ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

1 Mo. 9979-9979-45

Page No. 1

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

પંચાયતીરાજ અને થાિનક વરા ય ભારતમાં પંચાયતી રાજનો ઉદભવ અને િવકાસ : વૈ દકકાળ થી ગામડાને મુળભૂત એકમ ગણવામાં આવે છે. ામ પંચાયતનું અિ ત વ પણ તેટલું જ પૌરાિણક છે. ઋ વેદ અન ેઅથવવેદ માં હેર ોની ચચા કરી સભા િનણય લેતી. ામણી ગામનો વડો ગણાતો. ાચીન ભારતમાં દરેક ગામ એક નાનકડંુ સ ાક હતંુ તેમા ં ામસભા વ હવટનું અગ યનું અંગ ગણાતી. મહાભારતના શાિંત પવમા ંઅને મનુ મૃિત મા ં ામ સભાના ઘણા ઉ ેખો વા મળે છે. બૌ તક કથાઓ મા ંપણ ામસભાનો ઉ ેખ છે. ભારતમા ં ામસિમિતઓનો યવિ થત ધોરણે િવકાસ ‘ગુ શાસન’ દર યાન થયો, તે વખતે તેને ‘પંચમકલીઓ’ કે

‘ ામજન પદો’ તરીકે ઓળખવામાં આવતા. ઉ રમે ગામમાંથી મળી આવેલ િશલાલેખોમા ંપાંચ સિમિતઓનો ઉ ેખ વા મળે છે. સાતમી સદીની શ આતમા ંરાજ થાન માં પંચકૂળ નું લખાણ મળે છે, આવો જ ઉ ેખ કણાટક ના ગંગ અિભલેખોમા ં

વા મળે છે. પંદરમી સદી પછી પંચાયતોની પડતી શ થઈ. ઉ ર ભારતમાં પંચાયતોની પડતીના કારણમાં મુિ લમ આ મણકારોનું આગમન અને તેની સાથે સંકળાયેલી લ કરી

ચડતી – પડતીન ેગણી શકાય.

િ ટીશ શાસન દર યાન થાિનક વ-શાસન નો િવકાસ : સૌથી પહેલાં લે ડના ધોરણે મ ાસમા ં1688મા ં યુિનિસપલ કોપ રેશન થાપાઈ. સીધા કરવેરા સામે લોકોના િવરોધના કારણે આ યોગ સફળ થયો ન હ, આથી 1726મા ં સુધારેલો ચાટર એ ટ

પસાર કરીને મ ાસ, મુંબઈ અન ેકલક ા ખાતે યુિનિસપલ કોપ રેશનની રચના કરવામા ંઆવી. 1850મા ંનગરસિમિત ની રચના અને સીધા કરવેરાના બદલ ેપરો કરવેરાની ગવાઇ કરવામા ંઆવી. લોડ રપને 1882મા ં થાિનક વરા ય સં થાઓના િસ ાંતો ન ી કયા આથી તેને ભારતમાં ‘ થાિનક વરા યના

િપતા’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. 1889માં બો બે સેિનટેશન એ ટ પસાર કરવામાં આ યો. 1907 રોયલ કિમશન: આ કિમશને િવકેિ કરણ માટે ભલામણો કરી તેમણે ગામના કૂવાઓ, તળાવો, ધમશાળા,

બ ર, પશુઓ વગરેે માટે અલાયદી યવ થા કરવાનું સુચ યુ.ં

ભારત સરકારનો 1915 નો ઠરાવ: રોયલ કિમશનના સંદભ ભારત સરકારે થાિનક વ-શાસનની બાબતમાં િસ ાતંો ન ી કરતો એક ઠરાવ 1915

માં કય .

1935નો ાંિતક વરા યનો કાયદો: જવાબદાર રા યતં આપવા માટે વચનબ ધ છે તેવો દેખાડો કરવા માટે િ ટશ પાલામે ટે ગવમે ટ ઓફ ઈિ ડયા

એ ટ પસાર કય , આ અિધિનયમથી ભારતની રા ય યવ થા મા ં સમવાય માળખું દાખલ કરાયંુ, આ યવ થા

માણે રા ીય ક ાએ કે સરકાર અને ાંતો માટે ાંતીક સરકાર એમ - તરીય રા યતં અમલમા ંઆ યુ.ં

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

2 Mo. 9979-9979-45

Page No. 2

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

કે સરકાર અન ે ાંિતક સરકારો વ ચે િવષયોની વહચણી કરવામાં આવી, પ રણામે થાિનક સરકારની બાબત

ાંિતક સરકારનો િવષય બની. આ યવ થા હેઠળ 1937 મા ંચૂંટણીઓ કરવામાં આવી અને ાંતોમા ંલોકોએ ચૂંટેલી

કીય સરકારો સ ામાં આવી.

બંધારણના માગદશક િસ ાંતો માં ામપંચાયતો: કલમ: 40 “રા ય ામપંચાયતોની રચના કરવામાટે જ રી પગલાં લેશે અને તે વશાસનના એકમ તરીકે કામ કરી

શકે તે માટે જ રી હોય તેવી સ ા અને અિધકાર તેમને આપશે.”

સામુદાિયક િવકાસ કાય મ: ભારતમા ં ામ િવકાસની યોજનાઓ સામુદાિયક િવકાસના કાય મ હેઠળ આવરી લવેામાં આવી હતી. તેના હેઠળ

રા ીય િવકાસ સિમિત એ ત કાલીન સંસદ સ ય બળવંતરાય મહેતાના અ ય પદે એક અ યાસ જૂથની રચના

કરી આ સિમિત એ આખા દશેમાં વાસ કય બ મૂલાકાતો બાદ સિમિતએ પોતાનો અહેવાલ તૈયાર કય .

પંચાયતી રાજની થાપના: લોકશાહીમા ં છેવાડાના માણસનો િવકાસ થાય એ મુ ય હેતુ હોય છે. કે મા ં િ થત સ ા ગામડાનાં યિ ત સુધી

પહ ચી શકે એવી યવ થા એટલ ેપંચાયતી રાજ. પંચાયતી રાજનો મુ ય િવચાર ગાંધી એ ગોવધનરામ િ પાઠીની મહાનવલકથા “સર વિતચં ” માં આવતા

“ક યાણરા ય” પરથી વહેતો કય . જ ે આખરે જવાહરલાલ નહે ના હ તે 2 ઓ ટોબર, 1959મા ં રાજ થાનના ં

નાગોર ખાતે થાિપત થયો. ા ય કે શહેરી િવ તારની અમુક હદ સુધીજ શાસને િવકાસ કાય કરવાનું હોવાથી તેને ‘ થાિનક વરા યની

સં થાઓ’ પણ કહેવામાં આવે છે. પંચાયતીરાજ અંગેની બળવતંરાય મહેતા સિમતી ારા જ ે ભલામણો રજુ કરવામા ં આવી તેમાં રા યોએ પોતાની

પ રિ થિતને નજરમાં રાખીન ેઅનુકુળ ફેરફારો કયા. અને ધીમેધીમે તમામ રા યોએ પચંાયતીરાજ લાગ ુકરવાનું શ

કય.ુ સૌ થમ રાજ થાન યાર બાદ આં દેશ અને તિમલનાડુ પછી આસામ, કણાટક અને ઓ ર સા યારબાદ

િબહાર, ગુજરાત, પં બ, હ રયાણા, મહારા વગેરે રા યોએ પોતપોતાના રા યોમા ંપંચાયતી રાજ દાખલ કય.ુ ગુજરાતે થમ મુ યમં ી વરાજ મહેતાના ં સમયમાં ગુજરાત પંચાયત અિધિનયમ 1961 પસાર કય . અન ે 1

એિ લ , 1963 ના રોજ પંચાયતી રાજ લાગુ કયુ. પરંતુ કાળ મે પંચાયતીરાજમાં કોઇ ઝાઝો સુધારો દેખાયો ન હ. 1977મા ં મોરાર દેસાઇના ં વડા ધાન પદે થમ િબન ક ેસી સરકાર સ ા થાને આવી યારે પંચાયતી રાજ

િનરાશાજનક િ થિતમાં હતું. પંચાયતીરાજ યવ થાને સુધારવાના હેતુસર ડસે બર 1977મા ં અશોક મહેતાના ં

અ ય પદે એક સિમિત નીમી.

અશોક મહેતા સિમિતની મુ ય ભલામણો: 1) બંધારણમા ંજ રી સુધારા કરીને થાિનક સરકારની સં થાઓને બંધારણીય દર ો આપવો ઇએ. 2) થાિનક સં થાઓની ચુંટણી િનયિમત સમયાતંરે કરવી ઇએ. 3) િ તરીયના બદલે તરીય પંચાયત 4) િજ ા પ રષદ કે પંચાયતની રચના સીધી ચૂંટણીથી થવી ઇએ. 5) તમામ િવકાસની વૃિતઓ િજ ા પ રષદને સ પવી. 6) પંચાયતોને સુપર સીડ કરવાની સ ા મયા દત કરવી.

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

3 Mo. 9979-9979-45

Page No. 3

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

7) યાય પંચાયત અને સામાિજક ઓ ડટની યવ થા દાખલ કરવી. મોરાર દેસાઇની સ ા લાંબી ન ચાલતાં અશોક મહેતા સિમિતની ભલામણો લાગુ થઇ શકી ન હં. જય કાશ નારાયણનાં પંચાયતી રાજ અગંેના િવચારો: તેઓ પંચાયતી રાજના ખર ણેતા હતા. પંચાયતી રાજ

સં થાને બંધારણીય દર ો આપવાના ંમ મ આ હી હતા.

64મો બંધારણીય સુધારો: રા વ ગાંધી વડા ધાન હતા યારે તેમણે 1989માં 64મો બંધારણીય સુધારો સંસદમા ંરજૂ કય . આ ખરડાની મુ ય

ગવાઇ નીચ ેમજુબ હતી. 1) તમામ રા યોમા ંિ તરીય પંચાયતની રાજની થાપના. 2) સીધી ચુંટણીથી તમામ બેઠકો ભરવી. 3) અનુસૂિચત િત/જન િત માટે વસિતનાં માણમા ંઅનામત બેઠકો. 4) ીઓ માટે 30% અનામત. 5) પંચાયતોની મુ ત પાંચ વષની, સુપરસીડ થાય તો 6 મહીનામા ંનવી ચુંટણી 6) દર 5 વષ રા ય નાણાપંચની િનમણૂક. 7) તમામ પંચાયતોની ચૂંટણીનું સંચાલન ભારતના ંચૂંટણીપંચનાં અંકુશ હેઠળ થાય. 8) તમામ પંચાયતોના ં હસાબનું ઓ ડટ ભારતના ં ટોલર એ ડં ઓ ડટર જનરલ ારા થાય.

પરંતુ, રા યસભામા ંપૂરતા મત ન હ મળવાના કારણે તે િનરથક નીવ ું. યારબાદ વી.પી. િસંઘ સરકારે થોડો-ઘણો ય ન કય . પરંતુ ખરડો િવચારણામા ંલેવાય તે પહેલાં જ લોકસભાનું

િવસજન થયુ.ં નવેસરથી લોકસભાની ચુંટણી થઇ તેમા ંનરિસંહરાવ વડા ધાન બ યા. તેમણે સંસદના ંબંને ગૃહોમાં બંધારણનો 73

મો સુધારા અિધિનયમ 1992 પસાર કરા યો. તે મુજબ બંધારણમા ં11મી અનુસૂિચ ઉમેરવામા ંઆવી.

ામ પંચાયત વ તી: 3000 થી 25,000 અનામત: મ હલા 50%, ઓ.બી.સી. 10% SC/ST- વ તી આધારે (કલે ટર ન ી કરે) સ ય સં યા: 8 થી 16 (દર 3 હ રે 2 બેઠકનો વધારો) ચૂંટાયેલો મખુ: સરપંચ, વ હવટી વડો: પંચાયત મં ી સરપંચ ારા વષમા ંચાર વાર ામસભા બોલાવવાની ફરિજયાત ગવાઇ છે. 1લી મ,ે 15 ઓગ , 26 યુઆરી , 2 ઓ ટો બર ( તા.11/07/2001થી) ગુજરાતમાં ામ પચંાયતની રચના ( કલમ-9 ) નો ટંૂક સાર નીચે મુજબ છે: ગામના મતદારો સરપંચને ગુ મતદાન ારા ચુંટશે. ગામના લાયકાત ધરાવતા મતદારોમાંથી સ યોન ેચુટવામાં આવશે. સ યની સં યા જટેલી સં યામા ંવોડની રચના

કરી દરેક વોડમાથંી એક સ યને તે વોડના મતદારો ગુ મતદાનથી ચુંટશે. સરપંચ અને સ યો તે સ યોમાથંી ઉપસરપંચને ચુટંશે. ામ પંચાયતની મુદત પાચં વષની છે. દર પાંચ વષ સામા ય ચુંટણી થશે. સરપંચ, ઉપસરપંચ, સ યની જ યા

ખાલી પડે તો પેટા-ચૂંટણીથી ભરવામાં આવશે.

