બવ્મક્ત 7ફઔ–0 - · pdf fileછ.ે ઩યhલ ય 5ક૊...

http://govindmaru.wordpress.com 1

‘અબીવ્મક્તી’ બ્રખભ ાં ભુઔ મેર શ્રી. દીનેળ ાંચ રન રેકની

‘અબીવ્મક્તી ઈ.ફુઔ–02’

રેકઔ:

શ્રી. દીનેળ ાંચ ર

: પ્રઔ ળઔ :

ગોલીંદ ભારુ [email protected]

August 22, 2014

: ભુલ્મ :

યૅળનર વદ્બ લ

mailto:[email protected]


અર્પણ...

બાણજીબાઈ કંથડબાઈ ભારુ

ભાયા ીતાને

વાદય અપણ...

...ગોલીન્દ ભારુ... 405, વયખભ એ ર્ટભેન્ર્, ઔૃી મુનીલવીર્ીની વ ભે, એરુ ચ ય યસ્ત , લીજરોય

સ્ર્ : એરુ એગ્રી. કૉરેજ ીન ઔડ : 396 450. જીલ્લ : નલવ યી. ખુજય ત પનઃ 9537 88 00 66 e.Mail : [email protected]



શે રઔ,

શુાં જ ેઔાંઈ ઔશુાં તે યમ્ય ખત છ ેએભ જાણી કરુાં ભ નળ નશીં.

તભ યી ુલટયમ્ય ને અનુવયીને છ ેએભ જાણીને ણ કરુાં ભ નળ નશીં. આલુાં શળે એભ ધ યી કરુાં ભ નળ નશીં.

તઔટવીદ્ધ છ ેએભ જાણી કરુાં ભ નળ નશીં. રોઔીઔ ન્મ મ છ ેએભ જાણી કરુાં ભ નળ નશીં.

વુન્દય ર ખે છ ેએભ જાણી કરુાં ભ નળ નશીં.

તભ યી શ્રદ્ધ ને ન રુાં છ ેએભ જાણી કરુાં ભ નળ નશીં. શુાં પ્રવીદ્ધ વ ધુ છુાં, ુજ્મ છુાં એલુાં જાણી કરુાં ભ નળ નશીં.

ણ તભ યી લીલેઔફુદ્ધીથી ભ ય ઉદેળ કય ર ખે ત જ તભે તેન સ્લીઔ ય ઔયજો."

–ખોતભ ફુદ્ધ


વમ્ાદકીમ નલવ યીન રેકઔભીત્ર શ્રી. દીનેળબ ઈ ાંચ રે વ ત–આઠ લટની ઉંભયે

એભની ભ ત એ એભને ભ ાંદીમુાં શેય લેરુાં ત્મ યે ફલ ઔ યેર. ત્મ ય ફ દ ગયે લીધી ઔયત ાં એઔ બખતને ુછી ફેઠરે ઔે, ‘તભે ભ ાંદ ડ ત્મ યે જાતે ઈર જ ઔયલ ન ેફદરે ઔેભ ડૉક્ર્ય વે જા છ ?’ ત્મ યે તેભન ીત જીએ તભ ચ ભ યેર એ તભ ચ થી લીલઔેફુદ્ધીલ દનુાં એભન ભખજભ ાં લીધીવય ક તભુશુતટ થમેરુાં. ત્મ યફ દ બ ગ્મે જ એલ ઔઈ પ્રશ્ન શળે જ ેદીનેળબ ઈની શડપેર્ ેનશીં ચડ્ય શમ !

વુયતન ‘ખુજય તભીત્ર’ભ ાં શ્રી. દીનેળબ ઈ ાંચ રે ‘જીનસરીતાને તીરે’ ઔૉરભથી થઔી ત ની આવ વની વ્મક્તી અને વભ જ લીળે ચીન્તન ત્ભઔ લીચ યને કુફ જ અરાંઔ યીઔ અને રઔબગ્મ ળૈરીભ ાં ફધ ને ળીય ની ભ પઔ ખે ઉતયી જામ એભ લો વુધી ીયવીને રઔપ્રીમ રેકઔ વીદ્ધ થમ શત . ખુજય તન પ્રતીષ્ઠીત પ્રઔ ળઔએ એભન તેય (13) નીફન્ધવાં્રહશ પ્રખર્ ઔમ ટ છ.ે શ ર તે વુયતન દૈનીઔ ‘ખુજય ત ખ ડીમન’ભ ાં ‘સંસારની સીતાર’ ઔૉરભ રકે છ.ે રેકનઔ મટભ ાં ત્ની ચાંદનફશેનન ઉષ્ભ બમ ટ વશઔ યને ઔ યણે શ્રી. દીનેળબ ઈની ઔૉરભ અને ુસ્તઔ જીલાંત ફન્મ ાં છ.ે તેન રેકની પ્રથભ અને ‘અબીવ્મક્તી’ બ્રખની ‘અબીવ્મક્તી ઈ.ફુઔ–2’ આ વલટ લ ચઔભીત્ર વુધી શોંચ ડલ ન ભ ય આ લીનમ્ર પ્રમ વ લ ચઔભીત્રને યૅળન રીઝભ પ્રત્મે ઔાંઈઔ અાંળે પે્રભ ઉત્ન્ન ઔયલ ભ ાં ઉમખી થળે ત ભ યી ભશેનત વપ થળે...

અન્તભ ાં ભ ય ‘અબીવ્મક્તી’ બ્રખ વ થે વાંઔ મેર તભ ભ રેકઔભીત્ર, લ ચઔભીત્ર–પ્રતીબ લઔ અને ન ભી–અન ભી વો ભીત્ર તયપથી ભને ભેર વ થ–વશઔ ય ફદર વલટન ઋણ સ્લીઔ ય ઔયલ વ થે આ ‘ઈ.ફુઔ–02’ પ્રઔ ળીત ઔયી ને ‘હૃદમથી નભસ્કાય’ ઔયી લીયભુાં છુાં..

–ગોલીન્દ ભાયુ 405, વયખભ એ ર્ટભેન્ર્, ઔૃી મુનીલવીર્ીની વ ભે, લીજરય સ્ર્: એરુ એગ્રી.

કૉરેજ ીન ઔડ: 396 450. જીલ્લ: નલવ યી. પનઃ 9537 88 00 66 e.Mail: [email protected]



રેખક વમ્કપ: શ્રી. દીનેળ ાંચ ર, વી-12, ભજુય ભશ જન વવ મર્ી, ખણદેલી યડ,

જભ રય, નલવાયી - 396 445 પોન: (02637) 242 098 વેરપોન: 94281 60508

રેખકનાં ુસ્તકો: (1) ‘જીલન વયીત ને તીયે’ (2) ‘ચ ર, આ યીતે લીચ યીએ !’ અને (૩) ‘ધુછ ાંલ’ એ પ્રથભ

ત્રણ ુસ્તઔ વુયતન વ શીત્મ વાંખભ, ખીુય , વુયત–395 003 વેરપન: 98251

12481 લેફવાઈટ : www.sahityasangam.com ઈ.ભેઈર : [email protected] તયપથી પ્રઔ ળીત થમ ાં છ.ે એક ુસ્તક ‘ભનન ાં ભયીંછ’ (ુયસ્કૃત) ઈભેજ બ્રીઔેળન્વ પ્ર .

રી., (199/1, ખ ર બુલન, પ્રીન્વેવ સ્ર્રીર્, ભુમ્ફઈ–400 002 પન: (022) 2200

2691 લેફવાઈટ : www.imagepublications.com ઈ.ભેઈર : [email protected]) તયપથી પ્રખર્ થમુાં છ.ે એક ુસ્તક ‘જીલનવયીત ’ અભદ લ દન નલબ યત વ શીત્મ ભાંદીય,

જનૈ દેય વય વે, ખ ાંધી યડ, અભદ લ દ–380 001 (પન : (079) 2213 2921 લેફવાઈટ : www.navbharatonline.com ઈ.ભેઈર : [email protected]) અને

ફ ઔીન ાં આઠ ુસ્તઔ (1) ‘ળબ્દન સ્લમાંલય’ (2) ‘ઉયે ઉગ્મ અરુણ’ (3) ‘ફર, ઈશ્વય છ ે

ઔે નથી ?’ (4) ‘ષ્ડી: વાંવ યરક્ષ્ભી’ (5) ‘તનઔત ય ’ (6) ‘અાંતયન ઈન્રધનુ’ (ુયસ્કૃત) (7) ‘શૈમ ન શસ્તભે ’ અને (8) ‘ધયભઔ ાંર્’ એ તભ ભ ુસ્તઔ ખુજ ટય ્રહાંથયત્ન

પ્રઔ ળન, યતન ન ઔ વ ભે, ખ ાંધી યડ, અભદ લ દ–380 001 (પન: (079) 2662

0472/ 2214 4663 ઈ.ભેઈર: [email protected]) તયપથી પ્રખર્ થમ ાં છ.ે

...ગોલીન્દ ભારુ...

http://www.sahityasangam.com/


http://www.imagepublications.com/


http://www.navbharatonline.com/




અનુક્રભણીકા ‘રેકન ળીટઔ’ ઔૉરભભ ાં આની વાંદખીન રકે ય ક્રીઔ ઔયત ાં જ તે રેકનુાં નુાં કુરળે એ જ

પ્રભ ણે દયેઔ રેકન અાંતે રકલ ભ ાં આલેર ‘અનુક્રભણીઔ ’ ળબ્દ ય ય ક્રીઔ ઔયત ાં જ અનુક્રભણીઔ કુરળ.ે આ વુલીધ ન ર બ રેલ લીનન્તી છ.ે

ક્રભ રેકનુાં ળીટઔ રેક ભુઔ મ ત યીક નક્રભ ાંઔ 01 ત્રઔ ય યીલ યનુાં યૅળનર જીલન 04-08-2009 007 02 જીન્દખીની પ્મ રી યે ક રી થતી“ ! 27-08-2009 011

03 જીલતી ભ નુાં શ્ર દ્ધ ઔયત દીઔય 11-09-2009 016 04 અાંધશ્રદ્ધ ન શ લીમ ત, ુય લ ની જરુય ે છ.ે. 12-11-2009 020 05 પ્ર સ્ર્ીઔનુાં રીંફુ અને ભયચુાં એર્રે અાંધશ્રદ્ધ નુાં ઓધખીઔયણ 31-12-2009 024 06 ભ ય ધભટ ઔમ ઔશેલ મ“? 29-01-2010 028 07 અાંધશ્રદ્ધ નુાં અાંધ રુાં ેઢી દય ેઢી લીસ્તયતુાં જામ છ ે 24-03-2010 032 08 ખાંદઔી અને શ્રીશયી“ ભુવીફત કયેકયી ! 07-05-2010 036 09 લ્મ, ધયભ ઔયત ાં ધ ડ ડી ! ધય ભણી ચ્ચીવ ર કભ ાં ડી !! 03-06-2010 039 10 એઔ ગયડ ાંગય એલુાં“ ખભે વોને યે’લુાં. 09-09-2010 043 11 નલય ત્રી: તશેલ યને તડ નશીં, ભયડ 14-10-2010 047

12 ક્ર ન્તીઔ યી લીચ યઔ ય લજીબ ઈ ર્રે ‘ભર્ ’ 29-10-2010 051 13 વભજણન વુયજ 03-12-2010 055 14 ઔાંઔુલયણ ાં ઔુઔભો“! 04-02-2011 060 15 વાંત ‘શ્રીશયી’ને ફદરે ‘વત્મ’ન પ્રચ ય ઔયે તે વ ચી વભ જવેલ 23-02-2011 064 16 વૃષ્ટીન ળીળભશરન ળીલ્ી ત્રણ“

ઈશ્વય, ઈન્વ ન અને લીજ્ઞ ન 27-05-2011 068

17 ભ નલ ઔલ્મ ણન ાં ઔ ભ આસ્તીઔએ લધ યે ઔમ ાં છ ે(બ ખ–૧) 29-07-2011 072 18 ‘ભ નલવેલ ’ એજ ‘ભ ધલવેલ ’ 04-08-2011 076

19 લ સ્તુળ ષ્ડથી નશીં; લસ્તુળ ષ્ડથી વુક ભી ળઔે 01-12-2011 080 20 ધ ભીઔત જીલરેણ ળ ભ ર્ ેફનલી જોઈએ ? 03-02-2012 084 21 આર્રી અન્ધશ્રદ્ધ નભટદન જભ ન ભ ાં ણ ન શતી ! 01-03-2012 088 22 નેત ની નીષ્ક્રીમત લચ્ચે ઉદ્ બલેરુાં અન્ધશ્રદ્ધ નુાં અભ્મ યણ્મ 27-04-2012 092 23 આડ વમ્ફન્ધ દેલી દેલત ની ઔૃ થીમ નબી ળઔે છ ે! 17-05-2012 096 24 ખુરુનુાં જ્ઞ ન“ ધભટનુાં ભર્ુાં બમસ્થ ન.. ! 15-06-2012 101 25 ઈન્ર્યનેર્ન આઔ ળભ ાંથી લીચ યન ાં પુડૅઔેર્ લશેંચત બ્રખ:

“ ‘અબીવ્મક્તી’“ 03-08-2012 105


01-2009-08-04 ત્રકાય યીલાયનુું યૅળનર જીલન

નલવ યીભ ાં આખ ભી ડીવેમ્ફયભ ાં-’૦૯ (ત યીક-૨૫,૨૬ અને ૨૭ભી દયભીમ ન) ત્રણ દીલવ ભ ર્ ે ‘ફ ન બીકુ જ્ઞ નપ્રવ ય ર્રસ્ર્’ તયપથી વ શીત્મ યીદનુાં અધીલેળન મજાઈ યષ્ણુાં છ.ે ઔશે છ ે ઔે ધખધખત ઉન ભ ાં તયસ્મ લર્ભે ખુટને ણીની યફ ભી જામ ત તેણે બખલ નની વ થવ થ ણીની યફ ભ ાંડન યન ણ આબ ય ભ નલ જોઈએ. નલવ યીન ાં ત્રઔ ય ચાંરઔ ાંત ાંડ્ય ન નીધન ફ દ વ શીત્મની એલી યફ ભ ાંડલ નુાં લીત્ર ઔ ભ ‘ાંડ્ય યીલ યે’ ઔમુાં છ.ે નલવ યી નખયી આભેમ સ્લ. ાંડ્ય જીની ઋણી છ.ે ચ ીળ લટ વુધી ‘ખુજય તભીત્ર’ ભ ાં વેલ આન ય ાંડ્ય જીએ નલવ યીભ ાં અનેઔ વભ જવેલ ન ઔ ભ ઔમ ટ છ.ે યાંતુ ભને અાંખત યીતે એઔ લ ત ગણી ખભેરી. અને તે એ ઔે ાંડ્ય જીન ભૃત્મુ છી એભન યીલ યે ‘યૅળન રીઝભ’ની દીળ ભ ાં અત્માંત જીલાંત ઉદ શયણ ુરુાં ડુ્યાં શતુાં. યીલ યે ક્મ યેમ યૅળનર શલ ન દ લ ઔે શફ ભચ વ્મ નથી. છત ાં પ્રકય યૅળન રીસ્ર્ને ણ આાંફી જામ તેલુાં ઉત્તભ ઉદ શયણ ુરુાં ડુ્યાં છ.ે ાંડ્ય જીન નીધન ફ દ તેભણે ફેવણાં, ફ યભુાં તેયભુાં, શ્ર દ્ધ ઔે છભ વી–લયવી જલે એઔ ણ ક્રીમ ઔ ાંડ ઔય વ્મ ન શત. એ ભ ર્ ેક વ ત સ્લ.ન ાં ત્ની ઔીર ફશેન લીળે અબીનાંદનન અધીઔ યી છ.ે યીલ ય આક બરે યૅળનર લીચ ય ધય લત શમ ણ ભૃતઔન ાં ત્નીની ર ખણીને ધ્મ નભ ાં ય કીને દીઔય ને ન –છુર્ઔે ઔભટઔ ાંડ ઔય લલ ાં ડત ાં શમ છ.ે યાંતુ ઔીર ફશેન આજ ેકુદ ઔશે છ-ે ‘ભ ય ખમ ફ દ ણ તભે આલી ઔઈ લીધી ઔય લળ જ નશીં’. ગણીલ ય એલુાં ફનતુાં શમ છ ેઔે આલી ગર્ન ભ ાં યૅળન રીઝભ છુ મુાં છ ેઔે ૈવ ફચ લલ ની તયઔીફ, તે ઝર્ ઔી ળઔ તુાં નથી. ‘અભે એ ફધ ભ ાં ભ નત ાં નથી’- એભ ઔશીને ઔેર્ર ઔ રઔ ચ ર ઔીુલટઔ એઔ ઔ ાંઔયે ફે ક્ષી ભ યી રે છ.ે વુધ ય લ દન ઠ શેઠ ખજલ ને લેતય તુાં ફચ લી રેલુાં એ વ્શ ઈર્ ઔરય ચ ર ઔી ખણ મ. એભ ાં ફે પ મદ થ મ. ૈવ ફચે અને ત ન ન ભ ય વુધ ય લ દી શલ ન વીક્ક ર ખે. ણ ઉંડી ત વ ઔય ત જાણી ળઔ મ ઔે તેભને યૅળન રીઝભ વ થે


સ્ન નવુતઔન વાંફાંધ શત નથી. યાંતુ ાંડ્ય યીલ યે ઔળ શફ ઔે જાશેય ત ઔમ ટ લખય યૅળન રીઝભનુાં ઉત્ઔૃષ્ઠ ઉદ શયણ ુરુાં ડુ્યાં શતુાં. એભણે ભયણત્તય ઔભટઔ ાંડન કચટ ત ન જ ઔમો ણ તને થી દવ ખણ ૈવ ળ લખેયેભ ાં દ નભ ાં આપ્મ . આન થી ઉત્તભ ીતતૃટણ ફીજુ ઔમુાં શમ ળઔે ? અશીં એઔ આડ ભુદ્દ તયપ લ ચઔભીત્રનુાં ધ્મ ન દયલુાં છ.ે વભ જભ ાં ૯૯ ર્ઔ રઔની ભ નવીઔત એલી શમ છ ેઔે આણ ે ીત જીનુાં શ્ર દ્ધ ન ઔય લીળુાં ત વભ જ ળુાં ઔશેળે ? લી વદ્ ખતન જીલ અલખતે જળે ત આણ ઔુર્ુાંફ ય ઔઈ આપત આલળે. ણ એલી ઔઈ જ પીઔય ઔમ ટ લીન ભ ણવ ત ને વભજામેર યૅળનર વત્મન ે આધ યે જીલે એભ ાં વભ જને (ર ડલ ક લ ન ભે એ વીલ મ ફીજુ ાં) ઔઈ નુઔવ ન છ ેકરુાં ? મ દ યશે સ્લ. શ્રી. ચાંરઔ ાંત ાંડ્ય જી તે આસ્તીઔ શત . એભન આક યીલ ય વાંુણટ આસ્તીઔ છ.ે છત ાં એભણે આલુાં યૅળનર ખર ુબમુાં. શલે જય લીચ ય, આર્રુાં ઉત્તભ યૅળન રીઝભ અન વ્મ ફ દ તે આજીલન બખલ નભ ાં ભ નત યશે તેભ ાં યૅળન રીઝભને ઔઈ નુઔવ ન છ ેકરુાં? ભને શાંભેળ ાં ર ગ્મુાં છ ે ઔે ઈશ્વયન ે બજલ ન બજલ ઔયત ાં ભ ણવ વભ જની લચ્ચે ઔલેી યીતે જીલે છ.ે તે લ તનુાં ભશત્ત્લ લધ યે છ.ે સ્લ. શ્રી ાંડ્ય જીએ નલવ યીભ ાં યેડક્રૉવ વવ મર્ીની બ્રડફૅન્ઔથી ભ ાંડી નલચેતન વ શીત્મ ભાંડ ઔ ેમખ ક્રફ લખેયેની સ્થ ન ઔયી શતી. નલવ યીન લીઔ વન દય ચથ ઔ ભભ ાં ાંડ્ય જીન પ શત. લો વુધી તે એઔ ભ ત્ર ‘ખુજય તભીત્ર’ન ત્રઔ ય યષ્ણ શત . ભમ ટ ફ દ એભન જમેષ્ઠ ુત્ર શ્રી વતીળ ાંડ્ય એ ણ જ્મતીવભ જભ ાં એ જ પ્રઔ યની વભ જ વેલ ચ રુ ય કી છ.ે યર્યી ક્રફભ ાં ણ વ શીત્મીઔ ખષ્ઠીન વાંચ રનભ ાં તેભની લીળે બુભીઔ યશેતી શમ છ.ે આખ ભી ડીવેમ્ફયભ ાં નલવ યી ક તે મજાન ય ખુજય તી વ શીત્મ યીદન અધીલેળનની જલ ફદ યી ‘ફ ન બીકુ જ્ઞ નપ્રવ ય ટ્ર્રસ્ર્’ે ઉ ડી છ.ે આ ુલે ણ ફ ન બીકુન ર્રસ્ર્ દ્વ ય નલવ યીભ ાં ખઝરવત્ર મજામુાં શતુાં. ખુજય તી વ શીત્મ યીદનુાં શેરુાં અધીલેળન ૧૯૫૭ભ ાં નલવ યીન અતીવુકળાંઔય ત્રીલેદીન મજભ નદે ભળ્ુાં શતુાં. ફ લન લટ છી પયી નલવ યીન ે


આાંખણે વ યસ્લતન ઔુાંબભે બય ઈ યષ્ણ છ ે તેન મળ ‘ફ ન બીકુ જ્ઞ નપ્રવ ય ટ્ર્રસ્ર્’ ને પ ે જામ છ.ે સ્લ. ાંડ્ય જીએ નલવ યીને ચયણે ત નુાં જીલન વભીત ઔયી દીધુાં શતુાં. નલવ યીભ ાં ખણ્મ ખણ મ નશીં એર્ર ાં ઔ ભ એભણે ઔમ ટ છ.ે ફવ એ જ ઔ યણે એભન ત્ની ઔીર ફશેનન ન ભ અખ ખાં. સ્લ. લીળેણ રખ ડલ નુાં ઉચીત નથી ર ખતુાં. જે વતત જાશેયજીલનભ ાં યશીને ળશેય ભ ર્ ેજાત ગવી ન કે, ચતયપથી બ યે રઔચ શન ભેલીન ેખોયલબેય લીદ મ ર,ે એલ પ્રતીષ્ઠીત ુરુની ત્નીનુાં વોબ ગ્મ આજીલન અકાંડ યશેતુાં શમ છ.ે અભ ય ફચુબ ઈ ઔશે છ–ે ‘ય ભચન્રજીની ત્નીન ન ભ આખ ઔદી ખાં. સ્લ. ળબ્દ રખ ડી ળઔ મ કય ? ખાં. સ્લ. ઔસ્તુયફ એભ ફરલ નુાં યલડ ે કરુાં ? જે જીલત ાં જીલત તેભન ાં વદ્ઔભો દ્વ ય અભય થઈ જામ તે રઔહ્રદમભ ાં વદ અભય ફની યશે છ.ે સ્લ. ચાંરઔ ાંત ાંડ્ય ન વાંદબે ખની દશીંલ ની પ્રસ્તુત ાંક્તીનુાં સ્ભયણ થ મ છ.ે ‘જીન્દખીન એ જ વ ચ ડગ છ ેખની“ શમ નશીં વ્મક્તી ને એનુાં ન ભ ફર મ ઔયે“!’ વ શીત્મ યીદનુાં અધીલેળન નલવ યીભ ાં મજાઈ યષ્ણુાં છ ે ત્મ યે એઔ ફીજી ચચ ટ વભમવયની ખણ ળે. ભ વયસ્લતીન લીત્ર વ શીત્મ ક્ષેત્રભ ાં આજ ેસ્થીતી ક વ ખોયલ રઈ ળઔ મ એલી યશી નથી. ફધ ાં ક્ષેત્રભ ાં ભુલ્મનુાં ધલ ણ થમુાં છ.ે તેભ વ શીત્મભ ાંમ થમુાં છ.ે જુની ેઢીન વજ ટઔ ન્ન ર ર ર્રે, ીત ાંફય ર્રે, ઈશ્વય ેર્રીઔય, ખોલધટનય ભ ત્રી ઠી, યલીન્રન થ, ળયદફ ફુ લખેયેનુાં પ્રદ ન વ ત્ત્લીઔ અને ચીયસ્ભયણીમ યષ્ણુાં શતુાં. તેભન ાં વજ ટનભ ાં જીલન ધફઔતુાં શતુાં. આજન ફશુધ વજ ટઔ લ ડ ફાંધીન બખ ફન્મ છ.ે વ શીત્મક્ષેત્રે ૈવ રઈને ઔયલ ભ ાં આલત ભૈત્રીલીલેચનનુાં પ્રદુણ લધ્મુાં છ.ે યમલ્ર્ી ત ઠીઔ, રેકઔની ફુદ્ધીળક્તીનુાં યીશ્રભીઔ ખણ મ એથી રેકઔ યમલ્ર્ી ઝાંકે તે અનુચીત નથી; યાંતુ એથી આખ લધીને એલડો ભેલલ ઔેલ ેંતય ઔયલ “ ઠ્યુસ્તઔભ ાં ત ની ઔૃતીન વભ લેળ ઔેલી યીતે ઔય લલ“ અથલ ત ન ુસ્તઔને ઠ્યુસ્તઔ તયીઔે ઔેલી યીતે ગુવ ડલુાં એલી ફધી જ ભેરી લીદ્ય ભ ાં આજન રેકઔ યાંખત થઈ ખમ છ.ે ઔશેલ ત ર્ચન ધુયાંધય વ શીત્મઔ ય લીળે ણ ગણ ાં ગૃણ સ્દ વત્મ ફશ ય આલે છ.ે વ શીત્મઔ ય વ થે વ ધ યણ ભ ણવન અાંતયાંખ વાંફાંધ તુર્ી યષ્ણ છ.ે


ખોલધટનય ભ ત્રી ઠીન વયસ્લતીચાંરન રઔજીલન ય એલ ખ ઢ પ્રબ લ શત ઔ ેરઔ તેભની નલરઔથ ન ાં ત્રન ાં ન ભ યથી ત ન ાં વાંત નન ાં ન ભ ય કત . આજ ેરેકઔની ઔરભ અને ઔલ્ન ભ ાં એલુાં ઔોલત યષ્ણુાં નથી. ભ વયસ્લતીનુાં ક્ષેત્ર ‘રીમ “ દીમ ’ જલેુાં સ્ર્ઔ એક્વચેંજ ફની ચુક્મુાં છ.ે ભ તફય અકફ ય અથલ ભેખેઝીન ુયસ્ઔ યનુાં પ્રાંચમુદ્ધ કેરી વ યસ્લતને કયીદે છ ે અને રેકઔ ણ લપ દ યી નેલ ેભુઔી અશીંથી તશીં દડ દડી ઔયે છ.ે રીર્ીક્વભ ાં ય જઔ યણી લેચ મ છ.ે વ શીત્મક્ષેત્રભ ાં વ શીત્મઔ ય લેચ મ છ.ે વ શીત્મ ક્ષેત્રભ ાં વયસ્લતીની વાંુણટ આણ પ્રલતટલી જોઈએ. તેને ફદરે વયસ્લતીન વુયજ રક્ષ્ભીજીન ખ ઢ લ દ થે ઢાંઔ ઈ ખમ છ.ે વ શીત્મ યીદભ ાં બેખ થન ય રેકઔ ઔેલ વ શીત્મની ક્લૉરીર્ીની જ નશીં આજન રકેઔની ક્લૉરીર્ીની ણ ચચ ટ ઔયે તે જરુયી છ.ે

ધુછાુંલ

એઔલ ય ચાંરઔ ાંત ાંડ્ય જીએ ‘ખુજય તભીત્ર’ને રખમુાં ભ યી લમલૃદ્ધીન ેઔ યણ ે શુાં આને ત્રઔ ય તયીઔેની વેલ આી ળઔત નથી. એથી શલે ભને ુયસ્ઔ ય ભઔરલ નુાં ફાંધ ઔય. ‘ખુજય તભીત્ર’ે ઉત્તય લ ળ્- ‘તભે આકુ જીલન અભ યે ત્મ ાં વેલ આી છ.ે અભે અભ ય સ્ર્ પને અભ ય સ્લજન ખણીએ છીએ. એથી આની વેલ ની ઔદય રુે આને નીમભીત ુયસ્ઔ ય ભઔરલ એ અભ યી પયજ ફને છ!ે’ શ્રી. ાંડ્ય યીલ યે જણ વ્મુાં ઔે અાંત વુધી ખુજય તભીત્રે એ પયજ ફજાલી શતી. અકફ ય અને ત્રઔ ય યસ્ય ભ ર્ ેઔેલુાં લીત્ર વોજન્મ દ કલી ળઔે છ ેતેનુાં આ લીયર ઉદ શયણ છ.ે

♦ અનુક્રભણીકા


02-2009-08-27 જીન્દગીની પ્મારી યે ખારી થતી… !

ઔલીત , ળેય-ળ મયી, વનેર્, શ ઈઔુ, ખઝર, શઝર, અછ ાંદવ“ ઔેર્ર ાં ન ભ ખણ લુાં ? એ વલટભ ાં આ રકન યને ઔક્ક ની ખત ખભ નશીં. ઔ અક્ષય બેંળ ફય ફય“ ! યદીપ, ઔ પીમ , અાંતય ઔે ભુકડ લચ્ચને પયઔ યકલ નુાં ઔ ભ ણ ભ યે ભ ર્ ેએયપ્રેનન ટ્ર્વટ કી ફત લલ જરે્રુાં અગરુાં ! ણ ઔશે છ ેઔે– ‘શય અચ્છ ે ક નેલ રે ઔ યવઈમ ફનને ઔી જરુયત નશીં શતી !’ ભેં ણ યવઈમ ફનલ ઔદી પ ાંપ ાં ભ મ ાં નથી“ ફવ ભયીઝ, ગ મર ઔે ળુન્મ રનુયી જલે ાં ઉત્તભ ઔળ ષ્ડીની યવઈ ભજથી ઉડ લુાં છુાં. ભુ લ ત એર્રી જ, વુતયપેણી ફન લત ાં નશીં આલડ;ે ણ તૈમ ય વુતયપેણીની બયુય ભજ ભ ણી રઉં છુાં. ઔલીત ની લ ત એર્ર ભ ર્ ેનીઔી ઔ ેશભણ ાં લમલૃદ્ધ વ ક્ષય અને પ્રકય યૅળન રીસ્ર્ શ્રી યભણ ઠઔજીનુાં એઔ ત જુ ાં ુસ્તઔ લ ાંચલ ભળ્ુાં. ળીટઔ લ ાંચીને જ અાંદય ડઔીમુાં ઔયલ ની ર રચ જન્ભે એલ આ ુસ્તઔનુાં ળીટઔ છ-ે ‘યભણ ઠઔન ાં પે્રભઔ વ્મ: પે્રભત્ર’ શેર ાં ત લ ાંચીને જય ચોંઔી જલ મુાં. યભણ ઠઔે પે્રભ ણ ઔયેર ? પે્રભત્ર ણ રકેર ? રખબખ 88ભે લે ઔઈન પે્રભત્ર ઔે પે્રભઔ વ્મ પ્રખર્ ેએ ગર્ન જ ક સ્વી લીયર ખણ મ. એભ વભજો ઔે પ્રબ તન ાં રુાં ધ ઈ યશેર ાં વુમટઔીયણ જાણે આથભણી દીળ ભ ાંથી પુર્ી નીઔળ્ ાં !

લોુલે વુયતન શ્રી આવીભ ય ાંદેયીન વુપ્રવીદ્ધ ખઝરવાં્રહશ – ‘રીર ’ લ ાંચલ ભેર. લ ાંચીને શ્ન થમેર- આ રીર ઔણ શળે ? કયેકય શળે ઔે છી ઔલીની ભ ત્ર ઔલ્ન શળે ? ય ાંદેયી વ શેફને પન ઔયીને ુછ્ુાં, ત એભણે શવીન ેલ ત ઉડ લી દેત ાં ઔશેરુાં- ‘ક્મ યેઔ ગયે ધ યજો, નીય ાંતે જણ લીળ !’ યભણ ઠઔન પે્રભત્ર લ ાંચ્મ ત્મ યે ણ ને ને પ્રશ્ન થમ- આ ‘નાંદીની’ ઔણ શતી“ ? (શલ ેએ ક્મ ાં છ“ે?) ુસ્તઔભ ાં પ્રત્મેઔ પઔયે તે એઔ ઠયેર, સ્લસ્થ અને યીઔલ પે્રભી તયીઔે વ્મક્ત થ મ છ.ે ભખય ની ભશેંઔ જલેી એભની ભગભગતી સ્નેશભી લ ચીન ેએભન એઔ નલ જ યીચમ ભળ્. અન મ વે એઔ પ્રશ્ન દીરભ ાં જ ઉદ્બલીને વભી

http://govindmaru.wordpress.com/2009/08/27/dinesh-panchal-6/


ખમ. ‘નાંદીની“ ! તભે યભણ ઠઔન જીલનવાંખીની ઔેભ ન ફની ળક્મ ? તભે આર્ર ઔભનવીફ ઔેભ ??’ ત્મ ય ફ દ તયત જ એઔ ફીજો લીચ ય આવ્મ, તે આ યષ્ણ. સ્લ ભીશ્રી વચ્ચીદ નાંદજીએ એઔ લ ય રખમુાં શતુાં– તે પે્રભભ ાં શત ; ણ નીષ્પત ભી શતી. આ સ્થેથી જ આણે રકી ચુક્મ છીએ ઔે આદયણીમ સ્લ ભી વચ્ચીદ નાંદજીનુાં પ્રણમલપૈલ્મ ખુજય તને ત ક સ્વુાં પળ્ુાં. ઔેભ ઔે તેભ થલ થી એઔ વ ચ વાંન્મ વી, એઔ વ ચ ધભટજ્ઞ અને ઉત્તભ ઔર્ીન ચીંતઔ આણને ભળ્. સ્લ ભીજીને ત ને જ ેનથી ભી ળક્મુાં તેન થી શજાય ખણ શીન્દુ વભ જને ભળ્ુાં. યભણ ઠઔન ભ ર્ ેણ એલુાં જ ઔશી ળઔ મ. પે્રભ લીપ યષ્ણ ણ યૅળન રીઝભને એઔ વપ બીષ્ભીત ભળ્. એઔલ ય એભન ગયે ભલ નુાં ફનેરુાં. એભણે ગેય દુ:ક વ થે ઔશેરુાં- ગડણભ ાં વ લ જ એઔર“, રખબખ નીય ધ ય જલે ફની ખમ છુાં. ઔદીઔ કીસ્વ ભ ાં ૈવ ભુઔી શૉસ્ીર્રભ ાં ઑયેળન ઔય લલ જલુાં ડ ે ત યીક્ળ ભ ાંથી ઉતમ ટ ફ દ ભુાંઝલણ એ ઉદ્બલે ઔે શલે ઑયેળન થીમેર્યભ ાં જત ાં શેર ાં આ ૈવ ઔને વોંલ “? એભની આલી ર ચ યી પ્રત્મે વશ નુબુતી પ્રખર્રેી. પયીમ દ જલેી એઔ પીલ્ભની ખીત–ાંક્તી મ દ આલી ખમેરી. (થડી ક્ષણ ભ ર્ ેચુ થઈ ખમ. ઔ ાંઈ ુછી ન ળક્મ ણ અાંદય પ્રશ્ન ગુભય ઈ યષ્ણ : ઠઔજી, તભે જીન્દખીની આથભતી અલસ્થ ભ ાં એઔર જીલલ ની જીદે ળુાં ઔ ભ ચડ્ય ? ચ ર, ભ ન્મુાં ઔે બખલ ન નથી; ણ ભ ણવન ેર ખણી ત છ ેને ! દુ:ક ણ શમ જ ને“! ભ ણવને ભ ણવ લીન ળી યીતે ચ રી ળઔે ? તભે પ્રકય લીદ્વ ન ુરુ“ છત ાં ગડણ ઔેભ આર્રુાં અાંડય એસ્ર્ીભેર્ ઔમુાં ? ગડણભ ાં ઔ’ઔન કબે ભ થુાં ઢ ીને ચધ ય આાંવુડ ે યડી રેલ જરે્રુાંમ વુક તભે વે ઔેભ પયઔલ ન દીધુાં ? તભે વ શીત્મભ ાં વ ભ ુયે તયલ ની શીંભત ઔયી તે ઠીઔ; ણ જીન્દખીની આથભતી અલસ્થ ભ ાં જીલનવ થી લીન ફ ઔીન બમ નઔ દયીમ તયી જલ નુાં અતીઔઠીન સ્લીડન ળીદ વાંદ ઔમુાં ?) ને ેરી પયીમ દ જલેી ાંક્તી એભને વાંબ લી નશત ળક્મ તે આજ ેજાશેય ઔરુાં છુાં. જીને ઔે


ફશ ને ર ક શૈ“ જીન તુઝઔ આમ શી નશીં; ઔઈ બી તેય શ વઔત થ , ઔબી તુને અન મ શી નશીં“ !’

ુસ્તઔભ ાં એઔ ઠઔે ણે એભણે થડી ાંક્તીભ ાં જીલનચ ર્ન જાણે ત્ત ાં કુલ્લ ાં ઔયી દીધ ાં છ.ે ‘આ ગય ન શુાં પ્રલ વી એઔર/ ઔઈ ન ફર લતુાં, વલે ધઔરે ેલેખ/ અભ આાંખણે જ્મ ાં ઔઈ યે ન આલતુાં, ફ યણાં ઔયી પ્રતીક્ષ થ ઔતુાં/ ઉંફય આાંવુ લશ લી ઔઈન / ધલ ચયણ ઉત્વુઔ વદ ; ણ ઔઈ ન આલે અને ચ રી જતી/ લ ટ, ળયદ, શેભાંત, ળીળીય ન ેલવાંત/ જીન્દખીની પ્મ રીમે યે ક રી થતી.. !’ એભન જીલનભ ાં થીજી ખમેરી લેદન ને ને પ્રખર્ી છ.ે ફીજી લવીમતન ભ જલેી લેદન વ ાંબ- તભે તભ ય ની:શ્વ વન અગ્ની લડ/ે ભ યી ચીત ને પ્રખર્ લજો/ ભ યી ર ળને પુાંઔી ભ યજો/ એનુાં સ્ર્ભર્ટભ ઔયન ય / એભ ાંથી થીજી ખમેર ભોનન સ્પર્ીઔને ળધી/ એનુાં ય વ મણીઔ ૃથક્કયણ ઔયે એ શેર ાં જ તભે ભને વુાંદય ભૃત્મુ આપ્મુાં છ-ે વુાંદય સ્લપ્ન !’ ુસ્તઔભ ાં ઔેલ પે્રભઔ વ્મ અને ત્ર જ નથી, ણ એભણે વયજ ઠઔની તથ ચેકલની ફે વુાંદય લીમરક્ષી લ ત ટન યવ સ્લ દ ણ ઔય વ્મ છ.ે એ વાંલેદન બીની વભીક્ષ લી કદુ એભનુાં એઔ વુાંદય પે્રભઔ વ્મ ફની યશે છ.ે (લ ાંચત ાં લ ાંચત ાં મ દ આલી ખમુાં ઔે એભણે સ્લ. ીત ાંફય ર્રે વાં દીત ‘આય ભ’ ન ભન લ ત ટ ભ વીઔભ ાં લો વુધી લ ત ટની ઉત્તભ વભીક્ષ ઔયી શતી.) એભન પે્રભત્રભ ાં લેલર ણાં ઔે છીછય ણાં ત વાંબલી જ ન ળઔે. તે ઔફુરે છ ેઔે- ‘શુાં નથી ઔલી/ શોંચલુાં ભ યે નથી/ જ્મ ાં શોંચત ઔદી ન યલી/ શોંચલ ચ શુાં ત યે ઉયે/ ફની ન નઔડી છલી.’ જો ઔે ભને ર ખે છ ેઔે વાંવ યન દયેઔ ભ ણવ ક્મ યેઔ અન મ વ ઔલી ફની જામ છ.ે દીરભ ાં ર ખણીનુાં જનયેર્ય ચ રુ થ મ ત્મ યે જ ેબ લ, જ ેવાંલેદન અથલ ભધભીઠ ાં સ્ાંદન આઆ પ્રખર્ી ઉઠ ેતે ફ ફત ઔલીત થી યતીબ ય છી શતી નથી. ઔલી ભર્ ે બ ખે પ્રમત્નુલટઔ ઔલીત યચે છ.ે ણ હૃદમભ ાંથી વ ચઔરી ર ખણી લીન પ્રમ વે પ્રખર્ી ઉઠ ેત્મ યે જ ેફને તે વ ર્ચની ઔલીત ફની જામ છ.ે


(આાંફ યથી એની ભેે ઔીને નીચ ેડ ેએ ઔેયીની ત ભીઠ ળ જ ઔાંઈઔ ય શમ છ“ે) આ ુસ્તઔ ઉત્તભ પે્રભઔ વ્મ અને પે્રભત્રન અદ્ બુત દસ્ત લેજ ફની યશેળે. ઔ ુઠ ાંનુ આ વુાંદય ુસ્તઔ જોય લયનખયન યૅળન રીસ્ર્ શ્રી. જભન દ વ ઔર્ચે એ વાં દીત ઔયીને પ્રવીદ્ધ ઔમુાં છ.ે ભ નવ પ્રદુણ નીલ યણ ઔેન્ર, જોય લયનખય – ૩૬૩ ૦૨૦, વેરપન: ૯૮૯૮૧ ૧૫૯૭૬ ય વાંઔટ ઔયલ થી એ ૫૦ % લતયે (અથ ટત્ ૬૦/- રુીમ નુાં ુસ્તઔ ભ ત્ર ૩૦/- રુીમ ભ ાં) ગયફેઠ ાં પ્ર પ્ત થઈ ળઔે છ.ે લી ભનીડટય ઔયલ ને ફદરે ઔલયભ ાં (ભ ત્ર) ૩૦/- રુીમ ની ર્ ર ર્ીઔીર્ ભઔરલ થી ણ ુસ્તઔ ભેલી ળઔ ળે એભ જણ લ મુાં છ.ે અાંતભ ાં અનેઔ સ્લજન, ળુબેચ્છઔ વશીત ભ ય કુદન તયફ્થી (અન ેલી ફેળઔ નાંદીની તયફ્થી“) ણ યભણ ઠઔને દીરી ળુબઔ ભન ઠલીએ ઔ ેશજી ર ાંફુાં અને ક વ ત તાંદુયસ્તીબમુાં જીલન જીલ“ કુફ આનાંદ અન ેઉલ્લ વબમુાં જીલ“ જીન્દખીન ળે શીસ્વ ને કુફ પે્રભ ફનીને ળણખ ય“ ફીજુ ાં ળુાં ઔશીએ? ઔલીત ઔયત નથી આલડતી એર્રે એઔ પીલ્ભન ખીતની ાંક્તી થડ પેયપ ય વ થ ેયજુ ઔરુાં ‘તુમ્શે ઓય ક્મ દે શભ દુલ ાંઔે વીલ “ તુભઔ શભ યી ઉંભય રખ જામ..!’ જો ઔે આ લીય ર્ જખતની અજફખજફની ખતીલીધીભ ાં આણ જલે એઔ દ તુચ્છ જીલની ળુબેચ્છ નુાં તે લી ઔેર્રુાં જોય“? એભણે કુદ ણ રખમુાં જ છ-ે ‘વાંવ યભ ાં ક્મ ાં ઔઈનુાં ધ મુાં ઔદીમ થ મ છ ે? (ત છી- ‘શવઔે બી જીન , યઔે બી જીન “ પીય ક્મુાં શય ર ગુર્ ગુર્ઔે ભયન “?’) ફેસ્ર્ પ રઔ“ યભણબ ઈ“! ‘ખુજય તભીત્ર’ભ ાં જ નશીં વભ્રહ ખુજય તભ ાં તભે પ્રખર્ લેર યેળન રીઝભન દીલડ ઔદી શરલ ળે નશીં.


પ્ર . યભણબ ઈન લીઔ વભ ાં ‘ખુજય તભીત્ર’ન પ ને ઔેભ બુરી ળઔ મ? અભ યી ભીત્રભાંડીભ ાં યભણ ઠઔની લ ત નીઔે ત્મ યે ફચુબ ઈ એભને ળનીદેલ તયીઔે ઉલે્લકે છ.ે રખબખ 33 લટથી એ ‘ખુજય તભીત્ર’ભ ાં દય ળનીલ યે યૅળન રીઝભન ભશીભ ખ ત આવ્મ છ.ે ‘ખુજય તભીત્ર’ની ‘યભણભ્રભણ’ ઔરભ જાણે ળનીદલેનુાં રઔપ્રીમ ભાંદીય ફની યશી છ.ે અભ ય જલે ઔેર્ર મ ળનીબક્ત


એભ ાંથી જન્મ્મ તેમ ઔેભ બુર મ? ઔશેલ મુાં છ ેઔે ખુરુ અને ખલીંદ ફે વ થે ભે ત શેર પ્રણ ભ ખલીંદને ઔયલ ઔેભ ઔે- ‚ફરીશ યી ખુરુ આઔી“ ભશે ખલીંદ દીમ

દીક મ..!‛ અશીં ણ યૅળન રીઝભને યભણબ ઈની પ્ર પ્તી થઈ એ ભ ર્ ે શેર પ્રણ ભ ‘ખુજય તભીત્ર’ને ઔયલ ડ ે! ‘ખુજય તભીત્ર’ને વર ભ.



