bhartruhari sataka trisati - vairaagya satakam sataka trisati - vairaagya satakam...
TRANSCRIPT
Bhartruhari Sataka Trisati - Vairaagya Satakam
cooDOttaMsitacandracaarukalikaacancacCikhaabhaasvarO
leelaadagdhavilOlakaamaSalabhaH SrEyOdaSaagrE sphuran |
antaHsphoorjad^^apaaramOhatimirapraagbhaaram uccaaTayan
SvEtaHsadmani yOginaaM vijayatE gnyaanapradeepO haraH || 3.1 ||
bhraantaM dESam anEkadurgaviShamaM praaptaM na kincitphalaM
tyaktvaa jaatikulaabhimaanam ucitaM sEvaa kRutaa niShphalaa |
bhuktaM maanavivarjitaM paragRuhEShvaaSankayaa kaakavat
tRuShNE jRumbhasi paapakarmapiSunE naadyaapi santuShyasi || 3.2 ||
utkhaataM nidhiSankayaa kShititalaM dhmaataa girErdhaatavO
nisteerNaH saritaaM patirnRupatayO yatnEna santOShitaaH |
mantraaraadhanatatparENa manasaa neetaaH SmaSaanE niSaaH
praaptaH kaaNavaraaTakOpi na mayaa tRuShNE sakaamaa bhava || 3.3 ||
khalaalaapaaH sauDhaaH katham api tad^^aaraadhanaparairnigRuhyaantar
baaShpaM hasitam api SoonyEna manasaa |
kRutO vittastambhapratihatadhiyaam anjalirapi
tvam aaSE mOghaaSE kima aparam atO nartayasi maam || 3.4 ||
ameeShaaM praaNaanaaM tulitavisineepatrapayasaaM
kRutE kiM naasmaabhirvigalitavivEkairvyavasitam |
yad^^aaDhyaanaam agrE draviNamadaniHsaMgnyamanasaaM
kRutaM maavavreeDairnijaguNakathaapaatakam api || 3.5 ||
kShaantaM na kShamayaa gRuhOcitasukhaM tyaktaM na santOShataH
sODhO duHsahaSeetataapapavanaklESO na taptaM tapaH |
dhyaataM vittam aharniSaM nityamitapraaNairna SambhOH padaM
tattatkarma kRutaM yadEva munibhistaistaiH phalairvancitaaH || 3.6 ||
bhOgaa na bhuktaa vayam Eva bhuktaas
tapO na taptaM vayam Eva taptaaH |
kaalO na yaatO vayam Eva yaataastRuShNaa
na jeerNaa vayam Eva jeerNaaH || 3.7 ||
Page 1 of 15
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
balibhirmukham aakraantaM palitEnaankitaM SiraH |
gaatraaNi SithilaayantE tRuShNaikaa taruNaayatE || 3.8 ||
vivEkavyaakOSE vidadhati samE Saamyati tRuShaa
pariShvangE tungE prasaratitaraaM saa pariNataa |
jaraajeerNaiSvaryagrasanagahanaakShEpakRupaNastRuShaapaatraM
yasyaaM bhavati marutaam apyadhipatiH || 3.81 ||
nivRuttaa bhOgEcCaa puruShabahumaanOpi galitaH
samaanaaH svaryaataaH sapadi suhRudO jeevitasamaaH |
SanairyaShTyutthaanaM ghanatimiraruddhE ca nayanE
ahO mooDhaH kaayastadapi maraNaapaayacakitaH || 3.9 ||
aaSaa naama nadee manOrathajalaa tRuShNaatarangaakulaa
raagagraahavatee vitarkavihagaa dhairyadrumadhvaMsinee |
mOhaavartasudustaraatigahanaa prOttungacintaataTee
tasyaaH paragataa viSuddham alasO nandanti yOgeeSvaraaH || 3.10 ||
na saMsaarOtpannaM caritam anupaSyaami kuSalaM
vipaakaH puNyaanaaM janayati bhayaM mE vimRuSataH |
mahadbhiH puNyaughaiSciraparigRuheetaaSca viShayaa
mahaantO jaayantE vyasanam iva daatuM viShayiNaam || 3.11 ||
avaSyaM yaataaraScirataram uShitvaapi viShayaa
viyOgE kO bhEdastyajati na janO yatsvayam amoon |
vrajantaH svaatantryaadatulaparitaapaaya manasaH
svayaM tyaktaa hyEtE Samasukham anantaM vidadhati || 3.12 ||
brahmagnyaanavivEkanirmaladhiyaH kurvantyahO duShkaraM
yanmuncantyupabhOgabhaanjyapi dhanaanyEkaantatO niHspRuhaaH |
sampraataanna puraa na samprati na ca praaptau dRuDhapratyayaan
vaanCaamaatraparigrahaanapi paraM tyaktuM na Saktaa vayam || 3.13 ||
dhanyaanaaM girikandarEShu vasataaM jyOtiH paraM dhyaayataamaanandaaSru
