lich su nhat ban

8/3/2019 Lich Su Nhat Ban

1/13

Tc gi: R.H.P Mason & J.G.CaigerNgi dch: Nguyn Vn SNh xut bn Lao ng, 2003

Phn INht Bn thi xa

Chng 1: Mi trng v vn nh c ngy u

Nht Bn ngy xa cng nh nhng dn tc khc to nn nhng cu chuyn thn thoi

gii thch ngun gc t quc h. T thi xa xa, trong qu kh, c mt cu chuynthn thoi k rng c hai v thn ng trn Cu Ni trn Thin nh nhn xung h gii,khng bit di chn mnh c t hay khng, hai v bn ly mtcy gio nm ngc chcthng xung bin. Git nc bin t mi gio r xung to thnh mt hn o. Hai v thnbay xung o, mt nam, mt n, dng nn mt ct tr. Sau khi hai v nhy ma v chuyntr vi nhau (v thn nam ni trc) h to ra c tmhn o chnh ca nc Nht.

Gn y, ngi Nht khng thin v thuyt to dng nc Nht ca hai v thn Izanagi vIzanami, m ngi ta tm n cng vic ca cc nh kho c cng cc ng nghip, cc nhkhoa hc ca h, tm cch gii thch hp l hn v s hnh thnh t nc cng nh vn nh c y t thu ban u... Tuy nhin, nhng cu chuyn c vn khin ngi ta ch n s kin t nc ny gm mt chui nhng hn o, v hnh thi ny l mt ci g nh hng n ngi dn y trong sut chiu di lch s.

Nht Bn c hnh th mt chui cc hn o r cch y khong 20000 nm. Nhng scmnh thin nhin d di ct khi lc a chu bn o ln nht ca Nht cng hngmy trm nhng hn o to thnh mt vng cung tri di hn2400 cy s. Thi xa,nhng hn o ny v phng Nam ni lin vi Siberi, to bin Nht Bn thnh mt ci hmnh mng. Do nc bin ngy mt nng cao, thot tin l nhng cu t ni phng

Nam b dm xung, sau n nhng cu t phng Bc. Chnh trong thi a hnh thay inh vy m con ngi bt u di chuyn n sinh c lp nghip ti y.

c thi nhng nh kho c hc Nht cho l con ngi n sng y sm nht cng chl trong nhng nm 5000 trc Cng nguyn v nhng ngi dn u tin bit dng gm. Gi y h tin chc nhng ngi dn khng dng gm n c ng Nht tthi xa xa hn nhiu, v tuy khng bit ch xc, nhng hu ht h cho l khong 30000


2/13

nm v trc. V ngi ta cng khng bit h t chu qua Nht nh th no, nhng c ll qua nhng cu t. Nhng c dn ban u ti Nht c bit n ch yu do nhng dngc bng nh nhng mi dao, mnh li gm, nhng ci no, nhng li dao, ru tay...

qua nhng di vt li trong nhng hang hc con ngi vnhng b xng ngi tmthy.

Hnh gia l mt bnh dy v d v l hnh ti to ca mt bnh gm thi c xa xa Nht, on chng dng vo nhiu vic; hnh bn tri l mt ci l vo gia thi Jomon, cc im trang tr cu k (hoa vn vn thng); hnh bn phi l ci bnh ng, cho thyin hnh n gin ca cc bnh l thi Yayoi.

Ngh gm, mt minh chng v mt thi gian ca mt dn tc pht trin, c lm NhtBn t th k th X trc Cng nguyn, thi im ny l thi im sm nht trn th gii;nhng khi c nhng k thut tin tin c s dng rng ri trong vic khm ph, khost v s c tr sm ti nhng khu vc ln cn Triu Tin, Trung Quc v Siberi th s pht

trin ca nhng ngy u ca ngh gm Nht Bn c th c nhn theo cch khc. Tuynhin, nhng c tnh v ngh thut ca ngh gm thay i theo cch dng mi tintrin v t c nhiu tc dng trang tr, t n trnh bc cao v cng l mt ntquan trng v s thay i theo vng. Ngh thut c tn Jomon (vn thng) v cng citn c ngi ta t tn cho nn vn ha c lin quan n ngh thut gm ny.

Nhng g chng ta bit v cch sng ca ngi Jomon xut pht t nhng vt liu c tmthy trong nhng hang ng h v nhng ng ph thi cn li.

