Download - ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi 2011-2014 … gamoavlinon potenciali da uzrunvelyon dasaqmeba
1
saqarTvelos mTavroba
ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi
2011-2014 wlebisaTvis
(gadamuSavebuli varianti)
Tbilisi
2010
2
saqarTvelos mTavrobis mier gansazRvruli prioritetebi
(2011-2014)
erTiani saqarTvelo siRaribis gareSe
erTiani saqarTvelo siRaribis gareSe – saqarTvelos mTavrobis ucvleli mizania.
es mizani unda ganxorcieldes TvalsaCino ekonomikuri zrdisa da saqarTvelos
teritoriuli mTlianobisaken mimarTuli efeqtiani qmedebebiT. gamowvevad kvlav rCeba globaluri ekonomikuri krizisis gavlena da saqarTvelos teritoriis okupaciis faqti.
erTiani saqarTvelosaken swrafvisaTvis saqarTvelos mTavroba gamoiyenebs yovelmxriv mSvidobian Zalisxmevas, raTa diplomatiuri, politikuri da sazogadoebrivi berketebis gamoyeneba yoveldRiurad gvaaxlovebdes am mizanTan, maT Soris, saerTaSoriso sadamkvirveblo an/da sapolicio kontingentis okupirebul teritoriebze mandatis efeqtianad ganxorcielebis, deokupaciis da araRiarebis saerTaSoriso politikis uzrunvelyofis gziT.
saqarTvelos mTavrobis `saxelmwifo strategia okupirebuli teritoriebis mimarT: CarTuloba TanamSromlobis gziT~ da mis safuZvelze SemuSavebuli samoqmedo gegma mimarTulia izolaciis Semcirebis, okupirebuli teritoriis macxovrebelTaTvis saqarTvelos danarCeni mosaxleobis privilegiebze xelmisawvdomobis gazrdis da samoqalaqo cxovrebaSi monawileobis SesaZleblobebis gaumjobesebisaken. strategia da misi samoqmedo gegmis ganxorcieleba xels Seuwyobs erTmaneTisagan daSoriSorebuli sazogadoebis Serigebis process.
dasaqmeba saqarTvelos mTavrobis rogorc ekonomikuri, ise socialuri politikis mTavari sazrunavia. maRali ekonomikuri zrdis traeqtoriaze saqarTvelos ekonomikis dabruneba, infrastruqturis ganviTareba, maRalxarisxiani ganaTleba da biznes–garemo dasaqmebis politikis mTavari mdgenelebia.
3
saqarTvelos mTavrobam warmatebiT gaarTva Tavi globaluri ekonomikuri krizisis SedegebTan brZolis gadamwyvet etaps. amJamad mTavrobis amocanaa am miRwevebis SenarCuneba da ganviTareba jer kidev mimdinare krizisis fonze.
Tavdacvis prioritetebi iqneba: Tavdacvis sistemis marTvis gaumjobeseba da Semdgomi institucionalizacia, personalis ganaTleba da wvrTna, SeiaraRebuli Zalebis SesaZleblobis ganviTareba, natoSi integraciis mxardaWera da ormxrivi TanamSromlobis intensifikacia.
saqarTvelo gaagrZelebs natoSi integraciisaTvis energiul qmedebebs. saqarTvelo gawevriandeba natoSi. igi gaxdeba aliansis usafrTxoebis sistemis organuli komponenti da ara mxolod usafrTxoebis ,,mimRebi.“
makroekonomikuri stabiluroba rCeba saqarTvelos mTavrobis fundamentur amocanad. saqarTvelos mTavrobis fiskaluri politika mimarTuli iqneba sabiujeto deficitis Semcirebisa da erTniSna inflaciis uzrunvelyofisaken. erovnul bankTan efeqtiani TanamSromloba darCeba makroekonomikuri stabilurobis uzrunvelyofis mniSvnelovan instrumentad.
Semcirebuli saerTaSoriso sainvesticio kapitalis mosazidad saqarTvelos ekonomikisTvis gamowvevad rCeba kidev ufro maRali konkurentunarianoba, damatebiTi konkurentuli upiratesobebis ganviTareba.
saqarTvelos mTavrobis Tavisufali ekonomikis kursi uzrunvelyofs swraf ekonomikur zrdas, moqalaqeebs, mewarmeebsa da investorebs ki miscems SesaZleblobas, srulad gamoavlinon potenciali da uzrunvelyon dasaqmeba.
saTanado sakonstitucio cvlilebebi da ekonomikuri Tavisuflebis, SesaZleblobebisa da Rirsebis aqti uzrunvelyofs am kursis mdgradobasa da Seuqcevadobas.
ekonomikuri kursi uzrunvelyofili iqneba dabali da martivi gadasaxadebiT, xarisxiani sagadasaxado administrirebiT, gonivruli da zomieri regulirebiT. sagadasaxado da maregulirebeli administrirebis tvirTi proporciuli iqneba mewarmeTa simZlavris, rac damatebiT stimuls miscems mcire da saSualo mewarmeobas. ormagi dabegvris xelSekrulebebi da maTi raodenobis zrda met komforts Seuqmnis ararezident pirebs saqarTveloSi saqmianobisaTvis.
4
evrokavSirTan urTierTobebSi prioritetuli iqneba „asocirebis xelSekrulebaze“ intensiuri muSaoba, rac moemsaxureba “oTxi Tavisuflebis principis” ufro farTod gavrcelebas saqarTveloze, riTac uzrunvelyofili iqneba adamianebis, saqonlis, kapitalisa da momsaxurebis Tavisufali gadaadgileba.
Tavisufali vaWrobis ganviTareba, sxva qveynebTan vaWrobaSi satarifo da arasatarifo barierebis gamouyenebloba, darCeba saqarTvelos mTavrobis politikad. evrokavSirTan „Rrma da yovlismomcveli Tavisufali vaWrobis“ xelSekrulebaze muSaoba warmoadgens umTavres prioritets am mimarTulebiT.
sajaro administrirebis moqnilma, amocanebsa da momxmarebelze orientirebulma da arakorumpirebulma sistemam unda uzrunvelyos sajaro da ekonomikuri amocanebis efeqtianad Sesruleba. axali anti–korufciuli strategiis Sesruleba da uSeRavaTo aRmkveTi politika aris gza korufciasTan brZolis uprecedento warmatebebis Semdgomi konsolidaciisaTvis.
socialuri politika, romelic dafuZnebulia beneficiarTa miznobriv daxmarebaze, daixveweba, raTa gaizardos rogorc miznobriobis sizuste, ise daxmarebis efeqturoba. saxelmwifo, kvlavac, ufro metad daexmareba im adamianebs, romlebic amas yvelaze metad saWiroeben. ufro meti daxmareba socialurad yvelaze metad daucvel mosaxleobas – darCeba socialuri politikis mTavar principad.
monetaruli socialuri daxmareba da janmrTelobis dazRveva, warmoadgens or sayrdens, romelsac efuZneba socialuri integracia, samedicino momsaxurebis xelmisawvdomoba da sazogadoebis jandacvis uzrunvelyofa.
saqarTvelos mTavroba ganaxorcielebs jandacvis reformis axal etaps, romelic daefuZneba axal principebs: sadazRvevo industriis rolis gazrdiT, janmrTelobis dazRvevisa da hospitaluri momsaxurebis sinergiiT.
iZulebiT gadaadgilebuli pirebis Rirseuli sacxovrebeli da samoRvaweo garemoTi uzrunvelyofa gagrZeldeba saboloo miznis miRwevamde. es programa gagrZeldeba saxelmwifo strategiis ganxorcielebis samoqmedo gegmis safuZvelze. iZulebiT gadaadgilebul pirTa sacxovreblebis dakanonebis mizniT gamoyenebuli iqneba donori organizaciebis finansuri daxmarebac.
saerTaSoriso safinanso institutebis SeRavaTiani sesxebisa da grantebis efeqtianad gamoyenebam da gamWvirvale xarjvam saqarTvelos ekonomikas saSualovadian periodSi unda Seuqmnas platforma maT Casanacvleblad kerZo
5
saerTaSoriso SemodinebebiT. gansakuTrebuli yuradReba kvlavac mieniWeba 2008 wlis oqtomberSi gamarTul donorTa saerTaSoriso konferenciis farglebSi saqarTvelosTvis gamoyofili daaxloebiT 4.5 miliardi aSS dolaris xarisxian da efeqtianad aTvisebas.
infrastruqturis ganviTareba saqarTvelos ekonomikisaTvis warmoadgens baziss, romelzec unda dafuZndes saqarTvelos ukeTesi Sida da saerTaSoriso integracia, ukeTesi sacxovrebeli da sainvesticio garemo, qveynis ekonomikuri mimzidveloba. energetikuli, sagzao da wyalmomaragebis infrastruqturis priori-tetuloba ucvleli darCeba.
gagrZeldeba sagzao-satransporto infrastruqturis gaumjobesebisaTvis mimarTuli mravalmxrivi samuSao, raTa gaumjobesdes ZiriTadi samagistralo, meoradi da adgilobrivi gzebis mdgomareoba, gamyardes qveynis regionuli satranzito centris funqcia da xeli Seewyos qveynis SigniT tvirTbrunvas da vaWrobas. gagrZeldeba aRmosavleT-dasavleTis sagzao derefnis mSenebloba; daiwyeba zestafoni-quTaisi-samtrediis monakveTis, qobuleTisa da baTumis SemovliTi gzebis da vaziani–gombori–Telavis magistralis mSenebloba.
investireba saqarTvelos rkinigzaSi axali masStabebiT ganxorcieldeba, misi modernizaciis da Tbilisi–baTumis Cqarosnuli magistralis Seqmnis mizniT. aSendeba yarsi-axalqalaqis rkinigza, rac SesaZlebels gaxdis CineTi-saqarTvelo-evropis sarkinigzo mimosvlas. ganxorcieldeba Tbilisis SemovliTi sarkinigzo xazis mSenebloba.
mniSvnelovani etapi „Ria cis politikis“ ganxorcielebaSi iqneba „erTiani sahaero sivrcis Sesaxeb“ SeTanxmebaze muSaobis dasruleba evrokavSirTan.
liberalurma energetikulma politikam, mTavari aqcentiT ganaxlebad hidroresursebze, kidev ufro mdgradad unda uzrunvelyos saqarTvelos energetikuli usafrTxoeba, investiciebis mZlavri nakadi, saeqsporto potencialis zrda, mowodebis wyaroebis diversifikacia da saqarTvelos strategiuli roli aRmosavleT–dasavleTis energetikul koridorSi. yvela Zalisxmeva iqneba gamoyenebuli „nabukosa“ da „TeTri nakadis“ proeqtebis praqtikuli realizaciisaTvis. TurqeTTan damakavSirebeli 500-kilovoltiani maRali Zabvis eleqtrogadamcemi xazis mSenebloba gacilebiT mimzidvels gaxdis saqarTvelos energetikul seqtors da xels Seuwyobs energogeneraciaSi kerZo investiciebis mozidvas. dasavleT saqarTveloSi ganxorcieldeba eleqtrogadamcemi xazebis reabi-litacia (senaki-1 da senaki-2) da dasavleT saqarTvelos damakavSirebeli gazsadenis
6
mniSvnelovani segmentebis aRdgena-mSenebloba, CrdiloeT-samxreTis gazsadenis reabilitacia-mSeneblobis samuSaoebis dasruleba. kerZo investiciebiT dafinansdeba 500 megavatze meti hidroenergetikuli simZlavris mSenebloba. 2013 wlamde arsebiTad dasruldeba gamricxvelianeba. gaizrdeba energosistemis mdgradoba da ganxorcieldeba seqtoris Semdgomi deregulireba. energosistema imuSavebs mezobeli qveynebis energosistemebis paralelur reJimSi.
soflis ganviTareba saqarTvelos mTavrobisaTvis warmoadgens magistralur midgomas soflis meurneobis ganviTarebisaTvis. regionuli gzebi, soflis ganviTarebis programa, samelioracio infrastruqturis ganviTareba, gazificirebis programa, warmoebis diversifikacia Seqmnis safuZvels soflis meurneobaSi investiciebis mosazidad da soflis meurneobis socialuri funqciis Sesanar-Cuneblad. soflebTan ukeTes kavSirs uzrunvelyofs sainvesticio programa, romelic miznad isaxavs daaxloebiT 600 kilometris meoradi da adgilobrivi gzebis mdgomareobis gaumjobesebas saqarTvelos yvela regionSi. mniSvnelovani proeqtebia sairigacio da samelioracio sistemebis reabilitacia, mdinareTa napirsamagri samuSaoebi da regionebSi sportuli infrastruqturis reabilitacia. mniSvnelovani iqneba evrokavSirTan „soflis meurneobisa da sxva sakvebi produqtebis
geografiuli aRniSvnebis urTierTdacvis Sesaxeb“ (GIs) SeTanxmebis xelmowera.
saqarTvelos mTavroba gaagrZelebs saqarTvelos qalaqebisa da rekreaciuli teritoriebis revitalizaciis programebs meti decentralizaciis, biznes da turistuli potencialis gazrdis, sacxovrebeli da samoRvaweo garemos gaumjobesebis mizniT. es programebi Seexeba rogorc zRvispira, ise samTo rekreaciuli zonebis ganviTarebas, iseve, rogorc saqarTvelos istoriuli qalaqebs. gagrZeldeba urbanuli infrastruqturis ganviTareba: myari narCenebis proeqtebis ganxorcieleba, wyalmomaragebis da wyalarinebis, adgilobrivi satransporto da sxva municipaluri infrastruqturis gaumjobeseba. daiwyeba axali mravalwliani programa, romlis farglebSic SeRavaTiani sakredito resursiT, jamurad 300 milion aSS dolari, gaumjobesdeba sakvanZo urbanuli infrastruqtura. saerTaSoriso safinanso institutebTan erTad momzaddeba ori grZelvadiani – 500 milion aSS. dolarze meti moculobis sainvesticio 4–5 wliani programa wyalmomaragebis seqtorSi.
saqarTvelos bunebrivi garemos dacvas da bunebrivi resursebiT efeqtiani sargeblobis sistemis ganviTarebas saqarTvelos mTavroba ganaxorcielebs instituciuri reformis da licenzirebis sistemis gamarTvis safuZvelze, bunebrivi katastrofebis riskis Semcireba SesaZlebeli gaxdeba adreuli Setyobinebis safuZvelze.
7
saqarTvelos axalgazrdobis globaluri konkurentunarianobis gazrdisaTvis saqarTvelos mTavroba uzrunvelyofs xarisxiani ganaTlebis infrastruqturis Semdgom ganviTarebas. maswavlebelTa motivaciisa da kvalifikaciis gazrda, usafrTxo skola, tolerantuli garemo, vauCeruli dafinanseba arCevanis uflebiT, kargi saskolo infrastruqtura, saswavlo teqnologiebi da atributika iqneba aseTi ganviTarebis uzrunvelyofis instrumentebi.
xeli Seeewyoba cxovrebis jansaRi wesis damkvidrebas, aseve sportisa axalgazrdobis sferoSi arsebuli organizaciebis da sportuli infrastruqturis gaumjobesebas.
saqarTvelos mTavroba ganaxorcielebs sazogadoebrivi marTlwesrigis sferoSi miRweuli warmatebebis Semdgom konsolidacias policiis mimarT sazogadoebrivi maRali ndobis SesanarCuneblad, moqalaqeTaTvis ufro usafrTxo garemos Sesaqmnelad da biznesgaremos gasaumjobeseblad.
sisxlis samarTlis saproceso kanonmdeblobis reformireba uzrunvelyofs mis Sesabamisobas saerTaSoriso standartebTan. ganxorcieldeba administraciul samarTaldarRvevaTa sistemis reformireba Tanamedrove, samarTaldarRvevebis prevenciaze orientirebuli, gamWvirvale samarTalwarmoebis sistemis danergvis mizniT.
gagrZeldeba penitenciuri sistemis saerTaSoriso standartebTan SesabamisobaSi moyvana – sasjelaRsrulebis yvela dawesebulebis reabilitacia da patimarTa sayofacxovrebo, uflebebis da janmrTelobis dacvis pirobebis gaumjobeseba. ganviTardeba msjavrdebulTa reabilitacia, resocializaciisa da reintegraciis sistema. gagrZeldeba probaciis Tanamedrove sistemis formireba, romlis mizanicaa patimarTa uflebebis dacvisa da socialuri garemos gaumjobeseba.
damoukidebeli da miukerZoebeli marTlmsajulebis sistemis ganviTareba da xelSewyoba aris saqarTvelos mTavrobis strategiuli amocana. Semdgomi qmedebebi am sferoSi unda daefuZnos ukve miRweul warmatebebs, sazogadoebis ndobis gazrdas da CarTulobas, nafic msajulTa institutis ganviTarebas.
saaRsrulebo sistemaSi sasamarTlo gadawyvetilebebis aRsrulebis efeqtianoba gaizrdeba aRsrulebis kerZo sistemis danergvis gziT.
demokratiuli institutebis konsolidaciisaTvis mniSvnelovani iqneba saqarTvelos mTavrobis mxridan samoqalaqo pluralizmis dasaarCevno sistemisa daxvewisaTvis ganxorcielebuli Zalisxmeva.
8
makroekonomikuri politikis amocanebi
saSualovadian periodSi qveynis makroekonomikuri politika mimarTuli
iqneba makroekonomikuri stabilurobis uzrunvelyofisaken, romlis misaRwevad
ZiriTadi prioritetebia:
_ krizisis Semdgomi periodisTvis ekonomikis stabilizacia da momdevno
etapze ekonomikis mdgradi da maRali tempiT zrda;
_ inflaciis erTniSna maCveneblis SenarCuneba;
_ sainvesticio garemos Semdgomi gaumjobeseba;
makroekonomikuri mimoxilva da prognozi
2007-2009 wlebSi realuri mTliani Sida produqtis saSualo wliurma
zrdam 3.6 procenti, xolo saSualo wliurma inflaciam 7.0 procenti Seadgina
(cxrili 1).
cxrili 1. ZiriTadi makroekonomikuri indikatorebi
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
faqt. faqt. faqt. progn. progn. progn. progn. progn.
realuri mSp (zrdis tempi) 12.3 2.3 -3.9 5.5 4.5 5.5 6.5 7.0
nominaluri mSp (mln lari) 16993.8 19074.9 17948.6 20450.6 22866.9 25572.0 28868.2 32742.4
mSp erT sul mosaxleze (aSS dolari) 2314.6 2921.1 2450.1 2520.7 2818.6 3152.0 3558.3 4035.8
samomxmareblo fasebis indeqsi
(saSualo periodis ganmavlobaSi) 9.2 10.0 1.7 9.0 7.0 6.0 6.0 6.0
mimdinare angariSi
(procentulad mSp-Tan) -19.8 -22.8 -11.3 -11.2 -12.7 -12.0 -10.4 -8.3
9
a. ekonomikuri zrda mimoxilva
2009 wels, 2008 welTan SedarebiT, mTliani Sida produqti 3.9
procentiT Semcirda da nominalur gamoxatulebaSi 17.9 mlrd lars gautolda.
2009 wels mniSvnelovani kleba dafiqsirda vaWrobis, komunaluri,
socialuri da personaluri momsaxurebis, sastumroebis da restornebis,
soflis meurneobis da mrewvelobis dargebSi. am dargebma mTliani Sida
produqti 4.0 procentiT Seamcires. zrdis tendenciiT xasiaTdeboda
janmrTelobis dacvis, ganaTlebis, safinanso saqmianobis da transportis dargebi,
romlebmac mTliani Sida produqti 0.6 procentiT gazardes.
mrewveloba
2009 wels mrewvelobis dargSi Seqmnili damatebuli Rirebuleba 3.9
procentiT Semcirda. wlis ganmavlobaSi mrewvelobis dargis sferoebi
araerTgvarovnad viTardebodnen: gadamamuSavebel mrewvelobaSi warmoebis
moculobam 8.4 procentiT moiklo, samTomompovebel mrewvelobaSi 9.3
procentiani mateba dafiqsirda, eleqtroenergiis, airisa da wyalmomaragebis
sfero 5.9 procentiT gaizarda, mrewvelobis wili mSp-is dargobriv
struqturaSi 2008 welTan SedarebiT 0.4 procentuli punqtiT Semcirda da
mSp-is 10.5 procenti Seadgina. 2009 wels mrewvelobis dargma mSp 0.5
procentiT Seamcira.
soflis meurneoba
2008 wlisagan gansxvavebiT, 2009 wels kleba dafiqsirda soflis
meurneobaSi. dargSi Seqmnili realuri damatebuli Rirebuleba 5.7 procentiT
Semcirda. soflis meurneobis xarjze mSp 0.5 procentiT Semcirda.
vaWroba, janmrTelobis dacva da safinanso saqmianoba
2009 wels yvelaze metad Semcirda vaWrobis, komunaluri, socialuri da
personaluri momsaxurebis da sastumroebis da restornebis dargebi. am dargebSi
Seqmnili damatebuli Rirebuleba Semcirda: vaWrobaSi 17.8 procentiT,
komunaluri, socialuri da personaluri momsaxurebis dargSi 11.6 procentiT,
sastumroebis da restornebis dargSi 6.9 procentiT. yvelaze meti zrda
dafiqsirda janmrTelobis dacvis, ganaTlebis, safinanso saqmianobis da
saxelmwifo mmarTvelobis dargebSi. janmrTelobis dacvaSi Seqmnili damatebuli
Rirebuleba 7.6 procentiT, ganaTlebaSi 3.2 procentiT, safinanso saqmianobaSi
1.5 procentiT da saxelmwifo mmarTvelobaSi ki 1.2 procentiT gaizarda.
10
prognozi
mTliani Sida produqti
2010 wels, wina welTan SedarebiT, realuri mTliani Sida produqti
savaraudod 5.5 procentiT gaizrdeba da nominalur gamoxatulebaSi 20.4 mlrd
lars gadaaWarbebs. saSualovadian periodSi (2011-2014 wlebi) mSp-is zrdis
saSualo wliuri maCvenebeli savaraudod 5.9 procentis farglebSi iqneba.
investiciebi da samomxmareblo xarjebi
2010 wels, 2009 welTan SedarebiT, kerZo investiciebis mosalodneli
nominaluri moculoba gaizrdeba da mSp-is 21.9 procents miaRwevs. Semdgomi
oTxi wlis ganmavlobaSi kerZo investiciebs zrdis tendencia eqneba da 2014
wlisaTvis savaraudod mSp-is 31.6 procents Seadgens.
b. sagareo seqtori mimoxilva
mimdinare angariSis deficiti
erovnuli bankis informaciiT 2009 wels 2008 welTan SedarebiT
mimdinare angariSis uaryofiTi saldo Semcirda da 1 259.0 mln aSS dolarma
maCvenebelma 12.1 procenti Seadgina. 2008 wlisaTvis analogiuri maCvenebeli 22.8
procents udrida.
11
savaWro brunva
statistikis erovnuli samsaxuris informaciiT 2009 wels saqarTvelos
sagareo savaWro brunvam 5513,3 mln aSS dolari Seadgina, rac 2008 wlis
Sesabamis maCvenebels 29.3 procentiT CamorCeba. savaWro brunvaSi eqsporti
Seadgens 1 135,0 mln aSS dolars (Semcirda 24.1%-iT), xolo importi – 4 378,3
mln aSS dolars (Semcirda 30.6%-iT).
2009 wels, savaWro brunvis mixedviT, ZiriTad savaWro partnior qveynebs
Soris pirvel adgilze TurqeTia. misi wili mTlian savaWro brunvaSi 18.4
procents Seadgens. meore adgilze 9.9 procentiT azerbaijania, momdevno
adgilebs ikaveben ukraina (9.1 procenti) da germania (5.9 procenti).
eqsportis mixedviT ZiriTad savaWro partnior qveynebs Soris pirveli
adgili TurqeTs uWiravs. am qveynis wilad modis mTliani eqsportis 19.9
procenti. meore adgilze 14.7 procentiT azerbaijania, mesameze kanada 10.3
procentiT, meoTxeze somxeTi 7.8 procentiT, xolo mexuTeze ukraina 7.4
procentiT.
importis mixedviT ZiriTad savaWro partnior qveynebs Soris pirvel
adgilze TurqeTia. misi wili mTlian importSi 18.0 procentia. meore adgili
9.6 procentiT ukrainas, mesame ki 8.6 procentiT azerbaijans uWiravs.
2009 wels sagareo vaWrobis sasaqonlo struqturis mixedviT saqonlis
eqsportSi pirvel adgilze 11.5 procentiT feroSenadnobebia, Semdeg modian
naxevraddamuSavebuli oqro (10.2 procenti), msubuqi avtomobilebi (6.9
procenti), Txili da sxva kakali (6.2 procenti) da a.S.
importis sasaqonlo struqturaSi pirvel adgilze 12.7 procentiT navTobi
da navTobproduqtebia. Semdeg modis msubuqi avtomobilebi, romelTa nawili
SemdgomSi gadis eqsportze (5.8 procenti), samkurnalo saSualebebi (4.0
procenti), navTobis airebi da airisebri naxSirwyalbadebi (3.5 procenti).
prognozi
savaWro brunva da mimdinare angariSis deficiti
saprognozo periodSi mosalodnelia sagareo savaWro brunvis zrda.
prognozuli gaTvlebiT, 2010 wels 2009 welTan SedarebiT mimdinare angariSis
deficitis wili mSp-is mimarT 0.9 procentiT Semcirdeba. 2011-2014 wlebSi ki
eqsportis zrdis tempebi gadaaWarbebs importis zrdis tempebs da 2013 wlidan
mniSvnelovan Semcirebas daiwyebs mimdinare angariSis deficitis fardobiTi
maCvenebeli. mimdinare angariSis deficitis wili mSp-is mimarT 2010 wlisaTvis
-11.2 procentis, xolo 2011 wlisaTvis ki -12.7 procentis donezea
mosalodneli. garegani Sokebis ararsebobis SemTxvevaSi Semdgom wlebSi
mimdinare angariSis deficits Semcirebis tendencia eqneba da 2014 wlisaTvis
mimdinare angariSis deficitis fardobiTi maCvenebelis mniSvneloba savaraudod -
8.3 procentis farglebSi iqneba.
12
g. monetaruli seqtori
mimoxilva
samomxmareblo fasebi
2009 wlis dekemberSi, 2008 wlis dekemberTan SedarebiT, samomxmareblo
fasebi 3.0 procentiT gaizarda, xolo samomxmareblo fasebis saSualo wliurma
maCvenebelma 1.7 procentiT moimata.
laris gacvliTi kursi aSS dolaris mimarT
2009 wlis manZilze laris gacvliTi kursi aSS dolaris mimarT
umniSvnelo ryevebiT xasiaTdeboda. 2009 wlis bolos laris saSualo Tviuri
kursi 1.4%-iT Semcirda da 1.679 lari/aSS dolaris doneze dafiqsirda. laris
saSualo wliuri kursi ki 12.1 procentiT Semcirda da 1.67 lari/aSS dolaris
doneze dafiqsirda.
fulis masa
erovnuli bankis monacemebiT, 2009 wlis bolos 2008 wlis bolosTan
SedarebiT sarezervo fulis masa 12.8%-iT gaizarda da 1 851.5 mln lars
gautolda.
2009 wlis dekembris bolosaTvis M3 farTo fulis agregatis moculobam
4 656.8 mln lari Seadgina, rac 8.2 procentiT aRemateba wina wlis analogiur
maCvenebels. amave periodSi M2 fulis masa 14.9 procentiT gaizarda da 2 139.5
mln laris doneze dafiqsirda.
2009 wlis ganmavlobaSi depozitebi ucxour valutaSi 3.1%-iT, xolo
depozitebi erovnul valutaSi 16.7%-iT gaizarda. icvleboda fulis
multiplikatoric. wina welTan SedarebiT M3-is multiplikatori 0.11 punqtiT
Semcirda da 2.52 gautolda, M2-is multiplikatori ki 0.02 punqtiT gaizarda
da 1.16 Seadgina.
2009 wels, wina welTan SedarebiT, 2.35 procentuli punqtiT Semcirda
dolarizaciis koeficienti da 73.5%-s gautolda. periodis bolosTvis fulis
mimoqcevis siCqare M3 fulis agregatis mixedviT 0.6 erTeuliT Semcirda da 3.9
Seadgina. M2-Tvis ki aRniSnuli maCvenebeli 8.4 gautolda, rac 1.8 erTeuliT
naklebia 2008 wlis Sesabamis mniSvnelobaze.
saprocento ganakveTebi
2009 wels 2008 welTan SedarebiT saSualo wliuri saprocento ganakveTi
sesxebze erovnul valutaSi 1.2%-uli punqtiT gaizarda da 24.2%-s gautolda.
ucxour valutaSi ki sesxebze saprocento ganakveTma 0.3%-uli punqtiT moimata
da 21.3% Seadgina. rac Seexeba saSualo wliur saprocento ganakveTebs
depozitebze, erovnul valutaSi aRniSnuli maCvenebeli 0.4%-uli punqtiT
13
Semcirda, xolo ucxour valutaSi 0.8%-uli punqtiT moimata da Sesabamisad
10.8% da 9.7% Seadgina.
prognozi
prognozuli SefasebebiT 2010 wlisaTvis samomxmareblo fasebi savaraudod
8.0 procentiT gaizrdeba. 2011-2014 wlebisaTvis samomxmareblo fasebis saSualo
wliuri cvlileba ki 6-7 procentis farglebSia mosalodneli.
d. dasaqmeba da umuSevroba
mimoxilva
statistikis erovnuli samsaxuris monacemebiT 2009 wels qveynis
ekonomikaSi dasaqmebulTa raodenobam 1 656.1 aTasi kaci Seadgina. dasaqmebulTa
36.0 procenti daqiravebiT iyo dasaqmebuli, xolo 63.9 procenti ki
TviTdasaqmebuli. 2009 wels 2008 welTan SedarebiT umuSevarTa raodenoba 0.4
procentiT gaizarda da umuSevrobis donem 16.9 procenti Seadgina. saprognozo
periodSi mosalodnelia umuSevrobis donis Semcireba. 2010-2014 wlebSi
umuSevrobis Semcireba ZiriTadad ganxorcieldeba ekonomikuri zrdis xarjze.
fiskaluri politika
2009 wels 2008 welTan SedarebiT naerTi biujetis Semosavlebis wilma
mSp-is mimarT 1.4 procentiT moiklo. amavdroulad saxelmwifo investiciebis
moculoba 5.3%-iT Semcirda.
2009 wels, wina welTan SedarebiT, 10.0 procentuli punqtiT gaizarda
mTavrobis valis wili mSp-Tan mimarTebaSi da 41.2 procents gautolda.
grZelvadiani periodisTvis mTavrobis strategiaa fiskaluri mdgomareobis
kidev ufro gaumjobeseba, rac uzrunvelyofs:
• ekonomikuri zrdis maRali tempis SenarCunebas;
• makroekonomikur stabilurobas;
• xarjebis zrdas prioritetul mimarTulebebze;
• safinanso wesrigis gaZlierebas;
2011-2014 wlebisTvis fiskaluri politikis amocanebs warmoadgens:
• xarjebis mimarTva iseT prioritetul mimarTulebebze, rogoricaa
socialuri sfero, investiciebi infrastruqturis ganviTarebisaTvis,
usafrTxoeba da marTlwesrigi;
• biujetis deficitis TandaTanobiT Semcireba;
• biujetis xarjebis wilis Semcireba mSp-Tan mimarTebaSi;
14
aRniSnuli miznebis misaRwevad ganxorcieldeba:
• sagadasaxado kanonmdeblobis Semdgomi optimizacia;
• saxelmwifo xarjebis menejmentis Semdgomi srulyofa.
cxrili 2. ZiriTadi fiskaluri indikatorebi 2007-2014 wlebSi
(procentulad mSp-Tan)
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 d a s a x el e b a faqt. faqt. faqt. prog. prog. prog. prog. prog.
