सत्याग्रह साप्ताहिक

8
jif{ !% c+s !^ ;Tofu|x ;fKtflxs @)&) ;fn k'; !* ut] laxLaf/ (jan. 2, 2014) k[i7 * d"No ¿= !).– ;Tofu|x SATYAGRAHA WEEKLY ;fKtflxs To;f] gul/lbPsf] eP /fd|f] x'GYof] – uf]kfn ls/ftL cfkm\g} sf/0f Pdfn] k|ltkIfdf Û ;ef;b\ rognfO{ lnP/ kf6L{ leq t lta| ljjfb eof] lg < ;ef;b\ rogsf] lglDt h'g dfkb08 agfOPsf] lyof], Tof] dfkb08 cg';f/ g} sfof{non] gfd rog u/]sf] 5 . sfof{nosf] a}7sdf afa'/fd e6\6/fO{ / gf/fo0fsfhL >]i7 hfg' ePg . pxfFx?n] alxisf/ ug'{ eP5 . pxfFx?n] To;f] gul/lbPsf] eP /fd|f] x'GYof] . cWoIf lj?4 t g]tfåon] lj/f]wkq a'emfpFb} x'g'x'G5 c/] < s]Gb|Lo ;ldltsf] a}7s k'; @% ut] af]nfO;lsPsf] 5 . To;df Tof] ljifodf 5nkmn x'G5 . o;n] t kf6L{leq km]l/ u'6aGbL b]vfof] lg < ;Tofu|x 8]:s÷ Pdfn]n] cfkm\gf] x}l;otnfO{ g]kfnL sf+u|]; ;/xs} 7fg]sf] 5 . To;sf/0f p;n] /fi6«klt ;efWoIf ;lxtsf dxTjk"0f{ dGqfnosf] bfjL ub}{ cfPsf] 5 . To;}sf sf/0f p;n] ;efsf] cf}krfl/s u7g ;d]t x'g gkfO{ /fi6«kltsf] av]8f v8f u¥of] . lgjf{rgsf] …DofG8]6Ú cg';f/ p;sf] x}l;ot eg]sf] k|d'v k|ltkIfL xf] . o;cl3sf] ;+ljwfg;efdf o;sf] cEof; eO;s]sf] 5 . klxnf] 7"nf] bn k|ltkIfdf /x]sf] klg g]kfnL sf+u|];n] cfkm\gf] g]t[Tj vf]h]g . of] bnnfO{ ;dy{g u¥of] eg] nfdf] ;do;Dd sf+u|];k|lt k|ltkIfd} a:of] . t/ clxn] bf];|f] bn x'Fbf Pdfn]n] olt w]/} dfu / kbx? bfjL ug{ yfNof] . h;n] g]kfnL sf+u|]; pm afx]s g} ;/sf/ lgdf{0f ug{ kof{Kt ;+Vof / Tof] klg zt{ a]u/sf] ;dy{gaf6 k"0f{ ax'dt k'Ug] cj:yfdf cfPsf] 5 . /fi6«klt /fhgLlts jftfj/0fnfO{ rsf] { w| 'jLs/0ftkm{ nfg] ;Gbe{df cfPsf] xf] eGg] ca sl/a sl/a k|i6 eO;Sof] . Pdfn]n] eg]cg';f/ of] kbsf] lgjf{rg g} x'g] xf] eg]klg Pdfn]sf xftdf klxnf] k/fho g} kg] {5 . Pdfcf]jfbL ;lxtsf bnx? sf+u| ]; …l5§} ;+ljwfg agfP/ :yfoL /fi6«klt 5f8\b}gf} +Ú eGg] kIfdf b]lvP . of] xKtf ;a} bn ;dfg'kfltsdf nfu]sf x' Fbf /fi6«kltsf] ljifo s]xL ;]nfP h:tf] b]lvP klg z'?df of] h;/L p7\of], Tof] /fhgLlts c;xdlt a9fP/ To;sf] 5fn ;+ljwfg lgdf{0f;Dd g} k'Ug] l:ylt lyof] . of] km]l/ p7\g] jfnf 5 . lgjf{rg cfof]un] lgjf{rgsf] kl/0ffd /fi6«klt / ;/sf/ k|d'vnfO{ a'emfpFbf ga'emfpFb} afu] {lgªsf nflu Pdfn]n] o;nfO{ emg\ hf]8sf ;fy p7fpg] kSsf 5 . h;/L lgjf{rgnuQ}kl5 /fli6«o ax;df k¥of] . lgjf{rgsf] cl3Nnf] lbg;Dds} klg p7]sf] slt;Dd eg] k|r08 cfkm} +n] /fi6«klt 3f]lift ul//xFbf klg pgn] ;d]t of] ljifo p7fPsf lyPgg\ . bf];|f] 7"nf] ePkl5 nuQ} Pdfn]n] ;+ljwfg;efsf] k|f/DeljGb' g} o;nfO{ s;/L agfof] eg] To;}a]nf z+sfsf] 3]/fdf k/]sf] lyof] . ToxL ;Gbe{df Pdfn]n] g} cfnf]kfnf] ;/sf/sf] g]t[Tj ug]{ eGg] csf]{ k|:tfj Nofof] . /fi6«kltsf] ;Gbe{df sf+u| ];n] cfkm\gf] ;a}eGbf 7"nf] x}l;ot ;d]t 5f8\g'kg] { eGg] p;n] k|s6 u/]sf] of] Pp6f ;Gb]z lyof] . tTsfn k|s6 ePsf] …Dof08]6Ú nfO{ ;d]t kl5 l5§} s;/L lal;{of] eGg] Pdfn]sf o:tf] k|:tfjn] Jofks rrf{ eof] . t/ oxL sf/0fn] p;nfO{ ;Qfdf hfg] jf k'Ug] af6f] /f]Hg] l:ylt aGof] . ;+ljwfg;ef ;+ljwfgeGbf /fi6«kltsf] lgjf{rgnfO{ klxnf] zt{ agfPsf] Pdfn]n] p;s} sf/0f ;Qf aflx/, k|ltkIfdf a:g'kg] { l:ylt aGb} uPsf] 5 . Pdfcf]jfbLnfO{ cg'xf/ 9fSg g]kfnL sf+u| ];n] lgjf{x u/]sf] e"ldsfn] lgjf{rgdf wfFwnL ePsf] eGb} ag]sf] !* bnLo u7aGwg sf+u| ];k|lt …nf]onÚ eof] . of] k'/} ;d"xn] /fi6«klt clxnsf] ljifo xf]Og, eGb} sf+u| ];sf] c8fgnfO{ ;fy lbg'n] ;efdf g]kfnL sf+u| ];k|lt Pdfn]afx]s g} ax'dtsf] alnof] ;+Vof b]lvof] . t];|f] x}l;otsf] Pdfcf]jfbL / kfFrf} 7fpFdf /x]sf] kmf]/d nf]stflGqsn] jQmJo g} lgsfn]/ Pdfn]sf] k|:tfjnfO{ cg'lrt elg;s]sf 5g\ eg] ToxL d];f]df Pdfcf]jfbLn] g]kfnL sf+u|];nfO{ lagfzt{ ;dy{g hgfpg] atfO;s]sf] 5 . o;n] ;+ljwfg;efdf Pdfn]sf] tTsfn /fi6«kltsf] lgjf{rg k|;+unfO{ ;dy{g ug] {df pm afx]s /fk|kf g]kfn dfq b]lvPsf] 5 . afFsL k[i7 ^ df d08n]sf lj?4 dxfd08n]M /fk|kf g]kfnlj?4 lgjf{rg cfof]udf gofF kf6L{ btf{ ug{ uPsf k"j{dGqL tyf /fk|kf g]kfnsf k|efjzfnL g]tf 6+s 9sfn lgjf{rg cfof]un] kf6L{ btf{ gul/lbPkl5 kqsf/x?dfem . o:tf] klg === – cqL sf+u|];nfO{ bf]xf]/f] lhDd]jf/L cfOk/]sf] 5 nfdf] k|jf;sfnkl5 xfdL :jb]z kms+{b} 5f+} . o; cj;/df b]zjf;Lsf gfpFdf Ps b'O{ zAb ;Daf]wfg ug{' plrt 7fGb5' . xfd|f] b]z cfh /fli6«o ;+s6df 5 . otf, s]xL jif{b]lv of] ;+s6 rls+{b} uPsf] s'/f ;a}n] dx;'; u/]s} xf] . o;n] ubf{ /fli6«o cl:tTj g} ;dfKt x'g] l:ylt cfPsf] 5 . o; tYonfO{ c?n] klg :jLsf/ u/]sf 5g\ . avt–avt dxf/fhlw/fhnufot ;a}n] /fli6«o cl:tTjdfly k/]sf] ct/fsf] rrf{ u/]sf 5g\ . xfdL of] ulDe/ jf:tljstfnfO{ a'em]/ :jb]z kms{b} 5f}+ . xfd|f] ljrf/df cl:tTjsf] ;+s6 cfOkg{'sf] d'Vosf/0f /fli6«o Pstfsf] cefj xf] . To;n] ubf{ xfd|f] b]zdf ljb]zL tTjx? s'rqm rnfpg / g]kfnnfO{ cGt/f{li6«o if8\oGqsf] cv8f agfpg ;kmn x'g yfn]sf 5g\ . ;Dk"0f{ g]kfnL hgtfsf] ;fd"lxs k|of;af6 x'g] cleofgaf6 dfq /fli6«o Pstf :yflkt x'G5 . To:tf] ;fd"lxs cleofgn] g]kfnL hgtfsf] efjgfTds Pstfsf] ;+:yfut cfwf/ klg tof/ kf5{ . /fli6«o Pstf sf]/f gf/fn] dfq x'g] eP ljutsf !^ jif{df Tof] o;/L l5GgleGg eP/ b]zn] o:tf] ;f]rgLo l:yltdf k'Ug'kg{] lyPg . cfh b]zdf :jfy{k/fo0ftf, ;fDk|bflostf, JolQmjfbL dgf]j[lQ / ljb]zkl§ cfd'v x'g] k|j[lQsf] af]njfnf 5 . o:tf] kl/l:yltdf ;a}eGbf klxn] /fli6«otfsf] xTof x'G5 . lxhf];Dd xfd|f] ;+3if{ hgtfsf] k|hftflGqs clwsf/sf] lgldQ dfq lyof] . To;f] x'gfn] xfdLn] k|hftflGqs kIfdf dfq a9L hf]8 lbof}+ . cfh o;df Pp6f gofF cfofd ylkPsf] 5 . g]kfnL sf+u|];nfO{ cfh bf]xf]/f] lhDd]jf/L cfOk/]sf] 5 . Tof] bf];|f] lhDd]jf/L b]zsf] cl:tTjsf] /Iff ug{] xf] . xfdLn] at{dfgsf] g]kfnsf] kl/l:yltsf] b'O{d'v] :j?k b]v]sf 5f}+ . …/fli6«otf / k|hftGqÚ eGg'sf] tfTko{ s] xf] – jLkL sf]O/fnf ;]o/ ahf/df sfnf] wg rfn' cfly{s jif{sf] sflQs dlxgf;Dddf a}+sx?jf6 ;ft ca{ ?k}ofF ;]o/ lwtf] shf{ uPsf] kfOPsf] 5 . kl5Nnf] ;dodf ;]o/ ahf/sf] a[l4 c:jefljs ePsf] eGb} /fi6« a}+sn] dfu]sf] tYof+sn] o:tf] b]vfPsf] xf] . /fi6« a}+sn] ;]o/ ahf/df a}+s tyf ljQLo ;+:yfjf6 cToflws shf{ uP/ c:jfefljs j[l4 ePsf] x'g ;Sg] k|f/lDes cg'dfg u/]sf] lyof] . t/ /fi6« a}+sdf clxn];Dd k|fKt jfl0fHo a}+sx?sf] tYof+sn] ;]o/ lwtf] shf{ pNn]Vo dfqfdf guPsf] b]vfPsf] s]Gb|Lo a}+ssf clwsf/Lsf] egfO{ 5 . ut;ftf /fi6« a}+sn] ;a} a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?;Fu ;]o/ lwtf] shf{sf] ljj/0f tTsfn lbg kqfrf/ u/]sf] lyof] . jfl0fHo a}+sx?n] ;]o/ lwtf] shf{sf] ;j} ljj/0f /fi6« a}+s;dIf j'emfO;s]klg ljsf; a}+s / kmfOgfG; sDkgLx?sf] ljj/0f cfOg;s]sf] s]Gb|Lo a}+ssf clwsf/Lsf] egfO 5 . rfn' cfly{s jif{df ;j}eGbf a9L ;]o/ lwtf] shf{ g]kfn a}+ssf] /x]sf] kfOPsf] 5 . rfn' cfly{s jif{sf] rf/ dlxgfdf g]kfn a}+sn] sl/a 8]9 ca{ ?k}ofF ;]o/ lwtf] shf{ k|bfg u/]sf] 5 . clxn] a}+sx?jf6 k|fKt ljj/0fn] ;]o/ lwtf] shf{ cg'dfg u/]eGbf sd b]lvPsf] /fi6« a}+ssf clwsf/Lx?n] hfgsf/L lbP . a} +s tyf ljQLo ;+:yfjf6 pNn]Vo dfqfdf ;]o/ lwtf] shf{ uPsf] gb]lvPkl5 ;]o/ ahf/df sxfFjf6 k};f cfof] eGg] /x:osf] ljifo ePsf] 5 . ;/sf/L clwsf/Lx? a} +ls+u If]qjf6 uPsf] k};fsf] sf/0f ;]o/ ahf/dfly uPsf] xf] eGg] lgisif{df ePklg tYof+sn] o:tf] gb]vfPkl5 ;]o/ ahf/df uPsf] k};fsf] ;|f]t vf]lh ug'{ csf{] r'gf}lt ylkPsf] dx;'; s]Gb|Lo a} +sn] u/]sf] 5 . kl5Nnf] ;dodf ;]o/ ahf/df sfnf]wg cfPsf] x'g;Sg] cg'dfg ;/sf/L clwsf/Lx?sf] 5 . lgjf{rgsf] ;dodf ;|f]t b]vfpg g;lsg] /sd k|of]u ePsf] / ;f] /sd clxn] ;]o/ ahf/df cfPsf] x'g;Sg] pgLx?sf] z+sf xf] . a} +sx?jf6 ;ft ca{ dfq} shf{ afFsL k[i7 ^ df x6nfOg M Clif wdnf xf], o;n] xfdL sfo{stf{x?nfO{ Psbd} b'lvt t'NofPsf] 5 . clxn] cK7\of/f] k/]sf] afFsL k[i7 ^ df afFsL k[i7 ^ df

Upload: agastya-sitaram

Post on 22-Mar-2016

223 views

Category:

Documents


6 download

DESCRIPTION

 

TRANSCRIPT

Page 1: सत्याग्रह साप्ताहिक

jif{ !% c+s !^ ;Tofu|x ;fKtflxs @)&) ;fn k'; !* ut] laxLaf/ (jan. 2, 2014) k[i7 * d"No ¿= !).–

;Tofu|xSATYAGRAHA WEEKLY

;fKtflxs

To;f] gul/lbPsf] eP /fd|f] x'GYof]– uf]kfn ls/ftL

cfkm\g} sf/0f Pdfn] k|ltkIfdf Û;ef;b\ rognfO{ lnP/ kf6L{ leq t lta|ljjfb eof] lg <

;ef;b\ rogsf] lglDt h'g dfkb08agfOPsf] lyof], Tof] dfkb08 cg';f/ g}sfof {non ] gfd rog u/ ]sf ] 5 .sfof{nosf] a}7sdf afa'/fd e6\6/fO{ /gf/fo0fsfhL >]i7 hfg' ePg . pxfFx?n]alxisf/ ug' { eP5 . pxfFx?n] To;f]gul/lbPsf] eP /fd|f] x'GYof] .cWoIf lj?4 t g]tfåon] lj/f ]wkqa'emfpFb} x'g'x'G5 c/] <

s]Gb|Lo ;ldltsf] a}7s k'; @% ut]af]nfO;lsPsf] 5 . To;df Tof] ljifodf5nkmn x'G5 .o;n] t kf6L{leq km]l/ u'6aGbL b]vfof] lg <

;Tofu|x 8]:s÷ Pdfn]n] cfkm\gf]x}l;otnfO{ g]kfnL sf+u|]; ;/xs} 7fg]sf]5 . To;sf/0f p;n] /fi6«klt ;efWoIf;lxtsf dxTjk"0f{ dGqfnosf] bfjL ub}{cfPsf] 5 . To;}sf sf/0f p;n] ;efsf]cf }krf l/s u7g ;d ]t x 'g gkfO {/fi6«kltsf] av]8f v8f u¥of] . lgjf{rgsf]…DofG8]6Ú cg';f/ p;sf] x}l;ot eg]sf]k |d 'v k | ltkI f L x f ] . o;cl3sf ];+ljwfg;efdf o;sf] cEof; eO;s]sf]5 . klxnf] 7"nf] bn k|ltkIfdf /x]sf] klgg]kfnL sf+u|];n] cfkm\gf] g]t[Tj vf]h]g .of] bnnfO{ ;dy{g u¥of] eg] nfdf];do;Dd sf+u|];k|lt k|ltkIfd} a:of] . t/

clxn] bf];|f] bn x'Fbf Pdfn]n] olt w]/}dfu / kbx? bfjL ug{ yfNof] . h;n]g]kfnL sf+u|]; pm afx]s g} ;/sf/ lgdf{0fug{ kof{Kt ;+Vof / Tof] klg zt{ a]u/sf];dy{gaf6 k"0f{ ax'dt k'Ug] cj:yfdfcfPsf] 5 .

/fi6«klt /fhgLlts jftfj/0fnfO{ rsf]{w|'jLs/0ftkm{ nfg] ;Gbe{df cfPsf] xf] eGg]ca sl/a sl/a k|i6 eO;Sof] . Pdfn]n]eg]cg';f/ of] kbsf] lgjf{rg g} x'g] xf]eg]klg Pdfn]sf xftdf klxnf] k/fho g}kg]{5 . Pdfcf]jfbL ;lxtsf bnx? sf+u|];…l5§} ;+ljwfg agfP/ :yfoL /fi6«klt5f8\b}gf}+Ú eGg] kIfdf b]lvP . of] xKtf ;a}

bn ;dfg'kfltsdf nfu]sf x'Fbf /fi6«kltsf]ljifo s]xL ;]nfP h:tf] b]lvP klg z'?dfof] h;/L p7\of], Tof] /fhgLlts c;xdlta9fP/ To;sf] 5fn ;+ljwfg lgdf{0f;Ddg} k'Ug] l:ylt lyof] . of] km]l/ p7\g] jfnf5 . lgjf{rg cfof]un] lgjf{rgsf] kl/0ffd/fi6«klt / ;/sf/ k|d'vnfO{ a'emfpFbfga'emfpFb} afu]{lgªsf nflu Pdfn]n] o;nfO{emg\ hf]8sf ;fy p7fpg] kSsf 5 . h;/Llgjf{rgnuQ}kl5 /fli6«o ax;df k¥of] .lgjf{rgsf] cl3Nnf] lbg;Dds} klg p7]sf]slt;Dd eg] k|r08 cfkm}+n] /fi6«klt 3f]liftul//xFbf klg pgn] ;d]t of] ljifo p7fPsflyPgg\ . bf];|f] 7"nf] ePkl5 nuQ} Pdfn]n]

;+ljwfg;efsf] k|f/DeljGb' g} o;nfO{ s;/Lagfof] eg] To;}a]nf z+sfsf] 3]/fdf k/]sf]lyof] . ToxL ;Gbe{df Pdfn]n] g} cfnf]kfnf];/sf/sf] g]t[Tj ug]{ eGg] csf]{ k|:tfjNofof] . /fi6«kltsf] ;Gbe{df sf+u|];n] cfkm\gf];a}eGbf 7"nf] x}l;ot ;d]t 5f8\g'kg]{ eGg]p;n] k|s6 u/]sf] of] Pp6f ;Gb]z lyof] .tTsfn k|s6 ePsf] …Dof08]6Ú nfO{ ;d]tkl5 l5§} s;/L lal;{of] eGg] Pdfn]sfo:tf] k|:tfjn] Jofks rrf{ eof] . t/oxL sf/0fn] p;nfO{ ;Qfdf hfg] jf k'Ug]af6f] /f]Hg] l:ylt aGof] .

;+ljwfg;ef ;+ljwfgeGbf /fi6«kltsf] lgjf{rgnfO{ klxnf] zt{ agfPsf] Pdfn]n] p;s} sf/0f ;Qf aflx/, k|ltkIfdf a:g'kg]{ l:ylt aGb} uPsf] 5 . Pdfcf]jfbLnfO{cg'xf/ 9fSg g]kfnL sf+u|];n] lgjf{x u/]sf] e"ldsfn] lgjf{rgdf wfFwnL ePsf] eGb} ag]sf] !* bnLo u7aGwg sf+u|];k|lt …nf]onÚ eof] . of] k'/} ;d"xn] /fi6«kltclxnsf] ljifo xf]Og, eGb} sf+u|];sf] c8fgnfO{ ;fy lbg'n] ;efdf g]kfnL sf+u|];k|lt Pdfn]afx]s g} ax'dtsf] alnof] ;+Vof b]lvof] . t];|f] x}l;otsf] Pdfcf]jfbL/ kfFrf} 7fpFdf /x]sf] kmf]/d nf]stflGqsn] jQmJo g} lgsfn]/ Pdfn]sf] k|:tfjnfO{ cg'lrt elg;s]sf 5g\ eg] ToxL d];f]df Pdfcf]jfbLn] g]kfnL sf+u|];nfO{ lagfzt{;dy{g hgfpg] atfO;s]sf] 5 . o;n] ;+ljwfg;efdf Pdfn]sf] tTsfn /fi6«kltsf] lgjf{rg k|;+unfO{ ;dy{g ug]{df pm afx]s /fk|kf g]kfn dfq b]lvPsf] 5 .

afFsL k[i7 ^ df

d08n]sf lj?4 dxfd08n]M /fk|kf g]kfnlj?4 lgjf{rg cfof]udf gofF kf6L{ btf{ug{ uPsf k"j{dGqL tyf /fk|kf g]kfnsf k|efjzfnL g]tf 6+s 9sfn lgjf{rgcfof]un] kf6L{ btf{ gul/lbPkl5 kqsf/x?dfem .

o:tf] klg === – cqL

sf+u|];nfO{ bf]xf]/f] lhDd]jf/L cfOk/]sf] 5nfdf] k|jf;sfnkl5 xfdL :jb]z kms+{b} 5f+} .

o; cj;/df b]zjf;Lsf gfpFdf Ps b'O{ zAb;Daf]wfg ug{' plrt 7fGb5' .

xfd|f] b]z cfh /fli6«o ;+s6df 5 . otf, s]xLjif{b]lv of] ;+s6 rls+{b} uPsf] s'/f ;a}n] dx;';u/]s} xf] . o;n] ubf{ /fli6«o cl:tTj g} ;dfKtx'g] l:ylt cfPsf] 5 . o; tYonfO{ c?n] klg:jLsf/ u/ ]sf 5g \ . avt–avtdxf/fhlw/fhnufot ;a}n] /fli6«o cl:tTjdflyk/]sf] ct/fsf] rrf{ u/]sf 5g\ . xfdL of] ulDe/jf:tljstfnfO{ a'em]/ :jb]z kms{b} 5f}+ . xfd|f]ljrf/df cl:tTjsf] ;+s6 cfOkg{'sf] d'Vosf/0f/fli6«o Pstfsf] cefj xf] . To;n] ubf{ xfd|f]b]zdf ljb]zL tTjx? s'rqm rnfpg / g]kfnnfO{cGt/f{li6«o if8\oGqsf] cv8f agfpg ;kmn x'gyfn]sf 5g\ . ;Dk"0f{ g]kfnL hgtfsf] ;fd"lxsk|of;af6 x'g] cleofgaf6 dfq /fli6«o Pstf

:yflkt x'G5 . To:tf] ;fd"lxs cleofgn] g]kfnLhgtfsf] efjgfTds Pstfsf] ;+:yfut cfwf/klg tof/ kf5{ . /fli6«o Pstf sf]/f gf/fn] dfqx'g] eP ljutsf !^ jif{df Tof] o;/L l5GgleGg

eP/ b]zn] o:tf] ;f]rgLo l:yltdf k'Ug'kg{] lyPg .cfh b]zdf :jfy{k/fo0ftf, ;fDk|bflostf,JolQmjfbL dgf]j[lQ / ljb]zkl§ cfd'v x'g] k|j[lQsf]af]njfnf 5 . o:tf] kl/l:yltdf ;a}eGbf klxn]/fli6«otfsf] xTof x'G5 .

lxhf];Dd xfd|f] ;+3if{ hgtfsf] k|hftflGqsclwsf/sf] lgldQ dfq lyof] . To;f] x'gfn] xfdLn]k|hftflGqs kIfdf dfq a9L hf]8 lbof}+ . cfho;df Pp6f gofF cfofd ylkPsf] 5 . g]kfnLsf+u|];nfO{ cfh bf]xf]/f] lhDd]jf/L cfOk/]sf] 5 .Tof] bf];|f] lhDd]jf/L b]zsf] cl:tTjsf] /Iff ug{]xf] . xfdLn] at{dfgsf] g]kfnsf] kl/l:yltsf] b'O{d'v]:j?k b]v]sf 5f}+ .

