smart growth.docx

7/25/2019 smart growth.docx

1/20

Page 1

Garis Panduan Smart Growth Negeri Perak

Page 2

Page 3Kata-kata Aluan

Prakata

1.0 Tujuan

2.0 Latar Belakang

2.1 Keperluan Konsep Pembangunan Smart Growth

2.2 Kebaikan Pelaksanaan Smart Growth

3.0 Skop

4.0 Definisi Smart Growth

5.0 Prinsip-prinsip Perancangan Smart Growth

6.0 Garis Panduan Umum

6.1 Pertumbuhan Pembangunan Gunatanah Berkualiti

6.2 Penyertaan Awam Yang Efisyen

6.3 Pembangunan Komprehensif Yang Menekankan Keseimbangan Aspek

Ekonomi, Fizikal dan Sosial

6.4 Hubungan Simbiotik Ekologi Bandar-Luar Bandar Yang Efektif dan Berterusan

6.5 Pembangunan Gunatanah Yang Lebih Inovatif dan Efisyen

6.6 Pemuliharaan Rizab Tanah Pertanian

6.7 Pembangunan Minima di Kawasan Tadahan Air

6.8 Menggalakkan Pembangunan di Kawasan Tepubina Sedia ada (Brownfield

Development)

6.9 Menetapkan Had Sempadan Bandar

6.10 Menggalakkan Pembangunan Berorientasikan Transit (Transit Oriented

Development)

6.11 Melaksanakan Pembangunan Sequential Approach6.12 Melaksanakan Pembangunan Bandar Mampat (Compact City)

6.13 Koordinasi/Integrasi Pengangkutan dan Gunatanah

6.14 Menjadikan Kehidupan dalam Bandar Selesa dan Mampu-Tanggung

6.15 Menggalakkan Perancangan Pembangunan Bertumpu

6.16 Menggalakkan Pembangunan Bercampur Dalam Bandar

6.17 Meningkatkan Kualiti Hidup Dalam Bandar

6.18 Perletakan Institusi Kerajaan di Pusat Bandar

6.19 Mengutamakan Sistem Pengangkutan Awam

6.20 Pemberian Insentif Perancangan untuk Pembangunan Smart Growth

6.21 Pemberian Insentif Fiskal untuk Pembangunan Smart Growth

6.22 Menggalakkan Pembangunan Kejiranan Hijau dalam Pembangunan Pusat

Bandar

6.23 Rekabentuk Bandar Yang Inovatif, Menarik dan Mesra Alam di Pusat Bandar6.24 Pembangunan Bercampur Menegak (Vertical mixed use development) VMU

6.25 Pemuliharaan Bangunan Warisan dan Bersejarah dalam Bandar

6.26 Penyediaan Laluan Pejalan Kaki dan Berbasikal di Kawasan Bandar

7.0 Rumusan

Kandungan5

7


2/20

11

11

12

14

14

14

1516

16

16

17

18

19

20

21

22

22

23

25

2527

28

28

30

33

34

35

36

37

37

38

39

40

41

42

Page 44GARIS PANDUAN SMART GROWTH NEGERI PERAK

Page 5

Kata-kata AluanUntuk mewujudkan pembangunan seimbang antara ekonomi, sosial dan alam sekitar

adalah tidak semudah yang difikirkan, lebih-lebih lagi disebuah negara atau negeri yang

sedang pesat membangun dan mengamalkan budaya pembangunan semasa yang

kurang jelas dalam usaha menerapkan konsep pembangunan mampan berteraskan

slogan built for last. Pun begitu, ini bukan satu alasan untuk kita tidak berusaha kearah

pembangunan masa depan yang lebih baik malah kita tetap berusaha dan mencari

jawapan terbaik untuk menyelamatkan bumi bertuah Perak Darul Ridzuan daripada

terus terjejas disebabkan cara pembangunan yang adakalanya dianggap tidak selaras

dengan konsep pembangunan mampan. Kita merasakan pembangunan masa kini

kurang mengambil iktibar daripada cara pembangunan di negara-negara maju yang

memartabatkan pembangunan mampan justeru kebanyakkan bandar-bandarnya


3/20

memperolehi pengiktirafan dunia sebagai bandar-bandar paling mampan dan sejahtera

atau liveable.

Bermula dari tanggapan tersebut, bersama-sama pegawai-pegawai perancang

bandar di negeri ini, saya telah mengorak langkah untuk membuat sesuatu yang baik

bagi kesejahteraan bandar-bandar kita khususnya dan juga negeri kita amnya melalui

penerapan konsep perancangan baru yang lebih menjurus kepada perancangan

mampan. Melalui kajian pelbagai konsep perancangan mampan, saya tertarik dengankonsep New Urbanism yang berfokuskan kepada konsep Smart Growth atau pun

Pertumbuhan Pintar. Konsep ini menekankan elemen-elemen peningkatan kualiti hidup,

mempromosi pembangunan ekonomi, mewujudkan komuniti sejahtera, mempromosi

mod pengangkutan pelbagai, mewujudkan pelbagai jenis kediaman serta memelihara

kawasan lapang, sumber semulajadi dan alam sekitar.

Hasil kajian ini telah dijadikan Garis Panduan Perancangan Smart Growth Negeri

Perak bagi kegunaan pihak berkuasa negeri, pihak berkuasa perancang tempatan,

perunding perancang bandar, arkitek, pemaju dan profesional lain yang terlibat secara

langsung di dalam sebarang pemajuan hartanah di negeri ini. Matlamat penyediaan garis

panduan ini adalah bagi memastikan Perancangan Mampan Perak tercapai sekaligus

mengurangkan kesan negatif kepada manusia dan alam sekitar.

Akhirnya saya mengucapkan syabas dan tahniah kepada Jabatan Perancangan Bandar

dan Desa Perak Darul Ridzuan yang telah menghasilusahakan Garis Panduan ini.YAB Dato Seri DiRaja Dr. Zambry bin Abdul Kadir

Menteri Besar Perak Darul Ridzuan

Oktober 2011

5GARIS PANDUAN SMART GROWTH NEGERI PERAK


Page 7

PrakataNegeri Perak atau Silver State adalah satu negeri yang amat istimewa dan lengkap.

Mempunyai kawasan hutan hujan (rainforest) yang luas dan berusia melebihi 130 juta

tahun yang telah diisytiharkan sebagai Taman Negeri Royal Belum dan Temengor, juga

mempunyai pantai yang panjang, banjaran gunung dan bukit yang menarik, gugusan

bukit batu kapur di sekitar Bandar Ipoh, gua-gua batu kapur yang indah, kolam bekas

lombong yang berpotensi untuk pelbagai kegunaan, air terjun atau jacuzzi pool yang

amat nyaman, sungai yang panjang serta lebuhraya utara selatan yang menghubungkan

negeri-negeri lain di selatan dengan negeri-negeri di utara tanah air.

Kadar pembangunan yang sederhana telah menyelamatkan negeri ini daripada arus

pembangunan pantas yang seringkali mengakibatkan kesan negatif terutamanya dari

segi alam sekitar dan kualiti hidup bio-diversiti. Pembangunan yang terlalu pantas

meskipun boleh membawa kekayaan kepada negeri dalam jangkamasa pendek tetapi

seringkali juga tidak terlepas dari menanggung kesan negatif berpanjangan jika tidak

dikawal secara efektif akibat daripada kegagalan mematuhi garispanduan dan protokol

pembangunan mampan.

