nama dasamah - homepage.ntu.edu.tw
TRANSCRIPT
x.
DH云RA~A-GU~A-PARIK面TANA-PARIVARTO ,
NAMA DASAMAH .
(208) atha khalu Sakrasya devanam indrasy血ad abhutl
purva-jina-kr這dhikaras te kula-putraJ;i kula-duhitara§ ca bhavi平 5
yanti bahu-bnddhavaropita-kusala-mfila.J;i kalya:r:iamitra-parigr"'
hita§ ca bhavil;ly~nti ye1;1am iyaip. prajfiaparamita §rot這vabhasam
apy agamil;lyati 丨 kaJ;i punar vado ya enam eva gambhiraip. pra-
jfiapa.ramitam udg:rhi~yanti dharayil;lyanti va.cayil;lyanti parya :::
va.psyanti pravartayil;lyanti de§ayil;lyanty upadekl;lyanty uddekf;!ya"'10
nti svadhyasyanti I udg:rhya dharayitva vacayitva paryavapya
pravartya de§ayitvopadisyoddisya svadhya.ya tathatvaya sik$il;lya :::
n te tathatvaya pratipat$yante tathatva.ya yogam apatsyante na
te avara-ma.trake]).a kusala-mfilena samanva.gata bhavil;lyanti
bahu-buddha-paryupasitas te kula-putraJ;i kula-duhitara§ ca 15
bhavi1;1yanti I paripr~tal;i paripra§nik:rta.s ca te buddha bhaga"'
vanto bhavil;,yanti 丨 kula-putrail;i. kula-duhit:rbhis cru.nam eva
prajfiaparamitaip. I §rut矼 ceyaip. paurvaka]).am<2J api tatha.ga:::
ta.nam arhata.Ip. samyaksambuddhanam antikad ya enaip. pra:::
jfiaparamitam etarhy api §rol;,yanti I §rutva codgrahil;lyanti 20
dha.rayii;;yanti va.cayi1;1yanti paryavapsyanti pravartayil;lyanti de§a :::
yil;lyanty upadek~yanty uddekl;lyanti svadhyasyanti tathatvaya
sik?ii;;ya.nte tathatvaya pratipatsyante tathatvaya yogam apa :::
tsyante 11 bahu-budd區varopita(209)-ku§ala-mfilas te kula-
(1) srutveti Iia0 丨
(2) piirvakal)am iti ca0 I
460 sarv'aka函bhisambodhas caturthal;l
putral_i kula-duhitaras ca veditavyah ya etasya.m eva gambhira'"
ya:rp. pra j fia.param i ta.ya:rp.bha~ya-ma.IJ.a.ya.:rp.de§yama.nayam upa :::
disyamana.ya.m uddisyama.naya.:rp. sva.dhyayamana.ya:rp.nava::.
le~yante na sa:rp.le~yante na -vi~atsyanti na vi~adam apatsyante
5 na vipr~thikari~yanti manasa1p_ na bhagna-pr~thikari~yanti
nottrasi~yanti na sa:rp.trasi~yanti na sa1p.trasam apatsyante II
visi?ta-prayogair akara bhavayitavyal,i. te ca prayoktararp. vina knthayitum
a§akya iti sravar,i'adi-bhajanarp.1 prayoktararp. nirdisann aha: atha khalu
Sakrasyety-adi. tathagatam uddisya vihar'.i'i,di-karal}.iit purva-jina-krtadhikara私
IO pil}.9-1:tpat'adi2-danad bahu-buddhavarop.ita-kusalamula"JJ,. kalyal).amitrair adhi?thi•
tatvena kalya~a-mitra-par·igrhitalJ,. yathokta-vise~ar.i.a-trayopeta ev'akara-lak?a•
祗ya Matur asya mukhyatal;t sraval}.aa-bhajanarp..
tatha coktarp. :
krtadhikarii buddhe?u, tei;lfipta-subha-mulakal;i,
15 mitraih sanathal,i kalyar.i.air asya}.i sravar.i.a-bhaj anarp. \丨 iti. (6)
avara-matrake~eti alpena. kay'ady-upasthan'aradhanad bahu-buddha-paryu•
pasitalJ.. sa画ayartha-nirl)ayaya svarfipa4-parip:rcehanat5 par·iprEJfalJ,. hetu-pari~
p:rcchaya pariprasnikrtalJ.. dan'adi-dasa-paramita-pratipattya'nu~th五nad6 bahii
buddhavaro•pita-kusalamiUafi. krta-tathagata-paryupasan'五daya evodgrahal).'adi-
20 bhaj anam [T ib. 183汀 ity avasatavyarp..
tatha coktarp. :
buddhopasana-sam prasna-dana-sil'a.di-ca ryaya
udgraha7-d區ran'adInim b區(P. 131a)janatvarp. satarp. mata:rp. I 丨 iti. (7)
atha khalv a.yu~ma.n Sariputral,i Sakrasya devanam indra::
25 sya imam eva:rp_rupa:rp_ cetasa1va cetal,i-parivitarkam ajfiaya
Bhagavantam etad avocat 丨 yo Bhagavann ihai.va gambhiraya:rp_
pra j fia.parami taya:rp_ bha~yama.I).a.ya:rp_ d e§yama.na yam upadisya"'
. 1. 。na C. 2. patr'adi PC. 3. Tib. adds: la-sogs-pa=adi, but cf. next stanza. 4. om. P. 5. 。cchatat P. 6. 0tty-an° CT. 7. udgraha PC.
dharal).a·gUI).a·parikrrtana-parivarto nama dasama]::t
manaya1p. kula-putro va kula-duhita va'bhisraddadhad ava ::
kalpayann adhimucya prasanna-citto bodha.ya cittam utpadya
ena:rµ prajiiapa.ramita <1lm udgrah11;1yati dharayi1;1yati vacayi1;1yati
paryava.psyati pravartayi1;1yati desayi1;1yaty upadek1;1yaty ud"'
461
dek~yati svadhyasyati tathatvaya sik1;1i1;1yate tathatvaya pratipa:: 5
tsyate tathatvaya yogam apatsyate yatha'vinivartaniyo bodhi::
sattvo mahasattvas tatha sa dha.rayitavyal) II
yukta evayarp. Sakrasya vitarkal_i. yasya yathokto hetur asti sa eva::
dhimok~arp.1 karotity aha: yo Bhagavann ity-adi. tathatvaya2 s·ikt;it;yata ity-adi
pada-trayarp. prayoga-maula-p:r~tha vasth五SU darsana-bhavana-vise?a-marga-bhe~ IO
dad va4 grahyarp..
tat kasya heto]) I gambhira Bha.gavan iyarp. prajfiapara::
mita na hi Bhagavan paritta-kusala-mulenapariprcchaka-jati::
yen豳rutva buddhanarp. bhagavatfirp. sarp.mukhrbhavatal:i purvam
acaritavata iha1veyam evarp. gambhira prajfiaparamita adhi::時
mokturp. sakya I
nanu visi~tarthaclhigamabhave katham udgrah'adi-matreJ}.av·inivartaniyo
dha.rayitavya iti tat kasya hetor ity asanky'aha : gambhirety-adi. yathokta
tathagata-paryupasana-samprasna-dana-sil'adi-carya-hetu-traya-vaiparityena3 pa~
ritta-kusala-miilenapariprcchaka-jatiyena piirvam acaritavateti pada-trayarp. yo~ 20
jya:rp..
etad ukta:rp. :vyatireirn-mukhena yasmad yatha-nirdi-'.lta-buddhopasan'a.di
karaJ}.enadhimuficati prajfiaparamitatp. visil?tadhyasayataya tasmad avinivarta~
niyo dharayitavya iti.
ye punar anadhimucyru.na c2>m anavabudhyamanali pra:::25
tik~eptavya:rp. ma:rp.syante (210) purvantato'pi Bhagava:rp.s tail)
(1) gambhirarµ prajfiaparamitam iti kha0 ca0 丨
(2) punar adhimucyamam iti ga0 ca0 j 1. yav0 P, 。tur iti sa ye bodh° C. 2. 。thatv° C. 3. 0dty0 P, 。rite{!) C. 4. om. PC.
462 sarv'aka函bbisambodhas caturthal_l
kula-putrail.1 kula~duhitrbhis ceyarp. gambh'ira prajfiaparamita
bhaf!Yamai:ia pratik$ipta II
yathokta-hetu-vaikalyac ca pratik~ipantity aha: ye punar adhim-ucyety-adi.
tat kasya heto}:i I yatha'pi na.ma parittatvat ku§ala-mula :::
5 naiµ I na hi Bhagavann acaritavadbhil;i. purvantata iyaiµ gam :::
bhira prajfiaparamita sakya adhimoktmp. j ye'pi ca pratik :::
$epsyanty ena:qi gambhira1p. prajfia.paramita.qi bha,$yamaI).a1p.
te'py evarµ veditavyab II purvantato'py ebhir iyaiµ gambh'ira
prajfiaparamita bha.1:3yamaI).a pratik$.ipta \ tatha hy e1;1a.m asyaqi
10 gambhira,yaqi prajfia.pa.ramita.yaiµ bha.$yamaI).nyaqi 嗶sti sra :::
ddha nasti k$Antir nasti rucir nasti cchando nastJ. Viryarp nasty
a.pramado<IJ nasty adhimuktir na ca1bhil). purvaip. buddha bha:::
gavanto buddha-sravaka va parip:r!?ta na ca pariprasnik:rta iti|丨
katham idan五:p.-pratik~ep'蕊ayena piirva1-pratik~epo gamyata iti tat kasya
15 hetor ity 誌anky'aha : yatha'pity-1這i. yasmad idani1p. kusala-miil五na1p. pa•
rittatvat pratik~ep'繇ayo Matus tasmat purvam api pratik~epo gamyate. anya•
tha paritta-kusala-m沮atvanupapatter2 ity arthaI;i.. tad ev'a.ha: na h-i Bhaga•
畑nn ity-adi.
atha kbalu Sakro devanam indra ayui;;manta111 Sariputram
20 e媯d avocat I gambhira arya Sariputra prajfiaparamita I kim
atr'a.§carya111 syad yad asyaq:i gambhira.ya.111 prajfiapal'amitayaiµ
bhai;;yamaI,1.aya111 purvam acaritavi bodhisattvo mahasattvo n鉅
dhimucyeta II
ucitam evoktarp Sariputrel}.ety'aha : ga砸bhirety-adi. [Tib.184吁 k沅 atr'
25 ascarya1?1-, na1va kirpcit, karal}.anurupatvat karyasya.
(I) n瓿ty aprasada iti 瓿01
I. 0rva:rµ PT. 2. 。salatv0 P.
d區ral).a-.~UI).a-parikirtana-parivarto nama dasama}:i.
atha khalu Sakro devanam indro Bhagavantam etad avo :::
cat I namaskaromi Bhagavan prajiiaparamitayai I _sarvajfia
jfianasya sa. Bhagavan namaskaraq1 karoti yab prajfiaparamita :::
yai namaskara111 karoti II
463
Bhagavan a.ha I evam eva Kausika1vam etat I sarvajfia- 5
jfianasya sa Kausika namaskara1p. karoti ya}:t prajfiaparamitayai
namaska.ra1p. karoti :I
sarµj ata-prasadatisayatvad aha : namaskaromity-a.di.
tat kasya hetol;i I ato nirjah hi Kausika buddhanarµ bha::::
gavatarµ (211) sarvaj五ata sarvajfia-j fiana-nirjat訒 ca punal;i 10
prajna.pa.ramita prabhavyate II evam asyarp. prajna.paramitayarµ
caritavyarµ evam asyarµ prajnaparamitayarµ sthatavya1µ evam
asyarµ prajfiapa.ramitayarp pratipattavyarµ evam asyarp prajfia
pa.ramitayarµ yogam a..pattavyaq1 II
katha111 Matur namaskare (P.131叮 'nyasya samband區bhaviin namaskara iti 15
tat kasya hetor ity asanky'aha : ato nirjata hity-adi. bodhisattvavasthayarp.
Matur abhyiisena buddhatva-praptes tata}:i sar'Vajnata n·irjata. buddhatvavastha~
ya.Ip. vineyebhyal;t prajfiaparamita-prakiisanat sarvajna-jnana-prabhiivita ca pra~
」niiparam-itety eva111 hetu-phala-sambandhat pra.j五iiparamita-namaskare sarva~
」五a-jfianasya namaskiiral;t. e'vam iti sarvajfia-jfianasya hetutvena phalatvena cety 20
arthal;t. sruta-cint瓦-bhavanamaya-j五anair yathiikramaip. prajnaparam·itaya叩
carita'Vyam ity-adi-1pada-trayaip. yojya皿
atha khalu Sakro devanam indro Bhagavantam etad avo :::
cat I kathaqi Bhagavan prajfiaparamita.yarµ caran bodhisattvo
mahasattva}:i prajfiaparamita.yarµ sthito bhavati 丨 katharµ pr距 20
jfiapa.ramitayaqi caran prajfiaparamitayarµ yogam apadyate II
prayoktr-nirde筵nantara:rp prayogartha:rp prasnayann aha : katha平 Bhaga~
(1) sarvajii:1ta-nirjata iti gha0 I
464 sarv'akarabhisambodhas caturtha}.1
vann ity-adi.
evam ukte Bhagavan Sakrarp. devanam indram etad avo::.
cat \ sadhu sadhu Kausika I sadhu sadhu punas tvaq1 K ausika 丨
yas tvarp. tathagatam arhantarp. samyaksambuddham enam
5 artharp. paripra1;1tavyarp. paripra§nikartavyarp. manyase I idam
api te Kausika budd區nubhavena pratibhanam utpannarp. \
prakara:i;ianurupatvat prasnasya sadhu sadhv iti sadhu-1這ra-danarp. enam:1
artham ity..:aai1 vak~yam劻缸 vi而ati-prayogan 缸abhya 這dhigamartha:rµ pa祚
pra?tavya1?1'paradhigamartha:rµ pariprasnikartavya1?1'tathagata1?1- manyase prati•
IO padyase jani~a iti ya.vat.
iha Kausika. bodhisattvo mahasattval). prajfiaparamitayaq1
caran riipe na ti$thati riipam iti na ti$thati yatal:i Kausika
bodhisattvo mahasattvo riipe mt ti$thati riipam iti na ti$thati
evarp. riipe<1) yogam apadyate I eva1µ vedanayarµ sarpjfiayarp
15 sarpskare$U vijiiane ti$thati vijfianam iti na ti$thati yatal).
