`mkvidri mosaxleoba aqedan midis, samagierod ... filedaidgmeba. bunebrivia, rom emigracia sakmaod...
TRANSCRIPT
1
`mkvidri mosaxleoba aqedan midis,
samagierod, `afroqarTvelebi~ Cemodian
da mravldebian”
gazeTi “yvela siaxle” – 9-15 maisi, # 19, 2012
saqarTveloSi Semosuli fuladi gzavnilebis moculoba TandaTan
izrdeba. ase magaliTad: 2012 wlis martSi Semosuli gzavnilebis
raodenobam 108,1 mln aSS dolars miaRwia, rac 5.4 mln dolariT metia
gasuli wlis martis maCvenebelze. riT aris gamowveuli es zrda da ra
rols asrulebs fuladi gzavnilebi Cvens ekonomikaSi? _ am, da sxva
sakiTxebze gvesaubreba ekonomikis mecnierebaTa doqtori, profesori
lado papava:
_ qveyanaSi Semosuli fuladi gzavnilebis raodenobis dadgena
sakmaod advilia, radgan es informacia sistematurad ibeWdeba
saqarTvelos erovnuli bankis veb-gverdze. ra Tqma unda, es aris
informacia sabanko arxebiT Semosuli fulis Sesaxeb, sxva gzebiT
Semosuli fuladi gzavnilebis daTvla praqtikulad SeuZlebelia, Tumca
faqtia, rom bolo wlebSi fuli qveyanaSi ZiriTadad sabanko arxebiT
Semodis, radgan sabanko sistema ase Tu ise ganviTarda. suraTi
daaxloebiT aseTia: Tu ar CavTvliT krizisul 2008-2009 wlebs, qveyanaSi
wlis ganmavlobaSi saSualod erTi miliardi dolaris odenobis
fuladi gzavnili Semodis. aqedan sadRac 60 procentamde aris
gzavnilebi ruseTidan, danarCeni ki yvela im qveynidan, sadac Cveni
Tanamoqalaqeebi cxovroben. mogexsenebaT, saqarTvelos mosaxleobis didi
nawili gasulia sazRvargareT da isini inaxaven TavianTi ojaxebs
saqarTveloSi. ZiriTadad es aris mcire odenobis Tanxebi, Tumca,
gzavnilebi sasicocxlo ineqciis rols asrulebs ara marto am
ojaxebisTvis, aramed Cveni qveynis ekonomikisTvisac. marto fulad
gzavnilebze rom vilaparakoT, es Secdoma iqneboda. pirvel rigSi unda
daviwyoT msjeloba Cveni sagareo savaWro balansiT, romelic mkveTrad
uaryofiTia: dResdReobiT importi 4-jer metia vidre eqsporti. wesiTa da
2
rigiT,Aam gansxvavebis gamo lari unda gaufasurebuliyo, magram es ar
xdeba ramdenime mizezis gamo: marTalia, sagareo vaWrobaze vkargavT
ucxour valutas, magram imave valutas viZenT swored fuladi
gzavnilebiT. erT-erTi seriozuli wyaro, romlis wyalobiTac qveyanaSi
ucxouri valuta Semodis, swored es gzavnilebia. aseve mniSvnelovania
ucxouri investiciebi da turizmi, romlebsac aseve SemoaqvT valuta
qveyanaSi; ucxouri valutis mniSvnelovani wyaroa saerTaSoriso
daxmarebebic. swored am wyaroebis damsaxurebiT dRes Cveni erovnuli
valutis gacvliTi kursi met-naklebad stabiluria, magram es xdeba ara
saqarTvelos ekonomikis, aramed Cems mier zemoT CamoTvlili fuladi
ineqciebis xarjze.
_ gamodis, rom qveyana ucxoeTidan Semosuli daxmarebebis imedze
arsebobs?