…/fli6«otf / k|hftGqÚ eGg'sf] tfTko{ s] xf]

– jLkL sf]O/fnf

;]o/ ahf/df sfnf] wgrfn' cfly{s jif{sf] sflQs dlxgf;Dddf a}+sx?jf6 ;ft ca{

?k}ofF ;]o/ lwtf] shf{ uPsf] kfOPsf] 5 . kl5Nnf] ;dodf ;]o/ahf/sf] a[l4 c:jefljs ePsf] eGb} /fi6« a}+sn] dfu]sf] tYof+sn]o:tf] b]vfPsf] xf] . /fi6« a}+sn] ;]o/ ahf/df a}+s tyf ljQLo;+:yfjf6 cToflws shf{ uP/ c:jfefljs j[l4 ePsf] x'g ;Sg]k|f/lDes cg'dfg u/]sf] lyof] . t/ /fi6« a}+sdf clxn];Dd k|fKtjfl0fHo a}+sx?sf] tYof+sn] ;]o/ lwtf] shf{ pNn]Vo dfqfdf guPsf]b]vfPsf] s]Gb|Lo a}+ssf clwsf/Lsf] egfO{ 5 .

ut;ftf /fi6« a}+sn] ;a} a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?;Fu ;]o/ lwtf]shf{sf] ljj/0f tTsfn lbg kqfrf/ u/]sf] lyof] . jfl0fHo a}+sx?n];]o/ lwtf] shf{sf] ;j} ljj/0f /fi6« a}+s;dIf j'emfO;s]klg ljsf;a}+s / kmfOgfG; sDkgLx?sf] ljj/0f cfOg;s]sf] s]Gb|Lo a}+ssfclwsf/Lsf] egfO 5 . rfn' cfly{s jif{df ;j}eGbf a9L ;]o/ lwtf]shf{ g]kfn a}+ssf] /x]sf] kfOPsf] 5 . rfn' cfly{s jif{sf] rf/dlxgfdf g]kfn a}+sn] sl/a 8]9 ca{ ?k}ofF ;]o/ lwtf] shf{ k|bfgu/]sf] 5 . clxn] a}+sx?jf6 k|fKt ljj/0fn] ;]o/ lwtf] shf{ cg'dfgu/]eGbf sd b]lvPsf] /fi6« a}+ssf clwsf/Lx?n] hfgsf/L lbP .

a}+s tyf ljQLo ;+:yfjf6 pNn]Vodfqfdf ;]o/ lwtf] shf{ uPsf] gb]lvPkl5;]o/ ahf/df sxfFjf6 k};f cfof] eGg]/x:osf] ljifo ePsf] 5 . ;/sf/Lclwsf/Lx? a}+ls+u If]qjf6 uPsf] k};fsf]sf/0f ;]o/ ahf/dfly uPsf] xf] eGg]lgisif {df ePklg tYof +sn] o:tf ]gb]vfPkl5 ;]o/ ahf/df uPsf] k};fsf];|f]t vf]lh ug'{ csf{] r'gf}lt ylkPsf]dx;'; s]Gb|Lo a}+sn] u/]sf] 5 . kl5Nnf];dodf ;]o/ ahf/df sfnf]wg cfPsf]x'g;Sg] cg'dfg ;/sf/L clwsf/Lx?sf]5 . lgjf{rgsf] ;dodf ;|f]t b]vfpgg;lsg] /sd k|of]u ePsf] / ;f] /sdclxn] ;]o/ ahf/df cfPsf] x'g;Sg]pgLx?sf] z+sf xf] .

a}+sx?jf6 ;ft ca{ dfq} shf{

afFsL k[i7 ^ df

x6nfOg M Clif wdnf

xf], o;n] xfdL sfo{stf{x?nfO{ Psbd}b'lvt t'NofPsf] 5 . clxn] cK7\of/f] k/]sf]

afFsL k[i7 ^ df

afFsL k[i7 ^ df

Page 2: सत्याग्रह साप्ताहिक

sf=lh=b=g+= !$@÷)%%÷%^, uf]=x'=sf=b=g+= !$@÷)^#÷^$ *laxLaf/, k'; !!, @)&)

k|sfzs÷k|wfg;Dkfbs M ;Ltf/fd 9'+u]n, ;Nnfxsf/ M g/]Gb|axfb'/ >]i7, Joj:yfks M g/f]h cof{n, sfof{no M gof“afg]Zj/, sf7df8f}+, kmf]g M $$*%$*@,)!–@@(^@)# kf]=j=g+= @!%!), E-mail : [email protected], d'b|0f M PS;k|]; sn/ k|]; k|fln a'4gu/, ;Dkfbs M /fh]z ;fksf]6f

;Tofu|x;fKtflxs

SATYAGRAHA WEEKLY

– ;]js ;'bfdf

;dfg'kfltsaf6 kf6L{sf tkm{af6 5gf}6 x'g] ;ef;b\x?sf] gfdfjnL nueu lglZrt\eO;s]sf] 5 . Tof] gfdfjnL ;fj{hlgs klg eO;s]sf] 5 . of] gfdfjnLn] ;a}h;f] kf6L{x?df* /]S6/ :s]n eGbf 7"nf] sDkg NofOlbPsf] 5 . t/, of] ;]jssf] ljrf/df Toqf] 7"nf]xf]xNnf dRrfpg'sf] s'g} cy{ 5}g . nf]stGqsf nflu Tofu, tk:of, alnbfg cflb OToflbu/]sf bnx?sf] lg0f{odf k|ZglrGx p7fpg' cfkm}+df 3f]/ cnf]stflGqs sbd xf] . To;dflyxf]xNnf ug]{x?n] s] a'em\g'kb{5 eg] 5gf}6 ePsf ;ef;b\x?sf] cfkm\g} k|sf/sf] ljz]if Ifdtf5 / ljlzi6 of]ubfg 5 .

s'/f z'? u/f}+, ;aeGbf 7"nf] bn g]kfnL sf+u|];af6 . g]kfnL sf+u|];df xNnf dRrfpg]x?eGb} 5g\– g]tfx?;Fusf] ;DaGwn] sfd u¥of], kf6L{df u/]sf] of]ubfgn] u¥of] . caga'lemg] s'/f eg]sf] s] xf] eg] s;}n] g]tfnfO{ ;Gt'i6 agfof] eg] Tof] g]tfnfO{ u/]sf]of]ubfg xf]Og < dflg;nfO{ ufF;, jf;, skf; cyf{t\ 5fgf, dfgf, gfgfsf ;fy;fy} lgGb|fklg rflxG5 . lgGb|f dfq eP/ k'Ub}g . zf/Ll/s If'wf zflGtsf nflu sfdjf;gf k"lt{ klgx'g'kb{5 . of] k|To]s JolQmsf] g};lu{s cfjZostf . g]tfsf] klg cfjZostf xf], g]tfsf]5f]/fsf] klg cfjZostf . 5f]/fsf] cfjZostf k"/f ul/lbg] a'xf/L v'zL kfg{ ;DwLnfO{;ef;b\ agfOof] eg] s] kf] crDd . a'xf/L v'zL eOg\ eg] 5f]/f v'zL x'G5g\ . 5f]/f v'zLeP eg] afa' tgfjd'Qm x'G5g\ . To:tf tgfjd'Qm afa' cyf{t\ g]tfHo'af6 b]z lxtsf] /kf6L{ lxtsf] sfd ug{ ;Sb5g\ . of] sDtLsf] of]ubfg xf] < :jod\ g]tfHo's} If'wf zfGt ug]{>LdtL t ;ef;b\ kbsf] klxnf] xsbf/ :jtM eOxflng\ . >LdtLaf6 klg gx'g] sfd olbc? s;}n] ul/lbP t Tof] eGbf 7"nf] of]ubfg s]xL x'g} ;Sb}g . To:tf dxfg\ alnbfgLcfTdfnfO{ k'/:s[t ul/Psf]df xNnf ug'{ jflxoft xf] . jQmf, k|jQmf g]tfHo'sf] …g};lu{scfjZostfÚ k"/f ul/lbg] cfTdfx? jf:tjd} dfggLo x'g\ .

bf];|f] 7"nf] bn elgPsf] Pdfn] / ;+ljwfg;ef r'gfjdf sf+:o kbs ljh]tf t];|f] bnPdfcf]jfbLdf klg plQs} xNnf–vNnf 5 . …/utsf] d"No ePgÚ eGg] xNnf dRrfOFb}5 . k"j{cfO{hLkLnfO{ NofP/ hgo'4sf ;]gfgLx?sf] cjd"Nog ul/of] elgFb}5 . …/ut aufpg]Ú x?sf]/ut aufpg] Ifdtfsf af/]df w]/} s'/f gu/] x'G5 . ltgLx?n] sxfF sxfF /ut aufP eGg]gfnLa]nL g} nufpg] xf] eg] w]/} s'/f] lg:sG5 . eGg gx'g] syf / ufpg gx'g] uLt w]/} 5g\ .tL …/ut aufpg]x?Ú sf] sfof{no / ;+u7g rnfpg wg/flz lbg] bfglj/x? 7"nf ls slyt/ut aufpg]x? 7"nf < alnbfgLsf] alnbfgsf] ;xL d"Nof+sg x'g'k5{ / / ePsf] 5 . dxfg\hgo'4sf of]4fx? ltt/ljt/ eO;s]sf] cj:yfdf k'gM To:tf] ;]gf ;+ul7t ug]{ Ifdtf /fVg];'/Iff c+usf k|d'vnfO{ gNofP/ slt xs]{, ljs / dlxnf ldhf/x?sf] kl5 nfUg] < cflv/;+ut klg t rflxof] . ;+:sf/ klg rflxof] .

dw]zsf 7"nf] 7]]s]bf/ nf]stflGqsdf t 7"n} x8sDk g} dlRrPsf] 5 . ;gftg lxGb"wd{sf 7]s]bf/ /fk|kf g]kfn t 6'qm} ePsf] 5 . nf]stflGqsn] b'O{ dxfg\ lzIffljb\, Ps:jf:Yoljb\ / Ps kSsf Jofkf/LnfO{ ;ef;b\ agfPsf]df xNnLvNnL g} dlRrPsf] 5 .k6Ss} snd grnfOsg jf lbdfu glvcfOsg} ljBfjfl/wL xfl;n ug]{ snf ePsf dxfg\snfsf/x?nfO{ ;ef;b\ agfOPsf] 5 . pgsf] Tof] snfn] ;+ljwfg n]vgdf sqf] e"ldsfv]Ng ;S5 eGg] s;}n] cfFsng u/]sf] 5 < sv/f l;Sg cfPsf ljBfyL{nfO{ g} >LdfgagfP/ hLjgsf] ;aeGbf 7"nf] lzIff lbg] csf]{ dxfg\ dlxnfeGbf of]Uo sf] kf] x'g ;S5 </fk|kf g]kfnn] g]tfsf 5f]/f, a'xf/L / Jofkf/LnfO{ ;ef;b\ agfof] eg]/ x+ufdf dRrfOFb}5 .h'g kf6L{ j+zjfbsf] ;aeGbf 7"nf] cg'ofoL xf], p;n] Tof] Jojxf/df ptfb}{g t < dx]Gb|sf5f]/f ePsf sf/0fn] 1fg]Gb|, 1fg]Gb|sf 5f]/f ePsf sf/0fn] kf/; k'Ho ePsf xf]Ogg\ < ToxLgLlt / l;4fGtnfO{ kf6L{leq klg kfngf ug'{ k/]g t < /Xof] s'/f] Jofkf/Lsf] . cy{bftfeg]sf] eujfg x'g\ . To;} klg dfggLo x'g\ .

g]tfHo"x?n] h] u/]sf 5g\, 7Ls u/]sf 5g\ . ;f]¥x}cfgf 7Ls u/]sf 5g\ . jflxot xNnfug{ x'Fb}g . zx/leq s] sf] xNnf <

zx/leq s] sf] xNnf <

skf]{/]6 O{Zj/ a:g]t

OGe]i6d]06sf] nfef+z :jLs[tPs gDa/ aGg] nIo

g]kfn OGe]i6d]G6 a}+ssf] @& cf}+ ;fwf/0f;efn] ;]o/wgLnfO{ utcfly{s jif{sf] gfkmfaf6 !) k|ltzt af]g; ;]o/ / @% k|ltzt gubnfef+z ljt/0f ug]{ k|:tfj u/]sf] 5 . of] ($ s/f]8 @) nfv ?k}ofFa/fa/sf] nfef+z xf] . OGe]i6d]G6 a}+s lghL If]qsf a}+sx?dWo] ;a}eGbfa9L r'Qmf k'FhL cfwf/ ePsf] a}+s xf] . a}+ssf] r'Qmf k'FhL $ ca{ !$s/f]8 ?k}ofF 5 . oBlk g]kfn /fi6« a}+sn] jfl0fHo a}+sx?nfO{ cfufdLc;f/ d;fGt;Dd clgjfo{ sDtLdf @ ca{ ?k}ofF r'Qmf k'FhL k'¥ofpg

lgb]{zg lbPsf] 5 . cfly{s jif{ )^(÷)&) df a}+sn] # ca{ !) s/f]8?k}ofF ;~rfng d'gfkmf u/]sf] lyof] . a}+ssf] v'b gfkmf cfa )^*÷)^(sf] t'ngfdf *$=# k|ltztn] j[l4 eO{ ! ca{ (! ca{ ?k}ofF k'u]sf] lyof] .a}+sn] )^*÷^( df /x]sf] #=#@ k|ltzt v/fa C0fnfO{ 36fP/ utcfjdf !=(! k|ltztdf emf/]sf] lyof] . ut cfjdf a}+ssf] s'n lgIf]k ^@ca{ $@ s/f]8 / C0f nufgL $& ca{ &) s/f]8 lyof] . xfn a}+sn] $$zfvf / &# P6LPdaf6 % nfv u|fxssf] ;]jf kfO/x]sf] a}+sn] pNn]vu/]sf] 5 . a}+sn] ;fdflhs pQ/bfloTjsf If]qdf lzIff, :jf:Yo ;]jf,/Qmbfg, v]ns'b, snfnufotdf of]ubfg u/]sf] hgfPsf] 5 . a}+s OqmfOlG8ofsf] /]l6ªdf $ jif{b]lv …PÚ u|]8df /xFb} cfPsf] 5 .

lacf]s]sf] kf]v/fdf /fh:j sfpG6/a}+s ckm sf7df8f}+n] cfGtl/s /fh:j

sfof{nosf] /fh:j sfpG6/ kf]v/fdf klg lj:tf/u/]sf] 5 . PS:6]G;g sfpG6/ cfOtaf/b]lvz'qmaf/;Dd v'nf /xg] atfOPsf] 5 . sfpG6/la:tf/kl5 /fhZj ;+sng u/L cfGtl/s /fh:jsfof{nonfO{ a'emfpg] s/bftfnfO{ /fh:je'QmfgLdf ;'ljwf k'Ug] a}+sn] hgfPsf] 5 . of];d]t a}+ssf ( j6f PS:6]G;g sfpG6/ / %)

zfvf / %^ P6LPdx? ;~rfngdf /x]sf] a}+sn] hgfPsf] 5 .

6'l/hd 8]enkd]G6sf] nfef+z kfl/t6'l/hd 6]enkd]G6 a}+ssf] !! k|lzt gub

nfef+z ljt/0fsf] k|:tfj :jLs[t ePsf] 5 .a}+ssf] rf}yf] jflif{s ;fwf/0f;efn] ;f] cg'kftdfnfef+z ljt/0fsf] k|:tfj :jLs[t u/]sf] xf] .sf7df8f}+sf] 7d]ndf s]Gb|Lo sfof{no /x]sf]a}+ssf] g]K;]df ^$ s/f]8 ?k}ofF a/fa/sf] ^$nfv lsQf ;]o/ ;"rLs[t /x]sf] 5 . ahf/k'FhLs/0f ($ s/f]8 &@ nfv ?k}ofF /x]sf]a}+ssf] ;a}eGbf kl5Nnf] ;do k|ltlsQf Ps

;o $* ?k}ofF clGtd d"Nodf ;]o/ sf/f]af/ ePsf] 5 .

gle{såf/f ;'/Iff;DaGwL uf]i7Lgle {s OG6/g ]zgn

xl:k6nåf/f g]kfnL lrlsT;fOltxf;d} k|yd k6s cf}iflw ;'/Iff;DaGwL Ps j[xt\ lrlsT;f uf]i7Lsf]cfof]hgf ul/Psf] 5 . …lb ;fOG;ckm 8«u ;]km\6L–@)!$Ú gfds pQmuf]i7Ldf ljleGg ;+sfosf u/L sl/aPs ;ohgf lrlsT;s ;xefuL/x]sf lyP . ;+o'Qm clw/fHoa]nfotsf Ps / o'/f]ksf Ps u/Lcf}iflw ;'/Iff ;DaGwL b'O{ lj1x¿n]cf–cfkm\gf sfo{kq k|:t't u/]sflyP . sfo{kq k|:t'tstf{ cyf{t\sfo{qmdsf cltly jQmfx¿dfa]nfotl:yt OK;g afof]kmdf{,kmdf{sf]lelhnfG; tyf O08f]qmfOgf]nf]hL s]lGb|o;DaGwL ljefusL lgb]{lzsf 8f= /rgf sf;nLjfn/ o'/f]k]nL If]qsf lrlsT;f ;Nnfxsf/ tyfkmdf{sf]lelhnfG;, ca'b{/f]u ljefu x]g]{ lgb]{zs tyflrlsT;s 8f= ;'ldt d'~hn /x]sf lyP .

cf}iflw ;'/Iffsf] ljwf ljsl;t /fi6«x¿dfljsl;t x'Fb} u/]sf] / pbfpFbf] lj1fg ePtf klgxfn cfP/ ljsf;f]Gd'v /fi6«x¿df ;d]t of] ljwfsf]k|fb"ef{j x'Fb} u/]sf] kfOG5 . g]kfnh:tf] cNkljsl;t/fi6«df gLlh If]qsf] xl:k6n gle{sn] o:tf] sfo{sf]

k|yd kxn ug'{ ;fFlRrs} ;¥xfgLo ePsf] / o;n]la/fdL tyf cf}iflw ;'/Iffsf ljifodf b"/ufdL k|efjkfg]{ ljz]if1x¿sf] wf/0ff 5 . ;f] cj;/df cltlyjQmf tyf ljlzi6 cltlyx¿nfO{ gle{ssL lgb]{lzsf>LdtL d]3f rf}w/L zfSon] dfofsf] lrgf] k|bfgu/]sL lyOg\ . jl/i7 x|bo/f]u ljz]if1 8f= ef/t /fjtn]g]kfnL hgdfg;sf] cgj/t ;]jfdf !% jif{latfO;s]sf x'Fbf pgnfO{ klg ;f] cj;/df gle{ssfcWoIf a;Gt rf}w/L tyf ljlzi6 cltly 8f= /jLcf/= sf;nLjfnn] ljz]if ;Ddfg u/]sf lyP .

cfO{PdO{sf] km];a's cleofg

glan a}+ssf] ^% k|ltzt nfef+zglan a} +sn] $) k|ltzt gub / @% k|ltzt af]g;

;]o/ u/L ̂ % k|lzt nfef+z ljt/0f ug]{ ePsf] 5 . a} +ssf]@( cf} + jflif {s ;fwf/0f;efn] pQm k|:tfj kfl/t u/]sf ]a} +sn] hgfPsf] 5 . a} +sn] ut cfjdf tLg ca{ $* s/f]8?k}of F v'b gfkmf u/]sf ] lyof] . ;fwf/0f;efsf] cj;/df

a}+sn] cfkm\gf ;]o/wgLx?nfO{ ;Ddfg ;d]t u/]sf] lyof] . ;j{;fwf/0f ;]o/wgLdWo] a} +snfO{;xof]u k'¥ofpg] ;]o/wgL dfwjs'df/ >]i7 tyf O{Zj/bf; sdf{rfo{nfO{ ;Ddfg ul/Psf]a} +sn] hgfPsf] 5 .

g]kfndf /]ld6\ofG; If]qsf]cu|0fL sDkgL OG6/g];ngdgL PS;k|]; -cfO{PdO{_ n];]jfu|fxLd'vL ztfAbL ;'xfpFbf]gofF k|rf/fTds of]hgf km];a'scleofg z'? u/]sf] 5 . !hgj/L @)!$ af6 z'? eP/#! hgj/L;Dd rNg] o; cleofgdf ;xefuL;]jfu|fxLn] cfO{PdO{sf] clwsfl/s km];a's k]hwww.facebook.com/imeremit df uP/nfOs u/]kl5 km];a's Pk b]Vg]5g\ . h;nfO{ lSnsu/]kl5 Pp6f km];a's k]hdf kf]i6 ul/Psf sG6«f]ngDa/x?nfO{ nSsL 8«df ;dfj]z u/L ljhoL b}lgs

@ ;o ;]jfu|fxLnfO{ % ;osf]af]N8 6' df]afOn tyf aDk/ nSsL8 « sf ] cGTodf ;jf { lwsefUozfnL ;]jfu|fxLnfO{ cfOKof8Pc/ aDk/ k'/:sf/ :j?k k|bfgul/g] sDkgLn] hgfPsf] 5 .cleofg cjlwe/ cfO{PdO{sf

OG6/g];gn 6«fGh]S;g e'QmfgL lng] ;]jfu|fxLsf;fy} nf]sntkm{ k7fpg] / kfpg] b'j} nSsL 8«;dfj]z x'g kfpg]5g\ . OG6/g];gn 6«fGh]S;gsf;]jfu|fxL klg nSsL 8«df ;dfj]z x'g]5g\ t/ k'/:sf/eg] g]kfndf /x]sf cfkmGtnfO{ dfq k|bfg ul/g]sDkgLn] hgfPsf] 5 .

l;hL l;d]G6 ahf/dfrf}w/L u|'kn] …l;hL l;d]G6Ú ahf/df NofPsf] 5 . rf}w/L u|'kn] cGt/f{li6«o dfkb08sf]

u'0f:t/Lo l;d]G6 ahf/df NofPsf] hgfPsf] 5 . l;hL l;d]G6n] g]kfn u'0f:t/ lrGx k|fKtu/]sf] 5 . ljZjljVoft l;d]G6 pTkfbs;Fusf] ;xsfo{df l;hL l;d]G6 g]kfnd} ptkfbgul/Psf] rf}w/L u|'ksf sfo{sf/L lgb]{zs a?0f rf}w/Ln] atfP . pgn] eg], …o;n] g]kfnLl;d]G6k|lt pkef]Qmfsf] ;f]rdf kl/jt{g NofOlbg]df d ljZj:t 5', xfdLn] g]kfndf klg ljZj

ahf/;Fu k|lt:kwf{ ug{ ;Sg] u'0f:t/Lol;d]G6 pTkfbg ug{ ;lsG5 eGg];f]rnfO{ l;hL l;d]G6dfkm{t ;fsf/kf/]sf 5f} + .Ú l;hL l;d]G6n] xfncf]lk;L l;d]G6 ahf/df NofPsf]dflgs6 eljiod} lklk;L / lkP;kL

l;d]G6 ahf/df Nofpg] hfgsf/L lbPsf] 5 . gjnk/f;Lsf] b'DsLaf;l:yt l;hLl;d]G6 KnfG6 k"0f{?kdf :jrflnt /x]sf] 5 . h;df Snf]H8 ;ls{8 ljy ;]G6«nfOH8sG6«f]d ?k -;Lcf/cf/_ df]glg6l/ª k|ljlw h8fg 5 . cTofw'lgs k|ljlwo'Qm of]KnfG6 w'nf] / w'jfF /lxt 5 . clws ef/t axg Ifdtf, grls{g], a9L n:;fbf/, rfF8}hDg] / clws l6sfp l;hL l;d]G6sf ljz]iftf /x]sf] sDkgLn] hgfPsf] 5 . rf}w/Lu|'kn] lgs6 eljiodf kfNkfdf klg l;d]G6 pBf]u :yfkgf ug]{ ePsf] 5 .

nIdL n3'ljQsf] yk rf/ zfvfnIdL a}+ssf] ;xfos sDkgL nIdL n3'ljQ ;+:yfn] aemfªsf] r}gk'/, a}t8Lsf]

kf6g / s~rgk'/sf] dx]Gb|gu/ / cfaLcf/8Ldf u/L yk rf/ zfvf lj:tf/ u/]sf]5 . oL zfvf;Fu} ;+:yfsf] hdf zfvf !* j6f k'u]sf]5 . k|d'v sfo{sf/L clws[t k|sfz/fh zdf{n] nIdLn3'ljQ ;+:yfn] ljQLo ;]jfsf] kx'Fr gePsf jf sdePsf If]qnfO{ k|fyldstf lbO{ zfvf lj:tf/ /0fgLlt

lnPsfn] aemfª, a}t8L, d':tfªnufot b'u{d tyf u|fdL0f e]udf zfvf lj:tf/u/]sf] hfgsf/L lbP . ;+:yfn] b]zsf] kfFrj6} ljsf; If]qdf ;]jf lj:tf/ ul/;s]sf]5 . )^( h]7af6 sf/f]af/ z'? u/]sf] ;+:yf jfl0fHo a}+sx?sf] ;xfos sDkgLsf]?kdf :yflkt klxnf] n3'ljQ ;xfos sDkgL xf] .

PgPdaLsf] ;xof]uPgPdaL a}+ssf] !* cf}+ jflif{sf]T;jsf] cj;/df afndlGb/nfO{

cfly{s ;xof]u u/]sf] 5 . gS;fnl:yt afndlGb/sf ( hgfafnaflnsfsf] gfddf hgxL %) xhf/ cfly{s ;xof]u u/]sf] a}+sn]hgfPsf] 5 . pgLx?n] ;f] /sd !* jif{ k'u]kl5 lgsfNg kfpg]5g\ .of] /sd pgLx?sf] eljiosf nflu plrt art tyf pRr lzIffsfnflu ;xof]u u/]sf] a}+sn] hgfPsf] 5 . ;fy} a}+sn] afndlGb/nfO{

vfBfGg ;xof]u;d]t u/]sf] 5 . xfn PgPdaL a}+ssf @^ zfvf, ! PS:6]G;g sfpG6/sf;fy} #) P6LPd sfpG6/x? b]zsf ljleGg efudf ;~rfngdf /x]sf 5g\ .

Page 3: सत्याग्रह साप्ताहिक

of] ;ftf

;DkfbsLo

jif{ !%, c+s !^, @)&) ;fn k'; !* ut] laxLaf/

@laxLaf/, k'; !*, @)&)

df]xgjlqmd l;+x

utsfndf ;+ ljwfgsf ] lgdf {0fgul/sg ;+ljwfg;efsf] lj36g x'g'sfk5fl8sf ] d 'Vosf/0f ;+3Lotf jfTo;l;t hf ] l8Psf ] / fHosf ]k'g;{+/rgf;DaGwL ljjfb lyof] eGg] s'/f:ki6 5 . ut ;fnsf] h]7 @ ut]jx'hftLo cfwf/df k|b]zx¿sf] lgdf{0fug{] ;xdlt ePsf] lyof] . t/ Pdfcf]jfbLTof] ;xdltaf6 k5fl8 x6]kl5 Tof];xdlt e+u ePsf] lyof] / To;kl5; + ljwfgsf ] lgdf { 0 f gul/sg;+ljwfg;efnfO{ lj36g ul/Psf] lyof] .To;sf ;fy} k|d'v /fhg}lts zlQmx¿n];+ljwfgsf] lgdf{0feGbf klg ;Qfsf]k|lt:kwf{df a9L Wofg s]lG›t u/]sfn]klg ;+ljwfgsf] lgdf{0f x'g ;s]sf] lyPg .To;}n] xfdLn] bf];|f] ;+ljwfgsf] lgdf{0fsf;Gbe{df jf Tof] lgjf{rg e};s]kl5 of]s'/fdf hf]8 lbFb} cfPsf lyof}+ ls k'gMk'/fgf] v]n gbf]xf]l/of];\, cyf{t\ ;Qfsf]k|lt:kwf{df a9L ;dosf] b'¿kof]u eP/;+ljwfgsf] lgdf{0fdf afwf gk'uf];\ .To;k|sf/sf] k[i7e"lddf ;+ljwfg;efsf]r'gfjsf] nuQ}kl5 /fi6«kltsf] k|Zgdfh'g ljjfb ;'? ePsf] 5, To;nfO{ xfdLn]cgfjZos / unt dfGb5f}+ . k|ydtM/fi6«klt kbsf] kl/jt{gsf] ;f]rfOn]cGtl/d ;+ljwfgdf ul/Psf] Joj:yfl;td]n vfGg . cGtl/d ;+ljwfgdf ;+ljwfghf/L gx'Fbf;Dd /fi6«klt sfod /xg]Joj:yf ul/Psf] 5 . To;}n] ;+ljwfghf/L x'g'eGbf klxn] g} /fi6«kltdfkl/jt{g ug{] ;f]rfO c;+j}wflgs 5 .låtLo, /fi6«klt;DaGwL ljjfb clxn]h;/L cufl8 al9/x]sf] 5, ToxL ¿kdfcufl8 a9\b} hfg] xf] eg] Tof] ljjfbdfdlxgf}+ laTg]5 / ;+ljwfg lgdf{0fsf] sfo{l9nf] x'g]5 . To;}n] ;+ljwfg lgdf{0fdfWofg s]lG›t ug{' clxn]sf] k|d'v /fli6«ocfjZostf xf] .

;+ljwfgdf /fi6«kltsf] Joj:yfs;/L ug{] < To;af/] j]Unfj]Un} k|sf/sfljrf/x¿ cuf l8 cfPsf 5g \ ./fi6«kltsf] r'gfj s;/L ug{] jf /fi6«kltsfo{sf/L x'g] jf ;+j}wflgs < Tof] s'/fsf]6'+uf] ;+ljwfg;efn] nufpg] 5 . To;sfcfwf/df g} gofF /fi6«kltsf] r'gfj x'g]5 .To;}n] cGtl/d ;+ljwfgdf ;+ljwfgag]kl5 g} /fi6«klt kbdf kl/jt{g ug{]Joj:yf ul/Psf] 5 / Tof] ;xL klg 5 .

casf] af6f] ;f]rf}+;Tofu|xSATYAGRAHA WEEKLY

;fKtflxs

;Tofu|x;fKtflxs

SATYAGRAHA WEEKLY

;+ljwfg agfpg] ;+ljwfg;efsf] pT;fxk"j{s lgjf{rg ;DkGg,lhDd]jf/Lo'Qm /fhgLltnfO{ k'g:yfkgf / ;+ljwfgsf] ;'lglZrttfu/]sf] kl/0ffdn] cfd hg;d'bfonfO{ yk pT;flxt kf/]sf] lyof] .t/ ha ;dfg'kflts cfof], Tof] Ps k|sf/sf] v'nf xftn] 5'g} g;Sg]lxpm aGof] . b'O{ j6f kf6L{n] t pDd]bjf/ lbg ;d]t ;s]gg\ eg]Pp6f kf6L{, hf] rf}yf] x}l;otdf lyof], cfuf]df k/] . Pdfcf]jfbLsf]lgs6d} k'u]sf] 5 . oxL sf/0fn] ca l56} of] kf6L{ b'O{ j6f ePsf];dfrf/ cfof] eg] cfZro{ dfGg' kb}{g . b'O{ ltxfO{sf] xf/fxf/Ldf/x]sf b'O{ j6f bn g]kfnL sf+u|]; / Pdfn] klg leqleq} IftljIftcj:yfdf 5 . dw]zjfbL bnx?sf] t n]vfhf]vf g} ug'{kg]{ cj:yf5}g . h;n] Ps Ps j6f l;6 kfP, ltgn] cf–cfkm\gf >LdtLl5/fP . tL bnsf] ;+u7g s] / s:tf] xf]nf eGg] oltn] g} kof{Kt5 eg] *–!) l;6 kfPsfx?n] ;a} l;6 a]r]/ ;+u7g k|d'vn] w]/}k':tf;Ddsf nflu k};fsf] dfq hf]xf] u/]sf] eGg] pgs} / clwsfl/sJolQmaf6} cfO/x]sf 5g\ . ;dfg'kfltssf] of] b[ZonfO{ xfn dtlbPsf hgtfn] 7\ofDd} ?rfPgg\ / Ps k|sf/n] cfkm\g} dtk|ltz+sf JoQm ul//x]sf 5g\ . of] ;+s6 dtbftfn] xf]Og, g]t[Tjn] v8fu/]sf] xf] . o;n] lgjf{rg k4ltdfly g} uDeL/ k|Zg pAhfPsf] 5 .

gx'g'kg]{ s'/f eof], /fd|f] ePg, of] cfkm\gf] 7fpFdf 5 t/ ;+ljwfglgdf{0fsf] k|f/Dedf b]lvPsf] o:tf] s;}n] klg ;xg g;s]sf] ljs[ltcasf] ;+ljwfgdf cjz]if klg g/xg] u/L d]l6g'k5{ . To;sf nfluof] Pp6f kf7 g} xf] . ax'bnLo k4ltdf s;}sf] klg ax'dt gcfpg]b'O{ ;o $) l;6df ! ;o @! l;6 k|fKt x'Fbf klg ax'dt gk'Ug] /;Fw} ;fgf bnn] 7"nf] bndfly kf;f] nufO/xg] o:tf] k4ltsf] caaGg] ;+ljwfgn] cGTo ug}{ k5{ . clxn] hgtfn] 5fg]sf eGbfg]tfn] 5fg]sf JolQmx?sf] jr{Zj 5 . o;cl3 s]xL bnx?n] k"0f{;dfg'kflts lgjf{rg k4ltsf] dfu u/]sf lyP . To;af6 36fP/^)–$) agfOof] . of] ;+Vofn] klg o:tf] eb|uf]n lgdf{0f u¥of] eg]ca of] dgf]lgtsf] c+znfO{ lsg /fVg] < ;+ljwfg lgdf{0fsf qmddfof] s'/f hf]8tf]8n] p7\g ;s]g, kfPg / hgtfsf dtdfly s]xL g]tfn]cFWof/f] sf]7faf6 o;/L g} v]njf8 ul//xg kfP eg] To:tf] ;+ljwfgof] b]zsf nflu gjhLjg xf]Og, ljifo x'g]5 .

lgjf{rg eg]sf] hgtfn] ?rfPsf] JolQm xf] . aGb;"rLdf /fv]/Tof] klg s'g} dfkb08 ljkl/t, st} klg clnslt kf/bzL{ gx'g]o:tf] k4lt jf:tjd} c:jLsfo{ xf] . d+l;/ $ ut] a]n'sf % ah]lgjf{rg ;DkGg eof] . s'/f oxL ;lsPsf] x'g] lyof] . kl5 o:tf]hgtfsf] dtdfly dgf]lgt ug]{ s'/f xfjL gePsf] eP . hgtfsf] Tof]dtaf6 hf] xf/], ltgLx? wfFwnLsf] Pp6f n]k nufP/ r'krfk a:gafWo 5g\ . lsgeg] of] hgtfsf] lg0f{o lyof] . To;nfO{ dflGbgeGg kfOFb} kfOFb}g . of] ;j{dfGo ;To xf] . lgjf{rg d+l;/ $ df;DkGg eof], t/ To;sf] 8]9 dlxgf;Dd hgtfsf dtx? c;/Nn/x] . of] ;dfg'kflts eGg] P]h]?sf] sf/0faf6 ePsf] xf] . To;sf/0fklg casf] ;+ljwfgn] o;nfO{ v'ls{/ kmfNg} k5{ . ;+ljwfg lgdf{tfx?n]o;af6 kf7 l;s"g .