Kausika bodhisattvo mahasattvo vij:fia.ne na ti$thati vijfia.nam
iti na ti$i,hati evarp vijfia.ne yogam apadyate I
tatra : riip'ady4-anavasthana-prayogam aha : ·ihety-adi.2 ad區ra-svariipa
bhedena rupe rupam iti pada-dvayaIP vacyayµ. tataJ;i kim ity aha : yata ity-adi.
20 [Tib.18犁]
etad uktayµ: yasmad rup'adi~u niJ;isvabhavataya sthana-prati~edhas tasmat
tatranavasthana-prayoga iti.
rfipam iti Kau§ika na yojayati yatal.1 Kau§ika rupam iti
na yojayati evarp. rfipam iti na (212) tif?thati I evarp. vedana
25 sarµjfiasarpskara v-ijfianam iti Kau§ika na yojayati yata}.i
Kau§ika vijfianam iti na yojayati evaqi vijfianam iti na
(1) evarµ bodhisattvo mahasattvo rupe iti gha01 1... 1. om. C. 2. 0dina CT. 3. etam T. 4. 。adif}v T.
dbaral).a-gul).a-p:irikirtana-parivarto nama dasamal;t
ti~thati I eva:rp. prajfiapa.ramitaya.:rp.sthito bhavaty eva:rp.yogam
a.padyate II
465
ayoga-prayogartham aha: rupam 甾 Kaus·ika na yo_jayatiti. na yogam
apadyata ity arthal_i. tatal_i kiip bhavatity aha: yata ity-adi. evarp, yogam
apadyata iti e1,arp, tattvato yogabhavena saipv:rtya1 yogam apadyate. ayoga 5
eva te~u prayoga2 ity arthal;i.
atha khalv ayu~man Sariputro Bhagavantam etad avocat 丨
ga:rp.bhira Bha.gavan praj fiaparamita I
gambhira-prayogam aha: gam(P. 132a)bHrety-adi.a rfrp'adi-tathata-gam :::
bhirataya prati~th瓦瑀nupalabdhy-arthena sarvajiiata'dhikare gambhirety ava::: 10
bodhat.
duravaga.ha Bhagavan prajfiapara.mita I durudgraha Bha::
gavan prajfiaparamita I
duravagaha-prayogam aha : duravagahety-adi.3 riip'adi-duravagahataya
prak:rty-anavilarthena margajfiata'dhikare duravagahety adhimok~at. tad eva 1,5
kathayann aha : durudgraheti. srotra-vij五五nena tad-ak:r~tena ca mano-vijfianena
durudgrahatvat.
apramal).a Bhagavan prajfiaparamita II
apramaJ)a-prayogam aha apramattety-adina. riip'ady-apramaJ)ataya parya::
ntanupalambharthena sarv?i.karaj 五ata'dhikare'pramaJ)ety alambanat. 20
atha va gambhirabhisambodham as試區rai;i.abhisambodha:rp.niruttarabhisam::
bodha:rµ c試hik:rtya yathakrama:rµ trividho'ya:rµ gambhira-prayog'adir ukta);i.
Bhagavan aha I evam etac Chariputra1vam etat I rliparp.
gambhrram iti Sariputra na ti~thati yatal:i Sariputra rliparp.
gam.bhiram iti na ti~thati evarp. rlipe yogam apadyate 丨 evarp. 25
vedana sarp.jfia sarp.skara vijfianarp. Sariputra gambhiram iti
1. om. P. 2. yoga C. 3. 。dina CT.
466 sarv'akarabhisambodhas caturtha};t
na ti~thati yatal). Sariputra vijfianarp. gambhiram iti na ti~thati
evaiµ vij fiane yogam
iti na yogam apadyate
a.padyate 丨
Sariputra
ruparp.
yata]:i
g訌iputra
rupalll
na yogam r~parµ 5
ii tt .l.1 na
na
apadyate
yogam
yogam
eva:qi
apadyate
gambhiram
gambhiram
yatal) Sa.riputra
gambhiram
iti
vi j fia.na:q.i.
na
iti
ti1?thati I evarµ vedana sa:qijfia sa:qiskara vijfia.narµ Sariputra gambhiram
apadyate
ti~thati II
s缸lhuktatvena
evaqi vij 五anarµ
gamb缸ra-prayogatp spa~tayann
gambhiram
gambhiram
五ha: evam
iti na
etad ity-adi.3
10 tad ayaiµ samasartho : yada ga戚bh5ra珝 'l'up'adikam ity abhinivesa-yogena
tattvato na ti~that·i tada'viparyastatvat tatra gambhira-yogam1 apadyate.
ca gambhiram ity
dikam ity a pi na 琿hati.
prayogarthal_i kathita iti.
evaip. yogavasthanasya
15 etad-anusarel).a
gambhir'adayas
Vimukti§le:r:i祉
api
trayal).
na yo gam [Tib. 185a] apadyate
duravagaha prama]'_l.a-prayogayor
prayog缽 pratyekaip
tada
apy
gambhira叩
ni~edhena vi parita-gam bhira 4-
artho vacya}.i.
evam
yada
ri"ip'a~
ukte ayui?ma.n Sa.riputro
gambhira Bhagavan prajila.paramita
mrdu-madhyadhimatra ity
ete ca
arya-
Bhagavantam etad avocat 丨
'vinivartaniyasya vyAkrta::
20 sya bodhisattvasya mahasattvasya purato bha~itavya II
k:rcchra-cirabhisa.mbodba-prayogartham aha : gambh5成 Bhagavan prajna~
paramita 'vinivartaniyasyety-adi. niyata-gotratvena
avyakrta iti tad-vyavacchedartharp.'l)yii.krta-grahal).a皿
tat kasya hetolJ_ I 25
sa hi Bhagavan
kascid
purato bha§laJJ.e ko hetur 2iti tat kasya hetor2 ity asanky'aha :
avaivartiko
na kai1k~i~yati na VICI ::
sa hity~adi.
, PY
kitsi!;!yati na dhandha.yi!;lyati na vivadi!;!yati II
Matari sarva-prakara-jfia硨bhavena vicikits'adi-sa(P.132b)mbhav記 tasya1va
sa
.. 15 0ra-pray0 P, 。re yog° C. 2 …2. om. P. 3. 0dina T. 。mbhayat T, sadbhavat PC; }.igyur-ba srid-pa}.ii phyir.
4 gambhirya T.
dhara];_l.a-gUJ).a-parikirtana-pariva.l..to nama dasama];i.
yasmat prati viddha 1-dharmadha tu-ni~y anda 2-desana-dharmag ra tvena
467
mithya-jfia~
益bhavan na kank:Jit}yati, sa:tp.saya-jfiana-vigaman na vic·ik·its·iwati, ajiiana-vira"
dhandhii.yit}yati,3 samyag-」 iianopeta tvan h沁n na
purato bha~a:r;i.iyeti matil).. samarthyad
krcchra-cirabhisam bodha-prayogo darsi tal_i.
na'V.ivad·if!yat-i tasmat tasya1va
anyasya puna.r ut這s'adi-sambhavat
5
atha khalu Sakro devanam indra ayu~mantarµ
etad avoca t I (213) sacet punar arya Sa.riputra
Sariputram
avyak:rtasya
bodhisattvasya mahasattvasya purata iya:rp. prajfia.paramita bha :::
1;1yeta ko do1;10 bhavet II
vy五karal).a-labha-prayogam
katamal). ka:rikfadi-do~a];i syat.
aha sacet punar
evam ukte ayu~ma.n Sariputra}:i Sakrarp. devanam indram
etad avocat 丨
veditavya}:i
durata}:l sa Kau§ika bodhisattvo mahasattva agato
cira-yana-samprasthitati paripakva-ku§ala-mula}:l sa
Kausika bodhisattvo mahasattvo veditavyal) yo'vya.krta ima:qi
praj:ilaparamitarp. lapsyate darsanaya vandanaya paryupasanaya
sravaJJ.aya srutva ca nottrasii;;yati na saiµtrasil?yati
apatsyate 丨
'nuttaraya}:t
na
vedi ta vyaIJ'.l I
cedanim. asau c1.re:i:i.a
samyaksambodhe}.i
sa bodhisattvo
asannam . mahasa ttva}.i
ity-adina.
vyakaraIJ.aqi
ko do~a
trin va tathagatan arhatal;i.
tasya
na sa:qitrasam
pratilapsyate
vyakarai;i.aIµ
ap1
nm.kaqi va dvau va
iti4 10
15
20
tato vyakaraJJ.a:qi pratilapsyate'nuttara.yaqi
tu tan aragayi~yati
samyaksambuddhan atikramif?yati
samyaksambodhau 丨
aragayitva tarps tathagatan arhata}.1
samyaksambuddhan na
vyakaraJJ.ena vandhyaqi
.. viragayi~ya.ti ;"(1)
kari~yati
tathagata-darsanarp
tathagata-darsa.nac ca
ca
tato 25
vyakaraQ.arp. pratilapsyate'nuttarayarp. sam.yaksambodhau 丨
(1) samyaksambuddhan viragayi~yatiti ga0 ca0 / 1. 。tibuddha C. rtogs-pa. 2. ni}.i~y° C. 3. dhanvay0 PCT. & Ed. rmo薳pa.4. ity-adi PC.
468 sarv'akarabbisambodhas caturtba};i
gotra-samarthyad anutras'adir1 ato na kascid ity aha :斬ata ity-詞i.
diirad 崢rato dirgha-區lad iti ya.vat. tad ev'aha: cira-yana-samprasth血 1缸.
atha 禕 diirato [Tib.185叮 gambh這rthadhimok~恥 chravak'ady-agocara ta]:i. ~
prajniipa.ram·itii'J?'I, lapsyata ity-adi prathamataram eva tavad diirat pasyati, tato
5 darsan'ahladita-sariro vandate, tato vivardhamana3-prasada-vega}:i- pradak~il).i~
karal).'adina paryupaste, tatal;l krt'anupiirviko ni~adya s:rl).otity evarp. darsan'ady
artha面 praj邱paramitarp. prapsyanti. na cedii成m asau c-iretieti na c·ire乜6聶
,'/,5'I'/1, eva darsan'adi-kale. etad ev'aha iisannam ity-adina. naika叩 tathiigatam
ity-adi eka-dv-i-tr·i-tat雇gatiin atikram·i?yat-i. tataZi sa bodhisattva];i. pas函d vya~
IO kara乜a'J?'I, prat·ilapsyata ity evarp. na, api tu tebhya ity artha}:i-. tad eva kathayann
aha : api tu tan iirii.gay稔yatiti. api ca tan eka-dvi-(P.133:t)tri-吒athagatan
samyak tat-prajiiapta-sik~a-pratipatty'iiriigayi?yati. tathiigata-darsana'J?'b ca
vyakara移enavandhya'J?'I, ka雨yatity6 eka-dvi-tri5-tathtigat'adi-darsana'J?'b vyiikara~
怛聶緝nyarp. kari?yat-i, niyamena vyakaral).a-labhat. tad ev'aha t athiigata-
15 darsanac cety-詞.ina.
yava.c ca vyakarai:iaqi pratilapsyate'nuttarayaiµ samyak:::
sambodhau tavad avandhya111- kari~yati tatha.gata-darsana-van:::
dana-paryupasanopasthanaqi ya.van 硨nuttaraqi samyaksambo :::
dhim abhisambuddha iti II
20 yavac7 ca vyakara乜am ity-ady upasarp.hara}:t sugama}:i.
atha khalv a.yu$man Sariputro Bhagavantam etad avocat I d-0.ratal:i sa Bhagavan bodhisattvo mahasattva a.gato bhavi$yati
cira-ya.na-samprasthital:i paripakva-kusala-mulo hi Bhagavan sa
bodhisattvo mahasattvo veditavya1;i. (214) ya ima.1µ gambhirarp.