Semosavlebi 29.3 30.7 29.3 28.3 27.6 26.8 26.0 25.5 gadasaxadebi 21.6 24.9 24.5 23.5 24.4 24.0 23.7 23.4 socialuri Senatanebi 4.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 grantebi 0.6 3.2 2.2 2.6 1.3 1.0 0.7 0.5 sxva Semosavlebi 2.8 2.5 2.7 2.2 1.9 1.8 1.6 1.6
xarjebi 25.0 28.3 29.0 26.9 24.8 22.8 21.0 19.9 Sromis anazRaureba 4.0 5.3 5.8 5.6 5.3 4.9 4.5 4.3 saqoneli da momsaxureba 9.3 8.5 6.2 5.3 4.4 4.6 4.3 4.0 procenti 0.6 0.6 1.0 1.1 1.4 1.1 0.9 0.8 subsidiebi 2.3 2.7 2.3 1.9 1.7 1.5 1.3 1.1 grantebi 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 socialuri uzrunvelyofa 5.0 7.2 8.4 7.9 7.0 7.0 6.6 6.4 sxva xarjebi 3.7 3.9 5.3 4.9 5.0 3.7 3.4 3.1
saoperacio saldo 4.2 2.4 0.3 1.4 2.8 4.0 4.9 5.7
arafinansuri aqtivebis wminda zrda 3.4 4.3 6.9 7.0 5.8 6.7 7.0 7.2
mTliani saldo 0.8 -1.9 -6.6 -5.7 -2.9 -2.7 -2.0 -1.6
finansuri aqtivebis wminda zrda 0.3 0.8 -0.7 0.0 0.5 0.2 0.1 0.1 valdebulebebs wminda zrda 0.0 5.0 3.8 5.6 3.3 2.9 2.2 1.7 depozitebze naSTis cvlileba (+ zrda) 0.5 2.3 -2.1 0.0 -0.2 0.0 0.0 0.0
15
2009-2010 wlebis mokle mimoxilva
2009 weli
saqarTvelos ekonomikisaTvis 2009 weli bolo wlebis ganmavlobaSi
yvelaze rTuli gamodga, rac ganapiroba pirvel rigSi ruseTis mier
ganxorcielebulma samxedro agresiam, xolo meores mxriv msoflio ekonomikurma
krizisma.
ekonomikuri krizisis gavlenis Semcirebis mizniT 2009 wlis
dasawyisidanve ganxorcielda Sesabamisi RonisZiebebi, kerZod mTavrobam daiwyo
msxvili infrastruqturuli proeqtebis ganxorcieleba, rac kerZo investiciebis
Semcirebis pirobebSi ekonomikis mniSvnelovan stimulirebas warmoadgenda.
mniSvnelovani Tanxebis miimarTa sagzao infrastuqturis mSenebloba-
reabilitaciaze, ramac dasaqmebasac Seuwyo xeli da sxvadasxva seqtorebSi
samuSao adgilebis Semcirebis miuxedavad, umuSevrobis done mniSvnelovnad ar
gauresebula. garda amisa, 2009 wlis 1 ianvridan saSemosavlo gadasaxadi 25%-
idan Semcirda 20%-mde, riTac saxelmwifom daaxloebiT 250.0 mln laris
damatebiTi investireba ganaxorciela saqarTvelos ekonomikaSi.
aRniSnulma RonisZiebebma saboloo jamSi Seasusta msoflio ekonomikuri
krizisis gavlena da wlis pirvel naxevarSi saqarTvelos ekonomikis 8%-mde
Semcirebis miuxedavad, wlis meore naxevarSi daiwyo ekonomikis etapobrivi zrda.
wlis bolos ekonomikuri vardna 3.9%-iT dafiqsirda.
16
biujetis Semosulobebis analizi
saqarTvelos naerTi biujetis Semosavlebis saxiT 2009 wels miRebulia
5 264.5 mln lari, rac saprognozo maCveneblis 100 procentia. Semosavlebis
saerTo moculoba gasul welTan SedarebiT 10.1 procentiT Semcirda, rac
ekonomikuri krizisisa da gadasaxadebis ganakveTebis SemcirebiT aris gamowveuli.
Semosavlebis saerTo moculobam mTliani Sida produqtis 29.3 procenti Seadgina
(cxrili 3).
cxrili 3. naerTi biujetis Semosavlebi
mln. lari
gegma faqti +/- % mSp-s % 2009/2008
sagadasaxado
SemosavlebSi
gadasaxadebis
wili
Semosavlebi 5 265,7 5 264,5 -1,2 100,0 29,3 89,9
gadasaxadebi 4 348,8 4 388,9 40,1 100,9 24,5 92,3
saSemosavlo gadasaxadi 1 114,3 1 118,9 4,6 100,4 6,2 86,3 25,5mogebis gadasaxadi 520,6 517,7 -2,9 99,4 2,9 87,4 11,8
damatebuli Rirebulebis gadasaxadi 2 034,3 2 051,7 17,4 100,9 11,4 99,2 46,7
aqcizi 446,4 443,2 -3,2 99,3 2,5 85,5 10,1
sabaJo gadasaxadi 35,0 35,9 0,9 102,6 0,2 69,2 0,8
qonebis gadasaxadi 143,0 160,4 17,4 112,2 0,9 121,6 3,7
sxva araklasificirebuli gadasaxadebi 55,2 61,0 5,8 110,5 0,3 65,6 1,4
grantebi 463,2 388,6 -74,6 83,9 2,2 63,0 7,4
sxva Semosavlebi 453,8 487,1 33,3 107,3 2,7 100,6 9,3
naerTi biujeti
%2009d a s a x e l e b a
arafinansuri aqtivebis realizaciidan 2009 wels mobilizebul iqna 211.5
mln lari, rac saprognozo maCveneblis 98.6 procentia. arafinansuri aqtivebis
relizaciidan miRebuli Tanxebis moculoba mSp-Tan mimarTebaSi 1.2 procents
Seadgens. arafinansuri aqtivebis realizaciidan miRebuli Tanxebis wili
SemosulobebSi 3.7 procents Seadgens. finansuri aqtivebis realizaciidan 2009 wels mobilizebul iqna 244.8
mln lari, rac saprognozo maCveneblis 102.3 procentia. finansuri aqtivebis
realizaciidan miRebuli Tanxebis moculoba mSp-Tan mimarTebaSi 1.4 procentia.
finansuri aqtivebis realizaciidan miRebuli Tanxebis wili SemosulobebSi 4.3
procents Seadgens.
valdebulebebis zrdis xarjze 2009 wels mobilizebul iqna 1 046.4 mln
lari, rac saprognozo maCveneblis 92.6%-s, xolo mTliani Sida produqtis
5.8%-s Seadgens.
17
2009 wlis saxelmwifo biujetiT gamoyofili asignebebi sxvadasxva sferoebis
mixedviT Semdegnairad gadanawilda:
• socialuri sfero _ 1 319.8 mln lari,
• ganaTleba _ 459.2 mln lari;
• janmrTelobis dacva _ 339.8 mln lari;
• energetika _ 27.6 mln lari;
• transporti _ 505.7 mln lari;
• dasveneba, kultura, sporti _ 144.7 mln lari;
Tavdacva, sazogadoebrivi wesrigi da usafrTxoeba _ 1 720.8 mln lari.
_ 2009 wels sagzao infrastruqturis mSenebloba-reabilitaciaze
mimarTulma saxsrebma Seadgina 500.0 mln larze meti;
_ sxvadasxva regionebSi infrastruqturuli proeqtebis dafinansebis mizniT
miimarTa 400.0 mln larze meti;
_ soflis mxardaWeris programis farglebSi mimarTul iqna 20.0 mln lari;
_ 96.0 mln laramde miimarTa iZulebiT gadaadgilebul pirTa saxlebis
mSeneblobaze;
_ saqarTvelos energosistemis gasaumjobeseblad miimarTa 67.0 mln lari;
_ sasjelaRsrulebis dawesebulebaTa mSenebloba-reabilitacia dafinansda
33.0 ml lariT;
_ sajaro skolebis mSenebloba-reablilitaciaze miimarTa 20.0 mln larze
meti;
_ gaizarda moswavleTa vauCerebis odenoba ris Sedegadac wlis ganmavlobaSi
maswavlebelTa minimaluri xelfasi gaizarda 50 lariT;
_ wlis ganmavlobaSi aseve ganxorcielda pensiebisa da socialuri
daxmarebebis mateba;
_ saxelmwifos mier dazRveul iqna 900.0 aTasze metisiRaribis zRvars
qvemoT myofi adamiani;
_ avtonomiuri respublikebisa da adgilobrivi TviTmmarTveli
erTeulebisisaTvis gadaricxulma transferebma Seadgina 847.2 mln lari;
_ saxelmwifo valdebulebebis momsaxurebasa da dafarvaze mimarTul iqna
318.1 mln lari;
_ wina wlebSi warmoqmnili valdebulebebis dafarvisa da sasamarTlo
gadawyvetilebebis aRsrulebis mizniT miimarTa 228.8 mln lari.
18
2010 weli
biujetis Semosulobebis prognozi
saSualovadian periodSi sabiujeto Semosavlebis prognozuli gaTvlebis
gakeTebisas gaTvaliswinebuli iqna fiskalur sferoSi momxdari cvlilebebi,
agreTve ZiriTadi makroekonomikuri maCveneblebi da maTi SesaZlo Sedegebi.
naerTi biujetis Semosavlebis moculoba 2010 wels ganisazRvra 5 778.0
mln lariT, xolo misi wili mSp-is mimarT 28.3 procents gautolda.
naerTi biujetis gadasaxadebis moculoba ganisazRvra 4 800.0 mln lariT,
xolo misi wili mSp-is mimarT 23.5 procents Seadgens, maT Soris:
saSemosavlo gadasaxadis moculoba ganisazRvra 1 263.0 mln lariT, xolo
mSp-s mimarT 6.2 procentis farglebSi;
mogebis gadasaxadis moculoba ganisazRvra 535.0 mln lariT, xolo mSp-s
mimarT 2.6 procentis farglebSi;
damatebuli Rirebulebis gadasaxadis moculoba ganisazRvra 2 159.0 mln
lariT, xolo mSp-s mimarT 10.6 procentis farglebSi;
aqcizis moculoba ganisazRvra 538.0 mln lariT, xolo mSp-s mimarT 2.6
procentis farglebSi;
sabaJo gadasaxadis moculoba ganisazRvra 64.0 mln lariT, xolo mSp-s
mimarT 0.3 procentis farglebSi;
qonebis gadasaxadis moculoba ganisazRvra 201.0 mln lariT, xolo mSp-s
mimarT 1.0 procentis farglebSi;
sxva gadasaxadis moculoba ganisazRvra 41.0 mln lariT, xolo mSp-s
mimarT 0.2 procentis farglebSi;
grantebis moculoba ganisazRvra 538.0 mln lariT, xolo mSp-s mimarT _
2.6 procentis farglebSi
sxva Semosavlebis moculoba ganisazRvra 440.0 mln lariT, xolo mSp-s
mimarT _ 2.2 procentis farglebSi;
arafinansuri aqtivebis realizaciidan misaRebi Tanxebis moculoba
ganisazRvra 210.0 mln. lariT, rac mSp-s mimarT 1.0 procentia.
finansuri aqtivebis realizaciidan misaRebi Tanxebis moculoba ganisazRvra
60.0 mln. lariT, rac mSp-s mimarT 0.3 procentia;
valdebulebebis zrdis moculoba ganisazRvra 1 348.4 mln lariT, rac
mTliani Sida produqtis 6.6%-ia.
19
2010 wels saxelmwifo biujetiT gamoyofili asignebebi sxvadasxva sferoebis
mixedviT Semdegnairad gadanawilda:
• socialuri sfero _ 1 364.2 mln lari,
• ganaTleba _ 549.2 mln lari;
• janmrTelobis dacva _ 370.0 mln lari;
• energetika _ 12.7 mln lari;
• transporti _ 596.0 mln lari;
• dasveneba, kultura, sporti _ 101.1 mln lari;
• Tavdacva, sazogadoebrivi wesrigi da usafrTxoeba _ 1 530.5 mln lari.
20
2011-2014 wlebis Semosulobebis prognozi
saSualovadian periodSi sabiujeto Semosulobebis prognozuli gaTvlebis
gakeTebisas gaTvaliswinebul iqna fiskalur sferoSi momxdari cvlilebebi da
mis mier gamowveuli SesaZlo Sedegebi. prognozuli gaTvlebiT, 2011-2014
wlebSi, zrdis tendencia eqneba naerT biujetSi mobilizebuli Tanxebis
moculobas. 2011 wlisTvis naerTi biujetis Semosavlebis saprognozo
maCveneblebis mSp-Tan fardobis maCvenebeli 27.6 procents miaRwevs, xolo
gadasaxadebis wili mTliani Sida produqtis mimarT 24.4 procents gautoldeba.
2011 wels mSp-sTan gadasaxadebis saprognozo maCveneblebis zrda
gamowveulia im garemoebiT, rom gadasaxadebis prognozirebisas gaTvaliswinebul
iqna sagadasaxado kodeqsis axali redaqcia. kerZod, ar Seicvleba saSemosavlo
gadasaxadis ganakveTi. gaTvaliswinebulia agreTve, kavSirgabmulobis dargSi
aqcizis gadasaxadis SemoReba, zogierT saxeobis aqcizur saqonelze (ludi, arayi
da sxva spirtiani sasmelebi) aqcizis ganakveTis gazrda da administrirebis
donis gaumjobeseba.
2011 wels naerTi biujetis sxva Semosavlebis wili mTliani Sida
produqtis mimarT savaraudod 1.9 procents gautoldeba. xolo 2011 wels
naerTi biujetis arafinansuri da finansuri aqtivebis realizaciidan misaRebi
Tanxebis moculoba mSp-Tan mimarTebaSi Sesabamisad 0.7 da 0.2 procentamdea
navaraudevi.
21
biujetis ZiriTadi maCveneblebi
2009-2014 wlebSi
2009 wlis faqti 2010 wlis gegma 2011 wlis prognozi 2012 wlis prognozi 2013 wlis prognozi 2014 wlis prognozi
d a s a x e l e b a naerTi biujeti
saxelmwifo biujeti
teritoriuli erTeulebis naerTi biujeti
naerTi biujeti
saxelmwifo biujeti
teritoriuli erTeulebis naerTi biujeti
naerTi biujeti
saxelmwifo biujeti
teritoriuli erTeulebis naerTi biujeti
naerTi biujeti
saxelmwifo biujeti
teritoriuli erTeulebis naerTi biujeti
naerTi biujeti
saxelmwifo biujeti
teritoriuli erTeulebis naerTi biujeti
naerTi biujeti
saxelmwifo biujeti
teritoriuli erTeulebis naerTi biujeti
Semosavlebi 5,264.5 4,917.0 1,194.7 5,778.0 5,412.9 1,436.1 6,320.7 5,905.8 1,326.9 6,844.0 6,427.0 1,342.0 7,502.0 7,072.0 1,430.0 8,360.0 7,914.0 1,496.0
gadasaxadebi 4,388.9 4,161.7 227.1 4,800.0 4,532.0 268.0 5,571.0 5,300.0 271.0 6,144.0 5,867.0 277.0 6,832.0 6,542.0 290.0 7,670.0 7,364.0 306.0
grantebi 388.6 387.7 848.1 538.0 537.8 1,071.1 306.2 306.2 912.0 250.0 250.0 925.0 200.0 200.0 1,000.0 170.0 170.0 1,050.0
sxva Semosavlebi 487.0 367.5 119.5 440.0 343.0 97.0 443.5 299.6 143.9 450.0 310.0 140.0 470.0 330.0 140.0 520.0 380.0 140.0
xarjebi 5,199.6 5,174.0 872.8 5,493.0 5,690.2 873.7 5,670.2 5,707.2 875.0 5,827.0 5,876.0 876.0 6,075.0 6,186.0 889.0 6,507.0 6,634.0 923.0
Sromis anazRaureba 1,048.3 941.6 106.7 1,153.0 1,043.1 109.9 1,206.4 1,085.3 121.1 1,250.0 1,120.0 130.0 1,300.0 1,150.0 150.0 1,400.0 1,220.0 180.0
saqoneli da momsaxureba 1,105.2 879.9 225.3 1,090.0 882.6 207.4 1,004.4 790.5 213.9 1,170.0 950.0 220.0 1,230.0 1,010.0 220.0 1,325.0 1,100.0 225.0
procenti 171.2 167.2 4.0 233.0 228.2 4.8 319.4 314.4 5.0 274.0 268.0 6.0 273.0 266.0 7.0 258.0 250.0 8.0
subsidiebi 420.3 254.1 166.2 392.0 233.4 158.6 380.2 220.2 160.0 380.0 220.0 160.0 370.0 213.0 157.0 370.0 210.0 160.0
grantebi 14.3 861.2 0.3 14.0 1,084.8 0.2 12.3 924.3 0.0 20.0 945.0 22.0 1,022.0 24.0 1,074.0
socialuri uzrunvelyofa 1,505.9 1,419.9 86.0 1,617.0 1,494.7 122.3 1,600.6 1,475.6 125.0 1,793.0 1,663.0 130.0 1,900.0 1,770.0 130.0 2,100.0 1,970.0 130.0
sxva xarjebi 934.4 650.1 284.3 994.0 723.5 270.5 1,146.9 896.9 250.0 940.0 710.0 230.0 980.0 755.0 225.0 1,030.0 810.0 220.0
22
2009 wlis faqti 2010 wlis gegma 2011 wlis prognozi 2012 wlis prognozi 2013 wlis prognozi 2014 wlis prognozi
d a s a x e l e b a
naerTi biujeti
saxelmwifo biujeti
teritoriuli erTeulebis naerTi biujeti
naerTi biujeti
saxelmwifo biujeti
teritoriuli erTeulebis naerTi biujeti
naerTi biujeti
saxelmwifo biujeti
teritoriuli erTeulebis naerTi biujeti
naerTi biujeti
saxelmwifo biujeti
teritoriuli erTeulebis naerTi biujeti
naerTi biujeti
saxelmwifo biujeti
teritoriuli erTeulebis naerTi biujeti
naerTi biujeti
saxelmwifo biujeti
teritoriuli erTeulebis naerTi biujeti
saoperacio saldo 64.9 -257.0 321.9 285.0 -277.3 562.3 650.6 198.7 451.9 1,017.0 551.0 466.0 1,427.0 886.0 541.0 1,853.0 1,280.0 573.0
arafinansuri aqtivebis
cvlileba 1,258.8 939.9 318.8 1,441.0 820.2 620.8 1,321.5 819.6 501.9 1,708.0 1,242.0 466.0 2,012.0 1,471.0 541.0 2,373.0 1,800.0 573.0
zrda 1,470.3 1,100.3 370.0 1,651.0 990.2 660.8 1,471.5 889.6 581.9 1,808.0 1,322.0 486.0 2,062.0 1,511.0 551.0 2,423.0 1,840.0 583.0
kleba 211.5 160.3 51.2 210.0 170.0 40.0 150.0 70.0 80.0 100.0 80.0 20.0 50.0 40.0 10.0 50.0 40.0 10.0
mTliani saldo -
1,193.9 -
1,197.0 3.1 -1,156.0
-1,097.5 -58.5 -671.0 -621.0 -50.0 -691.0 -691.0 0.0 -585.0 -585.0 0.0 -520.0 -520.0 0.0
finansuri aqtivebis
cvlileba -525.2 -499.6 18.1 -6.2 52.3 6.4 75.2 125.2 -50.0 40.0 40.0 0.0 40.0 40.0 0.0 40.0 40.0 0.0
zrda 87.6 130.8 30.0 53.8 112.3 6.4 160.2 160.2 0.0 60.0 60.0 0.0 60.0 60.0 0.0 60.0 60.0 0.0
valuta da depozitebi 0.0 0.0 29.5 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
sesxebi 67.4 110.6 0.5 29.9 88.4 6.4 160.2 160.2 60.0 60.0 60.0 60.0 60.0 60.0
aqciebi da sxva
kapitali 20.2 20.2 0.0 24.0 24.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
kleba 612.8 630.4 11.9 60.0 60.0 0.0 85.0 35.0 50.0 20.0 20.0 0.0 20.0 20.0 0.0 20.0 20.0 0.0
23
2009 wlis faqti 2010 wlis gegma 2011 wlis prognozi 2012 wlis prognozi 2013 wlis prognozi 2014 wlis prognozi
d a s a x e l e b a
naerTi biujeti
saxelmwifo biujeti
teritoriuli erTeulebis naerTi biujeti
naerTi biujeti
saxelmwifo biujeti
teritoriuli erTeulebis naerTi biujeti
naerTi biujeti
saxelmwifo biujeti
teritoriuli erTeulebis naerTi biujeti
naerTi biujeti
saxelmwifo biujeti
teritoriuli erTeulebis naerTi biujeti
naerTi biujeti
saxelmwifo biujeti
teritoriuli erTeulebis naerTi biujeti
naerTi biujeti
saxelmwifo biujeti
teritoriuli erTeulebis naerTi biujeti
valuta da depozitebi 373.3 402.8 0.0 0.0 0.0 50.0 50.0 0.0 0.0 0.0
sesxebi 57.8 45.9 11.9 60.0 60.0 35.0 35.0 20.0 20.0 20.0 20.0 20.0 20.0
aqciebi da sxva
kapitali 181.7 181.7 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
valdebulebebis
cvlileba 668.7 697.4 15.0 1,149.8 1,149.8 64.9 746.1 746.1 0.0 731.0 731.0 0.0 625.0 625.0 0.0 560.0 560.0 0.0
zrda 1,046.4 1,046.4 43.7 1,348.4 1,348.4 64.9 949.2 949.2 0.0 870.0 870.0 0.0 1,960.0 1,960.0 0.0 1,165.0 1,165.0 0.0
sagareo 786.9 786.9 1,148.4 1,148.4 849.2 849.2 670.0 670.0 1,760.0 1,760.0 965.0 965.0
saSinao 259.5 259.5 43.7 200.0 200.0 64.9 100.0 100.0 200.0 200.0 200.0 200.0 200.0 200.0
kleba 377.7 349.0 28.7 198.5 198.5 0.0 203.0 203.0 0.0 139.0 139.0 0.0 1,335.0 1,335.0 0.0 605.0 605.0 0.0
sagareo 133.2 115.9 17.3 135.3 135.3 0.0 138.9 138.9 104.0 104.0 1,300.0 1,300.0 570.0 570.0
saSinao 244.5 233.1 11.4 63.2 63.2 0.0 64.2 64.2 35.0 35.0 35.0 35.0 35.0 35.0
balansi 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
24
saxelmwifo biujetis dafinansebaze myofi mxarjav dawesebulebebis saorioentacio zRvruli
moculobebi 2011-2014 wlebSi
d a s a x e l e b a
2011 wlis
dasaqmebulTa
saorientacio
zRvruli
moculoba
2011 wlis
zRvruli
moculoba
(aTas
larebSi)
2012 wlis
zRvruli
moculoba
(aTas
larebSi)
2013 wlis
zRvruli
moculoba
(aTas
larebSi)
2014 wlis
zRvruli
moculoba
(aTas
larebSi)
saqarTvelos parlamenti da
masTan arsebuli organizaciebi 1,414.0 40,133.7 40,133.0 40,133.0 40,133.0
saqarTvelos prezidentis
administracia 183 14,154.0 14,000.0 14,000.0 14,000.0
saqarTvelos erovnuli
uSiSroebis sabWos aparati 42 1,300.0 1,300.0 1,400.0 1,400.0
saqarTvelos mTavrobis
kancelaria 205 8,500.0 7,000.0 8,000.0 8,000.0
saqarTvelos kontrolis palata 400 13,200.0 13,200.0 13,200.0 13,200.0 saqarTvelos centraluri
saarCevno komisia 502 12,428.9 37,000.0 37,000.0 12,000.0
saqarTvelos sakonstitucio
sasamarTlo 119 2,680.0 2,550.0 2,550.0 2,550.0
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo 189 5,300.0 5,300.0 5,300.0 5,300.0
saerTo sasamarTloebi 2,348 30,936.5 31,000.0 32,000.0 32,000.0 saqarTvelos iusticiis umaRlesi
sabWo 51 1,050.0 1,100.0 1,100.0 1,200.0
saxelmwifo
rwmunebulis_gubernatoris
administracia abaSis, zugdidis,
martvilis, mestiis, senakis,
Cxorowyus, walenjixis, xobis
municipalitetebsa da TviTmmarTvel
qalaq foTSi
50 1,115.0 1,265.0 1,285.0 1,285.0
saxelmwifo rwmunebulis _
gubernatoris administracia
lanCxuTis, ozurgeTisa da
Coxatauris municipalitetebSi
43 700.0 765.0 785.0 785.0
saxelmwifo rwmunebulis _
gubernatoris administracia
baRdaTis, vanis, zestafonis,
Terjolis, samtrediis, saCxeris,
tyibulis, wyaltubos, WiaTuris,
xaragaulis, xonis
municipalitetebsa da TviTmmarTvel
qalaq quTaisSi
50 920.0 1,040.0 1,060.0 1,060.0
saxelmwifo rwmunebulis _
gubernatoris administracia
axmetis, gurjaanis,
dedofliswyaros, Telavis,
lagodexis, sagarejos, siRnaRisa da
yvarlis municipalitetebSi
50 940.0 1,025.0 1,045.0 1,045.0
25
d a s a x e l e b a
2011 wlis
dasaqmebulTa
saorientacio
zRvruli
moculoba
2011 wlis
zRvruli
moculoba
(aTas
larebSi)
2012 wlis
zRvruli
moculoba
(aTas
larebSi)
2013 wlis
zRvruli
moculoba
(aTas
larebSi)
2014 wlis
zRvruli
moculoba
(aTas
larebSi)
saxelmwifo rwmunebulis _
gubernatoris administracia
duSeTis, TianeTis, mcxeTisa da
yazbegis municipalitetebSi
43 700.0 775.0 800.0 800.0
saxelmwifo rwmunebulis _
gubernatoris administracia
ambrolauris, lentexis, onisa da
cageris municipalitetebSi
43 685.0 805.0 825.0 825.0
saxelmwifo rwmunebulis _
gubernatoris administracia
adigenis, aspinZis, axalcixis,
axalqalaqis, borjomisa da
ninowmindis municipalitetebSi
43 725.0 835.0 860.0 860.0
saxelmwifo rwmunebulis _
gubernatoris administracia
bolnisis, gardabnis, dmanisis,
TeTriwyaros, marneulis, walkis
municipalitetebsa da TviTmmarTvel
qalaq rusTavSi
50 835.0 945.0 970.0 970.0
saxelmwifo rwmunebulis _
gubernatoris administracia goris,
kaspis, qarelisa da xaSuris
municipalitetebSi
43 740.0 845.0 870.0 870.0
evropul da evroatlantikur
struqturebSi integraciis
sakiTxebSi saxelmwifo ministris
aparati
53 1,783.8 1,300.0 1,400.0 1,600.0
diasporis sakiTxebSi saxelmwifo
ministris aparati 31 923.2 600.0 700.0 700.0
reintegraciis sakiTxebSi
saxelmwifo ministris aparati 55 1,025.4 800.0 800.0 900.0
saqarTvelos finansTa saministro 4,478 152,644.5 110,000.0 105,000.0 105,000.0
saqarTvelos ekonomikisa da
mdgradi ganviTarebis saministro 842 21,397.3 21,000.0 21,000.0 21,000.0
saqarTvelos regionuli
ganviTarebisa da infrastruqturis
saministro
327 203,187.2 180,000.0 190,000.0 190,000.0
saqarTvelos iusticiis
saministro 1,713 68,700.0 50,000.0 40,000.0 40,000.0
26
d a s a x e l e b a
2011 wlis
dasaqmebulTa
saorientacio
zRvruli
moculoba
2011 wlis
zRvruli
moculoba
(aTas
larebSi)
2012 wlis
zRvruli
moculoba
(aTas
larebSi)
2013 wlis
zRvruli
moculoba
(aTas
larebSi)
2014 wlis
zRvruli
moculoba
(aTas
larebSi)
saqarTvelos sasjelaRsrulebis,
probaciisa da iuridiuli
daxmarebis sakiTxTa saministro
4,613 99,000.0 100,000.0 100,000.0 90,000.0
saqarTvelos sagareo saqmeTa
saministro 612 73,174.0 68,000.0 68,000.0 70,000.0
saqarTvelos Tavdacvis
saministro 39,607 660,000.0 750,000.0 750,000.0 750,000.0
saqarTvelos Sinagan saqmeTa
saministro 28,532 566,000.0 548,000.0 548,000.0 548,000.0
saqarTvelos dazvervis samsaxuri 160 5,000.0 3,500.0 3,800.0 4,000.0
saqarTvelos ganaTlebisa da
mecnierebis saministro 1,686 554,000.0 580,000.0 640,000.0 700,000.0
saqarTvelos kulturisa da
ZeglTa dacvis saministro 393 51,000.0 45,000.0 46,000.0 45,000.0
saqarTvelos okupirebuli
teritoriebidan iZulebiT
gadaadgilebul pirTa, gansaxlebisa
da ltolvilTa saministro
172 28,339.4 25,500.0 25,500.0 25,500.0
saqarTvelos Sromis,
janmrTelobisa da socialuri
dacvis saministro
3,577 1,570,000.0 1,630,000.0 1,770,000.0 1,930,000.0
saqarTvelos energetikis
saministro 118 7,818.1 8,100.0 8,100.0 8,100.0
saqarTvelos soflis meurneobis
saministro 597 52,774.0 20,000.0 30,000.0 40,000.0
saqarTvelos garemos dacvisa da
bunebrivi resursebis saministro 2,032 21,985.6 24,000.0 24,000.0 24,000.0
saqarTvelos sportisa da
axalgazrdobis saqmeTa saministro 56 30,927.6 26,000.0 26,000.0 27,000.0
saqarTvelos saxelmwifo dacvis
specialuri samsaxuri 3,550 47,500.0 38,000.0 38,000.0 38,000.0
saqarTvelos saxalxo damcvelis
aparati 71 1,650.0 1,550.0 1,550.0 1,550.0
ssip _ sazogadoebrivi mauwyebeli
79 25,000.0 26,100.0 29,000.0 33,000.0
ssip _ saxelmwifo Sesyidvebis
saagento 37 800.0 600.0 500.0 400.0
samxreT oseTis administracia 90 5,500.0 5,500.0 5,500.0 5,500.0
saqarTvelos sapatriarqo 25,300.0 25,300.0 25,300.0 25,300.0
ssip _ levan samxaraulis
saxelobis sasamarTlo eqspertizis
erovnuli biuro
291 4,500.0 4,500.0 4,500.0 4,500.0
27
d a s a x e l e b a
2011 wlis
dasaqmebulTa
saorientacio
zRvruli
moculoba
2011 wlis
zRvruli
moculoba
(aTas
larebSi)
2012 wlis
zRvruli
moculoba
(aTas
larebSi)
2013 wlis
zRvruli
moculoba
(aTas
larebSi)
2014 wlis
zRvruli
moculoba
(aTas
larebSi)
ssip – saqarTvelos statistikis
erovnuli samsaxuri - saqstati 149 3,201.2 3,300.0 3,400.0 3,500.0
ssip - Tavisufali vaWrobisa da
konkurenciis saagento 9 180.0 180.0 190.0 200.0
28
saxelmwifo biujetis dafinansebaze myofi mxarjavi
dawesebulebebis saSualovadiani prioritetebi da maTi dafinansebis
saprognozo moculobebi
saqarTvelos kontrolis palata
1. INTOSAI-is saerTaSoriso standartebis Sesabamisad saqarTvelos
kontrolis palatis instituciuri ganviTareba, damoukidebel Tanamedrove
umaRles auditorul organod Camoyalibeba
prioritetis aRwera da mizani
saqarTvelos sajaro finansebis marTvis sistemaSi gare auditi saWiroebs
arsebiT gardaqmnas, radgan saxelmwifo saxsrebis kontrolis meTodologia
efuZneba finansuri kontrolis moZvelebul formebs. Tanamedrove gare auditis
sistemam ganaviTara finansuri da efeqtianobis auditis mniSvnelovani
saxelmZRvanelo principebi da standartebi, romlebic arsebiTad gansxvavdeba
moqmedi kontrolis formebisagan.
zemoaRniSnulidan gamomdinare, kontrolis palatis SesaZleblobebis
gaZlierebisaTvis aucilebelia:
• strategiuli ganviTarebis gegmis SemuSveba (ganaxleba);
• INTOSAI-is standartebis Sesabamisad finansuri da efeqtianobis auditis saxelmZRvaneloebis damtkiceba da praqtikaSi danergva;
• auditis xarisxis kontrolis sistemis Seqmna;
• saxemwifo auditoris sasertifikacio programis momzadeba da saxelmwifo
auditorebis sertificireba;
• sazogadoebis ndobis xarisxis amaRleba, komunikaciebis gaumjobeseba
saqarTvelos parlamentTan, auditis obieqtebTan, donorebTan da
profesiul saerTaSoriso organizaciebTan.
mosalodneli Sedegi:
kontrolis palatis Tanamedrove, damoukidebel, saxelmwifo seqtoris
umaRles auditorul organod Camoyalibeba, romelic srulad pasuxobs
saerTaSoriso moTxovnebs da sargeblobs sazogadoebis ndobis maRali xarisxiT.
29
2. sajaro finansebis marTvis ganviTarebis xelSwyoba
prioritetis aRwera da mizani
• sajaro finansebis marTvaSi Tanamedrove saerTaSoriso meTodebis danergvis
xelSewyoba;
• saxelmwifo seqtorSi Sida kontrolis sistemis Camoyalibebis mxardaWera
da Sida auditis institutis danergvis xelSewyoba;
• angariSvaldebulebis, gamWirvalobis, sajaroobis da efeqtianobis
gaumjobeseba.
mosalodneli Sedegi:
saxelmwifo finansebis marTvis gaumjobeseba, misi sajaroobisa da
gamWirvalobis uzrunvelyofa, adamianuri resursebis da saxelmwifo saxsrebis
gamoyenebis efeqtianobis amaRleba.
saqarTvelos iusticiis umaRlesi sabWo
1. instituciuri reformis dasruleba
prioritetis aRwera da mizani
sasamarTlos saqmianobis efeqturobis amaRlebisa da saqmeTa ganxilvis
xarisxis gaumjobesebis mizniT moxdeba raionuli (saqalaqo) sasamarTloebis
gaerTianeba da gamsxvileba, sadac maRalkvalificiuri samosamarTlo korpusis
pirobebSi, SesaZlebeli gaxdeba saqmeTa ganxilvis specializaciis damkvidreba.
amasTan, gaerTianebul sasamarTloebSi daniSnuli magistrati mosamarTleebi
uzrunvelyofen mcire mniSvnelobis saqmeTa swrafad da efeqturad gadawyvetas.
sasamarTlo sistemaSi dainergeba eleqtronuli dokumentbrunvis sistema,
SemuSavdeba sasamarTlo saqmiswarmoebis axali wesi, ris Sedegadac SesaZlebeli
gaxdeba saproceso vadebis avtomatur reJimSi kontroli da daCqardeba saqmeTa
ganxilva.
mosalodneli Sedegi:
Camoyalibdeba Zlieri da efeqturi sasamarTlo sistema.