;dfg'kfltsn] l;sfPsf] kf7

k'; !! ut] laxLaf/– dlGqkl/ifb\ a}7såf/f /fi6«kltsf] cfu|xnfO{ a]jf:tf u/L ;/sf/åf/f g};+ljwfg;efsf] a}7s af]nfpg] ;DaGwL cWofb]z hf/L ug{ l;kmfl/; .– sf+u|]; kbflwsf/L a}7såf/f /fhgLlts bnx?aLr ePsf] rf/ a'Fb] ;xdltcg'df]bg .k'; !# ut] zlgaf/– ;dfg'kflts pDd]bjf/ 5gf}6sf ;DaGwdf g]kfnL sf+u|];åf/f dfkb08 to .k'; !$ ut] cfOtaf/– clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg cfof]uåf/f ;DklQ ljj/0f ga'emfpg] %)xhf/eGbf a9L ;/sf/L sd{rf/LnfO{ sfg'gcg';f/ hgxL kfFr xhf/ ?k}ofFsfb/n] hl/jfgf ug]{ lg0f{o .k'; !% ut] ;f]daf/– dw]zL hgclwsf/ kmf]/d g]kfn / ;+3Lo ;dfhjfbLafx]s ;a} bnåf/flgjf{rg cfof]udf ;dfg'kflts pDd]bjf/sf] clGtd gfdfjfnL k]z . gfdfjnLk]z ug]{ clwsf+z bndf cfGtl/s ljjfb .k'; !^ ut] d+unaf/– ;+ljwfg;ef a}7s /fi6«kltn] af]nfpg'kg]{ eGb} bfo/ l/6sf ;DaGwdfhjfkm lbgsf nflu pkl:yt x'g dlGqkl/ifb\ cWoIf lvn/fh /]UdLnfO{ ;jf]{Rrcbfntsf] cfb]z .k'; !& ut] a'w/af/– ;dfg'kflts pDd]bjf/ 5gf}sf ljifodf kf6L{n] Gofo gu/]sf] eGb} Pdfcf]jfbLsfk|ToIf lgjf{lrt ;ef;b dx]Gb|axfb'/ zfxLåf/f /fhLgfdf .

xfd|f] c;xdltPsLs[t g]skf -dfcf]jfbL_ sf] @)%& ;fndf ;DkGg bf];|f] /fli6«o ;Dd]ngaf6

kfl/t ljleGg hftLo df]rf{x? lgdf{0f u/L ;~rfng ug]{ gLlt cGtu{t ls/ftL/fli6«o d'lQm df]rf{ klg :yfkgf eO{ ;+3if{/t /x]sf] huhfx]/ 5 . PsfTds;fdGtL /fHo Joj:yfsf] lj?4df bh{gf}+ ls/ftL of]4fx?n] dxfg hgo'4df hLjgalnbfg u/]sf], bhgf}+ 3fOt], ckf+u / j]kQf ePsf] oyfy{ Oltxf;df ;'gf}nf]cIf/df c+lst 5 . hftLo pTkL8gsf] cGTo ug]{ pb]Zon] klxrfg;lxtsf] ;+3Lo/fHo lgdf{0f ug]{qmddf hgo'4sf] bf}/fg;Fu} @)^) / @)^^ u/L b'O{ k6s ls/ftu0f/fHosf] 3f]if0ff ;d]t ul/Psf] lyof] . To:t} kf6L{sf] ;f+u7flgs ;+/rgf lgdf{0fubf{ @)^$ ;fndf k"j{sf pbok'/, cf]vn9'+uf, ;f]n'v'Da', vf]6fª, ef]hk'/ /;+v'jf;ef;lxtsf] ^ lhNnfnfO{ ;d]6]/ ls/ft /fHo ;ldlt lgdf{0f ul/Psf];+/rgf sfod} 5 . @)&) d+ll;/ $ df ;DkGg bf];|f] ;+ljwfg;efsf] lgjf{rgdfif8\oGq / wfFwnLaf6 Pdfcf]jfbLnfO{ k/flht u/fOPsf] 5 . k|ltlqmofjfbLsf]pk/f]Qm xs{tnfO{ xfd|f] df]rf{ c:jLsf/ ub{5 . k|ltufdL if8\oGqaf6 d'l5{tcj:yfdf /x]sf] kf6L{sf] ;Ldf / afWotfaf/] xfd|f] df]rf{ :ki6 5 . t/ %$ hgf;dfg'kflts ;ef;b\ 5gf}6 k|lqmofk|lt ls/ftL df]rf{ uDeL/ c;xdlt hgfpFb5 .k|:tfljt ls/ft /fHo ;ldltsf] ^ j6f lhNnfaf6 $ hgf ;ef;b\ 5gf}6 x'Fbfls/ftL tyf cfbLaf;L hghflt ;d'bfoaf6 Ps hgf klg gkfl/Psf] ;Gbe{n]cfufdL lbgdf Pdfcf]jfbLsf] g]t[Tjdf klxrfg;lxtsf] ;+3Lotf / hftLo d'lQmcfGbf]ngsf] ;+3if{nfO{ lg/Gt/tf lbG5 ls lbFb}g eGg] uDeL/ cfz+sf k}bf ePsf]5 . kf6L{ leq}sf s]lx g]tfx?af6 pRrhftLo cx+sf/afb a]nfavtdf k|s6 eO/x]sf];Gbe{df of] 36\gfn] st} Pdfcf]jfbL klxrfg;lxtsf] ;+3Lotfsf] kIfdf pe]sfn]lgjf{rgdf xf/ Joxf]g'{k/]sf] eGg] lj/f]wLx?sf] b'Zk|rf/af6 8/fPsf] t xf]Og < k|Zgp7]sf] 5 . o:tf] k[i7e"lddf Pdfcf]jfbL pQm d'2faf6 kl5 x6\g ;Sg];d]txfdLnfO{ uDeL/ dxz'; x'G5 . ;Dk"0f{ ls/ftL tyf cflbjf;L hghfltn] cfzfu/]sf] kf6L{af6} ePsf] wf]sfaf6 hftLo d'lQm cfGbf]ng / klxrfg;lxtsf] ;+3LotfuDeL/ ;+s6df kb}{ uPsf] b]lvG5 . t;y{ xfdL ;Dk"0f{ ls/ftL, cflbjf;L hghflttyf klxrfg kIfw/ zlQmx?nfO{ ;r]t /xFb} cfjZostf cg';f/ clwsf/sf] lglDth:tf];'s} hf]lvd p7fpg tof/ /xg klg hf]8bf/ clkn ub{5f}+ .

– ;'bg ls/ftLcWoIf, ls/ftL /fli6«o d'lQm df]rf{

;+ljwfg;ef cfO;s]kl5 /fi6«kltnfO{ s] ug'{k5{ eGg] s'/f aflx/ ;8sdf xf]Og,;fj{ef}d ;+ljwfg;efleq ax; x'g'k5{ . /fhgLlts bnsf] sfof{no / aflx/ ax;u/]/ o; ;+:yfnfO{ ljjfbdf tfGg] sfd s;}af6 x'g' x'Fb}g .

– k'; !! ut] cfkm"nfO{ e]6\g uPsf /fhgLlts g]tfx?;Fu af]Nb}/fi6«klt 8f= /fdj/0f ofbj

;dfg'kflts ;ef;b rogk|lt ePsf] lj/f]wdf cg'zf;gxLg sfd ePsf] 5 .kf6L{leq w]/} cj;/ cfpF5g\, ;ef;b\ gaGb}df /fhgLlt ;lsG5 eGg] e|d kfn]/cg'zf;gxLg sfd ug'{ /fd|f] xf]Og .

– k'; !% ut] sf7df8f}+df af]Nb}g]kfnL sf+u|];sf ;efklt ;'zLn sf]O/fnf

/fhgLltdf sf]xL klg :yfoL zq' x'Fb}g . hgtfsf] :jfy{;Fu uf]nj4 eP/ cufl8a9\g'k5{ . oxL gLlt cg';f/ :j= jLkL sf]O/fnfn] k|ltkfbg ug'{ePsf] d]nldnfksf]gLltn] g} xfdLn] dfcf]jfbLnfO{ lgMz:q t'NofO{ zflGt / nf]stflGqs af6f]dflxF8fpg ;kmn ePsf 5f}+ .

– k'; !% ut] eQmk'/df af]Nb}g]kfnL sf+u|];sf pk;efklt /fdrGb| kf}8]n

tdnf]kf ;+ljwfg;efaf6 efUg rfxFb}g . t/ lgjf{rgsf ;DaGwdf p7]sf] k|Zgx?sf]l5gf]kmfgf] x'g' cfjZos 5 . o:tf] cj:yfdf clxn] ;/sf/df hfg] s'/} p7\g ;Sb}g .

– k'; !# ut] cfOtaf/ sf7df8f}+df af]Nb}t/fO{ dw]z nf]stflGqs kf6L{sf cWoIf dxGy 7fs'/

blnt ;d'bfonfO{ nlIft u/]/ w]/} sfg'g ag], t/ sfof{Gjog ePsf] 5}g .xfn;Dd ePsf sfg'g s8fOsf ;fy nfu" u/] blnt ;d:of ;lhn} xn x'G5 .

– k'; !^ ut] sf7df8f}+df af]Nb}u[xdGqL dfwjk|;fb l3ld/]

kf6L{k|ltsf] Odgbfl/tf / lg/Gt/tfeGbf klg g]tfx?nfO{ v'zL kfg'{kg]{ ljs[tcj:yf ;dfg'kflts lgjf{rg k|0ffnLn] pTkGg u/]sf] 5 . To;}n] ca hgtfk|ltpQ/bfoL agfpg] lgjf{rg k|0ffnL cfjZos eO;s]sf] 5 .

k'; !% ut] sf7df8f}+df af]Nb}g]kfnL sf+u|];sf s]lGb|o ;b:o ;'/]Gb| kf08]

t'h'skq d~h'iff kf]=a=g+= M @!%!)

O{d]n M [email protected]

sltko kIfx¿n] ;+ljwfg;efsf]r'gfjkl5 gofF hgfb]z cg';f/ /fi6«klt/ pk/fi6«kltsf] r'gfj x'g' kb{5 eGg]ts{ cufl8 ;f/]sf 5g\ . clxn] ePsf]r'gfj ;+ljwfg;efsf] r'gfj xf] //fi6«klt jf pk/fi6«kltsf] r'gfj xf]Og .Tof] r'gfjsf bf}/fgdf Tof] r'gfjsf]kl/0ffdsf] :j¿kcg';f/ /fi6«klt /pk/fi6«kltsf] klg r'gfj x'g' kb{5 jf;+ljwfg;efsf] r'gfjsf] kl/0ffd cg';f//fi6«klt / pk/fi6«kltsf] klg cg'df]bgul/g' kb{5 eGg] s'g} s'/f p7]sf] lyPgjf To;k|sf/sf] s'g} Joj:yf ul/Psf]lyPg . clxn] cs:dft Tof] s'/f sxfFaf6,lsg / s;/L p7\of] < To;k|sf/sf]ljjfbn ] vf ln cgfjZos¿kn ];+ljwfgsf] lgdf{0fsf] sfo{df afwf xfNg]jf l9nf] ug{] sfd g} ug{]5 .

clxn]sf] r'gfjdf g]sf+ ;a}eGbf 7"nf]bnsf] ¿kdf cufl8 cfPsf] 5 eg]Pdfn] bf];|f] 7"nf] zlQmsf] ¿kdf . To;}n]Pdfn]n] ;Qfdf cfkm\gf] klg k|wfgdGqLjf /fi6«kltdWo] Pp6f kb k|fKt ug{sfnflu /fi6 «klt;DaGwL ljjfbnfO {p7fO/x]sf] b]lvG5 . To;/L clxn]/fi6«klt;DaGwL h'g ljjfb pl7/x]sf]5, To;sf k5fl8 ;Qfsf] k|lt:kwf{ jfx]scGo s'g} ts{;+utn] sfd u/]sf] b]lvGg .r'gfjdf Pdfn] / g]sf+nfO{ sl/a sl/aa/fa/ dt jf l;6x¿ k|fKt ePsf 5g\ .Tof] cj:yfdf ;/sf/sf] lgdf{0f ub{f gofFaGg] ;/sf/df b'j} kIfn] sl/a sl/aj/fj/ :yfgx¿sf] bfjL ub{5g\ jf To;/L;Gt'lnt ldnfP/ dlGqd08nsf] u7gug{' ;a}eGbf pko'Qm x'g]5 . Pdfn] jfg]sf+ dWo] s'g} kIfn] To; k|sf/sf] bfjLub{5g\ eg] Tof] unt x'g] 5}g . r'gfjsf]k l/0f fd cg ';f/ zlQm ;Gt 'ngdlGqd08nsf] u7gsf] ;Gbe{df g} ;xLx'g]5 . t/ zlQm ;Gt'ngsf] gfddf/fi6«klt;DaGwL ljjfb p7fpg' s'g} klgcj:yfdf ;xL x'g] 5}g .

r'gfjdf s'g} kIfnfO{ jx'dt k|fKtePg . t }klg Pdfn ] / g ]sf +nfO {;lDdlnt¿kdf jx'dt k|fKt ePsf] 5 .Pd fc f ] j fb L , h f ltj fb L j fI f ] q Lot fj fb Lx¿n ] h f ltj fb /If]qLotfjfbsf cfwf/df g} ;+3Lotfsf]lgdf{0f ug{] s'/fdf hf]8 lbPsf lyP .Tof] cj:yfdf hfltjfb / If]qLotfjfbsflj?4 hgfb]z k|sf/fGt/n] ;+3Lotfsflj?4sf] klg hgfb]z xf] . t/ of]kl5Nnf] ljrf/df dte]b x'g ;Sb5 .t/ Tof] s'/f h] eP klg hgtfn]hfltjfb / If]qLotfjfbsf lj?4 :ki6hgfb]z lbPsf] s'/f :ki6 5 . r'gfjsf]csf{] dxTjk"0f{ kIf of] xf] ls hgtfn]hfltjfb / If]qLotfjfbsf lj?4 :ki6hgfb]z lbPsf 5g\ . hgfb]zsf] Tof]:j¿k Tolt v'nf / :ki6 eP klg/fhg}lts l:ylt Tolt :ki6 / ;/n

5}g . r'gfjkl5 l:ylt cToGt hl6n/ uDeL/ ag]sf] 5 . Pdfcf]jfbLn]hfltjfbL / If]qLotfjfbL zlQmx¿l;tu7aGwg u/]/ b'O{–ltxfO{ jx'dt Nofpgb]zJofkL¿kdf cleofg rnfPsf] lyof] .r'gfjdf To;nfO{ To;n] bfjL u/] em}+;kmntf k|fKt ePsf] eP hfltjfbL /If]qLotfjfbL ;+ljwfg aGg], b]zdfhftLo / If]qLo lju|x tyf /fli6«oljv08gsf] l:ylt pTkGg x'g] uDeL/vt/f lyof] . b]zsf nflu Tof] 7"nf]b'ef{Uosf] s'/f x'GYof] . To;}n] xfd|f]kf6L{n] Pdfcf]jfbLsf] g]t[Tjdf ag]sf]hfltjfbL / If]qLotfjfbL u7aGwgnfO{x/fpg'kg{] cfjZostfdf hf]8 lbPsf]lyo f ] . cGtdf r 'g fjd fPdfcf ]jfbL;lxt ;a} hfltjfbL /If]qLotfjfbLx¿sf] k/fho eof] . t/pgLx¿sf] k/fho eP klg pgLx¿n]k|yd, hfltjfbL / If]qLotfjfbL k|sf/sf];+ljwfg agfpg gofF k|sf/n] bjfjlbg yfn ]sf 5g \ . To;sf nflupgLx¿n] g} ;/sf/sf] u7g ug{ jf;+ljwfgsf] lgdf{0f ;d]taf/] ;xdltsf]k4lt ckgfpg'kg{] s'/fdf hf]8 lbgyfn]sf 5g\ . olb To;k|sf/sf] k4ltckgfOPdf k|To]s lg0f{odf pgLx¿nfO{…le6f]Ú nufpg] clwsf/ x'g]5 . låtLo,pgLx¿sf] Tof] ;xdltsf] zt{ :jLsf/gePdf ;+ljwfg;efsf] ;Dk"0f{ sfo{ jf;+ljwfgsf] lgdf{0fsf] sfo{ ;d]tnfO{cufl8 a9fpg glbg] pgLx¿n] 3f]if0ffu/ ]sf 5g\ . Tof ] qmddf g ]skf–dfcf]jfbLl;t ;d]t ;Demf}tf u/]/;+ljwfg;efnfO{ k"/} c;kmn kfg{ klgk|oTg ug{] ;DefjgfnfO{ c:jLsf/ ug{;lsGg . To;/L Pdfcf]jfbLn] h'gk|sf/sf] gLlt ckgfPsf] 5, To;af6r'gfjdf hgtfn] lbPsf] hgfb]z /;+ljwfg;efsf] sfo{ / ;+ljwfgsf]lgdf{0fsf] ;Dk"0f{ sfo{df afwf k'Ug] /To;/L bf];|f] ;+ljwfg;efsf] klg Psjf csf{] k|sf/n] k|yd ;+ljwfg;efsf]h:t} cGt x'g] ;DefjgfnfO{ c:jLsf/ug{ ;lsGg . Tof] cj:yfdf clxn]sf];+ljwfg;efsf] To;k|sf/sf] cGt x'gglbg hfltjfb / If]qLotfjfbsf lj?4hgtfsf] Jofks dtbfgåf/f r'gfjdfljhoL ePdf /fhg}lts zlQmx¿n]hgfb]zsf kIfdf b[9 c8fg lnP/ sfdug{'kg{] cfjZostf 5, cGoyf hgtfl;tljZjf;3ft, wf ]sf jf u2f/L klgx'g]5 . Pdfn] / g]sf+n] sxfF;Dd Tof]lhDd]jf/L k"/f ug{]5g\ < To;dfly g}nf ]stf lGqs ; + ljwfgsf ] lgdf { 0 f ,u0ftGqnfO{ ;+:yfut ug{] sfo{ / b]zsf]eljio tyf :jo+ Pdfn] jf g]sf+sf]eljio ;d]t lgwf{/0f ug{]5 .

;du|¿kdf eGg] xf] eg] Pdfcf]jfbL/ hfltjfbL, If]qLotfjfbLx¿ ;d]tn]r'gfjdf k/fhokl5 ckgfPsf] gLlt

cyf{t\ ;xdltsf cfwf/df g} ;/sf/sf]u7g ug{' kg{] / ;+ljwfgsf] lgdf{0f ug{'kg{], cGoyf ;+ljwfg;ef / ;+ljwfgsf]lgdf{0fsf] sfo{af6 cufl8 a9\g glbg]gLltsf kIfdf c8fg lnO/x] eg] uDeL/l:ylt pTkGg x'g]5 . clxn] pgLx¿n]pgLx¿sf dfu k"/f gx'Fbf;Dd cfkm\gfk | ToI f jf ;dfg 'k f ltstkm {s fpDd]bjf/x¿nfO{ xflh/ x'g gk7fpg]jf ;+ljwfg ;efnfO{ rNg glbP/ j}wflgs;+s6 pTkGg ug{] s'/f ug{ yfn]sf 5g\ .To;k|sf/sf] cj:yfdf r'gfjdf jx'dtk|fKt u/]sf /fhg}lts zlQmx¿n]cfk;df b¥xf] P]Soj4tf sfod u/]/ g}Tof] l:yltsf] ;fdgf ug{] / hgfb]zsfcfwf/df nf]stflGqs ;+ljwfgsf] lgdf{0fug{ ;Sg]5g\ . t/ /fi6«kltsf] k|ZgnfO{lnP/ h;/L pgLx¿sf aLrdf ljjfbrs { ] / hfg yfn ]sf ] 5, To;af6pgLx¿aLrdf Pstf vnalng ] ,;+ljwfgsf] lgdf{0fdf ;d]t afwf k'Ug];Defjgf /xg]5 . To;}n] To;k|sf/sf]cgfjZos ljjfbdf gk/]/ ;+ljwfgsf]lgdf{0f / u0ftGqnfO{ ;+:yfut ug{]sfo{nfO{ ;'rf?¿kn] cufl8 a9fP/cfkm\gf P]Soj4tf sfod ug{' clxn]sf]/fli6«o cfjZostf xf] .

x fdLn ] o f ] s ' / fsf ] cfzfPdfcf]jfbLl;t klg ub{5f}+, Pdfcf]jfbLn]r'gfjdf ePsf] s'g} klg k|sf/sfwfFwnLsf] ;Defjgfdfly cfjZostfcg';f/ 5fglagsf] dfu ub{} jf sf/jfxLrnfp Fb } ; + ljwfg;efsf ] sfo { /;+ljwfgsf] lgdf{0f sfo{nfO{ ;kmn kfg{;sf/fTds hf]8 lbg]5g\ . låtLo, Pdfn]/ g]sf+n] Pdfcf]jfbLnfO{ ;+ljwfg;ef /;+ljwfgsf] lgdf{0fsf] kIfdf ;xdtu/fpg clwstd k|oTg ug{'sf ;fy}pgLx¿n] -Pdfn] / g]sf+_ n] hgfb]zsflj?4 s 'g } ;Dem f }t f gul/sgnf]stflGqs ;+ljwfg lgdf{0fsf] kIfdfb[9tfk"j{s cufl8 a9\g]5g\ eGg] klgxfdLn] cfzf ub{5f}+ . t[tLo, Pdfn] /g]sf+ cgfjZos ljjfbdf km;]/ hgfb]zcg';f/ nf]stflGqs ;+ljwfgsf] lgdf{0fsf]sfo{df jfwf k'¥ofpg] s'g} klg sfdug{] 5}gg\ eGg] klg xfdLn] cfzf ub{5f}+ .

cGtdf , lj leGg / fhg } ltszlQmx¿sf aLrdf s}of} + ;}4flGts,/fhg}lts dte]bx¿ x'G5g\ / ltgLx¿sfsf/0fn] ;+3if{ klg x'G5 / To:tf] ;+3if{x 'g ' unt klg xf ]Og . xfd|f ] klgPdfcf]jfbL, Pdfn] / g]sf+ ;d]tl;tuDeL/ k|sf/sf] ;}4flGts / /fhg}ltsdte]bx¿ 5g\ . t/ Tof] sf/0fn] cfhb]zsf cufl8 P]ltxfl;s lhDd]jf/Lcyf{t\ nf]stflGqs ;+ljwfgsf] lgdf{0fsf]sfo{df jfwf k'¥ofpg' ;xL xf]Og / To:tf]s'g} gLlt gckgfpg tyf ultljlw gug{xfdLn] ;DalGwt ;a} kIfx¿sf] uDeL/Wofg cfslif{t ug{ rfxG5f}+ .

Page 4: सत्याग्रह साप्ताहिक

#laxLaf/, k'; !*, @)&) ;Tofu|x;fKtflxs

SATYAGRAHA WEEKLY

hfltjfbL / If ]q LotfjfbLn ]hfltjfbL / If]qLotfjfbL k|sf/sf]; + l jw fg agfpg rfxG5g \ .Pdfcf]jfbLn] hfltjfbL / If]qLotfjfbL-dw];jfbLx¿_ l;t u7aGwg u/]/r'gfjdf b'O{-ltxfO ax'dt Nofpg]3f]if0ff u/]sf] lyof] . xfd|f] k|f/Deb]lvg} /x]sf] lyof] ls To; k|sf/sf] cyf{t\hfltjfbL / If]qLotfjfbL k|sf/sf];+ljwfg ag]df b]zdf hftLo / If]qLolju|x tyf /fli6«(V:o ljv08gsf]cj:yf l;h{gf x'g]5 . To;}n] xfdLn]Pdfcf]jfbL, hfltjfbL / dw];jfbLu7aGwgnfO{ ax'dt jf b'O{ ltxfOax'dt k|fKt x'g glbg] cfjZostfdfhf]8 lbPsf lyof}F . clxn] hgtfn] :ki6¿kn] Pdfcf]jfbLn] g]t[Tj u/]sf]hfltjfbL, If]qLotfjfbL u7aGwg lj?4dtbfg u/]sf 5g\ .