jalaM pibanti Sakunaa niHSankam ankESayaaH |
asmaakaM tu manOrathOparacitapraasaadavaapeetaTakreeDaa
kaananakElikautukajuShaam aayuH paraM kSheeyatE || 3.14 ||
Page 2 of 15
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
bhikShaaSataM tadapi neerasam EkabaaraM
Sayyaa ca bhooH parijanO nijadEhamaatram |
vastraM viSeerNaSatakhaNDamayee ca kanthaa
haa haa tathaapi viShayaa na parityajanti || 3.15 ||
stanau maaMsagranthee kanakakalaSaavityupamitee
mukhaM SlEShmaagaaraM tadapi ca SaSaankEna tulitam |
sravanmootraklinnaM karivaraSiraspardhi jaghanaM
muhurnindyaM roopaM kavijanaviSEShairgurukRutam || 3.16 ||
EkO raagiShu raajatE priyatamaadEhaardhahaaree harO
neeraagEShu janO vimuktalalanaasangO na yasmaatparaH |
durvaarasmarabaaNapannagaviShavyaabiddhamugdhO janaH
SEShaH kaamaviDambitaanna viShayaanbhOktuM na mOktuM kShamaH || 3.17 ||
ajaanandaahaatmyaM patatu SalabhasteevradahanE
sa meenOpyagnyaanaadbaDiSayutam aSnaatu piSitam |
vijaanantOpyEtE vayam iha viyajjaalajaTilaan
na muncaamaH kaanaam ahaha gahanO mOhamahimaa || 3.18 ||
tRuShaa SuShyatyaasyE pibati salilaM SeetamadhuraM
kShudhaartaH SaalyannaM kavalayati maaMsaadikalitam |
pradeeptE kaamaagnau sudRuDhataram aalingati vadhooM
prateekaaraM vyaadhaH sukham iti viparyasyati janaH || 3.19 ||
tungaM vESma sutaaH sataam abhimataaH sankhyaatigaaH sampadaH
kalyaaNee dayitaa vayaSca navam ityagnyaanamooDhO janaH |
matvaa viSvam anaSvaraM niviSatE saMsaarakaaraagRuhE
saMdRuSya kShaNabhanguraM tadakhilaM dhanyastu sannyasyati || 3.20 ||
deenaa deenamukhaiH sadaiva SiSukairaakRuShTajeerNaambaraa
krOSadbhiH kShudhitairnirannavidhuraa dRuSyaa na cEdgEhinee |
yaacnaabhangabhayEna gadgadagalatruTyadvileenaakSharaM
kO dEheeti vadEtsvadagdhajaTharasyaarthE manasvee pumaan || 3.21 ||
abhimatamahaamaanagranthiprabhEdapaTeeyasee
gurutaraguNagraamaabhOjasphuTOjjvalacandrikaa |
Page 3 of 15
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
vipulavilallajjaavalleevitaanakuThaarikaa
jaTharapiTharee duspurEyaM karOti viDambanam || 3.22 ||
puNyE graamE vanE vaa mahati sitapaTacCannapaalee kapaaliM
hyaadaaya nyaayagarbhadvijahutahutabhugdhoomadhoomrOpakaNThE |
dvaaraM dvaaraM praviShTO varam udaradareepooraNaaya kShudhaartO
maanee praaNaiH sanaathO na punaranudinaM tulyakulyEsu deenaH || 3.23 ||
gangaatarangakaNaSeekaraSeetalaani
vidyaadharaadhyuShitacaaruSilaatalaani |
sthaanaani kiM himavataH pralayaM gataani
yatsaavamaanaparapiNDarataa manuShyaaH || 3.24 ||
kiM kandaaH kandarEbhyaH pralayam upagataa nirjharaa vaa giribhyaH
pradhvastaa vaa tarubhyaH sarasagalabhRutO valkalinyaSca SaakhaaH |
veekShyantE yanmukhaani prasabham apagatapraSrayaaNaaM khalaanaaM
duHkhaaptasvalpavittasmayapavanavaSaanartitabhroolataani || 3.25 ||
puNyairmoolaphalaistathaa praNayineeM vRuttiM kuruShvaadhunaa
bhooSayyaaM navapallavairakRupaNairuttiShTha yaavO vanam |
kShudraaNaam avivEkamooDhamanasaaM yatrESvaraaNaaM sadaa
vittavyaadhivikaaravihvalagiraaM naamaapi na SrooyatE || 3.26 ||
phalaM svEcCaalabhyaM prativanam akhEdaM kShitiruhaaM
payaH sthaanE sthaanE SiSiramadhuraM puNyasaritaam |
mRudusparSaa Sayyaa sulalitalataapallavamayee
sahantE santaapaM tadapi dhaninaaM dvaari kRupaNaaH || 3.27 ||