25 prajna.paramitarp. lapsyate darsanaya vandana.ya paryupasanaya
§rava)J.a.ya 丨 kal:i punar vado'tra yaJ.:i §rutva c6dgrahi$yati
dharayi$yati va.cayi$yati paryava.psyati pravartayi$yati desa"'
1. anuttras'adim PCT. rjes-su skrag-pa la-sogs-pa. 2. 。di-goc° C. 3.'bhivardh0 P. 4. artha C, artha- P. don-du. 5 …5. om. C. 6. 。~yaty PC. ~es-bya-ba. 7. yada PCT. ji-srid-du.
dharal)a-gu]).a-parikrrtana-parivarto nama dasamal;i 469
yi~yaty upadek:;iyaty uddek~yati svadhyasyati II
avinivartaniya-prayogartham aha: atha khalv ay'I,i.~man Char·iputra ity-adi.
ka'f:,, punar 碌do'ti·a yaZ1- srutva codgrahi.~yatiti yaii samyag-udgrahaI).'aclina
'vinivartaniya-prayogeI).a yuktal; sa paripakva-kusala-mii.la1 ity atra ko 幃do,
na1va kascit sa:rp.cleha [Tib.186叮 ity arthal].. UO
atha khalu Bhagavan ayui;;mantarp Sariputram etad avocat I evam etac Clia.riputra1vmn etat 丨 df1ratat1 sa Sariputra bodhi:;
sattvo rnahasattva agato veditavyitl;l cira-yana-samprasthital:i
paripakva-kusala-mulo hi sa Sariputra bodhisattvo mahasattvo
bhavil;lyati ya imarp gambhira111 pmjfiaparamitarp lapsyate 10
darsanaya vandanaya paryupasannya sravar;taya ! ka}:i punar
vado'tra yn~,lsrutva c6dgrahi~yati dharayii;;yati vacayil;lyati
paryavapsyati pravartayii;;ynti de§ayi~yaty upadek$yaty uddek"
i;;yati svadhyasyati 「
sadhflktatvenanumatim aha e'L•a1n etad ity-瓦dina.2 15
atha khalv a.yu~man Sariputro Bhagavnntam etad avocat I pratibhati me Bhaga`洎an pratibhati me Sugata aupamyodahara::
1Jarp. j tad-yatlu1'pi nama Bhagavan yo'yarp bodhfaattva
yanikal). kula-putro va. kula-duhita va svapnantara-gato'pi
bodhimaiJ<_ie ni~idet veditavymn etad Bhagtwann ayarp. bodhi:: 20
sattvo mahasattva asanno'nuttaraya.1) samyaksambodher abhi::
sambodhayeti I evam eva Bhagavan yab kula-putro va kula-
duhita va. imaq1 gambhira1p. prajfiaparamitarp. lapsyate darsa ::
na.ya vandanaya paryupasanaya firavaIJ,aya I kab punar vada1)<1J
srutva codgrahitu:q1 dharayit11rp. vacayituqi (215) paryavaptuqi 25
pravartayitu.tp. desayiturp. upade~tuqi udde~tmµ svadhyapana.ya I
(1) kal;t puna vado'tra ya iti ca0 !
I. kt1sala C. 2. adi CT.
470 s1rv'akarabhisambodhas caturtha};i
veditavyam etad Bhagavan durato'yarµ bodhisattva-yanikaI:i
pudgala agata§ cira-yana-samprasthita asanno'yarµ bodhisattva
yanikal:t pudgalo vyakaral).asya ! vyakari$yanty enarp. buddha
bhagavanto bodhisattvain mahasattvam anuttara.yal;l samya.k"'
5 sambodher abhisambodha,yeti II cira-yana-samprasthital:t paripa"'
kva-kusala-mulo hi sa bodhisattvo mahasattvo veditavyal). ya :::
syeyarp. gambhira praj缸paramitopapatsyate(l)'ntasa}:l. sraval).a"'
yapi 丨 kal:1 punar va.do'tra Bhagavan ya}:l kula-putro va kula
duhita va ena.rµ gambhira.rp. prajiiaparamitam udgrahi$yati
10 dharayi$yati vacayi$yati paryavapsyati pravartayi$yati desa :::
yi$yaty upadek$yaty uddek$yati svadhyasyati|丨
15
yathokta-prayogam eva 心q.ha,yann 呾: prat·ibhiit·i me Bhagavann ity-adi.
aupamyodiihara~am iti sa,d:rsyodahara:r:i.a:rp.. upavartsyata1 iti upapatsyate pra :::
」臨paramitodgraha:r:i.'adina.
tat kasya hetol;i I bhiiyastvena hi Bhagavan dharma-vya::=
sana-sarµvartaniyail;i sattval;i karmopacayair avirahitas te~a:qi
bhiiyastvenasyaiµ gambhiraya:qi prajfia.para:qiitaya:qi cittani
pratikulani bhavi~yanti citta.ni parivellayi~yanti I na hy anu::=
pacita-kusala-miilal:i sattval;i asyarµ bhiiyastvena bhiita-kotya:qi
20 praskandanti prasidanti 丨丨 upacita-ku§ala-miila.}:i khalu punas
te Bhagavan supacita-kusala-mulal;i kula-putral;i kula-duhitara§
ca veditavyal;i yef?am asyaip. bhuta-kotyarp cittaip. praskandati
prasidati I
kathai:µ paripakva-kusa.la-mulo2 bodhisattvo3 lak~yate'nyasyapi tad-udgra~
25 h'adi4-sambhavad iti tat kasya hetor ity asai:tky' 五ha : bhuyastvena hity-adi.
yasmad bahulyena dha,,.ma-vyasana-sa'l'!"vartani'yai?,, karmabhir av-irahitanai:µ pra~
jnaparam-itaya'I'!" c-ittani samyag-udgrah'adi-vimukhatvena prat-ikulan·i bhavi~ya~
(1) upavartsyate, Haribhadra. 1. upapatsyate Ed. riied-par J;igyur-ba. 2. salo P. 3. om. C. 4. 。haJJ.'adi C. PT.
dhar~:t;i.a-gu平L-parikirtana-parivarto nama dasamal;t 471
nt·i,1 parityaga-paratvena parivellay·iwanti, yasmac canupac·ita-kusala-mi'tla"IJ, pra~
」五ap五ramitayam arthanavabodhad bhitta-koWa珝2 na praskandant·i napi pras五da
labhat prasidanti (P. 133b) tasmad upacita-kusala-mulas te yathavad udgraha~
卫'adi-kari1_1.a ity 禕kyartha:ti. b耳ta-kotyam iti bhutakotir dharmadhatus, tad
clyotanat prajiiaparamita tathokta. 5
tad-ya.tha'pi nama Bha.gavan purui?o yojana-satikad atavi
ka.ntarad dviyojana-satikad va triyojana-satikad va catur-yojana
satikad va pa五ca-yojana-satikad va dasa-yojana-satikad va'tavI
kantara.n nii?kramet I sa ni~kramya. pasyet pfirva-nimittani go::
palaka.n va pasu-palakan va sima va arama-sampado va vana- 10
sampado va tato'nyani va nimittani yair nimittair gramo va
nagararp. va nigamo va sficyeta (216) tasya tani pfirva-nimittani
dr~tva1varp. bhavati I yathemani purva-nimittani drsyante tatha
asanno me gramo va nagaraqi va nigamo va iti I sa asvasa-
prapto bhavati nasya bhuya§ cora-manasikaro bhavati I evam 15
eva Bha.gavan yasya bodhisattvasya mahasattvasyeya.rp. gam::
bhira prajfiaparamitopavartate veditavyarp. tena Bhagavann
abhyasanno'smy anuttarayal). samyaksambodher na cire:r:ia
vyakara:r:iarp pratilapsye'nuttaraya}.:t samyaksambodher iti I napi tenottrasitavyarp. na sarp.trasitavyarp. na bhetavyarp sravaka- 20
bhumer va pratyekabuddha-bhumer va II
niryal).a-prayogam aha tad-yatha'pi 姒祕1,a Bhagavan puru?o yo jana-sat·ikad
ity-adina. evam evety-adi3 bahu-yojana-satikad atavi-kantarat prasthita4-puru~a~
vad antarayika-dharma-varjan'adi-pratipattimato yasyeya~ Jinajanani srava~
1).'ady-artham upapadyate niyamena niryal).antena ved·itavyam abhyasanno'ham 25
anuttaraya"IJ, samyaksambodher ity artha}J. tad ev'aha napi tenety-adina.
tat kasya heto}.i I tatha by asyemani purva-nimittani sarp.:=
1. 0ntiti Cr. 2.. 0d區nugamanan C, 。dha-gamanan PT. ya:ri-dag-pal;ti mthal;t. 3. 。dina CT. 4. 。ntara-prapanna C.
472 sarv'akarabbisambodhas caturtbal;i
d:rsyante yad utemarp gambhirarp prajffaparamita.rp labhate
dar§anaya vandanaya paryupasanaya §ravai:iaya II
tad-virodhi1-dharmanupas這ne [Tib. 186b] katha:rp 璋vak'adi-bhumau patana
bhaya:rµ na syad iti tat kasya hetor ity asanky'aha : tatha hy asyemiinity-.adi.
5 etad. ukta:rp : yasmat pudgala-nairatmya-matra-prabhedatvena2 s:rava.k'adi-
bhumi-viruddham avikala-sarva-dharma-naili這bhavya-dyotik砷 prajiiapara=
mita:rp darsan'ady-artham labhate tato viruddhaya Matar upalambh劻 na 璋z
vak'adi-bhlimi-pat'asanketi.
evam ukte Bhagavan ayu~mantam Sa.riputram etad avocat /
10 evam etac Cha.riputra1vam etat 丨 pratibhatu te Sariputra punar
apy etat sthanarp_ I yatha'pi nam血ed budd區nubha.vena.
vyaharasi vyaharif?yasi ca II
15
sadhuktatv試 evam etac Ohiiriputr品vam etad iti sva-hastarµ dattva punar
api sama(P.134a)rthy'adhanartham3 aha: pratibhatv ity-acli.
evam ukte a.yuf?man Sariputro Bhagavantam etad avocat I tad-yatha'pi nama Bhagavann iha ka§cid eva purui;,o maha
samudra1p. draf?tu-kamo bhavet sa gacchet maha-samudrarµ
dar§anaya I yatha.-yatha ca sa gacchen maha-samudra111 dar§a ::
na.ya tatha.-tatha sacet pa§yet stambarµ va stamba-nimittarµ va
20 parvatarµ va parvata-nimittarµ va tena1varµ veditavyarp. dure
tavad ito maha.-samudra iti I sacet na bhuyal:i pasyet stamba:q.1
va stamba-nimittarp. va parvatarp. va parvata-nimi.ttarp. va. tena1::
varp. veditavyam abhyasanna ito maha-samurlra iti 丨:
nirantara-prayogartham aha : tad-yatha'pi 砒沅a Bhagavan1'/,iha kasc鋱
25 evety-adi. stamba1?1, va stamba-n·im·itta1?1, veti vitapa:rp. vitapa4-nimitta:rp. vety
arthal,i.
1. 。dhe C. 2. 0bhavatvena PCT. rah-tu phye-ba-fiid-kyis. 3. 。rthy'avahanartham
C. 4. 。ttai:µ va v:rk斡i:µ va vrk~a P; 鈿 iam §证kyi mtshan-ma.
d區ra:z;i.a·gul).a·parikirtana-parivarto nama dasamal;,.
tat kasya heto}.:t I anupurva-nimno hi maha-samudro na
maha-samudrasyabhyanfare ka§cit stambo va stamba-nimittaIP, va
parvato va (217) parvata-nimittam veti 丨 ki:qi 彧pi sa na maha
samudraip. sak~at pa§yati cak§lU§la atha ca punal;i sa ni§ltha:qi
478
gacchati abhya.sanno'smi maha-samudrasya neto bhuyo du.re 5
maha-samudra iti I evam eva Bhagavan bodhisattvena maha::
sattvenema1:p. gambhira:qi prajfiapa.ramita:qi sr1;tvata veditavya:qi I ki:qi capy aha:qi tais tathagatair arhadbhil;i samyaksarnbuddhair
na sammukha:qi vyakrto'tha ca punar abhyasanno'smy anutta"'
rayal;i samyaksam bodher vyakara1;tasya <1> II 10
stamb'ady-anupalambhat katha:rp maha-samudrasyabhyasannatvam iti tat
kasya hetor ity asaitky'aha: aniipu'I'va-n·imno hity-adi.
etad ukta.:rp.: yasmat sva-hetuna janitalJ.1 stamb'adina viruddho'nup1i1·va
'li-imna'IJ, svabhavo maha-samudrasya atas tad-upalambha-svabh瓦vad eva stam:::
b'ady-anupalambh五t2 tasyabhyasannatvam iti.
p'I'ajnapa'I'a福•ita'1fl- s「移vata ved·itavyam iti satata-bhavan'adi-pratipattya nira:::
ntara-prayoga-bal卸 niscetavya:rp..3
tat kasya hetol;t I tatha. hy enaq:i gambhira.1:µ prajfiapara::
mita:rp.labhate darsana.ya vandana.ya paryupasanaya firaval).a ::
15
yeti I 20
katharµ Matul_t sravai;i.a-karai;i.ena vyakara平t-k缸y'asannibh涵o'numiyata iti
tat kasya hetor ity 畸anky'aha: tatha hy enam ity-adi.4
etad uktarµ : k訌aJJ.asyarthantara-nirapek~ataya karyotpadana-yogy ata-
'numanena svabhava-hetuna vy吐ara直sannibh珥numanad ado~a iti.
tad-yatha'pi na.ma Bhagavau vasante pratyupasthito sirI).a- 25
pari:ia-palase~u nana-vrk~e~u na.na-pallava.1) pradurbhavanti 丨
(1) vy吐aral).a~yetiti ga叮
1. 0ta PC. 2. 。mbhas PC. ma-dmigs-pa yin-pa}:li phyir. 3. 。scit° C. 4. 0dina CT.
