3

မာတကာ

စာေရသ ကယးေရအကဥး၊ စာေရသ အမြာစာ

အႀကပခကးမာ

မနးမာႏငးငေရႏြငး အာဏာလျနးဆျမႈမာ- ပညးတျငး ႀတဂ

ၿငမးခမးေရလပးငနးစဥး

ပထ ႏငးငေရႏြငး ပညးပမြ ပါငးလႈပးရြာသမာ-ႏငးငတကာ ႀတဂ

တရတးႏငးင

အေမရကနးပညးေထာငးစ

ႏငးငတကာအဖျ႕အစညးမာ- အလြရြငးမာ၊ ကလသမဂၓ၊ အပညးပညးဆငးရာ

အစရမဟတးေသာ အဖျ႕အစညးမာ (INGOs)

ေအာကးေခလထ သ႕အကသကးေရာကးမႈ

မဆလငးဆနး႕ကငးေရ အၾကမးဖကးမႈမာ ပ႕ႏြ႕ခငး

ရခငးေဒသမြ y&dyu©မလြမာအာ မနးမာတပညးလသ႕ ကစကးေအာငးေလပငးခငး

မခတးေလာငးစာ

ၿငမးခမးေရဖစးစဥးအေပၐ ၿခမးေခာကးမႈမာ

အစရဖကးမြ ၿခမးေခာကးမႈမာ

လကးနကးကငးအဖျ႕မာဖကးမြ ၿခမးေခာကးမႈမာ

ႀတဂမာအာ လမးညႊနးထနးညြခငး- ပါငးပတးသကးလပးေဆာငးရနး နညးဗဟာမာ

ရႈပးေထျမႈႏြငး ေဒသခမာဥေဆာငးမႈ

4

ေရရြညး အကသကးေရာကးမႈ

ႀတဂအတျငး အလပးလပးခငး

ရႈပးေထျမႈႏြငး ေဒသခမာဥေဆာငးမႈ

ရခငးပညးနယးရြ အၾကမးဖကးမႈအာ ရငးဆငးခငး- ေဒသခမာဥေဆာငးေသာ ၿငမးခမးေရ အစပလပးငနးမာ

မနးမာအစရႏြငး ေကအငးေအေဆျေႏျပျမာ

ေရရြညးအကသကးေရာကးမႈ

အမသမမာႏြငးလထပါငးေစေသာ ကရငးစနမမာ (ေမားဒယးလး)

စညးလမႈတညးေဆာကးခငး

(က) အတျငး၌ စညးလမႈတညးေဆာကးခငး- ကရငးနအမသာတတကးေရပါတႏြငး လထညြႏႈငးတငးပငးခငးမာ

(ခ) စညးလမႈတညးေဆာကးခငး- ကရငး - ရြမးပေပါငးေဆာငးရျကးခငး

ႀတဂအတျငးအလပးလပးခငး

မဆလငးဆနး႕ကငးေရအၾကမးဖကးမႈအာရငးဆငးခငး - မဆလငးဆနး႕ကငးေရအၾကမးဖကးမႈ တကး ေဒသခမာဥစေသာအစပလပးေဆာငးမႈမာ

