सत्याग्रह साप्ताहिक नयाँ अंक

8
;+3if{df ;fDojfbL ljrf/af6 pTk|]l/t s}og\sf] alnbfg lbPsf 5g\ eg] )^@÷)^# sf] ;+3if{sf qmddf c;+Vo jif{ !% c+s @) ;Tofu|x ;fKtflxs @)&) ;fn df3 !^ ut] laxLaf/ (jan. 30, 2014) k[i7 * d"No ¿= !).– ;Tofu|x SATYAGRAHA WEEKLY ;fKtflxs xfd|f] k'/f ;d{yg x'G5 – cUgL ;fksf]6f sf+u| ];df s[t£gtfnfO{ s[t1tfn] lj:yflkt unf{ < tkfOFx? /fli6«o ;xdltsf] ljkIfdf pleg nfUg' ePsf] xf] < xf]O{g, ljNs'n xf]O{g, xfdL /fli6«o ;xdltsf] kIfdf 5f+} . /fli6«o ;xdlt sfod u/]/ Ps jif{leq ;+ljwfg hf/L ug]{ k|ltj4tfaf6 xfdL Ps OGr klg kl5 x6]sf 5}gf+} . xfdLn] t sf+u|]; Pdfn]n] ;/sf/ agfpg', xfdL /rgfTds ;xof]u u5f{+} eg]/ :ki6 eg]sf 5f} . ;/sf/df rflxF lsg ghfg] < ;/sf/ u7gsf] nflu sf+u|];n] g} kxn ug]{ xf] . ;j{bnLo a}7s af]nfP/ 5nkmn klg ul/;s]sf] 5 . ;+ljwfg lgdf{0fdf s'g} afwf gk/f];\ eGg]df xfdL ;r]t / :ki6 5f+} . sf+u|]; / Pdfn]sf] dgl:yltdf klg clxn] b'O{ kf6L{ ldn]/ ;/sf/ agfpg] x6nfOg M Clif wdnf 5 . emngfy vgfnn] klg ;xdltsf] ;/sf/sf] ;Defjgf 6¥of], ;+o'Qm ;/sf/sf] afFsL k[i7 ^ df afFsL k[i7 ^ df zxLb lbj;sf] ;Gbe{df cfh df3 !^ cyf{t\ zxLb lbj; . !((& ;fndf g]kfn cfdfsf rf/ hgf alnbfgL ;k"tx?n] hLjg pT;u{ u/]/ tTsflng /f0ff zf;glj?4 cnv hufpg] dxfg sfd u/]sf] ;Ddfgdf zxLb lbj; dgfpg] k/Dk/f sfod ePsf] xf] . tL rf/ hgf dxfg cfTdfx? dfq geO{ /f0ff zf;g lj?4sf] n8fOFdf cGon] klg alnbfg u/]sf lyP . z'qm/fh zf:qL, wd{eQm dfy]df, u+ufnfn >]i7 / bz/y rGbsf cnfjf ly/ad dNn h:tf of]4fx?n] klg k|hftGqsf] n8fOFdf hLjgsf] alnbfg u/]sf lyP . g]kfn zfob ljZjsf] Pp6f dfq d'n's xf], hxfF Pp6} p2]Zo cyf{t\ nf]stGqsf vflt/ tLg tLg k6s ;+3if{ eof] . /f0ff zf;gsf lj?4sf] n8fOF, lg/+s'z k~rfot Joj:yfsf lj?4 ;+3if{ / lg/+s'z PstGqLo zfxL /fhtGqsf lj?4sf] cfGbf]ng u/L @))&, @)$^ / @)^@÷^# sf] n8fOF n8\of] g]kfnL hgtfn] . Pp6} p2]Zosf nflu tLg k6s ;+3if{ ug]{ g]kfnL dfq} x'g\ eg] c?n] h] h:tf] bfjL u/] klg tL ;a} ;+3if{sf] g]t[Tj ug]{ cj;/ kfpg] kf6L{rflxF g]kfnL sf+u|]; dfq} xf] . ;DejtM o:tf] o;/L tLg sfnv08df tLg j6f ;+3if{sf] ;kmn g]t[Tj ug] { kf6L{ klg ljZjdf c? s'g} 5}g . @))& ;fn kmfNu'0f &, @)$^ r}t @^ / @)^# j}zfv !! Ps}k6s cgfof;} cfPsf] k6Ss} xf]Og . oL ltlyldltx? c;+Vos JolQmx?sf] Tofu, tk:of / jlnbfgsf] hudf v8f ePsf P]ltxfl;s eJo Odf/tx? x'g\ . oL eJo dxnx? agfpg sf+u| ]; Ot/ ljrf/wf/f af]Sg] JolQmx?sf] klg sd of]ubfg 5}g . ly/ad dNn h:tfnfO{ sf+u| ];n] …sf+u| ];LÚ eGg ldn] klg zxLb 9f]sfdf :yflkt rf/ dxfg cfTdfnfO{ sf+u| ];L eGg sbfkL ldNb}g, en} j}rfl/s lx;fan] ltgLx? sf+u| ];n] cfTd;ft u/]sf] ljrf/;Fu glhs lsg gb]lvo'g\ . Tolta]nf sf+u| ]; cl:tTjd} lyPg . k+rfot lj?4sf] s:dfcf]jfbLx?n] cfTdpT;u{ u/]sf 5g\ . sltko t Oltxf;sf] kfgfx?df 7fpF cf]u6\g];Dd x}l;ot gkfO{ o; ;+;f/af6 labf ePsf 5g\ . oL tLg eJo ejgsf] dflns aGg] cj;/ kfPsfx?n] of] tYonfO{ la;{g' x'Fb}g . tLg k6s;Dd ;+3if{sf] ;kmn g]t[Tj u/]s} sf/0f ;aeGbf a9L cj;/ sf+u|];n] g} kfPsf] 5 . obfsbf cfkm\g} sdhf]/Lsf sf/0f bl08t eP klg 3'ldlkm/L d'n's xfFSg] cj;/ sf+u|];n] kfpFb} cfPsf] 5 . o:tf] x'g' :jefljs klg xf] . clxn] klg k'gM Ps k6s d'n'ssf] afu8f]/ sf+u|];sf] xftdf cfPsf] 5 . o; cj;/df sf+u|];n] k6Ss} la;{g gldNg] s'/f s] xf] eg] sf+u|];nfO{ o:tf] cj;/ lbg u}/sf+u] | ];Ln] klg jlnbfg u/]sf 5g\ . o;eGbf klg sf+u|];n] cem} ;lDemg'kg]{ ljifo rflxF s] xf] eg] sf+u|];s} em08fd'lg sf+u|]; eP/ hLjg pT;u{ ug]{ dxfg\ cfTdfx?sf] jlnbfgLsf] hudf ;/f]h ld> Pdfn] klxn]sf] dfcf]jfbL e"ldsfdf xKtf lbgcl3 ;jf] {Rr cbfntn] To:tf] km};nf u/]kl5 a;]sf] of] bn Pdfn]sf] :yfoL ;ldlt a}7sn] /fi6«kltsf] lgjf{rg x'g} kg] { c8fg bf]xf]¥ofPsf] 5 . ut d+unaf/ a;]sf] o;sf] :yfoL ;ldltn] o:tf] lg0f{o dfq u/]g, o;n] Joj:yflksf ;+;b\df k|efj k/f];\ egL ;a} bnnfO{ cfkm\gf] lg0f{osf] cf}krfl/s hfgsf/L klg u/fof] . of] hfgsf/Ln] klg of] ljifonfO{ Pdfn]n] cem} k|d'v dfg]sf] a'emfpF5 . otf eg] p;n] cfkm\gf] ;+;bLo bnsf] g]tf ;d]t 5fGg ;s]sf] 5}g eg] csf]{tkm{ p;sf sf/0f /fhgLlt emg\emg\ w| 'jLs[t x' Fb} uPsf] 5 . To;dfyL Pdfn]sf] of] dfu k"/f x'g ;jf{ ]Rr cbfntsf] Tof] km};nnfO{ bnx?n] sf6\g'kg] { x'G5 . ;+ljwfg ;efaf6 ;+ljwfg 3f]if0ff gePsf] cj:yfdf /fi6«kltsf] lgjf{rg ug' {, To;sf nflu ;+ljwfg ;+zf]wg ug' { eg]sf] lgjf{rgaf6 k|fKt ;xh?kn] kl/rflnt xg'kg] { /fhgLltdf ljif 5l/g' ;/x x'G5 . ;+ljwfg g} ;+zf]wg u/]/ axfnjfnf /fi6«kltnfO{ x6fpg' jf x6fpgs} nflu ;+ljwfg ;+zf]wg ul/g' eg]sf] ;fdfGo kl/l:yltdf ;DkGg x'g] s'/f xf]Og . /fi6«kltaf6 To;/L bl08t x'g'kg] { u/L s'g} c;fdfGo sfd s'/f ePsf] 5}g . xfn} ;DkGg ;+ljwfg ;efsf] lgjf{rgdf /fi6«klt af/] s'g} s'/f p7]sf] lyPg . :ki6 5, of] lgjf{rg log} /fi6«kltsf] cfb]zaf6 ;DkGg ePsf] xf] . ToxLaf6 Pdfn] bf];|f] 7fpFdf plSnPsf] xf] . l:ylt slt;Dd 5 eg] Pdfn]n] lgjf{rg ;Gbe{sf] cfkm\gf] 3f]if0fkqdf cl3Nnf] ;+ljwfg ;efn] u/]sf lg0f{ox?nfO{ :jfldTjdf lng] eGg] :ki6 pNn]v u/]sf] lyof] . Tof] ;+ljwfg ;efn] u/]sf lg0f{ox? :jfldTjdf lnOG5 eg] ToxL ;efn] 5fg]sf] /fi6«kltrflxF gx'g] s;/L eof], a'em\g ;lsPsf] 5}g . d+unaf/sf] tLg bnsf] a}7sdf o;sf cWoIf emngfy vgfnn] g} cl3Nnf] ;efn] u/]sf sfd s'/fsf] :jfldTj lng] eGg] cfkm\gf] 3f]if0fkqdf :ki6 n]lvPsf] s'/f k'gM :d/0f u/fPsf 5g\ . ;a}eGbf vt/gfs / of] bnsf] lgotdfly g} z+sf ug'{kg{ ljifo s] xf] eg] o;n] ;+j}wflgs kbx?nfO{ cfkm\gf] cfGtl/s ;+u7gsf kbx?;Fu hf]8]/ ljefhg ug{ yfNof] . o;sf pkfWoIf jfdb]j uf}td, hf] cfk\mgf] If]qsf] kl/0ffd cfpgf;fy ;a}eGbf klxnf /fi6«kltsf] kbdfly cfFvf uf8\g yfn]sf lyP . /fi6«kltnfO{ ljjfbdf Nofpg] sfd ToxLFaf6 z'? eof] . o;sf] dxflwj]zgsf] ldlt tf]lsPk5L t /fi6«klt, k|wfgdGqL, ;efWoIf, ;+;bLo bnsf] g]tf / kf6L{sf] gofF dxflwj]zgsf] cWoIf kbaLr afF8kmfF8 x'g] ;fj{hlgs g} u/] . o;sf] c? ljifosf] :jfldTj lnFbf /fi6«klt lsg gx'g] < bf];|f] ;+ljwfg ;efsf] lgjf{rgdf bf];|f] 7fpF kfPsf] Pdfn] ;+ljwfg lgdf{0f / ;Qf ;~rfng qmddf htftt} v'§f t]:of{P/ h'g;'s} ljifodf cndNofpg] / s'g} lgsf; x'g glbg] klxn]sf] dfcf]jfbLn] h:tf] sfd ug{ yfn]sf] 5 . o;n] of] ;ef klg klxn]s} h:tf] ;+ljwfg lgdf{0fsf] bf];|f] / ;Qfsf] v]ndf klxnf] k|fyldstfdf k/]/ lgwf{l/t sfds'/fx? d'vn] dfq eGg] ljifodf kl/0ft x'g] vt/f a9\g yfn]sf] 5 . ;jf]{Rr cbfntn] ;d]t /fi6«kltsf] kbfjlw csf{] ;+ljwfg 3f]if0ff geP;Dd sfod /xg] :ki6 ;+j}wflgs Joj:yf ePsf] x'Fbf eGb} /fi6«kltsf] lgjf{rg x'g'kg]{ dfu;lxtsf] l/6 vf/]h u/]kl5 klu:g km]l/ p;n] ToxL ljifonfO{ s]Gb|df /fv]sf] cj:yfn] o:tf] b[Zo k|s6 x'g yfn]sf] xf] . jfdb]jsf] xftdf Pdfn]sf] rfjL bf] ;| f] 7" nf] /fhgLlts bn g] skf Pdfn] df klg ;+ ;bLo bnsf] g] tf sf] x' g] eGg] ljifon] pu| ?k lng k' u] sf] 5 . cWoIf emngfy vgfn eg] kf6L{ cWoIfsf] gftfn] cfkm" g} ;+ ;bLo bnsf] g] tf x' g kfpg' kg] { c8fgdf cufl8 x' g k' u] sf 5g\ . ptf k| efjzfnL g] tf s] kL zdf{ cf] nL zlQm afF 8kmfF 8 x' g' kg] { kIfdf s] lGb| t x' g k' u] sf 5g\ . oL b' O{ g] tfaLr eL8Gt x' g] l:ylt ePkl5 Pdfn] df ;+ ;bLo bnsf] g] tf ;j{ ;Ddt x' g] af6f] aGb x' g] l:yltdf k' u] sf] 5 . vgfn / cf] nL b' j} hgf cfkm\ gf] kIfdf g} ;j{;Ddt x'g'k5{ eGg] kIfdf 5g\ . t/ vgfn s'g} klg xfntdf ;j{;Ddt ;+;bLo bnsf] g]tf cf]nLnfO{ agfpg] kIfdf laNs'n} 5}gg\ . jl/i7 g]tf dfwj g]kfn eg] ;+;bLo bnsf] cfsf+IfL b]lvPsf 5}gg\ . oBlk vgfn / cf]nL s;sf] kIfdf nfUbf cfkm" gjf} + dxflwj]zgaf6 cWoIf aGg ;lsG5 eGg] bfpdf 5g\ . o;sf] nflu g]tf g]kfn ;fd, bfd, b08 / e]b;lxt ;'lgof]lht afFsL k[i7 ^ df afFsL k[i7 ^ df

Upload: -satyagraha-weekly

Post on 09-Mar-2016

254 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

 

TRANSCRIPT

Page 1: सत्याग्रह साप्ताहिक नयाँ अंक

;+3if{df ;fDojfbL ljrf/af6 pTk|]l/ts }og \sf ] alnbfg lbPsf 5g \ eg ])^@÷)^# sf] ;+3if{sf qmddf c;+Vo

jif{ !% c+s @) ;Tofu|x ;fKtflxs @)&) ;fn df3 !^ ut] laxLaf/ (jan. 30, 2014) k[i7 * d"No ¿= !).–

;Tofu|xSATYAGRAHA WEEKLY

;fKtflxs

xfd|f] k'/f ;d{yg x'G5– cUgL ;fksf]6f

sf+u|];df s[t£gtfnfO{ s[t1tfn] lj:yflkt unf{ <tkfOFx? /fli6«o ;xdltsf] ljkIfdf plegnfUg' ePsf] xf] <

xf]O{g, ljNs'n xf]O{g, xfdL /fli6«o;xdltsf] kIfdf 5f+} . /fli6«o ;xdltsfod u/]/ Ps jif{leq ;+ljwfg hf/Lug]{ k|ltj4tfaf6 xfdL Ps OGr klgkl5 x6]sf 5}gf+} . xfdLn] t sf+u|]; Pdfn]n];/sf/ agfpg', xfdL /rgfTds ;xof]uu5f{+} eg]/ :ki6 eg]sf 5f} .;/sf/df rflxF lsg ghfg] <

;/sf/ u7gsf] nflu sf+u|];n] g} kxnug]{ xf] . ;j{bnLo a}7s af]nfP/ 5nkmnklg ul/;s]sf] 5 . ;+ljwfg lgdf{0fdfs'g} afwf gk/f];\ eGg]df xfdL ;r]t /:ki6 5f+} . sf+u|]; / Pdfn]sf] dgl:yltdfklg clxn] b'O{ kf6L{ ldn]/ ;/sf/ agfpg]

x6nfOg M Clif wdnf

5 . emngfy vgfnn] klg ;xdltsf];/sf/sf] ;Defjgf 6¥of], ;+o'Qm ;/sf/sf]

afFsL k[i7 ^ dfafFsL k[i7 ^ df

zxLb lbj;sf] ;Gbe{df

cfh df3 !^ cyf{t\ zxLb lbj; .!((& ;fndf g]kfn cfdfsf rf/ hgfalnbfgL ;k"tx?n] hLjg pT;u{ u/]/tTsflng /f0ff zf;glj?4 cnv hufpg]dxfg sfd u/]sf] ;Ddfgdf zxLb lbj;dgfpg] k/Dk/f sfod ePsf] xf] . tLrf/ hgf dxfg cfTdfx? dfq geO{ /f0ffzf;g lj?4sf] n8fOFdf cGon] klgalnbfg u/]sf lyP . z'qm/fh zf:qL,wd{eQm dfy]df, u+ufnfn >]i7 / bz/yrGbsf cnfjf ly/ad dNn h:tfof ]4fx?n] klg k|hftGqsf] n8fOFdfhLjgsf]] alnbfg u/]sf lyP .

g]kfn zfob ljZjsf] Pp6f dfq d'n'sxf], hxfF Pp6} p2]Zo cyf{t\ nf]stGqsfvflt/ tLg tLg k6s ;+3if{ eof] . /f0ffzf;gsf lj?4sf] n8fOF, lg/+s'z k~rfotJoj:yfsf lj?4 ;+3if{ / lg/+s'z PstGqLozfxL /fhtGqsf lj?4sf] cfGbf]ng u/L@))&, @)$^ / @)^@÷^# sf] n8fOF

n8\of] g]kfnL hgtfn] . Pp6} p2]Zosfnflu tLg k6s ;+3if{ ug]{ g]kfnL dfq}x'g\ eg] c?n] h] h:tf] bfjL u/] klg tL;a} ;+3if{sf] g]t[Tj ug]{ cj;/ kfpg]kf6L{rflxF g]kfnL sf+u|]; dfq} xf] . ;DejtMo:tf] o;/L tLg sfnv08df tLg j6f;+3if{sf] ;kmn g]t[Tj ug]{ kf6L{ klg ljZjdfc? s'g} 5}g .

@))& ;fn kmfNu'0f &, @)$^ r}t @^/ @)^# j}zfv !! Ps}k6s cgfof;} cfPsf]k6Ss} xf]Og . oL ltlyldltx? c;+VosJolQmx?sf] Tofu, tk:of / jlnbfgsf]hudf v8f ePsf P]ltxfl;s eJoOdf/tx? x'g\ . oL eJo dxnx? agfpgsf+u|]; Ot/ ljrf/wf/f af]Sg] JolQmx?sf]klg sd of]ubfg 5}g . ly/ad dNnh:tfnfO{ sf+u|];n] …sf+u|];LÚ eGg ldn] klgzxLb 9f]sfdf :yflkt rf/ dxfg cfTdfnfO{sf+u|];L eGg sbfkL ldNb}g, en} j}rfl/slx;fan] ltgLx? sf+u|];n] cfTd;ft u/]sf]ljrf/;Fu glhs lsg gb]lvo'g\ . Tolta]nfsf+u|]; cl:tTjd} lyPg . k+rfot lj?4sf]

s:dfcf]jfbLx?n] cfTdpT;u{ u/]sf 5g\ .sltko t Oltxf;sf] kfgfx?df 7fpFcf]u6\g];Dd x}l;ot gkfO{ o; ;+;f/af6labf ePsf 5g\ . oL tLg eJo ejgsf]dflns aGg] cj;/ kfPsfx?n] of ]tYonfO{ la;{g' x'Fb}g .

tLg k6s;Dd ;+3if{sf] ;kmn g]t[Tju/]s} sf/0f ;aeGbf a9L cj;/ sf+u|];n]g} kfPsf] 5 . obfsbf cfkm\g} sdhf]/Lsfsf/0f bl08t eP klg 3'ldlkm/L d'n'sxfFSg] cj;/ sf+u|];n] kfpFb} cfPsf] 5 .o:tf] x'g' :jefljs klg xf] . clxn] klgk'gM Ps k6s d'n'ssf] afu8f]/ sf+u|];sf]xftdf cfPsf] 5 .

o; cj;/df sf+u|];n] k6Ss} la;{ggldNg] s'/f s] xf] eg] sf+u|];nfO{ o:tf]cj;/ lbg u}/sf+u]|];Ln] klg jlnbfg u/]sf5g\ . o;eGbf klg sf +u | ];n] cem };lDemg'kg]{ ljifo rflxF s] xf] eg] sf+u|];s}em08fd'lg sf+u|]; eP/ hLjg pT;u{ ug]{dxfg\ cfTdfx?sf] jlnbfgLsf] hudf

;/f]h ld>

Pdfn] klxn]sf] dfcf]jfbL e"ldsfdf

xKtf lbgcl3 ;jf]{Rr cbfntn] To:tf]km};nf u/]kl5 a;]sf] of] bn Pdfn]sf]:yfoL ;ldlt a}7sn] /fi6«kltsf] lgjf{rgx'g} kg]{ c8fg bf]xf]¥ofPsf] 5 . ut d+unaf/a;]sf] o;sf] :yfoL ;ldltn] o:tf] lg0f{odfq u/]g, o;n] Joj:yflksf ;+;b\df k|efjk/f];\ egL ;a} bnnfO{ cfkm\gf] lg0f{osf]cf}krfl/s hfgsf/L klg u/fof] . of]hfgsf/Ln] klg of] ljifonfO{ Pdfn]n] cem}k|d'v dfg]sf] a'emfpF5 . otf eg] p;n]cfkm\gf] ;+;bLo bnsf] g]tf ;d]t 5fGg;s]sf] 5}g eg] csf]{tkm{ p;sf sf/0f/fhgLlt emg\emg\ w|'jLs[t x'Fb} uPsf] 5 .To;dfyL Pdfn]sf] of] dfu k"/f x'g ;jf{]Rrcbfntsf] Tof] km};nnfO{ bnx?n] sf6\g'kg]{x'G5 . ;+ljwfg ;efaf6 ;+ljwfg 3f]if0ffgePsf] cj:yfdf /fi6«kltsf] lgjf{rg ug'{,To;sf nflu ;+ljwfg ;+zf]wg ug'{ eg]sf]lgjf{rgaf6 k|fKt ;xh?kn] kl/rflntxg'kg]{ /fhgLltdf ljif 5l/g' ;/x x'G5 .;+ljwfg g} ;+zf]wg u/]/ axfnjfnf/fi6«kltnfO{ x6fpg' jf x6fpgs} nflu;+ljwfg ;+zf]wg ul/g' eg]sf] ;fdfGokl/l:yltdf ;DkGg x'g] s'/f xf]Og .

/fi6«kltaf6 To;/L bl08t x'g'kg]{ u/L s'g}c;fdfGo sfd s'/f ePsf] 5}g . xfn} ;DkGg;+ljwfg ;efsf] lgjf{rgdf /fi6«klt af/]s'g} s'/f p7]sf] lyPg . :ki6 5, of] lgjf{rglog} /fi6«kltsf] cfb]zaf6 ;DkGg ePsf]xf] . ToxLaf6 Pdfn] bf];|f] 7fpFdf plSnPsf]xf] . l:ylt slt;Dd 5 eg] Pdfn]n]lgjf{rg ;Gbe{sf] cfkm\gf] 3f]if0fkqdfcl3Nnf] ;+ljwfg ;efn] u/]sf lg0f{ox?nfO{:jfldTjdf lng] eGg] :ki6 pNn]v u/]sf]lyof] . Tof] ;+ljwfg ;efn] u/]sf lg0f{ox?:jfldTjdf lnOG5 eg] ToxL ;efn] 5fg]sf]/fi6«kltrflxF gx'g] s;/L eof], a'em\g;lsPsf] 5}g . d+unaf/sf] tLg bnsf]a}7sdf o;sf cWoIf emngfy vgfnn] g}cl3Nnf] ;efn] u/]sf sfd s'/fsf] :jfldTjlng] eGg] cfkm\gf] 3f]if0fkqdf :ki6 n]lvPsf]s'/f k'gM :d/0f u/fPsf 5g\ .