yE vartantE dhanapatipuraH praarthanaaduHkhabhaajO
yE caalpatvaM dadhati viShayaakShEpaparyaaptabuddhEH |
tEShaam antaHsphuritahasitaM vaasaraaNi smarEyaM
dhyaanacCEdE SikharikuharagraavaSayyaaniShaNNaH || 3.28 ||
yE santOShanirantarapramuditastEShaaM na bhinnaa mudO
yE tvanyE dhanalubdhasankaladhiyastEsaaM na tRuShNaahataa |
itthaM kasya kRutE kutaH sa vidhinaa keedRukpadaM sampadaaM
svaatmanyEva samaaptahEmamahimaa mErurna mE rOcatE || 3.29 ||
Page 4 of 15
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
bhikShaahaaram adainyam apratisukhaM bheeticCidaM sarvatO
durmaatsaryamadaabhimaanamathanaM duHkhaughavidhvaMsanam |
sarvatraanvaham aprayatnasulabhaM saadhupriyaM paavanaM
SambhOH satram avaayam akShayanidhiM SaMsanti yOgeeSvaraaH || 3.30 ||
bhOgE rOgamayaM kulE cyutibhayaM vittE nRupaalaadbhayaM
maanE dhainyabhayaM balE ripubhayaM roopE jaraaya bhayam |
SaastrE vaadibhayaM guNE khalabhayaM kaayE kRutaantaadbhayaM
sarvaM vastu bhayaanvitaM bhuvi néNaaM vairaagyam Evaabhayam || 3.31 ||
aakraantaM maraNEna janma jarasaa caatyujjvalaM yauvanaM
santOShO dhanalipsayaa SamamukhaM prauDhaanganaavibhramaiH |
lOkairmatsaribhirguNaa vanabhuvO vyaalairnRupaa durjanair
asthairyENa vibhootayOpyapahataa grastaM na kiM kEna vaa || 3.32 ||
aadhivyaadhiSatairjanasya vividhairaarOgyam unmoolyatE
lakShmeeryatra patanti tatra vivRutadvaaraa iva vyaapadaH |
jaataM jaatam avaSyam aaSu vivaSaM mRutyuH karOtyaatmasaat
tatkiM tEna nirankuSEna vidhinaa yannirmitaM susthiram || 3.33 ||
bhOgaastungatarangabhangataralaaH praaNaaH kShaNadhvaMsinaH
stOkaanyEva dinaani yauvanasukhaM sphoortiH priyaasu sthitaa |
tatsaMsaaram asaaram Eva nikhilaM buddhvaa budhaa bOdhakaa
lOkaanugrahapESalEna manasaa yatnaH samaadheeyataam || 3.34 ||
bhOgaa mEghavitaanamadhyavilasatsaudaamineecancalaa
aayurvaayuvighaTTitaabjapaTaleeleenaambuvadbhanguram |
leelaa yauvanalaalasaastanubhRutaam ityaakalayya drutaM
yOgE dhairyasamaadhisiddhisulabhE buddhiM vidadhvaM budhaaH || 3.35 ||
aayuH kallOlalOlaM katipayadivasasthaayinee yauvanaSreer
arthaaH sankalpakalpaa ghanasamayataDidvibhramaa bhOgapoogaaH |
kaNThaaSlEShOpagooDha tadapi ca na ciraM yatpriyaabhaH praNeetaM
brahmaNyaasaktacittaa bhavata bhavamayaambhOdhipaaraM tareetum || 3.36 ||
kRucCrENaamEdhyamadhyE niyamitatanubhiH stheeyatE garbhavaasE
kaantaaviSlEShaduHkhavyatikaraviShamO yauvanE cOpabhOgaH |
vaamaakSheeNaam avagnyaavihasitavasatirvRuddhabhaavOnyasaadhuH
Page 5 of 15
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
saMsaarE rE manuShyaa vadata yadi sukhaM svalpam apyasti kincith || 3.37 ||
vyaaghreeva tiShThati jaraa paritarjayantee
rOgaaSca Satrava iva praharanti dEham |
aayuH parisravanti bhinnaghaTaadivaambhO
lOkastathaapyahitam aacarateeti citram || 3.38 ||
bhOgaa bhanguravRuttayO bahuvidhaastairEva caayaM bhavastat
kasyEha kRutE paribhramata rE lOkaaH kRutaM cEShTataiH |
aaSaapaaSaSataapaSaantiviSadaM cEtaHsamaadheeyataaM
kaamOtpattivaSaatsvadhaamani yadi SraddEyam asmadvacaH || 3.39 ||
sakhE dhanyaaH kEcittruTitabhavabandhavyatikaraa
vanaantE cittaantarviSham aviShayaaSeetviShagataaH |
SaraccandrajyOtsnaadhavalagaganaabhOgasubhagaaM
nayantE yE raatriM sukRutacayacintaikaSaraNaaH || 3.391 ||
brahmEndraadimarudgaNaaMstRuNakaNaanyatra sthitO manyatE
