahma sachchidAna.nda ghana raghunAyaka jaha.N bhUpa .. 47 ..

eka bAra basiShTa muni A_e. jahA.N rAma sukhadhAma suhA_e ..

ati Adara raghunAyaka kInhA. pada pakhAri pAdodaka lInhA ..

rAma sunahu muni kaha kara jorI. kR^ipAsi.ndhu binatI kachhu morI ..

dekhi dekhi Acharana tumhArA. hota moha mama hR^idaya.N apArA ..

mahimA amita beda nahi.n jAnA. mai.n kehi bhA.Nti kaha_u.N bhagavAnA ..

uparohitya karma ati ma.ndA. beda purAna sumR^iti kara ni.ndA ..

jaba na le_u.N mai.n taba bidhi mohI. kahA lAbha Age.n suta tohI ..

paramAtamA brahma nara rUpA. ho_ihi raghukula bhUShana bhUpA ..

do\. \-taba mai.n hR^idaya.N bichArA joga jagya brata dAna.

jA kahu.N kari_a so paiha_u.N dharma na ehi sama Ana .. 48 ..

japa tapa niyama joga nija dharmA. shruti sa.nbhava nAnA subha karmA ..

gyAna dayA dama tIratha majjana. jaha.N lagi dharma kahata shruti sajjana

..

Agama nigama purAna anekA. pa.Dhe sune kara phala prabhu ekA ..

taba pada pa.nkaja prIti nira.ntara. saba sAdhana kara yaha phala su.ndara

..

chhUTa_i mala ki malahi ke dho_e.N. ghR^ita ki pAva ko_i bAri bilo_e.N ..

prema bhagati jala binu raghurA_I. abhi_a.ntara mala kabahu.N na jA_I ..

so_i sarbagya tagya so_i pa.nDita. so_i guna gR^iha bigyAna akha.nDita ..

dachchha sakala lachchhana juta so_I. jAke.n pada saroja rati ho_I ..

do\. nAtha eka bara mAga_u.N rAma kR^ipA kari dehu.

janma janma prabhu pada kamala kabahu.N ghaTai jani nehu .. 49 ..

asa kahi muni basiShTa gR^iha A_e. kR^ipAsi.ndhu ke mana ati bhA_e ..

hanUmAna bharatAdika bhrAtA. sa.nga li_e sevaka sukhadAtA ..

Page 292: Ramcharitmanas ITRANS

( 18 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

puni kR^ipAla pura bAhera ga_e. gaja ratha turaga magAvata bha_e ..

dekhi kR^ipA kari sakala sarAhe. di_e uchita jinha jinha te_i chAhe ..

harana sakala shrama prabhu shrama pA_I. ga_e jahA.N sItala ava.NrA_I ..

bharata dInha nija basana DasA_I. baiThe prabhu sevahi.n saba bhA_I ..

mArutasuta taba mArUta kara_I. pulaka bapuSha lochana jala bhara_I ..

hanUmAna sama nahi.n ba.DabhAgI. nahi.n ko_u rAma charana anurAgI ..

girijA jAsu prIti sevakA_I. bAra bAra prabhu nija mukha gA_I ..

do\. tehi.n avasara muni nArada A_e karatala bIna.

gAvana lage rAma kala kIrati sadA nabIna .. 50 ..

mAmavalokaya pa.nkaja lochana. kR^ipA bilokani socha bimochana ..

nIla tAmarasa syAma kAma ari. hR^idaya ka.nja makara.nda madhupa hari ..

jAtudhAna barUtha bala bha.njana. muni sajjana ra.njana agha ga.njana ..

bhUsura sasi nava bR^i.nda balAhaka. asarana sarana dIna jana gAhaka ..

bhuja bala bipula bhAra mahi kha.nDita. khara dUShana birAdha badha

pa.nDita ..

rAvanAri sukharUpa bhUpabara. jaya dasaratha kula kumuda sudhAkara ..

sujasa purAna bidita nigamAgama. gAvata sura muni sa.nta samAgama ..

kArunIka byalIka mada kha.nDana. saba bidhi kusala kosalA ma.nDana ..

kali mala mathana nAma mamatAhana. tulasIdAsa prabhu pAhi pranata jana ..

do\. prema sahita muni nArada barani rAma guna grAma.

sobhAsi.ndhu hR^idaya.N dhari ga_e jahA.N bidhi dhAma .. 51 ..

girijA sunahu bisada yaha kathA. mai.n saba kahI mori mati jathA ..

rAma charita sata koTi apArA. shruti sAradA na baranai pArA ..

rAma ana.nta ana.nta gunAnI. janma karma ana.nta nAmAnI ..

jala sIkara mahi raja gani jAhI.n. raghupati charita na barani sirAhI.n ..

bimala kathA hari pada dAyanI. bhagati ho_i suni anapAyanI ..

umA kahi_u.N saba kathA suhA_I. jo bhusu.nDi khagapatihi sunA_I ..

kachhuka rAma guna kahe_u.N bakhAnI. aba kA kahau.n so kahahu bhavAnI ..

suni subha kathA umA haraShAnI. bolI ati binIta mR^idu bAnI ..

dhanya dhanya mai.n dhanya purArI. sune_u.N rAma guna bhava bhaya hArI ..

do\. tumharI kR^ipA.N kR^ipAyatana aba kR^itakR^itya na moha.

jAne_u.N rAma pratApa prabhu chidAna.nda sa.ndoha .. 52(ka) ..

nAtha tavAnana sasi sravata kathA sudhA raghubIra.

shravana puTanhi mana pAna kari nahi.n aghAta matidhIra .. 52(kha)

..

rAma charita je sunata aghAhI.n. rasa biseSha jAnA tinha nAhI.n ..

jIvanamukta mahAmuni je_U. hari guna sunahI.n nira.ntara te_U ..

bhava sAgara chaha pAra jo pAvA. rAma kathA tA kaha.N dR^i.Dha nAvA ..

biSha_inha kaha.N puni hari guna grAmA. shravana sukhada aru mana abhirAmA

..

shravanava.nta asa ko jaga mAhI.n. jAhi na raghupati charita sohAhI.n ..

te ja.Da jIva nijAtmaka ghAtI. jinhahi na raghupati kathA sohAtI ..

haricharitra mAnasa tumha gAvA. suni mai.n nAtha amiti sukha pAvA ..

tumha jo kahI yaha kathA suhA_I. kAgabhasu.nDi garu.Da prati gA_I ..

Page 293: Ramcharitmanas ITRANS

( 19 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

do\. birati gyAna bigyAna dR^i.Dha rAma charana ati neha.

bAyasa tana raghupati bhagati mohi parama sa.ndeha .. 53 ..

nara sahastra maha.N sunahu purArI. ko_u eka ho_i dharma bratadhArI ..

dharmasIla koTika maha.N ko_I. biShaya bimukha birAga rata ho_I ..

koTi birakta madhya shruti kaha_I. samyaka gyAna sakR^ita ko_u laha_I ..

gyAnava.nta koTika maha.N ko_U. jIvanamukta sakR^ita jaga so_U ..

tinha sahastra mahu.N saba sukha khAnI. durlabha brahmalIna bigyAnI ..

dharmasIla birakta aru gyAnI. jIvanamukta brahmapara prAnI ..

saba te so durlabha surarAyA. rAma bhagati rata gata mada mAyA ..

so haribhagati kAga kimi pA_I. bisvanAtha mohi kahahu bujhA_I ..

do\. rAma parAyana gyAna rata gunAgAra mati dhIra.

nAtha kahahu kehi kArana pAya_u kAka sarIra .. 54 ..

yaha prabhu charita pavitra suhAvA. kahahu kR^ipAla kAga kaha.N pAvA ..

tumha kehi bhA.Nti sunA madanArI. kahahu mohi ati kautuka bhArI ..

garu.Da mahAgyAnI guna rAsI. hari sevaka ati nikaTa nivAsI ..

tehi.n kehi hetu kAga sana jA_I. sunI kathA muni nikara bihA_I ..

kahahu kavana bidhi bhA sa.nbAdA. do_u haribhagata kAga uragAdA ..

gauri girA suni sarala suhA_I. bole siva sAdara sukha pA_I ..

dhanya satI pAvana mati torI. raghupati charana prIti nahi.n thorI ..

sunahu parama punIta itihAsA. jo suni sakala loka bhrama nAsA ..

upaja_i rAma charana bisvAsA. bhava nidhi tara nara binahi.n prayAsA ..

do\. aisi_a prasna biha.ngapati kInha kAga sana jA_i.

so saba sAdara kahiha_u.N sunahu umA mana lA_i .. 55 ..

mai.n jimi kathA sunI bhava mochani. so prasa.nga sunu sumukhi sulochani

..

prathama dachchha gR^iha tava avatArA. satI nAma taba rahA tumhArA ..

dachchha jagya taba bhA apamAnA. tumha ati krodha taje taba prAnA ..

mama anucharanha kInha makha bha.ngA. jAnahu tumha so sakala prasa.ngA ..

taba ati socha bhaya_u mana more.n. dukhI bhaya_u.N biyoga priya tore.n ..

su.ndara bana giri sarita ta.DAgA. kautuka dekhata phira_u.N berAgA ..

giri sumera uttara disi dUrI. nIla saila eka sundara bhUrI ..

tAsu kanakamaya sikhara suhA_e. chAri chAru more mana bhA_e ..

tinha para eka eka biTapa bisAlA. baTa pIpara pAkarI rasAlA ..

sailopari sara su.ndara sohA. mani sopAna dekhi mana mohA ..

do\. \-sItala amala madhura jala jalaja bipula bahura.nga.

kUjata kala rava ha.nsa gana gu.njata maju.nla bhR^i.nga .. 56 ..

tehi.n giri ruchira basa_i khaga so_I. tAsu nAsa kalpA.nta na ho_I ..

mAyA kR^ita guna doSha anekA. moha manoja Adi abibekA ..

rahe byApi samasta jaga mAhI.n. tehi giri nikaTa kabahu.N nahi.n jAhI.n ..

taha.N basi harihi bhaja_i jimi kAgA. so sunu umA sahita anurAgA ..

pIpara taru tara dhyAna so dhara_I. jApa jagya pAkari tara kara_I ..

A.Nba chhAha.N kara mAnasa pUjA. taji hari bhajanu kAju nahi.n dUjA ..

bara tara kaha hari kathA prasa.ngA. Avahi.n sunahi.n aneka biha.ngA ..

Page 294: Ramcharitmanas ITRANS

( 20 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

rAma charita bichItra bidhi nAnA. prema sahita kara sAdara gAnA ..

sunahi.n sakala mati bimala marAlA. basahi.n nira.ntara je tehi.n tAlA ..

jaba mai.n jA_i so kautuka dekhA. ura upajA Ana.nda biseShA ..

do\. taba kachhu kAla marAla tanu dhari taha.N kInha nivAsa.

sAdara suni raghupati guna puni Aya_u.N kailAsa .. 57 ..

girijA kahe_u.N so saba itihAsA. mai.n jehi samaya gaya_u.N khaga pAsA ..

aba so kathA sunahu jehI hetU. gaya_u kAga pahi.n khaga kula ketU ..

jaba raghunAtha kInhi rana krI.DA. samujhata charita hoti mohi brI.DA ..

i.ndrajIta kara Apu ba.NdhAyo. taba nArada muni garu.Da paThAyo ..

ba.ndhana kATi gayo uragAdA. upajA hR^idaya.N pracha.nDa biShAdA ..

prabhu ba.ndhana samujhata bahu bhA.NtI. karata bichAra uraga ArAtI ..

byApaka brahma biraja bAgIsA. mAyA moha pAra paramIsA ..

so avatAra sune_u.N jaga mAhI.n. dekhe_u.N so prabhAva kachhu nAhI.n ..

do\. \-bhava ba.ndhana te chhUTahi.n nara japi jA kara nAma.

kharcha nisAchara bA.Ndhe_u nAgapAsa so_i rAma .. 58 ..

nAnA bhA.Nti manahi samujhAvA. pragaTa na gyAna hR^idaya.N bhrama chhAvA

..

kheda khinna mana tarka ba.DhA_I. bhaya_u mohabasa tumharihi.n nA_I ..

byAkula gaya_u devariShi pAhI.n. kahesi jo sa.nsaya nija mana mAhI.n ..

suni nAradahi lAgi ati dAyA. sunu khaga prabala rAma kai mAyA ..

jo gyAninha kara chita apahara_I. bari_A_I bimoha mana kara_I ..

jehi.n bahu bAra nachAvA mohI. so_i byApI biha.ngapati tohI ..

mahAmoha upajA ura tore.n. miTihi na begi kahe.n khaga more.n ..

chaturAnana pahi.n jAhu khagesA. so_i karehu jehi ho_i nidesA ..

do\. asa kahi chale devariShi karata rAma guna gAna.

hari mAyA bala baranata puni puni parama sujAna .. 59 ..

taba khagapati bira.nchi pahi.n gaya_U. nija sa.ndeha sunAvata bhaya_U ..

suni bira.nchi rAmahi siru nAvA. samujhi pratApa prema ati chhAvA ..

mana mahu.N kara_i bichAra bidhAtA. mAyA basa kabi kobida gyAtA ..

hari mAyA kara amiti prabhAvA. bipula bAra jehi.n mohi nachAvA ..

aga jagamaya jaga mama uparAjA. nahi.n Acharaja moha khagarAjA ..

taba bole bidhi girA suhA_I. jAna mahesa rAma prabhutA_I ..

bainateya sa.nkara pahi.n jAhU. tAta anata pUchhahu jani kAhU ..

taha.N ho_ihi tava sa.nsaya hAnI. chale_u biha.nga sunata bidhi bAnI ..

do\. paramAtura biha.ngapati Aya_u taba mo pAsa.

jAta rahe_u.N kubera gR^iha rahihu umA kailAsa .. 60 ..

tehi.n mama pada sAdara siru nAvA. puni Apana sa.ndeha sunAvA ..

suni tA kari binatI mR^idu bAnI. parema sahita mai.n kahe_u.N bhavAnI ..

milehu garu.Da mAraga maha.N mohI. kavana bhA.Nti samujhAvau.n tohI ..

tabahi ho_i saba sa.nsaya bha.ngA. jaba bahu kAla kari_a satasa.ngA ..

suni_a tahA.N hari kathA suhA_I. nAnA bhA.Nti muninha jo gA_I ..

jehi mahu.N Adi madhya avasAnA. prabhu pratipAdya rAma bhagavAnA ..

nita hari kathA hota jaha.N bhA_I. paThava_u.N tahA.N sunahi tumha jA_I ..