_ mec swored es giTxariT. realurad qveynis ekonomika
praqtikulad ganuviTarebelia. wlebi gadis da uaryofiTi savaWro
saldo ki ar iklebs, aramed izrdeba. es niSnavs, rom Cveni ekonomika
arakonkurentunariania. albaT upriania ganvixiloTECveni eqsportis
struqturac: misi 20-21 procenti modis msubuq avtomobilebze, magram
saqarTvelo msubuqi avtomobilebis mwarmoebeli qveyana rom ar aris? _
es aris qveyanaSi Semosuli ucxouri avtomobilebis reeqsporti, magram
CvenTan gatarebulia rogorc eqsporti. ase rom, eqsportis mexuTedi
uWiravs avtomobilebs, romelsac Cveni ekonomika ar qmnis. qveynis
eqsportSi sadRac 8-procentiani wili ukavia jarTs. amdeni jarTi
saqarTveloSi ukve aRar aris, magram iciT ratom miviReT ase maRali es
maCvenebeli? _ imitom, rom azerbaijanuli da somxuri jarTi, romelic
foTis portidan gadis, saqarTvelos teritorias gaivlis _ es aris
eqsporti maTTvis, CvenTvis ki, pratikulad reeqsportia. sabolood
gamodis, rom TiTqmis mesamedi Cveni eqsportisa, ar aris saqarTvelos
ekonomikis funqcionirebis Sedegi. es aris umZimesi mdgomareoba, magram
rom ar arsebobdes fulis Semodinebis sxvadasxva arxebi, qarTuli
ekonomika kidev ufro katastroful mdgomareobaSi iqneboda. saerTod,
ekonomika unda Sefasdes misi saeqsporto potencialiT, rac
gansakuTrebiT mniSvnelovani maCvenebelia iseTi mcire zomis
ekonomikisaTvis, rogoric Cvenia.
3
_ riT unda aixsnas fuladi gzavnilebis raodenobis zrda bolo
xanebSi?
_Ffuladi gzavnilebis zrdis ori mizezi SeiZleba dasaxeldes:
pirveli _ izrdeba emigrantebis ricxvi da meore, ucxo qveynebSi
mcxovrebi qarTvelebis Semosavlebi matulobs. Cven viciT ra
mdgomareobaSi iyo ruseTis ekonomika 2008-2009 wlebSi, rogorc ki iq
krizisuli viTareba daZleul iqna, gzavnilebic gaizarda. realurad
zrda am ori mizeziT aris ganpirobebuli.
_ axlaxan gavrcelda informacia, rom saqarTvelos mosaxleobis
26 procenti emigraciaSi cxovrobs. ramdenad seriozulia es ricxvi?
_ es sakmaod didi maCvenebelia, radgan gamodis, rom mosaxleobis
meoTxedze meti qveynidan aris gasuli. es niSnavs, rom mosaxleobis
meoTxedma aq arsebobis wyaro ver naxa. Zalian didia sezonuri migraciis
wilic, rodesac raRac samuSao Cndeba, mosaxleobis nawili midis
sazRvargareT da Semdeg ukan brundeba.
_ rogorc qarTuli opozicia irwmuneba, amas sakmaod
moxerxebulad iyeneben arCevnebis dros.
_ es marTlac seriozuli problemaa. warmoidgineT ramdeni
amomrCeveli daikargeba wels ruseTSi imis gaTvaliswinebiT, rom
saqarTvelosa da ruseTs Soris diplomatiuri urTierToba ar arsebobs
da amis gamo saarCevno yuTebi Cveni moqalaqeebisaTvis ruseTSi ar
daidgmeba. bunebrivia, rom emigracia sakmaod kargi wyaroa
manipulaciebisaTvis, Tuki xelisuflebas aseTi ramis gakeTebas
moisurvebs.
_ batono lado, xSirad ismis sayveduri, rom qarTvelebi
zarmacebi arian da amitomac garbian ucxo qveynebSi…
_ modiT, gavixsenoT, rom ucxoeTSi Cveni Tanamemamuleebis
umravlesoba mZime Sromas eweva. rogor, qarTveli kaci wavida da
ruseTSi romeliRac metalurgiul qarxanaSi, an mSeneblobaze daiwyo
muSaoba, rogor fiqrobT, imaves aq ar gaakeTebda? Tanac, iq bina aqvs
dasaqiravebeli da misTvis ucxo garemoSi cxovrobs. amitom, modiT, nurc
imis trabaxs daviwyebT, rom qarTveli kaci gansakuTrebiT
Sromismoyvarea da nurc TviTgvemas mivecemiT, rom uzarmacesi xalxi
varT. ra Tqma unda, Cven didad vafasebT mware simarTles, romelic Tavis
4
droze didma iliam gviTxra luarsab TaTqariZis mxatvruli saxis
SeqmniT, magram arc ilias uTqvams, mTeli qarTveli eri TaTqariZis
msgavsiao. Cemi azriT, arc gansakuTrebuli SromismoyvareobiT
gamovirCeviT da arc gansakuTrebuli sizarmaciT, erTi sityviT,
Cveulebrivi xalxi varT. me piradad, ara erTi da ori qarTveli
qalbatoni vici, romelic momvlelis Zalian mZime, damamcirebeli SromiT
aris dakavebuli ucxoeTSi, magram sxva gza, rom ojaxi Seinaxos da
Svilebs ganaTleba misces, maT ubralod ara aqvT.
