athaikaviàçaà püraëam

kumäré-vastra-haraëa-sukumäré-samasta-karñaëam [1] tadänéà punaù snigdhakaëöha uväca— [2] atha garga-kåta-vraja-varga-bheda-maya-samayataù paçcäd udbhütäù käçcid anyäç ca dhanyäù prabhütä nänä-kula-prasütä yä vraja-kumärikäù svabhävataù kåñëa-bhävänusärikäs täsäà kaumära-päram ärabhya väsanä varëanéyä yathä,

kumäréëäà täsäà aghajiti patiù syäd iti rucir yadä jätä tarhi pratipadam upäyäkåta-dhiyäm | vidhu-çréëäà çaçvad bata bahula-pakña-sthiti-juñäà tamaskåd-viçvasminn ahaha kåçatä nityam ajani ||1|| [çikhariëé]

[3] tataç ca tad-artham anurahasaà nänä-devatäm arthayamänä vyartham iva bhramanti sma | [4] prärthanä ceyaà—

vrajeçitroù sadma väsaù paraà çvasuratänayoù | kåñëa eva patir bhüyän mama janmani janmani ||2|| [anuñöubh]

[5] tataç ca kadäcit kälindém anu parasparaà vindamänä babhüvuù | [6] yuktaà ca tat, yataù—

ekaà padam uddeçyaà bhavati samantäd bahünäà cet | vividha-bhuväm api teñäà milanaà ghaöate yathä sa-térthänäm ||3|| [udgéti]

[7] militänäà täsäà parasparaà härdam api jätam | tathä hi—

diçi diçi jätäù snigdhä vyatimilitäù suñöhu bibhrati sneham | medura-mudira-samühe muhur api yasmät tathä dåñöam ||4|| [äryä]

[8] tatra jäte cäsauhärde härdam api parasparaà vyaktam | yataù—

hnutam apy ekäçrayiëäà hådayaà vyaktià mitho yäti | tat tu vyatimilitaà ced

vada tarhi syät pidhänaà kim? ||5|| [upagéti] [9] tataç ca parasparaà håd-bäñpam udgérëavaténäà dåg-bäñpam api vikérëavaténäà täsäà daçänta-daçävaçäìgatayä sambhävyamänänäm anukñaëaà sukhä-käìkñiëé pärikäìkñiëé-veça-viçeñaà vindamänä tatra våndä gatä | [10] sä hy evaà purä cintitavaté—räga eva khalv äsäà vrajanägarasya tasya samägamäya vägagocaraçaktibhäg avaséyate | [11] rägaç ca loka-réti-maya-praëayata eva jägarükatayä garéyän varévartéti devatäntarärädhanam eva sädhayitavyam, na tu tad-ärädhanam iti | [12] athägamya ca tat-kåtäbhivädana-sva-kåtäbhivadana-vidhau labdha-vidhau säbhidadhäti sma—[13] aham atraiva vane vasanté bhavaténäà bhävavaténäm avasthäù paçyanté dayä-vidérëa-hådayä samäyätäsmi | tad iyaà mama siddhä vidyä sva-karëänubiddhä vidhéyatäm | nätiprayäsa-bhävitatä ca bhavaténäà bhavitä, kintu mäsa-mätram atra çramäbhäsaù | [14] sä khalu mantra-mayé yogamäyä mayä dayävaté sädhitästéti | [15] tad evaà täsäà karëa-vivaram anu mantra-varëän nidhivan nidhäya tad-vidhim api sa-vidhim abhidhäya mudäntar-hitavaté säntarhitavaté | tataç ca täs tad-upadeça-lagnäù parama-sukha-magnä babhüvuù | yataù—

nityaà tävad analpa-räga-mahimä sarvaà sahäyéyati präpnoty eña tu yogya-kalpam atha ced dhatte sad-ulläsitäm | tasmiàs tädåg abhüd guruù svayam asau çaktiù parä vaiñëavé püjyä mantra-varaç ca väïchita-dharas täsäm itaù kià sukham? ||6|| [çärdüla]

[16] ataevämür viçramya märgaçérñéya-çirñäyämäëatä-labhya-pratipadam ärabhya saàgatya vratam ärabdhavatyaù | yaträruëa-kåtäruëa-guëa-prasaram avasaram anu parasparaà gåha-visarataù samäkäraëäparä vyatibaddha-karä yamunä-gamana-tat-parä gäna-paräyaëä babhüvuù; yatra paraspara-paréhäsa-präyatayä nijäbhipräyaà vyaïjayämäsuù | yathä—

tväm upayantä sakhi vanamälé | sakala-çubhäkara-vara-guëa-çälé ||dhru || yatra vraja-patir ita-rucir ucitäm värtäà cälayitä sukha-sacitäm ||a|| çrutvä tat tava mätara-pitarau sukham ayitärau kåta-dhana-vitarau | harir api mudam iha hådi gopayitä sakhibhir narmaëi yaù kopayitä ||b|| gaëaka-nidiñöa-tare sudinähe

veçaà dhäsyati sa nijavivähe | néla-rucé-cita-gaura-dukülam ghana-capaläbhirucäm iva mülam ||c|| antara-vasanaga-kaïcuka-pétaà citra-pracchada-ruci-parivétam | mukuöa-kiréöa-tiréöa-viräjam alakävali-maëi-citraka-bhäjam ||d|| kuëòala-maëòita-gaëòa-vibhägam tämbüla-cchavi-jid-adhara-surägam | adharävåtaye kara-dhåta-celam graiveyakam anukåta-maëi-melam ||e|| säìgada-kaìkaëa-mudrika-hastam äväpaka-dhåti-valayita-çastam | häravalita-hådi dhåta-maëi-räjam vanamälädika-mälya-samäjam ||f|| maëimaya-çåìkhala-lasad-avalagnam caraëa-vibhüñaëa-gaëa-ruci-magnam | veñe cäsminn etad apürvam yat tu na dåñöaà kvacana ca pürvam ||g|| aìgaà bhüñaëam api kila sarvam sarväbharaëaà svayam iti garvam | atha maëi-çakaöädhiñöhitam etam kalayiñyanti suhådbhir upetam ||h|| taà janyänäà çakaöa-parétam kusumair varñiñyanti sagétam | çakaöa-dhvani-yuta-vädya-çatena mudam äpsyati sa svayam api tena ||i|| tad-dhvani-kalanät tava sakhi cittam dhåtam api yatnäd bhavitä bhittam | sa yadä gantä dvära-sadeçam sakhi visåjeù sukha-mürcchä-veçam ||j|| tam upavrajitä sä tava goñöhé stré tatir api gäsyati bimboñöhé | upayänaà tad-vädya-vitänam gäli-präyaà tad api ca gänam ||k|| särätrika-nirmaïchana-dåñöià

