k t videha maithili fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली...

60
videhaिवदेह Ĥथम मैिथली पािक पिğका 15 फरबरी 2008(वष 1 मास 2 अंक 4) http://www.videha.co.in/ Videha ‘िवदेह’ ᮧथम मैिथली पािक ई पिका িরেদহ' পািkপিtকা Videha Maithili Fortnightly e Magazine িরেদহ िवदेह Videha িবেদহ http://www.videha.co.in/ मानुषीिमह संकृताम् 1 िवदेह िदनांक 15 फरबरी, 2008 संपादकीय वष: 1 मास: 2 अंक: 4 िवदेहक एिह अंकमे सभ िनयिमत तंभ देल गेल अिछ। आब ई पिका चिल पड़ल अिछ। पिहलुका अंक सभमे िकछु टंकणक अशुता दृिगोचर भेल छल। एिह अंकमे ओकर िवशेष यान राखल गेल अिछ, कारण सािहियक पिकामे अशुिक कोनो थान निह छैक। िव᳡क कोन-कोनसँ ई-मेल ᮧा भेल, आ’ हम आलािदत भय गेल छी। ई पिका िबना कोनो िवलंबक सालक- साल चलैत रहत, से हम अपने लोकिनके िव᳡ास दैत छी, आ’ ओ’ आबय बला काल िस करत। िवशेष की क। अिगला साह हम दरभंगा जायब, अपन भतीजीक िववाहमे। ओतय िमिथला िरसच इंटीᲷुट आ’ संकृत िव᳡िवालयक ᮪मण करब आ’ देखैत छी, जे कोन नव अलय चीज लय होइत अिछ। िचक पौतीके दू भाग कए देल गेल अिछ, िमिथलाक खोजमे िचकलाक संग पुरातᱬवक वतु सभक आ’ दशनीय थान सभक संकलन अिछ। िमिथला र᳀मे ऐितहािसक आ’ वᱫमान महापुषक िचक ᮧदशनी अिछ।एिह संकलनके एिहना सहयोग दय बढ़ाऊ। मैिथलीमे एनीमेशनक घोर अभाव अिछ, आ’ जौ कही जे अिछये निह, तँ झूठ निह होयत। संगीत आ’ संकृत िशा सेहो वयामक सामᮕीक िबना अपूण लगैत अिछ। अ दुनू िदश हमर ᮧयास शीᮖे जायत, अपने लोकिनसँ तकनीकी सहयोगक आशा करैत छी। हमर इछा अिछ, जे बालानां कृतेमे देल गेल िखसाके एनीमेट करी।

Upload: others

Post on 24-Dec-2019

21 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

Page 1: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

1

िवदह िदनाक 15 फरबरी 2008

सपादकीय

वषर 1 मास 2 अक 4

िवदहक एिह अकम सभ िनयिमत सतभ दल गल अिछ आब ई पि का चिल पड़ल अिछ पिहलका अक सभम िकछ टकणक अश ता दि गोचर भल छल एिह अकम ओकर िवशष धयान राखल गल अिछ कारण सािहितयक पि काम अशि क कोनो सथान निह छक

िव क कोन-कोनस ई-मल ा भल आrsquo हम आहलािदत भय गल छी ई पि का िबना कोनो िवलबक सालक- साल चलत रहत स हम अपन लोकिनक िव ास दत छी आrsquo ओrsquo आबय बला काल िस करत

िवशष की कह अिगला स ाह हम दरभगा जायब अपन भतीजीक िववाहम ओतय िमिथला िरसचर इसटी ट आrsquo ससकत िव िव ालयक मण करब आrsquo दखत छी ज कोन नव अलभय चीज लभय होइत अिछ

िच क पौतीक द भाग कए दल गल अिछ िमिथलाक खोजम िच कलाक सग परात वक वसत सभक आrsquo दशरनीय सथान सभक सकलन अिछ िमिथला र म ऐितहािसक आrsquo व रमान महापरषक िच क दशरनी अिछएिह सकलनक एिहना सहयोग दय बढ़ाऊ मिथलीम एनीमशनक घोर अभाव अिछ आrsquo जौ कही ज अिछय निह त झठ निह होयत सगीत आrsquo ससकत िशकषा सहो धवनयातमक साम ीक िबना अपणर लगत अिछ अह दन िदश हमर यास शी जायत अपन लोकिनस तकनीकी सहयोगक आशा करत छी हमर इचछा अिछ ज बालाना कतम दल गल िखससाक एनीमट करी

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

2

डा धनकर ठाकर हमरा एकटा ई-मलम हमर गामक (महथ झझारपर) एकटा नाटककार आनदक िवषयम पछन छलाह ज ओrsquo आइ कािलह कतय छिथ स ओ गामम रहत छिथ सभव होयत त हनकर कोनो कित शी lsquoिवदहrsquoम ई- कािशत होयत हम 1993-94 म राचीम नोकरी करत छलह अपन एकटा पिरिचतक सग शयामलीम एक गोट डॉकटर साहबस भट भल छल ओrsquo धनकर जी छलाह असत धनकरजीक िपताजीक भगवान उ भगवत पद दथनह

एनीमशन आrsquo माइ ोसॉफट एस कय एल डाटाबसम जयोित नारायण लालजी ज कणर मिण ठाकर आrsquo आन पाठक हमरा तकनीकी मदित करताह स हम आशा करत छी ी गगश गजनक ईमल आrsquo मागर िनदशन ा भल ओrsquo अपन रचना पठबाक आ ासन सहो दलिनह अिछ िव ानद जी प ीकार जी अपन िनबध पठन छिथ स आब बझना जाइत अिछ ज रचनाक भरमार लागय बला अिछ सभटा रचना उ सतरीय रहत आrsquo पि का पािकषक आधार पर िनयिमत चलथ रहत स आशा करत छी

साइटक खोज सचर इजन पर आसानीस होय तािह हत िकछ िवशष यास कएल गल अिछ एिह सबधम कोनो तकनीकी सझाव जौ अपनक समकष होय त स आमि त अिछ

अपनक रचनाक आrsquo िति याक तीकषाम

नई िदलली 150208 গজেনদর ঠাকব

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

3

िवदह 15 फरबरी 2008 वषर 1 मास 2 अक 4

एिह अकम अिछ-

1 शोध लख मायाननद िम क इितहास बोध (आगा)

2 उपनयास सह बाढ़िन (आगा)

3 महाका

महाभारत (आगा)

4 कथा

5 प (आगा)

6 ससकत िशकषा (आगा)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

4

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

8 सगीत िशकषा

9 बालाना कत

10 पजी बध (आगा) - लखक- िव ानद झा प ीकार

11 िमिथला आrsquo ससकत

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

13 रचना िलखबास पिहन (आगा)

14 वासी मिथल English म

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

5

1 शोध लख मायाननद िम क इितहास बोध (आगा)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

6

अ ा-शला स शर होइत अिछ दोसर भाग 10000 ईपभाषाक आरभक ारभ मायाननद िम एिहम कट कएन छिथएिहम ब नीकजका सकत भाषास धविनक सबध पिरलिकषत कएल गल अिछ चलत स िसथर जीवनक शरआत सहो दखायल गल अिछ तकर बाद शला कराली अधयायक ारभ होइत अिछ 7500 वषर पवरस गौ पालनक चचार होइत अिछ गायक सखयाम पयार वि भल छल सभ रहिथ चरबाक चमर वस धारी आrsquo किटम पाथरक हिथयार भड़ बकरी आrsquo सगगर छल िकछ आन पोिसया जत जात घासक रससी ि शल आrsquo नागदवक चचार होइत अिछ बाक नाम आब भrsquo जाइत अिछ ओजा दला ाक नाम पड़त अिछ शला करालीपशक सखया बढ़ल त पशक चोिर सहो शर भrsquo गलपीपरक गछक नीचा बठकीक शरआत भल करालीक अबा नाम पड़ल

कराली-महष अधयायम 5000 ईप म किषक ारमभ दखाओल गल अिछ महष बीया बाग कए रहल छिथ जवक पका कrsquo खयबाक चचार होइत अिछ आब धारक नाम सहो राखय जाय लागलमहष कल ारा पोस कर मास खनाइ त एकदम िनिष भrsquo गलओजा िलग सथानम बसल रहत छलाह

तकर बाद महष-पारवती अधयाय शर होइत अिछ 4 स 5 हजार वषर पवरधानक फिसलक ारभ भलपारवती जिहया अयलीह तिहया लाल मािट माथम ओत ा थाक अनसार लगा दल गल प क नाम गणष पड़ल एिहस पिहन सतानक पिरचय निह दल जाइत छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

7

2उपनयास

सह बाढ़िन

हमर परान जीवनक ई एकटा नीक अनभव छल बादमत दघरटना त हसी-खल भrsquo गल निह एकरास कोनो दःख होइत छल निहय कोनो ल यक ित तना भrsquo कय पड़त छलह खल सहो वह नीक लागय जािहम टीम निह रहत छल वरन ि गत सपधार बला ीडा नीक लगत छल एकर कारण सहो छल िकएकत एिहम टीमक

दशरन पर ि गत दशरन िनभरर निह करत छल आrsquo ज बड़ाइ आिक बराइ भटत छल स ि यक भटत छल अहा ई निह किह सकत छी ज ओकरा कारण हम हारलह हमत नीक दशरन कएन रही सकल आrsquo पढ़ाइक अितिर ओना ीडाक सथान नयन छल ल यक ित ज िनरपकषता बादम हमराम आयल छल स ओिह समयम निह छल ओिह समयम त जगतक िजतबाक धिन छल ि तीय सथानक त कोनो निह छल ि तीय सथानक मान छल अन ीणर भनाइ खलोमपढ़ाइयोम मािर-पीटम सहो

गाम आन-जान खब होइत छल ओिह मम गाम जाइत रही त महादव पोखिर परक सकलम काका िशकषकक किह अबत छलाह आrsquo हम च ीयो म सकल जाइत रही कब ी सतघिरया लाल-छड़ी ई सभ खलक नामो त

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

8

शहरक ब ाक बझल निह होयतक असत ओत ा पढ़ाइक सभ णाली अलग छला ितिदन करची कलमस िलखना िलखयम दह िसहिर जाइत छल आrsquo रोजनामचा सहो एिह ार िलखत रही-भोर-सकाल उठलह िनतय कायरक उपरात जलखइ कrsquo कय पढबाक हत बसलह फर सकल गलह ओतय स एलह पनः खनाइ खलह फर सकल गलह फर गाम पर एलह अrsquo फर जलख कएलह फर खलाइ लल गलह फर आिब कय लालटनक शीशाक साफ कलह फर पढ़लह आrsquo फर भगवनक नाम लय सित गलहरिव िदनक छ ीक बदला सोम िदन द िदनक रोजनामचा िलिख कए लrsquo जाय पड़त छल 15 अगसतक उतसाह सहो दोसर तरहक छल साझ-आrsquo भोरम 15 अगसत सवत ता िदवस भारत माताक जय कर सग सभ महापरष लोकिनक जय करत जाइत छलह मदा मासटर साहबक ई गप निह बझना गल छल ज मािर-पीट निह करत जइहrsquo मदा जखन भोरम जयक नाद गामक सीमान पर स जाय काल जखन भल तखन पता चलल ज ई गप मासटर साहब िकएक कहन छलाह मिहनाथपरक सकलक ब ा सभ जखन ओमहरस अबत रहय आिक मािर बजिर गल कोनहना झोप ताप कएल गल फर गाम पर ज अएलह तखन परनका बचक िव ाथ सभ अपन िखससा शर कएलक ज कोना पोखिरम घसा-घसाक कराक थम पािनम दrsquo कय सवत ता िदवस िदन मान रहिथनह अनगौआ क फर ओहो सभ दोसर साल बदला लबाक तािकम छल मदा अह बर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

9

3 महाका

महाभारत (आगा) ------

यश छल सशासनस आrsquo छल जन-जीवन अित सप

छल अिहना िदन बीित रहल अयलाह नारद एकिदन जखन सवागत भलिनह खब हनकर ओहो रहिथ आनिदत तखन दखल शील-गण पाडवक मदा कहल ौपदीस सन बात ई छी प ी पाडवक मदा िनवासक िनयम िकए निह बनन छी नारदक बात समीचीन छल स िनयम बनलिथ पाचो गोट एक-एक मास रहथ सभ लग ौपदी िनयम निह भग हो बारह वषर पयत छोड़य पड़त गह ि िट भल जौ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

10

पालन िनयमक होमय लागल िकछ काल धिर ई कनत अएलाह िव एक अजरन पछलिनह बात की

चोर छल चोरन गौक हा ोस िव छल किर रहल श छल गहम ौपदी सग यिधि र ज रिह रहल िव क शापस नीक सोिच मरी झकन गल अजरन श आिन छोड़ायल गौक घिर आयल गह तखन

मागल आजञा यिधि रस िदयrsquo गहतयागक आजञा िनयम भगक कएल हम अपराध की बाजल अहा

अजरन ई अपराध लागत जखन पघक ारा होयत छोट भाय कखनो अिछ आिब सकत बड़ भाय घर

मदा िनकिल गलाह अजरन आजञा लय माता भायस मण दश-कोसक करत पहचल हिर ार गग तट ान करत कल नजिर छल नागरा कानयाक जौ

कोना बिच सकत पहिच गलाह पातालक िनकट

िववाह ाथरना सवीकारल अजरन ई छल वरदान भटल जलम रसता बनत चिल सकब अहा वधान िबन

मिणपर पहिच जतय िच ागदा राजकनया छिल रपवती िववाहक सताव अजरनक सवीकारल मानल राजा सशतर दौिह होयत हमर वशज भल ई िववाह तखन जा कय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

11

िच ागदाक प भल ब वाहन नाम राखल गल जकर ई परम तापी परा मी यो ा बनल बालक पाछ सनय छी

फर ओतयस िनकिल अजरन पहचल भास तीथर ारका िनकट

श - दशरनक आयोजन कलिनह कषण िनकट परवत रवतक

म दिख सभ ास कषण छलाह सझओन नव उपाय ई अपहरण करब जीतब य यादवस बनत तखन बात ई

बनिल सारथी वीर सभ ा स ाम छल बजरल जखन बझा-सझा मल छल करओन कषण जा कय तखन

िववाह भल तदतर अजरन सग सभ ा गएलाह पषकर परल जखन ई वनवास कषणक सग पहचल इ सथ

दिख नववध स कती आनद निह समटा रहल ौपदीस पाच प आrsquoअिभमनय सभ ास भल छल

बीित छल रहल िदन जखन अएलाह जीणर शरीर अि रोगक िनदान छल खाडव वन रहय छल ओrsquoसपर तकषक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

12

इ क अिछ िम ओrsquo जखन करत छी जरबाक हम सरसार निह जरबय दत छिथ इ कर कपा अहा ह इ अवतार

छी सतत मदा अ अिछ निह हमरा लग ओतक इ य क हत चाही योगय श क मा ा जररी जतक

दल गाडीव धनष तणीर अकषय वरणक रथ निदघोष चलल डाहबाक हत अि पलाक बाद अजरनक तोष

इ मघक पठओलिनह कषण कएल सचत ज वाय क योग कएल अजरन मघ िबलायल स

तकषकक मतयोपरानत इज़ भलाह कट ओतय मागल अजरन िद ा हनकास मौका दिख कय

जाऊ िशवक उपासना कर दय सकत छिथ वरदान ओrsquo छल मय आयल अि क कोपस बिच लग अजरनक ओrsquo

सवा करबाक बात छल मोनम लन कतजञ छल ओrsquo बनाऊ सभा भवन अनपम निह बनल ज कतह होrsquo

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

13

4कथा

इमानदारीक गलमर

घर अबत काल मोन कोना दिन कrsquo रहल छल सभ कयो एक दोसरा स िकछ असभव घिटत होयबाक गप कrsquo रहल छलाह हम दन भाय सातम ककषाम पढ़त छी सगिह-सग मदा आइ पघ भायक पटम ददर छल स ओrsquo िटफीनक बाद छ ी लrsquo घर चिल गल छलाह सकलम सभक हसत दखत छी त अपन घरक िसथित यािद पिड़ जाइत अिछईषय़ार सहो होइत अिछ आन ब ाक भगय पर फर मोनम ईहो होइत अिछ ज हमर सभ जका पिरिसथित होयत एकरो सभक मदा झ स ताक नाटक करत जाइत अिछघरम माय बापक कलहक बीच डरायल सन रहत छी लगत रहत अिछ ज ई सभ पिरिसथित किहयो खतम निह होयत निहत दोसरस गपप कय सकत छी निहय ककरो अपन मोनक गपप किह सकत छी बर-बखत किहयो अपन सहायताक हत सहो सोर निह कrsquo सकत छी माय ठीक घरघसका महदबबर आिद िवशषणस िवभिषत करत छलीह साझम घमनाइ आिक दगारपजाक मला गनाइ ई सभ बात हमरा सभक जीवनस दर छल एक बर भकमप जका आयल छल सभ कयो ील तोिड़ कय बहरायल मदा हम खाट पर पड़ल रिह गलह िकछत अकमरणयतावश आrsquo िकछ ई सोिच कय ज की होयत घर टिट दह पर खसत त समसयास मि योत भटत एक बर बाबजीक कटहरक कोआ खलाक बाद पट फिल गलिनह द बज राितम ईहो निह फराइत छल ज बगलम वनजीक बाबक बजा िलयिनह ज कोनो डॉकटरक बजा दताह फरायलत छल मदा किहयो गप निह छल त आइ काज पड़ला पर किहयिनह स िहयाऊ निह भल माय कबाड़ पीिट कय पड़ोसीक उठलिनह कनत िखजत रहलीह पड़ोसी डॉकटरक बजओलक तखन जाrsquo कय बाबजीक जान बाचल माय ाप सहो दत रहल आrsquo ईहो कहत रहल ज पाच वषरक बटा रहत छक त सभ भरोस दत छक ज कनत िकएक छी अहाक त पाच वषरक बटा अिछ आrsquo ई सभ जाह अपन भोगबह हमत दिनयास चिल जायब बिहन कॉलजम पढ़त छलीह कॉलजक रसता पर जाय पड़त छल आrsquo कॉलजस आगा सकल छल बिहन कहलिनह ज अह सभ सग हमरा सभक सग चल एक िदन हमरा सभ गलो रही मदा गप िबन कन हम दन भाय आग-आग झटकत चल गलह मोनम ईहो भव छल ज छौड़ा सभ चीिनह निह जाय ज हमरा सभक ई बिहन छिथ आब ई सोचत छी ज िचिनहय जाइत त की होइत अपन ि वक िवकासक कमी छल ई बादम पघ भल छी त मा-बापक उकटत िछयिनह ज घरघसस आrsquo महचरक सजञा ज दलह अहा सभ किहयो ई सोचलह ज कोनो पड़ोसीस गपप निह करबाक सगी-साथी निह बनयबाक घमब-िफरब निह करबाक उपदशक पाछ ज अहा सभ उपदश दलह ओकर पाछा इचछा समाजक बराइस दर करबाक उद शय छल परत यह त बनलक महचर आrsquo घरघसस हमरा सभक राितम माय बापक झगड़ाक सीन सपनाम दखत छलह आrsquo डरा कय उिठ जाइत छलह पघ भाय बिहनस हमरा खब झगड़ा होइत छल मदा एक बर माय-बापक झगड़ाक पछित खब कानल छलह खब बाजल छलह िकछ िदनस भाय-बिहनस झगड़ाक बाद टोका-टोकी बनद छल सभ बर वह लोकिन आगा भrsquo टोकत छलाह मदा एिह बर हम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

14

कानत-कानत बिहनक टोकिलयक आrsquo फर किहयो बिहनस झगड़ा निह भल भाय िपिठया छल सग पढ़त छल तािह हत ओकरास त झगड़ा होइत रहल मदा कम-सम एिह सभ गपक हत मा िपताजीक िजममदार ठहराबिथ ज सभस पड़ोसी-सबधी जान-पहचानस गप करबास ओrsquo किहयो निह रोकलिनह आrsquo सभटा दोष िपताक छलिनह एक बर गलोब िकनबाक िज क बाद कएक बर समय दल गल ज आइ आयत कािलह आयत हम पढ़ब छोिड़ दलह आrsquo तखन जाrsquo कय गलोब आयल बिहन अखनो कहत छिथ ज गलोब अनबाक िज क परा भलाक बाद हमर पढ़ाइक लय टिट गल वगरम सथान थमस नीचा आिब गल आrsquo िपताजी एकर कारण त -म म ताकय लगलाह एकटा ताि कस भट भrsquo गलिनह कतक िदन हमरा सभ गामम रहत जाइत गलह कॉलोनीम एकटा एकाउनटट बाब छलाह ओrsquo बाबजीक कहलिखनह ज अहा त घस निह लत छी मदा अहाक प ी अहाक नाम पर घस लत छिथ सभ ासफरक बाद िबहार सरकारक नौकरीम दरमाहा बद भrsquo जाइत छकआrsquo तािह ार सभ ासफरक बाद बाबजी हमरा सभक गाम पठा दत छलाह एिह मम हमरा सभ गामम छलह िपताजीक िच ी माक नामस गाम आयल छल हमही पढ़न रही बाबजी मायक िलखन छलाह ज जौ अहा पाइ लन छी त लौटा िदयौक हम िवजीलसक िलखन छी छापा पड़त तखन पाइ िनकलत त ब बदनामी होयत एिह सभ पिरिसथितम सकलम हम घरक पिरिसथितक िबसिर जयबाक यास करय लगलह झ क हसय लगलह ई आदित पकड़न छी घरक बड़ाई करय लगलह लोक सभ बाबजीक ईमानदारीक त चचार किरत रहय हम सभ घरक कलहक िवषय घरक बाहर अनबास परहज करय लगलह लोक बझत त हसत आrsquo बझ ज ईमानदारीक गलमरक िजबत जाइत गलह सोचबाक आrsquo गनधनीक आदित एहन पड़ल ज सतत सपनाम आrsquo जगत िलखबा-पढ़बा काल धिर ई पाचा निह छोड़लक दसमाम छमाही परीकषा िकछ िदन पिहन दन छी कॉमसरक परीकषाम एकटा बनलह मदा ओrsquo गलत बिन गल फर दोसर अrsquo तसर बर यास कलह सभटा

क उ र अबत छल मदा पिहलो क उ र परा निह भrsquo रहल छलकॉपीक अगाक नीचाम नका ललह आrsquo पािन पीबाक बह ज बहरलह त घर पहिच गलह पढ़त-पढ़त सोचय लगत छी ए प ा उनटन घटा बीित जाइत छल िचिड़याखाना गल रही एक बर िकछ गोटहमर सभक सबधी लोकिन ओतय हमरा सभक भिट गलाह ब हाइ-फाइ सभ ओनत कहलिनह िकछ निह मदा हनकर सभक बगबानी दिख कय हमराम हीन भावना आयलचपप भीड़म िनकिल घरक लल िनकिल गलह जबीम पाइ निह रहय स पर िनकिल गलह ओतय िचिड़याखानाम सभ डराइत रहल ज कतय हरा गल सभक कहलह ज स भोथला गल रही स बात ककरो निह बतलह सभ लोक ज भटय यह कहय ज अहा फलनाक बटा छिथ बचार भगवान छिथ िहनकर िपताक प-िसलप िबना पाइयक बना िदयनह िपताजीस निहत सहकम खश छलिनह निहय ठीकदार सभ सहकम एिह लrsquo कय ज निह सवय कमाइत अिछ निहय दोसराक कमाय दत अिछ पघभायक िगनती ब ाम बदमाशम होइत छल एक बर ासफरक बाद जखन हमरा सभ गाम गलह त पघ भाय ज सभक फलवाड़ीस नीक-नीक गाछ उखािड़ कय अपना घरक आगा लगाrsquo लत छल स आब एकिह सालम दबबसभस पाच बसिनहार िव ाथ क रपम िगनतीम आिब गलएिह बर ासफरक बादक गामम गामक िनवास िकछ बशी

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

15

नमगर भrsquo गल छल फर मखयम ी पदक दावदार एकटा नताजी जखन गामम वोट मगबाक लल अयलाह तखन काका हनकास भट कएलिनह आrsquo कहलिखनह ज हमर भायक वकसरस नन-वकसर म ासफर कए िदयौक ब ा सभ पोसा जयतक नताजी कहलिनह ज जौ हम जीित गलह त ई काज त हम जरर करब वकसरम जयबाक परवी त बहत आयल मदा नन-वकसरम जयबाक हत ई पिहल परवी छी सयोग एहन भल ज ओrsquo नताजी जीित गलाह आrsquo मखयम ी सहो बिन गलाह ओrsquo शपथ हण कलाक बाद ई काज धिर कलिनह ज िपताजीक ासफर कय दलिखनह आrsquo हमरा सभ पनः शहर आिब गल रही गामम रहीत एक गोट ज हमर भायक सगी छलाह कर गप यािद पिड़ जाइत अिछ ज ओrsquo ककरो अनका सगम कहन छलाह हनकर अनसार हनकर मायक सवभाव ती छलिनह आrsquo ओrsquo खनाइ खाइत काल झगड़ा करय लगत छलीह मदा ओिह िदन ककरो अनका ओrsquo आर ती सवभावक दखन छलाह खराब आिथक िसथितक उपरात होयबला कलहक पिरणाम हमरो सभ दिख रहल छलह द टा घटना आइयो हमरा िवचिलत कए दत अिछ एकटात इनकम टकस कटौतीक मास- माचर मास ई घटना त सभ साल होइत छल मदा कटौती बढ़त-बढ़त एिह साल धिर आिब कय परा माचर मासक दरमाहा कािट ललक मा कहत छलीह ज आब भोजन कोना चलय जयतौह आब भीख मागय जइह गrsquo सभ मदा बाबजी एकटा गामक भाितजक पोसटकाडर पठलिनह आrsquo ओrsquo आठ सय टाका आिन कय दय गलिखनह तखन जाrsquo कय असरकषाक भावना खतम भल छल भीख मगत अखनो जौ ककरो दखत छी त मोन कलपय लगत अिछ दोसर घटना अिछ जखन हमरा घरक आगा एकटा एकसीडट भल छल आrsquo ओकरा बाद हमर भाइ खनाइ छोिड़ दन छलाह आrsquo कािन-कािन कय आिख लाल कए लन छलाह िपताजी जखन बझबय लगलाह त ओrsquo जवाब दलिनह अहाक जौ िकछ भय जायत तखन हमरा सभक की होयत िपताजी इशयोरस बनीिफट जीपीएफ

चयटी आिदक िहसाब लगाय भायक बझलिनह ज 99000 रपययात तरत भटत आrsquo फर मिहन-मिहन पशनो भटत लगभग एक घटा तक बाबजी भायक बझबत रहलाह

हमरा सभक ओिहठाम एक गोट पीसा आयल छलाह आइयो घम कयो अबत छिथ त हम सरिकषत अनभव करत छी बाबजीक हनकर सार भलिखनह स एिह ओहदास हसी सहो चिल रहल छल ओrsquo कहलिनह ज हमर िपताजी जका ईमानदार एकटा बीडीओ साहब झझारपरम छलाह िपताजी हनकर मलाह छलिखनह क कािट अफसर भलाह मदा हमर सभक घर जका हनको घरम खाट टा छलिनह पीसा कहलिखनह ज कथी ल अफसर भलह गामम रिहतह आrsquo मचान पर बिस माछ भात खएतह माछक कारबारम फायदा होइत

बिहनक िववाह बाद घरम कखनो काल बहनोइ अबत छलाह जमायक अिबत दरी माक झगड़ा िपताजी स शर भय जाइत छल िकएकत घर इतजाम त िकछओ रिहत निह छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

16

ासफरक बाद िपताजीक अिभयान घसखोरक सजा दबय पर चलल आrsquo जखन सरकारी त परस िव ास खतम भए गलिनह तखन एकटा ताि कक फरम पिड़ गलाह घरम माता-िपताक बीच कलह बिढ़ गल एक िदन िपताजीस हमरो बहसा-बहसी भए गल आrsquo तीन भाय बिहन गरा लािग कय कानय लगलह तकरा बादस भाय-बिहन सभस झगड़ा होयब समा भय गल

--------------------------------------------------------------------

अनर गनधन करत रही घरक लगम पहचलह त भीड़ दिख मोन हदिस गल ज बाबजीक त िकछ निह भrsquo गलिनह घरम पहचलह त मा-बिहन स पछय लगलह ज की भल सभ बोल भरोस दबय लगलिथ त आरो तामस उठय लागल जोरस कािन कय बाजय लगलह ज बाबजी मिर गलाह की कतय छिनह हनकर मत शरीर तािह पर बिहन कहलिनह ज निह हनका िकछ निह भलिनह अहाक सगी ज मकान मािलकक बटा अिछ स ओrsquo ओकर चोट भाय ओकर िपता आrsquo िरकशाबला चार िरकशा पर जाइत छल बचारा िरकशा बला िववाह कrsquo कय किनयाक अननिहय छल एकटा िवशाल क िरकशाक ध ा मािर दलकक ठामिह मिर जाय गलाह हमर कानब खतम भय गल ई ज आफत आयल छक स आइ ककरो अनका घर ओना ओrsquo ज मत भल छल हमर सग डढ़ सालस सकल जा रहल छल ितिदन ातः सभ िदन ातः सीढ़ी पर कॉलबल बजबत छलह आrsquo ओrsquo सीढ़ीस उतरत छल आrsquo सग हम सभ सकल जाइत छलह मोन पड़ल ज कािलह सहो सभ िदन जका हम कॉलबल बजन छलहत ओकर बिहन ज चशमा लगबत छिल आrsquo झनकािह छलीह स ऊपरस तमसाक कहलक ज कतक जोरस आrsquo दरी तक कॉलबल बजबत छी आrsquo सहो ज बर-बर िकएक बजबत छी आिब रहल अिछ कािलहत ओrsquo आयल मदा हम तखनिह किह दिलयक ज कािलहस हम कॉलबल निह बजायब अहाक हमरा सग जयबाक होय त नीच उतिर कय आयब आrsquo सग चलब ओrsquo निह आयल त हम िकएक कॉलबल बजिबतह डढ़ सालम पिहल बर भल छल ज हम कॉलबल निह बजन छलह आrsquo ओrsquo डढ़ सालम पिहल बर सकल नागा कएन छल आब हमरा मोनम हबय लागल ज कतह ओrsquo बािज त निह दन होयत ज हम कािलहस कॉलबल निह बजायब मदा कसाइत ओकर कोनो आनो कायर म होयतक िकएकत चोट भाय आrsquo िपताक सग िरकशास कतह जाrsquo रहल छल असत हम िचितत छलह मदा दःखी निह मदा मोनक गप िकयो बझय निह त मह लटकन ठाढ़ रहीहमत मा सोचन रही ज कािलहस एकरा सग सकल निह जायब जायत ई असगर मदा ओrsquo त असगर निह जायत स सतय कय दखा दलक हमर मायक आिखम नोर छलिनह मदा हमर भीतर स तािकएकत हमर िपताजीक मतय ज रिक गल छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

17

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

18

5प (आगा)

74 एसएमएस

कह एिहम अहा छी सहमत आrsquo की छी अहा असहमत दन रपम िदयrsquo अहा अपन िवचार कय एस एमएस

आिह कमाऊ अहा रपयया हम बिर छी भाइ नय ट ोलोजी छी ई सभ बिर कयो निह आइ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

19

75 अलहआ

खाइत भलह हम अकचछ तखन ई अकाल छल भल भािर वदपाठक सिन कय आ ह अएलह हिर ार भखािल

भिर िदन म भािख सोचल खीर पड़ी सभ खायब मदा ओत ा पिडत सभ खाrsquo ई सभ छल अघायल कएलक मन पिरव रन कहलक आइ अलहआ अिह लायब बझल निह छल हमरा ई हाथ धोन छलह बसल आयल अलहआ दिख कर जोिड़ िवनती कए हम पछल (अलहआस) हमत छी नस आयल

अहा कथीस अयलह हमरास पिहन अहा एतय

कोन सवारी स पहचलह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

20

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

21

76 दीया-बाती

आयल दीया बाती कतक अमावसया अिछ बीतल जकर अनहारम लागल चोट कतक जीव थकचायल परिह अनहारक छल थाती दीया बाती अनलक काश जञान-जयोितक अकाश नमन करय छी हम एिह बातक अधकार-ितिमर कर होबय नाश

77 इटािलयन सलन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

22

घर भल समसतीपरिदललीम छी आयल खोिल सलन इटािलयनअयलह कमायलrsquo

पिलसक रोक दिख कय गलह गाम घिर पनः छी आयल सलन कतय बानाओल ईटा पर ज छी अहा बसल सह कहबछ इटािलयन रोक अह पर अिछ पिलसक सहो अखनो धिर निह बझल यौ अहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 2: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

2

डा धनकर ठाकर हमरा एकटा ई-मलम हमर गामक (महथ झझारपर) एकटा नाटककार आनदक िवषयम पछन छलाह ज ओrsquo आइ कािलह कतय छिथ स ओ गामम रहत छिथ सभव होयत त हनकर कोनो कित शी lsquoिवदहrsquoम ई- कािशत होयत हम 1993-94 म राचीम नोकरी करत छलह अपन एकटा पिरिचतक सग शयामलीम एक गोट डॉकटर साहबस भट भल छल ओrsquo धनकर जी छलाह असत धनकरजीक िपताजीक भगवान उ भगवत पद दथनह

एनीमशन आrsquo माइ ोसॉफट एस कय एल डाटाबसम जयोित नारायण लालजी ज कणर मिण ठाकर आrsquo आन पाठक हमरा तकनीकी मदित करताह स हम आशा करत छी ी गगश गजनक ईमल आrsquo मागर िनदशन ा भल ओrsquo अपन रचना पठबाक आ ासन सहो दलिनह अिछ िव ानद जी प ीकार जी अपन िनबध पठन छिथ स आब बझना जाइत अिछ ज रचनाक भरमार लागय बला अिछ सभटा रचना उ सतरीय रहत आrsquo पि का पािकषक आधार पर िनयिमत चलथ रहत स आशा करत छी

साइटक खोज सचर इजन पर आसानीस होय तािह हत िकछ िवशष यास कएल गल अिछ एिह सबधम कोनो तकनीकी सझाव जौ अपनक समकष होय त स आमि त अिछ

अपनक रचनाक आrsquo िति याक तीकषाम

नई िदलली 150208 গজেনদর ঠাকব

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

3

िवदह 15 फरबरी 2008 वषर 1 मास 2 अक 4

एिह अकम अिछ-

1 शोध लख मायाननद िम क इितहास बोध (आगा)

2 उपनयास सह बाढ़िन (आगा)

3 महाका

महाभारत (आगा)

4 कथा

5 प (आगा)

6 ससकत िशकषा (आगा)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

4

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

8 सगीत िशकषा

9 बालाना कत

10 पजी बध (आगा) - लखक- िव ानद झा प ीकार

11 िमिथला आrsquo ससकत

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

13 रचना िलखबास पिहन (आगा)

14 वासी मिथल English म

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

5

1 शोध लख मायाननद िम क इितहास बोध (आगा)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

6

अ ा-शला स शर होइत अिछ दोसर भाग 10000 ईपभाषाक आरभक ारभ मायाननद िम एिहम कट कएन छिथएिहम ब नीकजका सकत भाषास धविनक सबध पिरलिकषत कएल गल अिछ चलत स िसथर जीवनक शरआत सहो दखायल गल अिछ तकर बाद शला कराली अधयायक ारभ होइत अिछ 7500 वषर पवरस गौ पालनक चचार होइत अिछ गायक सखयाम पयार वि भल छल सभ रहिथ चरबाक चमर वस धारी आrsquo किटम पाथरक हिथयार भड़ बकरी आrsquo सगगर छल िकछ आन पोिसया जत जात घासक रससी ि शल आrsquo नागदवक चचार होइत अिछ बाक नाम आब भrsquo जाइत अिछ ओजा दला ाक नाम पड़त अिछ शला करालीपशक सखया बढ़ल त पशक चोिर सहो शर भrsquo गलपीपरक गछक नीचा बठकीक शरआत भल करालीक अबा नाम पड़ल

कराली-महष अधयायम 5000 ईप म किषक ारमभ दखाओल गल अिछ महष बीया बाग कए रहल छिथ जवक पका कrsquo खयबाक चचार होइत अिछ आब धारक नाम सहो राखय जाय लागलमहष कल ारा पोस कर मास खनाइ त एकदम िनिष भrsquo गलओजा िलग सथानम बसल रहत छलाह

तकर बाद महष-पारवती अधयाय शर होइत अिछ 4 स 5 हजार वषर पवरधानक फिसलक ारभ भलपारवती जिहया अयलीह तिहया लाल मािट माथम ओत ा थाक अनसार लगा दल गल प क नाम गणष पड़ल एिहस पिहन सतानक पिरचय निह दल जाइत छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

7

2उपनयास

सह बाढ़िन

हमर परान जीवनक ई एकटा नीक अनभव छल बादमत दघरटना त हसी-खल भrsquo गल निह एकरास कोनो दःख होइत छल निहय कोनो ल यक ित तना भrsquo कय पड़त छलह खल सहो वह नीक लागय जािहम टीम निह रहत छल वरन ि गत सपधार बला ीडा नीक लगत छल एकर कारण सहो छल िकएकत एिहम टीमक

दशरन पर ि गत दशरन िनभरर निह करत छल आrsquo ज बड़ाइ आिक बराइ भटत छल स ि यक भटत छल अहा ई निह किह सकत छी ज ओकरा कारण हम हारलह हमत नीक दशरन कएन रही सकल आrsquo पढ़ाइक अितिर ओना ीडाक सथान नयन छल ल यक ित ज िनरपकषता बादम हमराम आयल छल स ओिह समयम निह छल ओिह समयम त जगतक िजतबाक धिन छल ि तीय सथानक त कोनो निह छल ि तीय सथानक मान छल अन ीणर भनाइ खलोमपढ़ाइयोम मािर-पीटम सहो

गाम आन-जान खब होइत छल ओिह मम गाम जाइत रही त महादव पोखिर परक सकलम काका िशकषकक किह अबत छलाह आrsquo हम च ीयो म सकल जाइत रही कब ी सतघिरया लाल-छड़ी ई सभ खलक नामो त

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

8

शहरक ब ाक बझल निह होयतक असत ओत ा पढ़ाइक सभ णाली अलग छला ितिदन करची कलमस िलखना िलखयम दह िसहिर जाइत छल आrsquo रोजनामचा सहो एिह ार िलखत रही-भोर-सकाल उठलह िनतय कायरक उपरात जलखइ कrsquo कय पढबाक हत बसलह फर सकल गलह ओतय स एलह पनः खनाइ खलह फर सकल गलह फर गाम पर एलह अrsquo फर जलख कएलह फर खलाइ लल गलह फर आिब कय लालटनक शीशाक साफ कलह फर पढ़लह आrsquo फर भगवनक नाम लय सित गलहरिव िदनक छ ीक बदला सोम िदन द िदनक रोजनामचा िलिख कए लrsquo जाय पड़त छल 15 अगसतक उतसाह सहो दोसर तरहक छल साझ-आrsquo भोरम 15 अगसत सवत ता िदवस भारत माताक जय कर सग सभ महापरष लोकिनक जय करत जाइत छलह मदा मासटर साहबक ई गप निह बझना गल छल ज मािर-पीट निह करत जइहrsquo मदा जखन भोरम जयक नाद गामक सीमान पर स जाय काल जखन भल तखन पता चलल ज ई गप मासटर साहब िकएक कहन छलाह मिहनाथपरक सकलक ब ा सभ जखन ओमहरस अबत रहय आिक मािर बजिर गल कोनहना झोप ताप कएल गल फर गाम पर ज अएलह तखन परनका बचक िव ाथ सभ अपन िखससा शर कएलक ज कोना पोखिरम घसा-घसाक कराक थम पािनम दrsquo कय सवत ता िदवस िदन मान रहिथनह अनगौआ क फर ओहो सभ दोसर साल बदला लबाक तािकम छल मदा अह बर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

9

3 महाका

महाभारत (आगा) ------

यश छल सशासनस आrsquo छल जन-जीवन अित सप

छल अिहना िदन बीित रहल अयलाह नारद एकिदन जखन सवागत भलिनह खब हनकर ओहो रहिथ आनिदत तखन दखल शील-गण पाडवक मदा कहल ौपदीस सन बात ई छी प ी पाडवक मदा िनवासक िनयम िकए निह बनन छी नारदक बात समीचीन छल स िनयम बनलिथ पाचो गोट एक-एक मास रहथ सभ लग ौपदी िनयम निह भग हो बारह वषर पयत छोड़य पड़त गह ि िट भल जौ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

10

पालन िनयमक होमय लागल िकछ काल धिर ई कनत अएलाह िव एक अजरन पछलिनह बात की

चोर छल चोरन गौक हा ोस िव छल किर रहल श छल गहम ौपदी सग यिधि र ज रिह रहल िव क शापस नीक सोिच मरी झकन गल अजरन श आिन छोड़ायल गौक घिर आयल गह तखन

मागल आजञा यिधि रस िदयrsquo गहतयागक आजञा िनयम भगक कएल हम अपराध की बाजल अहा

अजरन ई अपराध लागत जखन पघक ारा होयत छोट भाय कखनो अिछ आिब सकत बड़ भाय घर

मदा िनकिल गलाह अजरन आजञा लय माता भायस मण दश-कोसक करत पहचल हिर ार गग तट ान करत कल नजिर छल नागरा कानयाक जौ

कोना बिच सकत पहिच गलाह पातालक िनकट

िववाह ाथरना सवीकारल अजरन ई छल वरदान भटल जलम रसता बनत चिल सकब अहा वधान िबन

मिणपर पहिच जतय िच ागदा राजकनया छिल रपवती िववाहक सताव अजरनक सवीकारल मानल राजा सशतर दौिह होयत हमर वशज भल ई िववाह तखन जा कय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

11

िच ागदाक प भल ब वाहन नाम राखल गल जकर ई परम तापी परा मी यो ा बनल बालक पाछ सनय छी

फर ओतयस िनकिल अजरन पहचल भास तीथर ारका िनकट

श - दशरनक आयोजन कलिनह कषण िनकट परवत रवतक

म दिख सभ ास कषण छलाह सझओन नव उपाय ई अपहरण करब जीतब य यादवस बनत तखन बात ई

बनिल सारथी वीर सभ ा स ाम छल बजरल जखन बझा-सझा मल छल करओन कषण जा कय तखन

िववाह भल तदतर अजरन सग सभ ा गएलाह पषकर परल जखन ई वनवास कषणक सग पहचल इ सथ

दिख नववध स कती आनद निह समटा रहल ौपदीस पाच प आrsquoअिभमनय सभ ास भल छल

बीित छल रहल िदन जखन अएलाह जीणर शरीर अि रोगक िनदान छल खाडव वन रहय छल ओrsquoसपर तकषक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

12

इ क अिछ िम ओrsquo जखन करत छी जरबाक हम सरसार निह जरबय दत छिथ इ कर कपा अहा ह इ अवतार

छी सतत मदा अ अिछ निह हमरा लग ओतक इ य क हत चाही योगय श क मा ा जररी जतक

दल गाडीव धनष तणीर अकषय वरणक रथ निदघोष चलल डाहबाक हत अि पलाक बाद अजरनक तोष

इ मघक पठओलिनह कषण कएल सचत ज वाय क योग कएल अजरन मघ िबलायल स

तकषकक मतयोपरानत इज़ भलाह कट ओतय मागल अजरन िद ा हनकास मौका दिख कय

जाऊ िशवक उपासना कर दय सकत छिथ वरदान ओrsquo छल मय आयल अि क कोपस बिच लग अजरनक ओrsquo

सवा करबाक बात छल मोनम लन कतजञ छल ओrsquo बनाऊ सभा भवन अनपम निह बनल ज कतह होrsquo

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

13

4कथा

इमानदारीक गलमर

घर अबत काल मोन कोना दिन कrsquo रहल छल सभ कयो एक दोसरा स िकछ असभव घिटत होयबाक गप कrsquo रहल छलाह हम दन भाय सातम ककषाम पढ़त छी सगिह-सग मदा आइ पघ भायक पटम ददर छल स ओrsquo िटफीनक बाद छ ी लrsquo घर चिल गल छलाह सकलम सभक हसत दखत छी त अपन घरक िसथित यािद पिड़ जाइत अिछईषय़ार सहो होइत अिछ आन ब ाक भगय पर फर मोनम ईहो होइत अिछ ज हमर सभ जका पिरिसथित होयत एकरो सभक मदा झ स ताक नाटक करत जाइत अिछघरम माय बापक कलहक बीच डरायल सन रहत छी लगत रहत अिछ ज ई सभ पिरिसथित किहयो खतम निह होयत निहत दोसरस गपप कय सकत छी निहय ककरो अपन मोनक गपप किह सकत छी बर-बखत किहयो अपन सहायताक हत सहो सोर निह कrsquo सकत छी माय ठीक घरघसका महदबबर आिद िवशषणस िवभिषत करत छलीह साझम घमनाइ आिक दगारपजाक मला गनाइ ई सभ बात हमरा सभक जीवनस दर छल एक बर भकमप जका आयल छल सभ कयो ील तोिड़ कय बहरायल मदा हम खाट पर पड़ल रिह गलह िकछत अकमरणयतावश आrsquo िकछ ई सोिच कय ज की होयत घर टिट दह पर खसत त समसयास मि योत भटत एक बर बाबजीक कटहरक कोआ खलाक बाद पट फिल गलिनह द बज राितम ईहो निह फराइत छल ज बगलम वनजीक बाबक बजा िलयिनह ज कोनो डॉकटरक बजा दताह फरायलत छल मदा किहयो गप निह छल त आइ काज पड़ला पर किहयिनह स िहयाऊ निह भल माय कबाड़ पीिट कय पड़ोसीक उठलिनह कनत िखजत रहलीह पड़ोसी डॉकटरक बजओलक तखन जाrsquo कय बाबजीक जान बाचल माय ाप सहो दत रहल आrsquo ईहो कहत रहल ज पाच वषरक बटा रहत छक त सभ भरोस दत छक ज कनत िकएक छी अहाक त पाच वषरक बटा अिछ आrsquo ई सभ जाह अपन भोगबह हमत दिनयास चिल जायब बिहन कॉलजम पढ़त छलीह कॉलजक रसता पर जाय पड़त छल आrsquo कॉलजस आगा सकल छल बिहन कहलिनह ज अह सभ सग हमरा सभक सग चल एक िदन हमरा सभ गलो रही मदा गप िबन कन हम दन भाय आग-आग झटकत चल गलह मोनम ईहो भव छल ज छौड़ा सभ चीिनह निह जाय ज हमरा सभक ई बिहन छिथ आब ई सोचत छी ज िचिनहय जाइत त की होइत अपन ि वक िवकासक कमी छल ई बादम पघ भल छी त मा-बापक उकटत िछयिनह ज घरघसस आrsquo महचरक सजञा ज दलह अहा सभ किहयो ई सोचलह ज कोनो पड़ोसीस गपप निह करबाक सगी-साथी निह बनयबाक घमब-िफरब निह करबाक उपदशक पाछ ज अहा सभ उपदश दलह ओकर पाछा इचछा समाजक बराइस दर करबाक उद शय छल परत यह त बनलक महचर आrsquo घरघसस हमरा सभक राितम माय बापक झगड़ाक सीन सपनाम दखत छलह आrsquo डरा कय उिठ जाइत छलह पघ भाय बिहनस हमरा खब झगड़ा होइत छल मदा एक बर माय-बापक झगड़ाक पछित खब कानल छलह खब बाजल छलह िकछ िदनस भाय-बिहनस झगड़ाक बाद टोका-टोकी बनद छल सभ बर वह लोकिन आगा भrsquo टोकत छलाह मदा एिह बर हम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

