સમય: 1772 – 1785 ½વોલીસgkgrips.com/free course/police inspector...

1 Practice is a best way for success | www.gkgrip.com | © by Gkgrip

ભારતના ગવનર જનરલ Gkgrip

સમય: 1772 – 1785મ: બગંાળનો થમ ગવનર જનરલ

િવશેષ: રોબટ કલાઈવ બગંાળનો થમ ગવનર હતો અને યાર પછ વોરન હ ટ ગ બગંાળના ગવનર તર ક આ યો. ર લેુટ ગ એ ટ 1773:

આ કાયદાથી ભારતમા ં થમ વખત લે ખતમા ંબધંારણ ર ુ કરવામા ંઆ ુ.ં બગંાળનો ગવનર હવે ગવનર જનરલ તર ક ઓળખાયો. બગંાળનો થમ ગવનર જનરલ વોરન હ ટ ગ બ યો. આ કાયદાથી 1774મા ંકોલકાતામા ં થમ ુ ીમ કોટની થાપના કરવામા ંઆવી. ુ ીમ કોટના થમ

ુ ય યાયાધીશ સર એલીઝા ઇ પે હતા. ભારતમા ંકંપનીના શાસન માટ ચાર સ યોના બનેલા કોટ ઓફ ડાઈર ટની રચના કરવામા ંઆવી.

જ લામા ંદ વાની અને ફોજદાર અદાલતોની થાપના કર .

ખુી શાસન પ િત રદ કર નાખી અને મહ લુ ઉઘરાવા માટ કલે ટર નામના પદ ુ ંિનમાણ ક .ુ

તેના સમયમા ં થમ લો મરાઠા ુ થ ુ ંહ ુ.ં

પીટનો ધારો 1784:

ગવનર વોરન હ ટ ગની સા ા યવાદ નીિતના કારણે મતભેદ થતા આ કાયદો ઘડાયો.

આ કાયદો ટનના વડા ધાન પીટ ધ યગંર ારા ર ુ થયો એટલે પીટનો ધારો તર ક ઓળખાય છે.

ભારતમા ંરાજક ય બાબતોના િનય ણ માટ બોડ ઓફ કં ોલની રચના કર . આ બોડ ઓફ કં ોલ 6

સ યોની બનેલી હતી.

ભારત માટ થમ વાર “ ટ શ અિધ ૃત ભારતીય દશ” એ ુ ંનામ આપવામા ંઆ ુ.ં

સમય: 1786 – 1793કઈ યોજના માટ ણીતો: કાયમી જમાબધંીિવશેષ:

વોરન હ ટ ગ બાદ બગંાળના ગવનર જનરલ તર ક લોડ કોનવોલીસ આ યો. લોડ કોનવોલીસે કાયદામા ંસમાનતા લાવવા માટ “ કોનવોલીસ કોડ” નામ ુ ં ુ તક તૈયાર કરા .ુ ભારતમા ંસનદ સેવાની સાચી શ આત કરનાર લોડ કોનવોલીસ હતો. લોડ કોનવોલીસે મહ લુ ઉઘરાવા માટ 1793મા ંકાયમી જમાબધંીની નીિત અપનાવી.

A : વોરન હ ટ ગ

B : લોડ કોનવોલીસwww.gkgr

ip.co

m



તેના સમયમા ં“મૈ રુના વાઘ” તર ક ણીતા ટ ુ ં લુતાન સાથે ીજો મૈ રુ િવ હ થયો અને તેમા ંટ ુંલુતાનની હાર થઇ.

આ હારથી ટ ુ ં લુતાને ીરંગપ નમ સધંી કરવાની ફરજ પડ . ટ ુ ં લુતાનની રાજધાની ીરંગપ નમ હતી. લોડ કોનવોલીસ બાદ સર હોન શોર ગવનર જનરલ પદ આ યો અને તેને તટ થતાની નીિત અપનાવી ના

કારણે મરાઠાઓ શ તશાળ બ યા.

સમય: 1798 – 1805કઈ યોજના માટ ણીતો: સહાયકાર યોજનાિવશેષ:

સર હોન શોર બાદ ગવનર જનરલ તર ક લોડ વેલે લી આ યો. લોડ વેલે લીને માથે કંપનીને ભારતમા ંસવ પર બનાવાની જવાબદાર આવી. આ માટ લોડ વેલે લીએ સહાયકાર સૈ યની યોજના દાખલ કર . સહાયકાર યોજના વીકારનાર થમ ભારતીય રા હદરાબાદનો િનઝામ હતો. સહાયકાર યોજના વીકારનાર થમ જુરાતી રા વડોદરાના મ હારરાવ ગાયકવાડ હતા. આ યોજના “મીઠા ઝેર” સમાન હતી.તેથી વેલે લીએ ટ શ કંપનીના િવ તારમા ંસાત ગણો વધારો કય . સહાયકાર યોજના અપનાવેલા રા યો-શાસકો:

હદરાબાદનો િનઝામ મૈ રુ અવધ ગાયકવાડ િસિધયા ભોસલે હોલકર

ટ ુ ં લુતાને સહાયકર યોજનાનો અ વીકાર કરતા કંપનીએ િનઝામનો સાથ મેળવીને મૈ રુ ઉપર આ મણક .ુ આ ચોથા મૈ રુ િવ હમા ંટ ુ ં લુતાન ુ ં ૃ ુથ ુ.ં

લોડ વેલે લી પોતાને “બગાલ ટાઇગર” તર ક ઓળખાવાતો હતો. ભારતમા ં ટ શ સ ાનો િવ તાર કરનાર ગવનર જનરલ એટલે લોડ વેલે લી. ઈ.સ 1800માં િસિવલ સિવસમા ંજોડાનાર વુકોને તાલીમ આપવા વેલે લીએ કોલકાતામા ંફોટ િવ લયમ

કોલેજની થપના કર .

C : લોડ વેલે લી

www.gkgr

ip.co

m



સમય: 1813 – 1823

કઈ યોજના માટ ણીતો: સહાયકાર યોજના િવશેષ:

લોડ હ ટ ગના સમયમા ંઈ.સ 1814 થી 1816 દર યાન નેપાળ સાથે ુ કર સાગંોલીની સધંી કર રુખાઓને લ કરમા ંસામેલ કયા.

પીઢારાઓ સાથે ુ કર ભારતને પીઢારાઓના ાસમાથંી ુ ત કરા યા. ઈ.સ 1818મા ં ી મરાઠા િવ હમા ંમરાઠાઓને સખત હાર આપી ભારતમા ં ટ શ સ ા ને સવ પર બનાવી. ઈ.સ 1818મા ંભારતમા ંઆ િુનક ગુની શ આત થઇ.

સમય: 1828 – 1835

શા માટ ણીતો: ભારતના ધુારક

િવશેષ: લોડ િવ લયમ બે ટ ક ભારતમા ંઅગાવના ગવનર જનરલોની સરખામણીમા ં“ઉદાર ગવનર જનરલ” હતો. તે ભારતમા ંબગંાળના ગવનર જનરલ તર ક આ યો હતો. રા રામ મોહનરાયના સહયોગથી ઈ.સ. 1829 મા ંસતી થા િવ ુ કાયદો બના યો.

રા રામ મોહનરાય: જ મ: 1772મા ંબગંાળના ગુલી જ લાના રાધાનગરમા ં ઈ.સ. 1821મા ંબગંાળ ભાષામા ં“સવાદ કૌમોદ ” સમાચારપ શ ુ ક .ુ ઈ.સ. 1822મા ંફારસી ભાષામા ં“િમરાત-ઉલ-અખબાર” નામ ુ ંસમાચારપ શ ુ ક .ુ ઈ.સ. 1828મા ં“ હોસમાજ” નામની સં થાની થાપના કર . રા રામ મોહનારાયે કોલકાતામા ં હ ુ કોલેજની થાપના કર હતી.

ઉપર િતબધં ુ ો.

રા રામ મોહનારાયને ઓગણીસમી સદ ના ભારતની નવ િૃતના િપતા ગણવામા ંઆવે છે. રા રામ મોહનારાયને રા નો ખતાબ અકબર બી એ આ યો હતો. ઈ.સ. 1833મા ં ટોલ કુામે રા રામ મોહનારાય ુ ંઅવસાન થ ુ.ં

ચાટર એ ટ 1833: બગંાળના ગવનર જનરલ ુ ંભારતના ગવનર જનરલ તર ક નામાધાન કરવામા ંઆ ુ.ં આમ ભારતનો થમ ગવનર જનરલ લોડ િવ લયમ બે ટ ક બ યો.

D : લોડ હ ટ ગ

E : લોડ િવ લયમ બે ટ ક

www.gkgr

ip.co

m



ભારતમા ં થમવાર લો કમીશન નીમા ુ ં ના અ ય લોડ મેકોલો હતા. કાયદો બનાવાનો અિધકાર મા ભારતના ગવનર જનરલને ર ો. કંપની ુ ંઅિધકારપ 20 વષ ધુી લબંાવામા ંઆ ુ.ં ચા અને ચીન સાથેના વેપારમા ંકંપનીનો એકાિધકાર સમા ત કર દવામા ંઆ યો. ભારતમાથંી દાસ થા સમા ત કર દવામા ંઆવી.