kartäras te sa-kusuma-våñöim | maëòapa-varam upanéte çyäme sukha-sammardo bhavitä räme ||l|| gopendrädika-gaëa-püjäm anu narma-kutühalam udayed varatanu | pürvaà vidhim api kåtvä sadvidhi äneñyanti tväm iha sahanidhi ||m|| varapuratas tväà çithilitagätrém sthäpayitäraù priyaratipätrém | tätas tava karam atha dadhad abalam grähayitä varakaram anu sajalam ||n|| tatra ca bhavaté sumukhi sukhena kim bhaviteti jïätä kena? | kià bahunä, tava karasaàyamanam kåtam iva paçyämy amunä kamanam ||o||7|| iti | [mäträsamakä]

[17] tad evaà yamunäà präpya drutam eva gänaà samäpya veläyäà bälya-cäpalyena kalye projjhita-celä eva mithaù kåta-melä veläyäà nimajjanti sma | nimajjya ca—kauñeyatayä kñälanäà vinäpi na pariheyam iti tad eva celaà paridhäya sevyäyä devyäù saikatäm arcäm arcitäà vidhäya mantram anusandhäya dhäma samäyänti sma | [18] tad evaà tävan mäsaà yävad vidhäya tat-püraka-dinaà vratasyäpi pürakaà jätam iti paramänanda-püraëataù sürajä-püram anu düranirjanatä-jäta-nirvréòatayä kñaëam akréòan | [19] tad evaà pürva-pürvaà jänan vraja-räja-nandanas tuñöa-manäù kumära-catuñöayam anuvidhaà vidhäya tatra prasthäya guptam upta-cittatayä täù paçyati sma | [20] ye khalu däma-sudäma-vasudäma-kiìkiëi-saàjïäs tasya prajïähaìkära-citta-manasäà bahiù-prakäçatayä labdha-samajïäs tantra-vijïätåbhir vijïäyante, ta ete hi kumärä jäta-catuù-païca-varñäù paraspara-savayaskatä-dhåta-harñäù kåñëäd anudinam äsädita-prema-varñäç calanärambhata eva—kutra yämaù? iti påcchanta eva gacchantaù kåta-tat-saìgam ägacchanti sma | tad evaà—

saìge vidhäya caturaç caturaù kumärän ägamya tatra kara-värita-tat-prahäsaù | namrébhavann alam alakñitatäà prapadya sadyas tad-aàçuka-cayaà sa harir jahära ||8|| [vasantatilakä]

håtvä sa satvara-kadamba-nagädhiroha- pürvaà sa-òimbha-nikaraù sphuöam ujjahäsa | çrutvä prahäsam atha gopa-kumärikäëäà

vargaù samaà sabhayam ürdhvita-dåñöir äsét ||9|| [vasanta]

gambhéra-svara-saìgataà tad-itaränudbhävya-bhavya-çriyaà häsaà taà paricitya bälya-valitäs täù prekñya cänyo’nyataù | vasträëy apy anabhékñya tatra vidhåtäny uccaà tu vakñaù-sthalaà kåtvä nécam udakta-vaktram udake nyak-cakrire padminéù |10||

[çärdüla-vikréòitam]

atalina-nalina-vanänäà bhramam iha cakrur mukhäni täsäà na | hemante tad-ayogät kintu nyak-käram evätra ||11|| [äryä]

tataç ca,

kñaëam adhi jala-madhyaà tasthur änamra-neträù punar udayati çéte’dräkñur etäù kadambam | api harir adhiçäkhaà gupta-mürtiù puräsét punar avåtim ayäséc cätma-lakñäya täbhiù ||12|| [mäliné]

täsäà jalastha-vapuñäà vadaneñu kåñëa- syärüòha-népaka-taroù sahasä dåg-antaù | padmeñu padmapa-kaläm adadhäd amuñmin yäsäà ca nérabhåti cätakarétim äpa ||13|| [vasantatilakä]

tataç ca—

uccakair jahasur bäläç cukruçus tatra bälikäù | ücuç cedaà tu vaù kåtyaà vrajädåtyaà bhaviñyati ||14|| [anu]

[21] atha kåñëena muhur api çikñitä bäläù procuù | [22] tatra prathamaà, yathä—

kåtyaà vä kim akåtyaà vä na vidmo vayam aëv api | çikñärthaà kintu vaù präptä vékñyäjïäsiñma tat punaù ||15|| [anuñöubh]

[23] atha sarväù salajjaà parasparam ékñitvä punar ücuù—

yaù kaçcic chikñakas tasmäd bhavadbhiù suñöhu çikñitam | abhyasyatha vraje tac ca sva-guror mäna-våddhaye ||16|| [anuñöubh]

[24] punas tac-chikñitä òimbhäù procuù—

kimartho’yam upälambhas tan na vidmas tu kiïcana | bhavatyo jala-cäriëyo vayaà våkñägra-gäminaù ||17|| [anu]

[25] tä ücuù—

vikräntir luëöhatäà yogyä yad vaù çäkhägragämitä |

dénatä luëöhitänäà syäd yan naù salilagähitä ||18|| [anu] [26] atha çré-kåñëaù svayam eva sa-kopa-vismayam iva vakti sma—kià luëöhitaà bhavaténäm? [27] tä ücuù—aho bata! katham asmäkam asaìkhyatayä duùsaàvaram ambaraà saàvaraëam äpadyate? [28] çré-kåñëa uväca—bhavaténäm ambarävaraëatä vidyata eva, tad ambaraà vä katham apahäreëa saàvalanam avalambatäm? [29] tä ücuù—

ambaram apy ambaratäm äsädayituà tavästi sämarthyam | iha dämodara cauryaà kiyad iva çauryaà samarpayatu? ||19|| [äryä]