14

कानत-कानत बिहनक टोकिलयक आrsquo फर किहयो बिहनस झगड़ा निह भल भाय िपिठया छल सग पढ़त छल तािह हत ओकरास त झगड़ा होइत रहल मदा कम-सम एिह सभ गपक हत मा िपताजीक िजममदार ठहराबिथ ज सभस पड़ोसी-सबधी जान-पहचानस गप करबास ओrsquo किहयो निह रोकलिनह आrsquo सभटा दोष िपताक छलिनह एक बर गलोब िकनबाक िज क बाद कएक बर समय दल गल ज आइ आयत कािलह आयत हम पढ़ब छोिड़ दलह आrsquo तखन जाrsquo कय गलोब आयल बिहन अखनो कहत छिथ ज गलोब अनबाक िज क परा भलाक बाद हमर पढ़ाइक लय टिट गल वगरम सथान थमस नीचा आिब गल आrsquo िपताजी एकर कारण त -म म ताकय लगलाह एकटा ताि कस भट भrsquo गलिनह कतक िदन हमरा सभ गामम रहत जाइत गलह कॉलोनीम एकटा एकाउनटट बाब छलाह ओrsquo बाबजीक कहलिखनह ज अहा त घस निह लत छी मदा अहाक प ी अहाक नाम पर घस लत छिथ सभ ासफरक बाद िबहार सरकारक नौकरीम दरमाहा बद भrsquo जाइत छकआrsquo तािह ार सभ ासफरक बाद बाबजी हमरा सभक गाम पठा दत छलाह एिह मम हमरा सभ गामम छलह िपताजीक िच ी माक नामस गाम आयल छल हमही पढ़न रही बाबजी मायक िलखन छलाह ज जौ अहा पाइ लन छी त लौटा िदयौक हम िवजीलसक िलखन छी छापा पड़त तखन पाइ िनकलत त ब बदनामी होयत एिह सभ पिरिसथितम सकलम हम घरक पिरिसथितक िबसिर जयबाक यास करय लगलह झ क हसय लगलह ई आदित पकड़न छी घरक बड़ाई करय लगलह लोक सभ बाबजीक ईमानदारीक त चचार किरत रहय हम सभ घरक कलहक िवषय घरक बाहर अनबास परहज करय लगलह लोक बझत त हसत आrsquo बझ ज ईमानदारीक गलमरक िजबत जाइत गलह सोचबाक आrsquo गनधनीक आदित एहन पड़ल ज सतत सपनाम आrsquo जगत िलखबा-पढ़बा काल धिर ई पाचा निह छोड़लक दसमाम छमाही परीकषा िकछ िदन पिहन दन छी कॉमसरक परीकषाम एकटा बनलह मदा ओrsquo गलत बिन गल फर दोसर अrsquo तसर बर यास कलह सभटा

क उ र अबत छल मदा पिहलो क उ र परा निह भrsquo रहल छलकॉपीक अगाक नीचाम नका ललह आrsquo पािन पीबाक बह ज बहरलह त घर पहिच गलह पढ़त-पढ़त सोचय लगत छी ए प ा उनटन घटा बीित जाइत छल िचिड़याखाना गल रही एक बर िकछ गोटहमर सभक सबधी लोकिन ओतय हमरा सभक भिट गलाह ब हाइ-फाइ सभ ओनत कहलिनह िकछ निह मदा हनकर सभक बगबानी दिख कय हमराम हीन भावना आयलचपप भीड़म िनकिल घरक लल िनकिल गलह जबीम पाइ निह रहय स पर िनकिल गलह ओतय िचिड़याखानाम सभ डराइत रहल ज कतय हरा गल सभक कहलह ज स भोथला गल रही स बात ककरो निह बतलह सभ लोक ज भटय यह कहय ज अहा फलनाक बटा छिथ बचार भगवान छिथ िहनकर िपताक प-िसलप िबना पाइयक बना िदयनह िपताजीस निहत सहकम खश छलिनह निहय ठीकदार सभ सहकम एिह लrsquo कय ज निह सवय कमाइत अिछ निहय दोसराक कमाय दत अिछ पघभायक िगनती ब ाम बदमाशम होइत छल एक बर ासफरक बाद जखन हमरा सभ गाम गलह त पघ भाय ज सभक फलवाड़ीस नीक-नीक गाछ उखािड़ कय अपना घरक आगा लगाrsquo लत छल स आब एकिह सालम दबबसभस पाच बसिनहार िव ाथ क रपम िगनतीम आिब गलएिह बर ासफरक बादक गामम गामक िनवास िकछ बशी

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

15

नमगर भrsquo गल छल फर मखयम ी पदक दावदार एकटा नताजी जखन गामम वोट मगबाक लल अयलाह तखन काका हनकास भट कएलिनह आrsquo कहलिखनह ज हमर भायक वकसरस नन-वकसर म ासफर कए िदयौक ब ा सभ पोसा जयतक नताजी कहलिनह ज जौ हम जीित गलह त ई काज त हम जरर करब वकसरम जयबाक परवी त बहत आयल मदा नन-वकसरम जयबाक हत ई पिहल परवी छी सयोग एहन भल ज ओrsquo नताजी जीित गलाह आrsquo मखयम ी सहो बिन गलाह ओrsquo शपथ हण कलाक बाद ई काज धिर कलिनह ज िपताजीक ासफर कय दलिखनह आrsquo हमरा सभ पनः शहर आिब गल रही गामम रहीत एक गोट ज हमर भायक सगी छलाह कर गप यािद पिड़ जाइत अिछ ज ओrsquo ककरो अनका सगम कहन छलाह हनकर अनसार हनकर मायक सवभाव ती छलिनह आrsquo ओrsquo खनाइ खाइत काल झगड़ा करय लगत छलीह मदा ओिह िदन ककरो अनका ओrsquo आर ती सवभावक दखन छलाह खराब आिथक िसथितक उपरात होयबला कलहक पिरणाम हमरो सभ दिख रहल छलह द टा घटना आइयो हमरा िवचिलत कए दत अिछ एकटात इनकम टकस कटौतीक मास- माचर मास ई घटना त सभ साल होइत छल मदा कटौती बढ़त-बढ़त एिह साल धिर आिब कय परा माचर मासक दरमाहा कािट ललक मा कहत छलीह ज आब भोजन कोना चलय जयतौह आब भीख मागय जइह गrsquo सभ मदा बाबजी एकटा गामक भाितजक पोसटकाडर पठलिनह आrsquo ओrsquo आठ सय टाका आिन कय दय गलिखनह तखन जाrsquo कय असरकषाक भावना खतम भल छल भीख मगत अखनो जौ ककरो दखत छी त मोन कलपय लगत अिछ दोसर घटना अिछ जखन हमरा घरक आगा एकटा एकसीडट भल छल आrsquo ओकरा बाद हमर भाइ खनाइ छोिड़ दन छलाह आrsquo कािन-कािन कय आिख लाल कए लन छलाह िपताजी जखन बझबय लगलाह त ओrsquo जवाब दलिनह अहाक जौ िकछ भय जायत तखन हमरा सभक की होयत िपताजी इशयोरस बनीिफट जीपीएफ

चयटी आिदक िहसाब लगाय भायक बझलिनह ज 99000 रपययात तरत भटत आrsquo फर मिहन-मिहन पशनो भटत लगभग एक घटा तक बाबजी भायक बझबत रहलाह

हमरा सभक ओिहठाम एक गोट पीसा आयल छलाह आइयो घम कयो अबत छिथ त हम सरिकषत अनभव करत छी बाबजीक हनकर सार भलिखनह स एिह ओहदास हसी सहो चिल रहल छल ओrsquo कहलिनह ज हमर िपताजी जका ईमानदार एकटा बीडीओ साहब झझारपरम छलाह िपताजी हनकर मलाह छलिखनह क कािट अफसर भलाह मदा हमर सभक घर जका हनको घरम खाट टा छलिनह पीसा कहलिखनह ज कथी ल अफसर भलह गामम रिहतह आrsquo मचान पर बिस माछ भात खएतह माछक कारबारम फायदा होइत

बिहनक िववाह बाद घरम कखनो काल बहनोइ अबत छलाह जमायक अिबत दरी माक झगड़ा िपताजी स शर भय जाइत छल िकएकत घर इतजाम त िकछओ रिहत निह छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

16

ासफरक बाद िपताजीक अिभयान घसखोरक सजा दबय पर चलल आrsquo जखन सरकारी त परस िव ास खतम भए गलिनह तखन एकटा ताि कक फरम पिड़ गलाह घरम माता-िपताक बीच कलह बिढ़ गल एक िदन िपताजीस हमरो बहसा-बहसी भए गल आrsquo तीन भाय बिहन गरा लािग कय कानय लगलह तकरा बादस भाय-बिहन सभस झगड़ा होयब समा भय गल

--------------------------------------------------------------------

अनर गनधन करत रही घरक लगम पहचलह त भीड़ दिख मोन हदिस गल ज बाबजीक त िकछ निह भrsquo गलिनह घरम पहचलह त मा-बिहन स पछय लगलह ज की भल सभ बोल भरोस दबय लगलिथ त आरो तामस उठय लागल जोरस कािन कय बाजय लगलह ज बाबजी मिर गलाह की कतय छिनह हनकर मत शरीर तािह पर बिहन कहलिनह ज निह हनका िकछ निह भलिनह अहाक सगी ज मकान मािलकक बटा अिछ स ओrsquo ओकर चोट भाय ओकर िपता आrsquo िरकशाबला चार िरकशा पर जाइत छल बचारा िरकशा बला िववाह कrsquo कय किनयाक अननिहय छल एकटा िवशाल क िरकशाक ध ा मािर दलकक ठामिह मिर जाय गलाह हमर कानब खतम भय गल ई ज आफत आयल छक स आइ ककरो अनका घर ओना ओrsquo ज मत भल छल हमर सग डढ़ सालस सकल जा रहल छल ितिदन ातः सभ िदन ातः सीढ़ी पर कॉलबल बजबत छलह आrsquo ओrsquo सीढ़ीस उतरत छल आrsquo सग हम सभ सकल जाइत छलह मोन पड़ल ज कािलह सहो सभ िदन जका हम कॉलबल बजन छलहत ओकर बिहन ज चशमा लगबत छिल आrsquo झनकािह छलीह स ऊपरस तमसाक कहलक ज कतक जोरस आrsquo दरी तक कॉलबल बजबत छी आrsquo सहो ज बर-बर िकएक बजबत छी आिब रहल अिछ कािलहत ओrsquo आयल मदा हम तखनिह किह दिलयक ज कािलहस हम कॉलबल निह बजायब अहाक हमरा सग जयबाक होय त नीच उतिर कय आयब आrsquo सग चलब ओrsquo निह आयल त हम िकएक कॉलबल बजिबतह डढ़ सालम पिहल बर भल छल ज हम कॉलबल निह बजन छलह आrsquo ओrsquo डढ़ सालम पिहल बर सकल नागा कएन छल आब हमरा मोनम हबय लागल ज कतह ओrsquo बािज त निह दन होयत ज हम कािलहस कॉलबल निह बजायब मदा कसाइत ओकर कोनो आनो कायर म होयतक िकएकत चोट भाय आrsquo िपताक सग िरकशास कतह जाrsquo रहल छल असत हम िचितत छलह मदा दःखी निह मदा मोनक गप िकयो बझय निह त मह लटकन ठाढ़ रहीहमत मा सोचन रही ज कािलहस एकरा सग सकल निह जायब जायत ई असगर मदा ओrsquo त असगर निह जायत स सतय कय दखा दलक हमर मायक आिखम नोर छलिनह मदा हमर भीतर स तािकएकत हमर िपताजीक मतय ज रिक गल छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

17

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

18

5प (आगा)

74 एसएमएस

कह एिहम अहा छी सहमत आrsquo की छी अहा असहमत दन रपम िदयrsquo अहा अपन िवचार कय एस एमएस

आिह कमाऊ अहा रपयया हम बिर छी भाइ नय ट ोलोजी छी ई सभ बिर कयो निह आइ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

19

75 अलहआ

खाइत भलह हम अकचछ तखन ई अकाल छल भल भािर वदपाठक सिन कय आ ह अएलह हिर ार भखािल

भिर िदन म भािख सोचल खीर पड़ी सभ खायब मदा ओत ा पिडत सभ खाrsquo ई सभ छल अघायल कएलक मन पिरव रन कहलक आइ अलहआ अिह लायब बझल निह छल हमरा ई हाथ धोन छलह बसल आयल अलहआ दिख कर जोिड़ िवनती कए हम पछल (अलहआस) हमत छी नस आयल

अहा कथीस अयलह हमरास पिहन अहा एतय

कोन सवारी स पहचलह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

20

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

21

76 दीया-बाती

आयल दीया बाती कतक अमावसया अिछ बीतल जकर अनहारम लागल चोट कतक जीव थकचायल परिह अनहारक छल थाती दीया बाती अनलक काश जञान-जयोितक अकाश नमन करय छी हम एिह बातक अधकार-ितिमर कर होबय नाश

77 इटािलयन सलन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

22

घर भल समसतीपरिदललीम छी आयल खोिल सलन इटािलयनअयलह कमायलrsquo

पिलसक रोक दिख कय गलह गाम घिर पनः छी आयल सलन कतय बानाओल ईटा पर ज छी अहा बसल सह कहबछ इटािलयन रोक अह पर अिछ पिलसक सहो अखनो धिर निह बझल यौ अहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 3: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

3

िवदह 15 फरबरी 2008 वषर 1 मास 2 अक 4

एिह अकम अिछ-

1 शोध लख मायाननद िम क इितहास बोध (आगा)

2 उपनयास सह बाढ़िन (आगा)

3 महाका

महाभारत (आगा)

4 कथा

5 प (आगा)

6 ससकत िशकषा (आगा)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

4

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

8 सगीत िशकषा

9 बालाना कत

10 पजी बध (आगा) - लखक- िव ानद झा प ीकार

11 िमिथला आrsquo ससकत

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

13 रचना िलखबास पिहन (आगा)

14 वासी मिथल English म

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

5

1 शोध लख मायाननद िम क इितहास बोध (आगा)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

6

अ ा-शला स शर होइत अिछ दोसर भाग 10000 ईपभाषाक आरभक ारभ मायाननद िम एिहम कट कएन छिथएिहम ब नीकजका सकत भाषास धविनक सबध पिरलिकषत कएल गल अिछ चलत स िसथर जीवनक शरआत सहो दखायल गल अिछ तकर बाद शला कराली अधयायक ारभ होइत अिछ 7500 वषर पवरस गौ पालनक चचार होइत अिछ गायक सखयाम पयार वि भल छल सभ रहिथ चरबाक चमर वस धारी आrsquo किटम पाथरक हिथयार भड़ बकरी आrsquo सगगर छल िकछ आन पोिसया जत जात घासक रससी ि शल आrsquo नागदवक चचार होइत अिछ बाक नाम आब भrsquo जाइत अिछ ओजा दला ाक नाम पड़त अिछ शला करालीपशक सखया बढ़ल त पशक चोिर सहो शर भrsquo गलपीपरक गछक नीचा बठकीक शरआत भल करालीक अबा नाम पड़ल

कराली-महष अधयायम 5000 ईप म किषक ारमभ दखाओल गल अिछ महष बीया बाग कए रहल छिथ जवक पका कrsquo खयबाक चचार होइत अिछ आब धारक नाम सहो राखय जाय लागलमहष कल ारा पोस कर मास खनाइ त एकदम िनिष भrsquo गलओजा िलग सथानम बसल रहत छलाह

तकर बाद महष-पारवती अधयाय शर होइत अिछ 4 स 5 हजार वषर पवरधानक फिसलक ारभ भलपारवती जिहया अयलीह तिहया लाल मािट माथम ओत ा थाक अनसार लगा दल गल प क नाम गणष पड़ल एिहस पिहन सतानक पिरचय निह दल जाइत छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

7

2उपनयास

सह बाढ़िन

हमर परान जीवनक ई एकटा नीक अनभव छल बादमत दघरटना त हसी-खल भrsquo गल निह एकरास कोनो दःख होइत छल निहय कोनो ल यक ित तना भrsquo कय पड़त छलह खल सहो वह नीक लागय जािहम टीम निह रहत छल वरन ि गत सपधार बला ीडा नीक लगत छल एकर कारण सहो छल िकएकत एिहम टीमक

दशरन पर ि गत दशरन िनभरर निह करत छल आrsquo ज बड़ाइ आिक बराइ भटत छल स ि यक भटत छल अहा ई निह किह सकत छी ज ओकरा कारण हम हारलह हमत नीक दशरन कएन रही सकल आrsquo पढ़ाइक अितिर ओना ीडाक सथान नयन छल ल यक ित ज िनरपकषता बादम हमराम आयल छल स ओिह समयम निह छल ओिह समयम त जगतक िजतबाक धिन छल ि तीय सथानक त कोनो निह छल ि तीय सथानक मान छल अन ीणर भनाइ खलोमपढ़ाइयोम मािर-पीटम सहो

गाम आन-जान खब होइत छल ओिह मम गाम जाइत रही त महादव पोखिर परक सकलम काका िशकषकक किह अबत छलाह आrsquo हम च ीयो म सकल जाइत रही कब ी सतघिरया लाल-छड़ी ई सभ खलक नामो त

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

8

शहरक ब ाक बझल निह होयतक असत ओत ा पढ़ाइक सभ णाली अलग छला ितिदन करची कलमस िलखना िलखयम दह िसहिर जाइत छल आrsquo रोजनामचा सहो एिह ार िलखत रही-भोर-सकाल उठलह िनतय कायरक उपरात जलखइ कrsquo कय पढबाक हत बसलह फर सकल गलह ओतय स एलह पनः खनाइ खलह फर सकल गलह फर गाम पर एलह अrsquo फर जलख कएलह फर खलाइ लल गलह फर आिब कय लालटनक शीशाक साफ कलह फर पढ़लह आrsquo फर भगवनक नाम लय सित गलहरिव िदनक छ ीक बदला सोम िदन द िदनक रोजनामचा िलिख कए लrsquo जाय पड़त छल 15 अगसतक उतसाह सहो दोसर तरहक छल साझ-आrsquo भोरम 15 अगसत सवत ता िदवस भारत माताक जय कर सग सभ महापरष लोकिनक जय करत जाइत छलह मदा मासटर साहबक ई गप निह बझना गल छल ज मािर-पीट निह करत जइहrsquo मदा जखन भोरम जयक नाद गामक सीमान पर स जाय काल जखन भल तखन पता चलल ज ई गप मासटर साहब िकएक कहन छलाह मिहनाथपरक सकलक ब ा सभ जखन ओमहरस अबत रहय आिक मािर बजिर गल कोनहना झोप ताप कएल गल फर गाम पर ज अएलह तखन परनका बचक िव ाथ सभ अपन िखससा शर कएलक ज कोना पोखिरम घसा-घसाक कराक थम पािनम दrsquo कय सवत ता िदवस िदन मान रहिथनह अनगौआ क फर ओहो सभ दोसर साल बदला लबाक तािकम छल मदा अह बर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

9

3 महाका

महाभारत (आगा) ------

यश छल सशासनस आrsquo छल जन-जीवन अित सप

छल अिहना िदन बीित रहल अयलाह नारद एकिदन जखन सवागत भलिनह खब हनकर ओहो रहिथ आनिदत तखन दखल शील-गण पाडवक मदा कहल ौपदीस सन बात ई छी प ी पाडवक मदा िनवासक िनयम िकए निह बनन छी नारदक बात समीचीन छल स िनयम बनलिथ पाचो गोट एक-एक मास रहथ सभ लग ौपदी िनयम निह भग हो बारह वषर पयत छोड़य पड़त गह ि िट भल जौ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

10

पालन िनयमक होमय लागल िकछ काल धिर ई कनत अएलाह िव एक अजरन पछलिनह बात की

चोर छल चोरन गौक हा ोस िव छल किर रहल श छल गहम ौपदी सग यिधि र ज रिह रहल िव क शापस नीक सोिच मरी झकन गल अजरन श आिन छोड़ायल गौक घिर आयल गह तखन

मागल आजञा यिधि रस िदयrsquo गहतयागक आजञा िनयम भगक कएल हम अपराध की बाजल अहा

अजरन ई अपराध लागत जखन पघक ारा होयत छोट भाय कखनो अिछ आिब सकत बड़ भाय घर

मदा िनकिल गलाह अजरन आजञा लय माता भायस मण दश-कोसक करत पहचल हिर ार गग तट ान करत कल नजिर छल नागरा कानयाक जौ

कोना बिच सकत पहिच गलाह पातालक िनकट

िववाह ाथरना सवीकारल अजरन ई छल वरदान भटल जलम रसता बनत चिल सकब अहा वधान िबन

मिणपर पहिच जतय िच ागदा राजकनया छिल रपवती िववाहक सताव अजरनक सवीकारल मानल राजा सशतर दौिह होयत हमर वशज भल ई िववाह तखन जा कय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

11

िच ागदाक प भल ब वाहन नाम राखल गल जकर ई परम तापी परा मी यो ा बनल बालक पाछ सनय छी

फर ओतयस िनकिल अजरन पहचल भास तीथर ारका िनकट

श - दशरनक आयोजन कलिनह कषण िनकट परवत रवतक

म दिख सभ ास कषण छलाह सझओन नव उपाय ई अपहरण करब जीतब य यादवस बनत तखन बात ई

बनिल सारथी वीर सभ ा स ाम छल बजरल जखन बझा-सझा मल छल करओन कषण जा कय तखन

िववाह भल तदतर अजरन सग सभ ा गएलाह पषकर परल जखन ई वनवास कषणक सग पहचल इ सथ

दिख नववध स कती आनद निह समटा रहल ौपदीस पाच प आrsquoअिभमनय सभ ास भल छल

बीित छल रहल िदन जखन अएलाह जीणर शरीर अि रोगक िनदान छल खाडव वन रहय छल ओrsquoसपर तकषक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

12

इ क अिछ िम ओrsquo जखन करत छी जरबाक हम सरसार निह जरबय दत छिथ इ कर कपा अहा ह इ अवतार

छी सतत मदा अ अिछ निह हमरा लग ओतक इ य क हत चाही योगय श क मा ा जररी जतक

दल गाडीव धनष तणीर अकषय वरणक रथ निदघोष चलल डाहबाक हत अि पलाक बाद अजरनक तोष

इ मघक पठओलिनह कषण कएल सचत ज वाय क योग कएल अजरन मघ िबलायल स

तकषकक मतयोपरानत इज़ भलाह कट ओतय मागल अजरन िद ा हनकास मौका दिख कय

जाऊ िशवक उपासना कर दय सकत छिथ वरदान ओrsquo छल मय आयल अि क कोपस बिच लग अजरनक ओrsquo

सवा करबाक बात छल मोनम लन कतजञ छल ओrsquo बनाऊ सभा भवन अनपम निह बनल ज कतह होrsquo

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

13

4कथा

इमानदारीक गलमर

घर अबत काल मोन कोना दिन कrsquo रहल छल सभ कयो एक दोसरा स िकछ असभव घिटत होयबाक गप कrsquo रहल छलाह हम दन भाय सातम ककषाम पढ़त छी सगिह-सग मदा आइ पघ भायक पटम ददर छल स ओrsquo िटफीनक बाद छ ी लrsquo घर चिल गल छलाह सकलम सभक हसत दखत छी त अपन घरक िसथित यािद पिड़ जाइत अिछईषय़ार सहो होइत अिछ आन ब ाक भगय पर फर मोनम ईहो होइत अिछ ज हमर सभ जका पिरिसथित होयत एकरो सभक मदा झ स ताक नाटक करत जाइत अिछघरम माय बापक कलहक बीच डरायल सन रहत छी लगत रहत अिछ ज ई सभ पिरिसथित किहयो खतम निह होयत निहत दोसरस गपप कय सकत छी निहय ककरो अपन मोनक गपप किह सकत छी बर-बखत किहयो अपन सहायताक हत सहो सोर निह कrsquo सकत छी माय ठीक घरघसका महदबबर आिद िवशषणस िवभिषत करत छलीह साझम घमनाइ आिक दगारपजाक मला गनाइ ई सभ बात हमरा सभक जीवनस दर छल एक बर भकमप जका आयल छल सभ कयो ील तोिड़ कय बहरायल मदा हम खाट पर पड़ल रिह गलह िकछत अकमरणयतावश आrsquo िकछ ई सोिच कय ज की होयत घर टिट दह पर खसत त समसयास मि योत भटत एक बर बाबजीक कटहरक कोआ खलाक बाद पट फिल गलिनह द बज राितम ईहो निह फराइत छल ज बगलम वनजीक बाबक बजा िलयिनह ज कोनो डॉकटरक बजा दताह फरायलत छल मदा किहयो गप निह छल त आइ काज पड़ला पर किहयिनह स िहयाऊ निह भल माय कबाड़ पीिट कय पड़ोसीक उठलिनह कनत िखजत रहलीह पड़ोसी डॉकटरक बजओलक तखन जाrsquo कय बाबजीक जान बाचल माय ाप सहो दत रहल आrsquo ईहो कहत रहल ज पाच वषरक बटा रहत छक त सभ भरोस दत छक ज कनत िकएक छी अहाक त पाच वषरक बटा अिछ आrsquo ई सभ जाह अपन भोगबह हमत दिनयास चिल जायब बिहन कॉलजम पढ़त छलीह कॉलजक रसता पर जाय पड़त छल आrsquo कॉलजस आगा सकल छल बिहन कहलिनह ज अह सभ सग हमरा सभक सग चल एक िदन हमरा सभ गलो रही मदा गप िबन कन हम दन भाय आग-आग झटकत चल गलह मोनम ईहो भव छल ज छौड़ा सभ चीिनह निह जाय ज हमरा सभक ई बिहन छिथ आब ई सोचत छी ज िचिनहय जाइत त की होइत अपन ि वक िवकासक कमी छल ई बादम पघ भल छी त मा-बापक उकटत िछयिनह ज घरघसस आrsquo महचरक सजञा ज दलह अहा सभ किहयो ई सोचलह ज कोनो पड़ोसीस गपप निह करबाक सगी-साथी निह बनयबाक घमब-िफरब निह करबाक उपदशक पाछ ज अहा सभ उपदश दलह ओकर पाछा इचछा समाजक बराइस दर करबाक उद शय छल परत यह त बनलक महचर आrsquo घरघसस हमरा सभक राितम माय बापक झगड़ाक सीन सपनाम दखत छलह आrsquo डरा कय उिठ जाइत छलह पघ भाय बिहनस हमरा खब झगड़ा होइत छल मदा एक बर माय-बापक झगड़ाक पछित खब कानल छलह खब बाजल छलह िकछ िदनस भाय-बिहनस झगड़ाक बाद टोका-टोकी बनद छल सभ बर वह लोकिन आगा भrsquo टोकत छलाह मदा एिह बर हम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

14

कानत-कानत बिहनक टोकिलयक आrsquo फर किहयो बिहनस झगड़ा निह भल भाय िपिठया छल सग पढ़त छल तािह हत ओकरास त झगड़ा होइत रहल मदा कम-सम एिह सभ गपक हत मा िपताजीक िजममदार ठहराबिथ ज सभस पड़ोसी-सबधी जान-पहचानस गप करबास ओrsquo किहयो निह रोकलिनह आrsquo सभटा दोष िपताक छलिनह एक बर गलोब िकनबाक िज क बाद कएक बर समय दल गल ज आइ आयत कािलह आयत हम पढ़ब छोिड़ दलह आrsquo तखन जाrsquo कय गलोब आयल बिहन अखनो कहत छिथ ज गलोब अनबाक िज क परा भलाक बाद हमर पढ़ाइक लय टिट गल वगरम सथान थमस नीचा आिब गल आrsquo िपताजी एकर कारण त -म म ताकय लगलाह एकटा ताि कस भट भrsquo गलिनह कतक िदन हमरा सभ गामम रहत जाइत गलह कॉलोनीम एकटा एकाउनटट बाब छलाह ओrsquo बाबजीक कहलिखनह ज अहा त घस निह लत छी मदा अहाक प ी अहाक नाम पर घस लत छिथ सभ ासफरक बाद िबहार सरकारक नौकरीम दरमाहा बद भrsquo जाइत छकआrsquo तािह ार सभ ासफरक बाद बाबजी हमरा सभक गाम पठा दत छलाह एिह मम हमरा सभ गामम छलह िपताजीक िच ी माक नामस गाम आयल छल हमही पढ़न रही बाबजी मायक िलखन छलाह ज जौ अहा पाइ लन छी त लौटा िदयौक हम िवजीलसक िलखन छी छापा पड़त तखन पाइ िनकलत त ब बदनामी होयत एिह सभ पिरिसथितम सकलम हम घरक पिरिसथितक िबसिर जयबाक यास करय लगलह झ क हसय लगलह ई आदित पकड़न छी घरक बड़ाई करय लगलह लोक सभ बाबजीक ईमानदारीक त चचार किरत रहय हम सभ घरक कलहक िवषय घरक बाहर अनबास परहज करय लगलह लोक बझत त हसत आrsquo बझ ज ईमानदारीक गलमरक िजबत जाइत गलह सोचबाक आrsquo गनधनीक आदित एहन पड़ल ज सतत सपनाम आrsquo जगत िलखबा-पढ़बा काल धिर ई पाचा निह छोड़लक दसमाम छमाही परीकषा िकछ िदन पिहन दन छी कॉमसरक परीकषाम एकटा बनलह मदा ओrsquo गलत बिन गल फर दोसर अrsquo तसर बर यास कलह सभटा

क उ र अबत छल मदा पिहलो क उ र परा निह भrsquo रहल छलकॉपीक अगाक नीचाम नका ललह आrsquo पािन पीबाक बह ज बहरलह त घर पहिच गलह पढ़त-पढ़त सोचय लगत छी ए प ा उनटन घटा बीित जाइत छल िचिड़याखाना गल रही एक बर िकछ गोटहमर सभक सबधी लोकिन ओतय हमरा सभक भिट गलाह ब हाइ-फाइ सभ ओनत कहलिनह िकछ निह मदा हनकर सभक बगबानी दिख कय हमराम हीन भावना आयलचपप भीड़म िनकिल घरक लल िनकिल गलह जबीम पाइ निह रहय स पर िनकिल गलह ओतय िचिड़याखानाम सभ डराइत रहल ज कतय हरा गल सभक कहलह ज स भोथला गल रही स बात ककरो निह बतलह सभ लोक ज भटय यह कहय ज अहा फलनाक बटा छिथ बचार भगवान छिथ िहनकर िपताक प-िसलप िबना पाइयक बना िदयनह िपताजीस निहत सहकम खश छलिनह निहय ठीकदार सभ सहकम एिह लrsquo कय ज निह सवय कमाइत अिछ निहय दोसराक कमाय दत अिछ पघभायक िगनती ब ाम बदमाशम होइत छल एक बर ासफरक बाद जखन हमरा सभ गाम गलह त पघ भाय ज सभक फलवाड़ीस नीक-नीक गाछ उखािड़ कय अपना घरक आगा लगाrsquo लत छल स आब एकिह सालम दबबसभस पाच बसिनहार िव ाथ क रपम िगनतीम आिब गलएिह बर ासफरक बादक गामम गामक िनवास िकछ बशी

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

15

नमगर भrsquo गल छल फर मखयम ी पदक दावदार एकटा नताजी जखन गामम वोट मगबाक लल अयलाह तखन काका हनकास भट कएलिनह आrsquo कहलिखनह ज हमर भायक वकसरस नन-वकसर म ासफर कए िदयौक ब ा सभ पोसा जयतक नताजी कहलिनह ज जौ हम जीित गलह त ई काज त हम जरर करब वकसरम जयबाक परवी त बहत आयल मदा नन-वकसरम जयबाक हत ई पिहल परवी छी सयोग एहन भल ज ओrsquo नताजी जीित गलाह आrsquo मखयम ी सहो बिन गलाह ओrsquo शपथ हण कलाक बाद ई काज धिर कलिनह ज िपताजीक ासफर कय दलिखनह आrsquo हमरा सभ पनः शहर आिब गल रही गामम रहीत एक गोट ज हमर भायक सगी छलाह कर गप यािद पिड़ जाइत अिछ ज ओrsquo ककरो अनका सगम कहन छलाह हनकर अनसार हनकर मायक सवभाव ती छलिनह आrsquo ओrsquo खनाइ खाइत काल झगड़ा करय लगत छलीह मदा ओिह िदन ककरो अनका ओrsquo आर ती सवभावक दखन छलाह खराब आिथक िसथितक उपरात होयबला कलहक पिरणाम हमरो सभ दिख रहल छलह द टा घटना आइयो हमरा िवचिलत कए दत अिछ एकटात इनकम टकस कटौतीक मास- माचर मास ई घटना त सभ साल होइत छल मदा कटौती बढ़त-बढ़त एिह साल धिर आिब कय परा माचर मासक दरमाहा कािट ललक मा कहत छलीह ज आब भोजन कोना चलय जयतौह आब भीख मागय जइह गrsquo सभ मदा बाबजी एकटा गामक भाितजक पोसटकाडर पठलिनह आrsquo ओrsquo आठ सय टाका आिन कय दय गलिखनह तखन जाrsquo कय असरकषाक भावना खतम भल छल भीख मगत अखनो जौ ककरो दखत छी त मोन कलपय लगत अिछ दोसर घटना अिछ जखन हमरा घरक आगा एकटा एकसीडट भल छल आrsquo ओकरा बाद हमर भाइ खनाइ छोिड़ दन छलाह आrsquo कािन-कािन कय आिख लाल कए लन छलाह िपताजी जखन बझबय लगलाह त ओrsquo जवाब दलिनह अहाक जौ िकछ भय जायत तखन हमरा सभक की होयत िपताजी इशयोरस बनीिफट जीपीएफ

चयटी आिदक िहसाब लगाय भायक बझलिनह ज 99000 रपययात तरत भटत आrsquo फर मिहन-मिहन पशनो भटत लगभग एक घटा तक बाबजी भायक बझबत रहलाह

हमरा सभक ओिहठाम एक गोट पीसा आयल छलाह आइयो घम कयो अबत छिथ त हम सरिकषत अनभव करत छी बाबजीक हनकर सार भलिखनह स एिह ओहदास हसी सहो चिल रहल छल ओrsquo कहलिनह ज हमर िपताजी जका ईमानदार एकटा बीडीओ साहब झझारपरम छलाह िपताजी हनकर मलाह छलिखनह क कािट अफसर भलाह मदा हमर सभक घर जका हनको घरम खाट टा छलिनह पीसा कहलिखनह ज कथी ल अफसर भलह गामम रिहतह आrsquo मचान पर बिस माछ भात खएतह माछक कारबारम फायदा होइत

बिहनक िववाह बाद घरम कखनो काल बहनोइ अबत छलाह जमायक अिबत दरी माक झगड़ा िपताजी स शर भय जाइत छल िकएकत घर इतजाम त िकछओ रिहत निह छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

16

ासफरक बाद िपताजीक अिभयान घसखोरक सजा दबय पर चलल आrsquo जखन सरकारी त परस िव ास खतम भए गलिनह तखन एकटा ताि कक फरम पिड़ गलाह घरम माता-िपताक बीच कलह बिढ़ गल एक िदन िपताजीस हमरो बहसा-बहसी भए गल आrsquo तीन भाय बिहन गरा लािग कय कानय लगलह तकरा बादस भाय-बिहन सभस झगड़ा होयब समा भय गल

--------------------------------------------------------------------

अनर गनधन करत रही घरक लगम पहचलह त भीड़ दिख मोन हदिस गल ज बाबजीक त िकछ निह भrsquo गलिनह घरम पहचलह त मा-बिहन स पछय लगलह ज की भल सभ बोल भरोस दबय लगलिथ त आरो तामस उठय लागल जोरस कािन कय बाजय लगलह ज बाबजी मिर गलाह की कतय छिनह हनकर मत शरीर तािह पर बिहन कहलिनह ज निह हनका िकछ निह भलिनह अहाक सगी ज मकान मािलकक बटा अिछ स ओrsquo ओकर चोट भाय ओकर िपता आrsquo िरकशाबला चार िरकशा पर जाइत छल बचारा िरकशा बला िववाह कrsquo कय किनयाक अननिहय छल एकटा िवशाल क िरकशाक ध ा मािर दलकक ठामिह मिर जाय गलाह हमर कानब खतम भय गल ई ज आफत आयल छक स आइ ककरो अनका घर ओना ओrsquo ज मत भल छल हमर सग डढ़ सालस सकल जा रहल छल ितिदन ातः सभ िदन ातः सीढ़ी पर कॉलबल बजबत छलह आrsquo ओrsquo सीढ़ीस उतरत छल आrsquo सग हम सभ सकल जाइत छलह मोन पड़ल ज कािलह सहो सभ िदन जका हम कॉलबल बजन छलहत ओकर बिहन ज चशमा लगबत छिल आrsquo झनकािह छलीह स ऊपरस तमसाक कहलक ज कतक जोरस आrsquo दरी तक कॉलबल बजबत छी आrsquo सहो ज बर-बर िकएक बजबत छी आिब रहल अिछ कािलहत ओrsquo आयल मदा हम तखनिह किह दिलयक ज कािलहस हम कॉलबल निह बजायब अहाक हमरा सग जयबाक होय त नीच उतिर कय आयब आrsquo सग चलब ओrsquo निह आयल त हम िकएक कॉलबल बजिबतह डढ़ सालम पिहल बर भल छल ज हम कॉलबल निह बजन छलह आrsquo ओrsquo डढ़ सालम पिहल बर सकल नागा कएन छल आब हमरा मोनम हबय लागल ज कतह ओrsquo बािज त निह दन होयत ज हम कािलहस कॉलबल निह बजायब मदा कसाइत ओकर कोनो आनो कायर म होयतक िकएकत चोट भाय आrsquo िपताक सग िरकशास कतह जाrsquo रहल छल असत हम िचितत छलह मदा दःखी निह मदा मोनक गप िकयो बझय निह त मह लटकन ठाढ़ रहीहमत मा सोचन रही ज कािलहस एकरा सग सकल निह जायब जायत ई असगर मदा ओrsquo त असगर निह जायत स सतय कय दखा दलक हमर मायक आिखम नोर छलिनह मदा हमर भीतर स तािकएकत हमर िपताजीक मतय ज रिक गल छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

17

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

18

5प (आगा)

74 एसएमएस

कह एिहम अहा छी सहमत आrsquo की छी अहा असहमत दन रपम िदयrsquo अहा अपन िवचार कय एस एमएस

आिह कमाऊ अहा रपयया हम बिर छी भाइ नय ट ोलोजी छी ई सभ बिर कयो निह आइ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

19

75 अलहआ

खाइत भलह हम अकचछ तखन ई अकाल छल भल भािर वदपाठक सिन कय आ ह अएलह हिर ार भखािल

भिर िदन म भािख सोचल खीर पड़ी सभ खायब मदा ओत ा पिडत सभ खाrsquo ई सभ छल अघायल कएलक मन पिरव रन कहलक आइ अलहआ अिह लायब बझल निह छल हमरा ई हाथ धोन छलह बसल आयल अलहआ दिख कर जोिड़ िवनती कए हम पछल (अलहआस) हमत छी नस आयल

अहा कथीस अयलह हमरास पिहन अहा एतय

कोन सवारी स पहचलह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

20

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

21

76 दीया-बाती

आयल दीया बाती कतक अमावसया अिछ बीतल जकर अनहारम लागल चोट कतक जीव थकचायल परिह अनहारक छल थाती दीया बाती अनलक काश जञान-जयोितक अकाश नमन करय छी हम एिह बातक अधकार-ितिमर कर होबय नाश

77 इटािलयन सलन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

22

घर भल समसतीपरिदललीम छी आयल खोिल सलन इटािलयनअयलह कमायलrsquo

पिलसक रोक दिख कय गलह गाम घिर पनः छी आयल सलन कतय बानाओल ईटा पर ज छी अहा बसल सह कहबछ इटािलयन रोक अह पर अिछ पिलसक सहो अखनो धिर निह बझल यौ अहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 4: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

4

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

8 सगीत िशकषा

9 बालाना कत

10 पजी बध (आगा) - लखक- िव ानद झा प ीकार

11 िमिथला आrsquo ससकत

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

13 रचना िलखबास पिहन (आगा)

14 वासी मिथल English म

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

5

1 शोध लख मायाननद िम क इितहास बोध (आगा)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

6

अ ा-शला स शर होइत अिछ दोसर भाग 10000 ईपभाषाक आरभक ारभ मायाननद िम एिहम कट कएन छिथएिहम ब नीकजका सकत भाषास धविनक सबध पिरलिकषत कएल गल अिछ चलत स िसथर जीवनक शरआत सहो दखायल गल अिछ तकर बाद शला कराली अधयायक ारभ होइत अिछ 7500 वषर पवरस गौ पालनक चचार होइत अिछ गायक सखयाम पयार वि भल छल सभ रहिथ चरबाक चमर वस धारी आrsquo किटम पाथरक हिथयार भड़ बकरी आrsquo सगगर छल िकछ आन पोिसया जत जात घासक रससी ि शल आrsquo नागदवक चचार होइत अिछ बाक नाम आब भrsquo जाइत अिछ ओजा दला ाक नाम पड़त अिछ शला करालीपशक सखया बढ़ल त पशक चोिर सहो शर भrsquo गलपीपरक गछक नीचा बठकीक शरआत भल करालीक अबा नाम पड़ल

कराली-महष अधयायम 5000 ईप म किषक ारमभ दखाओल गल अिछ महष बीया बाग कए रहल छिथ जवक पका कrsquo खयबाक चचार होइत अिछ आब धारक नाम सहो राखय जाय लागलमहष कल ारा पोस कर मास खनाइ त एकदम िनिष भrsquo गलओजा िलग सथानम बसल रहत छलाह

तकर बाद महष-पारवती अधयाय शर होइत अिछ 4 स 5 हजार वषर पवरधानक फिसलक ारभ भलपारवती जिहया अयलीह तिहया लाल मािट माथम ओत ा थाक अनसार लगा दल गल प क नाम गणष पड़ल एिहस पिहन सतानक पिरचय निह दल जाइत छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

7

2उपनयास

सह बाढ़िन

हमर परान जीवनक ई एकटा नीक अनभव छल बादमत दघरटना त हसी-खल भrsquo गल निह एकरास कोनो दःख होइत छल निहय कोनो ल यक ित तना भrsquo कय पड़त छलह खल सहो वह नीक लागय जािहम टीम निह रहत छल वरन ि गत सपधार बला ीडा नीक लगत छल एकर कारण सहो छल िकएकत एिहम टीमक

दशरन पर ि गत दशरन िनभरर निह करत छल आrsquo ज बड़ाइ आिक बराइ भटत छल स ि यक भटत छल अहा ई निह किह सकत छी ज ओकरा कारण हम हारलह हमत नीक दशरन कएन रही सकल आrsquo पढ़ाइक अितिर ओना ीडाक सथान नयन छल ल यक ित ज िनरपकषता बादम हमराम आयल छल स ओिह समयम निह छल ओिह समयम त जगतक िजतबाक धिन छल ि तीय सथानक त कोनो निह छल ि तीय सथानक मान छल अन ीणर भनाइ खलोमपढ़ाइयोम मािर-पीटम सहो

गाम आन-जान खब होइत छल ओिह मम गाम जाइत रही त महादव पोखिर परक सकलम काका िशकषकक किह अबत छलाह आrsquo हम च ीयो म सकल जाइत रही कब ी सतघिरया लाल-छड़ी ई सभ खलक नामो त

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

8

शहरक ब ाक बझल निह होयतक असत ओत ा पढ़ाइक सभ णाली अलग छला ितिदन करची कलमस िलखना िलखयम दह िसहिर जाइत छल आrsquo रोजनामचा सहो एिह ार िलखत रही-भोर-सकाल उठलह िनतय कायरक उपरात जलखइ कrsquo कय पढबाक हत बसलह फर सकल गलह ओतय स एलह पनः खनाइ खलह फर सकल गलह फर गाम पर एलह अrsquo फर जलख कएलह फर खलाइ लल गलह फर आिब कय लालटनक शीशाक साफ कलह फर पढ़लह आrsquo फर भगवनक नाम लय सित गलहरिव िदनक छ ीक बदला सोम िदन द िदनक रोजनामचा िलिख कए लrsquo जाय पड़त छल 15 अगसतक उतसाह सहो दोसर तरहक छल साझ-आrsquo भोरम 15 अगसत सवत ता िदवस भारत माताक जय कर सग सभ महापरष लोकिनक जय करत जाइत छलह मदा मासटर साहबक ई गप निह बझना गल छल ज मािर-पीट निह करत जइहrsquo मदा जखन भोरम जयक नाद गामक सीमान पर स जाय काल जखन भल तखन पता चलल ज ई गप मासटर साहब िकएक कहन छलाह मिहनाथपरक सकलक ब ा सभ जखन ओमहरस अबत रहय आिक मािर बजिर गल कोनहना झोप ताप कएल गल फर गाम पर ज अएलह तखन परनका बचक िव ाथ सभ अपन िखससा शर कएलक ज कोना पोखिरम घसा-घसाक कराक थम पािनम दrsquo कय सवत ता िदवस िदन मान रहिथनह अनगौआ क फर ओहो सभ दोसर साल बदला लबाक तािकम छल मदा अह बर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

9

3 महाका

महाभारत (आगा) ------

यश छल सशासनस आrsquo छल जन-जीवन अित सप

छल अिहना िदन बीित रहल अयलाह नारद एकिदन जखन सवागत भलिनह खब हनकर ओहो रहिथ आनिदत तखन दखल शील-गण पाडवक मदा कहल ौपदीस सन बात ई छी प ी पाडवक मदा िनवासक िनयम िकए निह बनन छी नारदक बात समीचीन छल स िनयम बनलिथ पाचो गोट एक-एक मास रहथ सभ लग ौपदी िनयम निह भग हो बारह वषर पयत छोड़य पड़त गह ि िट भल जौ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