;a}eGbf vt/gfs / of ] bnsf]lgotdfly g} z+sf ug'{kg{ ljifo s] xf]eg] o;n] ;+j}wflgs kbx?nfO{ cfkm\gf]cfGtl/s ;+u7gsf kbx?;Fu hf]8]/ljefhg ug{ yfNof] . o;sf pkfWoIfjfdb]j uf}td, hf] cfk\mgf] If]qsf] kl/0ffd

cfpgf;fy ;a}eGbf klxnf /fi6«kltsf]kbdfly cfFvf uf8\g yfn]sf lyP ./fi6 «kltnfO { ljjfbdf Nofpg] sfdToxLFaf6 z'? eof] . o;sf] dxflwj]zgsf]ldlt tf]lsPk5L t /fi6«klt, k|wfgdGqL,;efWoIf, ;+;bLo bnsf] g]tf / kf6L{sf]gof F dxflwj ]zgsf ] cWoIf kbaLrafF8kmfF8 x'g] ;fj{hlgs g} u/] . o;sf]

c? ljifosf] :jfldTj lnFbf /fi6«klt lsg gx'g] <bf];|f] ;+ljwfg ;efsf] lgjf{rgdf bf];|f] 7fpF kfPsf] Pdfn] ;+ljwfg lgdf{0f / ;Qf ;~rfng qmddf htftt} v'§f t]:of{P/

h'g;'s} ljifodf cndNofpg] / s'g} lgsf; x'g glbg] klxn]sf] dfcf]jfbLn] h:tf] sfd ug{ yfn]sf] 5 . o;n] of] ;ef klgklxn]s} h:tf] ;+ljwfg lgdf{0fsf] bf];|f] / ;Qfsf] v]ndf klxnf] k|fyldstfdf k/]/ lgwf{l/t sfds'/fx? d'vn] dfq eGg] ljifodfkl/0ft x'g] vt/f a9\g yfn]sf] 5 . ;jf]{Rr cbfntn] ;d]t /fi6«kltsf] kbfjlw csf{] ;+ljwfg 3f]if0ff geP;Dd sfod /xg]:ki6 ;+j}wflgs Joj:yf ePsf] x'Fbf eGb} /fi6«kltsf] lgjf{rg x'g'kg]{ dfu;lxtsf] l/6 vf/]h u/]kl5 klu:g km]l/ p;n] ToxLljifonfO{ s]Gb|df /fv]sf] cj:yfn] o:tf] b[Zo k|s6 x'g yfn]sf] xf] .

jfdb]jsf] xftdf Pdfn]sf] rfjLbf];|f] 7"nf] /fhgLlts bn g]skf Pdfn]df klg

;+;bLo bnsf] g]tf sf] x'g] eGg] ljifon] pu|?k lngk'u]sf] 5 . cWoIf emngfy vgfn eg] kf6L{ cWoIfsf]gftfn] cfkm" g} ;+;bLo bnsf] g]tf x'g kfpg'kg]{c8fgdf cufl8 x'g k'u]sf 5g\ . ptf k|efjzfnLg]tf s]kL zdf{ cf]nL zlQm afF8kmfF8 x'g'kg]{ kIfdfs]lGb|t x'g k'u]sf 5g\ . oL b'O{ g]tfaLr eL8Gt x'g]l:ylt ePkl5 Pdfn]df ;+;bLo bnsf] g]tf ;j{;Ddtx'g] af6f] aGb x'g] l:yltdf k'u]sf] 5 .

vgfn / cf]nL b'j} hgf cfkm\gf] kIfdf g};j{;Ddt x'g'k5{ eGg] kIfdf 5g\ . t/ vgfn s'g}klg xfntdf ;j{;Ddt ;+;bLo bnsf] g]tf cf]nLnfO{agfpg] kIfdf laNs'n} 5}gg\ . jl/i7 g]tf dfwj

g]kfn eg] ;+;bLo bnsf] cfsf+IfL b]lvPsf 5}gg\ . oBlk vgfn / cf]nL s;sf] kIfdfnfUbf cfkm" gjf}+ dxflwj]zgaf6 cWoIf aGg ;lsG5 eGg] bfpdf 5g\ . o;sf] nflug]tf g]kfn ;fd, bfd, b08 / e]b;lxt ;'lgof]lht afFsL k[i7 ^ df

afFsL k[i7 ^ df

Page 2: सत्याग्रह साप्ताहिक नयाँ अंक

sf=lh=b=g+= !$@÷)%%÷%^, uf]=x'=sf=b=g+= !$@÷)^#÷^$ *laxLaf/, df3 !^, @)&)

k|sfzs÷k|wfg;Dkfbs M ;Ltf/fd 9'+u]n, ;Nnfxsf/ M g/]Gb|axfb'/ >]i7, Joj:yfks M g/f]h cof{n, sfof{no M gof“afg]Zj/, sf7df8f}+, kmf]g M $$*%$*@,)!–@@(^@)# kf]=j=g+= @!%!), E-mail : [email protected], d'b|0f M PS;k|]; sn/ k|]; k|fln a'4gu/, ;Dkfbs M /fh]z ;fksf]6f

;Tofu|x;fKtflxs

SATYAGRAHA WEEKLY

– ;]js ;'bfdf

kfFr xhf/ jif{ klxn] xl:tgfk'/sf] /fHo kfpg s'?If]qdf dxfef/t ePsf] lyof] . To;dxfef/tdf gfosx? w]/} hgf lyP– eLid, b'of]{wg, w[t/fi6«, ol'wli7/ / ch'{g . Oltxf;n]logLx?dWo] s;}nfO{ gfos jf s;}nfO{ vngfossf] bhf{ lbPsf] xf]nf . t/, logLx? jflzv08L / w[i6B'Dg h:tf JolQmx? klg cf–cfkm\g} 9+un] gfos g} 5g\ eGbf km/s gknf{lsgls oL ;a} rl/qsf cf–cfkm\g} a]Un} / ljlzi7 syf, Joyf / pksyf 5g\ . t/,lglZrt?kdf To; dxfef/tsf Pp6} dfq dxfgfos lyP– >L s[i0f .

o; lxdjtv08 kljq g]kfn e"lddf dxfef/tsf] k'g/fj[lQ ePsf] 5 . cyjf egf+}k'g/fj[lQ x'g nfu]sf] bfjL ul/Psf] 5 . plxn]sf] dxfef/tdf eujfg s[i0fn] zflGtb"tsf?kdfkf08jx?sf nflu kfFr ufpF dfu]sf lyP / ToxL glbPsf] sf/0f dxfef/tsf] ;+u|fd eof] /;d:t sf}/jx?sf] gfz eof] . clxn] bfjL ul/Psf] dxfef/tdf sxfFsxfFsf] xf], yfxf ePg .t/ ;ft ufpFsf] dfu ePsf] 5 / tL ufpF lbOPg eg] dxfef/t dlRrg] r]tfjgL lbOPsf] 5 .s'/f eo+s/ 5 . dxfef/t dlRrg] ePkl5 t kfFr hgf kf08j, >Ls[i0f, c:j:yfdf, s[tjdf{/ s[kfrfo{ afx]s sf]xL klg gafFRg] eP t Û

ca of] ;+;f/ log} gf} hgf dxfk'?ifx?sf] e/df rNg]5 . oLdWo] klg kfFr kf08j />Ls[i0fsf] dfq} af]njfnf rNg]5 eGg] kSsfkSsL 5 . c:j:yfdf, s[tjdf{ / s[kfrfo{sfcfw'lgs ;+:s/0fsf?kdf ;j{>L k|r08, emngfy / ;'zLn sf]O/fnf t k/flht dxf/yLsf?kdfn'Sb} l5Kb} lx+8\g] s'/fdf b'O{ dt gxf]nf . ca lrGg h?/L 5– tL eujfg >Ls[i0fsf / k+rkf08jsf cfw'lgs ;+:s/0f sf] sf] x'g\ <

cfkm"nfO{ kf08j eg]/ 3f]if0ff ug]{ ;d"xsf] Oltxf;, e"uf]n, rl/q cflb OToflb x]g{] xf] eg] ToxfFdxfgfos aGg] x}l;ot Pp6f dfq JolQmsf] x'g ;Sb5 . ljz]if JolQmsf] ljz]if JolQm;Fusf];dfudsf] sf/0f k}bf ePs} sf/0f Ps hgf ljz]if JolQmn] dfq dxfgfossf] kb\jL wf/0f ug{;Sb5g\ . tL dxfg\ cfTdf x'g\– k"j{ >L % 1fg]Gb| zfx . c? s;}sf] dxfgfossf] 7fpFdf cfkm"nfO{sNkgf;Dd ug'{ klg dxfkfk 7xl/G5 . sy+sbflrt pgL dxfgfossf] s';L{ ;DxfNg c;dy{ eP eg]:jtM Tof] s';L{df dfxfdgf k"j{ >L % kf/; zfx cfl;g x'g] 5g\ . k"j{ k+rx?sf] ;d"x k+r kf08jnfO{cfjZos lgb]{zg aS; x'g] jf a/b g]t[Tj k|bfg ug]{ xs k"j{ >L % s} xf] . sf]xL /x]gg\ eg] k"j{>L % x[boGb|sf] a/b g]t[Tjdf klg oL k"j{ k+r /dfpg] 5g\ / uf}/jflGjt x'g] 5g\ .

ca klxrfg ug]{ sf]lzz u/f}+– k+r kf08jsf] . ;fFRr} Û kf08j ePkl5 t b|f]kbL klgxf]lng\ lg Û To;af/] kl5 ;f]rf+}nf . klxn] kf08js} s'/f u/f+} . wd{/fh o'lwli7/sf] cfw'lgs;+:s/0fsf af/]df ljjfb gxf]nf . tL JolQm ;Ddfglgo sdn yfkf afx]s sf] kf] x'g ;Snf /< Tof] s';L{sf] cs+6s xsbf/ pg} x'g\ . jfo'k'q eLdsf] cfw'lgs cjtf/rflxF sf] x'g\ t </fIf;L >LdtL lxl8Dafsf] ue{af6 36f]Tsr hGdfpg] Ifdtf sf];Fu xf]nf t < s]nfP/ x]bf{To:tf JolQm kB;'Gb/ nfjtL x'g ;Sb5g\ . ca /Xof] wg'wf{/L ch'{gsf] 7fpF lng] JolQm Ûwg'if ljBfdf kf/+ut / kl/ cfof] eg] j[xGgnfsf] ?k wf/0f ug{ ;Sg] gt{ls Û s[i0fsfcToGt} lk|o . ch'{gsf] e"ldsf cToGt} uxg 5 . eLidnfO{ 9fNg' klg 5 / ;'eb|fsf] ue{af6cledGo' clg cledGo'af6 kl/lIft hGdfP/ /fhu2Lsf] pQ/flwsf/L ;'lDkg' klg 5 . t/xf]Og, cfw'lgs dxfef/tdf /fhu2Lsf] xs dxfgfos 1fg]Gb| / pgsf ;Gtfg b/ ;GtfgnfO{dfq 5 . To;sf/0f of]4f eP k'U5 . To:tf] sfdsf] nflu dxfof]4f x]daxfb'/sf k'q afx]s sf]x'g ;S5 / Û gs"n / ;xb]jsf] e"ldsfdf wjn zDz]/ / rGb|axfb'/ u'?Ë 5Fb}5g\ .

k+r kf08j tof/ ePdxfef/tsf nflu

skf]{/]6 O{Zj/ a:g]t

jfl0fHo a}+ssf] $( cf}+jflif{sf]T;j ;DkGg

/fli6«o jfl0fHo a}}+sn] $( cf}+ jflif{sf]T;j dgfPsf] 5 . jflif{sf]T;j sfo{qmdnfO{;Daf]wg ub}{ cy{dGqL z+s/k|;fb sf]O/fnfn] g]kfndf ljQLo ;+:yfx¿sf] lxtsfnflu ;/sf/n] gofF ;+:yf vf]Ng glbg] / ePsfx¿nfO{ ;'b[9, ;an agfpg dh{/gLlt cjnDag u/]sf] atfP . ut z'qmaf/ cfof]lht jflif{sf]T;jdf sfo{qmdnfO{;Daf]wg ub{} dGqL sf]O/fnfn] k|lt:kwf{Tds cj:yfdf ;/sf/L :jfldTjsf a}+sx¿n]cfkm\gf] ahf/ cfk}+m vf]Hg'kg{]df hf]8 lbPsf x'g\ .

d'n'ssf] k|zf;lgs d'Vofnosf] cufl8 /x]sf] /fli6«o jfl0fHo a}+s ;an eP dfqd'n'ssf] cy{tGq x'g] atfpFb} dGqL sf]O/fnfn] ahf/df nufgLsf] dfu eP klgljQLo ;+:yfdf art a9\g' eg]sf] ljQLo ;+:yfsf] cIfdtf ePsf] bfjL u/] .;/sf/nfO{ k|lt:kwL{ geO{, ;xof]uL 7fGg cfu|x ub{} sf]O/fnfn] ;/sf/n] k|fyldstflbPsf] pTkfbgzLn If]qdf nufgL a9fpg ;'emfj lbP . sfo{qmddf g]kfn /fi6«a}+ssf ueg{/ 8f= o'j/fh vltj8fn] /fli6«o jfl0fHo a}+sdf ;/sf/n] u/]sf] nufgL

s/bftfsf] k};f ePsfn]To;sf] k|ltkmn lbg'kg{]atfP . a}+lsª Jojxf/df;'wf/ cfjZos ePsf]eGb} vltj8fn] u|fxssf]u'gf;f] sd ug{ ]tk{mk|of; yfNg ;'emfjlbP . ;/sf/ k'FhLsf]

;+/Ifs ePsfn] ;/sf/L :jfldTjsf a}+sn] ug{] gLltut lgu/fgLnfO{ x:tIf]k 7fGggx'g] pgsf] egfO 5 .

a+}lsª If]qdf ;jnLs/0f, k'FhLs/0f / ljQLo ;+:yfnfO{ Pscsf{df ufEg' clxn]sf]cfjZostf ePsf] eGb} vltj8fn] clxn] csf{] s'g} a}+ssf] kl/sNkgfeGbf klg;~rfngdf cfPsf ;+:yfx¿sf] u'0f:t/Lotfsf af/]df ;f]Rg'kg{]df hf]8 lbP . cy{;lrjzfGt/fh ;'j]bLn] a}+ssf] v/fa shf{sf sf/0f cfk"mx¿n] ;+j}wflgs lgsfodf uP/aofg lbg'k/]sf] pbfx/0f lbFb} dfkb08agfP/ o:tf ;d:of ;dfwfg ug{ cfu|xu/] . a}+ssf k|d'v sfo{sf/L clws[ts[i0fk|;fb zdf{n] uPsf] k'; d;fGt;Dda}+ssf] lgIf]k (^ ca{ / shf{ %@ ca{k'u]sf] hfgsf/L lbFb} Jofj;flos of]hgfcg';f/ tLg jif{leq Ps va{ @! ca{lgIf]k / &* ca{ ?k}ofF shf{ k'¥ofpg]nIo lnPsf] atfP . b]zdf ljQLo kx'Frclej[l4 ug{ a}+ssf zfvf sfof{nox¿,zfvf/lxt a}+lsªsf ;fy} er{'cn a}lsªsf]lj:tf/ / ljsf;df ljz]if Wofg k'¥ofOPsf]hfgsf/L lbFb} pgn] cfufdL tLg jif{dfb'O{ ;o zfvf sfof{no, b'O{ ;o a|fGrn];a}lsª, b'O{ ;oj6f P6LPd / %) j6fsfpG6/;lxt s"n ^%) cfp6n]6k'¥ofpg] nIo lnOPsf] hfgsf/L lbP .To; cj;/df pTs[i6 sfd ug{] sd{rf/L/ zfvfx¿nfO{ ;Ddfg ul/Psf] lyof] .lj;+ @)@@ df3 !) ut] g ]kfn;/sf/sf] k"0f{ :jfldTjdf :yfkgf u/]sf]o; a}+ssf b]ze/ !$* j6f zfvfsfof{no /x]sf 5g\ .

>Lkz'kltsf] …xfO{ OghL{la:s'6Ú ahf/df

>Lkz'klt la:s'6 O08li6«h k|flnn] …xfO{ OghL{ la:s'6Ú sf] pTkfbgtyf ljqmL ljt/0f yfn]sf] 5 . ;f] sDkgLn] :jflbnf]

tyf pRr:t/Lo pTkfbgnfO {lg/Gt/tf lbFb} …xfO{ OghL{ la:s'6Úahf/df NofPsf] hgfPsf] 5 . ;a}pd]/ ;d"xsf nflu pko'Qm elgPsf]

pQm la:s'6 b]ze/sf ;'k/dfs]{6 tyfv'b|f k;nx?df pknAw /x]sf] sDkgLn]

hgfPsf] 5 . …xfO{ OghL{ la:s'6Ú vf;u/L k|f]l6g tyf yk zlQm cfjZos kg]{

pkef]Qmfsf nflu pko'Qm x'g] atfOPsf] 5 .la:s'6 ;j{>]i7 u'0f:t/ / d'v} /;fpg] :jfbdfpknAw /x]sf] sDkgLsf] bfjL 5 . ;o u|fdsf]Kofs]6df pknAw pQm la:s'6sf] d"Nok|ltKofs]6 #% ?k}ofF /flvPsf] 5 . pQmla:s'6df yk k | f ] l6g, lrNnf ] kbfy { ,

sfaf]{xfO8]«8, Sofnf]/L / z/L/nfO{ cfjZoskg ] { ljleGg k |sf/sf le6fldgx? pknAw /x]sf] 5 . :t/Lo Kofs]lhªsfsf/0f la:s'6sf] u'0f:t/ nfdf] ;do;Dd ;'/lIft /xg] sDkgLn] atfPsf] 5 . $) jif{]Oltxf; af]s]sf] kz'klt la:s'6 O08li6«h k|fln k"jf{~rnsf] klxnf] / /fi6«s} bf];|f]k'/fgf] la:s'6 pTkfbs sDkgL xf] .

clVtof/sf] k|];;Nnfxsf/df sfsL{

clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg cfof]usfk|d'v nf]sdfgl;+x sfsL{sf] k|]; ;+of]hsdfkqsf/ cf]daGw' sfsL{ lgo'Qm ePsf 5g\ .sfsL{ d"nwf/ ;fKtflxs / pQm klqsfsf]cgnfOg ;+:s/0f d"nwf/ Go"h 86sddf cfj4 5g\ . pgnfO{ g]kfn ;/sf/sf]/fhkqf+lst k|yd >]0fLsf] ;]jf;'ljwf kfpg] u/L lgo'Qm ul/Psf] xf] .

lxdfnogåf/f j[¢f>dnfO{ ;xof]ulxdfnog a}+s lnld6]8n] cfkm\gf] ;+:yfut ;fdflhs pQ/bfloTj cGtu{t

sf7df8f}+–#, rknL, eb|sfnLl:yt…tk:ynL j[¢f>dÚ sf j[¢fx?nfO{;xof]u k|bfg u/]sf] 5 . a}+sn] pQmj [¢ f>ddf cf l>t !% hgfj[¢fx?nfO{ cf]9\g] tyf nufpg]sk8f, vfgf ksfpg] /fO;s's/,yd{;x?, tftf] lr;f] kfgL l8:k]G;/, rfdn cflb k|bfg u/]sf] 5 . b]zsf ljleGg:yfgsf c;Qm tyf c;xfo j[¢fx?nfO{ pQm j[¢f>dn] ljut @@ jif{b]lv cf>olbO/x]sf] 5 . a}+ssf tkm{jf6 a}+ssf k|d'v sfo{sf/L clws[t czf]s zdz]/ha/fn] pQm ;xof]u x:tfGt/0f ug{'ePsf] xf] .

l;l6hG; a}+sn] eQf ljt/0f ug]{l;l6hG;\ a}+s OG6/g]zgn lnld6]8n] g]kfn ;/sf/af6 k|bfg ul/g] ;fdflhs

;'/Iff, eQf÷j[lQ÷cg'bfg a+}lsË k|0ffnLdfkm{t afFs], ;'v]{t tyf jfUn'+u lhNnfsfnfeu|fxLnfO{ ljt/0f ug{sf nflu ;+3Lo dfldnf tyf :yfgLo ljsf; dGqfno;Fu

;Demf}tf u/]sf] 5 .a}+ssf k|d'v sfo{sf/Lclws[t /fhg l;+xe08f/L tyf ;+3Lodfldnf tyf :yfgLo

ljsf; dGqfnosf ;x;lrj /]ZdL/fh kf08]n] pQm ;Demf}nf kqdf x:tfIf/ u/] . oLtLg lhNnfsf Ps ;o %& ufpF ljsf; ;ldltsf sl/j (( xhf/ hgtfnfO{ a}+sn]cfkm\gf] zfvf/lxt ;]jfdfkm{t k|bfg ug]{5 . o; ;]jfn] pQm If]qsf h]i7 gful/s,czQm ckf+u, ljwjf, Psn dlxnf Pj blnt ;d'bfosf] kfFr jif{ d'lgsf afnaflnsf,nf]kf]Gd'v cflbjf;L÷hghflt nufotsf ju{ / ;d'bfo nfeflGjt x'g] ljZjf; a}+sn]lnPsf] 5 .

;flgdfåf/f Ho]i7 gful/snfO{ sDan ljt/0f;flgdf a}+s -;flgdf_ n] cfkm\gf] ;~rfngsf] bzf+} jif{sf] cj;/df cfkm\gf] zfvf

sfo{fno, rfkfufpFaf6 @)&) df3 !) ut] z'qmaf/sf lbg rfkfufpFl:yt Hof]ltbolaxf/df h]i7 gful/snfO{ sDan ljt/0f tyf ef]hg u/fO{ ;Ddfg u/]sf] 5 . pQmsfo{qmddf a+}ssf sd{rf/L, u|fxsju{ tyf :yfgLojf;Lsf] pNn]vgLo ;xeflutf

/Xof ] . ;f ] sfo{qmddfa+}ssftkm{af6 gfoa k|d'vsfo {sf/ L clws [tt ]haxfb ' / rGbsf ]

pkl:yltdf Ho]i7 gful/snfO{ sDan ljt/0f ug'{sf ;fy} hf8f] dlxgfnfO{ nlIftub{} pQm sfo{qmdsf] cfof]hgf ul/Psf] atfOof] . ;flgdfn] ;fdflhs pQ/bfloTjaxg ug]{ qmddf o:tf y'k|} lqmofsnfk ub}{ cfPsf] 5 / jif{el/ g} cfkm\gf cGozfvfx?af6 ;fdflhs pQ/bfloTjsf ljleGg sfo{qmdx? cfof]hgf ug]{ nIo lnPsf]5 . ;+:yfut ;fdflhs bfloTj lgjf{xsf nflu o; jif{ a+}sn] ^# nfv 5'§fPsf] 5,h'g ut cfjsf] v'b d'gfkmfsf] @=)& k|ltzt x'g cfpF5 .

Page 3: सत्याग्रह साप्ताहिक नयाँ अंक

of] ;ftf

;DkfbsLo

jif{ !%, c+s @), @)&) ;fn df3 !^ ut] laxLaf/

@laxLaf/, df3 !^, @)&)

e/t bfxfn

clxn] Pdfcf]jfbLsf] a}7s rln/x]sf]5 . a}7saf6 b]z, hgtf / To;sfsfo{stf{x¿n] s'g} lrh k|fKt ug{ ];Defjgf g/x]sf] eP klg Psy/Lsfnflu of] hLjgd/0fsf] k|Zg alg/x]sf]5 . l;gf]sf nflu k'iksdn bfxfn /afa'/fd e§/fO{n] cfkm\gf] lu2 emu8fnfO{o;/L l;+uf/]sf 5g\, dfgf}+ pgLx¿n]g]kfnLnfO{ /fd/fHodf af; a;fpg]of]hgf agfO/x]sf 5g\ . afu{]lgª, 3'sL{,wDsL, 5n5fd, cf/f]k–k|Tof/f]kx¿nfO{o;/L dxTj lbO/x]sf] 5 ls dfgf} +pgLx¿n] g]kfnk|lt lrlGtt eP/ tTsfn7"n} o'4 lhTg] tof/L ul//x]sf 5g\ .

cfd¿kdf ;a}nfO{ yfxf ePsf] s'/fxf ] ls Pdfcf ]jfbL leqsf ] emu8fg;'lNemg] emu8f xf] . hLjGt kf6L{,qmflGt, d'lQm, kl/jt{g cflbsf axfgfdfPdfcf]jfbLn] b'lgofFnfO{ ;tfpg / n'6\gcfkm\gf dflg;x¿nfO{ h] l;sfpFb} cfPsf]lyof], Tof] kl/j]z ablnPsf] 5 . /, lxhf]csf{sf] xsdf nfu" ug{ l;sfOPsflzIff–bLIffx¿ ca Tof] cfkm"lt/ kms{]sf]5 . To;}n] csf{sf] 3fF6L /]6]/ eP klgcfkm \gf ] cl:tTj arfpg ] xf ]8n ]k|fyldstf kfPsf] 5 .

Psn] csf{sf] hLjgsf] cGTo ug{]laGb';Dd k'u]sf] of] emu8fsf] Wofgof]Uoljifo s] 5 eg] b]z, hgtf / sDo'lgi6cfGbf]ngnfO{ gf]S;fgL k'¥ofpg] k|ZgdfpgLx¿sf aLrdf sxLFst} ljdlt /x]sf]lyPg / 5}g klg . lbNnLdf ;fg;Fua;]/ To;n] lbPsf xltof/, cf>o,tflnd, k};fsf] ;xof]udf g]kfnL dfg{]ck/fwb]lv cfkm\g} n8fs"x¿nfO{ wf]sfdfxfn]/ ljb]zLsf] of]hgfdf SofG6f]gd]G6df;]gfsf] sAhf u/fpg] s'sd{;DddfpgLx¿ Ps 7fpFdf b[9tfk"j{s plePsflyP . ;Qfdf k'u]/ dgkl/ b]z n'6\g]s'/fdf e|i6frf/Lx¿sf lj?4df slxNo}5nkmnsf ] k |:tfj u/ ]sf 5 }gg \ .O ltxf;df cfkm "n ] u/ ]sf ; +uLgck/fwx¿sf af/]df 5nkmnsf] k|:tfjclxn] klg s;}af6 k|:t't ul/Psf] 5}g .

of] a}7sdf klg b'j}hgfsf] k|of;5, h;/L x'G5 kf6L{ sAhf ug{] . ;s]csf{] kIfnfO{ k"0f{¿kdf df:g] / g;s]sdhf]/ agfpg] . o;sf nflu afa'/fdsftkm{af6 p7]sf d'2fx¿ x'g\– kf6L{ g]t[Tj/ ;+;bLo bnsf] g]tfdWo] Pp6f kbcfkm"nfO{ lbg'kg{] . o;f] gug{] xf] eg]

5'r'Gb|fsf] 6fpsfdf rd]nLsf] t]n;Tofu|xSATYAGRAHA WEEKLY

;fKtflxs

;Tofu|x;fKtflxs

SATYAGRAHA WEEKLY

c? bn cfGtl/s lsrnf]df cNdln/x]sf a]nf g]kfnL sf+u|];n]eg] lgjf{rgnuQ} b]lv ;+ljwfg lgdf{0fsf] cfkm\gf] sfo{;"rL agfPsf]5 . cfkm\gf ;ef;b\x?;Fu cGt/lqmof u/]/, sfo{tflnsf ;'emfj;ldlt g} agfP/ / Tof] ;ldltn] klg ;lqmotfk"j{s To:tf] ;DefJotfcWoog u/L Ps jif{leq s]–s] sfd ug{ ;lsG5, ug'{k5{ eGg]tflnsf;lxtsf] ;'emfj lbPsf] xf] . g/xl/ cfrfo{sf] ;+of]hsTjdful7t sfo{bnn] cl3Nnf] xKtf g} cfkm\gf] bndf ;'emfj a'emfO;s]sf]/ ;+;bLo bnsf g]tfdfkm{t of] ;+ljwfg ;efdf k|j]z x'g] qmddf5 . oxL sfo{tflnsf cg';f/ sf+u|];n] cfkm\gf] g]t[Tjdf ;+ljwfg3f]if0ff ug]{5 . bf];|f] ;+ljwfg ;efsf] of] sfd To;sf/0f klg:jfutof]Uo x'g] ePsf] 5, h;df lgwf{l/t ;dod} ;+ljwfg 3f]if0ff x'g]/ ljZjf; ug]{ 7fpF kfOPsf] 5 .

k|ltj]bgdf ;+ljwfg ;ef lgodfjnL @)^% nfO{ tTsfn cfjZoskl/jt{g ug{ ;+ljwfg ;ef a}7sn] ;fgf ;+Vofsf] d:of}bf ;ldltagfpg'kg]{, To;n] @) lbgleq d:of}bf agfO;Sg'kg]{ / To;cg';f/;efn] k|To]s a}7saf6 s] s;/L sfdx? ;DkGg ub}{ hfg] eGg]tflnsf agfOg'kg]{ / Tof] tflnsf cg';f/ To;nfO{ gla/fO{ sfdkm5\of}{6 ub}{ hfg'kg]{ pNn]v 5 . ;efn] tTsfn cl3 ;ef / To;sf;ldltaf6 ;DkGg sfdx? slt s] cfwf/df :jfldTj lng] eGg]cWoog / ;'emfj lbg ;ldlt agfOg'kg]{ / To;sf cfwf/df ;efn]lg0f{o ug'{kg]{, ;xdlt x'g g;s]sf ljifodf To:t} csf]{ ;ldltn]bnx?aLr ;Djfb u/L ;xdlt h'6fpg'kg]{, ;+ljwfg d:of}bfsf nflu!% hgf;Ddsf] ;ldlt agfpg'kg]{, d:of}bfsf nflu lj1–ljz]if1x?sf];ldlt agfpg'kg]{ tyf ToxL d:of}bf ;ldltn] ljifout pk;ldltagfpg] / tf]lsPsf] ;doleq} d:of}bf kfl/t ug{ ;efnfO{ sfo{tflnsflbg] cflb h:tf x]bf{ ;fgf t/ sfo{ ;Dkfbgsf lx;fan] dxTjk"0f{ljifox? o;df ;d]l6Psf 5g\ . d:of}bfnfO{ ;a} lgjf{rg If]qdf;'emfjsf nflu ;'emfj lng] sfd ;d]t o;df ;d]l6Psf 5g\ .

bf];|f] ;+ljwfg ;efdf g]kfnL sf+u|];sf] g]t[Tj /f]lhg'sf] d'Vosf/0f / cfsif{0f o;n] kfPsf] lhDd]jf/LnfO{ ;dod} ;DkGg ug{ljutsf pbfx/0f xf] . klxnf] hgcfGbf]ngkl5 sf+u|];sf] g]t[Tjdf;+ljwfg lgdf{0f ug]{ sfd cfof] . p;n] Ps jif{sf] cGtl/dsfndf^ dlxgfdf ;+ljwfgsf] 3f]if0ff / afFsL ̂ dlxgfdf Tof] ;+ljwfgcg';f/cfdlgjf{rg ;DkGg u/]sf] lyof] . #) jif{;Dd /fhfn] kToIf zf;gu/]sf] cj:yfdf Tof] ;+:yfnfO{ ;+j}wflgs 3]/fdf /fv]/ ;Dk"0f{sfo{sf/L clwsf/ ;/sf/df Nofpg' To; a]nfsf] ;dodf rfgr'g]lyPg . @)$& j}zfvdf u7g ePsf] cGtl/d ;/sf/n] Tof] jif{sf]sflQsdf To:tf] ;+ljwfg Nofof] / @)$* sf] j}zfvdf ToxL;+ljwfgcg';f/ cfd lgjf{rg ;DkGg u/fof] . clxn] /fhf x6fpg'h:t}lyof] To; a]nfsf] of] sfd . tLg bzs;Dd b]zJofkL km}lnPsf]lg/+s'ztfsf] h/f sf6\g' ;fdfGo xf]Og . ;+ljwfg ;efsf] klxnf]lgjf{rgn] v8f u/]sf] ;+:yfn] /fhtGq x6fPsf] eGbf sl7g sfd;DkGg u/]sf], Tof] Oltxf; g} sf+u|];sf] of] k6ssf] cfsif{0f xf] . of]g]t[Tjdfly ca ToxL Oltxf; bf]xf]¥ofpg] bfloTj cfPsf] 5 .

