ျမနမာ- အခြငအေရးမား ေထာငတြငးသ႕ ေဆာငကဥးေပး

ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမား ဥပေဒမၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြင အဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

© အျပညျပညဆငရာ လြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕ ၂ဝ၁၆

ဤအစရငခစာပါအေၾကာငးအရာမားသည Creative Commons အရ လငစငယထားပါသည။

(ရညညႊနးခကေပးျခငး၊ စးပြားျဖစမဟတျခငး၊ ဆငပြားအကးအျမတမရျခငးႏင

အျပညျပညဆငရာ ၄.ဝ)

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode

ေနာကထပသလပါက မမတ႕၏ ဝကဆက www.amnesty.org

ရ ခြငျပခကမား စာမကႏာတြင ၾကညပါ။

ျပညျပညဆငရာ လြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕ မဟတပ အျခားမပငခြင ပငရငတစဦးဦးက

ရညညႊနးထားခလငမ Creative Commons လငစငႏင အကးမဝငပါ။

မကနာဖး ဓာတပ- © အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြင အဖြ႕ မပင

ပထမအႀကမ - ၂ဝ၁၆ ျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင လမတက မ ထတေဝသည။ Peter Benenson House, 1 Easton Street London WC1X 0DW, UK

အညႊနး - ASA ၁၆၄၄ / ၄၇၈၈ / ၂ဝ၁၆ မရငး - အဂၤလပဘာသာျဖင ထတေဝ သည။ အျပညျပညဆငရာလြတၿငမးခမးသာခြင အဖြ႕ ႏငငတကာ အတြငးေရးမႈးခပရး၊ ယေက မ ပႏပသည။

amnesty.org

အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြင အဖြ႕သည ဆးရြား ေသာလ႕အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား အလြသးစားလပမႈမားက အဆးသတေစဖ႕ရန ကမာၻတဝနး ႀကးပမးလႈ႕ေဆာေနသည ႏငငေပါငး ၁၅၀ေကာမ အဖြ႕ဝငေပါငး၊ တကၾကြလႈပရားသေပါငး၊ ေထာကခအားေပးသေပါငး ၇ သနးေကာ ပါဝငေသာ အဖြ႕ ျဖစသည။

ကၽြႏပတ႔၏ ေမာမနးခကမာ လသားတငး ကလသမဂၢ၏ လ႔အခြငအေရး ေၾကညာစာတမးပါ အခြငအေရးမားႏင အျခားေသာ ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရး စႏႈနးမားက ရရခစားႏငေစရန ျဖစသည။

ကၽြႏပတ႕သည အစးရ၊ ႏငငေရးအယဝါဒ၊ စးပြားေရး အကးအျမတႏင ဘာသာေရး တ႔မ ကငးလြတေသာအဖြ႕ ျဖစၿပး အဓကရနပေငြအျဖစ အဖြ႔ဝငေၾကးႏင လဒါနးေငြမားျဖင ရပတညေနေသာ အဖြ႔ျဖစသည။

ျမနမာ-အခြငအေရးမား ေထာငတြငးသ႕ ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒမၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာ လြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာ လြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၃

မာတကာ

နဒါနး ၅

အကဥးေထာငမားဥပေဒမၾကမး ၁၁

အေျခခမမား ၁၁

အကဥးေထာငမားက စမအပခပျခငး (အခနး ၂) ၁၂

တာဝနႏင လပပငခြငမား (ပဒမ ၃ - ၁၀) ၁၂

အကဥးေထာငဝနထမးမား၏ အရညအခငးသတမတခကႏင ေလကငသငၾကားေပးမႈ ၁၃

အမးသမး အကဥးသမား ၁၃

အကဥးေထာင အရာရမားက အငအားက အသးျပျခငး ၁၄

အကငစာရတျပျပငေျပာငးလျခငးႏင အသကေမြးပညာေလကငသငၾကားေပးျခငး (ပဒမ ၁၁-၁၈) ၁၅

ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ (ပဒ၄ ၁၉ - ၂၁) ၁၆

ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ရပငခြငဆငရာ အေျခခမမား ၁၆

လသားခငးစာနာလက အကဥးသားမားက ေစာစးစြာ လႊတေပးျခငး ၁၈

အျပငးအထန နာမကနးမႈမားက အေၾကာငးၾကားျခငး ၁၈

အကဥးသားမားက အပခပျခငး ႏင စမခန႔ခြျခငး (အခနး ၃) ၁၈

အကဥးသားမားက လကချခငး (ပဒမ ၂၂-၂၃) ၁၉

အကဥးသားမားအား ရာေဖြျခငး ၁၉

အကဥးသားမား၏ မတတမးမား ၁၉

အကဥးသားမားအတြက ၎တ႕၏ တာဝနမားႏင အခြငအေရးမား ဆငရာအခကအလကမား ၂၀

အကဥးသားေသဆးလင မသားစအား အသေပးျခငး ၂၁

အကဥးသားမားက ခြျခားခပေႏာငျခငး (ပဒမ ၂၄-၂၆) ၂၂

ေသဒဏက အကဥးသားမား ၂၂

ေနရာထငခငး၊ ကယေရ သန႔ရငးမႈ၊ အဝတအစား၊ အပရာ ႏင အစားအေသာက ၂၂

အကဥးသားမားက ေရႊ႕ေျပာငးျခငး (ပဒမ ၂၇) ၂၃

တရားရးသ႔ ရးထတျခငး (ပဒမ ၂၉ ) ၂၃

အကဥးသားမားႏငေတြ႔ဆခြင (ပဒမ ၃၀-၃၅) ၂၅

မသားစမားအတြက ေတြ႕ဆရန အနညးဆးအခနမား ႏင ကေလးမားႏင အဆးအတားမရ ပြငလငးစြာ ထေတြ႕ရန အခနက တးေပးျခငး ၂၅

ေရ႕ေနႏင ေဆြးေႏြး တငပငမႈ လၿခစတခေရး ၂၅

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၄

ပစဒဏခေနၾကရသည အကဥးသားမားက အလပလပခငးျခငး (ပဒမ ၃၆-၃၇) ၂၆

တရားမ အကဥးသားႏင အခပက အကဥးသားမား (ပဒမ ၃၉ - ၄၁) ၂၆

အစရင မခရေသးေသာ အကဥးသားမားအား အျပစမရေၾကာငးယဆျခငး ၂၇

အခပက အကဥးသားမား၏ အခြငအေရးမား ၂၇

အကဥးသားမား၏ အခြငထးမား (ပဒမ ၄၂) ၂၇

အကဥးသားမား၏ တငၾကားခက ၂၈

ခြျခားဆကဆမႈမရေရး အေျခခ မဝါဒ ၂၉

အကဥးေထာင ျပစမႈႏင ျပစဒဏမား (အခနး ၄ ႏင ၅) ၂၉

အကဥးေထာငျပစမႈမားက အဓပၸါယဖြငဆျခငး ၂၉

မတေသာ တရားစရငမႈ ၃၀

မညသညျပစမႈမားအတြက မညသညျပစဒဏမား ခမတႏငေၾကာငး ရငးလငးစြာ မသရျခငး ၃၁

စညးကမးအရ အေရးယမႈမား ၃၁

ေလာရကျဖတေတာကေသာ ျပစဒဏ ၃၃

အေထြေထြ (အခနး ၆) ၃၄

စညးကမးက ထနးသမးရာတြင အကဥးသားမားက အသးျပမႈ ၃၄

သေဘာရးျဖင လပေဆာငမႈမားအတြက အကဥးေထာငဝနထမးမားက ကငးလြတခြငျပျခငး ၃၄

အကဥးေထာငမားက စစေဆးျခငး ၃၅

အႀကျပခကမား ၃၆

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၅

နဒါနး

“ႏငငတစႏငငရ႕ အကဥးေထာငေတြထ ေရာကဖးသသာ အဒႏငငရ႕ အေၾကာငးက ေကာငးေကာငးသတယ လ႕ ဆရးရပါတယ။” နယလဆင ရလလာလာ မနဒလား ၁0

1

၂၀၁၅ ခႏစဇလငလတြင အကဥးေထာငမား ဥပေဒမၾကမးက ျမနမာႏငင ျပညေထာငစ လႊတေတာတြင “ရပရြာေအးခမး သာယာေရးႏင

တရားဥပေဒစးမးေရး”၊ “မႈခငးထပမ မကးလြနေစရန ကာကြယေရး”၊ အကဥးသားမားအား ျပစဒဏမ လြတေျမာကၿပးေသာအခါ

ထကသငေသာ အသကေမြးမႈ ပညာရပမား သငၾကားတတေျမာကေစရန အတြက အဓကရညရြယလက တငသြငးခပါသည။

ဤအကဥးေထာငမား ဥပေဒမၾကမးမာ ေခတႏင မေလာညေတာေသာ အကဥးေထာငမားႏင စပလဥးသည

ဥပေဒမေဘာငမားျဖစသည ၁၈၉၄ ခႏစ အကဥးေထာင အကဥပေဒ၊ ၁၉၀၀ ခႏစ အကဥးသားမား အကဥပေဒ ႏင ၁၉၂၀

အကဥးသားအျဖစ သတမတျခငး အကဥပေဒ တ႕က ပယဖကၿပး အစားထးမည ဥပေဒမၾကမး ျဖစသည။

ဤကသ႕ ဥပေဒပငးအရႀကးပမးမႈက အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႕က ႀကဆပါသည။ ျပညစေသာ၊ အေသးစတကေသာ၊

ႏငငတကာ လ႕အခြငအေရးဥပေဒ စညြနးမားႏင ကကညေသာ အကဥးေထာငမား ဥပေဒတစရပသည ျမနမာႏငင၏

အကဥးသားမားအားထနးသမးခပေႏာငျခငးဆငရာ အေျခအေနမားက တးတကေကာငးမြနေအာငေဆာငရြကရာတြင အေရးပါေသာ

နညးလမးတစခ ျဖစပါလမမည။ သေသာ ယခထြကရလာေသာ လထကချပသည ဥပေဒမၾကမးသည ႏငငတကာ စခနစညႊနးမားႏင

မားစြာ ေဝးကြာေနပါေသးသည။ လြတလပမႈဆးရႈး၍ အကဥးကခေနရေသာသမား၏ အခြငအေရးကာကြယေပးႏငရနအတြက

လအပေသာ ျပဌာနးခကမားစြာ ကနရေနေသးေၾကာငးေတြ႕ရပါသည။ ယခ အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႕က တငျပမည

အေသးစတ ဆနးစစေလလာခကတြင ႏငငတကာ လ႕အခြငအေရး စခနစညႊနးမားနင ကကညစြာ အကဥးေထာငမားဥပေဒက

မညကသ႕ျပငဆငသငသညဆေသာ တကသည အၾကျပခကမားက ေဖၚျပထားပါသည။ လကရ ဆနးစစခကမာ လႊတေတာ

ကယစားလယမား၊ အျခားေသာ အစးရ အာဏာပငမား၊ လ႔အသငးအဝနးအတြက လႈပရားၾကသမား ႏင ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာင

စနစက ျပျပငေျပာငးလရန ႀကးပမးေနၾကသတ႔အတြက အသး၀ငမညဟ ကြၽႏပတ႔ ေမာလငပါသည။

၁ နယလဆင မနဒလား၊ လြတေျမာကမႈဆသ႕ခရးရည၊ Little Brown & Co ၁၉၉၅

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၆

အကဥးေထာငတြငး အေျခအေနမားႏင ပတသက၍ ယခငမ ယခအထ ရေနေသာ စးရမခကမား

“ျမနမာႏငငက ေထာငေတြကေတာ ငရလပ။ ၾကပညပ ေနၿပး ေဆးဝါးေကာငးေကာငး မရ၊ ေထာငဆရာဝနမရ၊ အကငပကမႈ၊ ႏပစကညဥးပနးမႈေတြ န႔ အစားအစာ ညဖငးတာေတြဟာ ထးစျဖစေနပါၿပ။ လ႕ဂဏသကၡာကငးလြနးတယ။” ဘၾကည၊ တြဖကအတြငးေရးမႈး၊ ႏငငေရးအကဥးသားမား ကညေစာငေရာကေရးအသငး (ျမနမာနငင)၂

1

2

ျမနမာႏငငတြငးမ အကဥးေထာငမားသည ဆးရြားသညေထာငတြငး အေျခအေန၊ ႏပစကညငးပနးျခငးအပါအဝင အကဥးသားမားေပၚ

ၾကမးတမးစြာဆကဆမႈမားေၾကာင နာမညေကာၾကားပါသည။၃2

3 လြနခေသာႏစ ၃၀ကာလအတြငး

ထြကေပၚခေသာအစရငခစာမားတြငလညး အကဥးေထာငမားႏင အကဥးသားဥးေရမမတျခငး၊ သနရငးေသာ ေသာကသးေရ၊

အဟာရျပည အစားအစာ ႏင သငေလာေသာ သန႕ရငးေရးစနစတ႕ မရရျခငး အေၾကာငးမားက တစသမတတညး ေဖၚျပခၾကသည။

လေလာကေသာ ကနးမာေရးႏင ေဆးဝါးေစာငေရာကမႈ တ႕မာလညး အထးခ ႕တပါသည။ ထ႕အျပင အကဥေထာငတြငး

ဆးရြားေသာအေနအထားမားကလညး အကဥးသားတ႕၏ ကနးမာေရးက မၾကာခဏဆသလ ပမဆးရြားထခကေစခပါသည။

၂၀၀၇ ခႏစက ျမနမာႏငငဆငရာ ကလသမဂၢ လ႔အခြငအေရး အထးကယစားလယ ေပၚလ ဆာဂယ ပငညရးက ကလသမဂၢ

လ႕အခြငအေရးေကာငစသ႔ တငသြငးေသာ ၎၏ အစရငခစာထတြင ျမနမာႏငငအတြငးမ လ႕အခြငအေရးအေျခအေနက ယခကသ႔

ေဖာျပထားပါသည။

“အကဥးသားေတြက ဆကဆရာမာ ႏငငတကာ စခနစညႊနး ျပညမျခငးမရတ ဆးဝါးလြနးတ ေထာငတြငးအေျခအေနေတြ အတညျပၾကတ သတငးပ႕ခကေတြရၾကပါတယ။ တကယေတာ ႏငငတကာ ဥပေဒအရ တားျမစပတပငထားတ ရကစကၾကမးၾကတ၊ လမဆန၊ ႏမခ ဆကဆမႈေတြ ေထာငတြငးမာ ရေနပါတယ။” ၄ 4

အကဥးသားမားအား ညဥးပနးႏပစကမႈ ႏင ရကစကၾကမးၾကတစြာ ျပမမႈမား၊ လမဆနမႈ သ႕မဟတ ေစာကားေသာ ဆကဆမႈ (ဝါ)

ျပစဒဏခတမႈ (ေနာကပငးတြင ညဥးပနးႏပစကမႈမားဟ ရညညြနးသြားပါမည) လပရပ မားမာ အခပစခနးမားႏင

အကဥးေထာငမားတြင အေျခခငစြာ ျဖစေပၚေနၾကျပးျဖစသည။ ဤအေၾကာငးမားက စစမးေဖာထတမႈမား မရသေလာက

နညးပါးပါသည။ အကဥးသားမား အထးသျဖင ယၾကညခကေၾကာင အကဥးကခေနရသမား၅4

5 မာ မၾကာခဏဆသလ အျခားသမားႏင

အဆကအသြယျဖတေတာကခရ၊ တကပတ၆5

6 ခၾကရသည။ အစြမးကန ဆးဝါးသည ၾကာရညသည တကပတခရသည ပစတစခမာ

“ေခြးတက” ထထညၿပး အျပစေပးခရျခငး ျဖစသည။ ေခြးတကမားမာ အေစာငေခြးမားက ထားရသည အတတကမားျဖစသည။

၂ ဘၾကညႏငအငတာဗး၊ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕၊ ၾသဂတ၂၀၁၆၃ ဥပမာ၊ အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြင အဖြ႔၏ ၁၉၈၉ ခႏစ ႏဝငဘာလက ထတျပနေသာ အစရငခစာ ျမနမာ - ယၾကညခကအကဥးသားမား - ၁၉ ၈၈ စကတငဘာမစ၍ ျဖစေပၚတးတကမႈမားအား မတတမး ျပစထားျခငး၊ ၁၉၉၀ ႏဝငဘာလ ၇ ရကေန႔က ထတျပနေသာ အစရငခစာ ျမနမာ - အမးသားအကးစးပြားက ေရ႕ရႈ၍ - စစအပခပေရးေအာကမ ႏပစကညဥးပနးမႈ၊ အကဥးရးစရငမႈႏင ယၾကညခကအကဥးသားမား (Index: ASA 16/010/1990)၊ ၁၉၉၅ စကတငဘာ ၂၁ ရကေန႔က ထတျပနေသာ အစရငခစာ ျမနမာ - အကဥးေထာငမားႏင အလပစခနးမားမ အေျခအေနမား (Index: ASA 16/022/1995)၊ ၁၉၉၇ ႏဝငဘာလထတ ျမနမာ - ႏငငတကာအသငးအဝနးအတြက စနေခၚခက(Index: ASA 16/ 028/1997)၊ ၂၀၀၀ ခ ဒဇငဘာလထတ ျမနမာ - ႏပစကညဥးပနးမႈ အဖြ႔အစညးမား (Index: ASA 16/24/00)၊ ႏငငေရးအကဥးသားမား ကညေစာငေရာကေရးအဖြ႔ (AAPP-B) ၏ ၂၀၀၇ ခႏစအစရငခစာ ျမနမာျပညအကဥးေထာငမား၏ အေျခအေန ၄ ေပါလ ဆာဂယ ပငညရး - ယခင ျမနမာႏငငလ႕အခြငအေရးဆငရာ ကလသမဂၢ အထးကယစားလယ၊ ျမနမာႏငင လ႕အခြငအေရး အေျခအေန အစရငခစာ၊ လ႕အခြငအေရးေကာငစ ၆၆ၾကမေျမာကအစညးအေဝး၊ A/HRC/6/14 ဒဇငဘာ၇၊ ၂၀၀၇၅ ယၾကညခကေၾကာငအကဥးခခရသမား ဆသညမာ တစတစေယာကသည သ၏ ႏငငေရး၊ ဘာသာေရး သ႕မဟတ အျခားယၾကညခကမား၊ လမး၊ လင၊ အသားအေရာင၊ ဘာသာစကား၊ တငးျပည သ႕မဟတ လမႈအသငးအဝငး၊ စးပြားေရးအေနအထား၊ ေမြးရာဇာတ၊ လငပငးဆငရာ သတမတခရလမႈ၊ သ႕မဟတ အျခားအေနအထား၊ သ႕မဟတ မမ၏ လြတလပစြာ ထတေဖာေျပာဆခြငက ကငသးျခငးအတြက သ႕မဟတ အျခား လ႕အခြငအေရးဆငရာ ထတေဖာကငသးျခငး ႏင ထသ႕ျပလပရာတြင အၾကမးဖကျခငး သ႕မဟတ မနးတးျခငးက အသးမျပေသာ အေၾကာငးမားေၾကာင ရပပငးဆငရာ လြတလပခြငက ရပသမးျခငး ခရသမားက ဆလသည။ ၆ အဆကအသြယျဖတခပေႏာငျခငး ဆသညမာ အကဥးသားက ၎အား ကညႏငေသာ၊ သ႔မဟတ ၎ ဘာျဖစေနသညက သႏငေသာ၊ ၎၏ အခြငအေရးမား ခးေဖာကခရမႈက ကာကြယေပးႏငေသာ သ႔မဟတ အမားသေအာငလပေပးႏငေသာ အကဥးေထာင ျပငပမ ပဂၢလမား ျဖစသည ေရ႕ေနမား၊ ဆရာဝနမား၊ မသားစဝငမားႏင မတေဆြမားႏင ေတြ႔ခြငမေပးပ ထနးသမးထားျခငး ျဖစသည။ ယငးသ႔ ခပေႏာငျခငးမာ တစဥးတညးခြျခားခပေႏာငျခငး ႏငကြာျခားသည။ ျပငပႏင အဆကအသြယျဖတခပေႏာငျခငးမာ အျပငႏင အဆကအသြယ မရေသာလညး အကဥးေထာငတြငးတြင အခနးေဖာ အျခားအကဥးသားမားႏင အတေနခြင၊ ထေတြ႔ဆကဆခြင ရရပါသည။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၇

အလြနကဥးေျမာငးၿပး အကဥးသားမား၏ လႈပရားမႈမားက ၾကးမားစြာကန႕သတထားသည။ ထ႕အျပင စစေထာကလမးေရးဌာန၊

အထးစစမးစစေဆးေရးဌာန ႏင ေထာငအာဏာပငမားက အကဥးသားမားက မသားစႏငေဝးရာ၊ မသားစအေနႏင ေထာငဝငစာ

(အကဥးသားမား အေရးတႀကးလအပသည အစားအေသာက၊ ေဆးဝါး ေပးပ႔ႏငသည အခြငအေရး)၇6

7 လာမေတြ႕ႏငသည

ေဝးလသေခါငေသာ ေထာငမားသ႔ မၾကာခဏေနရာ ေရႊ႕ေျပာငးထားေလရပါသည။

အတငးအဓမၼ အလပေစခငးမႈမားကလညး ကယကယျပန႕ျပန႔ ေတြ႕ရရသည။ အကဥးသားမားမာ ရဘကစခနးမားတြင

မၾကာခဏဆသလပင ၾကမးတမး၍ အႏရာယရေသာ အေျခေနမားတြင အလပေစခငးျခငး ခၾကရသည။ ရကႏကျခငး၊

လေလာကေသာအစားအစာႏင လေလာကေသာ အပစကခြင မရျခငး စသည ခးေဖာကမႈမားႏငလညး မၾကာမၾကာ

ရငဆငေနၾကရပါသည။ အျခားဆးရြားေသာ လပရပတစခမာ အတငးအၾကပ ေပၚတာဆြျခငးျဖစသည။ ျမနမာတပမေတာက

ေရ႕တနးစစဆငေရးမားတြင အထးသျဖင တငးရငးသားလကနကကင တပမားက တနျပနတကစစဆငရာတြင ေလးလေသာလကနက

ခယမးမးေကာကမားႏင အျခားရကၡာပစၥညးမားက သယေဆာငရာ၌ ျပစဒဏကရာဇဝတသားမားက ပမနအဓမၼ

ေခၚယခငးေစေလရသည။ လေလာကေသာ စားေရရကၡာ၊ အနားယခြင၊ ေဆးဝါးေစာငေရာကမႈတ႕ မရရျခငးေၾကာင

ေပၚတာအထမးသမားမားမာ အခ႕ေသာျဖစရပမားတြင ရာသကပန ထခကဒါဏရာမား၊ ကာလၾကာ ကနးမာေရးထခကမႈမား သ႕မဟတ

အသကဆးရႈးမႈမး အထ ရငဆငၾကရပါသည။၈7

8

မားမၾကာခငႏစမားအတြငးတြင အေျခအေနမားမာ တးတကေကာငးမြနလာပ ရပါသည။ ႏပစကညဥးပနးမႈမားႏင ပတသကသည

တငၾကားမႈမား ယခငကထက ႀကမေရ ေလာနညးလာၿပး အျပညျပညဆငရာ ၾကကေျခနအဖြ႕ (ICRC) ကလညး ၂၀၁၃ ခႏစမစ၍

ျမနမာျပညတလႊားရ အကဥးေထာငမားႏင ရဘကစခနးမားတြင လြတလပေသာေစာငၾကညေလလာမႈမားျပလပႏငခပါသည။၉8

9

အျပညျပညဆငရာ ၾကကေျခနအဖြ႕ (ICRC) ၏အဆအရ အဖြ႕၏ အကဥးေထာငမားဆသ႕ သြားေရာကမႈမားမ ေတြ႕ရခကမားႏင

အကဥးေထာငမားအတြငး အကဥးသားဥးေရ ျပြတၾကပေနျခငး၊ အကဥးသားမားအတြက အသကေမြးဝမးေကာငး ပညာရပမား

သငၾကားေပးျခငး ကသ႕ေသာ ကစၥရပမားက အာဏာပငမားႏင သးသန႔ လၿခစြာ ေဆြးေႏြးခြငမား ရလာျခငးက အကဥးေထာငတြငး

ထနးသမးမႈအေျခအေနမားႏင အေျခခဝနေဆာငမႈမားတြင တးတကမႈမား ျဖစထြနးေစခသညဟ ဆပါသည။၁၀9

10 သ႕ရာတြင

အကဥးေထာငတြငး အေျခအေနမားႏင ပတသကသည စးရမမႈမားမာ ရေနဆျဖစပါသည။ ဥပမာ ျမနမာႏငင

အမးသားလ႕အခြငအေရးေကာငစ (MNHRC) က ကယားျပညနယ၊ တနသၤာရတငး၊ မႏေလးတငးရ ေဒသမား၊ ရမးျပညနယ၊

ရခငျပညနယ ႏင ရနကနရ အကဥးေထာငမားသ႕ ၂၀၁၅ ႏင ၂၀၁၆ ခႏစတ႕၌ သြားေရာကရာတြင ေထာငေနရာႏင အကဥးသားဥးေရ

မမတျခငး၊ သန႕ရငးမႈညဖငးျခငး၊ လေလာကေသာ ေဆးဝါးေစာငေရာကမႈ၊ သန႕ရငးေသာေရ ႏင သငေတာေသာ

သန႕ရငးေရးစနစမားက ရရဖ႕ အခြငအလမးမား ဆကလကၿပးကငးမေနေၾကာငး ေတြ႕ရခရသညဟ ဆပါသည။၁၁10

11

ႏငငတလႊားအကဥးေထာငမား အေျခအေနဆးရြားေနျခငးမာ အကဥးေထာငမားတြင ကငသးလကရေသာ အကဥးေထာငဆငရာ

ဥပေဒမေဘာငမာ အကဥးသားမား၏ အခြငအေရးက ကာကြယေစာငေရာကရန အတြက လေလာကမႈမရေသးျခငးမ တစတတပငး

ျမစဖားခေနပါသည။ အကဥေထာငမားဆငရာ ဥပေဒသစခမတဖ႕ ေဆြးေႏြးမႈမားက ၂၀၁၂ ခႏစကတညးက

စတငျပလပေနခၿပျဖစေသာလညး တးတကမႈမာ အလြနပင ေႏးေကြးလကရေနပါသည။၁၂11

12

၇ ႏငငေရးအကဥးသားမား ကညေစာငေရာကေရး အသငး (ေအေအပပ- ျမနမာႏငင) “လြတေျမာကၿပးတအခါ ဘ၀က အစကေန ျပနစၾကရတယ” - ျမနမာႏငငရ ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးမား၏ အေတြ႔အႀကမားႏင ျပနလညေပါငးစညးေရး စနေခၚမႈ ျပနာမား အစရငခစာ ေမ ၂၀၁၆ ကရႈ၈ ရႈရန- အျပညျပညဆငရာလ႕အခြငအေရးအဖြ႕၊ ျမနမာ- ျမနမာႏငငတြငးက ကရငျပညနယ၊ ၁၉၈၈ စကတငဘာ ၁၈ မစ၍ဖမးဆးထနးသမးထားေသာ ႏငငေရးအတကအခဟ သသယရသမား ႏင ေပၚတာဆြခရသမား အား ဥပေဒမသတျဖတျခငး ႏင ညဥးပနးႏပစကမႈမား အေပၚစြခကမား (အညြနး၊ ASA 16/16/89)၊ ၾသဂတ ၁၉၈၉။ ျမနမာ၊ အကဥးေထာငမားနင အလပစခနးမားမအေျခအေနမား (အညြနး ASA 16/22/95) စကတငဘာ ၁၉၉၅။ ေအေအပပ အဖြ႕- ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားနင အလပစခနးမား၊ အသတတသတကြငးမား၊ ေမ ၂၀၀၉။ လ႕အခြငအေရးေစာငၾကညေလလာေရး အဖြ႕- ေသဆးလမးေလာက သမားမား၊ ျမနမာႏငငအေရ႕ဘက ေရ႕တနးမကႏာစာမ ေပၚတာအလပသမားမား၊ ဇလင၁၂၊ ၂၀၁၁။ ကရငလ႕အခြငအေရး အဖြ႕(KHRG)- အ ကဥးေထာငမ ေရ႕တနးစစမကႏာမားသ႕၊ အကးလြနခ အဓမၼေပၚတာ အလပသမားမား၏ သကေသခခကမားအား ဆနးစစခကမား ၂၀၀၉-၂၀၁၁၊ ဇလင ၂၀၁၁။ ၉ ၂၀၁၃ခႏစတြင ICRC အဖြ႕က ၈ႏစၾကာ အကဥးေထာငမားက သြားေရာကခြင ပတပငခခရၿပးမ ျမနမာအစးရထမ ခြငျပခက ျပနရခၿပး အကဥးေထာငမားသ႕ သြားေရာကၾကညရႈျခငးမားက ျပနလညစတငခပါသည။ ရႈရန- ICRC ၊ ျမနမာ- အကဥးေထာငမားသ႕ အငစအာစ သြားေရာကၾကညရႈျခငးမားကျပနလညစတငရန အသငျဖစေန။ https://www.icrc.org/eng/resources/documents/interview/2012/12-11-myanmar-detention-visits.htm၁၀ အျပညျပညဆငရာၾကကေျခနအဖြ႕(ICRC) ၏ ၂၀၁၅ ႏစပတလညအစရငခစာ။ ဤ ဝဘစာမကႏာတြင ၾကညႏင-https://app.icrc.org/files/2015-annual-report/၁၁ ျမနမာအမ းသား လ႕အခြငအေရး ေကာမရင(MNHRC)၊ ၂၀၁၅ ႏင ၂၀၁၆ ထတ ေၾကျငာခကမား။ ဤ ဝဘစာမကႏာတြင ၾကညႏင-http://www.mnhrc.org.mm/en/statements-2/. အေမရကနႏငငျခားေရးဌာန- ျမနမာႏငင လ႕အခြငအေရး အစရငခစာ ၂၀၁၅ စာ-၄ တြငလညးရႈႏင။၁၂ ျမနမာႏငင လ႕အခြငအေရး အေျခအေနဆငရာ အထးကယစားလယ၏ အစရငခစာ၊ ကလ Doc: A/67/383 ၂၃ စကတငဘာ၂၀၁၂၊ အပဒ ၁၈။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၈

ျပျပငေျပာငးလရနအခြငအလမး

ယခငအစးရက အကဥးေထာငမား ဥပေဒမၾကမးက (ေနာကပငးတြင ဥပေဒမၾကမး ဟရညညႊနးပါမည)၂၀၁၅ခႏစ ဇလငလတြင

အခ႕လမႈအဖြ႕အစညး အဖြ႕ဝငမားထသ႕ အႀကျပ မတခကျပရန ေပးပ႕ခသည။ ထဥပေဒ မၾကမး မတက အျပညျပညဆငရာ

လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႕က ရယခၿပး အဂၤလပဘာသာသ႕ျပနဆရန တာဝနေပးခရာ ၎က အေျခခၿပး ေအာကပါ

သေတသနဆနးစစခကက ျပစႏငခပါသည။၁၃12

13 ကြႏပတ႕သရရသေလာက ယငးအခနေနာကပငးတြင ဥပေဒမၾကမးႏငစပလဥး၍

ျပငဆငမႈတစတရာ မရေသးပါ။ ထ႕အျပင ေအာကပါ ေလလာဆနးစစခကမာ ဥပေဒမၾကမးႏင ပတသက၍ အျပညျပညဆငရာ

လြတၿငမးခမးသာခြင အဖြ႕၏ စးရမခကမား အားလးျပညျပညစစ မပါဝငေသးပါ။ သ႕ရာတြင မၾကမးထတြင ကနရစခေသာ

လ႕အခြငအေရး ကာကြယေစာငေရာကေရးႏင ပတသကသည အဓကျပဌာနးခကမားက ေဖၚျပထားၿပး ျပငဆငရနအတြက အဓက

အၾကျပခကမားက ထညသြငးေဖၚျပထားပါသည။

ဥပေဒမၾကမးမာ ရဆဥပေဒျပဌာနးခကမားႏင စာလင ႀကးမားေသာ တးတကမႈျဖစၿပး အကဥးသားမားက ဆကဆရာတြင ႏငငတကာ

စခနစညႊနးမားက ျမနမာႏငင၏ လကရ ဥပေဒမေဘာငအတြငးသ႕ ထညသြငးရန ႀကးပမးထားျခငးက ကြ ႏပတ႕ အျပညျပညဆငရာ

လြတၿငမးခမးသာခြင အဖြ႕မ သတထားမပါသည။ မႈခငးထပမ မကးလြနေစရန ကာကြယေရး၊ အကဥးသားမားအား ျပစဒဏမ