Page 295: Ramcharitmanas ITRANS

( 21 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

jA_ihi sunata sakala sa.ndehA. rAma charana ho_ihi ati nehA ..

do\. binu satasa.nga na hari kathA tehi binu moha na bhAga.

moha ga_e.N binu rAma pada ho_i na dR^i.Dha anurAga .. 61 ..

milahi.n na raghupati binu anurAgA. ki_e.N joga tapa gyAna birAgA ..

uttara disi su.ndara giri nIlA. taha.N raha kAkabhusu.nDi susIlA ..

rAma bhagati patha parama prabInA. gyAnI guna gR^iha bahu kAlInA ..

rAma kathA so kaha_i nira.ntara. sAdara sunahi.n bibidha biha.ngabara ..

jA_i sunahu taha.N hari guna bhUrI. ho_ihi moha janita dukha dUrI ..

mai.n jaba tehi saba kahA bujhA_I. chale_u haraShi mama pada siru nA_I ..

tAte umA na mai.n samujhAvA. raghupati kR^ipA.N maramu mai.n pAvA ..

ho_ihi kInha kabahu.N abhimAnA. so khauvai chaha kR^ipAnidhAnA ..

kachhu tehi te puni mai.n nahi.n rAkhA. samujha_i khaga khagahI kai bhAShA

..

prabhu mAyA balava.nta bhavAnI. jAhi na moha kavana asa gyAnI ..

do\. gyAni bhagata siromani tribhuvanapati kara jAna.

tAhi moha mAyA nara pAva.Nra karahi.n gumAna .. 62(ka) ..

mAsapArAyaNa, aTThA_IsavA.N vishrAma

siva bira.nchi kahu.N moha_i ko hai bapurA Ana.

asa jiya.N jAni bhajahi.n muni mAyA pati bhagavAna .. 62(kha) ..

gaya_u garu.Da jaha.N basa_i bhusu.nDA. mati aku.nTha hari bhagati

akha.nDA ..

dekhi saila prasanna mana bhaya_U. mAyA moha socha saba gaya_U ..

kari ta.DAga majjana jalapAnA. baTa tara gaya_u hR^idaya.N haraShAnA ..

bR^iddha bR^iddha biha.nga taha.N A_e. sunai rAma ke charita suhA_e ..

kathA ara.nbha karai so_i chAhA. tehI samaya gaya_u khaganAhA ..

Avata dekhi sakala khagarAjA. haraShe_u bAyasa sahita samAjA ..

ati Adara khagapati kara kInhA. svAgata pUchhi su_Asana dInhA ..

kari pUjA sameta anurAgA. madhura bachana taba bole_u kAgA ..

do\. nAtha kR^itAratha bhaya_u.N mai.n tava darasana khagarAja.

Ayasu dehu so karau.n aba prabhu Ayahu kehi kAja .. 63(ka) ..

sadA kR^itAratha rUpa tumha kaha mR^idu bachana khagesa.

jehi kai astuti sAdara nija mukha kInhi mahesa .. 63(kha) ..

sunahu tAta jehi kArana Aya_u.N. so saba bhaya_u darasa tava pAya_u.N ..

dekhi parama pAvana tava Ashrama. gaya_u moha sa.nsaya nAnA bhrama ..

aba shrIrAma kathA ati pAvani. sadA sukhada dukha pu.nja nasAvani ..

sAdara tAta sunAvahu mohI. bAra bAra binava_u.N prabhu tohI ..

sunata garu.Da kai girA binItA. sarala suprema sukhada supunItA ..

bhaya_u tAsu mana parama uchhAhA. lAga kahai raghupati guna gAhA ..

prathamahi.n ati anurAga bhavAnI. rAmacharita sara kahesi bakhAnI ..

puni nArada kara moha apArA. kahesi bahuri rAvana avatArA ..

prabhu avatAra kathA puni gA_I. taba sisu charita kahesi mana lA_I ..

do\. bAlacharita kahi.n bibidha bidhi mana maha.N parama uchhAha.

Page 296: Ramcharitmanas ITRANS

( 22 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

riShi Agavana kahesi puni shrI raghubIra bibAha .. 64 ..

bahuri rAma abhiSheka prasa.ngA. puni nR^ipa bachana rAja rasa bha.ngA ..

purabAsinha kara biraha biShAdA. kahesi rAma lachhimana sa.nbAdA ..

bipina gavana kevaTa anurAgA. surasari utari nivAsa prayAgA ..

bAlamIka prabhu milana bakhAnA. chitrakUTa jimi base bhagavAnA ..

sachivAgavana nagara nR^ipa maranA. bharatAgavana prema bahu baranA ..

kari nR^ipa kriyA sa.nga purabAsI. bharata ga_e jaha.N prabhu sukha rAsI

..

puni raghupati bahu bidhi samujhA_e. lai pAdukA avadhapura A_e ..

bharata rahani surapati suta karanI. prabhu aru atri bhe.nTa puni baranI

..

do\. kahi birAdha badha jehi bidhi deha tajI sarabha.nga ..

barani sutIchhana prIti puni prabhu agasti satasa.nga .. 65 ..

kahi da.nDaka bana pAvanatA_I. gIdha ma_itrI puni tehi.n gA_I ..

puni prabhu pa.nchavaTI.n kR^ita bAsA. bha.njI sakala muninha kI trAsA ..

puni lachhimana upadesa anUpA. sUpanakhA jimi kInhi kurUpA ..

khara dUShana badha bahuri bakhAnA. jimi saba maramu dasAnana jAnA ..

dasaka.ndhara mArIcha batakahI.n. jehi bidhi bha_I so saba tehi.n kahI ..

puni mAyA sItA kara haranA. shrIraghubIra biraha kachhu baranA ..

puni prabhu gIdha kriyA jimi kInhI. badhi kaba.ndha sabarihi gati dInhI ..

bahuri biraha baranata raghubIrA. jehi bidhi ga_e sarobara tIrA ..

do\. prabhu nArada sa.nbAda kahi mAruti milana prasa.nga.

puni sugrIva mitA_I bAli prAna kara bha.nga .. 66((ka) ..

kapihi tilaka kari prabhu kR^ita saila prabaraShana bAsa.

baranana barShA sarada aru rAma roSha kapi trAsa .. 66(kha) ..

jehi bidhi kapipati kIsa paThA_e. sItA khoja sakala disi dhA_e ..

bibara prabesa kInha jehi bhA.NtI. kapinha bahori milA sa.npAtI ..

suni saba kathA samIrakumArA. nAghata bhaya_u payodhi apArA ..

la.nkA.N kapi prabesa jimi kInhA. puni sItahi dhIraju jimi dInhA ..

bana ujAri rAvanahi prabodhI. pura dahi nAghe_u bahuri payodhI ..

A_e kapi saba jaha.N raghurA_I. baidehI ki kusala sunA_I ..

sena sameti jathA raghubIrA. utare jA_i bArinidhi tIrA ..

milA bibhIShana jehi bidhi A_I. sAgara nigraha kathA sunA_I ..

do\. setu bA.Ndhi kapi sena jimi utarI sAgara pAra.

gaya_u basIThI bIrabara jehi bidhi bAlikumAra .. 67(ka) ..

nisichara kIsa larA_I baranisi bibidha prakAra.

ku.nbhakarana ghananAda kara bala pauruSha sa.nghAra .. 67(kha) ..

nisichara nikara marana bidhi nAnA. raghupati rAvana samara bakhAnA ..

rAvana badha ma.ndodari sokA. rAja bibhIShaNa deva asokA ..

sItA raghupati milana bahorI. suranha kInha astuti kara jorI ..

puni puShpaka cha.Dhi kapinha sametA. avadha chale prabhu kR^ipA niketA ..

jehi bidhi rAma nagara nija A_e. bAyasa bisada charita saba gA_e ..

Page 297: Ramcharitmanas ITRANS

( 23 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

kahesi bahori rAma abhiShaikA. pura baranata nR^ipanIti anekA ..

kathA samasta bhusu.nDa bakhAnI. jo mai.n tumha sana kahI bhavAnI ..

suni saba rAma kathA khaganAhA. kahata bachana mana parama uchhAhA ..

so\. gaya_u mora sa.ndeha sune_u.N sakala raghupati charita.

bhaya_u rAma pada neha tava prasAda bAyasa tilaka .. 68(ka) ..

mohi bhaya_u ati moha prabhu ba.ndhana rana mahu.N nirakhi.

chidAna.nda sa.ndoha rAma bikala kArana kavana. 68(kha) ..

dekhi charita ati nara anusArI. bhaya_u hR^idaya.N mama sa.nsaya bhArI ..

so_i bhrama aba hita kari mai.n mAnA. kInha anugraha kR^ipAnidhAnA ..

jo ati Atapa byAkula ho_I. taru chhAyA sukha jAna_i so_I ..

jau.n nahi.n hota moha ati mohI. milate_u.N tAta kavana bidhi tohI ..

sunate_u.N kimi hari kathA suhA_I. ati bichitra bahu bidhi tumha gA_I ..

nigamAgama purAna mata ehA. kahahi.n siddha muni nahi.n sa.ndehA ..

sa.nta bisuddha milahi.n pari tehI. chitavahi.n rAma kR^ipA kari jehI ..

rAma kR^ipA.N tava darasana bhaya_U. tava prasAda saba sa.nsaya gaya_U ..

do\. suni biha.ngapati bAnI sahita binaya anurAga.

pulaka gAta lochana sajala mana haraShe_u ati kAga .. 69(ka) ..

shrotA sumati susIla suchi kathA rasika hari dAsa.

pA_i umA ati gopyamapi sajjana karahi.n prakAsa .. 69(kha) ..

bole_u kAkabhasu.nDa bahorI. nabhaga nAtha para prIti na thorI ..

saba bidhi nAtha pUjya tumha mere. kR^ipApAtra raghunAyaka kere ..

tumhahi na sa.nsaya moha na mAyA. mo para nAtha kInha tumha dAyA ..

paTha_i moha misa khagapati tohI. raghupati dInhi ba.DA_I mohI ..

tumha nija moha kahI khaga sA_I.n. so nahi.n kachhu Acharaja gosA_I.n ..

nArada bhava bira.nchi sanakAdI. je muninAyaka AtamabAdI ..

moha na a.ndha kInha kehi kehI. ko jaga kAma nachAva na jehI ..

tR^isnA.N kehi na kInha baurAhA. kehi kara hR^idaya krodha nahi.n dAhA ..

do\. gyAnI tApasa sUra kabi kobida guna AgAra.

kehi kai laubha biDa.nbanA kInhi na ehi.n sa.nsAra .. 70(ka) ..

shrI mada bakra na kInha kehi prabhutA badhira na kAhi.

mR^igalochani ke naina sara ko asa lAga na jAhi .. 70(kha) ..

guna kR^ita sanyapAta nahi.n kehI. ko_u na mAna mada taje_u nibehI ..

jobana jvara kehi nahi.n balakAvA. mamatA kehi kara jasa na nasAvA ..

machchhara kAhi kala.nka na lAvA. kAhi na soka samIra DolAvA ..

chi.ntA sA.Npini ko nahi.n khAyA. ko jaga jAhi na byApI mAyA ..

kITa manoratha dAru sarIrA. jehi na lAga ghuna ko asa dhIrA ..

suta bita loka IShanA tInI. kehi ke mati inha kR^ita na malInI ..

yaha saba mAyA kara parivArA. prabala amiti ko baranai pArA ..

siva chaturAnana jAhi DerAhI.n. apara jIva kehi lekhe mAhI.n ..

do\. byApi rahe_u sa.nsAra mahu.N mAyA kaTaka pracha.nDa ..

senApati kAmAdi bhaTa da.nbha kapaTa pASha.nDa .. 71(ka) ..

Page 298: Ramcharitmanas ITRANS

( 24 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

so dAsI raghubIra kai samujhe.n mithyA sopi.

chhUTa na rAma kR^ipA binu nAtha kaha_u.N pada ropi .. 71(kha) ..

jo mAyA saba jagahi nachAvA. jAsu charita lakhi kAhu.N na pAvA ..

so_i prabhu bhrU bilAsa khagarAjA. nAcha naTI iva sahita samAjA ..

so_i sachchidAna.nda ghana rAmA. aja bigyAna rUpo bala dhAmA ..

byApaka byApya akha.nDa ana.ntA. akhila amoghasakti bhagava.ntA ..

aguna adabhra girA gotItA. sabadarasI anavadya ajItA ..

nirmama nirAkAra niramohA. nitya nira.njana sukha sa.ndohA ..

prakR^iti pAra prabhu saba ura bAsI. brahma nirIha biraja abinAsI ..

ihA.N moha kara kArana nAhI.n. rabi sanmukha tama kabahu.N ki jAhI.n ..

do\. bhagata hetu bhagavAna prabhu rAma dhare_u tanu bhUpa.

ki_e charita pAvana parama prAkR^ita nara anurUpa .. 72(ka) ..

jathA aneka beSha dhari nR^itya kara_i naTa ko_i.

so_i so_i bhAva dekhAva_i Apuna ho_i na so_i .. 72(kha) ..

asi raghupati lIlA uragArI. danuja bimohani jana sukhakArI ..

je mati malina biShayabasa kAmI. prabhu moha dharahi.n imi svAmI ..

nayana doSha jA kaha.N jaba ho_I. pIta barana sasi kahu.N kaha so_I ..

jaba jehi disi bhrama ho_i khagesA. so kaha pachchhima uya_u dinesA ..

naukArU.Dha chalata jaga dekhA. achala moha basa Apuhi lekhA ..

bAlaka bhramahi.n na bhramahi.n gR^ihAdI.n. kahahi.n paraspara mithyAbAdI

..

hari biSha_ika asa moha biha.ngA. sapanehu.N nahi.n agyAna prasa.ngA ..

mAyAbasa matima.nda abhAgI. hR^idaya.N jamanikA bahubidhi lAgI ..

te saTha haTha basa sa.nsaya karahI.n. nija agyAna rAma para dharahI.n ..

do\. kAma krodha mada lobha rata gR^ihAsakta dukharUpa.

te kimi jAnahi.n raghupatihi mU.Dha pare tama kUpa .. 73(ka) ..

nirguna rUpa sulabha ati saguna jAna nahi.n ko_i.

sugama agama nAnA charita suni muni mana bhrama ho_i .. 73(kha) ..

sunu khagesa raghupati prabhutA_I. kaha_u.N jathAmati kathA suhA_I ..

jehi bidhi moha bhaya_u prabhu mohI. so_u saba kathA sunAva_u.N tohI ..

rAma kR^ipA bhAjana tumha tAtA. hari guna prIti mohi sukhadAtA ..

tAte nahi.n kachhu tumhahi.n durAva_u.N. parama rahasya manohara gAva_u.N

..

sunahu rAma kara sahaja subhA_U. jana abhimAna na rAkhahi.n kA_U ..

sa.nsR^ita mUla sUlaprada nAnA. sakala soka dAyaka abhimAnA ..

tAte karahi.n kR^ipAnidhi dUrI. sevaka para mamatA ati bhUrI ..

jimi sisu tana brana ho_i gosA_I. mAtu chirAva kaThina kI nA_I.n ..

do\. jadapi prathama dukha pAva_i rova_i bAla adhIra.

byAdhi nAsa hita jananI ganati na so sisu pIra .. 74(ka) ..

timi raghupati nija dAsakara harahi.n mAna hita lAgi.

tulasidAsa aise prabhuhi kasa na bhajahu bhrama tyAgi .. 74(kha) ..

