444 િgˇ ન પ 4 q7 ) 6 mmmmshodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/50422/7/07... · 2018....

85

�કરણ�કરણ�કરણ�કરણ�કરણ�કરણ�કરણ�કરણ--------44444444

માિહતીન ંપથ4રણ અને અથઘટનમાિહતીન ંપથ4રણ અને અથઘટનમાિહતીન ંપથ4રણ અને અથઘટનમાિહતીન ંપથ4રણ અને અથઘટનુ ૃુ ૃુ ૃુ ૃ MM MMમાિહતીન ંપથ4રણ અને અથઘટનમાિહતીન ંપથ4રણ અને અથઘટનમાિહતીન ંપથ4રણ અને અથઘટનમાિહતીન ંપથ4રણ અને અથઘટનુ ૃુ ૃુ ૃુ ૃ MM MM

4.14.14.14.1 �તાવના �તાવના �તાવના �તાવના

કોઈપણ સશંોધનમા ંSટલ ંમહXવ માિહતી એકઠી કરવાન ંછેુ ુ , તટેલ ંજ મહXવ મળેલી ુ

માિહતીન ં પથ4રણ કરવાન ં છેુ ૃ ુ . સશંોધન દર�યાન �ા�ત કરેલી માિહતીન ં સપંાદનુ ,

સાકેંિતકરણ, વગlકરણ અન ેસારણીયકરણ કરવાથી માિહતી પથ4રણન ેલાયક બન ેછેૃ .

માિહતીન ંપથ4રણ અને અથઘટન એ સશંોધનની �િLયામા ંઅગXયન ંથાન ધરાવે ુ ૃ ુM

છે. આ બાબત dગે અOવાલ કહ ેછે કે,

“The analysis and interpretation of data represent the application of dedeuctive

logic of the limitation of this data gathering and his subjective attitude.”

માિહતીના પથ4રણમા ં માિહતી જથો વsચ ે રહલેા ં સબંધંોની તરાહ શોધવા માટે ૃ ૂ

કેટલાકં માપનની ગણતરી કરવામા ંઆવ ે છે. સશંોધન માિહતીન ંપથ4રણ કરીને સશંોધન ુ ૃ

સમયાના ઉ�રો મળેવવામા ંઆવ ેછે. સશંોધન માટે �ા�ત કરેલી માિહતીન ેSટલા �માણમા ં

સારણી કે આલેખ વRપ ેરજ કરી શકાય તટેલ ંજ તનેે સરળતાથી સમT શકાય છેૂ ુ .

આમ, �તત �કરણમા ં �ા�ત માિહતીન ં dકશા�ીય પથ4રણ અન ે અથઘટન ુ ુ ૃ M

દશાવવામા ંઆવેલ છેM .

4.24.24.24.2 મામામામાિહતીન વRપ િહતીન વRપ િહતીન વRપ િહતીન વRપ ુંુ ંુ ંુ ં

�તત સશંોધન �ાયોિગક �કારન ંસશંોધન છેુ ુ . સશંોધકે બહમાwયમ સપંટુ ુ નો ઉપયોગ

કરી તારfય િશYણ કાયLમ તૈયાર કરી તેની ચકાસણી કરેલ હતીુ M . �યોગકાય દર�યાન M

સશંોધકે તાલીમાથlઓ પાસથેી પવૂકસોટીM , ઉ�રકસોટી, ધારણકસોટી અન ે અિભ�ાયાવિલ

{ારા અલગ અલગ �કારની માિહતી મળેવી હતી.

�તત સશંોધન અ�યાસ માટે કલ ુ ુ 118 તાલીમાથlઓ નમનૂા તરીકે પસદં કરેલ Sમા ં

59 તાલીમાથlઓ �ાયોિગક જથ તરીકે પસદં કરેલ હતા અને ૂ 59 તાલીમાથlઓ િનયિંoત

86

જથ તરીકે પસદં કરેલ હતાૂ . બનં ેજથ ૂ F.Y. PTC ના ંવાિષ-ક પરીYામા ંમળેવલેા �ા�તાકંોને

આધારે સમાન હતા. �ાયોિગક જથના પાoોન ેબહમાwયમ સપંટના ઉપયોગથી રચેલ તારfય ૂ ુ ુ ુ

િશYણ કાયLમ {ારા અન ે િનયિંoત જથના પાoોને �યા�યાન પKિત {ારા તારfય િશYણ M ૂ ુ

આપવામા ંઆ�ય ંહત ંુ .ુ �યોગ પવૂ� પવૂકસોટી Hયારે M �યોગ બાદ ઉ�રકસોટી આપવામા ંઆવી

હતી. ઉ�રકસોટીના 30 િદવસબાદ ધારણકસોટી આપવામા ંઆવી હતી.

આ ઉપરાતં �તત સશંોધનમા ંબહમાwયમ સપંટના ંઉપયોગથી રચલે તારfય િશYણ ુ ુુ ુ

કાયLમ dગે �ાયોિગક જથના િવmાથlઓના અિભ�ાયો વરિચત અિભ�ાયાવિલ {ારા M ૂ

મેળવવામા ંઆ�યા હતા.

પવૂકસોટીM , ઉ�રકસોટી અન ે ધારણકસોટીના તાલીમાથlઓએ મળેવલે �ા�તાકંોન ું

પથ4રણ અન ેઅથઘટન માટે dકશા�ીય પથ4રૃ ૃM ણ માટે ‘t’ - કસોટીનો ઉપયોગ કરવામા ં

આ�યો હતો. તેમજ �ાયોિગક જથના તાલીમાથlઓના અિભ�ાયો cણવા માટેની ૂ

અિભ�ાયાવિલના ં પથ4રણ અન ે અથઘટન માટે ૃ M ‘કાઈવગM’ કસોટીનો ઉપયોગ કરવામા ં

આ�યો હતો. આ િવગતોની �તતી નીચે �માણે છેુ .

4.2.14.2.14.2.14.2.1 િનયિંoત જથનાિનયિંoત જથનાિનયિંoત જથનાિનયિંoત જથનાૂૂ ૂૂ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ પવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીMM MM અને અને અને અને ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમળેવલેા �ા�તાકંો મા ંમળેવલેા �ા�તાકંો મા ંમળેવલેા �ા�તાકંો મા ંમળેવલેા �ા�તાકંો

પરથી ઉXક(પનાની ચકાસણી પરથી ઉXક(પનાની ચકાસણી પરથી ઉXક(પનાની ચકાસણી પરથી ઉXક(પનાની ચકાસણી ׃

સશંોધકે કલ ુ 118 િનદશના પાoોM ની પવૂકસોટીM અન ે ઉ�રકસોટીના આધારે

ઉXક(પનાની ચકાસણી કરેલ છે.

• Ho1111 ׃ “િનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ િનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ િનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ િનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ ૂૂૂૂ પવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીMM MM અન ે અન ે અન ે અન ે ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ં મળેવલેા મા ં મળેવલેા મા ં મળેવલેા મા ં મળેવલેા

સરાસરી �ા�તાકંો વsચે સાથક તફાવત નહ� હોયસરાસરી �ા�તાકંો વsચે સાથક તફાવત નહ� હોયસરાસરી �ા�તાકંો વsચે સાથક તફાવત નહ� હોયસરાસરી �ા�તાકંો વsચે સાથક તફાવત નહ� હોયMM MM ....”

આ શnૂય ઉXક(પના ચકાસવા માટે સશંોધકે ‘t’ કસોટીનો ઉપયોગ કય� હતો. Sની

િવગત નીચે �માણે છે.

િનયિંoત જથના તાલીમાથlઓના ૂ પવૂકસોટીM અને ઉ�રકસોટીમા ંમેળવલે �ા�તાકંોની

સરાસરી, �માણ િવચલન, �માણભલૂ અન ે ‘t’ મ(ૂયની ગણતરી કરવામા ંઆવલે હતી. S

સારણી 4.1મા ંદશાવલે છેM .

87

સારણીસારણીસારણીસારણી----4444....1111

િનયિંoત જથના િનયિંoત જથના િનયિંoત જથના િનયિંoત જથના ૂૂ ૂૂ તાલીમાથlતાલીમાથlતાલીમાથlતાલીમાથlઓનાઓનાઓનાઓના પવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીMM MM અન ે અન ે અન ે અન ેઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીના ંસરાસરી �ા�તાકંો વsચેના ના ંસરાસરી �ા�તાકંો વsચેના ના ંસરાસરી �ા�તાકંો વsચેના ના ંસરાસરી �ા�તાકંો વsચેના

તફાવતની સાથકતા તફાવતની સાથકતા તફાવતની સાથકતા તફાવતની સાથકતા MM MM

કસોટીકસોટીકસોટીકસોટી સ�ંયાસ�ંયાસ�ંયાસ�ંયા

((((N))))

સરાસરીસરાસરીસરાસરીસરાસરી

((((M))))

�માણ િવચલન �માણ િવચલન �માણ િવચલન �માણ િવચલન

((((6666))))

િવચલનની િવચલનની િવચલનની િવચલનની

�માણભ ૂ�માણભ ૂ�માણભ ૂ�માણભલૂલલલ ( ( ( (SED))))

‘t’ ન ં ન ં ન ં ન ુુુું

મ(ૂયમ(ૂયમ(ૂયમ(ૂય

સાથકતાની સાથકતાની સાથકતાની સાથકતાની MM MM

કYાકYાકYાકYા

પવૂકસોટીM 59 49.74 10.74

ઉ�રકસોટી 59 64.16 12.41 2.13 6.87

0.01

કYાએ

સાથકM

સારણી ન.ં-4.1 પરથી જોઈ શકાય છે કે િનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ ૂ પવૂકસોટીM

અન ે ઉ�રકસોટીમા ં મળેવેલા �ા�તાકંોની સરાસરી અનLમ ેુ 49.74 અને 64.16 છે. �માણ

િવચલન અનLમે ુ 10.74 અન ે12.41 છે. અહ� બનંે કસોટીની સાથકતા તપાસતા M ‘t’ ગણો�ર ુ

મ(ૂય 6.87 છે. S ટેબલ વ(ેય ુ2.58 કરતા ંવધ ં ુહોઈ 0.01 કYાએ સાથક છેM .

આથી શnૂય ઉXક(પનાનો અવીકાર થાય છે. અથાત િનયિંoત જથની M ્ ૂ પવૂકસોટીM અને

ઉ�રકસોટીના ંસરાસરી �ા�તાકંોમા ંસાથMક તફાવત રહલેો છે.

સારણી 4.1મા ં જોતા ં િનયિંoત જથના તાલીમાથlઓનીૂ પવૂકસોટીM અને ઉ�રકસોટીના

�ા�તાકંોની સરાસરી અનLમ ેુ 49.74 અન ે64.16 છે. S આલેખ-4.1 પરથી પ�ટ થાય છે.

88

આલેખઆલેખઆલેખઆલેખ----4444....1111

િનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ િનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ િનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ િનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ ૂૂૂૂ પવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીMM MM અન ે અન ે અન ે અન ેઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંોમા ંમેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંોમા ંમેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંોમા ંમેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંો

49.74

64.16

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

પવૂ કસોટીપવૂ કસોટીપવૂ કસોટીપવૂ કસોટીMM MM ઉ�ર કસોટીઉ�ર કસોટીઉ�ર કસોટીઉ�ર કસોટી------ કસોટી કસોટી કસોટી કસોટી -----

----

-- સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

---

---

89

4.2.24.2.24.2.24.2.2 �ાયોિગક જથ �ાયોિગક જથ �ાયોિગક જથ �ાયોિગક જથ ૂૂ ૂૂ પવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીMM MM અન ે અન ે અન ે અન ેઉ�ઉ�ઉ�ઉ�રકસોટીરકસોટીરકસોટીરકસોટીનો નો નો નો ‘t’ ગણો�ર ગણો�ર ગણો�ર ગણો�રુુુુ ׃

�ાયોિગક જથના ૂ તાલીમાથlઓએ પવૂકસોટીM અન ેઉ�રકસોટીમા ંમેળવલેા �ા�તાકંોની

સરાસરીની તલના કરવા નીચે �માણે શnૂય ઉXક(પના છેુ .