સમય: 1836 – 1842

િવશેષ: ઈ.સ.1836મા ંભારતમા ંઆવેલા ગવનર લોડ ઓકલે ડને રિશયાનો ભાવ અટકાવવા અફઘાની તાન ઉપર

આ મણ કરવાની જ ર જણાઈ હતી. આ ુ મા ં ેજોની હાર થઇ હતી. આ સમયમા ંકલકતાથી દ હ ધુીના ા ડ ંક રોડ ુ ંસમારકામ થ ુ.ં

સમય: 1835 – 1836

િવશેષ: ચા સ મેટકાફ તેના ૂંકા સમયગાળા દર યાન ેસ ઉપરના િનયં ણો હટા યા હતા. તેથી ચા સ મેટકાફને ભારતીય ેસનો ુ તદાતા કહવામા ંઆવે છે.

સમય: 1842 – 1844

િવશેષ: ઈ.સ. 1842મા ંલોડ એલનબરોની ભારતના ગવનર જનરલ તર ક િનમ કુ થઇ. તે અફઘાન િવ હમા ં મુાવેલી આબ પાછ મેળવા માગંતો હતો. એટલા માટ િસઘને સં ણૂ ર તે ટ શ સા ા યમા ંભેળવી દ ુ.ં

સમય: 1844 – 1848

િવશેષ: લોડ હા ડગના સમયમા ં થમ લો-શીખ ુ થ ુ.ં આ ુ મા ં ેજોનો િવજય થયો હતો.

F : લોડ ઓકલે ડ

G : ચા સ મેટકાફ

H : લોડ એલનબરો

I : લોડ હા ડગ www.gk

grip

.com



બાળક ને ૂધપીતી કરવાના ર વાજ ઉપર િતબધં લા ો. નરબલી થા ના દુ કર .

સમય: 1848 – 1856

કઈ નીિત માટ ણીતો: ખાલસાનીિત

િવશેષ: ઈ.સ.1848મા ંગવનર જનરલ તર ક લોડ ડલહાઉસી ુ ંભારતમા ંઆગમન થ ુ.ં તે ઉ સા ા યવાદ માનસ ધરાવતો હતો. ડલહાઉસીએ 1848મા ંખાલસાનીિત અમલમા ં કૂ . લોડ ડલહાઉસીએ સૌ થમ મહારા ુ ંસતારા ખાલસા ક ુહ ુ.ં ડલહાઉસીએ ખાલસા કરલા રા યો:

સભંલ રુ

સતારા ત રુ

ઉદય રુ (મ. ) નાગ રુ

ઝાસંી અવધ

બઘાત

લોડ ડલહાઉસી ભારતમા ં ટ શ સ ાને બનહર ફ બનાવનાર. ડલહાઉસી સા ા યવાદ ની સાથે સાથે ધુારાવાદ પણ હતો. ભારતમા ં થમ ર વેની શ આત ઈ.સ.1853મા ં ુબંઈ અને થાણા વ ચે થઇ હતી. ભારત અને લે ડ વ ચે તાર યવહારની શ આત ઈ.સ. 1850મા ં લે ડના ડાયમડં હાબર અને ભારતના

કોલકાતા વ ચે થઇ હતી. ડલહાઉસીના સમયમા ં હર બાધંકામ ખાતાની થાપના થઇ.

સમય: 1856 – 1862

િવશેષ: ચાટર એ ટ 1853:

આ િતમ ચાટર એ ટ હતો. આ એ ટ તગત ટ શ સસંદ ઈ છે યાર કંપની પાછેથી ભારત ુ ંશાસન પોતાના હ તક લઇ લેશે.

J : લોડ ડલહાઉસી

K : લોડ કિનગ www.gk

grip

.com



ગવનર જનરલની પ રષદમા ં6 સ યોની ૃ કરવામા ંઆવી. િસિવલ સેવકોની ભરતી બધા માટ ુ લી કુવામા ંઆવી. િસિવલ સેવકોનો ભરતી માટ પધા મક પર ા લેવા ુ ંન કરવામા ંઆ ુ.ં ભારતમા ંસનદ સેવાનો પાયો ઈ.સ. 1854મા ંમેકોલો સિમિતએ ના યો હતો.

1856મા ંઈ રચં િવ ાસાગરના ય નોથી ભારતમા ંિવધવા િવવાહ નુઃ એ ટ અ ત વમા ંઆ યો. ઇસ 1857મા ંભારતમા ંકોલકાતા ુબંઈ અને મ ાસમા ં િુનવસ ટ ની થાપના કરવામા ંઆવી.

www.gkgr

ip.co

m

સમય: 1772 – 1785 ½વોલીસgkgrips.com/free course/police inspector...

Documents