လမာစဖစးေသာ ဗမာလမထမြ အဓက ပါငးလႈပးရြာသမာႏြငး ခတးဆကးခငး

နဂႏြငး အႀကပခကးမာ

5

စာေရသ ကယးေရအကဥး၊

Sara Clarkeသညး ၿငမးခမးေရႏြငး ပဋပကၒအေရေလလာမႈစငးတာ၏ အလပးအမႈေဆာငး

ဒါရကးတာအဖျ႕ငး တစးဥဖစးသညး။သမသညး နယေယာကးတျငး ေနထငးလကး ကလသမဂၓ

ၿငမးခမးေရတညးေဆာကးခငးႏြငး ၿငမးခမးေရေဖားေဆာငးခငးဆငးရာ ကစၥရပးမာ လပးကငး

ေဆာငးရျကးလကးရြသညး။ သမသညးအေရြ႕ေတာငးအာရြေဒသတျငးရြ အစရမဟတးေသာ

အဖျ႕အစညးမာ၊ တရတးႏငးငရြ မ ါဒေရရာအၾကေပသမာႏြငး အသပညာရြငးတ႕ႏြငး လကးတျ၍

အလပးးလပးးခသဖစးသညး။

စာေရသ အမြာစာ

ကၽျနးမသညး အလျနးေအစကးၿပ ဆႏြငးမာသပးသညးစျာကေလရြေသာ ေဆာငးတျငးမာရြရာ

အေနာကးႏငးငတစးႏငးငတျငး ႀကပငးခသဖစးသညး။ သ႕ေသားကၽျနးမ၏မဘမာ ကာလ

ၾကာရြညးစျာေနထငး၊ အလပးလပးခသညး အေရြ႕ေတာငးအာရြေဒသသညး ကၽျနးမငယးစဥးမြစ၍

ကမာၻေမပရြ အကၽျမးတငးရြခေသာေဒသတစးခဖစးခသညး။ ယငးအခကးက ကၽျနးမ၏ စတး ငး

စာမႈ ါသနာကပသျငးခၿပ၊ တကၑသလးေကာငးဆငးစ လလတးပငးဘ၌ ထငးႏြငး ကေမာၻဒယာ

ရြ အစရမဟတးေသာ အဖျ႕အစညးမာစျာတ႕၌ ႏြစးေပါငးမာစျာ အလပးလပးကငးချငးကလညး

ရရြေစခပါသညး။

ထႏြစးမာစျာထမြ ကၽျနးမ၏ အမြတးတရအဖစးဆ အေတျ႕အၾကမြာ ၉၉ေႏြာငးပငး မနးမာပညးမြ

တငးရငးသာလထေခါငးေဆာငးမာအာ သငးတနးေပရာတျငး ပါငးကညချငးရခေသာ ၁၂လတာ

ကာလပငးဖစးသညး။ ထသငးတနးသညး မတညေသာ တငးရငးသာမႏျယးစမာမြ အမသာႏြငး

အမသမ ဿ၅ ဥခနး႕အာ ထငးႏငးငတျငး ရကးသတပါတး (၀)ပတး၊ ဖလစးပငးႏငးငတျငး

ေလလာေရခရ (ဿ)ပတး ပါငးေသာထခာသညး သငးတနးတစးခဖစးသညး။ ထသငးတနး၏

သငးရညႊနးတမးတျငး လထပေပါငးပါငးေသာ ဖျ႕ၿဖေရ၊ အၾကမးမဖကးေသာ တကးရကးပါငး

လႈပးရြာမႈ၊ ဂနးဒါဆငးရာကစၥရပးမာ၊ HIV/ AIDS ႏြငး မယစးေဆစျခငး တ႕အတျကး ကထ၊

လထစညးရလႈ႕ေဆားခငးဆငးရာ မတညေေသာနညးနာမာ နြငး ဘာသာေရေခါငးေဆာငးတ႕၏

အလာအလာရြေသာအခနးက႑မာ စသညးဖငး ကယးပနး႕လြေသာ အေၾကာငးအရာမာ

ပါငးေလသညး။ ထႏြစးမာအတျငး ၎သငးတနးက ၿပေမာကးေအာငးမငးခသသငးတနးဆငးမာ

6

ရာခ ရြခသညး။ ဿ၈ ခႏြစး မနးမာႏငးငသ႕ နာဂစး မနးတငးေရာကးရြေလသညး။ မနးတငးေၾကာငး

ႀကေတျ႕ခရေသာ ပကးစဆရႈမႈမာႏြငး အသကးဆရႈမႈမာသညး စတးကဖငးပငးမြနးဆ၍

မရႏငးဖျယးဖစးခသညး။ ထခကးခရေသာ ေဒသမာ၌ မရြမဖစးလအပးေနေသာ အေထာကးအပမာ

ေပပ႕ချငးႏငးငတကာအဖျ႕အစညးမာအာ ပတးပငးတာဆခစဥးအခနးတျငး ထငးႏငးင

သငးတနးဆငးအခ႕ပါငးေသာ ေဒသခလႈပးရြာသမာက စရၿပအကအည လအပးသမာ

အတျကး အေထာကးအပမာက လႈ႕ေဆားစစညးကာ မမတ႕၏ ေဒသႏရဗဟသတမာက

အသခ၍ အေရေပၐအေထာကးအပမာအာ ဧရာတတငးရြ အကအညလအပးေနသမာထ

အေရာကးေပပ႕ႏငးခၾကသညး။

ဿ၈ခႏြစးတျငး ကၽျနးမသညး နယေယာကးၿမ႕တျငးေနထငး၍ ကလသမဂၓအသအမြတးပ

အစရမဟတးေသာ အဖျ႕အစညးငယးတစးခ၌ အလပးလပးေနခသညး။ ကၽျနးမတ႕အဖျ႕သညး

ၿငမးခမးေရေဖားေဆာငးခငးႏြငး ၿငမးခမးေရတညးေဆာကးခငးတ႕၌ အာရစကးေဆာငးရျကးလကး

ရြရာ မနးမာႏငးင ႏြငး ႏငးငအတျငး ကလသမဂၓ၏အခနးက႑သညး ကၽျနးမ၏ အဓက အာရစကးရာ

နယးပယးမာ ဖစးခသညး။ ထနယးပယးအတျငးမြ လကးတျေဖားမာႏြငး အလပးလပးစဥး၊

မနးမာပညးတျငးမြ မမတ႕ဘဇာတးလမးမာႏြငး သသပးခကးမာအာ ႏငးငတကာအဆငးသ႕

ေမြေပာပႏငးရနးအတျကး နညးလမးမာတတးတဆတးရြာေဖျေနေသာ ပညးတျငးရြ

ပါငးလႈပးရြာေနသမာႏြငး အဆကးအသျယးမာရရြခသညး။ နယေယာကးၿမ႕ရြ ကၽျနးမ၏

လပးေဖားေဆာငးဖကး ကလသမဂၓ နးထမးမာ ႏြငး သတမနးမာသညး သတ႕ေတျ႕ဆရနး

ခကးခလြသမာႏြငး စကာေပာဆ၍ သငးယေလလာႏငးရနး စတးအာထကးသနးလကး

ရြေနခၾကသညး။ ထကာလမာ၌ ကၽျနးမတ႕၏ မနးမာမတးေဆျမာသညး ထသ႕ေသာ

ဆကးသျယးမႈမာက အႏရာယးမာၾကာမြ အရစျနး႕ပလပးခၾကရသညး။ ထသမာသညး

လ႕အချငးအေရဆငးရာပနာမာ ႏြငး ၿငစျနးလကးရြေသာ မနးမာစစးအစရအေပၐ တငးတငး

မာမာဆကးဆရနး အႀကပၾကေသာ အေနာကးႏငးငမြ ပါငးလႈပးရြာသမာႏြငး ၾကာငး

မစျကးဖကးေရမါဒအာ အေလေပၾကေသာ နယးေမခအငးအာႀက ပါငးလႈပးရြာသမာ၏

ေတာငးဆဖအာေပမႈမာၾကာ ဟနးခကးညေအာငး မတးမပကးေလြာကးလြမးေနၾကေသာ

ႏငးငတကာ အဖျ႕အစညးမာ၊ အထသဖငး ကလသမဂၓကသ႕ေသာ အဖျ႕အစညးမာမြ

အကအညရႏငးချငးနညးပါလြသညးကသလကးႏြငးပငး အႏရာယးၾကာမြ အရစျနး႕ခၾကသညး။

ထ ငးေရာကးမစျကးဖကးေရရႈေထာငးသညး သသယႀကမာ၍ ပငးပမြအာထတးလကးရြေသာ

7

“အကအည”အာ လကးခလစတးကငးမေသာ မနးမာအစရ၏ သေဘာထာအမငးႏြငး တကးဆငး

ပနသငးလကးရြေလသညး။

ဿ၈ခႏြစးမြ ဿခႏြစးအတျငး ကၽျနးမတ႕၏ မနးမာလပးေဖားေဆာငးဖကးမာသညး အေနာကး

တငးမဒယာမာမြ ကနး႕သတးခကးမာ၊ ဘကးလကးမႈမာစျာရြေသာ သတငးအရငးအမစး တ႕

အကအညဖငးထတးလႊငးေဖားပလကးရြေသာ မနးမာနငးငအေခအေနမြနးက အရပးအၿမျကး

ပသႏငးရနးတစးႏြစးလြငး အနညးဆ ဿ ႀကမး၊ ၀ႀကမးခနး႕ နယေယာကးၿမ႕သ႕ လာေရာကး၍

မမတ႕၏ ဘဇာတးေၾကာငးမာအာ ေဌေပာဆခၾကသညး။

သ႕ရာတျငး မနးမာပညးတျငးအေခအေနမာ ေပာငးလလာခေလသညး။ ဿခႏြစး ေရျေကာကး

ပျအၿပတျငး သမၼတအသစးသညး လအနညးငယးမြသာ မြနးဆခသညး ကစၥမာဖစးေသာ သမၼတ

ႏြငး ဒမကေရစေခါငးေဆာငး ေအာငးဆနးစၾကညးတ႕ သငးမတးေပၿငမးခငး၊ အစရ ႏြငး တငးရငး

သာ လကးနကးကငးအဖျ႕မာအၾကာ ၿငမးခမးေရဖစးစဥးမာ အာထတးႀကပမးခငးစသညး

ရညးမြနးခကးမငးမာလြေသာ ပပငးေပာငးလေရလပးငနးစဥးမာက စတငးလပးေဆာငး

လာခသညး။ယငးသ႔ အရြနးအဟနးဖငးေပာငးလမႈ ႏြငး အသစးေသာအချငးအလမးမာက လ

တငးအာအအာသငးေစခသညး။ ထေပာငးလမႈမာေၾကာငး မနးမာပညးမြ လပးေဖားေဆာငးဖကး

မာသညး ပညးတျငး၌အချငးအလမးအသစးမာစျာ၊ ေတာငးဆမႈမာစျာတ႕ႏြငး ႀကေတျ႕ရကာ

နယေယာကးအေခစကးသ ကၽျနးမထသ႕ အလညးအပတးမေရာကးရြေတာေခ။ နယေယာကး

ၿမ႕သ႕ ခရထျကးခငးသညး သတ႕၏ဥစာေပအစအစဥးစာရငးထ၌ ေအာကးဆအဆငးးမက

ေကျာလကးရြမညးက နာလညးသေဘာေပါကးမခပါသညး။

ထအခနးမြစ၍ မနးမာပညးမြ လကးတျေဖားမာႏြငး အဆကးအသျယးမပတးရနး နညးလမးမာစျာက

ရြာေဖျအသပခရေလသညး။ သ႕ရာတျငး လကးရြ မနးမာပညးတျငး အေခအေနမာက

ပမနာလညး သေဘာေပါကးနငးရနး ထေနရာသ႕ ကၽျနးမကယးတငး အထတးအပပငးကာ

သျာေရာကးသငးေၾကာငးကလညး တစးစထကးတစးစပ၍ ရြငးလငးစျာ သေဘာေပါကးမလာခသညး။

ကေကာငးေထာကးမစျာပငး၊ ကေမာၻဒယာႏငးင၊ ဆရမးရစး(ဖး)ရြ ၿငမးခမးေရႏြငး ပဋပကၒအေရ

ေလလာမႈစငးတာ (CPCS)တျငး အေခစကးချငးရရြခသညး။အေရြ႕ေတာငးအာရြတျငး ေနထငးစဥး

ကာလအတျငး၊ ရနးကနးသ႕သျာေရာကး၍ မတးေဆျမာ၊ လပးေဖားေဆာငးဖကးမာႏြငး

မကးႏြာခငးဆငး စကာလကးဆကေတျ႕ကာ သတ႕၏စတးလႈပးရြာဖျယးရာ လပးငနးေဆာငး

တာမာ၊ တငးပညးအေပၐထာရြေသာေမြားလငးခကးမာႏြငး ေၾကာငးၾကမႈမာအာ အခနးေပ

8

နာေထာငးႏငးခသညး။ မနးမာပညးရြ အစရမဟတးေသာအဖျ႕အစညးမာမြ ပါငးလႈပးရြာသမာ၊

ဘာသာေရေခါငးေဆာငးမာ၊ ၈၈မဆကးေကာငးသာမာအဖျ႕မြ လငယးအဖျ႕ငးမာ၊ တငးရငး

သာေခါငးေဆာငးမာ၊ ဂာနယးသတငးေထာကးမာ ႏငးငေရအကဥးသာေဟာငးမာ၊ မနးမာနငးင

တျငး ႏြစးေပါငးမာစျာ ေနထငးအလပးလပးခေသာ အႀကေပပညာရြငးမာ ႏြငး ေတျ႕ဆခရသာမက

မနးမာပညးၿငမးခမးေရတညးေဆာကးခငး စနးေခၐမႈအခကးအခမာအတျကး ႀကပမးေဆာငးရျကး

ေနၾကေသာ CPCS အလပးအမႈေဆာငးမာစျာတ႕ႏြငး နာရေပါငးမာစျာ အခနးယေတျ႕ဆႏငး

ခသညး။ ထကသ႕ အခနးေပခၾကေသာပဂၓလးတစးဥစအာ လႈကးလြစျာ ေကဇတငးလကးရြၿပ

သတ႕၏ ဘဇာတးေၾကာငးမာအာ ေဌချငး၊ သသပးဆနးစစးချငး ရရြခေသာေၾကာငး

ဂဏးယမးေမာကးမပါသညး။

ဤစာတမးသညး မနးမာႏငးင၏ လကးရြအေခအေနအာ ေစစပးစျာ ဆနးစစးေလလာခကး

ေသားလညးေကာငး၊ ယခလကးရြအေခအေန မညးသ႕မညးပေရာကးရြ ေနသညးဟ၍ အေသစတး

သမငးကေသားလညးေကာငး တငးပမညးမဟတးပါ။ အခာေပာငးေမာကးလြေသာ စာတမးမာက

ထလအပးခကးမာက ဖညးဆညးေပလကးရြသညး။ ထ႕အပငး ဤစာတမးသညး ဇာတးလမး

အလစက မသရြနာလညးႏငးစျမးမရြေသာ အပငးလတစးဥ၏ ပဂၓလဓဌာနးကက

ခစာခကးရႈေထာငးမြ ေရသာထာခငးဖစးသညး။ ထ႕အတကၽျနးမသညး မနးမာပညးတျငး

ေန႕စဥးႀကေတျ႕ေနေသာ အေခအေနမာႏြငး အလြမးေကျာေသာေၾကာငး ကစၥရပးမာစျာႏြငး

ေန႕စဥးလပမးေနၾကေသာ ပညးတျငးမြလအမာ ပလပးႏငးရနး အချငးအလမးမရြသညး ေဘထျကး

ရပးခငးႏြငး အေခအေနတစးရပးလအာ ပနးခကာတစးခပးပမာ ခငၾကညးရႈသသပးခငး က

လပးေဆာငးႏငးခပါသညး။

သ႕ဖစးေသာေၾကာငး ဤစာတမးသညး အခနးတတစးခအတျငး လြပးတစးပကး ငးေရာကး

မြတးတမးတငးထာေသာ မြတးတမးတစးခဖစးးပါသညး။ ဤစာတမး၏ ရညးရျယးခကးမြာ ကၽျနးမ၏

မတးေဆျမာႏြငး လပးေဖားေဆာငးဖကးမာ ေမြေပာၾကာေသာ သတ႕၏ ေၾကာငးၾကမႈမာႏြငး

အခကးအခ၊စနးေခၐမႈမာသာမက ၎စနးေခၐမႈမာအာ ေဒသခပါငးလႈပးရြာသမာက စတး

လႈပးရြာဖျယးႀကဆ၍ ေဖရြငးခေသာနညးလမးမာမြ ရရြခေသာ ထထျငးဥာဏးအမငးမာ အာ

စာဖတးသမာကေဖားပၿပ ထသ႕ေသာ ေဒသႏရအေခအေနတ႕အေပၐ နကးရႈငးစျာ နာလညး

သေဘာေပါကးမႈမြ ရရြလာေသာနညးလမးမာသညး ေဒသခလႈပးရြာသမာ ထမြသာ ရရြႏငး

မညးဖစးၿပ ၎တ႕သညး ၿငမးခမးေရတညးေဆာကးခငး လပးငနးမာအတျကး သငးခနးစာမာ

9

ေပစျမးႏငးေၾကာငး ေဖားပေမြခငး ဖစးပါသညး။ ကၽျနးမ၏ ရညးရျယးခကးပနးတငးမြာ ဤလြပးတစး

ပကးရကးခကးအာ ေမြခငးဖငး ႏငးငတစးကာမြ ပါငးလႈပးရြာသမာသညး မမတ႕ပါငးပတးသကး

လကးရြေသာ ရႈပးေထျလြသညး ပဋပကၒအေခအေနမာက စဥးစာဆငးခငးမေစ၍ မမတ႕၏

ငးေရာကးဖနးေဖမႈမာသညး လကးရြအေခအေနထကးပမဆရျာေစခငး (သ႕) ၿငမးခမး

ေရတညးေဆာကးခငး ေရရြညးစမကနးအတျကး အေထာကးအပဖစးေစခငးစသညး အလာအလာ

တ႕အာ အခငးခငး ေဌအမငးဖျငးႏငးလာၾကေစရနး ဖစးပါသညး။

အႀကပခကးမာ

ႏငးငတကာမြ လႈပးရြာေဆာငးရျကးသမာသညး မနးမာႏငးငႏြငး ပတးသကးလႈပးရြာစဥးတျငး

ေအာကးပါနညးဗဟာမာအာ ထညးသျငးစဥးစာသငးသညး။

ခကးခရႈပးေထျမႈနြငး ေဒသခမာ၏ ဥေဆာငးမႈ

မမတ႕၏ ရႈပးေထျမႈမငးကျငးအာထနးေကာငးႏငးမႈစျမးရညးဖငး မနးမာႏငးင၌ ခယး လြယး

လကးရြေသာ ရႈပးေထျမႈအဆငး ႏြငး ေဒသခမာဥေဆာငးေသာ ေဖရြငးနညးမာအာ ရြာ

ေဖျေတာငးခ၍ ပပခငး၏ အေရႀကပတ႕အာ အသအမြတးပလကးခၾကရနး

ေရရြညးဖစးခငး

စျမးေဆာငးရညးႏြငး စညးလခငးက တညးေဆာကးၾကေသာ အစပလပးငနးမာအာ

လကးခယၾကညး၍ ပပေသာ ေရရြညးဖစးေသာရႈေထာငးအမငးမာအာ လကးခရနး

ႀတဂအနာမာအတျငး အလပးလပးခငး

လကးလြမးမြေသာ လ႔အဖျ႔အစညးသစးမာ၊ ေဘဒကၒႀကေတျ႕ေနေသာ အဖျ႕မာ၊ သ႕မဟတး

မနးမာႏငးငအာဏာ ပငးဆငးမႈအငးအာစ၏ အစျနးႏြစးဖကးရြသမာအတျကး သာမက၊

တညးတခငးၿမေသာ ၿငမးခမးေရတညးေဆာကးရာတျငး အဓကပါငးလႈပးရြာသမာ ဖစးၾက

သညးလမာစဖစးေသာဗမာလမမာ၏လအပးခကးမာကလညး ဟနးခကးညရနး အတျကး

လညး ႀကပမးအာထတးမႈမာႏြငး အရငးအမစးမာက အာရစကးေဆာငးရျကး ၾကရမညး။

10

မနးမာႏငးငေရႏြငး အာဏာလျနးဆျမႈမာ၊ ပညးတျငး ႀတဂ

အေတျ႕အႀကမာလြေသာ မနးမာအေရသသပးသမာမြအစ စာေတျ႕ေဖနးၾကသမာကသ႔ေသာ

သမာအထ မနးမာအေရအစရငးခသမာသညး မနးမာဗဟႏငးငေရ ဖျ႕စညးတညး

ေဆာကးပအတျငး ဖစးေပၐလကးရြေသာ သပျငးဆငးအာဏာလျနးဆျမႈက ရတးခညး ညႊနးပႏငး

ၾကမညးဖစးသညး။ ထႀတဂ၏ အနာသဖကးမြာ ႏငးငေတားအပးခပးမႈက႑ (သမၼတသနးစနးႏြငး