• Ho2222 ׃ “�ાયોિગક જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથના તાલીમાથlઓએ ૂૂૂૂ પવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીMM MM અને અને અને અને ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ં મળેવેલા મા ં મળેવેલા મા ં મળેવેલા મા ં મળેવેલા

સરાસરી �ા�તાકંો વsચેસરાસરી �ા�તાકંો વsચેસરાસરી �ા�તાકંો વsચેસરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોય કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોય કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોય કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયMM MM ....”

આ શnૂય ઉXક(પના ‘t’ કસોટી {ારા ચકાસીને તેની માિહતી સારણી ન.ં-4.2મા ં

દશાવેલ છેM .


�ાયોિગક જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથના તાલીમાથlઓએ ૂૂૂૂ પવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીMM MM અન ે અન ે અન ે અન ેઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમા ંમા ંમા ંમળેવેલા સરાસરી �ા�તાકંો મળેવેલા સરાસરી �ા�તાકંો મળેવેલા સરાસરી �ા�તાકંો મળેવેલા સરાસરી �ા�તાકંો

વsચેના તફાવતની વsચેના તફાવતની વsચેના તફાવતની વsચેના તફાવતની સાથકતાસાથકતાસાથકતાસાથકતાMM MM

કસોટીકસોટીકસોટીકસોટી સ�ંયાસ�ંયાસ�ંયાસ�ંયા

((((N))))


((((M))))


((((6666))))







પવૂકસોટીM 59 48.86 9.78

ઉ�રકસોટી 59 60.76 12.30 2.04 6.79

0.01

કYાએ

સાથકM

સારણી ન.ં-4.2 પરથી જોઈ શકાય છે કે �ાયોિગક જથના તાલીમાથlઓએ ૂ પવૂકસોટીM

અન ે ઉ�રકસોટીમા ંમળેવેલા �ા�તાકંોની સરાસરી અનLમ ેુ 48.86 અન ે 60.76 છે. �માણ

િવચલન અનLમે ુ 9.78 અને 12.30 છે. અહ� બનંે કસોટીની સાથકતા તપાસતા M ‘t’ ગણો�ર ુ

મ(ૂય 6.79 છે. S ટેબલ વ(ેય ુ2.58 કરતા ંવધારે હોઈ 0.01 કYાએ સાથક છેM .

આથી શnૂય ઉXક(પનાનો અવીકાર થાય છે. અથાત �ાયોિગક જથની M ્ ૂ પવૂકસોટીM અન ે

ઉ�રકસોટીના ંસરાસરી �ા�તાકંોમા ંસાથMક તફાવત રહલેો છે.

સારણી 4.2મા ંજોતા �ાયોિગક જથના તાલીમાથlઓની ૂ પવૂકસોટીM અન ેઉ�રકસોટીના

�ા�તાકંોની સરાસરી અનLમ ેુ 48.86 અને 60.76 છે. S આલેખ-4.2 પરથી પ�ટ થાય છે.

90


�ાયોિગક જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથના તાલીમાથlઓએ ૂૂૂૂ પવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીMM MM અન ે અન ે અન ે અન ેઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમળેવેલા સરાસરી �ા�તાકંો મા ંમળેવેલા સરાસરી �ા�તાકંો મા ંમળેવેલા સરાસરી �ા�તાકંો મા ંમળેવેલા સરાસરી �ા�તાકંો

48.86

60.76

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

પવૂ કસોટીપવૂ કસોટીપવૂ કસોટીપવૂ કસોટીMM MM ઉ�ર કસોટીઉ�ર કસોટીઉ�ર કસોટીઉ�ર કસોટી------ કસોટી કસોટી કસોટી કસોટી -----

----

-- સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

---

---

91

4.2.34.2.34.2.34.2.3 �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoતૂૂૂૂ જથ જથ જથ જથૂૂૂૂ , , , , પવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીMM MM નો નો નો નો ‘t’ ગણો�ર ગણો�ર ગણો�ર ગણો�રુુુુ ׃

�ાયોિગક જથ અન ે િનયિંoત જથના ૂ ૂ તાલીમાથlઓએ પવૂકસોટીM મા ં મળેવેલા

�ા�તાકંોની સરાસરીની તલના કરવા નીચ ે�માણ ેશnૂય ઉXક(પના છેુ .

• Ho3333 ׃ “�ાયોિગક જથ અને િનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથ અને િનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથ અને િનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથ અને િનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ ૂ ૂૂ ૂૂ ૂૂ ૂ પવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીMM MM મા ં મળેવેલા મા ં મળેવેલા મા ં મળેવેલા મા ં મળેવેલા

સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયસરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયસરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયસરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયMM MM ....”




�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ ૂ ૂૂ ૂૂ ૂૂ ૂ પવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીMM MM મા ંમળેવેલા સરાસરી મા ંમળેવેલા સરાસરી મા ંમળેવેલા સરાસરી મા ંમળેવેલા સરાસરી

�ા�તાકંો વsચેના તફાવતની સાથકતા�ા�તાકંો વsચેના તફાવતની સાથકતા�ા�તાકંો વsચેના તફાવતની સાથકતા�ા�તાકંો વsચેના તફાવતની સાથકતાMM MM

જથજથજથજથૂૂૂૂ સ�ંયાસ�ંયાસ�ંયાસ�ંયા

((((N))))


((((M))))


((((6666))))





સાથકસાથકસાથકસાથકMMMM તાની તાની તાની તાની


�ાયોિગક 59 46.86 10.75

િનયિંoત 59 49.47 9.78 1.89 1.37 સાથક નથીM

સારણી ન.ં-4.3 પરથી જોઈ શકાય છે કે �ાયોિગક જથ અને િનયિંoતૂ જથના ૂ

તાલીમાથlઓએ પવૂકસોટીM મા ંમળેવલેા �ા�તાકંોની સરાસરી અનLમ ેુ 46.86 અન ે49.47 છે.

�માણ િવચલન અનLમ ેુ 10.75 અન ે 9.78 છે. અહ� બનં ે કસોટીની સાથકતા તપાસતા M ‘t’

ગણો�ર મ(ૂય ુ 1.37 છે. S ટેબલ વ(ેય ુ1.96 કરતા ંઓ¯ ંહોઈ 0.05 કYાએ સાથક નથીM .

આથી શnૂય ઉXક(પનાનો અવીકાર થતો નથી. અથાત M ્ �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoતૂ

જથની ૂ પવૂકસોટીM ના સરાસરી �ા�તાકંો વsચે સાથક તફાવત નથીM . S કઈ તફાવત જોવા મળે

છે ત ેઆકિમક છે.

સારણી 4.3મા ં જોતા �ાયોિગક જથ અન ે િનયિંoતૂ જથના તાલીમાથlઓની ૂ

પવૂકસોટીM ના �ા�તાકંોની સરાસરી અનLમે ુ 46.86 અન ે 49.47 છે. S આલેખ-4.3 પરથી

પ�ટ થાય છે.

92


�ાયોિગ�ાયોિગ�ાયોિગ�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoતક જથ અન ેિનયિંoતક જથ અન ેિનયિંoતક જથ અન ેિનયિંoતૂૂૂૂ જથના તાલીમાથlઓએ જથના તાલીમાથlઓએ જથના તાલીમાથlઓએ જથના તાલીમાથlઓએ ૂૂૂૂ પવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીપવૂકસોટીMM MM મા ંમળેવેલા સરાસરી મા ંમળેવેલા સરાસરી મા ંમળેવેલા સરાસરી મા ંમળેવેલા સરાસરી

�ા�તાકંો �ા�તાકંો �ા�તાકંો �ા�તાકંો

46.86

49.47

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

�ાયોિગક�ાયોિગક�ાયોિગક�ાયોિગક િનયિંoતિનયિંoતિનયિંoતિનયિંoત------ જથ જથ જથ જથ ૂૂ ૂૂ -----

----

-- સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

---

---

93

4.2.44.2.44.2.44.2.4 િનયિંoત જથના કમાર અન ેકnયા િનયિંoત જથના કમાર અન ેકnયા િનયિંoત જથના કમાર અન ેકnયા િનયિંoત જથના કમાર અન ેકnયા ૂૂ ૂૂ ુુ ુુ ---- ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીનો નો નો નો ‘t’ ગણો�ર ગણો�ર ગણો�ર ગણો�રુુુુ ׃

િનયિંoત જથના કમાર અન ે કnયા ૂ ુ તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીમા ં મળેવેલા

�ા�તાકંોની સરાસરીની તલના કરવાુ નીચ ે�માણ ેશnૂય ઉXક(પના છે.

• Ho4444 ׃ “િનયિંoત જથના કમાર અન ે કnયા તાલીમાથlઓએ િનયિંoત જથના કમાર અન ે કnયા તાલીમાથlઓએ િનયિંoત જથના કમાર અન ે કnયા તાલીમાથlઓએ િનયિંoત જથના કમાર અન ે કnયા તાલીમાથlઓએ ૂૂૂૂ ુુ ુુ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ં મળેવેલા મા ં મળેવેલા મા ં મળેવેલા મા ં મળેવેલા


આ શnૂય ઉXક(પના ‘t’ કસોટી {ારા ચકાસીને તેની માિહતી સારણી ન.ં-4.4મા ંદશાવલે છેM .

સાસાસાસારણીરણીરણીરણી----4444....4444

િનયિંoત જથના કમાર અને કnયા તાલીમાથlઓએ િનયિંoત જથના કમાર અને કnયા તાલીમાથlઓએ િનયિંoત જથના કમાર અને કnયા તાલીમાથlઓએ િનયિંoત જથના કમાર અને કnયા તાલીમાથlઓએ ૂૂૂૂ ુુ ુુ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમળેવલેા સરાસરી �ા�તાકંો મા ંમળેવલેા સરાસરી �ા�તાકંો મા ંમળેવલેા સરાસરી �ા�તાકંો મા ંમળેવલેા સરાસરી �ા�તાકંો

વsચેના તફાવતની સાથકતાવsચેના તફાવતની સાથકતાવsચેના તફાવતની સાથકતાવsચેના તફાવતની સાથકતાMM MM

cિતcિતcિતcિત સ�ંયાસ�ંયાસ�ંયાસ�ંયા

((((N))))


((((M))))


((((6666))))







કમારુ 34 63.88 12.81

કnયા 25 64.56 12.11 3.26 0.20 સાથક નથીM

સારણી ન.ં-4.4 પરથી જોઈ શકાય છે કે િનયિંoત જથના કમાર અન ે કnયા ૂ ુ

તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીમા ંમળેવેલા �ા�તાકંોની સરાસરી અનLમ ેુ 63.88 અન ે64.56 છે.

�માણ િવચલન અનLમે ુ 12.81 અને 12.11 છે. અહ� બનં ેcિતની ઉ�રકસોટીની સાથકતા M

તપાસતા ‘t’ ગણો�ર મ(ૂય ુ 0.20 છે. S ટેબલ વ(ેય ુ1.96 કરતા ંઓ¯ં હોઈ 0.05 કYાએ

સાથક નથીM .

આથી શnૂય ઉXક(પનાનો અવીકાર થતો નથી. અથાત M ્ િનયિંoત જથના કમાર અન ેૂ ુ

કnયા તાલીમાથlઓના ઉ�રકસોટીના ંસરાસરી �ા�તાકંો વsચે સાથMક તફાવત નથી, S કંઈ

તફાવત જોવા મળે છે તે આકિમક છે.