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

4 Mo. 9979-9979-45

Page No. 4

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

પંચાયતની રચના બાદ તુરંત જ થમ બેઠકમાં સામાિજક યાય સિમિતની રચના કરવી આવ યક છે તે ઉપરાંત

નીચેની િવિવધ સિમિતઓ રચાય છે. 1) કારોબારી સિમિત 2) સામાિજક યાય સિમિત 3) પાણી સિમિત 4) અપીલ સિમિત 5) શૈ િણક સિમિત 6) વ છતા સિમિત 7) ગોકુળગામ સિમિત 8) બાંધકામ સિમિત 9) આરો ય સિમિત

ઉપરો તમાં નીચ ેમુજબની ણ સિમિતઓ બનાવવાની હોય છે.

1) કારોબારી સિમિત ામપંચાયતમા ં આ સિમિત રચવી ફર યાત નથી. આ સિમિતની સ ય સં યા (5) (એક અનુસૂિચત

તી/અનુસૂિચત જન તી કે મ હલા સ ય) મુદત: 2 વષ અ ય : હોદાની એ સરપંચ/ઉપસરપંચ

2) સામા ક યાય સિમિત ફર યાત સિમિત સ ય સં યા: વધમુાં વધુ પાંચ (એક સ ય વાિ મકી) મુદત: પંચાયતની મુદત જટેલી અ ય : સ યો ારા ચુંટાય છે.

3) પાણી સિમિત અ ય : સરપંચ મુદત: પંચાયતની મુદત જટેલી ગામના લોકોન ેશુ પાણી પુ પાડવું વગેરે. પંચાયત ધારાની 243(ઝ) મુજબ નાણાકીય પ રિ થિતના પનુરાવલોકન માટે નાણાપચંની રચના થઇ છે. આ

ગવાઇ મુજબ પંચાયતને કે સરકાર તરફથી 75% અને રા ય સરકાર તરફથી 25% ા ટ િવકાસ કાય માટે

આપવામાં આવે છે. સરપંચ પંચાયતનું અંદાજપ નવે બર માસ સુધીમાં તૈયાર કરાવવું પડે અને 15 ડસે બર સુધીમાં તાલુકાને

મોકલાવવાની સૂચના પંચાયત મં ીને આપવાની અને પરત આ યા પછી 31 માચ સુધીમાં પચંાયતની સભામાં

મંજુર કરા યા પછી જ ખચ કરવો પડે.

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

5 Mo. 9979-9979-45

Page No. 5

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

તાલુકા પંચાયત સ ય સં યા: 16 થી 32 (25 હ રની વ તીદીઠ 2 બેઠકનો વધારો) તાલુકા પચંાયતમાં મુ ય વે ચાર કારના સ યો વા મળે છે.

1) સીધા ચુંટાયલેા સ યો 2) પદિનિમત સ યો 3) િનયુકત સ યો 4) કો-ઓ ટ સ યો

ગુજરાતમા ંકોઇ પણ પદિનિમત સ યને મ ટીગમાં મત આપવાનો અિધકાર આપેલ નથી. કો-ઓ ટ કારના સ યો આ દેશ અને મહારા ની તાલકુા પંચાયતમા ં છે. આં દેશમાં લધુમતીના એક

િતિનિધન ેકો-ઓ ટ કરવામા ંઆવે છે. આ સ યને પંચાયતની બેઠકમાં મત આપવાનો અિધકાર હોતો નથી. અનામત: મ હલા 50%, ઓ.બી.સી. 10%, SC/ST- વ તી આધારે (િવકાસ કિમશનર ન ી કરે) કારોબારી મખુ: તાલકુા પંચાયત મુખ વ હવટી વડા: તાલુકા િવકાસ અિધકારી (T.D.O) આવક: સરકારી અનુદાન, સહાય, ટે પ ટુીની આવક અને જમીન મહેસૂલ ટી.ડી.ઓ. તાલકુા પંચાયતના હસાબ અને દ તર સંભાળે છે અને તાલકુા પંચાયતનુ અંદાજપ તૈયાર કરે છે. દિલપિસંહ ભૂ રયા સિમિતના અહેવાલ મુજબ જ ે ગામ તાલુકા કે િજ ાની 51% થી વધુ વ તી અનસુૂિચત

જન િતની હોય યા ંકાયમ માટે મુખ પદ અનુસૂિચત જન િત માટે અનામત રહેશ.ે

તાલુકા પંચાયતની સિમિતઓ: 1) કારોબારી સિમિત સ ય સં યા: વધમુાં વધુ 9 અ ય : હોદાની એ તાલકુા પંચાયતના મુખ મુખ: 2 વષની મુદત તાલકુા પંચાયતના ઠરાવ કરીને સ પે તેટલી બાબતોનો વહીવટ કારોબારી સિમતી સંભાળ ેછે. કારોબારી સિમિત પોતાના સ યોમાથંી વધુમાં વધુ બે પેટા સિમિત રચના કરી શકે છે. તેમની મુદત એક વષની હોય.

2) સામા ક યાય સિમિત ફર યાત સિમિત સ ય સં યા વધુમાં વધુ 5 ( એક સ ય વાિ મકી / એક મ હલા સ ય) મુદત: પંચાયત જટેલી અ ય : સ યમાથંી ચુંટાઇને મર યાત સિમિતઓ: તાલકુા પંચાયત કોઇ ખાસ કાય અથવા ખાસ યોજનાનો અમલ કરવા માટે રાજય સરકારની પૂવ મંજુરી લઇને તેવી

સિમિતઓની રચના કરી શકે છે. આવી દરેક સિમિતઓની સ ય સં યા – ૫ સુધીની હોય છે. દરેક સિમિતના સ યો

પોતાનામાથંી એક અ ય ચુટંી કાઢે છે. આવી તમામ સિમિતઓની મુદત એક વષની હોય છે.

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

6 Mo. 9979-9979-45

Page No. 6

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

િજ ા પંચાયત સ ય: 32 થી 52 (1 લાખની વ તીદીઠ વધુ 2 બેઠકોનો વધારો) અનામત: મ હલા 50%, ઓ.બી.સી. 10%, SC/ST- વ તી આધારે (િવકાસ કિમશનર ન ી કરે) િજ ા પંચાયતની થમ બેઠકમાં અ ય ન ી કરવાના અિધકાર િવકાસ કિમશનરને છે. િવકાસ કિમશનર જનેે

િનયુ ત કરે તે થમ બેઠકના અ ય થાન રહેશ.ે થમ બેઠકમાં મા મુખ અને ઉપ મુખની ચૂટંણી િસવાય બી કોઇ કાયવાહી કરવામાં આવતી નથી. વ હવટી વડા: િજ ા િવકાસ અિધકારી (ડી.ડી.ઓ.) િજ ા પંચાયતની સિમિતઓ: િજ ા પંચાયતની નીચે મુજબની સાત સિમિતઓની રચના ફરિજયાત કરવાની હોય છે

1) કારોબારી સિમિત 2) સામાિજક યાય સિમિત 3) િશ ણ સિમિત 4) હેર આરો ય સિમિત 5) હેર બાધંકામ સિમિત 6) અિપલ સિમિત 7) વીસ મુ ા અમલીકરણ સિમિત

કારોબારી સિમિત: િજ ા પંચાયતની સૌથી મહ વની અને સૌથી વધુ સ ાવાળી સિમિત સ ય: વધુ મા ંવધુ 9 અને ઓછામાં ઓછા 5 (મુ ત 2 વષ) કાય : નાણાકીય બાબતને લગતા તમામ કાય અંદાજપ મા ંમંજુર થયા માણે જુદા જુદા કામો માટે નાણાનો ખચ થાય તે માટે દેખરેખ રાખે છે. િજ ા ગહૃર ક અને ામર ક દળને લગતા તમામ કામો સંભાળે છે. સામા ક યાય સિમિતને સ પાયેલ તેવું કોઇ કામ કારોબારી સિમિત હાથ ધરી શકતી નથી. કારોબારી સિમિતઓ પોતાના સ યોમાથંી વધુમા ંવધુ 2 પેટા સિમિતઓ નીમી શકે છે.

સામાિજક યાય સિમિત : સ ય: 5 મુ ત: પંચાયત જટેલી િજ ા આયોજન સિમિતની તાલકુાવાર પટેા સિમિત: સ ય: ઓછા મા ંઓછા ૭

1. અ ય : તાલકુા પંચાયત મુખ 2. ઉપા ય : ાંત અધીકારી / ડે યુટી ડ ડઓ 3. ી સ ય: તાલકુાનો ધારાસ ય 4. િજ ા પંચાયતનો સદ ય

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

7 Mo. 9979-9979-45

Page No. 7

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

5. સામાિજક યાય સિમિતનો અ ય 6. મામલતદાર 7. ટી.ડી.ઓ.

સામાિજક યાય સિમિત અને િશ ણ સિમિત ની મુ ત 5 વષની રહેશે બાકી તમામ સમિતની મુ ત 2 વષ પંચાયતનો કોઇપણ સ ય 2 થી વધુ સિમિતઓનો સ ય બની શકે ન હ. પંચાયતના મુખ અને િશ ણ સિમિતઓનો અ ય બનેં હો ા પર એકસાથે રહી શકાય નહી. સામાિજક યાય સિમિત, હેર આરો ય સિમિત, બાંધકામ સિમિત અને અપીલ સિમિત તથા 20 મુ ા અમલીકરણ

સિમિતમા ં5 સ યો અને કારોબારી અને િશ ણ સિમિતમા ં૭ થી ૯ સ યો રહેશે. તારીખ 1/4/1986 થી 20 મુ ાનો અમલીકરણ કાય મ ગુજરાતમાં કાયરત છે. િજ ા આયોજન સિમિતમા ં

કલે ટર કચેરી, િજ ા પંચાયત, નગરપાિલકાઓ માથંી 30 થી 50 સ યો િનયુ ત થાય છે. તેના અ ય તરીકે

િજ ાના િવધાનસભાના સ ય ભારી મં ી તરીકે કાય તરીકે છે. પંચાયતી રાજની સં થાઓને થિગત રાખી શકાય નહ . તેનું કોઈપણ પદ ખાલી હોય તો 6 મહીના મા ચુંટણી કરવી

અિનવાય છે. આ સં થાઓને પોતાના અધીકાર ે મા ંનવા કર લાદવાની સ ા છે. િવિવધ કાય નું વહન કરવા માટે

પંચાયતી રાજ માં બે સિમિતઓની રચના કરવામા ંઆવે છે. જ ે થાયી સિમિત ( ટેિ ડંગ કિમ ટ) અને િવભાગીય

સિમિત (વોડ કિમ ટ) ના નામે ઓળખાય છે. સંિવધાનના 74મા સુધારા વડે કલમ 243(w) ની 12મી સુિચ અંતગત 18 કાય નું વહન કરવાની જવાબદારી

નગરપાિલકા –મહાનગરપાિલકાની રહે છે. યારે પંચાયતની સં થાઓ માટે 29 િવષયો રાખવામા ંઆ યા છે. િજ ા પંચાયતને કરવાની અપીલ િજ ા િવકાસ અિધકારીન ે સંબોધીન ે લખીને તેમને બ મા ં આપવાની અથવા

રિજ ટડ ટપાલથી મોકલવાની હોય છે. મુકરર તારીખે અપીલની સુનાવણી કરવામા ંઆવે છે. અ ય સિમિત ઉ પાદન, સહકાર અને િસંચાઇ સિમિત (સ ય સં યા: 5) મુદત: 1 વષ મ હલા, બાળિવકાસ, અને યુવા િવકાસ સિમિત (સ ય સં યા: 5) મુદત: 1 વષ હળપિત અન ે ભૂિમહીન ખતેમજૂરોની આવાસ બાંધકામ સિમિત: ભ ચ, સુરત, તાપી, નવસારી, અને વલસાડ

િજ ાઓની િવિશ પ રિ થિત તેમજ તેના થાિનક ોને અનુલ ીને યાનંી િજ ા પંચાયતોન જ રી લાગે તો આ

સિમિત ની રચના કરી શકે છે. નાણાકીય અંદાજ સિમિત: પંચાયતે કરેલ ખચની સમી ા

નગરપાિલકા સ ય સં યા: 15,000 થી વધુ અને 500,000 થી ઓછી વ તી ધરાવતા શહેરમાં દરેક વોડમાથંી 3 એમ કુલ 31 થી

51 સ યો હોય છે. 1688મા ંસૌ થમ નગરપાિલકા મ ાસ બની. સ ય: કોપ રેટર અ ય : મુખ (2.5 વષ) મુ ય વહીવટી અિધકારી: ચીફ ઓ ફસર

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

8 Mo. 9979-9979-45

Page No. 8

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

મહાનગરપાિલકા વ તી: 5 લાખથી વધુ (50 લાખથી વધુ વ તીવાળા શહેરની મેગાિસટી અને 1 કરોડથી વધુ વ તીવાળા શહેરને