သ၏အနကပးအႀကေပမာ)၊ လႊတးေတားႏြငး မနးမာတပးမေတားတ႕ပငးဖစးသညး။

ထလျနးဆျမႈအတျငး သမၼသနးစနးသညး သ၏အႀကေပပဂၓလးမာ အာေပေထာကးခမႈဖငး

ရညးမြနးခကးႀကမာလြေသာ ပပငးေပာငးလေရႏြငး အသျငးကေပာငးေရ အစအစဥး

တစးရပးအာ အာႀကမာနးတကးလပးေဆာငးလာခသညး။ အႀကေပပဂၓလးမာမြလညးမာ စျာေသာ

တငးရငးသာလကးနကးကငးအဖျ႕မာႏြငး ပလပးေသာ ၿငမးခမးေရ ေဆျေႏျပျမာတျငး ဥေဆာငး

ဥရျကးပလာၾကသညး။ အဓကအႀကေပပဂၓလးမာ၏ ကယးေရရာဇငးႏြငး ပငးကယး

စရကးအရညးအေသျတ႕သညး ပပငးေပာငးလေရႏြငး ၿငမးခမးေရဖစးစဥးအတျကး နကးနစျာ

အကသကးေရာကးမႈရြေစပါသညး။

တစးခနးတညးမြာပငး ေပာေရဆချငးရြသ ေရႊမနးဥေဆာငးေသာ လႊတးေတားသညးလညး

အမသာႏငးငေရတျငး မမ၏အခနးက႑ေနရာရေစရနး အာထတးရျကးေဆာငးခၿပ ဥပေဒေရဆျ

အတညးပရာေနရာမာ၌ ဥေဆာငးဥရျကးပလာခသညး။ အထသတပရမညးအခကးမြာ

လႊတးေတားသညး ဒမကေရစေခါငးေဆာငး ေအာငးဆနးစၾကညး၊ တငးရငးသာမႏျယးစပါတမာ၏

ကယးစာလြယးမာ၊ တပးမေတား ႏြငး ရငးႏြေဖားေရျေသာ ဆကးဆေရရြသညး ပညးေထာငးစ

ၾက႕ခငးေရနငးဖျ႕ၿဖေရပါတ ငးမာနြငး တပးမေတားကယးစာပသမာ စသညး အဖျ႕အစညး

ေပါငးစမြပဂၓလးမာဖငး ဖျ႕စညးထာခငးဖစးသညး။

ဿ ေရျေကာကးပျမာမြ ယေန႕အထေတျ႕ရြခရေသာ သသာထငးရြာသညး ေပာငးလမႈ

တစးရပးက အေရပါေသာ အကေကဇတစးခအာ ဖစးေပၐေစခသညး။ ယခငးက အပငးလမာက

လြ႕ြကးနကးနၿပ ကစးလစးခငးမာေသာ အစရစနစးဟ ယဆထာခၾကေသာ စနစးအတျငး

အလပးလပးပအာ ယခအခါတျငး အတျငးလမာ ႏြငး အပငးလမာ ပမနာလညး

သေဘာေပါကးလာခသညး။ မတကျပာခကးမာအာပ၍ သမးေမျ႕ေသာ ရႈေထာငးမြ ရႈမငးလာခၿပ

မဟာမတးဖျ႕ခငးမာနြငး ကျာဟခကးမာက အပငးလမာအာ ပၿပဆနးပာရႈတးေထျေသာ

ပါငးပတးသကးမႈမာပလပးရနး အချငးအေရဖစးေပၐေစခသညး။ တစးခနးတညးတျငး မနးမာ

11

ပညးတျငးမြ လအမာအပာ၏ ထငးမငးခကးမာအရ ဗလးခပးသနးေရႊသညး အခ႕ေသာက႑မာ

အထသဖငး တပးမေတား ႏြငး စပးဆငးေသာကစၥရပးမာတျငး အရပးထမြႀကကငး

ေစခငးလကးရြေနဆဖစးသညးဟ ယဆၾက၍ မနးမာႏငးငေရအေဆာကးအအသညး အေမြာငး

လႊမးမလကး ရြေနဆဖစးသညး။

ပညးတျငးႀတဂ၏ ကနးအနာတစးဖကးမြာ တပးမေတားကယးတငးပငးဖစးသညး။ အေနာကးႏငးငမြ

ေစာငးၾကညးသမာအတျကး မနးမာနငးငအေဆာကးအဥထတျငး တပးမေတားသညး စတးရငးခ

တျနးအာမာ၊ နညးဗဟာမာႏြငး အပးခပးေရဖျ႕စညးပတ႕အရ နာလညးရနး ခကးခလြေသာ

လတစးစအဖစး ကယးစာပလကးရြသညး။ သ႕ေသား တပးမေတားႏြငး တကးရကး ပမြနး

ဆကးသျယးလကးရြေသာ ေဒသတျငးရြ အမးနခငးႏငးငမာအတျကးမႈ ထသ႕မဟတးေခ။

အေမြေမြားၾကညးပါက တပးမေတားအာ

အခာေသာ အနာႏြစးဖကးႏြငးထပးတပငး တပးမေတားသညး

လႈပးရြာသ မဟတးပ ကျပာခာနာေသာ စတးငးစာမႈမာႏြငး ရႈေထာငး

အမငးမာရြၾကေသာ ပဂၓလးအမမပါငးလကးရြေၾကာငးက သတပမၾကရနး အေရႀက

လြပါသညး။

ထသပျငးဆငးအာဏာလျနးဆျမႈက အေရပါေသာ စနးေခၐမႈမာက ေပၐထျကးလာေစခသညး။

သမၼတသညး အခနးတငးလပငး အခာေသာအနာတစးဖကး(သ႕) ႏြစးဖကးစလအာ ပပငး

ေပာငးလေရလပးငနးစဥးအာဖငး အကစမးလကးရြေလသညး။ ထပပငးေပာငးလေရ

လပးငနးစဥးသညး အလျနးမနးဆနးစျာ ခရဆကးလကးရြေသာေၾကာငး ကနးရြေသာ အငးအာစ

ႏြစးရပးအတျကး ေပာငးလမႈမာက အလြငးမြေအာငးေဆာငးရျကးရသညးမြာ ခကးခလြေပသညး။

ထသပျငးဆငးအာဏာလျနးဆျမႈအေခအေနကာ မနးမာႏငးငအေရသညး တျနးထ၊ ဆျငငးမႈ

အေရျ႕အေပာငးတ႕ အခနးအခါမေရျ ရြေနေၾကာငး အဓပၸာယးေဆာငးလကးရြသညး။ ထႀတဂ

အနာမာအတျငး၌ မဟာမတးပခငးအေပာငးအလမြာ အလျနးမနးဆနးလကးရြၿပ ေပါငးသငး

ဆကးဆေရအေခအေနမြာလညး ေရစကသ႕ ေပာငးလလျယးၿပ ရႈပးေထျလကးရြေလသညး။

သာဓကတစးခမြာ ယခငးလမာတျငး ေအာငးဆနးစၾကညးႏြငး ပညးေထာငးစႀက႕ခငးေရႏြငး

ဖျ႕ၿဖေရပါတေခါငးေဆာငးေရႊမနးတ႕သညး ပပငးေပာငးလေရလပးငနးစဥးတစးခက သမၼတ

သနးစနး၏ လပးငနးစဥးအာ=ယြဥးၿပငးရနး မဟာမတးသဖျယး ေဆာငးရျကးလာၾကသညးက

ေတျ႕ရြရခငး ဖစးသညး။

12

ထကသ႕ ခကးခရႈပးေထျၿပ အေပာငးအလမနးဆနးလြေသာ အေခအေနတျငး အေမြေန၍

ေစာငးၾကညးေလလာသမာအဖ႕ ႀတဂအနာတစးခစအာဖငးေသားလညးေကာငး၊ ထအနာ

မာအၾကာ ဆကးသျယးဆကးဆေရကေသားလညးေကာငး တကေသခာစျာ သေဘာေပါကး

နာလညးရနး ခကးခလြေပသညး။ ထ႕အပငး ေစာငးၾကညးေလလာသမာသညး သပျငးဆငးႀတဂ၏

အနာမာ အထသဖငး လႊတးေတားႏြငး တပးမေတားတ႕သညး လတစးစကသာ ႀကကငး

လကးရြသညးဟ သသပးမပါက အေတျ႕အၾကကငးမ႕ႏအသမာသာ ဖစးေပမညး။ ထႀတဂအနာ

တစးခစအတျငး၌ မာေမာငးေသာကျပာမႈမာ ႏြငး အတျငးေရ အချငးအာဏာဖျ႕စညးပတ႔သညး

ေပာငးလလျယးစျာ တညးရြလကးရြေနေလသညး။

ဤကသ႕ေသာအေခအေနတျငး ႀကေတျ႕ရေသာ စနးေခၐမႈအခကးအခမာက ၿငမးခမးေရ

ဖစးစဥးအာဖငး အကဥးခပးၾကညးရႈ၍ သရြႏငးပါသညး။

ၿငမးခမးေရလပးငနးစဥး

မနးမာအစရႏြငး တငးရငးသာလကးနကးကငးအဖျ႕မာအၾကာ ေဆျေႏျပျမာက အသကးရႈ

မြာေလာကးစရာ ေခလြမးအမနးႏႈနးမာဖငး အစရအပးခပးေရက႑မြ ပဂၓလးမာက

ဥေဆာငးကာ ေဆာငးရျကးလကးရြသညး။ ၿငမးခမးေရလပးငနးစဥးမာမြ ေပၐထျကးမညး

မညးသညးသေဘာတညမႈမကမဆ အေကာငးအထညးေဖားေဆာငးချငးအတညးပခငး ႏြငး ဥပေဒ

ပဌာနးခငးတ႕က လႊတးေတားမြ ေဆာငးရျကးေပရမညးဖစးေသားလညး ၎၏ လပးပငးချငးက႑မြာ

ကနး႕သတးေဘာငးအတျငးသာ ရြေလသညး။ 1 အလာတပငး ၿငမးခမးေရ ေဆျ ေႏျပျတငး

လလသညး တပးမေတားတကးေရာကးမႈမရြပ ပဋပကၒတျငးပါငးေသာ ကနးတစးဖျ႕ဖငးသာ

ပလပးေလရြသညး။ တပးမေတားသညး ၿငမးခမးေရအာထတးမႈမာႏြငး ပတးသကးလြငး

ကယးပငးစတးငးစာမႈႏြငး သေဘာထာအမငးရြေၾကာငးက မကးါထငးထငး ေတျ႕ရသညး။

ထသေဘာထာအာ သမၼတမြအပစးအခတးရပးစရနး အမနး႕ထတးပနးမႈက ေဒသခ စစးဘကးဆငးရာ

အရာရြမာ လကးနာခငးမရြဘ ဆကးလကးပစးခတးခသညး ဖစးရပးမာတျငး ထငးရြာစျာ

ေတျ႕မငးႏငးသညး။ ဤစပးကမတးကကာလတျငး အခာေသာပဋပကၒ ၾကေတျ႕ခၾကရေသာ

1 ဇလငးလ ၀ရကး ဿ၀ခနြစးထတး ဧရာတသတငးစာရြ “မနးမာပညးၿငမးခမးေရဖစးစဥး၌ လႊတးေတား၏ ပါငးပတးသကးချငးက ေရႊမနးကေတာငးဆ” ဟေသာေဆာငးပါက သမၼတသနးစနးႏြငး ေအာကးလႊတးေတားေပာေရဆချငးရြသ ေရႊမနးတ႕အၾကာ ဆကးဆေရတငးမာမႈက မေမာငး ထ ပခသညး။

13

ႏငးငမာ ဖစးခရသကသ႕ မနးမာနငးင၏ အပးခပးေရ အလပးအမႈေဆာငးအဖျ႕သညး တပးမေတား

အေပၐတျငး ပတးသာရြငးလငးေသာ အမနး႕အာဏာႏြငး ထနးခပးႏငးစျမးမရြေၾကာငးက

မနးမာအေရေစာငးၾကညးသအမာစက အသအမြတးပႏငး ၾကေပမညး။ မနးမာႏငးင၏

အတတးဇာတးေၾကာငးက ၾကညးရႈခငးဖငး တပးမေတားသညး နငးငေတားအပးခပးေရအေပၐတျငး

လႊမးမခယးလြယးမႈနြငး ထနးခပးမႈတ႕ အထကးအေလြာကးရြေနဥမညးဖစးေၾကာငးက

ဆနးစစးေလလာသမာအေနဖငး သတပၾကမညးမြာ ဧကနးမလျဖစးသညး။

ၿငမးခမးေရဖစးစဥး၌ သသာထငးရြာေသာ တတကးမႈမာ ေပၐထျကးလာခေလသညး။

ေဆျေႏျပျမာသညး လကးနကးကငးအဖျ႕မာႏြငး ဗဟႏငးငေရအေဆာကးအဥတ႕အၾကာ

ထေတျ႕ဆကးဆမႈမာႏြငး ဆကးသျယးဆကးဆေရ လပးထလပးနညး ယႏရာမာက

ထေထာငးႏငးခသညး။ ထတတကးမႈမာက အခ႕ေသာနယးေမေဒသရြ ထပးတကးရငးဆငးတကးပျ

မာအာေလာနညးေစႏငးခသညး။ ထ႕အပငး စကာအပနးအလြနးေဆျေႏျခငး၊ ႏၾကာ

လႈပးရြာမႈမာ၊ လထအေခပအဖျ႕အစညးမာ၏ ကျငးဆငးအလပးမာစသညးတ႕အတျကး လပးပငး

ချငးေနရာလပးမာ ပျငးလနးလာခသညး။ သ႕ရာတျငး လပးေဆာငးရမညး လပးငနးေဆာငးတာမာစျာ

ကနးရြေနေလသညး။

လကးရြကာလ၏ စနးေခၐမႈမြာ ၿငမးခမးေရလပးငနးစဥးအာ မခငးမာေသာ အပစးအခတး

ရပးဆေရမာႏြငး “ေဆျေႏျပျမာအတျကးေဆျေႏျခငးမာ” ထကးေကားလျနး၍ ပလပး ႏငး

ရနးဖစးသညး။ ေရြ႕ဆကးရမညး လပးငနးတာနးမြာ ၿငမးခမးေရလပးငနးစဥးအာ ထခကး

ကျရြလျယးေသာ ခရချတစးခအသျငးမြ၊ ၾသဇာၾကမာေသာပဂၓလးမာ၏ ေထာကးခအာေပမႈႏြငး

စစညးမႈဖငး တညးေဆာကးထာေသာ ေတာငးတငးခငးမာသညး လပးငနးစဥးတစးခအဖစးသ႕

အသျငးေပာငးႏငးရနးဖစးသညး။ ထခငးမာေသာ အေခခအတးမစးသညး လကးနကးကငးအဖျ႕မာ

အသျငးကေပာငးေရ၊ (လၿခေရက႑ပပငးေပာငးလခငး) ဖျ႕စညးပအေခခဥပေဒအာ

ပငးဆငးေရဆျခငး၊ ေမယာပပငးေပာငးလေရ၊ ေမရြငးစနစးႏြငး ကယးပငးအပးခပးချငး

အရငးအမစးတ႕အာ အပးခပးပစသညး အေခခႏငးငေရပနာရပးမာက သေဘာတ ညမႈ

ရယႏငးခငးသာမက ၾကမးတမးခကးခခေသာ ဆယးစႏြစးမာစျာအတျငး ပဋပကၒ၌ ပါငး

ပတးသကးသအဖျ႕တငးမြ ကလျနးခေသာ နာၾကညးစရာကစၥမာနြငး ခေဖာကး ေႏြာငးယြကး

မႈမာအာ အသအမြတးပ ေလလာသသပးႏငးေသာ အေခအေနအထ တတကး လာေစရနး

အတျကး အေခခလအပးခကးပငးဖစးသညး။

14

ၿငမးခမးေရလပးငနးစဥးသညး ႀတဂအနာသနာလက ရေဖာငးစျာထေတျ႕ဆကးဆႏငးရနး

ပလပးႏငးခငးမရြသညးအပင၊းအခာေသာအေရႀကက႑မာ၌လညးပကးကျကးမႈမာရြခေလ

သညး။ ၎သညး ႀတဂ၏ စစးမြနးၿပေရရြညးတညးတမညး ၿငမးခမးေရတညးေဆာကးႏငးရနး

အေရပါအရာေရာကးသညး လကးေလာမႈက ပလပးရမညး လအမာစဖစးေသာ မဆႏၵရြငး

လအမာစဖစးေသာ ဗမာတ႕ႏြငး ခတးဆကးေဆာငးရျကးရနး ပကးကျကးခခငးဖစးေလသညး။

နာၾကညးမႈမာဖစးေပၐေစခေသာ အေၾကာငးအရငးမာက ေဖရြငးရနး အေကာငးအထညး

ေဖားရာတျငး လအမာစဖစးေသာ ဗမာလမတ႕သညး ရရြလကးရြေသာ ခစာချငးမာက လကး

လျတးဆရႈခၿပ ပဋပကၒ၏တကးရကးအကဆကးတ႕မြ အလြမးေစျာ ေနထငးခေသာ

အေခအေနမြ ပါငးပတးသကးေတာငးဆမႈမာက ပလပးေသာအေခအေနသ႕ ကေပာငးရနး

အသငးပငးရေပမညး။ ၿငမးခမးေရလပးငနးစဥး၏ အဓကပဂၓလးမာသညး မမတ႕အၾကာ

ခတးးဆကးေဆာငးရျကးၿပ အဓပၸာယးပညး ေသာ အေရကစၥမာက ညြႏႈငးေဖရြငးရသာမက

ႀတဂဗဟရြလထတ႕အာ သတ႕ႏြငး ပတးသကးစပးဆငးသညးဟ ခယလာၾကၿပ လကးေလာ

အေလာေပႏငးၾကရနး ပငးဆငးၾကကာ၊ အပသေဘာေဆာငးေသာ ရလဒးမာတျငး မမတ႕၏

အာထတးရငးႏြမႈမာပါငးသညးဟ ခစာမလာၾကေစရနးအတျကး လကးတျ ေခၐေဆာငး

ၾကရေပမညး။

ပထႏငးငေရႏြငး ပငးပမြ ပါငးလႈပးရြာသမာ၊ ႏငးငတကာႀတဂ

အေပာငးအလမာေသာ ပညးတျငးႏငးငေရႀတဂႏြငး အာဏာလျနးဆျမႈမာအပငး ႏငးငတကာ

အဆငးမြ အာၿပငးမႈ ႀတဂတစးခက ဤတငးပညးအေပၐတျငး ထပးဆငးလႊမးခထာလကးရြသညး။

ဤစာတမး၏ ရညးမြနးခကးမာအရ တရတး၊ အေမရကနးပညးေထာငးစႏြငး ႏငးငတကာ

ကညေထာကးပသအသငးအငးတ႕ပါငးသညး ႏငးငတကာႀတဂအငးအာစတစးစ ကသာအ

ၾကမးအာဖငး အာရစကးေလလာမညးဖစးသညး။

တရတးႏငးင

တရတးႏြငး မနးမာတ႕သညး နယးနမတးမဥးတစးခက မြေအသပခငးေၾကာငးေသားလညးေကာငး၊

၎နယးနမတးစညးတစးဖကးစတျငးးေနထငးၾကေသာတငးရငးသာမႏျယးစမာေၾကာငးေသားလညး

ေကာငး၊ ရငးႏြေသာဆကးဆေရအစဥးအၿမ ရြေနခေလသညး။ သ႕ရာတျငး

လတးတေလာနြစးမာတျငး တရတးတ႕၏ ရငးႏြမြပးႏြမႈ၊ ေရအာလြပးစစးထတးဆညးမာႏြငး

15

ဓာတးေငျ႕ပကးလငး၊ တျငးထျကးတေဖားေရလပးငနး စသညးတ႕ပါငးေသာ အေခခ အေဆာကး

အအစမကနး နယးပယးတကးဆကးဆေရသာမက၊ သသာထငးရြာေသာ စစးဖကးဆငးရာ

ဆကးဆေရတ႕ေၾကာငး ႏြစးႏငးငရငးႏြမႈ အတငးအတာမြာ ပမနကးနေသာ အေခအေနသ႕

ေရာကးရြခသညး။သ႕ရာတျငး မနးမာႏငးငရြ အကစပျာမာသညး တစးဥတညး ထနးခပးထာခငး

မဟတးဘ တရတးႏငးငကသ႕ပငး နကးရႈငး၍ ရႈပးေထျလကးရြသညး။ အကယးစငးစစး

တရတးလမပါငးလႈပးရြာသတ႕၏ တနး႕ပနးမႈမာကတျနးအာေပသညး မနးမာႏငးငရြ

အဖစးအပကးမာအာ သတမနးနညးအရ ကငးတျယးေဖရြငးေနရေသာ ပကငး(အပးခပးမႈက႑)