Pelaksanaan pembangunan yang pada masa ini berpandukan kepada ideologi

laizzez-faire atau kapitalisme, telah sedikit sebanyak memburukkan lagi keadaan

pembangunan yang pada awalnya telah dirancang dengan begitu baik dan teratur.

Kerana penerapan ideologi pembangunan semasa yang kurang mengamalkan ketertiban

pelepasan tanah yang sepatutnya menurut teori pembangunan dari pusat bandar ke luar,

ianya telah mencorakkan pembangunan sediada yang kebanyakkannya berbentuk linear


4/20

atau ribbon. Akibatnya yang paling ketara ialah penggunaan tanah yang tidak efisyen,

penukaran KSAS dan ESA kepada tanah perbandaran, kesesakkan di sepanjang jalan

utama dan tanpa disedari kos pembinaan dan penyelenggaraan infrastruktur, jalanraya

dan utiliti yang tinggi, perbelanjaan yang tinggi untuk pengangkutan persendirian (kereta,

minyak), masa terbuang untuk commuting dan pusat bandar terbiar dan menjadi usang.

Kos pembangunan akan lebih efektif sekiranya pembangunan berbentuk radial.

Berasaskan kepada fenomena pelaksanaan pembangunan semasa yang kurang teraturdan efektif kos, pihak kerajaan negeri menyarankan supaya suatu konsep perancangan

yang lebih baik, efektif kos, teratur dan mampan disediakan. Bersama-sama perunding/

pensyarah UiTM, Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Perak Darul Ridzuan telah

membentuk satu Pasukan Petugas untuk menjalankan kajian kesan pembangunan

serakan bandar atau Urban Sprawl di Negeri Perak. Kajian ini bertujuan untuk

menganalisa fenomena serakan bandar di Negeri Perak dan mencadangkan polisi dan

strategi untuk menangani isu ini. Pasukan Pengkaji telah mengenalpasti isu ketara di

mana hampir setiap daerah dan bandar di seluruh Negeri Perak mempunyai kadar/tren

pembangunan perbandaran/gunatanah yang jauh lebih tinggi daripada pertambahan

penduduk. Keadaan ini menyumbangkan fakta bahawa Negeri Perak mempunyai isu

perbandaran yang kritikal menerusi pengenalpastian fenomena serakan bandar yang

harus ditangani dengan serta-merta dan efektif.


Page 8Selain daripada itu, kajian juga turut meneliti konsep New Urbanism yang

mencadangkan amalan terbaik menurut perancangan Smart Growth yang

mensasarkan perancangan mampan. Memahami secara teliti konsep dan ciri-ciri

pembangunannya, Pasukan Petugas mencadangkan konsep Smart Growth dijadikan

garis panduan perancangan di dalam mencapai matlamat Perancangan Perak Mampan.

Smart Growth menyarankan pembangunan hendaklah berlandaskan kepada beberapa

kriteria/elemen utama yang diterjemah ke dalam bentuk polisi, cadangan perancangan,

garispanduan dan perundangan serta insentif kewangan. Ini termasuklah had

pembangunan bandar, rizab tanah pertanian, pembangunan tanah sediada (BrownfieldDevelopment), pembangunan bandar mampat, pembangunan berasaskan transit

(TOD), pembangunan berasaskan pejalan kaki (Walkable), caj pembangunan/fi impak

pembangunan, perancangan dan pengurusan bandar bersepadu dan penyertaan

komuniti.

Secara ringkasnya, Konsep Smart Growth ini adalah:

Smart growth is an urban planning and transportation theory that

concentrates growth in the center of a city to avoid urban sprawl; and

advocates compact, transit-oriented, walkable, bicycle-friendly land

use, including neighborhood schools, complete street, and mixed-use

development with a range of housing choices.

Smart growth values long-range, regional considerations of sustainability

over a short-term focus. Its goals are to achieve a unique sense of community

and place; expand the range of transportation, employment, and housingchoices; equitably distribute the costs and benefits of development; preserve

and enhance natural and cultural resources; and promote public health. Smart

growth is an alternative to urban sprawl, traffic congestion, disconnected

neighborhoods, and urban decay. Its principles challenge old assumptions in

urban planning, such as the value of detached houses and automobile use.

The features that distinguish smart growth in a community vary from place

to place. In general, smart growth invests time, attention, and resources in

restoring community and vitality to center cities and older suburbs. New smart


5/20

growth is more town-centered, is transit and pedestrian oriented, and has a

greater mix of housing, commercial and retail uses. It also preserves open

space and many other environmental amenities.

From Wikipedia, the free encyclopedia


Page 9Kajian ini telah dibincangkan di dalam pelbagai forum, perbincangan meja bulat, bengkel

dan juga mesyuarat yang turut melibatkan pelbagai pihak/stakeholders umpamanya

pihak akademik, swasta, NGOs, penjawat awam yang terlibat secara langsung di

dalam sesuatu pembangunan, pembuat keputusan dan pihak pemaju hartanah. Hasil

terakhir kajian adalah merupakan suatu Garis Panduan yang telah mengambilkira semua

perbincangan, percambahan fikiran, maklumbalas, pendapat, komen dan juga input

kepakaran di dalam bidang-bidang berkaitan dengan perancangan, pembangunan

dan juga kesan pembangunan. Konsep ini juga telah diuji keberkesanannya (terutama

di Negara-negara maju) dan suatu kajian/penyelidikan terperinci dan komprehensif

perlu dijalankan di masa hadapan, terutama perkara-perkara yang berkaitan dengan

pemindahan hak pembangunan (development right transfer), pampasan dan insentif, fi

pemajuan dan lain-lain inisiatif baru yang difikirkan sesuai.

Pengarah

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa

Perak Darul Ridzuan

Oktober, 2011



Page 111.0 TujuanGarispanduan Smart Growth ini disediakan bagi membantu kerajaan negeri, pihak

berkuasa tempatan (PBT), jabatan/ agensi kerajaan, badan bukan kerajaan dan pemaju

semasa merancang dan merekabentuk suatu pembangunan yang mampan. Tujuan

utama garispanduan ini adalah untuk mengurangkan fenomena serakan bandar yang

tidak menggunakan tanah secara optimum.

2.0 Latar BelakangMalaysia secara rasminya menjadi sebuah negara bandar pada tahun 1991 apabila

banci penduduk pada tahun tersebut menunjukkan sejumlah 54 peratus rakyat Malaysia

menetap di kawasan bandar. Peratusan tersebut telah meningkat kepada 65 peratus

pada Banci 2000 dan dijangkakan seramai 75 peratus rakyat Malaysia akan menetap di

kawasan bandar menjelang tahun 2020.Pembangunan bandar yang pesat ini menggunakan banyak sumber semulajadi

untuk aktiviti-aktiviti ekonomi bandar yang secara relatifnya adalah berintensiti tinggi.

Pembangunan pesat ini memerlukan penggunaaan tanah yang lebih banyak bagi

pelbagai aktiviti ekonomi perbandaran seperti industri, perdagangan, perumahan,

kemudahan awam, institusi kerajaan dan lain-lain lagi. Justeru, banyak tanah pertanian

dan perhutanan telah bertukar kepada kegunaan tanah perbandaran. Walaupun

peratusan gunatanah yang diklasifikasikan sebagai gunatanah perbandaran masih lagi

kecil (di Negeri Perak pada kadar 5 peratus), kadar perubahan yang mendadak ini telah


6/20

menyebabkan fenomena serakan bandar (urban sprawl) di Malaysia.