[30] atha kåñëaù sa-smayam äha sma—na nagnä etäù päthasi magnäù | tad idaà tu mayä parihasitam eva | dåñöaà bhavadbhir duñöhu-prakåténäm äkåti-mätra-suñöhutä-yutänäm äsäm anuñöhitam; yan madéyäny eva çastäni vasträëi vihärataù samasta-vyastatayä yatra tatra visrastäni | täny etä daridräëäà kanyäù sphuöam anyäyatayä paricitya ca vicitya paridadhänä, mädåças tu dåçaù sakäçäd gopanaà kämayamänä bäòhaà jalam evävagäòhäù | yäni khalv atisvacchänäà tigma-cchavi-kanyä-jalänäm antar apracchannäny eva lakñyante, yäny eva cäsäà jala-magna-pratyaìga-lagnäni svarëa-savarëa-varëäni varëä iva nirvarëyante | tasmät plavanta eva bhavantaù pratyekam etäù kara-gåhéta-karäù samänayantäm | [31] tad etad avadhärya téra-paryantam avatérya sambhrama-pratékñitälpa-kälän kåñëäjïä-pälän bälän amüù pratyücuù—[32] kathaà stambham avalambadhve? niùçaìkam eva saìkrämata | [33] sakhéù prati ca prävocan—atraivänéya pänéya-väsa-sukhaà luëöhäkän etän äkuëöham äsädayata | [34] atha tän prati ca—

ähara-vasanäm ähara- vanitäà yasmät kriyäà sadädhédhve | kätyäyané-prasädät tam api vikarñäma toyäntaù ||20|| [äryä]

[35] atha tad etac chrutavanta eva drutavantaù skhalanta iva népa-tarv-antam äsadya sadyas tam eva tarum äruruhuù | [36] kåñëas tu sa-häsaà spañöam idam abhyacañöe—aho, çubhaàyüyamänänäm äsäm ahaàyutä bhavaténäà bhavatu, paçyämas tatra-bhavatéñu devatä-prabhävam | yävad eva tad etam udaväsam urékåtya bhavatyas tiñöhanti, tävad vayam api dhåta-niñöhäs taror upariñöäd eva nabho-väsam urarékåtya tiñöhäma |

[37] atha tatra tad-uttaram uraré-kurvatyaù sarväù saçleñam ätma-håd-gatam udgamayämäsuù—

na nädeya-bhayaà tasya tarau yasya bhavet sthitiù | pätra-sätkåta-gäträëäà påcchyä nädeyatä punaù ||21|| [anuñöubh]

[38] tataç ca tan-mukha-tuñära-karatas tuñära-kara-taraìga-nikarataç ca kampamänäù sa-narmänukampam amür ayam uväca— [39] aho, hima-çratha-çlathäìga-sandhayaù parama-durbaläù ! sarväbhir evärväg ägamyatäm | [40] täs tu bhrü-bhaìga-saìgatam ücuù—punaù kim artham ägamayitum arthayase? [41] kåñëa uväca—vanadevatayä håtaà mayä tu prasahya tasyäù samähåtaà väsaù samäsädyatäm | [42] tä ücuù—kim ataù çeñam anveñämaù? [43] tad etad uktväntar-väriëa eva prasärita-karäù kiïcid abhyänaïcuù | kåñëas tu säìguli-vyaìgam uväca—aye çata-patra-patra-neträù ! savidhe’trägamyatäm | [44] tä ücuù—tavaitad ehéhaà karma katham iva? [45] kåñëa uväca—mama dåñöir visåñöiç ca viçiñöatäm äpnoti' iti | [46] tä ücuù—tarhi kim arhitaà bhavet? [47] kåñëa uväca—grahaëätivåttir vastra-parivåttiç ca na syät | [48] täç ca parasparam ücuù—aho mugdhäù! vaïcayitum eveyaà prapaïcanä | [49] kåñëas tu täù sandarçya jihväà sandaçya babhäñe—satyam evedaà bravémi, näsatyam | [50] täù punaù pratyüham ühamänä vyatyücuù—aho, müòha-buddhayaù ! suvyaktäntar-nigüòha-häsaù paréhäsa eväyam asya | [51] kåñëas tu güòham api smitam agüòha | samüòha-priya-vadyatayäpy avädét—hanta, nahi nahi, yasmäd vrata-kåçatayä bhåça-dayä-viñayä eva yüyam, na tu düyamänatäm arhatha | [52] tä ücuù—

spåhayäluç cänya-vastraà gåhayäluç ca yaù sa tu | çétaluñu dayäluç ced äçcaryätiçayälutä ||22|| [anuñöubh]

[53] bhavatu | visrabdhaà vadata, kadä satyaà vaktum ärabdhaà tatra-bhavadbhiù? [54] kåñëa uväca—kadäpi nänåtaà vacasi kåtavän asmi | [55] tä ücuù—kaù kathayati? [56] kåñëa sa-häsam uväca—aho, küöaküöaà ghaöayamänäù! yady anyathä manyadhve, parama-dharma-parän etän eva sametän påcchata? [57] tä sahäsam ücuù—satyam ete bhavataù präpta-marmäëaù sa-dharmäëaç ca dåçyante | [58] kåñëa uväca—hanta, muñöi-sambadhya-madhyamäù, pratétim atétha cet pratyakñata eva lakñyatäm | sarväbhir evägamya na vä sarvän atirekayä kayäcid ekayäpi | tataç ca—

tasya tat kñvelitaà çrutvä bäläù prema-pariplutäù | vréòitäù prekñya cänyo’nyaà jäta-häsä na niryayuù ||23|| [BhP 10.22.12] iti |

tére gantuà lajjä sthätuà nére ca çétam ity ubhayam | samajani jäòyaà yugapat tad imäs tatraiva kiïcid abruvata ||24|| [anu]

vraja-nåpa-kula-ratna tvaà vraja-préti-çälé vraja-jana-mahanéyaç cäsi yäcämahe tat | vayam atitara-çéta-vyagratä-grasta-cittä vitara vitara väsaç cänayaà mä ca kärñéù ||25|| [mäliné]