yatsvaadaadvirasaa bhavanti vibhavaastrailOkyaraajyaadayaH |
bhOgaH kOpi sa Eva Eka paramO nityOditO jRumbhatE
bhOH saadhO kShaNabhangurE taditarE bhOgE ratiM maa kRuthaaH || 3.40 ||
saa ramyaa nagaree mahaansa nRupatiH saamantacakraM ca tat
paarSvE tasya ca saa vidagdhapariShattaaScandrabimbaananaaH |
udvRuttaH sa raajaputranivahastE vandinastaaH kathaaH
sarvaM yasya vaSaadagaatsmRutipathaM kaalaaya tasmai namaH || 3.41 ||
yatraanEkaH kvacidapi gRuhE tatra tiShThatyathaikO
yatraapyEkastadanu bahavastatra naikOpi caantE |
itthaM nayau rajanidivasau lOlayandvaavivaakShau
kaalaH kalyO bhuvanaphalakE kraDati praaNiSaaraiH || 3.42 ||
aadityasya gataagatairaharahaH saMkSheeyatE jeevitaM
vyaapaarairbahukaaryabhaaragurubhiH kaalOpi na gnyaayatE |
dRuShTvaa janmajaraavipattimaraNaM traasaSca nOtpadyatE
peetvaa mOhamayeeM pramaadamadiraam unmattabhootaM jagath || 3.43 ||
raatriH saiva punaH sa Eva divasO matvaa mudhaa jantavO
Page 6 of 15
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
dhaavantyudyaminastathaiva nibhRutapraarabdhatattatkriyaaH |
vyaapaaraiH punar^^uktabhootaviShayairitthaM vidhEnaamunaa
saMsaarENa kadarthitaa vayam ahO mOhaanna lajjaamahE || 3.44 ||
na dhyaanaM padam eeSvarasya vidhivatsaMsaaravicCittayE
svargadvaarakapaaTapaaTanapaTurdharmOpi nOpaarjitaH |
naareepeenapayOdharOruyugalaM svapnEpi naalingitaM
maatuH kEvalam Eva yauvanavanacCEdE kuThaaraa vayam || 3.45 ||
naabhyastaa prativaadivRundadamanee vidyaa vineetOcitaa
khaDgaagraiH karikumbhapeeThadalanairnaakaM na neetaM yaSaH |
kaantaakOum^^alapallavaadhararasaH peetO na candrOdayE
taaruNyaM gatam Eva niShphalam ahO SoonyaalayE deepavath || 3.46 ||
vidyaa naadhigataa kalankarahitaa vittaM ca nOpaarjitaM
SuSrooShaapi samaahitEna manasaa pitrOrna sampaaditaa |
aalOlaayatalOcanaaH priyatamaaH svapnEpi naalingitaaH
kaalOyaM parapiNDalOlupatayaa kaakairiva prEryatE || 3.47 ||
vayaM yEbhyO jaataaSciraparigataa Eva khalu tE
samaM yaiH saMvRuddhaaH smRutiviShayataaM tEpi gamitaaH |
idaaneem EtE smaH pratidivasam aasannapatanaa
gataastulyaavasthaaM sikatilanadeeteeratarubhiH || 3.48 ||
aayurvarShaSataM néNaaM parimitaM raatrau tad^^ardhaM gataM
tasyaardhasya parasya caardham aparaM baalatvavRuddhatvayOH |
SEShaM vyaadhiviyOgaduHkhasahitaM sEvaadibhirneeyatE
jeevE vaaritarangacancalatarE saukhyaM kutaH praaNinaam || 3.49 ||
kShaNaM baalO bhootvaa kShaNaM pai yuvaa kaamarasikaH
kShaNaM vittairheenaH kShaNam api ca sampoorNavibhavaH |
jaraajeerNairangairnaTa iva baleemaNDitatanoor
naraH saMsaaraantE viSati yamadhaaneeyavanikaam || 3.50 ||
tvaM raajaa vayam apyupaasitagurupragnyaabhimaanOnnataaH
khyaatastvaM vibhavairyaSaaMsi kavayO dikShu pratanvanti naH |
itthaM maanadhanaatidooram ubhayOrapyaavayOrantaraM
yadyasmaasu paraanmukhOsi vayam apyEkaantatO niHspRuhaa || 3.51 ||
Page 7 of 15
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
arthaanaam eeSiShE tvaM vayam api ca giraam eeSmahE yaavadarthaM
SoorastvaM vaadidarpavyupaSamanavidhaavakShayaM paaTavaM naH |
sEvantE tvaaM dhanaaDhyaa matimalahatayEmaam api SrOtukaamaamayy
apyaasthaa na tE cEttvayi mama nitaraam Eva raajannanaasthaa || 3.52 ||
vayam iha parituShTaa valkalaistvaM dukoolaiH
sama iha paritOShO nirviSEShO viSEShaH |