03-2009-09-11

જીલતી ભાનુું શ્રાદ્ધ કયતો દીકયો એઔ ભીત્ર ભીઠ ઈની દુઔ ને ભી ખમ . ભને ઔશે- ‘આજ ેભ નુાં શ્ર દ્ધ છ.ે ભ ને ર ડ ુફશુ બ લે એથી ર ડ ુરેલ આવ્મ છુાં.’ ભ ય આશ્વમટન ય ન યષ્ણ. શજી ાંચ ભીનીર્ શેર ાં ત શુાં એભની ભ ને ળ ઔભ ઔેર્ભ ાં ભળ્ શત. શુાં ઔ ાંઈ ફરુાં તે શેર ાં કુદ એ ભ ત જી જ શ થભ ાં થેરી રઈને ત્મ ાં આલી શોંચ્મ ાં. ભેં ભીત્રન ફયડ ેધબ્ફ રખ લત ુછ્ુાં- ‘બર ભ ણવ, આ ળી ભજાઔ ભ ાંડી છ“ે! ભ જી ત આ યષ્ણ ાં ત યી ફ જુભ ાં“!’ ભીત્રએ ભ ત ન ફન્ને કબ ય શ થ ભુક્મ અને શવીન ેઔષ્ણુાં: ‘દીનેળબ ઈ, લ ત એભ છ ે ઔે ભ ન ભમ ટ ફ દ ખ મ- ઔ ખડ ને લ વભ ાં ર ડ ુભુઔલ ને ફદરે શુાં ભ ન બ ણ ભ ાં ર ડ ુભુઔી એભને જીલત જીલત જ તૃપ્ત ઔયલ ભ ખુાં છુાં. શુાં ભ નુાં છુાં ઔે જીલત જીલત જ ભ ફ ને વલે લ તે વુકી ઔય એ જ વ ચુાં શ્ર દ્ધ ખણ મ!’ એભણે આખ ઔષ્ણુાં: ‘ભ ને ડ મ ફીર્ીઝ છ;ે ણ એભને વળીમ ફશુ બ લે છ.ે શુાં એભને ભ ર્ ેવળીમ શાંભેળ ાં ફ્રીઝભ ાં ય કુાં છુાં. ક જરી, વપેદ જાાંફુ, ઔેયી લખેયે એભની બ લતી આઈર્ભે છ.ે તે ફધુાં જ શુાં એભને કલડ લુાં છુાં. શ્રદ્ધ ુ ભાંદીયે જઈ અખયફત્તી વખ લે છ.ે શુાં ભાંદીયે જત નથી. ણ ભ ન વુલ ન યડ ભ ાં ઔ ચફ છ અખયફત્તી વખ લી આુાં છુાં. વલ યે ભ ખીત લ ચલ ફેવે ત્મ યે ભ ન ાં ચશભ ાં જાતે વ પ ઔયી આુાં છુાં. ભને ર ખે છ ેઔે બખલ નન પર્ ઔે ભુતી વ પ ઔયલ ઔયત ગયડી ભ ન ાં ચશભ ાં વ પ ઔયલ થી લધુ ુણ્મ ભે છ ે!’ ભીત્રની લ ત શ્રદ્ધ ુને ઔઠ ે એલી છ ે ણ લ તભ ાં લજુદ છ.ે આણ ેલૃદ્ધન ભૃત્મુ ફ દ શ્ર દ્ધ ઔયીએ છીએ. જ્ઞ તીને ર ડ–ુદુધ ઔનુાં જભણ જભ ડીએ છીએ. યીલ જ ક તય બર ે તેભ ઔયલુાં ડતુાં; ણ મ દ યશે ખ મ – ઔ ખડ ને કલડ લેરુાં ઔદી ઉય શોંચતુાં નથી. અભેયીઔ અને જા નભ ાં ણ સ્લખટ ભ ર્નેી ઔઈ ‘ર્ીપીનવેલ ’ શજી ળરુ થઈ નથી. ભ લતયને જીલત જીલત જ ફધ ાં વુક આીએ ત ેઉત્તભ શ્ર દ્ધ ખણ મ.

http://govindmaru.wordpress.com/2009/09/11/dinesh-panchal/


એઔ વત્મ વભજી રેલ જલેુાં છ.ે દીઔય ખભે તેર્ર ળ ણ , વભજુ અન ેપે્રભ શમ ત ણ ગડણની ર ચ યી, ીડ અને અવશ મત ન તેભને ખમ ર આલી ળઔત નથી. આાંકે દેક તુાં ફાંધ થમ છી જ અાંધ ની ર ચ યી વભજામ છ.ે એ વાંજોખભ ાં લૃદ્ધને ૈવ ઔયત ાં પે્રભની અને ર્ીઔ ઔયત ાં ર્ઔે ની લધુ જરુય ડ ેછ.ે આજન તણ લમુક્ત જીલનભ ાં દીઔય ને ભ થે ણ તયેશ તયેશન ર્ને્ળન અને જલ ફદ યીનુાં બ યણ શમ છ.ે તે ઈચ્છલ છત ાં ભ ફ ની ુયી ઔ જી રઈ ળઔત નથી. એલ દીઔય ને ઔાંઈઔ ેભ પ ઔયી ળઔ મ. યાંતુ ઔેર્ર ઔ મુલ ન ત્ની અને વાંત નની ઔ જી રે છ ે તેર્રી ગયડ ાં ભ ફ ની નથી રેત . વભ જન ભર્ બ ખન લૃદ્ધ અનેઔ પ્રઔ યની અલશેરન ઝીરી (શઠ બીડીન)ે જીલે છ.ે એલ દીઔય ભ ફ ને ળેય કભણ કલડ લત ાં નથી અને ભમ ટ ફ દ શજાય રુીમ કચીને જ્ઞ તીને જભ ડ ે છ.ે બ તભ ાં લશુ અડધી ી ગી ભુઔી નથી આતી; ણ સ્ભળ ને ચીત ય તેન ળયીયે ઔીર ગી ચલ ભ ાં આલે છ.ે ભમ ટ ફ દ બ્ર ષ્ઢણને દ ન આલ ભ ાં આલે“ તીથટસ્થએ જઈ શ્ર દ્ધ ઔયલ ભ ાં આલે. આ ફધી અનપ્રડક્ર્ીલ એક્ર્ીલીર્ી છ.ે જુની ેઢીન રઔની એ જજ ટયીત ભનદળ ભ ાં ઔઈ યીલતટન આલલ નુાં નથી. યાંતુ આજન મુલ ન એલ કકર યીલ જન ેતીર ાંજરી આે તે જરુયી છ.ે

શભણ ાં જાણીત ળ મય દેલદ વ – ‘અભીય’ની એઔ ુસ્તીઔ શ થે ચડી ખઈ. એભ ાં યભેળ જોળીનુાં એઔ લ ક્મ લ ાંચલ ભળ્ુાં- ‘જમાયે હ ું નાન હત અને આુંખભાું આુંસ આલતા ત્માયે ભા માદ આલતી. આજ ે ભા માદ આલે છ ે ત્માયે આુંખભાું આુંસ આલે છ…ે!” વાંત ઔશે છ,ે ‘નાનણભાું આણે ચારી નહતા ળકતા ત્માયે ભાફા આણી આુંગી ઝારતા. હલે તેઓ ચારી નથી ળકતા ત્માયે તેભન હાથ ઝારલ જોઈએ !’ લ યાંલ ય એઔ લ ત વભજામ છ.ે ગયડ ાં ભ ફ ને તીથટમ ત્ર ઔયલ ન રઈ જા ત ચ રળે; ણ તેભન શ થ ઝ રીને આદયુલટઔ વાંડ વ વુધી દયી જળ ત અડવઠ તીથટનુાં ુણ્મ ભળે. ઔશે છ ેભ ફ ફે લકત યડ ેછ.ે એઔ દીઔયી ગય છડ ેત્મ યે“ અને ફીજુ ાં દીઔય તયછડ ે ત્મ યે. ણ ભ એ ત જીન્દખીબય યડલ નુાં જ


શમ છ.ે છઔય ાં ન ન ાં શમ અને જભે નશીં એર્રે ભ યડ ે અને એ છઔય ાં ભર્ થઈને જભ ડ ે નશીં ત્મ યે ભ યડ ે છ ે ! વાંજોખની એ લીચીત્ર લીર્ાંફણ છ ે ઔે જ ેફ ઔને ભ એ ફરત ાં ળીકવ્મુાં શમ એ દીઔય ભર્ થઈને ભ ને ચુ યશેલ નુાં ઔશે છ.ે (જો ઔે વ્મલશ રુત એભ ાં છ ેઔે વાંત ન ુછ ેનશીં ત્મ ાં વુધી તેભને ઔઈ વર શ જ ન આલી. એભ ઔયલુાં એ ગડણની ળબ ણ છ ેઅને જરુયીમ ત ણ) ભ તૃપ્રેભ લીળે રઔઔલીએ ગણાં રખમુાં છ.ે ઔલી ધયભળીએ રખમુાં છ-ે ‘શેર ાં યે ભ ત “ છી યે ીત “ છી રેલુાં પ્રબુનુાં ન ભ“ ભ યે નથી જાલુાં તીયથધ ભ“!’ ણ શલે વભમ અને વભ જ ફન્ને ફદર મ ાં છ.ે રઔન ાં લ ણી, લતટન અને જીલનળૈરી ય શ્વીભની અવય થઈ છ.ે જ ેભ દીઔય ને ખબટભ ાં ય કે છ ેતેને દીઔય ગયભ ાં ય કલ ભ ાંખત નથી. ઔલી ખુર ફદ ન ઔશે છ:ે ‘ખયીફ ભ ની ઝુાંડીભ ાં ઔઈ દી’ વ ાંઔડ નશતી થ તી“ આજ ે ાંચ ુત્રન ાંચ ફાંખર ભ ાં એઔ ભ લડી નથી વચલ તી“ ત ળયભ, ભયજાદ અને વાંસ્ઔૃતી ક્મ ાં ખઈ જ ે ખોયલ આણાં ખણ તી“? આરીળ ન ફાંખર ભ ાં વ મ આલ્વેળીમન“ એઔ ભ લડી નથી વ તી“! અભ ય ફચુબ ઈ ઔશે છ:ે ‘આણાંદન ખર્ અભદ લ દ સ્ર્ળેને ક લ ભત નથી. તેભ જુલ નીન સ્ર્ળેન ય ગડણન ાં દુ:કન અાંદ જ આલી ળઔત નથી. નઔટની ીડ આણે અનુબલી નથી; યાંતુ નઔટની બમ નઔત થી ફચલ આણ ેનીમભીત બખલ નની બક્તી ઔયીએ છીએ, તેભ ગડણની મ તન ન ખમ ર બર ેઆજ ેન આલે ણ તે દુ:કની ઔલ્ન ઔયીને આણે લૃદ્ધની પે્રભથી વ ય વાંબ ય કલી જોઈએ. ભ ખટ યથી ઔઈનુાં ભૈમત જઈ યષ્ણુાં શમ ત્મ યે ગણ ય શદ યી શ થ જોડીને ખે ર ખે છ.ે તે ભયન યને કત શત નથી. ણ ભૃત્મુની અદફ જાલલ નભન ઔયે છ.ે વાંવ યન દયેઔ લૃદ્ધ આદયને ત્ર શમ ઔે ન શમ ણ લૃદ્ધ લસ્થ એ જીલનમ ત્ર નુાં અાંતીભ સ્ર્ળેન છ.ે જીલનબયન ાં તભ ભ ઔભોન શીવ ફ ઔયીને ભ ણવ અનાંતની મ ત્ર એ ઉડી જામ છ.ે એથી પ્રત્મેઔ દીઔય એ ભ ફ ની ુયી ઔ જી રેલી જોઈએ. રઔઔલી બીકુદ ન ખઢલી રકે છ-ે ‘અાંતલે જને ભ ફ ન ઠમ ાં“ વ ત જનભ તેન ફુય ઠમ ટ“!



દીઔય દુનીમ ની દડભ ાં શ ાંપી યષ્ણ છ.ે તેભની વે વભમ નથી. ગયડ ાં ભ ફ એ લ ત વભજ ેછ.ે છત ાં ગડણભ ાં તેભને દીઔય જોડ ેફેવીને લ ત ઔયલ ની ઈચ્છ થતી શમ છ.ે ગડણની આ ણ એઔ જરુયીમ ત છ,ે ગયડ થમ લીન એ વભજી ળઔ તી નથી. લીદેળભ ાં એઔ ભ દીઔય ને ુછ ેછ:ે ‘ફેર્ , તુાં એઔ ઔર ઔ નઔયી ય ભડ જામ ત ત ય ઔેર્ર ખ ય ઔ મ ?’ દીઔય ઔશે છ:ે ‘એઔ ઔર ઔ ભડ જાઉં ત ભ ય ચ વ ડૉરય ઔ ઈ જામ !’ ભ ઔશે છ:ે ‘ફેર્ , ભેં થડ દીલવ ભશેનત ઔયીને ચ વ ડૉરય બેખ ઔમ ટ છ.ે તુાં ચ વ ડૉરય રઈ રે અને ભન ે ત ય એઔ ઔર ઔ આ“!



04-2009-11-12

અુંધશ્રદ્ધાનો શો લીમ તો, ુયાલાની જયયુ ે છે..

‘ખુજય તભીત્ર’ અકફ યન લ ચઔ દુય દેળ લય વુધી પેર મેર છ.ે ભુાંફઈન નીલૃત્ત પ્રૉપેવય, રેકઔ અન ેપ્રઔ ળઔ શ્રી. જ.ે ી. ભશેત ‘ખુજય તભીત્ર’ન ક વ લ ચઔ અને ચ શઔ છ.ે એભણે એઔ ુસ્તીઔ પ્રખર્ ઔયી છ.ે તેનુાં ન ભ છ ે – ‘ભ યી ચેરેન્જ છ“ે!’ તે નીયાંતય યૅળન રીઝભની ન ની ન ની ુસ્તીઔ પ્રખર્ ઔયીને વોને લીન ભુલ્મે ભઔરે છ.ે વભ જભ ાં તીડન ાં ર્ ાંની જભે અાંધશ્રદ્ધ પેર મેરી છ.ે ગણ ચીન્તઔ એ યીતે અાંધશ્રદ્ધ ન ાં જ ાંતુ ય યૅળનર લીચ યની ડીડીર્ી છ ાંર્ ેછ.ે ફીજા યૅળન રીસ્ર્ અભદ લ દન શ્રી. અશ્વીન ઔ યીઆ ણ યૅળનર લીચ યધ ય લ ચચ ટત્ર આ અકફ યભ ાં રકે છ.ે વુયતની ‘વત્મળોધક વબા’ એઔ યૅળનર વ ભમીઔ ‘વત્મ ન્લેણ’ પ્રખર્ ઔયે છ ે જ ે શલ ે નેર્ ય http://sites.google.com/site/vivekpanthi/sataanveshan-oldissues લેફવ ઈર્ ય લ ાંચલ ઉરબ્ધ છ.ે તેન તાંત્રી શ્રી. વુમટઔ ન્ત ળ શ ણ અલ યનલ ય આ અકફ યભ ાં ચચ ટત્ર રકે છ.ે અખ ઉ નોંધ્મ નુવ ય જ ેવ ભમીઔભ ાં આ અકફ યન ચચ ટત્ર ઔે રેકનુાં લ યાંલ ય ુન:પ્રવ યણ થ મ છ,ે તે વ ભમીઔ ‘વૌજન્મ ભાધુયી’ ય જઔર્થી શ્રી. મ વીન દર ર પ્રખર્ ઔયે છ.ે (ત જા અાંઔભ ાં ણ એભણ ે‘ખુજય તભીત્ર’ભ ાંથી છએઔ રેક, ચચ ટત્ર, લ ત ટ લખેયે પ્રવીદ્ધ ઔમ ાં.) એભ ાં શ્રી. ઔ યીઆ રકે છ ે‘કહેલાત ધભમ તાનાું ક કલ્ીત સત્મને આખયી ભાને છ.ે જ્માયે લીજ્ઞાન તાની દયેક ળધને એક ળરુઆત ગણે છ.ે ધભો ાસે બીન્ન બીન્ન અને યસ્ય લીયધી લીચાય છ;ે જ્માયે લીજ્ઞાનન ું સત્મ સલમત્ર એક સયખ ું જ હમ છ.ે’ પ્રસ્તુત ભુદ્દ ચીંતનતુલ્મ છ.ે ઈશ્વય અને ધભટ લીળે પ્રત્મેઔ ધભોભ ાં જુદ જુદ નીમભ અને જુદ લીચ ય શમ છ.ે યાંતુ શૉસ્ીર્રભ ાં દયેઔ ધભટ ઔે ઔભન ભ ણવની ભ ઈર્રહ પી, એક્વયે ઔે ઔ ડીમ્રહ ભ ઔયલ ની દ્ધતી એઔ વયકી શમ છ.ે ઈશ્વયન ુજા- ઠ અને કુદ ની ફાંદખી લચ્ચે તપ લત શમ ળઔે; ણ ઔભ, ર્ ઈપઈડ ઔે શ ર્ટએર્ઔૅ ભ ર્નેી ર્બૅ્રેર્ વોની વયકી. ખીત ન શ્લઔ અને ઔુય નની


http://sites.google.com/site/vivekpanthi/sataanveshan-oldissues


આમ તભ ાં પેય શમ ળઔે; ણ ય ભ અને યશીભને શૉસ્ીર્રભ ાં ઑક્વીજન આલ ભ ાં આલ ે ત ે ઑક્વીજનભ ાં ઔઈ તપ લત નથી શત. શજમ ત્ર અન ેજખન્ન થની યથમ ત્ર ભ ાં પયઔ ભ ત્ર સ્થઔ ન“ ફ ઔી એયપ્રેનન ૈંડ અન ેયથન ૈંડ લચ્ચે ત ત્ત્લીઔ યીતે ઝ ઝ પેય નશીં. ફન્નેનુાં ઔ ભ આખ લધલ નુાં“ ફને્નની લીધીભ ાં પેય; ણ ખતીલીધીભ ાં ઔઈ પેય નશીં. લીજ્ઞ નનુાં ભર્ુાં વુક એ ઔે એભ ાં શભવચ્ચ ઈન ઔઈ અલખુણ નથી શત. એઔલ ય ળધ મેર વત્મથી લીયીત એલુાં ઔઈ ફીજુ ાં વત્મ ર ધે ત લીજ્ઞ ન ઔળી ન ભળી અનુબવ્મ લીન તે સ્લીઔ યી રે છ.ે આલુાં એર્ર ભ ર્ ેફને છ ેઔે લીજ્ઞ ન (ભ નલફુદ્ધી લડ ે જન્ભેર) અલ્લ દીનન જાદુઈ ચીય ખ છ.ે ણ એને ભ ર્ ેલીજ્ઞ ની લચ્ચે ઔઈ સ્ધ ટ નથી. વોન એઔ જ રક્ષ્મ ાંઔ“ વત્મની ળધ. આનાંદની લ ત એ ઔે લીજ્ઞ નન ઔઈ ભઠ, આશ્રભ, ભાંદીય ઔે વાંપ્રદ મ નથી. લીજ્ઞ ન એર્રે ફુદ્ધીન ફલ્ફભ ાંથી નીઔત ાં તેજઔીયણ“ જને થી વભ્રહ વૃષ્ટી ઝશી યશી છ.ે લીજ્ઞ નને અશમ્ ણ નથી. (ફુદ્ધીન વદુમખ ઔયલ ભ ર્ ેઔઈને NOCની જરુય ડતી નથી.) વાંળધન ઔઈ એઔન ઈજાય નથી. ધભટભ ાં ઈ ટ, દેક દેકી, દ, પ્રતીષ્ઠ અને અશમ્ ન પુખ લ શમ છ.ે વ શીત્મન એઔ ર્ચન ચીન્તઔને વ ાંબલ ફીજા એલ જ ભર્ વ શીત્મઔ ય બેખ ાં થઈ ળઔે. ણ એઔ ધભટખુરુનુાં પ્રલચન વ ાંબલ ફીજા વાંપ્રદ મન ખુરુ ઔે તભેન ચેર ન પયઔે. એભની વે જ્ઞ ન અન ેશ્રદ્ધ ની વીરઔ છી ણ; અશમ્ ની આલઔ ‘ેર્ી’ અને ‘કક ’ (‘ેર્ી’ એર્ર ેર ક અને ‘કકુાં’ એર્રે ઔયડ)ભ ાં ખણ મ તેર્રી“! એઔ લીજ્ઞ ની અન્મ લીજ્ઞ નીન પ્રમખ જુએ, લીચ યે, લક ણે અને જરુય ડ્યે ત ન જ્ઞ ન લડ ેતેનુાં નલવાંસ્ઔયણ ઔયલ નીમ ઔળી ઔયે. યાંતુ એઔ ધભટખુરુ ફીજા ધભટખુરુન લીચ યની ર્ીઔ ઔયત જ જોલ ભે“ લક ણ ત ઔદી નશીં. આ ફધી લ ત આજ ેએર્ર ભ ર્ ેમ દ આલી ઔ ેશભણ ‘વુપ્રવીદ્ધ ચીન્તઔ ફર્ર ન્ડ યવેરનુાં લીધ ન લ ાંચલ ભળ્ુાં. ‘જ્માું સ ધી ભન ષ્મ બ તકાની અજ્ઞાનજનીત તથા અજ્ઞાનપ્રચાયક એલી નીયથમક નીતીકથાઓ તેભ જ ભાન્મતાઓને લેદલાક્મ ભાની ભાથે ચઢાલીને પમામ કયળે ત્માું સ ધી ઉજ્જલ ભાનલ સુંસ્કૃતીની આળા સેલલી એ


કેલ અથમહીન કલ્નાભાું યાચલા જલે ું ફની યહેળે.’ યેળન રીસ્ર્ન એજન્ડ ય અાંધશ્રદ્ધ નીલ યણ અાંખે ઔઈ ઔ મદ ઔીમ વ્મલસ્થ શલી જોઈએ એલી લોથી તેભની ભ ાંખણી યશી છ.ે ૨૧ જાન્મુઆયી, ૨૦૦૯ન યજ ન ખયીઔ સ્લ તાંત્ર્મ વાંખઠન (ી.મુ.વી.એર.)ની એઔ ફેઠઔ અભદ લ દ ક તે ભી શતી. તેભ ાં ભાંત્રી શ્રી. ખોતભ ઠ ઔયે એ લ ત ય બ ય ભુક્મ શત ઔે આજ ે વભ જન ાં ઉત્ઔટ ભ ર્ ે અાંધશ્રદ્ધ લીયધી ઔ મદ ની ત તી જરુયીમ ત છ.ે તેભણે ઔષ્ણુાં શતુાં ઔે ભેરી લીદ્ય , નજયફાંધી, એઔન ડફર ઔયલ , ભ ત જીન ન ભે યખ નીલ યણ, ળુન ફરી આલ, તેભ જ બખત-બુલ ઔે ડ ઔણ-બુત જલેી અનેઔ અાંધશ્રદ્ધ ખ ભડ ાં તથ ળશેયભ ાં શજી પ્રલતે છ.ે એઔલીવભી વદીભ ાં ણ આણ વભ જ આલી જજ ટયીત ભનદળ ભ ાં જીલ ેછ ેતે દુ:કદ ફ ફત છ.ે ઔઈઔ એલુાં વભજામ છ ે ઔ ે અાંધશ્રદ્ધ એ થીજી ખમેરી અફોદ્ધીઔત છ.ે વદીથી ભ ણવન ભનન ડીફ્રીઝયભ ાં જજ ટયીત ભ ન્મત અને લશેભન ફયપ ઝ ભી ખમ છ.ે આણ ઔશેલ ત ધભટ ફીજુ ાં ઔ ાંઈ નશીં; ણ આધ્મ ત્ભીઔત ન ખેવથી ચ રતુાં ઔમ્પ્રેવય છ.ે (ફચુબ ઈ ઔશે છ,ે ‘એ ઔમ્પે્રવયનુાં ભડરે ગણાં જુનુાં છ.ે શલ ેઅદ્યતન ર્ઔેનરજીન ફ્રસ્ર્ ફ્રી ફ્રીઝભ ાં ફીનજરુયી ફયપ ઝ ભત નથી. ફ્રીઝની જભે વાંસ્ઔૃતીમ ફ્રસ્ર્ ફ્રી શલી જોઈએ.) શ્વીભભ ાંમ અાંધશ્રદ્ધ ુ લવે છ.ે યાંતુ તેભની તુરન ભ ાં આણે અતી અાંધશ્રદ્ધ ુ પ્રજા છીએ. ઔમ્પ્મુર્ય ઈન્સ્ર્ીયુુટર્ ઔે શૉસ્ીર્રન દયલ જ ે ણ ભયચુાં અને રીંફુ રર્ઔત ાં ભેં જોમ છ.ે ેર ડી ફ્રીઝયન ફયપ ીખીને ખ ભ, ળશેય, ખરી, નુક્કડ અને ગયેગયભ ાં પેર ઈ ખમ છ.ે એ શઔીઔતનુાં વભથટન શ્રી. કીભજીબ ઈ ઔચ્છી (A–38 –જર ય ભ વવ મર્ી, લેડ યડ, વુયત–395 004. વેરપન: 98251 34692)ની નીચેની ‘ધભમ અન ે લીજ્ઞાન’ યચન ભ ાંથી ભે છ.ે

‘ધભમ અને લીજ્ઞાન’

અાંધશ્રદ્ધ છ ે આાંધી, લશેભન ે લાંર્ ે લશે; અતીશ્રદ્ધ છ ેઅલચાંડી, લેલર ણ ાંન ાં લ લેતય ઔયે. મુયે અર્ર્ ાં માંત્ર ળધી, પીર્ ઔમ ાં પૅક્ર્યીભ ાં;


આણ ે વીદ્ધીમાંત્ર ફન લી, પીર્ ઔમ ાં પર્ ભ ાં. શ્ચીભે ઉ્રહશ ફન લી, ખઠલી દીધ અાંતયીક્ષભ ાં;

આણે ્રહશન નાંખ ફન લી, ભઢી દીધ અાંખુઠીભ ાં. જા ન લીજાણ માંત્ર થઔી, વભૃદ્ધ ફન્મુાં જખભ ાં;

આણ ે લૈબલરક્ષ્ભીન ાં વ્રત ઔયી, ખયીફી ય કી ગયભ ાં. અભેયીઔ લૈજ્ઞ નીઔ અબીખભથી ફલ ન ફન્મ લીશ્વભ ાં;

આણ ે ધ ભીઔ ઔભટઔ ાંડ થઔી, ઔાંખ ફન્મ દેળભ ાં. શ્ચીભે યીશ્રભ થઔી, સ્લખટ ઉત મુાં આ રઔભ ાં;

આણે ુજા ઠ–બક્તી ઔયી, સ્લખટ ય ખમુાં યરઔભ ાં. ઍડલડટ જનેયે યવી ળધી, ળીત ન ફુદ ઔમ ટ જખભ ાં;

આણ ે ળીત ન ાં ભાંદીય ફ ાંધી, ભુકટ ઠમ ટ આક જખભ ાં. મ ટલયણ–પ્રદુણથી જમ યે જખત આકુાં છ ે ચીંત ભ ાં; આણ ે લૃક્ષ જ ાંખર ઔ ી, ર ઔડ ાં કડક્મ ાં ચીત ભ ાં.. લ સ્તુળ ષ્ડન દાંબ ન ે લખ ડ, રઔને ીડ ે આ દેળભ ાં;

પ રતુળ ષ્ડ છ ેએ, છતેય ળ નશીં, ઠખન ય ગણ છ ેઆ દેળભ ાં. વ માંર્ીપીઔરી બ્રડ ચૅઔ ઔયી, ઍાંખેજભેન્ર્ ઔયે શ્ચીભભ ાં, વાંત નને પવ લી જન્ભઔુાંડીભ ાં, રગ્નઔુાંડ ાં થ મ આ દેળભ ાં.

રવણ–ડુાંખી–ફર્ ઔ ક લ થી ર ખે આ દેળભ ાં, આકી ને આકી ફેન્ઔ ક લ છત ાં ન ર ખે આ દેળભ ાં.


અાંધશ્રદ્ધ ન જો શમ લીમ ત, ુય લ ની જરુય ે છ;ે ઝ ાંઝલ થી પ્મ વ ન ફુઝ મ ત, ળીદ ભ નીએ ઔે જ છ“ે?

♦ અનકુ્રમણીકા


05-2009-12-31

પ્રાસ્ટીકનુું રી ુંફુ અને ભયચુું એટરે અુંધશ્રદ્ધાનુું ઔધોગીકયણ

અભ ય એઔ યીચીતનુાં ન ભ રલ્લબુ ઈ. એ યશે ર ક લ ડીભ ાં. (નાભ, ગાભ અને આખો કીસ્વો કાલ્નીક છ)ે ઔ યણ ળુાં શળે તે કફય નશીં; ણ ખ ભભ ાં ફધ એભને ‘રલ્લુ રાંખર્ી’ ઔશેત . ણ ભુશઔેરી એ શતી ઔે એભને કુદને ફીજાન ાં એલ ાં ર્ીકી ન ભ ડલ ની આદત શતી, એથી ખુસ્વ ઔયી ળઔ મ એભ શતુાં નશીં; ણ ળીક્ષઔ શત , એર્રે બુર વુધ યત શમ એ યીતે એઔ લ ક્મ ફલ્મ : ‘રાંખર્ી’ ળબ્દ વુરુચીન બાંખ ઔયે છ.ે ભ “, જય ળબે એલુાં ત ફર“ !’ છી એભની લીનાંતીને ભ ન આીને રઔએ ન ભ પેયફદરી ઔયીન ે‘રલ્લુ રકર્ી’ ય ખમુાં. અકફ યભ ાં ન ભ ફદલ્મ ની જાશેય ત ણ આી- ’શુાં ર ક લ ડીન રલુ્લ, ‘રલ્લ ુરાંખર્ી’ તયીઔે ક ત શત તે શલેથી ‘રલ્લુ રકર્ી’ તયીઔે ક ઈળ.’

ઉયની ઔ લ્નીઔ ગર્ન લ ાંચી તભને થળે ઔે શુાં ઔઈ શ સ્મરેક રકલ ની ચેષ્ટ ઔયી યષ્ણ છુાં. ણ ન , લ ત અાંધશ્રદ્ધ ની ઔયલી છ.ે એથી ખમ્બીયણે જો એભ ઔશુાં ઔે ‘ર ક લ ડીન રલ્લુ રકર્ી રાંડન જામ ત ત્મ ાં ણ ફ યવ કે રીંફુ અન ેભયચુાં રર્ઔ લ“ે’ ત ઔઈને આશ્વમટ નશીં થ મ. ઔેભ ઔે ભય આણાં ય ષ્ટ રીમ ક્ષી છ ેતે યીતે ‘રીંફુ અને ભયચુાં’ ને આણે આણી અન્ધશ્રદ્ધાના યાષ્ટ્ રીમ પ્રતીક તયીઔ ેસ્લીઔ યી રીધુાં છ.ે શભણ ાં ભુમ્ફઈ જલ નુાં ફન્મુાં. ત્મ ાં ણ ભેં દુઔ નભ ાં, ઔે ગયભ ાં રીંફુ અને ભયચુાં રર્ઔત ાં જોમ ! (ભી ભુમ્ફઈત અાંધશ્રદ્ધ ચ બ ાંડ પડનુ ર્ ઔર “ !) ળધલ નીઔ ત દય દળભ ાંથી એઔ ગયે અને દુઔ ને (અયે“ શૉસ્ીર્રભ ાં અને વ મન્વની રેફયેર્યીન દયલ જ ે વુધ્ધ ાં..!) રીંફુ અને ભયચુાં રર્ઔતુાં જોલ ભળે. આ રક મ છ ે ત્મ યે મખ નુમખ ‘ખુજય તભીત્ર’ ભ ાં પે્રભ વુભેવય એઔ ચચ ટત્રભ ાં રકે છ-ે વુયત ભશ નખય રીઔ એ ચ વ ઔયડ રુીમ ન કચે અત્મ ધુનીઔ વ મન્વ વેન્ર્યનુાં નીભ ટણ ઔમુાં. એઔ અકફ યી અશેલ ર અનુવ ય એનુાં ફ ાંધઔ ભ વમ્ુણટણે લ સ્તુળ ષ્ડન નીમભ ભુજફ ઔયલ ભ ાં આવ્મુાં છ.ે આ


જાણ્મુાં ત્મ યે એલુાં ર ગ્મુાં ઔે જાણે ફ ય કડીભ ાં જ જોડણીની બુર ઔયલ ભ ાં આલી શમ. શલે ત પ્ર સ્ર્ીઔન ાં રીંફુ અને ભયચ ાં તૈમ ય ભે છ ે! ર સ્ર્ીઔન ાં રીંફુ અને ભયચ ાંનુાં પેક્ર્યીભ ાં ઉત્ દન થ મ એર્રે અન્ધશ્રદ્ધ નુાં ઓદ્યખીઔયણ ઔયેરુાં ઔશેલ મ. આણ ેવભ જ ફદરલ ની ફુભય ણ ભચ લીએ છીએ ણ વભજ ફદરલ ની આણી તૈમ યી નથી. પેળન પ્રભ ણે લષ્ડ ફદરીએ છીએ ણ લકત પ્રભ ણે લીચ ય ફદરત ાં નથી. એઔ તયપ ઔમ્પ્મુર્યની ભદદ લડ ેહૃદમભ ાં ેવભેઔય ફેવ ડીએ છીએ; ત ફીજી તયપ એ જ ઔમ્પ્મુર્યથી જન્ભ ઔુાંડી ઔ ઢીએ છીએ અને ઈન્ર્નેર્ દ્વ ય ્રહશન નાંખલ ી લીર્ી ભાંખ લીએ છીએ. (આવુ બીક યી અફજોતી ફની જામ ત ઔ યભ ાં બીક ભ ાંખલ નીઔે તેલ આ ભ ભર છ.ે આણને ઔમ્પ્મુર્ય ભળ્ુાં ત તેન ઉમખ ણ આણે અન્ધશ્રદ્ધ ન પેર લ ભ ર્ ે ઔયી યષ્ણ છીએ) લીજ્ઞ ન અન ેર્ઔૅનરૉજીભ ાં આણે અદ્ બુત પ્રખતી ઔયી છ.ે બખલ નની આયતીન ાં નખ ય ાં શલે ઈરેક્ર્રીઔ ઉઔયણ દ્વ ય લ ખે છ.ે ભાંદીયભ ાં દીલ શલે તરે-ગીને ફદરે ઈરેક્ર્રનીઔ વીસ્ર્ભથી થ મ છ.ે અન્ધશ્રદ્ધ ને ણ આણ લજૈ્ઞ નીઔ લીઔ વન ર બ ભી યષ્ણ છ.ે આણે એલ લીઔ વ ઔમો ઔે અન્ધશ્રદ્ધ નુાં ણ ુનલટવન થઈ ળક્મુાં. ખભે તેભ, ણ પ્ર સ્ર્ીઔન ાં રીંફુને ભયચ ાંથી નુઔવ નન લેર ભ ાં ણ થડ પ મદ થ મ છ.ે વ ચ ાં રીંફુ અને ભયચ ાં ભ નલીમ આશ યભ ાં ઔ ભભ ાં રેલ તી ઉમખી ળ ઔબ જી છ.ે ઔયડ રુીમ ન ળ ઔબ જી નીયથટઔ ફ યવ કે રર્ઔીને ઔભતે ભયે તેન ાં ઔયત ાં પ્ર સ્ર્ીઔન ાં રીંફુ અને ભયચ ાં ળ ાં કર્ ાં ? એઈડ્વની ઔઈ ય ભફ ણ દલ ન જડી આલે ત્મ ાં વુધી નીયધન લીઔલ્ સ્લીઔ યલ ભ ાં વભજદ યી છ.ે રીંફુ–ભયચ ાં છ અન્ધશ્રદ્ધ ન ફુદ જ ન થઈ ળઔલ ની શમ ત એભ લીચ યીને ય જી યશ ઔે દેલન ેફરી ચઢ લલ ભ ર્ ેજીલત ાં ભયગ ાં ઔયત ાં પ્ર સ્ર્ીઔન ભયગ ળુાં કર્ ? તેભ ાં ઔઈ ઝાંઝર્ નશીં. ૈવ આ, તૈમ ય રીંફુન ાં રર્ઔણીમ ાં કયીદ અને ફ યવ કે રર્ઔ લી દ. ફવ, આર્રુાં ઔય એર્રે તભ ય 84 ર ક અલત ય વપ“! તભને ઔઈની નજય ન ર ખે“ ઔઈ નુઔવ ન ન થ મ“ ઔઈ તભ રુાં ઔ ઈ ફખ ડી ન ળઔે“ ધાંધ ભ ાં ફયઔત યશે“ દુબ ટગ્મ વદ્બ ગ્મભ ાં પેયલ ઈ જામ“! (ેર ાં રીંફુ ભયચ ાં


વીલ મ) જખતભ ાં વોનુાં ઔલ્મ ણ થઈ જામ“ અભ ય ફચુબ ઈએ ત્વુન ભી લકત ેઔશેરુાં- ‘અર્રફીશ યી ફ જેમીની બુરને ઔ યણે આક દેળ ભુશઔેરીભ ાં આલી ડ્ય. આણ ય ષ્ટ રધ્લજની વ થે રીંફુ ને ભયચ ાંનુાં ભ ત્ર એઔ રર્ઔણીમુાં રર્ઔ લી દીધુાં શત ત આક દેળ ત્વુન ભીભ ાંથી ઉખયી ખમ શત“’ રીંફુ ભયચ ાંની લ ત છડી ભ ણવની અન્મ ભ ન્મત ની થડી ચચ ટ ઔયીએ. આણે ત્મ ાં વભન થ વશીતન ગણ ાં ભાંદીયન દયલ જા ફ યથી ત્રણ વુધી ફન્ધ ય કલ ભ ાં આલે છ.ે એઔ સ્થે ભન્દીયભ ાં ભુતીને ભ થે ાંક પયત જોઈ ભને નલ ઈ ર ખી. ભેં ઔ યણ ુછ્ુાં. ત ુજાયીએ ભ ય અજ્ઞ ન ય શવી ઔ ઢત ાં ઔષ્ણુાં- ‘ભ ણવને ાંક ની જરુય શમ ત બખલ નને નશીં“? એભને ણ ત ત ર ખે જ ને, એને ણ જીલ છ.ે. !’ (એ લૃદ્ધ ુજાયીને ન આી ળઔ મેર જલ ફ આ યષ્ણ. શુાં જાણાં છુાં ત્મ ાં વુધી લનસ્તીભ ાં જીલ છ ેએલુાં ડૉ. જખદીળચન્ર ફઝે ળધેરુાં. ણ ભુતીભ ાં જીલ છ ેએલી ળધ શજી વુધી થઈ નથી. લી જનેે ત ને ત દુય ઔયલ ભ ર્ ેભેનભેઈડ ાંક ની જરુય ડતી શમ તેલ બખલ ન ભ ણવને વાંવ યન ત ભ ાંથી ળી યીતે ઉખ યી ળઔે ? તભે પ્રબુને ભ થે ાંક રર્ઔ લીન ેતેભન અવ ભર્થમટની ર કરી યષ્ણ ાં છ).

એઔ શ્રદ્ધ ુ લૃદ્ધ ે ધ ભીઔ મ ત્ર ખઠલી શતી. તેભને કફય ડી ઔે ુય વ ડ ત્રણ ઔર ઔ છી ભન્દીયન દયલ જા કુરળે. જો બખલ નન દળટન ઔયલ શમ ત પ્રલ વન એઔ દીલવ રમ્ફ લલ ડળે. લૃદ્ધ વમ્ુણટ શ્રદ્ધ ુ શત ; છત ાં તેભન ભઢ ભ ાંથી ળબ્દ નીઔી ખમ - ‘બખલ નને લી આય ભની ળી જરુય“ ?’ છી ત વ ઔયત ાં કરુાં ઔ યણ જાણલ ભળ્ુાં. ુજાયીને જમ્મ ફ દ આય ભ ઔયલ ની ર્લે શતી. એથી યજ ફયે ભન્દીય ફન્ધ ઔયી દઈ આય ભ પયભ લત . આ જાણ્મ છી ઔ ઔ શ્રદ્ધ ુ ભર્ી વ્મલશ રુ ફની ખમ . કીસ્વ ભ ાંથી વની ાંચ નર્ ઔ ઢીને (જાણ ેબખલ નન પ્રવ દ શથેીભ ાં ભુઔત શમ એલ શ્રદ્ધ બ લે) ુજાયીન શ થભ ાં ભુઔી. ુજાયીએ પ્રવન્ન થઈ દયલ જો કરી આપ્મ. અન ે ‘વ્શ ઈર્’ભ ાં જ ે દળટન ળક્મ ન ફની ળક્મ તે ‘બ્રેઔ’ભ ાં ઔયીન ેએભણે ભુવ પયીન એઔ દીલવ ફચ વ્મ. એભ ઔશ


ઔે ાંચેઔ શજાય જરે્ર લધ ય ન કચટ થન ય શત તે એભણે ાંચવ રુીમ ભ ાં ત વ્મ (ળુીનુાં લીગન વમથી ત વ્મુાં..!).

શ્રદ્ધ ન ઔ ફજાય ણ થઈ ળઔે. કયીદત ાં આલડ ેત ફધુાં જ કયીદી ળઔ મ. અને ઉઠ ડત ાં આલડ ેત ઔુમ્બઔયણને ળુાં બખલ નને ણ ઉઠ ડી ળઔ મ ! ળયત એર્રી તભ ય દીરભ ાં શ્રદ્ધ ( ?! ) શલી જોઈએ અને દીભ ખભ ાં ફુદ્ધી. શ્રદ્ધ ફુદ્ધીન યૅયભ ાં લીંર્ મેરી શમ ત જ તે ઉમખી નીલડી ળઔે. ઔ’ઔે એવ.એભ.એવ. ભઔલ્મ શત. ‘વ ય સ્લબ લ ળુન્મ જલે શમ છ.ે આભ ત એની ઔળી ઔીંભત નશીં; ણ એ જનેી વ થ ેશમ તેની ઔીંભત લધી જામ છ.ે’ ચરણી નર્ની ચ લીથી ુજાયી ભન્દીયન દયલ જો કરી આે એભ ાં લય તી ફુદ્ધી ળુન્મ જલેી ખણ મ. ફુદ્ધીનુાં સ્લતાંત્ર અસ્તીત્લ ળુન્મ જલેુાં શમ છ.ે ણ એ જનેે વ થ આે છ ેતને ેભ ર્ ેબખલ નન દયલ જા ણ કુરી જામ છ.ે

ધુુંછાુંલ

એઔ કેડતુ ત ની લ ડીભ ાં રીંફુ અને ભયચ ાંની કેતી ઔયે છ.ે એભ. એવ. વી. થમેર એ કેડતુે એની લ ડીન ઝ ાંે રીંફુ અને ભયચુાં રર્ઔ વ્મુાં છ.ે ફર ળુાં ઔશેલુાં છ“ે? રીંફુ અને ભયચ ાંની આકઆેકી લ ડીને ઝ ાંે ણ રીંફુ અન ેભયચુાં“??? !!! (બીભની વુયક્ષ ભ ર્ ેફડી ખ ડટ ખઠલલ જલેી આ લ ત થઈ ઔે નશીં ?)



06-2010-01-29

ભાયો ધભમ કમો કશલેામ…?

ડૉ. ડવેલડ પૉરી શીન્દુસ્ત નન ઈતીશ વન અભ્મ વુ–નીષ્ણ ત છ.ે તેભણ ેઔષ્ણુાં છ-ે ‘અભેયીઔ અને જા ન એર્ર ભ ર્ ેવભૃદ્ધ છ ેઔે ત્મ ાં ધભટ વાંપ્રદ મન ઔઈ લ ડ નથી. જણેે જ ે ધભટ લ શમ તે ી ળઔે. ભરેળીમ અને ઔીસ્ત નભ ાં અઢઔ ઔુદયતી વાંત્ત્તી છ.ે ણ એ દેળ ખયીફ યષ્ણ ાં; ઔ યણ ઔે એ દેળભ ાં ધભટની ફરફ ર યશી છ.ે ભરેળીમ ભ ાં શીન્દુ ઔે ખ્રીસ્તી ન ખયીઔ ભુસ્રીભ ફની ળઔે; ણ ઈસ્ર ભી ન ખયીઔ ધભટયીલતટન ઔયીને શીન્દુ ઔે ખ્રીસ્તી ન ફની ળઔે. ઈસ્ર ભભ ાંથી ધભટયીલતટન ઔયન યન ેદેશ ાંતદાંડની વજા થ મ છ.ે એ વમ્ફન્ધે એઔ ચોંઔ લન ય ઔીસ્વ ગૃણ ઉજાલે એલ છ.ે 1998ભ ાં ભરેળીમ ભ ાં જન્ભેરી ભુ ભરમ જાતીની ભુસ્રીભ છઔયી (ન ભ એનુાં રીન જૉમ) ધભટયીલતટન ઔયીને ખ્રીસ્તી ફની. ત ેયભન ઔેથરીઔ મુલઔને યણલ ભ ાંખતી શતી. એથી તને આઈડને્ર્ીર્ીઔ ડટભ ાંથી ઈસ્ર ભ ધભટ ઔ ઢી ન કલ ભ ાંખતી શતી. ફવ આર્રી ફ ફતન ખુન ખણીન ેઈસ્ર ભીઔ ળેયીમ ઔૉર્ ેફેલપ જાશેય ઔયીને તનેે દેશ ાંતદાંડની વજા પયભ લી ! (આજ માંત રીન જૉમે જીલ ફચ લલ વાંત ત પયલુાં ડ ેછ.ે)’ ભને ઔદી વભજામુાં નથી ધભમ સ ખને ફદરે દ :ખન ું કાયણ ળા ભાટ ેફનલ જોઈએ ? ભ ણવે ઔષ્ટ વશન ઔયલ ઔે દુ:કી થલ ધભટ લ જોઈએ એલુાં ઔમ ધભટ્રહાંથભ ાં રખમુાં છ ે? બુક ર ખે ત યર્ી ક લી એ જીલન છ.ે અને ઔઈ બુખમ આલે ત તેને અડધ ભ ાંથી અડધી યર્ી આલી એ ધભટ છ.ે તયવ ર ખે ત ઔુલ કદલ એ જીલન છ ેઅને તયસ્મ ને ભ ર્ ેયફ ભ ાંડલી એ ધભટ છ.ે ચચ ટ ચ રતી શતી ત્મ ાં એઔ ભીત્રે ઔષ્ણુાં- ‘શુાં ઔમ ધભટ ુાં છુાં તેની ભન ેકફય નથી. શુાં ભાંદીય, ભસ્જીદ ઔે ખીયજાગયભ ાં જત નથી. બુક ર ખે ત્મ યે કય ઔ ક ઉં છુાં; ઔઈનુાં બેજુ ક ત નથી. તયવ ર ખે ત્મ યે ણી ીઉ છુાં; ઔઈનુાં રશી ીત નથી. ભાંદીયભ ાં જલ ને ફદરે ઔઈ વ શીત્મઔ યની ળીફીયભ ાં જલ નુાં ભને લધ ુખભે છ.ે ભાંદીયભ ાં ખલ ત ાં બજનભ ાં ફેવલ ઔયત ાં વ શીત્મ ખષ્ઠીભ ાં ફેવલ નુાં ભને ખભે છ.ે ળીયડી ખ મ ત્ર ઔયીને વ ાંઈફ ફ ને યીઝલલ ઔયત ાં ગયડ ાં ભ ફ ની



વેલ ઔયલ નુાં ભને ખભે છ.ે ગયભ ાં વ ખનુાં ન નુાં ભાંદીયીમુ છ.ે તેભ ાં ઔમ દેલ છ ેતેની ભને કફય નથી. ત્ની યજ ુજા ઔયે છ.ે શુાં નથી ઔયત. ત્નીએ ભ યી ધભટલીભુકત સ્લીઔ યી રીધી છ.ે શુાં ણ તને ખભ અણખભ ન ખમ ર ય કુાં છુાં.’ (તે ગયભ ાં તુાં ભ યે છ ેત્મ યે તે વુઔ મ નશીં ત્મ ાં વુધી શુાં ત્મ ાં ‘ખર ાં’ ન ડ ેતેનુાં ધ્મ ન ય કુાં છુાં) એથી અભ યી લચ્ચે ઝગડ થત નથી. એને ઔાંર્ર ાંનુાં ળ ઔ ફશુ બ લે છ.ે ભને ફીરઔુર બ લતુાં નથી. ણ શુાં ફજાયભ ાંથી ક વ તેને ભ ર્ ેઔાંર્ર ાં (ભોંગ ાં ભે ત ણ) કયીદી ર લુાં છુાં. ભને ઔ યેર ાંનુાં ળ ઔ ક વ બ લે છ.ે તેને બ લતુાં નથી. શુાં ઔદી તેને આ્રહશ ઔયત નથી. અભ ય વશજીલનભ ાં ઔાંર્ર ાં–ઔ યેર ાં જલેી ગણી અવભ નત છ.ે ણ અભે અનુઔુરન વ ધીને જીલીએ છીએ. એ ધભટ ે છ;ે છત ાં થડીઔ વભજદ યીથી વુકી દ મ્ત્મ જીલન લીત લીએ છીએ. દ મ્ત્મ જીલનભ ાં અનુઔુરનને શુાં પે્રભ ઔયત ાં ણ ઉંચી વખ ઈ ખણાં છુાં. વુકી વાંવ ય ભ ર્ ેપે્રભ ઔયત ાં ણ અનુઔુરન લધુ જરુયી છ!ે ‘ગણ રઔ બખલ નન પર્, ભુતી, ભાંદીય લખેયે યજ ગવીગવીને વ પ ઔયે છ;ે ણ જમ્મ છી દ ાંત વ પ નથી ઔયત . યજ ખીત ન અધ્મ મનુાં ર્–યર્ણ ઔયે છ;ે ણ અકફ ય ઔે ુસ્તઔ નથી લ ાંચત . ય ભ મણ બક્તીબ લે લ ાંચે છ;ે ણ યજ દળ ઔર ઔ ધાંધ ભ ાં ન ાં ય મણભ ાં ફેવી રુાંર્ રુાંર્ ચર લે છ.ે ખલ્લ ય થતી કુલ્લઆેભ નપ કયી, ઔભી યભક ણભ ાં થતી છય બોંઔથી છી કતયન ઔ નથી. ધભટુસ્તઔન યજ એઔ અધ્મ મ લ ાંચ એર્રે દીલવબયન ાં ધલ મ જામ એલુાં શુાં ભ નત નથી. ભાંદીયન ેફદર ેર મબે્રયી જાઉં છુાં. ધભટુસ્તઔને ફદરે ભશ ન ભ ણવન જીલનચયીત્ર લ ાંચુ છુાં. આજ મટન્ત ગયભ ાં એઔ ણ લ ય ઔથ ઔીતટન, બજન, મજ્ઞ ઔે ુજા ઠ“ ઔળુાં જ ઔય વ્મુાં નથી. ણ ભયણ ફ દ દેશદ ન અન ેનેત્રદ નનુાં પભટ બમુાં છ.ે યક્તદ ન ઔયલ ની ક વ ર્લે છ.ે વ ધુ, વાંત ઔે ફ ફ -ખુરુન ાં ચયણભ ાં ડત નથી; ણ ભર્ ઔલી, રેકઔ, વ શીત્મઔ ય ઔે ચીન્તઔ જોડ ેભૈત્રી ઔેલી છ.ે વ ધુ વાંતને દ ન ુણ્મ ઔયલ ને ફદરે દય લે એઔ દ ફે ખયીફ લીદ્ય થીને ુસ્તઔ, પી લખેયેભ ાં ભદદ ઔરુાં છુાં. યથમ ત્ર ભ ાં જોડ ત નથી; ણ યજ વલ યે દમ ત્ર (ભનીાંખલૉઔ) ઔરુાં છુાં. ઔુાંબભે ભ ાં ઔદી ખમ નથી અને જલ ની ઈચ્છ


ણ નથી. ણ લીજ્ઞ નભે ઔ ે ુસ્તક્ભે એઔ ણ છડત નથી. ખાંખ ન ાં ખાંદ ાં ણીભ ાં નશ લ ને ફદરે ફ થરુભભ ાં સ્લચ્છ ણીન ળ લય લડ ેસ્ન ન ઔયલ ની લ તન ેશુાં લધુ લીત્ર ખણાં છુાં. આલુાં ફધુાં ઔયન ય ન ગભટ ઔમ ઔશેલ મ તેની ભને કફય નથી. ણ શજી વુધી એઔ ણ લ ય એલ લીચ ય આવ્મ નથી ઔે શુાં ઈશ્વયને નથી બજત, ભાંદીયભ ાં નથી જત, દ ન નથી ઔયત, તેથી ભમ ટ ફ દ સ્લખટભ ાં ન જલ ળે ઔે ઔશેલ ત ભક્ષ ન ભળે ત ભ રુાં ળુાં થળે..!’ ભીત્રની આ ર ાંફી લ તભ ાં એઔ લ ત ભને ક વ ખભી. ભને એ ભ ય જ જીલનની લ ત ર ખી. શુાં રકત ાં રકત ાં ફેધ્મ નણે ઔઈ ુસ્તઔ ખતલ ઔફ ર્ તયપ આખ લધુાં ઔે તયત ળબ્દ વાંબ મ- ‘ઔેર્રી લ ય ઔષ્ણુાં ઔે તુાં ભ મુાં શમ ત્મ યે વુઔ મ નશીં ત્મ ાં વુધી ખર ાં ડલ ાં નશીં !’ જોલ જઈએ ત આ ‘ખર ાં’ ળબ્દભ ાં વગ ધભો અને ખીત -ઉનીદન વ ય વભ ઈ જામ છ.ે આણી લ જફી જરુયીમ ત ણ આણે એ યીતે ન વાંતલી જોઈએ ઔે ફીજાને અખલડ થ મ. ઔઈન ેકભ ાં ન આલીએ ત બરે ણ ઔઈને ભ ર્ ે ર ન ફની યશીએ તે જરુયી છ.ે દુનીમ ન વગ ભનુષ્મ વુક ભ ર્ ે સ્લઔેન્રી અને સ્લ થી ફની યશેલ ને ફદર,ે યઔ ન ાં વુકન ણ ખમ ર ય કે ત વગ ાં ધભટુસ્તઔ અપ્રસ્તુત ફની જામ. ય લણ ફનલ થી ફચી જા ત ય ભ મણ ન લ ાંચ ત ચ રે. જીલનભ ાં ડખર ે ને ખરે દુમોધન, ળઔુની ઔે ધૃતય ષ્ટ ર ફની યશ, છી યજ ભશ બ યત લ ાંચ તમ ળ પ મદ? મ દ યશે, તભને તભ ય જીલનન અનુબલભ ાંથી પ્ર પ્ત થમેર ાં વત્મ ખીત –ઔુય નનુાં જ પઔથન ન શમ છ.ે શ્રી. ળ મય દેલદ વ અભીયે ઔષ્ણુાં છ-ે ‘છડ ખીત , ઔુય ન અને ફ મફર“ અવરી ઠ ત એ છ ેજ ેજભ ન ળીકલે છ ે!’ ૃર્થલીરઔભ ાં ભ ણવનુાં અલતયણ જ ેઔ યણે થમુાં શમ તે ણ એર્રુાં નક્કી ઔે એની આાંકભ ાંથી ક્મ યેઔ આાંવુ ર્ઔે છ.ે એ આાંવુને તભ યી શથેી લડ ેરુછ એ ફ ફત ધભટ ન ખણ તી શમ ત ણ ળુાં નુઔવ ન છ ે ? તયવની જભે દુ:ક વલટવ્મ ી સ્થીતી છ.ે આણે ભાંદીય ન ફાંધ લી ળઔીએ ણ ભાંદીય ફશ ય ફેવત બીક યીભ ાંથી ઔ’ઔ એઔન ેર્ની આખ ઠ યીએ ત ગણાં. યડ અઔસ્ભ તભ ાં ભ ણવ ગલ મ શમ ત્મ યે આજ મટન્ત એઔ ણ લ ય (યીીર્ એઔ


ણ લ ય“) એલુાં ફન્મુાં નથી ઔે તેને ભદદ ઔયલ દડી જન ય ભ ણવએ તેભને એભ ુછ્ુાં શમ ઔે- ‘તભે શીન્દુ છ ઔે ભુસ્રીભ“ ?’ શીન્દુ ભુસ્રીભ મુલઔ મુલતીની આાંક ભી જામ અને ફને્નન ાં શૈમ ભ ાં ઉભીન અલણટનીમ શીલ્લ જાખે છ ેએને શીન્દુ પે્રભ અન ેભુસ્રીભ પે્રભભ ાં લશેંચી ળઔ ળે કય ? મ દ ય કજો, વભ્રહ વૃષ્ટીન ભ ણવ ઔન્વીલ્ડ લ મયીંખની જભે યસ્ય પ્ર ઔૃતીઔ યીત ેવાંઔ મેર છ.ે વોન ાં આાંવુ વયક ાં છ.ે વોન ાં આનાંદ વયક છ.ે વોની દેશયચન ઔ ેજન્ભ અને ભૃત્મુ વયક ાં છ.ે ત્મ ાં વુધી ઔ ેતેભન રશીન યાંખ ણ (ઈસ્ર ભી યાંખ ઔ ેશીન્દુ યાંખભ ાં) લીબ જીત થમરે નથી. ત ભ ણવ ભ ણવ લચ્ચે ન્મ ત-જાત અને ધભટ-ઔભની ભૅનભેઈડ દીલ ર ળ ભ ર્ ેશલી જોઈએ ? દયેઔ ભ ણવને ત ન (ખેર્– વ જલે) ધભટ શમ છ.ે આકી જીન્દખી એ ભ ણવ ધભટન ફીલ્લ છ તીએ ચીઔ લીને પયે છ.ે ણ ઔફયભ ાં ઔે સ્ભળ નભ ાં એ ફીલ્લ ની ઔઈ ભશત્ત્ત નથી. ભાંદીય ફશ ય ફુર્ ઉત યી દેલ ડ ેતે યીતે, ચીત ય ઔ ેઔફયભ ાં જત ાં શેર ાં એ ફીલ્લ ઔ ઢી ન કલ ડ ેછ.ે ભૃત્મુ આખ શીન્દુ, ભુસ્રીભ ઔ ેધભટ ઔભન બેદ બુાંવ ઈ જામ છ.ે આર્રુાં વભજાઈ ખમ છી વભજાળે ઔે લીશ્વભ ાં ભ નલ ધભટથી ચઢીમ ત ધભટ ફીજો એઔે નથી.