10

पालन िनयमक होमय लागल िकछ काल धिर ई कनत अएलाह िव एक अजरन पछलिनह बात की

चोर छल चोरन गौक हा ोस िव छल किर रहल श छल गहम ौपदी सग यिधि र ज रिह रहल िव क शापस नीक सोिच मरी झकन गल अजरन श आिन छोड़ायल गौक घिर आयल गह तखन

मागल आजञा यिधि रस िदयrsquo गहतयागक आजञा िनयम भगक कएल हम अपराध की बाजल अहा

अजरन ई अपराध लागत जखन पघक ारा होयत छोट भाय कखनो अिछ आिब सकत बड़ भाय घर

मदा िनकिल गलाह अजरन आजञा लय माता भायस मण दश-कोसक करत पहचल हिर ार गग तट ान करत कल नजिर छल नागरा कानयाक जौ

कोना बिच सकत पहिच गलाह पातालक िनकट

िववाह ाथरना सवीकारल अजरन ई छल वरदान भटल जलम रसता बनत चिल सकब अहा वधान िबन

मिणपर पहिच जतय िच ागदा राजकनया छिल रपवती िववाहक सताव अजरनक सवीकारल मानल राजा सशतर दौिह होयत हमर वशज भल ई िववाह तखन जा कय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

11

िच ागदाक प भल ब वाहन नाम राखल गल जकर ई परम तापी परा मी यो ा बनल बालक पाछ सनय छी

फर ओतयस िनकिल अजरन पहचल भास तीथर ारका िनकट

श - दशरनक आयोजन कलिनह कषण िनकट परवत रवतक

म दिख सभ ास कषण छलाह सझओन नव उपाय ई अपहरण करब जीतब य यादवस बनत तखन बात ई

बनिल सारथी वीर सभ ा स ाम छल बजरल जखन बझा-सझा मल छल करओन कषण जा कय तखन

िववाह भल तदतर अजरन सग सभ ा गएलाह पषकर परल जखन ई वनवास कषणक सग पहचल इ सथ

दिख नववध स कती आनद निह समटा रहल ौपदीस पाच प आrsquoअिभमनय सभ ास भल छल

बीित छल रहल िदन जखन अएलाह जीणर शरीर अि रोगक िनदान छल खाडव वन रहय छल ओrsquoसपर तकषक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

12

इ क अिछ िम ओrsquo जखन करत छी जरबाक हम सरसार निह जरबय दत छिथ इ कर कपा अहा ह इ अवतार

छी सतत मदा अ अिछ निह हमरा लग ओतक इ य क हत चाही योगय श क मा ा जररी जतक

दल गाडीव धनष तणीर अकषय वरणक रथ निदघोष चलल डाहबाक हत अि पलाक बाद अजरनक तोष

इ मघक पठओलिनह कषण कएल सचत ज वाय क योग कएल अजरन मघ िबलायल स

तकषकक मतयोपरानत इज़ भलाह कट ओतय मागल अजरन िद ा हनकास मौका दिख कय

जाऊ िशवक उपासना कर दय सकत छिथ वरदान ओrsquo छल मय आयल अि क कोपस बिच लग अजरनक ओrsquo

सवा करबाक बात छल मोनम लन कतजञ छल ओrsquo बनाऊ सभा भवन अनपम निह बनल ज कतह होrsquo

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

13

4कथा

इमानदारीक गलमर

घर अबत काल मोन कोना दिन कrsquo रहल छल सभ कयो एक दोसरा स िकछ असभव घिटत होयबाक गप कrsquo रहल छलाह हम दन भाय सातम ककषाम पढ़त छी सगिह-सग मदा आइ पघ भायक पटम ददर छल स ओrsquo िटफीनक बाद छ ी लrsquo घर चिल गल छलाह सकलम सभक हसत दखत छी त अपन घरक िसथित यािद पिड़ जाइत अिछईषय़ार सहो होइत अिछ आन ब ाक भगय पर फर मोनम ईहो होइत अिछ ज हमर सभ जका पिरिसथित होयत एकरो सभक मदा झ स ताक नाटक करत जाइत अिछघरम माय बापक कलहक बीच डरायल सन रहत छी लगत रहत अिछ ज ई सभ पिरिसथित किहयो खतम निह होयत निहत दोसरस गपप कय सकत छी निहय ककरो अपन मोनक गपप किह सकत छी बर-बखत किहयो अपन सहायताक हत सहो सोर निह कrsquo सकत छी माय ठीक घरघसका महदबबर आिद िवशषणस िवभिषत करत छलीह साझम घमनाइ आिक दगारपजाक मला गनाइ ई सभ बात हमरा सभक जीवनस दर छल एक बर भकमप जका आयल छल सभ कयो ील तोिड़ कय बहरायल मदा हम खाट पर पड़ल रिह गलह िकछत अकमरणयतावश आrsquo िकछ ई सोिच कय ज की होयत घर टिट दह पर खसत त समसयास मि योत भटत एक बर बाबजीक कटहरक कोआ खलाक बाद पट फिल गलिनह द बज राितम ईहो निह फराइत छल ज बगलम वनजीक बाबक बजा िलयिनह ज कोनो डॉकटरक बजा दताह फरायलत छल मदा किहयो गप निह छल त आइ काज पड़ला पर किहयिनह स िहयाऊ निह भल माय कबाड़ पीिट कय पड़ोसीक उठलिनह कनत िखजत रहलीह पड़ोसी डॉकटरक बजओलक तखन जाrsquo कय बाबजीक जान बाचल माय ाप सहो दत रहल आrsquo ईहो कहत रहल ज पाच वषरक बटा रहत छक त सभ भरोस दत छक ज कनत िकएक छी अहाक त पाच वषरक बटा अिछ आrsquo ई सभ जाह अपन भोगबह हमत दिनयास चिल जायब बिहन कॉलजम पढ़त छलीह कॉलजक रसता पर जाय पड़त छल आrsquo कॉलजस आगा सकल छल बिहन कहलिनह ज अह सभ सग हमरा सभक सग चल एक िदन हमरा सभ गलो रही मदा गप िबन कन हम दन भाय आग-आग झटकत चल गलह मोनम ईहो भव छल ज छौड़ा सभ चीिनह निह जाय ज हमरा सभक ई बिहन छिथ आब ई सोचत छी ज िचिनहय जाइत त की होइत अपन ि वक िवकासक कमी छल ई बादम पघ भल छी त मा-बापक उकटत िछयिनह ज घरघसस आrsquo महचरक सजञा ज दलह अहा सभ किहयो ई सोचलह ज कोनो पड़ोसीस गपप निह करबाक सगी-साथी निह बनयबाक घमब-िफरब निह करबाक उपदशक पाछ ज अहा सभ उपदश दलह ओकर पाछा इचछा समाजक बराइस दर करबाक उद शय छल परत यह त बनलक महचर आrsquo घरघसस हमरा सभक राितम माय बापक झगड़ाक सीन सपनाम दखत छलह आrsquo डरा कय उिठ जाइत छलह पघ भाय बिहनस हमरा खब झगड़ा होइत छल मदा एक बर माय-बापक झगड़ाक पछित खब कानल छलह खब बाजल छलह िकछ िदनस भाय-बिहनस झगड़ाक बाद टोका-टोकी बनद छल सभ बर वह लोकिन आगा भrsquo टोकत छलाह मदा एिह बर हम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

14

कानत-कानत बिहनक टोकिलयक आrsquo फर किहयो बिहनस झगड़ा निह भल भाय िपिठया छल सग पढ़त छल तािह हत ओकरास त झगड़ा होइत रहल मदा कम-सम एिह सभ गपक हत मा िपताजीक िजममदार ठहराबिथ ज सभस पड़ोसी-सबधी जान-पहचानस गप करबास ओrsquo किहयो निह रोकलिनह आrsquo सभटा दोष िपताक छलिनह एक बर गलोब िकनबाक िज क बाद कएक बर समय दल गल ज आइ आयत कािलह आयत हम पढ़ब छोिड़ दलह आrsquo तखन जाrsquo कय गलोब आयल बिहन अखनो कहत छिथ ज गलोब अनबाक िज क परा भलाक बाद हमर पढ़ाइक लय टिट गल वगरम सथान थमस नीचा आिब गल आrsquo िपताजी एकर कारण त -म म ताकय लगलाह एकटा ताि कस भट भrsquo गलिनह कतक िदन हमरा सभ गामम रहत जाइत गलह कॉलोनीम एकटा एकाउनटट बाब छलाह ओrsquo बाबजीक कहलिखनह ज अहा त घस निह लत छी मदा अहाक प ी अहाक नाम पर घस लत छिथ सभ ासफरक बाद िबहार सरकारक नौकरीम दरमाहा बद भrsquo जाइत छकआrsquo तािह ार सभ ासफरक बाद बाबजी हमरा सभक गाम पठा दत छलाह एिह मम हमरा सभ गामम छलह िपताजीक िच ी माक नामस गाम आयल छल हमही पढ़न रही बाबजी मायक िलखन छलाह ज जौ अहा पाइ लन छी त लौटा िदयौक हम िवजीलसक िलखन छी छापा पड़त तखन पाइ िनकलत त ब बदनामी होयत एिह सभ पिरिसथितम सकलम हम घरक पिरिसथितक िबसिर जयबाक यास करय लगलह झ क हसय लगलह ई आदित पकड़न छी घरक बड़ाई करय लगलह लोक सभ बाबजीक ईमानदारीक त चचार किरत रहय हम सभ घरक कलहक िवषय घरक बाहर अनबास परहज करय लगलह लोक बझत त हसत आrsquo बझ ज ईमानदारीक गलमरक िजबत जाइत गलह सोचबाक आrsquo गनधनीक आदित एहन पड़ल ज सतत सपनाम आrsquo जगत िलखबा-पढ़बा काल धिर ई पाचा निह छोड़लक दसमाम छमाही परीकषा िकछ िदन पिहन दन छी कॉमसरक परीकषाम एकटा बनलह मदा ओrsquo गलत बिन गल फर दोसर अrsquo तसर बर यास कलह सभटा

क उ र अबत छल मदा पिहलो क उ र परा निह भrsquo रहल छलकॉपीक अगाक नीचाम नका ललह आrsquo पािन पीबाक बह ज बहरलह त घर पहिच गलह पढ़त-पढ़त सोचय लगत छी ए प ा उनटन घटा बीित जाइत छल िचिड़याखाना गल रही एक बर िकछ गोटहमर सभक सबधी लोकिन ओतय हमरा सभक भिट गलाह ब हाइ-फाइ सभ ओनत कहलिनह िकछ निह मदा हनकर सभक बगबानी दिख कय हमराम हीन भावना आयलचपप भीड़म िनकिल घरक लल िनकिल गलह जबीम पाइ निह रहय स पर िनकिल गलह ओतय िचिड़याखानाम सभ डराइत रहल ज कतय हरा गल सभक कहलह ज स भोथला गल रही स बात ककरो निह बतलह सभ लोक ज भटय यह कहय ज अहा फलनाक बटा छिथ बचार भगवान छिथ िहनकर िपताक प-िसलप िबना पाइयक बना िदयनह िपताजीस निहत सहकम खश छलिनह निहय ठीकदार सभ सहकम एिह लrsquo कय ज निह सवय कमाइत अिछ निहय दोसराक कमाय दत अिछ पघभायक िगनती ब ाम बदमाशम होइत छल एक बर ासफरक बाद जखन हमरा सभ गाम गलह त पघ भाय ज सभक फलवाड़ीस नीक-नीक गाछ उखािड़ कय अपना घरक आगा लगाrsquo लत छल स आब एकिह सालम दबबसभस पाच बसिनहार िव ाथ क रपम िगनतीम आिब गलएिह बर ासफरक बादक गामम गामक िनवास िकछ बशी

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

15

नमगर भrsquo गल छल फर मखयम ी पदक दावदार एकटा नताजी जखन गामम वोट मगबाक लल अयलाह तखन काका हनकास भट कएलिनह आrsquo कहलिखनह ज हमर भायक वकसरस नन-वकसर म ासफर कए िदयौक ब ा सभ पोसा जयतक नताजी कहलिनह ज जौ हम जीित गलह त ई काज त हम जरर करब वकसरम जयबाक परवी त बहत आयल मदा नन-वकसरम जयबाक हत ई पिहल परवी छी सयोग एहन भल ज ओrsquo नताजी जीित गलाह आrsquo मखयम ी सहो बिन गलाह ओrsquo शपथ हण कलाक बाद ई काज धिर कलिनह ज िपताजीक ासफर कय दलिखनह आrsquo हमरा सभ पनः शहर आिब गल रही गामम रहीत एक गोट ज हमर भायक सगी छलाह कर गप यािद पिड़ जाइत अिछ ज ओrsquo ककरो अनका सगम कहन छलाह हनकर अनसार हनकर मायक सवभाव ती छलिनह आrsquo ओrsquo खनाइ खाइत काल झगड़ा करय लगत छलीह मदा ओिह िदन ककरो अनका ओrsquo आर ती सवभावक दखन छलाह खराब आिथक िसथितक उपरात होयबला कलहक पिरणाम हमरो सभ दिख रहल छलह द टा घटना आइयो हमरा िवचिलत कए दत अिछ एकटात इनकम टकस कटौतीक मास- माचर मास ई घटना त सभ साल होइत छल मदा कटौती बढ़त-बढ़त एिह साल धिर आिब कय परा माचर मासक दरमाहा कािट ललक मा कहत छलीह ज आब भोजन कोना चलय जयतौह आब भीख मागय जइह गrsquo सभ मदा बाबजी एकटा गामक भाितजक पोसटकाडर पठलिनह आrsquo ओrsquo आठ सय टाका आिन कय दय गलिखनह तखन जाrsquo कय असरकषाक भावना खतम भल छल भीख मगत अखनो जौ ककरो दखत छी त मोन कलपय लगत अिछ दोसर घटना अिछ जखन हमरा घरक आगा एकटा एकसीडट भल छल आrsquo ओकरा बाद हमर भाइ खनाइ छोिड़ दन छलाह आrsquo कािन-कािन कय आिख लाल कए लन छलाह िपताजी जखन बझबय लगलाह त ओrsquo जवाब दलिनह अहाक जौ िकछ भय जायत तखन हमरा सभक की होयत िपताजी इशयोरस बनीिफट जीपीएफ

चयटी आिदक िहसाब लगाय भायक बझलिनह ज 99000 रपययात तरत भटत आrsquo फर मिहन-मिहन पशनो भटत लगभग एक घटा तक बाबजी भायक बझबत रहलाह

हमरा सभक ओिहठाम एक गोट पीसा आयल छलाह आइयो घम कयो अबत छिथ त हम सरिकषत अनभव करत छी बाबजीक हनकर सार भलिखनह स एिह ओहदास हसी सहो चिल रहल छल ओrsquo कहलिनह ज हमर िपताजी जका ईमानदार एकटा बीडीओ साहब झझारपरम छलाह िपताजी हनकर मलाह छलिखनह क कािट अफसर भलाह मदा हमर सभक घर जका हनको घरम खाट टा छलिनह पीसा कहलिखनह ज कथी ल अफसर भलह गामम रिहतह आrsquo मचान पर बिस माछ भात खएतह माछक कारबारम फायदा होइत

बिहनक िववाह बाद घरम कखनो काल बहनोइ अबत छलाह जमायक अिबत दरी माक झगड़ा िपताजी स शर भय जाइत छल िकएकत घर इतजाम त िकछओ रिहत निह छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

16

ासफरक बाद िपताजीक अिभयान घसखोरक सजा दबय पर चलल आrsquo जखन सरकारी त परस िव ास खतम भए गलिनह तखन एकटा ताि कक फरम पिड़ गलाह घरम माता-िपताक बीच कलह बिढ़ गल एक िदन िपताजीस हमरो बहसा-बहसी भए गल आrsquo तीन भाय बिहन गरा लािग कय कानय लगलह तकरा बादस भाय-बिहन सभस झगड़ा होयब समा भय गल

--------------------------------------------------------------------

अनर गनधन करत रही घरक लगम पहचलह त भीड़ दिख मोन हदिस गल ज बाबजीक त िकछ निह भrsquo गलिनह घरम पहचलह त मा-बिहन स पछय लगलह ज की भल सभ बोल भरोस दबय लगलिथ त आरो तामस उठय लागल जोरस कािन कय बाजय लगलह ज बाबजी मिर गलाह की कतय छिनह हनकर मत शरीर तािह पर बिहन कहलिनह ज निह हनका िकछ निह भलिनह अहाक सगी ज मकान मािलकक बटा अिछ स ओrsquo ओकर चोट भाय ओकर िपता आrsquo िरकशाबला चार िरकशा पर जाइत छल बचारा िरकशा बला िववाह कrsquo कय किनयाक अननिहय छल एकटा िवशाल क िरकशाक ध ा मािर दलकक ठामिह मिर जाय गलाह हमर कानब खतम भय गल ई ज आफत आयल छक स आइ ककरो अनका घर ओना ओrsquo ज मत भल छल हमर सग डढ़ सालस सकल जा रहल छल ितिदन ातः सभ िदन ातः सीढ़ी पर कॉलबल बजबत छलह आrsquo ओrsquo सीढ़ीस उतरत छल आrsquo सग हम सभ सकल जाइत छलह मोन पड़ल ज कािलह सहो सभ िदन जका हम कॉलबल बजन छलहत ओकर बिहन ज चशमा लगबत छिल आrsquo झनकािह छलीह स ऊपरस तमसाक कहलक ज कतक जोरस आrsquo दरी तक कॉलबल बजबत छी आrsquo सहो ज बर-बर िकएक बजबत छी आिब रहल अिछ कािलहत ओrsquo आयल मदा हम तखनिह किह दिलयक ज कािलहस हम कॉलबल निह बजायब अहाक हमरा सग जयबाक होय त नीच उतिर कय आयब आrsquo सग चलब ओrsquo निह आयल त हम िकएक कॉलबल बजिबतह डढ़ सालम पिहल बर भल छल ज हम कॉलबल निह बजन छलह आrsquo ओrsquo डढ़ सालम पिहल बर सकल नागा कएन छल आब हमरा मोनम हबय लागल ज कतह ओrsquo बािज त निह दन होयत ज हम कािलहस कॉलबल निह बजायब मदा कसाइत ओकर कोनो आनो कायर म होयतक िकएकत चोट भाय आrsquo िपताक सग िरकशास कतह जाrsquo रहल छल असत हम िचितत छलह मदा दःखी निह मदा मोनक गप िकयो बझय निह त मह लटकन ठाढ़ रहीहमत मा सोचन रही ज कािलहस एकरा सग सकल निह जायब जायत ई असगर मदा ओrsquo त असगर निह जायत स सतय कय दखा दलक हमर मायक आिखम नोर छलिनह मदा हमर भीतर स तािकएकत हमर िपताजीक मतय ज रिक गल छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

17

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

18

5प (आगा)

74 एसएमएस

कह एिहम अहा छी सहमत आrsquo की छी अहा असहमत दन रपम िदयrsquo अहा अपन िवचार कय एस एमएस

आिह कमाऊ अहा रपयया हम बिर छी भाइ नय ट ोलोजी छी ई सभ बिर कयो निह आइ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

19

75 अलहआ

खाइत भलह हम अकचछ तखन ई अकाल छल भल भािर वदपाठक सिन कय आ ह अएलह हिर ार भखािल

भिर िदन म भािख सोचल खीर पड़ी सभ खायब मदा ओत ा पिडत सभ खाrsquo ई सभ छल अघायल कएलक मन पिरव रन कहलक आइ अलहआ अिह लायब बझल निह छल हमरा ई हाथ धोन छलह बसल आयल अलहआ दिख कर जोिड़ िवनती कए हम पछल (अलहआस) हमत छी नस आयल

अहा कथीस अयलह हमरास पिहन अहा एतय

कोन सवारी स पहचलह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

20

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

21

76 दीया-बाती

आयल दीया बाती कतक अमावसया अिछ बीतल जकर अनहारम लागल चोट कतक जीव थकचायल परिह अनहारक छल थाती दीया बाती अनलक काश जञान-जयोितक अकाश नमन करय छी हम एिह बातक अधकार-ितिमर कर होबय नाश

77 इटािलयन सलन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

22

घर भल समसतीपरिदललीम छी आयल खोिल सलन इटािलयनअयलह कमायलrsquo

पिलसक रोक दिख कय गलह गाम घिर पनः छी आयल सलन कतय बानाओल ईटा पर ज छी अहा बसल सह कहबछ इटािलयन रोक अह पर अिछ पिलसक सहो अखनो धिर निह बझल यौ अहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 5: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

5

1 शोध लख मायाननद िम क इितहास बोध (आगा)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

6

अ ा-शला स शर होइत अिछ दोसर भाग 10000 ईपभाषाक आरभक ारभ मायाननद िम एिहम कट कएन छिथएिहम ब नीकजका सकत भाषास धविनक सबध पिरलिकषत कएल गल अिछ चलत स िसथर जीवनक शरआत सहो दखायल गल अिछ तकर बाद शला कराली अधयायक ारभ होइत अिछ 7500 वषर पवरस गौ पालनक चचार होइत अिछ गायक सखयाम पयार वि भल छल सभ रहिथ चरबाक चमर वस धारी आrsquo किटम पाथरक हिथयार भड़ बकरी आrsquo सगगर छल िकछ आन पोिसया जत जात घासक रससी ि शल आrsquo नागदवक चचार होइत अिछ बाक नाम आब भrsquo जाइत अिछ ओजा दला ाक नाम पड़त अिछ शला करालीपशक सखया बढ़ल त पशक चोिर सहो शर भrsquo गलपीपरक गछक नीचा बठकीक शरआत भल करालीक अबा नाम पड़ल

कराली-महष अधयायम 5000 ईप म किषक ारमभ दखाओल गल अिछ महष बीया बाग कए रहल छिथ जवक पका कrsquo खयबाक चचार होइत अिछ आब धारक नाम सहो राखय जाय लागलमहष कल ारा पोस कर मास खनाइ त एकदम िनिष भrsquo गलओजा िलग सथानम बसल रहत छलाह

तकर बाद महष-पारवती अधयाय शर होइत अिछ 4 स 5 हजार वषर पवरधानक फिसलक ारभ भलपारवती जिहया अयलीह तिहया लाल मािट माथम ओत ा थाक अनसार लगा दल गल प क नाम गणष पड़ल एिहस पिहन सतानक पिरचय निह दल जाइत छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

7

2उपनयास

सह बाढ़िन

हमर परान जीवनक ई एकटा नीक अनभव छल बादमत दघरटना त हसी-खल भrsquo गल निह एकरास कोनो दःख होइत छल निहय कोनो ल यक ित तना भrsquo कय पड़त छलह खल सहो वह नीक लागय जािहम टीम निह रहत छल वरन ि गत सपधार बला ीडा नीक लगत छल एकर कारण सहो छल िकएकत एिहम टीमक

दशरन पर ि गत दशरन िनभरर निह करत छल आrsquo ज बड़ाइ आिक बराइ भटत छल स ि यक भटत छल अहा ई निह किह सकत छी ज ओकरा कारण हम हारलह हमत नीक दशरन कएन रही सकल आrsquo पढ़ाइक अितिर ओना ीडाक सथान नयन छल ल यक ित ज िनरपकषता बादम हमराम आयल छल स ओिह समयम निह छल ओिह समयम त जगतक िजतबाक धिन छल ि तीय सथानक त कोनो निह छल ि तीय सथानक मान छल अन ीणर भनाइ खलोमपढ़ाइयोम मािर-पीटम सहो

गाम आन-जान खब होइत छल ओिह मम गाम जाइत रही त महादव पोखिर परक सकलम काका िशकषकक किह अबत छलाह आrsquo हम च ीयो म सकल जाइत रही कब ी सतघिरया लाल-छड़ी ई सभ खलक नामो त

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

8

शहरक ब ाक बझल निह होयतक असत ओत ा पढ़ाइक सभ णाली अलग छला ितिदन करची कलमस िलखना िलखयम दह िसहिर जाइत छल आrsquo रोजनामचा सहो एिह ार िलखत रही-भोर-सकाल उठलह िनतय कायरक उपरात जलखइ कrsquo कय पढबाक हत बसलह फर सकल गलह ओतय स एलह पनः खनाइ खलह फर सकल गलह फर गाम पर एलह अrsquo फर जलख कएलह फर खलाइ लल गलह फर आिब कय लालटनक शीशाक साफ कलह फर पढ़लह आrsquo फर भगवनक नाम लय सित गलहरिव िदनक छ ीक बदला सोम िदन द िदनक रोजनामचा िलिख कए लrsquo जाय पड़त छल 15 अगसतक उतसाह सहो दोसर तरहक छल साझ-आrsquo भोरम 15 अगसत सवत ता िदवस भारत माताक जय कर सग सभ महापरष लोकिनक जय करत जाइत छलह मदा मासटर साहबक ई गप निह बझना गल छल ज मािर-पीट निह करत जइहrsquo मदा जखन भोरम जयक नाद गामक सीमान पर स जाय काल जखन भल तखन पता चलल ज ई गप मासटर साहब िकएक कहन छलाह मिहनाथपरक सकलक ब ा सभ जखन ओमहरस अबत रहय आिक मािर बजिर गल कोनहना झोप ताप कएल गल फर गाम पर ज अएलह तखन परनका बचक िव ाथ सभ अपन िखससा शर कएलक ज कोना पोखिरम घसा-घसाक कराक थम पािनम दrsquo कय सवत ता िदवस िदन मान रहिथनह अनगौआ क फर ओहो सभ दोसर साल बदला लबाक तािकम छल मदा अह बर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

9

3 महाका

महाभारत (आगा) ------

यश छल सशासनस आrsquo छल जन-जीवन अित सप

छल अिहना िदन बीित रहल अयलाह नारद एकिदन जखन सवागत भलिनह खब हनकर ओहो रहिथ आनिदत तखन दखल शील-गण पाडवक मदा कहल ौपदीस सन बात ई छी प ी पाडवक मदा िनवासक िनयम िकए निह बनन छी नारदक बात समीचीन छल स िनयम बनलिथ पाचो गोट एक-एक मास रहथ सभ लग ौपदी िनयम निह भग हो बारह वषर पयत छोड़य पड़त गह ि िट भल जौ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

10

पालन िनयमक होमय लागल िकछ काल धिर ई कनत अएलाह िव एक अजरन पछलिनह बात की

चोर छल चोरन गौक हा ोस िव छल किर रहल श छल गहम ौपदी सग यिधि र ज रिह रहल िव क शापस नीक सोिच मरी झकन गल अजरन श आिन छोड़ायल गौक घिर आयल गह तखन

मागल आजञा यिधि रस िदयrsquo गहतयागक आजञा िनयम भगक कएल हम अपराध की बाजल अहा

अजरन ई अपराध लागत जखन पघक ारा होयत छोट भाय कखनो अिछ आिब सकत बड़ भाय घर

मदा िनकिल गलाह अजरन आजञा लय माता भायस मण दश-कोसक करत पहचल हिर ार गग तट ान करत कल नजिर छल नागरा कानयाक जौ

कोना बिच सकत पहिच गलाह पातालक िनकट

िववाह ाथरना सवीकारल अजरन ई छल वरदान भटल जलम रसता बनत चिल सकब अहा वधान िबन

मिणपर पहिच जतय िच ागदा राजकनया छिल रपवती िववाहक सताव अजरनक सवीकारल मानल राजा सशतर दौिह होयत हमर वशज भल ई िववाह तखन जा कय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

11

िच ागदाक प भल ब वाहन नाम राखल गल जकर ई परम तापी परा मी यो ा बनल बालक पाछ सनय छी

फर ओतयस िनकिल अजरन पहचल भास तीथर ारका िनकट

श - दशरनक आयोजन कलिनह कषण िनकट परवत रवतक

म दिख सभ ास कषण छलाह सझओन नव उपाय ई अपहरण करब जीतब य यादवस बनत तखन बात ई

बनिल सारथी वीर सभ ा स ाम छल बजरल जखन बझा-सझा मल छल करओन कषण जा कय तखन

िववाह भल तदतर अजरन सग सभ ा गएलाह पषकर परल जखन ई वनवास कषणक सग पहचल इ सथ

दिख नववध स कती आनद निह समटा रहल ौपदीस पाच प आrsquoअिभमनय सभ ास भल छल

बीित छल रहल िदन जखन अएलाह जीणर शरीर अि रोगक िनदान छल खाडव वन रहय छल ओrsquoसपर तकषक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

12

इ क अिछ िम ओrsquo जखन करत छी जरबाक हम सरसार निह जरबय दत छिथ इ कर कपा अहा ह इ अवतार

छी सतत मदा अ अिछ निह हमरा लग ओतक इ य क हत चाही योगय श क मा ा जररी जतक

दल गाडीव धनष तणीर अकषय वरणक रथ निदघोष चलल डाहबाक हत अि पलाक बाद अजरनक तोष

इ मघक पठओलिनह कषण कएल सचत ज वाय क योग कएल अजरन मघ िबलायल स

तकषकक मतयोपरानत इज़ भलाह कट ओतय मागल अजरन िद ा हनकास मौका दिख कय

जाऊ िशवक उपासना कर दय सकत छिथ वरदान ओrsquo छल मय आयल अि क कोपस बिच लग अजरनक ओrsquo

सवा करबाक बात छल मोनम लन कतजञ छल ओrsquo बनाऊ सभा भवन अनपम निह बनल ज कतह होrsquo

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

13

4कथा

इमानदारीक गलमर

घर अबत काल मोन कोना दिन कrsquo रहल छल सभ कयो एक दोसरा स िकछ असभव घिटत होयबाक गप कrsquo रहल छलाह हम दन भाय सातम ककषाम पढ़त छी सगिह-सग मदा आइ पघ भायक पटम ददर छल स ओrsquo िटफीनक बाद छ ी लrsquo घर चिल गल छलाह सकलम सभक हसत दखत छी त अपन घरक िसथित यािद पिड़ जाइत अिछईषय़ार सहो होइत अिछ आन ब ाक भगय पर फर मोनम ईहो होइत अिछ ज हमर सभ जका पिरिसथित होयत एकरो सभक मदा झ स ताक नाटक करत जाइत अिछघरम माय बापक कलहक बीच डरायल सन रहत छी लगत रहत अिछ ज ई सभ पिरिसथित किहयो खतम निह होयत निहत दोसरस गपप कय सकत छी निहय ककरो अपन मोनक गपप किह सकत छी बर-बखत किहयो अपन सहायताक हत सहो सोर निह कrsquo सकत छी माय ठीक घरघसका महदबबर आिद िवशषणस िवभिषत करत छलीह साझम घमनाइ आिक दगारपजाक मला गनाइ ई सभ बात हमरा सभक जीवनस दर छल एक बर भकमप जका आयल छल सभ कयो ील तोिड़ कय बहरायल मदा हम खाट पर पड़ल रिह गलह िकछत अकमरणयतावश आrsquo िकछ ई सोिच कय ज की होयत घर टिट दह पर खसत त समसयास मि योत भटत एक बर बाबजीक कटहरक कोआ खलाक बाद पट फिल गलिनह द बज राितम ईहो निह फराइत छल ज बगलम वनजीक बाबक बजा िलयिनह ज कोनो डॉकटरक बजा दताह फरायलत छल मदा किहयो गप निह छल त आइ काज पड़ला पर किहयिनह स िहयाऊ निह भल माय कबाड़ पीिट कय पड़ोसीक उठलिनह कनत िखजत रहलीह पड़ोसी डॉकटरक बजओलक तखन जाrsquo कय बाबजीक जान बाचल माय ाप सहो दत रहल आrsquo ईहो कहत रहल ज पाच वषरक बटा रहत छक त सभ भरोस दत छक ज कनत िकएक छी अहाक त पाच वषरक बटा अिछ आrsquo ई सभ जाह अपन भोगबह हमत दिनयास चिल जायब बिहन कॉलजम पढ़त छलीह कॉलजक रसता पर जाय पड़त छल आrsquo कॉलजस आगा सकल छल बिहन कहलिनह ज अह सभ सग हमरा सभक सग चल एक िदन हमरा सभ गलो रही मदा गप िबन कन हम दन भाय आग-आग झटकत चल गलह मोनम ईहो भव छल ज छौड़ा सभ चीिनह निह जाय ज हमरा सभक ई बिहन छिथ आब ई सोचत छी ज िचिनहय जाइत त की होइत अपन ि वक िवकासक कमी छल ई बादम पघ भल छी त मा-बापक उकटत िछयिनह ज घरघसस आrsquo महचरक सजञा ज दलह अहा सभ किहयो ई सोचलह ज कोनो पड़ोसीस गपप निह करबाक सगी-साथी निह बनयबाक घमब-िफरब निह करबाक उपदशक पाछ ज अहा सभ उपदश दलह ओकर पाछा इचछा समाजक बराइस दर करबाक उद शय छल परत यह त बनलक महचर आrsquo घरघसस हमरा सभक राितम माय बापक झगड़ाक सीन सपनाम दखत छलह आrsquo डरा कय उिठ जाइत छलह पघ भाय बिहनस हमरा खब झगड़ा होइत छल मदा एक बर माय-बापक झगड़ाक पछित खब कानल छलह खब बाजल छलह िकछ िदनस भाय-बिहनस झगड़ाक बाद टोका-टोकी बनद छल सभ बर वह लोकिन आगा भrsquo टोकत छलाह मदा एिह बर हम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

14

कानत-कानत बिहनक टोकिलयक आrsquo फर किहयो बिहनस झगड़ा निह भल भाय िपिठया छल सग पढ़त छल तािह हत ओकरास त झगड़ा होइत रहल मदा कम-सम एिह सभ गपक हत मा िपताजीक िजममदार ठहराबिथ ज सभस पड़ोसी-सबधी जान-पहचानस गप करबास ओrsquo किहयो निह रोकलिनह आrsquo सभटा दोष िपताक छलिनह एक बर गलोब िकनबाक िज क बाद कएक बर समय दल गल ज आइ आयत कािलह आयत हम पढ़ब छोिड़ दलह आrsquo तखन जाrsquo कय गलोब आयल बिहन अखनो कहत छिथ ज गलोब अनबाक िज क परा भलाक बाद हमर पढ़ाइक लय टिट गल वगरम सथान थमस नीचा आिब गल आrsquo िपताजी एकर कारण त -म म ताकय लगलाह एकटा ताि कस भट भrsquo गलिनह कतक िदन हमरा सभ गामम रहत जाइत गलह कॉलोनीम एकटा एकाउनटट बाब छलाह ओrsquo बाबजीक कहलिखनह ज अहा त घस निह लत छी मदा अहाक प ी अहाक नाम पर घस लत छिथ सभ ासफरक बाद िबहार सरकारक नौकरीम दरमाहा बद भrsquo जाइत छकआrsquo तािह ार सभ ासफरक बाद बाबजी हमरा सभक गाम पठा दत छलाह एिह मम हमरा सभ गामम छलह िपताजीक िच ी माक नामस गाम आयल छल हमही पढ़न रही बाबजी मायक िलखन छलाह ज जौ अहा पाइ लन छी त लौटा िदयौक हम िवजीलसक िलखन छी छापा पड़त तखन पाइ िनकलत त ब बदनामी होयत एिह सभ पिरिसथितम सकलम हम घरक पिरिसथितक िबसिर जयबाक यास करय लगलह झ क हसय लगलह ई आदित पकड़न छी घरक बड़ाई करय लगलह लोक सभ बाबजीक ईमानदारीक त चचार किरत रहय हम सभ घरक कलहक िवषय घरक बाहर अनबास परहज करय लगलह लोक बझत त हसत आrsquo बझ ज ईमानदारीक गलमरक िजबत जाइत गलह सोचबाक आrsquo गनधनीक आदित एहन पड़ल ज सतत सपनाम आrsquo जगत िलखबा-पढ़बा काल धिर ई पाचा निह छोड़लक दसमाम छमाही परीकषा िकछ िदन पिहन दन छी कॉमसरक परीकषाम एकटा बनलह मदा ओrsquo गलत बिन गल फर दोसर अrsquo तसर बर यास कलह सभटा

क उ र अबत छल मदा पिहलो क उ र परा निह भrsquo रहल छलकॉपीक अगाक नीचाम नका ललह आrsquo पािन पीबाक बह ज बहरलह त घर पहिच गलह पढ़त-पढ़त सोचय लगत छी ए प ा उनटन घटा बीित जाइत छल िचिड़याखाना गल रही एक बर िकछ गोटहमर सभक सबधी लोकिन ओतय हमरा सभक भिट गलाह ब हाइ-फाइ सभ ओनत कहलिनह िकछ निह मदा हनकर सभक बगबानी दिख कय हमराम हीन भावना आयलचपप भीड़म िनकिल घरक लल िनकिल गलह जबीम पाइ निह रहय स पर िनकिल गलह ओतय िचिड़याखानाम सभ डराइत रहल ज कतय हरा गल सभक कहलह ज स भोथला गल रही स बात ककरो निह बतलह सभ लोक ज भटय यह कहय ज अहा फलनाक बटा छिथ बचार भगवान छिथ िहनकर िपताक प-िसलप िबना पाइयक बना िदयनह िपताजीस निहत सहकम खश छलिनह निहय ठीकदार सभ सहकम एिह लrsquo कय ज निह सवय कमाइत अिछ निहय दोसराक कमाय दत अिछ पघभायक िगनती ब ाम बदमाशम होइत छल एक बर ासफरक बाद जखन हमरा सभ गाम गलह त पघ भाय ज सभक फलवाड़ीस नीक-नीक गाछ उखािड़ कय अपना घरक आगा लगाrsquo लत छल स आब एकिह सालम दबबसभस पाच बसिनहार िव ाथ क रपम िगनतीम आिब गलएिह बर ासफरक बादक गामम गामक िनवास िकछ बशी

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

15

नमगर भrsquo गल छल फर मखयम ी पदक दावदार एकटा नताजी जखन गामम वोट मगबाक लल अयलाह तखन काका हनकास भट कएलिनह आrsquo कहलिखनह ज हमर भायक वकसरस नन-वकसर म ासफर कए िदयौक ब ा सभ पोसा जयतक नताजी कहलिनह ज जौ हम जीित गलह त ई काज त हम जरर करब वकसरम जयबाक परवी त बहत आयल मदा नन-वकसरम जयबाक हत ई पिहल परवी छी सयोग एहन भल ज ओrsquo नताजी जीित गलाह आrsquo मखयम ी सहो बिन गलाह ओrsquo शपथ हण कलाक बाद ई काज धिर कलिनह ज िपताजीक ासफर कय दलिखनह आrsquo हमरा सभ पनः शहर आिब गल रही गामम रहीत एक गोट ज हमर भायक सगी छलाह कर गप यािद पिड़ जाइत अिछ ज ओrsquo ककरो अनका सगम कहन छलाह हनकर अनसार हनकर मायक सवभाव ती छलिनह आrsquo ओrsquo खनाइ खाइत काल झगड़ा करय लगत छलीह मदा ओिह िदन ककरो अनका ओrsquo आर ती सवभावक दखन छलाह खराब आिथक िसथितक उपरात होयबला कलहक पिरणाम हमरो सभ दिख रहल छलह द टा घटना आइयो हमरा िवचिलत कए दत अिछ एकटात इनकम टकस कटौतीक मास- माचर मास ई घटना त सभ साल होइत छल मदा कटौती बढ़त-बढ़त एिह साल धिर आिब कय परा माचर मासक दरमाहा कािट ललक मा कहत छलीह ज आब भोजन कोना चलय जयतौह आब भीख मागय जइह गrsquo सभ मदा बाबजी एकटा गामक भाितजक पोसटकाडर पठलिनह आrsquo ओrsquo आठ सय टाका आिन कय दय गलिखनह तखन जाrsquo कय असरकषाक भावना खतम भल छल भीख मगत अखनो जौ ककरो दखत छी त मोन कलपय लगत अिछ दोसर घटना अिछ जखन हमरा घरक आगा एकटा एकसीडट भल छल आrsquo ओकरा बाद हमर भाइ खनाइ छोिड़ दन छलाह आrsquo कािन-कािन कय आिख लाल कए लन छलाह िपताजी जखन बझबय लगलाह त ओrsquo जवाब दलिनह अहाक जौ िकछ भय जायत तखन हमरा सभक की होयत िपताजी इशयोरस बनीिफट जीपीएफ

चयटी आिदक िहसाब लगाय भायक बझलिनह ज 99000 रपययात तरत भटत आrsquo फर मिहन-मिहन पशनो भटत लगभग एक घटा तक बाबजी भायक बझबत रहलाह

हमरा सभक ओिहठाम एक गोट पीसा आयल छलाह आइयो घम कयो अबत छिथ त हम सरिकषत अनभव करत छी बाबजीक हनकर सार भलिखनह स एिह ओहदास हसी सहो चिल रहल छल ओrsquo कहलिनह ज हमर िपताजी जका ईमानदार एकटा बीडीओ साहब झझारपरम छलाह िपताजी हनकर मलाह छलिखनह क कािट अफसर भलाह मदा हमर सभक घर जका हनको घरम खाट टा छलिनह पीसा कहलिखनह ज कथी ल अफसर भलह गामम रिहतह आrsquo मचान पर बिस माछ भात खएतह माछक कारबारम फायदा होइत

बिहनक िववाह बाद घरम कखनो काल बहनोइ अबत छलाह जमायक अिबत दरी माक झगड़ा िपताजी स शर भय जाइत छल िकएकत घर इतजाम त िकछओ रिहत निह छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

16

ासफरक बाद िपताजीक अिभयान घसखोरक सजा दबय पर चलल आrsquo जखन सरकारी त परस िव ास खतम भए गलिनह तखन एकटा ताि कक फरम पिड़ गलाह घरम माता-िपताक बीच कलह बिढ़ गल एक िदन िपताजीस हमरो बहसा-बहसी भए गल आrsquo तीन भाय बिहन गरा लािग कय कानय लगलह तकरा बादस भाय-बिहन सभस झगड़ा होयब समा भय गल

--------------------------------------------------------------------

अनर गनधन करत रही घरक लगम पहचलह त भीड़ दिख मोन हदिस गल ज बाबजीक त िकछ निह भrsquo गलिनह घरम पहचलह त मा-बिहन स पछय लगलह ज की भल सभ बोल भरोस दबय लगलिथ त आरो तामस उठय लागल जोरस कािन कय बाजय लगलह ज बाबजी मिर गलाह की कतय छिनह हनकर मत शरीर तािह पर बिहन कहलिनह ज निह हनका िकछ निह भलिनह अहाक सगी ज मकान मािलकक बटा अिछ स ओrsquo ओकर चोट भाय ओकर िपता आrsquo िरकशाबला चार िरकशा पर जाइत छल बचारा िरकशा बला िववाह कrsquo कय किनयाक अननिहय छल एकटा िवशाल क िरकशाक ध ा मािर दलकक ठामिह मिर जाय गलाह हमर कानब खतम भय गल ई ज आफत आयल छक स आइ ककरो अनका घर ओना ओrsquo ज मत भल छल हमर सग डढ़ सालस सकल जा रहल छल ितिदन ातः सभ िदन ातः सीढ़ी पर कॉलबल बजबत छलह आrsquo ओrsquo सीढ़ीस उतरत छल आrsquo सग हम सभ सकल जाइत छलह मोन पड़ल ज कािलह सहो सभ िदन जका हम कॉलबल बजन छलहत ओकर बिहन ज चशमा लगबत छिल आrsquo झनकािह छलीह स ऊपरस तमसाक कहलक ज कतक जोरस आrsquo दरी तक कॉलबल बजबत छी आrsquo सहो ज बर-बर िकएक बजबत छी आिब रहल अिछ कािलहत ओrsquo आयल मदा हम तखनिह किह दिलयक ज कािलहस हम कॉलबल निह बजायब अहाक हमरा सग जयबाक होय त नीच उतिर कय आयब आrsquo सग चलब ओrsquo निह आयल त हम िकएक कॉलबल बजिबतह डढ़ सालम पिहल बर भल छल ज हम कॉलबल निह बजन छलह आrsquo ओrsquo डढ़ सालम पिहल बर सकल नागा कएन छल आब हमरा मोनम हबय लागल ज कतह ओrsquo बािज त निह दन होयत ज हम कािलहस कॉलबल निह बजायब मदा कसाइत ओकर कोनो आनो कायर म होयतक िकएकत चोट भाय आrsquo िपताक सग िरकशास कतह जाrsquo रहल छल असत हम िचितत छलह मदा दःखी निह मदा मोनक गप िकयो बझय निह त मह लटकन ठाढ़ रहीहमत मा सोचन रही ज कािलहस एकरा सग सकल निह जायब जायत ई असगर मदा ओrsquo त असगर निह जायत स सतय कय दखा दलक हमर मायक आिखम नोर छलिनह मदा हमर भीतर स तािकएकत हमर िपताजीक मतय ज रिक गल छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

17

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

18

5प (आगा)

74 एसएमएस

कह एिहम अहा छी सहमत आrsquo की छी अहा असहमत दन रपम िदयrsquo अहा अपन िवचार कय एस एमएस

आिह कमाऊ अहा रपयया हम बिर छी भाइ नय ट ोलोजी छी ई सभ बिर कयो निह आइ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

19

75 अलहआ

खाइत भलह हम अकचछ तखन ई अकाल छल भल भािर वदपाठक सिन कय आ ह अएलह हिर ार भखािल

भिर िदन म भािख सोचल खीर पड़ी सभ खायब मदा ओत ा पिडत सभ खाrsquo ई सभ छल अघायल कएलक मन पिरव रन कहलक आइ अलहआ अिह लायब बझल निह छल हमरा ई हाथ धोन छलह बसल आयल अलहआ दिख कर जोिड़ िवनती कए हम पछल (अलहआस) हमत छी नस आयल

अहा कथीस अयलह हमरास पिहन अहा एतय

कोन सवारी स पहचलह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

20

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

21

76 दीया-बाती

आयल दीया बाती कतक अमावसया अिछ बीतल जकर अनहारम लागल चोट कतक जीव थकचायल परिह अनहारक छल थाती दीया बाती अनलक काश जञान-जयोितक अकाश नमन करय छी हम एिह बातक अधकार-ितिमर कर होबय नाश

77 इटािलयन सलन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

22

घर भल समसतीपरिदललीम छी आयल खोिल सलन इटािलयनअयलह कमायलrsquo

पिलसक रोक दिख कय गलह गाम घिर पनः छी आयल सलन कतय बानाओल ईटा पर ज छी अहा बसल सह कहबछ इटािलयन रोक अह पर अिछ पिलसक सहो अखनो धिर निह बझल यौ अहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 6: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

