çré-çré-gopéjana-vallabhäya namaù

atha kaiçora-lélä

atha caturdaçaà püraëam

gadarbhäsura-mardanam

çré-kåñëa kåñëa-caitanya sa-sanätana-rüpaka | gopäla raghunäthäpta-vraja-vallabha pähi mäm ||1||

[1] tad evaà goloka-viläse çré-gopäla-pälyamäna-gopälänäà nitya-lokaù çré-golokaù kathitaù | tatra ca çré-goparäja-sabhäyäm apürva-vékñita-kavi-kñitipati-kumära-sukumära-kumära-yugalävakalanam udbhävitam |[2] tad-anantaram api bälya-viläse tad-yugalena kåñëa-bälya-carita-varëanaà käliya-dalana-lélävasänam äcaritam | samprati tu tat prathitaà kaiçoracaritam äkhyäyate | [3] tad yathä— atha dinäntare ca pürvavad eva vraja-naradeva-sabhäntare tayor ekataraù samutkaëöhatayä snigdhakaëöhaù svagatam idam uväca—[4] atha kaiçoraà varëanéyam | kintu rahasya-rasa-häri-prasabhäyäà sabhäyäm asyäà yathä lajjä na sajjä syät tathä yujyate | [5] yadi ca jätu nija-mädhuré-bubhukñita-kukñim-bhariëä hariëä svaka-sukhävaham iti rahas tad anuyujyevahi, tadä tad ucitam eva tad-upacitam äcariñyävaù iti | [6] atha spañöaà tu vyäcañöa—tataç ca spañöaà kåta-gamäyäà ñañöha-samäyäà samullasita-sammati-maye janma-tithi-samaye harña-samåddhi-prada-varña-våddhi-parvaëi sarva-niùçreyasam ävistaräà vistärayataù samastaà vinistärayatas tasya çrémad-vrajaräja-sutasya viçveñäm eva manaç coraà kaiçoram udayäïcakre | tathä hi— räjyaà samyag upetya kåñëa-vapuñi trailokya-lakñmé-maye kréòäbhir laghu nirgamayya samayän audärya-paryäkulam | päträya svayam ägatäya guëitäväsäya sad-vedine kaiçoräya nijaà pradäya viñayaà paugaëòam antardadhe ||2|| [çärdülavikréòitam] tataç ca— dåñöi-prasäda-kåta-sämabhir aàçudänaiù çaçvan manoharaëa-nirmita-buddhi-bhedaiù | arthäntaräbhiviniveçaja-bhäva-daëòaiù kaiçorakaà vaçayati sma hareù samastam ||3|| [vasantatilakä] tatra ca, mukhe pürtiù käntir nayana-yugale dairghyam aruëa- prabhä hådy ucchräyaù pratatir api madhye tu kåçatä |

itédaà saundaryaà yad-avadhi manäg apy adhijage jagan-netra-çreëé tad-avadhi harau tena cakåñe ||4|| [çikhariëé] [7] tad itthaà taj-jyeñöhaç ca nirdiñöaù | [8] tadä ca täla-phala-päkävasare varñä-prasare kadäcin nikhila-sukha-vardhanasya govardhanasya girer ägneyyäà hariti hari-rämädayaù sämodä gäç cärayantaù santi sma | [9] tataç ca pürvänubhava-sampätätétaà pürva-vätänétam atidürataù sajätéya-püra-dharaà paktrima-täla-phala-jäla-saurabhya-bharam upalabhya, pürvata eva tat-kérti-vivartita-cittä vraja-vartiñu vittäs te sarvaà-sahäyäù spåhaëéyäù sarva eva tayoù sahäyä hådi spåhayämbabhüvuù— räma-kåñëäbhyäà valitä vayam itaç calitä räsa-bhäsura-räja-bhavanaà täla-vanaà tat-päla-gaëam api tathä-vidhaà nibhälayituà nütana-kutukäù sma | tataù sva-bubhukñä-sukñämatä-lakñya-vinodäd imau vinudäma iti | [10] te ca çrédäma-subala-stokakåñëa-çavalä bala-kåñëayoù sama-balä labdha-marmäëaù sadharmäëa ity ataeva çaçvad akhilatayä sakhitayä viräjante | yayor eva samaà véryam ity ädikam éryate iti | tataù satatam eva kramate tat-paräkrame teñäà buddhi-krama ity akåta-çaìkäçeñeëa praëaya-viçeñeëa jighatsä-miñeëa ca tad-arthaà bhrätå-balaà balabhadraà prärthayämäsuù, yathä— tälänäà vanam atra paktrima-phalaà nirhäri püraà yataù saurabhyaà bata düram eti tad idaà bhogaà vinä niñphalam | çrüyante hi kharä naräçana-karäs tasyädhipä ity adaù çré-rämäyata-dor-yugärpaya tathä çré-kåñëa duñöäpaha ||5|| [çärdülavikréòitam] [11] äyata-dor-yuga ity anena ca dhvanitam idam— mahäbähutayä räma tarkyase tvaà ca vikramé | na tathä lakñyathäù kväpi lakñaëéyas tu samprati ||6|| [anuñöubh] iti | [12] çré-rämas tu sa-smitam uväca—bho bhavanto lobhavanto bhavanto’py asmattaù prati pratéyadhve, yato mugdhäù! niyuddhäbhimukhair bhrü-bhaìga-sücita-çauöérya-sukhaiù prabhavadbhir bhavadbhiù kadäcid äväm api paräbhavam äsädyävahe | tat katham äväm eva yäcyävahe ? [13] te ca procuù—sarvato’py atiguëavantau bhavantau khalv asmäkaà särau räja-kumärau | räja-néti-rétiç caivam eva yad räja-kulam eva vriyate puraskriyate ca | mågayäyäà måga-täòanavan na punar anyena svayam agra-gaëyena bhüyate | yadi tat kulaà parama-véryäkulaà bhavati, tadä tu kim uta? tatra cägrajatayä bhavataù sadäpägryato nägryäyate | tasmäd yady asmad-icchä-püraëäya bhavator icchä saìgacchate, tadä nänyad anumanyatäm | [14] tad evaà saha-prahasite çubhräàçu-site kåñëägraje svayam agrato vraje siàha-nädam ädadänä dämodarädayaù sämodaà tad-anuplaväù plavamänatayä tad-vanäya tad-avasthä eva pratasthire | gäs tu sva-sthäna eva sthäpayämäsuù | prasthäya ca rämam, sopälambham ivävadaàs tam anu tad bähü ca miträëi yat tena dräk sa ca serñyä-cittam iva täà gatvä tu tälävalim | sarväm eva bhujäyugena yugapad vikñipya saìghaööayan