လြတေျမာကၿပးေသာအခါ ထကသငေသာ အသကေမြးမႈပညာရပမား သငၾကားတတေျမာကေစေရး ကသ႕ေသာ

လကခႀကဆစရာေကာငးသည ျပဌာနးခကမားလညး အမားအျပား ပါဝငပါသည။၁၄13

14 အကဥးသားမားအတြက စာအပစာေပ ရရႏငေရး၊

အပနးေျဖႏငေရး ႏင ပညာဗဟသတမားရယေရး လပေဆာငခကမား ရရႏငသညအခြငအလမးမားက ေတာငးဆသည

ျပဌာနးခကမားကလညး ထညသြငးေပးပါရန ေတာငးဆပါသည။ ဥပေဒမၾကမးတြင အကဥးသားမားက အရြယမေရာကေသးသမား၊၁၅14

15

လႀကး၊ ကား၊ မ စသညျဖင အပစအလက သးသန႕ခြထားရနလညးပါရပါသည။ ဥပေဒမၾကမးက အကဥးသားမားအတြက

ျပငပေလာကႏင ထေတြ႕ႏငျခငး၊ ေရ႕ေနႏငေတြ႕နငျခငး အပါအဝင အခြငအေရးမားစြာက ေပးအပထားပါသည။

သ႕ေသာလညး ဥပေဒမၾကမးသည အဓကအားျဖင အေရးႀကးေသာျပဌာနးခကမားစြာ ထညသြငးရနပကကြကေနရာ ႏငငတကာ

လ႕အခြငအေရးစမားေအာက မားစြာနမကေနဆျဖစပါသည။ ဥပမာ ဥပေဒမၾကမးတြင ညငးပနးႏပစကျခငး၊ မတရားသျဖင

ထနးသမးထားျခငး၊ အဓမၼအလပေစခငးျခငးတ႕မ ကာကြယေပးမည ဥပေဒလာျပဌာနးခကမား မပါရဘ ကနးမာေရး၊ အစားအစာ၊

ေသာကေရ၊ ေနရာထငခငး၊ သန႕ရငးေရးႏင တကယေရ သန႕စငေရးဆငရာ အနညးဆးရရမည စႏႈနးမားဆငရာ ျပဌာနးခကမားလညး

ဥပေဒမၾကမးတြင မပါဝငပါ။ အမးသမးမားႏင အရြယမေရာကေသးသည အကဥးသားမား၏ အထးလအပခကမား၊

ေထာငတြငးအေျခအေနမားက လြတလပစြာေစာငၾကညခြင၊ ေထာငအာဏာပငမား အငအားအသးျပျခငးဆငရာ ကငထးမား၊ သ႕မဟတ

အကဥးသားမားအတြက လြတလပစြာ တငၾကားႏငသည စနစ၊ စသညတ႕ ဆငရာျပဌာနးခကမားလညး မပါရပါ။ ထ႕အျပင

ဥပေဒမၾကမးတြင စညးကမးထနးသမးေရး အေရးယမႈမားအျဖစ ကာလတာရညစြာ တစဥးတညး ခြျခားခပေႏာငထားျခငးႏင

ထနးသမးလက ျပစဒဏေပးျခငးကသ႕ ေစာဒကတကစရာ နညးလမးမားက သးႏငသညျပဌာနးခကမား ပါရေနေသးပါသည။

အကဥးေထာငမားအတြငး အေျခအေနမားႏင ပတသက၍ အဓက နငငတကာ လ႔အခြငအေရး ဥပေဒႏင စႏႈနးမား

ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရးစာခပမား အေတာမားမားတြင လြတလပခြင ရပသမး ခရေသာ လမား၏

အခြငအေရးဆငရာ ျပဌာနးခကမား ပါဝငပါသည။ ထ႔အျပင ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခကလညး

အကဥးသားမားအား ဆကဆျပမရာတြင လကနာရမည အနမဆးစႏႈနးမားက သတမတေပးထားေသာ

စညးမဥးဥပေဒသမား ပါဝငသည ဆးျဖတခက အမားအျပားက ခမတထားခပါသည။

၁၃ အျပညျပညဆငရာ လြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕၏ မတတမးတငခက၁၄ အကဥးသားမားအေပၚ ျပမဆကဆပႏင ပတသက၍ ကလသမဂၢ၏ အနမဆး စႏႈနး ဥပေဒသမား (နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား)၊ ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခ ျပဌာနးခက ၇၀/၁၇၅ ၁၇ဒဇငဘာ ၂၀၁၅၊ ေနာကဆကတြ ၊ ဥပေဒသ ၄.၁၁၅ ဥပေဒၾကမးတြင “လငယအကဥးသားမား” က “အသက ၁၆ႏစ ျပညၿပး ၁၈ႏစ မျပညေသးသည ျပစမႈကးလြနသအကဥးသား” ဟ သတမတေဖၚျပသည။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၉

လမႈေရးႏင ႏငငေရး အခြငအေရးမားဆငရာ အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညခက (ICCPR)၁၆15

16။ ပဒမ ၁၀.၁

က “လြတလပခြငမား ရပသမးခထားရသးအားလးတ႕က လသားဆနစြာ ဆကဆျပမရမည” ဟ ေဖာျပထားၿပး

ပဒမ ၁၀.၃ က အကဥးေထာငစနစ၏ “ပဓာနရညမနးခက” မာ အကဥးသားမားက ျပျပငေျပာငးလ၍

လမႈေရးအရ ျပနလညထေထာငေပးရန ျဖစသည ဟေဖာျပထားသည။ အျခားေသာ သကဆငရာ

ျပဌာနးခကမားတြင လညး ညဥးပနးႏပစကျခငး၊ ရကရကစကစက လမဆနစြာ လ႔ဂဏသကၡာကဆငးေအာင

ျပမဆကဆျခငး၊ အျပစေပးျခငးမားက လးဝတားျမစသညဟ၍ ေဖာျပထားသည (ပဒမ ၇)။

ညဥးပနးႏပစကျခငးႏင အျခားေသာ ရကရကစကစက လမဆနစြာ လ႔ဂဏသကၡာ ကဆငးေအာင

ျပမဆကဆျခငး၊ အျပစေပးျခငးမားက ဆန႔ကငေရး ဆငရာ ကလသမဂၢ သေဘာတညခက ၁၇16

17။

ဤသေဘာတညခကက ညဥးပနးႏပစကျခငးႏင ရကစကစြာ လမဆနစြာ၊ လ႕ဂဏသကၡာ ကဆငးေအာင

ျပမဆကဆျခငး၊ အျပစေပးျခငးမားက တားျမစသည (ပဒမ ၁၊ ၂ ႏင ၁၆) အျပင၊ တငၾကားခကမားအား

စစမးစစေဆးမႈမား (ပဒမ ၁၂ ႏင ၁၃)၊ ကးလြနသမားက တရားစြဆ အေရးယမႈမား (ပဒမ ၄-၉ ) နင

နစနာသမားအတြက ျပနလညကစားမႈမား (ပဒမ ၁၄) က စစဥေပးသည။

ညဥးပနးႏပစကျခငးႏင အျခားေသာရကရကစကစက လမဆနစြာ လ႔ဂဏသကၡာ ကဆငးေအာင

ျပမဆကဆျခငး၊ အျပစေပးျခငးမားက ဆန႔ကငေရးဆငရာ ကလသမဂၢ သေဘာတစာခပ၏ ေနာကဆကတြ

မတတမး ၁၈17

18။ ဤမတတမးႏငအည ႏငငတကာအဖြ႔ (ညဥးပနးႏပစကမႈတားဆးေရး ဆပေကာမတ) ႏင

ျပညတြငးအဖြ႔မား (အမးသားအဆင တားဆးေရးလပငနးစဥမား)က ဖြ႔စညး၍ အကဥးေထာငမားသ႔

သြားေရာကကာ အကဥးသားမား၊ အရာရမားႏငေတြ႔ဆျခငး၊ ညဥးပနးႏပစကျခငးႏင အျခားမသငေတာေသာ

အျပအမမားက ရပတန႔ေစရနအတြက ေတြ႔ရခကအေသးစတမားက မေဝေပးၿပး အႀကျပခကမား ေပးျခငးႏင

အာဏာပငမားႏင ေဆြးေႏြးညႏႈငးျခငးမား ျပလပႏငသည။

ကေလးသငယ အခြငအေရးမားဆငရာ ကလသမဂၢ သေဘာတညခက၁၉ 19 ထတြင ျမနမာႏငငကလညး ပါဝင

လကမတေရးထးထားသည။ ဤသေဘာတညခကတြင အျခားျပဌာနးခကမားအျပင ကေလးတစဥးအား

ဖမးဆး၊ ခပေႏာင အကဥးချခငးက ေနာကဆးအဆင မလႊသာမ လပရနႏင အကဥးခခနကလညး

တတႏငသမ အတဆးျဖစေစရမညဟ ပဒမ ၃၇ တြင ေဖာျပထားပါသည။

အကဥးသားမားအေပၚ ျပမဆကဆပႏင ပတသက၍ ကလသမဂၢ၏ အနမဆး စႏႈနး ဥပေဒသမား (နယလဆင

မနဒလား ဥပေဒသမား)၂၀19

20 က အကဥးသားမားအေပၚ လသားခငးစာနာမႈျဖင ဆကဆရမည

အနမဆးစႏႈနးမားက အေသးစတ ေဖာျပထားသည။၂၁20

21 ဤဥပေဒသမားက အကဥးသားတ႔၏ ဘဝ

အစတအပငး အားလး အတြက ျဖစၿပး အကဥးေထာင အရာရမားကလညး အကဥးေထာငမားႏင

အခပစခနးမားတြင ေဘးကငးစြာႏင စညးကမးတက ေဆာငရြကရငး အကဥးသားမား၏

အခြငအေရးမားကလညး ေလးစားႏငေသာ နညးလမးမားက လမးညႊနထားသည။

အကဥးသားမားအေပၚ ဆကဆျပမျခငးဆငရာ ကလသမဂၢ အေျခခစညးမဥးမား၂၂21

22 ႏင ခပေႏာင

အကဥးခခထားရသ အားလးအတြက ကာကြယေစာငေရာကျခငး ဆငရာ ကလသမဂၢ အေျခခစညးမဥးမား၂၃22

23

၁၆ ၁၆ ဒဇငဘာ ၁၉၆၆ တြငအတညျပခၿပး ၁၉၇၆ ခႏစ မတလ ၂၃ ရကေန႔တြင စတင အသကဝငသည ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခ ျပဌာနး ဆးျဖတခက အမတ၂၂၀၀က (၂၁) လမႈေရးႏင ႏငငေရးအခြငအေရးမားဆငရာ အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညခက။၁၇ ညဥးပနးႏပစကျခငးႏင အျခားရကရကစကစက လမဆနစြာ လ႔ဂဏသကၡာ ကဆငးေအာင ျပမဆကဆျခငး၊ အျပစေပးျခငးမားက ဆန႔ကငေရး ဆငရာ ကလသမဂၢ သေဘာတညခက။ ကလသမဂၢအေထြေထြညလာချပဌာနးခက ၃၉/၄၆၊ ၁၀ ဒဇငဘာ ၁၉၈၄။ ၂၆ ဇြန ၁၉၈၇ တြငစတငအသကဝငသည။၁၈ ညဥးပနးႏပစကျခငးႏင အျခားရကရကစကစက လမဆနစြာ လ႔ဂဏသကၡာ ကဆငးေအာင ျပမဆကဆျခငး၊ အျပစေပးျခငးမားက ဆန႔ကငေရး ဆငရာ ကလသမဂၢ သေဘာတစာခပ၏ ေနာကဆကတြ သေဘာတညခက။ ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာချပဌာနးခက ၅၇/၁၉၉ ၊ ၁၈ ဒဇငဘာ ၂၀၀၂။ ၂၂ ဇြန ၂၀၀၆ တြင စတင အသကဝငသည။၁၉ ကေလးသငယ အခြငအေရးဆငရာ ကလသမဂၢ သေဘာတညခက။ ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခ ျပဌာနးခက ၄၄/၂၅၊ ၂၀ ႏဝငဘာ ၁၉၈၉။ ၂ စကတငဘာ ၁၉၉၀ တြငစတငအသကဝငသည။ ျမနမာႏငငက ၁၉၉၁တြင သေဘာတညခကက အတညျပ လကနာသည။၂၀ အကဥးသားမားအေပၚ ျပမဆကဆပႏင ပတသက၍ ကလသမဂၢ၏ အနမဆး စႏႈနး ဥပေဒသမား (နယလဆငမနဒလား ဥပေဒသမား)။ ကလသမဂၢအေထြေထြညလာချပဌာနးခက A/RES/70/175 ၊ ၁၇ ဒဇငဘာ ၂၀၁၅ (ေနာကပငးတြင ‘နယလဆငမနဒလား ဥပေဒသမား’ ဟ ရညညႊနးသည)၂၁ အကဥးသားမားအေပၚ ျပမဆကဆပႏင ပတသက၍ ကလသမဂၢ၏ အနမဆး စႏႈနး ဥပေဒသမား က ကနဥးတြင ကလသမဂၢ ရာဇဝတမႈ ကာကြယေရးႏင ျပစမႈကးလြနသမား အေပၚ ျပမဆကဆပဆငရာ ကြနဂရက က ၁၉၅၅တြင အတညျပခသည။ ကလသမဂၢ စးပြားေရးႏင လမႈေရးေကာငစက ၁၉၅၇ တြင အတညျပသည။ ၂၀၁၅ တြင ထဥပေဒသမား၏ ျပငဆငထားေသာ ဥပေဒက ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခက တညတညႊတတညး ျပဌာနးခသည။၂၂ အကဥးသားမားအေပၚ ဆကဆျပမျခငးဆငရာ ကလသမဂၢ အေျခခစညးမဥးမား။ ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခ ျပဌာနးခက ၄၅/၁၁၁၊ ၁၄ ဒဇငဘာ ၁၉၉၀ (ေနာကပငးတြင ‘ကလသမဂၢ အေျခခစညးမဥးမား’ ဟ ရညညႊနးသည)၂၃ ခပေႏာင အကဥးခခထားရသ အားလးအတြက ကာကြယေစာငေရာကေရး ဆငရာ ကလသမဂၢ အေျခခစညးမဥးမား။ ကလသမဂၢအေထြေထြညလာချပဌာနးခက A/RES/43/173၊ ၉ ဒဇငဘာ ၁၉၈၈။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၁၀

က အကဥးသားအားလးက ဂဏသကၡာရရ ဆကဆရန ႏင အကဥးေထာငတြငး အေျခအေနမားေၾကာင

ေရာငလြ၍ မရသညအခါမးမ လြ၍ အကဥးသားအားလးသည ၎တ႔၏ လ႔အခြငအေရးမား ဆကလက

ရရေနရမညဟ အေလးေပးေထာကျပထားသည၊

တရားစရငေရးအပငးတြင ကေလးသငယမား၊ အရြယ မေရာကေသးသမား၂၄23

24 ႏင အမးသမးမား၏ သးျခား

အေျခအေနႏင လအပခကမားက ထညသြငးစဥးစားႏငရန ကလသမဂၢသည ေအာကပါ ဥပေဒသမားကလညး

ခမတခသည။

အရြယ မေရာကေသးသမားအား တရားစရငေရးပငးဆငရာ အနမဆး လကနာရမည စႏႈနးမား (ေဘဂငး

ဥပေဒသမား) ၂၅24

25

လြတလပခြင ဆးရႈးခရေသာ အရြယ မေရာကေသးသမားအား အကာအကြယေပးေရး ဆငရာ ကလသမဂၢ

ဥပေဒသမား (ဟာဗားနား ဥပေဒသမား)၂၆ 26

အမးသမး အကဥးသမားက ျပမဆကဆျခငးႏင ျပစမႈကးလြနသ အမးသမးမားက အကဥးခထားျခငးမျပပ

အေရးယေရးဆငရာ ကလသမဂၢဥပေဒသမား (ဘနေကာက ဥပေဒသမား)၂၇ 27

အကဥးေထာငမားဥပေဒမၾကမးက ေရးဆြျခငးသည ျမနမာႏငငအတြက အကဥးသားထနးသမးျခငးဆငရာ ဥပေဒမေဘာငမားက

ကငသးရာတြင ႏငငတကာ လ႕အခြငအေရးဥပေဒႏင စခနစညႊနးမားႏင တေျပးညေဆာငရြကဖ႕ရာ အေရးပါေသာ အခြငအလမး

တစခက ကမးလမးမႈလညး ျဖစပါသည။ အစးရ - အထးသျဖင ျပညေထာငစ လႊတေတာသည အမားျပညသ၊ အကဥးေထာငမား

စမကြပကျခငးဆငရာ ကြ မးကငသမား၊ ျပညတြငးဥပေဒျပစျခငးႏင ႏငငတကာလ႕အခြငအေရး ဥပေဒ ႏစမးစလးက ကြမးကငသည

ဥပေဒပညာရငမား၊ အျခား လမႈအဖြအစညးမားအား ေဝဖနခကမားႏင အႀကျပခကမားေပးႏငရနအတြက လေလာကေသာအခနက

ေပးသငပါသည။ ယငး အႀကျပတငျပခကမားႏင မတခကမားက ျမနမာႏငငအေနျဖင ႏငငတကာ လ႕အခြငအေရးဥပေဒ

စခနစညႊနးမား ႏင အျပညအဝ ကကညေသာ အကဥးေထာငမား ဥပေဒသစတစရပက ခမတျပဌာနးရာတြင အေထာကအကျပႏငမာ

ျဖစပါသည။

အကဥးေထာငမားဥပေဒက ျပဌာနးျခငးက ေကာလြနလက အစးရအေနျဖင လကေတြ႕တြငလညး အကဥးသားမားက လသားဆနၿပး

လ႕သကၡာႏင ကကညသည အေျခအေနမးထတြင သတ႕၏ရပငခြငမားက ေလးစားရငး အျပညအဝ ကာကြယေပးထားေၾကာငးက

အၿမတမးအားမခ ေပးထားရပါမည။

၂၄ ကလသမဂၢ၏ အရြယမေရာကေသးသမားအား တရားစရငေရးပငးဆငရာ အနမဆး လကနာရမည စႏႈနးမား အရ - အရြယမေရာကေသးသ ဆသညမာ ကေလးသငယ သ႔မဟတ သကဆငရာ ႏငင၏ ဥပေဒအရ ငယရြယသ အျဖစ သတမတခထားရသမား ျဖစၿပး ၎တ႔ ျပစမႈ ကးလြနလင လႀကးမားက စရငစစေဆးပႏင မတပ ကြျပားေသာ စစေဆးစရငမႈ ျပလပရမည။ လြတလပခြင အခြငအေရးမား ရပသမးခရေသာ အရြယမေရာကေသးသမားက အကာအကြယေပးေရးဆငရာ ကလသမဂၢ စညးမဥးမားတြင “အသက ၁၈ႏစ မျပညသမားသည အရြယမေရာကေသးသမား ျဖစသည”ဟ ထပဆင ရငးခကထတ ထားသည။၂၅ ကလသမဂၢ- အရြယမေရာကေသးသမားအား တရားစရငေရးပငးဆငရာ အနမဆး လကနာရမည စႏႈနးမား ။ ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခ ျပဌာနးခက ၄၀/၃၃၊ ၂၉ ႏဝငဘာ ၁၉၈၅။၂၆ လြတလပခြင ဆးရႈးခရေသာ အရြယမေရာကေသးသမားအား အကာအကြယေပးေရး ဆငရာ ကလသမဂၢ ဥပေဒသမား ။ ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခ ျပဌာနးခက ၄၅/ ၁၁၃၊ ၁၄ ဒဇငဘာ ၁၉၉၀ (ေနာကပငးတြင ‘ဟာဗားနား ဥပေဒသမား’ ဟ ရညညႊနးသည)၂၇ အမ းသမး အကဥးသမားက ျပမဆကဆျခငးႏင ျပစမႈကးလြနသ အမးသမးမားက အကဥးခထားျခငးမျပဘ အေရးယျခငးဆငရာ ကလသမဂၢ ဥပေဒသမား။ ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခ ျပဌာနးခက ၆၅/၂၂၉၊ ၂၁ ဒဇငဘာ ၂၀၁၀ (ေနာကပငးတြင ‘ဘနေကာက ဥပေဒသမား’ ဟ ရညညႊနးသည)

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၁၁

အကဥးေထာငမားဥပေဒမၾကမး

အကဥးေထာငမားဥပေဒမၾကမးတြင အခနး ၆ ခနး ပါဝငပါသည။ ေအာကပါ ဆနးစစခကက အကဥးေထာငမားဥပေဒမၾကမး၏

အခနးစဥအတငး စစဥထားၿပး လကရဥပေဒမၾကမးက ႏငငတကာ လ႕အခြငအေရးဥပေဒ စခနစညႊနးမားႏင ကကညလာေစရနအလ႕ငာ

ျပလပသငသည ထပမျဖညစြကခကမား၊ ပယႏႈတသငသညမား၊ ေျပာငးလျပငဆငသငသညမား ဆငရာ အျပညျပညဆငရာ

လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အေသးစတ ေဝဘနအၾကျပခကမားက ထညသြငးေဖၚျပထားပါသည။

၂၀၁၅ ဒဇငဘာလမာ ျပငဆငခသည ပစျဖငလကခခေသာ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမားႏင ကကညေစေရးက

အထးအေလးေပးေဖၚျပထားရာ အကဥးေထာငမားစမခန႕ခြမႈႏင အကဥးသားမားအား ဆကဆေရးဆငရာ ေနာကဆးျဖစလက

အသအမတျပထားေသာ၊ ခငလျပညစေသာ၊ ႏငငတကာမ အသအမတျပထားၾကသည စခနစညႊနးမားက တငျပေပးထားပါသည။

အေျခခမမား ဥပေဒမၾကမး၏ အစပငးတြင ဥပေဒမၾကမး ေရးဆြရျခငး၏ရညရြယခကက သတမတေဖၚျပထားသည စာပဒ တစပဒသာ ရပါသည။

ဤကစၥရပႏငပတသက၍ အကဥးေထာငမားစမခန႕ခြေရးႏင အကဥးသားမားအားဆကဆေရးဆငရာမားက ဂဃနဏ ေထာကျပလက

လမးညႊနေပးမည အေျခခမဝါဒမားက ဥပေဒထတြင ဥးစြာ ျပညျပညစစ ထညသြငးေပးရမညဟ အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြင

အဖြ႕အေနႏင အခငအမာ ယၾကညပါသည။ ယငးရညရြယခကမားက စာပဒတစပဒတညးျဖင ဘကစမ ျပညစစြာ တငျပရန

မလေလာကပါ။

ဥပမာအားျဖင ဥပေဒမၾကမးတြင ညဥးပနးႏပစကမႈက တားျမစေၾကာငး အတအက ေဖၚျပမထားပါ။ ညဥးပနးႏပစကျခငး၊ ရကစကစြာ

လမဆနစြာႏင လ႔ဂဏသကၡာနမကေအာင ျပလပခရျခငးတ႔မ လြတေျမာကခြငမာ လးဝျငငးပယ၍ မရႏငေသာ အခြငအေရးျဖစသည။

ႏငငတကာဥပေဒအရ ႏငငတငးလကနာရၿပး လအားလးအတြက အေျခအေနအားလးတြင အကးဝငပါသည။ ဤတားျမစခကက

စစျဖစေနခနႏင အျခားအေရးေပၚအေျခအေန ကာလမားတြငပါ ဘယေတာမ ကန႔သတမရႏငပါ။၂၈27

28

ျမနမာႏငငတြင စစအစးရအဆကဆက အကဥးေထာငမားႏင အခပစခနးမားတြင ညဥးပနးႏပစကမႈမာ အစဥအလာတစခလ

ျဖစေနခသည။၂၉28

29 ျပျပငေျပာငးလေရး လပေဆာငေနေသာ ကာလအတြငးမာပင ရမားက အခပစခနးမားတြင အထးသျဖင

ဆငးရႏြမးပါးသမားႏင ေဘးဖယခထားရေသာ အသငးအဝနးမ လမား၊ လငစတေျပာငးသြားသမားႏင လငလပသားမားက ညဥးပနးျခငး

ႏပစကျခငးမားျပလပခသညက အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႔က မတတမးတငႏငခပါသည။၃၀29

30

၂၈ အျပညျပညဆငရာ လ႔အခြငအေရး ေၾကညာစာတမး (UDHR)။ ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခ ျပဌာနးခက 217 A(III) ၊၁၀ ဒဇငဘာ ၁၉၄၈၊ ပဒမ ၅။ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ- ၁။၂၉ အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြင အဖြ႔၏ ၂၀၀၀ ခႏစ ဒဇငဘာလ ၁၃ ရကေန႔ထတ အစရငခစာ ျမနမာ - ညဥးပနးႏပစကမႈ အဖြ႔အစညးမား တြငရႈ ၃၀ အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြင အဖြ႔၏ ျမနမာ(Index: ASA 16/024/2000) - ၂၀၁၄ ဇြနလ ၂၆ ရကေန႔ထတ ျမနမာ - ညဥးပနးမႈ တားဆးေရး အစအစဥမား အျမနဆးခမတပါ ႏင မထတျပနရေသးေသာ သေတသန အစရငခစာတြင ရႈ၊

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၁၂

အႀကျပခကမား

ဥပေဒမၾကမး၏ အစတြင ေအာကပါ လ႔အခြငအေရးကာကြယခကမား အပါအဝင လ႔အခြငအေရးမားဆငရာ ႏငငတကာ စႏႈနးမားက ထငဟပသည အေျခခမဝါဒမားက ထညသြငးေပးရန ၃၁ 31 • အကဥးသားအားလးက သတ႕၏ေမြးရာပါ လ႕ဂဏသကၡာႏငအည လသားဆနစြာ ေလးစားမႈျဖင ျပမဆကဆရန• မညသညအကဥးသားကမ ႏပစကျခငး ညဥးပနးျခငးမျပရန• မညသညအကဥးသားကမ မညသညနညးႏငမ ခြျခားဆကဆျခငးမျပရန ၃၂ 32

• အကဥးသား တစဥးခငးစႏင အပစမားအလက၊ အထးသျဖင ထခကအလြယဆးေသာသမား၏ သးျခားလအပခကမားကျဖညဆညးေပးရန

• လြတလပခြငဆးရႈးထားရသမား၏ အေျခအေနက ပမဆးဝါးသြားေစမည လပရပမးမလပရန• အကဥးသားတစဥး ျပနလြတလာသညအခါ အသငးအဝငးအတြငးသ႔ ျပနလညဝငေရာကႏငေရးအတြက အကဥးေထာငအတြငး

ခပေႏာငခေနရေသာ အခနမားက တတႏငသမ အသးျပရန• ဤသ႔ အသငးအဝငးအတြငး ျပနဝငႏငေရးအတြက ပညာေရး၊ သကေမြးဝမးေကာငး အတတ၊ အလပအကငႏင

အျခားအေထာကအကမးက အကဥးသားမားအား ပပးေပးရန

အကဥးေထာငမားအတြငး ညဥးပနးႏပစကျခငးႏင အျခားေသာ ဆးဆးဝါးဝါးဆကဆမႈမား ၊ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားက ႏငငေတာက စစမးစစေဆးၿပး အကဥးသားမားအတြက ျပနလညျပငဆင ကစားေပးေရး ရပငခြင၊ နစနာေၾကးရပငခြငမားက ႏငငေတာက တာဝနခ ေဆာငရြကေပးမညဟေသာ အခကပါဝငသည အပငးတစပငး ထညသြငးရန၊ ယငးအပငးတြင ေအာကပါအခကတ႔ ပါဝငရမည။ • အကဥးသားမားက ႏပစကျခငး ညဥးပနးျခငးမားရသညဟေသာ စြပစြခကမားက ႏငငေတာအဆငအဖြ႔က အခနမဆငးပ

လြတလပေသာ၊ ဘကမလကေသာ စစမးစစေဆး အေရးယမႈက ေဆာငရြကေပးရန• ညဥးပနးႏပစကမႈတြင ပါဝင ပတသကေနသမားက တငၾကားသႏင သကေသမားအေပၚ ၾသဇာလႊမးမးႏငေသာ ရာထး

ေနရာမားမ ဖယရားလကရန• စစမးစစေဆးမႈတြင လြတလပေသာ ေဆးဘကစစေဆးမႈကပါ အခနမဆငးပ ျပလပေပးရန ႏင• နစနာသမား၏ ရပငခြငတြင နစနာေၾကး၊ ျပနလညထေထာငေရး၊ ေဆးဝါးႏင စတပငးဆငရာ ေစာငေရာကမႈ၊ လမႈေရးႏင

ဥပေဒေရးရာ အကအည၊ စတေၾကနပေစမႈႏင ေနာကထပအလားတ အျဖစမး မျဖစေစရန အာမခခကတ႔ စစဥေပးရန

အကဥးေထာငမားက စမအပခပျခငး (အခနး ၂) တာဝနႏင လပပငခြငမား (ပဒမ ၃ - ၁၀) အခနး ၂ ၏ ပထမအပဒခြတြင အကဥးေထာငမား၏ လၿခေရးႏင စမခန႔ခြေရးအတြက အပခပရသမား၏ တာဝနမားႏင

လပပငခြငမားက ေဖာျပထားသည။ ျပညထေရးဝနႀကးဌာနလကေအာကရ အကဥးဥးစးဌာန ညႊနၾကားေရးမးခပက

အကဥးေထာငမားက စမအပခပရာတြင တာဝနအရဆး ပဂၢလျဖစပါသည။ ညႊနၾကားေရးမးခပ၏ တာဝနမားတြင အကဥးဥးစးဌာနက

စမခန႔ခြျခငး၊ အကဥးေထာငမားအတြက ဘ႑ာေငြေၾကးက စမခန႔ခြျခငး၊ အကဥးသားမား၏ လၿခေရးက ထခကႏငေသာ

အေျခအေနမား (ဥပမာ သဘာဝေဘးအႏရာယႏင ကးစကေရာဂါမား)ကတ႔ျပနေဆာငရြကျခငး၊ အကဥးသားမား၏ တငၾကားခကမားႏင

ပတသက၍ အမန႔မား အေရးယ ေဆာငရြကမႈမား ျပလပျခငး ႏင အကဥးေထာင အရာရမားအား ခန႔အပျခငးတ႔ပါဝငသည။

ဥပေဒမၾကမးအရ အကဥးေထာငမား စမအပခပမႈက “တာဝနခအရာရမား”၃၃32

33 က ေဆာငရြကၿပး ၎တ႔က လၿခေရးအတြက

စမခန႔ခြျခငး၊ စညးကမးထနးသမးျခငး၊ အကဥးေထာငမတတမးမားက ထနးသမးထားရျခငး၊ အကဥးသားမား၏ ကနးမာေရးက

ေစာငၾကညျခငးႏင ျပစမႈကးလြနေသာ အကဥးသားမားက ခပေႏာင ျပစဒဏေပးျခငးတ႔က ျပလပရသည။

၃၁ ရႈရန- နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၁-၅။၃၂ ခြျခားဆကဆျခငး မျပရေသာ အေၾကာငးရငးမားတြင လမး၊ ကား မ၊ ဘာသာစကား၊ ကးကြယယၾကညရာ၊ နငငေရးႏင အျခား ယၾကညခက ခယခက၊ အဖြ႔အစညး တစခခ၏ အဖြ႔ဝငျဖစမႈ၊ အဆငအတနး၊ လႈပရားေဆာငရြကမႈ၊ ဇစျမစ၊ ႏငငသား၊ တငးရငးသားျဖစမႈႏင လမႈေရးအသငးအဝငး၊ အသက၊ စးပြားေရးအဆငအတနး၊ ပငဆငမႈ၊ မသနစြမးမႈ၊ အမေထာင ရမရ၊ လငပငးဆငရာ သတမတခရလမႈ၊ မညသမညဝါ ခြျခားသတမတမႈ၊ စေသာ အေၾကာငးမားပါဝငသည။ ခြျခားဆကဆမႈက တးျမငလပေဆာငႏငေသာ ပစမားက အထးဂရစကၾကညသငသည။ ပဒမ ၄၂(ဂ) ႏင စပဆငေသာ အႀကျပခကမားက စာမကႏာ ၂၄-၂၅ တြငရႈ၃၃ တာဝနခအရာရ က ပဒမ ၂ (x) တြင “အကဥးေထာငတခက စမ ခန႔ခြ ႀကးၾကပရန တာဝနေပးအပ ခထားရေသာ အကဥးေထာင ဝနထမးအရာရ” ဟ၍ အဓပၸါယ ဖြငထားသည။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၁၃

ယခဥပေဒမၾကမးက အကဥးေထာင အပခပေရးစနစအတြငး တာဝနရသ အဆငဆင၏ တာဝနႏင လပပငခြငမားက ခြျခားသတမတ

ေပးထားသညမာ အေရးပါေသာလညး အကဥးေထာငဝနထမးမား၏ အရညအခငး သတမတခကမားႏင လအပေသာ

ေလကငသငၾကားထားမႈ၊ အမးသမး အကဥးသမားက ေစာငေရာကမႈ၊ အကဥးေထာငအရာရမားက အငအားသးမႈ စေသာ

ကစၥရပမားအတြက အပါအဝင အဓကကသည ျပဌာနးခက အမားအျပား မပါဘကနရစခပါသည။

အကဥးေထာင ဝနထမးမား၏ အရညအခငး သတမတခကမားႏင ေလကငသငၾကားေပးမႈ

အကဥးေထာငမားက စနစတက လၿခစြာစမခန႔ခြႏငေရးႏင အကဥးသားမား၏ အခြငအေရးမားက အကာအကြယ ေပးႏငျခငးမားသည