યજ અલ્લાહ ક માદ કય….. ય કીસીક ફયફાદ ના કય તેયી કફય બી તૈમાય હૈ ઈસ ફાત ક નજયઅુંદાઝ ના કય



07-2010-03-24

અુંધશ્રદ્ધાનુું અુંધાયુું ેઢી દય ેઢી લીસ્તયતુું જામ છે ગણીલ ય લીચ ય આલે છ,ે એ ઔમુાં યીફ શળે જ ેભ ણવને શભ-શલન,

ુજા- ઠ, વ્રત-ઉલ વ જલે ાં ઔભટઔ ાંડ તયપ દયી જામ છ ે ? અળીક્ષીતનુાં ત વભજ્મ ણ ડક્ર્ય, લઔીર, પ્રૉપેવય, એાંજીનીમય, વ શીત્મઔ ય અયે ! ઔેર્ર ઔ લીજ્ઞ ની વુધ્ધ ાં ઔભટઔ ાંડ ઔ ે ખુરુ–ફ ફ ભ ાં અતુર્ શ્રદ્ધ ય કે છ.ે એન કેદ વ્મક્ત ઔયીએ ત રઔ રકન ય ય ‘ન સ્તીઔ ઔે ી’ જલે ાં લીળેણ ઠઔી દે છ ે!

આ રકન યે ગયભ ાં આજમાંત વત્મન ય મણની ઔથ , ુજા ઔે મજ્ઞ ઔય વ્મ ાં નથી. ઉલ વ ઔમ ાં નથી. ય ભઔથ વ ાંબી નથી. ઔ ળી–ભથુય ઔે શયદ્વ ય ખમ નથી. છત ાં એઔાંદયે વુકી છુાં. ફીજી તયપ જે એ ફધ ભ ાં યચ્મ ચ્મ ાં યશે છ,ે છત ાં તયેશ તયેશન ાં દુ:કભ ાં યીફ ત ાં જોલ ભે છ.ે એલી વેંઔડ ગર્ન ન ઝીણલર્થી અભ્મ વ ઔમ ટ છી એલુાં વભજામ છ ેઔ ેવુક-ળ ાંતીન ાં ભુીમ ાં ત ક્મ ાંઔ ફીજ ેછ ે– ઔભટઔ ાંડભ ાં નથી. ણ જભેને એ ભ ખે યભ ળ ાંતી ભે છ,ે તેભન ભેં ઔદી લીયધ ઔમો નથી. ળક્મ છ ેક્મ ાંઔ ભ રુાં ત યણ કર્ુાં શમ“ આણી જાણ ફશ યનુાં ઔઈ અઔ ઔ યણ બ ખ બજલતુાં શમ. સ્લ. ઔલી શ્રી. યભેળ યેકની ાંક્તીભ ાં ઔશુાં ત- ‘એભ ન ઔશેલ મ ઔે લયવ દ ન ડ્ય“.. ઔશ ઔે આણે ન રળ્ ાં“..!’

કખળ ષ્ડી બ્રષ્ઢ ાંડભ ાં નલ ત ય , નક્ષત્ર ઔે ્રહશ ળધે છ.ે સ્લખટ–નઔટન ઈર ઔ તેભન દુયફીનભ ાં ક્મ ાંમ દેક મ ાં નથી. ધભટખુરુએ ઢ લરે ભક્ષન ઠ ભ ણવને એલ ઔાંઠસ્થ થઈ ખમ ઔે ખ મ શતી જ નશીં અને ભ ણવ જીલનબય ક રી કુાંર્ ને ગ વ નીયત યષ્ણ ! એઔ શ થભ ાં તેરી અને ફીજા શ થભ ાં ગ વ“.. દુધનુાં ર્ીુાંમ ભતુાં નથી ણ ઔભટઔ ાંડ લખય ભ ણવને ચ રતુાં નથી.

લો ુલેન એઔ પ્રવાંખ મ દ આલે છ.ે એઔલ ય અભીત બ ફચ્ચન અને લીનદ કન્ન ની પીલ્ભ ‘ભુઔદ્દયઔ વીઔાંદય’ જોલ અભે ખમ ાં શત ાં. વ થે ન ન ફ ફ શત. એ અભીત બ ફચ્ચનને કત થમ શત ણ લીનદ કન્ન ન એને ઝ ઝ યીચમ ન શત. એની પ્રશ્નત્ત્તયી ળરુ થઈ. ‘પ્ , અભીત બ ફચ્ચન વીઔાંદય છ ેત ભુઔદ્દય ઔણ છ?ે’ ભેં બ બ લે વ ચ જલ ફ આપ્મ– ‘ફેર્ , ભુઔદ્દય ઔઈ ભ ણવ


નથી. ભુઔદ્દય એર્રે નવીફ– બ ગ્મ !’ ણ એન ભનનુાં વભ ધ ન ન થમુાં. એણ ેપ્રશ્નત્ત્તયી ચ રુ ય કી. ફીજા પે્રક્ષઔ ણ ડીસ્ર્ફટ થત ાં શત ાં. ભને ર ગ્મુાં ઔે આ અઢી પુર્ન અભીત બ વોની ઐવીતૈવી ઔયી ન કે તે શેર ાં એને ચુ ઔયલ જરુયી છ.ે તેથી ભેં લીનદ કન્ન ને ફત લીને ઔષ્ણુાં– ‘આનુાં ન ભ ભુઔદ્દય“..!’ એન ભનનુાં વભ ધ ન થઈ ખમુાં. ણ ફશુ ભર્ી ઉંભયન થમ ત્મ ાં વુધી એ લીનદ કન્ન ને ભુઔદ્દય વભજત યષ્ણ શત.

ભ ણવને ણ ધભટખુરુએ ઔેર્ર ઔ કર્ જલ ફ ખથુથીભ ાં ગુાંર્ વ્મ છ.ે દીઔય વભજણ થમ છી વત્મ વભજી ળઔે; ણ ભ ણવ ડૉક્ર્ય, લઔીર ઔ ેએન્જીનીમય થ મ ત ણ ેર ાં ધ ભીઔ અવત્મને પખ લલ તૈમ ય નથી. ઔભટઔ ાંડથી ભુઔદ્દય નથી ફદરી ળઔ ત ાં. છત ાં તે તયેશ તયેશન ઔભટઔ ાંડ ઔમે ય કે છ.ે રગ્ન ન થત ાં શમ ત રઔ અકફ યભ ાં જાશેય ત આલ ને ફદરે બ્ર ષ્ઢણને કેય ત ઔયે છ.ે ઔઈને ફ ઔ ન થત ાં શમ ત ખ મનેઔરૉજીસ્ર્ને ફદરે ભીસ્ર્ને ભે છ.ે લયવ દ ન ડ ે (અથલ અભીત બ ફચ્ચન ફીભ ય ડ)ે ત આક દેળ મજ્ઞ ઔે ુજા ઠ ઔય લે છ.ે ધાંધ ન ચ રત શમ ત ખુરુલ ય ઔયે છ.ે એ મ દ ય કલુાં ડળે ઔે વ્રત ઔય ણ જીબ ય ઈભ નદ યીનુાં વત ન શમ ત ભુશઔેરી ઉબી થ મ. ઔઈ મુલ ન ઉલ વભ ાં એઔ ર્ ઈભ અન્નન ત્મ ખ ઔયે. ણ દીલવભ ાં ખુર્ઔ ની ચલીવ ડીઔી આયખી જામ ત્મ યે વભજલુાં ઔે એ અભૃત ત્મજીને ઝેય ીલ ની બરુ ઔયે છ.ે (બુર ણ ઔેલી“? અન્નન અયી્રહશ અને વ્મવનન વ્મ વાંખ“!) ભસ્ઔ ેઉઠીને અખીમ ય લ ય ભ પેયલ છી ખલ્લ ય ફેવીને ફ લીવ ્રહ શઔને રુાંર્ ત ફચી ન ળઔ મ. આજન ઔશેલ ત ધભટ ભ ણવને અનીતીથી ફચ લે એલી ઢ ર ફની યશેલ ને ફદરે ને તી દીલ ર ફની ખમ છ.ે ભય યીફ ુની ચેતલણી અલખણલ જલેી નથી. ‘ફદર બર ફુય ન અશીંન અશીં ભે છ.ે’ યજ ભ ઔય ણ વ્મલશ યભ ાં ઔભટ ઔ ાં ઔય ત ફચી ન ળઔ. ઔભટઔ ાંડથી નશીં, (થઈ ળઔલ નુાં શમ ત) વદ્દઔભોથી જ ભ ણવનુાં ઔલ્મ ણ થઈ ળઔે છ.ે સ્લખટ–નઔટ શમ ઔે ન શમ; ણ ભ નલત અને વોજન્મુણટ લત ટલ જલેુાં સ્લખટ ફીજુ ાં એઔે નથી. વુકી થલ ભ ર્ ેધભટ્રહાંથ ઔયત ાંમ ભ ણવન ાં ભન લ ાંચલ ની લીળે


જરુય છ.ે મ દ યશે વુકળ ાંતી ભાંદીયભ ાંથી નશી; ભનભ ાંથી પ્રખર્ ે છ.ે યજ ભસ્ઔ ેઉઠીને ખીત ન ચ ય અધ્મ મ લ ાંચત ભ ણવ ઔઔની ભીરઔત ચ લી ડલ ઔ લ દ લ ઔયે ત ઔૃષ્ણ ય જી ન થ મ ફરઔે શ રત ઔોયલ જલેી થ મ. ઔઔ ન સ્તીઔ ભાંદીયે ન જામ ણ ઝુાંડટ્ટીભ ાં જઈને બુખમ ાં ફ ઔને અન્ન ઔે લષ્ડ ુય ાં ડત શમ ત વાંબલત: ઈશ્વય એને કુદ ુછ-ે ‘ફત તેયી યઝ ક્મ શૈ ?’ ત ત્મટ એર્રુાં જ – ધભટ એર્રે ગીન દીલ, અખયફત્ત્તી ઔે ન યીમે નશીં. ધભટ એર્રે પયજ, પ્ર ભ ણીઔત , ભ નલત , ઈભ નદ યી અને દુ:કીન ાં આાંવ ુરુછલ ની બ લન . સ્લ ભી લીલેઔ નાંદ ે ઔશેરુાં– ‘ઈશ્વય વ ભે જોડ ત ફે શ થ ઔયત ાં દુ:કીન ાં આાંવુ રુછલ આખ લધત એઔ શ થ લધુ ઉમખી છ ે !’ કયી લ ત એર્રી જ, ઔઈ ણ ધભટ ણ ભ નલધભટને અ્રહક્રભે ય ક. ધભટને ન ભે અધભટની આયતી ન ઉત ય. ર્થથયની ભુતી વભક્ષ થ બરે ધય ણ ઝુાંડટ્ટીન ાં બુખમ ાં ફ ઔને ણ થડુાં બજન આ. ળીલરીંખ ય દુધ યેડળ ત એ ખર્યભ ાં ચ લ્મુાં જળે. બુખમ ન ાં જઠયને ળાંઔયનુાં રીંખ વભજીને એભ ાંનુાં અડધુાં દુધ એ વુઔી ખર્યભ ાં ઠ રલ. ળાંઔયન આળીલ ટદ જરુય ભળે. શ્રદ્ધ થી ભનને ળ ાંતી ભતી શમ ત ફેળઔ શ્રદ્ધ નુાં સ્થ ન શ થરુભ ર જલેુાં છ.ે તે ખજલ ભ ાં ળબે–કબે નશીં. ભ ણવ ભૈમતભ ાં કબે ર્લુ ર ન ાંકત શમ છ.ે ફુદ્ધીનુાં ઉઠભણાં થ મ ત્મ યે તે અાંધશ્રદ્ધ ન ર્લુ ર કબે ન કીને પયે છ.ે આકુાં જીલન ઔય છી ધલ ખાંખ ભ ાં ડફુઔી ભ ય ત્મ યે કીસ્વ ન રુભ ર ર્લુ ર ફની કબે આલી ડ ેછ.ે ઝ ઝ શફ ઔમ ટ લીન થડીઔ લ ત ખ ાંઠ ે ફ ાંધી રેલ જલેી છ:ે (1) બખત-બુલ થી બ ગ્મન રકે ભર્ત નથી. (2) વદ્ ઔભોથી જ ેઔલ્મ ણ થઈ ળઔે ત ેઔભટઔ ાંડથી નથી થતુાં. (3) ુજા– ઠ ઔય લલ થી વાંતન યીક્ષ ભ ાં વ થત ાં નથી. ભય યીફ ુની વર શ ઔ નની ફુર્ ઝ રીને ભ નલી ડળે- ‘ગયભ ાં ઉદ્ બલેરી વભસ્મ ન ઉ મ શયદ્વ યભ ાંથી ન ભે. એ ત ગયભ ાં જ ઉઔેરલી ડ ે! (ફચુબ ઈ ઉભેયે છ-ે ‘ભ થ ન દુ:ક લ ખન તીમે ફ ભ ગવલ થી દુય ન થ મ.) આખ પ્રલ શીથી શરલી ળઔ મ; ણ તે ેર્રર શમ ત ન ચ રે. વાંવ યની વભસ્મ ને લીલેઔફુદ્ધીન ણીથી શરલી ળઔ મ. અાંધશ્રદ્ધ નુાં ેર્રર છ ાંર્ળ ત બડઔ ભર્


થળે. વખ ીત દૈલીળક્તી પ્ર પ્ત ઔયલ ભ ર્ ેત ન દીઔય ન ફરી ચઢ લ ેત્મ યે જ ેબડઔ થ મ છ ેતેની જ્લ ર ેયન ને પ્રખર્ી ઉઠ ેછ.ે ક વ ઔયીને વોય ષ્ટ રભ ાં એલ બડઔ લીળે થ મ છ.ે (શભણ ાં એલ વભ ચ ય ભળ્ ઔે વોય ષ્ટ રન ઔઈ ખ ભભ ાં વખી ભ ત એ દીઔય ન ફરી ચઢ લી દીધ.) એઔલીવભી વદીભ ાં ઔમ્પ્મુર્ય, ઈન્ર્યનેર્ અને ઉ્રહશની ફરફ ર બેખી અાંધશ્રદ્ધ ની ફર ન યેવભ ાં ઉતયી છ.ે ચુાંર્ણીભ ાં ાંજો જીતે ઔે ઔભ તેથી ક વ નુઔવ ન નથી, ણ જીલન વ્મલશ યભ ાં અાંધશ્રદ્ધ ફીનશયીપ ચુાંર્ તી આલી છ ેતે છ દુ:કની લ ત નથી. ચ ર આણે વો બેખ ભી એલ પ્રમત્ન ઔયીએ ઔે લીલેઔફુદ્ધીન લીજમ થ મ અને અાંધશ્રદ્ધ ની ડીઝીર્ ડરુ થ મ. જય લીચ ય ત કય ઔયડ ભ ણવન શજાય ધભો અને વેંઔડ બખલ ન“ દુ:ક વોન ાં વયક ાં“ રશી વોનુાં વયકુાં“ આાંવુ અને આગ તભ ાં ઔઈ પેય નશીં“ વોન બખલર્ , જીલનલર્ અને સ્ભળ નલર્ વયક ાં ત ધભટલર્ ઔ ેવાંપ્રદ મલર્ ઔેભ જુદ “? ઈન્વ ન વો વયક ત બખલ ન ઔેભ જુદ “? અાંધશ્રદ્ધ ુનુાં ત વભજ્મ ણ ળ ભ ર્ ેએઔ લઔીર ઔે ડૉક્ર્યની ઔ યભ ાં સ્ર્ીમયીંખ આખન અયીવ ય રીંફુ અને ભયચુાં રર્ઔત ાં જોલ ભે છ ે? ળીક્ષીત રઔ આ એઔલીવભી વદીભ ાંમ શજી અાંધશ્રદ્ધ ભ ાં ઔેભ અર્લ મ છ ે ? વુયેળ દર રે વ ચી પયીમ દ ઔયી છ-ે ‘બણેર ાં આર્ર ાં અબણ ઔેભ ? – ચ ર લીચ યીએ“..

♦ અનુક્રભણીઔ


08-2010-05-07

ગુંદકી અને શ્રીશયી… ભુવીફત ખયેખયી !

એઔ શફવી ર્યુીસ્ર્ ે બ યતન પ્રલ વ ઔમ ટ ફ દ તેની ડ મયીભ ાં રકરેુાં, ‘ઈન્ડીમ ઈઝ અ ડર્ી ઔન્ર્રી.’ ઔઈ શફવી બ યત લીળે આલુાં વર્ીપીઔેર્ આી જામ તે બ યતની ખાંદઔી ય આઈ.એવ.આઈ.ની ભશય ર ગ્મ જલેી ફ ફત ખણ મ. (વુયતભ ાં થડ દીલવ પમ ટ છી તે એલુાં રકલ પે્રય મ શળે એલી ધ યણ શતી; ણ ડ ઔય અને ફેર્ દ્વ યઔ ની ખાંદઔી નીશ ળ્ છી ર ગ્મુાં ઔે ત્મ ાંથી જ તેને આલુાં રકલ ની પે્રયણ ભી શળે.) ડ ઔય અને ફેર્ દ્વ યઔ ની ખાંદઔી વખી ફશેન જલેી છ.ે ડ ઔયન યસ્ત ય દીનદશ ડ ે છઔય ઝ ડ ે ફેવલ નુાં સ્લ તાંત્ર્મ બખલે છ.ે ખભતીગ ર્નુાં એઔ દૃશમ સ્ભૃતીભ ાંથી કવતુાં નથી. થડીઔ ર્યુીસ્ર્ ષ્ડી ફ ઔએ ફખ ડરે ાં ઔડ ાં ધઈ યશી શતી. એઔ પયવ ણની દુઔ નન નઔય તેરલ લ વણ ણીભ ાં ઝફી યષ્ણ શત. ફ જુભ ાં એઔ ઔુતય ઔશી ખમેરુાં ન યીમે ક ઈ યષ્ણ શત. આ ફધ ાંથી દુીત થમેરુાં ણી રીરુાં ઝેય જલેુાં જણ તુાં શતુાં. થડ ેદુય શ્રદ્ધ ુ શથેીભ ાં એ ણી રઈ ચયણ ભૃતની જભે ીત શત . ખ ફ ત ખાંદ થઈ જામ એલુાં ણી રઔ શ્રદ્ધ ને ન ભે ેર્ભ ાં ધય લત શત . શ્રદ્ધ શ્રદ્ધ ને સ્થ ને ઠીઔ છ;ે ણ તેને ભ ર્ ેઆયગ્મળ ષ્ડન નીમભને નેલે ભુઔ ત ુણ્મ નશીં; શૉસ્ીર્ર ભે. એ જભ ન લશી ખમ જ્મ ાં બખલ ન બયવે ભીય ાંફ ઈ ઝેયન ઔર્ય ી ખમેર ાં. શલ ેઝેયન ાં વયન ભ ાં ફદર મ ાં છ.ે ઝેય ભ ત્ર ‘ૉઈઝન’ન રેફરલ ી ળીળીભ ાં જ નથી શતુાં; આઈવક્રીભ ઔે યવભર ઈભ ાં ણ શમ છ.ે અયે“ ! બખલ નન પ્રવ દભ ાં ણ છુ મેરુાં શમ છ.ે એઔ ભશીન શેર ાંન વત્મન ય મણન પ્રવ દ ય પુખ આલી ખઈ શતી. તે પેંઔી દેલ ને ફદરે શ્રદ્ધ ુલટઔ આયખી જતી એઔ ડવીને ભેં નજયે જોમેરી. ભ ની રઈએ ઔે પ્રવ દન અન દય ન ઔય મ; ણ ઝેયનમ ન ઔયીએ ત ભક્ષ નશીં ‘જળરઔ’ ભે.

ધ ભીઔ સ્થની આવ વ આર્રી ખાંદઔી ઔેભ શતી શળે એ લ ત ભેં ગણી લ ય ભાંદીયન પયવ ય ફેવી લીચ યી છ.ે એ ફે લચ્ચે ભ ણવ ુર ફને છ.ે ભ ણવ બખલ નનુાં ગય સ્લચ્છ ય કલ ભથે છ;ે ણ ત ની અસ્લચ્છત દયખુજય


ઔયે છ.ે બખલ નન થ ભ ર્ ેજરે્રી ઔ જી રે છ ેતેર્રી ત ન બજનથ ભ ર્ ેનથી રતે. પ્રવ દભ ાં એઔ દ જીલડુાં ભયી ખમેરુાં જણ મ ત ફધ પ્રવ દ પેંઔી દેત ભ ણવ, દ ભ ાંથી નીઔેર લ ાંદ ને નજયઅાંદ જ ઔયી દે છ.ે ીલ નુાં ણી ચયણ ભૃત જરે્રુાં ચખકુાં શલુાં જોઈએ એલ તે આ્રહશ નથી ય કત. ુજા ઔયત ાં શેર ાં એ પ્રબુની ભુતી ધુએ; ણ જભત ાં શેર ાં શ થ ન ધુએ. ુજાયી યજ ઔૃષ્ણનુાં ીત ાંફય ફદરે; ણ ત નુાં ધતીમુાં ભેરુાંદ ર્ શમ. યજ એ દીલ ઔયે; ણ દ ઢી ન ઔયે.

ભાંદીય ઔે ધ ભીઔ સ્થએ મજાત ‘ભશ પ્રવ દ’ભ ાં થ ી–લ ર્ઔ ઠીઔ વ પ ન થમ ાં શમ તેલુાં લેઠી રલેુાં ડ ેછ.ે તે ય આખર બજનન અલળે લખેર શમ તે જોઈએ ત્મ યે લીત્ર સ્થન ેફદરે ઔઈ બાંખ ય રૉજભ ાં જભલ ફેઠ શમ એલુાં ર ગ્મ લીન ન યશે“ ! આલ ગણ લ ાંધ ને ઔ યણે ભીત્રએ ભ ય ન ભ ય ‘ન સ્તીઔ’ની ભશય ભ યી છ.ે ણ શ્રદ્ધ ને ન ભે પુખલ ળીય ક ઈ જલ એ શ્રદ્ધ નશીં; અફોદ્ધીઔત ખણ મ. ધ ભીઔત અને ખાંદઔી લચ્ચેની આલી અળબનીમ જુખરફન્ધી વ ચ આસ્તીઔને ઔદી ન યલડલી જોઈએ. પક્ત ફે ભીનીર્ નીચેન પ્રશ્નને પ લ. અસ્લચ્છત થી ઔને શ ની શોંચી ળઔ ે– જીલત જાખત ભ ણવને ઔ ેબખલ નની ભુતીને ? ભાંદીયની આવ વની ખાંદઔી બક્તની સ્લયચીત નીજ શમ છ.ે ભાંદીયન ાં વાંડ વ, આણને ભન ઢખર થી ઉબય ત ાં યેરલેન ાં વાંડ વની મ દ અ લે છ.ે ફ થરુભભ ાં રીર ફ ઝી શમ, અાંદયથી ેળ ફની તીવ્ર દુખટન્ધ આલતી શમ, ભાંદીયન ાં ખથીમ ાં આખ ફખડરે ાં ન ીમેય પેંક્મ ાં શમ, એ ફધ ભ ાં ડ ઔયન ઠ ઔયન ઔેર્ર લ ાંઔ ? લીત્રત ન ઔથી વશન થ મ એર્રી જ ખાંદી શલી જોઈએ, એથી લધુ નશીં. ભ રુાં ચ રે ત દયેઔ ભાંદીયની ફશ ય ર્ીમ ાં ભય લી દઉં : ‘ઈશ્વર ભાત્ર ભંદીરભાં જ નહીં; ફહાર ણ સે છ.ે એને શ્રીપળ કરતા ંસ્ચ્છતા ધુ સંદ છ.ે આરતીના ઘોંઘાટ કરતાં નીરતા ધુ સંદ છ.ે એથી વાંતી અને સ્ચ્છતાને જ ઉત્તભ પ્રબુબક્તી ગણા બક્તોન ેહાદીક અીલ છ.ે’ વાંત અન ેધભટાંડીત રઔને ઈશ્વયન વ ક્ષ ત્ઔ ય ઔય લલ યવેલ ડી યષ્ણ છ.ે ધ ભીઔત તેભનુાં એઔ ભ ત્ર રક્ષ્મ છ.ે ધ ભીઔ ઔશેલડ લત ભ ણવ ઔેલી કય ફ યીતે જીલે છ ેતે તયપ તેભનુાં ધ્મ ન બ ગ્મે જ જામ છ.ે દયેઔન શ થભ ાં ભ શમ તેલ આ્રહશ


ય કત ધભટખુરુ, એ લ તને નજયઅાંદ જ ઔયે છ ેઔે ખલ્લ ય ફેઠરે ભ ણવ દીલવભ ાં ઔેર્ર ાં ઔ ાં ઔભો ઔયે છ.ે શ્રદ્ધ ઔે બક્તી અભ નલત ન લયકભ ાં રેર્ મેરી શમ તે ળ ઔ ભની ? ભ દીઔય ને કુફ લશ ર ઔયે; ણ તેનુાં ખતુાં ન ઔ વ પ ઔયલ નુાં તેને ન ળીકલે તેલ ગ ર્ થ મ છ.ે શ્રદ્ધ ુએ મ દ ય કલુાં ડળે. લ ી ઝુડીને વ પ ઔયેર આાંખણ ભ ાં જ યાંખી ળબે. ખાંદ આાંખણ ભ ાં ળબતી નથી. જીલનની સ્રેર્ વ પ ઔમ ટ છી જ તે ય ધભટન એઔડ ચીતયી ળઔ મ. આણે એલ દીલવની પ્રતીક્ષ ઔયીએ, જભે ાં ભય યીફ ુ તેભની ઔથ ભ ાં ય ભ મણ ઔે લેદ-ઉનીદ વભજાલલ ની વ થવ થ ભ ણવની ખાંદી ઔુર્લે ભ ર્મે ફે ળબ્દ ઔશે. ભ ણવ નલ દીલવ વુધી ઔથ વ ાંબે અને ગયે જતી લે ચ રુ ફવે ફશ ય એલી યીતે થુાંઔ ેછ ેઔે ક્મ ાં ત એ યસ્તે ચ રત ય શદ યી ય ડ ેક્મ ાં છરી વીર્ ય ફેઠરે ભુવ પયન ભઢ ય ડ.ે એ થડ ાંઔ થુાંઔભ ાં આકુાં ય ભ મણ ધલ ઈ જામ છ.ે (ભય યીફ ુની ઔથ લકતે ર ની ભુતયડીની ુયી વ્મલસ્થ ઔયલ ભ ાં આલી શલ છત ાં; ફશ ય ખભે ત્મ ાં ઉબ યશી ેળ ફ ઔયત બક્તને નજયે જોમ છ.ે) આણ ધભટપે્રભીને ધભટ ુલે સ્લચ્છત ની ભશત્ત વભજામ તે જરુયી છ.ે ભસ્ઔે ાંચ લ ખે ઉઠીને ખીત લ ાંચત ભ ણવન ગયભ ાં ઢખરેફાંધ ઔચય કુણેક ાંચયે ડ્ય શમ ત્મ યે એ લ ત વ ચી ર ખે છ.ે ખીત શ થભ ાં રઈ ભનન ઔચય વ પ ઔયત ાં શેર ાં ગયન ઔચય વ પ ન ઔય ત ઔૃષ્ણ ઔેલી યીતે ય જી થ મ ? ખાંદ ગયભ ાં ધભટની યાંખી ળબતી નથી. બક્તને ુજા ઠ લડ ે ધ ભીઔ સ્થ ખાંદ ાં ઔયલ ન અધીઔ ય ન શલ જોઈએ. લીત્રત ખાંદઔીન લયકભ ાં રેર્ મેરી શમ એ સ્થીતી વ ભે શેર લ ાંધ આસ્તીઔને જ શલ જોઈએ. આણ દેલ નવીફદ ય છ.ે ભ ણવ દેલનુાં ગય વ પવુથરુાં ય કે છ.ે ણ ત ન ગયની ત ખભે તેલી ખાંદઔીન ેએ ખ ાંઠત નથી. (અશીં નયી આાંકે દેક તી બોતીઔ ખાંદઔીની જ લ ત ઔયી છ“ે ભ ણવન ભનન ખડ ઉનની ય લીન ની લૈચ યીઔ ખાંદઔીન એભ ાં વભ લેળ થત નથી.) ભધય ર્યેેવ એ કર્ુાં નથી ઔષ્ણુાં. ‘ઈશ્વય તભને ઘોંઘાટ અને અજ ુંાભાું નહીં ભે. એ ત ભોનન ભીત્ર છ.ે આણે એટરા ભાટ ે સ્લચ્છ અને લીત્ર યહેલ ું જોઈએ કે ઈશ્વય આણાભાું યહી ળકે… !’


09-2010-06-03

લ્મો, ધયભ કયતાું ધાડ ડી !

ધયાભણી ચ્ચીવ રાખભાું ડી !!

’લૈશ્વીઔ ભ નલલ દ’ ન ભન ક્ષીઔભ ાં પ્રખર્રે એઔ ઔીસ્વ જાણલ જલે છ.ે ખણદેલી (નલવ યી જીલ્લ)ન ક યીમ ખ ભન લતની દીઔબ ઈ ર્રે લોથી અભેયીઔ ન ફ્રેંઔરીનભ ાં યશે. ફન્મુાં એલુાં ઔ ે ખુજય તથી અભેયીઔ ખમેર સ્લ ભીન ય મણ વાંસ્થ ન એઔ વન્તે દીઔબ ઈની ભૉર્રેભ ાં યશેલ ની ઈચ્છ વ્મક્ત ઔયી. દીઔબ ઈએ તેભને ત ની ભૉર્રેભ ાં ઉત ય આલ આભાંત્ર્મ . વાંતની ઔ ય ઔીાંખ પ્રર્ભ ાં આલી ત્મ યે તેભની જોડને વેલઔે દીઔબ ઈને ઔષ્ણુાં, ‘વન્ત ષ્ડીનુાં ભઢુાં જોત નથી એથી ઔ ઉન્ર્ય યની ષ્ડીને થડીલ ય ભ ર્ ે દુય જલ ઔશ.’ દીઔબ ઈ જય ભુાંઝ મ . છી એભણે ભૉર્રેની ડસે્ઔ ક્ર ઔટ (અભેયીઔન ખયી ષ્ડી)ન ેથડ વભમ ભ ર્ ેઔ ઉન્ર્ય યથી દુય જલ લીનાંતી ઔયી. તે ષ્ડી કુફ ખુસ્વે થઈ. ત ેભૉર્રે છડીને જતી યશી. એર્રેથી જ ન અર્ક્મુાં. તે ષ્ડીએ ત્મ યફ દ ‘ષ્ણુભન ય ઈર્ ઔભીળન’ભ ાં દીઔબ ઈ ય ઔેવ ઔમો. ઔેવ ચ ય લટ વુધી ચ લ્મ. સ્લ ભીન ય મણ વાંસ્થ તયપથી દીઔબ ઈને ઔઈ ઔ નુની ભદદ ઔે આથીઔ વશ મ ભી નશીં. દીઔબ ઈને ઔુર ાંચ લન શજાય ડૉરય (આળયે 25 ર ક રુીમ ) ન કચટ થમ.

દીઔબ ઈ અભેયીઔ થી નલવ યી આવ્મ ત્મ યે તેભણે સ્લ ભી ન ય મણન ભુખમ વન્ત અને આચ મટને ત ની વગી આલીતી જણ લી; યન્તુ તેભન તયપથી ણ ઔઈ ભદદ ભી ન ળઔી. (દીઔબ ઈએ અભદ લ દન એઔ અકફ યભ ાં ણ આ લીતઔ જાશેય ઔયી શતી).

અત્રે પ્રશ્ન એ ઉદબલે છ ે ઔે ધભટન નીતીનીમભ ળ ભ ર્ ે એલ ાં, વભ જલીયધી શલ ાં જોઈએ જથેી અન્મ ભ ણવ ભુશઔેરીભ ાં ભુઔ ઈ જામ ! ફીજો પ્રશ્ન એ ઔે તભે ગડી ઔ ઢરે નીમભ લીદેળી પ્રજા ય ળી યીત ેર દી ળઔ મ ? ઔ ર ઉઠીન ેઔઈ ધ ભીઔ વમ્પ્રદ મની ભુખમ ભશીર એલ નીમભ ફન લે ઔે જ્મ ાં અભે યશેત ાં શઈએ તેની આવ વન ફવ પુર્ન એયીમ ભ ાં ઔઈ ણ ુરુની શ જયી ન શલી જોઈએ“ ત ઔેલી ભુશઔેરી ઉબી થ મ ? આણ ે ત્મ ાં ધભટને ન ભે આલી


વયભુકત્મ યી થતી યશે છ.ે ઝેયની ળીળી ય ધભટની ીંછી લડ ે અભૃત રકીન ેલેચલ ભ ાં આલે છ.ે રઔ તે ીએ છ ેઅને ભયે છ.ે થડ વભમુલે આણે વન્તઔૃ રુ ભશ ય જન આશ્રભભ ાં થમેરી ધક્ક ભુક્કીની ગર્ન લીળે લ ત ઔયી શતી. એભ ાં ઔૃ રુ ભશ ય જ ે ત ની સ્લખટસ્થ(!!!) ત્નીની શ્ર દ્ધક્રીમ ભ ર્ ે દળ શજાય ભ ણવ બેખ ાં ઔમ ટ શત . ઔ ફુ ફશ યની જનભેદનીને ઔ યણે દયલ જો તુર્ી ડત ાં 65 વ્મક્તીન ાં ભત નીજ્મ ાં શત ાં અને 200 ભ ણવ ગલ મ શત . વયઔ યે ગલ મેર ને ચ વ શજાય અને ભયન યન લ યવદ યને એઔ ર કની વશ મ ચુઔલલ ની જાશેય ત ઔયી દીધી. ઝીર્ીલી ય ત ેવ ાંબી ફચુબ ઈ ફલ્મ : ‘જોમુાં, ઔભટઔ ાંડની આ ઔેલી ખઝ યી પરશ્રુતી છ ે? એઔ ભ ણવે વ લ અાંખત ઔશી ળઔ મ એલી શ્ર દ્ધક્રીમ ન ઔભટઔ ાંડ એલી યીતે ઔમો જભે ાં દેળની તીજોયીભ ાં દઢ ણ ફે ઔયડન ચુન ર ખી ખમ. જય લીચ ય, પ્રજાન ૈવ ન આ ફખ ડ ‘રુ રની લ્લી’ ય ઢી દેલ ત ર ક ભણ ચખક ગીન ફખ ડ જલે નથી ળુાં ?’

ફીજો ભુદ્દ એ છ ેઔે વ ધ યણ ભ ણવ ે એઔ ગય ફન લલુાં શમ ત તેન શ થ ર્ુાંઔ ડ ેછ.ે ત નીધટન ઔશેલ ત વન્ત વે એર્રી ભ ત્ર ભ ાં ૈવ ક્મ ાંથી આલ ેછ ે? આન સ્લ બ લીઔ ઉત્તય એ જ શમ ળઔે ઔે સ્લ ભીન ૈવ દ ય અનુમ મી અને તેભન લીળ બક્તખણ તયપથી ભત ાં દ નભ ાંથી એલ આશ્રભ સ્થ મ છ.ે ચ ર, બરે સ્થ ત . ણ છી થ મ છ ેએલુાં ઔે એલ આશ્રભભ ાં મુલ ન અને રાંર્ સ્લ ભી ગુવી જામ છ ે ત્મ યે વોની આાંક શી થઈ જામ એલ ાં વેક્વઔોબ ાંડ ફશ ય આલે છ.ે આલ ાં વેક્વ સ્ઔેન્ડર ઔડ મ છ ેઅને જખતબયભ ાં તેભની ફદન ભી થ મ છ;ે છત ાં બખ ફનેર અનુમ મીની આાંક ઉગડતી નથી. વત્મની બીતયનુાં વત્મ એ છ ે ઔે રઔ ધભ ટન્ધ ફનીને ભુકટત ની ફધી ફ ઉન્ડરી ર ઈન ક્રવ ઔયી જામ છ.ે ક્મ યેઔ ત એલ અન્ધશ્રદ્ધ ુ ત ની ત્નીન ેણ તેભન ચયણે ધયી દે છ.ે ફ લર્ ને ફખડલ ભ ર્ ેરઔ ુયી વલરત ુયી ડ ેછ.ે આ ફધ ભ ાંથી ઉખયલ ન એઔ ભ ત્ર ઉ મ જનજાખૃતી છ.ે એ ભ ર્ ેવોથી શેર પ્રશ ય અન્ધશ્રદ્ધ ન ાં ભુીમ ાંભ ાં ઔયલ ડ.ે યન્તુ ઔભનવીફી એ છ ે ઔે ફશુધ


અન્ધશ્રદ્ધ એઔ મ ફીજી યીતે ધભટ વ થે જોડી દેલ ભ ાં આલી છ.ે ચ ભડી ય જડફેવર ઔ ચોંર્ી ખમેર ફેન્ડજે ટ્ટ ર્ીંક્ચય આમડીન લખય ઉકડી ળઔત નથી. અાંધશ્રદ્ધ ન ટ્ટ ને ણ શેભકેભ ઉકેડલ શમ ત તે ય ‘યૅળન રીઝભ’નુાં ર્ીંક્ચય આમડીન છ ાંર્લુાં ડ.ે યૅળન રીઝભ ઔ યીને ઔશે છ ેઔે ઔઈ બખલ ધ યી શ થભ ાં ધનુષ્મ રઈન ેતભ યી વભક્ષ ઉસ્થીત થ મ તેર્ર ભ ત્રથી તેને ય ભ ન વભજી ર. તેની આાંકન કુણે યભતુાં ‘ય લણત્લ’ ઔડી ડ. વભ જ અને દુનીમ ની વ યન આદય ઔય; ણ તેન ાં અનીષ્ટ અન ેબમસ્થ ન વ ભે ણ વજાખ યશ. ઔૃષ્ણની બક્તી ઔયત શ ત જરુય ઔય; ણ ફન લર્ી વુદળટન ચક્ર યથી ઔઈ દુમોધનને ઔૃષ્ણ ન ભ ની ર. લીચ યન ે શમ્ભેળ ાં અડરે્ ઔય અને નલી દૃષ્ટી ઔેલ. ાંડલની ન્મ મનીતી અન ેતેભન ફ શુફનુાં ખોયલ ઔય; ણ ત્ની રોદીને જુખ યભ ાં શ યી જન ય તી ાંચ શમ ઔે વ“ ફધ ાં ઔોયલની ઔક્ષ ન જ ખણ મ એલુાં ભ તભ ય અાંદયન ધયભઔ ાંર્ ય ન નીઔે ત વભજો ઔે તભ ય ઔ ાંર્ કર્. વત્મની વભતર તરણી ઔયલ ની ર્લે ય ક. એલી તરણીભ ાં ય ભની બુર જણ મ ત શ્રદ્ધ ની આડભ ાં ફચ લ ન ઔય અન ેય લણ વે ચર્ીઔ વદ્ ખુણ શમ ત તેની ણ જરુય નોંધ ર. ફધી લ તન ઔુર વયલ એર્ર જ ઔે જીલનભ ાં યવડ થી ભ ાંડી ય જ્મવબ વુધી અને ભાંદીયથી ભ ાંડી ભર વુધી વલટત્ર લીલેઔફુદ્ધીથી લતો. વ ચ , નીલડરે વન્ત ઔે ઔથ ઔ યન વ ય આચ ય–લીચ ય અને આચયણને ુયસ્ઔ ય; ણ તેભન ાં ચયણ ુજલ થી દુય યશ. તેભન લીચ યને લધ લ; ણ આચ યનુાં ડીર્ ઔય. તેભને ઉત ય બરે આ; ણ તેભની આયતી ન ઉત ય. ક વ ઔયીને ષ્ડીન ેઔશેલ નુાં ઔશેલ નુાં ભન થ મ છ ેઔે તભે ભાંદદયી શ તે નથી; ણ ય લણે ઔયેર વીત શયણને છ લય તે છ.ે તભ યી આસ્તીઔત ને અક્કર જોડ ેફ ય ખ ઉનુાં છરે્ુાં ન શલુાં જોઈએ. ફજાયભ ાંથી કયીદરે જુલ ય, ચક ઔે ગઉંને ચ ીને ઉમખભ ાં રેલ મ છ.ે તેભ ધભટન ઉદેળને ણ લીલેઔફુદ્ધીની ચ ણીથી ચ લ જરુયી છ.ે ઈશ્વય શમ ઔે નમે શમ; તમ તભ ય ભનની ળ ાંતી ક તય ગય આાંખણે તેને ુજત યશેલ ભ ાં ક વ નુઔવ ન નથી; યન્તુ ઈશ્વયન ેશ ાંવીમ ભ ાં ધઔેરી દઈ કાંડી ફ ફ ને


ુજલ ર ખ તે ચલીળ ઔેયેર્નુાં ખણ મ. મ દ યશે ઔઈ રાંર્ ળીમ રુાંર્ ય ન શ થભ ાં ભચ્છયની જભે ભવ ઈ જલ ભ ાં ઔઈ બક્તી નથી, ઔઈ ફુદ્ધી નથી, ફરઔ ેવભ્રહ ન યીજાત ભ ર્ ેએ નીચ જોણાં થ મ તેલુાં ળયભજનઔ ઔૃત્મ છ.ે ફને ત ફ ફ ને છડી દઈ ગયન લૃદ્ધ ફ ની વેલ ઔય. તે વ ચી ઔુર્મુ્ફબક્તી ખણ ળે. બક્તીભ ાં ફુદ્ધી બલી જોઈએ દુફુટદ્ધી નશીં. ળ ાંતી ભલી જોઈએ; અળ ાંતી નશીં.