Page 122.1 Keperluan Konsep Pembangunan Smart Growth

Serakan bandar adalah satu fenomena di mana perkembangan bandar telahberlaku secara berleluasa dan tidak efisyen. Walaupun secara lazimnya gunatanah

perbandaran akan bertambah selari dengan pertambahan penduduk, namun

serakan bandar adalah berbeza dari fenomena tersebut. Serakan bandar akan

menyebabkan pembaziran tanah dan mengakibatkan banyak kawasan tepubina

sedia ada ditinggalkan oleh arus pembangunan. Salah satu kesannya adalah

pembangunan bandar lompong (doughnut effects development).

Beberapa kajian yang telah dijalankan di tiga metropolitan utama Malaysia

mendapati bahawa fenomena serakan bandar telah berlaku dengan agak serius.

Indikator utama serakan bandar adalah kadar pertumbuhan tepubina yang jauh

lebih tinggi dari kadar pertumbuhan penduduk di sesuatu kawasan perbandaran.

Di samping itu analisis Sistem Maklumat Geografi (GIS) mengesan terdapatnya

tren serakan bandar dari pusat bandar ke kawasan sekitar terutamanya secara

linear di sepanjang jalanraya utama.

Kajian yang telah dijalankan di seluruh negeri Perak mendapati bahawa fenomena

serakan bandar juga telah berlaku di bandar besar dan kecil di negeri ini. Bukti

nyata dapat ditemui di metropolitan Ipoh di mana pembangunan pesat berlaku

di kawasan di luar kawasan pusat bandaraya Ipoh seperti di Meru, Jelapang,

Tambun dan Bercham. Pusat bandaraya Ipoh kelihatan seperti tidak bermaya dan

dipintas oleh pembangunan perbandaran baru di pinggir bandar.

Fenomena serupa juga ditemui di kawasan perbandaran bersaiz kecil di Perak.

Di Daerah Manjung umpamanya, pembangunan sepanjang jalan utama telah

menyebabkan bandar Sitiawan, Sri Manjung dan Lumut bercantum menjadi satu

perbandaran linear. Begitu juga analisis ke atas bandar Taiping - Kamunting dan

Parit Buntar - Bagan Serai - Simpang Tiga mendapati bentuk serakan bandar

yang serupa di mana hampir terdapat percantuman antara pembangunan duabandar berdekatan. Kuala Kangsar, Tanjung Malim dan Kampar juga mengalami

pertumbuhan yang lebih pesat di kawasan pinggir bandar berbanding kawasan

pusat bandar tradisional.


Page 13Vancouver

Melbourne

Fenomena serakan bandar adalah satu fenomena global tetapi berlaku dengan

begitu serius di bandar-bandar utama di Amerika Syarikat seperti Los Angeles,

Dallas dan Atlanta, bandaraya yang begitu bergantung kepada pengangkutan

automobil persendirian. Bagi menangani fenomena yang semakin meruncing ini,

pihak berkuasa perancang negeri dan tempatan telah mengaplikasikan konsep

perancangan Smart Growth bagi memastikan pembangunan bandar yang lebih

mampan dan seimbang. Ianya telah digunapakai di Amerika Syarikat, Kanada

dan Australia bagi menangani fenomena serakan bandar sejak lewat 1980an.

Bandaraya-bandaraya utama yang telah berjaya mengaplikasi konsep Smart

Growth adalah Portland, Amerika Syarikat, Vancouver, Kanada dan Melbourne,

Australia.Portland

13


7/20

GARIS PANDUAN SMART GROWTH NEGERI PERAK

Page 142.2 Kebaikan Pelaksanaan Smart Growth

Antara kebaikan pelaksanaan Smart Growth adalah:

i. Mewujudkan pembangunan gunatanah yang lebih efisyen bagi mencapai

pembangunan ekonomi mampan;ii. Memelihara kawasan sensitif alam sekitar, kawasan pertanian dan kawasan

tadahan air;

iii. Mengurangkan kos infrastruktur dan perkhidmatan yang perlu disediakan di

kawasan baru yang jauh dari pusat bandar sedia ada;

iv. Memastikan pusat bandar sedia ada terus kekal sebagai pusat tumpuan aktiviti

perbandaran;

v. Memudahkan urus tadbir dan mengurangkan kos penyelenggaraan Pihak

Berkuasa Tempatan;

vi. Mewujudkan bandar sejahtera dan komuniti sihat demi meningkatkan kualiti

hidup;

vii. Mewujudkan persekitaran yang lebih selesa melalui kawasan-kawasan hijau

dalam bandar; dan

viii. Mengurangkan kesesakan dan pencemaran melalui penggunaan pengangkutanawam yang optimum.

3.0 SkopGaris panduan Smart Growth untuk Negeri Perak ini menggariskan strategi-strategi

utama yang boleh digunapakai oleh perancang bandar, pemaju dan komuniti. Ia meliputi

elemen fizikal, ekonomi (fiskal) dan sosial. Ini merupakan langkah pertama dalam

penyediaan garis panduan Smart Growth yang lebih komprehensif di masa akan datang.

4.0 Definisi Smart GrowthSmart Growth atau dikenali sebagai pertumbuhan pintar atau pembangunan berterusan,

adalah merujuk kepada usaha untuk mengekal dan meningkatkan kualiti hidup komuniti

umum. Tujuannya adalah untuk menangani masalah serakan bandar, menggunakan

peruntukan fiskal secara efisyen dan menjadikan kehidupan bandar lebih berkualiti dan

sejahtera.14GARIS PANDUAN SMART GROWTH NEGERI PERAK

Page 15

5.0 Prinsip-prinsip Perancangan Smart Growth5.1 Menggalakkan aktiviti pemugaran (urban revitalization), pembangunan

semula bandar (urban renewal) dan pembangunan tanah yang efisyen me-

lalui pemeliharaan kawasan luar bandar dan persempadanan pembangunan

kawasan bandar, penyaluran pembangunan kepada kawasan-kawasan

tepubina sedia ada dan pengaplikasian pendekatan perancangan dan

pengurusan bersepadu;

5.2 Menggalakkan pembangunan infrastruktur hijau (green infrastructure) untukkomuniti;

5.3 Mewujudkan komuniti yang lengkap dan mantap melalui penggunaan tanah

bercampur yang cekap dan efisyen;

5.4 Meningkatkan pembangunan gunatanah yang berintegrasi dengan sistem

pengangkutan awam;

5.5 Mewujudkan kepelbagaian jenis perumahan yang mampu dimiliki oleh

pelbagai golongan untuk membentuk komuniti inklusif;

5.6 Memaksimumkan penggunaan sumber secara bijak di kawasan perbandaran


8/20

bagi memastikan pembangunan ekonomi mampan;

5.7 Memastikan penggunaan sumber kewangan perbandaran yang efisyen

dengan mengenakan caj pemajuan dan lain-lain fi yang mencerminkan kos

sebenar sesuatu jenis pembangunan; dan

5.8 Menggalakkan pertumbuhan pintar (smart growth) dalam proses

pembangunan melalui penambahbaikan sistem pentadbiran.