H sng bng ngh lm hi, sn bn v nh c, nhng v sau h cng thc hin vic cycy vo khong th k V trc Cng nguyn. Khi lm ch c mi trng xung quanh,trong mt thi, h nh c sinh sng, cm tri ven sng, sui, trn ni v gn bi bin.Nhng m m, ng v s hn m ngi dn Jomon li l nhng bng chng y vcch sng ca h v cho ta thy h tng sn hu nai, ln li v nhiu th vt khc bngcung tn v dng lao mc hay cc li cu bng xng c nh c. Rt nhiu hi ct ca


3/13

ngi Jomon c bo ton nhng nm m nh c cht vi ca cc v s tc ngln xc cht nh mt cht trung ha (v kh hu m t v cht axit c trong t Nht Bnnn nhng hi ct chn nhng nm m khng c v s, v hn b tiu hy rt nhanh).

Tht kh ni rng bng cc hi ct ca ngi Jomon m cho rng h l t tin ca ngiNht hin i; chng ta khng th bit r ngi Jomon c phi t tin ca nhng ngi dnto ra s bin i sau ny v cng l s thay i ln nht trong lch s ca nc Nht.

Sthay i ny l a nhng hnh thc lm nng nghip kh phc tp vo mt mi trng thun

li. Vma ng, do gn lc a chu nn Nht Bn c kh hu khng khc lm vi nhng vng

ven Siberi mc d gi t Siberi sau khi thi qua bin Nht bn khng cn kh v lnh na. V mu

h, vi gi mang hi m nngm thi v lc a, nhn Nht Bn cng thy r y l mt chui cc

hn o Thi Bnh Dng. Nhng t gi ma thi ti dng s mang li ma nhiu vo ma

h gip cho cy la pht trin tt. Nghlm la nc c hnh thnh min Ty Nht Bn t lu

sau thkV trc Cng nguyn, c l l do nhng ngi di c t lc a chy sang trnh lon lcxy ra trong nc.

Nhng mnh t trong cc thung lng v trn cc cnh ng, b bin c san phng, ti

tiu, cng vic i hi phi c s phi hp ca c mt cng ng. Tng tnh vy, vic trng la,

cy, gt cng i hi s chung sc ca c mt cng ng. Con s nhng ngi dn di c v cc

kin thc ca h lan rng nhanh chng tty sang ng gip cho c th cng mt ch sng c

mt sdn ng c hn nhiu. Nhng lng mcn nh bt u xut hin. Theo cch , Nht

cng nh cc ni kahcs, nghnng but s dng mt cch hiu quhn t ai xung quanh.

Ngoi nhng bng chng gin tip v vic trng la nh lim bng , cuc g, nhng ht go

rang v tru c tm thy trong cc chum l, hay c in trn cc bnh. QUa nhng pht hin ta c th ni vic trng la bt ngun t min ng Trung Quc, tuy cng c th l t min Bc

Trung Quc v Triu Tin.

Li mt ln na, ngh gm c t tn cho nn vn ha ca nhng ngi sng to ra n.

Ci tn Yayoi, theo tn mt huyn ca Tokyo, ni ln u tin loi bnh gm n gin, cn i

c tm thy vo nm 1884, c dng gi tn mt thi kz trong lch s Nht Bn khi vic

trng la, lm dng c kim loi v lm qun o cng nh ngh lm gm c a vo t lc a

chu sang.

Cui cng th nhng dng c, v kh v cc thanh gm bng ng, bng thp c chto ti Nht Bn. Nhng vt bng ng (kim, gm v mt vt ging nh chung mngi Nht thng gi l dotaku) dng nh ch c s dng nh biu tng ca uyquyn v trong nhng l nghi tn gio, cn st thp th c nh nng v ngi xy dngs dng. Li thp s lm tng rt nhiu hiu qu ca nhng dng c thng nht lmnhng vic nh o g, lm mai, co, cuc v ch nhng thanh g cng c cc li igia nhng cnh ng la. Nhng dng c bng g dng trong nng nghip thi Yayoi v


4/13

cn nguyn vn c lp trong bn, trng rt ging nhng dng c cch y hn 100 nm.Ch n th k XX lao ng mt nhc ca con ngi mi c gim nh do vic s dngmy mc, iu to nn nhng tc ng su sc trong x hi.