ળુંકય ાલમતીન ું વ્રત કયતી ફહેનને ક્માયેક ત એ પ્રશ્ન થલ જોઈએ કે સ્નાન કયલા ફેઠરેાું ાલમતીની સ ચના અન સાય ફહાય ફેઠરેા ગણેળજીને ળુંકયજી (ખ દ ીતા …?) કેભ ના ઓખી ળક્મા ? આ પ્રશ્ન આજની કૉરજે કન્માઓ કથાકાયને છલાની હીંભત કેલળે ત્માયે ભાનલ ું કે તેભને ળુંકયાલમતીન ું વ્રત પળ્ ું છ.ે ભુંદીયભાું ઘુંટનાદ કયલાથી ળાુંતી ભતી હમ ત જરુય કય; ણ માદ યાખ સૃષ્ટીન ું કલ્માણ કયે એલ સાચ ળુંખનાદ એટરે ‘યૅળનારીઝભન ઘુંટનાદ’…



10-2010-09-09

એક ઘયડાુંઘય એલુું… ગભે વૌને ય’ેલુું.

સ્લ ભીશ્રી વચ્ચીદ નન્દજીન લયદ શસ્તે જનેુાં અઢી લટ શેર ાં ઉદ્ગ ર્ન થમુાં શતુાં એ ગયડ ાંગય નજયે જોલ નુાં ફન્મુાં. લૃદ્ધ વ થે લ ત ઔયી. આનન્દ થમ અને દુ:ક ણ થમુાં. આનન્દ એ લ તન ઔે ફધ ાં વન્તુષ્ટ જણ ત શત ાં. તે વાંસ્થ ન લક ણ ઔયત ાં શત ાં તે ઔયત ાંમ તેભન ચેશય ય જ ેઆનન્દ દેક ત શત તે વાંસ્થ ભ ર્નેુાં વ ચુાં ફન પ ઈડ વર્ીપીઔેર્ શતુાં. એઔ લૃદ્ધ એ ત ઔષ્ણુાં ઔે ‘અભને ગય આાંખણ ેજરે્ર ાં વુકળ ન્તી નથી ભળ્ ાં, તેર્ર ાં અશીં ભળ્ ાં છ.ે આ રઔ જ અભ ય વ ચ દીઔય છ!ે’ દુ:ક ઔેભ થમુાં તે ણ જોઈએ.

દયેઔની વ્મક્તીખત લીતઔ જાણી. ગયડ ાંગયભ ાં ઔેભ આલલુાં ડુ્યાં તે જાણ્મુાં. ચચ ટ દયભીમ ન એઔ લૃદ્ધ ેઔષ્ણુાં ‘ઔદી ઔઈ લૃદ્ધ અશીં ળકથી યશેલ આલત નથી. જભેન શ્વ વ ફ ઔી શમ અને સ્લજનન દયલ જા ફાંધ થઈ ખમ શમ તેભણે ફચેરી જીન્દખી ભ ર્ ેઅશીં આલલુાં ડ ેછ.ે’ વોની લ તન પ્રધ ન વુય એ શત ઔે દીઔય ત રડત લઢત લેઠી રેલ તૈમ ય શત , ણ લશુ ઔશેતી શતી ઔે ગયભ ાં શલે તભે ન જોઈએ. લૃદ્ધ ેલૃદ્ધ ેલેદન જુદી શતી. આાંકે આાંકે આાંવુ જુદ ાં શત ાં. ઔઔને વન્ત ન ન શત ાં. ઔઔને શત ાં, તે ન શલ ફય ફય શત ાં. ઔેર્ર ાંઔ લી વન્ત નન ે ફધ ૈવ આી દલે ની બુર ઔયી ફેઠ ાં શત ાં. (શુઔભનુાં ત્તુાં લશેરુ ઉતયી દીધુાં શલ થી લશુન શુઔભને ઔ યણે લનલ વ લેઠલ ન આવ્મ શત) અનેઔ લીર્મ્ફણ થી ગેય મેર લૃદ્ધ ભ ર્ ેએઔ ભ ણવ વલ મ શ્રલણ ફની યષ્ણ શત. એ દીઔય તે ર્રસ્ર્ન ભુખમ ર્રસ્ર્ી અને વાંચ રઔ એલ શ્રી. વતીળ ર્રે. ીત પ્રત્મેની ર ખણીને ઔ યણે એભણે દઢ ઔયડન કચે સ્લ. ીત શ્રી ‘બખુબ ઈ ખલીન્દજી ર્રે ચેયીર્ફેર ર્રસ્ર્ વાંચ રીત ગયડ ાંગય’ સ્થ પ્મુાં. ન ભ આપ્મુાં– ‘ભ નલ ભાંદીય લૃદ્ધ શ્રભ’. વતીળબ ઈએ લીખત આત ાં ઔષ્ણુાં: ‘અભે વયઔ યી વશ મ રેત નથી. ફ્ઔત ડનેળન લડ ે યજ ભ નલ ભાંદીયભ ાં આયતીન દીલડ વખે છ.ે લ ેદશ ડ ેછથી વ ત ર કન કચટ થ મ છ.ે પ્ર યમ્બે ડનેળન નશતુાં ભતુાં, ત્મ યે ફધ કચટ અભે ઉઠ લત . અગરુાં શતુાં; ણ લૃદ્ધ


ભ ર્ ેઔાંઈઔ ઔયલ ની બ લન શતી તેથી ીત જીની ુણ્મ સ્ભૃતીરુે આ ઔ ભ વુેયે ય ડુ્યાં. આજ ેગયડ ાંન ચશેય ય આનન્દ જોઈને ૈવ લવુર થમેર ર ખે છ“ે!’ લ ત દયભીમ ન વતીળબ ઈએ ભશત્ત્લની લ ત ઔયી. વભ જભ ાં દીઔયી ભ ર્ ેતેન તી શમ છ,ે ન ન ાં વન્ત ન ભ ર્ ેતેન ાં ભ ફ શમ, છી ત્ની અને વ વયીમ ાં લખેયે શમ; ણ ગયડ ાં ભ ફ નુાં ઔઈ શતુાં નથી. ગડણભ ાં જો તેભની વે ૈવ ન શમ ત તેભની શ રત ફુયી થઈ જામ છ.ે શુાં આસ્તીઔ છુાં; ણ ભાંદીયભ ાં વભમ ફખ ડલ ને ફદરે બખલ નને ખભે એલ ાં ભ નલવેલ ન ાં ઔ ભ ઔરુાં છુાં. બખલ નને નજયભ ાં ય કીને લૃદ્ધની દેકબ ય કલ ભ ાં વ ચી પ્રબુબક્તી વભ મેરી છ.ે એલી ભ યી ભ ન્મત છ.ે અશીં ર મબે્રયીન એ.વી. શૉર છ.ે છ ાં તથ ભેખેઝીન આલે છ.ે કુણ ભ ાં બખલ નનુાં ન નુાં ભાંદીય છ.ે લૃદ્ધ યજ તેભ ાં આયતી ઔયે છ.ે વતીળબ ઈએ આખ ઔષ્ણુાં– ‘અભે ભ યી ભ ત ન ન ભે અશીં એઔ વ ઉન્ડ પુ્રપ વેન્ર્રરી એ.વી. શૉર ફન લલ ન છીએ. જનેુાં ફજરે્ આળયે ાંદય ર કથી લધુ થળે. યન્તુ તેન થી લૃદ્ધની વુકળ ન્તીભ ાં લધ ય થળે. અત્મ યે ણ દયેઔ રુભભ ાં મ્મુઝીઔ વીસ્ર્ભ છ.ે દયેઔ રુભભ ાં વાંડ વ ફ થરુભ ત કય ાં જ; ણ રુભની ફશ ય દયેઔ રુભ દીઠ વેયેર્ શીંચઔ ણ ભુક્મ છ.ે લૃદ્ધન દલ લખેયેન કચટ ર્રસ્ર્ ચુઔલે છ.ે ળરુઆતભ ાં લૃદ્ધ ભ ર્ ે ખયભ ણીની તઔરીપ શતી. દ ાંતેજન

વેલ બ લી શ્રી. છર્બુ ઈએ ફ ણાં શજાયન કચે વરય શીર્ય ભુઔ લી આપ્મુાં છ,ે ત્મ યથી લૃદ્ધને ચલીવ ઔર ઔ ખયભ ણી ભી યશે છ.ે ત્ત ાં, ઔેયભ જલેી યભત ભ ર્ને ાં વ ધન ણ લવ વ્મ ાં છ.ે ભ ઈઔ છ“ે શ યભનીમભ છ“ે લૃદ્ધ વુન્દય બજન ખ મ તે અભે ણ ભ ણીએ છીએ. તેભન આનન્દભ ાંથી અભને વ થટઔત ની શોંચ ભે છ.ે અભે રુભે રુભે પીલ્ર્ય લૉર્યની વ્મલસ્થ ઔયી છ.ે ફજાયભ ાં ખભે તેર્રુાં ભગુાં ળ ઔબ જી શમ; ણ બજનભ ાં નીમભીત રીર ાં ળ ઔબ જી, ઔઠ અને દુધ આીએ છીએ. દયેઔ લૃદ્ધને યજ ય ત્રે ક ાંડ, ઈર મચી અને તુરવી ન ાંકીને ઉઔ રેુાં દુધ પયજીમ ત ીલડ લીએ છીએ. જભેની વે વેરપન ન શમ તેભને ભ ર્ ેવાંસ્થ ન પનનુાં એક્સ્ર્ને્ળન આપ્મુાં છ.ે ખભે ત્મ યે એભને ડૉક્ર્યની જરુય ડતી શમ છ ેએથી ડૉ. લીનીત ચોશ ણ ભ નદ્વેલ આે છ.ે જાણીત મુયરજીસ્ર્ ડૉ. યેળ ન મઔ ત


ડનય અને લ ઈવ પે્રવીડને્ર્ ત કય જ; ણ વભમ ઔ ઢીને વાંસ્થ ની નીમભીત ભુર ઔ ત રે છ.ે એર્રુાં જ નશીં; ઔઈ લૃદ્ધને એભન લીમન યખ શમ ત લીન ભુલ્મે તેની વ યલ ય ણ ઔયે છ.ે આ ભ નલ ભન્દીય જ ેીરય (સ્થમ્બ) ય ઉબુાં છ ેતેભ ાં આલ ત ગણ ભશત્લન ભ નલસ્થમ્બન પ યશેર છ.ે વલટશ્રી ડૉ. કુળ રબ ઈ, ળઔુન્તર ફશેન, અનુબ ઈ, લીક્રભબ ઈ“ અને યદેળભ ાં ફેઠ ાંફેઠ ાં અભ યી ઔ જી રેત ાં અવાંખમ ભશ નુબલ અને અનેઔ દ નલીય છ.ે ઔેર્ર ાં ન ભ ખણ લુાં“? લૃદ્ધની ભ ાંદખી અાંખેની ભ શીતી જણ લત ાં વતીળબ ઈએ ઔષ્ણુાં– ‘અભ યી વે ત ની એમ્બ્મુરન્વ નથી; ણ જરુય ડ ેત્મ યે શુાં ભ યી ‘સ્ઔૉીમ’ને એમ્બ્મુરન્વભ ાં તફદીર ઔયી દઉં છુાં. યવડ ભ ાં તભે જોળ ત ભર્ુાં ફ્રીઝ ત કરુાં જ; ણ એ વીલ મ ડી ફ્રીઝય ણ છ.ે જભે ાં ઈર મચી, ઔ ચી ઔેયી, લર્ ણ , અથ ણ ાં, ભવ ર જલે ાં દ થો યક મ છ.ે વાંસ્થ વે દલ ની ગાંર્ી, લળીંખ ભળીન ફધુાં જ છ.ે વાંસ્થ ન લીઔ વ ભ ર્ ે અભ યે દ નની જરુય છ.ે યન્તુ અભ યી ળયત એર્રી ઔે“ (ળયત ત ન ઔશેલ મ ણ અભ યી બ લન એ છ ે ઔે) તભે અશીં આલીને શેર ાં અભ રુાં ભ નલ ભન્દીય જુ. અશીં લૃદ્ધ ભ ર્ ેઅભે ઔેલુાં સ્લખટ ઉબુાં ઔમુાં છ ેતે નજયે જુ. છી મગ્મ ર ખે ત જ ડનેળન આ“ દ ન બરે ન આ ણ એઔલ ય ભુર ઔ ત ત જરુય ર“ બજનની લ ત નીઔત ાં એભણે ઔષ્ણુાં, ‘લૃદ્ધને અભે ભશીન ભ ાં ફેથી ત્રણ લ ય ભીષ્ટ ન્ન (ળીય, દુધ ઔ, શ્રીકાંડ, વેલ લખેયે) આીએ છીએ. આ વીલ મ યજ ફે ર્ ઈભ ચ અને ન સ્ત ભ ાં ફર્ ઔ ૌંઆ, ઉભ , ઈદડ ાં, કભણ, ઈડરી લખેયે આીએ છીએ. એ વીલ મ તેભને લટભ ાં ત્રણેઔલ ય ર્યુભ ાં ણ રઈ જઈએ છીએ. એભ ાંન એઔ દ પ્રલ વ ધ ભીઔ સ્થન શમ અને ફીજો વ ુત ય જલે યભણીમ સ્થન શમ.’ અાંતે ભનયમ્મ ફ ખ, રન, એક્લેયીમભ અને વુાંદય લૃક્ષ લખેયેથી ળબતુાં ર્ ાંખણ ફત લી વતીળબ ઈએ ઔષ્ણુાં– ‘શભણ ાં એઔ વયઔ યી અધીઔ યી આ ફધુાં જોઈને પ્રબ લીત થમ અને ઔષ્ણુાં– ‘શુાં યીર્ મડટ થમ છી થડ દીલવ પેભીરી વ થ ેઅશીં યશેલ આલલ ન છુાં“!’ તયેશ તયેશન ાં દુ:ક–દદોથી બયેર આ ભ નલવભ જભ ાં લૃદ્ધને ભ ર્ ેઆલુાં વુાંદય ભ નલ ભન્દીય સ્થ ન ય વતીળબ ઈ અને


વો દ ત તથ ર્રસ્ર્ી ભશ નુબ લને અબીનન્દન આીએ.. ફશ ય નીઔળ્ ત્મ યે ચીત્તભ ાં એઔ પ્રશ્ન થમ– ઔણે ઔષ્ણુાં ઔે ગયડ ગય વભ જનુાં ઔરાંઔ છ?ે ઔદ ચ મુલ ન વન્ત ન ભ ર્ ેએ બરે ઔરાંઔ ઔશેલ તુાં; ણ જ્મ ાં લૃદ્ધની દેલની જભે ઔ જી રેલ તી શમ તે ગયડ ાંગય ભન્દીય ઔયત ાંમ લધુ લીત્ર ખણ મ.


વતીળબ ઈએ લૃદ્ધની ક વીમતની એઔ યવપ્રદ લ ત ઔશી. લૃદ્ધ લસ્થ ભ ાં અશીં ફધ ાં દુ:કથી ઔાંર્ ીને ઔે દીઔય લશુથી ત્ર વીને આલરે શમ છ ેએથી એભન સ્લબ લ ચીડીમ થઈ ખમ શમ છ.ે ક્મ યેઔ તે ખુસ્વે ણ થઈ જામ છ.ે એથી અભ યે તેભની ર ખણીની ક વ ઔ જી ય કલી ડ ે છ.ે લૃદ્ધ જભલ ફેવે ત્મ યે અભ ય ભીત્ર અને ર્રસ્ર્ી શ્રી. ળળીઔ ાંત કેયખ ભઔય ત્મ ાં ક વ એર્ર ભ ર્ ેશ જય યશે છ ેઔે ીયવન ય દ્વ ય જાણ્મેઅજાણ્મે ઔઈનુાં અભ ન ન થઈ જામ.

ભાનલ ભન્દીય લૃદ્ધાશ્રભન સમ્કમ: Shri Vinodbhai (Satishbhai) Bhagubhai Patel Shree Bhagubhai Govindji Patel Charitable Trust, N. H. No. 8, At. Nani Chovisi, Po. Chovisi – 396 427. Ta. Dist. Navsari. Gujarat (INDIA) Phone: (O) +91 2637 236703 Cellphone: +91 922 787 1113 Email: [email protected]



11-2010-10-14

નલયાત્રી: તશલેાયોને તોડો નશી ું, ભયોડો નલય ત્રીન ઉત્વલ ચ રે છ.ે ખુજય તની ખરીખરીભ ાં ખયફ શેરે ચડ્ય છ.ે (‘લ ાંચે ખુજય ત’ને ફદરે ‘ન ચે ખુજય ત’ન ભ શર પ્રલતે છ)ે શીયશન્ડ ય ભડી ય ત વુધી મુલ ની આાંર્ પેય ઔયે છ.ે નલય ત્રી ‘બલ ની’ન છ અન ે‘મુલ ની’ન ઉત્વલ લધ યે ફની ખમ છ.ે મુલ ેઢીએ નલય ત્રીની ધ ભીઔત ન ેભનયાંજઔ ભડ આપ્મ છ.ે અવરન ત ી ખયફ ખમ અને ડીસ્ઔ આવ્મ ! પે્રભી ાંકીડ ાં ભ ર્ ેત નલય ત્રી એર્રે પે્રભની લવાંત ઋતુ“ ! ભર્ ળશેયભ ાં ભડી ય ત વુધી ‘ભ ઈઔ’ લ ખત યશે છ“ે અને ‘ફ ઈઔ’ ગુભત યશે છ.ે ફ ઈઔની છરી વીર્ ય ફ ય લ ગ્મે ઔ’ઔન ગયની ઔુાંલ યી દીઔયી ફેઠી શમ ત્મ યે ઔઈને કફય ન ડ ેતે યીતે ેર ખયફ ની ઔડી વ ચુાં ડુાં ડુાં થઈ જામ છ.ે ‘ભ ડી, દીઔયી દીધી તેં ડ શી; ણ ય કજ ે ર જ તુાં ભ યી“ દરડ ન ળ થ મ બયવ ! એ ઔમ ાં જઈ નાંદલ મ ભ ડી !’ ઉમ્ભયર મઔ દીઔયીન ાં ભ ફ ની ચીન્ત જીબ ઔયત ાં આક દ્વ ય લધુ વ્મક્ત થ મ છ.ે ‘ફેર્ , ય ત્રે ફશુ ભડ ુ ન ઔયીળ. ત યી વશેરીથી છુર્ી ન ડીળ. તુાં શલે ભર્ી થઈ છ.ે ફધુાં ભ યે ઔશેલ નુાં ન શમ !’ અને ફ ઔીની ળીક ભણ ભ ન શઠને ેરે ય અર્ઔી જામ. પ્રત્મેઔ નલય ત્રીભ ાં મુલ ન દીઔયીન ાં ભ લતયન ાં દીરભ ાં ઝીણ ત લ જલેી એઔ ચીન્ત યશે છ.ે તે ચીન્ત ન એઔ તયજુભ ઔાંઈઔ આલ જ શમ– ‘દરડ ન ળ થ મ બયવ ! એ ઔમ ાં જઈ નાંદલ મ ભ ડી !’ અભ ય ફચુબ ઈની દીઔયીન દીરભ ાં પે્રભન અાંઔુય નલય ત્રીભ ાં જ કીરરે. ફચુબ ઈને એ ન ખભેરુાં. ણ દીઔયીની જીદ આખ એ ર ચ ય શત . ત્મ યથી એ ભ ને છ ે ઔે દીઔયી ય બયવ ઔયજો; ણ દીઔયીની જુલ ની ય નશીં! ડૉઔર્ય તેભન અનુબલન આધ યે ઔશે છ ે ઔે નલય ત્રી છી અભ યી વે અયણીત છઔયીન ખબટ તન ઔેવ લધુ આલે છ.ે વભ જન ેઅાંદેળ આલી ખમ છ ે ઔે મુલ ન દીઔયી ખયફ ખ લ જામ; છી તે ઔમ ાં જામ તે ઔણ જોલ જામ ? દીઔયી ખયફ ન શૉર છડી શૉર્રભ ાં જામ ત્મ ાંથી ભ ફ ની ઔભફખતી ળરુ થ મ. છઔય –છઔયીનુાં અજલ ભ ાં થમેરુાં ‘નમનભીરન’ અાંધ ય ભ ાં ‘દેશભીરન’ વુધી


શોંચી જામ છ,ે અને નલ ય તની ભજા, નલ ભશીન ભ ાં પેયલ ઈ જામ છ.ે ુરુપ્રધ ન વભ જભ ાં છઔય ને ક વ ઔળુાં નુઔવ ન થતુાં નથી; ણ છઔયીન ઔ ે એઔલ ય ઔરાંઔનુાં ર્ીઔુાં ર ખી ખમુાં, ત એ છુાંદણાં ફનીને તને જીલનભ ાં શમ્ભેળને ભ ર્ ેઔતય ઈ જામ છ.ે જો ઔે વભ જની ફધી જ દીઔયી ‘એલી’ શતી નથી. શીયશન્ડ ને બે્રઔ શમ છ;ે તેન થીમ લધુ લયપુર બે્રઔ દીઔયીન દીભ ખભ ાં શમ છ.ે એલી દીઔયી સ્લશસ્તે ત ની જાતને એઔ રક્ષ્ભણયેક દયી આે છ.ે (શીયશન્ડ ની બે્રઔ પેઈર થઈ ળઔ;ે ણ તેન દીરની બે્રઔ પેઈર થતી નથી) દીઔયીની વાંમભની બે્રઔને ઔ યણ ેજ ભ લતય ઉજે ભઢ ેજીલી ળઔે છ.ે ઉત્વલની લ ત ઔયીએ. આણે ત્મ ાં ઉત્વલની વુરુચીુણટ ઔ ે ળીસ્તફદ્ધ ઉજલણી થતી નથી તેથી વભ જને આનાંદ છ અને અળ ાંતી લધુ ભે છ.ે ભડી ય ત વુધી ભ ઈઔન ગોંગ ર્ ઔ મભી ફની ખમ છ.ે ઉત્વલ ઔમ યે વપ થ મ ? જભે ઉતય ણ ભ ત્ર તાંખથી વપ થતી નથી; લન ણ શલ જોઈએ, તેભ તશેલ ય શમ ઔે વ્મલશ ય; વ ધનળુદ્ધી અને લીલેઔફુદ્ધી લીન ઉત્વલ વપ થત નથી. પ્રત્મેઔ તશેલ યને સ્થુત તયપથી ઉમખીત તયપ ભડ આલ ન વભમ ઔી ખમ છ.ે એ ણ મ દ ય કલ નુાં છ ે ઔે આધી, વ્મ ધી અને ઉ ધીન આ મુખભ ાં તશેલ ય જીલનન પ્ર ણલ મુ છ.ે દીનપ્રતીદીન ભ નલજીલન વાંગટભમ ફનતુાં જામ છ.ે ધ્મ નથી જોળ ત દયેઔન ઉરઔીમ શ સ્મની છ લી દ છુ મેર જોઈ ળઔ ળે. સ્ભીત છ થીજી ખમેર ાં આાંવુ દકે ળે. યડત ાં યડત ાં જીલી જલ ની ઔ ભ ણવે ળીકી રીધી છ.ે ફે આાંવુ લચ્ચે એણે એઔ સ્ભીત ખઠલી દીધુાં છ.ે ફે ડુાંવઔ ાં લચ્ચે એઔ શ સ્મ ખઠલી દીધુાં છ.ે એ સ્ભીત અને શ સ્મ એર્રે તશેલ ય અને ઉત્વલ“! તશેલ ય એર્રે જીલનથ ય આલત ાં ગર્ દ ય લૃક્ષ“ જનેી ળીત છ મ ભ ાં જીન્દખીની ભુવ પયીભ ાં થ ઔેર ભ ણવ ગડીઔ લીવ ભ રઈ ળઔે છ ે કય; યન્તુ પ્રત્મેઔ તશેલ ય વ થે તેન ાં અનીષ્ટ બેર ાં છ.ે તે દુણ ફશુધ ભ નલપે્રયીત શમ છ.ે લીલઔેફુદ્ધીની ચ ણીથી તેને ખ ીચ ીને ળુદ્ધ ઔયીળુાં ત ઉત્વલની ુયી ભધુયત ભ ણી ળઔ ળે.


ઉત્વલન ાં અનીષ્ટની થડી લ ત ઔયીએ. પ્રત્મેઔ દીલ ી ર્ ણે ધડ ઔીમ પર્ ઔડ ન તીવ્ર લીસ્પર્ અવષ્ણ ફની જામ છ.ે ફ ઔ (અને ભર્યે ાં ણ) એન થી દ ઝી ખમ ની દુગટર્ન ફને છ.ે અશીં લીલેઔફુદ્ધી એભ ઔશે છ ે ઔે ઝયેને અભૃત ફન લીને ી. અથ ટત્ આકઆેકી આતળફ જી ન ફુદ ઔયલ ને ફદરે એલ લીસ્પર્ઔ પર્ ઔડ દુય ઔયી તેને સ્થ ને પુરઝયી, શલ ઈ જલેી નીદો આતળફ જી ઉરબ્ધ શલી જોઈએ. રઔ વર ભતણે દીલ ી ઉજલે એભ ાં વયઔ યને ણ લ ાંધ ન શમ ળઔે. જો એભ થઈ ળઔે ત દીલ ીન વયભ દીલવે દ ઝી જલ ની ઔઈ દુગટર્ન ન ફને. શી આખન અને ધુેર્ી યાંખન તશેલ ય છ.ે આભ ત એ નીદો દેક મ છ;ે યન્તુ શીવ ફ ખણ ત વભજાળે ઔે વભ્રહ ખુજય તભ ાં ર્નફાંધી ર ઔડુાં જર લી દલે ભ ાં આલે છ ે તેનુાં મ ટલયણીમ નુઔવ ન ન નુાંવુનુાં નથી. ધુરે્ી નીદો યાંખથી યભ મ ત્મ ાં વુધી ક્ષમ્મ; યન્તુ તેભ ાં ઔ દલ–ઔીચડ ઔ ેઈર ેઈન્ર્સ્ (અથલ ળયીયને નુઔવ ન ઔયે એલ ાં ઔેભીઔલ્વ) ઈય દ ુલટઔ લ યલ ભ ાં આલે છ ેતેલુાં ન થલુાં જોઈએ. લી તશેલ યન ઠ શેઠ ક્મ યેઔ અવ ભ જીઔ તત્ત્લ છડેતી ઔે ભશઔયીન ચ ણ ઔયી રેત શમ છ.ે આ ફધ ાં દુણ, તશેલ યને ‘અડરે્’ ઔયલ ની વ ભ જીઔ જરુયીમ તને વુચલે છ.ે ઉત્તભ ત એ જ ઔે પ્રત્મેઔ ઔભ અને ધભટન રઔએ, તશેલ યન યીતીયીલ જો ઔે નીતીનીમભભ ાં ઔલ્મ ણઔ યી વુધ ય ઔયલ જોઈએ. અવરન ત ી ખયફ ને આણે ડીસ્ઔભ ાં તફદીર ઔયી ળઔત શઈએ, ત આજન પ્રત્મેઔ તશેલ યભ ાં ઔઈને ઔઈ ભ નલ–ઉમખી લ ત ઔેભ ન ઉભેયી દલેી જોઈએ ? ધનતેયવને દીલવે ધનની અન ેલ ક્–ફ યવને દીલવે લ ણીની વ ચી ઉમખીત અાંખે લીદ્વ નન ાં પ્રલચન દ્વ ય વભજીએ, એ ણ એઔ ઔલ્મ ણઔ યી પેયપ ય જ ખણ મ. યક્ષ ફન્ધનને દીને બ ઈ અને ફશેન ફન્ને વ થે યક્તદ ન ઔયે ત એથી રુડુાં ફીજુ ાં ળુાં? ન ખાંચભીન દીને ચક્ષુદ ન અન ે દીલ વ ન દીને લષ્ડદ ન ઔે લીદ્ય દ ન ઔયલ ની યવભ ચ રુ થલી જોઈએ. દીલ ીન દીને દેશદ ન અન ેનુતનલટન દીન ેઅન્નદ ન જલે યીલ જો ગડી ઔ ઢલ ન વભમ ઔી ખમ છ.ે


વાંક્ષેભ ાં ત ત્મટ એર્રુાં જ ઔે તભ ભ ઉત્વલ, યીલ જો ઔે તશેલ ય ભ ણવને વુકળ ન્તી અને આનન્દ આે એલ ફની યશેલ જોઈએ. ખૃશીણી ગઉંભ ાંથી ઔ ાંઔય લીણીને પેંઔી દે છ ેતેભ, પ્રત્મેઔ ધભટ અને ઔભન ઉત્વલભ ાં પ્રલેળી ખમેર ાં દુણ ઔે અફોદ્ધીઔ આચયણ ય પ્રતીફન્ધ ભુઔી, તેન સ્લરુને ભ નલત બમો ભડ અ લ જોઈએ.


વભ જભ ાં નેલુાં ર્ઔ થીમ અધીઔ વાંખમ ભ ાં શ્રદ્ધ ુ લવે છ.ે તેભન ેનલય ત્રીભ ાં થત ગોંગ ર્ અને ખીયદી ણ લીત્ર ર ખે છ.ે ઔેભ ઔે તે ભ ત ને ન ભે થ મ છ.ે ધ ભીઔ સ્થની ખન્દઔી ણ ખભી જામ છ.ે ઔેભ ઔે ત્મ ાં બખલ ન લવેર છ.ે ન સ્તીઔ ઈભ નદ ય શમ તમ નથી કત; યન્તુ બખલ ાં લષ્ડભ ાં છુ મેર ઠખ ખભી જામ છ.ે ઔેભ ઔે તેન ભુકભ ાંથી બખલ નનુાં ન ભ નીઔે છ.ે ભ ત્ર ખુજય તભ ાં જ નશીં ભશ ય ષ્ટ રભ ાં ણ ખણેળત્વલ લે ઔયડ રુીમ ની લીજચયી ઔયીને યળની ઔયલ ભ ાં આલે છ.ે ઔઈ ખર ાં રેલ ત ાં નથી ઔ યણ ઔે લીજ–અધીઔ યી ણ ભ ને છ ેઔે બખલ નન ઔ ભભ ાં લય તી લીજી ચયી નશીં; ‘અધ્મટ’ ખણ મ. નશીં; ુણ્મ ખણ મ. આણ તશેલ યની વ થે લ ણી, વ્મલશ ય અને લતટનને ણ ‘અડરે્’ ઔયલ ની જરુય છ.ે



12-2010-10-29

ક્રાન્તીકાયી લીચાયક યાલજીબાઈ ટેર ‘ભોટા’ ભ ણવન અજ્ઞ નને ગણ રઔ અનુવયે ત્મ યે ગેર્ ાંલ ી ઔશેલત મ દ આલે. એઔ ગેર્ુાં ચ રે તનેી છ શજાય ગેર્ ાં ચ રે. આ લ તને થડ શઔ ય ત્ભઔ ભડ આીએ ત ભ ભર થડ વુરુચીુણટ ફને. જભે ઔે એઔ ભ ણવને ર ધેર જ્ઞ ન ભુજફ શજાય ભ ણવ લતે ત આક વભ જ વુકી થઈ ળઔે. અભ ય ફચુબ ઈ ઔશે છ ેઔે– ‘એઔ ગેર્ુાં લીદુ્યતની ળધ ઔયે અને ગેર્ ાંન આક લ ડ પ્રઔ ળથી ઝખભખી ઉઠ ે તે ઓદ્યખીઔ ક્ર ાંતી ઔશેલ મ.’ ર્ુાંઔભ ાં, ઔઈ ભ ણવન વ ય લીચ યને આક વભ જ અન લી રે તનેે લૈચ યીઔ ક્ર ાંતી ઔશેલ મ. આલુાં (લીચ યનુાં લ લેતય) થ મ ત્મ યે ભશ ુરુની પવર ઉખે. ખ ાંધીજી, લીનફ બ લે, યલીળાંઔય ભશ ય જ, લીલેઔ નાંદ, સ્લ ભી દમ નાંદ વયસ્લતી જલેી શસ્તીન ભનુષ્મેતય જન્ભ થ મ. નલ લીચ ય પ્રભ ણે વુધ ય લ દન લ મય પેર મ ત્મ યે નભટદથી ભ ાંડી અબ્ર શભ ઔલુય અન ે ય લજી ર્રેથી ભ ાંડી યભણ ઠઔ વુધીન યૅળન રીસ્ર્ન ઉદમ થ મ છ.ે શભણ ાં લડદય ન ત્રઔ ય શ્રી ફીયેન ઔઠ યી દ્વ ય વાં દીત એઔ ુસ્તઔ લ ાંચલ ભળ્ુાં. ુસ્તઔનુાં ન ભ છ ે– ક્ર ન્તીઔ યી લીચ યઔ ય લજી ર્રે ‘ભર્ ’ (અત્રે સ્ષ્ટત ઔયીએ ઔે આ ‘ભર્ ’ તે ેર આધ્મ ત્ભીઔ વાંત શ્રી. ચુનીર ર બ ઈચાંદ બ લવ ય – ‘શ્રી. ભર્ ’ નશીં; ણ તેભની વભઔક્ષ ઉંચ ઈ વય ઔયી ચુઔેર યૅળનર વાંત ય લજીબ ઈ ર્રે ‘ભર્ ’. ફન્ને ભર્ “! એઔ ઔભે ભર્ ; ફીજા ધભે ભર્ “!) પ્રત્મેઔ મુખભ ાં ફનતુાં આવ્મુાં છ ેઔે વત્મએ વ લ ય ળુીએ ચઢલુાં ડ ેછ ેઅને જુઠ ણ ાંન જમજમઔ ય થ મ છ.ે શય મુખભ ાં ઈવુની છ તીભ ાં કીર ઠઔી દેલ ભ ાં આલે છ.ે ય ભ મણભ ાં અમધ્મ ન ધફીન ઔ લ્નીઔ તયાંખને વશજ સ્લીઔૃતી ભી ખઈ શતી અને વીત જીન લીત્ર વત્મએ અગ્નીયીક્ષ આલી ડરેી. બુ્રનન ેર ધેર વત્મ ફદર તેણે જીલત વખલુાં ડરેુાં અને ધભટખુરુનુાં જુઠ ણાં– ‘ૃર્થલી ખ નથી; વ ર્ છ“ે’ તે આજ ેણ ભર્ મ ય જીલે છ.ે વભ જભ ાં જુઠ ણ ાંન ભવ ભર્ ‘ભર’ ધભધભે છ.ે વત્મન ઔઈ ળીંખ વેન્ર્ય નથી. આણી લચ્ચ ેવત્મન વેલ્વભેન ફશુ છ છ.ે ક્ર ન્તીઔ યી લીચ યઔ શ્રી. ય લજી ર્રે વત્મન એઔ


ભર્ વદ ખય શત . તે લીવભી વદીન વૉક્રરે્ીવ શત . તેભણે વ ર્ દેક તી ૃર્થલી ય ઉબ યશીને વભ જને યૅળનર લીચ યની બુખ વભજાલી શતી. તેભણ ેલીદ્વ ન અને લીચ યઔ ભ ર્ ેજ્ઞ નની યફ કરી શતી. એ યફનુાં ન ભ શતુાં ‘યૅનવ ાં ક્રફ’. તેભ ાં ભર્ ખજાન લીદ્વ ન લીચ યઔ લચ્ચે લીચ યન પદ મી વત્વાંખ થત. ‘યૅનવ ાં’ ન ભ તેભની પ્રલૃત્તીન યીપ્રેક્ષ્મભ ાં વુચઔ છ.ે ‘યૅનવ ાં’ એર્રે નલ લીચ યનુાં વ્મભ. શ્વીભી વાંસ્ઔૃતીન લીઔ વ ભ ર્ ે 14 થી 16ભી વદીન મુખને ‘યૅનવ ાં’ તયીઔ ે કલ ભ ાં આલે છ.ે ય લજીબ ઈન ‘લીચ યલઔટળ’ભ ાં લીચ યને અડરે્ ઔયીને છલેર્ન વત્મ વુધી શોંચ ડલ ન ઉક્રભ યશેત. એ ઔ યણ ે ‘યૅનવ ાં’ ન ભ એભની લૈચ યીઔ ક્ર ન્તીન વન્દબે મથ થટ શતુાં. ફચુબ ઈન ળબ્દભ ાં ઔશીએ ત ‘યૅનવ ાં’ એર્રે ‘16ભી વદીની વત્મળધઔ વબ ’. 1912ની 18ભી વપ્ર્મે્ફયે દશેખ ભભ ાં જન્ભેર ય લજીબ ઈ ુય ાં 90 લટ જીવ્મ શત . તે યવેર, પ્રેર્, ઔેન્ર્, શીખર, ફ્ર ભ, ભ યક્વ, ન્મુર્ન ઔે આઈન્સ્ર્ ઈન ય અભ્મ વુણટ લક્તવ્મ આી ળઔત . ત ફીજી તયપ ખ ાંધીજી, ફુદ્ધ ઔે ળાંઔય ચ મટ લખેયેન લીચ યને ણ ત ન આખલ યીપ્રેક્ષ્મભ ાં ભુરલત . ઔઈ ણ પ્રકય યૅળન રીસ્ર્ લીચ યઔનુાં દીભ ખ ઔદી ત લ જલેુાં ફાંધીમ ય ન શઈ ળઔે.ય લજીબ ઈ ણ લીચ યણ , પેયલીચ યણ ઔે ુન:લીચ યણ ભ ર્ ે દીભ ખની ખીભ ાં લીચ યનુાં દશીં લરલત . નીક રવત અને તર્સ્થત એ તેભની ફોદ્ધીઔ પ્રતીબ નુાં આખલુાં રક્ષણ શતુાં. તેભન લીચ ય છથી જો તેભને કર્ જણ મ ત તે પખ લી દઈ વ ભે ઉબેર નલ વત્મનુાં તે શમ્ભેળ ાં સ્લ ખત ઔયત ાં. પ્રત્મેઔ લીલેઔાંથીની એ જ મગ્મ આચ યવાંશીત ખણ મ. લીચ ય યઔ છ ેઔે ત ન તેનુાં ભશત્ત્લ ન શઈ ળઔે; ઔન લીચ ય વત્મની ઔેર્રી નજીઔ છ ે તેનુાં જ ભશત્ત્લ શઈ ળઔે. અાંધશ્રદ્ધ ની લ ત અબ્ર શભ ઔલુય ઔયે ત તેન લીયધ જ ઔયલ ન શમ અને લીલેઔફુદ્ધીની લ ત આવ ય ભફ ુ ઔયે ત તેન સ્લીઔ ય ઔયલ ભ ાં ઔળ ુલટ્રહશ નડલ ન જોઈએ. ુસ્તઔભ ાં શ્રીભતી ઔુાંદન ઝલેયીએ એઔ પે્રયણ ત્ભઔ પ્રવાંખ રખમ છ.ે એ પ્રવાંખ છુફ જ પે્રયણ દ મી છ.ે (જુ ‘ધુછ ાંલ’)


ય લજીબ ઈ ર્રેન લીળ લૈચ યીઔ વ્મ ખુજય તીથી થડ છરે્ યશી ખમ; તેનુાં ઔ યણ ઔદ ચ એ છ ેઔે તેભનુાં ભર્ બ ખનુાં રક ણ અાં્ેરહજીભ ાં શતુાં. તેભન ચીન્તનવુયજન ાં ઔીયણ ખુજય તની ખરીખરીભ ાં ન પ્રવયી ળક્મ તે આણી ઔભનવીફી છ.ે એઔલીવભી વદીભ ાં ચભેય ધયભન ઢર અને ન સ્તીઔત ન ાં નખ ય ાં લ ખી યષ્ણ ાં છ ે ત્મ યે ય લજીબ ઈની ક્ર ન્તીઔ યી, યૅળનર લીચ યધ ય વોને વાંળમની વ ધન ઔયલ પે્રયે એલી છ.ે ફચુબ ઈ ઔશે છ ેતે ભુજફ ‘ુસ્તઔ ઔ જુ, ફદ ભ અને અકયર્થી બયેરી ફયણી જલેુાં છ.ે’ (ુસ્તઔની ઔીમ્ભત તેભ જ પ્ર પ્તી અાંખેની ભ શીતી રેકન અન્તે આલ ભ ાં આલી છ)ે.


ભ ય ીત જી ડૉ. યતીર ર ઝલેયીનુાં દલ ક નુાં અભદ લ દ, ઔ ુુયભ ાં શતુાં. એઔ દીલવ એઔ ભ ણવ ીત જીને લીઝીર્ ેફર લલ ભ ર્ ેઆવ્મ. ીત જીને વોએ ફશુ વભજાવ્મ – અત્મ યે ફશ ય યભક ણ ચ રે છ,ે એભને ન ડી દ“ ણ ીત જીએ ઔષ્ણુાં– ‘શુાં ડૉક્ર્ય થઈને દયદીની ઔર્ઔર્ સ્થીતીભ ાં ઔ ભ ન આલુાં ત ભ ય ધભટ ર જ’ે અને ીત જી આખન્તઔુ વ થે ખમ . ણ તેભને ભ યી ન કલ નુાં ુલટઆમજીત ઔ લતરુાં શતુાં. તેભની કુ્રય શત્મ ઔયી ન કલ ભ ાં આલી. ભ શર એલ બમ લશ શત ઔે ળફ રેલ ણ જઈ ળઔ મ એભ ન શતુાં. અભ ય ઔુર્મુ્ફને ભ થે ઔેલુાં આબ તુર્ી ડ્યુાં શળે તેની ઔલ્ન ઔયી જુ. ભ ય ીત જી ભ નલત ફત લલ ન ખમ શત ત ફચી ખમ શત. લીશ્વ વ, બયવ ઔે ભ નલત ની અભ યે ફશુ ભર્ી ઔીમ્ભત ચુઔલલી ડી શતી. આખ જત ાં ળુાં થમુાં તે ણ વ ાંબ. અભે ભર્ થત ાં ખમ , તેભ ભુસ્રીભ ઔભ ભ ર્ ેઅભ ય દીરભ ાં અજાણત ાં જ અણખભ ઉછયલ ર ખેર. ણ ગર્ન ચક્ર એલુાં ફન્મુાં ઔે લો છી ભ ય જ દીઔય તુ ય એઔ ભુસ્રીભ છઔયીન પે્રભભ ાં ડ્ય. ફન્ને રગ્ન ઔયલ ભ ર્ ે જીદ રઈ ફેઠ ાં. ફીજી તયપ ભ ય દીરભ ાં ઔ યી ગ ડ્ય શત . શુાં ભુસ્રીભ ઔભની દીઔયીને ભ યી લશુ ફન લલ ઔેભે તૈમ ય ન શતી. ભેં ભ ય તી નરીન વભક્ષ ેર્ છુર્ી લ ત ઔયી – ‘ભ ય દીરભ ાંથી ચખકી ‘ન ’ આલે છ.ે ળુાં ઔયીએ“?’ ભ યી ભ નવીઔ યેળ ની જોઈ તી થડીલ ય ભોન યષ્ણ . છી ભન ે


વભજાલત ાં ફલ્મ – ‘જો વ ાંબ“ અશીં ભ ત્ર ર ખણીથી નશીં; થડુાં ફુદ્ધીથી ણ લીચ ય. ઔઈ ભ ણવ શીન્દુ ઔે ભુસ્રીભ ફનીને જન્ભત નથી. ફધ જન્ભે ત્મ યે ભ ણવ જ શમ છ.ે ભ ણવની ઔભલ દી વભ જવ્મલસ્થ ને ઔ યણે એન ય શીન્દુ ઔે ભુસ્રીભન ાં રેફર ર ખે છ.ે એ ણ લીચ ય ઔે ત ય ીત ની શત્મ ઔયન ય રઔ ફીજા શત . આ છઔયીને તેભની વ થે ઔઈ વમ્ફન્ગ નથી. ભને ર ખે છ ે ઔે એને આણે અન્મ મ ન ઔયલ જોઈએ.’ ત્રણેઔ દીલવ ફ દ ભને ણ ર ગ્મુાં ઔે જણેે ખુન ઔમો જ નથી તનેે ળુાં ઔ ભ વજા ભલી જોઈએ ? અને શુાં રગ્ન ઔય લી આલ ભ ર્ ે ય જી થઈ. ભેં તુ યને વમ્ભતી આી, ત્મ યે તે કુફ જ શટલીબય થઈ ખમ. છઔયી ભને ભલ આલી. ત ેભને ખે ર ખી. ત્મ યે દીઔયી પ્રત્મે જાખે તેલ જ ઉભઔ ભને જાગ્મ. શુાં તેને બેર્ી ડી. ફન્નેન ાં રગ્ન ઔય વ્મ ાં. અને ત્મ યથી તે ભ યી લશુ નશીં; દીઔયી ફનીને યશી છ.ે અભે ફન્ને ભ દીઔયી તયીઔે જ એઔભેઔને ચ શીએ છીએ. ભને આ વભજણ આન ય ભ ય તી નરીન ઝલેયી શત . ણ નરીનભ ાં આલી વભજણન વુયજ ય લજી ર્રેન વાંખને ઔ યણે ઉગ્મ શત. ભ રુાં ભ નલુાં છ ેઔે ‘ભર્ ’ યવની જભે એઔ જ લ ય સ્ળે તમ રકાંડ વનુાં થઈ ળઔતુાં. ‘ભર્ ’ન લીચ યથી ઔેર્ર મ ભ ણવભ ાં આલ ાં લૈચ યીઔ યીલતટન આવ્મ ાં છ.ે

–શ્રીભતી કુું દન ઝલેયી (ૃષ્ઠ: 40)



13-2010-12-03

વભજણનો વુયજ

દીભ ખભ ાં લીચ યનુાં ખુભડુાં ક્મુાં છ.ે શ્રી. ભનવુક ન યીમ ની નીચેની ઔલીત એ એભ ાં વમની ખયજ વ યી. ઔલીત ની ાંક્તી ય એઔ નજય ઔયીએ. શુાં શલે થ ઔી ખમ છુાં ભ ણવથી, ય તને દીલવ વતત એ ઔાંઈને ઔાંઈ ભ ગ્મ ઔયે * ફાંગ આાંકે, શ થ જોડ,ે ળીળ ઝુઔ લ,ે ગુાંર્ણીમ બેય થઈ જઈને ખે ર ગ્મ ઔયે“ * ધુને દીલ ઔયે, ુજન ઔયે, અચટન ઔયે છ ેને ઔથ ઔીતટન, શલન–શી ઔયે, ભ યી વજરેી ફગી લસ્તુથી રરચ લે“ ભને પપુર, નૈલેદ ને શ્રીપ ધયે“ ભ ખણીની યજ ભ પેયલ,ે ભણઔ ખણે ન ેઔથીભ ાં શ થ વાંત ડ્ય ઔયે“ શુાં શલે થ ઔી ખમ છુાં ભ ણવથી * આ વઔ બ્રષ્ઢ ાંડ ચોદે રઔભ ાં નીલ વ ભ ય છ ેધય , ત ને આઔ ળભ ાં“ * ત ણ ભને ુયે છ ેભાંદીય – ભસ્જીદની જરેભ ાં, છુાં શુાં ગણ ાં મુખથી ઔ ય લ વભ ાં, * શુાં એઔ ઉજાટરુ છુાં ણ વો અરખ ન ભે, અરખ રુે શજાય ગભટને સ્થ પ્મ ઔયે“ શુાં શલે થ ઔી ખમ છુાં ભ ણવથી * ભ ણવ વજીટને ઔીગી બુર ભેં, આજ ેજુ એ ભુતી ભ યી જ વજ ેછ ે* શલે એ ડફુ ડ ેછ,ે લીવજ ટન ણ ઔયે છ,ે ઉત્વલ ન ભે વતત ગોંગ ર્ ખજ ેછ ેશલ“ે * યડ ય ઔ ઢીને ળબ મ ત્ર , ડીસ્ઔને ડીજ.ે ત રભ ાં જાશેયભ ાં ન ચ્મ ઔયે“ શુાં શલે થ ઔી ખમ છુાં ભ ણવથી“ * ભ ાંખણી છ ે એડભીળન ને યીક્ષ ભ ાં ર્ઔ ને નઔયી–ગાંગ“ વખ ઈને વીભાંત“ * ફાંખરને ઔ ય, વીદ્ગી–વાંત્તી ને યખભુક્તી“ એલી અઢઔ ભ ાંખણ છ ેઅનાંત“ એ ભાંત્રેર દય ગ ખ અને ત લીજ ફ ાંગી ભ યી ઔ મભ ભ નત ભ ન્મત ઔયે“ * શુાં શલે થ ઔી ખમ છુાં ભ ણવથી“! શલે ભુ લ ત ય આલીએ. ગણીલ ય ચચ ટ થ મ છ ેવ ચુાં યેળન રીઝભ છ ેળુાં? આકયે ત એ વત્મન અઔટ છ.ે આણે વો તે વત્મને વભીત છીએ, નશીં ઔ ેવત્મ આણન“ે ‘વત્મ‘ એ પીલ્ભ ડ મયેક્ર્યન ઔેભેય નથી ઔે તે ભ ણવની છ દડ.ે વત્મની ગડીમ સ્લમાંવાંચ રીત છ ે તે વ રુાં છ;ે નશીંતય ભ ણવ ે અનેઔલ ય ત ની અનુઔુત પ્રભ ણે ઔ ાંર્ ગુભ વ્મ શત. પુરર્ ઈભ વત્મને જ વભીત શમ એલ ન સ્તીઔન લીચ ય ઔેલ શઈ ળઔે“ ચ ર, ઔલ્ન ઔયીએ.