30
2. mosamarTleTa vakansiebis etapobrivad Sevseba da dawinaurebis
kriteriumebis daxvewa
prioritetis aRwera da mizani
sasamarTlo sistemis mTeli qveynis masStabiT normaluri
funqcionirebisaTvis saWiroa mosamarTleTa vakanturi adgilebis etapobrivad
Sevseba, Sesabamisad ganxorcieldeba iusticiis umaRles skolaSi misaRebi
konkursebis Catareba da mosamarTled gamweseba moxdeba iusticiis umaRles
skolaSi savaldebulo saswavlo kursis gavlis Semdeg, xolo mosamarTled
gamwesebis ZiriTadi kriteriumi iqneba mis mier sakvalifikacio siaSi dakavebuli
rigiTi nomeri; sasamarTlos damoukideblobis uzrunvelsayofad momzaddeba
safuZveli mosamarTleTa uvadod daniSvnisaTvis da ganisazRvreba mosamarTleTa
dawinaurebis kriteriumebi.
mosalodneli Sedegi:
mosamarTleebi zemdgom sasamarTlo instanciaSi dawinaurdebian maTi
kvalifikaciis, gamocdilebisa da sxva obieqturi kriteriumebis gaTvaliswinebiT.
3. mosamarTleTa da sasamarTloebis mosamsaxureTa socialuri dacvis
garantiebis gaumjobeseba
prioritetis aRwera da mizani
sasamarTlos damoukideblobis da obieqturobis uzrunvelsayofad
aucilebelia rogorc mosamarTleTa, aseve sasamarTlo mosamsaxureTa
socialuri pirobebis gaumjobeseba, maTi xelfasebis etapobrivi zrda.
mosalodneli Sedegi:
mosamarTleebs SeeqmnebaT myari socialuri dacvis garantiebi, rac xels
Seuwyobs sasamarTlos damoukideblobasa da miukerZoeblobas.
31
evropul da evroatlantikur struqturebSi integraciis
sakiTxebSi saqarTvelos saxelmwifo ministris aparati
1. NATO-Si integraciis koordinacia
prioritetis aRwera da mizani
NATO warmoadgens evro-atlantikuri usafrTxoebis yvelaze
institucionalizebul da qmediT organizacias, romelic efuZneba saerTo
demokratiul faseulobebs. NATO-Si gawevrianeba saqarTvelosTvis usafrTxoebis
stabiluri garantiaa, romelic harmoniulad erwymis politikur prioritetebs.
NATO-Si integraciisaTvis saWiro pirobebis Seqmnis mizniT aucilebelia
evroatlantikur struqturebSi integraciis procesSi CarTuli uwyebebis
efeqturi monawileobis, erovnuli wliuri programis SemuSavebis, misi
ganxorcielebis monitoringis, NATO-saqarTvelos komisiis farglebSi
Sexvedrebis momzadebis da sxva RonisZiebebis koordinacia.
mosalodneli Sedegebi:
• NATO-sTan saqarTvelos TanamSromlobis gaRrmaveba;
• wliuri erovnuli programiT gaTvaliswinebuli reformebis warmatebiT
ganxorcieleba;
• NATO-Si integraciis dinamikis SenarCunebis uzrunvelyofa da aliansTan
Sedegze orientirebuli politikuri dialogis warmoeba saboloo gawevrianebis
mizniT.
2. evrokavSirSi integraciis koordinacia
prioritetis aRwera da mizani
evrokavSirTan integracia saqarTvelos sagareo politikis erT-erTi
prioritetia. misi ganxorcieleba xels Seuwyobs saqarTvelo-evrokavSirs Soris
politikuri, savaWro-ekonomikuri da kulturuli urTierTobebis ganviTarebas,
qveynis usafrTxoebis gazrdas, saqarTveloSi ucxouri investiciebisa da qveynis
saeqsporto potencialis zrdas, moqalaqeebis migraciisa da dasaqmebis
legalizacias da zogadad, qveynis ekonomikur ganviTarebas.
evrokavSirSi integraciisaTvis saWiro pirobebis SeqmnisaTvis aucilebelia:
• evropuli samezoblo politikis samoqmedo gegmis (ENP AP) warmatebuli ganxorcieleba;
• evrokavSirTan `evrokavSiris aRmosavleT samezoblosTan partniorobis~
(Eastern Partnership) formatSi TanamSromlobis ganviTareba;
32
• evrokavSirTan `partnioroba mobilurobisaTvis~ (Mobility Partnership) farglebSi TanamSromlobis ganviTareba;
• evrokavSirTan asocirebis SeTanxmebis Sesaxeb, romelic Seicavs Rrma da
yovlismomcveli Tavisufali vaWrobis SeTanxmebas (DCFTA), molaparakebebis
warmatebiT dasruleba;
• saqarTvelo-evrokavSirs Soris savizo reJimis gamartivebisa da
readmisiis xelSekrulebis xelmowera da ganxorcieleba;
• evrokavSirTan savizo liberalizaciis procesis gagrZeleba;
• evrokavSiris daxmarebis programebisa da instrumentebis srulfasovani
da masStaburi amoqmedebis xelSewyoba;
• evrokavSiris saagentoebTan TanamSromloba da evrokavSiris programebis
farglebSi aqtiuri monawileobis xelSewyoba.
mosalodneli Sedegebi:
• saxelmwifo institutebis mSeneblobasa da demokratiul ganviTarebaSi
evrokavSiris aqtiuri mxardaWera;
• saqarTvelo-ruseTis konfliqtis mogvarebaSi da stabilurobis
uzrunvelyofaSi evrokavSiris aqtiuri monawileoba;
• evrokavSiris bazarze qarTuli produqciis eqsportisa da saqarTveloSi
ucxouri investiciebis zrdis xelSemwyobi faqtorebis gafarToeba;
• evrokavSirTan savizo reJimis gamartiveba, evrokavSiris wevr qveynebSi
saqarTvelos moqalaqeTa legaluri gadaadgilebisa da dasaqmebis xelSemwyobi
garemoebebis zrda.
diasporis sakiTxebSi saqarTvelos
saxelmwifo ministris aparati
1. qarTuli diasporebis samSoblosTan integracia
prioritetis aRwera da mizani
qarTuli diasporebis samSoblosTan integracia iyo da kvlav rCeba qveynis
erT-erT prioritetad, saWiroa samSoblodan sxvadasxva mizezTa gamo gasuli
mosaxleobis maqsimaluri CarTva qveynis socialur-ekonomikur da kulturul
cxovrebaSi. Sesabamis saxelmwifo uwyebebTan TanamSromlobiT maTTvis
konkretuli proeqtebis SeTavazeba da popularizacia.
qarTuli diasporebis samSoblosTan intergaciisaTvis aucilebelia:
• yovelwliurad saqarTveloSi diasporis dRis aRniSvna;
• qarTuli diasporis warmomadgenelTa CarTva diasporis dRisadmi miZRvnil
kulturul RonisZiebebSi;
33
• sazRvargareT qarTuli saxlebis dafuZneba da maTi mxardaWera;
• biznes forumebis Catareba saqarTveloSi da sazRvargareT;
• qarTuli kompaniebis diasporul organizaciebTan dakavSireba;
• sazRvargareT moRvawe qarTveli biznesmenebisTvis sainvesticio proeqtebis
SeTavazeba;
• qarTuli diasporis kavSirebis gamoyeneba saqarTveloSi ucxouri
investiciebis mosazidad;
mosalodneli Sedegebi:
• sxvadasxva qveynebSi moqmedi qarTuli saTvistomoebis erTmaneTTan
daaxloeba;
• diasporebsa da qarTul sazogadoebas Soris kavSirurTierTobebis
gaRrmaveba;
• qarTul diasporaSi arsebuli kapitalis da investiciebis saqarTveloSi
mozidva da dabandeba;
2. qarTul diasporebSi ganaTlebisa da kulturuli memkvidreobis SenarCuneba
prioritetis aRwera da mizani
qarTul diasporebSi ganaTlebisa da kulturuli memkvidrebis SenarCuneba
iTvaliswinebs sazRargareT arsebuli folkloruli ansamblebis da sakvirao
skolebis mxardaWeras, kulturuli da saganmanaTleblo RonisZiebebis mowyobas
da kulturul memkvidreobaze meurveobas, risTvisac aucilebelia:
• folkloruli ansamblebis tradiciuli formebiT, musikaluri sakravebiT
momarageba;
• sakvirao skolebis literaturiT momarageba;
• sainformacio resursebisa da kulturuli RonisZiebebis mxardaWera;
• diasporasTan internet-kavSiris srulyofa da onlain proeqtebis
ganviTareba;
• sazRvargareT qarTuli satelevizio da sxva media proeqtebis
Seqmna/popularizacia;
• moswavleTa gacvliTi programebis xelSewyoba.
mosalodneli Sedegi:
sxvadasxva qveynebSi mcxovreb qarTul diasporebSi SenarCunebuli iqneba
qarTuli ena, musikaluri da folkloruli xelovneba.
34
saqarTvelos finansTa saministro
1. sabiujeto procesis Semdgomi ganviTareba da srulyofa
prioritetis aRwera da mizani
bolo wlebis ganmavlobaSi saqarTvelos sabiujeto procesSi mniSvnelovani
reformebi ganxorcielda, ris Sedegadac daiwyo biujetis danergva MTEF-is principebis mixedviT, sabiujeto klasifikacia gadavida saerTaSoriso savaluto
fondis GFSM-2001 klasifikaciaze, SemuSavda `saqarTvelos sabiujeto kodeqsi~,
romelmac erT sistemaSi moaqcia da gaamartiva mTeli qveynis sabiujeto
procesi.
reformebis Sedegad aseve gaumjobesda sabiujeto saxsrebis aRricxva da
angariSgeba, daiwyo muSaoba saxelmwifo seqtorSi aRricxvis saerTaSoriso
standartebis (IPSAS) da integrirebuli saxelmwifo finansuri sainformacio
sistemis (PFMS) danergvis mimarTulebiT.
zemoaRniSnuli reformebis miuxedavad saqarTvelos sabiujeto procesi
kvlavac saWiroebs Semdgom ganviTarebasa da srulyofas, Sesabamisad saxelmwifo
finansebis marTvis reformis farglebSi gasatarebelia rigi RonisZiebebi,
romlebmac unda uzrunvelyon saerTaSoriso standartebis Sesabamisi sabiujeto
procesis Camoyalibeba.
saSualovadian periodSi prioritetis farglebSi dagegmilia Semdegi
ZiriTadi RonisZiebebi:
• programuli biujetis Sedgenis meTodologiis SemuSaveba;
• mxarjavi dawesebulebebisa da teritoriuli erTeulebis warmomadgenlebTan
samuSao Sexvedrebis organizeba programuli biujetis Sedgenisa da
Sesrulebis kriteriumebis SemuSavebis mizniT;
• saerTaSoriso standartebTan Sesabamisi, yovelwliuri, konsolidirebuli,
finansuri angariSgebis sistemis SemuSaveba;
• Sesabamisi programuli uzrunvelyofis sistemis Seqmna da danergva,
romelic gaerTianebs sabiujeto procesis yvela monawile mxares procesis
yvela etapze;
• makro da fiskaluri prognozirebis modelis gaumjobeseba;
• arsebuli finansuri resursebis strategiuli marTva;
• saxelmwifos Sida da gare valis (valis mdgradobaze koncentrirebiT)
marTvis da monitoringis meqanizmebis gaumjobeseba;
• sajaro samarTlis iuridiuli pirebis monacemTa bazis mudmivi ganaxleba
da gafarToveba;
• IPSAS-is aRricxvis standartis Tanmimdevruli danergvis procesis
gagrZeleba, rac gulisxmobs modificirebul sakaso meTodis danergvas da
daricxvis meTodze dafuZnebuli sistemis CamoyalibebisaTvis Sesabamisi
bazis momzadebas;
35
• eleqtronuli xazinis sistemis Seqmna da danergva;
mosalodneli Sedegebi:
• qveynis sabiujeto procesSi programuli (Sedegebze orientirebuli)
biujetis danergva da sabiujeto procesis gamWirvalobis zrda;
• sabiujeto procesis maregulirebeli srulyofili normatiuli baza;
• biujetis dagegmvisa da aRsrulebis gamartivebuli procedurebi;
• gaumjobesebuli makroekonomikuri prognozireba;
• etapobrivad Semcirebuli sabiujeto deficiti;
• IPSAS-is aRricxvis standartis praqtikaSi danergva;
2. sagadasaxado politika da gadamxdelTa momsaxurebis gaumjobeseba
prioritetis aRwera da mizani
bolo wlebis ganmavlobaSi gamartivda sagadasaxado da sabaJo
kanonmdebloba, Semcirda gadasaxadebis ganakveTebi, ramac mniSvnelovnad Seuwyo
xeli qveyanaSi investiciebis Semodinebas da qveynis ekonomikur ganviTarebas, ris
Sedegadac yovelwliurad izrdeboda sagadasaxado Semosavlebis moculoba, Tumca
momavalSic aucilebelia sakanonmdeblo bazis srulyofa, sagadasaxado da sabaJo
organoebis muSaobis efeqturobis zrda da sagadasaxado politikaSi dagegmili
reformebis Sesaxeb sazogadoebis da gadamxdelTa sistematuri informireba.
saSualovadian periodSi prioritetis farglebSi dagegmilia Semdegi
RonisZiebebis ganxorcieleba:
• gadamxdelTa eleqtronuli momsaxurebis sistemis Semdgomi ganviTareba;
• sagadasaxado da sabaJo punqtebis mSenebloba-reabilitacia;
• sagadasaxado-sabaJo procedurebis daxvewa, saerTo standartebis danergva;
• gadamxdelTa momsaxurebis gamartiveba;
• sagadasaxado davebis ganxilvis sistemis gaumjobeseba;
• sagadasaxado-sabaJo sakanonmdeblo bazis gaumjobeseba;
• ormagi dabegvris Tavidan acilebis mizniT sxvadasxva qveynebTan Sesabamisi
SeTanxmebebis gaformeba;
• gadamxdelTa informirebulobis da sajaroobis amaRleba;
mosalodneli Sedegebi:
• liberaluri sagadasaxado kanonmdeblobis Sedegad qveyanaSi sainvesticio
garemos gaumjobeseba;
• Zlieri da efeqturi sabaJo-sagadasaxado sistemis Camoyalibeba;
• sagadasaxado saCivrebis raodenobis Semcireba;
• sagadasaxado Semosavlebis administrirebis zrda;
36
3. safinanso seqtorSi dasaqmebulTa kvalifikaciis amaRleba da seqtorisaTvis
axali kadrebis momzadeba
prioritetis aRwera da mizani
miuxedavad imisa, rom rogorc saxelmwifo biujetis dafinansebaze myofi
dawesebulebebis, aseve avtonomiuri respublikebis da adgilobrivi
TviTmmarTveli erTeulebis warmomadgenlebisaTvis araerTxel Catarda
treiningebi, safinanso seqtorSi mainc didia gamocdili da kvalificirebuli
kadrebis deficiti. sabiujeto da sagadasaxado reformebis paralerulad
aucilebeli sabiujeto procesis yvela monawilis sistematuri gadamzadeba da
axali kadrebis momzadeba. aseve aucilebelia sagadasaxado da sabaJo organoebis
TanamSromelTa kvalifikaciis amaRleba, Sida auditis danergvasTan dakavSirebiT
Sesabamisi treiningebisa da saswavlo proeqtebis SemuSaveba.
yovelive zemoaRniSnulis gaTvaliswinebiT momdevno wlebSi dagegmilia
Semdegi RonisZiebebis ganxorcieleba:
• safinanso-sabiujeto da sabaJo-sagadasaxado kanonmdeblobaSi mimdinare
cvlilebebTan dakavSirebiT moxeleTa perioduli gadamzadeba;
• mxarjavi dawesebulebis da adgilobvrivi TviTmmarTveli erTeulebis
TanamSromelTa treiningi programuli biujetis danergvasTan dakavSirebul
sakiTxebSi;
• sajaro seqtorSi momuSave buRalterTa gadamzadeba da serTificireba;
• Sida da gare auditis ganmaxorcielebel pirTa gadamzadeba saerTaSoriso
standartebis Sesabamisad;
• profesiul eTikaSi specialuri saswavlo programebis SemuSaveba da
moxeleTa savaldebulo wesiT gadamzadeba;
• finansTa saministros sistemaSi staJirebis gavlis msurvelTaTvis
saswavlo programis SemuSaveba;
mosalodneli Sedegebi:
• safinanso seqtoris dakompleqteba profesionali kadrebiT;
• sabaJo da sagadasaxado sistemaSi dasaqmebul pirTa kvalifikaciis amaRleba;
• finansTa saministros sistemis maRalkvalificiuri sarezervo kadrebis
momzadeba;
• sajaro moxeleTa muSaobis efeqturobis zrda;
• profesionali kadrebiT dakompletqebuli auditoruli sistemis
Camoyalibeba.
37
saqarTvelos ekonomikisa da mdgradi ganviTarebis saministro
1. ekonomikuri politika da misi ganxorcielebis koordinacia
prioritetis aRwera da mizani
gasuli periodis globaluri uaryofiTi ekonomikuri movlenebis
gaTvaliswinebiT, qveynis erT-erTi ZiriTadi prioritetis, ekonomikis
ganviTarebisa da zrdis misaRwevad aucilebelia zrdis tempis matebis
uzrunvelmyofi ekonomikuri politikis gatareba, romelSic igulisxmeba
Tanmimdevruli nabijebis gadadgma ekonomikis Semdgomi liberalizaciis mizniT,
rac warmoadgens investiciebis mozidvis safuZvels.
saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis xelSewyobis mizniT aucilebelia:
• ekonomikuri procesebis analizi, seqtoruli kvleva qveynis ekonomikis
Zlieri da susti mxareebis gamosavlenad;
• Sesabamisi RonisZiebebis gatarebisTvis rekomendaciebis SemuSaveba;
• makroekonomikuri statistikuri monacemebis analizi da Sesabamisi
angariSebis momzadeba;
• samSeneblo sferos Semdgomi liberalizaciis mizniT Sesabamisi (maT
Soris sakanonmdeblo) cvlilebebis ganxorcieleba;
mosalodneli Sedegebi:
• stabiluri markoekonomikuri garemos SenarCuneba saSualovadian da
grZelvadian perspeqtivaSi;
• sxvadasxva saerTaSoriso organizaciebisa da analitikuri centrebis
mier saqarTvelosadmi miniWebuli maRali reitingebi;
2. ucxouri investiciebis mozidva, turizmis, xarisxis infrastruqturisa
da sagareo vaWrobis ganviTareba
prioritetis aRwera da mizani
qveynis sainvesticio da turistuli mimzidvelobis zrda ucxouri
investiciebis zrdis mniSvnelovani winapirobaa. aucilebelia saerTaSoriso
doneze da qveynis SigniT iseTi RonisZiebebis gatareba, romlebic erTis mxriv,
uzrunvelyofen qveyanaSi arsebuli sainvesticio da turistuli SesaZleblobebis
demonstrirebas, xolo meores mxriv, warmoqmnis axal SesaZleblobebs da xels
Seuwyobs investiciebis Semodinebas qveynis ekonomikis sxvadasxva seqtorSi.
38
saqarTvelos turistuli imijis popularizacia saerTaSoriso bazrebze,
pirdapir gavlenas iqoniebs am qveynebidan turistebis raodenobis zrdaze.
Sedegad moxdeba turistuli kompaniebis stimulireba aRniSnul bazrebze
saqmianobis ufro aqtiurad warmarTvisaTvis. Sida turizmis ganviTareba xels
Seuwyobs saqarTvelos efeqtian pozicionirebas miznobriv turistul bazrebze.
qveyanaSi turizmis ganviTarebisaTvis Zalzed mniSvnelovania aseve turistuli
infrastuqturisa da turistuli adgilebis ganviTarebis xelSewyoba da
turizmis sferoSi momsaxureobis xarisxis gaumjobeseba.
qveynis sagareo vaWrobis Semdgomi ganviTarebisTvis da savaWro
struqturuli gaumjobesebisTvis mniSvnelovania sagareo savaWro urTierTobebis
regularuli analizi da rekomendaciebis SemuSaveba. ucxour bazrebze teqnikuri
barierebis daZlevisaTvis saWiroa qveyanaSi warmoebuli produqciisa da
momsaxurebis konkurentunarianobis zrda, risTvisac unda moxdes teqnikuri
regulirebis sferos ganviTareba saerTaSorisod aRiarebul normebTan
daaxlovebis kuTxiT.
yovelive zemoaRniSnulis gaTvaliswinebiT saSualovadian periodSi unda
ganxorcieldes Semdegi RonisZiebebi:
• saerTaSoriso gamofenebSi monawileoba;
• festivalebis da dResaswaulebis organizeba;
• gamofenebis mowyoba saqarTvelos teritoriaze;
• saqarTvelos turistuli SesaZleblobebis popularizacia
qarTulenovani presiT da televiziiT;
• axali turistuli produqtis Seqmna da maTi ganviTarebisaTvis
proeqtebis ganxorcieleba;
• ucxouri da adgilobrivi mediis warmomadgenlebisaTvis pres-turebis
mowyoba;
• saerTaSoriso standartebis xelmisawvdomobis uzrunvelyofis mizniT
TanamSromloba (gawevrianeba) Sesabamis saerTaSoriso organizaciebTan;
• standartebis reestris monacemTa bazis srulyofa, gamzomi saSualebis
damowmebis aRiareba da akreditaciis samuSaoebis ganxorcieleba;
mosalodneli Sedegebi:
• qveynis sainvesticio mimzidvelobisa da ucxouri investiciebis zrda
qveynis ekonomikaSi;
• turistebis raodenobis zrda;
• warmoebuli produqciisa da momsaxurebis konkurentunarianobis
amaRleba;
39
• saqarTvelos produqciisTvis ucxour bazarze SeRwevisaTvis teqnikuri
barierebis Semcireba;
• savaWro brunvis struqturuli gaumjobeseba da savaWro reJimebis
ganviTareba.
3. saxelmwifo qonebis privatizeba
prioritetis aRwera da mizani
saxelmwifos sakuTrebaSi darCenili aqtivebis umetesi nawili ar aris
srulfasovnad CarTuli ekonomikur aqtivobaSi, maTi nawili imyofeba
arasaxarbielo finansur da ekonomikur mdgomareobaSi. Sesabamisad, mniSvnelovania
aRniSnuli qonebis gadasvla kerZo seqtorSi, raTa moxdes maTi srulad CarTva
ekonomikur aqtivobaSi, risTvisac aucilebelia saxelmwifo sakuTrebaSi
arsebuli sawarmoebisa da qonebis saprivatizebod momzadeba da SemdgomSi maTi
privatizacia.
mosalodneli Sedegebi:
• saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli qonebis didi nawilis ekonomikur
aqtivobaSi CarTva;
• yofili saxelmwifo sakuTrebis obieqtebSi investiciebis mozidva;
saqarTvelos regionuli ganviTarebisa da infrastruqturis saministro
1. saqarTvelos saavtomobilo gzebis infrastruqturis ganviTareba
prioritetis aRwera da mizani
saavtomobilo gzebis infrastruqturis ganviTareba bolo wlebis
ganmavlobaSi qveynis erT-erT mTavar prioritets warmoadgens da Sesabamisad
wlebis ganmavlobaSi am mimarTulebiT mniSvnelovani Tanxebi miimarTeboda, ris
Sedegadac gaumjobesda sagzao infrastruqturis ZiriTadi monakveTebi.
zemoaRniSnulis miuxedavad, saqarTveloSi turizmis ganviTarebisa da
ekonomikuri aqtivobis gaumjobesebisaTvis momdevno wlebSi aucilebelia sagzao
infrastruqturis Semdgomi ganviTarebisaTvis damatebiTi resursebis mimarTva.
momdevno wlebSi dagegmilia Semdegi proeqtebis ganxorcieleba:
• ZiriTad saavtomobilo gzebze avtotransportis gazrdili nakadis
gamtarunarianobis da saerTaSoriso gadamzidavi kompaniebis interesebis
40
gaTvaliswinebiT saavtomobilo gzebis maxasiaTeblebis saerTaSoriso
moTxovnebTan SesabamisobaSi moyvana;
• evropa-kavkasia-aziis satransporto derefnis Semadgeneli nawilis foTi-
Tbilisi-wiTeli xidis saavtomobilo gzis (E-60 avtomagistrali) da aWaris
SemovliTi gzis (E-70 avtomagistrali) calkeuli monakveTebis rekonstruqcia-
modernizacia;
• rikoTis gvirabis sareabilitacio samuSaoebis Catareba;
• municipalur centrebTan, ZiriTad sakurorto, istoriul da kulturul
ZeglebTan, mosazRvre qyveynebTan misasvleli saavtomobilo gzebis perioduli
SekeTeba da reabilitacia;
• saavtomobilo gzebis mimdinare SekeTeba da Senaxva zamTris periodSi,
stiqiuri movlenebis salikvidacio da prevenciis mizniT samuSaoebis Catareba;
mosalodneli Sedegebi: • saavtomobilo gzebis infrastruqturis ganviTareba da misi xarisxis
gaumjobeseba;
• saqarTvelos, rogorc satranzito qveynis potencialis gazrda;
• avtotransportis nakadis gamtarunarianobis gazrda; • saavtomobilo gzebis maxasiaTeblebis saerTaSoriso moTxovnebTan
SesabamisobaSi moyvana da evropa-kavkasia-aziis satransporto derefanSi
integracia;
• avtomobilebis saoperacio danaxarjebis Semcireba, rac gulisxmobs
cemento-betonis safarian saavtomobilo gzebze moZraobisas avtomobilebis mier
daaxloebiT 10 procentiT naklebi sawvavis moxmarebas (msoflio bankis
eqspertTa daskvnis mixedviT);
• saavtomobilo gzebis mimdebare dasaxlebul punqtebSi infrastruqturis,
maT Soris turizmisa da vaWrobis ganviTareba da qveyanaSi sainvesticio garemos
gaumjobeseba;
• saqarTvelos sxvadasxva regionebSi mcxovreb mosaxleobas Soris
integraciis da socialur-ekonomikuri mdgomareobis gaumjobeseba.
• saavtomobilo gzebis saeqspluatacio maCveneblebis gaumjobeseba.
2. regionuli infrastruqturis ganviTareba
prioritetis aRwera da mizani
bolo wlebSi sagzao da municipaluri infrastruqturis gaumjobesebis
miuxedavad, zogierT raionSi kvlav problematuria Sida raionuli da soflis
gzebis mowesrigebis sakiTxi, aseve mniSvnelovania regionebSi wyalmomaragebis da wyalarinebis samSeneblo-sareabilitacio proeqtebis ganxorcieleba, Sesabamisad
momdevno wlebSi dagegmilia:
41
• qobuleTSi, quTaisSi da borjomSi wyalmomaragebis da wyalarinebis
samSeneblo-sareabilitacio RonisZiebebis Catareba, kerZod:
- satumbi sadgurebis mSenebloba;
- gamwmendi nagebobebis mSenebloba-reabilitacia;
- sistemis gamricxvelianeba;
- xarjmzomebis Sesyidva da montaJi;
- wylis sistemebis rezervuarebis mSenebloba da arsebulis reabilitacia.
• TviTmmarTvel qalaqebsa da municipalitetebSi Sida gzebisa da quCebis
reabilitacia;
• wyalmomaragebis saTave nagebobebisa da Sida qselis, kanalizaciis,
gamwmendi nagebobis da saniaRvre arxebis reabilitacia.
mosalodneli Sedegebi: • municipalitetebSi wyalmomaragebis gaumjobeseba da wyalJonvis
Semcireba;
• Sida gzebis gamtarunarianobis zrda.
3. iZulebiT gadaadgilebul pirTaTvis saxlebis mSenebloba-reabilitacia
da Sesabamisi infrastruqturis mowyoba-ganviTareba;
prioritetis aRwera da mizani
saqarTveloSi konfliqturi regionebis arsebobam da ruseTis federaciis
agresiam saqarTvelos mosaxleobis didi nawili aqcia iZulebiT gadaadgilebul
pirebad, romelTa umravlesoba Tavdapirvelad darCa usaxlkarod. wlebis
ganmavlobaSi mimdinareobda muSaoba maTi sacxovrebeli pirobebis
gasaumjobeseblad, Tumca mainc darCenilia devnilTa garkveuli nawili,
romelTac kvlav ar aqvT sakuTari saxlebi. aseve, problematuria is garemoeba,
rom devnilTa CasaxlebebSi rig SemTxvevebSi moZvelebuli da mwyobridan
gamosulia sayofacxovrebo infrastruqtura.
zemoaRniSnulis gaTvaliswinebiT momdevno wlebSi dagegmilia devnilTa
axali dasaxlebebis mSenebloba da arsebul dasaxlebebSi infrastruqturis
ganviTareba. devnilTa dasaxlebebisaTvis nagavmzidi manqanebisa da nagvis urnebis
Sesyidva.
mosalodneli Sedegebi: • iZulebiT gadaadgilebul pirTa sacxovrebeli pirobebis gaumjobeseba.
• devnilTa dasaxlebebis sanitaruli pirobebis gaumjobeseba;
• wyalmomaragebis sistemebis gamarTuli da Seuferxebeli funqcionireba;
42
• dasaxlebebSi Sesabamisi infrastruqturis mowyobis Sedegad ekonomikuri
aqtivobis zrda da devnili mosaxleobis dasaqmeba;
4. wyliT uzrunvelyofis erTiani sistemis instituciuri mowyobisa da
ganviTarebis RonisZiebebi
prioritetis aRwera da mizani
wyliT momaragebis sistemis ganviTareba warmoadgens mniSvnelovan faqtors regionebis ekonomikuri ganviTarebis daCqarebis saqmeSi. amitom aucilebelia
ganxorcielebul iqnas maTi samSeneblo-sareabilitacio samuSaoebi da Semdgomi
ganviTarebis saxelmwifo mxardaWeris RonisZiebebi.
prioritetis farglebSi dagegmilia Semdegi RonisZiebebis ganxorcileba:
• yovelwliurad wylis arsebuli qselebis movlis, reabilitaciis,
ganviTarebisa da modernizaciis samuSaoebis Catareba;
• wyalmomaragebis sitemebis armqone soflebSi, qalaqebis da dabebis
ubnebSi aucilebeli samSeneblo samuSaoebis ganxorcieleba;
• regionebSi wylis miwodebaze pasuxismgebeli samsaxurebis meSveobiT
Tanamdrove marTvis sistemis danergva da mosaxleobis wylis resursebiT
momaragebis efeqturi uzrunvelyofa;
mosalodneli Sedegi: regionebSi wyalmomaragebis qselebis mSeneblobis da reabilitaciis
Sedegad uzrunvelyofili iqneba mosaxleobis wyliT Seuferxebeli momarageba.
saqarTvelos iusticiis saministro
1. sisxlis samarTlis sistemis reforma (iusticiis saministros nawili)
prioritetis aRwera da mizani
saqarTvelos iusticiis saministro 2008 wlidan warmarTavs sisxlis
samarTlis sistemis reformas. es prioriteti miznad isaxavs sisxlis samarTlis
saproceso kanonmdeblobis ganmtkicebas saerTaSoriso standartebis Sesabamisad
da marTlmsajulebis xelmisawvdomibis gaumjobesebas; agreTve, efeqturi
prokuraturis sistemis Seqmnas da danaSaulis Semcirebas; aseve, arasruwlovanTa
danaSaulis raodenobis Semcirebas. aRniSnuli reforma iTvaliswinebs sisxlis
samarTlis axali saproceso kodeqsis implementacias, arasruwlovanTa
43
marTmlmsajulebis sistemis gaumjobesebas, prokuraturis Sesaxeb sazogadoebaSi
cnobeirebis amaRlebasa da eleqtronuli saqmis warmoebis sistemis danergvas.
prioritetis farglebSi, saministros mier gansaxorcielebeli
RonisZiebebia:
• uwyebaTaSorisi sabWos saqmianobis koordinacia;
• axali sisxlis samarTlis saproceso kodeqsidan gamomdinare, Sesabamisi
samarTlebrivi dokumentebis momzadeba;
• nafic msajulTa sistemis danergvis xelSewyoba;
• prokuraturis TanamSromelTa profesiuli momzadeba;
• sisxlis samarTlis saqmis integrirebuli marTvis sistemis Seqmna;
• prokuraturis sazogadoebrivi sabWos Seqmna;
• dazaralebulTa sakonsultacio centrebis farglebSi, danaSaulis
potenciuri msxverplisaTvis saWiro pirveladi konsultaciis gaweva;
• sazogadoebrivi prokuraturis farglebSi, danaSaulis prevenciaze
mimarTuli RonisZiebebis organizeba;
• arasrulwlovanTa danaSaulis prevenciaze saxelmwifo koncefciis
Camoyalibebis xelSewyoba;
mosalodneli Sedegebi:
sisxlis samarTlis reformaSi CarTul uwyebebs, saerTaSoriso da
adgilobriv organizaciebs Soris TanamSromlobis gaZliereba da mimdinare
reformebis monitoringis uzrunvelyofa;
axali sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis Sesabamisad srulyofili
samarTlebrivi reJimis Seqmna;
prokuraturis muSakTa profesiuli da warmatebuli saqmianoba, gamoZiebisa
da devnis organoTa erTiani monacemTa bazis formireba;
prokuraturis efeqturobis, gamWvirvalobisa da sazogadoebisadmi
angariSvaldebulebis zrda, danaSaulis prevencia da arasrulwlovanTa Soris
danaSaulis raodenobis Semcireba.