Chic v kh dt bng ng l mi gio (bn tri) ca dn a phng lm, bt chc muca lc a. Nht thi c khuynh hng bt chc to nn nhng vt lm trongnghi thc l lt (huy hiu cng s) hn l dng lm v kh chin tranh. Ton b ci gng( gia) bt ngun t Trung Quc, nhng cc hnh v bn di cho thy phn trung tmchic gng lm v sau Nht Bn c trang tr hnh mt nh kho c xy dng thi

Yayoi. Nhng chic chung ng (bn phi) vi thit k mang tnh c trng ca dn tcNht Bn, cho thy trnh iu luyn m ngi dn Nht t ti trong thi Yayoi.

Mc d c nhng pht trin k trn, ngi Nht vn cha c vn minh nh ngiTrung Quc, v h cha c ch vit, h vn cn l nhng ngi tin s trc nhng nm400 sau Cng nguyn. Tuy nhin, nhng sch v Trung Quc, chc hn hu ht da trnnhng iu thut li ca nhng ngi i du lch, cho ta v nn mt bc tranh v cucsng ngi Nht thi . on sau y trch t cun s Trung Quc th k III c baogm mt phn ni v vng tWa (Nht Bn):

Trch:

"Tp tc x hi ca ngi Wa rt k thi dm dc. n ng qun mt ci khn vi ln u h chm. Qun o ca h qun quanh ngi vi mt t mi khu. Ph n tc qunquanh u. Qun o ca h ging nh tm nm tri ging,khng c lt, khi mc th chuiqua mt ci l gia mnh vi. Ngi dn y trng ng, la, cy gai, trng du nuitm. H quay t v dt thnh nhng tm vi, la rt p. y khng c tru b, nga, h,bo, cu, chim c l. V kh ca h l nhng gio, khin v cung bng g vi hnh dng:


5/13

phn di ngn, phn trn di. Mi tn bng tre i khi c u bt thp, hoc xng...

Kh hu Wa m v d chu. Ma ng cng nh ma h, ngi dn sng bng cc th rau

v i chn t. Nh ca h c nhiu bung; cha m, ngi gi, ngi tr ring phng. Ht v trn ngi vi mu hng v cng nh ngi Trung Quc dng phn. Trong ban, tht c ng trn nhng ci a bng tre, bng g v h dng tay bc thc n. Khi cngi cht, h chun b mt cio quan khng c quch ngoi. H lp m bng ct to thnh mt nm m. Trong nh c m tang, ngi nh khc hn 10 ngy, trong thigian h khng n tht. Nhng ngi tang khc lc, than vn, trong khi bn b cah ht, nhy ma v ung ru. Khi l tang xong tt c thnh vin trong gia nh xung chc nc tm cho ngi tinh khit.

Khi vt bin sang Trung Quc, h thng chn mt ngi n ng tc b x, mc chorui rn bm, qun o bn thu, khng n tht v cng khng gn ph n. Ngi n ng

ny sng nh mt ngi tang v ngi ta coi anh l ngi gi ca. Khi chuyn i thunli, h s cho ngi ny nhiu n l v nhiu ca ci. Trong trng hp xy ra bnh tthoc gp chuyn khng may, ngi n ng ny s b git v hcho rng anh ta khnglm ht bn phn".

Qua nhng chuyn k trn, ta thy Nht Bn thi r rng thuc mt phn ca nn vn minh la

nc, s dng kim loi min ng , nhng cha t c trnh cao, ngi Nht Bn cn

xa mi t c thng nht ca mt quc tp trung hng cng nh i khi Trung Quc

c c. Tuy nhin, cui cng, v theo cch ring ca h, Nht Bn t lu sau cng t c

n mc thng nht ng k v mt chnh trv vn ha. Nhng giai on sm ca trnh

pht trin ny nhng vng trung tm min Bc Kyushu, min ng v trung tm Honshu, v

min Bc Shikoku u khng c s sch chp li sau nhiu nm qua, nhng cc nh kho c gi

y pht hin cng ngy cng nhiu chi tit v nhng giai on u tin tr thnh mt quc gia

vn minh ca Nht Bn. Ngi ta khai qut c di ch ca ngi dn thi Yayoi, cho thy c

mt sngi c u i c lc sng cng nh lc cht. S pht hin ny cng to nn

nim phn khch v s phn bit ny c coi l mt bc quan trng trong qu trnh chn lc x

hi, to nn mt sgia nh nm c quyn hnh ln hn trong cc cng ng nng nghip.