Page 16

6.0 Garis Panduan UmumGaris panduan yang disediakan ini adalah bersifat umum bagi memberi kesedaran

kepada pembuat keputusan, perancang bandar, pemaju dan komuniti tentang konsep

Smart Growth. Pihak berkuasa perancang di peringkat persekutuan, negeri dan

tempatan boleh menterjemahkan strategi-strategi ini dalam bentuk polisi, pelan dan garis

panduan yang lebih terperinci dan inovatif mengikut kesesuaian pembangunan bandar

dan gunatanah di kawasan masing-masing.

6.1 Pertumbuhan Pembangunan Gunatanah Berkualiti

Malaysia adalah negara yang pesat membangun dan berhasrat menjadi negara

berpendapatan tinggi menjelang tahun 2020. Kadar pertumbuhan penduduk

negara adalah sebanyak 2.2 peratus setahun dan penduduk yang semakin

bertambah memerlukan kawasan pembangunan baru. Berdasarkan kepada

kedua-dua senario ini, pertumbuhan pembangunan yang pesat akan berlaku

terutama di kawasan bandar dan pinggir bandar yang merupakan tumpuan aktiviti

ekonomi. Pembangunan pesat dijangka akan terus berlaku di Malaysia. Perancang

bandar perlu memastikan bahawa pembangunan tersebut adalah berkualiti dan

memberi manfaat yang sebaik-baiknya untuk rakyat. Ini diterjemahkan melalui

perletakan yang sesuai, mematuhi prinsip-prinsip perancangan yang baik, dan

memberi kesan positif kepada komuniti setempat dari segala sudut.

6.2 Penyertaan Awam Yang Efisyen

Sesuatu perancangan yang dibuat adalah untuk kemajuan negara dan

kesejahteraan rakyat, dan bukan untuk keuntungan pihak-pihak tertentu semata-mata. Oleh itu, perancangan gunatanah dan penempatan perlu memastikan

bahawa rakyat hendaklah dilibatkan dalam proses perancangan secara langsung

dan teratur. Ini meliputi keseluruhan proses perancangan dari mula hingga akhir

dan juga semasa pelaksanaan. Pihak berkuasa juga hendaklah mempromosikan

agenda penyertaan awam ini dengan lebih telus dan berkesan supaya orang

awam dapat menyertai proses pembangunan secara langsung dan bertindak

secara aktif. Penyatuan kepakaran professional dan aspirasi rakyat boleh

membawa kepada perancangan yang lebih efektif dan bermakna.


Page 17Rajah 1: Pengekalan hubungan simbiotik yang seimbang antara bandar dan luar bandar untukkesejahteraan ekologi.

6.3 Pembangunan Komprehensif Yang Menekankan Keseimbangan Aspek

Ekonomi, Fizikal dan Sosial

Pembangunan penempatan dan gunatanah walaupun lebih bersifat fizikal

tetapi hakikatnya mencakupi ketiga-tiga elemen utama pembangunan iaitu

ekonomi, fizikal dan sosial. Oleh itu adalah penting untuk memastikan bahawa

pembangunan penempatan dan gunatanah yang dijalankan telah mengambilkira

ketiga-tiga elemen tersebut secara mendalam dan komprehensif. Aktiviti


9/20

pembangunan yang lebih memfokuskan kepada aspek ekonomi sahaja tetapi

mengabaikan aspek sensitiviti persekitaran dan sosial komuniti perlu dielakkan.Sumber: http://geodepot.statcan.ca/Diss/Reference/Tutorial/UF_tut1_e.cfm

Urban Core

Urban Fringe

Rural Fringe


Page 186.4 Hubungan Simbiotik Ekologi Bandar-

Luar Bandar Yang Efektif dan

Berterusan

Dari segi fizikal dan ekologi, terdapat

satu perhubungan yang simbiotik

antara bandar dan luar bandar. Aktiviti

perbandaran yang pesat bagi menjana

ekonomi menuntut tenaga yang lebih

intensif dan kerapkali menghasilkan

pencemaran yang tinggi.Aktiviti luar bandar yang lebih rendah

intensitinya secara semulajadi mempunyai

keseimbangan ekologi yang lebih baik.

Oleh itu, pemuliharaan alam sekitar seperti

kawasan hutan dan pertanian serta

sumber air yang banyak dan selamat di

kawasan luar bandar perlu dipastikan

sebagai usaha untuk menyeimbangi

pembangunan yang lebih pesat di bandar.

Hubungan simbiotik yang seimbang

antara bandar dan luar bandar perlu

dikekalkan demi kesejahteraan ekologi

keseluruhan.

Page 196.5 Pembangunan Gunatanah Yang Lebih Inovatif dan Efisyen

Bagi mengurangkan pembaziran gunatanah dalam pembangunan bandar

dan penempatan, perancangan gunatanah yang inovatif dan efisyen perlulah

digalakkan. Ini termasuk pembangunan bercampur yang akan memendekkan

perjalanan ke tempat kerja atau tempat membeli-belah serta aktiviti harian yang

lain. Zoning satu kegunaan (single use zoning) mungkin sudah tidak sesuai bagi

perbandaran yang mengalami masalah serakan bandar yang kritikal.

Pembangunan SOHO (shop office and home office) yang menggabungkan

pelbagai aktiviti harian adalah di antara contoh yang telah dilaksanakan dengan

jayanya. Penggunaan tapak dan ruang yang boleh digunakan oleh golongan yangberbeza pada waktu yang berlainan perlu digalakkan. Contohnya tempat letak

kereta di waktu siang digunakan sebagai tapak pasar sebelah malam, ataupun

kawasan pejabat waktu siang dijadikan pusat sosial komuniti di waktu malam. Ini

dapat memberi keceriaan dan vitaliti kepada pembangunan sesuatu kawasan.


Page 20


10/20

6.6 Pemuliharaan Rizab Tanah Pertanian

Tanah pertanian adalah satu gunatanah yang penting terutama sekali dalam

memenuhi keperluan keselamatan makanan (food security). Ianya juga adalah satu

strategi efektif dalam menangani serakan bandar di mana rizab tanah pertanian

akan kekal dan tidak ditukar kepada gunatanah tepubina.

Kawasan sawah padi MADA di Kedah adalah satu contoh utama Rezab Tanah

Pertanian yang dikekalkan sebagai Kawasan Jelapang Padi (Granary Area) dalamRancangan Fizikal Negara 2. Kawasan tanaman padi utama di Perak seperti

Seberang Perak, Sungai Manik dan Kerian adalah kawasan yang perlu diwartakan

sebagai Rizab Tanah Pertanian. Di samping itu masih banyak terdapat kawasan

pertanian sedia ada berskala kecil di kawasan-kawasan bandar utama yang boleh

dikhaskan untuk aktiviti pertanian sayur-sayuran atau buah-buahan.

Pemuliharaan kawasan pertanian adalah amat penting kerana ia memberi

manafaat dari pelbagai sudut. Pertama, ia adalah keutamaan jaminan keselamatan

makanan (food security) negara. Selain itu, ia dapat mengurangkan tekanan inflasi

penduduk bandar yang bergantung kepada import makanan dari negara luar.

Di samping itu, kawasan pertanian dapat mengurangkan masalah iklim seperti

pemanasan global dan pelepasan gas karbon dioksida berlebihan.

20


Page 216.7 Pembangunan Minima di Kawasan Tadahan Air

Kawasan tadahan air adalah satu kawasan yang perlu diberi perhatian khusus bagi

memastikan bekalan air adalah mencukupi di masa akan datang. Pembangunan

yang pesat terutama sekali di Daerah Kinta dan Batang Padang telah

mengakibatkan bekalan air terjejas bagi kegunaan penduduk setempat.