474 sarv'aka泣bhisam.bodhas caturtha];t
pallave$U pradurbhute$V attamanaska bhavanti Jambudvipaka
manu$yas tani purva-nimittani vane$U dr$tva na cirad vana
pu$pll.J).i ca phalani ca pradurbhavi$yanti II tat kasya hetol;i I
tatha himani purva-nimittani stambe$u drsyanta iti II eva,m
5 eva Bhagavan yada bodhisattvo maha.sattvo labhate imarp.
gambhirarp. prajfiapaparamitarµ darsanaya vandanaya pa :::
ryupasanaya sravaJ).aya upavartate tasyeyarp. gambhira prajfia :::
paramita tada paripakva-ku§alal;i sa bodhisattvo mahasattvo
veditavyas tena1va purvakel).a kusala-mulenopanamiteyarp. tasmai
10 gambhira prajfia.paramita. J tatra ya devatal;i purva」buddha
dar§inyas tal;i pramudita bhavanti priti-saumanasya-ja.ta.J;i paurva:::
kan皿 api bodhisattvanarp. mahasattvanam imany eva purva
nimittany abhuvann anuttarayal;i samyaksambodher vyakara:::
r:iaya na-cirer:ia batayarp. bodhisattvo mahasattvo· vyakarar:iarp.
15 pratilapsyate'nuttarayal;i samyaksambodher iti|丨
[Tib. 187a] asannabhisambodha-prayogam aha tad-yathii'pi niima Bhaga叭an
vasanta ity-adina. sir~a-par乜a-paliise~v iti patita-v:rddha-pattre~u. purvavat tat
kasya hetor ity 蕊吐ky'aha : tathii Mmani purva-nimittanity-試i.
hetuna (P. 134勺 yal;i. samagrei;i.a karyotpado'numiyate
20 art區ntaranapek~atvat sa svabhavo'nuvari;i.ita II iti nyayen甿 gatartham etat. upa禰而teya硐 iti abhinava証sra.va-dharm'a~
dharatv'adi-prati patter asannahhisambodha-prayoga-samarthyena 2 q.haukit瓦.
{218) tad-yat區 'pi 珥ma Bhagavan stri gurvii:ii guru
garbha tasya yada kayo ve~tate adhimatrarp. va ka.ya-klamatho
25 ja.yate na ca sa carp.kramai:ia-sila bhavati alp'ahara ca bhavati
alpa-styana.-middha ca bhavati alpa-bha~ya ca bhavati alpa
sthama ca bhavati vedana-bahula ca bhavati krandantI ca
bahularp. viharati na ca sarp.vasa-sila bhavati paurvakei:iayoniso-
1. nyayana PC. 2. sarthy° C.
dharaI).a·guI).a·parikirtana•parivarto nama dasama}:i
manasikare1J.'asevitena ni:;ievitena bhavitena bahulikrtenemam
evarp.ruparp. kayena vedanaqi pratyanubhavamiti tada vedita:;
vyam ida1µ Bhagavan yatha'sya}.i purva-nimittani sa111drsya:::
nte tatha na cirelJ.a bateyarp. stri praso:;iyate iti 丨 evam eva
475
Bhagavan yada bodhisattvasya mahasattvasyeyarp. <n gambhira 5
prajfiapa.ramitopavartate darsanaya vandanaya pa.ryupasanaya
srava]J.a.ya Sf]J.Vtas 呣na:rp. ramate citam asyarp. prajfiapa.rami:;
ta.yam arthikataya (t) cotpadyate tada <3) veditavyam ida:rp. Bhaga:::
vann acireJJ.a ba這yarp. bodhisattvo mahasattvo vyakara]J.arp.
pratilapsyate'nuttaray幼 samyaksambodher iti|丨 10
evam ukte Bhagavan a.yu:;imantam Sariputram: etad avo:;
cat I sadhu sadhu Sariputra I idam api te Sariputra budd區:::
nubhavena pratibhatj|丨
k~iprabhisambodha-prayogartham aha: tad-yatha'p·i nii.mety-adi. jata
garbhatvad gurv·i~i". asanna-prasava-kalatvad gitru-garbha. ai:tga-vij:rmbhaI).ad 15
ve~tate. paurvake禪yoniso-manasikare邪a gramya-dharma-pratisarp.yuktena, pra"'
yoga-mau]a-p:r~thavasthasu yathakramam asev·itena ni~ev-itena bhavitena, sarvatra
puna];l-punar amukhikaraI).ad bahulikrtene媯arp, vartamanam evarp,-rupam asahyarp.
kayena veda禰珝 du}.ikham anubha幃頑t·i cintayatiti se~al_l. sr~vatas cainii,珝 ra"'
甑ate c·ittam asyam iti adheyasya pratipatti-dharmasya k~iprarp. dharma-kaya- 20
phalabhinirvartan'adi-pratipattimato yathokta-prayoga-samarthyac cittarp, pra"'
jnaparamitiiyarp, sravaI).a-purvakarp. ramate bhaktirp. karotiti ya.vat.
atha khalv a.yu~ma.n Subhutir Bhagavantam etad avocat l ascaryarµ Bhagavan yavat<4) suparig:rh嚀 ca suparitta§ ca
suparinditas ca me bodhisattva mahasattvas tathagatenarhata 25
samyaksambuddhena II
(1) mahasattvasya paripakva-kusalamfilasya yatha yatheya:rp.iti ga0 ca0 I (2) arthikataya chandikatayeti ga0 I (3) tatha tatha iti ma0 丨
(4) yavad yad iti kha0 gha0 ca0 丨
476 sarv勻ikarabhisambodhas caturthal;l
parartha-prayogam aha ascarya1rz, Bhagavan yavad ity-adina. yavad-vaca::
nena sanatha ity-adi-parigrahal;i. yasmad vyakaraJJ.'adibhir bhumi~u p五ramitasu
ca nivesanat su[Tib.187汀parigrhi'ta]J,1 supari'ttas ca, kalya:i;i.amitra-(P.135a)-pra::
tyarpal).ac2 ca s,Upari'ndita Bhagavata bodhisattvas tasmad ascarya平. sarva-vi~a:::
5 yatve'pi k:rpaya visi~t'asaya-sampatti-bhavyata-balena pratiniyata-jananugraho
vismayal;i.
(219) Bhagavan aha I tatha hi te Subhu.te bodhisattva
1nahasattva bahu-jana-hitaya pratipanna bahu-jana-sukhaya
lokanukampayai I
10 visi~t'asaya-sampattim ev'aha tatha hity-adina. anagata-sambandhenartha-
15
karitvad bahu-jana-麻taya prat.ipannazz.. vartamana-kalatayedanim artha-karaI).ad
bahu-jana-sukhaya, atita-1這la-sambandhena krtanarµ kusalakusala-vasanana1-p.
yathakramaJp. viv:rddhaye pariha1;i.aye va yatna-kara}).al lokanukanipa.ya·i pra::
tipanna iti piirver,ta sambandha~.
mahato jana-ka.yasyarthaya hita .. ya sukhaya devana.1µ ca
manu~yana.rp. canukampaka anukampam upa.dayanuttara1µ sa::
myaksambodhim abhisarnboddhu-karna.1) anuttararp. samyaksam::
bodhim abhisambudhyanuttararp. dharma1µ desayitn-kamal:i !I
punar apy atitanagata-vartamana-kala-sambandhat san這nyen'aha: mahato
20 jana-kayasyarthaya hitaya sukhayeti. dharman1.. desay,itii-kama iti pra.j:fiapara,
mitaya記 dharma-cakra-pravartan'adi-prati pa ttimat砷 parartha-karai:i.証 dha,
rmaJP. b區:::;itu-kam庫
Subhutir 3:ha 丨 iha Bhagavan bodhisattvasya maha.sattva:::
sya pra j fia.para1五ita.yarp. carata]J katha111 prajnaparamita-bhavana
25 paripurirp. gaccha ti II Bhagavan aha I yadi Bt1bhute bod~isattvo maha.sattval:i
prajfiapa.ramita.yarp. caran na rupasya vrddhi!l1 samanupasyati
1. 0ta PC. 2. 。tyap0 P, 0tyayal).° C. 3. 0ya C. 4. 。」.la PC.
d區ra平t-gu:r;i.a-pari缸rtana-parivarto nama dasamal;t
carati. prajfiapa.ramita.ya.ip. J evaip. na vedana.ya na sa111jfiaya
na sa:qiskara1這1p. na vijfianasya vrddhirp. samanupa§yati carati
prajfiapa.ramitaya:qi I na rupasya pariha.:r:i.irp. samanupasyati
carati prajfiaparamita.yaip. J evarp. na vedanaya na sa:qijfiaya
477
na sa:qiskara:r:i.a:qi na. 沅j fia.nasya pariha.JJ.i:qi saman upa8ya ti,5
carati prajfiaparamita.ya.r-p I
avrddhy-apariha!).i-prayogartham aha : iha Bhagavan bodh-isattvasyety-adi.
riip'adinarµ vrddhi-pariha!).y-adarsanena prajfiaparamitayarµ cara!).anujfianat
tat-prayogo'bh"ihital_i.
dharma1+1 nn samanupasyati carati prajfiaparamitayar:µ I 10
adharmam api na samanupaByati carati prajna.抖'ramita.yar:µ I evam asya prajfiaparamita.-bhavana paripuri1!1 gacchati II
dharmadharm'ady-anupalambha-pra,yogartham aha : dharma1!2- na sama"
'3upa5yatity-a.di. dharmadharm'ader anupalambha-pratipatty配 tat-prayoga這(1
邲a珝 bk而a滷 paripii,「物1, gacchat·i.
Subhutfr aha 丨 acintyam idarµ Bhagavan desyate II
Bhagavan a.ha I ruparµ hi Subhute'cintya1p. j evai11 veda:::
na sarµjfia sa1p.skara vijfianarµ hi Subhute'cintya1p. j rupam
acintyam ity npi Snbhute na sarµja.nite carati prajfiaparamita:::
.15
ya1p. / eva1p. vedana smpjfia sarpskara vijfia.nam acintyam ity ~o
api Subhute na smp.janite carati prajfiapa.ramitayarµ|丨
acinty'a蟑ra-sa:rp.j証(P.1351.,)nirodha-prayogartham 訕a : ac-intyam 庫珝
Bhagavan desyata ity-adi. dharma[Tib. 188a]dhatu-riipatvena cintayitum asa=
kyatvad ac·intya珝.祏:ip'ady-acintyam iti2 yadi na sa7?1,ji'inite tad-grahaI.La-sa:rp.jiia-
nirodhat tada yathokta-prayoge]).a:i carati prajnapar硒-itayam ity arthalJ.. ~5
(220) atha khalv a.yuf;Jman Sariputro Bhagavantam etad
1. 。mbhanupapattya C. !1 …2. rupad iti PC, rfip'aditi T; gzugs la-sogs-pa bsam-gyis mi khyab-pal)o. 3. yogena CT.
478 sarv'akarabhisambodhas caturtbal;t
avocat [ ko'tra Bhagavann adhimok§!ayi§!yB.ti eva1p. gambhira:::
ya1p. prajnaparamita.yaqi II
avikalpa-prayogartharp prasnayann aha : ko'tra Bhagavann adhimok溟F
y·i$yatity-adi.
Bhagavan aha I ya1:i. Sariputra caritavI bodhisattvo maha. :::
sattvo bhavi$yati prajna.paramita.ya1.p. so'tra prajna.paramitayarp.
adhimoki;myi$yati 11
ayuf?man Sariputra aha I katha1µ Bhagavan caritav'i bo:::
dhisattvo mahasattvo bhavii;iyati katha1µ caritavi'ti-na.madheya1.p.
10 labhate II
5
parihartum aha: ya/i So.riputra car·ita函 'ty-adi.