Chng hn nh vic tip tc khai qut Yoshinogari cho thy c c mt tp th cng trnh kin

trc Yayoi vi nhng cng trnh bo v v s phn ha tng lp x hi r rng. Tuy ttrc c

nhng vng di chcha c khai qut trn mt din rng nh vy, nhng nhng ni tng tnh Yoshinogari, thng cng thy nhiu vng min Ty ca qun o Nht bn trong thi kz

Yayoi.

C nhiu huyn thoi Nht Bn tr li c th cu hi... Quc gi Nht c hnh thnh t bao


6/13

gi ? Jimmu, vhong u tin ca Nht ln ngi ngy 11 thng 2 (ngy u xun) nm 660

trc Cng nguyn ti cung in ca nh vua Yamato.

Cc nh vit huyn thoi c th ni chc chn, nhng cc s gia hin i ni khng chc chn lmrng mt trung tm quyn lc chnh trYamato bt u c thnh lp vo cui thk III

hoc cui thk IV sau Cng nguyn. Hcoi nm 660 trc Cng nguyn l qu sm khong 1000

nm.

Giai on bt u thng nht chnh tr

Cc s gia hin i gii quyt vn tm nin i cho thi bt u thng nht chnh trnh th

no ? H phn tch, ph phn nhng cu chuyn c ca Nht Bn l c nhiu t liu huyn thoi,

v gii thch nhng g h pht hin thy. Cc s gia khng bc bnin i 660 trc Cng nguyn

ch v n l mt nin i do tr tng tng ca nhng ngi thi xa ty tin t ra, nhng theonhng tnh ton hp l cho thy nin i c t ra da trn cc gi thuyt m ta khng

th chp nhn c. Cc hc giu tin t ra nin i u da trn cc khi nim v chu k

thi gian cu Trung Quc. Nhng chu k ko di 60 nm (ta gi l mt gip) v nm th 58 ca

mi chu k thng c ni l s c mt sthay i ng k.Nm 601 sau Cng nguyn l nm

th 58 ca mt trong nhng chu k v thc t thi im c nhng thay i rt quan trng.

Ngi Trung Quc tin rng vo nm th 58 ca mi ln 21 gip ngha l c sau 1260 nm li c

mt s kin ht sc to ln xy ra.

Tnh ngc li tnm 601 sau Cng nguyn th trc 1260 nm, nin i ln ngi ca v hong

u tin, mt s kin ht sc quan trng l nm 660 trc Cng nguyn.

C s gia hin i thay nin i 660 trc Cng nguyn, nhng khng cho rng nhnghuyn thoi v nhng cu chuyn ngy xa l v ngha, m bng cch xem xt li nhngcu chuyn lch s ngy xa thm ch c nhng sch v c t nm 25 sau Cng nguyn vmt kho phong ph ngy cng c rt nhiu nhng pht hin v kho c hc. y chnh lnhng cu chuyn Trung Quc k v cuc sng chnh tr ca Nht Bn nhng nm thotu thi cn i xa xa.

Ngi Trung Quc k rng gia th k III, ngi Nht sng khng thnh mt quc giathng nht m thnh hn mt trm cng ng nh v sau thu gn li thnh 30 tiu quc.

Mt tiu quc m s sch Trung Quc quan tm n nht l tiu quc c thng tr bimt n hong.

Trch:

Ngi thng tr tiu quc ny trc kia l mt ngi n ng. Sau 70-80 nm, t nc rilon v c chin tranh, do ngi dn tn mt ngi ph n ln ngi, tn b l Pimiko.


7/13

N vng ny dng ma thut m hoc dn chng. Tuy nhiu tui nhng b ta vn sngc thn v c mt ngi em trai ph t trong vic cai qun t nc. Sau khi tr thnh Nhong, c rt t ngi c gp b. B c mt nghn n t, nhng ch c mt ngi n ng

c hu h. Ngi ny va hu h b trong vic n ung, va l sgi truyn mnh lnh.N hong sng trong mt cung in xung quanh c nhiu thnh ly che ch vi nhiu qunlnh canh gc ngy m.

N hong Pimiko (Himiko) c miu t nh mt ni c nm quyn chnh tr v tn gio.B cai qun vng Yamatai. Phi chng vng Yamatai nh ngi Trung Quc ngh, l trungtm ca c t nc Nht Bn ? iu khng c g l chc chn.