Pembangunan yang dibenarkan dalam kawasan tadahan air hendaklah

merupakan pembangunan berintensiti rendah atau gunatanah perhutanan atau

pertanian yang tidak menggangu ekologi tanah sewaktu menyerap aliran air hujan

untuk dilepaskan di waktu kemarau. Pembangunan tepubina yang dibenarkan

dalam kawasan tadahan air, jika perlu, hendaklah berintensiti rendah danmemastikan permukaan tidak telap air adalah di peringkat minima. Pihak berkuasa

perancang tempatan perlu memainkan peranan yang tegas dalam mengendalikan

aktiviti pembangunan di kawasan tadahan air.


Page 226.8 Menggalakkan Pembangunan di Kawasan Tepubina Sedia ada

(Brownfield Development)

Pembangunan perbandaran yang semakin menular ke kawasan pinggir bandar

dan luar bandar yang sebelum ini tidak dibangunkan telah menyebabkan

banyak aktiviti komersil dan penempatan berpindah ke kawasan pembangunan

baru. Akibatnya banyak kawasan tepubina sedia ada dalam kawasan bandartelah menjadi tidak kompetitif dan ditinggalkan begitu sahaja. Tanpa suntikan

pembangunan yang baru, kawasan tepubina sedia ada ini akan menjadi kawasan

usang.

Kawasan terbiar di sekitar Pekan Lama Ipoh umpamanya adalah kawasan

brownfield yang perlu dibangunkan semula dengan pembangunan baru yang

bersesuaian. Terdapat banyak bandar atau pekan lama yang telah ditinggalkan

oleh arus pembangunan seperti Kampong Kepayang, Seputeh dan Papan yang

perlu dibangunkan semula. Pembangunan di kawasan brownfield ini perlu juga


11/20

dipastikan tidak bercanggah dengan pemuliharaan kawasan bersejarah di bandar-

bandar.

6.9 Menetapkan Had Sempadan Bandar

Pembangunan berterusan kawasan tepubina telah menyebabkan kawasan

perbandaran berkembang pesat tanpa penghujung. Ini menyebabkan bandar-

bandar yang dahulunya adalah bandar individu dengan identiti tersendiri telah

bersambung menjadi satu kawasan perbandaran berbentuk linear seperti yangberlaku di koridor Kuala Lumpur - Pelabuhan Klang di Lembah Klang dan koridor

Sitiawan - Sri Manjung - Lumut di Perak.


Page 23Greenbelt

Future

housing,

retail and job

development

Urban

Growth

Boundary

Existing

City EdgeRajah 2: Penetapan Had Sempadan Bandar Dapat Menumpukan Perlaburan Di Dalam Pusat Bandar

Sumber: http://www.stanford.edu/group/west/cgi-bin/pager.php?id=105

Sekiranya tidak dipantau dengan berkesan, koridor Manjung tersebut akan

bersambung dengan Air Tawar dan Seri Iskandar hingga ke Ipoh. Ini akan

menjejaskan kawasan pertanian terutama sawah padi dan perkampungan

tradisional di Bota dan kampung-kampung lain di sepanjang koridor ini. Penetapan

had sempadan bandar akan memastikan bahawa kawasan hijau yang belum

dibangunkan serta perkampungan tradisi akan dapat dikekalkan untuk masa

hadapan dan menggalakkan pembangunan brownfield di kawasan tepubina sediaada.

6.10 Menggalakkan Pembangunan Berorientasikan Transit

(Transit Oriented Development)

Pembangunan bandar di Malaysia sejak tiga dekad yang lepas banyak

menekankan kepada pembangunan yang berasaskan kenderaan persendirian

(automobile oriented development). Ini membawa kepada pembangunan

bandar berintensiti rendah yang berbentuk linear di sepanjang jalan raya utama.

Pembangunan sebegini tidak menyokong kepada pertumbuhan pengangkutan

awam yang sihat. Pembangunan Berorientasikan Transit (Transit Orinted

Development TOD) menetapkan pembangunan berintensiti tinggi di kawasan

sekeliling stesen-stesen transit. Ini akan menyokong pembangunan transit

dengan memastikan jumlah penumpang yang tinggi di samping menggalakkan

pembangunan gunatanah yang efisyen seperti yang dilakukan di Bandar SriPermaisuri, Bandar Tun Razak dan KL Sentral di Kuala Lumpur. Bagi bandar-


Page 24Rajah 3:Integrated Rail Based Public Transport

System, 2000

bandar yang tidak mempunyai


12/20

sistem transit aliran ringan atau

rel seperti Ipoh, pembangunan

berorientasikan transit boleh

dilaksanakan di kawasan

berhampiran stesen bas atau stesen

keretapi.

Kawasan yang telah ditetapkansebagai TOD bolehlah diberikan

bonus intensiti pembangunan yang

lebih tinggi, caj pemajuan yang lebih

rendah, penyediaan tempat letak

kereta yang minima ataupun insentif

lain yang bersesuaian. Sebagai

contoh, pihak Dewan Bandaraya

Kuala Lumpur (DBKL) dalam Draf

Pelan Bandaraya Kuala Lumpur

2020 telah memberikan bonus

nisbah plot 0.5 bagi pembangunan

dalam radius 400 meter dari stesen

transit terpilih.24GARIS PANDUAN SMART GROWTH NEGERI PERAK

Page 25Rajah 4:Doughnut Effects kesan daripada

gunatanah secarapiecemeal.

Sumber: http://www.citizensforcentergrove.org

6.11 Melaksanakan Pembangunan

Sequential Approach

Pembangunan Sequential Approach

adalah satu konsep pembangunan

di mana sesuatu kawasan akan

diberikan keutamaan dalampembangunan. Dari segi prinsipnya

keutamaan pertama adalah dalam

kawasan pusat bandar, diikuti dalam

kawasan bersebelahan dan bandar

satelit dan akhir sekali adalah di

kawasan luar bandar.

Sequential Approach ini memastikan

bahawa pembangunan di pusat

bandar tidak akan diabaikan atau

mengutamakan pembangunan di

kawasan lain yang boleh membawa

kepada pembangunan berbentuk

donat. Pihak perancang perlu

menentukan bahawa kawasan

yang perlu diberi keutamaan dalam

pembangunan adalah kawasan

di dalam pusat bandar sedia ada

seperti kawasan brownfield. Ini

untuk memastikan penggunaan

infrastruktur dan utiliti sedia ada

dapat dimaksimakan dan tidak


13/20

memerlukan pelaburan baru yang

mahal.

6.12 Melaksanakan Pembangunan Bandar Mampat (Compact City)

Berbanding dengan perkembangan bandar yang berterusan tanpa had,

pembangunan bandar mampat adalah satu konsep yang dirasakan sesuai

dilaksanakan terutamanya untuk bandar-bandar kecil di Malaysia. Bandar

mampat merupakan bandar berkepadatan tinggi berserta gunatanah bercampurbersandarkan kepada sistem pengangkutan yang efisyen merangkumi laluan

pejalan kaki dan basikal. Oleh itu, konsep pembangunan mampat yang

menghadkan pembangunan kepada kawasan yang bersesuaian dan tidak

membazir ruang perlu digalakkan. Pembangunan bandar mampat akan

mengurangkan pembangunan linear di sepanjang jalan dan memusatkan

pembangunan di dalam kawasan tepubina yang lebih kecil.