મેટોિસટી ધોિષત કરવામા આવે છે. સ ય સં યા: દરેક વોડમાથંી 3 એમ કુલ 51 થી 129 મુખ: મેયર (મુદત 2.5 વષ) વહીવટી વડો: યુિનિસપલ કિમશનર

બંધારણના 73માં સુધારા અિધિનયમ 1992 અ વયે ની મુ ય કલમો: ‘ ામપંચાયત એટલ ેરા યપાલ ારા હેર સૂચના વડે સુિનિ ત કરવામાં આવેલી ામપંચાયત.’ બંધારણની કલમ

243(G) આ યા યા અંગે ાવધાન આપે છે, બંધારણ ની કલમ 324ની ગવાઈ અનુસાર સંસદ, રા યની િવધાનસભા, રા પિત તથા ઉપરા પિતની

ચૂંટણીઓ કેિ ય ચૂંટણીપચં ારા સંચાિલત કરવામા ંઆવે છે. યારે રા ય ચૂંટણીપંચ બંધારણની કલમ 243(K) ની ગવાઈ અનુસાર પંચાયતોની તથા બંધારણની કલમ

243(Z) (A) અનુસાર નગરપાિલકાઓની ચૂંટણીનું સંચાલન કરે છે. કલમ 243(A) મુજબ રાજયની િવધાનસભા કાયદાથી ગવાઇ કરે તેવા કાય કરવા માટે ામસભા ની રચના

કરવામાં આવે છે. પંચાયતોની થાપના: 243(સી) પંચાયતનોનું બંધારણ: 243(બી) અનામત બેઠકો: 243(ડી) પંચાયતોની મદુત: 243(ઇ) પંચાયતોની સ ા, અિધકારો અને જવાબદારી: 243( ) પંચાયતના ભડંોળ અને કર નાખવાની સ ા: 243(એચ) નાણાપચંની રચના: 243(આઇ) પંચાયતોના હસાબનુ ંઓ ડટ: 243(જ)ે પંચાયતોની ચૂંટણી: 243(કે) બંધારણનો 73મો સુધારા અિધિનયમ 1992થી ભારતના બંધારણમા ંભાગ 9 અને 11 મી અનસૂુિચ ઉમેરવામાં

આવી છે. આ અિધિનયમન 24/04/1993 થી અમલમા ંઆવેલ છે. તેથી 24 એિ લ પંચાયતી રાજ દન તરીકે

ઉજવવામાં આવે છે. તેની કલમ 243(એન)મા ં કરેલી ગવાઇ મુજબ આ અિધિનયમન અમલમા આવે યારથી

એક વષની અંદર દરેક રાજયની માટે પોતાના પંચાયતધારાઓને આ અિધિનયમની ગવાઇઓ સાથે સુસંગત

કરવાનું ફર યાત બનાવવામા ંઆ યુ.ં મોટા ભાગના રાજયોમાં િ તરીય પંચાયતી રાજ અિ ત વમાં છે. પરંતુ નીચે જણાવેલ રાજયોમાં તરીય

પંચાયતી રાજ પ િત અમલમાં છે. ગોવા, મિણપુર, િસિ મ, જ મ-ુકા મીર અને તમામ કે શાિસત દેશો. જયારે નાગાલે ડ, મેધાલય અને િમઝોરમમાં પરંપરાગત પંચાયત કાઉિ સલ હોય છે. પછાત વગ માટે અનામત યવ થામાં ખાસ યાન ખચે તેવી બાબત તે છે કે તિમલનાડુમાં 80 ટકા કરતા વધુ

વ તી પછાત વગ ની હોવાથી તેમના માટે અનામત યવ થા રાખવામાં આવી નથી. હ રયાણા અને પં બે તાલુકા

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

9 Mo. 9979-9979-45

Page No. 9

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

પંચાયત અને િજ ા પંચાયતમા ં મા એક બઠેક અનામત રાખી છે. કણાટકે ામ પંચાયતની બેઠકોમા ં 35 ટકા

અનામત રાખેલ છે. 1963મા ંકે સરકારે નીમેલી દવાકર કિમટીએ ામસભાને કાયદેસરનુ ંઅિ ત વ બ વાની ભલામણ કરી હતી. ઓ ર સામા ંદરેક વોડમા ંન ધાયેલ મતદારોની સં યાને પ ી સભા કહેવામાં આવે છે. રાજ થાનની સા દક અલી કિમટીએ એવી ન ધ મુકી છે કે આગલી ામસભાએ સુચ યા માણે કાય થયા છે કે ન હં

તેની મા હતી યાર પછીની ામસભાની િમ ટંગમા ંઆપવી ઈએ. જ મ-ુકા મીરમા ં ામ પંચાયત ‘‘હ કા પંચાયત’’ તરીકે ઓળખાય છે. સરપંચ માટે િસિ મમા ંસભાપિત શ દ વપરાય છે. જયારે િબહારમાં મુિખયા શ દનો ઉપયોગ થાય છે. ભારત સરકારે 1999-2000ના વષને ામસભા વષ તરીકે હેર કરેલ હતંુ.

અ ય મહતવના ત યો: પંચાયતોમાં સામાિજક યાય સિમિતઓની ગવાઈ સૌ થમ 1973મા ંકરવામા ંઆવી. 1993ના પંચાયતધારા હેઠળ ામ(કલમ-92), તાલકુા(કલમ-123) અને િજ ા પંચાયત(કલમ-145)મા ં

સામા ક યાય સિમતની ખાસ ગવાઇ થયેલ છે. િજ ા પંચાયતની સામા ક યાય સિમિતના અ ય ને માિસક ા.1000 તથા તાલકુાની સામા ક યાય

સિમિતના અ ય ને ા 750નું માનદ વેતન ચકુવવામાં આવે છે. ામ પંચાયતના કાય નું વગ કરણ:

1) નાગ રક સુિવધાના કામો 2) ામ િવકાસના કામો 3) સામાિજક યાય / ક યાણના કામો 4) આિથક િવકાસ માટે રોજગાર/ઉ પાદનલ ી કામગીરી 5) િનયં ક તરીકેની કામગીરી 6) આપિ િનવારણ અને રાહત કામગીરી 7) આયોજન અને વહીવટને લગતા કામો

આ ઉપરાંત નીચનેા અિધકારો ામ પંચાયત ભોગવે છે. પોતાનું વાિષક બજટે બનાવે છે, તાલકુા પંચાયતની ચકાસણી બાદ ામ પંચાયત પોતેજ પોતાનું બજટે મંજુર કરે છે. પંચાયતને કાયદામા ંઠરાવેલા લગભગ વીસ જટેલા કર, ફી, ઉપકર નાખંવાની અને વસૂલ કરવાની સ ા છે. કરવેરા ન ભરતા હોય તેવા કસુરદારોની જગંમ િમલકત ટાંચમાં લઈને હરા કરીને કરની રકમ વસૂલ કરવાની સ ા

ામ પંચાયતને છે. પંચાયતના કુલ સ યોની 2/3 બહુમતીથી સરપંચ કે ઉપસરપંચ સામે અિવ ાસની દરખા ત પસાર કરીને તેમન ે

હોદા પરથી દુર કરી શકે છે. જમીન મહેસુલ ધારા હેઠળ જમીન મહેસૂલ અને લોકલફંડ વસૂલ કરવાની સ ા પંચાયતને આપવામા ંઆવી છે. ગુજરાતમા ં ણેય તરની પંચાયતોને કરવેરા નાખવાની અને વસૂલ કરવાની સ ા છે. તાલુકા પચંાયત ામ પંચાયતોના બજટેની ચકાસણી કરીને યો ય ભલામણ કરે છે. યારે પોતાનું બજટે િજ ા

પંચાયતની ચકાસણી પછી પોતે જ મજુંર કરે છે.

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

10 Mo. 9979-9979-45

Page No. 10

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

િજ ા પંચાયત પોતેજ પોતાનું બજટે મંજુર કરવાની સ ા ધરાવે છે. િજ ા પંચાયત પોતાના તાબાની પંચાયતોને

લોન આપી શકે છે. િજ ા પંચાયત સહકારી મંડળીની ન ધણી મંજૂર કરવાની સ ા ધરાવે છે. ગુજરાત પચંાયત ધારાની કલમ 175મા ંકરેલ ગવાઇ મુજબ રાજય સરકાર પંચાયતોને સરકારના કાય અને ફર

સ પી શકે છે.

પચંાયતી રાજનું વહીવટીતં વગ-1 ના અિધકારીઓ: િજ ા િવકાસ અિધકારી, િજ ા ખેતીવાડી અિધકારી, કાયપાલક ઇજનેર વગેરે વગ-2 ના અિધકારીઓ: તાલકુા િવકાસ અિધકારી, નાયબ કાયપાલક ઈજનેર વગેરે વગ-૩ ના અિધકારીઓ: િવ તરણ અિધકારી, કારકુન, ટાઇિપ ટ, પંચાયતમં ી, ામ સેવકો, િશ કો વગેરે બધા જ રાજયોમાં વગ-1 અને વગ-2 ના અિધકારીઓ રાજય સરકારે રાજયસેવામાથંી પંચાયતોમાં િતિનયુિ ત

ઉપર મુકેલા હોય છે.

પંચાયતોનો વહીવટી ટાફ: િજ ા પચંાયતના મુ ય વહીવટી અિધકારીને િજ ા િવકાસ અિધકારી કહે છે. તમેના તાબા નીચ ે અ ય વગ-1

ક ાના ખાતાકીય અિધકારીઓ હોય છે. દા.ત િજ ા ખેતીવાડી અિધકારી, િજ ા પશુસંવધન અિધકારી, િજ ા

આરો ય અિધકારી, કાયપાલક ઇજનેરો, િજ ા સમાજ ક યાણ અિધકારી, પંચાયત, િવકાસ અને મહેસૂલને લગતાં

ણ નાયબ િજ ા િવકાસ અિધકારીઓ, મદદનીશ િજ ા રિજ ટાર, િજ ા ાથિમક િશ ણ અિધકારી, િજ ા

આંકડા અિધકારી, િજ ા હસાબી અિધકારી ઉપરાતં બી વગના ચીટનીશ, તાલકુા િવકાસ અિધકારી વગેરે ગેઝેટેડ

અિધકારીઓ િજ ા પંચાયતના હવાલ ેહોય છે. ાથિમક આરો ય કે નો ટાફ તથા પશુ સારવાર કે ના ટાફન ે તાિં ક માગદશન અનુ મે િજ ા આરો ય

અિધકારી અને િજ ા પશુ સંવધન અિધકારી તરફથી આપવામા આવે છે. ામ પંચાયત તરે મુ ય વહીવટી કમચારી તરીકે પચંાયત મં ી હોય છે. ામ પંચાયતના કારોબારી અિધકાર

સરપંચને હોય છે. 14 નવે બર 1980 થી ગજુરાતમા ં યકે િજ ામાં િજ ા આયોજન બોડની થાપના કરીને િવકે ીત િજ ા

આયોજનની થા દાખલ કરવામાં આવી છે. િજ ા આયોજન બોડના અ ય તરીકે રાજયના એક ભારીમં ી

હોય છે. િજ ા પંચાયતના મુખ તનેા ઉપા ય હોય છે. અને કલેકટર સહ ઉપા ય હોય છે.

પંચાયતોના સંદભમા ંકલેકટરની ભૂિમકા: ામ પંચાયતની કુલ સ ય સં યા ન ી કરવાની સ ા અનામત બઠેકો ન ી કરવાની સ ા રાજય સરકારના િજ ા ક ાના િતિનધી િજ ાના મહેસૂલી વડા િજ ા મે ટેટ તરીકે કાયદો અન ે યવ થા ળવવાની જવાબદારી િજ ા આયોજન બોડના સહ ઉપા ય રાજય ચૂંટણી પંચના અિધકારી િજ ાના સવ ચ નાગ રક પૂરવઠાના અિધકારી

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

11 Mo. 9979-9979-45

Page No. 11

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

થાિનક વરાજયની સં થાઓ અંગે કેટલીક વૈધાિનક અન ેવહીવટી સ ા ધરાવતા અિધકારી ગુજરાતના પચંાયત ધારાની કલમ 249(6) મા ંએવી ગવાઇ છે કે પંચાયતના કોઇ હુકમ, ઠરાવ કે િનણય અથવા

કાયથી લોકોને ઈ અથવા હેરાનગિત થવાનો અથવા સુલેહનો ભંગ થાય એવો સંભવ હોય તો કલકેટર આવા

પગલાની અમલ બજવણી મોકુફ રાખી શકે છે.

પંચાયતમા ંબજટે: બધા તરની પંચાયતોએ આગામી વષનું બજટે ચાલુ વષની 31 માચ સુધીમાં મજુંર કરવંુ પડશે. કોઇ પંચાયત 31 માચ સુધીમા ંબજટે મજુંર કરવામા ંિન ફળ ય તો તે પંચાયત ફરજ કાય કરવા માટે અસમથ છે.