સારણી 4.4મા ં જોતા િનયિંoત જથના કમાર અન ે કnયા તાલીમાથlઓની ૂ ુ

ઉ�રકસોટીના �ા�તાકંોની સરાસરી અનLમે ુ 63.88 અને 64.56 છે. S આલેખ-4.4 પરથી


94


િનયિંoતિનયિંoતિનયિંoતિનયિંoત જથના કમાર અને કnયા તાલીમા જથના કમાર અને કnયા તાલીમા જથના કમાર અને કnયા તાલીમા જથના કમાર અને કnયા તાલીમાૂૂ ૂૂ ુુ ુુ થlઓએ થlઓએ થlઓએ થlઓએ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમળેવલેા સરાસરી �ા�તાકંો મા ંમળેવલેા સરાસરી �ા�તાકંો મા ંમળેવલેા સરાસરી �ા�તાકંો મા ંમળેવલેા સરાસરી �ા�તાકંો

63.88 64.56

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

કમારકમારકમારકમારુુ ુુ કnયાકnયાકnયાકnયા------ cિત cિત cિત cિત -----

----

-- સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

---

---

95

4.2.54.2.54.2.54.2.5 �ાયોિગક જથના કમાર અન ેકnયા �ાયોિગક જથના કમાર અન ેકnયા �ાયોિગક જથના કમાર અન ેકnયા �ાયોિગક જથના કમાર અન ેકnયા ૂૂ ૂૂ ુુ ુુ તાલીમાથlઓ તાલીમાથlઓ તાલીમાથlઓ તાલીમાથlઓ ---- ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીનો નો નો નો ‘t’ ગણો�ર ગણો�ર ગણો�ર ગણો�રુુુુ ׃

�ાયોિગક જથના કમાર અન ે કnયા ૂ ુ તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીમા ં મળેવેલા

�ા�તાકંોની સરાસરીની તલના કરવા નીચ ે�માણ ેશ ૂુ nય ઉXક(પના છે.

• Ho5555 ׃ “�ાયોિગક�ાયોિગક�ાયોિગક�ાયોિગક જથના કમાર અને કnયા તાલીમાથlઓએ જથના કમાર અને કnયા તાલીમાથlઓએ જથના કમાર અને કnયા તાલીમાથlઓએ જથના કમાર અને કnયા તાલીમાથlઓએ ૂૂૂૂ ુુ ુુ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ં મળેવેલા મા ં મળેવેલા મા ં મળેવેલા મા ં મળેવેલા


આ શnૂય ઉXક(પના ‘t’ કસોટી {ારા ચકાસીને તનેી માિહતી સારણી ન.ં-4.5મા ંદશાવેલ M

છે.


�ાયોિગક�ાયોિગક�ાયોિગક�ાયોિગક જથના કમાર અને કnયા તાલીમાથlઓએ જથના કમાર અને કnયા તાલીમાથlઓએ જથના કમાર અને કnયા તાલીમાથlઓએ જથના કમાર અને કnયા તાલીમાથlઓએ ૂૂૂૂ ુુ ુુ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમળેવલેા સરાસરી મા ંમળેવલેા સરાસરી મા ંમળેવલેા સરાસરી મા ંમળેવલેા સરાસરી


cિતcિતcિતcિત સ�ંયાસ�ંયાસ�ંયાસ�ંયા

((((N))))


((((M))))


((((6666))))







કમારુ 34 60.18 10.71

કnયા 25 61.56 14.39 3.26 0.40 સાથક નથીM

સારણી ન.ં-4.5 પરથી જોઈ શકાય છે કે �ાયોિગક જથના કમાર અને કnયા ૂ ુ

તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીમા ંમળેવલેા �ા�તાકંોની સરાસરી અનLમ ેુ 60.18 અન ે61.56 છે.

�માણ િવચલન અનLમ ેુ 10.71 અન ે14.39 છે. અહ� બનેં cિતની ઉ�રકસોટીની સાથકતા M

તપાસતા ‘t’ ગણો�ર મ(ૂય ુ 0.40 છે. S ટેબલ વ(ેય ુ1.96 કરતા ંઓ¯ં હોઈ 0.05 કYાએ


આથી શnૂય ઉXક(પનાનો અવીકાર થતો નથી. અથાત M ્ �ાયોિગક જથના કમાર અને ૂ ુ

કnયા તાલીમાથlઓના ઉ�રકસોટીના ંસરાસરી �ા�તાકંો વsચે સાથMક તફાવત નથી, S કંઈ


સારણી 4.5મા ં જોતા �ાયોિગક જથના કમાર અન ે કnયા તાલીમાથlઓની ૂ ુ

ઉ�રકસોટીના �ા�તાકંોની સરાસરી અનLમ ેુ 60.18 અને 61.56 છે. S આલેખ-4.5 પરથી


96


�ાયોિગક�ાયોિગક�ાયોિગક�ાયોિગક જથના કમાર અને કnયા તાલીમાથlઓએ જથના કમાર અને કnયા તાલીમાથlઓએ જથના કમાર અને કnયા તાલીમાથlઓએ જથના કમાર અને કnયા તાલીમાથlઓએ ૂૂૂૂ ુુ ુુ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમાંમાંમાંમા ંમેળવલેા સરાસરી મેળવલેા સરાસરી મેળવલેા સરાસરી મેળવલેા સરાસરી


60.1861.56

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

કમારકમારકમારકમારુુ ુુ કnયાકnયાકnયાકnયા------ cિત cિત cિત cિત -----

----

-- સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

---

---

97

4.2.64.2.64.2.64.2.6 િનયિંoત જથના Oા�ય અને શહરેીિનયિંoત જથના Oા�ય અને શહરેીિનયિંoત જથના Oા�ય અને શહરેીિનયિંoત જથના Oા�ય અને શહરેીૂૂ ૂૂ િવતાર િવતાર િવતાર િવતાર ---- ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીનો નો નો નો ‘t’ ગણો�ર ગણો�ર ગણો�ર ગણો�રુુુુ ׃

િનયિંoત જથના ૂ Oા�ય અન ે શહરેી તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીમા ં મળેવેલા


• Ho6666 ׃ “િનયિંoત જથના િનયિંoત જથના િનયિંoત જથના િનયિંoત જથના ૂૂ ૂૂ Oા�ય અન ે શહરેીOા�ય અન ે શહરેીOા�ય અન ે શહરેીOા�ય અન ે શહરેી તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ં મેળવલેા મા ં મેળવલેા મા ં મેળવલેા મા ં મેળવલેા


આ શnૂય ઉXક(પના ‘t’ કસોટી {ારા ચકાસીને તનેી માિહતી સારણી ન.ં-4.6મા ંદશાવેલ M

છે.


િનયિંoત જથના િનયિંoત જથના િનયિંoત જથના િનયિંoત જથના ૂૂ ૂૂ Oા�ય અન ેશહેOા�ય અન ેશહેOા�ય અન ેશહેOા�ય અન ેશહરેીરીરીરી તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમેળવલેા સરાસરી મા ંમેળવલેા સરાસરી મા ંમેળવલેા સરાસરી મા ંમેળવલેા સરાસરી


િવતારિવતારિવતારિવતાર સ�ંયાસ�ંયાસ�ંયાસ�ંયા

((((N))))


((((M))))


((((6666))))







Oા�ય 33 61.09 12.91

શહરેી 26 68.36 10.56 3.05 2.37

0.05

કYાએ

સાથકM

સારણી ન.ં-4.6 પરથી જોઈ શકાય છે કે િનયિંoત જથના ૂ Oા�ય અન ે શહરેી

તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીમા ંમળેવલેા �ા�તાકંોની સરાસરી અનLમ ેુ 61.09 અને 68.36 છે.

�માણ િવચલન અનLમે ુ 12.91 અન ે10.56 છે. અહ� બનંે િવતારની ઉ�રકસોટીની સાથકતા M

તપાસતા ‘t’ ગણો�ર મ(ૂય ુ 2.37 છે. S ટેબલ વે(ય ુ1.96 કરતા ંવધારે હોઈ 0.05 કYાએ

સાથક છેM .

આથી શnૂય ઉXક(પનાનો અવીકાર થાય છે. અથાત M ્ િનયિંoત જથના ૂ Oા�ય અને

શહરેી તાલીમાથlઓના ઉ�રકસોટીના ંસરાસરી �ા�તાકંો વsચે સાથMક તફાવત રહલેો છે.

સારણી 4.6મા ં જોતા િનયિંoત જથના ૂ Oા�ય અન ે શહરેી તાલીમાથlઓની



98


િનયિંoતિનયિંoતિનયિંoતિનયિંoત જથના જથના જથના જથના ૂૂ ૂૂ Oા�ય અન ેશહરેીOા�ય અન ેશહરેીOા�ય અન ેશહરેીOા�ય અન ેશહરેી િવતારનાિવતારનાિવતારનાિવતારના તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમળેવલેા મા ંમળેવલેા મા ંમળેવલેા મા ંમળેવલેા

સરાસરી �ાસરાસરી �ાસરાસરી �ાસરાસરી �ા�તાકંો �તાકંો �તાકંો �તાકંો

61.09

68.36

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

Oા�યOા�યOા�યOા�ય શહરેીશહરેીશહરેીશહરેી------ િવતાર િવતાર િવતાર િવતાર -----

----

-- સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

---

---

99

4.2.74.2.74.2.74.2.7 �ાયોિગક જથના Oા�ય અન ેશહરેી �ાયોિગક જથના Oા�ય અન ેશહરેી �ાયોિગક જથના Oા�ય અન ેશહરેી �ાયોિગક જથના Oા�ય અન ેશહરેી ૂૂ ૂૂ ---- ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીનો નો નો નો ‘t’ ગણો�ર ગણો�ર ગણો�ર ગણો�રુુુુ ׃

�ાયોિગક જથના ૂ Oા�ય અને શહરેી તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીમા ં મળેવેલા


• Ho7777 ׃ “�ાયોિગક�ાયોિગક�ાયોિગક�ાયોિગક જથના જથના જથના જથના ૂૂ ૂૂ Oા�યOા�યOા�યOા�ય અને શહરેી અને શહરેી અને શહરેી અને શહરેી તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ં મળેવલેા મા ં મળેવલેા મા ં મળેવલેા મા ં મળેવલેા




�ાયોિગક�ાયોિગક�ાયોિગક�ાયોિગક જથના જથના જથના જથના ૂૂ ૂૂ Oા�ય અન ેશહરેીOા�ય અન ેશહરેીOા�ય અન ેશહરેીOા�ય અન ેશહરેી તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોઉ�રકસોઉ�રકસોઉ�રકસોટીટીટીટીમા ંમળેવેલા સરાસરી મા ંમળેવેલા સરાસરી મા ંમળેવેલા સરાસરી મા ંમળેવેલા સરાસરી


િવતારિવતારિવતારિવતાર સ�ંયાસ�ંયાસ�ંયાસ�ંયા

((((N))))


((((M))))


((((6666))))







Oા�ય 36 60.57 12.99

શહરેી 23 60.89 12.03

3.36 0.096 સાથક નથીM

સારણી ન.ં-4.7 પરથી જોઈ શકાય છે કે �ાયોિગક જથના ૂ Oા�ય અન ે શહરેી


�માણ િવચલન અનLમે ુ 12.99 અન ે12.03 છે. અહ� બનેં િવતારની ઉ�રકસોટીની સાથકતા M

તપાસતા ‘t’ ગણો�ર મ(ૂય ુ 0.096 છે. S ટેબલ વ(ેય ુ1.96 કરતા ંઓ¯ ંહોઈ 0.05 કYાએ


આથી શnૂય ઉXક(પનાનો અવીકાર થતો નથી. અથાત M ્ �ાયોિગક જથના ૂ Oા�ય અને

શહરેી તાલીમાથlઓના ઉ�રકસોટીના ંસરાસરી �ા�તાકંો વsચે સાથMક તફાવત નથી, S કંઈ


સારણી 4.7મા ં જોતા �ાયોિગક જથના ૂ Oા�ય અન ે શહરેી તાલીમાથlઓની



100


�ાયોિગક�ાયોિગક�ાયોિગક�ાયોિગક જથના જથના જથના જથના ૂૂ ૂૂ Oા�ય અન ેશહરેીOા�ય અન ેશહરેીOા�ય અન ેશહરેીOા�ય અન ેશહરેી િવતારનાિવતારનાિવતારનાિવતારના તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમળેવેલા મા ંમળેવેલા મા ંમળેવેલા મા ંમળેવેલા

સરાસરીસરાસરીસરાસરીસરાસરી �ા�તાકંો �ા�તાકંો �ા�તાકંો �ા�તાકંો

60.57 60.89

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

Oા�યOા�યOા�યOા�ય શહરેીશહરેીશહરેીશહરેી------ િવતાર િવતાર િવતાર િવતાર -----

----

-- સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

---

---

101

4.2.84.2.84.2.84.2.8 �ાયોિગક જથના Oા�ય અન ેિનયિંoત જથના Oા�ય �ાયોિગક જથના Oા�ય અન ેિનયિંoત જથના Oા�ય �ાયોિગક જથના Oા�ય અન ેિનયિંoત જથના Oા�ય �ાયોિગક જથના Oા�ય અન ેિનયિંoત જથના Oા�ય ૂ ૂૂ ૂૂ ૂૂ ૂ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીનો નો નો નો ‘t’ ગણો�ર ગણો�ર ગણો�ર ગણો�રુુુુ ׃

�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના Oા�ય િવતારના ૂ ૂ તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીમા ં

મેળવલેા �ા�તાકંોની સરાસરીની તલના કરવા નીચે �માણ ેશnૂય ઉXક(પના છેુ .