[59] kåñëa uväca—mamänayaà ko vä nayana-viñayaù kåtaù? pratyuta sat-kula-prabhavaténäà bhavaténäà vana-devatähåta-vasträëäà sähäyyam eva käryam iti tathä mayärabdham asti | na tu bhavaténäà cela-cela-pracaye mädåçäm abhiläña-melaù sambhavati | tasmäd asmat-paritoña-poñaëäya yadi kiïcid api dattha, tadä tan-madäd eva devatä-virodham apy anurodha-viñayé-kurmaù | [60] atha tad etad evam avadhäritavatyaù kätyäyané-vratavatyas tad etan manasi vicäritavyaù—hanta, yad asmäbhir manasi raïjitaà, tad eväyaà vyaïjitaà kartuà prayatate | tasmäd asmäkam ayam eva samayaù | kintu kim api lakñyam evätra

lakñyam, tad api svata eva labdham yat påthu-çéta-bhétatädikam atra prakaöam eva ghaöate | [61] atha taà prähuù—hä, hä, drutam anena haimanena pavanena çéta-parétatayä jévana-viparétatäà vayam äyätäù, tasmän marma-bhedakaà narma våthä mä kåthäù, kintu vastram eva sevaya | yad vä väïchasi, tat tu läïchanam aìgékåtyäpi kariñyämaù | [62] kåñëaù sa-smitam uväca—hanta, yadi madiñöaà däsyatha, tarhi däsyam eva svékuruta | [63] atha täç cintayämäsuù—hanta, sahasä marma-sparçe karmaöhatäm eva labdhavän asau | bhavatu, vayam api narmäçritya tad eva çarmäìgé-kurmaù | [64] spañöaà ca procuù—çyämsundara te däsyaù [BhP 10.22.15] [65] kåñëaç ca sa-smitam äha sma—tatra ca yan mamoditam, tad anumoditaà purataù kuruta | [66] atha täù parasparam älocana-pürvaà nikocita-locanam ücuù—bhavatu, karaväma tavoditam iti | [67] tad evam api kåñëe sa-tåñëe’pi tuñëém eva sthite punar ücuù—dehi väsäàsi dharmajïa iti | [68] atra cänyathä nijäìgékära-sabhaìgé-bhäväd dharma eva marma-bädhäyäà nätmänaà saàvarmayed iti bhävaù | [69] tathäpi tathä sthite tasmin kautuka-nigüòha-smite punar ücuù—no ced räjïe bruvämahe' iti | [70] atra ca bhaya-nirmuktam imaà tad-yukta-mätram äcaritum uktam idaà na tu vastutaù | [71] tad eña vyäja-padena räja-padena yaà viçeñam abudhyate, tam eva budhyatäà näma nikämam ity abhipräyaù | [72] kåñëaç ca tad-upayuktam uktavän—aho, kadä däsyo bhaviñyatha? kadä vä mayoditaà kariñyatha? tat tu nopalabhämahe | yadi vettham satyam eva, tadä gaty-antaram antarä, jaläd utthäya sarva-sampad utthäya smitena sametam eva sameta, na tu sükñmayäpi rukñatayä | na cen, mithyä-saìkalpa-jalpänäà tata evädharma-marma-kalpänäà sähäyyam asmäbhiù kathaà vä prathanéyam? [73] tathäpi täsäm anutthänam uööaìkya kaöhinatä-ghaöitam äcañöe—na vayaà våthä kåtäçänäà kanyä-päçänäà vaù sambandham anurundhmahe | kintu—

idaà ca me dayälutvam eva budhyadhvam aïjasä | no cen nähaà pradäsye kià kruddho räjä kariñyati? ||26|| [anuñöubh]

[74] atra ca räja-padaà vyäjäya vyäjahära | tataç ca maunaà pratilabhya täsäà bhayam upalabhya, tena karuëa-sabhya-çiromaëinä pratyayam äcarya, kathaïcit pratyaye cäcarite çétärtatä-nirvarti-värtatäm ähartuà vréòä-niviòa-jaòa-vapuño’pi jaòäd utterur iti värtayanti | tad yadi tathä syät tadä vastutas tu tat-käraëam idam astu—

prärthyaà cet phalati tadä bhajema dehaà no cen no’ti samayasya yaiva sémä | täsäà sä yadi viphalä kva tarhi lajjä nirvasträ gati-vidhaye himaà tu lakñyam ||28|| [praharñiëé]

[75] tad evaà kathaïcid udakäd uktäç ca tä na vyaktävayavä jätäù | kintu—

hasta-pallava-kåtägra-vastrikäù keça-viståti-dhåtäparämbaräù | ädi-niñöhita-kaniñöha-därikäù kubjikävad amilan kumärikäù ||29|| [rathoddhatä]

[76] tataç ca—paçya kåñëa, paçya sarvatas trastä etä lopträëi vasträëi päthasy eva srastäni vidhäyägatä iti saàlapya prabala-häsaà valgati bäla-varge, haris tv idaà bhävitavän atéva dayäm ayämäsa | yathä—

çaçadhara-tanvä tulanäm ähata-lakñaëatayä yayur yad api | tad api ca täà sahasämür ähata-lakñaëatayä jigyuù ||29|| [äryä]

etäù sat-kula-sambhavä varam aho väïchanti dehavyayam na vréòäkñayam evam apy atha daçäm etäà gatä mat-puraù | béjaà cätra parantu mad-vimukhatäçaìkä tataù kuëöhatäm utkaëöhä kiraté viloöhayati mäm äsäà nijäçarmaëi ||30|| [çärdüla]

[77] tathäpy äsäà suñöhu tan-niñöhäà niñöaìkayituà paìka-darçinaà mano-ratha-sparçinaà parihäsam apy atéva spañöayituà cittam idam utkaëöhate | yadä gatä api saìkocävagähataù parasparam ähata-prakäçävayavä eva tiñöhanti iti | [78] prakäçayann uväca—are re, capaläù, kathaà bhavanto hasanti? etäù khalu nagnikä eva kathaà nagnikä-bhäve doñam arhanti?iti | [79] atha punar vastra-kadambaà kadamba-skandha-sandhi-viçeñe sa-pratyähäraà tat-pratyakña-saàvalitatayä sandhäya prema-bandhäya sa-smitaà täù praty evam äha sma—[80] däsyäìgékära-käraëät pradäsyämy eva täny etäni vasträëi | kintu pürvam açakya-nirëayaù, samprati tu nirvarëya nirëétaù, so’yaà sad-guruto yajata-namatäà präptavaténäà bhavaténäà durnayaù sapadi mäà vivarëayan vartate | tad etad avadhäryatäà bhavatébhiù—

çambaraà praviviçe bimbädharaà yat tad eva jaladevahelanam | chidram ävaritum atra tadvrate çérñabhäkkarayugaà sa namyatäm ||31|| [rathoddhatä]