2. `saqarTvelos sakanonmdeblo macnes~ eleqtronuli gamoqveyneba da
normatiuli aqtebis sistematizacia
prioritetis aRwera da mizani
saqarTvelos sakanonmdeblo bazis srulyofisa da saerTaSoriso
kanonmdeblobasTan harmonizaciis mizniT, regularulad xorcieldeba cvlilebebi
44
da damatebebi moqmed kanonmdeblobaSi. aRniSnuli, Tavis mxriv, moiTxovs
saxelmwifos normatiuli bazis oficialuri versiis momxmarebelTaTvis
xelmisawvdomobis operatiulad uzrunvelyofas.
prioritetis miznis misaRwevad dagegmilia `sakanonmdeblo macnes~
oficialuri veb-gverdis Seqmna, sadac ganTavsdeba saqarTvelos normatiuli
aqtebis kodificirebuli eleqtronuli versiebi, rac aamaRlebs mosaxleobis
informirebulobis dones.
mosalodneli Sedegebi:
monacemTa bazaSi arsebuli informacia iqneba maRalsaimedo, operatiuli,
mudmivad ganaxlebadi, rac uzrunvelyofs qveynis kanonmdeblobis sajaroobis
zrdas.
3. momxmarebelze orientirebuli, erTiani, daculi da mudmivad ganaxlebadi
samoqalaqo reestris funqcionirebis uzrunvelyofa
prioritetis aRwera da mizani
gasuli wlebis ganmavlobaSi samoqalaqo reestris mier wamowyebuli iqna
mniSvnelovani reformebi, rac miznad isaxavs sainformacio teqnologiebis
gamoyenebiT mosaxleobis identificirebis sistemis srulyofas, aseve
saqarTvelos kanonmdeblobiT samoqalaqo reestrze dakisrebuli funqciebis
efeqturad Sesrulebas. Tumca, samoqalaqo reestris sferoSi mimdinare
reformebis warmatebiT dasrulebis mizniT, saWiroa sxva damatebiTi
RonisZiebebis ganxorcieleba.
prioritetis miznis misaRwevad dagegmilia:
• eleqtronuli saidentifikaco baraTebis samoqmedod SemoReba;
• damisamarTebis proeqtis programuli uzrunvelyofis danergva;
• saarCevno siebis avtomaturi generaciis programuli uzrunvelyofa;
• monacemTa bazaSi saerTaSoriso standartebis Sesabamisi biometriuli
monacemebis asaxva;
• iusticiis saxelebis samSeneblo/saremonto samuSaoebSi monawileobis
miReba da moqalaqis ,,daxlis principiT~ da ,,erTi fanjris principiT~
momsaxurebis mizniT, teritoriuli samsaxurebis Tanamedrove standartebis
Sesabamisad mowyoba;
mosalodneli Sedegebi:
45
Seiqmneba zusti, erTiani, daculi, mudmivad ganaxlebadi da eleqtronul
mmarTvelobaze dafuZnebuli monacemTa baza, rac uzrunvelyofs moqalaqeobis,
samoqalaqo aqtebis registraciis, migraciis, dokumentebis apostilisa da
legalizaciis, saqarTvelos moqalaqeTa da saqarTveloSi mcxovreb ucxoelTa
registraciis, piradobis mowmobisa da pasportis gacemasTan dakavSirebuli
procesis efeqturad warmarTvas.
4. sajaro reestris, mewarmeTa da arasamewarmeo (arakomerciuli)
iuridiuli pirebis reestris warmoeba da yvela dainteresebuli
pirisTvis informaciis xelmisawvdomobis uzrunvelyofa
prioritetis aRwera da mizani
qveynis ganviTarebasTan erTad izrdeba moTxovna informaciaze. Sesabamisad,
aucilebelia saqarTveloSi arsebobdes erTiani reestri, sadac asaxuli iqneba
fizikuri da iuridiuli pirebis qonebrivi uflebebi, valdebulebebi da sajaro
samarTlebrivi SezRudvebi; aRniSnuli SesaZleblobas miscems yvela
dainteresebul pirs, kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli moTxovnebis dacviT
miiRos amomwuravi informacia registrirebuli monacemebis Sesaxeb.
prioritetis miznis misaRwevad dagegmilia:
• sajaro reestris erovnuli saagentos saregistracio samsaxurebis
centralizacia da momsaxurebis decentralizacia (momsaxurebis gaweva
avtorizebul pirTa meSveobiT);
• TanamSromelTa kvalifikaciis amaRlebis mizniT, treningebis Catareba;
• saagentos ofisebis saTanadod mowyoba da `iusticiis saxlebis”
samSeneblo/saremonto samuSaoebSi monawileobis miReba
• ofisebs Soris kavSiris da momsaxurebis gaumjobesebis mizniT, axali
teqnologiebis ganviTareba da danergva.
mosalodneli Sedegebi:
saagentoSi TanamSormelTa kvalifikaciis amaRleba, axali teqnologiebis
danergva da infrastruqturis gaumjobeseba xels Seuwyobs fizikuri da
iuridiuli pirebis qonebrivi uflebebisa da valdebulebebis amsaxveli reestris
warmoebas da aRniSnul reestrSi daculi informaciis sizustes da
xelmisawvdomobas.
5. saaRsrulebo sistemis mowyoba Tanamedrove standartebis Sesabamisad
prioritetis aRwera da mizani
46
samarTlebrivi sistemis daxvewisa da samarTlebrivi urTierTobebis
zrdasTan erTad izrdeba saaRsruleblo sistemis mniSvnelobac. Sesabamisad
reformebi, romlebic dawyebuli iqna gasul wlebSi am mimarTulebiT, saWiroa
gagrZldes, raTa Sedegad sabolood Camoyalibdes efeqturi da operatiuli
saaRsruleblo sistema.
prioritetis miznis misaRwevad dagegmilia:
• teritoriuli organoebis Tanamedrove ofisebiT aRWurva;
• sainformacio/sakomunikacio sistemebis gaumjobeseba da axali sistemebis
danergva;
• profesionali kadrebis SerCevis swrafi da optimaluri sistemis
danergva.
mosalodneli Sedegebi:
gatarebuli reformebis Sedegad SesaZlebeli gaxdeba sasamarTlo
gadawyvetilebebis drouli da efeqturi aRsruleba.
6. iusticiis saministros sistemis TanamSromelTa gadamzadeba da saswavlo
centris ganviTareba
prioritetis aRwera da mizani
iusticiis saministros TanamSromelTa kvalifikaciis amaRleba
gansakuTrebiT mniSvnelovania saxelmwifo struqturis momsaxurebis
gaumjobesebisa da saministros saqmianobis efeqtianobis asamaRleblad.
Sesabamisad, aucileblobas warmoadgens saTanado treiningebis Catareba.
prioritetis miznis misaRwevad dagegmilia:
• `treining-saWiroebaTa gansazRvris standartuli modelis“ mixedviT,
saWiro treiningebis dadgena da fokus-jgufebis mowyoba;
• saTanado standartebis gaTvaliswinebiT, trenerTa SerCeva da swavlebis
meTodis gansazRvra.
mosalodneli Sedegebi:
iusticiis saministros sistemaSi Catarebuli saTanado treiningebi
gansazRvrul sferoebSi xels Seuwyobs saministros sistemis TanamSromelTa
kvalifikaciis amaRlebas da momsaxurebis xarisxis zrdas.
47
7. erovnuli saarqivo fondis daculobis, momsaxurebis Tanamedrove
teqnologiebis danergvis da dokumentebis xelmisawvdomobis
uzrunvelyofa
prioritetis aRwera da mizani
dReis mdgomareobiT, saqarTvelos erovnul arqivSi ar aris Sesabamisi
pirobebi, romelic uzrunvelyofs iq arsebuli dokumentebis dacvas da
SenarCunebas. arsebobs safrTxe imisa, rom ganadgurdes gansakuTrebuli
Rirebulebis erovnuli saarqivo fondi, saistorio da kinofotofono
dokumentebi. aRniSnulis aRmofxvris mizniT, saWiroa saTanado infrastruqturis
Seqmna da saqarTvelos erovnul arqivSi Tanamedrove standartebis Sesabamisi
swrafi da xarisxiani momsaxurebis danergva.
prioritetis miznis misaRwevad dagegmilia:
• erovnuli arqivis teritoriuli organoebis centralizacia;
• moqalaqeTa momsaxurebis sistemis ganvitareba da srulyofa;
• erovnuli saarqivo fondis eleqtronuli dokumentebis arqivis (m.S.
sadazRvevo fondis) Seqmna;
• erovnuli saarqivis-TbilisSi mdebare centraluri arqivis sacavebSi
kondicirebis da ventilaciis avtomaturi sistemebis mowyoba.
mosalodneli Sedegebi:
arqivis regionaluri ofisebis centralizaciiT, infrastruqturis
ganaxlebiT, saarqivo fondis dacva-Senaxvis sistemis gaumjobesebiT da
eleqtronuli arqivis fondis SeqmniT SesaZlebeli gaxdeba saxelmwifo
organoebis, iuridiuli da fizikuri pirebis drouli sainformacio momsaxureba.
8. eleqtronuli mmarTvelobis ganviTareba
prioritetis aRwera da mizani
saxelmwifo seqtorSi eleqtronuli mmarTvelobis danergva sajaro
seqtoris gamarTuli muSaobis erT-erT umniSvnelovanes sakiTxs warmoadgens.
aRniSnulidan gamomdinare, aucilebelia monacemTa gacvlis erTiani
infrastruqturis Seqmna, rac xels Seuwyobs mosaxleobisTvis iafi,
moxerxebuli, da swrafi eleqtronuli sainformacio momsaxurebis miwodebas.
amasTan, informaciuliteqnologiebis farTo gamoyeneba moiTxovs saTanado
yuradRebas misi usafrTxoebis uzrunvelsayofad.
48
prioritetis miznis misaRwevad dagegmilia:
saxelmwifoSi arsebuli eleqtronuli informaciis erT logikur sistemaSi
moqceva da qveynis masStabiT erTiani sainformacio sistemis Seqmna.
• informaciuli usafrTxoebis politikis Camoyalibeba da kompiuterul
incidentebze monitoringisa da swrafi reagirebis efeqturi meqanizmebis
Camoyalibeba
mosalodneli Sedegebi:
monacemTa gacvlis infrastruqturis saSualebiT SesaZlebeli gaxdeba
axali tipis sainformacio servisebis ganxorcieleba da faqtobrivad `erTi
fanjris~ principis mixedviT mosaxleobis momsaxureba. garda amisa,
informaciuli usafrTxoebis politikis gatarebiT, SesaZlebeli gaxdeba
informaciis dacvis ufro efetquri sistemebis SemuSaveba
saqarTvelos sasjelaRsrulebis, probaciisa da
iuridiuli daxmarebis sakiTxTa saministro
1. sasjelaRsrulebis sistemis saerTaSoriso standartebTan Sesabamisobis
uzrunvelyofa.
prioritetis aRwera da mizani
patimrebis sacxovrebeli pirobebis gasaumjobeseblad gasatarebeli
RonisZiebebi ganapirobebs axali dawesebulebebis aSenebas, Zvel dawesebulebebSi
sarekonstruqcio-saremonto samuSaoebis Catarebas. saWiroa axali
dawesebulebebis aRWurva avtotransportiTa da dizel/generatorebiT, xelbargis
rendgeno aparatiTa da sxva ZiriTadi saSualebebiT.
patimarTaTvis ojaxTan urTierTobis uflebis uzrunvelsayofad
Sesaqmnelia mokle da grZelvadiani vizitebisaTvis gankuTvnili adgilebi.
msjavrdebulTa samedicino momsaxurebis gasaumjobeseblad aucilebelia
samedicino punqtebis garemonteba da aRWurva Sesabamisi teqnikiT. aseve,
mniSvnelovania, rom sasjelaRsrulebis dawesebulebebSi ganTavsebul pirTa
samedicino momsaxureba da misi xarisxi ar gansxvavdebodes samoqalaqo seqtorSi
arsebuli samedicino momsaxurebis standartebisa da xarisxisagan.
imisaTvis rom sasjelaRsrulebis dawesebulebidan gaTavisuflebis Semdeg
patimrebs hqondeT garkveuli profesia, aucilebelia distanciuri swavlebis
programebis gansazRvra da erovnuli gamocdebis Cabarebis procedurisa da
umaRlesi ganaTlebis miRebis SesaZleblobis xelmisawvdomoba.
aRniSnuli miznebis misaRwevad dagegmilia Semdegi RonisZiebebi:
49
• daba-laiTurSi 1920 msjavrdebulze axali sapyrobilis mSeneblobis
dasruleba;
• sasjelaRsrulebis departamentis tuberkuloziT daavadebul
msjavrdebulTa samkurnalo dawesebulebis mSenebloba;
• sasjelaRsrulebis departamentis #10 saerTo da mkacri reJimis
dawesebulebis mSenebloba;
• sasjelaRsrulebis departamentis tuberkuloziT daavadebul
msjavrdebulTa samkurnalo da #10 saerTo da mkacri reJimis dawesebulebebSi
moklevadiani, xolo arasrulwlovanTa dawesebulebaSi grZelvadiani
vizitebisaTvis gankuTvnili adgilebis Seqmna;
• sasjelaRsrulebis departamentis arsebuli dawesebulebebis
sarekonstruqcio da saremonto samuSaoebis Catareba;
• sasjelaRsrulebis dawesebulebebSi samzareuloebisa da sasadilo
oTaxebis garemonteba da Sesabamisi teqnikiT aRWurva, patimarTa sasursaTo
ulufebis normativis zrda;
• sasjelaRsrulebis dawesebulebebis samedicino obieqtebis bazaze
saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministros mier
gansazRvruli standartebis Sesabamisi pirveladi samedicino daxmarebis
punqtebis Seqmna, maTi dakompleqteba kvalifikaciuri da sertificirebuli
samedicino personaliT da Sesabamisi standartuli aRWurvilobiT;
• samoqalaqo seqtoris saavadmyofoebidan mravalprofiliani samedicino
servisebis Sesyidvis gafarToeba;
• ganaTlebis erTiani sistemis farglebSi zogadi da umaRlesi ganaTlebis
miRebis uzrunvelyofa da Sesabamisad erovnuli gamocdebis Cabarebis proceduris
xelmisawvdomoba, distanciuri swavlebis programebis gansazRvra. aseve
profesiuli ganaTlebis gafarToeba;
• sasjelaRsrulebis rig dawesebulebebSi biblioTekebis mowyoba da
axali literaturis SeZena;
• sxvadasxva kulturuli RonisZiebebis mowyoba, sportsmenebTan da
xelovnebis moRvaweebTan Sexvedra, literaturuli saRamoebis mowyoba;
• erTiani monacemTa bazis Seqmna yvela sferoSi (saqmiswarmoebis, sakadro,
patimarTa specialuri aRricxvis da a.S.);
• sasjelaRsrulebis saswavlo centris mier TanamSromelTa sistemuri
gadamzadeba;
mosalodneli Sedegebi:
• patimarTa yofiTi pirobebis gaumjobeseba; • patimarTaTvis ojaxTan urTierTobis uflebis uzrunvelyofa;
• sasjelaRsrulebis samedicino sistemis integracia samoqalaqo seqtoris
janmrTelobis dacvis sistemasTan da Sesabamisad patimarTa janmrTelobis dacvis
xarisxis amaRleba;
• sasjelis aRsrulebis Semdgom dasaqmebul pirTa raodenobis zrda;
50
• erTiani monacemTa bazis SeqmniT zusti statistikuri informaciis
miReba;
• sistemaSi dasaqmebuli pirebis kvalifikaciisa da samuSao pirobebis
amaRleba;
2. Zlieri da efeqturi probaciis sistemis Camoyalibeba
prioritetis aRwera da mizani
probaciis erovnuli saagentos saqmianobis specifiuri xasiaTi, pirobiT
msjavrdebulTa sazogadoebaSi integracia moiTxovs mTeli sistemis
maRalkvalificiuri kadrebiT dakompleqtebas, maTi profesiuli unar-Cvevebis
sistematiur srulyofas, ucxo qveynebis analogiuri samsaxurebis gamocdilebis
gaziarebasa da maTi qveynis realobasTan misadagebas. probaciis saagentos
arsebobis mTavari mizania saxelmwifom da Sesabamisad, sazogadoebam miiRos
usafrTxoebis garantiebi patimrobis alternatiuli sasjelebis gamoyenebis
dros. pirobiT msjavrdebulis arasapatimro garemoSi yofna marTebulia da
gamarTlebulia mxolod im SemTxvevaSi, Tu garda zogadi kontrolisa, muSaoba
warimarTeba msjavrdebulebis kriminaluri qcevis prevenciazec, rac moicavs
sareabilitacio da saintegracio programebis ganxorcielebas.
momdevno wlebSi dagegmilia:
• probaciis erovnuli saagentos materialur_teqnikuri bazis srulyofa;
• saagentos dakompleqteba maRalkvalificiuri kadrebiT;
• ucxo qveynebis analogiur samsaxurebTan saqmiani urTierTobebis
damyareba maTi gamocdilebis gaziarebis mizniT;
• patimarTa resocializaciis procesSi eklesiis, arasamTavrobo
organizaciebisa da fsiqologTa aqtiuri monawileoba.
mosalodneli Sedegebi:
• maRalkvalificiuri TanamSromlebiT dakompleqtebuli, daxvewili
kontrolis meqanizmisa da pirobiT msjavrdebulTa sazogadoebaSi
resocializaciisa da integraciisaTvis srulfasovani daxmarebis gawevis
SesaZleblobis mqone probaciis sistemis Camoyalibeba;
• pirobiT msjavrdebulTa mier danaSaulis ganmeorebiT Cadenis raodenobis
Semcireba;
3. ufaso samarTlebrivi daxmarebis sistemis srulyofa da efeqtiani
funqcionireba
prioritetis aRwera da mizani
51
dReisaTvis iuridiuli daxmarebis samsaxuri saqarTvelos TiTqmis mTel
teritoriaze uzrunvelyofs iuridiul daxmarebas mxolod 11 iuridiuli
daxmarebis biuros da 3 sakonsultacio centris meSveobiT. Sesabamisad ofisebis
simciris da saqarTveloSi arsebuli socialuri fonis gaTvaliswinebiT
moqalaqeebisaTvis kvlavac problemuria ufaso samarTlebrivi daxmarebiT
sargebloba. agreTve mniSvnlovania, rom moqalaqeebs emsaxurebodnen
maRalkvalificiuri iuristebi, romlebic Sesabamis profesiul standartebs
daakmayofileben.
garda amisa, sisxlis samarTlis axali saproceso kanonmdeblobisa da sxva
mniSvnelovani gamowvevebis gaTvaliswinebiT, aucilebelia kadrebis saTanado
gadamzadebis uzrunvelyofa. agreTve, miuxedavad imisa, rom ufaso iuridiuli
daxmareba saxelmwifos mier garantirebulia, sazogadoebis mniSvnelovan nawils
kvlavac ara aqvs sakmarisi informacia ufaso samarTlebrivi daxmarebiT
sargeblobis uflebisa da sazogadoebrivi advokatebis saqmianobis Sesaxeb, rac
saxazino advokatis negatiuri stereotipis ngrevisa da iuridiuli daxmarebis
samsaxuris mimarT ndobis gamyarebis aucilebeli winapirobaa.
iuridiuli daxmarebis samsaxuris samarTlebrivi momsaxurebis mosaxleobis
saWiroebasTan Sesabamisobis uzrunvelyofisaTvis dagegmilia iuridiul
daxmarebaze xelmisawvdomobis gazrda, rac ganxorcieldeba infrastruqturis
ganviTarebis, aseve damatebiTi ofisebis gaxsnis, iuridiuli daxmarebis
samsaxuris saqmianobis mandatis gazrdisa da mowveul sazogadoebrivi advokatTa
efeqturi saqmianobis uzrunvelyofis gziT.
gaweuli iuridiuli daxmarebis maRali xarisxis uzrunvelyofisa da
gunduri samuSao garemos xelSewyobis mizniT SemuSavdeba da dainergeba
sazogadoebrivi advokatebis profesiuli saqmianobis standartebi, daixveweba
adamianuri resursebis menejmentis sistema da gagrZeldeba TanamSromelTa
mudmivi profesiuli gadamzadeba.
dagegmilia iuriduli daxmarebis samsaxuris veb-gverdis informatiulobis
gazrda, gasvliTi konsultaciebis organizeba, saganmanaTleblo dawesebulebebTan,
adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da sxva saxelmwifo organoebTan
urTierTTanamSromlobis srulyofa. centralur da regionalur mediasTan
partniorobiT sxvadasxva proeqtebis ganxorcieleba.
mosalodneli Sedegebi:
• ufaso iuridiuli daxmareba gaxdeba ufro metad xelmisawvdomi.
• gaumjobesdeba momsaxurebis xarisxi.
• gaizrdeba sazogadoebis informirebulobis done ufaso iuridiuli
daxmarebiT sargeblobis uflebis Sesaxeb.
52
saqarTvelos sagareo saqmeTa saministro
1. teritoriuli mTlianobis aRdgenis xelSewyoba
prioritetis aRwera da mizani
saqarTvelos teritoriis 20% okupirebulia ruseTis federaciis mier,
Seusrulebelia 2008 wlis 12 agvistos cecxlis Sewyvetis Sesaxeb
xelSekruleba, ruseTisa da misi marionetul reJimebis mier irRveva
saerTaSoriso samarTlis mier aRiarebul normebi da principebi. saerTaSoriso
organizaciebi ver axorcieleben saqarTvelos okupirebul regionebSi arsebuli
mdgomareobis monitorings.
aRniSnuli situaciis gaTvaliswinebiT, gagrZeldeba diplomatiuri
Zalisxmeva ormxriv da mravalmxriv formatSi, saerTaSoriso Tanamegobrobis
daxmarebiT, saqarTvelos deokupaciis da okupanti saxelmwifos mxridan
saqarTvelos teritoriuli mTlianobis da suverenitetis pativiscemis
uzrunvelsayofad.
gagrZeldeba muSaoba Jenevis saerTaSoriso molaparakebebis formatSi,
amasTanave, warimarTeba muSaoba okupirebuli teritoriebis araRiarebis
mimarTulebiT da okupirebul teritoriebTan mimarTebaSi saqarTvelos mTavrobis
strategiis gansaxorcieleblad saerTaSoriso mxardaWeris konsolidaciisaTvis.
mosalodneli Sedegebi:
• saerTaSoriso organizaciebis mier saqarTvelos okupirebul regionebSi
arsebul mdgomareobasTan dakavSirebiT, ruseTis mier nakisri valdebulebebis
Seusruleblobis Sesaxeb Sesabamisi dokumentebis miReba;
• Jenevis molaparakebebis farglebSi devnilTa da iZulebiT
gadaadgilebul pirTa usafrTxo da Rirseuli dabrunebis uzrunvelyofis mizniT
konkretul moqmedebebze SeTanxmeba.
• saqarTvelos okupirebuli teritoriebis araRiarebis politikis
ganmtkiceba.
2. ekonomikuri da kulturuli diplomatia
prioritetis aRwera da mizani
mdgradi ekonomikuri ganviTarebis mizniT, aucilebelia Tanamedrove
saerTaSoriso ekonomikur urTierTobebSi saqarTvelos srulfasovani
monawileoba da am procesebSi diplomatiuri urTierTobebis aqtiuri gamoyeneba.
saerTaSoriso kulturuli TanamSromloba, mniSvnelovan rols asrulebs
msoflioSi qveynis pozitiuri da obieqturi imijis damkvidrebaSi. qveynis
53
kulturisa da inteleqtualuri potencialis warmoCena SeiZleba iqces sagareo
politikis efeqtur iaraRad, romelic, msoflioSi saqarTvelos adeqvaturi
imijis formirebis gziT, Cveni sagareo politikuri da ekonomikuri interesebis
ganxorcielebas Seuwyobs xels.
aRniSnuli mimarTulebebiT momdevno wlebSi dagegmili ZiriTadi
RonisZiebebia:
• eqsportis mxardaWera da qarTuli produqciisaTvis axali bazrebis
mopovebis xelSewyoba;
• ucxouri investiciebis mozidva;
• energo momaragebis marSutebis diversificirebis xelSewyoba;
• sazRvargareT qarTuli kulturisa da inteleqtualuri potencialis
warmoCenis xelSewyoba;
• TanamSromloba BSEC–is da suamis formatebSi.
mosalodneli Sedegebi:
• qarTuli produqciisaTvis axali bazrebis mopoveba;
• qveynis sabanko da sainvesticio seqtorebSi mniSvnelovani raodenobis
ucxouri finansuri kapitalis mozidva;
• alternatiuli enrgoproeqtebis realizacia saqarTvelos energo
usafrTxoebis ganmtkicebis mizniT;
3. evrokavSirTan integracia
prioritetis aRwera da mizani
evrokavSirTan integraciis procesis gaZliereba xels Seuwyobs rogorc
saqarTvelo-evrokavSirs Soris savaWro-ekonomikuri TanamSromlobis
intensifikacias da moqalaqeTa Tavisufal mimosvlas, aseve ganamtkicebs
saqarTvelos usafrTxoebas.
dagegmilia saqarTvelo-evrokavSiris TanamSromlobis ganviTareba mTeli
rigi prioritetuli mimarTulebebiT, maT Soris „aRmosavleT partniorobis“
farglebSi, rogorc ormxrivi, aseve mravalmxrivi TanamSromlobis formatebSi.
qarTuli mxaris prioritetebs Soris aRsaniSnavia „aRmosavleT
partniorobis“ iniciativiT SemoTavazebuli iseTi perspeqtivebi, rogoricaa
asocirebisa da Rrma da yovlismomcveli Tavisufali vaWrobis Sesaxeb
SeTanxmebebis gaformeba, savizo reJimis etapobrivi liberalizacia, legaluri
mobilurobis xelSewyoba da a.S.
mosalodneli Sedegebi:
• asocirebis Sesaxeb SeTanxmebaze molaparakebebis warmoeba.
• Rrma da yovlismomcveli Tavisufali vaWrobis Sesaxeb SeTanxmebis
gaformebis mizniT molaparakebebis dawyeba/warmarTva.
54
• saqarTvelosa da evrokavSirs Soris gamartivebuli savizo reJimis
SemoReba.
• saqarTvelos moqalaqeTa legaluri SromiTi migraciis xelSewyoba
evrokavSiris wevr qveynebSi.
• evrokavSirTan sasoflo-sameurneo produqciisa da sxva sakvebi
produqtebis geografiuli aRniSvnebis urTierTdacvisa da saerTo saaviacio
sivrcis Sesaxeb SeTanxmebebis xelmowera da ZalaSi Sesvla.
4. NATO-Si gawevrianebis xelSewyoba
prioritetis aRwera da mizani
NATO-Si gawevrianeba warmoadgens qveynis erT-erT mTavar sagareo
politikur prioritets, rac uzrunvelyofs saqarTvelos erovnul
usafrTxoebas.
NATO-Si gawevrianebis xelSewyobis mizniT ganxorcieldeba:
• nato-saqarvelos komisiis farglebSi aliansTan intensiuri
TanamSromloba;
• wliuri erovnuli programis Sesruleba;
• aliansis samitebisTvis momzadeba;
• ormxrivi da mravalmxrivi konsultaciebis Catareba;
• liansTan TanamSromloba a partnioroba mSvidobisaTvis programis da
evroatlantikuri partniorobis sabWos farglebSi.
mosalodneli Sedegebi:
• wliuri erovnuli programis warmatebiT ganxorcielebis Sedegad NATO-s
standartebTan miaxloveba da aliansSi integraciis procesis daCqareba.
• mokavSireebis mxridan saqarTvelos NATO-Si integraciis gzaze
pozitiuri gadawyvetilebebis miReba.
5. ormxrivi da mravalmxrivi TanamSromloba
prioritetis aRwera da mizani
saqarTvelos winaSe arsebul gamowvevebze efeqturi reagirebisa da sagareo
politikis prioritetebis ganxorcielebis mizniT, aucilebelia ormxrivi da
mravalmxrivi urTierTobebis Semdgomi ganviTareba, romlis uzrunvelsayofad
dagegmilia:
• regionul formatebSi aqtiuri TanamSromloba;
• ormxriv formatSi yovelwliuri politikuri konsultaciebis
ganxorcieleba, agreTve, maRali da umaRlesi donis vizitebis organizeba;
55
• aSS–sTan TanamSromlobis Semdgomi ganviTareba, gansakuTrebiT
strategiuli partniorobis qartiis farglebSi;
• TanamSromlobis Semdgomi ganviTareba evropis qveynebTan.
• urTierTobebis Camoyalibeba/ganviTareba centraluri da laTinuri
amerikis, aziis da wynari okeanis regionis qveynebTan;
• saelCoebis gaxsna koreis respublikaSi, singapurSi, avstraliaSi,
argentinaSi da warmomadgenlobebis gaxsna kubaSi.
mosalodneli Sedegebi:
• mezobel qveynebTan urTierTxelsayreli TanamSromlobis ganviTareba;
• suamisa da bisekis formatSi regionuli da regionTaSorisi
TanamSromlobis gaZliereba da konkretuli proeqtebis ganxorcieleba;
• saqarTvelos sagareo politikuri miznebis mimarT evropis qveynebis
mxardaWeris uzrunvelyofa;
• aSS–sTan qartiiT gaTvaliswinebuli proeqtebis ganxorcieleba da
dokumentiT gansazRvruli prioritetebis ormxriv xelSekrulebebSi gadayvana.
aseve, aSS-s mxridan saqarTveloSi mimdinare procesebTan dakavSirebiT,
saqarTvelosaTvis sasurveli poziciis SenarCuneba da aqtiuri mxardaWera
ormxriv da mravalmxriv formatebSi;
• CrdiloeT da samxreT amerikis, aziis da afrikis saxelmwifoebTan
ormxrivi politikuri, ekonomikuri da kulturuli urTierTobebis ganviTareba
da gaRrmaveba; am regionebis qveynebis mier saqarTvelos okupirebuli
teritoriebis araRiarebis politikis SenarCuneba/ganmtkiceba.
6. saqarTvelos moqalaqeebis dacva sazRvargareT da maTi momsaxureobis
efeqturobis zrda
prioritetis aRwera da mizani
sazRvargareT myof saqarTvelos moqalaqeebze zrunva, maTi uflebebis da
Tavisuflebebis dacva saxelmwifos erT-erTi umTavresi movaleobaa. am mizniT,
mniSvnelovania sakonsulo qselis gafarToveba, rac xels Seuwyobs saqarTvelos
moqalaqeTa dacvis efeqturobis gaumjobesebas. ganxorcieldeba krizisul
situaciebSi saqarTvelos moqalaqeTaTvis efeqturi daxmarebis gaweva,
diplomatiuri misiebisa da sakonsulo samsaxurebis qselis gafarToeba–
optimizacia.
mosalodneli Sedegebi:
• sazRvargareT saqarTvelos moqalaqeebis uflebebis ukeT dacva;
• sazrvargareT moqalaqeTa momsaxurebis xarisxis amaRleba;
56
• saqarTvelos moqalaqeebisTvis ucxouri vizebis gacemis procedurebis
gamartiveba.
saqarTvelos Tavdacvis saministro
1. Tavdacvis SesaZleblobebis ganviTareba
prioritetis aRwera da mizani
arsebuli mravali safrTxisa da gamowvevis pirobebSi, aseve ,,miRebuli
gamocdilebis~ gaTvaliswinebiT, Tavdacvisunarianobis amaRleba da SeiaraRebuli
Zalebis SesaZleblobebis ganviTareba aucilebeli pirobaa saqarTvelos
mSvidobiani ganviTarebisTvis, brZolisunarianobis amaRlebisa da saerTaSoriso
usafrTxoebaSi sakuTari wvlilis SetanisaTvis.