• Ho8888 ׃ “�ાયોિગક જથ અને િનયિંoત જથના �ાયોિગક જથ અને િનયિંoત જથના �ાયોિગક જથ અને િનયિંoત જથના �ાયોિગક જથ અને િનયિંoત જથના ૂ ૂૂ ૂૂ ૂૂ ૂ Oા�ય િવતારOા�ય િવતારOા�ય િવતારOા�ય િવતારના તાલીમાથlઓએ ના તાલીમાથlઓએ ના તાલીમાથlઓએ ના તાલીમાથlઓએ

ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમળેવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયમા ંમળેવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયમા ંમળેવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયમા ંમળેવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયMM MM ....”



�ા�ા�ા�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના યોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના યોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના યોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના ૂ ૂૂ ૂૂ ૂૂ ૂ Oા�ય િવતારOા�ય િવતારOા�ય િવતારOા�ય િવતારના તાલીમાથlઓએ ના તાલીમાથlઓએ ના તાલીમાથlઓએ ના તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમા ંમા ંમા ં

મેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચેના તફાવતની સાથકતામેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચેના તફાવતની સાથકતામેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચેના તફાવતની સાથકતામેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચેના તફાવતની સાથકતાMM MM

જથ જથ જથ જથ ૂૂ ૂૂ / / / /

િવતારિવતારિવતારિવતાર

સ�ંયાસ�ંયાસ�ંયાસ�ંયા

((((N))))


((((M))))


((((6666))))







�ાયોિગક

Oા�ય

36 61.44 11.23

િનયિંoત

Oા�ય

33 55.79 11.66 2.73 2.06

0.05

કYાએ


સારણી ન.ં-4.8 પરથી જોઈ શકાય છે કે �ાયોિગક જથ અને િનયિંoતૂ જથના ૂ Oા�ય

િવતાર તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીમા ં મળેવલેા �ા�તાકંોની સરાસરી અનLમ ેુ 61.44 અન ે

55.79 છે. �માણ િવચલન અનLમે ુ 11.23 અને 11.66 છે. અહ� બનંે જથોના ૂ Oા�ય િવતારની

ઉ�રકસોટીની સાથકતા તપાસતા M ‘t’ ગણો�ર મ(ૂય ુ 2.06 છે. S ટેબલ વ(ેય ુ 1.96 કરતા ં

વધારે હોઈ 0.05 કYાએ સાથક છેM .

આથી શnૂય ઉXક(પનાનો અવીકાર થાય છે. અથાત M ્ �ાયોિગક જથૂ ના Oા�ય

િવતારના અન ે િનયિંoત જથના ૂ Oા�ય િવતારના તાલીમાથlઓના ઉ�રકસોટીના ંસરાસરી

�ા�તાકંો વsચે સાથક તફાવત છેM .

સારણી 4.8મા ં જોતા �ાયોિગક જથ અન ે િનયિંoતૂ જથના ૂ Oા�ય િવતાર

તાલીમાથlઓની ઉ�રકસોટીના �ા�તાકંોની સરાસરી અનLુમ ે 61.44 અને 55.79 છે. S

આલેખ-4.8 પરથી પ�ટ થાય છે.

102


�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoતૂૂૂૂ જથના જથના જથના જથના ૂૂ ૂૂ Oા�ય િવતારOા�ય િવતારOા�ય િવતારOા�ય િવતારના તાલીમાથlઓએ ના તાલીમાથlઓએ ના તાલીમાથlઓએ ના તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમા ંમા ંમા ં

મેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંો મેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંો મેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંો મેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંો

61.44

55.79

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

�ાયોિગક જથ Oા�ય�ાયોિગક જથ Oા�ય�ાયોિગક જથ Oા�ય�ાયોિગક જથ Oા�યૂૂ ૂૂ િનયિંoત જથ Oા�યિનયિંoત જથ Oા�યિનયિંoત જથ Oા�યિનયિંoત જથ Oા�યૂૂ ૂૂ------ જથ જથ જથ જથ ૂૂ ૂૂ - િવતાર િવતાર િવતાર િવતાર -----

----

-- સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

---

---

103

4.2.94.2.94.2.94.2.9 �ાયોિગક જથના શહરેી અન ેિનયિંoત જથના શહરેી �ાયોિગક જથના શહરેી અન ેિનયિંoત જથના શહરેી �ાયોિગક જથના શહરેી અન ેિનયિંoત જથના શહરેી �ાયોિગક જથના શહરેી અન ેિનયિંoત જથના શહરેી ૂ ૂૂ ૂૂ ૂૂ ૂ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીનો નો નો નો ‘t’ ગણો ગણો ગણો ગણોુુ ુુ �ર�ર�ર�ર ׃

�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના ૂ ૂ શહરેી િવતારના તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીમા ં


• Ho9999 ׃ “�ાયોિગક જથ અન ે િનયિંoત જથના �ાયોિગક જથ અન ે િનયિંoત જથના �ાયોિગક જથ અન ે િનયિંoત જથના �ાયોિગક જથ અન ે િનયિંoત જથના ૂ ૂૂ ૂૂ ૂૂ ૂ શહરેીશહરેીશહરેીશહરેી િવતાર િવતાર િવતાર િવતારના તાલીમાથlઓએ ના તાલીમાથlઓએ ના તાલીમાથlઓએ ના તાલીમાથlઓએ

ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમળેવલેા મા ંમળેવલેા મા ંમળેવલેા મા ંમળેવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયસરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયસરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયસરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયMM MM ....”




�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના ૂ ૂૂ ૂૂ ૂૂ ૂ શહરેીશહરેીશહરેીશહરેી િવતાર િવતાર િવતાર િવતારના તાલીમાથlઓએ ના તાલીમાથlઓએ ના તાલીમાથlઓએ ના તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમા ંમા ંમા ં

મેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંોમેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંોમેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંોમેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચેના તફાવતની સાથકતા વsચેના તફાવતની સાથકતા વsચેના તફાવતની સાથકતા વsચેના તફાવતની સાથકતાMM MM


િવતારિવતારિવતારિવતાર


((((N))))


((((M))))


((((6666))))








શહરેી

26 68.36 10.56

િનયિંoત

શહરેી

23 60.89 12.03 3.43 2.26

0.05

કYાએ


સારણી ન.ં-4.9 પરથી જોઈ શકાય છે કે �ાયોિગક જથ અને િનયિંoતૂ જથના ૂ શહરેી

િવતાર તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીમા ંમળેવલેા �ા�તાકંોની સરાસરી અનLમ ેુ 68.36 અન ે

60.89 છે. �માણ િવચલન અનLમે ુ 10.56 અન ે 12.03 છે. અહ� બનેં જથોના ૂ શહરેી

િવતારની ઉ�રકસોટીની સાથકતા તપાસતા M ‘t’ ગણો�ર મ(ૂય ુ 2.26 છે. S ટેબલ વે(ય ુ1.96

કરતા ંવધારે હોઈ 0.05 કYાએ સાથક છેM .

આથી શnૂય ઉXક(પનાનો અવીકાર થાય છે. અથાત M ્ �ાયોિગક જથ અન ે િનયિંoતૂ

જથના ૂ શહરેી િવતાર તાલીમાથlઓના ઉ�રકસોટીના ંસરાસરી �ા�તાકંો વsચે સાથક તફાવત M

છે.

સારણી 4.9મા ં જોતા �ાયોિગક જથ અને િનયિંoતૂ જથના ૂ શહરેી િવતાર

તાલીમાથlઓની ઉ�રકસોટીના �ા�તાકંોની સરાસરી અનLમ ેુ 68.36 અને 60.89 છે. S


104


�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoતૂૂૂૂ જથના જથના જથના જથના ૂૂ ૂૂ શહરેીશહરેીશહરેીશહરેી િવતાર િવતાર િવતાર િવતારના તાલીમાથlઓએ ના તાલીમાથlઓએ ના તાલીમાથlઓએ ના તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોઉ�રકસોઉ�રકસોઉ�રકસોટીટીટીટીમા ંમા ંમા ંમા ં


68.36

60.89

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

�ાયોિગક જથ શહરેી�ાયોિગક જથ શહરેી�ાયોિગક જથ શહરેી�ાયોિગક જથ શહરેીૂૂ ૂૂ િનયિંoત જથ શહરેીિનયિંoત જથ શહરેીિનયિંoત જથ શહરેીિનયિંoત જથ શહરેીૂૂ ૂૂ------ જથ િવતાર જથ િવતાર જથ િવતાર જથ િવતાર ૂૂ ૂૂ -----

----

-- સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

---

---

105

4.2.104.2.104.2.104.2.10 �ાયોિગક જથના કમાર અન ેિનયિંoત જથના કમાર �ાયોિગક જથના કમાર અન ેિનયિંoત જથના કમાર �ાયોિગક જથના કમાર અન ેિનયિંoત જથના કમાર �ાયોિગક જથના કમાર અન ેિનયિંoત જથના કમાર ૂ ૂૂ ૂૂ ૂૂ ૂુ ુુ ુુ ુુ ુ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીનો નો નો નો ‘t’ ગણો�ર ગણો�ર ગણો�ર ગણો�રુુુુ ׃

�ાયોિગક જથ અન ે િનયિંoત જથના ૂ ૂ કમારુ તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીમા ંમળેવેલા

�ા�તાકંોની સરાસરીની તલના કરવા નીચ ે�માણ ેશnૂય ઉXક(પુ ના છે.

• Ho10101010 ׃ “�ાયોિગક જથ અને િનયિંoત જથના �ાયોિગક જથ અને િનયિંoત જથના �ાયોિગક જથ અને િનયિંoત જથના �ાયોિગક જથ અને િનયિંoત જથના ૂ ૂૂ ૂૂ ૂૂ ૂ કમારકમારકમારકમારુુ ુુ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમા ંમા ંમા ં

મેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયમેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયમેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયમેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયMM MM ....”

આ શnૂય ઉXક(પના ‘t’ કસોટી {ારા ચકાસીન ે તેની માિહતી સારણી ન.ં-4.10મા ં



�ાયોિગક �ાયોિગક �ાયોિગક �ાયોિગક જથ અને િનયિંoત જથના જથ અને િનયિંoત જથના જથ અને િનયિંoત જથના જથ અને િનયિંoત જથના ૂ ૂૂ ૂૂ ૂૂ ૂ કમારકમારકમારકમારુુ ુુ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમેળવલેા સરાસરી મા ંમેળવલેા સરાસરી મા ંમેળવલેા સરાસરી મા ંમેળવલેા સરાસરી



cિતcિતcિતcિત


((((N))))


((((M))))


((((6666))))








કમારુ

34 68.58 12.38

િનયિંoત

કમારુ

34 60.17 10.70 2.80 2.99

0.01

કYાએ

સાથકM

સારણી ન.ં-4.10 પરથી જોઈ શકાય છે કે �ાયોિગક જથ અને િનયિંoતૂ જથના ૂ કમારુ

તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીમા ંમળેવલેા �ા�તાકંોની સરાસરી અનLમ ેુ 68.58 અન ે60.17 છે.

�માણ િવચલન અનLમે ુ 12.38 અન ે 10.70 છે. અહ� બનંે જથોના ૂ કમાર ુ તાલીમાથlઓની

ઉ�રકસોટીની સાથકતા તપાસતા M ‘t’ ગણો�ર મ(ૂય ુ 2.99 છે. S ટેબલ વે(ય ુ2.58 કરતા ં

વધારે હોઈ 0.01 કYાએ સાથક છેM .