;+ljwfg lgdf{0fdfsf+u|];sf] sfo{;"rL

df3 ( ut] laxLaf/– ;+ljwfgcg';f/ /fi6«klt tyf pk/fi6«kltsf] kbfjlw gofF ;+ljwfg hf/L

geP;Ddsf nflu ePsf] hgfpFb} ;jf]{Rr cbfntåf/f /fi6«kltsf] kbfjlw lj?4sf]l/6 vf/]h .

df3 !! ut] zlgaf/– gSsnL ef? sf/f]af/df rf/ jif{sf] h]n hLjg latfP/ 5'6]sf o'g';

cG;f/L #$ nfv gSsnL ef?;lxt k'gM kqmfp .– ;+;bLo bn tyf kf6L{leqsf] cfGtl/s zlQm afF8kmfF8df s'/f gldNbf

g]skf Pdfn]sf] :yfoL ;ldlt a}7s :ylut .df3 !@ ut] cfOtaf/– g]kfnL sf+u|];sf] ;+;bLo bnsf] g]tf rogsf nflu ePsf] lgjf{rgdf kf6L{

;efklt ;'zLn sf]O/fnf lgjf{lrt .– /fi6«klt 8f= /fdj/0f ofbjåf/f df3 !( ut]leq ;xdtLo ;/sf/ u7g

ug{ cfXjfg .df3 !# ut] ;f]daf/– g]kfnL sf+u|];åf/f kq n]vL g]skf Pdfn];Fu ;xdtLo ;/sf/ u7gsf nflu

;xof]u ug{sf nflu cf}krfl/s cfu|x .df3 !$ ut] d+unaf/– u[x dGqfnoåf/f sf7df8f}+ k|x/L k|d'vdf k'gM P;P;kL /d]z v/]nsf]

;?jf .df3 !% ut] a'waf/– Pdfcf]jfbL g]tf nfn]Gb| d08nnfO{ xTof cf/f]kdf lhNnf cbfnt] jf/]G6

hf/L u/]sf] cj:yfdf ;ef;b agfPsf] eGb} k/]sf] l/6df cleo'Qm d08nnfO{hjfkm lbg cfpg ;jf]{Rr cbfntsf] PsxKtfsf] Dofb .

k|]; :jtGqtf lj?4sf] ultljlwdxf]Q/Lsf] dfO{:yfgdf ePsf] ;8s b'3{6gfsf] ;dfrf/ k|sfzg–k|;f/0f

u/]sf] ljifonfO{ lnP/ /]l8of] bk{0fsf kqsf/ uLtf lrdf]l/of / alb{af; va/b}lgssf ;Dkfbs ;Gtf]if kf]v/]nnfO{ s]xL JolQmn] Hofg dfg]{ wDsL;lxt ufnLunf}h / b'Jo{jxf/ u/]sf] k|lt xfd|f] ;+u7gsf] ulDe/ Wofgfsif{0f ePsf] 5 .;dfrf/sf] af/]df lrQ ga'em]sf] v08df sfg'gL k|lqmofdf hfg ;lsg] Joj:yfx'Fbfx'Fb} klg ;dfrf/ k|sfzg k|zf/0f u/]s} cfwf/df dlxnf kqsf/dfly b'Jo{jxf/ug]{ / kqsf/nfO{ Hofg dfg]{ wDsL lbg' k|]; :jtGqtf lj?4sf] ultljlw xf]eGg] xfd|f] ;~hfnsf] 7x/ 5 . cfkm\gf] st{Jo lgjf{x ul//x]sf ;~rf/sdL{x¿sf]sfo{sIfd} k'u]/ ckzJb k|of]u ub}{ ufnL unf}h ug'{sf] ;fy} …h] klg ug{ ;Sg]ÚwDsL lbg]h:tf] lgGblgo sfo{ ug]{nfO{ tTsfn kqmfp u/L sf/afxL ug{ ;~hfndfu ub{5 . cGoyf ;~hfnn] s8f sbd rfNg afWo x'g]5 .

–;'/]z la8f/L;lrj, ;fd'bflos /]l8of] kqsf/ ;~hfn

/fli6«o ;~hfn s]lGb|o tby{ ;ldlt

;+ljwfg lgdf{0fsf] sfd a]n}df ;Sg] xf] eg] hlt;Sbf] rfF8f] ;+;b\af6/fi6«klt, pk/fi6«klt rog u/L gofF ;/sf/ aGg'k5{ .

– df3 !@ ut] ;+;b\df af]Nb}g]skf Pdfn]sf cWoIf emngfy vgfn

of] k'/fgf] ;+ljwfg ;efsf] lg/Gt/tf xf]Og, gofF hgfb]z k|fKt ;fj{ef}d ;+;b\xf] . To;}n] oxfF k'/fgf] ;+ljwfg ;efn] u/]sf lg0f{osf] af]em nfb\g kfOFb}g . olbTo;f] ul/P To;sf] ;zQm k|ltsf/ x'g]5 .

– df3 !@ ut] ;+;b\df af]Nb}/fk|kf g]kfnsf cWoIf sdn yfkf

o;kfnL ;+ljwfg ;efdf klxrfg lj/f]wLx?sf] af]njfnf a9\g]jfnf 5 . o:tf]cj:yfdf klxrfgsf kIfw/ kf6L{x?aLr Pstf x'g cfjZos 5 . klxrfgsfnflu xfdL ;+ljwfg ;ef / ;8saf6 ;+3if{ u5f+}{ .

– df3 !! ut] sf7df8f}+df af]Nb};+3Lo ;dfhjfbL kf6L{sf cWoIf czf]s /fO{

…gf}6+sLÚ dfkm{t ul/Psf] jt{dfg ;+ljwfg ;efn] hgtfsf] kIfdf ;+ljwfglbg]jfnf 5}g . ;+ljwfgsf nflu ;+ljwfg ;ef e+u u/L ;j{kIfLo /fhgLlts ;efu/L gofF df]rf{ lgdf{0fsf] cfjZostf 5 . olb To;f] x'Fb}g eg] g]skf dfcf]jfbLn];8saf6 ;+ljwfg 3f]if0ff ug]{5 .

– df3 !! ut] gjnk/f;Ldf af]Nb}g]skf dfcf]jfbLsf cWoIf df]xg j}B

kfP;Dd d cWoIfs} bfj]bf/ x"F . t/ zLif{ rf/ g]tfx?aLr kf6L{ cWoIf,/fi6«klt, ;+;bLo bnsf] g]tf / efjL k|wfgdGqLsf] pDd]bjf/ kb afF8kmfF8x'g'k5{ . To;f] ubf{ kf6L{n] h] lbG5, d ToxL lng /fhL 5' .

– df3 ( ut] sf7df8df}+df af]Nb}g]skf Pdfn]sf pkfWoIf jfdb]j uf}td

Ps jif{leq ;+ljwfg hf/L u/]/ gofF Joj:yf cg';f/ ;a} sfd u/] /fd|f] x'g] xf] .t/ clxn] /fi6«klt / pk/fi6«kltnfO{ kf6L{ / ;8sdf prfn]/ ljjfbdf Nofpg] sfdeO/x]sf] 5 . o;f] ug'{eGbf ;+ljwfg ;efleq 5nkmn ubf{ pko'Qm x'G5 .

– df3 * ut] sf7df8f}+df af]Nb}g]kfnL sf+u|];sf g]tf /d]z n]vs

o:tf] klg

kq d~h'iff kf]=a=g+= M @!%!)

O{d]n M [email protected]

r'gfjdf k/fho ePsf] g}lts lhDd]jf/Lln+b} kf6L{ g]t[Tj bf];|f] k':tfdf x:tfGt/0fug{'kg{] . bfxfnsf] hf]8 rflxF kf6L{leqpbf/jfb a9L ePsf sf/0fn] lau|]sf] x'Fbfcfkm\g} g]t[Tjdf kf6L{nfO{ cg'zfl;tagfpg'kg{] eGg] /x]sf] 5 .

oxL s's'/ emu8fnfO{ /fhgLltscfj/0fdf ;hfP/ sfo{stf{x¿nfO{ pNn'agfpg b'a} hgfn] lgs} 7"nf cfbz{ 5fF6\gyfn]sf 5g\ . g]kfnsf] Oltxf;df csNkgLoaa{/sf ¿kdf kl/lrt logLx¿dWo] s;}n]kf6L{ ;+/rgfnfO{ nf]stflGqs agfpg] /Pp6f JolQm b'O{ sfo{sfneGbf a9L g]t[Tjdf/xg gkfpg] Joj:yf ug{'kg{] uFh8L ukmr'6\g yfn]sf 5g\ eg] s;}n] ljb]zLsf/0fgLltdf @) xhf/ g]kfnLsf] Ps lrxfgagfPsf] kf6L{nfO{ ;j{xf/fs/0f ug{'kg{] dhfsug{ yfn]sf 5g\ .

o; ;Gbe{df k'iksdn bfxfnn] kf6L{;'b[9Ls/0fsf nflu elg k]z u/]sf]b:tfj ]hdf pNn ]v ul/Psf s ]xLljifox¿ oxfF p7fOPsf] 5, tfls o;n]Pdfcf]jfbL rl/qsf] gf6sLotfnfO{ a'em\g;lhnf] xf];\ .

r'gfj xfg{'sf afXo sf/0fx¿ M /fhgLlt/ ;Qfdf ;a}eGbf k|ltufdL tTj xfjLx'g' . sfo{stf{x¿ ljb]z knfog x'g' .klxrfg / ;+3Lotf lj?4sf] k|rf/ ;kmnx'g' . kf6L{ ljefhgsf] c;/ kg{' . cfkm\gf]kf6L{ ;/sf/sf] g]t[Tjdf r'gfj ug{g;Sg' . dtk]6Lsf x]/km ]/ ul/g' .lj/f]wLx¿n] k};fsf] 7"nf] rnv]n ug{' .lgjf{rg cfof]un] if8\oGq ug{' .

r'gfj xfg{'sf leqL sf/0fx¿ M cfkm"7"nf] bn ePsf] a]nf ;+ljwfg aGgg;Sbf hgtfdf cljZjf; a9\g' .k|ltlqmofjfbL sd{rf/Lx¿nfO{ ;Qf;'Dkg' . ufpF3/ 5f]8]/ zx/df dfq a:g' .;j{xf/fjfbL dfGotfx¿ etfe'+u x'g' .b ]zelQmsf ] e"ldsf sdhf]/ x 'g ' .kf6L{leq pbf/jfbsf] ;d:of a9\g' .ljkIfLx¿nfO{ ;Fw} sdhf]/ b]Vg' .jfO;LPn k|of]u ug{ g;Sg' . pDd]bjf/5gf}6df 7Ls dfkb08 gaGg' . r'gfjdfk|fljlws tof/Lsf] pk]Iff ug{' . ;j{xf/fl:k|6df :vng cfpg' . k};f vfP/cGt3f{t x'g' . v; ;d'bfoaf/] e|dk"0f{k|rf/ ;kmn x'g' .

kf6L{leqsf] ;+s6sf] r'/f] s'/f] Msfo{lbzfnfO{ nfu" ug{] rl/q, ljlw /sfo{z}nL gx'g' . b[li6sf]0f, ju{;+3if{,;fd"lxstf / >dk|lt ljrng cfpg' .kb, ;'ljwf / cfly{s nfesf] ;f]rfO{a9\g' . zflGt k|lqmofdf cfpFbf a9\g]h f ] lvdx¿k | lt Wofg ghfg ' .k|ltlqmofjfbLx¿;Fu p7\a;\ / vfglkg

a9\g' . zlxbx¿sf cfFz' la;{g' . rGbf,t:s/L / e|i6frf/df nfUg' .

kf6L{ k'glg{df0f of]hgf M ;b:otfdfnrstf ckgfpFb} kf6L{nfO{ ;j{xf/fe]guf8{ agfpg' . n]jL, a}7snfO{lgoldt ug{' . ;b:otf / kl/If0fsfndfs8fO ug{' . ju{b[li6sf]0f / lgi7fnfO{k|f]T;flxt ug{' . hflt, efiff, ln+u, If]qsf]sf]6f /2 ug{' . hg;+3if{df hf]8 ug{' .sld6Lsf cfsf/ ;fgf] ug{' . kf6L{leqr'gfjL k|0ffnL nfu" ug{' .

tfTsflns /fhgLlt M Ps jif{leq; + ljwfg hf/L ug { ' . /fi6 «klt /pk/fi6«kltsf] r'gfj ug{' . ;8s df]rf{dfs]G›Lt x'g ' . klxrfg / ;+3LotfkIfw/x¿df df]rf{ alnof] agfpg' .;+ljwfg ;ef / ;+;b\sf] g]t[Tj cnu–cnu ug{ k|of; ug{' . ;Tolg¿k0f tyfd]nldnfk cfof]u agfpg e"ldsf v]Ng' .tTsfn :yfgLo r'gfjsf] lj/f]w ug{' ./fi6«kltsf] k|ToIf r'gfj ug{' .

sfo{z}nL / cfr/0fdf ;'wf/ Mg]t[Tjk+lQmsf] a;fOp7fO, njfOvjfO,kfl/jfl/s–;f+:s[lts ;DaGw, e]63f6cflb abNg' . ;DklQ ljj/0f ;+sngug{' . cfly{s kf/blz{tf ckgfpg' . >d/ pTkfbg;Fu hf]l8g' . cfnf]rgf–cfTdfnf]rgfnfO{ lgoldt ug{' . u'6aGbLcGTo ug{' .

zlxb / a]kQf kl/jf/af/] M zlxb /a]kQf kl/jf/sf] pk]Iff ubf{ r'gfjxf/]sfn] ca x]g{] .

efjsf] lgisif{ M k'iksdn bfxfnn]nDafrf}8f /sdL cn+sf/x¿;lxt k|:t'tu/]sf], s;}n] g;'Gg] efn' k'/f0fdfhDdfhDdL tLg j6f efjx¿sf] lgisif{5, hf] ;du| k|:tfjsf] lgrf]8 xf] . tLdWo] klxnf] xf]– Pdfcf]jfbL df; kf6L{

jf ;j{xf/f ju{sf] e]guf8{dWo] s]xL aGgg;s]sf] oyfy{tf . o;sf] cy{ s] xf]eg] Tof] /fhgLlts ;+u7g g} aGgg;s ]sf ] nf ] lekfkL c/fhgL ltstTjx¿sf] em'08 xf] . efjsf] bf]>f] lgisif{xf], g]t[Tjsf lj?4 Oltxf;n] s7f]/km};nf ug{ ;Sg] eGb} afa'/fdnfO{ lbPsf]wDsL / t]>f] lgisif{ xf], k};f l/lQPsf]vftfaf6 Aofh vfg] xfF:of:kb k|of;sf¿kdf zlxbx¿ / j]kQf kl/jf/x¿sf]gdf]gf/fo0fdf zAbx¿sf] vr{ .

5'r'Gb|fsf] 6fpsfdf rd]nLsf] t]n M;du| …b:tfj]hÚ sf hDdf tLg j6flgisif {x¿ /x]sf 5g\ . klxnf] xf ],Pdfcf]jfbL df; kf6L{ jf ;j{xf/fju{sf]e]guf8{ b'j} aGg g;s]sf] :jLsf/f]lQm .bf]>f] …g]t[Tjsf lj?4 Oltxf;sf] s7f]/km};nf x'g;Sg]Ú eGb} afa'/fdlt/ s]lG›twDsL xf] eg] t]>f] rflxF, Oltxf;sf]Jofh vfgsf nflu …;j {xf/fjfbLqmflGtsf/L kf6L{Ú, …b'lgofF abNg] gofFcleofgÚ, …af]N;]les l:k|6Ú, …dxfgzxLbx¿Ú, …a]kQfx¿sf] /utn] lwSsfg{]Ú,…qmflGtsf afFsL sfo{ef/Ú h:tf e"tk"j{/sdL zAbx¿k|lt ul/Psf] gdf]gf/fo0fxf] . kmf]xf]/sf] 8'+u'/sf ¿kdf ;l8;s]sf]cfkm\gf] SnanfO{ bfxfnn] h]h:tf pkdf/ cn+sf/x¿n] l;+ufg{ k|of; u/]sf 5g\,Tof] x]bf{ o:tf] cg'e"lt x'G5 ls pgn]5'r'G›fsf] slxNo} b'u{Gw gx6\g] 6fpsfdfrd]nLsf] t]n 3;]/ To;nfO{ ;'ulGwtagfpg] nfhdbf{] v]n b]vfO/x]sf 5g\ .bfxfn / e§/fOn] cfkm\gf] ;8]sf] nfzdfhLjg lbg] gfddf a}7sdf h] s'/ful//x]sf 5g\, tL nfu" ubf{ ;j{k|ydpgLx¿sf] cGTo x'g' kb{5 . t/ dhfssf]s'/f s] 5 eg]– o;nfO{ pgLx¿n]c?dfly nfu" ug{] ;kgf b]Vb}5g\ .

www.satyagrahaonline.com

cfpFb} 5 ====

cfd¿kdf ;a}nfO{ yfxf ePsf] s'/f xf] ls Pdfcf]jfbLleqsf] emu8f g;'lNemg] emu8f xf] . hLjGtkf6L{, qmflGt, d'lQm, kl/jt{g cflbsf axfgfdf Pdfcf]jfbLn] b'lgofFnfO{ ;tfpg / n'6\g cfkm\gf

dflg;x¿nfO{ h] l;sfpFb} cfPsf] lyof], Tof] kl/j]z ablnPsf] 5 . /, lxhf] csf{sf] xsdf nfu" ug{l;sfOPsf lzIff–bLIffx¿ ca Tof] cfkm"lt/ kms{]sf] 5 . To;}n] csf{sf] 3fF6L /]6]/ eP klg cfkm\gf]

cl:tTj arfpg] xf]8n] k|fyldstf kfPsf] 5 .

t'h's

cqL

Page 4: सत्याग्रह साप्ताहिक नयाँ अंक

#laxLaf/, df3 !^, @)&) ;Tofu|x;fKtflxs

SATYAGRAHA WEEKLY

k/fhoaf/] k|r08 sf] askq;+ljwfg;efsf] kl5Nnf] lgjf{rgsf]

kl/0ffd hlt;'s} ck|Tofl;t / cgk]lIftb]lvP klg o;sf k5fl8 cfGt/ls ¿kdfxfd|f] kf6L{sf cfTdut sdhf]/L tyfafXo ¿kdf k | lt lq mofjfb L /cj;/jfbLx¿n] xfd | f ] kf6L { lj?4lgof]lht ¿kn] a9fPsf cg]sf}F if8\oGq/x]sf 5g\ . if8\oGq, clgoldttf /wfFwnLh:tf sf/0f klg cGttM cfGt/lssdhf]/Ldf 6]s]/ g} k|efjL x'g] x'Fbf xfd|f]Wofg klg cfGt/ls sf/0fd} k|d'v ¿kdfs]lGb|t x'g'k5{ .

lgjf{rg kl/0ffdsf afXo sf/0f– /fHo;Qfsf ;a} c+udf !) jif{sf] dxfg

hgo '4, !( lbg ] P ] ltxf l;shgcfGbf]ng / ;du| k/ljt{gsf]k|lqmofsf lj?4 nfdf] ;dob]lv;fdGtL /fhtGqsf kIfdf k|lzlIft/ ; +/lIft ;dfhsf ] ;a }eGbfk/Dk/fjfbL / ;+sL0f{ zlQm xfjL x'g' .

– xfd|f] hgcfwf/sf ¿kdf /x]sf] tNnf]ju {sf nfvf } F hgtf dtbftfgfdfjnLdf gfd 5'6 ]/ cGttMdtbfgs} clwsf/af6 jl~rt x'g k'u] .

– )^$ b]lv )&) ;Dd ufpF3/ tyf;x/sf lgDg / lgDg dWod ju{sfnfvf}F o'jf, hf] d"n ¿kdf xfd|f]kf6L{sf dtbftf lyP, sf] /f]huf/sflgldQ ljb]z knfogn] klg lgjf{rgkl/0ffddf pNn]Vo k|efj kf/]sf] 5 .

– ;"rgf / ;~rf/sf] If]qdf emG8}Psf lwsf/ sfod u/ ]sf ]k/ljt{glj/f]wL zlQmn] lgof]lht /lg/Gt/ ¿kdf xfd|f] kf6L{ Pj+ klxrfg/ ;+3Lotf;lxtsf] k/ljt{gsf lj?4u/]sf] k|rf/ cleofgn] w]/} xb;DdhgtfnfO{ e|ldt t'Nofof] .

– kf6L{ ljefhgsf] ef}lts / dgf]j}1flgsk|efj cfdhgtfdf pNn]Vo k/]sf]b]lvof] . ljeflht ;d"xsf] xfd|f]kf6L{sf pDd]bjf/x¿nfO{ k/f:t ug{]Ps;"qLo /0fgLlt cGtu{t sf+u|];,Pdfn] / /fk|kf;Ddsf pDd]bjf/nfO{k};f lnP/ ;dy{g ug{] r/lqn] klgk|efljt u{of] .

– cl3Nnf] ;+ljwfg;efaf6 rf/ jif{nufP/ klg ;+ljwfg gaGg'sf] sf/0fo;k6ssf] lgjf{rgdf hgtfn]/fhgLlts d'2f tyf ;+ljwfg lgdf{0fug{] ljifolt/ sd tyf ljsf; lgdf{0f/ tTsfnLg cfly{s nfesf k|ZgdfHofbf Wofg lbPsf] kfOof] .

– k|ltlqmofjfbL / cj;/jfbL zlQmx¿n]cfZro{hgs / c;Lldt ¿kdfcfly{s rnv]n u/] .

– dtbfg s]Gb|af6 dtu0fgf s]Gb|;Dddtk]l6sf n}hfg] k|lqmofdf lgwf{/ltljlw / ;j{dfGo k/Dk/fljk/LtpDd]bjf/ / pgsf k|ltlglwx¿af6dtk]l6sf cnu kfl/of ] , ;Lw}dtu0fgf s]Gb|df gnuL dtk]l6sfx¿;'/Iff kmf}hsf] lhDdfdf /x:odot/lsfn] 3G6f}F Aof/]sdf /flvof] .

– b]zsf ljleGg efudf dtk]l6sfleqd'r'Nsf u/lPeGbf a9L / 36L dtkqb]vf kg{', Jofks ¿kdf l;n tf]l8Psfdtk]l6sfx¿ /xg', cw{s§L;d]tsfljleGg /+usf dtkqx¿ km]nf kg{'tyf dtk]l6sfx¿ c:jfefljs ¿kdfh+un / ljleGg rf}sLx¿df km]nf kg{'n]klg lgjf{rgdf clgoldttf /ckf/blz{tf /x]sf] tYo k|dfl0ft u5{ .