`Tavdacvis SesaZleblobebis ganviTareba~ prioritetis farglebSi
Tavdacvis saministroSi 2011-2014 wlebisaTvis dagegmilia Semdegi ZiriTadi
RonisZiebebis ganxorcieleba:
• saradaro da haersawinaaRmdego sistemebis modernizacia; • dazverva, infrastruqtura da logistika;
• fsiqologiuri da sainformacio operaciebis ganviTareba;
• simulaciuri SesaZleblobebis Semdgomi ganviTareba;
mosalodneli Sedegebi:
• saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebis Tavdacvisunarianobis amaRleba da
arsebuli SesaZleblobebis ganviTareba;
• saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebis struqturuli optimizacia;
• SeiaraRebisa da sabrZolo masalebis sacavebis infrastruqturis
modernizacia;
• saavtomobilo batalionis modernizacia;
• saradaro da haersawinaaRmdego sistemebis SesaZleblobebis srulyofa;
• sadazvervo SesaZleblobebis srulyofa;
• SeiaraRebul ZalebSi fsiqologiuri operaciebisa (PSYOP) da
sainformacio operaciebis (IO) ganxorcielebis SesaZleblobebis ganviTareba.
2. Tavdacvis sistemis marTvis gaumjobeseba prioritetis aRwera da mizani
57
Tavdacvis sistemis marTvis gaumjobesebisa da srulyofisaTvis
mniSvnelovania instituciuri reformebis gatareba Tavdacvis marTvis sferoSi,
rac uzrunvelyofs sSZ-is ganviTarebas da xels Seuwyobs NATO-sTan Tavsebadobas, Sesabamisad unda ganxorcieldes saqarTvelos SeiaraRebuli
Zalebis struqturis optimizacia, dagegmvis, programirebisa da biujetirebis
(PPBS), Sesyidvebis, Sefasebisa da moxsenebis sistemebis institucionalizacia,
doqtrinebisa da procedurebis srulyofa;
`Tavdacvis sistemis marTvis gaumjobeseba~ prioritetis farglebSi
Tavdacvis saministroSi 2011-2014 wlebisaTvis dagegmilia Semdegi ZiriTadi
RonisZiebebis ganxorcieleba:
• Tavdacvis dagegmva; • marTva da kontroli;
• samoqalaqo sazogadoebasTan TanamSromloba.
mosalodneli Sedegebi:
• Tavdacvis sistemis marTvis gaumjobeseba da gadawyvetilebis miRebis
meqanizmebis srulyofa;
• sajaro informaciis politikis aqtiurad gatareba saqarTvelos
SeiaraRebul ZalebSi mimdinare procesebis sazogadoebisaTvis ukeT gacnobisa da
Tavdacvis sistemis gamWvirvalobis uzrunvelsayofad.
3. ganaTlebis sistemis Semdgomi institucionalizacia da adamianuri
resursebis marTva
prioritetis aRwera da mizani
SeiaraRebuli Zalebis modernizaciisa da transformaciisaTvis aucilebel
pirobas warmoadgens adamianuri resursebis marTvisa da ganaTlebis efeqturi
sistemis Camoyalibeba da ganviTareba.
aRniSnuli mimarTulebiT dagegmilia:
• Tavdacvis erovnuli akademiisaTvis umaRlesi saganmanaTleblo
dawesebulebis statusis da akreditaciis mopoveba;
• kadetTa samxedro liceumis Semdgomi ganviTareba;
• saStabo-sameTauro kursis Camoyalibeba;
• saswavlo-sawvrTneli infrastruqturis ganviTareba;
• profesiuli ganviTarebis programis (PDP) farglebSi norvegiul
mxaresTan TanamSromlobiT adamianuri resursebis marTvis (HRM) sistemis
danergva;
• sazRvargareT swavlebis organizeba;
58
• sajaro skolebSi samoqalaqo Tavdacvis da usafrTxoebis kursis
SemoReba.
mosalodneli Sedegebi:
• saqarTvelos Tavdacvis saministrosa da SeiaraRebuli Zalebis
kvalificiuri personaliT dakompleqteba;
• samxedro ganaTlebis sistemis ganviTareba;
• samxedro da samoqalaqo personalis marTvis sistemis gaumjobeseba.
4. NATO-Si integracia da saerTaSoriso TanamSromloba
prioritetis aRwera da mizani
NATO-Si integracia qveynis sagareo da usafrTxoebis politikis erT-erT
umTavres prioritets warmoadgens. NATO-sTan TanamSromlobis mimdinare
formatebis farglebSi gagrZeldeba aRebuli valdebulebebis Sesruleba,
calkeul saxelmwifoebTan Tavdacvis sferoSi ormxrivi TanamSromloba da
saerTaSoriso samSvidobo operaciebSi aqtiuri monawileoba.
NATO-sTan saqarTvelos Tavdacvis saministros gaaCnia uerTierTobis
Semdegi formatebi: nato-saqarTvelos komisia (NGC), ,,yovelwliuri erovnuli
programa~ (ANP), ,,dagegmvisa da mimoxilvis procesi~ (PARP), saerTaSoriso
misiebSi monawileoba (ISAF).
mosalodneli Sedegebi:
• NATO-sTan maqsimaluri Tavsebadobis miRweva;
• profesiuli ganviTarebis programis (PDP) saswavlo centris srulyofa;
• NATO-s SemfasebelTa jgufis mier ,,yovelwliuri erovnuli programisa~
(ANP) da ,,dagegmvisa da mimoxilvis procesis~ (PARP) dadebiTi Sefaseba • NATO-s samekavSireo ofisis gaxsna saqarTveloSi.
saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministro
1. sazogadoebrivi wesrigisa da saxelmwifo usafrTxoebis dacvis amaRleba
prioritetis aRwera da mizani
bolo wlebSi ganxorcielebuli warmatebuli reformebis Sedegad
saqarTveloSi mniSvnelovnad gaumjobesda sazogadoebrivi wesrigi, Semcirda
59
danaSaulTa raodenoba da gaizarda moqalaqeTa usafrTxoeba. arsebuli
miRwevebis SenarCunebis da maTi Semdgomi gaumjobesebisaTvis aucilebelia
saministros infrastruqturis gaumjobeseba, avtoparkis ganaxleba,
TanamSromelTa Sesabamisi aRWurvilobiTa da inventariT aRWurva.
aRniSnuli mimarTulebebiT momdevno wlebSi dagegmilia:
• saministros balansze arsebuli Senoba-nagebobebis (m.S. droebiTi
moTavsebis izolatorebis infrastruqturis) sruli reabilitacia da axali
Senobebis mSenebloba, maTi mimdebare teritoriebis keTilmowyoba da dacviTi
sistemebiT uzrunvelyofa;
• saministros avtoparkis ganaxleba;
• sagangebo situaciebis marTvisaTvis saswavlo gegmebis ganxorcieleba;
• kavSigabmulobis saSualebebis axali, Tanamedrove teqnologiebis
danergva, regionaluri sammarTveloebis, maTi ganyofilebebis da sasazRvro-
saemigracio gamSvebi punqtebis mudmivi da Seuferxebeli kavSiris gaumjobeseba;
• sagzao moZraobis usafrTxoebis da wesrigis uzrunvelyofa;
• kompiuteruli da specialuri teqnikis etapobrivi cvla, inovaciuri
Tanamedrove teqnologiebis danergva, qseluri uwyveti kavSiris uzrunvelyofa;
• operatiul-samZebro saqmianobis amocanaTa SesrulebisaTvis sainformacio
sistemebis Seqmna;
• saministros mosamsaxureTa da samoqalaqo pirTa sadazRvevo momsaxurebis
gaumjobeseba;
• sisxlis samarTlis statistikis warmoeba uwyebebs Soris SeTanxmebuli
memorandumis Sesabamisad;
• dakavebulTa informireba maTi uflebebis Sesaxeb dabeWdili masalebis
gamoyenebiT;
• ubnis inspeqtorebis mier, TavianTi kompetenciis farglebSi `riskis
jgufSi~ Semavali arasrulwlovnebis adreuli gamovlena da maTTan muSaobis
gziT prevenciul-profilaqtikuri RonisZiebebis gatareba;
• policiis RonisZiebebis gamWvirvalobis uzrunvelyofa sazogadoebis
mudmivad informirebiT beWduri mediis, televiziis da eleqtronuli masalebis
saSualebiT;
mosalodneli Sedegebi:
• sazogadoebrivi wesrigisa da moqalaqeTa usafrTxoebis donis amaRleba;
• saministros obieqtebis da gansakuTrebul mniSvnelovan pirTa dacvis
gaumjobeseba;
• sagangebo situaciebis Tavidan acileba da Sedegebis likvidacia;
• avtosatransporto SemTxvevebis Semcireba; • ucxo qveynebis specsamsaxurebis sadazvervo da sxva kanonsawinaaRmdego
saqmianobis droulad gamovlena da Tavidan acileba;
• saxelmwifosaTvis mosalodneli safrTxeebis prognozireba da prevencia;
• saministros mosamsaxureTa socialuri garantiebis gaumjobeseba;
60
2. saxelmwifo sazRvris dacvis usafrTxoebis gaZliereba
prioritetis aRwera da mizani
saqarTveloSi da mezobel qveynebSi arsebuli situaciebis gaTvaliswinebiT
aucilebelia saxelmwifo sazRvris usafrTxoebis donis amaRleba, risTvisac
aucilebelia sasazRvro infrastruqturis gaumjobeseba mesazRvreTa aRWurva
Sesabamisi satransporto saSualebebiTa da teqnikiT.
sazRvris dacvis gaumjobesebis mizniT momdevno wlebSi sazRvris
integrirebuli marTvis strategiis ganmaxorcielebeli samoqmedo gegmiT
gaTvaliswinebulia sxvadasxva RonisZiebebis Sesruleba, maT Soris:
• saqarTvelo-TurqeTis saxelmwifo sazRvarze (saxmeleTo monakveTi)
sasazRvro niSnebis sarekonstruqcio samuSaoebis Catareba;
• evrokavSiris Sesabamisi uwyebebis standartebis gaTvaliswinebiT
saxelmwifo saxmeleTo sazRvarze sasazRvro infrastruqturis mSenebloba da
misi teqnikuri aRWurva (maRali gamavlobis avtotransporti, kvadrociklebi,
Tovlmavlebi, kavSirgabmulobisa da sainJinro saSualebebi);
• sazRvao infrastruqturis mSenebloba da misi aRWurva swrafmavali
katarRebiT;
• saerTaSoriso standartebis gaTvaliswinebiT mesazRvreTa
kavSirgabmulobisa da sainJinro saSualebebiT aRWurva;
• mesazRvreTa profesiuli donis asamaRleblad maTi momzadeba-gadamzadeba
evrokavSirSi Semavali qveynebis, aseve aSS-sa da TurqeTis respublikaSi
Sesabamis saswavlo centrebSi;
• sxva saxelmwifo uwyebebTan erTad qveynis teritoriuli mTlianobis,
saxelmwifo sazRvris xelSeuxeblobis, saxelmwifos, moqalaqeTa da maTi qonebis
usafrTxoebis dacva;
• sazRvao sivrceSi suverenuli uflebebis dacva da naosnobis
usafrTxoebis uzrunvelyofa;
mosalodneli Sedegebi:
• saxelmwifo sazRvris xelSeuxeblobis uzrunvelyofa;
• saxelmwifo sazRvarze, sasazRvro zolSi, sasazRvro zonasa da sazRvao
sivrceSi kanonsawinaaRmdego qmedebaTa Semcireba;
• naosnobis usafrTxoebis uzrunvelyofa, naosnobis wesebis dacva;
• sazRvao sivrceSi samaSvelo operaciebis ganxorcielebis SesaZleblobis
gaumjobeseba;
• narkotikuli saSualebebis, iaraRis, asafeTqebeli nivTierebebisa da
masobrivi ganadgurebis saSualebebis importisa da eqsportis prevencia,
gamovlena da aRkveTa;
• kontrabanduli saqonlis importisa da eqsportis minimumamde Semcireba;
61
3. profesionali da kvalificiuri kadrebis momzadebis donis amaRleba
prioritetis aRwera da mizani
maRalkvalificiuri da maRalprofesiuli kadrebis deficiti garkveul
xarvezebs iwvevs sisxlis samarTlis saqmeebis gamoZiebasa da sisxlis
samarTlebrivi devnaSi. ZalaSi Sedis axali sisxlis samarTlis saproceso
kodeqsi, romelic samarTaldamcavTa saqmianobis ZiriTad samarTlebriv wyaros
warmoadgens, amitom, mniSvnelovania aRniSnul sakiTxebSi profesiuli da
kvalificiuri kadrebis momzadeba. aseve aucilebelia saqarTvelos ganaTlebisa
da mecnierebis saministros axlad Seqmnili mandaturTa samsaxuris
kvalificiuri kadrebiT momarageba, samomavlod maTze dakisrebuli saqmianobis
efeqturobis asamaRleblad.
yovelive zemoaRniSnulis uzrunvelsayofad dagegmilia Semdegi
RonisZiebebis ganxorcieleba:
• policiis akademiis infrastuqturisa da teqnikuri aRWurvilobis
gaumjobeseba;
• erTiani policiis sagamoZiebo SesaZleblobebis gazrda sabaziso da
specializirebuli treiningis/gadamzadebis kursebis meSveobiT, maT Soris
treiningebi taqtikur da sagamoZiebo unarCvevebSi, sazogadoebasTan efeqtur
komunikaciaSi;
• eTikis kodeqsis efeqturad ganxorcielebis mizniT treiningebis Catareba
policiis TanamSromlebisaTvis;
• patrul-inpspeqtorebis, sasazRvro da ubnis inspeqtorebisa da
gamomZieblebis momzadeba ucxoenaSi;
• policiis oficrebis sistemuri wvrTnebi arasrulwlovanTa dakiTxva-
dapatimrebis da maTTan mopyrobis Taobaze, arasrulwlovanTa danaSaulis
prevenciaze da maT problemur qcevaze;
• samarTaldamcavi struqturebis yvela warmomadgenlisa da yovelgvari
ganStoebis, saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros mandaturTa
momzadeba da gadamzadeba;
• Teoriisa da praqtikis sinTezuri swavleba da kursantTaTvis saWiro
praqtikuli unarCvevebis gamomuSaveba;
• sisxlis samarTlis saproceso kodeqsSi trenerebad samarTaldamcavi
organoebidan kvalificiuri da profesiuli kadrebis SerCeva;
• SerCeuli kadrebisaTvis Sesabamisi treiningebis dagegmva da treining
masalis momzadeba;
• trenerebis mier samarTaldamcavi organoebis yvela TanamSromlisaTvis
axal sisxlis samarTlis saproceso kodeqsiT gaTvaliswinebuli siaxleebis
ganmarteba da maTi samomavlo datreiningeba;
62
mosalodneli Sedegi:
• samarTaldamcavi organoebis da mandaturis samsaxuris
maRalkvalificiuri kadrebiT dakompleqteba;
• Sss-s TanamSromlebis mier eTikis kodeqsis principebis praqtikaSi
srulyofilad dacva;
• saqarTveloSi myof ucxo qveynis moqalaqeebTan samarTalwarmoebis
procesSi enobrivi barieriT gamowveuli problemebis gadalaxva Sss-s
TanamSromlebis mier;
4. erovnuli saganZurisa da diplomatiuri warmomadgenlobebis dacvis
usafrTxoebis donis amaRleba.
prioritetis aRwera da mizani
prioritetis farglebSi dagegmilia:
• dacvis policiis aRWurva dacviTi teqnologiebis ganviTarebasa da
warmoebaSi msoflio lideri amerikuli kompaniis AES intellinet-is sistemebis
aparaturiTa da radiogadamcemebiT;
• dacvis policiis avtofarexis rekonstruqcia, avtoparkis ganaxleba da
obieqtebisaTvis, romlebic mudmiv meTvalyureobas saWiroeben, saguSago
jixurebis damzadeba da maTi montaJi;
• sapatrulo-saguSago jgufis ekipirebis ganaxleba;
• dacvis muSakebis profesiuli donis amaRlebis mizniT sasroleTis
(tiris) darbazis mSenebloba;
mosalodneli Sedegi:
diplomatiuri misiebis, rezidenciebis, gansakuTrebiT mniSvnelovani
saxelmwifo obieqtebis, erovnuli saganZurisa da mniSvnelovani obieqtebis
usafrTxoeba.
5. mosamsaxureTa janmrTelobis dacva
prioritetis aRwera da mizani
saministroze dakisrebuli funqciebis Sesrulebis dros rig SemTxvevebSi
aris mosamsaxureTa daWrisa da dasaxiCrebis faqtebi, romelTa mkurnaloba da
maTi janmrTelobis reabilitacia saxelmwifos movaleobaa.
saministros mosamsaxureTa, TadarigSi daTxovnil pirTa, maTi ojaxis
wevrTa da saministros saswavlo dawesebulebebis msmenelTa samedicino
momsaxurebiT uzrunvelyofa, stacionaruli mkurnaloba, avadobis mizezebis
63
Seswavla, daWrilTa samedicino reabilitacia, pensionerTa da unarSezRudulTa
samedicino Semowmeba, dadgenili wesiT samxedro-saeqimo komisiis organizeba da
Catareba. SesaZlo sabrZolo moqmedebebis dros daWrilTaTvis samedicino
daxmarebis aRmoCena da evakuaciis organizeba. saministros erT-erTi ZiriTadi
mimarTulebaa, romlis gansaxorcieleblad aucilebelia samedicino aparaturis
ganaxleba-Sevseba, samedicino personalis kvalifikaciis asamaRlebel
RonisZiebaTa uzrunvelyofa da medicinis Tanamedrove miRwevebis gacnoba da
praqtikaSi danegva.
mosalodneli Sedegebi:
• saministros TanamSromelTa avadobisa da Sromisuunarobis Semcireba;
• TanamSromelTa janmrTelobis dacvis maRali xarisxi;
• saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros janmrTelobis dacvis
samsaxurSi ganaxlebuli samedicino aparatura;
saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministro
1. ganaTlebis menejmentisa da resursebis gamoyenebis efeqturobis zrda
prioritetis aRwera da mizani
ganaTlebis sistemis reformirebis pirveli etapi xasiaTdeboda marTvis
funqciebis garkveuli koncentraciiT marTvis zeda rgolSi, rac iyo gamowveuli
cvlilebebis swrafi ganxorcielebis aucileblobiT. ganxorcielda
struqturuli reforma da ganaTlebis qselis racionalizacia, magram amave dros
gamoikveTa saministros saqmianobaSi mikromenejmentis CarTvis aucileblobis
sakiTxi, Sesabamisad dagegmilia ganaTlebis sferos reformirebis gegmebis
momzadebis procesSi yvela dainteresebuli mxaris Cabma.
garda amisa prioritetis farglebSi ganxorcieldeba:
• marTvis informaciuli-sakomunikacio sistemis ganviTareba;
• gatardeba RonisZiebebi resurscentrebis marTvis potencialis gazrdis
mizniT;
• gagrZeldeba sajaro skolebis mSenebloba-reabilitacia, romelTa
paralerulad ganxorcieldeba sxva infrastruqturuli proeqtebi;
• profesiuli saswavleblebis reabilitacia da maTi Sesabamisi inventariT
aRWurva;
• saSualovadian periodSi sajaro skolebis maswavleblebis xelfasebis
etapobrivi zrda;
• saganmanaTleblo dawesebulebebis avtorizaciis sistemis danergva;
64
mosalodneli Sedegebi:
• gaumjobesdeba saganmanaTleblo dawesebulebebis monitoringis da
kontrolis sistema da gaizrdeba miRebuli gadawyvetilebebis xarisxi;
• amaRldeba resursebis gamoyenebis miznobrioba da efeqturoba;
• erTian sainformacio qselSi CaerTveba saministro, resurscentrebi da
yvela skola;
• Semcirdeba saganmanaTleblo dawesebulebebis ricxvi gaumarTavi
saswavlo baziT;
• sajaro skolebSi moewyoba laboratoriebi, biblioTekebi, sportuli
kompleqsebi da kvebis obieqtebi;
• gaumjobesdeba maswavleblebis socialuri mdgomareoba;
• gaizrdeba saxelmwifo saswavlo grantis mimRebi bakalavriatis
studentTa raodenoba;
• gaizrdeba profesiuli ganaTlebis momzadebis programebis kontingenti;
2. maRali xarisxis saganmanaTleblo Sedegebze orientirebuli saswavlo
garemos Camoyalibeba
prioritetis aRwera da mizani
umaRles saswavleblebSi Cabarebis procesSi damyarda samarTliani
konkurenciis principi, Tumca, moxda aqcentis gadatana erTiani erovnuli
gamocdebis sagnebze, naklebi yuradReba eTmoba erovnuli gegmis sxva sagnebs,
Semcirda gakveTilebze daswrebis maCvenebeli. saxelmZRvaneloebis farTo
speqtrma gaarTula maTi SerCevis procesi. maswavlebelTa sertificirebis
procesis dayovneba aferxebs swavlebis xarisxis amaRlebas. mcirea
saganmanaTleblo sagnebTan integrirebuli kompiuteruli programebis raodenoba,
dabalia skolebis internetiT uzrunvelyofis maCvenebeli.
aRniSnuli problemebis gadaWris mizniT:
• etapobrivad dainergeba axali erovnuli saswavlo gegma;
• saskolo atestatis asaRebad Catardeba gamocdebi ZiriTad sagnebSi;
• Camoyalibdeba da amoqmeddeba saskolo saxelmZRvaneloebis erTiani
teqnikuri standartebi da grifirebis axali wesi;
• inglisuri enis gakveTilebs Caatareben inglisurenovani maswavleblebi;
• srulad amoqmeddeba maswavleblebis sertificirebis sistema;
• gagrZeldeba usafrTxo skolis koncefciis danergva;
mosalodneli Sedegebi:
65
• saganmanaTleblo dawesebulebebSi iqneba uzrunvelyofili daswrebis da
disciplinis maRali done;
• zogadsaganmanaTleblo dawesebulebebSi Seiqmneba moswavleTa
janmrTelobisaTvis da sicocxlisaTvis usafrTxo garemo;
• aRikveTeba sajaro skolebSi da mimdebare teritoriaze janmrTelobisa
da sicxocxlis winaaRmdeg mimarTuli danaSaulebi, agreTve narkotikuli
danaSauli;
• aRmoifxvreba mozard moswavleTa Soris urTierTdapirispireba da
sajaro skolis teritoriaze moswavleTa mier civi da cecxlsasroli iaraRis
tarebis, alkoholuri da narkotikuli saSualebebis gavrceleba;
• mozardebSi gaumjobesdeba inglisuri enis codnis done;
• saswavlo garemo xels Seuwyobs moswavleebis gonebrivi da fizikuri
unar-Cvevebis ganviTarebas, maT Soris usafrTxoebis, sainformacio
teqnologiebis, ucxo enebisa da msoflio kulturis istoriis sakiTxebSi.
3. TiToeuli moqalaqisaTvis ganaTlebis Tanabari xelmisawvdomobis
uzrunvelyofa
prioritetis aRwera da mizani
reformebis Sedegad miRweulia CarTulobis maRali maCveneblebi ganaTlebis
yvela safexurze, Tumca, SezRudulia swavlis SesaZlebelobebi specialuri
saganamanaTleblo saWiroebebis mqone adamianebisaTvis, mwiria swavlis an
kvalifikaciis SeZenis SesaZleblobebi sasjelaRsrulebis dawesebulebebSi, didia
socialurad daucveli kategoriis bavSvebisa da axalgazrdebis ricxvi, erovnul
umciresobebSi saxelmwifo enis codnis dabali done zRudavs sazogadoebaSi maTi
integrirebis process.
aRniSnuli sirTuleebis daZlevis da yvela moqalaqisaTvis ganaTlebis
xelmisawvdomobis mizniT:
• zogadi ganaTlebis dawesebulebebSi ganviTardeba saTanado
infrastruqtura, SemuSavdeba programebi da gadamzaddebian pedagogebi
specialuri saganmanaTleblo saWiroebebis mqone moswavleebisaTvis;
• amoqmeddeba kvotebis sistema eTnikuri umciresobebisaTvis umaRles
saganmanaTleblo dawesebulebaSi Cabarebisas;
• qarTuli enis swavlebis mizniT qveynis masStabiT gafarTovdeba qarTuli
enis saxlebis qseli;
• arasrulwlovanTa aRmzrdelobiT da qalTa sasjelaRsrulebis
dawesebulebebSi iqneba organizebuli saswavlo procesi;
• gafarTovdeba socialurad daucveli moswavleebis da studentebis
saxelmwifo daxmarebis sistema.
66
mosalodneli Sedegebi:
• uzrunvelyofili iqneba specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone
bavSvTa integracia erTian saganmanaTleblo sivrceSi;
• amaRldeba qarTuli enis codnis done araqarTulenovan mosaxleobaSi;
• sasjelaRsrulebis dawesebulebebSi Seiqmneba ganaTlebis gagrZelebis da
kvalifikaciis miRebis SesaZleblobebi;
• moswavleebi socialurad daucveli ojaxebidan iqnebian uzrunvelyofili
saxelmZRvaneloebiT;
4. mecnierebis da akademiuri ganviTarebis xelSewyoba
prioritetis aRwera da mizani
2005-2009 wlebSi mniSvnelovnad gaizarda mecnierebis dafinanseba,
Camoyalibda mecnierebis dafinansebis konkurentuli sistema. Tumca, mecniereba
isev naklebad mimzidvelia niWieri axalgazrdebisaTvis, dabalia mecnierTa
saerTaSoriso samecniero TanamSromlobaSi CarTulobis done, neli tempiT
mimdinareobs ganaTlebisa da mecnierebis integraciis procesi.
aRniSnuli mdgomarebis gaTvaliswinebiT gamoikveTeba samecniero kvlevebis
prioritetuli mimarTulebebi da amoqmeddeba kvlevebis xelSewyobis
gansxvavebuli formebi, xeli Seewyoba samecniero saerTaSoriso TanamSromlobas
da axalgazrda mecnierebis waxalisebas.
mosalodneli Sedegebi:
• Seiqmneba samecniero teqnoparkebi wamyvani universitetebis bazaze;
• daiwyeba mecnierebatevadi produqtebisa da teqnologiebis danergva
erovnul ekonomikaSi;
• gafarTovdeba kavSirebi evropul da evroatlantikur saswavlo-
akademiur sivrcesTan.
67
saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis
saministro
1. saxelovnebo ganaTlebis sistemis xelSewyoba
prioritetis aRwera da mizani
saxelovnebo ganaTleba qveynis kulturisa da ganaTlebis politikis
ganuyofeli nawilia, rogorc qarTuli kulturis sulieri da materialuri
memkvidreobis SenarCunebisa da xelovnebis ganviTarebis, ise Camoyalibebis
procesSi myofi erTiani saganmanaTleblo sivrcis srulyofis sakiTxSi.
prioriteti moicavs saxelovnebo ganaTlebis RonisZiebebs, romlebic
orientirebulia, rogorc saganmanaTleblo dawesebulebebis, ise saxelovnebo
ganaTlebis xelSewyobaze, rac aseve gulisxmobs zogadi, profesiuli da
umaRlesi ganaTlebis kanonebis Semdgom daxvewas, maTSi saxelovnebo ganaTlebis
specifikis asaxvis TvalsazrisiT, saswavlo-SemoqmedebiTi kuTxiT perspeqtiul
moswavleTa da studentTa xelSewyobas, saSemsruleblo samagistro programebze
studentebis swavlis dafinansebas.
mosalodneli Sedegebi:
• saxelovnebo saganmanaTleblo dawesebulebebis mowesrigebuli
sakanonmdeblo da materialur-teqnikuri baza;
• saxelovnebo organizaciebis dakompleqteba maRalkvalificiuri kadrebiT;
• materialurad waxalisebuli da motivirebuli saxelovnebo
saswavleblebis pedagogebi;
• saerTaSoriso konkursebSi, festivalebSi da sxva forumebSi mopovebuli
warmatebebi;
• saqarTvelos diplomebisa da atestatebis mobiloba da validoba
evropul standartebTan;
2. msoflioSi saqarTvelos pozitiuri imijis Camoyalibeba
prioritetis aRwera da mizani
XX saukunis manZilze sabWoTa kavSiris Caketilobisa da SemdgomSi ki
saqarTvelos politikuri izolaciis da SezRuduli resursebis gamo, ver
xdeboda saqarTvelos xelovnebisa da kulturis popularizacia sazRvargareT.
miuxedavad ramodenime wlis mcdelobisa msoflios bevr qveyanaSi qarTuli
68
kultura ar aris gacnobierebuli sazogadoebis mier. amitom, saqarTvelos,
rogorc evropuli da msoflio civilizaciis ganuyofeli nawilis warmoCineba,
jer kidev saWiroebs seriozul Zalisxmevas.
prioriteti gulisxmobs saqarTvelos popularizaciisa da adeqvaturi
imijis Camoyalibebis mizniT iseTi RonisZiebebis Catarebas, romlebic
pozitiurad warmoaCens saqarTvelos, gaaRvivebs interess mis mimarT da
daumkvidrebs adgils evropuli civilizaciis istoriul da mimdinare
konteqstSi. prioriteti orientirebulia Sesabamisi qveynebis politikuri
gadawyvetilebebis mimReb wreebze, media - jgufebsa da sazogadoebis farTo
fenebze.
mosalodneli Sedegebi:
• qarTuli kultura msoflioSi daikavebs sakuTar adgils, rogorc erT-
erTi unikaluri da uZvelesi kultura;
• saqarTvelo msoflios winaSe warsdgeba, rogorc evropuli kulturis
mqone qveyana;
• ganviTardeba saqarTvelos ara mxolod kulturuli, aramed
sazogdoebrivi da politikuri urTierTobebi;
• sazogadoebriv da politikur jgufebze pozitiuri ganwyobis amaRleba.
3. kulturuli memkvidreobis dacva da samuzeumo sistemis srulyofa
prioritetis aRwera da mizani
qveynis mdidari kulturuli memkvidreobis SesanarCuneblad da momavali
TaobebisaTvis misi srulyofili saxiT gadasacemad, aucilebelia ZeglTa
reabilitacia. kulturuli memkvidreobis movla-patronobisa da marTvis
arsebuli meqanizmebi ar Seesabameba msoflioSi gavrcelebul praqtikas, aseve
mosawesrigebelia muzeumebisa da muzeum-nakrZalebis materialur-teqnikuri
bazebi, aucilebelia eqsponatTa reabilitacia, muzeumebis popularizacia. am
mimarTulebiT, sxvadasxva saxis gamocemebs, eqspoziciebs, gamofenebs esaWiroeba
ganaxleba-mowyoba. aseve aucilebelia muzeumebis menejmentis gaumjobeseba da
saerTaSoriso instituciebTan TanamSromloba.
prioritetis farglebSi dagegmilia:
• saqarTvelos kulturuli memkvidreobis nimuSebis reabilitaciisken
mimarTuli RonisZiebebis ganxorcieleba, rogorc Cvens teritoriaze, ise mis
farglebs gareT;
• UNESCO-s msoflio kulturuli memkvidreobis qarTuli Zeglebis
srulyofili dokumentireba da reabilitacia;
69
• kulturuli memkvidreobis nimuSebis (moZravi, uZravi) inventarizacia da
saaRricxvo dokumentaciis Sedgena;
• ZeglTa integrirebuli infrastruqturebis Seqmna, popularizaciisken
mimarTuli RonisZiebebis ganxorcieleba; saganmanaTleblo programebis SemuSaveba
da danergva kulturuli memkvidreobis sferoSi;
• muzeumebis reabilitacia da axali teqnologiebiT aRWurva;
• muzeumebis popularizacia (axal eqspoziciaTa mowyoba, arsebulis
ganaxleba, moZravi gamofenebis mowyoba qveynis SigniT da gareT, muzeumebis
marTvis Tanamedrove sistemis danergva, muzeumebis fondebis pasportizacia,
axali gamocemebi).
mosalodneli Sedegebi:
• qarTuli kulturuli memkvidreobis Zeglebis SenarCuneba;
• integrirebuli infrastruqtura moewyoba kulturuli memkvidreobis
kompleqsur Zeglebze;
• kulturuli memkvidreobis kvlevisa da popularizaciis mimarTulebiT
momzaddeba perioduli gamocemebi;
• amoqmeddeba sxvadasxva saxis saganmanaTleblo programa.
• Seiqmneba ZeglTa detaluri saaRricxvo, kvleviTi, sxvadasxva tipis
dazianebaTa sadiagnostiko dokumentacia. moxdeba kulturuli memkvidreobis
uZravi, moZravi nimuSebis, obieqtebisa da Zeglebis sistematizacia da
saerTaSoriso samecniero asparezze gatana.
• informaciis Senaxvis, ganaxlebisa da gavrcelebis Tanamedrove
standartebis danergva.
• qveyanaSi kulturuli turizmis ganviTareba da zogadad, turizmisaTvis
mimzidveli garemos Seqmna.
4. xelovnebis dargebis ganviTarebis xelSewyoba
prioritetis aRwera da mizani
Teatris, kinos, musikis, saxviTi xelovnebisa da literaturis ganviTareba-
popularizaciis xelSewyobas mniSvnelovani adgili ukavia rogorc qarTuli
kulturis tradiciebis SenarCunebis, ise misi Semdgomi ganviTarebisa da
msoflio kulturul sivrceSi integrirebis TvalsazrisiT.
amasTanave gadasalaxia rigi problemebi centrsa da regionebs Soris
erTiani kulturuli sivrcis Sesaqmnelad da regionebSi arsebuli problemebis
mosagvareblad. mZimea regionebis Teatrebis mdgomareoba rogorc teqnikuri, ise
SemoqmedebiTi TvalsazrisiT. aseve mniSvnelovania sazogadoebis dabali interesi
Tanamedrove xelovnebisa da masTan dakavSirebuli procesebis mimarT.