આથી શnૂય ઉXક(પનાનો અવીકાર થાય છે. અથાત M ્ �ાયોિગક જથૂ ના કમારુ અને

િનયિંoત જથના ૂ કમારુ તાલીમાથlઓના ઉ�રકસોટીના ં સરાસરી �ા�તાકંો વsચે સાથક M

તફાવત જોવા મળે છે.

સારણી 4.10મા ં જોતા �ાયોિગક જથ અન ે િનયિંoતૂ જથના ૂ કમારુ તાલીમાથlઓની

ઉ�રકસોટીના �ા�તાકંોની સરાસરી અનLમ ેુ 68.58 અન ે60.17 છે. S આલેખ-4.10 પરથી


106


�ાયોિગક જથ અને િનયિંoત�ાયોિગક જથ અને િનયિંoત�ાયોિગક જથ અને િનયિંoત�ાયોિગક જથ અને િનયિંoતૂૂૂૂ જથના જથના જથના જથના ૂૂ ૂૂ કમારકમારકમારકમારુુ ુુ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમેળવલેા સરાસરી મા ંમેળવલેા સરાસરી મા ંમેળવલેા સરાસરી મા ંમેળવલેા સરાસરી


68.58

60.17

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

�ાયોિગક જથ કમાર�ાયોિગક જથ કમાર�ાયોિગક જથ કમાર�ાયોિગક જથ કમારૂ ુૂ ુૂ ુૂ ુ િનયિંoત જથ કમારિનયિંoત જથ કમારિનયિંoત જથ કમારિનયિંoત જથ કમારૂ ુૂ ુૂ ુૂ ુ------ જથ cિત જથ cિત જથ cિત જથ cિત ૂૂ ૂૂ -----

----

-- સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

---

---

107

4.2.114.2.114.2.114.2.11 �ાયોિગક જથના કnયા અન ેિનયિંoત જથના કnયા �ાયોિગક જથના કnયા અન ેિનયિંoત જથના કnયા �ાયોિગક જથના કnયા અન ેિનયિંoત જથના કnયા �ાયોિગક જથના કnયા અન ેિનયિંoત જથના કnયા ૂ ૂૂ ૂૂ ૂૂ ૂ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીનો નો નો નો ‘t’ ગણો�ર ગણો�ર ગણો�ર ગણો�રુુુુ ׃

�ાયોિગક જથ અન ે િનયિંoત જથના ૂ ૂ કnયા તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીમા ંમળેવેલા


• Ho11111111 ׃ “�ાયોિગક જથ અને િનયિંoત જથના �ાયોિગક જથ અને િનયિંoત જથના �ાયોિગક જથ અને િનયિંoત જથના �ાયોિગક જથ અને િનયિંoત જથના ૂ ૂૂ ૂૂ ૂૂ ૂ કnયાકnયાકnયાકnયા તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમા ંમા ંમા ં

મેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયમેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયમેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયમેળવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયMM MM ....”

આ શnૂય ઉXક(પના ‘t’ કસોટી {ારા ચકાસીને તનેી માિહતી સારણી ન.ં-4.11મા ં



�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના ૂ ૂૂ ૂૂ ૂૂ ૂ કnયાકnયાકnયાકnયા તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમળેવલેા સરાસરી મા ંમળેવલેા સરાસરી મા ંમળેવલેા સરાસરી મા ંમળેવલેા સરાસરી



cિતcિતcિતcિત


((((N))))


((((M))))


((((6666))))



‘t’ ન ંન ંન ંન ુુુું





કnયા

25 65.84 12.02

િનયિંoત

કnયા

25 56.24 13.11 3.55 2.69

0.01

કYાએ

સાથક છેM

સારણી ન.ં-4.11 પરથી જોઈ શકાય છે કે �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoતૂ જથના ૂ કnયા

તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીમા ંમળેવેલા �ા�તાકંોની સરાસરી અનLમ ેુ 65.84 અન ે56.24 છે.

�માણ િવચલન અનLમે ુ 12.02 અને 13.11 છે. અહ� બનંે જથોના ૂ કnયા તાલીમાથlઓની

ઉ�રકસોટીની સાથકતા તપાસતા M ‘t’ ગણો�ર મ(ૂય ુ 2.69 છે. S ટેબલ વ(ેય ુ2.58 કરતા ંવધ ું

હોઈ 0.01 કYાએ સાથક છેM .

આથી શnૂય ઉXક(પનાનો અવીકાર થાય છે. અથાત M ્ �ાયોિગક જથૂ ની કnયા અને

િનયિંoત જથૂ ની કnયા તાલીમાથlઓના ઉ�રકસોટીના ં સરાસરી �ા�તાકંો વsચ ે સાથક M

તફાવત જોવા મળે છે.

સારણી 4.11મા ં જોતા �ાયોિગક જથ અન ે િનયિંoતૂ જથના ૂ કnયા તાલીમાથlઓની

ઉ�રકસોટીના �ા�તાકંોની સરાસરી અનLમે ુ 65.84 અન ે56.24 છે. S આલેખ-4.11 પરથી


108


�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoતૂૂૂૂ જથના જથના જથના જથના ૂૂ ૂૂ કnયાકnયાકnયાકnયા તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમળેવલેા સરાસરી મા ંમળેવલેા સરાસરી મા ંમળેવલેા સરાસરી મા ંમળેવલેા સરાસરી


65.84

56.24

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

�ાયોિગક જથ કnયા�ાયોિગક જથ કnયા�ાયોિગક જથ કnયા�ાયોિગક જથ કnયાૂૂ ૂૂ િનયિંoત જથ કnયાિનયિંoત જથ કnયાિનયિંoત જથ કnયાિનયિંoત જથ કnયાૂૂ ૂૂ------ જથ cિત જથ cિત જથ cિત જથ cિત ૂૂ ૂૂ -----

----

-- સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

---

---

109

4.2.124.2.124.2.124.2.12 �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના ૂ ૂૂ ૂૂ ૂૂ ૂ તાલીમાથlતાલીમાથlતાલીમાથlતાલીમાથlઓએ ઓએ ઓએ ઓએ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીનો નો નો નો ‘t’ ગણો�ર ગણો�ર ગણો�ર ગણો�રુુુુ ׃

�ાયોિગક જથ અન ે િનયિંoત જથના ૂ ૂ તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીમા ં મળેવેલા


• Ho11111111 ׃ “�ાયોિગક જથ અને િનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથ અને િનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથ અને િનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથ અને િનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ ૂ ૂૂ ૂૂ ૂૂ ૂ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ં મળેવલેા મા ં મળેવલેા મા ં મળેવલેા મા ં મળેવલેા

સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાસરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાસરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાસરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાMM MM વત નહ� હોયવત નહ� હોયવત નહ� હોયવત નહ� હોય....”




�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના તાલીમાથlઓના �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના તાલીમાથlઓના �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના તાલીમાથlઓના �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના તાલીમાથlઓના ૂ ૂૂ ૂૂ ૂૂ ૂ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીના સરાસરી �ા�તાકંો ના સરાસરી �ા�તાકંો ના સરાસરી �ા�તાકંો ના સરાસરી �ા�તાકંો


જથ જથ જથ જથ ૂૂ ૂૂ સ�ંયાસ�ંયાસ�ંયાસ�ંયા

((((N))))


((((M))))

�માણ િવ�માણ િવ�માણ િવ�માણ િવચલન ચલન ચલન ચલન

((((6666))))







�ાયોિગક 59 66.44 11.50

િનયિંoત 59 60.42 12.15 2.18 2.76

0.01

કYાએ


સારણી ન.ં-4.12 પરથી જોઈ શકાય છે કે �ાયોિગક જથ અન ે િનયિંoતૂ જથના ૂ


�માણ િવચલન અનLમે ુ 11.50 અન ે 12.15 છે. અહ� બનેં જથોની સાથકતા તપાસતા ૂ M ‘t’

ગણો�ર મ(ૂય ુ 2.76 છે. S ટેબલ વ(ેય ુ2.58 કરતા ંવધ ંહોઈ ુ 0.01 કYાએ સાથક છેM .


જથના તાલીમાથlઓના ૂ ઉ�રકસોટીના ંસરાસરી �ા�તાકંો વsચે સાથક તફાવત રહલેો છેM .

સારણી 4.12મા ં જોતા �ાયોિગક જથ અને િનયિંoતૂ જથના તાલીમાથlઓની ૂ

ઉ�રકસોટીના �ા�તાકંોની સરાસરી અનLમે ુ 66.44 અન ે60.42 છે. S આલેખ-4.12 પરથી


110


�ાયોિગક જથ અને િનયિંoત�ાયોિગક જથ અને િનયિંoત�ાયોિગક જથ અને િનયિંoત�ાયોિગક જથ અને િનયિંoતૂૂૂૂ જથના તાલીમાથlઓએ જથના તાલીમાથlઓએ જથના તાલીમાથlઓએ જથના તાલીમાથlઓએ ૂૂૂૂ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમેળવલેા સરાસરી મા ંમેળવલેા સરાસરી મા ંમેળવલેા સરાસરી મા ંમેળવલેા સરાસરી


66.44

60.42

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

�ાયોિગક જથ�ાયોિગક જથ�ાયોિગક જથ�ાયોિગક જથૂૂૂૂ િનયિંoત જથિનયિંoત જથિનયિંoત જથિનયિંoત જથૂૂૂૂ------ જથ જથ જથ જથ ૂૂ ૂૂ -----

----

-- સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

---

---

111

4.2.134.2.134.2.134.2.13 �ાયોિગક જથના અન ેિનયિંoત જથ �ાયોિગક જથના અન ેિનયિંoત જથ �ાયોિગક જથના અન ેિનયિંoત જથ �ાયોિગક જથના અન ેિનયિંoત જથ ૂ ૂૂ ૂૂ ૂૂ ૂ ---- ધારણકસોટીધારણકસોટીધારણકસોટીધારણકસોટી નો નો નો નો ‘t’ ગણો�ર ગણો�ર ગણો�ર ગણો�રુુુુ ׃

�ાયોિગક જથ અન ે િનયિંoત જથના ૂ ૂ તાલીમાથlઓએ ધારણકસોટીમા ં મળેવેલા


• Ho13131313 ׃ “�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ ૂ ૂૂ ૂૂ ૂૂ ૂ ધારણકસોટીધારણકસોટીધારણકસોટીધારણકસોટીમા ંમેળવલેા મા ંમેળવલેા મા ંમેળવલેા મા ંમેળવલેા





�ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ �ાયોિગક જથ અન ેિનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ ૂ ૂૂ ૂૂ ૂૂ ૂ ધારણકસોટીધારણકસોટીધારણકસોટીધારણકસોટીના સરાસરી �ા�તાકંો ના સરાસરી �ા�તાકંો ના સરાસરી �ા�તાકંો ના સરાસરી �ા�તાકંો


જથ જથ જથ જથ ૂૂ ૂૂ સ�ંયાસ�ંયાસ�ંયાસ�ંયા

((((N))))


((((M))))


((((6666))))





સાથકતાસાથકતાસાથકતાસાથકતાMM MM ની ની ની ની


�ાયોિગક 59 64.20 10.55

િનયિંoત 59 55.11 11.75 2.05 4.41

0.01

કYાએ


સારણી ન.ં-4.13 પરથી જોઈ શકાય છે કે �ાયોિગક જથ અન ે િનયિંoતૂ જથના ૂ

તાલીમાથlઓએ ધારણકસોટીમા ંમળેવલેા �ા�તાકંોની સરાસરી અનLમે ુ 64.20 અને 55.11 છે.

�માણ િવચલન અનLમે ુ 10.55 અન ે 11.75 છે. અહ� બનં ે જથોની સાથકતા તપાસતા ૂ M ‘t’

ગણો�ર મ(ૂય ુ 4.41 છે. S ટેબલ વ(ેય ુ2.58 કરતા ંવધ ંહોઈ ુ 0.01 કYાએ સાથક છેM .


જથના તાલીમાથlઓનાૂ ધારણકસોટીના સરાસરી �ા�તાકંો વsચે સાથક તફાવત જોવા મળે M

છે.