;}4flGts b[li6n] Pdfcf]jfbLnfO{xfdLn] cfkm\gf] glhssf] ldqzlQmdfG5f}F . oBlk xfd|f s}of}F tfTsflnsgLltx¿n] Pdfn] / g].sf.l;t a9L d]nvfG5g \ . Pdfcf ]j fb Ln ] hftLo;‹LotfnfO{ ;dy{g u5{ . To;n] -Pdfcf ] j fb Ln ] _ :k i6 ¿kn ]cfTdlg0f¥osf] clwsf/, ax'/fi6«jfb /hftLo cu|flwsf/nfO{ ;dy{g u5{ .Toltdfq xf]Og, To;n] k[ys aGg]clwsf/;lxtsf ] cfTdlg0f¥osf ]clwsf/nfO{ ;dy{g u5{ . xfdLn]g]kfnnfO{ ljleGg hft/hflt, wd{ /;+:s[lt ldn]/ ag]sf] Pp6f l;Ëf] /fi6«dfG5f } F / To;sf ] /If f ug { 'kg { ]cfjZostfdf hf ]8 lbG5f } F . t/Pdfcf]jfbLn] ax'/fi6«jfbdfly ljZjf;u5{ . To;sf] cy{ x'G5, g]kfnsfa]Unfa]Un} hflt jf hghfltx¿ /fi6«jf …g];gln6L' g} x'g\ / ;‹Lo zf;gcGtu{t tL ;a}nfO { k [ys aGg]clwsf/;lxt cfTdlg0f¥osf] clwsf/x'g'k5{ . of] 3f]lift ¿kn] g} /fli6«oljv08gsf] gLlt xf] .

pQm k|Zgdf Pdfn] / g].sf.n] sfkmLxb;Dd Pdfcf]jfbLsf] eGbf leGg /;sf/fTds b[li6sf]0f /fV5g\ . pgLx¿n]hftLo ;‹Lotfsf] lj/f]w u5{g\ .cfTdlg0f¥osf] clwsf/, Ps dw]; Psk|b]z, ax'/fi6«jfb, hftLo cu|flwsf/cflbnfO{ ;dy{g ub{}gg\ . o; ;Gbe{dfof] klg pNn]vgLo 5 ls h]7 @ ut]sf]ax'hftLo cfwf/df k|b]zx¿sf] lgdf{0fug{] ;xdltaf6 Pdfcf]jfbL kl5 x6]kl5g} Tof] ;xdlt 6'6]sf] lyof] / To;sf]kl/0ffd:j¿k g} ;+ljwfgsf] lgdf{0fgul/sg ;+ljwfg;efnfO{ lj36gul/Psf] lyof] . To;/L pQm k|Zgx¿dfdfcf]jfbLsf] t'ngfdf Pdfn] / g].sf.n]t'ngfTds ¿kn] a9L ;xL gLltsf]k|ltlglwTj u5{g\ / Tof] s'/f xfdLn];fj{hlgs ¿kn] g} af/Daf/ :ki6 ub{}cfPsf lyof}F .

r'gfjsf] kl/0ffdn] atfpF5, hgtfn]:ki6 ¿kn] Pdfcf]jfbLsf gLltx¿sflj?4 dt lbPsf 5g\ . Pdfcf]jfbLsf]7"nf] k}dfgfsf] k/fho To;sf hftLo/fHo, cfTdlg0f¥osf] clwsf/, k[ys aGg]clwsf/;lxtsf] cfTdlg0f¥osf] clwsf/,ax'/fi6«jfbsf gLltx¿sf] k/fho xf] .r'gfjdf hgtfn] Pdfcf]jfbLdfq xf]Og,hfltjfbL / dw];jfbLx¿ lj?4 klg:ki6 dt lbPsf 5g\ . :joD t/fO{dfdw];jfbL g]tfx¿sf] 7"nf] ;Î\ofdf ePsf]xf/ / pgLx¿sf ljhoL pDd]bjf/sf]

dfcf]jfbLnfO{ a9fg]{ s'/fx¿–%k|;+u

s]bf/ ;'j]bL

;Î\of klxn]sf] eGbf 36]sf] tYon] klgTof] s'/fnfO{ :ki6 u5{ .

r'gfjdf Pdfn] / g].sf. b'j}n]hgtfsf] cTolws dt k|fKt u/]sf 5g\ .t/ of] :ki6 x'g'k5{, pgLx¿nfO{ k|fKtTof] dt d'Vo ¿kn] gsf/fTds dtxf] . hgtfn] d"n¿kdf Pdfcf]jfbL jfTo;sf gLlt, sfo{k|0ffnLsf lj?4dtbfg u/]sf 5g\ . To;sf] nfegsf/fTds ¿kn] Pdfn] / g].sf.nfO{ldn]sf] 5 . tL b'j}n] Pdfcf]jfbLsfsltko gLltx¿k|lt c+ztM leGg /;sf/fTds b[li6sf]0f /fv]sf] s'/f ;Toxf] . t}klg pgLx¿n] Pdfcf]jfbLsfgLltx¿ lj?4 b[9 c8fg lng] u/]sf5}gg\ . t}klg clxn]sf r'gfjdf k|yd,Pdfcf]jfbLsf] gLltx¿k|ltsf] hgtfsf]Jofks c;Gtf]if / lj/f]w, låtLo,sltko k|Zgx¿df Pdfcf]jfbLsf] eGbfpgLx¿sf leGg jf ;sf/fTdsgLltx¿sf sf/0fn] pgLx¿ r'gfjdfljho k|fKt ug{ ;kmn eP .

ut sfndf Pdfcf]jfbLsf unt gLlt/ e"ldsfsf sf/0fn] g} ;+ljwfg aGgg;s]sf] s'/f oyfy{ xf] . h]7 @ ut]sf]ax'hftLo cfwf/df k|b]zx¿sf] lgdf{0fsf];xdltdf pgLx¿ kl5 x6]sf] / Tof]sf/0fn] ;+ljwfgsf] lgdf{0f geOsg;+ljwfg;efsf] lj36g ePsf] s'/faf6Pdfcf]jfbLsf sf/0fn] g} ;+ljwfg lgdf{0fgePsf] s'/f klg hgtfdf cfd¿kdfyfxf ePsf] lyof] . Tof] sf/0fn] klghgtfn] ;+ljwfg lgdf{0fsf nfluPdfcf]jfbLdfly ljZjf; ug{ ;s]gg\ /Pdfn] / g].sf.nfO{ ef]6 lbP .

Pdfcf]jfbLn] r'gfjdf wfFwnL ePsf]cf/f]k nufpFb} r'gfjsf] dtu0fgfsf];Dk"0f{ k|lqmofnfO{ alxisf/ ug{] /;+ljwfg;ef aflx/ /xg];Dd 3f]if0ffu/]sf 5g\ . k|Zg s] 5 eg] pgLx¿n]r'gfjdf wfFwnL ePsf sf/0fn] g} To;k|sf/sf] lg0f¥o u/]sf x'g\ < r'gfjsf;Gbe{df pgLx¿n] utsfn -@)^$ df_Jofks ¿kn] u/]sf] wfFwnL, clxn] klgb]zsf s}of}F efux¿df pgLx¿n] u/sf]wfFwnL ;d]tdfly ljrf/ ubf{ r'gfjdfePsf] wfFwnLsf sf/0fn] g} pgLx¿n]r'gfj alxisf/ u/]sf x'g\ eg]/ ljZjf;ug{ d'l:sn k5{ . of] :ki6 5, ;fdfGotMr'gfjdf pgLx¿sf] 7"nf] k}dfgfdf xf/ePsf], t];|f] zlQmsf ¿kdf em/]sf] -Tof]klg w]/} cGt/sf ;fy_ / ljz]iftMsf7df8f}Fsf If]q gDa/ !) df k|r08n]xfg{] s'/f :ki6 x'Fb} uPkl5 g} To; k|sf/sf]cyf{t\ dtu0fgfsf] ;Dk"0f{ k|lqmof tyf;+ljwfg;efaf6 ;d]t aflx/ /xg] 3f]if0ffu/]sf 5g\ . To; k|sf/sf] lg0f¥onfO{s'g} klg cj:yfdf ;xL / k|hftflGqseGg ;lsGg .

r'gfjdf wfFwnLsf] ;DefjgfnfO{:jLsf/ u/] klg pgLx¿ lj?4 b]zJofkL¿kdf b]vfk/]sf] nx/ To; k|sf/sf]wfFwnLsf] g} kl/0ffd xf] eGg] ;f]rfOunt xf] . sltko :yfgx¿df wfFwnLsfsf/0fn] r'gfjsf] kl/0ffd k|efljt ePsf]x'g;S5 . t/ r'gfjdf pgLx¿sf] k"/}xf/ pgLx¿n] ckgfPsf unt gLlt /sfo{k|0ffnLx¿sf] kl/0ffd xf] .

Pdfcf]jfbLsf] b'O{–ltxfO ax'dt k|fKtug{] r'gfjL cleofg k5fl8 pgLx¿sf]hfltjfbL / If]qLotfjfbL ;+ljwfg agfpg]p2]Zon] t sfd u/]sf] g} lyof] . t/Tof] uf}0fkIf lyof] . jf:tjdf Tof]cleofg k5fl8 d'Vo ¿kn] k|r08sf]

sfo{sf/L /fi6«klt aGg] p2]Zon] sfdu/]sf] lyof] . hfltjfbL / If]qLotfjfbLx¿;d]tl;tsf] u7aGwg Tof] p2]Zo k"/fug{] Pp6f ;fwgdfq lyof] . clxn]cufl8 cfPsf] r'gfjsf] kl/0ffdaf6pgsf] Tof] dxQ\jfsfª\Iffdf uDeL/s'7f/f3ft k'u]sf] 5 . jf:tjdf Tof]sf/0fn] pgdf b]vfk/]sf] lg/fzf /pQ]hgfn] g} k|r08n] dWo/ftdf cfkm\gf]sfo{stf {x¿nfO{ b]zJofkL ¿kdfdtu0fgfsf] ;Dk"0f{ k|lqmofaf6 cnu x'g]lgb{]zg lbP . k|r08n] ;Gt'lnt k|sf/n]ljrf/ u/]/ xf]Og, cfj]zdf cfP/s}of}FkN6 To; k|sf/sf lg0f¥ox¿ ug{]u5{g\ . To;af6 b]z, pgsf] ;Ë7g jf:joD pgnfO{ klg w]/}kN6 7"nf] gf]S;fgk'Ug] u/]sf] 5 . s6jfn sf08sf ;Gbe{dfpgn] k |wfgdGqL kbaf6 lbPsf ]/fhLgfdfnfO{ To;sf] Pp6f pbfx/0fsf¿kdf lng ;lsG5 . pgsf] Tof] k|j[lQclxn] k'gM bf]xf]l/Psf] 5 . k|r08n] To;k|sf/sf] r/d JolQmjfbL k|j[lQ clxn]r'gfjdf pgLx¿sf] 7"nf] k}dfgfdf xf/ePkl5 jf sLlt{k'/df klg pgsf] xf/ x'g]s'/f lglZrtk|foM ePkl5 dtu0fgfsf] ;Dk"0f{k|lqmofnfO{ alxisf/ ug{] jf ;+ljwfg;efaf6cnu x'g] k|lqmofsf ¿kdf k|s6 eof] .

ca cfufdL lbgdf pgn] s'gk|sf/sf] gLlt ckgfpg]5g\ < pgsf] gLlt;+ljwfg lgdf{0fsf] ;Dk"0f{ sfo{df afwfxfNg] / ;+ljwfg;efnfO{ g} k"/} c;kmnkfg{] k|oTg ug{] x'g]5 jf r'gfjdf ePsfwfFwnLx¿sf] 5fglag / sf/afxLsf] dfuub{} nf]stflGqs ;+ljwfgsf] lgdf{0f /u0ftGqnfO{ ;+:yfut ug{ ] sfo{df;sf/fTds of]ubfg lbg] k|oTg ug{] x'g]5< xfdLn] of] cfzf, sfdgf / d}qLk"0f{

Pdfcf]jfbL lsg xf¥of] < lj1x?n] To;sf] sf/0f vf]Hbf sltko ;dfgs'/fx? b]lvP . p;sf] hfltjfbL gf/f / eb|uf]n ;+u7g tyf df}sf lbOPsf]a]nf g]t[Tj ug{ g;lsPsf] / cfkm}+leqsf] cx+sf/ / bDe kf] k/fhosf k|d'vsf/0f ag] . oxfF b'O{ j6f :jtGq cWog -df]xg ljqmd l;+x / 8f= dx]Gb|nfjtL, sflGtk'/ !& / !(_ . b'O{ JolQmsf Pp6} ljZn]if0f cfpg' j:t'tYosf]glhs dfGg'kb{5 . sDo'lgi6 l;4fGtdf hfltjfbsf] 7fpF sxfF x'G5 /To;n] s] u5{ eGg] l;x+n] ljz]if lrq0f u/]sf 5g\ . tTsfn cfPsf oLk|ltlqmofx? g} dfcf]jfbL xf/sf j:t'ut sf/0f vf]Hg cWo]tfx?nfO{kl5;Dd d2t k'¥ofpF5g\ .

hfltjfb lj?4sf] hgdt– df]xgljqmd l;+x

cg'/f]w u5f}F {: pgn] kl5Nnf] af6f]ckgfpg] 5g\ . r'gfjdf ePsf ;a}wfFwnLx¿sf 5fglagsf] dfu ub{} jfTo;sf nflu ;‹if{ ub{} nf]stflGqs;+ljwfg lgdf{0f / u0ftGqnfO{ ;+:yfutug{ pgLx¿n] ckgfpg] gLlt / e"ldsfdf;xof]u ug{] xfd|f] gLlt x'g]5 .

Pdfcf ]jfbLn ] ; + ljwfg;efdfpgLx¿sf ] ;xef lutfsf nf lu;xdltsf cfwf/df ;+ljwfgsf] lgdf{0fug{'kg{] ;t{ /fv]sf] 5 . To;sf] cy{xf ]– clxn] hgtfn] hfltjfb /If]qLotfjfb lj?4 :ki6 hgfb]z lbPsf]eP klg ;+ljwfg;efdf r'lgPsf]ax'dtn] …;xdltÚsf gfddf k'gMhfltjfbL, If]qLotfjfbL jf r'gfjdfc:jLs[t ePsf cfkm \gf sltkogLltx¿nfO{ kfl/t u/fpg k|oTgug{]5g\ . Tof] gLlt :ki6 ¿kn] pgLx¿cNkdtdf k/] klg ax'dtnfO{ cfkm\gfgLltx¿sf kIfdf sfd ug{ afWo kfg{];'lgof]lht rfn jf if8oGq xf] . Pdfn]/ g ] .sf .n ] utsfndf af/Daf/Pdfcf]jfbLsf] bafasf cufl8 em'Sg]u/]sf] k[i7e"lddfly ljrf/ ubf{ clxn]klg pgLx¿n] -Pdfn] / g]=sf=n]_ To;k|sf/sf] bAa' k|j[lQsf] k|bz{g ug{];DefjgfnfO{ c:jLsf/ ug{ ;lsGg .olb clxn] hgtfn] lbPsf] hgfb]z lj?4Pdfcf]jfbLsf] To; k|sf/sf] gLlt xfjLx'G5 eg] hfltjfbL jf If]qLotfjfbL;+ljwfg aGg]5, ;+ljwfgsf] lgdf{0f sfo{l9nf] x'g] jf ;+ljwfg g} gaGg] ;Defjgf/xg]5 . olb Pdfn] / g].sf.n] hgftfsf]:ki6 hgfb]z lj?4 To;f] u/] eg] Tof]lglZrt ¿kn] hgfb]z lj?4sf] sfo{jf hgtfl;t wf]sf tyf /fi6«3ft x'g]5 .

t'lxPsf] cf; / Pdfcf]jfbLsf] xf/– k|f= dx]Gb| nfjtL

Pdfcf]jfbLn] r'gfj xf/]g dfq,lgjf{rg cfof]ucg';f/ 7"n} ef]6 r'xfj6v]Kof], o;kfln . @)^$ sf] bfFhf]df@)&) df Pdfcf]jfbLsf] nueu !$,!% k|ltzt dt x/fof] . oqf] 7"nf] dtsf]rnv]n Pp6} lgjf{rg k|0ffnLaf6ul/Psf] ;+;bLo r'gfjx¿df ePsflyPgg\ . klxnf ] ; + ljwfg;ef /o;kN6sf] r'gfj klg Pp6} lgjf{rgk|0ffnLaf6 ;~rfng ul/Psf] xF'+bf oqf]7"nf] dt ljrng xf]nf eg]/ of]k+lQmsf/n] klg ;f]r]sf] lyPg .

lgjf {rg cfof ]un ] cufl8sfr'gfjeGbf o;kfln k|lqmofnfO{ sdkf/bzL{ u/]/ cfkm\g} sfo{ljlwdf cfkm}k|Zgx¿ lgDTofof] . ;+;f/el/ lgjf{rgk|0ffnLdf ;'wf/ ubf{ ckgfOg] ;femfpkfo eg]sf] lgjf{rg k|lqmofsf laleGgultljlwx¿df kf/blz{tf a9fpg' xf],h;n] ubf{ xfg{]x¿n] klg lgjf{rgsf]glthfnfO{ ;xh ¿kdf lng ;s'g\ .lgjf {rg cfof ]un] lsg o;kfnLkf/blz{tf a9fpg'sf] ;§f 36fof] / lsgdtu0fgf ;lsPsf] lbg p;n] atfPsf]v;]sf] dteGbf u0fgfsf] cGTodf b;f}+nfv w]/} dt dtk]l6sfdf km]nf k/],cfufdL lbgx¿df yk k|:6 xf]al:nf .

olb wf+FwnLs} sf/0f Pdfcf]jfbLnufot cGo bnsf dt sd cfP klg,Pdfcf]jfbLsf] xf/df cGo sf/0fx¿n]klg of]ubfg k'¥ofPsf 5g\ . t;y{p;sf] nflu xf/sf] ;dLIff ug{' g}cfufdL lbgsf nflu pko'Qm x'g;S5 .laleGg xf/sf sf/0f 5g\ . kf6L{ km'6,alx:sf/ / alx:sf/jfbLx¿sf] e"ldsf,wf+FwnL, Pdfcf]jfbLdf

a9\bf] 3dG8, e|i6frf/, gftfjfbty f hgt fd f k b :y l j / f ] w Ld f g l;st f c f l bn ] r ' g f js f ]

glthfdf c;/ kf/]sf] x'g;S5 .;+;f/sf nf]stGqx¿df kb:y

lj/f]wL dfgl;stfn] kbfl;g bn /JolQmx¿nfO{ x/fpg] ;Defjgf ;w}+/xG5 . o;nfO{ nf]stGqsf] cleGg c+udflgG5, lsgls o;n] g]tfx¿nfO{hgtf;dIf pQ/bfoL aGg s]xL xb;DdafWo agfpF5 . lgjf{lrt g]tf / kf6L{n]dtbftfn] dg gk/fpg] sfd u/]df jfjfrf k'/f gu/]df csf{]kN6 dt glbO{To:tf g]tfx¿nfO{ dtbftf x/fpg;S5g\ . o;n] ubf{ g]tfx¿nfO{ hgtfsf]rfxgf / cfsf+Iffk|lt pQ/bfoL x'g /;xfg'e"lt /fVg afWo agfpF5 . ef/tdfkb:y lj/f]wL k|j[lQ a9L 5 eg]/ elgG5 .

Pdfcf]jfbLn] w]/} cfzx¿ Af+Ff8]sflyP / ha s]xL dxQ\jk"0f{ jfrfx¿@)^$ cufl8 k'/f ug{ ;kmn eof], taTo; r'gfj lhTof] . @)^$ kl5 ykcfZjf;gx¿ k'/f ug{ ;s]g / s]xL;jfndf t kl5 klg ;¥of] . To;n]kl/jt{g rfxg] dtbftfdf ljt[i0ff k}bfu¥of] / klxnf kfPsf pNn]Vok"0f{dtx¿ @)&) df ljrng eP /lgjf{rgdf k/fho ef]Ug'k¥of] .

@)^$ sf ] r 'g fjdf cGosf/0fx¿sf ;fy} Pdfcf]jfbLk|lt w]/}n]cu|ufdL kl/jt{gsf] cfzf u/]/ ef]6lbPsf lyP . Pdfcf]jfbL;+Fu cfz ug{'sf]k5fl8 e/kbf{ sf/0fx¿ lyP . b]zdfePsf /fhgLlts kl/jt{gx¿ NofpgPdfcf]jfbLsf] 7"nf] e"ldsf lyof] .;+3Lotsf] d'2f 3lge"t ug{b ]lvu0ftGq Nofpg p;sf] pNn]vgLoe"ldsf lyof] . @)^@ sf] kl/jt{gaf6klg p;n] a9L nfe p7fPsf] lyof],lsgls Pdfcf]jfbLsf] k|j]zkl5 dfqhgcfGbf]ngn] eAotf xfl;n u/L ;kmnePsf] lyof] . t;y{ @)^$ sf] r'gfjdf

hfFbf PdfcfjfbLsf] 5lj Pp6f ljhoLzlQm / kl/jt{g jfxssf] ¿kdf :yflktlyof] . kl/jt{g rfxg] w]/} dtbftfn]p;nfO{ ljZjf; u/], lsgls p;n]kl/jt{gx¿ NofP/ b]vfOlbPsf] lyof] .

t/ @)^$ kl5 Pdfcf]jfbLsf]kl/jt{gsfdL / cfkmgf] Ph]G8f kfl/tug{;Sg] 5ljdf w]/ } x|f; cfof] .Pdfcf]jfbLn] rfx]/ of grfx]/ s'g} klgdxTjk"0f{ gofF+ kl/jt{gsf] Ph]G8f kfl/tug{ ;s]g . ;aeGbf 7"nf] kf6L{ ePsf]sf/0fn] gof+F ;+ljwfg Nofpg g;s]sf]bf]if p;n] g} a9L Aoxf]/]sf] lgjf{rgn];+s]t u5{ . p;n] dw];L bnx¿ /g]sf, Pdfn] / cGo kf6L{sf b'O{ltxfOeGbf a9L dw];L, cflbjfzL /cGo ;ef;bx¿sf] ;dy{g kfpFbf-kfpFb}klg klxrfg;lxtsf] ;+3Lotf :ykgfug{ ;s]g . ;]gf ;dfof]hgsf] ;jfndfcfkm\g} n8fs'x¿n] wf]sf lbPsf] ;Dem] .

@)^$ kl5 Pdfcf]jfbLn] pNn]vgLocfly{s / ;fdflhs kl/jt{gx¿ klgNofpg ;s]g . sltko dtbftfsf]cfFvfdf t pm s]xL ;jfndf kl5 klg;¥of] . o'4sfndf p;n] af + F8 ]sf ]hUufhldg lkmtf{ ul/Fbf hUuf kfP/@)^$ df dt lbPsf hgtfx¿dfg}/fZotf 5fof] . sltko klxnfsfPdfcf]jfbL dtbftfx¿n] @)&) df cs}kf6L{nfO{ dt lbP . sltko j[4eQfcflb Joj:yf ug{] Pdfn]lt/ kms{],lsgls tL Yff]/} eP klg nuftf/ kfO/xg];'ljwfx¿ lyP .

o'4sfndf 5'jf5"t, n}+lus / hftLozf]if0flj?4 s8f ¿kdf k|:t't eO{ @)^$df w]/} dt lng ;kmn ePsf] Pdfcf]jfbLkf6L{ @)&) df cfOk'Ubf tL ;jfnx¿df;lqmotf w]/} 3l6;s]sf] lyof] . o;n]ubf{ Pdfcf]jfbLn] cfkm"nfO{ hlt;'s}kl/jt{gsf/L ¿kdf k|:t't eP klg @)&);Dddf cfOk'Ubf kl/jt{g rfxg]pNn]vgLo hgtfn] p;nfO{ kTofpg5f]l8;s]sf /x]5g\ eGg] s'/f dtbfgcufl8sf cledtx¿ / dtbfgn] k|:6kf5{ . o; 5nkmnn] s] b]vfpF5 eg]@)^$ ;fn cufl8sf Pdfcf]jfbLsf]kl/jt{gsf/L sfo{x¿n] ubf{ dtbftfdfcfzf hufof] / pQm r'gfj lhTof] eg]@)^$ kl5 p;n] cfZjf;g lbPsf s'g}pNn]vgLo kl/jt{gx¿ Nofpg g;s]sf]/ s]xL ;jfndf cfZjf;gx¿nfO{t'if/fkft u/]sf] x'gfn]] kl/jt{g rfxg]dtbftfx¿sf] pmk|lt cfz d/] ] /p;nfO{ dt lbPgg\ .

Pdfcf]jfbLsf] ultljlwx¿ cGokf6L {x¿h:t} b ] lvg'n ] ;dy{s /dtbftfx¿dfem ljt[i0ff pTkGg u/fpgd2t u¥of] . g]tfx¿df b]lvPsf]ljnfl;tf, e|i6frf/ / gftfjfbsf]syfx¿n] kf6L{sf] cu|ufdL 5ljdf x|f;cfof] . s]xL ldl8ofx¿ Pdfcf]jfbLk|lta9L cfqmfds /x]sf klg x'g;S5g\ . t/h'g hf]uL cfP klg sfg} lr/]sf] eGg]hgdfg;df b]lvPsf] 5fkn] kl/jt{gsf/L5lj af]s]sf] bnnfO{ a9L a]kmfObf k'U5 .lsgls p;n] cfkm" km/s 5' eg]/ klxnfhgtf cfslift{ u/]sf] x'G5 .

;+3Lotfsf] d'2fn] t Pdfcf]jfbLnfO{bf]xf]/f] 3f6f kf/]sf] x'g;S5 . p;sf]kl/jt{gsf/L 5ljdf lvofdfq k/]g,Pdfcf]jfbLnfO{ cndNofO{ k5fg{ ;Sg]

zlQmsf] 5lj k|lt:kwL{ sf+u]|; / Pdfn]n]]aGffP . sltko dtbftfx¿ cfkmgf] dtv]/ gkmfNg bx|f] / zlQmzfnL ;Dem]sfbnnfO{ dt lbG5g\ . @)^$ df To:tfdtx¿ Pdfcf]jfbLdf v;] eg] o;kflnTo:tf dtx¿ sf+u|]; / Pdfn]lt/ a9Lem/] eGg] c8sn ug{ ;lsG5 . olbPdfcf]jfbLn] klxrfg;lxtsf] ;+3Lotf;+ljwfgdf :yflkt ug{;s]sf] eP syfkm/s x'g;SYof] . pgLx¿sf] s]xLug{;Sg] bnsf] 5lj dha't /xL,cfsif{0f sfod g} /xL r'gfjdf dttfGg ;Sg] lyP . cGo sf/0fn] ubf{Pdfcf]jfbLsf] dtdf lu/fj6 cfpg;SYof] . t/ kl/jt{g kIfw/x¿sf]klxn]hlt g} dt lng;s]sf] ePk|lt:kwf{Tds dt kfpg ;SYof] .

s]xL l6Kk0fLstf{x¿n] Pdfcf]jfbLn]klxrfg;lxtsf] ;+3Lotfsf ] d'2fp7fPsf]n] r'gfj xf¥of] eGg] u/]sf 5g\ .

t/ Pdfcf]jfbLn] ToxL d'2f p7fP/ @)^$;fndf r'gfj lht]sf]n] tL l6Kk0fLdfs'g} bd 5}g . o'4tfsf t cem p;n]klxrfg;lxtsf] k|b]zx¿ 3f]if0ff g} u/]sf]lyof] . @)^$ / @)&) ;fndf s] km/seof] eg] cufl8 Pdfcf]jfbLsf] laleGgultljlwn] p;sf] k|lt1f ljZjfl;nf]b]lvPsf] lyof] eg] @)&) ;fndf cfOk'UbfPdfcf]jfbLsf] 9nknn] Jojxf/n] ubf{p;sf] jrgk|lt w]/} kl/jt{g cfsf+IfLdtbftfdf z+sf pTkGg eO;s]sf] lyof] .Pdfcf]jfbLnfO{ klxrfg;lxtsf] ;+3Lotflj/f]wLn] dfq ufnL u/]gG, klxnf]; + ljwfg;efsf ] cGTokl5klxrfg;lxtsf] ;+3LotfjfbLx¿n] klgwf]sf lbof] eg]/ w]/} ufnL ug{ yfn] .klxrfg lj/f]wLx¿n] t @)^$ sf]r'gfjdf klg Pdfcf]jfbLnfO{ dt lbPgG,t/ @)&) df klxrfg;lxtsf ];+3LotfjfbLx¿n] klg dt glbP/ p;sf]xf/df ultnf] of]ubfg k'/fP . To;}n]klxrfg;lxtsf] ;+3Lotfsf] d'2f p7fP/xf]Og, To; d'2fdf lbuf] g/x]sf]n]Pdfcf]jfbLnfO{ 3f6f nfu]sf] xf] .

dw];jfbL kf6L{x¿sf] cj:yfn] cfzt'lxFbfsf] gsf/fTds c;/sf] k'li6 u5{ .;a} 7"nf kf6L{x¿ ;lDdlnt ;/sf/nfO{cGtl/d ;+ljwfgdf ;+3Lotf ;d]6\g /lgjf{rg k|0ffnLdf ;'wf/ ug{ afWo agfP/dw];jfbL kf6L{x¿n] dw];L hgtfdfcfzf hufP / @)^$ sf] lgjf{rgdfck|Tofl;t ;kmntf xfl;n u/] . @)^$kl5 ;+3Lotf Nofpg g;s]/ pgLx¿sf]5lj wldlnof] / @)&) sf] lgjf{rgdfdtdf x|f; cfpg d2t k'¥ofof] .

ljz]ifu/L cfGbf]ngaf6 pbfPsf /lj:tf/ ePsf kl/jt{gsf/L kf6L{x¿n]cu|ufdL sfo{qmd nfu' ug{;Sbfdtbftfx¿nfO{ cfsif{0f ug{;s] /cfkm\gf] jrgx¿ k'/f ug{ g;Sbfdtbftfx¿af6 nf]Kkf vfP eg]/ @)^$/ @)&) sf] lgjf{rgn] b]vfpF5 .kl/jt{gsf/L zlQmx¿k|lt hgtfsf]df]xe+u x' Fbf g]kfnh:tf] cf>odfcfwfl/t /fhgLltdf k'/fgf kf6L{x¿:yflkt ;+u7g, cfwf/ / ;DaGwsf]hfnf]sf] kmfObf p7fO{ hgtfsf] dttfGg ;Sbf /x]5g\ . t;y{ kl/jt{gsf/Lkf6L{x¿sf nflu kl/jt{gsf] Ph]G8fnfO{:yflkt ug{ g;Sg' of 5f]8\g' @)&)sf] lgjf{rgdf 3fts eof] .

ljz]ifu/L cfGbf]ngaf6 pbfPsf / lj:tf/ ePsf kl/jt{gsf/Lkf6L{x¿n] cu|ufdL sfo{qmd nfu' ug{;Sbf dtbftfx¿nfO{

cfsif{0f ug{;s] / cfkm\gf] jrgx¿ k'/f ug{ g;Sbfdtbftfx¿af6 nf]Kkf vfP eg]/ @)^$ / @)&) sf]lgjf{rgn] b]vfpF5 . kl/jt{gsf/L zlQmx¿k|lt hgtfsf]

df]xe+u x'Fbf g]kfnh:tf] cf>odf cfwfl/t /fhgLltdf k'/fgfkf6L{x¿ :yflkt ;+u7g, cfwf/ / ;DaGwsf] hfnf]sf] kmfObfp7fO{ hgtfsf] dt tfGg ;Sbf /x]5g\ . t;y{ kl/jt{gsf/Lkf6L{x¿sf nflu kl/jt{gsf] Ph]G8fnfO{ :yflkt ug{ g;Sg'

of 5f]8\g' @)&) sf] lgjf{rgdf 3fts eof] .