Page 299: Ramcharitmanas ITRANS

( 25 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

rAma kR^ipA Apani ja.DatA_I. kaha_u.N khagesa sunahu mana lA_I ..

jaba jaba rAma manuja tanu dharahI.n. bhakta hetu lIla bahu karahI.n ..

taba taba avadhapurI mai.n zA_U.N. bAlacharita biloki haraShA_U.N ..

janma mahotsava dekha_u.N jA_I. baraSha pA.Ncha taha.N raha_u.N lobhA_I ..

iShTadeva mama bAlaka rAmA. sobhA bapuSha koTi sata kAmA ..

nija prabhu badana nihAri nihArI. lochana suphala kara_u.N uragArI ..

laghu bAyasa bapu dhari hari sa.ngA. dekha_u.N bAlacharita bahura.ngA ..

do\. larikA_I.n jaha.N jaha.N phirahi.n taha.N taha.N sa.nga u.DA_u.N.

jUThani para_i ajira maha.N so uThA_i kari khA_u.N .. 75(ka) ..

eka bAra atisaya saba charita ki_e raghubIra.

sumirata prabhu lIlA so_i pulakita bhaya_u sarIra .. 75(kha) ..

kaha_i bhasu.nDa sunahu khaganAyaka. rAmacharita sevaka sukhadAyaka ..

nR^ipama.ndira su.ndara saba bhA.NtI. khachita kanaka mani nAnA jAtI ..

barani na jA_i ruchira a.NganA_I. jaha.N khelahi.n nita chAri_u bhA_I ..

bAlabinoda karata raghurA_I. bicharata ajira janani sukhadA_I ..

marakata mR^idula kalevara syAmA. a.nga a.nga prati chhabi bahu kAmA ..

nava rAjIva aruna mR^idu charanA. padaja ruchira nakha sasi duti haranA ..

lalita a.nka kulisAdika chArI. nUpura chArU madhura ravakArI ..

chAru puraTa mani rachita banA_I. kaTi ki.nkina kala mukhara suhA_I ..

do\. rekhA traya sundara udara nAbhI ruchira ga.NbhIra.

ura Ayata bhrAjata bibidha bAla bibhUShana chIra .. 76 ..

aruna pAni nakha karaja manohara. bAhu bisAla bibhUShana su.ndara ..

ka.ndha bAla kehari dara grIvA. chAru chibuka Anana chhabi sI.nvA ..

kalabala bachana adhara arunAre. du_i du_i dasana bisada bara bAre ..

lalita kapola manohara nAsA. sakala sukhada sasi kara sama hAsA ..

nIla ka.nja lochana bhava mochana. bhrAjata bhAla tilaka gorochana ..

bikaTa bhR^ikuTi sama shravana suhA_e. ku.nchita kacha mechaka chhabi

chhA_e ..

pIta jhIni jhagulI tana sohI. kilakani chitavani bhAvati mohI ..

rUpa rAsi nR^ipa ajira bihArI. nAchahi.n nija pratibi.nba nihArI ..

mohi sana karahI.n bibidha bidhi krI.DA. baranata mohi hoti ati brI.DA ..

kilakata mohi dharana jaba dhAvahi.n. chala_u.N bhAgi taba pUpa

dekhAvahi.n ..

do\. Avata nikaTa ha.Nsahi.n prabhu bhAjata rudana karAhi.n.

jA_u.N samIpa gahana pada phiri phiri chita_i parAhi.n .. 77(ka) ..

prAkR^ita sisu iva lIlA dekhi bhaya_u mohi moha.

kavana charitra karata prabhu chidAna.nda sa.ndoha .. 77(kha) ..

etanA mana Anata khagarAyA. raghupati prerita byApI mAyA ..

so mAyA na dukhada mohi kAhI.n. Ana jIva iva sa.nsR^ita nAhI.n ..

nAtha ihA.N kachhu kArana AnA. sunahu so sAvadhAna harijAnA ..

gyAna akha.nDa eka sItAbara. mAyA basya jIva sacharAchara ..

jau.n saba ke.n raha gyAna ekarasa. Isvara jIvahi bheda kahahu kasa ..

Page 300: Ramcharitmanas ITRANS

( 26 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

mAyA basya jIva abhimAnI. Isa basya mAyA gunakhAnI ..

parabasa jIva svabasa bhagava.ntA. jIva aneka eka shrIka.ntA ..

mudhA bheda jadyapi kR^ita mAyA. binu hari jA_i na koTi upAyA ..

do\. rAmacha.ndra ke bhajana binu jo chaha pada nirbAna.

gyAnava.nta api so nara pasu binu pU.Nchha biShAna .. 78(ka) ..

rAkApati Sho.Dasa u_ahi.n tArAgana samudA_i ..

sakala girinha dava lA_i_a binu rabi rAti na jA_i .. 78(kha) ..

aisehi.n hari binu bhajana khagesA. miTa_i na jIvanha kera kalesA ..

hari sevakahi na byApa abidyA. prabhu prerita byApa_i tehi bidyA ..

tAte nAsa na ho_i dAsa kara. bheda bhagati bhA.Dha_i biha.ngabara ..

bhrama te chakita rAma mohi dekhA. biha.Nse so sunu charita biseShA ..

tehi kautuka kara maramu na kAhU.N. jAnA anuja na mAtu pitAhU.N ..

jAnu pAni dhA_e mohi dharanA. syAmala gAta aruna kara charanA ..

taba mai.n bhAgi chale_u.N uragAmI. rAma gahana kaha.N bhujA pasArI ..

jimi jimi dUri u.DA_u.N akAsA. taha.N bhuja hari dekha_u.N nija pAsA ..

do\. brahmaloka lagi gaya_u.N mai.n chitaya_u.N pAchha u.DAta.

juga a.ngula kara bIcha saba rAma bhujahi mohi tAta .. 79(ka) ..

saptAbarana bheda kari jahA.N lage.n gati mori.

gaya_u.N tahA.N prabhu bhuja nirakhi byAkula bhaya_u.N bahori ..

79(kha) ..

mUde_u.N nayana trasita jaba bhaya_u.N. puni chitavata kosalapura gaya_U.N

..

mohi biloki rAma musukAhI.n. biha.Nsata turata gaya_u.N mukha mAhI.n ..

udara mAjha sunu a.nDaja rAyA. dekhe_u.N bahu brahmA.nDa nikAyA ..

ati bichitra taha.N loka anekA. rachanA adhika eka te ekA ..

koTinha chaturAnana gaurIsA. aganita uDagana rabi rajanIsA ..

aganita lokapAla jama kAlA. aganita bhUdhara bhUmi bisAlA ..

sAgara sari sara bipina apArA. nAnA bhA.Nti sR^iShTi bistArA ..

sura muni siddha nAga nara ki.nnara. chAri prakAra jIva sacharAchara ..

do\. jo nahi.n dekhA nahi.n sunA jo manahU.N na samA_i.

so saba adbhuta dekhe_u.N barani kavani bidhi jA_i .. 80(ka) ..

eka eka brahmA.nDa mahu.N raha_u.N baraSha sata eka.

ehi bidhi dekhata phira_u.N mai.n a.nDa kaTAha aneka .. 80(kha) ..

ehi bidhi dekhata phira_u.N mai.n a.nDa kaTAha aneka .. 80(kha) ..

loka loka prati bhinna bidhAtA. bhinna biShnu siva manu disitrAtA ..

nara ga.ndharba bhUta betAlA. ki.nnara nisichara pasu khaga byAlA ..

deva danuja gana nAnA jAtI. sakala jIva taha.N Anahi bhA.NtI ..

mahi sari sAgara sara giri nAnA. saba prapa.ncha taha.N Ana_i AnA ..

a.nDakosa prati prati nija rupA. dekhe_u.N jinasa aneka anUpA ..

avadhapurI prati bhuvana ninArI. sarajU bhinna bhinna nara nArI ..

dasaratha kausalyA sunu tAtA. bibidha rUpa bharatAdika bhrAtA ..

Page 301: Ramcharitmanas ITRANS

( 27 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

prati brahmA.nDa rAma avatArA. dekha_u.N bAlabinoda apArA ..

do\. bhinna bhinna mai dIkha sabu ati bichitra harijAna.

aganita bhuvana phire_u.N prabhu rAma na dekhe_u.N Ana .. 81(ka) ..

so_i sisupana so_i sobhA so_i kR^ipAla raghubIra.

bhuvana bhuvana dekhata phira_u.N prerita moha samIra .. 81(kha)

bhramata mohi brahmA.nDa anekA. bIte manahu.N kalpa sata ekA ..

phirata phirata nija Ashrama Aya_u.N. taha.N puni rahi kachhu kAla

gavA.Nya_u.N ..

nija prabhu janma avadha suni pAya_u.N. nirbhara prema haraShi uThi

dhAya_u.N ..

dekha_u.N janma mahotsava jA_I. jehi bidhi prathama kahA mai.n gA_I ..

rAma udara dekhe_u.N jaga nAnA. dekhata bana_i na jA_i bakhAnA ..

taha.N puni dekhe_u.N rAma sujAnA. mAyA pati kR^ipAla bhagavAnA ..

kara_u.N bichAra bahori bahorI. moha kalila byApita mati morI ..

ubhaya gharI maha.N mai.n saba dekhA. bhaya_u.N bhramita mana moha biseShA

..

do\. dekhi kR^ipAla bikala mohi biha.Nse taba raghubIra.

biha.NsatahI.n mukha bAhera Aya_u.N sunu matidhIra .. 82(ka) ..

so_i larikA_I mo sana karana lage puni rAma.

koTi bhA.Nti samujhAva_u.N manu na laha_i bishrAma .. 82(kha) ..

dekhi charita yaha so prabhutA_I. samujhata deha dasA bisarA_I ..

dharani pare_u.N mukha Ava na bAtA. trAhi trAhi Arata jana trAtA ..

premAkula prabhu mohi bilokI. nija mAyA prabhutA taba rokI ..

kara saroja prabhu mama sira dhare_U. dInadayAla sakala dukha hare_U ..

kInha rAma mohi bigata bimohA. sevaka sukhada kR^ipA sa.ndohA ..

prabhutA prathama bichAri bichArI. mana maha.N ho_i haraSha ati bhArI ..

bhagata bachhalatA prabhu kai dekhI. upajI mama ura prIti biseShI ..

sajala nayana pulakita kara jorI. kInhi_u.N bahu bidhi binaya bahorI ..

do\. suni saprema mama bAnI dekhi dIna nija dAsa.

bachana sukhada ga.nbhIra mR^idu bole ramAnivAsa .. 83(ka) ..

kAkabhasu.nDi mAgu bara ati prasanna mohi jAni.

animAdika sidhi apara ridhi mochchha sakala sukha khAni .. 83(kha)

..

gyAna bibeka birati bigyAnA. muni durlabha guna je jaga nAnA ..

Aju de_u.N saba sa.nsaya nAhI.n. mAgu jo tohi bhAva mana mAhI.n ..

suni prabhu bachana adhika anurAge_u.N. mana anumAna karana taba lAge_U.N

..

prabhu kaha dena sakala sukha sahI. bhagati ApanI dena na kahI ..

bhagati hIna guna saba sukha aise. lavana binA bahu bi.njana jaise ..

bhajana hIna sukha kavane kAjA. asa bichAri bole_u.N khagarAjA ..

jau.n prabhu ho_i prasanna bara dehU. mo para karahu kR^ipA aru nehU ..

mana bhAvata bara mAga_u.N svAmI. tumha udAra ura a.ntarajAmI ..