સારણી 4.13મા ં જોતા �ાયોિગક જથ અને િનયિંoતૂ જથના તાલીમાથlઓની ૂ

ધારણકસોટીના �ા�તાકંોની સરાસરી અનLમ ેુ 64.20 અન ે55.11 છે. S આલેખ-4.13 પરથી


112


�ાયોિગક જથ અને�ાયોિગક જથ અને�ાયોિગક જથ અને�ાયોિગક જથ અનેૂૂ ૂૂ િનયિંoત િનયિંoત િનયિંoત િનયિંoત જથના તાલીમાથlઓએ જથના તાલીમાથlઓએ જથના તાલીમાથlઓએ જથના તાલીમાથlઓએ ૂૂૂૂ ધારણકસોટીધારણકસોટીધારણકસોટીધારણકસોટીમાંમાંમાંમા ંમળેવલેા સરાસરી મળેવલેા સરાસરી મળેવલેા સરાસરી મળેવલેા સરાસરી


64.2

55.11

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

�ાયોિગક જથ�ાયોિગક જથ�ાયોિગક જથ�ાયોિગક જથૂૂૂૂ િનયિંoત જથિનયિંoત જથિનયિંoત જથિનયિંoત જથૂૂૂૂ------ જથ જથ જથ જથ ૂૂ ૂૂ -----

----

-- સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

---

---

113

4.2.144.2.144.2.144.2.14 �ાયોિગક જથના ઉsચ િસિK �ાયોિગક જથના ઉsચ િસિK �ાયોિગક જથના ઉsચ િસિK �ાયોિગક જથના ઉsચ િસિK ૂૂ ૂૂ ---- િન�ન િસિKના િન�ન િસિKના િન�ન િસિKના િન�ન િસિKના ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીનો નો નો નો ‘t’ ગણો�ર ગણો�ર ગણો�ર ગણો�રુુુુ ׃

�ાયોિગક જથના ૂ ઉsચિસિKવાળા અને િન�નિસિKવાળા તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીમા ં


• Ho14141414 ׃ “�ાયોિગક જથના �ાયોિગક જથના �ાયોિગક જથના �ાયોિગક જથના ૂૂ ૂૂ ઉsચિસિKવાળાઉsચિસિKવાળાઉsચિસિKવાળાઉsચિસિKવાળા અને અને અને અને િન�નિસિKવાળાિન�નિસિKવાળાિન�નિસિKવાળાિન�નિસિKવાળા તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ

ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમળેવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયમા ંમળેવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયમા ંમળેવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયમા ંમળેવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોયMM MM ....”




�ાયોિગક જથના �ાયોિગક જથના �ાયોિગક જથના �ાયોિગક જથના ૂૂ ૂૂ ઉsચિસિKવાળાઉsચિસિKવાળાઉsચિસિKવાળાઉsચિસિKવાળા અન ે અન ે અન ે અન ેિન�નિસિKવાળાિન�નિસિKવાળાિન�નિસિKવાળાિન�નિસિKવાળા તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીના ના ના ના

સરાસરી �ા�તાકંો વsચેના તફાવતની સાથકતાસરાસરી �ા�તાકંો વsચેના તફાવતની સાથકતાસરાસરી �ા�તાકંો વsચેના તફાવતની સાથકતાસરાસરી �ા�તાકંો વsચેના તફાવતની સાથકતાMM MM

િસિKિસિKિસિKિસિK સ�ંયાસ�ંયાસ�ંયાસ�ંયા

((((N))))


((((M))))


((((6666))))







ઉsચિસિK 33 73.48 6.01

િન�નિસિK 26 52.73 8.36 1.93 10.57

0.01 કYાએ


સારણી ન.ં-4.14 પરથી જોઈ શકાય છે કે �ાયોિગક જથના ૂ ઉsચિસિKવાળા અને

િન�નિસિKવાળા તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીમા ંમેળવલેા �ા�તાકંોની સરાસરી અનLુમે 73.48

અન ે52.73 છે. �માણ િવચલન અનLમ ેુ 6.01 અને 8.36 છે. અહ� બનં ેજથોની સાથકતા ૂ M

તપાસતા ‘t’ ગણો�ર મ(ૂય ુ 10.57 છે. S ટેબલ વે(ય ુ2.58 કરતા ંવધ ંહોઈ ુ 0.01 કYાએ


આથી શnૂય ઉXક(પનાનો અવીકાર થાય છે. અથાત M ્ �ાયોિગક જથના ૂ ઉsચિસિKવાળા

અન ેિન�નિસિKવાળા તાલીમાથlઓના ઉ�રકસોટીના સરાસરી �ા�તાકંો વsચે સાથક તફાવત M

રહલેો છે.

સારણી 4.14મા ં જોતા �ાયોિગક જથના ૂ ઉsચિસિKવાળા અને િન�નિસિKવાળા

તાલીમાથlઓની ઉ�રકસોટીના �ા�તાકંોની સરાસરી અનLમ ેુ 73.48 અન ે 52.73 છે. S


114


�ાયોિગક જથના �ાયોિગક જથના �ાયોિગક જથના �ાયોિગક જથના ૂૂ ૂૂ ઉsચિસિKવાળાઉsચિસિKવાળાઉsચિસિKવાળાઉsચિસિKવાળા અન ે અન ે અન ે અન ેિન�નિસિKવાળાિન�નિસિKવાળાિન�નિસિKવાળાિન�નિસિKવાળા તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમાંમાંમાંમા ં


73.48

52.73

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

ઉsચ િસિKઉsચ િસિKઉsચ િસિKઉsચ િસિK િન�ન િસિKિન�ન િસિKિન�ન િસિKિન�ન િસિK------ િસિK િસિK િસિK િસિK -----

----

-- સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

---

---

115

4.2.154.2.154.2.154.2.15 િનયિંoત જથના ઉsચ િસિK િનયિંoત જથના ઉsચ િસિK િનયિંoત જથના ઉsચ િસિK િનયિંoત જથના ઉsચ િસિK ૂૂ ૂૂ ---- િન�ન િસિKના િન�ન િસિKના િન�ન િસિKના િન�ન િસિKના ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીનો નો નો નો ‘t’ ગણો�ર ગણો�ર ગણો�ર ગણો�રુુુુ ׃

િનયિંoત જથના ૂ ઉsચિસિKવાળા અને િન�નિસિKવાળા તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીમા ં


• Ho15151515 ׃ “િનયિંoતિનયિંoતિનયિંoતિનયિંoત જથના જથના જથના જથના ૂૂ ૂૂ ઉsચિસિKવાળાઉsચિસિKવાળાઉsચિસિKવાળાઉsચિસિKવાળા અને અને અને અને િન�નિસિKવાળાિન�નિસિKવાળાિન�નિસિKવાળાિન�નિસિKવાળા તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ

ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમા ંમળેવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈમા ંમળેવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈમા ંમળેવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈમા ંમળેવલેા સરાસરી �ા�તાકંો વsચે કોઈ સાથક તફાવત નહ� હોય સાથક તફાવત નહ� હોય સાથક તફાવત નહ� હોય સાથક તફાવત નહ� હોયMM MM ....”




િનયિંoતિનયિંoતિનયિંoતિનયિંoત જથના જથના જથના જથના ૂૂ ૂૂ ઉsચિસિKવાળાઉsચિસિKવાળાઉsચિસિKવાળાઉsચિસિKવાળા અને અને અને અને િન�નિસિKવાળાિન�નિસિKવાળાિન�નિસિKવાળાિન�નિસિKવાળા તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીના ના ના ના

સરાસરી �ા�તાકંો વsચેના તફાવતની સાથકતાસરાસરી �ા�તાકંો વsચેના તફાવતની સાથકતાસરાસરી �ા�તાકંો વsચેના તફાવતની સાથકતાસરાસરી �ા�તાકંો વsચેના તફાવતની સાથકતાMM MM

િસિKિસિKિસિKિસિK સ�ંયાસ�ંયાસ�ંયાસ�ંયા

((((N))))


((((M))))


((((6666))))







ઉsચિસિK 30 70.56 5.59

િન�નિસિK 29 50.62 8.46 1.87 10.64

0.01 કYાએ


સારણી ન.ં-4.15 પરથી જોઈ શકાય છે કે િનયિંoત જથના ૂ ઉsચિસિKવાળા અન ે

િન�નિસિKવાળા તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીમા ંમેળવલેા �ા�તાકંોની સરાસરી અનLમ ેુ 70.56

અન ે50.62 છે. �માણ િવચલન અનLમ ેુ 5.59 અન ે8.46 છે. અહ� બનંે જથોની સાથકતા ૂ M

તપાસતા ‘t’ ગણો�ર મ(ૂય ુ 10.64 છે. S ટેબલ વે(ય ુ2.58 કરતા ંવધ ંહોઈ ુ 0.01 કYાએ

સાથક M છે.

આથી શnૂય ઉXક(પનાનો અવીકાર થાય છે. અથાત M ્ �ાયોિગક જથના ૂ ઉsચિસિKવાળા

અન ેિન�નિસિKવાળા તાલીમાથlઓના ઉ�રકસોટીના સરાસરી �ા�તાકંો વsચે સાથક તફાવત M

રહલેો છે.

સારણી 4.15મા ં જોતા િનયિંoત જથના ૂ ઉsચિસિKવાળા અને િન�નિસિKવાળા

તાલીમાથlઓની ઉ�રકસોટીના �ા�તાકંોની સરાસરી અનLમ ેુ 70.56 અન ે 50.62 છે. S


116


િનયિંoતિનયિંoતિનયિંoતિનયિંoત જથના જથના જથના જથના ૂૂ ૂૂ ઉsચિસિKવાળાઉsચિસિKવાળાઉsચિસિKવાળાઉsચિસિKવાળા અને અને અને અને િન�નિસિKવાળાિન�નિસિKવાળાિન�નિસિKવાળાિન�નિસિKવાળા તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ તાલીમાથlઓએ ઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીઉ�રકસોટીમાંમાંમાંમા ં


70.56

50.62

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

ઉsચ િસિKઉsચ િસિKઉsચ િસિKઉsચ િસિK િન�ન િસિKિન�ન િસિKિન�ન િસિKિન�ન િસિK------ િસિK િસિK િસિK િસિK -----

----

-- સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

સ

રાસ

રી �

ા�ત

ાંક

સરા

સરી

�ા�

તાંક

---

---

117

4.34.34.34.3 બહમાwયમ સપટબહમાwયમ સપટબહમાwયમ સપટબહમાwયમ સપટુુુુ ં ું ું ું ુ dગના dગના dગના dગના ેે ેે �ા�ા�ા�ાયોિગક જથના યોિગક જથના યોિગક જથના યોિગક જથના ૂૂ ૂૂ તાતાતાતાલીમાથlઓના અિભ�ાયોનલીમાથlઓના અિભ�ાયોનલીમાથlઓના અિભ�ાયોનલીમાથlઓના અિભ�ાયોન ુંુ ંુ ંુ ં

પથ4રણ અન અથઘટનપથ4રણ અન અથઘટનપથ4રણ અન અથઘટનપથ4રણ અન અથઘટનૃ ેૃ ેૃ ેૃ ે MM MM ׃

�તત સશંોધન અ�યાસમા ં સશંોધકે બહમાwયમ સપંટ આધારીત તારુ ુુ ુfય િશYણ

કાયLમ dગે �ાયોિગક જથના તાલીમાથlઓના અિભ�ાયો મેળવવા માટે વરિચત M ૂ

અિભ�ાયાવિલની રચના કરી હતી. અિભ�ાયાવિલમા ંકલ ુ 20 િવધાનો રાખવામા ંઆ�યા હતા.

આ અિભ�ાયાવિલમા ં �ાયોિગક જથના તાલીમાથlઓએ �Xયેક િવધાન માટે ૂ ‘હા’, ‘તટથ’

અન ે‘ના’ એમ oણ િવક(પો પકૈી એક િવક(પ પસદં કરી પોતાના અિભ�ાયો આપવાના હતા.

દરેક િવધાન પર �ા�ત થયેલ આવિ�ઓન ેઆધારે કાઈવગ મ(ૂય શોૃ M ધવામા ંઆ�ય ું

હત ં.ુ કાઈવગ મ(ૂય શોધવા માટે નીચેન ંસoૂ અપનાવવામા ંઆ�ય ંહત ંM ુ ુ .ુ

X2 = ∑∑∑∑

Hયા,ં fo = અવલોકનોને આધારે મળેલી આવિ�ૃ .

fe = અપિેYત આવિ�ૃ .