အတျကး တရတးတ႕၏ ေထျပာေသာ ါနာစတးငးစာမႈမာႏြငး အစအစဥးမာသညး

ေခါငးကကးးစရာမာအာ ဖနးတေနေလသညး။

ထရငးႏြလြေသာ ဆကးဆေရ၌လညး ပပငးစရာမာႏြငး တငးမာမႈအေခအေနမာစျာ

ရြေနေလသညး။ ထအေနအထာမာသညး မနးမာအစရမြ မစးဆဆညးစမကနးက ရပးဆငးမညးဟ

ေၾကငာခေသာဿခႏြစး စကးတငးဘာလမြစတငး၍ တငးမာလာခသညး။ ထတငးမာမႈမာသညး

တပးမေတားႏြငး ကခငးလျတးေမာကးေရ တပးမေတား(KIA)တ႕ ကခငးပညးနယးေမာကးပငးတျငး

တကးပျဖစးပျာေသာအခါ ပသသာထငးရြာလာခရာ တရတးပညးနယးစပးသ႕ တကးပျမြ ဗဆနးမာ

ကေရာကးခနးမြစ၍ တရတးႏငးငသညး ပဋပကၒဖစးေသာ ႏြစးဥႏြစးဖကးလအာ ဖအာေပခငးမာ

ပလပးလာခၿပ ႏြစးဖကးစလမြ ၾကညးဖလကးခခငးမရြေသားလညး ၾကာငးဖနးေဖသအဖစး

ပါငးလာခသညး။

ထသ႕ အဖအထစးမာ ေပၐေပါကးလကးရြေနေသားလညး မနးမာအစရက မမႏြငး တရတးႏငးငသညး

“မဟာဗဟာ မတးဖကး”2 ဆကးဆေရမရြေနသညးဟ၍ ဆကးလကး ထတးေဖားေပာၾကာလကး

ရြေလသညး။ မနးမာပညးရြ လအေတားမာမာက ၎ဆကးဆေရအာ ပဓာန ကေသာ

ႏြစးဥသေဘာတ ဆကးဆေရဟ အသအမြတးပလကးရြၿပ၊ ထဆကးဆေရ၏ ႀကမာလြေသာ

အရြနးအါအာ ဟနးခကးညေစရနးႏြငး ေမာကးပငးမြ အမးနခငးဆကးဆေရအေပၐ ၾသဇာ

2 မတးဖကး၏ ေနာကးခအေၾကာငးအရာက သရြရနး ဿ၈ ေမ ဿ ခႏြစး People’s

Daily Online၏ ေဆာငးပါဖစးေသာ “ Newly forged China-Myanmar Strategic

Partnership of great significance:Premier Win” က ဖတးရႈရနး။

16

သကးေရာကးႏငးေစရနးအတျကး ေပၐထျနးစဖစးလာေသာ သတမနးဆကးဆေရဖစးသညး အေမ

ရကနးပညးေထာငးစအာ ႀကဆလကးခလကးရြၾကသညး။

အေမရကနးပညးေထာငးစ

တရတးႏငးငနြငး ဆကးဆေရတျငး တငးမာမႈမာႏြငး ဖအာေပမႈမာ ေပၐေပါကးလာသညးႏြငးအမြ၊

မနးမာႏငးငသညး အလြမးေေသာ ႏငးငတကာအဆငးပါငးလႈပးရြာသ အေမရကနးပညးေထာငးစ

အေပၐသ႕ စတး ငးစာမႈေရျ႕ေပာငး၊ ပနးလညးအသကးသျငးရနး စဥးစာလာခသညး။ မနးမာႏငးင၌

ပါငးပတးသကးမႈအာ အေမရကနးပညးေထာငးစသညး မမ၏ “အာရြဆခကးဖစးခငး”3 နညးဗဟာ

တစတးတပငးအေနဖငးအရြနးအဟနးမြငး ေဆာငးရျကးလာခသညး။ အေမရကနးသမၼတ ဘရကး

အဘာမာ၏ မနးမာနငးငသ႕ ဿဿခႏြစး ႏငးဘာလ အလညးအပတးခရစဥးသညး ထတမြငး

ပတးသကးလာမႈ၏ အထျတးအထပးရလဒးတစးခပငးဖစးသညး။ ထ႕အပငး သတမနး ဆကးဆေရမာအာ

ပနးလညးထေထာငးခငး၊ သအမတးအသစးခနး႕အပးခငး၊ လသာခငးစာနာမႈ အေထာကးအပမာအာ

တမြငးခငးႏြငး မနးမာအစရႏြငး တငးရငးသာလကးနကးကငး အဖျ႕မာအၾကာ ပလပးေသာ

ၿငမးခမးေရေဆျေႏျပျတ႕၌ ပါငးပတးသကးခငးစသညး တတကးမႈမာလညး ဖစးေပၐလာခသညး။

မနးမာနငးင ထကသ႕ ပါငးပတးသကးမႈေၾကာငး အာရြေဒသတချငး တရတး-

အေမရကနးယြဥးၿပငးမႈမာတ ေပၐေပါကးလာသညး အခကးအခစနးေခၐမႈတစးရပးအာ ရငးဆငး

လာရသညး။ အေရြ႕ေတာငးအာရြတျငး အေမရကနးပညးေထာငးစ၏ပါငးလႈပးရြာမႈ တမြငးလာသညး

ႏြငးအမြ မနးမာႏငးငသညး ကမာၻၿပငးဘကးႏြစးခ၏ စစးတရငးကစာပျမြ အသခနယးရပးေလ တစးခ

ဖစးလာမညး ေဘအႏရာယးရြလာေလသညး။ အေမရကနးႏြငး တရတးတ႕ႏြစးဖကးစလမြ အာဏာပငး

မာက ထအေခအေနအေပၐ ႀကမးဖနးမာစျာ လသရြငးၾကာငငးဆနးမႈမာ ပလပးခၾကသညး။

3 အဘာမာအစရ၏ “အာရြ ဆခကးဖစးခငး”ကသရြရနး the brookings Institution & Foreign

Policy Initiative မြ Robert Kagan, သဘာပတအဖစးပလပးေသာ အေရြ႕အာရြႏြငး

ပစဖတးေရရာ လကးေထာကးအတျငးေရမြ Kurt Campbellႏြငး စကာလကးဆကခငးသတငး

ဿအာ http://www.foreignpolicy.org/content/obama-administrations-pivot-asiaက

ဖတးရႈရနး

17

သ႕ရာတျငး မနးမာပညးအတျငးရြ လႈပးရြာသမာႏြငး အနကပးေစာငးၾကညးေလလာသမာအတျကးမ

ယငးပတးသကးမႈသညး ငငးပယး၍ မရႏငးေသာ အေခအေနမြနးဖစးေလသညး။

ဤကသ႕ေသာ အာဏာယြဥးၿပငးမႈအေခအေနအာ ပျငးလနးလာသညး မနးမာ- အေမရကနး

ဆကးဆေရႏြငး ဆကးလကးဖစးေပၐေနေသာ တရတး-မနးမာဆကးဆေရတ႕က လြစးပလကးရြသညး။

မနးမာႏငးင၏ လကးရြအေနအထာသညး ပါငးလႈပးရြာသတစးဖျ႕၏ လႊမးမမႈက ညမြေစရနး

အခာတစးဖျ႕၏ အငးအာက လအပးေသာအေခအေနဖစးေလသညး။ သ႕ေသားလညး ထအေခ

အေနက မနးမာအစရသာမက အခာေသာပညးတျငးမြ ပါငးလႈပးရြာသမာႏြငး တငးရငးသာ

လကးနကးကငးအဖျ႕အစညးတ႔အတျကး အရြနးအါၾသဇာအရငးအမစး ဖစးေစသညး။

ႏငးငတကာအဖျ႕အစညးမာ - အလြရြငးမာ၊ ကလသမဂၓ၊ အစရမဟတးေသာအဖျ႕အစညးမာ

မနးမာႏငးငသညး အထကနးအေခအေနမြ မဟာေပာငးလမႈအေနဖငး ႏငးငတကာအဖျ႕အစညးမာ၊

အထသဖငး ပငးမအလြရြငးမာ၊ ကလသမဂၓႏြငး ႏငးငတကာမြ အစရမဟတးေသာ အဖျ႕အစညး

မာအတျငး ပါငးလႈပးရြာသမာ၏ မႈမာအာ လကးရြသညး။ အထကးေဖားပပါ

ပါငးလႈပးရြာသမာသညး လကးရြအချငးအလမးသစးမာ ပျငးလနးလာေသာအခနး၌ လကးတစးကမးရြ

လအပးမႈက႑မာအာ ကငးတျယးေဖရြငးရနး စတးအာထကးသနးမႈဖငး အာထတးႀကပမးကာ

ထေဖာကးေကားဖတး လာခရသမာ ဖစးေလသညး။

အၾသဖျယးရာ သာဓကတစးခမြာ ၾသစေၾတလ၊ ဖငးလနး၊ ဂပနး၊ ေနားေ၊ ဆျစးဇာလနးႏြငး

ယေကတ႕အပါအငး အလြရြငးႏငးငမာက လသာခငးစာနာေထာကးထာမႈလပးငနးမာ၊ ဖျ႕ၿဖေရ

ႏြငး ၿငမးခမးေရတညးေဆာကးခငးလပးငနးတ႕၌ လအပးမႈမာအာ ေထာကးပကညမႈမာ သသာလ

ေလာကးစျာတမြငးမညးဖစးေၾကာငး ေၾကငာခခငးဖစးသညး။ အထဂရပခငးခရၿပ အလြရြငးမာ၏

ေထာကးပမႈမာ အစလကးအပလကးလကးခရရြေသာ လပးငနးမြာ ၿငမးခမးေရ လပးငနးစဥး

ပငးဖစးသညး။ ေနားေ၊ ဆျစးဇာလနး၊ ၾသစေၾတလႏြငး ဂပနးကသ႕ေသာ အလြရြငးႏငးငမာသညး

ထလပးငနးစဥးတျငး မရြမဖစးလအပးေသာ အေထာကးအပမာက ကညအာဖညးေပႏငးရနး

အလြငးအမနးပငး ေရာကးရြလာခၾကေလသညး။ ထသ႕အရြနးအဟနးဖငး ငးေရာကးလာေသာ

ေငျေၾကအေထာကးအပမာက မညးသညးေနရာတျငး မညးသ႕အသပရမညးဟေသာ ကစၥရပးမာ၌

ဖရဖရပရမးပတာအေခအေနမာ ထျကးေပၐလာ ခသညး။” ၿငမးခမးေရ ရပေငျမြာ အဘယးက

ဆလသနညး၊ ဒကၒသညးမာအတျကး ေဆာကးရျကးေသာကစၥမာသညး “ၿငမးခမးေရလပးငနး”၌

ပါငးသေလာ စသညး စတးရႈပးေထျစရာ ေမချနးမာ ေပၐထျကးလာခေလသညး။ အခာေသာ

18

သာဓကမာမြာ အခာပငးပအလြရြငးမာက ကယးပနး႕လြေသာ ပပငးေပာငးလေရလပးငနးမာ

လပးေဆာငးရနး တျနးအာေပေနလကးရြရာ အဓကကေသာ မညးသညးပနာရပးကမြ

အငးတကးအာတကး ေဖရြငးေဆာငးရျကးခငး (သ႕) တတကးေအာငးမငးခငးရလာဒးတ႕က မေတျ႕ရြ

ရေခ။ ကနဥမြဖစးေပၐလာခေသာ ရနးသနးကာ အေခအေနမာအရ၊ အလြရြငးမာပေပါငး

ေဆာငးရျကးေရက အာေပမြငးတငးသညးအေနဖငး ၿငမးခမးေရအာေပသ အလြရြငးအဖျ႕အာ

ဖျ႕စညးခၾကသညး။ EU ကလညး လထအေခပ နးေဆာငးမႈလပးငနး စျမးရညးတညး ေဆာကး

ခငးသာမက မနးမာၿငမးခမးေရစငးတာ တညးေထာငးရာတျငးလညး ပပကညရနး အာထတး

ႀကပမးေဆာငးရျကး ခသညး။ ယငးသဘာရြေသာ အေထာကးအပသညး တငးပညးအတျငးသ႕

ဿခႏြစးကနးပငးမြစတငး၍ ငးေရာကးချငးရရြၿပ အေရပါေသာ အေခခ အေဆာကးအဥ

အေထာကးအပမာ တအတျငး ေပၐေပါကးလာခေလသညး။ ညြႏႈငးေဆာငးရျကးမႈႏြငး ပျငးလငး

မငးသာမႈလအပးခကးမာအေပၐ ေဖနးကရ႕မႈမာ အစဥးမပတးရြေနေသားလညး လပးေဆာငးရမညး

အတငးအတာ အကယးအနးႏြငး အေထျေထျကျပာလြေသာ အလြရြငးမာေၾကာငး လပးေဆာငးစရာ

မာပာလကးရြသညး။

လကးရြမနးမာႏငးငအေရတျငး(အာဆယအဖျ႕ငးမာ၊အစၥလမးႏငးငမာပေပါငးေဆာငးရျကးမႈအဖျ႕အ

စညး၊အႏၵယႏြငးအခာေမာကးမာစျာေသာ ႏငးငခာရငးႏြမြပးႏြမႈမာ) ပါငးသညး အေရပါေသာ

ႏငးငတကာပါငးလႈပးရြာသမာက အေရၾကသညးအခနးက႑မြ ပါငးေနၾကေသားလညး ေရြ႕တျငး

ေဖားပခေသာႀတဂက အေရပါေသာ အဓကပါငးလႈပးရြာသသဥတ႕အာ မေမာငးထပ

လကးရြသညး။ ပညးတျငးရြ အဓကပါငးလႈပးရြာသ သဥဖစးေသာ ႀတဂမာ၏ အစဥးတစကး ေရျ႕လာ

ပငးဆငးေနေသာ အနာမာက၊ ဘကးေပါငးစသ႕တျနးထဆျငငးလကးရြေသာ၊ တညးၿငမးမႈကငးမၿပး

အႏရာယးမာလြသညး အာဏာယြဥးၿပငးမႈအာ ကယးစာပပါသညး။ ပညးတျငးအဆငးရြ

ႀတဂအငးအာစအလာတ ႏငးငတကာအဖျ႕အစညးမာမြ ပါငးလႈပးရြာသမာ သညး မမတ႕၏

အာရမာက ႀတဂအလယးဗဟရြ ပါငးလႈပးရြာသမာႏြငး ခတးဆကးလပးေဆာငးရနး အနညးငယး

မြထညးသျငးစဥးစာခငးမရြပ အေရအခငးမာဖစးပျာရာ ၿငမးခမးလပးငနးစဥးႏြငး ရခငးေဒသ

အၾကမးဖကးမႈမာတျငးသာ အာရစစကးလကးရြသညး။ ထေၾကာငး လအပးခကးအာ ကၽျႏးပးတ႕

ပမနကးနစျာ ေလလာသသပးရမညးဖစးသညး။

ေအာကးေခလထသ႕ အကသကးေရာကးမႈ

19

ထကသ႕ေသာ တျနးထဆျငငးေပာငးေရျ႕မႈအေခအေနမာတျငး ေအာကးေခ၌ ရႈပးေထျခကးခမႈမာ

ဖစးေပၐေစသညးက ေတျ႕ရြခရသညး။ ရႈပးေထျမႈအဆငးအာ အသစးအဆနး (သ႕) ရတးခညး

မြငးတကးလာမႈဟ၍ သတးမြတးပါက ဆယးစႏြစးေပါငးမာစျာ ေပၐေပါကးလကးရြေသာ မနးမာပညး၏

ရႈပးေထျမႈမာအာ မကးကျယးပရာကမညးဖစးၿပ၊ ႏငးငတကာအဖျ႕အစညးမာ၊ မဒယာမာႏြငး

တကးၾကျလႈပးရြာသမာက ရႈပးေထျမႈအာ ေပါပကးစျာ အဓပၸာယးေကာကးရာ ေရာကးသျာေပလမးမညး။

သ႕ရာတျငး မနးဆနးလြေသာ ေပာငးလမႈႏြငး ပညးတျငး၊ ႏငးငတကာႀတဂမာမြ ပါငး

လႈပးရြာသမာအၾကာ ေရျ႕ေပာငးလကးရြေသာ မတးဖျ႕မႈမာက ေအာကးေခတျငး အသစးေသာ

စနးေခၐမႈမာႏြငး ေဘၾကပးနၾကပးအေခအေနမာအာ ဖစးေပၐေစခသညး။ ဤစာတမးအတျကးမ

ယခငးလမာတျငး အေရေပၐဖစးပျာခေသာ ပညးတျငးပနာႏြစးခဖစးသညး မစလငးဆနး႕ကငး

ေရအၾကမးဖကးမႈပ႕ႏြ႕ခငးနြငး ၿငမးခမးေရလပးငနးစဥးအေပၐ ၿခမးေခာကးမႈတ႕အာ ေလလာၿပ

မညးသညးက႑မာတျငး အာနညးခကးမာ ေပၐေပါကးေနေၾကာငး သသပးၾကညးရႈမညး ဖစးပါသညး။

မစလငးဆနး႕ကငးေရအၾကမးဖကးမႈပ႕ႏြ႕ခငး

ဿဿ မဒယာေခါငးႀကပငး သတငးမာက ႏငးငေရအကဥးသာမာအာ လျတးေမာကးချငးေပခငး၊

လႊတးေတားအမတးအဖစး ေရျေကာကးခရေသာ ေဒၐေအာငးဆနးစၾကညး၏ အခနးက႑အသစးဖစးခငး

စသညးတတကးဖျ႕ၿဖမႈမာအေပၐတျငး အာရစကးခၾကသညး။ သ႕ရာတျငး ေမလ ဿဿခႏြစးတျငး

ထအေခအေနမြ ေပာငးလခၿပ မနးမာပညးတျငးႏြငးပညးပရြမဒယာမာက ရခငးပညးနယးေမာကးပငး၌

စတငးခၿပ မနးမာပညးအခာေဒသမာသ႕ ပ႕ႏြ႕သျာေသာ အသငးအငးႏြစးခအၾကာ ဖစးပျာေသာ

အၾကမးဖကးမႈ သတငးမာက ေနရာယလာခသညး။ ရခငးပညးနယးေမာကးပငးတျငး ေနထငးၿပ

ႏငးငတကာက “ ရဟငးဂာ”4ဟ လသမာေသာ လမစအာ ဆနး႕ကငးသညး အၾကမးဖကးမႈဖစးၿပ

မၾကာမကာလမာ၌ ပမပနး႕ပျာလာကာ ရြ မစလငးလထမာအေပၐသ႕ ပငးထနးေသာ

အႏရာယးဖစးေပၐလကးရြသညး။

4 ဤအသအႏႈနး၏ ေနာကးခသမငးေၾကာငးအာ Jacque P.Leides ေရသာေသာ Rohingya” A historical and linguistic note”က http://www.networkmyanmar.org/ images/stories/pdf13/ jacques.leides.pdf. တျငး ဖတးရႈရနး။ ယငးအသအႏႈနးက မနးမာပညးအတျငး၌ ငငးခဖျယးရာ ကစၥတစးရပးဖစးသညး။