Page 5: सत्याग्रह साप्ताहिक

$laxLaf/, k'; !*, @)&) ;Tofu|x;fKtflxs

SATYAGRAHA WEEKLY

v]n ;+;f/ ;Tofu|x 8]:s

cWofTd÷bz{g;'bz{g clwsf/L

dfgjn] cfkm\gf] nIo k|flKtsf nflu dgnfO{ Psu| / s]lGb|s[t ug'{k5{, h;n]cfkm\gf] elQm Wofg / cf/fwgf k"0f{ u/fpg dxTjk"0f{ e"ldsf lgjf{x ub{5 . Pp6fdxTjk"0f{ b[i6fGtnfO{ dgg u/f}+ ls k|l;4 j}1flgs cfOg:6fOgn] cfkm\gf] sfo{jf cg';GwfgnfO{ olt dxTj lbGy] ls vfgf vfg} ;d]t e'Ny] . Ps lbg pgLcfkm\gf] sfo{df tlNng lyP, To;} a]nf laxfgsf] Ps vfgf lnP/ pgsL >LdtLcfOg\, of] tkfO{sf] nflu NofOlbPsf]] 5, tft} vfg'xf];\ eg/ /flvlbOg\ / uOg\ .To;kl5 cfOG;6fOg cfkm\gf] cg';Gwfg sf{df nuftf/ nflu/x] . aLrdf pgsf]Ps hgf 3lgi6 ldq cfOk'u] . pgnfO{ yfxf lyof], cfOG;6fOgsf] afgL, p;n]of] vfgf Tolts} ;]nfP/ lr;f] agfp5 vfFb}g .

To;}n] tL ldqn] g} pQm vfgf vfOlbP . Ps 306f kZrft\ pQm cg';Gwfgsfo{af6 5'6]/ …vf]O{ t ltdLnfO{ vfgf 5}g, d}n] t vfO;s]+ eg]/ ;fynfO{ ;f]w] .t/ ;fyLn] hjfkm lbP, …d}n] cl3 g} Tof] ltdLnfO{ NofOlbPsf] vfgf vfO;s]+ .ltdLn] a? vfPsf] 5}gf]+ eGg] hjfkm lP . o;/L Pslqt u/]/ dfq cfkm\gf] nIok|fKtL ug{ ;lsG5 eGg] pbfx/0faf6 klg s] k|i6 x'G5 ls b[9tfk"j{s Wofg s]lGb|tu/]df dfq s'g] kgl sfo{ ;fy{s x'G5 . xfdLn] cfkm\al:gf] p2]Zo k|flKtsf nfluvfgkfg, ;f]rfOdf ;sf/fTdstf, cfrf/0df ;'4tf, h:tf s'/fdf klg Wofgk'¥ofpg'' h?/L x'G5 . cGoyf nIo xfl;n ug{ c;dy{ eOG5 .

cfkm\gf] df}lns k/Dk/f, /Llt, ;+:s[lt, wd{, cflbnfO{ hLjGt /fVgsf nfluklg xfdL ;r]t /xg'k5{ . kfZrfTo ;+:s[ltsf] cg's/0fn] ;j{q k|efj kfb}} {uPsf] jt{dg cj:yfdf df}lnstf u'dfpFb} uPsf 5f}+ . ;+:s[lt eg]sf] xfd|f]klxrfg xf], of] xfdL efjL k':tfnfO{ x:tfGt/0f ub}{ hfg] dxTjk"0f{ wg, uxgf/ cl:tTj klg xf] . t;y{ o;nfO{ ;+/If0f, ;Dj4{g / hLjGt /fVgsf] nfluk|To]s g]kfnL ;ts{ /xg'k5{ .

pksf/L u'0fL JolQm lgx'l/G5 lg/Gt/kmn]sf] j[Ifsf] xf+uf] gem's]sf] sxfF 5 / <k|Voft sljsf] sljtf+;n] klg :ki6 kf5{ ls xfdL dfgjdf h;df 1fg,

a'l4, bof h:tf u'0fx? 5g\, To:tf JolQmx? gd| c?sf] ;fd' lzi6 Jofjxf/ug]{ pksf/L x'G5g\ .

dfgj hLjsf] pTklQ ;Tosf] vf]hLsf nflu g} ePsf] xf] . em'6sf] v]tLug{sf nflu sbflk klg xf]Og . em'6 / 5nks6 t hLjgsf] p2]Zo slxNo} klgx'g ;Sb}g . olb dfgjn] cfkm\gf] p2]Zo ljkl/tsf] sfo{ u5{ eg] To;sf]kl/0ffd klg To:t} kfpF5 . wfg v]tdf sf]bf] /f]k]/ sf]bf] kmNb}g . xfd|fcu|hx?n] af/Daf/ eGg] u5{g\ ls af]nL / uf]nLdf nufd nufpg'k5{ . af]n]sf]af]nL / 5'6]sf] uf]nLnfO{ s;}n] klg kmsf{pg ;Sb}g . To:t} …af]Ng kfOof]eGb}d KofRr gaf]Ng', a:g kfOof] eg]/ YofRg ga:g'Ú eGg] pvfgnfO{ klgdfjn] ;bf dgg u/L cufl8 a9\g'k5{ .

dfgjn] em} O{Zj/n] au{, hft, ;Dk|bfo / :j?knfo{ x]b}{gg\ . O{Zj/ xd]zfp;sf] sfo{ / :jefjnfO{ lgofN5g\ . h;n] hlt;'s} kL8f / b'Mvsf] 38Ldf klg;TotfnfO{ 5f]8\b}g\, p;nfO{ g} ;'v lbg'x'G5 . h;n] em'sf] v]tL u/L c?nfO{em'Sofpg vf]H5, p;nfO{ b'Mv lbg'x'G5 . w]/} ;do cuf8sf] s'/f xf] ls Pp6fufFdf ;Toj|T gfdsf ;Hhg JolQm a:by] . pgsf] gfd dfq} xf]Og, Jojxf/ klgplQs} ;toj|t g} lyof] . pgn] a]n'sf vfg] vfgf geP klg s'g} kjf{x ub}{g y] .t/ nfvf}+ ?k}ofF s;}nfo{ lbP klg slxNo} em'6 a]n] Tof] wg lng b[i6tf ub}{glyP . pgsf] Jojxf/ s;}nfO{ klg dg gk/]/] ufpFaf6} lgsfnL lbP .

t}klg pgn] ;To af]NgnfO{ 5f]8]gg\ . pgL /fd|f] / cfsif{s geP kgl ;Toaf]Ng] wd{nfO{ slxNo} klg 5f]8]gg\ . pRr s'ndf hGd gePsf / s'i7/f]uL ePklg pgL eujfgsf] Kof/f] JolQm lyP . eujfgn] pgnfO{ :ju{df nu]/ lj/fhdgu/fpg'eof] . ptf Toltg} a]nf csf{ Ps ;Hhg klg cfkm\gf ;'sd{sf sf/0fn]z/L/;lxt g} :ju{df k'u]s lyP . t/ pgn] cfkm\gf] k'0o avfg ug]{ qmddfclnslt em'6 kgl af]ln/x]sfn] cfkm\g} ax'ann] d[To'cufl8 g} :ju{ k'u]sf ePklg eujfgn] pgnfO{ tTsfn} g/sdf xflnlbg'eof] . oL b'O{ syfdf s] slt;Totf 5, Tof] dggof]UO g} b]lvG5 . t/ ;to af]Ng] hlt g} b'Mv kfP klgPslbg To;sf] /fd|} k|ltkmn k|fKt x'G5 / cfkm\gf] hLjg ;fy{s / ;'vL aG5egg]d eg] z+sf /xFb}g .

Wofg, nIo / ;Totf

dlxnf lqms]6 6f]nL tof/ ul/Fb}OGrf]g ;x/n] !& cf}+ Pl;ofnL v]ns'b cfof]hgfsf] tof/L ul//xFbf sf]l/ofnL

lqms]6 ;+3n] Pl;ofnL v]nd]nfsf nflu dlxnf lqms]6 6f]nL tof/ ug{] dxTjfsf+IfLof]hgf ;'? u/]sf] 5 . ;g\ @)!$ sf] ;]K6]Da/ !( b]lv cS6f]a/ $ ;Dd x'g] k|ltof]lutfnfO{cfof]hs /fi6«n] dlxnf lqms]6 6f]nL tof/ ul//xFbf g]kfnn] klg uj{ ug{] 7fpF kfPsf] 5 .lsgls sf]l/ofnL lqms]6 ;+3n] cfwf/e"t lqms]6 cEof;sf nflu dlxnf v]nf8Lsf] Ps6f]nL g]kfn k7fPsf] 5 . sf]l/ofsf] dlxnf 6f]nL tof/ x'Fbf g]kfnsf] klg of]ubfg /xg]kSsf ePsf] 5 . !! v]nf8L;lxt sf]l/ofnL 6f]nL sLlt{k'/l:yt lqms]6 d}bfgdf cEof;ul//x]sf] 5 eg] cGo ^ v]nf8L z'qmaf/ sf7df8f}+ cfOk'Ub}5g\ . …xfdL cfof]hs /fi6«ePsfn] Pl;ofnL v]ns'bdf dlxnf lqms]6df ;xefuL x'g rfxG5f}+, g]kfn e|d0f To;}sfnflu xf]Ú, s]l;P dftxtsf] OGrf]g lqms]6 ;+3sf k|lzIfs gfl;/ vfgn] eg], …xfdLn]ljZjljBfnosf ljBfyL{, lzlIfsf / s]xL cGo v]nsf v]nf8L u/L @# hgf 5gf]6 u/]sf5f}+ . tLdWo] ^ hgf rflxF g]kfn cfpg g;Sg] eP .Ú nfxf]/ kfls:tfgaf6 @) jif{cl3sf]l/of k'u]/ ToxfFsf] /fli6«o 6f]nLaf6 ;d]t v]ln;s]sf gfl;/sf cg';f/ 5gf]6df k/]sfv]nf8Ln] ljut 8]9 dlxgfleq xKtfsf] b'O{lbg cEof; ub{} cfPsf lyP . sf]l/ofnLdlxnf v]nf8LnfO{ cfwf/e"t lqms]6 1fg lbg g]kfn lqms]6 ;+3n] k|lzIfsx¿ /fh'a:Goft, snfd cnL / gL/f /fhf]kfWofonfO{ v6fPsf] 5 . g]kfnn] klg ;g\ @))^ dfdlxnf lqms]6df klxnf] kfOnf g]kfnuGhaf6 rfn]sf] lyof] . c? ljleGg v]nsf v]nf8LnfO{lqms]6sf] cEof; u/fpFb} dlxnf lqms]6 ;'? ubf{ g]kfnuGhn] cGt/f{li6«o lqms]6 kl/ifb\-cfOl;;L_ af6 Unf]an cjf8{;d]t k|fKt u¥of] . ;g\ @))& df klxnf] cGt/f{li6«ok|ltof]lutfsf] ¿kdf Pl;;L dlxnf 6«kmLdf efu lnPsf] g]kfn pkljh]tf ag]sf] lyof] .

axfb'/uh t];|f]k6s RoflDkogbzf}+ cGt/f{li6«o xfQL bf}8sf] k|lt:kwf{df bz{ssf] cg'dfgadf]lhd lrtjg

lgs'~hn] k|ltlglwTj u/]sf] axfb'/uh ;f]daf/ t];|f]k6s RoflDkog ag]sf] 5 . @)jifL{o axfb'/uh gjf}+ / ;ftf}+ xfQL bf}8df RoflDkog ag]sf] lyof] . clGtd r/0fdf^ xfQL bf}8]sf lyP . cGo xfQLnfO{ %) ld6/ k5fl8 kfb{} axfb'/uhn] pkflwdfXofl6«s u/]sf] lyof] . xfQLn] kmfOgndf lgwf{l/t # ;o ld6/ b"/L ! ldg]6 %;]s]G8df kf/ u/]sf] lyof] .

;+ljwfg;efdf dlxnf cNkdtdf

;'wf ld>

bf];|f] ;+ljwfg;ef lgjf{rgsf] k|ToIf/ ;dfg'kflts b'j} tkm{sf ] kl/0ffdcfO{;s]sf] 5 . klxnf] ;+ljwfg;efsf]lgjf{rgdf pbfPsf zlQmx¿ sdhf]/b]lvPsf] 5 eg] gofF zlQmx¿ pbfPsf5g\ . bf];|f] ;+ljwfg;efsf] lgjf{rgdfsf+u|]; klxnf] zlQmsf] ¿kdf pbfPsf]5 eg] Pdfn] bf];|f] / Pdfcf]jfbL t];|f]zlQmsf] ¿kdf :yflkt x'g k'u]sf 5g\ .rf+}yf} zlQmsf] ¿kdf pbfPsf] dw]zjfbLbn kmf]/d g]kfnsf] l:ylt emg\ gfh'saGg k'u]sf] 5 .

klxnf] ;+ljwfg;efsf] lgjf{rgdf @$)k|ToIf l;6df dlxnfsf] l;6 #) lyof]

eg] bf ]; |f ] ;+ ljwfg;efsf ] r'gfjdfdlxnfsf] ;+Vof 36]/ k|ToIftkm{ !) k'UguPsf] 5 . !) j6f dlxnf pDd]bjf/ dfqk|ToIftkm{ ljhoL ePsf 5g\ . klxnf];+ljwfg;efdf !@=% k|ltzt dlxnf ljhoLePsf] 7fpFdf of] kN6 $ k|ltztdf em/]sf]5 . dlxnfx¿sf] ;+Vof !) dfq} cfpg'dfsflxF g sflxF oL kf6L{x¿ :jod\ lhDd]jf/b]lvPsf 5g\ . sf+u|];, Pdfn] / Pdfcf]jfbLn]@%÷@^ u/L cf–cfkm\gf] kf6L{af6 dlxnfpDd]bjf/nfO{ v8f u/]sf lyP . h;df 5hgf sf+u|];af6, tLg hgf g]skf Pdfn]af6Ps hgf Pdfcf]jfbLdf ljhoL ePsf 5g\ .;fob oL kf6L{n] cf–cfkm\gf] kf6L{x¿af6dlxnf pDd]bjf/sf] ;+Vof a9fPsf ePkSs} klg pgLx¿sf] ;+Vofdf Kn; x'g]lyof] . h]xf];\, hf] e'n ul/of] To;sf]kl5 gnfu]/ ca dlxnfx¿sf] ;+Vof s;/La9fpg ;lsG5 eGg] s'/fdf Wofg lbg'cToGt h¿/L ePsf] 5 .

cGtl/d ;+ljwfg @)^# n] hf ]dlxnfx¿sf] nflu xs / clwsf/sf] nfluJoj:yf u/]sf ] To;nfO{ h;/L klgckgfpg' kg]{ xf] . cGtl/d ;+ljwfg @)^#n] dlxnfsf] ## k|ltzt cf/If0f u/]sf] 5/ ## k|ltzt dlxnf bf];|f] ;+ljwfg;efsf]lgjf {rgdf k ' ¥o fpgsf ] nf lu;dfg'kfltsaf6 dlxnfsf] ;+Vofdf j[l4

ug'{kg]{ ePsf] 5 . x/]s kf6L{n] cf–cfkm\gfkf6L{af6 ;dfg'kfltsaf6 %) k|ltztdlxnfsf] ;f6f] To;df j[l4 u/]/ k7fPsf]eP lglZrt g} bf];|f ] ;+ljwfg;efsf]r'gfjdf klg dlxnf ;xeflutf ##k|ltzt x'g hfGYof] . ;+ljwfg;efsf];b:o dlxnf ;xeflutf ## k|ltztk'¥ofpgsf] lgldQ x/]s kf6L{sf] of] st{Jox'g k'u]sf] 5 lsgls clxn]sf] g]kfneg]sf] ;dfj]zL nf]stGq ePsf] g]kfnxf] . o;sf] ;+ljwfg;efdf klg ;dfj]zL;b:o x'g'kg]{ xf] .

b'Mvsf] s'/f clxn] of] b]lvPsf] 5ls o:tf] uDeL/ k|Zg lt/ s'g} kf6L{sf]Wofg s]lGb|t ePsf] 5}g . km]l/ klg bn/ g]tfx¿ cfkm"x¿nfO{ ToxL af6f]dfnlu/fv]sf 5g\ h;sf] sf/0f klxnf];+ljwfg;efsf] lj36g x'g k'Uof] . km]l/klg bnsf g]tfx¿ hfoh s'/f lt/gnfu]/ ;Qf / s';L{lt/ s]lGb|t ePsfb]lvG5g\ . dlxnf ;xeflutf ## k|ltztk'¥ofpg'sf] ;§f sf] /fi6«klt t sf]pk/fi6«klt / k|wfgdGqL aGg] eGg] s'/fsf]k5fl8 bf}8\g yfn]sf 5g\ . olb ;'¿jftdfg} cGtl/d ;+ljwfg @)^# n] lbPsf xs/ clwsf/nfO{ sfof{Gjog ul/Pg eg]kl5 n]lvg] ;+ljwfg hfoh xf]nf t <

To;n] x/]s ju{, ;d'bfo / lnu+sf]

x|bosf] 9's'9'sL aGg;Snf t < olb;'¿d} ljrf/ u/]/ uOPg eg] cfpg];+ljwfg;ef dfGo x'G5 t < slxF o;n]b]zdf zflGt / l:y/tf sfod ug'{sf];f6f] b]znfO{ km]l/ hgcfGbf]ngdf ws]Ng]5 . b]zsf hgtfx¿ km]l/ klg ;8sdflg:sg] 5g\ . b]z km]l/ klg aGb /x8\tfnsf] rk]6fdf kg{ hfg]5 . oLo:tf s'/fx¿ gbfxf]]l/of];\ / b]zdf zflGt/ l:y/tf cfcf];\ o;sf] nflu bn /g]tfx¿n] cGtl/d ;+ljwfg @)^# n]lbPsf] xs / clwsf/nfO{ la;{g' x'Gg .clxn] dlxnf ;xeflutf ## k|ltztk'¥ofpg g;Sg] bn / g]tfx¿n] kl5;+ljwfg;efdf dlxnfsf] d'2fx¿nfO{;Daf]wg ug{]5g\ eg]/ s;/L ljZjf; ug{;lsG5 . g]kfnL hgtf a8f] cfzf /ljZjf;sf ;fy klv{/fv]sf 5g\ ls of]Ps jif { leqdf pgLx¿n] ;+ljwfgkfpg]5g\ . o:tf] ;+ljwfg h'g ;dfj]zLx 'g ]5 . s'g } Ps ju{ / ;d'bfosf ]geP/ x/]s ju{, ;d'bfo, If]q / ln+usf]dd{ af]s]sf] x'G5 . To;}n] g]tfx?n]s';L {sf ] af F8kmf F8df ;do vlr{g'sf ];f6f] h]sf] nflu hgtfsf] 3/b}nf]dfk'u]sf lyP To;sf] nflu ;do vlr{g'pQd b]lvG5, h;af6 ;a} g]kfnLsf]lxt x'g] lglZrt b]lvG5 .

oftfoft Joj;foLsf] ¿kdf clDasfk|wfg;]gfkltaf6 bHof{gL lrGx k|bfg

k|wfg;]gfklt uf}/j zDz]/ ha/fn] pk/yL bhf{df kbf]GgtL ePsf ;xfos /yLx]dGt/fh s'Fj/ / ;xfos /yL /fh]Gb|axfb'/ sfsL{nfO{ kf}if & ut] h+uL c8\8fdf cfof]lhtPs ljz]if ;df/f]xsf aLr pk/yLsf] bHof{gL lrGx k|bfg u/] . ;fy} xfn} kbf]GgtL ePsfpk/yL x]dGt/fh s'Fj/nfO{ ;'b'/klZrd k[tgf x]8Sjf6/ tyf pk/yL /fh]Gb|axfb'/ sfsL{nfO{dWoklZrd k[tgf x]8Sjf6/sf] k[tgfkltsf] lhDd]jf/L lbOPsf] 5 .

…hfg] xf] sf]6]Zj/, afg]Zj/, zlxbu]6,/Tgkfs{=== .Ú eQmk'/÷Rofdfl;+x÷/Tgkfs{?6sf] uf8L 76fpFb} ;xrfnssf] ?kdflxF8\g] Ps dlxnfsf] b}lgsL xf] of] . lbge/uf8Ldf pleg] afgL e};s]sf] pxfFnfO{dflg; r9fpg], cf]/fNg], ef8f n]gb]g,Uof/]h cfjthfjt, uf8Lsf kf6{k'hf{sf]cj:yf / ltgsf] dd{t ;Def/, o:tfs'/fdf cEo:t pgL ;xrfns;Fu} ufl8wgL klg x'g\ .

vfg]d'vnfO{ h'Fufn] 5]Sb}g eg]em+ }cfkm\gf] OR5fk"lt{ ug{sf] nflu clDasfsfsL{nfO{ s]xLn] klg 5]Sg ;s]g . ;fg}5Fbfb]lv pxfF c?n] u/]sf] sfd b]v]/ cfkm"n]rfx]df h] sfd klg ug{ ;Sg] ;f]Rg'x'GYof] .@)%! ;fndf On]lS6«l;og >Ldfg\;Fuj}jflxs ;DaGwdf afFlwPsL pgsf Ps

5f]/f / Ps 5f]/L 5g\ . nfdf] ;dob]lv;xrfns /x]sL sfsL{ ca rfns aGg]; '/;f/ ub } { l5g\ . x 'gt \ oftfoftJoj;fodf clxn] rfns tyf ;xrfnssf]?kdf pkTosfsf ljleGg ?6df dlxnflbbLalxgLsf] ;lqmotf a9\b} uPsf] b]Vg;lsG5 . ljleGg ;+:Yffåf/f …dlxnf lx+;flj?4sf] cleofgÚ eGg] gf/fsf ;fy7fpF7fpFdf ljleGg sfo{qmdx? ;+rfngul//x]sf x'G5g\ . ;/sf/df ## k|ltzt:yfg ;'/lIft ug{ ljleGg dlxnf g]tftyf sfo{stf{n] sDd/ sl;/x]sf a]nfcfkm"Nf] dgdf lxgtfaf]w gu/L cfF6]sf] /rfx]sf] sfd u/] h'g / h:tf] cj:yfsfdlxnfx?n] ;kmntf xft kfg{ ;Sg]clDasf sfsL{sf] wf/0ff /x]sf] 5 .

–;ljtf kf]v/]n, k|lzIffyL{ kqsf/

kms]{sf k|jf;Ln] u/] b]z ljsf;sf] ;+sNkljleGg b]z k'u]/ kmls{Psf k|jf;L

g]kfnLn] ljb]zLnfO{ /f]huf/ agfpg] u/Lb]z agfpg] ;+sNk u/]sf 5g\ . Plzofdfgj clwsf/ tyf ;f+:s[lts ljsf;d~r -PPrcf/l;l8Pkm dfO{u|]G6 ;]G6/_sf] cfof]hgfdf If]qLo hgr]tgf tyfcGt/lqmof sfo{qmddf ;xefuL k|jf; uP/kmls{Psf g]kfnLn] ;f] ;+sNk u/]sf x'g\ .tTsfn ljb]z hfg] cj:yf /f]Sg g;lsg]cj:yfn] ubf{ tTsfn ljb]z hfg]nfO{ ;'–;'lrt ug]{ tyf eljiodf kmls{g] k|jf;Lg]kfnLsf nflu lbuf] ;Defjgfsf] ;d]tvf]hL ug]{ e]nfn] lg0f{o u/]sf] 5 . ef/tsf]l/ofh:tf /fi6«x?n] ;d]t z'?df/ ] ld6ofG;af6 w ] / } ljsf; u/ ]sf ]

pbfx/0faf6 g]kfnn] klg l;Sg'kg]{df;xefuLx?n] hf]8 lbPsf 5g .

w'lnv]ndf zlgjf/ ;DkGg ;f] sfo{qmddfljleGg /fi6« k'u]/ kmls{Psf g]kfnLsf];xeflutf /x]sf] lyof] . ;f] sfo{qmddf kfFrj'Fb] dxTjk'0f{ lg0f{o ;d]t ePsf] 5 . h;dfj}b]lzs /f]huf/ hfg] ;+:s[ltsf] cfo'5f]6ofpFb} s]xL jif{kl5 ljb]zLnfO{ /f]huf/lbg] b]z agfpg] ;+sNk ug]{, j}b]lzs /f]huf/ljefu k|jw{g jf]8{sf] If]qLo sfof{no :yfkgf,;+o'Qm /fi6«;+3sf] !(() sf] 3f]if0ffnfO{;/sf/n] cg'df]bg ug'{kg]{, kf;kf]6{ ljt/0fk|0ffnLnfO{ ;/n / ;'ne agfpg'kg]{, :jb]zlkmtf{ cfk|jf;L sfdbf/sf] k'g{:yfkgf;DaGwdf gLltut kxn ul/g'kg]{ /x]sf] 5 .

a[4feQfn] ljBfyL{nfO{ z}lIfs ;fdfu|Lkf]v/fsf Ps JolQmn] a[4feQf afkt kfPsf]

/sdn] ;/sf/L ljBfnodf cWoog/tljBfyL{x?nfO{ z}lIfs ;fdfu|L k|bfg u/]sf 5g\ .kf]v/f au/sf ;dfh;]jL ljZjdf]xg uf}rgn]cfkm'n] :yfkgf u/]sf] kf]v/f au/ ledsfnLdfu{df/x]sf] afn Hof]lt k|fljdf cWoog/t ljBfyL{x?nfO{z}lIfs ;fdfu|L k|bfg u/]sf x'g\ . @)@! ;fndfuf}rgn] :yfkgf u/sf] ;/sf/L ljBfnodf z}lIfs;fdfu|Lsf] cfjZos x'g'sf ;fy} cfjZos ef}ltsk"jf{wf/x?sf] ;d]t cefj /x]sfn] cfkm'n] a[4feQfafkt kfPsf] /sddf s]xL /sd yk]/ljBfyL{x?nfO{ z}lIfs ;fdfu|L skL snd / Psbh{g s'rL{ k|bfg u/]sf x'g\ .

cfOtjf/ ljBfnodf cfof]lht z}lIfs;fdfu|L x:tfGt/0f sfo{qmddf jf ]Nb }ljBfnosf ;+:yfks cWoIf ;d]t /x]sf

uf}rgn] cfkm'n] :yfkgf u/]sf] ljBfnodfclxn] cfP/ ef}lts k"jf{wf/x? hL0f{ aGb}uO/x]sf] / ef}lts k"jf{wf/ ;Fu} ljBfnodfcWoog/t ljBfyL{x? z}lIfs ;fdfu|Laf6al~rt ePsfn] s]xL xb ;Dd ;xof]u ug]{efjgf lnP/ ljBfyL{x?nfO{ z}lIfs ;fdfu|Lx:tfGt/0f u/]sf] jtfP . pgn] eg] d}n] taf6f] dfq b]vfPsf] x'F d}n] h;/L cGoJolQmx?n] klg ;/sf/L ljBfnonfO{ ;xof]uLxft a9fP cfufdL lbgdf z}lIfs u'0f:t/ a9\b}hfg]5 . d}n] ljBfnodf yk ejg lgdf{0fsfnflu kxn ug]{5' . To;}u/L cfufdL lbgdfk|fKt x'g] a[4feQfaf6 km]l/ klg ljBfnonfO{;xof]u ug]{ pgsf] egfO{ /Xof] . ljBfnodfxfn %) hgf ljBfyL{ cWoog/t 5g\ eg] tLglzIfs / Ps sd{rf/L /x]sf 5g\ .