Jenis pembangunan ini juga dapat mengurangkan pembangunan langkauan

yang menyebabkan banyak terdapat banyak kawasan brownfield dalam kawasan

tepubina bandar. Ia memastikan setiap inci tanah dalam kawasan tepubina yang

ditetapkan dimanfaatkan sebaik mungkin supaya tidak menjejaskan kawasan

pemuliharaan di luar kawasan tepubina.

25


Page 26Pihak perancang perlu mempraktikkan pendekatan ini dengan mengambilkira

faktor cuaca dan suhu di negara ini supaya konsep bandar mampat yang

menerapkan aktiviti berjalan kaki dan berbasikal dapat dicapai dengan jayanya.

Penggunaan konsep dan rekabentuk bandar yang efektif dan sesuai dapat

memastikan bandar mampat telah dimanfaatkan sepenuhnya.Rajah 5: Komponen utama kejiranan bandar yang bercampur dan bersepadu

Sumber: http://www.gehlarchitects.wordpress.comMixed working areas

Canal

corridor

Toddlers

greens

Pocket park

with play

Neighbourhood central square

Tram/light rail or main bus routeRail/bus stop

Local bus stop

Local bus route

Neighbourhood street

Local distributor

Access road

Integrated transport systems

Provide good local facilities

A vibran of usesThe local

squareNeighbourhood

road links

Neighbourhood

to district linksBus

Locallinks

Local

links

Local

links

Local

links

Localbus

links500m

Tram

Higher density housing and some working

Community facilities such as pub, creche etc

Place of worship

Primary school

Shops

Predominantly residential areas

Neighbourhoodarea


Page 276.13 Koordinasi/Integrasi Pengangkutan dan Gunatanah

Pembinaan sistem pengangkutan bandar seperti jalan keretapi dan lebuhraya

memberi impak kepada pembangunan gunatanah dan begitu juga sebaliknya.

Masalah yang selalu timbul adalah apabila keputusan sesuatu pihak bercanggah


14/20

atau tidak menepati kehendak pihak yang lain. Contohnya pembinaan lebuhraya

atau jalan raya oleh pihak Jabatan Kerja Raya ke kawasan yang tidak dirancang

untuk pembangunan oleh perancang ataupun pembangunan intensif oleh

perancang di kawasan yang tiada sistem pengangkutan yang baik.

Koordinasi yang efektif ataupun integrasi pengangkutan dan gunatanah akan

membawa kepada pembangunan perbandaran yang mampan dan efektif. Jenis

dan intensiti pembangunan dapat disesuaikan dengan sistem pengangkutanyang disediakan di sesuatu kawasan di mana perancangan pembangunan adalah

berdasarkan keupayaan sistem pengangkutan di masa kini dan akan datang

manakala sistem pengangkutan yang dirancang akan mengambil kira impak

pembangunan terhadap sistem pengangkutan.

Gunatanah pembangunan di kawasan yang baru hendaklah dikoordinasikan atau

diintegrasikan dengan elemen pengangkutan, dan sekiranya ia melibatkan sebuah

kawasan tepubina sediada, maka pihak perancang perlulah menjalankan satu

kajian yang khusus untuk menghasilkan satu pelan jajaran pengangkutan yang

dapat diintegrasikan dengan pembangunan gunatanah sediada dan masa depan.


Page 286.14 Menjadikan Kehidupan dalam Bandar Selesa dan Mampu-Tanggung

Salah satu faktor pembangunan berkembang ke kawasan baru di pinggiran

bandar (suburb) adalah kerana kos sara hidup yang sangat tinggi di kawasan

bandar. Serakan bandar adalah hasil dari perpindahan penduduk dari pusat

bandar ke kawasan baru di pinggir bandar untuk mengurangkan bebanan

kewangan yang tinggi.

Bagi mengurangkan kesan serakan bandar akibat perpindahan penduduk,

pembangunan bandar perlu memastikan kos sara hidup di bandar adalah mampu

ditanggung oleh kebanyakkan rakyat. Salah satu cara adalah dengan membina

rumah mampu-milik yang mencukupi untuk rakyat dan menyediakan kemudahan

yang menarik pada harga yang berpatutan.

Rumah mampu milik boleh dibangunkan di pusat bandar pada kos yangberpatutan dengan meningkatkan kepadatan perumahan tersebut. Pihak kerajaan

perlu menyediakan tanah-tanah yang sesuai di pusat bandar untuk perumahan

mampu milik berkepadatan tinggi.

6.15 Menggalakkan Perancangan Pembangunan Bertumpu

Dalam era pembangunan global kini, persaingan ekonomi global antara negara

telah menjadi semakin kompetitif. Salah satu konsep pembangunan yang

meningkatkan ekonomi kompetitif sesebuah negara adalah pembangunan

metropolitan tertumpu. Konsep ini digunakan dalam Rancangan Fizikal Negara 2

di mana metropolitan Kuala Lumpur, Pulau Pinang dan Johor Bharu dipilih sebagai

pusat tumpuan perbandaran negara.GARIS PANDUAN SMART GROWTH NEGERI PERAK

28

Page 29Konsep ini sesuai bagi negeri Perak di mana

pembangunan berskala besar ditempatkan di

kawasan-kawasan metropolitan terpilih seperti Ipoh

dan Manjung yang memberi pulangan ekonomi yang

tinggi disebabkan tahap kemudahsampaian yang baik,

kemudahan infrastruktur yang canggih dan aglomerasi

ekonomi. Di samping menjadikan ekonomi bandar


15/20

dan negara lebih kompetitif di peringkat antarabangsa,

konsep ini menggalakkan intensiti gunatanah yang

tinggi dalam kawasan tumpuan. Ini akan mengurangkan

tekanan pembangunan dan perbandaran kepada

kawasan sensitif alam sekitar, perhutanan dan

pertanian yang tidak termasuk dalam kawasan tumpuan

pembangunan.GARIS PANDUAN SMART GROWTH NEGERI PERAK

29

Page 306.16 Menggalakkan Pembangunan Bercampur Dalam Bandar

Pembangunan berdasarkan zoning satu kegunaan (single use zoning) amat

popular di Malaysia pada tahun 1970an sehingga kini. Pembangunan sebegini

sesuai jika mempunyai keluasan tanah yang tidak terhad dan tiada tekanan

serakan bandar. Bagaimanapun, dalam era di mana terdapat kekurangan tanah

untuk pembangunan bandar, konsep pembangunan bercampur perlu diberi

penekanan. Ini kerana konsep ini menjimatkan ruang di mana tanah yang sama

boleh digunakan untuk komersil dan perumahan. Konsep seperti ini telah lama

digunapakai di Malaysia terutamanya di kawasan rumah kedai tradisional dan

boleh diteruskan dalam abad ke-21 ini.

Dengan kemunculan teknologi terbaru, banyak industri moden kini tidak

memberi kesan kepada penduduk berdekatan sebaliknya boleh ditempatkan

bersama penduduk yang bekerja di kawasan perindustrian tersebut. Di samping

menjimatkan penggunaan tanah, ianya juga dapat meningkatkan keceriaan dan

vitaliti bandar kerana kawasan bandar akan sentiasa dipenuhi oleh peniaga/

pekerja dan penduduk pada setiap masa. Di masa kini, terdapat banyak

pembangunan baru yang melaksanakan konsep ini dan telah berjalan dengan

baik.