Page 302: Ramcharitmanas ITRANS

( 28 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

do\. abirala bhagati bisudhda tava shruti purAna jo gAva.

jehi khojata jogIsa muni prabhu prasAda ko_u pAva .. 84(ka) ..

bhagata kalpataru pranata hita kR^ipA si.ndhu sukha dhAma.

so_i nija bhagati mohi prabhu dehu dayA kari rAma .. 84(kha) ..

evamastu kahi raghukulanAyaka. bole bachana parama sukhadAyaka ..

sunu bAyasa tai.n sahaja sayAnA. kAhe na mAgasi asa baradAnA ..

saba sukha khAni bhagati tai.n mAgI. nahi.n jaga ko_u tohi sama ba.DabhAgI

..

jo muni koTi jatana nahi.n lahahI.n. je japa joga anala tana dahahI.n ..

rIjhe_u.N dekhi tori chaturA_I. mAgehu bhagati mohi ati bhA_I ..

sunu biha.nga prasAda aba more.n. saba subha guna basihahi.n ura tore.n ..

bhagati gyAna bigyAna birAgA. joga charitra rahasya bibhAgA ..

jAnaba tai.n sabahI kara bhedA. mama prasAda nahi.n sAdhana khedA ..

do.n\.mAyA sa.nbhava bhrama saba aba na byApihahi.n tohi.

jAnesu brahma anAdi aja aguna gunAkara mohi .. 85(ka) ..

mohi bhagata priya sa.ntata asa bichAri sunu kAga.

kAya.N bachana mana mama pada karesu achala anurAga .. 85(kha) ..

aba sunu parama bimala mama bAnI. satya sugama nigamAdi bakhAnI ..

nija siddhA.nta sunAva_u.N tohI. sunu mana dharu saba taji bhaju mohI ..

mama mAyA sa.nbhava sa.nsArA. jIva charAchara bibidhi prakArA ..

saba mama priya saba mama upajA_e. saba te adhika manuja mohi bhA_e ..

tinha maha.N dvija dvija maha.N shrutidhArI. tinha mahu.N nigama dharama

anusArI ..

tinha maha.N priya birakta puni gyAnI. gyAnihu te ati priya bigyAnI ..

tinha te puni mohi priya nija dAsA. jehi gati mori na dUsari AsA ..

puni puni satya kaha_u.N tohi pAhI.n. mohi sevaka sama priya ko_u nAhI.n

..

bhagati hIna bira.nchi kina ho_I. saba jIvahu sama priya mohi so_I ..

bhagativa.nta ati nIcha_u prAnI. mohi prAnapriya asi mama bAnI ..

do\. suchi susIla sevaka sumati priya kahu kAhi na lAga.

shruti purAna kaha nIti asi sAvadhAna sunu kAga .. 86 ..

eka pitA ke bipula kumArA. hohi.n pR^ithaka guna sIla achArA ..

ko_u pa.nDi.nta ko_u tApasa gyAtA. ko_u dhanava.nta sUra ko_u dAtA ..

ko_u sarbagya dharmarata ko_I. saba para pitahi prIti sama ho_I ..

ko_u pitu bhagata bachana mana karmA. sapanehu.N jAna na dUsara dharmA ..

so suta priya pitu prAna samAnA. jadyapi so saba bhA.Nti ayAnA ..

ehi bidhi jIva charAchara jete. trijaga deva nara asura samete ..

akhila bisva yaha mora upAyA. saba para mohi barAbari dAyA ..

tinha maha.N jo parihari mada mAyA. bhajai mohi mana bacha arU kAyA ..

do\. purUSha napu.nsaka nAri vA jIva charAchara ko_i.

sarba bhAva bhaja kapaTa taji mohi parama priya so_i .. 87(ka) ..

Page 303: Ramcharitmanas ITRANS

( 29 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

so\. satya kaha_u.N khaga tohi suchi sevaka mama prAnapriya.

asa bichAri bhaju mohi parihari Asa bharosa saba .. 87(kha) ..

kabahU.N kAla na byApihi tohI. sumiresu bhajesu nira.ntara mohI ..

prabhu bachanAmR^ita suni na aghA_U.N. tanu pulakita mana ati haraShA_U.N

..

so sukha jAna_i mana aru kAnA. nahi.n rasanA pahi.n jA_i bakhAnA ..

prabhu sobhA sukha jAnahi.n nayanA. kahi kimi sakahi.n tinhahi nahi.n

bayanA ..

bahu bidhi mohi prabodhi sukha de_I. lage karana sisu kautuka te_I ..

sajala nayana kachhu mukha kari rUkhA. chita_i mAtu lAgI ati bhUkhA ..

dekhi mAtu Atura uThi dhA_I. kahi mR^idu bachana li_e ura lA_I ..

goda rAkhi karAva paya pAnA. raghupati charita lalita kara gAnA ..

so\. jehi sukha lAgi purAri asubha beSha kR^ita siva sukhada.

avadhapurI nara nAri tehi sukha mahu.N sa.ntata magana .. 88(ka) ..

so_i sukha lavalesa jinha bAraka sapanehu.N lahe_u.

te nahi.n ganahi.n khagesa brahmasukhahi sajjana sumati .. 88(kha)

..

mai.n puni avadha rahe_u.N kachhu kAlA. dekhe_u.N bAlabinoda rasAlA ..

rAma prasAda bhagati bara pAya_u.N. prabhu pada ba.ndi nijAshrama Aya_u.N

..

taba te mohi na byApI mAyA. jaba te raghunAyaka apanAyA ..

yaha saba gupta charita mai.n gAvA. hari mAyA.N jimi mohi nachAvA ..

nija anubhava aba kaha_u.N khagesA. binu hari bhajana na jAhi kalesA ..

rAma kR^ipA binu sunu khagarA_I. jAni na jA_i rAma prabhutA_I ..

jAne.n binu na ho_i paratItI. binu paratIti ho_i nahi.n prItI ..

prIti binA nahi.n bhagati di.DhA_I. jimi khagapati jala kai chikanA_I ..

so\. binu gura ho_i ki gyAna gyAna ki ho_i birAga binu.

gAvahi.n beda purAna sukha ki lahi_a hari bhagati binu .. 89(ka) ..

ko_u bishrAma ki pAva tAta sahaja sa.ntoSha binu.

chalai ki jala binu nAva koTi jatana pachi pachi mari_a .. 89(kha)

..

binu sa.ntoSha na kAma nasAhI.n. kAma achhata sukha sapanehu.N nAhI.n ..

rAma bhajana binu miTahi.n ki kAmA. thala bihIna taru kabahu.N ki jAmA ..

binu bigyAna ki samatA Ava_i. ko_u avakAsa ki nabha binu pAva_i ..

shraddhA binA dharma nahi.n ho_I. binu mahi ga.ndha ki pAva_i ko_I ..

binu tapa teja ki kara bistArA. jala binu rasa ki ho_i sa.nsArA ..

sIla ki mila binu budha sevakA_I. jimi binu teja na rUpa gosA_I ..

nija sukha binu mana ho_i ki thIrA. parasa ki ho_i bihIna samIrA ..

kavani_u siddhi ki binu bisvAsA. binu hari bhajana na bhava bhaya nAsA ..

do\. binu bisvAsa bhagati nahi.n tehi binu dravahi.n na rAmu.

rAma kR^ipA binu sapanehu.N jIva na laha bishrAmu .. 90(ka) ..

Page 304: Ramcharitmanas ITRANS

( 30 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

so\. asa bichAri matidhIra taji kutarka sa.nsaya sakala.

bhajahu rAma raghubIra karunAkara su.ndara sukhada .. 90(kha) ..

nija mati sarisa nAtha mai.n gA_I. prabhu pratApa mahimA khagarA_I ..

kahe_u.N na kachhu kari juguti biseShI. yaha saba mai.n nija nayananhi

dekhI ..

mahimA nAma rUpa guna gAthA. sakala amita ana.nta raghunAthA ..

nija nija mati muni hari guna gAvahi.n. nigama seSha siva pAra na pAvahi.n

..

tumhahi Adi khaga masaka praja.ntA. nabha u.DAhi.n nahi.n pAvahi.n a.ntA

..

timi raghupati mahimA avagAhA. tAta kabahu.N ko_u pAva ki thAhA ..

rAmu kAma sata koTi subhaga tana. durgA koTi amita ari mardana ..

sakra koTi sata sarisa bilAsA. nabha sata koTi amita avakAsA ..

do\. maruta koTi sata bipula bala rabi sata koTi prakAsa.

sasi sata koTi susItala samana sakala bhava trAsa .. 91(ka) ..

kAla koTi sata sarisa ati dustara durga dura.nta.

dhUmaketu sata koTi sama durAdharaSha bhagava.nta .. 91(kha) ..

\

prabhu agAdha sata koTi patAlA. samana koTi sata sarisa karAlA ..

tIratha amita koTi sama pAvana. nAma akhila agha pUga nasAvana ..

himagiri koTi achala raghubIrA. si.ndhu koTi sata sama ga.nbhIrA ..

kAmadhenu sata koTi samAnA. sakala kAma dAyaka bhagavAnA ..

sArada koTi amita chaturA_I. bidhi sata koTi sR^iShTi nipunA_I ..

biShnu koTi sama pAlana kartA. rudra koTi sata sama sa.nhartA ..

dhanada koTi sata sama dhanavAnA. mAyA koTi prapa.ncha nidhAnA ..

bhAra dharana sata koTi ahIsA. niravadhi nirupama prabhu jagadIsA ..

chha.n\. nirupama na upamA Ana rAma samAna rAmu nigama kahai.

jimi koTi sata khadyota sama rabi kahata ati laghutA lahai ..

ehi bhA.Nti nija nija mati bilAsa munisa harihi bakhAnahI.n.

prabhu bhAva gAhaka ati kR^ipAla saprema suni sukha mAnahI.n ..

do\. rAmu amita guna sAgara thAha ki pAva_i ko_i.

sa.ntanha sana jasa kichhu sune_u.N tumhahi sunAya_u.N so_i ..

92(ka) ..

so\. bhAva basya bhagavAna sukha nidhAna karunA bhavana.

taji mamatA mada mAna bhaji_a sadA sItA ravana .. 92(kha) ..

suni bhusu.nDi ke bachana suhA_e. haraShita khagapati pa.nkha phulA_e ..

nayana nIra mana ati haraShAnA. shrIraghupati pratApa ura AnA ..

pAchhila moha samujhi pachhitAnA. brahma anAdi manuja kari mAnA ..

puni puni kAga charana siru nAvA. jAni rAma sama prema ba.DhAvA ..

Page 305: Ramcharitmanas ITRANS

( 31 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

gura binu bhava nidhi tara_i na ko_I. jau.n bira.nchi sa.nkara sama ho_I

..

sa.nsaya sarpa grase_u mohi tAtA. dukhada lahari kutarka bahu brAtA ..

tava sarUpa gAru.Di raghunAyaka. mohi ji_Aya_u jana sukhadAyaka ..

tava prasAda mama moha nasAnA. rAma rahasya anUpama jAnA ..

do\. tAhi prasa.nsi bibidha bidhi sIsa nA_i kara jori.

bachana binIta saprema mR^idu bole_u garu.Da bahori .. 93(ka) ..

prabhu apane abibeka te bUjha_u.N svAmI tohi.

kR^ipAsi.ndhu sAdara kahahu jAni dAsa nija mohi .. 93(kha) ..

tumha sarbagya tanya tama pArA. sumati susIla sarala AchArA ..

gyAna birati bigyAna nivAsA. raghunAyaka ke tumha priya dAsA ..

kArana kavana deha yaha pA_I. tAta sakala mohi kahahu bujhA_I ..

rAma charita sara su.ndara svAmI. pAyahu kahA.N kahahu nabhagAmI ..

nAtha sunA mai.n asa siva pAhI.n. mahA pralayahu.N nAsa tava nAhI.n ..

mudhA bachana nahi.n Isvara kaha_I. so_u more.n mana sa.nsaya aha_I ..

aga jaga jIva nAga nara devA. nAtha sakala jagu kAla kalevA ..

a.nDa kaTAha amita laya kArI. kAlu sadA duratikrama bhArI ..

so\. tumhahi na byApata kAla ati karAla kArana kavana.

mohi so kahahu kR^ipAla gyAna prabhAva ki joga bala .. 94(ka) ..

do\. prabhu tava Ashrama A_e.N mora moha bhrama bhAga.

kArana kavana so nAtha saba kahahu sahita anurAga .. 94(kha) ..

garu.Da girA suni haraShe_u kAgA. bole_u umA parama anurAgA ..

dhanya dhanya tava mati uragArI. prasna tumhAri mohi ati pyArI ..

suni tava prasna saprema suhA_I. bahuta janama kai sudhi mohi A_I ..

saba nija kathA kaha_u.N mai.n gA_I. tAta sunahu sAdara mana lA_I ..

japa tapa makha sama dama brata dAnA. birati bibeka joga bigyAnA ..

saba kara phala raghupati pada premA. tehi binu ko_u na pAva_i chhemA ..

ehi tana rAma bhagati mai.n pA_I. tAte mohi mamatA adhikA_I ..

jehi te.n kachhu nija svAratha ho_I. tehi para mamatA kara saba ko_I ..

so\. pannagAri asi nIti shruti sa.nmata sajjana kahahi.n.

ati nIchahu sana prIti kari_a jAni nija parama hita .. 95(ka) ..

pATa kITa te.n ho_i tehi te.n pATa.nbara ruchira.

kR^imi pAla_i sabu ko_i parama apAvana prAna sama .. 95(kha) ..

svAratha sA.Ncha jIva kahu.N ehA. mana krama bachana rAma pada nehA ..

so_i pAvana so_i subhaga sarIrA. jo tanu pA_i bhaji_a raghubIrA ..

rAma bimukha lahi bidhi sama dehI. kabi kobida na prasa.nsahi.n tehI ..

rAma bhagati ehi.n tana ura jAmI. tAte mohi parama priya svAmI ..

taja_u.N na tana nija ichchhA maranA. tana binu beda bhajana nahi.n baranA

..

prathama moha.N mohi bahuta bigovA. rAma bimukha sukha kabahu.N na sovA ..

nAnA janama karma puni nAnA. ki_e joga japa tapa makha dAnA ..

Page 306: Ramcharitmanas ITRANS

( 32 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

kavana joni janame_u.N jaha.N nAhI.n. mai.n khagesa bhrami bhrami jaga

mAhI.n ..

dekhe_u.N kari saba karama gosA_I. sukhI na bhaya_u.N abahi.n kI nA_I ..

sudhi mohi nAtha janma bahu kerI. siva prasAda mati moha.N na gherI ..

do\. prathama janma ke charita aba kaha_u.N sunahu bihagesa.

suni prabhu pada rati upaja_i jAte.n miTahi.n kalesa .. 96(ka) ..

pUruba kalpa eka prabhu juga kalijuga mala mUla ..

nara aru nAri adharma rata sakala nigama pratikUla .. 96(kha) ..

tehi kalijuga kosalapura jA_I. janmata bhaya_u.N sUdra tanu pA_I ..

siva sevaka mana krama aru bAnI. Ana deva ni.ndaka abhimAnI ..

dhana mada matta parama bAchAlA. ugrabuddhi ura da.nbha bisAlA ..

jadapi rahe_u.N raghupati rajadhAnI. tadapi na kachhu mahimA taba jAnI ..

aba jAnA mai.n avadha prabhAvA. nigamAgama purAna asa gAvA ..

kavanehu.N janma avadha basa jo_I. rAma parAyana so pari ho_I ..

avadha prabhAva jAna taba prAnI. jaba ura basahi.n rAmu dhanupAnI ..

so kalikAla kaThina uragArI. pApa parAyana saba nara nArI ..

do\. kalimala grase dharma saba lupta bha_e sadagra.ntha.

da.nbhinha nija mati kalpi kari pragaTa ki_e bahu pa.ntha .. 97(ka)

..

bha_e loga saba mohabasa lobha grase subha karma.

sunu harijAna gyAna nidhi kaha_u.N kachhuka kalidharma .. 97(kha) ..

barana dharma nahi.n Ashrama chArI. shruti birodha rata saba nara nArI ..

dvija shruti bechaka bhUpa prajAsana. ko_u nahi.n mAna nigama anusAsana ..

mAraga so_i jA kahu.N jo_i bhAvA. pa.nDita so_i jo gAla bajAvA ..

mithyAra.nbha da.nbha rata jo_I. tA kahu.N sa.nta kaha_i saba ko_I ..

so_i sayAna jo paradhana hArI. jo kara da.nbha so ba.Da AchArI ..

jau kaha jhU.NTha masakharI jAnA. kalijuga so_i gunava.nta bakhAnA ..

nirAchAra jo shruti patha tyAgI. kalijuga so_i gyAnI so birAgI ..

jAke.n nakha aru jaTA bisAlA. so_i tApasa prasiddha kalikAlA ..

do\. asubha beSha bhUShana dhare.n bhachchhAbhachchha je khAhi.n.

te_i jogI te_i siddha nara pUjya te kalijuga mAhi.n .. 98(ka) ..

so\. je apakArI chAra tinha kara gaurava mAnya te_i.

mana krama bachana labAra te_i bakatA kalikAla mahu.N .. 98(kha) ..

nAri bibasa nara sakala gosA_I. nAchahi.n naTa markaTa kI nA_I ..

sUdra dvijanha upadesahi.n gyAnA. meli jane_U lehi.n kudAnA ..

saba nara kAma lobha rata krodhI. deva bipra shruti sa.nta birodhI ..

guna ma.ndira su.ndara pati tyAgI. bhajahi.n nAri para puruSha abhAgI ..

saubhAginI.n bibhUShana hInA. bidhavanha ke si.ngAra nabInA ..

gura siSha badhira a.ndha kA lekhA. eka na suna_i eka nahi.n dekhA ..

hara_i siShya dhana soka na hara_I. so gura ghora naraka mahu.N para_I ..

mAtu pitA bAlakanhi bolAbahi.n. udara bharai so_i dharma sikhAvahi.n ..