20

ရခငးေဒသမြ ၒၒ မလြမာအာ မနးမာပညးတျငးသ႕ ပ႕ႏြ႕ေလာငးကၽျမးေစရနး ေလပငးခငး

စကာငးမာတျငး မနးမာလပးေဖားေဆာငးဖကးမာက ရခငးပညးနယးေမာကးပငးရြ ရဟငးဂာတ႕အာ

အၾကမးဖကးမႈလပးရပးႏြငး အခာေဒသရြ မစလငးဆနး႕ကငးေရအၾကမးဖကးမႈတ႕အၾကာတျငး အ

ဆကးအစပးမာစျာရြေနသညးက အသအမြတးပၾကေသားလညး လပးႀကဖနးတထာေသာ ကျငး

ဆကးမာကေတျ႕ႏငးေၾကာငးက သတေပထာခၾကသညး။ သတ႕၏ အမငးတျငး ရခငးေဒသရြ

ရဟငးဂာဆနး႕ကငးေရအၾကမးဖကးမႈသညး လမေရစတးဓါတးပငးထနးမႈေၾကာငး ရဟငးဂာမာအေပၐ

ဆနး႕ကငးခငးသာမက၊ လအမာစ ဗမာလမ ႏြငး အခာေသာ တငးရငးသာလမမာက ရခငး

လမမာအေပၐ ႏြစးရြညးလမာ အဆငးအတနးချခာ ဆကးဆမႈမာမြ ေပၐေပါကးလာသညးဟ

ယဆၾကသညး။ မနးမာလေဘာငးအဖျ႕အစညးအတျငး ရခငးလမမာအာ အဆငးအတနးချခာ

ဆကးဆၾကခငးက ႏငးငတကာအဖျ႕အစညးတစးခတျငး အလပးလပးေနေသာ ဗမာလပးေဖားေဆာငးဖကး

တစးဥက “ေမျေပျ န႕ ရခငးကေတျ႕ရငး ရခငးကအရငးသတး” ဟေသာ ဗမာစကာပဖငး သရပး

ေဖားပခသညး။ ထစကာပက ရခငးလမတ႕ မဆကးေပါငးမာစျာ ရငးဆငးရြငးသနးခေသာ ပငးထနး

လြသညး အေၾကာကးတရာႏြငး ဖႏြပးခပးခယးမႈက ပေဆာငးလကးရြသညး။ ထမလခမႈအေခအေနအာ

မႏျယးစအၾကာ ပနာဖစးသညး ရခငး-ရဟငးဂာအၾကမးဖကးမႈနြငး ဗမာ-ရဟငးဂာ အၾကမးဖကး

မႈတ႕အာ ေဖရြငးရနး ႀကပမးမႈလပးငနးစဥးတငး၏ အစတးအပငးတစးခအဖစး ထညးသျငးစဥးစာ

ေဖရြငးၾကရေပမညး။

ဗမာ၊ ရခငးႏြငး ရဟငးဂာလထတ႕အၾကာရြ ချခာမႈနြငး မေကခမးမႈမာသညး တငးရငး

သာမႏျယးစမာအၾကာ ဖစးေပၐလကးရြေသာ အဆငးအတနးချခာဆကးဆမႈမာမြ အမစးတျယး

လာခခငးဖစးၿပ ထချခာမႈႏြငးမေကခမးမႈမာအာ ပငးပပါငးလႈပးရြာသမာ၏ လပးေဆာငးမႈ

မာကလညး မေတားတဆအာေပအာေမြာကးပလကးရြသညး။ လသာခငးစာနာ ေထာကးထာမႈ

လပးငနးနြငး ဖျ႕ၿဖေရတ႕အတျကး ႏငးငတကာမြ အေထာကးအပမာက ေသေရရြငးေရတမြ

လတငးက လအပးေနၾကေသားလညး အဖျ႕တစးဖျ႕ကသာ ပ၍အာရစကး ကည

ေလရြၾကသညး။မၾကာေသမက မနးမာလထအေခပအဖျ႕အစညးအတျကး ပလပးေသာ အလပးရ

ေဆျေႏျပျတစးခတျငး ပါငးတကးေရာကးသတစးဥက အကအညမာေပစဥး မမ၏ ခဥးကပးကငး

တျယးမႈပစအာ ဤသ႕ဆငးခငးသသပးမခသညး။

“ကၽျနးေတားတ႕အဖျ႕အစညးက လထအၾကမးဖကးမႈေၾကာငး ထခကးခတသေတျက အေရေပၐ အကအညေတျ ေပေခပါတယး။ အခပနးစဥးစာၾကညးမရငး ကၽျနးေတားက သမာသမတး

21

မကဘလ႕ ခစာမတယး။ ကၽျနးေတားရ႕ လပးေဆာငးဆကးဆမႈေတျက ဗဒၶဘာသာငး အက ခစာသေတျဖကးက ယမးယငးခၿပ ကၽျနးေတားရ႕ လပးေဖားကငးဖကးကေတာ မစလငးေတျအေပၐက ကယးခငးစာနာစတးထာတာက ခစာမတယး။ အဒါဟာမေကာငးဘလ႕ အခေတာ သတထာ မပါတယး။ အကခစာသေတျက ကၽျနးေတားဘယးလခစာသလဆတာ သတထာမတယး ထငးတယး။ အဒါက ကၽျနးေတားအေကာငးလပးေနေပမ႕ ပဋပကၒက ပမဆရျာေစပါတယး။”

ထကသ႕ေသာ ချခာခငး၊ ယၾကညးမႈကငးမခငးႏြငး၊ ဖယးၾကဥးခငးတ႕ရြရာ အေခအေနတျငး

မစတစးစမြ ဿဿခႏြစး ၊ေမလတျငး ရဟငးဂာဆနး႕ကငးေရ အၾကမးဖကးမႈ မေတာကးႀက အဖစး

မနးဆနးစျာ ေလာငးကၽျမးခသညးကေတျ႕မငးႏငးေပသညး။ ထအဖစးအပကးမြာ ဗဒၶဘာသာငး အမ

သမတစးဥအာ မစလငးအမသာမာက အဓမၼကငးသတးဖတးခမႈမြ စတငးေပၐေပါကး ခခငး

ဖစးသညး။ ေအာကးတဘာလတျငးမ ထအၾကမးဖကးမႈသညး ရခငးပညးနယး ေမာကးပငးမြ ရခငး

ပညးနယးတစးခလသ႕ ပ႕ႏြ႕လာခၿပ ရဟငးဂာတ႕သာမက မစလငးလထတ႕ထ ဥတညးလာခ ေလ

သညး။

ဿ၀ခႏြစး ႏြစးဥတျငးမ ပငးထနးေသာ မစလငးဆနး႕ကငးေရအဖစးအပကးမာက မနးမာႏငးင

အလယးပငးေဒသမာသ႕ပငး ကစကးပနး႕ပျာလာခသညး။ ေစာငးၾကညးေလလာသမာက ဗမာ

ဗဒၶသဃာထအတျငးမြ အထသဖငး ၉၆၉5လႈပးရြာမႈအာဖငး မေလာငးရာေလပငးခေသာ ပါငး

ပတးသကးခသ ရဟနးမာ၏ ဥေဆာငးမႈက႑အာ မေမာငးထပခသညး။ တခနးတညးတျငး

မနးမာပညးတျငးမြ သတငးပ႕သ၊ မဒယာမာႏြငး လပးေဖားေဆာငးဖကးမာသညး တညးၿငမးေအခမးမႈ

မရြခငးမြ ဖစးေပၐလာေသာ အကရလဒးအလာအလာမာက အငးအာႀကႏငးငေရ လႈပးရြာ

သတ႕က ႀကတငးသရြကာ ေနာကးကျယးမြႀကကငးေစခငးေနသညးဟ အရပးအမျကး ေပာဆလာ

ခၾကသညး။

အစရမဟတးေသာ အဖျ႕အစညးမြ လႈပးရြာသ သတငးေထာကးတစးဥက အၾကမးဖကးမႈအာ ေအာကး

ေခလထအဆငးတျငး လႈပးရြာေနၾကသ ရဟနးမာအေပၐသ႕သာ စျခကးတငးခငးက ဆနး႕ကငး

သတေပခသညး။ ထသ႕ပလပးခငးသညး အငးအာႀကႏငးငေရလႈပးရြာသမာ မမ အကအတျကး

5 International Crisis group report, October 2013, “ The dark side of Transition

violence Against Muslims in Myanmar” စာမကးႏြာ 17 -18 က ဖတးပါ။

22

အေခအေနအေပၐတျငး အမတးထတးကာ ႀကကငးခယးလြယးမႈမာအေပၐ သတမမ ေစႏငးမညး

အႏရာယးရြသညး။

ဤအေခအေန၌ မနးမာလပးေဖားေဆာငးဖကးအေတားမာမာက အေစာတလငး ပလပးရမညး ဿ၅

ေရျေကာကးပျအႀက ဖျ႕စညးပအေခခဥပေဒပပငးေပာငးလေရလပးငနးစဥးႏြငး စပးဆငးေသာ

အလပးမာအာ ညႊနးပခၾကသညး။ သတ႕၏အမငးတျငး မစလငးဆနး႕ကငးေရအၾကမးဖကးမႈသညး

အဓကပလပးရမညး လပးငနးစဥးမြေသျဖေစရနး အာရေထျပာေစေသာ လပးရပးတစးခပငးဖစးသညး။

အကယးစငးစစးဆေသား ဖျ႕စညးပအေခခဥပေဒပပငးေပာငးလေရမြ အမနးတရာစကာမာ ေဟာ

ေပာဖနး႕ေခငးတာမစးေသာဥပေဒ၊လနညးစတ႕၏ ရပငးချငးမာအာ ကာကျယးေပခငးနြင၊း

ႏငးငသာဖစးခငးဥပေဒအာ ပနးလညးသသပးပငးဆငးခငးစသညး အခ႕ေသာ အေရႀကအခကးမာ

အာကငးတျယး ေဖရြငးခငးသညး လစတစးစႏြငးတစးစအၾကာဖစးပျာေသာ အၾကမးဖကးမႈအာ ထနး

ခပးဟနး႕တာရာတျငး အေထာကးအကရႏငးေပသညး။

အခ႕ကလညး ဖျ႕စညးပအေခခဥပေဒဆငးရာကစၥရပးသာမက ပပငးေပာငးလေရဖစးစဥး တစးခ

လအေပၐ ခမးေခာကးမႈသဖျယးခစာရေစရနး လပးေဆာငးေနသမာ ရြေနေၾကာငးက ဂရပမၾကသညး။

ထသမာသညး မမတ႕ လခေရႏြငး အကစပျာမာအာ ဆကးလကးထနးသမးႏငးရနးအတျကး

အၾကမးဖကးမႈမာ ဆကးလကးဖစးပျာေစရနး လစးလရႈ ေဘထျကးၿပ ေနလကးရြၾကသညး။ 6

အရပးထမြ လႈပးရြာသမာက ရႈပးေထျေစေသာ လႈ႕ေဆားအာေပမႈ အခနးက႑မာက ေဆာငး

ရျကးေနၾကစဥး၊ ႏငးငေရနယးပယးမြ လကတနးတစးစက အၾကမးဖကးမႈအာ ေနာကးကျယးမြ ႀကကငး

ခယးလြယးမႈဟ ဥသမတးပါက အႀကမးဖကးမႈ၌ ပါငးခၾကေသာ အဓကေသာခကးဖစးသညး

ရဟနးမာႏြငး ဘာသာေရေခါငးေဆာငးမာ၏ အခနးက႑က မကးကျယးပသညး အႏရာယးရြ

ေလသညး။ မနးမာလပးေဖားေဆာငးဖကးမာက မနးမာပညးအေနာကးဘကးမြ ရဟငးဂာမာႏြငး

မနးမာပညးအခာအရပးရြ မျတးဆလငးတ႕အၾကာ ဆကးစပးမႈမာအာ လပးႀကဖနးတ ခတး

ဆကးေနၾကေသာ ဘာသာေရေခါငးေဆာငးမာႏြငး၊ ပငးထနးဆရျာေသာ မၿငမးသကးမႈမာ

ေပၐေပါကးလာပါကအနာဂတးတျငး ပမအာႀကေသာလခေရစနစးလအပးလာၿပ ထသ႔ လအပး

6 ၿငမးခမးေရနြငး ပဋပကၒအေရေလလာမႈစငးတာမြ ထတးေေသာ Analysis of Religions

Violence Against Muslims in Myanmar, Page 3

23

ေၾကာငး လကးခလာၾကေစရနး ထဒ႑ာရပပငးထျကးေပၐလာမႈက ေဘမြရပးၾကညးကာ ချငးပ

ေနၾကေသာ ႏငးငေရပငးမြ လႈပးရြာသတ႕၏ ပတျရပးတညးမႈ အေခအေနအာ ေဖား

ထတးႏငးခသညး။

ဤသ႕ေသာ ခကးခရႈပးေထျမႈအေခအေနတျငး၊ မနးမာလပးေဖားေဆာငးဖကးမာက အပငးလမာအာ

ရဟငးဂာဆနး႕ကငးေရႏြငး မျတးဆလငးဆနး႕ကငးေရဟေသာ သေဘာထာႏြစးရပးအာ ကျပာစျာ

သရြရနး လအပးေၾကာငးက ညႊနးပခသညး။ ထအေခအေနႏြစးရပးမြာ မတညေသာ အရငးအမစး

အေၾကာငးတရာမာမြ ထျကးေပၐလာခေသာေၾကာငး ကျပာေသာ နညးဗဟာမာဖငး ကငးတျယးရနး

လအပးလြေပသညး။ ထသ႕မပလပးႏးငးပါက ႏငးငေရအမတးထျကးေစရနး လပးႀကဖနးတထာေသာ

ကျငးဆကးမာက ဖစးေစသညးအငးအာမာအဖစးသ႕ ေပာငးလသျာေပလမးမညး။

ရခငးပညးေမာကးပငးတျငးသာ ေလာငးကၽျမးေသာမေတာကးကေလသညး ယခအခါ၌ အခာေဒသ

မာသ႕ ပ႕ႏြ႕ေလာငးကၽျမးလကးရြေၾကာငးက ပါငးလႈပးရြာသတငးမြ သတပမၾကရနး အေရ

ႀကလြပါသညး။ ပါငးလႈပးရြာသမာက မတကျပာေသာ စတးအာထကးသနးမႈမာႏြငး မေမႊခၾကၿပ

မေလာငးရာေလပငးၾကေသားလညး ထမေတာကးငယးမာစေပါငးမၿပ ထနးခပးရနးခကးခေသာ

ငရမအဖစး ေလာငးကၽျမးေစမညး အႏရာယးရြေလသညး။

မခတးေလာငးစာ

သစမးမာအတျကးမ မေတာကးပနး႕ပျာေစရနး ချငးပေသာရႈတးေထျမႈမာႏြငး ပငးကအမးသဖျယး

ကျနးယကးမာ၏ အဆငးမာအာ နာလညးသေဘာေပါကးရနး ခကးခလြသညး။ ထမေတာကးေၾကာငး

ကျာဟခကးမာက ေစစပးေပေသာ တတာမာေလာငးကၽျမးပကးစခၿပ၊ ေဒသခလႈပးရြာသမာ

အေပၐသ႕ ကနး႕သတးခပးခယးမႈမာဖစးေစခေၾကာငးကလညး အပငးသမာ နာလညးရနး

ခကးခလြသညး။ ရခငးေဒသလကးရြအေခအေန၊ သ႕မဟတး ပ၍ကယးပနး႕ေသာ မစလငးဆနး႕ကငးေရ

အၾကမးဖကးမႈတ႕အေပၐတျငးသာအာရစကးေနခငးသညး မနးမာပညးအတျငး မႏျယးစအၾကာ

အၾကမးဖကးမႈကသ႕ေသာ အၾကမးမႈမာ၏ ဇစးမစးသမငးေၾကာငးက သရြရနး ပကးကျကးေစႏငးသညး။

ထကသ႔ သမငးႏြငး ခေသာ ဇစးမစးမာသညး ကလနေခတးမတငးမကာလမြပငး ဖစးေပၐခသညး။

အေရြ႕ေတာငးအာရြရြ အခာေသာ သကးဥဆပငးဘရငးမာကသ႕ပငး ဗမာဘရငးမာသညး

ႀကမာကယးပနး႕လြေသာ နယးေမမာက ခပးကငးႏငးရနး နယးေမအစျနးအဖာေဒသမာက

ေဘဖယးခနးလြပးထာ၍ ဗဟတျငးသာ အာဏာႀကထျာေအာငး စေဆာငးေသာ နညးဗဟာက

24

အသပခၾကသညး။ ၿဗတသြကလနအပးစေသာကာလအတျငး၌မ ထနညးဗဟာအာ ေပာငး

ပနးလြနးခၿပ ကျပာမႈမာအာပမနကးရႈငးေစသညး ေသျချအပးခပးေရဖငး ကလန အာဏာ

ဆကးအာ ဗဟတျငးအာႀကေစရနး မာစျာေသာ လနညးစ တငးရငးသာမႏျယးမာက

အသခကာ လအမာစဗမာလမမာအာ ဖႏြပးခသညးအတျကး ပဋပကၒအမနးတရာႏြငး နာ

ၾကညးမႈမာက ပၿပနကးရႈငးေစခသညး။

ဗလးခပးေနငးဥေဆာငးေသာ စစးအစရစနစးႏြငး သ၏ဗမာဆရြယးလစးလမးစဥးက ဗမာ

မဟတးသမာႏြငး “အပငးလမာ”ဟေသာ ချခာမႈမာက တညးေဆာကးၿပ ပငးထနးလြေသာ

ဘကးလကးသညးအစျအလမးမာ ဖစးေပၐေစရနးကာကနးေပခသညး။ ေနငးသညး အေၾကာကး

တရာအာ ေအာငးမငးေပာငးေမာကးစျာအသပ၍ ဗမာသညး အခာလမမာ၏ အထကး

တျငးရြသညးဟေသာ အမသာေရကယးပငးသသနး႕လကၒဏာက ဖနးတခသညး။ ဗမာ

မဟတးသတ႕က ပညးေထာငးစအာ ခမးေခာကးလကးရြသညးဟေသာ အေၾကာကးတရာ သညး

စစးအပးခပးေရ တညးတရနးအတျကး ခငးမာေသာ အေၾကာငးပခကးဖစးခသညး။ ယေန႕တျငး

ထလမခာေၾကာကးရႊ႕မႈအေခခအတးမစးသညး ပငးထနးလြေသာေၾကာငး ႏႈဆျရနး လျယးကၿပ

ႏငးငေရပါငးလႈပးရြာသမာက အခာသမာအာ ခယးလြယးေသာ ကရယာတစးခအဖစး

အသခခငးက ခရေလသညး။ ထသ႕ေသာ ဧရာမတျနးအာမာႏြငး သမငးအရငးခ အခကး

မာအာ ထညးသျငးစဥးစာရနး ပကးကျကးပါက အေခအေနမြနးမာမြ လျေခားၿပ ခပးကငး

ခယးလြယးေသာ နညးဗဟာမာ ေအာငးမငးရနး ချငးပသကသ႕ ဖစးေစလမးမညး။

ဤကသ႕ေသာ အေခအေနမတျငး ပငးပမြ ပါငးလႈပးရြာသမာသညး ရဖနးရခါပငး အတျငးရြ

တျနးအာအေခအေနမာအေပၐ ရညးရျယးထာခငးမရြ၊ ေမြားလငးထာခငးမရြေသာ ေနာကး

ဆကးတျအကဆကးမာက ဖစးေပၐေစလကးရြသညး။ ႏငးငတကာ လ႕အချငးအေရဆငးရာ

အဖျ႕မာနြငး ႏငးငတကာအဖျ႕အစညးမာတျင၊း ထတးေဖားေပာၾကာမႈနြငး ပတးသကး

ေသာ ကစၥရပးမာနြငး၊ လအနညးစမာ၏အချငးအေရခေဖာကးေသာလပးရပးမာက ဆနး႕ကငးရနး

ရြငးလငးပတးသာေသာ တာနးတရာမာရြရာ၊ အေနာကးတငးဆနး႕ကငးေရ သေဘာထာႏြငး

အပငးလမာအေပၐမလမနးတမႈက ေပါငးစပးထာၿပ၊ ဗမာလမမဟတးသ မာအာအသခကာ

ဆရျာေသာသကးေရာကးမႈမာ ဖစးေစရနး ခယးလြယးတတးေသာ၊ မနးမာပညး၏ အေခအေန

တျငးလညး အလာတ တရာရြေလသညး။ ဤသ႕ေသာ ရႈပးေထျသညး ေနာကးခအေခအေနတျငး၊

ပငးပပါငးလႈပးရြာသမာက အမာပညးသဆငးရာထတးပနး ေၾကငာခကးမာႏြငး အစရငးခစာမာ

25

တျငး အေခအေနပငးထနးမႈမာအာ ညႊနးပခၾကသညး။ သ႕ရာတျငး ထသတ႕သညး

အမြတးတမဖငး အစျနးေရာကးသမာက အာေကာငးလာေစၿပ အစျနးမေရာကး၊ မြတသမာအာ

အာနညးယတးေလာလာေစသညး။ ထအခငးအရာက ဥပမာအာဖငး ဿ၀ခႏြစး ဇလငးလ၌

ကလသမၼဂအေထျေထျအတျငးေရမြ ဘနးကမျနးမြ “မတးေဆျမာ အဖျ႕”