Bhagavan aha I iha Sariputra bodhisattvo mahasattvo
balani na kalpayati vaisaradya.ni na kalpayati buddha-dharman
api na kalpayati sarvajfia協m api na kalpayati II
15 katha叩 Bhagavanis car-ita面 bodh-isattvo 甑ahasattvo bhavatiti svariipa-labha-
prasnaip. kathani car·itav:i't-i-,iamadheyani labhata ity anvartha1-saip.jfi.a-labha-pra:=
snaip. ca pariharann aha: iha Sariputrety-adi.
tat kasya heto];i I bala.ni hi Sariput這cintyani vaisaradyany
apy acintyani buddha-dharma apy scinty吣 sarvaj五ata'py
20 acintya sarva-dharma apy acintyal) II eva1:p. carita vi Sa.riputra
bodhisattvo mahasattvo na kvacic carati carati prajfiuparamita::::
ya1µ I evaiµ sa cari.tavr'ty ucyate caritavi'ti-namadheya1:p. la=
bhate(li II
nanu cinta-vi~aya-bala-vaisarady'adi-sadbhave2 katharµ na kalpayatiti tat
25 kasya hetor ity 蕊疝ky'aha: balii而 hi 8driputr6ty-詞i. tattvato dharma:::
(I) ga0 pustake labhate ity ananta.raip., evan ca tasya prajnaparami緬-bhavanaparipuriip. gacchati iti patho'sti I
I. 0rthaip. PC. 2. sambhave PCT. yod-pa yin-na.
dharaI).a·guI).a·parikirtana-parivarto nama dasamal;i 479
dhatu-rii.patvad riip'adi-tan-nimitta-tat-svabhavavikalpan'adi1-(P. 136a)pratipatti
samarthyena vikalpa-prayoga-labhac cinta'tik泣ntatve~acintyani bal'adini na
kalpayatity arthal)..
atha khalv ayu~man Subhutir Bhagavantam etad avocat 丨
gambhira Bhagavan prajfia.paramita I ratna-rasir Bhagavan 5
prajfiapa.ramita. 丨
phala-ratna-dana-prayogartham aha : gambhi'ra Bhagavan praj術aparamitii
ratna-rasir Bhagavan prajnapa,,.amiteti. dharma 2-pudgala-n airatmya-prati pak~a::
tvena gambhi'ra sati prathama-phala-darsan'adi-pratipattya phala-ratna-dana
prayogava taip. srotaa patty-ady-anuttara-samyaksambodhi-phala-ra tnasya da:::10
tritvad ratna-rasi"F.i,.
suddha-rasir Bhagavan prajfiaparamita akasa-suddhatam
upadayaj
visuddhi-prayogartham [Tib. 188b] aha : suddha-riisir ity-adi. iikiisasyeva
suddhatam,zipadaya riip'adi-visuddhi-bhavanaya tat-prayogavata:rµ klesa-jfiey':: 15
avaral').a-prahal}.a-hetutvena suddha-ras·i'IJ.
豳carya:rp. Bhagavan syat yad ena:rp. prajfiaparamitam
udgrhi:iata:rp. dharayatai:p vacayatarp. paryavapnuvat~:rp. pravarta::
yata1:p desayatam upadisatam uddisata:rp. svadhyayata:rp. Iikha如m
ca kula-putrai:ia:r;p kula-duhitri:ia:rp. ca bahavo'ntaraya utpa:: 20
dyeran|丨
avadhi-prayogartham aha : ascarya平 Bhagavann ity-adi. mah酊nubhavatve
'py antaraya-sambhava ity ascaryaf[I,.
(221) evam ukte Bhagavan ayu~mantam Subhutim etad avocat 丨
evam etat Subhute evam etat I bahava}:t Subhute'ntaraya imarp 25
prajfiaparamitam udgrhIJ.atarp dharayatarp. vacayatarp paryava.,
1. 0bhava-vik0 PCT. mi-rtog-pa. 2. om. P.
480 sarv'akarabhisambodhas caturthal1
pnuvatarp. pravartayatarp. desayatam upadisatam uddisatarp. sva"'
dhya.yatarp. likhatarp. ca kula-putra.1).am kula-duhitfl).arp. ca
bhavii;iyanti II
sadhuktam ity aha : evam etat Subhuta ity-adi.
5 tat kasya hetol). i tatha hi Subhute ima.1p. prajfiapa.ramitam
udgrhl).atarp dharayat瓦:rp. vacayata:rp. paryavapnuvata:rp. pravarta ::::
yata:rp. de§ayatam upadisatam uddisatarp svadhyayata:rp. likhata:rp.
ca kula-putral).a:rp. kula-duhitrJJ.a:rp. ca Maral.1 papiya.n autsukyam
apatsyate'ntara.yarp. karturp. II
10 niryuktikam evedam iti tat kasya hetor ity asanky'aha : tatha hity-adi.
yasman M面a"[i papiyan autsukyam udyogam1 apatsyate'ntaraya'lfl, kartu'lfl, tan
nimittarp. tasmad bahavo'ntaraya ity artha}.l.
tatra sighrarp likhata sacen masena va masa-dvayena va
masa-traye:i:ia va likhyeta likhitavy今va1p bhavet I sacet samva::::
15 tsarel).a tato va'pare:i:ia likhita bhavet tatha'pi likhitavya1.va
khalu puna}:i Subhute bhavati tena kl'1.la-putre1J.a kula-duhitra
va iyarp. praj血paramita II
yady eva:rµ katha:rµ. tarhi sighra:rµ likhyata ity aha : tatra sighra殫 ity-adi.
sam,vatsaretieti vacana:rµ tavata rtv'adi-pratyaya-sakaly試 bahil;t kalo 硨stiti
20 」臨panartham ity arya-Vimukti~e:r;i.al;t. tatha'p-i 靡麻tavy品veti sa:rµvatsara ::
bbiyoganutsarg'adi-pratipattimatam avadhi-prayoga-labh甜 l-ikhitavy函va nir::
vighnataya sighram iti se~al;t.
tat kasya heto]:1 j evarp. hy etat Subhute bhavati yat maha
ratnanarp. bahavo'ntaraya utpadyante II
25 nanu satp.vatsarel).a likhane kathaIJ1 sighram iti tat kasya hetor ity 臨anky'
aha: eva殫 hy etad ity-五di. (P.136b) dharmata1~a yasman maha-ratnana:rp.
bahavo'ntaray劻 sambhavant~ tasmat parama-ratna-svabhavaya Matul;i. Sal}lva::
1. udveg0 T.
d區ra:r;i.a-gu:r;i.a-parikirtana-parivarto nama <lasamal.1 481
tsareJJ.a bahv-antarayatve'pi likhanarp sighram eveti bhaval.1.
yathokta eva prayoga grahya杞.
tatha coktarp :
rup'adi~v [Tib.189a] anavast區natI te~u yoga-ni~edhatal).n
tat-tathata-gambhiratvatII「 te舜rp. duravagahat叫`. ii (8)
tad-aprama:r;i.yatal).'" 后cchrac cirei:ia pratibodhatal). n
vyak:rt訢`·r「 avivartyatvenn niryai:ie1x sa-nirantarex !) (9)
asanna-bodhexr kl?iprarp.xu ca pararthexm 海ddhy-ahanital).xn-
dharmadharm'ady-adrl?taux,· ca riip鈕inty'ady-adarsanexn ii (10)
riip'ades tan-nimittasya tad-bhavasyavikalpaka瘀`·II
phala-ratna-pradataxvm ca suddhakal).xrx 蟲vadhisxx ca sal).. 11 iti. (11)
yukta-r平 ceyam2 el?arn vi而atel_i prayog·平m anupiirvi. • tatha hi rup'adi~v
anabhinivesa-yogena sthito'yoga-prayoge.Q.ahbiyujyamanas3 tef!larp. riip'adinarp
gambhiratarp. duravagahatam apramai:iatarp cavagacchati. tato4'samyag-yoga-
vihitatven'adikarmikaI.i k:rcchrei:ia tad-anyal). sukhena 可akaral).am avinivartya- 15
E"-
10
bhumi:q1 ca prapya 5niryaty-avirahito'bhisaipboclhy繹sannibhavati, k~ipram
abhisambudhyate. tata}:i parartha-kurvan na vardhate na parihiyate. tato dha-=
rmadharm'adau samanyen 「upacinty'adau ca vise~e sarva-sarp.jfia-prahal)ad avi=
kalpakal.1 phala-ratna-pra瓿nena paraip suddhirp. ni~tha:qi prapto bhavati. pii.r=
vam ev'a-sa:qivatsaram abhiyoga-parikarmita-citta-saIJ1tana ity adhigama-pra= 20
bhavital.l (P.137"')prayoganukrama}:i. 207.
evam ukte ayu$man Subhutir Bhagavantam etad avocat I
iha Bhagavan prajfiapa.ramitayam udg:rhyamal)ayarµ vacyama::
nayarµ paryava.pyamana.yarµ pravartyamanay~rµ desyamanayam
upadisyamana.ya.m uddisymnanayarµ svadhyayamanayti.rµ likhya::
manayaq1 ca Maral;i. papiyan bahu-~rakaram autsukyam apa::
tsyate'ntaraya-karma:i:ia udyogarp. ca kari$yati II
Bhagava.n aha I kirµ capi Subhute Ma.ral;i. papiyan udyogam
25
I. 。kta eva prayogo grahya}_:t T. 2. tv iyam C. 3. 0bhipiijy0 PC. muon-par brtson-pa. 4. ato P. 5 …5. niryatya viharito bhavaty P, 。hito bhavaty CT. Iiesparl;ib严-ba dan mi-l;ibral-bar };igyur-~in muon-par rdsogs-par byan-chub-pa. 6. 。nyaP. 7. om. CT.
482 sarv'aka函bhisambodhas caturtbal;>.
apatsyate'ntara.ya-karma]J.al). asyarµ prajfiaparamitayam
udgrhyama]J.ayarµ dharyama]J.a.yam vacyamana.ya111 paryavapya:;
manaya.J.ll pravartyamana.ya1p. desyamana.yam upadisyamana.ya.m
uddisyama.naya.111 svadhya.yamana.ya.1p. likhya(222)mana.ya111 en
.5 atha ca punar na prasahi~yate'cchidrasamada.nasya bodhisattvasya.
maha.sattvasyantarayu111 kartu1111l
prayoganantararp. guQa-darsana-pftrvaka:rp.sutararn abhyasyante prayogii iti
tad-gu硨 vaktavy缽.
tatra prathamarp. Mara-sakti-vyaghata-gm)-a:rp.vaktum aha: iha Bhagava11,
10 [Tib. 189') 丨 prajnaparamitayam ity-adi.
na prasah-i[!yata iti na prabhavil?yati. acchidra-samadanasyeti akha1)-<;lita
praj fia paramita-patha n'a di-samadanasya.
atha khalv a.yu$man Sariputro Bhagavantam etad avocat I yada. Bhagavann imarp. prajfiaparamitam. udgrh1J.atarp d區raya::
1.5 tarp vacayat:1.rp paryavapnuvatarp pravartayatarp de§ayatam
upadi§ata.m uddisataQJ. svadhya.ya乜i,rp likhatarp ca kula-putr詎
n扉 kula-duhitr1J.arp ca Mara];i pap'iya.n autsukyam apatsyate
'ntaraya-kara]).aya tada katham etarhi Bhagavan kula-putral:i
kula-duhitaras ce.ma1p. prajfiaparamita.m udgrah'ir;;yanti dhara::
:10 yi?yanti vacayir;;yanti paryavapsyanti pravartayir;;yanti dega ::
yi$yanty upade為yanty uddek?yanti svadhyasyanti likhii;iyanti
ca I kasya 函nubhavena Bhagavarps te kula-putra];i kula-duhita ::
ras cema耳1 prajfiaparamitam udgrah'i$yanti dharayi$yanti vaca::
yi$yanti paryavapsyanti pravartayir;;yanti desayii;iyanty upa ::
::?5 dek$yanty uddek$yantj svadhyasyanti likhi?yanti ca II evam ukte Bhagavan ayu$mantarp Sa.riputrarn etad avocat I
buddhana.rp Sariputra bhagavatarp tathagatanam arhata:rµ
samyaksambuddha.nam anubhavena te kula-putra];i kula-duhita::
rafi cema.rµ. prajna.pa.rarnitam udgrah'i$yanti dharayi$yanti ya ::
d區ra1_1.a-g1wa-p::trikirtana-parivarto nama dasamal,l.
cayi$yanti paryav~1psyanti pravnrtayi$yanti desayi$yanty upa :::
dek$yanty uddek$yanti svadhyasyanti Jikhi~yanti ca tathatvaya
8ik~i$yante tathatvaya pratipatf:iyHnte tathatv11ya yogam apa :::
tsyante /j
483
1acchidra2-samadanasya1 tavan-matraif1 vighnasamarthyad i:"tha: ya~lii Bha= 5
gavann ity-acli. katham etarhiti kena prakare!).eclanirp.. kasya 蟑 'nitbhiiveneti
kasya va samarthyena.
samy~ksambudclhana殫 annbhaveneti vikalpena prasna-dvayasya k:rtatvat
pascatyasya1va pariharal}..
etad ukta:rp.: pr~yoga-bhavana'vastl:丘iya:rp.=1 tatha.gat:.i.n:i.m adhi1?thanasya 10
1瓦bhan J\Iara-sakti-vya.ghata-gu!).odayenodgraha.i:i'adika:q1 kari~yantiti.
tat kasya heto}:i I e$a hi Sariputra dharma.i;ia.111 dharmata
ye te'prameye$V asarp.khyeye:;iu lokadha.tu~n buddha bhagavantas
ti$thanti<11 dhriyante yapayanti te ima:rµ prajfiapa.ramitarp. (223)
sa1nanvahari:;iyanti parigra.h'i$yanti bha::;yama1.1am udgrhyama,:: 15
:Q.a1-p. dharyama:Q.arp. vacyamana.rp. paryavapyamanarp. pravartya:;
manarp. desyamanam upadisyamanam uddisyama.na111 sva.dhya"'
yamana.111 likhyamana 111 叫
tathagat訌ubh缸vas te:t,a:rp katham iti tat kasya hetor ity 諾anky'aha: 硐
7t·i 緯r·iputra dham而研 dharmateti sugama:rp4. etac1 eva spa~tayann aha : ye 20
te'prameye.~v ity-adi.
ye cruna1.p. prajfia.paramitarp. kula-putra.l) kula-duhitarafj
codgrah'i1;3yanti dharayi1;3yanti vacayi1;3yanti paryavapsyanti
pravartayi1;Jyanti desayi1;3yanty upadek1;3yanty uddek1;3yanti svadhya::
syanti ca t.athatvaya fjik1;3i1;3yante ·tathatvaya pratipatsyante 25
tathatva.ya yogam apatsyante ta耳迢 ca te buddha bhagavanta]J.