sa tu bhavatu daridrO yasya tRuShNaa viSaalaa
manasi ca parituShTE kOrthavaankO daridraH || 3.53 ||
phalam alam aSanaaya svaadu paanaaya tOyaM
kShitirapi SayanaarthaM vaasasE valkalaM ca |
navaghanamadhupaanabhraantasarvEndriyaaNaamavinayam
anumantuM nOtsahE durjanaanaam || 3.54 ||
aSneemahi vayaM bhikShaam aaSaavaasO vaseemahi |
Sayeemahi maheepRuShThE kurveemahi kim eeSvaraiH || 3.55 ||
na naTaa naa viTaa na gaayakaa na ca sabhyEtaravaadacuncavaH |
nRupam eekShitum atra kE vayaM stanabhaaraanamitaa na yOShitaH || 3.56 ||
vipulahRudayaireeSairEtajjagajjanitaM puraa
vidhRutam aparairdattaM caanyairvijitya tRuNaM yathaa |
iha hi bhuvanaanyanyairdheeraaScaturdaSa bhunjatE
katipayapurasvaamyE puMsaaM ka ESha madajvaraH || 3.57 ||
abhuktaayaaM yasyaaM kShaNam api na yaataM nRupaSatair
dhuvastasyaa laabhE ka iva bahumaanaH kShitibhRutaam |
tad^^aMSasyaapyaMSE tad^^avayalESEpi patayO
viShaadE kartavyE vidadhati jaDaaH pratyuta mudam || 3.58 ||
mRutpiNDO jalarEkhayaa balayatiH sarvOpyayaM nanvaNuH
svaaMSeekRutya sa Eva sangaraSatai raagnyaaM gaNaa bhunjatE |
yE dadyurdadatOthavaa kim aparaM kShudraa daridraM bhRuSaM
dhigdhiktaanpuruShaadhamaandhanakaNaanvaanCanti tEbhyOpi yE || 3.59 ||
sa jaataH kOpyaaseenmadanaripuNaa moordhni dhavalaM
Page 8 of 15
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
kapaalaM yasyOccairvinihitam alankaaravidhayE |
nRubhiH praaNatraaNapravaNamatibhiH kaiScidadhunaa
namadbhiH kaH puMsaam ayam atuladarpajvarabharaH || 3.60 ||
parEShaaM cEtaaMsi pratidivasam aaraadhya bahudhaa
prasaadaM kiM nEtuM viSasi hRudaya klESakalitam |
prasannE tvayyantaHsavayamuditacintaamaNigaNO
viviktaH sankalpaH kim abhilaShitaM puShyati na tE || 3.61 ||
satyaam Eva trilOkeesariti haraSiraScumbineevacCaTaayaaM
sadvRuttiM kalpayantyaaM baTaviTapabhavairvalkalaiH satphalaiSca |
kOyaM vidvaanvipattijvarajanitarujaateevaduHkhaasikaanaaM
vaktraM veekShEta duHsthE yadi hi na vibhRuyaatsvE kuTumbEnukampaam || 3.611 ||
paribhramasi kiM mudhaa kvacana citta viSraamyataaM
svayaM bhavati yadyathaa bhavati tattathaa naanyathaa |
ateetam ananusmarannapi ca bhaavyasankalpayannatarkita
samaagamaanubhavaami bhOganaaham || 3.62 ||
EtasmaadviramEndriyaarthagahanaadaayaasakaadaaSrayaSrEyO
maargam aSEShaduHkhaSamanavyaapaaradakShaM kShaNaat |
svaatmeebhaavam upaihi santyaja nijaaM kallOlalOlaM gatiM
maa bhooyO bhaja bhanguraaM bhavaratiM cEtaH praseedaadhunaa || 3.63 ||
mOhaM maarjaya taam upaarjaya ratiM candraardhacooDaamaNau
cEtaH svargatarangiNeetaTabhuvaam aasangam angeekuru |
kO vaa veeciShu budbudEShu ca taDillEkhaasu ca SreeShu ca
jvaalaagrEShu ca pannagEShu saridvEgEShu ca capratyayaH || 3.64 ||
cEtaScintaya maa ramaaM sakRudimaam asthaayineem aasthayaa
bhoopaalabhrukuTeekuTeeviharaNavyaapaarapaNyaanganaam |
kanthaakancukinaH praviSya bhavanadvaaraaNi vaaraaNaseerathyaa
panktiShu paaNipaatrapatitaaM bhikShaam apEkShaamahE || 3.65 ||
agrE geetaM sarasakavayaH paarSvayOrdaakShiNaatyaaH
paScaalleelaavalayaraNitaM caamaragraahiNeenaam |
yadyastyEvaM kuru bhavarasaasvaadanE lampaTatvaM
nO cEccEtaH praviSa sahasaa nirvikalpE samaadhau || 3.66 ||
Page 9 of 15
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
praaptaaH SriyaH sakalakaamadudhaastataH kiM