70
dedaqalaqTan SedarebiT saqarTvelos calkeuli regionebis kulturuli
cxovreba didi aqtivobiT ver gamoirCeva, mZime mdgomareobaSia kulturuli
obieqtebis materialur-teqnikuri baza. mwvaved dgas mravali Semomqmedi
adamianis dasaqmebis problema.
prioriteti gulisxmobs qarTuli wignis, literaturisa da xelovnebis
tradiciebis dacvas, ganviTarebas da popularizacias, konkretuli proeqtebis
ganxorcilebis gziT saqarTvelos sxvadasxva qalaqebSi. saerTaSoriso
Teatraluri, musikaluri, saxviTi, kino xelovnebis da wignis festivalebis
meSveobiT xelovnebis popularizacias, saiubileo TariRebis aRniSvnas,
gamofenebis da koncertebis mowyobas, regionebis Teatrebis xelSewyobas
sadadgmo xarjiTa da teq-aRWurviT, regionebsa da Tbilisis Teatrebis
gastrolebis organizebas da xelSewyobas. gamocemebis xelSewyobas da axali
gamocemebiT biblioTekebis wignadi fondebis ganaxlebas, saqarTveloSi erovnul
umciresobaTa aramaterialuri da materialuri kulturuli faseulobebis
gamovlenas da qarTul kulturul sivrceSi ganviTarebas.
mosalodneli Sedegebi:
• qarTvel xelovanTa profesiuli zrda, dasaqmeba, maTTvis axali
informaciis miwodeba, saerTaSoriso kulturul sivrceSi maTi CarTva;
• saerTaSoriso (Teatraluri, musikaluri, kino, folkloruli, wignis)
festivalebis Catareba;
• literaturuli nawarmoebisa da literaturuli gazeTebis gamocema;
sezonze axali speqtaklebis dadgma, gamofenebis mowyoba, saubileo da
SemoqmedebiTi saRamoebis Catareba;
• saqarTvelos regionebSi kulturuli cxovrebis popularizacia da
aRorZineba;
• mTavari biblioTekis da masSi Semavali sasoflo biblioTekebis fondebis
Sevseba axali gamocemebiT;
• ganxorcielebuli RonisZiebebis dargobrivi, Janrobrivi, esTetikuri da
Tematuri mravalferovneba;
saqarTvelos okupirebuli teritoriebidan iZulebiT gadaadgilebul
pirTa, gansaxlebisa da ltolvilTa saministro
1. konfliqtur regionebSi devnilTa qonebis aRricxva
prioritetis aRwera da mizani
SesaZlo dabrunebul devnilTa elementaruli uflebebi ar aris
uzrunvelyofili. devnilebis usafrTxoeba ar aris garantirebuli, maTi
71
qonebrivi uflebebi sistematurad irRveva. sacxovrebeli pirobebi da socialuri
momsaxurebis miRebis SesaZlebloba minimaluria. Sesabamisad dagegmilia uZrav
qonebaze sakuTrebis uflebis moTxovnis mqone pirebis gamokveTa SemdgomSi
privatizaciis procesis mosamzadeblad, vinaidan afxazeTis teritoriaze da
cxinvalis regionSi privatizacia ar Catarebula. aseve dagegmilia afzaxeTisa da
cxinvalis regionis geoinformaciuli sistemis Seqmna.
mosalodneli Sedegi:
aRiricxeba devnili mosaxleobis uZravi qoneba afxazeTisa da cxinvalis
regionSi.
2. ltolvilTa da devnilTa sacxovrebeli pirobebis gaumjobeseba
prioritetis aRwera da mizani
devnilTa TiTqmis naxevari dResac gansaxlebulia koleqtiur centrebSi. am
Senobebma dakarga TavianTi pirvandeli funqcia. isini ZiriTadad uvargisia
sacxovreblad da saWiroebs reabilitacias. prioritetis mizania ltolvilTa da
devnilTaTvis kompaqturi Casaxlebis obieqtebSi minimaluri sacxovrebeli
pirobebis Seqmna da devnilTaTvis sacxovrebeli farTebis sakuTrebaSi gadacema.
aRniSnulis gaTvaliswinebiT ganxorcieldeba savalalo mdgomareobaSi myof
devnilTa kompaqturad Casaxlebis obieqtebis Seswavla da SemdgomSi maTi
reabilitacia. dazustdeba kompaqturad Casaxlebul obieqtebSi ltolvilTa da
devnilTa raodenoba da maTTvis dafinansdeba komunaluri xarjebi.
mosalodneli Sedegebi:
kompaqturad Casaxlebul obieqtebSi Catarebuli sareabilitacio
samuSaoebis Sedegad gaumjobesdeba maTSi mcxovrebi devnilebis sacxovrebeli
pirobebi. organizebulad Casaxlebul devnilTa ojaxebi uzrunvelyofili
iqnebian eleqtroenergiiT, sayofacxovrebo da komunaluri momsaxurebiT.
3. migraciuli procesebis mimarT erTiani saxelmwifo politikis
SemuSaveba da ganxorcieleba
qveyanaSi dawyebulia muSaoba migraciuli procesebis mimarT erTiani
midgomis safuZvlebis Camosayalibeblad. momzadebulia migraciis marTvis
saxelmwifo strategiis proeqti, romlis safuZvelzec unda Seiqmnas samoqmedo
gegma.
prioritetis mizans warmoadgens migrantTaTvis daxmarebis gaweva maTi
sazogadoebaSi srulfasovani integraciis mizniT. migraciis erTiani monacemTa
bazis arseboba saSualebas mogvcems gavaanalizoT da swori Sefaseba mivceT
72
mimdinare migraciul procesebs da Sesabamisad davsaxoT konkretuli
RonisZiebebi arsebuli problemebis aRmosafxvrelad.
prioritetis farglebSi damatebiT Seiqmneba sainformacio-sakonsultacio
centrebi, rac gulisxmobs beneficiarebisa da zogadad sazogadoebisaTvis
srulyofili informaciis miwodebas saerTaSoriso samarTlis, daniSnulebis
qveynebSi arsebuli samarTleblivi aqtebis, dasaqmebis SesaZleblobebis,
migrantTa uflebebisa da movaleobebis, aseve mosalodneli safrTxeebis Sesaxeb.
centrebis funqcionireba garkveulwilad warmoadgens aralegaluri
migraciisa da trefikingis prevencias. migraciis erTiani monacemTa baza
saSualebas mogvcems movaxdinoT srulfasovani prognozireba da monitoringi
qveyanaSi mimdinare rogorc Sida, aseve gare migraciul procesebze.
ganxorcieldeba ekomigrantTa gansaxlebis organizeba da axal sacxovrebel
adgilebze maTi adaptacia-integraciis procesis xelSewyoba.
mosalodneli Sedegebi:
• saqarTvelodan aralegaluri migraciis nakadis Semcireba;
• saqarTvelos moqalaqeebisaTvis ucxoeTSi droebiTi legaluri SromiTi
migraciis SesaZleblobebis gazrda;
• readmisiis xelSekrulebiT dabrunebulTa sazogadoebaSi srulfasovani
integracia;
• ekomigrantebis sacxovrebeli pirobebis gaumjobeseba.
4. muslimani mesxebis repatriacia
prioritetis aRwera da mizani
damTavrda repatriaciis msurvelTa ganacxadebis miReba saqarTvelos
mTavrobis mier damtkicebuli aplikaciis formebis mixedviT. 2010 wlis 1
ianvridan dawyebulia da gagrZeldeba repatriantis statusis maZiebelTa
miRebuli aplikaciebis ganxilva, analizi, maTi sistematizacia da Sesabamisi
gadawyvetilebis miReba.
mosalodneli Sedegebi:
Seiqmneba repatriaciis msurvelTa monacemTa eleqtronuli baza, daiwyeba
repatriantis statusis miniWebis procesi.
73
saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da
socialuri dacvis saministro
1. mosaxleobis sapensio uzrunvelyofa
prioritetis aRwera da mizani
sapensio gasacemlebis (saxelmwifo pensia, saxelmwifo kompensacia,
saxelmwifo akademiuri stipendia da sxva) uwyvet dafinansebas mniSvnelovani
roli akisria mosaxleobis mowyvladi nawilis siRaribisgan dacvis, sasursaTo
usafrTxoebis uzrunvelyofisa da sxva arsebiTi saWiroebebis
dakmayofilebisaTvis. mimdinare demografiuli tendenciebisa (bavSvTa da sapensio
asakis mosaxleobis Sefardebis zrda Sromisunariani mosaxleobis raodenobasTan)
da Sromis bazarze arsebuli mdgomareobis gaTvaliswinebiT, saqarTveloSi
mcxovrebi Sinameurneobebis mniSvnelovani nawili moklebulia saarsebod
aucilebeli fuladi Semosavlebis miRebis SesaZleblobas; am situaciaSi moqmedi
kanonmdeblobis Sesabamisad gansazRvruli sapensio Semosavlebis wili
SinameurneobaTa biujetSi sakmaod maRalia, ris gamoc pensiebis uwyveti da
drouli gacema mniSvnelovan rols asrulebs cxovrebis minimaluri standartis
uzrunvelyofaSi mosaxleobis farTo jgufebisaTvis.
mosalodneli Sedegebi:
kanonmdeblobiT dadgenili sapensio gasacemlebis uwyveti gacema; sapensio
uzrunvelyofis racionalizacia (pensionerTa sxvadasxva jgufebSi sapensio
Semosavlebs Soris gansxvavebis Semcireba sapensio paketis optimaluri marTvis
meSveobiT); pensiis mimRebTa arsebiTi saWiroebebisa da cxovrebis minimaluri
standartis uzrunvelyofa;
2. mosaxleobis socialuri dacva
prioritetis aRwera da mizani
qveyanaSi siRaribis farTo gavrcelebis pirobebSi siRaribis ukiduresi
formebis aRmofxvrisa da Sesabamisi riskebis ganeitralebis mizniT aucilebeli
xdeba mosaxleobis calkeuli jgufebis socialuri dacvis damatebiTi
RonisZiebebis ganxorcieleba miznobrivi fuladi daxmarebisa da momsaxureobaTa
calkeuli saxeobebis gawevis meSveobiT.
• am prioritetis farglebSi gaTvaliswinebuli fuladi gasacemlebis
saxeobebia: saarsebo Semweoba siRaribis zRvars miRma myofi ojaxebisaTvis,
fuladi daxmareba devnili mosaxleobisaTvis, reintegraciis Semweoba
(ojaxebisaTvis, romlebic moaxdenen ojaxis wevris saaRmzrdelo
dawesebulebebidan biologiur ojaxSi dabrunebas), mindobiT aRzrdis
anazRaureba (ojaxebisaTvis, romlebic uzrunvelyofen mzrunvelobamoklebul
bavSvTa sakuTar ojaxSi aRzrdas), saxelmwifo daxmareba (teritoriuli
mTlianobisTvis brZolis marCenaldakargulebisTvis, romlebmac dakarges 2 an
74
meti Svili an arian martoxela), aseve daxmareba orsulobisa da mSobiarobis
gamo.
• socialuri vauCeris meSveobiT dafinansebuli momsaxureobis saxeobebia:
SSm pirTa dRis centrebiT uzrunvelyofa, SSm pirTa saTemo organizaciebis
momsaxureba, SSm pirTa damxmare saSualebebiT uzrunvelyofa, SSm bavSvTa
fsiqosomaturi abilitaciis/reabilitacia, fsiqikuri darRvevebis mqone pirTa
instituciuri patronaJi, Zval-saxsrovani daavadebebis mqone bavSvTa
reabilitacia, SSm bavSvTa adreuli ganviTarebis xelSewyoba, SSm pirTa da
mzrunvelobamoklebul bavSvTa sakurorto momsaxureba, reintegrirebuli da
mitovebis riskis qveS myofi bavSvebis xelovnuri kvebis produqtebiT
uzrunvelyofa, mcire, ojaxuri tipis bavSvTa saxlebSi momsaxureoba.
dafinansebis amgvari sqema uzrunvelyofs gamoyofili saxsrebis uSualod
beneficiarze mimarTvas da amave dros aZlevs mas momsaxurebis mimwodeblis
Tavisufali arCevis SesaZleblobas.
mosalodneli Sedegebi:
• SinameurneobaTa social-ekonomikuri mdgomareobis Sefasebis sistemis
gaumjobeseba gamoyenebuli formulisa da gamokvlevis meTodologiis daxvewis,
aseve saTanado informaciuli kampaniis warmoebisa da miznobrivi socialuri
daxmarebis mimRebi ojaxebis xelaxali Sefasebis meSveobiT;
• socialuri daxmarebis sitemis farglebSi socialuri transferebis
miznobriobis gazrda;
• ukiduresi siRaribis pirobebSi mcxovrebi Sinameurneobebis cxovrebis
standartis gaumjobeseba;
• socialuri sferos deinstitucionalizacia da CanacvlebiTi socialuri
servisebis ganviTareba;
• SSm pirebis adekvaturi servisebiT uzrunvelyofa da sazogadoebriv
cxovrebaSi maTi integraciis gaumjobeseba;
3. mosaxleobisaTvis samedicino momsaxurebis miwodeba kerZo sadazRvevo
sqemebiT
prioritetis aRwera da mizani
jandacvis mTlian danaxarjebSi daaxloebiT 69%-s warmoadgens kerZo
danaxarjebi, e.w. ,,jibidan gadaxdebis“ saxiT, Sesabamisad, mosaxleobis samedicino
momsaxurebaze xelmisawvdomobis zrdisaTvis mniSvnelovania Sesabamisi sadazRvevo
sqemebis ganviTareba, gansakuTrebuli roli aqvs mosaxleobis socialurad
daucveli jgufebis aRniSnul sqemebSi CarTvas. aranakleb mniSvnelovania
nebayoflobiTi dazRvevis stimulireba. prioriteti iTvaliswinebs samedicino
momsaxurebaze xelmisawvdomobis gaumjobesebas kerZo sadazRvevo meqanizmebiT
prioritetuli miznobrivi jgufebisaTvis, kerZod: siRaribis zRvars qvemoT
myofi mosaxleoba, devnili mosaxleoba, saxelmwifo mzrunvelobis qveS myofi
pirebi, 60 wels gadacilebuli mosaxleoba, 0-5 wlamde bavSvebi, sajaro
75
skolebisa da calkeuli saganmanaTleblo dawesebulebis pedagogebi da
administraciul-teqnikuri personali.
mosalodneli Sedegebi:
• mTlianad janmrTelobis dacvisa da samedicino dazRvevis sferoSi
saxelmwifo kontrolis gaZliereba;
• samedicino momsaxurebaze finansuri xelmisawvdomobis gazrda
socialurad daucveli mosaxleobis samedicino dazRveviT mocvis maCvenebelTa
gaumjobesebisa da samedicino momsaxureobis anazRaurebaSi „jibidan gadaxdebis“
xvedriTi wilis Semcirebis meSveobiT;
• janmrTelobis dazRvevis sistemaSi mTeli mosaxleobis, maT Soris misi
SeZlebuli nawilis integraciis maCvenebelTa zrda.
4. sazogadoebrivi janmrTelobis dacva
prioritetis aRwera da mizani
janmrTelobis xelSewyobis, jansaRi cxovrebis wesis damkvidrebisa da
daavadebaTa profilaqtikisken mimarTuli samTavrobo Zalisxmeva mniSvnelovan
zegavlenas axdens mosaxleobis janmrTelobis mdgomareobaze. qveyanaSi unda
gaZlierdes SesaZleblobebi imisTvis, rom gadamdeb da onkologiur daavadebaTa
prevencia da adreuli gamovlena efeqtur meqanizmad iqces, erTis mxriv,
sazogadoebis daculobis gasazrdelad da meores mxriv, saxelmwifo
danaxarjebis optimizaciisaTvis. aRniSnuli prioritetis ganxorcieleba moxdeba
mosaxleobis imunizaciis, daavadebaTa adreuli gamovlenisa da skriningis
xelSewyobis, gadamdebi daavadebebis: tuberkulozis, malariis, virusuli
hepatitebis, aiv-infeqciis, sqesobrivi gziT gadamdebi infeqciebis gavrcelebis
kontrolis, cxovrebis jansaRi wesis damkvidrebis gziT saqarTvelos mTels
mosaxleobaSi.
mosalodneli Sedegebi:
• pirveladi jandacvis rgolSi sazogadoebrivi jandacvis servisebis
integracia;
• imunizaciiT mosaxleobis mocvis gaumjobeseba;
• tuberkuloziT, aiv/SidsiT da sxva gadamdebi daavadebebiT avadobis
Semcireba;
• onkologiuri sneulebebis adreul stadiaze gamovlenis maCvenebelTa
zrda;
76
5. mosaxleobisaTvis samedicino momsaxurebis miwodeba sxva prioritetul
sferoebSi
prioritetis aRwera da mizani
integrirebuli samedicino servisebis geografiuli xelmisawvdomobis
uzrunvelyofa dadebiT zegavlenas axdens mosaxleobis janmrTelobis
mdgomareobaze; samedicino daxmarebis drouli da Tanamimdevruli ganxorcieleba
aucilebeli pirobaa gaweuli daxmarebis Sedegianobisa da xarjT-efeqturobis
amaRlebis, aseve daavadebaTa mZime formebis prevenciisa da sikvdilianobis
SemcirebisaTvis; aRniSnuli prioritetis ganxorcieleba moxdeba pirveladi
jandacvis doneze integrirebuli samedicino momsaxureobis, saswrafo-
gadaudebeli daxmarebisa da referaluri samsaxurebis muSaobis efeqturobis
gazrdisa da CanacvlebiT Terapiaze myof pirebisaTvis aucilebel medikamentebze
xelmisawvdomobis gazrdis meSveobiT
mosalodneli Sedegebi:
• samedicino daxmarebis Sedegianobisa da xarjT-efeqturobis zrda; • dedaTa da bavSvTa janmrTelobis gaumjobeseba daavadebaTa mZime formebiT
avadobisa da sikvdilianobis maCvenebelTa Semcirebis gziT (saqarTveloSi
aTaswleulis ganviTarebis me-4 da me-5 miznebis miRweva);
• CanacvlebiT Terapiaze myofi pacientebis specifikuri samkurnalo
saSualebebiT uzrunvelyofis gaumjobeseba;
6. samedicino momsaxurebis xarisxis gaumjobesebis xelSewyoba
prioritetis aRwera da mizani
arsebuli situaciidan gamomdinare, am prioritetis farglebSi
mniSvnelovania saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli jandacviTi infrastruqturis,
Senoba-nagebobebisa da aRWurvilobis ganaxleba, samedicino dawesebulebebSi
diagnostikisa da mkurnalobis minimaluri standartis uzrunvelyofa da
falsificirebuli, uxarisxo da vadagasuli samkurnalo saSualebebis mimoqcevis
prevencia. samedicino momsaxurebis xarisxis gaumjobesebis xelSewyoba, kerZod:
samedicino infrastruqturisa ganaxleba/ganviTareba, diagnostikisa da
mkurnalobis minimaluri standartebis damtkiceba da kontroli; farmacevtuli
bazris efeqturi regulirebis miRweva;
mosalodneli Sedegebi:
ambulatoriuli da hospitaluri samedicino daxmarebiT mosaxleobis
kmayofilebis zrda.
77
saqarTvelos energetikis saministro
1. hidro da Tboeleqtrosadgurebis mSenebloba-reabilitacia
prioritetis aRwera da mizani:
sakuTari bunebrivi resursebis, hidroenergopotencialisa da naxSiris
gamoyenebiT ekonomikurad dasabuTebuli da teqnikurad ganxorcielebadi
damatebiTi simZlavreebis Seqmna. eleqtroenergiis saeqsporto potencialis
gazrda.
prioritetis farglebSi ganxorcieldeba engurhesis reabilitaciis meore
faza, daiwyeba xudonhesis, namaxvanhesebis kaskadis, mtkvarihesis, faravanhesisa da
sxva mcire da saSualo simZlavris hidroeleqtrosadgurebis, aseve naxSirze
momuSave Tboeleqtrosadguris mSenebloba.
mosalodneli Sedegebi:
• xudonhesis, (750 mgvt, 1.5 mlrd.kvtsT), faravanhesis (78 mgvt, 42.5
mln.kvtsT), namaxvanhesis kaskadis (450 mgvt, 1.6 mlrd. kvtsT), mtkvarhesis
(43mgvt, 250 mln. kvtsT) da sxva saSualo da mcire simzlavris
hidroeleqtrosadgurebis aSenebiT, saerTo jamSi Seiqmneba 3000 mgvt-mde
dadgmuli simZlavre 1.5 mlrd.kvt.sT eleqtroenergiis gamomuSavebiT.
• Tbilsresis bazaze aSendeba naxSirze momuSave Tboeleqtrosadguri 150
mgvt dadgmuli simZlavriTa da 900 mln.kvt.sT eleqtroenergiis gamomuSavebiT.
2. eleqtroenergiis gadacemis saSualebebis mSenebloba-reabilitacia
prioritetis aRwera da mizani
saqarTveloSi warmoebuli eleqtroenergiis gadacemisa da ganawilebisaTvis
Sesabamisi infrastruqturis ganviTareba; energosistemis usafrTxoebisa da
mdgradobis amaRlebisaTvis ramdenime damoukidebeli rgolis Seqmna, kerZod:
• axalcixidan TurqeTis sazRvramde 400 kv eleqtrogadamcemi xazis
mSenebloba 35 km-ian monakveTze;
• 500 kv egx-s mSenebloba-reabilitacia zestafoni-axalcixe-gardabnis
monakveTze (262 km)
• 500/400/220 kv qvesadguris mSenebloba axalcixeSi 700 mgvt simZlavris
mudmivi denis CanarTiT.
78
• foTis Tavisufal industriuli zonisaTvis 110 kv (23km) – 220kv (12km)
eleqtrogadamcemi xazebis mSenebloba.
• azerbaijanis sazRvramde 500 kv eleqtrogadamcemi xazis mSenebloba,
gardabnis 500 kv qvesadgurSi Sesabamisi ujredis mowyoba,
• somxeTis sazRvramde 18 km 400 kv egx-s mSenebloba, qvesadgur ,,qsani
500~-Si 600 mgvt 500/400 kv transformatorebisa da Sesabamisi ujredebis
mowyoba.
• 220 kv egx ”senaki-1 ”-isa da ”senaki-2”-is mSenebloba-reabilitacia.
mosalodneli Sedegebi:
• energosistemis mdgradobisa da stabilurobis amaRleba;
• eleqtroenergiis gadacemisa da miRebis xarisxis gaumjobeseba;
• mezobel qveynebTan eleqtroenergiis miRebisa da gacemis diversifikacia
da srulyofa.
3. bunebrivi gazis infrastruqturis mSenebloba-reabilitacia
prioritetis aRwera da mizani
bunebriv airze gazrdili moTxovnilebidan gamomdinare, qveynis
magistraluri, maRali da saSualo wnevis gazsadenebis qselis reabilitacia,
axlis mSenebloba.
aRniSnuli mimarTulebebiT ganxorcieldeba:
• saguramo-xaSuris gazis milsadenis reabilitacia (700mm_40km);
• navTluRi-saguramos gazis milsadenis mSenebloba (700mm_38km);
• tabawyuri-bakuriani gazis milsadenis mSenebloba (300mm-18km);
• xaSuri-senaki gazis milsadenis mSenebloba (700mm-60km);
• senaki-foTi gazis axali milsadenis mSenebloba (700mm_32km);
• miwisqveSa gazsacavis mSeneblobis dawyeba.
mosalodneli Sedegebi:
• regionebis bunebrivi airiT momaragebis uzrunvelyofa;
• gazis satransporto potencialis ganviTareba;
• bunebrivi airis danakargebis Semcireba;
• miwisqveSa gazsacavis mSeneblobiT SesaZlebeli iqneba 12500 mln kb/m
bunebrivi airis darezerveba.
4. ganaxlebadi energiis wyaroebis aTvisebis da energetikuli
infrastruqturis ganviTarebis mizniT sainvesticio proeqtebis
momzadeba
79
prioritetis aRwera da mizani
alternatiuli ganaxlebadi energiis wyaroebis, qaris, mzis, geoTermuli
wylebisa da sxva ekologiurad sufTa energiis wyaroebis aTviseba da maTi
gamoyeneba praqtikuli daniSnulebiT.
prioritetis farglebSi ganxorcieldeba hidroenergetikaSi sainvesticio
proeqtebis mxardaWeris proeqti, Savi zRvis sanapiroze bunebrivi airis
gamaTxevadebeli sadguris proeqti (AGRI), aseve momzaddeba sainvesticio
proeqtebi qaris energiis gamoyenebis Sesaxeb.
mosalodneli Sedegebi:
• qaris energiis gamoyenebiT damatebiT 1500 mgvt dadgmuli simZlavris
Seqmna 5 mlrd. kvt. sT-mde eleqtroenergiis gamomuSavebiT (7 mln. tona
pirobiTi saTbobis ekonomia, garemoSi gamoyofili saTburi airebis Semcireba);
• energoresursebis diversifikacia da energousafrTxoebis gazrda.
5. mosaxleobis eleqtroenergiiTa da bunebrivi airiT momaragebis
gaumjobeseba da individualuri gamricxvelianobis srulyofa
prioritetis aRwera da mizani
eleqtroenergiaze da bunebriv airze gazrdili moTxovnilebis
dakmayofileba, komunaluri mricxvelebis mixedviT davalianebis gadaxdasTan
dakavSirebuli problemebis aRmofxvra, eleqtroenergiiTa da bunebrivi airiT
Seuferxebeli momaragebis uzrunvelyofa.
prioritetis farglebSi ganxorcieldeba qveynis sxvadasxva regionSi
eleqtro da gazis meurneobebis reabilitacia, mowesrigdeba aRricxva da
gamricxvelianeba.
mosalodneli Sedegebi:
• teqnikuri danakargebis Semcireba;
• moxmarebuli eleqtroenergiisa da bunebrivi gazis safasuris amoRebis
maCveneblebis gaumjobeseba;
• mosaxleobis individualuri gamricxvelianeba;
• sadistribucio qselis masStaburi reabilitacia (amortizebuli
sadenebisa da boZebis Secvla axliT, korozirebuli milsadenebis Secvla, qselis
saimedod funqcionirebisaTvis saWiro sxva infrastquqturis ganaxleba).
saqarTvelos soflis meurneobis saministro
80
1. sursaTis uvnebloba da momxmarebelTa uflebebis dacva
prioritetis aRwera da mizani
dReisaTvis xorcieldeba sursaTis xarisxis saxelmwifo kontroli sacalo
vaWrobis doneze, magram es ar iZleva srul warmodgenas sursaTis warmoebis
sferoSi dReisaTvis qveyanaSi Seqmnili mdgomareobis Sesaxeb. sursaTis
uvneblobis uzrunvelyofis sakiTxi mTlianad mewarmis keTilsindisierebazea
damokidebuli, ris gamoc momxmarebeli daucvelia arakeTilsaimedo sursaTis
moxmarebisagan da mniSvnelovnad Seferxebulia qarTuli sasursaTo produqciis
eqsporti.
zemoaRniSnulidan gamomdinare aucilebelia:
• 2010 wlidan inspeqtirebis ganxorcieleba evrokavSirSi eqsportior
sursaTis mwarmoebel sawarmoebSi, xolo 2013 wlidan inspeqtirebis
ganxorcieleba maRali riskis sursaTis mwarmoebel sawarmoebSi;
• sasursaTo produqtebis laboratoriuli kvlevis saxelmwifo miznobrivi
programebis ganxorcieleba.
mosalodneli Sedegebi:
• riskis analizze damyarebuli sursaTis uvneblobis integrirebuli
sistemis ganviTareba;
• momxmarebelTa dacva mavne, vadagasuli, uxarisxo an falsificirebuli
sursaTisagan;
• qveynis sasursaTo produqciis saeqsporto potencialis gazrda.
2. mcenareTa dacva da fitosanitariuli keTilsaimedooba
prioritetis aRwera da mizani
sakarantino da gansakuTrebiT saSiSi mavne organizmebi seriozulad
azianeben sasoflo-sameurneo kulturebs da iwveven mosavlis mniSvnelovan
danakargebs. maT mimarT lokalizacia/likvidaciis RonisZiebebis gasatareblad
aucilebelia qveynis teritoriis fitosanitariuli monitoringi da mavne
organizmebis gavrceleba-ganviTarebis prognozis sistemis Seqmna. aseve, sagangebo
situaciebis salikvidaciod sarezervo fondis Seqmna.
maRali da uvnebeli mosavlis miRebis mizniT, mniSvnelovania xarisxiani
mcenareTa dacvis da sasuqebis gamoyeneba, maTi narCeni raodenobebis dadgena
moyvanil mcenareul produqciaSi, pesticidebisa/agroqimikatebis gamoyenebisa da
mimoqcevis regulireba saxelmwifos mxridan.
fermerTa codnis amaRleba warmoadgens aucilebel pirobas mcenareTa
dacvis efeqturi da usafrTxo RonisZiebebis gasatareblad.
yovelive zemoaRniSnulis gaTvaliswinebiT dagegmilia:
81
• sakarantino da gansakuTrebiT saSiSi mavne organizmebis
sawinaaRmdego RonisZiebebis gatareba;
• pesticidebis/agroqimikatebis xarisxis da mcenareul produqciaSi narCeni
raodenobebis da gansakuTrebiT saSiSi da sakarantino mavnebel-daavadebebis
gavrcelebis monitoringi;
• sagangebo situaciebis salikvidaciod sarezervo fondis Seqmna;
• fermerebisaTvis Sesabamisi rekomendaciebis gamocema-gavrceleba.
mosalodneli Sedegebi:
• sakarantino da gansakuTrebiT saSiSi mavne organizmebis masobrivi
gavrcelebis aRkveTa da kerebis likvidacia.
• soflis meurneobis produqciis xarisxis, uvneblobis da
konkurentunarianobis amaRleba
3. mecxoveleobis ganviTareba da epizootiuri keTilsaimedooba
prioritetis aRwera da mizani
qveyanaSi jer kidev gvxvdeba sxvadasxva saxis infeqciuri da invaziuri
daavadebebi, TiTqmis ar funqcionirebs sasaklaoebi, ar aris danergili cxovelTa
identifikacia-registraciis sistema. saqarTveloSi msxvilfexa rqosani pirutyvis
mTliani suladobis 70-75 procenti dabalproduqtiulia.
arsebuli situaciis gaTvaliswinebiT momdevno wlebSi dagegmilia:
• daavadebebis sawinaaRmdego profilaqtikuri vaqcinacia;
• daavadebis gaCenis SemTxvevaSi salikvidacio RonisZiebebis gasatareblad
biopreparatebis sarezervo fondis Seqmna da vaqcinaciisa da gamokvlevebis
CatarebisaTvis damxmare saSualebebis SeZena;
• cxovelTa registracia – identifikaciis sistemis ganxorcieleba;
• cxovelTa sanitaruli sasaklaoebis mowyoba;
• saqonlis jiSobrivi gaumjobeseba.
mosalodneli Sedegebi
• daavadebebis Semcirebis tendecia;
• cxovelebisa da mecxoveleobis produqtebis importis Canacvleba da
eqsportis ganviTareba;
• cxoveluri warmoSobis adgilobrivi produqciis saimedoobis zrda
momxmareblebSi;
• mecxoveleobis produqtebis xarisxobrivi da raodenobrivi zrda;
82
4. sasoflo-sameurneo warmoebis intensifikacia
prioriteris aRwera da mizani
qveyanaSi Zalian dabalia sasoflo-sameurneo kulturebis saheqtaro
mosavlianoba, ar aris farTod danergili axali teqnologiebiT sasoflo-
sameurneo produqciis warmoeba, ris gamoc sakmaod maRalia warmoebuli
produqciis TviTRirebuleba da Sesabamisad moxmarebul produqciaSi importis
xvedriTi wili, xSiria amortizirebuli venaxebi da baRebi.
aRniSnulis gaTvaliswinebiT fermerebis dainteresebis da Sesabamisi
teqnologiebis danergvis mizniT saWiroa qveynis rig regionebSi sademonstracio
farTobis, venaxebis da baRebis mowyoba sxvadasxva sasoflo-sameurneo
kulturebiT. agreTve, sademonstracio nakveTebSi ucxoeli da adgilobrivi
konsultantebis mier seminarebis da mindvris dReebis Catareba.
mosalodneli Sedegebi:
• fermerebis praqtikuli codnis da gamocdilebis amaRleba;
• sademonstracio farTobebSi da nakveTebSi moxdeba xilisa da bosneulis
axali jiSebis introduqcia, rac gamoiwvevs warmoebis sezonis
gaxangrZlivebas, mosavlianobis amaRlebas;
• Semcirdeba warmoebuli produqciis TviTRirebuleba, gaizrdeba
rentabeloba, sademonstracio farTobebidan miRebuli Sedegebis
reklamirebiT gaizrdeba im fermerTa raodenoba, romlebic momdevno wlebSi
gaiziareben danergil axal teqnologiebs.