– dtu0fgf ;'? gx'Fb} lgjf{rg cfof]uaf6dtu0fgf s]Gb|df hf/L u/lPsf];s { 'n/sf a ' Fb fx¿n] lgjf {rgk|lqmofnfO{ yk /x:odo agfPsf] 5 .

k/fhosf cfTdut sf/0f– b]zsf] ;a}eGbf 7"nf] kf6L{ ag]/ tyf

kl5Nnf]k6s cfkm\g} g]t[Tjsf] ;/sf/x'Fbf;d]t ;+ljwfg aGg g;Sg'sf]kl/0ffd xfd|f] kf6L{k|lt hg;d'bfosf]e/f ];fdf pNn]Vo sdL cfof ] .;+ljwfg aGg g;Sg'sf k5fl8 k|d'vsdhf]/L xfd|f] kf6L{ g]t[Tjs} /x]sf]tYo :jLsf/ ug{'k5{ .

dfcf]jfbL k/fhosf k|r08 sf/0fx¿k|;+u

s]bf/ ;'j]bL

dfcf]jfbL xfg{sf sf/0fx? a'em\g s]xL l/kf]6{x?n] w]/}d2t u5{g\ . lgjf{rgkl5 ;fj{hlgs ePsf To:tf l/kf]6{k|ltclxn]hgrf;f] klg a9\b} uPsf] 5 . To;}n] oxfF klg pQm

l/kf]6{ /fVg' ;fGble{s x'G5–

– cfhsf] l:yltaf6 x]bf{ cfkm\g} g]t[Tjdf;xdltsf] ;/sf/ agfP/ jf clGtdkbf{ cGo /fhgLlts bns} g]t[Tjdf;/sf/ agfP/ eP klg lgjf{rgdfhfg] ;xL lg0f{odf cfjZos c8fglng g;Sg' kf6L{sf] csf{] sdhf]/Lx'g uPsf] 5 . cfkm\g} g]t[Tjdflgjf{rgdf hfg] k|Zgdf cl8g klgg;Sg' /fhgLlts bnx¿s} ;/sf/agfP/ hfg] jftfj/0f klg agfpgg;Sg' / cGttM u}//fhgLlts Pj+k/Dk/ fj fb L ;f ]r ePsf ]sd{rf/LtGqnfO{ pbf/tfk"j{s lgs}7"nf] bftfem}F leq–aflx/ uDeL/ k|Zg/ lj/f]wsf afah'b ;/sf/sf] lhDdfnufpg' xfd|f ] kf6L { Pj+ ;du|k/ljt{gsf d'2fsf lgldQ cfTd3ftL;flat x'g uof] .

– ;/sf/sf] k|efjsf/ltf / ;+u7gfTdskl/rfng b'j }df cGt/;+3if {sf ]gsf/fTds c;/ k{of] . dxfG hgo'4/ hgcfGbf]ngsf] pknlAwsf ¿kdfcfPsf] zflGt ;Demf }tf, ;+3Lou0ftGq, wd{ lg/k]Iftf, ;dfj]zL;dfg 'k f lts nf ]stGq ,;+ljwfg;efsf] P]ltxfl;s dxQ\jnfO{cfTd;fT ug{ lans'n tof/ g/x]sf]h8;"qLo ;+zf]wgjfbL kIfn] kf6L{nfO{c:j:y cGt/;+3if {sf ] e"d/Ldfkm;fP/ hgsfo{ / ;+u7gfTdssfo{df 7"nf] Jojwfg v8f x'g k'Uof] .

– ;j{xf/fjfbL ;+u7gfTds dfGotfx¿etfe' +u eP . nfdf ] ;do;Dd;fdfGo s]Gb|Lo ;+u7gfTds ;+/rgfsf]u7g / sfo{ljefhg;d]t x'g ;s]g .pN6} s]Gb|Lo sfof{nod} /fhLgfdfsf]k|;+u;d]tn] ;+u7gfTds ;+/rgfsf]ljsf; cem hl6n aGg uof] .dlxgf}F;Dd /x]sf ;+u7gfTds s+lrun/ hl6ntfsf sf/0f kf6L{ k+lQm x]6f}F8fdxflwj]zgsf] sfo{lbzfaf6 h;/LpT;f lxt ePsf ] lyof ] , Tof ];+u7gfTds pT;fxdf ¿kfGt/0f x'g;s]g . cGttM ;+u7gfTds ljz]if;Dd]ng ug{] k|lta4tf;lxt lj:tf/lta}7saf6 cWoIfsf] Psn g]t[Tjdflgjf{rgdf hfg] km};nf u/lof] . of]km};nf sfdrnfp k|s[ltsf] dfq lyof]/ o;n] l;+uf] ;+u7gnfO{ pmhf{ /ult lbg ;s]g .

– s"6gLlts ;Gt'ng ldnfpg] gfddfg]kfnsf] /fli6«o :jfwLgtf / g]kfnLhgtfsf] b]zelQmk"0f{ cfGbf]ngdf xfd|f]kf6L{n] lg/Gt/ v]Nb} cfPsf] g]t[TjbfoLe"ldsf o;aLrdf sdhf]/ b]lvof] .

– o;aLrdf xfd|f ] kf6L{ lgs} 7"nf]dgf]utjfbL /f]usf] l;sf/ x'g k'Uof] .c fk m \g f ] zlQmsf ] c lt/ l~htclwd"Nog / k|ltlqmofjfbL zlQmsf]clt/l~ht cjd"Nog ug{] s'/fdf Tof]dgf]utjfb JoQm eof] . rf}tkmL{ /Psnf}6L ¿kdf cfkm\gf] lht dfq /ljkIfx¿sf] xf/ dfq b]Vg] of ]dgf]utjfbL /f]un] kf6L{nfO{ ljleGgkIfdf ckgfpg'kg{] ;fjwfgLaf6 tyfldqx¿;Fu ug { 'kg { ] ;xdlt /tfnd ]naf6 ljd 'v u/fof ] .k|ltlqmofjfbL / ljkIfx¿;Fu u/lPsftdfd pbf/jfbL ;Demf }tfx¿sf]hudf oxL dgf]utjfbL cx+sf/n] klgk|z:t sfd u/]sf] 5 .

– lgjf{rg;DaGwL k|fljlws tof/Lsf;Gbe{df kf6L{df xb};Ddsf] a]jf:tf/ nfk/afx L b ]v f k {o f ] .blIf0fkGyLx¿sf tdfd if8\oGqnfO{k/f:t ug{ o'jf zlQmnfO{ ljutlgjf{rgdf jfO{;LPn kl/rfng u/]em}F;+ul7t / ;zQm ¿kdf kl/rfngug{ g;Sg'n] klg kl/0ffddf k|efjk¥of] .

– k |ToIf tyf ;dfg'kfltstkm {sfpDd ]bjf/sf ] 5gf ]6 k | lqmofdfdfkb08 agfP/ To;}nfO{ clwstd;Gt'ng ldnfpg'kg{]df dgf]utjfbLcx+sf/, u'6aGbLsf] c;/ / g]t[Tjsf]pbf/jfbL sdhf]/L;d]tsf sf/0f

c;Gt'lnt aGof] .– kf6L{ k+lQmdf kf6L{ l:k/l6nfO{ k|wfgtf

lbP/ eGbf k};fnfO{ k|wfgtf lbP/rNg] k|j[lQ xfjL eof] .

– k|ltlqmofjfbL / blIf0fkGyLx¿;Fu k};flnP/ cfkm\g} lj?4 cGt/3ft ug{]k|j[lQ klg b]lvof] .

– klxrfg / ;+3Lotfsf] k|Zg s'g} hfltljz]ifsf lj?4 k/lnlIft geP/ cGttM;dfhdf ljBdfg juL{o pTkL8gs}Pp6f ¿ksf] cGTo ug{] k|Zg;Fuhf]l8Psf] s'/f :ki6 kfg{ g;Sg'n] klgof] lgjf{rg kl/0ffddf c;/ u{of] .;+ljwfg;efsf] lgjf{rg / o;sf]

k[i7e"lddf h]hlt uNtL–sdhf]/L x'guP, ltgsf] k|d'v lhDd]jf/L kf6L{cWoIfsf] g} x'G5 . yfx} gkfO{ qmdzMkf6L{sf] g]t[Tjk+lQm k|ltlqmofjfbLx¿;Fupbf/ aGb} Pskl5 csf{] xflgsf/s;Demf}tf ug{] lbzfdf cufl8 a9\g] cj:yfl;h{gf x'Fb} uof] .

kf6L{sf] :j¿k g hgkf6L{sf] h:tf]g ;j{xf/fju{sf] cu|b:tfh:tf] aGgk'Uof] . kf6L{sf] ;b:o x'gsf nflu s'g}cfwf/, ;t{ / k|lqmof k"/f ug{} gkg{]l:ylt aGof] . n]aL ltg{' gkg{], sld6Ldfa:g gkg{], cfnf]rgf, cfTdfnf]rg ug{gkg{], cg'zf;gsf] sf/afxL klg gx'g]/ /fd|f] sfd ug{]nfO{ k|f]T;fxg klg gx'g]lgs} 5f8f / d"No dfGotfljxLg cj:yfxfd|f] kf6L{ ;b:ox¿sf] l:ylt aGb} uof] .k|ltlqmofjfbL ju{sf] k|ltlglw ag]/hgtfdfly hlt;'s} zf]if0f, pTkL8g /bdg u/]sf] eP klg df}lvs ¿kn]:jfy{jz kf6L{nfO{ ;dy{g u5{' eg]dfkf6L{ ;b:o x'g kfpg] l:ylteGbf 7"nf]ju{ r/lqsf] x|f; c¿ s] x'g ;S5 <

b[li6sf]0f / lgi7fdf cfPsf] oxLuDeL/ ljrngsf] kl/0ffd g} kf6L{sfg]tf–sfo{stf{x¿sf] sfo{z}nL / ;f+:s[ltscfr/0f cToGt ckf/bzL{, c/fhs,cfTds ] l Gb |t , Jo lQmjfb L , 5f8f ,pkef]QmfjfbL / 9f]FuL k|sf/sf] aGb} uPsf]5 . cfly{s c/fhstfn] ;a}eGbf 7"nf];f+:s[lts ljrngnfO{ JoQm u/l/x]sf]5 . k};fsf lglDt h] klg ug{] / To;sflglDt s'g} ;+:yfut kf/blz{tf ckgfpg'gkg{ ] /f ]un] l;+uf ] kf6L {sf ] g}ltsw/ftnnfO{ IftljIft kfb{} nu]sf] 5 .o;sf ;fy} of}ghGo ljs[ltnufot 3/,kl/jf/, JolQmut ;DklQ;DaGwL wf/0ff/ d"No dfGotfdf klg lgs} 7"nf ]c/fhstf / g}lts x|f; cfO/x]sf] 5 .>dnfO{ ;Ddfg ug{ ], lgoldt >dsfo{df ;+nUg x'g], pTkfbg sfo{ /pTkfbgsf lgldQ ;+3if{df ;xefuLx'g'kg{] sDo'lg:6 cfr/0fsf cfwf/e"tkIfdf cfh kf6L{ k+lQmdf lrGtfhgs¿kn] ljrng cfPsf] 5 . >d /pTkfbgaf6 ljd'v eO{ rGbf, 7uL,t:s/L / e|i6frf/h:tf nDk]g ;j{xf/fr/lqsf] ljsf; x'Fb} uPsf] b]lvg'n] kf6L{,qmflGt / l;+u} ;dfhsf nflu lgs} 7"nf]

vt/fsf] ;+s]t ub{5 .k|r08sf] /fhgLlts cl:tTj

Pg]skf dfcf]jfbLsf cWoIf k'iksdnbfxfn …k|r08'sf] /fhgLlts ofqf sl7gdf]8df 5 . s]xL dlxgfcl3;Dd klgpgnfO{ g]kfnL /fhgLltsf ;aeGbfzlQmzfnL kfq 7flgGYof] . xftdf cfPsf]/fHozlQm Pj+ dxQ\jfsf+Iff Joj:yfkgug{ g;Sbf / nfnr Pj+ t8se8sk|bz{gLsf] kl/0ffd:j¿k ca pgsf]x}l;ot cfkm\g} kf6L{leq klg Pp6f u'6sf]g ]tfdf ;Lldt ePsf ] 5 . bf ]; | f ]; + ljwfg;efsf ] lgjf {rgn] pgsf ]kf6L{nfO{ d'n'sL /fhgLltsf] Ps gDa/af6tLg gDa/df v;flnlbPkl5 k|r08sf]/fhgLlts eljio g} g/fd|/L ;+s6sf]e'd/Ldf km;]sf] 5 . cfpg] s'g} r'gfjaf6kf6L{sf] k'g/f]Tyfg xf]nf eg]/ cfz ug{]xf] eg] klg ToltGh]n;Dd kf6L{sf] g]t[Tjcfkm \g } ks8df /flv/fVg pgnfO{kmnfdsf] lrp/f rkfpg';/x x'g]5 .

t/, pgsf] cfkm\g} / pgn] g]t[Tju/]sf] kf6L{sf] eljio olt uDeL/ ;+s6dfk'u]sf] cg'ej pgnfO{ ePsf] 5}g . o;sf]k|df0f xf], pgn] ut ;ftf kf6L{df k|:t'tu/]sf] ;+ljwfg;ef lgjf{rgdf Pg]skfdfcf]jfbLsf] …k/fho ;dLIff' k|ltj]bg .pgn] kf6L{df clxn] cl:tTjd} gePsf]kf]ln6Ao'/f]NffO{ k9]/ ;'gfOPsf] …r'gfjdfxf/sf] lhDd]jf/L cfkm"n] dfq} glng]';f/f+zlglxt pQm k|ltj]bg k|r08sf]cfTdd"Nof+sg geP/ afWotf xf] . kf6L{sfb'O{ uf]vf{nL pkfWoIfx¿ afa'/fd e§/fO{/ gf/ fo0 fsfhL > ] i7n ];dfg'kfltstkm{sf] ;ef;b\ rogdfcWoIfn] Psnf}6L u/]kl5 ;'? u/]sf]ljb|f]xnfO{ ;fDo kfg{ dg gnfuL gnfuLpgn] of] k|ltj]bg k|:t't u/]sf x'g\ .

…r'gfjdf k/fhosf] lhDd]jf/Lcfkm"n] lng] t/ kf6L{leqsf] kbLo x}l;otcg';f/ ;a}n] lng'kg{]' ts{sf] cy{ …dk"0f{ lhDd]jf/L lnGgF' xf] . /fhgLltsg]t[Tjn] lng] g}lts lhDd]jf/L o:tf]vl08t / låcyL{ x'Fb}g . g]t[Tjdf a:g]sf]g}lts lhDd]jf/L s'g} kl/0ffd cfpg'dfp;sf] k|ToIf e"ldsf slt lyof] eGg]dfqfn] lgwf{/0f ug{] xf]Og . g]t[Tjdfa:g' g} k"0f{ lhDd]jf/L :jtM axg ug{]k|lta4tf xf] . pbfx/0fsf nflu, xhf/fF}lsnf]ld6/ k/ x'g] /]n jf xjfO{ b'3{6gfsf]k|ToIf sf/s ;DalGwt ljefuLo dGqLx'Fb}g . t/, p;n] g}ltstfsf cfwf/dfkb 5f8]sf bh{gfF} b[i6fGt ;+;f/df 5g\ .lsgeg], pm /fhgLlts g]t[Tjstf{ xf] .lhDd]jf/Lsf] ToxL dfgs ljefuLogf]s/zfxdf nfu" xF'b}g . g]kfndf xfdLn]o:tf dfgsx¿ :yflkt ug{ ;s]sf 5}gf}F .t/, To;sf] cy{ g}lts lhDd]jf/Lsf]kl/efiff g} ablnof] eGg] xf]Og . km]/lg}lts lhDd]jf/L lng' eg]sf] …d]/f]sdhf]/L eof]' eGg' dfq} xf] / <

pgsf] k|ltj]bgsf] afGsL / af]nLn]atfpF5, r'gfj xfg{'sf b]vfpgof]Uo

sf/0f 5fGg pgnfO{ hlt sl7g ePsf]5, To;eGbf s}of}F u'0ff a9L ;s; Tof]xf/sf jf:tljs sf/0fx¿ n'sfpg k/]sf]5 . cfkm\gf] g]t[Tjsf] ;/sf/ rnfpgg;s]/ efu]sf], c¿ kf6L{sf] ;/sf/nfO{

klg sfd ug{ glbPsf] / ;+ljwfgn]vgnfO{ eGbf ;Qf /fhgLltnfO{ lbPsf]dxQ\j hgtfn] b]v]sf 5g\ . cl3Nnf];+ljwfg;efdf ;aeGbf 7"nf] kf6L{ ePsfgftfn] ;+ljwfg n]vgdf g]t[TjbfoLe"ldsf lgjf{x Pdfcf]jfbLn] g} ug{'kYof{] .t/, pQm kf6L{ g} ax'bnLo nf]stflGqsk|fjwfgsf] ljkIfdf pleP/ ;+ljwfgn]vg k|lqmofsf] g} afws ag]sf] huhfx]/5 . klxrfgsf gfddf /fhgLltnfO{h ftLo / ;fDk |b f los 3 [ 0 f fsf ]Hjfnfd'vLsf] d'vdf k'{ofpg vf]h]sf]cg'ej hgtfn] u/]sf 5g\ . hgjfbsf]cJofjxf/ls rsf{ gf/f af]s]/ cfPsf]kf6L{sf] ;}4flGts c8fg oltv]/ g]skfPdfn]sf] eGbf s] s'/fdf km/s 5eGg];Dd klg p;n] cfkm\g} sfo{stf{nfO{a'emfpg ;s]sf] 5}g . of] oyfy{nfO{k|r08sf] k|ltj]bgn] ;d]6\g ;s]sf] 5}g .

n8fs"sf gfddf /fHosf] 9's'6Laf6lemlsPsf] caf{}+ ?lkofFsf] lx;falstfakf/bzL{ ePsf] 5}g . pgL zlQmzfnLePsf a]nf of] ;/sf/L vr{sf] clgjfo{n]vfk/LIf0f ug{'k5{ eGg] dfudf s;}n]7"nf] :j/ u/]g . t/, To;df ePsf]dgf ]d fg L / k |r08sf ] vlr {n f ]hLjgz}nLaLrsf] ;DaGw :yflkt ug{dtbftfnfO{ ufx|f] k/]g . ljjfbf:kbJofkf/Lx¿;Fusf] pgsf] lg/Gt/sf]a;p7, pgsf k/ljf/sf ;b:ox¿sf]Jojxf/ / cfr/0f Pj+ pgsf] cfkm\g}cl:y/ :jefj k/fhosf sf/0f x'g\ .cfkm \g } 5f ]/fnfO { /fHosf ] b [ li6df

u}/sfg'gL, ;dfhsf] b[li6df cg}ltsultljlw ug{] / kf6L{sf g]tfx¿nfO{tyfgfd ufnL ug{] 5'6 k|bfg u/]/ pgn]36fPsf] cfkm\gf] sb / kf6L{sf] dtsf]klg k|ltj]bgdf n]vfhf]vf ePsf] b]lvPg .

k |r08sf ] cu|tfdfePsf 7"nf lgo'lQmx¿sf]syf cnUu} 5 . clVtof/k |d 'vdf nf ]sdfgl; +xsfsL{nfO{ lgo'lQm lbnfPs}sf/0f Pdfcf]jfbLsf] sltdt 36 \o f ] < pgsf ]k | ltj ]bgn] eGg ] s '/fePg . pgn] agfPsfdfofs 'd f/ L zdf { /sdfgl; +x nfdfh:tf/fhb"tx¿sf] sfo{Ifdtf /rlt {snf x ]/ ]/ To:tflgo'lQm ug{ pgL lsgpBt eP eg]/ cg'dfgnufpg hgtfnfO{ ufx|f]k/ ]g . o:tf bh {g f } Flgo'lQmsf] abnfdf pgn]lnPsf] JolQmut nfesf]ljj/0f clxn] w]/} aflx/cfO;s]sf] 5}g t/ qmdzMcfpg] qmd ;'? ePsf]

5 . To; }n ] pgn ] clxn ] u/ ]sf ]cfTdfnf]rgf l5§} ck'u ;flat x'g]5 .

o;sf] cy{, Pg]skf dfcf]jfbL /To;sf cWoIf k|r08sf] cl:tTj clxNo}dl6ofd]6 eof] elgPsf] xf]Og . of]kf6L{;lxtsf] ;xeflutf / ;xsfo{lagfgofF ;+ljwfg n]lvg ;Dej 5}g . t/,o;sf ] cl:tTjnfO { b L3 {hLjL /e"ldsfnfO{ ;fGble{s agfO/fVg ;du|kf6L { / o;sf ] g ]t [ Tj w ]/ } 7 "nf ]¿kfGt/0fsf nflu tof/ x'g'k5{ . of]¿kfGt/0f k|r08s} g]t[Tjdf dfq x'g;S5 eGg] s'g} lglZrt cfwf/ 5}g .

o:t f ] ¿k f Gt/0 f d ' Vo t Lgcfofddf x'g' h?/L 5 . klxnf], pgn]rSdf lbg] / 5Sofpg] /fhgLltsz }nLnfO { k/ljt {g u/ ]/ lbuf ] /Odfgbf/Lk"0f{ /fhgLltsf] af6f] ckgfpg;Sg'k5{ . bf];|f], kf6L{sf] d'Vo /fhgLtsbz{g / c8fg ax'bnLo k|lt:kwf{Tdsnf]stGq g} xf] eGg] lgM;t{ :jLsfg{;Sg'k5{ . t];|f], cfGt/ls nf]stGqnfO{;+:yfut ug{ ] ckl/xfo{tf xf] . of]cfjZostf Pdfcf]jfbLdf dfq xf]Og,c¿ 7"nf–;fgf ;a} kf6L{df ;dfg ¿kn]5 . t/ , c¿ k f6 L {e Gb fPdfcf]jfbLleqsf] km/s s] eg] h8jt\sDo'lg:6 z}nLsf] ;}Go cg'zf;gdfx 'sf {OPsf ] kf6L { leq nf ]stflGqscEof;nfO{ ;+:yfut ug{' yk r'gf}tLk"0f{x'G5 . tyflk, oL r'gf}tL kf/ gu/LPdfcf]jfbL / k|r08 b'j}nfO{ cfkm\gf]cl:tTj arfpg ;lhnf] 5}g .

Page 5: सत्याग्रह साप्ताहिक नयाँ अंक

$laxLaf/, df3 !^, @)&) ;Tofu|x;fKtflxs

SATYAGRAHA WEEKLY

v]n ;+;f/ ;Tofu|x 8]:s

cWofTd÷bz{g;'bz{g clwsf/L

dfgj :jefj}n] c;Gtf]ifL k|f0fL xf] lsgls h;nfO{ wg ;DklQ hf]8\g];Ldfsf] s'g} lgwf{/0f x'Fb}g . nfv eP s/f]8, s/f]8 eP c/a, c/a eP v/awg agfpg] ltj| rfxgf x'G5, /fV5 . To;}n] p;nfO{ c;Gtf]ifL elgG5 .;fdfGotof b}lgs vr{ rnfpg] ?k}ofF tyf cGo lgoldt vr{ ug]{ ?k}ofFTo:t} tTsfn} b'O{ rf/ nfvsf] cfjZostf k"lt{ ug{sf nflu To;sf] hf]xf] 5eg] p;sf hLjg ;xh ePsf] dfGg ;lsG5 . Psyl/ dfgjx?sf] ts{ 5 lsc;Gtf]ifn] g} k|ultkydf dfgjnfO{ cu|;/ u/fpF5 . Ps 9+un] Tof] klg ;xLb]lvG5, ;Gtf]if eg]/ cfkm\gf] k]zf Joj;foaf6} cnu /xg] b}lgs sfo{dfa]jf:tf ug]{ eGg vf]lhPsf] xf]Og . cgfjZos?kdf lrlqt eP/ cj}wflgs?kn]wgfh{g ug'{ x'Fb}g eGg] cfzo dfq xf] .

xfnsf] ;do k};flagf s'g} sfo{ gx'g] ePsf] 5 lsgls x/]s If]qdfk};fsf] vfFrf] /xG5 . zx/df t emg} o;sf] pkof]ulagf lbg g} s6\b}g .u|fld0f If]qdf t t'ngfTds?kn] sd k};fn] lbgrof{ rNg ;Sb5 . t/klg cfhsf dfgjx? zx/Ls/0fsf] k|efjn] ubf{ ;a} lqmofsnfkx? zx/s}em} + x'G5g\ . Joj;flostfn] km}ng] cj;/ kfP klg j:t'efp kfNg] 3/dfcfkm\gf wd{ ;+:s[lt / k/dk/fsf ;sf/fTds s'/fx?nfO{ Wofg lbP/ ul/g]sfo{x? qmlds?kn] x6\b} uPsf] 5 . gf/fo0f k'hf Psfx, ;Ktfx, k'/f0fcflb To:t} ljz]if rf8kj{sf cj;/df ufOg] uLtx? tyf ehg sLt{gcflb x/fpFb} uPsf 5g\ .

sltko dfgj c?nfO{ xf]RofP/ Jojxf/ ug]{, c?sf] dgdf rf]6 kg]{ s'/f/ Jojxf/ u/]/ cfkm" pRr / ;a}sf] k|z+;fsf] kfq aGg rfxG5g\ vf]H5g\ t/To:tf] Jojxf/n] cfkm" c;n aGg'sf] ;§f pN6} cGo ;fdfGo dfgjsf]gh/df ;d]t gLr / If'b|sf] ?kdf lrlgg] x'G5 . o:tf s'/fx?nfO{ Wofg lbP/;xh?kn] ;sf/fTds ;xof]uL / ;b\efjk"0f{ sfo{ / Jojxf/sf] k|bz{g ug'{eg] cfkm}+df ;xL dflgG5 . cfkm"nfO{ rf]6 k'Ug] s'/f cfkm"n] klg c?nfO{ ug{x'Fb}g eGg] ;fdfGo s'/fsf] dfq Vofn ug]{ xf] eg] dfgjnfO{ ;j{q ;sf/fTds?kn]lrq0f ug]{ jftfj/0f aGb5 . ;fdfGo s'/fx?df dfq ljrf/ k'¥ofpg] xf] eg]c?sf ;fd' c;fdfGo / cfnf]Ro JolQm aGg' kb}{g .

cr]n wd{ klg b]vfj6L / cf8Da/Lsf nflu dfq x' Fb} uPsf] b]lvG5 .ljleGg k"hf ;fdu|L tof/ u/L dlGb/df k'U5g\ . k'hf cr{gf Wofg, hktkklg ub{5g\ . t/ ToxfF k'hf cr{gf ubf{ klg dg eg] cGoq} cf–cfkm\gf]:jfy{ / Jojxf/k|lt Wofg s]lGb|t u/L ul/Psf] k'hf cf/fwgf Joy{ /b]vfj6L dfq} xf] . t;y{ cGt/cfTdfb]lv g} eujfg\ jf O{Zj/k|lt cf:yfljZjf; / >4fefj eof] eg] To;n] cfkm\gf] p2]Zok"0f{ x'G5 eg] O{Zj/Lok|fy{gf klg w]/} xb;Dd l;4 x'G5 . dlGb/ hfg] dfgjx?df klg cf–cfkm\g}:jfy{ x'G5, wd{sf gfddf dfof, k| ]d, e]63f6 tyf cGo p2]Zosf ;fyToxfF e]nf ePsf x'G5g\ . ;Rrf eujfgk|lt cf:yf / ljZjf;sf ;fydfnfUg] eQmx? cToGt} guGo dfq x'G5g\ .

cWofTdsf s'/f ubf{ ljåfg hf] ;DalGwt zf:qdf lbUuh / ljz]if1tfxlf;n u/]sf 5g\ / pgLx?aLrdf g} dt aflhG5g\ . j]b, k'/f0f, uLtf,/fdfo0f cflb ljleGg zf:qdf cfkm\gf] dt /fVg bIf eP/ klg sltko;DaGwdf ePsfn] csf{sf] dt sf6\g] cfk;df dte]b b]lvg] ePsfn] eQmhgx?klg b'ljwfdf kb}{5g\ . xfd|f zf:qx? lzj k'/f0fdf lzjnfO{ ;j]{;jf{ dflgPsf]kfOG5 . o;/L zf:q}lkR5] ;DalGwt b]jtfsf] u'0fufg ul/Psf] xfd|f zf:qx?n]sltko ;Gbe{df eQmhg, >f]tf tyf cWoflTds 1fg lng rfxg] JolQmx?dfe|d klg l;h{g x'G5g\ .

k'/f0f tyf ljleGg u|Gyx?sf] d"n p2]Zo eg]s} dfgjLo cfrf/0f ;'wf/u/L ;b\efj / ;xof]uL ag]/ dfgjn] pbfx/0f lbg of]Uo aGg ;Sg' g} xf] .k/f]ksf/L, ;dfh;]jL, ;xof]uL, 1fgL / cfl:ts dfgjLo u'0fx? x'g\, h;dfg} JolQmsf] JolQmTj ;d]t emlNsPsf] x'G5 . t;y{ dfgjn] cfkm\gf] c1fgtfnfO{u'?sf] ;flgWodf uP/ xf];\ jf ljleGg zf:qLo cWofotfåf/f cfTd1fgsf]j[l4 u/L ;dfhdf nf]slk|o tyf b[i6fGtsf nflu nfos ag]/ cfkm" ;dfhsf]cu|h aGg ;lsG5 eGg] ;TotfnfO{ dgg\ u/L cufl8 a9\g' g} lxts/ x'G5 .;bf ;sf/fTds ;f]r /fv]/ ;sf/fTds 9+un] Jojxf/ ug{ ;s]df qmlds?kn];xL / k|z+;gLo sfo{x? x'Fb} hfG5 .