Page 307: Ramcharitmanas ITRANS

( 33 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

do\. brahma gyAna binu nAri nara kahahi.n na dUsari bAta.

kau.DI lAgi lobha basa karahi.n bipra gura ghAta .. 99(ka) ..

bAdahi.n sUdra dvijanha sana hama tumha te kachhu ghATi.

jAna_i brahma so biprabara A.Nkhi dekhAvahi.n DATi .. 99(kha) ..

para triya la.npaTa kapaTa sayAne. moha droha mamatA lapaTAne ..

te_i abhedabAdI gyAnI nara. dekhA me.n charitra kalijuga kara ..

Apu ga_e aru tinhahU ghAlahi.n. je kahu.N sata mAraga pratipAlahi.n ..

kalpa kalpa bhari eka eka narakA. parahi.n je dUShahi.n shruti kari tarakA

..

je baranAdhama teli kumhArA. svapacha kirAta kola kalavArA ..

nAri mu_I gR^iha sa.npati nAsI. mU.Da mu.DA_i hohi.n sanyAsI ..

te bipranha sana Apu pujAvahi.n. ubhaya loka nija hAtha nasAvahi.n ..

bipra nirachchhara lolupa kAmI. nirAchAra saTha bR^iShalI svAmI ..

sUdra karahi.n japa tapa brata nAnA. baiThi barAsana kahahi.n purAnA ..

saba nara kalpita karahi.n achArA. jA_i na barani anIti apArA ..

do\. bha_e barana sa.nkara kali bhinnasetu saba loga.

karahi.n pApa pAvahi.n dukha bhaya ruja soka biyoga .. 100(ka) ..

shruti sa.nmata hari bhakti patha sa.njuta birati bibeka.

tehi na chalahi.n nara moha basa kalpahi.n pa.ntha aneka .. 100(kha)

..

chha.n\. bahu dAma sa.NvArahi.n dhAma jatI. biShayA hari lInhi na rahi

biratI ..

tapasI dhanava.nta daridra gR^ihI. kali kautuka tAta na jAta kahI ..

kulava.nti nikArahi.n nAri satI. gR^iha Anihi.n cherI niberi gatI ..

suta mAnahi.n mAtu pitA taba lau.n. abalAnana dIkha nahI.n jaba

lau.n ..

sasurAri pi_Ari lagI jaba te.n. riparUpa kuTu.nba bha_e taba te.n ..

nR^ipa pApa parAyana dharma nahI.n. kari da.nDa biDa.nba prajA

nitahI.n ..

dhanava.nta kulIna malIna apI. dvija chinha jane_u ughAra tapI ..

nahi.n mAna purAna na bedahi jo. hari sevaka sa.nta sahI kali so.

kabi bR^i.nda udAra dunI na sunI. guna dUShaka brAta na kopi gunI ..

kali bArahi.n bAra dukAla parai. binu anna dukhI saba loga marai ..

do\. sunu khagesa kali kapaTa haTha da.nbha dveSha pASha.nDa.

mAna moha mArAdi mada byApi rahe brahma.nDa .. 101(ka) ..

tAmasa dharma karahi.n nara japa tapa brata makha dAna.

deva na baraShahi.n dharanI.n ba_e na jAmahi.n dhAna .. 101(kha) ..

chha.n\. abalA kacha bhUShana bhUri chhudhA. dhanahIna dukhI mamatA

bahudhA ..

Page 308: Ramcharitmanas ITRANS

( 34 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

sukha chAhahi.n mU.Dha na dharma ratA. mati thori kaThori na

komalatA .. 1 ..

nara pI.Dita roga na bhoga kahI.n. abhimAna birodha akAranahI.n ..

laghu jIvana sa.nbatu pa.ncha dasA. kalapA.nta na nAsa gumAnu asA ..

2 ..

kalikAla bihAla ki_e manujA. nahi.n mAnata kvau anujA tanujA.

nahi.n toSha bichAra na sItalatA. saba jAti kujAti bha_e magatA .. 3

..

iriShA paruShAchchhara lolupatA. bhari pUri rahI samatA bigatA ..

saba loga biyoga bisoka hu_e. baranAshrama dharma achAra ga_e .. 4

..

dama dAna dayA nahi.n jAnapanI. ja.DatA paraba.nchanatAti ghanI ..

tanu poShaka nAri narA sagare. parani.ndaka je jaga mo bagare .. 5

..

do\. sunu byAlAri kAla kali mala avaguna AgAra.

guna_u.N bahuta kalijuga kara binu prayAsa nistAra .. 102(ka) ..

kR^itajuga tretA dvApara pUjA makha aru joga.

jo gati ho_i so kali hari nAma te pAvahi.n loga .. 102(kha) ..

kR^itajuga saba jogI bigyAnI. kari hari dhyAna tarahi.n bhava prAnI ..

tretA.N bibidha jagya nara karahI.n. prabhuhi samarpi karma bhava tarahI.n

..

dvApara kari raghupati pada pUjA. nara bhava tarahi.n upAya na dUjA ..

kalijuga kevala hari guna gAhA. gAvata nara pAvahi.n bhava thAhA ..

kalijuga joga na jagya na gyAnA. eka adhAra rAma guna gAnA ..

saba bharosa taji jo bhaja rAmahi. prema sameta gAva guna grAmahi ..

so_i bhava tara kachhu sa.nsaya nAhI.n. nAma pratApa pragaTa kali mAhI.n

..

kali kara eka punIta pratApA. mAnasa punya hohi.n nahi.n pApA ..

do\. kalijuga sama juga Ana nahi.n jau.n nara kara bisvAsa.

gA_i rAma guna gana bimala.N bhava tara binahi.n prayAsa .. 103(ka)

..

pragaTa chAri pada dharma ke kalila mahu.N eka pradhAna.

jena kena bidhi dInhe.n dAna kara_i kalyAna .. 103(kha) ..

nita juga dharma hohi.n saba kere. hR^idaya.N rAma mAyA ke prere ..

suddha satva samatA bigyAnA. kR^ita prabhAva prasanna mana jAnA ..

satva bahuta raja kachhu rati karmA. saba bidhi sukha tretA kara dharmA ..

bahu raja svalpa satva kachhu tAmasa. dvApara dharma haraSha bhaya mAnasa

..

tAmasa bahuta rajoguna thorA. kali prabhAva birodha chahu.N orA ..

budha juga dharma jAni mana mAhI.n. taji adharma rati dharma karAhI.n ..

Page 309: Ramcharitmanas ITRANS

( 35 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

kAla dharma nahi.n byApahi.n tAhI. raghupati charana prIti ati jAhI ..

naTa kR^ita bikaTa kapaTa khagarAyA. naTa sevakahi na byApa_i mAyA ..

do\. hari mAyA kR^ita doSha guna binu hari bhajana na jAhi.n.

bhaji_a rAma taji kAma saba asa bichAri mana mAhi.n .. 104(ka) ..

tehi kalikAla baraSha bahu base_u.N avadha bihagesa.

pare_u dukAla bipati basa taba mai.n gaya_u.N bidesa .. 104(kha) ..

gaya_u.N ujenI sunu uragArI. dIna malIna daridra dukhArI ..

ga_e.N kAla kachhu sa.npati pA_I. taha.N puni kara_u.N sa.nbhu sevakA_I ..

bipra eka baidika siva pUjA. kara_i sadA tehi kAju na dUjA ..

parama sAdhu paramAratha bi.ndaka. sa.nbhu upAsaka nahi.n hari ni.ndaka ..

tehi seva_u.N mai.n kapaTa sametA. dvija dayAla ati nIti niketA ..

bAhija namra dekhi mohi sA_I.n. bipra pa.DhAva putra kI nA_I.n ..

sa.nbhu ma.ntra mohi dvijabara dInhA. subha upadesa bibidha bidhi kInhA ..

japa_u.N ma.ntra siva ma.ndira jA_I. hR^idaya.N da.nbha ahamiti adhikA_I

..

do\. mai.n khala mala sa.nkula mati nIcha jAti basa moha.

hari jana dvija dekhe.n jara_u.N kara_u.N biShnu kara droha ..

105(ka) ..

so\. gura nita mohi prabodha dukhita dekhi Acharana mama.

mohi upaja_i ati krodha da.nbhihi nIti ki bhAva_I .. 105(kha) ..

eka bAra gura lInha bolA_I. mohi nIti bahu bhA.Nti sikhA_I ..

siva sevA kara phala suta so_I. abirala bhagati rAma pada ho_I ..

rAmahi bhajahi.n tAta siva dhAtA. nara pAva.Nra kai ketika bAtA ..

jAsu charana aja siva anurAgI. tAtu droha.N sukha chahasi abhAgI ..

hara kahu.N hari sevaka gura kahe_U. suni khaganAtha hR^idaya mama dahe_U

..

adhama jAti mai.n bidyA pA_e.N. bhaya_u.N jathA ahi dUdha pi_A_e.N ..

mAnI kuTila kubhAgya kujAtI. gura kara droha kara_u.N dinu rAtI ..

ati dayAla gura svalpa na krodhA. puni puni mohi sikhAva subodhA ..

jehi te nIcha ba.DA_I pAvA. so prathamahi.n hati tAhi nasAvA ..

dhUma anala sa.nbhava sunu bhA_I. tehi bujhAva ghana padavI pA_I ..

raja maga parI nirAdara raha_I. saba kara pada prahAra nita saha_I ..

maruta u.DAva prathama tehi bhara_I. puni nR^ipa nayana kirITanhi para_I

..

sunu khagapati asa samujhi prasa.ngA. budha nahi.n karahi.n adhama kara

sa.ngA ..

kabi kobida gAvahi.n asi nItI. khala sana kalaha na bhala nahi.n prItI ..

udAsIna nita rahi_a gosA_I.n. khala parihari_a svAna kI nA_I.n ..

mai.n khala hR^idaya.N kapaTa kuTilA_I. gura hita kaha_i na mohi sohA_I ..

do\. eka bAra hara ma.ndira japata rahe_u.N siva nAma.

gura Aya_u abhimAna te.n uThi nahi.n kInha pranAma .. 106(ka) ..

so dayAla nahi.n kahe_u kachhu ura na roSha lavalesa.

Page 310: Ramcharitmanas ITRANS

( 36 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

ati agha gura apamAnatA sahi nahi.n sake mahesa .. 106(kha) ..

ma.ndira mAjha bha_I nabha bAnI. re hatabhAgya agya abhimAnI ..

jadyapi tava gura ke.n nahi.n krodhA. ati kR^ipAla chita samyaka bodhA ..

tadapi sApa saTha daiha_u.N tohI. nIti birodha sohA_i na mohI ..

jau.n nahi.n da.nDa karau.n khala torA. bhraShTa ho_i shrutimAraga morA ..

je saTha gura sana iriShA karahI.n. raurava naraka koTi juga parahI.n ..

trijaga joni puni dharahi.n sarIrA. ayuta janma bhari pAvahi.n pIrA ..

baiTha rahesi ajagara iva pApI. sarpa hohi khala mala mati byApI ..

mahA biTapa koTara mahu.N jA_I .. rahu adhamAdhama adhagati pA_I ..

do\. hAhAkAra kInha gura dAruna suni siva sApa ..

ka.npita mohi biloki ati ura upajA paritApa .. 107(ka) ..

kari da.nDavata saprema dvija siva sanmukha kara jori.

binaya karata gadagada svara samujhi ghora gati mori .. 107(kha) ..

namAmIshamIshAna nirvANarUpa.n. vi.nbhu.n byApaka.n brahma vedasvarUpa.n.

nija.n nirguNa.n nirvikalpa.n nirI.nha. chidAkAshamAkAshavAsa.n

bhaje.aha.n ..

nirAkAramo.nkAramUla.n turIya.n. girA gyAna gotItamIsha.n girIsha.n ..

karAla.n mahAkAla kAla.n kR^ipAla.n. guNAgAra sa.nsArapAra.n nato.aha.n ..

tuShArAdri sa.nkAsha gaura.n gabhIra.n. manobhUta koTi prabhA shrI

sharIra.n ..

sphuranmauli kallolinI chAru ga.ngA. lasadbhAlabAlendu ka.nThe bhuja.ngA

..

chalatku.nDala.n bhrU sunetra.n vishAla.n. prasannAnana.n nIlaka.nTha.n

dayAla.n ..

mR^igAdhIshacharmAmbara.n muNDamAla.n. priya.n sha.nkara.n sarvanAtha.n

bhajAmi ..

pracha.nDa.n prakR^iShTa.n pragalbha.n paresha.n. akha.nDa.n aja.n

bhAnukoTiprakAsha.n ..

trayaHshUla nirmUlana.n shUlapANi.n. bhaje.aha.n bhavAnIpati.n

bhAvagamya.n ..

kalAtIta kalyANa kalpAntakArI. sadA sajjanAndadAtA purArI ..

chidAna.ndasa.ndoha mohApahArI. prasIda prasIda prabho manmathArI ..

na yAvad umAnAtha pAdAravinda.n. bhaja.ntIha loke pare vA narANA.n ..

na tAvatsukha.n shAnti santApanAsha.n. prasIda prabho sarvabhUtAdhivAsa.n

..

na jAnAmi yoga.n japa.n naiva pUjA.n. nato.aha.n sadA sarvadA sha.nbhu

tubhya.n ..

jarA janma duHkhaugha tAtapyamAna.n. prabho pAhi ApannamAmIsha sha.nbho ..

shloka\-rudrAShTakamida.n prokta.n vipreNa haratoShaye.

ye paThanti narA bhaktyA teShA.n shambhuH prasIdati .. 9 ..

do\. \-suni binatI sarbagya siva dekhi bripra anurAgu.

puni ma.ndira nabhabAnI bha_i dvijabara bara mAgu .. 108(ka) ..

jau.n prasanna prabhu mo para nAtha dIna para nehu.

nija pada bhagati de_i prabhu puni dUsara bara dehu .. 108(kha) ..