∑∑∑∑ = બધાનો સરવાળો.

કાઈવગના મ(ૂયોની રજઆત અન ે સાથકતાની કYાએ તમામ િવM Mૂ ગતો સારણી

ન.ં-4.16મા ંદશાવેલ છેM .

(fo – fe)2

fe

118


બહમાwયમ સપંટ આધાિરત તારfય િશYણ કાયLમ dગેના �ાયોિગક જથના બહમાwયમ સપંટ આધાિરત તારfય િશYણ કાયLમ dગેના �ાયોિગક જથના બહમાwયમ સપંટ આધાિરત તારfય િશYણ કાયLમ dગેના �ાયોિગક જથના બહમાwયમ સપંટ આધાિરત તારfય િશYણ કાયLમ dગેના �ાયોિગક જથના ુ Mુ Mુ Mુ Mુુ ુુ ુુ ુુ ૂૂ ૂૂ

તાલીમાથlઓના અિભ�ાયોન ંપથ4રણ તાલીમાથlઓના અિભ�ાયોન ંપથ4રણ તાલીમાથlઓના અિભ�ાયોન ંપથ4રણ તાલીમાથlઓના અિભ�ાયોન ંપથ4રણ ુ ૃુ ૃુ ૃુ ૃ

LમLમLમLમ િવધાનિવધાનિવધાનિવધાન હાહાહાહા તટથતટથતટથતટથ નાનાનાના કાઈ વગકાઈ વગકાઈ વગકાઈ વગMMMM

X2222

સાથકતાનીસાથકતાનીસાથકતાનીસાથકતાનીMM MM


1. બહમાwયમ સપંટ {ારા તારfય િશYુ ુ ુ ણ ભણવાની

ખબૂ મc આવી.

56 00 03 100.94 0.01

2. બહમાwયમ સપંટમા ંિવષયવતના મ^ાઓની ુ ુ ુ ુ

રજઆત સરળ જણાઈૂ .

55 01 03 95.35 0.01

3. બહમાwયમ સપંટ {ારાુ ુ રચલે તારfય િશYણ ુ

કાયLમ લાબંો હોવાથી કંટાળો જણાયોM .

04 09 46 53.54 0.01

4. બહમાwયમ સપંટ {ારા અુ ુ �યાસ કરવાથી શીખલે ું

લાબંો સમય યાદ રહ ેછે.

52 05 02 79.99 0.01

5. બહમાwયમ સપંટ {ારા શીખવાને બદલે માo ુ ુ

મનોરંજન વધ મળે છેુ .

12 24 23 4.51 0.01

6. બહમાwયમ સપંટથી અ�યાસ કરવામા ંથાક લાગે ુ ુ

છે.

08 06 45 49.06 0.01

7. બહમાwયમ સપંટથી અ�યાસ કરવાથી ુ ુ ઘણી

સમયાઓ દર થઈૂ .

56 01 02 100.74 0.01

8. બહમાwયમ સપંટથી તારfય dગેની ુ ુ ુ

િવષયવતનો પ�ટ �યાલ આ�યોુ .

49 05 05 65.64 0.01

9. બહમાwયમ સપંટમા ંરહલેા િચoો ન સમcયાુ ુ . 1 10 48 63.30 0.01

10. બહમાwયમ સપંટ {ારા અnય િવષયો પણ ુ ુ

ભણાવવા જોઈએ.

51 07 01 75.82 0.01

119

LમLમLમLમ િવધાનિવધાનિવધાનિવધાન હાહાહાહા તટથતટથતટથતટથ નાનાનાના કાઈ વગકાઈ વગકાઈ વગકાઈ વગMMMM

X2222

સાથકતાનીસાથકતાનીસાથકતાનીસાથકતાનીMM MM


11. બહમાwયમ સપંટ {ારા તારfય િશYણ dગે ુ ુ ુ

સપંણૂ માિહતી ન મળીM .

02 05 52 79.99 0.01

12. બહમાwયમ સપંટ {ારા cતીયતા dગેની ુ ુ

બાબતોનો સચોટ �યાલ આ�યો.

55 02 02 95.25 0.01

13. બહમાwયમ સપંટ {ારા શીખવામા ંવગમા ંિશત ુ Mુ

જળવાતી નથી.

04 13 42 40.11 0.01

14. બહમાwયમ સપંટ {ારા શીખવામા ંઅમન ેશરમ ુ ુ

આવી.

07 02 50 70.83 0.01

15. અwયાપક �યા�યાન {ારા શીખવ ેતવેી મc

બહમાwયમ સપંટમા ંન આવીુ ુ .

06 07 46 52.93 0.01

16. બહમાwયુ મ સપંટ {ારા બધા એકમોની સમજ ુ

ખબૂજ સરળતાથી આવી.

50 01 08 71.44 0.01

17. બહમાwયમ સપંટ {ારા અ�યાસ કરવાનો સખદ ુ ુ ુ

લાભ �ા�ત થયો.

44 11 04 46.42 0.01

18. બહમાwયમ સપંટ {ારા શીખતી વખતે ગભંીરતા ુ ુ

જળવાતી નથી.

04 06 47 59.58 0.01

19. બહમાwયમ સપંટુ ુ માo હvિશયાર તાલીમાથlઓ

માટે જ ઉપયોગી છે.

10 09 40 31.57 0.01

20. બહમાwયમ સપંટ એ અnય પKિતઓ કરતા વધ ુ ુ ુ

ઉ�મ પKિત છે.

43 10 06 49.94 0.01

120

� અિભ�ાયાવિલના િવધાનોન ંઅથઘટન અિભ�ાયાવિલના િવધાનોન ંઅથઘટન અિભ�ાયાવિલના િવધાનોન ંઅથઘટન અિભ�ાયાવિલના િવધાનોન ંઅથઘટન ુુ ુુ MM MM ׃

�તત સશંોધનમા ં સશંોધક રિચત અિભ�ાયાવિલ વડે બહમાwયમ સપંટ ુ ુુ આધાિરત

તારfય િશYણ કાયLમ dગે �ાયોિગક જથના તાલીમાથlઓના અિભ�ાયો મળેવવામા ંઆ�યા ુ M ૂ

હતા. તાલીમાથlઓએ જણાવલે અિભ�ાયોની �ા�ત થયલેી આવિ�ન ેઆધારે કાઈ વગના ૃ M

મ(ૂયની ગણતરી તથા તનેા પરથી અથઘટન નીચે �માણે છેM .

િવિવિવિવધાનધાનધાનધાન----1111 બહમાwયમ સપંટ {ારાબહમાwયમ સપંટ {ારાબહમાwયમ સપંટ {ારાબહમાwયમ સપંટ {ારાુુ ુુ ુુ ુુ તારfય િશYણ ભણવાની ખબૂ મc આવી તારfય િશYણ ભણવાની ખબૂ મc આવી તારfય િશYણ ભણવાની ખબૂ મc આવી તારfય િશYણ ભણવાની ખબૂ મc આવીુુ ુુ ....

આ િવધાનનો કાઈ વગ M 100.94 છે. S 0.01 કYાએ સાથક છેM . તેથી અપિેYત આવિ�ઓ ૃ

અન ેમળેલ આવિ�ઓ વsચ ેસાથક તફાવત જોવા મળે છેૃ M . આથી િવmાથlઓના અિભ�ાયો સાથક M

રીતે જદા પડે છેુ . આ િવધાનમા ં‘હા’ અિભ�ાય આપનાર કલ તાુ લીમાથlઓની સ�ંયા 56 છે. S

બહમાwયમ સપંટ આધાિરત કાયLમ dગે હકારાXમક અિભ�ાય છેુ Mુ . તેથી તાલીમાથlઓ

બહમાwયમ સપંટ આધાિરત કાયLમ તરફ વધ ઝોક દશાવ ેછેુ M Mુ ુ .

િવિવિવિવધાનધાનધાનધાન----2222 બહમાwયમ સપંટમા ંિવષયવતના મ^ાઓની રજઆત સરળ જણાઈબહમાwયમ સપંટમા ંિવષયવતના મ^ાઓની રજઆત સરળ જણાઈબહમાwયમ સપંટમા ંિવષયવતના મ^ાઓની રજઆત સરળ જણાઈબહમાwયમ સપંટમા ંિવષયવતના મ^ાઓની રજઆત સરળ જણાઈુુુુ ુ ુ ુુ ુ ુુ ુ ુુ ુ ુ ૂૂ ૂૂ ....

આ િવધાનનો કાઈ વગ M 95.35 છે. S 0.01 કYાએ સાથક છેM . તથેી અપિેYત

આવિ�ઓ અને મળેલ આવિ�ઓ વsચે સાથક તફાવત જોવા મળે છેૃ ૃ M . આથી િવmાથlઓના

અિભ�ાયો સાથક રીતે જદા પડે છેM ુ . આ િવધાનમા ં‘હા’ અિભ�ાય આપનાર કલ તાલીમાથlઓની ુ

સ�ંયા 55 છે. S બહમાwયમ સપંટ આધાિરત કાયLમુ Mુ dગે હકારાXમક અિભ�ાય છે. તેથી

તાલીમાથlઓ બહમાwયમ સપંટ આધાિરત કાયLમ તરફ વધ ઝોક દશાવે છેુ M Mુ ુ .

િવિવિવિવધાનધાનધાનધાન----3 3 3 3 બહમાwયમ સપંટ {ારાબહમાwયમ સપંટ {ારાબહમાwયમ સપંટ {ારાબહમાwયમ સપંટ {ારાુુ ુુ ુુ ુુ રચલે રચલે રચલે રચલે તારfય િશYણ કાયLમ લાબંો હોવાથી કંટાળો જણાયો તારfય િશYણ કાયLમ લાબંો હોવાથી કંટાળો જણાયો તારfય િશYણ કાયLમ લાબંો હોવાથી કંટાળો જણાયો તારfય િશYણ કાયLમ લાબંો હોવાથી કંટાળો જણાયોુુ ુુ MM MM ....

આ િવધાનનો કાઈ વગ M 53.54 છે. S 0.01 કYાએ સાથક છેM . તેથી અપેિYત

આવિ�ઓ અન ેમળેલ આવિ�ઓ વsચે સાથક તફાવત જોવા મળે છેૃ ૃ M . આથી િવmાથlઓના

અિભ�ાયો સાથક રીત ેજદા પડે છેM ુ . આ િવધાન નકારાXમક છે. આ િવધાનમા ં‘ના’ અિભ�ાય

આપનાર કલ તાલીમાથlઓની સ�ંયા ુ 46 છે. S બહમાwયમ સપંટ આધાિરત કાયLમ dગે ુ Mુ

હકારાXમક અિભ�ાય છે. તથેી તાલીમાથlઓ બહમાwયમ સપંટ આધાિરત કાયLમ તરફ વધ ુ Mુ ુ

ઝોક દશાવે છેM .

121

િવિવિવિવધાનધાનધાનધાન----4444 બહમાwયમ સપંટ {ારા અ�યાસ કરવા શીખેલ ંલાબંો સમય યાદ રહ ેછેબહમાwયમ સપંટ {ારા અ�યાસ કરવા શીખેલ ંલાબંો સમય યાદ રહ ેછેબહમાwયમ સપંટ {ારા અ�યાસ કરવા શીખેલ ંલાબંો સમય યાદ રહ ેછેબહમાwયમ સપંટ {ારા અ�યાસ કરવા શીખેલ ંલાબંો સમય યાદ રહ ેછેુુ ુુ ુ ુુ ુુ ુુ ુ ....


આવિ�ઓ અન ેમળેલ આવિ�ૃ ૃ ઓ વsચે સાથક તફાવત જોવા મળે છેM . આથી િવmાથlઓના

અિભ�ાયો સાથક રીતે જદા પડે છેM ુ . આ િવધાનમા ં ‘હા’ અિભ�ાય આપનાર કલ ુ

તાલીમાથlઓની સ�ંયા 52 છે. S બહમાwયમ સપંટ આધાિરત કાયLમ dગે હકારાXમક ુ Mુ

અિભ�ાય છે. તેથી તાલીમાથlઓ બહમાwયમ સપંટ આધાિરત ુ ુ કાયLમ તરફ વધ ઝોક M ુ

દશાવે છેM .