alS;ªdf ;]gf / PkLPkm l6d RoflDkogk |yd n ' l DagL / f l i6 «o

RoflDkogl;kcGtu{tsf] alS;ªsf] k'?ifdfg]kfnL ;]gf / dlxnfdf PkLPkm Snal6d RoflDkog ag]sf 5g\ . ;]gfn] ;dfgtLg÷tLg :j0f{, /ht / sf+:o lhTof] .tLg :j0f{, plQs} /ht / b'O{ sf+:olht]sf] PkLPkm bf]>f] eof] eg] b'O{ :j0f{/ tLg /ht;fy k|x/L t]>f] :yfgdf/Xof] . dlxnfdf l6d RoflDkog ag]sf]PkLPkmn] rf/ :j0f{ xft kf¥of] . b'O{:j0f{;fy k|x/L bf]>f] / ;]gf Ps :j0f{;fyt]>f] eP . /fli6«o v]ns'b kl/ifb\ -/fv]k_sf] ;xof]udf g]kfn alS;ª ;+3åf/f

cfof ] lht k | ltof ] lutfsf ] k '? i fdfdWodf~rnsf dgf]x/ a:g]t / dlxnfdfPkLPkmsL dfnf /fO{ pTs[i6 v]nf8L 3f]lifteP . b'j}n] !)÷!) xhf/ gub k'/:sf/kfP . pQm k'/:sf/ g]kfn e"k' alS;ªl6dn] k|fof]hgf u/]sf] xf] . 6+s a'9fdu/ jif{sf] pTs[i6 alS;ª k|lzIfs 3f]lifteP . pgnfO{ cd/ Hof]lt kmfpG8];gn]@% xhf/ / Pl88f;n] !) xhf/ gubk'/:sf/ k|bfg u/] .

pgn] alS;ª ls6\; klg kfP . pTs[i6lg0ff{os r'lgPjfkt lbgsnfn >]i7nfO{Pl88f;n] !) xhf/ gubaf6 k'/:s[t

u¥of] . lqk'/]Zj/l:yt /fv]k se8{xndfePsf] dlxnfsf] $*–%! s]hLdf ;]gfsLldg' u'?ªn] PkLPkmsL dfof rf}w/L tyf%&–^) s]hLdf PkLPkmsL ;/:jtL /f0ffn];]gfsL lg? u'?ªnfO{ k/flht u/L klxnf]eP . k'?ifsf] $^–$( s]hLdf PkLPkmsfljqmd kl/of/n] k|x/Lsf lg/Ghg >]i7,$(–%@ s]hLdf PkLPkmsf nIf 'dgtfdfªn] ;]gfsf k|]d rf}w/L, %@–%^ s]hLdfk|x/Lsf lbg]z >]i7n] ;]gfsf g/]z b]jfg,%^–^) s]hLdf PkLPkmsf k"0f{axfb'/nfdfn] k"jf{~rnsf lj/fh /fO{, ^)–^$s]hLdf ;]gfsf bLks >]i7n] k|x/Lsf

e"k]G› yfkf, ^$–^( s]hLdf k|x/Lsf/Tgaxfb'/ tfdfªn] PkLPkmsf ljsf;nfdf, ^(–&% s]hLdf ;]gfsf ph/ l;+xyfkfn] dWodf~rnsf ;f]let vqL, &%–*! s ]hLdf dWodf~rnsf bLksdxh{gn] ;]gfsf lbk]z nfdf, *!–(!s]hLdf dWodf~rnsf dgf]x/ a:g]tn]PkLPkmsf dLgk|sfz hf]/f tyf (!s ]hLdf ly ; ]gfsf Zofd v8 \sfn ]PkLPkmsf dx]z s];LnfO{ x/fpb} :j0f{xft kf/] . % lbg] k|ltof]lutfdf %(k'?ifn] !) tyf @% dlxnfn] & :j0f{sfnflu k|lt:kwf{ u/]sf lyP .

d]:;L km]l/ pTs[i6afl;{nf]gfsf] ch{]lG6gL :6f/ lncf]gn d]:;L

pTs[i6 ;o v]nf8Lsf] ;"rLdf zLif{ :yfgdf/xg ;kmn ePsf 5g\ . a]nfotL klqsf buflh{ogn] hgdt / lg0ff{osx?sf] dtsfcfwf/df ;g\ @)!# sf pTs[i6 Ps ;o v]nf8Lsf];"rL ;fj{hlgs u/]sf] xf] . @)!@ df ;"rLsf]zLif{ :yfgdf d]:;L of] jif{ klg klxnf] gDa/d} 5g\ . rf]6sf sf/0f d]:;L of] l;hg w]/};do d}bfg aflx/ 5g\ . bf];|f] :yfgdf l/on dl8«8sf lqmli6ofgf] /f]gfN8f] 5g\ . ut jif{klg pgL bf];|f] :yfgdf lyP . ut jif{ kfFrf} :yfgdf /x]sf] hfN6g Oe|flxdf]ler t];|f]:yfgdf plSnPsf 5g\ eg] @* cf}+ :yfgdf /x]sf k|mf+s l/j]/L rf}yf] :yfgdf cfOk'u]sf5g\ . ut jif{ rf}yf] :yfgdf /x]sf] afl;{nf]gfsf cfG›] Olgi6f kfFrf}+ :yfgdf embf{ g]o/dfeg] !# cf}+ :yfgaf6 5}6f}+ :yfgdf plSnPsf 5g\ . @)!@ df $) cf}+ :yfgdf /x]sfUof/]y a]n of] jif{ ;"rLsf] ;ftf}+ gDa/df k/]sf 5g\ . ut jif{ t];|f] :yfgdf /x]sf hfeLeg] cf7f}+ :yfgdf em/]sf 5g\ . @! cf}+ :yfgdf /x]sf n'O{; :j/]h gjf}+ tyf !! cf}+:yfgdf /x]sf ;lh{cf] Puo'/f] bzf}+ :yfgdf plSnPsf 5g\ .

cf;{gn zLif{ :yfgdfGo"Sof;nnfO{ k/flht ub{} cf;{gn O+lUn; lk|ldo/

lnu km'6ansf] zLif{ :yfgdf plSnPsf] 5 . cfOtaf//flt ePsf] v]ndf cf;{gnn] Go"Sof;ndfly !–) sf]lht xft kf/]sf] xf] . Go"Sof;nsf] 3/]n' d}bfgdfePsf] v]ndf cf;{gnn] klxnf] xfkdf s]xL /fd|f]ca;/ >[hgf u/]sf] lyof] . t/, 3/]n' 6f]nL klxnf]xfksf] clGtddf em08} cu|tf lnPsf] lyof] . l;;f]sf]sf]k|xf/ cf;{gnsf uf]n/Ifsn] /f]s] eg] b]a'rLsf] k|xf/af/df nfu]/ kmls{of] . cf;{gn bf];|f] xfksf] ^^ cf}+ldg]6df lh/p8sf] x]8/ uf]naf6 cu|tf lng ;kmneof] . lyof], jfnsf]6sf] lk|mlssdf pgn] uf]n u/]sf

x'g\ . . v]nsf] clGtdlt/ Go"Sof;nn] cf;{gndfly nuftf/ bafj lbPklg uf]nug{ ;s]g . lht;Fu} cf;{gn @))&÷)* l;hgkl5 klxnf] k6s gofF jif{df c+stflnsfsf] zLif{ :yfgdf /xg] kSsf ePsf] 5 . cf;{gnsf] !( v]naf6 $@ c+sePsf] 5 eg] bf];|f] :yfgdf em/]sf] Dofgr]i6/ l;6Lsf] $@ c+s 5 .

Page 6: सत्याग्रह साप्ताहिक

%laxLaf/, k'; !*, @)&) ;Tofu|x;fKtflxs

SATYAGRAHA WEEKLY

-k|:t't cfn]v k|l;4 x:t/]vfljb\ sL/f]sf] ;g\ !(!^ df k|sflzt k':ts …;a}sf nflu x:t/]vf lj1fgÚ -kfld:6«L km/cn_ sf] wf/fjflxs cg'jfb xf] . cfkm\gf] eljio hfGg] sf}t'xntf ;+;f/sf ;a} cfl:ts jf gfl:ts dflg;df b]lvPsf]5 . …of] cGwljZjf;df ljZjf; ulb{gFÚ eg]/ kmnfSb} cufl8sf] dflg;n] eljio atfOb]nf eGg] cfzfdf xft km}nfpg]k|j[lQ cToGt} Jofks b]lvG5 . cg'jfbssf] cg'ejdf x:t/]vf Pp6f k|fdfl0fs ljBf xf] . t;y{ cfd kf7sn] cfkm\gf]eljio cfkm}+n] s]nfpg ;s'g\ eGg] p2]Zon] cg'jfb >[+vnf k|:t't ug{ nfluPsf] xf] .

– cg'jfbs_

x:t/]vfn] s] eG5 <

z'qmsf] cw{j[Q, zlgsf] j[Q / gf8L

qmdz ===

oL lrGxx? xTs]nfsf ;xfos /]vf dflgG5 .t/ oL /]vfx?sf] cfkm\g} dxQf 5 . z'qmsf] cw{j[QeGgfn] k|fo 6'6]km'6]sf] sltko cj:yfdf cljl5Ggcfsf/sf] rf]/ cf}+Nffsf] km]baf6 z'? eP/ sfG5Lcf}+Nffsf] km]b;Dd k'Ug] cw{j[Q cfsf/sf] /]vfnfO{elgG5 -lrq !–!_ .

sltko n]vsx?n] of] lrGxnfO{ ;fdfGoefj'stfsf] k|ltssf ?kdf JofVof u/]sf 5g\ .t/ d]/f] cg'ejdf of] lrGxn] o;eGbf a9LdxTj /fVb5 . oxfFg]/ ;lDemg'kg]{ s'/f s] 5eg] dl:tis/]vfn] xTs]nfnfO{ b'O{ uf]nfw{ em+ }u/L xTs]nfnfO { dflyNnf ] / tNnf ] efudfljlelht ub{5 .

tNnf] efun] kfzljs k|j[lQnfO{ k|ltlglwTjub{5 eg] dflyNnf] efun] dfgl;s k|j[ltnfO{k|ltlglwTj ub{5 . oxfF xfdLn] 5nkmn ug{ nfu]sf]z'qmsf] cw{j[Q z'qmn] k|ltlglwTj ug]{ k|s[ltsf]dflg;s kIf;Fu ;DalGwt 5 .

o:tf] lrGx x'g] JolQmx? zf/Ll/s?kdf eGbf

:jf:Yo ;/f]sf/

clgGb|flgGb|f gnfUg' jf lgbfpg g;Sg' eGg' g} clgGb|f

xf] . slxn]sflxF lgbfP klg k"/f cf/fdn] lgbfpg ;ls+b}g/ Tof] cj:yf klg clgGb|f xf] . s'g} klg pd]/sf]JolQmnfO{ of] ;d:of x'g;S5 . t/ w]/}h;f] j[4 j[4fx?dfof] ;d:of b]lvG5 . k|foh;f] Joltmx?n] ls lgGb|f kg{uf¥xf] ePsf] jf /ftL Psk6s p7]kl5 km]/L ;'Tg uf¥xf]]x'g] jf l56} lgGb|f vf]lng] / laxfg p7\bf yfs]sf] h:tf]cg'ej ub{5g\ .

clgGb|fsf] ;d:of 5f]6f] ;dosf] nflu x'g ;S5 / slxn]sflxF nfdf] ;dosf]nflu klg b]lvG5 . c? s'g} /f]ux?sf] sf/0fn] ubf{ klg of] ;d:of cfpg ;S5 .nfdf] ;do;Dd clgGb|fsf] ;d:of b]lvof] eg] :d/0fzlQmdf / d'6'df klg c;/kfg{ ;Sb5 . clgGb|f hf]lvddf ofqLx? Kfg{ ;S5g\ . hf] Ps 7fpFaf6 csf]{ 7fpF:yfg kl/jt{g u5{g\ . To;}u/L /ftL / lbpF;f]sf] l;km\6df sfd ug]{ JolQmx? j[4j[4fx?, lszf]/lszf]/Lx?, ue{jtL dlxnf / dlxgfjf/L ;'Sg] / /f]lsg] cj:yfdfdlxnfx? Af9L clgGb|fsf] ;d:ofaf6 kLl8t x'G5g\ .

clgGb|f x'g ;Sg] sf/0fdf• hLjgdf 36]sf 36gfx? h:t} hfuL/ 5'6\g, cfkmGt jf lk|ohgsf] lgwg,

;DaGw laR5]b cflb .• dfgl;s jf zf/Ll/s ;d:of .• cToflws cfjfh, udL{ jf lr;f], pHofnf] -jftfj/0fLo tTjx? _• cf}ifwLsf] k|of]u .• lbgrof{df kl/jt{g .• l8k|]zg, lrGtf .

clgGb|f ;d:of ePsf JolQmx?n] ysfg dx;'; u5{g\ . pgLx?nfO{ ;fdfGoJolQm eGbf a9L emsf]{ nfUg] x'G5 . lbgsf] ;dodf a9L e'mNg] u5{g\ / :d/0fzlQmklg sd x'G5 . 5f]6f] ;dosf] nflu ePsf] clgGb|fsf] ;d:ofnfO{ cf}ifwL vfg'kb}{g . ;fwf/0f hLjgz}nLdf kl/jt{g NofP clgGb|fnfO{ sd ug{ ;lsG5 . z'?dfclgGb|fsf] sf/0f kQf nufpg h?/L x'G5 . lgoldt /fd|f] lgGb|f kfg{'nfO{ s]xLpkfox? ckgfpg ;lsG5 . h:t}M– !_ Ps} ;dodf ;'Tg] jf lgbfpg] / laxfg klg Pp6} ;dodf p7\g] afgL ug'{k5{

/ ;s];Dd lbpF;f] ;'Tg] afgL ug{' x'Fb}g .@_ ;fFemlt/ skmL, /S;L jf lgsf]l6g ePsf] j:t' ;]jg gug]{ .#_ lgoldt Jofofd ug]{ afgL a;fNg] / ;'Tg] a]nf eGbf # b]lv $ 3G6f cuf8L

Jofod ubf{ plrt x'G5 .$_ ;'Tg' cl3 w]/} / lrNnf] vfgf gvfg] .%_ cfkm' ;'Tg] sf]7fnfO{ Gofgf] /fVg] w]/} tftf] jf w]/} lr;f]df lgGb|f kg{ uf¥xf]

x'G5 . ;lsG5 eg] zfGt jftfj/0f tof/ ug'{k5{ .^_ ;'Tg' cl3 dfgl;s / zf/Ll/s?kdf ;':tfpg ls s]xL k9g], uLt ;'Gg] jf

dgtftf] kfgLn] g'xfpg] .nfdf] ;do;Dd klg clgGb|fsf] ;d:of b]lvof] / cfkm\gf] b}lgs sfo{df

sl7gfO cfof] eg] lrlsT;ssf]df uP/ ;Nnfx lng h?/L x'G5 .-n]vs lqljaf6 lkPr8L ub}{ 5g\_

afnf /fO{

;flxTo l;h{gf

z'esfdgf Û

j;Gt rf}w/L

cf/fdbfoL ofqfsf] nflu dsfn'

oftfoftnfO{ ;Demg'xf];\ .

kmf]g g+= M $@&&%%@,

$@*!(&@

g]kfnL hgnfO{dfofn' dgnfO{hLjg nxnxfpFbf] kfg{]cfkm\gf] kgnfO{

z'esfdgf Û:jKgnfO{ ;+;f/ agfpglx+8]sf /x/x?nfO{dfG5]df dfof lehfpgp7]sf nx/x?nfO{

z'esfdgf Ûsfd ub{} v;|f ePsfsd{7 tL xftx?nfO{lr;f]df Gofgf] lbg]:g]xL tL ;fyx?nfO{

z'esfdgf Û;'vsf] ;kmntfnfO{b'vsf] b'a{ntfnfO{cfFvfel/sf] ;kgfnfO{Åboel/sf] lgZrntfnfO{

gofF–jif{sf] w]/} w]/} z'e–sfdgf Û

g]kfn ;/sf/;"rgf tyf ;~rf/ dGqfno

;"rgf ljefu

s'g} klg JolQmn] hflt / cGt/hftLo ljjfxsfcfwf/df kl/jf/sf ;b:onfO{ alxisf/ ug]{, 3/leq

k|j]z ug{ glbg], ufpF lgsfnf ug]{, To:tfaf6hlGdPsf ;Gtfgsf] Gjf/fg gug]{h:tf e]befjk"0f{

sfo{ ug'{, u/fpg' x'Fb}g . To:tf] sfo{ ug]{ JolQmnfO{hftLo e]befj tyf 5'jf5't s;'/ / ;hfo P]g,

@)^* adf]lhd tLg dlxgfb]lv tLg jif{;Dd s}b jfPs xhf/ b]lv @% xhf/ ?k}ofF;Dd hl/jfgf jf b'j}

;hfo x'g]5 .

dfgl;sma:?kdf a9L r]tgzLn x'G5g\ . logLx? …of}g;d:ofÚ ;Fu ;DalGwt k':ts k9\g jf n]Vg ?rfpF5g\ .t/ logLx? cfkm\gf l;4fGtnfO{ Jojxfl/s?kdf nfu"ug{ cyjf sDtLdf cfkm\g} hLjgdf nfu" ug{ eg] dgk/fpFb}gg\ . olb of] lrGx zlg kj{taf6 z'? eP/ a'wkj{tdf uP/ cGTo eof] eg] o;n] k}bf ug]{ u'0f a9Lvt/gfs / gsf/fTds aGg k'Ub5 .

xTs]nfsf oL b'O{ efux?sf ;DaGwdf d]/flgisif{x? Hof]ltifzf:qsf cWo]tfx?sf nflu cem} :ki6/ o'lQm;+ut nfUg]5 .

z'qmsf] cw{j[Q 6'6]km'6]sf] jf l5GgleGg 5 eg] o;n]ljlIfKt dgf]j:yfnfO{ bzf{pF5, h;df d}n] dfly pNn]vu/]sf] k|j[lQx?k|lt nufj kfOG5 . h] eP klg of] lrGxePsf JolQmx?;Fu u'hf/f ug{ d'lZsn x'G5 / logLx?cToGt} d"8L x'G5g\ . olb z'qmsf] cw{j[Q ljjfx/]vfnfO{gf3]/ xTs]nfsf] kf/ eof] eg] o:tf JolQmx?sf] Jou|tf /kl/jt{g eO/xg] ldhf;sf sf/0f logsf] ljjfx cToGt}sl7g cg'ej aGg k'Ub5 .

l;4fy{ a}+ssf] !! cf}+ jflif{sf]T;j;]Gr'/L a}+ssf] gofF art of]hgf;]Gr'/L sdl;{on a}+sn] …;]Gr'/L cfO{kLcf] nufgL art lgIf]kÚ of]hgf ;~rfngdf

NofPsf] 5 . Go"gtd ! xhf/ ?k}ofF hDdf u/L vf]Ng ;lsg] pQm lgIf]k of]hgfdf^=@% k|ltzt Jofhb/ k|bfg ul/g] a}+sn] hgfPsf] 5 . …;]Gr'/L cfO{kLcf] nufgL

art vftf vf]Ng] u|fxsn] cfO{kLcf] vftfdf hDdfePsf] /sd ;]o/df nufgL ug{ ;Sg] a}+sn] hgfPsf]5 . pQm art vftf vf]Ng] u|fxsnfO{ r]s a's /PaLaLP; lgMz'Ns k|bfg ul/g] a}+sn] hgfPsf]5 . a}+sn] #! j6f zfvf sfof{no, @) j6f P6LPd

/ % j6f zfvf/lxt a}+lsªaf6 a}+lsª ;]jf k|bfg ub}{ cfPsf] 5 . a}+sn] ;j{;fwf/0fsfnflu (@ s/f]8 ?k}ofFsf] ;]o/ lgs6 eljiodf hf/L ug]{ ePsf] 5 .

:ofsf/sf] gofF jif{ of]hgfg]kfnl:yt xf]08f df]6/;fOsn / :s'6/sf] Ps dfq clwsfl/s ljt/s :ofsf/

6«]l8ª sDkgL k|flnn] gofF jif{ @)!$ sf] cj;/df Ps csf]{ cb\e"tpT;j of]hgf NofPsf] 5 . o; of]hgf cGtu{t u|fxsn] s'g} kglxf]08f df]6/;fOsn jf :s'6/ vl/bdf :qmofr sf8{ kfpg] 5g\ .h'g sf8{af6 $ xhf/b]lv Ps nfv ?k}ofF;Dd gub k'/:sf/tTsfn} kfpg]5g\ . of] of]hgf b]ze/ /x]sf xf]08f afOssf zf]?dx?df;Lldt cjlwsf nflu nfu" ul/Psf] sDkgLn] hgfPsf] 5 .

k|'8]lG;onåf/f dh{/sf] k|:tfj kfl/tk|'8]lG;on kmfOgfG;sf] dh{/sf] k|:tfj

kfl/t ePsf] 5 . kmfOgfG;sf] sf7df8f}+df;DkGg bzf}+ jflif{s ;fwf/0f;efn] dh{/sf]k|:tfj kfl/t u/]sf] xf] . ahf/ k'FhLs/0f$% s/f]8 $! nfv $) xhf/ ;ft ;o

*) ?k}ofF /x]sf] kmfOgfG;sf] g]K;]df eg] k|ltlsQf Ps ;o ?k}ofF c+lst d"Nosfod /x]sf] $* s/f]8 #! nfv @* xhf/ kfFr ;o ?k}ofF a/fa/sf] $* xhf/#! xhf/ b'O{ ;o *% lsQf ;]o/ ;"rLs[t /x]sf] 5 . kmfOgfG;sf] kl5Nnf] ;dok|ltlsQf ($ ?k}ofF clGtd d"Nodf ;]o/ sf/f]af/ ePsf] 5 .

PnhLsf] …ljh'nL art cleofgÚ

l;4fy{ a}+ssf] ;]o/ bflvnf aGb ePsf]5 . a}+ssf] kl5Nnf] ;do ;DkGg b'O{ ;o$) cf}+ ;~rfns ;ldltsf] a}7sn] df3!$ ut]b]lv ;]o/ bflvnf aGb ug]{ lg0f{ou/]sf] xf] . a}+sn] !@;s: cf}+ jflif{s

;fwf/0f;ef;DaGwL k|of]hgsf] nflu ;]o/bflvnf aGb ug{ hgfPsf] 5 .

ahf/ k'FhLs/0f bz ca{ &* s/f]8@$% nfv %^ xhf/ tLg ;o #* ?k}ofFx/]sf] a}+ssf] g]K;]df eg] k|ltlsQf Ps;o ?k}ofF c+lst d"No sfod /x]sf] Psca{ %& s/f]8 !& nfv (* xhf/ tLg;o ?k}ofF a/fa/sf] Ps s/f]8 %& nfv

!& xhf/ gf} ;o *# lsQf ;]o/ ;"rLs[t/x]sf] 5 . a}+ssf] ;a}eGbf kl5Nnf] ;dok|ltlsQf 5 ;o *^ ?k}ofF clGtd d"Nodf;]o/ sf/f]af/ ePsf] 5 .

otf l;4fy{ a} +s jL/u+h zfvfn]

eg ] a } +ssf ] P3f/f } + jfli f {sf ] T;jsf ]cj;/df /Qmbfg sfo{qmdsf] cfof]hgfu/]sf] 5 . pQm sfo{qmddf jL/u+hsf;j{;fwf/0f, pBf]uL tyf Jofk/L, Pjd\a}+ssf sd{rf/Lx?sf] pNn]Vo ;xeflutf/Xof] . pQm sfo{qmddf sl/a Ps ;o^) hgf JolQmn] /Qmbfg u/]sf] a}+sn]hgfPsf] 5 .

rf}w/L u|'k cGtu{t l;hLOn]S6«f]lgS; k|flnn] PnhLsf] …lah'nLart cleofgÚ sfo{qmd NofPsf] 5 .o; sfo{qmd cGtu{t PnhLn] l;cf/6L

l6eLsf] k|of]uaf6 x'g] clwstd lah'nLvktnfO{ sd ug{ PnhLsf] PnO8Lsf]vl/b / k|of]u k|:tfljt u/]sf] 5 .l;cf/6L l6eLsf] t'ngfdf PnhLsf]

PnOnLn] &) k|ltzteGbf a9L ljB'tart ug]{ sDkgLsf] bfaL 5 . PnhLn]…lah'nL art cleofgÚ sfo{qmd k';!@ b]lv ag]kfaf6 z'? u/L d'n'ssf

ljleGg If]qdf la:tf/ub}{5 . of] of]hgfcGtu{t u|fxsn]cfkm\gf] l;cf/6L l6eLPnhLsf] PnO8L;Fu;f6\g klg ;Sg]5g\ .

h;df !$ / !% O~rsf] l;cf/6Ll6eLsf] d"Nof+sg # xhf/ 5 eg] @) /@! O~rsf] l;cf/6L l6eLsf] ^ xhf/tf]lsPsf] 5 .

Page 7: सत्याग्रह साप्ताहिक

^laxLaf/, k'; !*, @)&) ;Tofu|x;fKtflxs

SATYAGRAHA WEEKLY

k|ljlw

6]lnsdsf] km];a'srnfpg]nfO{ sf/jfxL

g ]k fn 6 ] lnsdn ]cfkm\gf] gfddf ;fdflhs;~hfn rnfpg]x?nfO{sf/afxL ug{] ePsf] 5 .6 ] lnsdn ] k m ];a 's ,6 \jL6/h:tf ;fdflhs;~hfndf cfkm \g f ]j ]a;fO6sf ;fdu| Lx?cglws[t ?kdf eO/x]sf]k|of]u k|lt rf;f] b]vfpFb} To;f] ug{]x?nfO{ sf/jfxL ug{] atfPsf] xf] . 6]lnsdn]cfkm\gf] Joj;flos k|of]hgsf nflu cfkm\gf] cflwsfl/s j]a;fO6df /fv]sf lj1fkg,;"rgf tyf nf]uf]x? hyfefjL k|of]u ePsf] / To:tf ;"rgf tyf ;fdu|Lsf cf8dfem'6f / e|dk"0f{ ;Gb]zx? k|rf/ k|;f/ ePsf] eGb} 6]lnsdsf] gfddf km];a's, 6\jL6/rnfpg]x?nfO{ sfg'g cg';f/ sf/jfxL ug{] atfPsf] 5 . 6]lnsdsf] gfddf km];a'sk]h, PsfpG6 tyf 6\jL6/ PsfpG6x? vf]n]/ 6]lnsdsf] j]a;fO6df pknAw ;"rgf/ ;fdu|Lsf] b"?kof]u ug{]x?nfO{ o:tf ultljlw /f]Sg 6]lnsdn] ;fj{hlgs ;"rgfk|sfzg u/]/ ;"lrt u/]sf] 5 .

6]lnsdsf] gfddf km];a'sdf e]l6Psf] Ps gSsnL k]h6]lsndn] ;fdflhs ;~hfndf cglws[t ?kdf 6]lnsdsf] gfddf PsfpG6

tyf k]hx? vf]Ng] / To;af6 6]lnsdsf] 5ljdf g} gsf/fTds k|efj kfg{]x?nfO{k|rlnt sfg'gsf] cfwf/df /x]sf] sf/jfxLsf] k|lqmof cufl8 a9fpg] hgfPsf] 5 .clxn] g]kfn 6]lnsdsf] gfd, nf]uf] ;fy} j]a;fO6sf ;fdu|L k|of]u u/]/ Ps bh{geGbf a9L ;fdflhs ;~hfnsf k]h ;~rfngdf /x]sf 5g\ . oL k]hx? dWo] s'g}klg 6]lnsdsf] cflwsfl/s xf]Ogg\ . g]kfn 6]lnsdn] clxn];Dd ;fdflhs ;~hfnsfdfWodaf6 cfkm\gf k|of]ustf{;Fu cGt{lqmof ug{] u/]sf] 5}g .