Nu theo ng s sch ca Trung Quc th Yamatai ch c th min Nam Nht bn, trongThi Bnh Dng. Tuy nhin, nu chnh l theo nhng khong cch c nu trong s schTrung Quc, th Yamatai nm b bin pha ty ca hn o Kyushu. Nu iu chnh theohng ch khng theo khong cch th Yamatai li c t trung tm Nht Bn, c tnl Yamato, ni y theo truyn thng v nhng chng minh ca kho c th qu l ni c mt phn thng nht v chnh tr. Vic bn ci v a im ch thc ca Yamatai tip din trong nhiu th k v hin nay vn cn ang tip din.

Nhng ti liu Trung Quc thi khng miu t mt cch ht sc chc chn v triu nhYamato, l ni trong truyn thuyt cng nh cc s gia hin i u tha nhn l ci nipht sinh ra nh nc Nht Bn. Nhng ti liu nhn mnh, cng nh nhng nh bchc Trung Quc vit, l Nht Bn hi cn cha phi l mt n v chnh tr thng nhtt 221 n 265 trc Cng nguyn, v s tht nhng vng nh Izumo (huyn Shimane) vKibi (huyn Okayama) c th cng nh Yamatai - Yamato u l nhng nh nc mi phithai.


8/13

iu khng may l s giao tip, tip xc ca Trung Quc vi Nht Bn khng phi l thng xuyn,

cho nn tt c nhng sthay i v sau ny, v vn tp trung quyn lc, khng c nhng s

gia cn i vit ra, phi bn hoc nm thk sau Nht Bn mi c ti liu vit v vn Hong

tc. Tt c nhng ti liu ca ngi bn xu ni trung tm ln v quyn lc chnh tru t

vng Yamato v nh hng ca Yamato lan rng ra nhng ni khc. Nhng nhng ti liu nykhng c chnh xc v thng c nhng sai st; nhim v ca cc nh kho c hin i l cung

cp nhiu thng tin chnh xc hn na, trn ht l v vn cc nin i. Vic qun l cai tr cc

tnh min ng cng dn dn c thit lp, nh hng ca Yamato thot tin l min ty t

nc, tri rng cho n vng Mimana st Triu Tin. Thm ch vng ny rt rng v cc nh thng

trYamato li nhiu cng trnh nguy nga v quyn chim lnh t ai ca hdi hnh thc


9/13

nhng lng mm ngi ta gi l kofun (m c). Thot u, vo cui thk III hoc u thk IV,

cc lng mcn tng i nhv c xy dng trn nhng khu i t nhin. Vo thk V,

quyn lc ca cc nh thng trYamato ln mnh, xt qua qui m ln ca cc phn m ca h.

Nhng lng m vn c xy trn nhng cnh ng nh nhng khu i nh. Kch thc oc, k thut xy dng v cc vt trang tr u c tiu chun ha v xung quanh phn m l

nhng ho su c hnh dng c bit hnh l kha. Nhn tdi t ln, lng m ln qu khng

thy c r, phi c nhng nh chp t trn khng mi thy nhng lng m cng ln nh cc

kim tthp, tuy khng cao c nh th. Lng m ln nht l ca Thin hong Nintoku, nm

vng Osaka hin nay, trn mt khong t 32 ha v di l 821 mt k c cc ho xung quanh.

Nhng lng m hnh "l kha" cng nhng ha ly xung quanh giy thy c ri rc gn nhng

khu dn c gn Osaka. Lng m ln nht ca Hong Ojin c chiu di 415 mt v chiu cao 35

mt.Qui m ca nhng m nhhn c nh du bng mt hnh cy cm trn mt khu m trongmin ng bng Kantoveef pha ng khu chnh ca cc phn m.

Tng truyn vic xy lng m ny phi mt 20 nm mi hon thnh. Cc nh thng trYamato c quyn lc mnh huy nh c mt lc lng lao ng rt ln lm vicny. Vic xy lng m theo kiu ca nh thng tr Yamato chng my lan truyn n cclnh cha a phng.

Tng s khp nc Nht hin nay cn st li khong 20000 ngi m nh vy, vi mt srt ln nhng vng t ca triu nh Yamato. Nhn qui m ca lng m cc nh thng trYamato ta thy nhng ngi xy dng ln n c quyn lc huy ng c rt nhiu lao

ng trong nc, nhng cc v lnh cha a phng cng c th xy dng c nhnglng m kh ln. Ti vng Kibi pha ty Yamato, dc bin Inland (Ni a), ngi ta pht hin 140 m hnh l kha ca cc lnh cha. Ngi ln nht cao 27 mt v di 335 mt.Tnh trung bnh, phi cn n hng ngn ngi xy dng trong 4 nm mi xong ngi m, khng k nhng gian phng m v nhng trang tr bn trong. Nhng cng vic ktrn i hi gii cm quyn phi c mc qun l cao i vi tng lp lao ng v nhdu bc u quyn lc chnh tr ca nhng ngi ch c th gi l nhng nh thng tr.