તેવો અિભ ાય બાંધીને રાજય સરકાર તેને સુપરસીડ કરી શકશે. કોઇ પણ પંચાયતનું બજટે ખાધવાળુ કરી શકાશે ન હ. તેની અંદા ત આવકમાથંી તેની અંદાિજત ખચની રકમ બાદ કરતા ઓછામા ંઓછી 10 ટકા રકમ િસલક રહેશે.

થાિનક ભંડોળના િનરી ક ારા પંચાયતોના હસાબનું ઓ ડટ કરવામાં આવે છે.

પંચાયતી રાજનું માળખું:

મ િવગત ામ પંચાયત તાલુકા પંચાયત િજ ા પંચાયત 1 બેઠક 8 થી 16 (જુની સં યા 7

થી 15) 16 થી 32 (જુની સં યા 15 થી 31)

32 થી 52 (જુની સં યા 31 થી 51)

2 વ તી 3,000 થી 25,000 (જુની સં યા 3,000 થી 15,000)

1 લાખ 4 લાખ

3 બેઠકમાં વધારો દર 3,000ની વ તીએ 2 બેઠકનો વધારો

25,000ની વ તીએ 2 બેઠકનો વધારો

1 લાખની વ તીએ 2 બેઠકનો વધારો

4 અનામત મ હલા 50% 50% 50% 5 અનામત OBC 10% 10% 10% 6 અનામત SC/ST વ તી આધારે વ તી આધારે વ તી આધારે 7 અનામત બેઠક કોણ ન ી

કરે? કલકેટર િવકાસ કિમશનર િવકાસ કિમશનર

8 બેઠકોની ફાળવણી કોણ ન ી કરે?

કલકેટર િવકાસ કિમશનર િવકાસ કિમશનર

9 વડા (ચૂંટાયેલ) સરપંચ તાલકુા મુખ િજ ા મુખ 10 વહીવટી વડા (સરકારી) તલાટી કમ મં ી તાલુકા િવકાસ અિધકારી િજ ા િવકાસ અિધકારી 11 મુ ત(સામા ય

સં ગોમાં) 5 વષ 5 વષ 5વષ

12 ચૂંટણી કોણ કરશ?ે રા ય ચૂંટણી પંચ રા ય ચૂંટણી પંચ રા ય ચૂંટણી પંચ 13 ચૂંટણીની તારીખ કોણ

ન ી કરશ?ે રા ય ચૂંટણી પંચ રા ય ચૂંટણી પંચ રા ય ચૂંટણી પંચ

14 ચૂંટણી કઈ તારીખે કરવી? પચંાયતની મુ ત જ ેતારીખે પૂણ થાય છે તે તારીખના બે મ હના પહેલા અને મુ ત

પંચાયતની મુ ત જ ેતારીખે પૂણ થાય છે તે તારીખના બે મ હના પહેલા

પંચાયતની મુ ત જ ેતારીખે પૂણ થાય છે તે તારીખના બે મ હના પહેલા

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

12 Mo. 9979-9979-45

Page No. 12

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

પુરી થયાના 15 દીવસ પછી ચૂંટણી કરી શકાશે નહી.

અને મુ ત પુરી થયાના 15 દીવસ પછી ચૂંટણી કરી શકાશે નહી.

અને મુ ત પુરી થયાના 15 દીવસ પછી ચૂંટણી કરી શકાશે નહી.

15 પંચાયતની મુ ત યારથી ગણાય?

થમ બેઠકની તારીખથી થમ બેઠકની તારીખથી થમ બેઠકની તારીખથી

16 થમ બઠેકની તારીખ કોણ ન ી કરે?

તાલકુા િવકાસ અિધકારી િજ ા િવકાસ અિધકારી િવકાસ કિમશનર

17 થમ બેઠક કેટલા સમયમા ંબોલાવવી?

ચાર અઠવાડીયામાં ચાર અઠવાડીયામા ં ચાર અઠવા ડયામા ં

18 થમ બેઠકમાં કામગીરી ઉપસરપંચની પસંદગી તાલકુા મુખ/ઉપ મુખની

પસંદગી

િજ ા મુખ/ઉપ મખુની પસંદગી

19 થમ બેઠકમાં મુખ કોણ ન ી કરે?

તાલકુા િવકાસ અિધકારી િજ ા િવકાસ અિધકારી િવકાસ કિમશનર

20 સરખા મત પડે તો (ઉપસરપંચ/ મખુ/ઉપ

મુખની પસંદગીમા)ં

િચ ી ઉપાડીને (10 વષથી નાના બાળક પાસેથી)

િચ ી ઉપાડીને (10 વષથી નાના બાળક પાસેથી)

િચ ી ઉપાડીને (10 વષથી નાના બાળક પાસેથી)

21 રા નામુ (ઉપરી) - સ ય/ઉપસરપંચ -> સરપંચ - સરપંચ-> તાલકુા િવકાસ અિધકારી

- સ ય/ઉપ મખુ -> મુખ

- મુખ-> િવકાસ કિમશનર

- સ ય/ઉપ મખુ -> મુખ

- મુખ-> િવકાસ કિમશનર

22 રા નામાની તકરાર (ઉપરીનો ઉપરી)

-સ ય/ઉપસરપંચ -> તાલકુા િવકાસ અિધકારી

- સ ય/ઉપ મખુ -> િજ ા િવકાસ અિધકારી - મુખ -> િવકાસ કિમશનર

-સ ય/ઉપ મખુ -> િવકાસ કિમશનર - મુખ-> પંચાયત સિચવ

23 અિવ ાસનો તાવ 1. દરખા ત લાવવા

માટેની ગવાઈ 50% સ યોનો ટેકો 50% સ યોનો ટેકો 50% સ યોનો ટેકો

2. દરખા ત પસાર કરવા માટેની ગવાઈ

2/3 (66%) બહુમતીથી પસાર

2/3 (66%) બહુમતીથી પસાર

2/3 (66%) બહુમતીથી પસાર

3. અિવ ાસની દરખા ત માટે કોણ બેઠક બોલાવે?

દરખા ત કોઈની પણ િવ ધ હોય (સરપંચ, ઉપસરપંચ) તો અિવ ાસ દરખા ત માટેની બેઠક બોલાવાની જવાબદારી સરપંચની રહેશે. સરપચેં આ બેઠક 15 દીવસમા ંબોલાવાની રહેશે. સરપંચ આ બેઠક ન બોલાવે તો તલાટી કમ મં ીએ

દરખા ત કોઈની પણ િવ ધ હોય ( મુખ, ઉપ મુખ) તો અિવ ાસ દરખા ત માટેની બેઠક બોલાવાની જવાબદારી તાલકુા મુખની રહેશે. તાલકુા મુખ આ બેઠક 15 દીવસમાં બોલાવાની રહેશે. તાલકુા મુખ આ બેઠક ન બોલાવે તો

દરખા ત કોઈની પણ િવ ધ હોય ( મુખ, ઉપ મુખ) તો અિવ ાસ દરખા ત માટેની બેઠક બોલાવાની જવાબદારી િજ ા મુખની રહેશે. િજ ા મુખ આ બેઠક 15 દીવસમાં બોલાવાની રહેશે. િજ ા મુખ આ બેઠક ન બોલાવે તો િજ ા

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

13 Mo. 9979-9979-45

Page No. 13

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

તાલકુા િવકાસ અિધકારીને રીપોટ કરવો. તાલુકા િવકાસ અિધકારી રીપોટ મ ાની 15 દીવસની અંદર આ બેઠક બોલાવશે.

તાલકુા િવકાસ અિધકારીએ િજ ા િવકાસ અિધકારીન ે રીપોટ કરવો. િજ ા િવકાસ અિધકારી રીપોટ મ ાની 15 દીવસની અંદર આ બેઠક બોલાવશે.

િવકાસ અિધકારીએ િવકાસ કિમશનરને રીપોટ કરવો. િવકાસ કિમશનર રીપોટ મ ાની 15 દીવસની અંદર આ બઠેક બોલાવશે.

24 કૉરમ (ગણપિૂત) 1/3 સ ય 1/3 સ ય 1/3 સ ય 25 ઉમેદવારી મર 21 વષ 21 વષ 21 વષ 26 ઉમેદવાર તરીકેની યો યતા 1. અિ થર મગજનો ન

હોવો ઈએ. 2. નાદાર ન હોવો ઈએ. 3. 04/08/05 પછી બે

બાળકોથી વધુ ન હોવા ઈએ.

4. શૌચાલય જ રી 5. લોક િતિનિધ વ ધારા

અનુસાર 2 થી વધ ુવષની સ થઈ હશે તો તે ચૂંટણી લડી શકશે ન હ.

6. સરકારી/પંચાયતનો કમચારી ન હોવો

ઈએ.

1. અિ થર મગજનો ન હોવો ઈએ.

2. નાદાર ન હોવો ઈએ. 3. 04/08/05 પછી બ ે

બાળકોથી વધુ ન હોવા ઈએ.

4. શૌચાલય જ રી 5. લોક િતિનિધ વ ધારા

અનસુાર 2 થી વધ ુવષની સ થઈ હશ ેતો તે ચૂંટણી લડી શકશે ન હ.

6. સરકારી/પંચાયતનો કમચારી ન હોવો

ઈએ.

1. અિ થર મગજનો ન હોવો ઈએ.

2. નાદાર ન હોવો ઈએ. 3. 04/08/05 પછી બ ે

બાળકોથી વધુ ન હોવા ઈએ.

4. શૌચાલય જ રી 5. લોક િતિનિધ વ ધારા

અનુસાર 2 થી વધ ુવષની સ થઈ હશે તો તે ચૂંટણી લડી શકશે ન હ.

6. સરકારી/પંચાયતનો કમચારી ન હોવો

ઈએ. 27 પંચાયતની બેઠક દર મ હને 1 વાર દર 3 મ હને 1 વાર દર 3 મ હને 1 વાર 28 સામાિજક યાય સિમિત ફરિજયાત ફરિજયાત ફરિજયાત સ યો 5 સ યો 5 સ યો 5 સ યો સામાિજક યાય સિમિતની

કિમટીનું ગઠન આ સિમિતના 5 સ યો પૈકી 1 સ ય વાિ મકી/સફાઈ કામદાર પૈકી રહેશે. પંચયની બોડીમાંથી આ સમુદાયના સ ય ન હોઈ તો પંચાયતના સ ય બનવા જટેલી લાયકાત ધરાવતાં યિ તને કૉ.ઓ ટ કરવામા ં

આવશે. 1 સ ય SC/ST

મ હલા રહેશે. ( ન હોય તો કૉ-ઓ ટ કરવામા ંઆવશે) અને બાકીના ણ સ યો SC/ST સમુદાયમાંથી

આ સિમિતના 5 સ યો પૈકી 1 સ ય વાિ મકી/સફાઈ કામદાર પૈકી રહેશે. પંચયની બોડીમાથંી આ સમુદાયના સ ય ન હોઈ તો પંચાયતના સ ય બનવા જટેલી લાયકાત ધરાવતાં યિ તને કૉ.ઓ ટ

કરવામાં આવશે. 1 સ ય SC/ST મ હલા રહેશે. ( ન હોય તો કૉ-ઓ ટ કરવામા ં આવશ)ે અન ે

આ સિમિતના 5 સ યો પૈકી 1 સ ય વાિ મકી/સફાઈ કામદાર પૈકી રહેશ.ે પંચયની બોડીમાથંી આ સમુદાયના સ ય ન હોઈ તો પંચાયતના સ ય બનવા જટેલી લાયકાત ધરાવતાં યિ તને કૉ.ઓ ટ

કરવામાં આવશે. 1 સ ય SC/ST મ હલા રહેશે. ( ન હોય તો કૉ-ઓ ટ કરવામાં આવશે) અન ે

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

14 Mo. 9979-9979-45

Page No. 14

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

લેવામા ંઆવશે. બાકીના ણ સ યો SC/ST સમુદાયમાંથી લેવામા ંઆવશે.

બાકીના ણ સ યો SC/ST સમુદાયમાંથી લેવામા ંઆવશે.

29 અપીલ ામ પંચાયતની સામા ક યાય સિમતીના િનણયથી

નારાજ યિ ત 60 દીવસમા ંતાલકુા પંચાયતની સામાિજક યાય સિમતીને અિપલ કરી શકશે.

તાલકુા પંચાયતની સામા ક યાય સિમતીના િનણયથી નારાજ યિ ત 60 દીવસમા ં િજ ા પંચાયતની સામાિજક યાય સિમતીને અિપલ

કરી શકશે.

િજ ા પંચાયતની સામા ક યાય સિમતીના િનણયથી નારાજ યિ ત 60 દીવસમા ં િજ ા પંચાયત અિપલ સિમતી ને અિપલ કરી શકતો નથી. પરંતુ તે યિ ત 60 દીવસમાં રા ય સરકારને અિપલ કરી શકે છે.