vibhrañöäni mithaù phaläni vidadhe ghåñöäni digdantivat ||7|| [çärdülavikréòitam] taj jïätväsra-paräsabhäç ca paritaù säkrandam abhyäyayur yän dåñövä paçupäù sa-mädhava-baläù çaçvadd hasantaù sthitäù | häsäveça-vaçät kåtänavahitià pratyak padäbhyäà balaà vajräbhyäm iva dhenukas tam anudat tac caiña näbudhyata ||8|| [çärdülavikréòitam] na jïätavän api yataù sa tu taà prahäraà tenätiroña-bhara-nästi-viveka-caryaù | bhüyaù paräk-sthiti vinardya vikérëa-lattas tenätha vatsaka iväraci dhenukäkhyaù ||9|| [vasantatilakä] [15] atha brahmäëòam api khaëòayituà pracaëòatä-maëòitäc caëòa-caëòéça-çüläd apy uddaëòa-prahäreëa bala-bhuja-daëòena täla-maëòala-maëòaleçvara-çirasi cakrévac-chakrärir vicakare | tena ca täla-parävara-parasparäsu yaù khalu nihita ävega-saàskäraù pralaya-jäta-durvära-prabhaïjanäkäraù, sa tu hindolayaàs tat tad uparigam ardham ardham agni-yantra-prakñiptam iva vikñiptaà vidhäya präyaù sarvam eväkharva-täla-kharva-mayaà tad vanaà nimeña-mätreëa vitroöayämäsa | yatra svayaà tu bhavantu tåëa-räjäù khalv ime, tathäpi tåëäny eva iti balabhadraç cintayämäsa ca | [16] atha tad-anugatä deva-vispardhinaù pare’py asvaratayä gardabhä gardantaù pratighät pratighätam äcarantaù sahasä ruddhädhvänaù saha yudhvänaù paryägatäs tåëavan-matäù paramänandäräma-räma-kåñëäbhyäà hasadbhyäà vilasadbhyäm eväkhava iva dhåtäsava eva tucchékåtya gåhéta-puccha-caraëäs teñäà täla-bhakñaëa-saukaryärtham ivädhimadhyäm adhyavasthita-tåëa-kñmäpaty-upari kñipram eva parikñiptäù kñapita-jévitäù kñiti-nipatitäù saha nistala-täla-phalaiù ketava iva rähubhir dinäni känicit kaàsa-pakñéyän abhéñayanta | räsabhän çamayituù kiyad bhavet pauruñaà tad iti nävamanyatäm | yad diviñöha-paöalé tadäpi tau vädya-géta-kusumair asevata ||10|| [svägatä] [17] atha häsa-sahitam upajahäsa ca, sä maghavat-pradhänä dhenukam aghajid-abhipräyam abhiprayaté | yathä,

aghäsuraù käliya-kadru-janmäpy asoòha véryaà yadi näsmadéyam | putré-pramardin, bata gardabha tvaà kartuà kathaà dhärñöyam iyaj jagantha? ||11|| [upajäti 11] [18] atha sadyaù pitå-vana-viläsa-täla-vana-väsa-räsabha-çava-spåñöäni täni täläni na tu taiù parämåñöäni, na ca tadéya-tåëäni gävas tarëävitäù, kintu tad-visåñöäni täni kecid itara eva mänavä gävaç ca vigata-sädhvasädhvatayä ciraà sädhv äsväditavantaù | [19] tad evaà nå-jagdhaà taà sa-gaëaà krodha-dagdha-sükñma-deha-paryantam äcarya çrémän kåñëas tu sägrajaù saha-sakhi-vrajaù puraskåta-dhenur vädita-veëur vrajan vrajam äjagäma | yathä, kamala-dala-viçäla-lola-netraù