အကဥးေထာငအရာရမား၏ အရညအခငးျပညမမႈႏင သကၡာရမႈအေပၚတြင မားစြာ မတည ေနပါသည။ ထ႔ေၾကာင ႏငငတကာ

စႏႈနးမားတြင အကဥးေထာင အမႈထမးမားက ၎တ႔၏ သကၡာရမႈ၊ လသားဆနမႈ၊ အကဥးေထာငလပငနးအတြက သငေတာကာ

ကြမးကငစြာ လပႏငစြမးရမႈ စသည အေျခခမးျဖင စနစတက ေရြးခယရမညဟ ေဖာျပထားသည။ ၃၄33

34 သငေတာေသာ ဝနထမးမား

ရရၿပး စြစြၿမၿမ လပကငႏငေစရန အတြက အကဥးေထာင ဝနထမးမားကလညး ႏငငေတာဝနထမး အျဖစသတမတေပးၿပး

အျခားလပငနးခြင မကလးမားအျပင ထကတနေသာ လစာမား၊ ကာလရည အမႈထမးခြငမားက ရရအပပါသည။၃၅34

35 အကဥးေထာင

ဝနထမးမားထတြင အမးသမးေရာ အမးသားပါ ပါဝငၾကရနျဖစလက စတပညာရငမားႏင ေကာငးဆရာမားကသ႔

အတတပညာရငမားလညး လေလာကစြာ ပါဝငရပါမည။၃၆35

36

အကဥးေထာငမားက စမအပခပရာတြင ဗဟသတႏင ကၽြမးကငမႈအဆငအတနးကလညး မားစြာမအေရးႀကးပါသည။ ထ႔အတြက

ဝနထမးမားက ႏပစကညဥးပနးျခငးမားက တားျမစထားသညအေၾကာငး၊ ပဋပကၡကေျဖရငးေရး ႏင အငအားသးျခငးႏင ရပပငးအရ

ခပေႏာငရျခငးမား ေလာနညးသြားေစေရး နညးလမးမား စသညတ႔အပါအဝင ဝနထမးမားက ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးစခနစႏႈနးမား

ကသ႕ေသာ အေၾကာငးအရာမားက ေလကငသငတနးေပးမႈမားလညး ျပလပေပးရပါမည။ အမးသမးမား၊ လငယမား၃၇36

37

မသနစြမးသမားႏင စတကနးမာေရး ခ႕ယြငးေနသမား၃၈37

38 စသျဖင အကဥးသားအပစအမးမး၏ သးျခားလအပခကမားက

ျဖညဆညးေပးႏငေအာငပါ အကဥးေထာင ဝနထမးမားက ေလကငသငၾကားေပးရန လအပပါသည။

အႀကျပခကမား

ညႊနၾကားေရးမးခပ အပါအဝင အကဥးေထာင ဝနထမးအားလးသည ၎တ႔၏ တာဝနမားက အဆငအတနးျမငျမင ေကပြနစြာ

ထမးေဆာငႏငရနအတြက လအပေသာအရညအခငးႏင ေလကငသငၾကားမႈမားရရမညဆေသာ ျပဌာနးခကက ထညသြငးရန

အကဥးေထာငအပခပေရးအဖြ႔က ဝနထမးမားအား ႏငငတြငးႏင ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရးဥပေဒႏင စခနစႏႈနးမားအေၾကာငး၊

ညဥးပနးႏပစကမႈ ပစအားလးက တားျမစထားေၾကာငး၊ ပဋပကၡတားဆးေရး၊ အငအားအသးျပမႈ ေလာခေရးႏင

ခပေႏာငေသာပစၥညးမား အသးျပမႈေလာခေရး စသညအပငးမားက ေလကငသငၾကားေပးရမညဟေသာ ျပဌာနးခကတစခ

ထညသြငးရန

အကဥးေထာင ဝနထမးမားအားလးသည ႏငငေတာ အမႈထမးမားျဖစသည၊ ၎တ႔၏ လပငနးခြင အေျခအေနမား အဆငေျပ

ေခာေမြ႔ေစရမည ဆေသာ အခကက ျပဌာနးခကတစခ အျဖစ ထညသြငးရန

အမးသမး အကဥးသမား

အကဥးေထာငတြငး ကေရာကေနေသာ အမးသမးမားသည ခႏၶာကယ၊ လၿခေရး၊ ဥပေဒေၾကာငးႏင စတပငးဆငရာ စသျဖင

အမးသားမားႏင မတကြျပားေသာ လအပခကမားရၾကပါသည။ ဤလအပခကမားက ထညသြငးစဥးစားျခငးမျပပ

အမးသမးမားအတြက လေလာကေသာ အကာအကြယမား မေပးအပခလင ျမနမာႏငင ပါဝင လကမတေရးထးထားေသာ

အမးသမးမားအား ခြျခားဆကဆမႈ အလးစ ပေပာကေရး သေဘာတစာခပ (CEDAW) က ခးေဖာကရာ ေရာကပါသည။

၃၄ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၇၄-၁။၃၅ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၇၄-၃။၃၆ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၇၅ မ ၈၀။၃၇ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ႀကတင ရာေဖြေတြ႕ရခက ၄။ “ငယရြယေသာ အကဥးသားမားအပစ ထတြင အရြယမေရာကေသးသမားအား စစေဆးစရငေသာ တရားရးမားသ႕ ေရာကလာသမားအားလးက ထညသြငးသငသည။”၃၈ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၇၅ ႏင ၇၆။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၁၄

ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရးဥပေဒႏင စႏႈနးမား၊ အထးသျဖင ဘနေကာကဥပေဒသမားတြင အမးသမး အကဥးသမားက ဆကဆရမည

က႑အသးသးမ နညးလမးမားႏင ပတသက၍ အေသးစတ ညႊနၾကားခကမားက ေဖာျပထားပါသည။ ၎တ႔အထတြင အမးသားမားႏင

ခြျခားလက ခပေႏာငထားျခငး၃၉38

39 ၊ ကယဝနေဆာငမားႏင ကေလးႏ႔တကေနေသာ မခငမား၊ ကေလးငယမားႏင အတေနရေသာ

အမးသမးမားက ေစာငေရာကရပ၊ အဓမၼျပကငျခငးႏင လငပငးဆငရာ ေစာကားခရျခငးမ အကာအကြယေပးျခငး၊

ညဥးပနးႏပစကခရျခငးမ အကာအကြယေပးျခငး၊ တကယေရ သန႔ရငးေရးႏင အမးသမးသမးမားအတြက သးသန႔လအပေသာ

ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ၊ ခႏၶာကယေပၚရာေဖြျခငးက အမးသမးဝနထမးကသာ စာနာစတႏငျပလပျခငးတ႔ ပါဝငသည။၄၀39

40

နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမားကလညး အမးသမး အကဥးသမား၏ သးသန႔ လအပခကႏင အခြငအေရးမားက ေဖာျပထားသည။

ယငးတ႔ထတြင အမးသမးအကဥးသမားက အမးသမးဝနထမးမားကသာ ႀကးၾကပ ေစာငေရာကရနလညး ပါဝငသည။

အမးသမးဝနထမးမပါပ မညသည အမးသားဝနထမးမ အမးသမးအကဥးသမားထားရာ အပငးသ႔ ဝငေရာကျခငး

မျပရနဆေသာအခကလညး ပါဝငသည။ ၄၁40

41

အခပေထာငအကဥးေထာငမားတြင အဓမၼျပျခငးႏင လငပငးဆငရာေစာကားျခငးမား ရေၾကာငး သတငးမားႏင အမးသားလၿခေရး

ဝနထမးမားက အမးသမးအကဥးသမားက လငပငးဆငရာေစာကား ၿခမးေျခာကမႈမား ရသညဆေသာ သတငးမားေၾကာင

ယခဥပေဒမၾကမးတြင အမးသမး အကဥးသမားႏင ပတသက၍မညသ႔မ ေဖာျပမထားသညမာ စးရမစရာျဖစပါသည။၄၂41

42

အႀကျပခက

အထကတြငေဖာျပထားေသာ ဘနေကာက ဥပေဒသမားႏင နယလဆင မနဒလားဥပေဒသမားႏင အည အမးသမး

အကဥးေထာငမား၊ အမးသမး အေဆာငမားႏင အမးသမး အကဥးသမားအေပၚ ဆကဆမႈမားႏင ပတသကေသာ

သးသန႔အခနးတစခနးက ထညသြငးရန

အကဥးေထာင အရာရမားက အငအားက အသးျပျခငး

ဥပေဒမၾကမး ပဒမ ၇ တြင “အကဥးေထာငတာဝနခ အရာရမား” ၏ လပပငခြငႏင တာဝနမားက ေဖာျပထားပါသည။ ပဒမ ၇ (ည) မာမ

အထးစးရမစရာေကာငးပါသည။ အၾကမးဖကျခငး၊ အကဥးေထာငပစၥညးမား ဖကဆးျခငးက ကးလြနေသာ အကဥးသားအား

ဟန႔တားျခငး၊ ရပတန႔ရန အမန႔ေပးျခငး၊ လကနက သ႔မဟတ ေသနတျဖင မပစခတမ သတေပးျခငးမား ျပလပေသာလညး

လကနာျခငးမရပါက တာဝနခအရာရသည ၎အကဥးသားအား “လကနက သ႔မဟတ ေသနတ” က အသးျပ ဖမးဆးႏငသညဟ

ျပဌာနးထားသည။ အကဥးေထာင အာဏာပငမားသည ေသနတ မပစေဖာကမ အကဥးသားအား သတေပးရမည တာဝနရပါသည။

အထကေဖာျပပါ အေျခအေနမးတြင “လအပသည အငအား” ထက ပမသးစြျခငး မျပရဟ ဥပေဒမၾကမးတြင ပါရသညကလညး ကၽြႏပတ႔

သတျပမပါသည။ သ႔ေသာ “လအပသည အငအား” ဆသညက ရငးရငးလငးလငး သတမတ ေဖာျပမထားပါ။

အကဥးေထာင အရာရမားသည အကဥးေထာငအတြငး လၿခေရးႏင ဥပေဒစးမးေရးတ႔က ထနးသမးရမညမာ မနေသာလညး

ႏငငတကာစႏႈနးမားအရ အကဥးသားမားႏင တကရကထေတြ႔ဆကဆရေသာ ဝနထမးမားသည အလြနထးျခားေသာ

အေျခအေနမးတြငမအပ လကနကမကငေဆာငရဟ သတမတထားပါသည။ ထ႔အျပင အငအားက ေဘးကငးစြာ အသးျပႏငေအာင၊

သ႔မဟတ အငအားသးစရာမလေသာ နညးလမးမားက အသးျပတတေအာင ေလကငေပးထားသမားလညး ျဖစရပါမည။၄၃42

43

ႏငငတကာစႏႈနးမားအရ လကနကႏင ပစခတရျခငးမးက လးဝေရာငလြ၍ မရေသာ အေျခအေနမးႏငႀကမသာ အသကအႏရာယ

ကာကြယႏငရန အသးျပႏငသညဟ ေဖာျပထားပါသည။၄၄43

44

အကဥးေထာင အာဏာပငမားက အကဥးသားမားအေပၚ အငအားအသးျပျခငးႏင ပတသက၍ ဥပေဒမၾကမးထတြင ေနာကထပ

တစစတစရာ ေဖာျပထားျခငး၊ ထနးညထားျခငး မရသညကလညး စးရမစရာေတြ႔ရပါသည။ အကဥးေထာငအရာရမားက

အငအားအသးျပျခငးႏင ပတသက၍ ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရးဥပေဒႏင စႏႈနးမားအရ လအပေသာ ဥပေဒသမားက

၃၉ ဥပေဒမၾကမး ပဒမ ၇(ခ) ႏင ၂၄ (က) တ႔တြင ဤအေၾကာငးက ေဖာျပထားသည။ ဒတယတစခမာ အမးသားႏင အမးသမး အကဥးသ အကဥးသားမား ေတြ႔ဆ၊ စကားေျပာ၊ ျမငေတြ႔ျခငးက မလအပပ “လးဝ” ပတပငတားျမစျခငးျဖစသည။၄၀ ဥပေဒမၾကမး ပဒမ ၂၂(ဃ) တြင တစစတတစပငး ေဖာျပထားသည။ သ႔ရာတြင ယငးေဖာျပခကမာ “ေထာငတြငး စတင လကခေသာ အကဥးသားမား” က ရာေဖြျခငးကသာ ရညညႊနးထားၿပး ရာေဖြျခငးမားက လသားဆနစြာ ျပလပရမညဟ ေဖာျပခက လးဝမပါရေပ။၄၁ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ အမတ၈၁၄၂ ရႈရန - ႏငငေရးအကဥးသားမား ကညေစာငေရာကေရးအသငး (ျမနမာႏငင) ႏင ျမနမာအမးသမးသမဂၢ (BWU) ‘ျမနမာႏငငရ အမးသမး ႏငငေရး အကဥးသားမား ” ပးတြအစရငခစာ၊ စကတငဘာ ၂၀၀၄ ။ Asia Justice and Rights (AJAR), Opening the Box: ျမနမာနငငတြငးစစပြ၊ ျငမးခမးေရးနင အမးသမးမားအေပၚကးလြနမႈ အေတြ႕အႀကမား၊ စကတငဘာ၂၀၁၅။၄၃ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၇၆ (ဂ)။၄၄ ဥပေဒ ထနးသမးေရး အရာရမားက အငအားသးျခငးႏင လကနကသးျခငးဆငရာ ကလသမဂၢ အေျခခဥပေဒသ အမတ ၉

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၁၅

သတမတေပးထားေသာ အခနးလညး ယငးဥပေဒမၾကမးတြင မပါဝငပါ။၄၅44

45 ယငးအခကက ဥပေဒမၾကမးက ျပငဆငရာတြင

ထညသြငးေပးသငပါသည။

အႀကျပခကမား

ပဒမ ၇(ည)က ျဖတ၍ အကဥးေထာငအရာရမားက အငအားသးျခငးက ထနးညေသာ ေအာကပါ ျပဌာနးခကမား ပါဝငသည

အခနးခြတစချဖင အစားထးေပးရန

• အကဥးေထာင အရာရမားအေနႏင မမကယက ကာကြယရနမလြ၍ အငအားမသးရန၊ သ႔မဟတ အကဥးသားက ထြကေျပးရန

ႀကးစားျခငး၊ ဥပေဒႏငအညေပးေသာ အမန႔က မနာချခငးႏင အႏရာယျပရန ႀကးပမးျခငးကသ႕ေသာ လပရပမားေၾကာင

အကဥးေထာငအတြငး လျခမႈႏင တညၿငမေအးခမးမႈက ထနးသမးထားရန မလႊမေရာငသာ လအပလာေသာ

အေျခအေနမးတြငသာ အသးျပရန

အငအားမသးေသာ နညးလမးမားျဖင ေဆာငရြကျခငးက ထေရာကမႈမရေၾကာငး ထငရားလာေသာအခါမ ေနာကဆးအဆငအျဖစ

အငအားက အသးျပရန၊အငအားသးရာတြငလညး လအပသေလာကသာ အနညးဆးသးရန

• အသကအႏရာယက ကာကြယရန မလႊမေရာငသာေသာ အေျခအေနမ လြ၍ လေသေစႏငေသာ လကနကမားက ရညရြယခကျဖင

အသးမျပရန

• အငအားသးရေသာ ျဖစရပမး ရလင ခကျခငး အကဥးဥးစးဌာန ညႊနၾကားေရးမးခပက သတငးပ႔ရန

• အေရးေပၚစမခကႏင လႈပရားရေသာ အေျခအေနမ းမလြ၍ အကဥးေထာင အရာရမားက ေသနတ ႏင အျခား လေသေစနငေသာ

လကနကမား ကငေဆာငျခငးမျပရန

ဥပေဒမၾကမး၏ ပဒမ ၆ ႏင ၇ တြင အကဥးသားမားက ခပေႏာငထနးသမးႏငေသာ နညးလမးမားကလညး ေဖာျပထားသည။

ယငးျပဌာနးခကမားႏင ပတသက၍ အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႔၏ စးရမခကႏင အႀကျပခကမားက ေအာကတြင

ျပစမႈမားႏင ျပစဒဏမား အခနး၌ အေသးစတ ေဖာျပထားပါသည။ (စာမကႏာ ၂၅)

အကငစာရတ ျပျပငေျပာငးလျခငးႏင အသကေမြးပညာ ေလကငသငၾကားေပးျခငး (ပဒမ ၁၁-၁၈) ႏငငတကာ စႏႈနးမားသည လညးေကာငး၊ အကဥးေထာငစမခန႔ခြေရး နညးလမးေကာငးမားႏင အကဥးသားမားအေပၚ ျပမဆကဆမႈ သည လညးေကာငး အကဥးေထာငမား၏ စာရတ ျပျပငေရးတာဝနက အေလးေပးၾကပါသည။၄၆

45

46 အကဥးသားမားအေပၚ ျပမဆကဆမႈက သတ႕၏ လမႈေရး အေျခအေနက ျပနျပးထေထာငေပးေရးက စစဥေပးႏငရန ႏင ျပနလႊတေပးခနတြင လ႔အဖြ႔အစညးအတြငးသ႔ ေအာငေအာငျမငျမင ျပနလညပါဝငႏငဖ႔အတြက ရညမနးျပလပရပါသည။ ဤရညမနးခကျဖင အကဥးေထာငအပခပသမားႏင အျခားအာဏာပငမားသည အကဥးသားမားက ပညာသငယခြင၊ အသကေမြးဝမးေကာငး ေလလာသငၾကားခြငႏင အလပအကင အခြငအလမးမားက ဖနတးေပးသငပါသည။၄၇

46

47 ထ႔ေၾကာင အကဥးသားမား၏ ျပနလညထေထာငေရးက ေရ႕ရႈ၍ ပညာသငၾကားခြင၊ သကေမြးဝမးေကာငး အတတသငယခြင၊ ဘာသာေရးအလပမား လပခြင၊ စာေပ ဖတရႈ ေလလာခြငႏင ကနးမာေပာရႊငေအာင အပနးေျဖခြငမား ေပးထားေသာ ပဒမ ၁၁ မ ၁၈ တ႔က အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႔မ ႀကဆပါသည။

မညသ႕ပငျဖစေစ ပဒမ ၁၁ ႏင ၁၂ တြင အကဥးသားမား၏ “စတပငးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလေရး” က ရညမနးခကတစရပ အျဖစ

ျပဌာနးထားသညက မမတ႔က စးရမမပါသည။ ဤအခကမာ မရငးလငးဘ လကေတြ႔တြင ဘာကဆလမနး မသရပါ။ ဤအခကက

အတအက အဓပၸါယဖြငမထားလင အကဥးသားမားအား “ ျပျပငေျပာငးလေရး” မာ ၎တ႔အား အလြသးဆကဆေရးဆသ႔

ဥးတညသြားမညက စးရမရပါသည။

၄၅ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၈၂၊ ဥပေဒ ထနးသမးေရး အရာရမားက အငအားသးျခငး ႏင လကနကသးျခငးဆငရာ ကလသမဂၢ အေျခခဥပေဒသမား၊ ၁၉၇၉ ခႏစ ဒဇငဘာလ ၁၇ ရကေန႕ တြင ကလသမဂၢအေထြေထြညလာခက အတညျပခေသာ ျပဌာနးဆးျဖတခက အမတ ၃၄/၁၆၉ ဥပေဒထနးသမးေရးအရာရမားအတြက ကငထး၄၆ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၉၇မ ၉၂ ႏင ၁၀၄။၄၇ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၄။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၁၆

ဘာသာေရးဆငရာ လႈပရားမႈမားက အကဥးဥးစးဌာန၏ အစအစဥျဖင၊ အကဥးသားမားက ပါဝငလပေဆာငလေၾကာငးက

ထတေဖၚေျပာဆခြင မရဘႏင ျပလပရမညဟ ဆထားသည ပဒမ ၁၂ သညလညး စးရမစရာ ျဖစပါသည။ ဘာသာေရးလႈပရားမႈမားက

အကဥးသားမားအား လပေဆာငေစျခငးသည အျပညျပညဆငရာ လ႔အခြငအေရးေၾကညာစာတနး (UDHR) အပဒ ၁၈ ပါ လြတလပစြာ

ေတြးေခၚခြင၊ သကဝငယၾကညခြင ႏင ကးကြယခြငမား ရသည ဆေသာ အခကက ခးေဖာကရာ ေရာကေနပါသည။

ထ႔အျပင ပဒမ ၁၆ အရ အကဥးဥးစးဌာနက အကဥးသားမားအတြက အပနးေျဖစရာ လႈပရားမႈမား လပေဆာငေပးရမညဟ

ျပဌာနးထားျခငးက မမတ႕ ႀကဆေသာလညး အကဥးသားမားက ႏငငတကာစႏႈနးမားႏင အည ေန႔စဥ အခနးျပငပ တြင ေနခြငက

အခနလေလာကစြာ ေပးမညဟ၍ ထညသြငးေဖာျပ မထားပါ။၄၈47

48

အႀကျပခကမား

ပဒမ ၁၁ ႏင ၁၂ ပါ “စတပငးဆငရာျပျပငေျပာငးလေရး” ဆေသာ စကားရပအား “ျပနလညထေထာငေရး” ဆေသာ စကားရပျဖင

အစားထးရန၊ ဘာသာေရးလပငနးမားတြင အကဥးသားမားကယတင ဆႏၵရမ ပါဝငေရးႏင ပါဝငျခငးမရလငလညး

အကးဆကဆးမား မရေစေရးက အာမခေပးရန လပါသည။

ပဒမ ၁၆ တြင အကဥးသားအားလး တစေန႔လင အနညးဆးတစနာရ ကနးမာေရးေလကငခနးက အခနးျပငပတြင

လပခြငေပးရနဆေသာအခကက ထညသြငး ျပငဆငပါ။

အကဥးသားမား အလပေစခငးျခငးႏင ပတသကသည အႀကျပခကမားက အျပညျပညဆငရာလြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႕၏

ေလလာဆနးစစခက အခနးခြ- ျပစဒဏကခၿပး အကဥးသားမားက အလပခငးေစျခငး (ပဒမ ၃၆-၃၇) (စာမကႏာ ၂၂)

တြင အေသးစတေဖၚျပထားပါသည။

ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ (ပဒမ ၁၉ - ၂၁) ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ရပငခြငဆငရာ အေျခခမမား

အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႔၏ ဆကလကျပလပေနေသာ သေတသနျပခကမားႏင အျခားအဖြ႕အစညးမား၏

အစရငခစာမားအရ ျမနမာႏငငရ အကဥးေထာငမားႏင အျခားထနးသမးေရးစခနးမားတြင လေလာကေသာ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ

ရရႏငမႈမာ စးရမစရာအေျခအေနတြင ရၿမ ရေနပါေသးသည။၄၉48

49 သာဓကအားျဖင ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ခႏစအတြငး

ျမနမာႏငငအမးသားလ႔အခြငအေရးေကာမရငက ျပညနယႏငတငး ေျခာကခရ အကဥးေထာငမားသ႔ သြားေရာကၾကညရႈခရာ

ေထာငမားအတြငး ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ အေျခအေနမာ စးရမစရာရေနေၾကာငး ေတြ႔ရခပါသည။၅၀49

50 အခ႕ေသာ

အကဥးေထာငမားတြင ကနးမာေရးဝနထမးတစဥးမ မရေၾကာငးကလညး ေတြ႔ခၾကသည။ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ညဖငးျခငးက

အကဥးသားမားအား ၎တ႔၏ ခႏၶာကယႏင စတကနးမာေရး အေကာငးဆးရပငခြငက ျငငးပယခထားရ သလ ျဖစၿပး ကးစကေရာဂါမား

ကးစကခရႏငျခငးႏင မသန႔ရငးေသာေရႏင အစားအေသာကမားကလညး ကနးမာေရးက ထခက ေစႏငပါသည။၅၁50

51 အေမရကန

ႏငငျခားေရးဌာန၏ ၂၀၁၅ ခႏစ လ႔အခြငအေရး အစရငခစာတြင အကဥးသားမားသည အရညအေသြးမေသာ

ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈက အခနမမရၾကေၾကာငး၊ အကဥးသားမားသည သန႔ရငးမႈမရေသာ ေနရာထငခငးႏင ဆးဝါးေသာ

အစားအစာမားေၾကာင ငကဖား၊ ႏလးေရာဂါ၊ ေသြးတး၊ တဘ၊ အေရျပားေရာဂါမားႏင ဝမးေရာဂါမား အပါအဝငေရာဂါမးစ

ခစားေနရသညဟ ေဖာျပထားပါသည။” ၅၂51

52

ဥပေဒမၾကမးတြင အကဥးေထာငအာဏာပငမားသည အကဥးေထာငမားတြငျဖစေစ၊ ေထာငေဆးရတြငျဖစေစ၊

အျခားေနရာေဒသမားတြင ျဖစေစ အကဥးသားမား၏ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈက ျပညစစြာေပးရမညဟ ေဖာျပထားသညက

၄၈ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၂၃။၄၉ ဥပမာ၊ အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြင အဖြ႔၏ ၂၀၁၆ ဇလင ၁၈ ထတ အစရငခစာ - ျမနမာ - ဆႏၵျပသ ၁၅ ဥးတရားစြဆ ထနးသမးခေနရဆ (Index: ASA 16/4476/2016)၊ ျမနမာ - ထနးသမးခ ကခငတကၾကြလႈပရားသ ပကထရစခြနဂာလ၏ ကနးမာေရးစးရမရေၾကာငး ေနာကထပသတငးမားရ (Index: ASA 16/3105/2016) (၁၈ ဒဇငဘာ ၂၀၁၅)၊ ဗမာႏငငလးဆငရာ ေကာငးသားသမဂၢမားအဖြ႔ခပ (ဗကသ)၊ လကပနးေတာငးတရားမတေရးေကာမတ၊ Justice Trust အဖြ႔တ႔၏ ၂၀၁၅ ဒဇငဘာထတ အစရငခစာ - လကပနးေတာငးအေရးတြငအဖမးခေနရသမား၏ ကနးမာေရးစးရမရ။ ၅၀ ျမနမာအမ းသား လ႕အခြငအေရး ေကာမရင (MNHRC)၊ ၂၀၁၅ ႏင ၂၀၁၆ ထတ ေၾကျငာခကမား။http://www.mnhrc.org.mm/en/statements-2/၅၁ ၁၉၆၆ ဒဇငဘာ ၁၆ ရကေန႔က အတညျပခေသာ စးပြားေရး၊ လမႈေရးႏင ယဥေကးမႈ အခြငအေရးမားဆငရာ ႏငငတကာ သေဘာတညခက ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခ ဆးျဖတခကအမတ ၂၂၀၀က (၂၁)၊ ပဒမ ၁၂၅၂ အေမရကန ႏငငျခားေရးဌာန၏ ၂၀၁၅ ျမနမာႏငငလ႔အခြငအေရး အေျခအေန အစရငခစာ၊ စာမကႏာ ၄

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၁၇

အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႔က ႀကဆပါသည(ပဒမ ၁၉ -၂၂) ။ သ႔ရာတြင အကဥးေထာငမားတြင ရၾကသည

ကနးမာေရးဝနေဆာငမႈမားမာ အေသးစတမား အနညးအကဥးမသာ ပါရေနကာ ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရးဥပေဒႏင စခနစႏႈနးမားပါ

အဓက အျခခမဝါဒမား ႏင ဥပေဒသမားက ခနလပထားျခငးကမ မမတ႔ စးရမမပါသည။

ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရးဥပေဒႏင စခနစႏႈနးမားက အျပညအဝႏင ကကညလကနာရန ဥပေဒမၾကမးသည အကဥးေထာငမားတြင

ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ခစားရရေရးက ျပဌာနး ေပးသည အခကမား အေသးစတ ပါဝငရပါမည။ ယငးျပဌာနးခကမားထတြင ဥပမာ

အကဥးသားမားသည ျပငပ လ႔အဖြ႔အစညးအတြငးမာ ခစားရရေနသည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈစႏႈနးမးက အခမ ခြျခားျခငးမရ

တနးတရပငခြင ရၾကျခငး၊ အကဥးသားမားထတြင ေဆးမတတမးမားက လၿခစြာ ထနးသမးေပးမည ရပငခြငရၾကျခငး၊ ၎တ႔၏

သေဘာတခြငျပခက မပါဘ ေဆးဝါးကသမႈ မေပးသငေၾကာငးက တတပပ ထညသြငးေပးထားသငပါသည။၅၃52

53

ယငးကသ႕ေသာ ျပဌာနးခကမားတြငကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ေပးသမား၏ က႑ႏငတာဝန၊ ေဆးဖကဆငရာ ကငဝတမားကလညး

သတမတေဖာျပသငသည။ ဤအထတြင ကနးမာေရးဝနထမးမားသည အကဥးသားမားအား ႏပစကညဥးပနးမႈမားက မလပကငရ

သ႔မဟတ ပါဝငပတသကမႈ မရေစရ၊ အကဥးသားမား၏ ကနးမာေရးက ဆးဆးဝါးဝါး ထခကေစႏငမည ဆကဆမႈမား သ႔မဟတ

ျပစဒဏေပးမႈမားအတြက အကဥးသားသည ကနးမာေရးျပညစေနပါသညဟ ေထာကခေျပာၾကားျခငးမး မျပလပရဟ

ျပဌာနးေပးထားရမည။၅၄53

54 ညဥးပနးျခငးႏင ႏပစကျခငးမား ျပလပခရသည လကၡဏာမားက ရာေဖြစစေဆးျခငး၊ အကဥးသားက

တငၾကားလာလငလညး စစေဆးၾကညရႈေပးျခငးစေသာ တာဝနမားကလညး ကနးမာေရး ဝနထမးမားက ထမးေဆာငသငပါသည။၅၅54

55

ဥပေဒမၾကမး၏ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈအပငးတြင အမ းသမးမား၊ မဘမားႏင အကဥးေထာငတြငး အတေနေနရေသာ

ကေလးငယမား၊ မသနစြမးသမားႏင အျခားေသာ အပစမားမ လမားအတြက ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမားကလညး တတကက

ေဖာျပထားသငပါသည။၅၆55

56

အကဥးသားမားသည အကဥးေထာငအပခပေရးအဖြ႔၏ လကေအာကတြင လးဝရေနသျဖင အထကေဖာျပပါ စႏႈနးမားက ဥပေဒျဖင

သတမတျပဌာနးသငပါသည။ ယငးတ႔က ဥပေဒျဖင ထနးညမထားလင လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား ျဖစလာႏငပါသည။

အႀကျပခကမား

ေအာကပါအခကမား ပါဝငေသာ ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးရန

• အကဥးသားမားအား လ႕အဖြ႔အစညးထကျပညသမား ရရခစားေနရသည ကြမးကငမႈစႏႈနးမားႏင တေျပးညရေနသည

ကနးမာေရးဝနေဆာငမႈမားက ခြျခားဆကဆခရမႈမရဘ ရရခစားခြင က အာမခခကေပးေရန

• အကဥးေထာငတငးတြင အရညအခငးျပည ကနးမာေရးဝနထမး အနညးဆး တစဥး ထားရေပးရန

• အကဥးသားမားအား ေဆးမတတမးမားက လ႕ဝကစြာထနးသမးပငခြင ႏင သတ႕အတြက ေဆးကသမႈ မနသမက

အကဥးသား၏ ခြငျပသေဘာတညခကႏငသာ ျပလပမာက အာမခခက ေပးရန

• အမးသမး အကဥးသမားက ေတာငးဆလင ၎တ႔အား အမးသမး ကနးမာေရးဝနထမးကသာ စစေဆးကသရန

• အကဥးေထာငမားတြင အမးသမး အကဥးသမားအတြက သားဖြားႏင မးယပေရာဂါ အပါအဝင အမးသမး

ေရာဂါမားအတြက ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမားက ျပညစစြာ ထားရေပးရန

• ခႏၶာကယ၊ စတပငးဆငရာႏင အျခားမသနစြမးသမားအတြက ၎တ႔ သးျခားလအပေသာ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမား

ရရႏငရန၊ လအပလင စတပငးဆငရာ၊ ေဆြးေႏြးႏစသမမႈဆငရာႏင ျပနလညထေထာငေရးဆငရာ ကထးမားက

ေတာငးဆေပးရန

ပဒမ ၁၀ က ျပငဆင၍ ေထာငအတြငး ကနးမာေရးဝနထမးမား၏ တာဝနမာ ေအာကပါအတငးျဖစေၾကာငး သတမတ

ေဖာျပေပးရန

၅၃ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၂၆ ႏင ၃၁၊ ဥပေဒသ ၃၂(၁)(ခ)၊ UDHR ၊ ပဒမ ၁၂ ႏင ဘနေကာက ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၉။၅၄ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၃၅ ႏင ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခ ဆးျဖတခကအမတ ၃၇/၁၉၄ အကဥးသားမားႏင ခပေႏာင ဖမးဆးခထားရသမားအား ညဥးပနးျခငး၊ ႏပစကျခငး၊ ရကစကစြာႏင လ႕ဂဏသကၡာ ကဆငးေအာင ဆကဆျပမျခငး၊ အျပစေပးျခငးမားအား အကာအကြယေပးေရးတြင ေဆးဘကဆငရာပဂၢလမား၊ အထးသျဖင ဆရာဝနမား၏ ေဆးဘကကငဝတပငးဆငရာ စညးမဥးမား၊ စညးမဥး ၂ ႏင ၄ (၁၈ ဒဇငဘာ ၁၉၈၂)၅၅ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၃၀(ခ)။၅၆ အဆျပခကမား၏ အေသးစတ စာရငးက ကလသမဂၢ၏ မးယစေဆးဝါးႏင ရာဇဝတမႈမား ဆငရာရး၊ အထးလအပခကရေသာ အကဥးသားမားဆငရာ လကစြစာအပ။ ျပစမႈဆငရာတရားမတမႈ စရး စာအပ၊ နယးေယာက ၂၀၀၉ တြငရႈပါ။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၁၈

• အကဥးသားမား၏ ခႏၶာကယႏင စတကနးမာေရးႏစခ စလးအတြကေစာငေရာကေပးရန၊ ေထာင၏ ျပငပမလမားက

ကသရာတြင လကနာရေသာ ေဆးဘကကငဝတမားအတငး အကဥးသားမား အေပၚတြငလညး ကငသးရန

• ျပစဒဏခမတသည ကစၥမလြ၍ အကဥးသားမားႏင ဝနထမးမား၏ ကနးမာေရးက ထခကေစႏငမည ကစၥအားလးက

အကဥးေထာငအာဏာပငမားအား အႀကျပတငျပရန၊ ဥပမာ အစားအေသာကမား၏ အရညအေသြး၊ ပတဝနးကင

သန႔ရငးေရး၊ တစကယေရ သန႔ရငးေရး၊ အေထြေထြသန႕ရငးမႈ၊ အကဥးခနးမား၏ ေလဝငေလထြက၊ အလပ ႏင

ေလကငခနး စသညတ႔ ျဖစသည။

• ႏပစကခရျခငး ညဥးပနးခရျခငး လကၡဏာတစမးမး ေတြ႔ရရပါက မတတမးတငထားၿပး သကဆငရာ ေဆးဘက၊

တရားေရးဘက ႏင အကဥးေထာင အာဏာပငမားက တငျပသတငးပ႔ရန

လသားခငးစာနာလက အကဥးသားမားက ေစာစးစြာ လႊတေပးျခငး

ကရဏာေရ႕ရႈ၍ ျပနလႊတေပးမႈဟလညး ေခၚႏငေသာ လသားခငးစာနာေသာ လႊတေပးမႈမားက ေသလေျမာပါး

ေဝဒနာခစားေနရသအကဥးသားမားႏင အျပငးအထနနာမကနးျဖစေနသမား၏ ေမတာရပခခကက ၎တ႔အား လႊတေပးျခငးျဖင

ရပရြာလၿခေရးက ထပါးျခငးမရပါက ထညစဥးစား၍ လႊတေပးႏငသည။ ေသလေျမာပါး ေဝဒနာခစားေနရသည အကဥးသားက

ေထာငထတြငပင အသကဆးေစျခငးက အကဥးသားဘဝ ျပနလညထေထာငေရးက အကးမျပႏငရသာမက လကတ႔ျပန

အျပစေပးထားျခငးပင မညႏငပါသည။ ေစာစးစြာ လႊတေပးလကၿပး မသားစမားအၾကား ေသဆးရျခငးက အကဥးသားႏင ၎၏

မသားစအတြက မသားစဘဝဆငရာ ရပငခြငက ေလးစားရာလညး ေရာကပါသည။

အႀကျပခက

လၿခေရးအရ စးရမစရာ မရေသာ အေျခအေနတြင ေသလေျမာပါး နာမကနးျဖစေနေသာ အကဥးသားမားက ၎တ႔၏ ေမတာရပခခကျဖင လသားခငးစာနာမႈက ေရ႕ရႈလက ေစာစးစြာ လႊတေပးႏငသညဟေသာ ျပဌာနးခက ထညသြငးေပးပါရန။

အျပငးအထန နာမကနးမႈမားက အေၾကာငးၾကားျခငး

ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရးဥပေဒႏင စႏႈနးမားတြင အကဥးသားမား၏ အျပငးအထန နာမကနးမႈ အပါအဝင ေထာငတြငး အေျခအေန

အေျပာငးအလမားက မသားစမားအား အေၾကာငးၾကားေပးရန အကဥးေထာငအာဏာပငမားတြင တာဝနရသညဟ

ျပဌာနးထားသည။၅၇56

57 အကဥးသားက အျခားေထာငသ႔ ေျပာငးေရႊ႕လငလညး မသားစက အသေပးရမည။ (ဤအေၾကာငး ဆငရာ

ေနာကထပအခကအလကမားက အကဥးသားမားအား ေရႊ႕ေျပာငးမႈ၊ လႊေျပာငးမႈ၊ စာမကႏာ ၂၀ တြငရႈ)။ အကဥးသား၏

မသားစအတြငးမ ျပငးထနေသာ နာမကနးမႈ၊ ကေလးေမြးဖြားမႈ၊ ေသဆးမႈ စသည အေရးႀကးေသာ ေျပာငးလျဖစထြနးမႈမားကလညး

အကဥးသားအား အသေပးသငသည။ ယခလကရအေနအထားအရ ဥပေဒမၾကမးတြင ယငးျပဌာနးခကမား ပါဝငသညက မေတြ႔ရပါ။

အႀကျပခကမား

အကဥးသား အျပငးအထန နာမကနးျဖစလင သ႔မဟတ ဒဏရာရလင မသားစ သ႔မဟတ အျခားဆကသြယရမည ပဂၢလက

အကဥးေထာငက အေၾကာငးၾကားေပးရမညဆေသာ ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးရန

အကဥးသား၏ မသားစဝငအတြငး အျပငးအထနနာမကနးျဖစလင သ႔မဟတ ေသဆးလင အကဥးေထာငအာဏာပငမားက

အကဥးသားအား အသေပးရမညဆေသာ ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးရန

၅၇ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၇၀။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၁၉

အကဥးသားမားက အပခပျခငး ႏင စမခန႔ခြျခငး

(အခနး ၃) ဥပေဒမၾကမး၏ အခနး ၃ တြင ကယျပန႕သည အေၾကာငးအရာမားဆငရာ စမခန႔ခြသည စညးမဥးမားက ေဖာျပထားသည။

အကဥးသားမားက လကချခငး၊ ေနရာခထားျခငး၊ ေနရာေရႊ႕ေျပာငးျခငး၊ လႊတေပးျခငး ႏင ရးထတျခငး မအစ အျပငႏငဆကသြယျခငး၊

အလပခငးေစျခငး ႏင အကဥးသားအမးအစားက လက၍ အခြငအေရးမား သတမတေပးျခငးအဆး ပါဝငသည။ ဤအခနးတြင

ဟာကြက အမားအျပားရေနၿပး ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရးဥပေဒႏင စႏႈနးမားထက သကဆငရာ ျပဌာနးခကအမားအျပား မပါဝငပ

ကနေနခသညက အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႔အေနႏင စးရမမပါသည။

အကဥးသားမားက လကချခငး (ပဒမ ၂၂-၂၃) ဥပေဒမၾကမး၏ ပဒမ ၂၂ ႏင ၂၃ သည အကဥးသားမားက လကခသညအခနတြင အကဥးေထာငအာဏာပငမားက ရာေဖြျခငး၊

စစေဆးျခငး၊ ကနးမာေရးႏငပတသကေသာ အေျခအေနမားက မတတမးတငျခငးမားႏင သကဆငပါသည။ သ႔ရာတြင ဥပေဒမၾကမးက

အကဥးသားမား ေထာငသ႔ စေရာကခနတြင ရာေဖြ မတတမးတငျခငးက သာ ေဖာျပထားၿပး ယငးေနာကပငး အတြက စညးမဥးမားက

လေလာကစြာ ခမတေပးျခငးမရပါ။ ၿပးျပညစရနအတြက ဥပေဒမၾကမးထတြင အကဥးသားမားအား သတ႕ကလကခခသည

ေနာကပငးတြငပါ၊ ရာေဖြမႈမားႏင အကဥးသားမား၏ မတတမးမားအားထနးသမးသေလာငမႈ အေၾကာငးက ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရး

ဥပေဒ စႏႈနးမားႏင အည ျခငေဖၚျပထားသညးအပငးက ထညသြငးေပးသငပါသည။

အကဥးသားမားအား ရာေဖြျခငး

ပဒမ ၂၂ (က) က အကဥးေထာငသ႔ေရာကလာသည အကဥးသားက တာဝနက ဝနထမးက ရာေဖြ စစေဆးရမညဟ ျပဌာနးထားသည။ ရာေဖြစစေဆးခြငဆသညမာ အကဥးေထာငအရာရမားအား ေပးအပထားေသာ အထးအခြငအေရး ျဖစသည။ သ႔ရာတြင ယငးအခြငအာဏာမားက တစစတစဥးအား အေႏာကအယကေပးရန၊ ၿခမးေျခာကရနႏင မလအပပ အကဥးသား၏ ပဂၢလကလြတလပခြငက ထပါးေႏာကယကရန အသးမျပႏငေအာင တားဆးကာကြယေပးထားသည အခကမား ဥပေဒမၾကမးတြင မပါရပါ။ ၅၈

57

58 ဤအခကက ျပငဆငသငပါသည။

အႀကျပခကမား

ေအာကပါ တ႔ပါဝငေသာ အထးအခနးခြက ဥပေဒမၾကမးထတြင ထညသြငးေပးရန-

• ရာေဖြျခငးမားက ရာေဖြခရသ၏ လသားဂဏသကၡာက ေလးစားစြာျဖင လအပသေလာက၊ ဥပေဒက ခြငျပသေလာကႏင

အခးညစြာ ေဆာငရြကေရး အေျခခမားက လကနာလက ျပလပရန ျပဌာနးခက

• ခႏၶာကယတြငး အေပါကမားက ႏႈက၍ရာေဖြျခငးမးက မရမျဖစလအပမသာ လပေဆာငရနႏင ယငးရာေဖြမႈက

အကဥးသားအတြကေစာငေရာကရန တာဝနရသမ မဟတဘ စနစတကေလကငထားေသာ ကနးမာေရးဝနထမးမသာ

လပေဆာငရန ၅၉ 59 ၊ သ႔မဟတ အနမဆးအားျဖင ေဆးဘကပညာရငမားက တကယေရသန႔ရငးေရး စႏႈနးမားဆငရာ

ကနးမာေရးပညာရငမ စနစတက ေလကငသငၾကားေပးထားေသာ အကဥးေထာငဝနထမးမားမသာ

လပေဆာငရမညဟေသာ ျပဌာနးခက• ရာေဖြမႈမားက အကဥးေထာင အာဏာပငမားက စနစတက မတတမးျပစထားရမညဆေသာ ျပဌာနးခက

၅၈ နယလဆငမနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၅၀။ ဥပေဒသ ၅၁-၂ တြငလညးရႈ။၅၉ ညဥးပနးျခငး၊ ႏပစကျခငး၊ ရကစကစြာႏင လ႕ဂဏသကၡာကဆငးေအာင ဆကဆျပမျခငး၊ အျပစေပးျခငးမားအား ကာကြယတားဆးေရးဆငရာ ဥေရာပေကာမတ၏ တတယအႀကမေျမာကအေထြေထြအစရငခစာ CPT/Inf (၉၃) ၁၂ အပဒ ၇၃ - “အကဥးေထာငဆရာဝနသည လနာတစဥး၏ ပဂၢလကဆရာဝနကသ႔ ျဖစသည။ လနာ-ဆရာဝနဆကဆေရးက ထနးသမးသညအေနႏင လနာသည ျပစဒဏေပးခရရနအတြက ကနးမာေရးျပညစေၾကာငး ယငးဆရာဝနထမ မညသညအခါမ ေထာကခခက မေတာငးခ သငေပ၊ အေရးေပၚအေျခအေနတြင အျခား ဆရာဝနတစဥးဥး ေရာကမလာႏငခနကလြ၍ အကဥးသားမားအား ခႏၶာကယက ရာေဖြျခငး စစေဆးျခငးမားလညး ျပလပမရေပ။” ၁၉၉၃ ေအာကတဘာလက ဟနေဂရႏငင ဘဒါပကၿမ႕တြငကငးပျပလပခေသာ ကမၻာေဆးညာအဖြ႔ႀကး၏ ၄၅ ႀကမေျမာက ညလာခမလညး အကဥးသားမား၏ ခႏၶာကယက ရာေဖြျခငးႏင ပတသက၍ ဤသ႔ေဖာျပခသည။ “ရာေဖြျခငးက ဆရာဝနက လပေပးရလင ယငးဆရာဝနသည ေနာကပငးတြင ယငးအကဥးသားက ကသေပးရမညသ မျဖစသငေပ၊ အကဥးေထာင၏ လၿခေရးအတြက ပါဝငေဆာငရြကေပးရေသာ တာဝနေၾကာင အကဥးသားအား ေဆးဝါးကသေပးရနတာဝနက မထခကေစသငေပ။”

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၂၀

အကဥးသားမား၏ မတတမးမား

ဥပေဒမၾကမး ပဒမ ၂၂ (ဂ)တြင အကဥးသားတငးက လကခမတပတငၿပးသညေနာကမာ ကနးမာေရးဝနထမးက စစေဆးလက

အကဥးသား၏ ကနးမာေရးဆငရာအခကအလကမားက မတတမးတငထားရမည ဟ ေတာငးဆထားပါသည။ ၆၀59

60 အခနး ၂ ပဒမ ၇ (စ)

တြငလညး “တာဝနခအရာရ”သည “အကဥးေထာငမတတမးမား၊ အကဥးသားမား၏ ကယေရးမတတမးမား၊ အကဥးသားမား၏

မႈခငးမတတမးမားအား စနစတက ျပစထနးသမးထားရရမည” ဟျပဌာနးထားသည။

အာဏာပငမားသည အကဥးေထာငတစခခငးစရ အကဥးသားမား၏ ေနာကဆးအခကအလကမားက မတတမးတင

ျပစထနးသမးထားရမည။ ေနာကဆးရ အခကအလကမားႏင မတတမးမားသည အကဥးေထာငရ အကဥးသားဥးေရ၊

အကဥးသားမား၏ ကယေရးအခကအလကမားက ျပေနသညအတြက အကဥးေထာငတြင လအပေသာ ဝနထမးအငအားႏင

စမခန႔ခြမႈက အဆးအျဖတမားျပရာတြင အေထာကအထား အခကအလကမား အျဖစအသးဝငပါသည။ ယငးမတတမးမားသည

ဌာနတြငး ႏင ဌာနျပငပမ အကဥးေထာင စစေဆးသမားအတြကလညး အသးဝငပါသည။ လၿခေရးႏင အကဥးသား၏ ပဂၢလက

ကယေရးအခကအလက လၿခေရးက စဥးစားခကမ လြလင ယငးမတတမးပါ အခကအလကမားက ကာယကရငအကဥးသား၊

၎၏ေရ႕ေန ႏင၊ ျပညတြငးႏင ျပညပမ ေစာငၾကညေလလာေရးအဖြ႔မား ရရႏငေအာင စစဥေပးထားရမည။

ဥပေဒမၾကမးတြင အကဥးသားမား၏ ကယေရးမတတမးမားျပစထနးသမးေပးရမညက ထညသြငးထားသညက အျပညျပညဆငရာ

လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႔မ ႀကဆပါသည။၆၁ 61 သ႔ရာတြငအကဥးသား၏ ကယေရးမတတမးတြင မညသညအခကမား

ပါဝငရမညဟေသာ အေသးစတ အခကမား၆၂61

62 ကလညး ဥပေဒမၾကမးတြငေဖာျပသငပါသည။

အႀကျပခက

အကဥးသားမား၏ ကယေရးမတတမးမားက ကန႔သတအျဖစ သမးဆညးထားၿပး သကဆငရာအကဥးသားမ

ရယၾကညရႈႏငေအာင စစဥေပးကာ ယငးမတတမးတြင ေအာကပါတ႕က ထညသြငးေပးရမည ျပဌာနးခကက ထညသြငးရန

• အကဥးသား၏ သကေသခ အေထာကအထား

• ၎က မညသညအခန မညသညေနရာတြင ခပေႏာငခသည

• ခပေႏာငရန ဆးျဖတခေသာ အာဏာပင ႏင အေၾကာငးရငးမား

• အကဥးသားက ထနးသမးထားသည ေနရာ

• အကဥးသားက လကခခသည ရကစြ ႏင အခန

• ထနးသမးထားသည ေနရာဌာနအတြက တာဝနရသည အာဏာပင

• ဖမးဆးမႈက မသားစအား အသေပးခသည အခန

• လ႕ဝကထားစရာ အခကမးမဟတလင အကဥးသား၏ ေတာငးဆခကမားႏင တငၾကားမႈမား၊ ညဥးပနးႏပစကျခငး

ဆငရာ တငၾကားမႈမား အပါအဝင

• အကဥးသား၏ ကနးမာေရး အေျခအေန (ေဆးဘကဆငရာ လ႕ဝကထားရမႈ ဟတမဟတအေပၚမတညၿပး)

• အကဥးသား၏ ကယပင ပငဆငမႈ အစစစာရငး

• အေရးေပၚဆကသြယရမညသႏင အကဥးသား၏ ေဆြမးအရငးအခာမား

• အကဥးသားက တရားရးသ႕ ထတခရသည ရကစြမား ႏင အခန

• လႊတျခငး သ႔မဟတ အျခားေထာငသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ျခငး ရကစြ ႏင အခန၊ အကဥးေထာငေနရာ အသစ ႏင ေရႊ႕ေျပာငးရန

အမန႔ေပးသ အာဏာပင

• အကဥးသား၏ အျပအမႏင ပတသကေသာ အခကအလကမား၊ စညးကမးပငးဆငရာ အေရးယ အျပစေပးခရမႈမား

• အကဥးေထာငအတြငး ထနးသမးထားစဥ ဒဏရာရ ေသဆးမႈမားအတြက အခကအလကမား ႏင အေျခအေနမား၊

ေသဆးခလင ရပၾကြငးက ပ႕ေပးရမညေနရာ

၆၀ ပဒမ ၂၂ (ဂ) - အကဥးသားတငးက လကခ စာရငးသြငးၿပးခနတြင ကနးမာေရးဝနထမးက စစေဆးရမည။ အကဥးသား၏ ကနးမာေရး အေျခအေန၊ ခႏၶာကယေပၚမာ ဒဏရာမား၊ အမတအသားမားက မတတမးျပစေရးသြငးရမည။ အကဥးသားအား ကနးမာေရးစစေဆးခကမားက မတတမးတငထားေသာ စာအပက တာဝနရေသာ အကဥးေထာငအရာရက လၿခစြာ သမးထားရမည။ ၆၁ အျပညျပညဆငရာ လြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕ ၏ အကဥးေထာငမားအားစစေဆးၾကညရႈျခငးအေပၚ အႀကျပခကမား စာမကႏာ ၃၀ တြငရႈ။ ၆၂ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၇-၉။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၂၁

အကဥးသားမား၏ မတတမးမားက ပမနထနးသမးရန ႏင ေနာကဆးအခကမားျဖင ျပညစေအာင ျပစရမည။ အကဥးသား

လႊတေပးခနတြင ယငးမတတမးမား၏မတက အကဥးသားအား ေပးအပသငပါသည။

အကဥးသားမားအတြက ၎တ႕၏ တာဝနမားႏင အခြငအေရးမား ဆငရာအခကအလကမား

အကဥးသားမားအား ဥပေဒအရလညးေကာငး၊ အျခား သကဆငရာ စညးမဥး စညးကမးမားအရလညးေကာငး ၎တ႔၏ တာဝနႏင

အခြငအေရးမားက အသေပးရမညလား ႏင မညသ႔အသေပးမညက ဥပေဒမၾကမးတြင ေဖာျပထားျခငး လးဝမရပါ။

အကဥးေထာငအာဏာပငမားက အကဥးသားမားက ယငးအခကမား အသေပးရမည ဆေသာ ေတာငးဆခကမးလညး

ဥပေဒမၾကမးတြင မပါဝငပါ။ အကဥးသားမားက အကဥးေထာငစညးမဥးမားက လကနာႏငရန ယငးစညးမဥးမားက သရထားၿပး

ယငးစညးမဥးမားႏင ပတသကေသာ ေနာကထပအခကအလကမားက ၎တ႔နားလညေသာ ဘာသာစကားျဖင

မညသညေနရာတြငရႏငေၾကာငးက သရရန လအပသည။၆၃62

63 ထ႔အျပင အကဥးသားမားက အကဥးကေနစဥ ၎တ႔၏အခြငအေရးမား

ခးေဖာကခရလင တငၾကားၿပး ကစားျပငဆငေပးရန ေတာငးဆလာႏငရနအတြက ၎တ႔၏ အခြငအေရးမားကလညးေကာငး၊ ၎တ႔ႏင

ပတသကၿပး ႏငငေတာထတြင ရသည တာဝနမားက လညးေကာငး သတ႕ သရထားရန လအပပါသည။

အႀကျပခက

အာဏာပငမားက အသစလကခသည အကဥးသားမားက ၎တ႔နားလညေသာ ဘာသာစကား ပစမးျဖင

စာျဖငေသာလညးေကာငး ႏႈတျဖငေသာလညးေကာငး ေအာကပါအခကမားက အသေပးရမညဆေသာ ျပဌာနးခကက

ထညသြငးေပးရန-

• အကဥးေထာငဥပေဒ၊ သကဆငရာ အကဥးေထာင စညးမဥးမားႏင စညးကမး ေဖာကဖကလင ခမတႏငေသာ

ျပစဒဏမား

• ဥပေဒဆငရာ အႀကဥာဏရယပငခြငအပါအဝင ၎တ႔၏အခြငအေရးမားက လညးေကာငး၊ ၎တ႔၏ တာဝနမားက

လညးေကာငး

• အကဥးသား၏ အခြငအေရးမား ခးေဖာကခရျခငး သ႕မဟတ အကဥးခခရမႈဆငရာအေျခအေနမားႏင ပတသက၍

တငၾကားေရး လပရးလပစဥမား

• အကဥးသားအား အကဥးေထာငတြငး ဘဝႏငေနသားကေစရန သသငေသာ အျခားေသာ အေၾကာငးအခကမား အားလး

ေသဆးလင မသားစအား အသေပးျခငး

ဥပေဒမၾကမး ပဒမ ၂၃ တြင အကဥးသားေသဆးလင “တာဝနခအရာရ” က ထအေၾကာငးက မတတမးတငၿပး စာပနအတြက

စစဥေပးရမညဟေသာ ျပဌာနးခကက အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႔မ ႀကဆပါသည။ သ႔ေသာ အထကတြငေဖာျပခေသာ

အေၾကာငးမားေၾကာင အကဥးေထာငအတြငး အကဥးသားေသဆးမႈက ၎၏ မသားစႏင ေဆြမးမားအား အကဥးေထာင

အာဏာပငက အေၾကာငးၾကားအသေပးဖ႔ လအပေၾကာငးကလညး ထညသြငးသငပါသည။ ၆၄63

64

ထ႔အျပငအကဥးေထာငအတြငးေသဆးမႈ အားလးက လြတလပေသာ စစမးစစေဆးမႈျပလပ၍ ေသဆးရျခငးအေၾကာငးရငးက

အတညျပရမည။ ျမနမာႏငငတြင အကဥးသားမားသည ညဥးပနးႏပစကမႈ ေၾကာငျဖစေစ၊ အဓမၼအလပခငးေစမႈ အပါအဝင ရကစက၍

လမဆနေသာ၊ လ႔ဂဏသကၡာ ထပါးေစေသာ ျပစဒဏေပးမႈမားေၾကာငျဖစေစ၊ လေလာကေသာ ေဆးဝါးကသမႈ မရရ၍ျဖစေစ၊

အကဥးေထာငအတြငး ေနထငရေသာ အေျခအေနဆးဝါးမႈေၾကာင ျဖစေစ ေသဆးၾကရပါသည။ ၆၅64

65 လြတလပေသာ စစမးစစေဆးမႈမား

ျပလပေစျခငးသည ညဥးပနးႏပစကမႈမားအား တားဆးႏငေသာ အေရးပါသည အရအတားတစခ ျဖစပါသည။ ဤစစမးစစေဆးမႈသည

မသားစမားအတြကလညး ၎တ႔၏ မသားစဝငမညသညအတြကေၾကာင ေသဆးသညဆေသာ အခကက ေဖာထတေပးႏငၿပး

လအပပါက ဥပေဒေၾကာငးအရ ဆကလကေဆာငရြကႏငခြင ကလညး ေပးပါသည။

၆၃ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၅၄။၆၄ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၆၉။၆၅ ႏငငေရး အကဥးသားမား ကညေစာငေရာကေရး အသငး (ေအေအပပ- ျမနမာႏငင) “လြတေျမာကၿပးတအခါ ဘဝက အစကေန ျပနစၾကရတယ” - ျမနမာႏငငရ ႏငငေရး အကဥးသားေဟာငးမား၏ အေတြ႔အႀကမားႏင ျပနလညေပါငးစညးေရး စနေခၚမႈ ျပနာမား အစရငခစာ ၂၅ ေမ ၂၀၁၆ ၊ စာ-၄၄၊၄၈ ကရႈ

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၂၂

အႀကျပခက

ပဒမ ၂၃ တြငျဖညစြကေပးရန • အကဥးသား ေသဆးလင ၎၏ မသားစ၊ အျခားေသာေဆြမးမားႏင အကဥးသား မကြယလြနမက သတမတေပးခေသာ

ပဂၢလတစဥးဥးတ႔အား အေၾကာငးၾကားရန အကဥးေထာငအာဏာပငမားတြင တာဝနရသည။• အကဥးသားေသဆးျခငးက အကဥးဥးစးဌာနအေနႏင အခနမဆငးပ တရားေရးဌာနသ႔မဟတ အကဥးဥးစးဌာနႏင

မသကဆငေသာ အာဏာပငအဖြ႔တစခခသ႔ အေၾကာငးၾကားရန တာဝနရၿပး ဘကမလကပ ထေရာကေသာ စစမးစစေဆးမႈခကျခငးျပလပဖ႔ တာဝနေပးရမည။

အကဥးသားမားက ခြျခားခပေႏာငျခငး (ပဒမ ၂၄-၂၆) ဥပေဒမၾကမး ပဒမ ၂၄ တြင အကဥးသားမားက အမ းသမး၊ လငယ၊ အခပက စသညျဖင အမးအစားအလက

သးျခားခြ၍ခပေႏာငဖ႔လအပေၾကာငး မနကနစြာ ျပဌာနးထားပါသည။ အကဥးသားမားက ခြျခားထားျခငးျဖင ၎တ႔ ကးလြနေသာ

ျပစမႈမတတမး၊ အသက၊ လငတ႔က မတည၍ ၎တ႔၏ လအပခကႏင အေျခအေနမားက အကဥးေထာင အာဏာပငမားက

ထညသြငးစဥးစားႏငမညျဖစၿပး ၎တ႔က ျပမဆကဆပမားကလညး စဥးစားျပလပႏငမညျဖစသည။၆၆65

66 ဥပေဒမၾကမးတြင ေသဒဏက

အကဥးသားမားက အျခားအကဥးသားမားႏင ခြျခားထားရနကလညး ျပဌာနးထားပါသည။

ေသဒဏက အကဥးသားမား

ဥပေဒမၾကမး ပဒမ ၂၄ (စ) တြင ေသဒဏက အကဥးသားမားက အျခားအကဥးသားမားႏင ခြျခားထားရနႏင သးျခားအခနးမားတြင

ထားရနျပဌာနးထားသည။ ေသဒဏခမတျခငးက အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႔က မညသည အေျခအေနမ းတြငမဆ

ျခြငးခကမရ ဆန႔ကငပါသည။ ေသဒဏခမတျခငးသည အျပညျပညဆငရာ လ႔အခြငအေရးေၾကညာစာတနး အပဒ၃ ပါ

လတငးအသကရငသနခြင အခြငအေရးက ခးေဖာကရာေရာကၿပး အရကစကဆး၊ လသားမဆနဆး၊ လ႔ဂဏသကၡာက ႏမခဆး

ျပစဒဏေပးနညး ျဖစပါသည။ ထ႔ေၾကာင ကၽြႏပတ႔က ျမနမာႏငင၏ လႊတေတာအား ျပစဒဏအားလး ႏင ျပစမႈ

ကးလြနသအားလးတ႔အား ေသဒဏေပးျခငးက လးဝ ပယဖကႏငမညအထ ဥးတညလက ေသဒဏက ျပဌာနးထားေသာ

ပဒမမားပါဝငေနေသာ ဥပေဒအားလးက ျပနလည ျပငဆငပါရန တကတြနးပါသည။၆၇66

67

ပယဖကမႈက ဆငးငထားျခငး၊ ေသဒဏက အကဥးသားမားအပါအဝင မညသညအကဥးသားကမဆ ကာလတာရညစြာ တစဥးတညး

ခြျခားခပေႏာငထားျခငးသည ႏပစကျခငးႏင အျခားညဥးပနးနညးမားအားလးက တားျမစပတပငရမညဆသည အခကႏင

ဆန႕ကငေနပါသည။၆၈67

68 ေသဒဏက အကဥးသားမားသညလညး ေအာကတြင ေဖာျပထားသလ၆၉68

69 အျခားအကဥးသားမား နညးတ

ေနရာထငခငးရပငခြင၊ အခနးျပငပတြင ေလကငခနး လပပငခြင၊ ျပငပႏငထေတြ႔ ဆကဆခြငႏင ဥပေဒေၾကာငးအရ အကအည

ရပငခြငမားရပါသည။

အႀကျပခက

ပဒမ ၂၄ (စ) က ေအာကပါအတငး ျပငဆငရန- “ေသဒဏကခေနရေသာအကဥးသားအား အျခားအကဥးသားမားႏင ခြျခား

ထားရရမည။”

၆၆ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၁၁။၆၇ ဥပမာ ရႈရန- ျမနမာရာဇသတႀကး ပဒမ ၁၂၂ ( ႏငငေတာသစၥာေဖာကဖကမႈ)၊ ပဒမ ၁၃၂ (ပနကနမႈက အားေပးကညမႈ)၊ ႏင ပဒမ ၃၀၅ (ကေလးျဖစေစ၊ ရးသြပသျဖစေစ မမကယက သတျခငးက အားေပးျခငး)၆၈ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၄၃(၁)(ခ)။၆၉ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၄၂ တြင “ဤဥပေဒသမားတြငေဖာျပထားေသာ အလငးေရာငရရမႈ၊ ေလဝငေလထြက၊ အပခန၊ သန႔ရငးေရး၊ အာဟာရျပညဝေရး၊ ေသာကသးေရ၊ အခ ပခနးအျပငထြကခြင၊ ေလကငခနးလပခြင၊ တကယေရ သန႔ရငးမႈ၊ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈႏင ကယပငေနရာ အလအေလာကရမႈ စေသာ အေထြေထြ ေနေရးထငေရး အေျခအေနမားက ၿခြငးခကမရ အကဥးသားအားလး ရရရမညျဖစသည။” (အေလးအနကထားျခငးက ထပေျပာသည။)

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၂၃

ေနရာထငခငး၊ ကယေရ သန႔ရငးမႈ၊ အဝတအစား၊ အပရာ ႏင အစားအေသာက

ေနရာထငခငး၊ သန႔ရငးမႈ၊ အဝတအထည၊ အပရာႏင အစားအေသာကတ႕၏ စႏႈနးမားမာ အကဥးသား၏ ကနးမာေရးႏင

ေနထငေကာငးေရးတ႔အတြက အကမတနမ အေရးႀကးပါသည။ အကဥးေထာငအတြငး လအမားျဖငျပြတသပေနျခငး၊ ကပညပေနျခငး၊

သန႔ရငးမႈ မရျခငးႏင ကယပငသးသန႔ဘဝ မရျခငးမားမာ လသားမဆနေသာ၊ လ႔သကၡာက ညးႏြမးေစေသာ ဆကဆခရမႈမး

ေျမာကပါသည။၇၀69

70 ယငးအခကမားက ေထာကရႈၿပး ျမနမာႏငငထက အကဥးေထာငမား၏ ဆးဝါးလေသာ ေထာငတြငး

အေျခအေနမားကပါ ထညသြငးစဥးစားလက အကဥးေထာငဥပေဒထတြင ေထာငတြငး အနမဆးရရမည စႏႈနးမားက သတမတေပးရန

လအပပါမည။ အစားအေသာကမလေလာကျခငး၊ ေသာကသးေရ ရားပါးျခငး၊ သန႔ရငးမႈမရျခငးႏင ေဆးဝါးမလေလာက ျခငးမားေၾကာင