Page 311: Ramcharitmanas ITRANS

( 37 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

tava mAyA basa jIva ja.Da sa.ntata phira_i bhulAna.

tehi para krodha na kari_a prabhu kR^ipA si.ndhu bhagavAna ..

108(ga) ..

sa.nkara dInadayAla aba ehi para hohu kR^ipAla.

sApa anugraha ho_i jehi.n nAtha thorehI.n kAla .. 108(gha) ..

ehi kara ho_i parama kalyAnA. so_i karahu aba kR^ipAnidhAnA ..

bipragirA suni parahita sAnI. evamastu iti bha_i nabhabAnI ..

jadapi kInha ehi.n dAruna pApA. mai.n puni dInha kopa kari sApA ..

tadapi tumhAra sAdhutA dekhI. kariha_u.N ehi para kR^ipA biseShI ..

chhamAsIla je para upakArI. te dvija mohi priya jathA kharArI ..

mora shrApa dvija byartha na jA_ihi. janma sahasa avasya yaha pA_ihi ..

janamata marata dusaha dukha ho_I. ahi svalpa_u nahi.n byApihi so_I ..

kavane_u.N janma miTihi nahi.n gyAnA. sunahi sUdra mama bachana pravAnA ..

raghupati purI.n janma taba bhaya_U. puni tai.n mama sevA.N mana daya_U ..

purI prabhAva anugraha more.n. rAma bhagati upajihi ura tore.n ..

sunu mama bachana satya aba bhA_I. haritoShana brata dvija sevakA_I ..

aba jani karahi bipra apamAnA. jAnehu sa.nta ana.nta samAnA ..

i.ndra kulisa mama sUla bisAlA. kAlada.nDa hari chakra karAlA ..

jo inha kara mArA nahi.n mara_I. bipradroha pAvaka so jara_I ..

asa bibeka rAkhehu mana mAhI.n. tumha kaha.N jaga durlabha kachhu nAhI.n

..

aura_u eka AsiShA morI. apratihata gati ho_ihi torI ..

do\. suni siva bachana haraShi gura evamastu iti bhAShi.

mohi prabodhi gaya_u gR^iha sa.nbhu charana ura rAkhi .. 109(ka) ..

prerita kAla bidhi giri jA_i bhaya_u.N mai.n byAla.

puni prayAsa binu so tanu jaje_u.N ga_e.N kachhu kAla .. 109(kha) ..

jo_i tanu dhara_u.N taja_u.N puni anAyAsa harijAna.

jimi nUtana paTa pahira_i nara parihara_i purAna .. 109(ga) ..

siva.N rAkhI shruti nIti aru mai.n nahi.n pAvA klesa.

ehi bidhi dhare_u.N bibidha tanu gyAna na gaya_u khagesa .. 109(gha)

..

trijaga deva nara jo_i tanu dhara_u.N. taha.N taha.N rAma bhajana

anusara_U.N ..

eka sUla mohi bisara na kA_U. gura kara komala sIla subhA_U ..

charama deha dvija kai mai.n pA_I. sura durlabha purAna shruti gA_I ..

khela_u.N tahU.N bAlakanha mIlA. kara_u.N sakala raghunAyaka lIlA ..

prau.Dha bha_e.N mohi pitA pa.DhAvA. samajha_u.N suna_u.N guna_u.N nahi.n

bhAvA ..

mana te sakala bAsanA bhAgI. kevala rAma charana laya lAgI ..

kahu khagesa asa kavana abhAgI. kharI seva suradhenuhi tyAgI ..

prema magana mohi kachhu na sohA_I. hAre_u pitA pa.DhA_i pa.DhA_I ..

bha_e kAlabasa jaba pitu mAtA. mai.n bana gaya_u.N bhajana janatrAtA ..

Page 312: Ramcharitmanas ITRANS

( 38 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

jaha.N jaha.N bipina munIsvara pAva_u.N. Ashrama jA_i jA_i siru nAva_u.N

..

bUjhata tinhahi rAma guna gAhA. kahahi.n suna_u.N haraShita khaganAhA ..

sunata phira_u.N hari guna anubAdA. abyAhata gati sa.nbhu prasAdA ..

chhUTI tribidha IShanA gA.DhI. eka lAlasA ura ati bA.DhI ..

rAma charana bArija jaba dekhau.n. taba nija janma saphala kari lekhau.n

..

jehi pU.Nchha_u.N so_i muni asa kaha_I. Isvara sarba bhUtamaya aha_I ..

nirguna mata nahi.n mohi sohA_I. saguna brahma rati ura adhikA_I ..

do\. gura ke bachana surati kari rAma charana manu lAga.

raghupati jasa gAvata phira_u.N chhana chhana nava anurAga ..

110(ka) ..

meru sikhara baTa chhAyA.N muni lomasa AsIna.

dekhi charana siru nAya_u.N bachana kahe_u.N ati dIna .. 110(kha) ..

suni mama bachana binIta mR^idu muni kR^ipAla khagarAja.

mohi sAdara pU.Nchhata bha_e dvija Ayahu kehi kAja .. 110(ga) ..

taba mai.n kahA kR^ipAnidhi tumha sarbagya sujAna.

saguna brahma avarAdhana mohi kahahu bhagavAna .. 110(gha) ..

taba muniSha raghupati guna gAthA. kahe kachhuka sAdara khaganAthA ..

brahmagyAna rata muni bigyAni. mohi parama adhikArI jAnI ..

lAge karana brahma upadesA. aja adveta aguna hR^idayesA ..

akala anIha anAma arupA. anubhava gamya akha.nDa anUpA ..

mana gotIta amala abinAsI. nirbikAra niravadhi sukha rAsI ..

so tai.n tAhi tohi nahi.n bhedA. bAri bIchi iva gAvahi bedA ..

bibidha bhA.Nti mohi muni samujhAvA. nirguna mata mama hR^idaya.N na AvA

..

puni mai.n kahe_u.N nA_i pada sIsA. saguna upAsana kahahu munIsA ..

rAma bhagati jala mama mana mInA. kimi bilagA_i munIsa prabInA ..

so_i upadesa kahahu kari dAyA. nija nayananhi dekhau.n raghurAyA ..

bhari lochana biloki avadhesA. taba suniha_u.N nirguna upadesA ..

muni puni kahi harikathA anUpA. kha.nDi saguna mata aguna nirUpA ..

taba mai.n nirguna mata kara dUrI. saguna nirUpa_u.N kari haTha bhUrI ..

uttara prati_uttara mai.n kInhA. muni tana bha_e krodha ke chInhA ..

sunu prabhu bahuta avagyA ki_e.N. upaja krodha gyAninha ke hi_e.N ..

ati sa.ngharaShana jau.n kara ko_I. anala pragaTa cha.ndana te ho_I ..

do\. \-bAra.nbAra sakopa muni kara_i nirupana gyAna.

mai.n apane.n mana baiTha taba kara_u.N bibidha anumAna .. 111(ka)

..

krodha ki dvetabuddhi binu dvaita ki binu agyAna.

mAyAbasa parichhinna ja.Da jIva ki Isa samAna .. 111(kha) ..

kabahu.N ki dukha saba kara hita tAke.n. tehi ki daridra parasa mani

jAke.n ..

paradrohI kI hohi.n nisa.nkA. kAmI puni ki rahahi.n akala.nkA ..

Page 313: Ramcharitmanas ITRANS

( 39 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

ba.nsa ki raha dvija anahita kInhe.n. karma ki hohi.n svarUpahi chInhe.n

..

kAhU sumati ki khala sa.Nga jAmI. subha gati pAva ki paratriya gAmI ..

bhava ki parahi.n paramAtmA bi.ndaka. sukhI ki hohi.n kabahu.N

harini.ndaka ..

rAju ki raha_i nIti binu jAne.n. agha ki rahahi.n haricharita bakhAne.n ..

pAvana jasa ki punya binu ho_I. binu agha ajasa ki pAva_i ko_I ..

lAbhu ki kichhu hari bhagati samAnA. jehi gAvahi.n shruti sa.nta purAnA ..

hAni ki jaga ehi sama kichhu bhA_I. bhaji_a na rAmahi nara tanu pA_I ..

agha ki pisunatA sama kachhu AnA. dharma ki dayA sarisa harijAnA ..

ehi bidhi amiti juguti mana guna_U.N. muni upadesa na sAdara suna_U.N ..

puni puni saguna pachchha mai.n ropA. taba muni bole_u bachana sakopA ..

mU.Dha parama sikha de_u.N na mAnasi. uttara prati_uttara bahu Anasi ..

satya bachana bisvAsa na karahI. bAyasa iva sabahI te DarahI ..

saTha svapachchha taba hR^idaya.N bisAlA. sapadi hohi pachchhI cha.nDAlA

..

lInha shrApa mai.n sIsa cha.DhA_I. nahi.n kachhu bhaya na dInatA A_I ..

do\. turata bhaya_u.N mai.n kAga taba puni muni pada siru nA_i.

sumiri rAma raghuba.nsa mani haraShita chale_u.N u.DA_i .. 112(ka)

..

umA je rAma charana rata bigata kAma mada krodha ..

nija prabhumaya dekhahi.n jagata kehi sana karahi.n birodha ..

112(kha) ..

sunu khagesa nahi.n kachhu riShi dUShana. ura preraka raghuba.nsa

bibhUShana ..

kR^ipAsi.ndhu muni mati kari bhorI. lInhi prema parichchhA morI ..

mana bacha krama mohi nija jana jAnA. muni mati puni pherI bhagavAnA ..

riShi mama mahata sIlatA dekhI. rAma charana bisvAsa biseShI ..

ati bisamaya puni puni pachhitA_I. sAdara muni mohi lInha bolA_I ..

mama paritoSha bibidha bidhi kInhA. haraShita rAmama.ntra taba dInhA ..

bAlakarUpa rAma kara dhyAnA. kahe_u mohi muni kR^ipAnidhAnA ..

su.ndara sukhada mihi ati bhAvA. so prathamahi.n mai.n tumhahi sunAvA ..

muni mohi kachhuka kAla taha.N rAkhA. rAmacharitamAnasa taba bhAShA ..

sAdara mohi yaha kathA sunA_I. puni bole muni girA suhA_I ..

rAmacharita sara gupta suhAvA. sa.nbhu prasAda tAta mai.n pAvA ..

tohi nija bhagata rAma kara jAnI. tAte mai.n saba kahe_u.N bakhAnI ..

rAma bhagati jinha ke.n ura nAhI.n. kabahu.N na tAta kahi_a tinha pAhI.n

..

muni mohi bibidha bhA.Nti samujhAvA. mai.n saprema muni pada siru nAvA ..

nija kara kamala parasi mama sIsA. haraShita AsiSha dInha munIsA ..

rAma bhagati abirala ura tore.n. basihi sadA prasAda aba more.n ..

do\. \-sadA rAma priya hohu tumha subha guna bhavana amAna.

kAmarUpa ichdhAmarana gyAna birAga nidhAna .. 113(ka) ..

je.nhi.n Ashrama tumha basaba puni sumirata shrIbhagava.nta.

byApihi taha.N na abidyA jojana eka praja.nta .. 113(kha) ..

Page 314: Ramcharitmanas ITRANS

( 40 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

kAla karma guna doSha subhA_U. kachhu dukha tumhahi na byApihi kA_U ..

rAma rahasya lalita bidhi nAnA. gupta pragaTa itihAsa purAnA ..

binu shrama tumha jAnaba saba so_U. nita nava neha rAma pada ho_U ..

jo ichchhA karihahu mana mAhI.n. hari prasAda kachhu durlabha nAhI.n ..

suni muni AsiSha sunu matidhIrA. brahmagirA bha_i gagana ga.NbhIrA ..

evamastu tava bacha muni gyAnI. yaha mama bhagata karma mana bAnI ..

suni nabhagirA haraSha mohi bhaya_U. prema magana saba sa.nsaya gaya_U ..

kari binatI muni Ayasu pA_I. pada saroja puni puni siru nA_I ..

haraSha sahita ehi.n Ashrama Aya_u.N. prabhu prasAda durlabha bara

pAya_u.N ..

ihA.N basata mohi sunu khaga IsA. bIte kalapa sAta aru bIsA ..

kara_u.N sadA raghupati guna gAnA. sAdara sunahi.n biha.nga sujAnA ..

jaba jaba avadhapurI.n raghubIrA. dharahi.n bhagata hita manuja sarIrA ..

taba taba jA_i rAma pura raha_U.N. sisulIlA biloki sukha laha_U.N ..

puni ura rAkhi rAma sisurUpA. nija Ashrama Ava_u.N khagabhUpA ..

kathA sakala mai.n tumhahi sunA_I. kAga deha jehi.n kArana pA_I ..

kahi_u.N tAta saba prasna tumhArI. rAma bhagati mahimA ati bhArI ..

do\. tAte yaha tana mohi priya bhaya_u rAma pada neha.

nija prabhu darasana pAya_u.N ga_e sakala sa.ndeha .. 114(ka) ..

mAsapArAyaNa, untIsavA.N vishrAma

bhagati pachchha haTha kari rahe_u.N dInhi mahAriShi sApa.

muni durlabha bara pAya_u.N dekhahu bhajana pratApa .. 114(kha) ..

je asi bhagati jAni pariharahI.n. kevala gyAna hetu shrama karahI.n ..

te ja.Da kAmadhenu gR^iha.N tyAgI. khojata Aku phirahi.n paya lAgI ..

sunu khagesa hari bhagati bihA_I. je sukha chAhahi.n Ana upA_I ..

te saTha mahAsi.ndhu binu taranI. pairi pAra chAhahi.n ja.Da karanI ..

suni bhasu.nDi ke bachana bhavAnI. bole_u garu.Da haraShi mR^idu bAnI ..

tava prasAda prabhu mama ura mAhI.n. sa.nsaya soka moha bhrama nAhI.n ..

sune_u.N punIta rAma guna grAmA. tumharI kR^ipA.N lahe_u.N bishrAmA ..

eka bAta prabhu pU.Nchha_u.N tohI. kahahu bujhA_i kR^ipAnidhi mohI ..

kahahi.n sa.nta muni beda purAnA. nahi.n kachhu durlabha gyAna samAnA ..

so_i muni tumha sana kahe_u gosA_I.n. nahi.n Adarehu bhagati kI nA_I.n ..

gyAnahi bhagatihi a.ntara ketA. sakala kahahu prabhu kR^ipA niketA ..

suni uragAri bachana sukha mAnA. sAdara bole_u kAga sujAnA ..

bhagatihi gyAnahi nahi.n kachhu bhedA. ubhaya harahi.n bhava sa.nbhava

khedA ..

nAtha munIsa kahahi.n kachhu a.ntara. sAvadhAna so_u sunu biha.ngabara ..

gyAna birAga joga bigyAnA. e saba puruSha sunahu harijAnA ..

puruSha pratApa prabala saba bhA.NtI. abalA abala sahaja ja.Da jAtI ..

do\. \-puruSha tyAgi saka nArihi jo birakta mati dhIra ..

na tu kAmI biShayAbasa bimukha jo pada raghubIra .. 115(ka) ..

so\. so_u muni gyAnanidhAna mR^iganayanI bidhu mukha nirakhi.

bibasa ho_i harijAna nAri biShnu mAyA pragaTa .. 115(kha) ..