વન લાઈનર બક: 1. ભારતમા ં થમ મહાનગરપાિલકાની થાપના યા ંથઈ હતી? – મ ાસ 2. થાિનક વરા યનો યાલ કયા ભારતીય નતેાએ સૌ થમ આ યો? – મહા મા ગાધંી 3. ‘પંચાયત’ એ બંધારણની કઈ કલમ અંતગત રા ય યાદીનો િવષય છે? – અનુ છેદ 246 4. પંચાયતી રાજ સં થાઓને બંધારણીય થાન બંધારણના કયા સુધારા અંતગત આપવામાં આ યુ?ં – 73મો સુધારો 5. પંચાયતીરાજ સં થાઓને બંધારણના કયા ભાગમા ં થાન આપવામા ંઆ યુ?ં – 9મા ં6. ‘ મા ં ચાલે તો હંુ દરેક ગામડાન ે સ ાક બનાવી દ ’ આ િવધાન કોણે ઉ ચારેલું છે? – ગાંધી 7. અનુવૈ દક કાળમાં ‘ગોપસ’ શ દ કયા અથમા ં યો યો હતો? – ગામડાઓનો સમૂહ 8. કૌ ટ યના અથશા મુજબ જનપદનો વહીવટ કોના ારા થતો હતો? – સમાહતા 9. બૌ ધ સા હ ય મુજબ ગામનુ ંમહેસૂલ ઉઘરાવતી યિ ત કયા નામ ેઓળખાતી? – ામભોજકા 10. મેગે થિનઝે ‘ઈિ ડકા’મા ંપંચાયતી રાજને કયા નામ ેઓળખા યુ?ં – પે ટાક 11. ચોલવંશ દર યાન ગામડાનો સમૂહ કયા નામે ઓળખાતો હતો? – કોટ (તિનયુર) 12. મુઘલ કાળ દર યાન ‘સરકાર’ કયા વહીવટી િવ તારનો વહીવટદાર હતો? – િજ ા 13. મુઘલ કાળ દર યાન ‘સુબેદાર’ કયા વહીવટી િવ તારનો વહીવટદાર હતો? – ાંત 14. મુઘલ કાળ દર યાન ખેતીવાડી અને કૃિષ િવષયક બાબતોના વહીવટ માટે કયું પદ અિ ત વમા ંહતુ?ં – આમીલ 15. મુઘલકાળ દર યાન જમીન મહેસૂલ ઊઘરાવવાનું કામ કોણ કરતંુ હતું? – કાનનુગો 16. ભારતમા ંિજ ા લોકલ બોડની રચના કયા ગવનરે કરી? – લોડ મેયો 17. થાિનક વરા યના િપતા: - લોડ રપન 18. પંચાયતીરાજ સં થાઓમાં સુધારણા લાવવા માટે રોયલ કિમશનની રચના યારે કરવામા ંઆવી? – 1907 19. સામુદાિયક િવકાસ કાય મ યારે શ કરવામા ંઆ યો? – 1952 20. ભારત સરકારે બળવંતરાય મહેતાની અ ય તામા ંકઈ સિમિતનું ગઠન કયુ? – ામો ાર સિમિત 21. પંચાયતી રાજ બાબતની ામો ાર સિમિતની રચના યારે થઈ? – યુઆરી 1957

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

15 Mo. 9979-9979-45

Page No. 15

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

22. બળવંતરાય મહેતા સિમિતએ ક સરકારન ે અહેવાલ યારે સ યો? – નવે બર 1957 ( યુઆરી 1958મા ં

વીકાર) 23. પંચાયતી રાજ ણાલીનો ારંભ કયા રા યથી કરવામાં આ યો? – રાજ થાન 24. કયા રા યમાં ચાર તરીય પંચાયતી રાજ યવ થા કાયરત છે? – પિ મ બંગાળ 25. અશોક મહેતા સિમિતની રચના યા વષ કરવામા ંઆવી? – 1977 26. હનુમંત રાવ સિમિતની રચના કયા વષ કરવામા ંઆવી? – 1984 27. પંચાયતી રાજ સં થાઓને ‘મૂળ વગરના ઘાસ’ સાથે કઈ સિમિતએ સરખાવી? – .વી.કે રાવ સિમિત 28. રા વ ગાંધી સરકારે પંચાયતી રાજ સં થાઓને બંધારણીય થાન આપવા કેટલામો બંધારણીય સુધારો રજુ કય ? –

64મો બંધારણીય સુધારો રજુ કય ? – 64મો બંધારણીય સુધારો 29. પંચાયતી રાજ સં થાઓને બંધારણીય થાન આપવામાં કઈ સરકાર સફળ રહી? – પી.વી.નરિસંહા રાવ 30. પંચાયતી રાજ અિધિનયમ, 1992 લાગ ુ યારથી થયો? – 24 એિ લ 1993 31. બંધારણના 73મા સુધારા અતંગત ‘ ામસભા’ નો ઉ ેખ કયા અનુ છેદમા ંછે? – 243(A) 32. પંચાયતી રાજ બાબતમાં રા ય નાણા ંઆયોગનો ઉ ેખ કયા અનુ છેદમા ંછે? – 243(I) 33. પંચાયતી રાજ બાબતમા ંપંચાયતોની ચૂંટણીઓની ગવાઈ કયા અનુ છેદમા ંછે? – 243(K) 34. 73માં બંધારણીય સુધારા અંતગત 11મા પ રિશ મા ંકેટલા ંિવષયોનો સમાવેશ કરવામા ંઆ યો છે? – 29 35. ‘ ામ સભા એ પંચાયતી રાજની ગંગો ી છે’ આ િવધાન કોણ ેઉ ચાય ુહતું? – ઉ છંગરાય ઢેબર 36. ‘ ામ પંચાયત અને ામસભા વ ચેનો સંબંધ ધાન મંડળ અને િવધાનસભા જવેો છે’ આ િવધાન કોણે ઉ ચાયુ

હતું? – જય કાશ નારાયણ 37. બંધારણના અનુ છેદ 243(A) મુજબ મતદાર યાદીમા ંન ધાયેલા યકિતઓથી બનતી સભા એટલે – ામસભા 38. સામા ય રીતે ામસભા યોજવાની હોય તેના 7 દવસ અગાઉ ગામ લોકોન ે ણ કરવી ફરિજયાત છે. પરંતુ િવશેષ

ામસભાના િક સામાં કેટલા દવસ અગાઉ ગામ લોકોન ે ણ કરવી ફરિજયાત છે? -3 દવસ 39. ‘ ામસભા વષ’ તરીકે કયા વષને ઉજવવામાં આ યુ?ં – 1999-2000 40. પંચાયતીરાજ સં થાઓ માટે ચૂંટણીઓનું આયોજન કોણ કરે છે? – રા ય ચૂટંણી આયોગ 41. રા ય નાણા ંઆયોગની રચના કોણ કરે છે? – રા યપાલ 42. પંચાયતી રાજ સં થાઓના ઓ ડટ અગેંની યવ થા કોણ કરે છે? – રા યનું િવધાનમંડળ (િવધાનસભા) 43. છે ી આંકલન મુજબ 2013ની િ થિતએ દેશમા ંકેટલા ંરા યોમા ંઆ દ િત િવ તારો આવેલા ંછે? – 9 44. દેશના આ દ િત િવ તારોમાં પંચાયતી રાજ અિધિનયમ, 1992 લાગ ુપાડવા અંગનેી શ યતાઓ ચકાસવા કોની

અ ય તામા ંસિમિતની રચના કરવામા ંઆવી? – દિલપિસંહ ભૂ રયા સિમિત 45. ગુજરાતના કેટલા ંિજ ાઓમાં ઓછા-વ ા માણમા ંઆ દવાસી વસવાટ છે? – 14 46. ગુજરાતમા ં આ દ િત િવ તારોમા ં સરપંચની અનામત અંગેની ગવાઈ કરતંુ હેરનામું યારે બહાર પાડવામા ં

આ યુ?ં – વષ 2001 47. ગુજરાતમા ં આ દ િત િવ તારોમા ં પંચાયતી સુધારો લાગ ુ કરવા ગુજરાત પંચાયત ધારા 1993મા ં સુધારો કરતો

વટહુકમ યારે બહાર પાડવામાં આ યુ?ં – 1997 48. ગુજરાત પંચાયતી રાજ અિધિનયમનુ ં(1961) અમલીકરણ યારથી થયું? – 1 એિ લ 1963

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

16 Mo. 9979-9979-45

Page No. 16

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

49. ગુજરાત પંચાયતી રાજ અિધિનયમ,1961ના અમલીકરણ સમયે ગજુરાત િવધાનસભાના અ ય કોણ હતાં? –

ફતેહઅલી પાલેજવાળા 50. ઝીણાભાઈ દર સિમિતની રચના ગજુરાત સરકારે કયારે કરી હતી? – 1972 51. રખવદાસ શાહ સિમિતની રચના ગજુરાત સરકારે કયારે કરી હતી? – 1977 52. પંચાયતી રાજના ણેય તરે યાય સિમિતને ફરિજયાત કરવાની ભલામણ ગુજરાતમા ંકઈ સિમિતએ કરી હતી? –

ઝીણાભાઈ દર સિમિત 53. દબાણ હટાવવાની સ ા ામ પંચાયતને હોવી ઈએ એવી ભલામણ કઈ સિમિતએ કરી હતી? – રખવદાસ શાહ 54. ગુજરાત પંચાયતી રાજ અિધિનયમ,1993ના ઘડતર સમય ેગુજરાતના મુ યમં ી પદે કોણ હતું? – ચીમનભાઈ પટેલ 55. િસિ મમા ં ામ પંચાયત કયા નામે ઓળખાય છે? – ઝુમસા 56. ામ પંચાયતનું િવસજન થાય તો િવસજન તારીખથી કેટલા સમયમાં નવી પંચાયત માટે ચૂંટણીઓ થવી જ રી

છે? - 6 માસ 57. ામ પંચાયતોની ચૂંટણીઓમાં ઉમેદવારી ન ધાવવા માટે લઘુ મ વયમયાદા – 21 વષ 58. ામં પંચાયતોની ચૂંટણીઓમા ંમતદાતાએ કેટલા મત આપવાના હોય છે? - 2 59. િબહારમાં સરપંચને કયા નામે ઓળખવામાં આવે છે? – મિુખયા 60. ગુજરાતમા ંપંચાયતના ણેય તરે મ હલાઓ માટે કેટલા ટકા અનામતની ગવાઈ છે? – 50% 61. ામ પંચાયતમા ંઅનામત બઠેકોની ફાળવણી કોના ારા કરવામાં આવે છે? – કલે ટર 62. તાલકુા અને િજ ા પંચાયતમાં અનામતોની ફાળવણી કોના ારા કરવામા ંઆવે છે? – િવકાસ કિમશનર 63. ગુજરાતમા ંપંચાયતી સં થાઓમાં અનુસૂિચત િત/જન િત માટે કેટલા % બેઠકો અનામત રાખવામાં આવે છે? –

વ તીના ધોરણે 64. સરપંચને બરખા ત કરવાનો િનણય કોના હ તક હોય છે? – િજ ા િવકાસ અિધકારી 65. ામ પંચાયતે કઈ તારીખ સુધીમા ંબજટે તૈયાર કરવાનું હોય છે? – 15 ડસે બર 66. ઉપસરપંચનું રા નામું કોણ મંજૂર કરે છે? – ામ પંચાયત 67. સરપંચ/ઉપસરપંચ સામે અિવ ાસની દરખા ત કોણ લાવી શકે? – ામ પંચાયતના ચૂંટાયેલા સ યો 68. સરપંચ/ઉપરસરપંચની ગેરહાજરીમા ં ામપંચાયતની બેઠકનું અ ય થાને કોણ લે છે? – ામ પંચાયતનો કોઈ

સ ય 69. સરપંચ/ઉપસરપંચ સામે અિવ ાસની દરખા ત લાવવા માટે ામપંચાયતના કુલ ચૂંટાયેલા સ યોમાથંી કેટલા

સદ યોની સહમતી જ રી છે? – 50% 70. સરપંચ/ઉપસરપંચ સામેની અિવ ાસની દરખા ત પસાર કરાવવા માટે ામ પંચાયતના કુલ સદ યોમાથંી કેટલી

બહુમતી મળવી જ રી છે? – 66% 71. સરપંચ/ઉપસરપંચ સામેની અિવ ાસની દરખા ત પસાર થયા બાદ કેટલા દવસમા ંપદ છોડશે? – 3 દવસ 72. સરપંચ અિવ ાસની બેઠક બોલાવવામાં િન ફળ ય તો અિવ ાસની બેઠક કોણ બોલાવે છે? – ટી.ડી.ઓ 73. ામ પંચાયતના નાણાનંી ક ટડી કોની પાસે હોય છે? – સરપંચ

74. ામ પંચાયતના સ યનું રા નામુ ંકોણ મજૂંર કરે છે? – સરપંચ 75. ામ પંચાયત િવ તારમાં કરવેરા ન ભરે તો િમ કત જ ીનો હુકમ કોણ કરી શકે છે? – સરપંચ 76. ામ પંચાયતની બેઠક કેટલા સમયે ઓછામા ંઓછી એકવાર ભરાવી જ ઈએ? – મ હનામાં એકવાર