ေထာငအမားစအတြငး အေျခအေနမာ ဆးေနခပါသည။ မရမျဖစလအပေနေသာ အစားအေသာကႏင ေဆးဝါးအတြက

အကဥးသားမားက မမတ႕မသားစမား၏ ေထာကပမႈအေပၚ မခေနရပါသည။ ျမနမာႏငင လ႔အခြငအေရးေကာမရငက

အကဥးေထာငမားက သြားေရာက ေလလာခရာ အကဥးေထာငမားအတြငး လမား အဆမတနမားျပး ျပညကပေနျခငး၊ ေရ

မသန႔ရငးျခငး၊ ေနရာထငခငး သန႔ရငးမႈမရျခငး၊ အခ႕ေနရာမားတြင အေပါစြန႔ရန ပးမားကသာေပးထားျခငး၊ အစားအေသာက

မလေလာကျခငးႏင အကဥးေထာငအခနးမား ေလဝငေလထြက မေကာငးျခငးမားက႔ ေတြ႕ခရေၾကာငး အစရငခစာ

ထတျပနခသည။၇၁70

71 ၂၀၁၅ ခႏစတနးကလညး အေမရကနျပညေထာငစ ႏငငျခားေရးဌာနကထတျပနေသာ အစရငခစာတြင

ျမနမာအကဥးေထာငမားအတြင အစားအေသာက၊ အမးအကာႏင သန႔ရငးမႈ စေသာ အေျခခလအပခကမား မရရျခငးေၾကာင

ေထာငမားအတြငး အေျခအေနဆးလကရသညဟ ေဖာျပခသည။ ယငးအစရငခစာတြင “အပရာဆသညမာ တစခါတစရ

သမတလငးၾကမးျပငေပၚတြင ဖာတစခပ၊ သစသားတစျပား၊ ပလပစတစစ တစစ တ႔ေလာကသာ ျဖစသည။”ဟေဖာျပထားပါသည။၇၂71

72

ဤကသ႔ စးရမမႈမား ရေနေသာလညး ဥပေဒမၾကမးတြင ေနရာထငခငးႏင ပတသကၿပး ပဒမ ၂၄ မ ၂၆ အတြငး တစခတညးေသာ

ေဖာျပခကမာ အကဥးသားမားက ခြျခားထားရမည ဆေသာအခကနငသာ သကဆငသည။ ယခ ဥပေဒမၾကမးတြင ေနရာထငခငး၊

သန႔ရငးေရး၊ အဝတအထည၊ အပရာ၊ အစားအေသာကတ႔ ႏင ပတသကၿပး အဆငအတနး စႏႈနးဆငရာ ေတာငးဆခကမားက

ျပဌာနးေပးသည အခကမား တစစတစရာမ မပါရပါ။ ထအခကမာ အထး စးရမစရာ ျဖစပါသည။

ထ႔အျပင ဥပေဒမၾကမးတြင ခႏၶာကယမသနစြမးေသာ၊ စတကနးမာေရးမျပညစေသာ အကဥးသားမားအတြက

အျခားအကဥးသားမားနညးတ ေနထငႏငေရးက ပပးေပးမည အစအစဥမား မပါဝငပါ။ ဤသ႔ စစဥေပးႏငရန အကဥးေထာင

အာဏာပငမားက တကေသာေဆာငရြကမႈမး (အဆငေျပသငေတာေသာ ေနရာထငခငးမး) ၇၃72

73 လပေပးရနလအပၿပး ပကကြကပါက

ခြျခားဆကဆမႈေျမာကႏငပါသည။၇၄73

74 မသနစြမးသမား၏ အခြငအေရးဆငရာ သေဘာတစာခပက လကမတေရးထးထားေသာ

ႏငငတစႏငငအေနႏင ျမနမာႏငငသည ခႏၶာကယ၊ စတပငးဆငရာ ႏင အျခားမသနစြမးမႈ ရေနေသာသမားအား တနးတဆကဆျခငးမး

ျဖစေစရန ၎တ႔အတြက လအပေသာ “သငေတာသည ေနရာထငခငးက ရရေစရန လအပေသာ ေျခလမးမားအားလးက ခမတ

ေဆာငရြက ေပးရန” တာဝနရပါသည။၇၅74

75 ဤသတမတခကမာ အကဥးေထာငမားႏငလညး အကးဝငပါသည။၇၆75

76

အႀကျပခကမား

ေနရာထငခငး၊ သန႔ရငးမႈ၊ အစားအေသာက၊ အဝတအထည၊ အပရာတ႔အတြက လအပေသာ အနမဆး

စသတမတခကမားဆငရာ အခနးအသစက ထပမထညသြငး၍ ေအာကပါအခကမားက ထညသြငး ေဖာျပေပးရန

• ေနရာထငခငးသည အထးသျဖင အကဥးသား တစဥးခငးအတြက ရရသည ေနရာအကယအဝနး၊ အလငးေရာင၊ အပခနႏင

ေလဝငေလထြကတ႔သည အကဥးသားအတြက ကနးမာေရးႏင ဘဝ အဆငေျပေရးက အာမခေပးရမည။၇၇76

77

၇၀ CAT: Spain, UN Doc. CAT/C/CR/29/3 (2002) ေတြ႕ရခကမားက ေကာကခကဆြျခငး၊ CAT/C/CR/29/3 (2002) စာပဒ ၁၁(ဃ)၊ လ႔အခြငအေရးေကာမတ၊ Weerawansa v. Sri Lanka, HRC, UN Doc. CCPR/C/95/D/1406/2005 (2009) ၊ စာပဒ ၂-၅ ႏင ၇-၄၇၁ ျမနမာအမ းသားလ႕အခြငအေရး ေကာငစ (MNHRC)၊ ၂၀၁၅ ႏင ၂၀၁၆ ထတေၾကျငာခက။ http://www.mnhrc.org.mm/en/statements-2/.၇၂ အေမရကန ႏငငျခားေရးဌာန၊ ျမနမာႏငင ၂၀၁၅ လ႕အခြငအေရး အစရငခစာ၊ စာမကႏာ-၄။၇၃ ကလသမဂၢအေထြေထြညလာခတြင ၂၀၀၆ ခ ဒဇငဘာ ၆ ရကေန႔က အတညျပခေသာ ဆးျဖတခကအမတ A/61/611 မသနစြမးသမား အခြငအေရးဆငရာသေဘာတညခက (CRPD)၊ ပဒမ ၂။၇၄ ဥပမာ၊ အခ႕အကဥးေထာငမား၏ တညေဆာက ဖြ႕စညးပအရ မသနစြမးေသာ အကဥးသားမားသည စားေသာကခနး၊ စာၾကညတက၊ အညစအေၾကးသန႔စငရာ ေနရာ၊ အလပေနရာ၊ အပနးေျဖနားသည ေနရာႏင မသားစႏင ေတြ႕ဆရာ ေနရာမားသ႔ သြားေရာကရန အခကအခ ရႏငပါသည။ မသနမစြမး အကဥးသားမားသည ၎တ႔၏ ခႏၶာကယ အေနအထားအရ သးျခား အကာအကြယသ႔မဟတ သးျခား ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ လအပပါသည။၇၅ CRPD ပဒမ ၅ (၃)၇၆ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၅။၇၇ ကလသမဂၢအေနႏင အကဥးသား တစဥးခငးစအတြက လအပေသာ အနညးဆး ေနရာအကယအဝနးက ႏငငတကာ စႏႈနးသတမတထားျခငး မရေသာလညး အျပညျပညဆငရာ ႀကကေျခန အဖြ႔က တစဥးခငးစအတြက အပရနေနရာ ၁.၆ စတရနးမတာ ႏင ေရခးခနးႏင အမသာအတြက ၁.၂စတရနးမတာ ရသငေၾကာငး အႀကျပထားပါသည။ ICRC အစရငခစာ အကဥးေထာငမားအတြငး ေရ၊ အညစအေၾကးစြန႔ေရး၊ တစကယရည သန႔ရငးေရးႏင ေနထငမႈ၊ စာမကႏာ ၂၂

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၂၄

• အညစအေၾကးစြန႔ရနေနရာမားမာလညး အကဥးသား၏ လအပခက သဘာဝ ႏင ကကညလက သန႔ရငးစြာႏင သကၡာရစြာ

အသးျပႏငရမည။

• ေရခးရန ကယလကသန႔စငရန ေနရာမားလညး သငတငေအာင စစဥေပးထားလက အကဥးသားသည မၾကာမၾကာ

ကယလကသန႔စငခြင ရရမည။

• အကဥးသားမား အသးျပေသာ ေနရာမားအားလးက စနစတက သန႔ရငးစြာ ထနးသမးထားရရမည။

• အကဥးသားမားအတြက ရာသဥတႏင လကေလာညေထြေသာ သန႕ရငးသည အဝတအစားမားက စစဥေပးရမည။

• သတမတထားသည အခနမားတြင အကဥးသားမား၏ ကနးမာေရး ႏင ခြနအားအတြက အာဟာရႏငျပညစကာ

ကနးမာေရးအရညအေသြး ႏင ညညြတစြာ ေကာငးမြနစြာခကျပတျပငဆငထားေသာ အစားအေသာကမားျဖင

ေကြ းေမြးလက ေသာကသးေရက စစဥေပးရမည။

• အမးသမး အကဥးသမားဆငရာ ျပဌာနးခကထတြင အမးသမးမားအတြက လအပသည ကယေရသန႕ရငးေရးအတြက

အထးလအပေသာ ပစၥညးမားက ေထာကပေပးရမည။ အမ းသမး လစဥသးပစၥညးမားကလညး အခမေထာကပေပးၿပး

မခငႏင အတရေနသည ကေလးမား၏ ကယေရ သန႕စငေရးအတြက ေရကလညး ပမန စစဥေပးရမည။

ခႏၶာကယ၊ စတပငးဆငရာႏင အျခားမသနစြမးမႈမားရေနသမားအား ခြျခားဆကဆရာမေရာကေအာင ၎တ႔အတြက

သငေတာေသာ ေနရာထငခငးႏင လသလ ညႏႈငးေပးမႈက အကဥးေထာင အာဏာပငမားက ေဆာငရြကေပးရမညဆေသာ

ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးရန

အကဥးသားမားက ေရႊ႕ေျပာငးျခငး (ပဒမ ၂၇) ဥပေဒမၾကမးပါ ပဒမ ၂၇ - အကဥးသားတစဥးက ေထာငတခမ ေတာငတစခသ႕ ေျပာငးေရႊ႕သညအခါ ယငးအကဥးသား၏ ကနးမာေရး

အေျခအေနက ထညသြငးစဥးစားရန လအပေၾကာငး ျပဌာနးခကက အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႔က ႀကဆပါသည။

သ႔ရာတြင အကဥးသားမားအား ေရႊ႕ေျပာငးေရးက ဆးျဖတရာတြင အကဥးေထာင အာဏာပငမားသည အကဥးသားမား ေနထငရာ

ေဒသက ထညသြငးစဥးစားရမညဆေသာ ေတာငးဆျပဌာနးခကမး ဥပေဒမၾကမးတြင ထညသြငးမထားျခငးကမ ကၽြႏပတ႔

စးရမမပါသည။ ထသ႔ ျပဌာနးခကက အကဥးကသမားထ မသားစက လာေရာကေတြ႔ဆေရးက အေထာကအကေပးႏငသလ

အကဥးသား ႏင ၎၏ မသားစဝငမားအတြက မသားစဘဝရပငခြင လ႔အခြငအေရးကလညး ရရႏငေစမည ျဖစသည။၇၈77

78

ျမနမာႏငငတြင ယၾကညခကေၾကာင အကဥးကခရသမားက မသားစႏငေဝးရာ အကဥးေထာငမားသ႔ ပ႔ေဆာငၿပး ထပဆင

အျပစေပးသညမတတမးမား ရေနကာ၊ မလ အကဥးချခငးထကပ၍ ခြျခားပစသလ ျပလပရာ ကေနပါသည။၇၉78

79 ဤအေလအထသည

မၾကာေသးခငႏစမားကစ၍ ရပတန႕သြားေသာလညး ဆးဝါးသည ယငးလပကငနညးမးက ထပမ ကငသး မျဖစေစရန တားဆးမႈမားက

အားေပးသငပါသည။ အကဥးသားမားအေနႏငလညး ၎တ႔အားေနရာ ေရႊ႕ေျပာငးရနရေနျခငး ႏင ေနရာ အသစက မသားစမားအား

အသေပးႏငမည အခြငအလမးမားက အာမခေပးသငပါသည။၈၀79

80

အႀကျပခက

ပဒမ ၂၇ တြငျဖညစြကေပးရန

• မသားစ၏ လာေရာကေတြ႔ဆမႈ လြယကေစရန ျဖစႏငသမ ေနအမႏင နးေသာ အကဥးေထာငမားတြငသာ ထားရရန

ေတာငးဆခက

• အကဥးသားမားကလညး ၎တ႔အားေနရာ ေရႊ႕ေျပာငးမည ကစၥႏင ေနရာသစက မသားစမားအား အသေပးနငေအာင

စစဥေပးရမညဆေသာ ေတာငးဆခက

၇၈ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၅၉။၇၉ အျပညျပညဆငရာ လြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕၏ ၁၉၉၇ ႏဝငဘာလထတ ျမနမာ - ႏငငတကာ အသငးအဝနးအတြက စနေခၚခက (Index: ASA 16/ 028/1997)။ ေသာမတ အေဟးကငတားနား - ယခင ျမနမာႏငင လ႕အခြငအေရးဆငရာ ကလသမဂၢ အထးကယစားလယ၊ ျမနမာႏငင လ႕အခြငအေရး အေျခအေန အစရငခစာ၊ ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခ အစရငခစာ A/64/318၊၂၄ ၾသဂတ ၂၀၀၉၊ အပဒ ၂၅။၈၀ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၆၈။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၂၅

တရားရးသ႔ ရးထတျခငး (ပဒမ ၂၉ ) ဥပေဒမၾကမး၏ ပဒမ ၂၉ တြင အကဥးသားက တရားရးသ႕ ထတရာတြင ျပလပရမည အစအစဥ အေသးစတက ေဖာျပထားသည။

တရားရးသ႔မဟတ ဥပေဒ အရာရ ေရ႕ေမာကတြင အကဥးသားမားသည အခပအေႏာင ပစၥညးတစမးမးႏင ေပၚေပါကလာမႈက

ေရာကလာရျခငးသည အကဥးသားတြင အျပစရသညဆေသာ ယဆခကမး စရငမည အာဏာပင၏ စတထတြင

ျဖစေပၚသြားေစႏငပါသည။၈၁80

81 ထအခကႏငတကြ ျပစမႈထငရားစရင မခရေသးသမ အျပစကငးသညဟ ယဆရမညဆေသာ

ဥပေဒသက ေလးစားလက ဥပေဒမၾကမးတြင ေအာကပါ အာမခခကက ထညသြငးသငပါသည။

အႀကျပခက

အကဥးေထာငျပငပသ႕ တရားရး သ႔မဟတ ဥပေဒအရာရ တစဥးဥး ေရ႕ေမာကသ႔ ထတေခၚ ရသညအခါ အကဥးသားအား

၎၏ ကယပငအဝတအစား သ႔မဟတ သာမာန အဝတအစားမားက ဝတဆငခြငျပျခငး၊ လကထပကသ႔ေသာ ခပေႏာငသည

ကရယာမားက ျဖတထားေပးျခငး မားက ျပဌာနးခကအျဖစ ဥပေဒမၾကမးတြင ထညသြငးေပးရန

အကဥးသားမားႏငေတြ႔ဆခြင (ပဒမ ၃၀-၃၅) မသားစမားအတြက ေတြ႕ဆရနအနညးဆးအခနမား ႏင ကေလးမားႏင အဆးအတားမရ ပြငလငးစြာ ထေတြ႕ရန အခနက တးေပးျခငး

ဥပေဒမၾကမးပဒမ ၃၀ ထတြင အကဥးသားမားအား ဧညသညမားက လကခေတြ႔ဆခြင ေပးထားသညက အျပညျပညဆငရာ

လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႔က ႀကဆပါသည။ အကဥးသားမား၏ မသားစဘဝ ဆငရာ ရပငခြငက တတႏငသမပမန သေဘာမးျဖင

ရရႏငေရး ရႏငခြင ႏင ျပငပကမၻာႏင ထေတြ႔ဆကဆခြင အခြငအေရးမားက အာမခသည အေနႏင ဥပေဒမၾကမးတြင

အကဥးသားမား၏ မသားစႏင ပမနေတြ႔ဆႏငခြငကလညး အာမခ ထညသြငးေပးသငပါသည။ ထ႔အျပင အကဥးေထာင

အာဏာပငမားအေနႏင အကဥးသားမား ၎တ႔၏ မသားစႏင အထးသျဖင ကေလးမားႏင ေတြ႔ဆျခငးက ႏစလဘြယ

အေျခအေနမးျဖစေအာင ဖနတးေပးသငပါသည။ မခငႏင ကေလးမားက အတားအဆးမရ ထေတြ႔ဆကဆခြငကလညး

ခြငျပသငပါသည။၈၂81

82 နယလဆငမနဒလားဥပေဒသကလညး ကေလးငယအား ၎၏မဘႏင အကဥးေထာငတြငး

အတေနခြငေပးျခငးက ကေလးငယအတြက အေကာငးဆးစဥးစားၿပး ျပလပေပးသငေၾကာငး အႀကျပထားပါသည။၈၃82

83

အႀကျပခကမား

အကဥးသားမား အားလးအတြက ျခြငးခကမရ ၎တ႔၏ မသားစ သ႔မဟတ ခငမငရငးႏးသမား ပမနလာေရာကေတြ႔ဆႏငသည

ရပငခြငက ေပးထားေသာ ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးပါ။

မသားစမား၊ အထးသျဖင ကေလးငယမားက အကဥးသားမားအား လာေရာကေတြ႔ဆရာတြင ႏစလဘြယအေျခအေနမ း

ျဖစေအာင အကဥးေထာငအာဏာပငမားက ဖနတးေပးဖ႔ လအပေၾကာငး ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးပါ။

ေရ႕ေနႏင ေဆြးေႏြး တငပငမႈ လၿခစတခေရး

ဥပေဒမၾကမး၏ ပဒမ ၄၃ တြင အကဥးသားမားက ၎တ႔၏ ေရ႕ေနႏင သတမတေပးထားသညေနရာတြင လြတလပစြာ

ေဆြးေႏြးညႏႈငးခြင ေပးထားေသာလညး ၎အခြငအေရးသည သတမတထားေသာ ဥပေဒ၊ စညးမဥးမားႏင မဆန႔ကင ေစရဟ

ဆထားျခငးက ထရပငခြငက ျခြငးခကျဖင ကန႔သတထားသလ ျဖစေနပါသည။ ဤျပဌာနးခကက အျပညျပညဆငရာ

လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႔က ေယဘယအားျဖင ႀကဆေသာလညး ႏငငတကာလ႔အခြငအေရး ဥပေဒ စခနစႏႈနးမားႏငအည ေရ႕ေနႏင

၈၁ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၁၉(၃) ႏင ၄၇(၂) (က) တြငရႈ။၈၂ ဘနေကာက ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၂၈။၈၃ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၂၉ (က)။ ကေလးသငယမားအား ေထာငတြငးတြင မဘမားႏငအတ ေနထငရန ခြငျပပါက ေအာကပါ အခကမားက စစဥေပးရနလသည (က) ကေလးက မဘႏငအတ ရမေနေသာအခါတြင ေထာငတြငးမျဖစေစ ေထာငျပငပမျဖစေစ အရညအခငးျပညမေသာ ကေလးေစာငေရာကသမားျဖင ဖြ႕စညးသည ကေလး ေစာငေရာကေရးဌာနမား ထားရမည (ခ) ေထာငသ႕ေရာကခနမစ၍ ကေလးငယအား ကနးမာေရး စစေဆးၿပး ေထာငတြငး ရေနစဥတေလာကလညး ကေလး၏ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈက ကြ မးကငသမားက ေစာငၾကပၾကညရႈေပးရမည။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၂၆

ဥပေဒေရးရာ ဆငရာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈ မနသမမာ အကဥးသား၏ အျပညအဝရပငခြင ျဖစၿပး၊ ေရ႕ေနႏင ေတြ႔ဆခြငက အခနဆြျခငးမရ၊

ၾကားျဖတတားဆးျခငး မခရဘ၊ စစစျခငးမရ၊ လးဝလ႕ဝကစတခရစြာ လေလာကေသာ၊ အခန ႏင၊ ေနရာ ေပးမႈတ႔ျဖင

စစဥေပးရပါမည။၈၄83

84

အႀကျပခက

ပဒမ ၃၄ က ျပငဆငၿပး အကဥးသားမားက ဥပေဒေရးရာကစၥမနသမတြင ၎တ႔၏ေရ႕ေနမားႏင အခနမဆြ၊ ၾကားျဖတတားဆးမႈ

မရဘ၊ ကန႔သတျခငးမရပ လးဝလ႕ဝကစတခရစြာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးခြငက အာမခေပးပါ။

ပစဒဏခေနၾကရသည အကဥးသားမားက အလပလပခငးျခငး (ပဒမ ၃၆-၃၇) ဥပေဒမၾကမး၏ ပဒမ ၃၆ ႏင ၃၇ တြင အကဥးသားမားအား အလပခငးေစျခငးက ျပဌာနးထားသည။ အကဥးသားမားသည တစရကက

ရစနာရထက ပ၍ အလပမလပရဟလညး ေဖာျပထားကာ အလပစခနးမားသ႔ ကနးမာေရးဝနထမးမားလညး လကပါၾကညရႈရမညဟ

ေဖာျပထားသည။ အကဥးသားမားသည (‘ဝငေငြရေသာ လပငနးမားတြင’) ၎တ႔၏ လပအားအတြက အခေၾကးေငြ ရရၾကရမညဟ

လညး ပါရျပး လပငနးခြငတြင ဒဏရာရေသာ အကဥးသားမားက နစနာေၾကးေပးရမညဟလညး ေဖာျပထားသည။

ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားအတြငး အဓမၼအလပခငးေစမႈမားအေၾကာငးက ယၾကညရေသာ လ႔အခြငအေရးအဖြ႔မားႏင

သတငးမဒယာမားက ကယကယျပန႔ျပန႔ ေဖာျပခၾကၿပးျဖစသည။၈၅84

85 အကဥးသားမားသည ေထာငတြငးတြငျဖစေစ

အလပစခနးမားတြင ျဖစေစ အလြနၾကမးတမးေသာ အေျခအေနမားတြင အၿမဆသလ အဓမၼခငးေစ ခၾကရသည။ ထကသ႔

အလပစခနးမားက ကားလမးမား၊ အေဆာကအအမား၊ အေျခခအေဆာကအဥ လပငနးမားအတြက တစႏငငလးတြင ဖြငထားသည။

အဓမၼ အလပခငးခရေသာ အကဥးသားမားမာ ရကႏကခရၿပး လေလာကေသာ စားစရာမရ အပစကခြငမရေၾကာငး သတငးမားအရ

သရသည။ ယငးအလပစခနးမားတြင အကဥးသား အမားအျပား ေသဆးရမႈမားလညး ရခသည။၈၆85

86 ျမနမာစစတပက

တငးရငးသားေဒသမားတြင လကနကကငအဖြ႔မားႏင တကခကေနေသာ စစပြမားတြင အထမးသမား ေပၚတာအျဖစ ရာဇဝတ

အကဥးသားမားက ေခၚယအသးျပေလရသည။

အထကပါအခကမားက ၾကည၍ ယခဥပေဒမၾကမးက အကဥးသားမားအား အလပေစခငးမႈက ဥပေဒႏင ညညြတေအာင ျပလပရန

ႀကးပမးမႈက အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႔မ ႀကဆပါသည။ သ႔ရာတြင ဥပေဒမၾကမးတြင (အကဥးသားမားအေပၚ)

ႏပစကမႈ၊ ေခါငးပျဖတမႈတ႔မ လေလာကေသာ တားဆးကာကြယမႈက မေတြ႕ရပါ။ ယငးအကာအကြယမားတြင အကဥးသားမား၏

လပအားက ရယျခငးသည မညသညအခါမ ၎တ႔အားထခကေစမႈ မျဖစေစရျခငး၊ အကဥးသားအား ကၽြနသဖြယခငးေစျခငး၊

အကဥးသား၏ အသကအႏရာယႏင ခႏၶာကယက ထခကေစမယ အလပမး မခငးေစရျခငးတ႔ပါဝငသငသည။၈၇86

87 ဥပေဒမၾကမးတြင

အပတစဥ အနားရေသာရက၊ တစပတအမားဆး အလပလပရမည နာရ တ႔က ေဖာျပမထားသလ၊ အကဥးသားတ႔၏ဘဝ ျပနလည

ထေထာငေရးအတြက ပညာေရးႏင အျခားလပငနးမား အတြက ေပးရမည အခနကလညး ေဖာျပမထားပါ။၈၈87

88 ဥပေဒမၾကမးက

ျပငဆငရာတြငယငးတ႔က ထညသြငးသငပါသည။

၈၄ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၆၁။၈၅ ဥပမာ၊ အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြင အဖြ႔၏ ၁၉၉၅ စကတငဘာလထတ အစရငခစာ ျမနမာ - အကဥးေထာငမားအတြငးႏင အလပစခနးမားမ အေျခအေနမား၊ ႏငငေရး အကဥးသားမား ကညေစာငေရာကေရး အသငး (ျမနမာႏငင) ၏ ၂၀၀၂ ခႏစ ေမလထတ အစရငခစာ - ျမနမာႏငငတြင အကဥးသားမား၏ လပအားက အဓမၼရယမႈ ႏင ၂၀၀၉ ခႏစထတ အစရငခစာ ျမနမာႏငငမ အကဥးေထာငမားႏင အလပစခနးမား - တတတဆတ လသတကြငးမား။ လ႔အခြငအေရး ေလလာေစာငၾကညေရး အဖြ႔၏ ၂၀၁၁ ဇလငလ ၁၂ ရကေန႔ထတ အစရငခစာ လေသမား လမးေလာကျခငး - ျမနမာႏငင အေရ႕ပငး ေရ႕တနးစစေျမျပငမားတြင အကဥးသားမားက ေပၚတာအျဖစ အသးျပျခငး။၈၆ သာႏးေဝ “ၿပးခသည ၁၀ ႏစအတြငး အလပစခနးမားတြင လ ၁၀၀၀ ေကာေသဆးခတယ။” ဒမကရကတစျမနမာအသ (၁၃ ေအာကတဘာ ၂၀၁၄) http://www.dvb.no/news/over-one-thousand-die-in-labour-camps-over-decade-burma-myanmar/44996၈၇ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၉၇။၈၈ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၁၀၂။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၂၇

အႀကျပခကမား

အကဥးသားမားအား ဖနပရာကမညအလပမး၊ ေကးကၽြနသဖြယခငးေစျခငး ႏင၊ အကဥးသားမား၏ အသကႏင ခႏၶာကယက

အႏရာယရေစႏငမည အလပမး ခငးေစျခငးက တားျမစသည ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးရန

တစပတလငအနညးဆး နားရကတစရက၊ အကဥးသားမား၏ ကသမႈႏင ဘဝျပနလညထေထာငေရးအတြက လအပေသာ

ပညာေရး ႏင အျခားလႈပရားမႈမားအတြက လေလာကေသာ အခနေပးရနက အာမခေပးမည အခကက ထညသြငးေပးရန

တရားမ အကဥးသားႏင အခပကအကဥးသားမား (ပဒမ ၃၉ - ၄၁) ဥပေဒမၾကမး၏ ဤအခနးခြတြင တရားမ အကဥးသားႏင အခပကအကဥးသားမား၏ အထးသေဘာက ေဆာငသည အေျခအေနႏင

အကးဝငသည သးျခားအခြငအေရးမားႏင စညးမဥးမားက ေဖာျပထားပါသည။ ဥပေဒမၾကမးအရ အခပက အကဥးသားဆသညမာ

တရားရးက အျပစရေၾကာငး စရငခက မခမတရေသးေသာလညး တရား ရငဆငေနစဥ ထမးသမးခထားရသ ျဖစသည။ တရားမ

အကဥးသား ဆသညမာ (ရာဇဝတမႈ တရားခႏင မတဘ) တရားမမႈတစခခက ကးလြနေၾကာငး စရငခက ခမတ ခခရၿပး

ေထာငဒဏကခေနရသ ျဖစသည။

အစရင မခရေသးေသာ အကဥးသားအား အျပစမရေၾကာငးယဆျခငး

ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရးဥပေဒအရ တရားရငဆငေနစဥ ခပေႏာငခရမႈမာ လပရးလပစဥထက ႁခြငးခက ျဖစရမညမာ

ထငရားေနပါသည။၈၉88

89 ျပစမႈထငရားေၾကာငး စရငခကမခရေသးေသာ အကဥးသားမားမာ ျပစမႈကးလြနေၾကာငး မထငရားေသးဘ

၎တ႔၏ လြတလပခြငမားက ကန႕သတခေနရသမား ျဖစၾကေသာေၾကာင ဥပေဒအရ ၎တ႔အား အျပစကငးစငသမားဟ

ယဆရမညျဖစၿပး ၎တ႔အတြက သးျခား အကာအကြယမားႏင အာမခခကမား ေပးရပါမည။ အျပစကငးသညဟ ယဆျခငးမာ ၎တ႔

ရပငခြငရသည သးျခားဆကဆမႈ (ေအာကတြင ေဆြးေႏြးထားသည) အတြက အဓက အေျခခမ ျဖစေသာလညး ယခ ဥပေဒမၾကမးက

ယငးအခကက မညသ႔မ ရညၫႊနး မထားပါ။ ၉၀89

90

အႀကျပခက

ျပစမႈထငရား အစရငမခရေသးသည အကဥးသားမားအား အျပစကငးစငေၾကာငးယဆခကက အခနးခြ၏ အစတြင

ထညသြငးေဖာျပေပးပါ။

အခပက အကဥးသားမား၏ အခြငအေရးမား

ဥပေဒမၾကမး၏ ပဒမ ၃၉ တြင တရားမအကဥးသားမားႏင အခပက အကဥးသားမားသည အျပငမ အဝတအစားႏင

အစားအေသာကမား ယလာႏငကာ ဝယယခြငရသညဟ ေဖာျပထားသည။ သ႔ေသာ ယခဥပေဒမၾကမးတြင

ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးစႏႈနးမားထ အသအမတ ျပထားကာ ယငးကသ႕ေသာ အကဥးသားမား ရပငခြငရသည ေနာကထပ

သတမတေပးထားသည အခြငအေရးမားက ေဖာျပမထားပါ။ ၉၁90

91

အႀကျပခက

အခပကအကဥးသားမားအား ေအာကပါ ရပငခြငမားက အာမခေပးမည ျပဌာနးခကမားက ပဒမ ၃၉ တြင ထညသြငးေပးပါ။

• သတ႕၏ အမႈက ခခေခပႏငရန ၎တ႔၏ ေရ႕ေနႏင လ႕ဝကစတခရစြာ ဆကသြယႏငရန စစဥေပးရန

• ၎တ႔၏ စရတျဖင သတ႔၏ ကယေရး ဆရာဝနမား ႏင၊ သြားဆရာဝနမားႏင ေတြ႕ဆျပသခြငႏင လအပသညကသမႈက

ဆကလက ခယခြငေပးရန

• စာအပမား၊သတငးစာမားႏင စာေရးကရယာမားက ၎တ႔၏ ကယပငစရတျဖင ရယသးစြႏငရန

• ဧညသညလကခေတြ႔ခြင ႏင ဖးျဖင ေခၚဆခြငမား ေနာကထပခြငျပရန

၈၉ ICCPR ပဒမ ၉။၉၀ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၁၁၁.၂။၉၁ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၁၁၂ မ ၁၂၀။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၂၈

• အလပ လပပငခြင ရေသာလညး အလပခငးေစခရျခငးမရရန

• တစေယာကေန အခနးမားတြင ေနထငခြင စစဥေပးရန

အကဥးသားမား၏ အခြငထးမား (ပဒမ ၄၂) ဥပေဒမၾကမး၏ ပဒမ ၄၂ တြင အကဥးသားမား၏ “အခြငထး” ေလးမ း ကေဖာျပထားပါသည။ နစနာမႈမားက “တာဝနခအရာရ”ထ

တငျပခြင၊ ယၾကညေသာ ဘာသာက လြတလပစြာ ကးကြယခြင၊ အေၾကာငးအမးမး က အေျခခၿပး ခြျခားဆကဆမခရခြင ႏင

“စရငခကအား ေလာရကခစားခြင” တ႔ျဖစသည။ ဥပေဒမၾကမးတြင ဤသ႔ အခြငထး ေလးမ းထညသြငးေပးထားသညက

အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႔က ႀကဆပါသည။ သ႔ရာတြင ဤစာရငးတြင အကဥးသားမား ခစားရမည