5. mevenaxeoba-meRvineobis dargis ganviTareba da falsifikaciasTan brZola
prioriteris aRwera da mizani
ruseTis mxridan ganxorcielebuli embargos gamo, saqarTvelos mevenaxeoba-
meRvineobis dargis winaSe dadga axali amocana, rac gulisxmobs samomxmareblo
bazris diversifikacias da qarTuli Rvinoproduqciis saeqsporto moculobebis
gazrdas, rac Tavis mxriv ukavSirdeba saerTaSoriso bazarze qarTuli
produqciis popularizaciisa da konkurentunarianobis gazrdas, asortimentis
gafarToebas, samomxmareblo bazris dacvas dabalxarisxovani da
falsificirebuli produqciisgan, vazis nargaobebis ganaxlebasa da jiSobriv
gadaxalisebas.
zemoaRniSnulis gaTvaliswinebiT dagegmilia qarTuli Rvinoproduqciis
saerTaSoriso da adgilobrivi degustacia-konkursebisa da gamofenebis mowyoba,
TanamSromloba saerTaSoriso eqspertebTan, alkoholiani sasmelebis
serTificirebul partiebze sainspeqcio kontrolis ganxorcieleba.
83
mosalodneli Sedegebi:
• sanedleulo bazis ganaxleba da jiSobrivi gadaxaliseba;
• qarTuli Rvinis popularizacia da misi xarisxisa da saeqsporto
potencialis amaRleba;
• saeqsporto produqciis raodenobrivi da geografiuli gazrda;
• samomxmareblo bazrebze uxarisxo da falsificirebuli produqciis
Semcireba;
• maRalmosavliani, Zvirfasi jiSis yurZnis axlad gaSenebuli venaxebis
raodenobis zrda.
6. sasoflo-sameurneo teqnikis ganaxleba
prioriteris aRwera da mizani
sursaTis warmoebis gazrdis mizniT aucilebelia sasoflo-sameurneo
manqana-danadgarebis aRWurvilobis SeZenisa da momsaxurebis centrebis Seqmnis
xelSewyoba. dReisaTvis qveyanaSi arsebuli parki 7 aTasamde erTeuls iTvlis,
saidanac 70%-ze mets gasuli aqvs eqspluataciis vada, rac zrdis maTi
eqspluataciis xarjs, amcirebs damuSavebis xarisxs da agrovadebSi maTi
gamoyenebis SesaZleblobas. Sesabamisad aucilebelia saqarTvelos yvela regionSi
meqanizaciis servis centrebis mowyoba da maTi aRWurva axali sasoflo-
sameurneo teqnikiT.
mosalodneli Sedegebi:
• sasoflo-sameurneo teqnikis deficitis Semcireba;
• damuSavebuli sasoflo-sameurneo savargulebis moculobis zrda;
• pirveladi warmoebis xarjebis minimizacia da mosavlianobis zrda;
7. samelioracio infrastruqturis monacemTa bazis Seqmna da asociaciebis
marTvis srulyofa
prioriteris aRwera da mizani
samelioracio asociaciebs ar gaaCniaT srulyofili monacemTa baza,
rogorc infrastruqturis teqnikuri inventarizaciis, aseve wyalmomxmareblebis
identifikaciis Sesaxeb. umetes SemTxvevaSi ar tardeba samuSaoebi
wyaluzrunvelyofis optimizaciis mizniT.
samelioracio asociacia uZluria gaataros qmediTi saqmianoba
wyalmomxmareblebis mier kulturebis monacvleobis, farTobebis sarwyavad
momzadebis, wylis racionalurad gamoyenebis uzrunvelyofis mimarTulebiT.
84
aRniSnuli situaciis gamosworebis kuTxiT unda SemuSavdes saqarTvelos
samelioracio infrastruqturis da samelioracio asociaciebis erTiani
monacemTa baza. monacemTa bazis damuSavebisas unda Seiqmnas matrica ARC-GIS programuli uzrunvelyofiT, misi Semdgomi ganviTarebis, srulyofisa da
unificirebis SesaZleblobiT. erTiani JPS koordinatTa sistemaSi integrirebiT. agreTve, saWiroa samelioracio asociaciebis xelmZRvanelebis gadamzadeba,
testireba da Sesabamisad sertificireba.
mosalodneli Sedegebi:
• wyalsameurneo reJimebis srulyofa;
• samelioracio infrastruqturis monacemTa bazis srulyofa da maTi
funqcionirebis optimizacia;
• wylis racionaluri gamoyenebis gazrda;
• meliorirebuli sasoflo-sameurneo savargulebis farTobebis zrda;
garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro
1. tyis mdgradi marTvis mizniT satyeo seqtoris reforma
prioritetis aRwera da mizani
tyis mdgradi marTvis mizniT satyeo seqtoris reformis ZiriTad mizans
warmoadgens satyeo resursebiT efeqturi mravalfunqcionaluri sargebloba
tyeebis xarisxobrivi mdgomareobis SenarCuneba-gaumjobesebiT, xolo satyeo
seqtorSi xelsayreli sainvesticio garemos Seqmnis mizniT aucilebelia
saxelmwifo tyis fondis marTva ganxorcieldes sameurneo saqmianobis
Tanamedrove meTodebiT, grZelvadiani tyiTsargeblobis formebis danergviT da
tyiTmosargebleTa motivaciis gazrdiT. Sesabamisad unda SemuSavdes tyis marTvis
gegmebi, agreTve unda gamoiyos specialuri Wris tyekafebi mosaxleobis saTbob
SeSaze moTxovnilebis dasakmayofileblad.
85
mosalodneli Sedegebi:
• tyis sargebloba, ganxorcieldeba mxolod tyis marTvis gegmebis
Sesabamisad, xolo ukanonod sargebloba maqsimalurad Semcirdeba;
• Semcirebuli erozirebuli da degradirebuli farTobebi;
• saTbob SeSaze qveynis mosaxleobis moTxovnilebis dakmayofileba;
• saxelmwifo sameurneo tyis fondis maCveneblebis ganaxlebuli monacemebi;
2. wylis resursebis saauzo marTvis sistemaze gadasvla
prioritetis aRwera da mizani
saqarTveloSi dReisaTvis wylis resursebis marTva xorcieldeba
administraciuli principis safuZvelze. administraciuli modelis mixedviT
SeuZlebelia wylis resursebis moxmarebis efeqturi dagegmva mdinaris mTeli
auzis farglebSi sxvadasxva wyalmosargebleTa interesebis, agreTve auzis
ekositemebis SenarCunebisa da dacvis gaTvaliswinebiT.
aRniSnulidan gamomdinare, wylis resursebis saauzo marTvis Tanamedrove
principebis mizniT aucilebelia SemuSavebul iqnes md. mtkvris, alazani-ioris,
xrami-debedas da rionis auzebis marTvis gegmebi, romlebSic gaTvaliswinebuli
iqneba mdinaris auzis zogad hidrologiur da hidroqimiuri daxasiaTeba,
mniSvnelovani uaryofiTi faqtorebisa da zedapiruli da miwisqveSa wylebis
mdgomareobaze anTropogenuri zemoqmedebis aRwera, wylis resursebis dacvis
sferoSi gamovlenili problemebis/prioritetebis aRwera, bunebrivi
katastrofebis riskebis Sefaseba, wylis resursebis dabinZurebisagan Tavidan
acilebis RonisZiebebis gegma da a. S.
mosalodneli Sedegebi:
• mdinareebis wylis fizikur-qimiuri xarisxis gaumjobeseba, ZiriTadi
damabinZurebeli nivTierebebis (organuli nivTierebebi, azotis naerTebi,
navTobproduqtebi, mZime liTonebi) koncentraciebis Semcireba zRvrulad
dasaSveb donemde;
• wylis ekosistemebis mdgomareobis gaumjobeseba;
• mdinareebis auzebis stabiluri da xelsayreli ekologiuri mdgomareobis
uzrunvelyofa;
3. daculi teritoriebis sistemis Camoyalibeba da ekoturizmis ganviTareba
prioritetis aRwera da mizani
daculi teritoriebis sistemaSi arsebuli rigi xarvezebis (daculi
teritoriebis erTiani qselis ararseboba, mouwyobeli infrastruqtura,
86
kvalificiuri kardebis nakleboba da a.S.) aRmofxvris mizniT saSualovadian
periodSi aucilebelia ganxorcieldes axali daculi teritoriebis marTvis
gegmebis da dacul teritoriebze turizmis ganviTarebis strategiis SemuSaveba,
turistuli infrastruqturis ganviTareba da materialur-teqnikuri bazis
ganaxleba, dacul teritoriebSi iSviaTi da gadaSenebis safrTxis qveS myofi
saxeobebisa da habitatebis dacva.
mosalodneli Sedegebi:
• SenarCundeba da aRdgeba florisa da faunis unikaluri saxeobebi;
• Semcirdeba bunebrivi resursebiT ukanono sargebloba;
• uzrunvelyofili iqneba daculi teritoriebis finansuri mdgradoba
sakuTari SemosavlebiT;
• moewyoba saerTaSoriso standartebis Sesabamisi infrastruqtura, rac
gazrdis turistTa raodenobas;
4. narCenebis marTvis sistemis reforma
prioritetis aRwera da mizani
vinaidan saqarTveloSi myari sayofacxovrebo narCenebis marTvis sistema
araefeqturia da is srulad ar pasuxobs Tanamedrove moTxovnebs da
standartebs, rac xelisSemSleli faqtoria qveyanaSi eko-turizmis
ganviTarebisaTvis, aucilebelia narCenebisa da qimiuri nivTierebebis marTvis
reformis farglebSi ganxorcieldes:
• narCenebis poligonis Seswavla, Sefaseba da rekultivacia;
• mdgardi organuli damabinZureblebis amoReba, SefuTva da droebiT
usafrTxo adgilebSi ganTavseba;
• Seswavlili da Sefasebuli iqneba polieTilenis nawarmis narCenebis
warmoqmnis xelSemwyobi faqtorebi da ganisazRvreba misi moculoba,
daigegmeba polieTilenis nawarmis Segrovebis, nedleulad gamoyenebisa da
gadamuSavebis (reciklirebis) RonisZiebebi;
mosalodneli Sedegebi:
• minimumamde Semcirdeba qveyanaSi arsebuli vadagasuli pesticidebis
raodenoba;
• gaumjobesdeba samarxze arsebuli ekologiuri mdgomareoba, minimumamde
Semcirdeba garemoze zegavlenis riskebi;
• Sesabamisi teqnologiebis danergvis xelSewyobiT mkveTrad Semcirdeba
polieTileniT garemos danagvianeba.
87
saqarTvelos sportisa da axalgazrdobis saqmeTa saministro
1. sportul saxeobaTa ganviTareba, sportis popularizacia da sasporto
ganaTlebis xelSewyoba
prioritetis aRwera da mizani
prioriteti moicavs RonisZiebebs, romlebic orientirebulia sasporto
ganaTlebis xelSewyobaze. miuxedavad imisa, rom qveyanaSi mimdinareobs sportis
infrastruqturis reabilitaciisa da mSeneblobisaTvis mniSvnelovani samuSaoebi,
dReisaTvis saqarTvelos regionebis umravlesobaSi arsebuli sportuli
infrastruqtura ar Seesabameba saerTaSoriso Tanamedrove standartebsa da
moTxovnebs, ar aris saqarTvelos nakrebi gundebisaTvis saerTaSoriso
SejibrebebSi mzadebisaTvis aucilebeli, Tanamedrove moTxovnebis Sesabamisi
sportuli obieqtebi da am bazebSi adgilobrivi da saerTaSoriso masStabis
RonisZiebebis CatarebisaTvis normaluri pirobebi. aucilebelia axalgazrdebSi
sportis popularizacia da jansaRi cxovrebis wesis damkvidreba, agreTve
sportis xelmisawvdomoba ganurCevlad asakisa.
aRniSnuli prioriteti orientirebulia qveyanaSi sportis Semdgom
ganviTarebaze, axalgazrdebSi jansaRi cxovrebis wesis damkvidrebaze, sportis
sxvadasxva saxeobebis, saqarTvelos erovnuli da asakobrivi nakrebi gundebis
(yvela asakobrivi nakrebi gundis gaTvaliswinebiT-120 nakrebi gundi) momzadebasa
da saerTaSoriso sportul RonisZiebebSi (olimpiuri TamaSebi, msofliosa da
evropis Cempionatebi, sxvadasxva saerTaSoriso turnirebi) monawileobis
xelSewyobaze. aseve gulisxmobs saqarTvelos Cempionatebis da pirvelobebis
Catarebas, sportuli rezervisa da maRali klasis sportsmenTa momzadebas,
saqarTvelos regionebSi sportuli mravalfunqciuri kompleqsebis, axali
sportuli moednebis, xelovnursafariani minisafexburTo moednebis da
prioritetuli saxeobebis erovnuli nakrebebis ZiriTadi kompleqsebis aRdgenas.
mosalodneli Sedegebi:
• saerTaSoriso CempionatebSi mopovebuli warmatebebi;
• bavSvTa masobrivi sportiT dainteresebis zrda; • saerTaSoriso turnirebSi, evropisa da msoflio Cempionatebze sxvadasxva
sinjis medlebis mopoveba, olimpiuri TamaSebisaTvis licenziebis mopoveba,
rogorc individualur aseve gundur saxeobebSi. olimpiadaze mniSvnelovani
warmatebebis miRweva.
88
2. axalgazrdobis sferoSi erTiani axalgazrduli politikis gatareba
prioritetis aRwera da mizani
prioriteti miznad isaxavs xeli Seuwyos qveyanaSi axalgazrdebis
ganviTarebas, maTSi saxelmwifoebrivi azrovnebis, aqtiuri moqalaqeobis ideis,
axalgazrdebSi Tavisufali azrovnebis, kanonis pativiscemisa, samoqalaqo
pasuxismgeblobis Camoyalibebasa da SemoqmedebiTi unarebis ganviTarebas.
RonisZiebebis umetesoba, romelsac saqarTvelos sportisa da axalgazrdobis
saqmeTa saministro axalgazrdobisTvis Seqmnis, araformaluri swavlebis
elementebze iqneba agebuli, risi saSualebiTac garda zemoTCamoTvlil Temebze
informaciis miRebisa, monawileebi gamoimuSaveben prezentaciebis, debatebis
warmoebis, informaciis moZiebisa da marTvis unar-Cvevebs.
prioriteti aerTianebs RonisZiebebs, romlebic mimarTulia axalgazrduli
organizaciebis ganviTarebisken. kerZod iTvaliswinebs maT mier mowyobili
RonisZiebebis mxardaWerasa da waxalisebas, trening-programebis Seqmnas,
axalgazrdebis monawileobas sxvadasxva konferenciebsa Tu samuSao jgufebSi.
prioriteti aseve aerTianebs saerTaSoriso tipis proeqtebs, romelebic
saSualebas aZlevs axalgazrduli struqturebis warmomadgenlebs (saqarTvelos
sportisa da axalgazrdobis saqmeTa saministros, mis daqvemdebarebaSi arsebul
sajaro samarTlis iuridiul pirebs, adgilobrivi TviTmarTvelobis
axalgazrduli struqturebis warmomadgenlebs, axalgazrdul organizaciebs)
monawileoba miiRon saerTaSoriso RonisZiebebSi, CarTuli iyvnen regionalur
TanamSromlobis ganviTarebaSi, daamyaron saWiro kontaqtebi, miiRon informacia
axalgazrduli sferos sxva qveynebis gamocdilebaze da dagegmon samomavlo
saerTaSoriso programebi.
mosalodneli Sedegebi:
• axalgazrdebis ganviTarebis xelSewyoba;
• axalgazrdebSi aqtiuri moqalaqeobrivi, saxelmwifoebrivi da Tavisufali
azrovnebis, jansaRi cxovrebis wesis, moqalaqis uflebebisa da valdebulebebis,
sazogadoebis wevrebze zrunvis ideis popularizacia;
• axalgazrdebSi prezentaciis, debatebis, dasaqmebisTvis aucilebeli,
SemoqmedebiTi saqmianobisTvis saWiro unar-Cvevebis gamomuSaveba;
• saerTaSoriso axalgazrdul programebSi qarTveli axalgazrdebis
monawileobis gazrda;
• saqarTvelos sxvadasxva regionebSi mcxovrebi axalgazrdebis xelSewyoba;
89
• axalgazrduli organizaciebis saqmianobis xelSewyoba;
• sabanako sistemis srulyofa da ganviTareba, axalgazrdebSi maRali
zneobrivi Tvisebebis Camoyalibeba da axalgazrdobis araformaluri ganaTleba;
• saqarTvelos sxvadasxva kuTxeebSi mcxovrebi axalgazrdebis erTmaneTTan
da ucxoel TanatolebTan gacnoba-damegobreba.
3. moqmed da veteran sportsmenTa, mwvrTnelTa da sportis muSakTa
finansuri mxardaWera
prioritetis aRwera da mizani
prioriteti moicavs olimpiur CempionTa, veteran sportsmenTa, sportis
muSakTa, saqarTvelos erovnuli nakrebis wevrTa da perspeqtiul sportsmenTa
stipendiebiTa da socialuri daxmarebiT uzrunvelyofis RonisZiebebs maTi
materialuri waxalisebisa da finansuri mxardaWeris mizniT.
mosalodneli Sedegebi:
• waxalisebuli axalgazrda perspeqtiuli sportsmenebi;
• saqarTvelos erovnuli da olimpiuri nakrebi gundebis motivirebuli
wevrebi;
• materialurad waxalisebuli olimpiuri Cempionebi da socialurad
daculi veterani sportsmenebi da sportis muSakebi;
saqarTvelos saxalxo damcvelis aparati
1. prevenciis erovnuli meqanizmis efeqtiani funqcionirebis uzrunvelyofa
prioritetis aRwera da mizani
sisxlis samarTlis reformis erT-erTi strategiuli sakiTxia prevenciis
erovnuli meqanizmis funqciis Sesruleba, rac gulisxmobs adamianis uflebaTa
dacvis mdgomareobaze rogorc gegmiuri, aseve moulodneli (daugegmavi)
monitoringis ganxorcielebas saqarTvelos teritoriaze Tavisuflebis aRkveTis
da Tavisuflebis defaqto aRkveTis adgilebSi, aseve wamebis, araadamianuri an
damamcirebeli mopyrobis an sasjelis prevenciis mizniT rekomendaciebis
90
SemuSavebas, monitoringis angariSebis momzadebas, wardgenas, SemuSavebuli
rekomendaciebis Sesrulebisa da maTi ganxorcielebis Sefasebas.
mosalodneli Sedegebi:
saqarTvelos teritoriaze Tavisuflebis SezRudvis adgilebSi wamebis,
araadamianuri an damamcirebeli mopyrobis an sasjelis gamoyenebis praqtikis
aRmofxvra da maTi prevencia.
2. saxalxo damcvelis ofisis efeqtiani funqcionirebis uzrunvelyofa da
SesaZleblobaTa gaZliereba
prioritetis aRwera da mizani
ukanaskneli wlebis ganmavlobaSi saxalxo damcvelis aparatis dafinansebis
zrdis (maT Soris donorTa mxridan gamoyofili dafinanseba) da masSi
gatarebuli reformebis Sedegad gaizarda saxalxo damcvelis ofisebis
raodenoba da Sesabamisad mosaxleobisTvis gaiolda maTTvis mimarTvis
SesaZlebloba, aseve gaizarda TanamSromelTa kvalifikacia, samoqalaqo
ganaTlebis procesis intensivoba, Seiqmna bavSvisa da qalis, SezRuduli
SesaZleblobebis mqone pirTa uflebebis dacvisa da tolerantobis
specializebuli centrebi.
yovelive aRniSnuli aisaxa saqarTveloSi adamianis uflebaTa dacvis
mdgomareobaze, rasac saxalxo damcvelis mier gaweuli monitoringis angariSebi,
saCivrebis analizi da adamianis uflebaTa sferoSi Catarebuli kvlevebi
adasturebs.
prioritetis farglebSi aparatis Semdgomi ganviTarebisaTvis aucilebeli
RonisZiebebi gulisxmobs saxalxo damcvelis aparatis TanamSromlebis
gadamzadebas, specializebuli centrebis da regionuli ofisebis sainformacio-
sakomunikacio teqnologiuri infrastruqturiT aRWurvas.
mosalodneli Sedegebi:
• saxalxo damcvelis aparatis TanamSromlebis kvalifikaciis amaRleba;
• saxalxo damcvelis specializebuli centrebisa da regionuli ofisebis
muSaobis gaumjobeseba saCivrebis Seswavlis, politikis analizisa da
saxalxo damcvelis aparatze xelmisawvdomobis gazrdis kuTxiT;
3. samoqalaqo ganaTlebis procesis mxardaWera
prioritetis aRwera da mizani
adamianis uflebaTa Sesaxeb samoqalaqo ganaTlebis procesis ganxorcieleba
saxalxo damcvelis mandatis nawilia, romelic mas organuli kanoniT aqvs
91
miniWebuli. igi aseve warmoadgens sisxlis samarTlis reformis nawils,
romelic asaxulia sisxlis samarTlis reformis strategiasa da saxalxo
damcvelis samoqmedo gegmaSi.
2009 wels saxalxo damcvelis dakveTiT Catarebul sabaziso kvlevaSi
saqarTveloSi adamianis uflebaTa cnobadobis donis Sesaxeb gamoikveTa
saintereso tendencia, romelic asaxavs, rogorc saxalxo damcvelis mier
gaweuli samuSaos Sedegebs, aseve samoqalaqo ganaTlebis saWiroebebs.
prioritetis farglebSi dagegmilia:
• samoqalaqo ganaTlebis mizniT kampaniebis ganxorcieleba, socialuri
reklamis damzadeba da gaSveba mediis saSualebiT;
• samizne auditoriebisaTvis saganmanaTleblo aqtivobebis ganxorcieleba;
• adamianis uflebaTa Temaze sxvadasxva publikaciebis gamocema da
gavrceleba;
mosalodneli Sedegi:
adamianis uflebaTa cnobadobis donis amaRleba.
ssip _ saqarTvelos statistikis erovnuli samsaxuri _ saqstati
1. statistikuri samuSaoTa saxelmwifo programa
prioritetis aRwera da mizani
saqarTvelos statistikuri samuSaoebis saxelmwifo programa moicavs
qveynisaTvis gansakuTrebuli mniSvnelobis mqone statistikuri gamokvlevebis
momzadebas, ganxorcielebas da Sedegebis gavrcelebas. gamokvlevebis Sedegad
dgindeba ZiriTadi statistikuri indikatorebi (qveynis mTliani Sida produqti,
sagareo vaWrobisa da pirdapiri ucxouri investiciebis maCveneblebi, inflacia,
biznesis seqtoris ZiriTadi indikatorebi, demografiuli statistika,
daqiravebiT dasaqmebulTa saSualo Tviuri nominaluri xelfasi). statistikuri
samuSaoebis saxelmwifo programis farglebSi igegmeba:
• mSp-is monacemTa xarisxis amaRleba misi gaangariSebisaTvis saWiro
informaciuli wyaroebis xarisxobrivi gaumjobesebis gziT;
• sawarmoTa wliuri da kvartaluri gamokvleva;
• biznes registris aqtualizacia;
• arakomerciuli organizaciebis gamokvleva;
• specialuri kvlevebi (Tematuri mikroekonomikuri aRwera, bazrebsa da
bazrobebze movaWre ekonomikuri subieqtebis gamokvleva).
• samomxmareblo (inflacia) da mwarmoebelTa fasebis indeqsis gaangariSeba.
• ZiriTadi demografiuli monacemebis gaangariSeba (mosaxleobis raodenoba,
Sobadoba, gardacvaleba, qorwineba, ganqorwineba , migracia da sxva).
• qveyanaSi dasaqmebisa da umuSevrobis donis gansazRvra.
92
mosalodneli Sedegebi:
• gamokvlevebis Sedegad dgindeba ZiriTadi statistikuri maCveneblebi
(qveynis mTliani Sida produqti, sagareo vaWrobisa da pirdapiri ucxouri
investiciebis maCveneblebi, inflacia, biznesis seqtoris ZiriTadi indikatorebi,
demografiuli da socialuri statistikis ZiriTadi maCveneblebi).
2. Sinameurneobebis integrirebuli gamokvlevis programa
prioritetis aRwera da mizani:
Sinameurneobebis integrirebuli gamokvlevis programa moicavs saqarTvelos
Sinameurneobebze oficialuri statistikis warmoebas, siRaribis, cxovrebis
donisa da mosaxleobis ekonomikuri aqtivobis amsaxveli maCveneblebis
gaangariSebas,
erovnuli angariSebis maCveneblebis gasaangariSeblad da samomxmareblo kalaTis
dadgenisaTvis saWiro monacemebiT uzrunvelyofas, saarsebo minimumis
gaangariSebisaTvis sasursaTo da arasasursaTo danaxarjebis Tanafardobis
dadgenas.
mosalodneli Sedegebi:
• miRebuli iqneba mravalferovani statistikuri informacia saqarTvelos
Sinameurneobebis Sesaxeb, romelic gaxdeba mZlavri indikatori mTavrobis mier
iseTi mniSvnelovani sferoebis monitoringisaTvis, rogoricaa siRaribis done,
mosaxleobis cxovrebis done (Semosavlebi da xarjebi), mosaxleobis ekonomikuri
aqtivoba (dasaqmeba da umuSevroba), agreTve sxvadasxva proeqtebis da
programebis ganxorcielebis monitoringisa da Sedegebis SefasebisaTvis;
• SesaZlebeli gaxdeba ZiriTadi maCveneblebisaTvis Sefasebebis miReba
regionebis doneze, agreTve damatebiTi maCveneblebis gamoqveyneba qveynis doneze;
• mniSvnelovnad gaizrdeba Sinameurneobebis integrirebuli gamokvlevidan
miRebuli Sefasebebis saerTo sizuste.
3. sasoflo meurneobaTa SerCeviTi gamokvlevis programa
prioritetis aRwera da mizani:
sasoflo meurneobaTa SerCeviTi gamokvlevis programis mizania saqarTvelos
soflis meurneobis Sesaxeb mimdinare statistikuri monacemebis mopoveba,
damuSaveba da gavrceleba. programis farglebSi ganisazRvreba:
• sasoflo-sameurneo kulturebis naTesi da aRebuli farTobebi, mosavali
da saSualo mosavlianoba;
• pirutyvis suladoba da mecxoveleobis produqciis warmoeba;
• sasuqebiTa da pesticidebiT damuSavebuli farTobebi da maTi moculoba;
• mwarmoebelTa saSualo wliuri fasebi;
• sasoflo-sameurneo warmoebaze gaweuli danaxarjebi;
morwyulი farTobebi.
93
mosalodneli Sedegebi:
• sasoflo meurneobaTa SerCeviTi gamokvlevis Sedegad miRebuli iqneba
saqarTvelos soflis meurneobis Sesaxeb rogorc mimdinare (winaswari), ise
saboloo statistikuri informacia, rac mTavrobas saSualebas miscems
monitoringi gauwios sasoflo-sameurneo warmoebasa da soflad socialur-
ekonomikur dones.
• mniSvnelovnad gaizrdeba sasoflo meurneobaTa SerCeviTi gamokvlevidan
miRebuli Sefasebebis saerTo sizuste rogorc qveynis, aseve yvela regionis
doneze.
4. mosaxleobis da sacxovrisebis sayovelTao aRwera
prioritetis aRwera da mizani
vinaidan saqarTveloSi bolo aRwera Catarda 2002 wels, xolo gaeros
rekomendaciebiT qveynebma xelaxali aRwera unda Caataron 10 wliani intervaliT,
Sesabamisad msoflios mosaxleobisa da sacxovrisis aRweris paralerulad
dagegmilia saqarTvelos mosaxleobis aRweris Catareba, rac miznad isaxavs
saqarTvelos radikalurad ganaxlebuli sazogadoebriv-politikuri cxovrebis,
qveyanaSi Seqmnili axali socialur-ekonomikuri viTarebis, mosaxleobis sxvadasxva
fenis cxovrebis doneTa Sesaxeb sruli da obieqturi informaciis mopovebas,
damuSavebas, gaanalizebasa da sxvadasxva saxelmwifoebrivi gadawyvetilebis
misaRebad gamoyenebas.
mosalodneli Sedegebi:
• qveynis aRmasrulebeli da sakanonmdeblo xelisuflebis, adgilobrivi
mmarTvelobisa da TviTmmarTvelobis organoebis da sazogadoebis informireba
qveyanaSi momxdari socialur-ekonomikuri da demografiuli cvlilebebis Sesaxeb;
• arsebuli situaciis Seswavla, Sefasebisa da prognozirebis safuZvelze
qveynis uaxlesi aTwleulis socialur-ekonomikuri da demografiuli strategiis
SemuSaveba.