_ bolo xanebSi Cveni xelisufleba ufro xSirad laparakobs
qveynis reabilitaciaze. axlaxan daiwyes msjeloba kaxeTis, wyaltubos
reabilitaciaze da a.S…
_ wyaltubos reabilitaciaze saubrisas CemTvis mTavari is iyo,
rom prezidentma Tqva simarTle, romlis Tqmisganac aqamde Tavs ikavebda:
momeciT daaxloebiT oTxi weli da am qalaqs turizmis meqad
gadavaqcevo, riTac gviTxra, rom is marTlac apirebs preier-ministrobas.
prezidentobis vadis amowurvamde mas weliwadnaxevarze cota meti darCa,
magram kidev iTxovs 4 weliwads. amiT, wyaltuboSi man praqtikulad
aRiarebiTi Cveneba misca sazogadoebas. ar minda mkiTxvelma ise gaigos,
rom me cudad aRviqvam aRmSeneblobas, magram cudi is aris, rom es
yvelaferi xSirad fiqciaa. magaliTad: zar-zeimiT gaixsna anakliis
kurorti, iTqva, rom iq aigo unikaluri xidi, romelic saerTaSoriso
konkursSi unda yofiliyo wardgenili, magram movida wvima da
adidebulma engurma es xidi uecrad waiRo. zar-zeimiT gaixsna
sakoncerto darbazi baTumSi da pirvelive koncertze, wvimam rom
dascxo, Weridan wyali wurwuriT Camodioda. gavixsenoT Tbilisis
aeroporti, romlis saxuravic qarma waiRo. axla naxeT ra saintereso
ambavi xdeba _ 26 maiss unda Catardes parlamentis pirveli sxdoma
quTaisSi. saakaSvili ambobs, rom Senoba 26 maiss unda dasruldes,
imavdroulad saqarTvelos mTavrobis oficialuri informaciiT, 26 maiss
parlamenti mxolod nawilobriv iqneba dasrulebuli. aseTi problemebi
saqarTveloSi samwuxrod, Zalian bevria, amitom, roca raRac Sendeba da
keTdeba, kargia, magram roca erTxel gakeTebuli unda gakeTdes
meorejer, es cudia. aRamaSeneblis gamziris galamazeba yvelas axarebs,
magram Camosulma stumarma ra icis, im galamazebuli fasadis miRma ra
5
xdeba. aba midiT da hkiTxeT xalxs, romelic iq Zvel, gaubedurebul
saxlebSi cxovrobs. amitom Cven gvWirdeba ar fasaduri winsvla, aramed
realuri, am SemTxvevaSi Cveni Tanamoqalaqeebic ar gaiqcevian qveynidan,
radgan qarTveli eri Tavisi bunebiT ar aris momTabare eri, dRes ki,
rodesac Tundac oficialuri statistika meubneba, rom mosaxloebis
meoTxedi emigraciaSia, es niSnavs, rom aq umZimesi ekonomikuri viTarebaa.
am fonze saqarTvelos mTavrobam parlamentSi Seitana Rimilismomgvreli
iniciativa, rom unda Seiqmnas diasporis parlamenti. imaze ki ar
fiqroben, rom es xalxi rogorme samSoblos daubrundes, aramed
cdiloben, rom maTTvis Seiqmnas raRac fsecdo parlamenti absoluturad
gaugebari funqciiTa da aseve gaugebari arCevnebiT. ris miRweva undaT,
sruliad gaugebaria. roca aseT kanons iReb, ucxoeTSi gadaxvewil Sens
moqalaqes eubnebi _ iyavi iq, sadac xaro. samagierod, CvenTan Zalian
kargad mravldebian `afroqarTvelebi~, amerikaSi maT afroamerikelebs
uwodeben da Cvenc raRa dagvrCenia, stili unda SevinarCunoT da vTqvaT,
rom isini `afroqarTvelebi~ arian.
esaubra xaTuna CigogiZe