10/13

Nhn nhng trang tr b ngoi ca cc ngi m, mt mt, thy c phn no nh hng likin trc ca Trung Quc, nhng t u c nhng nt c bit Nht Bn, nhng phn

dc ca cc ngi m, cc th gm c dng nhng hnh tr t st khng trng men, munu hng gi lHaniwa. Nhng hnh tr ny cao 1,5 mt nhng ngi hnh hng vkhch qua ng trng thy t rt xa, t nht l qua nhng ho vy xung quanh m. CcHinawacm thnh tng hng hn l nhng hng ro nh du ni th phng tn nghim v,khi trn u cc ct c cc hnh dng nhng ngi nh th l ni ca linh hn lnh cha.

Thot u,Haniwan gin ch l cc hnh tr. V sau chng c t im thm vinhng hnh tng cu k, khng nhng ch l nhng ngi nh m c nhng vt dng trongi sng hng ngy: Nhng con nga c c bit a thch v nhng sc vt khc, nhngcon thuyn, nhng rm che th cng v nhng v kh ca cc chin binh nh khin, ng t,bao c tay, gio, mc v m st. Nhng hnh ngi bao gm: nhng n tu s n mc l phc

nh thng h mc khi lm ch l m tang, nhng chin binh vi y v kh, nhngnng dn v nhng ngi v n. V h c miu t chi tit cho nn ta thy c cchsng ca ngi dn thi Yamato, cng nh thc thm m ca cc nh sng to raHinawav nhng ng ch ca h.

NhngHaniwac sng to ra bi mt nhm nhng th th cng c ngh truyn thngnn t st. C mt s ngi chuyn lm lao ng hi lBe(n l) trong cng ng, nhiungi trong s h chuyn lm v rung. Mt s khc snxut ra nhng hng ha v dchv nh cng c chin tranh, vi vc, c v c ngi xung vo qun i. Nhng n l phiph thuc vo nhng gia nh cm quyn hoc l Uji, nhng nhm ngi ny thng cquan h huyt thng ch khng phi cng mt ngh. R rng v cng vic ca h l chuynnghip v cng do t chc nng n, nn h ng mt vai tr quan trng trong pht trinkinh t v ha nhp chnh tr ca nh nc Yamato. Hn mt trm nm sau, khi lng mbt u c xy dng vo cui th k III hocu th k IV, c mt s thay i ng ktrong cc vt phm chn cng cc lnh cha, iu ny cng biu l s phn bit tng lpny vi tng lp nhn dn mt cch r rng hn nhiu.

Con thuyn Haniwa c tm thy Kyushu nhc nh tm quan trng ca s tip xc cacc lc a vi Nht Bn trong thi k xy dng nhng lng m. Ngi nh th hin phong


11/13

cch m cc nh quyn qu a thch. Con nga l biu tng thng thng trong ccHaniwa v c tng lp thng tr rt a thch.

Dng nh cc lnh cha nhim thi xa hoa v c nhng thi quen ging nh cc chin binh lc i chu , do kt qu sp nhp min bc Kyushu vo nh nc Yamato, vi vic giao tip gia

qun i Nht Bn v qun i Triu Tin trong mt thi gian vo thk IV. Nhng s pht trin

ktrn a tng lp qu tc Yamato st cnh vi cuc sng trong lc a v od , nhng vt

phm chn theo lnh cha vsau ny thng c nhng trang thit b, nhng huy hiu ca tng

lp qu tc ci nga: gio mc st, mt n nga, giy ng m vng, trang sc vng bc v m

min. Vic trng by nhng ca ci nh thcho thy trong khi nhng ngi lm rung v nhng

ngi nh c sng n gin vi nhng sn phm hlm ra thi ngi nm c quyn hnh giu

c hn li sng khc hn. Li sng da theo nh hng ca lc a chu .