အခြငအေရးအားလး မပါဝငပါ။

အထကတြငေဖာျပခသလ ဥပေဒ၏ အစတြငပင အကဥးသားမားအေပၚ ဆကဆပႏင ပတသကသည အေထြေထြ အေျခခမမား ပါသည

အခနးက ထညသြငးသငပါသည။၉၂91

92 ထ႔အျပင ဥပေဒမၾကမးထတြင အကဥးသားမားအတြက ၿပးျပညစသည တငၾကားေရး

လပရးလပစဥက ထေထာငေပးလက ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရးဥပေဒႏင ကကညေစရန ခြျခားဆကဆမႈက တားျမစေသာ ေနာကထပ

အေျခအေနမားကလညး ထညသြငးေပးသငပါသည။

အကဥးသားမား၏ တငၾကားခက

လတငးထတြင ၎တ႔၏ လ႔အခြငအေရးမား ခးေဖာကခရျခငး သ႔မဟတ ၎၏ အေျခအေနမား၊ ဆကဆခရပႏင

ေထာငခခထားေနရျခငး တစခလးက ျခငလက ျဖစေစ တငျပတငၾကားခြင ရရပါမည။ ဥပေဒမၾကမးတြင ရပငခြငမားက အျပညအဝ

ရရခစားေစႏငရန ႏင ေနာငတြင ခးေဖာကမခရေစေၾကာငးက အာမခေပးရန လအပသည လြတလပစြာ တငျပတငၾကားခြင

လပရးလပစဥက ထညသြငးေဖာျပသငသည။

သ႔ရာတြင ဥပေဒမၾကမး ပဒမ ၄၂(က)က အကဥးသားသည ၎၏ နစနာမႈက ဥပေဒ နညးဥပေဒမားႏင အည တာဝနခ အရာရထ

တငျပႏငသညဟသာ ေဖာျပထားသည။ အခနး ၂ ပဒမ ၆(စ)၉၃92

93 တြငလညး အကဥးဥးစးဌာန ညႊနၾကားေရးမးခပသည

အကဥးသားထမ ဥပေဒပါအခြငအေရးတစရပရပ နစနာေၾကာငး တာဝနခအရာရမတဆင တငျပလာမႈအေပၚ သငေလာသညအမန႔က

ခမတေပးရမည ဟေဖာျပထားသည။ ဥပေဒမၾကမးထတြင အကဥးသားမားအား ၎တ႔၏ နစနာခကမားက “တငျပခြင” သာ

ေပးထားသည ဌာနတြငး လပငနးစဥတစခတညး ပါရသည။ ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရးဥပေဒႏင စႏႈနးမားတြင အကဥးသားမားသည

၎တ႔အား အကဥးေထာငအတြငး ဆကဆပႏင ပတသက၍ တငၾကားခြင၊ ၎တ႔အေပၚ စညးကမးထနးသမးရန အေရးယမႈမားႏင

ပတသက၍ တငၾကားခြင၊ ၎ တ႔၏အခြငအေရးမားခ းေဖာကခရမႈႏင ပတသက၍ တငၾကားခြငမားက လမးေၾကာငး အမားအျပားျဖင

ျပလပခြငႏင လြတလပစြာ တငၾကားႏငသည လပငနးစဥမား ရရမညဟ ျပဌာနးထားပါသည။ ၉၄93

94

အႀကျပခက

အကဥးသားမား၏ တငၾကားခကမားႏင ပတသက၍ အခနးအသစတစခ သ႔မဟတ အခနးခြ တစခထညသြငး၍

ေအာကပါအခကမားက ထညေဖာျပရန

• အကဥးသားတငးအတြက အကဥးဥးစးဌာန သ႔မဟတ အကဥးေထာင အရာရထသ႕၊ အကဥးသားဖကမ

ေတာငးဆလာေသာ လ႕ဝကစြာ ေန႔ရကမေရြး တငၾကားခြငရရနႏင လအပပါက သးသန႔လြတလပစြာ တငၾကားခြင

• အကဥးေထာငအား စစေဆးသ လာေရာကခနတြင အကဥးသားတငး တငၾကားခြင

၉၂ အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြင အဖြ႕၏ အႀကျပခကမားက စညးမဥးစညးကမးမား အခနးတြင ထညသြငးရန စာမကႏာ ၁၀-၀၀။ ရႈရန-ဥပမာ ကလသမဂၢ အေျခခစညးမဥးမား၏ စညးမဥး ၅၊ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၁-၅၊ Hirst v United Kingdom (No. 2), Application no. 74025/01၊ ဥေရာပ လ႕အခြငအေရး တရားရး၊ Grand Chamber တရားစရငခက ၊ ၆ ေအာကတဘာ ၂၀၀၅၊ စာပဒ ၄၄။၉၃ ပဒမ ၆(စ) အကဥးဥးစးဌာန ညႊနၾကားေရးမးခပသည အကဥးသားတစဥးဥးက ဥပေဒပါအခြငအေရးတစရပရပ နစနာေၾကာငး တာဝနခအရာရမတဆင တငျပလာမႈအေပၚ သငေလာသညအမန႔ ခမတေပးရမည ဟေဖာျပထားသည။၉၄ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၅၆ ႏင ၅၇။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၂၉

• အကဥးသားတငးက အကဥးေထာငအတြငး ၎တ႔အေပၚ ဆကဆျပမပမားႏင ပတသကၿပး အကဥးဥးစးဌာနသ႔မဟတ

တရားေရးဌာနသ႔ ဆငဆာျဖတေတာကျခငး မခရဘ အျပညအစ တငျပတငၾကားခြငရရန

• တငၾကားခကအားလးက အေရးယေဆာငရြကၿပး အခနမဆငးပ အေၾကာငးျပနၾကားရန လအပေၾကာငး

ထညသြငးေဖာျပေပးရန၊ တငၾကားခကက ပယခခရလင အကဥးသားအေနႏင တရားေရးပငးမ ယငးပယခခကက

အယခခြင

• တငၾကားခကေၾကာင လကစားေခ အေရးယခရရျခငး၊ ၿခမးေျခာကခရျခငးႏင အျခား ဆးေသာ အကးဆကမား ရငဆငရမႈမ

ကငးလြတခြင

• လငပငးဆငရာ ကးလြနေစာကားခရသသည တရားဥပေဒေၾကာငးအရ ျဖစေစ၊ အျခား သငေတာေသာ

အာဏာပငအဖြ႔အစညးမားထတြင ျဖစေစ နစနာမႈအတြက တငၾကားၿပး ေျဖရငးခကရယႏငေၾကာငး

ျပညစစြာအသေပးထားၿပး လအပပါက ၎အတြက ဥပေဒအေထာကအကမားက အကဥးေထာငအာဏာပငမားဘကမ

ျဖညဆညးေပးရန

• အကဥးသားမားအား ၎တ႔၏ နစနာခကမားက တငၾကားပငခြငရေၾကာငးႏင တငၾကားႏငသည နညးလမးမားက

အသေပးထားရန ေတာငးဆခက

ညဥးပနး ႏပစကခရမႈ စြပစြခကမားက စစမးစစေဆးမႈဆငရာ ႏငငတကာစႏႈနးမားက ေအာကတြငေဖာျပထားပါသည။

ခြျခားဆကဆမႈမရေရး အေျခခ မဝါဒ

ဥပေဒမၾကမး၏ အစတြင အေထြေထြစညးမဥးမားဆေသာ အခနးသစက ထညသြငးၿပး ပဒမ ၄၂ (ဂ) ပါ ခြျခားဆကဆမႈမရေရး အေျခခ မဝါဒက ယငးအခနးထတြင ေျပာငးေရႊ႕ေဖာျပရန အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႔က တကတြနးပါသည။ ၉၅

94

95

ထ႔အျပင ဥပေဒမၾကမး ပဒမ ၄၂(ဂ) တြင မညသညအကဥးသားကမ “လမး၊ ဇာတ၊ ကးကြယရာဘာသာ၊ ယဥေကးမႈ၊ ရာထးဌာနႏရ၊

အဆငအတနး၊ အမးသား၊ အမးသမး၊ ဆငးရခမးသာမႈ တ႔ကအေၾကာငးျပ၍ ခြျခားဆကဆခရျခငးမရေစရ” ဟေဖာျပထားပါသည။

ဤသ႔ ခြျခားဆကဆမႈက တားျမစေသာ အေျခအေနမားက ႀကဆရေသာလညး ယငးတ႔မာ ႏငငတကာဥပေဒ၊ အျပညျပညဆငရာ

လ႔အခြငအေရးေၾကညာစာတမးႏင ျမနမာႏငငက ပါဝငလကမတေရးထးထားေသာ စာခပမား ၉၆95

96ပါ ျပဌာနးခကမားထက

ကဥးေျမာငးေနသညက ေတြ႔ရသည။ ယခ ဥပေဒမၾကမးတြင အကဥးသားမားက ခြျခားဆကဆျခငး ျပမရသည အခကမားထတြင

၎တ႔၏ အသားအေရာင၊ လငစတ၊ ဘာသာစကား၊ ႏငငေရးအယအဆ ယၾကညခက၊ မသနစြမးမႈ၊ ႏငငသား၊ လမး၊ တငးရငးသားျဖစမႈ၊

အသကအရြယ၊ လငစတ၊ ကား မအျဖစ မမကယက သတမတမႈ ႏင အျခားေသာ အကာအကြယေပးရမည အေျခအေနမားက

ထညသြငးမထားပါ။

အႀကျပခက

ပဒမ ၄၂(ဂ) က အႀကျပထားေသာ အေျခခ မဝါဒမား အခနးသစက ေရႊ႕ေျပာငးထညသြငးရနႏင ခြျခားဆကဆမႈ ျပလပမရသည

အေျခအေနမားက တးခ႕ထညသြငးလက ယငးအေျခအေနမားထတြင လမး၊ အသားအေရာင၊ လင၊ ဘာသာစကား၊

ကးကြယယၾကညမႈ၊ ႏငငေရးႏငအျခားေသာ ခယခကမား၊ အဖြ႔အစညးတစခ၏ အဖြ႔ဝငျဖစမႈ၊ အဆငအတနး၊

လႈပရားေဆာငရြကမႈ၊ ေဆြစဥမးဆက၊ ႏငငသား၊ လမး၊ တငးရငးသားျဖစမႈ သ႔မဟတ လမႈေရးဇစျမစ၊ အသက၊

စးပြားေရးအဆငအတနး၊ ပငဆငမႈ၊ မသနမစြမးမႈ၊ အမေထာငရမရ၊ လငစတ၊ ကား မအျဖစ မမကယက သတမတမႈ၊

ေမြးရာဇာတ၊ ေမြးဖြားစဥ အဆငအတနး ႏင အျခားေသာ အေျခအေနမား ပါဝငလာေအာင ျပငဆငေပးပါ။

၉၅ စာမကနာ - ၁၀-၀၀၉၆ UDHR ၊ ပဒမ ၂။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၃၀

အကဥးေထာင ျပစမႈႏင ျပစဒဏမား (အခနး ၄ ႏင ၅) ဥပေဒမၾကမး၏ အခနး ၄ ႏင ၅ တြင အကဥးသားမားႏင အကဥးေထာငဝနထမးမားအတြက ျပစမႈေျမာကေသာ အျပအမမားက

ေဖာျပထားၿပး ျပစမႈ တစခခငးစအတြက ျပစဒဏမားကလညး ေဖာျပထားသည။ ဤအခနးႏစခနးစလးတြင ႏငငတကာ ဥပေဒ

စႏႈနးမားႏင မညညြတေသာ ျပဌာနးခကမား ပါဝငေနပါသည။ အခ႕ ျပစမႈမားက အဓပၸါယကယဝနးစြာ ဖြငဆထားသညက ေတြ႔ရသည။

တားျမစထားေသာ ျပစဒဏေပးနညးမားျဖစသည ကရယာမားကသး၍ ခပေႏာငျခငး၊ ကာလတာရည

တစဥးတညးခြျခားခပေႏာငျခငးမးက လညးဥပေဒမၾကမးတြင ေဖာျပထားသည။ အကဥးသားမားအား ျပစဒဏမေပးမ ျဖစသငေသာ

ဥပေဒေၾကာငးအရ စစေဆးဆးျဖတ ထေခခြငမးကလညး ျပဌာနးေပးမထားသျဖင မတစြာတရားစရငပငခြငမားက ခးေဖာကရာ

ေရာကပါသည။

အကဥးေထာင ျပစမႈမားက အဓပၸါယဖြငဆျခငး

ဥပေဒမၾကမးတြင ျပစမႈမးစက ေဖာျပထားပါသည။ ပဒမ ၄၃ ႏင ၄၉ က အကဥးသားမားကးလြနေသာ ျပစမႈမားက ေဖာျပထားၿပး ပဒမ

၄၅၊ ၄၆ ႏင ၄၇ တ႔က မညသမဆ ကးလြနႏငေသာ ျပစမႈမားက ေဖာျပထားရာ အကဥးသားမားႏင အကဥးေထာငဝနထမးမား

ႏစမးစလးႏင အကးဝငပါသည။ ျပစမႈထကေသာ ျပစမႈမား ျဖစသည။ ပဒမ ၄၈၊၅၀၊၅၁ ႏင ၅၂ တ႔က အကဥးေထာငဝနထမးမား၏

ျပစမႈမားက ေဖာျပထားသည။

အခ႕ေသာ ျပစမႈမားဆငရာ အဓပၸါယဖြငဆခကမာ ကယဝနးလသည။ ဥပမာ ပဒမ ၄၃ တြင “သတစပါးစတက နာကငထခကေစေသာ

သ႔မဟတ ၿခမးေျခာက ေသာစကားက ေျပာဆျခငး” ကသ႕ ျပစမႈမား ပါေနရာ အဓပၸါယ မေရရာပါ။ ပဒမ ၄၃(င) တြင အလပက

မလပကငႏငရန မမကယ မမ ထခကနာကငေစရန ျပမေဆာငရြကျခငးက ျပစမႈဟ ေဖာျပထားရာ ယငးကသ႕လပရပမားမာ

စတကနးမာေရးခ႕ယြငးမႈ ဆကစပႏငျခငးက လစလရႈထားပါသည။ ပဒမ ၄၃(ဌ)တြင “ဝနထမးက ျဖစေစ၊ အကဥးသားကျဖစေစ၊

မဟတမမန စြပစြေျပာဆျခငး” ကျပစမႈဟ ေဖာျပထားရာ အမနတကယ ခးေဖာကခရမႈ သ႕မဟတ ညငးပနးႏပစကမႈ ျဖစသညဟ

ယၾကညသညက အကဥးသားဖကမ မတငတနးရေအာင ျဖစမသြားေစရန ဆာငရြကေပးမႈက မေတြ႔ရေပ၊ ပဒမ ၄၃(ဎ) တြင ျပစမႈမားက

ကးလြနျခငး၊ ကးလြနရန ႀကစညႀကးစားျခငးတ႔က သသခငး သတငးပ႔ရန ပကကြကျခငးက ျပစမႈဟေဖာျပထားရာ၊ သတငးပ႔လင

၎တ႔အတြက အကဥးသားခငးထမ လညးေကာငး၊ အကဥးေထာငဝနထမးထမ လညးေကာငး အႏရာယျပခရႏငသညဆေသာ

အခကက ထညသြငး စဥးစားေပးမထားပါ။ ပဒမ ၅၀ တြင အကဥးေထာငဝနထမးတစဥးသည “တာဝနထမးေဆာငရာတြင

သရေဘာနညးျခငး” က ျပစမႈဟ သတမတထားရာ ဝနထမးအတြက အကဥးသားမားထမ ျဖစေစ၊ လပေဖာကငဖက အခငးခငးထမ

ျဖစေစ အႏရာယ ရႏငသည ဆေသာ အခကက ထညမစဥးစားထားပါ။

ျပစမႈမားအတြက တကသည အဓပၸါယဖြငဆခကမရျခငးက လပပငခြငအာဏာရ အကဥးေထာင ညႊနၾကားေရးမးခပ သ႔မဟတ

အျခားအာဏာပငအေနႏင လပပငခြငမားက စတထငသလ အလြသး၍ အကဥးသားမားႏင အကဥးေထာငဝနထမးမားက

အျပစေပးခြငက ေပးထားပါသည။

အႀကျပခက

ပဒမ ၄၃ ႏင ၅၀ တ႔က ျပငဆင၍ ေထာငတြငးျပစမႈမားက ပမတကေအာင အဓပၸါယဖြငဆေပးရန၊ ေထာငသားမားႏင

ေထာငအမႈထမးမား ကးလြနေသာ ျပစမႈမားက တတကက သတမတေပးျခငးျဖင လသလဆြ၍ အဓပၸါယဖြင အသးချခငးမားက

ေရာငရားႏငမည။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၃၁

မတေသာတရားစရငမႈ

အကဥးသား၏ မတစြာတရားစရငပငခြငအား ေလးစားျခငးက ၉၇96

97 ၊ ျပစဒဏေပးရန အေရးယမႈမားက စတထငသလႏင အလြသးစားရန

အသးမျပျဖစမာက အာမခေပးရန၊ ျပစဒဏခမတျခငးက “မတျခငးႏင သငေတာေသာ လပရးလပစဥ အေျခခမစညးကမးမား” အတငး

လကနာေဆာငရြကရပါမည။၉၈97

98 ယငးအေျခခ မဝါဒမားတြင ဥပေဒအရ ျပစမႈထငရားေၾကာငး စရငခက မခမတမအထ အျပစကငးသဟ

ယဆခရပငခြင၊ မမစတႀကက ဥပေဒအကးေဆာငျဖင လကပါထေခပငခြင၊ သကေသမားက အျပနအလနစစေမးျမနးခြင၊ လြတလပၿပး

ဘကလကျခငးကငးေသာ တရားရးတြင တရားရငဆငပငခြင ကသ႔ ကယျပန႔သည လပပငခြငမား တစသႀကး ပါဝငပါသည။၉၉98

99

ဥပေဒ သ႔မဟတ နညးဥပေဒ မားက ျပဌာနးထားသည ရငးလငး ျပတသားသည စညးမဥးမား ႏင လပရးလပစဥမား ႏငအည

ျဖစသညကစၥမ လြ၍ မညသည ထနးသမးခေနရသ သ႔မဟတ အကဥးသားကမ စညးကမးအရ ျပစဒဏေပးမႈက မျပလပရႏငပါ။ ဥပေဒ

သ႔မဟတ နညးဥပေဒမားထတြင စညးကမးအရ ျပစဒဏေပးမႈက ကငသးမႈ၊ ခြငျပရႏငသည ျပစဒဏ အမးအစားမား ႏင

ကာလအတငးတာ ႏင ၎က ခမတပငခြင ရသည အာဏာပငအဖြ႕ တ႔ကပါ သတမတေပးရမည။၁၀၀ 100

ဥပေဒမၾကမး၏ ပဒမ ၇(က) ႏင (ဃ) တ႔တြင ေထာငတြငးစညးကမးထနးသမးေရးႏင စညးကမးခးေဖာကသမားက

ျပစဒဏေပးေရးအတြက “တာဝနခအရာရ” က တာဝနရသညဟ ေဖာျပထားသည။ ပဒမ ၄၄ တြငလညး လကထပခတျခငး၊

ေျခခငးခတျခငး၊ တစဥးတညး ခြျခားခပေႏာငျခငးစေသာ ျပစဒဏမား ေပးႏငေသာ “တာဝနခအရာရ” က ေဖာျပထားသည။ ပဒမ ၄၄(ခ)

တြင ျပစဒဏႏငပတသက၍ အကဥးသားက ညႊနၾကားေရးမးခပထ အယခဝငႏငခြငရေၾကာငးေဖာျပထားေသာလညး သ႔ေသာ

ညႊနၾကားေရးမးခပ၏ ဆးျဖတခကမာ အၿပးသတ ျဖစသညဟဆပါသည။

ယငးတ႔မာ အကဥးေထာငတြငး ျပစဒဏေပးျခငးႏင ပတသကေသာ ဥပေဒမၾကမးထတြငပါေသာ ျပဌာနးခကမားအားလးျဖစပါသည။

ျပစမႈတစခက ကးလြနမႈရခသလားက ဆးျဖတေပးရန ၾကားနာမႈမား သ႔မဟတ ရးတင စစေဆးမာလား၊ အကဥးသား၏ ကယကယက

ခခေခပခြငက မညသ႔ အာမခေပးမလ တ႔က ေဖၚျပထားသည ျပဌာနးခကမား မပါဝငပါ။ အကးဆကအားျဖင “တာဝနခအရာရမား”

သည အကဥးသားမားအား အျပစေပးရန အတငးအဆမ အာဏာမားက ရရထားပါသည။ ဤအခကမာ ႏငငတကာ

လ႔အခြငအေရးဥပေဒႏင စႏႈနးမားက ျပဌာနးေပးထားေသာ အကဥးသားမားအား ၎တ႔အေပၚစြဆခကမားက အသေပးရမည၊ ၎တ႔

ကယတငျဖစေစ ေရ႕ေနႏင ျဖစေစ ခခေခပခြင ရရေစရမည၊ ဥပေဒအရ အမႈက ျပနလညသးသပခြငရရမည၊ စညးကမးခးေဖာကမႈက

ရာဇဝတျပစမႈအျဖစ စစေဆးစရငျခငးျဖစလင မတေသာတရားခြင အခြငအေရးမားအျပညအဝရရမည၁၀၁100

101 ဆေသာအခကမားႏင

ျပညမျခငးမရေပ။ ယငးအခြငအေရးမားမာ ယခဥပေဒအရ ျပစမႈတစခ ကးလြနေၾကာငး စြပစြခရေသာ အကဥးေထာင

ဝနထမးမားႏငလညး အကးဝငပါသည။

အႀကျပခကမား

စညးကမးက ထနးသမးရန ျပစဒဏခမတေရးအတြက ျပတသားကာသငေတာေသာ ဥပေဒလာ လပရးလပစဥက

ခမတေပးထားသည ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးလက ေအာကပါတ႔က ထညေဖာျပရန-

• အကဥးသားမားအား ၎တ႕အေပၚစြဆထားခကႏင စြခက၏ သေဘာသဘာဝက အခနမဆငးပ ၎တ႔နားလညႏငေသာဘာသာစကားျဖင အသေပးၿပး စြခကက ခခေခပႏငရနအတြက လေလာကေသာ ျပငဆငခနႏင လအပေသာေထာကပမႈမားကေပးရန

• အကဥးသားက အကဥးေထာငအတြငး ကယတင ခခေခပခြင ေပးရနႏင ႀကးမားေသာ စညးကမးခ းေဖာကသညစြခကမားတြင တရားမတမႈအတြက ဥပေဒေရးရာ အကအညရယခြင ေပးရန

• စညးကမးခးေဖာကမႈက ၾကားနာစစေဆးရာတြင အသးျပသည ဘာသာစကားက အကဥးသားက နားမလညပါက၎တ႔အတြက ကြၽမးကငသည ဘာသာျပန/စကားျပန၏ အကအညက အခမ စစဥေပးရန

• အကဥးသားမားသည ၎တ႔အေပၚ ခမတထားေသာ ျပစဒဏမားႏင ပတသကၿပး ဥပေဒေၾကာငးအရျပနလညစစစသးသပခြင ရရရန

၉၇ ရႈရန- ဥပမာ၊ UDHR ပဒမ ၁၀-၁၁၊ ICCPR ပဒမ ၁၄။ ဤျပဌာနးခကမားသည အမားအားျဖင ရာဇဝတမႈျဖင တရားစရငျခငးႏင ဆကဆငေသာလညး တရားမတစြာ စစေဆးစရငမႈရပငခြငမာ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမားက ျပဌာနးထားသညအတငး ရာဇဝတသားမားအတြက သကသာရပငခြင မဟတေပ။၉၈ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၃၉(၁)။၉၉ အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြင အဖြ႕- တရားမတေသာ တရားခြင လကစြ ဒတယအႀကမ (အညႊနး- POL ၃၀/၀၀၂/၂၀၁၄) ၁၀၀ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၃၇။၁၀၁ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၄၁။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၃၂

• စညးကမးခးေဖာကမႈက ရာဇဝတျပစမႈ တစခအျဖစ စစေဆးစရငလင၊ ရာဇဝတမႈ တရားခြငအတြက ရႏငခြငရေသာဥပေဒေၾကာငးအရ အခြငအေရးအားလးက ရရရနႏင၊ ေရ႕ေနအကအညကပါ အတားအဆးမရ ရယခြငရရန

မညသညျပစမႈမားအတြက မညသညျပစဒဏမား ခမတႏငေၾကာငး ရငးလငးစြာ မသရျခငး

ယခ ဥပေဒမၾကမးတြင ျပစမႈႏင ျပစဒဏမားက ေဖာျပထားေသာလညး မညသညျပစမႈအတြက မညသညျပစဒဏ ခမတရမည ဆေသာ

တကသည သတမတခကမရပါ။ ထ႔အျပင ျပစမႈ၏ ေလးနကမႈႏင လကေလာညေထြေသာ ျပစဒဏကသာ ခမတရမညဆေသာ

ေယဘယ ျပဌာနးခကလညး မပါဝငပါ။ ထ႔ေၾကာင ယခဥပေဒမၾကမးအရ အနမဆးျပစမႈတစခအတြက အျမငဆး ျပစဒဏက

ခမတႏငခြငရေနၿပး၊ “တာဝနခအရာရမား” ၏ စတသေဘာအတငး ဆးျဖတလပပငခြငမားက ေပးထားသညအတြက စတထငသလ

ဥပေဒက အသးျပျခငး၊ အလြသးစားျပလပျခငးႏင အကငပကလာဘစားျခငးမား ျပလပႏငရနတခါးဖြငေပးထားသကသ႔ ျဖစေနပါသည။

အႀကျပခကမား

ျပစမႈႏင ျပစဒဏမတေရးက အာမခခကေပးသည ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးရန

အကဥးဥးစး ညႊနၾကားေရးမးခပက ကငတြယဆးျဖတႏငေသာ စညးကမးထနးသမးေရးဆငရာ ကစၥရပမားႏင

ရာဇဝတမႈေျမာက၍ ဥပေဒအရာရမားက ကငတြယဆးျဖတရမည ကစၥရပမားအား တတကက ခြျခားလက သတမတေပးရန

စညးကမးအရ အေရးယမႈမား

အကဥးေထာငမားတြင ဥပေဒစးမးေရးႏင ၿငမဝပပျပားေရးအတြက စညးကမးအရ ျပစဒဏေပးမႈမား ရဖနရခါ လအပသညမနေသာလညး

ျပစဒဏေပးေရး အေရးယမႈမားမာ ညဥးပနးျခငး သ႕မဟတ ႏပစကျခငးပစမး ျဖစမလာေစရန ဥပေဒမၾကမးထတြင

ျပစဒဏျခမတျခငးဆငရာ အေထြေထြအေျခခမမားကေရာ ယငးအေျခခမမားက အေကာငအထညေဖာရန သတမတထားသည

တကေသာ စညးမဥးမားကပါ ထညသြငးေပးထားသငပါသည။ ၁၀၂ 102

ယခ ဥပေဒမၾကမးတြင ႏပစကညဥးပနးျခငးေျမာကႏငေသာ ျပစဒဏမး အနညးဆးႏစခ ပါဝငေနျခငးက

အျပညျပညဆငရာလြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႔အေနႏင စးရမပါသည။ ယငးတ႔က ဖယရားပစရန လပါသည။

(၁) လကထပ သ႔မဟတ သေျခခငးကသးၿပး ျပစဒဏေပးျခငး။ ဥပေဒမၾကမး ပဒမ ၄၄(က)(၅) တြင “ကာလ အတငးအထာတစခအထ

လကထပ သ႔မဟတ သေျခခငးခတလက ျပစဒဏေပးျခငး” က ခြငျပထားသည။ ထ႔အျပင ပဒမ ၇(ဆ) တြင “တာဝနခ အရာရသည

အကဥးသားက လၿခစြာထားရရနအတြက လအပသညဟ ယဆလင သေျခခငးခတထားႏငသည” ဟေဖာျပထားၿပး ပဒမ ၆(င)ကမ

အကဥးေထာင ညႊနၾကားေရးမးခပက အကဥးသားအား သးလထကပၾကာေအာင ေျခခငးခတထားခြင ေပးထားသည။

နယလဆင မနဒလားစညးမဥးမားအရ လ႕သကၡာက ႏမခလက နာကငေစႏငသည သကြငးမား၊ သေျခခငးမားက အသးျပၿပး

ခပေႏာငျခငးမားက တားျမစထားပါသည။ ၁၀၃ 103 ေျခခငးခတျခငးသည ခႏၶာကယက နာကငေစျခငး၊ မသကမသာျဖစေစျခငး၊

ေျခကငးဝတႏင ပြတတကမရာမ ေရာဂါပးဝငႏငျခငး၊ ေပါကၿပေစျခငးမား ျဖစႏငပါသည။ ၁၀၄ 104 ထ႕ေၾကာင

မညသညအေျခအေနတြငျဖစေစ မညသညအကဥးသားကမ သးလမဆႏင လးဝပင ေျခခငးမခတသငပါ။

လကထပကသ႔ေသာ ကရယာမားက အသးျပ၍ ခပေႏာငႏငေသာလညး ယငးကလညး သတမတထားေသာ အေျခအေနမ းတြငသာ

သးရပါမည။ (ဥပမာ အကဥးေထာငေရႊ႕ေျပာငးခနတြင ထြကေျပးမညက ကာကြယရန၊ အကဥးသားက ကယကယက ႏင အျခားသက

အနာတရမျပႏငရနႏင ပစၥညးမားက ဖကဆးျခငးမျပႏငရန)၊ ျပစဒဏေပးသည အေနႏငမ လးဝအသးမျပရပါ။ ၁၀၅ 105

(၂) ကာလတာရည တစဥးတညးက ခပေႏာငထားျခငး။ ဥပေဒမၾကမး၏ ပဒမ ၇(ဆ)ႏင (စ) က တာဝနခအရာရသည လအပပါက

အကဥးသားက ၂၄ နာရထကပ၍ သးျခားအခနးတြင ထားရခြငျပပါသည။၁၀၆ 106 ပဒမ ၄၄ တြင တစဥးတညးသးျခားခြ၍

၁၀၂ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၃၆-၄၃။၁၀၃ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၄၇(၁)။၁၀၄ ရႈရန- ဥပမာ Namunjepo and Others v Commanding Officer, Windhoek Prison and Another (SA 3/98), နမးဘးယား တရားရးခပ (၁၉၉၉)။၁၀၅ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၄၇.၂ ႏင ၄၃.၂။ ၁၀၆ ၂၄နာရထကပၿပး သးသနးခနးထ၊သးသန႕ခပေႏာငထားေသာ အကဥးသားမားက ကနးမာေရးဝနထမးက တေန႕တစႀကမစစေဆးသငသညဟ ပဒမ ၂၆ က ဆသည။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၃၃

ခပေႏာငထားျခငးေျမာကေသာ ျပစဒဏစာရငး ပါရပါသည။ ၎တ႔ထတြင အကဥးသားက ၁၄ ရကထက မပေသာ သးသန႔အခနးပတ

ျပစဒဏခမတျခငး ကလညး ျပဌာနးထားသည။ (ပဒမ ၄၄ (၆))၊ သးလထကမပေသာ ကာလအထ သးျခားခြ၍ ထားရျခငး (ပဒမ ၄၄ (၇))၊

တစဆယေလးရကထကပေသာ သးသန႔ အခနးပတ ျပစဒဏခမတျခငး (ပဒမ ၄၄ (၈))၊ အမးမးေသာ ယငးျပစဒဏမား အၾကား

ျခားနားခကက ဥပေဒမၾကမးတြင ရငးလငး ေဖာျပမထားပါ။

ႏငငတကာ စႏႈနးမားအရ တစဥးတညးခြျခားခပေႏာငမႈမာ တစေန႔လင ၂၂ နာရ သ႔မဟတ ထ႔ထကပ၍ လမားႏင

ထေတြ႔ရျခငးမရေစဘ ခပေႏာငမႈက ဆလပါသည။ တာရညခြျခားခပေႏာငထားျခငးဆသညမာ ၁၅ ရကထက ပ၍ ဆကတက

ခြျခားခပေႏာငထားျခငးက ဆလပါသည။၁၀၇ 107 တာရည ခြျခားခပေႏာငထားျခငးသည ညဥးပနးႏပစကျခငး တစမးပင ျဖစ၍ မညသည

အေျခအေနတြငမ ျပလပခြငမရေၾကာငး တားျမစထားပါသည။၁၀၈ 108 ပဒမ ၄၄- ၇ တြငျပဌာနးထားေသာ သးျခားခြ၍ခပေႏာငထားျခငး

ဆသညမာ တစဥးတညး ခြျခားခပေႏာငထားျခငး ေျမာကပါသည။ ထ႔ေၾကာင ၁၅ ရကထကပေသာ ဤကသ႔ခပေႏာငျခငး သည

ညဥးပနးႏပစကျခငးက တားျမစခကအား ေဖာကဖကကးလြနရာ ေရာကပါသည။

တစဥးတညး ခြျခားခပေႏာငထားျခငးက ကေလးမားအားလညး မျပလပရန တားျမစထားပါသည။ ၁၀၉ 109 ထ႔အျပင ဤကသ႔