nyastaM padaM Sirasi vidviShataaM tataH kim |
sampaaditaaH praNayinO vibhavaistataH kiM
kalpaM sthitaastanubhRutaaM tanavastataH kim || 3.67 ||
bhaktirbhavE maraNajanmabhayaM hRudisthaM
snEhO na bandhuShu na manmathajaa vikaaraaH |
saMsarja dOSharahitaa vijayaa vanaantaa
vairaagyam asti kim itaH paramarthaneeyam || 3.68 ||
tasmaadanantam ajaraM paramaM vikaasi
tadbrahma cintaya kim EbhirasadvikalpaiH |
yasyaanuShangiNa imE bhuvanaadhipatyabhOgaadayaH
kRupaNalOkamataa bhavanti || 3.69 ||
paataalam aaviSasi yaasi nabhO vilanghya
dinmaNDalaM bhramasi maanasa caapalEna |
bhraantyaapi jaatu vimalaM katham aatmaneenaM
na brahma saMsarasi virvRutimam EShi yEna || 3.70 ||
kiM vEdaiH smRutibhiH puraaNapaThanaiH SaastrairmahaavistaraiH
svargagraamakuTeenivaasaphaladaiH karmakriyaavibhramaiH |
muktvaikaM bhavaduHkhabhaararacanaavidhvaMsakaalaanalaM
svaatmaanandapadapravESakalanaM SEsairvaaNigvRuttibhiH || 3.71 ||
naayaM tE samayO rahasyam adhunaa nidraati naathO yadi
sthitvaa drakShyati kupyati prabhuriti dvaarEShu yEShaaM vacaH |
cEtastaanapahaaya yaahi bhavanaM dEvasya viSvESitur
nirdauvaarikanirdayOkty^^aparuShaM niHsOum^^aSarmapradam || 3.711 ||
yatO mEruH Sreemaannipatati yugaantaagnivalitaH
samudraaH SuShyanti pracuramakaragraahanilayaaH |
dharaa gacCatyantaM dharaNidharapaadairapi dhRutaa
SareerE kaa vaartaa karikalabhakarNaagracapalE || 3.72 ||
gaatraM sankucitaM gatirvigalitaa bhraShTaa ca dantaavalir
dRuShTirnakShyati vardhatE vadhirataa vaktraM ca laalaayatE |
Page 10 of 15
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
vaakyaM naadriyatE ca baandhavajanO bhaaryaa na SuSrooShatE
haa kaShTaM puruShasya jeerNavayasaH putrOpyamitraayatE || 3.73 ||
varNaM sitaM Sirasi veekShya SirOruhaaNaaM
sthaanaM jaraaparibhavasya tadaa pumaaMsam |
aarOpitaaMsthiSatakaM parihRutya yaanti
caNDaalakoopam iva doorataraM taruNyaH || 3.74 ||
yaavatsvastham idaM Sareeram arujaM yaavacca doorE jaraa
yaavaccEndriyaSaktirapratihataa yaavatkShayO naayuShaH |
aatmaSrEyasi taavadEva viduShaa kaaryaH prayatnO mahaan
sandeeptE bhavanE tu koopakhananaM pratyudyamaH keedRuSaH || 3.75 ||
tapasyantaH santaH kim adhinivasaamaH suranadeeM
guNOdaaraandaaraanuta paricaraamaH savinayam |
pibaamaH SaastraughaanutavividhakaavyaamRutarasaan
na vidmaH kiM kurmaH katipayanimEShaayuShi janE || 3.76 ||
duraaraadhyaaScaamee turagacalacittaaH kShitibhujO
vayaM tu sthoolEcCaaH sumahati phalE baddhamanasaH |
jaraa dEhaM mRutyurharati dayitaM jeevitam idaM
sakhE naanyacCrEyO jagati viduShEnyatra tapasaH || 3.77 ||
maanE mlaayini khaNDitE ca vasuni vyarthE prayaatErthini
kSheeNE bandhujanE gatE parijanE naShTE SanairyauvanE |
yuktaM kEvalam EtadEva sudhiyaaM yajjahnukanyaapayaHpootaagraava
gireendrakandarataTeekunjE nivaasaH kvacith || 3.78 ||
ramyaaScandramareecayastRuNavatee ramyaa vanaantasthalee
ramyaM saadhusamaagamaagatasukhaM kaavyEShu ramyaaH kathaaH |
kOpOpaahitabaaShpabindutaralaM ramyaM priyaayaa mukhaM
sarvaM ramyam anityataam upagatE cittE na kincitpunaH || 3.79 ||
ramyaM harmyatalaM na kiM vasatayE SravyaM na gEyaadikaM
kiM vaa praaNasamaasamaagamasukhaM naivaadhikapreetayE |
kintu bhraantapatangakShapavanavyaalOladeepaankuracCaayaa
cancalam aakalayya sakalaM santO vanaantaM gataaH || 3.80 ||