Nhng lnh cha ln nht hoc l cc nh lnh o Ujisng trong triu nh Yamato, quyn hnhca nhng ngi ny thng ln hn ngi lnh o Yamato. Mt l{ do l do cc nh lnh o Uji

trc tip cai qun nhng vng t sn xut rng ln v dn chng lm vic trong . Mt l do

quan trng khc na, l khi Thin hong triu Yamato cht th cc lnh cha s hp bn tm

ngi ni ngi trong s nhng thnh vin ca gia nh nh vua. Nh vy, di thi Yamato, Nht

Bn cha phi l mt n v chnh tr thng nht m l mt nhm phc tp, nhng tp on Ujiv

Be, l nhng tp on mt phn nm vt ai, mt phn nm v cng vic. Tuy nhin, gia nh

s khi vch Yamato cng ngy cng c nh hng ln, chng t r rng nht qua nhng

quy m lng m ca h.

Quyn lc ca Thin hong nh nc Yamato phn no ph thuc vo sc mnh qun s, vnhng s liu truyn thng ca Nht Bn miu t vic chim lnh v nhng khoch chinh phc

nhng hn o Nht Bn ca triu nh Yamato. mt mng li quan hgia nh qua hn nhn

gip nh vua c uy quyn p o mt s lnh cha mnh nhng vng khc trong t nc. Vi

thi gian, nhng quan h huyt thng tr thnh khch quan lnh lng hn, gn ging nh l

mi rng buc gia Thin hong v triu thn. S giu cso ca gia nh hong gua cng l mt

nhn t quan trng nng cao triu nh Yamato, iu ny c thy r nhiu ni trong t nc,

nhng ni c n lhong gia cc loi. c bit quan trong l trong s c nhng ngi nc

ngoi nhp c cti nng kho lo. Nhng th th cng gii nghnc ngoi thng l nhng

ngi ca triu nh Triu Tin em sang cng np. S vic nhng nh vua nc ngoi tha nhn

uy quyn ca triu nh Yamato lm tng thm uy quyn ca triu nh ny trong t nc.

Uy quyn ca Thin hong tuy c s ph t ca sc mnh tn gio, qun i, gia tc, kinh tv

ngoi giao, cng cha cho triu nh Yamato cai tr t nc c hiu qu. Tuy nhin triu

nh Yamato vi ng u l Thin hong t ra gii hn cc lnh cha trong ngh thut cai tr

nhng phn xa xi ho lnh ca t nc. Tuy v bn cht th vic cai tr ca triu nh Yamato


12/13

vn cn th s,, nhng n c nhng tin bhn vic cai tr ca nhng cng ng nh thi

Yayoi. V triu nh Yamato cng ngy cng tinh vi hn, nn h nh gi cao, mn phc nhng

k thut tin tin v qun l{ t nc ti Trung Quc. Ch trong mt thi gian khng lu, h

thng thn bt chc nhng th chcai tr ca Trung QUc a t nc nm chc chn hndi quyn ca Thin hong.

Nh nc v tn gioThin hong u tin ca Nht Bn khng phi ln ngi nm 660 trc Cng nguyn,nhng ch Nht Bn vn l ch cha truyn con ni c nht th gii. Ngi ta ni tthi c i, ch k trn truyn qua thnh vin ca gia nh, dng nh khng cqung t no v thon ot hoc chuyn nui ngi dng h khc. Chnh nim tin tn gio gip cho tnh trng c bn vng.Ngi ng u gia nh hong tc Yamato, t tin ca v Thin hong Nht Bn hinnay cho mnh l con ca N hong mt tri (Amaterasu Omikami) v ngi ta cho rng v

ny l ngi duy nht c kh nng cu xin n thn. Vi tng li nhn dn nng nghip, thvai tr nh vua l ngi trung gian trc tip vi n thn mt tri l mt iu ht sc quantrng. Chnh ngay t ng c "chnh ph" Nht Bn l Matsurigoto c ngha l "cng victh cng". Chnh ci tnh cht thing ling ca vic lm gip cho ch Nht Bnc bo tn qua nhiu th k v nhiu thi im hn lon. Tuy chnh ph (vic qun lthu m, binh lc v.v...) c th c lc ri vo tay mt gia nh ln c th lc mnh no, nhng vai tr thing ling ca Thin hong khng bao gi b tc ot. T Kami(thn) rt quan trng hiu ti sao Nht Bn ch hong vn tn ti c. Mtcch gii thch ngha ni ting nht ca t Kami c nh bc hc ln MotooriNorinaga vo th k 18 a ra:Ti vn cha hiu ht ngha ca t Kami. Tuy nhin, ni chung th c th ni Kami, trc