ခပေႏာငထားျခငးျဖင အေျခအေန ပဆးသြားႏငေသာ စတပငးဆငရာႏင ခႏၶာကယ ခ႕ယြငးခက ရသမားအားလညးေကာငး ၁၁၀ 110 ၊

ေထာငတြငးရ ကယဝနေဆာငအမးသမးမား၊ ကေလးငယမားရေနေသာ မခငမားႏင ကေလးအားႏ႔တကေနေသာ

မခငမားအားလညးေကာငး မျပလပရပါ။ ၁၁၀ 111

အျခားအေျခအေနမားတြင တစဥးတညး ခြျခားခပေႏာငထားျခငးက ေနာကဆး မတတသာေသာ အေျခအေနမ းတြငမ

အတဆးအခနကာလအတြက အသးျပရၿပး ဥပေဒအရျပနလညသးသပႏငေသာ လပငနးစဥမးကလညး ထားရေပးရန လပါသည။

ထ႔အျပင ဥပေဒမၾကမးတြင အလပခငးေစျခငးက ျပစဒဏေပးသည အေရးယမႈ ကလညး ခြငျပထားသည။ ပဒမ ၄၄ (က)(၂) တြင

အကဥးသားက ဒဏခတမႈအျဖစ “မလအလပမ ၎ထကပမ ၾကမးတမးေသာ အလပသ႔ သတမတထားသည အခနကာလ

အထေရႊ႕ေျပာငးျခငး” က ခြငျပထားသည။ ဤသညမာလညး အကဥးသားမားက အလပက ကမးလမးမႈမာ၊ ဒဏခတမႈ မဟတဘ၊

“အကဥးေထာငမ ျပနလြတခနတြင လမႈအသငးအဝငးအတြငးသ႔ ျပနလညဝငလက ဥပေဒကလကနာေသာ မမဘာသာမမ

ပပးရပတညႏင သမားျဖစလာၾကမာက အတတႏငဆး၊ အာမခေပးရန ျဖစသည၊” ဟ ခယထားသည ႏငငတကာ စႏႈနးႏင

ဖလာဆန႔ကငေနပါသည။ ၁၁၂ 112 အကဥးကသမားအား အဓမၼအလပခငးေစခသည သမငးစဥရခေသာ ျမနမာႏငငတြင

ဤဥပေဒမၾကမးက အကဥးသားမား၏ လပအားက ‘ၾကမးတမးသည လပအား’ သ႔မဟတ ျပစဒဏေပးသညအေနႏင လပအားပစ

တစခခက သးစြခြင မျပေစရေၾကာငး အာမခေပးရန လအပပါသည။

အႀကျပခကမား အကဥးေထာငအရာရမားအေနႏင အကဥးသားမား၏ စညးကမးခးေဖာကမႈက တားဆးရန သ႕မဟတ ပဋပကၡမားက ေျဖရငးရန အတတႏငဆး ပဋပကၡမားက ဟန႔တားေရး၊ ၾကားဝငျဖနေျဖေရး ႏင အျခားေသာ အျငငးပြားမႈ ေျဖရငးေရး ယႏရား မားက အသးျပရန ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးရန

ႏပစကျခငးႏင ညဥးပနးျခငး ေျမာကေသာ ျပစဒဏေပးေရး ပစအားလးက တားျမစေသာ အေထြေထြျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးရန၊ ထျပဌာနးခကတြင ထကသ႕ တားျမစထားေသာ ျပစဒဏေပးနညးမား- စေပါငးလက အျပစေပးျခငး၊ ရကႏကလကျပစဒဏေပးျခငး၊ အခနကာလ ၾကာျမငစြာ သ႔မဟတ အကန႔အသတမရ သးျခားခြ၍ခပေႏာငျခငး၊ အေမာငခနးထတြင ပတထားျခငး၊ ေျခခငး လကထပမားႏင ခပေႏာငျခငး၊ အစားအစာ ႏင ေသာကေရ ျဖတေတာကျခငး၊ မသားစႏင ေတြ႔ခြင ပတျခငး ႏင ကယဝနေဆာငမားႏင ေမြးစကေလးမခငမားက တကပတခပေႏာငျခငးမား အပါအဝင ျပစဒဏေပးနညးမားက အတတႏငဆး စာရငးျပလပထညသြငး ေဖၚျပေပးထားရန။

ေျခခငးခတျခငးအပါအဝင လကထပ ေျခထပမားႏင ခပေႏာင ျပစဒဏေပးျခငးမားက ျပဌာနးေပးေသာ ပဒမ ၆ (င)၊ ၇ (ဆ) ႏင ၄၄ (က)(၅) တ႔က ျဖတထားခရန

၁၀၇ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၄၄။၁၀၈ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၄၃(၁)။၁၀၉ လြတလပခြင ရပသမးျခငးခရေသာ အသကမျပညေသးသမားအတြက ကာကြယထားေသာ ကလသမဂၢ ဥပေဒသမား၊ အေထြေထြညလာခ ျပဌာနးခက ၄၅ /၁၁၃ (၁၉၉၀)၊ ဥပေဒသ ၆၇။၁၁၀ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၄၅.၂။၁၁၁ ဘနေကာက ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၂၂။၁၁၂ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၄။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၃၄

သႀကးမားႏင သေျခခငးမားက အသးျပျခငးက ထာဝရ တားျမစရနႏင ခပေႏာငသည အျခားကရယာမား အသးျပျခငးက ဥပေဒက ခြငျပမသာ အျခားေသာ နညးလမးမားျဖင ထနးခပမႈ မေအာငျမငမသာ၊ ေထာငေရႊ႕ေျပာငးစဥ ထြကမေျပးႏငရနကာကြယရနအတြကသာ၊ ေထာငသားတစေယာကက သ႔ကယသႏင အျခားသမားက အႏရာယ မျပႏငေစရနႏင ပစၥညးမားဖကဆးျခငး မျပႏငရန ကာကြယမႈအတြကသာ၊ သ႕မဟတ အကဥးေထာင ညႊနၾကားေရးမး၏ အမန႔ျဖငသာ ေဆာငရြကႏငေၾကာငး ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးရန

လကထပ၊ ေျခခငးစေသာ ကရယာမားက ကယဝနေဆာင အမ းသမးမား ဗကနာေနစဥ၊ ကေလးမးဖြားေနစဥႏင မးဖြားၿပးစ အခနမားတြင ၎တ႔အား ခပေႏာငရာတြင အသးမျပရနတားျမစခကက ထညသြငးျပဌာနးရန

တစဥးတညးသးျခားခြ၍ ကာလတာရညခပေႏာငျခငးက ေဖာျပထားေသာ ပဒမ ၄၄(၇) က ျဖတခနခရန

ကေလးငယမား၊ စတပငးဆငရာႏင ခႏၶာကယ ခ႕ယြငးခကရသ အကဥးသားမား၊ ကယဝနေဆာငအမးသမးမား၊ ကေလးငယရေသာ အမးသမးမားႏင ကေလးႏ႔တကေနေသာ အမ းသမးမားက တစဥးတညး သးျခားခြျခားခပေႏာငထားျခငးက တားျမစေသာ ျပဌာနးခကထညသြငးေပးရန

တစဥးတညး ခြျခားခပေႏာငထားျခငးက ေနာကဆး မတတသာေသာ အေျခအေနမ းတြငမ အတဆးအခနကာလအတြက အသးျပရန ႏင ဥပေဒအရျပနလညသးသပႏငေသာ လပရးလပစဥက ခမတေပးရန ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးရန

အလပၾကမးခငးေစျခငးကျပစဒဏတစခအျဖစ အသးျပနငျခငးက ေဖာျပထားေသာ ပဒမ ၄၄(က)(၂) က ျဖတခနခရန

ေလာရကျဖတေတာကေသာ ျပစဒဏ

ပဒမ ၄၄ (က)(၄) တြင အကဥးသားမားက ျပစဒဏေလာရကမား သတမတမထားေသာ “ကာလအတငးအတာ အထ” ဆးရႈးခရမည

ျပစဒဏက ေပးႏငသညဟ ျပဌာနးထားသည။ ျပစဒဏေလာရက ဆးရႈးျခငးသည ေစာစးစြာလြတေျမာကရမည အခြငအေရး

ဆးရႈးျခငးျဖစၿပး အကဥးသား၏ လြပလပခြငက တကရကထခကမႈ ျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ေလာရကဆးရႈးေစမည အေရးယမႈ

မနသမသည ဥပေဒႏငေလာညသည လပေဆာငခက ျဖစေၾကာငး အာမခခက ရရနလအပသည။ ဥပေဒမၾကမးသည

ယငးအေရးယမႈမးက ျပစဒဏခမတႏငသည အေျခအေန၊ ျပစဒဏကာလ ႏင အကဥးသားအေနႏင ရပငခြငက မညသညနညးႏင

ျပနရယႏငေၾကာငး အခကမားကလညး ရငးရငးလငးလငး ေဖာျပထားရမည။

အႀကျပခကမား အကဥးသား၏ မတေသာတရားစရင ၾကားနာမႈရပငခြငက အျပညအဝ အာမခေသာ စစေဆးၾကားနာျခငးမားမရဘ ခပရကေလာရကမားက ျငငးပယျခငးမျပေၾကာငးက အာမခေပးရန

ပဒမ ၄၄ (က)(၄) အရ ျပစဒဏခမတႏငေသာ ကာလအပငးအျခားက တကစြာအဓပၸါယသတမတႏငရန ပဒမ ၄၄ (က)(၄) က

ျပငဆငေပးရန၊ အကဥးသား၏ ျပမေနထငပတးတကလာလင ဆးရႈးသြားေသာ ေလာရကက ျပနခစားခြငရႏငေသာ

အခြငအလမးက ေပးထားရန

အေထြေထြ (အခနး ၆) ဥပေဒမၾကမး၏ ေနာကဆးအခနးတြင အေၾကာငးအရပမးစက ထညသြငးေဖာျပထားပါသည။

စညးကမးက ထနးသမးရာတြင အကဥးသားမားက အသးျပမႈ

ဥပေဒမၾကမး၏ အပဒ ၆၁ တြင ေထာငတြငးစညးကမးက ထနးသမးေရးအတြက အကဥးက ေထာငသားမား၏ အကအညက

ရယႏငေၾကာငး ျပဌာနးထားသည။ ဤျပဌာနးခကမာ “မညသညအကဥးသားကမ ေထာငတြငးစညးကမးထနးသမးေရး လပငနးမားတြင၊

စညးကမးဆငရာ မညသည လပပငခြငႏငမ၊ အလပခနးျခငးမျပရ” ဟေသာ ႏငငတကာ စႏႈနးမားႏင ဆန႔ကငေနပါသည။၁၁၃112

113

၁၁၃ နယလဆင မနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၄၀(၁)။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၃၅

အႀကျပခက

အပဒ ၆၁ က ျဖတခနခရန

သေဘာရးျဖင လပေဆာငမႈအတြက အကဥးေထာငဝနထမးမားက ကငးလြတခြငျပျခငး

အပဒ၆၂ တြင အကဥးေထာငဝနထမးတစဥးဥးသည ၎၏တာဝနက သေဘာရးျဖငေဆာငရြကျခငးအတြက ရာဇဝတျပစမႈေၾကာငးအရ

တရားစြဆ အေရးယခရျခငးမရေစရဟ ေဖာျပထားသည။

အကယ၍ ဤျပဌာနးခကက စာသားအရ ျပတျပတသားသား မရငးေသာေၾကာင၊ လ႔အခြငအေရးခ းေဖာကမႈမားက သေဘာရးျဖင

ကးလြန၍ မရႏငဟ ခယထားျခငးသာ မဟတပါက၊ အစးရဝနထမးျဖစေစ၊ ႏငငေတာအရာရ ျဖစေစ၊ ညဥးပနးႏပစကျခငးကသ႔

လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား ကးလြနပါက ျပစဒဏမကငးလြတခြင၊ ပဂၢလေရး တာဝနခမႈမ လြတကငးခြင သ႔မဟတ ဥပေဒျဖင

လြတျငမးခြင ႀကတငေပးအပမရႏင ဟေသာ ႏငငတကာ စႏႈနးမားက ခးေဖာကရာ ေရာကေနပါသည။ ဤကသ႔

ကငးလြတခြငေပးထားျခငးသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက အႀကမႀကမ ထပမျဖစေပၚေစႏငပါသည။ ၁၁၄113

114

အႀကျပခက

အပဒ ၆၂ က ျဖတထားခရန

အကဥးေထာငမားက စစေဆးျခငး

လအမားက ၎တ႔၏ လြတလပခြငမားမ ကန႔သတလက ထားရေသာ ေနရာမားအားလးက ၎တ႔အား ခပေႏာငထားသည

အာဏာပငမားႏင အမအခကငးသည အဖြ႔အစညးမားမ ေစာငၾကညေပးရမည။ ၁၁၅ 115 အကဥးေထာငမားမာ လ႔အခြငအေရးမားက

လကနာျဖစေၾကာငး ႏင ေကာငးမြနေသာ စမခန႔ခြမႈရေၾကာငးက အာမခေပးရန အကဥးေထာငမားမာ အတြငးပငး စစေဆးျခငး ႏင

အျပငမ ေစာငၾကညမႈမား မရမျဖစ လအပပါသည။

ျပငပမ ေစာငၾကညသမားမာ အစးရေရ႕ေနမား၊ တရားသႀကးမား၊ လႊတေတာအမတမား၊ ႏပစကညဥးပနးမႈတားဆးေရးဆငရာ

သေဘာတညခကအရ ဖြ႔စညးထားသည အမးသားတားဆးေရးလပငနးစဥမားမ ပဂၢလမား သ႕မဟတ အမးသား

လ႔အခြငအေရးေကာမရင အဖြ႔ဝငမားတ႔က ဝငေရာကစစေဆးႏငသည။ ဤကသ႔ ေထာငတြငး ဝငေရာက စစေဆးမႈမားက ယခက

ျပလပေနၿပျဖစပါသည။ ျမနမာလ႔အခြငအေရးေကာမရငသည “အကဥးေထာင၊ အကဥးစခနး၊ အခပခနးနင ထနးသမးေစာငေရာက

ေရးစခနးမားတြင အကဥးကေနသမား၊ အခပအေနာငခေနရသမား သ႕မဟတ ထနးသမး ေစာငေရာကခေနရသမားက

လ႕အခြငအေရးဆငရာ အျပညျပညဆငရာ နင ျပညတြငးဥပေဒမားနငအည လသားခငးစာနာေထာကထားမႈျဖင ေစာငေရာကထားျခငး

ရ၊ မရ စစစနငရန အဆပါေနရာမားသ႕ဝငေရာကၾကညရႈစစေဆးခြငရသည။”၁၁၆115

116 သ႔ရာတြင လ႔အခြငအေရးေကာမရငသည ယငးသ႔

သြားေရာကစစေဆးလေသာ အခနက သကဆငရာ အာဏာပငမားသ႔ ႀကတငအေၾကာငးၾကားရမည ျဖစသည။

ႏငငတကာၾကကေျခနအဖြ႔ႀကးသညလညး အကဥးေထာငမားက ဝငေရာကၾကညရႈျခငးက ရစႏစနးပါး ပတထားခရၿပးေနာက ၂၀၁၃

ခႏစမစ၍ ျပနလညဝငေရာကခြငရရခသည။၁၁၇ 117

မညသ႔ပငျဖစေစ ယခ အကဥးေထာင ဥပေဒမၾကမးတြင အကဥးေထာငမားက စစေဆး ေစာငၾကညရမည ဟေသာ ျပဌာနးခကမား

မပါဝငေပ။၁၁၈117

118

၁၁၄ လ႔အခြငအေရး ေကာမတ၏ အေထြေထြမတခက အမတ ၃၁ - သေဘာတစာခပက ပါဝင လကမတထးထားေသာ ႏငငမား ဥပေဒေၾကာငးအရ လကနာရမည အေထြေထြတာဝန၊ ကလသမဂၢ စာတမး CCPR/C/74/CRP.4/Rev.6 (၂၀၀၄) အပဒ ၁၈။၁၁၅ ေဖာကဖကျခငး သ႔မဟတ ေပာကပကျခငးမား၊ လ႔အခြငအေရးေကာငစ ဆးျဖတခကအမတ ၂၁/၄ (၉ ေအာကတဘာ ၂၀၁၂) အပဒ ၁၈။၁၁၆ ျမနမာႏငငအမ းသား လ႔အခြငအေရး ေကာမရင ဥပေဒ၊ ဥပေဒအမတ ၂၁/၂၀၁၄ (၂၈ မတ ၂၀၁၄)၊ အခနး ၄၃။၁၁၇ အျပညျပညဆငရာ ၾကကေျခနအဖြ႔၏ ၂၀၁၃ ခႏစ ႏစပတလည အစရငခစာ အတြ ၁၊ စာမကႏာ ၂၉ ၁၁၁၈ နယလဆငမနဒလား ဥပေဒသမား၊ ဥပေဒသ ၈၃-၈၅။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၃၆

အႀကျပခက

လြတလပေသာ ေစာငၾကညသမား အကဥးေထာငမားသ႔ ပမနအတားအဆးမရ ဝငေရာက ၾကညရႈခြင၊ အကဥးသားမားက

လ႕ဝကစြာ သးသန႔ေတြ႔ဆေမးျမနး ႏငသည အခြငအာဏာ ႏင ေထာငမတတမးမားက စစေဆးခြငရေၾကာငး ျပဌာနးခကက

ထညသြငးေပးရန။

ျမနမာ-အခြငအေရးမား ေထာငတြငးသ႕ ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒမၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာ လြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာ လြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၃၇

အႀကျပခကမား

၁၁၉ ခြျခားဆကဆျခငး မျပရေသာ အေၾကာငးရငးမားတြင လမး၊ ကား မ၊ ဘာသာစကား၊ ကးကြယယၾကညရာ၊ နငငေရးႏင အျခား ယၾကညခက ခယခက၊ အဖြ႔အစညး တစခခ၏ အဖြ႔ဝငျဖစမႈ၊ အဆငအတနး၊ လႈပရားေဆာငရြကမႈ၊ ဇစျမစ၊ ႏငငသား၊ တငးရငးသားျဖစမႈႏင လမႈေရးအသငးအဝငး၊ အသက၊ စးပြားေရးအဆငအတနး၊ ပငဆငမႈ၊ မသနစြမးမႈ၊ အမေထာင ရမရ၊ လငပငးဆငရာ သတမတခရလမႈ၊ မညသမညဝါ ခြျခားသတမတမႈ၊ စေသာ အေၾကာငးမားပါဝငသည။ ခြျခားဆကဆမႈက တးျမငလပေဆာငႏငေသာ ပစမားက အထးဂရစကၾကညသငသည။ ပဒမ ၄၂(ဂ) ႏင စပဆငေသာ အႀကျပခကမားက စာမကႏာ ၂၄-၂၅ တြငရႈ

အခနး အခနးခြ အေၾကာငးအရာ အႀကျပခက

အခနး၁

အေျခခမမား

အကဥးေထာငမား စမခန႕ခြမႈ ႏင အကဥးသားမားအား

ဆကဆေရး အေျခခမမား

ဥပေဒမၾကမး၏ အစတြင အစတြင ေအာကပါ လ႔အခြငအေရးကာကြယခကမား အပါအဝင

လ႔အခြငအေရးမားဆငရာ ႏငငတကာ စႏႈနးမားက ထငဟပသည အေျခခမဝါဒမားက ထညသြငးေပးရန

• အကဥးသားအားလးက သတ႕၏ေမြးရာပါ လ႕ဂဏသကၡာႏငအည လသားဆနစြာ ေလးစားမႈျဖငျပမဆကဆရန

• မညသညအကဥးသားကမ ႏပစကျခငး ညဥးပနးျခငးမျပရန• မညသညအကဥးသားကမ မညသညနညးႏငမ ခြျခားဆကဆျခငးမျပရန ၁၁၉ 119

• အကဥးသား တစဥးခငးစႏင အပစမားအလက၊ အထးသျဖင ထခကအလြယဆးေသာသမား၏သးျခားလအပခကမားက ျဖညဆညးေပးရန

• လြတလပခြငဆးရႈးထားရသမား၏ အေျခအေနက ပမဆးဝါးသြားေစမည လပရပမးမလပရန• အကဥးသားတစဥး ျပနလြတလာသညအခါ အသငးအဝငးအတြငးသ႔ ျပနလညဝငေရာကႏငေရးအတြက

အကဥးေထာငအတြငး ခပေႏာငခေနရေသာ အခနမားက တတႏငသမ အသးျပရန• ဤသ႔ အသငးအဝငးအတြငး ျပနဝငႏငေရးအတြက ပညာေရး၊ သကေမြးဝမးေကာငး အတတ၊

အလပအကငႏင အျခားအေထာကအကမးက အကဥးသားမားအား ပပးေပးရန• နစနာသမား၏ ရပငခြငတြင နစနာေၾကး၊ ျပနလညထေထာငေရး၊ ေဆးဝါးႏင စတပငးဆငရာ

ေစာငေရာကမႈ၊ လမႈေရးႏင ဥပေဒေရးရာ အကအည၊ စတေၾကနပေစမႈႏင ေနာကထပအလားတ အျဖစမးမျဖစေစရန အာမခခကတ႔ ပါဝငရန

ညဥးပနးႏပစကခရမႈႏင အျခညငးဆမႈဆငရာ

စြပစြခကမားက စစမးစစေဆးျခငး

အကဥးေထာငမားအတြငး ညဥးပနးႏပစကျခငးႏင အျခားေသာ ဆးဆးဝါးဝါးဆကဆမႈမား ၊ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက ႏငငေတာက စစမးစစေဆးၿပး အကဥးသားမားအတြက ျပနလညျပငဆငကစားေပးေရး ရပငခြင၊ နစနာေၾကးရပငခြငမားက ႏငငေတာက တာဝနခေဆာငရြကေပးမညဟေသာ အခကပါဝငသည အပငးတစပငး ထညသြငးရန၊ ယငးအပငးတြင ေအာကပါအခကတ႔ ပါဝငရမည။ • အကဥးသားမားက ႏပစကျခငး ညဥးပနးျခငးမားရသညဟေသာ စြပစြခကမားက ႏငငေတာအဆင အဖြ႔က

အခနမဆငးပ လြတလပေသာ၊ ဘကမလကေသာ စစမးစစေဆး အေရးယမႈက ေဆာငရြကေပးရန• ညဥးပနးႏပစကမႈတြင ပါဝင ပတသကေနသမားက တငၾကားသႏင သကေသမားအေပၚ

ၾသဇာလႊမးမးႏငေသာ ရာထး ေနရာမားမ ဖယရားလကရန• စစမးစစေဆးမႈတြင လြတလပေသာ ေဆးဘကစစေဆးမႈကပါ အခနမဆငးပ ျပလပေပးရန

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၃၈

အခနး၂

အကဥးေထာငမားက

စမအပခပျခငး

တာဝနႏင

လပပငခြငမား (ပဒမ ၃

- ၁၀)

အကဥးေထာငဝနထမးမား၏ အရညအခငး

သတမတခကမားႏင ေလကငသငၾကားေပးမႈ

အကဥးေထာငဝနထမးမား၏ အရညအခငး သတမတခကမားႏင ေလကငသငၾကားေပးမႈ (အဆက)

ညႊနၾကားေရးမးခပအပါအဝင အကဥးေထာငဝနထမးအားလးသည ၎တ႔၏ တာဝနမားက

အဆငအတနးျမငျမင ေကပြနစြာထမးေဆာငႏငရနအတြက လအပေသာအရညအခငးႏင

ေလကငသငၾကားမႈမားရရမညဆေသာ ျပဌာနးခကက ထညသြငးရန

အကဥးေထာငအပခပေရးအဖြ႔က ဝနထမးမားအား ႏငငတြငးႏင ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရးဥပေဒႏင

စခနစႏႈနးမားအေၾကာငး၊ ညဥးပနးႏပစကမႈ ပစအားလးက တားျမစထားေၾကာငး၊ ပဋပကၡတားဆးေရး၊

အငအားအသးျပမႈေလာခေရးႏင ခပေႏာငေသာပစၥညးမား အသးျပမႈေလာခေရး စသညအပငးမားက

ေလကငသငၾကားေပးရမညဟေသာ ျပဌာနးခကတစခ ထညသြငးရန

အကဥးေထာင ဝနထမးမားအားလးသည ႏငငေတာ အမႈထမးမားျဖစသည၊ ၎တ႔၏ လပငနးခြင

အေျခအေနမား အဆငေျပ ေခာေမြ႔ေစရမည ဆေသာ အခကက ျပဌာနးခကတစခ အျဖစ ထညသြငးရန

အမးသမးအကဥးသမား အထကတြငေဖာျပထားေသာ ဘနေကာက ဥပေဒသမားႏင နယလဆင မနဒလားဥပေဒသမားႏငအည

အမးသမး အကဥးေထာငမား၊ အမးသမး အေဆာငမားႏင အမးသမး အကဥးသမားအေပၚ ဆကဆမႈမားႏင

ပတသကေသာ သးသန႔အခနးတစခနးက ထညသြငးရန

အကဥးေထာင အရာရမားက အငအားကအသးျပျခငး ပဒမ ၇(ည)က ျဖတ၍ အကဥးေထာငအရာရမားက အငအားသးျခငးက ထနးညေသာ

ေအာကပါျပဌာနးခကမားပါဝငသည အခနးခြတစချဖင အစားထးေပးရန

• အကဥးေထာငအရာရမားအေနႏင မမကယက ကာကြယရနမလြ၍ အငအားမသးရန၊ သ႔မဟတ

အကဥးသားက ထြကေျပးရန ႀကးစားျခငး၊ ဥပေဒႏငအညေပးေသာ အမန႔က မနာချခငးႏင အႏရာယျပရန

ႀကးပမးျခငးကသ႕ေသာ လပရပမားေၾကာင အကဥးေထာငအတြငး လျခမႈႏင တညၿငမေအးခမးမႈက

ထနးသမးထားရန မလႊမေရာငသာ လအပလာေသာ အေျခအေနမးတြငသာ အသးျပရန

• အငအားမသးေသာ နညးလမးမားျဖင ေဆာငရြကျခငးက ထေရာကမႈမရေၾကာငး ထငရားလာေသာအခါမ

ေနာကဆးအဆငအျဖစ အငအားက အသးျပရန

အငအားသးရာတြငလညး လအပသေလာကသာ အနညးဆးသးရန

• အသကအႏရာယက ကာကြယရန မလႊမေရာငသာေသာ အေျခအေနမ လြ၍ လေသေစႏငေသာ

လကနကမားက ရညရြယခကျဖင အသးမျပရန

• အငအားသးရေသာ ျဖစရပမး ရလင ခကျခငး အကဥးဥးစးဌာန ညႊနၾကားေရးမးခပက သတငးပ႔ရန

အေရးေပၚစမခကႏင လႈပရားရေသာ အေျခအေနမးမလြ၍ အကဥးေထာငအရာရမားက ေသနတ ႏင အျခား

လေသေစနငေသာ လကနကမား ကငေဆာငျခငးမျပရန

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၃၉

အခနး ၂ (အဆက) အကငစာရတ ျပျပငေျပာငးလျခငးႏင အသကေမြးပညာ ေလကငသငၾကားေပးျခငး

(ပဒမ ၁၁-၁၈)

ပဒမ ၁၁ ႏင ၁၂ ပါ “စတပငးဆငရာျပျပငေျပာငးလေရး” ဆေသာ စကားရပအား “ျပနလညထေထာငေရး”

ဆေသာ စကားရပျဖင အစားထးရန၊ ဘာသာေရးလပငနးမားတြင အကဥးသားမားကယတငဆႏၵရမ ပါဝငေရးႏင

ပါဝငျခငးမရလငလညး အကးဆကဆးမား မရေစေရးက အာမခေပးရန လပါသည။

ပဒမ ၁၆ တြင အကဥးသားအားလး တစေန႔လင အနညးဆးတစနာရ ကနးမာေရးေလကငခနးက

အခနးျပငပတြင လပခြငေပးရနဆေသာအခကက ထညသြငး ျပငဆငပါ။

ကနးမာေရး

ေစာငေရာကမႈ (ပဒမ

၁၉ - ၂၁)

ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ရပငခြငဆငရာ အေျခခမမား ေအာကပါအခကမား ပါဝငေသာ ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပး။ရန

• အကဥးသားမားအား လ႕အဖြ႔အစညးထကျပညသမား ရရခစားေနရသည ကြ မးကငမႈစႏႈနးမားႏင

တေျပးညရေနသည ကနးမာေရးဝနေဆာငမႈမားက ခြျခားဆကဆခရမႈမရဘ ရရခစားခြင က

အာမခခကေပးေရန

• အကဥးေထာငတငးတြင အရညအခငးျပည ကနးမာေရးဝနထမး အနညးဆး တစဥး ထားရေပးရန

• အကဥးသားမားအား ေဆးမတတမးမားက လ႕ဝကစြာထနးသမးပငခြင ႏင သတႈအတြက

ေဆးကသမႈမနသမက အကဥးသား၏ ခြငျပသေဘာတညခကႏငသာ ျပလပမာက အာမခခက ေပးရန

• အမးသမးအကဥးသမားက ေတာငးဆလင ၎တ႔အား အမးသမး ကနးမာေရးဝနထမးကသာ

စစေဆးကသရန

• အကဥးေထာငမားတြင အမးသမးအကဥးသမားအတြက သားဖြားႏင မးယပေရာဂါအပါအဝင အမးသမး

ေရာဂါမားအတြက ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမားက ျပညစစြာ ထားရေပးရန

• ခႏၶာကယ၊ စတပငးဆငရာႏင အျခားမသနစြမးသမားအတြက ၎တ႔ သးျခားလအပေသာ

ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမား ရရႏငရန၊ လအပလင စတပငးဆငရာ၊ ေဆြးေႏြးႏစသမမႈဆငရာႏင

ျပနလညထေထာငေရးဆငရာ ကထးမားက ေတငးဆေပးရန

ပဒမ ၁၀ က ျပငဆင၍ ေထာငအတြငး ကနးမာေရးဝနထမးမား၏ တာဝနမာ ေအာကပါအတငးျဖစေၾကာငး

ေဖာျပရန

• အကဥးသားမား၏ ခႏၶာကယႏငစတကနးမာေရးႏစခ စလးအတြကေစာငေရာကေပးရန၊ ေထာင၏

ျပငပမလမားက ကသရာတြငလကနာရေသာ ေဆးဘကကငဝတမားအတငး

အကဥးသားမားအေပၚတြငလညး ကငသးရန

• ျပစဒဏခမတသည ကစၥမလြ၍ အကဥးသားမားႏင ဝနထမးမား၏ ကနးမာေရးက ထခကေစႏငမည

ကစၥအားလးက အကဥးေထာငအာဏာပငမားအား အႀကျပတငျပရန၊ ဥပမာ အစားအေသာကမား၏

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၄၀

အခနး ၂ (အဆက) ပဒမ ၁၉ - ၂၁ (အဆက) ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ရပငခြငဆငရာ အေျခခမမား

(အဆက)

အရညအေသြး၊ ပတဝနးကင သန႔ရငးေရး၊ တစကယေရ သန႔ရငးေရး၊ အေထြေထြသန႕ရငးမႈ၊

အကဥးခနးမား၏ ေလဝငေလထြက၊ အလပ ႏင ေလကငခနး စသညတ႔ ျဖစသည။

• ႏပစကခရျခငး ညဥးပနးခရျခငး လကၡဏာတစမးမး ေတြ႔ရရပါက မတတမးတငထားၿပး သကဆငရာ

ေဆးဘက၊ တရားေရးဘက ႏင အကဥးေထာင အာဏာပငမားက တငျပသတငးပ႔ရန

လသားခငးစာနာလက အကဥးသားမားက ေစာစးစြာ

လႊတေပးျခငး

လၿခေရးအရ စးရမစရာ မရေသာ အေျခအေနတြင ေသလေျမာပါး နာမကနးျဖစေနေသာ အကဥးသားမားက

၎တ႔၏ ေမတာရပခခကျဖင လသားခငးစာနာမႈက ေရ႕ရႈလက ေစာစးစြာ လႊတေပးႏငသညဟေသာ

ျပဌာနးခက ထညသြငးေပးပါရန

အျပငးအထန နာမကနးမႈမားက အေၾကာငးၾကားျခငး အကဥးသား အျပငးအထနနာမကနးျဖစလင သ႔မဟတ ဒဏရာရလင မသားစ သ႔မဟတ

အျခားဆကသြယရမည ပဂၢလက အကဥးေထာငက အေၾကာငးၾကားေပးရမညဆေသာ ျပဌာနးခကက

ထညသြငးေပးရန

အကဥးသား၏ မသားစဝငအတြငး အျပငးအထနနာမကနးျဖစလင သ႔မဟတ ေသဆးလင

အကဥးေထာငအာဏာပငမားက အကဥးသားအား အသေပးရမညဆေသာ ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးရန

အခနး ၃

အကဥးသားမားက

အပခပျခငး ႏင စမခန႔ခြျခငး

အကဥးသားမားက လကချခငး (ပဒမ ၂၂-၂၃)