(1) etarhi ti~thanti iti ga0 I 1 …1. om. Tib. 2. sacch0 P. 3. 。navara-sth0 P. 4. 。gama}:i P.
484 sarv'aka菡bhisambodhas caturthal.1
samanva.hari~yanti pRrigrah'i~yanti ca I na hic11 Sariputra bud:::
dha-samanvahrta.~a.111 b uddha-parig出itana111 ca kula-pu tra 1J.岬
kula-duhitf1).a1µ ca sakymrt antarayaq1 kartuqi|丨
dvitiyarµ buddha-samanval函ra-」 fiatatva-guJJ.arp. vaktum aha. : ye ccf1.1函珝
5 prajiiaparamitam ity-adi. 8akty-adha.nayuvnlokanat samanvahar·ifyanti. sama=
rthyotpadan瓦t parigrahi.~yanti.
evam ukte ayu['3mfi.n 銣iputro Bhagavantam etad avocat I ye'pi te Bhagavan bodhisattva. mahasattva ima1p. gambh1ra,111
prajfiap.1ramita1p. fro~yanty udgrah1i:;yanti(2J dharayii:;yanti vaca :::
IO yi:;;yanti paryavapsyanti pravartayii:;yanti desayif;lyanty upade::
k~yanty uddek~yanti svadhya.syanti 1ikhii:;yanti ca tathatva.ya
sikf;li~ynnte tathatvaya pratipatsyante tathatvaya yogam apa:::
tsyante sarve te Bhagavan budd區nubhavena budd區dhii:;tha:::
nena buddhn-parigraher.ia en imarp. prajfiaparamita.111 sro~yanty
15 udgrah1~yanti dhi1.rayi~yanti va.cayii:;ym1ti pnryava.psyanti pra ::
Yartayi;yanti deNayi['3yanty upadek$yanty uddekf;lyanti svadhya ::
syanti likhii:;yanti ca tathatvaya ca Rik~i~ynnte tathatvaya pra::
2O
tipatsyante tathatvaya yogam apatsyante ova1p. ca sanip1da::
yii:iym1ti I!
tad eva vistare1:i.'aha ye'pi te Bhagavann ity-adina. prayoga-maula-pr~th,1.=
vasthasu1 tathagata-2samanvahara1Ja-labhad buddha2-samanvahara-jfiatatva-gm;o=
dayena ;ra,ai:i.'adil}l karii?yantity iiha bucldlutnnbl這vene(P. 1371」)ty-3.di-vacan al}l-
evam nkte Bhagavan a.y1wm.antmn 綽iputram etad avocat I evrun ctac Chari(224)putra1vam otat I sarve te Sa.riputra bod:::
~5 hisattva mahasattva buddhanubhavena buddhadhif?t,hanena bud:::
dha-parigrahe1_1a en ima.111 gmnbhira1:p. praj湿paramita. 1:p. ::iro1?yanty
(1) na ca iti ca0 I (2) srutva c6dgrahri::;yantiti ga0 I 1. 。lavasth° C. · 2 …2. om. C.
dhara1_1.a-gu1_1.a-parikirta.na-parh-arto nama dasamal,i 485
hi~yanti dharayi1;,ya.nti vacayi1;,yanti paryavapsyanti pravarta :::
yii;lyanti clesayii;lyanty upadek~yanty uddek$yanti svadhyasyanti
likhii;lyanti ca tathatva.ya sik::;ii;lyante tathatvayn pratipatsyante
tathatva.ya yogam apatsyante I
sadhflktatven'[Tib. 190a] aha : evctm- etacl ity-adi. 5
jfiatas te Sariputra tathagate滇dhi~thitas te 綽iputra tatha"'
g~tenn <lr~tas te Snriputm tathagatena vyavalokitas te Sariputra
tathagatena buddha-cakl;!u~a fi
trtiya:rp. budclha-pratyak~ikara:r:ia-gm;arfl nirdisann1 aha: jnatii.s ta ity-adi.
visii:;tarth'iidh五nabhipraye:r:ia divya-cak::;u~a 」natab, praj 五a-eakguga'dhi5tltitdk, 10
dharma-cak~u~a dr?tiib-, vyavalokita bucldha-cak~ui;;eti spa~tam eva.
ye te bodhisattva mahasattn1 ima1p. prajfia.parmnita1p. sro ::
i;;yauty udgrnhi$}'anti dhar1.1.yii;;yanti vacayii;;yauti paryavapsyauti
pravartayii;;yanti desayi$yanty upadeki;;yanty uddeki;;yanti sva.-=
dhyasyanti likhii;;yanti ca tathatvaya ca fiik~ii;;yante tathatva.ya 1-5
pratipatsym1te tat.hatvaya yogmn apatsyante 丨
ke punas ta ity aha : ye ta ity-adi.
etad uktam: tathagata-jfi.ana-darsana-lahhad buddha-pratyak~ikarai:i.a-gm:ia=
vanto2 ye srava1_1'adi-karil).as te jfiata iti.
Srutvodg:rhya dharayitva vacayitva paryavapya pravartye. 20
desayitvopadisyoddisya svadhya.ya likhitva tathatva.ya sik::,ama ::
:r:ias tathatva.ya pratipadyamanas tathatva.ya yogam apadyamana
asannibh_avi~yanty anuttaraya.l.1 smnyaksambodhes tathatvaya
sthasyanty anuttarayai samyaksambodhaye|丨
samyaksambodhy-asannibhava-g'l1i:i.a111 caturthai:µ nirdisann aha: srutvodg"'2.:;
rhyety-adi. cisannibhaviwantiti tathugatfmii.111 samipibhavana-labhena samyak"'
1. 0ranam nird0 P. 2. 0ranav0 . p. nird0 P. 2. 0ral).av0 P.
486 sarv'akarabhisambodhas caturtha}:i
sam bodhy-asannibh五va-gui;i.odayan nikatavartino bhavi~yanti.
ye 'piC1l · Sariputr和這111 praj:5.a.paramita.m likhitYa dhara :::
yii;iyanti vacayii;iyanti paryava.psyanti desayi$yanty npadek$yanty
uddek$yanti svadhyasyanti likhi$yanti na ca tathatva.ya.c2i sik:::
,5 $i$yante na ca tathatva.ya pratipatsyante na en tathatvaya
yogam apatsyante te na tathatvaya siki;iama.l)a. na tathatva.ya
pratipadyamana na tathatva.ya yogam,i..padyamana (225) na
tatha熾yaq1 sthasyanty anuttaraya.111 samyaksallibodhau te'pi
Sariputra tatha.gatena j:5.atas te'pi tatha.gatenadhii;it.hitas te
10'pi tatha.gatena dri;itas te'pi tatha.gatena vyavalokita buddha
eakgug糾 tei;iam api Sariputra maha.'rthiko maha'nu細rµso maha.
phalo ma區-vipa.ka§ ca sa pari8rama]J. parispandas ca bha :::
vi$yati 11
mah的'rthat'adi-gu:r;i.arp. pa五camarp. pratipadayann aha: ye'pi1 Sar·iputr和碩硐
15 ity-adi. na tathatayani sthasyantiti ananyatha'rthena tathatayani samyaksam=
bodhau pratipatti-vaikalyan na tada1va sthasyat·i. te.~am apiti maha'nusarp.sa
labhan ma.ha'rthat'adi-gu:r;i.odayena pustaka-likhitaya2 dhara:r;i.a-vacanavatarp. bud=
dhair avirahitatvarp. sugati-paraya:r;i.atvarp. samyaksambuddhatvarp. nirva:r;i.at pa=
re:r;i.api ca parartha-prav:rttim adhik:rtya yathakramarp. maha'rth-iko maha'nusaniso=i
.20 maha-phalo 砸aha-v·ipakas ceti catvari padani veditavyani. pra届~tas catra [Tib.
190b] pako vipako dra~tavyal}.. sa parisrama iti tal-likhanarp.. parispanda4 iti
dh-arana-vacane.
tat kasya hetoli 丨 tatha hi prajfiaparamita paramarth6 ::::
pasarp.hita sarva-dharma.1).arp. yatha-bhuta-prativedhaya pra::::
:15 tyupasthita sarva-sattva.na1111!
yatha praj:6.aptito dharma-(P.138ll,)mahayana-manaskriya
(1) ye'pi te iti ga0 丨
(2) likhitva dharayi~yanti na ca tathatvayeti kha0 丘ao cao I 1.'pi te C. 2. 0yarp. PT. 3. 。sa P. 4. 。ri~yanda PC. Ed. & Tib. (yo1is-su
gyo-ba) as the present reading.
d區raIJ.a-guI.J.a-parikirtana-parivarto nama dasam~l) 487
bodhisattvasya satata:rp. praj五aya tri-prakaraya :I
dh五tu-pu~tyai1 pravesaya cartha-siddhyai bhavaty asau i
iti sarvasya mahayana-dharmasyanusa:rp.satve katha:rp. Jina-jananya evanuf,ai11sa
iti tat kasya hetor ity 益吐ky'aha : tatha 届 praj缸apara徽·itety-adi. yasmat
sarva-dharma-nai}:isvabha vya-mukhena clharma邪a'f!I, tattva-prativedhaya fa·ava= · 5
l).'adi-kramel).a pratyupasth·ita tasmat tasya evanusa:q.1s02 mukhyata ity arthal.1.
ime khalu puna}::i Sariputru f?nt-paramita-pratisarp.yukta.I.1
sut這ntas tathagatasyatyayena dak$i誣-pathe pracari$yanti da::
k$fr.1a-pathat punar ova vartanya.rp. pracari$yanti vartanyal:i
punar uttara-pathe pracari$yanti mwa-maIJ.<.la-prapte dharma- 10
vinaye sad-dharmasyantardhana-kala-samaye samanvahrtas te
綽iputra tathagatena II kula-pntra kula-duhitaras ca tasmin
kale ya imarp. prajfiaparamitaru udgrahi!;,yanti d區rayi$yanti
vacayi$yanti paryavapsyanti pravn.rtayif;,yanti desayif;,yanty upa::
dek$yanty uddek$yanti svadhyasyanti antaso likhitva pushtka- 15
gatam api krtva dharayi~yanti jfiatas te Sariputra tatha.gatena:;::
dhi$thitas te Sa.riputra tathagntena <lrf;ltas to Sariputra tath詎
gatena vyavalokitas te Sariputra tathagatena buddha-cakf;,Uf;,a II
desa-nirupa!_l.a-g皿a:rp. ~a~tha:rp. vaktu:rp. aha : ime khalu punaz1. Sariputra
泗-param·ita-pratisa叩yukta ity-adi. 泗-paramita-vacana111 dan'adi-paramita-sa== 20
hayabhutatvat parisi~ta-paramitana:rp.. tatha hi dan'adibhis tis:rbhi1_t=i paramita=
bhir anug:rhita-sattvana:rp. catul).-sa:rp.graha-vastu-sa:rp.g:rhrtenopaya-kausalena
kausale prati~thapan詛 upaya-kausala-paramita tisp:ia:rp. paramitana:rp. sahuya-
bhftta. d「~te dharme klesa-pracuratay瓦 kusale karmar;ty ak~amatveu'ftyatyal!,1
manda-klesatve manasal_t prar;tidhanat 4prar;tidhi-paramita virya-paramitayal).4 sa= ~5
haya-bhii.ta. sat-puru::,a-seva:rp. saddarma-sravar;ta:rp. c'agamya, durbaladhyasa==
yata:rp.5 vy瓦vartya, asaya-balavattva:rp.6 prar;tite dhatau prapyadhyatmal!,17 citta-
1. po:}tau C. 2. 。sa C. 3. 0n'adi-tis° C.. 4 …4. prai;i.idhiparamitayal:i PC. smon-lamsgyi pha-rol-tu phyin-pa ni brtson-}.lgrus-kyi pha-rol-tu phyin-pa}.li. 5. 0rlabhadhy° C, durvarladhy0 P· stobs chun-ba-五id. 6. valarp.tvarp. P, lavattvaiµ C. stohs. 7. 。tma C.
488 sarv'akarabhisambodhas caturthal;l
st區pana-samarthya-1五bhiid 1bala-paramita dhyana-pa.ramit的卵 sahaya-bhuta.
bodhisattva-[Tib.191'1]pitaka- srut'iilambana-purvaka-lokottara- prajfia-nirhiira-s詎
marthyaj 」臨na-paramita prajfi.a-paramita(P.13Sh)y缽 sahaya-bhii.teti. 呵artanyam
iti purva-dese. nava-ma~<!,a-prapta iti nava-ma乜ija ivabhinava-sara ivabhidheye
5'rthe tais-tair dharma-bhal).aka.i}_i prapte sati pracar-iwant·i sutrunta iti purvei:i.a
sambandha}_i.
10
anena ca granthena tathagata-k:i.-tya-karai:i-ad desa-nirii.pal).ii-gui:i-a-labhena
dharma-bhiir.iakana:rp. buddha-saman禕區ra-k邸kfadi-n這sartho veditavyal_J.. tad
ev'aha samanvahrta ity-adin五.