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

17 Mo. 9979-9979-45

Page No. 17

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

77. સરપંચના સિચવ તરીકે કોણ ફરજ બ વે છે? – તલાટી મં ી 78. ામ પંચાયતનો વાિષક વહીવટી અહેવાલ કોણ તૈયાર કરે છે? - તલાટી કમ મં ી 79. ામ પંચાયતની બેઠક અંગનેા અહેવાલો કોણ સાચવે છે? – તલાટી કમ મં ી 80. ગુજરાતમા ં ામ સેવકનું પદ યારથી શ થયું ? – 1952 81. ામ પંચાયતની થમ બેઠક કોણ ન ી કરે ? – ટી.ડી.ઓ 82. ામ પંચાયતની બેઠકના કામકાજ માટે કોરમ સં યા કેટલી હોય છે? – કુલ સ યોના ી ભાગના 83. ામ પંચાયતની બેઠક અંગનેો સમય અને થળ કોણ ન ી કરે છે? – સરપંચ 84. સામા ય બેઠકના િક સામાં ામ પંચાયતના સ યોન ેકેટલા દવસ અગાઉ ણ કરવી જ રી છે? – 5 દવસ 85. િવશેષ બેઠક બોલાવવા માટે ામપંચાયતના કેટલા સ યો સરપંચને અનુરોધ કરે તે જ રી છે? – કુલ સ યોના

ી ભાગની 86. િવશેષ બેઠકના િક સામાં ામ પંચાયતના સ યોન ેકેટલા દવસ અગાઉ ણ કરવી જ રી છે? – 3 દવસ 87. કઈ ક ાની પંચાયતને પ ાંતર ધારો લાગ ુપડતો નથી? – ામ પંચાયત 88. ામ પંચાયતના સ યોન ેબેઠક અંગેની ણ કરવાની જવાબદારી કોની છે? – તલાટી મં ી 89. ામમાં દબાણો હટાવવાની સ ા અને ફરજ કોની છે? – ામ પંચાયત 90. ામ પંચાયતમા ંકઈ રીતે ઠરાવ પસાર કરવામા ંઆવે છે? – હાજર રહીને મત આપતાં સ યોમાંથી અડધાની વધુ

સ યોની બહુમતીથી 91. ામ પંચાતના બજટેને કોણ ચકાસે છે? – ટી.ડી.ઓ 92. ામ પંચાયતના અંદાજપ મા ંઓછામાં ઓછી કેટલી રકમ બચત તરીકે રાખવાની ગવાઈ છે? – 10% 93. ામ પંચાયતના અંદાજપ મા ંઓછામાં ઓછી કેટલી રકમ ામ ર ણ દળ તરીકે રાખવાની ગવાઈ છે? – 5% 94. ગામના ખરાબાની જમીનાનો ઉપયોગ કરવાની મંજૂરી કોણ આપી શકે છે? – કલે ટર 95. ગૌચરમાં ઢોર ચરાવવાના હકોનું િનયં ણ કોણ કરે છે? – કલે ટર 96. ગૌચર ઉપરનું દબાણ હટાવવાની સ ા કોની છે? – ામ પંચાયત 97. ગૌચર જમીનનો હેતુફેર કરવાની સ ા કોના હાથમા ંછે? – કલે ટર 98. ામ પંચાયતની સામાિજક યાય સિમિતની મુ ત કેટલી હોય છે? – પંચાયતની મુદત જટેલી 99. સામાિજક યાય સિમિતમા ંઅ ય કોણ હોય છે? – વા મી ક સમાજનો સ ય 100. ામ પંચાયતમા ંપાણી સિમિતની મુ ત? – 2 વષ 101. તાલકુા પંચાયતના સ યોના સ યપદ અંગેનો િનણય કોણ લે છે? – ડી.ડી.ઓ 102. ામ પંચાયતના વહીવટી અિધકારી કોણ હોય છે? – ડી.ડી.ઓ 103. ામ પંચાયતના જમીન મહેસૂલ માથંી કેટલા % રકમ તાલુકા પંચાયત ખચ શકે છે? – 15% 104. િજ ા પંચાયતોની બેઠકોનો સમય કોણ ન ી કરી? – િજ ા મખુ 105. િજ ા પંચાયતોની બેઠકો ઓછામાં ઓછા કેટલા ંસમયે મળવી ઈએ? – દર 3 મહીને ઓછામાં ઓછી 1 વાર 106. િજ ા પંચાયત બજટે મંજૂર કરવામા ંિન ફળ િનવડે તો શંુ થાય ? – િજ ા પંચાયતનું િવસજન થાય 107. ગુજરાત પંચાયતી રાજ અિધિનયમ, 1993 અંતગત સામાિજક યાય સિમિતની ગવાઈ કયા અનુ છેદમા ંછે? –

145 તા.123, ા,92

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

18 Mo. 9979-9979-45

Page No. 18

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

108. ામ કે તાલકુા પંચાયતની કોઈ સિમિતએ આપેલા િનણયની િવ મા ંિજ ા અપીલ સિમિતમા ંકેટલા દવસમા ં

અર કરી શકાય? - 30 109. કે સરકારનો 20 મુ ા કાય મ યારથી અમલમાં મુકાયો? - 1975 110. ગુજરાત સરકારે કાય મ યારથી અમલમા ંમુ યો? – 1986 111. ગુજરાત રા યની નગરપાિલકાઓમા ંઅનુસૂિચત જન િતના સ યો માટે કેટલા ટકા બેઠકો અનામત રાખવામા ંઆવ ે

છે? – નગરપાિલકા િવ તારમાં તે િતની વ તીની ટકાવારી જટેલી 112. ગુજરાત સરકારના શહેરી િવકાસ કાય મો – BRTS, ગરીબ સમૃિ યોજના, મહા મા ગાધંી વ છતા િમશન 113. “ થાિનક વરા યની સં થાઓના િપતા” તરીકે કોણ િસ છે? – લોડ રપન 114. ગુજરાત પંચાયતી રાજના અમલ માટેની લોકશાહી િવકે ીકરણ સિમિતના અ ય કોણ હતા? – રિસકલાલ પરીખ 115. પંચાયત સુધારણા સિમિત કઈ? – રખવદાસ શાહ સિમિત અને ઝીણાભાઈ દર સિમિત 116. “ ામ પંચાયત અને ામસભા વ ચે મં ીમંડળ અને ધારાગહૃ જવેા સંબંધ હોવો ઈએ. ામસભાઅન ેપંચાયત

િબનપ ીય હોય તે જ રી છે, ન હ તો વ- રા ય ન હ પણ વ-અધોગિત નાશને પંથે લઈ જશે.” આ િવધાન

કોનું? – જય કાશ નારાયણ 117. ગામના તલાટીએ વાિષક મહેસૂલી હસાબ કઈ તારીખે પૂણ કરી તાલુકા મથકે મોકલવાનો હોય છે? – 31 જુલાઈ 118. તાલકુા પંચાયતમા ંતાલકુાની વ તીના ધોરણે તાલુકાના મતદારમંડળની રચના કોણ કરે છે? – રા ય ચૂટંણીપંચ 119. યા રા યમાં પંચાયતી રાજનો કાયદો લાગુ પડતો નથી? – નાગાલે ડ 120. િ ટશ ગવનર જનરલ સર ચા સ મેટકાફે ામ પંચાયતોની આપેલ ઓળખ અગેં નીચનેા પૈકી કયો િવક પ સાચો

છે? – નાનાં સ ાક એકમો 121. તાલકુા પંચાયતના સ યોની સં યા ન ી કરવાની સ ા કોની પાસે છે? – િવકાસ કિમશનર 122. ગુજરાતમા ં“પંચાયતી રાજ”નો અમલ કઈ તારીખથી થયો? – 01/04/1963 123. ામ પંચાયતની થમ બેઠકની તારીખ કોણ ન ી કરે છે? – તાલુકા િવકાસ અિધકારી 124. ભારતના બધંારણીય સુધારા 73ના અનુ છેદ 243(ખ) હેઠળ ામ પંચાયત િવ તાર માટે “ ામસભા” કઈ

યિ તઓનું બનેલું મંડળ હોય છે? – પંચાયત િવ તારમાં સમાિવ ગામને લગતી મતદાર યાદીમાં ન ધાયલેી

યિ તઓનું મંડળ. 125. ામ પંચાયત ક ાએ ગૌણ વનપેદાશોના વહીવટ અંગેની સિમિતના અ ય કોણ હોય છે? – સરપંચ 126. ામ પંચાયતની ખાસ સભા કેટલા દવસની નો ટસથી મળી શકે ? – ચો ખા 3 દવસ 127. આપણા દશેમા ં“પંચાયતી રાજ” કેટલા તરનું છે? – િ - તરીય 128. િજ ા આયોજન સિમિતની રચના શાના હેઠળ કરવામાં આવે છે? – 74મો બધંારણીય સુધારો 129. વષ 1687મા ંભારતમાં સૌ થમ મહાનગરપાિલકાની થાપના યા ંકરવામા ંઆવી? – મ ાસ 130. િજ ા પંચાયતની બેઠક યારે મળ ેતે જ રી છે? – દર ણ મ હને એક વાર 131. ામ પંચાયત હુકમ િવ કોઈ યિ ત કોને અપીલ કરી શેક? – િજ ા પંચાયત 132. સમાજ ક યાણ ખાતાની યોજનાઓનું ા ય િવ તારમાં અમલીકરણ કોણ કરે છે? – િજ ા સમાજ ક યાણ

અિધકારી (પચંાયત) 133. િજ ા પંચાયત કઈ સિમિત નાણા,ં ગૃહર કો, ામ સંર ણન ે લગતાં કાય અને ફર બ વે છે? – કારોબારી

સિમિત

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

19 Mo. 9979-9979-45

Page No. 19

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

134. િજ ા પંચાયત કોઈ પણ સમય,ે તેમના હ તકની કઈ સિમિતને સ પેલ સ ા, કય અન ેફર પરત લઈ શકશે ન હ? – સામાિજક યાય સિમિત

135. િજ ાના વહીવટી વડા કોણ? – કલે ટર 136. ગુજરાતમાં કેટલી િજ ા પંચાયત છે? – 33 137. નગરપાિલકાના સ ય થવા માટે ઓછામા ંઓછી કેટલી મર ઈએ? – 21 138. િજ ા પંચાયતના સે ેટરી તરીકે યા અિધકારી કાય કરે છે? – િજ ા િવકાસ અિધકારી 139. િજ ા આયોજન સિમિતમા ંચૂંટાનાર સ યોની ચૂંટણી કોણ કરે છે? – કલે ટર 140. તાલકુા આયોજન સિમિતના મુખ કોણ હોય છે? – તાલુકા પંચાયતના મખુ 141. ગુજરાત રા યમાં યવસાય વેરો ઉઘરાવવાની સ ાઓ થાિનક વરાજની સં થાઓને યારથી સ પવામાં આવી? –

2006 142. પંચાયતી રાજની ણાલીનો અમલ સૌ થમ કયા રા યમાં કરવામાં આ યો? – રાજ થાન 143. કોટ તહોમતદારના વધુમા ંવધુ કેટલા દવસના રમા ડ એક સાથે મંજૂરે કરે છે? – 15 દવસના 144. ગુજરાતમા ંમહાનગરપાિલકાને મોબાઈલ ટાવર ઉપર વેરા નાખવાની સ ા યારે આપવામાં આવી? – 2011 145. ગુજરાતમા ંમહાનગરપાિલકાનો વહીવટ યા કાયદા હેઠળ કરવામા ંઆવે છે? – મુંબઈ ાંત મહાનગરપાિલકા ધારો

1949

146. ભારતમા ં ી- તરીય પંચાયતી રાજની ભલામણ કોણે કરી? – બળવંતરાય મહેતા 147. ગુજરાતમા ંઆ દવાસી િવ તારો માટે પંચાયતોની િવિશ ગવાઈઓ કેવી રીતે કરવામા ંઆવી છે? – શાસનમા ં

લોકોની સહભાિગતા ઊભી થાય 148. પંચાયતી રાજની થાપના યા ઉ ેશથી કરવામા ં આવી છે? – સ ાનું િવકે કરણ થાય, શાસનમાં લોકોની

સહભાિગતા ઊભી થાય, શાસન વધારે પારદશક બને. 149. સરપંચનું િવિશ મહ વ શું છે? – ામ પંચાયતના વડા છે, તે મતદારોમાથંી સીધા ચૂટંાય છે. 150. એ ઝાિમનર, લોકલ ફંડ ારા કરવામા ંઆવતું પંચાયતોનું ઓ ડટ એ.... – વૈ ાિનક ( ટે યુટરી) ઓ ડટ છે. 151. સરકારી પડતર જમીનમાં પેશકદમીનો અહેવાલ તલાટી ીએ કોન ેકરવાનો છે? – મામલતદાર ીને 152. તલાટી ીએ કયા રિજ ટસ, હસાબ તથા બી રેકોડ રાખવા ઈએ તે રા ય સરકારના હુકમોને આધીન રહી.....