အကဥးသားမားအား ရာေဖြျခငး ေအာကပါအခကတ႔ပါဝငေသာ အထးအခနးခြက ဥပေဒမၾကမးထတြင ထညသြငးေပးရန

• ရာေဖြျခငးမားက ရာေဖြခရသ၏ လသားဂဏသကၡာက ေလးစားစြာျဖင လအပသေလာက၊ ဥပေဒက

ခြငျပသေလာကႏင အခးညစြာ ေဆာငရြကေရး အေျခခမားက လကနာလက ျပလပရန ျပဌာနးခက

• ခႏၶာကယတြငး အေပါကမားက ႏႈက၍ရာေဖြျခငးမးက မရမျဖစလအပမသာ လပေဆာငရနႏင

ယငးရာေဖြမႈက အကဥးသားအတြကေစာငေရာကရန တာဝနရသမ မဟတဘ

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၄၁

၁၂၀ ညဥးပနးျခငး၊ ႏပစကျခငး၊ ရကစကစြာႏင လ႕ဂဏသကၡာကဆငးေအာင ဆကဆျပမျခငး၊ အျပစေပးျခငးမားအား ကာကြယတားဆးေရးဆငရာ ဥေရာပေကာမတ၏ တတယအႀကမေျမာကအေထြေထြအစရငခစာ CPT/Inf (၉၃) ၁၂ အပဒ ၇၃ - “အကဥးေထာငဆရာဝနသည လနာတစဥး၏ ပဂၢလကဆရာဝနကသ႔ ျဖစသည။ လနာ-ဆရာဝနဆကဆေရးက ထနးသမးသညအေနႏင လနာသည ျပစဒဏေပးခရရနအတြက ကနးမာေရးျပညစေၾကာငး ယငးဆရာဝနထမ မညသညအခါမ ေထာကခခက မေတာငးခ သငေပ၊ အေရးေပၚအေျခအေနတြင အျခား ဆရာဝနတစဥးဥး ေရာကမလာႏငခနကလြ၍ အကဥးသားမားအား ခႏၶာကယက ရာေဖြျခငး စစေဆးျခငးမားလညး ျပလပမရေပ။” ၁၉၉၃ ေအာကတဘာလက ဟနေဂရႏငင ဘဒါပကၿမ႕တြငကငးပျပလပခေသာ ကမၻာေဆးညာအဖြ႔ႀကး၏ ၄၅ ႀကမေျမာက ညလာခမလညး အကဥးသားမား၏ ခႏၶာကယက ရာေဖြျခငးႏင ပတသက၍ ဤသ႔ေဖာျပခသည။ “ရာေဖြျခငးက ဆရာဝနက လပေပးရလင ယငးဆရာဝနသည ေနာကပငးတြင ယငးအကဥးသားက ကသေပးရမညသ မျဖစသငေပ၊ အကဥးေထာင၏ လၿခေရးအတြက ပါဝငေဆာငရြကေပးရေသာ တာဝနေၾကာင အကဥးသားအား ေဆးဝါးကသေပးရနတာဝနက မထခကေစသငေပ။”

အခနး ၃ (အဆက) ပဒမ ၂၂-၂၃ (အဆက) စနစတကေလကငထားေသာ ကနးမာေရးဝနထမးမသာ လပေဆာငရန ၁၂၀ 120 ၊ သ႔မဟတ

အနမဆးအားျဖင ေဆးဘကပညာရငမားက တကယေရသန႔ရငးေရး စႏႈနးမားဆငရာ

ကနးမာေရးပညာရငမ စနစတက ေလကငသငၾကားေပးထားေသာ အကဥးေထာငဝနထမးမားမသာ

လပေဆာငရမညဟေသာ ျပဌာနးခက • ရာေဖြမႈမားက အကဥးေထာင အာဏာပငမားက စနစတက မတတမးျပစထားရမညဆေသာ ျပဌာနးခက

အကဥးသားမား၏ မတတမးမား အကဥးသားမား၏ ကယေရးမတတမးမားက ကန႔သတအျဖစ သမးဆညးထားၿပး သကဆငရာအကဥးသားမ

ရယၾကညရႈႏငေအာင စစဥေပးကာ ယငးမတတမးတြင ေအာကပါတ႕က ထညသြငးေပးရမည ျပဌာနးခကက

ထညသြငးရန

• အကဥးသား၏ သကေသခ အေထာကအထား

• ၎က မညသညအခန မညသညေနရာတြင ခပေႏာငခသည

• ခပေႏာငရန ဆးျဖတခေသာ အာဏာပင ႏင အေၾကာငးရငးမား

• အကဥးသားက ထနးသမးထားသည ေနရာ

• အကဥးသားက လကခခသည ရကစြ ႏင အခန

• ထနးသမးထားသည ေနရာဌာနအတြက တာဝနရသည အာဏာပင

• ဖမးဆးမႈက မသားစအား အသေပးခသည အခန

• လ႕ဝကထားစရာ အခကမးမဟတလင အကဥးသား၏ ေတာငးဆခကမားႏင တငၾကားမႈမား၊

ညဥးပနးႏပစကျခငး ဆငရာ တငၾကားမႈမား အပါအဝင

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၄၂

အခနး ၃ (အဆက) ပဒမ ၂၂-၂၃ (အဆက) အကဥးသားမား၏ မတတမးမား (အဆက) • အကဥးသား၏ ကနးမာေရး အေျခအေန (ေဆးဘကဆငရာ လ႕ဝကထားရမႈ

ဟတမဟတအေပၚမတညၿပး)

• အကဥးသား၏ ကယပင ပငဆငမႈ အစစစာရငး

• အေရးေပၚဆကသြယရမညသႏင အကဥးသား၏ ေဆြမးအရငးအခာမား

• အကဥးသားက တရားရးသ႕ ထတခရသည ရကစြမား ႏင အခန

• လႊတျခငး သ႔မဟတ အျခားေထာငသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ျခငး ရကစြ ႏင အခန၊ အကဥးေထာငေနရာ အသစ ႏင

ေရႊ႕ေျပာငးရန အမန႔ေပးသ အာဏာပင

• အကဥးသား၏ အျပအမႏင ပတသကေသာ အခကအလကမား၊ စညးကမးပငးဆငရာ အေရးယ

အျပစေပးခရမႈမား

• အကဥးေထာငအတြငး ထနးသမးထားစဥ ဒဏရာရ ေသဆးမႈမားအတြက အခကအလကမား ႏင

အေျခအေနမား၊ ေသဆးခလင ရပၾကြငးက ပ႕ေပးရမညေနရာ

အကဥးသားမားအတြက ၎တ႕၏ တာဝနမားႏင

အခြငအေရးမား ဆငရာအခကအလကမား

အာဏာပငမားက အသစလကခသည အကဥးသားမားက ၎တ႔နားလညေသာ ဘာသာစကား ပစမးျဖင

စာျဖငေသာလညးေကာငး ႏႈတျဖငေသာလညးေကာငး ေအာကပါအခကမားက အသေပးရမညဆေသာ

ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးရန-

• အကဥးေထာငဥပေဒ၊ သကဆငရာ အကဥးေထာင စညးမဥးမားႏင စညးကမး ေဖာကဖကလင

ခမတႏငေသာ ျပစဒဏမား

• ဥပေဒဆငရာ အႀကဥာဏရယပငခြငအပါအဝင ၎တ႔၏အခြငအေရးမားက လညးေကာငး၊ ၎တ႔၏

တာဝနမားက လညးေကာငး

• အကဥးသား၏ အခြငအေရးမား ခးေဖာကခရျခငး သ႕မဟတ အကဥးခခရမႈဆငရာအေျခအေနမားႏင

ပတသက၍ တငၾကားေရး လပရးလပစဥမား

အကဥးသားအား အကဥးေထာငတြငး ဘဝႏငေနသားကေစရန သသငေသာ အျခားေသာ

အေၾကာငးအခကမား အားလး

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၄၃

၁၂၁ ကလသမဂၢအေနႏင အကဥးသား တစဥးခငးစအတြက လအပေသာ အနညးဆး ေနရာအကယအဝနးက ႏငငတကာ စႏႈနးသတမတထားျခငး မရေသာလညး အျပညျပညဆငရာ ႀကကေျခန အဖြ႔က တစဥးခငးစအတြက အပရနေနရာ ၁.၆ စတရနးမတာ ႏင ေရခးခနးႏင အမသာအတြက ၁.၂စတရနးမတာ ရသငေၾကာငး အႀကျပထားပါသည။ ICRC အစရငခစာ အကဥးေထာငမားအတြငး ေရ၊ အညစအေၾကးစြန႔ေရး၊ တစကယရည သန႔ရငးေရးႏင ေနထငမႈ၊ စာမကႏာ ၂၂

အခနး ၃ (အဆက) ေသဆးလင မသားစအား အသေပးျခငး ပဒမ ၂၃ တြငျဖညစြကေပးရန • အကဥးသား ေသဆးလင ၎၏ မသားစ၊ အျခားေသာေဆြမးမားႏင အကဥးသား မကြယလြနမက

သတမတေပးခေသာ ပဂၢလတစဥးဥးတ႔အား အေၾကာငးၾကားရန အကဥးေထာငအာဏာပငမားတြငတာဝနရသည။

• အကဥးသားေသဆးျခငးက အကဥးဥးစးဌာနအေနႏင အခနမဆငးပ တရားေရးဌာနသ႔မဟတ

အကဥးဥးစးဌာနႏင မသကဆငေသာ အာဏာပငအဖြ႔တစခခသ႔ အေၾကာငးၾကားရန တာဝနရၿပး

ဘကမလကပ ထေရာကေသာ စစမးစစေဆးမႈ ခကျခငးျပလပဖ႔ တာဝနေပးရမည။

အကဥးသားမားက

ခြျခားခပေႏာငျခငး

(ပဒမ ၂၄-၂၆)

ေသဒဏက အကဥးသားမား ပဒမ ၂၄ (စ) က ေအာကပါအတငး ျပငဆငရန- “ေသဒဏကခေနရေသာအကဥးသားအား

အျခားအကဥးသားမားႏင ခြျခားျပး သးသန႔အခနးတြင ထားရရမည။”

ေနရာထငခငး၊ ကယေရ သန႔ရငးမႈ၊ အဝတအစား၊

အပရာ ႏင အစားအေသာက

အႀကျပခကမား ေနရာထငခငး၊ သန႔ရငးမႈ၊ အစားအေသာက၊ အဝတအထည၊ အပရာတ႔အတြက လအပေသာ

အနမဆး စသတမတခကမားဆငရာ အခနးအသစက ထပမထညသြငး၍ ေအာကပါအခကမားက ထညသြငး

ေဖာျပေပးရန

• ေနရာထငခငးသည အထးသျဖင အကဥးသား တစဥးခငးအတြက ရရသည ေနရာအကယအဝနး၊

အလငးေရာင၊ အပခနႏင ေလဝငေလထြကတ႔သည အကဥးသားအတြက ကနးမာေရးႏင ဘဝ

အဆငေျပေရးက အာမခေပးရမည။ ၁၂၁ 121

• အညစအေၾကးစြန႔ရနေနရာမားမာလညး အကဥးသား၏ လအပခက သဘာဝ ႏင ကကညလက

သန႔ရငးစြာႏင သကၡာရစြာ အသးျပႏငရမည။

• ေရခးရန ကယလကသန႔စငရန ေနရာမားလညး သငတငေအာင စစဥေပးထားလက အကဥးသားသည

မၾကာမၾကာ ကယလကသန႔စငခြင ရရမည။

• အကဥးသားမား အသးျပေသာ ေနရာမားအားလးက စနစတက သန႔ရငးစြာ ထနးသမးထားရရမည။

• အကဥးသားမားအတြက ရာသဥတႏင လကေလာညေထြေသာ သန႕ရငးသည အဝတအစားမားက

စစဥေပးရမည။

• သတမတထားသည အခနမားတြင အကဥးသားမား၏ ကနးမာေရး ႏင ခြနအားအတြက

အာဟာရႏငျပညစကာ ကနးမာေရးအရညအေသြး ႏင ညညြတစြာ

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၄၄

အခနး ၃ (အဆက) ေကာငးမြနစြာခကျပတျပငဆငထားေသာ အစားအေသာကမားျဖင ေကြ းေမြးလက ေသာကသးေရက

စစဥေပးရမည။

• အမးသမး အကဥးသမားဆငရာ ျပဌာနးခကထတြင အမးသမးမားအတြက လအပသည

ကယေရသန႕ရငးေရးအတြက အထးလအပေသာ ပစၥညးမားက ေထာကပေပးရမည။ အမးသမး

လစဥသးပစၥညးမားကလညး အခမေထာကပေပးၿပး မခငႏင အတရေနသည ကေလးမား၏ ကယေရ

သန႕စငေရးအတြက ေရကလညး ပမန စစဥေပးရမည။

ခႏၶာကယ၊ စတပငးဆငရာႏင အျခားမသနစြမးမႈမားရေနသမားအား ခြျခားဆကဆရာမေရာကေအာင

၎တ႔အတြက သငေတာေသာ ေနရာထငခငးႏင လသလ ညႏႈငးေပးမႈက အကဥးေထာင အာဏာပငမားက

ေဆာငရြကေပးရမညဆေသာ ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးရန

အကဥးသားမားက ေရႊ႕ေျပာငးျခငး (ပဒမ ၂၇) ပဒမ ၂၇ တြင ျဖညစြကေပးရန

• မသားစ၏ လာေရာကေတြ႔ဆမႈ လြယကေစရန ျဖစႏငသမ ေနအမႏင နးေသာ အကဥးေထာငမားတြငသာ

ထားရရန ေတာငးဆခက

• အကဥးသားမားကလညး ၎တ႔အားေနရာ ေရႊ႕ေျပာငးမည ကစၥႏင ေနရာသစက မသားစမားအား

အသေပးနငေအာင စစဥေပးရမညဆေသာ ေတာငးဆခက

တရားရးသ႔ ရးထတျခငး (ပဒမ ၂၉ ) အကဥးေထာငျပငပသ႕ တရားရး သ႔မဟတ ဥပေဒအရာရ တစဥးဥး ေရ႕ေမာကသ႔ ထတေခၚ ရသညအခါ

အကဥးသားအား ၎၏ ကယပငအဝတအစား သ႔မဟတ သာမာန အဝတအစားမားက ဝတဆငခြငျပျခငး၊

လကထပကသ႔ေသာ ခပေႏာငသည ကရယာမားက ျဖတထားေပးျခငး မားက ျပဌာနးခကအျဖစ

ဥပေဒမၾကမးတြင ထညသြငးေပးရန

အကဥးသားမားႏင

ေတြ႔ဆခြင (ပဒမ ၃၀-

၃၅)

မသားစမားအတြက ေတြ႕ဆရနအနညးဆးအခနမား ႏင ကေလးမားႏင အဆးအတားမရ ပြငလငးစြာ ထေတြ႕ရန အခနက တးေပးျခငး

အကဥးသားမားအားလးအတြက ျခြငးခကမရ ၎တ႔၏ မသားစ သ႔မဟတ ခငမငရငးႏးသမား

ပမနလာေရာကေတြ႔ဆႏငသည ရပငခြငက ေပးထားေသာ ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးပါ။

မသားစမား၊ အထးသျဖင ကေလးငယမားက အကဥးသားမားအား လာေရာကေတြ႔ဆရာတြင

ႏစလဘြယအေျခအေနမး ျဖစေအာင အကဥးေထာငအာဏာပငမားက ဖနတးေပးဖ႔ လအပေၾကာငး

ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးပါ။

ေရ႕ေနႏင ေဆြးေႏြး တငပငမႈ လၿခစတခေရး ပဒမ ၃၄ က ျပငဆငၿပး အကဥးသားမားက ဥပေဒေရးရာကစၥမနသမတြင ၎တ႔၏ေရ႕ေနမားႏင အခနမဆြ၊

ၾကားျဖတတားဆးမႈ မရဘ၊ ကန႔သတျခငးမရပ လးဝလ႕ဝကစတခရစြာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးခြငက အာမခေပးပါ။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၄၅

အခနး ၃ (အဆက) ပစဒဏခေနၾကရသည အကဥးသားမားက အလပလပခငးျခငး (ပဒမ ၃၆-၃၇) အကဥးသားမားအား ဖနပရာကမညအလပမး၊ ေကးကၽြနသဖြယခငးေစျခငး ႏင၊ အကဥးသားမား၏ အသကႏင

ခႏၶာကယက အႏရာယရေစႏငမည အလပမး ခငးေစျခငးက တားျမစသည ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးရန

တစပတလငအနညးဆး နားရကတစရက၊ အကဥးသားမား၏ ကသမႈႏင ဘဝျပနလညထေထာငေရးအတြက

လအပေသာ ပညာေရး ႏင အျခားလႈပရားမႈမားအတြက လေလာကေသာ အခနေပးရနက အာမခေပးမည

အခကက ထညသြငးေပးရန

တရားမ အကဥးသားႏင

အခပအကဥးသားမား

(ပဒမ ၃၉ - ၄၁)

အစရင မခရေသးေသာ အကဥးသားအား

အျပစမရေၾကာငးယဆျခငး

ျပစမႈထငရား အစရငမခရေသးသည အကဥးသားမားအား အျပစကငးစငေၾကာငးယဆခကက အခနးခြ၏

အစတြင ထညသြငးေဖာျပေပးပါ။

အခပက အကဥးသားမား၏ အခြငအေရးမား အခပကအကဥးသားမားအား ေအာကပါ ရပငခြငမားက အာမခေပးမည ျပဌာနးခကမားက ပဒမ ၃၉ တြင

ထညသြငးေပးပါ။

• သတ႕၏ အမႈက ခခေခပႏငရန ၎တ႔၏ ေရ႕ေနႏင လ႕ဝကစတခရစြာ ဆကသြယႏငရန စစဥေပးရန

• ၎တ႔၏ စရတျဖင သတ႔၏ ကယေရး ဆရာဝနမား ႏင၊ သြားဆရာဝနမားႏင ေတြ႕ဆျပသခြငႏင

လအပသညကသမႈက ဆကလက ခယခြငေပးရန

• စာအပမား၊သတငးစာမားႏင စာေရးကရယာမားက ၎တ႔၏ ကယပငစရတျဖင ရယသးစြႏငရန

• ဧညသညလကခေတြ႔ခြင ႏင ဖးျဖင ေခၚဆခြငမား ေနာကထပခြငျပရန

• အလပ လပပငခြင ရေသာလညး အလပခငးေစခရျခငးမရရန

• တစေယာကေန အခနးမားတြင ေနထငခြင စစဥေပးရန

အကဥးသားမား၏

အခြငထးမား (ပဒမ ၄၂)

အကဥးသားမား၏ တငၾကားခက အကဥးသားမား၏ တငၾကားခကမားႏင ပတသက၍ အခနးအသစတစခ သ႔မဟတ အခနးခြ တစခထညသြငး၍

ေအာကပါအခကမားက ထညေဖာျပရန

• အကဥးသားတငးအတြက အကဥးဥးစးဌာန သ႔မဟတ အကဥးေထာင အရာရထသ႕၊ အကဥးသားဖကမ

ေတာငးဆလာေသာ လ႕ဝကစြာ ေန႔ရကမေရြး တငၾကားခြငရရနႏင လအပပါက သးသန႔လြတလပစြာ

တငၾကားခြင

• အကဥးေထာငအား စစေဆးသ လာေရာကခနတြင အကဥးသားတငး တငၾကားခြင

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၄၆

အခနး ၃ (အဆက) • အကဥးသားတငးက အကဥးေထာငအတြငး ၎တ႔အေပၚ ဆကဆျပမပမားႏင ပတသကၿပး

အကဥးဥးစးဌာနသ႔မဟတ တရားေရးဌာနသ႔ ဆငဆာျဖတေတာကျခငး မခရဘ အျပညအစ

တငျပတငၾကားခြငရရန

• တငၾကားခကအားလးက အေရးယေဆာငရြကၿပး အခနမဆငးပ အေၾကာငးျပနၾကားရန လအပေၾကာငး

ထညသြငးေဖာျပေပးရန၊ တငၾကားခကက ပယခခရလင အကဥးသားအေနႏင တရားေရးပငးမ

ယငးပယခခကက အယခခြင

• တငၾကားခကေၾကာင လကစားေခ အေရးယခရရျခငး၊ ၿခမးေျခာကခရျခငးႏင အျခား ဆးေသာ

အကးဆကမား ရငဆငရမႈမ ကငးလြတခြင

• လငပငးဆငရာ ကးလြနေစာကားခရသသည တရားဥပေဒေၾကာငးအရ ျဖစေစ၊ အျခား သငေတာေသာ

အာဏာပငအဖြ႔အစညးမားထတြင ျဖစေစ နစနာမႈအတြက တငၾကားၿပး ေျဖရငးခကရယႏငေၾကာငး

ျပညစစြာအသေပးထားၿပး လအပပါက ၎အတြက ဥပေဒအေထာကအကမားက

အကဥးေထာငအာဏာပငမားဘကမ ျဖညဆညးေပးရန

• အကဥးသားမားအား ၎တ႔၏ နစနာခကမားက တငၾကားပငခြငရေၾကာငးႏင တငၾကားႏငသည

နညးလမးမားက အသေပးထားရန ေတာငးဆခက

ခြျခားဆကဆမႈမရေရး အေျခခ မဝါဒ ပဒမ ၄၂(ဂ) က အႀကျပထားေသာ အေျခခ မဝါဒမား အခနးသစက ေရႊ႕ေျပာငးထညသြငးရနႏင ခြျခားဆကဆမႈႈ

ျပလပမရသည အေျခအေနမားက တးခ႕ထညသြငးလက ယငးအေျခအေနမားထတြင လမး၊ အသားအေရာင၊

လင၊ ဘာသာစကား၊ ကးကြယယၾကညမႈ၊ ႏငငေရးႏငအျခားေသာ ခယခကမား၊ အဖြ႔အစညးတစခ၏

အဖြ႔ဝငျဖစမႈ၊ အဆငအတနး၊ လႈပရားေဆာငရြကမႈ၊ ေဆြစဥမးဆက၊ ႏငငသား၊ လမး၊ တငးရငးသားျဖစမႈ

သ႔မဟတ လမႈေရးဇစျမစ၊ အသက၊ စးပြားေရးအဆငအတနး၊ ပငဆငမႈ၊ မသနမစြမးမႈ၊ အမေထာငရမရ၊

လငစတ၊ ကား မအျဖစ မမကယက သတမတမႈ၊ ေမြးရာဇာတ၊ ေမြးဖြားစဥ အဆငအတနး ႏင အျခားေသာ

အေျခအေနမား ပါဝငလာေအာင ျပငဆငေပးပါ။

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၄၇

အကဥးေထာင ျပစမႈႏင ျပစဒဏမား (အခနး ၄ ႏင ၅) အကဥးေထာငျပစမႈမားက အဓပၸါယဖြငဆျခငး ပဒမ ၄၃ ႏင ၅၀ တ႔က ျပငဆင၍ ေထာငတြငးျပစမႈမားက ပမတကေအာင အဓပၸါယဖြငဆေပးရန၊

ေထာငသားမားႏင ေထာငအမႈထမးမား ကးလြနေသာ ျပစမႈမားက တတကက သတမတေပးျခငးျဖင

လသလဆြ၍ အဓပၸါယဖြင အသးချခငးမားက ေရာငရားႏငမည။

မတေသာတရားစရငမႈ စညးကမးက ထနးသမးရန ျပစဒဏခမတေရးအတြက ျပတသားကာသငေတာေသာ ဥပေဒလာ လပရးလပစဥက

ခမတေပးထားသည ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးလက ေအာကပါတ႔က ထညေဖာျပရန-

• အကဥးသားမားအား ၎တ႕အေပၚစြဆထားခကႏင စြခက၏ သေဘာသဘာဝက အခနမဆငးပ၎တ႔နားလညႏငေသာ ဘာသာစကားျဖင အသေပးၿပး စြခကက ခခေခပႏငရနအတြက လေလာကေသာျပငဆငခနႏင လအပေသာ ေထာကပမႈမားကေပးရန

• အကဥးသားက အကဥးေထာငအတြငး ကယတင ခခေခပခြင ေပးရနႏင ႀကးမားေသာစညးကမးခးေဖာကသည စြခကမားတြင တရားမတမႈအတြက ဥပေဒေရးရာ အကအညရယခြင ေပးရန

• စညးကမးခးေဖာကမႈက ၾကားနာစစေဆးရာတြင အသးျပသည ဘာသာစကားက အကဥးသားကနားမလညပါက ၎တ႔အတြက ကြၽမးကငသည ဘာသာျပန/စကားျပန၏ အကအညက အခမ စစဥေပးရန

• အကဥးသားမားသည ၎တ႔အေပၚ ခမတထားေသာ ျပစဒဏမားႏင ပတသကၿပး ဥပေဒေၾကာငးအရျပနလညစစစသးသပခြင ရရရန

• စညးကမးခးေဖာကမႈက ရာဇဝတျပစမႈ တစခအျဖစ စစေဆးစရငလင၊ ရာဇဝတမႈ တရားခြငအတြက

ရႏငခြငရေသာ ဥပေဒေၾကာငးအရ အခြငအေရးအားလးက ရရရနႏင၊ ေရ႕ေနအကအညကပါ

အတားအဆးမရ ရယခြငရရန

မညသညျပစမႈမားအတြက မညသညျပစဒဏမား

ခမတႏငေၾကာငး ရငးလငးစြာ မသရျခငး

ျပစမႈႏင ျပစဒဏမတေရးက အာမခခကေပးသည ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးရန

အကဥးဥးစး ညႊနၾကားေရးမးခပက ကငတြယဆးျဖတႏငေသာ စညးကမးထနးသမးေရးဆငရာ ကစၥရပမားႏင

ရာဇဝတမႈေျမာက၍ ဥပေဒအရာရမားက ကငတြယဆးျဖတရမည ကစၥရပမားအား တတကက ခြျခားလက

သတမတေပးရန

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၄၈

အကဥးေထာင ျပစမႈႏင ျပစဒဏမား (အခနး ၄ ႏင ၅)

(အဆက)

စညးကမးအရ အေရးယမႈမား အကဥးေထာငအရာရမားအေနႏင အကဥးသားမား၏ စညးကမးခးေဖာကမႈက တားဆးရန သ႕မဟတ ပဋပကၡမားက ေျဖရငးရန အတတႏငဆး ပဋပကၡမားက ဟန႔တားေရး၊ ၾကားဝငျဖနေျဖေရး ႏင အျခားေသာ အျငငးပြားမႈ ေျဖရငးေရး ယႏရား မားက အသးျပရန ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးရန

ႏပစကျခငးႏင ညဥးပနးျခငး ေျမာကေသာ ျပစဒဏေပးေရး ပစအားလးက တားျမစေသာ အေထြေထြျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးရန၊ ထျပဌာနးခကတြင ထကသ႕ တားျမစထားေသာ ျပစဒဏေပးနညးမား- စေပါငးလက အျပစေပးျခငး၊ ရကႏကလကျပစဒဏေပးျခငး၊ အခနကာလ ၾကာျမငစြာ သ႔မဟတ အကန႔အသတမရ သးျခားခြ၍ခပေႏာငျခငး၊ အေမာငခနးထတြင ပတထားျခငး၊ ေျခခငး လကထပမားႏင ခပေႏာငျခငး၊ အစားအစာ ႏင ေသာကေရ ျဖတေတာကျခငး၊ မသားစႏင ေတြ႔ခြင ပတျခငး ႏင ကယဝနေဆာငမားႏင ေမြးစကေလးမခငမားက တကပတခပေႏာငျခငးမား အပါအဝင ျပစဒဏေပးနညးမားက အတတႏငဆး စာရငးျပလပထညသြငး ေဖၚျပေပးထားရန။

ပဒမ ၆ (င)၊ ၇ (ဆ) ႏင ၄၄ (က)(၅) တ႔က ျဖတထားခရန

သႀကးမားႏင သေျခခငးမားက အသးျပျခငးက ထာဝရ တားျမစရနႏင ခပေႏာငသည အျခားကရယာမား အသးျပျခငးက ဥပေဒက ခြငျပမသာ အျခားေသာ နညးလမးမားျဖင ထနးခပမႈ မေအာငျမငမသာ၊ ေထာငေရႊ႕ေျပာငးစဥ ထြကမေျပးႏငရနကာကြယရနအတြကသာ၊ ေထာငသားတစေယာကက သ႔ကယသႏင အျခားသမားက အႏရာယမျပႏငေစရနႏင ပစၥညးမားဖကဆးျခငးမျပႏငရန ကာကြယမႈအတြကသာ၊ သ႕မဟတ အကဥးေထာင ညႊနၾကားေရးမး၏ အမန႔ျဖငသာ ေဆာငရြကႏငေၾကာငး ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးရန

လကထပ၊ ေျခခငးစေသာ ကရယာမားက ကယဝနေဆာင အမးသမးမား ဗကနာေနစဥ၊ ကေလးမးဖြားေနစဥႏင မးဖြားၿပးစ အခနမားတြင ၎တ႔အား ခပေႏာငရာတြင အသးမျပရနတားျမစခကက ထညသြငးျပဌာနးရန

ပဒမ ၄၄(၇) က ျဖတခနခရန

ကေလးငယမား၊ စတပငးဆငရာႏင ခႏၶာကယ ခ႕ယြငးခကရသ အကဥးသားမား၊ ကယဝနေဆာငအမးသမးမား၊ ကေလးငယရေသာ အမးသမးမားႏင ကေလးႏ႔တကေနေသာ အမးသမးမားက တစဥးတညး သးျခားခြျခားခပေႏာငထားျခငးက တားျမစေသာ ျပဌာနးခကထညသြငးေပးရန

မနမာ- ေထာငတြငးအခြငအေရး ေဆာငကဥးေပး ျမနမာႏငင၏ အကဥးေထာငမားဥပေဒၾကမး အေပၚ အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ႀကး၏ အႀကျပခကမား

အျပညျပညဆငရာလြတျငမးခမးသာခြင အဖြ႕

၄၉

အကဥးေထာင ျပစမႈႏင ျပစဒဏမား (အခနး ၄ ႏင ၅)

(အဆက)

စညးကမးအရ အေရးယမႈမား

(အဆက)

တစဥးတညး ခြျခားခပေႏာငထားျခငးက ေနာကဆး မတတသာေသာ အေျခအေနမးတြငမ အတဆးအခနကာလအတြက အသးျပရန ႏင ဥပေဒအရျပနလညသးသပႏငေသာ လပရးလပစဥက ခမတေပးရန ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးရန

ပဒမ ၄၄(က)(၂) က ျဖတခနခရန

ေလာရကျဖတေတာကေသာ ျပစဒဏ

ေလာရကျဖတေတာကေသာ ျပစဒဏ (အဆက)

အကဥးသား၏ မတေသာတရားစရင ၾကားနာမႈရပငခြငက အျပညအဝ အာမခေသာ စစေဆးၾကားနာျခငးမားမရဘ ခပရကေလာရကမားက ျငငးပယျခငးမျပေၾကာငးက အာမခေပးရန

ပဒမ ၄၄ (က)(၄) အရ ျပစဒဏခမတႏငေသာ ကာလအပငးအျခားက တကစြာအဓပၸါယသတမတႏငရန ပဒမ

၄၄ (က)(၄) က ျပငဆငေပးရန၊ အကဥးသား၏ ျပမေနထငပတးတကလာလင ဆးရႈးသြားေသာ ေလာရကက

ျပနခစားခြငရႏငေသာ အခြငအလမးက ေပးထားရန

အခနး ၆ အေထြေထြ စညးကမးက ထနးသမးရာတြင အကဥးသားမားက

အသးျပမႈ

အပဒ ၆၁ က ျဖတခရန

သေဘာရးျဖင လပေဆာငမႈမားအတြက

အကဥးေထာငဝနထမးမားက ကငးလြတခြငျပျခငး

အပဒ ၆၂ က ျဖတထားခရန

အကဥးေထာငမားက စစေဆးျခငး လြတလပေသာ ေစာငၾကညသမား အကဥးေထာငမားသ႔ ပမနအတားအဆးမရ ဝငေရာက ၾကညရႈခြင၊

အကဥးသားမားက လ႕ဝကစြာ သးသန႔ေတြ႔ဆေမးျမနး ႏငသည အခြငအာဏာ ႏင ေထာငမတတမးမားက

စစေဆးခြငရေၾကာငး ျပဌာနးခကက ထညသြငးေပးရန

CONTACT US JOIN THE CONVERSATION info@amnesty.org

+44 (0)20 7413 5500

www.facebook.com/AmnestyGlobal

@AmnestyOnline

အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႔သည

လ႔အခြငအေရးမားအတြက ကမၻာတဝနး

လႈပရားမႈႀကး တစချဖစသည။

လတစဥး မတရားျပကငခရျခငးသည

လတငးက ထခကေစျခငး ျဖစသည။

အညႊနး - ASA ၁၆၄၄ / ၄၇၈၈ / ၂ဝ၁၆ ေန႕စြ- ႏဝငဘာ ၂၀၁၆ amnesty.org