ထသ႕ “ ရဟငးဂာတ႕၏ အတဒကၒႏြငး စတးပပနးဖျယး လသာခငးစာနာေထာကးထာမႈဆငးရာ

အေခအေန”7 အေပၐသ၏ ပပနးမႈအာ ထတးေဖားထာသညးက ေၾကငာစာတမးတျငး

ေတျ႕ႏငးသညး။ ပညးတျငးရြ လ႕အချငးအေရခေဖာကးခငးခရေသာ ဒကၒသညးမာက အာေပ

စကာဖစးေစရနး ရညးရျယးခေသားလညး ထေၾကငာခကးအာ အလယးအလတး

သေဘာထာရြေသာ မနးမာငမးခမးေရလႈပးရြာသမာက တနးလႈပးေခာကးခာမႈဖငး

တနး႕ပနးခသညး။ မနးမာဒမကေရစလႈပးရြာမႈေခါငးေဆာငးတစးဥက ပဂၓလးေရအရ ေသားလညး

ေကာငး၊ ႏငးငေရအရေသားလညးေကာငး ေဘအႏရာယးရြႏငးေသားလညး ကစကးပ႕ႏြ႕

လကးရြေသာ မစလငးဆနး႕ကငးေရ အၾကမးဖကးမႈမာအာ ထတးေဖား ေပာၾကာရနး

ဘအသငးရြေနခသညး။ အေထျေထျအတျငးေရမြ၏ သေဘာထာထတးပနးခကးအာ မနးမာ

ပညးတျငးဖတးရႈႏငးေသာအခနးတျငး ႔အလယးအလတးသေဘာထာရြေသာ ေခါငးေဆာငး

တစးဥအေနဖငး ေဖားထတးေပာဆခငးက တာဆေနေသာ အစျနးေရာကး ရဟငးဂာ

ဆနး႕ကငးေရ ႏြငး မျတးဆလငးဆနး႕ကငးေရသေဘာထာတ႔က လထက တစးခနကး

ေထာကးခေနၾကေၾကာငး သရြခရသညး။ ပညးတျငးလနညးစ၏ အချငးအေရမာအာ ကာကျယး

ေစာငးေရြာကးရနး ရညးရျယးေသာ ထတးပနးေၾကငာခကးသညး ေဒသခပါငးလႈပးရြာသမာ၏

ေခါငးေဆာငးမႈဖငး အေခအေနမာအာ အေကာငးအထညးေဖားေဆာငးရျကးႏငးေသာ စျမးရညးက

ယတးေလာေစခေလသညး။

ၿငမးခမးေရအေပၐ ၿခမးေခာကးမႈမာ

မနးမာအစရသညး လကးနကးကငးအဖျ႕ေပါငး (ဿ) ႏြငးသာမက၊ အခ႕ေသာ တျဘကး

အဖျ႔ချငယးတ႕ႏြငး ၿငမးခမးေရေဆျေႏျပျမာ ခတးဆကးပလပးလာခသညး။ လအမာအပာက

လကးနကးကငး ပဋပကၒဆသညးမြာ တငးရငးသာမာ လပးပငးချငးပမရရြရနးႏြငး ပညးေထာငးစ

7 အေထျေထျအတျငးေရမြဘနးကမျနး၏ မတးေဆျမာအဖျ႕အတျကး

အဖျငးမနး႕ချနး ဇလငးလ ဿ၀တျငး ၾကညးပါ။

26

မနးမာပညးမြချထျကးရနး ဟေသာအမငးမာဖငး ဆယးစႏြစးေပါငးမာစျာ ဖျငးဆခၾကသညး။

အစရ၏အမငးတျငးမ ထသ႔ေသာ လကးနကးကငးပဋပကၒမာသညး နယးစပးေဒသ ၿငမးပး

ပပာေရႏြငး၊ ထေဒသရြ သဘာသယဇာတအရငးအမစးမာအာ ထနးခပးႏငးေရတ႕အတျကး

ေသာ ၿခမးေခာကးမႈမာပငးဖစးသညး။

ေပာငးေမာကးေသာ စာအပးမာနြငး၊ စာတမးမာက လမစပဋပကၒမာႏြငး ၿငမးခမးေရ

ေစစပးေဆျေႏျမႈ အာထတးႀကပမးမႈမာစျာတ႕အေၾကာငး ေရသာ လကးရြၾကသညး။

ဤစာတမးတျငး အႏြစးခပးပလပးရနး လပးပငးချငးမရြေသားလညး၊ ၉၉ ခႏြစးမာ၌ လကး

နကးကငးအဖျ႕မာႏြငး စစးအစရတ႕အၾကာတျငး အပစးအခတးရပးစေရ သေဘာတညမႈမာ

ပလပးႏငးခေသားလညး၊ သေဘာတညမႈမာရရြရနး လပးငနးစဥးေဘာငးတစးခ တညးေဆာကးခငး

(သ႕) လထအဖျ႕အစညးမာအာ ထငးရြာေသာၿငမးခမးေရ အကရလဒးမာအာ ေပစျမးႏငး

ခငးမရြပ သာမနးအပစးအခတးရပးစေရအဖစးသာ ကနးရြေနခသညးကပနးလညး သတပမရနး

အေရၾကလြေၾကာငးက သတေပလပါသညး။

ဿ၀ ခႏြစး၊ ႏြစးလညးပငးအထ ဆကးတကးပလပးခေသာ ၿငမးခမးေရေဆျေႏျပျမာအရ

လကးရြၾကေတျ႕ေနရသညးစနးေခၐမႈမြာ အပစးအခတးရပးစေရေဆျေႏျပျမာ နြငး အႏတး လကၒဏာ

ေဆာငးေသာၿငမးခမးေရ (အၾကမးဖကးမႈမာ ကငးမခငးဟ ဖျငးဆသညး၊) တ႔က ေကားလျနး၍

အေပါငးလကၒဏာေဆာငးေသာ ၿငမးခမးေရဖစးသညး စစးမြနးပညး ေသာ ၿငမးခမးေရ ေဖား

ေဆာငးခငးႏြငး ၿငမးခမးေရတညးေဆာကးခငးသ႕ ေရာကးရြေစရနး မညးသညး အတငးအတာအထ

စျမးေဆာငးႏငးေၾကာငးက သမငးႏငးရနး ဖစးသညး။ အေပါငးလကၒဏာ သေဘာေဆာငးသညး

ၿငမးခမးေရသညး၊ အၾကမးဖကးမႈကငးမခငး သာမက အတတးမြမတရာမႈဖစးရပးမာအာ၊ ေရ

ရြညးတညးတေသာ ၿငမးခမးေရခရ၏ တစးစတးတေဒသအဖစး အသအမြတးပ ကငး

တျယးေဖရြငးႏငးစျမးက ဖစးေစၿပ ပနးလညးသငးမတးေရသ႕ ဥတညးႏငးသညး ဆနးသစး

ဖနးတခငးႏြငး တကးၾကျမႈ႔ရြေသာ နညးလမးမာမြ အကခစာမႈရြသညး ၿငမးခမးေရပငး ဖစး

သညး။

အစရဖကးမြ ၿခမးေခာကးမႈမာ

အထကး၌ ေဖားပသကသ႔ပငး အစရအာရငးဆငးရာ၌ ကနဥစနးေခၐမႈမြာ စကးယႏရာ သေဘာ

ဆနးလြၿပ၊ အၾကေပပဂၓလးမာက သမၼတႏြငး လကးနကးကငးအငးအာစကယးစာလြယးတ႕အာ

ဥေဆာငးၿပ ၿငမးခမးေရေဆျေႏျ ပျမာအာ လကးရြအခနးအထ ကငးပပလပးခၾကခငးဖစးသညး။

27

ႏငးငေတားအပးခပးမႈက႑သညး အသစးတညးေထာငးထာေသာ ဥပေဒပလႊတးေတားႏြငး တပးမေတား

ကသ႕ေသာ အခာေသာဆကးႏျယးသတ႕အာ ပါငးပတးသကးေစၿပ ၿငမးခမးေရဖစးစဥးအေပၐ

ပငးဆငးမႈသေဘာထာ တမငးႏငးရနး နညးလမးမာအာ ရြာေဖျသငးပါသညး။

လႊတးေတားအတျကးမ၊ ၿငမးခမးေရေဆျေႏျ ပျမာ၌ အခနးက႑တစးခအေနဖငး ပါငးၿပ၊

ေဆျေႏျပျႏြငး သကးဆငးေသာတရာမာ တာနးယႏငးရနး တရာငးပတးသကးလႈပးရြာသအေနဖငး

ပါငးပတးသကးရနး စနးေခၐမႈအခကးအခရြေနေပသညး။ ၿငမးခမးေရလပးငနးစဥးမြ လႊတးေတားအာ

ပယးထာခငးသညး ေဆျေႏျပျ၌ပါငးလႈပးရြာသမာက ခကးခေသာ နငးငေရပနာရပးမာႏြငး

ပတးသကးေသာ သေဘာတညမႈမာအာ အရြနးအဟနးမြငး ပလပးခၾကေသားလညး၊ အစရ ကယး

စာလြယးမာအေနဖငး တရာငးေပာငးလမႈမာက ပလပးႏငးရနးအတျကး လအပးေသာ အာေပ

ေထာကးခမႈမာအာ လႊတးေတားသ႕ တငးသျငးႏငးခငး မရြေသာအေခအေနသ႕ ေရာကးေစ ႏငး

ေလသညး။ လကးရြအေခအေနတျငး ထသ႕ေသာ အဆကးအစပးပတးေတာကးမႈသညး ပညးေထာငးစ

အဆငး ၿငမးခမးေရအဖျ႕8မြ ေစစပးညြႏႈငးသမာ အတျက၊း ၿငမးခမးေရလပးငနးစဥးမာ၏ အေရပါ

ေသာနယးပယးမာတျငး ပညးစျာ ပါငးေဆာငးရျကးႏငးရနး စျမးေဆာငးရညးအေပၐ ႀကမာေသာ

အကနး႕အသတးဖစးေစေလသညး။

တပးမေတားအာ ၿငမးခမးေရဖစးစဥးတျငး ပါငးဆကးႏျယးသအဖစး ထညးသျငးေစခငးသညးလညး

အေရႀကလြေသာ လအပးခကးတစးခဖစးေလသညး။ ထစနးေခၐမႈအာ အေစာတလငးေဖရြငးရနး

လအပးပက သမၼတ၏အပစးအခတးရပးစေရအမနး႕ေပခကးမာအာ တပးမေတားက ေလစာ

လကးနာေဆာငးရျကးမႈ မရြခေသာ ဖစးရပးမာစျာတ႕က သရပးေဖားခၾကသညး။ အမနး႕အာဏာ၊

ထနးခပးမႈတ႔ႏြငး ဆကးႏျယးလကးရြေသာ ပနာရပးမာအပငး အထကးေဖားပပါအေခအေနက

ႏြစးေပါငး (၆)ေကား ဆကးလကးလႈပးရြာဖစးပကးေနေသာ ပဋပကၒအၿပ၊ တပးမေတားထမြ

ပါငးလႈပးရြာသမာတျငး နကးနစျာအမစးတျယးလကးရြေသာ စတးအရငးခမာအာ ေဖားပလကး

ရြသညး။ ရဖနးရခါဆသလပငး စတးအရငးခမာသညး စပျာေရႏြငးစပးဆငးလကးရြၿပ၊ အဓကအာဖငး

8 မနးမာအစရ၊ တငးရငးသာလကးနကးကငးအဖျ႕မာႏြငး ႏငးငတကာမြ အလြရြငးမာ

ဖနးတခၾကေသာ ဖျ႕စညးတညးေဆာကးပမာႏြငး အဖျ႕အစညးေမာကးမာစျာတ႕အေပၐ

အေသစတးခင သသပးႏငးရနးအတျကး Burma News International မြထတးပနးေသာ

“Deciphering Myanmar’s Peace Process,2013” က ဖတးရႈပါ။

28

ေမယာႏြငး တျငးထျကးလပးငနးမာအေပၐ ထနးခပးချငး၊ ပငးဆငးချငးႏြငး ဌာရမးအသပချငးတ႕အတျကး

ဖစးသညး။ ထစတးအရငးခမာနြငး အခာ အခကးမာက လကးနကးကငးပဋပကၒ

လႈ႕ေဆားေသာ စတးထကးသနးမႈမာက ဖနးတခၾကခငးဖစးသညး။ တပးမေတားအတျငးမြ

ပါငးလႈပးရြာသမာႏြငး ခတးဆကးးၿပ ၿငမးခမးေရဖစးစဥးတျငး ထညးသျငးခငးမရြပါက၊ အထကး

ေဖားပပါ လႈ႕ေဆားးမႈမာက တတကးမႈေခလြမးမာအာ ဆကးလကး၍ ဖကးဆ ေနၾကေပလမးမညး။

စနးေခၐမႈသညး လႊတးေတားႏြငးဖစးေစ၊ တပးမေတားႏြငးဖစးေစ ခတးဆကးရနးဖစးေသားလညး၊ ဆကး

လကးႀကေတျ႕ရမညး အခကးအခမြာ မညးသညးအဖျ႕ကမြ စစညးညညႊတးေသာ အေခအေနတျငး

မရြၾကေခ။ နြစးဖျ႕စလတျငး ကျပာလြေသာ ရႈေထာငးအမငးမာ ေပါငးစပးပါငးလကးရြရာ၊ လႊတး

ေတားအမတးမာထတျငး တငးရငးသာလကးနကးကငးအဖျ႕မာအာ မမတ႕စပျာေရ၊ ႏငးင

ေရအကစပျာအတျကး ၿခမးေခာကးမႈတစးရပးဟ ရႈမငးၾကသမာက ၿငမးခမးေရေဆျေႏျပျမာက

တကးၾကျစျာဆနး႕ကငးမႈမာ ပလပးေနၾကသမာရြသကသ႔ မမအပးခပးမႈေအာကးမြ တပးသာမာ၏

အသကးဆရႈမႈအာ ကာကျယးေစာငးေရြာကးရနး ႏြငး ေလာခႏငးရနး ေမြားလငးခကးမာဖငး လကး

နကးကငးအဖျ႕အစညးမာႏြငး ခတးဆကးမႈမာပလပးရနး တစးဖကးလြညး လမးေၾကာငးမာ (Back

Door Channels) က ရြာေဖျလၾကေသာ တပးမေတားအရာရြမာလညး ရြၾကေလသညး။

လကးနကးကငးအဖျ႕အစညးမာဖကးမြ ၿခမးေခာကးမႈမာ

လကးနကးကငးအဖျ႕အစညးမာသညးလညး ၿငမးခမးေရဖစးစဥးမာတျငး ပါငးေဆာငးရျကးရာ၌

သသာထငးရြာေသာ စနးေခၐမႈအခကးအခမာက ရငးဆငးႀကေတျ႕ရေလသညး။ ၉၉ခႏြစးမာ၌

ပလပးခေသာ အပစးအခတးရပးစေရသေဘာတညခကးမာတျငး ပါငးခၾကေသာ အဖျ႕မာအတျကးမ

လကးဆျႏႈတးဆကးခငး၊ မဒယာေရြ႕၌ ဓာတးပမြတးတမးတငးခငး၊ႏြငး ကနး႕လနးကာေနာကးကျယး

စပျာေရအေပအယကစၥမာမြအပ ၿငမးခမးေရေဖားေဆာငးခငးသညး လထအဖျ႕ အစညး

မာအတျကး စစးမြနးေသာ ေပာငးလမႈမာက ေဆာငးၾကညးေပႏငးလမးမညးဟေသာ အခကး

အေပၐတျငး သသယအမငးမာစျာရြေနၾကသညး။ ေမြားလငးခကးမာအာ စမခနး႕ချရနးႏြငး စတးပကးအာ

ေလာစရာအေတျ႕အၾကမာ ထပးမမဖစးပျာေစရနး ေရြာငးရြာခငးသညး အဓကကေပသညး။

ပငးပေစာငးၾကညးေလလာသမာႏြငး အလြရြငးမာက၊ ၿငမးခမးေရဖစးစဥးတျငး အမာပညးသ

ပါငးပေပါငးေဆာငးရျကးခငးက တမြငးရနး အၾကပတကးတျနးေနေသားလညး၊ အချသာရြေသာ

ေစစပးညြႏႈငးေရမာတျငး ပတးသကးဆကးႏျယးသမာအာ တမြငးဖတး

ေခၐခငးသညး၊ တတကးမႈအာ အလျနးအကၽျေမ ြားမြနးထာသညး အႏရာယးႏြငး၊ ၉၉ခႏြစးမာမြ

29

အဖစးအပကးမာကသ႕ပငး၊ မညးကသ႕ေသာေအာငးမငးမႈမာရရြမညးဟေသာ အတအယာငး ေမြား

လငးခကးမာက လထအတျငး၌ တမြငးဖစးေပၐေစႏငးေသာ ေဘအႏရာယးရြသညး။

အေခခအာဖငးဆေသား ၿငမးခမးေရလပးငနးစဥးမြ အဓက ပဂၓလးတငးသညး မမတ႕၏ မဆႏၵရြငး

ပညးသမာအၾကာ ကစးလစးခငးမာေသာစညးလမႈႏြငး ေပါငးစညးညညႊတးေရ တညးေဆာကးခငး

ဟေသာ အေရတၾကလပးငနးကရငးဆငးၾကေတျ႕ၾကရေပမညး။သ႕မြသာ ခကးခေသာလကး ေလာ

မႈမာပလပးရနးလအပးေသာကစၥရပးမာက ခတးဆကးေဖရြငးႏငးၿပ၊ စစးမြနးပညး ေသာအချငးအလမး

မာအာ ကယးစာပသညး ၿငမးခမးေရေဆျေႏျပျမာ ေပၐေပါကးလာေပမညး။

ႀတဂမာအာ လမးညႊနးထနးညြခငး - ပါငးပတးသကးလပးေဆာငးရနး နညးဗဟာမာ

အလြရြငးမာ၊ နငးငတကာအဖျ႕အစညးမာ၊ႏြငး ႏငးငတကာမြအစရမဟတးေသာ အဖျ႕အစညး မာ

အတျကးမ၊ မနးမာႏငးငသညး အထကနးဆနးမႈႏြငး က႑ေပါငးစတျငး စရမးဖျယးရာ လအပးခကး

မာစျာတ႕အာ ႏြစးေပါငးမာစျာရငးဆငးခရၿပ၊ ပါငးပတးသကးမႈႏြငး ၾကာငးဖနးေဖမႈမာ ပလပးရနး

မဖစးမေနလအပးေသာႏငးငတစးခ ဖစးေလသညး။ သ႕ေသားလညး၊ ပညးတျငးႏြငး ႏငးငတကာအဆငး

အငးအာစအနာမာအၾကာရြ တငးမာမႈအေရျ႕အေပာငး အေခအေန၊ အငးအာႀကႀတဂမာအၾကာ

အာၿပငးတျနးထဆျငငးမႈ အေခအေနမာအပင၊း တရြနးထေပာငးလမႈႏြငး သတငးအခကး အလကး

ကနး႕သတးမႈတ႕ေၾကာငး ပ၍ဆရျာပငးထနးလာေသာ ဧရာမရႈပးေထျမႈ အေခအေန တစးရပး ကလညး

ေတျ႕မငးႏငးေပမညး။

မနးမာႏငးငအေနဖငး လကးရြရငးဆငးေနရေသာ စနးေခၐမႈအခ႕က ေအာကးတျငး ေဖားပမညးခင

သသပးခကးမာတျငး အၾကမးဖငးေတျ႕မငးႏငးေပလမးမညး။ စနးေခၐမႈမာႏြငး အတာအဆအခကး

အခမာအာ ထညးသျငးစဥးစာသကသ႕ပငး၊ ေပၐထျကးလာလကးရြေသာ အချငးအလမးမာႏြငး

ေမာကး မာစျာေသာ အေပါငးလကၒဏာေဆာငးသညး အဖစးအပကးမာအာ ရြာေဖျေဖားထတးၿပ ပမ

သေဘာေပါကးနာလညးႏငးရန၊း ပငးပမြလႈပးရြာသမာက တာနးယေဆာငးရျကး ရမညးတရာ

ရြေလသညး။ မဒယာအရငးအမစးမာနြငး ပညးပမြ သတငးထတးပနးသမာသည၊း အႏႈတး လကၒဏာ

ဖစးရပးမာအာ အာရထာေလရြၿပ၊ ရရငးၿပ တထျငးဖနးတမႈရြေသာ အာတကးဖျယး သာဓက

မာစျာတ႕အာ သတမမ၊ အသအမြတးမပ၊ အာေပေထာကးခခငးမပဘ ရြေနတတးၾက သညး။

ထဖစးရပးမာက၊ ပငးပပါငးပတးသကးမႈအာ ဥေဆာငးလမးပေသာ၊ အဖတနးလြေသာ သငးခနးစာ

မာ၊နြငး နညးဗဟာမာက လမးညႊနးပသလကးရြၾကသညး။ ၎နညးဗဟာမာသညး မနးမာႏငးင

30

တျငးသာမက၊ အခာေသာ ပဋပကၒအလျနး ထခကးပကးပာလျယးအဆငးရြသညး ေနာကးခ အေခအေန

မာႏြငးလညး သကးဆငးပါသညး။ ထနညးဗဟာမာမြာ - ေအာကးပါအတငးဖစးသညး။

ရႈပးေထျမႈနြငး ေဒသခမာ၏ ဥေဆာငးမႈ

ႏငးငတကာမြ ပါငးလႈပးရြာသမာသညး၊ မနးမာပညး၏ အႏစတးခယဥးရႈပးေထျလြေသာ အေခအ

ေနက သတပသရြရနးႏြင၊း ေဒသခ နးကငးအေခအေနက ပမေကာငးမျနးစျာ ထနးေကာငးလမး

ညႊနးပႏးငးရနးအတျကး၊ ေဒသခမာဥစသညး လပးငနးမာအာ ရြာေဖျေဖားထတး၊ အာေပေထာကး

ခမႈမာက စတးအာထကးသနးစျာ ေဆာငးရျကးရနး လအပးသညး။

ေရရြညးဖစးခငး

အထကးေဖားပခေသာ ခကးခရႈပးေထျမႈ အဆငးဆငးတ႕သညး ရာစႏြစးမာစျာမြ ေပၐေပါကး

လာခၾကခငးဖစးသညး။ ႏငးငတကာမြ ပါငးလႈပးရြာသမာအေနဖငး ထေရာကးေသခာေသာ ေပာငး

လမႈေပၐေပါကးေရအတျကး လအပးေသာအခနးကာလအာ လကးေတျ႕ကက ရႈမငးေသာေရ ရြညး

တညးတသညး ရႈေထာငးအမငးက ေမျမၾကရမညး။ ဤကငးတျယးေဖရြငးနည းက လေပါငး မာစျာ

သာမက၊ ဿ၅ခႏြစး ေရျေကာကးပျကာလမာအထ၊ အရငးအမစးမာအာ ေထာကးပပါမညးဟေသာ

အထငးကရ ကတကတးတစးခ လအပးေလသညး။ အကယးစငးစစးမ ေပာငးလမႈသညး ဆယး

စႏြစးေကား ရကးရြညးလမာစျာ ထနးသမးေဆာငးရျကးခငးမြ ဖစးေပၐေရာကးရြလာေပလမးမညး။

ႀတဂအတျငး၌ အလပးလပးခငး

အဆသတးတျငးမ၊ ႏငးငတကာႏြငးပညးတျငးအဆငး ပါငးလႈပးရြာသမာသည၊း မနးမာႏငးငေရ

အငးအာစႀက၏ အစျနးႏြစးဖကးမြ ပါငးလႈပးရြာသမာကသာမက၊ လကးရြအခနးအထ လစး

လရႈခငးခေနရေသာ၊ ကယးပနး႕လြေသာ အလယးပငးမြ အငးအာ လည း ခးတးဆကး

ေဆာငးရျကးရနး လအပးေပသညး။ မနးမာႏငးငအေခအေနတျငးမ၊ ထအလယးပငးသညး လအမာစ

ဗမာလမမာဖစးၾကၿပ၊ ထသတ႕သညး တငးႏြငး ဗဟအဆငး အစရနးထမးမာ၊ နာမညးႀက

မဒယာေလာက၏ ထတးေသမာႏြငး စာသသမာ၊ အသစးေပၐေပါကးလာေသာ ႏငးငေရပါတမာ၏

ေထာကးခမႈရရြထာေသာ ကယးစာလြယးမာ၊ သမဂၢမာ၊ ေကာငးသာအသငးအဖျ႕မာ၊ ေတာငး

သလယးသမာမာ၊ ၿမ႕ေနအလပးသမာမာ၊ ဒမကေရစေခါငးေဆာငးမာ၊ ႏငးငေရ

အကဥးသာေဟာငးမာ ဖစးၾကေလသညး။ မတညးၿငမးမႈႏြငး မႏျယးစမာအၾကာ အၾကမးဖကးမႈ

တ႕အာ ရငးဆငးေနရေသားလညး၊ လမေပါငးစ ပတးသကးဆကးႏျယးမႈႏြငး ၿငမးခမးေရ

31

သေဘာတညခကးေၾကာင၊း ပညးပမြတကးရကးရငးႏြမႈပးႏြမႈ၊ (သ႕) သေဘာတညခကးမာအာ

ဂယကးရကးခတးမႈအကရလဒးမာ ေပၐထျကးလာခၾကၿပ၊ ၎ပါငးလႈပးရြာသမာက ေရရြညး တညးတ

ၿပ အေပါငးလကၒဏာေဆာငးေသာ ၿငမးခမးေရက တညးေဆာကးရာ၌ လအပးေသာ လကးေလာ

အေလာေပမႈမာနြငး ေပာငးလမႈမာက ေဖားေဆာငးေစသညး အေရပါေသာအခနးက႑က ရရြ

ေပလမးမညး။ ေအာကးတျငးေဖားပမညး အေၾကာငးအရာမာသညး၊ ထနညးဗဟာမာအာ ေအာကး

ေခတျငး လပးေဆာငးလကးရြေသာ လပးငနးမာတျငးမညးသ႕အသခခၾကသညးဟေသာ လကးေတျ႕

ဥပမာမာႏြငး ေအာငးမငးမႈရရြခေသာ ဖစးရပးမာအာ သရပးေဖားပသမညးဖစးသညး။ ထအစပ

ႀကပမးမႈမာက ေရြ႕ခရအတျကး ဖစးႏငးေခရြေသာ ဥတညးခကးမာ၊ ခတးဆကး လပးေဆာငး

ရနးလမးေၾကာငးမာႏြငး အပငးလမာ၏ အာေပေထာကးခမႈမာက လမးညႊနးပသလကးရြၾကသညး။

ရႈပးေထျမႈနြငး ေဒသခမာဥေဆာငးမႈ

အပငးလမာအတျကးမ မနးမာေဒသခပါငးလႈပးရြာသမာ ဥစေဆာငးရျကးလကးရြေနေသာ

အထငးကရလပးငနးသာဓကမာသညး ရႈပးေထျမႈအေခအေနအာ ထနးေကာငးရာ၌ အလျယး

တကရရြႏငးေသာ အဖတနးလြသညး အရငးအမစးမာ ဧကနးအမြနးဖစးေလသညး။ ထအခငးအရာအာ

မနးမာပညးတစးြမး ကျပာေသာ ေဒသမာ၌ ေဆာငးရျကးလကးရြေသာ အစပလပးငနးမာက

သရပးေဖားပသလကးရြသညး။ ပဋပကၒဆငးရာကယးပငးဆနးစစးေလလာမႈရလဒးက အသပ၍လပး ငနး

စတငးလပးေဆာငးရနးေနရာက ရြာေဖျေဖားထတးၾကေသာေဒသခပါငးလႈပးရြာသတ႕၏ အလာအလာ

ရြသညး အခနးက႑က ရခငးေဒသရြ မနးမာဥစေသာ လပးငနးမာက လကးေတျ႕ပသလကးရြသညး။

ကခငးပညးနယးတျငး ဆကးလကးအာထတးလကးရြေသာ ၿငမးခမးေရ ေစစပးညြႏႈငးမႈကသ႔ေသာ

အဆငးမငး ႏငးငေရဆငးရာ ဆကးသျယးဆကးဆေရမာရြေနသညး အေခအေနတျငးပငး ေဒသခမာ၏

ပငးရြငးစတးဓာတးက အေရပါလြသညးက ကၽျႏးပးတ႕အာ သတေပလကးရြၾကသညး။

ရခငးပညးနယးရြ အၾကမးဖကးမႈအာရငးးးဆငးခငး- ေဒသခမာဥေဆာငးေသာ ၿငမးခမးေရ အစပလပးငနးမာ

အေနာကးတငးမဒယာသတငးမာနြငး ႏငးငတကာလအဖျ႕အစညးမာက ရခငးနြငးရဟငးဂာလထ

အၾကာ ေသျကျမႈရလဒးမာနြငး ထရြလျယးေသာ တငးမာမႈမာဖစးေပၐေစသညး ေၾကာကးမကး

ဖျယးဆရျာလြသညး လ႕အချငးအေရခေဖာကးမႈမာကသာ ဂရပအာရစကး ေနၾကေသားလညး

မနးမာလပးေဖားေဆာငးဖကးမာကမ အေခအေနအာခာနာစျာ ကငးတျယးေဖရြငးခၾကသညး။ သတ႕

32

ကရာဇတးမႈမာႏြငး အၾကမးဖကးမႈမာ၏ ခကးခပငးထနးလြေသာ သေဘာသဘာက အသအမြတး

ပထာၾကသညး။ သတ႕၏ ပဋပကၒအေပၐ ဆနးစစးေလလာသသပးခကးတျငး ပထတးခရခငးႏြငး

အဆငးအတနးချခာဆကးဆခငး အေတျ႕အၾကမာ၌ ရြငးသနးေနၾကရေသာ ရခငးလထအာ

ရငးဆငးရာတျငး ေတျ႕ၾကရေသာ ဖစးရပးမြနးမာ ပါငးလကးရြသညး။

ႏငးငတကာၾကာငးေဆာငးရျကးမႈမာက ရခငးပညးနယးေမာကးပငးမြ ရဟငးဂာလထအတျကး

လသာခငးစာနာေထာကးထာမႈအကအညမာ ေပပ႕ရနး အာရစကးေနၾကစဥး ေဒသခမနးမာ

အဖျ႕အစညးအခ႕ကမ ကျာဟမႈေဖရြငးရနး တတာခငးခငး၌ အစပအဖစး ရခငးလထ အဖျ႕ငးမာ

ႏြငး လပးေဆာငးခငးကသ႕ေသာ အချငးအလမးမာရြာေဖျေဖားထတးခငး၏ အဖတနးပအာ ေဖားထတး

ပသႏငးခသညး။ အစရမဟတးေသာ မနးမာအဖျ႕အစညးတစးခက ရခငးလထႏြငး ယၾကညးမႈ

တညးေဆာကးခငး အလပးရေဆျေႏျပျမာက စဥးဆကးမပတးပလပးႏငးရနး အာထတးႀကပမးပအာ

ရြငးလငးပသခသညး။ ထအလပးရေဆျေႏျပျမာ၌ နာေထာငးခငးႏြငး ပတးသကးေသာ ေလကငး

ခနးမာ၊ ပဋပကၒဆနးစစးေလလာခငးနညးလမးမာအာ ေမြခငးႏြငး သသပးဆငးခငးခငး

သငးခနးစာမာပါငးၿပ ထေဆျေႏျပျမာ၌ လထအာေမချနးမာထတးၿပ လကးရြႏြငး သမငးတ

ေလြာကးဖစးခေသာ အဖစးအပကးမာအေပၐ သတ႕၏အထငးအမငးမြာနြငး ေတျေတာ မြနးဆ

ခကးမာအာ စနးေခၐမႈမာက ပလပးႏငးခသညး။

အစရမဟတးေသာအဖျ႕အစညးမြ နးထမးမာသညး လပးငနးမာလပးေဆာငးရာတျငး ရငးဆငးခရေသာ

သသာထငးရြာသညး စနးေခၐမႈမာက ေဖားပခၾကသညး။ စတငးလပးေဆာငးသညး အဆငးတျငးပငး

နကးရႈငးလြေသာ ရနးလမႈသာမက အဖျ႕အစညး၏ စတး ငးစာမႈမာအေပၐ ေကာလဟာလ

သတငးမာႏြငး စျပးစျမႈမာအာ လထအထတျငး ပ႕ႏြ႕ေစရနး လႈေဆားထာခငးက ရငးဆငးၾကရသညး။

သ႕ေသားလညး ထအဖျ႕အစညးသညး သတ႕အာ ႀကဆလကးခေသာသမာႏြငး ဆကးလကး

လပးေဆာငးၾကၿပ ယၾကညးမႈတညးေဆာကးခငးႏြငး ပေပါငးပါငးမႈတမြငးေစခငးတ႕အာ ဖညးဖညး

မြနးမြနး ဆကးလကးေဆာငးရျကးခသညး။ ထေဒသရြ လထအတျငး ကကျယးယၾကညးေသာ ဗဒၶဘာသာ

ထတမးအစဥးအလာ သျနးသငးခကးမာ- အထသဖငး တရာမြတးရႈဆငးခငးခငးအာဖငး ပဋပကၒ

ဖစးေစေသာ အရငးအမစးတ႕အာ နာလညးသေဘာေပါကးေစ၍ ၿငမးခမးမႈအာ သတ႕ကယးတျငး၌

ရြာေဖျခငးတ႕ပလပးရနး အာေပသညး သျနးသငးခကးမာက အေခခအာရစကး လပးေဆာငး

ေစခၾကသညး။

33

ထလပးငနးသညး လႊတးေတားအဖျ႕ငးေဒသခမာ အပါအငး လအမမပါငးပတးသကးမႈရြသညး

ထပးခါထပးခါပလပးေသာ စညးေမႈမာပါငး၍ လေပါငးမာစျာ ၾကာမငးခသညး။ အဆတျငးမ

အေခခယၾကညးမႈက တညးေဆာကးႏငးခၾကၿပ ထလျယးရြလျယးမႈအရြဆ ပနာရပးမာဖစးသညး

ရဟငးဂာလထမာအေပၐ သေဘာထာအမငးမာက ေဆျေႏျရနးဖစးႏငးေခရြလာခသညး။ ထလပး

ငနး၏ ရလဒးအဖစး ရခငးေခါငးေဆာငးမာသညး ရဟငးဂာလထအဖျ႕ငးမာနြငး အပနး အလြနး

ေဆျေႏျခငးအာ ပပကညရနးအဖျ႕အစညး၏ အာေပေထာကးခမႈက ေတာငးခလာ ၾကသညး။

ထလပးငနး၏ ေအာငးမငးမႈသညး ရႈပးေထျေသာ အေခအေနကသတဖငး ထညးသျငး စဥးစာ

ထာေသာ ပဋပကၒချခမးစတးဖာသသပးခကးအာ မနးမာပါငးလႈပးရြာသမာက လကးခ

ယၾကညးႏငးမႈစျမးရညးအေပၐတျငး မတညးလကးရြသညး။ ထမြ ရရြလာေသာ နညးဗဟာမာကသာ

ပနာေနာကးခအရငးအမစးမာအာ တပနးေဖရြငးႏငးေစမညးဖစးၿပ လထအဖျ႕အစညးပမႀက

ထျာခငးက အေထာကးအကဖစးေစကာ ေလားကနးသငးမတးၿပ လကးခႏငးဖျယးရြေသာ လမး

ေၾကာငးအသစးမာက ရြာေဖျႏငးေစခသညး။

မနးမာအစရႏြငး ေကအငးေအေဆျေႏျပျမာ

လကးရြပလပးလကးရြေသာ မနးမာအစရႏြငး လကးနကးကငးအဖျ႕အစညးမာအၾကာ ၿငမးခမးေရ

လပးငနးစဥး၌ ခကးခမႈအရြဆစနးေခၐမႈမာမြာ ကခငးပညးနယးရြ ပဋပကၒမာနြငး ပတးသကးေသာ

ေစစပးညြႏႈးငးမႈမာပငးဖစးသညး။ ဆကးလကးဖစးပျာဆ ပဋပကၒမာက ေဆျေႏျပျမာအာ ပၿပခကးခ

ေစလကးရြၿပ ထအခကးပမမာက ႏငးငတကာမြ ပါငးလႈပးရြာသမာ၏ ပပနးမႈႏြငး စတး ငးစာ

မႈမာက စျေဆာငးလကးရြၿပ ပငးပမြၾကာငးဖနးေဖသမာအဖစး နးေဆာငးမႈမာေပၾကရနး

စတးအာထကးသနးမႈက ဖစးေပၐေစေလသညး။

ဿဿ အကနး ဿ၀ ခနြစးႏြစးဆနးပငး အစရ၏ ထစစးဆငးမႈက KIAအေပၐတျငး

ဆရႈမႈမာအာ ဖစးေစရသာမက ပညးသလထအာ ဆရျာလြေသာ ေနရာေပာငးေရျ႕ဖယးရြာမႈနြငး

ပ၍နကးရႈးငးေသာ လသာခငးစာနာေထာကးထာမႈဆငးရာ အကပးအတညးကဖစးေစခၿပ ကခငး

ေဒသအေခအေနအာ အသစးေသာအကပးအတညးအဆငးသ႕ ေရာကးရြေစခေလသညး။ ထပဋပကၒ

သညး တရတးအစရအတျကး နယးစပးတစးေလြာကး ကခငးေဘဒကၒသညးမာ အစလကးအပလကး

ေရာကးရြလာသညးအေပၐ အေရေပၐတနး႕ပနးမႈပလပးရနး လအပးသညး အေခအေနသ႔ တျနးပ႕

ေပခသညး။ အကပးအတညးက စမေဖရြငးရာတျငး တရတးနယးနမတးအတျငးသ႕ ဗဆနးမာ

ကသညးအတျကး ဖစးေပၐလာေသာ အမကးေဒါသနြငး မနးမာ-တရတးနယးစပး တစးေလြာကးတျငး

34

ေနထငးၾကေသာ ကခငးလမစငးမာအတျငး ပပငးမႈမာကလညး ထညးသျငး ကငးတျယး ေဖရြငး

ရေပမညး။ ရလဒးအာဖငး ေဘကငးအစရမြ ေနပညးေတားသ႕ တရတးႏငးင၏ အခပး အခာ

အာဏာအာ9 ထပါေစခငးတ႕က ဆကးလကးမပလပးရနး ေတာငးဆေသာ အပငးထနးဆႏြငး

လသထငးရြာမႈအရြဆ သတငးစကာမာေပပ႕ခသညး။

ဤကသ႕ေသာ အေခအေနတျငး ဗဟတရတးအစရက တရတးႏငးငေရႊလၿမ႕တျငး မၾကာေသခငးက

လကးခကငးပခေသာ ေဆျေႏျပျမာအာ ထနးခပးႏငးရနး ငးေရာကး

ေနရာယလာခသညး။ ေဆျေႏျပျမာသညး အၾကမးဖကးမႈအကယးအနးက ကနး႕သတးႏငးခငးနြငး

ႏြစးဥႏြစးဖကးပေပါငး၍ ပတျေၾကၿငာစာတမးထတးႏငးခခငးစသညး ေအာငးမငးမႈမာရြခေသားလညး

မနးမာအစရႏြငး KIA ေခါငးေဆာငးတ႕က ေဆျေႏျပျမာ၌ တရတးကဖနးေဖေပခသညးဟ၍

ထျကးေပၐလကးရြေသာ အဆအေပၐတျငး မေကမခမးမႈမာ ဖစးေပၐခသညး။ ေဆျေႏျပျႏြငး

နစပးသမာက တရတးႏးငးငအာ ၾကာေနအဖစး ေတျ႕မငးရခငးမရြေသာေၾကာငး အသငးေတား

ဆေသာ ၾကာငးဖနးေဖသအဖစး မငးႏငးရနး ခယဥးလြေၾကာငးက အလငးအမနး ေထာကးပ

ခၾကသညး။ အကယးစငးစစးမ တရတးႏငးင၏ ကခငးပညးနယးမြ ကယးပနး႕မာပာလြေသာ

စပျာေရဆငးရာစတးငးစာမႈမာ သာမက အစရႏြငး ကခငးအငးအာစမာအာ တရာငး

ဖစးေစ၊ တရာမငးဖစးေစနညးမစဖငး ေထာကးပကညထာမႈမာေၾကာငး ပဋပကၒ၌ပါငး ပတးသကး

သအဖစး သတးမြတးႏငးေလသညး။ ပမဆရျာေစသညးအခကးမြာ ေဆျေႏျပျ တကးေရာကးသမာက

တရတးႏငးငသညး ေဆျေႏျပျအတျငး ေဆျေႏျရနးအခကးမာအာ ထနးခပးခငး၊ လသာခငး

စာနာေထာကးထာမႈဆငးရာ ေထာကးပကညမႈကသ႕ေသာ ကစၥရပးမာအာ ေဆျေႏျပျမြ ခနးလြပး

ထာရနး တျနးအာေပခငးတ႕က လပးေဆာငးခခငးတ႕ေၾကာငး စတးရႈပးေထျမႈမာ ေပၐေပါကး

ခေၾကာငးက ထတးေဖားေပာၾကာခသညး။ ထ႕အပငး တရတးသညး မနးမာအစရ (သ႕မဟတး)

KIAတ႕၏ဖတးေခၐခကး (သ႕) အသေပသေဘာတညခကးမပါဘ ပငးပၾကာငးဖနးေဖ သ

အဖစးပါငးရနး ႀကစာခခငးဖစးသညး။ ပငးပၾကာငးဖနးေဖသတ႕၏ မဖစးမေန လကးနာ ရမညး

လမးညႊနးခကးပထမအခကးအာ လစးလ ရႈခသညး။

9 see “ A Tentative Peace in Myanmar’s Kachin Conflict”, page 12, Crisis Group Asia