Page 315: Ramcharitmanas ITRANS

( 41 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

ihA.N na pachchhapAta kachhu rAkha_u.N. beda purAna sa.nta mata bhASha_u.N

..

moha na nAri nAri ke.n rUpA. pannagAri yaha rIti anUpA ..

mAyA bhagati sunahu tumha do_U. nAri barga jAna_i saba ko_U ..

puni raghubIrahi bhagati pi_ArI. mAyA khalu nartakI bichArI ..

bhagatihi sAnukUla raghurAyA. tAte tehi Darapati ati mAyA ..

rAma bhagati nirupama nirupAdhI. basa_i jAsu ura sadA abAdhI ..

tehi biloki mAyA sakuchA_I. kari na saka_i kachhu nija prabhutA_I ..

asa bichAri je muni bigyAnI. jAchahI.n bhagati sakala sukha khAnI ..

do\. yaha rahasya raghunAtha kara begi na jAna_i ko_i.

jo jAna_i raghupati kR^ipA.N sapanehu.N moha na ho_i .. 116(ka) ..

aura_u gyAna bhagati kara bheda sunahu suprabIna.

jo suni ho_i rAma pada prIti sadA abichhIna .. 116(kha) ..

sunahu tAta yaha akatha kahAnI. samujhata bana_i na jA_i bakhAnI ..

Isvara a.nsa jIva abinAsI. chetana amala sahaja sukha rAsI ..

so mAyAbasa bhaya_u gosA_I.n. ba.Ndhyo kIra marakaTa kI nA_I ..

ja.Da chetanahi gra.nthi pari ga_I. jadapi mR^iShA chhUTata kaThina_I ..

taba te jIva bhaya_u sa.nsArI. chhUTa na gra.nthi na ho_i sukhArI ..

shruti purAna bahu kahe_u upA_I. chhUTa na adhika adhika arujhA_I ..

jIva hR^idaya.N tama moha biseShI. gra.nthi chhUTa kimi para_i na dekhI ..

asa sa.njoga Isa jaba kara_I. tabahu.N kadAchita so niru_ara_I ..

sAttvika shraddhA dhenu suhA_I. jau.n hari kR^ipA.N hR^idaya.N basa A_I ..

japa tapa brata jama niyama apArA. je shruti kaha subha dharma achArA ..

te_i tR^ina harita charai jaba gA_I. bhAva bachchha sisu pA_i penhA_I ..

no_i nibR^itti pAtra bisvAsA. nirmala mana ahIra nija dAsA ..

parama dharmamaya paya duhi bhA_I. avaTai anala akAma bihA_I ..

toSha maruta taba chhamA.N ju.DAvai. dhR^iti sama jAvanu de_i jamAvai ..

muditA.N mathai.n bichAra mathAnI. dama adhAra raju satya subAnI ..

taba mathi kA.Dhi le_i navanItA. bimala birAga subhaga supunItA ..

do\. joga agini kari pragaTa taba karma subhAsubha lA_i.

buddhi sirAvai.n gyAna ghR^ita mamatA mala jari jA_i .. 117(ka) ..

taba bigyAnarUpini buddhi bisada ghR^ita pA_i.

chitta di_A bhari dharai dR^i.Dha samatA di_aTi banA_i .. 117(kha)

..

tIni avasthA tIni guna tehi kapAsa te.n kA.Dhi.

tUla turIya sa.NvAri puni bAtI karai sugA.Dhi .. 117(ga) ..

so\. ehi bidhi lesai dIpa teja rAsi bigyAnamaya ..

jAtahi.n jAsu samIpa jarahi.n madAdika salabha saba .. 117(gha) ..

sohamasmi iti bR^itti akha.nDA. dIpa sikhA so_i parama pracha.nDA ..

Atama anubhava sukha suprakAsA. taba bhava mUla bheda bhrama nAsA ..

prabala abidyA kara parivArA. moha Adi tama miTa_i apArA ..

taba so_i buddhi pA_i u.Nji_ArA. ura gR^iha.N baiThi gra.nthi niru_ArA ..

Page 316: Ramcharitmanas ITRANS

( 42 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

chhorana gra.nthi pAva jau.n so_I. taba yaha jIva kR^itAratha ho_I ..

chhorata gra.nthi jAni khagarAyA. bighna aneka kara_i taba mAyA ..

riddhi siddhi prera_i bahu bhA_I. buddhahi lobha dikhAvahi.n A_I ..

kala bala chhala kari jAhi.n samIpA. a.nchala bAta bujhAvahi.n dIpA ..

ho_i buddhi jau.n parama sayAnI. tinha tana chitava na anahita jAnI ..

jau.n tehi bighna buddhi nahi.n bAdhI. tau bahori sura karahi.n upAdhI ..

i.ndrI.n dvAra jharokhA nAnA. taha.N taha.N sura baiThe kari thAnA ..

Avata dekhahi.n biShaya bayArI. te haThi dehI kapATa ughArI ..

jaba so prabha.njana ura gR^iha.N jA_I. tabahi.n dIpa bigyAna bujhA_I ..

gra.nthi na chhUTi miTA so prakAsA. buddhi bikala bha_i biShaya batAsA ..

i.ndrinha suranha na gyAna sohA_I. biShaya bhoga para prIti sadA_I ..

biShaya samIra buddhi kR^ita bhorI. tehi bidhi dIpa ko bAra bahorI ..

do\. taba phiri jIva bibidha bidhi pAva_i sa.nsR^iti klesa.

hari mAyA ati dustara tari na jA_i bihagesa .. 118(ka) ..

kahata kaThina samujhata kaThina sAdhana kaThina bibeka.

ho_i ghunAchchhara nyAya jau.n puni pratyUha aneka .. 118(kha) ..

gyAna pa.ntha kR^ipAna kai dhArA. parata khagesa ho_i nahi.n bArA ..

jo nirbighna pa.ntha nirbaha_I. so kaivalya parama pada laha_I ..

ati durlabha kaivalya parama pada. sa.nta purAna nigama Agama bada ..

rAma bhajata so_i mukuti gosA_I. ana_ichchhita Ava_i bari_A_I ..

jimi thala binu jala rahi na sakA_I. koTi bhA.Nti ko_u karai upA_I ..

tathA mochchha sukha sunu khagarA_I. rahi na saka_i hari bhagati bihA_I ..

asa bichAri hari bhagata sayAne. mukti nirAdara bhagati lubhAne ..

bhagati karata binu jatana prayAsA. sa.nsR^iti mUla abidyA nAsA ..

bhojana kari_a tR^ipiti hita lAgI. jimi so asana pachavai jaTharAgI ..

asi haribhagati sugama sukhadA_I. ko asa mU.Dha na jAhi sohA_I ..

do\. sevaka sebya bhAva binu bhava na tari_a uragAri ..

bhajahu rAma pada pa.nkaja asa siddhA.nta bichAri .. 119(ka) ..

jo chetana kaha.N za.Da kara_i za.Dahi kara_i chaitanya.

asa samartha raghunAyakahi.n bhajahi.n jIva te dhanya .. 119(kha) ..

kahe_u.N gyAna siddhA.nta bujhA_I. sunahu bhagati mani kai prabhutA_I ..

rAma bhagati chi.ntAmani su.ndara. basa_i garu.Da jAke ura a.ntara ..

parama prakAsa rUpa dina rAtI. nahi.n kachhu chahi_a di_A ghR^ita bAtI ..

moha daridra nikaTa nahi.n AvA. lobha bAta nahi.n tAhi bujhAvA ..

prabala abidyA tama miTi jA_I. hArahi.n sakala salabha samudA_I ..

khala kAmAdi nikaTa nahi.n jAhI.n. basa_i bhagati jAke ura mAhI.n ..

garala sudhAsama ari hita ho_I. tehi mani binu sukha pAva na ko_I ..

byApahi.n mAnasa roga na bhArI. jinha ke basa saba jIva dukhArI ..

rAma bhagati mani ura basa jAke.n. dukha lavalesa na sapanehu.N tAke.n ..

chatura siromani te_i jaga mAhI.n. je mani lAgi sujatana karAhI.n ..

so mani jadapi pragaTa jaga aha_I. rAma kR^ipA binu nahi.n ko_u laha_I ..

sugama upAya pA_ibe kere. nara hatabhAgya dehi.n bhaTamere ..

pAvana parbata beda purAnA. rAma kathA ruchirAkara nAnA ..

marmI sajjana sumati kudArI. gyAna birAga nayana uragArI ..

bhAva sahita khoja_i jo prAnI. pAva bhagati mani saba sukha khAnI ..

Page 317: Ramcharitmanas ITRANS

( 43 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

more.n mana prabhu asa bisvAsA. rAma te adhika rAma kara dAsA ..

rAma si.ndhu ghana sajjana dhIrA. cha.ndana taru hari sa.nta samIrA ..

saba kara phala hari bhagati suhA_I. so binu sa.nta na kAhU.N pA_I ..

asa bichAri jo_i kara satasa.ngA. rAma bhagati tehi sulabha biha.ngA ..

do\. brahma payonidhi ma.ndara gyAna sa.nta sura Ahi.n.

kathA sudhA mathi kA.Dhahi.n bhagati madhuratA jAhi.n .. 120(ka) ..

birati charma asi gyAna mada lobha moha ripu mAri.

jaya pA_i_a so hari bhagati dekhu khagesa bichAri .. 120(kha) ..

puni saprema bole_u khagarA_U. jau.n kR^ipAla mohi Upara bhA_U ..

nAtha mohi nija sevaka jAnI. sapta prasna kahahu bakhAnI ..

prathamahi.n kahahu nAtha matidhIrA. saba te durlabha kavana sarIrA ..

ba.Da dukha kavana kavana sukha bhArI. so_u sa.nchhepahi.n kahahu bichArI

..

sa.nta asa.nta marama tumha jAnahu. tinha kara sahaja subhAva bakhAnahu ..

kavana punya shruti bidita bisAlA. kahahu kavana agha parama karAlA ..

mAnasa roga kahahu samujhA_I. tumha sarbagya kR^ipA adhikA_I ..

tAta sunahu sAdara ati prItI. mai.n sa.nchhepa kaha_u.N yaha nItI ..

nara tana sama nahi.n kavani_u dehI. jIva charAchara jAchata tehI ..

naraga svarga apabarga nisenI. gyAna birAga bhagati subha denI ..

so tanu dhari hari bhajahi.n na je nara. hohi.n biShaya rata ma.nda ma.nda

tara ..

kA.Ncha kiricha badale.n te lehI. kara te DAri parasa mani dehI.n ..

nahi.n daridra sama dukha jaga mAhI.n. sa.nta milana sama sukha jaga

nAhI.n ..

para upakAra bachana mana kAyA. sa.nta sahaja subhA_u khagarAyA ..

sa.nta sahahi.n dukha parahita lAgI. paradukha hetu asa.nta abhAgI ..

bhUrja tarU sama sa.nta kR^ipAlA. parahita niti saha bipati bisAlA ..

sana iva khala para ba.ndhana kara_I. khAla ka.DhA_i bipati sahi mara_I ..

khala binu svAratha para apakArI. ahi mUShaka iva sunu uragArI ..

para sa.npadA binAsi nasAhI.n. jimi sasi hati hima upala bilAhI.n ..

duShTa udaya jaga Arati hetU. jathA prasiddha adhama graha ketU ..

sa.nta udaya sa.ntata sukhakArI. bisva sukhada jimi i.ndu tamArI ..

parama dharma shruti bidita ahi.nsA. para ni.ndA sama agha na garIsA ..

hara gura ni.ndaka dAdura ho_I. janma sahastra pAva tana so_I ..

dvija ni.ndaka bahu naraka bhoga kari. jaga janama_i bAyasa sarIra dhari

..

sura shruti ni.ndaka je abhimAnI. raurava naraka parahi.n te prAnI ..

hohi.n ulUka sa.nta ni.ndA rata. moha nisA priya gyAna bhAnu gata ..

saba ke ni.ndA je ja.Da karahI.n. te chamagAdura ho_i avatarahI.n ..

sunahu tAta aba mAnasa rogA. jinha te dukha pAvahi.n saba logA ..

moha sakala byAdhinha kara mUlA. tinha te puni upajahi.n bahu sUlA ..

kAma bAta kapha lobha apArA. krodha pitta nita chhAtI jArA ..

prIti karahi.n jau.n tIni_u bhA_I. upaja_i sanyapAta dukhadA_I ..

biShaya manoratha durgama nAnA. te saba sUla nAma ko jAnA ..

mamatA dAdu ka.nDu iraShA_I. haraSha biShAda garaha bahutA_I ..

para sukha dekhi jarani so_i chha_I. kuShTa duShTatA mana kuTila_I ..

aha.nkAra ati dukhada Damaru_A. da.nbha kapaTa mada mAna neharu_A ..

tR^isnA udarabR^iddhi ati bhArI. tribidha IShanA taruna tijArI ..