6

अ ा-शला स शर होइत अिछ दोसर भाग 10000 ईपभाषाक आरभक ारभ मायाननद िम एिहम कट कएन छिथएिहम ब नीकजका सकत भाषास धविनक सबध पिरलिकषत कएल गल अिछ चलत स िसथर जीवनक शरआत सहो दखायल गल अिछ तकर बाद शला कराली अधयायक ारभ होइत अिछ 7500 वषर पवरस गौ पालनक चचार होइत अिछ गायक सखयाम पयार वि भल छल सभ रहिथ चरबाक चमर वस धारी आrsquo किटम पाथरक हिथयार भड़ बकरी आrsquo सगगर छल िकछ आन पोिसया जत जात घासक रससी ि शल आrsquo नागदवक चचार होइत अिछ बाक नाम आब भrsquo जाइत अिछ ओजा दला ाक नाम पड़त अिछ शला करालीपशक सखया बढ़ल त पशक चोिर सहो शर भrsquo गलपीपरक गछक नीचा बठकीक शरआत भल करालीक अबा नाम पड़ल

कराली-महष अधयायम 5000 ईप म किषक ारमभ दखाओल गल अिछ महष बीया बाग कए रहल छिथ जवक पका कrsquo खयबाक चचार होइत अिछ आब धारक नाम सहो राखय जाय लागलमहष कल ारा पोस कर मास खनाइ त एकदम िनिष भrsquo गलओजा िलग सथानम बसल रहत छलाह

तकर बाद महष-पारवती अधयाय शर होइत अिछ 4 स 5 हजार वषर पवरधानक फिसलक ारभ भलपारवती जिहया अयलीह तिहया लाल मािट माथम ओत ा थाक अनसार लगा दल गल प क नाम गणष पड़ल एिहस पिहन सतानक पिरचय निह दल जाइत छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

7

2उपनयास

सह बाढ़िन

हमर परान जीवनक ई एकटा नीक अनभव छल बादमत दघरटना त हसी-खल भrsquo गल निह एकरास कोनो दःख होइत छल निहय कोनो ल यक ित तना भrsquo कय पड़त छलह खल सहो वह नीक लागय जािहम टीम निह रहत छल वरन ि गत सपधार बला ीडा नीक लगत छल एकर कारण सहो छल िकएकत एिहम टीमक

दशरन पर ि गत दशरन िनभरर निह करत छल आrsquo ज बड़ाइ आिक बराइ भटत छल स ि यक भटत छल अहा ई निह किह सकत छी ज ओकरा कारण हम हारलह हमत नीक दशरन कएन रही सकल आrsquo पढ़ाइक अितिर ओना ीडाक सथान नयन छल ल यक ित ज िनरपकषता बादम हमराम आयल छल स ओिह समयम निह छल ओिह समयम त जगतक िजतबाक धिन छल ि तीय सथानक त कोनो निह छल ि तीय सथानक मान छल अन ीणर भनाइ खलोमपढ़ाइयोम मािर-पीटम सहो

गाम आन-जान खब होइत छल ओिह मम गाम जाइत रही त महादव पोखिर परक सकलम काका िशकषकक किह अबत छलाह आrsquo हम च ीयो म सकल जाइत रही कब ी सतघिरया लाल-छड़ी ई सभ खलक नामो त

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

8

शहरक ब ाक बझल निह होयतक असत ओत ा पढ़ाइक सभ णाली अलग छला ितिदन करची कलमस िलखना िलखयम दह िसहिर जाइत छल आrsquo रोजनामचा सहो एिह ार िलखत रही-भोर-सकाल उठलह िनतय कायरक उपरात जलखइ कrsquo कय पढबाक हत बसलह फर सकल गलह ओतय स एलह पनः खनाइ खलह फर सकल गलह फर गाम पर एलह अrsquo फर जलख कएलह फर खलाइ लल गलह फर आिब कय लालटनक शीशाक साफ कलह फर पढ़लह आrsquo फर भगवनक नाम लय सित गलहरिव िदनक छ ीक बदला सोम िदन द िदनक रोजनामचा िलिख कए लrsquo जाय पड़त छल 15 अगसतक उतसाह सहो दोसर तरहक छल साझ-आrsquo भोरम 15 अगसत सवत ता िदवस भारत माताक जय कर सग सभ महापरष लोकिनक जय करत जाइत छलह मदा मासटर साहबक ई गप निह बझना गल छल ज मािर-पीट निह करत जइहrsquo मदा जखन भोरम जयक नाद गामक सीमान पर स जाय काल जखन भल तखन पता चलल ज ई गप मासटर साहब िकएक कहन छलाह मिहनाथपरक सकलक ब ा सभ जखन ओमहरस अबत रहय आिक मािर बजिर गल कोनहना झोप ताप कएल गल फर गाम पर ज अएलह तखन परनका बचक िव ाथ सभ अपन िखससा शर कएलक ज कोना पोखिरम घसा-घसाक कराक थम पािनम दrsquo कय सवत ता िदवस िदन मान रहिथनह अनगौआ क फर ओहो सभ दोसर साल बदला लबाक तािकम छल मदा अह बर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

9

3 महाका

महाभारत (आगा) ------

यश छल सशासनस आrsquo छल जन-जीवन अित सप

छल अिहना िदन बीित रहल अयलाह नारद एकिदन जखन सवागत भलिनह खब हनकर ओहो रहिथ आनिदत तखन दखल शील-गण पाडवक मदा कहल ौपदीस सन बात ई छी प ी पाडवक मदा िनवासक िनयम िकए निह बनन छी नारदक बात समीचीन छल स िनयम बनलिथ पाचो गोट एक-एक मास रहथ सभ लग ौपदी िनयम निह भग हो बारह वषर पयत छोड़य पड़त गह ि िट भल जौ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

10

पालन िनयमक होमय लागल िकछ काल धिर ई कनत अएलाह िव एक अजरन पछलिनह बात की

चोर छल चोरन गौक हा ोस िव छल किर रहल श छल गहम ौपदी सग यिधि र ज रिह रहल िव क शापस नीक सोिच मरी झकन गल अजरन श आिन छोड़ायल गौक घिर आयल गह तखन

मागल आजञा यिधि रस िदयrsquo गहतयागक आजञा िनयम भगक कएल हम अपराध की बाजल अहा

अजरन ई अपराध लागत जखन पघक ारा होयत छोट भाय कखनो अिछ आिब सकत बड़ भाय घर

मदा िनकिल गलाह अजरन आजञा लय माता भायस मण दश-कोसक करत पहचल हिर ार गग तट ान करत कल नजिर छल नागरा कानयाक जौ

कोना बिच सकत पहिच गलाह पातालक िनकट

िववाह ाथरना सवीकारल अजरन ई छल वरदान भटल जलम रसता बनत चिल सकब अहा वधान िबन

मिणपर पहिच जतय िच ागदा राजकनया छिल रपवती िववाहक सताव अजरनक सवीकारल मानल राजा सशतर दौिह होयत हमर वशज भल ई िववाह तखन जा कय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

11

िच ागदाक प भल ब वाहन नाम राखल गल जकर ई परम तापी परा मी यो ा बनल बालक पाछ सनय छी

फर ओतयस िनकिल अजरन पहचल भास तीथर ारका िनकट

श - दशरनक आयोजन कलिनह कषण िनकट परवत रवतक

म दिख सभ ास कषण छलाह सझओन नव उपाय ई अपहरण करब जीतब य यादवस बनत तखन बात ई

बनिल सारथी वीर सभ ा स ाम छल बजरल जखन बझा-सझा मल छल करओन कषण जा कय तखन

िववाह भल तदतर अजरन सग सभ ा गएलाह पषकर परल जखन ई वनवास कषणक सग पहचल इ सथ

दिख नववध स कती आनद निह समटा रहल ौपदीस पाच प आrsquoअिभमनय सभ ास भल छल

बीित छल रहल िदन जखन अएलाह जीणर शरीर अि रोगक िनदान छल खाडव वन रहय छल ओrsquoसपर तकषक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

12

इ क अिछ िम ओrsquo जखन करत छी जरबाक हम सरसार निह जरबय दत छिथ इ कर कपा अहा ह इ अवतार

छी सतत मदा अ अिछ निह हमरा लग ओतक इ य क हत चाही योगय श क मा ा जररी जतक

दल गाडीव धनष तणीर अकषय वरणक रथ निदघोष चलल डाहबाक हत अि पलाक बाद अजरनक तोष

इ मघक पठओलिनह कषण कएल सचत ज वाय क योग कएल अजरन मघ िबलायल स

तकषकक मतयोपरानत इज़ भलाह कट ओतय मागल अजरन िद ा हनकास मौका दिख कय

जाऊ िशवक उपासना कर दय सकत छिथ वरदान ओrsquo छल मय आयल अि क कोपस बिच लग अजरनक ओrsquo

सवा करबाक बात छल मोनम लन कतजञ छल ओrsquo बनाऊ सभा भवन अनपम निह बनल ज कतह होrsquo

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

13

4कथा

इमानदारीक गलमर

घर अबत काल मोन कोना दिन कrsquo रहल छल सभ कयो एक दोसरा स िकछ असभव घिटत होयबाक गप कrsquo रहल छलाह हम दन भाय सातम ककषाम पढ़त छी सगिह-सग मदा आइ पघ भायक पटम ददर छल स ओrsquo िटफीनक बाद छ ी लrsquo घर चिल गल छलाह सकलम सभक हसत दखत छी त अपन घरक िसथित यािद पिड़ जाइत अिछईषय़ार सहो होइत अिछ आन ब ाक भगय पर फर मोनम ईहो होइत अिछ ज हमर सभ जका पिरिसथित होयत एकरो सभक मदा झ स ताक नाटक करत जाइत अिछघरम माय बापक कलहक बीच डरायल सन रहत छी लगत रहत अिछ ज ई सभ पिरिसथित किहयो खतम निह होयत निहत दोसरस गपप कय सकत छी निहय ककरो अपन मोनक गपप किह सकत छी बर-बखत किहयो अपन सहायताक हत सहो सोर निह कrsquo सकत छी माय ठीक घरघसका महदबबर आिद िवशषणस िवभिषत करत छलीह साझम घमनाइ आिक दगारपजाक मला गनाइ ई सभ बात हमरा सभक जीवनस दर छल एक बर भकमप जका आयल छल सभ कयो ील तोिड़ कय बहरायल मदा हम खाट पर पड़ल रिह गलह िकछत अकमरणयतावश आrsquo िकछ ई सोिच कय ज की होयत घर टिट दह पर खसत त समसयास मि योत भटत एक बर बाबजीक कटहरक कोआ खलाक बाद पट फिल गलिनह द बज राितम ईहो निह फराइत छल ज बगलम वनजीक बाबक बजा िलयिनह ज कोनो डॉकटरक बजा दताह फरायलत छल मदा किहयो गप निह छल त आइ काज पड़ला पर किहयिनह स िहयाऊ निह भल माय कबाड़ पीिट कय पड़ोसीक उठलिनह कनत िखजत रहलीह पड़ोसी डॉकटरक बजओलक तखन जाrsquo कय बाबजीक जान बाचल माय ाप सहो दत रहल आrsquo ईहो कहत रहल ज पाच वषरक बटा रहत छक त सभ भरोस दत छक ज कनत िकएक छी अहाक त पाच वषरक बटा अिछ आrsquo ई सभ जाह अपन भोगबह हमत दिनयास चिल जायब बिहन कॉलजम पढ़त छलीह कॉलजक रसता पर जाय पड़त छल आrsquo कॉलजस आगा सकल छल बिहन कहलिनह ज अह सभ सग हमरा सभक सग चल एक िदन हमरा सभ गलो रही मदा गप िबन कन हम दन भाय आग-आग झटकत चल गलह मोनम ईहो भव छल ज छौड़ा सभ चीिनह निह जाय ज हमरा सभक ई बिहन छिथ आब ई सोचत छी ज िचिनहय जाइत त की होइत अपन ि वक िवकासक कमी छल ई बादम पघ भल छी त मा-बापक उकटत िछयिनह ज घरघसस आrsquo महचरक सजञा ज दलह अहा सभ किहयो ई सोचलह ज कोनो पड़ोसीस गपप निह करबाक सगी-साथी निह बनयबाक घमब-िफरब निह करबाक उपदशक पाछ ज अहा सभ उपदश दलह ओकर पाछा इचछा समाजक बराइस दर करबाक उद शय छल परत यह त बनलक महचर आrsquo घरघसस हमरा सभक राितम माय बापक झगड़ाक सीन सपनाम दखत छलह आrsquo डरा कय उिठ जाइत छलह पघ भाय बिहनस हमरा खब झगड़ा होइत छल मदा एक बर माय-बापक झगड़ाक पछित खब कानल छलह खब बाजल छलह िकछ िदनस भाय-बिहनस झगड़ाक बाद टोका-टोकी बनद छल सभ बर वह लोकिन आगा भrsquo टोकत छलाह मदा एिह बर हम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

14

कानत-कानत बिहनक टोकिलयक आrsquo फर किहयो बिहनस झगड़ा निह भल भाय िपिठया छल सग पढ़त छल तािह हत ओकरास त झगड़ा होइत रहल मदा कम-सम एिह सभ गपक हत मा िपताजीक िजममदार ठहराबिथ ज सभस पड़ोसी-सबधी जान-पहचानस गप करबास ओrsquo किहयो निह रोकलिनह आrsquo सभटा दोष िपताक छलिनह एक बर गलोब िकनबाक िज क बाद कएक बर समय दल गल ज आइ आयत कािलह आयत हम पढ़ब छोिड़ दलह आrsquo तखन जाrsquo कय गलोब आयल बिहन अखनो कहत छिथ ज गलोब अनबाक िज क परा भलाक बाद हमर पढ़ाइक लय टिट गल वगरम सथान थमस नीचा आिब गल आrsquo िपताजी एकर कारण त -म म ताकय लगलाह एकटा ताि कस भट भrsquo गलिनह कतक िदन हमरा सभ गामम रहत जाइत गलह कॉलोनीम एकटा एकाउनटट बाब छलाह ओrsquo बाबजीक कहलिखनह ज अहा त घस निह लत छी मदा अहाक प ी अहाक नाम पर घस लत छिथ सभ ासफरक बाद िबहार सरकारक नौकरीम दरमाहा बद भrsquo जाइत छकआrsquo तािह ार सभ ासफरक बाद बाबजी हमरा सभक गाम पठा दत छलाह एिह मम हमरा सभ गामम छलह िपताजीक िच ी माक नामस गाम आयल छल हमही पढ़न रही बाबजी मायक िलखन छलाह ज जौ अहा पाइ लन छी त लौटा िदयौक हम िवजीलसक िलखन छी छापा पड़त तखन पाइ िनकलत त ब बदनामी होयत एिह सभ पिरिसथितम सकलम हम घरक पिरिसथितक िबसिर जयबाक यास करय लगलह झ क हसय लगलह ई आदित पकड़न छी घरक बड़ाई करय लगलह लोक सभ बाबजीक ईमानदारीक त चचार किरत रहय हम सभ घरक कलहक िवषय घरक बाहर अनबास परहज करय लगलह लोक बझत त हसत आrsquo बझ ज ईमानदारीक गलमरक िजबत जाइत गलह सोचबाक आrsquo गनधनीक आदित एहन पड़ल ज सतत सपनाम आrsquo जगत िलखबा-पढ़बा काल धिर ई पाचा निह छोड़लक दसमाम छमाही परीकषा िकछ िदन पिहन दन छी कॉमसरक परीकषाम एकटा बनलह मदा ओrsquo गलत बिन गल फर दोसर अrsquo तसर बर यास कलह सभटा

क उ र अबत छल मदा पिहलो क उ र परा निह भrsquo रहल छलकॉपीक अगाक नीचाम नका ललह आrsquo पािन पीबाक बह ज बहरलह त घर पहिच गलह पढ़त-पढ़त सोचय लगत छी ए प ा उनटन घटा बीित जाइत छल िचिड़याखाना गल रही एक बर िकछ गोटहमर सभक सबधी लोकिन ओतय हमरा सभक भिट गलाह ब हाइ-फाइ सभ ओनत कहलिनह िकछ निह मदा हनकर सभक बगबानी दिख कय हमराम हीन भावना आयलचपप भीड़म िनकिल घरक लल िनकिल गलह जबीम पाइ निह रहय स पर िनकिल गलह ओतय िचिड़याखानाम सभ डराइत रहल ज कतय हरा गल सभक कहलह ज स भोथला गल रही स बात ककरो निह बतलह सभ लोक ज भटय यह कहय ज अहा फलनाक बटा छिथ बचार भगवान छिथ िहनकर िपताक प-िसलप िबना पाइयक बना िदयनह िपताजीस निहत सहकम खश छलिनह निहय ठीकदार सभ सहकम एिह लrsquo कय ज निह सवय कमाइत अिछ निहय दोसराक कमाय दत अिछ पघभायक िगनती ब ाम बदमाशम होइत छल एक बर ासफरक बाद जखन हमरा सभ गाम गलह त पघ भाय ज सभक फलवाड़ीस नीक-नीक गाछ उखािड़ कय अपना घरक आगा लगाrsquo लत छल स आब एकिह सालम दबबसभस पाच बसिनहार िव ाथ क रपम िगनतीम आिब गलएिह बर ासफरक बादक गामम गामक िनवास िकछ बशी

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

15

नमगर भrsquo गल छल फर मखयम ी पदक दावदार एकटा नताजी जखन गामम वोट मगबाक लल अयलाह तखन काका हनकास भट कएलिनह आrsquo कहलिखनह ज हमर भायक वकसरस नन-वकसर म ासफर कए िदयौक ब ा सभ पोसा जयतक नताजी कहलिनह ज जौ हम जीित गलह त ई काज त हम जरर करब वकसरम जयबाक परवी त बहत आयल मदा नन-वकसरम जयबाक हत ई पिहल परवी छी सयोग एहन भल ज ओrsquo नताजी जीित गलाह आrsquo मखयम ी सहो बिन गलाह ओrsquo शपथ हण कलाक बाद ई काज धिर कलिनह ज िपताजीक ासफर कय दलिखनह आrsquo हमरा सभ पनः शहर आिब गल रही गामम रहीत एक गोट ज हमर भायक सगी छलाह कर गप यािद पिड़ जाइत अिछ ज ओrsquo ककरो अनका सगम कहन छलाह हनकर अनसार हनकर मायक सवभाव ती छलिनह आrsquo ओrsquo खनाइ खाइत काल झगड़ा करय लगत छलीह मदा ओिह िदन ककरो अनका ओrsquo आर ती सवभावक दखन छलाह खराब आिथक िसथितक उपरात होयबला कलहक पिरणाम हमरो सभ दिख रहल छलह द टा घटना आइयो हमरा िवचिलत कए दत अिछ एकटात इनकम टकस कटौतीक मास- माचर मास ई घटना त सभ साल होइत छल मदा कटौती बढ़त-बढ़त एिह साल धिर आिब कय परा माचर मासक दरमाहा कािट ललक मा कहत छलीह ज आब भोजन कोना चलय जयतौह आब भीख मागय जइह गrsquo सभ मदा बाबजी एकटा गामक भाितजक पोसटकाडर पठलिनह आrsquo ओrsquo आठ सय टाका आिन कय दय गलिखनह तखन जाrsquo कय असरकषाक भावना खतम भल छल भीख मगत अखनो जौ ककरो दखत छी त मोन कलपय लगत अिछ दोसर घटना अिछ जखन हमरा घरक आगा एकटा एकसीडट भल छल आrsquo ओकरा बाद हमर भाइ खनाइ छोिड़ दन छलाह आrsquo कािन-कािन कय आिख लाल कए लन छलाह िपताजी जखन बझबय लगलाह त ओrsquo जवाब दलिनह अहाक जौ िकछ भय जायत तखन हमरा सभक की होयत िपताजी इशयोरस बनीिफट जीपीएफ

चयटी आिदक िहसाब लगाय भायक बझलिनह ज 99000 रपययात तरत भटत आrsquo फर मिहन-मिहन पशनो भटत लगभग एक घटा तक बाबजी भायक बझबत रहलाह

हमरा सभक ओिहठाम एक गोट पीसा आयल छलाह आइयो घम कयो अबत छिथ त हम सरिकषत अनभव करत छी बाबजीक हनकर सार भलिखनह स एिह ओहदास हसी सहो चिल रहल छल ओrsquo कहलिनह ज हमर िपताजी जका ईमानदार एकटा बीडीओ साहब झझारपरम छलाह िपताजी हनकर मलाह छलिखनह क कािट अफसर भलाह मदा हमर सभक घर जका हनको घरम खाट टा छलिनह पीसा कहलिखनह ज कथी ल अफसर भलह गामम रिहतह आrsquo मचान पर बिस माछ भात खएतह माछक कारबारम फायदा होइत

बिहनक िववाह बाद घरम कखनो काल बहनोइ अबत छलाह जमायक अिबत दरी माक झगड़ा िपताजी स शर भय जाइत छल िकएकत घर इतजाम त िकछओ रिहत निह छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

16

ासफरक बाद िपताजीक अिभयान घसखोरक सजा दबय पर चलल आrsquo जखन सरकारी त परस िव ास खतम भए गलिनह तखन एकटा ताि कक फरम पिड़ गलाह घरम माता-िपताक बीच कलह बिढ़ गल एक िदन िपताजीस हमरो बहसा-बहसी भए गल आrsquo तीन भाय बिहन गरा लािग कय कानय लगलह तकरा बादस भाय-बिहन सभस झगड़ा होयब समा भय गल

--------------------------------------------------------------------

अनर गनधन करत रही घरक लगम पहचलह त भीड़ दिख मोन हदिस गल ज बाबजीक त िकछ निह भrsquo गलिनह घरम पहचलह त मा-बिहन स पछय लगलह ज की भल सभ बोल भरोस दबय लगलिथ त आरो तामस उठय लागल जोरस कािन कय बाजय लगलह ज बाबजी मिर गलाह की कतय छिनह हनकर मत शरीर तािह पर बिहन कहलिनह ज निह हनका िकछ निह भलिनह अहाक सगी ज मकान मािलकक बटा अिछ स ओrsquo ओकर चोट भाय ओकर िपता आrsquo िरकशाबला चार िरकशा पर जाइत छल बचारा िरकशा बला िववाह कrsquo कय किनयाक अननिहय छल एकटा िवशाल क िरकशाक ध ा मािर दलकक ठामिह मिर जाय गलाह हमर कानब खतम भय गल ई ज आफत आयल छक स आइ ककरो अनका घर ओना ओrsquo ज मत भल छल हमर सग डढ़ सालस सकल जा रहल छल ितिदन ातः सभ िदन ातः सीढ़ी पर कॉलबल बजबत छलह आrsquo ओrsquo सीढ़ीस उतरत छल आrsquo सग हम सभ सकल जाइत छलह मोन पड़ल ज कािलह सहो सभ िदन जका हम कॉलबल बजन छलहत ओकर बिहन ज चशमा लगबत छिल आrsquo झनकािह छलीह स ऊपरस तमसाक कहलक ज कतक जोरस आrsquo दरी तक कॉलबल बजबत छी आrsquo सहो ज बर-बर िकएक बजबत छी आिब रहल अिछ कािलहत ओrsquo आयल मदा हम तखनिह किह दिलयक ज कािलहस हम कॉलबल निह बजायब अहाक हमरा सग जयबाक होय त नीच उतिर कय आयब आrsquo सग चलब ओrsquo निह आयल त हम िकएक कॉलबल बजिबतह डढ़ सालम पिहल बर भल छल ज हम कॉलबल निह बजन छलह आrsquo ओrsquo डढ़ सालम पिहल बर सकल नागा कएन छल आब हमरा मोनम हबय लागल ज कतह ओrsquo बािज त निह दन होयत ज हम कािलहस कॉलबल निह बजायब मदा कसाइत ओकर कोनो आनो कायर म होयतक िकएकत चोट भाय आrsquo िपताक सग िरकशास कतह जाrsquo रहल छल असत हम िचितत छलह मदा दःखी निह मदा मोनक गप िकयो बझय निह त मह लटकन ठाढ़ रहीहमत मा सोचन रही ज कािलहस एकरा सग सकल निह जायब जायत ई असगर मदा ओrsquo त असगर निह जायत स सतय कय दखा दलक हमर मायक आिखम नोर छलिनह मदा हमर भीतर स तािकएकत हमर िपताजीक मतय ज रिक गल छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

17

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

18

5प (आगा)

74 एसएमएस

कह एिहम अहा छी सहमत आrsquo की छी अहा असहमत दन रपम िदयrsquo अहा अपन िवचार कय एस एमएस

आिह कमाऊ अहा रपयया हम बिर छी भाइ नय ट ोलोजी छी ई सभ बिर कयो निह आइ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

19

75 अलहआ

खाइत भलह हम अकचछ तखन ई अकाल छल भल भािर वदपाठक सिन कय आ ह अएलह हिर ार भखािल

भिर िदन म भािख सोचल खीर पड़ी सभ खायब मदा ओत ा पिडत सभ खाrsquo ई सभ छल अघायल कएलक मन पिरव रन कहलक आइ अलहआ अिह लायब बझल निह छल हमरा ई हाथ धोन छलह बसल आयल अलहआ दिख कर जोिड़ िवनती कए हम पछल (अलहआस) हमत छी नस आयल

अहा कथीस अयलह हमरास पिहन अहा एतय

कोन सवारी स पहचलह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

20

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

21

76 दीया-बाती

आयल दीया बाती कतक अमावसया अिछ बीतल जकर अनहारम लागल चोट कतक जीव थकचायल परिह अनहारक छल थाती दीया बाती अनलक काश जञान-जयोितक अकाश नमन करय छी हम एिह बातक अधकार-ितिमर कर होबय नाश

77 इटािलयन सलन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

22

घर भल समसतीपरिदललीम छी आयल खोिल सलन इटािलयनअयलह कमायलrsquo

पिलसक रोक दिख कय गलह गाम घिर पनः छी आयल सलन कतय बानाओल ईटा पर ज छी अहा बसल सह कहबछ इटािलयन रोक अह पर अिछ पिलसक सहो अखनो धिर निह बझल यौ अहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 7: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

7

2उपनयास

सह बाढ़िन

हमर परान जीवनक ई एकटा नीक अनभव छल बादमत दघरटना त हसी-खल भrsquo गल निह एकरास कोनो दःख होइत छल निहय कोनो ल यक ित तना भrsquo कय पड़त छलह खल सहो वह नीक लागय जािहम टीम निह रहत छल वरन ि गत सपधार बला ीडा नीक लगत छल एकर कारण सहो छल िकएकत एिहम टीमक

दशरन पर ि गत दशरन िनभरर निह करत छल आrsquo ज बड़ाइ आिक बराइ भटत छल स ि यक भटत छल अहा ई निह किह सकत छी ज ओकरा कारण हम हारलह हमत नीक दशरन कएन रही सकल आrsquo पढ़ाइक अितिर ओना ीडाक सथान नयन छल ल यक ित ज िनरपकषता बादम हमराम आयल छल स ओिह समयम निह छल ओिह समयम त जगतक िजतबाक धिन छल ि तीय सथानक त कोनो निह छल ि तीय सथानक मान छल अन ीणर भनाइ खलोमपढ़ाइयोम मािर-पीटम सहो

गाम आन-जान खब होइत छल ओिह मम गाम जाइत रही त महादव पोखिर परक सकलम काका िशकषकक किह अबत छलाह आrsquo हम च ीयो म सकल जाइत रही कब ी सतघिरया लाल-छड़ी ई सभ खलक नामो त

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

8

शहरक ब ाक बझल निह होयतक असत ओत ा पढ़ाइक सभ णाली अलग छला ितिदन करची कलमस िलखना िलखयम दह िसहिर जाइत छल आrsquo रोजनामचा सहो एिह ार िलखत रही-भोर-सकाल उठलह िनतय कायरक उपरात जलखइ कrsquo कय पढबाक हत बसलह फर सकल गलह ओतय स एलह पनः खनाइ खलह फर सकल गलह फर गाम पर एलह अrsquo फर जलख कएलह फर खलाइ लल गलह फर आिब कय लालटनक शीशाक साफ कलह फर पढ़लह आrsquo फर भगवनक नाम लय सित गलहरिव िदनक छ ीक बदला सोम िदन द िदनक रोजनामचा िलिख कए लrsquo जाय पड़त छल 15 अगसतक उतसाह सहो दोसर तरहक छल साझ-आrsquo भोरम 15 अगसत सवत ता िदवस भारत माताक जय कर सग सभ महापरष लोकिनक जय करत जाइत छलह मदा मासटर साहबक ई गप निह बझना गल छल ज मािर-पीट निह करत जइहrsquo मदा जखन भोरम जयक नाद गामक सीमान पर स जाय काल जखन भल तखन पता चलल ज ई गप मासटर साहब िकएक कहन छलाह मिहनाथपरक सकलक ब ा सभ जखन ओमहरस अबत रहय आिक मािर बजिर गल कोनहना झोप ताप कएल गल फर गाम पर ज अएलह तखन परनका बचक िव ाथ सभ अपन िखससा शर कएलक ज कोना पोखिरम घसा-घसाक कराक थम पािनम दrsquo कय सवत ता िदवस िदन मान रहिथनह अनगौआ क फर ओहो सभ दोसर साल बदला लबाक तािकम छल मदा अह बर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

9

3 महाका

महाभारत (आगा) ------

यश छल सशासनस आrsquo छल जन-जीवन अित सप

छल अिहना िदन बीित रहल अयलाह नारद एकिदन जखन सवागत भलिनह खब हनकर ओहो रहिथ आनिदत तखन दखल शील-गण पाडवक मदा कहल ौपदीस सन बात ई छी प ी पाडवक मदा िनवासक िनयम िकए निह बनन छी नारदक बात समीचीन छल स िनयम बनलिथ पाचो गोट एक-एक मास रहथ सभ लग ौपदी िनयम निह भग हो बारह वषर पयत छोड़य पड़त गह ि िट भल जौ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

10

पालन िनयमक होमय लागल िकछ काल धिर ई कनत अएलाह िव एक अजरन पछलिनह बात की

चोर छल चोरन गौक हा ोस िव छल किर रहल श छल गहम ौपदी सग यिधि र ज रिह रहल िव क शापस नीक सोिच मरी झकन गल अजरन श आिन छोड़ायल गौक घिर आयल गह तखन

मागल आजञा यिधि रस िदयrsquo गहतयागक आजञा िनयम भगक कएल हम अपराध की बाजल अहा

अजरन ई अपराध लागत जखन पघक ारा होयत छोट भाय कखनो अिछ आिब सकत बड़ भाय घर

मदा िनकिल गलाह अजरन आजञा लय माता भायस मण दश-कोसक करत पहचल हिर ार गग तट ान करत कल नजिर छल नागरा कानयाक जौ

कोना बिच सकत पहिच गलाह पातालक िनकट

िववाह ाथरना सवीकारल अजरन ई छल वरदान भटल जलम रसता बनत चिल सकब अहा वधान िबन

मिणपर पहिच जतय िच ागदा राजकनया छिल रपवती िववाहक सताव अजरनक सवीकारल मानल राजा सशतर दौिह होयत हमर वशज भल ई िववाह तखन जा कय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

11

िच ागदाक प भल ब वाहन नाम राखल गल जकर ई परम तापी परा मी यो ा बनल बालक पाछ सनय छी

फर ओतयस िनकिल अजरन पहचल भास तीथर ारका िनकट

श - दशरनक आयोजन कलिनह कषण िनकट परवत रवतक

म दिख सभ ास कषण छलाह सझओन नव उपाय ई अपहरण करब जीतब य यादवस बनत तखन बात ई

बनिल सारथी वीर सभ ा स ाम छल बजरल जखन बझा-सझा मल छल करओन कषण जा कय तखन

िववाह भल तदतर अजरन सग सभ ा गएलाह पषकर परल जखन ई वनवास कषणक सग पहचल इ सथ

दिख नववध स कती आनद निह समटा रहल ौपदीस पाच प आrsquoअिभमनय सभ ास भल छल

बीित छल रहल िदन जखन अएलाह जीणर शरीर अि रोगक िनदान छल खाडव वन रहय छल ओrsquoसपर तकषक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

12

इ क अिछ िम ओrsquo जखन करत छी जरबाक हम सरसार निह जरबय दत छिथ इ कर कपा अहा ह इ अवतार

छी सतत मदा अ अिछ निह हमरा लग ओतक इ य क हत चाही योगय श क मा ा जररी जतक

दल गाडीव धनष तणीर अकषय वरणक रथ निदघोष चलल डाहबाक हत अि पलाक बाद अजरनक तोष

इ मघक पठओलिनह कषण कएल सचत ज वाय क योग कएल अजरन मघ िबलायल स

तकषकक मतयोपरानत इज़ भलाह कट ओतय मागल अजरन िद ा हनकास मौका दिख कय

जाऊ िशवक उपासना कर दय सकत छिथ वरदान ओrsquo छल मय आयल अि क कोपस बिच लग अजरनक ओrsquo

सवा करबाक बात छल मोनम लन कतजञ छल ओrsquo बनाऊ सभा भवन अनपम निह बनल ज कतह होrsquo

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

13

4कथा

इमानदारीक गलमर

घर अबत काल मोन कोना दिन कrsquo रहल छल सभ कयो एक दोसरा स िकछ असभव घिटत होयबाक गप कrsquo रहल छलाह हम दन भाय सातम ककषाम पढ़त छी सगिह-सग मदा आइ पघ भायक पटम ददर छल स ओrsquo िटफीनक बाद छ ी लrsquo घर चिल गल छलाह सकलम सभक हसत दखत छी त अपन घरक िसथित यािद पिड़ जाइत अिछईषय़ार सहो होइत अिछ आन ब ाक भगय पर फर मोनम ईहो होइत अिछ ज हमर सभ जका पिरिसथित होयत एकरो सभक मदा झ स ताक नाटक करत जाइत अिछघरम माय बापक कलहक बीच डरायल सन रहत छी लगत रहत अिछ ज ई सभ पिरिसथित किहयो खतम निह होयत निहत दोसरस गपप कय सकत छी निहय ककरो अपन मोनक गपप किह सकत छी बर-बखत किहयो अपन सहायताक हत सहो सोर निह कrsquo सकत छी माय ठीक घरघसका महदबबर आिद िवशषणस िवभिषत करत छलीह साझम घमनाइ आिक दगारपजाक मला गनाइ ई सभ बात हमरा सभक जीवनस दर छल एक बर भकमप जका आयल छल सभ कयो ील तोिड़ कय बहरायल मदा हम खाट पर पड़ल रिह गलह िकछत अकमरणयतावश आrsquo िकछ ई सोिच कय ज की होयत घर टिट दह पर खसत त समसयास मि योत भटत एक बर बाबजीक कटहरक कोआ खलाक बाद पट फिल गलिनह द बज राितम ईहो निह फराइत छल ज बगलम वनजीक बाबक बजा िलयिनह ज कोनो डॉकटरक बजा दताह फरायलत छल मदा किहयो गप निह छल त आइ काज पड़ला पर किहयिनह स िहयाऊ निह भल माय कबाड़ पीिट कय पड़ोसीक उठलिनह कनत िखजत रहलीह पड़ोसी डॉकटरक बजओलक तखन जाrsquo कय बाबजीक जान बाचल माय ाप सहो दत रहल आrsquo ईहो कहत रहल ज पाच वषरक बटा रहत छक त सभ भरोस दत छक ज कनत िकएक छी अहाक त पाच वषरक बटा अिछ आrsquo ई सभ जाह अपन भोगबह हमत दिनयास चिल जायब बिहन कॉलजम पढ़त छलीह कॉलजक रसता पर जाय पड़त छल आrsquo कॉलजस आगा सकल छल बिहन कहलिनह ज अह सभ सग हमरा सभक सग चल एक िदन हमरा सभ गलो रही मदा गप िबन कन हम दन भाय आग-आग झटकत चल गलह मोनम ईहो भव छल ज छौड़ा सभ चीिनह निह जाय ज हमरा सभक ई बिहन छिथ आब ई सोचत छी ज िचिनहय जाइत त की होइत अपन ि वक िवकासक कमी छल ई बादम पघ भल छी त मा-बापक उकटत िछयिनह ज घरघसस आrsquo महचरक सजञा ज दलह अहा सभ किहयो ई सोचलह ज कोनो पड़ोसीस गपप निह करबाक सगी-साथी निह बनयबाक घमब-िफरब निह करबाक उपदशक पाछ ज अहा सभ उपदश दलह ओकर पाछा इचछा समाजक बराइस दर करबाक उद शय छल परत यह त बनलक महचर आrsquo घरघसस हमरा सभक राितम माय बापक झगड़ाक सीन सपनाम दखत छलह आrsquo डरा कय उिठ जाइत छलह पघ भाय बिहनस हमरा खब झगड़ा होइत छल मदा एक बर माय-बापक झगड़ाक पछित खब कानल छलह खब बाजल छलह िकछ िदनस भाय-बिहनस झगड़ाक बाद टोका-टोकी बनद छल सभ बर वह लोकिन आगा भrsquo टोकत छलाह मदा एिह बर हम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

14

कानत-कानत बिहनक टोकिलयक आrsquo फर किहयो बिहनस झगड़ा निह भल भाय िपिठया छल सग पढ़त छल तािह हत ओकरास त झगड़ा होइत रहल मदा कम-सम एिह सभ गपक हत मा िपताजीक िजममदार ठहराबिथ ज सभस पड़ोसी-सबधी जान-पहचानस गप करबास ओrsquo किहयो निह रोकलिनह आrsquo सभटा दोष िपताक छलिनह एक बर गलोब िकनबाक िज क बाद कएक बर समय दल गल ज आइ आयत कािलह आयत हम पढ़ब छोिड़ दलह आrsquo तखन जाrsquo कय गलोब आयल बिहन अखनो कहत छिथ ज गलोब अनबाक िज क परा भलाक बाद हमर पढ़ाइक लय टिट गल वगरम सथान थमस नीचा आिब गल आrsquo िपताजी एकर कारण त -म म ताकय लगलाह एकटा ताि कस भट भrsquo गलिनह कतक िदन हमरा सभ गामम रहत जाइत गलह कॉलोनीम एकटा एकाउनटट बाब छलाह ओrsquo बाबजीक कहलिखनह ज अहा त घस निह लत छी मदा अहाक प ी अहाक नाम पर घस लत छिथ सभ ासफरक बाद िबहार सरकारक नौकरीम दरमाहा बद भrsquo जाइत छकआrsquo तािह ार सभ ासफरक बाद बाबजी हमरा सभक गाम पठा दत छलाह एिह मम हमरा सभ गामम छलह िपताजीक िच ी माक नामस गाम आयल छल हमही पढ़न रही बाबजी मायक िलखन छलाह ज जौ अहा पाइ लन छी त लौटा िदयौक हम िवजीलसक िलखन छी छापा पड़त तखन पाइ िनकलत त ब बदनामी होयत एिह सभ पिरिसथितम सकलम हम घरक पिरिसथितक िबसिर जयबाक यास करय लगलह झ क हसय लगलह ई आदित पकड़न छी घरक बड़ाई करय लगलह लोक सभ बाबजीक ईमानदारीक त चचार किरत रहय हम सभ घरक कलहक िवषय घरक बाहर अनबास परहज करय लगलह लोक बझत त हसत आrsquo बझ ज ईमानदारीक गलमरक िजबत जाइत गलह सोचबाक आrsquo गनधनीक आदित एहन पड़ल ज सतत सपनाम आrsquo जगत िलखबा-पढ़बा काल धिर ई पाचा निह छोड़लक दसमाम छमाही परीकषा िकछ िदन पिहन दन छी कॉमसरक परीकषाम एकटा बनलह मदा ओrsquo गलत बिन गल फर दोसर अrsquo तसर बर यास कलह सभटा

क उ र अबत छल मदा पिहलो क उ र परा निह भrsquo रहल छलकॉपीक अगाक नीचाम नका ललह आrsquo पािन पीबाक बह ज बहरलह त घर पहिच गलह पढ़त-पढ़त सोचय लगत छी ए प ा उनटन घटा बीित जाइत छल िचिड़याखाना गल रही एक बर िकछ गोटहमर सभक सबधी लोकिन ओतय हमरा सभक भिट गलाह ब हाइ-फाइ सभ ओनत कहलिनह िकछ निह मदा हनकर सभक बगबानी दिख कय हमराम हीन भावना आयलचपप भीड़म िनकिल घरक लल िनकिल गलह जबीम पाइ निह रहय स पर िनकिल गलह ओतय िचिड़याखानाम सभ डराइत रहल ज कतय हरा गल सभक कहलह ज स भोथला गल रही स बात ककरो निह बतलह सभ लोक ज भटय यह कहय ज अहा फलनाक बटा छिथ बचार भगवान छिथ िहनकर िपताक प-िसलप िबना पाइयक बना िदयनह िपताजीस निहत सहकम खश छलिनह निहय ठीकदार सभ सहकम एिह लrsquo कय ज निह सवय कमाइत अिछ निहय दोसराक कमाय दत अिछ पघभायक िगनती ब ाम बदमाशम होइत छल एक बर ासफरक बाद जखन हमरा सभ गाम गलह त पघ भाय ज सभक फलवाड़ीस नीक-नीक गाछ उखािड़ कय अपना घरक आगा लगाrsquo लत छल स आब एकिह सालम दबबसभस पाच बसिनहार िव ाथ क रपम िगनतीम आिब गलएिह बर ासफरक बादक गामम गामक िनवास िकछ बशी

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

15

नमगर भrsquo गल छल फर मखयम ी पदक दावदार एकटा नताजी जखन गामम वोट मगबाक लल अयलाह तखन काका हनकास भट कएलिनह आrsquo कहलिखनह ज हमर भायक वकसरस नन-वकसर म ासफर कए िदयौक ब ा सभ पोसा जयतक नताजी कहलिनह ज जौ हम जीित गलह त ई काज त हम जरर करब वकसरम जयबाक परवी त बहत आयल मदा नन-वकसरम जयबाक हत ई पिहल परवी छी सयोग एहन भल ज ओrsquo नताजी जीित गलाह आrsquo मखयम ी सहो बिन गलाह ओrsquo शपथ हण कलाक बाद ई काज धिर कलिनह ज िपताजीक ासफर कय दलिखनह आrsquo हमरा सभ पनः शहर आिब गल रही गामम रहीत एक गोट ज हमर भायक सगी छलाह कर गप यािद पिड़ जाइत अिछ ज ओrsquo ककरो अनका सगम कहन छलाह हनकर अनसार हनकर मायक सवभाव ती छलिनह आrsquo ओrsquo खनाइ खाइत काल झगड़ा करय लगत छलीह मदा ओिह िदन ककरो अनका ओrsquo आर ती सवभावक दखन छलाह खराब आिथक िसथितक उपरात होयबला कलहक पिरणाम हमरो सभ दिख रहल छलह द टा घटना आइयो हमरा िवचिलत कए दत अिछ एकटात इनकम टकस कटौतीक मास- माचर मास ई घटना त सभ साल होइत छल मदा कटौती बढ़त-बढ़त एिह साल धिर आिब कय परा माचर मासक दरमाहा कािट ललक मा कहत छलीह ज आब भोजन कोना चलय जयतौह आब भीख मागय जइह गrsquo सभ मदा बाबजी एकटा गामक भाितजक पोसटकाडर पठलिनह आrsquo ओrsquo आठ सय टाका आिन कय दय गलिखनह तखन जाrsquo कय असरकषाक भावना खतम भल छल भीख मगत अखनो जौ ककरो दखत छी त मोन कलपय लगत अिछ दोसर घटना अिछ जखन हमरा घरक आगा एकटा एकसीडट भल छल आrsquo ओकरा बाद हमर भाइ खनाइ छोिड़ दन छलाह आrsquo कािन-कािन कय आिख लाल कए लन छलाह िपताजी जखन बझबय लगलाह त ओrsquo जवाब दलिनह अहाक जौ िकछ भय जायत तखन हमरा सभक की होयत िपताजी इशयोरस बनीिफट जीपीएफ

चयटी आिदक िहसाब लगाय भायक बझलिनह ज 99000 रपययात तरत भटत आrsquo फर मिहन-मिहन पशनो भटत लगभग एक घटा तक बाबजी भायक बझबत रहलाह

हमरा सभक ओिहठाम एक गोट पीसा आयल छलाह आइयो घम कयो अबत छिथ त हम सरिकषत अनभव करत छी बाबजीक हनकर सार भलिखनह स एिह ओहदास हसी सहो चिल रहल छल ओrsquo कहलिनह ज हमर िपताजी जका ईमानदार एकटा बीडीओ साहब झझारपरम छलाह िपताजी हनकर मलाह छलिखनह क कािट अफसर भलाह मदा हमर सभक घर जका हनको घरम खाट टा छलिनह पीसा कहलिखनह ज कथी ल अफसर भलह गामम रिहतह आrsquo मचान पर बिस माछ भात खएतह माछक कारबारम फायदा होइत

बिहनक िववाह बाद घरम कखनो काल बहनोइ अबत छलाह जमायक अिबत दरी माक झगड़ा िपताजी स शर भय जाइत छल िकएकत घर इतजाम त िकछओ रिहत निह छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

16

ासफरक बाद िपताजीक अिभयान घसखोरक सजा दबय पर चलल आrsquo जखन सरकारी त परस िव ास खतम भए गलिनह तखन एकटा ताि कक फरम पिड़ गलाह घरम माता-िपताक बीच कलह बिढ़ गल एक िदन िपताजीस हमरो बहसा-बहसी भए गल आrsquo तीन भाय बिहन गरा लािग कय कानय लगलह तकरा बादस भाय-बिहन सभस झगड़ा होयब समा भय गल