વખતોવખત ઠરાવવું ઈએ. – કલે ટર ીએ 153. ભારતના વડા ધાન ીનરે મોદી ારા ભારતના ંશહેરોના િવકાસ માટે જૂન- 2015મા ંલો ચ કરેલી “અમૃત”

યોજના એટલ.ે..... – અટલ િમશન ફોર રીજુવે શન એ ડ અબન ટા સફોમશન 154. િત રી કચેરીના કામકાજ સંદભ બકનો સમય લંબાવવા અથવા ર ના દવસે બક ચાલુ રાખવાના હુકમ કરવાની

સ ા..... ને છે? – કલેકટર 155. રા ય સરકારની સૌથી મોટી આવક કઈ છે? –વે યૂ એડેડ ટે સ 156. રા યના ગામમા ંવસતા નાગ રકોને રા યની િવિવધ યોજનાની મા હતી મળી રહે તે માટે સરકારે કઈ યોજના ચાલુ

કરી છે? – ામિમ યોજના 157. ગુજરાત સરકારના ‘ઈ-મમતા’ ો ામનો હેતુ શું છે? – માતા અને બાળ મરણ અટકાવવંુ 158. આંગણવાડી કાયકર/તડેાગર બહેનોને ગુજરાતના પૂવ મુ યમં ી ી નરે ભાઈ મોદીએ કોનું િબ દ આ યું છે? –

માતા યશોદા

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

20 Mo. 9979-9979-45

Page No. 20

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

159. ામ િવકાસમાં િબનસામાિજક સં થાઓની ભૂિમકા મહ વપૂણ છે –આ િવધાન કોણે આપેલ છે? – અશોક મહેતા

સિમિત 160. કઈ સિમિતની ભલામણોને આધારે દશેના અનુસૂિચત િવ તારો માટે પંચાયતોની િવિશ ગવાઈ કરતો કાયદો

થયો? – ભુ રયા સિમિત 161. તાલીમ અને મુલાકાત યોજનામા ંપાયાનો કાય મ કોણ હોય છે? – ામસેવક 162. િજ ા પંચાયતના મુખની પસંદગી કેવી રીતે કરવામાં આવે છે? – િજ ા પચંાયતના ચૂટંાયલેા સ યો ારા તમેના

પોતાનામાથંી 163. ામ પંચાયત અને તાલકુા પંચાયતમા ંઅનુ મે ઓછામાં ઓછા કેટલા સ યો હોય છે? – 7 અને 15 164. રા ય સરકાર ારા, ખરીદી અને ાિ માટે અપનાવેલ ઈ ટરનટે ણાલી કઈ છે? – ઈ- ો યોરમે ટ 165. િજ ા પંચાયતની સામાિજક યાય સિમિતના િનણયથી (અપીલમાનંા િનણય િસવાય) નારાજ થયેલ કોઈ યિ ત,

એવા િનણયની તારીખથી રા ય સરકારને કેટલા દવસમા ંઅપીલ કરી શકશે? – 60 દવસ 166. કોઈ પણ િવ તારમાં થાિનક વરા યની કઈ સં થા કામ કરશે તેનો આધાર શેના પર હોય છે? – વસિતની સં યા 167. બેિઝક ા ટ પૈકી વહીવટી અને મૂડીગતખચાઓ માટે મહ મ કેટલા % ા ટ વાપરી શકાય? – 10% 168. ગુજરાત પંચાયત સેવા વગ કરણ અને ભરતી(સામા ય) િનયમો 1998 મુજબ ભારતના નાગ રક વ સંબંધી શરતો

કયા િનયમમાં જણાવેલ છે? – 7 169. ામસભાની યા યા ભારતીય બંધારણના કયા અનુ છેદમા ંઆપવામાં આવી છે? – 243(B) 170. રા યની કામગીરી એક ીકરણ અને દ તાવે સંચાલન કાય મ IWDMSનું પૂ ં નામ શું છે? – Integrated

Workflow and Document Management System

171. ગુજરાત પંચાયત સેવા (િશ ત અને અપીલ) િનયમો 1997 હેઠળ મોટી િશ ા (Major Penalties) કરવા માટેની

યા કઈ કલમમાં જણાવેલ છે? – 8 172. ઈ-ગવન સની કામગીરી માટે એસ.પી.વી. તરીકે કોણ કામગીરી બ વે છે? – ઈ- ામ િવ ામ સોસાયટી 173. ‘જમીનના અનિધકૃત બોગવટા માટે િશ ા’ની ગવાઈ કઈ કલમ હેઠળ કરવામાં આવી છે? (જમીન મહેસૂલ

અિધિનયમ) – 61 174. પંચાયતોની નાણાકીય પ રિ થિતની પુનઃિવચારણા કરવા નાણા ં આયોગ (Finance Commission)ની રચના

કરવા અંગેની ગવાઈ ભારતીય બંધારણના યા અનુ છેદ (Article)માં છે? – 243 I (1) 175. નાણાપંચની ા ટમાંથી કયાં કામો લઈ શકાય છે? – હાટ બ ર,આંત રક ર તા, ટીટ લાઈટ 176. ગુજરાત પંચાયત સેવા (વતણૂક) િનયમો 1998 મુજબ િમલકત ખરીદવા અથવા હરા મા ંબોલી બોલવા અંગેની

ગવાઈ કયા િનયમમાં કરવામાં આવેલી છે? – 22 177. પંચાયતના સ ય તરીકે પસંદ થવા અન ેરહેવા માટે ગેરલાયક ગણાશે તે અગંનેી ગવાઈ ભારતના બંધારણના કયા

અનુ છેદમા ંછે? – 243 F(1) 178. ગુજરાત પંચાયત અિધિનયમ 1993 હેઠળ “ હેર ર તા”ની યા યા કઈ કલમમાં દશાવેલ છે? – 2 (17) 179. િજ ા પંચાયતમા ં સ યોની સં યા ન ી કરવા ગુજરાત પંચાયત અિધિનયમની કઈ કલમમા ં ગવાઈ કરવામાં

આવેલ છે? – 11 (4) 180. ગુજરાત પંચાયત અિધિનયમ 1993મા ં યા યામા ંજણા યા મુજબ પંચાયતના ં કાય ની યાદી કઈ અનુસૂિચઓમા ં

દશાવેલ છે? – અનસુૂિચ-1, 2 અને 3

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

21 Mo. 9979-9979-45

Page No. 21

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

181. નીચલા વગની પંચાયત સેવા (વગ- 4)ની યાદી, ગુજરાત પંચાયત સેવા વગ કરણ અને ભરતી (સામા ય) િનયમો

1998 હેઠળ કઈ અનુસૂિચમાં દશાવવામાં આવેલ છે? – અનુસૂિચ – 2 182. “એકિ ત ગામ” તરીકે હેર કરવામા ંઆવે યારે “સદરહુ તારીખ” ના કેટલા મ હનાની અંદર “એકિ ત ગામ”ની

પંચાયત રચવી ઈએ? – 4 183. હેર ર તા અને ખુ ી જ યાઓ ઉપર નડતર અને દબાણ દૂર કરવાના અિધકાર ગુજરાત પંચાયત અિધિનયમની

કઈ કલમ હેઠળ ામ પંચાયતને આપવામા ંઆવેલ છે? – 105 184. ગુજરાત પંચાયત અિધિનયમ, 1993 હેઠળ દરેક ગામમાં “ ામફંડ” નામે ઓળખાતંુ એક ફંડ રહેશે તેવી ગવાઈ કઈ

કલમમાં આવેલી છે? – 111 (1) 185. નાણાપંચની ભલામણ અનુસાર કયાં પ રબળોન ે યાને લઈને ા ટ ફાળવવામાં આવે છે? – 90% ા ટ વસતી

આધારે 10% ા ટ િવકાસ આધારે 186. લોન અને પેશગી મંજૂર કરતી વખતે કઈ બાબતો યાનમા ં લેવાય છે? – અંદાજપ ની ગવાઈ, મુ લ અને

યાજદરનો ઉ ેખ, પરત ચૂકવણીની મયાદા, પૂરતી સુર ા, સલામતી 187. તાલકુા પંચાયતની બેઠક સામા ય રીતે કયારે ભરવી ઈએ? – દર ણ માસે 188. ગુજરાત િજ ા પંચાયત સેવા પસંદગી સિમિતના ં (કાય ) િનયમો, 1998 મુજબ સીધી ભરતી વખતે પસંદગી

સિમિતએ નીચનેા પૈકી કઈ બાબતો યાન પર લેવાની રહે છે? – અર ઓ ઉપર િવચારણા કરીન,ે લેિખત પરી ા

લેવી, પસંદગી પામેલ ઉમદેવારોની યાદી પંચાયતને મોકલવી, સંબંિધત િવ તારમાં પરૂતી, બહોળી િસિ કરવી 189. રા ય સરકારે રા યના િજ ાઓ વ ચે સામાિજક અને આિથક અસમાનતા ઘટાડવા માટે, પછાત િજ ાઓને ખાસ

ા ટ આપવા માટે કયંુ ફંડ થાપવાનું હોય છે? – રા ય સમકારી ફંડ 190. ફરજ મોકૂફીના આદેશ સામનેી અપીલ, ગુજરાત પંચાયત સેવા (િશ ત અન ેઅપીલ) િનયમો 1997 હેઠળ કેટલા

દવસમા ંકરવાની રહે છે? – 45

191. દરેક પંચાયત તે સમયે અમલમાં હોય તેવા કાયદા હેઠળ, તેનું વહેલું િવસજન ન થાય તો તેની પહેલી બેઠક માટે

ન ી થયેલી તારીખથી કેટલા ંવષ સુધી ચાલુ રહેશે? – 5 વષ 192. ગુજરાત પંચાયત સેવા (વતણૂંક) િનયમો 1998 મુજબ પંચાયત કમચારી પાસેથી જ ેઅપે ાઓ રાખવામા ંઆવે છે

તે કયા િનયમમાં જણાવેલ છે? – 3 193. સેવાપોથી અને સેવાપ કોની ખરાઈ વષમા ંકેટલી વખત થાય છે? – 1 194. ગુજરાત પંચાયત (િશ ત અને અપીલ) િનયમો 1997 હેઠળ િશ ા (Penalties)ના કારો કઈ કલમમા ંજણાવેલ

છે? – 6 195. પંચાયતમા ં કુલ ચૂંટાવવાપા જ યાઓ પૈકી 1/3 કરતાં ઓછી ના હોય તેટલી જ યાઓ ીઓ માટે અનામત

રાખવાની ગવાઈ બંધારણના યા અનુ છેદ (Article)માં કરવામાં આવેલી છે? – 243 D (2) (3) 196. વાિષક ગણોત હ િવ નો પુરાવો ન હોય તો ગણોતનો હ યારે પૂરોથાય છે એવું માની લઈ શકાય? – 31

માચ 197. તાલકુાની થાિનક મહેસૂલનો વહીવટ કયા અિધકારીને સ પવામાં આવે છે? – મામલતદાર 198. ામ પંચાયતની બેઠકમા ંમહ મ કેટલા લોકોને ખાસ િનમંિ ત તરીકે બોલાવી શકાય? – 2 199. દેશમા ંપંચાયતી રાજ વધુ કાય મ કરવા ભારતીય બંધારણમા ંકયો સુધારો કરવામા ંઆવેલો હતો? – 73મો

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

22 Mo. 9979-9979-45

Page No. 22

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

200. ગુજરાત પંચાયત અિધિનયમ, 1993, હેઠળ ચૂંટણી દરિમયાન મતદાર િવભાગો રચવા માટેની ગવાઈ કઈ કલમમા ં

છે? – 16 201. ગુજરાત મુલકી સેવા િનયમો મુજબ નીચેના પૈકી કોણ ખાતાનો વડો નથી? – તાલુકા િવકાસ અિધકારી 202. ામ પંચાયતની આવકનું સાધન કયંુ? – જમીન વેરો 203. ને લોકશાહીની પાયાની કેળવણી આપનાર..... તાલીમ શાળા છે? – પંચાયતી રાજ 204. મંડળી રચનામા ંઓછામા ંઓછા કેટલા સ યોની જ રીયાત હોય છે? – 10 205. ામ પંચાયતને તેનું વાિષક અંદાજપ કોની સમ મંજૂર કરાવવાનું હોય છે? – ામસભા 206. ામસભાના સભાસદો એટલ:ે – ગામની મતદાર યાદીમાં નામ હોય ત ેલોકો 207. તાલકુા પંચાયતમા ંવધુમાં વધુ કેટલી સિમિતઓ હોય છે ? – બે 208. ામ િવકાસ એટલ ેશુ?ં – ામીણ નું વનધોરણ ચું લઈ જઈન ેતેમની ભૌિતક સખુાકારીમાં વધારો કરવાની