[81] täs tu tatra säpatrapa-cittäç ca parama-bhéti-bhittäs tathäkäryatayävadhärya paçyata ke’pi çabdäyante iti bälänäà dåñöéù pratärya patir eva devatä iti vicärya sa-parihäsa-viläsa-vyäjatas tam eva namaçcakruù—svämin, namas tubhyam iti | [82] tataç ca kåñëaù sa-kautuka-tåñëayä täsäà prati pratékaà sandåçya, snigdhatäà vidagdhatäm api parämåçya, labdha-prasäda-melaù khelä-valitaà celäni yathäsvam arpayämäsa | yatra ca—dåñöi-patha-sevanäd eva bhavaténäà puñöi-dérghatädikaà mama muñöi-gataà jätaà, katham anyathä samarpaëaà kuryäm? ity evaà tuñöià dadänaù sva-vicakñaëatäà lakñayämäsa | kintu—

prätikülya-vacanaà ca sauhådäd änukülyam abhigamya çarmadam | paçya vastra-haraëädinä hariù pratyuta pramadayäm babhüva täù ||32|| [rathoddhatä]

[83] tataç ca våkñäd avatérëavati tasmin,

lajjä-saàvaraëärtham asaàvara-madhur bälä bhåçaà lajjitäs tarhi sväìga-våtià dadhur muhur aho vyaktäntaraìgärati | kåñëäd alpa-vivåtta-vaktra-kamaläs tasthur dågantaù punas taträgäd vraja-subhruväm ahaha bhoù kämasya vämä gatiù ||33|| [çärdüla]

tataç ca—

bhåìga-çreëya ivämbhojaà rasa-pürëaà kumärikäù | bhartå-kämäs tadä kåñëaà varétuà paritaù sthitäù ||35|| [anuñöubh]

[84] atha teñu cäkaräleñu bäleñu—cala cala kiàvä karaëéyam atra? iti kara-dvayaà vasanädi-parikara-cayaà cäkåñya håñyatsu vitaraëéyaà varam ambara-häritähäré hariù svam anusaàhitavän | tataç ca—

täsäà vijïäya gopälaù sva-kara-sparça-kämyayä | dhåta-vratänäà saìkalpaà kalpayämäsa siddhidam ||36|| [anuñöubh]

yathä— svasyärthaù sa tu yad vibhäti parataù svéyaà samärädhanaà mayy äviñöa-manäs tv anädaram athäcaryätra mä bädhayati | taträdye svayam asmi çaçvad upamä yüyaà dvitéye tataù saàkalpo nirupadhir eña bhavatéñv evätisatyo mataù ||37|| [çärdüla]

sarpir-bhåñöam äguòa-kvathitatäm äptäç ca dhänä yathä vasyante svayam eva béjavad amüs tanvanti nänya-spåhäm | man-mätra-spåhiëäà madéya-bhajanaà no tadvad anya-spåhaà kintu syäd rasanéyarüpam iti ced yuñmäkam ästäà kathä ||38|| [çärdüla]

[85] tad evam äkarëinér vara-varëiné sadya eva gändharva-parva sampadyatäm ity abhipräyatayä säpatrapa-nayanäù svékåta-maya-samayam apekñamäëäù prati samardhakatayä samardhakatäà gacchan punar accham uväca, yathä—

mithaù svékäraù syät pariëaya-vidhis tat-parikäraù pare te te dharmäù sa punar udabodhi svayam iha | ato yüyaà siddhä vraja-gamanam evädya kuruta kñapäyäà kasyäïcit kila milanam apy äçu bhavitä ||39|| [çikhariëé]

[86] tad evaà täbhyaù pratiçrutavati tasminn adhikam eva täsäm äveço jätaù | yathäha çré-çukaù—

ity ädiñöä bhagavatä labdha-kämäù kumärikäù | dhyäyatyas tat-padämbhojaà kåcchrän nirviviçur vrajam || [BhP 10.22.28] iti |

tathä hi—

akñibhyäà vaktra-bimbäd bhuja-yuga-rucibhäì madhya-bhägän nitambäd ürubhyäà jänu-yugmät pada-sarasi-ruha-dvandvam äpur muräreù | vréòä-namräù sva-dågbhyäm ahaha måga-dåças tad-viyuktau tu tat tat paçcäd dåñöaà padaà tu pratipadam udabhüd antare lagnam äsäm ||40|| [sragdharä]

dve cittaväsasé nétvä kumäréëäà paraà dade | na pürvaà tu niräkäraà gopanéyam atéva saù ||41|| [anuñöubh]

yat tarhy antima-ghasra-püryam api tä devy-arcanaà san-madäd vismåtya vrajam eva jagmur abhavaàs tenaiva pürëa-kriyäù | premëä yasya tu tac ca tac ca lañitaà tasyätha säkñät-phalaà kåñëäìgé-kåti-çarma ced vavalire kià çiñöam iñöaà param? ||42|| [çärdüla]

[87] madhukaëöha uväca—mäsikam iñöam anu miñöaà miñöaà bhuktavaté devé katham iñöa-dänärtham ägamanaà muktavaté? [88] snigdhakaëöha uväca—

räga eva kila siddhi-kåd äsäà näsmad arcanam iti pratipadya | nägamad vara-vidhäv iha durgä kintu räga-viñayaù svayam eva ||43|| [svägatä]

[89] madhukaëöha uväca—nünam etäç ca gargeëaiva govindäd apetäù kåtäù |

[90] snigdhakaëöha uväca—kåtäù, kintu na säkñät | [91] madhukaëöha uväca—katham iva? [92] snigdhakaëöha uväca—yadyapi sädhvé-çiromaëi-ramaëénäà rädhädénäà dénäyamänänäm älocana-saìkocatas tasya punar vrajägamanam anu mano na jätaà, tathäpi tad-anusandhänaà vinä vrata-bandhädi-dvayaà na sandhätavyam iti çré-vraja-pati-jampatyoù kåta-nibandhatayä, rädhädénäà vadhünäm äbhäd utpanna-manaskära-pratibandhatayä ca täù parasparayä paräkåtäù | [93] madhukaëöha uväca—tarhi täù kumärikäù katham äsan? [94] snigdhakaëöha uväca—bahiù kaumäreëa rahas tu çré-hari-pariëétatä-vyavahäreëa | [95] madhukaëöha uväca—satyaà, bälyam eva khalu pürväsäà bodhasya virodhaà kurväëam äséd iti viparéta-rétir jätä | katham iva jïänottaräëäm äsäà sä bhavet? iti | [96] tad etat kathäà prathayitvä kathakaù çré-rädhäà bodhayati sma—

evaà balänujätena yad vilambävalambanam | tad balaà balavaj jätaà tava saàvalanaà vinä ||44|| [anuñöubh]