Page 318: Ramcharitmanas ITRANS

( 44 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

juga bidhi jvara matsara abibekA. kaha.N lAgi kahau.n kuroga anekA ..

do\. eka byAdhi basa nara marahi.n e asAdhi bahu byAdhi.

pI.Dahi.n sa.ntata jIva kahu.N so kimi lahai samAdhi .. 121(ka) ..

nema dharma AchAra tapa gyAna jagya japa dAna.

bheShaja puni koTinha nahi.n roga jAhi.n harijAna .. 121(kha) ..

ehi bidhi sakala jIva jaga rogI. soka haraSha bhaya prIti biyogI ..

mAnaka roga kachhuka mai.n gA_e. hahi.n saba ke.n lakhi biralenha pA_e ..

jAne te chhIjahi.n kachhu pApI. nAsa na pAvahi.n jana paritApI ..

biShaya kupathya pA_i a.nkure. munihu hR^idaya.N kA nara bApure ..

rAma kR^ipA.N nAsahi saba rogA. jau.n ehi bhA.Nti banai sa.nyogA ..

sadagura baida bachana bisvAsA. sa.njama yaha na biShaya kai AsA ..

raghupati bhagati sajIvana mUrI. anUpAna shraddhA mati pUrI ..

ehi bidhi bhalehi.n so roga nasAhI.n. nAhi.n ta jatana koTi nahi.n jAhI.n

..

jAni_a taba mana biruja gosA.NI. jaba ura bala birAga adhikA_I ..

sumati chhudhA bA.Dha_i nita na_I. biShaya Asa durbalatA ga_I ..

bimala gyAna jala jaba so nahA_I. taba raha rAma bhagati ura chhA_I ..

siva aja suka sanakAdika nArada. je muni brahma bichAra bisArada ..

saba kara mata khaganAyaka ehA. kari_a rAma pada pa.nkaja nehA ..

shruti purAna saba gra.ntha kahAhI.n. raghupati bhagati binA sukha nAhI.n

..

kamaTha pITha jAmahi.n baru bArA. ba.ndhyA suta baru kAhuhi mArA ..

phUlahi.n nabha baru bahubidhi phUlA. jIva na laha sukha hari pratikUlA ..

tR^iShA jA_i baru mR^igajala pAnA. baru jAmahi.n sasa sIsa biShAnA ..

a.ndhakAru baru rabihi nasAvai. rAma bimukha na jIva sukha pAvai ..

hima te anala pragaTa baru ho_I. bimukha rAma sukha pAva na ko_I ..

do0=bAri mathe.n ghR^ita ho_i baru sikatA te baru tela.

binu hari bhajana na bhava tari_a yaha siddhA.nta apela .. 122(ka)

..

masakahi kara_i bi.nra.nchi prabhu ajahi masaka te hIna.

asa bichAri taji sa.nsaya rAmahi bhajahi.n prabIna .. 122(kha) ..

shloka\- vinichshrita.n vadAmi te na anyathA vachA.nsi me.

hari.n narA bhajanti ye.atidustara.n taranti te .. 122(ga) ..

kahe_u.N nAtha hari charita anUpA. byAsa samAsa svamati anurupA ..

shruti siddhA.nta iha_i uragArI. rAma bhaji_a saba kAja bisArI ..

prabhu raghupati taji se_i_a kAhI. mohi se saTha para mamatA jAhI ..

tumha bigyAnarUpa nahi.n mohA. nAtha kInhi mo para ati chhohA ..

pUchhihu.N rAma kathA ati pAvani. suka sanakAdi sa.nbhu mana bhAvani ..

sata sa.ngati durlabha sa.nsArA. nimiSha da.nDa bhari eka_u bArA ..

dekhu garu.Da nija hR^idaya.N bichArI. mai.n raghubIra bhajana adhikArI ..

sakunAdhama saba bhA.Nti apAvana. prabhu mohi kInha bidita jaga pAvana ..

do\. Aju dhanya mai.n dhanya ati jadyapi saba bidhi hIna.

nija jana jAni rAma mohi sa.nta samAgama dIna .. 123(ka) ..

Page 319: Ramcharitmanas ITRANS

( 45 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

nAtha jathAmati bhAShe_u.N rAkhe_u.N nahi.n kachhu go_i.

charita si.ndhu raghunAyaka thAha ki pAva_i ko_i .. 123 ..

sumiri rAma ke guna gana nAnA. puni puni haraSha bhusu.nDi sujAnA ..

mahimA nigama neti kari gA_I. atulita bala pratApa prabhutA_I ..

siva aja pUjya charana raghurA_I. mo para kR^ipA parama mR^idulA_I ..

asa subhA_u kahu.N suna_u.N na dekha_u.N. kehi khagesa raghupati sama

lekha_u.N ..

sAdhaka siddha bimukta udAsI. kabi kobida kR^itagya sa.nnyAsI ..

jogI sUra sutApasa gyAnI. dharma nirata pa.nDita bigyAnI ..

tarahi.n na binu see.N mama svAmI. rAma namAmi namAmi namAmI ..

sarana ga_e.N mo se agha rAsI. hohi.n suddha namAmi abinAsI ..

do\. jAsu nAma bhava bheShaja harana ghora traya sUla.

so kR^ipAlu mohi to para sadA raha_u anukUla .. 124(ka) ..

suni bhusu.nDi ke bachana subha dekhi rAma pada neha.

bole_u prema sahita girA garu.Da bigata sa.ndeha .. 124(kha) ..

mai kR^itkR^itya bhaya_u.N tava bAnI. suni raghubIra bhagati rasa sAnI ..

rAma charana nUtana rati bha_I. mAyA janita bipati saba ga_I ..

moha jaladhi bohita tumha bha_e. mo kaha.N nAtha bibidha sukha da_e ..

mo pahi.n ho_i na prati upakArA. ba.nda_u.N tava pada bArahi.n bArA ..

pUrana kAma rAma anurAgI. tumha sama tAta na ko_u ba.DabhAgI ..

sa.nta biTapa saritA giri dharanI. para hita hetu sabanha kai karanI ..

sa.nta hR^idaya navanIta samAnA. kahA kabinha pari kahai na jAnA ..

nija paritApa drava_i navanItA. para dukha dravahi.n sa.nta supunItA ..

jIvana janma suphala mama bhaya_U. tava prasAda sa.nsaya saba gaya_U ..

jAnehu sadA mohi nija ki.nkara. puni puni umA kaha_i biha.ngabara ..

do\. tAsu charana siru nA_i kari prema sahita matidhIra.

gaya_u garu.Da baiku.nTha taba hR^idaya.N rAkhi raghubIra .. 125(ka)

..

girijA sa.nta samAgama sama na lAbha kachhu Ana.

binu hari kR^ipA na ho_i so gAvahi.n beda purAna .. 125(kha) ..

kahe_u.N parama punIta itihAsA. sunata shravana chhUTahi.n bhava pAsA ..

pranata kalpataru karunA pu.njA. upaja_i prIti rAma pada ka.njA ..

mana krama bachana janita agha jA_I. sunahi.n je kathA shravana mana lA_I

..

tIrthATana sAdhana samudA_I. joga birAga gyAna nipunA_I ..

nAnA karma dharma brata dAnA. sa.njama dama japa tapa makha nAnA ..

bhUta dayA dvija gura sevakA_I. bidyA binaya bibeka ba.DA_I ..

jaha.N lagi sAdhana beda bakhAnI. saba kara phala hari bhagati bhavAnI ..

so raghunAtha bhagati shruti gA_I. rAma kR^ipA.N kAhU.N eka pA_I ..

do\. muni durlabha hari bhagati nara pAvahi.n binahi.n prayAsa.

je yaha kathA nira.ntara sunahi.n mAni bisvAsa .. 126 ..

Page 320: Ramcharitmanas ITRANS

( 46 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

so_i sarbagya gunI so_i gyAtA. so_i mahi ma.nDita pa.nDita dAtA ..

dharma parAyana so_i kula trAtA. rAma charana jA kara mana rAtA ..

nIti nipuna so_i parama sayAnA. shruti siddhA.nta nIka tehi.n jAnA ..

so_i kabi kobida so_i ranadhIrA. jo chhala chhA.Di bhaja_i raghubIrA ..

dhanya desa so jaha.N surasarI. dhanya nAri patibrata anusarI ..

dhanya so bhUpu nIti jo kara_I. dhanya so dvija nija dharma na Tara_I ..

so dhana dhanya prathama gati jAkI. dhanya punya rata mati so_i pAkI ..

dhanya gharI so_i jaba satasa.ngA. dhanya janma dvija bhagati abha.ngA ..

do\. so kula dhanya umA sunu jagata pUjya supunIta.

shrIraghubIra parAyana jehi.n nara upaja binIta .. 127 ..

mati anurUpa kathA mai.n bhAShI. jadyapi prathama gupta kari rAkhI ..

tava mana prIti dekhi adhikA_I. taba mai.n raghupati kathA sunA_I ..

yaha na kahi_a saThahI haThasIlahi. jo mana lA_i na suna hari lIlahi ..

kahi_a na lobhihi krodhahi kAmihi. jo na bhaja_i sacharAchara svAmihi ..

dvija drohihi na sunA_i_a kabahU.N. surapati sarisa ho_i nR^ipa jabahU.N

..

rAma kathA ke te_i adhikArI. jinha ke.n satasa.ngati ati pyArI ..

gura pada prIti nIti rata je_I. dvija sevaka adhikArI te_I ..

tA kaha.N yaha biseSha sukhadA_I. jAhi prAnapriya shrIraghurA_I ..

do\. rAma charana rati jo chaha athavA pada nirbAna.

bhAva sahita so yaha kathA kara_u shravana puTa pAna .. 128 ..

rAma kathA girijA mai.n baranI. kali mala samani manomala haranI ..

sa.nsR^iti roga sajIvana mUrI. rAma kathA gAvahi.n shruti sUrI ..

ehi maha.N ruchira sapta sopAnA. raghupati bhagati kera pa.nthAnA ..

ati hari kR^ipA jAhi para ho_I. pA_u.N de_i ehi.n mAraga so_I ..

mana kAmanA siddhi nara pAvA. je yaha kathA kapaTa taji gAvA ..

kahahi.n sunahi.n anumodana karahI.n. te gopada iva bhavanidhi tarahI.n ..

suni saba kathA hR^idaya.N ati bhA_I. girijA bolI girA suhA_I ..

nAtha kR^ipA.N mama gata sa.ndehA. rAma charana upaje_u nava nehA ..

do\. mai.n kR^itakR^itya bha_i_u.N aba tava prasAda bisvesa.

upajI rAma bhagati dR^i.Dha bIte sakala kalesa .. 129 ..

yaha subha sa.nbhu umA sa.nbAdA. sukha sa.npAdana samana biShAdA ..

bhava bha.njana ga.njana sa.ndehA. jana ra.njana sajjana priya ehA ..

rAma upAsaka je jaga mAhI.n. ehi sama priya tinha ke kachhu nAhI.n ..

raghupati kR^ipA.N jathAmati gAvA. mai.n yaha pAvana charita suhAvA ..

ehi.n kalikAla na sAdhana dUjA. joga jagya japa tapa brata pUjA ..

rAmahi sumiri_a gA_i_a rAmahi. sa.ntata suni_a rAma guna grAmahi ..

jAsu patita pAvana ba.Da bAnA. gAvahi.n kabi shruti sa.nta purAnA ..

tAhi bhajahi mana taji kuTilA_I. rAma bhaje.n gati kehi.n nahi.n pA_I ..

chha.n\. pA_I na kehi.n gati patita pAvana rAma bhaji sunu saTha manA.

ganikA ajAmila byAdha gIdha gajAdi khala tAre ghanA ..

AbhIra jamana kirAta khasa svapachAdi ati agharUpa je.

kahi nAma bAraka tepi pAvana hohi.n rAma namAmi te .. 1 ..

Page 321: Ramcharitmanas ITRANS

( 47 )

SRI RAMCHARITMANAS - ITRANS – UTTARAKAANDAM

raghuba.nsa bhUShana charita yaha nara kahahi.n sunahi.n je

gAvahI.n.

kali mala manomala dho_i binu shrama rAma dhAma sidhAvahI.n ..

sata pa.ncha chaupA_I.n manohara jAni jo nara ura dharai.

dAruna abidyA pa.ncha janita bikAra shrIraghubara harai .. 2 ..

su.ndara sujAna kR^ipA nidhAna anAtha para kara prIti jo.

so eka rAma akAma hita nirbAnaprada sama Ana ko ..

jAkI kR^ipA lavalesa te matima.nda tulasIdAsahU.N.

pAyo parama bishrAmu rAma samAna prabhu nAhI.n kahU.N .. 3 ..

do\. mo sama dIna na dIna hita tumha samAna raghubIra.

asa bichAri raghuba.nsa mani harahu biShama bhava bhIra .. 130(ka)

..

kAmihi nAri pi_Ari jimi lobhahi priya jimi dAma.

timi raghunAtha nira.ntara priya lAgahu mohi rAma .. 130(kha) ..

shloka\-yatpUrva prabhuNA kR^ita.n sukavinA shrIshambhunA durgama.n

shrImadrAmapadAbjabhaktimanisha.n prAptyai tu rAmAyaNam.

matvA tadraghunAthamanirata.n svAntastamaHshAntaye

bhAShAbaddhamida.n chakAra tulasIdAsastathA mAnasam .. 1 ..

puNya.n pApahara.n sadA shivakara.n viGYAnabhaktiprada.n

mAyAmohamalApaha.n suvimala.n premAmbupUra.n shubham.

shrImadrAmacharitramAnasamida.n bhaktyAvagAhanti ye

te sa.nsArapata~NgaghorakiraNairdahyanti no mAnavAH .. 2 ..

mAsapArAyaNa, tIsavA.N vishrAma

navAnhapArAyaNa, navA.N vishrAma

iti shrImadrAmacharitamAnase sakalakalikaluShavidhva.nsane

saptamaH sopAnaH samAptaH