;sf/fTds ;f]rsf] dxTj

afnsf]6df /fli6«o ;f]tf]sfg s/ft] x'g]g]kfn ;f]tf]sfg s/ft]–8f] ;+3 g]kfn eQmk'/n] Zofdaxfb'/ sfsL{ :d[lt

k|lti7fgn] /fli6«o ;f]tf]sfg s/ft] k|ltof]lutf cfof]hgf ug]{ ePsf] 5 . ;+3n]o;af/] hfgsf/L lbg eQmk'/df cfof]hgf u/]sf] kqsf/ ;Dd]ngdf ;+3sfcWoIf clgn >]i7n] k|ltof]lutf afnsf]6 uflj;–% l:yt dx]Gb| zflGt dfWofldsljBfnodf df3 !& / !* ut] cfof]hgf x'g] hfgsf/L lbP . k|ltof]lutfdfsf7df8f}+, nlntk'/ / eQmk'/, lrtjg, g'jfsf]6, ndh'ª, sf:sL, :ofª\hf, tgx'F,uf]/vf nufotsf lhNnfaf6 dlxnf / k'?if ul/ b'O{ ;o %) v]nf8Ln] k|lt:kwf{ug]{ cWoIf >]i7n] atfP . k|ltof]lutfdf @) s]hL tf}n ;d"xb]lv &) s]hL tf}n;d"x;Dddf v'nf tf}n tyf pd]/ ;d"xdf k|lt:kwf{ x'g]5 . k|ltof]lutfdf JolQmuttyf ;d"xsf 5'§f5'§} k|lt:kwf{ x'g]5g\ .

#) :j0f{ #) /ht / ^) sfF:o kbssf nflu x'g] ;f] k|ltof]lutfdf pTs[i6k'?if tyf dlxnf v]nf8LnfO{ 6«kmL;lxt k|ltJolQm tLg xhf/ kfFr ;o ¿k}ofFgub k'/:sf/;d]t k|bfg ul/g] kqsf/ ;Dd]ngdf >]i7n] atfP . k|ltof]lutfdfl6d k|yd, l6d låtLo / cg'zfl;t l6dnfO{;d]t 6«kmL k|bfg ul/g]5 . k|ltof]lutfdfsl/a b'O{ nfv vr{ x'g] c'gdfg /x]sf] 5 . ;+3n] cfly{s cefjsf sf/0f v]nhutaf6 6f9f /xg jfWo ePsfx¿nfO{ v]nIf]qdf :yflkt ug]{ d'Vo p2]Zoaf]s]sf] ;+3n] xfn;Dd Ps ;oeGbf a9L v]nf8L pTkfbg ug'{sf ;fy} xfnafnsf]6 uflj;–% l:yt u0f]z rf]sdf %) hgf v]nf8LnfO{ lgMz'Ns ;f]tf]sfgs/ft] k|lzIf0f u/fFpb} cfPsf] 5 . eQmk'/ If]q g= @ sf ;ef;b /fd]Zj/k|;fb9'+u]nn] pb\3f6g ug]{ pQm k|ltof]lutfsf] ;dfkg /fli6«o v]ns'b kl/ifb\sf ;b:o;lrj o'j/fh nfdfn] ug{]5g\ .

g]kfn l8lehg y|Ldf 36'jfg]kfn cfO{;L;L l8lehg y|Ldf 36'jf ePsf] 5 . l8lehg 6'df l6Sg lhTg} kg{]

Pslbj;Lo ljZjsk 5gf]6 lqms]6sf] Kn] ckm Dofrdf g]b/Nof08;Fu & ljs]6n]k/flht ePkl5 g]kfn /]lnu]zgdf k/]sf] xf] . ut j}zfvdf ad{'8fdf l8lehgy|Lsf] RoflDkog g]kfn Ps jif{kl5 l6Sg ;s]g . ljZjsksf nflu 5gf]6 x'g]nIo;lxt Go"lhNof08 uPsf] g]kfnL lqms]6 6f]nLn] ;f]r]h:tf] k|bz{g ug{ ;s]g .

rflxof] ‘kmf:6 6«ofs sf]6{’

s}nfnLsf] >Lk'/sL @% jifL{of kfj{tLsfsL{n] c+z d'2f lhltg\ . t/, km};nfePsf] Ps jif{ k'Ug nfUbf klg sfof{GjogePsf] 5}g . cyf{t\ pgn] cem} klg Gofokfpg ;s]sL 5}gg\ . >Ldfg\ / kl/jf/n]jf:tf ug{ 5f]8]sf 5g\ . d'2fn] kl/jf/af6cnlUug'k/]sf ] 5 . t/, km};nf klgsfof{Gjog gxF 'bf pgn] Gofo kfPsf]cg'e"lt ug{ kfPsL 5}gg\ .

3/af6} nv]l6Pkl5 dlxnf k'g:Yff{kgfs]Gb| -cf]/]s_ g]kfnsf] ;Dks{df k'u]sLsfsL {n ] sfg 'gL ;xfotf ;ldltsf ];xof]udf s}nfnL lhNnf cbfntdf c+zd'2f xfn]sL lyOg\ . cbfntn] sfsL{sfkIfdf )^( kmfu'g # ut] km};nf klgu¥of] . …km};nf ePsf] Ps jif{ x'g nfUbfklg sfof{Gjogdf ghfFbf km]l/ cGofod}k/]sf] dx;'; ul//x]sL 5',Ú sfsL{ elG5g\,…cbfntsf] km};nf klg sfd gnfUg] xf]eg] s;sf] ljZjf; u¿F <Ú kfj{tL clxn]cf]/]s g]kfns} ;xof]uaf6 7]nf Joj;fou/]/ a;]sL l5g\ .

s}nfnLsf] uf]bfj/L uflj;l:yt s[i0fk|fljdf gLlh ;|f]tdf k9fpFb} cfPsL kljqfa'9f bf]xf]/f] lx+;fdf k/]sL l5g\ . b'O{ 5f]/fsLcfdf kljqfsf >Ldfg\ x+sz a'9f csf]{ljjfx u/L alb{ofdf a;]kl5 kl/jf/n];3fpg 5f]8] . >Ldfg\n] csf]{ ljjfx ubf{cfkm" cGofodf k/] egL Gofosf] 9f]sf9s9SofpFbf pgs} >Ldfg\, kl/jf/n]ljBfno Joj:yfkg ;ldltnfO{ bafa lbP/ljBfnosf] sfd vf]l;lbP . s[i0f k|fyldsljBfnosf ljBfno Joj:yfkg ;ldltsf;b:o s[i0f ljsn] eg], …kljqfnfO{ afnljsf;sf] dfq lhDd]jf/L lbPsf] t/

ljBfnosf nflu s]xL ;do ;xof]uLlzlIfsf eg]/ /flvPsf]Ú atfP . ;b:oljsn] lzlIfsf kljqfnfO{ b'j} lhDd]jf/Llgjf{x ug{ ;d:of k/]sf] ljBfnon] b]v]/ljBfnosf] lhDd]jf/Laf6 x6fPsf] atfP .

kljqfn] )&) j}zfv @) ut] s}nfnLlhNnf cbfntdf d'2f lbPsL x'g\ . !)jif{ / ^ jif{sf b'O{ 5f]/f :ofxfg'{kg]{kljqfnfO{ kl/jf/sf] ;xof]u 5}g . clnclnk};f cfpg] ljBfnoaf6 klg lgsflnPkl5larNnLdf l5g\ . cbfntdf d'2f xfn]sf]klg cf7 dlxgf k'lu;s]sf] 5 . ;'g'jfOePsf] 5}g . Gofo kfOg] cfzdf cbfntwfO/x]sL kljqf elG5g\, …wf]sf lbg] dfG5]y'gfdf k/]kl5 Gofosf] cg'e"lt x'g] lyof] .Ú

kl5Nnf] ;dodf u}/;/sf/L ;+:yfn]dlxnf lx+;fsf 36gf aflx/ Nofpg] /d'2f btf{ k|lqmofdf ;xof]u ul//x]sf 5g\ .

t/, To;sf] ;'g'jfO x'g / Gofo kfpgl9nf] xF'bf kLl8t lg/fz x'g yfn]sf 5g\ .Gofodf l9nfOsf sf/0f s]xL d '2fldnfkqdf 6'+lug] u/]sf 5g\ eg] yf]/}d'2fsf] km};nf x'G5 . km};nf ePsf d'2fsf]klg sfof{Gjogdf emg\ l9nfO x'g] u/]sf]lhNnf ;/sf/L jlsnsf] sfof{nosf]tYof+sn] b]vfpF5 .

)^( ;fpgotfsf !& dlxgfdfs }n fnL lhNnf cbfntdf rn ]sfdlxnflj?4sf] lx+;fsf d'2fsf] ljj/0fn]o:t} b]vfPsf] 5 . hah{:tL s/0fLdf@* d'2f btf{ ePsf]df )&) d;fGtdfrf/j6f d'2fsf] km};nf eof] Tof] klgsfof{Gjog x'g ;s]sf 5}gg\ . hah{:tLs/0fL pBf]udf !^ d'2f btf{ ePsf]dfPp6f d'2fdf ljkIfLn] ;kmfO kfPsf] 5eg] b'O{j6f 7x/ ePsf]df b'j} km};nf

sfof{Gjog x'g afFsL 5g\ . hah{:tLs/0fL tyf st{JoHofgdf b'O{ d'2f btf{ePsf]df Pp6f 7x/ eO{ sfof{Gjog x'gafFsL 5 eg] Pp6f d'2f rln/x]sf] 5 .ax'ljjfxsf kfFr d'2f btf{ ePsfdf b'O{d'2fdf dfq 7x/ ePsf] 5 . dfgja]rlavg tyf cf];f/k;f/df b'O{ /af]S;L cf/f]k tyf Hofg dfg]{ pBf]udfPs d'2f rln/x]sf] 5 .

b'lgofFjfbLtkm{ klg 3/]n' lx+;fsf kfFrd'2f btf{ ePsf]df Pp6f lkmtf{ ePsf] 5eg] afFsL rln/x]sf 5g\ . c+z tyf;DaGwljR5]bsf $) d'2f /x]sfdf cf7ldnfkqdf 6'+luPsf 5g\ eg] #@ j6f d'2frln/x]sf 5g\ . ;DaGwljR5]b d'2f @)j6f rn]sfdf b'O{j6f ldnfkq ePsf 5g\ .dfgfrfdn d'2fdf b'O{j6f d'2f rln/x]sf]cj:yf 5, gftf sfodsf nflu kfFr d'2f

k/]sf]df b'O{j6f vf/]h ePsf 5g\ eg]b'O{j6f rln/x]sf 5g\ .

lhNnf ;/sf/L jlsn sfof {nos}nfnLn] lx+;faf6 kLl8t dlxnfsf d'2fcbfntdf k'u] klg pgLx¿n] Gofo kfpgg;s]sf] :jLsf/ u/]sf 5g\ . lhNnfGofoflwjQmf w'|js'df/ rf}xfgn] dlxnflx+;f;DaGwL 36gf a9\b} uPsf, d'2fsf]km };nf / To;sf ] sfof { Gjog kIflg/fzfhgs /x]sf] :jLsf/ u/]sf 5g\ .

…dlxnf lx+;fsf d'2fsf km};nf / km};nfsfof{Gjogdf cbfntn] gLlteGbf Jojxf/kl/jt {g u/ ] dfq o;sf ] kl/0f fdk|efjsf/L x'G5,Ú g]kfn af/ P;f]l;P;gsfs]Gb|Lo pkfWoIf /fh]Gb| ;fpb eG5g\,…kmf:6 6«ofs sf]6{sf] dfGotfcg';f/sf];+oGq lgdf{0f ug' {k5{ . d'2f km};nfk|lqmofuteGbf klg kl/0ffdd'vL /

Gofod'vL x'g cfjZos 5 .ÚlhNnf GofoflwjQmf rf}xfg klg

sfg'gsf] cf}krfl/s k|lqmof Hofb} nfdf]x'g] u/]sfn] sfg'gL Joj:yf g} kl/jt{gu/L kmf:6 6«ofs sf]6{sf] ;+oGq Joj:yfeP kLl8tn] l5§} Gofo kfpg] egfOdf;xdt 5g\ . oBlk 3/]n' lx+;f -s;'/ /;hfo_ P]g @)^^ sf] bkmf * n] dlxnflx+;fsf d'2fsf] sf/afxL / lsgf/f ubf{;+lIfKt sfo{ljlw P]g, )@* adf]lhdsf]sfo{ljlw ckgfpg'kg]{ Joj:yf 5 .

u}/;/sf/L If]qsf] cg'ejdf klg xfncEof;df /x]sf] Goflos k|0ffnL r':t5}g . dfgjclwsf/ lzIff tyf Gofodfkx'Fr s]Gb| -P8\h;_ sL cWoIf lrqf kg]¿elG5g\, …km};nf ePsf sltko d'2faf6kLl8tn] Gofo gkfPsf] cj:yfdf /fHon]To;kl5sf] lhDd]jf/ lgsfo sf] x'g] egLtf]lslbP dfq klg kLl8t dlxnfnfO{Gofosf] cg'e"lt x'g] lyof] .Ú

lx+;fkLl8t dlxnf Gofosf nflucbfntdf k'Ug] qmd a9]sf] 5, t/ km};nfk|lqmof l9nf] xF'bf kLl8tn] Gofo kfPsf]dx;'; ug{ ;s]sf 5}gg\ . kl5Nnf] ;dodfo:tf d '2 fsf ] lsgf/ f / km };nfsfof{Gjogsf nflu kmf:6 6«ofs sf]6{sf]Joj:yf ug{ ;s] glthf b]lvg] lj1x¿sf]egfO 5 . l5d]sL d'n's ef/tsf] GofodGqfnon] emG8} $) nfv d'2f km};nfgeO{ ylGsPkl5 o;sf] af]em 36fpg;g\ @))% b]lv kmf:6 6«ofs sf]6{ :yfkgfu/L sfd z'? u/]sf] lyof] .

dlxnf lx+;fsf d'2fsf] km};nf /km};nf sfof{Gjog u/fpg kmf:6 6«ofssf]6{ / ;f]xLcg'¿ksf] km};nf sfof{Gjogsf];+oGq lgdf{0f x'g'k5{ . kLl8t dlxnfnfO{yk kL l8t ug ] { lsl;dsf sfg 'gLJoj:yfdf kl/jt{g ug{'sf] ;fy} kLl8tnfO{/fHosf]ifaf6 Ifltk"lt{ e/fpg] Joj:yfug{' h?/L b]lvPsf] 5 .

x]dntf hL;L

dlxnf lx+;f d'2f

df3 !) ut]af6dWo k[tgf x]8Sjf6{/sf]lhDd]jf/L If]q wflbËlhNnfsf] d}bL uflj;df;~rflnt d]l8sn SofDktyf /fxt ljt/0fsfo{qmd df3 !! ut];DkGg eof] .k|wfg;]gfklt uf}/jzDz]/ hj/faf6 pQmd]l8sn SofDk tyf/fxt ljt/0f sfo{qmdsf]!) ut] pb\3f6g tyflgl/If0f u/]sf lyP .pQm ;df/f]xdf >LdtL ;3+sL cWoIf, dWo k[tgfklt, aflxgLklt, k|d'v lhNnfclwsf/Lnufot cGo ;'/Iff lgsfosf k|d'vx?sf] ;d]t pkl:ylt /x]sf] lyof] .k|wfg;]gfklt /f0ffn] d}bL uflj;l:yt cd/fjtL dfWolds ljBfnosf Ps ;o %)ljBfyL{nfO{ emf]nf;lxt :6]zg/L tyf v]ns'bsf ;fdfu|L tyf ;}lgs >LdtL ;+3sf] tkm{af6;+3sL cWoIf /f]lx0fL /f0ffn] d}bL uflj; / j/k/sf :yflgo a[4a[4fx?nfO{ Ps ;o yfgsDan ljt/0f ul/g\ . pQm :jf:Yo lzlj/df df3 !) / !! ut] ul/ hDdf t]¥x ;ohgfeGbf jl9 u}/;}lgs JolQmsf] lgz'Ns pkrf/ tyf cf}iflw ljt/0f ul/Psf] lyof] .

t·–On df]–bf]sf] k|yd ;fwf/0f ;ef

g]kfndf 5f]6f] ;dodf g} nf]slk|oaGb} uPsf] df;{n cf6{;\DaGwL v]n tË–On df]–bf] ;+3 g]kfnsf] k|yd ;fwf/0f;ef /fhwfgLdf z'qmaf/ ;DkGg ePsf]5 . kL; PDa];L lalN8ª gS;fn ePsf]

clwj]zgsf] pb\3f6g g]kfn kl/jf/bnsf cWoIf k"j{dGqL Pjd\ ;ef;b\Psgfy 9sfnn] pb\3f6g u/]sf lyP .;fwf/0f ;efn] ;Gtf]ifs'df/ kf}8]nsf]c WoI ft fd f !( ;b:osf ] go f F

sfo{;ldlt ;d]t rog u/]sf ] 5 .;ldltsf cGo ;b:ox¿df pkfWoIfdfqmdz k|sf;afa' yfkf, O{Zj/ e§, lbksaf:t f ]n f rog ePsf 5g \ eg ]dxf;lrjdf ;'o{k|;fb e§/fO{, ;lrjdflai0f' lu/L lgZrn, sf]iffWoIfdf lht]Gb|> ]i7 tyf ;b:ox¿df dgf ]hs'df/;'v]tL, /la k/fh'nL, /lags'df/ dx{hg,s]zj >]i7, zflGt ;'a]bL, ;l/tf kf}8]n,glag h}zL, 1fg]Gb| >]i7 nufot lglj{/f]wlgjf{lrt ePsf 5g\ . ;fw/0f ;efdf;Gtf]ifs'df/ kf}8]nsf] jflif{s k|ltj]bg/ lht]Gb| >]i7sf] cfly{s k|ltj]bg kfl/tug'{sf ;fy} ljBfg ;d]t ;+zf]wg u/]sf]lyof] . lgjf{lrt ;b:ox¿nfO{ /fli6«ov]ns'b kl/ifb\sf ;+3 ;+:yf ;dGjozfvf k|d'v 6]sk|;fb s6]nn] ;ky tyf

k|df0f kq k|bfg u/]sf lyP .ut jif{dfq} dfq} /fli6«o v]ns'b

kl/ifb\df btf{ ePsf] tË–On df]–bf];+3 g]kfnsf] klxnf] ;fwf/0f ;efdf!^ lhNnfsf k|ltlglwx¿sf] ;xeflutf/x]sf ] lyof ] . dsjfgk'/af6 ljqmddf ]Stfg, NfId0f yf ]s/, kf ]v/faf6/fdaxfb'/ yf]s/, emfkfaf6 k|sfz >]i7,sf7df8f } +af6 pdf nfdfnufotsf/fli6 «o k|lzIfsx¿n] cfkmgf ] snfk|:t't u/]sf lyP . ;g\ !(&( dfsf]l/ofnL gful/s h'g xf] ;'sn] tË–On df]–bf]sf] z'?jft u/]sf lyP . pgn]8f= ;g\ Dof]Ë d'gsf] pTk|]/0ffaf6 of]v]nsf] z'?jft u/]sf x'g\ . of] v]nk lxnf ] k6s cd ] l /sfsf ] a f ] :6gljZjljBfnoaf6 z'? ePsf] dflgG5 .

Pslbj;Lo ljZjsk 5gf]6 lqms]6df g]kfn gjf}+ ePsf] 5 . k|ltof]lutfsf];fGTjgf lht xft kfg{] qmddf g]kfnn] o'ufG8fnfO{ Ps ;o ^) /gn]k/flht u/]sf] xf] . 6; lht]/ klxn] Jofl6ª yfn]sf] g]kfnn] clGtd b'O{ anafFsL 5Fbf ;a} ljs]6 u'dfP/ b'O{ ;o $) /g agfof] . g]kfnsf nflu k[y'af:sf]6fn] ;jf{lws %( /g agfP . z/b e];jfs/n] $!, ljgf]b e08f/Ln] #%/ sKtfg kf/; v8\sfn] #) /g hf]8] . k|lbk P]/L @#, dx]z If]qL !( /gdfcfp6 eP eg] 1fg]G› dNn *, a;Gt /]UdL ^, zlQm uf}rg %, ;fu/ k'g @/gdf ke]lnog kmls{P . ;f]dkfn ! /gdf cljlht /x] . hjfkmdf d}bfgplqPsf] o'ufG8f #^=# cf]e/df *) /g hf]8\bf cncfp6 eof] . g]kfnsfnflu ;fu/ k'gn] # tyf ;f]nkfn sfdL / zlQm uf}rgn] ;dfg @–@ ljs]6lnP . a;Gt /]UdLn] ! ljs]6 xft kf/] .

g]kfnåf/f o'ufG8f k/flht

…;fd;'ª df]afOn nfOeÚ d'n'se/;fd;'ª df]afOnsf] g]kfnsf nflu cflwsfl/s ljqm]tf OG6/g]zgn

dfs]{l6ª ;le{; k|fln -cfO{PdP;_ sf] …;fd;'ª df]afOn nfOeÚ sfo{qmdg]kfne/ rln/x]sf] sDkgLn]hgfPsf] 5 . !@@ lbg;Ddhf/L /fVg] nIo /x]sf] ;f]sfo{qmd df3 @ ut]af6 z'?ePsf ] xf ] . o;sfo{qmdcGtu{t ;fd;'ªsfa|fG8]8 a;x?, O{nfd, ky/L,alb{af;, x]6f}8f uO;s]sf] 5/ sfo{qmdnfO{ lg/Gt/tf lbFb}df]afOn a;x? kfNkf, wflbª,lqz'nL / bfª nufot zx/df3'Dg] sfo{qmd /x]sf] sDkgLn]

hgfPsf] 5 . sfo{qmdcGtu{t ;a} OR5's u|fxsn] ;fd;'ªsf ljleGggofF df]afOn, :df6{kmf]gx? / 6\ofAn]6sf af/]df cfkm}+ 5f]O{, x]/L cg'eju/L hfGg / a'em\g ;Sg]5g\ . sfo{qmdnfO{ yk cfsif{s agpg lgdGq0ff-df]afOn a;af6 ljt/0f x'g]_ sf8{af6 x'g] nSsL 8«df pkl:ytx?dWo]x/]s lbg, x/]s zx/df Ps hgfnfO{ ;fd;'ª :df6{kmf]g lbOg] sDkgLn]hgfPsf] 5 .

;]gfåf/f /fxt ljt/0f

Page 6: सत्याग्रह साप्ताहिक नयाँ अंक

lrq g+= @

lrq

g+=

%laxLaf/, df3 !^, @)&) ;Tofu|x;fKtflxs

SATYAGRAHA WEEKLY

-k|:t't cfn]v k|l;4 x:t/]vfljb\ sL/f]sf] ;g\ !(!^ df k|sflzt k':ts …;a}sf nflu x:t/]vf lj1fgÚ -kfld:6«L km/cn_ sf] wf/fjflxs cg'jfb xf] . cfkm\gf] eljio hfGg] sf}t'xntf ;+;f/sf ;a} cfl:ts jf gfl:ts dflg;df b]lvPsf]5 . …of] cGwljZjf;df ljZjf; ulb{gFÚ eg]/ kmnfSb} cufl8sf] dflg;n] eljio atfOb]nf eGg] cfzfdf xft km}nfpg]k|j[lQ cToGt} Jofks b]lvG5 . cg'jfbssf] cg'ejdf x:t/]vf Pp6f k|fdfl0fs ljBf xf] . t;y{ cfd kf7sn] cfkm\gf]eljio cfkm}+n] s]nfpg ;s'g\ eGg] p2]Zon] cg'jfb >[+vnf k|:t't ug{ nfluPsf] xf] .