[97] yata eva pürvaà stabdhä veëu-çikñä ena punar ärabdhä | yatra kathä-viçeña-prathanaà padya-dvayaà sämprata-lélä-mayam api, çaradu-däçaye sädhujäta [BhP 10.31.2] ityädivat täsäà vacasä rasävahaà syäd iti tad-dvärä çré-parékñic-chikñä-guruëä nikñiptaà, tad yathä—

yarhy ambujäkña tava päda-talaà ramäyä datta-kñaëaà kvacid araëya-jana-priyasya | aspräkñma tat-prabhåti nänya-samakñam aïjaù sthätuà tvayäbhiramitä bata pärayämaù || [BhP 10.29.36]

iti täsäà räsa-rajany-ärambhe dainya-saàvedanaà nivedanam |

pürëäù pulindya urugäya-padäbja-räga- çré-kuìkumena dayitä-stana-maëòitena | tad-darçana-smara-rujas tåëa-rüñitena limpantya änana-kuceñu juhus tad-ädhim || [BhP 10.21.17]

iti pürva-varëita-veëu-varëana-mayam |

[98] tad idaà sparça-dvitayaà känta-yogaja-bhoga-viçeñam ayaà na syät, räsa-rajanyäà vakñyamäëa-kåñëa-pratyäkhyänäyukteù | räsärambha eva bhagavän api rantuà manaç cakre [BhP 10.29.1] ity ukteç ca | [99] tad evaà tvayäbhiramitä [BhP 10.29.36] ity asya tu tat-sparçänantaraà tvayä sarvato-bhävena prayukta-raty-äkhya-bhävä ity evärthaù saìgacchate | [100] tasmäd athedaà vivriyate | tad evaà dérgha-rätratayä mandatä-pätraà hemantärdhena särdhaà çiçiraà niçi niçi vaàçé-çaàsitam abhyasyati tasmin vasanta äyätaù | [101] sa ca särvatrika-cärv-anubhavo’pi våndävane våndärakatäm avindata, yathä—

vasantati nidägho’pi vasantasyätra kià bruve | vasantaà yatra govindaà sarva-santaù sadä viduù ||45|| [anuñöubh]

[102] tathäpi hemanta-çiçiräv api täpad-äpad-äyatanatayä yasya yäsäà ca pratibhäsate sma | tathä ca täsäà kåñëa-kåñëa-preyasénäà pratyekaà bhävanä,

samägantä yarhi prathamam åtu-räjaù sakhi tadä åtünäm anyäyaà bata kathayitäsméti lañitam | tad ästäm eña präk para-bhåta-çilévaktra-tatibhir vitarjann eväsmän akåta-våjinä dhik praviçati ||46|| [çikhariëé] dvirepho barbaraù proktaù para-puñöaç ca ceöakaù | tau cägraëyau madhor dåñöau yäpyatä käpy ataù kim u? ||47|| [anuñöubh]

kià ca—

prasüna-nikaräù smitaà sarasijäni netra-prathäà pikäù parama-païcamaà madhu-lihäà ganäç cumbanam | harer nigamayanti cet kva nu kutaù kathaà vä gatir bhaved ahaha naù samaà sapadi mädhavéyair våtam ||48|| [påthvé]

åturäjaù praëäyyo’yaà nyäyyam atra na vidyati | prapaläyya kva vä yämaù çyämaà naù sa tu karñati ||49|| [anuñöubh]

dhümäù ñaö-caraëä visarpi-kharatä-sparçä mådu-sparçanäj jväläù kiàçuka-saïcayä diçi vidiçy aìgära-säräù pikäù | bhasmäny atra paräga-puñpa-paöaläny agnir madhuç chadmanä hä hä kåñëa-ghanaà vinä kathaya ko nistära-vistärakaù? ||50|| [çärdüla]

[104] atra çré-kåñëasyäpi bhävaneyaà—

yadi na bhavati gopa-sundaréëäm ayam atha melayiteti sampratétiù |

kusuma-çara-çara-praëetur asya sphuöam anayatvam åtoù sahate ko vä? ||51|| [puñpitägrä]

[105] rädhä-mädhavayoç ca yathä—

rädhä rädhä-padaà mäsi mädhave vidhutäà vidhuù | priyä-saìga-kåte labdhuà paurëamäsém avaikñata ||52|| [anu]

[106] punaù sarväsäm udvego yathä—

dvijänäà käkalé tatra viyoge yäga-sammite | ajani vrajatanvénäà dhäyyevägni-samindhané ||53|| [anu]

[107] atra våndayä çikñitaù çukaù kaçcic chré-kåñëa-purataù prajajalpa—

sahante çaçino jväläà väyoù kñveòaà pibanti ca | rädhädayo mahäbädhä vaiyagryäd vrajanäyaka ||54|| [anu]

[108] atra ca kasyäm api campakalatäyäà çré-rädhayä sva-hastena likhitaà padyam idaà våndä çré-govindaà darçayämäsa, yathä—

våndävane tamälas tvam ahaà campakavallikä | agayor nau mithaù saìgo våndayaiva na cänyathä ||55|| [anu]

[109] tac ca dåñövä muhur api nayanäbhyäà spåñövä kåñëaù sa-tåñëam idam acintayat—[110] hanta, bhadräà padmäà nityam ägacchann api bhadräà padmäm adyäpi nägacchann asmi | çyämaläbhä-madhuratäm aïcann api çyämaläbhiläña-vidhuratäm aïcann asmi | nakhara-vijita-candrävalékatäm äpnuvann api candrävaléà prati labdha-tåñëatäm äpnuvann asmi | [111] hanta hanta, yadyapy evam evam, tathäpi krama-präpta-sulalita-viçäkhänvita-rädhatäà ävrajann apy alabdha-sulalita-viçäkhänvita-rädhatäà yadävrajämi, tad idaà mäm atiduùkhäkaroti | tasyä rädhäyä eva nünam iyaà vidagdhatä-nidagdha-buddheù paöéyasé paripäöé iti | [112] atha mädhava-pürëimäm äsäjya, sarvato virajya ca, pürëa-çikñä-vilakñaëaà-manyamanä mädhavaù kiïcana durgamaà gahanam avagähamänaù parama-muralé-dhamana-lélayä dhairyam ünayann, amüù pradhüyanati sma; muhuù pradharñayann äkarñati sma ca, sädhäraëatayä rädhäpi samägamiñyatéti | [113] rädhä tu tatra dvitra-praharaà citravad eväsén na punar äkåñöatäm avaliñöa pürvam anyeñäm äkarñaëe tä iva |