--------------------------------------------------------------------

अनर गनधन करत रही घरक लगम पहचलह त भीड़ दिख मोन हदिस गल ज बाबजीक त िकछ निह भrsquo गलिनह घरम पहचलह त मा-बिहन स पछय लगलह ज की भल सभ बोल भरोस दबय लगलिथ त आरो तामस उठय लागल जोरस कािन कय बाजय लगलह ज बाबजी मिर गलाह की कतय छिनह हनकर मत शरीर तािह पर बिहन कहलिनह ज निह हनका िकछ निह भलिनह अहाक सगी ज मकान मािलकक बटा अिछ स ओrsquo ओकर चोट भाय ओकर िपता आrsquo िरकशाबला चार िरकशा पर जाइत छल बचारा िरकशा बला िववाह कrsquo कय किनयाक अननिहय छल एकटा िवशाल क िरकशाक ध ा मािर दलकक ठामिह मिर जाय गलाह हमर कानब खतम भय गल ई ज आफत आयल छक स आइ ककरो अनका घर ओना ओrsquo ज मत भल छल हमर सग डढ़ सालस सकल जा रहल छल ितिदन ातः सभ िदन ातः सीढ़ी पर कॉलबल बजबत छलह आrsquo ओrsquo सीढ़ीस उतरत छल आrsquo सग हम सभ सकल जाइत छलह मोन पड़ल ज कािलह सहो सभ िदन जका हम कॉलबल बजन छलहत ओकर बिहन ज चशमा लगबत छिल आrsquo झनकािह छलीह स ऊपरस तमसाक कहलक ज कतक जोरस आrsquo दरी तक कॉलबल बजबत छी आrsquo सहो ज बर-बर िकएक बजबत छी आिब रहल अिछ कािलहत ओrsquo आयल मदा हम तखनिह किह दिलयक ज कािलहस हम कॉलबल निह बजायब अहाक हमरा सग जयबाक होय त नीच उतिर कय आयब आrsquo सग चलब ओrsquo निह आयल त हम िकएक कॉलबल बजिबतह डढ़ सालम पिहल बर भल छल ज हम कॉलबल निह बजन छलह आrsquo ओrsquo डढ़ सालम पिहल बर सकल नागा कएन छल आब हमरा मोनम हबय लागल ज कतह ओrsquo बािज त निह दन होयत ज हम कािलहस कॉलबल निह बजायब मदा कसाइत ओकर कोनो आनो कायर म होयतक िकएकत चोट भाय आrsquo िपताक सग िरकशास कतह जाrsquo रहल छल असत हम िचितत छलह मदा दःखी निह मदा मोनक गप िकयो बझय निह त मह लटकन ठाढ़ रहीहमत मा सोचन रही ज कािलहस एकरा सग सकल निह जायब जायत ई असगर मदा ओrsquo त असगर निह जायत स सतय कय दखा दलक हमर मायक आिखम नोर छलिनह मदा हमर भीतर स तािकएकत हमर िपताजीक मतय ज रिक गल छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

17

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

18

5प (आगा)

74 एसएमएस

कह एिहम अहा छी सहमत आrsquo की छी अहा असहमत दन रपम िदयrsquo अहा अपन िवचार कय एस एमएस

आिह कमाऊ अहा रपयया हम बिर छी भाइ नय ट ोलोजी छी ई सभ बिर कयो निह आइ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

19

75 अलहआ

खाइत भलह हम अकचछ तखन ई अकाल छल भल भािर वदपाठक सिन कय आ ह अएलह हिर ार भखािल

भिर िदन म भािख सोचल खीर पड़ी सभ खायब मदा ओत ा पिडत सभ खाrsquo ई सभ छल अघायल कएलक मन पिरव रन कहलक आइ अलहआ अिह लायब बझल निह छल हमरा ई हाथ धोन छलह बसल आयल अलहआ दिख कर जोिड़ िवनती कए हम पछल (अलहआस) हमत छी नस आयल

अहा कथीस अयलह हमरास पिहन अहा एतय

कोन सवारी स पहचलह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

20

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

21

76 दीया-बाती

आयल दीया बाती कतक अमावसया अिछ बीतल जकर अनहारम लागल चोट कतक जीव थकचायल परिह अनहारक छल थाती दीया बाती अनलक काश जञान-जयोितक अकाश नमन करय छी हम एिह बातक अधकार-ितिमर कर होबय नाश

77 इटािलयन सलन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

22

घर भल समसतीपरिदललीम छी आयल खोिल सलन इटािलयनअयलह कमायलrsquo

पिलसक रोक दिख कय गलह गाम घिर पनः छी आयल सलन कतय बानाओल ईटा पर ज छी अहा बसल सह कहबछ इटािलयन रोक अह पर अिछ पिलसक सहो अखनो धिर निह बझल यौ अहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 8: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

8

शहरक ब ाक बझल निह होयतक असत ओत ा पढ़ाइक सभ णाली अलग छला ितिदन करची कलमस िलखना िलखयम दह िसहिर जाइत छल आrsquo रोजनामचा सहो एिह ार िलखत रही-भोर-सकाल उठलह िनतय कायरक उपरात जलखइ कrsquo कय पढबाक हत बसलह फर सकल गलह ओतय स एलह पनः खनाइ खलह फर सकल गलह फर गाम पर एलह अrsquo फर जलख कएलह फर खलाइ लल गलह फर आिब कय लालटनक शीशाक साफ कलह फर पढ़लह आrsquo फर भगवनक नाम लय सित गलहरिव िदनक छ ीक बदला सोम िदन द िदनक रोजनामचा िलिख कए लrsquo जाय पड़त छल 15 अगसतक उतसाह सहो दोसर तरहक छल साझ-आrsquo भोरम 15 अगसत सवत ता िदवस भारत माताक जय कर सग सभ महापरष लोकिनक जय करत जाइत छलह मदा मासटर साहबक ई गप निह बझना गल छल ज मािर-पीट निह करत जइहrsquo मदा जखन भोरम जयक नाद गामक सीमान पर स जाय काल जखन भल तखन पता चलल ज ई गप मासटर साहब िकएक कहन छलाह मिहनाथपरक सकलक ब ा सभ जखन ओमहरस अबत रहय आिक मािर बजिर गल कोनहना झोप ताप कएल गल फर गाम पर ज अएलह तखन परनका बचक िव ाथ सभ अपन िखससा शर कएलक ज कोना पोखिरम घसा-घसाक कराक थम पािनम दrsquo कय सवत ता िदवस िदन मान रहिथनह अनगौआ क फर ओहो सभ दोसर साल बदला लबाक तािकम छल मदा अह बर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

9

3 महाका

महाभारत (आगा) ------

यश छल सशासनस आrsquo छल जन-जीवन अित सप

छल अिहना िदन बीित रहल अयलाह नारद एकिदन जखन सवागत भलिनह खब हनकर ओहो रहिथ आनिदत तखन दखल शील-गण पाडवक मदा कहल ौपदीस सन बात ई छी प ी पाडवक मदा िनवासक िनयम िकए निह बनन छी नारदक बात समीचीन छल स िनयम बनलिथ पाचो गोट एक-एक मास रहथ सभ लग ौपदी िनयम निह भग हो बारह वषर पयत छोड़य पड़त गह ि िट भल जौ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

10

पालन िनयमक होमय लागल िकछ काल धिर ई कनत अएलाह िव एक अजरन पछलिनह बात की

चोर छल चोरन गौक हा ोस िव छल किर रहल श छल गहम ौपदी सग यिधि र ज रिह रहल िव क शापस नीक सोिच मरी झकन गल अजरन श आिन छोड़ायल गौक घिर आयल गह तखन

मागल आजञा यिधि रस िदयrsquo गहतयागक आजञा िनयम भगक कएल हम अपराध की बाजल अहा

अजरन ई अपराध लागत जखन पघक ारा होयत छोट भाय कखनो अिछ आिब सकत बड़ भाय घर

मदा िनकिल गलाह अजरन आजञा लय माता भायस मण दश-कोसक करत पहचल हिर ार गग तट ान करत कल नजिर छल नागरा कानयाक जौ

कोना बिच सकत पहिच गलाह पातालक िनकट

िववाह ाथरना सवीकारल अजरन ई छल वरदान भटल जलम रसता बनत चिल सकब अहा वधान िबन

मिणपर पहिच जतय िच ागदा राजकनया छिल रपवती िववाहक सताव अजरनक सवीकारल मानल राजा सशतर दौिह होयत हमर वशज भल ई िववाह तखन जा कय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

11

िच ागदाक प भल ब वाहन नाम राखल गल जकर ई परम तापी परा मी यो ा बनल बालक पाछ सनय छी

फर ओतयस िनकिल अजरन पहचल भास तीथर ारका िनकट

श - दशरनक आयोजन कलिनह कषण िनकट परवत रवतक

म दिख सभ ास कषण छलाह सझओन नव उपाय ई अपहरण करब जीतब य यादवस बनत तखन बात ई

बनिल सारथी वीर सभ ा स ाम छल बजरल जखन बझा-सझा मल छल करओन कषण जा कय तखन

िववाह भल तदतर अजरन सग सभ ा गएलाह पषकर परल जखन ई वनवास कषणक सग पहचल इ सथ

दिख नववध स कती आनद निह समटा रहल ौपदीस पाच प आrsquoअिभमनय सभ ास भल छल

बीित छल रहल िदन जखन अएलाह जीणर शरीर अि रोगक िनदान छल खाडव वन रहय छल ओrsquoसपर तकषक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

12

इ क अिछ िम ओrsquo जखन करत छी जरबाक हम सरसार निह जरबय दत छिथ इ कर कपा अहा ह इ अवतार

छी सतत मदा अ अिछ निह हमरा लग ओतक इ य क हत चाही योगय श क मा ा जररी जतक

दल गाडीव धनष तणीर अकषय वरणक रथ निदघोष चलल डाहबाक हत अि पलाक बाद अजरनक तोष

इ मघक पठओलिनह कषण कएल सचत ज वाय क योग कएल अजरन मघ िबलायल स

तकषकक मतयोपरानत इज़ भलाह कट ओतय मागल अजरन िद ा हनकास मौका दिख कय

जाऊ िशवक उपासना कर दय सकत छिथ वरदान ओrsquo छल मय आयल अि क कोपस बिच लग अजरनक ओrsquo

सवा करबाक बात छल मोनम लन कतजञ छल ओrsquo बनाऊ सभा भवन अनपम निह बनल ज कतह होrsquo

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

13

4कथा

इमानदारीक गलमर

घर अबत काल मोन कोना दिन कrsquo रहल छल सभ कयो एक दोसरा स िकछ असभव घिटत होयबाक गप कrsquo रहल छलाह हम दन भाय सातम ककषाम पढ़त छी सगिह-सग मदा आइ पघ भायक पटम ददर छल स ओrsquo िटफीनक बाद छ ी लrsquo घर चिल गल छलाह सकलम सभक हसत दखत छी त अपन घरक िसथित यािद पिड़ जाइत अिछईषय़ार सहो होइत अिछ आन ब ाक भगय पर फर मोनम ईहो होइत अिछ ज हमर सभ जका पिरिसथित होयत एकरो सभक मदा झ स ताक नाटक करत जाइत अिछघरम माय बापक कलहक बीच डरायल सन रहत छी लगत रहत अिछ ज ई सभ पिरिसथित किहयो खतम निह होयत निहत दोसरस गपप कय सकत छी निहय ककरो अपन मोनक गपप किह सकत छी बर-बखत किहयो अपन सहायताक हत सहो सोर निह कrsquo सकत छी माय ठीक घरघसका महदबबर आिद िवशषणस िवभिषत करत छलीह साझम घमनाइ आिक दगारपजाक मला गनाइ ई सभ बात हमरा सभक जीवनस दर छल एक बर भकमप जका आयल छल सभ कयो ील तोिड़ कय बहरायल मदा हम खाट पर पड़ल रिह गलह िकछत अकमरणयतावश आrsquo िकछ ई सोिच कय ज की होयत घर टिट दह पर खसत त समसयास मि योत भटत एक बर बाबजीक कटहरक कोआ खलाक बाद पट फिल गलिनह द बज राितम ईहो निह फराइत छल ज बगलम वनजीक बाबक बजा िलयिनह ज कोनो डॉकटरक बजा दताह फरायलत छल मदा किहयो गप निह छल त आइ काज पड़ला पर किहयिनह स िहयाऊ निह भल माय कबाड़ पीिट कय पड़ोसीक उठलिनह कनत िखजत रहलीह पड़ोसी डॉकटरक बजओलक तखन जाrsquo कय बाबजीक जान बाचल माय ाप सहो दत रहल आrsquo ईहो कहत रहल ज पाच वषरक बटा रहत छक त सभ भरोस दत छक ज कनत िकएक छी अहाक त पाच वषरक बटा अिछ आrsquo ई सभ जाह अपन भोगबह हमत दिनयास चिल जायब बिहन कॉलजम पढ़त छलीह कॉलजक रसता पर जाय पड़त छल आrsquo कॉलजस आगा सकल छल बिहन कहलिनह ज अह सभ सग हमरा सभक सग चल एक िदन हमरा सभ गलो रही मदा गप िबन कन हम दन भाय आग-आग झटकत चल गलह मोनम ईहो भव छल ज छौड़ा सभ चीिनह निह जाय ज हमरा सभक ई बिहन छिथ आब ई सोचत छी ज िचिनहय जाइत त की होइत अपन ि वक िवकासक कमी छल ई बादम पघ भल छी त मा-बापक उकटत िछयिनह ज घरघसस आrsquo महचरक सजञा ज दलह अहा सभ किहयो ई सोचलह ज कोनो पड़ोसीस गपप निह करबाक सगी-साथी निह बनयबाक घमब-िफरब निह करबाक उपदशक पाछ ज अहा सभ उपदश दलह ओकर पाछा इचछा समाजक बराइस दर करबाक उद शय छल परत यह त बनलक महचर आrsquo घरघसस हमरा सभक राितम माय बापक झगड़ाक सीन सपनाम दखत छलह आrsquo डरा कय उिठ जाइत छलह पघ भाय बिहनस हमरा खब झगड़ा होइत छल मदा एक बर माय-बापक झगड़ाक पछित खब कानल छलह खब बाजल छलह िकछ िदनस भाय-बिहनस झगड़ाक बाद टोका-टोकी बनद छल सभ बर वह लोकिन आगा भrsquo टोकत छलाह मदा एिह बर हम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

14

कानत-कानत बिहनक टोकिलयक आrsquo फर किहयो बिहनस झगड़ा निह भल भाय िपिठया छल सग पढ़त छल तािह हत ओकरास त झगड़ा होइत रहल मदा कम-सम एिह सभ गपक हत मा िपताजीक िजममदार ठहराबिथ ज सभस पड़ोसी-सबधी जान-पहचानस गप करबास ओrsquo किहयो निह रोकलिनह आrsquo सभटा दोष िपताक छलिनह एक बर गलोब िकनबाक िज क बाद कएक बर समय दल गल ज आइ आयत कािलह आयत हम पढ़ब छोिड़ दलह आrsquo तखन जाrsquo कय गलोब आयल बिहन अखनो कहत छिथ ज गलोब अनबाक िज क परा भलाक बाद हमर पढ़ाइक लय टिट गल वगरम सथान थमस नीचा आिब गल आrsquo िपताजी एकर कारण त -म म ताकय लगलाह एकटा ताि कस भट भrsquo गलिनह कतक िदन हमरा सभ गामम रहत जाइत गलह कॉलोनीम एकटा एकाउनटट बाब छलाह ओrsquo बाबजीक कहलिखनह ज अहा त घस निह लत छी मदा अहाक प ी अहाक नाम पर घस लत छिथ सभ ासफरक बाद िबहार सरकारक नौकरीम दरमाहा बद भrsquo जाइत छकआrsquo तािह ार सभ ासफरक बाद बाबजी हमरा सभक गाम पठा दत छलाह एिह मम हमरा सभ गामम छलह िपताजीक िच ी माक नामस गाम आयल छल हमही पढ़न रही बाबजी मायक िलखन छलाह ज जौ अहा पाइ लन छी त लौटा िदयौक हम िवजीलसक िलखन छी छापा पड़त तखन पाइ िनकलत त ब बदनामी होयत एिह सभ पिरिसथितम सकलम हम घरक पिरिसथितक िबसिर जयबाक यास करय लगलह झ क हसय लगलह ई आदित पकड़न छी घरक बड़ाई करय लगलह लोक सभ बाबजीक ईमानदारीक त चचार किरत रहय हम सभ घरक कलहक िवषय घरक बाहर अनबास परहज करय लगलह लोक बझत त हसत आrsquo बझ ज ईमानदारीक गलमरक िजबत जाइत गलह सोचबाक आrsquo गनधनीक आदित एहन पड़ल ज सतत सपनाम आrsquo जगत िलखबा-पढ़बा काल धिर ई पाचा निह छोड़लक दसमाम छमाही परीकषा िकछ िदन पिहन दन छी कॉमसरक परीकषाम एकटा बनलह मदा ओrsquo गलत बिन गल फर दोसर अrsquo तसर बर यास कलह सभटा

क उ र अबत छल मदा पिहलो क उ र परा निह भrsquo रहल छलकॉपीक अगाक नीचाम नका ललह आrsquo पािन पीबाक बह ज बहरलह त घर पहिच गलह पढ़त-पढ़त सोचय लगत छी ए प ा उनटन घटा बीित जाइत छल िचिड़याखाना गल रही एक बर िकछ गोटहमर सभक सबधी लोकिन ओतय हमरा सभक भिट गलाह ब हाइ-फाइ सभ ओनत कहलिनह िकछ निह मदा हनकर सभक बगबानी दिख कय हमराम हीन भावना आयलचपप भीड़म िनकिल घरक लल िनकिल गलह जबीम पाइ निह रहय स पर िनकिल गलह ओतय िचिड़याखानाम सभ डराइत रहल ज कतय हरा गल सभक कहलह ज स भोथला गल रही स बात ककरो निह बतलह सभ लोक ज भटय यह कहय ज अहा फलनाक बटा छिथ बचार भगवान छिथ िहनकर िपताक प-िसलप िबना पाइयक बना िदयनह िपताजीस निहत सहकम खश छलिनह निहय ठीकदार सभ सहकम एिह लrsquo कय ज निह सवय कमाइत अिछ निहय दोसराक कमाय दत अिछ पघभायक िगनती ब ाम बदमाशम होइत छल एक बर ासफरक बाद जखन हमरा सभ गाम गलह त पघ भाय ज सभक फलवाड़ीस नीक-नीक गाछ उखािड़ कय अपना घरक आगा लगाrsquo लत छल स आब एकिह सालम दबबसभस पाच बसिनहार िव ाथ क रपम िगनतीम आिब गलएिह बर ासफरक बादक गामम गामक िनवास िकछ बशी

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

15

नमगर भrsquo गल छल फर मखयम ी पदक दावदार एकटा नताजी जखन गामम वोट मगबाक लल अयलाह तखन काका हनकास भट कएलिनह आrsquo कहलिखनह ज हमर भायक वकसरस नन-वकसर म ासफर कए िदयौक ब ा सभ पोसा जयतक नताजी कहलिनह ज जौ हम जीित गलह त ई काज त हम जरर करब वकसरम जयबाक परवी त बहत आयल मदा नन-वकसरम जयबाक हत ई पिहल परवी छी सयोग एहन भल ज ओrsquo नताजी जीित गलाह आrsquo मखयम ी सहो बिन गलाह ओrsquo शपथ हण कलाक बाद ई काज धिर कलिनह ज िपताजीक ासफर कय दलिखनह आrsquo हमरा सभ पनः शहर आिब गल रही गामम रहीत एक गोट ज हमर भायक सगी छलाह कर गप यािद पिड़ जाइत अिछ ज ओrsquo ककरो अनका सगम कहन छलाह हनकर अनसार हनकर मायक सवभाव ती छलिनह आrsquo ओrsquo खनाइ खाइत काल झगड़ा करय लगत छलीह मदा ओिह िदन ककरो अनका ओrsquo आर ती सवभावक दखन छलाह खराब आिथक िसथितक उपरात होयबला कलहक पिरणाम हमरो सभ दिख रहल छलह द टा घटना आइयो हमरा िवचिलत कए दत अिछ एकटात इनकम टकस कटौतीक मास- माचर मास ई घटना त सभ साल होइत छल मदा कटौती बढ़त-बढ़त एिह साल धिर आिब कय परा माचर मासक दरमाहा कािट ललक मा कहत छलीह ज आब भोजन कोना चलय जयतौह आब भीख मागय जइह गrsquo सभ मदा बाबजी एकटा गामक भाितजक पोसटकाडर पठलिनह आrsquo ओrsquo आठ सय टाका आिन कय दय गलिखनह तखन जाrsquo कय असरकषाक भावना खतम भल छल भीख मगत अखनो जौ ककरो दखत छी त मोन कलपय लगत अिछ दोसर घटना अिछ जखन हमरा घरक आगा एकटा एकसीडट भल छल आrsquo ओकरा बाद हमर भाइ खनाइ छोिड़ दन छलाह आrsquo कािन-कािन कय आिख लाल कए लन छलाह िपताजी जखन बझबय लगलाह त ओrsquo जवाब दलिनह अहाक जौ िकछ भय जायत तखन हमरा सभक की होयत िपताजी इशयोरस बनीिफट जीपीएफ

चयटी आिदक िहसाब लगाय भायक बझलिनह ज 99000 रपययात तरत भटत आrsquo फर मिहन-मिहन पशनो भटत लगभग एक घटा तक बाबजी भायक बझबत रहलाह

हमरा सभक ओिहठाम एक गोट पीसा आयल छलाह आइयो घम कयो अबत छिथ त हम सरिकषत अनभव करत छी बाबजीक हनकर सार भलिखनह स एिह ओहदास हसी सहो चिल रहल छल ओrsquo कहलिनह ज हमर िपताजी जका ईमानदार एकटा बीडीओ साहब झझारपरम छलाह िपताजी हनकर मलाह छलिखनह क कािट अफसर भलाह मदा हमर सभक घर जका हनको घरम खाट टा छलिनह पीसा कहलिखनह ज कथी ल अफसर भलह गामम रिहतह आrsquo मचान पर बिस माछ भात खएतह माछक कारबारम फायदा होइत

बिहनक िववाह बाद घरम कखनो काल बहनोइ अबत छलाह जमायक अिबत दरी माक झगड़ा िपताजी स शर भय जाइत छल िकएकत घर इतजाम त िकछओ रिहत निह छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

16

ासफरक बाद िपताजीक अिभयान घसखोरक सजा दबय पर चलल आrsquo जखन सरकारी त परस िव ास खतम भए गलिनह तखन एकटा ताि कक फरम पिड़ गलाह घरम माता-िपताक बीच कलह बिढ़ गल एक िदन िपताजीस हमरो बहसा-बहसी भए गल आrsquo तीन भाय बिहन गरा लािग कय कानय लगलह तकरा बादस भाय-बिहन सभस झगड़ा होयब समा भय गल

--------------------------------------------------------------------

अनर गनधन करत रही घरक लगम पहचलह त भीड़ दिख मोन हदिस गल ज बाबजीक त िकछ निह भrsquo गलिनह घरम पहचलह त मा-बिहन स पछय लगलह ज की भल सभ बोल भरोस दबय लगलिथ त आरो तामस उठय लागल जोरस कािन कय बाजय लगलह ज बाबजी मिर गलाह की कतय छिनह हनकर मत शरीर तािह पर बिहन कहलिनह ज निह हनका िकछ निह भलिनह अहाक सगी ज मकान मािलकक बटा अिछ स ओrsquo ओकर चोट भाय ओकर िपता आrsquo िरकशाबला चार िरकशा पर जाइत छल बचारा िरकशा बला िववाह कrsquo कय किनयाक अननिहय छल एकटा िवशाल क िरकशाक ध ा मािर दलकक ठामिह मिर जाय गलाह हमर कानब खतम भय गल ई ज आफत आयल छक स आइ ककरो अनका घर ओना ओrsquo ज मत भल छल हमर सग डढ़ सालस सकल जा रहल छल ितिदन ातः सभ िदन ातः सीढ़ी पर कॉलबल बजबत छलह आrsquo ओrsquo सीढ़ीस उतरत छल आrsquo सग हम सभ सकल जाइत छलह मोन पड़ल ज कािलह सहो सभ िदन जका हम कॉलबल बजन छलहत ओकर बिहन ज चशमा लगबत छिल आrsquo झनकािह छलीह स ऊपरस तमसाक कहलक ज कतक जोरस आrsquo दरी तक कॉलबल बजबत छी आrsquo सहो ज बर-बर िकएक बजबत छी आिब रहल अिछ कािलहत ओrsquo आयल मदा हम तखनिह किह दिलयक ज कािलहस हम कॉलबल निह बजायब अहाक हमरा सग जयबाक होय त नीच उतिर कय आयब आrsquo सग चलब ओrsquo निह आयल त हम िकएक कॉलबल बजिबतह डढ़ सालम पिहल बर भल छल ज हम कॉलबल निह बजन छलह आrsquo ओrsquo डढ़ सालम पिहल बर सकल नागा कएन छल आब हमरा मोनम हबय लागल ज कतह ओrsquo बािज त निह दन होयत ज हम कािलहस कॉलबल निह बजायब मदा कसाइत ओकर कोनो आनो कायर म होयतक िकएकत चोट भाय आrsquo िपताक सग िरकशास कतह जाrsquo रहल छल असत हम िचितत छलह मदा दःखी निह मदा मोनक गप िकयो बझय निह त मह लटकन ठाढ़ रहीहमत मा सोचन रही ज कािलहस एकरा सग सकल निह जायब जायत ई असगर मदा ओrsquo त असगर निह जायत स सतय कय दखा दलक हमर मायक आिखम नोर छलिनह मदा हमर भीतर स तािकएकत हमर िपताजीक मतय ज रिक गल छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

17

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

18

5प (आगा)

74 एसएमएस

कह एिहम अहा छी सहमत आrsquo की छी अहा असहमत दन रपम िदयrsquo अहा अपन िवचार कय एस एमएस

आिह कमाऊ अहा रपयया हम बिर छी भाइ नय ट ोलोजी छी ई सभ बिर कयो निह आइ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

19

75 अलहआ

खाइत भलह हम अकचछ तखन ई अकाल छल भल भािर वदपाठक सिन कय आ ह अएलह हिर ार भखािल

भिर िदन म भािख सोचल खीर पड़ी सभ खायब मदा ओत ा पिडत सभ खाrsquo ई सभ छल अघायल कएलक मन पिरव रन कहलक आइ अलहआ अिह लायब बझल निह छल हमरा ई हाथ धोन छलह बसल आयल अलहआ दिख कर जोिड़ िवनती कए हम पछल (अलहआस) हमत छी नस आयल

अहा कथीस अयलह हमरास पिहन अहा एतय

कोन सवारी स पहचलह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

20

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

21

76 दीया-बाती

आयल दीया बाती कतक अमावसया अिछ बीतल जकर अनहारम लागल चोट कतक जीव थकचायल परिह अनहारक छल थाती दीया बाती अनलक काश जञान-जयोितक अकाश नमन करय छी हम एिह बातक अधकार-ितिमर कर होबय नाश

77 इटािलयन सलन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

22

घर भल समसतीपरिदललीम छी आयल खोिल सलन इटािलयनअयलह कमायलrsquo

पिलसक रोक दिख कय गलह गाम घिर पनः छी आयल सलन कतय बानाओल ईटा पर ज छी अहा बसल सह कहबछ इटािलयन रोक अह पर अिछ पिलसक सहो अखनो धिर निह बझल यौ अहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 9: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

9

3 महाका

महाभारत (आगा) ------

यश छल सशासनस आrsquo छल जन-जीवन अित सप

छल अिहना िदन बीित रहल अयलाह नारद एकिदन जखन सवागत भलिनह खब हनकर ओहो रहिथ आनिदत तखन दखल शील-गण पाडवक मदा कहल ौपदीस सन बात ई छी प ी पाडवक मदा िनवासक िनयम िकए निह बनन छी नारदक बात समीचीन छल स िनयम बनलिथ पाचो गोट एक-एक मास रहथ सभ लग ौपदी िनयम निह भग हो बारह वषर पयत छोड़य पड़त गह ि िट भल जौ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

10

पालन िनयमक होमय लागल िकछ काल धिर ई कनत अएलाह िव एक अजरन पछलिनह बात की

चोर छल चोरन गौक हा ोस िव छल किर रहल श छल गहम ौपदी सग यिधि र ज रिह रहल िव क शापस नीक सोिच मरी झकन गल अजरन श आिन छोड़ायल गौक घिर आयल गह तखन

मागल आजञा यिधि रस िदयrsquo गहतयागक आजञा िनयम भगक कएल हम अपराध की बाजल अहा

अजरन ई अपराध लागत जखन पघक ारा होयत छोट भाय कखनो अिछ आिब सकत बड़ भाय घर

मदा िनकिल गलाह अजरन आजञा लय माता भायस मण दश-कोसक करत पहचल हिर ार गग तट ान करत कल नजिर छल नागरा कानयाक जौ

कोना बिच सकत पहिच गलाह पातालक िनकट

िववाह ाथरना सवीकारल अजरन ई छल वरदान भटल जलम रसता बनत चिल सकब अहा वधान िबन

मिणपर पहिच जतय िच ागदा राजकनया छिल रपवती िववाहक सताव अजरनक सवीकारल मानल राजा सशतर दौिह होयत हमर वशज भल ई िववाह तखन जा कय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

11

िच ागदाक प भल ब वाहन नाम राखल गल जकर ई परम तापी परा मी यो ा बनल बालक पाछ सनय छी

फर ओतयस िनकिल अजरन पहचल भास तीथर ारका िनकट

श - दशरनक आयोजन कलिनह कषण िनकट परवत रवतक

म दिख सभ ास कषण छलाह सझओन नव उपाय ई अपहरण करब जीतब य यादवस बनत तखन बात ई

बनिल सारथी वीर सभ ा स ाम छल बजरल जखन बझा-सझा मल छल करओन कषण जा कय तखन

िववाह भल तदतर अजरन सग सभ ा गएलाह पषकर परल जखन ई वनवास कषणक सग पहचल इ सथ

दिख नववध स कती आनद निह समटा रहल ौपदीस पाच प आrsquoअिभमनय सभ ास भल छल

बीित छल रहल िदन जखन अएलाह जीणर शरीर अि रोगक िनदान छल खाडव वन रहय छल ओrsquoसपर तकषक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

12

इ क अिछ िम ओrsquo जखन करत छी जरबाक हम सरसार निह जरबय दत छिथ इ कर कपा अहा ह इ अवतार

छी सतत मदा अ अिछ निह हमरा लग ओतक इ य क हत चाही योगय श क मा ा जररी जतक

दल गाडीव धनष तणीर अकषय वरणक रथ निदघोष चलल डाहबाक हत अि पलाक बाद अजरनक तोष

इ मघक पठओलिनह कषण कएल सचत ज वाय क योग कएल अजरन मघ िबलायल स

तकषकक मतयोपरानत इज़ भलाह कट ओतय मागल अजरन िद ा हनकास मौका दिख कय

जाऊ िशवक उपासना कर दय सकत छिथ वरदान ओrsquo छल मय आयल अि क कोपस बिच लग अजरनक ओrsquo

सवा करबाक बात छल मोनम लन कतजञ छल ओrsquo बनाऊ सभा भवन अनपम निह बनल ज कतह होrsquo

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

13

4कथा

इमानदारीक गलमर

घर अबत काल मोन कोना दिन कrsquo रहल छल सभ कयो एक दोसरा स िकछ असभव घिटत होयबाक गप कrsquo रहल छलाह हम दन भाय सातम ककषाम पढ़त छी सगिह-सग मदा आइ पघ भायक पटम ददर छल स ओrsquo िटफीनक बाद छ ी लrsquo घर चिल गल छलाह सकलम सभक हसत दखत छी त अपन घरक िसथित यािद पिड़ जाइत अिछईषय़ार सहो होइत अिछ आन ब ाक भगय पर फर मोनम ईहो होइत अिछ ज हमर सभ जका पिरिसथित होयत एकरो सभक मदा झ स ताक नाटक करत जाइत अिछघरम माय बापक कलहक बीच डरायल सन रहत छी लगत रहत अिछ ज ई सभ पिरिसथित किहयो खतम निह होयत निहत दोसरस गपप कय सकत छी निहय ककरो अपन मोनक गपप किह सकत छी बर-बखत किहयो अपन सहायताक हत सहो सोर निह कrsquo सकत छी माय ठीक घरघसका महदबबर आिद िवशषणस िवभिषत करत छलीह साझम घमनाइ आिक दगारपजाक मला गनाइ ई सभ बात हमरा सभक जीवनस दर छल एक बर भकमप जका आयल छल सभ कयो ील तोिड़ कय बहरायल मदा हम खाट पर पड़ल रिह गलह िकछत अकमरणयतावश आrsquo िकछ ई सोिच कय ज की होयत घर टिट दह पर खसत त समसयास मि योत भटत एक बर बाबजीक कटहरक कोआ खलाक बाद पट फिल गलिनह द बज राितम ईहो निह फराइत छल ज बगलम वनजीक बाबक बजा िलयिनह ज कोनो डॉकटरक बजा दताह फरायलत छल मदा किहयो गप निह छल त आइ काज पड़ला पर किहयिनह स िहयाऊ निह भल माय कबाड़ पीिट कय पड़ोसीक उठलिनह कनत िखजत रहलीह पड़ोसी डॉकटरक बजओलक तखन जाrsquo कय बाबजीक जान बाचल माय ाप सहो दत रहल आrsquo ईहो कहत रहल ज पाच वषरक बटा रहत छक त सभ भरोस दत छक ज कनत िकएक छी अहाक त पाच वषरक बटा अिछ आrsquo ई सभ जाह अपन भोगबह हमत दिनयास चिल जायब बिहन कॉलजम पढ़त छलीह कॉलजक रसता पर जाय पड़त छल आrsquo कॉलजस आगा सकल छल बिहन कहलिनह ज अह सभ सग हमरा सभक सग चल एक िदन हमरा सभ गलो रही मदा गप िबन कन हम दन भाय आग-आग झटकत चल गलह मोनम ईहो भव छल ज छौड़ा सभ चीिनह निह जाय ज हमरा सभक ई बिहन छिथ आब ई सोचत छी ज िचिनहय जाइत त की होइत अपन ि वक िवकासक कमी छल ई बादम पघ भल छी त मा-बापक उकटत िछयिनह ज घरघसस आrsquo महचरक सजञा ज दलह अहा सभ किहयो ई सोचलह ज कोनो पड़ोसीस गपप निह करबाक सगी-साथी निह बनयबाक घमब-िफरब निह करबाक उपदशक पाछ ज अहा सभ उपदश दलह ओकर पाछा इचछा समाजक बराइस दर करबाक उद शय छल परत यह त बनलक महचर आrsquo घरघसस हमरा सभक राितम माय बापक झगड़ाक सीन सपनाम दखत छलह आrsquo डरा कय उिठ जाइत छलह पघ भाय बिहनस हमरा खब झगड़ा होइत छल मदा एक बर माय-बापक झगड़ाक पछित खब कानल छलह खब बाजल छलह िकछ िदनस भाय-बिहनस झगड़ाक बाद टोका-टोकी बनद छल सभ बर वह लोकिन आगा भrsquo टोकत छलाह मदा एिह बर हम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

14

कानत-कानत बिहनक टोकिलयक आrsquo फर किहयो बिहनस झगड़ा निह भल भाय िपिठया छल सग पढ़त छल तािह हत ओकरास त झगड़ा होइत रहल मदा कम-सम एिह सभ गपक हत मा िपताजीक िजममदार ठहराबिथ ज सभस पड़ोसी-सबधी जान-पहचानस गप करबास ओrsquo किहयो निह रोकलिनह आrsquo सभटा दोष िपताक छलिनह एक बर गलोब िकनबाक िज क बाद कएक बर समय दल गल ज आइ आयत कािलह आयत हम पढ़ब छोिड़ दलह आrsquo तखन जाrsquo कय गलोब आयल बिहन अखनो कहत छिथ ज गलोब अनबाक िज क परा भलाक बाद हमर पढ़ाइक लय टिट गल वगरम सथान थमस नीचा आिब गल आrsquo िपताजी एकर कारण त -म म ताकय लगलाह एकटा ताि कस भट भrsquo गलिनह कतक िदन हमरा सभ गामम रहत जाइत गलह कॉलोनीम एकटा एकाउनटट बाब छलाह ओrsquo बाबजीक कहलिखनह ज अहा त घस निह लत छी मदा अहाक प ी अहाक नाम पर घस लत छिथ सभ ासफरक बाद िबहार सरकारक नौकरीम दरमाहा बद भrsquo जाइत छकआrsquo तािह ार सभ ासफरक बाद बाबजी हमरा सभक गाम पठा दत छलाह एिह मम हमरा सभ गामम छलह िपताजीक िच ी माक नामस गाम आयल छल हमही पढ़न रही बाबजी मायक िलखन छलाह ज जौ अहा पाइ लन छी त लौटा िदयौक हम िवजीलसक िलखन छी छापा पड़त तखन पाइ िनकलत त ब बदनामी होयत एिह सभ पिरिसथितम सकलम हम घरक पिरिसथितक िबसिर जयबाक यास करय लगलह झ क हसय लगलह ई आदित पकड़न छी घरक बड़ाई करय लगलह लोक सभ बाबजीक ईमानदारीक त चचार किरत रहय हम सभ घरक कलहक िवषय घरक बाहर अनबास परहज करय लगलह लोक बझत त हसत आrsquo बझ ज ईमानदारीक गलमरक िजबत जाइत गलह सोचबाक आrsquo गनधनीक आदित एहन पड़ल ज सतत सपनाम आrsquo जगत िलखबा-पढ़बा काल धिर ई पाचा निह छोड़लक दसमाम छमाही परीकषा िकछ िदन पिहन दन छी कॉमसरक परीकषाम एकटा बनलह मदा ओrsquo गलत बिन गल फर दोसर अrsquo तसर बर यास कलह सभटा

क उ र अबत छल मदा पिहलो क उ र परा निह भrsquo रहल छलकॉपीक अगाक नीचाम नका ललह आrsquo पािन पीबाक बह ज बहरलह त घर पहिच गलह पढ़त-पढ़त सोचय लगत छी ए प ा उनटन घटा बीित जाइत छल िचिड़याखाना गल रही एक बर िकछ गोटहमर सभक सबधी लोकिन ओतय हमरा सभक भिट गलाह ब हाइ-फाइ सभ ओनत कहलिनह िकछ निह मदा हनकर सभक बगबानी दिख कय हमराम हीन भावना आयलचपप भीड़म िनकिल घरक लल िनकिल गलह जबीम पाइ निह रहय स पर िनकिल गलह ओतय िचिड़याखानाम सभ डराइत रहल ज कतय हरा गल सभक कहलह ज स भोथला गल रही स बात ककरो निह बतलह सभ लोक ज भटय यह कहय ज अहा फलनाक बटा छिथ बचार भगवान छिथ िहनकर िपताक प-िसलप िबना पाइयक बना िदयनह िपताजीस निहत सहकम खश छलिनह निहय ठीकदार सभ सहकम एिह लrsquo कय ज निह सवय कमाइत अिछ निहय दोसराक कमाय दत अिछ पघभायक िगनती ब ाम बदमाशम होइत छल एक बर ासफरक बाद जखन हमरा सभ गाम गलह त पघ भाय ज सभक फलवाड़ीस नीक-नीक गाछ उखािड़ कय अपना घरक आगा लगाrsquo लत छल स आब एकिह सालम दबबसभस पाच बसिनहार िव ाथ क रपम िगनतीम आिब गलएिह बर ासफरक बादक गामम गामक िनवास िकछ बशी

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

15

नमगर भrsquo गल छल फर मखयम ी पदक दावदार एकटा नताजी जखन गामम वोट मगबाक लल अयलाह तखन काका हनकास भट कएलिनह आrsquo कहलिखनह ज हमर भायक वकसरस नन-वकसर म ासफर कए िदयौक ब ा सभ पोसा जयतक नताजी कहलिनह ज जौ हम जीित गलह त ई काज त हम जरर करब वकसरम जयबाक परवी त बहत आयल मदा नन-वकसरम जयबाक हत ई पिहल परवी छी सयोग एहन भल ज ओrsquo नताजी जीित गलाह आrsquo मखयम ी सहो बिन गलाह ओrsquo शपथ हण कलाक बाद ई काज धिर कलिनह ज िपताजीक ासफर कय दलिखनह आrsquo हमरा सभ पनः शहर आिब गल रही गामम रहीत एक गोट ज हमर भायक सगी छलाह कर गप यािद पिड़ जाइत अिछ ज ओrsquo ककरो अनका सगम कहन छलाह हनकर अनसार हनकर मायक सवभाव ती छलिनह आrsquo ओrsquo खनाइ खाइत काल झगड़ा करय लगत छलीह मदा ओिह िदन ककरो अनका ओrsquo आर ती सवभावक दखन छलाह खराब आिथक िसथितक उपरात होयबला कलहक पिरणाम हमरो सभ दिख रहल छलह द टा घटना आइयो हमरा िवचिलत कए दत अिछ एकटात इनकम टकस कटौतीक मास- माचर मास ई घटना त सभ साल होइत छल मदा कटौती बढ़त-बढ़त एिह साल धिर आिब कय परा माचर मासक दरमाहा कािट ललक मा कहत छलीह ज आब भोजन कोना चलय जयतौह आब भीख मागय जइह गrsquo सभ मदा बाबजी एकटा गामक भाितजक पोसटकाडर पठलिनह आrsquo ओrsquo आठ सय टाका आिन कय दय गलिखनह तखन जाrsquo कय असरकषाक भावना खतम भल छल भीख मगत अखनो जौ ककरो दखत छी त मोन कलपय लगत अिछ दोसर घटना अिछ जखन हमरा घरक आगा एकटा एकसीडट भल छल आrsquo ओकरा बाद हमर भाइ खनाइ छोिड़ दन छलाह आrsquo कािन-कािन कय आिख लाल कए लन छलाह िपताजी जखन बझबय लगलाह त ओrsquo जवाब दलिनह अहाक जौ िकछ भय जायत तखन हमरा सभक की होयत िपताजी इशयोरस बनीिफट जीपीएफ

चयटी आिदक िहसाब लगाय भायक बझलिनह ज 99000 रपययात तरत भटत आrsquo फर मिहन-मिहन पशनो भटत लगभग एक घटा तक बाबजी भायक बझबत रहलाह

हमरा सभक ओिहठाम एक गोट पीसा आयल छलाह आइयो घम कयो अबत छिथ त हम सरिकषत अनभव करत छी बाबजीक हनकर सार भलिखनह स एिह ओहदास हसी सहो चिल रहल छल ओrsquo कहलिनह ज हमर िपताजी जका ईमानदार एकटा बीडीओ साहब झझारपरम छलाह िपताजी हनकर मलाह छलिखनह क कािट अफसर भलाह मदा हमर सभक घर जका हनको घरम खाट टा छलिनह पीसा कहलिखनह ज कथी ल अफसर भलह गामम रिहतह आrsquo मचान पर बिस माछ भात खएतह माछक कारबारम फायदा होइत

बिहनक िववाह बाद घरम कखनो काल बहनोइ अबत छलाह जमायक अिबत दरी माक झगड़ा िपताजी स शर भय जाइत छल िकएकत घर इतजाम त िकछओ रिहत निह छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

16

ासफरक बाद िपताजीक अिभयान घसखोरक सजा दबय पर चलल आrsquo जखन सरकारी त परस िव ास खतम भए गलिनह तखन एकटा ताि कक फरम पिड़ गलाह घरम माता-िपताक बीच कलह बिढ़ गल एक िदन िपताजीस हमरो बहसा-बहसी भए गल आrsquo तीन भाय बिहन गरा लािग कय कानय लगलह तकरा बादस भाय-बिहन सभस झगड़ा होयब समा भय गल

--------------------------------------------------------------------

अनर गनधन करत रही घरक लगम पहचलह त भीड़ दिख मोन हदिस गल ज बाबजीक त िकछ निह भrsquo गलिनह घरम पहचलह त मा-बिहन स पछय लगलह ज की भल सभ बोल भरोस दबय लगलिथ त आरो तामस उठय लागल जोरस कािन कय बाजय लगलह ज बाबजी मिर गलाह की कतय छिनह हनकर मत शरीर तािह पर बिहन कहलिनह ज निह हनका िकछ निह भलिनह अहाक सगी ज मकान मािलकक बटा अिछ स ओrsquo ओकर चोट भाय ओकर िपता आrsquo िरकशाबला चार िरकशा पर जाइत छल बचारा िरकशा बला िववाह कrsquo कय किनयाक अननिहय छल एकटा िवशाल क िरकशाक ध ा मािर दलकक ठामिह मिर जाय गलाह हमर कानब खतम भय गल ई ज आफत आयल छक स आइ ककरो अनका घर ओना ओrsquo ज मत भल छल हमर सग डढ़ सालस सकल जा रहल छल ितिदन ातः सभ िदन ातः सीढ़ी पर कॉलबल बजबत छलह आrsquo ओrsquo सीढ़ीस उतरत छल आrsquo सग हम सभ सकल जाइत छलह मोन पड़ल ज कािलह सहो सभ िदन जका हम कॉलबल बजन छलहत ओकर बिहन ज चशमा लगबत छिल आrsquo झनकािह छलीह स ऊपरस तमसाक कहलक ज कतक जोरस आrsquo दरी तक कॉलबल बजबत छी आrsquo सहो ज बर-बर िकएक बजबत छी आिब रहल अिछ कािलहत ओrsquo आयल मदा हम तखनिह किह दिलयक ज कािलहस हम कॉलबल निह बजायब अहाक हमरा सग जयबाक होय त नीच उतिर कय आयब आrsquo सग चलब ओrsquo निह आयल त हम िकएक कॉलबल बजिबतह डढ़ सालम पिहल बर भल छल ज हम कॉलबल निह बजन छलह आrsquo ओrsquo डढ़ सालम पिहल बर सकल नागा कएन छल आब हमरा मोनम हबय लागल ज कतह ओrsquo बािज त निह दन होयत ज हम कािलहस कॉलबल निह बजायब मदा कसाइत ओकर कोनो आनो कायर म होयतक िकएकत चोट भाय आrsquo िपताक सग िरकशास कतह जाrsquo रहल छल असत हम िचितत छलह मदा दःखी निह मदा मोनक गप िकयो बझय निह त मह लटकन ठाढ़ रहीहमत मा सोचन रही ज कािलहस एकरा सग सकल निह जायब जायत ई असगर मदा ओrsquo त असगर निह जायत स सतय कय दखा दलक हमर मायक आिखम नोर छलिनह मदा हमर भीतर स तािकएकत हमर िपताजीक मतय ज रिक गल छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

17

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

18

5प (आगा)

74 एसएमएस

कह एिहम अहा छी सहमत आrsquo की छी अहा असहमत दन रपम िदयrsquo अहा अपन िवचार कय एस एमएस

आिह कमाऊ अहा रपयया हम बिर छी भाइ नय ट ोलोजी छी ई सभ बिर कयो निह आइ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

19

75 अलहआ

खाइत भलह हम अकचछ तखन ई अकाल छल भल भािर वदपाठक सिन कय आ ह अएलह हिर ार भखािल

भिर िदन म भािख सोचल खीर पड़ी सभ खायब मदा ओत ा पिडत सभ खाrsquo ई सभ छल अघायल कएलक मन पिरव रन कहलक आइ अलहआ अिह लायब बझल निह छल हमरा ई हाथ धोन छलह बसल आयल अलहआ दिख कर जोिड़ िवनती कए हम पछल (अलहआस) हमत छी नस आयल