6]lnsdsf] k|lt:kwL{ Pg;]nn] eg] km];a's / 6\jL6/sf cfkm\gf] k]h /PsfpG6 dfkm{t pkef]Qmf u'gf;f] ;'Gg] / ;d:ofx? ;dfwfg ug{] u/]sf] 5 . Psjif{b]lv 6]lnsdn] l56\6} km];a'sh:tf ;fdflhs ;~hfnsf dfWodaf6 pkef]Qmfu'gf;f] ;'Gg] / ;d:of ;dfwfg ug{] tof/L ul//x]sf] atfpFb} cfPsf] 5 . g]kfn6]lnsd k|lt:kwL{ b"/;~rf/ sDkgLx? eGbf ;~rf/ tyf ldl8of ;DaGw //0fgLltdf lgs} k5f8L 5 . k/Dk/fut ;/sf/L ;+:yfsf] z}nLdf rln/x]sf sf/0f6]lnsdsf] pkef]Qmf cfwf/ klg vf;} a9\g ;s]sf] 5}g . ;o jif{sf] Oltxf;af]s]sf] g]kfn 6]lnsdnfO{ !) jif{ klg gx'Fb} gLlh If]qsf] sDkgLn] Joj;fo,u|fxs cfwf/ / a|f08 Od]hdf lgs} k5f8L kfg{ yfn]sf] 5 . 6]lnsdsf pRrkb:yx?eg] ;/sf/L lg0f{o k|lqmof / ;"rgf tyf ;~rf/ dGqfnonfO{ b]vfP/ g} cfkm\gf]c;Ifdtf 9fSg] k|of; ul//x]sf b]lvG5g\ . ;xL ;"rgf tyf ;~rf/ /0fgLlt /pko'Qm dfgj>f]t gePsf sf/0f 6]lnsd k|ljlw ;]jf lalqm ug{] k/Dk/futsDkgLsf] ?kdf b]lvg yfn]sf] 5 .

o;/L agfcf}+ 6'hLnfO{ y|LhLtkfO F g ]kfn 6 ] lnsdsf ]

hLP;Pd df]afOn rnfpg' x'G5 eg]tkfOFsf nflu 6]lnsdn] l;Q}df y|LhLrnfpg] cj;/ lbg] ePsf] 5 . o;sf]dtna xf] tkfOF 6]lnsdsf] 6'hLg]6js{ / ;]jfaf6 l;Q}df y|LhL g]6js{/ ;]jfdf k|j]z ug{ ;Sg'x'G5 . h;dftkfOFn] 6'hLdf eGbf w]/} ultsf]OG6/g]6 kfpg ;Sg'x'G5 . Tof] klg;:tf] z"Nsb/df .

g]kfn 6]lnsdn] lj:tf/ / ;'wf/ub{} uO/x]sf] y|LhL ;]jfdf &=@ PdaLkLP; ult ;Ddsf] OG6/g]6 ;]jf /x]sf] 5 .h'g 6'hL g]6js{df clxn] rnfO/x]sf] hLkLcf/P;sf] ult eGbf lgSs} g} w]/} xf] .y|LhL df]afOn ;]jfdf tkfOF lel8of] sn ug{;Sg'x'G5 . o;sf] dtna xf] cg'xf/x]b{} kmf]gdf s'/fsfgL ug{] ;'ljwf o;df 5 . o;sf] z'Ns klg ;:tf] g} 5 .s/afx]s 6]lnsdn] y|LhLdf lel8of] sn ubf{ @ ?k}ofF ldg]6 nfU5 . 6]lnsdsf]y|LhLdf ;:tf] OG6/g]6 ;]jf 5 . k|lt:kwL{ Pg;]nsf] eGbf cfwf ;:tf]df 6]lnsdsf]y|LhL OG6/g]6 pknAw x'G5 . 6]lnsdn] !) k};f k|lt !)) s]aLsf] b/df 8f6fKofs]h lbO/x]sf] 5, h'g PdaLdf lx;fa ubf{ Ps ?k}ofF x'G5 . oltv]/ g]kfndfhLP;Pd k|ljlwdf b'O{ sDkgLn] dfq y|LhL ;]jf lbO/x]sf 5g\ . Pg;]n / g]kfn6]lnsd . Pg;]nn] y|LhLdf 8f6f Kofs]hdf OG6/g]6 ;]jf lbO/x]sf] 5 h'g Kofs]haflx/ lgs} dxFuf] / Kofs]hdf klg 6]lnsdsf] eGbf ztk|ltzt dxFuf] 5 .6]lnsdn] eg] y|LhLdf s'g} Kofs]h agfPsf] 5}g, l;w} hlt rnfPklg Pp6} b/dfOG6/g]6 pknAw x'G5 .

s;/L agfpg] y|LhL <tkfOF;Fu y|LhL ;]jfnfO{ ;kf]6{ ug{] df]afOn kmf]g 5 -cfhsn :df6{kmf]g ;a}n]

;kf]6{ u5{g\ _ eg] tkfOFn] Pp6f P;PdP; u/]/ g} cfkm\gf] kmf]gnfO{ y|LhL agfpg;Sg'x'G5 . To;sf nflu P;PdP;df y|LhL 6fOk ug{'xf];\ / !$)) df k7fpg'xf];\ .olt u/]kl5 tkfOFnfO{ 6]lnsdaf6 tkfOFsf] ;Ld / g]6js{ y|LhLdf ?kfGt/0f ePsf];Gb]z cfpF5 . o;sf] s'g} z'Ns klg nfUb}g . of] 6]lnsdsf] ckm/sf] df}sf xf] gqeg] 6'hL lnO/x]sf lk|k]8 k|of]ustf{x?n] 6'hL ;Ld kl/jt{g u/]/ y|LhL lnFbf Ps;o ?k}ofF nfUg] u/]sf] lyof] .

sf+u|];nfO{ ===

cfkm\g} ===g]kfnL sf+u|];nfO{ lagfzt{ ;dy{g

ug]{x?sf] ;+Vof clxn];Dd Ps ;o $)eGbf a9L k'lu;s]sf] 5 . g]kfnL sf+u|];cfkm}+;Fu !(^ l;6 5 . of] lx;faaf6 sf+u|];g]tTjsf] kIfdf ##) sf] ;+Vof k'Ub5 .;/sf/sf] cfsf/ k|sf/sf] af/] ax; s]lGb|tx'g yfn]kl5 w]/} ;Dej 5, Pdfn]sf] !&% //fk|kf g]kfnsf] @$ afx]s of] ;+Vof sf+u|];sf]kIfdf k|s6 x'g]5 . of] l:ylt aGof] eg]Pdfn]nfO{ ljkIfdf a:g] afWotfaf6 s;}n]/f]Sg ;Sg] 5}g . Pdfn]n] klxn] g} ul0ftdfv]Ng vf]Hbf of] l:ylt cfPsf] xf] . cl3Nnf];+ljwfg;efnfO{ ghL/ dfGg] xf] eg];efWoIf t];|f] bnsf xftdf hfg] l:ylt5 . /fi6«kltsf] lgjf{rg eof] eg] ;efsf]of] ul0ftn] Pdfn]nfO{ st} ;fy lbFb}g .o;n] b]vfpF5, cGttM ;a} 5f8]/ pmk|ltkIfdf a:g'kg]{ x'G5 . klxn] g} k|ltkIfLkb /f]h]sf] eP sf+u|];sf] g]t[TjnfO{ Pp6fbafj aGg] lyof] / Pdfn] j}slNks zlQmdf/lx/xg] lyof] . ;+ljwfg;efdf hfg…km];;]le+uÚ vf]lh/x]sf bnnfO{ Tof] cj;/lbg sf+u|];n] u/]sf] kxndf Pdfn]n] ;Fw}efFhf] xfln/Xof] . cl3Nnf] xKtf ;DkGgrf/ a'Fb] ;Demf}tf, h;n] ;a}nfO{ slDtdfklxnf] a}7sdf ;Fu;Fu} hfg] jftfj/0fagfof], Tof] sf+u|];sf] c8fgo'Qm kxndf;DkGg ePsf] xf] . Pdfn]n] lj/f]w ubf{ub}{ePsf] Tof] ;xdltn] lgjf{rg kl/0ffdalxisf/ u/]/ a;]sfx?nfO{ lgjf{rgcfof ]udf k|df0fkq lng k'¥ofof ] /;dfg'kfltstkm{sf] pDd]bjf/ lbnfof] . oL7"nf s'/f xf]Ogg\, s]jn pgLx?nfO{ ;Demf}tfePsf] eGg];Ddsf] cj;/ lbnfpg] ;Gbe{sfdfq x'g\ . To;sf/0f klg oL bn sf+u|];;FuglhPsf x'g\, h;n] p;nfO{ lgzt{ ;dy{gug]{ egg] lg0f{o ug{ afWo kf¥of] . of]ul0ft tTsfn vl08t x'g] cj:yf b]lvFb}g .vl08t g xf]pGh]n sf+u|];sf] g]t[Tj ;j{dfGog} /lx/xg]5 . clxn] bf];|f] 7"nf] bnsf]x}l;otaf6 Pdfn]n] u'dfPsf] cj;/ eg]s}oxL xf] . oL b'O{ j6f bn sf+u|]; / Pdfn]ldn] eg] ;+ljwfg lgdf{0f ug{ k|lqmofut?kn];+Vof k'U5 . cl3Nnf] ;+ljwfg;ef oxLk|lqmof gdfGbf c;kmn ePsf] xf] . sl/a^ dlxgf;Dddf ;+ljwfgsf] d:of}bf agfPk|lqmofdf nfg] xf] eg] To;sf nflu clxn]sfkbx?sf] ;dy{g / lj/f]w cfjZos g} kb}{g .To;sf nflu s]jn cfkm\gf] x}l;ot ;lDemPk'U5 . p;sf] s] x}l;ot eGg] huhfx]/5 . sf+u|]; ;Qfdf a;]/ ;'zf;g b]pm /Pdfn] ljkIfdf a;]/ ;/sf/sf] s8flgu/fgL u/ . …Dof08]6Ú oxL xf] . klxnf]/ bf];|f] eg]sf] ;/sf/ / ljkIf xf] . To;nfO{;xh?kn] dflgof] eg] Ps k|sf/n] b]zdfb'O{ kf6L{ l;i6d z'? ePsf] cj:yf cfpF5 .xf]Og, ljkIfdf a:g} x'Fb}g eGg] dfGotf/flvG5 eg] To;kl5 /fhgLlts eb|uf]nz'? x 'G5 . To;sf ;+s]tx? b]lvgyfln;s]sf 5g\ .

To;f] ===a]nf g]tfx?n] o:tf] gu/]/ ldn]/ uOlbPsf]eP /fd|f] x'GYof] eGg] xfd|f] ck]Iff xf] .tkfOFx?sf] cWoIfn] t Psnf}6L gfd k7fpg'eof] c/] lg t <

%$ hgf ;ef;b\x?sf] h'g ;'rL k]zul/of] of] t axfgfdfq} xf] ls h:tf] nfUgyfn]sf] 5 . g]tfx?n] of] eGbf cl3 h'gwf]lj3f6 u7aGwg ug'{ ePsf] lyof], clxn]To:t} cj:yf b]lvG5 . t/ Tof] k|i6 x'g s]xL;do klv{g' k5{ .kf6L{leqsf] ljjfb ;ef;b\ rogsf] ljifo xf]O{g <

xf]Og, clxn]sf] ;ef;b\sf] h:tf] b]lvg]ljifo axfgf dfq} x'g ;S5 .lsg axfgf ug'{ k¥of] t <

clxn] cfz+sf / cg'dfg dfq xf] .wf]lj3f6 h:t} ?k b]lvFbf ;ef;b\ 5gf}6 dfq}xf] h:tf] nfUb}g . klxnf klg kf6L{df cGt{;+3if{x'Fb} cfPsf] xf] . gf/fo0fsfhL;Fu kf6L{ Pstfug'{ x'Fb}g eg]/ t d}n] n]v g} n]v]sf] lyPF .pxfFx? cj;/jfbL k|j[lQ b]lvG5 . hgo'4n8\g 8/fpg] clg g]t[Tjdf bfjL ug]{ . o=lteGbf eGb} klg pxfFnfO{ pkg]tf agfOof], o;sf]xfdLn] Tof] a]nf klg lj/f]w u/]s} lyof}+ .b'O { g ]tf t cGt{; +3if { ug] { of ]hgfdfk'lu;Sg' eof] lg <

ca To;sf] Joj:yfkg t cWoIfn]ug'{xf]nf . pxfFn] ;f]Rg' xf]nf .;dfg'kfltssf] ;"rL ;Rofpg' x'G5 <

;'rLdf s]xL k|Zg p7]sf] 5 ca To;df5nkmn xf]nf g} . x]dGtk|sfz cf]nL t 5'6\g}x'g' x'Fb}g lyof] . pxfFsf] 7fpFdf cfO{hL ;fjnfO{agfpg] sfd eP5 . cfO{hL ;fj klg /fd|}dfG5] x'g'x'G5 . k};f vfP/ agfP eGg] s'/fjfOoft s'/f xf] . ##% df gfd /fVg t afa'/fd,gf/fo0fsfhL klg ;xdt x'g'x'GYof] . klxnfcfkm\g} ;xdltdf /fVg] clg clxn] k};f vfof]eGg' /fd|f] x'Fb}g .6f]kaxfb'/ /fodfemLn] t ;"rL g;RofP cfGbf]ngu5f+}{ eGg' ePsf] 5 <

6f]kaxfb'/hLx?sf] cfGbf]ng t xfdLn] klgb]v]sf 5f+} . ca ;a} g/fd|f] sfd k|r08sf] / /fd|f]hlt afa'/fd / gf/fo0fsfhLhLsf] eGg] s'/f x'Fb}g .s]xL cl3;Dd g]tfx?sf] g]tf eGg] clxn] clgufnL ug]{ of] rl/q xfdLnfO{ l7s nfu]sf] 5}g .

t}klg g]tfx?sf]aLrdf Pstf xf];\, ?kfGt/0f xf];\eGg] s'/f xfdLn] /fVb} cfPsf 5f+} .>]i7 / e6\6/fO{sf] df]rf{aGbLsf] ;fdgf s;/Lug'{ x'G5 t <

xfdL o:tf cGt{;+3if{df cEo:t x'Fb} cfPsf5f+} . o;nfO{ klg Pstf / ?kfGt/0fsf] ljlwaf6Jojl:yt ub}{ hfG5f+} . csf]{tkm{ of] kf6L{km'6fpg] if8\oGq xf] eGg] rrf{ klg 5 To;n]xfdLnfO{ b'lvt agfPsf] 5 . kf6L{ km'6L xfn]s] ug]{ eGg] s'/f d}n] clxn] ;f]lr;s]sf] 5}g .To;f] eP kf6L{ km'6\g] ;Defjgf km]l/ 5 <

km'6f];\ eGg] rfxgf /fli6o, cGt/f{li6«ozlQmx?sf] 5 . k|ltlqmofjfbLx? klg km'6f];\ eGg]rfxG5g\ . km]l/ kf6L{ gkm'6f];\ eGg] g]kfnL hgtfrfxG5g\ . g]tfx?n] s;sf] s'/f ;'Gg'x'G5 Tof] x]g'{k5{ . a}7sdf ghfg] h] h] ug{ dg nfU5 ug'{;\eGg] clg aflx/ lj/f]w ug]{ rl/qn] s;sf] kIfkf]if0fu5{ . Tof] pxfFx?n] g} ;f]Rg'k5{ .

eg] k|hftGqsf] k|flKt / /fi6«sf] /Iff ug{]b'a} lhDd]jf/L g]kfnLn] lng'k/]sf] 5 . xfdLn]oL dWo] Pp6f dfq lhDd]jf/Lsf] s'/f u¥of}+eg] xfdL Ps kIfLo eP/ unt af6f]lt/nfu]sf x'g]5f}+ . o:t}, xfdLn] k|hftGqk|flKtdf dfq hf]8 lbof}+ eg] /fli6«o ;+s6sf]lgjf/0fdf xfd|f] of]ubfg /xFb}g . Toltdfqxf ]Og, o:tf] PskIfLo sfo{n] xfdLljb]zLx?sf] rfndf kg{] cj:yfdf klg/xG5f+} . To:t}, xfdLn] s]jn /fli6«otfsf]dfq rr{f u¥of}+ eg] !^ jif{b]lv rNb} cfPsf]vf]qmf] /fli6«otfsf] gf/fafhLdf k'U5f}+ /clwgfosjfbsf] kIfw/ x'g k'U5f+} . o:tf]vf]qmf] /fli6«otfn] b]zjf;Ldf /fi6«sf] /Iffug{] cfGtl/s dgf]jn k}bf ug{ ;Sb}g .To;f] x'gfn] xfdLn] /fli6«o Pstf k|hftGqsf]hudf v8f x'g ;Sb5, k|hftGq / ljsf;jf pGglt Pscsf{df cfwfl/t tTj x'g\eGg] s'/f klg a'em\g' k/]sf] 5 .

g]kfnL sf+u|];n] cfkm\gf] hGdsfnb]lvg} a]nfa]nfdf b]zlxtsf nflu P]ltxfl;s/ uDeL/ lg0f{o lnPsf] ;a}nfO{ yfxf 5 .@))& ;fndf qmflGtsf] lg0f{o / To;sf]sfof{Gjog, To;kl5 cfdr'gfjsf] ;bfsfnflu dxTj /xg] s'/fnfO{ b[li6ut u/]/r'gfj u/fpg] /fli6«o cleofgsf] g]t[Tjklg o;}n] lnof] . To; cfGbf]ngdfxfdLnfO{ c? w]/} bnx?sf] ;xof]u klgk |fKt ePsf ] lyof ] . @)!& ;fndfk|hftGqdfly lgd{d Pj+ ;f+3flts k|xf/ePkl5 g]kfnL sf+u|];n] k|hftGqsf] kIfdf;+3if{ u¥of] . /, cfh xfdLn] b]zdflyvt/f cfOnfu]sf] a'em]/ g]kfnL sf+u|];sf]k/Dk/fsf] cg'?k of] csf{] P]ltxfl;slg0f{o lnPsf 5f}+ .

k|To]s /fi6«sf] Oltxf;df To;sfafl;Gbfn] Hofg;d]t vt/fdf xfn]/ /fi6«sf]cl:tTjsf] /Iff ug{'kg{] 38L klg cfpF5 .cfh g]kfndf To:tf] 38L cfPsf] 5 eGg]xfdLnfO{ nfU5 . xfd|f z'elrGtsx?n] g]kfnkmls{g] xfd|f] rfxgfdf lglxt vt/fnfO{Wofgdf /fv]/ gkm{lsg] ;Nnfx lbPsf]dfpgLx?nfO{ xfdL eG5f+ }, …xfdLdflysf];Defljt JolQmut vt/f /fi6 «sf ]cl:tTjsf] vt/fsf] ;fd' gu0o eG7fg]/g} xfdLn] of] P]ltxfl;s lg0f{o lnPsfxf}+ .Ú g]kfnL sf+u|];sf sfo{st{fx?n] klgkf6L{ lgb{]zgcg';f/ b]z kms{]/ ck"j{ ;fx;/ b]zk|]dsf] pbfx/0f k|:t't u/]sf 5g\ .

o; /fli6«o ;+s6sf] 38Ldf xfdL ;a}n]lat ]sf clk |o ljjfb , cg 'ej /dtleGgtfnfO{ la;{]/, ;dfKt u/]/ Pstfsf];"qdf afFlwg' kb{5 . xfd|f] sfo{qmd …/fi6«/x]g eg] xfdL /xGgf}+Ú eGg] efjgfn] k|]l/tx'g'kb{5 . b]zsf] pGglt, hgtfsf] ;'v /;d[l4sf] k'lgt sfo{df xfdL ;a} PsdteP/ nfuf}+ . d}n] cj;/ kfPsf] v08dfdxf/fhlw/fhsf ;dIf klg cfkm'nfO{nfu]sf s'/f /fVg]5' . /fi6«nfO{ arfpg]lhDd]jf/L xfdL ;a}sf] lhDd]jf/L xf] .

hog]kfn .!(&^ l8;]Da/ #!, -@)## k'if !^ ut]_-jLkL sf]O/fnfn] @)## ;fndf :jb]z

kms{Fb} ubf{ lbg'ePsf] of] dGtJo cfh klgplQs} ;fGble{s dflgPsf] 5 . To;}n] jLkLn]

Tof] lbgdf lbg'ePsf] dGtJo oxfF h:tfsf]t:t} /flvPsf] 5, h;af6 g]kfnL

/fhgLlt1x?n] s]xL l;s"g ._

afa'/fdsf] ax;n]lgDTofPsf] ;+s6

w]/} gf}6+sLkl5 Pdfcf]jfbLn] bf];|f] ;+ljwfg;efdfefu lng] ePsf] 5 . t/ Pdfcf]jfbL cWoIf k|r08sfnf lu oltv ]/ kf6L { leq }af6 p7 ]sf ] g ]t [ Tjkl/jt{g;DaGwL gofF /fhgLlts ax; unkf;f];flat x'Fb}5 . kf6L{ ;+ljwfg;efdf k|ltlglwTj ug]{tof/Ldf h'l6/x]sf a]nf z'? ePsf] of] ax; Tolts}cGTo x'g] 5fF6sfF6 klg 5}g . lsgls lgs6 eljiod}dfcf]jfbLsf] ;f+u7lgs clwj]zg x'Fb}5 . oxL a]nfcsf]{ tgfj ylklbPsf 5g\– kf6L{ pkfWoIf 8f= afa'/fde§/fO{n] . r'gfjL c;kmntfnufot cGo w]/}ljifonfO{ lnP/ 8f= e§/fO{n] kf6L{ g]t[Tjk|lt ;+s]tub} { cfkm\gf] ;fdflhs ;~hfn km]za'sdfkm{t

g]t[TjnfO{ r'gf}lt lbPkl5 o:tf] cj:yf cfPsf] xf] .cfkm\gf] km]za's k]hdf n]Vb} 8f= e§/fO{n] ca kf6L{ g]t[Tj kl/jt{g

x'g'kg]{ ;+s]t u/]sf 5g\ . r'gfjdf kf6L{n] cf;kmntf ef]Ug'df g]t[Tjn]g}lts lhDd]jf/L lng'kg]{ / g]t[Tj 5f]8\g'kg]{ pgsf] egfOsf] cf;on] k|i6x'G5 . 8f= e§/fO{n] eg]sf 5g\– …ca kf6L{leqsf] ;f+u7lgs 9fFrf gofF 9+un]lgdf{0f ug{'k5{ .Ú o;df pgn] kf6L{ g]t[Tjdf b'O{ sfo{sfneGbf a9L Ps}JolQm x'g gx'g];d]t atfPsf 5g\ . kf6L{leq k|efjzfnL dflgPsf 8f=e§/fO{sf] of] egfOn] @# jif{b]lv kf6L{ g]t[Tj ;Dxfln/x]sf cWoIf k|r08sf]kb w/fkdf k/]sf] ljZn]if0f :jo+ dfcf]jfbLleq klg x'g yfn]sf] 5 . ;|f]tsfcg';f/ 8f= e§/fO{n] clxn] o; ljifodf cfkm" lgs6 g]tfx?;Fu /fo;d]ta6'ln/x]sf 5g\ . 8f= e§/fO{sf] kxnnfO{ sltkon] kf6L{ g]t[Tj xTofpg]k|of;sf ?kdf a'em]sf 5g\ eg] sltn] kf6L{nfO{ nf]stflGqsLs/0f k|lqmofdf9fNg] kxnsf ?kdf JofVof u/]sf 5g\ . 8f= e§/fO{n] h] ug{ vf]h]sf] ePklg To;n] k|r08sf] 6fpsf] eg] b'vfPs} 5 . Ps t lgjf{rgdf k/fhoef]Ug'sf] kL8f, To;dfly jiff}{b]lvsf] g]t[Tjdfly k|Zg p7]kl5 kbsf nflucltdxTjfsf+IfL k|r08nfO{ of] dfdnfaf6 plDsg Tolt ;lhnf] 5}g .

;+ljwfg;ef lgjf{rgdf kf6L{ t];|f] :yfgdf v'lDrg'sf] lhDd]jf/L g]t[Tjn]lng'kg{] cfjfh kf6L{df pl7/x]sf a]nf e§/fO{n] ;''? u/]sf] gofF ax;n]cWoIf k|r08nfO{ emg} ;+s6df kfg]{ lglZrt 5 . :d/0f ;xf];\, kf6L{leqsf]cfGtl/s ljjfbs} sf/0f x]6f}8f dxflwj]zgn] rog u/]sf] kf6L{ kbflwsf/LnfO{avf{:t u/L Psnf}6L g]t[Tj xTofP/ lgjf{rgdf xf]ldPsf k|r08n] slDtdfklg cfufdL df3–kmfu'gdf x'g] elgPsf] ;f+u7lgs clwj]zgtfsf of] gofFljjfbsf] ;fdgf ug'{kg]{ 5 . o:tf] cj:yfdf pQm ;f+u7lgs clwj]zgdf3–kmfu'gdf geP/ s]xL dlxgfsf nflu ;fl/P cfZro{ gdfg] klg x'G5 .t/ klg To;sf] k"j{;GWodf 8f= e§/fO{n] kf6L{ g]t[Tjdfly cf}+nf p7fpFb}gofF ax; z'? ug'{nfO{ cy{k"0f{ ?kdf g} x]l/Psf] 5 .

;fdflhs ;~hfndfkm{t 8f= e§/fO{n] /fHosf] pRr sfo{sf/L kbdf;d]t sf]xL klg b'O{ sfo{sfneGbf a9L /xg gkfpg] Joj:yf x'g'kg{] pNn]vu/]sf 5g\ . …JolQmut ?kdf ;do–;dodf d}n] ;do ;fk]If ;xL ;f]r/fv]F / ;xL s'/f klg p7fPF, To;sf lglDt daf6 hgtfn] w]/} cfzf /fv] /ddfly e/f];f klg u/]Ú e§/fO{n] ut dlxgf dfq eg]sf s'/f x'g\ oL . pgn]cufl8 eg]sf 5g\– …t/, d;Fu cfkm\g} ;f]r / k|lta4tf nfu" ug{] cfjZosOR5fzlQm / ;+u7gfTds tfut ePg .Ú e§/fO{sf] of] egfOn] :ki6 x'G5 lspgL ca ;f+u7lgs x}l;ot dha't agfpg rfxG5g\, oflgsL kf6L{ g]t[Tjdfk'Ug pgL nfnflot 5g\ .

8f= e§/fO{af6 ;'? ePsf] ax;n] Pdfcf]jfbLnfO{ nf]stflGqs cEof;df?kfGt/0f u5{ ls e§/fO{n] kf6L{ g]t[Tj xTofpg] rfxgf dfq k"/f x'G5 eGg]k|Zg klg p7\g] u/]sf] 5 . 8f= e§/fO{ lgs6 dfcf]jfbL g]tfx?sf s'/f ;'Gg]xf] eg] e§/fO{n] ;'? u/]sf] gofF ax; t w]/} klxnf g} kf6L{df nfu"eO;Sg'kg]{ lyof] . olb To;f] eOlbPsf] eP bf];|f] ;+ljwfg;ef lgjf{rgdfkf6L{n] clt sd l;6 ;+Vofdf t];|f] :yfgdf v'lDrg' kg]{ lyPg . t/ k|r08kIfw/ eg] of] s'/f :jLsf/ ug]{ kIfdf 5}gg\ . pgLx?sf cg';f/ 8f= e§/fO{lj:tf/} kf6L{ g]t[Tj xTofpg] v]ndf g} nfu]sf 5g\ . Pp6f s'/f s] xf] eg]ha e§/fO{, dfcf]jfbLnfO{ nf]stflGqs ?kfGt/0fdf n}hfg] s'/f u5{g\, tapgLdfly kf6L{ g]t[Tjdf cfFvf uf8]sf] cf/f]k nfUg] u/]sf] 5 . hgo'4sfndfePsf] r'gjfª a}7sb]lv zflGt k|lqmof;Fu} oxfF;Dd cfpFbf Pdfcf]jfbLeqk|r08–afa'/fdaLrsf] /fhgLlts cGt/åGåsf 36gfqmdn] oxL b]vfPsf] 5 .kl5Nnf] k6s t 8f= e§/fO{ ;Dk"0f{ kf6L{ g} cfk\mgf] gLlt cg';f/ rln/x]sf]eGb} sDo'lgi6 kf6L{df h;sf] gLlt To;sf] g]t[Tj x'g'kg]{ bfjLsf ;fycufl8 a9]sf 5g\ . x'g klg lj:t[t zflGt ;Demf}tfkl5 dfcf]jfbLsf] zflGtk"0f{/fhgLlts ?kfGt/0fdf 8f= e§/fO{s} gLltn] sfd ul//x]sf] 5 . cWoIfk|r08 / tTsflng cj:yfdf lgs6td ;xof]uL tyf cfkm"n] /fhgLltsu'?;d]t dfGb} cfPsf df]xg j}BaLr /x]sf] ;dfg ;f}4flGts / gLltutax;nfO{ kl5 kfb}{ kf6L{nfO{ oxfF;Dd NofOk'¥ofPsf afa'/fdn] clxn] cfP/g]t[Tjsf] bfjL ug'{nfO{ cGoyf klg dfGg ;lsFb}g .

o'4 / wDsLsf zAbnfO{ cem} klg /fhgLlts efif0f agfpg g5f]8]sfk|r08sf] g]t[Tjdf eGbf 8f= e§/fO{s} g]t[Tjdf kf6L{ nf]stflGqs/0f x'g;S5eGg] s'/fdf b'O{ dt 5}g . o:tf] cj:yfdf dfcf]jfbLsf] nf]stflGqs?kdfGt/0f rfxg] kf6L{leqsfn] t e§/fO{sf] ;fy lbG5g\ g}, kf6L{eGbfaflx/sf zlQmx?sf] ;bf;otf klg 8f= e§/fO{k|lt g} /xg]5 . t/ oltx'Fbf x'Fb} klg afa'/fdsf] k|of; eg] Tolt ;lhnf] 5}g\ . xfn ljBdfgkf6L{sf ;Dk"0f{ ;+/rgf tyf To;sf] g]t[Tjstf{df k|r08s} ax'dt 5 .o:tf] cj:yfdf Tolt ;lhn} kf6L{ g]t[Tjdf k'Ug ;lsFb}g . t/ klg cfzfeg] ug{ ;lsG5 ls l9nf] rfF8f] Pdfcf]jfbLsf] nf]stflGqs ?kfGt/0fx'g]5 . hftLotf / If]qLotfsf] /fhgLlt u/]/ ;w} rrf{df cfpg] / To;}af6;Qf xTofpg ;lsG5 eGg] unt dfgl;stfdf /x]sf cWoIf k|r08nfO{To; af6f]af6 kmsf{pg hlt rfF8f] e§/fO{ ;kmn x'G5g\, Toltg} rfF8f]dfcf]jfbLsf] nf]stflGqs ?kfGt/0f klg x'g;Sg]5 .

ljutdf /fhgLlt1n ] u/ ]sf ]e|i6frf/ / cj}w sdfO{ lgjf{rgdfvr{ u/]sf] / ;f] /sd 3'dfp/f]?kdf;]o/ ahf/df cfP/ z'l4s/0f ePsf]x'g;Sg] cfz+sf s]Gb|Lo a}+ssf Psclwsf/Ln] ;Tofu|x;Fu JoQm u/] .