[114] atha çré-vanamäli-çäli våndävanam indranéla-käntibhir valitam iva dåçä, yamunä-jala-paramäëubhiù paricitam iva tvacä, mågamada-parägaiù sa-rägam iva nasä vicärya, täbhir viveça | tataç ca—

ekä dviträç catasro yuta-viyutatayä païcañäù sapta cäñöau paìktis tad-våddhi-saìkhyä-miti-rahitatamäs tatra yätäù samantät | yasmäd vyaktiù prapannä kalita-muralikät karñaëé näma vidyä tac-chré-vaktraà nirékñya pratihata-matayaù çarmalénä babhüvuù ||56||

[sragdharä] [115] tataù sa-maryädäç ca täù sahasä hareù samaryädaà sajjamänä lajjayä taträvahitthäm apy avalambamänäs tasya caraëa-spåñöi-prathamakaà dåñöi-patham adhitiñöhanti sma | tatra ca—

yadyapi murahara-purataù kiïcana na vyaïjitaà täbhiù | tad api vilakñaëam eväprathayad amüñäà vilakñaëaà bhävam ||57|| [udgéti]

[116] tad evaà sa ca samätmane tiñöhamänä goñöha-ramaëér nirékñya kñaëa-katipayaà tal-lakñmé-niñöha-manä äsét | [117] paçcät tu rädhikä-sämänädhikaraëyaà vinä nirjanäraëyam api saìgatäs tä bhaìgé-viçeñäd anaìgé-kurvaàç cärvaìgér äyatyäm aìgékära-käraëävadhäraëäïci kiïcid vyaïjanayä raïjayann iva kaïja-nayanaù punar akåta-spåhäya ca gåhäya prahäpayämäsa | [118] tatra bhaìgé-viçeño yathä—

mayä svabhävän muralé ninäditä tasmäd bhavatyaù kila saìgatä iha | ataù paréyur bata cet pare janäù çaìke tataù suñöhv iti nätra tiñöhata ||58|| [upajäti 12] iti |

[119] raïjanä yathä—

vrajata bata nivåtya dräg-vrajaà näpratétaà kuruta mayi na kià vaù prétim apy asmi vedmi | ahaha yadi na vedmi präëa-sakhyas tadä sä bhavad-abhimata-siddhià svena çéghraà dadhéta ||59|| [mäliné] iti |

[120] yatra tu täsäà—

nätåpat karuëä-dåñöir näträpsét präpitä çrutiù | nätärpsét prärcchitä näsä nätarpéd arpitaà manaù ||60|| [anu]

[121] tad evaà gétaà, yarhy ambujäkña [BhP 10.29.36] ityädi |

[122] rädhäyäà tu tatra yäma-dvayaà cetanä-virämataù präpta-bädhäyäà bandhu-samaväye ca nivåtta-sarvopäye, türëam eva tad-abhyarëaà pürëimä våndayä saha vindamänä babhüva | vindamänä ca kañöa-bhäg atispañöam äcañöa— [123] yadi mad-uöaja-kuöajam etäm ekäkinéà yäma-mäträyämam avasaraà väsayatha, tadä mayä nätivirämayä pratikartavyam iti | [124] tataç ca sarva-sammatyä katham api jätayä tasyäs tatra saìgatyä sphurad-atyäveça-maìgalä madhumaìgalena çärìgiëam änäyitavaté | änäyya cäsanädinä sabhäjya smita-sphurad-upälambhaà sambhäñate sma—bhavatu, bhavatä yat kåtaà tat kåtam eva | samprati tatra sampratipattià vidhehi | [125] kåñëaù sa-mandäkñamam uväca—hanta, kédåçaà katham iva? [126] paurëamäsé uväca—ärtänäm asmäkaà bahu-värtä na värtatväya vartate, kintu nija-mürti-sparçatas tasyä mürtim apasäraya | [127] kåñëa uväca—kä sä? [128] madhumaìgalaù sa-praëaya-roñam uväca—

antare vasati yasya caïcalä jïäyate na jaladena tena cet | vyaktim éñad api tarhi saìgatä gopyate kim iti sä muhur muhuù? ||61|| [rathoddhatä]

[129] paurëamäsé tu smitvä tasya mukhaà paçyanté kåñëa-mukhaà paçyati sma | [130] çré-kåñëa uväca—sa eña vätulatayä taralaù kämaà jalpatu näma, yad asabhyänäm abhyäkhyänam eva ca labhyam | bhavaténäm äjïä tu nävajïätuà çakyate, kintu yuktam eva niyujyatäm | [131] våndäha—gokula-kula-pälaka sarva-gokula-kula-vilakñaëä lakñmé-lakñaëä sä bhavat-sparça-parämarçata eva bahir darçaà präpnoti cet, kä tava häniù? [132] hanta, hanta—

kåñëa ced bata rädhäyäm udäséno bhavän api | udässva, kim ahaà tatra kaöhora-hådayä bruve? ||62|| [anu]

[133] kñaëaà vibhävya punar uväca—

sätiçrér bhavatätyäji çrévakñä na bhaväàs tayä | vayaà tu saralä yugme yugmaà roddhuà na çaknumaù ||63|| [anuñöubh]

[134] kåñëas tuñëéà sthitavän | [135] paurëamäsé uväca—vraja-jana-vraja-jévana! väcaà-yamatäm äcaran katham iva giraà mama na saìgirase? [136] çré-kåñëa uväca—adharma evätra marma-bhedé bhavatéti | [137] paurëamäsé uväca—adharmaù khalu mayä svékåta eva, dharmas tu tava vardhatäm | [138] çré-kåñëa uväca—sparçanaà vinänyad anumanyatäm | [139] våndäha—darçanaà tävat kriyatäm | tan-mätreëa siddha-yätre sati parama-guëa-pätre bhavati katham anyad atha prärthayitäsmahe? [140] atha—

dehendriya-mano-buddhi präëädénäà priyaà priye | tvad-anädara-bhäjo me jätaà sarvam anädåtam ||

iti rädhäà prati cetasi cintayantaà kåñëam antaù sa-tåñëam api bahis tüñëékatäm eva puñëantaà, madhumaìgalaù kara-sarasije gåhétvä kuöaja-kuïja-gåham eva nétavän | nétvä ca tat-paryanta-bhuvi våndäà rakñitvä bähyam avagähya, pürëimäà saàvähya tasminn ante-gurutayä tatrakéyaà våttaà citravad ékñitavän | [141] tatra çré-våndä-vacanaà yathä—

indur indu-bhramaà yäti darpaëaù pratibimbatäm | mohaà padmälayä yatra kåñëa tan-mukham ékñyatäm ||64|| [anuñöubh]