– cg'jfbs_

x:t/]vfn] s] eG5 <

5f]6f] jf nfdf] ofqf / b'3{6gfx?

qmdz ===

:jf:Yo ;/f]sf/

k|fylds pkrf/lj/fdL ePsf] cj:yfdf jf rf]6k6s nfu]sf] a]nf

lbOg] k|f/flDes pkrf/nfO{ g} k|fylds pkrf/ elgG5 .k|fylds pkrf/ ug]{ JolQm :jf:YosdL{ g} x'g'k5{ eGg]h?/L 5}g . of] pkrf/ :jf:Yo ;+:yfdf k'Ug' cuf8L lbOg];]jf xf] / ;fwf/0f JolQmn] jf tflnd k|fKt JolQmn] of] ;]jflbg ;S5g\ . olb ;fwf/0f JolQmnfO{ k|fylds pkrf/sf]af/]df hfgsf/L ePdf 3fOt] jf lj/fdLsf] hLjg ;+/If0fug{ ;lsG5 . ;fy} c? hl6ntfx? cfpgaf6 klg arfpF5 .

ljif ;]jg u/]sf] a]nfdf ul/g] k|fylds pkrf/• olb ljif w'\jfFdf 5 eg] 3fOt]nfO{ ;s];Dd rfF8f] v'nf 7fpFdf nfg]÷:jR5 xfjfdf nfg] .• ljif vfPsf] JolQm 5 eg] p;sf] d'vdf c? s]xL 5 sL eg]/ x]g]{ / 5 eg]

lgsfNg] / p;n] vfPsf] ljifsf] af]6n jf Kofs]6nfO{ c:ktfn lnP/ hfg] .o;f] ugf{n] pkrf/ ug{ nfO{ ;lhnf] x'G5 .

• cfFvfdf jf 5fnfdf ljif nfu]sf] 5 eg] dg tftf] kfgLn] cfFvfnfO{ !%–@)ldg]6;Dd kvfNg] .

• ljif vfPsf] JolQmx?nfO{ pN6L u/fpg] k|of; gug]{ .• 3fOt]nfO{ eL8ef8af6 6f9f /fVg] / n'ufnfO{ v's'nf] agfpg] .

;k{n] 6f]s]sf] a]nf ul/g] k|fylds pkrf/• 3fOt]nfO{ ;'/lIft 7fpFdf /fVg] / ;k{n] 6f]s]sf] efunfO{ d'6' eGbf tn /fVg] .• 6f]s]sf] 7fpFdf sf6\g], /ut r':g] jf 8f]/Ln] afFWg' xF'b}g .• k|foh;f] 8f]/Ln] afFWg] rng b]lvG5 t/ o;f] ugf{n] /Qm ;~rfngdf cj/f]w eO{

z/L/sf] sf]ifnfO{ c;/ u5{ .• ;s];Dd 3fOt]nfO{ grnfO{ Pp6} cf;gdf /fVg] .• ;k{n] 6f]s]sf]] 7fpFnfO{ kftnf] sk8fn] 9fSg ;lsG5 / s:tf] ;k{n] 6f]s]sf] xf]

eg]/ eGg ;Sg' kb{5 .

cfuf] nfu]sf] a]nf ul/g] k|fylds pkrf/• n'ufdf cfuf] nfu]sf] a]nf cflQP/ bf}l8g' x'b}Fg . of] a]nfdf Ps 7fpFdf pleg] /

e'OFdf n8L n'6k'6 u/]/ cfuf] lgefpg] k|of; ug]{ .• olb tftf] emf]lng] j:t'n] kf]n]sf] 5 eg] t'?Gt wf/fsf] kfgLdf kf]n]sf] efunfO{

!)–!% ldg]6;Dd lehfpg] jf /fVg] .• lah'nLaf6 cfuf] nfu]sf] cj:yfdf ;s];Dd l56f] lah'nLsf] ;|f]tnfO{ aGb ug]{

/ lj/fdLsf] Zjf;k|jf; / d'6'sf] w8\sg x]g]{ / l56f] eGbf l56f] c:ktfnnfg] tof/L ug]{ .

• cfuf] nfu]sf] efuaf6 n'uf jf uxgfnfO{ Wofgk"j{s lgsfNg'k5{ . n'ufx?6fFl;Psf] 5 eg] lgsfNg] k|of; gug]{ . olb ;lsG5 eg] uxgfx? lgsfNgh?/L x'G5 .

k|mofSr/ ePsf] cj:yfdf ul/g] k|fylds pkrf/• olb 3fOt]sf]] w]/} /Qm>fj ePsf] 5, xf8 5fnf eGbf aflx/ b]lvPsf] 5 eg] / 3fF6L

6fpsf] jf 9f8sf] x8\8L efFlrPsf] z+sf ePdf t'?Gt cfsl:ds ;]jfnfO{ va/ ug]{ .• efFlrPsf] 7fpFdf dfln; ug{' xF'b}g ;fy} efFlrPsf] xf8nfO{ l;wf kfg]{ k|of; gug]{ .• /Qm>fj 5 eg] 3fpdfly s'g} ;kmf sk8f /fv]/ bafa lbg] t/ cfO; KofsnfO{ s]xL

sk8fdf nk]6]/ dfq 5fnfdf /fVg] . o;n] b'vfOnfO{ sd u5{ / ;'lGgg klg sd x'G5 .-n]vs lqljaf6 lkPr8L ub}{ 5g\_

afnf /fO{

;flxTo l;h{gf

dfG5]sf ;fyL cg]sx/]ssf] x/]s ;fyL x'G5 .s;}sf] ;fy v}gL x'G5 .s;}sf] k/fu x'G5km\jfFs xfNof] d'vdf k/fus'6's'6' rkfof]lgNg]n] lgN5g\\glgNg]n] lkRr y'S5g\s;}sf] ;fyL hfF8 x'G5 .s;}sf] /S;L ====sf]xL vfP/ dfltG5g\ .sf]xL–sf]xL emu8\5g\ ..s;}sf] ;fyL tf; x'G5s;}sf] h'jf =====sf]xL ;do latfpg v]N5g\sf]xL lhTgsf] nflu v]N5g\nf]e}–nf]edf 3/jf/ p8fpF5g\ .sf]xL 3/kl/jf/df sn+s lgDTofpF5g\ ..s;}sf] ;fyL k]|ldsf x'G5s;}sf] k|]dL ====sf]xL efjgfdf 8'A5g\ .sf]xL df]h dl:tdf x'G5g\ ..s;}sf] ;fyL lstfa x'G5 .sf]xL sNkgfdf e'mN5g\ .dg /;fP/ cfFz'df aU5g\ ..

cf/fdbfoL ofqfsf] nflu dsfn'

oftfoftnfO{ ;Demg'xf];\ .

kmf]g g+= M $@&&%%@,

$@*!(&@

g]kfn ;/sf/;"rgf tyf ;~rf/ dGqfno

;"rgf ljefu

cg'zf;g / g}ltstfljxLg JolQmkz'eGbf klg t'R5 x'G5. o;}n]/fli6«o hLjgsf x/]s cfofddfpbfx/0fLo cg'zf;g / g}ltstfsfod ug{ cfh}b]lv cfkm}+af6

To;sf] z'?jft u/f}+.

lgd]if g]jfM

5f]6f] jf nfdf] ofqfsf] hfgsf/L hLjg/]vfaf6tnlt/ em/]/ rGb| kj{ttkm{ a9\g] / :jo+ rGb| kj{tdfkfOg] /]vfx?df kfOG5 -lrq !M@_ .

oL /]vfx? hLjg/]vfdf b]lvof] eg] ltly ldlta'em\g] /]vf lrq -lrq @_ sf] d2taf6 ofqf slxn]x'G5 eGg] nueu olsgsf ;fy yfxf kfpg ;lsG5 .

olb hLjg/]vf cfkm}+ b'O{ zfvfdf ljeflht eP/Pp6f zfvf rGb| kj{ttkm{ 9Ns]sf] b]lvof] eg] -lrq!M!_, o;sf] dtnj xf] k'/f hLjg g} kl/jt{g / ofqfn]el/Psf] x'G5 . o:tf] cj:yfdf eljio sygsf] b}jLj/bfg h:tf u'0fsf] d2t geOsg s'g ldltdf o:tf]ofqf x'G5 eg]/ eGg uf¥xf] x'G5 .

olb hLjg/]vfn] cfk\mgf] :jefljs af6f] 5f]8]/rGb| kj{ttkm{ a9]sf] kfOof] eg] o;sf] cy{ x'G5, k'/fhLjg g} Pp6f lg/Gt/ ofqf xf] . o:tf JolQmn] st}:yfoL a;f]af; ub} {gg\ / hLjgsf] cGTo hGd:yfgeGbf cToGt} 6f9f st} x'G5 .

olb hLjg/]vfdf s'g} /]vf 5}g jf o;af6 s'g}/]vf zfvfsf]?kdf ljkl/t lbzftkm{ a9]sf] 5}g eg]To:tf JolQmsf] hLjg :ki6?kdf :yL/ x'G5 cyjfkl/jt{g jf ofqf lagfsf] x'G5 . To:tf JolQm hLjge/

d[To'sf] k|jn ;Defjgf /xG5 .tnsf] ldltdf hGd ePsf] JolQmnfO{ ;Fw }

hnofqfdf vt/f /xG5–!_ h"g @! b]lv h'nfO{ @! sf] aLrdf .@_ cS6f]a/ @! b]lv gf]e]Da/ @! sf] aLrdf .#_ km]a'|'c/L @! b]lv dfr{ @! sf] aLrdf .tnsf] ldltdf hGd ePsf] JolQmnfO{ ;Fw} /]n

b'3{6gf jf hldgdf x'g] b'3{6gfsf] 8/ /xG5 .!_ clk|n @! b]lv d] @! ;Dd .@_ cui6 @! b]lv ;]K6]Da/ @! ;Dd .#_ l8;]Da/ @! b]lv hgj/L @! ;Dd .ofqfsf] bf}/fg cfFwL, ;d'b|L t'kmfg, d]3 jf r6\ofªsf]

vt/f lgDg hGd ldlt ePsf JolQmx?nfO{ /xG5–!_ d] @! b]lv h'g @! ;Dd .@_ ;]K6]Da/ @! b]lv cS6f]a/ @! ;Dd .#_ hgj/L @! b]lv km]a|'c/L @! ;Dd .b'3{6gfx?zlg kj{taf6 em/]/ hLjg/]vfnfO{ 5'g] /]vfx?n]

b'3{6gfnfO{ a'emfpF5 -lrq !M^_ . olb dl:tis/]vfdfem¥of] eg] 6fpsf]nfO{ vt/f a'emfpF5 -lrqM &_ . tnemg{] /]vf eg]sf] kj{tdf df]6f] eP/ emb}{ hfFbf dl;gf]x'Fb} hfg] /]vf xf] .

cfkm\gf] hGd :yfgdf /xG5 -lrq !M#–#_ .hLjg/]vfaf6 lg:s]sf] /]vf ;fgf] u'0fg lrGxdf

uP/ 6'+luof] eg] ofqf lg/fzfdf cGTo xG5 -lrq !M$_ .olb o:tf] /]vf juf{sf/df cGTo eof] eg] ofqf

cToGt} vt/gfs x'G5 t/ Tof] JolQm vt/faf6 plDsG5eg]/ a'em\g'kb{5 lsgls juf{sf/ cfkm}+df arfpsf]Bf]ts xf] .

olb /]vf låkdf cNk eg] ofqfn] xfgL u/fpF5eg]/ a'em\g'kb{5 -lrq !M%_ .

olb ofqf/]vf rGb| kj{tdf jf To;sf] glhsdflåzfvf jf j[Qsf ?kdf cGTo eof] eg] ofqfsf qmddf

www.satyagrahaonline.com

cfpFb} 5 ====

j'6jndf ;g\/fOhsf] zfvf;g\/fOh a}+s lnld6]8n] cfkm\gf] zfvf

lj:tf/ ug]{ qmddf ?kGb]xL lhNnfsf]j'6jn gu/kflnsfdf %! cf}+}+ zfvf z'?u/]sf] 5 . j'6jn zfvfsf] pb\3f6g g]kfn/fi6« a} +ssf 8]k'6L ueg{/ dxfk|;fbclwsf/Ln]] u/] . pQm sfo{{qmddf a}+ssfcWoIf df]tLnfn b'u8n] j'6jn If]qdfa}+sn] cTofw'lgs a}+lsË ;]jfx? k|bfgug'{sf ;fy} To; If]q j/k/sf If]qdflgIf]k ;+sng tyf ;fgf Pj+ demf}nf

Joj;fo, xfo/ kr]{h nufot cGo shf{sf;]jfx? k|j¢{g ug{sf] nflu zfvf lj:tf/ul/Psf]] atfP . a}+sn] :j:y k|lt:kwL{a}+lsË k|0ffnLsf] ljsf; ug{sf ;fy} gofFIf]qx?sf] klxrfg u/L a}+lsË ;]jf k|bfgub}{ hfg] nIo /fv]sf] klg b'u8n] atfP .o; zfvf ;~rfngaf6 j'6jn If]qsfu|fxs, Joj;foL tyf ;j{;fwf/0fnfO{ a}+lsË;]jfsf] nflu dxTjk"0f{ ;xof]u k'Ug] a}+sn]ljZjf; lnPsf] 5 . sfo{s|ddf pkl:yt

:yfgLo jfl;Gbfn] ;g\/fOh a}+ssf] ptmzfvfaf6 j'6jn If]qsf u|fxsnfO{ a}+lsË;]jfsf nflu ;xof]u k'Ug] ljZjf; Jotmu/] . a}+sn] b]zsf] k"j{ d]rLb]lv klZrddxfsfnL ;Dd @@ lhNnfsf ljleGg:yfgdf %) j6f zfvf ;~hfnaf6u|fxsnfO{ a}lsË ;]jf lbFb} cfO/x]sf] /%! cf}+ zfvf j'6jndf lj:tf/ ul/Psf]a}+sn] hgfPsf] 5 . ;fy} a}+sn] lakGgPj+ ;LdfGts[t ;d'bfosf u|fxsx?nfO{

nlIft ul/ a} +lsË ;]jf k'¥ofpg 5'§}8]:ssf] :yfkgf u/]sf] / lgs6 eljiod};'?+uf, em'Dsf, lj/f6rf]s, kmlk{+u, ;'gjn,; ' Vv8 nufotsf ^ j6f zfvfsfof {noaf6 :yfgLo:t/df a;f]af;ul//x]sf u|fxsnfO{ JolQmut tyf ;d"xuthdfgLdf n3' a}+lsË ;]jf k|bfg ug]{ of]hgf/x]sf] / eljiodf j'6jn zfvfaf6 klgTo; If]qsf u|fxsn] klg ptm ;]jf lng;Sg] hfgsf/L lbOPsf] 5 .

k|e' / u|Lg 8]enkd]G6 a}+saLr ;Demf}tfk|e' ljsf; a}+s / u|Lg 8]enkd]G6 a}+s afun'ªaLr r]s e'QmfgL / /sd hDdf

ug]{ ;DaGwdf ;Demf}tf ePsf] 5 . ;f]daf/ k|e' ljsf; a}+såf/f hf/L lj1lKtdf k|e'ljsf; a}}+s n}grf}/ sf7df8f}+ / u|Lg 8]enkd]06 a}+s afun'ªaLr r]s e'QmfgL /sdhDdf ug]{aLr r]s e'QmfgL /sd hDdf ug]{ ;DaGwL ;Demf}tf ePsf] pNn]v 5 .

lj1lKtdf hgfOPcg';f/ u|Lg8]enkd]G6 a}+ssf u|fxsn] k|e'a+}ssf] sf7df8f}+ zfvfaf6 r]ssf]e'QmfgL lng ;Sg] ePsf 5g\ eg]

u|Lg a}+sdf /sd ePsf u|fxsn] k|e' a}+ssf] vftfdf /sd hDdf ug{ ;Sg] ePsf5g\ . ;f] ;Demf}tfkqdf k|e' a}+ssf k|d'v sfo{sf/L clws[t czf]s z]/rg / u|Lga}+ssf k|d'v sfo{sf/L clws[t k|sfzs'df/ >]i7n] x:tfIf/ u/] . b'O{ a}+saLr ePsf];Demf}tfn] u|Lg 8]enkd]G6 a}+ssf u|fxsnfO{ sf7df8f}+af6 cfkm\gf] vftf ;~rfngug{ ;xh x'g] ljZjf; ul/Psf] 5 .

l;l6hG;\;Fu /]ld6\ofG; e'QmfgL ;Demf}tfl;l6hG;\ a}+s OG6/g]zgn lnld6]8 / cn bxfj PS:r]Gh o'PO{df k|wfg sfof{no

/x]sf] cn bxfj PS;r]GhaLr /]ld6\ofG; ;]jf k|bfgsf nflu ;Demf}tf ePsf] 5 .cfOtaf/ a}+ssf k|d'v sfo{sf/L clws[t /fhgl;+x e08f/L / cn bxfj PS;r]Ghsf

k|aGwlgb]{zs bx O:dfO{n ;]8n] ;f];]jfsf nflu ;Demf}tfkqdf x:tfIf/u/]sf x'g\ . a}+såf/f hf/L lj1lKtdfo 'PO { l :yt xn bxfj PSr ] Ghdf

zfvfx?af6 g]kfnLn] k7fPsf] /sd g]kfndf /x]sf cfkmGtx?n] a}+saf6 of] ;]jf lngkfpg] ePsf 5g\ . &% j6} lhNnfdf /]ld6\ofG; g]6js{ /x]sf] ;f] a}+sn] #& j6}zfvfx? ;fy} $^ j6f zfvf/lxt sfpG6/ tyf kfFr ;o %) eGbf a9L Ph]G6dfkm{ttTsfn} ljb]zaf6 k7fPsf] /sd e'QmfgL k|fKt ug{;Sg] lj1lKtdf pNn]v 5 . a}+sdfcn cxlnof, cn cG;f/L l;6L PS;k|];, l/nfojn /]ld6, k|e' dgL 6«fG;km/, lxdfn/]ld6, PS;k|]; dgL, l;hL dgL /]ld6, j]:6g{ o"lgog dgL 6«fG;km/, dlgu|fd, cfO{PdO{/ k[YjL /]ld6sf] e'QmfgL l56f], 5l/tf] / e/kbf]{ ?kdf ;]jfu|xLn] kfpg] Joj:yf u/]sf]a}+sn] hgfPsf] 5 .

Unf]an cfO{PdO{sf] ;xof]uUnf]an cfO{PdO{ a}+sn] cfkm\gf] :yfkgfsf] ;ftf}+ jflif{sf]T;jsf cj;/df ;f]djf/

k|eftkm]/L sfo{qmd cfof]hgf u/L lgM;xfo ;]jf ;bg -j[4f>d_ zflGtgu/nfO{ cf7nfv #@ xhf/ ?k}ofF ;xof]u u/]sf] 5 . a}+ssf cWoIf rGb|k|sfz 9sfnn] lgM;xfo;]jf ;bgsf cWoIf ;u'g zfxnfO{ ;f] /sd a/fa/sf] r]s x:tfGt/0f u/]sf lyP .a}+sn] lgM;xfo ;]jf ;bg zflGtgu/sf] ;xof]ufy{ k|eftkm]/L sfo{qmd cfof]hgf

u/]sf] xf] . k|eftkm]/Ldf a}+ssfcWoIf, ;~rfns, pRr Joj:yfkg/ sf7df8f} + pkTosfdf ePsfsd{rf/Lx? ;xefuL ePsf lyP .

gf/fo0frf}/ gS;fnaf6 z'? ePsf] k|eftkm]/Lsf b'O{ ?6 to ul/Psf] lyof] .klxnf] ?6 k|x/Lk|wfg sfof{no, 1fg]Zj/, d}tLb]jL, k'/fgf]jfg]Zj/, gofFjfg]Zj/ k'u]sf]lyof] . bf];|f] ?6 gf/fo0frf}/af6 b/jf/dfu{, c;g, OGb|rf]s, Go'/f]8 x'Fb} sflGtkycfPsf] lyof] .k|eftkm]/Ldf ;+sng ePsf] /sddf a}+sn] 5 nfv ?k}ofF yk]/ lgM;xfos]Gb|nfO{ x:tfGt/0f u/]sf] a}+ssf cWoIf rGb|k|;fb 9sfnn] hfgsf/L lbP . pgn]cfufdL lbgdf a}+saf6 cfqmfds l;P;cf/ sfo{qmd Nofpg] hfgsf/L klg lbP . @@jif{ cl3 :yflkt lgM;xfo s]Gb|n] $$ hgf j[4fj[4nfO{ ;]jf lbFb} cfPsf] 5 .

/fli6«o jfl0fHo a}+s / Pkmjfg;km\6aLr ;Demf}tf/fli6«o jfl0fHo a}+sn] Pkmjfg;km\6 g]kfn;Fu ;Demf}tf u/]sf] 5 . ;]jfu|fxLnfO{

df]afOn a}+lsª ;]jf pknAw u/fpg] p2]Zon] ;Demf}tf u/]sf] a+}sn] hgfPsf] 5 .;Demf}tfkqdf a+}ssf tkm{af6 k|d'v sfo{sf/L clws[t s[i0fk|;fb zdf{ / Pkmjfg;km\6sfk|d'v sfo{sf/L clws[t ;'jf; zdf{n] x:tfIf/ u/]sf 5g\ . ;Demf}tfkl5 a+}ssf u|fxsn]

df]afOnaf6} Aofn]G; x]g{], sf/f]af/sf] ;"rgf,sf/f]af/sf] ;+Vof / kmG8 6«fG;km/sf] ;'ljwflng ;Sg] ePsf 5g\ eg] g]kfn 6]lnsd,Pg;]n, a|f]8ln+s / l8;xf]dsf l/rfh{ sf8{lsGg jf …6k ckÚ ;]jf lng ;Sg]5g\ .

;]jfu|fxLn] rfF8} …kmf]gk]Ú af6 ;fdfg vl/b ug{ / O{–;]jfdf klg k};f /fVg ;Sg]5g\ .a+}ssf xfn !& nfv ;]jfu|fxL 5g\ . Pkmjfg;km\6 OG6/g];gn df]afOn tyf OG6/g]6a}+lsª If]qdf sfo{/t cfO{P;cf] k|dfl0ft sDkgL xf] . ;g\ @))$ df :yfkgf ePsf]sDkgLn] g]kfn, l;+ufk'/, sDaf]l8of, ef/t / a+unfb]zdf klg sfd ul//x]sf] 5 .

Page 7: सत्याग्रह साप्ताहिक नयाँ अंक

^laxLaf/, df3 !^, @)&) ;Tofu|x;fKtflxs

SATYAGRAHA WEEKLY

k|ljlw

jfODofS; 306fsf] !)g]kfn 6]lnsdn] cfkm\gf] jfODofS;

x6:k6 jfOkmfO ;]jfsf] dxz'n tf]s]sf] 5 .g]kfn b"/;~rf/ k|flws/0faf6 dxz'nsf nflu:jLs[tL kfPkl5 6]lnsdn] tLg dlxgf eGbfnfdf] ;dob]lv kl/If0fsf ¿kdf l;Q}dflbO/x]sf] jfOkmfO ;]jf ca Ps 306fsf] !)¿k}ofF kg{] ePsf] 5 . 6]lnsdn] !) ¿k}ofFdf%!@ s]jLkLP; Ifdtfsf] OG6/g]6 ^)ldg]6;Dd rnfpg ;lsg] hgfPsf] 5 .To;sf nflu pkef]Qmfn] P;PdP; dfkm{t\6]lnsdaf6 Ps 306fsf nflu OG6/g]6Kofs]h lsGg'k5{ . rf/ c+ssf] Pp6f ljz]ifgDa/df P;PdP; u/]/ pkef]Qmfn] jfOkmfO ;]jfsf nflu o"h/g]d / kf;j8{ kfpg;Sg] 6]lnsdn] hgfPsf] 5 . o;/L P;PdP; ubf{ pkef]Qmfsf] df]afOnsf] Aofn]G;af6g} OG6/g]6 ;]jf afktsf] dxz'n sfl6G5 . P;PdP;af6 k|fKt x'g] o"h/g]d /kf;{j8{ k|of]u u/]/ df]afOn, 6\ofAn]6 ;fy} Nofk6k / 8]S;6k sDKo'6/df ;d]tx6:k6sf] jfOkmfO rnfpg ;lsG5 . o;vfnsf] Ps 306f -^) ldg]6_ sf] Kofs]hvl/b u/]sf] Ps lbge/ cyf{t\ @$ 306f;Dd rnfpg ;lsG5 . ljdfg:yn /c:ktfnx¿df eg] o;vfnsf] jfOkmfO OG6/g]6 ;]jf z'?sf] !) ldg]6 l;Q}df lbg]tof/L 6]lnsdsf] 5 . 6]lnsdn] of] cfly{s jif{df kfFr;o :yfgdf jfODofS;dfkm{t\ jfOkmfO x6:k6 agfpg] atfPsf] 5 . h;dWo] sl/a %) :yfgdf oltv]/jfODofS; x6:k6 pknAw 5 . a;Gtk'/, kf6g, eQmk'/ b/af/If]q, gf/fo0flx6Lb/af/If]q, 7d]n, kf6g, sf7df8f}+ d]l8sn sn]h, lzIf0f c:ktfn dxf/fhu~h,ltnu+uf cfFvf c:ktfn nufotsf If]qdf clxn] x6:k6 ;]jf pknAw 5 eg]/fhwfgLsf d"Vokfs{, lrl8ofvfgf, s]z/dxn, lqe"jg kfs{ / ljleGg ;lkªdnx¿df 6]lnsdn] x6:k6 lj:tf/ ul//x]sf] 5 . clxn] 6]lnsdn] kl/If0fsf¿kdf/fhwfgLsf ljleGg ;/sf/L c:ktfn / cfd dflg;sf] eL8 x'g] :yfgx¿dflgz'Ns x6:k6 jfOkmfO OG6/g]6 ;]jf lbO/x]sf] 5 .

h:6l8ln6dL;fdf lhs ;~hfn,

oltv]/ OG6/g]6df s;}sf]Joj;fo rn]sf] 5 eg] Tof]o;}sf] xf] . km];a'ssf] l;sf]u/]/ g]kfnsf s]xL o'jfn]dfq xf]Og ljZje/ km];a'sh:t} ;fdflhs ;~hfnsf]lgdf{0f ug{] qmd rln/x]sf]5 . k]zf, If]q, efiff, wd{nufotsf ljifonfO{ s]G›df /fv]/ km/s–km/s vfnsf ;fdflhs ;~hfn agfpg]qmd ljZje/ rln/x]sf] 5 . o:tf ljleGg ;fdflhs ;~hfnx¿df tkfOFx¿n] klgcfkm\gf] k|f]kmfOn agfpg' ePs} xf]nf . xfO{kmfOeb]lv aS; clg cDofhgb]lvcf:sPkmPd Anu/ clg la6\nL;Dd . o:tf ljleGg ;fO6x¿df tkfOFnfO{ PsfpG6vf]Ng lgs} ;lhnf] x'G5 t/ PsfpG6 l8ln6 ug{] 7fpF eg] kQf nufpg uf¥xf] g}x'G5 . w]/} j]a;fO6x¿n] t l8ln6 ug{] :yfg g} n'sfP/ /fv]sf x'G5g\ . lsgeg]s'g} klg j]a;fO6 rfxFb}gg\ ls j]a;fO6df cfPsf dflg;x¿ lkmtf{ hfpg\ .lsgeg] To;n] pgLx¿sf] Joj;fodf 3f6f k5{ . tkfOFn] ;fdflhs ;~hfn tyfcGo s'g} j]a;fO6df agfPsf cfkm\gf] PsfpG6 l8ln6 ug{ ;ls/xg'ePsf] 5}g jfl8ln6 ug{] ln+s e]l6/xg' ePsf] 5}g eg] tkfOFnfO{ ;xof]u ug{sf nflu Pp6fj]a;fO6 5 h:6l8ln6dL . of] j]a;fO6n] tkfOFn] PsfpG6 l8ln6 ug{ rfx]sf]j]a;fO6sf] PsfpG6 l8ln6 ug{] ;'ljwfsf] ln+sdf g} k'¥ofOlbG5 . To;kl5 tkfOFPs lSnsdf g} tkfOFsf] PsfpG6 l8ln6 ug{ ;Sg'x'G5 . o; j]a;fO6sf] xf]dk]hdf g} tkfOFn] Pp6f ;r{af/ b]Vg'x'G5, hxfF tkfOFn] cfkm"n] l8ln6 ug{ rfx]sf]PsfpG6 /x]sf] j]a;fO6 vf]Hg ;Sg'x'G5 . xf]dk]hdf g} tkfOFn] ljleGg j]a;fO6sfgfdx¿ /ftf], xl/of], kx+]nf] / sfnf] /+usf a§fx¿df b]Vg ;Sg'x'G5 h;n] tL;fO6df /x]sf PsfpG6 l8ln6 ug{ slQsf] ;lhnf] 5 eGg] b]vfpF5 .