अहा कथीस अयलह हमरास पिहन अहा एतय

कोन सवारी स पहचलह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

20

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

21

76 दीया-बाती

आयल दीया बाती कतक अमावसया अिछ बीतल जकर अनहारम लागल चोट कतक जीव थकचायल परिह अनहारक छल थाती दीया बाती अनलक काश जञान-जयोितक अकाश नमन करय छी हम एिह बातक अधकार-ितिमर कर होबय नाश

77 इटािलयन सलन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

22

घर भल समसतीपरिदललीम छी आयल खोिल सलन इटािलयनअयलह कमायलrsquo

पिलसक रोक दिख कय गलह गाम घिर पनः छी आयल सलन कतय बानाओल ईटा पर ज छी अहा बसल सह कहबछ इटािलयन रोक अह पर अिछ पिलसक सहो अखनो धिर निह बझल यौ अहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 10: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

10

पालन िनयमक होमय लागल िकछ काल धिर ई कनत अएलाह िव एक अजरन पछलिनह बात की

चोर छल चोरन गौक हा ोस िव छल किर रहल श छल गहम ौपदी सग यिधि र ज रिह रहल िव क शापस नीक सोिच मरी झकन गल अजरन श आिन छोड़ायल गौक घिर आयल गह तखन

मागल आजञा यिधि रस िदयrsquo गहतयागक आजञा िनयम भगक कएल हम अपराध की बाजल अहा

अजरन ई अपराध लागत जखन पघक ारा होयत छोट भाय कखनो अिछ आिब सकत बड़ भाय घर

मदा िनकिल गलाह अजरन आजञा लय माता भायस मण दश-कोसक करत पहचल हिर ार गग तट ान करत कल नजिर छल नागरा कानयाक जौ

कोना बिच सकत पहिच गलाह पातालक िनकट

िववाह ाथरना सवीकारल अजरन ई छल वरदान भटल जलम रसता बनत चिल सकब अहा वधान िबन

मिणपर पहिच जतय िच ागदा राजकनया छिल रपवती िववाहक सताव अजरनक सवीकारल मानल राजा सशतर दौिह होयत हमर वशज भल ई िववाह तखन जा कय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

11

िच ागदाक प भल ब वाहन नाम राखल गल जकर ई परम तापी परा मी यो ा बनल बालक पाछ सनय छी

फर ओतयस िनकिल अजरन पहचल भास तीथर ारका िनकट

श - दशरनक आयोजन कलिनह कषण िनकट परवत रवतक

म दिख सभ ास कषण छलाह सझओन नव उपाय ई अपहरण करब जीतब य यादवस बनत तखन बात ई

बनिल सारथी वीर सभ ा स ाम छल बजरल जखन बझा-सझा मल छल करओन कषण जा कय तखन

िववाह भल तदतर अजरन सग सभ ा गएलाह पषकर परल जखन ई वनवास कषणक सग पहचल इ सथ

दिख नववध स कती आनद निह समटा रहल ौपदीस पाच प आrsquoअिभमनय सभ ास भल छल

बीित छल रहल िदन जखन अएलाह जीणर शरीर अि रोगक िनदान छल खाडव वन रहय छल ओrsquoसपर तकषक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

12

इ क अिछ िम ओrsquo जखन करत छी जरबाक हम सरसार निह जरबय दत छिथ इ कर कपा अहा ह इ अवतार

छी सतत मदा अ अिछ निह हमरा लग ओतक इ य क हत चाही योगय श क मा ा जररी जतक

दल गाडीव धनष तणीर अकषय वरणक रथ निदघोष चलल डाहबाक हत अि पलाक बाद अजरनक तोष

इ मघक पठओलिनह कषण कएल सचत ज वाय क योग कएल अजरन मघ िबलायल स

तकषकक मतयोपरानत इज़ भलाह कट ओतय मागल अजरन िद ा हनकास मौका दिख कय

जाऊ िशवक उपासना कर दय सकत छिथ वरदान ओrsquo छल मय आयल अि क कोपस बिच लग अजरनक ओrsquo

सवा करबाक बात छल मोनम लन कतजञ छल ओrsquo बनाऊ सभा भवन अनपम निह बनल ज कतह होrsquo

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

13

4कथा

इमानदारीक गलमर

घर अबत काल मोन कोना दिन कrsquo रहल छल सभ कयो एक दोसरा स िकछ असभव घिटत होयबाक गप कrsquo रहल छलाह हम दन भाय सातम ककषाम पढ़त छी सगिह-सग मदा आइ पघ भायक पटम ददर छल स ओrsquo िटफीनक बाद छ ी लrsquo घर चिल गल छलाह सकलम सभक हसत दखत छी त अपन घरक िसथित यािद पिड़ जाइत अिछईषय़ार सहो होइत अिछ आन ब ाक भगय पर फर मोनम ईहो होइत अिछ ज हमर सभ जका पिरिसथित होयत एकरो सभक मदा झ स ताक नाटक करत जाइत अिछघरम माय बापक कलहक बीच डरायल सन रहत छी लगत रहत अिछ ज ई सभ पिरिसथित किहयो खतम निह होयत निहत दोसरस गपप कय सकत छी निहय ककरो अपन मोनक गपप किह सकत छी बर-बखत किहयो अपन सहायताक हत सहो सोर निह कrsquo सकत छी माय ठीक घरघसका महदबबर आिद िवशषणस िवभिषत करत छलीह साझम घमनाइ आिक दगारपजाक मला गनाइ ई सभ बात हमरा सभक जीवनस दर छल एक बर भकमप जका आयल छल सभ कयो ील तोिड़ कय बहरायल मदा हम खाट पर पड़ल रिह गलह िकछत अकमरणयतावश आrsquo िकछ ई सोिच कय ज की होयत घर टिट दह पर खसत त समसयास मि योत भटत एक बर बाबजीक कटहरक कोआ खलाक बाद पट फिल गलिनह द बज राितम ईहो निह फराइत छल ज बगलम वनजीक बाबक बजा िलयिनह ज कोनो डॉकटरक बजा दताह फरायलत छल मदा किहयो गप निह छल त आइ काज पड़ला पर किहयिनह स िहयाऊ निह भल माय कबाड़ पीिट कय पड़ोसीक उठलिनह कनत िखजत रहलीह पड़ोसी डॉकटरक बजओलक तखन जाrsquo कय बाबजीक जान बाचल माय ाप सहो दत रहल आrsquo ईहो कहत रहल ज पाच वषरक बटा रहत छक त सभ भरोस दत छक ज कनत िकएक छी अहाक त पाच वषरक बटा अिछ आrsquo ई सभ जाह अपन भोगबह हमत दिनयास चिल जायब बिहन कॉलजम पढ़त छलीह कॉलजक रसता पर जाय पड़त छल आrsquo कॉलजस आगा सकल छल बिहन कहलिनह ज अह सभ सग हमरा सभक सग चल एक िदन हमरा सभ गलो रही मदा गप िबन कन हम दन भाय आग-आग झटकत चल गलह मोनम ईहो भव छल ज छौड़ा सभ चीिनह निह जाय ज हमरा सभक ई बिहन छिथ आब ई सोचत छी ज िचिनहय जाइत त की होइत अपन ि वक िवकासक कमी छल ई बादम पघ भल छी त मा-बापक उकटत िछयिनह ज घरघसस आrsquo महचरक सजञा ज दलह अहा सभ किहयो ई सोचलह ज कोनो पड़ोसीस गपप निह करबाक सगी-साथी निह बनयबाक घमब-िफरब निह करबाक उपदशक पाछ ज अहा सभ उपदश दलह ओकर पाछा इचछा समाजक बराइस दर करबाक उद शय छल परत यह त बनलक महचर आrsquo घरघसस हमरा सभक राितम माय बापक झगड़ाक सीन सपनाम दखत छलह आrsquo डरा कय उिठ जाइत छलह पघ भाय बिहनस हमरा खब झगड़ा होइत छल मदा एक बर माय-बापक झगड़ाक पछित खब कानल छलह खब बाजल छलह िकछ िदनस भाय-बिहनस झगड़ाक बाद टोका-टोकी बनद छल सभ बर वह लोकिन आगा भrsquo टोकत छलाह मदा एिह बर हम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

14

कानत-कानत बिहनक टोकिलयक आrsquo फर किहयो बिहनस झगड़ा निह भल भाय िपिठया छल सग पढ़त छल तािह हत ओकरास त झगड़ा होइत रहल मदा कम-सम एिह सभ गपक हत मा िपताजीक िजममदार ठहराबिथ ज सभस पड़ोसी-सबधी जान-पहचानस गप करबास ओrsquo किहयो निह रोकलिनह आrsquo सभटा दोष िपताक छलिनह एक बर गलोब िकनबाक िज क बाद कएक बर समय दल गल ज आइ आयत कािलह आयत हम पढ़ब छोिड़ दलह आrsquo तखन जाrsquo कय गलोब आयल बिहन अखनो कहत छिथ ज गलोब अनबाक िज क परा भलाक बाद हमर पढ़ाइक लय टिट गल वगरम सथान थमस नीचा आिब गल आrsquo िपताजी एकर कारण त -म म ताकय लगलाह एकटा ताि कस भट भrsquo गलिनह कतक िदन हमरा सभ गामम रहत जाइत गलह कॉलोनीम एकटा एकाउनटट बाब छलाह ओrsquo बाबजीक कहलिखनह ज अहा त घस निह लत छी मदा अहाक प ी अहाक नाम पर घस लत छिथ सभ ासफरक बाद िबहार सरकारक नौकरीम दरमाहा बद भrsquo जाइत छकआrsquo तािह ार सभ ासफरक बाद बाबजी हमरा सभक गाम पठा दत छलाह एिह मम हमरा सभ गामम छलह िपताजीक िच ी माक नामस गाम आयल छल हमही पढ़न रही बाबजी मायक िलखन छलाह ज जौ अहा पाइ लन छी त लौटा िदयौक हम िवजीलसक िलखन छी छापा पड़त तखन पाइ िनकलत त ब बदनामी होयत एिह सभ पिरिसथितम सकलम हम घरक पिरिसथितक िबसिर जयबाक यास करय लगलह झ क हसय लगलह ई आदित पकड़न छी घरक बड़ाई करय लगलह लोक सभ बाबजीक ईमानदारीक त चचार किरत रहय हम सभ घरक कलहक िवषय घरक बाहर अनबास परहज करय लगलह लोक बझत त हसत आrsquo बझ ज ईमानदारीक गलमरक िजबत जाइत गलह सोचबाक आrsquo गनधनीक आदित एहन पड़ल ज सतत सपनाम आrsquo जगत िलखबा-पढ़बा काल धिर ई पाचा निह छोड़लक दसमाम छमाही परीकषा िकछ िदन पिहन दन छी कॉमसरक परीकषाम एकटा बनलह मदा ओrsquo गलत बिन गल फर दोसर अrsquo तसर बर यास कलह सभटा

क उ र अबत छल मदा पिहलो क उ र परा निह भrsquo रहल छलकॉपीक अगाक नीचाम नका ललह आrsquo पािन पीबाक बह ज बहरलह त घर पहिच गलह पढ़त-पढ़त सोचय लगत छी ए प ा उनटन घटा बीित जाइत छल िचिड़याखाना गल रही एक बर िकछ गोटहमर सभक सबधी लोकिन ओतय हमरा सभक भिट गलाह ब हाइ-फाइ सभ ओनत कहलिनह िकछ निह मदा हनकर सभक बगबानी दिख कय हमराम हीन भावना आयलचपप भीड़म िनकिल घरक लल िनकिल गलह जबीम पाइ निह रहय स पर िनकिल गलह ओतय िचिड़याखानाम सभ डराइत रहल ज कतय हरा गल सभक कहलह ज स भोथला गल रही स बात ककरो निह बतलह सभ लोक ज भटय यह कहय ज अहा फलनाक बटा छिथ बचार भगवान छिथ िहनकर िपताक प-िसलप िबना पाइयक बना िदयनह िपताजीस निहत सहकम खश छलिनह निहय ठीकदार सभ सहकम एिह लrsquo कय ज निह सवय कमाइत अिछ निहय दोसराक कमाय दत अिछ पघभायक िगनती ब ाम बदमाशम होइत छल एक बर ासफरक बाद जखन हमरा सभ गाम गलह त पघ भाय ज सभक फलवाड़ीस नीक-नीक गाछ उखािड़ कय अपना घरक आगा लगाrsquo लत छल स आब एकिह सालम दबबसभस पाच बसिनहार िव ाथ क रपम िगनतीम आिब गलएिह बर ासफरक बादक गामम गामक िनवास िकछ बशी

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

15

नमगर भrsquo गल छल फर मखयम ी पदक दावदार एकटा नताजी जखन गामम वोट मगबाक लल अयलाह तखन काका हनकास भट कएलिनह आrsquo कहलिखनह ज हमर भायक वकसरस नन-वकसर म ासफर कए िदयौक ब ा सभ पोसा जयतक नताजी कहलिनह ज जौ हम जीित गलह त ई काज त हम जरर करब वकसरम जयबाक परवी त बहत आयल मदा नन-वकसरम जयबाक हत ई पिहल परवी छी सयोग एहन भल ज ओrsquo नताजी जीित गलाह आrsquo मखयम ी सहो बिन गलाह ओrsquo शपथ हण कलाक बाद ई काज धिर कलिनह ज िपताजीक ासफर कय दलिखनह आrsquo हमरा सभ पनः शहर आिब गल रही गामम रहीत एक गोट ज हमर भायक सगी छलाह कर गप यािद पिड़ जाइत अिछ ज ओrsquo ककरो अनका सगम कहन छलाह हनकर अनसार हनकर मायक सवभाव ती छलिनह आrsquo ओrsquo खनाइ खाइत काल झगड़ा करय लगत छलीह मदा ओिह िदन ककरो अनका ओrsquo आर ती सवभावक दखन छलाह खराब आिथक िसथितक उपरात होयबला कलहक पिरणाम हमरो सभ दिख रहल छलह द टा घटना आइयो हमरा िवचिलत कए दत अिछ एकटात इनकम टकस कटौतीक मास- माचर मास ई घटना त सभ साल होइत छल मदा कटौती बढ़त-बढ़त एिह साल धिर आिब कय परा माचर मासक दरमाहा कािट ललक मा कहत छलीह ज आब भोजन कोना चलय जयतौह आब भीख मागय जइह गrsquo सभ मदा बाबजी एकटा गामक भाितजक पोसटकाडर पठलिनह आrsquo ओrsquo आठ सय टाका आिन कय दय गलिखनह तखन जाrsquo कय असरकषाक भावना खतम भल छल भीख मगत अखनो जौ ककरो दखत छी त मोन कलपय लगत अिछ दोसर घटना अिछ जखन हमरा घरक आगा एकटा एकसीडट भल छल आrsquo ओकरा बाद हमर भाइ खनाइ छोिड़ दन छलाह आrsquo कािन-कािन कय आिख लाल कए लन छलाह िपताजी जखन बझबय लगलाह त ओrsquo जवाब दलिनह अहाक जौ िकछ भय जायत तखन हमरा सभक की होयत िपताजी इशयोरस बनीिफट जीपीएफ

चयटी आिदक िहसाब लगाय भायक बझलिनह ज 99000 रपययात तरत भटत आrsquo फर मिहन-मिहन पशनो भटत लगभग एक घटा तक बाबजी भायक बझबत रहलाह

हमरा सभक ओिहठाम एक गोट पीसा आयल छलाह आइयो घम कयो अबत छिथ त हम सरिकषत अनभव करत छी बाबजीक हनकर सार भलिखनह स एिह ओहदास हसी सहो चिल रहल छल ओrsquo कहलिनह ज हमर िपताजी जका ईमानदार एकटा बीडीओ साहब झझारपरम छलाह िपताजी हनकर मलाह छलिखनह क कािट अफसर भलाह मदा हमर सभक घर जका हनको घरम खाट टा छलिनह पीसा कहलिखनह ज कथी ल अफसर भलह गामम रिहतह आrsquo मचान पर बिस माछ भात खएतह माछक कारबारम फायदा होइत

बिहनक िववाह बाद घरम कखनो काल बहनोइ अबत छलाह जमायक अिबत दरी माक झगड़ा िपताजी स शर भय जाइत छल िकएकत घर इतजाम त िकछओ रिहत निह छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

16

ासफरक बाद िपताजीक अिभयान घसखोरक सजा दबय पर चलल आrsquo जखन सरकारी त परस िव ास खतम भए गलिनह तखन एकटा ताि कक फरम पिड़ गलाह घरम माता-िपताक बीच कलह बिढ़ गल एक िदन िपताजीस हमरो बहसा-बहसी भए गल आrsquo तीन भाय बिहन गरा लािग कय कानय लगलह तकरा बादस भाय-बिहन सभस झगड़ा होयब समा भय गल

--------------------------------------------------------------------

अनर गनधन करत रही घरक लगम पहचलह त भीड़ दिख मोन हदिस गल ज बाबजीक त िकछ निह भrsquo गलिनह घरम पहचलह त मा-बिहन स पछय लगलह ज की भल सभ बोल भरोस दबय लगलिथ त आरो तामस उठय लागल जोरस कािन कय बाजय लगलह ज बाबजी मिर गलाह की कतय छिनह हनकर मत शरीर तािह पर बिहन कहलिनह ज निह हनका िकछ निह भलिनह अहाक सगी ज मकान मािलकक बटा अिछ स ओrsquo ओकर चोट भाय ओकर िपता आrsquo िरकशाबला चार िरकशा पर जाइत छल बचारा िरकशा बला िववाह कrsquo कय किनयाक अननिहय छल एकटा िवशाल क िरकशाक ध ा मािर दलकक ठामिह मिर जाय गलाह हमर कानब खतम भय गल ई ज आफत आयल छक स आइ ककरो अनका घर ओना ओrsquo ज मत भल छल हमर सग डढ़ सालस सकल जा रहल छल ितिदन ातः सभ िदन ातः सीढ़ी पर कॉलबल बजबत छलह आrsquo ओrsquo सीढ़ीस उतरत छल आrsquo सग हम सभ सकल जाइत छलह मोन पड़ल ज कािलह सहो सभ िदन जका हम कॉलबल बजन छलहत ओकर बिहन ज चशमा लगबत छिल आrsquo झनकािह छलीह स ऊपरस तमसाक कहलक ज कतक जोरस आrsquo दरी तक कॉलबल बजबत छी आrsquo सहो ज बर-बर िकएक बजबत छी आिब रहल अिछ कािलहत ओrsquo आयल मदा हम तखनिह किह दिलयक ज कािलहस हम कॉलबल निह बजायब अहाक हमरा सग जयबाक होय त नीच उतिर कय आयब आrsquo सग चलब ओrsquo निह आयल त हम िकएक कॉलबल बजिबतह डढ़ सालम पिहल बर भल छल ज हम कॉलबल निह बजन छलह आrsquo ओrsquo डढ़ सालम पिहल बर सकल नागा कएन छल आब हमरा मोनम हबय लागल ज कतह ओrsquo बािज त निह दन होयत ज हम कािलहस कॉलबल निह बजायब मदा कसाइत ओकर कोनो आनो कायर म होयतक िकएकत चोट भाय आrsquo िपताक सग िरकशास कतह जाrsquo रहल छल असत हम िचितत छलह मदा दःखी निह मदा मोनक गप िकयो बझय निह त मह लटकन ठाढ़ रहीहमत मा सोचन रही ज कािलहस एकरा सग सकल निह जायब जायत ई असगर मदा ओrsquo त असगर निह जायत स सतय कय दखा दलक हमर मायक आिखम नोर छलिनह मदा हमर भीतर स तािकएकत हमर िपताजीक मतय ज रिक गल छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

17

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

18

5प (आगा)

74 एसएमएस

कह एिहम अहा छी सहमत आrsquo की छी अहा असहमत दन रपम िदयrsquo अहा अपन िवचार कय एस एमएस

आिह कमाऊ अहा रपयया हम बिर छी भाइ नय ट ोलोजी छी ई सभ बिर कयो निह आइ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

19

75 अलहआ

खाइत भलह हम अकचछ तखन ई अकाल छल भल भािर वदपाठक सिन कय आ ह अएलह हिर ार भखािल

भिर िदन म भािख सोचल खीर पड़ी सभ खायब मदा ओत ा पिडत सभ खाrsquo ई सभ छल अघायल कएलक मन पिरव रन कहलक आइ अलहआ अिह लायब बझल निह छल हमरा ई हाथ धोन छलह बसल आयल अलहआ दिख कर जोिड़ िवनती कए हम पछल (अलहआस) हमत छी नस आयल

अहा कथीस अयलह हमरास पिहन अहा एतय

कोन सवारी स पहचलह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

20

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

21

76 दीया-बाती

आयल दीया बाती कतक अमावसया अिछ बीतल जकर अनहारम लागल चोट कतक जीव थकचायल परिह अनहारक छल थाती दीया बाती अनलक काश जञान-जयोितक अकाश नमन करय छी हम एिह बातक अधकार-ितिमर कर होबय नाश

77 इटािलयन सलन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

22

घर भल समसतीपरिदललीम छी आयल खोिल सलन इटािलयनअयलह कमायलrsquo

पिलसक रोक दिख कय गलह गाम घिर पनः छी आयल सलन कतय बानाओल ईटा पर ज छी अहा बसल सह कहबछ इटािलयन रोक अह पर अिछ पिलसक सहो अखनो धिर निह बझल यौ अहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 11: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

11

िच ागदाक प भल ब वाहन नाम राखल गल जकर ई परम तापी परा मी यो ा बनल बालक पाछ सनय छी

फर ओतयस िनकिल अजरन पहचल भास तीथर ारका िनकट

श - दशरनक आयोजन कलिनह कषण िनकट परवत रवतक

म दिख सभ ास कषण छलाह सझओन नव उपाय ई अपहरण करब जीतब य यादवस बनत तखन बात ई

बनिल सारथी वीर सभ ा स ाम छल बजरल जखन बझा-सझा मल छल करओन कषण जा कय तखन

िववाह भल तदतर अजरन सग सभ ा गएलाह पषकर परल जखन ई वनवास कषणक सग पहचल इ सथ

दिख नववध स कती आनद निह समटा रहल ौपदीस पाच प आrsquoअिभमनय सभ ास भल छल

बीित छल रहल िदन जखन अएलाह जीणर शरीर अि रोगक िनदान छल खाडव वन रहय छल ओrsquoसपर तकषक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

12

इ क अिछ िम ओrsquo जखन करत छी जरबाक हम सरसार निह जरबय दत छिथ इ कर कपा अहा ह इ अवतार

छी सतत मदा अ अिछ निह हमरा लग ओतक इ य क हत चाही योगय श क मा ा जररी जतक

दल गाडीव धनष तणीर अकषय वरणक रथ निदघोष चलल डाहबाक हत अि पलाक बाद अजरनक तोष

इ मघक पठओलिनह कषण कएल सचत ज वाय क योग कएल अजरन मघ िबलायल स

तकषकक मतयोपरानत इज़ भलाह कट ओतय मागल अजरन िद ा हनकास मौका दिख कय

जाऊ िशवक उपासना कर दय सकत छिथ वरदान ओrsquo छल मय आयल अि क कोपस बिच लग अजरनक ओrsquo

सवा करबाक बात छल मोनम लन कतजञ छल ओrsquo बनाऊ सभा भवन अनपम निह बनल ज कतह होrsquo

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

13

4कथा

इमानदारीक गलमर

घर अबत काल मोन कोना दिन कrsquo रहल छल सभ कयो एक दोसरा स िकछ असभव घिटत होयबाक गप कrsquo रहल छलाह हम दन भाय सातम ककषाम पढ़त छी सगिह-सग मदा आइ पघ भायक पटम ददर छल स ओrsquo िटफीनक बाद छ ी लrsquo घर चिल गल छलाह सकलम सभक हसत दखत छी त अपन घरक िसथित यािद पिड़ जाइत अिछईषय़ार सहो होइत अिछ आन ब ाक भगय पर फर मोनम ईहो होइत अिछ ज हमर सभ जका पिरिसथित होयत एकरो सभक मदा झ स ताक नाटक करत जाइत अिछघरम माय बापक कलहक बीच डरायल सन रहत छी लगत रहत अिछ ज ई सभ पिरिसथित किहयो खतम निह होयत निहत दोसरस गपप कय सकत छी निहय ककरो अपन मोनक गपप किह सकत छी बर-बखत किहयो अपन सहायताक हत सहो सोर निह कrsquo सकत छी माय ठीक घरघसका महदबबर आिद िवशषणस िवभिषत करत छलीह साझम घमनाइ आिक दगारपजाक मला गनाइ ई सभ बात हमरा सभक जीवनस दर छल एक बर भकमप जका आयल छल सभ कयो ील तोिड़ कय बहरायल मदा हम खाट पर पड़ल रिह गलह िकछत अकमरणयतावश आrsquo िकछ ई सोिच कय ज की होयत घर टिट दह पर खसत त समसयास मि योत भटत एक बर बाबजीक कटहरक कोआ खलाक बाद पट फिल गलिनह द बज राितम ईहो निह फराइत छल ज बगलम वनजीक बाबक बजा िलयिनह ज कोनो डॉकटरक बजा दताह फरायलत छल मदा किहयो गप निह छल त आइ काज पड़ला पर किहयिनह स िहयाऊ निह भल माय कबाड़ पीिट कय पड़ोसीक उठलिनह कनत िखजत रहलीह पड़ोसी डॉकटरक बजओलक तखन जाrsquo कय बाबजीक जान बाचल माय ाप सहो दत रहल आrsquo ईहो कहत रहल ज पाच वषरक बटा रहत छक त सभ भरोस दत छक ज कनत िकएक छी अहाक त पाच वषरक बटा अिछ आrsquo ई सभ जाह अपन भोगबह हमत दिनयास चिल जायब बिहन कॉलजम पढ़त छलीह कॉलजक रसता पर जाय पड़त छल आrsquo कॉलजस आगा सकल छल बिहन कहलिनह ज अह सभ सग हमरा सभक सग चल एक िदन हमरा सभ गलो रही मदा गप िबन कन हम दन भाय आग-आग झटकत चल गलह मोनम ईहो भव छल ज छौड़ा सभ चीिनह निह जाय ज हमरा सभक ई बिहन छिथ आब ई सोचत छी ज िचिनहय जाइत त की होइत अपन ि वक िवकासक कमी छल ई बादम पघ भल छी त मा-बापक उकटत िछयिनह ज घरघसस आrsquo महचरक सजञा ज दलह अहा सभ किहयो ई सोचलह ज कोनो पड़ोसीस गपप निह करबाक सगी-साथी निह बनयबाक घमब-िफरब निह करबाक उपदशक पाछ ज अहा सभ उपदश दलह ओकर पाछा इचछा समाजक बराइस दर करबाक उद शय छल परत यह त बनलक महचर आrsquo घरघसस हमरा सभक राितम माय बापक झगड़ाक सीन सपनाम दखत छलह आrsquo डरा कय उिठ जाइत छलह पघ भाय बिहनस हमरा खब झगड़ा होइत छल मदा एक बर माय-बापक झगड़ाक पछित खब कानल छलह खब बाजल छलह िकछ िदनस भाय-बिहनस झगड़ाक बाद टोका-टोकी बनद छल सभ बर वह लोकिन आगा भrsquo टोकत छलाह मदा एिह बर हम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

14

कानत-कानत बिहनक टोकिलयक आrsquo फर किहयो बिहनस झगड़ा निह भल भाय िपिठया छल सग पढ़त छल तािह हत ओकरास त झगड़ा होइत रहल मदा कम-सम एिह सभ गपक हत मा िपताजीक िजममदार ठहराबिथ ज सभस पड़ोसी-सबधी जान-पहचानस गप करबास ओrsquo किहयो निह रोकलिनह आrsquo सभटा दोष िपताक छलिनह एक बर गलोब िकनबाक िज क बाद कएक बर समय दल गल ज आइ आयत कािलह आयत हम पढ़ब छोिड़ दलह आrsquo तखन जाrsquo कय गलोब आयल बिहन अखनो कहत छिथ ज गलोब अनबाक िज क परा भलाक बाद हमर पढ़ाइक लय टिट गल वगरम सथान थमस नीचा आिब गल आrsquo िपताजी एकर कारण त -म म ताकय लगलाह एकटा ताि कस भट भrsquo गलिनह कतक िदन हमरा सभ गामम रहत जाइत गलह कॉलोनीम एकटा एकाउनटट बाब छलाह ओrsquo बाबजीक कहलिखनह ज अहा त घस निह लत छी मदा अहाक प ी अहाक नाम पर घस लत छिथ सभ ासफरक बाद िबहार सरकारक नौकरीम दरमाहा बद भrsquo जाइत छकआrsquo तािह ार सभ ासफरक बाद बाबजी हमरा सभक गाम पठा दत छलाह एिह मम हमरा सभ गामम छलह िपताजीक िच ी माक नामस गाम आयल छल हमही पढ़न रही बाबजी मायक िलखन छलाह ज जौ अहा पाइ लन छी त लौटा िदयौक हम िवजीलसक िलखन छी छापा पड़त तखन पाइ िनकलत त ब बदनामी होयत एिह सभ पिरिसथितम सकलम हम घरक पिरिसथितक िबसिर जयबाक यास करय लगलह झ क हसय लगलह ई आदित पकड़न छी घरक बड़ाई करय लगलह लोक सभ बाबजीक ईमानदारीक त चचार किरत रहय हम सभ घरक कलहक िवषय घरक बाहर अनबास परहज करय लगलह लोक बझत त हसत आrsquo बझ ज ईमानदारीक गलमरक िजबत जाइत गलह सोचबाक आrsquo गनधनीक आदित एहन पड़ल ज सतत सपनाम आrsquo जगत िलखबा-पढ़बा काल धिर ई पाचा निह छोड़लक दसमाम छमाही परीकषा िकछ िदन पिहन दन छी कॉमसरक परीकषाम एकटा बनलह मदा ओrsquo गलत बिन गल फर दोसर अrsquo तसर बर यास कलह सभटा

क उ र अबत छल मदा पिहलो क उ र परा निह भrsquo रहल छलकॉपीक अगाक नीचाम नका ललह आrsquo पािन पीबाक बह ज बहरलह त घर पहिच गलह पढ़त-पढ़त सोचय लगत छी ए प ा उनटन घटा बीित जाइत छल िचिड़याखाना गल रही एक बर िकछ गोटहमर सभक सबधी लोकिन ओतय हमरा सभक भिट गलाह ब हाइ-फाइ सभ ओनत कहलिनह िकछ निह मदा हनकर सभक बगबानी दिख कय हमराम हीन भावना आयलचपप भीड़म िनकिल घरक लल िनकिल गलह जबीम पाइ निह रहय स पर िनकिल गलह ओतय िचिड़याखानाम सभ डराइत रहल ज कतय हरा गल सभक कहलह ज स भोथला गल रही स बात ककरो निह बतलह सभ लोक ज भटय यह कहय ज अहा फलनाक बटा छिथ बचार भगवान छिथ िहनकर िपताक प-िसलप िबना पाइयक बना िदयनह िपताजीस निहत सहकम खश छलिनह निहय ठीकदार सभ सहकम एिह लrsquo कय ज निह सवय कमाइत अिछ निहय दोसराक कमाय दत अिछ पघभायक िगनती ब ाम बदमाशम होइत छल एक बर ासफरक बाद जखन हमरा सभ गाम गलह त पघ भाय ज सभक फलवाड़ीस नीक-नीक गाछ उखािड़ कय अपना घरक आगा लगाrsquo लत छल स आब एकिह सालम दबबसभस पाच बसिनहार िव ाथ क रपम िगनतीम आिब गलएिह बर ासफरक बादक गामम गामक िनवास िकछ बशी

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

15

नमगर भrsquo गल छल फर मखयम ी पदक दावदार एकटा नताजी जखन गामम वोट मगबाक लल अयलाह तखन काका हनकास भट कएलिनह आrsquo कहलिखनह ज हमर भायक वकसरस नन-वकसर म ासफर कए िदयौक ब ा सभ पोसा जयतक नताजी कहलिनह ज जौ हम जीित गलह त ई काज त हम जरर करब वकसरम जयबाक परवी त बहत आयल मदा नन-वकसरम जयबाक हत ई पिहल परवी छी सयोग एहन भल ज ओrsquo नताजी जीित गलाह आrsquo मखयम ी सहो बिन गलाह ओrsquo शपथ हण कलाक बाद ई काज धिर कलिनह ज िपताजीक ासफर कय दलिखनह आrsquo हमरा सभ पनः शहर आिब गल रही गामम रहीत एक गोट ज हमर भायक सगी छलाह कर गप यािद पिड़ जाइत अिछ ज ओrsquo ककरो अनका सगम कहन छलाह हनकर अनसार हनकर मायक सवभाव ती छलिनह आrsquo ओrsquo खनाइ खाइत काल झगड़ा करय लगत छलीह मदा ओिह िदन ककरो अनका ओrsquo आर ती सवभावक दखन छलाह खराब आिथक िसथितक उपरात होयबला कलहक पिरणाम हमरो सभ दिख रहल छलह द टा घटना आइयो हमरा िवचिलत कए दत अिछ एकटात इनकम टकस कटौतीक मास- माचर मास ई घटना त सभ साल होइत छल मदा कटौती बढ़त-बढ़त एिह साल धिर आिब कय परा माचर मासक दरमाहा कािट ललक मा कहत छलीह ज आब भोजन कोना चलय जयतौह आब भीख मागय जइह गrsquo सभ मदा बाबजी एकटा गामक भाितजक पोसटकाडर पठलिनह आrsquo ओrsquo आठ सय टाका आिन कय दय गलिखनह तखन जाrsquo कय असरकषाक भावना खतम भल छल भीख मगत अखनो जौ ककरो दखत छी त मोन कलपय लगत अिछ दोसर घटना अिछ जखन हमरा घरक आगा एकटा एकसीडट भल छल आrsquo ओकरा बाद हमर भाइ खनाइ छोिड़ दन छलाह आrsquo कािन-कािन कय आिख लाल कए लन छलाह िपताजी जखन बझबय लगलाह त ओrsquo जवाब दलिनह अहाक जौ िकछ भय जायत तखन हमरा सभक की होयत िपताजी इशयोरस बनीिफट जीपीएफ

चयटी आिदक िहसाब लगाय भायक बझलिनह ज 99000 रपययात तरत भटत आrsquo फर मिहन-मिहन पशनो भटत लगभग एक घटा तक बाबजी भायक बझबत रहलाह

हमरा सभक ओिहठाम एक गोट पीसा आयल छलाह आइयो घम कयो अबत छिथ त हम सरिकषत अनभव करत छी बाबजीक हनकर सार भलिखनह स एिह ओहदास हसी सहो चिल रहल छल ओrsquo कहलिनह ज हमर िपताजी जका ईमानदार एकटा बीडीओ साहब झझारपरम छलाह िपताजी हनकर मलाह छलिखनह क कािट अफसर भलाह मदा हमर सभक घर जका हनको घरम खाट टा छलिनह पीसा कहलिखनह ज कथी ल अफसर भलह गामम रिहतह आrsquo मचान पर बिस माछ भात खएतह माछक कारबारम फायदा होइत

बिहनक िववाह बाद घरम कखनो काल बहनोइ अबत छलाह जमायक अिबत दरी माक झगड़ा िपताजी स शर भय जाइत छल िकएकत घर इतजाम त िकछओ रिहत निह छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

16

ासफरक बाद िपताजीक अिभयान घसखोरक सजा दबय पर चलल आrsquo जखन सरकारी त परस िव ास खतम भए गलिनह तखन एकटा ताि कक फरम पिड़ गलाह घरम माता-िपताक बीच कलह बिढ़ गल एक िदन िपताजीस हमरो बहसा-बहसी भए गल आrsquo तीन भाय बिहन गरा लािग कय कानय लगलह तकरा बादस भाय-बिहन सभस झगड़ा होयब समा भय गल

--------------------------------------------------------------------

अनर गनधन करत रही घरक लगम पहचलह त भीड़ दिख मोन हदिस गल ज बाबजीक त िकछ निह भrsquo गलिनह घरम पहचलह त मा-बिहन स पछय लगलह ज की भल सभ बोल भरोस दबय लगलिथ त आरो तामस उठय लागल जोरस कािन कय बाजय लगलह ज बाबजी मिर गलाह की कतय छिनह हनकर मत शरीर तािह पर बिहन कहलिनह ज निह हनका िकछ निह भलिनह अहाक सगी ज मकान मािलकक बटा अिछ स ओrsquo ओकर चोट भाय ओकर िपता आrsquo िरकशाबला चार िरकशा पर जाइत छल बचारा िरकशा बला िववाह कrsquo कय किनयाक अननिहय छल एकटा िवशाल क िरकशाक ध ा मािर दलकक ठामिह मिर जाय गलाह हमर कानब खतम भय गल ई ज आफत आयल छक स आइ ककरो अनका घर ओना ओrsquo ज मत भल छल हमर सग डढ़ सालस सकल जा रहल छल ितिदन ातः सभ िदन ातः सीढ़ी पर कॉलबल बजबत छलह आrsquo ओrsquo सीढ़ीस उतरत छल आrsquo सग हम सभ सकल जाइत छलह मोन पड़ल ज कािलह सहो सभ िदन जका हम कॉलबल बजन छलहत ओकर बिहन ज चशमा लगबत छिल आrsquo झनकािह छलीह स ऊपरस तमसाक कहलक ज कतक जोरस आrsquo दरी तक कॉलबल बजबत छी आrsquo सहो ज बर-बर िकएक बजबत छी आिब रहल अिछ कािलहत ओrsquo आयल मदा हम तखनिह किह दिलयक ज कािलहस हम कॉलबल निह बजायब अहाक हमरा सग जयबाक होय त नीच उतिर कय आयब आrsquo सग चलब ओrsquo निह आयल त हम िकएक कॉलबल बजिबतह डढ़ सालम पिहल बर भल छल ज हम कॉलबल निह बजन छलह आrsquo ओrsquo डढ़ सालम पिहल बर सकल नागा कएन छल आब हमरा मोनम हबय लागल ज कतह ओrsquo बािज त निह दन होयत ज हम कािलहस कॉलबल निह बजायब मदा कसाइत ओकर कोनो आनो कायर म होयतक िकएकत चोट भाय आrsquo िपताक सग िरकशास कतह जाrsquo रहल छल असत हम िचितत छलह मदा दःखी निह मदा मोनक गप िकयो बझय निह त मह लटकन ठाढ़ रहीहमत मा सोचन रही ज कािलहस एकरा सग सकल निह जायब जायत ई असगर मदा ओrsquo त असगर निह जायत स सतय कय दखा दलक हमर मायक आिखम नोर छलिनह मदा हमर भीतर स तािकएकत हमर िपताजीक मतय ज रिक गल छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

17

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

18

5प (आगा)

74 एसएमएस

कह एिहम अहा छी सहमत आrsquo की छी अहा असहमत दन रपम िदयrsquo अहा अपन िवचार कय एस एमएस

आिह कमाऊ अहा रपयया हम बिर छी भाइ नय ट ोलोजी छी ई सभ बिर कयो निह आइ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

19

75 अलहआ

खाइत भलह हम अकचछ तखन ई अकाल छल भल भािर वदपाठक सिन कय आ ह अएलह हिर ार भखािल

भिर िदन म भािख सोचल खीर पड़ी सभ खायब मदा ओत ा पिडत सभ खाrsquo ई सभ छल अघायल कएलक मन पिरव रन कहलक आइ अलहआ अिह लायब बझल निह छल हमरा ई हाथ धोन छलह बसल आयल अलहआ दिख कर जोिड़ िवनती कए हम पछल (अलहआस) हमत छी नस आयल

अहा कथीस अयलह हमरास पिहन अहा एतय

कोन सवारी स पहचलह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

20

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

21

76 दीया-बाती

आयल दीया बाती कतक अमावसया अिछ बीतल जकर अनहारम लागल चोट कतक जीव थकचायल परिह अनहारक छल थाती दीया बाती अनलक काश जञान-जयोितक अकाश नमन करय छी हम एिह बातक अधकार-ितिमर कर होबय नाश

77 इटािलयन सलन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

22

घर भल समसतीपरिदललीम छी आयल खोिल सलन इटािलयनअयलह कमायलrsquo

पिलसक रोक दिख कय गलह गाम घिर पनः छी आयल सलन कतय बानाओल ईटा पर ज छी अहा बसल सह कहबछ इटािलयन रोक अह पर अिछ पिलसक सहो अखनो धिर निह बझल यौ अहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 12: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

12

इ क अिछ िम ओrsquo जखन करत छी जरबाक हम सरसार निह जरबय दत छिथ इ कर कपा अहा ह इ अवतार

छी सतत मदा अ अिछ निह हमरा लग ओतक इ य क हत चाही योगय श क मा ा जररी जतक

दल गाडीव धनष तणीर अकषय वरणक रथ निदघोष चलल डाहबाक हत अि पलाक बाद अजरनक तोष

इ मघक पठओलिनह कषण कएल सचत ज वाय क योग कएल अजरन मघ िबलायल स

तकषकक मतयोपरानत इज़ भलाह कट ओतय मागल अजरन िद ा हनकास मौका दिख कय

जाऊ िशवक उपासना कर दय सकत छिथ वरदान ओrsquo छल मय आयल अि क कोपस बिच लग अजरनक ओrsquo

सवा करबाक बात छल मोनम लन कतजञ छल ओrsquo बनाऊ सभा भवन अनपम निह बनल ज कतह होrsquo

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

13

4कथा

इमानदारीक गलमर

घर अबत काल मोन कोना दिन कrsquo रहल छल सभ कयो एक दोसरा स िकछ असभव घिटत होयबाक गप कrsquo रहल छलाह हम दन भाय सातम ककषाम पढ़त छी सगिह-सग मदा आइ पघ भायक पटम ददर छल स ओrsquo िटफीनक बाद छ ी लrsquo घर चिल गल छलाह सकलम सभक हसत दखत छी त अपन घरक िसथित यािद पिड़ जाइत अिछईषय़ार सहो होइत अिछ आन ब ाक भगय पर फर मोनम ईहो होइत अिछ ज हमर सभ जका पिरिसथित होयत एकरो सभक मदा झ स ताक नाटक करत जाइत अिछघरम माय बापक कलहक बीच डरायल सन रहत छी लगत रहत अिछ ज ई सभ पिरिसथित किहयो खतम निह होयत निहत दोसरस गपप कय सकत छी निहय ककरो अपन मोनक गपप किह सकत छी बर-बखत किहयो अपन सहायताक हत सहो सोर निह कrsquo सकत छी माय ठीक घरघसका महदबबर आिद िवशषणस िवभिषत करत छलीह साझम घमनाइ आिक दगारपजाक मला गनाइ ई सभ बात हमरा सभक जीवनस दर छल एक बर भकमप जका आयल छल सभ कयो ील तोिड़ कय बहरायल मदा हम खाट पर पड़ल रिह गलह िकछत अकमरणयतावश आrsquo िकछ ई सोिच कय ज की होयत घर टिट दह पर खसत त समसयास मि योत भटत एक बर बाबजीक कटहरक कोआ खलाक बाद पट फिल गलिनह द बज राितम ईहो निह फराइत छल ज बगलम वनजीक बाबक बजा िलयिनह ज कोनो डॉकटरक बजा दताह फरायलत छल मदा किहयो गप निह छल त आइ काज पड़ला पर किहयिनह स िहयाऊ निह भल माय कबाड़ पीिट कय पड़ोसीक उठलिनह कनत िखजत रहलीह पड़ोसी डॉकटरक बजओलक तखन जाrsquo कय बाबजीक जान बाचल माय ाप सहो दत रहल आrsquo ईहो कहत रहल ज पाच वषरक बटा रहत छक त सभ भरोस दत छक ज कनत िकएक छी अहाक त पाच वषरक बटा अिछ आrsquo ई सभ जाह अपन भोगबह हमत दिनयास चिल जायब बिहन कॉलजम पढ़त छलीह कॉलजक रसता पर जाय पड़त छल आrsquo कॉलजस आगा सकल छल बिहन कहलिनह ज अह सभ सग हमरा सभक सग चल एक िदन हमरा सभ गलो रही मदा गप िबन कन हम दन भाय आग-आग झटकत चल गलह मोनम ईहो भव छल ज छौड़ा सभ चीिनह निह जाय ज हमरा सभक ई बिहन छिथ आब ई सोचत छी ज िचिनहय जाइत त की होइत अपन ि वक िवकासक कमी छल ई बादम पघ भल छी त मा-बापक उकटत िछयिनह ज घरघसस आrsquo महचरक सजञा ज दलह अहा सभ किहयो ई सोचलह ज कोनो पड़ोसीस गपप निह करबाक सगी-साथी निह बनयबाक घमब-िफरब निह करबाक उपदशक पाछ ज अहा सभ उपदश दलह ओकर पाछा इचछा समाजक बराइस दर करबाक उद शय छल परत यह त बनलक महचर आrsquo घरघसस हमरा सभक राितम माय बापक झगड़ाक सीन सपनाम दखत छलह आrsquo डरा कय उिठ जाइत छलह पघ भाय बिहनस हमरा खब झगड़ा होइत छल मदा एक बर माय-बापक झगड़ाक पछित खब कानल छलह खब बाजल छलह िकछ िदनस भाय-बिहनस झगड़ाक बाद टोका-टोकी बनद छल सभ बर वह लोकिन आगा भrsquo टोकत छलाह मदा एिह बर हम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