Page 31Rangkaian Pejalan Kaki Utama

Rangkaian Pejalan Kaki Sekunder

Rangkaian Pejalan Kaki Biasa

Koridor Rel

Taman

Plaza

Pusat Tumpuan Pengangkutan Awam

Taman Kecil

Pusat Aktiviti Bermusim

Pusat Aktiviti Harian

Rajah 6: Cadangan Zon Bangunan Tinggi di Pusat Bandar

Sumber: Pelan Bandaraya Kuala Lumpur, 2020


Page 32Zon Rendah

Zon Sederhana

Zon Tinggi

Rajah 7: Cadangan Jaringan Pejalan Kaki di Pusat Bandar




16/20

Page 336.17 Meningkatkan Kualiti Hidup Dalam Bandar

Ramai penduduk yang mahu tinggal di dalam kawasan pusat bandar sekiranya

kualiti persekitaran dapat ditingkatkan. Ini termasuklah bandar yang selamat,

kawasan rekreasi yang baik dan mencukupi dan aktiviti yang sihat.

Perancang bandar boleh membantu ke arah mencapai matlamat ini dengan

memastikan kemudahan-kemudahan di dalam pusat bandar mencukupidan berkualiti setaraf dengan kawasan pinggir bandar. Ini merangkumi laluan

basikal dan pejalan kaki, kawasan rekreasi dan kawasan lapang serta tempat

perhimpunan komuniti.

Keperluan sosial selain daripada pulangan ekonomi adalah satu perkara yang

perlu dititikberatkan dalam meningkatkan kualiti hidup dalam bandar. Aktiviti-

aktiviti sosial komuniti perlu diadakan dengan kerap di pusat bandar bagi menarik

penduduk tinggal di bandar atau berkunjung selalu ke pusat bandar. Contohnya

aktiviti kebudayaan, rekreasi dan sukan diadakan di pusat bandar Ipoh.


Page 346.18 Perletakan Institusi Kerajaan di Pusat Bandar

Tren semasa menunjukkan banyak bangunan baru kerajaan ditempatkan di

pinggir bandar kerana kesediaan tanah kerajaan di kawasan tersebut. Selain itu,

kos pengambilan tanah di kawasan pusat bandar yang lebih tinggi. Kesan dari

tren ini adalah berlakunya serakan bandar ke kawasan baru dan kawasan tapak

bangunan lama kerajaan menjadi kawasan usang. Perletakan bangunan baru

kerajaan di luar pusat bandar juga menyusahkan penduduk yang tidak mempunyai

kenderaan sendiri untuk berurusan dengan institusi kerajaan.

Oleh itu perletakan institusi kerajaan perlu dikekalkan di pusat bandar dan

sekiranya ruang baru diperlukan kawasan bersebelahan perlu dibangunkan, atau

melalui pengubahsuaian kegunaan/aktiviti (adaptive reuse) bangunan di sekeliling

ataupun menambah ruang lantai bangunan kerajaan sedia ada dengan menambah

ketinggian bangunan.34GARIS PANDUAN SMART GROWTH NEGERI PERAK

Page 356.19 Mengutamakan Sistem Pengangkutan Awam

Kebelakangan ini sistem pengangkutan awam terutama sekali di bandar bersaiz

kecil dan sederhana menghadapi masalah kekurangan penumpang yang kecil

dan kos operasi yang tinggi. Banyak syarikat bas awam telah menghentikan

perkhidmatan ataupun mengurangkan operasinya terutama di laluan yang

tidak menguntungkan. Ini menyusahkan ramai penduduk terutama yang tidak

berkemampuan memiliki kenderaan sendiri atau yang tidak boleh memandu.

Bagi menggalakkan penggunaan pengangkutan awam, pihak berkuasa perlu

memberi insentif kepada pengusaha pengangkutan awam untuk meneruskan

perkhidmatan mereka. Komuniti juga digalakkan menggunakan pengangkutan

awam dengan diberi insentif kewangan seperti rebat tiket. Sistem pengangkutan

awam yang efisyen dan efektif akan dapat menumpukan pembangunan ke

kawasan-kawasan yang diliputi oleh jaringan pengangkutan awam. Ianya juga

dapat mengurangkan pencemaran udara dari kenderaan persendirian.

Pengangkutan awam yang ingin diketengahkan adalah keretapi atau bas atau

kedua-duanya mengikut kesesuaian sesuatu tempat. Curitiba Brazil adalah contoh

terbaik bagaimana sebuah bandaraya dapat melaksanakan sistem pengangkutan


17/20

awam melalui penggunaan bas yang cekap.


Page 366.20 Pemberian Insentif Perancangan untuk Pembangunan Smart Growth

Pembangunan di pusat bandar akan ketinggalan berbanding denganpembangunan di pinggir bandar disebabkan keluasan tanah terhad dan nilai tanah

yang tinggi di bandar. Oleh itu pihak berkuasa perancangan perlu memberikan

insentif perancangan seperti pengurangan jumlah tempat letak kereta bagi

pembangunan di pusat bandar berbanding dengan pembangunan yang sama

di pinggir bandar. Selain itu insentif penetapan nisbah plot yang menarik perlu

diberikan kepada pemaju yang ingin membangunkan kawasan pusat bandar.

Penambahan kepadatan pembangunan juga boleh diberikan bagi pembangunan

kediaman di pusat bandar untuk menyeimbangkan kos tanah yang lebih tinggi di

kawasan tersebut.

Pemindahan Hak Pembangunan (Transfer of Development Rights - TDR) adalah

satu konsep insentif perancangan Smart Growth yang efektif di luar negara.

Konsep ini boleh diaplikasikan di Malaysia di mana tuan punya tanah yang

mendapat kebenaran membangunkan tanah di pinggir bandar digalakkan

memindahkan hak tersebut ke tapak di pusat bandar dengan diberikan insentif

yang bersesuaian.

Kajian mendalam tentang kesesuaian TDR dan insentif-insentif lain bagi

melaksanakan konsep pembangunan Smart Growth perlu dijalankan sebagai

usaha untuk menilai dayalaksana konsep ini di Perak.


Page 376.21 Pemberian Insentif Fiskal untuk Pembangunan Smart Growth

Pemaju tidak berminat untuk membangunkan kawasan pusat bandar kerana

kos tanah yang tinggi. Insentif fiskal dijangka boleh menarik minat mereka untukmembangunkan pusat bandar. Insentif fiskal telah diaplikasikan di luar negara

terutama sekali di Amerika Syarikat.

Sehubungan itu insentif fiskal seperti pengurangan caj pemajuan, fi permohonan

kebenaran merancang serta lain-lain caj seperti cukai pintu boleh diberikan

kepada pembangunan baru di pusat bandar. Caj pemajuan di pusat bandar perlu

lebih murah berbanding kawasan di pinggir bandar supaya lebih kompetitif.

Kajian terperinci perlu dijalankan untuk menilai kesesuaian, jenis dan jumlah

insentif fiskal yang patut diberikan.

6.22 Menggalakkan Pembangunan Kejiranan Hijau dalam Pembangunan Pusat

Bandar

Kawasan pusat bandar dilihat tidak mampu untuk menarik minat penduduk

berpendapatan tinggi untuk tinggal di kawasan tersebut kerana dianggap sesak

dan tidak kondusif untuk kediaman. Bagaimanapun, pembangunan kediamandi sekitar KLCC telah membuktikan bahawa kehidupan dalam bandar boleh

menepati citarasa penduduk.