;ft OGrsf] ljZjs} b|"t 6\ofAn]6:df6{kmf]g tyf 6\ofAn]6sf] ahf/df xfn}

dfq Joj;flos sbd p7fPsf] hf]nf]n]& OGrsf] 6\ofAn]6df ;a}eGbf ›"tP08«f ]O8 l8efO; NofPsf ] 5 .hf]nf] Kn] gfddf ;fj{hlgs 6]u|fgf]6 @( xhf/df g} ahf/dfpknAw 5 .

6]u|f gf]6 M $ k|f];];//x]sf] of] 6\ofAn]6sf] k|f];];/Ifdtf !=* luufxh{ /x]sf]5 . #@) u|fdsf] jhg /x]sf]o;sf] & OGrsf] l8:Kn]df !@*) lkS;nl/hf]n';g 5 . o;df % d]uflkS;nsf] d'Vo / )=# d]uflkS;nsf] k|mG6Sofd]/f /x]sf] 5 . ! hLaLsf] ¥ofd /x]sf] 6\ofAn]6sf] d]df]/L Ifdtf eg] !^ hLaLdfq /x]sf] 5 . 6\ofan]6 glelbofsf] 8fO/]S6 :6fOn; ;fy} dfOqmf] Pr8LPdcfO:n6 ;lxt 5 . h;df An"6"ysf] dfWodaf6 u]dx¿ klg v]Ng ;lsG5 . P08«f]O8ck/]l6ª l;:6ddf rNg] of] 6\ofAn]6 & OGrsf 6\ofAn]6x¿ dWo] ljZjs} ›"t /x]sf]bfaL ul/Psf] 5 .

pleP/ cfh sf+u|]; sf+u|]; ePsf] xf] /cfhsf sf+u|];sf :jgfdwGo g]tfx?n]x}l;ot kfPsf 5g\ .

/fd, nId0f, o1axfb'/ yfkf /eLdgf/fo0f >]i7 geOlbPsf eP sf+u|];cfhsf] l:yltdf x'GYof] xf]nf < b'uf{gGbemf eGg] hgsk'/sf JolQmn] lbPsf]jlnbfgn] sf+u|];nfO{ cfhsf] x}l;otdf v8fug{ slt e"ldsf v]Nof] < zxLb elgg]y/Ly/Lsf of]Uotfsf] h?/t knf{ /sltkonfO{ k|fljlws sf/0fn] zxLb eGggldNnf klg . /fHosf] k|ToIf b08 ef]u]/d[To'j/0f u/]sf] xf];\ jf k|ToIf?kdf/fHoaf6 dfl/Psf] xf];\ cyjf hLjge/sf];+3if{sf qmddf ?U0f ePsf] z/L/sf sf/0fOxlnnf ;dfKt ePsf JolQmx? g} lsggx'g\ oL ;a} cToGt} pRr:t/sf] :d/0f /;Ddfgsf xsbf/ x'g\ . of]u]Gb|dfg z]/rg,lbjfgl;+x /fO{, ;/f]h sf]O/fnf, /fdgf/fo0fld>, hutk|sfzh+u zfx, / dlxGb| kf7so:tf s]xL gfdx? x'g\ . sf+u|];n] lng'kg]{gfdsf] lni6 lgs} nfdf] 5 . c:ktfnsf]z}o\ofdf if8\oGqk"0f{ 9+un] ljif lbP/dfl/Psf eQmk'/sf e/tuf]kfn emf h:tfsf]gfd cfhsf hNbfaNbf :jgfdwGo sltkosf+u|];nfO{ yfxf;Dd 5}g xf]nf .

of]u]Gb|dfg z]/rg, lbjfgl;+x /fO{,;/f]h sf]O/fnf, /fdgf/fo0f ld>, b'uf{gGbemf / hgtk|sfzh+u zfx o:tf gfdx'g\, h;sf] jlnbfgsf] pRr ;Ddfg tx'g}k5{, ;fy;fy} oL JolQmx?df ePsf]Ifdtf, pmhf{ / j'l4sf b[li6n] ljrf/ ubf{cfhsf sf+u|];sf d'w{Gox?n] cfkm} +;Fu;f]Wg'k5{– …logLx? afFr]sf eP xfdL sxfFx'GYof} <Ú oL JolQmx? clj>fGt of]4f t5Fb} lyP . logLx?n] cfkm\gf] hLjg pT;u{u/]/ To;sf] k|df0f 5f]8]sf 5g\ . ;fy;fy}logLx? cfhsf ;'zLn, z]/axfb'/ jf/fdrGb|eGbf s}og\ u'0ff of]Uo / ;Ifdklg lyP . ;'zLn, z]/axfb'/ jf /fdrGb|n]logLx?sf] alnbfgsf nflu gtd:tsx'g' t kb{5 g} logn] 7fpF vfnL ul/lbP/cfkm" zLif{:y aGg kfPsf]df s[t s[ts[t1 klg x'g'kb{5 .

t/, cfh sf+u| ];sf] / sf+u| ];Lsf]dgl:ylt s] 5 < hLjg pT;u{ ug]{x? teP g} . s'g} efUojz jf b'ef{Uojz Tolts}hf]lvd df]Nbfdf]Nb} klg afFRg k'u]sf jfafFr]sf s}og\ JolQmx?sf] ;fdfGo 5fgf,gfgf / vfgfsf] nflu ef}tfl/g k/]sf]cj:yf hfgsf/x?af6 k6Ss} n's]sf]5}g . lgwg ePsfx?k|lt obfsbf b'O{rf/ km"n / zAb vlr{g] cf}krfl/stf /afFr]sfx?nfO{ ;fd'Gg] kbf{ b'O{ rf/ xhf/eLv lbg'afx]s s]xL ePsf] 5 < gv'n]sf]ckf/ ;|f]taf6 lgld{t cflnzfg dxndfa;]/ b'O{ rf/ km"n, zAb jf b'O{ rf/xhf/ km\ofFSg] clg cfkm"nfO{ …sfd nfUg]Ú8g d'Gb|]x?nfO{ nfvf}+ nfv afF8\g] ;+:s[ltdf}nfPsf] 5}g < /, s] ToxL ;+:s[ltn]g]tf, pkg]tf, jl/i7 g]tf aGg ;lhnf]

cy{ xf], oL kbx? ;+j}wflgs eGbf p;sf]cfGtl/s /fhgLlts efua08fdf k/] .ha ;+j}wflgs kbx? bnsf] cfGtl/safF8kmfF8df k5{g\, To;kl5 tL kbsf nfluaf]lnPsf s'/f gofF ;+ljwfg ;efn] k'/fgf]/fi6«kltnfO{ lrGb}g, Pdfn], g]kfnL sf+u]|;eGbf ;fgf] 5}g, ;Ddfghgs ;xeflutfcflb s'/fdf s'g} OdfGbf/L g/x]sf ]a 'emfp F5 . s'g } Pp6f g]tfnfO { oL;+j }wflgs kbdWo] s'g }df yGsfpg;lsof ] eg] dxflwj ]zgdf cfkm \gf ]cWoIftf ;'lglZrt x'g] dg;fo s'g};+j}wflgs k|fjwfgaf6 l;lh{t x'g eGg]dfGg ;lsGg . To;dfly ;+j}wflgsJofVof ;d]t eO;s]sf] cj:yfdf t of]s'/f emg\ cfklQhgs 5 .

klxnf] ;+ljwfg ;efdf c?eGbf 7"nf]c fsf/ kfPkl5 nuQ } tTsfnLgdfcf]jfbLn] tTsfn} o;/L g} ;a} kbcfkm}+aLr efua08f ug{ yfn]sf] lyof] .To; a]nf p;n] ;fj{hlgs?kdf af]n]sfs'/f ;Demf+} . ;ef / To; cGtu{tsf;+j}wflgs ;a} kb cfkm}+nfO{ rflxg], c?;a} x?jfx? ePsf sf/0f pgsf bfjLx'g} g;Sg] / glbg] klg egL klxnf]ljho ;efdf g} pb\3f]if ePsf] lyof] .To;n] /fhgLlt olt lauf¥of] ls p;sf]Tof] bDe slxNo} d]l6Pg / To; cg';f/sf]kb klg slxNo} kfPg . t/ otf ;+ljwfglgdf{0fsf] sfddf ToxL s'/f ;a}eGbf 7"nf]afws /Xof] . kl/0ffd ;+ljwfg glbOgdfcf]jfbLn] g} ;ef lj36g u¥of] / kl5o;af/] af]Ng ;d]t g;Sg] u/L pm cfkm}+k5fl/of] . bf];|f] ;efdf t];|f] 7fpFdf em/]kl5dfq p;n] clxn] x}l;ot cg';f/sf] sfdu5'{ eGg yfn]sf] 5 . Tof] klg ;/sf/ tsf+u|];s} x'g'k5{ eGg] t/ ;xdltsf] rflxFx'g glbg] eGg] b'O{ y/L dfGotfsf ;fy .Pdfn] clxn] 7\ofSs} ToxL s'/f bf]xf]¥ofpgyfn]sf] 5 . @! :yfgsf] cGt/ eg]sf];fdfGo xf]Og . nf]stGqdf Pp6f ;+:yfn]7'nf] cy{ lbG5 . ;efsf] rf}yf] zlQm egLdflgPsf] /fk|kf g]kfnn] s'n kfPsf];+VofeGbf g]kfnL sf+u| ]; / Pdfn]sf]x}l;ot cGt/ sd 5}g . o:tf] cj:yfdfTof] bnnfO{ cfkm\g} x}l;ot a/fa/Lsf]dfGg' / To;cg';f/ kbLo efua08f vf]Hg'cem To;dfly h'g ;+ljwfgn] of] lgjf{rgu/fP/ cfkm\gf] o:tf] x}l;ot aGof], ToxL;+ljwfgsf] ckJofVof ug{;Dd tlD;'g ;a}cfkm}+ dfq xf] eGg] klxn]sf] dfcf]jfbLrl/q;Fu 7\ofSs} d]n vfg] s'/f xf] .;jf]{Rrn] u/]sf] JofVof ;d]tnfO{ dflGbgeGg' cem Tof] eGbf klg a9L xf]nf .

;jf]{Rr cbfntn] df3 ( ut] u/]sf]km};nfdf /fi6«kltsf] kbfjlwaf/] elgPsf]5 …jt{dfg cj:yfdf sfod /x]sf ]g]kfnsf] cGtl/d ;+ljwfg @)^# sf] wf/f#^ -u_ cg';f/ /fi6«kltsf] kbfjlw ;+ljwfg;efaf6 hf/L x 'g ] ;+ ljwfg k|f/DegeP;Ddsf nflu x'g]5 / wf/f #^ -em_sf] Joj:yf cg';f/ pk/fi6«klt kbfjwL;DalGw Joj:yf ;d]t /fi6«klt ;/xsf]x'g] pNn]v ePsf]n] ;+j}wflgs Joj:yfcg';f/ ;+ljwfg ;efaf6 hf/L x'g] ;+ljwfgk|f/De geP;Ddsf nflu /fi6«klt /pk/fi6«kltsf] kbfjlwsf nflu ljjfbul//xg'kg]{ b]lvFb}g .Ú

;jf]{Rrsf] of] JofVof g} /fi6«klt,pk/fi6«kltsf af/] clGtd xf] . o;nfO{cGoyf ug{ ldNb}g . /fi6«fWoIfh:tf]ul/dfdo kbaf6 s;}nfO{ x6fpg ;+ljwfgg} ;+zf]wg ug'{ eg]sf] csf]{ k|sf/sf]dxfleof]u nufpg' ;/x xf] . To:tf]dxfleof]u nufpg'kg]{ sfd /fi6«kltn] s]u/] < /fi6«kltdfly o:tf] cf/f]k nufpg]bnnfO{ of ] x } l;ot lbg] sfd ltg}/ f i6 «k ltaf6 ePsf ] cj:yfdf t/fhgLlts a]OdfgLsf] xb g} dfGg'k5{ .lgjf{rg ;DaGwL ul/Psf] Joj:yfdf/fi6«kltn] gdfgL lbPsf eP of] lgjf{rgx'g;Sg] lyPg . ;+ljwfg l56f] agfpg] /l56f] 3f]if0ff ug]{ elgPsf] cj:yfdf Tof]cfkm}+n] eg]sf] l56f] ug'{kg]{ sfd 5f8]/cem ToxL sfdnfO{ Jojwfg k'Ug] u/LcfPsf oL s'/fdf lgot g} v/fa /x]sf]:ki6 x'G5 . o:tf] v/fa lgotn] s:tf]c;n ;+ljwfg aGnf k|Zg v8f ePsf] 5,

k|wfg;]gfklt dflNbE;df

ldq/fi6« dflNbE;sf] dflNbE; g]zgn l8km]G; kmf];{sf k|d'v dfh h]gcxdb l;ofdsf] cf}krfl/s lgdGq0ffdf dflNbE; k|:yfg u/]sf k|wfg;]gfkltuf}/j zDz]/ ha/f lxhf] dflNbE;sf] /fhwfgL dfn]df k'u]sf 5g\ . pQm cj;/dfk|wfg;]gfklt /f0ffnfO{ dflNbE;sf efO;lrkm ckm l8km]Gsf la|u]l8o/ hg/ncxdb df]xdbn] dfn]l:yt Oa|flxd gfl;/ cGt/f{li6«o ljdfg:yndf :jfutu/]sf lyP . k|wfg;]gfklt /f0ffnfO{ u0ftflGqs :Sjfo/df l;ofdn] :jfutu/]sf lyP . k|wfg;]gfklt /f0ffnfO{ pQm cj;/df Ps ;}lgs 6f]nLn] ;Ddfguf/t ck{0f u/]sf] lyof] . k|wfg;]gfklt /f0ffn] lxh} dflNbE; g]zgn l8km]G;kmf];{df gh/n l;ofd;Fu cf}krfl/s e]6jftf{ u/]sf] ;}lgs hg;Dks{ lgb]{zgfnon]hgfPsf] 5 . pQm e]6jftf{sf] qmddf b'O{ ;]gfaLr /xFb} cfPsf] kf/:kl/s;DaGw, cfk;L ;xof]u Pj+ cGo ultljlwx?sf ljifodf 5nkmn ePsf] lyof] .pQm e]63f6kZrft k|wfg;]gfklt /f0ffn] dflNbE; ;]gfsf pRr:t/Lo 6f]nL;FulåkIfLo kf/:kl/s lxtsf ljifodf ;d]t 5nkmn ePsf] atfOPsf] 5 .

;+;b\df rf/ cWofb]zJoj:yflksf ;+;b\sf] lxhf]sf] a}7s rf/ j6f cWofb]z k]z u/]/ :ylut

ePsf] 5 . a}7sdf u[xdGqL dfwjk|;fb l3ld/]n] ;'kb{uL cWofb]z, k"j{ kbflwsf/Lsf];'ljwf tyf ;'/Iff ;DaGwL cWofb]z, ;+u7Lt ck/fw lgjf/0f cWofb]z, g]kfngful/stf klxnf] ;+zf]wg cWofb]z k|:t't u/]sf lyP . csf]{ a}7s cfufdL df3!( ut] !! ah] a:g] u/L :ylut ePsf] 5 . ;+;b\sf] hf/L a}7sdf ;/sf/n]ljutdf /fi6«kltaf6 cWofb]z hf/L u/fP/ u/]sf sfdx?nfO{ cg'df]bg u/fpg]sfddf Jo:t b]lvPsf] 5 .

sf+u|];df === ePsf] sf/0f o:tf] ePsf] xf] <elgG5, aGw' xTof, ;fd"lxs xTof,

uf]q xTof, dft[ xTof jf lkt[ xTof h'g;'s}ck/fwsf] klg k|folZrt x'g ;Sb5, t/s[t£gtfsf] k|folZrt xF'Fb}g . st} cfhsf+u|]; s[t£g aGb} uPsf] t 5}g < b'O{rf/ km"n / b'O{ rf/ zAb jf b'O{ rf/xhf/ vlr{g …nfosÚ x?k|ltsf] bfloTjolQs}df k"/f x'G5 < sltnfO{ t sf+u|];n]Tolt …nfosÚ klg dfg]sf] 5}g . g]kfnLsf +u | ];sf rf/ tf/ fdWo ]sf b 'O {ljZj]Zj/k|;fb sf]O/fnf / u0f]zdfgl;+xnfO{ s/sfkn] g} eP klg gfdhKb5g\ . To;/L gfd hKg klg oL b'O{dWo]s;sf] gfd 7"nf] :j/n] lng] eGg] WofglbP/ v'6\ofpg vlKk; 5g\ sf+u|];Lx?,lsgsL clv/df kmfObfsf] s'/f ] 5 .dxf/fhu~h k'u]sf sf+u|];L jLkLsf] gfdlnG5g\, 7"nf] cfjfhdf / ha ToxL JolQmrfS;Ljf/L k'Ubf jLkLnfO{ r6Ss} lal;{P/u0f]zdfgsf] 7"nf] k|z+;s aGb5 Û ;'j0f{zdz]/nfO{ kf6L{ sfof{nosf] leQfdfem'l08g s]xL ;do nfusf] lyof] . rf/hgfdWo]sf Ps tf/f ;"o{k|;fb pkfWofocem} sf+u|];df lgif]lwt 5g\ . ;"o{axfb'/sf]gfdn] cfh l6s6 klg kfOFb}g, k};f klgkfOFb}g / kb t k/}sf] s'/f eof] . cfhsfd'w{Go egfpFbfx?dWo] slt hgfn] …ef/tLobnfnÚ ;"o{k|;fb pkfWofoaf6 slt /sdyfk] Tof] pgLx?n] g} hfg'g\ .

sf+u|]; / sf+u|];Lsf] s[t£gtfsf] dxfg\k|ltd'lt{ g} alg/xg] < st[£gtfnfO{ st[1tfn]lj:yflkt ug{ ;Sof] eg] sf+u|]; :jtM ;lk|G5 .dxn, 8g, e|i6frf/ / cgfrf/sf] ;+:s[ltcfkm}+ lanfP/ hfg]5 . cfd sf+u|];Lhgn]sf+u|];sf zLif{:ynfO{ emSemsfpnfg\ <

;Defjgf k|jn eP/ uPsf] 5 eGb} x'g'x'GYof] . xfdL b'O{ kf6L{ ldn]/ ;/sf/agfpF5f} eg]/ eGg' ePsf] 5 .sf+u|]; Pdfn]n] cfJxfg ul//x]sf 5g\, tkfOFx?;/sf/df uP/ ;+ljwfg hf/L ug]{ jftfj/0flsg lgdf{0f gug]{ <

g]kfnL sf+u|];sf] g]t[Tjdf h'g ;/sf/aG5 Tof] klg ;xdlts} ;/sf/ x'G5 .;dy{g t xfdL klg ul/xfN5f+} . t/ clxn]Pdfn] / sf+u|];sf] ;/sf/ agf];\ eg]/eg]sf xf+} . km]l/ ef]nL cK7\of/f] kl/l:yltcfof] eg] xfdLn] ;xof]u ug]{ s'/f teOxfN5 lg .tkfOFx? ;/sf/df hfg] ;Defjgf rflxFafFsL g} 5 <

clxn]nfO{ rflxF xfd|f] s]Gb|Lo ;ldltdfaf]Ng] clwsf+z ;fyLx?n] ca ;/sf/dfxf]O{g, ;+ljwfglt/ Wofg lbg'k5{ eg]/eGg' ePsf] 5 . Dof08]6 ;/sf/df ghfg]aGb}5 To;}n] g} eg]sf ] t/ /fli6«o;xdltsf] nflu eg] ;Fw} tof/} 5f+} . sf+u|];/ Pdfn]sf] ;/sf/nfO{ ;dy{g ug{ txfdL ;sf/fTds g} 5f+} . /fli6«o lxtljkl/t sfd eP To;sf] lj/f]w u5f+}{ .

xfd|f] ===

nf]stflGqs ;+ljwfg lgdf{0fdf Pdfcf]jfbLn]av]8f lemSb}g <

ljNs'n lemSb}g . nf]stflGqs, ;f/dfhgtfsf] ;+ljwfg, hgtfsf] cu|udgnfO{;+jf]wg ug]{ ;+ljwfg rflxPsf] 5 To;dfxfd|f] k'/f ;d{yg x'G5 .cl3Nnf] ;+ljwfg ;efsf] ;xdltsf] :jfldTju|x0f ug]{df ;xdlt ePsf] xf] <

To;df 5nkmn eO/x]sf] 5, sl/asl/a ;xdlt 5, Ps b'O{ g]tfx? hf]lxhf ] ; + ljwfg ;efdf lyPgg \pgLx?n] cln c;xdlt hgfO{/x]sf 5g\ .tLg 7"nf kf6L{ ;xdltd} 5g\ . z'Godfkm]l/ em/] Ps jif{df ;+ljwfg aGg ;Sb}g .lxhf] w]/} d]xgt ePsf] 5 . Tof] gl:jsfg]{xf] eg] ;+ljwfg aGg ;Sb}g .