14

कानत-कानत बिहनक टोकिलयक आrsquo फर किहयो बिहनस झगड़ा निह भल भाय िपिठया छल सग पढ़त छल तािह हत ओकरास त झगड़ा होइत रहल मदा कम-सम एिह सभ गपक हत मा िपताजीक िजममदार ठहराबिथ ज सभस पड़ोसी-सबधी जान-पहचानस गप करबास ओrsquo किहयो निह रोकलिनह आrsquo सभटा दोष िपताक छलिनह एक बर गलोब िकनबाक िज क बाद कएक बर समय दल गल ज आइ आयत कािलह आयत हम पढ़ब छोिड़ दलह आrsquo तखन जाrsquo कय गलोब आयल बिहन अखनो कहत छिथ ज गलोब अनबाक िज क परा भलाक बाद हमर पढ़ाइक लय टिट गल वगरम सथान थमस नीचा आिब गल आrsquo िपताजी एकर कारण त -म म ताकय लगलाह एकटा ताि कस भट भrsquo गलिनह कतक िदन हमरा सभ गामम रहत जाइत गलह कॉलोनीम एकटा एकाउनटट बाब छलाह ओrsquo बाबजीक कहलिखनह ज अहा त घस निह लत छी मदा अहाक प ी अहाक नाम पर घस लत छिथ सभ ासफरक बाद िबहार सरकारक नौकरीम दरमाहा बद भrsquo जाइत छकआrsquo तािह ार सभ ासफरक बाद बाबजी हमरा सभक गाम पठा दत छलाह एिह मम हमरा सभ गामम छलह िपताजीक िच ी माक नामस गाम आयल छल हमही पढ़न रही बाबजी मायक िलखन छलाह ज जौ अहा पाइ लन छी त लौटा िदयौक हम िवजीलसक िलखन छी छापा पड़त तखन पाइ िनकलत त ब बदनामी होयत एिह सभ पिरिसथितम सकलम हम घरक पिरिसथितक िबसिर जयबाक यास करय लगलह झ क हसय लगलह ई आदित पकड़न छी घरक बड़ाई करय लगलह लोक सभ बाबजीक ईमानदारीक त चचार किरत रहय हम सभ घरक कलहक िवषय घरक बाहर अनबास परहज करय लगलह लोक बझत त हसत आrsquo बझ ज ईमानदारीक गलमरक िजबत जाइत गलह सोचबाक आrsquo गनधनीक आदित एहन पड़ल ज सतत सपनाम आrsquo जगत िलखबा-पढ़बा काल धिर ई पाचा निह छोड़लक दसमाम छमाही परीकषा िकछ िदन पिहन दन छी कॉमसरक परीकषाम एकटा बनलह मदा ओrsquo गलत बिन गल फर दोसर अrsquo तसर बर यास कलह सभटा

क उ र अबत छल मदा पिहलो क उ र परा निह भrsquo रहल छलकॉपीक अगाक नीचाम नका ललह आrsquo पािन पीबाक बह ज बहरलह त घर पहिच गलह पढ़त-पढ़त सोचय लगत छी ए प ा उनटन घटा बीित जाइत छल िचिड़याखाना गल रही एक बर िकछ गोटहमर सभक सबधी लोकिन ओतय हमरा सभक भिट गलाह ब हाइ-फाइ सभ ओनत कहलिनह िकछ निह मदा हनकर सभक बगबानी दिख कय हमराम हीन भावना आयलचपप भीड़म िनकिल घरक लल िनकिल गलह जबीम पाइ निह रहय स पर िनकिल गलह ओतय िचिड़याखानाम सभ डराइत रहल ज कतय हरा गल सभक कहलह ज स भोथला गल रही स बात ककरो निह बतलह सभ लोक ज भटय यह कहय ज अहा फलनाक बटा छिथ बचार भगवान छिथ िहनकर िपताक प-िसलप िबना पाइयक बना िदयनह िपताजीस निहत सहकम खश छलिनह निहय ठीकदार सभ सहकम एिह लrsquo कय ज निह सवय कमाइत अिछ निहय दोसराक कमाय दत अिछ पघभायक िगनती ब ाम बदमाशम होइत छल एक बर ासफरक बाद जखन हमरा सभ गाम गलह त पघ भाय ज सभक फलवाड़ीस नीक-नीक गाछ उखािड़ कय अपना घरक आगा लगाrsquo लत छल स आब एकिह सालम दबबसभस पाच बसिनहार िव ाथ क रपम िगनतीम आिब गलएिह बर ासफरक बादक गामम गामक िनवास िकछ बशी

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

15

नमगर भrsquo गल छल फर मखयम ी पदक दावदार एकटा नताजी जखन गामम वोट मगबाक लल अयलाह तखन काका हनकास भट कएलिनह आrsquo कहलिखनह ज हमर भायक वकसरस नन-वकसर म ासफर कए िदयौक ब ा सभ पोसा जयतक नताजी कहलिनह ज जौ हम जीित गलह त ई काज त हम जरर करब वकसरम जयबाक परवी त बहत आयल मदा नन-वकसरम जयबाक हत ई पिहल परवी छी सयोग एहन भल ज ओrsquo नताजी जीित गलाह आrsquo मखयम ी सहो बिन गलाह ओrsquo शपथ हण कलाक बाद ई काज धिर कलिनह ज िपताजीक ासफर कय दलिखनह आrsquo हमरा सभ पनः शहर आिब गल रही गामम रहीत एक गोट ज हमर भायक सगी छलाह कर गप यािद पिड़ जाइत अिछ ज ओrsquo ककरो अनका सगम कहन छलाह हनकर अनसार हनकर मायक सवभाव ती छलिनह आrsquo ओrsquo खनाइ खाइत काल झगड़ा करय लगत छलीह मदा ओिह िदन ककरो अनका ओrsquo आर ती सवभावक दखन छलाह खराब आिथक िसथितक उपरात होयबला कलहक पिरणाम हमरो सभ दिख रहल छलह द टा घटना आइयो हमरा िवचिलत कए दत अिछ एकटात इनकम टकस कटौतीक मास- माचर मास ई घटना त सभ साल होइत छल मदा कटौती बढ़त-बढ़त एिह साल धिर आिब कय परा माचर मासक दरमाहा कािट ललक मा कहत छलीह ज आब भोजन कोना चलय जयतौह आब भीख मागय जइह गrsquo सभ मदा बाबजी एकटा गामक भाितजक पोसटकाडर पठलिनह आrsquo ओrsquo आठ सय टाका आिन कय दय गलिखनह तखन जाrsquo कय असरकषाक भावना खतम भल छल भीख मगत अखनो जौ ककरो दखत छी त मोन कलपय लगत अिछ दोसर घटना अिछ जखन हमरा घरक आगा एकटा एकसीडट भल छल आrsquo ओकरा बाद हमर भाइ खनाइ छोिड़ दन छलाह आrsquo कािन-कािन कय आिख लाल कए लन छलाह िपताजी जखन बझबय लगलाह त ओrsquo जवाब दलिनह अहाक जौ िकछ भय जायत तखन हमरा सभक की होयत िपताजी इशयोरस बनीिफट जीपीएफ

चयटी आिदक िहसाब लगाय भायक बझलिनह ज 99000 रपययात तरत भटत आrsquo फर मिहन-मिहन पशनो भटत लगभग एक घटा तक बाबजी भायक बझबत रहलाह

हमरा सभक ओिहठाम एक गोट पीसा आयल छलाह आइयो घम कयो अबत छिथ त हम सरिकषत अनभव करत छी बाबजीक हनकर सार भलिखनह स एिह ओहदास हसी सहो चिल रहल छल ओrsquo कहलिनह ज हमर िपताजी जका ईमानदार एकटा बीडीओ साहब झझारपरम छलाह िपताजी हनकर मलाह छलिखनह क कािट अफसर भलाह मदा हमर सभक घर जका हनको घरम खाट टा छलिनह पीसा कहलिखनह ज कथी ल अफसर भलह गामम रिहतह आrsquo मचान पर बिस माछ भात खएतह माछक कारबारम फायदा होइत

बिहनक िववाह बाद घरम कखनो काल बहनोइ अबत छलाह जमायक अिबत दरी माक झगड़ा िपताजी स शर भय जाइत छल िकएकत घर इतजाम त िकछओ रिहत निह छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

16

ासफरक बाद िपताजीक अिभयान घसखोरक सजा दबय पर चलल आrsquo जखन सरकारी त परस िव ास खतम भए गलिनह तखन एकटा ताि कक फरम पिड़ गलाह घरम माता-िपताक बीच कलह बिढ़ गल एक िदन िपताजीस हमरो बहसा-बहसी भए गल आrsquo तीन भाय बिहन गरा लािग कय कानय लगलह तकरा बादस भाय-बिहन सभस झगड़ा होयब समा भय गल

--------------------------------------------------------------------

अनर गनधन करत रही घरक लगम पहचलह त भीड़ दिख मोन हदिस गल ज बाबजीक त िकछ निह भrsquo गलिनह घरम पहचलह त मा-बिहन स पछय लगलह ज की भल सभ बोल भरोस दबय लगलिथ त आरो तामस उठय लागल जोरस कािन कय बाजय लगलह ज बाबजी मिर गलाह की कतय छिनह हनकर मत शरीर तािह पर बिहन कहलिनह ज निह हनका िकछ निह भलिनह अहाक सगी ज मकान मािलकक बटा अिछ स ओrsquo ओकर चोट भाय ओकर िपता आrsquo िरकशाबला चार िरकशा पर जाइत छल बचारा िरकशा बला िववाह कrsquo कय किनयाक अननिहय छल एकटा िवशाल क िरकशाक ध ा मािर दलकक ठामिह मिर जाय गलाह हमर कानब खतम भय गल ई ज आफत आयल छक स आइ ककरो अनका घर ओना ओrsquo ज मत भल छल हमर सग डढ़ सालस सकल जा रहल छल ितिदन ातः सभ िदन ातः सीढ़ी पर कॉलबल बजबत छलह आrsquo ओrsquo सीढ़ीस उतरत छल आrsquo सग हम सभ सकल जाइत छलह मोन पड़ल ज कािलह सहो सभ िदन जका हम कॉलबल बजन छलहत ओकर बिहन ज चशमा लगबत छिल आrsquo झनकािह छलीह स ऊपरस तमसाक कहलक ज कतक जोरस आrsquo दरी तक कॉलबल बजबत छी आrsquo सहो ज बर-बर िकएक बजबत छी आिब रहल अिछ कािलहत ओrsquo आयल मदा हम तखनिह किह दिलयक ज कािलहस हम कॉलबल निह बजायब अहाक हमरा सग जयबाक होय त नीच उतिर कय आयब आrsquo सग चलब ओrsquo निह आयल त हम िकएक कॉलबल बजिबतह डढ़ सालम पिहल बर भल छल ज हम कॉलबल निह बजन छलह आrsquo ओrsquo डढ़ सालम पिहल बर सकल नागा कएन छल आब हमरा मोनम हबय लागल ज कतह ओrsquo बािज त निह दन होयत ज हम कािलहस कॉलबल निह बजायब मदा कसाइत ओकर कोनो आनो कायर म होयतक िकएकत चोट भाय आrsquo िपताक सग िरकशास कतह जाrsquo रहल छल असत हम िचितत छलह मदा दःखी निह मदा मोनक गप िकयो बझय निह त मह लटकन ठाढ़ रहीहमत मा सोचन रही ज कािलहस एकरा सग सकल निह जायब जायत ई असगर मदा ओrsquo त असगर निह जायत स सतय कय दखा दलक हमर मायक आिखम नोर छलिनह मदा हमर भीतर स तािकएकत हमर िपताजीक मतय ज रिक गल छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

17

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

18

5प (आगा)

74 एसएमएस

कह एिहम अहा छी सहमत आrsquo की छी अहा असहमत दन रपम िदयrsquo अहा अपन िवचार कय एस एमएस

आिह कमाऊ अहा रपयया हम बिर छी भाइ नय ट ोलोजी छी ई सभ बिर कयो निह आइ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

19

75 अलहआ

खाइत भलह हम अकचछ तखन ई अकाल छल भल भािर वदपाठक सिन कय आ ह अएलह हिर ार भखािल

भिर िदन म भािख सोचल खीर पड़ी सभ खायब मदा ओत ा पिडत सभ खाrsquo ई सभ छल अघायल कएलक मन पिरव रन कहलक आइ अलहआ अिह लायब बझल निह छल हमरा ई हाथ धोन छलह बसल आयल अलहआ दिख कर जोिड़ िवनती कए हम पछल (अलहआस) हमत छी नस आयल

अहा कथीस अयलह हमरास पिहन अहा एतय

कोन सवारी स पहचलह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

20

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

21

76 दीया-बाती

आयल दीया बाती कतक अमावसया अिछ बीतल जकर अनहारम लागल चोट कतक जीव थकचायल परिह अनहारक छल थाती दीया बाती अनलक काश जञान-जयोितक अकाश नमन करय छी हम एिह बातक अधकार-ितिमर कर होबय नाश

77 इटािलयन सलन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

22

घर भल समसतीपरिदललीम छी आयल खोिल सलन इटािलयनअयलह कमायलrsquo

पिलसक रोक दिख कय गलह गाम घिर पनः छी आयल सलन कतय बानाओल ईटा पर ज छी अहा बसल सह कहबछ इटािलयन रोक अह पर अिछ पिलसक सहो अखनो धिर निह बझल यौ अहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 13: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

13

4कथा

इमानदारीक गलमर

घर अबत काल मोन कोना दिन कrsquo रहल छल सभ कयो एक दोसरा स िकछ असभव घिटत होयबाक गप कrsquo रहल छलाह हम दन भाय सातम ककषाम पढ़त छी सगिह-सग मदा आइ पघ भायक पटम ददर छल स ओrsquo िटफीनक बाद छ ी लrsquo घर चिल गल छलाह सकलम सभक हसत दखत छी त अपन घरक िसथित यािद पिड़ जाइत अिछईषय़ार सहो होइत अिछ आन ब ाक भगय पर फर मोनम ईहो होइत अिछ ज हमर सभ जका पिरिसथित होयत एकरो सभक मदा झ स ताक नाटक करत जाइत अिछघरम माय बापक कलहक बीच डरायल सन रहत छी लगत रहत अिछ ज ई सभ पिरिसथित किहयो खतम निह होयत निहत दोसरस गपप कय सकत छी निहय ककरो अपन मोनक गपप किह सकत छी बर-बखत किहयो अपन सहायताक हत सहो सोर निह कrsquo सकत छी माय ठीक घरघसका महदबबर आिद िवशषणस िवभिषत करत छलीह साझम घमनाइ आिक दगारपजाक मला गनाइ ई सभ बात हमरा सभक जीवनस दर छल एक बर भकमप जका आयल छल सभ कयो ील तोिड़ कय बहरायल मदा हम खाट पर पड़ल रिह गलह िकछत अकमरणयतावश आrsquo िकछ ई सोिच कय ज की होयत घर टिट दह पर खसत त समसयास मि योत भटत एक बर बाबजीक कटहरक कोआ खलाक बाद पट फिल गलिनह द बज राितम ईहो निह फराइत छल ज बगलम वनजीक बाबक बजा िलयिनह ज कोनो डॉकटरक बजा दताह फरायलत छल मदा किहयो गप निह छल त आइ काज पड़ला पर किहयिनह स िहयाऊ निह भल माय कबाड़ पीिट कय पड़ोसीक उठलिनह कनत िखजत रहलीह पड़ोसी डॉकटरक बजओलक तखन जाrsquo कय बाबजीक जान बाचल माय ाप सहो दत रहल आrsquo ईहो कहत रहल ज पाच वषरक बटा रहत छक त सभ भरोस दत छक ज कनत िकएक छी अहाक त पाच वषरक बटा अिछ आrsquo ई सभ जाह अपन भोगबह हमत दिनयास चिल जायब बिहन कॉलजम पढ़त छलीह कॉलजक रसता पर जाय पड़त छल आrsquo कॉलजस आगा सकल छल बिहन कहलिनह ज अह सभ सग हमरा सभक सग चल एक िदन हमरा सभ गलो रही मदा गप िबन कन हम दन भाय आग-आग झटकत चल गलह मोनम ईहो भव छल ज छौड़ा सभ चीिनह निह जाय ज हमरा सभक ई बिहन छिथ आब ई सोचत छी ज िचिनहय जाइत त की होइत अपन ि वक िवकासक कमी छल ई बादम पघ भल छी त मा-बापक उकटत िछयिनह ज घरघसस आrsquo महचरक सजञा ज दलह अहा सभ किहयो ई सोचलह ज कोनो पड़ोसीस गपप निह करबाक सगी-साथी निह बनयबाक घमब-िफरब निह करबाक उपदशक पाछ ज अहा सभ उपदश दलह ओकर पाछा इचछा समाजक बराइस दर करबाक उद शय छल परत यह त बनलक महचर आrsquo घरघसस हमरा सभक राितम माय बापक झगड़ाक सीन सपनाम दखत छलह आrsquo डरा कय उिठ जाइत छलह पघ भाय बिहनस हमरा खब झगड़ा होइत छल मदा एक बर माय-बापक झगड़ाक पछित खब कानल छलह खब बाजल छलह िकछ िदनस भाय-बिहनस झगड़ाक बाद टोका-टोकी बनद छल सभ बर वह लोकिन आगा भrsquo टोकत छलाह मदा एिह बर हम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

14

कानत-कानत बिहनक टोकिलयक आrsquo फर किहयो बिहनस झगड़ा निह भल भाय िपिठया छल सग पढ़त छल तािह हत ओकरास त झगड़ा होइत रहल मदा कम-सम एिह सभ गपक हत मा िपताजीक िजममदार ठहराबिथ ज सभस पड़ोसी-सबधी जान-पहचानस गप करबास ओrsquo किहयो निह रोकलिनह आrsquo सभटा दोष िपताक छलिनह एक बर गलोब िकनबाक िज क बाद कएक बर समय दल गल ज आइ आयत कािलह आयत हम पढ़ब छोिड़ दलह आrsquo तखन जाrsquo कय गलोब आयल बिहन अखनो कहत छिथ ज गलोब अनबाक िज क परा भलाक बाद हमर पढ़ाइक लय टिट गल वगरम सथान थमस नीचा आिब गल आrsquo िपताजी एकर कारण त -म म ताकय लगलाह एकटा ताि कस भट भrsquo गलिनह कतक िदन हमरा सभ गामम रहत जाइत गलह कॉलोनीम एकटा एकाउनटट बाब छलाह ओrsquo बाबजीक कहलिखनह ज अहा त घस निह लत छी मदा अहाक प ी अहाक नाम पर घस लत छिथ सभ ासफरक बाद िबहार सरकारक नौकरीम दरमाहा बद भrsquo जाइत छकआrsquo तािह ार सभ ासफरक बाद बाबजी हमरा सभक गाम पठा दत छलाह एिह मम हमरा सभ गामम छलह िपताजीक िच ी माक नामस गाम आयल छल हमही पढ़न रही बाबजी मायक िलखन छलाह ज जौ अहा पाइ लन छी त लौटा िदयौक हम िवजीलसक िलखन छी छापा पड़त तखन पाइ िनकलत त ब बदनामी होयत एिह सभ पिरिसथितम सकलम हम घरक पिरिसथितक िबसिर जयबाक यास करय लगलह झ क हसय लगलह ई आदित पकड़न छी घरक बड़ाई करय लगलह लोक सभ बाबजीक ईमानदारीक त चचार किरत रहय हम सभ घरक कलहक िवषय घरक बाहर अनबास परहज करय लगलह लोक बझत त हसत आrsquo बझ ज ईमानदारीक गलमरक िजबत जाइत गलह सोचबाक आrsquo गनधनीक आदित एहन पड़ल ज सतत सपनाम आrsquo जगत िलखबा-पढ़बा काल धिर ई पाचा निह छोड़लक दसमाम छमाही परीकषा िकछ िदन पिहन दन छी कॉमसरक परीकषाम एकटा बनलह मदा ओrsquo गलत बिन गल फर दोसर अrsquo तसर बर यास कलह सभटा

क उ र अबत छल मदा पिहलो क उ र परा निह भrsquo रहल छलकॉपीक अगाक नीचाम नका ललह आrsquo पािन पीबाक बह ज बहरलह त घर पहिच गलह पढ़त-पढ़त सोचय लगत छी ए प ा उनटन घटा बीित जाइत छल िचिड़याखाना गल रही एक बर िकछ गोटहमर सभक सबधी लोकिन ओतय हमरा सभक भिट गलाह ब हाइ-फाइ सभ ओनत कहलिनह िकछ निह मदा हनकर सभक बगबानी दिख कय हमराम हीन भावना आयलचपप भीड़म िनकिल घरक लल िनकिल गलह जबीम पाइ निह रहय स पर िनकिल गलह ओतय िचिड़याखानाम सभ डराइत रहल ज कतय हरा गल सभक कहलह ज स भोथला गल रही स बात ककरो निह बतलह सभ लोक ज भटय यह कहय ज अहा फलनाक बटा छिथ बचार भगवान छिथ िहनकर िपताक प-िसलप िबना पाइयक बना िदयनह िपताजीस निहत सहकम खश छलिनह निहय ठीकदार सभ सहकम एिह लrsquo कय ज निह सवय कमाइत अिछ निहय दोसराक कमाय दत अिछ पघभायक िगनती ब ाम बदमाशम होइत छल एक बर ासफरक बाद जखन हमरा सभ गाम गलह त पघ भाय ज सभक फलवाड़ीस नीक-नीक गाछ उखािड़ कय अपना घरक आगा लगाrsquo लत छल स आब एकिह सालम दबबसभस पाच बसिनहार िव ाथ क रपम िगनतीम आिब गलएिह बर ासफरक बादक गामम गामक िनवास िकछ बशी

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

15

नमगर भrsquo गल छल फर मखयम ी पदक दावदार एकटा नताजी जखन गामम वोट मगबाक लल अयलाह तखन काका हनकास भट कएलिनह आrsquo कहलिखनह ज हमर भायक वकसरस नन-वकसर म ासफर कए िदयौक ब ा सभ पोसा जयतक नताजी कहलिनह ज जौ हम जीित गलह त ई काज त हम जरर करब वकसरम जयबाक परवी त बहत आयल मदा नन-वकसरम जयबाक हत ई पिहल परवी छी सयोग एहन भल ज ओrsquo नताजी जीित गलाह आrsquo मखयम ी सहो बिन गलाह ओrsquo शपथ हण कलाक बाद ई काज धिर कलिनह ज िपताजीक ासफर कय दलिखनह आrsquo हमरा सभ पनः शहर आिब गल रही गामम रहीत एक गोट ज हमर भायक सगी छलाह कर गप यािद पिड़ जाइत अिछ ज ओrsquo ककरो अनका सगम कहन छलाह हनकर अनसार हनकर मायक सवभाव ती छलिनह आrsquo ओrsquo खनाइ खाइत काल झगड़ा करय लगत छलीह मदा ओिह िदन ककरो अनका ओrsquo आर ती सवभावक दखन छलाह खराब आिथक िसथितक उपरात होयबला कलहक पिरणाम हमरो सभ दिख रहल छलह द टा घटना आइयो हमरा िवचिलत कए दत अिछ एकटात इनकम टकस कटौतीक मास- माचर मास ई घटना त सभ साल होइत छल मदा कटौती बढ़त-बढ़त एिह साल धिर आिब कय परा माचर मासक दरमाहा कािट ललक मा कहत छलीह ज आब भोजन कोना चलय जयतौह आब भीख मागय जइह गrsquo सभ मदा बाबजी एकटा गामक भाितजक पोसटकाडर पठलिनह आrsquo ओrsquo आठ सय टाका आिन कय दय गलिखनह तखन जाrsquo कय असरकषाक भावना खतम भल छल भीख मगत अखनो जौ ककरो दखत छी त मोन कलपय लगत अिछ दोसर घटना अिछ जखन हमरा घरक आगा एकटा एकसीडट भल छल आrsquo ओकरा बाद हमर भाइ खनाइ छोिड़ दन छलाह आrsquo कािन-कािन कय आिख लाल कए लन छलाह िपताजी जखन बझबय लगलाह त ओrsquo जवाब दलिनह अहाक जौ िकछ भय जायत तखन हमरा सभक की होयत िपताजी इशयोरस बनीिफट जीपीएफ

चयटी आिदक िहसाब लगाय भायक बझलिनह ज 99000 रपययात तरत भटत आrsquo फर मिहन-मिहन पशनो भटत लगभग एक घटा तक बाबजी भायक बझबत रहलाह

हमरा सभक ओिहठाम एक गोट पीसा आयल छलाह आइयो घम कयो अबत छिथ त हम सरिकषत अनभव करत छी बाबजीक हनकर सार भलिखनह स एिह ओहदास हसी सहो चिल रहल छल ओrsquo कहलिनह ज हमर िपताजी जका ईमानदार एकटा बीडीओ साहब झझारपरम छलाह िपताजी हनकर मलाह छलिखनह क कािट अफसर भलाह मदा हमर सभक घर जका हनको घरम खाट टा छलिनह पीसा कहलिखनह ज कथी ल अफसर भलह गामम रिहतह आrsquo मचान पर बिस माछ भात खएतह माछक कारबारम फायदा होइत

बिहनक िववाह बाद घरम कखनो काल बहनोइ अबत छलाह जमायक अिबत दरी माक झगड़ा िपताजी स शर भय जाइत छल िकएकत घर इतजाम त िकछओ रिहत निह छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

16

ासफरक बाद िपताजीक अिभयान घसखोरक सजा दबय पर चलल आrsquo जखन सरकारी त परस िव ास खतम भए गलिनह तखन एकटा ताि कक फरम पिड़ गलाह घरम माता-िपताक बीच कलह बिढ़ गल एक िदन िपताजीस हमरो बहसा-बहसी भए गल आrsquo तीन भाय बिहन गरा लािग कय कानय लगलह तकरा बादस भाय-बिहन सभस झगड़ा होयब समा भय गल

--------------------------------------------------------------------

अनर गनधन करत रही घरक लगम पहचलह त भीड़ दिख मोन हदिस गल ज बाबजीक त िकछ निह भrsquo गलिनह घरम पहचलह त मा-बिहन स पछय लगलह ज की भल सभ बोल भरोस दबय लगलिथ त आरो तामस उठय लागल जोरस कािन कय बाजय लगलह ज बाबजी मिर गलाह की कतय छिनह हनकर मत शरीर तािह पर बिहन कहलिनह ज निह हनका िकछ निह भलिनह अहाक सगी ज मकान मािलकक बटा अिछ स ओrsquo ओकर चोट भाय ओकर िपता आrsquo िरकशाबला चार िरकशा पर जाइत छल बचारा िरकशा बला िववाह कrsquo कय किनयाक अननिहय छल एकटा िवशाल क िरकशाक ध ा मािर दलकक ठामिह मिर जाय गलाह हमर कानब खतम भय गल ई ज आफत आयल छक स आइ ककरो अनका घर ओना ओrsquo ज मत भल छल हमर सग डढ़ सालस सकल जा रहल छल ितिदन ातः सभ िदन ातः सीढ़ी पर कॉलबल बजबत छलह आrsquo ओrsquo सीढ़ीस उतरत छल आrsquo सग हम सभ सकल जाइत छलह मोन पड़ल ज कािलह सहो सभ िदन जका हम कॉलबल बजन छलहत ओकर बिहन ज चशमा लगबत छिल आrsquo झनकािह छलीह स ऊपरस तमसाक कहलक ज कतक जोरस आrsquo दरी तक कॉलबल बजबत छी आrsquo सहो ज बर-बर िकएक बजबत छी आिब रहल अिछ कािलहत ओrsquo आयल मदा हम तखनिह किह दिलयक ज कािलहस हम कॉलबल निह बजायब अहाक हमरा सग जयबाक होय त नीच उतिर कय आयब आrsquo सग चलब ओrsquo निह आयल त हम िकएक कॉलबल बजिबतह डढ़ सालम पिहल बर भल छल ज हम कॉलबल निह बजन छलह आrsquo ओrsquo डढ़ सालम पिहल बर सकल नागा कएन छल आब हमरा मोनम हबय लागल ज कतह ओrsquo बािज त निह दन होयत ज हम कािलहस कॉलबल निह बजायब मदा कसाइत ओकर कोनो आनो कायर म होयतक िकएकत चोट भाय आrsquo िपताक सग िरकशास कतह जाrsquo रहल छल असत हम िचितत छलह मदा दःखी निह मदा मोनक गप िकयो बझय निह त मह लटकन ठाढ़ रहीहमत मा सोचन रही ज कािलहस एकरा सग सकल निह जायब जायत ई असगर मदा ओrsquo त असगर निह जायत स सतय कय दखा दलक हमर मायक आिखम नोर छलिनह मदा हमर भीतर स तािकएकत हमर िपताजीक मतय ज रिक गल छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

17

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

18

5प (आगा)

74 एसएमएस

कह एिहम अहा छी सहमत आrsquo की छी अहा असहमत दन रपम िदयrsquo अहा अपन िवचार कय एस एमएस

आिह कमाऊ अहा रपयया हम बिर छी भाइ नय ट ोलोजी छी ई सभ बिर कयो निह आइ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

19

75 अलहआ

खाइत भलह हम अकचछ तखन ई अकाल छल भल भािर वदपाठक सिन कय आ ह अएलह हिर ार भखािल

भिर िदन म भािख सोचल खीर पड़ी सभ खायब मदा ओत ा पिडत सभ खाrsquo ई सभ छल अघायल कएलक मन पिरव रन कहलक आइ अलहआ अिह लायब बझल निह छल हमरा ई हाथ धोन छलह बसल आयल अलहआ दिख कर जोिड़ िवनती कए हम पछल (अलहआस) हमत छी नस आयल

अहा कथीस अयलह हमरास पिहन अहा एतय

कोन सवारी स पहचलह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

20

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

21

76 दीया-बाती

आयल दीया बाती कतक अमावसया अिछ बीतल जकर अनहारम लागल चोट कतक जीव थकचायल परिह अनहारक छल थाती दीया बाती अनलक काश जञान-जयोितक अकाश नमन करय छी हम एिह बातक अधकार-ितिमर कर होबय नाश

77 इटािलयन सलन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

22

घर भल समसतीपरिदललीम छी आयल खोिल सलन इटािलयनअयलह कमायलrsquo

पिलसक रोक दिख कय गलह गाम घिर पनः छी आयल सलन कतय बानाओल ईटा पर ज छी अहा बसल सह कहबछ इटािलयन रोक अह पर अिछ पिलसक सहो अखनो धिर निह बझल यौ अहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 14: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

14

कानत-कानत बिहनक टोकिलयक आrsquo फर किहयो बिहनस झगड़ा निह भल भाय िपिठया छल सग पढ़त छल तािह हत ओकरास त झगड़ा होइत रहल मदा कम-सम एिह सभ गपक हत मा िपताजीक िजममदार ठहराबिथ ज सभस पड़ोसी-सबधी जान-पहचानस गप करबास ओrsquo किहयो निह रोकलिनह आrsquo सभटा दोष िपताक छलिनह एक बर गलोब िकनबाक िज क बाद कएक बर समय दल गल ज आइ आयत कािलह आयत हम पढ़ब छोिड़ दलह आrsquo तखन जाrsquo कय गलोब आयल बिहन अखनो कहत छिथ ज गलोब अनबाक िज क परा भलाक बाद हमर पढ़ाइक लय टिट गल वगरम सथान थमस नीचा आिब गल आrsquo िपताजी एकर कारण त -म म ताकय लगलाह एकटा ताि कस भट भrsquo गलिनह कतक िदन हमरा सभ गामम रहत जाइत गलह कॉलोनीम एकटा एकाउनटट बाब छलाह ओrsquo बाबजीक कहलिखनह ज अहा त घस निह लत छी मदा अहाक प ी अहाक नाम पर घस लत छिथ सभ ासफरक बाद िबहार सरकारक नौकरीम दरमाहा बद भrsquo जाइत छकआrsquo तािह ार सभ ासफरक बाद बाबजी हमरा सभक गाम पठा दत छलाह एिह मम हमरा सभ गामम छलह िपताजीक िच ी माक नामस गाम आयल छल हमही पढ़न रही बाबजी मायक िलखन छलाह ज जौ अहा पाइ लन छी त लौटा िदयौक हम िवजीलसक िलखन छी छापा पड़त तखन पाइ िनकलत त ब बदनामी होयत एिह सभ पिरिसथितम सकलम हम घरक पिरिसथितक िबसिर जयबाक यास करय लगलह झ क हसय लगलह ई आदित पकड़न छी घरक बड़ाई करय लगलह लोक सभ बाबजीक ईमानदारीक त चचार किरत रहय हम सभ घरक कलहक िवषय घरक बाहर अनबास परहज करय लगलह लोक बझत त हसत आrsquo बझ ज ईमानदारीक गलमरक िजबत जाइत गलह सोचबाक आrsquo गनधनीक आदित एहन पड़ल ज सतत सपनाम आrsquo जगत िलखबा-पढ़बा काल धिर ई पाचा निह छोड़लक दसमाम छमाही परीकषा िकछ िदन पिहन दन छी कॉमसरक परीकषाम एकटा बनलह मदा ओrsquo गलत बिन गल फर दोसर अrsquo तसर बर यास कलह सभटा

क उ र अबत छल मदा पिहलो क उ र परा निह भrsquo रहल छलकॉपीक अगाक नीचाम नका ललह आrsquo पािन पीबाक बह ज बहरलह त घर पहिच गलह पढ़त-पढ़त सोचय लगत छी ए प ा उनटन घटा बीित जाइत छल िचिड़याखाना गल रही एक बर िकछ गोटहमर सभक सबधी लोकिन ओतय हमरा सभक भिट गलाह ब हाइ-फाइ सभ ओनत कहलिनह िकछ निह मदा हनकर सभक बगबानी दिख कय हमराम हीन भावना आयलचपप भीड़म िनकिल घरक लल िनकिल गलह जबीम पाइ निह रहय स पर िनकिल गलह ओतय िचिड़याखानाम सभ डराइत रहल ज कतय हरा गल सभक कहलह ज स भोथला गल रही स बात ककरो निह बतलह सभ लोक ज भटय यह कहय ज अहा फलनाक बटा छिथ बचार भगवान छिथ िहनकर िपताक प-िसलप िबना पाइयक बना िदयनह िपताजीस निहत सहकम खश छलिनह निहय ठीकदार सभ सहकम एिह लrsquo कय ज निह सवय कमाइत अिछ निहय दोसराक कमाय दत अिछ पघभायक िगनती ब ाम बदमाशम होइत छल एक बर ासफरक बाद जखन हमरा सभ गाम गलह त पघ भाय ज सभक फलवाड़ीस नीक-नीक गाछ उखािड़ कय अपना घरक आगा लगाrsquo लत छल स आब एकिह सालम दबबसभस पाच बसिनहार िव ाथ क रपम िगनतीम आिब गलएिह बर ासफरक बादक गामम गामक िनवास िकछ बशी

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

15

नमगर भrsquo गल छल फर मखयम ी पदक दावदार एकटा नताजी जखन गामम वोट मगबाक लल अयलाह तखन काका हनकास भट कएलिनह आrsquo कहलिखनह ज हमर भायक वकसरस नन-वकसर म ासफर कए िदयौक ब ा सभ पोसा जयतक नताजी कहलिनह ज जौ हम जीित गलह त ई काज त हम जरर करब वकसरम जयबाक परवी त बहत आयल मदा नन-वकसरम जयबाक हत ई पिहल परवी छी सयोग एहन भल ज ओrsquo नताजी जीित गलाह आrsquo मखयम ी सहो बिन गलाह ओrsquo शपथ हण कलाक बाद ई काज धिर कलिनह ज िपताजीक ासफर कय दलिखनह आrsquo हमरा सभ पनः शहर आिब गल रही गामम रहीत एक गोट ज हमर भायक सगी छलाह कर गप यािद पिड़ जाइत अिछ ज ओrsquo ककरो अनका सगम कहन छलाह हनकर अनसार हनकर मायक सवभाव ती छलिनह आrsquo ओrsquo खनाइ खाइत काल झगड़ा करय लगत छलीह मदा ओिह िदन ककरो अनका ओrsquo आर ती सवभावक दखन छलाह खराब आिथक िसथितक उपरात होयबला कलहक पिरणाम हमरो सभ दिख रहल छलह द टा घटना आइयो हमरा िवचिलत कए दत अिछ एकटात इनकम टकस कटौतीक मास- माचर मास ई घटना त सभ साल होइत छल मदा कटौती बढ़त-बढ़त एिह साल धिर आिब कय परा माचर मासक दरमाहा कािट ललक मा कहत छलीह ज आब भोजन कोना चलय जयतौह आब भीख मागय जइह गrsquo सभ मदा बाबजी एकटा गामक भाितजक पोसटकाडर पठलिनह आrsquo ओrsquo आठ सय टाका आिन कय दय गलिखनह तखन जाrsquo कय असरकषाक भावना खतम भल छल भीख मगत अखनो जौ ककरो दखत छी त मोन कलपय लगत अिछ दोसर घटना अिछ जखन हमरा घरक आगा एकटा एकसीडट भल छल आrsquo ओकरा बाद हमर भाइ खनाइ छोिड़ दन छलाह आrsquo कािन-कािन कय आिख लाल कए लन छलाह िपताजी जखन बझबय लगलाह त ओrsquo जवाब दलिनह अहाक जौ िकछ भय जायत तखन हमरा सभक की होयत िपताजी इशयोरस बनीिफट जीपीएफ

चयटी आिदक िहसाब लगाय भायक बझलिनह ज 99000 रपययात तरत भटत आrsquo फर मिहन-मिहन पशनो भटत लगभग एक घटा तक बाबजी भायक बझबत रहलाह

हमरा सभक ओिहठाम एक गोट पीसा आयल छलाह आइयो घम कयो अबत छिथ त हम सरिकषत अनभव करत छी बाबजीक हनकर सार भलिखनह स एिह ओहदास हसी सहो चिल रहल छल ओrsquo कहलिनह ज हमर िपताजी जका ईमानदार एकटा बीडीओ साहब झझारपरम छलाह िपताजी हनकर मलाह छलिखनह क कािट अफसर भलाह मदा हमर सभक घर जका हनको घरम खाट टा छलिनह पीसा कहलिखनह ज कथी ल अफसर भलह गामम रिहतह आrsquo मचान पर बिस माछ भात खएतह माछक कारबारम फायदा होइत

बिहनक िववाह बाद घरम कखनो काल बहनोइ अबत छलाह जमायक अिबत दरी माक झगड़ा िपताजी स शर भय जाइत छल िकएकत घर इतजाम त िकछओ रिहत निह छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

16

ासफरक बाद िपताजीक अिभयान घसखोरक सजा दबय पर चलल आrsquo जखन सरकारी त परस िव ास खतम भए गलिनह तखन एकटा ताि कक फरम पिड़ गलाह घरम माता-िपताक बीच कलह बिढ़ गल एक िदन िपताजीस हमरो बहसा-बहसी भए गल आrsquo तीन भाय बिहन गरा लािग कय कानय लगलह तकरा बादस भाय-बिहन सभस झगड़ा होयब समा भय गल

--------------------------------------------------------------------

अनर गनधन करत रही घरक लगम पहचलह त भीड़ दिख मोन हदिस गल ज बाबजीक त िकछ निह भrsquo गलिनह घरम पहचलह त मा-बिहन स पछय लगलह ज की भल सभ बोल भरोस दबय लगलिथ त आरो तामस उठय लागल जोरस कािन कय बाजय लगलह ज बाबजी मिर गलाह की कतय छिनह हनकर मत शरीर तािह पर बिहन कहलिनह ज निह हनका िकछ निह भलिनह अहाक सगी ज मकान मािलकक बटा अिछ स ओrsquo ओकर चोट भाय ओकर िपता आrsquo िरकशाबला चार िरकशा पर जाइत छल बचारा िरकशा बला िववाह कrsquo कय किनयाक अननिहय छल एकटा िवशाल क िरकशाक ध ा मािर दलकक ठामिह मिर जाय गलाह हमर कानब खतम भय गल ई ज आफत आयल छक स आइ ककरो अनका घर ओना ओrsquo ज मत भल छल हमर सग डढ़ सालस सकल जा रहल छल ितिदन ातः सभ िदन ातः सीढ़ी पर कॉलबल बजबत छलह आrsquo ओrsquo सीढ़ीस उतरत छल आrsquo सग हम सभ सकल जाइत छलह मोन पड़ल ज कािलह सहो सभ िदन जका हम कॉलबल बजन छलहत ओकर बिहन ज चशमा लगबत छिल आrsquo झनकािह छलीह स ऊपरस तमसाक कहलक ज कतक जोरस आrsquo दरी तक कॉलबल बजबत छी आrsquo सहो ज बर-बर िकएक बजबत छी आिब रहल अिछ कािलहत ओrsquo आयल मदा हम तखनिह किह दिलयक ज कािलहस हम कॉलबल निह बजायब अहाक हमरा सग जयबाक होय त नीच उतिर कय आयब आrsquo सग चलब ओrsquo निह आयल त हम िकएक कॉलबल बजिबतह डढ़ सालम पिहल बर भल छल ज हम कॉलबल निह बजन छलह आrsquo ओrsquo डढ़ सालम पिहल बर सकल नागा कएन छल आब हमरा मोनम हबय लागल ज कतह ओrsquo बािज त निह दन होयत ज हम कािलहस कॉलबल निह बजायब मदा कसाइत ओकर कोनो आनो कायर म होयतक िकएकत चोट भाय आrsquo िपताक सग िरकशास कतह जाrsquo रहल छल असत हम िचितत छलह मदा दःखी निह मदा मोनक गप िकयो बझय निह त मह लटकन ठाढ़ रहीहमत मा सोचन रही ज कािलहस एकरा सग सकल निह जायब जायत ई असगर मदा ओrsquo त असगर निह जायत स सतय कय दखा दलक हमर मायक आिखम नोर छलिनह मदा हमर भीतर स तािकएकत हमर िपताजीक मतय ज रिक गल छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

17

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

18

5प (आगा)

74 एसएमएस

कह एिहम अहा छी सहमत आrsquo की छी अहा असहमत दन रपम िदयrsquo अहा अपन िवचार कय एस एमएस

आिह कमाऊ अहा रपयया हम बिर छी भाइ नय ट ोलोजी छी ई सभ बिर कयो निह आइ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

19

75 अलहआ

खाइत भलह हम अकचछ तखन ई अकाल छल भल भािर वदपाठक सिन कय आ ह अएलह हिर ार भखािल

भिर िदन म भािख सोचल खीर पड़ी सभ खायब मदा ओत ा पिडत सभ खाrsquo ई सभ छल अघायल कएलक मन पिरव रन कहलक आइ अलहआ अिह लायब बझल निह छल हमरा ई हाथ धोन छलह बसल आयल अलहआ दिख कर जोिड़ िवनती कए हम पछल (अलहआस) हमत छी नस आयल

अहा कथीस अयलह हमरास पिहन अहा एतय

कोन सवारी स पहचलह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

20

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

21

76 दीया-बाती

आयल दीया बाती कतक अमावसया अिछ बीतल जकर अनहारम लागल चोट कतक जीव थकचायल परिह अनहारक छल थाती दीया बाती अनलक काश जञान-जयोितक अकाश नमन करय छी हम एिह बातक अधकार-ितिमर कर होबय नाश

77 इटािलयन सलन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

22

घर भल समसतीपरिदललीम छी आयल खोिल सलन इटािलयनअयलह कमायलrsquo

पिलसक रोक दिख कय गलह गाम घिर पनः छी आयल सलन कतय बानाओल ईटा पर ज छी अहा बसल सह कहबछ इटािलयन रोक अह पर अिछ पिलसक सहो अखनो धिर निह बझल यौ अहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 15: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

15

नमगर भrsquo गल छल फर मखयम ी पदक दावदार एकटा नताजी जखन गामम वोट मगबाक लल अयलाह तखन काका हनकास भट कएलिनह आrsquo कहलिखनह ज हमर भायक वकसरस नन-वकसर म ासफर कए िदयौक ब ा सभ पोसा जयतक नताजी कहलिनह ज जौ हम जीित गलह त ई काज त हम जरर करब वकसरम जयबाक परवी त बहत आयल मदा नन-वकसरम जयबाक हत ई पिहल परवी छी सयोग एहन भल ज ओrsquo नताजी जीित गलाह आrsquo मखयम ी सहो बिन गलाह ओrsquo शपथ हण कलाक बाद ई काज धिर कलिनह ज िपताजीक ासफर कय दलिखनह आrsquo हमरा सभ पनः शहर आिब गल रही गामम रहीत एक गोट ज हमर भायक सगी छलाह कर गप यािद पिड़ जाइत अिछ ज ओrsquo ककरो अनका सगम कहन छलाह हनकर अनसार हनकर मायक सवभाव ती छलिनह आrsquo ओrsquo खनाइ खाइत काल झगड़ा करय लगत छलीह मदा ओिह िदन ककरो अनका ओrsquo आर ती सवभावक दखन छलाह खराब आिथक िसथितक उपरात होयबला कलहक पिरणाम हमरो सभ दिख रहल छलह द टा घटना आइयो हमरा िवचिलत कए दत अिछ एकटात इनकम टकस कटौतीक मास- माचर मास ई घटना त सभ साल होइत छल मदा कटौती बढ़त-बढ़त एिह साल धिर आिब कय परा माचर मासक दरमाहा कािट ललक मा कहत छलीह ज आब भोजन कोना चलय जयतौह आब भीख मागय जइह गrsquo सभ मदा बाबजी एकटा गामक भाितजक पोसटकाडर पठलिनह आrsquo ओrsquo आठ सय टाका आिन कय दय गलिखनह तखन जाrsquo कय असरकषाक भावना खतम भल छल भीख मगत अखनो जौ ककरो दखत छी त मोन कलपय लगत अिछ दोसर घटना अिछ जखन हमरा घरक आगा एकटा एकसीडट भल छल आrsquo ओकरा बाद हमर भाइ खनाइ छोिड़ दन छलाह आrsquo कािन-कािन कय आिख लाल कए लन छलाह िपताजी जखन बझबय लगलाह त ओrsquo जवाब दलिनह अहाक जौ िकछ भय जायत तखन हमरा सभक की होयत िपताजी इशयोरस बनीिफट जीपीएफ

चयटी आिदक िहसाब लगाय भायक बझलिनह ज 99000 रपययात तरत भटत आrsquo फर मिहन-मिहन पशनो भटत लगभग एक घटा तक बाबजी भायक बझबत रहलाह

हमरा सभक ओिहठाम एक गोट पीसा आयल छलाह आइयो घम कयो अबत छिथ त हम सरिकषत अनभव करत छी बाबजीक हनकर सार भलिखनह स एिह ओहदास हसी सहो चिल रहल छल ओrsquo कहलिनह ज हमर िपताजी जका ईमानदार एकटा बीडीओ साहब झझारपरम छलाह िपताजी हनकर मलाह छलिखनह क कािट अफसर भलाह मदा हमर सभक घर जका हनको घरम खाट टा छलिनह पीसा कहलिखनह ज कथी ल अफसर भलह गामम रिहतह आrsquo मचान पर बिस माछ भात खएतह माछक कारबारम फायदा होइत

बिहनक िववाह बाद घरम कखनो काल बहनोइ अबत छलाह जमायक अिबत दरी माक झगड़ा िपताजी स शर भय जाइत छल िकएकत घर इतजाम त िकछओ रिहत निह छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

16

ासफरक बाद िपताजीक अिभयान घसखोरक सजा दबय पर चलल आrsquo जखन सरकारी त परस िव ास खतम भए गलिनह तखन एकटा ताि कक फरम पिड़ गलाह घरम माता-िपताक बीच कलह बिढ़ गल एक िदन िपताजीस हमरो बहसा-बहसी भए गल आrsquo तीन भाय बिहन गरा लािग कय कानय लगलह तकरा बादस भाय-बिहन सभस झगड़ा होयब समा भय गल