sakhi-jana-géta-pavitra-citra-kértiù saha-balam aviçad vrajaà sa-veëuà kvaëita-kalaà kalayan vrajeça-sünuù ||12|| [puñpitägrä] taà gorajaç churita-kuntala-baddha-mälya- sambaddha-piïcham amalekñaëa-cäru-häsam | änandita-veëum anugeòita-puëya-kértià gopyaù sa-tåñëa-nayanäù paritaù saméyuù ||12a|| [vasantatilakä]1 [20] tad etat paryantam udantaà samudantaù kathayitvä tatra ca kåñëa-manaç-coréëäà nava-kiçoréëäà tan-mukha-vidhu-darçana-çäta-jäta-bhrü-bhaìga-taraìga-saìgatänuräga-sägara-garimäëam anusmåtya vismåta-sarvendriya-kåtyaù sa-bäñpa-kaëöhaù snigdhakaëöhas tasyäà sabhäyäà muhürta-dvayaà mürta-bhävam eväsasäda | [21] çrémad-vrajaräjädayas tu tad-abhipräya-jänänäù sadayatayä tadéya-säntva-vidhaye sävadhänä nänä-vidha-vidhänam äcarantaù sarva eva cintäturä babhüvuù | [22] tat-tad-vidhänasya cäkiïcit-karatäyäm aviratäyäà madhukaëöha eva tän sphurad-utkaëöhaù säntvitän vidhäya bhrätuù sarvendriya-kuëöhatä-çäntaye tadänéntana-vraja-räjïé-santata-tal-lälana-saìgänam ätatäna | yathä— hariëä halinä saha ripu-dalinä | rajané-mukham anu janané-lälanam iti kalitaà jita-kalinä || dhru || nirmaïchana-néräjana-märjana-vadanälokana-racanam | mardana-majjana-saàvastraëataù paçcät puëòraka-sacanam || rasa-caya-yojana-bhojana-püraëa-surabhita-néräsvadanam | aguru-drava-yutir atha tämbüla-svadanaà sukha-saàvadanam || sukåti-janaà prati çayyä-saàskåti-samanujïäm anuçayanam | priya-sakha-saìgatim anu sevy-anugatim anu ca mudäm aticayanam ||13|| iti | [7 x 4] [23] tad evam atiparicaritam | hari-carita-varëanaà madhura-räga-nérandhraà karëa-randhraà praviçad eva taà mürcchäm åcchantam api jägarayämäsa, näma-dheyam iva nidrä-labdha-cid-rähityam | [24] atha svasthävasthatayä kuëöhatä-rahitas tädåça-guëa-mahitaù snigdhakaëöhaù sa-bäñpa-kaëöham uväca— so’yaà gopäla-bhüpäla tanayas tava nirdayaù | mugdhaà ca mad-vidhaà mugdhaà karoti svaira-lélayä ||14|| [anuñöubh] [25] tad evaà våtte nivåtte sarvatra ca vraja-jane gåha-vartmänuvåtte nityavad eva vraja-mahendra-tanüjas tau süta-räja-tanüjau saìgata eva ninäya | nétvä ca tayor ätmanä tåtéyaù san prasaìgataù pracchannatayä papraccha—kathayataà, katham etävän kasmän mürcchäveçaù kleça iva parämåñöaù? iti | [26] ubhau tu sa-gadgadaà jagadatuù—kià brüvahe, bhavanta iva sarvam anubhavanti iti |

1 Compare BhP 10.15.42, which is found in this verse’s place in some editions.

[27] kåñëaç ca sa-tåñëam uväca—jänéma eva kevalaà na, kintu tadänéà svayam api nitaräm äcarämas, tathäpi tad varëanam äkarëayitum icchämaù | tathä hi— svayam api yat puru racitaà tad yadi hådayaà tadä sadä çrävyam | kävyaà nija-sacitaà yat tad idaà yuvakäà parasparaà çåëuthaù ||15|| [géti] [28] tasmät prathamaà tävat preyasé-gaëädhikäyä rädhikäyä bimboñöhé-goñöhé-madhyam adhyäsya vyasyatäm eñä paöéyasé rasa-paripäöé | [29] ubhau sa-bäñpatayä parasparaà nirüpayantäv ücatuù— yad antar yasya sarvaà tat tasya jänäty abhépsitaù | sa eva ced vasaty antas taà tu jänéta kaù paraù ||16|| [anuñöubh] [30] kåñëaç ca sänandam uväca—tad adya naktam evänavadyä seyaà vidyä nivedyatäm iti bähu-yugaà gåhétvä sakhi-goñöhém anu täv amü nétvä bahala-kutühala-veñöitena ceñöitena yävad virocana-nimlocanävasaraà väsaraà gamayämäsa |

iti çré-çré-gopäla-campüm anu gardabhäsura-mardanaà näma

caturdaçaà püraëam ||14 ||