Pdfn] ===

h;sf] k[i7e"lddf Pdfn]sf] e"ldsf 5 eGg]k'li6 eO;s]sf] 5 .

of] bns} sf/0f olt 7"nf] pT;fxaf6v8f ePsf] bf];|f] ;efsf] klxnf] a}7scfkm}+ w]/} vNnf] /Xof] . ;a}nfO{ yfxf 5–df3 * df a;]sf] klxnf] a}7sdf /]s8{x'g] s'g} s'/f ePgg\ . tfdemfdsf ;fy;b:ox? cfP, a;], cWoIfsf] ;Daf]wgeof] clg p7] / lx+8] . Tof] lbg o;/La}7s ;lsg'sf ] sf/0f vf ]lhof ] eg]Pdfn]sf] slyt /fi6«klt k|;+u g} cfpF5 .;'qx? cg';f/ To; lbgsf] a}7sdf ;a}bnsf k|ltlglwx?nfO{ ;Daf]wg ug{ lbg]sfo{qmd to ePsf] lyof] . To;df Pdfn]n]/fi6«kltsf lgjf{rg k|;ËnfO{ ;efdf k|:t'tug]{ c8fg /fv]kl5 ;Daf]wgsf] sfo{qmdd]l6of] . o:tf] dof{lbt 7fpFnfO{ klxnf]a}7sd} cfIf]k nfUg] u/L s'/f gp7fpgc? bnn] u/]sf] cfu|xnfO{ sfo{qmd lgwf{/0fqmddf Pdfn]sf k|ltlglwn] gdfg]kl5s;}nfO{ af]Ng glbg] u/L t];|f ] af6f]/f]lhof] . olb To;f] gePsf] eP To;lbg sDtLdf ^ dlxgfldq d:of}bf / Psjif{leq ;+ljwfg eGg] k|ltj4tfn] ;efdfcf}krfl/s?kn] k|j]z kfpg] lyof] / ToxLk|ltj4tfcg';f/sf] tflnsf aGg] lyof] .Pdfn]sf sf/0f of] s'/f /f]lsof] . h;n];+ljwfg lgdf{0fsf qmddf cfpFbf lbg s]s] s'/f o;/L g} /f]lsFb} hfg] x'g\ eGg]z+sf pAHofPsf] 5 .

of]hgfsf tfgfa'gf a'lg/x]sf 5g\ .oBlk pgL leqL?kdf cWoIf vgfnsf]kIfdf /x]sf 5g\ . g]kfnn] cfkm"nfO{ efjLcWoIfsf] nflu ;xof]u u/]df cWoIfvgfnnfO{ ;+;bLo bnsf] g]tf agfpg;Sbf ;xof]u ug]{ jrg lbO/x]sf 5g\ .

jl/i7 g]tf g]kfnn] cWoIf vgfnnfO{ljZjf;df lbnfP/ klg Pdfn]df zlQmxTofpg] rfjL pkfWoIf jfdb]j uf}tddf/x]sf] k|i6 5 . g]tf uf}tdn] v'n]/ h;nfO{;xof]u u5{g\, pxL g} ;+;bLo bnsf] g]tfaGg]5g\ . o;sf] nflu cWoIf vgfn /g]tf cf]nL b'j}n] cfkm\gf] kIfdf tfGg] k|of;ul//x]sf 5g\ . t/ uf}tdn] clxn];Dd b'j}g]tfnfO{ ;xof]usf] jrg lbPsf 5}gg\ .a? pN6f] pgn] b'O{ g]tfaLr ;j{;Ddtlg0f{o geP cfkm" klg ;+;bLo bnsf] g]tfsf]nflu bfj]bf/ atfpg yfn]sf 5g\ . uf}tdsf]o; lsl;dsf] kl5Nnf] r/0fsf] bfjLn] b'j}g]tf cK7]/f]df k/]sf 5g\ .

cf]nL kIfsf s]xL o'jf g]tfx?n]cf]nLnfO{ ;+;bLo bnsf] g]tf / jfdb]jnfO{pkg]tfsf] k|:tfj klg /fv]sf 5g\ . t/o'jf g]tfx?sf] o; lsl;dsf] k|:tfjnfO{uf}tdn] plrt 7x¥ofPsf 5}gg\ . csf]{lt/jl/i7 g]tf g]kfnn] cfkm\gf] kIfdf nfUgclek|]lt/ ub}{ cWoIf vgfnnfO{ g} ;+;bLobnsf] g]tf agfpg uf}tdnfO{ kmsfO/x]sf5g\ . g]tf g]kfnsf] o; k|:tfjnfO{ klguf}tdn] :jLsf/ u/]sf 5}gg\ . x/]ssf]0faf6 Pdfn]sf] zlQmsf] rfjL cfkm\gf]xftdf /x]sf] bfjLsf ;fy g]tf uf}tdklg df}sfdf rf}sf xfGg] bfpDff 5g\ .b'O{ g]tfsf] efn] eL8Gt x'Fbf To;sf]kmfObf cfkm"n] kfpg] ;Defjgf a9]sfn]pgn] klg ;'lgof]lht bfpk]rsf uf]6Lx?rfNg yfn]sf 5g\ .

pgnfO{ cWoIf vgfn / jl/i7 g]tfb 'j }n ] Pdfn ]sf ] tkm {af6 ;/sf/sf ]k|ltlglwTj ug]{ cj;/ lbg] cfZjf;gafFl8/x]sf 5g\ . g]tf cf]nLn] klg ToxLelg/x ]sf 5g \ . ltg } hgf g ]tfn ]nnfOkmsfO{ ubf{ klg cfhsf ldlt;Dduf}td 6;d; ePsf 5}gg\ . tLg g]tfsf]c3f]lift eL8Gtkl5 g]tf uf}td klgcfkm\gf] x}l;ot tLg g]tfsf] eGbf sdgePsf] atfpg yfn]sf 5g\ . pgsf] of]bfjLnfO{ ;a} kIfw/ g]tf tyf cu'jfsfo{stf{x?n] ;xL 7x¥ofPsf 5g\ . k|Zgp7sf] 5, jfdb]jsf] c8fgn] tLg g]tfsf]eljio s] x'g] xf], o;} eGg ;lsg] cj:yf5}g . t/ of] a]nf Pdfn]df jfdb]jsf]e"ldsf lg0ff{os b]lvPsf] 5 .

jfdb]jsf] ===

Page 8: सत्याग्रह साप्ताहिक नयाँ अंक

&laxLaf/, df3 !^, @)&) ;Tofu|x;fKtflxs

SATYAGRAHA WEEKLY

/f]rs ;+;f/

—Ph]G;Lsf] ;xof]udf

k|hgg Ifdtf a9fpg] pkfok |hgg Ifdtf a9fpg ]

vfnsf cfxf/sf ] lgoldtef]hgn] k|hgg ljsf/ ;DalGw;d:ofsf] ;dfwfg ;Dej x'g]dfqxf]Og :j:y k|hgg k|0ffnLsf]ljsfz ug{ ;d]t ;xof]uL x'G5 .dlxnfdf cfjZostf eGbf al9b'Anf]kgf, k'?ifdf cfjZostfeGbf sd z'qmls6sf] pTkfbgsf;fy} JolQmut :jf:Yo, cf/fdtyf Jofofdsf] cefjn] klgk|hgg Ifdtfdf bvn k'/fpg;S5 . dlxnf tyf k '?ifdfk|hgg Ifdtf a9fpg] s]xL k|fs[lts pkfo lgDg 5g\ . cfkm'nfO{ lr;f] /fVg'xf];\Mz'qmls6 lr;f] jftfj/0fdf /fd|f] lsl;dn] ljsl;t x'G5 . h'g k'?if sfvdfNofk6k /fv]/ rnfpF5 p;sf] k|hgg Ifdtf 36\5 . k'?ifn] tftf] kfgLn] g'xfpg]afgL klg 5f8\g' pQd x'G5 . lr;f] kfgLn] g'xfpFbf k'?ifdf z'qmf0f'sf] pTkfbgkfFr u'0ffn] a9\g] atfOG5 . dHhfn] 3fd tfKg'xf];M 3fd tfKbf le6fldg 8L k|fKtx'G5 . o;n] dflg;df k|hgg Ifdtf a9fpF5 . le6fldg 8Ln] dlxnfdf ;]S;xdf{]g k|f]h]:6f]g tyf P:6f]h]gsf] :t/ a9fpF5 h;af6 dlxgfjf/L lgoldt x'g]tyf ue{wf/0f ;xh x'G5 . k'?ifdf 3fdn] z'qmf0f'sf] ;+Vof a9fpg d2t u5{ .cf/fd ug{ ;do lgsfn\g'xf];M dlxnfx?sf] k|hgg Ifdtfdf tgfjn] 7"nf] c;/k"/fpF5 . tgfj / al9 Jo:ttfn] k'?ifdf z'qmf0f'sf] pTkfbg sd u5{ / of}g OR5fklg 36fpF5 . b'w k|z:t vfg'xf];M Ps cWoog cg';f/ hf] dlxnfn] lbgdfPsk6s b'UwhGo kbfy{ vfG5g\ pgLx?df afFemf]kgsf] vt/f Ps rf}yfOn]36\5 . b'UwhGo kbfy{n] c08fzosf] sfdnfO{ lgoldt tyf ;Gt'lnt agfpF5 .w"dkfg TofUg'xf];M w"dkfg ug{] k'?ifdf gk'+zs aGg] vt/f %) k|ltzt al9 x'g]tyf w"dkfgsf cDdnL k'?ifx?df z'qmf0f'sf] ;+Vof sd x'g] cWoogn] b]vfPsf]5 . w"dkfg ug{] dlxnfx?sf] k|hgg Ifdtf w"dkfg gug{] dlxnfx?sf] t'ngfdf#) k|ltzt ;Dd sd x'g] lj1x?sf] egfO{ 5 . w"dkfgsf] sf/0f uef{zodfuef{wfg tyf e|'0fsf] ljsfz x'gdf ;d]t afwf kg{;S5 .

;ftfdf tLgk6s ;Dks{Ps cg';Gwfgcg';f/ cfkm\gf]

j }jflxs hLjg ;'vL agfpgrfxg] bDklQn] ;ftfdf sDtLdftLgk6s of}g;Dks{ /fVg' kb{5 .sl/a xhf/ ljjflxt JolQmdful/Psf] ;j{]If0fn] bfDkTo hLjg;'vL agfpg lbgdf sDtLdf rf/k6s cfkm\gL >LdtL jf cfkm\gf>LdfgnfO{ r'Dag ug{'kg{] lgisif{lgsfn]sf] 5 . To:t} j}jflxshLjg ;'dw'/ agfpg b} lgssDtLdf Psk6s bDkQLn] …cfOne o'Ú eGg' cfjZos 5 . o:t} ;j{]If0fn] cfkm\gf] ;fyLnfO{ lbgdf tLgk6scFufnf] dfg{'kg{] tYo kQf nufPsf] 5 . To;afx]s bfDkTo hLjg ;'vL agfpgdlxgfdf sDtLdf b'O{ k6s cfkm\gf] ;fyL;Fu /f]dflG6s l8g/ ug{'kg{] pQm;j{]If0fn] b]vfPsf] 5 . bfDkTo hf]8Ln] oL s'/f Jojxf/df nfu' ubf{ j}jflxshLjg / kf6{g/ v';L x'g] tYo cg';Gwfgn] phfu/ u/]sf] 5 . pQm ;j{]If0fdf;xefuL tLg xhf/ JolQmsf] pd]/ #) b]lv #@ jif{sf] aLrdf lyof] eg] pgLx?sf]ljjfx ePsf] b'O{b]lv tLg jif{ ePsf] lyof] .

ef/tLo ;ef;b\sf ^) >Ldltef/tsf] emf/v08sf afu'g

;'a|O To:tf cflbjf;L g]tf x'g\,h;sf ̂ ) hgf >Ldlt /x]sf 5g\ .of] /]s8{ ul/Psf dfq eP, c?slt ljjfx u/ ] To;sf ] s 'g }n]vfhf]vf g} 5}g . pgL ljleGg;do u/L kfFr k6s;Dd ;f+;b\eP . /fhgLltdf /xFbf / kl5htfhtf s]6L e]l6G5, ljjfx ub{}lx8\g] logsf] csf{] ljif]ztf eg]sf]sk8fsf] gfddf zl//sf] tNnf]efudf wf]tL dfq nufpg] u5{g\ .pgn] zl//sf] dflyNnf] efudfslxNo} sk8f nufPgg\ . ;g\!(@$ km]a|'c/L @$ df emf/v08sf] sf]Nxfg Onfsfdf cflbjf;L kl/jf/dfpgsf] hGd ePsf] lyof] . pgL o'jf cj:yfdf g} /fhgLlt ug{ nfu]sf x'g\ .kfFr k6s;Dd ;f+;b\ ePsf logL dGqL, ljleGg ;/sf/L ;ldltsf k|d'v klge};s]sf 5g\ . ;g\ !($@ df afu'gn] Pp6f hldgsf] ljjfb ldnfpgsf] nfluljjfx u/]sf lyP . pgn] To;} ;fnaf6 zl//sf] dflyNnf] efudf sk8f nufpg5f]8]sf lyP . afu'g !(&& df klxnf]k6s ;f+;b\ ag]sf x'g\ . k6s k6s u/]/nuftf/ pgL !((! ;Dd kfFr k6s ;f+;b\ ag] . olt w]/} ljjfx ug{] g]tfnfO{kqsf/ jf l5d]sL s;}n] ;f]Wof] eg] pgL eG5g\, …eujfg s[i0f d]/f cfb{z x'g\ .s[i0fn] !^ xhf/ ljjfx u/]sf lyP d]/f t cem} sd 5g\ .Ú ljjfx ug{'sf] sf/0faf/] afu'g eG5g\, …d lg/fz s;}nfO{ agfpg rfxFlbg lsgsL d h;nfO{ e]6\5'p;Fu ljjfx ul/xfN5' .Ú

;Rrf k|]dsf] cufl8 v'Ng] a|fhfkfgsf] Ps sDkgLn]

xfO{6]s a|f agfPsf] 5, h'g;Rrf k | ]d ug{ ] k '?ifsf ]cufl8 dfq v'N5 . of] a|fnufpg] dlxnfn] k|]d ul5{g\ls ulb{gg\ eGg] hfgsf/Llbg]5 . of] a|f dlxnfsf]cu f l8 /x ]s f ] k ' ? i fn ]jf:tjd} k|]d u5{ eg] dfq v'N5 . a|f pTkfbg ug{] sDkgL /lehf]/n] agfPsf]of] a|fn] dlb/f lkP/ dflQg]x?nfO{ emg\ cK7\of/f]df kf5{ . ;fy} gfO6SnadfdflQPsf s]6fx?sf] ;d"xaf6 x'g] cfqmd0faf6 ;d]t ;'/Iff lbG5 . of] a|f clxn]g} ahf/df lsGg eg] kfOFb}g . o;sf] d"No kfFr xhf/ o]g;Dd kg{] cg'dfgul/Psf] 5 . of] a|fn] dlxnfsf] d'6sf] w8\sgcg';f/ lg0f{o lnG5 . olbdlxnfsf] d'6'sf] w8\sg a9\b} uof] eg] o;df /flvPsf] ;]G;/sf] alQ aN5 .o;n] :df6{kmf]g Pk;Dd ;Gb]z k'¥ofpF5 / a|f v'N5 . olb dlxnfn] k'?ifnfO{k|]d ulb{gg\ eg] a|f v'Nb}g, h;n] unt lgot ePsf k'?ifaf6 dlxnfnfO{arfpg] pTkfbs sDkgLn] ljZjf; lnPsf] 5 .

d:tLdf sf]6{gL

l;hLsf] ;xsfo{df sfdgf lkmNd cjf8{

k|mfG;sf] DoflS;sg ;d'› t6df #$ jifL{of :6f/ sf]6{gL sfb{]lzog cfkm\gf]rf/ jifL{o 5f]/f d];g / !* dlxgfsf 5f]/L k]g]nf]ksf ;fy ;d'› t6df d:tLul//x]sf lyOg\ . sf]6{gL cfkm\gf kl/jf/sf ;fy ljbf dgfpg ToxfF k'u]sL x'g\ .sfnf] /+usf] 6' lk; ljlsgLdf pgL ;d'›L lsgf/df d:tLdf lyOg\ . sf]6{gLn] !*dlxgf cl3 dfq Ps 5f]/L hGdfPsL x'g\ . To;kl5 pgn] cfkm\gf] lkm6g]zdf lgs}Wofg lbOg\ . rfF8} g} cfkm\gf] tf}n lgs} sd ul/g\ . h;af6 pgL cfkm\gf]klxnfs} lkmu/ k|fKt ug{ ;kmn eOg\ . sf]6{gLsf] ljjfx ;g\ @)!@ df dfl/of]nf]k]hsf ;fy ePsf] xf] . sf]6{gLsf ;fy pgsf kl/jf/sf cGo ;b:o klg ljbfdgfpg ToxfF k'u]sf lyP . o;cl3 sf]6{gL ;g\ @))( df klg cfkm\gL cfdfcdf/fsf ;fy hGdlbg dgfpg oxfF k'u]sL lyOg\ .

sfdgf l;g] dfl;sn] l;hLOG6/6]gd]G6sf] ;xsfo{df sfdgflkmNd cjf8\;{sf] cfof]hgf ug{] ePsf]5 . sfdgfn] @)&) ;fn j}zfv !b]lv r}q d;fGt;Dd ;fj{hlgsk|bz{gdf cfPsf g]kfnL rnlrqnfO{;fd]n u/L cfufdL jif{af6 cjf8{s fo { q md cf/ De ug { ] ePsf ]/ fhw fg Ld f c fo f ] lht kqsf/;Dd]ngdf hfgsf/L u/fOof] .

sfdgf l;g] dfl;sn] cfof]hgfug{ nfu]sf] sfdgf lkmNd cjf8{nfO{sfdgfn] ;du| snfsdL{sf] cjf8{sf]?kdf ;DkGg ug{] b[9tf JoQm u/]sf]5 . snfsdL{sf] ;DdfgnfO{ g} cfkm\gf];Ddfgsf ?kdf lnFb} cfPsf] ;fwgf:jf:Yo dfl;s, g]kfn ;dfrf/kq/fli6«o b}lgs / Go"h ckm g]kfn 86sd;d]t k|sfzg / ;~rfng ub{} cfPsf]sfdgfn] snfsdL{s} lgikIf d"Nof+sg /;Ddfgsf nflu of] cjf8{sf] yfngL ug{nfu]sf ] sfdgfsf k |wfg ;Dkfbsk'is/nfn >]i7sf] egfO 5 . …cjf8{eGgf;fy lgikIftfsf] s'/f cfpg] u5{,To;sf nflu xfdL ;j{k|yd cjf8{sfx/]s ultljlwnfO{ k"0f{?kdf kf/bzL{agfpg]5f}+ . ;fy} d"Nof+sg k|lqmofnfO{;/n / ljjfb/lxt agfpgsf nflu x/]sljwfsf] dfkb08 lgdf{0f ug{]5f}+Ú, kqsf/;Dd]ngdf ;Daf]wg ub{} k|wfg;Dkfbs>]i7n] eg] …g]kfnL rnlrq hutsf]u'0ffTds ljsf; tyf cGt/f{li6«o?kdfrnlrqsdL {x?sf ] Vofltj [ l4 ug { ]p2]Zosf ;fy cfof]hgf ug{ nfluPsf]sfdgf lkmNd cjf8\; {; Fu g]kfnLdgf]/~hg If]qdf ax'k|ltli7t l;hLOG6/6]gd]G6sf] ;xsfo{n] cjf8{ cem}:t/Lo x'g] ck]Iff u/]sf] 5' .Ú

l;hL OG6/6]gd]G6sf cWoIf tyfpBf]uklt j;Gt rf}w/Ln] sfdgf lkmNdcjf8\;{;Fu hf]l8g' cfkm\gf] / cfkm\gf]sDkgLsf nflu uf}/j;Fu} ;'vb kIf /x]sf]atfP . …sfdgfn] tLg bzs k"/f u/]sf]uf}/jdo cj;/df z'? ug{ nfu]sf]s fdgf lk m Nd cjf8 \; {d f l;hLOG6/6]gd]G6sf] ;xeflutf d]/f nflu;'vb ;dfrf/ xf] . xfd|f] ;xsfo{n];Ddfghgs o; yfngLnfO{ yk dha'tagfpg] ljZjf; d}n] lnPsf] 5' .Ú of]cjf8{sf] lg/Gt/tfaf/] s;}nfO{ z+sfgug{ cg'/f]w ub{} pBf]uklt rf}w/LeG5g\– …x]b{ } hfg';\, ef]ln uP/ of]sfdgf cjf8{sf ] cfof ]hgf g]kfnLrnlrq huts} dxfs'Ded]nfsf] ?kdfkl/0ft x'g]5 . lgikIftf, kf/bzL{tf /pTs[i6tfn] g} of] cjf8{ g]kfnL rnlrqIf]qsf] dxfpT;j x'g]5 .Ú

xf ]6n ;f ]N6L qmfpg Knfhfdfcfof]lht kqsf/ ;Dd]ngdf sfdgf

Go"h klAns]zG;sf cWoIf k'is/nfn>]i7 / l;hL OG6/6]gd]G6sf cWoIfj;Gt rf }w/ Ln ] cjf8 { k | fo f ]hgug{]af/]sf] ;Demf}tfkqdf x:tfIf/ u/] .l;hLn] cfufdL kfFr jif{;Ddsf nflusfdgf lkmNd cjf8{;Fu ;xsfo{ ug{]

u/L lnlvt ;Demf}tf ePsf] xf ] .lel8of] k|:t'lt dfkm{t kqsf/x?nfO{gf}nf] lsl;daf6 cjf8{sf] hfgsf/LlbOPsf] ;f] kqsf/ ;Dd]ngdf rlr{tsnfsf/ Pj+ sf]l/of]u|fkm/ z+s/ la;L/ pgsf ;fyLx?sf] g[To 6f]nLn]g ]k fnL rnlrqsf ] O ltxf;b ] lvjt{dfg;Ddsf] emNsf] lbg] cfsif{sg [To;d]t k |:t 't u/ ]sf ] lyof ] .sfo{qmdsf] cgf}7f] / /f]rs z}nL x]/]/g f losf s l/Zd f d fgGw/n ]snfsf/x?n] ug{'kg{] snfTds sfo{qmdkqsf/x?n] u/]/ b]vfOlbPsf] rrf{;d ]t u l /g \ . s fdgf lk m Ndcjf8\;{nfO{ k|lt:kwf{sf cfwf/df d'Vocjf8 { , k | f l j lws cjf8 { /ck|lt:kwL{?kdf ;Ddfg, lqml6S; Pj+h'/L cjf8{ u/L kfFr efudf ljefhgul/Psf] 5 . s'n #! ljwfdf k|bfgul/g ] cjf8 { ;df/f ]xdf PshgfsnfwfsnfO{ Ps nfv ?k}ofF gub;lxtnfOkm 6fOd Plred]G6 cjf8{af6;Ddflgt ul/g] sfdgfsf ;Dkfbsljb'/ lu/Ln] hfgsf/L u/fP .

d'Vo cjf8{x?!= ;jf{]Ts[i6 rnlrq@= ;jf{]Ts[i6 lgb{]zs#= ;jf{]Ts[i6 cleg]tf$= ;jf{]Ts[i6 cleg]qL%= ;jf{]Ts[i6 vnkfq^= ;jf{]Ts[i6 xf:o snfsf/&= ;jf{]Ts[i6 ;x–cleg]tf*= ;jf{]Ts[i6 ;x–cleg]qL(= ;jf{]Ts[i6 ;+uLtsf/!)= ;jf{]Ts[i6 uLtsf/!!= ;jf{]Ts[i6 kfZj{ ufos!@= ;jf{]Ts[i6 kfZj{ uflosf!#= ;jf{]Ts[i6 gjlgb{]zs

!$= ;jf{]Ts[i6 gjcleg]tf!%= ;jf{]Ts[i6 gjcleg]qL!^= ;jf{]Ts[i6 afnsnfsf/

k|fljlws cjf8{!= ;jf{]Ts[i6 syf@= ;jf{]Ts[i6 k6syf#= ;jf{]Ts[i6 ;+jfb$= ;jf{]Ts[i6 5fofFsg%= ;jf{]Ts[i6 ;Dkfbg^= ;jf{]Ts[i6 g[To lgb{]zg&= ;jf{]Ts[i6 Wjlg ld>0f*= ;jf{]Ts[i6 kfZj{ ;+uLt(= ;jf{]Ts[i6 åGå lgb{]zg!)= ;jf{]Ts[i6 >[Ëf/

;Ddfg ;dk{0f!= Ps nfv ?k}ofF gub;lxtnfOkm 6fOd clred]G6;Ddfg

lqml6S; cjf8{!= l;hL ;+uLt lqml6S; cjf8{@= l;hL km ]zg lqml6S;cjf8{#= l;hL gf6s lqml6S; cjf8{

h'/L cjf8{!= h'/L cjf8{ -lkmNd jfsnfsf/÷k|fljlws_

cjf8{sf ljwfx?

glGbtfsf] ;xof]uPrcfOeL ; +qm ldt

afnaflnsfnfO{ lzIff tyfcfjf; k|bfg ub{} cfO/x]sf]lslt{k'/l:yt …a]aL nfOkmxf]dÚ nfO{ cleg]qL glGbtfs];Ln] gub ;xof]u u/]sLl5g\ . glGbtfn] a]aL nfOkmxf]dd} k'u]/ *! xhf/ Ps;o !! ?k}ofF k|bfg u/]sLx'g\ . @)^& ;fnb]lv a]aLnfOkm xf]d ;~rfng ub{}cfPsf /fhs'df/ /fO{ /pdf u '?ªn ] cleg ]q LglGbtfn] k|bfg u/]sf] /sd afnaflnsfsf] lzIff tyf cfjf;df vr{ ug{] atfP . a]aLnfOkm xf]ddf xfn !^ hgf cleefjsljlxg PrcfOeL ;+qmldt afnaflnsf 5g\ .

ljho nfdf xlnp8 lkmNddfcleg]tf ljho nfdfn]

xlnp8 lkmNddf clego ug{]df}sf kfPsf 5g\ . xfn g]kfndf;'l6ª eO/x]sf] rnlrq …Pe/]i6Údf ljhon] dxTjk"0f{ e"ldsflgjf{x ug{] cj;/ kfPsf x'g\ .rnlrqdf pgsf] 5f]6f] / lgs}r'gf}tLk"0f{ e"ldsf /x]sf] atfOPsf]5 . …Pe/]i6Ú sf] lgb{]zg afN6f;f/sf]/dfs'/n] ul//x]sf 5g\ . h;dfxlnp8sf rlr{t snfsf/x? hf]za|f]lng, Hofs lun]gxfx / h];gSnfs{ d'Vo e"ldsfdf 5g\ . oLsnfsf/;Fu} ljhon] klgclegosf] df}sf kfPsf x'g\ . pgLs0f{]n dbg s];Lsf] e"ldsfdfclego u/]sf] atfOPsf] 5 . of]rnlrqsf] xfn lxdfnL If]qdf5fofFsg eO/x]sf] 5 .;u/dfyfdflysf] a]:6;]n/ a's …Og 6' lyg Po/Ú dfly rnlrq lgdf{0f x'g nfu]sf]xf] . rnlrqn] ;g\ !((^ d] !) df ;u/dfyf cf/f]x0fsf qmddf cfFwL cfpFbf Hofgu'dfPsf cf7 hgfsf] ;+3if{sf] syf eGg]5 .

jL/ uf]v{fnL aGb}jL/ uf]vf{nLsf] ufyfdf cfwfl/t /x]/ lkmNd jL/ uf]vf{nL lgdf{0f x'g] ePsf] 5 .

/fhwfgLdf cfof]lht Ps sfo{qmdsfaLr lkmNd lgdf{0f ug{ nfu]sf] hfgsf/L u/fOof] .lkmNd lgdf{0fsf] 3f]if0ff;Fu} ef/tLo la|u]l8P/ rG› la= v08'/Ln] jL/ uf]vf{nL lgdf{0fug{] sDkgL xfO{6 P08 8]km\6sf] sfof{no pb\3f6g u/] . sfo{qmddf g]kfn ef/tdfgj ljsf; Pj+ d}qL ;+3sf s]G›Lo cWoIf tyf ufGwL Unf]an km]ldnL g]kfnsfcWoIf ;'o{ e'iffn, cleg]tf cfo'if l/hfn, cleg]qL ul/df kGt, ¿kf /f0ff;lxt lkmNdlgb{]zg ug{ nfu]sf lgb{]zs ljdn kf}8]nsf] pkl:ylt lyof] . lkmNdnfO{ /fdx/L>]i7n] lgdf{0f ug{ nfu]sf x'g\ . xfn lk|–k|f]8S;gdf /x]sf] lkmNd cfufdL df3 @@ut]af6 km\nf]/df hfg] ePsf] 5 . g]kfnL jL/ uf]v{fnLx?sf] ufyf;lxt lkmNddf g]kfn/ ldq /fi6« ef/taLrsf] ;DaGwnfO{ klg b]vfOg] 5 . of] lkmNddf cfo'if l/hfn, O{G›u'?ª, ul/df kGt, ?kf /f0ff, zDe' yfkfnufotsf] clego /xg] atfOPsf] 5 .

alnp8sL sfd's

df]8n k"gd kf08] ;Fw}

rrf{df cfpg] ul5{g\ .

l6\j6/df pQ]hs tl:j/

;fj{hlgs u/]/ pgL ;Fw}

g} rr{f a6'Ng rfxlG5g\ .

dWo/ftdf ljlsgL

nufP/ pgn] x6 kf]hdf

tl:j/ lvrfOg\ /

l6\j6/df l6\j6 ul/g\ .

afy?d / cfkm\gf] a]8df

k"gdn] pQ]hs kf]h lbFb}

tl:j/ lvrfPsL l5g\ .

k"gd ;Fw} rrf{df