94
prioritetebze mTlianad mimarTuli saxsrebi
prioritetebze saxelmwifo biujetidan mimarTuli saxsrebi
mxarjavi dawesebuleba 2011 2012 2013 2014 2011 2012 2013 2014
saqarTvelos kontrolis palata 13,550.0 13,200.0 13,200.0 13,200.0 13,221.0 13,200.0 13,200.0 13,200.0 1. INTOSAI-is saerTaSoriso standartebis Sesabamisad saqarTvelos kontrolis palatis
instituciuri ganviTareba, damoukidebel
Tanamedrove umaRles auditorul organod
Camoyalibeba 2. sajaro finansebis marTvis ganviTarebaSi
mniSvnelovani wvlilis Setana saqarTvelos centraluri saarCevno komisia 12,428.9 37,000.0 37,000.0 12,000.0 12,428.9 37,000.0 37,000.0 12,000.0 saqarTvelos iusticiis umaRlesi sabWo 1,050.0 1,100.0 1,100.0 1,200.0 1,050.0 1,100.0 1,100.0 1,200.0
evropul da evroatlantikur struqturebSi
integraciis sakiTxebSi saqarTvelos
saxelmwifo ministris aparati 1,783.8 1,980.2 2,034.2 2,034.2 1,783.8 1,980.2 2,034.2 2,034.2 1. NATO-Si integraciis koordinacia 2. evrokavSirTan integraciis koordinacia 3. evrokavSiris daxmarebis programebis
diasporis sakiTxebSi saqarTvelos
saxelmwifo ministris aparati 923.2 600.0 700.0 700.0 923.2 600.0 700.0 700.0 1. qarTuli diasporis samSoblosTan
integracia 373.2 250.0 291.7 291.7 373.2 250.0 291.7 291.7 2. qarTul diasporebSi ganaTlebisa da
kulturuli memkvidreobis SenarCuneba 550.0 350.0 408.3 408.3 550.0 350.0 408.3 408.3 reintegraciis sakiTxebSi saqarTvelos
saxelmwifo ministris aparati 1,025.4 800.0 800.0 900.0 1,025.4 800.0 800.0 900.0 saqarTvelos finansTa saministro 165,034.8 110,000.0 105,000.0 105,000.0 152,644.5 110,000.0 105,000.0 105,000.0
1. sabiujeto procesis Semdgomi ganviTareba
da srulyofa 82,157.8 50,000.0 55,000.0 60,000.0 70,021.5 50,000.0 55,000.0 60,000.0 2. sagadasaxado politika da gadamxdelTa
momsaxurebis gaumjobeseba 80,360.0 58,800.0 48,800.0 43,800.0 80,360.0 58,800.0 48,800.0 43,800.0 3. safinanso seqtorSi dasaqmebulTa
kvalifikaciis amaRleba da seqtorisaTvis
axali kadrebis momzadeba 2,517.0 1,200.0 1,200.0 1,200.0 2,263.0 1,200.0 1,200.0 1,200.0 saqarTvelos ekonomikisa da mdgradi
ganviTarebis saministro 21,397.3 21,000.0 21,000.0 21,000.0 21,397.3 21,000.0 21,000.0 21,000.0
95
prioritetebze mTlianad mimarTuli saxsrebi
prioritetebze saxelmwifo biujetidan mimarTuli saxsrebi
mxarjavi dawesebuleba 2011 2012 2013 2014 2011 2012 2013 2014
1. ekonomikuri politika da misi
ganxorcielebis kordinacia
1,200.0 1,200.0 1,200.0 1,200.0 1,200.0 1,200.0 1,200.0 1,200.0 2. ucxouri investiciebis mozidva, turizmis,
xarisxis infrastruqturisa da sagareo
vaWrobis ganviTareba 4,300.0 4,300.0 4,300.0 4,300.0 4,300.0 4,300.0 4,300.0 4,300.0 3. saxelmwifo qonebis privatizeba 5,000.0 5,000.0 5,000.0 5,000.0 5,000.0 5,000.0 5,000.0 5,000.0
administraciuli da sxva danarCeni
RonisZiebebis xarjebi 10,897.3 10,500.0 10,500.0 10,500.0 10,897.3 10,500.0 10,500.0 10,500.0 saqarTvelos regionuli ganviTarebisa da
infrastruqturis saministro 971,317.1 700,000.0 755,000.0 390,000.0 288,875.5 180,000.0 190,000.0 190,000.0 1. saqarTvelos saavtomobilo gzebis
infrastruqturis ganviTareba 502,782.6 684,585.0 738,730.0 373,730.0 162,700.0 170,585.0 180,730.0 181,730.0
m.S. napirsamagri samuSaoebi
5,000.0 5,000.0 2. regionuli infrastruqturis ganviTareba 169,901.5 27,980.7 3. iZulebiT gadaadgilebul pirTaTvis
saxlebis mSenebloba-reabilitacia da
Sesabamisi infrastruqturis mowyoba-
ganviTareba; 125,429.0 66,514.8 4. wyliT uzrunvelyofis erTiani sistemis
instituciuri mowyobisa da ganviTarebis
RonisZiebebi 168,904.0 10,780.0 11,380.0 11,380.0 27,380.0 4,780.0 4,380.0 3,380.0 administraciuli da sxva danarCeni
RonisZiebebis xarjebi 4,300.0 4,635.0 4,890.0 4,890.0 4,300.0 4,635.0 4,890.0 4,890.0 saqarTvelos iusticiis saministro
71,672.9 76,696.4 61,198.1 60,832.9 68,700.0 50,000.0 40,000.0 40,000.0 1. sisxlis samarTlis sistemis reforma 1,232.0 817.0 1,018.0 780.0 1,232.0 817.0 1,018.0 780.0 sisxlis samarTlis saproceso 60.0 76.0 73.0 60.0 76.0 73.0
96
prioritetebze mTlianad mimarTuli saxsrebi
prioritetebze saxelmwifo biujetidan mimarTuli saxsrebi
mxarjavi dawesebuleba 2011 2012 2013 2014 2011 2012 2013 2014
kodeqsis implementacia
saqmis marTvis warmoebis
eleqtronuli sistema 1,000.0 555.0 740.0 555.0 1,000.0 555.0 740.0 555.0 prokuraturis reforma 122.0 136.0 155.0 175.0 122.0 136.0 155.0 175.0 arasrulwlovanTa marTlmsajulebis
ganxorcieleba 50.0 50.0 50.0 50.0 50.0 50.0 50.0 50.0 2. saqarTvelos sakanonmdeblo macnes
eleqtronuli gamoqveyneba da normatiuli
aqtebis sistematizacia 100.0 85.0 70.0 55.0 0.0 0.0 0.0 0.0 normatiuli aqtebis saxelmwifo
registraciisa da eleqtronuli gamoqveynebis
avtomatizacia `saqarTvelos sakanonmdeblo
macne" 60.0 40.0 70.0 55.0 3. momxmarebelze orientirebuli, erTiani,
daculi da mudmivad ganaxlebadi samoqalaqo
reestris Camoyalibeba 13,711.9 15,632.9 8,245.0 8,245.0 17,000.0 4,800.0 0.0 0.0 saqarTvelosa da ucxo qveynis moqalaqeTa
vinaobis dadgena, daregistrireba,
dokumentebis legalizacia da apostiliT
damowmeba, mosaxleobis registracia,
pasportebis gacema, samoqalaqo aqtebis
registracia 4,536.0 6,010.0 6,195.0 6,195.0
infrastruqturis srulyofa da
`iusticiis saxlebis~ samSeneblo/saremonto
samuSaoebSi monawileobis miReba 5,219.0 5,450.0 550.0 550.0 10,000.0 4,800.0
axali teqnologiebis danergva, erTiani
monacemTa bazis formireba 3,956.9 4,172.9 1,500.0 1,500.0 7,000.0
4. sajaro reestris, mewarmeTa da
arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli
pirebis reestris warmoeba da yvela
dainteresebuli pirisTvis informaciis
xelmisawvdomobis uzrunvelyofa 14,860.0 17,300.0 9,500.0 9,500.0 10,000.0 4,800.0 0.0 0.0 sajaro reestris erovnuli
saagentos momsaxurebis xarisxis da
SesaZleblobebis gaumjobeseba 3,000.0 3,500.0 5,000.0 5,000.0
97
prioritetebze mTlianad mimarTuli saxsrebi
prioritetebze saxelmwifo biujetidan mimarTuli saxsrebi
mxarjavi dawesebuleba 2011 2012 2013 2014 2011 2012 2013 2014
`iusticiis saxlebis~
saSeneblo/saremonto samuSaoebSi
monawileobis miReba 11,860.0 13,800.0 4,500.0 4,500.0 10,000.0 4,800.0 5. saaRsrulebo sistemis mowyoba Tanamedrove
standartebis Sesabamisad 2,420.0 2,120.0 2,350.0 2,150.0 0.0 0.0 0.0 0.0 teritoriuli organoebis
infrastruqturis ganaxleba 2,350.0 2,080.0 2,300.0 2,100.0 personalis kvalifikaciis amaRleba 20.0 20.0 20.0 20.0 Tanamedrove sainformacio
sakomunikacio sistemebis danergva 50.0 20.0 30.0 30.0 6. iusticiis saministros sistemis
TanamSromelTa gadamzadeba da saswavlo
centris ganviTareba 363.5 363.5 343.5 343.5 193.5 193.5 173.5 173.5 iusticiis saministros da masSi
Semavali struqturebis TanamSromelTa
profesiuli gadamzadeba 273.5 273.5 253.5 253.5 193.5 193.5 173.5 173.5 sajaro mosamsaxureTa kvalifikaciis
amaRleba sakanonmdeblo siaxleebis
harmonizaciisaTvis 90.0 90.0 90.0 90.0 7. erovnuli saarqivo fondis daculobis,
momsaxurebis Tanamedrove teqnologiebis
danergvis da dokumentebis xelmisawvdomobis
uzrunvelyofa 1,665.0 1,688.5 863.1 812.9 954.0 700.0 0.0 100.0 erovnuli arqivis teritoriuli
organoebis centralizacia 1,335.0 954.0 moqalaqeTa momsaxurebis sistemis
ganviTareba da srulyofa 200.0 200.0 200.0 100.0 200.0 100.0 erovnuli saarqivo fondis
eleqtronuli dokumentebis arqivis (m.S.
sadazRvevo fondis) Seqmna 130.0 827.4 407.1 250.0 500.0 erovnuli arqivis-TbilisSi mdebare
centraluri arqivis sacavebSi
kondicirebis da ventilaciis 661.1 256.0 462.9
98
prioritetebze mTlianad mimarTuli saxsrebi
prioritetebze saxelmwifo biujetidan mimarTuli saxsrebi
mxarjavi dawesebuleba 2011 2012 2013 2014 2011 2012 2013 2014
avtomaturi sistemebis mowyoba
8. eleqtronuli mmarTvelobis ganviTareba 2,149.1 2,500.0 2,000.0 1,500.0 4,149.1 2,500.0 2,000.0 1,500.0 eleqtronuli mmarTvelobis
ganviTareba 2,149.1 2,500.0 2,000.0 1,500.0 4,149.1 2,500.0 2,000.0 1,500.0 administraciuli da sxva danarCeni
RonisZiebebis xarjebi 35,171.4 36,189.5 36,808.5 37,446.5 35,171.4 36,189.5 36,808.5 37,446.5 saqarTvelos sasjelaRsrulebis, probaciisa
da iuridiuli daxmarebis sakiTxTa
saministro 99,553.2 101,200.0 101,400.0 91,700.0 99,276.6 100,000.0 100,000.0 90,000.0 1. sasjelaRsrulebis sistemis saerTaSoriso
standartebTan Sesabamisobis uzrunvelyofa. 90,868.0 91,926.8 91,926.8 82,734.1 90,868.0 91,926.8 91,926.8 82,734.1
2. Zlieri da efeqturi probaciis sistemis
Camoyalibeba saqarTveloSi * 2,002.0 2,716.7 2,916.7 3,065.0 2,002.0 1,516.7 1,516.7 1,365.0 3. ufaso samarTlebrivi daxmarebis sistemis
srulyofa da efeqtiani funqcionireba. 3,395.7 2,920.2 2,920.2 2,628.2 3,119.1 2,920.2 2,920.2 2,628.2 administraciuli da sxva danarCeni
RonisZiebebis xarjebi 3,287.5 3,636.4 3,636.4 3,272.7 3,287.5 3,636.4 3,636.4 3,272.7 saqarTvelos sagareo saqmeTa saministro 73,174.0 68,000.0 68,000.0 70,000.0 73,174.0 68,000.0 68,000.0 70,000.0
1. teritoriuli mTlianobis aRdgenis
xelSewyoba
2. ekonomikuri da kulturuli diplomatia
3. evrokavSirTan integracia
4. NATO-Si gawevrianebis xelSewyoba
5. ormxrivi da mravalmxrivi TanamSromloba
6. saqarTvelos moqalaqeebis dacva
sazRvargareT da maTi momsaxureobis
efeqturobis zrda
saqarTvelos Tavdacvis saministro 660,000.0 750,000.0 750,000.0 750,000.0 660,000.0 750,000.0 750,000.0 750,000.0 1. Tavdacvis SesaZleblobebis ganviTareba 2. Tavdacvis sistemis marTvis gaumjobeseba
99
prioritetebze mTlianad mimarTuli saxsrebi
prioritetebze saxelmwifo biujetidan mimarTuli saxsrebi
mxarjavi dawesebuleba 2011 2012 2013 2014 2011 2012 2013 2014
3. samxedro ganaTlebis sistemis Semdgomi
institucionalizacia 4. nato-Si integraciisa da saerTaSoriso
TanamSromlobis intensifikacia saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministro 566,000.0 548,000.0 548,000.0 548,000.0 566,000.0 548,000.0 548,000.0 548,000.0
sazogadoebrivi wesrigisa da saxelmwifo
usafrTxoebis dacvis amaRleba.
485,393.5 470,800.0 470,800.0 470,800.0 485,393.5 470,800.0 470,800.0 470,800.0 saxelmwifo sazRvris dacvis usafrTxoebis
gaZliereba 62,582.6 60,000.0 60,000.0 60,000.0 62,582.6 60,000.0 60,000.0 60,000.0 profesionali da kvalificiuri kadrebis
momzadebis donis amaRleba 4,105.5 4,100.0 4,100.0 4,100.0 4,105.5 4,100.0 4,100.0 4,100.0 erovnuli saganZurisa da diplomatiuri
warmomadgenlobebis usafrTxoebis donis
amaRleba 11,598.1 11,000.0 11,000.0 11,000.0 11,598.1 11,000.0 11,000.0 11,000.0 mosamsaxureTa janmrTelobis dacva 2,320.3 2,100.0 2,100.0 2,100.0 2,320.3 2,100.0 2,100.0 2,100.0
saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis
saministro 554,000.0 580,000.0 640,000.0 700,000.0 554,000.0 580,000.0 640,000.0 700,000.0 1. ganaTlebis menejmentisa da resursebis
gamoyenebis efeqturobis zrda 415,273.5 436,545.0 483,242.0 532,012.0 415,273.5 436,545.0 483,242.0 532,012.0 ganaTlebis marTvis procesSi yvela
dainteresebuli subieqtis saqmianobis
xelSewyoba 9,267.7 11,083.0 11,700.0 12,500.0 9,267.7 11,083.0 11,700.0 12,500.0 zogadsaganmanaTleblo dawesebulebebebis
mimdinare saqmianobis gaumjobeseba,
infrastruqturis ganviTareba da marTvis
procesebis efeqturobis amaRleba 329,164.0 343,000.0 380,000.0 420,000.0 329,164.0 343,000.0 380,000.0 420,000.0 umaRlesi ganaTlebis ganviTarebis
xelSewyoba 56,511.9 60,162.0 65,572.0 69,872.0 56,511.9 60,162.0 65,572.0 69,872.0
100
prioritetebze mTlianad mimarTuli saxsrebi
prioritetebze saxelmwifo biujetidan mimarTuli saxsrebi
mxarjavi dawesebuleba 2011 2012 2013 2014 2011 2012 2013 2014
profesiuli ganaTlebis ganviTarebis
xelSewyoba 6,391.5 6,700.0 7,070.0 7,440.0 6,391.5 6,700.0 7,070.0 7,440.0 saganmanaTleblo dawesebulebebis
avtorizaciis sistemis danergva da
akreditaciis procesis ganviTareba 731.7 1,100.0 1,200.0 1,300.0 731.7 1,100.0 1,200.0 1,300.0 saganmanaTleblo dawesebulebebis
infrastruqturis ganaxleba 11,006.7 12,200.0 15,400.0 18,600.0 11,006.7 12,200.0 15,400.0 18,600.0 ganaTlebis sferoSi dasaqmebulTa
socialuri mdgomareobis gaumjobeseba 2,200.0 2,300.0 2,300.0 2,300.0 2,200.0 2,300.0 2,300.0 2,300.0 2. maRali xarisxis saganmanaTleblo
Sedegebze orientirebuli saswavlo garemos
Camoyalibeba 87,186.9 89,956.0 100,434.0 109,349.0 87,186.9 89,956.0 100,434.0 109,349.0 erovnuli saswavlo gegmis da codnis
Sefasebis sistemis daxvewa da ganviTareba 1,904.6 1,910.0 2,400.0 2,700.0 1,904.6 1,910.0 2,400.0 2,700.0 saskolo atestatis mniSvnelobis gazrdis
mizniT, saskolo atestatis asaRebad ZiriTad
sagnebSi minimaluri kompetenciis zRvaris
gadalaxva erovnul sagamocdo centrebSi 15,000.0 16,000.0 18,300.0 19,500.0 15,000.0 16,000.0 18,300.0 19,500.0 adgilobrivi da saerTaSoriso
olimpiadebisa da konkursebis Semdgomi
waxaliseba 1,500.0 1,996.0 1,996.0 1,996.0 1,500.0 1,996.0 1,996.0 1,996.0 maswavlebelTa profesiuli donis amaRleba
da sertificireba, profesiuli eTikis
kodeqsis danergva 17,166.3 17,900.0 18,400.0 18,800.0 17,166.3 17,900.0 18,400.0 18,800.0 ucxo enebis swavlebis gaZlierebis mizniT,
proeqtisganxorcieleba 2,000.0 2,000.0 2,300.0 2,520.0 2,000.0 2,000.0 2,300.0 2,520.0 araqarTulenovani mosaxleobisTvis
qarTuli enis Seswavlis gaZliereba 900.0 1,000.0 1,100.0 1,200.0 900.0 1,000.0 1,100.0 1,200.0 usafrTxo skolis koncefciis ganviTareba
da danergva 7,688.0 7,800.0 8,500.0 8,900.0 7,688.0 7,800.0 8,500.0 8,900.0 umaRlesi ganaTlebis instituciuri
SesaZleblobebis gafarToeba da evropis
umaRlesi ganaTlebis sivrceSi integraciis
xelSewyoba 831.8 850.0 900.0 950.0 831.8 850.0 900.0 950.0 skolebis kompiuterizaciisa da
internetizaciis procesis dasruleba 40,196.2 40,500.0 46,538.0 52,783.0 40,196.2 40,500.0 46,538.0 52,783.0
101
prioritetebze mTlianad mimarTuli saxsrebi
prioritetebze saxelmwifo biujetidan mimarTuli saxsrebi
mxarjavi dawesebuleba 2011 2012 2013 2014 2011 2012 2013 2014
3. TiToeuli moqalaqisaTvis ganaTlebis
Tanabari xelmisawvdomobis uzrunvelyofa 17,374.4 18,810.0 20,335.0 21,350.0 17,374.4 18,810.0 20,335.0 21,350.0 inkluziuri ganaTlebis ganviTarebis
RonisZiebebis ganxorcileba 3,000.0 3,600.0 3,850.0 4,100.0 3,000.0 3,600.0 3,850.0 4,100.0 araqarTulenovani moswavleebisTvis
ganaTlebis xelmisawvdomobis uzrunvelyofa 50.0 100.0 165.0 180.0 50.0 100.0 165.0 180.0 moswavleebis da studentebis sazRvargareT
gacvliTi programebis xelmisawvdomobis
uzrunvelyofa 4,000.0 4,500.0 5,500.0 6,000.0 4,000.0 4,500.0 5,500.0 6,000.0 sasjelaRsrulebis dawesebulebaSi zogadi
ganaTlebis miRebis uzrunvelyofa 160.0 160.0 160.0 160.0 160.0 160.0 160.0 160.0 skolebis daZmobilebis programis
ganxorcieleba 100.0 100.0 110.0 110.0 100.0 100.0 110.0 110.0 moswavleebis da studentebis socialuri
mdgomareobis gaumjobesebis RonisZiebebis
gatareba 9,585.0 9,800.0 9,950.0 10,150.0 9,585.0 9,800.0 9,950.0 10,150.0 maRalmTiani, erovnuli umciresobebiT
dasaxlebul da konfliqtis zonebis
regioneis moqmed an potenciur sajaro
moxeleebis uwyveti ganaTlebis miRebisa da
kvalifikaciis srulyofa 479.4 550.0 600.0 650.0 479.4 550.0 600.0 650.0 4. mecnierebis da akademiuri ganviTarebis
xelSewyoba 34,165.2 34,689.0 35,989.0 37,289.0 34,165.2 34,689.0 35,989.0 37,289.0 mecnierebis ganviTarebis xelSewyoba 34,165.2 34,689.0 35,989.0 37,289.0 34,165.2 34,689.0 35,989.0 37,289.0 saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis
saministro 51,000.0 45,150.0 46,150.0 45,150.0 51,000.0 45,000.0 46,000.0 45,000.0 1. saxelovnebo da sasporto ganaTlebis
RonisZiebebi 9,078.4 8,764.0 8,854.0 8,764.0 9,078.4 8,764.0 8,854.0 8,764.0 saxelovnebo ganaTlebis RonisZiebebi 9,078.4 8,764.0 8,854.0 8,764.0 9,078.4 8,764.0 8,854.0 8,764.0 2. msoflioSi saqarTvelos pozitiuri imijis
Camoyalibeba 3,000.0 2,000.0 2,590.0 2,000.0 3,000.0 2,000.0 2,590.0 2,000.0 programa `saqarTvelos saerTaSoriso
kulturuli prezentaciis programa
,,qarTuli sezoni“ 3,000.0 2,000.0 2,590.0 2,000.0 3,000.0 2,000.0 2,590.0 2,000.0 3. kulturuli memkvidreobis dacva da 5,486.2 2,826.0 2,826.0 2,826.0 5,486.2 2,676.0 2,676.0 2,676.0
102
prioritetebze mTlianad mimarTuli saxsrebi
prioritetebze saxelmwifo biujetidan mimarTuli saxsrebi
mxarjavi dawesebuleba 2011 2012 2013 2014 2011 2012 2013 2014
samuzeumo sistemis srulyofa
kulturuli memkvidreobis dacvis programa 5,456.2 2,739.0 2,739.0 2,739.0 5,456.2 2,589.0 2,589.0 2,589.0 kulturuli memkvidreobis dacvis
RonisZiebebis xelSewyobis programa 30.0 87.0 87.0 87.0 30.0 87.0 87.0 87.0 4. xelovnebis dargebis ganviTarebis
xelSewyoba 811.1 1,178.0 1,178.0 1,178.0 811.1 1,178.0 1,178.0 1,178.0 `qarTuli profesiuli Teatraluri
xelovnebis ganviTareba~ 231.1 382.0 382.0 382.0 231.1 382.0 382.0 382.0 `qarTuli profesiuli musikaluri
xelovnebis ganviTarebis programa~ 100.0 310.0 310.0 310.0 100.0 310.0 310.0 310.0 `qarTuli wignisa da literaturis
xelSewyobis programa" 300.0 275.0 275.0 275.0 300.0 275.0 275.0 275.0 `qarTuli saxviTi xelovnebis ganviTarebis
programa" 100.0 131.0 131.0 131.0 100.0 131.0 131.0 131.0 `qarTuli kinos xelSewyobis programa~ 80.0 80.0 80.0 80.0 80.0 80.0 80.0 80.0
administraciuli da sxva danarCeni
RonisZiebebis xarjebi 32,624.3 30,382.0 30,702.0 30,382.0 32,624.3 30,382.0 30,702.0 30,382.0 saqarTvelos okupirebuli teritoriebidan
iZulebiT gadaadgilebul pirTa, gansaxlebisa
da ltolvilTa saministro 30,315.4 25,500.0 25,500.0 25,500.0 28,339.4 25,500.0 25,500.0 25,500.0 1. konfliqtur regionebSi devnilTa qonebis
aRricxva 300.0 403.8 0.0 0.0 300.0 403.8 0.0 0.0 programa `Cemi saxli~ 300.0 403.8 300.0 403.8 2. devnilTa sacxovrebeli pirobebis
gaumjobeseba 24,051.0 21,005.1 21,407.2 21,407.2 24,051.0 21,005.1 21,407.2 21,407.2 mizanSewonilobis mixedviT kompaqturi
Casaxlebis obieqtebis reabilitacia da
devnilTaTvis sakuTrebaSi gadacema 817.3 833.1 833.1 817.3 833.1 833.1 organizebulad Casaxlebul devnilTa
eleqtroenergiiT, sayofacxovrebo da
komunaluri momsaxurebiT uzrunvelyofis
RonisZiebebi 24,051.0 20,187.8 20,574.1 20,574.1 24,051.0 20,187.8 20,574.1 20,574.1 3. migraciuli procesebis mimarT erTiani
saxelmwifo politikis SemuSaveba da
ganxorcieleba 0.0 44.0 44.8 44.8 0.0 44.0 44.8 44.8
103
prioritetebze mTlianad mimarTuli saxsrebi
prioritetebze saxelmwifo biujetidan mimarTuli saxsrebi
mxarjavi dawesebuleba 2011 2012 2013 2014 2011 2012 2013 2014
programa `xidi~ 44.0 44.8 44.8 44.0 44.8 44.8 4. muslimani mesxebis repatriacia 20.0 47.1 48.0 48.0 20.0 47.1 48.0 48.0 programa `repatriacia~ 20.0 47.1 48.0 48.0 20.0 47.1 48.0 48.0
administraciuli da sxva danarCeni
RonisZiebebis xarjebi 5,944.4 4,000.0 4,000.0 4,000.0 3,968.4 4,000.0 4,000.0 4,000.0 saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da
socialuri dacvis saministro 1,604,689.8 1,670,325.1 1,782,546.4 1,932,931.0 1,570,306.5 1,648,896.0 1,782,265.0 1,932,931.0 1. mosaxleobis sapensio uzrunvelyofa 907,785.6 977,510.0 1,060,424.0 1,159,478.0 907,785.6 977,510.0 1,060,424.0 1,159,478.0 2. mosaxleobis socialuri dacva 226,098.3 240,615.0 260,747.0 283,689.0 226,098.3 240,615.0 260,747.0 283,689.0 3. mosaxleobisaTvis samedicino momsaxurebis
miwodeba kerZo sadazRvevo sqemebiT 214,844.3 224,627.0 243,917.0 260,024.0 214,844.3 224,627.0 243,917.0 260,024.0 4. sazogadoebrivi janmrTlobis dacva 44,603.6 31,903.1 11,038.4 10,801.0 10,220.3 10,474.0 10,757.0 10,801.0 5. mosaxleobisaTvis samedicino momsaxurebis
miwodeba sxva prioritetul sferoebSi 132,949.5 139,255.0 149,795.0 161,799.0 132,949.5 139,255.0 149,795.0 161,799.0 6. samedicino momsaxurebis xarisxis
gaumjobesebis xelSewyoba 32,090.0 10,115.0 10,125.0 10,140.0 32,090.0 10,115.0 10,125.0 10,140.0 administraciuli da sxva danarCeni
RonisZiebebis xarjebi 46,318.5 46,300.0 46,500.0 47,000.0 46,318.5 46,300.0 46,500.0 47,000.0 saqarTvelos energetikis saministro 75,214.0 188,400.4 102,920.0 9,000.0 7,818.1 8,100.0 8,100.0 8,100.0
1. hidro da Tboeleqtrosadgurebis
mSenebloba-reabilitacia 2. eleqtroenergiis gadacemis saSualebebis
mSenebloba-reabilitacia 3. bunebrivi gazisinfrastruqturis
mSenebloba-reabilitacia da mosaxleobis
gazmomaragebis gaumjobeseba 4. ganaxlebadi energiis wyaroebis aTvisebis
da energetikuli infrastruqturis
ganviTarebis mizniT sainvesticio proeqtebis
momzadeba administraciuli xarjebi
saqarTvelos soflis meurneobis saministro 69,154.0 20,000.0 30,000.0 40,000.0 54,828.0 20,000.0 30,000.0 40,000.0
104
prioritetebze mTlianad mimarTuli saxsrebi
prioritetebze saxelmwifo biujetidan mimarTuli saxsrebi
mxarjavi dawesebuleba 2011 2012 2013 2014 2011 2012 2013 2014
1. sursaTis uvnebloba da momxmarebelTa
uflebebis dacva 280.0 700.0 1,200.0 1,500.0 280.0 700.0 1,200.0 1,500.0 2. mcenareTa dacva da fitosanitaruli
keTilsaimedoba 850.0 850.0 1,000.0 1,000.0 850.0 850.0 1,000.0 1,000.0 3. mecxoveleobis ganviTareba da epizootiuri
keTilsaimedooba 550.0 3,710.0 4,250.0 4,050.0 550.0 3,710.0 4,250.0 4,050.0 4. sasoflo-sameurneo warmoebis
intensifikacia 140.0 400.0 400.0 400.0 140.0 400.0 400.0 400.0 5. mevenaxeoba meRvineobis dargis ganviTareba
da falsifikaciasTan brZola 830.0 1,850.0 2,350.0 1,850.0 830.0 1,850.0 2,350.0 1,850.0 6. sasoflo sameurneo teqnikis ganaxleba 1,000.0 1,395.0 9,550.0 19,950.0 1,000.0 1,395.0 9,550.0 19,950.0 7. samelioracio infrastruqturis monacemTa
bazis Seqmna da asociaciebis marTvis
srulyofa 250.0 250.0 250.0 250.0 250.0 250.0 administraciuli da sxva danarCeni
RonisZiebebis xarjebi 65,504.0 10,845.0 11,000.0 11,000.0 51,078.0 10,845.0 11,000.0 11,000.0 saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi
resursebis saministro 27,207.9 24,400.0 24,400.0 24,400.0 22,653.3 24,000.0 24,000.0 24,000.0 1. tyis mdgradi marTvis mizniT satyeo
seqtoris reforma 2,300.0 2,300.0 2,300.0 2,300.0 2,300.0 2,300.0 2,300.0 2,300.0 satyeo RonisZiebebi 800.0 800.0 800.0 800.0 800.0 800.0 800.0 800.0 mosaxleobis SeSiT uzrunvelyofis
RonisZiebebi 1,500.0 1,500.0 1,500.0 1,500.0 1,500.0 1,500.0 1,500.0 1,500.0 2. wylis resursebis saauzo marTvis
sistemaze gadasvla 200.0 200.0 200.0 200.0 0.0 0.0 0.0 0.0 wylis resursebis saauzo marTvis
principze gadasvla ** 200.0 200.0 200.0 200.0 3. daculi teritoriebis sistemis
Camoyalibeba da ekoturizmis ganviTareba 4,464.6 310.0 310.0 310.0 310.0 310.0 310.0 310.0 ekoturizmis ganviTareba 4,404.6 250.0 250.0 250.0 250.0 250.0 250.0 250.0 programa `daculi teritoriebis
xanZarsawinaaRmdego da mavneblebisagan dacvis
RonisZiebebi 60.0 60.0 60.0 60.0 60.0 60.0 60.0 60.0
105
prioritetebze mTlianad mimarTuli saxsrebi
prioritetebze saxelmwifo biujetidan mimarTuli saxsrebi
mxarjavi dawesebuleba 2011 2012 2013 2014 2011 2012 2013 2014
4. narCenebis marTvis reforma da garemos
ekologiuri wonasworobis SenarCunebis
kontroli 250.0 250.0 250.0 250.0 50.0 50.0 50.0 50.0 narCenebis marTvis sistema 200.0 200.0 200.0 200.0 eqspertizis Catarebis uzrunvelyofis
RonisZiebebi 50.0 50.0 50.0 50.0 50.0 50.0 50.0 50.0 administraciuli da sxva danarCeni
RonisZiebebis xarjebi 19,993.3 21,340.0 21,340.0 21,340.0 19,993.3 21,340.0 21,340.0 21,340.0 saqarTvelos sportisa da axalgazrdobis
saqmeTa saministro 30,927.6 26,000.0 26,000.0 27,000.0 30,927.6 26,000.0 26,000.0 27,000.0 sportul saxeobaTa ganviTareba, sportis
popularizacia da sasporto ganaTlebis
xelSewyoba 21,727.6 15,280.0 15,280.0 16,080.0 21,727.6 15,280.0 15,280.0 16,080.0 sportul saxeobaTa ganviTarebis programa
(saerTaSoriso SejibrebebisaTvis mzadeba,
monawileoba da maRali Sedegebis miRweva) 20,827.6 13,600.0 13,600.0 14,390.0 20,827.6 13,600.0 13,600.0 14,390.0 masobrivi sportis ganviTareba (qveynis
masStabiT sportuli kompleqsebis
reabilitacia-mSenebloba da axalgazrdebSi
sportis popularizacia) 900.0 1,680.0 1,680.0 1,690.0 900.0 1,680.0 1,680.0 1,690.0 axalgazrdobis sferoSi erTiani
axalgazrduli politikis gatareba 3,900.0 4,950.0 4,950.0 5,150.0 3,900.0 4,950.0 4,950.0 5,150.0 programa `patrioti~ (axalgazrdebSi
patriotuli suliskveTebis amaRleba,
qarTveli da sxva qveynis axalgazrdebis
daaxloeba) 2,000.0 3,600.0 3,600.0 3,800.0 2,000.0 3,600.0 3,600.0 3,800.0 araformaluri ganaTlebis xelSewyobis
programa 900.0 350.0 350.0 350.0 900.0 350.0 350.0 350.0 axalgazrdobis saerTaSoriso TanamSromloba 1,000.0 1,000.0 1,000.0 1,000.0 1,000.0 1,000.0 1,000.0 1,000.0 moqmed da veteran sportsmenTa, mwvrTnelTa
da sportis muSakTa finansuri mxardaWera 2,596.0 2,770.0 2,770.0 2,770.0 2,596.0 2,770.0 2,770.0 2,770.0 olimpiuri Cempionebis stipendiebi 396.0 450.0 450.0 450.0 396.0 450.0 450.0 450.0 veteran sportsmenTa da sportis muSakTa
socialuri daxmareba 300.0 320.0 320.0 320.0 300.0 320.0 320.0 320.0
106
prioritetebze mTlianad mimarTuli saxsrebi
prioritetebze saxelmwifo biujetidan mimarTuli saxsrebi
mxarjavi dawesebuleba 2011 2012 2013 2014 2011 2012 2013 2014
saqarTvelos erovnuli da olimpiuri
nakrebis wevrta, perspeqtiul sportsmenTa
stipendiebi 1,900.0 2,000.0 2,000.0 2,000.0 1,900.0 2,000.0 2,000.0 2,000.0 administraciuli da sxva danarCeni
RonisZiebebis xarjebi 2,704.0 3,000.0 3,000.0 3,000.0 2,704.0 3,000.0 3,000.0 3,000.0 saqarTvelos saxalxo damcvelis aparati 2,146.0 1,550.0 1,550.0 1,550.0 1,935.0 1,550.0 1,550.0 1,550.0
1. prevenciis erovnuli meqanizmis efeqtiani
funqcionirebis uzrunvelyofa 350.0 250.0 250.0 250.0 350.0 250.0 250.0 250.0 2. saxalxo damcvelis ofisis efeqtiani
funqcionirebis uzrunvelyofa da
SesaZleblobaTa gaZliereba 1,596.0 1,100.0 1,100.0 1,100.0 1,385.0 1,100.0 1,100.0 1,100.0 3. samoqalaqo ganaTlebis procesis
mxardaWera 200.0 200.0 200.0 200.0 200.0 200.0 200.0 200.0 ssip _ saqarTvelos statistikis erovnuli
samsaxuri _ saqstati 3,201.2 8,415.8 3,440.5 3,399.5 3,201.2 3,300.0 3,400.0 3,500.0 1. statistikuri samuSaoTa saxelmwifo
programa 580.0 985.0 1,082.0 1,190.0 580.0 588.9 606.8 624.6 2. Sinameurneobebis integrirebuli
gamokvlevis programa 260.0 1,020.2 1,122.2 1,234.5 260.0 264.0 272.0 280.0 3. sasoflo meurneobaTa SerCeviTi
gamokvlevis programa 290.0 880.0 925.0 975.0 290.0 294.5 303.4 312.3 4. mosaxleobis da sacxovrisebis sayovelTao
aRwera 5,530.6 311.3 0.0 0.0 0.0 0.0 administraciuli da sxva danarCeni
RonisZiebebis xarjebi 2,071.2 2,071.2 2,152.6 2,217.8 2,283.1
*im prioritetebis/programebis/RonisZiebebis dafinanseba, romelTa gaswvrivac ara aris miTiTebuli
Tanxobrivi monacemebi, savaraudod ganxorcieldeba ucxoeTidan miRebuli kreditebisa da grantebis
da Tanadafinansebis wyaroebiT, romelTa dafinansebazec am etapze mimdinareobs molaparakebebi
sxvadasxva donor saxelmwifoebTan da organizaciebTan.
107