ઈશ્વયન શલ ન શલ અાંખે અભ ય ઔઈ શઠ ્રહશ નથી. જ ેદીલવે ઈશ્વય છ ેએ ફ ફત ય લીજ્ઞ નન આઈ.એવ.આઈ. ભ ઔટ જલે વીક્ક ર ખળે ત ેદીલવ ેઈશ્વયને વોથી શેર ાં વ ષ્ટ ાંખ દાંડલત પ્રણ ભ અભે ઔયીળુાં. અભ ય ત ફન્ને શ થભ ાં ર ડ ુ શળે ! (1) યૅળન રીઝભન નળ ભ ાં અભે ઈશ્વય અાંખેની ઈય–યૅળનર લ તન જોયદ ય લીયધ ઔયત યષ્ણ તે બુરનુાં બ ન થળે. અને (2) લીજ્ઞ નની ચ ણીથી શજાય લ ય ચ ઈને વ ર્ચન વન જલેુાં વત્મ વ ભે આવ્મુાં છ ે તેન આનાંદ ત જલે તેલ નશીં જ શમ. યેળન રીઝભની યીક્ષ ભ ાં ન વ થલ ફદર અભે વભ જને ેંડ લશેંચીળુાં. ઔ યણ ઔે કર્ દ કર ખણલ ન દુ:ક ઔયત ાં વ ચ જલ ફ ર ઘ્મ નુાં વુક અનેઔખણાં ચડીમ તુાં શળે. વદીથી ઔેર્ર ઔ પ્રશ્નએ અભ ય દીભ ખનુાં દશીં ઔમુાં છ.ે લીજ્ઞ ન અન ેલ સ્તલીઔત , એ ફે લચ્ચે ઈશ્વયનુાં અસ્તીત્લ વતત ળાંઔ ળીર યષ્ણુાં છ.ે લીજ્ઞ ન અન ેર્ઔૅનરજીથી યવ ઈને અભે ઈશ્વય લીયગી લીચ યન પ્રચાંડ પ્રવ ય ઔયત યષ્ણ . અભ યી એ લૈજ્ઞ નીઔ અન્ગશ્રદ્ગ ફદર અભે ક્ષભ મ ચન ઔયીળુાં. નલેવયથી અભ ય દીભ ખને ‘પયભેર્‘ ઔયીળુાં. ઈશ્વય અાંખેન નલ લીચ ય લડ ે આકઆેક યૅળન રીઝભને ‘અડરે્‘ ઔયીળુાં. અને લચન આીળુાં ઔે ુરુાં જાણ્મ –વભજ્મ લીન અભે ઔદી ઈશ્વય, ગભટ ઔ ેુજા ઠ લખેયેની ઠઔેડી નશીં ઉડ લીએ. પ્ર મશ્ચીત્ત ઔમ ટ છી ઈશ્વયની યશેભ દૃષ્ટી પ્ર પ્ત થળે ત અભ રુાં અજ્ઞ ન દુય ઔયલ એઔફે વલ ર ુછીળુાં. દેળન ઔયડ શ્રદ્ગ ુ લોથી તયેશ તયેશન ઔભટઔ ાંડ ઔયત આવ્મ છ;ે છત ાં તેભન ઔેભ ઉદ્ગ ય થત નથી ? (થત શમ ત તેની ઠવ વ ફીતી ઔેભ નથી ભતી?) શજાય લ ય ફલ્ફની સ્લીચ ડીએ ત તે શજાય લ ય વખે જ, તેલી ખેયેન્ર્ડે પરશ્રુતી ઔભટઔ ાંડભ ાં ઔેભ પ્ર પ્ત થતી નથી ? એઔલ ય વપ થત બુલ, તે જ પ્રઔ યન ફીજા નવ્લ ણાં ઔેવભ ાં ઔેભ નીષ્પ જામ છ ે? અભીત બ ફચ્ચન ઔે ળ શરુક ક ન ખમ્બીય ભ ાંદખીભ ાં ર્ઔ મ ત્મ યે દેળ આક ુજા– ઠ, શભ–શલન ઔે પ્ર થટન ઔયે છ.ે ણ અન્તે ત તે તફીફી વ યલ યથી જ વ જા થ મ છ ે– એલુાં ઔેભ ? શીન્દી પીલ્ભભ ાં ભુતી યથી પુર ડ ે તેલી વ ાંઔેતીઔ યીબ ભ ાં ઈશ્વય ઔેભ તેન આળીલ ટદની શોંચ ભઔરત નથી ? ઈશ્વય, ુજા– ઠ, શ્રદ્ગ –બક્તી લખેયેભ ાં


વોન લીશ્વ વ ર્ઔી યશે તે ભ ર્ ે ણ ઔમ યેઔ ત તેની વ ફીતી ભલી જોઈએ ઔે નશીં? અન્ધ ય ભ ાં શ્રદ્ગ ની તીયન્દ જી ઔમ ાં વુગી ઔમ ટ ઔયલી ?

જમતીલીદ્ય , લ સ્તુળ ષ્ડ, ભન્ત્રતન્ત્ર, બખત–બુલ , ફ ધ –આકડી, ભન્ત્રેરુાં ણી, ત ન્ત્રીઔ લીદ્ય લખેયેને લખલલ ભ ાં અભે છુાં લીને જોમુાં નથી. ત ેવોની અભે જાશેયભ ાં રેકીત ક્ષભ ભ ાંખીળુાં અને લચન આીળુાં ઔે શલથેી અભે એ ફગ લીળે અપ્રચ ય નશીં ઔયીએ. ફરઔે તેન ચયણભ ાં ડીને આજીજી વશીત નમ્રબ લે એર્રુાં જરુય ુછીળુાં ઔે, બખત–બુલ થી જો બ ગ્મન રેક રર્ ઈ ળઔત શમ ત બખત–બુલ તે ઔેભ દુ:કી થ મ છ ે? (ક્મ યેઔ બ ગ્મન રેક રર્ ત જોલ ભ,ે ત તેલી વપત લ યમ્લ ય–શમ્ભેળ ાં ઔેભ નથી ભતી ?) બખત યખ વ જા ઔયી ળઔત શમ ત દુનીમ ની ઔયડ શૉસ્ીર્ર ઔેભ દયદીથી ઉબય મ છ?ે આજમટન્ત ઔેર્ર મ જમતીી ક્રીઔેર્ ઔે ચુાંર્ણી જલેી ફ ફતની ચેરેંજ ઉ ડીને અન્તે શ યી ખમ છ.ે તે જ્મતીી કાંડી અને અગુય શમ ત તે વભમે વ ચ જ્મતીી શલ ન દ લ ઔયન ય ભ ણવ/ જ્મતીી ઔેભ આખ આલીન ેવ ચ કુર વ નથી ઔયત ? બખત ઔે ત ન્ત્રીઔને અભ યે એ ુછલુાં છ ે ઔે, તે દુ:ક દુય ઔયી ળઔત શમ ત તે ભ ાંદ ડ ેછ ેત્મ યે ઔેભ શૉસ્ીર્રભ ાં દડી જામ છ ે ? અભ યે શ્રદ્ગ ુની ઠઔેડી નથી ઉડ લલી; ણ વત્મ અને વાંળમ લચ્ચે ચ રત આ ખજ્રહ શભ ાં વત્મ ઔન ક્ષે છ ેતે જાણલુાં છ.ે યઔડ રુીમ જલેી જ, શ્રદ્ગ ની પરશ્રતુી શજી ઔેભ ભતી નથી ? અભે જુઠ શઈએ ત વજા બખલલ તૈમ ય છીએ. ણ યશી યશીને પ્રશ્ન થ મ છ ે ઔે ળ ભ ર્ ે આજમટન્ત, ડૉક્ર્ય જરે્રીલ ય વપ થમ છ ે તેર્રી લ ય બુખત–બુલ વપ થમ નથી ? જ્મતીીએ ઔયેરી આખ શી ઔયત વલજ્ઞ ન ેઔયેરી આખ શી જ ઔેભ લગુ વ ચી ડ ેછ ે? વત્મળગઔએ લકત લકત જાશેય ઔયેર ાં ર ક રુીમ ન ાં ઈન ભ શજી ઔેભ લણજીત મેર ાં–અઔફન્ગ છ ે? ભન્ત્રતન્ત્ર ઔ ેભેરી લીદ્ય થી ‘‘ભુઠ’’ ભ યીને ફેશળ ઔયી દેત ભ ણવન એ ઔયતફભ ાં જો દભ શમ ત, આજ ેર ક શૉસ્ીર્રભ ાં દયદીને યેળન શેર ાં એનેસ્થેવીમ આલ ભ ાં આલે છ;ે તેને ફદરે ‘‘ભુઠ’’ ભ યીને ફેશળ ઔયી યેળન ઔયલ ભ ાં ઔેભ નથી


આલત ? ફીજાનુાં ઔ જુ ાં ક ઈ જતી ડ ઔણ ત નુાં ઔ જુ ાં ફખડ ેત્મ યે ઔેભ ર ચ ય ફની જામ છ ે ? (ડૉક્ર્યએ તેન રીલયનુાં ર્ર ન્વપ્ર ન્ર્ળેન ઔયીને તેન ે જીલતદ ન આલુાં ડ ેએલી ર ચ યી તેણે ઔેભ લેઠલી ડ ેછ ે?) અકફ યભ ાં જ્મતીલીમઔ વલ રન જલ ફ આત ઔઈ જ્મતીી, ત ની દીઔયી બ ખીને ક્મ ાં વાંત ઈ છ ેતે ઔેભ નથી જાણી ળઔત ? (ફરઔ ે છી યભુજ એ થ મ છ ે ઔે જ ે અકફ યભ ાં તે રઔને ભુાંઝલત વલ રન જલ ફ આત શમ તે અકફ યભ ાં જ તેણે દીઔયીન ત્ત આન યને મગ્મ ફદર આલ ની જાશેય ત છ લલી ડ ેછ ે!) લ સ્તુળ ષ્ડન પ્રકય નીષ્ણ ત ત ન ફાંખર ભ ાં ઉદ્બલતી વભસ્મ ઔેભ દુય ઔયી ળઔત નથી? મજ્ઞથી દુષ્ઔ ઔેભ અર્ઔ લી ળઔ ત નથી ? વુન ભી ઔે ગયતીઔાંને ઔેભ યઔી ળઔ ત ાં નથી ? પ્રશ્નન ય નથી. એ ફધ પ્રશ્નન જલ ફ ઔણ આળે ? એ ઔ યણે જ ઈશ્વયની પયીમ દ વભી, રેકન અન્તે ‘ધુછ ાંલ’ભ ાં આેરી શ્રી. ભનવુક ન યીમ ની નીચેની ઔલીત અભ ય ઔ નભ ાં વાંબ મ ઔયે છ ે:


આાંક કુરે ત વ રુાં ! ભડીલશેરી આણ વોની આાંક કુરે ત વ રુાં ! નશીંતય વુયજ વ ભે જુ તમ શળે અન્ધ રુાં .

શભ, શલનન ાં ઔુાંડ ાંન યષ્ણ છ ેગેય લ, લીચ યન ાં ભ ાંદીમ ાં ભ ણવને શેય લ

ક્મ ાં વુધી વો ીધ ઔયળે ચયણ ભૃતન દ રુ ?“ ભડીલશેરી આણ વોની“

ચભત્ઔ યને ન ભે રમ્ર ફધ મે કેર, વભજી રે લીજ્ઞ ન ફધ મે વ ભે છ ેઉઔેર,

ુય લ –આધ ય લખય ઔ ાં સ્લીઔ યે યફ રુાં ?“ ભડીલશેરી આણ વોની“

તુાં વદીએ ફ ાંધેર દય –ધ ખ ને છડ, તુાં લશેભ છ ઉંધે ભ થે ઔય ભ દડાંદડ,


જ ેગેર્ ાંની જભે જીલે છ ેએને ઔેભ વુધ રુાં ?“ ભડીલશેરી આણ વોની“

દુય દુયન ્રહશ અભસ્ત તને જ ળ થી નડ ે? જ્મતી, જન્તય–ભન્તય, લ સ્તુ ચક્કયભ ાં ઔ ાં ડ ે? અન્ધ ફનેરી શ્રદ્ધ ભ ાં ઔય ભ જીલન ક રુાં ?“

ભડીલશેરી આણ વોની“ – ભનવુક ન યીમ ,

આચ મટ, એભ.લી. ર્રે શ ઈ સ્ઔુર, ભ ત લ ડી, લ ટ વવ મર્ી, લય છ યડ, વુયત–૩૯૫ ૦૦૬

પોન: (0261) 254 5772 વેરપોન: 94268 12273 ઈ–ભેઈર : [email protected]




14-2011-02-04

કું કુલયણાું કુકભોમ“!

એઔ શ્રદ્ધ ુ ભ ણવન જીલનની લ ત છ.ે એ ભ ણવ યજ પ્રબુબક્તીભ ાં દઢ ઔર ઔ ખ ે. નીમભીત ખીત ઠ ઔયે. દત્તફ લની ખ મ. ભાંદીયભ ાં વગ પર્ આખ ભ થુાં ર્ઔેલ,ે એર્રુાં જ નશીં; ‘જમ વીમ ય ભ’ ફલ્મ લીન શઠ ે ઔળુાં ન અડ ડ ેએલ એ ધ ભીઔ ભ ણવ ! એઔ દીલવ એલુાં ફન્મુાં, એન લ ડ ભ ાં એઔ ડકુ્કય ભયી ખમુાં. એણે ર ઔડી લડ ે તે ડળીન લ ડ ભ ાં કવેડી દીધુાં. ડળીનુાં ફ યણાં ફન્ધ શતુાં; એથી તેભને એ લ તની જાણ ન થઈ. ણ ફીજા ડળીએ આ દૃશમ ફ થરુભની જાીભ ાંથી જોમુાં. તેણે ેર ડળીને જાણ ઔયી. ફન્ને લચ્ચે ભર્ ઝગડ થમ. ફીજા ડળીએ આક્રળ ઠ રલત ાં ઔષ્ણુાં : ‘તભે યજ દઢ ઔર ઔ બક્તીભ ાં ખ છ. ર્ીર ાં–ર્ઔ ાં ઔય છ. શમ્ભેળ ાં ધયભન ચડ લ ાંચત યશ છ. ળુાં તભ ય ધભટ તભને એલુાં ળીકલે છ ેઔ ેતભ ય લ ડ ભ ાં ડકુ્કય ભમુાં શમ તેને ડળીન લ ડ ભ ાં વયઔ લી દેલુાં ? ધયભન ચડ લ ાંચ્મ છી ણ તભે અાંદયથી આલ ભેર જ યશેલ ન શ ત ધુ ડી તભ ય ધયભભ ાં“! વખ લી દ ધયભન ચડ “ અને ઔાંઈઔ અક્કર આલે એલ ચડ લ ાંચ !’ વ ાંજ ેઅભ યી ભીત્રભાંડીભ ાં આ લ ત નીઔી. ફચુબ ઈ શવીને ફલ્મ : ‘ભયેરુાં ડકુ્કય ડળીન લ ડ ભ ાં કવેડી દેલુાં એ આ ઔીમુખભ ાં આભ ત અક્ક્રની જ લ ત ખણ મ !’ છી એઔ દ ક્ષણ અર્ઔીને તેભણ ે ઉભેમુાં: આ ફધી ભ ણવન ભનન ક ઔુલ ની ખાંદઔી છ.ે ભ ણવન ઔ ે ઔયલ ભ ાં આલત ાં ર્ીર ાં–ર્ઔ ાં દુનીમ જોઈ ળઔે છ;ે ણ ભનન ડ ગ છુ મેર યશે છ ેતે આલ પ્રવાંખે છત થઈ જામ છ.ે ક્માયેક ભયેરા ડુક્કય કયતાં જીલતા ભાણવના ભનની દુગપન્ધ લધી જતી શોમ છ!ે ધભટ ભ ણવને એલી ફેઈભ ની ળીકલત નથી. ભ ણવની ફશુધ અનીતી ભોરીઔ શમ છ.ે ઔૃષ્ણ બખલ ને અજુ ટનને ખીત ભ ાં ઔદી એલ ઉદેળ આપ્મ નથી, ‘શે લત્વ, ત ય લ ડ ભ ાં ડકુ્કય ભમુાં શમ ત ત યે ર ઔડી લડ ેચ ર ઔીથી


ડળીન લ ડ ભ ાં કવેડી દેલુાં“!’ દુમોધન યજ દ તણ ઔયીન ે ચીયી અજુ ટનન આાંખણ ભ ાં પેંઔત શત એલમ ખીત ભ ાં ક્મ ાંમ ઉલ્લેક નથી થલુાં જોઈએ એલુાં ઔે ધભટન આદેળ ભુજફ ભ ણવનુાં ગડતય થલુાં જોઈએ; ણ લ ત ઉંધી ફની ખઈ છ.ે ભ ણવની ઈચ્છ ભુજફ ધભટ ગડ મ છ.ે જથેી શલ ેભ ણવને ધભટન ડય નથી ર ખત. ઔેભ ઔે આજન ઔશેલ ત ધભટ એ તેનુાં ત નુાં ભ નવવન્ત ન છ.ે આજ ેધભટને ન ભે ભ ણવ જ ેઔભટઔ ાંડ ઔે ુજા ઠ ઔયત યશે છ ેએ ઔેલ તેનુાં આધ્મ ત્ભીઔ ભનયાંજન ફનીને યશી ખમુાં છ ે! એલ ભ નલવવજ ટત ધભટન જ એ ઔુપ્રબ લ છ ેઔે ભ ણવ ભુતી વભક્ષ વજ્જ્ન ફની યશે છ ેઅને વભ જ લચ્ચે ળેત ન ફનીને જીલે છ.ે ઔશેલ મ છ ે ઔે ળીક્ષણની ઈજ્જત યશેરી છ,ે તે યીતે ધભટન સ્ળટ ભી ભ ણવ ઔેલ ફની ળઔે છ ેતે ફ ફતભ ાં ધભટની ણ પ્રતીષ્ઠ યશેરી છ.ે એઔ લ ત લ યાંલ ય વભજામ છ.ે શલે આસ્તીઔત ઔે ન સ્તીઔત એ ભ ણવન વ ય ઔે નયવ શલ ની વ ફીતી નથી યશી. ઈશ્વયભ ાં ભ નલુાં ન ભ નલુાં એ ભ ણવની અાંખત લીચ યધ ય ને રખતી ફ ફત છ.ે ઈશ્વયભ ાં ભ નત ભ ણવ અચુઔણે વજ્જન જ શમ એ લ ત ત ક્મ યની જુઠી વ ફીત થઈ ચુઔી છ.ે ભાંદીય અન ે ભસ્જીદ ભ ર્ ે આ દેળભ ાં આસ્તીઔએ જ ે ીડ ફન્ધ રશી યેડુ્યાં છ ે તેન સ્ભયણભ ત્રથી ધુ્રજી જલ મ છ.ે ઔેર્ર ાંમ જીલત ાં ષ્ડીુરુ અને ફ ઔને વખ લી દેલ મ ાં શત ાં ! શજી ણ એ આખ ુયી શરલ ઈ નથી. ન સ્તીઔ ભ ર્ ેએર્રુાં આશ્વ વન જરુય રઈ ળઔ મ ઔે તેભણે ઔદી ઈશ્વય ઔ ેધભટને ન ભે લીય ર્ ભ નલવાંશ ય આચમો નથી. યન્તુ ધભટ અને શ્રદ્ધ વીલ મન દુણથી તે ણ ભુઔત નથી. ઔઈ ભ ણવ ન સ્તીઔ શલ થી તે આઆ વજ્જન ફની જત નથી. ન સ્તીઔભ ાંમ અનઔે પ્રઔ યની સ્લબ લખત, ભ નલવશજ ઔભજોયી શઈ ળઔે છ.ે વ ચી લ ત એ છ ેઔે ભ ણવ તેન આચ ય, લીચ ય અને લતટનથી ઔલે છ ેતે જ તેન વ ચ ભ દાંડ ખણી ળઔ મ. તે બખલ નને બજ ેછ ેઔ ેનથી બજત ત ેફ ફત યથી તેનુાં વ ચુાં ભ નીઔી ળઔતુાં નથી. યજફયજની જીલ તી જીન્દખીભ ાં એઔ ભ ણવ ફીજા ભ ણવ જોડ ે ઔેલ વ્મલશ ય ઔયે છ ે તે ય ભ નલવભ જન ાં


વુકદુ:કન આધ ય યશેર છ.ે દય ભશીને એઔ વત્મન ય મણની ઔથ ઔય લત ભ ણવ ત ને ત્મ ાં ભયેર ઉંદય ડળીને ત્મ ાં પેંઔી દેત શમ ત એલી બક્તીન ઔઈ પ મદ કય ? ન દેક ત બખલ ન ભ ર્ ેભ ણવ ત ની આવ વન જીલત ભ ણવન ેવખ લી દેત શમ ત એલ રઔ ભ નલવભ જન વ ચ દુશભન છ.ે આજ ેથ મ છ ેએલુાં ઔે ભ ણવ યજ બખલ નન પર્ રુછ ેછ,ે અખયફત્તી વખ લે છ,ે ભુતીને દુધ અથલ ખાંખ જથી ધઈને ચખકી ઔયે છ;ે ણ તે અાંદયથી નકળીક ખાંદ યશી જામ છ.ે અભેયીઔ ન રઔની ખયદન ગડીમ ન ઔ ાંર્ વ થે જોતય મેરી શમ છ.ે આણી ભ પઔ ઈશ્વયબક્તી ભ ર્ ેયજ વલ યન એઔ દ ઔર ઔ પ લલ નુાં તેભને ભ ર્ ેરખબખ અળક્મ શમ છ.ે છત ાં યજફયજન ભ નલવ્મલશ યભ ાં અભેયીઔન આણ ઔયત ાં લધુ પ્ર ભ ણીઔ શમ છ.ે ત્મ ાં ઔઈ સ્ર્યભ ાં ્રહ શઔની વન ની ચેન ખુભ ઈ ખઈ શમ ત તે છી ભી ળઔે છ.ે આણે ત્મ ાં ય ભઔથ વ ાંબલ ફેઠરે શજાય શ્રદ્ધ ુ લચ્ચે ાંચ તર ન વન ન અછડ કલ મ શમ ત તે છ ભલ ની આળ નથી શતી. ફચુબ ઈ ઔશે છ:ે ‘ય લણ વે ખમેરી વીત શેભકેભ છી ભી ળઔે; ણ ય ભબક્ત વેથી વન ની ચેન છી ભી ળઔતી નથી !’ આણ ેત્મ ાં બ ડનેુાં ગય ચ લી ડલ ની ફ ફત રેક તી નથી. (વયઔ યે ગયબ ડતુની તયપેણભ ાં ઔ મદ ઔયીને શલે ફેઈભ નીને ઔ મદવેય ઔયી છ.ે) તભે ઔ ે તીરઔ અને ય ભન ભની ચ દય ઢીને નીઔી ડ ત રખબખ ણી દુનીમ ને ઉલ્લુ ફન લી ળઔ મ છ.ે ઑપીવભ ાં પ્રલેળતી લે લ ાંઔ લી ઑપીવન ઉંફય ને શ્રદ્ધ થી શ થ અડ ડત ઔભટચ યીને ભેં જોમ છ.ે એલ રઔ ઉંફયની ેરે ય જઈ કર્ ફીર ભુઔી ખરભ ર ઔયે છ ેત્મ યે ેર ઉંફય ઔેલ લીશ્વ વગ ત અનુબલત શળે ? ઔઈ ધનઔુફેય ળેઠીમ ત ન સ્લ થટ વ ધલ તખડી ર ાંચ આે છ ે ત્મ યે તેને ઠુઔય લી દેલ ભ ાં બરબર ન ાં શ ાંજા ખખડી જામ છ.ે એલી ફેઈભ ની શલે વ ભ ન્મ ખણ મ છ.ે


ઑપીવભ ાં વભમવય ન જલુાં ઔે ઔ ભચયી ઔયલી એલી ફ ફતની ર્ીઔ ઔયન ય ની ખણતયી શલે લેદીમ ભ ાં થ મ છ.ે વાંક્ષીપ્તભ ાં ત ત્મટ એર્રુાં જ ઔે યજ ઉઠીને ુજા ઠ ઔય. ખીત , ફ મફર ઔે ઔુય ન લ ાંચ, ણ વભ જભ ાં એઔ વ ચ , નેઔદીર ઈન્વ ન તયીઔે નશીં જીલી ળઔ ત ધભટળ ષ્ડની ળીક ભણ થીભ ાંન ાં યીંખણ ાં જલેી ફેઅવય ફની યશે છ.ે ધભટુસ્તઔ લ ાંચી ન કલ થી ઔેલ ભ નવીઔ વન્ત થ મ છ.ે જીલનભ ાં વ ચઔરી વુક–ળ ન્તી ભેલલી શમ ત ઔેલ લ ાંચ્મ થી નશીં ચ ર;ે ધભટની વ યી ળીક ભણન જીલનભ ાં અભર ઔયલ યષ્ણ. મ દ યશે, યખ ભર્ ડલ ભ ર્ ેડૉક્ર્યની દલ ેર્ભ ાં જામ તે જરુયી છ.ે દલ ળીળીભ ાં ડી યશે તેન ઔઈ પ મદ થત નથી.



15-2011-02-23

વુંતો ‘શ્રીશયી’ને ફદરે ‘વત્મ’નો પ્રચાય કયે તે વાચી વભાજવેલા

વલટસ્લીઔૃત વત્મ એ છ ે ઔે એઔ રકેઔન લીઔ વભ ાં અકફ યનુાં ભશત્ત્લ અનેઔખણાં શમ છ.ે શ્રી. લીજમ બખત વમ્ દીત ુસ્તઔ ‘લીલઔે–લીજમ’ભ ાં પ્ર . યભણ ઠઔ રકે છ:ે ‘યભણભ્રભણ’ ઔર્ ય 1976ભ ાં ળરુ થમેરી. આજ ેફય ફય 35ભુાં લટ ચ રે છ.ે આ ફધી જ વમ્પ્ર પ્તી ભુ ત ‘ખુજય તભીત્ર’ને જ આબ યી છ.ે આલી ફાંડકય અને રુઢીબાંજઔ ઔર્ ય ચર લલ ભ ાં ‘ખુજય તભીત્ર’નેમ ગણાં વશેલુાં ડરેુાં, ગણ લીયધ થમેર; ણ એમ અડીકભ યશેરુાં અને શુાંમ અડીકભ. દયભીમ ન ‘વભઔ રીન’ દ્વ ય ભુાંફઈન ઔીલ્લ વય ઔમો. જ્મ ાં આજ ેણ યૅળન રીઝભની પ્રલૃત્તી ઔડડે ર્ ચ રે છ.ે એર્રે ભુ (અને વોથી લગુ) ત શુાં ‘ખુજય તભીત્ર’ન ઋણી છુાં.’ ઔાંઈઔ એ પ્રઔ યન જ ઋણસ્લીઔ ય વ થે અત્રે ઔશેલ નુાં પ્ર પ્ત થ મ છ ેઔે પ્રસ્તુત અકફ ય યૅળન રીઝભનુાં ભવ છ.ે એની ઔર્ ય અને ચચ ટત્ર લીબ ખ દ્વ ય ઔેર્ર મ યૅળનર લીચ યઔનુાં ગડતય થમુાં છ.ે નલવ યીન જાણીત ચચ ટત્રી શ્રી. વુયેળ દેવ ઈ સ્લમાં એઔ તાંત્રી ફની ‘પ્રીમભીત્ર’ ન ભનુાં કુદનુાં વ પ્ત શીઔ ચર લી યષ્ણ છ.ે ‘ખુજય તભીત્ર’ભ ાં એઔ વભમે આખરી શયભ ાં સ્થ ન ભેલી ચુઔેર યૅળનર ચચ ટત્રી શ્રી. ખલીન્દ ભ રુ એઔ વપ એડીર્ય તયીઔે લૈશ્વીઔ ખમ તી પ્ર પ્ત ઔયી ચુક્મ છ.ે ઈન્ર્યનેર્ ય ‘અબીવ્મક્તી’ ન ભન તેભન બ્રખ કુફ રઔપ્રીમ થઈ યષ્ણ છ.ે એ વીલ મ શ્રી. ઉત્તભ ખજ્જય, શ્રી. વુનીર ળ શ, શ્રી. વુમટઔ ન્ત ળ શ એ વોન ચચ ટત્ર લકત લકત ‘ખુજય તભીત્ર’ભ ાં પ્રખર્ત યશે છ.ે શ્રી. ઉત્તભ ખજ્જયે ત ઈન્ર્યનેર્ ય છલે્લ ાં છ લટથી ‘વન્ડ ેઈ–ભશેપીર’ ન ભથી ‘લ ચનમ ત્ર ’ની એઔ અનકી વ શીત્મીઔ ભશેપીર જભ લી છ.ે એ ફધ ભ ાં ‘ખુજય તભીત્ર’ન યક્ષ પ ઈનઔ યી ળઔ મ એભ નથી. આદયણીમ ભય યીફ ુ જલે વુપ્રવીદ્ધ ઔથ ઔ ય યૅળન રીઝભ તયપ ઢળ્ તેભ ાં ણ ‘ખુજય તભીત્ર’ પ્રત્મેની તેભની ચ શન જ ઔ યણબુત યશી છ.ે ય ભનુાં યર્ણ ઔયત ય ભ મણી ‘યભણભ્રભણ’ તયપ લે એ ફશુ ભર્ી (અને ક વ ત) આશ્વ વઔ ગર્ન ખણ મ. આશ્વ વઔ એર્ર ભ ર્ ેઔે, ચ ય– ાંચ


યૅળન રીસ્ર્નુાં ન નઔડુાં ર્ુાં ાંડલ જલેુાં શતુાં. તેભ ાં ભય યીફ ુન પ્રલેળથી જાણ ે ાંડલને ઔૃષ્ણન વ થ ભળ્. ગણ એ ર્ીઔ ઔયી– ‘યભણ ઠઔ ભય યીફ ુન કે ફેવી ખમ .’ શ્રી. ભય યીફ ુએ ‘લીલેઔ–લીજમ’ ુસ્તઔન રઔ ટણ ઔ મટક્રભ (પાંક્ળન)ભ ાં ભ ઈઔ યથી જાશેય ત ઔયી– ‘યભણ ઠઔ ભ યે કે નથી ફેઠ “, શુાં એભને કે ફેઠ છુાં !’ (ફ ુની એ લીનમ્રત ખણ મ, ફ ઔી એભ ઔશેલુાં લધુ વ ચુાં ખણ મ ઔે ઔઈ ઔઈન કે નથી ફેઠુ ાં. ફને્ન વત્મન ધયભઔ ાંર્ ભ ાં ફ જુફ જુન લ્લ ભ ાં ઉબ છ)ે ફન્ને એઔભેઔને ઉઔૃત ઔયત નથી– વત્મન વભથટનભ ાં આાંખી ઉંચી ઔયે છ.ે ફ ુ વે ‘ય ભફ ણ’ છ.ે યભણ ઠઔ વ ે‘યૅળન રીઝભ’નુાં ફ ણ છ.ે ફન્નેન એઔભ ત્ર શેતુ ‘ય લણદશન’ન છ.ે યૅળન રીઝભની લણકેડ મેરી ર્ઔેયી ય ચઢી, ‘લીલઔેફુદ્ધીલ દન લ લર્’ પયઔ લલ નુાં ઔ ભ ભશત્ત્લનુાં છ.ે ત ેઔ ભ ‘ફ ુ’ ઔયે ઔ ે‘ફ ’– યૅળન રીઝભનુાં ત તેન થી ઔલ્મ ણ જ થળે. ુસ્તઔ ‘લીલઔે–લીજમ’ભ ાં શ્રી. લીજમ બખતે એઔ વુાંદય ગર્ન વભ લી રીધી છ.ે આણી અન્ધશ્રદ્ધ ઔેર્રી શદે જડ, અક્ક્રલીશણી અને ધીક્ક યમુક્ત છ ેતેન આ એઔ જ દ કર ફવ થઈ ડળે. ખ ાંધીનખયથી દળ ભ ઈર દુય રુ ર ન ભનુાં ખ ભ આલેરુાં છ.ે ત્મ ાં આવ ભ વભ ાં ‘લ્લી’ બય મ. લ્લી એર્રે ભે અને ભ ત જીની યથમ ત્ર . જભે ાં લયદ મી ભ ત ને ભ થે ચખકુાં ગી ચઢ લલ ભ ાં આલે છ.ે આ શજાય ભણ ચખકુાં ગી ખ ભની ધુભ ાં ઢ મ અને યખદ મ. એભ ાં લી છ એલ ચુસ્ત યીલ જ ઔે ેરુાં ધુભીશ્રીત ગી દરીત જ રઈ જામ. અને એભ ાંથી ધુીમુાં ગી ઔ ઢીને ક મ. યૅળન રીસ્ર્એ આલ ફખ ડ ઔયન ય ઉત્વલન લીયધ ઔમો અન ેધભટધુયન્ધયને લીનન્તી ઔયી ઔે ગી ધુભ ાં ઢ મ એને ફદર,ે લ વણભ ાં ઝીરી ર અને છી ખયીફને લશેંચી દ, ત ઔભવે ઔભ ળુદ્ધ ગી ત તેભન ેર્ભ ાં જામ“! લ્લીન ભલડીએ ળ જલ ફ આપ્મ તે વ ાંબ. તેભણે ઔષ્ણુાં: ‘ગી ઢ મ ત જ ધ મુાં ુણ્મ ભે !’ આલ જલ ફથી નીય ળ થઈને યૅળન રીસ્ર્ અદ રતભ ાં ખમ અને ઔષ્ણુાં ઔે આલ અથટશીન ઉત્વલ ફન્ધ ઔય લ. ત્મ યે અદ રતે ઔ મદેવય એલ ચુઔ દ આપ્મ ઔ,ે ‘રુ રની ‘‘લ્લી’’ એ ધ ભીઔ ફ ફત છ.ે અને ધ ભીઔ ફ ફતભ ાં અદ રત ઔે ઔ મદ ભ થુાં ભ યી ળઔે નશીં !’


દસ્ત, આ આણ ભશ ન બ યતની ત વીય છ.ે ઔલ્ન ઔયી ળઔ મ કયી ઔ,ે અભેયીઔ ભ ાં આ યીતે ભણફન્ધી ચખકુાં ગી ધુભ ાં ઢી દેલ ભ ાં આલતુાં શમ અને લી ત્મ ાંની અદ રત એલ ચુઔ દમ આે કયી ઔે, ‘આ ધ ભીઔ ફ ફત શલ થી અદ રત એભ ાં ભ થુાં ભ યી ળઔે નશીં !’ એઔ ફીજો પ્રવાંખ જુ. 1981ભ ાં શ્રી ય જાય ભભશન ય મન ભર્ બ ઈ ભૃત્મુ મ્મ એર્રે યીલ જ પ્રભ ણે તેભની લીધલ થમેરી ત્ની– અરઔભાંજયીએ વતી થલ ની તૈમ યી ઔયલી ડી. કડઔ મેરી ચીત ય અરઔભાંજયી ચઢી ત કયી; યન્તુ જલેી આખ ચ ાંલ ભ ાં આલી ઔે તે ખબય ઈ ઉઠી. તીવ્ર અખનઝ થી દ ઝત ાં તે ઉબી થઈ ખઈ. યન્તુ ચીત પયતે એઔઠ થમેર ધભ ટન્ધ ઠઔેેદ યએ એને બ ખી છુર્તી અર્ઔ લીને ર ાંફ ર ાંફ લ ાંવડ લડ ે ભ યી ભ યીને છી ચીત ભ ાં ધઔેરી દીધી. એની ચીવ ન વાંબ મ તે ભ ર્ ે ફુરાંદ ઢર–નખ ય ીર્લ ર ગ્મ . આજ ે આ લ ાંચલ ભ ત્રથી ણ ઔભઔભ ર્ી આલી જામ છ.ે ય જાય ભભશન ય મે યડત હૃદમે એ શેલ નીમત જોઈ રીધી; ણ છી તેભણે પ્રચાંડ ુરુ થટ આદમો ને 1827ભ ાં રડટ લીરીમભ ફેન્ર્ીઔે વતીપ્રથ ન ફુદ ઔયલ ન ઔ મદ ઔમો. શલે ઔરુણત જુ ઔે એ લ તને આજ ેુય ાં 184 લો લીતી ખમ ાં છ;ે છત ાં અકફ યભ ાં શજી ણ એલી ગર્ન લ ાંચલ ભે છ ે ઔે પર ણ ખ ભભ ાં ઔઈ ભશીર ને વતી થલ ની પયજ ડલ ભ ાં આલી. અપવવ“ આણ ‘ભશાન’ બ યત ેશજી ગણાં વુધયલ નુાં ફ ઔી છ.ે એલ વાંજોખભ ાં આદયણીમ શ્રી. ભય યીફ ુ યૅળન રીઝભન ર્ઔે ભ ાં આાંખી ઉંચી ઔયે ત તે યૅળન રીઝભ ઔયત ાંમ વભ જની ફશુ ભર્ી વેલ થમેરી ખણ મ. એભની વે ધભટનુાં ળક્તીળ ી ભ ધ્મભ છ.ે વભ જની ન ની ન ની ખરીઔુાંચીભ ાં એભન અલ જ શોંચે છ.ે મ દ યશે વત્મ વન જલેુાં ઔીભતી શમ છ.ે યન્તુ વનુાં ઔેલ એઔ દ થટ છ.ે તેને ગયેણ ભ ાં ઢ લ ભ ાં આલે ત જ તેન ઉમખ ઔયી ળઔ મ. ભય યીફ ુ વશીતન તભ ભ વન્ત/ઔથ ઔ ય વત્મને ઉદેળનુાં ગયેણાં ફન લીન ે પ્રચ ય ઔયે ત વભ જભ ાંથી અન્ધશ્રદ્ધ જરુય ભર્ી ળઔે. આણી સ્થીતી એલી દમનીમ છ ેઔે એઔ ધભટખુરુ ર ક ભ ણવ બેખ ાં ઔયી ળઔ;ે ણ એઔ ‘વત્મ’ વેંઔડ ધભટખુરુને એઔ છત તે એઔઠ નથી ઔયી ળઔતુાં. ઔેભ ઔે ધભટખુરુને વત્મ


ઔયત ાં વન્ભ નની અને વભ જવેલ ઔયત ાં સ્લ–વેલ ની લધુ ખયજ યશેતી શમ છ.ે દયેઔન લ ડ જુદ “ દયેઔન ચઔ જુદ “ ને લી દયેઔન બખલ ન ણ જુદ “! તેભન અનુમ મીની વાંખમ યથી તેભની પ્રતીષ્ઠ અાંઔ તી શમ છ.ે એલી જુઠી ભ ણીથી ફશુ ફશુ ત દમ્બનુાં ભ નીઔ,ે વત્મન વલે ફ જુ ય યશી જામ છ.ે વભ જનુાં ઔલ્મ ણ ઔયલ ઈચ્છત વન્તએ આવન બેદબ લ બુરી વત્મન વભથટન ભ ર્ ેએઔ થલુાં જોઈએ. ફચુબ ઈ ઔશે છ–ે ‘બખલ બરે શેય; ણ પ્રજાન ેઠખલ નુાં ફાંધ ઔય.’ અન્તે એઔ લ ત જરુય ઔશેલી છ.ે આજમટન્ત વ મરન્ર્ યૅળન રીસ્ર્ તયીઔે યશેલ નુાં વાંદ ઔયન ય શ્રી. લીજમ બખતે, શ્રી. યભણબ ઈ ઠઔવ શેફન દીરન દસ્ત લેજ વભુાં આ ુસ્તઔ પ્રખર્ ઔયીને યૅળન રીઝભ ક્ષેત્રે બવ્મ પ્રલેળ ઔમો છ.ે આ ુસ્તઔ ભ ત્ર યૅળન રીસ્ર્એ જ નશીં; પ્રત્મેઔ ભ ણવે લ ાંચલ જલેુાં વત્ત્લળીર અન ેનભુનેદ ય ફની ળક્મુાં તેભ ાં શ્રી. લીજમ બખતન ભ ત્ર આથીઔ પ જ નશીં; ભ નવીઔ પ ણ ન ન વનુ નથી. પ્ર . યભણ ઠઔન ‘લીચ યન લવીમતન ભ ’ જલેુાં આ ુસ્તઔ તેભન આજમટન્ત નીલડરે રેકભ ાંથી ચુાંર્ીને વાંદ ઔય મેર 392 ખદ્યકાંડન યવથ છ.ે રુીમ એઔવ એાંવીનુાં આ ુસ્તઔ શ્રી. લીજમ બખતન ેવેરપન નાંફય : 98252 71200, ઈ–ભેઈર : [email protected] ય વમ્ઔટ ઔયલ થી રુીમ : 150/- ભ ાં ભી ળઔે છ.ે


ચ ર, 2011ભ ાં જખતબયની તભ ભ શ્રદ્ધ ઔે અન્ધશ્રદ્ધ ને નલેવયથી વત્મ અને લીજ્ઞ નન ત્ર જલે તરીએ અન ે જ ે લજન ઉતયે તેને વો સ્લીઔ યીએ. ઔેભ ઔે ‘વત્મન ધયભઔ ાંર્’ લીજ્ઞ ન દ્વ ય ‘ર્સે્ર્ડે એન્ડ ઔ’ે થમેર શમ છ.ે ધયભન ધડ ભ ાં પેય શમ ળઔે; ણ લીજ્ઞ નન લજનઔ ાંર્ ભ ાં એઔ ્રહ ભનમ પયઔ શત નથી. અનકુ્રમણીકા



16-2011-05-27

વૃષ્ટીના ળીળભશરના ળીલ્ી ત્રણ“

ઈશ્વય, ઈન્વાન અને લીજ્ઞાન

ભ ય ાં દ દીભ ભમ ાં ત્મ ાં વુધી ૃર્થલીને ખ નશીં વ ર્ ભ નત યશેર ાં. એઔ લ ય ભ યી લીજ્ઞ નની નર્ફુઔ તેભને લ ાંચી વાંબ લેરી અને ઔશેરુાં: ‘દ દી ૃર્થલી વ ર્ નશીં ખ છ.ે’ તેભણે ભ ય બણ ય શવી ડત ાં ઔશેરુાં: ‘ખ ાંડીમ , તુાં બણ્મ; ણ ખણ્મ નશીં. ધયતીભ ત ખ નશીં; વ ર્ છ ેઅને તે ળેન ખન ભ થ ય ઉબેરી છ.ે ન ખ પેણ ફદરે ત્મ યે ૃર્થલી શ રી ઉઠ ેછ ેએથી ધયતીઔાં થ મ છ!ે’ ઔચ્છભ ાં ધયતીઔાં થમેર ત્મ યે ભને દ દીભ ન ળબ્દ મ દ આલેર . અભ યી ઔ ભલ ીને ત્રીઔણન ત્રણ કુણ ન વયલ 180 અાંળ થ મ તેની કફય નથી. ફ જુલ ખાંખ ઔ ઔીને એ લ તની કફય નથી ઔે ષ્ડીને ફ ઔી જન્ભે એભ ાં ષ્ડી નશીં; ુરુ જલ ફદ ય શમ છ.ે અયલીન્દબ ઈને ત્મ ાં ચાંચફશેન અડધ દશ ડ ફ્રીઝન દયલ જો ુય ઢ ાંઔત ાં નથી. અને ર ઈર્ફીર લધ યે આલે ત્મ યે ર ઈર્લ વ થે રડ ેછ.ે ભ ણવન ાં ગણ ાં અજ્ઞ ન ફીનઝેયી વ જલે ાં શમ છ.ે તે ક વ નુઔવ ન નથી શોંચ ડત ાં. દ દીભ ને તેભન ાં અજ્ઞ ને છલે્લે વુધી ઔઈ શ ની શોંચ ડી ન શતી. છલે્લ ાં અઢીવ લોભ ાં લૈજ્ઞ નીઔ પ્રખતીને ઔ યણે અદ્બુત વાંળધન થમ ાં. આજ ેલીજ્ઞ ન લીશ્વનુાં લીશ્વઔભ ટ ફની ખમુાં છ.ે લીજીની ળધ ફશુ છથી થમેરી. તે ુલે 1769ભ ાં ઈંગ્રૅન્ડન જમે્વ લૉર્ ે સ્ર્ીભ એન્જીનની ળધ ઔયી શતી. ઔશે છ:ે ઉઔત ણીની લય થી લ વણ યનુાં ઢ ાંઔણ ઉથરી ડ્યુાં અને તેભને લીચ ય આવ્મ, લય થી ઢ ાંઔણ ઉથરી ળઔતુાં શમ ત એ ળક્તીન અન્મ ઔ ભભ ાં ણ ઉમખ ઔયી ળઔ મ. અને એભણે સ્ર્ીભ એન્જીનની ળધ ઔયી. ખૃશીણી આજ ેઔુઔય લ યે છ ેતે જમે્વ લૉર્ ેઔયેરી ળધની રેર્સે્ર્ એડીળન છ.ે ભ નલજાતને આજ ેકડીમ ય ભ ત ઔયત ાં લય ભ ત લધુ ઉમખી છ.ે લો વુધી આણી ફ્ર ઈંખય ણી અને ખુજય ત એક્ષપ્રેવ સ્ર્ીભ એન્જીનન ળીમ ાં યષ્ણ ાં શત ાં. લીજીની ળધથી ભ ણવન ગયભ ાં ઔડીમ ાં અને પ નવ દુય થમ ાં તે યીતે ર્રને ણ


લય ની શૈમ લય ભ ાંથી ભુક્ત થઈ ળઔી. મુયભ ાં થમેરી ઓદ્યખીઔ ક્ર ન્તીભ ાં ૈડ ાંની ળધે જ ે ભશત્ત્લન બ ખ બજવ્મ શત, તેલ બ ખ લીજીએ લીશ્વન લીઔ વભ ાં બજવ્મ. આજ ેળશેયન ઔઈ આરીળ ન થીમેર્યભ ાં આણે પીલ્ભની ભજ ભ ણીએ છીએ ત્મ યે એ મ દ ઔયત ાં નથી ઔ ેફ્ર ાંવન લ્મુભીમય ફાંધુએ 1895ભ ાં ચરચીત્રની ળધ ઔયી શતી. લોુલે લ ાંવદ ની પ્રત ર્ઔીઝભ ાં ભેં શેરી લ ય ‘ફશત દીન શુએ’ ન ભની પીલ્ભ ાંચ આન ભ ાં જોમેરી. ભ ય યભ ાંચન ય યષ્ણ ન શત. છી પીલ્ભનુાં વ્મવન થઈ ડરેુાં. લ ાંચલ ભ ર્ ે ભીત્રને ત્મ ાં જાઉં છુાં, એભ ઔશીને તેભની જોડ ેર્ઔીઝભ ાં ગુવી જત. બીન ય ખ ભન ભ ય આદીલ વી રાંખર્ીમ ભીત્ર બ્રૅઔ એન્ડ વ્શ ઈર્ પીલ્ભ જોતી લે ભર્થેી ફુભ ડત : ‘ઔરય છડ“ ઔરય છડ“ !’ શુાં ણ તેભને વ થ આત. 1895ભ ાં જ ઈર્રીન ભ ઔોનીએ યેડીમ વીગ્નર ભઔરલ ભ ાં વપત ભેલેરી. અને તેને ખરે આણને યેડીમ ભળ્. આજ ેયેડીમ ભીચીની ભજા ભ ર્ ેઆણે ભ ઔોનીન ઋણી છીએ. યેડીમથી ઔેલ ભનયાંજન જ નશીં; ભ શીતીની દુનીમ ભ ાં ણ જફયજસ્ત ક્ર ન્તી થઈ. 1927ભ ાં ફે્રળ લથે ર્ીલીની ળધ ઔયી. ત ેઔ યણે યેડીમન જાણે ભૃત્મુગાંર્ લ ખી ખમ. યુુટફર ઈર્ આલત ાં પ નવ કણુ ભ ાં જઈ ડ્ય ાં શત ાં; તેભ ર્ીલીએ યેડીમને કણુ ભ ાં શડવેરી દીધ. યન્તુ એ ળધનુાં લૈજ્ઞ નીઔ ભુલ્મ જય છુાં ન શતુાં. પ્રત્મેઔ પ્ર થભીઔ વાંળધન નીવયણીન શેર ખથીમ જરે્રુાં ભશત્ત્લ ધય લે છ.ે ભ ણવ વીધ નીવયણીન છલે્લે ખથીમે શોંચી ળઔત નથી. આઈસ્ક્રીભ ઉન નુાં અભૃત ઔશેલ મ. શલે એ ગયે ફન લી ળઔ મ છ.ે એ અભૃતભન્થન ઈ.વ. 1850ભ ાં ફ્રીઝની ળધથી ળક્મ ફન્મુાં શતુાં. આણે આઈવક્રીભ ક તી લે ત્નીને ધન્મલ દ આીએ છીએ; ણ ફ્રીઝન ળધઔન લીચ ય આલત નથી. ભ ણવ ખણતયીન ઔર ઔભ ાં લીભ ન દ્વ ય ભુમ્ફઈથી રાંડન શોંચી જામ છ.ે રાંડનન એયર્ટ ય ઉતમ ટ છી શેર આબ ય બખલ નન ભ ને છ;ે ણ ય ઈર્ બ્રધવટને ઔઈ મ દ ઔયતુાં નથી. 1930ભ ાં ય ઈર્ બ્રધવટને ઉડત ાં ક્ષીને જોઈ લીચ ય આવ્મ: ક્ષી ઉડી ળઔે છ ે તે યીતે ભ ણવ ઔેભ ઉડી ળઔત ાં નથી ? એ પ્રશ્નન ે