Briefing No 140, 12 June 2013

35

ေဆျေႏျပျအာ ႀကမးပလပးၿပသညးေနာကး၊ တတယအႀကမးအာ အစရထနးခပးေသာ

ကခငးပညးနယးၿမ႕ေတား မစးႀကနာၿမ႕တျငး မနးမာအစရက ေအာငးမငးစျာ ကငးပႏငးခသညး။

ထအခကးတျငးမ တရတးအစရသညး ၾကာငးဖနးေဖသအဖစးမြ ေစာငးၾကညးေလလာသအဖစးသ႕

ေပာငးေရႊ႕သျာခသညး။ ႏငးငတကာႏြငး မနးမာပညးပါငးလႈပးရြာသအခ႕အာ ေဆျေႏျ ပျ

တကးေရာကးခငးမြ ကနး႕ကျကးခငးကသ႕ေသာ လႊမးမခယးလြယးမႈရြေနေသေသားလညး ထသ႕ေသာ

အေပာငးအေရႊ႔႕က ထနးခပးႏငးစျမးရြသ အဖစးမြ ပဋပကၒအေပၐ၌ လႊမးမခယးလြယး စတး ငးစာမႈ

မာရြေနေသာ အဖျ႕အစညးတစးရပးအဖစးသ႕ ေလသညး။ တတယအႀကမး

ေမာကးေဆျေႏျပျမြ မစးႀကနာ၌ KIA ဆကးဆေရရတစးခ တညးေထာငးႏငးေစခၿပ KIAအာ

အႀကဥာဏးေပႏငးမညး ၿငမးခမးေရအေထာကးအကအဖျ႕က ဖျ႕စညးကာ ေဆျေႏျပျဆငးရာ

ဥတညးခကးမာႏြငး ပတးသကးၿပ ကခငးလထ ပေပါငးပါငးေဆာငးရျကးေသာ ညြႏႈငးတငးပင းမႈမာက

ပလပးႏငးခေလသညး။ ဤစာတမးအာ ေရသာေနစဥးအတျငးတျငး မနးမာအစရ ႏြငး ကခငး

လျတးလပးေရအဖျ႕ (KIO)တ႕ ပ၍နစပးေသာ ပေပါငးလပးေဆာငးမႈႏြငး ပ၍ေပာငးေမာကးေသာ

ႏငးငေရညြႏႈငးမႈတ႕ပလပးရနး လမးဖျငးေပေသာ ရညးရျယးခကးဖငး အခကး (၇)ခကးပါေသာ

သေဘာတညခကးအာ လကးမြတးေရထခၾကေလသညး။

မနးမာအစရနြငး KIAတ႕၏ ေဆျေႏျပျမာသညး ေဒသခမာဥစေသာ လပးငနးစဥးအာ

ႏြစးဥႏြစးဖကးလက သေဘာတဆႏၵရြေၾကာငးက ေဖားပလကးရြသညး။ ပဋပကၒမာ ဆကးလကး

ဖစးေပၐလကးရြေသားလညး လကးေတျ႕တျငး ႀကေတျ႕ေနရေသာ ခကးခရႈပးေထျမႈမာႏြငး ကနး႕သတး

တာဆမႈမာအာ အေသစတးနာလညး သေဘာေပါကးၾကေသာ မနးမာပါငး လႈပးရြာသမာက

အငးအာႀကမာေသာ အမးနခငးႏငးငမာ၏ ဖအာေပမႈမာ ရြေနစဥး၌ပငး မနးမာဥစေသာ

ေဖရြငးနညးအာ ရြာေဖျေဖားထတးႏငးခသညး။

ေရရြညးဖစးခငး

မနးမာပညးသညး ၿငမးခမးေရေဖားေဆာငးခငးႏြငး ၿငမးခမးေရတညးေဆာကးခငးတ႕ အပါအငး

က႑မာစျာတ႕အတျကး ပမာဏာမာစျာဖငး စပငးေရာကးလာေသာ ပငးပအရငးအမစးမာႏြငး

အေထာကးအပမာက ေတျ႕မငးႏငးေလသညး။မာစျာေသာပဋပကၒ ႏြငး ေနာကးပငးအေခအေနမာ

တျငး မငးေတျ႕ရသကသ႕ပငး ေအာကးေခ၌ လကးေတျ႕လပးေဆာငး ေနၾကသမာသညး

ညြာတာမႈကငးမေသာ Catch -22 ေငျေၾကေထာကးပမႈ အၾကပးရကးခငးအေခအေန၌ မၾကာခဏ

အငကးမေလရြသညး။ တစးဖကးတျငး အလြရြငးမာသညး ပဋပကၒအသျငးကေပာငးေရႏြငး ၿငမးခမးေရ

36

အတျကး ေဒသခမာ၏ စျမးေဆာငးရညးမာ တညးေဆာကးရနး အလာအလာရြေသာ အေရႀကသညး

လပးငနးမာက ေဆာငးရျကးႏငးေရအတျကး အရငးအမစးမာအာ ကမးလြမးလကးရြေသားလညး

အခာတစးဖကးတျငးမ ေငျေၾကေထာကးပမႈ စကးငးနြငး အလြရြငးတ႕၏ ေတာငးဆခကးမာသညး

ေရရြညးတညးတမႈ ရႈေထာငးအမငးကငးမၿပ လကးေတျ႕မဆနး လကးလြမးမမႏငးသညး ရညးမြနးခကး

ပနးတငးမာႏြငး အခနးဇယာ သတးမြတး ခကးမာအာ သတးမြတးပဌာနးေလရြၾကသညး။

လကးေတျ႕တျငးမ မနးမာလမစပဋပကၒႏြငး လကးရြစနးေခၐမႈမာသညး ႏြစးေပါငးရာႏြစးခ၍ အမစး

တျယးခၾကခငးဖစးသညး။ ေပာငးလမႈသညး အရငးအမစးမာအေပၐတျငး အေခခကာ ပလပး

ထာေသာ ကတကတးမာလအပးၿပ လကးေတျ႕အေကာငးအထညးေဖားခငး ႏြငး ေအာငးမငးမႈသညး

လပငးကာလအတျငး (သ႕) ဿ၅ခႏြစး ေရျေကာကးပျကာလအထတငးေအာငးပငး ဖစးေမာကးရနး

မေသခာေပ။ ထအစာ ေပာငးလမႈသညး ဆယးစႏြစးမာစျာ ေရရြညးတညးတေအာငး လပးေဆာငး

မႈေၾကာငးသာ ေပၐထျကးလာေပမညး။

ၿငမးခမးေရဖစးစဥးတကး လကးတေလာလပးငနးစဥးရြ သာဓကမာစျာက ေရရြညးဖစးေသာ

ကငးတျယးေဖရြငးနညး၏ လအပးမႈက မေမာငးထပလကးရြသညး။

အမသမမာႏြငး လထပါငးေစခငးအတျကး ကရငးတ႕၏ စနမနာ (ေမားဒယးလး)

အစရႏြငး ကရငးအမသာအစညးအရ (KNU)အၾကာ ၿငမးခမးေရေဆျေႏျပျမာအေပၐ

လကးရြႀကပမးေဆာငးရျကးလကးရြေသာ စစးေဆသသပးခကးကေရရြညအကသကး ေရာကး

မႈရြေစသညး ကငးတျယးေဖရြငးနညး၏ အေရပါပက သရပးပခသညး။ မနးမာလပးေဖားေဆာငးဖကး

အမာအပာက ထေဆျေႏျပျမာသညး အခာေသာ ေစစပးညြႏႈငးေရလပးငနးစဥးမာႏြငး

ႏႈငးယြဥးပါက ပါငးမႈပ၍ ရြေစသညးက ေထာကးပခၾကသညး။ KNUဘကးတျငး လထအဖျ႕

အစညးမာက မြတးတမးသမးဆညးသမာ အဖစးလညးေကာငး၊ လထညြႏႈငး တငးပငး မႈမာက

စစဥးေဆာငးရျကးခငးဖငးလညးေကာငး၊ မမတ႕၏အခနးက႑မာအတျကး ႀကပမးေနရာယ

ခၾကသညး။ ယငးဖျ႕ၿဖမႈက ရြငးလငးပရာတျငး ေဆျေႏျ ပျမာအတျငး ပါငးခေသာ ကရငး

ေခါငးေဆာငးတစးဥက ထငး-မနးမာနယးစပးတျငး ဆယးစႏြစးမာစျာ ေနထငးခခငးေၾကာငး KNU

ရရြခစာရေသာ အကအမတးအာ အလငးအမနးေထာကးပႏငးခသညး။ ႏြစးေပါငးရြညးၾကာစျာ

ဆကးလကးဖစးပျာေနေသာ ပဋပကၒေၾကာငး ပညးသလထမာ ေရျ႕ေပာငးေနထငးရခငး၊ လ႕အချငး

အေရခေဖာကးခရခငးႏြငး အသကးဆရႈခငးစသညး ဆရျာပငးထနးလြေသာ ထခကးဆရႈမႈက

ဖစးေပၐေစခေသားလညး နယးစပးေဒသရြ လအမာမြာ သသာထငးရြာေသာ ေထာကးပကညမႈမာ၏

37

အကခစာသမာအဖစး ႔ ေစခသညး။ ခငးမာေတာငးတငးေသာ အရငးအမစးမာႏြငး

ေထာကးပကညမႈမာအာ လထအဖျ႕အစညးမာ၏ စျမးရညးမြငးတငးေရ လပးငနးမာအတျကး

မြပးႏြခၾကသညး။ ထလပးငနးမာသညး မနးမာပညးအတျငးသ႕ ကညေထာကးပမႈမာ ေပအပး

ခငးထကးပ၍ စတးငးစာဖျယးဖစးၿပ အလာအလာရြေသာ ေရျခယးမႈဖစးခေလသညး။

ရလဒးအာဖငး ကရငးလထအတျငး၌ ကယးပနး႕မာပာေသာ အဖျ႕အစညးမာႏြငး ေခါငးေဆာငး

မႈမာေပၐထျကးလာခၾကေလသညး။ မနးမာၿငမးခမးေရလပးငနးစဥးတျငးး 10 အမသမမာ၏

အခနးက႑က ကနး႕သတးထာရြေသားလညး ကရငးကစၥတျငးမ ကျပာေသာ အေခအေနရြေလသညး။

ပထမအခကးအေနဖငး ေနာဇပရာစနးက အေထျေထျအတျငးေရမြအဖစး တာနးထမး ေဆာငး

ခငးသညး KNU ေခါငးေဆာငးမႈအတျငး အမသမတစးဥ၏ အေရပါေသာအခနးက႑က

ပသခသညး။ ဒတယအခကးအာဖငး KNUသညးကရငးအမသမမာအဖျ႕အစညး ႏြငး ကရငး

အမသမလႈပးရြာမႈအဖျ႕ကသ႕ေသာ ချနးအာႀကမာၿပတကးႀကျေသာ ကရငးအမသမအဖျ႕

အစညးမာ ႏြငး ကျနးယကးမာစျာတ႕မြ အကမာစျာ ခစာရခငးဖစးသညး။ ၿငမးခမးေရ လပးငနး

စဥး၌ ထအဖျ႕အစညးမာ၏ တကးႀကျေသာ အခနးက႑သညး နယးစပးမြ အေတျ႕အႀက မာႏြငး

အလြရြငးမာ၏ ႏြစးေပါငးမာစျာ ေထာကးပကညမႈတ႕မြ ေပၐထျကးလာခငးဖစးရာ ေရရြညး တညး

တေသာ ေထာကးပကညမႈ၏ အေရပါပက ညႊနးပလကးရြသညး။

စညးလမႈတညးေဆာကးခငး

ႀကပမးလကးရြေသာ လကးနကးကငးအငးအာစမာအၾကာ စညးလမႈတညးေဆာကးခငး လပးငနး

အာ သသပးေလလာခကးသညး ေရရြညးအကသကးေရာကးမႈရြေသာ ကငးတျယးေဖရြငး နညး

လအပးပက ထပးဆငးသရပးေဖားပသခသညး။ သမၼတသနးစနးသညး ဥပေဒပလႊတးေတား၊ တပးမ ေတား

တ႕သာမက လအမာစဖစးေသာ ဗမာလထတ႕ႏြငး ဆကးသျယးမႈကျငးဆကးမာ တညး ေဆာကးရနး

လအပးသကသ႕ပငး တငးရငးသာလကးနကးကငးအဖျ႕မာကလညး ၎တ႕၏လစမာအတျငး

10 see December 2013 Opinion- Myanmar’s current peace processes: a new role for

women? By Jan an Lahtaw and Nang Raw, published by the Centre for Humanitarian

Dialogue and available at http://wwwhdcentre.org/uploads/tx_news/41MyanmarFINAL.pdf

38

ကျပာမႈမာတကး စနးေခၐမႈမာကရငးဆငးၾကရသညး။ ရဖနးရခါပငး ထကျပာမႈမာအာ ေရြရဆနး

အစျနးေရာကးသမာႏြငး အစျနးမေရာကး မြတသမာအၾကာ အာၿပငးမႈမာ သာမက လထအဆငးမြ

ေခါငးေဆာငးမာအေပၐ ခစာသညးဟ ေတျ႕မငးကာ နာၾကညးမႈမာအဖစးေဖားပလကးရြသညး။

ထအပငး တငးရငးသာမႏျယးစမာသညး မႏျယးစသသနး႕ အမြတးလကၒဏာတစးခက

ဘာသာတရာ၊ ယခငးစစးအစရတ႕ႏြငး ဆကးဆေရ၊ နယးႏြငးခဘ

ဖစးေနခရခငး (သ႕မဟတး) ပညးတျငး၌ ေနထငးကနးရစးခငးစသညး အေရႀကေသာ အခကးမာတျငး

ကျပာခာနာမႈမာရြၾကသညး။

ဤသ႕ေသာအေခအေနတျငး တငးရငးသာလကးနကးကငးအဖျ႕အစညးမာအေနႏြငး အဖျ႕တျငး စညး

လညညျတးေရက ရြာေဖျတညးေဆာကးရနး အေရၾကလြေပသညး။ ကရငးါရငးႏငးငေရ သမာ

တစးဥ က ဤစနးေခၐမႈအာ အႏပညာဆနးစျာဤသ႕သရပးေဖားခသညး။

KNU ေခါငးေဆာငးပငးမာသညး မတညကျပာမႈမာက သတပမပေလစာတကးေစရနး

ဥာဏးပညာရြရမညးဖစးပ၊ အတးခပးမာအာ အငးကဖစးေစေသာနညးလမးမာ ရြာေဖျႏငးရနး

ပါႏြပးမႈရြရမညးဖစးသညး။ ပသ႑နးႏြငး အရျယးအစာကျပာေသာ အတးခပးမာအာ အေ

သ႕လႊတးပစးပါက အတးနရသညး ခငးမာတညးတႏငးမညးမဟတးပါ။ 11

စနးေခၐမႈရြေနေသားလညး တငးရငးသာမႏျယးစအဖျ႕မာအၾကာ စညးလမႈတညးေဆာကး ေရႏြငး

ပကးသကးေသာ သသာထငးရြာသညး႔လပးငနးမာ ေပၐေပါကးလကးရြသညး။ ၎တ႕သညး မဒယာမာ

(သ႕) ေစာငးၾကညး႕ေလလာသမာက သတ႕၏အစရငးခခကးအေပၐ ချခမးစတးဖာ သသပးခကးမာ

တျငး ထသ႕ေသာဖစးရပးမာအာ ထညး႕သျငးေဖားပခငး မရြၾကေသားလညး ေရရြညးငမးခမးေရ

အာထတးမႈမာအတျကး မရြမဖစးအေခခအတးမစး တညးေဆာကးခငးအတျကး အေရပါေသာ

ပါငးေဆာငးရျကးမႈဖစးေသာေၾကာငး မြတးတမးတငးသငးေပသညး။ မႏျယးစမာအတျငးႏြငး တငးရငး

11 ကရငးါရငးႏငးငေရသမာတစးဥဖစးပ ဿဿတျငးပလပးေသာ မနးမာအစရႏြငး

ငမးခမးေရေဆျေႏျရာ၌ ပါငးတကးေရာကးသတစးဥအဖစးသာမက နညးလမးေပါငးမာစျာဖငး

လကးရြကာလအထ KNU တျငး အမႈထမးေနေသာကေလာငးအမညး Poo Ta ၏ “Demolishing Unity

is Political Suicide” တျငးဖတးရႈပါ။

39

သာမႏျယးစမာအၾကာ စညးလမႈတညးေဆာကးခငးႏြငးပတးသကးေသာ ဥပမာမာက ေတျ႕ရြ

ႏငးပါသညး။

(က) အတျငး၌ စညးလမႈတညးေဆာကးခငး- ကရငးနအမသာတတကးေရပါတႏြငး လထ

ညြႏႈငးတငးပငးခငးမာ

ဿဿ ခႏြစး မတးလတျငး အပစးအခတးရပးစေရ သေဘာတညမႈရယခပေနာကးပငးတျငး ကရငးန

အမသာတတကးေရပါတ (KNPP) သညးသတ႕၏ လအစအဖျ႕မာအတျငး ကျငးဆကးမာ

ခတးဆကးတညးေဆာကးခငးႏြငး တရာငးဖစးလာရနး ၾကပမးခငး စေသာစနးေခၐမႈက ရငးဆငး

ၾကရေလသညး။ ဆယးစႏြစးမာစျာ ပဋပကၒမာ၊ အစျနးေရာကးစျာ သသနး႕ေနထငးခငး ႏြငး

ဂဏးကျခငးတ႕ေနာကးတျငး တငးရငးသာ လကးနကးကငးအဖျ႕အစညး တစးခအဖစးမြ ဂဏးကျ

ေနၾကေသာ ကရငးနလကးနကးကငးအဖျ႕မာ၊ တငးပညးပငးပထငးနယးစပးတျငးလႈပးရြာသမာ ႏြငး

ရနးကနးတျငးအေခစကးေသာ လထအေခပအဖျ႕အစညးမာ စသညးဖငး ေထာကးခသ မဆႏၵရြငး

ပညးသတ႔အေပၐ တာနးယပ ကရငးနလထတ႕ႏြငး တကးရကး ဆကး စပးေဆာငးရျကးရေသာ

ႏငးငေရအငးအာစတစးခအဖစးသ႕ အသျငးကေပာငးရနး လအပးခသညး။

ယငးလအပးခကးအာတ႕ပနးသညး႕အေနဖငး KNPPေခါငးေဆာငးတ႕သညး လထအာ ငမးခမးေရ

လပးငနးစဥးအေၾကာငး ရြငးလငးတငးပႏငးရနးႏြငး လထ၏ပပနးစရမးမႈမာႏြငး ရညးမြနးခကးမာအာ

ပ၍နာလညးသေဘာေပါကးမႈက ရရြရနးဟေသာ ဒျနးတျအချငးအလမးက ေပစျမးႏငးေသာ လထ

တငးပငးညြႏႈငးခငးလပးငနးစဥးတစးရပးက စတငးလပးေဆာငးခသညး။

ဿ၀ ခႏြစး စကးတငးဘာလအတျငး မနးမာၿငမးခမးေရအာေပေထာကးခမႈ ကနဥေခလြမး (MSPI) 12 အဖျ႕ကစစဥးေသာ အလပးရေဆျေႏျပျတျငး KNPP ကယးစာလြယးမာက ရပးရျာအေခပ

အဖျ႕အစညး ႏြငး ဘာသာေရ ေခါငးေဆာငးမာအာ စမကနးေရဆျခငးႏြငး အေကာငးအထညး

ေဖားေဆာငးရျကးခငးတ႕၌ အတတကျ ပါငးႏငးေစခေသာ ညြႏႈငးေဆျေႏျခငး လပးငနးစဥးမြ

အေတျ႕အႀကအာ ထတးေဖား ေပာဆခ ၾကသညး။ KNPP ေခါငးေဆာငးပငးကလညး ပညးသလထ

ႏြငး ယခငးက ရနးလဆနး႕ကငး ခၾကသမာ၏ ႀကဆလကးခခငးခၾကရေသာ အေတျ႕အႀကမြလာသညး

12 MPSI Field Report Community Consultation Workshop, 11-12 September 2013,

Chiangmai

40

အေကာငးမငးမႈ အာ ေဌေပာၾကာခသညး။ ညြႏႈငးတငးပငး ေဆျေႏျခငးလပးငနးစဥးက

ေရရြညးအကသကး ေရာကးမႈ ရြသညး လပးငနးလပးေဆာငးရနး လအပးခကးက အတညးပခသညး။

KNPPေခါငးေဆာငး ပငးသညး ညြႏႈငးတငးပငးေဆျေႏျခငး လပးငနးမာ၌ပမ ေကာငးမျနးစျာ

အေထာကး အပပႏငးၾကေစရနးအတျကး ရပးရျာအေခပအဖျ႕အစညး မာအၾကာ စျမးေဆာငးရညးမာ

မြငးတငးရနး လအပးခကးက သတပ မြတးသာ ႏငးခသညး။ အနာဂတးတျငး ပလပးမညး

အစညးအေပျမာတျငး ညြႏႈငးတငးပငး ေဆျေႏျခငး လပးငနးစဥး၏ အာရစကးမႈအာ

ဖျ႕ၿဖေရလပးငနးမြ ပ၍ခကးခေသာ ႏငးငေရ ကစၥရပးမာသ႕ ေပာငးလႏငးရနး ေမြားလငးၿပ

ေရရြညးေမြားမြနးခကးအေနဖငး ပတးသကး ဆကးႏျယး သမာအၾကာ သေဘာတညမႈပမခငးမာေစရနး

လအပးေၾကာငးကမြတးသာခၾကသညး။ သ႕မြသာလြငး ကရငးန ညလာခတစးခက

စညးရေဆာငးရျကးႏငးမညးဖစးသညး။

KNPP ၏ အေတျ႕အႀကမာက စညးလမႈတညးေဆာကးသညး ေရရြညးလပးငနးစဥးက စတငးႏငးခသညး

ေဒသခမာ ဥစေသာ လပးရပးအာ ညႊနးပလကးရြသညး။

(ခ) စညးလမႈ တညးေဆာကးခငး-ကရငး-ရြမး ပေပါငးေဆာငးရျကးမႈ

ကရငးႏြငး ရြမးလႈပးရြာေဆာငးရျကးသမာသညး ညြႏႈငးေရစာပျေပၐ၌ မမတ႕၏ အေနအထာက

အာဖညးႏငးရနး တငးရငးသာမႏျယးစမာအၾကာ စညးလမႈတညးေဆာကးခငး အေလာတႀက

လအပးေၾကာငးက သတပမၾကၿပ သကးဆငးရာ အဖျ႕အစညးမာက ပ၍ စနစးတကဖစးေစရနးႏြငး

ဆကးသျယးမႈကျငးဆကးမာအာ ပၿပခငးမာေစရနး အာရစကးေဆာငးရျကး လာခၾကသညး။ KNU ႏြငး

ရြမးပညးနယးပနးလညးတညးေဆာကးေရေကာငးစ (RCSS) တ႕ ဿ၀ ခႏြစး ဇလငးလ ၇

ရကးေန႕တျငး ထတးပနးေသာ ပတျေၾကငာစာတမးက ၎နညးဗဟာ၏ ေအာငးမငးမႈက

ကျကးကျကးကျငးကျငး သရပးေဖားပသလကးရြသညး။ ထေၾကငာစာတမးက ကာလ ေပါငးမာစျာ

ပလပးေဆာငးရျကးခေသာ စညးလမႈတညးေဆာကးေရလပးငနးအာ ထငးဟပ ပသခၿပ

ေအာကးပါအတငး ေကာကးခကးခႏငးေလသညး။

ပထမအႀကမးအေနဖငး ဗမာပညးႏြငး ပတးသကးဆကးႏျယးသအာလတ႕ အတတကျ လာေရာကး၍ ဗမာႏငးငသာတငးဆသ႕ တညးတခငးၿမၿပ တရာမြတမႈရြေသာ ၿငမးခမးေရအာ ယေဆာငး လာႏငးရနး ေဆျေႏျခငးႏြငး အစအစဥးေရဆျခငးက ပလပးၾကမညးဖစးသညး။ ထလပးငနးစဥးသညး စညးလမႈႏြငး အမာသေဘာဆႏၵ

41

တ႕အေပၐ အေခခေဆာငးရျကးမညးဖစးၿပ ပတးသကးဆကးႏျယးမႈတငးက လပးငနးစဥး ေအာငးမငးမႈ အတျကး အတတကျ လႈပးရြာၾကရမညးဖစးသညး။13