િવિવિવિવધાનધાનધાનધાન----5555 બહમાwયમ સપંટ {ારા શીખવાન ેબદલ ેમાo મનોરંજન વધ મળે છેબહમાwયમ સપંટ {ારા શીખવાન ેબદલ ેમાo મનોરંજન વધ મળે છેબહમાwયમ સપંટ {ારા શીખવાન ેબદલ ેમાo મનોરંજન વધ મળે છેબહમાwયમ સપંટ {ારા શીખવાન ેબદલ ેમાo મનોરંજન વધ મળે છેુુ ુુ ુ ુુ ુુ ુુ ુ ....





અિભ�ાય છે. તેથી તાલીમાથlઓ બહમાwયમ સપંટ આધાિરત કાયLમ તરફ વધ ઝોક ુ Mુ ુ


િવિવિવિવધાનધાનધાનધાન----6666 બહમાwયમ બહમાwયમ બહમાwયમ બહમાwયમ ુુ ુુ સપંટથી અ�યાસ કરવામા ંથાક લાગ ેછેસપંટથી અ�યાસ કરવામા ંથાક લાગ ેછેસપંટથી અ�યાસ કરવામા ંથાક લાગ ેછેસપંટથી અ�યાસ કરવામા ંથાક લાગ ેછેુુ ુુ ....







િવિવિવિવધાનધાનધાનધાન----7777 બહમાwયમ સપંટથી અ�યાસ કરવાથી ઘણી સમયાઓ દર થઈબહમાwયમ સપંટથી અ�યાસ કરવાથી ઘણી સમયાઓ દર થઈબહમાwયમ સપંટથી અ�યાસ કરવાથી ઘણી સમયાઓ દર થઈબહમાwયમ સપંટથી અ�યાસ કરવાથી ઘણી સમયાઓ દર થઈુુુુ ુુ ુુ ૂૂ ૂૂ ....

આ િવધાનનો કાઈ વગ M 100.74 છે. S 0.01 કYાએ સાથક છેM . તથેી અપેિYત



122

તાલીમાથlઓની સ�ંયા 56 છે. S બહમાwયમ સપંટુ ુ આધાિરત કાયLમ dગે હકારાXમક M



િવિવિવિવધાનધાનધાનધાન----8888 બહમાwયમ સપંટથી તારfય dગેની િવષયવતનો પ�ટ �યાલ આ�યોબહમાwયમ સપંટથી તારfય dગેની િવષયવતનો પ�ટ �યાલ આ�યોબહમાwયમ સપંટથી તારfય dગેની િવષયવતનો પ�ટ �યાલ આ�યોબહમાwયમ સપંટથી તારfય dગેની િવષયવતનો પ�ટ �યાલ આ�યોુુ ુુ ુ ુુ ુુ ુુ ુુુ ુુ ....







િવિવિવિવધાનધાનધાનધાન----9999 બહમાwયમ સપંટમા ંરહલેા િચoો ન સમcયાબહમાwયમ સપંટમા ંરહલેા િચoો ન સમcયાબહમાwયમ સપંટમા ંરહલેા િચoો ન સમcયાબહમાwયમ સપંટમા ંરહલેા િચoો ન સમcયાુુ ુુ ુુ ુુ ....



અિભ�ાયો સાથક રીતે જદા પડે છેM ુ . આ વધાન નકારાXમક છે. આ િવધાનમા ં ‘ના’ અિભ�ાય




િવિવિવિવધાનધાનધાનધાન----10101010 બહમાwયમ સપંટ {ારા અnય િવષયો પણ ભણાવવા જોઈએબહમાwયમ સપંટ {ારા અnય િવષયો પણ ભણાવવા જોઈએબહમાwયમ સપંટ {ારા અnય િવષયો પણ ભણાવવા જોઈએબહમાwયમ સપંટ {ારા અnય િવષયો પણ ભણાવવા જોઈએુુુુ ુુ ુુ ....,,,,







123

િવિવિવિવધાનધાનધાનધાન----11111111 બહમાwયમ સપંટ {ારા તારfય િશYણ dબહમાwયમ સપંટ {ારા તારfય િશYણ dબહમાwયમ સપંટ {ારા તારfય િશYણ dબહમાwયમ સપંટ {ારા તારfય િશYણ dુુુુ ુુ ુુ ુુ ુુ ગ ેસપંણૂ માિહતી ન મળીગ ેસપંણૂ માિહતી ન મળીગ ેસપંણૂ માિહતી ન મળીગ ેસપંણૂ માિહતી ન મળીMM MM ....







િવિવિવિવધાનધાનધાનધાન----12121212 બહમાwયમ સપંટ {ારા cતીયતા dગનેી બાબતોનો સચોટ �યાલ આ�યોબહમાwયમ સપંટ {ારા cતીયતા dગનેી બાબતોનો સચોટ �યાલ આ�યોબહમાwયમ સપંટ {ારા cતીયતા dગનેી બાબતોનો સચોટ �યાલ આ�યોબહમાwયમ સપંટ {ારા cતીયતા dગનેી બાબતોનો સચોટ �યાલ આ�યોુુ ુુ ુુ ુુ ....




તાલીમાથlઓની સ�ંયા 55 છે. S બહમાwયમ સપંુ ટુ આધાિરત કાયLમ dગે હકારાXમક M



િવિવિવિવધાનધાનધાનધાન----13131313 બહમાwયમ સપંટ {ારા શીખવામા ંવગમા ંિશત જળવાતી નથીબહમાwયમ સપંટ {ારા શીખવામા ંવગમા ંિશત જળવાતી નથીબહમાwયમ સપંટ {ારા શીખવામા ંવગમા ંિશત જળવાતી નથીબહમાwયમ સપંટ {ારા શીખવામા ંવગમા ંિશત જળવાતી નથીુ Mુ Mુ Mુ Mુુ ુુ ....

આ િવધાનનો કાઈ વગ M 40.11 છે. S 0.01 કYાએ સાથક છેM . તથેી અપેિYત






િવિવિવિવધાનધાનધાનધાન----14141414 બહમાwયમ સપંટ {ારા શીખવામા ંઅમન ેશરમ આવીબહમાwયમ સપંટ {ારા શીખવામા ંઅમન ેશરમ આવીબહમાwયમ સપંટ {ારા શીખવામા ંઅમન ેશરમ આવીબહમાwયમ સપંટ {ારા શીખવામા ંઅમન ેશરમ આવીુુ ુુ ુુ ુુ ....


આવિ�ઓ અન ેમળેલ આવિ�ઓ વsચે સાથક તફાૃ ૃ M વત જોવા મળે છે. આથી િવmાથlઓના


124


હકારાXમક અિભ�ાય છે. તથેી તાલીમાથlઓ બહમાwયમ સપંટ આધાિરુ ુ ત કાયLમ તરફ વધ M ુ


િવિવિવિવધાનધાનધાનધાન----15151515 અwયાપક �યા�યાન {ારા શીખવે તનેી મc બહમાwયમ સપંટમા ંન આવીઅwયાપક �યા�યાન {ારા શીખવે તનેી મc બહમાwયમ સપંટમા ંન આવીઅwયાપક �યા�યાન {ારા શીખવે તનેી મc બહમાwયમ સપંટમા ંન આવીઅwયાપક �યા�યાન {ારા શીખવે તનેી મc બહમાwયમ સપંટમા ંન આવીુુ ુુ ુુ ુુ ....






ઝોક દશાMવે છે.

િવિવિવિવધાનધાનધાનધાન----16161616 બહમાwયમ સપંટ {ારા બધા એકમોની સમજ ખબૂજ સરળતાથી આવીબહમાwયમ સપંટ {ારા બધા એકમોની સમજ ખબૂજ સરળતાથી આવીબહમાwયમ સપંટ {ારા બધા એકમોની સમજ ખબૂજ સરળતાથી આવીબહમાwયમ સપંટ {ારા બધા એકમોની સમજ ખબૂજ સરળતાથી આવીુુ ુુ ુુ ુુ ....







િવિવિવિવધાનધાનધાનધાન----17171717 બહમાwયમ સપંટ {ારા અ�યાસ કરવાનો સખદ લાબહમાwયમ સપંટ {ારા અ�યાસ કરવાનો સખદ લાબહમાwયમ સપંટ {ારા અ�યાસ કરવાનો સખદ લાબહમાwયમ સપંટ {ારા અ�યાસ કરવાનો સખદ લાુુ ુુ ુ ુુ ુુ ુુ ુ ભ �ા�ત થયોભ �ા�ત થયોભ �ા�ત થયોભ �ા�ત થયો....







125

િવિવિવિવધાનધાનધાનધાન----18181818 બહમાwયમ સપંટ {ારા શીખતી વખત ેગભંીરતા જળવાતી નથીબહમાwયમ સપંટ {ારા શીખતી વખત ેગભંીરતા જળવાતી નથીબહમાwયમ સપંટ {ારા શીખતી વખત ેગભંીરતા જળવાતી નથીબહમાwયમ સપંટ {ારા શીખતી વખત ેગભંીરતા જળવાતી નથીુુ ુુ ુુ ુુ ....




આપનાર કલ તાલીમાથlઓની સ�ંયા ુ 47 છે. S બહમાwયમ સપંટ આધાિરત કાયLુ Mુ મ dગે



િવિવિવિવધાનધાનધાનધાન----19191919 બહમાwયમ સપંટ માo હvિશયાર તાલીમાથlઓ માટે જ ઉપયોગી છેબહમાwયમ સપંટ માo હvિશયાર તાલીમાથlઓ માટે જ ઉપયોગી છેબહમાwયમ સપંટ માo હvિશયાર તાલીમાથlઓ માટે જ ઉપયોગી છેબહમાwયમ સપંટ માo હvિશયાર તાલીમાથlઓ માટે જ ઉપયોગી છેુુ ુુ ુુ ુુ ....


આવિ�ઓ અૃ ન ેમળેલ આવિ�ઓ વsચે સાથક તફાવત જોવા મળે છેૃ M . આથી િવmાથlઓના





િવિવિવિવધાનધાનધાનધાન----20202020 બહમાwયમ સપંટ એ અnય પKિતઓ કરતા વધ ઉ�મ પKિત છેબહમાwયમ સપંટ એ અnય પKિતઓ કરતા વધ ઉ�મ પKિત છેબહમાwયમ સપંટ એ અnય પKિતઓ કરતા વધ ઉ�મ પKિત છેબહમાwયમ સપંટ એ અnય પKિતઓ કરતા વધ ઉ�મ પKિત છેુુ ુુ ુ ુુ ુુ ુુ ુ ....

આ િવધાનનો કાઈ વગ M 49.84 છે. S 0.01 કYાએ સાથક છેM . તેથી અપિેYત આવિ�ઓ ૃ

અન ેમળેલ આવિ�ઓ વsચ ેસાથક તફાવત જોવા ૃ M મળે છે. આથી િવmાથlઓના અિભ�ાયો સાથક M

રીત ેજદા પડે છેુ . આ િવધાનમા ં‘હા’ અિભ�ાય આપનાર કલ તાલીમાથlઓની સ�ંયા ુ 43 છે. S

બહમાwયમ સપંટ આધાિરત કાયLમ dગે હકારાXમક અિભ�ાય છેુ Mુ . તથેી તાલીમાથlઓ બહમાwયમ ુ

સપંટ આધાિરત કાયLમ તરફ વધ ઝોક દશાુ ુM Mવ ેછે.

4.44.44.44.4 ઉપસહારઉપસહારઉપસહારઉપસહારંંંં

�તત �કરણમા ંસશંોધનના સદંભમા ં�ા�ત થયેલ માિહતીન ંdકશા�ીય પથ4રણ ુ ુ ૃM

અન ેઅથઘટન dગનેી માિહતી દશાવલે હતીM M .

હવ ે પછીના પાચંમા અને dિતમ �કરણમા ં સશંોધનનો સારાશં, તારણો, શૈYિણક

ફિલતાથ� અન ેભાિવ સશંોધન dગેના સચૂનો દશાવાશેM .

444 િgˇ ન પ 4 q7 ) 6 mmmmshodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/50422/7/07... · 2018....

Documents