ખરે થમેર અનેઔ પ્રમખ ફ દ લીભ નની ળધ થઈ. અયલીન્દબ ઈન દીઔય અભેયીઔ ભ ાં છ.ે એથી તે જમ્ફજરે્ભ ાં ગણીલ ય ફેઠ છ.ે તે ઔશે છ:ે ‘ીટ્ર્ભૅન’ ન ભન ભ ણવે ળર્ટશૅન્ડ રીીની ળધ ઔયી શતી, તેથી ળર્ટશૅન્ડને ‘ીટ્ર્ભૅન ળર્ટશૅન્ડ’ ઔશેલ મ છ.ે બે્રઈર ન ભન ભ ણવે અન્ધજનની રીી ળધી શતી, તેથી તેન ે ‘બે્રઈર રીી’ન ન ભથી કલ ભ ાં આલે છ.ે એ યીતે ય ઈર્ બ્રધવટની ુણ્મસ્ભૃતીને ચીયાંજીલ ય કલ વયઔ યે જમ્ફજરે્નુાં ન ભ ‘જમ્ફ ય ઈર્’ ય કલુાં જોઈએ. એલુાં થઈ ળઔે ત તે ય ઈર્ બ્રધવટનુાં શ્ર દ્ધ ઔયલ જલેી લીત્ર ફ ફત ફની યશે. શલે એ પ્રશ્ન ય લીચ ય ઔે જ ેલીજ્ઞ ની, ભ ણવને ક્ષી ઔયત ાંમ લધુ ઉંચ ઈએ ઉડલ ની વીદ્ધી અ લે તનેુાં શ્ર દ્ધ ઔયલ ની જરુય યશે કયી ? ભય યીફ ુને ઔદીઔ ભલ નુાં ફને ત ળીષ્મબ લે ુછલુાં છ ે: ‘ય ભ મણભ ાં ુષ્ઔ લીભ નન ઉલ્લેક આલ ેછ.ે ત ય ઈર્ બ્રધવટ ય ભ મણ શેર ાં જન્મ્મ શત ઔે ુષ્ઔ લીભ નની ળધ ય ઈર્ બ્રધવટ ુલે ઔ’ઔ ફીજા ઔયી ચુક્મ શત ?’ 1955ભ ાં યળીમ એ સ્ુર્નીઔની ળધ ઔયીને અલઔ ળમુખન ાં દ્વ ય કરી આપ્મ ાં. એ ળધને ઔ યણે ભ નલી બ્રષ્ઢ ાંડને ફ યણે ર્ઔય ભ યત થમ. 1971ભ ાં થમેરી ભ ઈક્રચીપ્વની ળધે છલે્લ ાં 39 લટભ ાં ભ શીતીની દુનીમ ભ ાં ક્ર ન્તી વજીટ. ઔમ્પ્મુર્ય, ર્રેીઔૉમ્મુનીઔેળન અન ે વેર્રે ઈર્ વાંદેળ વ્મલશ યન ગણ લીઔ વ થમ. 1990ન દ મઔ ભ ાં અથ ટત્ છલે્લ ાં 20 લટભ ાં લલ્ડટલ ઈડ લેફ બ્ર ઉઝય આલત ાં ઈન્ર્યનેર્ભ ાં તશેરઔ ભચ લી દેતી ળધ થઈ. ઔમ્પ્મુર્ય અને ઈન્ર્યનેર્ એ લીજ્ઞ નદેલત ન ાં અનન્મ આળીલ ટદ વભ ાં છ.ે બ યતભ ાં ણ ઔેર્રીઔ ળધ થઈ શતી. વદી ુલે નખયયચન , આમુલેદ, નક્ષત્રનુાં ખણીતળ ષ્ડ, ળઢલ ાં લશ ણ લખેયેની ળધ થઈ શતી. ળુન્મની ળધ બ યતભ ાં આમટબટ્ટ ેઔયી શતી. ફચુબ ઈ ઔશે છ ે: ‘ળુન્મની ળધન વોથી ભર્ ખેયર બ અભ્મ વઔ દયભીમ ન ભેં ભ ઔટળીર્ભ ાં લેઠ્ય શત !’ આ ફધી તલ યીક યથી પરીત થ મ છ ેઔે ભ નલ ઈતીશ વન ાં લીતેર ાં શજાય લોભ ાં, ભર્ બ ખની ળધ છલે્લ ાં 250 લટભ ાં થઈ છ.ે લીવભી વદી લીજ્ઞ નન વુલણટમુખ ફની ખઈ શતી. લીજ્ઞ ને ભ ણવને વુકી ઔયલ ભ ાં છુાં લીન ે


જોમુાં નથી; ણ અપવવ એ લ તન છ ે ઔે આણ ઔેર્ર ઔ ઔશેલ ત ધભટખુરુ લીજ્ઞ નને ેર્ બયીને ખ દે છ ે ! એઔ ઔથ ભ ાં એઔ વન્ત ફલ્મ શત : ‘લીજ્ઞ ન ેવજરે ાં બોતીઔ વુકથી ભ ણવ ઈશ્વયલીભુક થઈ ખમ છ.ે લીજ્ઞ ને ભ ણવને ભ ણવ નશીં; ભળીન ફન લી દીધ છ.ે લીજ્ઞ ન જલેી કય ફ ફ ફત ફીજી એઔે નથી. લીજ્ઞ ન ઔીમુખન જીન છ ે!’ સ્થીતી એ શતી ઔે વન્તની ઔથ ભ ઈઔ દ્વ ય ર ક ભ ણવને વાંબ ઈ યશી શતી, ક્રઝ વઔીર્ ર્ીલી દ્વ ય શજાય ભ ણવ જોઈ યષ્ણ શત અને ઔેફરન ર ઈલ ર્રેીઔ સ્ર્ દ્વ ય ગયેગય શોંચી યશી શતી. લીજ્ઞ નન બયુય ઉમખ ઔયલ છત ાં એ વન્ત ભશ ળમ લીજ્ઞ નને બ ાંડી યષ્ણ શત તે શ સ્મ સ્દ ર ખતુાં શતુાં. જાણે ણીભ ાંથી ડઔુાં ઉંચુાં ઔયીને ભ છરી ઔશેતી શમ : ણી જલેી નઔ ભી ચીજ ફીજી એઔે નથી. ભ ણવે ઔૃત્રીભ શ થ ફન વ્મ . ખ ફન વ્મ . આાંક, ઔ ન, નક ફન વ્મ ાં. ત્મ ાં વુધી ઔે હૃદમનુાં પ્રત્મ યણ ણ શલે ળક્મ ફન્મુાં છ.ે તે ભ ર્ ેઆણ ેભુ ત આરભન અવરી આઔીર્કૅ્ર્(વ મન્વ અને ર્ઔેનૉરજી)ન ઋણી છીએ. ઈશ્વય ક્મ ાં શળે“ ઔેલ શળે“ આણે ઔદી જોમ નથી. યન્તુ બખલ ન લીજ્ઞ નીન સ્લરુભ ાં ભ ણવને ભી જામ છ.ે ઈશ્વયને ભલ ની યીતભ ાં થડુાં ભૉડીપીઔેળન ર લલ ની જરુય છ.ે પ્રબુને ભલ ન ધભછ ડ શલ ે ફદર લ જોઈએ. ય ભ મણ અને ભશ બ યતની વીયીમરભ ાં ભ થે ભુઔુર્લ દેલત ન ેઆણે વદીથી બખલ ન ભ નત આવ્મ છીએ. યન્તુ ઈશ્વયને ળધલ ભ ર્ ેભન્દીય, ભસ્જીદ, ચચટ ઔે ખીયજાગયભ ાં પ ાંપ ાં ભ યલ ને ફદરે આણી આવ વ જ નજય ઔયલી યશી. ‘न जाने कीस वेशमें नारायण मीऱ जाय“ !’



17-2011-07-29

ભાનલ કલ્માણનાું કાભો આસ્તીકોએ લધાયે કમામું છે (બાગ–૧)

ગયભ ાં અભે તીત્ની ફે જ યશીએ. ફન્ને વ થે ફીભ ય ડ્ય ાં. ફ થરુભ વુધી ણ ન જલ મ એલી અળક્તી આલી ખઈ. વ ાંજ ેક ઈળુાં ળુાં તેની ચીન્ત થઈ. ભીત્ર દ્વ ય જાણ થઈ ઔે નલવ યીભ ાં ્રહીડ આખ ‘સ્લ ભીન ય મણ’ વમ્પ્રદ મન ફેનય શેઠ જરુયતભન્દ રઔને ગયફેઠ ાં ર્ીપીન શોંચ ડલ ભ ાં આલે છ.ે ત્મ ાં પન ઔમો. ત ભ ત્ર ાંત્રીવ રુીમ ભ ાં ફે જણ જભી ળઔે એર્રુાં વુન્દય બજન ર્ીપીનલ ગયફેઠ ાં આી ખમ. ફે દીલવ છી નલી ભુશઔેરી આલી ! બ્રડ–પે્રળય લખેયેની દલ કુર્ી ખઈ શતી. ભૅડીઔર સ્ર્ય ગયથી ત્રણ ઔીરભીર્ય દુય. જલુાં ઔેલી યીતે ? ત વ ઔયત ાં જાણલ ભળ્ુાં ઔ ેનલવ યીભ ાં ‘ફ વીત ય ભ’ન ઉક્રભે ય શત દયે ભૅડીઔર સ્ર્ય ચ રે છ.ે એ રઔ દળ ર્ઔ ઔભીળન ત આે જ, ઉયથી ગયફેઠ ાં દલ ણ શોંચ ડ.ે એ ભ ર્ ેતે ઔઈ લધ ય ન વલીવ ચ જ ટ ઔે ેર્રરન ૈવ ન રે. લી ઔભીળન ફ દ ઔમ ટ છી ધ ય ઔે તભ રુાં ફીર વ તવ અઠ્ય વીનુાં થતુાં શમ ત ફ ય રુીમ તે વ થે રઈને જ આલે, જથેી ૈવ ની આરેભ ાં ણ ઔઈ અખલડ ન ડ.ે આલી વુન્દય, ય શતબયી વ્મલસ્થ નીશ ી પ્રથભલ ય લીચ ય આવ્મ – ‘આ ફ વીત ય ભ ઔણ શળે ?’ એભનુાં ન ભ ગણીલ ય વ ાંબળ્ુાં શતુાં; ણ એભન લીળે લીખતે જાણલ ની ઈચ્છ થઈ. ગભે તેભ ણ, ભાંદગીભાં બોજન અને દલા અભને રંગ ય ભળ્યા ત્માયે અનામાવ ેરા બજનનું સ્ભયણ થમું – ‘ગરુડે ચઢી આવ્મા ગીયધાયી…!’ ભ ાંદખીન ફીછ ને વુત ાંવુત ાં ફે લ ત વભજાઈ : શેરી એ ઔે બખલ નન ન ભે આર્રી વુન્દય ભ નલવલે થઈ ળઔતી શમ ત, એ બખલ ન વ ચે જ ન શમ–ઔ લ્નીઔ શમ ત ણ, ભ ણવન દીરભ ાં એ ઔદી ન ભયલ જોઈએ. ફીજો લીચાય એ આવ્મ ઔે જ ે બખલ નન ન ભે દુ:કી રઔને વશ મ ભતી શમ એ બખલ ન બર ેર્થથયન ઔેભ ન શમ, વભ જ ભ ર્ ે ત એ જીલત ભ ણવ ઔયત ાં ણ લધ યે


ઉમખી ખણ મ. બખલ નન ન ભે બક્તને ણ ભ નલવેલ ઔયલ ની પે્રયણ ભતી શમ ત આક વભ જ ફ વીત ય ભ ઔે સ્લ ભીન ય મણ વમ્પ્રદ મન ઋણી ખણ મ. ભન લીચાયે ચઢ્ું. વભાજનું લધાયે બરંુ કોના દ્વાયા થઈ ળકે– આસ્તીકો દ્વાયા કે નાસ્તીકો દ્વાયા…? ત્રણ જલાફ જડ્યા (1) બરા ભાણવ દ્વાયા…! (2) બરા ભાણવ દ્વાયા…! (3) બરા ભાણવ દ્વાયા…! શલે એ બરા ભાણવની વ્માખ્મા વાંબો. એ બર ભ ણવ આસ્તીઔ ણ શઈ ળઔે અને ન સ્તીઔ ણ શઈ ળઔે. વભ જભ ાં પ્રત્મેઔ જોડ ે તે ભ નલત થી લતટત શમ ત તેની ન સ્તીઔત એઔ ભીરી્રહ ભ જરે્રીમ નઔુવ નઔ યઔ નથી. ફીજી તયપ ર્ીર ાંર્ઔ ાં ઔયત ઔઈ શ્રદ્ધ ુદુષ્ટ શમ, અપ્ર ભ ણીઔ શમ, ધભટન ન ભે તેન દીભ ખભ ાં ઝનુન બયેરુાં શમ ત તેની આસ્તીઔત વભ જ ભ ર્ ે વખત ઔ ઔડ ઔે ેર્રરફૉમ્ફ જલેી જોકભી ખણ મ. દસ્ત, આાંક વ ભે દેક તી શઔીઔત ત એલુાં જ ભ નલ પે્રયે છ ે ઔે વભ જભ ાં ભ નલઔલ્મ ણન ાં વોથી લધુ ઔ ભ આસ્તીઔએ ઔમ ાં છ.ે ઈશ્વય લીળેની તેભની ભ ન્મત ઔદ ચ બુરબયેરી શમ ળઔે; ણ તેભની ળૈરી બર ઈબયેરી છ.ે તેભણે યભેશ્વયન ેન ભે ણીની યફ ભ ાંડી છ,ે શ્રદ્ધ ન ન ભે ળીય ભણન પ્રફન્ધ ઔમો છ,ે ભ ધલન ેન ભે ભ નલવેલ ઔયી છ ેઅને બક્તીન ન ભે બર ઈન ાં અનેઔ ઔ ભ ઔમ ાં છ.ે લ ત જુઠી શમ ત તભ રુાં ક વડુાં અને ભ રુાં ભ થુાં ! એઔ વત્મ વોએ સ્લીઔ યલુાં ડળે. વાંવ યભ ાં ભ ણવને બખલ ન ઔયત ાં ભ ણવની લધુ જરુય ડ ે છ.ે એથી આસ્તીઔએ શ્રદ્ધ ન લીનીમખ ઔયીને ભ ણવની જીન્દખી વુકભમ ફન લલ ની ઔળીળ ઔયી છ.ે ભ ણવની આાંક વ ભે દેક ત ાં દુ:કન લીચ ય ઔયલ ને ફદરે ન સ્તીઔએ ન દેક ત બખલ ન છ લધુ ધભછ ડ ઔમ ટ. શ્રદ્ધાુઓએ ઈશ્વય વાભે દીલડો જરુય વગાવ્મો; ણ છી દીલાવી શોરલીને તુયત તે ભાણવના દુ:ખદદો ઉકેરલાના કાભે રાગી ગમો. ન સ્તીઔની ઔેવેર્ ‘નથી.. નથી..!’ ય જ ગુભય તી યશી. બર ભ ણવ, ભ ની રઈએ ઔે ઈશ્વયનુાં અસ્તીત્લ નથી; ણ ભ ણવનુાં અસ્તીત્લ ત છ ે ને ? ભ ણવન જીલનભ ાં શજાય દુ:કદદો ણ છ.ે ત એ ફધ ાં લીળે ળ ભ ર્ ેન લીચ યલુાં જોઈએ ? આસ્તીઔ જુઠ ઈશ્વયને સ્લીઔ યીને ણ, ભ નલત ન ભ ખે લી ળક્મ એર્રે વભ જભ ાં


આસ્તીઔત ન પ્રબ લ યષ્ણ. નાસ્તીકો ચટીક વત્મને છડેે કયોીમાની જભે રટકતા યહ્યા. સ્ભૃતી આધ યે રકીએ ઔે થડ લકત ય ન સ્તીઔ યચીત એઔ ઔલીત લ ચલ ભી શતી. ુય ળબ્દ મગ્મ ક્રભભ ાં મ દ યષ્ણ ાં નથી ણ ઔાંઈઔ આ ભતરફની એ યચન શતી. ન સ્તીઔ બખલ નને ઔશે છ–ે ‘અભને આાંક ભી છ ેત ેત ય દળટન ભ ર્ ેનથી“ શ થ ભળ્ છ ેતે ત યી વ ભે જોડલ ભ ર્ ેનથી“ ખ ભળ્ છ ે તે ત ય ભન્દીયે આલલ ભ ર્ ે નથી“!’ લખેયે લખેયે. ફચુબ ઈ ઔશે છ,ે ‘દસ્ત આાંક દળટન ભ ર્ ેબરે નથી; ણ તે લડ ેદુ:કીન ાં દુ:ક ત જોઈ ળઔ મ છ ેને“! તેં ઔેર્ર ાંન ાં દુ:ક જોમ ાં ? શ થ બખલ ન વ ભે બરે ન જોડ; ણ શ થ લડ ેઔઔન ાં આાંવુ ત રુાંછી ળઔ મ છ ેને“! તેં ઔેર્ર ાંન ાં આાંવુ રુાંછ્ ાં ? ખ લડ ેચ રીને બરે તુાં ભન્દીયે ન જા ણ; એઔ દ લ ય ુટ્ટ થી જઈને દુ:કીની વલે ત ઔયી જો“! તેં ઔેર્ર ની વેલ ઔયી ?’ ભુ લ ત એર્રી જ ઔ ે લીજ્ઞ ન અને ર્ઔેનરૉજીન યાં ખે યાંખ મેરુાં યૅળન રીઝભ કુફ ઉમખી છ ે એને ઔયડ વર ભ; ણ ભ ણવને લીજ્ઞ ન અન ેર્ઔેનરૉજી વીલ મ ણ ફીજી ગણી લસ્તુની જરુય ડ ે છ ે – તે છ ે શ્રદ્ધ , ભ નલત , ઔરુણ , પે્રભ. એ ફધ લીન એઔરુાં યૅળન રીઝભ એઔડ લીન ન ભીંડ જલેુાં છ.ે ઈશ્વય લીળેન વ ચ જ્ઞ નથી ભ ણવ લાંચીત યશી જળે તેનુાં એર્રુાં નુઔવ ન નથી, જરે્રુાં ભ નલત થી લાંચીત યશેલ થી થ મ છ.ે શીયણ્મઔશમ ન સ્તીઔ શત. તેણે ત ન જ ુત્ર પ્રહ્લ દને જીલત વખ લી દેલ ની ઔળીળ ઔયેરી. સ્ત રીન ણ ક્ર ન્તીઔ યી ન સ્તીઔ શત. ણ ક્ર ન્તીન ન ભ ય તેણે ચ વ ર ક ભ નલની શત્મ ઔયેરી. આલુાં ઔઈ શ્રદ્ધ ુ ઔયે ત તે ણ એર્રી જ ગૃણ ને ત્ર ખણ મ. કયી લ ત એર્રી જ, દુનીમ ભ ાં ઈશ્વયનુાં ન શલુાં એર્રુાં નુઔવ નઔ યઔ નથી, જરે્રુાં ભ ણવભ ાં ભ નલત નુાં ન શલુાં નુઔવ નઔ યઔ છ.ે ભ ણવ ભ ર્ ેયૅળન રીઝભ ઔે એથીઝભ ઔયત ાંમ હ્યુભેનીઝભ લધુ જરુયી છ.ે મ દ યશે, ણી લીળેનુાં લીજ્ઞ ન–એચ.ર્.ુ. જાણી રઈએ ત તે ઉચીત જ ખણ મ; ણ એર્રુાં જાણી રીધ છી તયસ્મ ને ણી લ ની ભ નલત ન દ કલીએ ત એલ ઔય


જ્ઞ નન ઔઈ પ મદ નથી. ભ નલત લીન નુાં ઔરુ લીજ્ઞ ન દમ લીન ન બખલ ન જલેુાં ખણ મ.


ફ ઔની આાંકભ ાં આાંવુ આલે ત એ આાંવુનુાં ય વ મણીઔ ફાંધ યણ ળયીયલીજ્ઞ ન (Biology) દ્વ ય જાણી ળઔ મ છ.ે ણ એઔ ભ ત , દીઔય ન

આાંવુનુાં ફાંધ યણ જાણીને નશીં; આાંવુનુાં ઔ યણ જાણીને તે દુય ઔયે છ.ે દીઔય ને ફ મરૉજી ઔયત ાં ફ લધુ ય શતદ મઔ ર ખે છ.ે



18-2011-08-04

‘ભાનલવેલા’ એજ ‘ભાધલવેલા’ આસ્તીઔએ ઈશ્વયન ન ભે ભ નલત ન ાં જ ે ઔ ભ ઔમ ાં છ ે તેન જરે્ર લક ણ ઔયીએ તેર્ર છ છ.ે લોથી ઔેર્ર ઔ રઔ શૉસ્ીર્રભ ાં ખયીફને લીન ભુલ્મે બજન શોંચ ડ–ેજભ ડ ે છ.ે ઔેર્ર ઔ ક ર્રે ક ર્રે પયી ખયીફ દયદીને દુધ, પ, દલ લખેયે ુય ાં ડ ેછ.ે નલવ યીભ ાં ય ભજી ભન્દીયભ ાં લીન ભુલ્મે દયદીન ર્સે્ર્ લખેયે ઔયી આલ ભ ાં આલે છ.ે ત્મ ાં વુધી ઔે જ ેર્સે્ર્ એભની રેફયેર્યીભ ાં ન થઈ ળઔત શમ તે ફશ ય ઔય લીને તેન ૈવ ભન્દીય ચુઔલે છ.ે એ વીલ મ ભન્દીયભ ાં ધયણ 11 – 12ન ર્મુળન લીન ભુલ્મે અ મ છ.ે લી લીધલ વશ મથી ભ ાંડી ખયીફને યજયેજનુાં બજન ત કરુાં જ. ળધલ નીઔ ત પ્રત્મેઔ ળશેયભ ાં ભ નલઔલ્મ ણની પ્રલૃત્તી ઔયત અનેઔ રઔ ભી આલે છ.ે ય ભજી ભન્દીય વીલ મ ઔ રીમ લ ડી જર ય ભ ભન્દીય, લીયુય (વોય ષ્ટ ર)ભ ાં જર ય ભ ભન્દીય તથ ધ્મ ની ઔૃ ન આશ્રભભ ાં ણ આલી પ્રલૃત્તી થ મ છ.ે વુયતભ ાં ‘છ ાંમડ’ ન ભની વાંસ્થ ખયીફીન ત ભ ાં તી યશેર દયદી ભ ર્ ે ય શત છ ાંમડ ઔયે છ.ે નલવ યીભ ાં ચીન્ત ભણી ર્રસ્ર્ અને ભશ લીય ર્રસ્ર્ ણ ખયીફ દયદી ભ ર્ ેય શત દયે વ યલ યન પ્રફન્ધ ઔયે છ.ે ઔેર્ર ાં ન ભ ખણ લીએ ? લરવ ડભ ાં આય.એન.વી. શૉસ્ીર્ર ત આકે આકી ખયીફ ભ ર્નેી શૉસ્ીર્ર છ.ે ત્મ ાં આાંકન દયદીન તભ ભ યેળન લીન ભુલ્મે ઔયલ ભ ાં આલે છ.ે વુયતની કફય નથી; ણ નલવ યીભ ાં ડૉ. શ્રપ અને ડૉ. ય જન ળેઠજી આલી ભ નલત ની પ્રલૃત્તી ઔયે છ.ે નલવ યીભ ાં જ એઔ યવી ડૉ. બરુચ શત . તે ત લી ખયીફ દયદી વે ૈવ ત ન જ રેત , ઉયથી દયદી વે ફવન ૈવ ન શમ ત તે ણ તે આત . વુયતન શ્રી. ય જને્ર ઔણીઔ અને શ્રી. ઈશ્વય ર્રે તયપથી ધયભુયભ ાં ચ રતી એભની ભ નલઔલ્મ ણની પ્રલૃત્તી લીળે ત આક રેક રકલ ડ ેએલ ભર્ મ ય તે ભ નલત ન ાં ઔ ભ ઔયે છ.ે એ ફધ જ ભ ણવ આસ્તીઔ છ.ે આસ્તીઔ ખયીફને ભપત જભ ડ,ે ભ ાંદ ડ ેત ભપત વ યલ ય આે, દીઔય ન ય કે ત ગયડ ાંગયભ ાં ભપત આશ્રમ આે, અને અન્તે ભૃત્મુ ભ ત ભપત અગ્નીવાંસ્ઔ ય ણ ઔયી આે


છ.ે ન સ્તીઔ ભ નલત ની આલી યઔડી ઔે નક્કય પ્રલૃત્તી ઔયત શમ એલુાં જાણભ ાં નથી. જો ઔયત શમ ત તેભને ભ ય ર ક વર ભ. ફરઔે વભ જભ ાં ભ નલત નુાં વયક્મુરેળન ચ રુ યશે તે ભ ર્ ે એલી પ્રલૃત્તી ય પ્રઔ ળ ડલ નુાં ણ ભને જરુય ખભળે. ન્મ મ ક તય એર્રુાં સ્લીઔ યીએ ઔે ઔેર્ર ઔ ધભટઝનુની આસ્તીઔએ તેભન બખલ નને ણ વભ જભ ાં ઉજે ભઢ ે જીલલ દીધ નથી. એલ આસ્તીઔની જભે ન સ્તીઔ ઔદી ઈશ્વયન ન ભે મુદ્ધ ે નથી ચડ્ય ાં. ધભટઝનુની શ્રદ્ધ ુની જભે ઔદી તેભણે ન સ્તીઔન ન ભે રશી નથી યેડુ્યાં. યન્તુ આ ફધી જ લ સ્તલીઔત ન રેક ાંજોક ાં છી દીરથી જ ેઅનુબલીએ છીએ તે યજુ ઔયલ નુાં મગ્મ ર ખે છ.ે ફન્ન ેક્ષન ખુણ દન શીવ ફ ભ ાંડીને છલે્લ આાંઔડ ઔ ઢીએ ત ણ આસ્તીઔનુાં લ્લુાં જ બ યે યશે છ.ે આસ્તીઔએ ધભટને ન ભે યક્તઔ ાંડ આચમ ાં શળે ત્મ યે આચમ ાં શળે; ણ આજ ેસ્થીતી યક્તઔ ાંડને ફદરે યક્તદ ન તયપ લી છ.ે ધભટન ન ભે ભ નલત ન ાં વેંઔડ ઔ ભ થઈ યષ્ણ ાં છ.ે ફ ઔી આસ્તીઔ ધભટ ઔે શ્રદ્ધ ને ન ભે જ ેઔભટઔ ાંડ ઔય લત યશે છ ેતેન શુાં પ્રકય લીયધી યષ્ણ છુાં. આ સ્થેથી જ રખમુાં છ ેઔે ભય યીફ ુની ય ભઔથ ઔયત ાંમ તે નીભીત્તે મજાત યક્તદ ન ઔેમ્ વભ જને લધુ ઉમખી છ.ે ભ નલત ન એ શ્રેષ્ઠ ઔભટઔ ાંડ છ.ે એભ ણ રખમુાં છ ે ઔે બુતઔ ભ ાં ધભટન ન ભે ભ ણવ ેીડ ાં બયીને રશી લશ વ્મુાં છ.ે તે રશીનુાં એઔ એઔ ર્ીુાં ધભટ વેથી જ લવુર ઔયલુાં જોઈએ. દસ્ત, આનાંદની લ ત એ છ ે ઔે તેભ થઈ ણ યષ્ણુાં છ.ે ભય યીફ ુની ય ભઔથ ન જ દ કર રઈએ ત ત્રીવ ચ ીવ લો ુલે એ ઔથ ભ ાં ભ ત્ર ય ભય લણની જ લ ત થતી. આજ ેશલે ય ભઔથ ભ ાં યક્તદ ન ઔેમ્ મજી શજાય ફર્ર યક્ત બેખુાં ઔયલ ભ ાં આલે છ.ે નમ્રબ લે રકીએ ઔે આ રકન યે ગયભ ાં ઔદી ઔઈ ઔથ –મજ્ઞ ઔે ુજા ઔય લી નથી; ણ ઔરભ દ્વ ય વયસ્લતીની વ ધન શમ્ભેળ ાં ઔયી છ.ે આર્રુાં સ્લપ્રળાંવ ભ ર્ ેનશીં; ણ આસ્તીઔત ન પ મદ લણટલલ રકલુાં ડ ેછ.ે બર ાં ઔ ભને ઔરભથી ફીયદ લલ નુાં ફન્મુાં છ,ે ત્મ યે ભ નલત લ દી તને વ નુઔુ ડગ ડલ નુાં ચુક્મ નથી. ભ ફ ે ત્મજી દીધેર એઔ અાંધ દીઔય ની આલીતી રકેરી ત્મ યે રઔએ ઉદ ય શ થે દ ન આપ્મુાં શતુાં. નલવ યીન


ડૉ. ય જન ળેઠજીએ બદય ડ ભ ાં આદીલ વી ફ ઔ ભ ર્ ે સ્ઔુર ફ ાંધલ નુાં ફીડુાં ઝડપ્મુાં છ ેએ લ ત અત્રેથી પ્રખર્ થત ાં બ યતીમ ભુ (NRI)ન એઔ દ ત એ રુીમ એઔ ર કનુાં દ ન ળ ભ ર્ ેઆપ્મ ન વભ ચ ય જાણલ ભળ્ . શજી દ ન આલ ભ ર્ને વાંદેળ ભત યશે છ.ે આળયે તેયેઔ ર કનુાં દ ન ભલ થી બદય ડ ભ ાં એ ળ નુાં ફ ાંધઔ ભ ચ રુ ણ થઈ ખમુાં છ.ે આલુાં જાણીએ ત્મ યે એશવ વ થ મ ઔે ઈશ્વયનુાં ત પતુાં શમ ઔે ન પતુાં શમ; ણ ભ વયસ્લતીન આળીલ ટદથી થમેર ‘ઔરભન ઔભટઔ ાંડ’ એે જત નથી. ખભે તેર્ર લીયધ ઔયીએ ત ણ એ વચ્ચ ઈન ેઔેલી યીતે અલખણી ળઔીએ ઔે આ ળ ન ફ ાંધઔ ભભ ાં ભદદ ઔયન ય તભ ભ ભ ણવ આસ્તીઔ છ“ે એઔ ણ ભ ણવ ન સ્તીઔ નથી ! દસ્ત, એઔરુાં ઔમ્પ્મુર્ય દેળનુાં બરુ ઔયી ળઔતુાં નથી. એઔરી ળ દેળન લીઔ વ ઔયી ળઔતી નથી. રૅફયેર્યીથી વત્મન ેવ ફીત ઔયી ળઔ મ છ;ે ણ વત્મન ેજીલ ડી ળઔ તુાં નથી. ઔેભઔે રૅફર્રે્યીન ાં પ્રમખવીદ્ધ વત્મ ઔયત ાં, જીલનન ાં નક્કય વત્મ લધુ ઔઠીન શમ છ.ે જીલનની લ સ્તલીઔત એ છ ે ઔે ઔમ્પ્મુર્ય, રૅફયેર્યી ઔે ળ –ઔૉરેજો ફ ાંધલ ભ ર્ ેન સ્તીઔએ ણ ભય યીફ ુની ય ભઔથ ય જ આધ ય ય કલ ડ ેછ.ે ન સ્તીઔ લીજ્ઞ નઔથ મજીને રઔ વે એઔ ઈ ઔઢ લી ળઔત નથી. ય ભચન્રજીએ તેની શમ તીભ ાં ઔેર્ર મન ાં ડફુત ાં લશ ણ ત મ ાં શત ાં. તેભન ન ભથી આજ ે ણ થય તયે છ.ે વભ જભ ાં શ્રદ્ધ ન ઈર ઔ એલ વભૃદ્ધ અને લીળ છ ે ઔે તે દ્વ ય આલ નક્કય વજ ટન ત્ભઔ ઔ ભ થઈ ળઔે છ.ે ન સ્તીઔની ન સ્તીઔત શજી ખરી ભ ાંડી યશી છ.ે તેભન પ્ર ઈલેર્ પ્રીભ ઈવીવ નથી. (ફરઔે યૅળન રીસ્ર્ની વબ ણ ભાંદીયન ર્રે ખઠલલી ડ ે એલી સ્થીતી છ)ે આસ્તીઔ વે ર્ર ની કર્ નથી. ન સ્તીઔ વે (ચચ ટત્રન ચતય વીલ મ ફીજી) ઔઈ તીઔી સ્થ લય જ ાંખભ ભીરઔત નથી. અન્તે ફચુબ ઈ ઔશે છ–ે ‘ન સ્તીઔએ જ્મ યે જ્મ યે અન્ધશ્રદ્ધ ને ન ફુદ ઔયલ ની ર્શેર ન કી છ ેત્મ યે વભ જ ેતેભની લ ત ખાંબીયત થી વ ાંબી છ.ે વુયતની વત્મળધઔ વબ આજ ે જીલે છ ે તે એ લ તની જ વ ફીતી છ ે ઔે શ્રદ્ધ ુ અન્ધશ્રદ્ધ ભ ાંથી ફશ ય આલલ ભ ાંખે છ.ે યન્તુ ઈશ્વયને ન ભ નલ ની વર શથી ઔ ે


પ્ર થટન ને બીક યીલેડ ખણ લલ ની લ તથી તેભની જન્ભજાત ર ખણી ય ઔ યી ગ થ મ છ.ે ઉત્તભ એ જ ઔે ઈશ્વયભ ાં ભ નલુાં તે અન્ધશ્રદ્ધ ખણ તી શમ ત ણ એલી એઔ દ અનીલ મટ અન્ધશ્રદ્ધ ને છડી દઈન ે વભ જની ફીજી વેંઔડ અન્ધશ્રદ્ધ દુય ઔયલ ની ઔળીળ ઔયલી જોઈએ. ‘ઈશ્વય છ ે કે નશીં’ન ભુદ્દ શ ર ભુરતલી ય કલ જોઈએ. ફચુબ ઈ ઉભેયે છ–ે ‘‘ક નખીભ ાં ઔશુાં છુાં જોજો લ ત ફશ ય જામ નશીં. ન સ્તીઔ યૅળન રીઝભન ફુરડઝય લડ ેવભ જનુાં ડીભરીળન ઔયળે ત ણ રકી ય કજો, ‘બગલાન’ નાભનો તોતીંગ શીભારમ ફાલીવભી વદીભાં ણ ભીટાલી ળકાલાનો નથી. રાગી ળયત… !


‘યૅળન રીસ્ર્ બરે એભન નીયીશ્વયલ દભ ાં ય ચત યશે; યન્તુ વ ચ શ્રદ્ધ ુએ ત અન્ધશ્રદ્ધ ને ઉગ ડી ડલી જ જોઈએ.

ખણેળત્વલ અને નલય ત્રી ઉત્વલભ ાં પ્રલેળેર ભદીય નને ઔ યણે ભુ ધભટ ફદન ભ થત અર્ઔલ જોઈએ. ભન્દીયભ ાં

ગી–દુધન વ્મથટ ફખ ડ થત શમ, ભુતીન દળટન ભ ર્ ેધક્ક ભુક્કી લચ્ચે ઔર ઔ વુધી ર ઈનભ ાં ઉબ યશેલુાં ડતુાં શમ;

ત એલી ુજાને વભમન ફખ ડ જ ખણી ળઔ મ !’ –વુયેળ દેવાઈ



19-2011-12-01

લાસ્તુળાસ્ત્રથી નશી ું; લસ્તુળાસ્ત્રથી વખુ ભી ળકે

લ સ્તુળ ષ્ડભ ાં ફે ળબ્દ– ‘ઝીર્ીલ અનજીટ’ અને ‘નેખેર્ીલ એનજીટ’ ગણીલ ય વ ાંબલ ભે છ.ે એઔ ભીત્રે ફીજાને પ્રશ્ન ઔમો, ‘‘ઝીર્ીલ એનજીટ અને નેખેર્ીલ એનજીટન અથટ ળ થ મ ?’’ ફીજાએ ભજાઔભ ાં ઔષ્ણુાં: ‘‘જાજરુનુાં ર્ફ દક્ષીણ દીળ ભ ાં શમ ત ગયભ ાં ફધ ાંને ઔફજીમ ત યશે એભ ભ નલુાં તેને નેખેર્ીલ એનજીટ ઔશેલ મ“ અને આશ યભ ાં પ, દુધ, રીર ાં ળ ઔબ જી લખેયે લધ યે રેલ થી ઔફજીમ ત ન થ મ એભ ભ નલુાં તે ઝીર્ીલ એનજીટ ખણ મ.’’ તેભણે શવીને ઉભેમુાં: ‘‘ઔફજીમ ત દુય ઔયલ ભ ર્ ે નફ ાં આાંતયડ ાંન ઓધીમ ઉ મ ઔયલ ને ફદરે, વાંડ વન ર્ફની દીળ ફદરલી તે એલી બરુ છ,ે ભ ન હૃદમયખ આલત અર્ઔ લલ ભ ર્ ેભ ણવ રાંખ નીચે ઔ ડીમ્રહ ભનુાં ભળીન ય કીને વુએ !’’ ભીત્રની યભુજને ફ દ ઔયી ખાંબીયણે લીચ યીળુાં ત વભજાળે ઔે ોઝીટીલ – નેગેટીલ જલંુે ખયેખય કાંઈ શોમ તો તે ફશાય નથી શોતું, ભાણવની અન્દય શોમ છ.ે ઔયલ જ શમ ત એન એલ અથટ ઔયી ળઔ મ ઝીર્ીલ એનજીટ એર્રે વદ્ ફુદ્ધી અને નેખેર્ીલ એનજીટ એર્રે દુફુટદ્ધી“ ! વભજો ત ઝર્ વભજામ એલી લ ત છ.ે લાસ્તળુાસ્ત્ર ઔયત ાં ‘લસ્તુળાસ્ત્ર’ભ ાં ભ નલીનુાં લીળે ઔલ્મ ણ યશેરુાં છ.ે લસ્તુળ ષ્ડ એર્રે બોતીઔવુક. અથ ટત્ ભ ણવન ેયશેલ ભ ર્ ેગય ભે તે જરુયી છ.ે છી એ ગયભ ાં તે ુલટ તયપ યવડુાં ય કે ઔે શ્ચીભ તયપ“ ઔઈ પયઔ ડત નથી. ખભ ાં શેયલ ભ ર્ ેખયક ાં ભી યશે તેર્રુાં ુયતુાં છ.ે એ ખયક ાંને દયલ જાની ડ ફી ફ જુએ ભુઔ ઔે જભણી ફ જુએ“ ઔઈ પયઔ ડત નથી. ગયભ ાં ર ઔડ નુાં ભન્દીય ખભે તે દીળ ભ ાં ખઠલ; ણ દીરભ ાં ય ભ ન લવે ત્મ ાં વુધી તેન ઔઈ પ મદ નથી. તીજોયી ખભે તે કુણ ભ ાં ય કી શમ; ણ ૈવ ઔભ લ ન ુરુ થટ વ ચી દીળ ભ ાં નશીં થ મ ત્મ ાં વુધી રક્ષ્ભીદેલીને તભ ય ગયન યસ્ત જડળે નશીં. ગય ફ ાંધતી લકત ેલ સ્તુળ ષ્ડ ઔયત ાંમ લીજ્ઞ નળ ષ્ડન ખમ ર ય કલ લધ ુશીત લશ છ.ે જભે ઔે પ્રઔ ળ, ખયભી, લયવ દ, ઠાંડી, લન, તડઔ, ધુ લખેયેથી ગયન ેવુયક્ષીત ય કી ળઔ મ; એ યીતે ગયન ાં ફ યી–ફ યણ ાં, પનીચય, ડદ લખેયે



ખઠલલ ભ ાં આલ ે તે જરુયી છ.ે યન્તુ તભે ‘મ્મુઝીઔલીન્ડ’ને અખ વીને ફદર ેભ ીમ ભ ાં રર્ઔ લળ ત તે ભધુય વાંખીત આી ળઔળે નશીં. મ્મુઝીઔલીન્ડ ભ ર્ ેલન અને પ્રખતી ભ ર્ ેયીશ્રભ જરુયી શમ છ.ે નક્કય વત્મ એ છ ે ઔે ‘ભ થુાં ુલટભ ાં ય કીને વુ ઔે શ્વીભભ ાં; ણ ભ થ ભ ાં ‘બાંડ’ શમ ત જ વુકી થલ મ છ.ે ળમનકાંડ ઈળ નભ ાં શમ ઔે અગ્નીભ ાં; ણ નઔયી–ધન્ધ લીન ન ભ ણવ આવુ ફની ગયભ ાં ડી યશેત શમ ત ત્નીન દીરભ ાં ફ યે દશ ડ અગ્ની વખત યશેળે. વુલ ની દીળ ફદરલ થી નશીં; ણ લીચ યની દીળ ફદરલ થી અલદળ ફદરી ળઔ મ છ.ે તભે ઉત્તયભ ાં ઔે દક્ષીણભ ાં ખ ય કીને ફય ફય વુત શ; ણ એ ખ વલ યે નઔયી ધન્ધ ની દીળ ભ ાં જલ ને ફદરે દ રુ–જુખ યન અડ્ડ તયપ જત શમ, ત લ સ્તુળ ષ્ડ તભને ફચ લી ળઔળે નશીં. વન્ત ન વ ય ભ ક્વે વ થઈ જામ તે ભ ર્ ેતેભન યીડીંખરુભ ઔે દપતય અભુઔ કુણ ભ ાં શલ ાં જોઈએ એલુાં લ સ્તુળ ષ્ડ ઔશે છ.ે ણ દપતય મગ્મ કુણ ભ ાં ખઠવ્મ ફ દ છઔય ાં શમ્ભેળ ાં ર્ીલીલ કુણ ભ ાં ખઠલ ત ાં શમ ત પ મદ થઈ ળઔત નથી. સ્ર્યરુભ ખભે ત્મ ાં શળે તે ચ રળે; ણ તેભ ાં તેર–ગી– અન જને ફદર ેફાંદુઔ, દ રુખ, શથીમ ય, ચયવ, ખ ાંજો, અપીણ લખેયે બમ ાં શળે ત ખભે ત્મ યે રીવ ઔસ્ર્ડીન ભશેભ ન ફનલુાં ડળે. ત ત્મટ એર્રુાં જ, ઈળ ન– અગ્ની– નૈઋટત્મ ઔે લ મવ્મથી નશીં; ણ ફુદ્ધી, યીશ્રભ, પ્ર નીંખ અને ઔોળલ્મથી વુકી થઈ ળઔ મ છ.ે છત ાં તભને લ સ્તુળ ષ્ડભ ાં લીશ્વ વ શમ ત એઔ ચઔ વણી ઔયજો. જ ેલ સ્તુળ ષ્ડીએ ત નુાં ગય લ સ્તુળ ષ્ડ પ્રભ ણે ફન વ્મુાં શમ તેભન જીલનની ઔીત ફને ફ યીઔ ઈથી ત વ અને એ ભ શીતી ભેલ ઔે ળુાં તેન જીલનભ ાં ઔઈ જ દુ:ક નથી આલત ાં ? ળુાં તે ચલીવ ઔર ઔ વુકળ ન્તીભ ાં જીલન લીત લે છ ે ? તેન ાં છઔય ાં શમ્ભેળ ાં પસ્ર્ટ ક્ર વભ ાં જ વ થ મ છ ે? તેને ત્મ ાં ડૉક્ર્યન કચ ટ નથી થત ? ઝગડ નથી થત ? લાસ્તુળાસ્ત્રભા ંએલંુ ફને છ ેકે શજાયો રોકોનાં યવોડાં તુટે ત્માયે એક જણનો ફંગરો ફંધામ છ.ે ફીજા ળબ્દોભાં કશીએ તો ભુડદાંના ગાભભાં કપનનો


લેાયી બુખે નથી ભયતો. વભ જભ ાં ભ ણવની ‘ળ ક’ અન ે‘ળ ન’ ઠઔે ણે શમ ત ઈળ ન કુણ ઔળુાં ફખ ડી ળઔત નથી. યન્તુ ભ ણવ ખેયઔ નુની ધન્ધ ઔયત શમ, દ રુ જુખ યન અડ્ડ ચર લત શમ, આતન્ઔલ દી વ થે ભરે શમ અન ેવ્મવનભ ાં ખ ડફુ યશેત શમ ત દળે દીળ ભ ાંની ઔઈ દીળ તનેી અલદળ અર્ઔ લી ળઔળે નશીં. ભ ણવની જફ ન ઔડલી શમ, લતટણઔ કય ફ શમ, ફુદ્ધી અલ્ શમ અને ભશેનત ઔયલ ની લતૃ્તી ત જય મે ન શમ“ લધ ય ભ ાં દેલુાં ઔયીન ેજરવ ઔયલ ની ઉડ લખીયી શમ ત એલ ભ ણવને ઔઈ ળ ષ્ડ ફચ લી ળઔતુાં નથી. ળધલ નીઔળ ત લ સ્તુળ ષ્ડ લીન ણ વુકી થમેર રઔ ભર્ી વાંખમ ભ ાં ભી આલળે. તેભન ાં જીલન ય દૃષ્ટી ત ઔયીળુાં ત વભજાળે ઔે અભુઔતભુઔ દીળ ભ ાં વુલ ફેવલ થી નશીં; ણ વગી દીળ ભ ાં યીશ્રભ ઔયલ થી તે વુકી થઈ ળક્મ છ.ે અઝીભ પે્રભજી, ભુઔેળ અમ્ફ ણી, અનીર અમ્ફ ણી લખેયે એન ાં ઉદ શયણ છ.ે વુકી થલ ભ ર્ ે થડ ઔ ભુદ્દ અાંખે લીચ ય ઔયલ જલે છ.ે તભે બરે ુલટભ ાં (એર્રે ઔે બ યતભ ાં) યશ ણ શ્વીભી દેળની જભે ઔઠય યીશ્રભ ઔયળ ત લ સ્તુળ ષ્ડ લીન ણ વભૃદ્ધીની દેલી તભ ય ગયભ ાં પ્રલેળી ળઔળે. આજ ે અનેઔ લીર્મ્ફણ થી બયેર જીલનભ ાં ય લીન ન પ્રશ્ન શમ છ.ે તે વોન ઉઔેર ગયનુાં પનીચય, તીજોયી ઔે ભન્દીય અભુઔતભુઔ કુણ ભ ાં ખઠલી દેલ થી આલી જત નથી. વાંવ યની વભસ્મ ઉઔેરલ ની તભ ય ભ ાં વુઝ વભજ ઔેર્રી છ ેતેન ય આધ ય યશે છ.ે ખભે તે દીળ ભ ાં વુ; ણ બીતયથી જાખત યશ ત વ ય નયવ ન બેદ યકીને અલે ભ ખે જત અર્ઔળ. યજયેજન વ ાંવ યીઔ ઔરશથી તભ રુાં જીલન કય ફે ચડી ખમુાં શમ ત સ્લબ લ વુધ યલ ડ,ે જીલનળૈરી ફદરલી ડ ેઅને ળધી ળધીને દ દુય ઔયલ ડ.ે માદ યશે જીલનની વભસ્માઓ એટરી આવાન શોતી નથી કે અભુક દીળાભાં ગ યાખીને વુલાથી તેનો ઉકેર ભી જામ. ભ ણવ ઔઈ દીળ ભ ાં વુએ તેન થી નશીં; ણ ઉઠ્ય છી તે ઔઈ દીળ ભ ાં જામ છ–ેપ્રલૃત્ત થ મ છ ેતેન ય તેની વુક–વભૃદ્ધીન આધ ય યશેર છ.ે આ દેળભ ાં લ સ્તુળ ષ્ડનુાં રઔને ગેરુાં ર ગ્મુાં–રખ ડુ્યાં છ.ે આકઆેક એ ર્ટભેન્ર્ શલે લ સ્તુળ ષ્ડ પ્રભ ણે ફ ાંધલ ભ ાં આલે છ.ે વવ મર્ીનુાં ફ ાંધઔ ભ ચ રતુાં શમ ત્મ ાં ગણે ઠઔે ણે ફડટ શમ છ:ે ‘આ


વવ મર્ીન તભ ભ ફાંખર નુાં ફ ાંધઔ ભ લ સ્તુળ ષ્ડ પ્રભ ણે જ ઔયલ ભ ાં આવ્મુાં છ’ે. આભ જ ચ લ્મુાં ત બલીષ્મભ ાં સ્ભળ ન ણ લ સ્તુળ ષ્ડન નીમભ પ્રભ ણે ફન લ ળે. (ભૃતદેશને અભુઔતભુઔ દીળ ભ ાં ખ ઔે ભ થુાં ય કીને ફ ળ ત ભયન યને સ્લખટ ભળે એલ પ્રચ ય થળે) ફરઔે અભુઔતભુઔ દીળ ભ ાં ભ થુાં ય કીને ભડદ ન ેફ લ થી તેને અ ય ભ નવીઔ ળ ન્તી ભે છ ેએલુાં ઔશેન ય ણ નીઔળે. ભનુષ્મજીલન અનેઔ લીભત થી બયેરુાં છ.ે ભયલુાં શમ ત ઝેય ભી ળઔ;ે ણ જીલલ ભ ર્ ેથડ ઔ ઉછીન શ્વ વ પ્ર પ્ત થઈ ળઔત નથી. ઑક્વીજનન ફ ર્ર ભી ળઔે; ણ જીજીલી ન ઈન્જકે્ળન ઔઈ ભેડીઔર સ્ર્યભ ાં ઉરબ્ધ નથી. લ સ્તુળ ષ્ડથી જીલનભ ાં વુકળ ન્તી, વભૃદ્ધી અને આથીઔ ઉન્નતી થઈ ળઔતી શત ત આણે ત્મ ાં દય દળભુાં ગય લ સ્તુળ ષ્ડ પ્રભ ણે શમ છ ેછત ાં; અશીં આર્ર ાં દુ:ક ઔેભ છ ે? અને અભેયીઔ ભ ાં લ સ્તુળ ષ્ડનુાં ન ભનીળ ન નથી છત ાં તે આર્ર વુકી ઔેભ છ ે ? ગમ્બીયતાથી લીચાયીએ. આણે અન્ધશ્રદ્ધા વીલામ (અન ેલાસ્તુળાસ્ત્રીઓએ ધન્ધા વીલામ) કળું ગુભાલલાનું યશેતું નથી.