Sariputra aha l iyam api Bhagavan prajna.paramita evarp.
gambhira pascime kale pascime samaye vaistariki bhavi~yaty
uttarasyarp. disy uttare dig-bhage II
pafica-kal?ayotsadatvenatyantam abhavyatvat sattva-dhator dharma-rat~
nasya pracaral).am asambha vayann aha : -iya硐 apity-adi. pasc·ime kala ity etad
15 ev'aha: pasc·ime samaya iti. na Kal).ad'adi2-parikalpital) kalo nityoa'sti, kra"'
metarabhyam artha-kriya-rahitatvenasattvat. ki:qi tu bhava-satpnivesa eva kascit
pascima?i sa福aya{i sa111keta}:t pasc·ima~1- kala"/;t-. i£ttarasya'f{I, d-isi na sarvatra. ki111
tarhy uttare d·ig-bhage4 Cina-des'adau.
Bhagavan a.ha I ye tatra Sariputru uttarnsya.11,1. di8y uttare
20 dig-bha.ge imaiµ gambhira.1µ prajfiaparamitarp. firutva'tra pra::::
珥pararnita.yaiµ yoga(226)m apatsyante te vaista.rik'irp. karif;!ya::::
nti II cira-yana-samprasthitas te Sa.riputra bodhisattva maha~
sattva veditavya ya imarp. prajiiaparamitarp. firo!;!yanti likhi~
$yanty ndgrahi$yanti dharayii;,yanti vacayi$yanti paryavapsyanti
25 pravartayi$yanti desayii;,yanty upadek$yanty uddekf;lyanti sva~
dhyasyanti tathatvaya ::iik$if;!yante tathatvaya pratipatsyate
tathatvaya. yogam apatsyante|丨
I... I. bala-paramitay吣 PC. stobs-kyi pha-rol-tu phyin-pa ni bsarn-gtan-gyi pha-rol-tu phyin-pa]:ii. 2. 。:i:iada PC. 3. nitya. P, nito C. -1-. vibh0 P.
db-ara:r;i.a-gu:r;i.a-parikirtana-parivarto nama dasamal,l 489
evarpvidhe'pi kale kecid avaropita-kusalamula bhavi~yantity aha: ye tatra
緯ripiitrety-adi.
Sariputra ahR. j kiyantas te Bhagavan bodhisattva maha:::
sattva uttarasya.rp.disy uttare dig-bhage bahava ut'aho'lpaka}:i
ya ima1µ gambhira.rp.prajfiaparamitarµ srol?yanti likhi1?yanty 5
udgrahil?yauti dharayif?yanti vacayi1?yanti paryavapsyanti prava:::
rtayii:;yanti desayii:;yanty upadekf?yanty uddek1?yanti svadhya ::::
syanti tathatvaya Sik1?ii:;yante tathatva.ya pratipatsyante tatha ::::
tva.ya yogam apatsyante II
tatha'pi bahut"vam apaf;yann aha : kiyanta ity-adi.
Bhagavan aha 丨 bahavas te Sariputra su-bahava uttnrn
pathe uttarasyaiµ di?:y uttarc <lig-bha.ge bodhisattva mahusattva
bhavir:iyanti 丨
kalyal).amitr'adi-balena bahnnii1p. sambhava. ity [Tib.19l1'] aha: bahava ity
瓦di. svarupa-bahutvad baha1;a?z-. gotra-pri'icuryat su-bahavaZi.
ki:qi capi Sariputra babavas te tebhyo'pi bahubbyo'lpakas
te bodhisattva mabasattva bhavi~yanti ya ima1ri gambbira1µ
prajfiaparamita:qi firo$y::mti likhi$ynnty udgrabI$yanti dbara :::
yi!;lyt.tuti vacayi$yanti paryavfi.psynnti pravartayi$yt.mti desa :::
IO
15
yii:;ynnty npadek~yanty uddek$yanti svadhyasyanti tatbntvayn 20
;ik$i$yanto tathntvaytt pratipntsyante tatbatvaya yogam upa :::
tsynnte prajfiaparmnita.ya:qi ca bha::iyamar.1aya.:qi navalei:;yante
na sn:qile$y,mte nD. vi!;lutsyante na vi::ia.dam u.patsyante 1m
vipr!:lthi-knri::iyanti mi'inasa:qi mt bhagna-p:i.·$thI-kari$yanti nottra"
兩yunti na saiµtrasi$yanti na sa:qitra~am apatsyante cirn-yana- 25
samprnstbitas te bodhi(227)sattva mnhusattvti. veditavyu.}:l 丨
sarvanasrava-dharma-paripiiri-gm:iaIJl saptamaIµ kathayaun aha: kiri1- cO,p-i
490
Sariputra bah.a叭a
sarv'akarabhisamborlhas caturthal:i
ity-adi. tebhyo 'p尹 bahubhyo 'lpaka iti sraval).'adi-kari(P.
139a)bhyo bahubhyo'pi pratipak~a2-dharma-paripiiral).a-labhad anasrava-dharma
paripiiri-g·u:i;i.a-ni~pattya3'navalay'adi-karil).o'lpakii ity artha~.
anubaddha.s tai]). paurvakas tathagata arhanta}::t 5
samyak:::
sambuddhal:i paripr$tal:i parip:rcchita}:t pariprasnik:rta.).'.l pujita;;
ca tail). paurvakas tatha.gata arhantal;i samyaksambuddhal). kula-
putrail). kula-duhit:rbhis ca bodhisattva-yanikai}:i pudgalail)
§Ilegu ca te paripur1:i.a-kariIJ-o bhavil?yanti bahu-janasya ca te
10
'rtha1;p. kari~yanti yad utemam evanuttararp. samyaksambodhim
arabhya|丨
katha-puru~ata-gui;i.am a~tama}!1 vaktum aha: anubaddhiis ta-ii:,, paurvaka
ity-adi, tri-sara:r;i'adi-bhaven' 誌rayaI.J.ad anubaddha私 kalpit'adi4-svabhava-
traya-parij:fianartharp pratipatty-alambana-samudagama-trayavabodhartharp.5 va
淖cya111.
15
yathakramaiµ pariprftaZi par·iprcchital,,, pariprasnikrta iti pada-trayaiµ
aI·1U6一matravadya-darsanat par·ipur~a-ka,,讠tia'IJ..
tat kasya hetol;t I tatha hi te~a:rp. kula-putra:r;ia1+1 kula-
duhitfJ).aIµ ca mayru.va sarvaj五ata.-pratisa1p.yukta1va katha krta I te~arp jati-vyativ:rtta.nam apy eta eva sarvaj五ata-pratisarpyuktal:i
prajfiaparamita-pratisarpyuktal;l samudacara bhavi~yanti I ena.m
20 evac1J ca te katharp. kari~yanti enam eva ca katham abhinandi ;;
~yanti yad utanuttararµ samyaksambodhim arabhya 丨
vismrta-buddha-bhumi-prapaka-dharma-srava:r:i.缽 katham anutta.國叩 bodhim
arabhya,,tha-kari:r;i.a iti tat kasya heto,,.ity a§ai:t.ky'aha: tatha h.i,te~am ity-adi.
25
samudaca1·a bhav·itJyantiti sarv'akaraj 五ata-katha-kathana-labhena katha-puru~ata
guI).a-sambhavat prajnaparamita-prat·isaniyukta vikalpa},1 pravarti~yante.
(1) evam ev~ti kha2 ca0 1.'pi hi PC. 2. 。tivip0 P. 3. 。.r;i.an° PC. yon-tan mthar phyin-pas. 4. kun
brtags-pa la-sogs-pa. =parikalp0. 5. 。gamanuttaryav° C. 0gam'anantaryav0 P. yan-dag par grub-pa gsum rtogs-par bya-bal;ii phyir. 6. anu C. phra_.mo.
d區ra:r;ia-gu:r;ia-parikirtana-parivarto nama dasamal;l
tei;iu ca susthital:i samahitas ca bhavi~yanti I asyaqi pra:::
jfia.paramitaya.rµ Mare硨pi te na fiakya bhedayituqi kutal;i punar
anyail;i sattvail) yad uta cchandato Yfi mantrato va II
491
abhedyata-gui).mp navamaIJ.1 nirdisann aha : te§u ca su-sth·ita ity-adi. sa~
mudacare~u te.Jit vyavasthital;t. na sakya bhedayiturn iti tathagata-sanathya- 5
karal).a-labhenabhedyata-guIJ.otpatter bhedayit'/,L'1Jl· bodher nivartayitum asakyal;t.
chandata [Tib.192叮 iti sutranta-mahayanabhila~ata};t. mantrata iti
rak~anti devata mantrail]. kusale vartate manal;t
vyadhayo'J這la-mrtyus ca daurbbagyaip. ca pral).asyati I iti bahv-anusaip.頲n mantra-carya'bhyasac ca 1 bheqayituip. na sakyanta ity 10
eke.
血re~za papiyasa sarva-prakarei).血(P.139b)~adhi-samarthyan mantra延mar::
thyac ca prajfiaparamitato nivartayitum asakya ity apare.
tat kasyn heto}:i 丨 yatha'pi nama tad-d:rg.hasthamatvad · · anuttaraya111 samyaksambodhau 丨丨 15
nanu svalpa-kalena bodher apraptyii, katham asakya bheday,itu硐 iti tat
kasya hetor ity asaiiky'aha: yatha'pi namety-adi. tasyanalpa-kalpasa:tp.kheya
viryatvad2 bodhilf1 prati na sahasa'praptau vinivrttir ity arthal)..
te ca kula-putral). kula-duhitara8 ca srutvru.narµ prajfia :::
paramitam uda.ra1p. priti-pramodya-prasa.da1p. pratilapsyante I 20
asadharal_la-kusala-mii.lotpatti-gu:i:iaip. dasama111 pratipadayann aha: te3 ca
kulapittra ity-i這i. tatra 1n·;;t祈 ya lokottara-dharma-parye~til_i4. prasado buddha
dharma-saip.gh'.a.srayal_i.,;pramodya'l!'l· ya suddhata cittasyety5 ar~am". atha va
7pii.rvoktam eva vyakhyata:q17. pratilapsyata iti asadharal).a-kusala-mftla-parigra~
1. 0bhya:rp.sardha甲 C. 2. sic PC. brtson-1).grus brtsams-pa yin-pa}.li phyir= viry'arambha卫atvad ? 3. So Ed. ta:rp.PCT. gali-dag = ye. 4. 。rya~~il;i. C. 5…5. rab-tu dad-pa ni dgal).-bal).i sems gaii yin-pa};i.o ~es-bya-ba=prasadya:rp.ya h:r~~ata citta::
syeti? But present reading agrees with the Chinese versions一心褥(廣大)清淨喜樂(正藏七 809b) and 心(大)歡喜心得清浮(正藏八 623c). 6. adi c. 7 …7. snar smras-pa b~indu bsad-par byal;i.o=pfirvoktr..m iva vyakhyatavya:q1.
492 sarv'akarabhisambodhas catnrthal_i
區t ·~pra psyanti.
bahu-janasya ca te kusala-mulany avaropayif?yanti yad uta ::
nuttaraya.111 samyaksambodhnu I)
pratij 五a-yatharthya-sampadana-gui:i.am ek瓦dasarp. kathayann aha : bahit-
5 janasya cety-adi.
tat kasya hetol;t / evaq1 hi tail;t kula-putrail:i. kula-duhi:::
t:rbhi§ ca mam~ntiko sammukha111 vag bha.$ita I bahuni pra.l).i
satani bahuni pral).i-sahasra.l).i bahuni pral).這atasahasral).i
bahuni pral).i-kotisatani bahuni pral).i-kotieahasra.l).i bahuni
10 pra.r.1i-kotI§atasahasral).i bahuni pral).i-kotI(:Z28)niyntafatasahasr{il).i
bodhisattva-cary:1111 caranto vayam annttara.ya1l} samyaksambo:::
dhau prasthapayi$yamal;i sarpdarsayi$yamHl). samada.payi$ya.mal:i
smn u ttej a yi$ya.mal). sam prnhari:;ayi$ya.ma l:i sam pr a bha va yi$yamal:i
sambodhaye pratii;itha.payi$yiimal). iti avinivnrtaniyan karii:;y :::
15 amal.liti Il
piirv'avedham antarel).a katharp sattvartham knrvantiti tat ka.sya heto1· ity
asai1ky'aha : eva'l'!'I- hi tair ity-adi. viig bha.~-iteti prai:1idhana-vacanam uccurita!f1.
mahabodh-icittotpade niyoj anat 1n·asthapayi~yiimaz1.. sa·111,dar§ayi?yctma ity-udi
vy五khyatalj.1. sm:rtyupasth瓦n'adi-bhuvanasu pravartanat sa砸prabhavay·i§Ylt117,az1..