ဤအခကးက ၿငမးခမးေရတညးေဆာကးေသာကာလအတျငး ေရရြညးအကသကးေရာကးေသာ

ႀကပမးအာထတးမႈမာ မရြမဖစးလအပးပႏြငး အာေပေထာကးခမႈလအပးပတ႕အာ ရြငးလငးစျာ

သတေပခကးတစးရပးဖစးေပသညး။

ၿငမးခမးေရလပးငနးစဥးအတျကး လပးေဆာငးေနၾကေသာ လပးေဖားေဆာငးဖကးမာက ထသ႕ေသာ

သာဓကမာအာ ေလစာသေဘာကမႈမာစျာတ႕ဖငး ေပာၾကာခၾကသညး။ သတ႕က

ေဒသခမနးမာပါငးလႈပးရြာသမာက အတးခပးမာအာ အငးချငးကဖစးေစရနး စတငးလပးေဆာငးခၿပ

ၿငမးခမးေရလပးငနးစဥး ေအာငးမငးမႈအတျကး မရြမဖစးလအပးေသာ အေခခအတးမစးက တညး

ေဆာကးၾကသညးဖစးရပး ဥပမာမာအာ အသာေပေပာဆၾကသညး။တတကးမႈအာ အလငး

အမနးလအပးေနသညးဖစးရာ ဤလပးငနးစဥးအာ ေႏြာငးေႏြေစရနးမဖစးႏငးေၾကာငးက သေဘာ

ေပါကးခၿပ ထႀကပမးမႈ၌ တညးတေသာ အာေပေထာကးခမႈႏြငး အပငးအထနး အာထတး

ႀကပမးမႈတ႕အာ ကာလၾကာရြညးစျာ လအပးလမးမညးဟ ဖအာေပလကး ရြသညး။

အထကးေဖားပပါသာဓကမာက တငးရငးသာမႏျယးစပါငးလႈပးရြာသတ႕အၾကာ ဖစးေပၐလကး

ရြေသာ ေလစာအထငးႀကဖျယး အစပလပးေဆာငးမႈမာက ညႊနးပလကးရြေနၾကစဥး ေဒသခ

ဥစေသာလပးငနးအာ ေရရြညးေဆာငးရျကးမညးဟေသာ သေဘာတကတပခကးတစးခသညး လမာ

စဗမာလမတ႕အတျကး အလငးစလ လအပးေလသညး။ ၈၈မဆကးအဖျ႕ကသ႕ေသာ တညးရြပသာ

ဖစးေသာ ဒမကေရစလလာသ အဖျ႕အစညးမာအာလညးေကာငး၊ အစညးအရမာ၊ မဒယာမာ၊

ႏငးငေရပါတအသစးမာတျငး ပါငးလႈပးရြာသမာတျငး လညးေကာငး၊ ပညးခငးၿဖ

(USDP)ကသ႕ေသာ ဖျ႕ၿဖၿပစ ပါငးလႈပးရြာသမာတျငးလညးေကာငး ပ၍ကယးပနး႕ေသာ

လႊတးေတားတျငးလညးေကာငး ချခာမႈမာႏြငး ကျထျကးမႈမာက ရြာေဖျေဖားထတးၿပ

တညခကးမာအာ စစညးတညးေဆာကးရနး လအပးေလသညး။ အဆသတးပနးတငးမြာ

စညးလမႈစတးသေဘာထာက ထနးသမးကာ မညးသညးအရငးအမစးအေပၐဖစးေစ ရရြထာေသာ

13 ကရငးအမသာအစညးအရႏြငး ရြမးပညးပနးလညးတညးေဆာကးေရေကာငးစ ပတျေၾကငာ

စာတမး ၇ ဇလငး ဿ၀။ http://www.english.panglong.orgက ဖတးရႈပါ။

42

ေသျချအပးခပးေရနညးလမးမာအာ ခခတကးခကးၿပ တငးၿပညး၏ ႀကျယး လြေသာ

ကျပာခာနာမႈအာ လကးခေထျပကးေသာ မနးမာဥစသညး ႀကပမးမႈပငးဖစးေလသညး။

ႀတဂအတျငး၌ အလပးလပးခငး

မနးမာပညးက ေထာကးပလကးရြေသာ ပငးပမြ ကညသမာ၊ အထသဖငး အေနာကးႏငးငမြ

အလြရြငးမာသညး နယးစပးေဒသအေခစကး တငးရငးသာမႏျယးစမာႏြငး ဒမကေရစလလာသ

မာအာ ေထာကးပကညေရ၌ ႏြစးေပါငးမာစျာ အေလထာေဆာငးရျကးခၾကသညး။ တငးပညး

ပျငးလငးလာသညးႏြငးအမြ ယခငးကအထကနးဖစးေနခေသာ လစမာထသ႕ လကးလြမးမ ေရာကး

ရြႏငးရနးဖစးႏငးေခမာ ငးေရာကးလာၾကသညး။ အထသဖငး ၿငမးခမးေရ လပးငနးစဥးႏြငး ပတးသကး

ေသာလပးငနးမာအာေထာကးပရနး အရာေရာကးေသာ ေငျပမာဏမာအာ ၿငမးခမးေရ အလြရြငး

မာအာ ေထာကးပကညမႈအဖျ႕ 14ကသ႕ေသာအဖျ႕အစညးမာမြ တဆငးလျယးကစျာ ရရြလာ \ႏငး

ခသညး။

သ႕ရာတျငး မနးမာလဥေရအမာစႏြငး ေဆာငးရျကးရမညး ကနဥလႈပးရြာမႈမာအတျကး အေထာကး

အပမာကမ အခနးမြ ေရာကးရြခငးမရြခေပ။ ယခငးေဖားပခေသာ က႑မာ၌ ေတျ႕ရြရသကသ႕ပငး

ထအခကးသညး လအမာစဖစးေသာ ဗမာလဥေရတ႕အတျကး အေထာကး အပကငးမခငးႏြငး

သတ႕နးကငး၌ ဖစးေပၐေနေသာ ႏငးငေရႏြငးၿငမးခမးေရ တညးေဆာကးခငး ဖျ႕ၿဖတတကးမႈမာမြ

အဆကးအသျယးပတးေတာကးေနမႈ ေဘအႏရာယးက ဖစးေစခသညး။

ဤသ႕လစးဟာခကးရြေနေသားလညး လအမာစဖစးေသာ ဗမာလမတ႕ထ လကးလြမးမေအာငး

သျာေရာကး၍ ဆကးသျယးခတးဆကးခငးတ႕ပလပးခေသာ ေဒသခမာဥစသညး ေပာငးေမာကးေသာ

လပးငနးသာဓကမာလညး ထျကးေပၐလကးရြသညး။

14 PDSGႏြငး ပတးသကးေသာ ေနာကးခသမငးက သရြရနး Burma News Internationမြ

ထတးပနးေသာ “Deciphering Myanmar’s Peace Process, a Referance Guide, 2013” တျငး

ဖတးရႈပါ။

43

မစလငးဆနး႕ကငးေရအႀကမးဖကးမႈအာ ရငးဆငးခငး-မစလငးဆနး႕ကငးေရ အၾကမးဖကးမႈတစးကး ေဒသခဥစေသာ ကနဥလႈပးရြာမႈမာ

မနးမာသတငးေလာကႏြငး လထအေခပလႈပးရြာေဆာငးရျကးသတစးဥတ႕က တစးဟနးထ ပ႕ႏြ႕

ေနေသာ မစလငးဆနး႕ကငးေရအၾကမးဖကးမႈမာက တနး႕ပနးေဖရြငးႏငးရနးအတျကး ေအာငးမငး

ေကားၾကာ လသမာေသာ စာေပပညာရြငးတစးဥႏြငး ပေပါငးလပးေဆာငး၍ လကးရြဖစးေပၐ လကးရြ

ေသာ အၾကမးဖကးမႈမာအာ စနးေခၐႏငးမညး ခတးဆကးေဆာငးရျကးရနးနညးလမးမာကေဖား ထတး

ခၾကေသာ အေတျ႕အၾကအာ ေဌေပာၾကာခသညး။ ပါငးတကးေရာကးသမာသညး မနးမာ

သဘာပတး နးကငး အရငးအမစးမာ၊ ယဥးေကမႈဆငးရာ ထတမးအစဥးအလာမာ၊ ႏြငး တစးဟနး

ထေပာငးလေနေသာ လမႈစပျာေရအေခအေနမာႏြငး လမႈေရကေသာငးကနငးဖစးမႈမာက

လမႈေရ သဟဇာတဖစးခေသာေနာကးခသမငး ႏြငး ေပါငးစညးညညႊတးမႈမာအာ ေဘအႏရာယး

ကေရာကးေစႏငးေၾကာငးက ဓာတးပပပျမြတဆငး ၾကညးရႈခၾကသညး။

သတငးေထာကးႏြငး စာေပပညာရြငးတ႕သညး ထပပျအပငး ဗဒၶဘာသာငးမာႏြငး မစလငးတ႕အၾကာ

ဘာသာတရာမာ ႏြေႏြာဖလြယးမႈႈ ဖရမးမာပလပးရနး ပေပါငးေဆာငးရျကးခၾကသညး။ မႏေလ

ၿမ႕ပငးပ အနတကးရြ ေကလကးေဒသမာေနလထမာႏြငး လပးကငးေဆာငးရျကးရာတျငး ကည

ပပသမာသညး ယဥးေကမႈအေမျအႏြစးဆငးရာကစၥရပးမာအေပၐ အာရစကးေဆာငးရျကးခၾကသညး။

စာေပပညာရြငးက မနးမာလမတ႕၏ပပငးေပာေသာအစဥးအလာ ႏြငး အာမာနးပညးေသာဓေလ

တျငး မစလငးေခါငးေဆာငးမာႏြငး ပညးသလထတ႕၏ ပါငးအေထာကးအကပခမႈ မာအာ

ထညးသျငးမြတးတမးတငးသမးဆညးၾကရနး သသပးဆငးခငးစရာအခကးမာက ကမးလြမးေပာ

ဆခသညး။ ဗမာပညးသာ အႏၵယအႏျယးငးဟ မမကယးက ရညးညႊနးေလရြေသာ သတငး

ေထာကးကမ လကးရြဖစးပျာေနေသာ အၾကမးဖကးမႈအာ မဒယာ ရႈေထာငးမြ ၾကညးရႈ၍

ပေသ သမတးခငးလပးရပးမာ မညးသ႔ြဖစးေပၐလာသနညးဟေသာ ေမချနးမာ၊ တာနးယ

တတးေသာ သတငး ႏြငး စာနယးဇငးပညာ လအပးမႈစသညး အေၾကာငးအရာမာဖငး လထ တ႕အာ

ထေတျ႕ဆကးဆေစခသညး။ ပါငးတကးေရာကးသမာအာ ပေသကာက ကစၥရပးမာ ထကး

ေကားလျနးၿပ ရႈမငးၾကရနး၊ မနးမာပညး၏ ကျပာခာနာမႈ မာအာ ထညးသျငးစဥးစာရနးႏြငး မနးမာ

လမမာတျငး ရြၾကေသာမာပာလြသညး သသနး႕ကယးပငး အမြတးလကၒဏာမာသညး လ႕ေဘာငး

အဖျ႕အစညးဆငးရာ အငးအာအရငးအမစး တစးခဖစးေၾကာငးတ႕က သတပမရနး စနးေခၐခသညး။

လအမာစဖစးေသာ ဗမာလမမာမြ အဓကလႈပးရြာေဆာငးရျကးသမာႏြငး ခတးဆကးေဆာငးရျကးခငး

44

ထလထအေခပလပးငနးသာမက မာစျာေသာ လထအေခပအဖျ႕အစညး၌ လႈပးရြာသမာကလညး

အစရဖကးမြ အဓကပါငးလႈပးရြာသမာ၊ အာဏာပျစာမာ ႏြငး ခတးဆကးလပးေဆာငးေသာ

အေတျ႕အႀကမာက ေဌေပာၾကာခၾကသညး။ သတ႕၏အေတျ႕အႀကမာက မညးသညးအဖျ႕ အ

စညးကမြ ကစးလစးေသာ အဖျ႕ဟ၍ မြတးယတတးသညး ေထာငးေခာကးမြ ေရြာငးရြာႏငးရနး ကၽျႏးပး

တ႕အာ သတေပလကးရြၾကသညး။

လထအေခပအဖျ႕အစညးမြ လကးတျေဖားမာကလညး ဖျ႕ၿဖေရအေပၐဆနးစစးေဖနးႏငးေသာ

အမငးမာရြၿပ မမတ႕၏ ရာထ၊ အာဏာႏြငး အကာအကျယးမာက အသပ၍ ေအာကးေခ

လထအဆငးႏြငး ခတးဆကးလပးေဆာငးႏငးရနး ထတးေဖားေပာဆခငး ဆနးစစးေသာ နညးလမး

မာအာ ရြာေဖျခငးတ႕က ပလပးရနး စတးအာထကးသနးေသာ နယးေမခ သ႕မဟတး ဗဟအဆငးမြ

အစရနးထမးမာ၊ နးႀကမာကသ႕ေသာ အေရပါအရာေရာကးသညး ပဂၓလးမာအာ အဖျ႕အစညး

မာမြ ရြာေဖျေဖားထတးၾကခငးအေတျ႕အႀကမာက ေဌခၾကသညး။

ဖစးရပးတစးခတျငး လပးေဖားေဆာငးဖကးမာက ကရငးပညးနယးမြ နးႀကတစးဥသညး မစလငးဆနး႕

ကငးေရႏြငး ပတးသကးေသာ ကစၥရပးမာအာ လသရြငးၾကာ ဆနးစစးေဖနးပငးခာ၍ စတးအာထကး

သနးထတးေဖားေပာၾကာေၾကာငး တငးပခၾကသညး။ ထ နးႀကသညး မမ၏ ရာထအာဏာႏြငး

လပးပငးချငးအကာအကျယးက အသပ၍ အႏရာယးရြသညးဟ ေတျ႕မငးရေသာ အေခအေနတစးခ

အေပၐ ပျငးလငးေသာအမငးမာဖငး ထတးေဖားေပာၾကာရနး နးမေလသဖစးေလသညး။ ထ နး

ၾကသညး အစရအမႈေဆာငးမာအတျကး ပလပးေသာသငးတနးမာတျငး သ၏အမငးအာ ပျငးလငးစျာ

ေဌခသညးအပငး ထသ႕ထတးေဖားေပာၾကာရနး မမ၌တာနးရြသညးဟ ေတျ႕မငး ေၾကာငးကလ

ရြငးလငးစျာ ထတးေဖားေပာၾကာခသညး။

ထ႕အပငး လထအေခပအဖျ႕အစညးမာကလညး ပညးတျငးႏငးငေရမာ၌ ေခါငးေဆာငးဖစးႏငးရနး

အလာအလာရြေသာ ပါငးးလႈပးရြာသမာအာ အမငးပျငးေစရနး ရညးရျယး၍ အစရအမႈထမးမာ

အတျကး အလပးရေဆျေႏျပျမာ ပလပးေသာအေတျ႕အႀကအာ ေဌခၾကသညး။ အခ႕ေသာ

အလပးရေဆျေႏျပျမာတျငး ကရငးပညးနယးမြ နးႀကမာႏြငး လ နးမႈႀကႀကပးေရဌာနႏြငး ရဌာနမြ

အရာရြမာကသ႕ေသာ ရာထအဆငးမငးအစရအမႈထမးမာနြငး ခတးဆကးပလပးခၾကသညး။

အခာေသာ အလပးရေဆျေႏျပျမာႏြငး သငးတနးမာ၌မ ဆကးလကးအာထတးလကးရြေသာ

ၿငမးခမးေရႀကပမးမႈမာအေပၐအတတကျ ထာရြေသာ နာလညးမႈနြငးယၾကညးမႈအာ နကးရႈးငးေစရနး

45

ရညးရျယး၍ လႊတးေတားအမတးမာအာ ပါငးတကးေရာကးသမာအဖစး တကးရကးထညးသျငး

ပလပးခၾကသညး။

အထကးတျငး ေဖားပခေသာ ေဒသခဥစေသာ အာထတးႀကပမးမႈတငးသညး ႀတဂဗဟမြ

ပါငးလႈပးရြာသမာအာ ပါငးပတးသကးေစရနး ခတးဆကးလပးေဆာငးေသာ အစပလပးငနးမာ၏

ခငးမာေသာ ဥပမာမာ ဖစးၾကသညး။ ထသမာ၏ ပေပါငးပါငးေဆာငးရျကးမႈနြငး ပငးဆငးမႈ

စတးဓါတးသညး ေရရြညးဖစးေသာ ၿငမးခမးေရနြငး ပပငးေပာငးလေရ ႀကပမးအာမႈမာ၏ ေအာငး

မငးခငးေသာခကးဖစးေလသညး။

နဂနြငး အႀကပခကးမာ

အထကးေဖားပပါဖစးရပးမာက ထညးသျငးစဥးစာခငးသညး ႏငးငတကာပါငးလႈပးရြာသမာ လကးနာ

ရနးလအပးခကးမာကမေမာငးထပေသာ ခငးမာသညး ဥပမာမာဖစးေပသညး။

ႏငးငတကာပါငးလႈပးရြာသမာသညး -

မနးမာပညးတျငး လႊမးမလကးရြေသာ ခကးခရႈပးေထျမႈအဆငးအာ ရႈပးေထျေသာ မငးကျငးအာ

ထနးညြလမးညႊနးႏငးရနး စျမးေဆာငးရညးရြေသာ ေဒသခဥစသညး အေဖရြာနညးမာအာ

ရြာေဖျေဖားထတးခငးနြငး အာေပေထာကးပခငးအေရႀကပတ႕အာ အသအမြတးပရမညး။

စျမးေဆာငးရညးႏြငး စညးလမႈတညးေဆာကးေသာ အစပလပးငနးမာအာ လကးခေထျပကးၿပ

အာေပေထာကးခေသာ ေရရြညးဖစးသညး ရႈေထာငးအမငးမာအာ ထညးသျငးေမျမရမညး။

ႀကပမးအာထတးမႈမာႏြငး အရငးအမစးမာအာ လကးလြမးမြေသာ လစမာ၊ ေဘဒကၒ

ႀကေတျ႕ေနေသာ အဖျ႕မာ သ႕မဟတး မနးမာႏငးငအာဏာပငးဆငးမႈအငးအာစ၏ အစျနး

ႏြစးဖကးရြသမာအတျကးသာမက တညးတခငးၿမေသာ ၿငမးခမးေရတညးေဆာကးရာတျငး အဓက

ပါငးလႈပးရြာသမာဖစးၾကသညး။ ဗမာအမာစ၏ လအပးခကးမာကလညး ဟနးခကး ညမြစျာ

အာရစကးေဆာငးရျကးၾကရမညး။

လကးရြမနးမာႏငးင၏ စတးလႈပးရြာဖျယးရာအဖစးအပကးအေခအေနမြာ အေကျ႕အေကာကးမာလြၿပ

မထငးမြတးဘကေရာကးႏငးေသာ အႏ၇ာယးအလာအလာမာက ခရဥႀကပေနေသာ ခရရြညး၏

46

အစတျငး ရြေနခငးပငးဖစးေလသညး။ သ႕ေသားလညး ဤခရလမးသညး ဆယးစႏြစးမာအတျငး ပထမ

ဆအႀကမးအဖစး သစးလျငးပ ကျပာေသာေနရာသစးသ႕ ေခၐေဆာငးသျာမညး အလာအလာ ရြ

ေလသညး။

လဥေရအမာစက သတ႕၏ ေန႕စဥးဘမာတျငး အပသေဘာေဆာငးသညး ဖျ႕ၿဖတတကးမႈ

အနညးငယးမြကသာေတျ႕ရြၾကရၿပ ေနရာအႏြ႕အပာတျငး ဆငးရမျေတမႈမာ ဆကးလကးဖစးေပၐ

ေနခငး၊ လကးတစးဆပးစာမြသာရြေသာ ဥပေဒႏြငး အာမခခကးအသစးမာကသာ အေကာငးအထညး

ေဖားႏငးခငး၊ ဆကးလကးလႈပးရြာဖစးေပၐလကးရြေသာ ပဋပကၒမာႏြငး စစးေရြာငး

ေရျ႕ေပာငးရခငးမာက လအမာစ၏ လကးေတျ႕ဘအဖစး ဆကးလကးတညးရြေနရာ

လအပးစမာအၾကာ အၿကမးဖကးမႈဖစးရပးအသစးမာ ေပၐေပါကးလကးရြေနေသားလညး

သမးေမျ႕ညငးသာေသာ အသျငးေဆာငးသညး ေပာငးလမႈမာလညး ေပၐေပါကးလကးရြေနေလသညး။

ထေပာငးလမႈမာသညး ယခငးက တညးရြခငးမရြခေသာ အသစးေသာအချငးအလမးမာႏြငး

ေသငယးေသာ အစပလႈပးရြာမႈမာတျငး ေတျ႕မငးႏးငးေလသညး။

ထကသ႕ေသာ ေအာငးမငးမႈဖစးရပးမာအာ ရြာေဖျေဖားထတးကာ ခကဂဏးပသငးေပသညး။

၎တ႕သညး စကာငးမာႏြငး လပးငနးစဥးမာအာ တရာဥပေဒစမခငးႏြငး အတညးတကပဌာနး

သတးမြတးေသာ ေပာငးလခငးမာမြ တရာငးလၿခေရပဌာနးေပအပးခငးမရြေသားလညး

အစပေဆာငးရျကးခၾကေသာ ေဒသခပါငးလႈပးရြာသမာ၏ သတႏြငး တထျငးႀကဆမႈမာအာ

ကယးစာပေလသညး။ ထသ႕ေသာ အာထတးမႈမာအာ အာေပေထာကးခခငးႏြငး

ပေထာငးခငးတ႔က ေဆာငးရျကးသငးလြေပသညး။ သ႕မြသာ အနာဂါတးတျငး ေပၐေပါကးႏငးေသာ

ေသျချအပးခပးေရ ပရယာယးမာေရြ႕ေမြာကးတျငး မတညကျပာမႈဖငး ဖျ႕စညးထာေသာ

မနးမာပညး၏ ခႏငးရညးစျမးအာႏြငး စညးလမႈက အာဏာရြငးဆနးေသာ အပးခပးမႈမေပၐေပါကးေစရနး

ကာကနးေပေပလမးမညး။