યા 209. નગર પંચાયતના મુખને યા નામે ઓળખવામાં આવે છે? – સભાપિત 210. િજ ા પંચાયતો યા અિધિનયમ હેઠળ કાય કરે છે? – ગજુરાત પંચાયત અિધિનયમ,1993 211. નાયબ ચીટનીસનો તાલકુા પંચાયતમા ંકયો હો ો હોય છે? – મદદનીશ તાલુકા િવકાસ અિધકારી 212. તાલકુા પંચાયતના મં ી તરીકેનું કામ કોણ સંભાળે છે? – તાલુકા િવકાસ અિધકારી 213. ામ પંચાયતની સામા ય ચૂંટણીમા ંમતદારો કેટલા મત આપે છે? – બે 214. ામ પંચાયતના સરપંચની િનમણૂક કોણ કરે છે? – મતદારો સીધા મત આપી ચૂટેં છે 215. છે ા સુધારા મુજબ પંચાયતના ણ તરમા ંકઈ પંચાયતોનો સમાવેશ થતો નથી? – નગર પંચાયત 216. ામ પંચાયતના સરપંચ કયા રા યમાં “ચેરપસન” તરીકે ઓળખાય છે? – અ ણાચલ દેશ 217. મહ મ કેટલી વ તી સુધી ામ પંચાયતની રચના થઈ શકે? – 15000

218. ામ પંચાયતના સ યોની સં યા કેટલી રાખવામાં આવી છે? – 7 થી 15 219. ામ પંચાયત માટે અનામત બેઠકોની ફાળવણી કોણ કરે છે? – કલે ટર 220. ામ પંચાયતના સ ય કે સરપંચ તરીકે કોણ ઉમેદવારી ના કરી શકે? – 21 વષથી નાની વયના, ચૂંટણી માટે

ગેરલાયક ઠરેલ હોય ત,ે તા. 4.8.2005 પછી બ ેકરતાં વધુ બાળકો ધરાવતો હોય તે 221. પ ાંતર ધારો કઈ પંચાયતમા ંલાગુ પડતો નથી? – ામ પંચાયત 222. પંચાયતની ણે તરની ચૂંટણીનું સંચાલન કોણ કરે છે? – રા ય ચૂંટણી આયોગ 223. ામ પંચાયતની બેઠકનું થળ, સમય કોણ ન ી કરે છે? – સરપંચ 224. ામસભાને વધુ બળવ ર બનાવવા સરકાર ી તરફથી વષમા ંકેટલી ામસભા બોલાવવા પ રપ થયેલ છે? – 4 225. તાલકુા પંચાયતની થમ બેઠકની તારીખ કોણ ન ી કરે છે? – િજ ા િવકાસ અિધકારી 226. તાલકુા પંચાયતની થમ બેઠકમાં કઈ કામગીરી કરવામા ંઆવે છે? – મુખ-ઉપ મુખની ચૂટંણી 227. િજ ા ંપંચાયતની કારોબારી સ ા કોની પાસે છે? – િજ ા િવકાસ અિધકારી 228. તાલકુા િવકાસ અિધકારીને િનમણૂંક કોણ કરે? – િવકાસ કિમશનર 229. િજ ા પંચાયતમા ંઅનામત બઠેકોનો િનણય કોણ કરે છે? – િવકાસ કિમશનર 230. તાલકુા પંચાયતના કમચારીઓની ફર કોણ ન ી કરે છે? – તાલુકા િવકાસ અિધકારી 231. િબનહરીફ (સમરસ) 5000 થી વધુ વ તી ધરાવતી ામ પંચાયતને કેટલું અનુદાન મળે છે? – .1,50,000

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

23 Mo. 9979-9979-45

Page No. 23

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

232. િજ ા આયોજન સિમિતના અ ય કોણ હોય છે? – િજ ાના ભારી મં ી 233. િજ ા પંચાયતની કઈ સિમિત સામેની અપીલ િજ ા પંચાયતની અપીલ સિમિતમા ંથઈ શ તી નથી? – સામાિજક

યાય 234. રા ય સમકારી ફંડમાથંી અનદુાન મંજૂર કરવાની સ ા કોની છે? – િવકાસ કિમશનર 235. પંચાયતોના હસાબનું ઓ ડટ કયા અિધિનયમ હેઠળ થાય છે? – ગુજરાત લોકલ ફંડ ઓ ડટ અિધિનયમ, 1963 236. તાલકુા પંચાયતની કારોબારી સિમિત વધુમા ંવધુ કેટલા સ યોની બને છે? – 9

237. િજ ા પંચાયતની બેઠક સામા ય રીતે કેટલા માસે મળવી ઈએ? – 3

238. િજ ા પંચાયતની બાંધકામ સિમિતની મુદત કેટલા વષની છે? – 2

239. િજ ા પંચાયતની િશ ણ સિમિતની મુદત કેટલા વષની છે? – િજ ા પંચાયતની મુદત જટેલી 240. ગામડામાં એકબી ખેતરોની હદ કોણ ન ી કરે છે? – િજ ા જમીન દ તર િનરી ક 241. પંચાયતી રાજનો ઉ ે ય યો છે? – સ ાનું લોકશાહી િવકે ીકરણ, ામ િવકાસ કાય મમાં લોક ભાગીદારી,

ગામોનંુ નવિનમાણ 242. તાલકુા પંચાયતમા ંએક લાખ સુધીની વ તી સુધી કેટલી બેઠકો ન ી કરી શકાય? – 15 243. લોકોને લોકશાહી પ િતની તાલીમ ણેય તરની પંચાયતોની બાબતો? – પંચાયતોની બેઠક, પંચાયતની

સિમિતની બેઠકો, ામ સભાઓ 244. ામ પંચાયત અને ામસભા વ ચેનો સંબંધ કેવો હોવો ઈએ? – મં ી મંડળ અને ધારાસભા ગૃહ જવેો 245. ામ પંચાયતના વાિષક હસાબ સમયસર મોકલવાને જવાબદારી કોની છે? – તલાટી કમ મં ી 246. ામ પંચાયતનું અંદાજપ તાલુકા પંચાયતને કઈ તારીખ સુધીમાં મોકલવાનું થાય છે? – 15 ડસે બર 247. ામ સભા િનયિમત રીતે મળે તેની કાળ કોણે લેવાની છે? – સરપંચ 248. જૂથ ામ પંચાયત િસવાયના ગામોમા ંથતા લ ની ન ધણીના અિધકાર કોને છે? – તલાટી કમ મં ી 249. િજ ા સમકારી િનિધમાથંી ામ પંચાયતને કેટલું અનુદાન મળે છે? –મહેસૂલી આવકના 5% 250. ામ પંચાયતનાં દફતરો કોના હવાલ ેરાખવામા ંઆવે છે? – ામ પંચાયત મં ી 251. ામ પંચાયત કયો વેરો લાદી શ તી નથી? – ગામમાં દાખલ થતા ંવાહનો, ાણીઓ ઉપરનો ટોલ 252. ાિચન સમયમા ંગામનો વડો કોણ હતો? ામણી 253. મહાભારતમાં …………........ અને .............. મા ં ામ સભાનો ઉ ેખ વા મળે છે.- મનુ મિૃત, શાંિતપવ 254. પાચં સિમિતઓનો ઉ ેખ કયા ગામમાંથી વા મળે છે? – ઉ રમે 255. ભારતમા ં ામસિમિતઓનો યવિ થત ધોરણે િવકાસ કયા શાસનકાળમાં થયો હતો? - ગુ શાસન 256. થાિનક વરા યના િપતા- લોડ રપન 257. કઈ સાલમા ંબો બે સેિનટેશન એ ટ પસાર કરવામાં આ યો? - 1989 258. કઈ સાલમા ં ાંિતક વરા યનો કાયદો ઘડવામાં આ યો હતો? - 1935 259. પંચાયતી રાજની થાપના યારે કરવામા ંઆવી હતી? - 2 ઓ ટોબર 1959 260. પંચાયતી રાજની થાપના રા થાન બાદ કયા રા યમાં કરવામાં આવી હતી? - આં દેશ 261. પંચાયતી રાજની થાપના સૌ થમ યા ંથઈ હતી? - રા થાન ના નાગોર ખાત ે262. ગુજરાતમા ંપંચાયતી રાજ યારે લાગુ પ ુ? - 1 એિ લ 1963 263. ગુજરાતમા ંપંચાયતી રાજ કોના સમયમાં લાગુ પ ુ હત?ુ - વરાજ મહેતા 264. થમ િબન ક ેસી વડા ધાન – મોરાર દસેાઈ

ANAMIKA ACADEMY

પંચાયતી રાજ Page No.

24 Mo. 9979-9979-45

Page No. 24

Office : Branch 1:Anamika Academy, Sector-22 LAL Bhuvan Complex, Nr. Gh-6 Circle, Branch 2: Pramukh Prerana Apartment,Sector 6-B Near G-2 Circle

Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575

265. પંચાયતીરાજ યવ થાને સુધારવાના હેતુસર ડસે બર1977 મા ંકોના અ ય પદે સિમિત િનમાઈ? - અશોક મહેતા 266. કઈ સાલમા ં64 મો બંધારણીય સુધારો અમલમાં આયો? - 1989 267. તેમાં ીઓ માટે કેટલા ટકા અનામતની ગવાઈ હતી? - 30% 268. 73મો સુધારો કયા વડા ધાનના સમયમાં પસાર કરવામા ંઆ યો? - નરિસંહરાવ 269. તેમાં કઈ અનુસૂિચ ઉમેરવામાં આવી? - 11મી 270. ામ પંચાયતમા ંમ હલા માટે કેટલી અનામત હોય છે? - 50% 271. ામ પંચાયતની સ ય સં યા? - 8 થી 16 272. ામ પંચાયતની મુ ત- 5 વષ 273. સામાિજક યાય સિમિત કેવી સિમિત છે? - ફરિજયાત 274. તાલકુા પંચાયતનો કારોબારી મુખ- તાલુકા પંચાયત મુખ 275. તાલકુા પંચાયતના વ હવટી વડા – તાલુકા િવકાસ અિધકારી 276. તાલકુા પંચાયતની સ ય સં યા- 16 થી 32 277. તાલકુા પંચાયતમા ંસામા ક યાય સિમિતની સ ય સં યા- 5 278. િજ ા પંચાયતની થમ બેઠકમાં અ ય ન ી કરવાનો અિધકાર કોને છે? - િવકાસ કિમશનર 279. િજ ા પંચાયતની સ ય સં યા: 32 થી 52 280. પંચાયતનો કોઈપણ સ ય ....... થી વધુ સિમિતઓનો સ ય બની શકે ન હ.- 2 281. કઈ સાલથી ગુજરાતમાં 20 મુ ા અમલીકરણનો કાય મ કાયરત છે? - 1987 282. નગરપાિલકાના મુ ય વ હવટી અિધકારી- ચીફ ઓ ફસર 283. પંચાયતોની થાપના અંગેની કલમ – 243(સી) 284. પંચાયતોનું બંધારણ: 243(બી) 285. અનામત બઠેકો: 243(ડી) 286. કઈ કલમ મુજબ ામસભાની રચના કરવામાં આવે છે? - 243(એ) 287. સૌ થમ નગરપાિલકા યા બની હતી? - મ ાસ 288. પંચાયતોની ચૂંટણી માટેની કલમ – 243(કે) 289. જ મુ ક મીરમા ંપંચાયત કયા નામે ઓળખાય છે? - હ કા પંચાયત 290. ભારત સરકારે કયા વષને ામસભા વષ તરીકે હેર કયુ? -1999-2000 291. સામાિજક યાય સિમિતઓની ગવાઈ સૌ થમ યારે કરવામા ંઆવી? - 1973 292. યા દરેક વોડમા ંન ધાયેલ મતદારોની સં યાન ેપ ી સભા કહેવામા ંઆવે છે? - ઓ ર સા 293. પંચાયતોની સ ા અિધકારો અને જવાબદારી માટેની કલમ – 243( ) 294. પંચાયતોના હસાબનું ઓ ડટ માટેની કલમ: 243(જ)ે 295. પંચાયતી રાજ દન -24 એિ લ 296. કયા રા યમાં પંચાયત કા િસલ છે? - નાગાલડ, મેઘાલય, િમઝોરમ 297. કયા રા યમાં અનામત યવ થા રાખવામા ંઆવેલ નથી? - તિમલનાડુ 298. કણાટકમા ં ામ પંચાયતે બઠેકમા ંકેટલા ટકા અનામત રાખેલ છે? - 35% 299. તમામ કે શાિસત દેશમા ંકેટલા તરીય પંચાયતી રાજ અમલમા ંછે? - તરીય 300. કયા રા યમાં તરીય પંચાયતી રાજ અમલમાં છે? - ગોવા, મિણપુર,િસિ મ, જ મ ુકિ મર 301. કયા રા યમાં ચાર ત રય પંચાયતી રાજ અમલમાં છે? - પિ મ બંગાળ