;]o/ ahf/sf lj1x?n] klg ;]o/ahf/df j}wflgs /sd sd cfPsf]eP klg cj}w /sd klg cfPsf]x'g;Sg] cfz+sf u/]sf 5g\ . ;]o/

ahf/df ef/tLo d'nsf df/jf8L ;d'bfosf]nufgL 7"nf] kl/df0fdf cfPsf] / ;f]lx/sdn] k" FhL ahf/df c:jfefljs j[l4b]lvPsf] x'g;Sg] pgsf] cfz+sf 5 . !)nfv ?k}ofF eGbf sdsf] ;]o/ vl/b ubf{;DklQsf] ;|f ]t b]vfpg' gkg{ ] ;/sf/Llgodsf] sf/0f ls:tfaGbL?kdf ;/sf/Llgod 5Ng] u/L 7"nf] kl/df0fsf] nufgL;]o/ ahf/df lelqPsf] Ps ;]o/ a|f]s/n]bfaL u/]sf 5g\ .

;]o/ ===

lnnfgfy uf}td

Page 8: सत्याग्रह साप्ताहिक

&laxLaf/, k'; !*, @)&) ;Tofu|x;fKtflxs

SATYAGRAHA WEEKLY

/f]rs ;+;f/

—Ph]G;Lsf] ;xof]udf

vr{ wfGg of}g Joj;fodfa]nfotdf 7"nf] ;+Vofdf

o'jtLx¿ cfkm\gf] sn]hsf] vr{k'/fpgsf nflu of}g Joj;fodfnfu]sf] tYo s]xL ;docl3;fj{hlgs ePsf] lyof] . of] tYov 'n ]; Fu } o f }g Joj;foLljBfyL {x¿n] cfkm \gf ] Joyf;fj{hlgs ug{ yfn]sf 5g\ .j ] N;sf ] Un ]dcfu {gljZjljBfnosL ljBfyL{ Pdflu|gn] dlxgfsf] b'O{ ;o kfp08 k9fO vr{ p7fpgsf nflu cfkm'n] cgnfOg;]S; ug{] u/]sf] atfPsL l5g\ . hxfF pgL OG6/g]6 k|of]ustf{sf] nflu j]aSofdcufl8 gf+lug] uly{g\ . @% jifL{of Pdf sn]hdf ldl8of l8hfOlgªsL ljBfyL{x'g\ . k9fO lgs} ufx|f] ePsf] / c? hflu/ ug{ ufx|f] x'g] ePsfn] cfkm'n]cgnfO{g ;]S;sf] af6f] /f]h]sf] pgL atfpFl5g\ . cfkm\gf] Pshgf ;fyLsf];Nnfx adf]lhd cfkm'n] o:tf] k]zf /f]h]sf] atfpFb} pgn] cgnfOg ;]S;sf]Joj;foaf6 klg cfkm'n] /fd|/L vr{ rnfpg g;s]sf] u'gf;f] ul5{g\ . cgnfOg;]S;sf nflu pgn] Ps 306fsf] !^ b]lv @) kfp08 ;Dd sdfpg] ul5{g\ .

k/:qL;Fusf] ;DaGwn] ljR5]bs'g} dlxnfn] cfkm\gf] klt s'g}

k/:qL;Fu /ft latfO/x]sf] 5 /Tof] klg cfkm\g} sfgn] k/:qL;Fuof}g cfgGb lnO/x]sf] yfxf kfpFbftL dlxnfnfO{ s:tf] nfUnf . kltn]kmf]g u5{g\, kmf]g p7fpFbf kmf]gdfklt;Fu s'/f geO{ kltn] k/:qL;Fuul//x]sf] l3gnfUbf] xs{taf/] ;'GbftL dlxnfsf] dgdf k'Ug] rf]6 s:tf]xf]nf < Tof] ;fob ;fdfGo dflg;n]sNkgf klg ug{ ;Sb}g . o:t}36gf ef]u]sL l5g\, Ps dlxnfn] .klt 3/ cfpg] cfzdf a;]sLcd]l/sf Soflnkmf]lg{of lgjf;L @*

jif{sL ln;fsf] df]afOndf kltsf] gDa/af6 kmf]g cfpF5 . ha pgn] kmf]gp7fpFl5g\, ta kltn] ptfaf6 s]xL af]Nb}gg\ . kltn] s]xL gaf]n]k5L em'lSsP/kmf]g nfu]sf] xf]nf eGb} sf6\g vf]Hbf csf{] s'g} dlxnfsf] cfjfh pgn] ;'lG5g,/ pgn] sf6\g nfu]sf] kmf]g ;d]t gsf6L s'/f ;'lG5g\ . t/, ha pgn] kmf]gdfcfkm\gf] klt cs{} dlxnf;Fu /x]sf] / pgLx¿ klt–kTgLaLr x'g] ;DaGw sfodul//x]sf] yfxf kfpFl5g\ pgL :tAw x'lG5g\ . klt / tL k/:qLaLrsf] s'/fsfgL,r'Dag, tyf cGo cfjfhx¿ pgn] sl/a ltg 306f;Dd kmf]gdf ;'lg/xlG5g\ /kmf]g sf6\l5g\ . o;kl5 pgL /fte/ lgs} tgfjdf al:5g\ / pgn] cfkm"n] s]ubf{ 7Ls x'G5 eGg] ;f]lR5g\ . o:tf] cj:yfdf pgn] kltnfO{ 5f8\g] lg0f{o;d]t ul5{g\ . kltnfO{ 5f8]/ PSn} a:g] pgn] lg0f{o ul5{g\ / ef]lnkN6 pgn]cfkm\gf 5f]/f5f]/LnfO{ pgsf] cfkmGtsxfF k7fpFl5g\ . o;}aLrdf klt 3/ cfOk'U5g\/ cfkm" /fte/ clkm;sf] kf6L{df /x]sf] atfpF5g\ ToxL a]nf ln;fn] cfkm"n]uP/ftL ;'g]sf] 36gf atfpFbf pgsf klt @( jifL{o 8]le8 5Ss k5{g\ /cfkm\gf] df]afOnsf] sn l86]n x]b{} e'OFlt/ x]b{} ln;fsf cufl8 pleG5g\ . ln;fn]otf tL klt;Fu /ft latfPsL dlxnfsf] gDa/ kQf nufP/ kmf]g ul5{g\ . klxn]t pgn] s'/f ug{ dflGbgg\ t/ ln;fn] s/ u/]k5L pgn] cfkm"x¿ sl/a Psjif{b]lv ;Fu} ;'Tg] u/]sf] :jLsf/ ul5{g\ . cfkm'x¿ ;Fw} a'waf/ ;Fu} ;'Tg] u/]sf]v'nf;f tL o'jtLn] ul5{g\ . olt ;a} s'/f yfxf kfPk5L ln;fn] cfkm" 8]le8sf];fydf a:g g;Sg] eGb} 5'l§g] lg0f{o g} ul5{g\ .

s08dsf kmfObf dlxnfnfO{s08dnfO{ lnP/ dflg;df

cg]s lsl;dsf e|d 5g\ . sof}+kf]g{:6f/ ;d]t s08d k|of]uug{] dfGb}gg\ . xfn} rLgdful/Psf ] Ps ;e { ]df eg ]s08dsf w]/} kmfObf /x]sf]v'nf;f ePsf] 5 . xfn;Dds08dsf] k|of]uaf6 cOlR5tue{ /f]Sg] / ;]S; ;g{] /f]uaf6arfpg] dfq a'lemg] ul/Psf]lyof] . rLgdf ul/Psf] of] vf]hn] eg] s08d k|of]u ug{'sf cGo w]/} kmfObfx¿klg aflx/ cfPsf] 5 . k'?ifn] s08d k|of]u ubf{ vf;u/L dlxnfnfO{ emg\kmfObf x'g] vf]haf6 kQf nfu]sf] xf] . s08d k|of]u u/]/ ;]S; ubf{ dlxnfsfof}g c+udf /fd|f AofS6]l/of k|jfx a9\b5 . vf]hstf{n] vf]hdf NofS6f]a]l;n;;d'xsf AofS6]l/ofdfyL kmf]s; u/]sf lyP, h'g dlxnfsf] of}g c+ux¿dfk|fs[lts¿kdf k|jfx eO/x]sf x'G5g\ . of] AofS6]l/ofn] of}g c+udf n]lS6sPl;8 / xfO8«f]hg k]/f]S;fO8 pTkGg ug{] sfd ub{5 . o;n] lao/ / uf]ne]8fn]x'g] Pl;l68Lsf] t'ngfdf cf};t $=% lkPr agfp /fVb5 . h;n] of}g c+udfOGkm]S;g x'g] vt/f lgs} 36\b5 . dlxnfsf] of}g c+u :j:y /fVgsf] nfluNofS6f]a]l;n;sf] dxTjk'0f{ e'ldsf x'G5, / o;n] ubf{ of}g c+udf lrnfpg],uGxfpg] / l8:rfh{ gx'g] klg vf]hdf atfOPsf] 5 . of] Pp6f ;]S; lel8of]xf] of] lel8of] klg o'6\jdf cknf]8 ul/Psf] 5 .

of}gsdL{ rflxof] eGb} lj1fkga]nfotsf] Ps ;/sf/L j]a;fO6df !)

kfpG8df s]xL 3G6fsf nflu of}gsdL{rflxof] eGb} lj1fkg k|sflzt ePsf] 5 .8]enkd]G6 ckm js{ P08 k]G;gsf]j]a;fO6df o:tf] cfklQhgs lj1fkgk|sflzt ePsf] xf] . dlxnf sfdbf/ rflxof]eGb} lgsflnPsf] lj1fkgdf …;fFemkvdflg;x?;Fu aflx/ hfg] / of}g ;DjGw;d]t /fVg ;Sg]Ú elgPsf] 5 . sfdsfnflu of]1tfdf …gf] PS;lkl/oG;Ú cyf{t\cg'ej gePsf] t/, ;]S; ug{ rfxg] elgPsf] 5 . Jofs/0fsf cfwf/df s]xL cz'4/x]sf] lj1fkgdf o'jtL Psn / cfkm\g} :yfgdf sfd ug{ ;Sg] eP /fd|f] x'g] eGb}kmf]g x'g' kg{] zt{ /flvPsf] 5 . of] lj1fkg sDkgLsf xflsd :jo+dn] kf]i6u/]sf] 8]lnd]nn] hgfPsf] 5 . pgn] eg]sf 5g\, …of] ha ;fO6 xf] / d}n] of] lsg/fv]+ eg] of] klg sfd xf] . t/, pgLx?n] To;nfO{ k|sflzt u/]sf]df d :tAw5' .Ú 8]enf]kd]G6 ckm js{ P08 k]G;gsf k|jQmfn] eg] o:tf] k|sflzt x'g' uDeL/uNtL ePsf] :jLsf/]sf 5g\ .

ljlsgLdf b+u n'O;f

gLlndf zdf{

Pp6f lkmNdnfO{ k"0f{?k lbg ljleGgljwfx?sf] ;+nUgtf x'G5 . h;cGt{utd cfh s:6\o "d cyf {t \ e]ife"iffsf ]af/]df s]xL lj:t[t ?kdf atfpFb}5' .o;sf] ;'?jft ta ef] ha d}n] d]/f]klxnf] lkmNd …s] of] dfof xf]Ú af6;'?jft u/]+ . s:6\o'd l8hfOg/x?sf]xfjL ePsf] 7fpFdf, s:6\o'd :6fOln;sf]?k klxnf] sfd ubf{ g} r'gf }tLk"0f {/Xof ] . t/klg dnfO{ tL r'gf }tLx?h;/L klg ;fdgf ug{' g} lyof], u/]klg .o;} s'/fnfO{ hf]8\b} d oxfF s:6\o'dl8hfOg/ / s:6 \o 'd :6fOln:6sfleGgtfnfO{ s]xL k|:6\ofpg rfxG5' .

s:6\o'd l8hfOg/sf] sfd eg]sf]s;}sf nflu sk8f l8hfOg ug{' xf] h;sf]nflu l8hfOg/n] sk8f agfpF5, p;sf]/+u, ?k, cfsf/, sk8fsf] rog / s'g}cj;/nfO{ lnP/ lbdfudf klxn] l8hfOgagfpg' / To;kl5 klx/fpg' xf] . To;}u/L,:6fOln:6sf] sfd s'g} klg sk8f rfx]Tof] /]l8d]6 xf];\ of s'g} l8hfOg/sf] of

t ;fwf/0f eGbf ;fwf/0f sk8f klgldnfP/ u/]/ To;df h;sf] nflu Tof]sk8f klx/fOlbg] xf] p;}sf] zf/Ll/sagfj6, ?k, /+u x]/]/ p;nfO{ nufOlbg'kg{]5 . h;df u/ uxgfsf] ;xfotfn]slxn]sflxF k"0f{?k lbg] ub{5 . t/, ;Dk"0f{lrhnfO{ ld;fpg' / eP e/sf lrhnfO{nufpg' klg :6fOln; b]lvg' xf]Og . oLpNn]lvt ;a} rLhx?sf] ;xL ;+of]hg /k|fof]hg g} …:6fOnÚ xf] .

klxnf] lkmNd …s] of] dfof xf]Ú sf];dodf d]/f ;f]rx? klg l;ldt g} lyP .dnfO{ Tolta]nf nfUYof] ls g]kfnL lkmNdx]bf{ bz{sn] 6]lnlehgdf b]lvPsf lrhx?;kmf kfpg\ . kbf{ klxnf ;kmf nfUg' kb{5h;sf nflu e]ife'iffsf] ef/ dnfO{ k/]sf]lyof] / ;f]xL cg'?k g} syfj:t' cg';f/kfqx?nfO{ snfsf/x?nfO{ ToxL kfqagfP/ kbf{ ;kmf b]vfpg] sfddf g} dnfu]+ . t/ cfh …s] of] dfof xf]Ú x'Fb}…km];a'sÚ, …lelhnfGt]Ú, …ljt]sf knÚ, …b]zvf]Hb} hfFbfÚ, …sj8\8LÚ, …6ns h+u e;{];6'Ns]Ú / …jfg j]Ú ;Dd cfOk'Ubf d]/f l;ldt;f]rx?df dfq} l;ldt x'g ;lsg .Tolta]nf vfnL kfqnfO{ /fd|f] / kbf{ ;kmfb]vfpg dfq} xf]Og /x]5 eGg] cg'e'tLn]hGd lnof] .

cfhsf] ;dodf lkmNddf z}nLsf] sfdug{' kbf{ snfsf/, snfsf/n] lgefpg'kg{] kfqx?, 8fO/]S6/, uLt, ;+uLt, nf]s]zgcfbL OTofbL klg ljleGg kIfx? /x]5g\h;nfO{ xfdLn] ;fy;fy} nfg'kg{] /x]5 .clg dfq} Pp6f lkmNdn] hLjGt ?k kfpg]

/x]5 . lkmNddf ljleGg ljwfx? 5g\,h;cGt{ut xfdLn] ljleGg ;a} ljwfnfO{g} plQs} dxTj lbP/ hfg'kg{] x'G5 . emg\w]/} d]xgt To:tf] ljwfx?nfO{ ug{'k5{ h'gkl5 k/]sf] 5 . kl5 k/]sf] ljwfnfO{ Tolts}cfjZostf / pT;'stfsf ;fy ha;Ddx]l/ Fb }g ta;Dd tL kIfx? kl5 g}kl//xG5g\ . t/, jt{dfg ;dodf o:tf]ePsf] kfOFb}g . h'g kl/jt{g x'g' kg{]ljwfx? lyP, cfhsf] lbg;Dd cfOk'Ubfw]/} gePklg s]xL cfzfnfUbf kl/jt{gx?cfO;s]sf 5g\ .

/fd|f] lsl;dsf] kl/jt{g cfO;s]sfkIfx?nfO{ kl/jt{g ug{ h?/L 5}g . t/,kl/jt{g clt g} cfjZos ePsf] ljwfdfxfdL ;a}n] Wofg k'¥ofpg] xf] eg] dlgw{Ss ;fy eGg ;S5' ls ;Dk"0f{ lkmNd;Fucfj4 JolQmsf ;fy;fy} bz{sn] klgg]kfnL lkmNdk|lt uj{ dx;'z ug{]5g\ .h;/L d d]/f] lkmNd;DaGwL sfd ;'? ubf{d]/f] ljwf;Fu} d]sck / x]o/ b'j} ljwfnfO{;Fu;Fu} nfg] u5{' . clg d}n] d]/f] kfqx?nfO{nufOlbPsf] klx/g b]Vbf d}n] k"0f{?kkfpF5' . o;/L x/]s ljwfx? Ps csf{sf]nflu gª / df;' xf] .

;a}n] a'em]/ / ldn]/ Pscsf{sf]ljwfnfO{ ;Ddfg u¥of] eg] Tof] lbg kSs}cfpg]5 hlxn] ;Dk"0f{ g]kfnLnfO{ g]kfnLlkmNdk|lt dfof nfUg]5 / ToxL dfofn]ubf{ lkmNdk|ltsf] s'tf{, ;f/L jf n]x]+ufxf]Og t/, g]kfnL lkmNdsf] kmnfgf] lx/f]n],kmnfgf] lx/f]Ogn] nufPsf] sk8f g}rflxof] eGg]x?sf] lbg cfpg]5 . ta

dfq xfdL uf}/jflGjt x'g]5f}+ .cfd dfg;df :6fOn eGg] zAbnfO{

lnP/ unt wf/0ff b]v]sf] 5' . d]/f] ljrf/df:6fOn x/]s dfgjdf, x/]s ufpFb]lvzx/df, x/]s efiffefifL, x/]s rf]s uNnLdfkm/s km/s 5 . lkmNddf :6fOn eg]/ha hf]l8G5 To;nfO{ Pp6} kl/j]z;Fuhf]8\bf Hofbf ;+s'lrt x'G5 . cfw'lgsb]lvPsf kIfx? dfq} :6fOn xf]Og t/ufpFn] kl/j]z / ToxfFsf /xg;xg g}To; 7fpFsf] kl/ro jf ljz]iftf xf] eg]ToxL 7fpFsf] nflu g} Tof] :6fOn xf] .k"j{ klZrd x'Fb} pQ/ blIf0f;Dd xfdLn]ljleGg :6fOnx? b]Vg ;S5f}+ / dnfO{nfU5 :6fOn vfnL klx/g z}nLdf dfq}l;ldt 5}g . klx/gnfO { ;fy lbgpgLx?sf] cfkm\g} efiff x'G5, h;nfO{pgLx?s} :6fOndf af]Ng] u5{g\ .

s'g} klg lkmNdsf] sfo{ ;'? ug{' eg]sf]d ]/ f ] nf lu ;j {k |yd d ]/ f ] cfkm \gf ]snfsf/nfO{ a'em\g' xf] . ;a} /fd|f / ldn]sfs'/fx?nfO{ dfq} c+ufNg] xfd|f] jfgL 5 .t/, lkmNddf ;Fw} oL k"0f{ rLhx? k"0f{b]lvG5g\ / ck"0f{ rLh hlxn] klg ck"0f{/xG5 eGg] unt wf/0ff / ;f]r 5g\ .ljleGg dfWodaf6 s]xL g/fd|f rLhnfO{/fd|f] b]vfpg' / cfjZostf cg';f/ /fd|frLhnfO{ klg g/fd|f] kg{] cfjZostfcfpFb5 . lkmNd If]q;Fu cfj4 xfdL hltklg 5f}+, ;a}n] cfkm\gf] ljwfnfO{ xNsf?kdfglnO{ To;sf] leqL ulx/fO;Dd hfg]sf ]lzz ug{ ] xf ] eg] kSs}klg dflypNn]lvt ug{' s'/f a'em\g' g} x'g]5 .

lkmNdsdL{n] a'em\g g;s]sf] s:6\o'd l8hfO{g

lgoldt Jofofdsf sf/0f df]8n n'O;f lh:Dofgn] cfkm\gf] z/L/nfO{ lgs}cfsif{s agfPsL l5g\ . ljlsgLdf d:tL ub{} ubf{ pgn] cfkm\gf] sfd's z/L/nfO{;a};fd' k|bz{g ug{ s'g} s;/ afFsL /flvgg\ . df]8n tyf rlr{t dlxnf Jofkf/L;d]t /x]sL n'O;f cfkm\g} z/L/ x]/]/ lgs} b+u b]lvPsL lyOg\ . b'aOsf] Ps;d'›df n'O;fn] cfkm\gf] hjfgLnfO{ kfgLdf lehfPsL x'g\ .

lkmNd rnfpg lgdf{tf ;+3sf] 1fkgkqg]kfnL efifLsf ] afx'Notf /x]sf ]

ef/tsf] l;lSsd tyf bfhL{lnª g]kfnLlkmNdsf] nflu plrt ahf/ dflgG5 .oBkL ljt/0f tyf k|bz{gdf plrt k|0ffnLgx'Fbf oL k|fGtaf6 g]kfnL lkmNdn] lng'kg{]nfe lng ;ls/x]sf 5}gg\ . g]kfnLlkmNdsf] ljt/0f tyf k|bz{g k|0ffnLdf;xhtf Nofpg eGb} rnlrq lgdf{tf ;+3n]bfhL{lnª ;/sf/;Fu kxn gu/]sf] x}g .t/, ;'g'jfO{ x'g ;ls/x]sf] 5}g . olxqmdnfO{ lg/Gt/tf lbFb} ;+3n] bfhL{lnªh]6LPsL :jf:Yo ljefu k|d'v cfzfu'?ªnfO{ 1fkgkq a'emfPsf] 5 . ;+3sfcWoIf /fhs'df/ /fO{n] ljefu k|d'vu'?ªnfO{ lkmNd ljt/0f tyf k|bz{gk|0ffnLdf ;xhtf Nofpg 1fkg kqx:tfGt/0f u/] .

uf]vf{NofG8 k|d'v ljdn u'?ªsL kTgL;d]t /x]sL cfzfn] lgdf{tf ;+3sf] of]1fkg kqnfO{ bfhL{lnªsf] ;+;b\df k|:t'tug{] cfZjf;g lbFb} >Ldfg;Fu g]kfnL lkmNd

k|bz{gsf] nflu JolQmut?kdf kxn ug{]atfOg\ . lgdf{tf ;+3sf] dfofsf] lrgf]yfKb} pgn] elgg\ …lkmNd lat]sf knaf6xfdL bfhL{lnªdf g]kfnL lkmNdsf] k|bz{gdf;xhtf Nofpg] k|of; u5f{+ } .Ú …lat]sfknÚ lkmNddf cfzfsf k'q clegfz u'?ªsf]klg d'Vo e"ldsf 5 .

zfx?vsf] OR5fzfx?v vfgn] cfkm\gf] ;'k/lx6 rnlrq 8gsf] !)

cf+} ;+:s/0f;Dd sfd ug{] OR5f /x]sf] atfPsf 5g\ . @))^df zfx?vn] cldtfe aRrgsf] ;'k/lx6 rnlrq 8gsf]l/d]sdf sfd u/]sf lyP . klxnf] l;Sj]nsf] ;kmntfkl5zfx?vn] km]/L @)!! df csf{] l;Sj]n 8g @ df sfdu/]sf lyP . 8gsf] l;Sj]ndf sfd u/]/ kfPsf] ;kmntfn]zfx?v ca o;sf] !) cf} l;Sj]n;Dd sfd ug{ rfxG5g\ .zfx?vn] Ps ;fO6sf] 6\jL6/df cfkm'nfO{ 8gsf] !) cf+}l;Sj]n;Dd sfd ug{] OR5f /x]sf] hgfPsf 5g\ . pQm6\jL6/df zfx?vn] km/xfg cVt/, l/t]z l;4jfgL, nf/fbQf / af]dg O/fgLsf] wGojfb klg lbPsf 5g\ . cldtfe

aRrg clegLt klxnf] rnlrq 8g !(&* k|bz{gdf cfPsf] lyof] . o;} rnlrqsf] l;Sj]nsf]?kdf @))^ / @)!! ul/ b'O{ k6s km/xfg cVt/ / l/t]z l;4jfgLn] ldn]/ agfPsf lyP .

Clts bf]xf]/f] e"ldsfdfcleg]tf Clts /f]zgnfO{ bf]xf]/f]

e"ldsfdf b]Vg kfOg] ePsf] 5 .lgb{]zs s/0f dNxf]qfsf] rnlrqz'4Ldf pgL 8jn /f]ndf b]lvgnfu]sf x'g\ . z'4L alnp8sf] ;a}eGbfdxFuf] rnlrq x'g] atfOPsf] 5 .rnlrqsf] 5fofFsg s]xL ;do kl5yflng] lgdf{0f kIfn] hgfPsf] 5 .t/ rnlrqsf] laifodf bz{ssf] qm]hlbgk|ltlbg a9\bf] 5 . rnlrqdfCltssf] Ps /f]n ^) sf] bzssf]/xg] 5 eg] csf]{ clxn]sf] b'lgofFsf]/xg ] atfOsf ] 5 . Cltssf ]cfGtl/s sfdn] ubf{ 5fofFsgdf l9nfO{ eO/x]sf] 5 . rnlrqdf vngfossf] e'ldsfdfk+sh sk'/ b]lvg] ePsf 5g\ . rnlrqdf s/0f hf]x/sf] nufgL /xg]5 .

df]Ifsf] uLt ;fj{hlgsc+u|]hL gofF jif{sf] cj;/ kf/]/ lkmNd df]Ifsf] v'Nnf cfsfzdf=== af]nsf] uLt

;fj{hlgs ul/Psf] 5 . bz{snfO{ gofF jif{sf] pkxf/:j¿k lkmNdsf] pTs[i6 dWo]sf]Ps uLt l/lnh ul/Psf] lgb{]zs k|lag >]i7n] hfgsf/L u/fP . gj qmfGtL / ;+hLjl;+xsf] zAb /x]sf] k|:t't uLtdf ;+hLjs} :j/ tyf ;+uLt /x]sf] 5 . uLtdf lkmNdsfd'Vo kfq a]lgzf xdfn, sf]lz; If]qL ;lxtsf cGo kfqx¿ ljqmd l;+x, lbk]ze08f/L, dlgif bf]uf/ lkmr/ ul/Psf 5g\ . ;+uLt If]qdf nfu]sf o'jfsf] oyfy{ tyfdfld{s syfnfO{ k|:t't ul/Psf] df]If df3 @$ ut] l/lnh x'Fb}5 . df]If k|f]8S;g />L/fd afnfhL lkmNd;\sf] Jofg/df ;'lgn dfgGw/n] lgdf{0f u/]sf] of] lkmNdnfO{k|ltlIft dflgPsf] 5 .

hLjgnfO{ o'jf ;Ddfg k'/:sf/cleg]tf hLjg n'O{6]nnfO{ g]kfn

h];L;n] /fli6«o o'jf ;Ddfg k'/:sf/k|bfg u/]sf] 5 . cleg]tf n'O{6]nnfO{afun'ªdf hf/L g]kfn h]lzzsf]clwj]zgsf] cj;/ kf/]/ pQm ;Ddfgk|bfg ul/Psf] lyof] . ut z'qmaf/cleg]tf n'O{6]n k'/:sf/ u|x0f ug{x]lnsK6/ r9]/ afun'ªsf] Ps sn]hdf cjt/0f ePsf lyP . hLjgnfO{ ;Ddfg kq,d]8n / bf];Nnf cf]9fP/ ;Ddfg ul/Psf] lyof] . utjif{ hLjg clelgt lkmNd l/bdn];'k/lx6 / gf]6j'sn] dWodsf] Jofkf/ u/]sf] lyof] . o;jif{ hLjg clelgt lkmNdgfO geGg' n @ k|bz{gsf] kvf{Odf 5 . ljsf; cfrfo{sf] lgdf{0f tyf lgb{]zg /x]sf]hLjg clelgt of] lkmNd r}t @* ut] b]ze/ k|bz{g x'Fb}5 .