[142] tataç ca samävåtäjasra-pulakäsratayä sa ca tad äluloke, yathä cädyäpi sakhyo gäyanti—

täà rahasi gatäà kisalaya-çayana-çayänäm | harir älokata nija-muralé-kalakalayä citrita-bhänäm ||dhruva|| yä nija-vadanämåta-rucinä tan-mukha-ratnam ajasram | bahalam asisravad iha yad bhätaà pratipada-sampatad asram ||b|| yasyä hådayaà sväntaram anu tat käyaà bhaja dava-kalitam | bahir api taà pratibimba-vyäjäd vyänaïjätmani valitam ||c|| yasyäà doña-trayam iti matibhiù prattaà kuìkuma-rägam | mene muraripur atha säkñäd iva yätaà håd-gata-rägam ||d|| yäà paçyan sa tu sättvika-bhävaà dadhad api citta-vikäram | bheje yatra pratikåti-kåd api pratikåtir iti ca vicäram ||e|| sa yayä pratikåtitäbhramam ägäd evaà bhävana-çälé | bhäva-parékñaëa-kån me kåtako’py etäm indraka-jälé ||f||

tad api ca yatra spåhayann atha yäm enäà mene rädhäm | våndä yäcïäà pratyäcañöa ca dadhad api duùkhäd bädhäm ||g|| sa punar yasyä hetoù çocan vyäjita-våndä-vananam | vidadhe yadd hådi nija-pada-pallavam abhito jévana-jananam ||h||65|| iti |

[143] kramas tu yathä, tatra tasya ca durniväraà vikäraà niçämya kämyamänam artham eva våndä prärthayämäsa—çré-vraja-yuvaräja ! parama-premavaté khalv asau, yataù—

hanta kåñëa tava yauvana-sthitau bhoga-tarñam anumäya tan-mayam | duùkham ätmani vikåñya santataà svéya-çarma vijahäv iyaà ramä ||66|| [rathoddhatä]

[144] tad etad avadhäya bhavän apy etad-arthaà veëu-vädanädikaà kurvann eväste, tasmäd avadhänaà sandhäya samädhéyatäm | [145] çré-kåñëaù sa-gadgadam uväca—kià kartavyam? [146] våndäha—hastam eva hådi vinyastaà kuru | [147] çré-kåñëa uväca—tad etad atyanucitam | [148] våndäha—tarhi caraëam eva tathäcara | [149] çré-kåñëas tuñëéà tasthau | [150] våndä pädayoù patanté—hanta, mä vilambam avalambasva iti käku-vyäkulä tayor ekaà balad iva tasyä hådi saàvalayämäsa | [151] kåñëaç ca kampa-sampadä padäravindaà sandadhad eva vaivaçya-vaçyatäà vindati sma | [152] tataç ca saïjévané-pallava-vinyäsavat tal-lava-sparçata eva cakñuù-puöa-yugam udghaöayya tayä sa eva dåñöaù | [153] tadaiva ca—

subhruvo muraripoç ca dåg-dvayaà bimba-dambham aviçat parasparam | çobhayä vyativilobhataù sphuöaà täv amuñya parivåttim aicchatäm ||67|| [rathoddhatä]

[154] tadaiva sa cätrakéyäpatrapätaù çirasi vasanävaraëaù sahasä nirgamya pürëimäà praëamya ca calita eväsét | kintu skhalann iva calan, karmaëä narmaëä ca madhumaìgala-dattävalambaù sakhi-kulaà saàvalate sma |

[155] sä ca svapnam iva paçyanté vaivaçyata eva samuttiñöhanté, nirakñara-sükñma-rodanaà cänutiñöhanté yadä våndayä sädaraà kåtasäntvä, tadä darasäntvä pürëimäà natvä våndayä saha suhåttamekñita-tad-ägame tasminn aparähnetame vrajaà gatvä, katham api samaya-katipayän gamayämäsa | [156] tad ärabhya tu sa khalu parasparaà sparço’yaà sparçäyaiva paraà saïcakÿpe, [157] yataù sakåt tädåçaà sukham upalabhya kñaëät tad-viyuktayä tayä katham iva prathamänaà duùkhaà stabhyatäm? tat tu sukhaà sva-saàvedyam eva, na tu nivedyam | tathä hi—

tayor yävasthäséd vyatimilana-çarma prasajati kaviù ko vä täà syät kavayitum iha svalpakam api | yayoù käçméraà tat patitam api pärasparikam apy aho paulindénäm api tad iva çaçvad vyatanuta ||68|| [çikhariëé]

[158] tad evaà yadä hareù padäravindaà vindamänäni kuìkuma-paìkäni kåta-tad-aìkäni pulindé-jätälaìkäratayä jätäni, tadäném anyäsäà dhanyänäà pürvavad pürvänubhava-racana-pürvakaà vacanam idam, pürëäù pulindyaù ityädi | [BhP 10.21.17] [159] atra cedaà vyaïjitam—

ästäà sä dayitä yadéya-kuca-yuk çré-kuìkumaà tat-padaà präptaà tat-tåëam apy aho vijayatäà säkñät tu tat-saìgi yat | asmattas tu pulinda-jäti-sudåçäà bhägyaà ca düre sthitaà yäs tat präpya nijäìga-lepana-sukhäd äsedire pürëatäm ||69|| [çärdüla]

[160] atha kathakaù samäpanam äha sma—

sa édåk-praëayé labdhas tvayä rädhe purä tu yaù | nänä-manorathaà cakre rathavad bhavad-äptaye ||70|| [anu]

iti çré-çré-gopäla-campüm anu

kumäré-vastra-haraëa-sukumäré-samasta-karñaëaà näma ekaviàçaà püraëam

||21||