ht c ngha l cc v thn trn tri v di t, c thy ni n trong cc sch v c vk c cc thn linh trong n i miu mo ni h c th cng. Cng ch cn phi ni Kami bao hm c nhng con ngi. N cng bao gm c nhng vtnh chim, th, cyto, cy nh, bin, ni... Theo cch dng thi c, bt c ci g ngoi sbnh thng m c cht quyn lc cao hoc lm cho ngi ta s hi u c gi l Kami.Vt tri y khng ch ni n cao qu phi, tt p hay nhng vic lm xng ng.Ngay nhng s xu xa v nhng vt b him, nu n phi thng v gy s hi th cngc gi l Kami. Cng khng cn phi ni trong nhng con ngi c gi l Kami baogm nhng th h tip ni ca cc v hong thn thnh. S vic m cc v Hong c ngi ta gi l Kami cao xa v theo quan im ca ngi dn thng, th cc v ysng cch bit vi h. Nhng v y uy nghi v ng knh trng, mt cp nh hn

chng ta thy hin nay cng nh thi xa c nhng ngi l Kami. Tuy h khng cchp nhn trong ton quc, nhng ti mi tnh thnh, mi lng mc v mi gia nh cnhng ngi l Kami, ty theo v tr ca h. Kami ca thi i thn thnh hu ht l conngi thi v v nhn dn thi u l nhng Kami nn ngi ta gi thi lthi i cc thn Kami.Kami no michi (con ng ca cc thn) hoc l Shinto (Thn o) nh tn gi ca tngio ny theo thuyt vn vt hu linh, khng c ngi sng lp v khng c kinh thnh.


13/13

Mun hiu v thn o thi c cn nghin cu nhng sch vit v sau ni v cc cng trnhkin trc th cng, nhng l nghi v nhng bi vn t v xt k nhng ni c s th phngdc tin hnh sut nhiu th k. Theo nghi thc c th tn gio c ngh l nhn mnh v

nhng l nghi trong sch, nhng phng thc ty sch nhng u pht sinh t bnh tt,cht chc, chy mu v nhng vic lm tri vi o c vi o c x hi. Th cng l t lng mong mun v hi vng (vo thi cy la chng hn) v t lng bit n (khi gt hixong), c mc ch cu xin s bo h ca thn linh. Nhng vng thnh a ni t chcth cng thng c nh du, nhng chic dy thng treo vi nhng mnh giy cunxung quanh nhng ci cy v nhng hn , hoc treo ngang cc ca n. Thi xa, nu ccng trnh lm nh cho Kami th y cng ch l mt ci nh n gin, thm ch tm b.Nhng v sau, n th miu mo tr thnh nhng ni vnh vin v c th l nhng cngtrnh kin trc phc tp. C thm nhiu cng trnh khc : n th, ni cu cng, ni ra ti v cng c th l nhng ni nhy ma trong nghi l. Gi y, khp nc NhtBn, c n my vn ci n, nhiu n ni ting trong c n thn Ise.Tnh cht n gin ca cng trnh n Ise khng chng thc c ti nng ca nhngngi th mc trong vic sdng g v lm tng v p bn trong n th. Vi vic sdng g thng thng vi mi che rm r, l kh, cng a im xy dng gia m cycao, cc n th ny l nhng v d ln nht v truyn thng c xy dng n hin cn stli. Nhng cng trnh k trn c tm quan trng cp quc gia v n thn mt tri c thtrong nhng ngi n ln nht v nhng n c bo tn do vic ngi ta thngxy dng li qua tng thi k, theo cch ging cc kho thc thi c i. Nhng cngtrnh ngy nay, ni cc v hong thng n l cng c nin i t nm 1993. y l th

h th 60 ca nhng kin trc dng nn t cui th k VII sau cng nguyn v c nhngcng trnh c phong cch n gin hn t nhiu th k trc. Nhng a im xy dngnhng cng trnh mi vn c trng bn cnh nhng cng trnh hin c. Vic tip nith phng c xa trong nhng n i c u n tn to li v c xy dng nhngni sng, rng, ni vn cn gi c v s khai, rt n tng. Cng n tng hn khi victh phng c cc tng lp qu tc Nht Bn thc hin ngy cng phc tp theo nhiucch khc nhau, nht l khi h chp nhn Pht gio.

Chng III

lich su nhat ban

Documents