20-2012-02-03

ધાભીમકતા જીલરેણ ળા ભાટે ફનલી જોઈએ ?

વભ જભ ાં ત્રણ પ્રઔ યન ભ ણવ શમ છ.ે (૧) ઈશ્વયન અસ્તીત્લન ેસ્લીઔ યન ય , (૨) ઈશ્વય છ ેજ નશીં એભ ભ નન ય અને (૩) ત્રીજા પ્રઔ યન રઔ એલુાં ભ નત શમ છ ે ઔે ઈશ્વય શમ ણ અને ન ણ શમ. ભર્ બ ખન ધ ભીઔ રઔની લીચ યધ ય અફોધીઔ યશી છ.ે નેલુ ર્ઔ ઔીસ્વ ભ ાં એલી સ્થીતી શમ છ ેઔે રઔ ધ ભીઔ શલ ની વ થે અન્ધશ્રદ્ધ ુ ણ શમ જ. (પે્રવયન યખ શમ એને શ ર્ટ અર્ઔૅ શલ ની ળક્મત અનેઔ ગણી શમ છ,ે તેભ જ ેચુસ્ત ધ ભીઔ શમ છ ેતે ઔ ક્રભે અન્ધશ્રદ્ધ ુ ફની જામ છ)ે ઈશ્વયબક્તી ઔે શ્રદ્ધ એ ભ ણવની ભ નવીઔ જરુયીમ ત શઈ ળઔે. આભ ત એ વાંસ્ઔ યખત જરુયીમ ત છ.ે ભ ણવને તે લ યવ ભ ાં ભી છ.ે તે ઔેર્રી જરુયી ઔે ફીનજરુયી છ ેએ જુદી ચચ ટન લીમ છ;ે યન્તુ શ્રદ્ધ ઔે બક્તીને ર ખે લખે છ ેત્મ ાં વુધી ભ ણવ યજ ય ત્રે વુતી લે ભ ત્ર ફે વેઔન્ડ ુયતુાં ઈશ્વયનુાં ન ભ રેત શમ ત તે કર્ુાં નથી. વલ યે ઉઠીને તે ગયન ભન્દીયીમ વભક્ષ ઉબ યશીને ફે વેઔાંડ ભ ર્ ેપ્રબુનુાં સ્ભયણ ઔયી રેત શમ ત તેનુાંમ નુઔવ ન નથી. (ઔેભ ઔે ર્ર્ર ભ ભર ચ ય વેઔાંડન થમ) ઈશ્વયને બજલુાં એ અન્ધશ્રદ્ધ ખણ તી શમ ત ણ ૨૪ ઔર ઔભ ાં ભ ત્ર ચ ય વેઔાંડ પ્રબુસ્ભયણ ઔયી રેલ થી જો ભ ણવનુાં ભન ય જી યશેતુાં શમ ત બરે તેભ થતુાં ! ઔઈ જ નુઔવ ન નથી ! દ રુ ીલ ઔે વીખયેર્ ીલી એ ણ શ નીઔ યઔ (અને પ્રતીફન્ધીત ણ“) છ;ે છત ાં ન સ્તીઔ ણ ફે ગડી ‘ભયજી ભુજફની ભઝ ’ ખણી તેન બયુય આનન્દ ઉઠ લે છ.ે બક્તી ણ આધ્મ ત્ભીઔ વ્મવન છ.ે એન થી ઔઈ નક્કય પ મદ થ મ ઔે ન થ મ; ણ ભ ણવને આનન્દ ભત શમ (અને લી ઔઈને નુઔવ ન ણ ન થતુાં શમ) ત એલી નીદો બક્તી લ ાંધ જનઔ ન રેક મ. ત ત્મટ એર્રુાં જ, આક વભ જ ભ ત્ર ચ ય વેઔાંડ બખલ ન છ લ મ ટ ફ દ, ત્મ ય છી બખલ નન ે બુરીને આક દીલવ ુયી ઈભ નદ યીથી ત નુાં ઔતટવ્મ ફજાલત શમ ત ઔઈને લ ાંધ–લીયધ શમ ન ળઔે. ણ એલુાં ક્મ ાં થ મ છ ે? ભ ણવની શ્રદ્ધ વેઔાંડથી વપ્ત શ વુધી લીસ્તયે છ.ે ભીનીર્થી ભશીન વુધી રમ્ફ મ છ.ે રુભભ ાંથી યડ વુધી લીસ્તયે છ ે અને



ભશલ્લ થી ભક્ક ભદીન ઔે અભયન થ વુધી શોંચે છ.ે એભ ઔશ ઔે શ્રદ્ધ નુાં ન નઔડુાં ભ લઠુ ાં ભુળધ ય લયવ દ ફની જામ છ.ે ત્મ યફ દ બક્તીને ન ભે ળયફઔય, ધભ ચઔડી, બીંવ બીવ ઔે ખીયદીની એલી પ્રચાંડ યેર ર લે છ ેઔ ેભ ણવ બખલ નન ેત નથી જ ભી ળઔત; ણ તે ઉબી ઔયેરી બક્તીની ગોંગ ર્ીમ ખરીભ ાં કુદ કલ ઈ જામ છ.ે અકફ યભ ાં ભ શીતી પ્રખર્તી યશે છ ેઔે, ‘શજમ ત્ર ભ ાં ળેત નને ઔ ાંઔયી ભ યલ ભ ાં ભચેરી દડધ ભભ ાં આજમટન્ત શજાય ભુસ્રીભ ભ મ ટ ખમ ’; ‘ઔુમ્બભે ની ધભ ચઔડીભ ાં શજાય શીન્દુ ઔચડ ઈ ભમ ટ’; ‘યથમ ત્ર ની ઔ ફુ ફશ યની જનભેદનીભ ાં ભચરેી બ ખદડને ઔ યણે યથમ ત્ર સ્ભળ નમ ત્ર ફની ખઈ’; ‘અભયન થની ખપુ ભ ાં બેકડ ધવી ડત રઔ દફ ઈ ભમ ટ.’ ખણેળલીવજ ટનભ ાં દય લે મુલ ન ડફુી જામ છ.ે લ ત ભ ત્ર ભુતીન લીવજ ટનની જ નથી; પ્રશ્ન થ મ છ ેઔે નદી, વયલય, ત લ ઔે દયીમ જોઈને તેભ ાં ડલ નુાં જ રઔને ઔેભ વુઝે છ ે? જને ેતયત ાં ન આલડતુાં શમ તે ણ બુવઔ રખ લે છ ે ! ખણતીને ડફુ ડલ ભ ર્ ે ણીભ ાં ન જા ત ઔદ ચ છુાં ુણ્મ ભે ત બરે છુાં ભતુાં; ણ જીલ ત ફચી ળઔેને ? યશી યશીને એઔ લ ત વભજામ છ.ે આસ્તીઔ ઔે ન સ્તીઔ દુ:કી થત ાં નથી; ફુદ્ધી લીન ન ભ ણવ દુ:કી થ મ છ.ે કયી ભુશઔેરી ત્મ યે ળરુ થ મ છ ે ઔે યજ એઔ ફે વેઔાંડ ય ભચન્રજીને સ્ભયી રેત ભ ણવ, છી ય ભબક્તીભ ાં એલી ડફુઔી ભ યે છ ેઔે આકેઆકી ય ભઔથ મજી ફેવે છ.ે ગયન ર ઔડ ાંન ભન્દીયથી એને ધયલ થત નથી; એથી એ પ ઉગય લીને આય.વી.વી.નુાં ઔુાં ય ભભન્દીય ફન લલ નુાં ભીળન રઈ ફેવે છ.ે ગયભ ાં વત્મન ય મણની ઔથ ઔય લીને તે જત નથી; છી આક ભશલ્લ ન ાં શ્રદ્ધ ુન ેબેખ ાં ઔયીને ચ યધ ભની જાત્ર ખઠલે છ.ે ળેયીન વ ઈફ ફ ને છડીને તે ખ ળીયડી શોંચે છ.ે ગયની ુજા તેને અુયતી ર ખે છ;ે એથી તે ભન્દીયન ચખ નભ ાં ખ મત્રી મજ્ઞ મજ ેછ.ે શેર ાં એ ય ત્રે વુતી લે બખલ નને મ દ ઔયીને વન્ત ભ નત; યન્ત ુલકત જત ાં તેની બક્તીભ ાં દૃશમશ્રવ્મ બખલ ન ઉભેયલ ની એની અેક્ષ ઉભેય મ છ.ે


ય ત્રે વુતી લે આાંક વ ભે દેક ત ઔ લ્નીઔ બખલ નથી તનેે વન્ત થત નથી. ત ેનજયે દેક ઈ ળઔે એલ (લીઝ્મુર ઈઝ્ડ ખૉડ) અથ ટત્ જીલત જાખત બખલ ન – ખુરુ – ળધી ઔ ઢ ેછ.ે છી જીલનબય તેની આયતી ઉત યે છ.ે તેની ઔાંઠી ફ ાંધે છ.ે આક યીલ ય ય તદીલવ તેભન ન ભની ભ જે છ.ે આકુાં ઔુર્મુ્ફ વલ ય–વ ાંજ ખુરુએ આેર ભન્ત્ર ફરે છ.ે ખુરુની ભ રુતી ઔ યને તે, શ્રી ઔૃષ્ણબખલ નન યથ શમ એ યીતે ખે ર ખે છ.ે ખુરુન શ થ ઔડીને તે સ્લમમ્ ત ન ભ થ ય ભુઔીને ત ેધન્મ ધન્મ થ મ છ ે ! જ ેબખલ નની એને લોથી તર ળ શતી તે ખુરુન સ્લરુભ ાં એને ભી જામ છ.ે કુદ ખુરુ ણ એને આડઔતયી યીતે ઔશે છ ેઔે, ‘ખુરુ લીન સ્લખે ન જલ મ. એથી ખુરુ ઔય. તભ ય જીલનની નોઔ ને ખુરુન શલ રે ઔય, છી જીલનબય નચીન્ત થઈ જા.’ આલી ર રચથી બ , અજ્ઞ ની ભનુષ્મને ખુરુ અલે ર્ ેદયે છ.ે રઔને ખુરુનુાં એલુાં ગેરુાં ર ગ્મુાં છ ેઔે જે ઔઈ ઔ ભધન્ધ જ ન ઔયે; તે ણ ખુરુ ત ઔયે જ ! ચ ય લ ય ચઔ વીને ચમ્ર કયીદત ભ ણવ; ચઔ સ્મ લીન ખુરુ રે છ ે! ક્મ યેઔ તેને ઔઈ પ્રશ્ન થ મ ત ણ તે ખુરુની આભન્મ જાલીને ઔઈ વલ ર ુછત જ નથી. તે ફને્ન આાંકે ડ ફર ાં ફ ાંધ્મ ાં શમ એલ ગડ જલે ફની યશે છ.ે એલ અજ્ઞ ની રઔ ક્મ યેઔ વ્મક્તીુજાભ ાં એલ આાંધ ફની જામ છ ેઔે ઔશેલ ત ખુરુ તેભની ત્નીન દુરુમખ ઔયે ત્મ યે ણ ેર ાં ડ ફર ાં આાંક ય ચઢ લેર ાં ય કે છ ે! આકી દુનીમ જ ેજોઈ ળઔે છ ેતે તેભને નથી દેક તુાં. તેભ ાંમ લી ઔેર્ર ઔ શ્રદ્ધ ુ લયધ ભીઔત ભ ાં વયી ડ ેછ.ે તેભન ખુરુએ ક્ષ્ણુાં ન શમ ત ણ; ખુરુ ઔ ાંદ ાં–રવણ ન ક મ એર્રે તે ણ ન ક મ અન ેઔુર્મુ્ફીજનને ણ ન ક લ દે ! અભ ય એઔ યીચીતને ત્મ ાં યજ ત્રણ જાતની યવઈ ફને. ગયભ ાં ફે જ લશુ; ણ ફન્નેન ધભટ–વમ્પ્રદ મ જુદ . એઔ ઔ ાંદ ાં–રવણ ન ક મ, એથી ત ે ત ન ાં તી અને ફ ઔની યવઈ જુદી ફન લે. ગયભ ાં વ વુ–વવય ફન્નેને લ અને વુખય. એથી તેભને ભ ર્ ેફર્ ઔ , બ ત, ખણ ઔે આભરી લીન ની યવઈ ફને અને ફ ઔીન વભ્મ ભ ર્ ેચ રુ યવઈ ફન લલી ડ.ે ફધ ાં વ થે યશે; ણ દયેઔે તત ની યવઈ જાતે ફન લલી ડ.ે વ વુએ ણ ગયડી ઉમ્ભયે યવડ ભ ાં જઈ ત ન ેર્ીમ ાંન પ્રફાંધ ઔયલ ડ.ે ય ત થડી અને લળે ઝ ઝ !


(અથલ ઔશ ઔે ‘ભ થ ાં છ ાં અને લ ાંધ ઝ ઝ !’) આ ફધી ધભટ–વમ્પ્રદ મની ત્રુર્ી છ ેએન ઔઈ ફચ લ ન શઈ ળઔે. આ કલ મ અને ેરુાં ન કલ મ એભ ાં જ ધ ભીઔત ! (દ રુ ન ીલ મ; ણ ઔઈનુાં રશી ીલ મ !) ઔેલી લીચીત્રત “ ? જાણ ેલ ર કલ મ અને લ રની દ ન કલ મ ! ગયે ઔ ાંદ ાં–રવણ ન કલ મ; ણ શૉર્ર ઔ ેયેસ્ર્ૉયન્ર્ભ ાં બયુય ભવ રેદ ય ડીળ ચચ ઉડી જામ ! ધભટ ફીચ ય જોત યશી જામ ! ધભટભ ાંથી ઢોંખ ેદ થ મ તે ન ચ ર,ે અને લીજ્ઞ ન લડ ેફમ્ફ ેદ થ મ તે ણ ન ચ રે. ણ ભ ણવ ફન્નેન દુરુમખ ઔયલ નુાં ચુક્મ નથી. એ ધભટ દ્વ ય ધતીંખ ઔયે છ ેઅને લીજ્ઞ ન દ્વ ય લીન ળ નતયે છ.ે ળુાં ઔશીએ આ ભ ણવ ને?


આલતી ઔ રે આણે આણ ાં ફ ઔને આ વભ જ વોંીને જલ ન છીએ. ઔઈ ઔ ઉ મ ન જડી આલે ત્મ ાં વુધી એઔ ઔ ભ ઔયી ળઔ મ. આસ્તીઔ ભ ણવે ત ન ાં વન્ત નને ઔશેલુાં જોઈએ: ‘બખલ નને ુજલ ઔયત ાં તને ેવભજલ ની જરુય છ.ે ઔઈને નુઔવ ન ન થ મ અને વોને વુકળ ન્તી ભે એલી વલટધભટવભ બ લન થી જીલી જઈળ ત બખલ ન ય જી યશેળે.’ ન સ્તીઔએ ત ન ાં વન્ત નને ઔશેલુાં જોઈએ: ‘બખલ ન નથી એથી ભ ણવની જલ ફદ યી લધી જામ છ.ે આણે ભ ણવએ જ બખલ ન જલે યદુ:કબાંજઔ ફનીને એઔભેઔન ાં દુ:ક દયુ ઔયલ ન ાં છ.ે’ અન ેતર્સ્થ ભ ણવે ત ન ાં વન્ત નને ઔશેલુાં જોઈએ: ‘લ ાંચ્મ લીન વ ન થલ મ અને કેડ્ય લીન કેતી ન ઔય મ. ભ ર્ ેઈશ્વય ઔયત ાં ુસ્તઔ અને શની લીળે જરુય છ.ે શ દ્વ ય ધન ભળે અને ુસ્તઔ દ્વ ય જ્ઞ ન ભળે. આર્રુાં થમ છી ઈશ્વય શમ ઔે ન શમ, ભ ણવનુાં ખ ડુાં વયત થી ખફડતુાં યશેળે!’

અનકુ્રમણીકા


21-2012-03-01

આટરી અન્ધશ્રદ્ધા નભમદના જભાનાભાું ણ ન શતી ! શભણ ાં થડ વભમ ુલે બત્રીજીન રગ્ન અાંખે થડ ભુયતીમ ને ભલ નુાં થમેરુાં. દળભ ાંથી નલ નભુન જન્ભ ક્ષયભ ાં ભ નત શત . એઔફેએ ત ખ ભ ાં ભ દીમ ાં ણ શેમ ાં શત ાં. ન ુછલુાં જોઈએ; ણ ુછ ઈ ખમુાં: ‘આ ભ દીમુાં ઔઈ દેલનુાં છ ે? ’ જલ ફ ભેર– ‘ન ન દેલનુાં ળ નુાં“? એ ત અભ ય પર ણ ઢીંઔણ ખુરુદેલે ઔયી આપ્મુાં છ ે !’ ‘એન થી ળુાં થ મ ?’ એભ ુછ્ુાં ત તેભણ ે શ્રદ્ધ ુલટઔ જણ વ્મુાં– ‘ગયભ ાં અને જીલનભ ાં વુકળ ન્તી યશે“ ગ યેર ાં ઔ ભ થ મ“!’ એ ભ દીમ –ભ સ્તયને ભ યે ુછલુાં શતુાં– ‘બઈરા, ગાભાં ફોતેય ભણનું ભાદીમુ ંરટકાવ્મું છ;ે તોમ ફાય ફાય લપથી કન્મા ભાટે કેભ બટકો છો ?’ ણ આવ વ ફધ ફેઠ શત . છત ાં એર્રુાં ત ુછ્ુાં જ– ‘ધ ય ઔે ઔન્મ ખભે અને ઔુાંડી ન ભ ેત ળુાં ઔયળ ?’ મુલ ન ઉલ ચ– ‘ત ત ન જ થ મને લી“!’ એ મુલ ન ભ ય તયપ એલી યીતે જોઈ યષ્ણ જાણે ઔશેત શમ– જન્ભ ક્ષય ન ભે ત રગ્ન ન થઈ ળઔે એ લ તની ણ તભને કફય નથી“? તભે વભી વદીભ ાં જીલ છ ઔે ળુાં ? (એઔલ ય એઔ લડીરે ત સ્ષ્ટ ઔશી દીધુાં શતુાં– ‘છઔયી જોલ ની જરુય નથી. શેર ાં ફન્નેન જન્ભ ક્ષય ભેલ“ ભે ત જ જોલ નુાં ખઠલીએ !’) ત્મ ાં ફેઠ ાં ફેઠ ાં જ થડ ઔ લીચ ય જનમ્મ અને બીતય જ વભી ખમ : ઔુાંડી ભેલીને યણેર ણ ઔુલ–ત લ ઔયીને ભયી જામ છ;ે ત્મ ાં ઔુાંડીન આલ દુય ્રહશ ળ ભ ર્ ેય કલ ભ ાં આલ ેછ?ે રગ્નજીલનની વપત ભ ર્ ે જન્ભ ક્ષયન નશીં; ભનન ભે જરુયી છ.ે ણ આણાં ઔણ વ ાંબ“ે? બ્ર ષ્ઢણ વ ાંબલ દે ણ કય ઔે? આણી અન્ધશ્રદ્ધ ન લૉલ્ર્જે ધીભે ધીભે લધત જામ છ.ે નયેન્ર ભદીને ુછલ નુાં ભન થ મ છ ે: ‘વ શેફ, જય વલે ઔય લી જુ, ‘લ ાંચે ખુજય ત’ અબીમ ન છી ઔેર્ર પયઔ ડ્ય ?’ ભર્ બ ખન લ રી તેભન ાં ફ ઔને ધ ભીઔ ુસ્તઔ લાંચ લે છ.ે અત્રે ન ભ નશીં રકીએ ણ વ લ અલૈજ્ઞ નીઔ લીચ યવયણી ધય લત કાંડી વ ધુ ફ લ ન ાં ુસ્તઔ આજન ભર્ બ ખન ાં ફ ઔ લ ાંચે છ.ે જભેન વેક્વ અને જભીન–ઔોબ ાંડ અાંખે ઔર્ટભ ાં ઔેવ ચ રત શમ એલ ફની ફેઠરે



‘ફ ુ’ની અલૈજ્ઞ નીઔ અને લ શીમ ત લ ત આજનુાં ફ ઔ લ ાંચ ે છ.ે એલ એઔ ફ ુએ મુલ ન અાંખેન ુસ્તઔભ ાં વર શ આી છ ે: ‘રગ્ન ફ દ ઔેલ વન્ત ન પ્ર પ્તી ભ ર્ ેજ વમ્ફન્ધ ઔયલ. વન્ત ન થમ છીન પ્રત્મેઔ ળયીયવમ્ફન્ધ છ ે!’ શલ ેઆ ઉદેળની લીરુદ્ધની લ સ્તલીઔત ળી છ ે તે ણ જોઈ ર. એભન આશ્રભભ ાં ચ રત ાં વેક્વસ્ઔેન્ડર ઔડ મ ાં“ ઔેવ થમ“ અને વ ફીત થઈ ખમુાં ઔ ેવાંમભન અાંઔુળ નફ શમ ત તભ ય શલવન શ થી બખલ ધતીમ ાં પ ડીને દમ્બન ચુયેચુય ઔયી ન કે છ.ે લધ ય ભ ાં એ ણ વ ફીત થઈ જામ છ ેઔે વાંવ ય ભ ાંડ્ય છી બ્રષ્ઢચમટ લ ની લ ત ત દુય યશી; ણ વાંવ ય છડ્ય છી જ્મ ાં કયેકય બ્રષ્ઢચમટ લ નુાં શમ છ,ે ત્મ યે ણ તે બ્રષ્ઢચમટ ી ળઔત નથી. એન અથટ એ થમ ઔે તભ ય કકર ભેનભેઈડ નીમભ ઔયત ાં ઔુદયતન ઔ નુન લધુ પ્રફ શમ છ.ે ત બ ઈવ શેફ, ળ ભ ર્ ેરઔને ઉંધે ર્ ેચઢ લ છ ? દુ:કની લ ત એ છ ેઔે ઈશ્વયન ે ભલ નીઔેર ભ ણવ કુદ ઈશ્વયન જ ઔ નુનને વભજી ળઔત નથી ! ફ ુની આલી અલલ ણીને ઈશ્વય જ્ઞ વભજીને રઔ તેનુાં રન ઔયે છ.ે બયમુલ નીભ ાં તીત્ની ખુરુઆજ્ઞ અનુવ ય બ્રષ્ઢચમટ ે છ.ે છી થ મ છ ેએલુાં ઔે એલી (અતપૃ્ત) બક્ત ણીને ઔઈ રમ્ર્ ફ લ ભી જામ ત આખ અને ેર્રર ભળ્ જલે બડઔ થ મ છ.ે શભણ ાં વુયતની ‘વત્મળધઔ વબ ’ન જાણીત ઔ મટઔય શ્રી. ભધુબ ઈ ઔ ઔડીમ ભળ્ . તેભણે સ્લ ભીન બક્ત ણી વ થેન નગ્ન પર્ ફત વ્મ . ખુરુબક્તી ઔ ે શ્રદ્ધ ન સ્લ ાંખભ ાં ઔેલ ાં વેક્વસ્ઔેન્ડર ચ રત ાં શમ છ ે ત ેજોઈને સ્તબ્ધ થઈ જલ મુાં ! ભ ધુબ ઈએ ઔષ્ણુાં, ‘વ શેફ, આ ત ઔ ાંઈ નથી. શજી તભે એ સ્લ ભીની વીડી જુ ત ચક્કય ક ઈ જા“!’ બ્રષ્ઢચમટ અને બક્તીન ન ભે ઔુદયતન દૈશીઔ ઔ નુનને અલખણલ ની ફશુ ભર્ી વજા આ દેળ બખલી યષ્ણ છ.ે જુ, ઔલેી અદૃશમ જુખરફાંધીથી ઔ ભ થ મ છ!ે થડ ઔ ફ લ વાંવ યીને બ્રષ્ઢચમટનુાં રન ઔયી ઔેલ ઈશ્વયબક્તીભ ાં યચ્મ ચ્મ યશેલ નુાં ઔશે છ.ે ફ ઔીન થડ ઔ ફ લ આશ્રભ સ્થ ીને (એભ ઔશ ઔે છર્ઔુાં ખઠલીને) ફેવી જામ છ.ે ેર એઔ નમ્ફયન ફ લ વાંવ યીને કદેડીન ેઆ તયપ શ ાંઔી ર લે છ ેઅને આ તયપન ફે નમ્ફયન ફ લ આશ્રભન છર્ઔ ભ ાં


તેભને વડ લી તેભનુાં જાતીમ ળણ ઔયે છ ે ! એલી બક્ત ણીન અન્ધશ્રદ્ધ ુતીને એર્રુાં જ ઔશી ળઔ મ ઔે ફુદ્ધીુલટઔ નશીં જીલળ ત જખતન ઔઈ ફ લ તભ રુાં ઔલ્મ ણ ઔયી ળઔલ ન નથી. તભ યી ફઔયીને શ્રદ્ધ બ લે લ ગની ફડભ ાં ભઔરળ ત ણ; તે શર ર થમ લીન નશીં યશે. એઔ ચીન્તઔે ઔષ્ણુાં ઔે ોતાના દેશન ે‘અર્ધમપ’ની જભે ગુરુઓની વેલાભાં વભીત કયી દેનાયી બક્તાણીઓ ગભે તેટરી અફુધ શોમ તો ણ તેભને એટરો ખ્માર તો શોમ જ છ ેકે તેભની વાથે ળું થઈ યહ્યું છ.ે ઔ યણ ઔે ત ન ળીમ વમ્ફન્ધે ષ્ડી ઔુદયતી યીતે જ વ લધ, વતેજ અને ચાંચ શમ છ.ે એથી તેભની ભુઔ વમ્ભતી લીન ઔઈ ફ લ પ લી ળઔે નશીં. એ જ ે શમ તે; ણ બખ ફનન ય ષ્ડી (અને તેન તી લખેયેન ણ)ન ણ આભ ાં છ લ ાંઔ નથી શત. ફ લ પ્રત્મેની આાંધી શ્રદ્ધ ભ ાંથી જ આલ વેક્વસ્ઔેન્ડર યચ ત ાં શમ છ.ે વભ જન થડ ઔ અન્ધશ્રદ્ધ ુ ષ્ડીુરુ બેખ ભીને બક્તીન ન ભે ફ લ ને ફખ ડ ેછ.ે રઔ ભદદ ન ઔયે ત ફ લ એઔરે શ થે ફખડી જ ન ળઔે. આ ફધુાં શભણ ાં શભણ ાંથી ફશુાં પુલ્મુાંપ લ્મુાં છ.ે ફ ઔી બુતઔ ભ ાં નજય દડ લ ત વભજાળે ઔે નભટદન જભ ન ભ ાં અન્ધશ્રદ્ધ શતી; ણ બ ગ્મે જ ફ લ ન આલ આર્ર ાં ફધ ાં ફકડજન્તય થત ાં. તે જભ ન ભ ાં ણ રઔભ ાં અજ્ઞ ન, અન્ધશ્રદ્ધ લશેભ, જડત , ઔુયીલ જો લખેયે ફધુાં જ શતુાં; ણ તે આર્રી લીસ્પર્ઔ યીતે વભ જભ ાં પેર ઈ નશતુાં ખમુાં. આજ ેએઔ જણ લ ત લશેતી ઔયે છ ેઔે ખણતીએ દુધ ીધુાં; એર્રે રઔ ફ ર્રી રઈને દડ્ય જ વભજો, એઔ જણ લ ત લશેતી ઔયે ઔે ય કડી ફ ાંધલ થી બ ઈનુાં ભૃત્મુ થ મ છ;ે એથી શજાય બ ઈર ત ન શ થ યની ય કડી છડીને પેંઔી દે છ.ે (કયેકય ત તેભણે તેભની એભ. એવવી. ડીસ્ર્ીક્ન્ળનલ ી ડી્રહીનુાં વર્ીપીઔેર્ પેંઔી દેલુાં જોઈએ !) ઔ’ઔન ેલેંખણ, ફર્ ઔ ઔે ળક્કયીમ ાંભ ાં ‘ભ’ ન આઔ ય દેક મ ત દઢવ ષ્ડી શ થભ ાં થ ી, દીલડ, ઔાંઔુ, ચક લખેયે રઈને ર ઈન રખ ડી દે છ.ે લીચ ય જોઉં“! નભટદન જભ ન ભ ાં વન્તીભ શત ાં ? દળ ભ શત ાં ? લૈબલરક્ષ્ભી શત ાં ? લ સ્તુળ ષ્ડ શતુાં ? ય ભઔથ થતી ? ઔદ ચ ત્મ યે અળીક્ષીત


ભ ણવ ભ દીમુાં શેયત શળે; ણ આજ ે ડફર ્ેરહજ્મુએર્ થમેર વ મન્વન પ્રૉપેવય ણ ખ ભ ાં ભ દીમુાં અને ઔ ાંડ ય ‘યક્ષ –ર્રી’ ફ ાંધીને પયે છ ે ! ડૉક્ર્યન દલ ક ને રીંફુ અન ે ભયચુાં રર્ઔે છ ે ! એઔલીવભી વદીભ ાં ઉ્રહશ છડલ ભ ાં ણ ળુબ ચગડીમ ાં જોલ નુાં આણે ચુઔત નથી. લીઔ વની પ્રક્રીમ જભે જભે આખ લધતી જામ તેભ વભ જ ે નલ લીચ યનુાં સ્લ ખત ઔયલુાં જોઈએ. તેન ેસ્થ ને વભ જ દીનપ્રતીદીન લધુને લધુ અન્ધશ્રદ્ધ ુ ફનત જામ છ.ે આલુાં ઔેભ ? ઔણ જલ ફદ ય છ ેએ ભ ર્ ે?


આણે અભેયીઔ ને ેર્ બયીને ખ દઈએ છીએ; ણ આણ ઔશેલ ત ધાંધ ધ યી ધધુુ ધભટને ન ભે જ ે ઔુર્ણક ન ાં અશીં ચર લ ે છ ે તને ઔયત ાં અભેયીઔ ની વેક્વલઔટય લધુ લીત્ર ખણ મ.



22-2012-04-27

નેતાઓની નીષ્ક્રીમતા લચ્ચે ઉદ્ બલેરુું અન્ધશ્રદ્ધાનુું અભ્માયણ્મ

વભ જભ ાં ફશુધ એલુાં જોલ ભે છ ેઔે એઔ છત તે યશેત લૃદ્ધ અને મુલ ન લચ્ચે ભર્ જનયેળનખે યશેત શમ છ.ે લૃદ્ધને જર ય ભફ ની ઔૅવેર્ વ ાંબલી ખભે છ.ે મુલ ન ભ ઈઔર જકૅ્વનનુાં મ્મુઝીઔ વ ાંબે છ.ે મુલ ન ક્મ યેઔ લૃદ્ધને ીત્ઝ ઔે ફખટય કલડ લે છ;ે ણ તેભને રઔન ુડ ભ ાં જ ેભઝ આલે છ ેત ેીત્ઝ ભ ાં નથી આલતી. (ફખટય–ફખરુલ યર્ર તેભને લધુ બ લે છ)ે ફે ેઢી લચ્ચેનુાં અાંતય છઔે ઔૃષ્ણ અને મળદ ન જભ ન થી ચ લ્મુાં આલ ે છ.ે ઔૃષ્ણ ભ કણ ક ત . આજ ે ઔૉરેજ–ઔનૈમ ન ભુકભ ાં ભ કણ નશીં; ભ ણેઔચાંદ શમ છ.ે ઔૃષ્ણ ખીની ભ ત્ર ભર્ઔી પડત . આજ ે મુલ ન ખરટફે્રન્ડન ચક્કયભ ાં ભ થ ાં પડ ેછ.ે તે છઔયીને ઔૉરેજભ ાંથી ક્રફભ ાં રઈ જામ છ,ે દ રુ મ છ ેઅને ળીમ રુાંર્ીન ેજ નથી અર્ઔત ; તેની લીડીમ ક્રીીંખ ઉત યીને ભફ ઈર ય પયતી ઔયે છ.ે ઔૃષ્ણ ેઔ ીન ખને ફ શુફથી ન ર્થમ શત. આજ ેમુલ ન ફ ન ૈવે ેયવેર્યને ન થે છ.ે ઔૃષ્ણન જભ ન ભ ાં ર્ ઈ–ડ ે નશત ઉજલ ત– ખુરુઔુભ ાં અશનીળ જ્ઞ નદીન ઉજલ ત. આજ ે‘વ યી–ડ’ે“ ‘યઝ–ડ’ે“ ‘જીન્વ–ડ’ે“ લખેયે ઉજલ મ છ.ે ફધુાં જ ફદર ઈ ખમુાં છ;ે ણ ખભે ઔે ન ખભે તમ વભમન ાં યીલતટનને વોએ સ્લીઔ યલ ાં ડ ેછ.ે અખ ઉ આ સ્થેથી ઔષ્ણુાં શતુાં ઔે નલી ેઢી ઔેલ ાં ઔડ ાં શેયે, ઔેલી શેયસ્ર્ ઈર ય કે અથલ ઔઈ શૉર્રભ ાં જભે તેની ચીન્ત લૃદ્ધએ ઔયલી જોઈએ નશીં. આજ ેએભ ાં એર્રુાં ઉભેયલુાં છ ેઔે બર ેથડુાં ફદર મુાં શમ ણ વયલ ે ત મુલ ેઢીનુાં વાંસ્ઔ યી સ્લરુ જ વભ જને ણ સ્લીઔ મટ શમ છ.ે શુાં ગડણભ ાં ભને ભત દ –યર્ી વ થે જ નીવફત ય કુાં અન ેભ ય દીઔય ની અાંખત જીલનળૈરી ઔે દીનચમ ટભ ાં ભ થુાં ન ભ રુાં ત્મ ાં વુધી ત ઠીઔ છ;ે યન્તુ ધ ય ઔે દીઔય ડરગ્વન ધાંધ ઔયત શમ, આતાંઔલ દી, સ્ભખરય ઔે ખેંખસ્ર્ય વ થે ભેર શમ અને કુનકય ફ જલેી ફીજી અનેઔ ખુન ઈત પ્રલતૃ્તી ઔયત શમ ત ભ યે તેન જરુય લીયધ ઔયલ જોઈએ.


તે બરે ભને વન ન ર્રે ફેવ ડીને ચ ાંદીની થ ીભ ાં જભ ડત શમ; ણ ભ ય બ ણ ભ ાં ીયવ તી પ્રત્મેઔ યર્રી અવ ભ જીઔ ધાંધ ઔયીને ભેલ તી શમ ત ભ યે ચુ ન ફેવલુાં જોઈએ. જો શુાં એભ ઔશીને શ થ ઉંચ ઔયી દઉં ઔે ‘દીઔય જુલ ન થમ છ.ે એણે ઔેભ જીલલુાં તે એની અાંખત ફ ફત છ.ે ભ ય થી તેભ ાં ભ થુ ન ભય મ“’ ત એ ફશુ ભર્ લડીરરશ ખણ મ.

દસ્ત, લોથી આણ નેત રઔને ‘ભ ઈફ ’ ખણત યષ્ણ છ;ે ણ તે કદુ ફખડરે દીઔય જલેી બુભીઔ બજલત આવ્મ છ.ે એ વાંજોખભ ાં ‘ભ ઈફ ’ની એ પયજ છ ે ઔે દીઔય ન ઔ ન આભી તેભને છ લ લ . આણ નેત અનીતી આચયલ ની ઔે ભ્રષ્ટ ચ ય ઔયલ ની એઔ ેતઔ છડત નથી; યન્તુ તે વલટભ ાં એઔ અક્ષમ્મ બુર એ છ ેઔે તે ગય અન્ધશ્રદ્ધ ભ ાં ય ચતી આણી પ્રજાની અફોદ્ધીઔ જીલનળૈરીને એભ ઔશીને નજયઅાંદ જ ઔયે છ ેઔે ‘ધભટ અને શ્રદ્ધ એ પ્રજાન અાંખત લીમ છ.ે એભ ાં ય જઔ યણની ડકર ઉચીત નથી.’ નેત ન એલ સ્લ થી ર મનલ દને ઔ યણ ે ખુજય તભ ાં તયેશતયેશની અન્ધશ્રદ્ધ , લશેભ, ઔુયીલ જો પ્રલતે છ.ે અન્ધશ્રદ્ધ એઔ ઉદ્યખ ફની ખઈ છ.ે શ , ઔણે ઔમ ધભટ લ અથલ ઈશ્વયભ ાં ભ નલુાં ઔે નશીં, તે જરુય અાંખત ફ ફત ખણ મ; ણ વભ જભ ાં ચભેય અન્ધશ્રદ્ધ નુાં વ મ્ર જ્મ છલ મેરુાં છ ેતેનુાં ળુાં ?. નેત ન ન ઔ નીચે એ ફધુાં ફેયઔર્ઔ ચ રે છ;ે ણ તે એ અનીષ્ટ તયપ આાંક આડ ઔ ન ઔયે છ.ે એ ર યલ શી ક સ્વી ખુન ઈત છ.ે રઔનુાં ફોદ્ધીઔ સ્તય જરે્રુાં નીચુાં ઔે અલીઔવીત યશેળે, તેર્ર ય ષ્ટ રન લીઔ વ છ થળે. બખતબુલ , ભેરીલીદ્ય , જ્મતી ઔ ેબુતપે્રત જલે લશેભને ઔ યણે ભ ણવની નજય શમ્ભેળ ાં વીન્દુયીમ યાં ખે યાંખ મેર થય ય જ ભાંડ મેરી યશે છ.ે

એઔ નજય આણી અન્ધશ્રદ્ધ ની અનુક્રભણીઔ ય ઔયી રઈએ. શૉસ્ીર્ર ઔે ડૉક્ર્યન ક્રીનીઔની ફ યવ કે રીંફુ અને ભયચુાં રર્ઔત ાં જોલ ભ ેછ.ે ત ન્ત્રીઔ ભૃત ત્ભ વ થે લ ત ઔયલ ન ને ઔય લી આલ ન દ લ ઔયે છ.ે ઔેર્ર ઔ ભ નવીઔ યખ એલ શમ છ ેઔે તેભ ાં ભ ણવ ખ ાંડ જલેી લીચીત્ર શયઔત ઔયે છ.ે વ ઈઔીમ ર્રીસ્ર્ની વ યલ યથી એલ યખ વ જા થઈ ળઔે છ;ે ણ તેન ેપે્રત ત્ભ ન


લખ ડ વભજી રઔ ઔેલ ઔેલ તભ ળ ઔયે છ ે તે ત જુ ! દયદીને ીય ઔે દયખ શે રઈ જઈને વ ાંઔથી ભ યલ ભ ાં આલે છ.ે જુત ાં ફેરુાં ણી ીલડ લલ ભ ાં આલે છ.ે દેશ ય ડ ભ ભુઔલ ભ ાં આલે છ.ે દયદીન ભોંભ ભ વુધ્ધ ાં ભુઔલ ભ ાં આલ ેછ.ે ખ ભડ ભ ાં વખ દીઔય ભ ને ડ ઔણ વભજી ભ યી ન કે છ.ે ભેરી લીદ્ય શ ાંવર ઔયલ દેલને ફરી ચઢ લલ વખ ફ દીઔય નુાં ભ થુ ઔ ી ન કે છ.ે ઔભ ઉંજાલલ થી વ જો થઈ ળઔે એલી વ્મ ઔ ભ ન્મત પેર મેરી છ.ે ખ ભડ ભ ાં વ ઔયડ ે ત્મ યે ભ ણવને શૉસ્ીર્રન ે ફદરે બખત વે રઈ જન ય ની વાંખમ ભર્ી છ.ે ઔમ્પ્મુર્યથી જ્મતી જોઈ આન ય ન ધાંધ ધભધઔ ય ચ રે છ.ે ભ નેરી ભ નત ુયી ઔયલ રઔ ઉંધ ખે લ ખઢ જામ છ.ે લચ્ચે લી ભર્ મ ય એલી અપલ આલી શતી ઔે ફશેને ફ ાંધેરી ય કડી બ ઈ છડીને પેંઔી નશીં દે ત તેનુાં ભૃત્મુ થળે. મ દ ઔય ઔેર્ર ાંઔ લો ય ખણેળજીએ દુધ ીધુાં શતુાં. રઔ ન ન ાં છઔય ાંન ાં ભઢ ાંભ ાંથી દુધની ફ ર્રી છીનલી ખણેળજીન ભન્દીયે દડત શત ત્મ યે અભ ય ફચુબ ઈ ફધ ને ખ જીફજાલીને ઔશેત શત ઔે, ‘ર્થથયની ભુતીભ ાં ઔેળ ઔટણ થલ થી તેભ ાં દુધ ળ ઈ જામ છ.ે તભ ય ભ ાં ત ઔ ત શમ ત ચ ાંદીની ઔ ેીત્તની ભુતીને દુધ ઈ ફત લ ?’ ણ ઔણ વ ાંબે ? લચ્ચે ળાંઔયની ભુતી આભેે કસ્મ ની લ ત આલી શતી. ઔઈ ઠઔે ણે લી બેંવને ફ ઔી જનમ્મ ની લ ત લશેતી થઈ શતી. શનુભ નજીની આાંકભ ાંથી આાંવુ ર્ઔત શલ નુાં ણ વ ાંબલ ભેરુાં. આયતી ર્ ણે ભન્દીયભ ાં ઝુમ્ભય શ લ્મ ની લ ત ત ક સ્વી ચખી શતી. આજ ેણ છ વલ યે છ ાંભ ાં છ મ છ ે : ‘લેંખણભ ાં ‘ૐ’ દેક મ અથલ ળાંઔયજીન ભન્દીયભ ાં ન ખવ દેક મ’ અને આકુાં ખ ભ શ થભ ાં ુજાની થ ી રઈને દડ્યુાં ! લ સ્તુળ ષ્ડન ન ભે રઔન ાં ગય તડ લલ ન વ્મલસ્થીત લે ય ચ રે છ.ે ઔથ , મજ્ઞ ઔ ેખણેળત્વલની ઉજલણી ભ ર્ ેખ ભડ ભ ાં મુલ નનુાં ભર્ુાં ર્ુાં ફીરફુઔ છ લીને યસ્ત ેજત ાં રઔને આાંતયીને ન ણ ાં ઉધય લે છ.ે અભદ લ દભ ાં આ ઢી ફીજને દીલવ ેનીઔતી પ્રચાંડ યથમ ત્ર ભ ાં દય લે થડ ઔ રઔ બ ખદડભ ાં ઔચડ ઈ ભયે છ.ે તે ઉગ ડ ેછખે થત ાં ભયણની વયઔ યને ચીન્ત નથી અને પયજીમ ત શેલ્ભેર્ શેયલ ન


ઔ મદ ઠઔી ફેવ ડી વયઔ યે ખત લટ ુય ફે ઔયડથીમ લધુ દાંડ લવુર ઔમો. ફર, વયઔ ય વે છ ેઔઈ જલ ફ ? (વયઔ યન અધીત જલ ફ ઔાંઈઔ એલ શઈ ળઔે: ‘અભે અશીં દેળની પ્રજાને વુધ યલ થડ ફેઠ છીએ ? પ્રજા વુધયી જળે ત અભ યી ચ ભડી ઉતયી જળે“! અભે ત એર્રુાં જ ઈચ્છીએ છીએ ઔે પ્રજા ધભટ, શ્રદ્ધ ઔ ેબક્તીન ન ભે અન્ધશ્રદ્ધ ભ ાં ચઔચુય યશે અને અભ યી તીજોયી તય થતી યશે !’)


પ્રત્મેઔ નેત ‘જમશીન્દ’“ ‘બ યત ભ ત ઔી જ’ે“ ‘જમ જલ ન જમ ઔીવ ન’“ લખેયે ફરે છ ે

ણ તેભન દીરભ ાં અવરી ન ય ત એઔ ખુાંજ ેછ:ે ‘પ્રજા બરે અન્ધશ્રદ્ધ ભ ાં ય ચતી યશે“

અભ યી કુયળી શમ્ભેળ ાં વચલ તી યશે“ !’.