Page 11 of 15
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
aa saMsaaraattribhuvanam idaM cinvataaM taattaadRunnaivaasmaakaM
nayanapadaveeM SrOtramaargaM gatO vaa |
yOyaM dhattE viShayakariNO gaaDhagooDhaabhimaanakSheevasyaantaH
karaNakariNaH saMyamaalaanaleelaam || 3.81 ||
yadEtatsvacCandaM viharaNam akaarpaNyam aSanaM
sahaaryaiH saMvaasaH Srutam upaSamaikavrataphalam |
manO mandaspandaM bahirapi cirasyaapi vimRuSanna
jaanE kasyaiShaa pariNatirudaarasya tapasaH || 3.82 ||
jeerNaa Eva manOrathaaSca hRudayE yaataM ca tadyauvanaM
hantaangEShu guNaaSbandhyaphalataaM yaataa guNagnyairvinaa |
kiM yuktaM sahasaabhyupaiti balavaankaalaH kRutaantOkShamee
haa gnyaataM madanaantakaanghriyugalaM muktvaasti naanyO gatiH || 3.83 ||
mahESvarE vaa jagataam adheeSvarE
janaardanE vaa jagad^^antaraatmani |
na vastubhEdapratipattirasti mE
tathaapi bhaktistaruNEnduSEkharE || 3.84 ||
sphuratsphaarajyOtsnaadhavalitatalE kvaapi pulinE
sukhaaseenaaH Saantadhvantisu rajaneeShu dyusaritaH |
bhavaabhOgOdvignaaH Siva Siva SivEtyuccavacasaH
kadaa yaasyaamOtargatabahulabaaShpaakuladaSaam || 3.85 ||
mahaadEvO dEvaH saridapi ca saiShaa surasaridguhaa
EvaagaaraM vasanam api taa Eva haritaH |
suhRudaa kaalOyaM vratam idam adainyavratam idaM
kiyadvaa vakShyaamO vaTaviTapa Evaastu dayitaa || 3. ||
viteerNE sarvasvE taruNakaruNaapoorNahRudayaaH
smarantaH saMsaarE viguNapariNaamaaM vidhigatim |
vayaM puNyaaraNyE pariNataSaraccandrakiraNaas
triyaamaa nEsyaamO haracaraNacintaikaSaraNaaH || 3.86 ||
kadaa vaaraaNasyaam amarataTineerOdhasi vasan
vasaanaH kaupeenaM Sirasi nidadhaanOnjalipuTam |
ayE gaureenaatha tripurahara SambhO trinayana
Page 12 of 15
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
praseedEtyaakrOSannimiSham iva nEShyaami divasaan || 3.87 ||
udyaanEShu vicitrabhOjanavidhisteevraatiteevraM tapaH
kaupeenaavaraNaM suvastram amitaM bhikShaaTanaM maNDanam |
aasannaM maraNaM ca mangalasamaM yasyaaM samutpadyatE
taaM kaaSeeM parihRutya hanta vibudhairanyatra kiM stheeyatE || 3. ||
snaatvaa gaangaiH payObhiH Sucikusumaphalairarcayitvaa vibhO tvaa
dhyEyE dhyaanaM nivESya kShitidharakuharagraavaparyankamoolE |
aatmaaraamaH phalaaSee guruvacanaratastvatprasaadaatsmaraarE
duHkhaM mOkShyE kadaahaM samakaracaraNE puMsi sEvaasamuttham || 3.88 ||
Ekaakee niHspRuhaH SaantaH paaNipaatrO digambaraH |
kadaa SambhO bhaviShyaami karmanirmoolanakShamaH || 3.89 ||
paaNiM paatrayataaM nisargaSucinaa bhaikShENa santuShyataaM
yatra kvaapi niSheedataaM bahutRuNaM viSvaM muhuH paSyataam |
atyaagEpi tanOrakhaNDaparamaanandaavabOdhaspRuSaa
madhvaa kOpi SivaprasaadasulabhaH sampatsyatE yOginaam || 3.90 ||
kaupeenaM SatakhaNDajarjarataraM kanthaa punastaadRuSee
naiScintyaM nirapEkShabhaikShyam aSanaM nidraa SmaSaanE vanE |
svaatantryENa nirankuSaM viharaNaM svaantaM praSaantaM sadaa
sthairyaM yOgamahOtsavEpi ca yadi trailOkyaraajyEna kim || 3.91 ||
brahmaaNDaM maNDaleemaatraM kiM lObhaaya manasvinaH |
SaphareesphurtEnaabdhiH kShubdhO na khalu jaayatE || 3.92 ||
maatarlakShmi bhajasva kancidaparaM matkaankShiNee maa sma bhoor
bhOgEShu spRuhayaalavastava vaSE kaa niHspRuhaaNaam asi |
sadyaH syootapalaaSapatrapuTikaapaatraiH pavitreekRutair
bhikShaavastubhirEva samprati vayaM vRuttiM sameehaamahE || 3.93 ||