--------------------------------------------------------------------

अनर गनधन करत रही घरक लगम पहचलह त भीड़ दिख मोन हदिस गल ज बाबजीक त िकछ निह भrsquo गलिनह घरम पहचलह त मा-बिहन स पछय लगलह ज की भल सभ बोल भरोस दबय लगलिथ त आरो तामस उठय लागल जोरस कािन कय बाजय लगलह ज बाबजी मिर गलाह की कतय छिनह हनकर मत शरीर तािह पर बिहन कहलिनह ज निह हनका िकछ निह भलिनह अहाक सगी ज मकान मािलकक बटा अिछ स ओrsquo ओकर चोट भाय ओकर िपता आrsquo िरकशाबला चार िरकशा पर जाइत छल बचारा िरकशा बला िववाह कrsquo कय किनयाक अननिहय छल एकटा िवशाल क िरकशाक ध ा मािर दलकक ठामिह मिर जाय गलाह हमर कानब खतम भय गल ई ज आफत आयल छक स आइ ककरो अनका घर ओना ओrsquo ज मत भल छल हमर सग डढ़ सालस सकल जा रहल छल ितिदन ातः सभ िदन ातः सीढ़ी पर कॉलबल बजबत छलह आrsquo ओrsquo सीढ़ीस उतरत छल आrsquo सग हम सभ सकल जाइत छलह मोन पड़ल ज कािलह सहो सभ िदन जका हम कॉलबल बजन छलहत ओकर बिहन ज चशमा लगबत छिल आrsquo झनकािह छलीह स ऊपरस तमसाक कहलक ज कतक जोरस आrsquo दरी तक कॉलबल बजबत छी आrsquo सहो ज बर-बर िकएक बजबत छी आिब रहल अिछ कािलहत ओrsquo आयल मदा हम तखनिह किह दिलयक ज कािलहस हम कॉलबल निह बजायब अहाक हमरा सग जयबाक होय त नीच उतिर कय आयब आrsquo सग चलब ओrsquo निह आयल त हम िकएक कॉलबल बजिबतह डढ़ सालम पिहल बर भल छल ज हम कॉलबल निह बजन छलह आrsquo ओrsquo डढ़ सालम पिहल बर सकल नागा कएन छल आब हमरा मोनम हबय लागल ज कतह ओrsquo बािज त निह दन होयत ज हम कािलहस कॉलबल निह बजायब मदा कसाइत ओकर कोनो आनो कायर म होयतक िकएकत चोट भाय आrsquo िपताक सग िरकशास कतह जाrsquo रहल छल असत हम िचितत छलह मदा दःखी निह मदा मोनक गप िकयो बझय निह त मह लटकन ठाढ़ रहीहमत मा सोचन रही ज कािलहस एकरा सग सकल निह जायब जायत ई असगर मदा ओrsquo त असगर निह जायत स सतय कय दखा दलक हमर मायक आिखम नोर छलिनह मदा हमर भीतर स तािकएकत हमर िपताजीक मतय ज रिक गल छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

17

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

18

5प (आगा)

74 एसएमएस

कह एिहम अहा छी सहमत आrsquo की छी अहा असहमत दन रपम िदयrsquo अहा अपन िवचार कय एस एमएस

आिह कमाऊ अहा रपयया हम बिर छी भाइ नय ट ोलोजी छी ई सभ बिर कयो निह आइ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

19

75 अलहआ

खाइत भलह हम अकचछ तखन ई अकाल छल भल भािर वदपाठक सिन कय आ ह अएलह हिर ार भखािल

भिर िदन म भािख सोचल खीर पड़ी सभ खायब मदा ओत ा पिडत सभ खाrsquo ई सभ छल अघायल कएलक मन पिरव रन कहलक आइ अलहआ अिह लायब बझल निह छल हमरा ई हाथ धोन छलह बसल आयल अलहआ दिख कर जोिड़ िवनती कए हम पछल (अलहआस) हमत छी नस आयल

अहा कथीस अयलह हमरास पिहन अहा एतय

कोन सवारी स पहचलह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

20

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

21

76 दीया-बाती

आयल दीया बाती कतक अमावसया अिछ बीतल जकर अनहारम लागल चोट कतक जीव थकचायल परिह अनहारक छल थाती दीया बाती अनलक काश जञान-जयोितक अकाश नमन करय छी हम एिह बातक अधकार-ितिमर कर होबय नाश

77 इटािलयन सलन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

22

घर भल समसतीपरिदललीम छी आयल खोिल सलन इटािलयनअयलह कमायलrsquo

पिलसक रोक दिख कय गलह गाम घिर पनः छी आयल सलन कतय बानाओल ईटा पर ज छी अहा बसल सह कहबछ इटािलयन रोक अह पर अिछ पिलसक सहो अखनो धिर निह बझल यौ अहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 16: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

16

ासफरक बाद िपताजीक अिभयान घसखोरक सजा दबय पर चलल आrsquo जखन सरकारी त परस िव ास खतम भए गलिनह तखन एकटा ताि कक फरम पिड़ गलाह घरम माता-िपताक बीच कलह बिढ़ गल एक िदन िपताजीस हमरो बहसा-बहसी भए गल आrsquo तीन भाय बिहन गरा लािग कय कानय लगलह तकरा बादस भाय-बिहन सभस झगड़ा होयब समा भय गल

--------------------------------------------------------------------

अनर गनधन करत रही घरक लगम पहचलह त भीड़ दिख मोन हदिस गल ज बाबजीक त िकछ निह भrsquo गलिनह घरम पहचलह त मा-बिहन स पछय लगलह ज की भल सभ बोल भरोस दबय लगलिथ त आरो तामस उठय लागल जोरस कािन कय बाजय लगलह ज बाबजी मिर गलाह की कतय छिनह हनकर मत शरीर तािह पर बिहन कहलिनह ज निह हनका िकछ निह भलिनह अहाक सगी ज मकान मािलकक बटा अिछ स ओrsquo ओकर चोट भाय ओकर िपता आrsquo िरकशाबला चार िरकशा पर जाइत छल बचारा िरकशा बला िववाह कrsquo कय किनयाक अननिहय छल एकटा िवशाल क िरकशाक ध ा मािर दलकक ठामिह मिर जाय गलाह हमर कानब खतम भय गल ई ज आफत आयल छक स आइ ककरो अनका घर ओना ओrsquo ज मत भल छल हमर सग डढ़ सालस सकल जा रहल छल ितिदन ातः सभ िदन ातः सीढ़ी पर कॉलबल बजबत छलह आrsquo ओrsquo सीढ़ीस उतरत छल आrsquo सग हम सभ सकल जाइत छलह मोन पड़ल ज कािलह सहो सभ िदन जका हम कॉलबल बजन छलहत ओकर बिहन ज चशमा लगबत छिल आrsquo झनकािह छलीह स ऊपरस तमसाक कहलक ज कतक जोरस आrsquo दरी तक कॉलबल बजबत छी आrsquo सहो ज बर-बर िकएक बजबत छी आिब रहल अिछ कािलहत ओrsquo आयल मदा हम तखनिह किह दिलयक ज कािलहस हम कॉलबल निह बजायब अहाक हमरा सग जयबाक होय त नीच उतिर कय आयब आrsquo सग चलब ओrsquo निह आयल त हम िकएक कॉलबल बजिबतह डढ़ सालम पिहल बर भल छल ज हम कॉलबल निह बजन छलह आrsquo ओrsquo डढ़ सालम पिहल बर सकल नागा कएन छल आब हमरा मोनम हबय लागल ज कतह ओrsquo बािज त निह दन होयत ज हम कािलहस कॉलबल निह बजायब मदा कसाइत ओकर कोनो आनो कायर म होयतक िकएकत चोट भाय आrsquo िपताक सग िरकशास कतह जाrsquo रहल छल असत हम िचितत छलह मदा दःखी निह मदा मोनक गप िकयो बझय निह त मह लटकन ठाढ़ रहीहमत मा सोचन रही ज कािलहस एकरा सग सकल निह जायब जायत ई असगर मदा ओrsquo त असगर निह जायत स सतय कय दखा दलक हमर मायक आिखम नोर छलिनह मदा हमर भीतर स तािकएकत हमर िपताजीक मतय ज रिक गल छल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

17

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

18

5प (आगा)

74 एसएमएस

कह एिहम अहा छी सहमत आrsquo की छी अहा असहमत दन रपम िदयrsquo अहा अपन िवचार कय एस एमएस

आिह कमाऊ अहा रपयया हम बिर छी भाइ नय ट ोलोजी छी ई सभ बिर कयो निह आइ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

19

75 अलहआ

खाइत भलह हम अकचछ तखन ई अकाल छल भल भािर वदपाठक सिन कय आ ह अएलह हिर ार भखािल

भिर िदन म भािख सोचल खीर पड़ी सभ खायब मदा ओत ा पिडत सभ खाrsquo ई सभ छल अघायल कएलक मन पिरव रन कहलक आइ अलहआ अिह लायब बझल निह छल हमरा ई हाथ धोन छलह बसल आयल अलहआ दिख कर जोिड़ िवनती कए हम पछल (अलहआस) हमत छी नस आयल

अहा कथीस अयलह हमरास पिहन अहा एतय

कोन सवारी स पहचलह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

20

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

21

76 दीया-बाती

आयल दीया बाती कतक अमावसया अिछ बीतल जकर अनहारम लागल चोट कतक जीव थकचायल परिह अनहारक छल थाती दीया बाती अनलक काश जञान-जयोितक अकाश नमन करय छी हम एिह बातक अधकार-ितिमर कर होबय नाश

77 इटािलयन सलन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

22

घर भल समसतीपरिदललीम छी आयल खोिल सलन इटािलयनअयलह कमायलrsquo

पिलसक रोक दिख कय गलह गाम घिर पनः छी आयल सलन कतय बानाओल ईटा पर ज छी अहा बसल सह कहबछ इटािलयन रोक अह पर अिछ पिलसक सहो अखनो धिर निह बझल यौ अहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 17: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

17

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

18

5प (आगा)

74 एसएमएस

कह एिहम अहा छी सहमत आrsquo की छी अहा असहमत दन रपम िदयrsquo अहा अपन िवचार कय एस एमएस

आिह कमाऊ अहा रपयया हम बिर छी भाइ नय ट ोलोजी छी ई सभ बिर कयो निह आइ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

19

75 अलहआ

खाइत भलह हम अकचछ तखन ई अकाल छल भल भािर वदपाठक सिन कय आ ह अएलह हिर ार भखािल

भिर िदन म भािख सोचल खीर पड़ी सभ खायब मदा ओत ा पिडत सभ खाrsquo ई सभ छल अघायल कएलक मन पिरव रन कहलक आइ अलहआ अिह लायब बझल निह छल हमरा ई हाथ धोन छलह बसल आयल अलहआ दिख कर जोिड़ िवनती कए हम पछल (अलहआस) हमत छी नस आयल

अहा कथीस अयलह हमरास पिहन अहा एतय

कोन सवारी स पहचलह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

20

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

21

76 दीया-बाती

आयल दीया बाती कतक अमावसया अिछ बीतल जकर अनहारम लागल चोट कतक जीव थकचायल परिह अनहारक छल थाती दीया बाती अनलक काश जञान-जयोितक अकाश नमन करय छी हम एिह बातक अधकार-ितिमर कर होबय नाश

77 इटािलयन सलन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

22

घर भल समसतीपरिदललीम छी आयल खोिल सलन इटािलयनअयलह कमायलrsquo

पिलसक रोक दिख कय गलह गाम घिर पनः छी आयल सलन कतय बानाओल ईटा पर ज छी अहा बसल सह कहबछ इटािलयन रोक अह पर अिछ पिलसक सहो अखनो धिर निह बझल यौ अहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 18: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

18

5प (आगा)

74 एसएमएस

कह एिहम अहा छी सहमत आrsquo की छी अहा असहमत दन रपम िदयrsquo अहा अपन िवचार कय एस एमएस

आिह कमाऊ अहा रपयया हम बिर छी भाइ नय ट ोलोजी छी ई सभ बिर कयो निह आइ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

19

75 अलहआ

खाइत भलह हम अकचछ तखन ई अकाल छल भल भािर वदपाठक सिन कय आ ह अएलह हिर ार भखािल

भिर िदन म भािख सोचल खीर पड़ी सभ खायब मदा ओत ा पिडत सभ खाrsquo ई सभ छल अघायल कएलक मन पिरव रन कहलक आइ अलहआ अिह लायब बझल निह छल हमरा ई हाथ धोन छलह बसल आयल अलहआ दिख कर जोिड़ िवनती कए हम पछल (अलहआस) हमत छी नस आयल

अहा कथीस अयलह हमरास पिहन अहा एतय

कोन सवारी स पहचलह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

20

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

21

76 दीया-बाती

आयल दीया बाती कतक अमावसया अिछ बीतल जकर अनहारम लागल चोट कतक जीव थकचायल परिह अनहारक छल थाती दीया बाती अनलक काश जञान-जयोितक अकाश नमन करय छी हम एिह बातक अधकार-ितिमर कर होबय नाश

77 इटािलयन सलन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

22

घर भल समसतीपरिदललीम छी आयल खोिल सलन इटािलयनअयलह कमायलrsquo

पिलसक रोक दिख कय गलह गाम घिर पनः छी आयल सलन कतय बानाओल ईटा पर ज छी अहा बसल सह कहबछ इटािलयन रोक अह पर अिछ पिलसक सहो अखनो धिर निह बझल यौ अहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 19: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

19

75 अलहआ

खाइत भलह हम अकचछ तखन ई अकाल छल भल भािर वदपाठक सिन कय आ ह अएलह हिर ार भखािल

भिर िदन म भािख सोचल खीर पड़ी सभ खायब मदा ओत ा पिडत सभ खाrsquo ई सभ छल अघायल कएलक मन पिरव रन कहलक आइ अलहआ अिह लायब बझल निह छल हमरा ई हाथ धोन छलह बसल आयल अलहआ दिख कर जोिड़ िवनती कए हम पछल (अलहआस) हमत छी नस आयल

अहा कथीस अयलह हमरास पिहन अहा एतय

कोन सवारी स पहचलह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

20

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

21

76 दीया-बाती

आयल दीया बाती कतक अमावसया अिछ बीतल जकर अनहारम लागल चोट कतक जीव थकचायल परिह अनहारक छल थाती दीया बाती अनलक काश जञान-जयोितक अकाश नमन करय छी हम एिह बातक अधकार-ितिमर कर होबय नाश

77 इटािलयन सलन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

22

घर भल समसतीपरिदललीम छी आयल खोिल सलन इटािलयनअयलह कमायलrsquo

पिलसक रोक दिख कय गलह गाम घिर पनः छी आयल सलन कतय बानाओल ईटा पर ज छी अहा बसल सह कहबछ इटािलयन रोक अह पर अिछ पिलसक सहो अखनो धिर निह बझल यौ अहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 20: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

20

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

21

76 दीया-बाती

आयल दीया बाती कतक अमावसया अिछ बीतल जकर अनहारम लागल चोट कतक जीव थकचायल परिह अनहारक छल थाती दीया बाती अनलक काश जञान-जयोितक अकाश नमन करय छी हम एिह बातक अधकार-ितिमर कर होबय नाश

77 इटािलयन सलन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

22

घर भल समसतीपरिदललीम छी आयल खोिल सलन इटािलयनअयलह कमायलrsquo

पिलसक रोक दिख कय गलह गाम घिर पनः छी आयल सलन कतय बानाओल ईटा पर ज छी अहा बसल सह कहबछ इटािलयन रोक अह पर अिछ पिलसक सहो अखनो धिर निह बझल यौ अहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 21: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

21

76 दीया-बाती

आयल दीया बाती कतक अमावसया अिछ बीतल जकर अनहारम लागल चोट कतक जीव थकचायल परिह अनहारक छल थाती दीया बाती अनलक काश जञान-जयोितक अकाश नमन करय छी हम एिह बातक अधकार-ितिमर कर होबय नाश

77 इटािलयन सलन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

22

घर भल समसतीपरिदललीम छी आयल खोिल सलन इटािलयनअयलह कमायलrsquo

पिलसक रोक दिख कय गलह गाम घिर पनः छी आयल सलन कतय बानाओल ईटा पर ज छी अहा बसल सह कहबछ इटािलयन रोक अह पर अिछ पिलसक सहो अखनो धिर निह बझल यौ अहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 22: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

22

घर भल समसतीपरिदललीम छी आयल खोिल सलन इटािलयनअयलह कमायलrsquo

पिलसक रोक दिख कय गलह गाम घिर पनः छी आयल सलन कतय बानाओल ईटा पर ज छी अहा बसल सह कहबछ इटािलयन रोक अह पर अिछ पिलसक सहो अखनो धिर निह बझल यौ अहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 23: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

23

78 शव निह उठत

गामक किनया मइिल शव अगनाम राखल सभ यवा कएन अिछ नगर िदिश पलायन ज कयो रहिथ स घमत रहिथ बलॉक िदिश साझम अयलाह दखल कहल गलिथ मइल गामपर कयो निह उठलक शवक िकएक हम कोना छिबतह भाबह ओrsquo होयतीह मइल पर भाबह की भसर कलह अत ह समय बदलल निह बदलल ई गाम हमर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 24: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

24

79खगता

गोर लािग मौसीक िनकलत पछिथ अिछ िकछ खगता आइ निह पछल जखन बसल फर ओrsquo तखन फर उठल फर निह पछलिनह सोिच ज रहत निह छिनह काज जाइ कोना पाइक ब अभाव

लोक कहछ आयल छिथ खगत ओना दशरनह दलरभ अही कह खगताम अिछ पछत कयो आगस

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 25: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

25

80 अितचार

तीन साल छल अितचार निह होयत एिह कारण पिडतब सभ बझथनह छिनह प ा सभ िबकाइत पकड़त सभ बनारसी प ाक सहो निह िबकायत

समय अभाव होयत ई जौ अितशय भrsquo जायत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 26: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

26

81 रबड़ खाऊ

रबड़ खाऊ आrsquo वमन कर च ी अपचनीय तथय सभ दखल ात बड़ छल बिधयारकलक घटकती शर जखन भल िस ात िववाद िववाहठीक भलाक बादक दोसर िस ात लड़का िववाह कालम िबसरलाह भाषण नव िस ातक सजन कय कलिनह सममाजरन

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 27: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

27

82मह चोकटल नाम हसमख भाइ

मह चोकटल नाम छिनह हसमख भाइ बहत िदनस छी आयल कर कोनो उपाय मािर तरहक डॉकयमट दलिनह दखाय पनः- ात भrsquo जायत दल नीक जका बझाय शॉटर-कट रसता सझाय दलिनह मसकाय मह चोकटल नाम हसमख भाय

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 28: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

28

83 बाजा अहा बजाऊ

महनित अहा कर फल हमरा िदय िच अहा बनाऊ आवरण सजाऊ हमर िकताबक नतय हम कर बाजा अहा बजाऊ कित हमर रहत महनित करब अहा आइस निह ई बात

अिछ जिहयास शाहजहा

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 29: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

29

84िपणडशयाम

दहज िवरोधी ोफसर कर सन ई बात प ी िववाहम कएल एकर ढर चार प क िववाहम बदिल िस ात वध रहय शयाम मदा मारित भटय त िस ातक मलम छोड़ िववक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 30: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

30

85 राजा ी अनरनवज िसह

एक सरम बािज दखाऊ निह अरननवन निह िसह परा एकिह बर बताऊ राजा ी अनरनवज िसह

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 31: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

31

86पाच पाइक लालछड़ी

पिरवार छल चला रहल बिच भिर िदन पाच पाइक लालछड़ी दस पाइम कनक मोट लपटन दखत नहाइ साझम ठला चला कय आयल बटाक पढ़ायल आइआइटीम पिढ़ िनकलल कएलक िववाह जजक छिल ओrsquo बटी

िपता कोन क स पढाओल गल िबसिर िपताक समितस दर नशा-मिदराम लीन किनया परशान लगलिनह आिग झड़किल ओकरा बचबाम ओहो गला झड़िक

किनयात गिजिर गलीह ठाम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 32: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

32

मदा ओrsquo तीन मास धिर क कािट प ा ाप कए मइलाह बचार

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 33: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

33

87 थल-थल

कतबो िदन बीतल ग ा जका थलथल प ी टोलक ओrsquo रसता भल आइ िनप ा मिट खसा कय लगा खरजा पजबाक दय पि नव-ब ा सभ कोना झलत ओिह ग ा पर आिब थल-थल करत ओrsquo रसता लोकक शोकक कहा भल बद मा सीत की अहा िबललह ओिह दरािरम अत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 34: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

34

88 चोर ा िववाह

िसखायब िहससक छटत नह आनब किनयाक भायक माथ टटत भल धमिग र सालक साल बीतत यवक-यवती दन भल चोर िववाहक कदी

नह छल कोनो हाथ परच छल सजा पबत भागल घरस यवक आब पछतायल घरबारी मदा की होयत आब ओrsquo समाजक िभचारी एलकशनक झगड़ाम भाय-भायक मारल चोर ा िववाहक घटनाम ओकरा दोहरायल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 35: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

35

89 ाति तीया

कय ठाऊ बसिल आसम छिल भाय आयत बीतल साझ आयल

आिख नोर छल सखायल चणडाल किनयाक गप पर सालम एक बर छल अबत सहो म ई टटल कय ठाऊ बसिल धोखिर अिरपन िवसिजत छल साझ आयल

6 ससकत िशकषा (आगा)

वयम इदानीम अित सरला रमया कथा णवः एकाम कथा वदािम क न व ः अिसत तसय शि ः नािसत जीणरम शरीरम अिसत चिलितम श म न सः बभिकषतः अिसत सः एकम वनम गचछित वन सवर मणम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 36: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

36

करोित खिदतम िकमिप लभयत वा इित सवर मण करोित सः एकवकष समीपम गचछित वकष पशयित उ मािन फलािन सिनत कत फलािन उपिर सिनत सः व ः िचनतयित फलािन उपिर सिनत अह िनसपहः अिसम कथ ा ोिम िकम करोिम इित िचनतयित वकषः उ तः अिसत अह िनषय ः अिसम आरोहण क रम न श ोिम िकम करोिम कथ फल ा ोिम इित िचनतयित वकषसय उपिर वानराः सिनत व ः एकः उपायः करोित एक िशलाखणड सवीकरोित िशलाखणड उपिर िकषपित वनराः किपतः भविनत फलािन अधः िकषपिनत व ः सतोषण फल सवरम खादित बहसत ः भवितकथायाः अथरः जञातवतः आम जञातवतः धनयवादः नमोनमः

मम नाम गजन ः भवतयाः नाम िकम मम नाम रमा भवतः नाम िकम समीचीनम

उि त

आगचछत गचछत रोिहत आगचछत रोिहतः िकम करोित

रोिहतः गचछित रोिहतः आगचछित उपिवशत अिभरामः उपिवशित उि त अिभरामः उि ित सनीता िपबित आसथा िपबित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 37: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

37

ओम गचछित खादत

सा खादित आसथा खादित

ितः िकम करोित ितः खादित हा िकम करोित हा पठित

िलखत आसथा िलखित अ नी हसत आसथा हसत आसथा हसित समनतः हसित पशयत समनतः पशयित ि यङका वदत कषणफलक त अिसत ि यङका वदित आगचछत

ीडत आसथा आगचछित

ीडित

गचछित पठित िलखित सः एषः सा एषा भवान भवती

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 38: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

38

भवान उि ित भवान उपिवशित भवती िलखित भवती पठित अह गचछािम अह आगचछािम अह उपिवशािम अह उि ािम अह िपबािम अह खादािम अह ीडािम अह हसािम अह पठािम अह िलखािम अह वदािम भवान िकम करोित अह पशयािम भवान उि त भवान उपिवशत भवती पठित भवती पठत भवती िलखित भवती िलखत भवती पशयित भवती पशयत भवती गचछित भवती आगचछित भवती उपिवशित उि ित वदित

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 39: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

39

िलखित अह पठािम अह वदािम अह पशयािम ददात िकम करोित आगचछत आगचछित नयत मासत-मासत ददात कपया उि त एकम ndash एकादश

ादश ीिण

चतवािर प ः षट

स अ नव दश एकादश

ादश िवशितः ि शतः चतवा रशत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 40: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

40

प ाशत

षि ः स ितः अशीितः नवितः शतम

ससकतम कथ समयः वक ः इित इदानीम वय जानीम पच वादनम कः समयः षड वादनम अ वादनम समयम अकषरः िलखत घ ा समय दशरयत दश वादनम दशािधक नव वादनम प नयन दशवादनम एकादश वादनम सपाद एकादश वादनम सपाद प वादनम सपाद अ वादनम साधर स वादनम पादोन एकादशवादनम एवमव सा र दशवादनम एक

ि

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 41: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

41

ि चतवारदनम

इदानीम वयम एक सभािषतम णवः

सभािषतम

ि यवाकय दानन सव तषयिनत जनतवः तसमात तदव वक वचन का दिर ता वयम इदानीम यत सभािषतम तवतः तसय अथरः एवम अिसत यिद वाकय वदामः सव जनाः अिप सत ाः भविनत न कवल जनाः अिपत सव ािणनाः अिप सत ाः भवित अतः ि यः वाकयमव वदामः ि य वाकयम व म धन दात िकमिप नािसत ि य वाकय कथन दािर य कतः

सङकलपगानम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम

भवत सफलाथारः वयम एक वासर ओ हो हो मनिस म िव ासः समयक िव ासः म मनिस िव ासः वयम एक वासर

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 42: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

42

भवत शािनतः सवर भवत शािनतः सवर

भवत शािनतः सवर

एक वासरओ हो हो सिनत एक-तया वयम

सिनत एक-तया वयम

धतवा हसत-हसततल सिनत एक-तया वयम

एक वासरओ हो हो

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

अ न अिसत दरः कसमात

एक वासरओ हो हो

िसि रसत

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 43: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

43

7 िमिथला कला- िच कला (आगा)

कमरम मन िववाह आrsquo उपनयनस एक िदन पिहन मशः किनया आrsquo बरआक आङ उङारल जाइत अिछ मन ीगण यव आrsquo आन पदाथरस बनल उबटन लगबथ छिथ एतय मडप पर सबरग पिटया पर षट पाइस

अिरपनक समकष मडप पर ई कायर सपािदत होइत अिछ ई एकटा रकषा कवच िथक

िविध- तीनटा आयत बनाऊ एकक नीचा एक पाच खड उधवारधर आrsquo तीन कषितज खड कर एिह 18 खडम फल बनाऊ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 44: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

44

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 45: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

45

8 सगीत िशकषा

ई ज सातो सवरक वणरन िपछला अकम दल गल छल ओकरास आग आऊ एिह सात सवरम षडज आrsquo पचम मन सा आrsquo प अचल अिछ एकर ससवर पाठम ऊपर नीचा होयबाक गजाइस निह छक सा अिछ आ य आिक िव ाम आrsquo प अिछ उललासक भाव शष ज पाचटा सवर अिछ स सभटा चल अिछ मन ऊपर नीचाक अथारत िवकितक गजाइस अिछ एिहम सा आrsquo प मा श होइत अिछ आrsquo आब िवकित भrsquo सकत अिछ द तरह श स ऊपर सवर जायत कवा नीचा जिद ऊपर रहत सवर त कहब ओकरा ती आrsquo नीचा रहत त कोमल कहायत म क छोिड़ कय सभ अचल सवरक िवकित होइत अिछ नीचा तखन बझ ज ldquoर गध िनrdquo ई चािर टा सवरक द टा रप भल कोमल आrsquo श rsquoमrsquo कर रप सहो द तरहक अिछ श आrsquo ती र दत अिछ उतसाह ग दत अिछ शाित म स होइत अिछ भय ध स दःख

आrsquo िन स आदश (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 46: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

46

9 बालाना कत

बहरा गोिढ़न नटआदयाल

एकटा छिल बहरा गोिढ़न आrsquo एकटा छलाह नटआ दयाल बहरा गोिढ़न न रकी छिल आrsquo ओकरा जाद अबत छलक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 47: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

47

नटआ दयाल बहरा गोिढ़नक शसक छल िकएक त ओrsquo छल मी बहरा गोिढ़नक प ीक छल ओहो ताि क

कमला-बलानक कातक कवटी छिल बहरा बखरी बगसरायक रहिनहािर हकिल छिल ओrsquo कमर स सीखलक जाद दलरा दयाल छल िमिथला राजयक भरौड़क राजकमार ओकर नाम छल नटआ दयाल नतय ज ओrsquo बहरास िसखलक त सभ नाम रािख दलकक ओकर नटआ नटआ दयालक गर छलाह मगल िस परष अकाशम िबन ख ीक धोती टगत छलाह सखला पर उतारत छलाह बहरा गाछ हकत छिल जकरास झगड़ा भल ओकरा सगगा बना पोिस लत छलीह कमला कातम रहत छलाह आrsquo भजत छलाह

कमलक आसनओहीम बास ह कमला मयया

बहरा वरक मािर सीखन छल जाद राजकमारक िववाहक सतावक निह ठकरा सकिल मदा बिरयाती दरब ा लागल त भrsquo गलक कह सनी आrsquo सभक बना दलक ओrsquo ब म ी मललक एक आिखक रो ी खतमआिह र बा

ापारी जयिसह छल मोिहत महराक बटी परओकर ख आिह र बा गर लग गल राजकमार आrsquo आदश भलक जो कामाखया सीखय लल षट नतय आrsquo जाद चिणडका मिदरम योिगनीस षटनतय िसखलक आrsquo आदश भलक सरया ामक भवन मोिहनीस षट नतयक एक अग सीखबाक ओिह गामक िस दवी रहिथ वाग री नरबिल चढत छल ओतय दतय अबत छल ओतय िसखलक राजकमार िस नतय अनहद आrsquo आजञा च किरया जादक काटय बला म फकलक राजकमारक कानम

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 48: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

48

कमला बलानम आयल राजकमार बहरा सखलक धारक पािन राजा पता लगलक जिकयास अनलक बहराक मदा ओrsquo त लगा दलक दोष राजकमार पर यजञ भल तयो कमलाम पािन निह आयल नटआ पठलक सभटा पािनक पताल नटआक पकिड़ कय आनल गल ओrsquo अपन नतयस जलाजल कलक कमलाकमदा कहलक बहराक माफी िदयौक बहरा कहलक आब तो भलह हमर बटीक योगय आबह बिरयाती लrsquoकय नटआ बिरयाती लrsquo कrsquo पहचल तीटा पान अयलकएक कमलाक पािनक हतदोसर बहराक माफ करबाक

हत आrsquo तसर ओकर बटीस ाह करबाक हत तीनटा पान उठलक नटआ आrsquo शर भल गीत-नाद िपयास लगलक नटआक िशषय िझलिमलक पठलक इनार पर डोरी छोट भय गलक अपन गल नटआ डोरी पघ भrsquo गलक फलमती छिल ओतयपितक ितभास स छिल ओrsquo मललक आिख ठीक कएलक बहरा कमला पहचल किनयाक सग नटआ मदा आिह रबा

नटआक चकक मारलक बहरास दर भल ओकर िशषय मदा नटआ चढ़न छल पटोर कमला मययाक कमलाक धार खन-खनाम मदा कामाखयाक जदगरनी अयलीह आrsquo जीवित कएलिनह नटआक दशमनक बिल चढ़लक कमलाक ----

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 49: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

49

10 पजी बध

लखक- िव ानद झा प ीकार

भारतीय इितहासक व ा ओrsquo जातीय वसथाक ममरजञ लोकिन जनत छिथ ज भारतवषरक ा ण लोकिन सवर थम वदक आधार पर िविभ वगरम िवभािजत रहिथ

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 50: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

50

जना- सामवदी यजवदी आिद कहाबिथ मदा समयक भावम िभ कष - कष म रहिनहार ा ण लोकिन िभ -िभ ससकितस भािवत भए गलाह कष ीय ससकितस भािवत होएबाक मखय कारण छल िविश कष क िविश जलवाय कष िवशषक भाषा-िवशष िभ -िभ कष क िभ -िभ आहार एवम भष-भषा आrsquo एक कष स दोसर कष जयबाक हत आवागमनक असिवधा आिद फलतः कष -िवशषक ा ण समदाय कष िवशषक आचार-िवचार खान-पानवश-भषा भाव-भाषा ओrsquo सभयता ससकितस भिवत भय गलाह

उपरो कारण परानक यग अबत0-अबत भारत वषरक ा ण समाज िभ -िभ कष क आधार पर िविभ वगरम िवभािजत भए गलाह परानक सममितय भारत-वषरक समसत ा ण समाजक दस(10) वगरम िवभािजत कएल गल रहय ा णक ई दसो वगर थीक-उतकलकानयकबजगौड़मिथलसारसवत काणारटगजरर तलग िवड़ ओrsquo महारा ीय सथल रप पव पाच क प गौड़ आrsquo अपर पाचक प िवड़ कहल जाइत अिछ एकर सीमाकन भल िवनधयाचल पवरतक उ र प गौड़ ओ िवनधयाचल पवरतक दिकषण प िवड़

मिथल ा ण

प गौड़ वगरक मिथल ाहमण लोकिन पिसत-दर-पसत स िमिथलाम रहबाक कारण िमिथलाक िविश ससकितस भािवत भए गलाह तय अिह कारण पराणक यगम मिथल ा ण कहाए स िस भलाह िमिथला वसततः ाचीन राहवशक राजधानी रहए मदा प ातक यगम िवदह राजवशक समसत शािसत कष अथवा जनपद िमिथला कहाए स िस भल आrsquo एिह जनपदक रहिनहार ा ण लोकिन मिथल ा ण कओलिनह ई िमिथला आइ नपाल ओrsquo बगलादशक सीमा स सटत अनव रमान अिछ ज राजनीितक एव सासकितक दि स अपन एक िविश सथान रखत अिछ

मिथल ा ण लोकिन मलतः दइए गोट वदक अनयायी िथकाह एक वगरक यजवदक माधयािनदन शाखाक अनयायी िथकाह त दोसर सामवदक कौथम शाखाक अनगमन करत छिथ यजवदक माधयिनदन शाखाक अनयायीrdquoवाजसनयीrdquo कहबत छिथ एिहना सामवदक कौथम शाखाक अनयायी छनदोग कहबत छिथदहक ससकारम िकछ सथलो अनतर अिछ छनदोग उपनयनम चािर गोट ससकार- नामकरण चड़ाकरण उपनयन ओ समाव रन मदा वाजसनयीक ई चार ससकार िथक चड़ाकरण उपनयन वदारमभ ओ समाव रन एिहना

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 51: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

51

छनदोग िववाह मखयतः द खणडम समप होइत अिछ पवर िववाह आओर उ र िववाह उ र िववाह सयारसतक बाद तारा दिख कए होइत अिछ मदा वाजसनयी िववाहम एहन कोनो िवभाजन निह अिछ एकिह मम िदन अथवा राितम कखनह भए सकत अिछ वाजसनयी ओrsquo छनदोगक धािमक ससकारम त स म अतर कतौक अिछ

(अनवतरत)

11 िमिथला आrsquo ससकत

काम र िसह ससकत िव िव ालयस कािशत दोसर नाटक अिछ- महाकिव िव ापितक गोरकषिवजय नाटक एिहस पिहन कषण पर आधािरत नाटक चल छल एिह अथरम ई एकटा ाितकरी नाटक कहल जायत

नाथ स दाय कवा गोरकष स दायक व रक योगी गोरकषनाथक कथा लrsquo कय एिह नाटकक कथावसत सगिठत भल अिछगोरकषनाथक गर मतसयन नाथ योग तयािग कदिलपरम राजा 18 टा रानीक सग भए भोग कए रहल

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 52: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

52

छिथ गोरकष आrsquo काननीपादक ारपाल रोिक दत अिछम ी ढोलहो िपटबा दत अिछ ज योगी सभक वश कतह निह हो आrsquo रानी सभक राजाक मोन मोहन रहबाक हत कहल जाइत अिछ गोरकष आrsquo काननपाद नटआक वष धरत छिथ आrsquo मोहक नतय राजाक दखबत छिथ एिह बीच राजाक एकमा प बौधनाथ खलाइत-खलाइत मिर जाइत अिछ राजाक शका नट पर जाइत छक त ओकरा मारबाक आदश होइत छक नट ब ाक िजया दत छक राजा हनकर पिरचय पछत छिथ तखन ओrsquo हनका अपन पवर जनमक सभटा गप बता दत छिनह ज अहा त जोगी छी भोगी निह

एिह नातकक पा म महामित(राजाक म ी) आrsquo महादवी- मतसयन नाथक जय रानी सहो छिथ मतसयन नाथ कदलीपरक राजा आrsquo पवर जनमक योगी छिथ मतसयन नाथ अतम कहत छिथ ज गोरकष जहन िशषय हो आrsquo महादवी जहन सभ नारी होथ --------

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 53: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

53

12 भाषा आrsquo ौ ोिगकी

आब िकछ बात यनीकोड आrsquo वबसाइट कर सबधम

कोनो फाइलक पढ़बाक हत कपयटरम आवशयक फ ट होयब जररी अिछ निह त सभस सरल उपाय अिछ वडर डोकयमटक पीडीएफ फाइलम पिरवि त कर एिहम नफा नकसान दन अिछ नफा ज िबना कोनो फाटक झझिटक पीडीएफफाइल जाइ िलिपम िलखल गल अिछ तािहम पढ़ल जाrsquo सकत अिछ एकर नकसान ज जखन फाइलम जाrsquo कय सव एज टकसट करब त अ जीत सव भय जायत मदा दवनागरी तहन सव होयत ज पिढ़ निह सकी दोसर यनीकोडक मगलम टाइप कएल डॉकयमटक एडोब अ ोबटस पीडीएफम पिरवि त करबाम िद त होय त सपणर फाइलक खोिल कय सलकट कर यनीवसरल यनीकोड एमएसफाट ॉप डाउन मनस सलकट कर फर ि टम जा कय ि टर एडोब ए ोबट सलकट कर आब ई फाइल पिरवि त भय जायत पी डी एफम आब वबसाइट बनबाक पवर िकछ मखय बातक दिख िलयrsquo चािर तरहक इटरनट ाउजर अिछ शष सभटा एकरा सभक आधार बना कय रिचत अिछ तखन सभस पिहन ई चार अपना कपयटरम इसटॉल कर 1ओपरा 2मोिजलला

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 54: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

54

3माइ ोसॉफटक इटरनट एकसपलोरर(ई त होयब करत) आrsquo चािरमक बीटा( ायोिगक) वसरन आयल अिछ 4 एपलकअखन तक मिकनटोसक लल छल ई सफारी (िवडोजक हत) आब जखन वब पज उपलोद कर वा पिहनह त एिह चार पर खोिल कय जरर दिख िलयrsquo(अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 55: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

55

13 रचना िलखबास पिहन

जना माि क छनद वदम वहार कएल गल अिछ तिहना सवरक पणर रपस िवचार सहो ओिह यग स भटत अिछ सथल रीितस ई िवभ अिछ- 1 उदा 2 उदा तर 3 अनदा 4 अनदा तर 5 सविरत 6 अनदा ानर सविरत

7 चय (एकटा ित-अनहत नाद ज िबना कोनो चीजक उतप होइत अिछ शष सभटा अिछ आहत नाद ज कोनो वसतस टकरओला पर उतप होइत अिछ)

1 उदा - ज अकारािद सवर कणठािद सथानम ऊधवर भागम बाजल जाइत अिछ एकरा लल कोनो चनह निह अिछ 2 उदाता र- कणठािद अित ऊधवर सथानस बाजल जाइत अिछ 3 अनदा - ज कणठािद सथानम अधोभागम उ ािरत होइछनीचाम तीयरक चनह खिचत कएल जाइछ 4अनदाता तर- कणठािदस अतयत नीचा बाजल जाइत अिछ 5 सविरत- जािहम अनदा रहत अिछ िकछ भाग आrsquo िकछ रहत अिछ उदा ऊपरम ठाढ़ रखा खचल जाइत अिछ एिहम 6 अनदा ानर सविरत- जािहम उदा सविरत कवा दन बादम होइछ ई 3 कारक होइछ 7 चय-सविरतक बादक अनदा रहलास अनाहत नाद चयकतानक उतपि होइत अिछ (अनवतरत)

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 56: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

56

14 वासी मिथल English म

Uposatha is the Buddhist fast dayUpagupta was a famous Buddhist saint A Jataka

mentions a king of Videha and calls him Vedeha He is made a contemporary of

Chidani Brahmadatta of Kampilya who conquered all except Videha in the course of a

little over seven years but was defeated by Vedeha due to the superior wisdom of the

Videhan minister Mahosadha A new era of close intellectual cooperation between

Videha on one side and the Kuru-Panchala country on the other Bahulaiva is

represented as the king of Mithila in the Bhagavata There lie is depicted as a

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 57: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

57

contemporary and devotee of Krishna who paid a visit to Mithila to see his Brahmana

friend Srutadeva so Bahulaiva flourished slightly before the Bharata WarTwo events

given in Purana belong to the reign of Bahulaiva the visit of Balarama and Krishna to

Mithila in search of a jewel and Duryodhanas training there under Balarama and the

visit of Krishna to Mithila to show favour to Srutadeva and Bahulaiva Krishna Bhima

and Arjuna went to Girivraj to have a fight with Jarasandha of Magadha this event

occurred in the reign of Bahulaiva of Mithila through which territory the three passed in

their journey from Indraprastha to RajagrihaA king of Mithila called Janaka was the

disciple of Vyasa Krishna Dvaipayan who used to officiate at the sacrifices Vyasa had

a high opinion of the learning of his disciple He asked his son Suka to go to him to

learn the science of liberation Janaka received and instructed his son who later

reported this to his father This Janaka was Bahulaiva The Bhagavata says that Suka

was also with the Rishis who accompanied Krishna to Mithila to see Bahulaiva and

Srutadeva There were Jankriti the last of the Janaka dynasty might flourish even after

YudhishthiraThe Puranas conclude with the remark that with Kriti ends the race of the

janakasWe Know from Arthashashtra that Karala Janaka brought the line of Vaideha to

an end Karala is represented as the son of Nimi whereas Kriti was the son of

BahulaKarala Janaka king of Mithila is known to the Brahmanical literature Kriti flou-

rished after Siradhvaja but not after Vedic Janaka Karala is reported to be cruel and

unscrupulous The names of Bahulaiva one with many horses and

KritiperformanceThe list of Puranas appears to be continuous and there is no

apparent break it is presumed that other Janakas are to follow So Kriti is not the last

Janakawho is a distinct Karala Janaka The Puranas are assumed to have been

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 58: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

58

narrated in the reigns of the Paurava king Adhisimakrishna the Aikshvaku Bahulaiva

the king of Mithila is a contemporary of Krishna in the Bhagavata his son Kriti cannot be

identified with Karala on any accountWith Kriti the main regular line of the Janakas

closed and after him came irregular lines of the Janakas as we know from the Jatakas

and the MahabharataOne of the clans of the Vajjian Republic were the Kauravas

Pandu the Kuru king get strengthened by the treasure and army from Magadha went

to Mithila and defeated the Videhas in battle Vaideha Kritakshana was one of the

princes who waited upon Yudhishthira in his palace newly constructed by Maya He was

Kriti as a Yuvaraja or as a King Krishna Bhima and Arjun on their way from Kuru to

Rajagir for fighting Jarasandha took circuitous route through Mithila to avoid

detectionVideha was a friendly country The Videhas were defeated by Bhima on his

digvijaya in the east and was staying with Vaidehas and then he could defeat other

powers with comparative ease The rivalry between the sons of Pandu and

Dhritarashtra had its effect on the Videhas and Karna defeated these people and

caused them to pay tribute to DuryodhanaVaidehas were vanquished by Arjuna on the

battle of bharataAt one place in Mahabharata the Videhas along with others attacked

Arjuna at another place they are in the army of Yudhishthira and are slain by

KripaBalarama who did not take part in the Bharata war took refuge during the period in

Mithila thus it may be surmised that Videha kings remained neutral in Bharata

warPandu had conquered Mithila Bhima subdued the Rajas of Mithila and Nepal but

Duryodhana came to Mithila to learn Gada Yudha from Balarama when Krishna and

Balarama were in Mithila in quest of Syamantakamani Later Balarama went on a

pilgrimage and visited the ashrama of Pulaba-Salagrama and the Gandaki After the

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 59: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

59

Bharata war the Puranas do not provide us with any genealogical list for Videha and for

this information is available from the Mahabharata and the Jatakas Videhan king was

reputed for the welfare and all were versed in the discourses of atman the grace of the

Lord of the Yogas they were all free from the conflicting passions such as pleasure and

pain though they were leading a domestic life The Buddhist literature mentions

Makhadeva of Mithila and all his 84000 successors and says that they adopted the

lives of ascetics after ruling over the kingdomThe kings of Videha are known to be

sacrificers Nimi and Vasishtha had a quarrel and cursed each other to become

bodilessieVideha Both then went to Brahma and he assigned Nimi to the eyes of the

creatures to wink ie nimesha and said Vasishtha should be son of Mitra and Varuna

with the name Vashistha This fable just supply a reason for the birth from Mitra and

Varuna It says that long sacrifices were performed by the Videhan kings Other famous

sacrificers were Devarata and Siradhvaja Devarata obtained the bow of Shiva which

centred the sacrifice of Siradhvaja The Yajnavata of Siradhvaja correspond to the

sacrificial areas with temporary residences of members of the kingship in the manner

described in YajurVeda The barber who found a grey hair in Makhadevas head got

grant of a village equivalent to a hundred thousand pieces of money The King

Satadyumna Siradhvajas second successor gave a house to the Brahmana

Maudgalya descendant of King Mudgala of North Panchala Vedeha king of Videha

gave Mahosadha a thousand cows a bull and an elephant and ten chariots drawn and

sixteen excellent villages and the revenue taken at the four gates when he was pleased

with an answer given by him Before becoming king he lived as a prince and ruled as a

viceroythe the maneer exactly in the case of Makhadeva The eldest son succeeded

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors

Page 60: k t Videha Maithili Fortnightly e · videhaिवदेह थम मैिथली पािक्षक ई पिका 15 फरबरी 2008(वषर्1 मास 2 अंक

videhaिवदह थम मिथली पािकषक ई पि का 15 फरबरी 2008(वषर1 मास 2 अक 4) httpwwwvidehacoin

Videha lsquoिवदहrsquo थम मिथली पािकषक ई पि का িরেদহ পািkক পিtকা Videha Maithili Fortnightly e

Magazine িরেদহ िवदह Videha িবেদহ httpwwwvidehacoin मानषीिमह ससकताम

60

the throne when the old king adopted the life of an ascetic The king was assisted by his

ministers and the priest played an important role and the sages instructed the king King

Vedeha of Mithila had four sages Senaka Pukkusa Kavinda and Devinda who

instructed him in the law Senaka was most important and Senaka and Pukkusa were

counsellors