23-2012-05-17

આડા વમ્ફન્ધો દલેી દેલતાની કૃાથીમ નબી ળકે છે ! વુયતન રેડી ડૉક્ર્ય એઔ ઔ મટક્રભભ ાં ભી ખમ ાં. એભણે ઔષ્ણુાં– ‘એઔ વભમે શુાં વોથી લીળે શ્રદ્ધ ુ ષ્ડી શતી. ર્રને મ ફવભ ાં બખલ નની ુજા ઔયી ળઔ મ તે ભ ર્ ેપર્ વ થે રઈ જતી. ઔ ાંઈ નશીં ત દીલ વીનુાં એઔ ડીંખરુાં વખ લીનમે આયતી ઔયી રેતી. આજ ેએ ફધી ઝાંઝર્ પખ લી દઈન ેવમ્ુણટ ભુક્ત ફની ખઈ છુાં. ન ત તેન ઔળ યાંજ છ ે ન યતીબ ય નુઔવ ન ! ભને અનુબલે વભજામુાં છ ે ઔે ષ્ડીન લીઔ વ આડ ેતને અફોદ્ધીઔ અબીખભ ફશુ ભર્ અલયધ ફની યશે છ ે!’ ડૉક્ર્યફશેનની લ ત વ ચી છ.ે ષ્ડીનુાં ળણ ઔયી ળઔ મ તે ભ ર્ ેતેભની અન્ધશ્રદ્ધ ઔે અફોદ્ધીઔત ુરુને ગણી ભદદરુ થ મ છ.ે એઔ ગર્ન નુાં સ્ભયણ થ મ છ.ે એઔ ભ ણવ તેન ડળીની ત્ની જોડ ેઅનૈતીઔ વમ્ફન્ધ ધય લત શત. એઔ દીલવ ડળણ જોડનેુાં રપરુાં ત્ની દ્વ ય ઔડ ઈ ખમુાં; ણ તે છીમે ુરુે જાતીમ વમ્ફન્ધ ચ રુ ય ખમ . લ યમ્લ ય ત્નીને જાણ થ મ, દય લકતે ઝગડ થ મ, ત્ની ીમય ચ રી જલ ઔે વખી ભયલ તૈમ ય થ મ અને ુરુ ફડી ચ ર ઔીથી તનેી ભ પી ભ ખી રે– ‘તુાં ભને ભ પ ન ઔયે ત તને ત ય લશ ર દીઔય ન વખન્દ છ ે! તને ત ય જર ય ભ ફ ન વખન્દ છ ે!’ વખન્દની લ ત આલે એર્રે ત્ની ઔશે– ‘તભે જર ય ભ ફ ન વખન્દ આ છ એર્રે ભ પ ઔરુાં છુાં; ણ જો તભે પયી આલુાં ઔયળ ત તભને ભ ય વખન્દ છ ે!’ ફીજી તયપ ભડ ે ભડ ે ડળણને જોકભ વભજાત ાં તેણે ળ યીયીઔ વમ્ફન્ધન ઈન્ઔ ય ઔમો. ડળણન ઈન્ઔ યનુાં ત ુાં ણ ેર ુરુે વખન્દની ચ લીથી એભ ઔશીને કરી ન ખમુાં ઔે– ‘જો તુાં ભ યી ઈચ્છ ુણટ નશીં ઔયે ત તને આણ પે્રભન વખન્દ છ“ે તને ત યી બુલનેશ્વયી ભ ત ન વખન્દ છ“ે!’ ભ બુલનેશ્વયીન વખન્દ આલ ભ ાં આલે એથી ડળણ ર ચ ય ફની જામ. આભ વખન્દન વીરવીર લડ ે (એભ ઔશ ઔે દેલી દેલત ની ઔૃ થી) એ ભ ણવ વેક્વ ઔોબ ાંડને આખ ધ વ્મે જત શત.


ષ્ડીને ુછલ નુાં ભન થ મ છ–ે આ ‘વખન્દ’ ળી ફર છ ે? વખન્દ તડલ થી યતીબ ય નુઔવ ન થતુાં શમ ત આ દેળની ભોંગલ યી ઔે ખયીફીન વખન્દ ક અને છી તડીને એ લ તની ક તયી ઔયી ર ઔે વખન્દ તડલ થી ખયીફી ઔે ભોંગલ યીન લ ણ લ ાંઔ થત નથી. આલી અન્ધશ્રદ્ધ લડ ે ુરુની રુચ્ચ ઈની રેર્ભ ાં આલી જલ ને ફદરે ષ્ડીએ ુરુન યષ્ડીખભનને વખત ઈથી ડઔ યલુાં જોઈએ. આ ફને્ન ષ્ડી વખન્દ જલેી અન્ધશ્રદ્ધ ભ ાં ન ભ નતી શત ત તેન અલશમ ફચ લ થઈ ળક્મ શત. ષ્ડીએ દ મ્ત્મ જીલનભ ાં પુરર્ ઈભ ર ખણીળીર ફની યશેલ ને ફદરે લીલઔેફુદ્ધીથી નીણટમ રેત ાં ળીકલુાં જોઈએ. અત્રે ઔઈ ફુદ્ધીલ દી, જાખૃત ષ્ડી શત ત તીન ઔરય ઝ રી તેની આાંકભ ાં આાંક યલી તેણ ેશવફન્ડની શલવકયીન શીવ ફ ભ ગ્મ શત. અયે ! ચીભઔીમ આી શત ‘ભીસ્ર્ય તીદેલ, ભેં તભને ભ પ ઔયી દીધ ; ણ ક્મ યેઔ શુાંમ ભ ય ભનખભત ુરુભીત્ર જોડ ેઆલ વભ ન અધીઔ ય બખલુાં ત તભે ભને ભ પ ઔયી દેળને ? લચન આુાં છુાં ઔ ેતભે ઔશ તેન વખન્દ ક ઈને શુાં ણ તભ યી ભ પી ભ ખી રઈળ !’ એઔ ફ ફતનુાં શમ્ભેળ ાં આશ્ચમટ યષ્ણુાં છ.ે ફશુ છી ષ્ડીરેકીઔ એ ષ્ડીને યૅળનર ફનલ ન અનુયધ ઔમો છ.ે આજન લીઔવીત મુખભ ાં શલે ુરુને ડ, અથ ણ ાં, ઔડલ ચથ ઔે વ વભલ યભ ાં ખ ડફુ યશેતી ત્ની વન્દ શતી નથી. તીને દલે ભ ની તેન ચયણની દ વી ફની યશેતી ફશેન ઔયત ાં; તી વ થે દ મ્ત્મન દયેઔ પ્રશ્નની વભ ન રેલરે ચચ ટ ઔયતી ફોદ્ધીઔ ત્ની જ તીને લીળે ખભે છ.ે ભર્ બ ખની ષ્ડી વન્તીભ ની ઔથ , વ વભલ યની ઔથ ઔે લૈબલરક્ષ્ભીની ઔથ લ ાંચે છ.ે તે ઔદી ઔઈ વ ય રેકઔન ાં ુસ્તઔ લ ાંચતી નથી. યજ વલ યે ગયન ભન્દીયીમ વ ભે ફેવી ઔૃષ્ણએ અજુ ટનન ે ળુાં ઔષ્ણુાં તે એઔની એઔ લ ત લ ાંચતી યશે છ;ે ણ દેળન ભશ બ યતભ ાં અજુ ટનવીંગે ભનભશનવીંગને ળુાં ઔષ્ણુાં તે લીળે ફેકફય શમ છ.ે આણે ત્મ ાં દીઔયીને ન ર્ઔની, નતૃ્મની ઔ ે જુડ ઔય ર્નેી ત રીભ આન યી ભ ત ઔેર્રી ? જો ઔે એલી એઔ ભ ત ને શુાં કુાં છુાં જ ેદીઔયીને ઔશે


છ ે : ‘યણલ ની ઉત લ ઔયીળ નશીં, શેર ાં ત ય યવન લીમભ ાં કુફ પ્રખતી ઔય! ભુયતીમ દડત આલળે. ષ્ડી જીલનન શેતુ ભ ત્ર રગ્ન ઔયીને ફ ઔ ેદ ઔયલ ન નથી !’ આલી પ્રખતીળીર લીચ યધ ય વાંવ યની અડધી ષ્ડીમ અન લ ેત ષ્ડીની દમનીમ શ રતભ ાં થડ વુધ ય થઈ ળઔે. શભણ ાં એઔ દમ્તીએ દુ:કુલટઔ ઔષ્ણુાં– ‘અભ યી દીઔયી ઔથ બય મ એર્ર ાં નૃત્મ અને ન ર્ઔન ળીલ્ડ જીતી ર લી શતી; યન્તુ રગ્ન છી ફધુાં ફન્ધ થઈ ખમુાં. તીએ દીઔયી વે નઔયીમ છડ લી દીધી છ.ે શલે ગયભ ાં યવઈ– ણી ઔયી ફેવી યશેલુાં ડ ેછ.ે દીઔયી બ યે ભુાંઝ મ છ ેણ ળુાં ઔયીએ ? તી જભે ય કે તેભ યશેલુાં ડ ે!’ તીની ઈચ્છ ને ભ ન આીને નઔયી મ અભ્મ વ છડી ચુઔેરી ષ્ડી ઔ ક્રભે તેની ફધી જ તેજસ્લીત ખુભ લીને વ ભ ન્મ ઔક્ષ ની ખૃશીણી ફની યશે છ.ે લ ચન, લીચ ય ઔે ળીક્ષણ જોડ ેતેન વમ્ઔટ ઔ ઈ જામ છ.ે ઉયથી તેણે અળીક્ષીત ષ્ડી લચ્ચે જીલલ નુાં આલે છ;ે તેથી ળીક્ષીત ષ્ડી ણ ઔ ક્રભે છુાં બણેરી ષ્ડી જલેુાં જ ફરતી, લીચ યતી ઔે લતટતી થઈ જામ છ.ે તેની ડી્રહી ઔે જ્ઞ ન ય અળીક્ષીત ભ શરની ધુ પયી લે છ.ે યીણ ભે ફી.એવવી. થમેરી ષ્ડી અને ફીજી ચડી બણેરી ષ્ડી, ફન્ને લકત જત ાં વભ ન ભ નવીઔ રેલરે ફરતી, લીચ યતી થઈ જામ છ.ે ખ ભડ ભ ાં જ નશીં, ળશેયભ ાંમ ગયેરુાં ખૃશીણીન ભર્ લખટ આવભ ાં જ ે ચચ ટ ઔયે તે તયપ ઔ ન વયલ ઔયીળુાં ત વભજાળે ઔે તેભની લ તભ ાં ગયખર્થથુ પ્રશ્ન જલે ઔે : ‘તભે ગઉં બમ ટ ઔે નશીં“? તભ યી જુલ ય ળ બ લની આલી“? અથ ણ ાં ભ ર્ ેભવ ર ઔઈ દુઔ નભ ાંથી ર વ્મ “? ડ અડદીમ ઔમ ટ ઔે ભયીલ ? તભ ય ભાંખવુત્રનુાં ચ ાંદી ઔેલુાં નીઔળ્ુાં ? પર ણ ાં ફશેન ક્મ યે વન્તીભ ન ળુક્રલ ય ઉજલલ ન ાં છ ે? અથલ ઢીંઔણીફશેને ચ ાંદીન વેર્ને વન નુાં ખીરીર્ ઔય વ્મુાં તે તભે જોમુાં ?’ આલી વ ભ ન્મ ઔક્ષ ની ચચ ટ થતી યશે છ.ે ફધી જ ષ્ડી અાંખુઠ છ શતી નથી; ણ તેની ચચ ટનુાં સ્તય ક્મ યેમ ઉંચી ઔક્ષ નુાં શતુાં નથી. આલુાં ળ થી થ મ છ ે?


ષ્ડીને ન ખભે તલેી લ ત છ;ે ણ વ ચી છ.ે ય ભચન્રજીની ભુતીને રી રીને ુજતી ષ્ડી ય ભન વીત ત્મ ખ ઔેર્ર લ જફી શત તે ભુદ્દ ય ઔદી ચચ ટ ઔયતી નથી; જ્મ યે ુરુભ ાં ઔોં્ેરહવ ર્ી વ યી ઔે બ જ તે ય તીવ્ર યવ ઔવીબયી ચચ ટ થ મ છ.ે ફ્મુઝન ત ય ફ ાંધલ જરે્રુાં વશેરુાં ઔ ભ ફીજુ ાં એઔે નથી. ફ્મુઝ ઉડી ખમ શળે ત ષ્ડી ત્રણ ઔર ઔ અાંધ ય ભ ાં ફેવી યશેળે; ણ ફ્મુઝ ન ાંકલ ની ઔળીળ નશીં ઔયે. ુરુ ઈરેક્ર્રીઔનુાં ઔ ભ નશીં જાણત શળે તમ જાત ેફ્મુઝ ન કી ગયનુાં અન્ધ રુાં દુય ઔયળે. ખેવન , દુધન , ઔેયવીનન ઔે લીજીન લધેર બ લ ય ષ્ડી ઔેલ ઔઔ ર્ ઔયી ળઔે છ.ે ુરુ એ બ લલધ ય છ કેર ત ય જઔીમ ભ્રષ્ટ ચ ય અાંખે ચચ ટ–લીચ યણ ઔયી ળઔે છ.ે લ ચન, લીચ ય, ભનન ઔે લતટભ ન પ્રલ શ જોડ ે જભેન થડ ગણ વમ્ફન્ધ જલ ઈ યષ્ણ શમ એલી નઔયીમ ત ષ્ડીની તુરન ભ ાં ઔેલ ચુર વાંબ તી ષ્ડીભ ાં અફોદ્ધીઔત નુાં પ્રભ ણ લીળે જોલ ભે છ.ે ખ ભડ ાંની અળીક્ષીત ગયેરુાં ખૃશીણીને લ ચનની એલી શદે એરજીટ શમ છ ેઔે ઔેર્રીઔ ષ્ડીને ત ન ગયભ ાં ઔમુાં છ ુાં આલે છ ેતેનીમ કફય શતી નથી. ગણ ાં ગયભ ાં ત છ ાં–વ ભમીઔ આલત ાં જ નથી. શુાં ખ ભડ ન એઔ ધન ઢ્ય કેડતુને કુાં છુાં, જનેે ત્મ ાં ખરુાંછણીમ ભ ાંમ ભતી ભઢી ળઔ મ એર્ર ધનલૈબલ છ.ે લે દશ ડ ેલીવ ર કની કેતી વીલ મ ળૅય લખેયેની અન્મ આલઔ છ;ે ણ ફ ડ એલ ખયીફ છ ેઔે તેભને ત્મ ાં એઔે છ ુાં આલતુાં નથી. એ ભર્ કયડ ની લશુએ ભને એઔલ ય ભ યી રેકન પ્રલૃત્તી લીળે ુછરેુાં: ‘તભે આ ફધુાં ળ ભ ાંથી ઉત ય છ ?’ અથ ટત્ આ ફધ લીચ ય સ્લમમ્ સ્પુયી ળઔે એલી એને ફ ડીને ઔલ્ન જ નશીં !


અથ ણ ાં, ડ– ડી, અરુણ ાં, વ વભલ ય ઔે લૈબલરક્ષ્ભીન વ્રત ઉલ વભ ાં જ ખ ડફુ યશેતી ખૃશીણી બરે તેભ ઔયતી યશે; ણ વભ જભ ાં ત ની સ્થીતી પ્રત્મે થડી જા્રહત ફની લીચ યતી થ મ તે જરુયી છ.ે એલી ગયેરુાં ખૃશીણી વરભ ન યળદીનુાં ‘ળેત નીઔ લવીવ’ બરે ન લ ાંચી ળઔે; ણ ઔુન્દનીઔ ઔ ડીમ ની ‘વ ત ખર ાં આઔ ળભ ાં’ લ ાંચલ થી લાંચીત ન યશી જલી જોઈએ.


વન્તીભ ન ળુક્રલ યની ઔથ ઔયત ાં ‘ખૃશળબ ’, ‘ષ્ડી’ ઔે ‘વન્ન યી’ ુતીન અભ્મ વ ઔયતી ષ્ડી વ ચી દીળ ભ ાં ભુક ય કીને ઉબી છ ે એભ ઔશી ળઔ મ ! (તેભણ ેઝડથી ડખર ાં બયલ ની જરુય છ.ે) ષ્ડીને સ્લમમ્ લીચ ય ન સ્પુયે તે ખુન નથી. (ફધી ષ્ડીને તસ્રીભ નવયીન ફનલ નુાં પયજીમ ત નથી) ણ રેકઔ, લીચ યઔ ઔે વભ જળ ષ્ડીએ વુચલેર ઉ મ ય તેભણે ત ની યીતે લીચ યત ાં ળીકલુાં જોઈએ.



24-2012-06-15

ગુયનુુું જ્ઞાન“ ધભમનુું ભોટુું બમસ્થાન.. ! એઔલ ય એઔ ધભટખુરુએ બક્તની ભર્ી ભેદની લચ્ચે ઔશેરુાં: ‘ઈશ્વયે આનન્દ ભ ર્ ેનશીં; ભ ત્ર વન્ત ન ભેલલ ભ ર્ ેજાતીમલૃત્તી આી છ.ે એથી વન્ત ન થઈ ખમ છી ષ્ડીવાંખ ઔયલ એ છ ે !’ ત્મ ાં ફેઠરે ર ક શ્રદ્ધ ુ અન્દયક નેથી એ લ ત વ થે વમ્ભત નશત , ણ ખુરુની લીચ યધ ય ન ઔઈ લીયધ ઔયતુાં નશતુાં. ધભટ અને શ્રદ્ધ ભ ાં વાંળમને સ્થ ન શતુાં નથી. ફશુધ આસ્તીઔ ખુરુલ ણીને ઈશ્વયલ ણી વભજી તેન ચુસ્તણે અભર ઔયે છ.ે ઔદ ચ ઔઈ શ્રદ્ધ ુ ળાંઔ ઉઠ લે ત ફીજા રઔ તને લીયધ ઔયીન ે ખુરુન અજ્ઞ નને છ લયલ ની ઔળીળ ઔયે છ.ે આજમાંત રઠ્ઠ ીને ઔેર્ર ભમ ટ તેન આાંઔડ અકફ યભ ાં છ મ છ.ે ણ રઠ્ઠ જલેી અન્ધશ્રદ્ધ થી ઔેર્ર ાંઔ વ ભુશીઔ ભયણ થ મ છ ે તેન આાંઔડ છ ભ ાં જોલ ભત નથી. અભુઔ નુઔવ ન દુીત લ મયવ જલે ાં શમ છ ે – તે દેક ત ાં નથી; બખલલ ાં ડત ાં શમ છ.ે વન્રહ પી લડ ે ખબટભ ાં ુત્ર છ ે ઔે ુત્રી તે જાણી ત ળઔ મ; ણ એ વુલીધ ન દુરુમખ ઔયીને ભુ્રણશત્મ ઔયલ ભ ાં આલે તે ઠીઔ ન ખણ મ. ઔઈ લીજ્ઞ નલ દી ણ જો એ બુરને છ લયલ ની ઔળીળ ઔયે ત તે લીજ્ઞ નભ ાં અન્ધશ્રદ્ધ ધય લે છ ેએભ ઔશી ળઔ મ. ધુયન્ધય ન સ્તીઔન ણ ઔઈ લીચ ય કર્ શઈ ળઔે; ણ તેન ભીત્ર તેને છ લયલ ની ઔળીળ ઔયે, એ બુર જરે્રી ભર્ી છ ેતેર્રી જ ભર્ી બુર આસ્તીઔ ધભટખુરુને છ લયે તે ણ ખણ મ. આણે ચ ન ઔભ ાં તયતી ભ કીને ઔ ઢીન ે પેંઔી દઈએ છીએ; ણ ખુરુની નફ ઈને ખી જઈને તેભન ેવ ષ્ટ ાંખ લન્દન ઔયીએ છીએ. વ ચી લ ત એ છ ે ઔે આસ્તીઔ ધભટચ શઔ શમ છ;ે વત્મચ શઔ નથી શત . ધભટન સ્લ ાંખભ ાં ઔેર્રીઔ અધ ભીઔ ફ ફત (ચ ભ ાં ડરેી ભ કી જલેી) છ,ે તેને જીલનબય ાં ત યશે છ.ે ન સ્તીઔ દ્વ ય તેભની બુરનુાં બ ન ઔય લલ ભ ાં આલ ેત્મ યે અશમ્ ઔે ભભત ક તય તેન લીયધ ઔયલ ભ ાં આલ ેછ.ે યન્તુ મુદ્ધ – ઝગડ , લ દ-લીલ દ ઔે ઔરશ – ઔુવમ્થી ધભટની જ નશીં; આક વભ જની તન્દુયસ્તી ઔથે છ.ે એઔ વત્મ સ્લીઔ મ ટ લીન ચ રે એભ નથી : ફરન ય ઔણ છ ે


તેનુાં ભશત્ત્લ નથી; ણ તે ળુાં ફરે છ ેતેનુાં ભશત્ત્લ અાંઔ મ. ભ ણવ આસ્તીઔ શમ ઔે ન સ્તીઔ; ણ તેણે તર્સ્થણે એલુાં લરણ દ કલલુાં જોઈએ ઔે ખ ાંધીજી કુન ઔયલ ની વર શ આે ત તેન લીયધ થલ–ઔયલ જોઈએ. અને ભય યજી દેવ ઈ દ રુ ીલ ની વર શ આે ત તેનમ લીયધ થલ–ઔયલ જોઈએ. લ યમ્લ ય એઔ લ ત વ ભે આલે છ.ે જભેણે ઔભટને જ વ ચ ધભટ ખણ્મ છ ેએલ ાં શ્વીભન રઔ વલટક્ષેત્રે આણ ાં ઔયત ાં આખ આલે છ.ે આણ ે૩૩ ઔયડ દેલીદલેત ની લચ્ચે જીલીએ છીએ. આણ ધ ભીઔ દેળભ ાં ઔભટઔ ાંડની ફરફ ર યશી છ.ે દેળભ ાં ચભેય ઔથ –ઔીતટન, શભ–શલન, ુજા– ઠ, મજ્ઞ લખેયે થત ાં યશે છ.ે વયઔ યી ઑપીવથી ભ ાંડી આખખ ડીન ડબ્ફ ભ ાં વુધ્ધ ાં વત્મન ય મણની ઔથ થ મ છ.ે ણ રઔની વ્મથ ભ ાં એઔ ભીરી્રહ ભનમ પયઔ ડ્ય નથી. ક્રીઔેર્ન લલ્ડટઔ આણને ભે તે ભ ર્ ેમજ્ઞ ઔય લલ ભ ાં આલે છ.ે અભીત બ ફચ્ચનની તન્દુયસ્તી ભ ર્ ેધ ભીઔ લીધી થ મ છ.ે વરભ ન ક ન ઔે વાંજમ દત્તે જરે નશીં જલુાં ડ ેતે ભ ર્ ેુજા– ઠ થ મ છ.ે લીશ્વની ળ ન્તી ભ ર્ ેઆજમટન્ત શજાય લીશ્વળ ન્તી મજ્ઞ થઈ ખમ ; ણ લીશ્વભ ાં ત ળુાં દેળભ ાં ણ ળ ન્તી સ્થ ઈ ળઔી નથી ! આન વીધ અથટ એ થ મ છ ે ઔે લીશ્વળ ન્તીન ઉ મ ુજા– ઠ ઔે ઔભટઔ ાંડભ ાં નશીં; ણ ઔઠય યીશ્રભ, ઈભ નદ યી, વભજદ યી અને ફુદ્ધીઔોળલ્મભ ાં યશેર છ.ે ધભટ ભ ણવ ભ ર્ ે ચ જલેી એઔ આદત ભ ત્ર છ.ે જે ચ નથી ીત તે ભૃત્મુ નથી ભત ; ણ ધભટન ે ન ભે અધભટનુાં આચયણ થ મ છ ે ત્મ યે ચ ન ઔભ ાં દ રુ ઔે રઠ્ઠ ીયવલ જલેી ગર્ન ફને છ.ે લીદેળી રઔ ઔ ભને જ દેલવેલ –ુજા ખણે છ.ે એ ઔભટભન્ત્રને ઔ યણે તે શયણપ ે લીઔ વ વ ધી ળક્મ છ.ે ન સ્તીઔ અને ક વ ત લીજ્ઞ નલ દી લીજ્ઞ ન અને ર્ઔૅનરૉજી લડ ેભ ણવને વુકી ઔયલ ની ઔળીળ ઔયે છ ે તે વ ચી દીળ નુાં ખરુાં છ.ે શ્રદ્ધ એ ભ ણવની અાંખત લીચ યધ ય છ.ે ણ વભ જભ ાં વ મન્વ અને ર્ઔૅનરૉજી લડ ેવુકવભૃદ્ધીન વુયજ ઉખ ડી ળઔ મ છ.ે તે આક જખતભ ાં અજલ ુાં ઔયે છ.ે ન સ્તીઔ અન્ધશ્રદ્ધ ન દ ટપ ળ ઔયે છ ે તે ગર્ન , નખય રીઔ ન વપ ઈઔ ભદ ય, ભચ્છયન ન ળ ઔયલ ભ ર્ ેડીડીર્ીન છાંર્ઔ લ ઔયે તેલી આલઔ યદ મઔ ફ ફત છ.ે શ્રદ્ધ થી પાંડપ બેખ


ઔયીને ધભ ટદ દલ ક ન ાં કરી ળઔ મ. એર્રુાં જ વુન્દય ઔ ભ લીજ્ઞ ન લડ ેથ મ છ.ે શ્રદ્ધ ુ દીલવભ ાં અડધ ઔર ઔ ઈશ્વયની બક્તી ઔયે છ.ે તેભને થડીઔ ભ નવીઔ ળ ન્તી ભે છ;ે ણ લીજ્ઞ ની ય ત દીલવ વાંળધનની વ ધન ભ ાં ભાંડ્ય યશે છ ેઅને ઔયડ રઔ વદેશે બખલી ળઔે તેલી વેંઔડ ળધક ઔયે છ.ે લીજ્ઞ ન ભનુષ્મજીલનની દયેઔ ભીનીર્ અને વેઔન્ડને વુકભમ ફન લલ ની ઔળીળ ઔયે છ.ે આણે સ્લીઔ યલુાં જોઈએ ઔે એઔ બખલ ધ યી ધભટખુરુ ઔયત ાં એઔ વ મન્ર્ીસ્ર્ વભ જને લધુ ઉમખી છ.ે ખુરુ સ્લખટન ાં વન ાં દેક ડ ેછ.ે લીજ્ઞ ની જીલત ાંજીલત આણી આવ વ જ સ્લખટ ઉબુાં ઔયી આે છ.ે ભૅડીઔર વ મન્વ ઔીડની, હૃદમ, ઔેન્વય લખેયેની દલ ળધે છ.ે શ્રદ્ધ ન ભ ધ્મભથી ઔેન્વયનુાં યેળન ભપત થઈ ળઔ ેછ.ે શ્રદ્ધ શીન્દુ ઔે ભુસ્રીભ ભ ર્ ેજુદ જુદ નીમભ અને ધભો ગડ ેછ.ે લીજ્ઞ ન ન તી–જાતીન બેદબ લ લીન વોન ાં દુ:ક દુય ઔયલ ઔભય ઔવે છ.ે શીન્દુન ાં ઈન્જકે્ળન જુદ ાં અન ેભુસ્રીભન ાં જુદ ાં એલ બેદબ લ લીજ્ઞ નભ ાં નથી શત . આસ્તીઔ વલટધભટ વભબ લન ાં ફણખ ાં પુઔે છ.ે લીજ્ઞ ન અક્ષયળ: એ બ લન નુાં રન ઔયે છ.ે ભૅડીઔર વ મન્વ ભ ણવન ાં વલટ દુ:ક ઝડથી દુય ઔયલ ની ઔળીળ ઔયે છ.ે ફલ્ફની સ્લીચ ડ છી અજલ ભ ર્ ેય શ જોલી ડતી નથી, એનેસ્થેવીમ નુાં ઈન્જકે્ળન આ છી દયદી ફેશળ થ મ તે ભ ર્ ે ય શ જોલી ડતી નથી; ણ શ્રદ્ધ ન આમુલેદીઔ ઉ મની અવય ભડી થ મ છ.ે (ભર્બે ખે ત થતી જ નથી અથલ થમેરી દેક મ ત તે ભ ત્ર અઔસ્ભ ત જ શમ છ)ે શ્રદ્ધ ુ ભ ને છ ે ઔે આ બલભ ાં ુણ્મ ઔય ત આલત જન્ભે તનેુાં પ ભે છ.ે આલત જન્ભ ઔણે જોમ ? ુલટજન્ભ ઔ ેુનજ ટન્ભની એઔ ણ વત્મ ગર્ન વભ જ વભક્ષ આલી નથી. (એઔ વલુીખમ ત ભેખેઝીનભ ાં એઔલ ય એઔ ફ ઔને ુલટજન્ભ મ દ શલ ની ગર્ન છ ઈ શતી. યન્તુ વુયતની ‘વત્મળધઔ વબ ’એ તે ફ ઔન ાં ભ ત ીત ની ભુર ઔ ત રેત ાં આકી લ ત ફખવ શલ નુાં જાણલ ભળ્ુાં શતુાં.) ત ત્મટ એર્રુાં જ ઔે શ્રદ્ધ અને વ માંવ ફન્ને નીજીટલ ભ ધ્મભ છ.ે ત ેસ્લમમ્ વાંચ રીત માંત્રની જભે એઔરે શ થે ઔળુાં ઔયી ળઔત ાં નથી. ભ ણવ ેલીલેઔફુદ્ધીથી એન ઉમખ ઔયલ ન શમ છ.ે ફન્નેન ાં વ ય ાંનયવ ાં યીણ ભન


આધ ય ભ ણવ એન ઔેલી યીતે ઉમખ ઔયે છ ેતે ય યશેર છ.ે તભ યી વે સ્ઔુર્ય શમ; ણ ચર લત ાં ન આલડતુાં શમ ત તે તભ ય ખને વુક આી ળઔળે નશીં. ગયભ ાં ાંક છ;ે ણ તે સ્લીચ ન ઔયલ થી ચ રુ થઈ ળઔે એ લ ત જ તભે નશીં જાણત શ ત તભ યે ખયભી વશન ઔયલી ડળે. તભ યી વે યીલલ્લય શમ; ણ ફશ યલર્ીમ આલે ત્મ યે તભે ન ચુાં તભ ય તયપ ય કી પ મય ઔય ત ધ ડ ડનુે ફદરે તભ ય જીલ જળે. પયીપયી વભજામ છ ે ઔે દેળની દયેઔ વ યીનયવી ગર્ન ભ ાં ‘ઔોં્રહેવન ાંજો’ નશીં; ભ ણવન શ થ યશેર છ.ે ‘બ જનુાં ઔભ’ નશીં; ભ ણવનુાં ઔભટપ બ ખ બજલે છ.ે દ રુખ એની જાતે નથી પુર્ત. ફન્દુઔ એની ભેે ખીફ ય નથી ઔયતી. ફમ્ફ સ્લમમ્ જાભખયી વખ લીને શજાયની શત્મ ઔયત નથી. લીશ્વની, વભ જની ઔે ળેયીની ળ ન્તી ભ ર્ ેશ્રદ્ધ અને લીજ્ઞ ન ત ઔેલ યૉ–ભર્ીયીમર છ.ે ભ ણવની ભદદ લખય તે એઔરે શ થે મુદ્ધ ઔે ળ ન્તી ઉબી ઔયી ળઔત ાં નથી. ભ ણવ આર્રુાં વભજી ર ેત થડીઔ ળ ન્તી જરુય સ્થ ઈ ળઔે.


વાંવ યન ાં વુકદુ:કન આધ ય બખલ ન ય નશીં; ઈન્વ ન ય યશેર છ.ે ભ ણવ શૉસ્ીર્ર ફન લે છ ે અને ભ ણવ જ શ થફમ્ફ ફન લે છ.ે ભ ણવ જ દમ ઔયે છ ેને ભ ણવ જ શત્મ ણ ઔયે છ.ે ઉય જા ત ચેઔ ઔયજો ફ ફયી ભસ્જીદ તુર્ી, લલ્ડટ ર્રડે વેન્ર્ય તુયુુટાં ઔે ફમ્ફ બ્ર સ્ર્ થમ એભ ાંન એઔ ણ ડટયભ ાં નીચે બખલ નની વશી છ ેકયી ?



25-2012-08-03

ઈન્ટયનેટના આકાળભાુંથી લીચાયોનાું પડુૅકેટ લશેુંચતો બ્રોગ:

“ ‘અબીવ્મક્તી’“ નલવ યીસ્થીત ભ ય પ્રકય યૅળન રીસ્ર્ ભીત્ર બ ઈ શ્રી. ગોલીન્દ ભારુ દ્વ ય

ચ રત ‘અબીવ્મક્તી’ બ્રખન ાં ચ ય લટ વપત ુલટઔ ુણટ થમ ન જરે્ર આનન્દ એભને

છ ે તેન થી અધીઔ ભને છ.ે ઔ યણ આ યષ્ણુાં : ચ ય લટ દયમ્મ ન એભણે એભન ‘અબીવ્મક્તી’ બ્રખભ ાં વોથી લધ યે (ચ્ચીવ જરે્ર ) રેક ભ ય ભુક્મ છ.ે એભ ઔશ ઔે

એ ‘અબીવ્મક્તી’ બ્રખભ ાં ભ ય લીચ યની વુેયે ‘અબીવ્મઔતી’ થતી યશી છ.ે ભ ય ળીયે

ઔઈ વુપ્રવીદ્ધ અકફ યન તાંત્રી, ભ રીઔ ઔે વમ્ દઔ ઔયત ાંમ એભનુાં ઋણ લીળે છ.ે ઔેભ ઔે

અકફ યભ ાં પ્રખર્રે રેક પક્ત ખુજય તભ ાં લાંચ મ છ;ે ણ ઈન્ર્યનેર્ ય યજુ થત રેક

દેળની વયશદન વીભ ડ આાંફીને દુય દેળ લયન લ ચઔ વુધી શોંચે છ.ે ભ ય અને શ્રી. ખલીંદ ભ રુન લીચ યન વુબખ વભન્લમ ઔેભ થઈ ળક્મ તે ણ જાણી ર. બ ઈશ્રી ખલીન્દ ભ રુ નકળીળ યૅળન રીસ્ર્ અને પ્રકય લીજ્ઞ નલ દી ભ ણવ. ફીજી તયપ ધભટને ન ભે શ્રદ્ધ ુ જ ેબુાંડી બલ ઈ આચયે છ ેતેની વ ભે ભનેમ જફય આક્રળ ! એર્ર ેભ ભર ઔાંઈઔ એલ ફન્મ ઔે ખ ભન વયાંચ નકળીક ઈભ નદ ય શમ અને એને એન જલે જ પ્ર ભ ણીઔ

રીવ ઈન્સ્ેક્ર્યન વ થ ભે તેલ અનુઔુ વાંજોખ ઉદ્બલી ળક્મ . ણ ભીત્ર, એથીમ અ્રહક્રભે ભ યે કુફ પ્રેભુલટઔ અને શ દીઔ આબ યવશ મ દ

ઔયલ ડ ે એલ વુયતન અન્મ વ શીત્મપ્રેભી ભીત્ર છ ેલડીરશ્રી ઉત્તભ ખજ્જય. તે ત

લી શ્રી ભ રુવ શેફથીમ આખ (આઠઔે લોથી) ઈન્ર્યનેર્ ય ‘વન્ડ ેઈ–ભશેપીર’ ન ભની ‘લ ચનમ ત્ર ’ ચર લે છ.ે એ ‘વન્ડ ેઈ–ભશેપીર’ે દેળલીદેળભ ાં ખજફન ડાંઔ લખ ડી દીધ

છ!ે દુનીમ બયન ખુજય તી વ શીત્મયવીઔ ‘ઉત્તભ + ભધુ ખજ્જય’થી યીચીત ન શમ એભ

ઔઈ ઔશે ત ઝર્ ભ ની ન ળઔ મ. ભ ય રેકન ભનન પ્રત્મે એભને પ્રથભથી જ આદય. ભ યે

ત્મ ાં ‘નમ ભ ખટ’ જલુેાં ક્ષીઔ આલલુાં જ જોઈએ એલુાં એ ભ ને અને તે એર્રી શદે ઔે ‘નમ ભ ખટ’નુાં રલ જભ શુાં ન બરુાં ત ભ ય લતી એ બયી દે ! લોથી શુાં એભન એલ પ્રેભ ભી

યષ્ણ છુાં તેન ભને આનન્દ છ.ે ભને આજ ે ણ સ્ભયણ છ ે એભણે જ ભ ય પ્રથભ રેક


‘ધુછ ાંલ’ એભની ૨૦૦૫ની ળરુઆતની ‘વન્ડ ે ઈ–ભશેપીર’ભ ાં ભુઔેર ત્મ યે અભેયીઔ , રાંડન, દુફઈ લખેયેથી એર્ર ાં ફધ ાં પ્રળસ્તીન પન–ઔૉર ભળ્ શત ઔે શુાં ધન્મ ધન્મ થઈ

ખમ શત. ઈન્ર્યનેર્ન ભ ધ્મભ દ્વ ય ઉત્તભબ ઈ અને ભધુફશેને ભને દેળલીદેળન લીળ

લ ચઔલખટ વ ભે કડ ઔયી દીધ શત. અને જાણે ભગભ યીતે ઔષ્ણુાં શતુાં: ‘ર, વુયતન કફ

જલેડ ક ફચીમ ભ ાં તયલ નુાં છડ અને ઈન્ર્યનેર્ન અદ્ બુત અયફીવભુરભ ાં જ ાંર લ“! તભે તે ઔેર્ર ાં ણીભ ાં છ તેની તભનેમ અને દુનીમ ને ણ જાણ થળે.’ ઈન્ર્યનેર્ન ત્ર જલે

ભ યી એલી તન્દુયસ્ત તરણીની તઔ આલ ફદર શુાં લડીર શ્રી. ઉત્તભ ખજ્જય અને ભીત્ર શ્રી. ખલીન્દ ભ રુન શ દીઔ આબ યી છુાં. કય આનન્દની લ ત ત એ ફનેરી ઔે ભ ય રેક લ ાંચી

ઔેર્ર મ લીદેળી લ ચઔભીત્રએ ભને લીદેળભ ાં તેભન ભશેભ ન ફનલ નુાં આભાંત્રણ ણ આેરુાં.

એ વ લ નલ નઔય આનન્દની અનુબુતીથી શુાં યવતયફ થઈ ખમ શત. લડદય ન એઔ ફીજા વ શીત્મપ્રેભી ભીત્ર શ્રી. ભૃખેળ ળ શની લેફવ ઈર્ ‘યીડ ખુજય તી ડૉર્ ઔૉભ’ ણ ‘અબીવ્મક્તી’ અને ‘વન્ડ ે ઈ–ભશેપીર’ની જભે જ લોથી

ખુજય તીલ ચનની ધુભ ભચ લે છ.ે તેભન યીચમ ણ ઔાંઈઔ એલી જ યીતે થમેર. એભની

લેફવ ઈર્ ય ભ ય રેક યજુ થમ નથી ઔે ભ ય પનની ગાંર્ડી યણઔી નથી. આર્ર ાં લોભ ાં દેળલીદેળન શજાય વ શીત્મયવીમ જોડ ેએભણે ભ ય લૈચ યીઔ યીચમ ઔય લી સ્નેશવેતુ

ફ ાંધી આપ્મ તે ફદર આ તઔે શુાં એભન ણ શ દીઔ આબ ય ભ નુાં છુ ાં. દસ્ત, આજ ેજ્મ યે અાંતયનુાં ઈન્ર્યનેર્ આની વભક્ષ કરી દીધુાં છ ેત્મ યે થડી

અાંતયાંખ લ ત ઔયલી છ.ે ક વ ત એ ઔશેલુાં છ ેઔે એઔ ફે નશીં ુય ચ ીળ લોથી ઔરભને

ભેં ભ યી ખરટફે્રન્ડની જભે પ્રેભ ઔમો છ.ે છત ાં ભેં જ ેઔ ાંઈ રખમુાં છ ેતેન આ શેર ાં ઔદી આર્ર

વુન્દય, જીલન્ત અને ઉભઔ બમો પ્રફ પ્રેભપ્રતીબ લ નશત પ્ર પ્ત થઈ ળક્મ. આ પ્રળસ્તીની ુષ્ભ ભ ય ખ ભ ાં આ ફધ ભીત્રએ જ શેય લી છ.ે એ ભ ર્ ે લડીર શ્રી. ઉત્તભ ખજ્જયને મ દ જ ઔયલ ડ.ે ભીત્ર શ્રી. ખલીન્દ ભ રુ અને શ્રી. ભૃખળે ળ શન

આબ ય ભ ન્મ લીન ણ ઔેભ ચ રે ? અને યકે ભ નળ ઔે શુાં આને બુરી યષ્ણ છુાં. દસ્ત, પ્રજા લીન ય જાન ભુઔુર્ની ઔીમ્ભત ઔેર્રી ? તેભ લ ચઔ લીન રેકઔ ણ ર ચ ય ! તભે ભ ત્ર

લ ચીને ફેવી નથી યશેત ; તભ ય વ ય –નયવ પ્રતીબ લ ભને પન દ્વ ય ભઔર છ અને

ભીત્રને તેની રશ ણી ઔયલ નુાંમે ચુઔત નથી ! દસ્ત, એ લ તનુાં ભશત્ત્લ નથી ઔે ઔણે ભ ય

ઔેર્ર રેક ઈન્ર્યનેર્ ય ભુક્મ અને ઔમ રેકને ઔેર્ર લ ચઔ ભળ્ ; ણ આ બ્રખ ઔે લેફવ ઈર્ ચર લત વ શીત્મભભટજ્ઞ ભીત્રએ લીશ્વબયભ ાં ભ ય લીચ યનુાં લીતયણ અને


લીસ્તયણ ઔમુાં. દેળલીદેળભ ાં ભને લાંચ ત ઔમો એ ભીત્રને ર ક નશીં ઔયડ વર ભ ! શ , અશીં નમ્રબ લે ઔશુાં ઔે ભને વતત વ રુ અને ઉત્ઔૃષ્ટ રકલ ની પ્રેયણ એ ભીત્રએ આી છ ે

અને જો વ ય રેક ન રક ઈ ળક્મ શત ત એ ત્રણ શીય યકુ ઝલેયીએ જ ભ ય

રેકન અસ્લીઔ ય ઔમ ટ શત. ણ દક્ષીણ ખુજય તન વુયતન રઔપ્રીમ અકફ ય ‘ખુજય તભીત્ર’ભ ાં છલે્લ ાં ચ્ચીવ લોથી દય યલીલ યે નીમભીત પ્રખર્ થતી ભ યી યૅળનર

ઔૉરભ ‘જીલન વયીત ને તીયે’ એ ત્રણે ભીત્ર ધ્મ નથી લ ાંચે છ.ે અને વભમ ેવભમે પ્રેયણ

અને પ્રત્વ શન આત યશે છ.ે શ્રી. ઉત્તભબ ઈ ત ભ ય રેક ભ ર્ ે આલેર લ ચઔન

પ્રતીબ લ ભને પન ય ણ લ ાંચી વાંબ લે છ.ે આલ પ્રેભન જોર્ જડલ ભુશઔેર છ.ે ઔઈ

ણ રેકઔ ભ ર્ ેએ નૉફેર યીતીઔ ભળ્ જલેી ગર્ન છ.ે લ ત યીતીઔની નીઔી છ ેત્મ યે ભ યે નીક રવબ લે એ ણ ઔશેલુાં છ ેઔે આર્ર ાં લોમાંત ભને ફે એલડટ પ્ર પ્ત થમ ાં

છ.ે શેર એલડટ ‘લીજ્ઞ નભાંચ, નલવ યી’ (‘લીજ્ઞ નભાંચ’ન સ્થ ઔ ભાંત્રી શ્રી. ખલીન્દ

ભ રુ) તયપથી ભ યી ઔૉરભ ‘જીલન વયીત ને તીયે’ભ ાં યૅળનર ચીન્તન યજુ ઔયલ ફદર

ભળ્ શત. અને ત્મ યફ દ ‘ખુજય તી વ શીત્મ અઔ દભી’નુાં ાંચ શજાય રુીમ નુાં યીતીઔ ભ ય ુસ્તઔ ‘ભનન ભયીંછ’ને ભળ્ુાં શતુાં. યન્તુ દસ્ત, ભને ઔશેલ દ ઔે એ

સ્થુ વન્ભ ન ઔયત ાં દુય દેળભ ાં લવત ઔઈ ભ ણવ ભને પન ય એભ ઔશે ઔે :

‘દીનેળબ ઈ, અભેયીઔ અભ યે ત્મ ાં ધ ય. તભને ભીને અભને કુફ આનન્દ થળે !’ ત્મ યે

ઔઈ ણ રેકઔ ભ ર્ ે એ જીલનન વલટશ્રેષ્ઠ એલડટ ફની યશે છ.ે કયી લ ત એર્રી જ ઔે લૈશ્વીઔ સ્તયે ભ ય લીચ યનુાં લીસ્તયણ ઔયન ય અને ભને નીમભીત લ ચન ય ભ ય ભીત્રન

જરે્ર આબ ય ભ નુાં તેર્ર છ છ.ે આજમાંત ભેં ળુાં રખમુાં ? દસ્ત, ગણીલ ય લીદેળન લ ચઔની વ થે ખુજય તન

લ ચઔ ણ પન ય ુછ ેછ ે: ‘તભ ય ાં ઔેર્ર ાં ુસ્તઔ પ્રખર્ થમ ાં અને તે કયીદલ ાં શમ ત

ક્મ ાં વમ્ઔટ ઔયલ ?’ ત વોની જાણ ભ ર્ ેરકુાં ઔે સ્નેશી ભીત્ર શ્રી. ખલીન્દબ ઈએ રેકન

અાંતે ભ ય ાં ુસ્તઔની લીખત પ્રખર્ ઔયે છ.ે દસ્ત, અાંતભ ાં નમ્રબ લે એર્રુાં જ ઔશીળ આર્ર ાં લોભ ાં ભ ય રેકન પ્રતી જ ે

પ્રેભબ લ અને આદય ય ખમ છ ેતેલ ય કત યશેળ. લતી ક તયી આુાં ઔે આન દીરભ ાં ભેં જ ેઔ ાંઈ થડી ગણી ઉંચ ઈ વય ઔયી શળે તેન થી એઔ વેન્ર્ીભીર્ય ણ નીચ નશીં ઉતય મ

તેની શુાં વતત વ લધ ની ય કીળ. ભ ય પ્રત્મેઔ રેક લડીર શ્રી. ઉત્તભ ખજ્જય, ભીત્ર

શ્રી. ખલીન્દ ભ રુ અને શ્રી. ભૃખેળ ળ શને ત ખભળે જ; ણ દેળલીદેળભ ાં લવત દુયદુયન


તભ ભ લ ચઔભીત્રને ણ નીય ળ નશીં ઔયે તેની ક તયી આુાં છુ ાં. ઔેભ ઔે લ ચઔન ય જી

એ જ રેકઔન વ ચ ુયસ્ઔ ય છ ે એ વત્મ ભને વભજાઈ ચુક્મુાં છ.ે શ્રી. ખલીન્દ ભ રુને

લીળે અબીનન્દન ત એર્ર ભ ર્ ેઆલ યષ્ણ ાં ઔે એભન ‘અબીવ્મક્તી’ બ્રખ ભ યપત

લીતેર ાં ચ ય લોભ ાં એભણે ઈન્ર્યનેર્ન લીળ વભ જ વભક્ષ યૅળન રીઝભનુાં વુેયે મળખ ન ઔમુાં છ.ે યેળન રીઝભ એ લીજ્ઞ ન આધ યીત શઈ વ ચુાં અને શ્રષ્ઠ જીલન જીલલ ની

એ ઉત્તભ જડીફુટ્ટી છ.ે એ લ ત ‘અબીવ્મક્તી’ બ્રખ દ્વ ય એ વતત ઔશેત આવ્મ છ.ે

વાંબલત: ઈન્ર્યનેર્ ય એભન આ બ્રખ પઔત અને પક્ત યૅળન રીઝભન પ્રચ ય ઔયે છ.ે એ

ભ ર્ ેવભ્રહ યૅળન રીસ્ર્ વભ જ શ્રી. ખલીન્દ ભ રુન આબ યી છ.ે લડીર શ્રી. ઉત્તભ–ભધુ ખજ્જય અને શ્રી. ખલીન્દ ભ રુને ફીજા લીળે અબીનન્દન

એ ભ ર્ ે ણ આલ યષ્ણ ઔે એભણે ત ન રેકઔ યીલ યન ાં તભ ભ રક ણ ‘ઉંઝ જોડણી’ભ ાં પ્રખર્ ઔમ ાં છ.ે શ્રી. ઉત્તભ ખજ્જય ત ભુથી જ ‘ઉંઝાજોડણી’ન ચ શઔ, વભથટઔ અને પ્રકય પ્રવ યઔ અને પ્રચ યઔ ણ યષ્ણ છ.ે ભીત્ર શ્રી. ખલીન્દ ભ રુ ણ એ જ

ન્થે ચ લ્મ તેન વોને આનન્દ છ.ે અાંતભ ાં અાંત:ઔયણુલટઔ એર્રુાં જ ઔશીળ: ‘ઉંઝ જોડણી’ અન ે‘યૅળન રીઝભ’ અભય યશ“!

અનુક્રભણીઔ

બવ્મક્ત 7ફઔ–0 - · pdf fileછ.ે ઩યhલ ય 5ક૊...

Documents