mahaaSayyaa pRuthvee vipulam upadhaanaM bhujalataaM
vitaanaM caakaaSaM vyajanam anukoolOyam anilaH |
SaraccandrO deepO virativanitaasangamuditaH
sukhee SaantaH SEtE muniratanubhootirnRupa iva || 3.94 ||
Page 13 of 15
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
bhikShaasee janamadhyasangarahitaH svaayattacEShTaH sadaa
haanaadaanaviraktamaarganirataH kaScittapasvee sthitaH |
rathyaakeerNaviSeerNajeerNavasanaH sampraaptakanthaasanO
nirmaanO nirahankRutiH SamasukhaabhOgaikabaddhaspRuhaH || 3.95 ||
caNDaalaH kim ayaM dvijaatirathavaa SoodrOtha kiM taapasaH
kiM vaa tattvavivEkapESalamatiryOgeeSvaraH kOpi kim |
ityutpannavikalpajalpamukharairaabhaaShyamaaNaa janair
na kruddhaaH pathi naiva tuShTamanasO yaanti svayaM yOginaH || 3.96 ||
hiMsaaSoonyam ayatnalabhyam aSanaM dhaatraa marutkalpitaM
vyaalaanaM paSavastRuNaankurabhujastuShTaaH sthaleeSaayinaH |
saMsaaraarNavalanghanakShamadhiyaaM vRuttiH kRutaa saa nRuNaaM
taam anvEShayataaM prayaanti satataM sarvaM samaaptiM guNaaH || 3.97 ||
gangaateerE himagiriSilaabaddhapadmaasanasya
brahmadhyaanaabhyasanavidhinaa yOganidraaM gatasya |
kiM tairbhaavyaM mama sudivasairyatra tE nirviSankaaH
kaNDooyantE jaraThahariNaaH svaangam angE madeeyE || 3.98 ||
jeerNaaH kanthaa tataH kiM sitam amalapaTaM paTTasootraM tataH kiM
Ekaa bhaaryaa tataH kiM hayakarisugaNairaavRutO vaa tataH kim |
bhaktaM bhuktaM tataH kiM kadaSanam athavaa vaasaraantE tataH kiM
vyaktajyOtirna vaantarmathitabhavabhayaM vaibhavaM vaa tataH kim || 3. ||
paaNiH paatraM pavitraM bhramaNaparigataM bhaikShyam akShayyam annaM
visteerNaM vastram aaSaadaSakam acapalaM talpam asvalpam urveem |
yEShaaM niHsangataangeekaraNapariNatasvaantasantOShiNastE
dhanyaaH saMnyastadainyavyatikaranikaraaH karma nirmoolayanti || 3.99 ||
trailOkyaadhipatitvam Eva virasaM yasminmahaaSaasanE
tallabdhvaasanavastramaanaghaTanE bhOgE ratiM maa kRuthaaH |
bhOgaH kOpi sa Eka Eva paramO nityOditaa jRumbhanE
yatsvaadaadvirasaa bhavanti visayaastrailOkyaraajyaadayaH || 3.991 ||
maatarmEdini taata maaruti sakhE tEjaH subandhO jala
bhraatarvyOum^^a nibaddha ESha bhavataam antyaH praNaamaanjaliH |
yuShmatsangavaSOpajaatasukRutasphaarasphurannirmalagnyaanaapaasta
Page 14 of 15
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
samastamOhamahimaa leenE parabrahmaNi || 3.100 ||
Sayyaa SailaSilaagRuhaM giriguhaa vastraM taruNaaM tvacaH
saarangaaH suhRudO nanu kShitiruhaaM vRuttiH phalaiH kOum^^alaiH |
yEsaaM nirjharam ambupaanam ucitaM ratyai tu vidyaanganaa
manyE tE paramESvaraaH Sirasi yari baddhO na sEvaanjaliH || 3.1001 ||
dhairyaM yasya pitaa kShamaa ca jananee SaantiSciraM gEhinee
satyaM mitram idaM dayaa ca bhaginee bhraataa manaHsaMyamaH |
Sayyaa bhoomitalaM diSOpi vasanaM gnyaanaamRutaM bhOjanaM
hyEtE yasya kuTumbinO vada sakhE kasmaadbhayaM yOginaH || 3.1002 ||
ahO vaa haarE vaa balavati ripau vaa suhRudi vaa
maNau vaa lOShThE vaa kusumaSayanE vaa dRuShadi vaa |
tRuNE vaa straiNE vaa mama samadRuSO yaanti divasaaH
kvacitpuNyaaraNyE Siva Siva SivEti pralapataH || 3.1003 ||
Web Url: http://www.vignanam.org/veda/bhartruhari-sataka-trisati-vairaagya-satakam-plainenglish.html
Page 15 of 15
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)