:1o [Tib.192h] pramudit'adi~sapta-bhumi-prasthapanat sambodhave prat稔tIi(tpogi=
.'gd福aZz..
tat kasya heto}:i I anmnoclitaip. hi Sa.riputru may:1 te~a111
bodhisa ttva-ya.n ikana.1+1 kula-pu traIJ.a.111. kulH-d uhi t了]1am c;·t cit::
tena citta1p. vyavalokya yair iyarp. vag bha.~ita I bodhaya ca :::
::i.s ranto vayatp bahuni pra1;i-fata頊 bnhuni praJ)i-sahasra1).i bahfmi
praJ)i-satasahasra.1).i bahuni pr,1..1).i-kot誘ata.nj bahuni pra1).i-kot1::
sahasraIJ.i bahuni pral).i-kotisatasahas1·a.1).i bahuni pra1).i-kot1::
niyuta§atasahasral).i anuttara.yaip. samyaksambodhau prastha::
dharaI).a•gu:r;ia-parikirtana-parivarto nama dasama}:i
payi$yama\1 sarp.darsayi$yama},i samadapayii;iyamal;l samutteja :::
yi$yamal) samprahar$ayi$yama},i samprabhavayii;iyamab sam"'
bodhaye prati$tha.payi$yama iti avinivartan'iyan kari$yama iti II
493
v.ag-bha~a:t;,.e'pi tad-arthani~pattau katham artha-kriya-karitvam iti tat
kasya hetor ity iisanky'aha : anumod·ita'lfl, hity-adi. yasmat te.~a'lfl, asaya- 5
parisudddhi1p. citten~ (P. 141叮」五atva vag- anumodita 福aya tathagatena tasmat
pratjj fia'nu~odana-labhe kramei).a prayogabhyasat pratij fia-yatharthya-sampa"
<lana-gui;,.odayenase~a-sattvartha-karil).a ity arthal)..
eva111 ca te kula-putrft.l;i kula-duhitl1.ra§ codaradhimuktika
bhavii;lyai1ti yad anyany api te buddha-kf;letraJJ.y adhyalambita:= 10
vyani 1narp.syante 丨 yatra sammukhi-bhu榻s ta thaga ta Hr han tali
samyaksambuddha dharmarp. desayi?yanti I tatra smnmukhi
bhutanarp. tathagatanam arhatarp. samyaksambuddhanam antikat
punar ev凸na1µ gambh這.q1 prajfia.paramita1µ vistareJJ.a §ro"'
i;lyanti I 15
udara-phala-parigraha-gm).ai1-1 dviidafiaip vaktum aha : eva叩 ca te kitla-putra
ity-詞i. 画addhimiikt·ika iti gambhirod珥rthadhimok~eJ)od缸a-phala-parigrahad
?td6radhimukt·ik6h..
te.5v api te buddha-kf;letref;lU buhuni pra.1.1i-f;atani bahuni
pra1.1i-sahasra1.1i bahuni pra.1.1i-tiatasahasra1:ii bahuni pra1).i-kot1ga:;
tani bahuni pra.JJ.i-kot,'isahasra1;ti bahuni pra1:i.i-kot1fotasahnsraJJ.i
bahuni pra1:ii-kot1niyutn8atasahasra1.1i anuttaraya1p smnyaksam:;
bodhan · prastha.pnyif:,yanti sarpdarf;ayif;!yanti samada.payif;!ytmti
(229) samuttejayif;!yanti sampraharf;layif;lyanti samprabhavayif;!yanti
sambodhaye pratif:!thapayi$yanti avinivartaniyan kari1:Jyanti|丨
sattvartha-kara:r:ia-samarthya-labhena sattvartha-pra ti patti-g1lI).a:rp.trayoda::
sa111 nirdisann aha: te,'!v ap·i te lmddha-i吋:etre.~-v ity-acli.
evmn ukte ayu::;man Sariputro Bhagavantam etad avocat I
20
25
494 sarv'akarabhi rambodhas caturtha}:i.
硒carya:rp. Bhagavan ya.vad idarµ t::i.thagate這rhata samyaksam::
buddhenatitanagata-pratyutpannei;iu dharmei;iu nasti kirµcid
adrr;;ta:rp.va'i:iruta:rp. va.'vidita:rp. va'vijfia.ta:rp. va / na sa kascid
dharmo yo na jfia.tal) na sa ka.cic carya sattvana.:rp.ya na
5 vijfia.ta 丨 yatra hi namana.gata.nam api bodhisattvana:rp.maha::
sattvana.111 carya jfia.ta bodhi-chandikana.m Hdhyasaya-sam;;
pannanam a.rabdha-viryil]).a-1:p I!
sva-j五ana-vi~ayatikranta-desanaya sa:rp.jata-bahumanatvad aha: ascaryam
ity-adi. atit'adi-dharme~u prahi.Qase~a-viparyasa-vasanasyapi Bhagavato yatha::
IO darsana:rp.1 sa:rµvrtya j五ana:rp. pravarta.ta iti vismayal_l. yavad iti paryanta-nir::
de sad adharm'adi-parigrahal_i. cak~ur-vij fianenadr?tarp,, srotra-vij fian enasrutarp,,
ghral).'adi-vij五anenaviditarp,, [Tib. 193可 mano-vijfianenavijiiii.tarp, nast-i kirricid iti
yojya:rp.. dau~thulya-vasana-svabh瓦vanindriya:i:iiti vacanad aj fiana-svabha vasye::
ndriyasya buddhatvavasthayarp. praha1).ena mano-buddhivad indriya-buddhya
15 vi~aya-paricchedena yasmat sarva:rp. vij五ana:rp. Bhagavatal_i sarva-vi~ayam i~yate
tasman nirmalataya cak~ur-adi-j五anena nasti ki:rµcid adr1?t'adikam ity ado~al_i.
tatha ca indriya-buddhil_i purvanusarel).a vyavasthapyata ity avaseya:rµ主
ye tasmin ka.le ima.1J.1 gambh這rµ prajnaparamitam udgra ::
hi$yanti dha.rayi$yanti vacayil;lyanti paryavapsyanti pravartayi"'
20 i;lyanti desayii;lyanty upadeki,yanty uddeki,yanti sva.dhyasyanti
likhi$yanti ca ye ca tasmin kale asa.rt1 f?a1.u:i-arµ pa.ramitana1J.1
krtasal). sarva-sattvanam artha.yodyogam apadyanve$il;lyante pa"'
rye1;1i1;1yante gave$i$yante te$i1.rµ ca kula-putral)..a.rµ kula-duhi"'
trr.1arµ canvef?ama.1:i-ana.rµ parye$amal).ana1J.1 kocid gave$amar.1a
25 bodhisattva lapsyante kecin na Japsyante kecid agavei;layanto
'pico lapsyante enarµ gambhira.:qi prajfiaparamita1p 丨 kim atra
Bhagavan ka.rai:i-arp II
(1) kecid gave~anto'piti ga0 丨
1. rim-pa ji ltar=yathakrama1µ? 2. 0ya]:t P.
dharaI,J.a-guI,J.a-parikrrtana-parivarto nama dasama};J. 495
Matur alabha-vika(P.14lb)Ia-labha-viparyayer;ia niyati-labhaip g-ul).alTI catur::
dasarp. pratipadayann aha : ye ca tasmin kala ity-adi. anvefamartanam ity
adi-pada-trayarp. prayog'ady-avasthasu yojyarp..
evam ukte Bhagava.n ayur;imanta.rp. Sa.riputram etad avocat l evam etac Chariputrru.vam etat 丨 nasti ki:qicit tatbagatasyati证 5
nagata-pratyutpanne$U dharmel?v adrl?ta.rp. va'srutaip. va'vidita.rp.
va'vijfiata.rp. va 丨」
yad uktam ascaryam ity-adi tat sadhuktam ity aha : evam etad ity-adi.
dharmata1~a 1 yad buddha bhagavanto mayopamataya sarva:rp.pratipadyanta iti.
tasmin khalu puna}:i Sariputra kale tasmin samaye kecid 10
bodhisattva ma.rgaya(230)mB,r.1a parye$ama.i:ia gave$amai:ia api
lapsyante ima.rp. prajfiaparamitarp. 丨 kecid bodhisattva amarga"'
yamai:ia aparye$amai:ia. agave$ayanto'pi lapsyante Ji
k-im atra kara~am iti2 yad ukta1p. tat parihartum aha: tasm·in khalu pitnar
ity-adi. 15
tat kasya heto}:i I tatha hi tair bodhisattvair mahasattvair
iym-µ prajfia.parami缸 purvantato'pi aniki;;ipta-dhurair margita
ca paryanvi?ta ca te tena).va purvake1,1a kusala-mula-cchanden途l
na:rp. prajfiaparamitam amargayanto'pi aparye$amai:ia ap1
a.gave$ayanto'pi lapsyante I yany api ca tato'nyany api 20
sutrai:iy enam evu prajfiapa.ramitfim abhivadanti tani 磡岬
svayam evopagamii;,yanti upapatsyunte upanarp.syante ca II
niryuktikam evedarµ Bhagavatoktam iti tat kasya hetor ity asanky'aha :
tatha 甾 ta-ir ity-adi. agave~ayanto'pi lapsyanta iti avikala-praj臨paramita-
pra paka-piirva-kusala-miila-saman vagame prayogabhyasena niyati-labha-gu1foda::痧
yat prapsyante. yany ap·i ca tato'nyany apiti tata'I;, Prajfiaparamitatal_i sak誌缸l
g6ng a,tga面 Samadhiraj'adini sz'ttra祉 svayam eveti anukiilat'apattya karma-
1. 0te~a PC. 2. Ed. 22916.
496 sarv'aka泣bhirambodhas caturthal;i
[Tib. 193b]kartr1-vivak~a-va磊d evam uktarp.. upagam-ii}yantity-adi-pada-trayarp.
srut'adi-jfi.anodaya-bhedena ka]pit'adi-svabhava-trayavabodhena va yathakramarp.
yojya皿
tat kasya heto虯 evem etac Charipntra bhavati 丨 ya enarp.
5 prajfia.paramita.rp. bodhi~attvo mahasattvo'nik:;iipta-dhuro marga::
yati ca parye1;1ate ca sa ja.ti-vyativrtto'pi janmantara-vyativrtto
'py enarp prajfiaparamita.rp. lapsyante 丨 tato'nyani ca sutra}J.i
prajfia.pa.rnmita.-pratisa111yukta.ni tasya svayam evopagami1;1yanti
npapatsyante upanm11syante ceti II
IO · pfirvavat tat kasya hetor ity asa1iky'aha : evam etad ity-adi. dharmata:琫a
15
yaZ1, pratyutpanne janmani aparityakta-viryo grantharµ mrgayate'rtharµ ca
parye?ate sa sva-prakrti-parityagaj jat-i-vyat-ivrtto'p-i, piirva-kaya-virahaj jan ..
mantara-vyativrtto'p·i, aparasmin jarµmantare'pi, anya-jati-sarµg:i.-hi(P.142a)to
'pi niyati-gul).a-labhat pr瓦psyatity artha}J..
evnm · ukte ayur:,man Sa.riputro Bhagavantam etad avocHt 丨
ime eva kevala111 Bhagavarps te~a.111 kula-putra.i:ia..rp. kula-duhi::.
tf1:ia:q1 ca ~at-paramita-pratisa.rp.ynkta.1). sutranta upapatsyante
upanarp.syante nanye r丨
pacla-pa~amatvad ftha : ·ima evety-詞i. 邲nya iti ::;at-paramita-rahital;t kim
jO iti kakvftpra~nal;t.
Bhngavan aha 丨 ye canye'pi Saripntra gambh'ira gam ::
bhiral;i su這nta bhavi$yauti te'pi te膦1µ kula-putraI).aiµ kula
duhitfI).aiµ ca svayam evopapatsyante svayam evopanaiµs ::
yaute ca I)
~-5 sadharal).a-kusala-mul'ayattatvat sarva evotpatsyanta ity aha : ye canye
'pity-adi. anye'p鉭ty a2-~at-paramita-pratisa:rp.yukt劻.
1. 。:rtrtva C. 2. 0nye'pi PC.
d區raI).a-guI).a-parikirtana-parivarto nama dasam;;i.J;i
tat kasya hetol,i ll evarp. hy etac Chariputra bhavati J ye
bodhisattva mahasattva.l.1 anuttarayarp. samyaksambodhau pra::
sthapayi$yanti sarp.dar§ayi$yanti samadapayi$yanti samutteja::
yi$yanti sarp.prahar$ayi$yanti prabhavayi$yanti sambodhaye pra :::
497
ti1?tha.payi$yanti avi(231)nivartaniya.n kari$yanti svayarp. ca -5
tatra sik$i$yante te::iarp. Sariputra jati-vyativ:rttanam apime gam :::
bh.Yra gambhira anupalambha-pratisarp.yuktal,i §unyata-prati::
smp.yuktal,i l?at-pa.ramita.-pratisarp.yuktas ca sutrantal,i svayam
evopagami$yanti svayam eYopapatsyante svayam evopann:q1::
syante ceti II
pii.rvavat tat kasya hetor ity asa:uky'aha : evaip, hy etacl ity-ii.di. anupa"'
lambha-pratisaniyuktii, iti pudgala-nairatmya-pratisarp.yuktiiD1. siinyata-prat·i"'
saip,yukta iti dharma-nairatmya-paridipakaD.
yathokt五 eva gul).a grahyaD.
tatha coktam :
maral).3.!Jl sakti-hany'adi~ caturdasavidho gu~ta~.1i iti .
... Arya~tasahasrika.yarp. praj fia para mi ta.ya1p dharar:ia-gm.ia
parikirfana-parivarto nama dasmnal.1 丨丨 363 丨丨
Abhisamayala1p.ki"tr'alokaya.1j1 Prajiii"tpa,ramita-vyakhy的沖 dhiraI·la
gui:ia-p arikirtana-pari varto 呻ma da;amal;i.
1. sarµy0 P.
10
15
2O