Pembangunan Kejiranan Hijau boleh menarik minat komuniti untuk tinggal di

kawasan pusat bandar. Ini kerana konsep Kejiranan Hijau berorentasikan ruang/

aktiviti awam khususnya rumah kelab komuniti, kawasan rekreasi utama, dewan

orang ramai dan tempat ibadat secara berpusat.

Pembangunan kawasan perumahan di pusat bandar perlu mengikut konsep

pembangunan kejiranan hijau yang menekankan elemen perancangan penjagaan


18/20

alam sekitar dan aktiviti kejiranan.


Page 386.23 Rekabentuk Bandar Yang Inovatif, Menarik dan Mesra Alam di Pusat

BandarPusat bandar dianggapkan sebagai usang dan tertinggal dari arus pembangunan

serta mempunyai rekabentuk yang tidak menarik. Kebanyakkan rekabentuk

bangunan yang menarik dan mengikut citarasa semasa dibina di kawasan pinggir

bandar. Walaubagaimanapun pembangunan baru di kawasan pusat bandaraya

Kuala Lumpur sepertiRoyal Chulan Hotel dan Pavilion Shopping Mall telah menarik

lebih ramai pengunjung.

Rekabentuk yang inovatif dan menarik perlu ditekankan dalam pembangunan

semula pusat bandar. Namun demikian, bangunan lama yang mempunyai nilai

sejarah dan estetik yang tinggi perlu dipulihara. Pembangunan baru di pusat

bandar yang inovatif perlu diselaraskan dengan bangunan sedia ada supaya

kelihatan lebih harmoni.Parkland Sector

Urban Valley Corridor

Northern Special Character AreaGolden Triangle and Eastward Linkage

Pivotal Bukit Sector

Southern Ridge

Southern Urban Corridor

Eastern Corridor

Rajah 8: Kawasan Karaktor Bandar di Pusat Bandar



Page 3924l min

pedestrian oriented

commercial space

(required)

24l min

pedestrian oriented

commercial space

(required)

residential

residential

residential

office

retail

officeSumber: http://centraleastaustin.org

Tower Regency Ipoh merupakan bangunan bercampur menegak: hotel,

apartment, pejabat

Lokasi pembangunan bercampur menegak ini sesuai dibangunkan di kawasan

kejiranan berorientasikan kemudahan pengangkutan awam seperti stesyen rel.

Manakala jarak antara lokasi pembangunan bercampur tersebut dengan stesyen

rel adalah antara 5-15 minit perjalanan kaki.

Manakala dari aspek kediaman yang mampu dimiliki, kepelbagaian jenis kos

kediaman adalah perlu merangkumi kos rendah, sederhana dan tinggi. Pemajuboleh mempelbagaikan jenis kos kediaman ini melalui kepelbagaian rekabentuk

kediaman seperti dwelling unit, studio, 3 bilik tidur atau lebih.

6.24 Pembangunan Bercampur Menegak (Vertical mixed use development)

VMU

Nilai tanah yang tinggi di kawasan bandar memaksa pemaju mengoptimumkan

kegunaan tanah tersebut. Sehubungan itu, bangunan pencakar langit merupakan

penyelesai kepada keseimbangan nilai tanah yang tinggi yang perlu dibina di

kawasan metropolitan. Pembangunan bercampur menegak boleh dirancang di


19/20

dalam suatu bangunan pencakar langit dengan pelbagai kegunaan bangunan

antaranya ialah kediaman, pejabat, komersil dan kemudahan awam.Rajah 9: Contoh Pembangunan Bercampur Menegak


Page 406.25 Pemuliharaan Bangunan Warisan dan Bersejarah dalam BandarPembangunan mampat dan berkepadatan tinggi di pusat Bandar dan kawasan

lain di bandar akan mencetus kepada pembangunan semula Bandar usang. Ini

akan memberi tekanan kepada kawasan dan bangunan warisan dan bersejarah

yang terdapat dalam kawasan pusat Bandar seperti di Ipoh, Taiping, Teluk Intan

dan Kuala Kangsar. Walaupun Smart Growth menggalakkan pembangunan baru

berkepadatan tinggi di pusat Bandar, ia masih tidak mengabaikan pengekalan

bangunan warisan dan bersejarah yang merupakan jiwa nadi bandar.

Pemuliharaan bangunan-bangunan warisan dan bersejarah perlulah dilaksanakan

seiring denagn pembangunan semula berkepadatan tinggi. Bangunan-bangunan

warisan dan bersejarah perlulah dikenalpasti dan digazetkan untuk pengekalan

dan pemuliharaaan. Terdapat pelbagai akta dan insentif yang menggalakkan

pemuliharaan bangunan-bangunan tersebut yang boleh diaplikasikan dandimanfaatkan sepenuhnya seperti yang dilakukan di kawasan warisan UNESCO

Bandaraya Melaka dan Georgetown. Di mana bersesuaian, adaptive reuse

yang sensitif terhadap bangunan bersejarah Bandar perlu dilakukan supaya

pemuliharaan warisan Bandar dan pembangunan ekonomi boleh dijalankan

secara seiring.


Page 416.26 Penyediaan Laluan Pejalan Kaki dan Berbasikal di Kawasan Bandar

Penggunaan automobil persendirian di kawasan bandar telah menggalakkan ramai

penduduk untuk tinggal di kawasan pinggir kerana merasakan ketidakcukupan

fasiliti untuk berekreasi di pusat bandar. Di samping itu faktor keselamatan dan

kesukaran bagi pejalan kaki dan penunggang basikal juga menyebabkan ramai

penduduk merasakan suasana kehidupan di bandar adalah tidak kondusif bagi

mereka.

Penyediaan laluan pejalan kaki dan basikal dalam kawasan bandar adalah

amat penting bagi mencapai matlamat Smart Growth kearah bandar selamat,

kondusif dan sejahtera. Laluan pejalan kaki dan basikal yang diasingkan

dari jalanraya di bandar akan menggalakkan penduduk untuk meninggalkan

automobil persendirian mereka di rumah untuk ke tempat kerja, membeli belah

dan berekreasi. Ia juga akan menggalakkan interaksi antara penduduk dalam

kawasan kejiranan dan pusat bandar. Laluan pekalan kaki dan basikal perlu

disediakan di pusat bandar dan juga kawasan-kawasan tumpuan awam di bandar-

bandar. Laluan pejalan kaki perlulah berbumbung atau mempunyai teduhan terdiridaripada pokok-pokok besar yang dapat mengurangkan kepanasan semasa

berjalan.


Page 42

7.0 RumusanSebagai rumusan, garis panduan ini telah menggariskan beberapa alternatif yang lebih


20/20

komprehensif terhadap perancangan dan pengurusan pertumbuhan bandar. Jika garis

panduan ini dilaksanakan secara lebih efektif, banyak isu-isu perbandaran berkenaan

perancangan, pembangunan, pelaksanaan pengurusan dan pemantauan akan dapat

diatasi. Kesan dan impaknya akan menjadi multi-dimensi dan paling utama, tujuan

kemampanan bandar dapat dicapai.

Penghargaan

Sekalung tahniah kepada Pasukan Petugas Kajian Konsep Perancangan SmartGrowth JPBD Perak yang diterajui oleh Bahagian Perancangan Pemajuan dengan

kerjasama Perunding UiTM Prof. Madya Dr. Jamalunlaili b. Abdullah yang telah berjaya

menghasilkan Garis Panduan ini

smart growth.docx

Documents